Sie sind auf Seite 1von 1326

mJ ^tH m

Pni' w'fl^Hlj
!J|
im
m
Iw 11%
11' hh! iH
'linJn IRBHp^^I llHilft

s ^
^HkiI ÜKxAiaHBJ OyvI^'ii^Ki^v

gl

?«^ %
II-

rf .(^^««n .vwSm
>.-.:^Vm?i:

%l
1^^/^^

iüii m

«ßÄ k^ _ im'MAUm
Ma
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Toronto

http://www.archive.org/details/ausfhrlichesla01geor
^ D^\U d

AUSFÜHRLICHES

LATEINISCH -DEUTSCHES UND DEUTSCH -LATEINISCHES

HANDWÖRTERBUCH AUS DEN

QUELLEN ZUSAMMENGETRAGEN
UND MIT

BESONDERER BEZUGNAJEVIE AUF SYNONYäHK: UND ANTIQUITÄTEN


UNTER BERÜCKSICHTIGUNG DER BESTEN HÜLFSMTTEL

AUSGEARBEITET

VON

m K. E. GEORGES
PROFESSOR IN GOTHA.

LATEINISCH -DEUTSCHER THE IL.

/erster band.

A-J.
SECHSTE FAST GÄNZLICH UMGEARBEITETE UND SEHR VERMEHRTE
AUFLAGE.

LEIPZIG,
HAHN'SCHE VERLAGS - BUCHHANDLUNG

1869.
AUSFÜHRLICHES

LATEINISCH-DEUTSCHES

HANDWORTEEBUCH AUS DEN

QUELLEN ZUSAMMENGETRAGEN
UND MIT

BESONDERER BEZUGNAH]\IE AUF SYNONY^IIK UND ANTIQUITÄTEN


UNTER BERÜCKSICHTIGUNG DER BESTEN HÜLFSMITTEL

AUSGEARBEITET

VON

W K. E. GEORGES
PROFESSOR IN GOTHA.

ERSTER BAND,

A-J.

SECHSTE FAST GÄNZLICH UMGEARBEITETE UND SEHR VERMEHRTE


AUFLAGE.

LEIPZIG,
HAHN'SCHE VERLAGS - BUCHHANDLUNG
1869.
Vorrede.

In Folge des gesteigerten Beifalls, welchen die fünfte (zwölfte) Aufläge


dieses Handwörterbuchs bei Lehrenden und Lernenden gefunden hat, ist
schon nach fünf Jahren der Beginn dieser sechsten Auflage nöthig geworden.
Die Aufforderung zu dieser Arbeit von Seiten meines Herrn Verlegers fand
mich jedoch nicht unvorbereitet. Ich hatte in den fünf Jahren meine lexika-
lischen Sammlungen durch fortwährende Leetüre bedeutend vervollständigt.
Daher erscheint diese sechste Auflage abermals sehr verbessert und vermehrt,
ja theilweise gänzlich umgestaltet*). Unterstützt wurde ich in meinen Bemü-
hungen durch bedeutende eigene lexikalische Sammlungen, durch die in
neuerer Zeit erschienenen sehr verbesserten Textesrecensionen der lateinischen
Klassiker und durch die thätige Theilnahme mir befreundeter Gelehrter,
namentlich der Herren Obers tudienrath Dr. Wagner in Darmstadt, Rector
Dr. Allgayer in Kocherthürn bei Heilbronn, Professor Dr. Ladewig in
Neustrelitz, Professor Dr. Vogel in Meissen und Professor Dr. O. Schmidt
in Berlin**). SämmtlichenHerren^fühle ich mich für ihre gütige Mitwirkung
zu innigem Danke verpflichtet.
Das in dieser sechsten Auflage Geleistete besteht nun wesentlich in
Folgendem :

Eine Reihe Artikel sind neu autgenommen worden, und zwar


i)

a) Wörter, die schon in älteren grösseren Wörterbüchern stehen, aber von


mir in den früheren Auflagen übergangen waren. b) Wörter, welche als —
neuere imd bessere Lesarten in den neuesten Ausgaben der lateinischen Schrift-
steller gelesen werden. —
c) Wörter, welche ich bei der Leetüre der lateini-

schen Grammatiker, namenthch der neu entdeckten, gesammelt und, da sie


selbst in den grossen Thesauren fehlen, nachgetragen habe***).

*) Namentlich sind viele Artikel des zweiten Bandes, der bis jetzt im Vergleich zum ersten
etwas stiefmütterlich behandelt war, ganz neu bearbeitet worden.
**) In dessen Recension meines Handwörterbuches in der Zeitschrift für das Gymnasial wesen
Jahrg. XVIII. S. 1580 flF.Auch die Recension meines kleinen Handwörterbuchs vom Professor
Dr. Vielhaber Gymnasialwesen 1864. S. 674 ff. hat viel Beachtens-
in der Zeitschrift für Oester.
werthes geboten. Manche brauchbare Notiz habe ich auch aus Zur Lexikographie der latemischen
Sprache von Dr. Draeger, Guestrow 1861, entnommen.
***) Hierbei habe ich benutzt: Addenda lexicis Latinis, investigavit coUegit digessit L.Quicherat.
Furnaletto
Paris 1862. Doch steht die grössere Hälfte dieser Addenda, die Quicherat aus der von
herausgegebenen Appendix. I et II Lexici totiics Latinitatis ab Aegidio Forcellino elucuhrati (Patavn

1864) entnommen im Handwörterbuch von R. Klotz und in meinem Handwörterbuche.


hat, längst
Viele seiner übrigen Angaben sind aus alten, unkritischen Ausgaben entlehnt. - Neu
aufgenommen
segregativus, Segobriga, Sego-
worden sind allein im Buchstaben S von Se an folgende Wörter:
. . .
VI

Einer Reihe Artikel, welche die neueste Texteskritik als entschieden


2)
unrichtig verworfen hat, ist die Aufnahme versagt worden. *)
Mehrere Wörter und Wortbedeutungen, welche bisher in der latein,
3)
Sprache als nicht vorkommend verworfen worden, sind aufgeführt und sogar
theilweise mit zahlreichen Stellen belegt, zB. lacrimor (schon Aufl. 5), ludio
(schon Aufl. 5), nuditas, prolafio no. I, a, refocillo, spretio, vartatio.
Eine nicht unbedeutende Anzahl Artikel sind entweder theilweise
4)
oder ganz umgearbeitet worden**).
5) Viele
Wörter und Redensarten, w^elche Forcellini und andere Lexi-
]^ographen nur mit der Autorität späterer Schriftsteller belegen, sind aus
frühem Schriftstellern***), viele welche gewöhnHch als unal Xey6f.ieva auf-

dunum, Segontia, Segontiaci, Segovax, Segovia, sejugo, Selloe, semias, semichristianus, semicorus, semi-
decima, scviidiametros , setnigomer, semipastus, semiplotia^ semispherium, semuncideunx, sententialis,
Septimulcjiis, septi/agessiSy sequentia, sescenarius, sesquidecimus, sesquinonus, sesquiquartus, -quintusy.
-sextus, - septimus, sexagessis, sexcentenarius, Sichern, Sicinius, signaliter, silignaceus, Süures, silvico-

tnus, simila^inctis, sijnplo, singula, siptace, Sirena, Sirmio, Sirtnium, sironiastus, Sisinnius Capito,

Smerdis, soccelius, soccito, Sontiates, 2. sonus, sopitio, soriticus, Sosia (Sosias), sotericianus, spondiazon,

speciaria, squalesco, Staberius, spumatio, stalticus, stantarius, Staphylus, stephanusa, stibinus, stillantery
stillarium, strategium, stratio, Strato, Stratocles, strictoria, structus, strufertarii, suavißco, subacer^
subaemulatio, sttbaemulor, subarrho, subauditio, subcaelestis, subcaute, subcavo, subdiacon, subdolositaSy
subduplex, sublaqueo, submultiplex, subntultiplicitas subornatrix^ subquadruplus, subsistentia, subter-
,

habeo, subtermoveo, subtervaco, subtriplus, subtractio, subtunicalis, SuccusanuSy Sucre, suffessio, suffra-
giolutn, sttffrago, suipassio, super adultus, superasto , super atrix, superbipartiens, supercaelestis, super
cedo, supercerto, supercorrigo, superefßcio, super eminentior , supergressio, superhabeo, superindicticius,
superintelligo, super laudabilis, supermolaris, supernexivus, superoccupo^ super ordinatio, superordino,
superpostulatio, super quadripartiens, supersido, supersextus, super spicio, supersubstantialis, supersutno^.
supertexo, supertripartiens, supparile, supplantatio, supportatorium, suppositive, suppositivus, supra-
scribo, suprasedeo, surcula, surdo, sustinentia, Suthul, Syedra, syncategore??ia, synecticus, synedrium,.
svntecticus , syntonator (suntonator) , syringianus, systematicus.
*) Nicht aufgenommen oder entfernt sind daher zB. adinquiro, affinio, altipotens, alveabilis,
amicosus, Amphytrionis, argento, bilongus, bimensis, blanditim, blanditus (Substv.), Brundisianus, bii-

balinus, bucolicum, evacatio,mantium (PI. 5, 29, 31. §. II5 jetzt Matiutn), perservio, summotor (Liw
45, 29, 2 jetztsummoto aditus). - Ebenso sind alle griechischen 1. 1. aus der Rhetorik und Gramma-
tik, welche in den neuem Ausgaben griechisch geschrieben sind, entfernt worden.

**) So der grösste Theil der in der fünften Auflage noch nicht umgearbeiteten Artikel im Buch-

staben C, viele Artikel im Buchstaben D u. s. w. (zB. damno, glorior, instar, invidia), die meisten
Artikel im zweiten Bande (zB. litera, metus, polliceor, promitto, religo, servitus, severitas, solatium.,
solitus, terror, timor, victoria, vinculum, vi?ium).
***) 2Rit ber Sluctorität älterer (Sc^riftftelTer Befegt ftnb 358. accendere rogum fc^on Liv, 26, 13,.
18. — acuere ingenium fc^on Cic. de or. 3, 24, 93 (©gf^. obtundere). — adamare bei ©icero auc^
im infinit. %xä!\., \. Cic. de fin. 1, 20, 69. — adjuvat mit infinit, fc^on Cic. de fin. 4, 23, 64
(in ben ^ejiciä auä Plin.). — admoneo mit infinit, jc^on Cornif. rhet. 2, 20, 31. Cic. 2. Verr.
1, 24, 63. Hirt. b. G. 8, 12, 7. PI. ep. 1, 1, 4. — aegerrime pati auc^ Liv. 22, 41,4: Hanni-
bal id damnum haud aegerrine pati. - aegerrine ferre aud^ Liv. 4, 51, 3. — afferre domo,
QUd^ Cic. Phil. 2, 34, 85. — agitur de alqa re = c« ^ttnbelt Itd^ um ttxock^, e§ ifl etwa« ©cgfnftanb fccc

Ccbotte, Cic. or. 18, 60; 19, 63; ogt. §a(m §u Cic. de imp. Pomp. 6, 14 (^n ber 3^^il*<^nft für ©pm^-
nafialro. 33b. 13. ©. 355 in ber angegebenen Sebeutung rermorfen). — alluo jd^on Yarr. r. r. 3, 14, 2
(^yreunb SBörterb.: „fc^etnt erft bei Cicero oorjufommen'O. — alternis diebus fd^on Liv. 4, 46, 3 (bei ^io'$
au§ Plin.). — alta§ mons, Liv. 22, 24, 2: altissimus mons, Caes. b. G. 3, 1, 5. — annus fertilis aucl)
Sen. nat. quaest. 4, 2, 2 (bei ÄIol annus no. 4. aus Prop.). annus = Ertrag beg Z^^xi^, auc§ Cic. 1. Verr.
14, 40, tüo ju Derbinbcn unus annus, alter, tertius. — ante id tempus auc^ Caes. b. G. 2, 35, 4; b. c.
3, 61, 2 (ÄIo^ unter ante 33b. 1. (3. 429 f. au§ Nep.) — antrum auc^ in ^rofa, f.
Suet. Tib. 43. PI.
31, 2 (20), 30 u. bef. Lact. 6, 10, 13 (rao speluncas et antra pro domibus habere). 3n ber 3eit]'d^r. für:
VII

geführt werden, sind aus noch einem Schriftsteller, zuweilen sogar aus meh-
reren, nachgewiesen worden*).
Eine grosse Anzahl von Beispielen ist nach den besten Textesrecensio-
6)

nen berichtigt, auch sind weniger passende mit passendem vertauscht worden.
7) Die
meisten vollständigen Citate sind nachgeschlagen und die vor-
gefundenen falschen verbessert worden.
8) Die Quantitätsbezeichnungen sind g-enau revidirt und bei vielen

Wörtern berichtigt worden, wobei namentlich die Angaben der alten Gram-
matiker mehr berücksichtigt wurden, als dieses bisher von den Lexikographen
geschehen ist**)
9) Ein besonderes
Augenmerk habe ich gerichtet a) auf genaue Er-

mittelung des Geschlechtes der Substantiva, namentlich der aus dem Griechi-
schen entlehnten Pflanzen- und Thiernamen in des Plinius Naturgeschichte.
— b) auf richtigere Angabe der vorkommenden Casus der Substantiva. —
c) auf möglichst vollständige Angabe der gebräuchlichen Comparative und
Superlative. —
d) auf Berichtigung und Ergänzung der Angaben über vor-
kommende Perfecta undSupina, sowie auf Tilgung der nicht gebräuchlichen,
oft auf falschen Lesarten beruhenden***). e) auf Berichtigung undErgän- —
©pmnajiatro. 13 ©. 350 als bid^terifd^ Derraorfen. — aptum verbum fd^on Cic. de fin. 4, 20 57 (bei ^to|
auä Quintil.). — appetens alieiii jd^on Cic. de or. 2, 31, 135 (bei Äto| aixö Sali.). — aquilonia regio
je^t Cic. de nat. deor. 2, 19, 50. Liv. 40, 58, 10. — argentum = ©elb (pecunia) üb^., auc| Cic.
top. 3, 13. Caes. b. G. 7, 47, 5. Sali. bist. fr. 2, 72 (94). Liv. 27, 6, 19; 27, 51, 10; 30, 39, 8; 33, 29, 4 u.
a. (t)on 2)Zaboig in ben emendatt. Liv. p. 329 in ber üaffijd^en ^rofa Bejroeifelt). — arma, ©erdt^e, aud^
Cic. Mil. 27, 74 (rco e§ =
©erätl^fd^aften, Saurccrfseuge) - babere in armis fd^on Liv. 21, 8, 3. agcen- —
dere muros positis scalis fd^on Caes. b. c. 1, 28, 4 (Bei Äfo^ au§ Virg.). aiirea Corona jd^on Cor- —
nif. rbetor. 4, 47, 60. Cic. pro Flacc. 31, 76. Cic. ad Attic. 14, 16, 2. — bos indomitus auc^ Varr. r..

r. 2, 5, 11, Liv. 22, 16, 7 {kio^ öfo^ bos indomita aus Yal. Flacc). — cacumen v. bergen fc^on Liv.
7, 34, 4; 21, 37, 4; 37, 27, 7; Sen. nat. quaest. 4, 11, 1 (bei greunb bto^ S)ic^terfteaen, bei ^fo^ aud^
Plin.). — caro, Adv. = tl^euer, fd^on Anon. mim. 10 (p. 314 ed. Bibh.) bei Augustin. trin. 13, 3 (in

ben Sejicis au^ Dig.). — cavae rupes auc^ Liv. 22, 28, 6 (bei Ä(o| au§ Yirg.) — ce§8o (bef. mit üor^
fte^enbem non, numquam u. bgl.) mit 3i^fi"^t- ^"^^ Cornif. rbetor. 4, 52, 65. Cic. ad Qu. fr. 2, 2. §. 2..

Liv. 3, 61, 13; 8, 6, 6; 39, 26, 5. — circumsaepio fd^on Cic. de barusp. resp. 21, 45.

*) Mit mebr als einem Citate belegt sind zB. semisonus, sentinosus , sig?iificatorius , tahefacioy

tardesco, tetrapylum, titubantia, transcensus, transcursio, transdanuvianus, transforo, transitortus «o.II,


transmigratio, transtiberinus, transtineo, tristiculus, trituro, turpüoquium, unguedo, universaliter, um-
vocus, ustura, utrolibet, vado, are, vafritia, vagatio, valesco no. I, validitas, vallestria, vanüoquus no.
1, vendax, venusto, i. vernalis, vertibulum jetzt Nbf. vertibida, vestiarius no. II, A, vexillifer ,
vidua-
lis, viscidus, vitula u. Vitula, volentia, vocator no. I, zelotypia. Dagegen ist noch nachzutragen an-
gueus auch auch Min. Fei. 8, 2 ed. Halm. - cenatiuncula auch Sidon. ep. 2,
Isid. 14, 6, 10, atheos
2. p. 100 ed. Savaro, comoedicus auch Fulg. myth. I. praef. p. 2 sq. u. p. 16 ed. Muncker. - con-

tiroleta auch Fulg. myth. 3, 2 (wo contheroletas). - discipulina auch Eckhel doctr. numm. vet. tom,

6. p. 503. u. in einer Inscr. in Furnaletto Append. I. ad Forcell. Lex. in v. Alimma. - farinaceus, a,

um (farina), I) = al^VQ^ö-qq., me^ratffg, Gloss. — II) auö VSit^, panis, Ambros. in Luc. 6. no. 81. (im
metr. 26. -
Handwörterbuch nachzutragen), florifer auch Sen. Oedip. 647 (662). Boeth. de cons. 4, 6.

fontana (Quelle) auch Vopisc. Carin. - haedina (unter Jiaedinus) auch Apic. 8, 6- §. 360 u».
17, 5.

361. - letaliter auch Amm. 14, 5, 8. - pectusculum auch Fulg. myth. I. praef. p. 13 ed. Muncker.
- pentecoste auch Ambros. in Luc. 3. no. 16 u. 8. no. 25. - praefulgidus auch Jul. Firm. math. I, i.
p. 3 ed. Basil. (wo: Itali fiunt reguli praefulgidi)
semper nobilitate .

hlduum, quadrlduum, bifäriam (u. die übrigen mit färiam enden-


**) zB. aplcula, appendicula,

den), Litäna, runcina, turrlcula (nach Consent, p. 2038 P.).


***) zB. do7naverunt, da Flor. 3, 22, 6 Halm jetzt ganz anders liest. Dagegen sind die bezwei-
felten Perfecte von algeo, excelleo, frigeo u. sorbeo aufgeführt und mit Citaten belegt worden.
VIII

zung- der üblichen Constructionen der Substantiva, Adjectiva undVerba*). —


f) auf Feststellung gewisser Wortformen nach den besten Handschriften und
Ausgaben**).
lo) Die Bedeutung vieler Wörter ist richtiger angegeben, als in andern

Wörterbüchern, s. zß. dircctorius, pcrimqicus, permalc, persuUator, praesemi-


jiator, piihi)ujnsy rcdomitioy rejectaho, semtspherium, silentiartus.
ii) Die Phraseologie, sowie die Angabe der Gegensätze, ist bedeutend

vervollständigt worden, so dass das Buch auch bei Stilübungen die nöthige
Aushülfe gewähren wird.
Die Verweisungen auf gelehrte Commentare und andere Werke zur
12)

weitem Belehrung sind sehr vermehrt worden.


Durch Berücksichtigung aller dieser Punkte glaube ich meinem Hand-
Avörterbuche eine solche Gestalt gegeben zu haben, dass es nicht blos den
Schülern höherer Gymnasialclassen bei Leetüre und Stilübungen Hülfe bieten,
sondern auch selbst Gelehrten von Fach als Handbuch dienen kann, da es
oft durch Genauigkeit und Richtigkeit der ausführlichen Citate und sorgfäl-
tige Angabe der in den neuesten Ausgaben gebotenen richtigem Lesarten
andere Wörterbücher übertrifft * * *).
Auch bei dieser Auflage hat mein hochverehrter Verleger, Herr Ober-
Commerzrath Hahn in Hannover, durch Anschaffung wer th voller Ausgaben
lateinischer Schriftsteller und anderer kostbarer Werke f) mir meine mühe-
volle Arbeit sehr erleichtert.
Papier und Druck haben die Herren Bär & Hermann in so ausge-
zeichneter Weise geliefert, dass das Buch in typographischer Hinsicht als
ein wahres Kunstwerk erscheint.

*) In Beziehung auf diese vier Punkte hat mir die Formenlehre der Lateinischen Sprache
von Fr. Neue. 2 Bde. (Mitau und Stuttgart 1861 u. 1866) bedeutende Hülfe geleistet.
**) s. zB. Chalcedon, Danubius, Sardis , sterquilinium, Siiebi, Trallis, truculenter (Positiv),
Xhule, Traglodytae, Vener ius (unter i. venus), vitor, zetna.
***) Wäre zB. Herrn Prof. Haupt und Herrn Prof. Usener die fünfte (zwölfte) Auflage meines
Handwörterbuchs bekannt gewesen, so würden sie die Conjectur olfactoria (Fronto de or. i. p. 24 1,
6 ed.Rom. = p. 157, 10 ed. Naher) dort Bd. 2. S. 562 (erschien im Jahr 1862) schon gefunden haben.
Ebenso steht Haupt's Miscelle über ludio im Hermes Bd. 3. S. 149 schon in derselben Auflage meines
Handwörterbuches Bd. 2. S. 138 u. zwar neben Liv. 7, 2, 4 u. a. noch mit Apul. flor. 4. no. 18 be-
legt. Auch Herrn Prof. Könighoff's Notiz über emori in Jahn's Jahrb. Bd. 92. S. 349 ff. ist schon
im Handwörterbuch Bd. i. S. 1490 (erschien im Jahre 1861) zu lesen. Und Herr Prof. Neue würde
für lacrimor in seinen Nachträgen Bd. 574 nicht bloss die Stelle Prud. de poenit. 9 angeführt
2. S.

haben, wenn er Bd. 2. S. 15 der fünften Auflage hätte nachsehen können, wo noch drei Stellen
^in der sechsten Auflage sechs Stellen) stehen.
t) zB. Ambrosii u. Hieronymi opera ed. Mig7ie, Augustini opera ed. Bened., Corpus inscr. Lat.,
Porcellini ed. De- Vit.

Gotha, den 24. März 1869.


Dr. Gleorges.
:: .

A.
1. A, a, bererfteSuc^ftaBe be§ Iateinijd^en3IIp^a= ab, pugna ab alta puppe, Lucan.: u. fo dependere
Betö.- 2n§ 2l5für3ung: 1) =ber3Sorname Aulus.— a cer\'icibus, Suet : ab orno pendulus, Hör. c) —
2) = Antiquo {id) oenoerfeben neuen ^i>orfd^rag), auf usque ab = in ©tncm fott ftctö», burc^ unb
ben ©timmtafeln in röm. S^olföoerjammlungen. — tjon ...
=

on ob. ttu§ :c., plausus usque a Capitolio


, fcurd)

3)=:Absolvo (ic^ fprec^e frei), auf hm (gtimmtafetn excitatus, Cic: enumerasti usque aThaleMilesio
ber 9tid^ter; baf).Agen.literasalutarisbeiCic.Mil. philosophorum sententias, oom %^. an ber iHei^e
6, 15. —
4) üor ^ai)kn ^a^resbejeic^nung {= Anniis) nac^, Cic u. mit 2tngabe beä ßnbpunfte^ ber 33e=
;

auf ©rabjd^riften 2C. : u. f o A. c. C. = anno iirbis megung, usque ab ..ad = t)on ... on &iö ju, usque
.

conditae - aber ». u. c. = ab urbe condita. - u. a. ab unguiculo ad capillum, Plaut.: ab imis ungui-


d.= ante diem al5 2)atum. — 5) =Augiistus, häu- bus usque ad verticem summum, Cic
fig in ^nfc^riften A. A. = Augusti duo A. A. A.
; ; B) jur Slngabe ber bloßen jRicf)tung 1) »on : . .

= Augusti tres - aber lUviri A. A. A. F. F. ouf oon . ijct, a supero man Flamiuia (^via\ ab
— , . .

= triimiYiri auro, argento,aeri flando, feriundo. infero Aurelia, media Cassia, Cic - Unb fo in oie=
6) = Auditor, im ©egenfa^ von M(agister) in Cic. len 33e5te^ungen, rao ber iiateiner bie^iiic^tung 100=
Tusc. disp. §er?, ber 2)eutfc^e hm
^unft roo'? berücffic^tigt,
2. ä, Interj. = ah, U). f. beutfc^ an ob. in, leviter a summo inflexum, Cic:
3. h, ab, abs, Praep. m. AM. {_a7r6 althlt. af, ; a contraria aure (instilla\it\Pl.: fo auc^ funiculus
n). f. - oiS* a ftet)t bloä ror ßonfonanten au^er bem a puppi religatus, Cic: ab labris argento circum-
(Spirant h, ab cor SSocalen, h u. ßonfonanten, bef. cludunt (cornua), Caes. —
b) oon ... berab, qui
Dor flie^enben, abs nur oor c, q, t, unb antif uor a summo jugo collisnostros \ictoresflumen trans-
bem Flamen beä Qa^kx^, jS.bei Cic. ab teu. in ber ire conspexerant, Caes. securus ab alto specta-
:

erften ^eriobe abs te, abs Attico üg(. ^i^^npi ju Cic.


;
tor, Lucan.: residens flevit ab arce, Prop.
Verr. 3,60, 138. p.ö60 u.im Index p. 1087. Cfann 2) 3ur2(ngabe ber Seite, oon rco aus etroaö räum^
ju Cic. de rep. 1, 22, 35. 2Jlabüig ju Cic. de ün. 5, lid; betraditet wirb = oon ber Seite, öuf bet «Seite,

25, 7öj, mit bemörunbbegriff beö^iluoge^en^oonir^ oon .. auö (bet), on, ouf, bei (f. ^abri 3U Liv. 21,
.

genb einem ^^unfte (im Ögf^. von ad u. in) = x>on, 21, 10). a Delta transire, auf ber Seite, luo baö
oon . $cr, öon .. weg, t>on ... au§, »on ... S)e(ta (iegt, beim SDeÜa, Auct. b. AI.: exercitus ho-
JcraB u. bg(., I) im 9^aume, A) jur 2(ngabe ber ^e^ stium duo, unus ab urbe, alter a Gallia obstant,
raegung: i) oon ... weg, fuga ab urbe, Cic: ab Sali.: haud parvum munimentum a planioribus
solo patrio in hostium urbem agere. Liv. profi- : aditu locis, Liv.: alqm in partes duas distractum
cisci a domo, ab Atheuis, Cic. - ©o bei ben 'Se= ab utroque viae latere ponere. Sen.: u.fo bie (^bef.
griffen ,,be5 Gntfernene, SrenneuQ, 3tbf)altcnö (fid^ milit.) t. t., a fronte, a tergo, a latere, a dextro
lgntt)altenö, Stbfteljens), 3lbjd;recfenö, ©ntfrembenö cornu, Cic, Caes. u. 2(. - ebenfo bd Den geograpf).
u. bgl." (f. äwntpt §. 468 u. bef. ^Kei^enborn §. 247) 2(u§br., ab occasu et ortu sohs. Liv.: Cappadocia,
ba§. a se (Dorf einanber)discedentes,Macr.: u.eUip^ quae patet a Syria, Cic. - 2)ab. auc^ bei Xf)ätig==
iif(^, pauiulum a sole (üerft. recede), (ge^') nur ein feiten, bie oon einer Seite ob. oon einer '^ßerfon auf
wenig auö ber Sonne, Cic: dictator ab aratro berfelben I)erfommen = oon ob. auf Letten, tubae
(oerft. arcessitus), Flor. — 2) »on ... öcr ob. an§, cornuaque ab Romanis cecinerant, Liv. si quid :

venio a matre, Plaut. :adsunt a Phae-


dona tibi ipsi a Caesare opus esset, Caes. u. fo timere ab :

dria. Ter.: ad carceresa calcerevocari, Cic. - 3)af). alqo, Cic: timor ab alqo. Liv.: periculura ab aljo,
ab alqo(bef.a me, a te, a se, anobis, a vobis),öon Cic. - übtr., ab alqo = auf ^'»ÖQ. Seite ob. «parier,
^mb. = Don ob. au§ ^mbö. §aufe, oon^mbö.Sanb^ 3U ^mb^. aSortbeil ob. 2?eilen (C^unflcn), für "^mh.
deditä
gute, foris concrepiüt binc a vicino sene, Plaut. :
(@gf^. contra ob. adversus alqm), 3^3. ut ea
qui amant a lenone, Plaut.: venit (Pompejus) ( tiam operä a nobis contra vosmet ipsos facere vidoa-
ad me inCumanum a se, Cic. - bei Stäötenamen, mini, Cic: u. foab innocentiaclementissimus, Cic:
legati abArdeaRomam venerunt, Liv. (ogl. unten hat), bei esse, stare, facere (fntr.). scntire, m. f.
no. II, B, 2). - (Sbenfo bei ben :öegriffen ,,be5 9k(;^ C) 3ur 2(ngabe beö (Sntfernungspunftco in ber
men§, Gmpfangenä, &eben^'\ u. beö „öörenö, CiT= 9vu^e, öe§ 3(bftanbe5, 1) oon einem ^|>unfte 2c., bei
faf)renö2c." ba^. ab alqo, üon ^mbm. (gegeben, ent=
: ben 'i^erbeu abesse, distare u. a. (n). f.), u. bei pro-
lef)nt, ausgegangen ic), Cic. u.3(.(f.@Uenbt3uCic. cu], longe, prope u. a. (lo. f.): u. fo omnia auscnl-
de or. 1, ]3," 55. iiü^ner ju Cic. Tusc. 1, 30, 74) tavi ab ostio, an ber Xl)ür, Plant. - mit einem ^al)l
u.bef. a me, abs te, a se, au^ meinem, beinern, fei=^ mortc oerbunben = in einer C^ntfemung oon :c. , ab
nem 'öeutet, dare, Plaut, u. Cic: solvere, Cic. - mihbus passuura minus duobus castraposuernnt,
(Snblid^ jur ^Bejeid^nung ber „2(nf)änger unb Sc^ü= Caes. - übtr., nati) hcn löegriffen „ber ^lser)d)ieben
()eit, 3(enberung 2c.", mie ditterre, discrepare,
di-
(er" (f.itü^ner ju Cic Tusc 2, 3, 7. üUenbt ju Cic.
de or. 1, 13, 55 u. ju 2, 7, 27. Spalbing ju Quint. versum esse, aJienum ob. alieno animo esse ab
4. 2, 31), Zeno et qui ab eo sunt, feine S^üler, alqo (u). f.): hal). quantum mutatus ab illo llectore,
Cic: qui sunt ab ea disciplina, Cic: nostri illi a gegen jenen .p., Virg.: multo aliter a cotoris agnnt,
Piatone, ot and llXünovog, jünger ^latoQ, Cic, alö bie Ue., Mela. - «pierfjer geijört aud; ab re-::öer
DoUft. profecti a Piatone, Cic: homo de schola et Sac^e fern, b. i. jum ^Jiac^tbeil, consulere (rat()en),
a magistro (= ö rficTw/^f /?), Cic. b) pon . — ^et* . . Plaut, trin. 2, 1, 12 (238) öfter non ob. haud ab
:

1
@eorge§, lat.*btfd). feanbiob. 2lufl. XIII. «D.I.
I
3 a (ab) a (ab) 4

re = ber Sac^e nic^t fern, b. i. nic^t unjiuecfiiuifjici, Prop. 4, 1, 9 über notus ab etc.): a radiis sideria
nirf)t unnütz vortl)cill)aft, mit esse, ducere u. biil., esse niger, Ov.: tcrapus a nostris triste malis, bie
Pliiut. Liv. u. ^>l. i)on unferm Unglüdt getrübte 3fit, Ov. gemina et :

2) bor ,^^(11)1, bcm und) = na*,


%-\nc[C, bcr ^3lad)i mammosaCeres est ipsa ab Iacc,ho,i)om <£äugen be3
Jtntft, qiuirtus ab Arrosila, Cic. alter ab illo, : iWacc^uö, Lucr. - JXS' ^\it{)n gefjört aud) bie poet.
Virg.: a inagnis hunc colit ille deis, Ov.: potentiä aSerbinbung ab arte = ,,burc^ bie Äunft, mit .<gü(fe
secundiis a rege, Au ct. b. AI. bcr Atunft, fünftlid[)" (inbcm bie 2)id)ter bie ars al§
II) übtv. : Ä) in bcr ^eit, gnnj entjprcc^cnb ben fclbfttptig barfteücn'), falcatus ab arte ensis, Sil.:
räiimliri)cn ^^c^icl)inuu'n : 1) ;\ur 3rn(iabe bco 9(u^- turben, quem celer assueta versat ab arte puer,
qnnaco von einem ,S«-'itpunft, oI)ne ^)iücf[icf)t auf bie Tibull. (f. Siffen gu Tibull. 1, 5, 3).
iiuier befien,unio unmittelbar auf if)n folgte ßlcfc^ 2) 5ur löejcic^nung bcä Urfprungä unb ber §cr=
na*, unmtttflbar no*, ab re divina mulieres appa- fünft = oon, au«, a) üb^.: d) nad^ verhis: ut sol a
rebunt. Tlaut.: ab hac contione legati missi sunt, liquida saepe refulget aqua, Ov.: a docto fama re-
Liv.: pulli a matre, glcic^ oon bcr DJZ. weg, Co!.: fulget avo, Prop.: ab ipso Rheno jactabat genus,
namentl. nad; statim, contestim, protenus, nuper, Prop.: bef. bei orior u. nascor, gS. id facinus na-
receus etc., m. f.
tum a cupiditate, Cic. —
ß) hü siibst.: amicitiae
2) 3ur 3lngabc be5 2tuögange5 Don einem 3fit- ortus a natura quam ab imbecillitate gravier (erit),
punftc mit ^iict|id)t auf bie 3^aucr ber .«panblung = Cic: dulces a fontibus undae, auö ben Quellen ge^«
oon . . . on , fett , rem oinnem a prineipio audies, IJöpft (rcä^renb fontium undae = baö 2Öaff er in ben
Ter. ab bora tertia bibebatur, Cic. a condisci-
: : Uuellen) Virg. (roie im @ried^. olvog an Ctfxni-
,

pulatu Nep. , u. fo bef. mit initium, principium,


: Aof).-(So bef.bei(2täbtenamen 2c. jurümfcfireibung
puentia,adolescentia,puer,parvus,primusu. äf;nl. ber Adjj.y coloni a Velitris, Liv. pastor ab Am-
:

- u. mit 7isqne ad, »on . . . on bfö ju, a mane


(TO. f.). phryso, Virg.: legati ab Ardea, Liv. (ogt. 2)raf. ju
ad noctem usque, Plaut.: a consulatu ejus usque Liv. 4, 7, 4). - a Pyrrbo perfuga, Cic. legati ab :

ad extremum tempus,Nep.: ab ovo usque ad ma- Alexandro, Cic. ab Attalo Cretenses sagittarii,
:

la, Ilor. - ebcnfo b(. mit od, ^ö. regnatum est ab Liv. —
b) 3ur 3lngabe be§ eti)mo(. Urfprungä eineg
condita urbe ad liberatam annos CCXLIV, Liv.: 2ßorte§ = oon, appellatum esse ob.nomeninvenisse
u. mit /», 5^. Romani ab sola orte in multum diel ab etc., Cic. —
u. c) beä 33en)eggrunbe§ = njcßcn,
stetere in acie, Liv. au§, ab odio, ab ira, a spe, au^ jc, Liv. (f. S^ra!. ju
3) jur Sejeic^nung be§ 2lbftnnbe§ üon einem ^eit" Liv. 24, 30, 1; 26, 1, 3): ab obsidione, raegen 2C.,
pun!tc (rco meift ber Crt ob. bie ^erfon, mo eine Liv. (f.2)ra!.3uLiv. 2, 14, 3): ab singulari amore,
i^ätigfeit begann, für bie^eit ftel^t) =öon, no*, feit, Balb. b. Cic: negligentius ab re gesta ire, Liv.
cujus' a morte hie tertius et tricesimus est annus, 3) nad^ ben Segriffen beä 2(nfangen3 u. ä^nl. =
Cic. ab incenso Capitolio illum esse vigesimum
: oon . . an, oon, 6ct, mit, nad^ ordiri, incipere, au-
annum,Sall.: fo ab urbe condita, feit ßrbauung ber spicari, ro. f. - da ab Delpbio cantharum circum,
©tnbt, Cic. u. 2(.: in Italiam pervenit quinto mense Plaut.: u. fo a summo = üom Srften ob. ab intimo
a Carthagine nova, fünf 3Ji. nad^ bem 2ib3uge t)on = üom Seiten (auf bem^ric(tnium) an in berSfiunbe
?t.,Liv.: u. fo tuae literae binae redditae sunt ter- (333. da, puer, ab summo, Plaut.: age, tu interibi
tio abs te die, nad^ i^rer 3(bfenbung oon bir, Cic. ab infimo da savium, Plaut.): comicem a cauda de
B) in anbern mit9iaumunb3eitoerrcanbten2Ser== ovo exire, mit bem ©c^ra. üoran, PI. a capite re- :

^ältniffen, in benen ein2lu6ge^en oon einem ^un!te petis, quod quaerimus, Cic.
benfbar jur Eingabe be§ Url^eberS ob.berUr^^
ift: 1) 4) hei ben Segriffen „be§ ^^ret^ ob. SoSmad^eng
jac^e einer2ßir!ung,n}enn bieSöirhinguonlebenben üon 2c.''; bai). auc^ „beä 3Sert^eibigen§ ob. ©c^ü=
ob. lebenbig gebac^ten SSefen ausgebt = »on, bur*, ^enä Dor ob. gegen etroaö'' u. ,,beö Seer= u. SSer^-
«) (feiten) na^ vei-bis actiris a se instituere, fetbft : laffenfeinö t)on etroaä" (f.3umpt§.468f. äßei^enb.
unterrichten, Col. 11,1,5.— ß) (am geroö^nlid^ften) §. 247 u. 249).
nac^ verbis pass. u. nad^ verhis intrans. (act. ob. 5) bei Segriffen alTer Slrt, bie oon einer (Seite au§
depon) mit paffioer Sebeutung: reprehendi ab naiver beftimmt ob. befd^ränft raerben = oon Seiten,
alqo, Cic. honor ei habitus est a Graecia, Cic.
: : in Söejug ouf, gemdf, »egen, an u. bgl., a pudica me
credas non de puero scriptum, sed a puero.Pl. ep. est, Plaut.: a vi praestare nihil possum, Cic: nihil
- salvere ab alqo, Cic: ab alqo interire, Cic, ob. adolescenti neque a natura neque a doctrina de-
cadere, Tac, ob. occidere, Ov.: nasci ob. oriri ab esse sentio, Cic: mediocriter a doctrina instru-
alqo, Cic: oriri a se (burc^ ftc|, burd) eigene ^roft), ctus, Cic: imparati quum a militibus tum a pe-
Cic, u. ücrb. a se oriri et suä sponte nasci, Cic cunia,Cic.: finnus ab equitatu, ftar! an 3f^., Plane.
(f. Äü^ner gu Cic. Tusc. 3, 17, 37): natum ob. or- B. Cic - ^f^ic^t anber§ ift ab ju nehmen in 3ßerbtn=
tum (oriundum) esse ab alqo, Cic. calescit ab : bungen roie: dolere ab oculis, ab animo, Plaut.: a
ipso spiritu, Cic: trajectus ab ense, Ov.: res ef- morbo valere, ab animo aegrum esse, Plaut. la- :

fectae ab efficientibus causis, Cic: animus abigna- borare ab alqa re, Caes.
via corruptus burc^ in ^-olge Sali. - jura. bei @e»
. , , 6) bei 2(ngabe beö (fangen neben bem^^etfe_=
runbioen ftatt bcöSDatioä, bef. menn
fc^on ein 2)atiü oon, au§, unus u.nonnuUi ab novissimis, Caes.: in
Dor^erge^t (f. ^ofmann 2(u5gera. 23r. 6ic.2, 15, 11), id consilium deligerentur ab universo populo, Cic
fortis et a vobis conservandus \ir, Cic: quibus 7) _3ur Sejeic^nung be§ (>JIiebeä, mit bem unö ^mb.
(\iris) est a vobis consulendum, Cic y) nac^ — ^tenfte leiftet, servus a pedibus, Safei, :£äufer, Cic:
suhst.: levior est plaga ab amico, quam a debitore, a manu servus ob. blos a manu, ©d^reiber, Suet. ;

ber 35erluft, ber ^errü^rt t)on 2C., Cic: majus (prae- - ob. ber C^egenftänbe, bie einer (eiftet, beforgt, treibt,
ceptum) , quam ut ab homine \-ideretur, Cic : a ab epistolis, (Becretär, Suet. a rationibus, 9iec^^
:

bestiis ictus, Cic: ab illo injuria, bie t)on i^m an= nungsfü^rer, Suet.: a libellis, Sittfc^riftenanne^*
getfiane, Ter.:fulgor ab auro, ber üom @oIb auä= mer, Suet.
get)enbeOtanj (roä^renb fulgor auri = ber am@oIb ats* ab Jte^t (namentlid^ bei ©pätern) aud^ por
laftenbe ©lanj), Lucr. ö) nad) adjj.: murus ab — (fubftantiüifc^ gebrauchten) 2lbt)erbien,5S. a peregre
ingenio notior ille tue, Prep. (cgi. Sac^mann ju (t)gl. unfer „tjon über :2anb")f Vitr.: ab invicem,

5 abactor abdicativus

Apul. a longe, von töeitem, Spät. (f. ^lnnd^x ju


: äb-änud,^^i;.,tion ber anbern ®ctte,Tert. adv.
Hyg. fab. 257) ab intus, von innen, a foris, von
: nat. 1, 9.
au'^m ©pät. - rairb feinem regierten SBorte nacl^=
, äb-alterutrum , Adv., öon cinonber, Hyg. de
gefegt, quo ab, Plaut, as. 1, 1, 106 (119). - öfter munit. castr. §. 43.
(5ef. bei 2)icl^tern) von bemfetöen getrennt, damnis äb-anibülo äre , wegwanbern , Paul. Diac p.
,

dives ab ipsa suis, Ov. her. 9, 69: u. fo Cic. Arch. 26, lO.SSgt. Gloss. Labb. 'abambulo, y.aT iöCav
:

6, 12. Ov. her. 12, 18. - ^n ber ^ufommenfe^ung


bejeid^net ab unfer ob ob. weg, 5$ö. abire, obßeben, äbamita, ae, /". = avi amita, be§ Slbneäabn^
weggeben, abdere, wegtbun; u. im ©inne beä 2lb« (abavi)®cbwefier,JCt.(baf. auc^ amita maxima gen.).
n)eic|enä, absonus, obtönenb ; u. felbft in abuti, ab- AbauteuH, -tiadcN, -tiaw, -tiu§, f. Abas.
nu|en. AbäritännH, a, um
(Abaris), abaritontfcb,
äbaotur, m. (abigo), ber 2Beg<rcibcr be^
öris, arundo, eine ©c^ilfart in ber 9]ä^e ron 3lbari§ in
SSiel^e^, ajtcbbicb, boum, Firmic: o.^oi., Apul. 2tfrica, PI. 16, 36 (iJÖ), 172.
1. äbactus, a, um, f. abigo. Äbä8, antis, m. {^ßag), Äönig in 2lrgog, SSater
2. abaotü§, üs, m. (abigo), ba§ (geroattfame) beS 2(crifiug, (Siro^oater ber Sanae u. 2ltalante, u.
SBeötteibcn, quum abactus hospitum exerceret, ba Slelteroater beä '^erfeuö (©o^neä ber 2)anae), oon
er ben ©nftfreunben i^r SSief; megtrieb, PI. pan. 20, 4. raelc^em nad^ einer nac^ (£uböa unternommenen
äbäcüliiH, i,w. (l)emm. ü. abacus), einSSürfcl» SBanberung bie (5uböer ,.,2tbanten'' ^ei^en, Hyg. fab.
*en von gefärbtem ©tag 3u2Jiofai!,P1.36, 26 (67),199. 170.- S)aD. a) Abanteug,a, um(l4y3ßVT€/o§'j,3um
äbacui<i, i, m. {cißa^; hal). (atein. äbäx,bäcis, m., "iilha^ gefjörig, abontetfdb, Ov. met. 15, 164. b) —
Prisc.752P.),I)ber2tbecetifcb,b.^. baänac^bembe!a= Abantiades , ae, m. Qlßavnca^g), ein 2tbantlabc
bifd^en 3ifferfr)ftem in üieredf ige gelber abget^eitte 5ie» (= mannt. 3tacl^fomme beg '^ha^) = beffen ©o^n
cbenbrctt,Pers. 1,132. II) jebeä in ^^elber abgetl^eilte 2lcrifiug, Ov. mei. 4, 606; u.= beffen Urenfet '^er=
(Spielbrett, eburneis quadrigis quotidie in abaco feuö, Ov.met. 4, 673 u. ö. — c) Abantiäs, ädis, /.
ludere, Suet. Ner. 2}i diem abaco et latrunculis
: {l4ßciVTidg), eine 5lbontiabe = ein meibt. S^ad^fomme
conterere, Macr. sat. 1,5,11. —
III) ein, 3ur3(uf= beö '^ba^ (= 2)anae ob. 2ltatante) ba^. and) atter ;

fteltung ber mit einem fpi^igen^^ufie t)erfe§enen3Bein= 3fiame ber 3nfet®uböa,P1.4,12(21),64; ügt. Prise,
früge, in burd^löd^erte g^elber abgetl^eilter @^enf. perieg. 544. —
d) Abantius, a, um, obontlfd^ =
ob. Ätebenjtifcö , Cato r. r. 10, 4. - fpäter ein mufi== euböifc^, aequora, Stat. silv. 4, 8, 46.
rifd^ Derjicrter «prun?itfc$ in ben Zimmern, ^xir 3luf== Abätßg, i,{äßcuog), eine getfeninfet im 9?it,
f.
ftellung f oftbarer ©efä^e (S]afen tc), Cic. IV) in — xinmeit^tjitä, meldte nur Don ben^rieftern betreten
ber Slrc^iteftur : a) bie obere «platte auf 'oem ^apU raerben burfte, Lucan. 10, 323 (gried^. b. Sen. nat.
täle ber ©äulen, Vitr. 3, 5, 5. b) ein au^ ©tu!f— quaest. 4, 2, 7).
ob. mufiüifd)cr 3Xrbcit (üon 9Jiarmor ob. &la^) be^^ äbävia,ae, /". = avi avia,b. Sleltergrogmutter, JCt.
ftel^enbeö üierecfigeö Selb, bergf. gur SSerjiernng in äbävunciilus, i, m. = avi avunculus, bor ©ru-
hk ^iittmeriüänbe eingelegt rourben, baä ©etäfcl, ber ber Slcltergroßmutter (abavia), JCt.
Yitr.: bases abacorum, ^riefe, ©od'et ber ,3ittttner= äbävus, i m. - avi avus , ber Slbneöobn , 5let=
,

raänbe, PI. tcrgrcgoflter, Cic. - ^nw. in attgcm. !öeb. 5lbne,


äbaddlr, n. indecl. ob. @enit. Iris, m. = ßcu- sclbnberr, Cic.
TvXog, e. aJtcteorftein, bef. aber ber ©tein, weldjen äbax, f. abacus.
Mi)<ia bem ©aturnnä 3U üerfcf)(ingen gab, Prise. 568 abbäs, ätis, m. (c^atb. NSt? 3>ater), ber 5lbt,
P. {wo anc^^Rbf. abaddier) U.647P. n. a.: 3^bf. abidir, Eccl. - S)aü. abbätia, ae, bie 5lbtet, x\. abbä- /'.

Mytbogr. Lat. 1,104: ^(ur. abaddires, Augustiu. ti88a, ae, /. bie 2lcbtiffin, Eccl.
ep. 17. ab-brevio, Ere, abCitrjen, (Spät.
äb-aeHtiio, are, berabwatten, Tert. ob. Cypr. AbdalfmymiiH, i, m. (Aßöalojvv^og), Don2lte==

de jud. dorn. c. 1. ganber b. %x. in ©ibon eingefe^ter Äönig, Ci«"t. 4,


äbäliciiAtio, önis, f. (abalieno), bie ®ntv SSer* 1,19. Justin. 11, 10, 8.^^
öugerung (geric^tt. t. t.), Cic. top. 5,28. Jul. Vic- Abdera, orum, ??. (^ßi^rjna, ra), I) ©tabt in
tor, art. rhet. 3, 3. Frontin. de contr. agr. lib. 2. p. ^t)racien, (^eburtöort beö ^rotagoraä u. Semocri
45, 13 ed. Luclim. tuö, j. Pohjiitilo ob. Asperosa, Liv. 45,29, 6. Mel.
äb-älieiio, ävi, atum, äre, entanb ern = burtf; 2, 2, 9, bcrüd;tigt burd) "oni ©tumpffinn if)rer (Sin-
SBeggeben an einen 2(nbern entftembeit I) eig. , : mo^ner; 'oai). hie Abdera, Cic. ad Att. 4, 16, 6. -
1) übl^. weggeben , wegfcbaffen , oerfloßen, entjtcben, m\. Abdera, ae, f. erft Ov. Ib. 469. PI. 25, 8 (53),
entfernen, trennen u. bgL, Plaut, u. Ter.: nutricem 94. Solin. 10, 10. 33gt. Ä. %. ^ermann iserfud; einer
(®rnä^rerin = ben 2lcfer) a nobis,iüeggeben, Plaut.: urfunbt.(^efd)id)tei)on2(bbera(in beffen 3tbl).u.ikitr.
istuc crucior, a tali me viro abalienarier, Plaut. 3ur ctaff. Siterat. ©. 106 ff.). X3fd;urfc .^u Mola Vol.
— 2) insbef. (alg geric^t(.i. ^.), eine ©arf^eburd; ju- 3. P.2.p. 134 6-r/. —
II) Stabtin (5pauien,i.yl^^m,
ris cessio Cic. top. 5, 28) an einen ^2(nbern ab» Mel. 2, 6, 7. - 2)aü. a) AbderiteK, ao, Md. a, m.
(f.
treten, oeräufern (@gf^. conservare), Cic: agros {'AßörinlTr]g\ (Jiner auö 2tbbcra, ein2lbberit,Cic
-
populi, Cic: Derb, ea vendidisse atque abalienassß, b) AbderitänuH,a, um, abbertitfcb =ftumpf finnig,
Cic. — II) übtr.: 1) übf). entfernen, abalienati jiire Mart. 10, 25.
civium, beö SSürgerrec^teö beraubt, Liv. 2) 9^ei^ — abdicätio« önis, f. (abdico),
ba§ ®tcb So^fagen
gung u. ©emütf; entfremben, abwcnbig-, abfpenftfg Don 3mb. ob. ctiüaö ; bat), (atö gerid)tl. u. public, t.t.)

nittcben üon 2C., glcicbgtttig mocben gegen 2C. (ß%\^- I) »ctftogen u. (gntecben bcö 3oI)neö, iitit u.
"oa^
alqm amicum facere), alqm, Cic. animum, Cie. : : o^ne Genit., PI. u. Quint. II) tia^^ ©ntfagcn, —
alqm ab alqo, Cic: voluntatem alcjs ab alqo, dictaturae,bie91iebertegung,Liv.:liereditatis,fpät.
Cic: ab sensu rerum suarum animos, Liv. - übtr., JCt.
abalienata morbis membra, bie (bem Ätörper) ent* abdicätive, Adr. (abdicativus) negatfü (('^gf<J-

frembeten, abgeftorbenen (^lieber, Quint.: sensus, dedicative), Mart. Cap. 4. 409.


t^.

betäuben, Scrib. - jfefT ^aragog. ^nfinitio ':^räf. abdicätivuN, a, um (abdiro), wemeinenb, ne-

^aff. abalienarier, Plaut, merc 2, 3, 120 (457) u. a. gattö (ögftJ- dedicativus), 6pät.
abdicatrix abduco 8

Abel icAr rix, Icis, /'. (abdVco), bic ajfrlruflnfrtn, Virg. : 'u. fo fcrrum [in armo ferae, Ov. - corpus
Kccl. liiimi, beerbigen, Flor. - bal). inobef., abdere se in
1. ab-dico. ob. ctiuaö von
avi, atuin, are, ^mb. alqm locum, ftd» luoljin jurürfjtebcn, ft* bergen, »er-

fiel) o^. fiel; uoii ctiinv? loöfüflm: Ii iiblj. : id totum groben, se in montes, Virg. bef. auö ber menfc^l. :

abdico Ht.iiu' cjicio, Cio.: logom a-^namm, PI.: Ok'feüfd;aft, se in intimam Macedoniam, Cic. se :

auniin o vita, abicl;a|Kn, l'l. 11) iuobcj.: a) ^^'>ib. rus, Ter.: se in bibliothecam ob. in literas,
u.

uoii loojiuuMi 3- o"i^- "'** (i^l'^ bcn iciiii(^cu) an- Cic. u. se literis, Cic. im Part. Ferf'.rass. (me=
: :
fiel)

frffnnfii, ^\mb. »frifufliifit, cünsanguiiieaiii esse bial) abditus, oon ber menfd;lid)en C^efeUfc^aft ent=
alxlicaiit, i-vflaiTii foinilid), ba^ fic feine ib. fei, fernt, jurüctgejogen lebenb, in tectis silvestribus,
racuv. patroni, Liv. - fpäter (alö bat), Cic. agro, llor. - u. fpäter abdere alqm in insu-
fü al(iin
:
: II.

i^eiicljtl. /. /.) ein Mmb ofvftoßcn unb enterben, li- lam, entfernen,uerbttnnen/rac— 11) mit bem ^Jibbgr.
boros, 1*1.: tilium, l^uint. : n. jo abdicatus, ber!Cei'== beö '^erbergenö = verbergen, »erflecten, ferrum intra
ftofuMie, Qiiint. — b) (public. 1. 1.) r»* von einem vestem, Liv. ferrum veste, Liv., gladium sinu,
:

'jlinte uov ber i^efetjlidjen ^eit, von einem ^erl;ältni^ Tac. se post maceriam, Liv. se in proximas Sil-
: :

eine fi^vmlidje (rrflärung) loöfagen, il;m ent-


(^burcl; vas, Caes. se in suis tectis, Liv. abditi in taber-
: :

fagen, yS. se dictatura, Caes. se uon modo con- : naculis, Caes.: in silvis abditos latere, Caes.:
sulatu, sed etiani übertäte, Cic: se tutelä, Cic. : in silvamArduennam abditi, Caes. intercameram :

so humanitate, feine sp. beiueifen, Lact. - bei ben et tectum cubiculi abditus, Val. Max.: cultrum sub
i)iftor. feit ^aUnft. aud; mit bl. Acc. ber ©ac^e = veste abditum habere, Liv. Amphiraesub terram :

ein XHmt von fid; loSfagcn, eö aufgeben, i(jm entfa^ abdite Cic: ascensus abditus aconspectu, Liv. -
!

gen, magistratum Sali.: dictaturain, Liv. - im übtr., etmaö gleid)f.bem geiftigen ^licfe ent^ie^en =

.^fljij. abfol., ut abdicareut consules; abdicaverunt, geheim ^alten,oerbergen, mit etraaö geheim t^un, illum,
Cic. de nat. dcor. 2, 4, 11.- u. nac^aug. and) abd. quem abdis, Cic. abdenda cupiditas erat, Liv. :

alqm. i^mb. obbanfen, regem, PI. 6, 22 (24),89: alqm abdömen, minis, n. ber (fette) Unterleib in betr
magistratu,Schol. Juven. 1 1,91 c) obfpred^en,t)cr' .
— ©egenb bes 9labels, ber ©c^meerbauc^, tBanil ber
neincn, in abtebc flctten (.Ögf^. dedicare),aliqind de X^tere, bef. beö ©djraeineä (bei Sllten an beli* hm
quopiam, Apiü. m. folg. ^^Icc. u. ^nfinitio, Pacuv.
: cateö (^eric^t), Plaut, u. PL: abdomen avide devo-
u. Apiil. rare, Val. Max. - u. ber 3Jienfc§en, Cels. - bef. alä
2. ab-dico,
dixi, dictum, ere, abfpred^en, I) ©i^ ber nieberen Stnnenluft, ber ©innlic^feit, ma-
(alö ber 2(ugurfpr.) nic^t jufogcn, tierwerfen
t. t. nebatinsaturabile abdomen, Cic. : natus abdomini
(0gf^. addico), quum tres partes (vineae) aves suo, ber nur feinen äßanft pflegt, Cic. abdominis
:

abilixissent, Cic. de div. 1, 17, 31.— II) (alö gertc^tf. voluptates, niebere ©innenluft, Cic. moecho hoc :

t. t.) burc^ eiit 2)ecret abfpred^en, obcrfennen, vindi- abdomen adimere, hm rauften äßanft, Plaut. -
cias ab alqo (@gf^. vindicias dicere secimdum OKsr Schreibung abdumen bei Charis. p. 38, 9 K.
alqm), JCt. ab-düco, duxi, ductum, ere, ^mh. üon irgenbrao
abditivus, a,um, entfernt, a patre, Plaut.Poen. rao^in wcgfü6ren,mit ftd^ nebmen, brtngen,I)im engem «

prol. G5. - $8on «Sinne, 1) eig. alqm ab aratro, Cic alqm e foro, ex
: :

abditua, a, um, PAdj. {von abdo), bem S8li(fe acie, Cic alqm de foro, Liv. alqm intro, Plaut.,
: :

entjogen, «entrüctt, entlegen, abgelegen, oerfterft, intro in aedes, Plaut. alqm inde ad regem, Nep.: in :

»erborgen, I) eig. abdita


, bem pf;i)f. ^(icfe: vis curiam, Liv. in secretum, bd Seite führen, Liv.
:

quaedam, Lucr. - bef v. iiocal., pars aedium, re- (f. g^obri ju


Liv. 22, 22, 10) exercitum Romam, :

giones. Sali. loca, 2i)in!el, Sali.- ü. ^erf., abstru-


: Liv.: poet., alqm quascumque terras (ft. terras), m
sus atque abditus, in (£"inf amteit uergraben unb 'ti^m Virg. Aen. 3, bOi. - alqmconvivamob.adcoenam,
2(nb{icfe ber 3BeIt entrüdt, PI. pan. - neutr. sing. als (Saft ob. äum offen mitnehmen, Ter.- ü.„2öeg*
m. ^räpof. fubftü., Vit Sicfe, torrentium in abdito nehmen" ju anberer SSerraenbung, D. Laelium ab
(vis) vastior, Sen. subita ex abdito vasti amnis : Asiatica classe, Caes. - t). „Slbfü^ren"' jur Strafe,

eruptio, Sen. neutr. plur. fubfto., terrai penitus


: collegam vi de foro, Liv. in lautumias, Cic, in :

abdita, Lucr. 6, 809. II) übtr., bem geiftigeu — servitutem, Liv. abduce istum in malam crucem, :

SSIicfe: res abditae et obscurae, Cic. res occultae : füf)re ben jum genfer, Plaut. - rom „entführen"
et penitus abditae, Cic: voluntas abdita et re- ber grauen, filiam vi abductam ab Rhodio tibicine,
trusa, Cic: sunt enim innumerabiles de bis rebus Cic: gremiis pactas, Virg.: alqm matrimonio
libri neque abditineque obscuri,Cic: abditi alcjs alcjs, Suet.: fo auc^ üon ber SOiutter, tiliam, com
sensus, Liv. u. Tac: severitatem abditam, at cle- 3)ianne mit firf) ==, raieber ju fic^ nehmen, Ter. - ry.
mentiam in procinctu habere, Sen. - neutr. plur. (Sntfiijiren, 'Jtauben ber Sflaoen jc., mancipia, Cic:
fubfto., abdita rerum, entlegne begriffe, tiefe ©eban= abd. familiam, pecus abigere, Cic abd. ab alqo :

Un, Hör. a.p. 49. -afcr Com^mr. u.Superl. bei Eccl. symphoniacos servosperinjuriam, Cic: - v.&nU
ab-do, didi, ditum, ere, njcggeben, «t^un; ha^. füf)ren beö 25ie§eä armenta Ov. u. PI. equos :

— , ,

auf bie Seite =, au^ ben 5lugen fd^affcn, entfernen, duos Curt. , 2) übtr. ^mb. ableiten = jum ,

bem 9lu9e=, ben 58 liefen =, bem iXlnbltcf entjie^cn, ju- Qlbfall oerlciten, a6tt)enbig=, abfpenftig mod^en, alqm
rücfjicbcn, entrürfcn, I) hinc procul abde im 3(IIg. : afide, Cic - ab alqo discipulos, Cic: servum
faces, TibuU. pedestres copias ab eo loco abditas,
: ab avo, Cic: ab alqo legiones, Caes. u. Cic:
Caes. se ex conspectuheri, Plaut. formosas tri-
: : equitatum Dolabellae ad se, auf feine Seite
stibus agris, Tibull. (equum) domo, im öaufebe^^ : bringen, Cic. —
II) im raeitern Sinne, übi). weg»
galten (uermenben), Virg. copiae paululum ab eo : nehmen, weg^, objie^en, trennen, fortfd^offen, ent»
loco abditae, Caes. virgo abdita (sc turri), ein=^ : fernen, 1) eig. : alci aquam, raegleiten, JCt. : potio-
gefdiloffen, Hör. - argentum abditum terris, fo nem, raegtrinfen, Scrib. clavem, abgießen, Plaut.: :

lange eö nod; in ber (2. oerborgen liegt (unentbecft Caput retro ab ictu, hen Äopf üor hcm |)ieb jurüc^
ift), Hör.: partes corporis contexit atque abdidit gießen, Virg. 2) übtr. a) übi). —
somnos, hm : :

(natura), Cic^: poet., vultus et caput undis, Ov.: Sc^l. rauben, Ov. — b) (p^ilof. t. t.) trennen, ob>
Caput cristata casside, bebecten, Ov. : totos sub fonbern,aconjecturis divinationem, Cic. c) Don —
unguine dentes, Ov. lateri capulo tenus ensem, :
irgenb einer X^ätig!eit, irgenb einem äJor^aben u.
:

9 abductio abeo 10
oBMeBen, baran f^inhnn, animum asollicitu-
b(^t. fud^en, ge^' it. fud^e, Plaut. - ^ab. abi (mie ba§
dine,animum a cogitationibus, Cic animum a :
franj. m), gclB' (f. ^rij ,^u Plaut, trin 830), tbeilä
corpore, Cic. se a cura, se ab angoribus, fic^
: lobenb = gut,nunn)ol^l, abi, laudo, Plaut abi,virum
au^ bem (Sinne fd)Iagen, Cic. d) t)on einentl^öl^ern — te judicö Ter. non es avarus abi Hör. - tfieils
, : , ,
:

Stange ^lu einem niebrigern l^erabjiel^en, cmicbrifien, = fort, padfe bid^", Plaut ii. Ter.:
fc^fltenb, „geb'
artem ad mercedem atque quaestum, Cic. de div. u.fo abin'? mllft 'üv. gelten? gebft 't>\\'? = fort, pnde
1, 41, 92. - .21;^ 2lrd^aift. ^mperat. abduce. Plaut. bid^, Plaut.: ebenfo etiam tu hinc abis? mitfft bu
Cure. 5. 15 (693) u. a. Ter. Ad. 3, 4, 36 (482)
3, gteid^ fort? Ter.: abi in malam rem ob. abin' in
u. a. : ftincop. ^erf. abduxti, Plaut. Cure. 5,2, malam crucem, jc^ier bid^ jum .»oenfer, Plaut. ; ügf.
16 (614). quin tu abis in malam pestem malumque crucia-
abductio, önis, f. (abduco), I) ba§ 2l6fü6ten, tum, Cic. abi hinc cum tribunatibus ac rogatio-
:

u. jraar baö gercattfame, a) in bie (^^efangenfd^aft, nibus tuis, Liv. - o. £eb(., «) im 2nfg. cogita ni- :

rusticorum, Cod. Theod. 11, 10, 1 aBfoL, Sulp. : hil eorum, quae ab oculis abeunt et in rerum na-
Sev. bist. sacr. 1, 50. Yulg. 3. Esdr. 8, 27. b) — turam. ex qua prodierunt ac mox processura sunt,
baö ®ntfü6ren, ber 9lau6, Hesionae, Dar.Pbryg. 4: reconduntur. consumi, Sen. ep. 3G, 10. - ß') Don
servi, Cod. Tbeod. 4, 8, 5. §. 5. II) baö 2lb^ie- — Reifen, 33ergen, in bie ."pö^e fteiaen, roaen, scopulus,
tjen, übtr., bie Stttütf gejogenl&eit , ®infamFeit, Vulg. qui montibus altis sununus abiit, Tal Fl. abeunt :

eccl. 38, 20. in nubila montes Sil. - y) in bie ^iefe brinnc n, ,

abeces1äriu§, a, um, i^um ^itce flcBörtg, psal- cornus (= liasta cornea) sub altum pectus abit,
mus, ein alpl^abetifd^er ^fatm, beffen SSerfe naä) bem Virg. Aen 7, 900. — 2) in§bef. : a) irgcnbtoie ab«
2(bece georbnet finb Eccl. - subst. a) abecedarii,
, : 3ieBen, bowonfommen, wegkommen, jum. and) im 2lfrg.
orum, m. bie Slbccefd^ü^cn, Eccl. b) abecedaria, — gu überfe|en burd^ UtiUn, fc^n, werben u. bgt., «)
ae, /. (sc. ars), bie ßautfc^re, Eccl. c) abeceda- — Qt§ milit. 1. 1., aB ©ieger befiegt k. bellis hoc , ,

rium, ii, n. ha§ SlBcce, Eccl. Victor abibat omnibus, Yirg. ita certe inde abiere :

Xbella, ae, f. ©tobt in (Sampanien, j. Avella Romani ut victores, Etrusci pro victis (fo gut mie
reccÄm, Virg. Aen. 7, 740. Sil. 8, .'^43. Orelliinscr. befiegt), Liv.: nocte pro victis Antium abierunt,
3316 u. 3867: ^rur.= ^orm Abellae, Charis. 22 Liv. omnia malle quam victi abire
: Sali. pauci , :

P. - ®ao. Abellänus (in .*obfcf)r. u. 2luegg. aud^ integri, magna pars vulneribus confecti abeunt.
Avellanus), aBenontfd&, oppidum, Serv. u. Isid.-. Sali. ne bestes inultos abire sinat, Sali. impune
: :

bef. Abellana nux u. fubfto. bl. Abellana, ae, /. Vit abeuntem bestem sequi, Curt. - /5) frei befd^enü, ,

^afelnuf al§ ^-rudjt, ii. bie -^afclnuß = bie «öafcrnuf- unbeftraft 2C. weg-, ausgeben, batjonfonimen, tu mis-
flaube, ber 'Öafcinuf 6oum Scriptt. r. r. PI. u. 21., , sus (üom Sf^id^ter entlaffen freigefprod)en> abibis, ,

nucleus, PI. u.Isid. -^tur. jubftt)., Abellani,orum, Hör.: nemo non donatus (nnbefd^en!t) abibit,
m.Vit d'xnvo. oon 2lbeIIa,bie SlBcOaner, Justin. u. 21. Virg. band repulsus abibis, Sali. impune abire
: :

Xbellinum^i, n.D ©tabt ber §irpiner in ©am= jam non potest Phaedr. u. fo abfol. abiturum, : ,

nium unb römifd^e (^iotonie, j. Avellino; beren eum non esse (unbeftr. bQt)on!ommen),si accessis-
©inro. Abellinates Protropi, PI. 3, 11 (16), 105. — set, Cic. Caecin. 7, 20; n. fo ibid. 16, 45 u. 46.
n) Ab. Marsicum, ©tabt in Sucanien, j. Marsico — b) aB public. 1. 1. - üon einem 2(mte öBacfim,
veccMo; beren @inn). Abellinates Marsi, PI. 3, 11 öBtreten, consulatu, Cic. magistratu. Cic fiami- : :

(16), 105. —
III) ©tabt in (Sampanien, PI. 3, 5 (9), nio, Liv. sacerdotio, Gell. honore, Suet. tutelä,
: : :

63 TOOt). üieir. Abellina nux = Abellana (f. Abella),


; JCt. —
c) t). ber fyrau, abire ab alqo, »om 9J?anne
PL. 15, 22 (24), 88. QcBen, ftdö trennen, fd^efben, Plaut.: a te ut abeat
Xbeöna,ae< /• (abeo) u. Xd^öna, ae, /". fadeo, per gratiam, Plaut. —
d) o. ©terbenbcn, Btngcfien,
ire), bieSefd^ü^erinnen ber erften Saufcerfud^e ber BlnüBergcBen, oBfd6ef ben, hinc in communem locura,
5linber au§ ben 2lrmen beg (Sinen in bie 2lrme be§ Plaut. abiturus illuc, quo priores abiere, Phaedr.:
:

2lnberen (fo ba^ Abeona = 58efcl^ü|erin be§ 9(bfauf§ addeos, Cic: e vita. Cic: u. fo abfol., Lucil ,

ttug ben 2lrmen, Adeona bie Sef*. beö ^"'fa^f^ i" Petr. n. 21. —
e) o. ber 6onne Jc, fdöctbcn, sol abit,
bie 2(rme), Augustin. dei 4, 21. civ. Plaut. ogt. abeunte curru (ber (Sonne")
;
Hör. ,
:

äb-^o, Ii, üon irgenbrao, t)on ir==


itum, Ire, I) hie, ubi nox et dies modice redit et abit, Varr.
genb etioag aX>- roeflfleBcn ob. b(. geBen (©gf^. ma-
,
— f) al§ t. t. bei 33erfteigerungen = ^mbm. »cg-
nere, redire, accedere, venire, advenire), A) eig.: geBett , i^m nfcSt (,^u XbeiO werben (inbem eö ein
1) im 2irig. abeam an maneam Plaut. abi prae
:
, : 2lnberer erftebt), si res abiret a mancipe, Cic ne :

strenue", sequar, Plaut. : abiturum eum non esse, res ab Apronio abiret, Cic.
si accessisset. merbe nid^t (mieber tebenbig) meg^ B) übtr.: 1) im 2tag.: illuc, unde abii, redeo,
gelten, Cic: abiit, excessit, evasit, erupit, Cic: moDon id^ (bei ber 23etrad)tung) nu^gcgnngcn bin,
qui hinc abiit modo, Plaut. domo, urbe, Plaut. : : Hör. sat. 1,1, 108. - non longe abieris, bu braud)ft
ab bis locis, ab illo, Plaut. qui profugus ex Africa : nid^t meit (nnrf) Seifpielen) ,^u geben, Cic: longius
abierat. Sali. ab eculis, Plaut. repente ex oculis, inde nefas abiit, griff meiter um fid), Ov. \ide quo :


: :

». ©d^Iangen, Liv.: e ob. ex conspectu, aus bem Judicium meum abeat, mofiin ,^ielt. Sen. 2) in^
@efid)te geben, Plaut, u. Sali auö bem &. ent- , bef., ron einem ^^cma einem 93eginncn, einer ,

fd^minben, Caes.: illinc, Cic: hinc in Ephesum, ^flid^t abgeben, abweicBen eö aufgeben, oerfafTcn, ,

Plaut.: hinc ad legionem domo, Plaut foras, : abeo a sensibus, Cic quid ad istas ineptias abis, :

binauögefjen, Ter. domum, Ter.: hinc domum,


: frfiraeifftbu ah ^u ic, Cic - ab emptione. ',urüdf
Liv.: suas domos (o. jmei .Speeren), Liv.: in angu- treten, aufgeben,' JCt.: a jure, oom ??. abgehen, eö
lum aliquo, Ter. rus aliquo, Plaut. cum patre
: : oerfehen Cic - u. fo etiam tu hinc abis? and) bu
,

Tarentum ad mercatum, Plaut in Tuscos in : oerläffeft meine Sad^e? Cic


exsilium, Liv.: sub jugum, Liv.: sublimis abiit, II) mit bem5R6begr. bco ^krgebenö, ^Vn-fdnuinben'^
u. ber
Liv.: quorsum tu abis? illie sunt cum quibus u. bgt., nur übtr., i) t)om i^ergeben ber ^eit
dimicamus, Val. Max.: abi tacitus tuam viam, ^uftänbe mit ber 3eit: a) oon ber ^eit = tjerfUrflen,

Plaut.: ambulatum, Plaut.: in Yolscos exsulatum oergefien, oerftrefcöen, im %^erf. = tjcrbeffeon,


dum
abiit, in bie Jßerbannung, Liv. abi quaerere, gc^' : haec dicit, abiit hora, Ter.: u. fo tempus, Cic:
11 ab-cqiiito abigoatus 12

nnnuR. Ilor. : liic dios lior modo abiit, Cic — b) kb-horr^o, ili, Pro, I) tr. Dor etmaS jurütffd^au.
ron >\vnnri)citon = tjfrfctitJtnbfn, nufbcccn ((^iqU^. ro- bem, etina^ uerobfdbeuen, alqm, Cic: cadaverum
mnnon»). d«* l<'<'t> "»"*" <l"id<'ni ultiit ])OStilrntia, tabcm, Suet. —
II) mir.: 1) eig. Dor etiua§ eine ,

Cic: naus(\i al)iit, Cir. c) von nubfin ^^nfti^»' — flarfc 5lbneiftunfl baben «on ctlüaö au9 Slbfc^cu unb
,

bcn ;c. n* ttrHrrcn^l!* UUn, vcrfcfirtjfnbcn U-bn^r 5lbneiftunrt entfernt bleiben, -nicbte wifTen wollen, il^m

e mrdio abiit scmjiulus, Tor.: innluin in diom obbolb feon, ab re uxoria, Ter.: a ducenda uxore,
abiit, Tor. : tiinor, fidos abiit, Liv. - bnl). illa moa, Cic: mit bt. Ahl. (f. ^Hipperb. ;^u Tac ann.
feiten
quao soirbas ante laudarc o homincm faräcin! : 14, 21), tanto facinore procul animo, Curt non :

o hoüvitcm non _7r<'r?y w/ abionint bamit ift cä , abh. spectaculorum oblectamentis, Tac - abfol.,
nu6, ( ir.— "2) vom (SvfoUi einer .*öanbruun(=orjue sin plane abhorrebit et absurdus erit, foUte er
jSOliU'n'l abflcficn, ablaufen, öbiflfbcn, rniral)ar hoc si aber baju gar feine 9ieigung \)(\h^x^ u. oljne atte^
sie jibiret, Ter. :non i)ossc istacc sie abiro of^ne , ©efd^icf fegn, Cic. de or". 2," 20, 85. 2) übtr., —
^•oIiU'Ji bleiben, Cic : sie abiorit, bnö mag fo ab^ gleidjf. t)on 5^atur mit etmaö unücrtrößlii •, il^m
(^el)en , Sen.t. — 3) alä
t. bei' öcfrfjäftöfvr. = ber juwtber fet)n, nidöt ^ufagen juwf berloufen , ;^u etmaS
,

Wenge, bem nad) junlcf «ebf , faücn, ut re-


Sft^ertlie ntd^t iJafTen, non i^tn obnjeid^en, uon il)m werfd&ieben •,

dituK aproruni, sie etiam pretiuni retro abiit, PI. fern», i()m fremb feon, ab oculorum auriumque ap-
cp. 3, 11), 7. probatione, ben 2lugen unb Df)ren anftöfjig feijn,
mit bem 9U>begr. be§ Uebcrgef^enö uon Gtnem
III) Cic: a castris, Cic: a fide, nngtaublid^ fet)n, Liv.:
^um 5lnbevn, 1) im 5IU(i. = übcrcicljcu nuf ^mb. ob. consilium abhorret a tuo scelere, Cic: spes ab
tu ctnmö, ad sanos abcat tntela propinquos, Hör.: eifectu haud adhorrens, Hoffnung ber2(i;5füf)rbar*
,

in avi mores atque instituta, fid; nnd^ unb nad^ !eit, Liv. - temeritas tanta ut non procul adhor-
bequemen Liv. in proelii concursu abit res a
,
: reat ab insania, nid^t fel^r »erfd^ieben ift üon jc.,
consilio ad vires vimquepugnantium, Nep.: ne in Cic - longe ab ista suspicione abhorrere debet,
ora homiuum pro ludibrio abiret, tnSHler 3D^unbe mu^ bem %. fremb = t)om %. frei bleiben Cic. -

,

l^um C)efpött merbe, Liv. 2) inöbef. : a) gonj auf« orationes adhorrent inter se, miberfpred^en einan-
flcben baroufflcbcn für 2C., in quos sumptus abeunt ber, Liv. - m. bl. Ahl. (f. S^lipperb. ju Tac ann. 14,
,

fructus pracdiorumV Cic. ad Att. 11, 2, 2. b) — 21), abhorrens peregrinis auribus carmen, Curt.:
in etumö ütierficfien = ffd^ uerttionbcln, »rrttjanbclt neque abhorret vero, Tac: nee abhorrebat mori-
ttjcrben, ?u etum^ ttjctben, oppidum in villam, sta- bus uxor, Flor. - u. m. bl. Dat. huic tarn paca- ,

gnum in salem abiit, PI.: in Silvas abeunt, Ov.: u. tae profectioni abhorrens mos, mit biefem fo frieb=
fo vigor ingenii velocis in alas et pedes abiit, ging lid)en Slbjugc im SÖiberfprud^ ftel^enbe ©. Liv. - ,

über in 2C., Ov. verba monentium in vanum abe-


: adhorrens, un^afTenb, unftattbaft, carmen nunc
%<x\).
unt, gefien über in ein 9ltcij)tö, verfliegen gIeid^f.,Sen. abhorrens, Liv. vestrae istae absurdae atque
:

afcr 9(ucl^ imjjcrs. dihiiQ me\1s: abibitur, man : abhorrentes lacrimae, Liv.
mirb (ft. id) merbe) gef)en Plaut. abitum quam , :
, äbliopride, J^<iv. (adhorreo), auf 5arte , unge«
aditum malis, man mijd^te lieber raeg^, alö l^inge== eignete SBetfe, Charis. 41 P.
gangen fe^n, Plaut. tenuit, ne irrito incepto abi-
:
abtiibeo, 6re (ab u. habeo), tjom Cetbc 'polten,
retur, Liv. - uj^ ^erf. abivit, Augustin. civ. dei Plaut, trm. 264 ed. Brix. (9iitfd)l abdendus).
3, 12.
äbicio, f.
abjicio OSS*.
äb-equito, ävi, Sre, voeg«, fortreiten, Syracusas,
Liv. 24, 31,10.
äbie^neuN, a, um = abiegnus, Gruter inscr.
207. col. 2. lin. 4.
liberrAtio, önis, f. (aberro) , \>a^ momentane
2(bfpmmen üon etmftö ^efdjiüerlid^em, baö ®tc6:=
äbiei^niuH, a, um = abiegnus, Edict. DiocI.
12, 1 : bat), alter 2lbl. ^lur. abiegnieis (=abiegniis\
©ntf^lnqen, bie 3crftreuunfl, a dolore, a molestiis,
Gruter inscr. 207. col. 2. lin. 1 (bal). baf. lin. 3
Cic ad Att. 12, 38, 3; ad fam. 15, 18, 1.
entiüeber §u lefen abiegnea ob. abiegnia).
«b-erro, ä\i, ätum, äre, abirren, fidö toedrrcn,
I) etg. a patre, Plaut.: pecore (o. e. (Stiere\ Liv.:
:
abiegnus, a, um (abies) ttu§ s^anncnCboIO, ,

aberrantes ex agmine naves, Liv. II) übtr. 1) — :


tonnen, trabes (©d^tff), Enn. equus, trojan. ^ferb, :

»on etioaö ft* verirren, xiniüin!üf)riid) ab!ommen, Prop. hastile, Liv. - :i}^ $8eiS)ic]^tern breiftjlbig,
:

abfcbroeiffn, a regula, a proposito Cic. - mit 2lng. ,


äbjegnus, ^58. Prop. 3, 17, 12.
iD f) i n ? ad alia, Cic. in melius, »erfci^önernb üom :
abies, etis, /. I) bie Sonne, tl)eil§ 9lotbtttnne
Original fid) entfernen, PI. ep. - mit 2lng. mo== (Pinus abies, L.), t^eilS SSeigfanne, «Silbertanne,
b u r d) V aberrare conjectura(in feinerSSermutfjung), ebcitannc (Pm?/5 picea, L.), Virg. Liv. u. 21.: ,

Cic. (f. £d)ömann ,^u Cic de nat deor. 1, 3(3, 100). arbores abietis. ^annenftämme, Liv. secta abies, :

— 2) inöbef., mit ben ©ebanfen abfommen, a) üb^. tannene 33al!en, ^Bretter k. Virg. IL meton., ,

jierflreut fc^n, Aug. bei Suet. Cl. 4. b) »on etrc. — bod) nur bei 3)id^t., t). bem au§ Sannenljols ©efer=
Säftigem fic^ ^crfircucn fid^ einer <^aö.)Z cntfcfHa^en, tigten , a) ein ©c^iff, Virg. ~
b) ein (Speer Virg. ,

a miseria quasi aberrare, Cic. ad Att. 12, 45, 1:


,

— c)33ricf,$8illet (nad; alter Sßeife auf einem öolj^


u. abfoI.,sed tamen aberro, Cic. ad Att. 12, 38, 1. Uaü), Plaut. Pers. 2, 2, 6ß (248). d) bie S^erfen —
nb-fore «b-fÄrem,
f. absum.
u. einer ed)reibtafel, Mart. 14,84. - asl^ 9Iblat. ©tng.
abfiiat, altlat. = absit, Fronto ad amic. 14. bei S)ic^tcrn gum. breifplbig, äbjete, Enn. trag.
ab-liiiic. I) räum(id) = öon 6ter, aufer abhinc 117, ob. äbjete. Virg. Aen. 2, 16 u.a.,vi. Slbl.pur.
lacrimas, Lucr. 3, i)53 (954). II) in ber ^eit: 1) — uierftjlbig, äbjetibus, Virg. Aen. 9, 674.
t)on ber gegenrcärtigen ^^eit rüdtuärts geredjnet, a) äbiefäriuH, ii, m. (abies), ber Sifc^lcr, Vulg.
mit Are. ~ feit nun, abliinc annos prope viginti, exod. 35, 35.
Cic. abhinc triennium, Ter.
: b) mit All. - tjor, — äbiga, ae, f. = chamaepitys, PL 24, 6 (20), 29.
qui abhinc sexaginta anuis occisus foret, Plaut,: Apul. herb. 27.
comitiis jam abhinc diebus triginta factis, Cic. äbig^ßötör, öris, m. (abigeus) ein asie'^bieb, ,

SSgr. (über 9?o a u. b) 9)labt)ig 33emertgg. ©. G5 Paul. sent. 5, 18. §. 1.


— f.
2) feiten ron ber !ünftigen 3eit, oon l>er ^z\i nn, Ahigehtikst üs, m. (abigeus) , ber »ie^biebfto^t,
^ernad^, Pacuv. 21. Symm. ep. 4, 59. »tebroub, JCt.
13 abigeus ablaqueo 14
äblgfSns, i, m. (abigo) , ein »te^bieB , JCt. SSgl. Itd§ (fanft) au @nbe bringen, nic^t ptö^lid^ fallen raf=
Gloss. Labb.: 'abigeus, anfXccTTjg' wona^ düh- , fen, Cic. — b) burd) beim $8er!auf to^fc^ittgen,
ob.
b^d Enn. tr. 300 (400) ut cernat vitalem abigeimi. ocrfcölcubern, itc$ Dom |ioIfc fcöaffen, aedes, Plaut.:
^big^o, egi, actum, ere (ab u. ago), wegtreiben, agroSjPhaedr. psaltriam aliquo, Ter. pecuniam,

: :

.ittgen, SBefen: alqm ad januä,


tjettreiben, a) leb. Cic. c) ün ©ut ob. Uebel aufgeben, fobren-, fal-
Plaut. volucres et feras,Cic. muscas, Cic: uxo-
: : len», fdbwinben taffen, öerloren geben, auf etn). gänj«

rem, t)crftof;en, Suet. alqm rus, Ter. Qnöbef. : : licö »erjidbten ob. ?öcrji*t leiflen salu- , vitam, Cic. :

raubenb
«);biebifc&er Sßeife, pecus, Cic: toegtretöcn, tem pro alqo, Cic. rem tantara , Cic. famam in-
praedas hominum pecorumque Liv. — ß) abtvtu
: :

genii, Cic. memoriam beneficiorum, Cic. curam,


Un, partum, Cic: fetum, Col. — b)
, : :

Sebl., öcrtcel« Cic: spem, Brut, in Cic. ep.: aedificationem,


nubes, PI.: fastidium,
Seit, oerfc&cud&en, »erbannen, consilium aediiicandi, Cic: timorem, Cic. memo- :

PL: pestem, Enn.: curas, pauperiem epulis regum, riam alcjs rei, Cic: legem, Liv.: vitia, Cic: su-
Hör.: conscientiE abigi, abgefd^red^t rcerben, Hör. perbiam, Plaut.: omnem auctoritatem Clodianis
- abacti oculi, ttefUegenbe 2tugen, Stat. nox aba- : armis, Cic. abjiciamus ista, laffen mx ba§, Cic
:

cta, üollenbete, Virg. — 2) ju Soben roerfen ob. brüden, a) e. ^erfon ob.


äb-intüs, Adv. f. a (ab) a. @. ©ad^e nieberfc^mettcrn, fie attc^ ^alteö, oOer Äroft
äbitie, önis, f. (abeo), ba§ SBeggeöen, Sfortge^en, berauben, webrlo^ madben, intercessorem Cic. se- , :

Ter. u. 6pät. : hinc abitio, Plaut. natus auctoritatem, Cic: ut nimiis adversarii
abito, ere (a u. bito), weggeben, ne quo abitat, viribus abjectus videretur, Cic. - bef. in moral.
Plaut, rud. 3, 4, 72 (777). §inftd)t, gdnjlidb bomieberbeugen, entmutbtgcn, ani-
abitäs, as, m, (abeo), I) ber Sott», SSJeggang, mum, Quint. : abjecta metu filia, oerjroeifelnb, Cic:
bie 2l5tetfe (@g]^. adventus), ejus, Ter.: post abi- se perculsum atque abjectum esse sentit, Cic:
tum bujus, Cic: abitus hirundinum, PL: abitus bal). se abjicere, aEen moral. §alt, baä moralifc^c
retro Südfjug Sil. - in§6e]. , ber Wütfjug abitus
, , , ©leid^gemid^t verlieren, Cic. Tusc. 2, 23, 54. b) —
(©enit.) causae, Sil.: abitus optatus, Sil. H) — auf eine niebrigere ©tufe rerrceifen , berabbrütfen,
nteton., ber 3lu«gang (alä Ort), Virg.: ^iux., Tac ernicbrigen, ceteras animantes ad pastum, Cic. -
abjecte, Adv. m. Compar. (abjectus), I) nacö- u. burd^ Sßorte 5erabbrücfen = geringer erfdieincn
um, Gell. 2, 6, 1. H) ju SSoben gebrüht , a)— laffen (©gf^. augere, tollere^, res, Cic: aJiquid
betn ©tanbe nad; ntebrig, gemein, Tac. dial. 8, 2. dicendo extenuare atque abjicere , Cic. - u. ber

,

b) bem moral. ^atte noc^, f leinmüt^fg, entmut^tgt, ©eftnnung nad^, se abjicere et prostemere, fid^
Cic. Tusc 2, 23, 55. c) ber ©efinnung nad^, — megmerfen u. bemütl^igen, Cic. parad. 1, 3, 14. -
öerddötlidb, abjectius se projicere, Amm. 15, 2, 3. aiar 2)ie9^bf. äbicio nicf)t bloabei 2)id^tern (jS. ab-
abjectlo, SBcgwccfen, Slb«
önis, f. (abjicio), 't>a§> icit hii Juven. 15, 17: abici bei Ov. ex Pont. 2, 3,
ttcrfen, manuum neglecta atque distensaabjectio, 37), fonbern auc^ nad^ ben beften §bfd^rn. in ben
©tnfenlaffen, Cael. Aur. acut. 2, 10, 59: figurarum neueften Sluögaben beö ßicero u. 21. (5. 58. abicerent
additio et abjectio, Quint. 9, 3, 18: abjectiones bei Cic de or. 2, 33, 142 abicere bei Cic. de or. :

S literae, bie 2lbftofeung, Prise. 1321 P. - üötr., 2,52,210).


debilitatio atque abjectio animi, ©ntmut^igung, ab-jAdico, avi, Etum, äre, alö 9?id^ter u. ühf).
SSergraeiflung, Cic. Pis. 36, 88. ^mbm. etn)a§ oberf ennen alqd ob. alqm , abfpred&en ,

abjectu§, a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. ab alqo, Plaut., Cic. u. 21.: fd^erjl^., me a vita ab-
(abjicio), nur übtr. : I) nocöldfffg Eingeworfen, se- judicabo, milt mir felbft ba§ Seben aberfennen, b. i.
humilis (oi^ne pl^ern Sluffd^raung)
narii, Cic. oratio: nel^men, Plaut. -bl. alqd, Cic: sibi bbertatem, Cic.
et abjecta (@gf|. oratio uimis alta et exaggerata), ab-jtigo, äre, (eig. t)om 3oc^e=, ba^. übl).) ent-
Cic. —H) ju 33oben gebrücÜ, a) hcm '^tan'oe, fernen, quae res te ab stabulis abjugat? Pacuv.
SRange nad^, nicbrig, gemein (©gf^. amplus) , fa- 222.
milia abjecta atque obscura,Cic. b)bemmorar. — ab-jungo , junxi, junctum, ere, I) abfpanncn,
§alte nad^, niebergcbcugt, gebrütft, ffeinmütöig, ent- juvencum, Virg.: equos, Prop. — II) übtr., tren^-
mut^igt, Cic: animus, Cic: animus abjectior, nen, entfernen, timebat abjuncto Labieno, Caes.
Cic. — c) ber ©efinnung nad^, »jerö*tlicE, tjerwor- -se ab hoc dicendigenere, fic^ entfernt galten, Cic
fen, contemptus, abjectus, Cic animus abjectis- : abj Oratio, önis, f. (abjuro), bie Slbfdbwörung,
simus, Quint. Isidor. orig. 5, 26.
abjicio, jeci, jectum, gre (ab u. jacio), öon abjürätör, öris, m. (abjuro), ber »bfc^wörer,
f!d^ hinweg •, in bie SSBeite ^inauö- ob. öcn ber ^ö^e Cassiod. var. 2, 3.
5erab werfen, wegwerfen, abwerfen, I) etg. scutiun, : ab-jurg^o, (ävi), ätum, äre, fdielfenb abfprec^cn,
arma, Cic: togam, Cic: amiculum, Curt. sta- : tjcrweigcrn,arma alci, B.yg. fab. 107.
tuas aeneas in propatulo domi, Nep. : anulum ab-jüro, ävi, ätum, äre, eibltc§ ableugnen, ab-

in man, Cic. insigne regium de suo capite, Cic:


: fdbwören, alqd, Cic: creditum, Sali. - Jfc^ 2lrcf)aift.

frumentum ex equo, Liv. tela ex vallo, Caes. : : abjurassit = a^'Jwmren^, Plaut.Pers.4, 3, 9(478).
se ad pedes alcjs, se alci ad pedes u. se ad alcjs ablactätio, önis, f. (ablacto), bie Gntwöbnung,
pedes, Cic. se alci supplicem pro alqo,ftd^ fle^enb
: Vulg. gen. 21, 8.
gu ^üfien rcerfen, Cic. se e muro in mare, Cic. : : ab-lacto, ävi, ätum, äre, ben ©öugling entwcb-
se m herba, Cic. se ob. corpus liumi, Curt. u.
: nen, abfegen, Eccl.
PI.: u. bl se abjecit (roarf ficf) lüieber, ftür^te ^u abläqu^atio, önis, f. (ablaqueo), I) baö Wöu-
S3oben) exanimatus Cic: de industria se abjecit,
,
men, Col. u. PI. —
H) meton. , bie burd)ö rHäumnt
Val. Max. - Erymanthiam beluam, gu 33oben ir)er== gemad^te ©rube, ber 9!äumung«groben, Col.de arb. 24.
fen, erlegen Cic poet. - ©prürf)«)., abjicere ha-
,
abl&qu^o, ävi, ätum, äre (ab u lacus), röumen,
Btam (hastas), scutum, ben Äampf aufgeben Cic. , b. i. Grbe um bie aiicinftörfe Ijcrum auflodern,
bie
Mur. 21, 55 de or. 2, 23, 294.
; H) übtr. : 1) l)in= — t^eilä baä Un!raut gu ocrtilgcn un^ bie ;s-rucl)tlnu-
roerfen, a) in ber 9tebe nac^Iäffig l)inbec(amiren, ah- !eit 3U beförbern, t^eilö bie X^auipur^clu ab^ufdjjici-^
teiern, versum, Cic. ponendus : est enim ille ambi- ben {aud} oblaqueare), circum oleas, Cato: hu-
tus, non abjiciendus, man mu^ bie ^eriobe aümäl)- mum, bie Grbe uml^aden, PI.
15 ablatio abnuo 16

abUtio, Ollis, f. (aufiTo) , bic SSBcftnaimt, hu- ablüvium, ii, n. (abluo), bic ®afferffut^, Laber.
nioriii intoricrti. Cael. Aur. rhron. \\, H. §. \?y2: b. Gell. 1(5, 7, 2.

aV\o\., 'Iti-t. adv Man- 1,


1'». Hier, in .]ov 2, 11. abmntert^ra, ae, /". ^avimatertera, bie ^d^we-
nbUtlvuN, i, in. (mit u. ol)no rasus) [ablatus], fter ber ^lelterflroßmutter (soror abaviae), JCt.
bor «iMotJo (bor jcd;[te Gafuö bcv lat. Scc(ination), ab-nÄ<o,iire,bot)onfcöttjimmen,Stat. Adi. 1, 3S3
(iraniin. abn^{(lttlo, önis, f. (abnego) baö tabtcuflnen ,

ablAfftr, Oris, 7n. (auforo), bct ctiunä weßnlmnit ((^gf^. assertio), Arnob. 1, 32.
ob bffömtnt, Kccl. abn^l(&tlvu§, a, um (abnego), oerneinenb, Prise.
abli«(uN, a, um, f. aufcro. 1020 u. a.
abIö((jitio, Ollis,/', (abln^o) ba5 SBeflfenbcn, , abn^l^Atftr, oris, m. (abnego), bCt ^bleugner,
CS'ntffrnfii oiiu'v 'l>erfon , um il)rcr Icj 311 lücrben, Tert. de fug. in pers 12.
juvoututis ad Volitornum l)olluin Liv. 6, 39, 7: , ab-n£^o, ävi, atum, äre, gleicf)f. etraaä ,,abn)ei=^
bal). cupl)ein. := bic Bcrbannunfl, Agrippae, PI. 7, gern" obfd^Iagen, üerwetßern, üerfagen, u. fo
b. t.

4r>(4G), 149. ent;\ie5en, öorcnt^alten , alci conjugium et dotes,


ablr^^minav um, n. (ab-lcgere, anoX4yEiv^ Virg. alci pecuniae partem Quint. depositum,
: , :

nlö iHH-uuilid) auoiüäfilcn) , bie uor^ücjlid^ftcn gum ableugnen, PI. ep. - nee comitem abnegat {sc. se),
Cpfcr auoiiciuäl)Itcu ©tüc!ebe§ Dpfert^iereä, Paul. »erfagt ftc^ bir ntd^t alö Segleiterin Hör. m. folg. , :

Diac. p. 21, 7. Infinit., Virg. m. folg. Acc. u. Infinit Macr.


: ,

ab-leg^o, ävi, ätiim, äre, ^inb. »cgfcnben, ent- abn^pos, ötis, w. = avi nepos, ber Ururenfcl,
fernen, bcf. um feiner loa ju locrben, quo pecus a Sen u. 31.
l)rato ablegaiidum et omne jumentum, etiam ho- abneptis, is, /". = avi neptis, bie UrurenMin,
mines, Varr. equum, Flor.: honestos homines,
: Suet. u. 2(.

Cic: pueros veiiatum, Liv.-. alqm a penatibus Abnöba, ae, ni. berjenige ^^ei( beö ©d^roarj^
suis, Liv.: alqm procul ab Italia, Liv.: alqm in ex- tüalbeö, auf rceld^em bie 2)onau entfpringt, PI. 4, 12
siliumad Britannos, Amm
extra Italiam ablegari, : (24), 79. Tac. Germ. 1. $8gt. Ufert'ä C^Jermanien,
Liv. - übtr. haec (legatio) a fratris adventu
, ©. 116 f.

me ablegat r)tnbcrt mid) bei ber Slnfunft meineä


, abnocto, äre (ab u. nox), auSwört« üBernad^ten,
23ruberö (ict^enraärtin ju fe^n, Cic. Sen. u. 2t.
ablepNia, ae, f. {aß).t\jjia) , bie »ertlcnbunö, abnödo, ävi, ätum, äre (ab u. nodus), t. t. ber
Serv. Virg. Aen. 7, 647. (5Järtnerfpr., aüfnotcn, b. t. bid)t am ©tamme ab=^
ab-ligurrio (ligurio) , Ivi u. li , Itum, Ire, I) fd^netben, u. ben ft^enbleibenben Änoten ebenen,
burdö iJcrferftofttgfelt oertöun , öctletfern, ocr|)raffen, pampinus non abnodatus, Col. 4, 22, 4; u. fo ib.
bona, Enn.: patria bona, Ter.: Patri-
üerf reffen, 4, 24, 10 u 18.
monium, Apul. —
II) o&=, betedPen, Suet. gr. 23 abnormis, e (ab u. norma), »on ber 9leflcl aB»
extr. - ^QO. fic^eub , sapiens , ein nid^t fd^utgered^ter ,
Hör. sat.
abli^urritlo.önis,/'. 'üa^ SSctletf cm, SSct^iraffen, 2, 2,3 (üg(. Cic. de amic 5, 18: numquam ... ad
Capitol. Macr. 15. - u. istorum normam fuisse sapientes).
ablif^urrltör, öris, m. ^\n SJcrIerfcrer, 58cr|)raf' abnüentia, ae, f. (abnuo) = anoffarrig, bie
fer, Eccl. töerneinung, atöwcifung, criminis, alö r^et. ^ig.,
ab-lÖco,(ävi),ätum, Ere, tjerpa*ten, öermtctften, Aur. Augustin. de rhet. p 144, 2 ed. Halm.
domum in reliquam partem anni, Suet. Vit. 7 ea : abnüeo, ere, alt(at. = abnuo (f. Diom 378 P.),
quae ad epulum pertinerent macellariis, Suet. m. Infiiiit., cert&re, Enn. ann 283: exeo futurum
Ca es. 2G ed. Roth. abnuebunt, Enn. tr. 371.
ab-lfido, ere = utkcSeiv, im Sone oömeidlen, abnüitio, önis, f. (abnuo), bie ajernetmmg,
poet. übtr., haec a te non multum abludit imago, Paul. Diac. p. 108, 7.
btes S. paf5t fo ikmi\6:) auf bic^, Hör. sat. 2,3,320. ab-nümero, äre, aJjd^len = ganj ^iö^^leu, Nigid.
abluo, lüi, latum, aber ablüitürus, ere, abfpü= b. Gell. 15, 3, 4.
len, a6njafc6en,I)retntgenb ova, Varr. pedes alcjs,
: : abnuo, nüi , nüiturus , ere (ab u. *nuo) eig. ,

Cic vulnera, Virg.: se flumine vivo, Virg.: u.


:
burc^ 3ßin!e ob. (heften, bef. mit Ä'opf ob. Singen, ein
^affio. ablui, rein gemafc^en rcerben, Cic. - tnsbef. 3ei*en geben , ta^ man etmas ni^t tfiun fönne ob.
= taufen, Eccl. —
II) entfernenb: A) weg-, ah-, molte (griec^. unovevo), (^igf^. annuo, f. Nigid. b.
oufiwafd^en, 1) eig. maculas e veste, PI. squalo-
: : Gell. 10, 4. §. 4), manu abnuit quidquam opis in
rem Curt - sudorem, abtroiinen, Val. Max.
sibi, ; se esse, gab mit ber .^anb ein ,3eic^cn, 'Da'i^ er nid^t
fo lacrimas, Tac. - poet., de corpore abluitur, retten fönne, Liv. 36, 34, 6. - ^af;. üb^. etioaö »ou
loirb Toeggefpült, b. i. gelöfd)t Lucr. sibi (terra) , :
ftcö weifen, von etro. uid^tS ^oten hJoUcn, etro. oblebnen,
abluit umbras fpüU (burd; Sic^tincUen) bie ©d^.
, öerttjcigcrn ücrfagen, »crneincn, ableugnen u. bgf.
,

üon fic^ ah, Lucr. -- 2) übtr., wcgncömen, tilgen, accipio affirmo,


((^gf^. annuo, concedo, probo, ,

maculam (moraf. /fteden),Pl. ep.: perjuria,"ft^ fateor, polliceor) , abfol. , ob.m. folg. Acc. (feiten
nom 9)?. :;u reinigen fudjen, Ov. omnis perturbatio :
mit de u. 2lbl., raie Sali. Jug. 84, 3), u. Acc. c.
animi placatione abluatur, mag fjinrceggefpült (= Infinit. non recuso non abnuo Cic. abnuente
, , , :

oberflächlich befeitigt) roerben, Cic. - Bf 2ßnffer= i). Tigrane, gegen %. SBillen, Sali. neque illi senatus :

maffen, etro. fortfjiülen, abfpütenb mit fortfüßren,


pulvinos, auemafc^enu. fortfpüIen,ü. Siegen, Varr.:
m de ullo negotio abuuere. Sali.: intelligas, quid
quisque concedat, quid abnuat, Cic: Scipione
terras, ü. ^-(üffen, Sen. u. fo torreus abluens
:
abnuente privatim sibi ullum cum Poeuo odium
villas, Sen. esse, Liv. nee abnuitur ita fuisse, Liv.
: pacem :

abifitio, önis, f. (abluo), baö SlBfpuIcn, 2l5»o= Liv. Imperium auspici-


((5)gf|. accipere pacem),
:

f*cn, PL u. 3(. - Don ber Xaufe, Eccl. umque, hm Q)cf)OV]am cerfagen, Liv. genus ruris, :

ablütjir, öris, m. (abluo), ber 55l6fpüler, 2ib- niclit gut^ei^en Col. - von Ibstr. nicöt ^lUfasen, ,
,

n>afc6er, Tert. poöt adv. Marc. 3, 221.


r;iubernd& feon, ungünftig feon, spes abnuit, TibuU. :

abluvio, önis. (abluo), ber %Ux\tl PL quando locus abnue-


f. {%%% nihil abnueret duritia , :

alluvio, lu. Dgt.), Gromat. vet. ret, Tac.


.

17 abnutivus Abram 18

abnütivns, a, um (abnuo), ahlt^nenh, JCt. &b-5mTiiöNU8, a, um, ooll böfer Sorbebcutun=»


abnüte, Ere {intens, v. abnuo, f. Paul. Diac. gen, toer^ängnffooH, (Spät.
p. 27, 18), ttfebcc5ott afewinPen, burd^ ein ^^irfien Xbörl^^lnes, um, m. bie 5l6orig{ncr, ba§ «Stamm-
ttUt^ntn, quid mi abnutas? Plaut, capt. 3, 4. 79 t)ol! ber Satiner, urfpr. im (Gebirge um 3ieate fe^=
(611): quid te adirier abnutas? Enn. trag. 407; l^aft, Cic. de rep. 2, 3, 5 Sali. Cat. 6, 1. Liv. 1,
abnutemus verum, Amob. 2, 78. 1 sq. - 2tppeflat. = civro/d^oveg, ®tömm»oIf, Ur«
&bölfef&cio,feci, factum, ere (aboleo u. facio), öolf , Ureinwohner, PI 4, 21 (36), 120. Sei^v. Virg.
öetfic^en mad&en, tctnic^ten, aufgeben, Tert de habit. Aen. 8, 328. - 2)at). Abftrlßrin^us , a. um, oBori»
mul. o; apol. 35 u. a. gintfdö , sacellum , Septim. Seren, bei Ter. Maur.
äböleo, gvi, itum, ere (ab u. alo), ,,mad^en, ba^ V. 1900.
ettoaS üergel^t^', »cmtcötcn, »crftlflen, b,) pl^t)fifcl^: äb-örior, ortus sum !ri , tjcrgcöen, untcrgcöen .

viscera undis, mit SSafd^en wegbringen, Virg. mo- :


((^gf^. oriri), t)on §imme[§!örperrt, Yarr. LL. - ü.
numenta, Virg. Poppaeae corpus non igni aboli-
: ber «Stimme, Lucr. t). ber Seibeöfrurfit, abgeben, PI : :

tum, Tac - 2)al^. aboleri, auä ber Sßelt gejdjafft fo (x\\6:) abor§u§ venter (Seibeöfrud^t\ Paul. sent.
werben = fterben ((^gf|. nasci\ PI. 7. prooem. §. 4. 4, 9, 6.
— b) üBtr. ,
potitifd^ , moralifd^ 2C. fliegen = auf im= äb-5ri8cor, ci, »ergeben , Lucr. 5, 731 (733).
mer ob. gänjlid^abnefjmen, =ent3iel]en,:=befeitigen, 1. um, f. aborior.
äbor§ii§, a,
= in 33ergeffen§eit bringen, alci magistratum, Liv. : 2. &bor§ÜN, üs m. (aborior) = abortus Tert. , ,

vires, Tac. certamina communi utilitate,Tac.:me-


: defug. 3:ügt. Non. 448, 3.
moriam Tac. dedecus Virg. infamiam, Tac. -
, : , : 1. äbortio, Ire (aborior), un^eittg gebären, abor-

in§bef., ein (55efe^, einen (5}ebraud^, eineUr!unbe 2C. ttren, Vulg. Job. 21, 10; t)gt. Non. 71, 26.
Adn^rtdö a^fd^ttffen, -ouf^cBcn, für unt^irtta crflären, 2, abortlo, önis, f. (aborior), "üa^ unjettige ©e«
unterbeut cn , ntctctfd^lofleit ritus sacriücandi di- , , boren, Slbcrttren, Cic. u. 9t
sciplinam, Liv. testamentum, Vell. Ubros. Lact.:
: : äbortium , ii , n. (aborior) = abortio , Hieron.
accusationem, PI. ep.: religionem, Suet. abolitos : ep 22 ad Eust. c. 5 u. a.

paulatim patrios mores (aKmäi^tid^ in 3lbgang ge* äbortivuü, a, um (abortus), jur un^ieitigen ©e^
fommene) funditus everti per etc., Tac. - Partie. burt gehörig, alfo: a") un^jetttg geboren, Hör u.Juven.
Per f. im ^tur. jubftü., abolita atque abrogata re- - bali. fubftü., abortivum, i, n. bie Srübgcburt, PI.

tinere, Quint. U. Spät. — b) eine unuitige ®eburt bewirfenb,


äbölesco , levi, scere (ab u. alesco^ nad^ unb , (15frudbt) abtreibenb, PI.: baf). abortivum. i, n. (sc.
na* »ergeben, vitis siccitatibus abolescit, gef)t an§, medicamentum^ ein Slbtreibung^mitter , Juven. 6,

,

Col. 3,2,4.- übtr. , öcrric^en, b. i. Derli3fdöen, auf= 367. c^ Ovum abortivum, mit oor ber ^^it ge=
pren, ab!ommen, memoria abolevit, Liv.: non abo- bilbetem, baf). oerborbenem 5?üd^(.ein, Mart 6, 93, 5.
lescet gratia facti, mirb nid^t cergeffen werben, äborto , äre (aborior) , unjettig gebdren , Yarr.
Virg. u. Spät.
äbolTtio, önis, /. (aboleo), ba§ Slbfd&affen, 2luf» abortuin, i, n. (aborior). bie Sfeblgeburt, JCt.
Bc*cn, legis, Suet. tributorum, Tac. facti, 2lmne=
äbortfs^, ÜS, ni (aborior), bie unjeitlge ©eburt,
: :

ftie,Suet. : u. fo subspe abolitionis (sc. fa-^torum),


??rübgeburf, b.i.I) bas un^^eitige @ebären,2lborttren,
einer 2lmneftie, Quint.: sententiae, Unterbrütfung
Ter., Cels. u. 21. : abortu perire, PI ep.-abortum
beö 9lntrag§, Tac. u. fo abfoL = bieUnterbrücfung,
facere. b. i. a^ eine ^e^tgeburt, ^-rübgeburt t§un,
:

©uöpenfton ber ^lage jc, JCt. - at^ Flor. 4, 7, 15


gu früb gebären, abor'tiren, PI ep.: baff, abortum
lefen '^al^n u. ^alm amolitione.
pati. Pl.'-fo eiript., Tertullae nollem abortum (sc.
äbftlitör, öris, w (aboleo), ber etro. iucßntmmt,
factum esse), Cic. -u. übtr. o. geiftiger f^-ebtgeburt,
etm. üerncfffn «tad^f, ©pät.
PI nat. bist, prooem. §. 28. -- b^ eine ^^ebfgeburt.
äbölitü§, üs, m. (aboleo) =abolitio, Cassiod. bie ^rud&t abtreiben (ü.
^rübgeburt cerurfac^en ,

var. 4, 41 abortum creare (o. .'öi^e u.


^rüc^ten 2c.\ PI. :
baff,
abolla, ae, f. (rerroanbt mit cißolog). ein stoei«
fad^er Umwurf, btdöfet 3Jtantct jum ©d^u^ gegen
5^ä(te), PI. — n> meton., bie ^rübgeburt = baö ftü6=
zeitig («cborcne, abortus non exeuntes, PI 24,
5
roube 2Öitterung, Yarr.. Suet. u. 3(. (13)', 22. - übtr., o. 33äumen gleid^f. 5Jlifegeburten, ,

aböminäbtlis, e (abominor) t»crabfdßcuunö6'


Srocrabdume, PI. 12. 2 (6), 13.
,

lucrtB, abfc5eu[tcö, ©pät.


abpätriliiH, i, m. (= avi patruus) , ber »ruber
aböminäuientiini, i, n (abominor), e. ®xt\xt\,
bc6 Slelfetgrc^oater? (abavi\ JCt.
®c&eufat (üon ©ö^enbifbern), Tert. adv, Jud. 13.
abra ae {(tßna) = ancilla, Vidg. Judith 8,
äböminanter, Adv. (abominor), auf atfc^cuUc^c , ,
f.

SSBeife, 6pät.
32 u. ö.

aböminäfio, önis, /".(abominor), bie ?8cra6- ab-rÄdo, räsi, räsum, ere, I) wegfraßen, abfragen,
©reurf, obfdbobcn Col. - mit bem Sd)cermeffer = abfAeeren,
,
fdöfuunji, ber 5l6fcöeu, Eccl - meton. e.
=
supercilia, Cic: barbam, PI. - mit ber .C^acfe
,

Odieufol, Eccl.
tt)cg. ob. au^bacf cn, radices. PI -mit bem ^^f^uge ab-
äbömino , äre alte ^-orm ft. abominor, Plaut,
.

trin. 3, 3, 82 (707). ^.'err. fr. Prise. 791 P. - M i^ttjacPen

t)om Soben
= abacEern
ab^tuadfen
,
aliquid ex meo, Sen.: u.
= wegnebmcn Nilus nihil
,
iibf).

Pass. (Perf.) Liv. 31, 12, 8 u. (Partie. Perf.J.


exedit nee abradit. Sen. - poet. ,
abrasae fauces,
Hör. epod. 16, 8. - H) übtr.,
abörainor, ätus sum äri, etwas Hngünftigeö, rauber, raub gemacbter .<oalö, Liiran.
,

SScrmögen ctw. ab^roorfen unde


ein unfjeilbroEienbeö Söa^r^eirfien u. bgL ron firf)
^mbm. üon feinem ,

A. Cae-
l^tnttjcgnjünfcöen, uon fi* ottgerocnbet »wiinrcften, ba^.
aliquid abradi potest Ter.: nihil se ab .

terrore abradere,Cic. destnngi


optare) alqd, Liv. quod
aucf) öcrabfcöeuen ((^gf^. , :
cina posse litium :

aliquid et abradi bonis. PI. pan


abominor, baö (3oit ni^t wolle, Öott »er^üten
möge, Ov. u. PI ep.: m. folg. Infinit., haec uni-
Äbr&liäm« ae. w u. Ahrhhhmindeel n Ai»-
rlihftmuH, i, w.u. Ährhm , ae. m u Abrhm
versa habere, Sen. abfof.,bene facitis. quod (baft)
:

Drj^äN), «fi-robant, Ecrl._ u. Spät,


abominamini, Liv.- ba^. abominandus, tjcrabfd^ru» indecl. ^bebr.
^orm Abraham ).
Chans
ungeniert^, nomen, Liv. : infelicitas, Quint. üb^. (über bie inbecl.
19 Al)ruliainido8 abscedo 20

946, M. bic ^orm Abralmmua [. rrisc. p. 644 P. brorf;cn), noc possunt restitui, Tac: abr. venas,
S^nl. ^.iJoiio'o Aovmcnl. I. 6. «506 u. (JOD). - 3)(U). nufrcifu'u (um ^n fterbcn), Tac - x>. lebt. (Subjj.,
AbrAliAnidoN, ac 7». ein i)^ul)foniuu' beö ^Ibva l)raealtac praccipitesque fossae, pluribus locis
l;ani, i'iii abiubuniibf Kccl. - u. AbrämfeuM, a, objectao, abruperant itcr, Curt. — 2) übtr.,a) »er-
— b)
,

um. obrrtüaittifrf), bco «Ibrabam, Kccl. leben, fas, Virg.: fidem, Tac üor bcr ^ni
nb-rj^lö^o, Avi, ;\rc, fort iii bic l^H'vbannuni^ ob. fdjucll, unucnnutbct abbrechen = ouf9cben,abfdbnei.
wtiitn, ahiiii, .Iiil. Val. rer. gest. Alex M. 2, 17 ben, vitam, Virg.: somuos, ftören unterbre^en, ,

Virg. medium sermonem Virg. : u. fo inceptum


: ,

Ab-r^llc(uM, a, um (relmqiio) , OfrlofTcn, Tcrt. sermonem, Quint abrupto, quem inchoaverat, :

adv. Jiul 1 sermone, Quint. nonnumquam hilariores sermo-:

ab-renunc1o, Sro, entfagen, abfagrn, diabolo, nes abrupit, Tac: repetiit quod abruperat, PI.
Eccl ep. non abrupta esse studia ((^gf^. dilata), Quint.:
:

nbripio, rli)ui, rcptiim, oro (ab u. rapio), fort-, otium non abrumpi, sed intermitti volo PI. ep. , :

Ic*rftfifn, Wffl^lrbfn, .fcblfppcn, 1) (i(\.: 1) im 9llfg.: spe undique abrupta, Tac: abr. dissimulationem,
iiasum inor(licus,riiiiit. : iilios e coraplexu paren- bic 3)?aäfe auf einmal abmerfen, Tac. abruptis vo- :

tura, C'ic. virginem ab .complexu patris, Liv.:


: luptatibus, ben Süften für immer entfagt, Tac
abripi a tribunali et in carccrem conjici, Cic: abrupte, Adv. (abruptus) , eig. ,,'abgeriffen",
abrepta ab Africa dassis, Liv. - abripere se, fid^ bl). übtr.,a) an einjclnen fünften, palantes abrupte
nnö bcm 6taubc mad)cu, Plaut. u.Liv.: se domum, flammarum ardores, Amm. 17, 7, 8. b) jäb, —
naö) .«paufe ftürjen, Suet. 2) inöbef. : a) gur — jdbitng, c() im Sieben, incipere, gerabeju, oi^ne ©in-
^aft, 3ur 6ti*afc 2C. forlfcftlcppcn, alqm. Cic: a^m gang, Quint. u. non abrupte medium solem sed
:

de convivio in vincula, Cic. alqm hinc in crucia- : fere medium dicere , gerabeju , Macr. ß) im —
tum, Ter.: alqm ad quaestionem, Cic indemna- : ^anhein, idbting = ^bi^tg, übereilt, agere, Justin. -
tum et intestatum abripi, Plaut. 3Sgl. ©aratoni gu Compar. abruptius (= liherius et effusius), Amm.
Cic. Mil. 22, 69. p. 245 ed. Orell. b) entführen, — 20, 5, 5.
tauben, alqam, Ter., Cic. u. 21.: abrepta ex eo loco abruptio, önis, f. (abrumpo), I) ha^ sabreifcn,
virgo, Cic. —
c) etiünä an fl* reifen, mit f!cö fort» corrigiae, Cic de div. 2, 40, 84. — II) übtr. ber
nehmen, an ^d^ raffen, alqd, Ter. u. Nep. II) — 23ru* ber @^e, Cic ad Att. 11, 3, 1.
,

Übtr. ,f ortrcificn, mit aller SWac^t entfernen, tempestate abruptus, a, um, PAdj. m. Comjjar. u. Superl.
abreptus est unus, Cic: alqm a similitudine pa- (ü. abrumpo), I) eig., abgeriffen — jäb, fleft, obfdbüf«
tris, bem S3nter unäfjntic^ machen, Cic: Romulum ftg, Curt.: nihil abruptius, PI. ripa abruptissima, :

Bi natura ad humanum exitum abripult, Cic. PI. ep. - neutr. fubftü., abruptum, i, n. bie fleilc
abrÖdiaetu§, f. habrodiaetus. Sflidbtunö naä) oben ob. unten, bie fletle -&öbe ob.
ab-rödo, rösi, rösum, ere, abnagen, abbctfen, Stcfe, ber Olbgrunb, in abruptum, Virg.: abrupta
vincula (ü. .»punb), Varr. caput(t). b. ©d;(ange),Pl.
: montium, PI. ep.: per scopulosa et abrupta, PI.
ab-rö^ätio, önis, f. (abrogo), bie SJbfcöaffung, — II) übtr. : a) im 2(ttg., nur fubftt)., abruptum, i,
legis, Cic. ad Att. 8, 23, 2. n. ber Slbgrunb, bef. ber Slbgrunb ber ©cfabr, ber
ab-rögo, avi, ätum, äre, public, t. t, nac^ üor= aSBeg be^ »erbcrbene, in abruptum tractus, Tac. —
I)ergegangener2lnfragc beim^ßolfe, alfo burd) förm^ b) oon ber 3iebe, abgeriffen, fdbroff, Quint. : sermonis
liefen 33e)c^lu| I) ein fd;on beftel^enbeä ©efe^ ganj genus, Quint. — c) t). ©I^ara!ter, fd&reff, contuma-
abfc^affen, .aufbeben (üg(. derogo), legem, Cic ple- : cia, Tac
bei scitum, Liv. - übtr., übl). ju nt*fe moc^en, auf. ab8, oben 3. a (ab, al^.
f.
6eben, Lycurgi leges moresque, Liv. poenas sibi, : Ab8älöm, m. indecl., ^o'i)n S5aüibä, Eccl.
ftrfj für ftraftoä galten Sen. poet. - Partie. Perf.
, ab8-cedo, cessi, cessum, ere, ttJeg-, fortgeiben,
tm $Utr. fubfto., abolita atque abrogata retinere, fid^ fortmadben, ftdb (®gf^. accedere),
jurücEjtcben
Quint. —
II) ^mbm. ein ©taatäomt abforbcm , ah- I) eig. : a) n. ^erf. : abscede, Plaut. e conspectu, :

nebmen, alci magistratum, imperium, Cic. - übtr., Plaut. : procul, Ov. a curia, e foro, Liv. triclinio,
: :

übl). entj{eben,alci fidem, hm ßrebit, Cic. : nimium Suet.: Rhodum, Tac. - alö milit. 1. 1., abjteben,
Bcriptis meis, Ov. ftdb juräcEjicben , ab alqo, a Capua, Liv.: nee ab
abrötunite§, ae, m. {aßQOTovUrig), 2öetn mit armis aut loco suo, Liv. Sparta, Nep. Armenia, : :

etobrourj ßWürst, ©tabwurjwein, Col. 12, 35. Tac obsidione, Liv. inde irrito incepto Liv.
: : , :

abrötöniim (habrötonum) i, n. (dßoörovov), , irrito incepto, Liv. - impersy non ante abscessum
©tabwurj {Artemisia Abrotonum, L.), Hör., Cels. est, quam Regio abscessum est, Liv.:
etc., Liv.:
U. 21. -9^bt. abrötonuN (habrötönus),i,/'.,Lucan. ba^. (n)ol;l fprücfiro.) tecto latere abscedere, mit
9, 920: ^lur., aljrotoni graves, Lucr.4,123 (125). l^eiler §aut banonfornmen, Ter. Heaut. 4, 2, 5
ab-rumpo, ruptum, ere, I) abreißen, lo§--
rupi, (672). —
b) ü. Sebl. «) im 2lllg. : na vis abscesse- :

reifen, ramos, Ov. vincla, Enn., ob. vincula, Liv.:


:
rat, Plaut. - nerfd^rainbenb fi^ fortmad^en, öer«
laqueos, Ögf^.solvere laqueos (im33t(be), PI. ep.: fdbwinben, cor abscedet, Cic. quamquam absces-

:

Collum (ücrft. sibi), d. ©änfen, Yarr. atrox tem- : serat imago (ha§ ^raumbilb, ©efpenft), PI. ep.
pestas fastigia aliquot templorum a culminibus ß) t)om 93ionbe= abnebmen, luna accedens abs- . .


.

abrupta foede dissipavit, Liv. - übtr., Helles- cedens, PI. 2, 99 (102), 221. y) v. Oertern =
pontus Asiam abrumpit Europae, PI. - se latro- ftcb ou6 bem ®cf!dbtöf rei§ entfernen quantum mare
cinio Antonii (üon bcr 9läuberbanbe beö 21.), Cic: abscedebat Liv. 27, 47 extr. , ^) {t. t. ber SO^la^ — ,

plebs velut abrupta apopulo, Liv.: u abrumperet lerei) in ber ^erfpectine jurücEtretcn (®gf^. promi-
vitam ab ea civitate cujus etc. möge feinen Se==
, , nere), Vitr. —
() (mebic. 1. 1.) non gurüägetretenen
bensfaben losreißen 2c. Tac omnibus inter vi- , : ob. ftorfenben Säften, bie in ©iter übergel)en u. @e=
ctoriam mortemve certä desperatione abruptis fd)n3Ürebilben,ftcb ablogcm, aliquid sub lingua abs-
(abgefc^nittcn), Liv. —
II) abretfcn, ^errei^cn , 3cr= cedit eä bilbet fid^ ein (Sitergef^mür, 2lböcej^, Cels.:

,

fprengen, mit (Seroalt trennen, 1) eig. : nubes, Virg : u. fo omnia abscedentia, alk 2lböceffe, Cels. II)
pontem,Tac.: pontem post tergum alcjs, Val übtr.: a) ». ^erf. »om Seruf jc. abgeben, ffcö
: «)
Max. laxati ordines adrumpuntur (werben burd)^
:
jurütfjtcbcn, non militaribus modo sed civilibua
21 abscessio absentivus 22

quoque muneribus Liv. 9, 3, 5. ß) t)on einer ,


— ab§cig8lo, falfd^e £e§art ft. abscisio, vo. f.
^orberurtg (Ätoge) aBgc^cn, na^geBcn, nee ille abs- ab8ci8u8, a, \im,PAdj. m. 6b w^jar. (abscido),
cessit Tac. ann. 2, 34.
, y) Don ^mbä. 6err= — ab gefd^nitten, a) u. SocaL, f*roff, föB, saxum,
fd^aft M
trennen, loemodjen, aBfoHen, cives earum Liv.: rupes, Liv. —
b) übtr. r. %on ber S^ebe u. ,

urbium, quae regno (Antiochi^ abscedimt, Liv. bgl, aBgebrocBen (C^gf^. plenus, latus) Quint. u. ,

38, 38, 6: Pallada abscessisse mihi, Ov. met. 5, PL ep. - ü. G^ara!ter ber 9tebe u. perf. 3"ft«»be,
376. —
J) au§ fcer SS>elt ge^en, ^tnfcBetbcn = fterben, Barfd^, fd&rcff, f utj angeBunbcn, sententia, responsum,
cogitet quam purus abscedat, Lact. 7, 27, 8.
,
— Val. Max.
b) ü. SeW. «) ü.^iiftctnben,
: njetcften, öcraeBen, som- abtiGondite, Adv. (absconditus) öecftetft , I) ,

nus utabscessit, Ov.: labor


a vobis recedet,bene- eig. Vulg. Judic. 4 21 u. a. Hier, ad Minerv.
, ,

factum a vobis dum vivitis, non abscedet, Cato. , (tom. 4. p. 212 ed. Bened.). II) übtr. in ber — ,

— bef. t). ©emütpsuftänben, cito ab eo haec ira abs- 9?ebe, a) ber ^-orm ber 2)arftel[ung nac^ »erftecft,
cedet Ter. —
ß) üenninbernb oBgcBcn , »cßfaHen implicite et absc. (@gf^. patentius et expeditius),

,

(@gf^. accedere) cui aliquid accedere potest id , , Cic. de inv. 2, 23, 69. b) bem ^nl)ali nac^ tief,
imperfectum est; cui aliquid abscedere potest, finnig, disseri, Cic. de fin. 3, 1, 2.
id imperpetuum, Sen. - bef. von e. ©elbfumme ob» absconditör, öris, m. (abscondo) , ber SJet-
geBen, abscedent enim minae, non accedent (im BeBier, »crBerger, «Spät.
äßortfpiel), Plaut.: ne quid abscederet, Suet. - ab8-condo, condi u. (fetten) condtdi, condftum
*ilär ärd^aift. abscessem = abscessissem , Sil. 8, ob. (fpöter) consum, ere, I) verbergen, tjerfterfen,
109. gladios, Cic: epistolam, Gell. alqm in armeu- :

ab8ce§§io, (abscedo), bas SlBgeBen, Su«


önis, f. tario, Curt. aurum secundum aram, Plaut. alqd
: :

rütfweid^cn (@gf^. accessio), Cic. Tim. 12, 38. inter nates, Pompon. Com. se sub illa proceris- :

iib8ce§8us, US, m. (abscedo), ber SSeggang, sima platano latenter, ApuL: se a facie dei, Lact.:
Fortgang, SlBjug, a) ü. ^erf. : Rutulum, Yirg. @gf|. , in terram abscondi, eingegraben roerben (o. ben
aditus (ba§ 2lnrütfen) Tac. - bef. um fi§ anber= , 2lugen am 3Beinfen!er) CoL: im Silbe, stultitiam ,

tt)ärt§ rao aufjul^alten , causa abscessus, Tac: in latebras pectoris, Plaut. - n. lebL Subjj. Sex- ,

continuus abscessus, beftänbtge 2(bmefenl^ett,Tac. tum fortuna in Celtiberia abscondit, Flor. 4, 2,


— b) t). £ebl. : solis, Cic. abscessu longius ad : 86. — II) übtr.: 1) »erfcBttjinben loffen, un1t*tBat
meridiem (©gf^. accessu propius ad septentrio- werben laffen, a) übl^. : ensem in vulnere, eö fo tief
nem), ü. b. ©onne, Lact. - meton., alö mebic. t. t., einfcf)(agen ba^ e§ bie Sßunbe üerbirgt, Sil.: in
,

ein SlBöcef , ^itergcfd^njulft, ©itcrgcfcBwür, Cels. aere telum, fo f)oä) fc^ie^en ba^ es oon ber Suft ,

abscldo, cldi, cisum, ere (abs u.caedo), oB« üerbedft mirb, Sil. - ^affto abscondi, üon ©ternen,
Bauen, aBfd^netfeen (»gl. abscindo), I) etg.: caput, ftcBverbergen = untergeben, Virg. georg. 1, 221. -
Cic. funes Caes. - latera montium
: , fd^roff ab= ,
b) bebecfenb tierbergen, unfidbtbar madBen, beberfen, t)
graben Sen. aquam, abfd^neiben, abgraben, Liv. : ^erf., Siros ita soUerter, ut etc., Curt. - ü. bebec!en=

,

41, 11, 4. II) übtr. : a) üb^. vox absciditur per : ben ©egenftänben, densä tellus absconditur um-
«Troa/wTTr^fT/rjQuint.rabscisussonusvocis. Scrib.: brä, Tibiül. fumus abscondit coelum, Curt. nee
: :

intersaeptis munimentis hostis pars parti abscisa galea frontem abscondit, Juven. omnes hos fer- :

erat, abgejcf)nitten, Liv. - abscisus in duas partes tilescampos repentinamaris inundatio abscondet,
exercitus, getrenntes, Caes. b) oBfd&ncfben = — Sen. — c) (roie unoy.ovTiTsiv) ü. "^h-^ ob. SSorbei=
gdnjtid^ benel^men omnium rerum respectum , reifenben ob. =fc^tffenben = e. Ort ou« bent ©eRcöte
praeterquam victoriae sibi absc. bie 2Inöfid^t auf , Phaeacum arces (@gf^. aperitur Apollo
üerlieren,
2C., Liv. regibus spem auxilii sui Liv. spe un- [SIpoKotempel]), Virg. Iden, Claud. bitbL, pueri- : :


: :
,

dique abscisa Liv. illa tibi tota oratio abscisa , : tiam, 3urüc!regen, Sen. 2) verbergen = oerbeimll-
esset, Liv. abscisis omnibus praesidiis, Tac.
: Arn , quod quo studiosius ab istis opprimitur et
ab-8oindov scidi, scissum, ere, a6=, lo^rci^en, absconditur, eo magis emiuet et apparet, Cic. u. :

}) etg. : tunicam ejus apectore, Cic. linguam alci, : fo fugam furto, Virg.: paucitatem
militum, Curt.
Plaut.: Caput abscissum. Hör.: abscissa comas, ahHconne^ Adv. (absconsusü. abscondo), Beim-
mit zerrauftem .<paar, Yirg.: venas, aufretf5en,Tac. licB, Hyg. fab. 184. Jul. Firm. math. 2, 2. Vulg.
— II) übtr.: a) mater. e. Sanb com anbern lo§. ,
sapient. 18, 9.

retten, gön^ItdB trennen, gmei Sänber du^ctnanbec abscoiisio, önis, f. (abscondo), ba§ «crbergen,
reißen, Hesperium Siculo latus, Virg. Euboeam : a turbine et a pluvia, Vulg. Jes. 4, 6.
Euripus abscidit, PL: terras Oceano dissociabili, ab.^conour, öris, in. (abscondo), ber »crBerger,
Hör. — b) ibeeü
«) oBtrennen, fonbcrn, inane soldo : JuL Firm math. 3, 8 u. 11.
Hör. ß) aBfcBnetbcn = gänz(ic^ ent*
sat. 1, 2, 113. — abHconHiiH, a, um, Partie, v. abscondo, ro. f. -
?\ieben, reditus dulces, Hör. querelas, Val. FL: : fnbftt). absconsi «erflerfte üon Gf^aratter (neben
,
,

Hortensianae eloquentiae tanta bereditas unä fe- subdoli), Jul. Firm. math. 3, 8, 12. - neidr. fubfto.;
minae actione abscissa non esset, mürbe ntd^t gänj^ in absconso , im SSerborgenen Augustin. civ. dei ,

lid) feine Gnbfc^aft erreirf)t baben, Val. Max. 18, 32.


abreise, Ach. (abscisus), oBgefi^nittcn; übtr. = abHectiiH.a, um (*abseco). aBgefcBnitten, einjeln
34, 5; «gl.
furj ab, Bünbtg, siverba numeres, breviter et abs- (0gf^. conjunctus), Cod. Just. 12,
cise; si sensum aestimes. copiose et valenter, Prise 0.58 P. (obne 58eleg).
Val. Max. 3, 7. ext. 6. - oh. Beftimmt, JCt. abHegm j^ii , minis, n (ab u. seco)^ ein öBge-
absci«io önis /". (abscido) bas aiBfcftnetben
, ;
fcBnittencö (^türf, carnis, Fest p. 242, 25.
, ,

ba^. I) bie UnterBre^ung, vocis, bae (Stocfen, Scrib. abMcn«, cutis, Partie, v. absum, m. f.
100 —
II) als r^et. ^-tgur (fonft praecisio u apo- ab^eiiüa, ae, f. (absens), bie SlbroefenBeit,
Cic:
dis-

siopesis gen.) bas 2IBBrecBen mitten in ber 9iebe,,


cessus mens et absentia (Gigf^ reditus) ,

assiduitas, Suet.: in absentia, Curt: per


Cornif. rhet. 4, 53 sq. §. 67. ögft^.
absentiam, Justin. - übtr., testimoniorum, baö
abHclHse, falfd^e Seäart ft. abscise. vo. f.
abHciNMUH, a, um, Partie, ü. abscindo. - 2ln 5^irf)tüorr)anbcnfc9nbcr2C.,bcr 9)iangel nn 2C., Qumt.
rieten ©teilen falfrfje Sesart ft. abscisus w. f. ,
absentivus, a, um (absens), bem baö Entfernt-
23 abHonto absolvo 24

U'pJi fiiicnil)iimlid^ ift, lonflabwfffnb/ ein «pdtlfnfi, Cic: majestatis,üom5)].,Cir.: absolutionom dare,
Trtr. :i:5, 1. Justin. II) bie »oaenbung, SJoaftdnbfgfett, «ott«

abNenfo, Are (absons), 1) r.tr. abwefcnb mad&en, fcmnicnbcit, Cic.

b forlffitbrn.fntffrnfn, Spät.
i.
IH r. iiitr. ab- abHÖlüflve, Adv. (absolutus) , obfolut = be==

lofffnb ffon, 3pät. abscntans. almic)enb, 6pät.


:
ftimmt, sermonem Charis. - ob. = im Vof!'
(^flferri,

AbNidn, ac, f. - absis (lu. f.\ Spät. ti» (C^'^fl^ romparative, Superlative), has partio-

abHfdAfiiN.a, um (absis), (»fjuclbt, Cassiod. var. nes d(>clinare, Charis.


4. M r. Victor, do rof?. iirb. Ivom rc^. 4. abHftiafftr« (Iris, ni. (absolvo), ber ffreifpredber,
abslllo, iro (ab ii. salio) rvta- , baoonfprin^fn, ,
alicni, Cassiod. var. 11. pracf. p. KJO (a) ed. Garet.

procul, Lucr : nidos, nuö bcn Dkftcrn fortfpiin- nbMÖlütörluM, a, um (absolvo), üur ßoöfprc«
diMi, Stat. cbunfl , Scfreiunq flebörif» ((^gf^. damnatorius), sen-

abNimiliM,undbnli* (O^ft^- simills), non ab-


c, tentiae, Sen. rhet. judicia, JCt. tabella, Suet. -
: :

simili toniia, ("aos. - alci, Col. ii. 91. neutr. fubftü., absolutorium, ii, w. , 23efreiunfl«mit'
abHiiithiacuH, a, um (absiiitbinm), »cn »er* tel, ejus mali, PI. 28, 6 (17), G3.

mutb, (>l(Miui, Tbood. rrisc. 2, 2, 1(5. abHftlütus, a, um, PAdj. m. Comp. u. Superl.
abMinthiAtuN« a, um (absintliium) mit iSBer» , (t). absolvo), I) in fid^ abftcfdbloffen, üonfldnbig, ooH«
mutb onae ma*t, t>f rff^t, abfle^cflfn (lief. Dum 2ßein),
• • fommen (gen), üerb. absolutus et perfectus, per-
pocuhim, Sen. suas. de mor. Cic. 6. - iimitr. fubftü., fectus atque absolutus) vita, Cic. philosophus, , :

absiuthiatum, i, n. SBcrmutbrofin, ©pät. Cic: conversiones (^erioben),Cic.: absolutius os,


abtiinthiteM, ao, vi. {cnfur^ij-ng, 6), 5HJ«nmt5- Quint. argumentatio absolutissima et perfectis-
:

hjftn, Col. u. ri. sima, Comif. rhet. —


II) oon nidbtö Slnberem ab-
abtiinthYum, !i, n. {d\!>Cv(htov) 2Bermutb (Ar- , bangifl , für ftd& befle^enb , feiner ndbern Seflimmung
temisia absinthium L.),Scriptt. r. r. u. 21. - ü6tr., , bebürftift unbebingt, obne ®{nfdbrdnFunn , abfolut,
,

rtjpa« 2?ittcrc« aber JJ^eilfameö (©g[^. mel), Quint. causa, Cic: necessitudo, Cic. donatio, JCt. - bal^. :

1, 3, 5.- jtS'^ibf.absinthius, ii, 7k, Varr. b. Non. at§ gramm. t. t., nomen abs., 'tia^ ol^ne Seifa^
190, 25. einen noKftänbigen ©inn giebt (^33. deus) Prise ,

abslH (apsis), sldis, Acc. sida, f. {iolJig), I) t. — verbum abs., ia^ feinen (Safu§ bei fid^
bei ^ri§c.
t. ber IDcatbem., ber 2?oftcn = "üa^ ©eßment eirteg l^at, bei ^iomeb. bem incTioativum entgegengefe^t,

Ärcifeö, absida curvatum, ein 3^^"


cubicuhim in ia^ eine noilfommene ^anblung, u. nid^t mie biefeä
mcr non elliptifdjei- ^-orm, PI. ep. 2, 17,8. - me^ baöSßerben berfelben bejeid^net. -adjectivum abs.,
ton., bnö «Hunbtbcfl, ber C?6or ber Äird^en, Eccl. 'ta^ im ^ofttit) fielet ((5Jgf^. comparativum, "ba^ im
— II) t. t. ber Slftron. absides, bie ÄreiSbabn, bie , (Eomparatiü ftel^t), Quint.
ein planet burc^ feine Sercegunc^ befd^reibt, PL 2, absolvo, sölütum, ere, ablofen, loStöfen,
solvi,
15, 13 sqq. §. 63 sqq.: summa absis, bie ©onnen- IcSmodben, asinum, Apul.: canem ante
I) eig. :

näl^e ob. C"rbferne beö ^(aneten (gnec|. icnoysiov)^ tempus, Amm.: valvas, Ioä= ob. auf mad^en, Apul.:
ibid.] conjunctura absidum, ber ^unft, v)0 ein ranis prima (lingua) cohaeret, intima absoluta a
^tnnet bie So^n beä anbern burd^fd^neibet bet gutture, PI. absolutus (lapis) segmenti modo, PI.
:

knoten, ihüJ. —
III) eine ränölfd^runbe tiefe ^d^ole^
,

— II) übtr., teSmadben, 1) befreien, a) \\b^. : se a Fan-


eine ®cöüffel, JCt. nio judicio (burrf) einen Urtl^eitöfprud^), (Sgf|. alli-
ab-8i§to, stiti, stitum, ere, I) oon e. Ort toefi* gare stipulatione Roscium, Cic; ügl. judicio ab-
treten, tweftfleben fid6 entfernen, quae me reliquit
, solvi a Fannio, Cic alqm regni suspicione. Liv.: :

atque abstitit, Plaut. limine, Virg. - alS mitit. t. : t). Seb(. ,demum annus populum Romanum
is
t. ab signis, Caes. ob. bl. signis, Liv. n. fo ah-
, , : longo adversum Numidam Tacfarinatem bello
foi., miles abstitit, trat ab, Tac. - ü. Seb(., ab sole absolvit, Tac. - m. Genit., timoris, Sen. tutelae :

numquam absistens partibus sex atque quadra- absolvi, ber 23. entl^oben merben, JCt. - anulum
ginta longius (üon e. Planeten), PI.: scintillae ab velut vinculum gestat, donec caede hostis absol-
ore absistunt, fpringen l^erab (com ©efid^t, aus vat, big er fidfi burd^ ©riegung eineg ^einbe§ banon
ben 3lugen), Yirg. absistit imago, tritt jurüdf,
: befreit, Tac. —
b) nor C^jeriit 2C. loSfpredben, frei- ,

rerfd^rcinbet, Sil. —
II) iibtr., üon etra. abfteben, ob» fpredbcn ((5gf^.damnare, condemnare), abfol., m.
laffen, auffteben, aufböten, mit Ahl., obsidione, Liv.: Genit. y Abi. n. m. de u. 2(bL bis Catilina abso- ,

ferro (com Kriege), Virg.: spe,Liv. u. fo impers., : lutus, Cic: improbitatis Cic: capitis Nep. , , :

absisteretur bello Liv. - mit Infinit. ingratis , , injuriarum, Comif. rhet.: adulterii, Tac: de
benefacere, Liv.: moveri, Virg. - abfot. ne ab- , praevaricatioue, Cic. - absolvit Veneri,fprid^t il^n
Biste, lafe nid^t nh , Virg.: ille abstitit, trat jurüdE in fo fern loö ba^ er ber ^enn^ u. i^rem Xempel
,

mit ber i^lage, Tac. nid^t§ fc^ulbig fei, Cic. Verr. 2, 8, 22: tidem absol-
ab-MituM, a. um, abgelegen, entfernt üon 2C.,EccI. vit, nerjiel^ ifinen if)re Xveuc, Tac. bist. 2, 60, 3.
ab86cer, eri, m. (= avi socer) bei ©bemannt ,
— 2) ^mb. Io§Uffcn, entfaffcn, abfertigen, Plaut.:
ob. ber ®befrau Stettcrtjrofüater, Capitol. Gord. 2. te absolvam brevi, Plaut. - in^bef.: «) einen ©räu=
abNöiriblliH, e (absolvo) = absolvendus, Am- biger abfertigen, befriebtgen, bci^abten, alqm, Plaut, u.
bros. in psalm. 118. serm. 12. §. 7. Ter.: creditorem, JCt. ß) erjä^Ienb obmadben, —
abHftlüte, Ädv. m. Cowpar. \\. Superl. (abso- abfertigen, de CatiHnae conjuratione paucis ab-
lutus\ iHn ftcö obgefcblofTen, tjoftflanbig, tjcüfornmen, solvam, Sali. cetera quam paucissimis absolvam.
:

Cic. u. 21. — IL
ebne 3u^afe, «erabe^u faredbtbtn, , Sali.: uno verbo absolvam, Plaut. - bal^. m. folg.
inscriptum esse. PI. respondere, unbebingt, abfo= : 2Icc. u. infinit- = i'ie '^^W ^oii^ geben bamit ob»

,

tut, fategorifrf), JCt. dicere, o^ne Umfdjiüeife, un= : fertigen. Solin. 3) prägn. gleid^f. abfertigen = ,

nmrounben ,
Amm.
Auson. - atö gramm. t. f., u. fertig madben, tjoßenbcn, j,vl bober ÜJoIIenbung bringen
ebne 6afu§, profeiTe verba transitiva,
abfctut, ((^gf^.inchoare). tectum, Cic tecta : urbis, Curt.:
Prise: multa verba absolute sine conjunctione pensum suum Varr. unum
(v. ©d^riftftellern) , :

casus alicujus solent proferri, Prise. quidque transigere (abtl^un), expedire (erlebigen),
ab§Öiritiu, önis. f. (absolvoV I) ba§ Sp§', Srci» absolvere (abfertigen) Cic. eos (dialogos) con- , :

fprcdben (0gf^. damnatio), condemnatio), virginum, feci_^ et absolvi nescio quam bene, sed ita accurate,
25 absonans abstmeo 26
ut niliil posset supra , Cic. quid est quod ab eo : ab8-terg£o, tersi, tersum, 6re, aBwifd^en, ah^
absolvi et perfici debeat? Cic: absolve bene- trocfnen, I) = abroifc^enb entfernen: a) eig.: cruo-
ficium tuum, üoUenbe, fröne bein 35erbienft Liv. , : rem, Liv.: lacrimas, Curt., ob. tietum, Cic: pe-
promissa, erfüllen, Varr. niculo seriem literarum, Amm. - alö t. t. ber
absonans , antis (*absono), von etro. attönenb, ©c^ifferipr.,remos,bie di. abftreifen u. fo jerfc^eüen,
b. einer (2ad^eauwtbet,ajurisratione,Instit. 2,25-
i. Curt. 9, 9 (35), 16. — b) übtr. , etro. (Unangenef)-
absöne» Adv. (absonus), mit folfd^em Sone, meä) benebmen, oertreiben, molestias, dolorem, me-
niif flingcnb , pronunciare ©pät. - übtr. , ungc^» , tum, Cic. oratio abstergens aegritudinem Cic.
:

reimt, «Spät. — II)prägn. = abiüifd)enb reinigen ob. trocfen ma=


,

ab-8önu8, a, um, abtönenb, I) eig. ,mifto= c^en, labellum, Plaut.: vulnera, Ter.: gladium,
nenb, mif f tingenb, wtbrig flingenb, clamores, Apul.: Val. Max. oculos amiculo, Curt.
:

vox extra modum absona atque absurda, Cic: ab8-terreo, terrüi, territum, ere, abfdörecfen,
sunt quidam ita voce absoni, ut etc. §aben eine , ortfd^cucften, burd^ ©d^recJen emfccnen, abbolten, ho-
jo mi^flingenbe (roibrige) unfonore «Stimme, Cic. , stes saxis, Liv. - m. de u. 2lbl. anseres de fru-
— II) übtr. , r\iä)t in @tnf lang fte^cnb , unöctttöglid^ mento, Plaut. - mit ab u. 2(bl., neminem a con-
,

mit 2C. tecta Lucr. absoni a voce motus, Liv.


, , : : gressu meo, Cic. canem a corio uncto. Hör. ab
: :

m. Dat., nihil absonum tidei divinae originis fuit, urbe oppugnanda Poenum absterru6re conspecta
Liv. si dicentis erunt fortunis absona dicta. Hör.
: moenia, Liv. abst. eos a tam detestabili consilio,
:

ab-§orbeo , büi , ere ^inuntccfd^lürfcn frf)Iür==


, ,
Liv. - mit bl. ^6Z., animos vitiis, Hör. alqm hello, :

fenb ^tnuntcrfd^lutfen, »ctfc^lucEcn , öetfc^lingen , li- Tac - poet., alci satum genitalem, entäict)en, öer=
quefactum unionem, PI. placentas, Hör. - d. @e* : fagen, Lucr. u. fo pabula amoris, Lucr.
:

mäffern, oceanus vix videtur tot res absorbere abstinax , äcis (abstineo) cntboUfam, Petr. u. ,

potuisse, Cic. - übtr., hunc absorbuit aestus glo- Symm.


riae, cerjc^lang gleic^f. = ri^ mit fid^ fort, Cic: abstinent, entis, PAdj. m. Compar u. Superl.
tribunatus absorbet meam orationem cerfd^lingt , (u. abstineo) , fid^ (oon Unerlaubtem) entfernt f)aU
gleid^f. (= nimmt für fid^ allein in Stnfprud);, Cic tenb , entbaltfam , uneigennü^ig, esse abstinentem,
-*Iia"^^erf. absorpsi bei Lucan. 4, iUO: ^artic. Cic. abstinentior caerimonia Auson. - m. Abi.,
: ,

absorptus bei Eccl. abstinentissimus rebus venereis, Col. m. Genit., :

absp., f. asp. pecuniae. Hör.: neque alieni matrimonii absti-


1. absque = et abs, Carm. vet. bei Macr. sat. nens neque sui custos, Lact.: abstinentissimus
3, 9, 8. alieni, PI. ep.
abs-quS, Praep. m. 2lbt. u. Adv., fern öon,
2. ab§tinenter, Adv. (abstinens), entboftfam, un*
I) eig. absque omnibus profanis , Apul. de mag.
: etgennü^ig, in causa versari, Cic Sest. 16, 37. -
55. —
H) übtr., weggenommen, 1) loeggebad^t, im= Compar. abstmentius bei ^T()'ä.i.
mer nur in ©onbitionalfä^en,mie: absque te esset, abstinentia, ae, /"., (abstinens) I) ba§ ®ic$^ ,

wäreft bu ni^t, ftänbeft t>n mir nicf)t bei, Plaut. : (gutbaiten oon einer «Sac^e, A) als 2(ct, m. Genit.,
absque me foret et meo praesidio, ftanb icf) unb convicioriun Sen. alieni, Justin. - inäbef. baä
, : ,

meine §ülfe bir nic^t jur ©eite, Plaut.: absque @ic$=®ntbatten(=ber befd^ränfte, gemäßigte (^enuf;)
hoc esset, t^äte er eä nid^t, roenn er nirf)t märe, üon ©peife u. %xmi, m. ab u. 2lbl., a vino Cels.: ,

Ter. quam fortunatus sum ceteris rebus , abs- ab aqua, Scrib. - m. Genit., vini, coenae, PI. -
:

que unä häc foret, märe biefeä einzige nic^t Ter. : abfol., prägn. = baö Sofien, -jungem, Cels. u. 2t.


,

u. fo bl. absque te uno , Gell. 2) xoltUidf weggc^ B) alä (Sigenfc^aft, bie (£ntbaltfamf eit uon etro. Uner=
nommen , a) = aufgenommen, abgerechnet, außer, abs- laubtem 2c., a) t)on unerlaubten Segierben, Unftrif.
que paucis syllabis, GeD. absque cauda, Solin. : : lic&feit, Quint. 2, 2, 4. b) oon Slnberer ©igen- —
absque me,te, illo, Eccl. (»gl. ^ünem. ju Lact. 3, tl^um, Uneigennü^tgfett (@gj^. avaritia, cupiditas),
13, b). - abüerb. absque labra ipsa, Amm. abs- Cic u. %. —
c) üon unnöt^igem 3lufmanb, «in«

, :

(@g]i luxuria), Nep. Ag.


que illud numen, Jul. Val. m. folg.quum (menn). : i?c$rönfung 7, 4. II)

absque quum e terminatur, Mart. Cap. 8. §. 280.^ (alö fpät. mebic. baö ®i*.«erbalten, aiu«blei*
t. t.)

— b) fonber, ebne, quod nullam a me epistolam ad ben, sudoris, Cael. Aur. acut. 2, 37, 214: sterco-
te sino absque argumento ac sententiä pervenire, rum vel urinae, Cael. Aur. chron. 3, 8, 108.
Cic. ad Att. 1, 19, 1 [au^ ber SSuIgärfprac^e) abs- : abtjtineo, tinüi, tentum, ere (abs u. teneo), ob-
que sententiä, o^ne eä ju rooüen, Quint. absque : balten, jurürfbatten, I) tr.\ manus, Liv. - gem. mit
Ulla fraude. Cod. Theod. ab u. 2(bl. ob. m. bl. Abi. ignem ab aede Liv. , ,
:

abstantia, ae, f. (absto), bie Entfernung, ber manus a se, Cic. mentes, oculos, manus ab alie-
:

Slötionb, Vitr. 9, 1, 11. nis, Cic: a pecuniis capiundis homines, lic:


abstemius, a, um (abs u. TEMUM, moü. aud^ militem a praeda, Liv. bellum ab innoxio popjulo, :

temetum u. temulentus), ftc^ berauficnber ®e= Liv. : vim alqm hello, Liv.
tinibus, Liv. ;jnö^
:

trönfe entbaüenb, nüchtern, a) bauernb (@gf^. te- bei. a) alqm, «) ^mb. auf SDtöt fe|en, foften loffen, ahs-
mulentus vinolentus) , Varr. , Hör. u. 2(. : lector
, tinendus a cibo est aeger, Cels. u. fo abfol., ahs- :

abstemius poeta male sobrius), Auson. - tinendus sum man mu^ ,


micf) auf 3)iät fe^jen, Sen.
((^gjl.
mit Genit. vini PI. vini cibique Auson. b) — — ß) ^mb. »on ber G=rbf*aft jutürfbalten , il)n »er-
, ,

momentan nocö nüd^tern, in Siejug auf Öetränfe,


: ,

binbern biefelbe anjutreten, JCt. — y) üom (>)otte5^


,

jejunus adhuc et abstemius, noct) ol^ne «Speife u. bienft 3urücfl)alten, ercommuntdren, Eccl.
b) (al^ —
t. t.) alqd, etro. jurürfbolten,
»erbolten,
%xant, Apul in Sejug auf ©peifen @gf|. pran-
:
, fpät. mebic.
sus, Auson. sudorem, Cael. Aur. acut. 1, 15, 151 u. a. von- :

abstentio, önis,/". (abstineo), bie 3urücf boltung, trem, ibid. 3, 21, 217. —
II) reß. abstmere se ob.

ba§ »erbolten, ofticii ventris, Cael. Aur. acut. 3, bl. abstinere, fic^ oon
etro.jurü(tboUen,fic6entbaIten,

11, 103: stercorum, ibid. 3, 18, 176: illa perfecta conftr. «) ab alqua re ob. bl. alqfi re, se scelere,
passionis abst. Cael. Aur. chron. 4, 3, 63.
,
— Cic: se cibo, Hirt. b. G. se ostreis, Cic: se de- :

übtr., bie «nt^altung, a quibusdam escis, Au- decore, Cic. a quibus te abstinebis, Cic - absti-
:

gustin. ep. 81. nere a cibo, a potione, a somno, Cels.: nee ab


2? absto absum 28

oltsidibiis fniidtMii ir;i belli ;il)stinnit, Liv. -absti- abMtrriMiuM, Adv. Conqmr. (abstrusus), beffet
uere tibo, Coli. viiio et vcmicit Jlor. vix lacri-
: , : ttctboröett,Ainm. 28, 1, 49.
mi8,Ciirt.: voris iiRurj)jitioiio, Liv.: malodicto, abHfrfiHUN, a, um, PAdj. nt. Com/par. (o. abs-
C\c.: injiiri.l, Cic.: i)iibliro. nicf)t au<jiV'()cn, Tac: trudo), «cbi ocrbotflcit, oecftccft, a) t). ^M. insi- :

inventis. bivi (yruunlHMU' iud)t i'ioiüofuMi, Ilor. - bc[. diae.Cic: disputatio abstrusior, etroag tieferer
unanflftaftft, unanurfocfttcn InfTrn, abja, Siiet. : prao- Jyorfrf^ung bcbürfenb ('ic hat), neutr. fubftu., in :
,

da, Liv.: TanMito, Liv. - J'a.'is-.ut ab /;/?j>r;-.s\ abstruso situm est, es liegt im 'ijerborgenen, Plaut.
— —
,

inerini abstinerotur, Liv. ß) m. Uenit., irariim, b) ü. ^erf. öcrflcctt uon (SI;arafter, Tac ann.
,

Hör. - y) m. Acc, inversa vcrba, Tor.: liberas 1,24.


iirbe3, Liv. - in. Dat. i>crs.y Aencae Antenorique ab.Mtfilo, ere (abs u. tulo), fotfnebmen, aulas
omiu» jus belli, Liv. 1, L t^ L (F) m. Injuüt.^ — abstulas, Plaut, bei Diom. 376 P.
abstinoant niiiii invidore, Plaut.: praefari, Suet. ab-sum, abfiil, abesse (ftatt abfüi, abforem,
— f) m. fohl- quin, Plaut, u. Liv.; ob. nc, Liv.; abföre u. abfütnrus bic beften .'gbfd^rn. äfüi, afö-
ob. quo minus, Suet. C)abfoI., tc seio faeile abs- — rem, äforo u. äfutürus, f. ^alm ^u Cic Süll. 3, 7
tiuere posse, si nihil obviam est, Plaut. non ta- : ed. maj. Dfnnn ju Cic de rep. 2 43, 61). p. 243. ,

nieu abstinuit nee voci iraeque pepereit, Virg. - .^einb. 3u Hör. sat. 1, 4, lOL S)raf. gu Liv. 4, 12,
Impers., aestate in tot um, si lieri potest, absti- 6; 26, 41, 11), meg-, fottfcon (ögf^. adesse), I) in
nenduni est veuere),' Cels. - pväc^n. = ft* bc8
(.sv. ^olge einer g un g (2Ibiüefenf;eit) ; hai). 1) im
33 e n) e
bunkern ^ faften, pridie abstinere
Ccffen« fntbttlten, llllg. ,
ba fcpn, entfernt = , abrocfenb fei)n,
tot%-, r\id)t

debet aeger, Cels. diu abstinuisse, Cels. : ab domo, Plaut.: domo et foro , Cic: Athenis,
ab-Mtö, lire, obfleben = entfc«tt flehen, longius, Nep. ab urbe u. ex urbe, Cic. ab alqo, Cic. nu-
: : :

Ilor. art. poüt. oG2: abstandus est, er nxuji fern ptä lentus abesse tuä, Ov. - abesse longa, Cic:
ftcl)en , Plaut, trin. 2, 1, 30 (250) ed. Brix. (ß,\i\6)i
longe gentium, Cic non longe hlnc, Plaut. pro-
: :

abstinendus est). plus, Cic. procul, Cic - bldul spatlo ab eo, Cic:
:

abM-tollo, |. abstulo. quadridul Iter Laodlceä, Cic: ab Antonio quadri-


dul {sc. spatlo ob. iter) Cic. tres menses abest, , :
abMtractio, önis, f. (abstraho), ba§ ®nt3tc6cn,
Ter. -bal). quare me, qul nuUä lege abessem {ab^
conjugis, Dict. Cret. 1, 4.
roefenb [= in ber SSerbannungJ fei) non restitui ,
abM-<r&lio, traxi, tractum, ere, Wfft^icben, toegv
lege sed revocari senatus auctoritate oportere,

,
fortfdjlepprn, -reigcn, I) eig.: jumenta, Liv.: navem
Cic. Sest. 34, 73. 2) inebef. a) üon ber 5CI)ei(== :

remulco, iuö (2d;lcpptau ne()men Caes. - naves e ,


nal^me an etio. entfernt fe^n ob. bleiben, wegbleiben,
portu,Liv. alqme sinu, alqm deniatris complexu,
:
nid^t Sbett nebmcn, einer ©adje nic^t beitt>obnen(@gf^.
Cic: alqm ex oculisliominum, Liv. alqm a pene- :
adesse) ab hoc concillo Caes. a perlculis fid^
, , :
tralibus, Liv. alqm a Decii latere, Liv. liberos
,
:

fern l^aüen, Sali.: ab bis studiis, Cic - mit Äbl.,


:

in servitutem, Caes. abstrahi ad capitale suppli-


cium , Curt. — II)
:

übtr.: 1) im 2tUg.: alqm ex


toto hello, Caes. : publicls conslllis, Liv. — b) alci
ob. ab alqo, mit feinem 33eiftanbe nt*t ha fc^n,
tanto comitatu clarissimorum virorum, auöjc^(te=
febfen, ^mbm. ntcbt beifteben toerfd). üon deesse,
fien, Cic. animus a corpore se abstrahlt, x\,m6.}i
bef. aB Sßert^eibiger üor
:
^mb. im ©ticf)e taffen) ,
fid) loö Cic. u. fo animus a corpore abstractus,
:
äerid^tiögf^.alci adesse, alqm defendere, f. §a(m
,

Cic: frumento ac corameatu abstractus, aBge=


511 Cic Süll. 3, 7 ed. maj.), qul Antonio abfuerim,
fc^nitten, Caes. - mit 2(ng. irofjin? = fort=, btn=
Cic. et quo plus intererat
: eo plus aberas a me, ,
rcigen, a bono in pravum, Sali. ad belhcas laudes, :

Cic. —2) inöbe). a) abjieben = abroenbig mad^en,


:
je me^r i^ beineä Setftanbeö beburfte befto mel^r
hu mxd), Cic: iibtr., longe iis fraternum
üerlie|eft
,

copias aLepido, Cic: Germanicum suetis legi-


— nomen P. K. afuturum, merbe it)iun raeit u. breit
onibus, Tac b) üon e. 3Sorf)aben, üon e. 53e-
üon etro. abgalten, ab obsidenda
[c^äftigung obijtcbcn,
nidf)tg i^elfen, Caes. — c) geiftig oljwcfenb fe^n, cum
millte isto praesens absens ut sles , Ter. Eun. 1,
ob. oppuguanda Capua, Liv. ingressos in castra
ab direptione abstrahere non poterat, Liv. - t).
:

2, 112 (192). —
d) ntcbt ba fcön, fern fe^n, oerbonnt
fe^ti, ha'i). aud^ obgcben, u. in biefem ©inne = feblen
lebl. Subji., Uta
nullius umquam me commodo
(üerfd^.Don deesse, mangeln üermi|t roerben, roie
otium meum
abtraxerit, Cic: a rebus gerendis
hoc unum Uli, si nihil utilita-
,

Cic. Brut. 80, 276:


senectus abstrahlt, lä^t eg nic^t me^r fommen giir
tls habebat, ahfuit [roar nid^t baj, si opus erat,
2C.,Cic: u. o^neStng. roooon? rationem reddere
defuit [mangette, raurbe »ermißt]), Studium sem-
aventem abstrahlt iuvltum patrii sermonls ege-
per adslt, cunctatio absit, Cic. denlque isto bono :

stas, Lucr. - im ^affiu, a majore re (Unternef)^


utare dum adslt; quum absit, ne requiras, Cic:
men) abstrahi, Nep. abstrahi ab exercltatione et :

semper aves quod abest, Lucr. - mit ab u. 3tbt.,


consuetudlne dicendi populari et forensi, Cic:
mit 2(ng. ra o b ur c^ V Is ab hoc impetu abstractus
unum a praetura tua abest, Plaut. neque corpus :

consllio et coplis Caesaris, Cic c) einem ©ute — a vobis aberit, Sali. - m. Dat. quid enlm abest
huic hominl, quod si adesset, jure liaec ei trlbui
,

ob. Uebel cnitürfcn, cnt;|tcbcn, a bonls, a malls, Cic:


et concedl putaremus Cic si cul dentes vetu- , :
u. se a sollicitudlne, Cic. : a consuetudlne, Cic -
state absunt, Varr. abest enlm hlstorla literls:

UfcT 2(rc^aift. abstraxe = aZ>.<?^ma:z^se,Lucr. 3, 648.


nostrls, Cic
•bs-trüdo, trusi, trüsum, ere, eig. wegflogen; II) in ?^otge ber Sage (Stbftanb); hoi}. 1) eig.,
bnl^. webt ocrfterftn, xotit xotc^--, tief »erbcrgen, öct=
t)on einem fünfte (räumüd^ ob. jeitlid^) weg^, ent=
fcbatren, se in silvam , Cic: sese tectum inter et fernt', getrennt fe^n, abfleben, mxi ab ob. mit b(.
laquearia, fic^ se latebrä, Tac:
oerfried^en, Tac: Abi. u. abfoL fo raie mit u. ol^ne Sejeid^nung beä
,
colaphos in cerebro, jo fc^tagen, ba^ es big inä (räumlid^en ob. geitlid^en) 2tbftanbeg, edixlt ut ab
®e{)irn bringt, Plaut. abstrusus gestatorlä sellä, :
urbe abesset milla passuum ducenta, Cic Zama :

Suet. - übtr., veritatem in profundo, Cic: tristi- quinque dierum iter ab Carthagine abest, Liv.:
tiam, Tac castra, quae aberant bidui, Cic: haud longe ab-
abstrüHio, önis, f. (abstrudo) baö »etöergen, esse potest, eg mu^ nid^t meit t)on l^ier fepn,
»etflccfen, Amob. 5, 37. Plaut. quoniam proplus abes, raeil bu bort nä^ev
:
29 absum absumptio so
bift , Cic. —
2) ixhtv. : a) üh^. üon etro. entfernt , «öd&fie^en, multum ab iis, Cic u. fo Hör. art, poet.

;

fe^n, fern flc5en , longissime a vero , Cic longe a : 370. f) oon ettü. nc* fern fe^n, etiö. nic^t erreichen,
gpe Cic.
, procul seditione Liv. paulum a ca-
: , : anitore Ciceronis, Quint.: a virtute alcjs,Hor.
pienda urbe, bte ©tabt beinal^e einnel^ttTen, Justin. — g) ftc§ für etro. ni*t eignen, ^u etro. nidjt jjaffen,
«- ille longe aberit, ut credat, rairb rceit entfernt = n* nid^t f*itffn , ab forensi conditione, Cic. : ab
fepn gu glauben , Cic. sperare videor tantum a- : principis persona, Nep.
futuram esse orationem meam a minima suspi- aiiT Partie, absens, tis, obttefenb, a) t). 9)ienfd^en
cione ofi'ensionis tuae, te ut potius objurgem,
(®gf^. praesens, coram), me absente, in meiner
quam ut ego etc., Cic; u. fo bte unperf. haud 3lbroefenl^eit, Cic. te praesente absente. bu
multum ob. non longe abest ob. paulum abest ob.
:
magft
ba fetin ob. ntcf)t, Ter. absente nohis, Ter." Eiin. :

nihil abest quin etc. , e§ tft ntd^t »ett entfernt ob.


4, 3, 7 (649). - 3)al). o. ejilirten, absens
,
mecum
na5e tahtl, e§ fe^It ntc$t tJtel, ha^ :c. , Beinahe m gratiam rediit, Cic. - ü. SSerftorbenen, absentes
möchte jc. (f. 3umpt§. 540), Cic, Caes. u. 21.; fpoetae) sunt pro praesentibus Plaut. Cas prol ,

fo aud^ abesse non potest, quin etc., Gracch b. 20; u. fo Vitr. 7. praef. §. 8. - u. üon folc^en,
Cic fpätfat., parum abest quin etc., Donat. vit.
: ,
roeldfie, obgleich in 9iom, bei öffentlichen
53eroerbun-
Virg. c. 8. - 2)a^. bte 9tebengart tantum abest,
ut ... ut, weit entfernt, bog .. tft jc, beren &nU
gen nid^t alg 9JJitberoerber erfdieinen de rep. , ac
6, 11, 11 (somn. Scip. 2,3), u. baju 2)bfer. Liv. 4,
ftel^ung burc^ folgenbe brei ©teilen beutlicf; toirb : 42, 1, u. ba^u S)ra!. - u. von fold)en, bie fic^ nirf)t
id tantum abest officio, ut nihil magis officio ror ©eric^t fteHen, de absente judicare, Cic; cgi.
possit esse contrarium, Cic de off. 1, 14, 43 tan- :
§alm 3u Cic Verr. 4, 19, 40. - Siqyerl. absentissi-
tum abest ab eo ut malum mors sit ut verear,
,

ne etc. Cic. Tusc 1,31, 76; u. fo 3ule|t: ego


,
mus, Eccl. —
b) t)on Certern u. S)ingen, entfernt,
,
Rhodos, urbs, Hör. rogus,Mart. - versus absen-
:

vero istos tantum abest ut omem ut eftici non ,


tes dicere, auäroenbtg, au§ bem Äopfe berfaqen.
fi a
possit, quin eos oderim, b. i. roeit entfernt, ba^ ... GeU. 20, 10, ; i ,

4.
üteltnel^r 2C., Cic. Phil. 11, 14, 36. - ^uxü. tritt
absümedo, inis, f. (absumo) ha^' Stu«je5ren,
für ba§ ^lüeite ut eine anbere (Sonftr. ein, lüie Cic.
im SÖortfpiel b. Plaut, capt. 4, 3, 4 (904).
Brut. 80, 278: tantum abfuit, ut inflammares
nostros animos somnum isto loco vix tenebamus
;
ab-8ümo, mpsi, mptum, ere, ganj bintoegnebmen,
(t)gl. 3"^^Pt §• 779); ob. eö bilbet ha^ einfädle roie avakiaxsiv, I) auf bem äöege beä iöerbraud^e^,

tantum abest ut einen bloßen ^ad)'\a^ rote Cic. aufbraud^cn, »erbroud^en, aufgeben laffen, aufjebren,
,

ad Att. 6,2, 1. - axid) fielet im graeiten ©a^ ut etiam, »er^ebren, oertbun u. bgl. (ögf^. parere), a) übf).:
ut quoque, rcie Cic. ad fam. 12, 15, 4. Suet. Tib. (rem) quam habui , absumpsi Plaut. mälis (mit , :

50; feltener ut contra, rate Liv. 6, 31, 4, aber ut ben 5^innbad^en = mit ben ^äi)mn) ambesas men-
potius nur in ber ©teEe Auct. b. Alex. 22 in., rao sas, Virg. pytissando quid vini absumpsit? Ter.:
:

aud^ ber perfonelle ©ebraud^ oon absum in ben absumptis frugum alimentis Liv. res maternas , :

Söorten milites nostri tantum abfuerunt, ut ut . . .


atqiie paternas, cergeuben t)erpraffen, Hör. - pe- ,

potius nur nod^ burd^ eine äi^nlidje (Stelle bei Lucr. cuniam libidine aut aleä, Sen. pecuniam in scor- :

5, 123 sqq., wo auf usque adeo distant ein ut po-


tis, P. Afr. b. Gell., ob. in emptionem merciura,
tius folgt t3ertl^etbtgt rcerben fann.
, b) ron etn). — Suet. - orationem frustra, Auct. b. AI.: satieta-
Unangenehmem entfernt = alfo baoon Befreit«, frei tem amoris bie 2ichi biä jur (Sättigung genießen,
,

fe^n, a culpa, Cic. nihil a me abesse longius cru-


:
,

Ter. —
b) inäbef. : «) eine 3^it (bef. bie eig. noS) ju
delitate, Caes. in Cic. ep. a cupiditate pecimiae, :
etwa^ 2lnberem befttmmt ift) »erbraucben, »erbringen
Nep.: a reprehensione temeritatis: absum, ber (t)gl. .Korte ju Sali. Jug. Q2, 9. §einf. ^u Ov. fast.

SSorrcurf ber U. trifft mic^ ntc^t, Plane in Cic. ep.: 3,166), tempus dicendo, Cic: biduum natura
abfuimus dolori, cerga^en ben <Bd). Ov. c) o. ,
— montis explorandä, Liv. diem segni navigatione, :

ungehörigen, unangenel^men, läfttgen ^erfonen ob. Liv.: dies aliquot ibi frustra, Liv.: a quibus ma-
S)ingen felbft, in ber roünfd^enben ^ormel absit = gna pars aetatis in hoc absumitur, Quint. - ß) eine
fern fei ob. UtiH, mit ab u. 2lbl., carnifex vero et X^ätigfeit erfcbö^fen, omni impetu cögitationis (&e=
obductio capitis et nomen ipsum crucis absit non banfenfc^roimg) in superiore opere absumpto, Val.
modo a corpore civium Romanorum, sed etiam a Max. 8, 11. ext. 5. —
II) auf bem Söege ber 33er=

cogitatione, oculis, auribus, Cic: absint et picti im ^affio auc^ ver-


nid^tung, oer ^ebren, »crnicbten ,

squalentia terga lacerti pinguibus a stabulis, geben, a) m.incendium domos absum-


lebl. £)bji. :

Virg.: u. abfol., vos quoque abesse jubeo,Tibull.: psit, Liv.: Carthaginem flammis absumi, Liv.:

procul absit gloria vulgi, Tibull. u. bef. absit in- :


classe vi tempestatis paene absumptä, Suet. un- :

gula absumitur, üerseljrt fid^, mraeijt, Ov. umbra


vidia verbo ob. absit verbo invidia , fern fei SSer^^

:

meffenl^ett ber 3fiebe Liv. : u. fo bl. absit invidia,


absumitur', oerfd^roinbet, PI. b) leb. 2Befen k.
,

Curt. - Xaf). im «Spätlat. bte ^ormel absit m. folg. binraff en, ,oufreiben im ^affiü auc^ t)tv='
wernicbten ,

ut ob. Infinit. = e§ fei ferne, ®ott tooüt wcröütcn, geben, umPommen, membra malis, 3errcif;en (t). 9tof^
ha$ K., Apul. u. Sulpic Sev. u. procul absit, Stat., :
fen), Virg.: animam absumite leto, Virg.: multos

ob. quod absit, Apul., ita^ fei ferne, baä raolle ©ott pestilentia absumpsit, Liv.: nisi mors eum ab-
Bereuten I —
d) mit SCßillen, auö innerem ^rteb u. sumpsisset, Liv. plus hostium fuga quam proe-
:

bgl. Don etro. entfernt, alfo il^m abgeneigt fc^jn,a con-


lium absumpsit, Liv. - absumi gurgitibus, vci^
sUio fugiendi, Cic: a periculis, fid^ t)on hm ©e- fd^lungen roerben üon k. Liv. absumi veneno, , :

fahren entfernt galten, Cic. e) mit 9iücffic^l auf — Liv.: morbo, Sali.: absumitur lacrimis, Ov., curä,
bte 33 efc^ Offenheit ob. ©igenfc^aft einer ©adie ob. Ter. meint, l)ärmt fid; ju Xobe: corpus clade hor-
,

quod ribili absumptum, Cic poet. alii alio leto absum- :


^erf, fern fe^in, fern flehen, üon etra. abweichen,
certe abest a tua virtute et fide,Brut.in Cic ep.: pti, Liv.: u. abfol., ubi avunculus ejus nupor ab-
istae xo).axsTai non longe absunt a scelere, Cic. sumptus erat, umgefommen mar, Liv. - ba^. ab-
- bei SSergleid^n böber fielen, im ©ortbeil fe^jn, nullä sumpti sumus roir finb verloren Plaut. fo auc^
, , :

re magis absumus a natura ferarum, Cic: qui absumptus est, Plaut.


longissime a te afuit, Cic - u. tiefer flehen, toeit abwumptio, önis, f. (absumo) ba^ «erbraucben,
31 absurde abundo 32

in absumptionc esse, Dcrbraucfibav )ci;n, Ulp. digi abundant^r, Adv. m. Compar. u. Superlat.
7,5, ö. §. 1. (a])undans), im Uebcrfluf , »oUauf, a) übl). (@g)^.
abNurde, yl</r. (;il)sur(liis), I) cig., in 3JltStönftt, angustc) fruetum ferre, PI. abundantius oecur-
: :

ralioro, aiuMi ^JJütJtün a''^l)fl;ni Xou) an)cl)lagcn (U. rere, ( ie abundantissime eoenam praebere, Suet.
:

C'ic.Tusc. 2, 4, 12.
^JJiufifcr), II) übti., unpafTenb, — — b) in ber 3{ebe, mit SüUe, wortrci* (ögj^. pres-
unflfrfimt, obgffcbmatft, oönc *inn u. 2Jcrftanb,ageiC, se) , dicere, Cie nerb. copiose et abundanter lo- :

Plaut. ul).sui(le et aspere rcspoiidere verbis vul-


: qui, Cie
tuqiio, Cic.:, iibs. dicere, C'ic: iniperite absurde- äbundantia, ae, f. (abundo), ba§ 5lb:= u. Ue>
que tictus, ( ic: haud ob. non absurde di.\it mit hüQ Ueberftrömen, I) eig. Nili, PI. pan.:
berflutben, :

folij. '^Icc. u. ^iifinit., Vell. u. Tac. - Compar. ab- sanguinis abundantia ex vulneribus, gu ftarfer (Sr=
surdius, JCt.: Superl. absurdissime, P^ccl. gu^, PI. u. fo mensium ob. mulierum ob. femina-
:

abMurdif &N, atis, /'. (^absurdus), 1) bei* SWt§f tang, rum, ber gu ftavfe (Srgu^ ber Steinigung, bie ju
soni, Prise.P2GU P. —
II) übti'., bie Unacrcimt^cit^ ftarte Steinigung, PI. II) übtr., ber Uebcrfluf, bie —
Claud. Mani. de stat. an. 3, 11. reictje güHe, »^cicblic^Feit, palustris, gro^e fumpfar=

itbHurduH, a, um, ßegcn baö ©cfü^t tjcrflo^enb, tige ©trecfen, Vitr. lactis, PI. peeuniae, PI. vini : : :

1) eicj., ijctjen '^a^:> C^el)ör, btc Obren beleibigeni», »ibcc- eeterarumque copiarum , Justin. eommeatuum, :

»artig, souus, bei- ^röid^e, Cie. poet.: vox quasi Tac: omnium rerum, quas natura desiderat, ab-
extra modum absona atque absurda, Cie. — II) undantia et copia, Cie. - m. ^^bftracten, volupta-
übtr., gegen inneic Öefüfjl, a) gegen (2tnn unb
^a^:> tum, Cie Quint. non otii abundantia (IXe^
: salis, :

iNerftanb uerfto^cub, unpajTenb, ungereimt, a&ge« ber] (^raäng(irf)teit sed amoris erga te, Cie: loquen-
)
,

fc|>madlr, ebne 3inn unb «erftanb, ftnnlo^, unoernünf» di, 3Jiiortfrf)n)aU Macr. - prägn. (abfoC), je nad^
,

tig,est hoc auribus animisque omnium absurdum, bem ^ufammenljang a) an Speifen, Ucbcrfüaung, ,

C ic. ratio iuepta atque absurda, Ter.


: illud ine- : Ucbcriabung beö 9Jtagenö {TrXrja/iiovrj), Snet. CI. 44.
ruditum absurdumque Cie: vestrae istae absur- — b) an Öelb u. @ut, ber Ucbcrflug, ber lÄeidbtbum,
dae atque abhorrentes lacrimae, Liv. aetati utri- : Tae Ögf^. inopia, Apul.
: c) an ^^^üc^ten, rei- —
usque non absurdum, Tac. - multo absurdiora cher ®rirag einer öegenb, PI. ep. - u. reiebltcbe S'Jab-
sunt ea quae etc., Cie: quo nihil mihi videtur tungömittcl^Inser. -u. biercidbe Oluöflattung an äßein
,

absurdius, Cie: absurdissima mandata, Cie. - 2C. veterum tabernarum Suet.


,
d) bie Ucberla« ,

quid enim tam absurdum quam delectari inanibus buHg ber Siebe, Quint. 12, 1, 20.
rebus? Cie: u. fo haud absurdum est m. fo(g. ^n- abundätio , önis, /". (abundo), ba§ Uebetflro*'
finit., bene dicere. Sali. u. m. Dat., haud absur- : men, austreten, Philistinae fossae, PI. 3, 16 (20),
dum videtur propositi operis regulae paucis per- 121 verni fluminis, Flor. 4, 2, 27.
:

currere, quae etc. Yell. - m. 2. Supin.^ cognitu


, &bunde, Adv. (abundus) übcrffüfftg, im Ueber-
non absurda, nid^t ungereimt für 2C. Tac. b) ,
— flufff, mcbr al§ btntcic^cnb ob. genug, übergenug, gor
gegen bie 5Öi(bung t)erfto^enb,unge6ilbet,ungcfcbtctt, fcbr, satisfaeere, Cie: parentes abunde habemus,
sin plane abhorrebit et erit absurdus, Cie inge- : Sali. : abunde disertus narrator, Quint. -mihi ab-
nium haud absurdum, Sali.: u. )'o nee absurdus unde est, si etc., ic^ bin gar fef)r aufrieben, PI. ep.:
ingenio, Tac. an abunde personam satis est evitareV Hör.:
tibi
Absyrti», idis, f. CiipvQTig) u. Absyrtium, huic abunde est demittere se in aquam calidam,
li, n. Mel. 2, 7, 13. Ph 3, 21 ^25), 140, richtiger Cels. ut abunde sit eftieere überftüffig PI. ep.
: , ,
:

Abityrtides (liipvQTCJig), ^art etnan- jroei mbm abunde {sc. esse) libertatem ratus (im ©tauben
ber liegenbe ^e^t burd^ eine ^örütfe t3erbunbene) 3n-= me^r aB ^inlänglict) frei äu fegn) quia etc. Sali, , ,_

fein ber iUgrijcfien Äüfte, ha^ heutige Cherso u.


an fr.: fo abunde ratus (noUfommen guf rieben), si etc.,
Ozora{o't). üsero)^ PI. o, 26 (oOj, i51 benannt non ; Tae. - m. Genit. terrorum ae fraudis abunde ,

1. Absyrtös Absyrtuti^i, m. ('dxpvQTog)^


u. est Yirg. se potentiae gloriaeque abunde ade-
, :

e. %{\x% in Sügrien, Lucan. 3, 190. Val. Fl. 8, 369. ptum, Suet.


2. AbsyrtuM, i, m. (^ipvQjog), Sruber ber 9]ie= äb'undo , ävi ätum äre (A- u. überftutbcn, , , ,

'öea , bie it)n auf ber %luü)t jerfleifcfite u. ftücf roeife übcrfltömen, überfielen, überlaufen, austreten, I) eig.,
^erumftreute Ov. tr. 3, 9, 6. Hyg. fab. 13 u. 23.
, ü. ©eroäffern, aqua abundat, Liv. ; Nilus, Tibull.:
Mythogr. Lat. 1, 204. flumina, Lucr. fons, PI. - im ^ilbe, ripis superat
:

ftbundanM, tis, PAdj. m. Compar. u. Superl. mi atque abundat pectus laetitiä meum, 't>a^_ ^erj
(ü. abundo), übetflutbenb, übctooU, I) eig., ü. ^lüf- gef)t mir r»or g^eube über logl. unfer: „rce^ ^a<o
fen, Cie - u. n. @egenben, loca, iüafferrei(f)e, V^itr. ^ergnoll ift,be^ge^t ber SJtunb über"), Plaut. Stich.
— II) übtr., 1) an etro. »oUauf babcnb, an etil), rct*, 2, 1, 6 (279). 11) — übtr.: A) v. intr. 1) in groger :

mit Genit., lactis, Virg. via omnium rerum abun- : Sülle berüotwocbfen, de terris abundant herbarum
dans, Nep.: m.JW., locus fontibus abundaus,Cie genera, bem ä3oben entquellen in ©trömen, Lucr.
- prägn. ^abfol.), ooUaufbabcnb , im Uebctfluf Icbenb ö, 918. - U. \\b\). im Uebcrfluf =, in %Mt^, uoUouf ba
(®gf^. egens;, par. 6, 1, 43.Cie 2) rei* an — ob. tjorbanben fei^n, quod ex ejus populis abunda-
©eöanfen, (*)eift, 9iebefülle 2C., mit Abi., abundans bat, überjä^lig mar, Liv.: velut abundarent omnia,
ingenio, Cie. abundautior consilio , Cie rerum
: : alä märe an älUem Ueberflu^, Liv. non adesä jam, :

copiä abundantissimus, Cie: abfol., abundantior sed abundanti peeuniä, Cie. - u. (jpättat.) übec=
materia (^Öeiftesanlage), Quiut. - im Übeln (Sinne, flüffig, |u t)ict feijn, ü. Sßorteu in e. 2tuffa^e, JCt.:
V.ber jRebe u. n. i)ieöner = übcrlabcn, non erat abun- ü. ©giben u. einjelnen äßörtern quibus abundat ,

dans, non inops tamen oratio, Cie neque Attice una vel duae syllabae, ^pperfataleftifc^ ift, Prise:

:

pressi neque Asiane sunt abundantes, Quint. abundare videtur non, Ascon. 2) etin. in Uebet« —
3) im UtberflmTc tjorbanbcn , übcrflüfffg, übet^öbltg fluf =, in Sütte •, in mebr al§ gewöbnlicbem SWaße böten,
(im guten Sinne, ftärfer als copiosus), multitudo, »oüaHf mit etra. »erfcbcn feijn, etm. uottauf ob. int Ue»
Ueberja^I u. übersah Ireirfje ^JSolfsmenge^Liv. abun- : bermag ju genießen baben (@gf^. egere alqä re, de-
dante multitudine l'reti, im 'Vertrauen auf bie Ueber- lici alqä re), \n\i Abi., porco, haedo, agno, galliua,
mad)t,Li\.: hai). ex abundanti, jum Ueberfluffe, caseo, melle, Cie locus fontibus abundans, Cie: :

nod^ obenbrein, Quint. ab. equitatu, Caes.: copiä frumenti,omnium rerum,


. 2

33 abundus acalanthit 34
Caes. : copiä oratiouis, Cic: ingenio et doctnnä, iUeinafien am ^eaespont, Seftuä gegenüber, unweit
Cic: amore, nur ju glü(f(icf)in ber Siebe feijn, ber 2}iünbung beä Simoiä , j. krümmer beim
^orf
Ter. honoribus, Cic.
: : consilio i@gf^. consilio ege- Aldos oö. Avido, Cornif. rhet. 4, öl, 68: berühmt
re), Cic.pluribus virtutibus, PI. ep. - mit Genit.,
: burc^ Slufiernbänfe, Virg. georg. 1, 207, unb burd^
quarum abimdemus rerum et quanim indigeamus, bie ©a_ge üon ipero u. i^eanber, Mel. 1, 19, 1. Ov. her.
Lucil.sat. 7, 23: abimdant cuncta furoiis, Mauil. 18, 127 19, 29 sq., fo rcie burc^ il)re ^elbenmüt^ige
;

2, 6U0. - abfol. sive deest naturae quidpiam sive


, 3Sert^eibigung gegen 'W^^VV H- oon iOiaceöonien,
abundat atque affluit. xütmx bie 3ktur 3)langet an Liv .31. 1455g. -3^ibf.Abyduiu,i, «., Virg. georg
üvoa^ leibet, ober oout Uebex-fluffeiiberroältigtrcirb, 1, 207. PI. 5. 32 (40), 141. -II) etabt beö 3iomoö
Cic. de div. 1, 29, 61: ue desis operae, neve im- Slnmteä m2teg9pten,i.3iuinen beim2)orfeeZi^/ri»e
moderatus abuiides {sc. operä) im Ueberma^ ju , (Ob. Berbyim.ö, 9 (11),60. Amm. 19, 12, 3. - Xav.
rceit ge^ft, Hör. sat. 2. 5, 8y. - pragn., ü. älienjäien Abydenui^, a, um (^4ßud^tiv6g}, oon 2lboboS, abtfht'
= »oaouf 6aben,circumfluere atque abundare, Cic : nifc^,aqua, Ov.: urbs, Slbrjboä, Ov.: iubfto.,Abyde-
egentes abimdant, Cic. - bef. = bei üoller dkiffe ferjn, nus, m. ber Sll^bencc = Seanber, Ov.: pur. Aby-
i,

si quando abundare coepero, Cic. quum ex reii- : deni, orum, 7/1. bie ©iura, oon Slb^boö, bie Slbpfcener,
quis ... vel abundare debeam, cogor mutuari, Cic. Liv. - j.iir Abydus gemeffen bei Avien.perieg. 693.
— B) V. tr. ü6f tfleiacn, mandati quantitatem, Nerat. Abyia, ae./". (.-ißvlrj), bie norbroeftl. Spi^ebeä
(lig. 17, 1, 35. fleinen2ltlaö,am (änbe beä fretum Herculeum öftl.
Äbunduti, a, um - abundans, übettJcU, lavacra, (Strafe üon@ibraltar\ ein ^o^er,fteiler ^ierg,bem
Gell. 1, 2. §. 2. -u. ütetteicljlic^ , aqua, Paul. Nol. ^erge Calpe in ^iäpanien gegenüber, mit welchem
in Natal. 13, 734. Säulen beö ^ercules bilbete, \. Sierra
er bie fogen.
äbüMio, önis, f. (abutor). I) = xaTa/Qrjaig (ca- Ximiera bii (i;euta, Mel. 1, ö, 3; 2, 6, 8. PI. 3, 1
tachresis), ber ©cferauc^ eineä Sßorteä in uneiflcutlt» (1), 4: Maura Abyla, Avien. perieg. 111.
cftec öcbeutanji, bie Äatacftccfc, Cic. u. 21. : per abu- aby«8H8, i, f.{ußvGaüg)A) dix Slbgrunb, Eccl.;
sionem = ab US ive {no. 1), Quint. u. JCt. II) ber — ygl. Isid. 13, 20, 1. —II) inöbef. : 1) bie ^öüe, Eccl.
3Jlt§ttaucö, Eccl. - u. übtr., bie SJcrad&mnö, SSeröi$» — 2^ bie UncrmefU^fctt, ber uncrmegli^e SSBcttcaunt,
nutifi, Spät. alä Slufent^alt ber ^tikrx , Eccl. - u. micime#ücöc
äbütiive, Adv. labu&ivus), I) cermittelft unei= Siefe übt)., Eccl.
gentli^en @ebraurf)ö,«neiflcntiii,fatac^rcilif^ (,@gf^. 1 äc, Conjunct. f. atque.
proprie) , Quint. u. 21. —
II) ni^t red^t im ©rnfJ, 2. ac = ad, in ©ompofitiä cor c
,

u. q.
nur 10 leicht ifin, Amra. 24, 4, 19. äcäcia, ae, f. {äy.uxuc), I) bie JUrajte, ber ttgpp-
4büt<(ivu8t a. um ^abutor), unctftentltcö (@g]^. iifc6eigc^otcnbota(r)gl. acanthus/io. II),P1.: acaciae
proprius),appellatio, Auct. paneg. in Const. Aug. suci ob. gummi, Ceis. 11) meton., ber 5l?ajtenfaft —
8: sermones, Cael. Aur. acut. 1. praef. §. 14: no- U. ber 5afaäicnflummi, Cels. U. 21.
mina, Consent. 2021 P. AcädemiA, ae, /. (Ay.aörjuiKc)., I) bie Slfabemte,
äb-u»qae,Prae29. c. Abi. =. usque ab, »on ... öer, ein Suft^ain etroa 6 ©tabien non 2ltf)en, urjpr. bem
a) im irtaume: abusque Pachyno, Yii-g.: Oceano §eroö2(cabemo5ob. (gct)ebemoö gen)ei^t,berbefannte
abusque, Tac. —
b) iu ber ^ixi : Tiberio abusque, 2ti)toxt beä ^lato, Cic. de or. 1, 21,98 u. a. Augu-
Tac. ann. 13, 37: fundamentis urbis abusque in stin. civ. dei 8, 12. -ba^. meton., bieäcabcmt(d)e '}>t>t'
haec tempora, Sen. contr. 2, 9. §. 17. lefcpöic u. 3ecte, bie manche Slenberung erlitt, A.
äbüAÜü, US, m. (abutor), "tiCL^ ascctroucycn, ber vetus u. nova, Cic. Ac. 1, 12, 43 u. 46: u. adole-
ssctferoucö (@gj^. usus, ber ©ebrauc^) Cic. top. 3, , scentior A., bie neuere 2t. Cic. ad fam. 9, 8 in. ,

17 res,quae in abusu sunt oö. consistuntob. con-
: II)übtr. : a)öaä nac^ber at^en. 2lcabemieüon6icero
tinentur, Derbraucl^t lyerben, JCt. alä 2(nf)änger ber acabem. ^t)ilo|opl)ie benannte
äb-ütor, usus sum, üti, lö egbr au c^en, b. i. ögmnafium auf feinem tuäculanii'cl)eniianbgute,Cic
oufbrauc^cn, gera. mit Abi., arc^aift. mit Acc. "na^. ; ad Att. 9; 1, 11. Cic. Tusc 2, 3.
1, 4; 1, b)baä —
I) ganj ocrbtauc^en, Deit^un, titrtpcubcn, tantam rem nad) ber ati^en. Slcabemie oon Gicero benannte :ii^anb==
patriam, Plaut.: nisi omni tempore, quod mihi lege gut in (Eampanien, jraifctien ^^uteoli u. bem anerni^^
concessum est, abusus ero, Cic. II) biä ax\^ — fc^en (See, 100 er feine Academica frf)rieb, PI. 31,
©nbe- ö. i. tecöt , öoUüdnbii{=, fotäfäUig», flcl)ing=,
, (3), 6. - üfcrT i lang b. Cic. poet. de div. 1, 13, 22
iiiBodcm aJlagc benu^cn, ^gcbtaucticn, =anrBcntcn, oon u.Laur. Tüll, bei PI. 31, 2 (3), 8 (Poet. Lat. minor,
etrcaä oofien ©cbtoucft machen, a) in gutem (Sinne: tom. f), 3. p. 1372), furj erft bei Claud. cons.Mall.
in prologis scribundis operam abutiturv^'c.poeta), Theod. 94. Sidon. carm. iö, 120. - 5)ai).
rcenbet a\it Slcü^e auf, Ter.: tecum hoc otio, bieje Acä-d^juicuti, a, um (Axad^rj^ixög), I) juc %ca-
i)J^u^e unö in beiner Öe|eU)c§aft rec^t ju ^Ju^e ma^ bemie bei 2ltljen geljörig , acabcmifdj , Academicae
c^en, Cic: häc übertäte in acerbissimo supplicio sectae philosophus, Lact.: philosophi Academici,
miserrimae servitutis, Cic: studiis, Cic: saga- Cic. - '$lur. fubftD., Academici, orum, ?n. bie ^In-
citate canum, Cic. me abusum hoc prooemio,
: pnger ber acabem. (platon.) "::|il)ilo]opt)ic, öie acabc
fc^on einmal ganj jo benu^t, Cic: libero mendacio, niUec, Cic. u. 21.: A. veteres, Cic: A. novi, Varr.
frifc^roeg lügen, Liv. —
b) im xxhdn ^xmx^, im Ue= fr. A. et veteres et minores (neueren^ Sen.
:
II) —
beciituie gebrauchen, iiiifbrauc^en, übel anroenben, rai- jur 2(cabemie Deö Cicero gehörig acubcmifd) quae- , ,

litum sanguine, unnü| nergie^en, Caes.: alcjs pa- stio, Cic: quatuor libri(= Academica,)- im tfO^gOr
tientiä, Cic: judicio ac legibus ad quaestum, Cic: Cic. - ^lur. fubftü Academica, orum, n. bie 2lca^
,

insolenter et immodice indulgentiäpopuli Romani, bcmica, ein belannteö u. tl)eiliücife noc^ uorl^anbene^j
Liv. )ßgl. Dtto gu Cic.de rep. 1, 9, 4 ed. Osann. — ^Äerf bes (Siccro in t)cnen er bie ;^el)rcn Der alten
,

c) ein äiiort uneiöentü4 gebroudjen, verbo, Cic. no- : u. neuen 2lcabemie Darlegte, Cic.
mine, Quint.: nomine insulae, in einem anbern Äcädemus,i,//i.i^x«(>/j,uo?),e.griect)ifc^er^eroö,
<Sinnenel)men, Suet. - j^fc** Passive: ab rege abu- üon bem öie Academia bei 2ltl)en benannt )ei;nioll,in-
tamur, Yarr.; abusa (sunt), Plaut.: abutendus,Suet. ter Silvas Academi, in ber 2lcabemie, Hör. ep. 2,2,45.
Abydenuci, a, um, f.
Abydus. äcÄlnntiüMy iüis, f. [uxtüuyO ig) -'Ai:iXüihi^n(j.
AbyduM (^Abydos) , i,
f.
(!/ißvdog), I) Stabt in 1, w. f.
:

35 A L'UUiUM accedo 36

Ic&aAM. antis, m. (.'/x«,iiic»). I) ^^^ ^O^M'^'"^ "• (49). 94. —


II) ein Segel 3um ^Be^uf beä Sd^neU-
bi-r ^^l)aöva 3ol)n, Virg. Aeii. '2, '2&J. — U) ein fegelne, Isid. 19, 3, 2.
i\oriii'biviu* i^uf ^ypi'i"» ^»«^"'^'•^i"^ ;i^^1n>iti* t'^r ^nfel, AcJituN, i, 7«. = acatium no. I (nj. f.) Auson. ep.
lidijios i:jtij)fi(iin\>s ob. »s. ritdiio, vi. 5, 3i ^^3.')), 22, 31. Ten. adv. Marc. 5, 1.
i.

13'J [ivo i^icri;. ":?kc. -aiitu). aoaunumarga, ae, /".(ein felt.2ß.,ü. agaunum
&cAnÖM, i, in. {(ixicyoi;), Mc Äre6«bifffl {Oitopor- = Stein), eine galt. 3}Järgelart, ®tcinmotf , ®tcin«
ilani arunthium, L.), IM. 'i'J. *J ilO). ;j:5. nmröfl, PI. 17, 7 (4), 44.
Aranthice maHlIche, Os , f.
{itxurUixi] /uu- &cauNtÖM, ön (axavffTog), unocrbrennUc^; bafj.
au'/ij), öcv sSuft öci- '^flan5e heicme, PI. 21, IG acaustoe (gried). 9iomin. '^lur.) u. ben Äarbunfeln,
PI. 37, 7 (25), 92.
ftranthllllK, idis, /*. wilbcr «pargfl, Apul. AcbaruM (Abgärus ob. Agbärus), i, ra. abgar,
lu'il». S4. 9?ame ber bes osrljoenifc^en JReic^ö in
53el)err)cf)er
AranthinuH, u, um {axdi-dtvog), htm acantlms ^Jiefopotamien beffen öauptftabt (rbeffa loar, Tac.
,

('öiUcnfliuO äbnli*, acontbu* üb. börcnflouatttg, anu. 12, 12, 2; j. Bayer historia (Jsrhoena et
(Ol. u. ri. Edessena, Petrop. 1734. 4.
äcanthiön, li, n. {clxäy&iov), eine ber sjiina Acca liärentia (fälfc^Iirf) Laurentia), bie röm.
itlha äl)nlicije ^iftelart, PL 24, 12 (66), 108. ^(urgöttin ('^erfonification ber Stabtflur u. i^reä
AcanthiH. idis, :Jlcc. Ida, /". («;^«j',7/?) I) ein , teUurifdjen Segenä) nac^ ber Sage (Gattin bee öirten
,

'-InoiU'I, im 2)ürn^e[träurf) aufljält, ber I^iftfl-


bei" fid; ^auftuluä, bie tcn Stomulus u. 'Jiemu5 gefäugt unb
finf , ^tifflU^, Oclbfinf {FringUla Carduelis, L.), ersogen l^aben foU, ülutter ber jroölf-Stroalbrüber,
ri. u. Calp. aud) acälauthis gen., Virg. georg. 3,
: Varr. LL. 6, 3. {. 23. Gell. 6, 7. §. 1 sqq. Macr.
338. —
U) (= senecio) bie '^^flan3e Äceu^rourj, PI. sat. 1, 10. §. 13 sqq. bl. Acca, Stat. silv. 2, 1, 100
:

25, 13 (106), 168 (mo griec^. 2lcc. -ida). bl. Larentia, Liv. 1, 4,7. ^i)x 3U G^ren rourbe üon
1. äcanthuM, i (ctxaviJ-og), I) m. iUM ^flanse, ben 3ftömern im 2)ecember ein %i\t gefeiert Laren- ,

»drfnPtau {Acanthus mollis L.) bie t^eilä alä , , taliaob. Accalia genannt. 2ßa{)r)c^. ift biefer 3)ien[t
'^ieiu'nfraut, tljeilö ber jc^ön geiuunbenen Stiele ber Larentia (b.i. Sarenmutter, Mauia) etrusf. Ur=
luegen jur ßinfaffung ber (Gartenbeete r^äufig ge= fprungö, f. ^JiüUer's (rtrusfer Sb. 2. S. 103 ff. .

pflanzt u. auf Munftioerfen, Säulen u. ©eroänbern ac-cano, ere baju fingen , = tönen, Varr. LL. 6,
,

nac^geafjmt luurbe ,ogt.5öo^ ju Virg. georg, 4, 123. 7. §. 75.

p. 771 u. ecl. 3, 45. p. 97), Virg. PI. u. 21. II) ,


— accanto (ad-canto) , are, f>ti ob. neben etraa^
/". ein ftac^licfjter S3aum in Slegtjpten, fonft auc§ aca- fingen, tumulis, Stat. silv. 4, 4, 55.
cia gen.,oon ben Wienern für benügpptifc^en (Schoten« accedo, cessi, cessum,ere (ad u.cedo), bcrsu^,
botn {ytimosa nilotica, L. : Acacia cera, Willd.) betantreten, -fontmcn, einem S^^^^ annaben,ftd^ näbern
gehalten (ogl. '^o^ 3U Virg. georg. 2, 119. p. 310), u. bgl. ((Ggf^. abscedere, decedere), I) eig. A) im :

Virg., PI. u. 3t. mit Sing, roo^in? burc^ ad mit


Stllg.: a) v. 'Ißerf.,
Acanthutifi, f.(!dxKv&os), eine ©eeftabt auf
2. Slcc, ad aedes, Plaut.: ad fores, Ter. ad eandem :

ber Spi^e ber macebonifc^en ^albinfel


öftlid^en mensam cum seno, fic^ fe^en, Sen. ad urbem no- .-

6§alcibice, \. Eria^o mit 3iuinen, Liv. 31, 45, 15. ctu, Cic: ad Aquinum, ad Syracusas, Cic: ad
Mel. 2, 2, 9. PI. 4, 10 (17), 38. ludos, Cic. ad eam confabulatum, Ter. ad homi-
: :

äcanthylli§, idis, f. {axavd-vlXCg), rcal^rfc^. nem, Plaut. : intro ad heram, Ter. ad aurem et :

9ibf. Don acanthis.^ m. \., PI. 10, 33 (50),_ 96. dicere.fid) nähern, um i^m ins Di)V ju jagen, Cic:
acapnÖ8 on {Icxanvo^) rauc^itoö, ligna (rein
, , ad manum, f. manus: u. (im ^Bilbe) ad praeceps,
tat. coctilia ob. ligna cocta) Mart. 13, 15 in lemm. , am 2tbgrunbe manbeln, ans Äüfjue ftretfen (n. 9^eb^
- mel, öonig, ber ofjne bie ^^ienen burc^ ^av.^ 311
, ner), PI. ep. - burc^ m
mit 2lcc. (bef. rvmn bie 2(n=
oertreiben, ausgenommen rairb, Col. nä^erung ein „©intreten" 3ur Jo^G^ ^at), in aedes,
Acarnan, änis, f. Acamanes. Cic. in Macedoniam, Cic: in funus, bem Seid^en-
:

Acarn&net«) um, ni. [^xaovavsg), bie ßm. ÜOU 3ug fic^ anfd)(ie^en, mit 3ur Seiche ge^en, Cic -
'^Icarnanien, bie 2Icatnanen, Liv. 2o, 24 55. Liv. epit. burc^ bt. Acc. (ogl. Xvat. 3U Liv. 9, 40, 19. 9Zipperb.
33 2(cc. -anas)
(roo gried). anmis Acamanum, :
3U Tac. ann. 12, 31), Africam, Varr. Ariminum, :

2(cl^eIou5,Ov. met. 8, 570. - Sing. Acarnän, änis, Cic scopulos, Virg. Jugurtham, Sali. - abfo(.=
: :

m. (Axkuvccv) ein Slcarnauicc, Virg. Aen. 5, 298.


, naben, fommen, geben, Plaut., Ter. u. 3(.: obviam,
Liv. 37, 45, 17 (roo griec^. 2Icc. -ana): Philippus, entgegengehen, Plaut, — b) v. Sebl.: febris accedit,
natione Acaraan, Curt. 3, 6 (14), 1. - Atlj. ttcar= Cic: luna accedens,
fteüt fic^ ein (@gf|. decedit),
nantfcb,amnis A., ber 2td^e(ou5 (f. oben), Sil. 3, 42. 3unet)menbe (@gf^. abscedens), PI. accedit ad au- :

— 2)aD. Acarnänia, ae, f. {^xaoruria), Stcotn»' res sermo, fömmt 3U C^ren, Ter. nomen famaque :

nien iim gried^ifc^e Öanbfc^aft sroifc^en 2(eto(ien u.


, ad nos accedit, gelangt 3U unö, Liv.
6piru5,i. Carnia ob. Desjwtato, Li\. - 'Sao. Acar- ß) insbef. 1) als Jöittenber ob. ^ü(fe Sud;enber
:

n&nicus, a, um [^yMovuvixog), acatnonifc^, Liv. ^mbm. naben, ftcö an ;3tnb. wenben,senatus supplex
acarna ob. -ne, f.
acharne. accedit adCaesarem,Cic.: acc ad ephoros, Nep.:
Xca8tu8, i, m. (AxuoTog),
beö t^effa= Ii So^n quo accedam autquos appeUem? Sali. 2) feinb^ —
lifüien Königs •ipelias, 35ater ber :!i^aobamia, ^Sruber tic^berannaben, antücfen, ongtetfen , propius, Caes.:
ber 21(ce[tiö Ov. met. 8, 306.
, II) ein Sflao beg — propius hostes, Hirt. b. G.: ad oppidum, ad Bri-
(£icero, (Jic. ad fam. 14, 5, 1. tanuiam, Caes.: usque adcastra,Caes.: ad moenia,
äc&<aleetiouH, a, um (« u. xaTCi).i]XTtx6g) = Liv. muris, Liv. (ad) has XIV cohortes, Pomp,
: :

acatalectus (ro. f.), Sorv. 1817 P. Plot. 2628 P. in Cic. ep. ad manus, ^anbgemein raerben, Nep.
:
;

{=c.'2.%.10e(l.Gaisf.\. ad corpus ejus, i^m auf hen 2c\b rücfen, Cic. ad :

acktälectuüfd., um {uxc(Tc'c/,fixTog),afataltfti^:», te comminus accessit, ift bir auf ben £etb gerürft,
b.i.am2(u5gangeDoIIftänbig(feine Stjibeju menig ob. f(^er3§. =
^at bid) mit feinem Q3efuc^e betjelligt, Cic.
ju üiel ^abenb), versus, species carminum, Gramm. -m. bi.Acc. (f. 5Jiipperb. 3U Tac. ann. 12, 31), mu-
äcätium, li, n. {axchior), I) ein ftetne^ ffabr« ros, astu, Nep. Lemnum , Nep.: cum navibus : V
jfug, ific^teö Sc&fff, bef. ber Seeräuber, PI. 9, 30 x\fricam in tinibus Cyrenaeorum, Nep. loca ho- :
37 acc edo accensibilis

stiliter, Sali. —
3) al§ Bieter ober 6teigerei* bei spe defensionis Studium propugnandi accessit et
2(uctionen erfd&einen , ad hastam , Nep. u- Liv. u. hostibus eadem de causa spes potiundi oppidi dis-

:

fo ad illiid scelus sectionis, Cic. 4) aB Setoer^ cessit,Caes. —


5)bei $ßergleic^ungen=no5e fommcn,
6er um ben ^riutnp^(ü.auö bem^^riegjurücffef^renben fic^ nö^crn, b. i. öönlic^ fe^n, propius ad deos, Cic:

3:elbf)errn),ad urbem, Cic: uno tempore ad urbem proxime deos, 0. e. ^erf., Cic: prope ad similitu-
(ü. beibert ßonfutnj, Liv. dinem alcjs rei, Cic: Crasso et Antonio L. Phi-
II) übtr. A) im
3(IIg.
: a) o. ^erf. has naturae : : lippus proximus accedebat, Cic. sermone magis :

partes , naiven = fie gu erforfd^en Virg.


il^nen 311 , : oratorio generi [v. (Suripibeö), Quint: Homere
ad amicitiam Philippi, gur ^-r. beä ^f). gelangen, maxime (üon e. 5)ic§ter), Quint. - j^ts- Perf. syuc.
bie ^r. beö ^l^. geroinnen, Nep. : ad praeceps , an accestis, Virg. Aen. 1, 201.
ben aibgrunb geratl^en, am
roanbeln (0. 3f{ebner), 21. acoelerätio, önis, f. (accelero), bie 23efcl&leunt'
PI. ep. —
b) ü. :^ebl. : volimtas vostra accedit ftung, continuatio est orationis enunciandae acce-
ad poetam, roenbet fid^ bem 2). gu, Ter.: acce- leratio clamosa, Cornif. rhet. 3, 13, 23.
dit manus extrema operibus, rcirb gelegt an tc, ac-o£lero , ävi ätum äre I) tr. Jefd^teuntgeii,
, , ,

Cic. fervor accedit capiti, bie äßeinglutl^ fteigt


: iter, Caes.: gradum, Liv. mortem, Lucr consu- :

— II
:

3U Äopfe, Hör.: accedunt anni (bie ^a^re = baä latum alci, Tac. j intr. ficft fputcn = eilen, si
2tIter),Hor. accelerare volent, Cic. consulem accelerasse, :

B) inöbef. : 1) ju einer X^ätig!eit ob. ^^eilna^me Liv.: accelerare legiones Cremonam jussae, Tac.
an berfelben fcörcitcn, jie ütcmcljnien, mit il^r ft<^ &c« accendium, ii, n. (accendo), ha^ älujünben,
falTcn, ad rem publicam, burd^ 33eroerbung um öf= Solin. 5. §. 24.
fentl. 2lemter (junäc^ft um bie Üuäftur) mit ben accendo, cendi, censum, ere ad u. *cando can- 1

©taatsangelegenfjeiten fic^ befaffen, hem (Staatä= sat. V. candeo), oon ouf en in Söraub fe^en, ongünben,
bienfte fid) gu roibmen beginnen, Cic: ad causam, anjlerfen (©gf^. exstinguere) I) eig. u. meton. 1) , :

eine Bad^^ {vov @erirf)t),eine (gerid^tIid^e)3Ser^anb=- eig. : Pergama, Liv. Andr. lumen de lumine (am :

lung übernefjmen (t). 3]ertl^eibiger), Cic: u. jo huic 2\(!^t^), Enn.: lucernam, Phaedr. u. Sen.: roguin,
causae, Cic: ad causam publicam, fid^ ber <Sarf;e igneni, Virg.: faces, Cic taedas, Ov.: tus, Liv.: :

beä ©taate§ annel|men, Cic ad vectigalia, fid^ mit : cornua, bie ^örner ber ©tiere(=bie 9tei§bünbel an
bem ßoKpad^t befaffen, Cic: ebenfo ad publica, Sen.: ben Römern), Liv. scintillam levemignis inditam
:

ad haec bona, fid^ an biefe ©. mad)en (um fie in plumae folle fabrili ad caput fistulae imposito flau-
$8efi| gu nel^men), Cic: ad periculum, an ber ©e^ do, Liv. —
2) meton. a) etroa§ anjüuben = auf ct==
:

fal^r 2;§eil nel^men , Cic. ad poenam , §ur ©träfe : roaö Seucr mad^en, foculum ad sacriticium, Liv.:
fd^reiten Cic. si quis expers veri et ignarus ad
: focum, Ov.: aras, Ov. —
b) an etroas geuer brin=

,

legendum accesserit Lact. 2) mit feiner 33ei= gen u. fo «) glüöenb mad^en, er:^t|en, foc^cnb niad^en,
,

ftimmung, feinem äßillen beitreten, 6eipfititcn(@gf^. ahenum, Sen. poet: aurum, PI. /S)(bef. t>. ^euer —
abhorrere abalqa re),ad sententiam alcjs, Plaut.: feIbft)Uuc&tenb', $ett*, gldnjcnb mad&en,cr5etlcn,luna
ad conditiones, Cic: ad hoc consilium, Nep.: radiis solis accensa, Cic. sol accendit Olympum, :

Ciceroni in plerisque, Quint.: libenter Ms, qui haec Sil.: clipeum auro, Sil. — II) übtr. : 1) im 2(It0.,
prodiderunt,Vell. alcjs sententiae, huic opinioni,
: nn^ünben, rote ein Sid^t 2C., virtutum quasi scintil-
Quillt - societatem nostram, Tac ann. 12, 31.— lulae, e quibus accendi philosophi ratio debet,
3)alä3uroad^^^iujufommcn,junc5men,tt>od^fen(@gf^. rooran fid^ entjünben mu^, Cic: si haec accendi
decedere, recedere, deminui, auferri),ad eas (na- aut commoveri arte possint, burd| bie Äunft ge==
ves)captivaeMassiliensium accesserant VI, Caes.: roetf't unb entroic!elt roerben, Cic — 2) inöbef. : a)
quo plus aetatis ei accederet, je älter er roürbe, 3mb. ob. ^mbä. ©emütl^
entjünben, anfeuern, 2c.

Cic: nihil ad dignitatem accedit, Cic: accedit ad entflammen, aufregen, (ügl. ^abri ju Sali. Cat. 25,
causam novum. crimen, Cic quum ad has suspi- : 3), animum ad virtutem. Sali., ad libidiiiem, Liv.:
ciones certissimae causae accesserint, Caes. ac- : animos hello (gum Ar.), Virg.: in rabieni accendi,
cedit annus tertius desiderio nostro et labori tuo, Liv.: libidine sie accensa (Sempronia), ut etc.,
Cic: Remis Studium accessit, Caes.: magisacces- Sali.: amore accensus, irä accensus, Liv.: u. fo
surum utrumque, roerbe nod^ mel^r 5une[)men,Liv.: alqm contra alqm ob. in alqm, aufbringen, aufrei=
pretium accedit agris, ber $reiö ber 2(e. fteigt, PI. gen. Sali,u Tac. - im Ögf^., qui nunc (eos) quasi
ep. u. fo plurimum pretio accedit, ber ^reiä fteigt
: stimularent et accenderent, nunc quasi reconci-
fe{;r, Col. - huc accessit manus Ventidii, bagu liarent ac componerent, PI. ep.: ducibus plebis
fommt nod^ k., Cic - bal^. bie SSerbbg. huc ob. eo accendit magis certamine animos quam minuit,
accedit,accedit etiam ob. illud etiam, quodm.^n^ Liv. —
b) e. .ßufianb entjünben, anfad^en, erregen f ugl.
bicatiü u. accedit, ut m. (Eonjunctiu, ^tetju Eommt ^-abri ju Sali. Cat. 25, 3), seditionem, proelium,
no*, bo§ jc, Cic u. 2t. (u. groar giebt accedit quod Liv. febrem, Cels.: bef. Seibeufrfiaften 2c. , spem,
:

bie ßreigniffe aläJ^injufümmenben @runb für etro. invidiam, Liv iram, Curt. virtutem, Virg.: cu-
: :

an, roä^renb accedit ut bie Ijinjufommenben @reig=^ ram alci, Liv. —


c) ocime^ren, fieiflcrn, näören, »er-

niffe a(ä fold^e barftellt; ügl.£üf)ner gu Cic Tusc gröf ern, üerildrf en, sitim, Cels. pretium, Sen.: quum :

1, 18, 43 u. 5, 21, 62. M^ner ©d^ulgr. §. 144. 21. eo magis vis venti accensa esset, roud^^, Liv ace- :

1. Ärüger §. 5G1, 3. §aafe gu 3fteifig'ä ä^orir. ©.553 tum accenditur pipere, roirb brenncnbcr, b. i. ftär-
f.V —
4) al§ Greigni^ , ba§ burc^ fein Einzutreten !er, PI. - bef. i^eibenfd)aften 2c. (^5gf^. sedare, f.

äufierlid; ob. innerlii^ unfere SSerfjältniffe änbert, 2)ra!. äu Liv. 2,29,8j, discordiam, Liv.: dolorem,
ju S^eil werben, jutotten, voluntas vostra si ad poe- pertinaciam, Tac vitia Ov. - jfcT "paragog.
: ,

tam accesserit, Ter. paululum vobis accessit pe-


: Infinit. Praes Pass. accendier, Lucr. G, 901.
cuniae, Ter num tibi stultitia accessit aut su-
:
ac-cen8£o, accenseor
ere, jurec^ncn, juöefenen,
perat superbia? bift bu ein ^axv geroorben ob. I^aft illi , bin i^r (alö deus näQidQog) jugefeUt bin ir;r ,

einen 6porn ju uiel? Plaut.: alci animus accedit, 0efäl)rtc, Ov.met 15, 546: qui his^accensobantur,
eä befömmt ^mb. 2Jiut^ , Cic. : plurimum_ consilii, id est attribuebantur, Non. 520, 7.
animi, praesidii denique mihi accesserit, Cic. - acceiiMibilitt, e (accendo) = x«iJ(r//io?, entiünb»

@9f^. discedo,5S quorum adventu et Remis cum Ut, ignis, Vulg. Ilebr. 13, 18.
m

39 acceiisuo accessio 40

1. acceiiMiiM, m. (accenseoj 1) it. jiutir geiu. (accepta, 10. og(.) üerliel;en roirb, bie (Cmpfonö«att,
'^lur. iiiceii>i,
i,

uiuin, ///. lujpi'.


,

bie bei* |üniteii ^|>lur. bei bJicul. l^lacc. p. 156, 18 .p. 18, 4'. — b)
Uiui\u'vtla)je «^rin.juoucii .aber buid) einen Ijol^ern alö pi;ilo). 1. 1. bie - ber auc^ 00m (Gegner
«anuaume
(ien|uo üon ben proloiarii yejctjieDen' bie in |uni , zugegebene unb angenommene »Sü^, griedj. '^u^^k,
jci^nUJcrtUen alo ein .^epütbutaiUün ber Aiegion füUj^ Apul. doctr. Plat, 3. p. ö4, 16. p. ;^o9, 14 (bei
ten iino im Kainpie in Den l)intev|tcn 'Jieiljen beu Mart. Cap. A. §. 4U4 sq. sumptum gen.). c; bie —
biiaen vicljiiKl;tUuie(,beiii-iaiieivfiauben,beiüninit, 2iJüi tiflung, Cod. Theod.: perbonae ob. personarum,

bie ijeiicl;u'ien :)ieiipen ber Xieijiün 3U euijanjen bie , bie 'ilnfeljung b. %., Eccl.
ucpitjaoituf", Liv. i,43, 7 blüo ßetleiöet, übet : lueil acct'ptitu, ävi, äre {Prequ. o. accepto), u6cr^
nid;t Ueiiuiifnet (bie iüaffeii entual}uien fie eift im u. abcnuuie empfangen, Plaut, b. Non. 151, 29.
Kampie Den CiJejaUenen), gem. acceubi velati gen., accepto, ävi, ätum, äre {Intens. 0. accipio),
^lel4la)ü'fHfl^ftca Ucucrjaülmr"/ ^^^- <ie rep. 2, 'Z2, empfangen, annehmen, in i^mpfang nehmen, befonunen,
•iü. - xUuoiljneniuurben htw Diilitävbel;örben,iüeuig= I) eig.; argentum, PI.: mercedes a discipulis,
[leno ipalei', Crtoimaujen beujecjePen ^lueil ber eigent- Quint. —
11) übtr.; a) im 3tUg. aiia aliis locia ;

lict;e «ioibiU i)iebenbienjle niOjt anncljmen buifte',!- cogiiomina, Mela: lithostrota, b^i ]xd) einfüf)ren,
JSüu. o'A), 0. \ eget. de re mil. 2, TJ. 11; accen- — PI. — b) prägn. annebmen = \id) gefaUcn lafieii, ju-
,

bus, i, 7/1. ber Uiurtbcamtc, Ocnc^tebote, aimtefcieucc gum, Sil. Votum Tert. :Ög(. acceptatus.
: ,

einer öffentiicljen iiel^orbe ^ber ^ecemöirn, beäßon- acccptor (ade), öris, m. (accipio;, I) ber ®m=
l'ui'i , ^Isiutoro 2C.) in :Hom \\\\ü in ^iw '^roüinjen, pfängcc, ilnncbmcc ö)gj^. donator), Cod. Just. 8,
Cic. u. x'l. 56, 10. - insbe). ,ber Väcinncbmct, äoUeinnebmer,
2. accenHUM, a, um, Part. ü. accendo, ro. Orelli inscr. 3199 u. 7205. Uebtr. a) ber »tut-— ;

3.acceiiHiiM, ü, m. (^accendo), baä »ilitjünbeit,


f.

gec, Plaut, trin. 1,2, 167 (2Ui;. b) acceptor —


acceiisu lucernaium, PI. 57, 7 (2^), lOcJ, ob. lampa- personae, ber bie ^^erfon anfielt, parteitidtj, Eccl.
duui, V\. Ü4, ö U^), Ö8, ob. luminum, Symm. ep. — II) = accipäer, Lucil. rel. ine. 127 (^Charis.
iJ, 4:0 31Ü. ^a/. accesbu). 76 P.).
accentiuncüla, ae, f. {Demin. ü. accentus), acceptörärius, n,ni. (acceptor=accipiter),bcir
bie acionuiifl, Jlcccntuatton (gnecö. 7ipog(odta), ^Elur. galfentecec,Anthol. Lat. 6, 13 (311)
bei Gell, la, ^, 1. acceptüriuM, a, um (acceptor), jum Empfang
accenCör, öiis, m. (cantor), bec mit 5tnbern hU bicnticb,modulus, baä (Smpfangögemäl in berSBaf-
fl[et(*e klimme fingt, Isid. 6, 19, 13 i^neben succen- ferleitung (©gf^. modulus erogatorius; , Frontin.
tor u. inceutor). aquaed. 34.
accentuM, üs, m. (accino), I) baö Slntöncn, Sola» acceptrica, ae, acceptrix. f. f.

fcn .jmbä. aeneatorum, Amm. 16, 12, 36; 24, 4,


, acccptrix, icis, (acceptor;, bie ®mpföngeifn,
f.
22. - meton.,ber Jilong, ion, accentus (tibiarum) Plaut, truc. 2, 7, 18 {ed. Goeller. öö7 acceptricae
acutissimi, iSolin. : accentus multi et varii, Fronto. mit i)ta :ganb]d)r. u. alten 2(uägg.\
— 11) (gramm. t. t.)ha^ Söetibncn, a(ä Ueberf^g. d. accei>tut), a, um, PAdj.m. Compar. n. Super l.
yr^OiC^ütu = Die Qlcccntuatton, ber Slcccnr, bie 2öeto= (t). accipio), ,,freunblid) aufgenommen" ; bai). i»ta=-

nung eines äßorteä,®c^öcfuna einer Splbe ^bei ßicero tommcn, gern gefebn, belicut, ctwünfi^t, ongcneljm, a)
sonus ob. vox;, Quint. 1, ö, 22. Gell. 13, 1^5, 3. u. '^erf., m. 2(ng. lu em ? ob. b ei iü e '?
burd^ Dat.,
Marl. Cap. 3. §. 26ö sqq. III) baä ^injutönen, — homo tarn acceptus popularibus, Sali. qui maxi- :

ixbtX. = bie äunutjmc, 'üaQ 2ßa*$iium, bie -pefiißfeit, meplebi acceptus erat, Caes.: qui carus acceptus-
Liemis, Sidon. doloiis, Marc. Emp. :
que ei semper fuerat. Sali.: quo caiior acceptior-
acoepta, ae, /. ^sc. pars, ü. acceptus, a, um^, que Omnibus erat. Sali.: longe acceptissimusPar-
ber sictecantucti, berjebem bei 2(uätl;eilung ber ^2(erfec menioni, Curt. - feiten burc^ apud oh. ad m.^ilcc,
äufäüt, Gromat. vet. essetne servus apud te acceptissimus, Plaut.: pa-
acceptäbiüM, e (accepto), onne^möar, anne^m« cis artibus vix quisquam Trajano ad populum ac-
Ud), Eccl. u. jpät. JCt. ceptior exstitit, Frouto. - ^ugl. m. ^ng. tt) e ä a l b ? l;

acceptätiu, önis, /.(accepto), bie Slnnajme, Valenti ob simüitudinem morum acceptus, Amm.
Tert. adv. Marc. 5, y personae, 2ln|ef)ung Tert. :
,
— b) ü. 2ibi.: munus gratum acceptumque, Nep.:
de pudic. 5; adv. Marc. 4, 35. quod vero ap|probaris, id gratum acceptumque
accei»tätör,öris, /n. ^accepto), 1) ber Unmifmtt, habendum, Cic: acceptius genus gratiarum, PI.
©cucbmiöec, aßüiMgcr, Tert. de pat. 4; de poenit. pan. - m. 2(ng. raemV bnxd) Dat., diis ethomini-
2. — II; übtr. ber fötniuffcc beä ^^oltä = ber ®in=
, bus est acceptum, quod etc., Varr nihil est deo :

gang, Ürelli inscr. 6^09. acceptius, quam etc., Cic. raro aüas tribuni po- :

acceptätuM, a, um, Partie. 0. accepto. - Cum- pularis oratio plebi acceptior quam tunc severis-
par. abjectio., omni genere quod des, quo sit ac- simi consulis luit, Liv quae acceptissima diis :

ceptatius ^anneljmbarerj, aüornandum est, Sen. essent, sacra instituere, Liv. - bur^ in m. 2(cc.,
ben. 2, 7, 3 ed. Haas, v^ictert 2, 8, 1 acceptius). milies HS eä muuificentiä collocatum, tanto ac-
acceplilätiu ob. accepti latio, önis,/. alä ceptius in vulgum, quanto etc., Tac.
jurift. t. t. = eine in beftimmte :ißortform gefleibete aocereio, ere, f. arcesso.
munoii^c snutitung über eine burd) Stipulation ent^« acces^a, ae, /'. (accedo), bie gtut^ beä 'J)ieereä,
ftanbene Sc{)ulb inbem ber Sc^uibner Dm ©täubi^
,
Serv. Yirg. Aen. 1, 246.
ger fragt; quod ego tibi promisi habesne acce- acce88ibili(*, e (accedo), |ugängtt($, Eccl.
ptum/ u. biefer antioortet: habeo, f. Gaj. inst. 3. acceshibiiitä«, ätis, f. i^accessibilisj, bie3ugong=
§. 169. dig. 46, 4 ,de acceptilationej. Tert. adv. Prax. 15.
lid)tiit,
acceptio , önis f. (accipio) , bie 2tnna5me , Ij
, accessio, önis, f. (accedo), I) baä -Sinju-, <§»er==
eig., bie Sn- empfang« ««a^mc, ber empfona,
(^gf^. ontreten, -geben, sfommen,bie 2lnnäöcrung, quid tibi
deditio, donatio, Cic. top. 8, 37: acc. frumenti,
ad hasce accessio est aedesV raaä l)aft t>u bid) bk^
t)a^ 3-aifen üon (^., Sali. Jug. 29, 4. - nlä mebic. t.
fem ^aufe 3U näf)ern? Plaut. suis accessionibus, :

öurd) fein ©ic^ = UeberIaufen(affen üon hm 2euUn=^


t.,X)a<ö ^uii>tionimen,(£iMie^imn, lactis,Theod.
Prise.
2, 1, 5.— 11) übtr.; a} bi? )ai% wie m ^.«cterant.)eii burc^ bie Slubienaen, bie er gab, Cic. - alä mebic,
41 accessito accido 42
t. t. ber Crlittrtft, Stnfatl, bie Stnrttönbftttnft, prima Quint. decl : pgt. SSurmann ^u Quint decl 5, 1.
morbi , Siiet. Yesp. 23 - bef. ber f^Mviti bt% ^fe- p. 104.
Brre , ber ^tff^eranfon , «PtiroröSnut? ''©H^^- decessio, Accidpn<ia, ae, f. (accido\ berSufaü, PI 32,
remissio"), Cels : dierum impariiim accessiones 2 (9), 19.
(2rrtfäire^exspectare Cels. 11) iibtr. ba§ üer^ .
— , 1. accido. c!di. ere (ad u cado\ an etn)a§ fi<n=
tnel^renbe fün^uPommpn, bie SJcmteferutio, brtS S35^(tffj5= ffltifn, ^anfrtTTpn, auf etn>a§ nuff.ifTfn , Bei etron? nfe*
tüum, ber 3utti(tc!jg A"» oB Stet: pecuniae. Nep.: , tprfaUen. L
A) im ^Ufg.: ad terram, Enn. u.
eig.:
singulonim versimm, Quint.: panconim annorum, Plaut in : humum, Tarr
m. Dat., terrae. Sen :

Cic: dismitatis, Cic: viriiim. Liv.: quiim ad Cor- poet m. B(. Acc, teiTam segetemque accidere
:

pora qiium accessio lieret tum abscessio '9l6nQf)= incendia, Lucr. —


B^ in^Bef.: 1) Don ©efc^offen =
nteVCic: maffnasaccessiones-^^vortfd^ritte^ifecisse nad^ einem Crte B'nfoIIen, mo niebprfaUpn ouffrtfTfn, ,

in operibus bostiura expugnandis. Aiict. b Alex. tela ab omni parte accüebant, Liv.: missa ftela^
— B^ iTteton.: a") ber fün^^ufommenbe ©e^enftanb, grarius accidere Caes.: Quum tela ex superiore
ber SuYtinrf»§, sinfirtnfl. bie Sufarie }c. accessionem , loco missa non frustra acciderent, I iv. 2^ oon —
(5In6au^ adjunxit aedibus, Cic: accessio Punin ^^erf.* a") von ^üffe ob. ©nabe ^-feBenben = cor
belli, ein 3trtf)anc| ^nm p. ^r. ^üom ^önta Stipfiar, ^smb§. .tnieen ob. ^yü^en Bittenb fsupplex. /x/ttjc)
ba er ber ^auptfeinb raar.mit bem jener .^rieg
niefit nieberfttApn, nteber<^nFcn, fi* ntebernjfrfcn, 5;mb. fiif«

((cfüi^rt rDurbe\Liv.: minima accessio semper Epi- fdtlta f'iiifn ob. anffftin (mie TToncnt^Tfir), ad
pe-
i'iis regno Macedoniae fuit. Liv. b^ als pbilof. — des omnium. Cic ad alcjs genua. Ter., u alci ad
f. t., ein Peftfmntpnber Sufflft, Cic. Ac. 2. 35. 112.
— genua. Suet.: u. genibus alcjs. Liv u. fo quo ac-
:

c) im ^tnan^roefen tt)a§ über bie fd^ulbige 3{bga6e


, cidam? vov wem foll ic^ mtcB niebenoerfen? Enn.
weiter hctiaf)it ob. erpreßt wirb, bie ?ppfnoBe. ber 3u^ tr. - aurf) mit siipplex, mie ad genua accido sup-

fdöufi (©af^. decessio ber 5lb3jUg, STu^falD, Scriptt. plex, Sen. poet.: u.supplicem vobis accidere i'roie
r. r. ti. Cic: u. decumae, Cic lyJrriv vroogniTTTfir) Rut. Lup. b^ plöt^rirf) ,

acreflsTto, 5vi. äre (Frequent. t). accedo\ fort ^mbm liBer ben JJrtl# Fcmmcn, de improviso. Sali :

U. fort Ber^iFcmnifn, Cato oriffff. 1. fr. 20 ed Jord. quo improrisus gravior accideret, um unermartet
accp$9aAa, üs, m. CaccedoV ba§ -5er;u=, öeran=^ einen befto empfinblitfieren ©treirf) ^u füBren Sali .

(»fftm, bie SlnndfieruiK^ fG5gf|. abscessus, decessus, — 3) (üon finnlid^en 3öaBrneBmungen> = bie©inne
discessus. recessus"), eig. it. nreton. : 1^ erg.: a) T treffen = B{8 ^u ifinen brtnaen, ==fcmmen, r<) mit 2ln=^
ÜBI^.: Cic: acc ad urbem noctumus,
acc. tiuis. ga&e be§ ©tnne§ ad aures (oon ^önen Söorten, , ,

Cic. -t).Sebt..accessus Stellarum etrecessus. Cic: ©efd&rei k. aud) 9flegen\ Cic: u. fo auribus. Liv.:
,

solis accessus discessusque. Cic: ejusdem quum u. Bl. aures, Plaut. ^^gf. ,öeinfiu§ ^u Val. Fl 2,
accessus modici tum regressus, Cic: lunae te- 452- Sarfim. ju Lucr. 5, (^O^. - ad oculos animum-
uuissimum lumen facit proximus accessus ad so- que,t)or 9luaen u. in ben (Sinn fommen. Cic: quam
lem. digressus autem longi:>simus quisque plenis- res nova miraque menti accidat, rüie fefti'am biefer
simam. Cic- accessus et recessus aestuum. ?^-hitl^ ©ebanfe frfieinen mag, Lucr. ß) mit 2(nga'>ber —
\\. ßBbe, Cic — b) in§5ef. : o) al§ mebic. t. t.. ber ^serfon ;^u ber etma? bringt: ut vox etiam ad ho-
,

eintritt, SlnfotT, bie StitttjanMunc^ einer ÄrQn!f)ett, stes accideret, ^u ben fv. brang, Liv. ne majoris :

be§ accessus decessusque morbi. Gell:


?^-ieber§, multitudinis species accidere liostibus posset.ba-
in tertianis accessu febrium (beim ^ieberanfall mit bem ^einbe bie 9^n*^aBt ber Gruppen nidfit grö=
?Paro5t)§mu§) bibendum dare. PI. ß) ber Sutrttf — ^er erfdfieinen mödite Hirt b. G. y) aBfoL = ju ,

i>u^mb.,sermoneaflFabilisaccessuque facilis, Sen.: Obren bringen, ^u DBren !ommen ob. geBrad^t wer-
dare alci accessum, Ov. acc negare, Ov. 2) : — ben. BinterBrarfit werben (mie TTooQrTfnTfiv), con-
meton., ber Suiiona, qB Ort, Bef. t)on ber (See aus, citatior clamor accidens ab increscente pugna,
bie Slnfufirt für ©d^iffe, acc maritimus, pedester, Liv. unde (clamor) accidisset. mober e§ (ba? ©e^
:

Auct.b AI.: acc. commodior. Liv.: omnem acces- fd)rei^ !omme, Liv. clamor deinde accidit novus, :

sum lustrare, Virg. alium infra navibus acces- : Liv.: fama accidit, classem Punicam adventare,
sum petere,Liv accessum ad insulam explorare,
: e§ !am ba§ ©erüd[)t ob. bie 9?arf)rid^t Cp Obren) von
Suet. —
II> üBtr. acc ad res salutares, inftinrt-
, ber 9tnnä^erung ber p. '^{. ,
Liv. ; t)gf. ^ra!. Liv.
nrtige 9^eiaiing sju k. (@gf^ recessus a rebus pe- 40. 32, 2.
stiferis\Cic. accessus ad causam, 2rnräufe(©gf^.
: IL üBtr.: l^i im Mg.: quantis opibus. quibus de
recessus. Sflücf^ügeX Cic. rebus lapsa fortuna accidat (5U 33oben finft\Enn.
Acci, örum. m. vom. (^iolonie im tarracon. <6i5== tr. 371 (396): eodem die istuc verbum vere in te
panien, |. Guadix el viejo, Itiner. Anton, p. 402. accidit, ift mit ^ed)t in Seuia auf bid^ gefprodicn
no. 1. u. 404. no. 6. Orelli inscr. 5057. - ^an. Ac- morben Ter. Andr. 5, 3, 14 (^85).
,
2) (con ©r- —
cTffinii« . a um nffttonffcfi. öcn 5t --cf, colonia. PI.,
. . eigniffen 2C.> »crfallen, öorFornmen, eintreten, fi* er^
»oUft. colonia Julia Gemella Accitana. Inscr.: eignen, f!cfi ;ntrttaen , nefcftefien (u. *,roar i;ufäffig. un=
asrer, Inscr - ^fnr. fuBftü., Accitani, orum, bie m ermartet mie nnocnt-TTfir,
ob. unnorbergefeben ,

Ginm. t)on 2lcci, bie STfcitaner, Macr. sat. 1, 19, 5. (Tvußafrar) mit Dat. pers.=^s^i>m. tnfberfntiren,
:

Arrinmis. a. um, f. Attius. üeaeatten, suftcflien (dvußnfrfiv nvf), raro acc,


acciden!«, dentis, n. V. accido\ I) Ceig. Partie. ©gf^. crebriores esse, Comif rhet.: supra
om-
ba6 an trgenb einer
3"fiSttfar, UnttjeffntficBe,5lpufffre nia quae accidunt contimruntque eminens. Sen :

©ad^e, ein;^tfä^Tf(^er, nnroefentfitfipr Um*tonb, ro dxu- quidquid acciderit, jebeö 33egebni^, Cic: nejrotia,
ßfßriyog^ im ^fur. Sen const. sap 0. 1 Quint. 3, si qua acciderent. etiüa üorfommcnbe ©ejdiäfte,
6, 3fi u. a. Prise 597 P.. im Sinaul. erft Bei (Spät. Cic: esset vitium. si non peteretur. sed accideret,
— IPber Sufatr.per accidens.^ufäffiaer 2ßeife, Jul. menn e§ nidit aBfidjtfid).fonbern ;ufärrig märe Quint.:
Firm : ex accidenti. JCt — ^nsBef. : a^ = rrvu- potest accidere promissum aliquod et conventum.
nrioua.. etnÄranffieitsutfarf.^iimftanb, e. ©nmutem, ut etc Cic nollem accidisset tempus. in quo etr..
, :

Cael Aur acut. 1, 10, 71 w. a.: ^fur., ?7y?r7 2, 35, Cic: quod tempus accidisset, quo tempore etc
si .

184. —
b) empfiat. = itn<iirf?Trfcfier ^ufflH, wnnTftrflf^ Cic si qua calamitas accidisset, Cic
:
accidit for- :

cfiff ©reifjnff , Unfall, accidentia (0gf^. prospera\ tunis omnium pernicies, Cic: si quid acciderit,
43 accido aocipio 44

Cic :ei quid advorsi nrcidissot Oaos., (Mc^flj. si ,


2. ncclnctuN, »,nm, PAdj. m. ('ompar. (o. ac-
quid 80cundi rvenissct 'So]).: si (jiüd j^ravius ob.
,
cingo) , wcblgegürtet,
liabitus militaris ac- ftraff,

si f^nivius quid acridorit ob accidissct, im ^-nll cinctior, Auson. grat. act. 27,
filier 'JJiobiTlano, Cat^s.: si (jiiid irravius ei a Cac- nccingo, cinxi, cinctum, öre (ad u. cingo),
san« accidissct. u>iMiu t5. ftrciuuT i^ciUMÜOn iHn-fii!;ve, ongürten, umgürten, I) cicj. a) mit bem '3d;il)erte, :

Cacs : sin alitiM" ;H-(id(>rit , Cii'. - Xcil). inobf).: a) lateri ensera Virg. accingi ense Yirg. gladiis
, : , :

atfidit c* fiftflnft f!*, trifft j1*, tritt brr ?a\l tin, accincti, Liv.: ferro accinctus, Tac (milcs) non

:

feniint ucr. trdflt f!rf) V«, gffdbtrbt, mit [oUv /'/ U.Gou accinctus, ein unbemaffneter (Sotbat, Tac b)
juiutu. jiHMm bor Jsall nlo ein nocl) nicljt qcfanntcr, mit e. Wcmanbe, feminae accinctae pellibus, Tac.
ftd) cvft noftalti'iibor bariu'ftollt mirb), mie casu ac- — c) übtr übi). ntit e, Sßaffe ob. e. Werätf)c, aue==
,

c-idit. ut id iiriimis nnnciarot, Cic ob. mit foln- : ruften, auöftatten, accingi armis, facibus, Virg.: ac-
qm>tf {\Mnn bcr ^all nlo fd;ou iiorf)iinbon oornuo cinctus gemmis fulgentibus cnsis, Yal Fl. II) —
fioiot^tiinrb\ioie arcidit perincomiuode. qnod cum übtr mit e. .^ülfsmittel 2C. gleirf)]. wappnen, ou«:«
,

i)us(|uain vidisti. bat"} '^^^ i^)'^ nirc^enbo (^efeljcu tjnft, flotten, Phraaten paternum ad fastigium. mit h(^n

i|t ein unfeliiKV vS^'f'^^^ ^"ic.; ob. mit folg. Infinit. nötijigen 5Jlitteht auoftatten, Tac. -reß. acc se u.
ob. Are. u. Infinit, (^menn bcr ^-all alo '^orftelhmg, mebial accingi, f!db waffnen, firb ruften, «) mit etro.,

nbotracter mirb) nee acciderat


'^ei^riff barc-iefteUt ,
acc. se juvene,fid) einen Jüngling ^ugefeUen (burc^
milii opus esse. Tic qnuni inique accidat turpem
: 2tboption alö ©tü^e bes 3tlterö\ Tac: studio popu-
aestimationem sequi, Cic illud vero mihi per- : larium accinctus Tac: magicis accincti artibus,
,

mirum tantam temeritatem fuisse in illo


accidit, Cod. Theod.: poet, magicas accingier artes, in $8e=
adolescente, Cic; ogl. ^orban ju Cic. Caecin. 3, 5ug auf m. Ä., b. i. mit m. Ä., Yirg. /5) ju etroa^

8 p. 155; ob. m. folg. ne u. Goniuncto. nihil au- , ftdb gcbörig rüflen, ftdb onfdbitfen, ficö bereit niocben, auf
tem estprocerto futurum, quod polest aliquäpro- etit)a§ ftd^ gefönt mo*en,
an etroas geben, ,^u rüfttg
curatione accidere, ne fiat. Cic. b) si quid alci — etroaö fcftreiten u. bgt., accingar, id^ mad;e mid^ anä
accidat (ob.accideret ob. acciderit ob.accidisseCi, 2öerf Ter.: accingere, mad^e birf) bnrauf gefafit,
,

b- i f«) mit u oh\Khumanitns = xotnn'^\\\l>m. ttxoa^ Ter.: ad consulatum, ftd^ ans (E. n^d^en (==barnad)
(?Wfnfct)ltcöeö) juflcgcn ob begegnen feilte, eup^emift. ftreben), Liv accingendum ad eam cogitationem
:

= wenn er flerBen foHtc (mie tl ti nä&ot ob. r^v ri esse, biefen ©ebanfen muffe man nerfotgen, Liv.:
Ttäf^'l ob. fTr/ yh'ono neQi avTov), Cic, Yell. U. in hoc discrimen accingere, Liv.: in omnia intenta
3C ^tgl. ^2)hincfer \u Hyg fab. 109 ß) = wenn — bonitas et accincta, bereit, PI. pan.: acc se prae-
i^m etma^ (ein UnfaU) jufto^en ob begegnen foQte, dae, Yirg accingunt {sc se) omnes operi, Yirg.:
:

cup^emift. = wenn eö unglürfli^ (im Kampfe 2C.) ge= comitatus accinctus et parens immer gur ^anh, ,

ben folltf u bgf., Cic u. 2(. 3) auöfotten, ablaufen, — immer fd^nelf reifefertig, PI. pan. - ^aragog. d^
bene, Plaut alci opportune, Caes.: incommode,
: Infinit, accingier, Yirg. Aen. 4, 493.
Caes. pejus Sequanis accidit, eö ift fd^Iimmer für
: ao-cino,üi, ere. baju fingen, ba^u tönen, accentus
bie 8equaner ausgefaUen, Caes hoc quorsum ac- : {=noogouUci) est dictus ab accinendo, Diom. 425
cidat, Ter.: si secus ob. aliter acciderit, raenn eö P.: 'accinor accentus', quamvis'accinui'facitprae-
anberö,b i. nid^t narf) Sßunfd^e nusfalfen foUte, Cic: teritum, Prise 930P.: proodicis versibus ^rrto^ov-
ut (gefegt bafe omnia contra opinionemacciderent, rai, id est accinuntur, Mar. Yictorin. 2501 P. (=
Caes — 4) alö grnmm. u. rf)et. t. t. , einer ©ad^e 1, 15, 10 ed. Gaisf.).
gleid^f. nod^ anfäUig werben, ^u
etro. Spe- etto. alö ac-oio, ivi (ii) itum, Ire, berbctjicbcn = bcrbet'
,

^uFommrn btn^uFommen plurima huic


cielfes ncd^ , , ob. berfommen laffen, berbefdbeiben, I) eig.: tu invita
verbo accidunt rrciegenus. tempora etc\ Quint.: mulieres, ego accivero pueros, Cic. - m. 3Ing. von
cetera, quae ei generi accidunt, il^m alö 2(rten rao? haruspices ex Etruria, Cic: classem ex
untergeorbnet merben, Quint. Graecia, Curt.: alqm a Benevento. Liv.: parentes
2. accido, cidi, cisum, ere (ad u. caedo), on= sponsumque ab domo, Liv.: acciri peregre, Liv. -
bauen, onfc^neiben, prägn. anfiauenb abbauen, um= , mit 2lng. ro o ^ t n ? alqm domum, in curiam, Suet -
bauen, I) eig.: aut ab radicibus subruere aut acci- m. 3Ing. be§ ^wcdc^, alqm ad reguandum Roraam
dere arbores, anfcf)neiben Caes. b. G. 6, 27. 4. - , Curibus, Cic: alqm ad eam rem consultandara ex
öeit). prägn , antiquam in montibus ornum ferro, Etruria, Liv.: alqm ad consultandum ex Athama-
Yirg. suboles velut accisis recrescens stirpibus
: nia Liv. alqm in regnum Liv alqm doctorem
, : , :

(im 33ilbe\ Liv.: omne genus frugum, befreffen u. filio, Cic-


accita scientia arsque haruspicum,
benagen = abnagen (o. öeufc^retfen u. ilZäufen), Ar- üon aufeen eingeführte, Tac: accita lascivia, auö=-
nob.: dapes, aufcffen, Virg II) übtr., fcbmärcrn, — länbifd^eö treiben, Tac. II) übtr.: mortem lae- —
fc^wdcöen, bcrunterbctngcn, bart mttnebmen, fdwcrc tus accivit. rief ben Xob freubig f}erbei,Flor.: quam
l*erluflc beibringen, im
aucf)=beruntcrFommen,
^^affio (mortem) ille conscientiä acciverat, ber eine ^otge
fcbwere 58erlufte crteiben uno Vestino- , ita proelio feine§ böfen @emiffen§ mar, Yell.
rum res, ut etc Liv.: Latinorum etsi pariter ac-
, accipio, cepi, ceptum, ere (ad u. capio), bin=
cisae copiae sint, Liv.: robore juventutis suae ac- nebmen, empfangen (0gf|. dare, tradere), I) = J^f-
ciso, Liv.: cintatum copias eo proelio esse acci- /oucu, gur 9lnnaf)me 2)argeboteneg binnebmcn, cnt=
sas sciebat, Hirt. b. G.: res, quamquam sunt ac- gegennebmen, obnebmen, in ®mpfang nebmen, ftcb ge=
cisae, tameu efferent se aliquando et ad renovan- ben-, fidj reteben taffcn, A' im 3(irg.: a^ in bie .^anb :

dum bellum revirescent, Cic: opes accisae(0gf|. (i) Ieb(.DbJi.: accipin' argentum? accipesis (= ac-
opes integrae), Her. cipe si vis) argentum impudens; tenesis argen-
accido, ivi, ere (ad u. cieo), berbefrufen, berbct= tum etiam tu argentum tenes? Plaut.: accipe, si
;

bpicn, oI}ne 23e(eg angef. bei Diom. p. 363 P. - :i^ vis, accipiam (nerft. et ego) tabulam, Hör.: ex tua
Plaut, mil. 3, 3, 61 (935) tieätSittfc^I runcinabo. manu accepi pateram, Plaut acc. pecuniam, :

accinctio, onis, (accingo). baö 9lngürten,Um.


f. 0e(b nebmen, ftc^ geben (äffen, Cic, im ühdn (Sinne
gürten, Eccl. - übtr., ba§ ^(b=a9Boppnen mit :c., Eccl. = fic^ bejtec^en laffen, ab alqo, Cic, ab alqo per
1. accincttiK, US, 7n. (accingo), ha^ ®icb=a3Bapp= alqm, Cic: et dans et accipiens, ber ©eber u. (Sm=
nen mit :c., Eccl. pfänger (S'le^mer}, Liv. - als t. t. ber ©efcfiäftäfpr.,
45 accipio accipio 46
alqd (alci) acceptiim referre (ferre) ob. facere, lid^, burd^ bie 6inne aufnel^men, «) mit ben äußern
^mbm. e. ©umme
an uns einge^a^tt ing 9led^=
atä ob. innern ©innen 5inne5men, tn ficö aufnehmen,
nung§buc^ über 2lu§gaBe u ©innal^me eintragen, öetne^men, eae res, quae sen-
ouffaffen, tt>o'6rne6men,
etn). in ©inno^mc flcaeit,^mbm. etn). Qut fd^reiBcn su accipiimtnr, Cic: acc oculis animove sensum,
(@gf|. expensum ferre, ^mbm. a(5 üon uns an tl^n Cic: alqd auribus, Cic: pronis auribus accipi,
auögeja^Itgur Saft fd^reiben), acc. ref. bei Cic acc. , raittigeg ©el^ör finben Tac. acc alqd animo ma-
, :

fac. bei Gaj. u. PI. ep., u. bilbl = etir. (öuteä ob. gis quam vultu, Liv.: accipite animis, Virg.: acci-
Söfee) auf §mb§. 9lcd&nunft fc^refBcn, ^mbm. etn)a§ pite (üernel^mt la^t euc^ üortragen) veterem ora-
,

öetbanfcn, ju »erbonfen öaBen (mit u. ol^ne alci ob. tionem Archytae, Cic. accipite nunc quid impe- :

alci rei), acc. ref Cic, acc. ferre, Val Max,, acc.
, ravit, Cic. quae dixerat oraculi vice (mie ein D)
:

fac, Sen.: sibi alqd acc. ref., fid^ jueignen, Auct. accipiens, Tac: accipe m. folg. birecter 3tebe, Hör.
h. Afr. - öl^ntid^ sponsionem acceptam facere, über sat. 2, 3, 307. - u. mit 3lngabe ber Gmpfinbung,
bie©p.quittiren, Cic. ~u. Partie. fubft.,acceptum, ber ©emüt^gftimmung, mit ber man (5iebörte§ auf^
1, n. u. accepta, örum,7i. bas Empfangene, bie ®in= nimmt, acc. alqd aequo animo, durius, severe, Cic:
nannte (©gf|. expensum, expensa, data), codex abfol. acc. volenti animo de ambobus, Sali. - m.
,

accepti et expensi, bie @innal^me= unb 2(u§gabe= 3lng. m i e? burd^ quo modo, quem ad modum, quam
feite, ba§ öaben u. ©oI( (im 33ud^e\ Cic: cien. baff. in partem, Cic. —
ß) mit bem 58erftanbe, (?r!ennt-
accepti tabulae Cic ratio acceptonim et dato-
, : ni^oermögen auffaffcn, faifcn, begreifen, tjerfteöen, quae
rum, Cic: bal^. in acceptum referre, etn). in ßin= (pars) quo facilius accipi possit Cels. quae pa- , :

nal^me bringen, über etro. (im Sud^e) quittiren, Cic rnm accepi, Cic.-ba^. fld^ üBer etra. Beleihten loffen,
— ß) leb. Dbji : puellam mihi in manum dat; ac- acc. causam, Cic. - u. etiöa§ erlernen, lernen, haec
cepi (id^ nal^m fie), Ter.: acc puerum in manum, arte accipi posse , Cic eas (artes) non tum pri- :

Justin.: accipe hanc, nimm fie f)in, Plaut. - cujus mum, Cic: artes ab iisdem magistris, Ov acc ce- :

abavi manibus esset accepta (Mater Idaea), in leriter ob. non quae traduntur, Nep.
difficulter
©mpfang genommen, Cic: u. fo armis obsidibus- u. Quint. — y) mit bem Urtfieil etro. fo u fo aufneB=
que acceptis, Caes. —
b) an ob. auf ob. in e. i^ör= nien, auf? offen, anfe^en, neBmen, ftd& auflegen, erf lören,
per ob. Drt nehmen, aufnehme«, mol^in legen loffen, alqd aliter atque est, Ter.: alqd ad ob. in contu-
efnbrfnßen laffen, ;\utoffen,«) lebl. Objj. : ««) eig.: meliam, Ter. u. Suet.: alqd in bonam partem, Cic:
onus in coUum, Cato fr.: alqd in cervices, Liv. verbum in duas pluresve sententias, Cornif.rhet.:
(bilbl.): onera humeris, capitibus, auf bie 'Sd^.,auf alqd in omen, Liv., inprodigium, Tac. -mit bopp.
ben ^. neljmen = auf ob. mit ber ©d^. auf ob. mit , J.cc.,beneficium contumeliam, cic: quid accipere
bem ^. tragen Mela aquam ore, PI sucos ore
, : : debeamus figuram, roa§ roir unter ^y. oerfte^en
aut vulnere, Ov.: berbam in potu, ju fid^ nefjmen, muffen, Quint.: u fo Urbis appellatio, etiam si uo-
einnebmen, Justin.: auras follibus, auffangen, Virg. men proprium non adjicitur, Roma tamen accipi-
- t). lebl. ©ubjj.: acc onus Cn. Sfiüdfen), Cic: alvus tur, unter ber S3enennung „©tabt" ift ^Hom ^,u t)er=
omne, quod accepit, cogit atque confundit, Cic: ftel^en,3lom gemeint, Quint. -m. _p?'o u. 3(b(., veri-
uavis aliquantum aquae accipit, täfit ein, Liv.: u. similia pro veris, Liv. gurdos quos pro stolidis :
,

fo navis omnibus compagibus accipit aquam, Liv.: accipit vulgus, Quint.


acc. fumym (n. e. 3ftaume\ Col. accipit (Peneus) : B) prägn. , onneBmcn = nid^t jurütfwetfen (0gf^.
amnem Orcon necrecipit, lä^t i^n ju, nimmt i^n rejicere, repudiare), a"» eig.: munera, Nep.: usu-
aber nid^t in fidf) auf, PI.: opus, n. 9Jleere, Curt.: ram iniquam ab alqo, Nep.: est in non accipiendo
opera vix,D. SocaI.,Liv.: rudus, n. ©ümpfen, Tac nonnuUa gloria, Cic. —
b) übtr., onneBmen, ni^t
SSgl. griü^eir gu Curt. 4, 2 (8), 8. ßß) übtr., etro. — öon itd^ weifen = fid& gefoUen loffen, mit etro. ftdö ju^^
n)ie e. Saftouf ft* ncißmen, t^ei(§ e. ©ad^e jur 2lu§- frieben erflören, etro ^uloffen (©gf^. abnuere, repu-
fül^rung, Setreibung, ad selitem, Plaut.: alcjs cau- diare), conditionem ((^gf|. ferre ftelfen, u. repu- ,

sam, Ter.: decumas, Cic: tl^eitö e. Ungemad^ jur diare, nerfd^mäbenb jurüdfroeifen), Cic. u.Slrpacem
ßrtragung, contumeliam in se, Ter.: hunc metum, (@gf^.abnuere\Liv.: orationem, Caes.: omen, Cic.
Ter. — ß) teb. Obij alqm gremio, Virg milites
: : u. 21: nomen, in bie 2öabl(ifte ntlaffen, Liv Judi- :

urbe tectisve. Liv.: alqm in sinus suos, Ov.: arma- cium, fid^ in e gerirf)tr ^erfabren einlaffen Cic: ,

tos in arcem, Liv.: hostem in Italiam, Liv. -übtr., de plebe consulem non acc, Cic u. oft im S^ialog, :

in e. SSerpttni^ aufne'&men, alqm in civitatem, in accipio,id^ bin§ jufrieben, gut, u bgt., Ter.,Hor.u.3l.
amicitiam, Cic, in deditionem, Caes.: alqam in IL in roeiterer Sebtg. = übb- öon 9(nbern Okge=
matrimonium, Suet. u. 31. alqm in matrimonium : benes, 9)htget^eilte§ Heberlieferteä 2C. ol^ne unfer
, ,

regnumque (jum ©emabt u 5feitF)errfd^er) Tac: , ^uti^un empfangen, BeFommen, erBalten (©gf^ dare,
u f bl.acc alqam conjugem (aB@.),Sen. Octav. tradere, reddere), a) übcrreid^t, übergeben, überlie^^
707: u. hl acc alqam, Capitol Ver. 2, 3.-». fert 2C. befommen: acc adnlterinos nummos pro
Socat. bie ^mb. ber in fie eintritt, g(eirf)f. aufne5=
, , iDonis, Cic: pecuniam numeratam ab alqo, Nep :

men, tellns fessos portu accipiet, Virg.: pavidos hierum Cic: librum literas ab alqo, Cic exer-
, , :

Samnites castra sua accepere, Liv. - ^nebef.: ««) citum ab alqo Caes. Stipendium de publico,
, :

^mb. als öaft empfange«, aufnc'^mcn, BettJfrt^en, Liv hereditatem a patre, Nep.: u. fo sestor-
:

alqm apud se, Plaut.: alqm hospitio, Liv., liospi- tium vieles a patre, Nep.: solis lumen (v. ^IJonbe),
tio agresti, Cic: alqm coenä, Gell alqm regio : Cic - venenum potionem (ein^^unefjmen) befom^
,
,

apparatu, Cic: alqm bene, eleganter, Cic: alqm men, Suet. u. Quint. nomen, cognomentum. f b.
-

per triduum hospitaliter, Curt ßß) ^m't>- fo u. — - morem a majoribus. Cic: salutem ab alqo, Cic:
fo emöfongen = beF)anbeIn freunblid^ alqm leniter plausum. palmam, Cic veniam, pacem, Justin. :

clementerque, Cic. - übel empfangen = anlaufen


, ,

— b) ju rerroalten -, ^^ur ^^erroaltung übertragen _be

loffen ,onlaffen trafttren , ut sum acceptus (ange=


, !ommen, honorem ab alqo, Cic provinciam, Cic: :

laufen), Plaut.: alqm vehementer, Cic: alqm male muneris partem, Liv.— c) fimi(irf) roabr',nnebmen
verbis, Cic: alqm verberibus ad necem, Cic. u. : be!ommen, «) empfinben, füBlen, erfefben, volnpta-
al§ milit. t. t alqm male acc, ^mbm. e. ©d^lappe tem ex alqa re, Cic; ogl. quam (voluptatcm^ son-
,

beibringen Lentul. in Cic. ep. u. Nep.


,
c) finn* — sus accipiens, Cic: acc vulnus, Cic: plagam.
:

47 ftccipiter accommodatui« 4P

Varr dolorem, C\c iniurifltn, leiben ((M(^f^. fa-


: : stin : trunco »rboris, Virg.: ab)ot.,salutet acclinis,
rprc\ Cic dotrimontum, Cixo^ damnum. Hör.:
: : fidf) »erneigenb, Aniob. - d. £'eb( , crates intpr sp
rlndom npud hiioronoam. Quint.( /?) vfmfbntfn, — acclines, Col municipiura monti accl., liegenb am
:

bfrrn, rrfiibrfn, (|iuini optfltissimum nuncium ac- 2C Amm. - übtr acclinis falsis animus, jum
, ,

repissoni in foUv Arr. u Jnfim't.j Cic si to aequo : 2^ruge geneigt, Hör. sat 2, 2, 6.
animo forro arri|)irt, Ter.: quao porantur, arci- ac-clino (adcl.) ävi. ätum, äre, ontebnen, bin*
,

pios rx Polliono, Cic. - bc\. v. Ueberfonnnen burd) nffi^pn ;;u etron«}, se in illum. Ov.: acclinatus lateri
.^»örcniacien , burct) liiftor Ueberliefcrunt^, m aUct, navis,Petron.: acclinata colla. Ov.-d. \iocal ca- ,

Acc. nnitr., qnae noque fiori possunt noqnr» fando stra tumulo sunt acclinata Liv. - übtr. haud , ,

uiTiquaniarropitquisqnam, Plant. -.liaecaudivirnus gravate se acclinaturos ad causam senatus, Liv.


de rlarissiniornni virornm consiliis et factis haec 4. 48, 9.
arropinins. haor locrimns, ('ir Sest 66, 139: famä accIlviA. e (ad u *cli-vis), lebnc ft* rrbebenb,
atque anditiono arrepissp m. \oUy.Acr.\\ Infinit ,
Ifbne aufiUtflenb (C^g)^. declivis") pars viae, Cic: ,

Tic a majoribns momoriä sie aeeei)i?pp, Cato fr.:


: aditus leniter accl ('aes.: collis leniter ab infimo
,

accepisse u. a majoribns sie aeeepisse m fol(\. accl Caes terreni et placide acclives ad quen-
, :

Acc. u. Infinit , Cic. ut de Herenle aecepimus, : dam finem colles ((Mgf^. ardua [fteite $)ö^en] et
Cie. —y) lernen frlfrnrn, diseiplinam ab alqo,
, rectae prope rupes\ Liv.: per acclive jugum Ö^f^.
Caes primas artes ab iisdem masristris Ov. -
: . in aequo) Tac - 3lbf. acclivus, a um, bei Ov. u.
, ,

jtir 5lrd)aift Fut. e.mct. aceepso, Paeuv. H25. Manil


nccipit^r, tris, m. (aceipio). ein -fvatifcfit, I) eig.: acclivitäs, ätis, /". (acclivisX bie fie^nt, a'i^bie
a^i iibh. = Waubcpt^el, Stcfopfler, Cic u 3(. b) ber — Ief)neauffteigenbeStirf)tung,collis, Caes :abfo(.,Col.
flemcinr JEVabfit, lÄnt«enftcffr {Falco palumlarius, — b) bie (e^ne auffteigenbe 2tn^ö^e, Aram. 14, 2, 13.
D, Hör. II Col —
e) ber Crbelfatfe, ©perber, Ov. ac-rog^noNco {ot> adcogn ), ere, erfennen, Petr.
u. Mart. —
11^ übtr r. .f->Q6]'ü(i^tiaen peciiniae,
, ,
II Tert.
0^elb[iaInrf)t Plaut. Pers 3, 3, 5 (409). - jt** 5((5
,
accola, ae, m
(accolo\ ber 2Inwobner, «ladbbar,
fcmin. Luer. 4. 1(>92 (1009). incolae, accolae. advenae, Plaut. accolae maris :

accipifrin«, ae, /" (accipiter), I) ein <riabid&t§< rubri. Ctirt.: pastor accola ejus loci, Liv.: accolae
traf, accipitrina liaec nunc erit, wirb nun ^um Cereris, bes 6ereö=^empele Cic habere accolas :


,

(Meier fepn, Plaut.Bacch. 2. 3, 40 (274V II) bns Cju 9?.) Gallos. Liv.- fippofit accolae fluvii. ^ad)- ,

fVal>f*t*Fraut (hicracium L.) Apul. herb. 30. , , bnr==,Skbenflüffe, Tac. ann. 1, 79, 3.
accipTtro, äre faecipiter:, nacfe -?iabtc5f§ctrt 5cr^ nc-colo,colüi, cnltum, ere, an ob. bei etioas
Laev. b Gell. 19, 7, 11.
fffifcfifn, tscbupn, viam. Liv locum, Cic: gentes, quae Ma-
:

AccifäniiH, -Sni, f. Acci. cedoniam accolunt Liv. pars Galliarum, quae , :

ac-cTto, are, bcrnorrufen = cugf^srcdBcn vota, , Pihenum accolit Tac. fluvius accolitur oppidis,
, :

Macr. de diflf. Gr. et Lat. verbi 18, 1. an bem ^fuffe liegen (£täbte PI. - accolentes bie , ,

arciftiN, 9(61. ü, m. (accio), bao -©erBetrufen, ber 2tnroo{)ner, PI


«uf, m jubj. 6enit istius, Cic. Verr. 3, 28, 68:
, ticcommoSMei Ach:, m. Compar. \\. Superl.
cari penitoris, Virg. Aen 1, 677. (accommodatus\ poffenb, fcbtcfitdb ^u etraas, o,tmä%,
ACCIU8, ii. m. \. Attius. ad veritatem acc. dicere, Cic: detinire^ad com-
aGcIänintio, önis. f. ^accIamo\ I) baö Surufen, mune Judicium accommodatius, Cic: aa naturam
Sufitflfn, Coniif. rhet. u. 2( II) inöbej. ber — , accommodatissime vivere, Cic.
Suruf olö laute 2(eufeerunc5 bes 3}?tBfa(Ien5, Cic. u.
, accommodKtio, önis, /. (accommodo), bas 2[n-
?(. - ob beö 53eifaIIe, t)a^:) I?uiau45rn fögf^. plausus, pofTen, I) bie vifTcnte Gtnrtd6tunc\ nacf) etroas, alcjs

'

baö 23etfatlflat](^en) Liv u. SC. - rei narratae vel


, reiadalqd, Comif. rhet. 1, 2,3. Cic. deinv. 1,7,9.
probatae summa accl., 2(uöruf über k Quint. ,
IL übtr., baö i5Tcf)=?tnpaffen (Sic^=9(nbequemen ,
=
ac-clärao, ävi. ätum, äre, 3urufcn,vJf*reien, an« bie 9?-.!trftc6t6nabmf auf 2C. , Cic Yerr. 3, 82, 189.
fireirn, ^uicuii^en, 2l) mit U. ol^ne Dat. pers. f.') , accoRimudÄtiviis, a, um (accommodo), tcm
mit 3)^iBfalIen, fpöttifd), Ijöfinifc^, q6)o(., Cic u 21 ©innc ani^epia^'t, Prise. 986 P.
alci, Cic. u. 2t m. foTg. Acc. u Infinit., populus
: accoBintndätiis, a, um, PAclj. m. Compar. \x.
cum risu acclamavit?jx<?« es.?e. Cic. — ß) beifälfig, Superl. (r accommodo), öcbörtj; eini^crtcötct, ancje^
eiacclamatum est, PI. ep.: m. folg -rlcc. u Infinit., i-iait , ongrmffTen, jjafTcnb , (\texf^n(t, cntfjtfcbfnt , a)
omnes arclamarunt gratias se inter cetera etiam t) m. ad u. 2(cc., puppes ad magnitudinem
l'ebl. ,

ob hoc agere. quod etc., Liv m folg. nt u. 6on= : fluctuum tempestatumque accommodatae Caes.:
junctp. (jum 2(uöbrucf beö SSunic^es^ acclamavere. oratio perpetua ad persuadendum accommodata.
ut filius Blaesi legatione eä perfungeretur. Tac: Cic: locus est ipse non tam ad inflammandos ca-
m. ^^'^^f i" birectcr Siebe, acciamari etiam in am- lamitosonim animos quam ad consolandos ac-
phitheatro epuli die libenter audiit: Domino et commodatus, Cic. - m. adversus u 2tcc. empla-
Dominae feliciter! Suet. h\ mit Acc. pers., — stra adversus morsus accommodata. Cels.- m. hi.
,

^mb. laut fce^ftcbr.cn, ^nennen, alqm servatorem, mit Dat., tempora demetendis frugibus aut percipien-
lautem ^uvuf qIö (rrretter preifeu Liv. si nocen- , : dis accommodata, Cic: lex alci accommodata
tem acclamaverant, praeceps datus (reus) truci- atque utilis, Cic: ut reliqua pro loci natura, pro
dabatur, fc^rieen fie „Sdjutbtg", Tac \\ tempestatum illis (navibus- essent aptiora et
«cciliro, ävi, äre (ad u. clams), flar macßen = accommodatiora. beffer eingericfitet Caes exem- , :

flar frffnnrn lafTen cf^enbaren, certa signa accla-


, plum temporibus suis accommodatissimum, Cic.
rassis (ft. acclaraveris), Liv. 1, 18, 9. — b"! ü. ^erf-, pefit^net, (jfWacbfen, m. ad \\. 2(cc.,
Acclinitio, önis, f. (acclino) ba§ fiager, Am- . homo ad Verris flagitia libidinesque accommoda-
bros in psalm. 118. serm 4 §. 19 in. u. a. tus. Cic: minime sum ad te consolandum accom-
Accllnjitöriuni, ii 7?. (acclino\ bie ßebne cm ,
modatus. geftimmt, Cic - m. bl. Dat., servus \'i-
lectus, Ambros. de virg. 3, 5, 2l. lissimus nee serio ministerio accommo-
cuiquam
acclIniM, e (ad u. *cli-nis1 ft* B{n= ob anUB= , datus, Tac:
Pollio Asinius seriis jocisque pa-
ntnb, cngelcbnt, tal). aud) ficb nfif\fnfc, parieti, Ju- riter accommodatus, Quint.
49 accommodo accumbo 50
ae-eommHflo, ävi, ätum, äre, ctmaS nn eiit)ft§ ©tär!e, ^a^ CMh)(t*fett, fort «nb fort ftpl ten, jynpfi^:
mfn, f!ü tjprmpßrfn (Q6(^]^ decrescere). flumeu subi-
eip,.,mii <7/?u.9Tcc ob tritt B(.Z)«^.,coronam sibi ad to accrevit, Cic: accrescit caespes (aggestus)
Caput, Cic clipeiim ad dorsiim. Plaut. calauti-
: : pectori usque, Tac - valetudo decrescit. accre-
cam capiti, Cic: lateri ensem, Yirg.: emplastra scit labor, Plaut.: accrescit dolor. Nep amicitia
fracto capiti, Cels insio-nia, Caes. : II) übtr : — cum aetate, Ter.-quum omnibns dictis factisque
:

A) etit) einer Sad^e öttöafTen, = etn). nadö etrt). ob. ad fallendura instuctis vana accresceret fidee,
il^tn c^emö^ pfnrfcfiffn, oiimpffptt. einer ©acfie on'Bpowf^ Liv.: et gremio miseros accrescere natos, Stat. -
mfn, sumptus ad mercedes, Cic testes ad crimen, : Jt^ Portk. accretus, a. um. a> (»n(tpn»rt*fpn an
anctemcffen ob bettebta bei^ieljen ''&eranüel)en>, Cic: etma§, eruca araneo accreta, PI. 11, 32 (37). 112.
jusjurandum suum ad alcjs testimonium. al§ ©e* — b^ bt*t, Lucil jun in Aetna 433.
fdöroorener nnd^ ^mb§. ^^euc^ni^feinUrtbeilabfaffen, «ccrftirt, önis. f. (accresco\ bte f^un^Brnp, ac-
Cic: ad hanc praesensionem nihil video quod ac- cretio et deminutio luminis(be§ 31?onbttd)te§\ Cic.
commodem, xüa^ trf) ifim entfpred^enb finben, raa§ Tusc 1,28.68.
trf) bamit Bereinigen !önnte. Cic : u. fo acc. eum accfibsfin, f. g für accubitio, vo. f.
(Demosthenem> unum ad eam, quam sentiam, nccfiMisiia, iura, n.(sc. straerula\ bte über
eloquentiam, Cic: 'Orationem aurihus auditorum, ba§ acnihitnm, ff. b SB.") (i^elegten ^edfen unb 5ßoI=
Cic: orandae litis tempus. aünfttc? teaen. Cic: ex- fter, Treb Poll Claud. 14. §. 10.
ordium in plures causas, melireren ^iäUen anpaff cn, accftbitio, önis, f faccumbo). I^ ba§ ®t*=«f^fe.
auf mehrere ?^ anroenben. Cic eosdem versus alias : berrpflpn , qjr<Tf;ttp6mpn. bef bei ^ifrfie (nadft röm 9Irt
in aliam rem accommodari posse, ancjepa^t wer- auf bem triclinium. accuhitum^ ingressus, cur-
ob. ,

bcn, Cic:rationem secundum conditionem,Quint. sus, accubitio, inclinatio, sessio, Cic: acc. euula-
- ad voluntatem alcjs et arbitrium et nutum to- ris amicorum, Cic. II) meton. = accubitum—
tum se fingere et accommodare. fid^ Bequemen, (ra f.\ Scriptt bist. Aug.
Cic: se ad rem publicam et ad magnas res geren- accfibUo, äre = accubo (ro f ), Sedul. in carm.
das, ftd) beauemen ?u k. Cic bab accommodare , : pasch prol. 2.
aleide habitatione, mit ^smb 9fladf)fi(i^t f}ahen in «ccnbiförinin, ü, n (accumbo'', T ein 5Raum,
Betreff ber 2Ö., Cic —
B^ übb. an etro beranbrtn^ (^ebäube %n Setdfieneffen bei einem SSet^räbniffe ber ,

nen ; bab. a> UxU(^tn, diis effigiem, Curt alci verba, : ®»ip{fpf^rtl, Orelli inscr 4511 (tt)o accumbitoriura

in ben SJlunb lecken Quint. h) ^xxTonxmtn rufTcn,


,
— (Sdf)reibfebter iftV — II) ein ©raBmal, Renier inscr.
t^frtt»ptttpn,ftnvtienben, (itfi'en. fi(»rne5en, tt)f^mpn, opem, Afr. 4026.
ronsilium. JCt.:curam pratis, Quint.: nonnullam accfibihim, i, n (accumboV eine fanup nfpbHi^e
operam bis studiis, Quint. lapis dentifriciis ac- : ßijf^rrftdttp 6i:{ s:ffc!ip, für eine qröfeere Sln^abt 'J^ifd^^

commodatur, roirb ^^um ^abnüurner anneraenbet, qenoffen (mäbrenb ba§ tridinium nur für brei^er^
benu^t, PI - se ob. animum alci rei, ftdb mit etma§ fönen it)ar\ Lampr. Heliog. 19. 8. 9. u ö
befaffen,in dwa^ eintaffen (im tauten u übetn (Stnne\ aceiibitfig, US, m. = accubitio {vo. f.), Varr. fr.
Suet. Ausf. 98 u. Dom. 8. - u. fo se alci. fidb mit u. Stat.
Tsrnb eintaffen, Suet Tib. 48. - se ducem alci, ftcb ac-oKbn, äre. ftin(^tU(^evt fpön, laöPtn, r)in(:^cla=
li^ergeben ^um ic , Suet. Galb. 9. im 5(ffa., m. Dat., quoi bini custodes
f»ert rfp(\p«,I>
ac-crnnm^fliiH, a. um. fcfi!(?rtd6,itirtfrct?b ^u etrt)a§, semper accitbant. Plaut u. abfof Furiarum ma- : ,

alci rei, Yirg. u 51: morti, auf ben ^ob l^inbeutenb, xima juxta accubat, Yirg. - r. SBeint^efäften. Sul-
Lampr. Hör. - ü. Socat., theatrum Tarpejo
piciis horreis.
«c-coiig?rn, gessi, ere, inttrö(irn, ^(ufammer* monti accubans, Suet. -poet..nemus accubat um-
ixa<\tn, dona alci. Plaut, truc. 1. 2, 17 (115). brä. üotn (^eböf^e fen!tftd^ ber (Sd^atten nieber, Yirg.
Accnrp^ro, äre (adu. corpus\ mit einem (3an- — II) inöbef.: l"! fpf ffffcfip auf bem tricUnium Ifeapn
^tn tierptnfjtcn, accorporari carinis, fid^ anbänqen (f accumbo^ in convivio. Cic: apud alqm, bei
.

an K (t) e. ©tetn>, Solin 87, 8 -übtr., ein (^runb= ^mb af§(^aft,Cic infra alqm. Liv.: contra, Suet.:
:

ftüc! JC. pfntieriPtBcn.damnatorum bona suis, Amm. regie.Plaut accuba. nimm ^la^. Plaut.
:
Acc, -m
IG. 8, 11: domos fisco, Cod Theod
16, 5, 30. lectum. ^(atinebmen auf 2c.,Apul. 2)tipff*rflfpnb —
«c-credo. didi, ditum, ere. (tPttPtaf fpim ^n ölftu» neben einer Werfen ftp^pn, Bpfmofinpn, 'Fpifcftfafpn, a^^
Pen, alqd, Lucr. u. Col. : alci alqd, Plaut.: alci, fol., in lupanari, Plaut accubante aliquä pallaca-
:

Hör.: abfot., vix accr.,Cic : non accr., Nep.- jr«" rum. Suet m. Acc. scortum. Plaut. - Jt^ 3)ie
: ,

9(rd)aift Conjunct. Praö.<?. accreduas, Plaut, asin. ^erfect- u ©uptnformen'accubui u. accubitum f


5, 2, 4 (854V accumbo
nc-cresco, crevi, cretum, ere, I) ba^wtuatBfen, arrfibftn. Adv. (accubo\ ßnTfprtpnb . fpflfpafnb,
jiMttJödiffn = tifrmpfirfnb B?n;ttFommen , a^i einer ©a== ^um (Sd^er;; nad^ a.^sidiw f^ebifbeteö SB., Plaut. truc
(f)e: quantum demas, tantum accrescit. Cato fr. 2, 4. 68 (415V
- mit Dnt. veteribus negotiis nova accrescunt,
. ac-c''»di», cildi. cüsum, ere, fifn^ufcfiraflpn, ^tird

PI. ep.: trimetris accrescere jussitnomen iambis, bab fcber',b. übtr tres minas accndere etiam
i^pn: ,

lie^ qetDinnen Hör. , b^ einer ^erf —


^^mbm wx- ,
possum, ut trisrinta sient. bn^ufrf)laaen (= berauö-
htfldhfpn, aB ^i^uroad^? bee 58ermönenö »ufanpn, sibi brinqen beim S^erfaufV Plaut merc 2, 4, 96 (432).
pccrescere putat. quod cuique astruatur, PI. ep.: accfimbiförTfira. li. v. f. accubitorium.
r!ci litibus. Ps,- Sali. decl. in Cic 2, 9. p. 1051 aecnmbn, cubfii, cilbTtum, ere (adu. *cumbo>,
fd. Cort fp 2^1 erl Grrl): u fo t)on (5rbantbei-- im SrHq. ^(^aft».
ft* fifnlacprn, tanernb ff* fi'nfpapn.P
len u. SSermärfitnifien JCt bab jus accrescendi, : ambulare. sederc) cum alqo. Plant in via. Plaut
: :
:


,

bo5 .,Suraarf)§redfit, JCt. U) tn fid^ hnnnroadf^tn, in acta cum suis. Nep. r (Sdhroimmenben sum- : .

a) eic|., ü. leb SQßefen, BprrtTtttjaifpn, ftrt nnb f.-^rt mis accnmbet in undis, Manil -- II) inobej. 1^ :

n»o*fpn , an SB»dB?ttjum fort nnb fcrt ;^unfüntpn, sed Bei ^ifdfie auf bem epetfefopba ff* t)tnfrtnfrn._<Tffi ^u
nobis jam paulatim accrescere puer et exire de Sffcfip nfpbprrflffpn. Vfaft npbmpn, ^erf, accnbuisse =
gremio incipiat. Quint ut eruca, quae adjertis :
«Pfnf* ßpnrmmpn hn^en, tnafrn irc arrubiftim, ^U
.

diebus accrescit, PI. b) übtr. —


an Umfan(^, , ^ifrf)e neben , Plant. : epulandi gratis accnmbere
51 accumulatc accnso 52

TiirnRnni.Att.tr. fr : in ('piilo.inron\ivioal(js.('i(; : adabim, Caes.: propter j)raedes suos, Cic: in


Virp.: nun ahio.niit, nobcn o'"^ Calo'ilJJit
«'liulis,
auxilium, Suet ad praetorem, quasi ad laudem:

mifti, Mart accubuiss»« apud alipn. bei ^mb. (nlö


:
jit(iuo ad praemium. Cic: ad visendiuii, Suet.: m.

(Haft\( ic aiM-iibnissc snjira P^ inlVa al(|ni. Cic:


:
bl. y\f:c., alqm, Tac ann 15, .53. Apul. met. 3, 21

nxlrm It'fto, Liv in suninio locto, auf han ober :


passim jaccntes epulas, Apul. met 4, 14 m bopp. :

ftoji ^^MnOi' ©poiiefoplino bccj Plaut: accumlKMis, J)(U., auxilio suis, beu © ju ö., Sali. .lug. 101,

,

bor bei lifd)0 liciu'ubo, Sali fr. u. Suot. 2) fl* 10. - 0. Sebl istae imagincs ita nobis dicto au-
,

;iuui ^iUM)d)liifC ,^u o"i^ Ifflf"» '^^nibrnUitoohntn, diontos sunt, ut, simulatque velimus. accurrant,
l^nib. bficftUf^n, alci. Tibull u Trop :al(iin. Plaut. baf^ fio nad) unfcrmSßiüenaugcnbticflid) f)erbeiei(en,
accömAl&te, At/r ni. Siiprrl. (accumulo), cijC Cic do div 2, 67, 138.
l)äutt übfrrftdjlt*, oninia prolixo accumulatoque acciirHtiM, üs, m. (accurro), bae •?Sfrju(aufen,
i^ollicori, Apul.: niunus hoc accumulatissime tuac ber 5lnlauf,baö fcbnette 3Inrü(!cn, Tac, Val. Max u.2l.
larpiaTnur voluntati, Cornif. rliet. accü§äbiliH, e (accuso'», onfiagcnö-, tobeln^^
•ccAmül&tio, önis, f. (accumulo no. II) ,
n(ö »crtb = üerrcerflic^, Cic Tusc 4, 35, 75.
/. /. bor l^Wuteu!., bno «!^ä^fcln, 2?f öcJufern, arborum, acoüHäfio,r)nis,/'.(accuso),I) jebe 2lnf'.f)ulbtgung,
l'l. 17, 1>G (31)), 246. 23efdött)erbe, Ätage , a) bie Slnflage megen eines SSer^

accfimfilätör, öris, 7ii. (accumiilo), ber Sln= bred^enä üor bem ^id^ter 2C. «) bie offene (Wgf^.
, ,

bduffr, opuni, Tac. ann. 3, 30. defensio): mea vera accusatio ((^gf^ illa falsa
ac-cAuiAlo, ävi, ätum, äre, I) immer fjinjufü^ defensio"» , Cic : acc mutua, gegenfeitige 5lI.,Ätage
iionb Clin, ju e l^oI)en .'pnufcn (cumulus) bitben, bocö u. ©egenfrage, Tac, aber au^ = avTiy.arvyoQtct.,
öufböufen/A) citv arenae congeriem PI.: äuget, : , ©egenftage, Quint.: ut repentina et minime prae-
atldit, accumulät. bilbet ."paufen nuf Raufen {von parata accusatio videretur Liv. accusationem , :

öclb), Tic. —
B^ übtr. : Dbo* aufbttufcn, a) in ge= lactitare, ein §anbmerf auö ber 2ln!(age mad^en,
I;äuftem "Ma^e b. i. üUttti^üdf jufcmmfn taffcn, et- - Cic: accusationem conflare, adornare, üeranlaffen,
»eiftn, • otrlfiöen, alienas res, Liv. : alci summum anftiften, Tac: accusationem intendere. anfjängig
honorem, Ov. —
überccidilicö mit etraaä b) prägn. , mad)en, Tac: accusationem comparare atque con-
tjctffben, übrrbäufen,caputcriiiibus.Prud animam : stituere ob. instruere atque comparare, bie Ät.
nepotis bis donis, Virg. 2) fteigernb Hufen, er^ — gel^örig einleiten, mit nöt^igen Semeifen unterftü|en,
bcbrn, flf igcm, caedeni caede,9Jlorb auf 3}iorb l^äu= Cic: accusatione desistere, Cic. fr., ob. accusati-
feu, Lucr. curas, Ov. acc inaniter {hen 2(uä=
: : onem dimittere, Aur. Vict bie ^l. aufgeben : reo-

,

brucf ) Gell. II) t. t. ber ©arten!. bie ©rbe um rum accusationes defensionesque meditari, Suet

, ,

bie Sßur^eln ber 33äume ob. SBeinftötfe fjerum erl^ö= ß') bie l^eimlid^e bie 3lngeberei ipsum Crispum , ,

Ijen, bdufeln, beböufcln, arbores, vineas, radices,Pl. easdem accusationes cum praemioexercuisseme-
nooür&te, Adr. m. Compar. u. Siiperl. (accu- minerant, Tac hist. 3, 10. b) üb^.: Hannibalis, —
ratus), mit ®orflfalt, forftfdltig, ^tnan, fpecieH u« tit- gegen "tizn k. Liv.: rhetorices, Quint.
, II) me- —
Ut cingebcnb , alqd studiose accurateque facere, ton-, bie 2tnfrogcfc6rift, Älage (@gf^ defensio), ac-
Cic. acc. agere multis verbis, Cic: acc. et dili-
: cusationem legere, PI.: accusationis quinque libri
genter, acc. et exquisite disputare, Cic: acc.per- (üon ben üerrinifd^en Stieben), Cic.
scribere, Cic: acc. de alqo scribere, Cic: acc. accü8ätivu8, a, um (accuso), bie 9ln!Iagc be^
alqm fallere, bef)utfam, üorfid^tig Ter. libri mi- , : treffenb bal^. al§ gramm. t. t.
; casus accus. ber , ,

nus accurate scripti weniger gute ^anbfd^riften, , 2lccufatit» ob. rierte '^a\i, Quint. 7, 9, 10 u. fpät.
Macr. - accuratius aedificare, Caes.: de alqo ac- Gramm, (bei Varr. LL. 8,37. %.^Q casus accusandi),
curatius loqui cum alqo, Cic: accuratius agere accüg&tnr, öris, ni. (accuso), ein Slnffdger, a)
cum alqo, Nep. - accuratissjme tutari causam, ein offener (@gf|- reus ob. defensor ob patronus,
Cic. judex), u. jröar gero. in (Ertminalfadien, Cic u. %.
aocüritio , önis, f. (accuro) ber Sluftranb öon ,
- feiten ein ^(äger in (Eiotlfad^en mte Cic. partit. ,

©otgfalt, iu inveniendis componendisque rebus or. 32, 110. — b) ein l^eimtici^er, ein SXngeber, SDe-
mira acc, Cic Brut. 67, 238, - ad omnem accu- nunciant (delator), Juven. 1, 161. Suet. Aug. 66.
rationem tondere.mtt ber gri5^ten (Sorgfalt, Yeget. accüsätörie, Adv. naci) ber 3(n!Iäger 2lrt, an«
1, 56, 35. f idgerifcb loqui mit ber bem 3(n![äger eigentpm^
, ,

accür&tus, a, um, PAdj. m. Compar. u. Sii- Iid)en Uebertreibung , Cic : hoc magis acc quam
perl. accuro), mit ®oröfalt ßcmod^t, =6cor6cttct,
(o. libere dicere, Cic acc. agere : cum alqo, Cic: jam
forflfdltifl genau ouSfnbrlicb fpccica u. tiefer einge-
, , , illud quam acc, Liv. - 3Son
benb,nur t) £ebl. (mäfjrenb diligens r. '^erf.), ser- accügätöriiis, a, um (accusator\ ;\um 9lnf idget
mo, Cic: oratio, Cic: cultus corporis, Gell.: ma- gebörig , QlnPtdger*, onffdgcrifdö, animus, artificium,
litia, aueftubirte Sift Plaut. - accuratiorem de- , mos et jus, Cic: lex, Cic: vox, Liv. vita, Quint : :

lectum habere, Liv. - accuratissimaeliterae, Cic. pugnacitas, Sen rhet.


ac-cüro , ävi ätum äre ©crgfatt ob. Oorgc . aoofi§ätrix, icis, f. (accusator), I) bie anffdge«
auf etroas tjcrwenben etmas pünftltcb Beforgcn, mit
, ,

rin, PL ep. 10, 59 (67) u 60 (68). — II) bie »e-


[
,

@otflfolt betreiben, bereiten K.,a) m. lebt. Cbji.: om- fcbwecbefübrerin, Plaut, asin. 3, 1, 10 (515).
nes accurare addecet, ut etc., Plaut. rem Cic accügito, äre (Freq. t). accuso), anfcöulbigen,

: , :

prandium alci, Plaut. b) m. ^erf. (^mb. al^ ,


deorum ullum, Plaut most. 3, 2, 22 (712).
6aft) obwarten, be»irtben, hospites, Plaut. - ai^ acoüso (in guten öbfc^rn beä 6tc. 2c auä) ac-
2lrcf)aift. accurassis = «cc?tr«i^er^6', Plaut. Pers. cusso), ävi, ätum, äre (ad u. causa ob. caussa),
3, 1, 65 1393) u. Pseud. 4, 1, 29 (942).- ^aragog. gegen ^mb. eine Äfage ob. Sefdwerbe rcegen etmaS
Infinit. Praes. Pass. accurarier, Plaut. Men. 1, anbringen, ^mi). anflogen, I) atö gerid)t(. 1. 1., ^tnb.

3, 25 (207). üor bem 3tic^ter peinlich (in ßrtminalfadien) anfta^


ac-curro, cücurri u. curri, cursum, ere, ber= gen (0gf^. alqm defendere, ^mh. rert^eibigen , u.
«n« , berjufcmmen bcrbeiciien C^u
bin^ulaufen , eilig , causam dicere, fid) oert^eibigen, u alqm damnare,
j^u|e, Sßagen, ^:pferbe k), huc, Ter.: Romam, Cic: ^mh t)erurt^et(en\abfo(.,sed aliud est maledicere,
in Tusculanum, Cic: ad alqm, Cic: equo admisso aliud accusare, Cic. acc. diligentissime laborio- :
53 Ace acer 54
sissimeque, Cic: acc. falso, Quint. decl. -m. Acc. lium, cepam, Cels.: humores. fcliarfe ©äfteim ?)h=
pers., alqm, Cic: alqm violenter, Liv.: alqm suis gen Cic: stomacbus post vinum, ber burd) t>t\\
,

certis propriisque criminibus, Cic: alqm crimine 2Bein §u oiel ©c^ärfe befommt Hör. ba^ fubfto , :
,

invidiae burd^ eine auo §a^ |eroorgegangene 33e=


, acria, ium, n a) ©rfjarfes = fd^arfe ©peifen, ut vi-
f(f)ulbtgung = burc!) eine gepffige S Nep. aber , ; tet acria, ut est sinapi. cepa, allium, Yarr. fr. —
alqm crimine incesti, bur(| bie S. ber ic, Val. Max.: ß) ha^ ©d^arfe, bie ©d^ärfe, viscerum.Pl in cibis, :

alqm falso crimine, Ov.: accusati sunt uno nomine PI. —2) 0. ©efü^l ^ cmpflnbU* für ha^ ©efübl,
consulares, unter einem u.bemjetben SSorroanb (um fd)nctbf nb, ftcdöcub, Bcigcnb, übf) fcftmcr^öoff , frigus,
ein u. berfelben <Bad)e mtllen), Cic - Genit. bes m Lucr. : biems. Hör
acrior biems, Plaut.: acrior
:

SSerbred^enä, alqm ambitus, Cic: alqm proditionis, veutus, f)eftigerer, Curt.: tempestates, raube 2ßit-
ante actarum rerum, Nep. alqm apud C. Sacer- : teruiig, Caes sol (o^vg rj^l.iog, Odyss.), bie fte=
:

dotem praetorem rei capitalis Cic. - ob. mit de


, tf;enbe, fcf)arfbrennenbe ©. Hör jo and) solis po- , :

u. ülbl. beö SSerbr.,alqm de veneficiis, Cic: m.pro- tentia, Virg. - sitis, Tibull. morbus, Plaut.: do- :

pter u- 9(cc be^SSerbr., alqm propterinjurias, Cic lor, Cic: egestas, peinlicf) bittre ^loit), Lucr. 3) —
- ob. mit inter u. 2lcc. ber SSerbred^er alqm inter , t)om ©efjör == burc^bringenb für€ ©e^ör, fd^arf , 6ca=
sicarios, a(ö 3)?eucl^elmörber, Cic. - aud^ mit Genit. töncnb, gcUcnb, grcH, Ftcifd^enb , ü ^öuen K. flam- ,

ber ©träfe, auf bie ber Kläger anträgt, alqm capitis, mae sonitus, bns ^niftern, Virg.: vox. Lucr.: vox
auf ^txh u. 2^itn Cic - acc alqm mit folg quod
, acrior r@gf^ jucundior"), Quint.: syllabae acres
(lüeil, ba^) , Nep. u. 21. - m. folg. Acc. u. ^Infinit., (@gf^. leniores). Quint. - übtr., acris tibia. Hör.
gegen ^mb. bie 2tn!lage eri^eben, ba^ Jc, Tac ann. carm. 1 12 1 sq. , —
4) 0. öerud^, fd&arf, bur*-
,

14, 18 in. —
II) mt unfer ,,3mb. ob. etmaö anfta== brlngenb, penetrant, odor, Lucr. u. PI unguenta :

gen'', übl). := über ^mi^- o^ etma^ ftcö ftefd^roeren, fid^ summa et acerrima suavitate condita, ©alben üom
Beflajjcn, ft^ aufhalten, ^w^^^i^- wegen etroas aSor» ftär!ften unb buvd^bringenbften ©erud) (ögf^. ung.
rttürfc mad&en, tabcin (@gf| excusare,
tl^n ouäfc^cttcn, moderata, mä^ig buftenbe» Cic. - übtr., naribus ,

exjmrgare, laudare'i, alqm liberius, Cic: alqm acres canes, üon großer ©pürfraft, Ov. met. 7,
aspere et acerbe in senatu, Cic: alqm graviter, 806 sq. —
5) oom ©efid^t, bur*brtnflenb, fcöatf,
gravissime, Cic: deos liominesque, Liv alqm de : acerrimus sensus videndi, Cic: acri et defixo
epistolarum negligentia Cic in quo te accuso, , : aspectu uti, ben 33Iict fd^arf auf ©inen ^unft rirf)-
Cic: desperationem superbiam alcjs, Cic - mit , Ux\, Cornif. rhet.--u. (roieolus) Slenbcnb fürs Öefirf)t,
folg. quod (xotxi, ba^), 5^. alqm in epistola qua- bUnbcnb löcQ, Icööaft (oon ^-arbe^ bef. 5fK ob. öo(*=
dam, quod m. ßonjunctio, Cic - m. folg. ciir, g33. purfurfarötg, 6od^rot5, splendor, Lucr.: rubor, Sen.
quod me saepe accusas cur hunc meum casum , B) oon ben bie innern ©inne erregenben 0egen=
tarn graviter feram
debes ignoscere etc. Cic: , , ftänben u. oon ben innern ©innen felbft, 1) 0. ben
qua in re primum illud reprehendo et accuso, cur Gmpfinbungen beö innern (^kfü^le - flc*enb, na<
in re tam vetere quidquam novi feceris. Cic - (ijcnb, eni}jftnb(tcfi,fd)mcr5ltd6, pctntgcnb, ^jctnlid^, cura.

as^ casus accusandi, ber rterte ^-al(, 2lccufatio, Lucr dolor Virg memoria fd^mer,5;lid)e^ 2ln^
Varr. LL. 8, 37. §. 66. - Ueber bie 6ct)retbung ac-
: .

benfen, Tac: poenitentia peinlid^ bittere, Tac


:

,
,


cusso f. Beda 2327 P. Dfann §u Cic. de rep. 1. 3, 6. 2) t). ben Serftanbesfräften u. it)ren 2leu^erungen,
Ace, es, f. C'Ay.r]).^ ^tabt in ^pnijten, fpäter bucdöbriitöcnb, f^arf, fd&arfjtnnfa, fein, trcffcnb, acies
^tolemaiä ob. Sicca, j. St. Jean d'Acre, Nep. Dat. (ingenii), Cic. vir acerrimo ingenio Cic. - inye-
: .

5, 1. PI. 5. 19 (17), 75. stigator. Cic: Judicium acrius et certius, Cic:


äcedior, äri («;;?j(f/'«) , mücrtfd^ über ettt). fe^n, memoria ((Sebäc^tni^), Cic 3) alö moralifc^e Gi- —
Vulg. Sirac 6, 26 ; 22, 16. genfc^aft: a) oon ©eiten bes SBillens, feurt^, fti^tn,
acentetus, um (cly.svTTjrog) y o$ne «fünfte ob. ctfrtQ, cneröt'fc^, fbatfräfttg, Gigf^.quietus (f. Sietfc^

%U$en, PI. u. Frouto. lix Sali. Jug. 7. i. Hri^ 5U Sali. Jug 20, 2>. impi-
liceo, ere, fouct fctjn (o. 2ßein), Cato r. r. 148. grum atque acre Ingenium, Sali.: animus, Cic. -
- übtr. , unatiijcnc^m fc^n, mentio pectori acet, Si- testis, Cic civis acerrimus, ein fe^r feuriger ^a=
:

don. ep. 7, 6. triot, Cic: acrior in rebus gerendis, Cic: bef. oon
acepbäli, örum, m. {ay.iq:alot), bie ^ärettfer, i^riegern, milites, Cic: hostis, Cic: u. fo equus
bie baä Dberl^aupt ber Slird^e nid^t aner!ennen, Isid. (©treitro^) Virg. ,
— b) oon ©eiten ber 2lffectc,
5, 39. §. 39 sq. 8, 5. ; §. 66. , ftrcng, wtlb
Öt^tg, 'heftig, Ictbcnf^oftltcö ((^gf^. mo-
1. äc^r, eris, n. ber Slöocnliaum , ber Slftorn (alö destus, quietus, lenis, mitis. mollis\ qui quum ita
Saum Ov. u. 21. - .BS" acer ai^
u. alö ^olj) , PI., vehemens acerque venisset, ut etc ita eum ]}la- :

fe^. bü Serv. Virg. Aen. 2. 16 (lüo 2lcc. acerem); cidum mollemqm reddidi, ut etc , Cic acerrima :

ogt. Prise 646 u 698 P. uxor, Plaut pater, Ter aestimator, Cic: potor,
: :

2. äcer, acris, e, Adj. m. Compar. u. Superl. ein ftarfer 3ed)er,Hor. -fo oon ^l)ieren,aper. Hör :

(ö. (Stamme AC, rote acuo acies u. a.), fd^arf, ft^net^ leo, Nep.: bef. oon l)i|igen u. biffigen ^agb^ ob.

benb/I) eig üon empfinblid^ treffenben SßerJjeugen : Öauöl)unben, Cic, Ilor. u. 21 ogl. ©d^ioabe ,^u ;
,

acria arma, Lucil. 13, 4. (bei Non. 261, 6): hastas Pbaedr. 3. 7, 18. -u. oon ben 2lffccten fc(bft, Mtift,

gerunt angusto et brevi ferro sed ita acri etc


, , ,
fltttf, [etbenfd^aftltd), ira, Lucr.: amor gloriae, cii-

Tac acres arcus gum fc^arfen ©d^u| gefpannte, piditas acrior ad venerem femuiae
luctus Cic :
:

ftraffe, Yirg. u im "öilbe, acres subjectat lasso


:
,

cupido quam
,

regis, Curt.
,

ba^. c) übb- O- ah^^- —


stimulos. Hör tracten, poet. auc^ oon concreten 2^ingcn, bei
bcncn
secundae res acrioribus stimulis
:

mit (Sifer, ^^-euer .öeftigf eit ©trengc :c. ,^u Sßerfc


animos explorant, Tac. , ,

II) übtr.: A) oon ben äußern ©innen, ii^ren gegangen roirb, Ijl^ig, heftig, f*arf, ftreng, grttjaltja,
/pmpftnbltcö, f rdnfenb hart, acriorn consiha
Söa^rne^mungen u. hen bicfelben erregenben öe= eifrig ,

canta\ Tac: acerrima consilia CC^igfl;. hum--


genftänben : 1 ) r. @efrf)macf = fd^arf, otfant, licigcnb, ((5igf|i.

tissima', Hirt, in Cic ep. militia, Hör


belhmi.
sapor, PI. - u. fcöarf :c. für ben &e]d)mad 'ögffe- : :

Cic: nox, roo eö ^art fjerge^t, Cic: supphcinm.


mollis, lenis. dulcis), cibus interdum mollis, in-
terdum ace?*, Cels. rapula Hör acctum Cels : , : ,
: Cic - u fo rooljl nudi pocula auo bcncn fdjarf gc .

jec^t roirb = gro^e, Hör. - fubfto.


acre, is, v. bic
manducare quae sunt acerrima, id est sinapi, al- ,
:

r.5 n-^oraiop Arepinop 56

Uffftf «*drff ((^u^ft<. ridiniliim SrfifvO.ITor Fat. ftrenae.Liv. : quam triste boc ipsi.f|uamacerbum
1. 1*^. 14. - jt?* n) nrrr nlö /V'm ii nrri«;nl^7/m.sr. mibi.Pl. rp :minacps ad senatum et acerbas lite-
W\ Fnn. ann 40('. ii. 'W.K — 10 ;sprm nrnis. .i. rasmitterc Cic ncorbi=:«;ima dilijrentia Cic: acer-
:

Tim. In'i Spi^it. — c) nrrr. ar/r. - ncritrr. Snll. bis?imao pocnae, Snll. fr. acerbum est ab aliquo :

fr u 91 circtimveniri acerbiu^^apropinfiuo.Plnnt.-Tjr?/^?-,
1. Är^rÄfÄH. on (nx^nftmc) itnarTifrnt ]U'ftO- .
,
fiibftP., aliquid quotidie acerbi atque incnmmodi

torrn punt ^rorlilono) qnao arorntoo vocnntur. nunciatnr, Comif rbet.: acerba ex amore bomini
IM. MO. r, MM. 4n. oblata, Ter.: multa acerba multa turpia babuit .

Arl^rXtiiH, n. lun ^n nnis. ori?\ mit ®tirf«


t? illeannup, Cic. - Arr. Phir. pnet. für bn^> ArJr..
tifrn'ffAt, lutum. Paul Dinc. ]> 20. 10. u p 1^7, acerba frem^^ns, fnirfdienb ror Scfmicrt. Virg.
7. Non 44r), l>1. firorn^iiN. a, um ''acer, (^ris) . ofiompn.flu«
Ärrrb#, (hinpar. li. Siipcrl. «'arer-
Jr/r. m. pocula. (Spät.: cancelli,
516!>rnfipr^, Inscr. 'ipät.

l)Ms\ f>frf',mir iibtr ,r ftrrii«, niU ®frfnnf ob. ^&vU, JicerniiH, a. um ^acer, eris\ otjornpn, au^5l1)orn =

unfrfiinbfJdb nranftim ''O^fl^ romitor, lonitrr\ ac-


,
'^oU, trabes, Virg. mensa. Hör. :

«usarr Cir.: nrraro. Tic.: arorbius involn in alqm, ji^^rAMllfl. a . um ''acus, eris^, öotr @^reu, far,
V\c arrrltissimr dicoro, Cnos
: arorbissimo oxi- : Lucil. pauis, Paul Diac.
:

pprr pocunias, Caos 11^ fditvcr^rfdi, nWt ®cfimfr> — Jiicprr«, ae, f. bao SWpffira\tdfif($f!*pn für ben bei
um, niH untvidfit, alqd ferre. Cic acorbiiis ino- : Opfern SRerbrennunc^ ber lobten 2C. nerbraud^ten
,

piam fprre. Caes. SB ei brau et), Cic. Virg u. 2t.

ÄrerM^ÄH. Htis. f farorbus\ I) ci(t. : 1) ber jlcerrae, ärum. f. Stabt in Ganipanien , naf)e
})trU («»ffcfintrtcf unrctfcr ^-n'icfite, Cic. it. PI. - me=^ bei5^eapef,am^-fuffe(5faniuö^u.beffenUeberfcbniem
ton., bie unrftfen, nccfi Bfrfifn l^rncfetf feI6ft , Pall 3, nninfi oft aueciefetit, f. Virg. georg 2. 22.5 Sil. 8,
W V2. —
1\ bcr 6frl»p, fcftarfc (^crucfi Amm. 23, fil 537), uomöannibal im jmeiten pun..^rieae,^erfti3rt.

,

n. IT) übtr. : 1) bie «^fftcrFcft, ss^xU, CneMffiae^ fpäter mieberberaeftefft, j. Arerra, Liv. 23, 17, 1
«frftiflf ,
«Jjfbrtnffric {^%\%. comitas, lenitas^ im sqq.: 27, 3, 6. - 2)at). AcerrSnl, örum, m. bie
(^Finrnftcr imb 58erfafircn, mormn, naturae, Cic: Gm. t)OH Slcerra,. bie Slcprranpr, Liv.
rensoria. Liv dolpctus. poenariim, Tiiv. - u ber
: Äcersecomes, ae. 7??. (r(yFnfrfy6ur]g),miiur\(^t'
^cbc, ppntentiarum verbonim Cic: orationis, . . ben ©ricrfien
fcftornpm 4^rtutitü(»Qr, lat. intonsus, bei
Liv. salis, bn§ Seifeenbe bes S©t^e§, Quint.
: 2) — 33einame bes 9(poIfo unb S8acd)u§: übtr., üon c.
bn§ J?»frbf bie 58tttfrffft eine§ 0efüfile§, cine§ Gr^
, fcf)ön(oc!igen Siebtinf?§f!(aüen, Juven. 8, 128.*
febntffeö bie SCrnnafar ,
baö ücrBf Itnqcmrtcfi Ftfffre , , äcerviilf«,e('acervus),(Tufap!)5uft,fürba§(tried^.
5yrf0(?rfrf»ftf, siimmi liictus mei. Cic temporis Sul- : (TfooFiTrjg, ein JTngfd^Iit^ burd^ Sln'^äufuna, Cic de
lani, Cic - im %\\\x.. BerBr, fcfimfnrfdfie CBpfü'ßfe, f^e» div:2, 4, n.
fpranffTe, CFrfpBnf fTe, SDritnflfflfe, omnes perferre acer- Äcorväffm, Arfr. ('acervo^. Btufpjtnipffp, in^nxx^
bitates. Cic fptt, in ?PTnffpn (0(1^^. singuli), Lucr . Varr, u.5I.-
Äcerbitürto, inis, f. (acerbiis) = acerbitas (m. übtr.,multa ac frequentans, eine 5Dlaffe üon ©e-
n, narf) Gell. 13,3,2. banfen auff)äufenb, Cic: ac reliqua dicere, fum-
ncprbo , Sre (acerbus'i . I) »crtiittprit tjerrdbpti, marifd^, Cic

,

paudia. Stat mortem. Yal. Fl H) öerf*rfm=


: Hcervfiflo, önis, f. facervo), bae ^infiäufpn, sa-
ntfrn, crimen, Virp nefas.Stat ne Fortuna acer- : : porum (0gf^. cibus simplex\Pl. 11, 53 (117). 282
acerbata. Tert.
betiir. Tert.: flaprella illa (coi7)ora'» constant autnexu aut acervatione,
arerbARitäH. 5tis. f. (*acerbosus), bie93fttcrf fit, ut puta funis, frumentum. Sen. nat. quaest. 2. 2. 3.
Cassiod. de amic 6. Mcervo,ävi,ätum. äre(acervus), in -fittufpit Brin*
Acerbnfl, a.um.^r7/.m. Compar. u.Supej'l. (v>. ßpn, biinfpn, oitf6öuf?n I) eig.: promiscue acervati
.

2. acer\ f*nrf, fdfjnetbenb für bie (Sinne, I) eict. : 1) cumuli bominum.Liv: u. (im ^Bifbe"^ immensus
bpn?!yfunb^ufnmmpn^tp!ipnb,IierliüOn@efdimntf f65(Tf^. aliarum super alias acervatarumlegumcumulus,
dulcis.raitis. suavis) Neptiini . corpus 9T?eern)nff er) <
,
Liv. —II) übtr., in ber -Hebe =in ^la^U ^ufammen-
Lucr. : sapor, PI.: bef. ron unreifem Dbft, fanrf, ftellen, plura remedia, PI.: nee verba modo, sed
fiprB, u. bnb. «nrp{f, unuttf(^,rpü iibb.,pirum, Yarr. : eensus quoque idem facientes acervantur, Quint.
oliva. PI.: uva. Phaedr.: u übtr., unrptf, «n^pttifi, ftcerviis, i. ???. (uerroanbt m. r.yf^Q''^). eine ^n-
fTüfntW(\, virgo. Ov res. Cic funus. Virg-. par- : : : fammengetraaene. eineaufgefd^ütteteSllaffe Cikidiav-
tus.Ov. —
2) fürba§(Mebör, fc^npfbrnb. nrpll,serrae tiger ©ec^enftänbe ein -?»<tnfrn I) eia.: frumenti,
, ,

borror, Lucr.: Stridor. PI.: vox. Sen.: acerba Plaut.: tritici, Cic: farris. Virg aeris et auri. :

auditu vox propternimiam exilitatem. Val Max.: Hör.: pecuniae, Cic: coi-porum fSeid^enüaufen^,
vox acerbissima. Comif. rhet -Acc. Phir. neiitr. Cic: acervi Romanorum corporum öüaet üon .

Xioti für bas Adr., acerba sonans. raub tönenb, rRömerteicben, Liv ac caecus. r. (Sbao§, Ov.: ac
Virp. — M'ipmofinbrfffefürbaeOiefübl.fcfinptbpnb.röUR, feralis, u. Scfieiterbaufen
:

Val sarcinasin acer- , :

fritrus. Hör.: ictus pbalandi. PI —4) für 't)(X^ vum conjicere. Liv. — TI'> übtr.: 1 V. 5J^affp, ?P?pniP,
(^efic^t, vultus acerbi fauere, finftere, Ov. - Ace. facinorum, Cic: oflPiciorum negotiorumque, PI.
Pbir. nc7i.fr. Tßoet. fürbag Arlr. acerba tuens, Virg. ep. —
2) ber biTcfi Stntmufnnn bfr CBn"?nbc (^ef'tlbctp
— II) übtr. auf bn§ innere C^efübt. a^o ^erf.,r3nTi, STuaf*rit0, grierf). (roynFfrrjT. Cic u. 91.
ftrPii(t, flt'ftrßpnb. ardnif^tfi, »pbantffdj ((^([\^ m.ode- Jicesco, acüi ere (aceo) faitpr ntprbpn. Hör.,
, ,

ratus. remissus\ inimicus. liostis. Cic: creditor, PI. n. 9(. - Jt^ acisco gefd&r., Gargil. de pom. 5.
Sen.: recitator, (^raufamcr. Hör.: Libitina. nrtm= Xc^.siines. is. m. C Jy.eafvrjc:^, ein ^-fu^ in ^n-
miae. Hör acerbus in exicrendo, Cic: fiibftö.,
: bien, ber auf feinem tin!en Ufer htn .^nbaepeö. auf
acerbus bitterer ^^abler. Sefrittfer, Hör. acerbos
.
feinem redeten aber ben önbraotes in fidi aufnimmt

:

e Zenouis schola exire, ©auertijpfe Cic. b^i ü. , unb bann a(§ bebeutenber Strom in ben ^nbu^
3nftänben ftnf», Httn, pmtif?nb({c6, f rönfpnb, fcfimprv
,
fäat. j. D.schenah ob. Tschnwub, Curt. 8, 9 (30),
n*, Jjffnticö.öpbftntfrdfi.flrpnj^, tiptrüBpnb, iucendium. 8 u. a. Justin 12, 9, 1. - mf. AcftsTnus. i, m.
Cic: supplicium. Cic imperium acprbius,Kep : : PI. ß, 20 (23), 71. U.37, 13 (76), 200. Mel.3, 7, 6
recordatio. Cic. funus, Cic mors, Cic. delectus, : : : codd. optt.
Acesinus Acherön 58
Acösliiiu, i, m. I) 9ibf. ü. Acesines, ra. f. — Cic. de or. 3, 41,- 166. Virg. Aen. 2, 318, u. AcM-
II) ein %iu^ auf ber tauri]d;en §albinfel, PI. 4, 12 vum, 3^0. Val. Fl. 3, 86. btat. Tlieb. 1 , 448; pgf.
(üb;, löd. - 2)aü. Acettiiiuit» a, um, «ceitnifc^, ag- Kienes gormenl. 1. S. 114. - ©prüc^ro., quidquid
miiia, Val. Fl. 6, 69. deiirant reges plectuntur Achivj (baääJolf;, Hör.
äcettii«, 2(cc. in, f. {axtaig), eine Slrt äöcröQrüu, ep. 1, 2, 14. - J.c/y'. Achivus, a, um, ad^iotfc^,
gur Teilung öienlicf), PI. 33, 5 (28), 92. (ad)äifd)j, Qtitdtiid), Ov.
Aceata, ae, /\ {Axeoir]), alte Staöt auf öec Aciiaemeue», is, m. (Axatfi^vrjg)^ 2l§n^err
S^iorbfüfte 6iälienä , in ber 9iäi)e öeä ^ergeä (irpr, ber altperfifdjen Äönige (^ro^oater beä Gyruö u. ,

com Äijnige 'ilceftes benannt, früljer Egesta, öon öen Stifter beä (^e]c^(ec^teö öer ^ilc^dmeniben, dives Ach.,
3iöment begesta (^ra. ügl.) gen. j. tastet a Alare ,
poet. für großen afiatifc^en i)teic^tl;um übi). Hör. ,

di Golfo, Virg. Aeii. o, 71ö: Trojaua A., Sil. 14, carm. 2, 12,21. -2)ao. l) Aciiaemeaidae,ärum,
22U.-^ao. a) Aceataei, örum, m. öie Giniü. üon m. ( Axui^ividut), bieildjämemfccn (f. Dörfer;, PI.
^cefta, öie 'Äcciläcr, PI. —
b) AceMteuHeä, ium, w. 6, 23 (26), 98. — 2) Achaemeiiiu8,a, um,pci:fti(^
Öie (^inn». oon Sicefta, Die »ilceilenicr, Cic. Ob. Hör. u. Ov. - poet. = öftu*, lux,
partöiic^,
Ävestes, ae, m. Äönig auf Siciüen, trojanifc^ei' Avien. descr. orb. 474: ortus,Avien. or. mar. 655.
älofunft, Lact. 1, 22, 25 5^. Yirg. Aen. 1, ööO.Ov. — 3) AcJiaeuieai«, idis, f. ein bernfteinfarbigeö
met. 14, Ö3. Sil. 14, 46. ^auber!raut,Pl. 24, 17 (i02j, 16l,baf. auc^hippo-
äceiäbüiuin, i, n. (acetum) , eig. „ein C£']fig= pliobasgen., raeil üorsügL bie (Stuten eä fc^euen,
becQet"; ba^. jebeä tcdjciatiiftc (öcfdg, ein Jöccöct, 1) nac^ Apul. herb. 58 = poüon i^ro. f.).
eig.; a) alä (^e|äß , Quint. Ö, 6 35 öes Xajc^en= Acliaeu«, f. Achaei.
fpxe(erä,Seu. ep. -lö, 7 (,8). —
b) als 2Jia^ für |eucf)te
, :

Aclia-ia, -iaM^-lcuä) -is, -iu«, -Ja, f. Achaei.


\xxi^ tuoctene 2)mge , ber uieiie X^eil einer hemina, ächäi'isi, itis {cij(a(Jig^y untanübav, homo, Vulg.
unb üon (^en)icf)t uier attijcfie 3)rac^men,Cato, Cels. eccl. 20, 21.
u. %. — li) übtr. ^wegen öec 2(et)nlic^teit) , t. t. 1) Acharnae, ärum, f. (Axaovac), bcbeutenber
ber "iinatomie, bie »^foune, •&ufii)Tauae, PI. 28, 11 Rieden in Theb. 12, 623. - Xav. a)
:^tti!a, Stat.
(49;, I7i'. —
2j ber Zoologie, bieiSaug^ö^ieanieöem AcliaruänuH, a, um, auS '^c^arnä gebürtig, acpar^
3lrme ber '^oltipen^ Da^ ^au^näjuia^en, PI. ö) ber — noniicö, civis (Bürgerin), iNep.Them. i, 2 ^oo mau
Jöotan.: a; bie ^außwarjc an ber "^^flansenraurjel, aberie^tmit2llbuäHaücarnasia^lieft).— b)Acliar-
PI. — b) ber Änoepeufi^ öer 5^ige, PI. neu8 (öreifglb.;, ei, m. (A/aut^tvg), ein sJlc^atner,
äcetäria, örum,)i. i^acetum; , mit (Sffig u. Del Sen. Hippol. 21.
2tngemad)teä, @aiat, PI. 19, 4 (19j, 58 u. o. äcliarae (äcarng), es ob. ae, f. ein Seefifc^, ber
aceinsco , ävi , ere \^acetum) , fauec • , j» ©ifiij aJlecrwolf [Perca iabrax, L.}, PI. 32, 11 (u3;, 145
weiten, Apul. berb. 3. {codd. optt. acame). Lucil. b Geil. 10, 20, 4 {ed.
ac^to, äre, alt für agitare, Paul. Diac. p. 23, 10. Hertz. &init acarnae,bagegen Lucil. 1. no. 13 et/.
äcetuin, i, 7^'. {SLceo), faiicec SSein, ^eiuefftg^ u. Gerl. cc/ci(j^r]g).
tiann ®ifig übf)., 1) Aegyptiimi, Cic. fr.
eig.: ac. : AoJbiai*neu8, j. Acharnae.
mulsum acetum, prandere cum
i^onigntet^, PI.: 1. AchäteH , ae, m. (AxärTjg) I) e. ^^^ft "^ ,

aceto et sale, Plaut.: saxa ardentia intuso aceto 3icilien, j. Virülo (im Val dijSioto),Vl. 0, 8 (,14),
putrefacere, Liv. —
II) übtr., Schärfe öeö'iJerftan- 90. Sil. 14, 228, an beffen Ufern juerft ber ^^c^at*
beö, beigenbec 2ßi§ ob. «^pott, Plaut. Italo perfu- : ftein gefunben iDurbe PI. 3( lU (54) 139.,
ll)
, , —
sus aceto. Hör. bes aieneaö getreufter (^efäf)rte, Virg. Aen. 1, 178.
Achaei, örum, m. (AxuloC)^ I) öie Stc^äcr, bie Ov. last. 3, 604.
üon if)remStammt)ater %ü)a\x^ benannten 33en)üf)ner 2. äcJiäf ei*, ae, m. (a/ar/jj, ö),ber Jadj)ot,acha-
ber Aciiaja (f. unten no. II, 2 ö.
griecf). :iiianbfc^aft tes lapis, Soün. 5, 25: bl. achates , namt. gemma,
M.) , Liv. 27, 2y sq^q^. —
'^(ppeUat für (Sctec^cu ba^. fem.. PI* 37, 1 (3), 5. u. 37,10 (54),lö9.Isid.
übt)., a; nad; ijomer. '^pracrigebr., PI. 4, 7 (14), 28. 16, U, l.Vulg. exod.28,i9u.39, l2.Lucau.lO,ll5.
Juveu. 3, 6i. —
b) nact) ront. iSprac^gebr., bieCSra. Aclielöujü ob. -öös, i. 7)1. (A/ilcJogi, größter
ber röm. ^]|iroi)in3 2(d)aja-ganä(^riect)enlanö (.Xt)ef= %lu^ (i^ried)en(anbä, uompnbuö ^erab, aläC^rcnj^
falien ausgenommen,, Cic uiv. in Caecil. 2U, 64 1d)eibe :^etolieuö u. ^itcarnanienö, inö ionifc^e Dieer
u. f. —
c; bie C^iü. einer grierf) .Kolonie am'^ontuä |üUenö, j. Asjiro Fotamo, Mel. 2, 3 10. Prop. 2, ,

(2uinnuä,0v. ex Pont. 4, lO, ü<.P1. 6,5 (4), 16.— 34 , 33. Stat. Theb. 7 416 kxqq %zi. -oou) ,
^oc^^ :

II; ii)at)on abgeleitet: 1) Achaeuis,a,um('-:/;f«<o?), t)erel)tt als ^^lu^gott, Ov. met. 9 , 1 sqci.: ba):). fein
a) ju 'itc^aia aeöccifl, ac^dif*, tines, Lucr. bj iib^. — 3iame für aßafier übl;., Macr. sat. 5, 18, 9. - 2)ai).

ßticcöiidj, Stat. —
2) Aciuiia, ae, f. (A/dlu) ob. xV; Aciielöiäs,ädi6,/". bieXoc^ter bes Ad;elou^,bie
in ^^rofa Achäja, ae, f. a) ha^ !^ani) ber 'it^äer, ia.c^eiotabc,Parthenope,Sil.l2,34:Sirenes,Ov. met.
bie Aianöfc^aft 'ümia, öaö nörbi. ilüftenlanb beä 14,87.— B)AclieiöiH,idis,/".('yi/t/w/?;,bieXoc^=
»^eioponneä, PI. u. Ov. —
b) nac^ ber (Eroberung ter bes ^^d;eIouö, meton. = e. i)Jajabe x^utM- u. -Jlu^-
(S^orintijä 146 d. (ii)v. )Raim für ganj Ociccöcuianö ngmplje;, Virg. cop. 15.- ^:plur. Acheloides, meton.
(^X^effalien ausgenommen) alö römifd;e ^^roüinj, a) bie „^Jiajaben" oorI)er),Col. poet. lO, 2^ii.—
vi-

Cic. u.Pl. — 3) Acjtiäiäi«, ädis, (A/tüagj, eine ß) „bie Sirenen'', Ov. 5, met. 552. — C) AcU6-
aicöiicrin, ttc^äi|clS>e ob. ^iicä}\\ii)C
f.
Stau, Ov. — 4) Aüiu'f, a, um (A/u-onog), a) jum ;5lu^gott=, juni
AcliäicuM, a, um
{Axu'ixog), ftc^ätfc^, Qtied)i\d9, Jlu^'itdieiouö ge{;örig, adjcioii*, comuaAcheioia,
beö i^d^elous, Ov.: Calirrhoe Acheloia,Xocl)terbeö
Cic: homines, Seute, bie nad) @ried;enlanb reifen,
Cic. —
5) AciiäiM, idis u iuos :^cc. '^lur. iüas, ,
21d)elou5, Ov.: pocula Acheloia, äüafjer, Virg.

(.(A/iug), e. JÄcöäenn, Ov.: aud) poet. ba3i!td;äer= b) ötoitfc^, herob, o. Xybeus, Stat.
ianb = (iJried)en(anö Ov. 6j Achäiu««, a, um,
,
— Acherun, outem u. onta, in.{Ax^'
ontis,^ilcc.

poet. für AchaicuSy ac^aifc^ ob. gcted^tic^, Vii'g- U. ocov), I) ein Jlu^ in Xtjeöprotia, ber burdj ben
iU. jßg(. bie ^^uslgg. ju Virg. Aen. 2, 462. 2)raf. ju Sumpf ^2(d)erufia fliegt u. in ba3ioni|d|e:üieermüu-
--
Sil. 14, 5 u. 15, 3U6. —
7) AcJiivi, örum, w., bie bet, ]. (Jurla ob.uon iSult) Liv. 8, 24, 3.
(^lufj
\.Miuone, nad) ^. Le^^e,
5ld)ioec Cül^ücr) ob. booictifcöeu öticc^en, Cic. U. M : II) ein Jlup in ;üruttien,

Q^enit. ^J^lur. bei :^id;tern Aciiivom, 54J. Poet, oci Liv. 8, ^^. ^. 3. u. vbie :Kb). Achero&> §. 11. Ju-
59 Acheros acidus 60

still. 12. 14.


L', —
111) mytijol. aIu[5 in bcr Unter einOlcöineö - ein fd^öner u. fräftiger <pelb ob. :3ü"9'-
lüdt, UH'ldjcn bie 3ct)atton uuinbevu nni[}tcn,
iilH-r ling übt). , Plaut, mil. 4, 2, 63 (1054). Virg. Aen.
Cicdc nat. dvov. .'?. 17, -liJ u. ).: bal). für bic Unter <;, «1» (.icll 2. 11. 1 Val Max. 3, 2. 21. 3)aü. —
lueU jeUift (in t^rofa AcluM-uns. m. ).), Hör. canii. abgeleitet: 1) AchiileiH, Idos, f. bie «l^iactbe, ein
1, 3. 'M')-. Achcrouta inovcix), bie .'ööUe in tkw\: uiiDoUenbeteö .s^elbengebidjt bes ^Statiu^. —2)
(\un(\ Kl<en, Viru A.'ii 7, .'512: tuircic Aclieronta, AchlileuH, a. um ('yl//'/Af/o?) ,
jum 2(d)iUeö ge-
iur "Unfierlilici)feit (uUnn^en, Hör. carm. 3, 3, IG. fprig, a*inetfdtj, ^fö2l*t^ee, stirps, Virg.: statuae,
- I^au. lUnu'leitet: ii AclifroiiteiiH, a.iim('^/f- (Statuen, bie uadtenb eine 'iiaw^t TjieUen , PI.: co-
()Cytno^), 311m i'ldjeron i^el)liri(^, acöcrontif*, (,'laiul. tburnus, ber tragifd)e Stil bes (5poö, beffen
^oI)e
rapt. Tros. 2. .'^öl. - 2) Ach^ronfluM, a, uin, C^iJegenftanb f)äufig 2id;iUeö loar, Prep. - Subfto.,
ücbcrciitifd), sacra. Serv. Virg. Acn. 8,398.-fub]"tü., a) in ber öeogr.: «) Acbillea (insula) ob. Acbillis
Acli^runfia, ae, /" Heine Stabt in 3lpuUen, an insula, ae, /. (audj Leuce, yiivxi] gen.) <xxk ber ,

liaUUuieno Oh'enje, j. Acerenzd, Hör. carm. 3. 4, SJJünbung bes 33on;ft^eneä gelegene ^nfel, mit einem
14.— 3) AchtToiiticu», a. um, od&erontifci, stagna, fabeltjaften öeiligtljum bes ^Jlc^illes Mela u. PI. - ,

Priul. cath. f), 12H lihri, Ijetlit^e Süd;er, ber (5a(;e


: Acbillea, ae, f. eine ^nfel bei Samos im ägäifd)en
nad) uoni (Stniofer Xai^eo i^efd^rieben , lunl^rfc^. anf 9Jieere, PI. —
ß) Acbilleus cursus (Axi^^tiog
ad)erontiid)e 2:obtenfacra fid) be^ieljenb Arnob. 2, d^QÖ/uog), 2ld^iac«'!Hcnnba^n, eine je^t burc^ 2ln=
— 4) Ache-
,

02; 1".
^IJciiUer'o Ci-truofer 2. 27 u. 2H. fd)ir)emmung feljr ocränberte ."öalbinfel an ber9Jiün-
roniiiii, örum. m. eineStabtt^emeinbein'-öruttiinn, bung beö ^öorrjft^enes, mo 2lcf)iUeö ein 2üettrennen
in ber duiijc beo (>-Ui^eö 2ld;eron, Tl. 3, 5 (10), 73. getjatten t)aben foU, PI. u. Mela igried^.). — y)
Acli^roN, ) Acheron )u). II. Acbilleum, {A/ß.keiov} fefter Crt hdm
i, u. ,

lch^run§, imtis 2Icc. imtem u. (bei Sucr.)


, 35orgebirge Sigeum in Xroaö, pon ben 3Jh;ti(enäern
nnta. w. n. (alo Untennelt) f. latein. ^yorm für
, erbaut , mit bem örabl)ügel bes ^tc^illes, PI. — b)
Acheron, bef. = bie UnteriueU (conftr. m. ad, ex, in ber 33otan.: «) Acbillea, ae, f. [sc. berba) u.
ab. üb. luie bie 3täbten. auf bie ^-rage roo^in? Acbilleos. {rj'Axi^^^tog sc. ßoravT)) , eine
i, /'.

im Acc.,aui hk %vaQe lüo^er? im bl. Abi.,


bl. nac^ ber Sage Don
2((^iIIeö jur Teilung beö Xe(e=
auf bie '^xaqe wo? im bl. Abi. ob. im loc. Ache- p^us aufgefunbene ^flanje, bie Sd^afgoröc, PI. —
runti = in ber Untenuelt), Enn. trag. 278. Lucr. ß) Acbilleum, i n. e. ©attung jarten ®c6tt»ommee,

,

4. 171. C'ic. post red. in sen. 10, 25. Nep. Dien. PI. 3) Achllli&cus, a, um = AcJälleus, Ven.
10. 3: loc. Acherimti bei Plaut, capt. 3, 5, 31 (689) Fort. 7, 8, 63. —
4) Achilüdes, ae, m. (A/i^i-
u. a. - t>al). Aclieruntis pabulum, §öl(enfutter (ü. }.ti(^T}g),dn Sfiac^fornmebeö %d)xU^^,dn aic^tOtbe, Ov.
e. uerberbten, oerrcorfenen 93ienfd^en), Plaut, cas. Acht vi u. Achivus, f. Acbaei no. II, 7.
2, 1,12: Aclieruntis ostium. ööllent^or (t). e. übel= achlis, Slcc. im, f. md) PI. 8, 15 (16) 39 ein ,

riec^enben Crt), Plaut, trin. 2^, 4, 124 (525): mit- milbeä XI;ier im Sterben, nac^ Steueren ibentifc^ mit
tere alqm ad Acheruntem, ^mb. ti)bten, Plaut, alces.
cas. 2.8. 11: abiread Acheruntem. fterben, Plaut. Acholla, f.
Acilla.
Poen prol. 7J: Acherunsulmorum. '^rügelfd^Iunb, achör , öris, m. {cc/mq), ber (Sd^otf, ®tinb am
fc^erj^. von e. SUaüen, auf beffen9iü(fenoft9iut^en ^opfe ber Äinber, Spät.
jerfc^Iagen werben, Plaut. Amph. 4, 2, 9 (1029). - Achradina, ae, f.
(A/oat^ivi]) , ber burd)
*2fcr ;i3m jambifc^en u. trod)äifc^en iRl)r)if)mu^ ftef)t @ri3^e u. Seüöüerung mid|tigfteStabttt;eil uonS^*
bei ben altern 2:id)tern, bef. bei '^lautus bie erfte , racu^ , mit ben fc^önften öffentt. '^lä^en unb @e=
(S9lbeigen)ijl)n(td)lang,f. ct»ermann3uEurip.Hecub. bäuben (Safilica, ^^rgtaneion 2c.), Cic. Verr. 4.53,
1. p. 5 sq. ^^osfc^a 3U Plaut, capt. 3, 5, 31. - Sao. 119. Liv. 25, 24, 10.
1)Acherunticus, a. um, ac$ctunttfc$, Plaut.: se- achräs, ädis u. ädos, f. («/o«?), ber wilbe
nex, bem ^ob na§e, Plaut. u. baju 2) bie gried^. — 2?ttn6aum, bie wtlbc SBirne, Col. 7, 9, 6 u. a.
^orm: Aclierüsiu« ulcherunsius), a, um(^'^/£- achröinös , ön (ayocoixog) ebne SJcfc^öntöung, ,

Qovaiog) a) abf. a^ecufifcö = ad^crontifcö «) jum


, , , o$nc mtlbcn 5tnfirtd&, Fortunat. art. rbet. 1, 3. Ex-
f^Iu^ 2Id)eron gehörig, aqua, Liv. — ß) jur Unter- cerptt. art. rbet. p. 586, 22 ed. Halm.
tcelt get)örig untetittifc^ , temj^la bie Untermelt, acia, ae, (acus), ein einfdbetfaben, ein gaben
Enn.:
,

vita, traurige§ , angftuolle^ Seben


,

Lucr. ,
— gum
f.
SRä^en u. öeften, Geis. u. 21. - Sprüc^m. , ab
b) fubftü. , Acherü8ia, ae, f. (A/iQovaia) a) , acia et acu mi (mibi) omnia exposuit, biö in^
ein Sumpf in X^esprotia
burd) mefc^en ber 2(c^e= fteinfte S)etail, ^aarüein, Petron. 76, 11.
ron fUeBt, PI. —
/5i ein ©ee in (Eampanien ^ratfc^en
,

äcicüla, ae /'. {Derain. r». acus) , eine f Idne


,

9Jiifenum u. Gumä, j. Lcujo tlella Collucia, PI. Slabel 3um 5^opfpu|, Cod. Tbeod. 8, 16, 1.
— y) eine mep^itifdie ööf)(e in ^itfjijnien burc^ , Acidälia, ae, f. (Ay.iöa).ia), ein Seiname ber
Tpelc^e ^ercuteä 'titn (Eerberus l^olte, Mela: aud^ SSenu^, Pon ber Quelle 2lcibalia in 33öotien, mobie
AcherüHiM, idis, /. ( A/toovGig) gen., Val. Fl. @ra3ien,Xi3(^ter ber'^enuö, ftd)babeten, Virg. Aen.
äch^ta, ae. in. {cc/Jrrig borifd^ ft. '//fT^/?), bie 1. 720 (u. baju Serv.). - 2)af;. Acldälius, a, um,
mönnUcöc ffngenbc (Ttföbc, PI. 11, 26 (32\ §. 92. 3ur 3(cibalxa O^enus) geprig, acibatifc^, nodus. SSe-
Achilla, f. Acilla. nuggürtel,Mart arundo, Sio^r DDn6nibug,Mart.
:

Achillßa, -eis, -eos, f. Acbilles. äcide, Adr. m. Comp, (acidus), fauet, übtr. =
Achilles, is, m. ( Ayi).lf:vg bal^. aud^ Achil- , unongcncini, läflig, Petr. u Vulg.
leiis. Gruter inscr. 669. 6. u. bei JTid^t. auc^ @e= Acidinus, i. 7?i.röm. 23einametn ber gens Man-
nit. Acbillei ob. Acbilli: 2(cc Achillea: 3]oc. Achille: ila, Cic. de or. 2. 64, 260 u. a. Gruter inscr. 293:
2lb[. Acbilli: ügl. öeinfiuö 3uOv. art. am. 1, 748), ^lur. bei Cic. ad Att. 4, 3, 3 (»ergl. Catilina).
gicöitteö, ber mitÄraft unb 2d)ön§eit ausgerüftete äcidltäs, ätis,/. acidus), bie@öutc, Marc. i

griec^ öelb uor ^roja , So^n bee ^eteuö ,"5^önig^


.
Emp. 20.
Don ^Xt)elfalien u. ber Siereibe Xfjetis, SSater be^
, äcidttlus, a, um {Deniin. ü. acidus), föuerltdö,
'^ijrrljuö ob. Dieoptolemus, Virg. Aen. 1, 468 sqq. sapor. PL: aqua, fous. Sauerbrunnen, PI.
Ov met.126.vfr u. 13 ««.Hyg.fab. 107.Cic.Tusc. äcidu§, a, um, Adj. m. Cojujj. u. Superl. (aceo),
J, 44, 105. Sali, bist fr.3, 4u (32).- ba^. appeUat., fc^arf, I)eig.: a) fauerfüröefdjmadu. @eruc^(@gf$.
61 acies acipeiiser 62
dulcis), sapor, lac, PL: iniüa, Hör.: venae fon- SBortfampf, orationis aciem contra conferam, id^
tium, Sauerbrunnen, Yitr acetum acidissimum,: i^n anreben, Plaut.: nos autem jam in aciem
rciti
Plaut.: creta, in ©ff ig eingeioeic^te, Mart. - Subftu., dinncationemque veniamus, Cic.
acida, orum, n. (%iueceö=faucre@i)c{fen (©gf^.diü- AGiliänu§, a, um, 3um Slciliuö gel^örig, ocilia»
cia), PI. — b) getlcnb, wibcrlfd^ für'ä @ef}ör, can- annales, bie ©efd[)irf)töroerfe beä ß. Slciliuä
nifcfe,

ticum, Petr.: soniis acidior, Petr. II) übtr.: — ©labrio, Liv. 25, 30, 12. - 5ßon
a) TOtbcrtt^, läitig, unongencl^m für 't>a^ innere @e= Äcilius, a, um, 'Benennung einer röm. genSf
füt)I (@gf^. diilcis), ü. Se6(. alci invisus acidus-
, mit ben ^-amilien ber Aviolae, Balbi, Glabriones,
qiie, Hör.: o. ^erf., alci acidus ac molestus, Sen. unter benen bef. befannt: Man. Acil. Glabrio, ^:prä=
— b) fd^otf, Bctf cnt>, giftig, homo acidae linguae, tor 556 b. (St., ßonfut 562, Söefieger bes Slntioc^uä
Sen. rhet.: als ^Beiname, Quint. u. ber 2letoler, Liv. lib. 36 sq. - C. Acil. Glabrio,
&oie§, ei, f. (ü. ©tamme AC, wouon anc^ acuo S>erf. einer römifc^en @efrf)id)te in griecf). ©pradie,
u. a.; ©enit. arc^aift. nuc^ acii, Mat. bei Gell. 9, rceld^e ©laubiuölQuabrigiarius insiiateinifdieüber^
14, 15, u. acie, Sali, bist fr. 1, 103 [107]; ügl. fe^te, Cic. de off. 3, 32, 115; ogi. Liv. 25, 39, 12:
Prise. 708 P.), bie ^<i)äiU, @c$ncibe, I) eig. = bec So(metfd;er ber a(ä ©efanbte im Senate auftreten«
fcftarfe Sflant, bie fc^otfe @pt^c, securis, Cic.: falcis, ben gried^. ^^^itofop^en Sarneabes, Siogeneö u.
Yirg.: bastae, Ov.: rostri, PI.: gladius, cui ad se- ßritolauö, Gell. 7, 14, 9. - Acil. Glabrio, Gonful
candum subtilis acies est, Sen.: bal^. mera acies mit Xrajan, auf 33efe^l bes Ä.2)omitian 95 n.(5^r.
(ferri), X^a^:) fc^arfe 5lorn bee ©ifeng, ber ©tal^l, PI. fjingericf)tet, raeit eri^m aIö3ieuereroerbäcl^tig roar,
— aciem bebetare, praestringere, PI.: aciem exci- Suet. Dom. 10. Juven. 4, 94. - Adj., actüfc^, lex
tare ob. trabere (t). 3ße^ftein),Pl.: im 33ilbe, pati- Acilia, beö Man. Acilius Glabrio de repetundis,
mur bebescere aciem borum auctoritatis Cic. , Slnüage u. Sßert^eibigung ber
rconadf) fofort auf bie
— IIj übtr.: A) D. 2luge: a) bas @c§arfc, Ote^enbc ^id;ter erfennen ob. auc§ eine löeitere ^nftruction
beä äußern 23£tcEc§, oculorum, Caes. b.G. 1,'39, 1. {ampliatio) oerlangen fonnte, Cic Yerr. 1, 9, 26.
— b) bie ©d^ätfe beö Sluges, «) bie ®e^fraft baä , Äcilla u. Äcylla u. Ächolla (in öbfc^rn. u.
gute Ocfid&t, mit u. of;ne ociüorum, Cic. u. St.: frül^ern Sluägg. aud^ Acbilla) ae, f. (bei Strabo
bonum incolumis acies, malum caecitas, Cic: tarn ll/oXla, bei"A/vXa\, Stabt ber Gart^ager
'^tol.
certä acie luminum uti, ut etc., Yal. Max. - u. in 33r)3a3ium, j. Xrümmer bei Elalia\ ^-orm -illa,
bie <2el^!raft in ber ^öeraegung u. Xptigfeit, ba§ Auct.'b. Afr. 33, 3 u. 4: g-orm -ylla, Liv. 33, 48,
Stugenmerf , ber Sit* ,
aciem alci ad se dirigere, 1. - ^ao. Acillitänus u.AGhollitänu§, a, um,
Catull.: aciem in omnes partes dirigere, Ov.-poet, acittitanif^, ad^ollitonff^, oppidum Acbollitanuni,
ü. SBtitf = 33tinfen ber Sterne, stellis acies obtusa PL 5, 4 (4), 30. - %{\xx. Acillitani (Achillitani,
videtur, Yirg. —
ß) bie materielle ®e$c, bie «pupitte, Aquillitani) , örum,
m., bie ©rc. t)on 2IciUa, bie
Cic. de nat.deor. 2, 57, 142 u. 2{.-meton. (poei), aicittitaner, Ac
bei Äuct. b. Afr. 33, 5: Aqu. bei
^a^ Stuge, Yirg. u. 21. —
c) bie®d^dcfe,@c$ftaft beä Gruter inscr. 512, 28.
©eiftes, animi, ingenii, mentis, geller ©eift, ^eUer Acimincuio, i, n. Stabt in S^eberpaunonien,
33er|tanb, i^eUe (Sinfic^t 2C., Cic. - u. bie Se^fraft TOa^rfd^. beim \. ©lanfomen in Slaoonien, Amm.
bes ©eiftes in X^ätigfeit "aa^ geiftige Stugenmetf,
, 19, 11, 8.
ber 23Utf, aciem in omnes partes intendere, Cic. Acincnm, i, n. befeftigte Stabt in9Zieberpanno-
— B) als mitit. t. t., bie gleic^f. bie ©c^neibe eineä nien, rca^rfc^. je^t 5«t.Dfen, Amm. 30, 5, 13.
^nftrumentes oorftellenbe^-ronte eines jur (Sc^lac^t äcina, f.
acinus.
aufgeftellten öeeres, bie Oc^lad^tlinie, bie @d;iac^t« äcinaceti, is, m. {axiväxrig)^ ber ftnmme, furje
rci^c, forao^t ä) t)a^ einzelne Steffen ,
prima acies, Säbel ber '^erfer,9}ieberu.6c9tl^en, Hör., Curt.u. 21.
bas ä^orbertreffen, Caes.: novissima ob. extrema, äcinäriu8, a, um (acinus), ju ben SSeinbeeren
))a^ Öintertreffen, Liv.: baff, postrema. Sali. fr. gcpttg, dolia, Xraubenfufen, Yarr. r. r. 1, 22, 4.
u. Liv.: media, ha^ 3}iitteltreffen, Zentrum, Caes.: &cinäticiui4, a, um (acinus), aix^ (getrocfneten)
dextra, ber red^te^ylügel, Liv.: tertia acies, quarta SSBefnbecten bereitet, vinum, Pall. 1, 6. Cassiod.
acies, Caes.: duae acies, Caes.: simplex, Anct. b. var. 12, 4.
Alex., duplex, Caes triplicem aciem instruere,
: äclnetös,i, m. {uy.ivnTogy unberaegac^\ einer

Caes. — a(ö b) bie ganje burc^ bie einseinen iiinien r)on ben Sleonen ber Sßalentinianer, Tert. adv. Yal. 8.
gebilbete ©d^lad^ttet^e, ©d&loc^totbnung, ac. exerci- Acinippo, Stabt in Hispania Baetica, \. 3iui-
tus nostri, Cic: aciem instruere, Cic: agminapo- nen auf einem 33erge bei Ronda la Vieja, PL 3,
tius, quam acies pugnabaut, me^r in 3JJarfcf)C0= 1 (3), 14.
lonnen als in ©d^Iac^tlinien, Liv-: totä acie dimi- äcinös,f.
(uxivog), ein rco^Iriec^enbeöMraut,
i,

care, Liv.: quum in acie stare (Stanb f;alten) ac nac^ einigen wilbe »ofilie, PL 21, 27 (101), 171.

pugnare decuerat, tum incastrarefugerunt,Liv. äciiiöt»u§, a, um (acinus), weinbeetarttg, semeu


— oon 3ieiterei, acies equitimi, Liv., equestris,Yell. asari, PL: caulis, PL
acinu8, i, ». bie Heinere öeere,
m. u.&clnum,
— üon Schiffen, quarum aiavium) acie constitutä, i.

Nep. — als ha^ in förmlicher ©rf)Iürf)torbnung


c; bef. bie Srauaenbeere (fjingegen baca = bie einjeln
gegen hm g-einb tptige i^eer, bie fötmlid&e ©cölod^t, ftef)enbe 23eere), a) übi)., bie 55ecre beä üol"«^«^'^^,
t)ie 5clbf*lacftt, Pbarsalica, Cic: equestris, Curt.: i^pi)^^, PL: bie^JJiiöpel, ber Granatapfel, PI. b) —
navalis, Mela: copias in aciem educere, Liv.,pro- insbef., bie »einbecte, acinus uvae
duraciuae ob.
ducere, Nep in aciem prodire, Cic: in aciem passae, Suet. u. PL: u. aciiii vinaceus, Cic: nu-
:

egredi, Liv., descendere, Liv.: in acie collocare, clei acinorum, PL — d^


3fibf. acina, ae, f., Ca-

constituere, colloco, constituo: acie confligere, tull. 27, 4.


f.
pugnare, Liv.: decernere acie, Nep., navali acie, äcipeii8$r, eris, in. (acus u. pesna = penna),
nac^ (5uDifc
Mela: acie dimicare, Liv.: cadere in acie, Liv.: ein bei ben 3nten fjod^gefc^ä^ter gifc^ ,

Sterlet {Acipexser Jiut/wnus, L.), nadj 2lu =

ex ipsa acie afratremissus,r)omScl^(ac^tfelben)eg, ber


aqul-
Liv.: acies magnam partem militum absumpsit bern ber ®tör,Cicu3L -3lnbere Sd;reibart
penMer, I\aul. Diac. p. 22, 13. - ^Jibf. icipenHl«,
ob. abstulit. Liv. - poet., Yulcania acies, ^euer^
m. Mart 13, 91 inlemm.
jnaffen, großes ^euermeer, Yir^. - äßieber übtr., v. is,
ü3 Aci( Aciaeuri 64

AcU, liiis, in. {lixii), ein ^lup ^luf »:i;icilieu, nuUis intcrdum quasi acoiibus coudire, PL ep. 7,
am uüiöl. 3-u$e öeö 'ilctna, mit iiaiem, Qfiunöem, 3, 0. — 11) bie xiauie für t>tn C^erud), ber mute ®<-
leiucc Malle lueijcu ^jeiul^mtiMi :ü)ujjcr, j. iiume di tuet), ue celia quem toetorem acoiemque ledoleat,

Juci^ Uv. tatst i, -io.") oiJiJ '^iJi-'- laud. lapt.


-'^*^!'- ^ CüL 12, 8, 13.
Prus. Ü, JoJ oüo A turj iit .
- bcv nua; eui
::)Jii)tl;e acurua, ae, f. {cixofiva), einc 2irt gelber Diftel,
fdjöiKr *(jivt u. ^ii.'t)l;aUci* öci- CiJalatca, Uv. met. 13, PL 21, lo (Oü;, 'JO.

7 JO fq. äoöröii ob. -uju, i, n. (äxucjov) U. lic&rötif i,

Aicihco, )'. acesco. /. (uxüoog), e. perennirenbe iWafferpflanse mit ge^^

iciKcuiuh, i, m. liin fietner fpt^rc <)i>aitimtt: t)tl' n)ür3lja|ter, geniefjbarer ^lüur^el, unjer Äuimu« {Aco-
i^temmctcn, Glo&s. Labb. - Xav. äoiocüiäriu», run LalainaSj L.;, Gels. U- 21.
li, ni. C. >^iciiimi'§ {/.aiouug), Gloss. Labb, ao-quieacü, quiövi, quietuni ere, bei ob. nac^ ,

äclyti, ydis, /"., jpater 4cli«, idis, /'. ,üicU. i)ev> etiü. juc Siut)C ronimcn, förperL au$=
tJiulie linfccn, 1>

fiivjt aw-S äyxvA.C'ij^ ein fui-jer^^peer mit einem ^ie-= ruber., a; ü. leb. iUejen, Gic. u. "ä.i ties boras, Gic:
men (^tlageilumj, mittelft öeffen ec gejct)leui)cvt u. in lecto, Guit.: in manipulo feni, Sen.: lassitudine
n'ieDer äuvücföqogen ipuröe, \irg. u. )iX. (üor ÜL), isep. - bat), u) mit u. ol;ne souino = ic^U-
Aciuoiiiit« ae, /". (JLy.f^vL>viu),^taDi{^xox>'^i)Xi)^ tcn, Gurt. u. 2(. —
/i*) eup^emift lüie unjer jur ':«ube ,

öienö, <\\\ öec 3;tva^e uon .^üryläuin nac^^^t)Uaöel= tomiuen •eingeben = uetbtn inorLe , Tac. abfoL, :


, ,

p^ia, j. vlAatA'o^', iDOUOn AcmöueiisiM, e, acnioneu« iSep. h) ö. ^cbl. , jur Oiulje fommcn , irtu&e fiufctit
iiico,A. civitas,A. legati, Cic. i'lacc. 15,34: '|Jlur. ob. babcn, culjen, aiiquid laxamenti, quo boininum
jubfip., Acmöuenses, iuni, in. öie (Sra. con '2lcmo= oculi ab buinano cruore acquiescant, ben.: aures
nia, tie Slcmoncnfer, Cic.ilacc. lö. §. '61 u. 3ü; Iti. in eo ^^extiemo; acquiescant, Gic: civitas acquie-
§. o8. scens , Gic. : rem lamiiiarem saltem acquiescere,
Acm^niiie«, is, m. (Ax^ovCöi^g), einec üon nid)t angegriffen merbe, Liv. : dolor admotis con-
;i>ulfanä ^djmieöegejcUen, Ov. fast. 4, 288. solatiombus acquiescit, PL ep. — 11) geiftig, a)
acna u. aciiüa, ae, /'. [J'iy.aiva) ^ ein ^JelÖmü^ im (^emütt)e IHü^e gewinnen, tetu^igen, iccil u. fic^

üon liiO 3'uf; im Cluüövat, Scrii)tt. r. r. >:A\i\)e finben numquam sinit i^improbitas) eum le-
,

ätoeiiouetuü, i, ni. [^anuiyojiriTog), bev ^lidft- spirare, numquam acquiescere, Gic: in bis (lit-
öctntöcticr, alö '-Beiname eineö nur auf imxm "^ov- teris tuis) acqaiesco , Gic. in quo uno (sc. in le) :

tl)eilbebac^ten '|>übagogen, Juven. 7, 218; ügl. acquiesco , Gic. — b) mit feinen


:^ünfd)en 2C. jur
Gioss. Lat. ed. Hiideür. p. 3, 27: 'Acoenouitus, 9iu^e tommen = mit Söcfctettgung, »ut 2iSobi-t>ebügea
qui nulli commuüicat.' bei etra. »eiwcilcn , ]\ä) burd^ etioaso 6efricbigt ob. et»
Äcoeti«, äicc in, f. i^äxuiTig), bie 'Scttftcnofttji freut füllen, in adolescentium caiitate, Gic: m.
= Amphiiruünis, Lucil. sat. 17, 1 hü Nou.
(Gattin, bl. Abi. , Glodii morte, Gic. m. Vat. , Sen. u. ^iC. :

26, ö v^ei C^eviad) gvicc^.). — c; mit feinen ^lö^if^^'^ fiel) ö^^ ))iüi)<i begeben =
äcöiutiius -HS, 011 u. um ^^a/TGÄou^o?), I)
u. cinuernaubcn ftpn , Gic. Ac. 2, 4o, 141. - 'i>ai). übl).
nac^jfclgcnl» acoluthus i^acolythus , äcöle-
; |Ubfio., )^jmbm. beipflichten, ©lauten lieimeffen, Siecht geben,
tus), i m. e. Untevbiener ob. (^et)ül]e beä '^viefterä
, m. JJat., Suet. u. JGt.
üei geioiffen ^eiergetn-ctuc^en bec vbm. Hirc^e, bef. acquiro (adq.\ sivi, situm, ere i^ad u. quaero),
beim 'Mtax, ber aHegöc&uife, Sötegncc (^nad) ibid. 7, 1) (öiä ^uit)ad)ä äum '^^orljanbenen) baju erweibcn,
lü, 2y rein lat. cerot'eiarius), Augustiii. ep. 28, 2 • gcnjinuen, de possessione detrabere, acquirere ad

u. ep. 1U4. Iiiscr. ISeap. 13U5 {wo acoletus;. — fidem, hm (l^rebit oerme^ren, Gic: gratias non modo
11) üuö etioaä folgenb , X)ai). übcreimtüument, meta- retinendas, sed acquirendas, Gic: sibi nibil ne-
phorae quaedam sunt communes, quae a Graecis que ad bonorem neque ad gloriam acquiiendum
acoiuthoe appeüantur, Diom. 4ö3 T. putare, Gic: omnem sibi reliquae vitae dignitatem
acöuiti, Adü. {d/.ornC), oi^ne otaub , 6ef. ol^ne ex etc., Gic. : acqu. vires eundo, Yirg. - abfol ,

^^n iStaub ber i^ampfplä^e, b. l). oi>ne aJlü^e, PI. öö, pragn., quod (oa^ id)) Patrimonium servavi, quod
11 v40j, loH. {ha^ id)) acquibivi, nocg etioaio baju enoorben ^abe,
acoMituiu, i, n. ^ay.övixov), ein gifttgeä ilraut, Sen. rbet. —
11) übt), (puxd) iknfirengung u. Müt)^)
(atutm^jut, 2ßüit6n)urj, begriff mefjvere ;jirten ber ccn»eiben, gewinnen, pcrfdtjaffcn, pauca, Hör. opes, :

(j^attung Aconitum u üoi"5ugUc§ ^. NapeUus^ PL: Ov.r praedam, Gurt.: pecuniam, Tac: Macedoniae
poet. üül).^ (5)i]t, Yirg. u. ui. regnum, Justin vires bello, Uv.: triumpbos de
:

ttcoiitiäs ae, m. [üxopiucg),!) ein 8ternmeteoc populis, Tac: sibi ianiam, Pbaedr. bosies ini- :

mit pfeiiai-tigem oqiiDeif, nac^ PL 2, ^5 (^22ij,öy. — micis suis, Justin. - prcign., ^iwa« ermerbeit =
11; e. jc^neU äujat^venbe ^ctiiangenavt, Amm. 22, (Stlöob. üJteic^ibumeijpeibeii, (^{uint. u. Juven.
15, 27. acquiüiiiu v^dq.), önis,/'.\,acquirO/,l)(nac^ ac-
äcentizo, äre (ccxovti^u)), mie ber ^urffpie^ quiro HO. 1) ber äurouc^e au äiJaffer = ber äufiuf ,

,

fcttid^ieten, fdjicfin, ü. iJlute, Yeget. 1, z6, 4 u. a. Prontin. aqu. lO u. b. II) i,nad) acquiro no. 11)
äcupöM, ön ob. um (^«;io/jo?), 3Jiübigfeit u. bie ©noccljung, 1) eig., Tert. exb. cabt. 12. - bef.
^d^merj oeitieibeub , nur
acopüs, i, f., jubftö. : I) bie föigeuiijumfeerroeroung al!3 ©rwerbungeart, oft 6.
•d, ^6-c. gemma; eine Steinart, öieU. ein mit golb==
JGt. —2) metou. ber <£t»erb, (Gewinn, Julian,
,

farbigem Äieö belegter auacäftpitaU ob. ®paio, PL epit. nov. c. 22. §. S'2. '

37, 10 vö4;, i4:ö. —


b) .,öc. berba) eine oificineüe acquiüititu», a, um ^acquiro) = nsQiTioirjTL-
^jjflanae, jouft anagyros gen., PL 27, 4 (lö;, 30. y.ög, junt SSertc^affen bieididtj verfc^afienb, Boetb.
— II; acopum, i, n. ^6C. unguentum) , eine iiinbe- Arist. top. c, 1. p. 6bO. Prise 1124 P. u. a.
,

lunaejuibc, ein Jdinimcnt, Gels. u. PL Acra, ae, ^cc. an, f. ^äx^ya), eine *2pt§e, ein
äcür, Ulis, in. {D. aceoj, bie ®äurc, I) bie^äure «ocftcbitgp, Acra lapygia, fonft Promontorium Sa-
für hin i^qdjnmd, ber faucc (Sefc^iuttct , beö :iüeinä, lentinum, j.Capo di St. Maria di Leuca^ PI. 3,
ber aliud), CoL, beä Sauerteig^, PL: ber Speifen, 11 (16), 100.
Quint. in acorem coirumpi [v. ^h^ün) , Macr.:
:
AcradiJia, f. Acbradiua.
in acorem traüsire vP- ber Speife) GaeL Aur. - , Acraeuüi, a, um {axQalog), auf -Ipi^en oerebrt,
^lur. im -biioi?, jucuudibisimuiü genus viiae noa- ^.Öeiuame otr^uno u. b^j ^upiUr, bi« auf ^bijtn
65 Acragas acrolithus 66
(bergen , 33urgen) i^re SSeref;ning§ptä^e Ratten (f. äorltSr, Adv. m. Compar. u. Superl. (acer),
Vitr. 1, 7, 1), Liv. 82, 33, 10 ii. 38, 2, 5. ron ber tt)ätigen ßinmirfung auf bie äu=
fcöatf, I)
Aor&ga§, Acr»g^antinu§, f. Agrigentum. ^ern Sinne u. üon berXptig!eit ber äußern (Sinne
acrätöphÖrön i, 7?. {(lynaTocfoQov), ein @e=
, felbft: a) V. ber 'X^ät be^ (^eftc^tsfinnes, acr in-
fä^ ju urtDermifd^tem Sßein, Yarr. r. r. 1, 8, 5. Cic. tueri solem, mit unoeriuanbtem 33(idf in bie
fdE)arf,
de lin. 3, 4, 15. Serv. Yirg. ecl. 7,33 (too 9^omin. © fet)en, Cic. - u. v. ber (iinra. auf ben (^efid^tä^
acratoforon). finn, acr. viridis, fted^enb, lebhaft grün, PI b) —
äcre, Adv. f. acer a. Q. V. ber (Sinn), auf baä ©efü^I, Ijeftig, f4mer?5af t, cae-
Äcredo, clmis, f. (sicer) bie ©d^dtfc , ber fcftotfc
, dunt acerrime virgis, Cic —
c) v. ber Qinm auf
©cfd^matf, Fall. 2, 15, 19. Theod. Prise. 1, 16. Plin. ha^ (^el^ör, butd^bringenb, laut, pronunciare, PI ep.
Val. 1, 25. — II) V. ber ^^ätig!eit ber inneren Sinne, Effecten
acredüla, ae, f. (gebilbet irie ficedula üon ficus, 2C.: a) V. ber geiftigen Se^fraft u. 2>erftanbeStt)ätig=

querquedula von quercus), ytame eineg unbeftimm= feit, f^arf, f^otfilnnig, mit Umfid&t, genou, videre
baren ^t^iereä, alä Ueberfe^ung von beä 2Iratuö vitia, Cic.: intelligere, contemj^lari, Cic: acrius
ölolvywv, tüalrfd^. "tia^) Äöuac^en, Cic. poet. de div. cavere, Hör.: acerrimeasservarealqm, ^mbauf'ö
1, 8, 14 (tt)o bie erfteStjIbe lang) u. b. Auct. carm. (S^ärffte beobaditen, Cic. —
b) v ber ^T^ätigfeit
dePliilom. 15 (lüo biejeStjIbe furgift). SSgl.Isidor. beö SBillens u ^anbelng, feurig, energif*, ^t^ig,
12, 6, 59 u. 7, 37. eifrig, mut^tg, acriter et diurepugnare, Cic: acri-
acricülii§, a, um (acer), ctwaS ^ii^i^, «bifitg, ille us invadere dextrumcornu, Liv.: acerrime agere,
acriculus, jeneö Hrva^ i^ifeige ob. biffige DJtännd^en, Cic, se morti offerre, Cic: acerrime oecupatus,
jener fleine öi^fopf, Cic. Tusc. 3, 17, 38. Nep.: acerrume mori, rei^enb ba^infterben, Plaut.
äoridium, ii, n. = diagrydion (ro. f.), Isid. 17, — c) V. ber %t)ät. ber 2tffecten, f^arf, ftorP, fettig,
9, 64 (reo üieff. diacridium 311 le[en). leibenfc^aftUd^, ftreng, l^art ((^gf^. elementer), ama-
äcrifölius (acrufoliiis,agrifolius), a, um (acus, tur atque egetur acriter, Plaut.: acrius cupere,
eris, u. folium) u. äquifolius, a, um (acus, us, Curt.: acerrime exspectare,fe^n]üd)tig,mit£d^mer=^
u. folium), nabel^ldttcrtg , b. 1^. S3(ätter mit t)er= jen, Cic - rictoriam acerrime in alqm exercere,
fd^iebenen nabelartigen Slusläufen l^abenb, a)^orm Sali. - V. Slffect ber Üiebe, heftig, ^ort, 5i§ig, alqm
acrif. (acrufol., agrif.): «) subst., acrifolium ob. inclamare, Plaut.: iucrepare, Curt.: alqd vitupe-
agrifolium, ii, n. ^ie ^teipalmt, <S>teci)ti<i)t, g-orm rare, Cic: elatrare, nad^brücEIid^, Hör.
acrif., Tarquit. Prise, bei Macr. sat. 2, 16 (20), 3 äcritüdo,dinis, f. (acer), bie ©d&ärfe, I) eines
u. Not. Tiron. p. 170 ed. Gruter.: %ox\n agrif., (Safteg Yitr. 2, 9, 12 u. a.
2c., II) be§ SÖilTeng,—
PI. 24, 13 (72), 116. Plin. Yal. 2, 25; 3, 15; 3, 49. bes ^anbelnä, bie Energie, populi Rom., Gell. -
- u. bat), raieber ß) adj., acrifolius (acrufolius),a, im Übeln Sinne, morum, ^eftig!eit, ^iffigfeit, Apul.
um, »on Stcd^palmen^olj, veetes, Cato r. r. 31, 1 äcro, önis, m. (axQCüv), I) bie ouf erften S^ieile
ed.Gesn. —b)^-orm aquif.: c()adj., aquifoliailex, be§ ßcibcS, bef ber X^iere, ats ©eric^t benu^t, na=
aquifolia arbor, ber®tc(^baum, bie®ted^ctd^e, ©tcd^« mentlid^ <^^roein^lnö^tl^en [Xiin tat. crura por-
palmc, PI. 16, 8 (12), 32; 24, 13 (72), 116. - ß) cina , trunculi suum) Spät. - S)aff. acröcölia,

,

subst., aquifolia, ae, f. u- aquifolium, ii. n. bie örum, n. (kxqoxojIicc) Spät. H) bas Cberfte
,

©tec^cicöe, @tc*palmc, PI. 16, 18 (30), 73 16, 25 (41), ; eines ^^ftanjenftengels. Spät.
98; 16,43 (84), 231. - 2)aD.it)ieber a<i/., aquifolius, &oröämat ätis, n. (ccxQoaua), ein »orttag jur
a, um, öon
<Stcd^6aum5otj, veetes, PI. 16, 43 (84), Unterhaltung, 533. mufifalifd^er {bd ben &xk6)en),
230 (aus Cato r. r. 31, 1, reo aber &em. naö) ben Cic Arch.9, 20 -bei ben 9iömern nurmeton.= bie
§anbjc^rn. acruf. f)aif Sd^neiber aquif.). (bef.bei^ifc^e)unterl^altenbe^^erfon, ein icnfünfliet
äGrimönia, ae, /. (acer), I) bie ®d^ccfc im (^e= ob. ^meifler (SJirtuoS), «orlcfcr, launiger ©rjd^ler,
jdimac!, ba§ yifante (nid^t gerabe xmangenel^m, rcie ^offenreifer, Cic u. 21. - ^tS" 2(bt. ^vlur. acrua-
inacerbitas), von(B^n^,S^khdn,<BaiT(>dex 2C.,Col. matis, Orell. inser. 2530.
u. PI.: brassicae, Cato. —
II) übtr., bie Schorfe, bie äcröämaticue, a, um {uxooccuaTixog), für bie
burc&brtngenbc Äcaft, Energie, ßc65ofttgfcit im 33e= Untcr5aüung(bur^3)iufif,(^eiang,S?orIefung),serva,
tragen, 2ru5brudf ic, patris, C^ic: in vultu, Cornif. Orelli inscr. 2885.
rhet. - u. bie ®d&ärfe bcc SDi^cuffion, bie tcwegtcre äcröi8i§, is, 2kc. in, 2lb(. i, f. {dxooaaig, eig.
«Hebe i&Q^^. sermo, bie rul^igere 2)arfteltung), Cor- baö 2(nl^i3ren, ba^.meton). ha^ 2lngeF)örte, eine »er«
nif. rhet. lefung, ein »ertrag, Cic u. 21.
Aorisius, ii, m. (Ay.Qlaiog), Äijnig von 2lrgo§, äcröäticiis, a, um (dxQoaTtxog), für ben Subo-
©o^n be§ 2lbag, Spater ber 2)anae, Hör. carm. 3, rer beflimmt, efoterif*, libri Aristotelis ((^gf^. libri
16, 1 sciq. Ov. met. 4, 608 sgg. Hyg. fab. 63. - exoterici, IgcoTtQixot), Gell. 20, 5, Q sq. ^

2)at). 1) AcriHiöne, es,


f. (AxoiaioSvri), Sod^tcr
ÄorÖcßraunia, Drum, n. (Axgox€QKivi{e,Tct),
bee 2lcrinuö, bie 2)anae, Yirg. catal. 11, 33. 2) — 1) alsX^eil ber Ceraunii montes ob. Ceraunia, f.
Acrisiönea§, a, um (AxQiaicjv^iog), gum 2Icri- Ceraunius. —
II) appellat. für jeben „gefäf;rlid;en
fiuä gej^örig, octifionetfc^, arces, bie Stabt Slrgoä, Dxt", baec Acroceraunia vita, Ov. rem. 739.
Ov.: amores, ber 2)anae, Col.: muri, b. i. 2lrbea, &cröcölefiHm , ii, n. {*Kxooxuj).i]ifioi'), ber
üon ber 2)anae erbaut, Sil.: fo au^ Acrisioneis oberfte ^^eil eine^ Srf)n)ein6fu|e5, Ycget. 6, 1, 2
Danae colonis fundasse urbem dicitur, Yirg. — ed. Schneid, Sdpeiber 3. St. Yol. lY. p. 105).
(f.
3) Acrisiöniädes, ae, 7/2. (AxQiaiojvifxSrig), ber acröcölia, f.
acro no. I.
acriüoniabe (b. i. 3^ac^!omme "ok Slcrifius) = gJer^ Äcröcörinthus^i,/*. (AxQox6Qiv&og),\>\i «urg-,
feu§, Ov. met. 5, 69. .poc^fiabtöon Äorlntb, Liv. 33, 31, 11 u. a. Mcl. 3,
Aoritäs, ae, m. (Axpirccg),
1. ein SSorgebirge 3, 7.P1. 4, 4(5), 11.
3«e[fenien§, j. Capo di Gallo, Mel. 2, 3, 8 u. 2, 7, äcrÖlifhuH, a, um {ttxQ6Xi»og), am äu^erften
10 (roo Acc. -an). PL 4, 5 (7), 15. (snbe üon Stein, statua, Statue, bercn bcfleibetcm
2. äcritäs, ätis,
f. (acer), bie @cöiitfe übtr. = , ob. vergolbetemi^örper uon ^'>ol32(u^entl)cile(iiüpf,
bae einbrtnötid^e, veritatis, Att. 467. »gl. Gell. 13, ^änbe u. ^J-ü^e) üon gjJarmor angefe^t waren, Treb.
Poll. trig. tyr. 32. §. 5; vgl. Yitr. 2, 8, 11.

vsiepvgeö, lat.^btjd;. ^aiibtob. %\i^. XIII. ^i>^. I.


Ü7 Acron Actium 68
Acron. ontis u. unis, in. (i-txoior, coyog), I) fletf (rebnerifc^e) «ortrafl (ugl. Cic. er. 17, 55), Cic.
Xöuiij bei- liauincujov, Prop. 1, 10, 7 (luo 3lcc. Acron- u. Quint. — 1)) beo Sri)aufvieterä 2c., ber t^ralra-
ta). — II) c. Ö3nc({)C, bcn ^Uicjcntiu'^ ciicIjUui, Vir^r. Uf*c tOortröfl, bie 'flctfon (ugt. Cic or 25, 86), Cic.
Aeu. 10, 711» (11)0 ')lom. Acron). — III) Ileleiiius — ba(). jüie «ctiiH, lu.
f.) meton. =bie t^eatralifc^e
AiTüii, ciuCh-ammiitifi'i-onn bic JUiittebcö4.^a^rO. »orrtctlung, SDarftctlunfl, reli(iui autem artitices suas
n. I5l)r. Icbcnb), (irflürcr bco Xovcn^ u .\3oni3,Cha- per orchestram ])raestaut actiones, Vitr. 5, 8(7),
ris. t'5 P. (^lüo 'Jiom. Acron) u. ISS 1*. (iüo 2(cc. 2. —
IIP jebe 2leufjerung einer fi3rperlicf;en ob. geifti -
AcronenO. gen Xf;ätigfeit: A) im Mg., 't^a^^ J^un, »ectic^tcn,
AcruniuM lacuM, m. ciii Xfjcil beS '^übenfec<S •»^onbcln, bie>S»ttnbtung, Udtigfett, aperta rerum il-

(Ulcus Iirii,Mntinus) , nucfi ^''^'^^^Ö'-''^ n)af;r[cf;. ber larum, Cic: gratiarum, 3lbftattung,2(eufjerungbeö
Untrrfcr (baiu't^'ii lacus ^ onetus ber Dberfcc uoii :^anfeö burd; ,2i>orte, 2)anfiagung, Cic: honesta,
l)io\5ün|tan5\ Mel. 3. 2, S.
:i3roiU'n:; Cic - m. fubj. Genit., corporis, Cic: vitae, t^äti
:^Acronöma tfaxn, u. eine unbefauntc Öegenb geö, prattifc^eö ;^e6en, Cic —
B) tnö6ef.,baä öffent-
in Unteiitalien, Cic. ad Att. 13, 40, 2 jiü. liche .soanbeln, 1) übl;. febc ftaatöbürgerlid;e Jjanb«
acrApAdium, ü, )i.{i(xoo7TüJioi')^ bieSuffpt^e, tung = »ft^anblung, Eintrag ob. «otfc^tog (an'ö 3>oIf,
Minorvao i^eine 5tatue\ Ilyg. fab. SS. an hcn Senat), öffentticfte 9tcbe u. bgt., cousularis,
äcrör, öris, m. = acräu(lo, Fulg. coutin.Virg. Cic: actio de pace sublata est, Cic: seditiosae
p. 140 C(/. Muncl'er. actiones {trihiuiorum), Liv.: baf). actiones Cice-
acröterium, ii, n. (ttxocjrroiov), I) bie5eroor= ronis, Gracchorum, bie ftaatebürgerlic^en .^anb-
laufcnbc Canbfpi^e eine^ öafenä 2C. (rein tat. pro- hingen, bie ganje 2(mtötf)ätigfeit (infofern fie meift
muuturiimi procurreus), Vitr. 5, 12, 1. II) — in Einträgen u. 'bl^'n^n beftanb). Sali. 2) eine —
Flur, acroteria, oben an "öm Gdfen (baf). angula- ."ganblung oor öerid^t: a) 'lia^ »ctöanbcln, Suiten
ria) unb in ber 3)iitte (auf ber 3pi^e) eine§©ie6el§ eineö ^^roceffeö (als ^öert^eibiger), bie »ettöelbigung
(bafj. mediaua) fjerüorratjenbe 'ipoftumente um , üor Gericht, causae, Cic. Dej. 2, 7. b) baä »ec= —
Statuen, $i>ai'en 2c. barauf 3U fe^en, bie ®ithtl--^iU folgen beä 3ied;tö uor Gericht, bieÄtogc, ber «proccf,
bcrftü^lf, Yitr. 3, 5, 12. civilis, Cic: actionem iustituere ob. intendere,
&cru&ma, )'.
acroama. eine Älage einleiten, anftellen gegen 3nib., ^mb. ge-
acrofoliiiM, f.
acrifolius. richtlich belangen, Cic. —
ba^. «) bie ÄIogc = Älag.
1. acta, ae, /'. («xr/J), 'oa^ [teile, fjoc^ragenbe formet (ba jebe an5ubringenbe 5^Iage jur 3}ermei=
®cftabc am -Oieere, ha^ Sccgeftabe, metcfjco rcegen bung aller Ungemi^^eit über biefelbe in eine be^
feiner romantifcf;en Sage unb loeiten 5Iuöfid)t einen ftimmte ^-ormel gefteibet fegn mu^te), Cic de nat.
reijenben 2(ufent^alt geraäf)rt, Cic. u. 2(. - ba^. deor. 3, 30, 74 u. ö. - u. üb^. eine gettcötlicöe gfor-
actaemeton. oft = ^euerer 2lufentf;a(tu. Seben frö[)= mcl (Stniueifung über baä raaä bei 3ied;töfjanblun=
,

tiefer (fr^olung, nic^t feiten auc^ = ausfcfjweifenbe gen gefe^lic^ ju beobachten ift), Hostiliauae, über
Lebensart ant Seegeftabe, in actis esse nostris, 6"rbfd;aften, Cic deor. 1. 57, 245 (ogl. ibid. 1,
Cic: istoriim et actae et voluptates, Cic: tum 58, 246 Mauilianas veualium veudendorum leges
istius actae commemorabantur, tum flagitiosa ediscere). —
ß) bie Ätagrebe, Ätagfc^rift, actiones
illa con\ivia, Cic. Yerrinae, Cic: in prima parte actionis, Quint. —
2. acta, örum, n. f.
ago. y) bie ©rlauSntg jutÄlage, basÄIogrecöt, actionem
actaea, ^raut üon ftarfem ©eruc^e,
ae, f. ein habere, postulare, dare, accipere, restituere. Cic,
eörificpHfraut {Actaea spicata, L.) PI. 27 7 , . Quint., Suet. u. 31.: exceptä Macedonum gente
(26j, 43. non est in ulla data adversus ingratum actio,
Actaeön, ouis, m. (Jy.raicov), (So§n beö 2lrt= Sen.: multis actiones et res peribant, Stielen ging
ftäus üon ber 2(utonoe, Gnfel besGabmu^, üonber ^lagrec^t u. ^lnfpruc^ (Sac^e, auf bie man2(nfprud^
Siana, bie er im 23abe erbtiefte, in einen öirfc^ Der- l^at) oertoren, Liv. —
()')biegerid^tlid^e3]erne[)mung
roanbeit unb uon feinen §unben jerriffen, Ov. met. ber .^lagfac^e, ber Sermin, altera, Cic: tertia, Cic.
3, 138 i>q(i. Hvg. fab. ISO. Serv. Yirg. georg. 1, 14. Aotiönices, ae, rii. f. Actium.
1. actaeu§, a.um {ay.Tcuog^, om ©eflabe (®ee= actito, ävi, ätum, äre {Freqii. n. ago),gett)ö$n'
geftabe) aeteacn, statio, Prise progn. 69. Itd6 betreiben, causas multas, üiele '^roceffe fül^ren,
2. Actaeu!«, a, um, f. 1. Acte. Cic: tragoedias, in ^r. alä Sc^aufpieler auftreten,
1. Acte, es, f. (Axrri), eig. „Äüftentanb", atter Cic: fo aud^ mimos, Tac
Diame dou mtica, PI. 4, 7 (11), 23. - Sau. a) Ac- Actium, ii, n. (llxTiov),!) 33orgebirge in2Icar=
taeu§, a, um {llxTaiog), aftäifcö = atttf^, at6entfc$, nanien, frül^er bto§ mit einem bem Slpollo oon hm
Aracynthus, Yirg.: arx, arces, Ov.: imbres, ^onig^ 3Irgonauten erdc^teten Tempel, bei bem jä^rlic^ bem
regen, Stat- Subftt)., Actaei, orum, m. bieStftäer ©otte ein 5^ft iiiit Spielen gefeiert raurbe, fpäter
= Jlttifer, Xep. Thras. 2, 1. b) Actiäs, ädis, — mit einer uom Sluguftus jum ©ebäc^tni^ feines
f. (AxTidg), ofttfd^ = atfifcö, Yirg. georg. 4, 463. Seefiegeä über Slntoniuä u. (Eleopatra (31 r». (S^r.)
2. acte, es, f. {^iry.rr^ = ehulus, 2ltttcö, Wcber-- erbauten Stabt gleic^eö 9?amenä, aus gleicher 3^er^
^cfunbct (Sambacus ebiilus, L.), PI. 26, 11 i73), anlaffung erneutem Sempet u. erneuten Spielen
120. Apul. herb. 91. (ogl. PI. 4. 1 [2], 5 u. öeijne 3U Yirg. Aen. 3,280).
Acti&cnH, a, um, Actium. Cic. ad fam. 16, 6; ad Att. 5, 9, 1. Mel. 2, 3, 10.
Actia»«, iidis, /'.
f.
f.

Acte u. Actium. — II) §afen u. 9i^ebe bei (Sorcgra, Cic. ad Att. 7,


actiBöphöröti, ön, Nora. Plur. oe {axTivo- 2, 3. - 2)aö. abgeleitet: 1) Actiäcu§, a, iimCAxna-
</öoo;), ftta5tentra9cnb,cocliloe,P1.37, 11 (53\ 147. x6g), octifcö, Apollo, Ov.: frondes, bem2{poKo ]^ei=
actio , önis, /'. (ago), eig. 'iia^ 3 "==^ e ro e g u n g= lige Sorbeerjmeige, Ov.: legiones, bie bti 3(ctium
Se^en; baf}. I) bie SScjocgung, in siugulis tetran- fochten, Tac: triumphus, nac^ bem Seefieg bei 21.,
tum actionibus, jebesmat bei ber .3ie^ung eineö Suet victoria, ludi, Suet. —
2) Actiäs, ädis, /.
5treiöDierteIä,Yitr. 3, 5, 6. n)bie mitbemmünb== — :

{AxTiäg), acttfc§, Cleopatra, Stat. silv. 3, 2, 120.


liefen Q^ortrag rerfnüpfte Haltung u. $8en)egungbeä — 3) Actirs, a, um ('JxTtog), acttfcö, Apollo ob.
iiörperö u. feiner 2^^eile, öerbunben mit gef;i3riger Phoebus,Yirg. u.Prop.:litora,Yirg.: bella,Sc^lad;t
9)iobuIation ber Stimme: a) beä ^ebner^, ber üvk- bii 3(ctium, Yirg — 4) Actiönices, ae, m. (Ax-
69 actiuncula actus 70
Tioviy.i]^)y bev ©icger tn ien cctifc^en Spielen, ürelli jn fe^cn, f^ncd, canes, Vel. Long, de orthogr.
p.
inscr. 2633. 2234 P. - gen), actuarium navigium ob. actuaria
actiuncula, ae, f. {Demin. ü. actio), ftetnc gc« navis, eine 2lrt leichter, mit (Segel= u. Siuberiüer!
nd^tlid&e «Rebe, PI. ep. 9, 15, 2. verfe^ener ©d;iffe, ein Sc^neUfegler, eine 33rigan=
Actiu§, um, f. Actiiim.
a, tine, Caes.: fo auc^ fubfto., actuaria, ae, f. (6r. na-
acCivöt Adv. (activus), atö ein Slctiöuin, attlMt vis), Cic. ad Att. 5, 9, 1. II) jum — s:rci6cn eine§
(@gf^. passive), verbum act. clicere, ponere, fpät. 3]ief;gefpanne5 cinflericötet, limes, ein SBeg siuifc^en
Gramm. jioei 2Iecfern, jiüölf %\\'^ breit, Gromat. vet: baf;.
activitäH, ätis, f. (activus), bieactioeScbeutung palus, SBegpfafjl, SÖegftange, ihid.
(©gf^. passivitas) , Prob. 1483 u. 1488 P. u. a. 2. actuäriuM , ii, m. (ago) I) ein Ocfc^wlnb'
,

jpät. Gramm. f*rct6cr, Sen u. Suet.; ugl. Sipfiuö 3U Tac. ann.


activus, a, um (ago), I) im §anbe(n ob im 5, 4. — II) ein Sicc^nunßMü^rer, »u*5alter, Petr.
%^m\ 6eftel;enb, tHi'x^, pMlosophia, b. i. bie praJ= 53, 1. - 3nöbef.: a) beim §eere =-- eineSlrt^roüiant.
tifd^e (©gf^. contemplativa),Sen.: jDars (@gf^. spec- mciflec, meiere ben uon ben ^Jlagasinuorfterjern ge==
tativa), Quint.: elemeutum (©gf^- patibiie),Lact. gen Quittung erfjobenen "ijiroüia'nt aw bie einjelnen
— II) eine S^ätigfcit tejci^nenb, actio (©gf^. pas- §eereöabtf)eilungen ju oertfjeilen fjatten, Eutr. u.
sivus), verbum, conjunctio, significatio ob. vis, 2(.; ygl. @ten)ed)iuö 3U Veget. de re mil. 2, 19.

fpät. Gramm. Xsfdfjucfeju Eutr. 9,9. —


b) actuarius sarciualium
actör, öris, m. (ago), Sewejjung
I) ber ttxoai in principis jumentorum, ein faiferl. 33eamter, ber
St%t, txtiH, pecoris, §irte, Ov.: habenae, Sd^teu- bie öerbeifcfiaffung ber '^sferbe 2c. jur ^-ortbvingung
berer, Stat. —
II) ber^mit 2(ction t^eatralijcfj S)ar= beö faiferl. ©epäcEäju beforgenfjatte, Amm. 15,5,3.
fteUenbe, ber ©arftettcr, ®pielcr, 9lepcöfentant einer AcihöHe^Adv. (actuosus), mit uottftcr, b. i. mit
1Roii<i , suorum carminum, Liv.: secundarum et leibenf^afttid^er Slction, mit ßeibenfd^aft, non act.,
tertiarum partium, Cic-: alienae personae, Cic. o^ne Seibenfcfjaft, Cic. de or. 3, 26, 102.
- ba^. abfol., ber ®ioufpieIer, 5tctcut iibf;., Cic. — actüö8u§, a, um (actus), I) tjoll Söewegung unb
III) ber eine 33ernrf)tung übernimmt: 1) im SlEg., ßeöcn, tum sunt maxime luminosae et quasi actu-
ber asertid^tcr, SöoUjic^er, Söcfotöcr, SSetmittlet u. osae partes duae (orationis), Cic. or. 36, 125. —
bgl., rerum, Cic: actor auctorque, $8ejorger u. 33emegung, »ielBetoeöf, t^dtig, vir-
II) voll tfjätiger
33eratf;er, Nep. —
2) inebef., ber eine ftaatö6ürger= tus, Cic: vita (eineä >Staatämanneö), Sen.
lic^e ^anblung üollsie^t: a) ber
etm. öffentl. üer= 1. actus, a, um, f. ago.
f)anbe(t, = beantragt ber offentlid&e SUcbncr, Cic.
2C., 2. actus, US, m. (ago), I) baä ©etriebenraerben,
de legg. 3, 18, 40 u. ö. —
b) a(§ gerid^tl. 1. 1, ber <Sid^=33eraegen; bal^. bie cerurfad^te »eniegung, (mel-
einen '^^roce^ betreibt, ^mb. t)or ©erid^t belangt, lis;cunctantior actus, langfamer ift bie 33en)egung,
ber Ätäger, Cic. partit. or. 32 in.: unb ha geiü. bie Lucr.r fertur magno mons improbus actu, mit
^roceffe uon 9tecf;tögele^rten geleitet mürben, ber geiualtigem Sturj, Virg pilaque contorsit vio-
:

@ad^n»altet »or ®etic|>t, Cic. div. in Caecil, 1. §. 1.: lento Spiritus actu, unter f^eftigem ©c^nanfen,
causarum, Cic. Brut. 89, 307. c) in fpät. ^di — Lucan.: vox, ut Spiritus fiuens, aeris est actu sen-
ieber »crwalter beä S5ermögen§, ber ,@üter eineg sibüis auditu (bem@epr oerne^mlic^), Yitr. — II)
^^riuatmanneg, einer ©emeinbe, ber®efc§dft§fü5rcr, "öa^3n=S3eraegung=Ä e^en, A) ha^ srcibcn beä SJiel^ö,
ber SEBirtöfc^aftcr, f»au§intenbont, adcnbant u. bgt., quia non veniant pecudes, sed agantur, ab actu
PI. ep., JCt. u. 21.: actor summarum, (Saffenren- nomen Agonalem habere diem, Ov.: quocumque
bant, Suet.: actor publicus, ber bie (Staatsgüter vultlevi admonitu (burc^ Ieid;ten3uruf), nonactu
abminiftrirte, bie ©infünfte bered^nete 2C., (Staatä== (burcf; irgenb einen förperlic^en ^"^«"Ö [benSireib^
agent, PI. ep. u. Tac: actor praedii, Cod. Just, ftad^el] inflectit illam feram (benö(epf)anten),Cic.
n. Inscr.: actor equitii, (SJeftütüermalter, Col. S^gt. — a)ieton.: a) (jurift.^. «.) baöi)ied;t,irgenbn)o3ug=
gjiarquarbt öanbb. ber 9töm. mtth. 5. Slbt^. m. vid) ob. ^agen biu-d;3ufür;ren, u. ber Drt ob. äßeg,
1. ©. 143^ 2lnm. 751. mo nuxn überfüf;rt, felbft, bie Uefiertrift, Cic. Cae-
Actörides, ae, m. (AxroQiör]^), ber 5lctotibe cin. 26, 74 u. JCt. — b) ein Selbmaß (fo genannt,
(= 9?ac^fomme beä Slctor), ii)ie9}^enötiug,(3orjn beö meil, lüiePl. 18, 3, 3. §. 9. fagt, in eo boves agun-
Slctor, Ov. fast. 2, 39 u. (alg ^Irgonaute) Yal. Fl. tur cum
aratro uno impetujusto), u.smar actus :

1, 407: ^atrocluö, (Snfel be§ 2(ctor, Ov.- trist. 1, minimus, 120 %u^ lang u. 4 ^'. breit, Col: actus
9, 29. quadratus, 120 Duabratf., Varr.: actus duplica-
actöriug, a, um (ago), jur Söätigfeit Beflimmt, tus, 240 '^: lang u. 120 %. breit, Isid. B; baö —
Tert. de anim. 14. SBemegen be§ ilörperö ob. feiner Sljeile, quanto
actrix, icis, f. (fyemin. 3U actor, Charis. 29 venitspectabilisactu,Sd)ritt, Ov. hal. 72.— :3»^=
P.), I) bie SDarfleaerin auf ber 33ül^ne,tragoediae
f.

bef., bie ^Beioegung beö S)arftellenben, a) bcö M-


et comoediae scelerum et libidinum actrices, nevö, ber öußcrr »orttög (f. actio no. II, a), Quint.
Tert. de spect. 17 {al. auctrices). II) bie Älö* — 6, 2, 30 u. f.

b) beö Sc^aufpielerö, 9Jiimen, bie
flctin, Cod. Just 7, 16, 41. —
III) e. SSBirtMcöaft«^ Slction, baä OeBcrbenfpiel, sine carminum imitan-
Verwalterin, Murat. inscr. 913, 6. dorum actu, ol)ne :Sarftcllnng ber Stücfe burd; W ,

act&älis, e (actus), tMt^^, wirFfam, praFtifc^, Liv.: actus histrionum veris affectibns (minor),
virtuSjMacr.: pliilosophia, Isid.: nomen, ein^f;ä= bie öcberben, Quint. - bal). meton., «) bie SDorftel*
tigfeit auöbrücfenbeä, Isid. lun«, »orfleaung eineö Stüdeö ob. einer Atolle felbft,
act&aiit^r, Adv. (actualis\ ber 25«StiöFeit nod^ histrionibus fabcllarum actu rclicto, Liv. 7, 2,
- /J) bie
((^gf^. naturaliter), Mythogr. Lat. 3, 6, 13. 11; u. fo Quint. 5, 10, 9. Suet. Ner. 24.
act&äria, f. 1. actuarius. .«gauptabtljeilung ber öanblung eineö ©tilcf«:), ber
o.vtrciiiiim
actftäriftla, ae, f. {Demin. u. actuaria, f. 1. 5lct, aiufäuö, primo actu placco, Ter.:

actuarius), ein fleineö «Hubetfd^iff, eine »arfe, Cic. actum negligcre (ü.Sid)ter),Cic.: incxtrcmoactii
ad Att. 10, 11, 4: tribus actuariolis decemscal- corruere ©djaufpielerj, Cic: neqnc omni lii-
(u.

mis, Cic. ad Att. 16, 3, 6. strioni ut placeat pcragenda est iabula,


modo m
1. acttiärius, a, um (ago), I) leicht in »ettjeflung quocumque t'iierit actuprobctur, Cic - übtr bcv ,

3
71 actutuiu acus 72

9lct, abfctnitl, villaticaruni j)astioiuiin piimus ac- &cQmino, nvi ätum, äre (acumen), gufpi^en,

,

tus, Varr extrcinub actus


: aotatis, Cic. C) bie liact. opif. 7,7: ijfter Partie, acuminatus, j^ü.
ibciüCijuiij^ bo'j .v^anöclubcu, bic srbatfgfcft, hiW »c- cornu lunae, tcluni, PI.: lingua, i^act.: im ^ilbe,
irctbcu, bic «crrtcfttunfl einer ^aA)i\ usque ad ex- ac. lingua cotc livoris, ISidon.
trcmae vitae liucin iu actu esse, ben.: in acta äcüo, tlcüi, acutum, ere (ü. Stamme AC, mie
luoii, ISeii.: in cetciis vitae actibus, Quint. — acus u. acies), fd&dtfen, we^en, jufpi^en, fpi^cn ((^gf^-
:i3nol)C) : a) bic pfffntlidje ÜH'i-vidjtuucj alo 9lmt, bcv obtundere, retundcrc), I) eig.: serram, Cic dcn- :

n>oflcn, Traj. b. Tl. ep. 10, 28 (37;. - u. bc). actus tes, Ilor.: dentes iu proelia, Tibull.: gladios, Liv.:
reruni ob. t'oronsis ob. bl. actus, bic ßjcidjtlic^en cnses, üv.: ferrum, Virg.: tela (^auer) sua attritu
®cf*äfic, bei- ©cfd)äfi<lflonö (.'öaltuu}! öffcutl.3icbcn, (ü. (S'ber), Sen.: sagittas cote, Ilor.: palos, Col. —
3-ül)iiiiu^ i)ou ^|U-occ[fon, .'oanbljabuiuj bcr 3"fti3f 11) übtr., a) (gramm. 1. 1.) fd&dcfen, syliabam, fd;är^-
4^altuiujvon Ocvidjtotac^cuj, Quint. u. 21. bal). — fer ob. l;eUer au5]'prec{)en , betonen, burc^ Söetonung
®ütet unbStcd^nungcn eines
l))=:bic iWcrwaltunfl bcr ^ett)ot:&eben gravein ponere) Quint. 1, 5,
^^nuatuiamieo obevbeö3tciateö, JC't. c) ntctou — ,
22 u. 30. — ((^gf^.
b) gleid;j. we^en, f*ötfen, üben, lin-
,

bie ueiiid;tete -^anblung, Xbat, 'i)a'^ SBcrf, tui actus, guam exercitatione dicendi, geläufiger tuad^en, Cic:
ri. pan llerculei actus, Claud.: boni actus, Lact.
: u. fo bl. linguam Ilor. ingenia adolescentium:


,

(1) bie !Hidt>tfc^nur bei feinem S^un, Trajan. bei ((^gf^. obtundere), Cic: mentem, prudentiam in-
PI. ep. 10, i)7 (98), 1. telligendi, Cic: illos aetas acuet, tüi^igen, Ter.: se
actütiuu, Adv. aUbalb = foftleic^, Äomi! , Cic. ad exagitandam hanc ejus legationem, fid; barauf
u. 21. fpi^en, Cic — c) e. 3i^ftonb 2C. gleicf)]. fc^äcfen,
&cü&rlu8y ii, m. (acus) = aquarius no. II, 2, tu. f. nod^ me6c anfad^en, entflammen, fleigern , er^o^en, a)
&cüla, ae, {Demin. v. acus), eine fleine ^la-
/'. ü. leb. Subjj.: industriam, Cornif. rhet. : studia
bei, Cledüu. Gramm, p. 1896 P. (Siebnerftubien) M. Ciceronis, Val. Max.: hac mo-
&cül§&tu8, a, um (aculeus), I) ftad^elig, mit deratione tarn justa studia (Spmpatfjieen) Liv.: ,

®to*cin »erfeljen, uon X^ieren unb ^fknjen, PI.: alci metum, Yirg.: u. iras in haec, Yirg.: iram ho-
t)at). ac. ictus, ^tic^ üon einem %i)m\iaä)el, PI. — sti ad vindicandas sociorum injurias, Liv. qui-
II) übtv.: ]) fpi^ifl, fted^cnb, bcigeiib, literae, Cic. — buscumqueirritamentis poterat iras militum, Liv.
:

2; fptijfinbig, sophisma, Cic. — tebl. Subjj. : auctoritas majorum erigit


ß) V.
äcülßuH, i, m. {Demiii.
ber @tod^cI, t). acus) , omnium cupiditates et acuit industriam Cornif. ,

I) eig.: a) üon Sietall, bec Stift, tabulam aculeis rhet.: curam acuebat, quod adversus Latinos bel-
contigere, Col. - ob. bie @pi§e eineö äßurfgefdjoffeä, landum Umftanb) bie SSorforge,
erat, es fc^ärfte (ber
sagittae aut giandis Liv. b) ber X^iere, apis,
,
— ha'^ tc, Liv.: hujuspropinquitas populi acuit cu-
Cic: bystricis, PI.: acuiei calcis, ©pornen bec ram (^ßorforge) patribus, Liv. — d) leb. äöefen ic.

:QÜI^ner, Col. —
c) ber ^^[(anjen, spinarum, carduo- getnüt^licJ) leibenfc^aftlic| onfpomen, anregen, auf=

,

rum, PI. II) übtr.,be]. im ^^piur.: 1) bas Stec^enbe, regen, aufmuntern, antreiben, onreijen, a) x>. leb.
aJerlc^cnbe, 'gicrjtjerrounbenbe, bef. a) üon fc^arfem Subji.: Martern (= XapferJeit), Virg.: lupos audi-
$8erfal;ren unb bei^enber, üerraunbenber 3tebe, acu- tis balatibus, Virg. illum, Cic, alqm his verbis,
:

leos severitatis emittere (gleic^f. ^erausftrecfen), Virg.: simul ceteros ad aemulandas virtutes,Liv.:
Cic. - acuiei orationis, coutumeliarum, Cic: fue- ad tutandos semet ipsos et rem publicam secum
runt nonnulli acuiei in C. Caesarem, (Sticheleien animos, Liv. —
ß) von lebt. Subj].: illos aemula-
gegen 2C. Cic. —
b) t). Ä'ummer u. Sorge, sollici- tio inter se et omnes causae acuunt, Liv.: non

,

tuüinum acuiei Cic 2) baä Stufregenbe 2ln=


, , praecipue acuit ad cupiditatem literarum am.or
treibenbe (tüte Stimulus), ber ©porit, Stod&et, haec laudis? Cic: nee alia provincia militem magis ad
ad militum animos stimulandos aliquem aculeum virtutem acuebat, Liv. nee ira magis publica quam
:

habent, Liv.: auditorum intentio nullis extriuse- privatum compendium in hostem acuebat Liv. ,

cus aut blandimeutis capta aut aculeis excitata, &oup£diu8, a, um (acus u. pes) mit fpi^igen
PI. ep. —
3) ber tiefe ©inbturf, ben ber 9iebner ob. gü^en = fcöneUfüf ig Paul. Diac. p. 9, 13. Placid.
,
,

bie 9iebe im ^wijöxtx iwxMiä^i, relinquere vero Gloss. in Auct. class. tom. 3. p. 435. u. Gloss. in
aculeum in audientium aiiimis is demum potest, Auct. class. tom. 8. p. 12 u. 34 ed. Mai
quinon puiigit, sed infigit, PI. ep.: orator cum 1. äcü8, eris, n. (ü. ^tamm^ AC, f.
3. acus),
delectatione aculeos relinquit in animis eorum, a bie hülfen beö (SJetreibeö u. ber §ülfenfrüc^te bie ,

quibus est auditus, Cic: tarnen horum (philo- Spreu, Varr.: 9Zbf. acus, us, m., Col.
sophorum) oratio neque nervös neque aculeos 2. &cb§, i, m. (t). Stamme AC, f. 3. acus), ein
oratorios aut forenses habet, Cic. Seefifc^, mit einem fpi^igen 9iüffel, roa^rfc^. ber
äcüm^n, miuis, u. (acuo) bie ©pi^e, I) eig., , •gorn^ec^t, <pfeilftfc6 (Esox Betone, L.), PI. u. Mart.
)on)of)( bie natürliche, nasi ((Sterbenber) Lucr.: , 3. ücfts, US, f. (ü. Stamme AC, rcooon auc^
rostri, PI.: scorpii, ber Stachel, Cic. poet.: alä bie 1. u. 2. acus, fo roie acuo, acies u. a.) bie @pi§e, ,

fünftlid^e, obscurum coni Lucr. verba sub acu- , : ber Stift, I) alä 9label, a) üb^.: pars acuum, quae
men stili veniant, cor bie Spi^e bes ©riffele (tüir : acuta est, Cels.: grana ciceris spatio distanti mis-
„cor bie ^eber") !ommen, Cic: lignum (©c^aft ber sa in acum continuo et sine frustratione inserere,
^anje; sine acumine venit, Ov.: auspicium ex acu- Quint. filum conjicere in acum, einfäbeln, Cels.:
:

minibus 3Sorbebeutung (für htn Sieg) aus Ieuc^=


, acu duo lina trajicere, Cels.: vulnus, quod acu
tenben Spieen (ber (Speere raenn an i^nen eleftri- , punctum videtur, Cic: acu pingere, ftidEen, Virg.:
fc^e Jlämtnc^en fic^ 3eigten), Cic; t)gr. acumina baffelbe acu facere id PI. - Sprüc^ro. , tetigisti
auspicata, Arnob. —
II) übtr.: A) ha^ «pifonte, sa-
,

acu, bu ^aft ben redeten %Ud, "atn ^Jiagel auf 'a^n


poris, PI. —
B) tüte acies, 1) (Sc^orfffnn, \^axUx-, ^opf getroffen, Plaut, rud. 5, 2,17 (1306) si acum :

feiner »erflanb,ingenii, Cic: abfot., ubi est acumen quaereres, acum invenisses, üom forgfältigen Su=
tuumV Cic: poet itn 5ß(ur., Hör.: acumina mere- ^en, Plaut. Men. 2, 1, 13 sct- (238 sq.). b) jum —
tricis, ^:pfiffe unb kniffe, 3iätt!e,Hor.— 2) bie ®pi§.
3ufammenl^ alten ber §aarfrifur (§aartüulft) bie ,

finbiöfett im Sing. u. ^:piur. Cic 3) 2Bi§ (ogt. — •^aarnabel, Stefinabel, Quint. u. 31. (ügl. Söttiger'ä

, ,

Uipointe), Cic: genus quoddam acuminis, Cic. Sabina, Sb. 2. S. 128, 147 u. 163). II) alä Stift
73 acutalis ad 74
ob. 25otn einer (Sc^nalfe, Treb. Poll. Claud. 14. — ber TCQivog (ilex>, ilicis glans, quam Honierus
III) ®tc(fet be6 ^ppanjerg, Fall. 1, 43, 2. -
aB acylon appellat, PI. 16,^ 6 (8), 19.
aiS* acus alö w«5c. 5ei PI. 26, 1 (4), 5; ügl. Prise. acyrölög^ia, ae, /. {ay.vooXoyCa), '^a^:» unctgent»
654 u. 712 P. Prob. 1463 P. lic^e Sflcbcn, ber unetgentlidöe 5tu6bturf (rein tat. im-
&cü(ftli§, e (acutus), fpi^ig juloufenb, Gro- proprium ob. impropria dictio), Gramm.
mat. vet. p. 132 ed. Goes. (aber f. ed. Lachm. p. Acys, f.
Acis.
214, 7). 1. ad Praep. m. Acc, bejeici^net ^u^
(altlat. ar),
äcütfttns, a, um (*acuto t). acuo),9cf^ärff, Ve- näd^ft bie im Sßerben Begriffene 3Innä^erung, b. \).
get. vet. 1, 22. Siic^tung in ber 33en)egung u. STusbe^nung 3U ober
äcfite, Adi\ m. Compar. u. Superl. (acutus), nad^ einem 3iere, bann aber auc^bie üollenbete STn-
f(§arf, I) t). ben ©innen, cernere, Lucr. - acutis- nä^erung b. §. 3iic|tung in ber 9?uf)e = 9Mbe bei
,

sime audire. Solin. - ü. ^^one 2C. 6oc$ (@gf^. gra- einem ^^^unfte, beutfd^ ju, na*, an (C^gflv in m.
viter, tief), sonare, Cic. —
II) d. 33erftanbe, fd^at^
,

Slcc.; ogr. Sen. ep. 73, 13: Dens ad homines ve-


ffnnig , ^nntti^ , fleiflreidö, treffcnb, dicere aut scri- nit: immo, quodpropius est, in homines), I) im
bere, Suet.: acute arguteque ad baec respondere, 3fiaume A) eig. 1) ^ur 33e5eid)nung ber ^"Hic^tung
: :

Cic: acutius tractare alqd, Cic: acutius ob. acu- in ber 33en)egung unb 3lu§ber)nung a) in ber ^^öe- :

tissime cogitare, Cic. raegung, ju nocö an nac§ ob. an . . . Wn nacö ob.


, , , ,

ftoütel», ae, f. (acutus), bie ^c^orfung, Prise auf ...JU, auf...Io8, accedere ad aedes has. Plaut.,
622 P. ad flammam, Ter., ad Aquinum, Cic: proficisci
äcütiangfilum, i, n. (acutus u. angulus), ein ad eum fundum ad Capuam Cic proficisci ad , , :

foi^er SBfnfct (a(ö Ue6erfe^ung üon o'^vyiöviov), Syphacem, auf ben ©. losmarfd^iren Liv. venire , :

Gromat. vet. p. 378, 18 u. p. 390, 10. ad Cn. Pompeji castra Cic. venire ad alqm, 3U , :

i^&oütftle, Adv. (acutulus), ;?teni[i^ fd^avfffnnig, ^mb.,Cic., auf ^mb. to§, Caes concurrere ad cu- :

moveri (benfen). Augustin. conf. 3, 7. riam, Cic: reverti ad alqm, Caes.: transcurrere ad
&cütüla§» a um {Demin. x>. acutus) jiemltd^
, , forum, Ter. - ire visere ad alqm, ^u ^mb., Ter.:
fc^orfffitniö, •fpi^finbifl, conclusiones, Cic: docto- ire ad hostem auf ben ^\ [05 Liv. - spectare, , ,

res. Gell.: anus, Apul. despicere ad alqm, Plaut u. spectare ad orientem :

äcfitus, a, um, PAdj. m. Compar. n. Superl. solem liegen nad^ 2c. (0. Socal.) Caes. u. eben=
, , :

(acuo) gefc^ditft, gcfpi^t, ba^. fc^atf unb fc^netbcnb


, fo vergere ad septemtriones Caes. ad Atticam, , ,

(@gi^. hebes, retusus, obtusus u. bgl.), I) eig., fo= PI. - ducere cohortem ad eam partem munitio-
rco^l burc^ 5tunft: culter, Plaut.: sudes, Caes.: nis, quae etc., Caes ducere legiones ad hostem, :

cuspis, Virg.: acutior sagitta, Ov.: acutissimafalx, auf ben %. to§ ,


gegen ben %. Liv. - mittere lega- ,

Col. - als üon 9Zatur, fpi^fö, fpi§» ^m^t, etfig u. tos ab alqm , Caes. mittere librum ad alqm an
: ,

bgl., nasus oculi, Plaut. cormia lunae, Cic. fr.:


, : ^mb. frfiidfen, il^m bebiciren, Cic: bal^. ellipt. libri
foliura, PI: elementa (Sltome), Lucr. - cypressus, ad Rhodios {sc. missi), aw bie W)., Nep., unb auf
pinus, mit fpijigen blättern , Ov. - neutr. fubfto., 33üd^ertite(n M. Tullii Ciceronis ad M. Brutum
,

hirsutabarbain acutum desinens,8pipart, Amm. orator u. bgi. - tendere manus ad coelum, Caes.:
25, 4, 22. —
II) übtr. A) fc^atf auf bie äußern
: convertere simulacrum Jovis ad orientem Cic: ,

«Sinne u. ben ganjen Körper rairfenb, 1) auf bie ein= vertier (verti) ad lapidem, Lucr. - beim ©enit. o.
jetnen ©inne: a) auf ben Oeruc^, odor, unguen- ©ötternamen mit 2Iu§laffung üon aedem, j^B. ad
tum, PI. —
b) auf ben ©efd^mad^, sapor, cibus, PI. Dianae (sc. aedem) venire, Ter. - in ber Umgangö=
— c) auf ba^ @eficl^t, 5ea, 5rcnbcnb, viridi colore fpr., bei ^erf., bei. bnpron.2'>ers.,^nv 33e'5eic|nung
est non ita acuto, sed mibilo magis et presso, ber Sßo^nung, acl me, ad te, ad se, ad vos, ju mir
Soliu. 27. §. 36. - Acc. neutr. a'tiyi. cemens acu- jc. = in mein öaus (chez moi), ^omif. Cic. u. 31.

, ,

tum, Amm. 21, 16, 19 (ogf. no. 2 auä Hör. sat. 1, b) in ber Sliiöbefjnung 6t§ ju, U^ nacö, Bio on,

,

3, 26). d) auf baä öe^ör, fc$otf, burc^btlngenb, Bi§ auf, ab angulo castrorum ad flumen, Caes. -
a(ö mufif. u. r^et. t. t.) 5o*, ^t§cont«
5eff, baf). (6e). a Salonis ad Oricum, Caes. - m. usque, dona us-
(@gf^. gravis, tief, 58a^=^), sonus, Cic: vox, Hör.: que ad Numantiam misit ex Asia, Cic: ab imis
hinnitus, Virg. - al§ gramm. t. t. gefd^dcft, fc§atf= unguibus usque ad verticem summum, Cic

,

Betont (@gf^. gravis), syllaba, Quint. e) auf ba^ 2) 3ur 33e3eic^nung ber 5lnnä^ernng, 9^ic^tung
©efül^l, fc^arf, fd^netbenb, ftec^enb (roie 6'^vg), gelu, in ber 9iu^e = a) bei, on, öor, sedere ad latus ejus,
sol. Hör. —
2) auf ben ganzen Körper roirfenb, atö Cic: jacere ad pedes alcjs, Cic: u. jacere ad me-
mebic. t. f. = acut (©gf^.longus, vetustus, d^ronifd^), ridiem, gegen 9Jl (n. Socal.), Varr. LL. habere :

morbus, Cels. u. Hör.: febris, Cels. - poet., acuta hortos ad Tiberim, Cic: villa quae est ad Baulos,
belli, W mi^Iirf)en 3wfäUe Hör. ,
— B) o. geiftiger Cic. : u. istos libros legit ad Misenum ,
bei 3)1 =
Schärfe , a) üon ben innern Sinnen , nares, fd^arfe auf bem Sanbgute bei ^\ Cic: pugna, victoria ad ,

(feine) 3^afe = fc^arfe Seobac^lung^gabe, Hör.: aures, Trebiam, Liv. - adesse ad portam, Cic. esse ad :

fc^arfeä (feineä) 0epr, feine Seurt^eitungsfraft, dextram, Cic ad laevam, Plaut.: esse ad manum
.

Calp.: cemis acutum, bu fie^ft fd^arf, 6ift fc^arf= manus), Cic: manere ad regem, Liv., ad ex-
fi(^tig(6ei Slnberer ^e^ter), Hör. sat. 1, 3, 26. b) — (f.
ercitum, Caes segnius bellum ad hostes appara-
:

ü. '^Nerf. u. perfönt, ^uftänben, fcöatfflnnig gefd^cit, ,


tur, Liv.: tantum esse nomen ejus exercitus etiam
einfic^t^ooll, geifitcid» , trcffcnb, tief u, burcöbtingenb, ad ultimas Germanorum nationes, Caes. - bef., es.sc
fc^otf Befltmmt (ögfife. retusus , hebes, insipiens), ad urbem, u. röm. 5Jcagiftratöper)., bie mit Wefolge
«) übf).: ingenia, Cic: homo acutus magis, quam u. 9}ii(itärbefef)(e reifen u. an einem iDrte if)r Stanb-
oruditus, Cic: acutus ad fraudem, pfiffig, Nep. - quartier auffd)(agen, Cic: u. esse ob. remanerc ad
motus animorum ad excogitandum acuti, Cic: urbem, esse ad portas, n. ^-erbfjerrn, ber mit bem
interrogatio, Quint.: studia,'8rf)arffinn erforbernbe, Oberbefehle oor diom roeilt, aber alo folc^er in bie
Cic. — ß) alg r^et. t. t., fd^atf Beftimmt, fd^Itd^tunb Stabt ]u fommcn nirfjt bercdjtigt ift,Cic. - esse
treffenb, orator, Cic: sententiae, Cic ad alqm, bei ^mt>. (im .i^taufe atd iU'fuc^enbcr)
Acylla, Acilla. fepn, Cic: ebenfo coenaro ad alqm, Gell.
- u. oft
f.
&oj^lÖ8, i,
f. {üxulog), bie epote ©tcöel, ^^-ruc^t ad alqm = bti, oor ^mb. snr «eseic^nung ber ,
75 ad ad 76

'^(xl, ipo obcv! unter bereu :iJoituu(^, Xf;cilunr)nie LL.: est ad unum victoriatum denarius, sicut ad
jc ctipao iHtriier)t, oxi-usationoni quaererc ad Bru- alterum victoriatum alter denarius, Varr. LTj.:
tum, Cic: ad judiconi a.[ron\ <'ic. : ad tibicincm ut unum ad duo, sie decem ad viginti, Varr. LL.:
hostias iinmolarc, unter 'iU'i^leituiti^ eine^ ^-töten ut uuum ad dccom, sie decem ad ceutum, Quint.
Ipielerö, Vic. - ebenfo ad ahid, Ui, ^u etu)., ,',ur '^^e — unb Steigerung, bi« ju,
b) luin ber 3(uöber)nung
^eirfjnuuii beö unter beffen (E-influffe etiü.
(Mj^ftnb'j. , blö ouf, «) \\h\)usque ad cincrem ämbusti,
: \)\\\\\

mn(iel)t, ad vinum, beim 2B ad liimina, beim £., , PL: usque ad mortem multare alqm, Ter.: virgis
('ic: ad tibiam, ^wx %VöU, unter ^-lötenbei^Ieitunc^, ad necem caedi, Cic. -ad extremum, ad ultimum,
Cic, u. bfll. —
b) an = auf, in, ad forum, Tor.: ad „biö aufö 2leu^er[te, äufjerft = im fprfjften C3rabe'\
villani, Cic: ad portum, Plaut.: ad aodem Fclici- homo non ad extremum perditus, Liv.: consilium
tatis, Cic ad oniuia deorum tompla, Cic: u fo
: non ad ultimum demens, Liv. - u. ad ultimum,
cUipt., ad Castoris (sc aedom\ Cic. - u. ,^ur 33e ,,auf'ö2leuf!erfte = n)enn eö 3um3leuf5er[ten!ommt",
.^eic^nunii ü. iilocal. ad capita bubula, 3U \><i\\ D
, Curt. - ad summam, ,,auf'ö Öan3C = im ©anjen,
Suet.: ad gallinas, PI.
,

überhaupt'', Cic. u. 91. /S) bei aKafebeftimmungen — :

B) übtr. 1) üon ber ^idjtunt^ in ber 33cmc(^uu!;, decoquere ad tertiam partem, Varr.: scrobem

:

9luoberjnun(^: a) »on ber :')iirf)tun(^ \\\ ber 33en)e-= ad medium complere Liv. ad plenum , Hör. , :

(lunc^; «) übfj. nncf; ben 'In'rben, bie ein 53eiucgen,


, y) bei ^o!i)y u. öelbbeftimmungen: ««) jur %n^
eintreiben '2C. .^u etm. an3ei(ien, mic movere, com- gäbe beö Gintreff enö auf eine gemiffe ^a{)\ 2c. biö ,

raovere, mutare, ducerc, inducere, impellere, ju bi§ auf, eadem ad decem homines servabitur
,

hortari, adhortari, admonere, invitare u. a. (ir. portio, Curt.: ad assem perdere. Hör.: ad num-
f.).
— ß) jur aingabe beö ©trebenö unb ber 3^ei= mum convenit, Cic: ad unum (unam) omnes, alte
gunc^, bei ben Oubftft. cupiditas, aviditas, ala- biö auf einen, b i. biö auf ben testen, Cic. u. 21.:
critas u. a. (m. j.\ - bei ben 5lbji. avidus, pro- u. fo bl. ad unum, Cic: ad impuberes, big auf bie
pensus, intentus, acer u. n. (to. ].). - bei Serben, 9?id^tmannbaren, mit Ginfc^Iu^ ber 3^., Caes. ßß) —
irie provincia summa contentione ad officia cer- 3ur2lngabe ber 2(nnäf;erung an eine beftimmte 3fl^lf
tans, Plane, bei Cic. —
y) gur 3lngnbe ber 33e= bi§ ju, an bie Cfuimus) omnino ad ducentos, Cic:
,

ftimmunt^ beä Gnbjroedfeö ber 5Ib[t(l^t ju, für, bei


, , ,
cum annos ad L natus esset, Cic. - bal^. aud^ adv.^
Oubftft. (bef. ad mit folg. Gerund. ob. Genin- occisis ad hominum milibus quatuor, Caes.: ad
div.), jebod) faft immer burd^ e. SSerbum geftü^t, mille ducenti eo proelio ceciderunt, Liv.
loie adjutorem esse ad injuriam, Cic facultas : 2) t)om ^iebeneinanberftelten u. ?lal^e!ommen oon
ad dicendum data, Cic. occasionem ad rem ge- : ©gftnbn.: a) jur Eingabe beffen, wag gu ob. bei etro.
rendam fore, Cic - bei 3lbii. toie natus, factus, , noc^ l^injutritt, ju, Bei, neben, auger, ad cetera hanc
doctus, aptiis, idoneus, utilis u. a- (ro. f.)- - ttad^ quoque plagam infligere, Cic: quod ad jus civile
3]erbb., adjuvare, conferre, facere, conficere, esse pontificium appetatis, Cic: hoc unum ad pristi-
(bienen), pertinere u. a. (ro. f.). - ebenfo nad^ h^n nam fortunam defuit, Caes. - nisi quid vis ober
SSerbb. deposcere, decernere, deligere u. a. (vo. f.). vultis ad haec, Cic - bal^. ad hoc, ad haec, „ju^
- oft ad id, ba^u, be§l^alb, 5U bem 3"^^^^^ ^'d id bem, überbie^'', Sali., Liv. u. 21.: ad id quod, „au=^
fabrefacta navigia, Liv.: duae cohortes ad id ip- ^erbem ba^ 2c." Liv. ad omnia ad cetera Liv. :

— b) jur Angabe üon @runb , , ,

sum (eigen§ baju) instructae intus, Liv.: qui ad u. ?^oIge, auf, lt\, auf
id missi erant, Liv. (cgt. ^abri 3U Liv. 24, 48, 7). ...5in, in golge (f. ^abri ju Liv. 21, 41, 3), respon-
- u. quid ad rem? ma^ madjt bie§? Cic. quid ad : dere, breviter disserere ad alqd, Cic: ad famam
me? mnö gefjtbaä mid^ an? Cic -bal^ cca) bei 9Jiit= belli novas legiones scribere, Liv.: ad ducis casum
tern, be). §ei(mittefn, ju, für, 0^8^", quae sint ani- perculsa magis, quam irritata est multitudo, Liv.:
madversa a medicis radicum genera ad mor-
, . . u. fo bef. ad spem alcjs rei, auf bie §. l^in, 3^.
sus bestiarum ad oculorum morbos etc., Cic:
, quae (urbes) ad spem diuturnitatis conderentur,
remedium ad tertianam, Petr. - u. aud^ l^ier nad^ Cic: ad spem veniae se dedere, Liv. c) jur —
23erbb. rote esse (fegn = bienen), valere, posse, pro- 2lngabe ber Siid^tfd^nur nad^ metd^er etio. gefd^ie^t,
— ßß) jur 2(ngabe be§ ©ef^äftg,
,

ficere u. a. (ro. f.). geraöf, na* (@gf^. contra), ad perpendiculum, ad


,^u bem ^mb. beftimmt ob nerroenbet roirb,
ob. etro. iineam, Cic: ad istorum normam, Cic: ad yolun-
alere canes ad venandum, ^agbfjunbe Ter. ser- , : tatem loqui omnia, Cic: agere ad praescriptum,
vos ad remum dare, Liv.: argentum ad vescen- Caes.: ad hunc modum, auf biefe 2B Cic: ad tem- ,

dum factum, fitberneä ^^afelgei'c^irr, Liv. ~ J) jur pus, ber ^txi gemä^, nac^ Umftänben, Cic. (ogf.
Eingabe ber 33c3ief)ung einer ©ac^e auf e. anbere, unten no. II, 1, b, u- no. II, 2, a) ad verbum. f. :

au) in 23c3|ug, in -5inft*t ob. SHücfft^t ouf etw, fitn^ , verbum a. ®. : ad literam, nad^ bem 33., bud^ftäb-
ftcötUd^ in 23ctreff einer Sac^e, g^flcn etro. (']. (2c^i3-
, ric^, Cic
mann ju Cic de nat. deor. 2, 62, 155. (£rf;neiber II) in ber 3eit: 1) jur 2lngabe ber 2Iu§ber)nung
3U Caes. b. G. 5, 1. §. 2. u. 3. öeräuä ju Tac bist. biö 3u einem 3eitpun!t: a) mit 3flüc!fid^t auf bie 'na.^
2, 97. 3^äöetöb. Stil. §. ,122, 2), M ©ubftft. , men- 5it)ifd^en üerflie^enbe ^^xi, bt« ju, bi§ an, bis ouf, hx^
tis ad omnia caecitas, Cic - nomina ad aliquid gegen, ab consulatu ejus usque ad extremum tem-
{ovouara noog n) retattüe Quint. - bei 2(bi|.,
, ,
pus, Nep.: ab initio rerum Rom. usque ad P. Mu-
insignes ad laudem viri, Cic: impiger ad labores cium pont. max. Cic ab hora octava ad vespe-
, :

belli, Cic tutus ad ictus, Liv.: modestus ad om-


: rum, Cic ab condita urbe ad liberatam, Cic. -
:

nia alia, Ter.: vir ad cetera egregius, Liv. ßß) — usque ad hanc aetatem, Cic: ad summam senec-
im aSeröärtnt^ ju, im 58crg[eid^ mit, gegen, terram ad tutem, Cic: ad vesperum, ad multam noctem,
universi coeli complexura quasi puncti instar ob- Cic: ad id tempus, ad hoc tempus, biä je^t, biäl^er,
tinere, Cic: ad primum consulatum secundus, Caes. u. 21. fo aud^ ad id locorum, Sali. u. Liv.:
:

Liv.: quem cognovimus virum bonum et non illi- u. fo b(. ad id, ad hoc, Liv. (f. ^abri gu Liv. 21,
teratum, sed nihil ad Persium Cic - u. htx @e= 52, 6): ad eum finem, dum etc., Cic: quem ad

,

genüberftellung jroeier 3Serl^ättniffe, quomodo ob. finem? mie tange? Cic b) mit S^tüd^fic^t auf bie
sicut ob. ut ... sie ad, wie ».. fo ju, quomodo est 2ßä^rung ber ^^xi, ouf, für, ad exiguum tempus,
ßlius ad patrem , sie est filia ad matrem , Varr. Cic- ad breve tempus, PI. ad paucos dies, Cic: :
77 ad adaperio 78
ad quoddam tempus auf einige ^eit, Cic: ad an-, adaero, avi, atum, äre (ad u.aes\ na^ ®tlb
nos DC Cic. ad tempus, auf 3^it ("ic^t f^i^f ^i^
, : aBfd&d^en, in ®clb anfc^tagcu, b. @pät. - u. iiU). =
2)aueu), Cic: ad praesens, Cic. Uvt^ntn, Gromat. vet,
2) jur 2lugabe beS @intreten§ auf ob. nad^ einem äd-ae§tüo, äre, ba^crBraufcn, adaestuat amnis,
3eitpunft: a) ju, ouf, on,nos liic te ad mensem Ja- Stat.Theb. 5, 517.
nuarium exspectamiis, Cic: te Laodiceae fore ad äd-aggSro, ävi, ätum, äre, anöoufen, terram,
meum adventum, bei m. 21. Cic. ad liicem jum , :
,
Cato u. 21. terra adaggerata Nilo burd^ hcn 9Zir
: ,

SIZorgen, am 9Jiorgen, Cic:


ad meridiem, Plaut.: angefrf;(ämmt, PI.
ad vesperum, Cic: ad diem dictam, Cic: u. fo ad ädagio, önis, f. 'Qa^ ®pnid^rt»oct, Yal. Soran. b.
diem, auf h^n %. an hem gefjöngen %., Cic: ad
, Yarr. LL. 7, 3. §. 31. - ©pät. mf. ädaginm, li,
praedictum tempus, Liv.: u. fo ad tempus, jur ge= n. Gell. 1. praef. §.19.
lörigen ^fitf Cic - ad extremum, gule^t, enblicf;, äd-agfiiitio,önis, f. bie SlnerFennfnif, Tert. adv.
I Cic u. fo ad postremum Liv.
: b) nod& , ü5er, ,
— Marc. 4, 28.
binnen (f. Sacfjm. 5U Lucr. 2, 44. p. 79), ad aniium äd-alligo, ävi, ätum, äre, oitHnbcn an dm.,
tribunum pl. fore, Cic: utrum illuc nunc veniam, ad alqd u. alci rei, PI. ö.
an ad annos decem, Cic. ad punctum temporis, : Ädäm, indecl ob. Ädäm, dae, m. u. Ädä-
binnen ob. in einem SlugenBIicf, Cic: ad calendas mns, m. {tn^), 2lbam, Auson. idyll. 1,14 (2lcc.
i,
Graecas f. caleudae. - aiS" ad feinem ^ronom.
, Adam). Prud. Apoth. 759 (2)at. Adae). Auct. carm.
ob. ©ubft. narf;gefe|t quam ad, Ter. Phorm. 3, 2,
, de genes. 2 (Adamus), u. fonft oft bei ben Eccl.
39 (524): quos ad, Cic. de nat. deor. 2, 4, 10: ri- SSgl. Charis. 94 P.
pam ad Araxis, Tac ann. 12, 51. - ob. graifd^en ädämanteus, a, um (adamas), fiafil^art, eifcn*
Slbject. u. ©ubft. augendam ad invidiam, Tac.
,
fefl, bal^. unserBrecöltd^, catenae, Manil. 1, 923: na-
ann. 12, 8. res, Ov. met. 7, 104.
^n ber 3iifammenfe^ung Be3eid^net ad ebenfalls adämantiniig, a, um (cldcif.idvTivog), ftä^lctn,
eine ^Innä^erung, 9iäl^e, ^nan ,
5crju, ^ttbü, ba&ct, fla5l5att, cifenfcfl, unjerbred^Ucö, saxa, Lucr.:Mars
j33. accedere, adstare (astare). - bal^. auc^ ein tunicä tectus adamantinä. Hör.: clavi. Hör: juga,
©treben, eine Steigung, f. adamo, accredo u. a. - Prop. - duritia, PI.
eine 3Sermerjvnng, "^inju, j^ö. adjicere, assumere. ädamantis, tidis, 2lcc. tida, f. (n. «J«^«?, un=
2. ad, f. at. be^mingUd^), ein ^auberfraut oon unioiberftefjtid^er
ädactio, önis, f. (adigo), \ia^ -günlTfngcn ju etm., Kraft, PI. 24, 17 (102), 162. Apul. herb. 4.
juris jurandi bie SSereibung SSerpfüdjtung Liv. ädäm&8,
, , ,
antis, 2lcc. anta, m. («J«,a«?), eig. ber
22, 38, 5. UnBejWtngBorc; baö Järfcfle ©tfen, ber <2>ttx^i,
"Hai). I)
&daotfis, US, m. (adigo), 'üa^ •S>erttn6rtngcn, feri
bei ^id^t. für tartc§ SWctaa, fcftca G^cj \M). solido ,

dentis adactus, Siffe, Lucr. 5. 1328.


adamante columnae Virg. nexae adamaute ca- :

Adad (ftjrifd^ Hadad),2lbab, ber bei )it\\ (Syrern


,

tenae, Ov.: u- fo adamante texto vincire, Sen. poet.:


atö pd^fte männtid^e ^otenj üerel^rte (Sonnengott
adamas licet alliget illud, efjerne 33anbe, Ov. - 2)al^.
(f. greller mm.
9lh;tf;or. ©. 750),Macr. sat. 1, 23.
bei Sid[;t. atö©innbilb ,,eineö l^arten, unempfinb^
§. 17 sqq. - Xav.
lid^en, unbeugfamen ©innes" duritiä ferrum ut ,

Adadu nephrö§, i, m. (J^cTrfd'oi;


V€(fQ()g), superes aut adamanta, Ov.: in pectore ferrum aut
2lbab§=9lierc , ein unbefannter ©belftein, PI. 37, 11 adamanta gerit, Ov.: lacrimis, voce suä adamanta
(71), 186. movere, 5?tefelfteine ob. dn gelfen^erj bewegen
d^cn,
ädaequätio, önis, f. (adaequo), ba§ ©Icid^ma^
Tert. ad nat. 1, 1 u. 15.
(rühren), Ov. u. Mart. —
H) ber iBtamant, PI. u. 21.
ädämätör, öris, in. (adamo), ber ßtcBenbe, Tert.
ad-aeque, Adv., auf glctd^e SSBctfe, rtcnfö, audO
hab. miü. 2.
mit folg. atque (oi§) ob. ut (»ic), öj^te^' bei Plaut,
u. Apul., bod^ aud^ Liv. 4, 43, 5.
äd-ambülo, äre, hd ob. neben etil). auf= u. ab»

. ad-aeqiio, ävi, ätum, äre, gtcfdömad^cn, I) eig.r ad ostium, Plaut. Bacch. 4,5,8 (7G8). -
flehen,

moles moenibus, Caes. - rermüftenb^ tecta solo, hd (Spät, neben ^mb. ob. dma^o ^ergeben, cuidam
seni, Apul. met. 11, 8: lateri alcjs, Apul. met.
Liv.: Alesiam (üerft solo'» flammis, einäfd^ern, Flor.
— II) übtr.: 1) gtctdömad^cn, gtetd&flcllen, «) m. cum 3,26.
u. 2lbt. : cum adaequatus
virtute fortunam, Cic. :
ädämita, ae, f. bie Socktet ber ®cbwefler be« Ur«
cum alqo, i^m gleic^gead^tet, Cic ß) m. Dat.: — grof öaterS, Isid. 9, 6, 28.
colonias jure ac dignitate urbi, Suet. alqm sibi, :
ad-ämo, ävi, ätum. äre, Iteb gewinnen, I) = einer
Tac se virtute nostris, Caes. se operibus et di-
: :
^erf. ob. Sac^e feine 3unetgung (Siebe) fd)cnfcn, \\\.
gnitate fratribus, Suet. - ^näbef.: c<a) üergleirf^enb 3mb. ob. etio Steigung befommcn, an etm. ^reube be=
gleicöflcDcn, formam, aetatem, genus mortis magni fomnten, alqm. Nep.: cquos, Cic: gloriam, Cic -
Alexandri Tac. ann. 2, 73 in. - ,?,3) r^ernor^
fatis, si virtutem adamaveris; amare cnim parum est,

bringenb greid&mad&cn,
quibus duobus operibus vix menn bu innige, begeifterte :^rebe jur %. gewonnen
nova haec magnificentia quidquam adaequare po- I)aft benn blo'^einftinctmämge IMebe wäre jumcnig,
tuit.!onnte irgenb etraaS gleid^ (^ro^eS ^erüorbrin=
;

Sen. ep. 71, 5. —


II) =:ftnnltcbe Siebe faffcn ^u^mb.,

gen, Liv. 1, 56, 2. —


2) gt^i Jontmen , gIeid^fom= alqm, Ov., PI. u. 21.: mulier adamata. Quint. dorl.
- OIS^ ^ic Sefjauptung hd (Eiccro u. feinen ^oit
menb erreichen, «) m. Acc. (f. Iraner §u Caes. b. c. ,

2, 16,3): altitudinem muri, Caes.* navium cur- genoffen !ämen nur bie ^:perfectformen oor, lüirb
sum, Caes.: deorum vitam, Cic: alqm gratiäapud toiberlegt burc^ Cic de fin. 1, 20, 69 etenim si lo- :

Caesarem,Caes.:precationesalcjslaudibus.^mbä. ca, si fana ... adamare solemus.


&chd mit entfpred^enbem Sobe greifen, PI pan. — &d-amplio, ävi, ätum, äre, erweitern, Gruter.
ß) abfol.: senatorum urna copiose absolvit, equi- inscr. 128, 5 u. a.
tum adaequavit, ergab ©timmengteicfifieit, Clic ad äd-apßrio, perui. pertum, Ire, eröffnen, I) 33e=

Qu. fr. 2, 6, 6. bedEteö aufbecfen entblößen («gf^. opcrire, adopc-


,

&daerätio, onis, f. (adaero), "oa^ 2lbfc$ö^cn rire, volare), a) eig : caput adapenani, Sen.:
nu-
nod^ •, ginf(^lagen in ©ctb, fpät. JCt dcissc se dicitur, et (pio quacque bcllo vulnera
79 adapertilis addico 80

accepta osscnt retulisse; qiiae tum ostentat, ad- ade. 3(Ke fo anfangenbe ® i5rter fucf^e man in acc.
npfrti'ji forte. i\\iao vchnidd orant, tumor ingui- addax, Jlcis, m. ein lüilbeö Xf)ier in 3(frica, mit
uuin }>roxiniis risnm iiiovit, Liv.: si sunt operrn- frummen .soornern, fonft strepsiceros gen. , t)ieU.

lati favi . sin autoin ifine opcrculis adapcrti


. .
Antilope ('ervicapra {Capra ccrvicapra, L.), PI.
siut, Col.: adancrtao vitcs.Col -u |!(*tbat ma*cn, 11,37 (45), 124.
cochim, ri auapcrta siniulacra, Lucr.
: bMibtr — ,
ad-d$ce<, rö jifmt-, eö fc^ttft-, c8 gebül^rt 1t^, ut
rntbüOrn = cfffnbarfn, mox adaperta tides (üfi>af)r^ matrem familias addecet, Plaut.: u. add. alqm
f)cit\ Stat. Thel). 1 , 3iH3. — II) i8crfc^[o[fene^ et» mit folg. In/in., Enn. u. Plaut.
(Wßf^. adoperire, clau-
fctjltfffn, aufniacftfn, offnen add^cimo, are (ad u. decima), mit bcm Bt^nttn
dere). ouniculum, Liv.: fores, rl os, PI. u üv.- : bflcflcn, )tf)nten, Vulg 1. reg. 8, 15 u. 17.
adapertae fores portae, Liv.: pars adaperta fuit, ad-denH^o, ad-denso,
Sre, u. are, no<^ biegtet
pars altera clausa fenestrae, Ov. -ü6tr., hinc ad macfefn, acies addenscnt ( Wagn.) ob. addensant
criminationem invidorum adapertae sunt aures (Jahn), Virg. Aen. 2ßagner ju Virg. 10, 432 (t)gl.

regis, Curt. georg. 1,248. ^a^nju Virg. geörg. 1, 340). -Pas^.,


&d&per(ill§, e (adaperio) jum Crffnen cinße» , fid^ uerbicfen, aquam radice eä addita addensari,
rf*tft, cffncnl'or,Ov. trist. 3, 11, 45. PI. 20, 21 (84\ 230.
&d&pei(Yot önis, f. (adaperio), bie ®rcffnung, ad-dico, dixi, dictum, 6re, jufaöcn, jufprccöeji,
portae, Vulg. >*'alium3, 13. - übtr. = Grfläruucj, juerffnucn, I) (alö ber 3(ugur[pr.) etio. jufa9en =
1. 1.

legis, Augustin 83. quaest. 61. ettt). aB abdicere), o. ben


ßünftifl be^etcftnen (fögj^.
jid-spto, (ävi~>, atum, 5re. gebocig onoafTcn, ga- 2öeiQ]'ageöögeln, alqd alci, Apul. alqd (alqm), Cinc. :

lericulum capiti, Suet.: essedum alveumque, paf^ bei Fest.: gem. abfol., ficft ßünflfg ^ctfttn, alci, Liv.:
fenb ficvrid^ten, Suet.-übtr. nomen monti, Solin. n.of)m Dat Liv. u. Sen. : addicentibus auspiciis,

, ,

äd^quo, äre (ad u. aqua), anwäffern, a) ^flan* Tac. II) jufprccftcn, juerfenncn, a) alä S^iic^ter,
= UM%tn, anffu(^tcn, amygdalas, PI. sar-
jen K. : ^mbm als eigen j^ufprec^cn, ^uerfennen (bef o.'^rätor,
menta utriusque vitis, Pall — b) SSiel^ = trdnfcn, beffen brei ^anbtungen finb do, dico, addico), alci
camelos, Vulg.: ba^. adaquari (o. 'Bie^), gur ^ränfe familiam tötam, Plaut. alci bona, Cic. liberum : :

gef^en, Suet. corpus in servitutem, Liv. : alqd in diem, oorläufig


&d-&quor, äri, aSaffec ßofen , adaquandi causa juerfennen (fo ba^ restitutio in integrum bei oer-^
longius a castris processisse, Caes. b. c. 1, 66, 1. cinbcrten Umftänben Dorbef)alten roirb"), JCt. -add.
- d\S' Cft SSariante oon aquor, ari, ro. \. alciJudicium, ^Imbm. baä 3fle(i)t jur Älage suerfen.-
adarca, ae, f. U. ndarce, es, f. («(T«ox??), nen, oerftotten, VaiT. LL. u. Macr.: u. fo alqm ju-
®c6iiffc6auniein am Schilf u. ä^ulic^en ^flctnjen
, dicem, ;^mb alä %
geftatten, de alqare, Val. Max.,
erjeugenbeö Sc^roammgeraäc^ä, PI. u. Spät.
fic^ u ebenfo alqm arbitrum, Sen -litem (alci), einem
Äd-äresco, ärüi, ere, ge^örtg cintrocfncn, ubi cftic^ter juraeifen, Xlltabb bei Gell. -tnsbef., einen
amurca adaruerit, Cato r r. 98. 3ai^tung5untäf)igen ^mbm. alä eigen suftfenncn,
^dargatitf, f. Atargatis. jufpredjen, alqm alci, Cic. : ob creditam pecuniam
adaMph^&r, ätos, n. 'i)K SJliSpet aw ber ©icfie in addici, Liv addictus, dn bem &iäubiqev in
: bal^
2rrcabien, Pl._16, 44 (93), 245. bie jugefpro^ener ©c^ulbner, ein
!I}ienf;tbarfeit
ädaucto« ä\'i, are {Intens, ü, adaugeo), me^r u. Sc^ulbfnec^t, Liv. u. 2(. - u. üb^. ^mb. alö (Sinem
nieör oerflrögfrn, rem patriam. Att. Aen. 14. HablunflSöffidjtig erflörcn, ocrurtöeilfit, addictus erat
1. ädauctas« a, um, f. adaugeo. tibi ? Cic. an nuda (parsimonia) cupiditati petu-
:

2. &danctA§. üs, m. (adaugeo), ba§ S3Jac6§t6um, lantiaeque addicatur, jum 3Sortl^ei( ber Ueppigfeit
bieSunaöme, Lucr.2, 1122. - adauctushmae(@g[^. u. grec^^eit »erbammt roerbe, Cic. b) aI§3Serftet* —
eliquia), Solin. 23 extr. gerer (bef.ber C^üter oonSc^ulbnern) ob. SSerpac^ter
&d-aug^^o, auxi, auetum, gre, I) ncc$ ba^u öec- bem SDieiftbietenben ob. nlä 33erbinger oon Sauten
meßten, öeröröfern, bonum, Cic: febrim
(@gi"^. le- bem 3}Hnbeftforbernben jufc^lagen, raffen, fundum
vare\ Geis. malelicia aliis nefariis, Cic. laetitia
: : alci,Cic: opus HS lOLXmilibus, Cic: ba^ add.
tarnen ipsa cum ingressu tuo crevit (ftieg) ac prope alci alqd nummo sestertio ober bl. nummo, utn
in singulos gradus adaucta est, nafim beinahe mit ben geringften Äauffd^iüing, ber nur angenommen
jebem 8cf)ritte noc§ ju, PI. pan. -mit '2Öorten, cri- lüurbe, um bie 2lbbiction ^ngtren ju !önnen, f>in*
men, Cic: causam (0gf^. deprimere), Comif. rhet. ßeBcn, fd&enfen, Cic. - u. als Sßerfäufer übi). jufclla.
— II) als ber Cpferfpr., jurSSetöctrliaung i^av
t. t. gen, fäüfLidf üfcrioffen, »etfaufen, alci suam midie-
ttinflen, decumamalci, Plaut. Stich. 2, 2, 62(386). rem, Plaut.: aedes, Cic. - übtr- = für &e[h über^
&d-augeHCo« ere, ^juncbmcn, wacöfcn, fli oet« laffen, roaä eig. nic^t oerfauft merben follte, regna
mcörcn, Lucr 2, 296 Cic. poet. de div. 1, 7, 13. pecunia, Cic. consulatum alci, Cic. : ossa alicui
:

&daugmj^n, minis, n. (adaugeo), ha^ Sßocö«' pretio coenae unius, Quint. decl. c) übf). alö —
töum, bie Sunaöme, Lucr. 6, 614. eigen äufprec^cn, ju ti^en geben, tod^tn, üBcrtaffcn,
adj»vuncülu§, i, m. ber So^n tc§ Urürogo^etmö, Bingebcu, preisgeben, alcjs bona in publicum, con=
Isid. 9, 6. 28. fiöciren, Cic. agros deae, Vell :alci civitates so- :

&daxiiit = adegerint, f.
adigo. ciorum titulo pacis, Justin. alci totum Patrimo- :

ad-bibo, bibi, ere, ftcfi anttinfen, trin!enb ju f!d^ nium, Val. Max.: pueritiamsuamintemperantiae,
nffimcn, I) eig.: ubi adbibit plus paulo, Ter quo- : Comif. rhet alqm tribuno plebis constrictum,
:

niam plus paulo adbibi, Gell, -abfof., quando ad- Cic alqm libidini alcjs Cic. alqm perpetuae
: , :

bibero, etroa^ ju mir genommen, mic^ angetrunfeu servituti. Caes. alqm morti, Cic: qui certis qui-
:

ijabi, Plaut. —
II) übtr., v. ben C^ren, cinfauflcn, busdam destinatisque sententiis quasi addicti et
eine 9tebe, Plaut.: u. o. "^erf., cinpröftcn, ftc^ju^rr. consecrati sunt röie burc^ einen 3^ic^terfprucl^ ob.
,

jcn nehmen, verba puro pectore, Hör. eine religiöfe SSerpflic^tung gebunben an jc, Cic.
ad-blto, ere, Scr^uge^cn, Utanc^c^tn, si adbites Tusc. 2,2,5: ba^. addictus (gebunben, oerpflic^tet)
propius, Plaut, capt. 3, 4, 72 (604). m. folg. :3nfintt., nullius addictus jurare in verba
ad-blät^ro, äre, nccö Verplappern, alqd, Apul. magistri. Hör. ep. l,l,14.-bef. se alci, il* ^mbm.
met. 9, 10. gonj unb gar ergeben, fic$ weisen, i§m ganj (im üblen
— .

81 addictio adduco 82
©inner fftat>tfc$) ju^ctBan tonUn, se senatiü, Cic: lustra, Ov.: ad caputlegis, ut etc., Suet. — c)ar§
se sectae, Quint u. [o domino coi-pora aniraasque
: ©ebot ^ufegen, meBr geBen, Nov. 115. d) — al§ 1. 1.
religiosissime, fid^ bem .*öerrn mit Seib u. ©eele ber 9iec^enf. = deducere, fubtra§t=
obbiren (Ögf^.
ergeben, Petr. - bal^. addictus - »etöftt^f et , ganj ren), addendo deducendoque videre, quae reliqui
Tob. fFfat»ffc6) ;|U((ct6an, vobis, Cic: libertis uxori- summa tiat, Cic. de off. 1, 18, 59. 2) übtr. a) —
busque, dn ©Hau ber 2C., Suet. — d) ^mbm. eine üb^.: aliquid, Cic: plus, aliquantum ad alqd, Cic:
:

(Sd^rift (aB SSerfaffer) ^ufcßrctBen, Beire^en, quae liunc laborem ad quotidiana opera, Caes. ad iter :

(fabulae) nomini ejus addicuntur, Gell. 3, 3, 13. - circuitura, Caes.- historiae majorem sonum, Cic :

OlS" 2(rd^aift. Imperat. addice, Plaut. Poen. 2, 1, vim victis,Virg.: operinoctem, aucf) bieS^ac^t 3um
50. - Perf sync. addixti, Mart. 12, 16, 1. 2ßerfe benu^en, Virg.: alqmTrojae periturae, mit
addictio, önis, f. (addico), baä Sufptcdöen, Sm tn^roia|33erberben Virg.
Ijineinjieljen, b) eine —
rtfcnncn afg (Siaentl^um (uon leiten beg ^rätorS, ßeit alö ^-rift Btnjufügcn, nocB gewdBren, alci diecu-
f.
addico no. II, a), bonorum possessionumque, lam, Tac: paucos dies ad remp. gereudam, Cic:
Cic. I. Verr. 4, 12: übtr., omnis pudicitiae (©gf^. addito tempore, mit ber .3., Tac: additcä aetate,
interdictio omnis impudicitiae), Tert. depudic.18. mit ben ^atjren, PI. — c) ju etiüaö Öefagtem Binju-,
-addictio iu diem, bagöorläufigelteberraffen (einer Bctfe^fn, ober 'fügen, mit etiö. fortfaBren, verbum
(Sad^e), beim SSerfauf = ber SSorbei^aft eineä beffern adde unum (brofjenb), fpric^ nur nocf) ein iffiort!
@ebote§, Paul. dig. 18, 2, 1 u. 49, 14, 50. - reci- Plaut verbum non amplius addam, Hör. ad hoc
: :

peratorum ob. judicis datio addictio esto, ha^ @e= maledicta alia. Sali. : addito metu mortis, Um \o--
ftatten, Lex. Mamil. in Gromat. vet. p. 265, 4u.8. gar mit bem Xobe bebrof}enb Curt. addebat se , :

ad-di§co, didici, ere, I) bojufecnen, itod^ fernen, audisse, Ter. - baf). nac^auguft. ber 2Iblat. abfof.
alqd, Cic. u. 21. —
II) anlernen, b. i. a) burc^ 2er= addito, mit bem ,3i^i'<3|^f ^injufügenb, mit folg. Acc.
nen i!d& anefönen, Cic. u. 91. b) übl^. erfahren, Ju- n. Infinit., Tac. ann. 1, 35; 2, 28: m. folg. ut u.
stin. 2, 3, 13. eonjuncto., Tac ann. 3, 2. PI. 15, 17 (18), 62.
addit&mentum, i, ??.(addo) bieSugaBe, 3utBat, Apul. met. 10, 24: m folg- ne u. ©onjuncto., Tac
ber 5ln6anfl, pretii, Apul. aedium (hortus) JCt. : ,
ann. 5, 2: fo audf) addito eo, ut etc., Spart. Pesc.
- übtr., vitae, Sen. ep. 17, 6: x>. ^eif, Ligus, ad- 10. §. 1. Lampr. Alex. Sev. 1. §. 2. - amplitudo,
ditamentuminimicorummeorum,Cic.Sest. 31,68. addo etiam utilitatem, unb, füge id^ ^insu, aud) ber
additfcius, a, um (addo), Beigefügt, ^ugcfe^t, 3^u|en, Cic: fo bef. (beiSrroeiterung u. näf)erer33e=
Tert. u. JCt. grünbung beä ©efagten burc^ einen neuen ©ebanfen
additio, önis, f. (addo), baä •gitn^ufügen, 2?et. ob. Umftanb) adde ob adde huc mit Acc. mhst.
fe^en, I) abötr. (©g|^. demptio abjectio) , : litera- ob. mit quod, füge Bei, nimm baju, ba^u nocB, benFe
rum demptio aut additio, Varr. LL. 5, 1. §.6: bir nod^ u. bgt. (fefbft in ber 2lnrebe an 2}ce^rere, mie
figurarum additio et abjectio, Quint. 9, 3, 18: Liv. 26,41, 12), addeductusaquarum, Cic: adde
finalis alcujus syllabae, Prise. 975 P. II) concr., — huc fontium perennitates Cic. adde eo exsilia, , :

ber 3uftt^, Prise. 978 P. luctus, Cic: adde huc, quod, As. Poll. in Cicep.
addiHvng, a, um
(addo) = iTTiTay/uaTixog, u. 21 adde quod, Liv. u 21. S]g( 2lUga9er 3"fö^^
:

öinjufügBar, t). e. Prise. 1095 P.


Pronomen, 2C. 3U ^rebö' 2lntib. ®. 9. u. Ärebä 2lntib. ©. 150

ad-do, didi, ditum, ere, I) BettBun, BeigeBen = (4). eegffert Schol. Lat. 1. p. 38.
^mb. ob. etra. raol^in geben, Bringen, fe^en, fegen ad-d5ceo, ere, no(^ baju», nocB weiter feBren,
(0g[|.demere,adimere),l)eig.:epistolasinfascicu- (ebrietas) addocet artes, fefjrt nocfj mcfjr ,^ünfte,
lum. Cic: manus alcjs in viucla, Ov. album iu : mad^t unö erfinbfam, Hör. ep. 1, 5, 18.
vestimentum, auftragen auf ic, Liv. venenum in : ad-dormio, Ire, ju fcBfofen anfangen, einfcBtafen,
plagam, gießen, Suet.: jugis arcem, Virg.: soleam Cael. Aur. acut. 1, 11, 83.
pedi,Ov.: alcicalcarobcalcaria, anfpornen(bi[b(.)j addormisoo, ere (Inch. u. addormio), ein rocnig
Hör. u. PI. ep. - einer ^erf. BcigeBen, Argum Jovi cinfcBfofen, txn ScöIäfcBen ma(^en, Suet. Cl. 8.
custodem, Plaut.: alci comitem Virg. additis , : Addfta, ae, ni. ein ^(uf^ im ciöafpin. ©aKien,
auxilio (gurllnterftü^ung^ perfugis. Sali.: bal^.alci ber oberhalb (Eremona in ben ^^^abuä (^^) fällt ,
'\.

additus, ^mb. afä läftig, jum Unheil beigegeben, Adda, confluentes Padi et Adduae fluminum,
läftig, üerfolgenb, auffä^tg, Virg. u. 2t.; f. SÖagner Tac. bist. 2, 40. Claud. VI. cons. Hon. 196.
juVirg.Aen. 6, 90. 2)ra!. 5uSil.2, 565. 2)übtr.: — addübitätio, önis, f. (addubito), alälteberf. 0.
a) BetBringen, Bei«, auffegen, einfrören, pudicitiae dtanÖQriaig, bie »erfcgenBeit, baä «erfegentöun, e.
Vitium, Plaut. fidem contioni, Liv. dignitatem,
: : rl^et. ^igur, Jul. Rufinian. de fig. sent. 9. Auct.

Sali.: honorem, Liv.: alci animum ob. auimos, schem. dian. 32 (p. 75, 3 ed. Halm.). Mart. Cap.
Cic: strenuis vel ignavis spem metumve, Tac: 5. §. 523.
alci alacritatem scribendi, Cic virtutem, Sali.: ad-dübito, ävi, ätum, are, ficö ^um Sioftfef Bin«

:

metum, Tac b) rebenb BeiBringen, mitanBringen, neigen, ttroa^ (einiger SJla^cn) in Sweifef ^ieBen, eini*
in sententiam, ut etc.. Sali. Cat. 51, 21. c) be== — gen 3weifef Begen, einiges »ebenfen tragen, tivoa^
lel^renb BeiBringen, alci m. folg. Infinit., Sil. 8,547 fdöroanPen, SInflanb neBmen, Beanftanben, de ob. in
sq^. — II) oermel^renb Bin^utBun, Bin;?ufrigen, Beifuß alqa re, ob. mit fo(g. num, an, utrum, Cic. u. 2(.
-
gen, öermeBren (@gf^. demere, adimere, detrahere), m. folg. Infin., aptare lacertos addubitat, Sil. 14,
1) eig.: a)übl^ : äuget, addit,accumulat, Cic: add. 358 sq. - m. aüg. Acc, illud addubito, utrum . .

unum granum. Cic. addere gradum {sc. gradui),


:
an etc., Nep quod ego addubito, Ascon. -m. :Ke-
:

Schritt ,3um Sd^ritt f)äufen, bie (Srfjritte oerboppeln, (atiüfa^, ut addubitet, quid potius aut quomodo
= befd^Ieunigen, Plaut Liv. n. 21.: adderein spatia
,
dicat, Cic - u. im Partie. Perf. Pass., res addu-
(= sjtatia in spatia), Umräufe auf Umtaufe ooUen- bitata, ange^meifctte, beanftanbete, Cic
ben, Virg.: ad quatuor priores quintam decuriam, ad-düco, duxi, ductum. ere, I) etiu. Beran-, an
Suet. — b) fd^riftlid^ uerorbnenb Bin^ufügcn, af«
,
ftcB •, nacö
ficB Bin^teben, 1) im
((^gff 2(üg.: ramuinm
3ufo^ Beifügen, in orationem quaedam, einige ^n= remitiere, loolaffen),Ov.: parviscolla laccrtis.mit
fä^e machen, Cic. ad epistolas alqd, Suet.: multas
:
ben2rermd)en ben .^alö (ber aJhitter) jur Unuu-nmng
res novas in edictum, Nep. annos duos ad duo narf; fid^ ^in3ief;en, Ov.: palraas, jum Sluoljolcn an
:
83 a'lduco adoo 84

fid) \\(l)cn, niiöf)olcn mit :c , Ov.: ppdem, nn ficfj Cic: mcrccdula, cinc§ ärmlid)en SotjneS Fjalbcr,
,:iiel)cn, auf()olHMi, um .^u treten, Ov.: ostium, '^u^ic um ärnil Sofju, (Üc: jjudore, auo ©d;ani, Cacs. -
\)tn, IVtr. 2) inobc). —
;i) ftraffv frfjatf anjic^en, : bef ^mh. ju beni (^Jlauben beftimmen, üoUft. alqm
fpannrn, quin tu iidducis loruiu, ^icfj bcn 9t. frijiuf adducere, ut cxistimet ni. folg. Acc. u. Infinit y
an, liiv fuucs, Cacs balistacct rclKiuatonncuta
: : Cic: u. non i)0ssum adduci, ut putem, ob. non
(•()ut(Mita at(iu(' adilucta voluMncntius, fcljürfev an adducor, ut putem, Cic, nonadducor, utcredam,
(^o,U">iU'>i.
("•••: li;il)('nas(bit\^]ii(^cl),W(^ft,^ rcuiittcro, Liv., adduci nequeo, quin existimem, Suet., co
ri('.\im ^iMlbo): lial)rnam (bcn ©ci;ii)uu(]vicnu'n), magis adducor, utcredam, Liv, allem. folg. Acc.
Viru.: anum, Virg sagittam, Virg. 1)) jufam*
:
— u. Jnjinit.: u baf). bl. adducor m folg. Acc. u. In-
menjie^rn, runjeln, adducit cutom macies, Ov.: Jiiut.. Cic. (f. Wupkcns Lcctt. Tüll. 3, 2. p. 330
sitis mis(Mos artus, Virg. - bef. add frontem, bie ed. Hand.): u. non ob. vix ^)0sse adduci, ut etc.,
(rtii'HC iit 'bü[tovc)5-aItcn .^iel)cn (üOvMummor, 33c- Cic u gan^i abfol, adducor igituretpropemodum
:

triilmif; :c 0i(ijl> rouiittorc fr.). Scn. u. Quint.: u. assentior, Cic. 33gl übt) 3niga9er in Krebä' Slntib.

,

)o vuHuui ad tristitiam, Scn. II) i;^''^^ — '"•* ^^ @. 149 f. (4). c) einen 3"ftrtnb herbeiführen, fe-
an einen X}it ob. ju ^mb. Werbet-,
(,aIo <li(.r) ^infüS- bres, sitim. Hör.: tacdiumvini, PI. -afe^ 2lrd^aift.
rcn, bringen, »f^jaffcn, »^otcn, niftnctjmcn, mttbrfn« Lnperat. adduce fijnc. Perf. adduxti, Plaut, u.
,

flfn, bf(\tfitcn, A) ei(].: a) leb. 'H'ei'en: alqm intro, Ter.-fpnc. 7/i/??. adduxe, Plaut, rud. 4, 4, 3 (1047).
Plaut.: al(im oo (bcifjin) in ronspoctum i)Opuli. - ^aragog. Infin. Praes. Pass adducier, Plaut.
Liv.: alqni ad so donuim, Plaut turbam domum, .Adductio, önis, /*. (adduco), I) bas '^»erbeijie^en,

:

Ter : alqm ad coenam, Plaut.: alqm sccum, Ter. Cael. Aur. acut. 2, 1, 32. 8u. II) bieSlnjiebnng,
u Cic.:oxcrcitum, Cic copias navibus (nuf ©d^ ), : fammenjiebung (C^gflj extensio), partium, Cael. Aur.
Liv.: ad aegros medicum, Cic gentes in Italiam, : cliron. 2, 1, 3: vultus, Cael. Aur. acut. 3, 5, 50.-
Cic: alqm in jus ob. in Judicium ob. U- alqm, üor bal). = ber Ärampf ^luv. bei Tlieod. Prise 4, 9.
,

©crid^t Rieben, Cic. - inöbef., jufüörcn, alci pueros p 316


renales ex Gallia, Cic alci scortum, Nep. u. 21. : adductios, Adv. Comjtar. (adductus) , I) on»
— b) lebt £bi\mitführen, =brtnßcn,
ctio I^etbct«, gezogener, fd^ttjungoolter, froftootler, Auson. grat.

,

aurum secum, Liv.: tantas molcs, Curt. - tuöbef ,


act. 27. p. 297 cd. Bip. II) flrenger, Tac hist.
c. (>5eiüä|fer, e. äöaffericitung \)nbeHeittn, Einleiten, 3, 7;Germ. 43.
lacum fossä ad flumen, PI. ep. - aquam, Cic: »ddiiotör, öris, m. (adduco) , ein Sufüörer,
aquam, qiiae vocatur Tepiila, ex agro Lucullano Äuppler, conjugistuae, AntholLat. 3, 168,2 (947,
Romam et in Capitolium, Froutin. aqii.: Virgi- 2): abfol , Interpr. Iren. 1, 9.
nem ab octavi lapidis diverticulo duobus milibus adductus, a, um, PAdj. m. Compar. (0. ad-
passuum, PI. —
B) übte: 1) im 2ll{g.: errat, qui ea duco\ I) jufommengcüpgen, fd^mol, eng, (Africa) ex
(animaliii) in exemplum hominis adducit, alä spatio paulatim adductior, Mela: latus (equi),
Seifp. aufftettt, Sen.: quibus promulgationibus po- f^mal, frf;lan!, Calp -übtr üom3flebner, pressior ,

lest quis illam rationem adducere, quoniam etc., et circumscriptior et adductior, gegügelter (im
'titn @runb anführen, JCt. — 2)in§bef : a) in e. ge== SlUöbrud) Plin. ep. 1 16, 5.
, II) in Saiten ju-
, —
miffe Sage brinflcn, in e. 3uftnnb oerfc^en, alqm in fontmengejogcn, =gelegt (üon ber ©tirne 2C., al§ Sü^
sermonem, invidiam. vitiiperationem, gum @egen== d^en be§ (Irnfteö 2c.), frons in supercilia adductior,
ftanb beö 2C. ... macfien, Cic: alqm in susj)icionem gegen bie 3(u r;in gefalteter, Capitol.: adducto fere
alci, ^mb. bei (Sinem in SS bringen, uerbäcfitigen, viütu, mit meift in ^yalten gelegten (ernftf^aften)
Nep.: res in extremum discrimen, Cic: in angu- gjiienen, Suet. - übtr., v ^erf. , ernft^aft, gemcffen,
stias summas, Cic: tuli graviter et acerbe in eum flreng,Nero, Tac: servitium, Tac
me locum adduci, ut etc., in bie Sage, Sllternatiüe äd-edo, edi, esum, ere, aneffen, antreffen, onbef»
oerfe^t loerben, Cic u. fo eo adduxit eos, ut etc.,: fen, ttnnogen, I)im3lllg., ü (eb.Sßefen: adesum je-
Cic est res jam in eum locum adducta, ut etc.,
: cur, Cic: adesi favi, Liv. -übtr., 0. Sebl : quum
'üa^n gefommen k Cic - se suumque regnum ad , me supremus adederit ignis Ov. adesi postes, , :

ultimum discrimen, fid^ u. fein 9ieic^ aufö ©piet Yirg.: quum (mare) latus alti montis adest, au5=
fe|en, Liv alqd ad effectum, ju ©tanbe bringen,
:
mäfc^t, Lucan.: u. fo scopulus adesus aquis, Ov. :

Liv nondum Myronis {signa) satis ad veritatem


: adesi lapides, t)om Sßaffer abgeriebene, glatte, Hör.
adducta. erreid^en bie Sßal^rl^eit nod^ nid^t ganj, — II) prägn., oufeffen, aufjebten, a) übi). : frumento
Cic — b) ^mb. ^u einer befttmmten ^ptigfeit, @e= adeso, Sisenn. fr.: extis adesis, Liv. - übtr., ü. Sebl.:
mütfjofttmmung, ©efinnung ^infü^tcn, bringen, be= adesus cladibus Hasdrubal, aufgerieben Sil. 13,

,

alqm
»eflcn, antreiben, oeranlafTen, befltmmen u. bgl., 680. b) üerbraud^enb oufje^ren, oufbroud^en, non
ad misericordiam, Ter. ad iracundiam, Cic: ad : adesä jam, sed abundanti etiam pecuniä, Cic:
nequitiam oerleiten Ter in fletum, in metum,
, , : adesis bonis, nad^ zerrütteten $8ermögenöüerplt=
Cic in consuetudinem, Caes., ob. ad consuetu-
:
niffen, Tac: u. fo adesis omnibus fortunis, Tac. -
dinem, Cic: adduci ad suspicandum, Cic: non ^iät adest = adedity Lucan. 6, 267.
facile ad credendum, fid^ überjeugen taffen, gtau= Xdelphi ob rid^tiger Adelphoe, örum, m.
ben fönnen, Nep. - adduci in eam ob. maximam («(TfAf/oO, bie örüber, e. ©omöbie be§ 5Cerentiu§.
spem m folg. ut, ob. m. folg. 2lcc. u. ^nfinit.fyut., ädelphides, um, f. (rcc^f-^.r/ t'J??), bie @cö»eflern,
ob. m. folg. (^enit ©ubft.ii.'öerunbiui, 3^. in eam alä mme einer 3lrt 25«ttern, PI. 13, 4 (9), 45.
spem adducimur, ut nobis ea contentio inter- . . . ademptio (ademtio), önis, /*. (adimo),bagSBeg-
dum non fugienda videatur, Cic in spem maxi- : nehmen, ®ntj{cben, civitatis, Cic: provinciae, 2(b=
mam et verissimam sumus adducti hunc ipsum , na^me, Tac.:legati(@gf^. datiolegati), JCt :^lur.,
annum salutarem civitati fore, Cic: eä morä in ademptiones bonorum, Tac.
spem adductus Aulus conficiendi belli. Sali. - m. ädemptör (ademtor), öris, m. (adimo), ber
folg ut m. Gonjunctiö, adducis me, uttibi assen- (a!Beg=) «Äeömer, vitae (0gf^ dator) Augustin.tract. ,

tiar,Cic u. adductus sum officio, fide, misericor-


: 116 in Joann.
diä, ut etc , Cic - hal). adductus alqä re, burd^ 1. ädgö, Adv. (ad u eoi, ber alte -Da^ 0. is, id),
etroaä bewogen, Bruti precibus, auf Sitten beg 33r., m 3U htm mnftt, b{§ ba^tn, m fo »eft, I) eig : A)
:

85 adeo adesurio 86

im ^Raunte: surculum artito usque adeo quo prae- angelBcn, an ^mb. ob. etm. fl* »enbcn, adii te heri
acueris, füge ha^ 9?etö fo weit j^tnein, al5 bu eö ,^ii= de filia, Ter.: Verrem, Cic praetorem, Cic: alqm :

gefpi^t l^aft Cato r. r. 40, 3. - bal^. in ber


, UM. per epistolam, Plaut., ob. scripto, Tac. - ^nobef.:
©cnbung, adeo res rediit, bte Bad)e ift fo weit ge= «) megen ber 3ufunft befrngenb an ^mb. ob. ein
fommen (in ber SSerfd^Kinmenmg) Ter. adeon' DxaM gcBen, ftdö wcnben, magos, Cic libros Sibjl-

rem redisse, ut etc , Ter. B) in ber 3^tt, fo lange
, :

linos, Liv legati protinus Delphos quum escen-


:
:

(burd^ usque oerftärÜ u folg. dum, donec, m dissent, oraculum adierunt cousulentes, ad quod
quoad), Plaut., Ter. u. Cic. ID übtr., bem©rabe — negotium domo missi essent, Liv. ß) bittenb —
naä): a) 5ur ©leid^fteirung jroeier Singe in ber 3^er^ naBen, fld& ndöern, tjcrfpred&cn bei ob an 2C mille do- ,

gleid^ung, mit folg. ut ob. quasi- in eben bem ©r«bc mos, Ov. - bef. einem (5otte, Tempel betenb naBen,
?S9?a6e) ... in »eld&em ob. olö, nur bei Plaut, u. venerantem deos, Cic: aras, Cic: sedes deorum,
Ter. —
b) jur Steigerung beö Segriffä in ber 95er- Tib. — dun feinbl. 3Ibfirf)t Beran^, öorgcBen, auf
g(eid)ung = (ftar! betontes) fo, fo feör, fo gan^, fo gat, ^mb. ob. einen Ort lo§gcBcn, ftcö an ^mb. machen,
bei Sßerbb., ^lbji. u.(Subftft., m. fotg ut. Cic. u. 31.: mit ^mb. anBtnben, nunc prior adito tu; cgo in in-
uumquam adeo astutus fui, quin etc., Ter. - bal^. sidiis liic ero, Ter virum, Yirg.: oppida castel-
:

adeo non ut etc., adeo nihil ut etc., fo gar ntcSt ob. laque munita. Sali.: u. ad quem\is numerum
fo »entg, böfii :c., Sali. fr. u. Liv contra etiam : mW epbippiatorum equitum adire andere, fid^ l^eran=
im ^'Olgefafee, Liv. 30, 34, 5. - u. 'titn Segr. t)er= magcn an 2c., Caes. —
II) übtr.: a^ an ein (^efc^äft
ftärfenb (auä ber Umgangöfprad^e) = admodum, geBen, etiraö üBerncBmen, ad causas et privatas et
aar, fo gor, gar fe5r, Ter., Yirg. u a. Sid^t c) — publicas, Cic: ad rem publicam (©taatogefd^äfte),
übF). 3ur Steigerung be§ ©efagten burd^ etm. @rö= Cic: honores, PI. pan. —
b) einer Sage, einem 3u=
feereä,UneriDarteteä,rote unfer fcgar, ja fogor, fcrbft; ftanbe ftd& ntd^t ent^teBen, ftcB unters^feBen, ad pericu-
ia tt)a9 nod^ meör ift, ducem hostium intra moenia lum, Caes., ob. bl periculum, Cic: labores et pe-
atque adeo in senatu videmus, Cic. d)en!titifci^ — ricula, Nep.: inimicitias, Cic - jam quum gaudia
bem 2ßorte nad^gefeM, um eine<Sad^e ob. beren 6i= adirem, genießen wollte, Tibull. c) alö geridf)tt. —
genfd^aft at§ bie bebeutfamfte fieröorjubeben - cBen, t.t., adire hereditatem, eine (?rbfd^aft antreten,
gerabe, gar, ^untitf «U^^umitt. bei Sßerben, ©ubftft. u.
, Cic: bal^. non placebat adiri nomen, (Säfarö5^amen
Hbjj. Äomi! , Virg. u. 91 : bei Slbüo Cic. u. 21.
, , alö @rbe ansunel^men, Vell. -i|^ ^aragog. In/in.
bei Pronom., ^omi!. u 9L: bef. oft id adeo, 3^8. adirier, Enn. trag. 407.
id adeo, si placet, considerate, Cic. - nad^ ben be= Äd^öna, ae, f. f.
Abeona.
bingenben Sonjj. si, nisiu bgt wenn ja, wenn gar, ,
ädeps, dipis, c. (üerroanbt mit aXfi(f(o), baö
Plaut, u. Ter. - mit ben Gonji. sive, aut, veh ober meid^ere ^ttt ben ^ergamentl^^utd^eu hei
jiriftfien
gar, ober tjtcrmeör, ober oud^ nur, ^omü. u. Cic. - 9}Zenfd^en u. mieberfäuenben ^bicreu
nid^t baö ,

bef. mit atque, unb unb rfd&ftger, unb Beffcr,


tJielmefir, @cBmah (bingegen sevum baö l^ärtere ?^-ett bei mie*
Cic. u. 51. —
e) ,^ur $8egrünbung be§ ©efagten (u. bertäuenben %i) berXatg pingiie, baS ölid^te ^ett
, :

jroar immer om Anfang beöSa^eö), at§tnbcn®rab, graifd^en bem g-teifd^e; ogt PI. 11, 37 [85], 212 u.
fo feör, fo (betont), adeo prope omnis senatus 213), I) eig. u. bitbl : adeps suilla, Varr., ob. suil-
Hannibalis fuit, Liv.: adeo excellentibus ingeniis lus, PI.: anserinus, ursinus, PL: L. Apronii filio
citius defuerit ars etc Liv. ,

f) adeo non (rcie detractos adipes, PL: nimio adipeperire, an ber
nedum) fteigernb nad^ einer 9tegation, um fo tt)ent. ^ettfuc^t, PI. - meton., Cassii adeps, beö (E. ?yett
l ger, gcfdftttetge, Tac. - bef. nad^ ne ... quidem, Vell. (=baud^), 2iBol^IbeIeibt^eit,nac^brücf(id)=^(ump^eit,
u. 31. - fogar adeo (ol^ne non) nad^ ne .. quidem . UnbeFjoIfen^eit u. SSequemlicbfeit Cic. Cat. 3,7, ,

u. quoque, um fo me'&r, Tac: u. fo etiamsi omnino 16. - bilbr., baä ®cBtt)ülftige in ber9tebe, tenuare
. . . adeo si, PI. adipes, Quint. 2, 10, 6. — II) übtr.: 1) ü. fetter
2. äd-eo, li (feiten itum, Ire, an ob. ^u etro.
ivi), (Srbe, 5Werger, adipes, PI. 17, G (4),
quidam terrae
ob. ^mb.5eran',l)tn;5U»,6tnge6en -fommen, f!d&^mbm. 42. — 2) an S3äumen, baä meid^e, rcei^e <oo(^ unter
naöen, näftcrn (©gf^- abire, fugere) , I) eig. 1) im : ber 9linbe, ber ©^lfnt {= alhurnum),V\. 16,38
3IIIg : abeamanmaneam,adeamanfugiam, Plaut.: (72), 182.
quid te adirier abnutas? Enn.: ad istum fundum, adeptio, önis, f. (adipiscor), bie (Erlangung,
Cic. ad me, Cic. Komam atque in conventum,
: : boni (®gf^. depulsio mali), Cic :_commodi ((^gfi
Cic: curiam, betreten ((^gf^. inde egredi) Liv.: , vitatio incommodi), Cic: filii, Cic
Stygios manes, l^inabfteigen 5U 2c., Ov.: epulas, sa- »deptft8,ris,m. (adipiscor), baö Erlangen, Paul.
crum, beiraol^nen, Ov.: alci manum, fprüd^m = Nol. ep. 32, 18.
^mb jum Beften l^aben, l^intergel^en , Plaut, aul. &d-^quito, ävi, Etum, äre, I) Bcran= ob. Be^u-
2, 8, 8 (377) u. a.: u fo quo modo de Persa ma- retten, anf^jrengen an 2C portis, Liv.: perarmatos,
,

nus mi adita est, Plaut. Pers.5,2,18(70ß). - haf). Curt.: adnostros, Caes: in dextrum cornu ad
adiri, 0. Socal. = Betreten werben, v. §ö^en = fcfttp' suos, Liv.: in primos ordines, Curt.: perarmatos,
gen »erben. ijugangUdö fe^n, castellum, quod angustä Curt. 4, 9 (38), 23. - ab suis, Liv. - abfol Numi- ,

semitä adibatur, Frontin.: qua Taq)eja rupes dae adequitare, deinde re fugere, Liv. 9>gi ^vaf.
centum gradibus aditur, Tac: interiora regionis :,u Liv. 1, 14, 7. mn^eli ,ui Curt. 4, 9 (38), 23.

ejus haud adiri poterant, Curt. 2) inSbef. : a) — II) neBenBerreifen, circa ((^gf^- vehiculo anteire),
alö gerid^tl. t t., adire ad praetorem in jus ob.bt. Suet. Aug. 64: juxta, Suet. Cal. 25.
in jus, ror ben Siid^ter ob. nor (55erid^t geben, beim äd-errn, äre, «n etmaö Bcranfrren irrcnb geran- ,

9iid^ter ob. nor0erirf;t ffagbar roerben, Cic: u. fo gen 3u 2C., mit Bat, scopulis, Stat. silv. 2, 3, 120.
(mUites) suä sponte ad Caesarem in jus adierunt, - übtr. (0. ^iÖMen), Victor ululatus aderrat auribus,

brachten cor (Säfarö 9iid^terftu^(, Caes. b) einen — Stat.Theb. 9, 178.


^Drt 2C. auffuc^en, Befugen, Bereifen, casas aratorum, &deHcätu§, a, um (ad u. esco) Berangefutterf, ,

Cic: inde Lacedaemonem, Liv.: Lycias urbes, volantia non cibis nutribilibus adescata, Cacl.
Ov.: Magnetas, rcanbern ,^u 2C., Ov.: hiberna, Tac: Aur. acut. 1, 11, 95.
maria navibus, befahren, befd^iffen, Mela: u. fo bt. ad-eNArlo (essürio), Ivi, ire, bornacB Bungern,
mare, Curt. —
c) um ^at^, dicä)t ob. '^iilfe ^mh. Plaut. Stich. 1, 3, 26 (180); trin. 1, 2, 132 (169).
87 adesns adhibeo 88

Jidfnn«, fl, nm, f. adodo. ad omnium vestrum Studium, Slnffang finben, Cic:
adf. "Mlc fo anfnncionbo Jßorter fu(f)C maiun äff. quac prava sunt, fastidiis adhaerescere, f)afte am
adgr. ^lllc fo anfaiuuMibo 'ilHH-tcr fuc^e man in Übeln (S'inbrurf = bem f)afte e. übTer (^inbruc! an,
ngtr ndc^nosc'o ). atrnosco.
'.^iHV Ijabc einen Übeln (5inbrud£ ,^ur ^ofge (Oigf^. quae
J^d-hapr^o, haesi, haosiim, Pro, «nctiu. öon^fn, rccta sunt, probari), Cic —
b) flecfen bfetben, florfen,
ffft bonc^fn, onfleien, \) ei(^.: m. Dat , saxia, Liv.: u. ')lcbner u. u. ber dlehe, Cic.
aneoris v. 2d)iffc\ Tac maniis oneri adhaoron- : üdhaoNe. Aflö. (adhaereo), ftotfcnb. flottetnb,
trs iburcf) 5i't^Ü = t^"flt'frorenc), Tac: m./n u. 5Ui(., nequc turbideneque adhaese loqui, Gell. 5, 9, 6.
viiu'to in ('or])oro, Ov.: abfol qui adhaorent pc- ,
&dhaeHio, önis. f. (adhaereo\ ba§ Slnbangen,
diculi, le,ü:iintur, Col : adhaorens lincjua, nn^e bie SInfcbiiefluna, adhaesiones atomorum inter se,
luacfticno, PI — U) übtr.: a) bcm Crte ob. bcr 3»^it Cic de fin. 1, 6, 19.
nad) nn ctiDiTS ftc6 anfcöUffffn, anflofilfn , an^rfn^en, üdhaedÜM, fls, m. (adhaereo), baS «nbanflcn,
modira silva adhaorebat, Tac : lateri qiiiX pectus 2ln(<ftt»rt*fenfeon u. bg(., pulveris, humoris, Lucr. :

adhaoiTt, Ov. quao (terra) quia continenti ad-


: membrorum, Lucr.
haeret, Tar paoniiisula est Peloponnesus, angu-
: &d-h&lo, avi, äre, anbaudben, alqd, PI. 22, 22
stis Isthmi faucibus continenti adhaerens, Liv. - (46\ 95.
poet. m. Acc.j Cratera et Corvus adhaeret, Cic. - &d-haiirio, Ire, ucrfcblinaen, Amm. 25, 8, 1.
ah^ol, tem])us adhaerens, bie [td^ unmittelbar an-= jidhibSo, büi, bitum, ere (ad u. liabeo\ binbat»
frf)licf;enbe ^e'ii, bic räd^fte ^-olc^e'^eit ''ein ^^eit ber ten, I) im 9Ufg binbatten, binwenben, binric^ten u.
,

c^ecienunirtii^en) (^uint. ,b) an !3mb. ob. etio. — bgr, huc adhibete aures, Plaut.: vultum ad alqm,
gleicf)]'. feftboiiflen, toit eine Mtttt ftan^en, oon ^mb. Öv. tibias ad os, Gell. medicas manus ad vul-
: :

ob. etuv nfc rortdöm, a) ü. '^serf ,an einer *iBer)". (ai^ nera, auflegen auf 2C. Ov. manus genibus, mit , :

beftiinbifler 53ei"\Ieiter 2C., f.


^Rufjnfen '^u Vell. 1, 9, bin .<öänben umfd^Iingen, Ov. u. im 58ilbe, manus :

6\ usque, Plaut alci perpetuo comitem, PI.: uxori


: vecti'galibus, öcinb legen an 2C. = fid^ pergreifen an
semper tuae, Mart lateri adhaerere gravem do- : IC, Cic: alteri calcaria, alteri frenos, ben(Sp.ein=
minum, auf bem D?adfen [it5cn, Liv. - an e. .Crte, fe^en, ben 3- anlegen (bilbl.), Cic-vinculacaptis,
stativis castris (^at.\ Tac - an e. .'ganbhinci ob. anlegen, Ov. - m. abstr. Cbji., amorem procui,
e. 3^'ft^"'5^f fortiter obsidioni, fc^arf betreiben, fern l^alten, Plaut animos adhibete (alä ^aren=
:

Amm adeoquenullifortunaeadhaerebat animus,


: t^efe), merfet auf, Virg. u. Ov. adhibete animos :

fein Sinn blieb fo gan^ an feinem S^ft^^be f^aften, (merfet auf) et mentes vestras, non solum aures,
Liv. - bei Spät. = atö 33ere^rer 2C. anBantien, deo, ad haruspicum vocem admovete, Cic: vacuas
Vulg.: cultu Christiano, Amm.—,?) o. 2ebt.: cui Ca- aures mihi et te (= animum tuum) adhibe veram
uis cognomen adhaeret, für immer anfkbt, Hör.: ad rationem, leil^ mir ein müßiges C^r u. merf auf
invidia altissimis adhaeret, ftd^ anl^ängt, Teil. — bie Se^re ber SBal^rl^eit, Lucr.
c) an etroaö aI5 Sln^ängfet angcbdngt fc^n, summus- II) inäbef.: A) 5U etto. alö beigäbe, aU 33eil^ü(fe
que in margine versus adhaesit, mar (au^ ÜJZanc^et 2C. btt^uncbmen: a) e. Sad^e: ad panem nihil prae-
an dlaum) auf bem 3^anbe autje^ängt (beigefd^rie== ter nasturtium, Cic: tympanum, Plaut. -m.abätr.
bin"^, Ov. - iiaf}. v. "^cv]. ein 9ln6«ini^fet btiben, aW Cbji etip. ju ein), bin^u^icben, mit etrc. öcrbinben,
,

2tnbän(?fel Jöcitan etio. fioBen, te vix extremum . . . tjcrcintnen, ad domesticum morem hanc a Socrate
adhaesisse. Cic: qui etiam minimae parti tantae adventiciamdoctrinam, Cic. quatuor initiis quin- :

fortunae adhaeserunt, Gurt. - dei adhaerentes tam naturam. Cic: studio adhibito atque usu,
üielf. = Penates, Donat. inscr. cl. 1. no. 129. Cic —
b) e. ^erf. (rtnem betgeben, quemquam he-
Ad-haere§co, haesi, haesum, ere, Santjcn », f le» redem fratri, JCt.
ben •, ftf dfen anbänden, baften, I) eig.: gra-
Bleiben, itcfi B) \\x einem beftimmten '^med 6in$atfen, b. i. a)
vis lateri craterae limus adhaesit, Hör. ne faex : e.©gftb. (Sarfie ob. rebenbeä SBefen) alä 3)ltttel an
in lateribus doliorum adhaerescat, Cato: u. im ^mb.ob.etro.binridbten, i^mentflegenbtin9cn,^mbm.
5öitbe, tamquam in quodam incili jam omnia ad- ob. einer Sad^e beibringen, Iti ^mb. ob. etra. in 2ln»
haeserunt, ftecfen geblieben, inä ©tocfen geratfjen, wenbung bringen, anwenben, oerwenben, nebmen, u.
Cael. in Cic. ep. - o. gefc^teuberten ©efc^offen, eine 2)en!^ u. öanbfunggraeife gegen '^xnb. ob. bei
Sränben, Caes. u. 21.: adturrim, Caes. oergt im ; etro.üben, betoeifcn, geigen u. bgl. odores ad deos, ,

58ilbe, in me uno consulares faces . , in me om- .


.
ut etc., Cic. orationem ad vulgus, rid^ten, Cic.
: :

nia conjurationis tela adhaeserunt, Cic. u. ratio, ; u. fo alcisermonem, Cic: diis cultus, honores,
simul atque emissa est, adhaerescit, haftet (im preces, Cic alci fictum ad ejus voluntatem ser-
:

®emütb\ Cic. - o. ad (Scfiiffen, Srfjiffbrüc^igen, monem, ^mbm. entgegenbringen (auftifc^en, bamit


moles Caesaris, Caes.: ad saxaSirenum, Cic; cgL aufroarten), Cic: aegro medicinam. Cic: alci con-
im Silbe, ad quamcumque sunt disciplinam quasi solationem Hteris, Cic: alci vim, antliun, Cic: nu-
tempestate delati, ad eam tamquam ad saxum trices puero, Gell. - officium erga alqm, reveren-
adhaerescunt, Cic in Scyllaeo illo aeris alieni: tiam adversus deos , Cic : saevitiam in famulos,
tamquam in freto ad columnam (bei ber Sc^u(b= Cic-nutrices ad praebendum lactem, Gell.: om-
fäure),Cic.-t). ^fropfreifern, ficö onfc^cn, anwocbfen, nes machinas ad tenendum adolescentem Cic:

,

amygdalis {Dat.), Pall. H) übtr. : a) irgenbroo plus studii. quam ille, ad dicendum, Cic et tem- :

Ü* anbängen, bönflcn bfetben, ücö fcflfe^en, nidjt totu pus et diligentiam ad considerandas res, Cic. -
4en, «)d. ^^serf. u- perfonif.(55gftnbn., an einer ^^erf. equum admissurae, nel^men jur 2c., Col: morbis
(als beftänbiger 33eg[eiter 2C ), adhaesit homini ad remediaob curationes, Cic: modumvitio, sump-
intimum ventrum fames, Plaut.: u. fo adh. egres- tibus. ein ^\a^ fe|en, Cic u. Suet.: memoriam con-
sibus. auftritt u Schritt ben Shisgebenben beg(ei= tumeliae, ein (5J. ^aben für jc, Nep.: belli necessi-
ten, Tac - an^ einem Crt, nactus hoc litus adhaesi, tatibus patientiam, 2lu5bauer jeigen für 2c., Liv.-
Ov.: si potes in bis locis adhaerescere, auf längere u. mit in u. 2lb[. = in ob. Iti etrcaö, iambum in fa-
3eit beineö Sleibenä fet)n !ann, Cic - an einem 3u= bulis, Cic: sermonem in poculis, füf)_ren, Cic: in
ftanbe, justitiaehonestatique, nic^t roeid^en üon jc. amicorum periculis fidem et diUgentiam, Cic: u.
((5Jgf^. justitiam etc. deserere), Cic. ß) o. Seb(.: — m. b(. Acc, tantum cibi et potionis, ut etc., Cic. :
89 ad'hibitio adigo 90
Studium atque aures (= aurium Judicium), Cic: ®inFebr einlabcn, Martern atque Concordiam mul-
modum quendam, Cic: fidem, 9iebli(l^!eit seigen, tis immolationibus, gur Unterftü^ung beä 58or^a=
üben, Plaut, u. Cic —
b) eine ^erf. ju etioag (alä Un^ t)erbeirufen, Dict. Cret. 1, 15.
Reifer, SJeiftanb, ^erat^er, X^etlnef)mer u. bgt.) ädliAo, Adv. (ad u.huic, gfgg huc), bi« ^ier^ec,
^jercnjie^cn, jujic^cn, julaffen , Dianam ad partus, f>i^ ba^er, üom Sluögangöpunfte biö gu einem be=

Cic: alqm ad ministerium dapemque, Liv.: alqm ftimmten 3iele (bal^ m.usque;, eig. im Stemme ^»gl.
in partem periculi, Ov.: alqm in auxilium, Justin. unten bie «Stelle auä Plaut, capt. 2, 3, 3d), im
- fo be). alqm in ob. ad consilium, ad deliberatio- ©pracl)gebr. aber nur nocf) in ber §eit, I) bie öegen=
nem, gur ^öerat^ung ^k1;)tn (sujte^en), ^gulaffen, ^u martalä abgefd)loffen betrachteten« Ijier^er, bi«
3iat^e gießen, Cic. u. Caes. u. fo alqm consUio, : baöer, bisher, biö je§t, bi§ ju bec @tunbe, a) bie n)ir!=
Caes. - alqm in convivium, gur ^afel giel^en, Cic: Iid;e ©egenmart, Cic: hal). usque adhuc u. adhuc
u. fo alqm convivio, Liv., coenae, Suet. servum : semper, biä{)er ftetö, i^omit. u. Cic. adhuc, dum :

honoris causa mensae suae diefesto, Col.: penates etc., rcälirenb ber gangen 3eit biä je^t n. bgl., Cic
epulis, Yirg. u. alteris te mensis deum , üon ber
: - adhuc locorum, bis je^t, biäljer, Plaut, capt. 2,
Äibation beim 9Iacf)tifc^, Hör.- baf).oft bl.adhibere 3, 25 (,385). - unus adhuc, biä je^t nur einer, Cic
alqm, ^mb. alä Reifer, $8eratl;er, ^f)etlnef)mer, - mit 9Zegat. adhuc non ob. nequb adhuc, Cic:
,

2(ugen=u. D^renjeugen, Begleiter, ^ul;örer aujicöen, nihil adhuc, Cic: numquam adhuc, Plaut.: adhuc
jur 2Jlith)ttfung Ijcranjtel^cn , ju <&ütfc nehmen, jur nullus u. nullus adhuc, Cic. b) bie relatioe Öe- —
.^ülfe traudjen, uotfü^rcn, mitnehmen, ob. 'bringen, genmart, bt§ ic§t, Höber, bf§ babin, scripsi illud
einleben u. bgl. (@g]^. removere) adhibito consi- , quodam in libello, disertos me cognosse nonnul-
lio (@gf^ remoto consilio), Cic: collegium prae- los, eloquentem adhuc neminem, Cic obseratis :

torum, Cic. medicum, Cic. testem, Cic inter-


: : : adhuc foribus, deinde apertis, Suet. II) bie —
pretes (2)olmetfd^er; Sali.: fratrem, Caes.
, bef. : ©egenmart ttl§ nod) nid)t abgefd)loffen bea'arf)tet,
aud^ alä ^\xi)öxix ju einer SSorlefung jujie^en, ein* no*, nodb immer, a) bem, mag gegen (Srmarten
t).

laben, PI. ep. (f. ©ierig ju PI. ep. 1, 5, 4). -u. mit ob. §offennod^ fortbauert, sed adhuc de consue-
Advv. = ^mt>. irgeubioie auf nehmen, fte^anbeln, alqm tudine exercitationis loquor; nonduni de ratione
liberaliter, Cic: alqm severius, eö ftrenger mit et sapientia, Cic: erat adhuc impudens, qui etc.,
^mb. nei^inen, Cic: alqm victu ceterisque rebus Cic: si (gangraena) nondum plane tenet, sed ad-
quam liberalissime commodissimeque, Cic - u. huc incipit, Cels.: at in veterum comicorum ad-
sie se adhibere in potestate, ut etc. , fid^ benel^== huc libris linvenio, Quint. tres adhuc legiones
:

men, Cic. erant, Tac : si quis adhuc precibus locus, Virg. :

ädhibitio, önis, f. (adhibeo), I) bie Slntocnbung Ephesi regem est consecutus fiuctuantem adhuc
eines 3}iitte(ä Jc, medicaminis, Mart. Cap.: aceti, animo, Liv. — b) von bem, raa§ nod^ immer no^ ,

Theod. Prise: cucurbitarum, Emp. II) Marc — weiter, uod^ ferner fortbauert, stertis adhuc? Pers.:
bie äujie&ung, convivii (gum &.), Epit Gaj. inst. insatiabilisautem avaritiae est adhuc implere
1, 1. §. 2. velle,quod jam circumfluit, Curt.: quid adhuc
&d-hiniiio, Ivi u. li, Itum, ire, juwie^ern, an* ludere, MusaJuvatVMart. — c) Donbem, loaö noc^
toieöern, bef. aug ©eili^eit, equo, v. ber ©tute, Ov. au^er ob. neben einem anbern gefrf)ie{)t, unam rem

u. PI.: equae [al. equam), v. ^engft, Ov. - übtr., adhuc adjiciam, Sen.: atque adhuc alibi, Quint.
t). geilen aJienf^en, alci, Plaut, fr. u. <S>ipät : alqm - d) fteigernb beim ßomparatiü, immer nod^ (f. §e|5
u. in alqm , (Spät. : sie ad illius hanc orationem gu Tac. Germ. 19, 7), si adhuc viliorem materiam
adhinnivit, ut non magistrum virtutis, sed aucto- obtulisses, Sen. adhuc difticilior observatio est
:

rem libidinis a se iUum inventum arbitraretur, per tenores, Quint. —


e) m. folg. ut ob. qui u.
Cic Pis. 28, 69. ©onjunctt). = in fo totit , baf jc. , Cael. bei Cic. ad
ädhortäm^n , minis n. (adhortor) ein Sluf«
, ,
fam. 8, 11, 3. Cic ad fam. 16, 11, 2.
muntecungSöcunb, Apul. flor. 4, 18. ädhücine = adhucne, bi§ jc^t? Apul. met. 9,3.
ädhortätio, önis f. (adhortor) bie Stufmun»
, ,
Adi&beBe, es, f. u. Ädiäbena, ae, f. {!döia-
terung, SlnmaVnung, omissä nosträ adhortatione ßnvri), raid;tigfte ^romngbeä eigentl. Slffgrien (je^
ad eorum, quos proposuimus sermonem dispu- ,
^igen „Ä^urbiftan"), fpäter übtr.=baä gange eigentl.
tationemque veniamus, Cic: prae clamore po- ^ilffprien: ^-orm -hene, PI. 5, 12(13), 66: g-orm
scentium pugnam nulla adhortatio imperatoris -hena, Amm. 23, 6, 20. - 2)ap.: a) AdiabenuH,
auditaest,Liv.:mutuä adhortatione firmatijCurt.: a,um Ciöiaßnvcg), abtobenifd), Tac: fubfto., Adia-
7i()OT()onTj adhortatio ad aliquam rem est, Jul. beni, orum, m. bie (Sro. üon 21. , bie 5lbiobener, PI.
llufinian. de fig. sent. §. 35. - ^^(ur. , his adjun- u. Tac — b) Adi&benicu«, ^Beiname beö ^aiferö
\ gere praecepta, consolationes, adhortatioues, Sen. ©euerug, alä ßrobererä üon 21-, Spart, u. 21.
adhortätivuti, a, um (adhortor), jur Slnmai^' udiantuiuvi, n. (uöCavrov), eine ^:pflange, grauen •

nung geeignet, anmal&nenb, modus, Diom. 328 P. 6aar, aSenu^baac {Adiant^un Capillua Vencris, L.),
ädkortätör, öris, m. (adhortor) ber Slufniun» ,
PI. 22, 21 (30), 62 (nac^ Apul. herb. 47 rein lat.
Slnmo^net, Liv.: operis (gur 2lrbeit), Liv.
tcret, capillus Veneris).
ädhortatüH, U, m. (adhortor), bie Slnma^nung, Adiatörix, igis, m. ^ürft ber ©Omaner, non
Apul. de magia c 102. Dctaüian bei 2lctium gefangen, gu 9{om im %x\-
äd-hortor, ätus sum, äri, aufmuntern, anmahnen, ump^ aufgefül;rt, "aami mit feinem ©oljnc gctöbtct,
-
onfeuern, antreiben (t). u perfonif. ©gftnbn),
^erf. Cic. ad fam. 2, 12, 2.
milites, Liv.: alqm ad laudem, Cic: in bellum, adibills, e (adire), 3ugängl{*(@gftj.madibilis),
Tac: in officium (t). ben ©efe^en, @gf^. a scelere terra, Cassiod. bist. eccl. 11, 18.
deterrere) Sen.: m. folg. ut u. (Sonjuncto. Cic:
, ,
üdiclo, f.
adjicio.
ädigo, egi, u. ago), beran-, bin-,
actum, ere (ad
m. folg. ne ob. quo u. Gonjunctü-, Suet.: ob. m. bl.
Conjnctv., Ter. - JIS* Partie, adhortatus paffio, binelntrciben, I) eiga) SSie^ (Ögf^. abigorc), huc
:

o
Cass. Hemin. Ui Prise. 791 P. Cael. Aur. acut. oves, Plaut.: lactentes ad matrcB, Yarr.: ])e(us
2, 3, 17. vicis longinquioribus, Caes.: eqiios i)(!rpuljli<'uiii,
ÄdhoMpito, ävi, äre (ad u. hospes), au goftlid&er Suet. — b) yjienfrf)en (bef. miber m\U\\, mit (M-
91 adiiiio adipiscor 92

iDiilt), te adi^'oiit horsiiin insoninia, Tor.: vos Ita- — d) ^"li"" entreißen, a](im (alci), Cic:
eine^:^erf.
liaiu, Vir;;.: altiin luliniiu' ad uiid»ias,l;iuali)cljlcu pucilam Icto, Ilor. - bef. u. Xobe, ejiticiöen, biniof.
bcni, Virg.: aliim praecipitom iiiimani tuihiiu', Ten, ai(im alci, Plaut, u. Ter., bttl). poet., ademp-

niobcr)cI)mcttei-u, ViI•^^ - cilo lU'iicljtl. «.^,arl)itruin tiis, bingcrajft, geftorben, Ilor. U.Ov.-Jt<~ adcmi)-
(^altliU.ft. ad adigere alqm, uürbcnnicl;icbO'
arl).) sit - adnncr.'t, Plaut. Epid. ü, 2, 27.
vidjtov fiel) ,^u [tdlcn nötl;iiu'n, vov hcn (Sd;. labcii, äd-impl^o, etum, ere, noc^ baju anfüllen,
evi,
C'ic.tl(u>rtir.o. 1(), (Jil; pru Uobc. com. i», 2b; top. tjcUfüHen, I)eig.: Gangem decemtluminibus adim-
14,43. —
f).rini]o, trii'cmt'sptu- acstuaria, (jomu- ])lori, Auct. Cosmogr. j). ("UG ed. (j'ron.: de abs-

Siefjcn, f;ci-anlnu^]iicn Tac: (luodam loco tiiiri conditis tuis adimjjletus est venter eorum, Vulg.

,

adaita, an einer <^tcUc ein Xljurni (t)cv (yeinbej psalm. IG, 14. II) übtr.: aj im SiUg., ganj er»
i)on^-)cl;olH'n unu-, C'aes. - bef. e. :ii>cvf5eiu-{ 2c. burd) füUen, alqm laetitiä, Vulg.:
adimpletus divinöspi-
einen .idjläjU'l u. bc]l. luo hineintreiben, cuiiuuiii, ritu, Lact.: adimpleti tibiarum cantu, begeiftert,
JSeu.: cuneiini in tissuram, (.'ol.: ilavnm in arbo- Jul. Firm. —
b) etfua«n = ooaenben, u. = tioUjieben,
rem, cnnouni arbori, Tl.: tigua tistucis, '-b. ein =
balten, JCt. u. Eccl.
vaniincn, Caos. ^03e|d)ofie ^eran», bintteiben, •fc^Icu adimpletio, önis, f. (adimpleo), bie »oaen«
ttin, teluni tormentumve (^inalqd), Caes.: ex locis bung,temporum, Tcrt. adv. Marc. 5, 17 u. de
sni)erioiibustehini in litus, Caes.: sigittä turbine monog. 5. - u. bie ©cfüCung, veteris testamenti,
adactä,Virg. - n. *;2tüJ3iüaffen 2C. hineintreiben, «fto. Lact. 4, 20, 5.
gen, alc'i ensem, gladinm, Virg. u. Liv. epit.: fa- adimpletör, öris, in. ladimpleo), bei* ©rfüHer
brile scalprnm in articnlo, Liv.: ferrum per pec- (burd; ^ufpiration), ber Segetfieter, proplietarum,
tns, Ov.: per medium bomiuem qui per os emer- Augustin. de temp. serm. 141, .3.
gat stipitem, Seu.: gladium in os, Flor.: pihim äd'increHco, ere, me&r unb nicbr wod^fen, > ju>
sub ocido, PI.: ferrum juguio, Suet.: hat), metou. nehmen, Vulg. eccl. 23, 3.
(poet.), vuluus, eine äi^unbe fc^lagen, alte, Virg., äd-indo, ere, noc^ biueint^un, Gate r. r. 18, L
alci, Tac. — II) übtr.: a) übi). tjcran:, Otntreibcn, äd-inflo, äre, oufblafen, Augustin. de civ. dei
pocuarum grave solvundi tempus adactum,
sit 19, 23, 1.
eo fei =) f^erbeigefü^rt bie räcf;enbe
(I^evancjetriebcn ad-ingSro, ere, loöfc^lcubctn (bilbt.), in alqm
Stunbe ber Sd;ulb, Lucr. ö, 1224 51U. {LacJun. saturam calente vi, Sulp. Seren, bd Schol. Juven.
adultnm): bis adactum jugo Kbenum, bis adac- 4, 2 (roo aberi^ad)mann ju Lucr. 2, 853 lefen \mii
tum legibus Istrum, bem ^o(i)e, h^n 33ebingunt3en calente viro ingerere;.
(beö Siegerö) iintenüDrfen, Stat. b) ^nib. ob. — äd-iu§tar, rid;tiger ad instar, f.
instar.
etiü. 5U etiüiiö treiben, bräugen, bringen, beilimmen, äd-inNur^o, ere, f!d^ binerbeben, indecollesad-
iroingen, «) ^^er]'.: alqm ad suspeudium, Plaut., insurgunt, Liv. 22,4, 2 ed. Weis.^eab.eted.Hertz,
adinsaniam, Ter., ad mortem, Tac: mit bl. Con- {Ma'Dv. insurgunt).
junctv., Plaut.: nxit In/init., b. 2)icl^t u. Tac. - äd-iiivenio, veni, ventum, Ire, btnjuftnben, er-
abfol., acriore in dies adigi cupidine promiscuas finbcn, ©pät.: adinventa liaereticorum, hk Srfin-
scenas frequentaudi, Tac. - alö public, u. milit. bungen, 2{uGf(ücf)te, Tert. adv. gnost. 1.
t. t., adigere alqm adjusjurandum. Sali. u. Caes., adinveiitiu, önis, /'. (adiuvenio', bie^rfinbung,
ob. bl. jusjurandum, Cic.jCaes. u. 21., ob. jureju- Sluöffud^t, Sinte (für naoev^aaii), Vulg. deut. 2b,
raudo u. sacrameuto, Liv., ^mb. in Gib ob. in 20; eccl. 35, 12 u. n. Paul. Nol. ep. 43.
<pffid^t nehmen, oereibcn, ben ®i^ ber Sreue leiflen ädinventör, öris, f. (adinveuio), ber ®tfinber
(fc^wören) lafTen; ogl. adjurat, in quae adactusest (für t(fsvQ6T7]g), Cypr. ep. Gö, 10. Myth. Lat. 1,
verba, fdjtoört h<in iijm uorgefjaitenen Gib, Liv.: fo 103.
aud) adigere alqm in alcjs verba jusjuraudum u. äd-iiivicem,njcd^fel§njctfc, gegenfeitig. Augustin.
b(. adigere alqm in verba alcjs, ;ijnib. für ßinen de triu. 7, 12. Vulg. Judic. 6, 2U u. a.
oereiben,^nibm. ben ®ib ber Sreue gegen ^mb. ab' ädipälit), e ladepsj, fettig, Aruob. 3, 25.
nehmen, Caes.: u. imPass., adigi sacrameuto alcjs ädipätus, a, um i^adeps), mit @^mo[j ob. 'Sttt
ob. pro alqo u. in verba alcjs (=jurare in verba oerfcben, berettet, gcfc^malst, fettig, a) eig.: puls,
alcjs), ^mbnt. ben ®ib ber ^r. teilten, ifjuiöulbigcn, Lucil. b. Cliaris. p. 74 P.: hie adipatus (panis),
Tac, Suet. u. 51.: enblic^ bl. adigere alqm, Tac; Charis. p. 73 P. - <Subftü. , adipata, orum, n.
ügl. adigente Hordeouio Flacco dixit sacramen- S(^ma(3gebacfeneö, Juven. G, 630. Vespae judic.
tum, Tac. —
/ij^^ebl.: in faciem prorae pinus ad- coci et pist. 47 (Wernsd. Poet. Lat. min. tom. 2.
acta novae, in bie Öeftalt gebracht, geftaltet raie, p. 234). —
b) übtr.: opimum quoddam et tam-
Prop.: u. fo arborum truncis in cuneum adactis, quam adipatae dictionis genus, eine überlabene u.
geftaltet 3U 2C,Hyg. Cic or. 8, 25.
fc^iüülftige,
adimo, emi, emptum(emtum), ere(ad u.emo), ädipeus, a, um (adeps), au§ "5(11 beftebenb,
abf, wegnebmen: a) übi).: si qui adhaeserant pedi- Hier. ep. 147, 8; in Jesai. 15, 55, 1 e.dr.
euli, adimuntur, Col. —
b) etraaä Säftigeä ^mbm. ädipi8cor,deptus sum, dipisci (ad u. apiscor),
abnehmen, alci compedes (Ögf^. dare) Plaut.: , babbaft »erben, I) räumlid) erreichen, einbolen, adi-
vincula canibus,Ov. - u.;^«^^!"- e.lXebelbenebmen, piscendi (te; potestas, Plaut.: fessos, fugientem,
ilju baoon befreien, curas, metum, Ter.: dolores, Liv.: signa (^. e. sidera) adipiscuntur lunam, Lucr.
Hör. —
c) e.33efilü()um,Öut 2c.^mbm. (ab)ncbmen, — II; übtr., a) ettü., roona^ man geftrebt f)at, er=»

eö i^ni entjieöcn, rauben i(^gf§. dare, donare, ad- reichen, a) geiftig etteicl^en, erfaffen, quod vis divina
dere, reddere, tribuere), alci pecuniam, vitam, asseqiii non possit, si id mens humana adepta
Cic: alci ordinem ((Eompagnie), regna, Cic: mu- non sit, Cic Rose Am. 45, 131. ß) etiö. alö er-

nus, Liv.: alci civitatem O^ürgerrec^t), Sali, fr.: ftrebteä Sefi^tl^um erreichen, erringen, erlangen, 3U
alci ßcnsus, abfprec^en ^ögf^. reddere [einräutnen] etioaö gelangen i,0gf^. amittere) par conubium ,

assensionem), Cic: m. ab u.2lbt., quumiste aSj'- maturo tempore (O. e. virgo), Catull.: senectu-
racusanis, quae ille calamitosus dies reliquerat, tem, victoriam, Caes.: gloriam, Nep.: laudem,
ademisset, Cic. Verr. 4, 67, 151. - poet. m. folg. Cic: famam latiorem, loeit u. breit berül)mt wer==
Infinit., benennten = lue^reu, verbieten, Hör. u. 21. ben, Solin : paternos honores, Brut, bei Cic: jus
93 adipsos adjicio 94
suum, Liv.: in adipiscenda morte manu ejus ad- Cic: qui aditus ad causam Hortensio patuerit,
jutus, Bei feiner ©elöftentlei&ung (inbem er 'om Cic: vestibula honesta aditusque ad causam il-
%o^ fud^tej, Suet.: singula mediocriter, ficf; nur lustres facere, Cic: aditus tantum mortis durior
in mäßigem ©rabe gu eigen machen (aneignen), Cic: longiorque erat, ber Uebergang jum Stöbe, "^a^
lionores a populo Romano, Cic: maximam ab ^mfc^eiben, PL ep. —
b) bie (^elegenl;eit ju etraaä
Omnibus (bei ^illlen) laudem, Cic: gloriam exalqa 3U gelangen ob. etraaä ju erlangen, ber Zugang, ad
re, Nep.: finis bonorum est adeptum esse omnia honorem, (]ic.: patefacere aditum rerum, Cic:
e natura et animo et corpore et vita, Cic: quod aditus laudis, qui semper optimo cuique patuit,
adeptus est per scelus, Cic: immortalitatem quan- Cic: nactus aditus ad ea conanda, Caes.
dam per vos, Cic: adeptos aliquantum se ad di- ad-jäceo, ere, bei ob. neben etraaö Hegen, a) i).
cendum et ad judicandum, Cic: Partie, im SSoc, ber geogr. Sage einer ©egenb, einer ©tabt ob. eineö
omnium triumphorum lauream adepte majorem, SSolfeä, ad ostium Rhodaui (o. 3}ieere;, Caes.: ad
PI. 7, 30 (31), 117: Partie, (rate potitus) mit Ge- Aduatucos ^t). e. (liegenbi, Caes.: ad Syrtim (u. c.
nit., adeptus rerum, Tac ann. 3, 55.- Pass., ©tabt),Mela. - m. bl.^lcc Etruriam, Liv.:mare, ,

non aetate, verum ingenio adipiscitur sapientia, Nep. - m. Dat., agro Romano, Liv.: mari, Liv.:
Plaut, trin. 2, 2, 88 (^67): haec adipiscuntur, C. pelago, Mela: ripis Schoeni, Mela: undis, Ov.: do-
Faim. bei Prise p. 791 P. -öfter Partie, adeptus, mui, JCt. - adjacentes populi, bie benacfibarten
SaU. u. 21. (f. 5^ri^ u. %o.lx\ ju Sali. Cat. 7, 3). 35., Tac - Partie, fubftt)., adjacenlia, ium, n. bie
Cic. de sen. 2, 4 ed. Halm. —
b) übF). etra. «Ion» Umgegenb, Tac —
b) ü. ^erf. u. beraegl. 2)ingen,
gen, bef. Unangenel^meä, nomen a tonso capillo, m.i>>öi.,Romani adjacerent vallo,Tac feminae, :

Ov.: nullum crimen, Ov.: malis consiliis pares Col.: adjacet undis moles, Ov.
eventus, Liv. 6, 8. §. 8. adjäcülätus, a,um (*adjaculo), ^ingefd^leubccf,
adipsög, i, /. {(iöiipog)^ butftflillcnb, Beiname Mart. Cap. 2. §. 169.
beä ©ü^^otäeg, PI. 22, 9 (11) 26. Prise perieg. adjeotämentum , i, n. (adjecto), ein Sufaft,
248. - einer %xi SDattetn, PI. 12, 22 (47), 1U3. Charis 134 P.
äditiäliH, e (aditus), )unt (^mtö*) Slntcitt ge« adjecticias, a, um (adjicio), nod^ ölnjugefugt,
^ortö, 9lnttit«v coena, ber Slntrittäfc^mauä (ber Cassiod. var. 11, 8. Gramm, ine
78 ed. Endlich.
p.
3}lagiftrate u. ^riefter), Varr.: fo a\x^ epulae, PI. adjectio, önis, f. ba§ <§»in}ut^un,
(adjicio), I)
äditicüla, ae, f. {Demin. t). aditus), e. flcfncc -fügen, Sufe^en, bal^. aud; :paffit) = bag ©tcigen, bie
Sugong, Jul. Val. rer. gest. Alex. M. 3, 45 (3,25). Steigerung, assidua deminutio atque adjectio,
- 5)aff. &diticülu8, i, m., Paul. Diac. p. 29, 6. Sen.: caloris, Sen.: cuneorum, ba§ @inftcc!en,
äditio, önis, f. (2. adeo), I) ba§ ^tnjuöe^en, -giin' =fe^en (©gf^. detractio), Vitr.: literarum ((^gf^.
gejen ju ^ivoa^, m. Acc, quid tibi hanc aditio est? litura aut abjectio), Quint.: verborum {xw. ber iKe-
Plaut, truc 2, 7, 62 (600). —
II) ba§2lntreten ber be), Quint.: detractu aut adjectione syllabae, Sen.
©rbfc^aft, mit u. o^ne liereditatis, JCt. rhet.: ebenfo adjectione aut detractione {sc. syl-
ädito, ävi, Ere {Intens, t). 2. adeo), »(ebct$oIt labae), Gramm. - einer ^erf., populi Albani,Liv.:
öetangcften, ad eum, Enn. trag. 433 : quo commo- Hispaniensibus familiarum adjectiones dedit,
dius aditet aviarius, qui etc., Col. 8, 3, 4 \icoo ©in^erleibung neuer Familien (in ben ßolonieuer«
je^t finntoä liabitent aviariusque). banb),Tac bist, i, 78. — II) a\^t. t.-.l) ber23au!.:
1. äditu§, a, um, f. 2. adeo. a) bie 23aud&ung in ber a)Zitte beä «Säulenfc^aftä, bie
2. ädituK, US, m. (2. adeo), baä-fiinjugc^en, ber ®d6ttjeaung, gried^ 'ivraaig, Vitr. 3, 3, 13 u. a. —
-Eingang (©gf^. abitus), I) eig. u. meton.: 1) eig.: b) ®t$ööung üermittelft ungleicher ^änfcl;en
bie
a) übl^.: quorum aditu aut abitu, Lucr.: uno adi- (per scamillos impares) am j^ufigefimfe ber «Säu-
tu atque adventu, Cic: litoris, Cic: finium, Liv.: len, Vitr. 3, 4 (3), 5 u. f. c) ber Slnbau, Symm. —
difficiles aditus habere adpastum, Cic: huc adi- ep. 6, 9. —
2) ber 9)iebicin, anfe^enbeö ?, fldtfenbeö
tum ferre, feine @cf)ritte (en!en, Catull. b) inä- — ^xtttl, Vitr. 1, 6, 3. —
3) ber 9tf)etor., bie «er»
bef.: «) bie 3[l^öglic^!eit=, bie (gr(aubnif; =, "aa^ Stecht bo|)pelung eines 2Borte« im@a^e, IniC^v^g, Quint.
beö «pinjuge^enö, beräuttitt, berSugang, in forum, 9, 3, 27 sqc^. — 4)
ber (S5efd;äft^fpr., ba§ anlegen,
in curiam, Cic: aditus in id sacrarium non est SÄe^tWeten, illiberali adjectione, Liv. 38, 14, 13:
viris, Cic: quibus solis aditus in domum familia- haf). bei iläufen u. Sluctionen, ba§ SWe^rgebot, ber
rior erat, freierer Zutritt, Liv. - gu einer ^erf., um aiuffcölag, JCt.
fie 3u fprec^en, ber Suttitt, bie Slubfcnj i^bie ^mb. adjectivu§, a, um (adjicio), 3um33eifügenbien=
erlangt, bagegen admissio = ber 3"ti^itt, bie 2tu= lic^ ; alä gramm. t. t , adjectivum, i, n. ^.sv* no-
bien3, bie ^mb. giebt), homo rari aditus, ein fetten men) = ^nCdtiov, baö aseittjort, Qlbiectio ((^gftJ.

zugänglicher 2Jlenfc^, Liv.: faciles aditus ad eum positivum, baö ©ubftantiü), Gramm.
privatorum, Cic: aditus ad eum difficilior esse adjecto, äre {Intens, i). adjicio), ^injulbun,
dicitur, Cic: aditus ad alqm intercludere, Cic: Apic. 8, 2.
aditum petentibus couveniendi non dare, 3"^*^^^^ adJcct&H,as, m. (adjicio), a) baä^cran^, tHaUt
3ur Stubienj, Nep.: aditum ad alqm postulare, bringen, Lucr. 1,689: quo pacto nares adjectus
Tac: per Parmenionem aditum regis ijum ^.) odoris tangat, agam, Lucr. 4, 671. b) baö ©in- —
obtinere, Justin. —
ß) baö 3iec^t, burc^ baä fyelb fteefen, ©infe^en, cuneorum (ögf^. exemptus), Vitr.
10.
eineä 2lnbern nac^ bem feinigen ^u gelten, praestare 9, 8, 6. -c; bie23eifugung,Macr. de diftcr.6.§.
alci aditum, aditum redimere etc., JCt. 2; me= — adjicio (in ben beften ^bfdjrn. auc^ adicioj,
ton., ber eingang, Sugang alö Ort ((^gf^. exitus), jeci, jcctum, ere (ad u. jacio), öinan-, beron-, bin*
aditus insulae muniti, Cic: in primo aditu vesti- jutoecfen, biö an ob. auf etra. binwetfen, I) im cn==

buloque templi, Cic: duo sunt aditus in Ciliciam gern ©inne: 1) eig.: tolum, Caes.: adjectac (au-
ex Syria, Cic: omnes aditus claudere u. aditum i-ibus) voces, bie a'npraUcnben, 6erül;renbcn Xöne,
utrumque intercludere, Cic: aditum occupare^ Cic. —
2) übtr.: a) ben (oerlangenben jc.) ^licf auf
Virg., obsidere, Ov.: aditus lirmare, Tac II) — etraaö blnwerfen,binticöten, alqo iinprudcutiain ucu-
übtr.: aj ber ©ingong, Scötitt in etra., primus adi- lonim, auö'iicrfcl;cn cinen.'iilicl raüljiuiucrfcn,Cic :

tus et postulatio Tuberonis haec fuit, ut etc.. oculos ad alqm, Plaut.: oculos cupiditatis ad
1

95 adjubilo adjun ffo 96

alqd, Tic.: ociilnin alri rei, Cir. — h) bcn Weift, alci rei (für ctiü ), ('ic: alci esse adjumento ad
Mo Wcbanfcn = bic 'JJeii^uiu^, 3hifnicrf)amfcit auf alqd ob. in alqa rc.C'ic alci adjumentum afi'en'e :

;^Vb ob otiunö rtcötfn, aniiimin ad alqm, Ter, ad al(id, Cic - d. 'i^erf , Cornif. rhet. u. Ovid.
ad al(jd, Liv aniimmi alci, J'laut alci roi, Liv
: , : adjiiiictio, onis, /'. (adjungo), baö Slnfnüpfen,
(lictis iiicntciii, Ov. - II im luoitcni Siiuu', «ii, ) übtr.: I)baö ®lcb'8lnfd)ltfften, ber^lnfdjlug, a) übt).:
iifbrn, auf ob.inctiu. btnjutl)un,'lföfn, .fteOcn, 'fcUcn, naturae ad liominem, Cic: animi vel voluntatis,
A) im 9lü(V: 1) ciiv: roguni bustumvo noviim (ad; bie .sMuneigung Qu. Cic. b) alö rljet. 5^9"^ =
,

aedos alioiias, Ijinjc^eu , XII tahb. bei Cic: ca- avvtLivyfiirov, bie 33e3iel^ung (Sineö ^^rdbicatö
jnti insiguia Ciirt. - u. im 23ilbc, stimulos fre-
, auf meljrere Ciiebanfen, fo bafi baö ^^räbicat (SSer=
meiiti. Ov.: u Ariuoniao niaiium, anfallen, Voll. - bum) cntmeber am 3lnfang ober am (Snbe beö @a
bei etm. in ein Wefiif? u. bi^l. tt>un, flutten, fließen, ^eö angefügt mirb, Cic de or. 3, 54, 206. Cornif.
fprt^rn, olivas in vas, Col.: hnmores clystere in- rhet. 4, 27, 38, —
Iljinsbef. , baö »erme^renbe
tus, Cels.: virus in anguem, Ov. — 2) übtr.: ani- •Siin^ufüßen, Slnfcftlief en, 3lnreiben, a) üb^. : virtutis,
nios juveni, einfUif5en,0v.: constantiam dictis, mit !räftige 3Jiitiuir!ung,Cic: verborum, Cic — b) alö
bcn nerbinben, Tac. — B) inöbef
^iL'orten , nlö^w rljet t t. , ber baö kbfolute bes «Sa^eö auffiebenbc,

fa^^ ^ugabe, isernui^rnnt^ ju etiuaö ^)injutt>un, bm« ber befd;ränfenbe 8ufa^, bie öefcbrdnfung, Cic. de
jufujjcn, biiiju ,
jufe^eu (vi)i;non. addere), 1) eig.: a) inv. 2, o7, 171 aq.: quaedam cum adjunctionene-
ü[il;.: majorem munitionem, Caes.: aggerem ad cessitudines, ^9pott;etifc^e 9iotl)iüenbig!eit (ögf^.
niunitiones, ('aes mediis campis Syrien insulam,
: simplices et absolutae), Cic ihid.
ri. — b) inöbef ju tinem nnbern ©toff binjutbun,
,
adj unoti vuM, a, um (adjungo), juc SlnCnüpfung
jufc^cn, in singulos modios olivae salis tenias he- bienlicö, modus, ber Gonjunctiu, u. conjunctio, bic
minas, Col sulpliur aquae, Cels.
:
'2) übtr.: a) — ben ßonjunctiö regiert, fpät. Gramm.
itblj. (,Wgf^ demere, detrahere): ad belli laudem adjunctör m. (adjungo), ber |Jinjufüger,
, öris,
doctrinae et ingenii gloriam, Cic: alqm ad nu- ille ulterioris Galliae, Cic. ad Att 8, 3, 3.
merum sodalium, Suet.: muneri agri aliquantum, adjunctii§, a, um, FAdj. m. Compar. u. Su-
Liv.:Democritoperpauca, beu 2) etrcaö erroeitern, j)erl. (ü, adjungo), eng oetbunben, in na^cr Söejfe«
Cic: auctoritatem praerogativae equitum, Liv.: bunfl'^tn nabem ob. notbioenbigem Sufammenl^ange
aliquid novi ex etc Cic: centuriones, Liv.: u. , fleöenb, öjefentlidb, adjunctissima quaestio, Amob.
fpäter ioljwc Acc. beö Dbj.) mit Dat., einer @act)e 7, 39. - Defter fubftu. a) adjunctum, i, n. baö je=,

(^ttoa^ t)inäufe|en, ftc öccmcbren, ücrgtöfern, bene- bem 9)ienfc^en ober jeber Sad^e (eigene u. SZatürlic^c,
ficio adjicit, injuriae derait, Sen.: prioribus, ber 6:btttofter, bas «Kbatafterifliic^c, ^igentbümltcie,
Quint.: celeritati, Cels.: magnitudini Pori, nod) JSBefentlid^e, in adjunctis morari, Hör.: pietatis ad-
md)v f)erDorl;eben, Curt. b) bem ©efagten binju-, — junctum esse, Cic: propiora hujus causae et ad-
beifügen, binjufe§en, nani quid ego adjiciam, Prop : junctiora, Cic. —
b) alö rt)et. u. biat. 1. , adjun-
de altera figura pluribus, Quint.: bis adjicio, mit ctum negotio, \)a^ einer ©arf)C S^ermanbte u. älcl^n-
fol. Acc. u. Infinit., Quillt.: adjecto (2tbl. abfol.), Itd^e nebft benfiebegleitenben §iebenumftänben,n)or=
mit folg. Acc. u Infinit.,T?LC.: adjiciimthis, quod auö man ©c^lüffe für bie ©ac^e fclbft jie^en !ann,
{^ci^), Quint. - baf;. adjice (rcie adde), füge bei, Cic. - u. fo adjuncta, orum, n. Siebenumflänbe ber
nimm (imöebanfen) baju, benfe bic nocö,liuc natas 3fit, bcö Drtö 2c., Cic: argumenta exadjunctis,Cic
adjice septem, Ov.: adjice, si vis, et illudm.folg. ad-jungo, junxi, junctum, ere, anknüpfen, an«
birecter Diebe, Sen.: adjice, quod (bafi^, Tac. c) — binben, I) eig : a) baö 3}iet) = anfponncn an 2C. , plo-
t. t. bei iHufen u. 3iuctionen, (sum ©ebot) sulegcn, stello mures, Hör. equos, Ov. b) Sieben onbin-
: —
pretium (bei ^lin. pretium augere), JCt.: plus, ben an 2C. (e^non. alligare), ulmis vites, Yirg.
JCt.: u. fo supra adjecit Aeschrio, Cic Yerr. 3, II)Übtr.,üb^.anfügen,antci$en,anfcbUefen,A)räum^
33, 77. Itd^ u. jeitüd): a) räuml.: «) lebt. Objj.: parietem
ad-jübllo, are, juiubeln,lnscr. in Nov. Collect, ad parietem communem, Cic accessionem aedi- :

tom. 5. p. 144 ed. Mai. (roofalfcf) adjübilatgemef^ bus, Cic: literas, Cic. - bef. im ^affio, adjunctum
fen ift). esse, an einen Ort ft^ onfc^licfen, angcenjen, liuguae
adjüdicätio, Ollis, f. (adjudico), ha^ (rid^ter^ radicibus, Cic fundo iixoris, Cic: lateri castro-
:

Iid[)e) 3uerfenntni#, JCt. rum, Yirg.: adjunctus fundus, Cic. ß) leb. 2öe= —
ad-judico, ävi, ätum, äre, I) 3mbm. (rtd)ter= fen Triton natantibus invehens beluis adjunctis
:

Ud^ ob. fd)ieb5rid^terl.) etronö jucrfcnnen, jufprcc^en, humano coi-pori, bie feinem mcnfd^t. Körper ange=
regnumPtolemaeo, Cic: mulierem Veneri in ser- fügt finb (raeil ber Xriton mit groei 3^ifd)Ieibern ftatt
vitutem, Cic: causam alci, ^nöunften i^w^i'Q-^^t^ ber g-ü^e bargeftellt rairb), Cic: leo hominis se ad-
fc^eiben, Cic: poet
alqd Italis armis, ben Sta(er=
, jungit corpori, fc^miegt ficf) an 2c. Gell. - bef. alä ,

rcaffen gufpred^en =
burd^ ein b(o^eö3)iacf)tgebotber Begleiter 2C. beigeben, beigefcUen, peretnigen, fidelem
xöm. ^errfc^aft unterroerfen. Hör.: u. fctier^f;., ad- libertum lateri filii sui, Quint Samnitium exerci- :

judicato (entjc^eibe;, cum utro hanc noctem sies, tum, Liv.: u. im (^leidjni^, juris scientiam elo-
Plaut. — II) übtr., übi). ^mbm. üma^ (als 3Ser= quentiae tamquam ancillulam pedissequamque,
bienft, Gigenfd^aft) jufprcc^en, jufc^teiben, alci salu- Cic. —
b) jeitlid; alterum (anni tempus) hiemi
:

tem imperii liujus atque orbis terrarum, Cic: Op- adjunctum est, Cic. horum aetati duo adjuncti :

timum saporem ostreis, PI. C. Fannii, C. et M. filii, fuerunt, bereu 3^itgcnof=


adjuero = adjuvero, f.
adjuvo. feu marenac., Cic: rebus praesentibus adjungere
ad-jägfo, ävi, ätum, äre,
eig. anjod&en; bof> 1) atque annectere futuras, bie &. mit ber 3- i^ ^ie
al§ t.beö Sanbb., bie 'Sleh^n (an ita^ jugum, b.
t.
engfte 35erbtnbung bringen , Cic. factis prioribus :

i. bie Querlatten, ben §oIm) anbinbcn, palmites, uniim, Ov.: proximam necem Laterani, Tac.
Col.: vitem, PI. —
II) übtr. = eng »ecmöbren, Pacuv. B) üb^. öu^erltd) ober innerlich in eine SSerbtn=
u. Lact. bung, einen 3ufammen^ang,in ein SSerJ^ältni^ brin^^
adj ümentum,i, n. (adjuvo), ba§ Unterfiü|unö§., gen a) tebl. Dbjj.: «) in ber 9iebe an etm. anfnüpfen,
:

aSefbrberung^mittel, bie Unterftü^unfl (@gf|. detri- anfügen, verba ad nomen adjuncta, (Spttt)eta, Cic.
meutum, incommodum), alcjs rei, ad alqd, Cic: - w. an 'i>a^ ©efagtc anfnupfen, ju etro. ^inaufügen
97 adjuramentum adjutrix 98
(©^non. annectere, adjicere, addere), postea ad teque tuumque caput, CatuU.: adjuro caput Sty-
id, quod definieris, factum ejus, qui accusabitur, gii fontis, Virg. — II) ^mb. bef^wören, b i. unter
adjungere oportebit,Cic.: similitudineb iSSeifpiele) Stnrufung einer tf)euern -Berfon eine (>)ottf}eit ju be=
adjungens, Cic. - u. in ber ©r5ä^Iimg öin^ufiigen, ipegen fuct)cn, inftönbigft bitten alqm per patrem, ,

noc^ crjä^len, quod cum dicerem, illud adjunxi, Lact.: alqm, ut etc Vopisc. dei nomine ob. per
. :

m. folg. Dbjectf^. Cic. si hoc unum adjuuxero, : deum daemones, Lact.


m. folg. C&jectfl Xep.
,

ß) in ber S)ebuction nn
,
— adjüf äbiliN, e (adjuto\förberfam, opera. Plaut,
etiü. anfnüpfcn, anreihen, üon etn). ab^öngig machen mil. gl. 4, 4^8 (H44) u. Pers 4, 5, 1 (673).
(®9non. annectere), rebus praesentibus adjim- adjüto, avi.ätum. äre (Freqii v- adjuvo\ ^mb.
gere atque annectere futuras, Cic: sequentia (bie ob. etro. mit allem (iifer unterflü^en , ju förbern fu«
g'0lge]ä|e), Cic. — y) politifc^ ju etro. bin^ufügcn, dben, mit allem Gif er ^mbm. ob. bei etm. beiflebcn,
fc^lflgen, Ciliciam ad imperium populi Rom., Cic: alqm, Homi! : fuuus, alci onus, Ter.: id, amabo,
agros populo Rom., Cic: vectigalia (sc. ad imp. adjuta me, Ter.: nos ahquid. Cic fr.: u. bl adj.
populi Rom.), Cic. —
cT) irgenb ein 58erf)äItniB an alci, Petr.: abfol., iiomif. u. Yarr.
etiö. ob. ^mb. fnüpfen = beilegen, ^ulegcn, bcimefTcn, 1. adjfitor, äri iadjuY0),itc6 bebülfltcö seigen, Be-
tjertciben, »crfc^affcn, fidem visis, Cic honorem po- : Ibütflidö fepn, abfot., Pacuv.: alqm, Afran.

puli Rom. rebus, Cic: alci tantum decoris, tan- 2. adjütör, öris, m
(adjuvo), ber Untcrftü^er,
tum dignitatis, ut etc., Cic: imperium, quod ami- a)üb^. =
ber unterftü^enbe, beforbernbe ©ebütfe,
citiä adjungitur (sc. nobis >, bie mit %v. gegen unä Seiftanb, ber Sörberer, Seförberer, im übetn 3inne
geübt irirb, Ter. - u. sibi alqd, f!cö etiu. ^ulegcn, er» = ber •öclferöbetfer (Spnon. minister, administer),
werben, gewinnen, öetfd&affen sibi auxilium, Cic: , duc adjutores tecum ad navim qui ferant, Plaut.:
sibi alcjs diligentiam (forgfältige 2(ufmerffamfeit), non mihi, sed tibi hie venit adjutor. Cic: quibus
Cic: u.fo benevolentiam [sc. sibi) lenitate audien- adjutoribus regem aggressus, unter beren 33eiftanb,
di. Cic —
irgenb ein 3>er^ä(tni^ a(ä ^'OiQ,e, Se=
s) Sali u. fo paucos homines hoc adjutore Q. Opi-
::

gteitung, 3^9^^^ ^" ^^" anbereö anfnüpfen = i^m mium Omnibus bonis evertisse Cic cujus ipse , :

folgen lafTcn, beifügen, bcigcfeUen, mit etiP. vereinigen, honoriet dignitati semper faverit adjutorquefue-
oerbinbcn, paaren it. bgf. ad honestatem volupta- , rit, Caes. - hie adjutor meus et monitor, Ter.:
tem, Cic ad illam vim (mit jener &.) dominatio-
: Plauens nunc adjutor Bruti. nunc proditor, YeU.
nis adjuncta est auctoritas, Cic: gravem poe- - adj. iracundiae, Ter.: victoriae populi Rom.,
nam municipiis, nu^erbem auferlegen, Cic: inso- Cic: sententiae, Cic: consiliorum periculorum-
lentiam honestati, Cic: verbis solutis numeros, que, Cic. - iUe absentis in omnibus adjutor, Cic:
Cic u. im AM. ahsol adjuncto vero, ut iidem
: ,
in psaltria ista emunda hie adjutor fuit, Ter.: in
etiam prudentes haberentur. pereinigte ficf) aber quo adjutores Stoicos optimos habemus, Cic: ut
bamii, t)a^ 2C. , Cic de oif. 2, 12, 42. — ^) bie gei= aut lubidinis ministri aut adjutores essent ad in-
ftige 2:;f)ätig!eit g(eic^). an etiu. anfnüpfen, feffeln = juriam,Cic.: his adjutor contra patriam inven-
auöfc^Iie^lic^ ob. ernfttic^ nac^ xi)m binttAten, i^m tus est nemo, Cic. —
b"* ber regelmäßige ©ebülfe,

juwenbcn (S^inon. appUcare), huc animum adjun- SSeiftanb, <^anbtanger a(5 ^aglö^ner, Cato r. r. - al^
gas tuum, Ter.: animum ad ahquod Studium, Ter.: (3e^ülfe beö öauptacteurö auf ber )Süi)ne (Spieler
crimen et suspicionem potius ad praedam, quam einer 5ZebenroIIe, mit ber }ylöU ob. mit Öefang 5öe=
ad egestatem, Cic —
b) ^erf. «) '^m\). in einer : gleitenber 2C ), Phaedr. 5, ö, 14: übtr., Hör. sat 1,
(Sd^rift a(ä ^^eitne^mer eines (^efpräc^s anbringen, y, 4G.-al5@ef)ülfe eines 3il)etorö, öülfole^rer, Un=
eine !JtoUe jutbeilen, alqm ad suos serraones (polit. terle^rer {v7io(^id^äay(c).oc) Quint. u. Suet - alö ,

@efpräc^e = poIit. ©c^riftenim @efprärf)5tone),Cic.: (^eplfe bei Uterär. 2Irbeiten , in literis studiorum
ei dialogo adjunctum esse tertium, bie britte Stolle alcjs, Gell. - bef. ber öffentl beftellte ©ebülfe eine^
^aben, Cic. —
ß) ^mb. (fic^) in poütifc^er, moral. ob. Staatsbeamten, ipieunf er 2Ibiunct,Qlbiutant,2lttac6e,
gefelliger .^infid)t an ^mb. (fic^^ ob. etrc. fnüpfen, adjutores triumviris quiuqueviri, Liv.: quos tibi
feffeln, fi^ onfdöltcfen lafTen, tnit ^mX>. oerbinben, Dcr= comites et adjutores negotiorum pubhcorum de-
einigen, urbem ad amicitiam, Liv., in societatem, dit ipsa natura, Cic P Manlius in Hispaniam
:

Nep.: bellicosas nationes (alci), Nep.: alqm sibi citeriorem adjutor consuH datus. Liv.: M. Junius
socium, u. bl alqm socium, Cic: alqm sibi ami- Silanus propraetor adjutor ad res gerendas datus
cum, Nep.: exercitum (.sc. sibi), fid^ 5ulegen, Cic est, Liv.: publice ab Atheniensibus Evagorae ad-
- u. se ad alqm ob. ad alqd, ftcö anfcblie^en an 2C., jutor datus, Nep huic (quaestori) Fulvium Po-
:

se ad probos Plaut. se comitem fugae alcjs,


, : stumium adjutorem submiserat, Caes in quare- :

Cic: se ad causam alcjs, Cic. gione adjutore legatoque fratre meo usus est,
adjürömentum, i, n. fadjuro), 'öa^ Sefdbwßren, Vell.: impetratis'a senatu decem adjutoribus,
inftönfcige Sitten, Vulg. Tob. 9, 5. Suet bie Jreunbe u. 93?inifter bes Haiferö, Vell. u.
:

adjürätio, önis, /'. (adjuro), ba§ tBefd^wörcn bei Suet u. a. öofftellen mit ab, loie adj. ab epistolis,
:

etro. , obei? divini nominis Lact 2,


m. Gem't. id ,
ab actis u. bgt., Inscr.
17, 11: salutis,Apul. met. 2, 20- adjütörium, ii, 7?. (adjuvoV, bie Unterftü^ung,
adjfirätör, öris, m. (adjuro), ber Sefd^roörer, ber 3ctitanb,abfot. ob m
Genit. siihj. u ohj Vell., ,

ber ec^Iangen, Alcim. Avit. 2, 312. Sen u. 31. - p. einer ^^erf As Poll. bei Suet. ,

adjürätörius, a, um radjuro), ciblid^, cautio, adjutrix, icis, f. (adjutor'. bie Unterftü^erin, a)


fpät. JCt. übl). bie Untcrflü^erin, görberin, bic 2?efcrbertn, bie
,

1. adjuro = adjuvero, f.
adjuvo Jl^. SBegünfligerin, im übetn Sinne - bic -öelferebelferfn,
2. ad-jiiro, ävi, ätum, äre, Ii etiP. ^ufdbwören, ci) p. ^er|. reginä adjutrice regem dominum in-
:

befcbttJören = eiblicö ucrncöcrn ob. üerfprec^en, qui om- teremit, oon ber il unterftü^t, Cic: Minerva ad-
nia adjurant, Cic: ut, praeter commune omnium jutrix consiliorum meorum, Cic matres oranes :

civium jusjurandum, haec adjurarent, Liv quod filiis in peccato adjutrices, auxilio in i)atenia
m-
si quis inaniter, adjurarit, Catull.: adjuras id te
:

juria solent esse, Ter —


ß) p. 2ebl.: aliqua for-
non esse facturum, Cic: per deos, bei hcn ©i3ttern, tuna fuerit adjutrix tibi, Plaut : legem adjutn-
Ter.: per eundem patrem, Lact.: o^ne^cr, adjuro cem adhibere, Cic: Messana tuonira adjutrix sce-

(Seorge§, lat.-btfcf). .^anbrob. »lufl. XlII. «b. I.


99 adjutiis administer 100

fortuna adjutrix consili-


leriini, ("ic: fclicitas ost adm&lertöra, ae, f. bieXoc^ter brr Urgrogtantc,
onini bonorum, ("ii". fr: quac res Plaiuio in pc- Isid. 9, (i, 28.
titionc fuissct adjutiix, Cic. b) inobcf. '-Üe — ,
ad-mütfiro, are, mit sritigen, mit Befd)(eunigen,
ncmunui occlciitcu (classiarii ob. clas-
^^lucicr au'3 herum discessu admaturari defectionem Caes. ,

sici) 5111" MaifoiuMt fub]iöiavi|cf) crvidjtctcn ^tv^ioncn, i». G. 7, 54, 2.


legio prima Adjutrix u. It'gio seciinda Adjutrix, admemorAtio« önis, f. (adu.memoro), bieffir«
Tac Scriptt. bist Aug. u. Inscr.
.
Augustin. ep. 59.
ttäönunfl,
adjatAM, '.Jlbl. n,7it. (adjuYO),bic Untrrftü^unß, admeiitätio etc., f. amentatio etc.
-^ülff, nuius adjutu. Macr. sat. 7, 7, 5. ad-metior, mensus sum, iri, ijumcffcn, vinum,
ad-jfivo, jUvi, jutum. jüvaro, untftfhi^fn, f6v> Cato: vinum alci, Cato: frumentum alci ex area,
bcrn, n im ciu^'nx ^inne: a) übt) «) m. per). Obji.: : Cic. - täT Pas.s., admetiuntur, Non. 4ü4, 1: ad-
alqm, Cic u. 31. (3i;non. opitulari alci, :;^mbm. metiatur, Florent. dig. 19, 2, 3G admensum sit, :

l)clfcn): alqm auxilio, operfi, Plaut, u. Ter.: alqm ibid.: admensum esset, Paul. dig. 18, 1,40. §. 2:
adjutum proticisci,Nep.: se manibus, fid^ aufftem^ admensa sint, Gaj. dig. 18, 1, 35. §. 5: admetiri,
mcii, Liv alqm in abja ro, Ter. u. Cic iUq^m ad
: : Aethic.cosmogr.p.705 ed. Gron: admensus, Cato
bellum, Liv.: ad verum probaudum, Liv.: consu- u. JCt.
lem ad trajiciendas in Asiam legiones, Liv ab : AdmetuM, i, m. (kif/nriTog), I) .'gerrfc^er üon
alqoadjuvari de (in Setreff) alqare, Cic.-mit^cc, ^§erä in 2:^effalien, 0ema()l ber Stlceftiä (ber Xoc^=
pers. u. Acc.Pron. ?ie?/<r.,quidquam me consilio, ter beä ^e(iaö) , bie für if)n fic^ bem Xobe t)ingab,
Ter.:m.7/^u. (Sonjunctü.^Cic: m.ne u. (Sonjuncto ,
Hyg. fab. 173 ügl. Val. Max. 4, 6, 1 Admeti con-
; :

Catull.: mit In/mit., adjuvat enim (pater phalan- jux, Ov. ex Pont. 106: socer Admeti, Ov.
3, 1,
giae) incubare, PI.: mit Acc. rci u. Dat. camm., Ib. 444. II) — Äi3nig ber 3)ioloffer, ©aftfreunb be§
messim hanc nobis adjuvent, mi3gen bie (S. für X^emiftocles, Nep. Them. 8, 3.
unö förbern, Gell. 2, 29, 7 - ©prüc^io., fortes for- ad-atigro, äre, ^tnjujitc^cn übtr., ^injutreten, ,

tuna adjuvat, SBnc^en geiüinnt, Ter. Phorm. 1, 4, si ad paupertatem admigrant infamiae, Plaut.
25 (203) u. barauö Cic. Tusc. 2, 4, 11 u. Liv. 34, Pers. 3, 1, 19 (347).
37, 4. —
ß) mit fäd^t. (mnterieKen ob. abött.) Obij. adminicül&buBdiis, (adminiculo), ftd^ a, um
= iivoa^j untctflü^en, fötbctn, Jefotbertt, il;m ttad&5ct= 3U flü^enb jtrc&cnb, Alex. 8 (21). Auct. itin.
fcn etraaö nö^rcn
, salices aquationibus,
, erhalten , adininieälätßr, öris, m. (adminiculor) ber ,

Pall. ignem
:
{&%%
exstinguere) Liv. u. ignes , ; Untcrfiü^cr, eo adminiculatore et quasi admini-
(übtr. = Siebesflamme) begünfttgen Ov. ictum , , : stro in studiis literarum Cicero usus est, Gell.
Lostis, Gurt.: nee arte nee viribus ictum, Liv.: sta- 7, 3, 8.
turam mendacio, Sen.: preces alcjs, Suet.: facul- adminioillätus , a, um, PAdj. im Com;par.
tates Pallantis publicarum opumegestione,Pl.ep.: (adminiculo), wo^I octfcöen, wc^l auögctüflet me- ,

Capuam venire et adjuvare delectum, Cic: mae- moria adminiculatior, Gell. 1. praef. §. 16.
rorem orationis lacrimis suis, Cic. y) abfot. (rao= — adminiculo« ävi, Etum, äre (adminiculum),
bei bas Cbject auä bem 3"fotttmeni^ang 3U ergän^ I) t. t. bes -ßanbb., (burc^ ^fä§Ie 2c.) fluten, vites,
gen): se adjuvante, Nep si dii adjuvabunt, Cic: : PI. u. Col. — vo-
II) übtr., untcrftü^ctt, teiflc^en,
quibus rebus indiguerimt, adjuvit, er fialf bei il^ren luntatem tuam scribendo, Varr. vitam, Ceu- fr. :

^ebürfniffen au^, Nep.: remis adjuva, ^ilf mit beu sorin partes adminiculandi, ^artüeln, Varr. LL.

:

9t. nac^, Quint. decl. b) moralifc^ aufriefen, er« adminiculor, äri (adminiculum), fluten, vitem,
Bauen, ctmut^tgcn, alqm, Cic: clamore militem Cic. de fin. 5, 14, 39.
suum, Liv. — II) im roeitern ©inne, förbcrltd^', adminicülnm, i, n. (ad u. *mineo), baä 2lnge^
nü^üd^s jutrdglt^ fe^n, gute ©tcnfic Uifien, frommen, lehnte, ba^ etraaä ntc|t falle, bie ©tü^e, I) eig.: a)
Jetfrogen, mittttrfen, «) perfön., m. Rechaud mul- als t.be§ Sanbb. bie @tü^e, bie hm ranfenben
t. ,

tum beredem alqm (t). e. Ur*


Co. ^erf.), Ter.: nihil Sieben als 2rn^artpun!t bienl, ber «pfa^t, Cic, PL u.
tJ^eiO, Cic. - m. ad u. 2(cc., quam ad rem multum 21. —b)jebe 2trt Don @t«§c, ^antHit, ^ümmitUl
humilitas navium adjuvat, Caes.: non ad obti- (gum ^ortberaegen ic), SBerfjcufl u. bgl. corporis, ,

nendum mendacium sed ad verum probandum Curt.: gubernandi, PL: parvi moHmenti aamini-
— II)
,

auctoritas adjuvat. - abfot., quorum alteri, quod cula, ^ütfemittel t)on geringer Äraft, Liv.
nullo studio agebant, non multum adjuvabant, übtr., bie @tii§c, Set^ütfe, ber aSciflonb, Cic u. 2t.
feine befonberen S^ienfte leifteten Caes. adjuvat , : ad-minister, stri, m. ber jur §anb ge^t, ^anb^
hoc quoque, Hör. solitudo aliquid adjuvat, Cic.
: reic^ung tl^nt, I) im engern ©inne, berSDicnftt^ucnbe,
- ü. Heilmitteln, adjuvat et nitrum, Scrib. - u. cilä ©Icncr, hinc Casmilus nominatur Samothrece
p^ilof. t. t., causae adjuvantes, mittelbare ((Sgf^. mysteriis dius quidam administer Diis Magnis,
proximae unmitterbare) , Cic: non haec esse ad-
, Varr. LL. 34: opus et administros (2lrbeit
7, 3. §.
juvantia causarum, sed etc., ats Ueberfe^ung Don Jug. 76, 3.
u. 2lrbeiter) tutari, Sali. II) im wei- —
^vvaiTicc^ mitrcirfenbe Urfad^en, 3Riturfa^en, Cic. tem (Sinne ber Sciter, SWttUttcr, 2»tfar6eiter, ®c-
— ß) nnperfönt., mit folg. Infinit., nihil igitur ad-
,

5«lfe, 23eiftanb, im Übeln ©inne ia^ SBerfjeug, ber


juvat procedere et progredi in virtute, Cic - mit Helfershelfer (ogl. ^ri^ ju Sali. Jug. 29, 2), Jovi
folg. Gonjuncto. in re mala animo si bono
si u. , se consiliarium atque administrum datum, Cic. :
utare, adjuvat, Plaut. - m. folg. quod (ba^), ad- administris ad ea sacra druidibus utuntur, tnobei
juvat etiam, quod auditor gaudet intelligere, bie 3)r. bie gottesbienftlid^en ^anblungen leiten,
Quint. —
.^s* a) adjuero = adjuvero, Enn. ann. Caes bellum sine administris geri, Sali.: alqo ad-

:

339: u. fo adjuerit, Ter. Phorm. 3, 3, 4 (537). miniculatore et quasi administro in studiis lite-
"b) ^a^ ^serf. adjuvavi erft Paul. dig.
34, 9, 5. §. rarum uti, Gell. - im Übeln ©inne, administri et
10. u. 40, 2, 15. §. 1 baö Partie, ^ut. 3(ct. adjuva-
: satellites Naevii, Cic socius et administer om- :

turus bei Petr. 18, 3 (bagegen adjuturus bei Ter. niumconsiliorum assumitur Scaurus, Sali rerum :

Phorm. 42
[522]. Liv. 34, 37, 5), raie juvatu-
3, 2, hujusmodi omnium transactor et administer, Cic.
rus bei Sali. Jug. 47, 2. PI. ep. 4, 15, 13. - ^BSr Cic Rose. Am. 28, 77 lieft §alm victus
adl. 2IÜe fo anfangenbe2ßi3rter fuc^e man in all. cotidiani minister.
: ,

101 admirdstra admisceo 102


administra, ae, f. {%tm\n. ju administer), bie admlräbiJi§, e, Aclj. m. Cornjmr. (admiror),
SEicnctin ©c^ülfin, Yarr. LL. 7, 3. §. 34. - ühix.,
, beöjunbernstoütbtg, ftaunen^toettb, tounberbar (im gu=
art^s hiijus administrae comitesque Tirtutis,
. . . ten u. Übeln Sinne), res nova et adm., Cic: adm.
Cic. de imp. Pomp. 13, 36. et singularis sapientia, Cic: tractatio rerum ipsa
administrätio , önis , f. (administro) , I) bie efficitadmii-abilem orationem, Cic: propriaverba
<§»anbrctc6ung, bie ©icnft« •§>ülf§tctflung sine homi- et sanctiorem et magis admirabilem faciunt ora-

, ,

num administratione , Cic. de off. 2, 3, 12. 11) tionem, Quint.: magnitudo populi Rom. admira-
bie ßettung, -^onb^aöung, a) im engern (Sinne: na- bilior adversis rebus quam secundis, Liv. - o. ^$erf .

vis. administrationes portus freie unge=


Caes. : , , cur plures in Omnibus rebus quam in dicendo ad-
Öinberte Senu^ung Cic: aquae, bie Ceconomie, , mirabiles exstitissent, Cic. -t)ai).= 7r«occdo^og, be=
23ertl)eilung beö SKaffers, Yitr. artis,. StuäüBung, : ftembcnb, fcltfom, paroboj:, baec ncioccö'o^a illi, nos
Sen. - abfot. adm. nostra Sluöfü^rung Quint.
, , ,
: admirabiliadicamus, Cic: u. fo adm. genus (cau-
magnitiido operum omnem administrationem (bao sae), Cic
ganje '^öelagerungsgejcl^äft) tardabat Caes. b) ,
— admiräbilitäs, ätis, f. ( admirabilis) , bie S5e=
im weitem Sinne, bie Scitung, Sü^tung, SScforgung, njunbernSnJurbtgfett, Cic: haec animi despicientia
ajertoaltung, Sdcgterung, belli, Cic: mimdi rerum, , admirabilitatem magnam facit, mac^t jum (Uegen^
rei public ae, Cic: privatarum public arumque re- fianb bjOi)U öerounberung, Cic
rum. Quillt.: regni, Justin gentis, Justin.: abfol., : admir äbiliter, Adv. vadmirabüis"» bewunberni- ,

administratio mea, Frontin. aqu.: regia, 2}bnar= würbig, ttjunberbar lim guten u. Übeln Sinne), lau-
d^ie Gell.
,
officia et administrationes
: ©taatö= , dari, Cic: nos Asia accepit, Cic. - hai). = naoa-
bienfte u. amtliche S^erric^tungen, Tac. dö'^ujg, befrembcnb, fcltfam, parabor, dicere, Cic
administrätiuncftla, ae, f. {Denu'n. x>. admi- Tusc 4, 16, b6
nistratio), ein fleinct ®tcml, Cod. Theod. 8, 4, 10. admirätio, /. (admiror)
önis, baö 3( n lo u n = ,

administrätlvus, a, um (administro), gum bern , a) =


SBewunbcrung baä ^nftaunen, \ia^
iie ,

3luöfü^ren geeignet, prafttfd^ (griec^. noaxTixög; Bobc 3ntereffe an eno., dicentis, Cic: divitiarum,
@gf^. inteliectu contentus, gried^. d-dworiTixög), Cic: admirationes efticere, Cic admirationem :

ars, Quint. 2, 18, 5. habere »erregen), Cic: injicere cuivis admiratio-


administrätor, öris, m. (administro\ ber 9Set« nem sui, Nep.: iugenti Romanorum admiratione
tt)olter,2citer,beUigerendi,Cic.: rerum civitatis, JCt. teneri (erfüllt ferjn), Eutr.: admiratione afticiuntur
admioifitratöriui, a um (administro S btenfi' ii, qui etc., es roirb benen 33. gejoüt, loelc^e 2C., Cic:

for, Ecci. in magna (maxima) admiratione esse, (^egenftanb


ad-ministro. ävi, ätum, äre, I) intr. ^Sanbtci- f)0^er 33. fe^n, Cic: admiratione auferri (^inge-
d^ung t^un bei etiüos öülftri^ on btc -gionb gcöcn, riffen raerben), Quint. - ^^lur. admirationes, ibe=

,

• 6etfle$en, alci ad rem divinam, Plaut. Ep. 3, 3,37. jeugungen ber 23en>., Cic. u. 21. b) = bie »enoun-
— 11") tr.: A) tiroa^ an ^it >ponb geben, mel in se- bcrung,ba5®tounen, omniumnostrorum, Cic: tarn
cundam mensam administratur, roirb aufgetragen, atrocisrei. über:c. Cic: admirationem habere
Varr. 16, 5.
r. r. 3, —
B) <iivoa^ ^anböabcn, leiten,
,

(erregen), Cic: fo aucf) admirationem movere, Cic,


beforgen, »erwaltcn, tjerricfiten, tjotnebmcn, 1) im en= ob. inferre, PL: admiratio consiilem incessit, Liv.
gern Sinne: navem, Ien!en, regieren, Caes.: nego- admirätivug , a, um iadmirorj, jum »erwun«
tium, Cic: rem famüiarem, Cic: domum, Cic - bern geeignet, ocrtounbcrnb, sententiae, Isid. 2,21,15.
beim Sanbb., foenisecium, Yarr.: sementem, vin- admirätör, öris, m. (admiror). ein Setounbercr,
demiam, Col. - u, üb^. ü. jeber SSerrid^tung, dex- anflauner, Sen. u. 21.: nimius antiquitatis, Quint,
tram partem operis. bie rechte Seite bes äöerfs be= ad-miror. ätus sum äri gleic^f. anraun=^ , ,

forgen = con ber r. S. angreifen Caes. caedem. , : bern, a; = eticaä ^alö f^errlic^, groß in feiner 2lrt)
Auct. b. Hisp. - u. abfo(. = 5antbtcren, -ponb anlegen, mit Sewunberung betrauten beiounbern onftaunen, , ,

feinen SJienft tbun, arbeiten u. bgl., neque int er vi- res gestas alcjs, Cic: Ingenium, magnitudinem
neas sine periculo administrare poterant (^milites), animi alcjs, Cic: alqm, Cic: alqm sie, ut etc.,
SaU.: et si celeriter administraveriut, Yitr. — 2) Eutr.: vehementer admirans , nod; ooU oon 33e=
im rceitern Sinne:
oon ber Leitung bes Krieges
a) : rounberung, Cic: admiror, stupeo; nihil est per-
ii) oon ber Seitung beg ©anjen bellum leiten, , , fectius Ulis (libellis\ Mart. b) = ff* über etioaä —
fül^ren (als Cberbefefils^aber) , Cic. , Caes. u. 21. tjeröjunbern, über etioaö ftaunen, eö auffatlenb finben,
bellum Cimbris, Cic. summam rerum 'ütn
cum : , mit^efrembenn>abrnebmen(f. Wapkens Lectt. Tüll.
Dberbefe^I §aben, Cic: exercitum, Cic: u. fo rem 2, 1 in. Surmann ju Phaedr. 1, 12, 5. Öaratoniu.
publicam. ben Staat militärifd^ oerrcalten mit u. , §alm 5U Cic. Süll. 3, 9 ed. viaj.), and) m. Advu.,
o^ne exercitu u. bgl., Caes. u. Liv. (f. 2)raf ju rcie leviter, vehementer (vehementissime), magno-
Liv. 6, 6, 11 bie33eifp.) atquehaec ita Caesar ad- : pere u. bgl alqd, Cic: nihil ob. nil,fic^ burc^ nic^tö
,

ministrabat, ut etc., traf folc^e 25orf errungen, Caes. am ber Raffung bringen laffen, Cic. u. Hör alqm :

— ß) oon ber Seitung u. 33eforgung einzelner X^eile in alqa re, Cic: bl. in alqa re, Cic: bl. de alqa re,
ob.Gommanboö (alsUntergebener beäCberbefe^Iö^.), de alqo, Cic m. folg. Acc. u. Inßnit Cic. u. 21.:
: ,

nihil jam Caesaris imperia spectabant, sed per se m. quod, cur, quo pacto, unde u. bgl., Cicu.
folg.
quae videbantur administrabant, trafen folc^e 2in* 21. - aiar Pass. turpe est propter venustatem
,

ftalten, roiefie i§nen jroecfmäBig f(^ienen, Caes.: ea vestimentorum admirari (berounbert ju roerben),
quae amissa sunt administrare et reficere, unter Cannutius b. Prise 792 P. - Partie. Fut. Piu^s.
feiner iieitung ben SSertuft roieber gutmarf)en, Caes.: admirandus, a, um. abjectio. = admirabilis, be»
abfot administrantibus M. Antonio et Fufio Ca- »unbernSwürbtg wunberbor, Nep. u 21 Superl.f
,
:


,

leno, Caes. b) oon ber Seitung 3SerroaItung u. ,


Salvian. ep. 8.
iöeforgung be§ Staate^, feiner Stemter u. bg(. rem ad-mi«c£o, scüi, ere, I) etro. bin-
xtum (stum),
,

pui3licam, civitatem, Cic: provinciam, Cic: leges ju., beimtfcöen, 1) eig.:


calor, Cic,
aquae admixtus
vitali, Liv. admixtis in hcminam
sc-
et judicia, Cic: legationem, Nep.: magistratus ac mortiferum :

cochlearibus duobus, PL: o{)ne iSn»


reges iive, per quos publica administrantur, ob. bie
Staatsbiener, Sen. - tiai}. auc^ omnem mundiim,Cic.
minis resinae
gäbe loemV ob. loo^inV admixto caJore, Cic.

4*
103 iidmissarius admodum 104

2) übtr : a"» übt) : bcimtfcöfn = brlfüflfit, hti^thtn, hti- loölaffen, bfnfcbießen lafTen, bie SSewegung ob. ben ßttuf
ftffellfn, his (Icijjionihiis» Antonianos iinlitos,Cacs : Don ctunio befcbleunfgen, suos in verba novissima
sa(?ittariis ailniixtis (sc tumlitoril)iiS), Ciirt.: ad- tiuctuH,(Jv.: oculos coclo, SSevcr.: vcuturam aquam,
miscoivntunie plelx'ji, Liv. - capiit crcmato jum Tib.: se (uon ber "üiellc), Ov. - u. fo admissae ju-
corpori, Tat*.: versus oratioui, Cic: in illis vcte- l)ae, frei (jerabioallcnb, Ov.: admisso passu, in be=
ribiis nostiis inulta adinixta ex intima philüso- fc^Ieunigtem, rafdjem '3cf)r Ov.: admissae aquae,

,

phia, Cic. iiuUa admisrotur opinio ofticiosi do-


: rcif3cnber Strom, Ov. B; übtr., etro. in C^ong
loris. Cic. — h) eine ^^cr). in etiüa^J (nl^ Xl^cilncI) fe^en, loölaiTen, ditticilem temperantiam postulant
nici) pfrtt»frffln, binctnmifcftfn,ad id Cünsiiiiun ad- in eo, quod semel admissum coerceri reprimique
misccar, Cic. uc nie adniisceas u. ne te admisce,
: non potest, Cic. de lin. 1,1,2. II) = julaffen, —
Ter.: Trebatium uostnim quod isto {(ulr,.) ad- n)oi;in geften ob. Fommen
lüoju (rool^in) taffen,
Ittffen,

misceas, nihil est, Cic. II) mit ctiuaQ anmifc^en, — einUfTen {laisser aller), A) eig a) üb^. (ögf^. ar- :

t)crniif(6rn, »ermenflen, 1) cic^: aer multo calore ad- cere) alqm ad capsas, in cubiculum, Cic. alqm
: :

mixtus, Cic.:quüd(gennsradicis)admixtunilacte, ad genua, Suet.: alqm in ob. ad conspectum suum,


Caes - sesama cum aniso, Col. 2) übtr.: urbes — uorfidj laffen, Suet. u. Justin.: alqm per fenestram,
maritimae admiscentur novis sermonibus ac dis- Petr.: lucem in thalamos, Ov.: solem, PI. b) —
mitjc, Cic.: se vitiis, Cic.
cipliuis, locrbcn vertraut ;3mb. 3ur 2tubien3 uorUfTen, 00c rt* lafTen,
3U' ob.
fr. - hoc cum iis rationibus admisceri nolo, Cic. ben antritt geflatten ((3gf^ arcere, excludere),alqm,
admiMtiftriuM, li m. (admitto), mit u. ol^ne,
Cic. u. 2t. —
c) 3ur X^eilnatjme an etro. julaffcn,
equus ob. asinus, ber Sud^tbctiflil, •^cngft ,^ur 3wd;t, «) 3U einer 23erat{}ung einem Üiefrf)äft 2c. ^utalTen,
,

bcr SSffctiöUr, Script, r. r. - übtr., uon geilen M<iw nehmen, alqm ad consilium, Cic, ob.
l&injustcbcn,
jc^en, Cic. u 31. ad colloquium, Caes. horum in numerum Nep.

: ,

admisMio, önis, f. (admitto), "üa^ ^{njulafTcn, ~t>(xi) apium ad


cibos, net;men, gebrauchen, PI.
3HlafTcn, I) eii^: a) bie 3"I(^fl»"g 3ui" ?3"ür[ten, ber ß) als 3u^örer äutoffcn, antritt geftotten, alqm, Suet.
äutrttt, bie 5lubifnj (ugl. aditus). admissionum tu- — d) [y>. ber 23uljlerinj einen ^Jlann §n ftc^ einlaffcn,
arum facilitas, PI pau.: admissionem dare, PI.: 3ur Umarmung üufoffen, ad se virum, Plaut.: alqm,
magister admissionum,ber Ciijef hex admissioiiales Prop. — e) 2I)iere (9JJännrf)en ob. 3)}eibc^en) jur
(lü. f )
, etiua DberJ^ofmarfd^alt , u. nad) biefem ber 93egattung julaffen, alqm alci ob. bl alqm, Scriptt.
proximus admissionum, etroa ^ßiceoberi^ofmarfc^air, r r. u. 21.: ha^. autf) ^^öume pfropfen, PI. 17, Ib (30),
Amm.: ofticium admissionis, bnö2tmt, gurStubienj 135. —B) übtr.: 1) 3utafTen = gelangen tofTen ju :c.,
511 beim "J-ürften, Suet. -2)ie
füfjren, t>a^ Ginfüf^ren a)"^mh gu etro roie: alqm ad ob.inpossessionem,

,

3>ertrnuten bes A^aifers rcaren je nad^bem fie ber ,


ad hereditatem, ad legatum u. bgl JCt. b) eixQai ,

i^aiferfdjä^te, in üerfd)iebene2iubien3daffenget^eitt, bitten, eineÄtagejc.) rool^ingetongen-,


(roie äöorte,
t>al).cohors prima admissionis, bie ^^ertrauten erften roo Gtngang finben laffen, it)m 0taum geben, ad ani-
^angcö, Seu.: non sunt isti amici, qui in primas mum, ne ad aures quidem, Liv. eas conditiones :

et secundas admissiones digeruntur, Sen. b) — vixauribus, Liv: precationem, Liv.: solatium,


'i>a^ SulafTcn beö öengftee jur (Stute, baö Scfd^olcn, PI. ep. —
2) etroas ^eine %i)ixi k.) ^ulaffen, jugeben,
Yarr. r. r. 2, 1, 18. —
II) übtr., ha^ 3ula^tn = &e^ geflatten/gcfd^eöcn laffen, a) übt;.: sumptum multum,
ftatten, cucurbitarum, Scrib.: bonorum possessi- Ter.: litem (0. 9iic^ter), religiones, Cic: non
Cic :

onis, hie 2(nnat)me, ber Stntritt, jpät JCt. admittit hoc idem veritas, Quint. - al^ t. t. ber
admi§§iönäli8, is, 77i. (^admissio) , ein jur 2(U' 2tugur!pr., admittunt aves, bie $8öget erlauben eä,
bienj einfü^renber Getcmonicnmciftei:, Lampr. Alex. üerfpred^en einen günftigen (£'rfo(g Plau_t. u. Liv.

,

Sev. 4. Cod. Theod. 6, 35, 7 u. a. b) etroas moratifc^ ©traplligeä julaffen, b. i.


admi§§!Tu8, a, um (admitto), ^ulaffcnb, aves, auf ftc^ laben, ffcb ^u ©Bulben f omnien laffen, öetfd^ul'
bie unferm 33ort)aben günftigen ©rfolg üerfpred^en, ben, tegc^en (mit u. o^ne in se), in te tantum fa-
Paul. Diac. p. 21, 13. cinus, Cic: culpam in se, Ter. - facinus, Cic: de-
admissör, m. radmitto), I) bcr eintreten
öris, decus, maleticium , Cic: tetrum flagitium, Cic:
löft, seminis, Augustin. civ. dei 7, 3. IIj ber — scelus, Nep.: insigniascelera,Tac.: incestumcum
»erfc^ulber eines Sßerge^enö, ber ZHttt, Lact. epit. alqa, Suet.: stuprum cum alqo, Tac aiäTS^n« —
63, 4. cop./^/inz^.Pe,/. admisse, Plaut, mil. 4,7, 4(1287).
admi88um, i, n. fadmitto), ha^ »ergeben, bie — ^^aragog. Infinit. Praes. Pass. admittier, Yirg.
Sd&ulb, ber 'Su'otl, Cic. u 2t. Aen. 9, 231.
admisHüra, ae, /. i^admitto), I) bie S'UtafTung admixtio, önis, f. (admisceo) bie Scimifd^ung, ,

bes männlict)en %f)me§> jur 33egattung, ha^ 23e-- Cic. u. 2t.


fprinftcn. bie Selcgung, Yarr. u. 2t. II) meton. — admixtus, 2tbl. admixtü, m. (admisceo), bie
(poet.) t)k ©tutetet, emeritos habet admissura nuUo admixtu voluptatis, Macr. sat.
23eimtfcftung,
parentes, Stat. silv. 5, 2, 24. 2, 1, 6.
admiK8ܧ, üs.
(admitto), ba§ Su-, <petetn'
ni. admöderäte,^fZy.(*admoderatus),angemeffett,
talTen, admissu solis,Pall. 4,19,4; 6,2,2.-eo anno Lucr. 2, 169.
entfprecbenb, alci rei,
quo (admissariij admissum faciunt, befpringen, ad-moderor, äri, nac§ bem redeten SJla#e etntt($*-
belegen, Yeget. 4, 7, 3. ten, im redeten SJlage Ratten , nequeo risu admode-
admiMtio, önis, f. f. admixtio. rarier {sc. me), micf; mäßigen, Plaut, mil. 4, 2, 81
adcai^tu«, us, m. admixtus, us. ]'.
(1073).
ad-mitto, misi, missum, ere, l^injuloffen, I) ^in* ad-modülor^ ari,mtt rinftimmen, accom^agniren,
geben =, mad^en (faire aller), öinfcöieBcn
l^infcöicgen alci rei, Claud. nupt. Hon. et Mar. 11.
laffen, lo§ (geben) taiTen, A'eig.: a) ein^ferb [o^taffen, admodum, Adv. (ad u modus), bi§ gu bem
bo^infprengen lofTen, equum in alqm, auf ^mb. Ioä= geprigen äJla^e ob. (^rabe, um anzugeben,
fprengen, Liv. u. fo admissi equi, bie baf)infpren=
:
ha"^ bas angegebene a)ia^ ob. ber angegebene @rab
genben, rafc^ bafjineitenben, Ov. u. bef equo ad- : l^inlänglicf) erreicht fei , l) bei 3Kapeftimmungen,
misso ob. equis admissis. im geftred^ten Saufe, Cic, genau, gerobe, nacbgecabe, paulisper demittito us-
Caes. u. 2t. —
b) etro. t)er5uge^en machen, binfenben, que admodum dum quinquies quinque numeres,
n

105 admoenio admoveo 106


Cato. - fo öef. Bei 3a^tenbej^Tmmungen, mtnbcften§, w^ob. ne u. (Sonjuncto., Cic: mit Bl. Conjunctv.,
too^lanhie, gut an tie, turres admodum CXX, Cic, Nep. u. 21.: mit ad u. (Serunbio, ad thesau-
Caes.:inille adm.liostiiim,Liv.: equitesmille adm., rum reperiendum admoneri, Cic: mit Bl. Infinit.,
Curt.-Alexandri filius decemannos adm. habens, Cic. u. 21. — "l^al). y) ^mbm. gleid^f. ein SDenFäeid^en
Liv. epit.: post nienses adm. Septem, Justin. ü) — machen, i.empfinblic^ u. tl;ätlic^ on feine tScöulbig»
b.
]5ei ©raböeftimmungert, in »otlcm SDlo^c in 5o5cm feit mahnen, jured^tweifen, süchtigen, u.
,
fomit (jur
®rabe, im öollcn (öonftcn) Sinne bc§ SSBottcS, oöttig, 2::i)ätigfeit) antreiben, telo bijugos, Virg. : hberos
ganj; A) im %liQ-: a) m. ^Ibjj. (^articc.) u. 3(br)t)., verberibus, Sen. : a servo ejus manu leviter ad-
utrique nostrum gratiim adm. feceris, Cic: forma monitus, PI. ep.
adm. impolita et plane rudis, Cic: neque adm. admönitio, önis, /. (admoneo), baä 2(n et=
sunt multi, Nep.: quidam et ii non adm. (nid^t gar m a§ b e a d^ en, a) burc^ 2lnfprac^e a\\ ba?
! e n 93i
je^r, nirf)t eben) indocti, Cic. - mit 2Ibüo. nuper @ebäd)tni^ = ba§2ytabnen, anettnaS, öie Erinnerung,

,

adm., Ter.: adm, raro, Cic.fr.,u.raro adm., Curt.: «)üB^., Cic. u. 21. ^)baö SWabneu an eine3c^ulD,
satis adm., Liv. - mit quam, ex amore Mc adm. JCt. —y) üBtr., bas SWabnen ob. 2lnmabnen an eine
quam saevus est? roie gar fe^r, Plaut voce adm. : üBerftanbene J^ran!ljeit burrf; bie ju Reiten roieber^
quam suavi cecinit. Gell. - mit bem ©upertatio, Mjrenben Sc^merjen axi irgenb einem 2:^eile beö
adm. paucissimi, Amm.: quae maxime adm. ora- i^i)rper^, doloris, morbi, PI. b) burc^ 2lnfprac^e —
tori accommodata est, Cornif rhet. - eBenfo adm.
. an bie (£infic^t=bie ©rmabnung ju etraaö, bie^^nibm.
nihil, nihil adm. u- nullus adm., fo gut (fo öicl) \oit gemachte »orflcaung, bie Setebrung, freunbli^e Su«
nid^t^, =ttiic feiner, literarum adm. nihil sciebat, rcdbttoeifung, SJcrmabnung, SSBarnung, Cic: oerB. adm.
Cic: equestris pugna nulla adm. fuit, Liv.: armo- et praecepta, Cic: adm. et castigatio, Yell ad- :

rum hostiüum magnam vim transtulit, nullam mönitio in consilio dando famiharis. Cic: im'^lur ,

pecuniam adm., Liv.- u. Bei ben 'nzn ©rab bes Sllterä sed plane nee precibus nee admonitionibus no-
Beftimmenben ^ffiörtern Infans, puer, adolescens, stris rehquit locum, Cic. - baf). Vit ernftlic^e u.
juveiiiß u. bgl., raie adm. infans, Tac: puer adm., t^ätlirfjeSurecbtnjeifung, bie Sücbttgung, Suet.u. JCt.
Liv.: adm. adolescens, adm. adolescentulus, Cic: admönitör, öris, m. (admoneo), Der ®rinnecer,
adm. juvenis u. juvenis adm., Tac: adm. senex, SWabner a\\ ob. JU etio , admonitore non egere, Cic:
Eutr.: eBenfoparviüus adm., Justin.: praetextatus adm. operum, Ov.
{= puer) adm. filius, Flor.: non adm. grandis na- admönitörium, ii, n. (admonitor), ein ©rinne-
tu, Cic. — b) Bei 3>erBen, exacto adm. mense Fe- rung§5cicbcn, 9MerfmoI, JCt.
bruario, Liv.: me adm. diligunt, Cic. —
B) insBef., admönitrix, Icis, f. (admonitor), bie®rinnertn,
Bei Bejal^enben u. Beftätigenben 2lntroorten, ganj Plaut, truc. 2, 6, 20 (488).
xt^t, tjoUfornmen, ja wo^t (X>qL Cic. de legg. 3, 11, admönitum , i, n. (admoneo), bie Sßornung,
26), C. Bellan' videtur specie mulier? N. Admo- nur ixi ber 3>erBinbung : cohortationes, consola-
dum, Plaut.: LA. Advenis modo? PA. Admo- tiones, praecepta. admonita, Cic. de or. 2,15, 6^*

dum, Ter. (nac^ ilatjfer unäc^ter ^^fö^^-


admoenio, Ire (ad u. moenio = munio), gegen admönitüs, 2(Bl. ü, 7?z. (admoneo), bieSOlobnung
e. Crl ed^anjen aufführen, e. Crt Uo^iven, id op- Erinnerung, a)burcfj2lnfprarfje an baäC^eöäcl)tni^,lo<
pidum, Plaut. Pseud. 1, 3, 150 (384). corum admonitu, Cic. b) öurc^ 2(niprac^e awVxi^ —
ad-mölior, itus sum, iri, an ^tma^, ötnSenjegcn, (Srtenntni^, (rinfidjt, «) bie Erinnerung, »orfieffung,
\ »Bringen, sfe^cn, biegen, I) act. ad occidentem et a
: Suredbtttjeifung, SSSarnung, alcjs admonitu, Cic: ad-
meridie velut de industria rupes praealtas admo- monitu tuo, Cic: amicitah admonitu, Cic: admo-
lita natura est, Curt.: manus alci rei, öanb an nitu mortis, Ov. — ß)
bie Ermobnung ju etiöaö, ber
etro. legen, Plaut, u. Apul. —
II) bepon., ftcö inS8e= Sufprucb, bie Stufforberung, Cic: levi admonitu, Cic.
wegung fe^cn, ad hirundinum nidum visa est simia ad-mordeo, morsum, ere, anbeißen, annagen,
... admolirier, Plaut, rud, 3, 1, 6 (599). admorsa stirps, Virg: admorsa brachia, Prop. -
ad-möneo, üi, itum, ere, i^mb. Bei ©eregenfjeit ÜBtr., adm. alqm, ^mbm. &iU3 aBjujroatfen fud;cn,
einer Sad^e, aus 58eran(affung on etro. ben?en mad&en, anzapfen, i^omif.-ü;«'2Irc^aift. ^^^erf. admemordit,
majnen, a'i buvc^ SCnfprac^e an bas (^ebädjtni^ = Plaut, fr. Bei Gell. 7^9,6.
^mb. an ttw. benfen laffcn, meinen, erinnern, cc) übi).: admorsHs, 21BI. ü, m. (admordeo), bao Slnbci*
alqm, alqm alcjs rei ob. de alqa re, Cic. n 2(. - m. fen, Symm. ep. 1, 31.
aUgem. Acc. rei, alqm haec, eam rem, multa u. admötio, önis, (admoveo), baä Stnlegi«, di-
/'.

bg(., Ter., Cic u. ST.: m. Beftimmtem Acc. rei,


feiten gitorum, bie ^-ingerfe^ung, 2lpptication (Beim 3ai=^
roie ante actos annos, Tibull. - m- folg. Acc. u. tenfpiele) Cic. de nat. deor. 2, 60^ 150: spongia-
,

Infinit., Cic, Liv. u. 2t. - m. folg. Stetatiofa^e, burc^ rum ... admotio gutturi, Cael. Aur. chron. 2,
quantiis , cjui \x. 'i)%l. Cic u. 2(. - -^affiü. aBfoI.,
, 6,91.
et admoneri (fid^ einBfafen, fouffliren (offen) et ad ad-möveo, movi, motum, ere, beranbewegen,
libeUu-m respicere vitiosum, Quint. —
ß) als t. t. heranbringen , I) im 2lUg. IcBl. i^Bj]. u. leB. ii^efcit ,

ber (55efd^äft5fpr., ^mb. (an eine Sd^ulb) mahnen, an, auf 2C. etra. bringen, rieten, legen, fe§en, balten
alqm, Cic: alqm aeris alieni, Cic. —
b) burd^ 2tn= u. bgl. ((Sgf^- amovere ab etc.), leB. Sßefen an ob.
fprac^e aw hx^ (Sinficf)t, ^m)i. erinnern = «) ^mbm. oor, ju etro. ob. :ontb. fübren, mit u.o^ne2(ng. roo =
etra. ju öebenfen geben, .^mb. bebeutcn, auf etn).;^'^^^- l)\\V^ burd^ ad, in, sub u. bgl. ob. burd^ Bl. Dat.,
oufmerFfam machen , roegen etm. :o^"bm. einen 23Jin6 a) üBl).: «) förperl CBjj.: fasciculnm ad uares, Cic :
geben, »orfteaungen moc^en, ^mbm. ettü. ctnfc^örfen, linum ad lumina. Lucr. manum ad ora. Prop.: :

freunbiic^ njamen, belehren, jurec^tweifcn, öermobncn manum ad alterius unionem auris, mit ber ,s>anb
(mit berf. (Sonftruct. roie no. a), Cic, Liv. u. 21. - greifen nad) 2C., Macr. : quam proxime vultmn od
im ^affio, multa extis admonemur, Cic: admoni- auditores, Cornif rhet. -alci stimulos, calcar(im
tus ab aliis, Sali.- u. ß) mit §iniöeifung auf bie $8ilbe), Cic: alci (sibi) catenas. 8en. rhet.: labra
baburd) Bejraecfte (gnt)d^Iie|ung ob. *ganblung =omb. poculis,Yirg poculum labris, 1*1 ep.: mucroncm
,

gu etra. anmahnen, ermahnen, jureben, aufforbern, »er« gladii maraillae, Vell.: pluribus locis (8toUcn) aii-
anlttjTen ((^gf^. deterrere), aBfoI. Plaut.: m. folg.
,
rem, Liv.: ardenti lucernae digitum, Val. Max.:
107 admoveo adoleo 108

conipros^am luanum j)ectori, Quint.: adorandi paulatim admoveri, Suet.: admotus supremis, fei=
pratiu inamim lubris. AjjuI u. fo manuui ori,
: nem i5:nt>c ficij nähernb, Tac. d) ^mb. ^u e. in= —
Min. Fei : oril)us suis dextorain Apul. saope , : nigeren lU'rljiiltnif} anndbem , mors Agrippae ad-
manus tentautos opori, Ov., u. maiium operi, ."pauö movit propius Neronem Caesari, Vell. - genus ad-
lejicn an k (alo 'Bearbeiter), Ov. u. PI u. fcinbl. : motuin superis. üeriüanbt, Sil. - bef. se admovere
= fiel) ueri^reifeii an 2C. manus nocentibus, Liv.,
, ad etc., ftcö anndbetn, ftc^ näbern, se applicare et
vectisjalibus, Cic. - u. leb. äi)C)cn, aj^mum ad ma- propius adm., Cic: se ad id (lumen), Cic - ^tdT
tris maminam, Varr.: aspidem ad corpus, Cic: in- ^^iijncop. '^erfectformen admorunt Virg. Aen. 4, : ,

fantos papillae. Suct.: alci equum. norfüliren, Liv.: 367 aduiorint Ov. ex Pont. 3, 7, 36 admoram,
: , :

augues curribus, fpannen an ic., Ov. alqm orae, : Pro]). 3, 2, f).

an bie M- fübreii {V. äßinbe) Virg. - in bl. Acc, , ad-müglo, Ire, ^us, anbrüllen, m. JJat. tauro ,

duas qaadriiras, Liv.: ignern, Cic: aurem, Cic: (ü. ber 5^u^), Ov. art. am. 1, 279: omnibus (0. ber
laevam, bie liute .v)anb ba<iunel)men, Cic. ß) nbötr. — CSeres), Claud. rapt. Pros. 3, 443: ab)ol., admugit
Dbij.: ««) ein 3eitlict)eö "-ijer^ältnif; naijc bringen, Apis, Claud. IV. cons. Hon. 576.
nöber (Jeran) türfen, diem led, Curt. occasionem : ad-niulceo, ere, onflreic^eln, nares, Pall. 4, 12,2.
e.xscquendi sceleris admotam. Curt. ßß) einen — admurmürätio , önis, f. (admurmuro) ta^ ,

Seelen3uftanb über :i3mb. fommen laffen, •bringen, äunmrmeln, ha^ (beifällige ob. mi^billigenbe) ®e»
omnes luctus illi i^aiiimo) suos oumia lugubria, murmel bei etm., facta est in eo strepitus et gra-
Seu alci subiium desiderium patriae, Curt.
:
,

— ta contionis admurmürätio, Cic: quinonac^mwr-


yy) ben C3eift auf etiu. vierten, meutes suas, non muratione sed voce et clamore abjecti hominis
,

solum aures, ad haruspicum vocem, Cic: acumi- furorem fregistis, Cic. - ^^lur., Clodium accusan
na Graecis chartis. Hör. —
b^ alo mebic. t. t.\ cu- multis et secundis admurmurationibus cuncti
curbitulam occipitio, sub mento, circa fauces, senatus, Cic.
Gels. venis candeus ferrum, Cels. fomenta cor-
: :
ad-murmüro ä;"! ätum äre murmeln , ein
pori, Curt. —
c) a(o milit. t. t., forool^t Ärieg§ma= (beifälliges ob.
, , ,

mi^biEigenbes) Oemutmet boren laffen


,

jc^ineu heranbringen, 'fcfeicbcn, anlegen :c, opus ad ,


bei etmaö, Cic. - invpers., quum esset admurmu-
turrim liostium, Caes., adversus alqm locum, Liv.: ratum, Cic-u. üon ber bepon.DIbf. ad-murmüror
scalas moeuibus, Tac: im 3f^9- ^^^^- ^^- opera, bas ^^erf.: ad hoc pauca admurmurati sunt, Fron-
Liv.: scalas, Caes.: machinam, Cic -als ©olbaten to ep. ad M. Caes. 2, 1 in.
2C. anrürfen loffen, mit benf ^eran«, annärfen, exer-
ad-mütilo, an, ätum, äre, ^uftu^en, fd^erg^.mie
citum Ariminum, ad (in bie 9M[}e uon) Oricum, = pretten, alqm, Plaut.: alqm probe
unfer barbieren
Liv.: armatos muris, Liv copias propius, Liv. -
:
ob. usque ad cutem, Plaut.
u. abjol., jam admovebat rex, rücEte beran, Curt.
— d) als t. t. ber Dpferfpr. (ügl. Brisson. de for-
adnaüicor, f agnascor.
adnäto, f. annato.
mulis 1. 23): Hannibalem novem fere annorum
adnätus, a, um, f. agnascor.
altaribus. Liv.: tiliam victimam aris, Liv. pecus :
adnävig^o, annavigo.
aris, Virg taiiros templis, Ov., aris. Amm. ad-
f.
: :
adnecto, f annecto.
motae liostiae. Tac. —
e) einem £'ocal 2C. na5e brtn=
ad-nepo§, ricf)tiger atnepos (im ®gf^. ron at-
gen, no^e«, nö5cr tücEen, a) biircf) eine S3en}egung:
avus), ötis, m. ber Ururgrofenfel, JCt. u. luscr.
Pharos contineutiadmotaest (burc^ ein (Srbbeben),
ad-neptis, ri(f)tiger atneptis, is, f. bie Ururgrof »
Sen. adm. murum solo, ftift hmi ©. gteid^mad^en,
:

cnfetin, JCt.
Lucan. - burd) 'ilnnä^erung 2(ufftnben Gtnic^(a= , ,

gen eines uä^^eren äöeges, I;äufigern 3>er!ef;r5 u. bgl., adni... u adno... SS.ih fo anfangenbe Sßörter
admoveri liueas, Sen.: septem montibus Bajas, f.
unter anni... u. anno..., nur adnomen, adnomi-
Stat. propius pomo Carthaginem (sc. Romae),
:
natio, adnosco f.
agno...

PI.: terras, PI. ep. — 3) bei ber Stnlage, noöe btin« adnu... ^\it fo anfangenbe SÖörter f. unter annu...
gen, •tücEen, nabc onfcgen, urbem admare, Cic: äd-obrüo, (üi), ütum, ere, mit ®rbe (leic|t ob.
AfricaXüo admota, Juven culina ut : sit admota, lodfer) überfc^ütten, «beberfen, arbores, Col. scro- :

in ber 9iäf)e befinblicf), Yarr. bem, Col. u. Gargil.


11) insbef.: a) einen ©gftb. als ^liitd an etm.ob. ädölefactus, a, um (adoleo u.facio), in 23ranb
^mb. I^eranbringen anwenben, in Slnnjenbwng brin-
,
gefe|t, arbores , Act. fratr. arv. bei Gruter iuscr.
gen, 3U -^ütfe ncbmcn, an ob. gegen ^mb. rid^ten u. 121. lin. 16.
bgl., «) ein plipf. D3titte[, bef. als mebic. t. t.: lier- Adölenda, ae, f. u. Commolenda ob. Coin-
bas, Ov. : remedia, Sen.: curationem
\-im, Cels.: quenda, ae, f. u. Deferenda, ae, röm. ®öt=
ad alqm, Cic. —
ß) gerftige: oratioaem ad sensus tinnen ,^^erfonificationen bes bei ber ."^inmegräu*
f.,

animorum atqiie motus inflammandos, Cic: po- mung eines ^Baumes beobad^teten SSerfal^renö, inbem
pulationibus agri terror est oppidanis admotus, man \^n feinem ^ial^t l^erunternal^m (de-
erft t)on
Liv.: parvo metu admoto.Liv.: aici preces.Pliaedr., ferre), bann (commolere) ob. bloß ber tiefte
jerl^acfte
u. alci preces mortis, rict)ten an 2C PL: u. bl. pre- , beraubte (coinquere) unb enblid^ oerbrannte (ado-
ces suppliciter admotae, bemütf)tge'B., Curt.i^cgt. lere), Orelli inscr. 961 u. 2270.
^urm. 5U Phaedr. 1, 19, 6) blanditias, Ov. b) — &d-öleo, üi, ere, I) intr. buften, ricd^en, unde

:

e. ^:|3erf. als S'^eilnefjmer Set^ülfe, ^^^-reunb öerr=


, , hie unguenta adolent? Plaut. Cas. 2, 3, 19
fc^er 2C. 5U eiro. ^etanjieben, beisteöen, jnjieöen^, 3m: H) tr. b u f t e n m
a (^ e n 1) alö i. i. ber Dpf erfpr.: ,

«Seite netten, bcförbern, gelangen laffen u. bgl.,


alqm a) (mit nn'i^ o^ne flammis) in 2)uft =, in 2)ampf auf-
ad aleae lusum, alqm in comi\'ium, Suet. - alqm geben laffen = ein Cpfer aufbamjjfen», auflobern tttf«
in propiorem amicitiae locum. Curt.: alqm contu- fen, verbenas, Virg.: viscera tauri flammis, Ov. -
bernio, Suet. - alqm ad curam reip., Suet. alqm : honores alci, ^mbm. (J^ren in Dpferbampf bar=
in idem fastigium {sc. dignitatis;, Curt. c) ^mb. — "^•ringen bur(^ Cpferbampf öer^errlid^en Junoni,

, ,

äeitlid) einem 3iele na^e bringen, ^u etro. gelangen A irg.: aris, Ov. b) \)in Sdtar aufbam^jfen laffen,
LafTen, im '^affto = einem .3iele ftcö nöbern, ju etra. b. i. burd^ Dpferfeuer, burd^ Dpfer e$rcn, •wetibetr*
gelangen, oppresso Sejano ad spem successionis lid^cn, altaria flammis Lucr. , taedis , Virg., pre-
,
109 adolescens adoptabilis 110
cibus et igne puro , Tac: flammis Penates (= fo- - OSS* ^erf. adolui, Yarr. b. Prise. 872 P. -
cos) Yirg. cruore captivo aras Tac.
, : 2) in ,
— Snfinit. ^erf. adolesse, Ov. her. 6, 11.
gfloud^ aufgeben Ittffcn, oerbrennen üh'i). alqd, Ov., , 2. ädöleseo, ere(adoleo), aufbampfen/ ouflobern,
Col. u. ©pät. - dt^ ^erf. adolevi. Enn. 5. Lact. adolescunt ignibus arae, Yirg. georg. 4, 379.
1, 11, 63. ügf. Prise. p. 872 P. -^artic. ^erf. adul- Adön, f. Adonis.
tus, Yal. Antias bei Prise, p. 872 P. 1. AdöneuN,eiu. eos, w. (--^(^wj'fi^s-), I) = Ado-
ädöIe8oen§ (in Ä)bfd^rn. ^nfd^rn. u. 3luögg. ,
nis (m. i.\ Plaut. Men. 1, 2, 25 (144). Catull. 29,
aud^ ädulescens), centis (eig. Partie, v. adolesco), 8.— II) 33einame be§ Sacd^uö, Auson. epigr. 30,6.
I) Adj. (mit Compar.), :&eranttJod6fenb = jung^ mu- 2. Adöneu«, a, um (Aöon'ewg), aboneifcö, be9
lier, Ter.: filia, Cic: admodum adolescens (o. StboniS", caedes, Auson. monos. de bist. 3: lusus,
^erj.), Cic: oppido adolescens (ü. ^erf.), Liv.: Gruter inscr. 1123, 7. - ^Zbf. Ädönius, a, um,
eodem ut jure uti senem liceat, quo jure sum obontf*, versus, ein 5Ber5,ber au^ nn^mdimet.dac-
usus adolescentior, Ter.: adolescentior academia, (--^-^), Serv. demetr.Hor.
tyl. catalect. beftef)t
Cic. - aud^ (im @gj^. beö gleiAnamigen SIelteren) p. 468, 23 ed. Keil. u. fo metrum Sen-. 1820 P.
:
,

ber ittngc, ber jüttgcre, Brutus adol., Caes P. Cras- Plot. 2640 P.
sus adol., Caes. —
II) Siibst., adolescens, a) masc.
:

Adönia, örum, n. (ra^Jwvm), "na^ ^bontöfefl,


ein bereits jum Mann fieranmac^fenber iungcr ®^enfc$ im '^wnx um W ^di beö (Sommerfolftitiums mit
üJ^ne 9iüc!ficf)t auf ein beftimmtes 2((ter, puer sive abroecf)felnbem äöef)f lagen u ^-reubenjubel roegen
jam adolescens, Cic: adolescens \el puer ])otms, bes 2:oöe5 bes Slboniö gefeiert, Amm. 22, 9, 15.
Cic. bella gerebat ut adolescens, quum plane
: Ädönidius, a, um (Adonis), abonifc^ , metrum
grandis esset Cic. b) fem. ein SÄctbc^cn
,

eine ,
(f.
Adonius unter 2. Adoneus) Mar. Yictorin. ,

Sungfrau, optuma, Ter. Andr. 3, 2, 8 (488). - JS^ 2518 P. (= 2, 2, 31 ed. Gaisf.).


Heber ^x^ ©djreibung ädulescens, -centia n. j. f., f. Ädöni§, nidis, S)at. nidi, Slcc. nidem u. nin,
Ofann ju Cic. de rep. 1, 15, 23. SSoc. Adoni ??i. (A^Sojing) u. Adöii,önis,7/i. (Aöiov)^
ädölescentia (ädülescentia) ae, /. (adole- , I) (Sof)n Äönigä öon 6i;pern loegen
bes (Eintrag , ,

scensob. ädulescens), baö 2ltter ieö jungen SWanncC, feiner au^erorbentlic^en ©rf)ön§eit non ber 5ßenu§
bie SuQenb, bas 3üngtitt(i§oltet, ineuntis adolescen- geliebt, rcurbe üon einem roilben ©ber, "otn 9JZarä
tiae Yitia,Nep.: citius adolescentiae senectus quam (nac§ 2(nbern 2)iana) an^ ©iferfuc^t gegen i^n
jpueritiae obrepit, Cic: ineunte adolescentiä, Cic: fd^icfte, auf ber ^agb jerriffen, aber von ber Sßenuö
ab adolescentiä, a prima adolescentiä, ab ineunte in eine Slume üermanbelt, bie benSZamenAdonium
adolescentiä, Cic: in adolescentiä, Suet. usque :
führte, unb jäfirlici^ an feinem (Sterbetage von tf;r
ad adolescentiam meam, Cic. - übtr. hoc mit , beflagt; ©innbilb ber fterbenben u. roieberauffeben*
tempus viris armisque incitatissimum ideoque , 'Oin ^^iatur, Ov. met. 10, 503 sqq. Cic de nat. deor. 3,
quis adolescentiam dixerit, Flor, praef. §. 6. - 23, 59. Amm22, 9, 15, bef. Macr. sat. 1, 21 (nad^
!Keton., bie 3"öenb = bie jungen Seute (@gi|. sene- raeld^em Adon )ii\ ben ^^öniciern u. 3Ifft)riernSon='
ctus), Cic. Arch. 7, 16; de sen. 8, 25; 14, 48. nengott mar). - Adonis horti, yTjnoi Ai^dvi^og,
adolescentior (ädülescentior), äri (adole- eine Einlage üon ^flanjungen, meldte fd^neU auf=
scens), iDie eini^üngling täppifcft., mut^witttg it^ Be» blühen, aber ^hen fo fc|nei{ aud^ raieber eingeben,
tragen, fäCBern, Yarr. sat. Men. 89, 1. PI. 19, 4 (19), 49. —
II) ein ^ifc^ = exoeoetus,Pl.
ädftlescentälus (ädülescentülus), a, um {De- 9, 19 (34), 70. - iSS* 9^om. Adonis, Yirg. ecl.
min. X). adolescens), I) Adj. gan.^ jung, aetas, Am- 10, 18. Ov. met. 10, 532. Hygin. fab. 58. Myth.
bros. in psalm. 118. serm. 16. II j Suhst.: a) ado- — Lat. 2, 128. ©enit. Adonidis,' Prise 708 P.: ^at.
lescentulus, i, m. ein gonj junger SÄcnfd^, =5)lann, Adonidi, Cic. de nat. deor. 3, 23, 59 2kc. Adoni- :

Cic: ab adolescentulo, von ^ugenb an, Cic - t)on dem, Claud. nupt.Hon. et. Mar. fesc. 1, 16. Yuig
e. 9iecruten, Cic. u. Nep. b) ädölescentüla ae, — , Ezech.* 8, 14: Slcc. Adonin, Auson. idyll. 6, 58.
/. ein gan^ junge§ SJläbc^cn, Plaut, u. Ter.: attrib. Macr. sat. 1, 21, 1 sqcj. Grat. c}Tieg. iSQ: S5oc.
meretrix adol., Plaut.: filia adol., Ter. Adoni, Ov. met. 10, 543 u. a.: 3loxn. Adon, Yarr.
ädölescenttirio (ädülescentürIo),ire, ftdf ntutö« sat. Men. 87 1. Mythogr. Lat. 1, 200 u. 2t.
, &e- :

toitttg mie ein junger 3Jtann gc&erbcn, fättern, La- nit. Adoiüs, PI. 19, 4 (19), 49. Macr. sat. 1, 21,
ber. 137. 1 . Apul. met. 2, 26. Arnob. 7, 33 u. 2(.: 2)at. Adoni,
1.äd-öle§co, ölevi, ultum, ere, I,i 6erantt>ac$« Serv. Yirg. ecl. 8, 37 : 2lcc. Adonem, Prop. 2, 13,
fen, crftarPen, A) ei0. üon 9}Zenfd^en, ad eam ae-: 53.Arnob. 4, 27. Mythogr. Lat. 1, 200 u. ST.: 2tbl.
tatem, Plaut.: in tria cubita, PL: is qui adoleve- Adone, Lact. 1. 17, 9. Apul. met. 8, 25. Mvthogr.
rit, Cic - V. S^^ieren, adulti fetus, Yirg. beluae : Lat. 3, 11, 17 u. 21. 33gl. 3^eue*5 ^-ormenl. 1. 33ö.
ad immobilem magnitudinem adolescunt, PI. - ©. 594 f.

D. @en)ärf)ien 2C., adolescere ramos Ov.: adolesse ,


ädönium,ii, n. {cc(^m'iov), eine ^flan3e,2(rt
segetes, Ov. viriditas herbescens, quae sensim
: ber ®rbctiprcfTe (Santolinachamaecyparissus,h.)j
adolescit, Cic. —
B) übtr. »a^fen, ^uncömen, Hei- , PL 21, 10 (34), 60. SSgL Adonis no. I.
gen, a) ber ^af)l ob. ©rö^e nadf), numerus in tan- Adönius f. 2. Adoneus.
tum adolevit, Yell luna adolescens (ögf^. dece-
: äd-öp^rio, pSrüi, pertum, Ire, ttebctfen (@gfb.
dens) Gell. adolescens in majus v. 9ht PI.
, : , ,
— adai)erire), I) oerpüenb bcberfcn, ijubcdfcn, oer^ütten,
b) ber 3eit nad) öeronreifen, oorrücfen, quum adole- quicldam (ova) trito sale sex horis adoperiunt,
verit aetas, Yirg. u. Hör.: ver donec adolesceret, CoL: capit« adoperto, Liv. II) Cffeneö oerfc^lie- —
Tac. —
c) ber innern ©tär!e nad) junejmen, er* fienb bebecfen, jumacöen, fc^ftegen, foribus adop'^rtis,
flarfen, iid6 fröfttg entwtcEeln, ratio quum adolevit Suet.: adopertis inferioribus fenestris. Vi. ep.:
atque perfecta est,nominatur rite sapientia, Cic. adoperta lumina somno, Ov.
- adolescit res publica, res Persarum, Ingenium, ad5perte, Ado. (adopertus u. adoperio), »er-
SaU. - ea cupiditas adolescit una cum aetatibus, fletft, bunfct, Mart. Cap. 9. §. 894.

Cic: coepta adultaque etrevicta conjuratio,Tac. äd-öplnor,äri,ba)u »ermutben^Lucr 4,813(816).


— II) (an etn).") anwod^fen, coria recens detracta adoptäblllM, e (adopto), wünfc^enSroertb, Cod.
quasi glutino adolescebant, Sali. bist. fr. 4, 2 (23). Just. 11, 11, 1.
111 adoptaticiiis adoro 112

&dop(n(iriuH, li ///. (adopto), bcr an ÄinbeÖ


,
&dürätlvuH, a, um (adoro), jum 2lnbetcn btcn»
«tott Mnnfucntnifnc, "ülbcptirtf, Plaut. PoCü. 5, lief), onbctcnb, Prisc. 1163 P.
2, 8;') iSt)i>). &dörätftr, öris, in. (adoro), ber Anbeter, Eccl.
&duptA(io, Ollis, f. (adopto) = adoptio (ro. f.),
ad-ordino, äre, anorbnen, garniren, patinam,
Cic. u Ol. Apic 4, 2.
AdopfAfitTiiH. ). adoptaticiiis. ädör^a, ae, f., adoreus. f.

jftdcipfntt^r. <iiis, ///. (a(lopto\ bcr au iUnbeä ädörJ^uN, a, um


(ador) , jum {Dinfel ob. ®pelt
8tim aiiiuiunit, bcv 2lbcpliöO«tcr, Gell. u. JCt. gehörig, JJinfel», ^pelt«, a) adj.: t'ar (= ador), se-
adoptio, Ollis, /". (adopto), I) bie 5Inftnbung, inen, Scriptt. r. r.: liba, aus Sinfelme^l, Virg. —
«Immbmr an Äinbeö ob. ^nfclö Qiitiit bie Qlboptton
, b) aubst.: «) adorea, ae, f. (sc. donatio), (betreibe-
Ciinoo, bcr nod) wi uätcrlid^cr Öciualt [tnnb (ygt. ar- belofjnung für beiöiefene Xapferfeit (in alten 3ei=
rof^atio), C^ic. u. Sl.: daro se alci in adoptionem, ten) hal). 5tubm, Gbre, Plaut, u. Hör.: fpäter Söc^

;

VcU.: ascire alqm in ob. per adoptionem, Tac: lo^nung ber Jopfctfeit nb\). Apul. ß) adoreum,
cniancii)are tiliiun aki in adoptionem, Cic. II) — i, 71. [SC. far) = ador
,

(ro. f.), Yarr.


übtr.: a) bao (Einpfropfen, l'l. IG. sect. 1. §. 1. — adörio, Ire, actioe 3^bf. v. adorior, angreifen^
b) bei 'tiiw l^ienen, bao ©tnfc^cn, ©tnfiiften neuer Naev. 17. -pass., ab bis Gallos adortos, Aurel. b.
33rut, Col. 9, 13, 9. Prisc. 791 P.
&dopfivii8, 0, um (adopto), gut 2lboptten gehö- ad-örior, ortus sum. Tri, fid^ er^ebenb Ioöge=
rig wobei Slboptien flattßcfunbcn, 5lbDpti»=, filius,
, 5cn auf 2c., ftcö oufmod^en, I) mie am einem öinter==
pater, tVater, soror i(5'Vifl3 naturalis, rechte, (eibli= Ijalte, Ijinterliftig ,
fcinbtid^ ftc^ on :^mb. ob.'etroaä
c^e), Suet. u. JCt.: familia, bie ^-amilie, in raelc^e mod^en, auf i^^mb. ob. etm. losgehen, ^mb. ob. etroa^
^tnb. burd) Slboptiou aufgenommen raorbeu, JCt.: angreifen, anfatten, foroo^t a) t^ätlid), bef. als miltt.
Sacra, berjcnigcu ^^-amilie, in loeld^e ^mb. aboptxrt 1. 1-, alqm fustibus, gladiis, Cic: alqm a tergo ad-

raorbcn, Cic: iiomen, burd^ 3(boptton angenommen venieutem, üom .^unbe, Col. - alqm a tergo, Cic:
((5)g)^. geutiJe), Suet. - tial). übtr., üon ^-rüd^ten, imprudentes, Nep.: navem, Cic: pagum, Caes.:
einftcipfropft, Ov. u. Fall. urbem vi, Liv. - d. abstr. ©ubjj., oppugnatio eos
ad-opto, ävi, ätum, äre, au§erfc5cn, annehmen aliquanto atrocior quam antea adorta est, eä !am
5U etiö., I) im 2lirg. : a) (eb. Dbjj.: sociam te mihi über fie, Liv. —
alä b) mit Sitten, 2Ibfid^ten, (Sc^e(=
adopto, Plaut.: sibi alqm patronum ob. defenso- Un 2C., alqm, Ter.: alqmjurgio, Ter.: alqm minis,
rem, Cic: se alci, fic§ i^^^*^^- 5^ ^^9^^^ geben, anfd^(ie== Tac: alqm tumultuosissime, Cic. II) ju einer —
^en PI. ,

b) Uhi. Objj.: Etruscas opes, ^u ^ülfe (bef.gefa^r= ob. boc^ mü^eüoKen) Xf)ätig!eit ficö auf-
nel^men Ov. fast. 4, 880 virtutes veterum fic^
, :
,
machen, an etm. ft^ nmcöcn, eä unternehmen, ftd^ un=
aneignen Lampr. Heliog. 2, 4.
, II) inäbef. a) — : tcrfangcn, hoc ipsum, Cic: majus nefas, Virg. -
öon ber jum 'i>ater ob. atä Äinb {%%%
5)J[nnal^me bef. mit folg. Infinit., conveUere ea, quae etc,^
abdicare), ^mb. ^um äioter annehmen, alqm sibi Cic: urbem oppugnare, Nep.
patrem, PI. -gem. ^mh. anÄinbcs ob. ©nfelö ®tott ädornnte, Adv. (adornatus n. adorno), i^terlid^,.
annehmen, aboptiten(bef. ^mb., ber noc^ unter üäter= splendide atque adornate declamare (@gf§- cir-
©eraatt fte^t [og(. arrogo], burc^ eine 2lrt
licfier cumcise ac sordide), Suet. rhet. 6.
©d^einfauf, per as ob. aes et libram emptum; ob. äd-orno, ävi, ätum, äre, gu irgenb einem ^void
testamento, roobei man ^xt(ü. jum @r6en unb 9Za= :&errtc^ten, a) gum 3^u^en, (S^ebrau^ = mit bcm S^lö--
mensträger mac^t) alqm sibi pro filio, Plaut., ob.
, mo^zn perfe$en, auSftattcn, au^rüften, gu etlt). 2lnflalt
sibi ülium, Cic u. 21.: alqm ab alqo (nämlic^ com machen, »treffen, nuptias, Plaut naves, Caes.: Ita- :

redeten 35ater), Cic.u.Nep.: U alqm, Tac. u. Suet.: liae duo maria maximis classibus firmissimisque
u. alqm in familiam, Suet., in regnum, SaU. — praesidiis, Cic - accusationem Cic. - mit ut u. ,

b) übtr. oom (Srbentaffen = Sr^eilfaftigmac^en ei== (Sonjuncto löie adornant, ut lavet, Ter.: mit Infi-
ne§ %\xU%,
,

adoptari in bona libertatis nostrae,


,

nit., tragulum in te injicere, Plaut. b) jum —


Flor. - u. üon ber SSertei^ung bes ^^^amens beö 2lbop= Sc^muc! = f^müden, ätercn, jum ®döntucf mit ettö.
tirenben, C. Stalenus, qiii ipse se adoptaverat et pctfeöcn , «) materiell forum magno omatu, Cic ,
:

de Staleno Aelium fecerat, ber fid) burd^ (Selbft= alqm insigni veste et curili regia sellä, Liv ur- :

aboption ben S^lamen 2Ie(tu§ beigelegt fjatte, Cic: bem monumentis, Suet. — ß) ibeell, justihonores
frater pater adde: ut cuique aetas, ita quemque
,
alqm adornant, Liv tantis adornatus virtutibus,
:

facetus adopta, aboptire i^n (nimm i^n burc^ bie Yell. benefacta verbis, cerfdiönernb i^erausftrei=
:

fc^meic^elnbe 2(nrebe „lieber trüber! lieber 33a^ d)en, PI. ep.


ter!" gleich), in beine aierraanbtfc^aft auf), Hör.: äd>öro, ävi, ätum, äre, feine gfiebe an '^m'ti. ttd^»
'tia^. adoptare (sibi) cognomen, uomen, ten. '^m^. anreben, I) im Slllg.: si adorat furto, auf
fic^ einen
^Jiamen geben Vitr. u. Mart. ,u. adoptare alqd : einen 2)iebftaf)I anrebet, roegen S^iebftaf)! flagt, XII
(mit u. of)ne nomiiii suo), einer ^roninj 2C. t}on fic^ tabb. populum sie adorat, Apul.
: II) insbef.: —
ben 9Zamen geben, PI. u. ad. alqd in nomen alcjs :
1) feierüd) mit Sßorten anreben b. i. a) ^mb., bef. ,

rei ob. alcjs, »on etro ob. ^mb. ben 3^^. geben, PI. eine (*^ott|eit, fle^enb onrufcn, anffe^en, u. m. Acc.
u. Stat. —
c) oom (Einpfropfen ber 33äume, fac rei — um etro. flehen, alqm, Liv.: pacem deum.Liv-
ramus ramum adoptet, Ov. : fruges adoptatae, - m. ut u. (Sonjunctü. , deos ita adoravi, ut etc.,
Col. poet. Liv. - m. b(. Conjunctv., maneat sie semper ado-
»dör, öris, n. eine 2lrt ©etreibe, iCinfet, @:|jclt ro, Prop. —
b) mit äßorten feiern alqm versibus,

,

(2ritic2im Spelta, L.), PI., Hör. u. 21. - oi^ @e= Stat.: alqd, Stat. 2) o^ne äßorte ^mb. an-
Auson. monos. de cib. 5; val.
nit. adöris,
b Prise, f'
v. beten, »etc^ren, a) übl^.: Phoebum, Ov.: large deos
^
700 u. 735 P. (ture), PI. - 'iiat}. eine ^erfon ob. (Sadie (au§ 2tn==
ädöräbilis, e (adoro), nttbctuna^wütbig , Apul. erfenntni^ if)reä p^ern Sßert^es) h^\ fic^ Petenten,
met. 11, 18. bewunbetn, Ennium sicut sacros vetustate lucos,
ädörätio , önis f. (adoro no. II, 2), bie 2lnBc= , Quint.: curam priscorum, PI. — b) =nQogy.vveii\
tung, ber (SJott^eit, PI.: pur., Apul. - ai^ Liv. nad^ oriental 6itte , ^mb. (bef. \iz\x öerrfc^er) mit
30, 16, 5 lieft man je^t adulationi. l\xm 3)lunbe gefüf)rter 3ftec^ten u. SSerbeugung be§
. :

113 adosculor adulo 114


ganjen Äörper§ Begrüßen unb »ereBren, feine SBcte:^» adrideo, adrig^o, adripio,adri8io, adrisor,
tung Bcäeigen, C
Caesarem ut deura, Siiet.: alqin adrodo, arr. f.

Persarum more, Justin.: Yulgus, Tac: coronam, adrög..., f. arrog.


Suet. ad-röro äre, raie mit X^au bene^en,
, BetBouen,
äd-o8cülor, ari, Eüffen, Dict. Cret. 2, 51. herbam vino, Marc. Emp. 34.
ädoxu8,a, um («Jo|o?), un6etü5mt ntcbtig, , adrosor, adroNus, arrosor etc. f.
Aur. Aiigustin de rhet. 21 ed. Halm. Adrümetum (Hadr.). i, n. {L-lSQovur]Tog, baf).
adp. 2ll{e fo anfangenbe äßörter fuc^e man un== 9Zbf. Hadrumetus, Mart. Cap. '6. §. 670),
i, /.,
ter app. Öauptftabt in Byzacium (bem ©üben oon Africa
adpatrüus , i , m. ber V&aitt bed Urgrofo'^etm^^ propria\ ©tapelort an ber iUieereäfüfte \. Hercia ,

Isid. y, 6, 28. ob. Herclla, nac^ Slnbern \. Susa, PI. 5, 4 (3). §.


adqu^, f.
atque. 25. Mel. 1, 7, 2. Caes. b. c. 2, 23. §. 4. Nep. Kann.
adqui, f. atqui. 6, 3. Sali Jug. 19, 1. - 5)at). AdrümetinuH, a,
ad-quiesco, ad-quiro, ad-qui^itio etc., ]',
um, Babrumetinifc^ au§ <^abrumctum , navis Vulg.
, ,

acqu. act. apost. 27, 2: colonia, Gruter inscr. 362, 2:


adquö , Adv. (ad u. quoi alter Dat. ü. qui) = Clodius Albinus Adrumetinus Capit. Albin 1 ,

quoad, 6i§ njte xotxt , 6t§ Woftin, Afran. 249 u. 278. ^(ur. fubftö., Adrumetini, orum, m. bie ©inro. üon
adrachle, es, f. {aöoci/Xri), ber wiitt ®rbbecr= ^. bie -pabrumettner, Auct. b. Afr. 97, 2. - OJiät
,

Baum, PI. 13, 22 (40), 120. u. a. lieber bie ©c^reibraeife Adr. u. Hadr. f. X^fcbudfe ui
ad-rädo , räsi, rasum, ere, am, Befd&aben, on=, Mela Yol. 2. P. 1. p. 2.54.
Befragen, scobinä ego illum actutum adraserim, ad-rilo , ere, anf)äufenb ^infc^ütten, auffc^ütten,
roal^rfd^. = prellen , Plaut, fr. - u. 33art= u. §aupt== terram, Yarr. r. r. 1, 35, 1.
l^aar, ©ejroeige fluten, einfluten (@gf|. abradere), Ädryäs, ädis, f. {^ÖQvdg), poet. = Hamadryas
adrasus quidam, Hör.: adrasum caput, Col.: ad- (m. f.) Prop. 1, 20, 12 (rao gried^. 2)at. ^ur. A-
,

rasi surculi, Col. - Uebtr. , Xtirovoyiov illud ... dryasin).


nescio an satis circumcisum tarnen et adrasum
, ads... 3(Ue fo anfangenbe SBörter f. unter ass.. .

est, 6efcf;nitten u. abgeftu^t (obfd^on nid^t gang un= adsc..., adsp..., adüt... 2lIIe fo anfangenbe
fcläblid^ gemad^t), PL ep. 2, 12, 1. äßörter f. unter asc..., asp..., ast...
Adrämytteum, i, n. {ld(ioafxvTT8iov) U. A- ad-sum, f assum.
dramytfiön, li, n. OidQa^vTTiov) u. Adramyt- adt... 2tUe fo anfangenbe SOBörter f. unter att...
teös , i ,
/". ^üftenftabt in 9Kt)fien , nicfit weit com Aduatuca, ae, f. ^in (Safteü mitten im (SJebiete
§u^e bes 3ba, j. Adramiti ob. Edremit: ^oxm ber ©buronen, j. Tongern, Caes. b. G. 6, 32, 3.
-eum, Liv. 37, 19, 7: ^orm -ion, Mel. 1, 18, 2. Aduattici, orum, m. ein fimbrifd^eg Solf x\\
Cic Flacc. 28, 68 (Saiter Adramytii): %oxm -eos, Gallia Belgica, im heutigen ©übbrabant, Caes. b.
PI. 5, 30 (32), 122. - S)aü. Adramyttenus, i, m. G. 2, 4. §. 9 u. a.
i^^Qcc/uvTTTjvög), auö Stbramtitttum, ein Slbrom^tlc^ ädüläbilis , e (adulor) , I) leidet burdB ©erntet»
ner, Cic. Flacc. 13, 31 (Saiter Adramytenus) A. : ^etn 5U gewinnen, animus, Enn. b. Non 155, 30.
Xenocles , Cic. Brut. 91 , 316 (^ai^n u. ^ar)i^x A- — II) ctnfc^metd&etnb, fd&meid&tccifd^, sermo, Amm.:
dramyttenus). sententia, Amm.
Adräna, ae, m. glu^ im Sanbe ber (Satten , j. ädülan;», antis, PAdj. (r). adulor), fud&Sfd&wän»
bie ®ber in Reffen, Tac. ann. 1, 56. jcnb = Böfifcö fdömcid^clnb , verba, PI. pan. 26, 1. -
Adrastea (-la), ae, f. (A^QaCTeia). bie itncnt» Compar., Tert. adv. Marc. 1, 27. - 2)ao.
fftePare, UncntrtnnBore , Seiname ber 3fiemefiö (f.
ädulanter, Adv. fucöSf^rodtnjertfdj = fd^meid^le-
Nemesis), Amm. 14, 11, 25. Apul. de mundo 38. rifd^,Fulgent.continent.yirgil p.lö3 ed. Muncker.
Virg. Cir. 239. ädülätie, önis, /'. (adulor;, I) 'iia^ ItcBPofcnbc
Adrastus, i, m. (liöouarog), ^önig üon 2(r= ^nfd^mtegcn, ^d&mei^eln ber öunbe, Cic: ber %a\\'-
goä ber 2(rgeia u. 2)eipr)Ie, unb burd^ biefe
'5>ater h^xi bei ber Segattung, PI. - u. ^a^ tieBfofen ber

,

©d^raiegeröater beö ^otgniceä u. ^t)beuä, einer üon 2;f)iere oon ©eiten ber 3Jlenfc^en, Col. II) übtr.,
'üixi Sieben gegen X^eben, roefc^er allein burc^ bie baä Sud^^fc^wansen, bie 3fud^öf*tt)ön^erci = baä fric
©c^neEigfeit feineä ^ferbeä Slrion mit bem ^zhtn cöcnbe ScneBmen, a) gegen ^ö()er (^efteüte, Liv. -
baoon!am bann
^ö^^e fpäter ben Ärieg ber jei^n ba^. = nnogy.vvrioig. bie fncd&tifc^e »eteBrung afia-
©pigonen
,

erregte, u. par X^tb^n gerftörte, aber tifd^er ^ürften, Liv. u. Tac. b) übf;. gegen ajfen- —
auc^ feinen ©o^n 2tegia(eu§ üerlor, morüber er fid^ fc^en, bie @pefc§eüecEerct, Cic. u. 21.
gu Xobe t)ärmte (bal). roafjrfd^. Adrasti pallentis ädülätur, öris, m. (adulor), ber SudBöf^wäii'
imago b. Virg u. Adrasteus pallor b. Amm. für ,
jcr, = ber ÄriecBet, Prfec^enbe
©cBronje (fJoffcBranje)
Xobtenbtäffe) Hyg. fab. 69 sq. Ov. fast. 6, 433 u.
, ®dBmeid^ter, <S>)?t\ä)tiUdtt, Cornif. rhet u. 21.
f.
- 2)ar. a) Adrasteus, a, (A^()äGT^iog), bem um ädülätörie, Adv. (adulatorius), fttedöenb,
2lbraftuä gel^örig obraftctfcö Arion Stat. pallor : fd^meicBIcrtfcö, Augustin. ep. 148,

, , ,

(f. ror^er), Amm. b) Adrastin, idis, 2Icc. ida, ädülätörius, fadulator), fudBöfcBtoönj^-
a, um
f. CAiiQaarCg), bie 2lbrallibe (meibt. 9^ac^!omme beä ttfcB, fc^tan^enBaft, f ticcBenb exemplar adulatorii ,

2lbraftuä), vidua Adr., b. i. 2lrgeia (f. oben), Stat. dedecoris, ein 3}cufter efjrlofer Kriecherei, Tac. ami.
Theb. 12, 678. 6, 32 extr.
adrectärius, arrectarius. a, um, adülätrix, icis, f. (adulator), bie WucBöfcBwön.
f.
adrectus (arrectus), a, um, f. arrigo. aettn= bie f rtccBenbe ®cBmctcBUrin, Trcb.Poll. Claud.
ad-remig^o, ävi, äre, an etra. Bci'an=, Btnrubcrn, 3. Tert. de auima 51.
litori, Flor. 1, 18, 4: portibus suis, Flor. 3, 7, 3: ädülesc , f. adolesc . . . . .

I)
abfot., Flor. 2, 8, 12: übtr , lenique (dea) astris ädülo, ävi, ätum, äre, aw etio. anflretcBeln ,

adremigat aurä, Anthol Lat. 6, 89, 3 {no. 283). eig-, ü. 2lbler, ber beä ^rometljcuo i^cber frafj, pin-
adrepo, adrepto, arr. f.
natä caudänostrum adulat sanguincm, ftreic^elnb
adreptus (arr.), a, um, f. arripio. roifd^t er mein Slut mit bem 5ebcrfd)iucif
ab, Cic.

Adria, Adriacus, Adrianus, f. Hadr. poet. - 0. liebfofcnbcn 2(nfd;miegen ,


©d)mcid)clu
115 adulor aduro 116

t>cr iMinDc, Liut. - u. Dom 2öaffcr, c\[dd)l bic Ufer fuföcier) befledtteö DJcft, PI. — 2) übtr., mit frem=
fauft luücicnb ftrcid)cln - fnnft boipülcn , iStat. u. liiiw (.bef f(i;le(l;ten) !Ücftanbt()ei(en octfe^en, öerfdl«
Avi(Mi —"ll>iibtr.,lHM oinb fu*öfd«üönJf^ = :;^^m^lH. fcöen, fälfcl)cnb nac&mad[>en, jus, Cic: gemmas, PI :

frtfct»fnb oti böfücfe fcbnifidjrln, i^ni^^'^'- ^'" **'^ '"ö" fallacissinie adultcratur Indicamurra, PI et vi- :

eben, lH"i !om^. tcn lapficbrUccPfr ino*nt, Dionysium, tro adultcrantur (gemmae), merbeu in i'>)\a(i nact)^
\'al. Max : /)^/>'.'< , iicr adiihiri nos sinaniiis, Cic genmd;t, PI poet faciem arte, feine (^-ieftalt üer=
: ,

Adülur, atiis .siiin,an, fidtj onftrci*fln ,


fdjiufi. manbeln, Ov.
cftelnbHdb anfdjmtförn, CUV, U- .*öunt)cu l'iirem L ,
jidulfuM, a, um, PAdj. m. Compar. (u ado-
(juoqiir, Cül.: V. niibcni 2l)iiTcn, douiiuiim, Sen : lesco) , beran0en)od)fen, erwadbfen, erftarft, grof ^t-
abfol tVrae adulaiitcs. ()v.
,
11 übtv.: a) = Tioog- — 1 njorben, I) eig., Don silienfci^en Xfjieren, ^fianjen ,

xvitü, e. ("')ro|u'n t)cr (Svbo frie^rnb», fnecbtifcö »er=- 2C., virgo, Cic crinis, CatuU. :puUi adultiores, :

fbrcn, l)ariiiiii, al([m iiiorc rorsarum, Val Max.. 1*1.- ^I^Iur. fubftt)., adulti, (rrroadjfene
((^gf^. pueri
inore adnlantiuni i)rücumbere . Liv. — bi uor u. senes), Cic fr. u. PI. II) übtr. a) ber 3eit — :

:;)niP. fudjefdjnjunjcn = vov ihm friccbcn, i()m tcn nad) tjotflcrürft, puer aetate adultä, im üorgerücf^
•Öof mflcftf n ,
:^'\mPm. Frtfdjfnb oP bcfifclj fcftmeic^cln, ten iinabenalter,3iemli_c^ ermad^fen, Cic: uox, Tac.
bei vi''^^- ^f" ®pcicftfllcctfr mact»cn, abjm, Cic: alci, u Amm.: aestas, öod)fommcr ((^gf^ nova u prae-
Koj) aM'ol Cic. ceps). Sali, fr,: aestate jam adultä, fd)on rüeit in

: ,

«dult^r, eri, ?// . adultor», ae, /., bei auc|uft. ben Sommer f)inein, Tac b) ber innern ©tärfe
2)ic^tern u. in nacbaiuv ""l^voia auct) c/^/y. adulf^r, nad;, «) poUtifd; an 2)iad)t erflorft, Athenae, Cic:
vrci (Tuni, Ij iSnOat 1) ber @bebredt»ct, bie ®öc* : pestis, ü. (Satilina, Cic: Partbi nondum adulti,
,

bredjerin, ma^sc, sororis adulter, Cic : Dardanius Tac. —


ß) geiftig erftarft, enttottfclt, populus, Cic.
adultcr, y ^'ari^, Virg /"^7??., Lacaena adultera, : adnmbrätlm, Adv. (adumbratus), nur im Um=
V. ber i-^elena, Hör.: arte adulterae, Tac: adulte- rifTc, nur bunFcI, Lucr. 4, 361 (3(33).
nim cum adultera deprehendere Seu. rliet - ü. , ädumbrätlo, önis,f (adumbro), ber fitnearum=
5:ineren, vi. b Stat. u. Claiid. :
f. b. PI. - bei 2itf)t. rig, bie 3ftjje,I)eig.: frontis et laterum absceden-
= uominis adulter, ber
ber £>ub[e, (5Jalan iibl^., Ov.: tium, Vitr. 1, 2, 3. —
II) übtr.: a^ ber btofc Hm=
mit bem dlamcn bu^it, b. l). fic^ fälfc^lid) genoffener rif, bie bto^e Slnbeutung üon ein)., si non perfectio,
©unft vüi)mi Ov. 2) = adulterator, ber «er« — at conatus tarnen atque adumbratio, Cic. or 29,

,

fiilfcöct, monetae, solidorum, ^yalfdimünser Cod. 103. b) ein ©(^einbilb, beneficii Val. Max. 7,

, ,

Just. \l^ Adj.: 1) ebcbrccöertfd^, ob üb^. bubU« 3. ext. 8.


rtfdb,X)erbublt,conjux,virgo Ov.: criues, nad^ 53u^= adumbratus, a, um, PAdj, (o. adumbro),
ler ^ilrt gejcfjnmcft Hör.: adultera mens est, ftnnt übtr. : ©ntwurf gegeben, nur angebeutet^
a) nur im

,

nur auf :üuf)Ierei, Ov. 2) »ctfölfcöt, nadi^flcmac^t, ffij^irt, dii, Cic imago gloriae (Ö^gf^. eminens ef-
:

faffd^,unä*t, clavis. Skd^fd^Uiffel (mit bem 3'Zbbgr.: figies virtutis) Cic: ba§. quasi adumbratae in-
,

ber ;ur Sjufjlerin fiii^rt), Ov.: miiiium, PI nummiis : teiligentiae (rerum omnium), nur nod^ unr»oUfom=
iiequam vel adulter, Apul mene, bunfele, im älienfdien fd)(ummernbe 33egriffe,
ädult^rätio, öuis, f. (adiiltero), bie SSerfäl» Cic: fallaciae, im 2)unf ein gel^altene, Derftedte,
fc^ung, PI. 21. 6 ilT). 32: ^:ßIur.,Plin.nat. liist. lib. Amm. —
b) toefenroS, txtii^ttt, nur in ber «p^antofie
1. in Icmin. «fZlib. 12. §. 19 (Vol. I. p. 24 ed. Jan. oorbönben, u übf). »orgeblic^, @*ein> ((^gf| verus),
u. p. 49 ed. Sill.). res, Cic: opinio, Cic - comitia, Cic: vir, Cic:
ädult«rätör, öris, m. (adultero) ein 5»crfd[= , laetitia, Tac
fcbcr, monetae, ^•alfrf)mün3er, JCt.: adulteratores äd-umbro, ävi, ätum. äre, I) bcfd^otten, vineas
dei, Tert. de carn. Ctirist. 19. tegetibus , Col. - übtr. notae literarum non ad-
,

ädulterlnu.s a, um (adulter). I) c^cbred^ertfcö, umbratae comarum praesidio, nid)t nerbedt, Petr.


sanguis PI. Venus Apul. d. ^l^ieren puUus,
: — aiö t. t. ber SDiaterei, üon etro. einen fiineat»
II)
— , , :
,

PI II) occfätf^t, nadbgcmad^t, falfd^, undcbt, sym- umrtg nioc^en, eine ©fijje entwerfen, etm. fft5^iren,
bolus (93iarfe , 6gf^. symb. verus) , Plaut. : num- nur in ben ftaupt^ügen entwerfen anbeutcn, a) eig., ,

mus (0gf^ numm. bonus), Cic: denarius (@gf^. alqd, Quint. u. Val Max. b) übtr.: cc) mit 2ißor= —
den. verus), PI.: Signum (©ieget) Cic: clavis, , tenim StUgcmcinrnfd^itbern, fftä^iren, anbeuten, fictos
vera), Sali literae, unter=
9iac^fcf)IüfieI (G)gf|. cl. : luctus dicendo, Cic: ne emetiendo quidem posse
gefcf)obener 33., Apul. auctorem adumbrare meliorem, Cic — ß) eine
ädult^rio, önis, m. (adulter), ber ®5e6rc^cr, (Sitte nod)ma(^cn, nad^abmen , Macedonum morem,
Laber. ine fab. 17. Curt. 10, 3 [12]_, 14.
»dulterltäN, atis, f. (adulter), ber ®&ebruc§, ädünätio« önis, f. (aduno) = h'coaig, bie SJer-
Laber. ine fab. 17. einigung, aSerbinbung, (Spät.
adulterium, ii, ??. (adulter), I) ber ®5cBrudb, äduncitä§, ätis, f. (aduncus), bie eingebogene
Cic: vasa adulteriis caelata, mit unfittlid^en 2lb= ,^rüntme, rostri, Cic. u PI
bilbungen uerfef)en, PI. - üon ^^teren, PI. - übtr., äd-uncu§,a, um, baf cnformig einwdrtS gcfrümmt,
D. (einpfropfen , (£opuIiren ber ^^äume PI. II) ,
— eingebogen ((5gf|. reduncus) dentes (draconis), ,

bie »crfötfdbung, mercis,Pl.: adiüteria naturae ad- Cornif. rhet nasus, öabid^tsnafe Ter. unguis,
: , :

ulterare, bie fc^on cerfälfc^te 9^atur noc^ einmal Cic: serrula, Cic
t)erfälf(i)en, PI ädünitus, a, um
(ad u. unio), üercinigt, Eccl.
ädultöro , ävi ätum äre (adidter) I) intr. . , , äd'üno, ävi, ätum, äre, oeteinigen, »crbinben,
cbebrecöcn, ©bebrud^ treiben, in ©bebtudb leben, Cic: Justin, u. 21. (bef. im Partie. Per f. Pass.).
cum adolescente, Justin. - 2)epon. 5^bf., qui cum äd-urg^eo (ad-urgueo), ere, I) onbröngen, »brü«
idolis suis adulteratae sunt, Vulg. Ezech. 28, 37. (fcn, dentem digito, Cels. 7, 21. «o. 1 extr. (§. 23).
— 11)^7-.: 1) ^um ®bebruc§ ocrfübren, fcftänben, burd^ — II) übtr., eifrig »erfolgen, öor fic$ 5er jagen, alqm
Un5urf)tentebten,matronas, Suet adulterata equi- : remis, Hör. carm. 1, 37, 17.
tis uxor. Suet. - t)on Xf)ieren, adulteretur et co- &d-üro, ussi, ustum, ere, önbrcnnen, fengen, I)
lumba milvo, ber (^eier bufjlemit "bzxn äöeibd^en ber eig. ,©peifen (beim Podien), Ter. u. 21.: fo auc^
%a\xbi Hör. - adulteratus nidus ein (burd) Äu=
, , mustum,Col. : capillum, abfengen , Cic: u. oon
117 adusque adventicius 118
ben titbtfd^en SBeifen , sine gemitu aduruntur, taf- strae, Val. Max.
1, 8, 2.- mit Dat.pers. = 3 u lü e m ?
fen fid^ »om j^euer ergreifen, brennen, Cic: ceram quum tibi tota
cognatio serraco advehatur, Gic.
ad sudorem usque, erf)i^en, PI loca adusta, aud^ : fr.: u. m. Acc. pers., Dardanos, Virg.: ut quosque
adusta, orum, n., Sranbfd^äben, Geis. -
fubftt). b(. advectus erat. Tac. - j^t^ (5t)ncop. Inßnü. Per
f.
t). ber ©onne, Hör. u. PI.; »gl. adustus.-i). Slr^te, advexe, u. Per f. advexti, Plaut, merc. 2, 2, 61
brennen, os ferramento , Gels - ü. ©lan^, t). 3ftei= (333) u. 2, 3^ 55 (391).
bung einen Äörpertl^eil cnt§ünben splendor acer
, , ad-velo,äre,um'Oüacn,panno humerum, Lampr.:
aduritoculos, Lucr.:femora atteriadurique equi- tempora lauro, Virg.
tatu notuni est, PI. - o. Heilmitteln, o^cn, medi- advßna, ae, c. (advenio), ein SlnFömmltng, 5remb=
camenta adurentia, Gels.: ob. im 3)Zunbe, auf ling, 9letfenber, frentb, oultänbifc^, I) eig.: a) üon
e.

ber 3"^iÖ^ Brennen, epliemerum potum adurit qua- 3)lenfc^en (©gf|. indigena), advena quidam, Gic:
si pipere manducato Scrib. - ü. ^roft u. äßinb,
, anus, Ter.: mercator, ein reifenber Ä., JGt. : indi-
»erleben, tefd^abiflcn (rcie ttnoy.aCw), Virg. Ov. u. , genae advenaeque, (Sin^eimifc^e u. 'Jrembe, Tac
PI: adusta nivibus, erfrorene ©lieber, PI. - d. 't)tn - V. (Göttern dii advenae Gic. , b) v. 5i>ögeln = ,

§eufc^re(fen,bie raie ein Sranb bie ®rnte ver^el^ren, Suflvjoftci, volucres advenae
(©gf^. vemaculae),
PI. —II) übtr., t)on ber Siebe, Siebeöflamme, Hör. Varr.: adv. grus, Hör. u. PI. c) y. Sebl., Tibris, —
H. Apul. Ov. amor, hu Siebe 511 einem fremben 3)iäbd)en,
:

äd-usque = usque ad, I) Praep. c. Acc. in Ov. —


II) übtr. ein SremblfnQ, 3TcuUng, ein Saie
,

«inem fort Bt§, ftctö t»i§, 6tä su (räumlid^, jeitlid^ u. (= unwiffenb, unerfaljren) in etroaä (©ijnon. pere-
3ur Eingabe be^ ©rabeg), Yirg., Tac. u. 21. II) — grinus haf). oft oerb. peregrinus atque advena),
,

Adv. = usque, fcurd^ unb t\xx6), ü6erall,0v.u. Apul. in sua patria, Cic: non adv. belli, Stat.
&du8tio, önis, f. (aduro), baä SlnBrennen, picis ad-T^neror, ätus sum, äri ."^mbm. feine S5er= ,

(beim ©ieben), PI. - "tta^i ajerörenncn, ber SSranb« el^rung !unb geben, ^mb. »erei&ren, alqm, Varr. r.
fd^ttbcn, bie Sranbmunbe, PI.: sanat (lactuca) adu- r. 1, 1, 6. Sil. 13, 704.
stiones omnes PI. - ber bur^ 9teibung (bes So^=
, ad-venio, veni, ventum, Ire, Ijerju«, ölnfomnten,
rerö) entftanbene 23ranb an Räumen, PI. 17 15 , anfommen (©gf^ abire, exire, proficisci), I) eig.:
(25), 116. - ber ®onnenfti^ berÄinber, aetoiaaig, a) üon 9Jtenfd)en, abfol. advenis modo? Cic. - m. ,

PI. 30, 15 (47), 135. 2lng. roolier ob. rool^in'? unde haec advenitV
ädustus, a, um, PAdj. m. Compar. (t). aduro), Ter.: unde (locustarum ingens vis) advenisset,
fonnenoerörannt , geBrdunt, hominum color, Liv.: Liv. quum intro advenero Plaut. si forte huc
: , :

adustioris coloris ex via esse (t). ^erf.), Liv,: adu- advenerit, Ter.: quocumqueadveneris, Ter.: quo-
stus corpore Maurus, Sil. ties aliquo adveniret, Suet. - a portu, Plaut.: ab
advecticius, a, um (adveho), auä bem 2tuö= urbe, Mart.: ex Hyperboraeis Delphos, Cic: Athe-
tanbe einflcfü^ct (©gf|. vernaculus), viuum, Sali. nis Megaram, Gic ad forum, Plaut in provin-
: :

Jug. 44, 5. ciam, Gic. - m. bl. ^cc, Ghalcidem. Liv Tyriam :

advectio, önis, (adveho), baö •^cruufü^ren,


f. urbem, Virg. - m. Dat. pers., i^omit u. Tac, fel=
ber ffranöport, longa advectio a Brundisio, PI. 9, ten loci, raie tectis meis, Val. Fl. - m. 1. Stijnn.,
54 (79), 169. me nitro accusatum advenit, Ter. b) ü. Sebl., —
advectitiui«. a, um, f. advecticius. si quae peregrina na vis in portum advenit, Plaut.:
advecto, äre {Intens, v. adveho), ju Sßagen a quibus adveniat (navisi Miletida sospes ad ur-
X)b. ©d^iffe immer unb immer i^ufübten ü. ^erf., rei , bem, Ov.: literae advenere, Suet.: mare adveniens,
frumentariae copiam, Tac. ann. 6, 13 ü. ©rf)iffe, : bie %\\xi^, PI. —II) übtr.: a) ü. ber ^ixi, heronfonf
alci pabula dira et miseras dapes, Val. Fl. 4, men, interea dies advenit, Gic. ubi dies advenit, :

106 sq. Sali. — b)


»on 3"[t^"öen u. (Sreigniffen u. bgl.,
advcctör, öris, m. (adveho), ber *3er6et6rtnger, bcranf ommen, ^tc^ annö^crn, ifteretn» ouSBrec^en, morbi ,

-träger, equus, ita^ 9teitpferb, Apul. flor. 4, 21. advenientes et crescentes Gic. ubi periculiim , :

advectu§,2tbl. n,m. (adveho), baö -giersufü^ren, advenit. Sali. —


o üon erioerbungen :3>"öm. ju. ,

Tac. bist. 4, 84, 5. fattcn, amicitiam. foedus, Numidiae partem mox


ad-Teho, vexi, vectum, ere, 6erju=, ]&erfü6ren, adventuram, Sali.: res suä sponte mox ad eum
•Brtnflen, 'troöen, «fahren, a) act.: frumentum, Cic : advenit, Liv. —
d) oon 3ufä^en, advenit id, quod
frumentum ex agris Romam, Cic: Gorcyram pe- etc. (©t)non. n. im claff ^^ro]a accedit quod), ba=
ditum mille secum Liv. suae matri ancillam
, : gu !ommt nod[), ha.)^ 2c., Lucr. 3, 823.
Rhodo, Plaut.: pulverem luctatoribus (ü. ©d^iffe), adventicius, a, um (advenio), I) uon 2lufjen
Suet. - primus coacta advehit agmina (Sieiter- !ommenb a) im 2lllg., nußer (@gf^- innatus, insi-
,

fd^aaren\ Yal. Fl. 3, 469: humero Learchum ad- tus) externus et adv. tepor, Cic. externa atque
,
:

vehit, Val. Fl. 3, 69 ultrices unda advehit rates,


: adv visio, äußerer (£inneneinbrurf, Gic: adv. cau-
Ov her. 5, 90. —
b) pass. advehi, f)erju==, l^erge=, sa, Macr adventiciae res Sen. - neutr. Plur.
: ,

fül^rt röerben = 5erjugefa5ren fommen, l^crju-, ^er-, fubftt). assumpta et adventicia (ögf^ innata at-
Sinfo^ren, 'öelangcn, •fommen, gu (Schiffe, mit u. of)ne que insita), Cic.
,

b) inöbef. «) uom 2luolanb — :

na vi. §u 2Bagen (mit u. ofine curru, cisio u. bgl.), !ommenb, ou^lonbif*, frcmb (Ögf^- vernaculus),
^u ^ferbe (mit u. o^ne equo), öcrjugeritten kommen, genus (avium), ^ugüögel, Varr.: auxilia, ,3u3ijge,
|erju=, , btnreiten, abfol., Ter. u.
öer. 21.: advecta Cic: doctrina transmariua atque adv., Cic ß) —
classis, Virg. - m. 2{ng. n)ot)er ob. mol^in? ab auf au^erorbentlic^em Söcge, burc^ au^er ber i^e-
Epidauro Piraeeum, Serv. in Cic. ep. Uticam, : recl)nung liegenbe ^ufäüe erlan-gt, augerorbentli*,
SaU. e Pompejano navi in LucuUi hospitium,
: augergenjö^nit*, ^ufätUg, fremb, in re adventicia
Gic: ex castris citato equo, l^erbeifprengen Liv.: , atque hereditaria tarn diligens, Cic: j)ecunia,
citato equo in eam partem, Liv.: cisio ad urbem, Cic: fructus, anfällige 9hiöung,3?ebengen)inn, Liv.:
Gic. advectus equo ad quandam magni fluminis ex adventicio, alQ zufälliges Ölürf, Sen., alocumer--
:

ripam, Gic: ad prima signa equo advectus, Liv.: orbentlidier öeiüinn, JGt II) ^ur «nfunft lad- —
Locros hexere advectus, Liv.: Gorcyram insulam ventus) gehörig, coena, 2lnfunftöfc^mauö Suet. ,

advehitur, gelangt, Tac - mit Dat. loci, urbi no- Vit. 13. Caper de verb. diib. p. 2247 P.
119 advento adversus 120

Advonto. ilvi, Htum, aro (Tnfrny. v. advonio), bulae ob. codex accepti et expensi, .^»auptbucf) mit
nahe bfiiu bfrbctfcinnirn, iH'f mit bcm 'lUiliCj^V bor
,
6oU u. .Stäben, f.
Cic Rose com. 2, 5 .sv/^/.), in ad-
(Sile = mit rtarfrit ^cbritifii •, mit 5Äac!)t •, rafd) l)f ran- versaria referrc, Cic : in adversariis relinquere,
rücfrn, bcrannabcn, bc rnn;\ifbfn , bcrbeictUn, a^i üOU
<^ Cic: adversaria negligentor scribere (fül^ren),
"^Ncrf nbfol., Cic. u. 31. - m. '^liuv lu ofjcr ob. luo (•^igf^v tabulas (.•panptbnd)) diligentissinie conlicere,
,

I)inV ex Macoilonia, C'urt. ab iirna, 8tat.: ad : Cic. — II) prägn., ^mbm. olö CBcßncc flcgcnubcr«
ItaJiam, (Mc: sub ipsum tinora, Virt? Romam, : fleöcnb (aber ot)ne'Jibbegr. be^^einblic^en), im Üßort-
Sali.: propiiKiua Solciiciao, Tac. - JJat. pers., m ftreit, bei 2Inctionen, ^|U-oceffen, im iuiege 2C., a)
Tarthis, Tac. - m. 9lnc^. bcö ^ipccfco looju? in adj. cntflcflcn, jumtber, njtbcrfltcbcnb (me()r ü. ^er-
subsidiuiii, Tac: te id moiiitum, I'laut. accipien- : fonen, mie contrarius uon 2ad)en), nbfot ob. mit
do rciriH) Tac. b) u. i.^HU
,

advcMitat tempus, : Dat., Cic u. 21 factio, (^jegenpartei, Nep.
: b) —
seuectus, mors, Cic: adventante urbi clade, Liv. subst.: a) adversarius, ii, m. ber (Segnet, aSBibet-
adventör, öris, (advenio). bcr2Infommer bei m fad&er, bie SSiberpart, ber 6:oncurrcnt, tHioal, Plaut.,

vlinb. bcr Sfrcmbc, bc). bei* C9aft, bor »cfucbcr einer


,
Ter. u Cic. adversarii, bie Gegenpartei im Äriege^
:

(>)arfücl)c, einer iBuhlerin, Plaut, u. 21. Cic, Nep. u. 21. - u. adversaria, ae, /". bie ©egne'
adventöriuN, a, um (adveutor), jur SluPunft rin u. bgl., Cic. ad fam. 2, 4, 2. ß) adversaria, —
Qfbörifl, fubftü., adveiitoria, ae, /". («. coena), ein örum, n. bie Behauptungen be§ ©egnerö, bie ®ef^en'
anfunftöfcbmauö, aures excipere adventoriä, mit grünbc ber anbern 'Partei, adversaria evertere,Cic
einem Öebiclit jnr 23e(^rü^nng, Mart. 12. praef. (ber er. 35, 122.
Sluöbr. adventoriä eoeua ft. adventicia getabelt o. adversätio, önis, f. fadversor), I) bie janfenbe
Caper de verb. dub. 2-24:1 F.). ©egenrebe, baö 2äSiberbelfern, Sen. de ira 1, 4, 3. —
adventüM, üs, n>. (advenio),!) bie Slnfunft, baä II) ber ®cgenfo§, Tert. adv. gnost. 5 u. a.
C^inttcffcn, auftreten, bie SlnmcfcnfKtt, ber 2?cfuc6, advernätivuH, a, um(adversor),5um ®egenfo|e
t)on Solbaten = ber Slnmarfcö, bnä 2lurütfcn i@gi^. ge'öörtg, coujunctiones, ben ©egenja| einfü^renb,
discessus, decessio, abitus, profectio, reditus), Prise 1026 P.
adv. tuus, Cic: adv. mens reditusque, Cic: adv. adverMätör, öris, m. (adversor), ber ©egncr,
hospitum, Cic. viri, ^eimfel^r, Hör. adv. repens: : 2Bibccfoc^cr, Apul. de deo Socr. 5.
((3g)'t5. adv. exspectatus), Cic: adv. necopinatus, adversätrix, icis, f. (adversator),bie©egncrtn,
Liv. mit 2(ng. ra o 1^ i n ? nocturnus ad urbem adv.,
: 2Stberfac§ertn (@gf|. assentatrix), 5lomif. u. 'Bpät
Cic. ad Italiam Hannibalis adv., Eutr. ad Pom-
: : adverse, Adv. (1. adversus), ^c^ njtberfptcd^cnb,
pejum noster adv., Cic: ipsorum adv. in urbes GeU. 3, 16, 8.
sociorum, Cic. C. Laelii classisque adv. in Afri-
: adrersio, önis, f. (adverto), ha§> •g»tnrid6tcn,
cam, Liv. consulis Romam adv., Liv. - m. 2lng.
: animi,5licötungbecgctfitgenS:5ätigfett auf
etro., Tert.

mit mem? Dejotari adv. cum suis omnibus co- adv. Marc. 2, 13. - as;^- Cic. Arch. 7, 16 lejen
piis, Cic. - im '^lur., adventus mei, Cic. u. (@gi|. Saiter u. §atm animi remissionem.
profectiones meae) PL ep. invitationes adven- : adversitäti, ätis, f. (adversus), I) bie SSBiber=
tusque nostrorum liominum, Cic: adv. hostium ttJärtigfeit, «Sc^abUcöfeit, PL 11, 25 (30), 90. — II)
non modo exspectati, sed etiam repentini, Cic. : bie SStbcrttJätttgfeit = baä SWißgefd&i* (®gf|. pro-
meton., adventibus {t e. advem'entibus) se offerre, speritas), Cassiod. var. 4, 47. Vidg. gen. 42, 38
Cic. ad fam. 6, 20, 1. - t). Seb(., classis adv. Ore- quid ei adversi acciderit).
3ra. {cd. si
um (nad) D), Liv pedum, bae ^ial^en ber gü^e, : adversitör (advors.), öris, m. (adversum itor),
Ue ^u^tritte, Yirg. adv lucis, Sali.: solis, PL: : ber Büav , ber feinem öerrn entgegengeht um if)n ,

veris, Hör. adv in animos et introitus imaginum,


: i^eim 5U i^olen (roie advorsitor Phaniscus im ^er=^
Cic. —
II) übtr.: adv. nuptiarum, JCt. adv. ma- : fonenoer^eic^niffe non Plaut. Most), Donat. Ter.
lorum, 2(u5bruci^, Cic - OJ^ ©enit. adventi, Ter. ad 1, 1, 1.
Pliorm. 1, 3, 2 (154). adverso (advorso), ävi, are {Intens. r>. adver-
ad-verbero,äre, an ettD. anfd^lagen, armos, Stat. to), oftne Untcrlof ^inrid&ten, animum sedulo, ne
Theb. 9, 686. etc., genau u. eifrig 2Ic^t ^aben, Plaut, rud. 2, 2,
adverbiälis, e (adverbium), oboerbialif^, Cha- 1 (306).
ris. 182 P. Prise 597 P. nomina, Don 2Ibt)erbien : adversor (advors.), atus sum, ari (adverto),
abgeleitete, Prise 619 P. I) V. intr. ficf; ^mbm. gcgenübetfleUen, > ttibcrfe^cn,
adverbiäliter, Adv. (adverbialis) nod^ 2trt , ^mbm. SBiberftanb (bef inneren) Ictften, alci, Cic
ctnea 2lboerbtumS, abocrbtal, adv. ire (t>.^räpofitio= u. 21 ©gf^ assentari alci, Vell. adv. ornamentis
, :

nen), Diom : in r adv. flecti (ü. älbjecttö), Charis.: alcjs, Cic. adv. legi (@gf^. favere legi), Liv.
: m. :

adv. proferri it). aibjectiüen), Prise adversus u. 2rcc. adversus sententiam alcjs,Plaut.:
,

adverbium, li, n. (ad u verbum), ha^ 9lebcn-- m. folg. quoniinus u. ©onjuncto., Cic: abfoL, ad-
Sibücrbtum, loci adverbia, Quint.: in adver-
ttJort, versante fortunä Cic: adversante vento Tac:

, ,

bia transire, Quint.: adverbium (alä 21.) accipi, oft »erb. adversans et repugnans, Cic. II) v. tr.
Prise loco adverbiorum ob. pro adverbiis accipi,
: ^mb. be^anbeln = bcbrdngen, iUos adversari
fetnbltcö
Prise: pro adverbio dicere, Macr.: omnia nomi- et affligere,Apul. de deo Socr. 12 in. - :B^ 2(n
na, quae in a exeunt casu ablativo et sunt femi- allen anbern ©teUen wirb je^l ft. adversari nt. 2lcc.
nina , adverbia in tim mittunt , ut regida regida- gelefen aversari, f. S)ra!. ju Liv. 8, 7, 14. ©rnefti
tim, Diom. 5U Tac. bist. 1, 1. 3umpt 3U Curt. 5, 8 (25), 15.
ad-verg^o, ere, nact) e. ©egenb ftc$ 5tnfcbrcn, (Sd^raarj ju PL pan. 46, 4.
binliegen, Persisadvergens Austros Avien. pe- , 1. ad¥er§u§, a, um, PAdj. m. Compar. u. Su-
rieg. 963. perl. adverto), jugefe^rt, I) eig., mit bem
[V.
adver8äriu8, a, um (adversus), entgegcngcf e5tt, ©eftc^te ob. mit ber «orbcrfeite jugewenbct, ouf bec
mit bcm ©cftd^tc ob. ber SBotbcrfcitc jugefc^tt; 'iid^. ajorbcrfcitc ob. gegenüber BcftnbUd^, »orlicgenb, vot--
I) im 2Iirg nur fubftn. adversaria orum, n. baä
, : , fle^enb, »orn, »orbet u. bg(. (@gf^- aversus, supinus,-
(immer offen unb oor 2lugen liegenbe) ©onccptbud^, resupimis, a posteriore parte, a latere), adversus
^<x^ SBrouitton, bie Älabbc, Sttasjc u. bgl. (@gi|. ta- in sedili contra medicum is liomo coUocandus^
121 adversus aaverto 122
est vel sie aversus, ut in gremium ejus caput
, humanae semper in adversa mutantur , fd^lagen
resupinus effimdat, Gels.: et adversus et aversus inä fc^limmere ©egent^eil um , Sali. ß) (f m ^ec —
impudicus est, Don üorn u. t)on leinten, Cic: ad- jcn) jutt)tbec= öcröttft, quis omnia regna adversa
versi redarium occidunt, üon »orn, Cic. adversos : sunt, Sali. Jug. 81, 1. —
2> al^ bialect. t. t., bem
nobis (vobis) stare ob. adversis vestigiis contra Segriffe nad^ entgegengcfe^t, ba§ ©egcnt^eil fe^jenb
nostra vestigia stare, adversa nobis (vobis) urgere ob. 6ejeic$ncnb((E)i)non. contrarius;
@gf| par), Cic.
vestigia, ©egenfü^Ier, ^Intipoben ferin, Cic. dentes : u. 21.: adversa virtuti malitia, Quint. - neutr. Flur.
adversi, bie ä^orberjä^ne, Cic. manus.bie nad^ un§ : fitbftü., paria paribus referunt, adversa contra-
guge!e§rte = innere §anb, Cic. n. fo palmae, Quint.: : riis, Cic
facies, Quint bat), auc^ ut aedificii frons aversa
: 2. adversus (advors.) u. adversum (advors.),
sit ab infestis ejus regionis ventis et amicissimis eig. Fartic. d adverto, in entgcgengcfcörter 9fltc$-
adversa, Col adverso corpore, üorn auf ber 33ruft,
: tung, I) alä Adv , entgegen, ouf etn). 5in, -^n, »loö,
Cic: adversa vulnera, adversae cicatrices, rorn adversum Plaut alci adversum ire, ve-
lieri alci, :

auf ber SSruft, Sali., Cic. u. 21.: adversi telis üge- nire (bef ben öerrn ab^oienben ©flauen), Lucr.
t).

laantur, Dorn auf ber 33ruft, Auct. b. AI: in adver- u. j^omit: adversus arnia ferre, Nep.: adv. resi-
sum OS vulneratur, üorn inö ©efidjt, Caes. - ad- stere, Nep.
versis bostibus occurrere, bie g^ront mad^enben, in Fraep. c Acc. (aud^ bem Acc. Fronom. nad^=
II)
ber fronte, »orn, Caes adversos concitare equos, : gefegt b Plaut Sali. u. Nep.j, A. bie 9tic^tung an=
,

gegen einanber, Liv. impetus hostium adversi, : gebenb: 1) im 9iaume, gegen, nad& ob. auf .. 5in,
^rontangriffe, Auct. b. AI: itinera adversa, gront= adv. coUes, Caes me advorsum, auf mid) ^u, Plaut.
:

märfc^e, Tac. - bastae adversae cadentes, nad^ — 2) bei ber 2::^ätig!eit ob. ©efinnung, gegen, »iber
üorn gefenft, Liv. bastis adversis, mit eingelegten,
: ^mb. ob etu). (jeboc^ o^ne ben 91bbegr. beö j^einb=
Yirg. - solem adversum intueri gerabe gegen bie , feiigen, nur bas Entgegentreten ju 2lngrtff u. 35er-
©. fe^en, Cic: adv. fulgur, ber unä entgegen §ücfen= t^eibigung begeic^nenb, ©gf| pro, f Liv. 7, 40, 3:
be, Suet.: lectus adv., baö (ber ^pr gegenüber^ Quinctius, quem armorum etiam pro patria satie-
fte^enbe) Srautbett, Laber. u. Prop. - adversa viä, tas teneret, nedum adversiis patriam; cgi. Liv.
gerabe auö, Plaut. - in adversos montes, per ad- 45, 10, 14), adversus eum venit, trat i§m entgegen,
versos montes, bie 58. I^inan, Liv. u Ov. adverso : Nep.: adv. quem ibatur, gegen ben ausgesogen
colle, über bie 3]orberfeite beö §., ben §. ^inan, rourbe, Liv. adv. alqm dimicare, Nep.: adversus
:

Caes. u. Sali.: adverso fune subire, ba§ ©eil ]^in= rem publicam facere, Caes.: adv. alqm stare, Nep.
auffteigen PI. adverso flumine (amne, Tiberi u.
, : ~ respondere adv. ea, Liv. - fo üom 2jßiberfpred^en,
bgl.), 'Dtv. %l\x^ hinauf, ftromaufraärtä (@gf^. se- 3un)iberl^anbeln, gegen, im SÖiberfprud^ mit, adver-
cundo flumine), Caes u 21.: u. jo adversum am- sus edictum facere, Ter.: adversus legem, adver-
nem subvectus, Virg. - adversissimi navigantibus sus rem publicam, Cic: adv. senatus consultum,
venti, fe^r conträre äßinbe, Caes.: adversis flati- Liv.: adv. modestiam disciplinae, Tac. - adver-
bus, bei ungünftigem SBinbe (@gf^. secundis fl.), sus quod, „bem entgegen ob. im äßiberfpruc^ mit
Quint, - neutr. Sing, u Flur, fubftü. , hie ventus bem, mag ic", Liv. o-l, 2, 5. - u bei ^d^ul^^ u. öeit=
adversum tenet Athenis proiiciscentibus rae^t , mittein u bgl., quaedam remedia propria adversus
entgegen, Nep.: adversa Bastarnae tenent, bie ge= quaedam venena, Cels.: baec adv. omues ictus
genüberliegenben ©egenben PI. - bef. m. Praep , , utilia sunt, Cels. egregium adv. tempestates re-
:

rok: in adversum, entgegen, Yirg. u. Liv., ob. ge= ceptaculum, PI. ep. - ^ai). invictus, munitus ad-
geneinanber, Prop. ex adverso, gegenüber, Liv. u. : versum alqd ob. alqm, Sali fortis adversus alqm, :

21, ob. t)on Dorn, Curt. u. Suet.: urbs ex adverso Pbaedr.


Carthaginis sita, © gegenüber, PL: u. fo portus B) bie Sage, ben ©tanb beseid^neixb = gegenüBer,
ex adverso urbi ipsi positus, Liv. 1) im 9taume, gcgenü6er, vis ä vis, adversum spe-
II) übtr. 1) gleic^f. als ©egenpart gegenüber^ culum, üor bem Spiegel, Scip. b. Gell.: adversus

:

ftel^enb, b. i. a)t).'^erf., entgegen, gegenüBct, ©egncr, aedes publicas, Liv. 2) gegen ;3inb. ob. etro a) ,

©egenport (borf) mef)r in ^infid^t be§ <Streben§ u. ^mbm. gegenüber = ^mbm. u\^ ®eftdjt oor, egone ,

ber %f)at, alö ber ©eftnnung hai). oft »erb. adver- ,


ut te advorsum mentiar? Plaut.: id gratum fuisse
sus infestusque, infensus et adversus) adversus ,
advorsum te babeo gratiara, üor 2)ir, oor beinen
alci, Cic. u. 21.: u. m. Genit , adversus populi 2lugen, Ter. utendum est excusatione adversus
:

partium Sali. - adverso Marte Virg. adverso


, , : eos, Cic —
b) bei ber S>ergleic^ung, gegen = in «et-
senatu, adversa patrum voluntate, gegen ben SBit- gleich mit, neben , adversus vetercm ac perpetuum
len beä ©
Liv. - Compar., neque (est) testudine imperatorem comparabitur, Liv.: quid autem esse
,

aliud seamandrae adversius, PI. 32, 4 (14), 35. — duo prospera in tot saeculis bella Samuitium ad-
b) t). Seb(., jutoiber, b. i. «) ungünftig, »ibrig, un= versus tot decora populi Rom. , Liv. c) com —
glütfUd^ (®gf|- secundus, prosper), adversis auri- Sene^men, Sßerljalten, ^mbm. ob. einer ©ad^e ge=
bus,Liv. valetudo adv. Uebelbefinben, Unpä^-
: genübet, gegen i^\uQ ob. etiü , aucl) in •>>inrt*t ouf
,

lid^feit, Liv. u. 21.: adv. tempus navigandi, Hirt ^mb. brevior est baec epistola et, ut adversus
,

b. G. auspicia adversissima, Suet. adversa avi,


: : magistrum morum, modestior, Cic: quouam mo-
tro^ ber SSögel Sßarnung, Paeuv. fr. omnia secun- : do me gererem adversus Caesarem, usus tiio con-
dissima nobis, adversissima illis accidisse, Caes. silio sum, Cic: te adversus me omnia andere gra-
b. Cic: res adversae, Cic, ob. casus adversi, Nep., tum est, meinetroegen, Cic. - 23ef I)äufig nac^2luö
ob. fortuna adversa, Virg. u. Nep., rcibrige ©d^idf== brücken ber pflid;tmä^igen ©efinnung , Siebe 2lc^- ,

tung, 3]eref)rung gegen :^^mb ob etiü est pietas


fa(e, Unfäüe, 3Jii^gefd^ic! Unglücf. - m. Dat., res ,
,

plebi adversa Liv.: annus frugibus adv., Liv.: justitia adversus deos, Cic: adbibenda est quae-
,

locus opportunus consiliis an adversus, Quint. — dam revercntia adversus bomines, Cic: adversus
Tieutr. fubftü. adversum, i, n. ob. gen), ^lur. ad-
,
deos impii, Cic gratus adv. alqm, Sen.: ingratus
:

versa, orum, n. eWifgcfc^icf, Unglürf ((^gf^.secunda, adv. benelicium, Sen.: vir adversus mcrita Cac-
prospera), si quid adversi aeciderit ob.accidisset, saris ingratissimus, Vell.
ad-verto (advorto) verti, versum, ere, ötnfcb^
Cic. u. Nep.:preeari alci aliquid adversi, Sen res : ,
12; advesperascit advoco 124
rfit, blnrtcfjtcn, binrornbcn, binbrföcn (Wni^- avertcre), ad-vivo, vixi, victum, ere, baä Seben fortfe^en,
1 ) forvcvl. Cl'ii. a) übl). : so in plateain, Ter.: ag-
: fortleben, om
Heben bleiben, alte Inscr., JCt. u. Spät.
inen iiil>i. \'iri,'., vi parti, Ciirt. h) alö naut. /. — advöoÄdo, onis, /'. (advoco), baö -herbeirufen,
/., ein 3cl)iff mit bcm 8d;iff k.
2c. iuoI)iii rid)tcii, 2?erufen; bat), prägn., alQ t. t. = bie Berufung non
binfifurrn, tlasscin in poitum, Liv jiroras terrae, : ©adjuerftänbigen ju ftemeinfamer Scratbung über
\ irg. iiaveiu lirnudisinm, (Jell.: bal). '^a^iv (tue
: fc^roierige 2tngelegenl)eitcn, I) im 2tllg., Cic Verr.
bial), notae advertuntur arenae, ftcucrn loö auf 1, 49, 129. — II) u\^bc\. : a) in aöstr., bie öerufung
:c. Inntteu an :c. Virg.
, , : unb mit Acc. be^o ^iclc^, t»on fodbwerftänbigen DtedbtSgelebrten jur Jöeratbung,
Scythiras advertitur oras, Ov. u. reß. advertere, : bie juriiltfcbe SBeratbung, Cic ad fam. 7, 10, 2. - u.
anlciU'H, nnlanbcu, uon ©d^iffcnbcn abfoL, Sil. 1, , feitbcm «f/foca^? jur jiaifer.^cit al<5 roirflic^e ^ro=
t>ic

288;' V. ^d)iffo, mit JJat., arenis, Val l^'l. 4, l'6o. ce^füljrcr auftraten = bie Vrocegfübrung, ber 23eiflanb
— c) ctucr iiocal. nocb einem .pimmeloftrid) bin btc Dor ®ericbt, bie Qlnttjattf^oft , Quint. u. 'il. - in ber
2a^t flfben, 'Onltfifn, balnearia occideuti aestivo, !^erbinbung advocationem postulare,petere, dare,
l'ol. : vineta orienti, Col. consequi = bie ©elegenbett, ©rlaubni§, Stift ,' eine
II) bie (Sinneniuerfieiuu', beix CiJeift, ^mb. nad) juriftifcbe Söerotbung mit ©ac^nerftänbigen ju balten
einen: ^|Uinfte, auf einen On^ftb. binrtcbten, A) nad) ober (jur ^aifergeit) fldj juriftifcben Sciilanb ju »er-
einem anbern '|>unfte, auf einen anbevn (^5(^[tb.: a) fcbaffen, Cic. u. Sen. - u. übtr. iib^. Ucbertegunfle=

,

bie ©innenmerfjeuc^e auf etiu. ricftten, bef. bie 3(ugen %tit, auffcbub, 5rtfi, Sen. u. 21. b) i/i concr., me=
= auf ob nad) etio. btnfrbcn, u bie £}l^ren=auf etro. ton. = bie 3ur SBerat^ung berufenen <Sad^üerftänbi=
bfnbörcn, mit 3(niiabe beö -^unfte^ luofjinV burd^ gen foroo^l bie gur 53eratt)ung gezogenen unb nor
,

Fraepp ob. burd) ben7.><7/;.,luiuina in qiiaracunque (^eric^t mitanroefenben Stec^tögele^rten als aud^ ,

aedis parteni vultus sacris, Ov, - aures ad


, Ov. : bie berat^enben greunbe, S3eiftänbe, üb^., bie Sei-
vocem, Ov. aurem monitis, Prop. - u. üon ber
: ftonbfcboft, Cic. u. %. - jur j^aifergeit, ber @ocbwat.
(^iottl^eit, numen malis, Virg. - u. o§ne 2Ing. rco= tcrüanb, bie Slboocatcnfcbaft, SInttJaltfdbaft, fpät. JCt.
l) i n V adv. oculos, Gurt., aures, Sil. bj ben @eift, — adröcätör, öris, m. (advoco), ber «öerbeirufer
«) animum (animos) u. (feiten) mentem advertere = ber -^elfrr, Unterflü^er, mendicorum, Tert. adv.
<h\%i%- animadvertere , lu. ogt.) = fccn ©tnu«, bie Marc. 4, 15.
®cbanfcn=, bie Stufmerffamf cit richten , achten, 2Idbt advöcätus, i, m. (etg. Partie, n. advoco), ber
bairn, aufmerfen auf etroas animum huc, Plaut., , :öerbeigerufene, prägn. = a) ^ur ^t\i ber 9fie=
mentem huc, Virg. animos ad religionem, Lucr : : publü, ber Sreunb, ©acbocrftönbifte, unb namenll
mit Dat., animos monitis Ov. \mi Acc. Pron. , : Slcdbtäocrltttnbiöe, ben man hti einem 5flccbtöflreite jut
iientr., id animum advorte. Plaut. - m. fotg. ne u. 23crtttbung 509, ber fic^ perfönlic^ für eine 9Jleinung
Gonjuncto. = ,,barauf achten t)a^ nic^t k.", ani- Dor %m6)i anführen lie| unb btefelbe burc^ feine
— b) jur Äaifer^
,

mum advertant, ne quos oifendant, Cic. - abfoL, (^egenroart unterftü^te, Cic u. 21.
animum adv., Cic: u. b(. advertere, mie paucis, seit = x^atronuscausae, ber für '^mh. 'iiiw v^rocef;
adverte, docebo, Virg. ß) animum advertere — fü^rt, ber 9ledbt*beiftanb , ©ocbwolter, Anwalt, ab«
(Sfgjg. animadvertere, m. pgl.) = {m ^o(ge beö 2luf* pocot, Quint. u. 2C.
merfeng) üvoa^ Bemerfen, ßewabr njcrbcn, wabrneb« ad-vöoo, ävi, ätum, äre, berju«, berbcirnfcn,
nien, crfenncn, alqm in contione stantem, Cic. id, : prägn. = ju irgenb einer X^ättgfeit, jur 23eratt)ung,
Caes.: Vitium, Caes.: inter saxa repentes cochleas, als ^atl^geber, 33etftanb, :^elfer 2c. berufen, bcijicben,
Sali. - m. folg. Acc. u. Ivßnit., Cic, Caes. u. 5ä. - fujicben, I) im 2lUg. : «) ^erf. : ««) m. bl. Acc.
m. folg. ^tetatiofa^ Cic. u. 2(. - u. hi. advertere , alqm, Plaut.: contionem, contionem populi, Cic.
(o^ne animum), mit folg. Acc. u. bgt. , b. Tac. u. u. Sali.:concilium, Cic. ßß) m. Acc. unb mit —
Spät. - u. mit animo ob. animis, mte: ad nos per- 2Ing. mol^in ob. rooju? burd^ in m. 2lcc. : alqm
venisse animo adverto PI. quae dicam animis , : , in consilium, Cic: populum in contionem, Liv.:
advertite vestris, be^erjigt, Virg. - ba^. ««) »abr« alqm in auxilium, Tac-burd^ ad u. 2lcc., populum
ncbmcn = empfinben, animum adv. alqd graviter, ad contionem, Liv. - u. of)ne Acc, advocare ad
Ter. heaut. 5,3,9 (570). —
ßß) o^nbenb loa^r* obsignandum, Cic: ad contionem, Liv. - burd^
nehmen, übel öcrmerlen, obnben, nigen, trafen, du- Socalabüo., eo senatum, Sali. - bur^ Dat., advo-
rius, Tac: in alqm, Tac. — y) animum alcjs ob. cari aegro, Ov. : gaudiis, Hör. — ß) lebt. Dbjj. :

alqm advertere, ^mb. aufmetffam tnödben, ha^ er omnia arma, alTeä alä So. gebrauchen, Virg. licet :

etro. tl^ue, advertit ea res Vespasiani animum, ut omnes in hoc vires suas natura advocet, u. vatnn
etc., Tac: non docet admonitio, sed advertit, bie ?i. alle i^re 2)Zac§t aufbietet, Sen. adv. alqd in :

Tac — B) auf ftd^ l^inrirfiten, ouf ftd& Rieben, a) bte tutelam securitatis suae, Vell.: senatus populique
Sinnenraerfjeuge^mbä.^gemitus ac planctus etiam R. obliterata jam nomina sacramento jum ®ibe
militum aures oraque advertere, Tac. b) 't>tv. — berufen, b. i. rcieber beim ßibe nennen Tac. - de- ,
,

©eift ob. ^mb. (mit feinem (SJeifte) = ^mbä. «uf. siderare iracundiam advocatam, gum Seiftanb
merFfornfftt auf f!db binlenfen, ouf ficb ^xt^tn, tJOlIft., oerfangen, Cic. u. fo adhibere oculos advocatos,
:

omninm animos in se, Sen.: alqm, PI. ep. u. Tac. artem advocatam sensibus, gum ^eiftanb nehmen,
— c) ein geifttges Itebel auf neb jteben, auf ficb roben, «aufbieten, Cic. —
II) inöbef.: a) al§ geric^tl. 1. 1.:
illic eadem actitando recentia veteraque odia,Tac. a) jur ^eit ber 3lepublif: ««) ü. 9^ic^ter, adv. in
ann. 4, 21. consilium u. adv. alqos sibi, ffdb ©ad^oerftänbige
ad-Tesp^ragcit, ävit, ere, e§ Beginnt «benb ju ^n einer fBeratbung über eine 3fled^t§fad)e berufen, Cic.
»erben, e€ bömmett, Ter., Cic. u. 21.: ubi coepit Verr. 3, 7, 18. Cic. Quint. 2, 5. ßß) t). ben ^ar- —
advesperascere, PI. ep. - advesperascente die, teten einen f^^reunb , (Sac^nerftänbtgen bef. einen
, ,

Vulg. prov. 7, 9. 9ted^tägere§rten gum 9iat^ in einer 9ied^töfac^e unb


ad-vlis^ilo, ävi, ätum, äre, bei etro a§ wa*en, jur perfönl. ©egenroart Dor ©erid^t (um feine 3Jiei=
»acbfam feön, a) p^^fifc^, ad custodiam urbis, Cic: nung burc^ biefe (Segenroart ju unterftü^en) berufen,
nepoti, Tibull. —
b) geiftig, einer ©ac^e feine »adb« betrieben, alqm sibi, Plaut. alqm, Cic. alqm con-
: :

famfett wibmen, ttacben, oufpalfcn, Plaut, u. Ter.: tra alqm, Cic: abfol., aderat frequens, advocabat,
pro rei dignitate, Q. Cic. Cic. —
ß) gur Äaiferjeit , einen «ecbtSbeiflanb
(»n.
125 advolatus aedes 126

ttjatt) Mc advocat, hie


fudöcn, --onneSmen, abfol. , ^obe mit unb 9^^abamant^u§ Siic^ter ber
3}iino§
adest, Sen. contra Caesarem adv., Seu. - hai).
: ^g chatten inber Hnterroelt, Hyg. fab. 52. üv. met.
jd^ergl^., veniam advocanti peto, bitU um ^rift (für 13, 25. Cic. Tusc. 1, 41, 98: griecf). 2lcc. Aeacon,
bie oertnngte ^Ixbeii), um mir ^atf)^ gu erf)o(en, PI. Ov. met. 9, 434. - S)ao. abgeleitet: A) Aeacide^i,
ep. 5,8, 11. — b) adv. deum, eine ©ottljeit jur ae, m. {AiaxCörig) , i\w mannt. Stbfömmling beä
Sülfe $ct6etrufen, CatuU.: deos, Liv. deum sibi, : 2leacuo, ein Sleodbe, Enn., Cic u. 3t. - ^nöbef.,
hos deos ad venerationem, Yarr. fo auc^ nomina : a) eine feiner ©ö^ne Ov. met. 12,
roie ^^seleus
— b)
, ,

deorum (precibus), Lact. (f. Siinem. ju Lact. 2, 865; ^^ocuö, ibid. 7, 668.
@n!et STc^il^ fein
2. §. 2.V —
c) öctfen, untcrflü^cn, tröflcn, languen- te^ , Yirg. u. Ov. —
c) fein Urenfel ^:p9rr^ug beö ,

tes, Tert. adv. Marc. 4, 14 sq.; cf. de piidic. 13. 2Irf)iaeö ©o^n Yirg. Aen. 3, 296. Ov. her. 8, 7 u.
advölAtu§, 2(5(. ü, 771. (advolo), 'ha^ •§»ct6ctflic. 55. — ,

d) einer feiner 9iac^!ommen, raie ^prr^ug,


gen, Cic. poet.Tusc. 2, 10, 24. Äönig in (?pirug, Enn. ann. 1H6; u. ber Äönig $er=
advulito, are (Frequ. V- advolo), totcbet^olt feuö, Yirg. Aen. 6, 840 u. Sil. 1, 627. - MS' Voc.
$eranflie(\cn an 2C.,papilio luminibus accensis(jDat) Aeacide, Ov., ob. Aeacida, Enn. u.Ov.: Gen. Flur.
advolitans, PI. 11, l9 (21). 65: noctua Carris ad- Aeacidarum, Enn., u. Aeacidum, Sil. - 3)aD. n)ie=
vohtans, Prud. adv. Symm. 2, 574 sq. ber: 1) Aeäcldeius, a, um, üu ben acaciben ge-
ad-TÖlo, ävi,ätuin, äre, ^ethd-, 5eto«», Setfitetjen, ißttg, äadUm,
regna, b. i. bie ^nfel 2tegina, Ov.
I) eig., von Sßögeln, ad eas aves, quae etc., Cic: met. 7, 427. —
2) Aeäoidinut«, a, um, ctneö flea=
in Italiam trans mare (®gf^- eodeni revolare), ciben (2(ci^iUeä) würbig, minae, Plaut, as. 2, 3, 25
Varr. in forum, Liv. e mari in agrum Volater-
: : (405). —
B) AeJkOiu», a, um, äacifc^, flos, bie Ö9a=
ranum, PI : m. Dat. lucernarum luminibus,
loci, cintfje (nad^ ber ©age au^ bem 53Iute beä te[amoni=
PI. — II) übtr., Öctbciftiegcn = ^cthemUn, eilig 5er« fc^en 2lj[a5 entfproffen), Col. poet. 10, 175.
BeiFommcn, ü. 3fteiter = ^nitv, öinfptengen (mef)r alä Aeaee, es, f. {AiaCrj v^aog), ein ber X\(i)= am
accurrere), a) ü. ^erf., abfol., advolone an maneo ? tung ber 2lrgonautenfal^rt l^erDorgegangener 9^ame
Cic. u. -il m. 2Ing. wo^er u. lüo^in? ex imo,
: einer ^nfel, bie urfpr. raof)t mit ber ^nfel Aea gleic^=
PI.: ad alqm, ad urbem, Cic: ad equites id. j^elb= bebeutenb mar, Sßofinfi^ ber 3awberin Girce (Dgt.
j^errn), Liv. :ad alqm Tarento, Cic. Larino Ko- : Yirg. Aen. 3, 386), u. nacf) ©päteren ber (Satgpfo,
mam, Cic. : ad Messanam navibus, Caes. rostra, : Mel. 2, 7. §. 18. - ®aD. Aeaeui, a, um {Aiaiog),
Cic. - m. 'am. auf meld^em Sßege? terra (§u ääifdö, a) SÖeiname ber ßirce, Yirg.: hat). Aeaeae
Sanbe\ Cic. de rep. 2, 3, 6. - m. 2{ng. :t)0§u? in artes, Aeaea carmina. 3Quber!ünfte, =fprüc^e, Ov. :

auxilium, Suet. b) t). Sebl. ejus eMcoXuv mihi— : Aeaeus Telegonus, ©ofjn ber (Sirce, Prop. b) —
advolabit ad pectus, Cic fama mali tanti advo- : SSeiname ber ßalppfo, puella, Prop. 3, 12, 31.
lat Aeneae, Yirg. A.e&»f antis, 711. {Aiag), I) ein ^(u^ in @riec^en=
ad-TolYo, völütum, ere, fftt^eu, 5eran*
volvi, lanb ber auf bem ^inbus entfpringt u. bei 2lpo(=
,

näUen, ad ignem, PI. congesta robora


I) eig. : se : lonia Dorbeifiie^t Mel. 2, 3, 13. Ov. met. 1, 580.

,

focis (2)at.), Yirg.: ornos montibus (2lbl.), Yirg.: Lucan. 6, 361. II) = Ajax, Auson. idyll. 6. de
». ^luffe, advolvens ingentia saxa Charadrus, cupid. crucif. 12.
Stat. Theb. 4, 712. - ^ai). advolvi u. se advolvere, Aebura, ae, f. ©tabt im tarracon. §ifpanien,
üon Sittenben, mebetfatten, advolvi aris alcjs.Prop., j. Cuerva, Liv. 40, 30, 3.

genibus alcjs, Liv., pedibus alcjs, Curt. genua ,


AebutiuM, ii, m. ein röm. ^Familienname; bal^.
alcjs, Sali. fr. u. se adv. genibus alcjs, Liv.
Tac. : Aebutia§, a, um, ö6uttf(^, eine© 2te6utiu§, lex, Cic.
— II) übtr. : magnusque advolvitur astris clamor, u. 2(.
rcäljt fid^ empor, Stat. - carmen in unum tantarum Aeoetia, ai, f. altiat für aequitas, atö ©ott^eit,
cumulos advolvere (einnerleiben) rerum, Claud. Corp. inscr. Lat. 1. no. 43. 35gl. ^reüer 9iöm. 3Jhj=
adFortium, adTor8U9, adTorto, f. adversum, ti)0l. ©. 629.
adversus, adverto. Aeottlännm, i, n. ©tabt ber §irpiner in ©am_=
&dytlcülain , i , n. {Demin. Don adytum), ein nium, im 2)^ittelalter Eclano (bei le Grotte di Mi-
ftctncö 2iaet5eftfgfle$, Apul. de orthogr. §. 36 (oi^ne rahella), ie|t Deröbet, Cic ad Att. 7, 3, 1 16, 2, 4. ;

«e(eg\ ?ibf. Aeclänum, Orelli inscr. 5020. — S^ao.: a)


äd^tum, i, n. (« Ji/roy), gen), ^lur. ädyta, orum, Aeclflnenses, ium, m. bie ©inm. Don 2(ec. ,
bie
n. {aSvTii), baö Unbetretbare = ber inncrfle, SlccuUncnfcr, Orelli inscr. 838 u. ö.— b) Aeculäni,
ben gaten unjugdnglic^e SÄoum ctne^ fietltgtöHmö , bef. orum, ni. bie ©iniD. oon 2lec., bie acculancr, PI. 3,
ber, auä rcelc^em bie ^riefter bie Oötterfprüc^e f^oU 11 (16), 105. Grut. inscr. 444, 5.
ten, ba§ aiaetöctligfle, Yirg., Hor.u. 21.: ima adyta, aedepol, f. edepol.
eines ®rabe§, Yirg.: alqm adytis suis accipere (d. aedes u. acdi«, is, f. (f. 2)raf. ju Liv. 4, 25, 3.
ben 9}iufen\ Col. - übtr. ex adyto tamquam cor- , 3umpt ^u Cic Yerr. 4, 55, 122), eig. ber '^(i\x,
dis, au^ bem ^nnerften beä ^^erjenö, Lucr. 1, 737. 2)acl^ u.'^ac^ al§ 2tufent_^alt ba^er I) Sing.: A) ,

adzelor, äri (aa u. C'/^ow), gegen 3"tb. eifern, eine a\x^ (2;inem 9iaume befte^enbe 2Bc6nung, forao^t
Yulg. 2. Esdr. 16, 49. a) ®ento(ö, Simmer, Plaut, asin. 1,3, 67 (220).
Aea, ae, 2lcc. an, f. {Ala, Sanb), eine com ^^a= Curt. 8, 6 (21), 3 u. 13. - u. im ^lur. = bie Öe-
fis umfloffene öalbinfel in ßolc^iä, ©i| beä ^önigä mäc^er, domi, Plaut. Cas. 3, 5, 31 (544). b) —
3(eeteä ber ajigt^enjeit ange^örig, PI. 6, 4 (4), 13. ^ottö, Imper. Antonin. im cod. Just. 4, 65, 3
,

Yal. Fl. 1, 742. u. (SIcc -an) 5, 426. (über bie übrigen ©teilen in welchen aedes fälf(^=
,

Ae&cldeiu§, -cides, -eldinusy -cin§, lic^ für „^a\x^'' genommen mirb f.


Dkue's ^or-

,
f.

Aeacus. menl. 23b. 1. ©. 468). B) baö ^clxx^, ber ©i^ ei-


Ae&ous, i, m. {Ataxos) , myt^. Äönig oon Re- ner ©ott^eit, ba§ ®otte«6ou«, ber Stempel, jebeömal,
gina, <£o^n be§ Jupiter u. ber 2(egina ob. ©uropa, rao nirf)t ber ^uf^g. bie »ebeutg. ergiebt mit bem ,

einer öott-
ä^ater be§ ^eleuä u. ^elamon , unb fomit Stamm- 3uf^. Sacra ob. mit öenit. beö 9iamcnö
f)eit; aedes Sacra, Cic: aedes Minervae,
Cic -
Dater ber 2(eaciben (f. unten Aeacides) , roegen fei=
^lur., complures aedes sacrae, Cic: Capitoln fa-
ner ^römmigfeit templorum fabricator,Yarr.
(bal^.
fr. 253 ed. Bip.) unb @erecf)tig!eit narf) feinem stigium et ceterarum aedium, Cic. : duae aedes,
p.
:

IL^ aedicula aedilitas 128

Fortiinap et Miirtis, Liv. aodes dcoriim, Hor., : üol. : in alieno


Sen. in alieno solo suä materiä,
, :

Suet. u 51. - im ;])l)C[. bl. aedes, j3J ». Xempel bcä JCt. suo solo ex aliena materia, JCt.
: in b) m. —
pnlat. 5lpoUo (luo Ok'l>icl)to iitientlicl) uori^elefcu luuv Are: (() - etil), bauen, erbauen, aufbauen, erdeten,
bcn), llor sat. 1, 10, 3S. - übtr aedes aiirata, c. ,
anlegen ((""V^Jt^ destrnere), donuim, vilhiin, urbcm,
in 2:cnHiolform aufnoridjtctor Ucbcvbau, unter wcU porticuni, liortos, Cic : casas, llor.: nova liorrea,
d^cm ^ic :^cicl)cC!ä|ar'j auoi^eftcUt wav , Siiet. Caes. Liv oi)pidum in agro alieno, Liv.: in portis mu-
:

34, — II) rhtr tinitinn, acdes, iiini, f. ba<j SSBobn- riscjue sibimet ipsos tecta militanter, Liv. insu- :

taue, *au6, nl'o (Sontplcr uon C'kMnäcfjcrn ((^gf^. lam in mari, JCt.: navem de sua pecunia, Cic -
limina aedium, Curt.:
})er<;ula. bic annlidje .'pütte), nuindum, Cic. rem publicani (ut architectus, ut
:

unae aedes, Ter.: binae aedes, JCt aedes male : faber), Cic. - allg. quae homines arant, navi-
,

TiKiteriatae, ruinosae, Cic: aedes saliibres, pesti- gant, aedificant, virtuti omnia parent, alteä ^ftü=
lentes, Cic: aedes regiae, Cic: aedes imperato- gen, Sd;iffen, Sauen ber 9Jienf(^en pngt von il)rer
riae, j^ai)crpala[t Capitol.: aedes marmoreae,
, Xüd)tigteit ab, Sali. Cat. 2, 7. ß) (= coaeditica- —
Amm.: aedes liberae, lecrfterjcnbeö Liv. bal;. ,
— re) e. Ort bebauen = an e. Drte ©ebäube errichten,
a) mcton. (= domns), tuio unfcr -»^oue (b. i. bie 23e= vacuas areas occupare et aedificare, Suet. Vesp.
uioljncr bcö .t)au)eö, bic ^-aniilie), Plaut, mil. 2, 3, 8 {rvcnn nid^t f)ier aedif. abfol. ftef)t).
3i) (olO) u. triic. 2, 8, 8 (,G18). b) iibtr. : «) bie — aedilatüH, üs, 7n. (aedilis) = aedilitas, Paul.
ScUcn bcr 'dienen, Virg. georg. 4, 258. ß) aedes— Diac p 13, 9.
aurium, bie ^inimer ber Dl^ren = ßören, Plaut. Ps. aediliciu§, um
(aedilis\ ben 2rebi[iö betreff
a,
1. 5,54 (46^). fenb, 3um üon i^m l^errü^renb, öbi-
2lebi(. gef)i3rig,
aedicüla, ae, f. (Demiu v) aedes), ein !l ein er lifc^ , bc§ (bcr) Slebilen , füetiUn' , a) adj. munus, :

'^an, l) Sinf]. A) ein FlfineS (Senxadf, Stmnicrd^cn,


:
Cic: scriba, Cic: repulsa, Cic: largitio, Liv.:
Plaut Epid.'o, 3, 21. —
B) ein UeintS ®ofte«öüu§, vectigal, 2{ebi(enfteuer (Seifteuer, n)el(|e bie Slebi^
ein Scmpclcöen, ein Äapclldjen, aed. Yictoriae, Liv.: len ju i^rem 2lufn)anb für bie ?yeftfpie(e u ©penben
in ea (insula) esse aediculam etc., PI. - ^(ur., ans Soll üon "iim ^rooinjen einoerlangtenj Cic.
XL aediculae, PI.: aediculae incustoditae, Paul, — b) subst., aedilicius, ii, m.
,

ein gcraefener Slebil,


dig. - meift nur alö 9?tfd&e ob. Stenbc in ben Sßän- ein fSftann öon öbUtfd^er SBürbe, Yarr. u. Cic.
ben ber Xempel u. öäufer ob. an h^n üorfpringen= aedili8, is, m. (aedes), ber Olebflie, eine obrig*
'Den (Sdcn von ßcfgebäuben angebrad[)t, Cic, Liv. u. !eitlicl^e Sßürbe, I) in diom, Slnfangö befte^enb au§

21. — II) Fhir. tantvvi, aediculae, arum, f. eine jmei aediles plebei ob. plebis ob. plebeji, 2lcbilen
flcinc (ärmlictic) aSo^nung, ein >§"öu0^cn, Cic. U. 21. bcr ©emcinbe, nad; bem ^-rieben com l^eiligen Serge
aediculae luto factae, Lact. (261 b. igt 493 V. G^r.) mit ben Tribunen einge=
,

aedifex, ficis, m. (aedes u. facere), ber fiouS' fe|t, 3U benen im ^a^re 388 b. ©t. nod^ graei ae-
boucr, Tert. de idol. 12. diles cui'ules, curuiif^c Slcbtlen, !amen nad^ Si= ,

aedificätio, önis, f. (aedifico), ber 23au, I) in üiu§ 2lnfangä rein patricifc^ aber fc^on im folg, ,

ahstr. = baö Sauen, consilium aedificationis, Cic: ^a^re jmifclen ^otriciern u. ^(ebejern rcec^felnb,
aedificationem deponere ober abjicere, ben 23au Don hm
aediles plebis tüa^rfrf). nur havin unter=
(Sauplan) aufgeben, Cic. IIj in concr., meton. — fdjieben, ha'^ fie in i^ijl^ern Gieren ftanben (fie l^atten
= ber Sau in feiner Gntfte^ung u. SSoITenbung , a) bie sella curulis, hak jus imaginum u. bie prae-
ühi) , Saueinrt^tung Cic
bie 23auanlage, ^lur. = , : texta , aber ba fie nic^t ju
, ^ö^ern 9}tagiftraten hm
Sauten, privatae, Tac. diem aedificationibus, gef)ören, feine Victoren) u. ba^ Mhe Xi)nie bie Sei*

:

noctem conviviis trahere, Tac. b) ha^ einzelne tung oerfc^iebener ©piele Ratten. S)ie aediles ple-
©cbdubc, Cato ine. or. fr. 10. bis beforgten aUein hie plebejifd^en ©piele, bie ae-
aedificätiuncüla,ae,/'.(^Z)em2w.D.aedificatio), diles curules allein bie römifd^en u. großen u. er== ,

ein Heiner Sau, Cic. ad Quint. fr. 3, 1, 2. §. 5. !auften baju namentU^ ^^eaterftütfe üon ben 2)ic^=
aedificätör, öris, m. (aedifico), ber Sauer, I) tern u. belohnten u. beftraften bie ©d)aufpie{er nad^
im 2(I(g. = ber ©rfiauer, Saumeiflcr, diligens, JCt.: i^ren Seiftungen. —
©emeinfc^aftlid^ lag atten 3Xe=
mundi, Cic. —
II) prägn. ber gern Sauenbe, ber ,
bi(en bie gange @ic^er§eitö= unb äßofilfa^rtäpolijei,
Sautuftige,Xep. u. 21. bef. bie cura annonae, b. i. bie Ueberroad^ung be^
aedificätör]u§, a, um (aedifico), «ufftauenb, (^etreibemarfteg, ob (bal^. Justin. 21, 5, 7 aediles
Tert. de anima 47: übtr., verbum aedif. mortis, alö Ueberfe|ung von dyoQavöfxoi, 9)^arftmeifter).
hm Xob bringenbes, Tert. de carn. Christ. 17. — ^m '^al}xe 7iO b. ©t. ernannte (Eäfar nod; rcei*
aedificiälis, e (aedificium), ju ben ©ebäuben tere groei 2tebi(en au§ bem plebejifd^en ©tanbe , bie
gehörig, -öauö', Jupiter, griec^. Zsvg ioxeiog^ Dict. aediles cereales, benen nun ausfd^üefilid^ hiz 2luf=
Cret. 5, 12. fic^t über ben ©etreibemarfl u. bie ^^roüiantirung
aedificiöluin, i, n. {Demin. r. aedificium), ein ber ^iahi anoertraut rourbe, Suet. Caes. 41. II) —
f tcinc« ©ebttube , oft in ^ufd^r. ,
§33. Gruter inscr. in ben DJtunicipalftäbten u. dolonien, tro e§ aediles
809, Doni inscr. cl. 12. no. 32.
2. duumviri, triumviri u. f. vo. gab rceld^e in einigen ,

aedificium, ii, n. (aedifico), jebes ©eBöube, @täbten bie einzige l^örf;fte Obrigfeit bilbeten (f. Cic
aedificia publica privata, sacra profana, Cic: ex- ad fam. 13, 11 extr.) , meift aber eine 2trt geringer
struere aedificium in alieno, Cic. - im @gf|. gum 93iagiftrate, benen, rcie in Siom, meift bie (Sorge für
bewohnbaren öaus, aedes aedificiaque, Liv. - im bie Sau= unb aJlarÜpolijei u. bie Seranftaltung ber
%%i^. ya einem (Eomplej üon 3Bo^nungen, vicis (Spiele oblag, u. bie avfi) eine fid^ i^ierauf begiefienbe
aedificiisque incensis, Caes. -im @gf|. jum übn= ^uriöbiction (Juven. 10, 102) i)aiUn. - a.t^ 2lb[.
gen ©runbftücEe, cujus (domus) amoenitas non ©ing gem. aedile, jS. Yarr. r. r. 1, 2, 2. Cic Sest.
aedificio, sed silvä constabat, Nep. 44, 95 (f. Charis. 96 P.); boc^ auc^ aedili, Tac
aedifico, ävi, ätum, äre (aedes u. facio), Bauen, ann. 12, 64. Serv. Yirg. Aen. 5, 4. Julian, dig.
a) abfoL - txn ©cBäube ob. (mef)rere) ©ebdube ouf= 18, 6, 13.
fü6ren, = ecrid^tcn {ß%\%. diruere, einreiben), emam, aedilitä§ , atis , f. (aedilis) , bie 2lcbi[tf öt , bie
aedificabo, credam, exigam, Sen. aed. semper, : aSBürbC', and) bie 2lmt§fübrung beö Slcbiüö, curulis
Mart. aed. tribus locis, Cic: aed. eleganter,
: aed., Cic: munus aedilitatis. Cic: aedilitatem
129 aedilitias Aegeiis 130
petere, Cic inire, Suet.
, aedilitate fungi,
: Cic: Yciioq TTorTog), tia^ ägöffcge 2»eer, ber 2trc6toe[agu9,
alqm aedilitate dejicere, Cic. türüfc^ Ak-Denghiz, Aeg. fretum, Pacuv. b. Yarr.
Aedllitiu§, f. aedüicius. LL. 22 (Pacuv. 420 ed. EM. wo Aegeo
7, 2. §. ,

aedis, is, f. f.
aedes. freto (f unten] geörucft iftK Aeg. mare, Cic. de
aeditimor, f. aeditumor. imp. Pomp. 18, 55: Aeg pelagus, Mel. 2,2,8:
aeditimuM, i, m. f. aeditumus. Aeg. aequor. Ov. met. 11, 663. - and) bl Aegae-
aedituA, ae, /. (^aedituus). öie Scmpelauffcöctin, um, i, u. viüie im ©riec^. AlyKlov), Hör. carm. 2,
Tert. de cult. fem. 2, 1. Orelli inscr. 214:4:. 16, 2: in Aegaeo, PI. 9, 15 (20), 52. - nac^ falfd^er
aeditüälis, e (aedituus, a) ^um Semöet^ütec , 2tb(eitung non cd'^ (^iege) ob. uon Aegeus ob. uon
ob. ^ur Scmpetöüterin öeööctfl, Tert. de pudic. 16. Aege (f. Paul. Diac. p. 24. 10 sq.) aud) Aegeum
aeditüens, tis, m. (aedes u. tueor) , ber Sem« pelagus. Yarr. r.r. 2, 1, 8. Hyg. fab. 242: Aegeum
pelöüter, Lucr. 6, 1273 (1275). fretum, Pacuv. 420 (f. oben) Aegeum mare, Paul. :

aeditumor, äri (aeditumus), 2:empe[6iitet fcon, Diac. p. 24, 10. —


öaf). b) = jum ägäifc^en 5Jleere
Pompon. 2 (bei Gell. 12, 10, 7 ; in berf. Stelle bei geljörig, üuctus, Mel.: tumultus, Hör.
Xon. p. 75, aeditüor u. aedituus).
15 sq^ci- Aegan, f. Aegon.
aeditumus laeditimus), i. m. (ü. aedes, rcie Aegätes, ium f., mit u. o^ne insulae, eine
,

finitumus, fiuitimus u. iinis; ogl. aedituus), ber (Gruppe oon Drei ^nitin an öer SBeftfüfte oon Si^
Scmpct^üter, Varr., Cic. \x. 2t. cilien ^raifc^en öem ^ßorgebirge ^ilgbäum u.
^re=
aeditüor, f. aeditumor. panum vnämUc| Aegusa, Hieran. Phor-
bie .Jnfeln
aedltüu§,i, m. (aedes), ber 2cmpc[ßütcr, eine bantia, j. bie ägabif^en ^nfetn Favignana, Mari-
ber 3So(!5]pracf)e geläufigere Jorm a(§ aetlitumus, timo unb Levanso), in beren DZä^e bie hcn 1. pun.
[c^on bei Plaut., in ber Sc^riftfpr. allg. feit Liv. - ^rieg entfc^eibenbe See)c^(ac§t geliefert rcuröe (241
übtr. aeditiü, gteic^f. Xempel^üter im Xempel öeö
, ü. (S^r.), Xep. Ham. 1, 3. Liv. 21, 10, 7 o^ne ins., :

SSerbienfte^ (d. öen 2)ic§tern), Hör. ep. 2, 1, 230. Mel. 2,_7, 7. Sil 1,61.
äedön, önis, f. \urid(öv bie ©ctngerin =) bie , Aege, es, f. (Aiyrj), Stege, eine Stmajonenföni^
3la^tigott (atö nom. i^r. Äedon, bie in eine -Jlac^^^ gin, Paul. Diac. p. 24, 11.
tigatl uerroanöelte 2^oc^ter bes ^^anbareuä)
Petr. , Aegeädes, f. Aegae.
poet.^u. fpät. Siebter. - 2)ao. a, um
äedönlus, Aegeae, Aegae no.
f.
I. u. III.
(«/jcJ'oj/fOf), ber 9loc6ttgatt eigen, Stacötigatten^ , vox, Aegöätes, f. Aegae.
Spät. aeger, gra, grum, unroo^t, I) p^pfifc^ unroo^I,
Aedui, f. Haedui. unpäfticfi. fcanf , marobc ((^gj^. sanus), a)
teibenb ,

Aeeta, ae, ni. u. Aeetes, ae, m. L4.ir]tr]g), 0. leb. äßefen, beren Äörper 2c.: a) b. 'Om ^et].
Äönig von 3lea in (EoCc^iö, Sofju beä öeüo^ (8on= felbft: Tiro, Cic: mulier, Ter.: sus, Yirg. u. (5ol.:
nengotteä', '^ater ber 3}iebea, burc^ beren öü(fe ifjm graviter aeger, Cic, uimis aeger, Gell. homines :

bie 2{rgonauten Xtm golbne 'i}(ieB entfüijrten: Nom. aegri gravi morbo Cic. aeger vulneribus, Xep,,
, :

-a, Yarr. r. r. 2, 1,6. Cic. de nat. deor. 3, 19, ex vulnere, Cic - aeger corpore, PL ep., pedibus,
18. Ov. her. 12,' 29. Hyg. fab. 3 u. 22 u. 188. - Sali.: aeger oculis ex verna intemperie, Liv. -
Nom. -es, Ov. her. 12, 51. Serv. Yirg. georg. 2, fpäter m. Genit. ob. Acc, aeger corporis, Apul.:
110. Philarg. Yirg. georg 2, 211. - Genit. -ae. manum aeger, Tac: pedes graviter aeger, Gell. -
Sali. hist. fr. 3, 50 (1, 21). Ov. her. 6, 50. Hyg. jubfto., aeger, gri, m. ein Äcaneec, Cic; u. aegra,
fab. 22. - Acc. -am, Cic. Tusc. 3, 18, 39. Hyg. ae, /'. eine Ätanfc, Ter. —
ß) v. Äörper u. feinen
fab. 3. - Acc. -en, Yal. Fl. 5, 317 u. a. - Foc^-a, 2^^eilen: corpus, Cic: siuisterius brachium, Suet.:
Cic. Tusc. 3, 12, 26. - Abi. -a, Cic. de nat. deor. geuua, Yirg,: oculi, Gell.: lumina.Seu.: stomachus,
3, 19, 'i8.Hyg.fab. 11. Justin. 32, 3, 13. SJgl. üb^. Hör. -u. fo uom a(o i^ijrper gebac^ten Staate, pars
^^eue'ä ^ormenl. 1. S. 37. - 2)aü. a) Aeetaeus, rei publicae fran!r)aft = zerrüttet Cic: res, Liv.

: , ,

a, um {AiqTcuog), 5um 3Ieeteä gefji3rig, äetifcö, fines, /) 0. förperl. 3iMtänDen ob. 2f)ätigfeiten, letbenb,
b. i. (Sotc^is, CatuU. 61, 3. —
b) Aeetläs, ädis, f. valetudo, Cic - u. öcfdjroerltcö, Idfltg auhelitus, ,

{Air]Tiag), ^od^ter be§ Sleeteä, b. i. 93tebea, Ov.met. Yirg.: balatus, Ov. cataplasmatum usus aeger
:

7, 9. — c) Aeetine, es, f. {Air]TCvri) = Aeetias, atque difticilis, Cael. Aur. h) o. (iieioäc^fen, se- —
Ov. her. 6, 103. —
d) Aeetis , idis ^Icc. ida f. , ,
ges, Yirg —IL geiftig unmoöt, u. ^wav von jeber
[AiriTig) = Aeetias, Yal. Fl. 6, 481 8, 233. e; :
— 2irt leiöenfc^aftlic^er ^(ufregung, v. 2kbii, öoffnung,
Aeetias, a, um {Ai^iLo;),^äitx\<i^, Yal. Fl. 6, ^UVd^t, Sorge, 2;rauer, franf, Ecanf^aft, angegriffen,
267 u. i3. eingenommen, ßeftomiucn, oerftimmt, tiefgebeugt, oec«
Aegae {AiyccC) u. Aeg^aeae ob. Aegeae ob. brtc^Iti^, öefümmett, a) V. ^^erf. u. beren C>)eift, (^e-
Aeo^lae {Alysicd>, ärum, Stabt in ber ma=f., I)
müt^: aegri homines {ihikol ßoozoi), Yirg.: ani-
ceöon. ^anbic^aft Gmatf)ia Nep. reg. 2, 1 ^-orm
, : mus, Sali. - aegra municipia, fc^iüierige (ben i^e^
Aegeae, Justin. 7, 1, 10 (ber eä mit ßbeffa ibenti^ f)oriam oerfagenöei Tac. - m. Abt., aeger animo,
,

ficirt): Jorm Aegiae, Plin. 1, 10 (17), 33. II) — Enn., u. animi, Liv., ob. aeger ab animo, Plaut.:
Stabt in 2(eo(iä, unraeit (Egme, ?yorm Aegaeae, PI. aeger animus avaritiä, Sali.: aeger amore, Liv.,
5, 30 (32), 121. —
III) Stabt in ©ilicien, i- Sc^IoH curis, Yirg. - u. m. Genit. causae, aeger consilii,

Ajas Kala, ^orm Aegae, Lucan. 3, 227: ^orm unfc^lüffig, ratf)loö, Sali, fr.: aeger tiraoris, Sil.
Aegaeae, PI. 5, 27 (22), 91: ^orm Aegeae, Tac. b) 0. geiftigen, gemütf)Iic^en ob. öen (3eift, bao (^e^
aon. 13, 8.-2)aü. Aegeites, ae, m. {AiyeiuTrjg), müt^ afficirenöen 3iM'tiiiiben,tt)eilö = oeinlt4, fcömerv
ou^Qleaö, ber 'Ztecjcatc, oom macebon. 3(egä Yell. ,
fummerootl, ocrbrteßticö, luctus, Lucr.: amor,
ticö,

2, 70, 4: uom äoliic^en, '^(ur. bei Tac. anu. 2, 47. mors, Yirg.: seuectus, Ov.: aegris oculis introspi-
- u. Aegeädes, ae, m. {AlyaiaJq;), ber 2legeabe, cere alqd, mit neibiid)en 3Iugen, Tac: u. neutr.
yom maceöon., Justin. 7, 1, 10. Sing, fubftü., plus aegri quam voluptatis cepi,
. . .

Aegaeön, önis, m. {Aiycu'ojv), Briareus. ). Plaut. - tfjeilo = fcöroa*, balj. auci) fcö»terig, wan^
Aegaeus, a. um {Aiyalog), ögäifcö, a"i Benen- fenb, fcöroanfenb, spes. tides, Sil.
nung öes ^njelmeereä '^rcifc^en ber Dftfüfte @rie-- Aegeum mnre, pelagus, j. Aegaeus. ^
c^enlanö^ u. Äleinafien (Atyulov nO.uyog, Al- Aegeiis, ei, ^.}tcc. cum u. ea, /w. (Aiysvg), So^il
»S^orge-j, lat.sbtfd). öaiiörob. 2(ufl. XIII. ;^-öö. I.
131 A Cgiale aegre 132

bfä ^anbion, Äönij^ in Jltl^cn, Spater bes X^efeuä, 8, 354. Sil. 12, 720. —
b) nac^ ber fpätern Söge
Catull. G4, -Ji;]. Ov. her. 10, 131 u. a. Ilyg. fab. (0. «rf, bie3icge): a) baä mit bem Raupte beröorgo
37 u. 41. Justin. l>, (>, 1-1. Paul. Diac. p. 24, 10: t)er)eE)ene Jyeü ber ^xea,^, bie ben Jupiter gefäugt
5lcc. -ruim, Uy^. fab. 2(): 3(cc. -?a, Ov. raet. 15, ^Qtte, Ilyg. astr. 2, 13: balb al<j Sc^ilb, balb alö
85G. Stat. silv'. ;5, 3, 180. - Xav. Ae^ideH, ae, m. isanjer ^wpit^^r^; f- Lact. 1, 21, o9. Serv. Virg.
(^-(lyH'^rjg), ein miinnl :Diact)fomme be^ 2(ecjcuö, ein Aen. 8,435. —
u. ß) alö eigentfjüml. ^öaffe ber
Efftibf, Ov bcf. i'cin (cüfjn X^cfcuö, Ov.
: 3Jiinen)a, juro. atä Sd^ilb an if)rem linfen 21rm,
Ae^iäle, öS, f. (ylfyictXti), ^oc^ter ob. (Snfelin geiü. a(ä fc^uppiger, mit bcm DJebufenfiaupt in ber
beo 'Jlbrnftuo, bie uni^ctreue ©emaj^lin bes Xtjbiben ^JJiittc, mit 'Schlangen am Sianbe befe^ter ^Jßanjer, f.

3>iomebco,^tat. silv. 3, 5, 48. Dict. (ret. (>, 2. Hör carm. 3, 4, 57. Ov. met. 2, 754 sq. u. 6, 79.
Aeq^i&leuM, m. {Aiyiccltvg) I) So^n be^
(i, , Virg. Aen. 8, 435 sqq.'. jur 2tbrce^r loie jum ©c^u^e
2leeteö, 53ruber ber ^Jiebea, [onft 2(bfi;rtuö gen., 2lnberer, Ov. met. 5, 46. - ba^. übtr. = «c^ilb,
Pacuv. bei Cic. de iiat. deor. 3, 19, 48. Justin. 42, ®ci>ftm, ®diu§n»fbr, Ov. rem. 346. II) ber ^tibt —
3, 1 (tüo cd. Jeef. Aegialium). II) 6o^n beä — Sttxn baä Äf tnöol} fjunäc^ft bem 9)Zarfe) beä Sär^
,

äbraftu^, einer ber (Epigonen cor X^eben, Ilyg. c^enbaumä, PL 16, 39 (73), 187.
fab. 71. aegiMönus, a, um (aegis u. sono) »on ber ,

Aef;lde§, |. Aegeus. »fgibc tönenb, VaL FL 3, 88.


aeiriiiptt, ipis, /'. {c(iyiXiii^), ein ÄnoITengeroäd^ä, AeglHftH, i, f. {Atyiaaog), eine a(te mächtige
PI. li<, 5 ,30 \ 95 e</. Jan. Stabt 3Riebermöfienä an ben Ufern ber 3)onau, \.
,

»egilöpium, {cdytXojnioVy Demin. n.


ii, n. Isacze, Ov. ex Pont. 1, 8, 13; 4, 7, 21.
tttyO.iüi'/, eine Sbrdnenftflcl, PI. 21, 19 (77), 132;
,
Aegittthug. i, m. (AfyiaO-og) So^n beä Xf)r)^ ,

22,21 i2G), 54; ?5, G (14^,34. efteä, SSerjü^rer ber Slgtämneftra u. mit beren öülfe
aeg^tlep§, öpis, 3Icc. ©ing. öpa, '^lur. opas, ^körber i§re§ ©atten 2lgamemnon, t)om Dfefteä
m. {afyi).(i)\p), I) al^ ©etoäd^ö: a) eine ©tcöcnott, erfd^lagen, Cic. de nat. deor. 3, 38, 91. Ov. rem.
mit eßbaren ^yriic^ten, roa^rfc^. bie Änojjjjerefcfte 161. - appeltat. ein Slegtfi^uS = ein S^ebrec^er,
{Quercus Aegäops, L.\ PI. 16, 6 iS), 22. b) — Suet. Caes. 50.
,

ein Unfraut ber ©erfte, rfrunbrt SBaldöi {Aegüops aegithus, i, m. (aiyi&og), I) ein {(einer SSoge.^,
ovata, L.>, PL 18, 17 (44), 155; 25, 13 (93., 146. nad^ SiUerberf bie i8I«ttmetfe {Parus caeruleus, L.),
— II) al^ 2higenübel = aegilopium (roeld^eä je^t PL 10, 74 (95), 204. —
II) eine ^abic^täart, PL
überatt bei ^lin. ft. aegilops f)ergeftellt ift), eine 10, 8(9), 21.
Jbrdnfnfiflcl, Macer de Malva (jw. 62. v. 1082, iro Aegium, f.
Aegion.
S^oulant egilopas fc^reibt). Aegle, es, f. {AiyXr}) , ujeibL ©iaenname, bef.
AegimüruM, i,
f. u. Aegfmörö«, i, f. {AiyC- ber fd^önften ber S^taiaben, Virg. ecl. 6, 21, com
uovQog u. Afyt/noQog^y eine Don gefä[)rltd^en ^eB= ^elioä 2Rutter ber ß^ariten ((Srajien), oon (Seneca
bänfen u. flippen umgebene 3"!^^ im C^olf von mit ber älteften ^od^ter Aglaja oertoec^fett, Sen.
Gart^ago, 30 a}lillien üon biefer ©tobt, j. AI Dja- ben. 1, 3, 6.
mur ob. Zimbra, Auct. b. Afr. 44, 2, Liv. 30, 24, aegÖc^phälus« i, m. (afyoxe'ffaXog) , 3i^g^n=
9. PI. 5, 7 (7», 42 (voo ^(ur. duae Aegimoroe) bie ; !opf , ein unä unbefannter 33ogeI, PL 11, 37 (80),
j5clsbän!e u. §i.i\T(>T;>tix oon Virg. Aen. 1, 109 u. 21. 204.
arae gen. (f. arai. aegöcßr&§f ätis, n. (aiyöxfoag^, fSocfebornfrout
Aegins, (ATyiva), ^nfel im faron. 3Reer=
ae, f. {Tri^oneüa foenum graecum, L.), PL 24, 19
bufen, jmifd^en 2ltttca u. 2trgoU6, noc^ j. Eghina, (120., 184.
Cic. de off 3, 11, 46. Ov. met. 7, 4:74. - Sao. a) : aegöc^rö§, ötis, m. {cdyox^Qojg), ber ®tefn6o(f,
Aeginenses, ium, m. u. bie gr. ^orm Aegine- nur bei 2)id5t. alä 3^ic|s" "^^^ X|ier!reife§, rein tat.
t»e, ärum, m. (AlyivfjTcn'^, bie (Sinro. con 2legina, capricornus, Lucr. u. Lucan. - ^eteroflit. aego-
bie Slegtncnfer, ^tQtnettn, erftereä bei Yal. Max. 9, ceros, i, m. b. Caes Germ. u. Lucan.
2. ext. 8. , re^tereä bei Cic. de off. 3, 11, 46. b) — aegölßfhr5n , i, n. (aiyoXtx^Qov ,
^ieq^entot))^
Aeslnetlcu»ta.,um (AiyivrjTixog^) ogtnetifdö, aes, eine bem ^omoie^ f^äblic^e ^flanje, ein^eimifc^ in
P1.34, 2(3), 8. ^ontuö (mal^rfc^ Azalea pontica, L.), PL 21, 13
Aeginium, ii, n. (Afyh'iov), Stabt ber Xt)m^ (44), 74.
p^äer in 2}?acebonien, an ber ©renje t)on (?piruö, \. a^göli5§, ii,m. (aiycoXuog), ein un§ unbe!ann=
Erhinia, Caes. b. c. 3, 79 extr. Liv 32, 15, 4. - ter 35ogel, nac^ ^arbuin eine 2trt 9iac^teure, PL 10,
S)at). Aeglnien§e8, ium, rti. bie @inn). »on Slegi- 60 (79>, 165.
nium, bie Slegtnienftr, Liv. 44, 46, 3. Aegön, önis, m. (Aiycov), l) ba§ dgätfcfte fSUtn,
Aegiön (Aeglum), ii, n. {Atyiov), tim oon VaL FL 1 , 629. Stat. Theb. 5, 56. — H) ^ame
ben jroöIfad^äijc^en«Stäbten am corint^.HJieerbufen, eineä ^ie%en^ixUn, Virg. ecL 3, 2.
]. Vostiza, Liv. 38, 29, 3. Lucr. b, 585 (roo @cnit. aeg»phtiialitiö§, i, f. (f(h/6ff^9aXiuog), Steigen«
Aegi). - ^ao. Aegius, a, um, ägtfcö, vitis, PI. 14, ttuge,ein unö unbefannter (SbeIftein,P137, 11(72),
3 (4\ 42. 187. Isid. 16, 15, 19.
Aegipän, änos, m. (Atylnctv) y'btx ^it^tnMati, AegAg FJünen, inis, n. (Alyog noTdfxogy
P) ein Sßalbgott mit Socf§fü^en u. rauhem Körper, 3iegenflu^), ^lu^ unb Stabt auf ber t^racifc^eu
Hyg astr. 2, 28. Mart. Cap 6. §. 667 (rco ^etero= §albinfel, \. Galata, befannt burc^ Vxe gänjlic^e
flit ^ai %{ut. Aegipanis). — II) eine bodfsgeftat^ 9iieberlage roerc^e ^ßgfanber §ier (405 o. ß^r.j ben
,

tige 3)len]'c^cngattung in 2Ifrifa ^rcal^rjd^. «potione), 2It^enern beibrachte, Nep. Lys. 1, 4. Mel. 2, 2, 7
Mel. 1 , 4, 8 PL 6, 1 (1). §. 7. Mart. Cap. 6. §. 674. (reo Flumen Aegos).
«egis, idis, 2(cc. geiü. ida, f. {uiyig), I) bie aegre, Adv. m. Compar. u. Siiperl. (aeger),
?teftt§ob. afflibe, a) nac^ ber ()omer. (Sage (O. «/.?, I) tJfrttie^U*, unfuftffl, fddmerjlicö, empfintltc6(©gf|.
[türmifc^e Seiregung) ber ®d>tib beö Jupiter, hen volupe, aegre est mihi ob. meo animo, eö ift mir
er in ber Sinfen ber 5iec^ten ^li|e
fcf)ütte(t, um, mit oerbrie^lic^rt^utmir (eib, = n)e^e,eg !rän!t=-4c^merjt=,
fd^Ieubernb, Ungeroitter u. Sd^recfen ju erregen (al[o oerbrie|t mic^, marf)t mir Ä'ummer, Plaut, u. Ter.:
baö bunfle, leud^tenbe Sturmgeiröl!) Virg. Aen. , u. fo numquam quidquam meo animo fuit aegrius,
133 aegreo Aemonia 134
niemals i)at mid^ üwa^ tne^r Qdxänit, Plaut. - g^pten häufig gefunbener (Sbelftein , raafirfd^. eine
aegre facere alci, ^tnb. !ränfen, ^mbm. roel^e tf)un, 10 (54), 148.
3lrt t>xin, PI. 37,
Plaut, u. Ter. - aegre alqd ex alqo audire, Ter. Aegyi»tiu8, a, um, f. Aegyptus.
• aegre ferre Äutnmer empfinben Cic. Tusc. 3, Aegyptu«, i, {Alyvnrog, ha\:j. Ov. art. am. 1,
10, 21 3, 26, 62.
;
,


II) mit WtüU, mit Slnftrenöung,
,

647 Aegyptös) I) (mpti^ol.) m. Slegjjutuö, ©oi^n


,

fd&wcr, mit ßenauec 3?ot5 i©gj|. facile) a) übl^.: , be§ 33eluä u. ber Slnc^inoe, @nfel 9^eptunö, ^roil-
aegre divelli, aegrius depelli, Cic: diebus XX lingäbruber beä 2)anauä (ngl. Danaus u. baf. Da-
aegerrime conficere alqd, Caes. b) mit fStü^c — naides) Hyg. fab. 168.
, IL (geogr.) A) m. = -
= faum, 6eina6c nid^t (©^uott. vix, ba^. oerb. vix et ber S?il, Nilus, in totum Homero Aegyptus (nomi-
aegre, vix aegreque), aegre risum continere, natus), PI. 5, & (10), 54; ngl. Amm. 22, 15, 3. —
Plaut.: se teuere, Cic. —
c) mit 3Jiü^e = mit tnne= B) = baä 2anh Sleg^pten, Cic de nat. deor. 2,
f.
vn Ucßetwtnbung, uitflctn, pati, Plaut, u. Liv.: ferre 51, 130: in Aegyptum proücisci, Cornif. rhet. 3,
alqd, Cic: aegerrime id lerre, Liv.: u. aegre ferre 2. §. 2: in Aegyptum ire, Nep. Ag. 8, 2: oft im
mit folg. 2lcc. u. infinit-, Cic , ob. mit folg. quod hl^iiUAcc, Aegyptum proücisci, Nep. Dat. 4,
(baf[), Curt. aegre habere alqd, Plaut, u. Liv.:
: 1 profugere Aegyptum Cic. de nat. deor. 3, 22,
:

aegre careo, Cic. 56: in Aegypto, Varr. r. r. 1, 17, 3 u. ö.: feiten


aegrßo, ere (aeger), franf fe^n, Lucr. 3, 106 Aegypti (in 2leg.) , raie PI. 31, 10 (46) 111. Val. ,

u. 822 (824); tjgl. Prise 826 P. Max. 4, 1, 15. - gjieton. = äg^ptifc^c SÄannfc^afr,
aegre§co,ere(aegreo), fronf werben, erftonfen, Virg. Aen. 8, 687 u. 705. - SSom SanbeAeg. abge=
1) Pi^Pf^f^^on ^erf. 2C. iisdem morbis Lucr.: , , leitet : 1 ) Aegyptius, a, um (.^^y^Trrto?), äg^ptif*,
f

animus aegrescit, Lucr. - o. Xi^ieren, PI. 11) — rex, Cic: bellum, Nep.: literae, ^ieroglgp^en, PI.
gciftig: a) o ^erf., crsriffen werben, fic§ bettüBen, ftc^ u.Tac - ©ubftn., Aegyptius, ii, m. ein aeguptier,
ttrßern, longiore sollicitudine , Tac rebus laetis, : ©ing. u. Pur. b. Cic: atrior multo ut siet, quam
curis, Stat. —
b) o. 2lffecten, ärger •, l&eftiger wer» Aegyptii, Plaut. —
2) Aegyptiäcu§, a, um {At-
ttn , fi^ ocrfd&limmern , violentia Turni aegrescit yvTiTiaxög), oftöptifcö , litus, PL: libri (griec^. tcc
medendo, Virg. cura aegrescens, Sil. : Aiyvnriaxä), ©d^rift Über äggptifd^e ©inric^tungen
aeg^rimönia, ae, /. (aeger), baö ©efül^l ber u. ©ebräud^e, Gell. - Adv. Aegyi»ti&ce,ög^ptifc^,
aKi^ftimmung, bie »erftimmtöeit be§ ©emiit^ä , alä loqui ad perfectum modum, Treb. PoU. trig.
^erger (»gl. aegritudo no. IL), Plaut. , Cic. u. 21. tyr. 30. §. 21.
aegritüdo, iuis, f. (aeger), ber leibenbe 3u= Aeliänu§« um, f. Aelius. a,
ftanb, ba§ Unwo^ife^n, I) (nac^aug.) be§ £örperg, w. («rXn/o?), ein Ätaggefang, Ov
aelinfts, i,
ba§ UeBclbefinben, bie Äronf^eit, tlnpäflic^eeit, Col. am. 3, 9, 23 ngl. Linus a. @.
;

u. 2t. —
II) beö (^imüi'i)^, 'na^ @eelenlciben, bie Aelius, a, um, ^Benennung eineä ptebejifc^en
SWtfftimmung, al§ Äummer, ®ram, Seforgnif jc, röm. ®efd^led()tä (gerfaEenb in 'h'k ^^amilien Paeti
auc^ im ^lur., Cic u. 21. u. Tuberones), alä Adj. = äii\äi, lex Aelia (et Fu-
aegrör , öris , m. (aeger) , bie Äranf $eit, Lucr. tia) de comitiis Cic. - S)at). Aeliänu» , a, um,
,

6,1130(1132). attanifc^, beö 2lcliu§, oratiunculae be^ 2. 2leliuä ,

aegröt&tio , önis , f. (aegroto) , baä Äranf feism, Xubero, Cic. - jus, bie nom ©eg. 2leliuä jufammen^
UeBelbcfinben, bie Unpäflicöfeit,Äranf5eit,I) beäÄör^ geftellten legis actiones, Cic.
per§, ©ing. u. ^lur., f. Cic. Tusc. 3, 10, 23; 4, 10, Aeilö, US, f. Caü.Xü), bie ©turmfd^nelle, ». ask-
24 u. a. Vulg. Jerem. 16, 4: ber Säume, PI. 17, 24 Xk), I) eine ber ^arptjien, Ov. met. 13, 710. II) —
(37), 231. —
II) ber ©eele, aber nur infofern ber ein ^unb
beä 2lctäon, Ov. met. 3, 219.
fran!j^afte 3#<in^ berfelben analog bem be§ Äör= aelüru«, i, m. {aiXovQog), ber Äater, bie Stallt,

perä ift, bie ®eelenfronf$ett, •ftörung, »fc^jnjäc^c, f. Hyg. u. Gell.


Cic. Tusc. 3, 4, 8 u. f. Aeuiathia etc., f. Emathia etc.
aegrröto , äre (aegrotus) , Franf fe^n (®gf^ Sa- AemiliänuN, a, um, f. Aemilius.
num , saniorem esse , valere) , I) eig. : A) pi^pfifc^ AeraiiiiiH, a, um, 33enennung eine§ ber älte=
fronf fcon, graviter (gravius, gravissime), vehe- ften patricifc^en ©efc^led^ter 9iomä , a\x^ beffen fie=
menter diuque, Cic: leviter, Cic: periculose, Cic : ben bebeutenbften ^amitien (Barbulae, Lepidi, Ma-
mortifere, PI. ep. graviter aegrotare coepisse,
: mercini, Papi, Pauli, Regilli, Scauri) bie auöge=
fdjraer !ran! werben, fd^raer er!ran!en, Cic. - t). jeic^netften HJiänner Ijeroorgingen - alä Adj..=
3Sie^, Col.: 0. ^flanjen 2C., PI. B) geiftig franf — ämiitfdj , Aem. tribus, eine lcinblid)e Xribuö, Cic:
fe^jn, Utbcn, ea res, ex qua animus aegrotat, Cic: Aem. via (aud^ bl. Aemilia», bie (567 b. ©t.) oom
quo me aegrotare putes animi vitio? Hör II) — ßonful m. 2lemiliuö Sepibug angelegte Sanbftra^e,
übtr. , t). 2(bötr. , ,bie nid^t
fegn me^r finb rcie fie bie an bie via Flaminia anfrf)lie^enb oon 'ilrtmi=
,
,

foEten , fronfein , bornieberliegen, in te aegrotant num über 33ononia nac^ ^lacentia fül)rte, Liv. u.
artes antiquae tuae, Plaut.: aegrotat fama vacil- 21. - Aem. pons, in ber 9fläl)e beä pons sublicius,
lans, Lucr. itwl^rfc^. j. Ponte Kotto, Juven. - Aem. ludus, ein
aeg^rötus, a, um (aeger), unwoBl (@gf|- sa- ^e^terfpiel oom ^. Slemiliuä :^epibuä eingeführt,
nus) , I) pj^^fifd^ unwohl, unpäglicö, leibenb, franf, Hör. - Aem. ratis, baö ©c^iff, roelc^eö bie oon 3lem.
fiecö, puerpera, Ter. aegrotum ad alqm venire,
: ^auluä im Kriege mit ^erfeuö gemad)tc ^^cute nac^
Cic: ©taatöförper, res publica, fiec^ (gerrüttet),
0. 3iom führte, Prop. - 5)ao. abgel. AeiuiliänuH, a,
Cic: n. X^ieten, leo, Hör. - fubftn., aegrotus, i, w. um, äum ämilifdien (55efc^led()t ge{)övig, dmiitnntf*,
ein Äranfer, Cic —
IL geiftig franf, ftpd), a) im P. Scipio Aemilianus, ber jüngere ©cipio 2lfrica=
leibenfc^aftlid^ aufgeregten ^uftanbe fic^ befinbenb, rtuä, eig. ©ol)n be§ 2. iicmiau^ ^^auluö, bann
animus, Att. tr. u. Ter. —
b) geiftig eingenommen, 2lboptinfol)n beä altern ©cipio 2lfricanuö, Liv. u.
fubftö., Aemiliana, örum, n. eine
mit folg. Infinit ut te videre audireque aegroti 21. - 58orftabt
,

sient, fo 'üqü^ fie !ran! werben , wenn fie bic^ fe^en Siomö , u. groar raal^rfc^. bie ber Porta Fontuialis,
ober l)ören, Plaut, trin. 1, 2, :>9 (76). roo fpäter Xrajan ein ^-onim anlegte, Vair. u.
Suet.
-^^gypti&ce, AegyptiäouH, f Aegyptus. AcmiinontUM, .niontiinuti, f.
Uacnnmontus.
*egyptilla, ae, f. (Aegyptus), ein einftin Sie- Aemonia, -nideN, -nln, -nlui«, f.
Haemonia.
5'
135 aemula aenigina 136

aemul«, ). aemulus. Aenftria, ae, f. eine oulfanifc^e, mit loarmen


aemftlAtlo, önis, /*. (aemulor) bao CffltrBcn, , Quellen uerfe^ene i^niei an ber 3Beftfüfte ^talienö,
CO einem iHnöeiu fllfidi ju tbun, )oiüol)l im i^uten, CSnmpanien gegenüber, bei ben C^riec^en Pitbecusa
alo im Übeln 3inne (f. Cic. Tusc. 4, 8, 17), 1) im (m. f.), bei ben ^tomern in älterer ^eit u. hai). noc^
quten *oinne, oie Wacftcifftung öcr »ctteifer, lau- , bei röm. 2)ici^tern anä) Inarime(rc. f.) gen., j. Ischia,
(lis, Nop.: aemulatio alit ingenia, Vcll. 11) im — Attic b. Cic. ad Att. 10, 13, 1. Suet. Aug. 92.
Übeln 3inne bie «Acelfudbt, Giferfucfet, ÜÄigflunft,
, Stat. silv. 3, 5, 104. Mel. 2, 7, 18 (berjiöei ^nfeln,
"«iöalität (iH^l. Cic. Tusc. 4, 2G, 50), Ncp. u. 31.: Aenaria u. Pitbecusa, unterfd)eibet, roie aud^ Liv.
"|>lur. aemuiatioues, (iiferjüct^tcleien, Cic. - uon ber 8, 22, 6 tbut) fpätet auf eine ;^anbung bes 2lenea§
:

(riferfudjt in ber :^iebe (6i;non. rivalitas), PI. pan. gebeutet, Paul. l)iac p. 20, 8.
u. 31. &en&töre8 (aben.), um, m. (aenus, abenus) =
liemül&tör, öris, m. (aemulor), ein 9tac6efferer, aeneatores (iü. f.), Amm. 16, 12, 36.
Seil. u. 31. - ironiid;, Catonis aem., ber ^Jiad^trc- Aenea, ae, /. {Alveiu), Stabt auf G^alcibice
ter, C ic. am t^ermäifc^en 3JJeerbufen nad^ ber Drtäfage oon ,

aemülätrLx, icis, f. (Jemin. 311 aemulator), Sleneaö gegrünbet Liv. 40, 4, 9. - 2)ao. Aen^ä-
,

bie Sladjctfertn, ("assid. var. 7, 5. te», um, m. {Alvfurai) bie öinro. oon 2ten. bie
, ,

aemülätüH, m. (aemulor) = aemulatio (10.


üs, 5leneaten, Liv. 40, 4, 4.
ugl.), I) im guten Sinne, bie Wad&cifetung , Tac. Aen^ädeM, Aeneas.
Agr. 46. — II) im Übeln 6inne bie Od&eclfucöt,
,
f.

Aeneä8, ae, 7n. {AivtCug; gried^, 2tcc. A.cnean,


©iferfutöt, Tac. bist. 3, (jG : ^^ilur., Tac. ami. 13, 4G. Alviiuv, oft bd 5)id)t., 3S. Yirg. Aen. 1, 260 n.a.
aemaio, ävi, äre, actiüe 3iebenform von aemu- Ov. ber. 7, 26 u. a. »gl. 3^eue'g ^ormenl. 1. S.
;

lor, Apul. met. 1, 23. 56: 3Soc. Aenea, Poet, bei Yarr. LL. 6, 7. §. 60.
aemulor, ätus sum, äri, ben aemulus ma = Ov. ber. 7, 9) SlencaS, So^n bes 2lnd)ifeö unb ber
,

d^en, b. i. ü* bcjltcben, es i^mbm. ob. einer <B>adi)i SSenuö, .'oelb bes uirgilifc^en (SpoQ, Sl^n^err ber9iö=
flonj fllci* 3u töun (ftärfer als Sgnon. imitari, fic^ tner, nac§ feinem Xobe al^ Jupiter Indiges oerel^rt,
beftreben, eö ^mbm. nac63utl)un, ^mb. nad^al^men), Yirg. Aen.lib. 1 —
12. Liv. 1, 1 sq. - Aeneaemater,
I) im guten (Sinne, ^mb. ob. eine ^ad)^ ju ectci= SSenuö, Ov. art. am. 1, 60 Aeneae urbs t). 3iom : ,

c^en Urcbcn, ^'^^^i^- ^b. einer Sad^e nacheifern, mit Ov. am. 1, 8, 42. - Sau. abgeleitet: A) Aeneades,
^mb. ob. in etiD. wetteifern, a) v. ^^erf. m. Acc, , ae , m. {AivHiSr]g) ein männl. ^^ac^fomme be§
,

alqm, Xep. u. 3t.: ejus instituta, Cic: studia alcjs, 2tenea§, ein 2lcncabe, a) Sing.: «) bes Sleneaö So§n
Liv. viitutes majorum, Tac. - m. Dat., alci,
: Stäcaniuä, Yirg. —
ß) ber burd^ erlogene @enealo:=
Quint. 10, 1, 22. - abfol. Plaut, u. Tac. b) — gieen als 3{enea5' 9^ac^fomme be3eic^nete 2luguftu§,
übtr. 0. lebl. ^ubij., mit etro. in feinen S^or^ügen
,
,

Ov. — y) ein 9ii)mer, 333. ü. Scipio, Sil. b) ^^piur. —


gleid)]'. wetteifern, i^m gteicß fommen, a) m. Acc: Aeneadae, darum (u. dum) m., a) = bie (Sefä]§r=
Un beö Steneaö, Yirg.; ob. S^rojaner übl^., Yirg. —
,

Albanum vinum, PL: ülas acclamationes,Pl. pan.


— ß) m. Dat.: siccata mala recentibus pomis, ß) = bie 9iömer Yirg. u. Ov. ((Senit. dum oft bei

,

Pall. II) im Übeln Sinne, einer ^^erf. ob. ©ac^e Sic^t., 3^3. Lucr. 1, 1. Yirg. Aen. 1, 565 u. a. Ar-
neibifcö nod^ eifern, ^mb. ob. etlD. fc^eetfüd^ttg =,
auf nob. 4, 27; ogl. 5Zeue'5 ^-ormenl. 1. S. 20 f.). —
ueibifc^ = eiferfüc^ttg fc^n, ^mb. ob. ettü. mit neibt=
, B) Aeneis, idos, 3tcc. ida f. bie Sieneibe SSirgilö , ,

fd^era augc betrachten, m. Acc, iimbras suas, Prop. au5ge5eic^nete5 (rpoä, beffen 5>elb Steneas ift, Ov. u.
2, 34, 19. -geiü. m. Dat., alci, Cic. u. 31. (f. Sorof 21. — C) Aeneius, a, um, 3um Steneaö gehörig,
5U Cic. Tusc. 1, 19, 44) yitiis, Tac. - m. Praep., : äneifcö, bc§ 2tenea«, Yirg. u. Ov.
cum alqo, Liv. inter se, Tac. - m. Infinit. , Tac.
: Aene&te8, f. Aenea.
bist. 2, &2. - abjol., Cic. u. Quint. äeneätöres, um, m. (aeneus), bie Suba« u. SSu«
_
aemulus, a, um, es ^nibm. ob. {in) einer <^a(^i cinabläfer, bie fBUd^muftF,Sen. u. 3t.
t^un firebcnb, I) im guten Sinne, in feinem
c^Uid) ^u äeneätns, a, um (aes), auf ®t^ gefd^rieben, Inscr.
3trc&£u c^ gleicfitöucnb nac^flrc6enb nac^eifernb,, , in Bullet. deU' inst. 1859. p. 233.
wetteifcrnb, Slacbeiferer , =ertn, 2Setteifercr , *etin, AeneiS) -eius, f. Aeneas.
Liebenbu^lcr, ==crtn, a) eig., mit Dat., mibi es aemu- äeneölug, a, um {Demhi. d. aeneus) , nett öuö
la, bein Streben fommt bem meinigen gleid^, Plaut.: <£r? gefertigt, piscatores , Petr. 73, 5.
quae ^patria^ nunc subit aemula laudi, Yirg. - aeneus u. äheneus, a, um (aenum, abenum),
gen), m. Genit., mearum laudium, Cic: Hannibal c5ern, bronzen, I) eig.: a) bem Stoffe nad^ vasa, :

aemulus itinerum Hercubs Liv. Timagenis ae- , : Plaut, u. 3t. : statua, Cic: signa. Hör.: candela-
mula lingua, Hör. - mit Acc, facta consultaque brum, Cic: lorica, Nep.: equus, Cic: libra, Yarr.
ejus aemulus erat (= aemulatus erat), SaU. fr. - LL. - fubftü. äeneiim, i, n. ein e5etne§ ®efäf,
,

jubftö., aemulus, i, m., alcjs, Cic u. 3(.: citra ae- Cato u. PL —b) ber ^arbe nac^, bton^cnfatbcn, rot5=
mulum, o^ne ©leieren, Quint. b) übtr. v. bem, — ,
gelb, barba, Suet. Xer. 2. II) poet. übtr.: a) tt)ie
iDaö [einen Äeiftungen, feiner 23efc^affenf)eit nad) unfer cbcm, eifern = er3^art, felfenfeft, unbejroing^
gleic^]. mit einem ©gnftnbe. gtctc$=
etiü. wetteifert, bar, murus, Hör.: turris. Hör. u. Ov. b) aenea —
fommcnb, gictcfe^ufieacnb, tibia tubae aemula. Hör.: proles ,\ia^:> cbernc (eifccne) ©efd^Ied^t (Seitatter),
mustelae mariuis aemulae, PL: ficus piris magni- Ov. met. 1, 125.
tuüiue aemula, PL —
II) im Übeln Sinne, fc^eet^^ Aeniäne8, um, m. {Aiviccvsg), alter gried^.
füc^tig, netbii'cö, cifcrfüc^tig
, ncbcu&ubUrifcö , Ülcben- S^olfsftamm in Cetäa (b. i. bem t)om Sperc^euä
bunter, ':nn, ^lioal, =a[tn, aj übi).: Cartbago aemu- burc^ftüffenen Siftrict am Deta), im fübt. X^effatien,
la imperii Romani, SalL: remoto aemulo, Tac: Cic. de rep. 2, 4, 8. Liv. 28, 5, 15.
ü. Sebl., aemula senectus, neibifc^e (auf bie 35or== Aenides, ae, m. {Aivi^rjg), ein 2lentbe (^a(i)^
jüge ber ;5ugenb) Yirg. b^ insbef. aemulus, i,
,
— , fonttne bes 3teneuä Afvivg Spätere beö (Sgjifuö) ;
, ,

in. u. aemula, ae. f. ber 51ebenbublcr, bie 0lcbcnbu6-- hai). ^^tur. Aenidae, u. ben 6inn)of)nern oon 6r)3i=^
lertii in X^iebesangelegen^eiten, 7n. bei Cic. u. 2t., f. CU5, Yal. Fl. 3, 4.
bei Ov. aeuigma , ätis, n. (alviy/ua) I) tfaQ fStät^^l, ,

AemuM, f.
Haemus. Quint. 6, 3, 51 u. 98. Gell. 12, 6, 1: propone ae-
137 aenipes aequabilitas 138
nigma et narra parabolam , Vulg. Ezech. 17, 2. flu^, (Sil ber grcölf in ben be!annten äolifd^en 33unb
— II) übtr. : a) ha^ mämtmUe (= ^nntk Uner= , vereinigten ^reiftaaten, Nep. Milt. 3,1. Liv. 33,
üärlid^e), bie bunfete tlnbeutung, = ^nf^jiclung, som- 38, 3; 35, 16, 5. Mel. 1, 2, 6. PI. 5, 27 (29), 103.
niorum , Cic. aenigma Oppiorum (auf bie 0.),
: - b)im weitem ©inne, %xoa^ mit umfaffenb,Mel.
Cic: pervenit res usque ad aenigma, 2(njpietung, 1,18, 1. PI. 5, 30(32), 121.
©tid^elei, Quint. — b)
bie aU%\xt\xnttle, bal^. fe§fer= 2.Aeolis, f. Aeolus.
u. rät^fel^afte, ottegortfc^c JDarftcttung , bog 5tät5fel, Aeölius, f. Aeoles u. Aeolus.
f.
Cic. de or. 3, 42, 167. Quint. 8, 6, 52.— c) eine Aeolus u. (bei 5)ic^t.) AeölÖs, i, m. (AfoXog),
©eöeimlc^te, ein aJlpflcrium, Aegyptiorum aenigma- I) ©o^n beg ^eEen u. ©nfetbeä S^eucalion, öerrfd^er
ta, Arnob. 3, 15. im tljeffal. ©tammuater bes öoIifd;en
9JJagnefia,
aenipes (ähenipes) , pedis (aeneiis u. pes), ©tammeg naä) Hyg. fab. 238 u. 242 sq. Serv.
,

etjfüf ig, boves, Ov. ber. 6, 32. Yirg. Aen. 6, 585. —


II) ©o^n ob. Gn!et beö §ip=
Aenöbarbus (Ahenobarbus) , ^ot^hatt,
i , on. poteä (Oaf). Hippotades gen. bei Ov. met. 14, 224
3lame einer ^amilie auö bem ©ejd^Ieci^t ber 2)omi= [rao gried^. 2rcc. Aeolon]), SSeljerrfc^er ber nac^ if)m
Domitius A., Suet. Ner.
tier, 1. benannten äolifc^en (liparifc^en) ^nfeln (f. Aeölia
Aenes, f. Aenus no. 2. no. II), nad; ber fpätern ©age 33e^errfd}er ber
1. äenus (breijt)lbig)
u. ähenns, a, (aes), um äißinbe, f. Yirg. Aen. 1, 52 sqq.u. baju Serv. {na(i)
ältere, fpäter mei^r poet. 3J6f. v. aeneus, c5crn, Yarro). - beö STeoIug ©i| nac^ X^racien verlegt,
öronjen, I) eig. : a) adj.: coculum, Cato: crater, Claud. rapt. Pros. 1, 70 sqq. III) ein Xrojaner, ~
Yirg. —
b) suhst. aenum ob. ahenum i, n. {sc.
, , Yirg. Aen. 12, 542. —
lY) ein Sööotier au^ ^^iäbe,
vas), ein c&ctnc§ ©cfaß, ein cöetnet ÄefTct, Cato, Stat. Tbeb. 9, 765 {wo griec^.Slcc. -on) u.767 (lüo
Yirg. u. 21. : ab. Dodonae (neöen cortina Pytbica), SSoc. Aeole). - 2)aü. abgeleitet: A) Aeolides, ae,
Val. Max. - bef. jum 5^oci^en ber ^arBe, namentlid^ m. {AioXi<Sr}g), ein2lcolit(e,a) (9iad)!omme be§ 2leo=
beg ^urpurö, ber Sor^cfcifel, Ov. u. 31. — II) poet. lue no. I): «) ©öl^ne = ©ifppl^uö, Ov. met. 13, 26.
übtr.: a) cöern, crjöart = felfen^att, fclfcnfcfl, un&e= Hör. carm. 2, 14, 20. - 31t^ama§, Ov. met. 4, 541.
jttJinß&at, manus Hör. juga , : , Yal. Fl. — b) flcm= - eoImoneu§, Ov. Ib. 473. ß) Gnfel = (Eepfjalu^ —
ipött = unerbitttid^ corda, Stat. , (So^n beö 2)eion), Yirg. Aen. 7, 672. - ^^ri^us
2. Aenus, i, I) Aenus (Aenos) , i, f. {Alvog), ((So^n be§ ^It^amas) Yal. Fl. 1 276. - Utgffee , ,

©tabt in 2:;i^racien , an ber 9Jlünbnng be§ ^ebruä, (beffen 9JJutter Slnticlea vor ber 9^erf)eiratf}ung mit
©antot^race gegenüber, j. Enos, Cic. Flacc. 14, Saerteg mit bem ©ifr)p]^u§ Umgang gei^abt ijaben
32. Liv. 31, It), 4. - ^at). Aenii, örum, m. (Ai'vioi), foir', Yirg. Aen. 6, 529. —
bj S^adjfomme beö ^ro=
bie Sinn), von 2le. bie 2icntcr , Liv. II) Aenus, — janerg Sleolug Misenus Aeolides Yirg. Aen. 6, ,


, ,

i,m. ©renjflu^ graifcfien 3]inbelicien u. 9^oricum, j. 164. B) Aeolis, idos, f. {AioXCg), a) bie 2lco.
Inn, Tac. bist. 3, 5. ttbc^roeibt. 9lad}!omme von 3teoIu§ no.l, b. i. feine
Aeöles, um, m. {AtoleTg), bie Stecttcr, einer ^od)ter,,ßanace", Ov. ber. 11,5 u. 34, ,,3(Ict)one",
ber ^auptgroeige bes griec^ifd^en SSoIBftammes (be= Ov. met. 11, 573. —
b) ;von Aeolus no. II) Aeo-
nanntüon 2{eolu§ <Sof)n beä gelten, f. Aeokis no.
,
lides insulae, f.
C) Aeölius, a,
Aeölia no. IL —
l) , ber fid^ von feinem ©tamntfi^e in ^^effalien um {AioXiog), jum Sleolue geöörtg, bc§ Sleolu§, a)
über ben ^eloponneö u. §ule|t big nad^ 5^leinafien 3U 3leolu§iio. I: postes, bes SUfjamaö, Ov.: senex,
unb bie naf)e ^nfetSeäbos (ben (Geburtsort ber 'Baiß= @if9p]^u§, Sen. poet.: vellus ob. aurum, Yal. Fl.,
p^o) verbreitete, Cic. Flacc. 27, 64. Quint. 1, 4, pecus, Mart. baö golbene SSlie^.
, b) 3U 3(eo(uö —
36. - gried^. ^orm Aeöleis (Aeolis) Boeotii, Yarr. no. II: virgo, 3lrne, beffen Xodjter, Ov.: tyranuus,
r. r. 3, 1, 6 (ogl. Sac^m. 3U Lucr. 5, 85. p. 280): V. 3(eoIus, Ov. antra, tiu 5t'Ifenf)öf)(en, \n benen
:

bei ben Sateinern aud; Aeölii, orum, 7n. bie !(ein= 3{eolu§ bie 2öiube verf^Ioffen ^ä(t, Ov.: insulae (f.
afiat. 2(eoIer, Yell. 1, 4, 4. Serv. Yirg. Aen. 3, Aeölia no. II), PL: proceliae, Yirg.
445: u. Aeöli , orum, m. Cornut. bei Cassiod. aeön, önis, m. {aiiöv, @raig!eit), ein 2lcon, eine
2282 P. - Sao. a) Aeölicus, a, um (Aiohxog), 3Irt von be§ Äe^erä 33atentinuQ, Tert.
Sffieftgeiftern
öolifd^, gens, PL: digamma, litera, Quint. b) — adv. baer. 33 u. ö.
AeAlius, a, um (Aiöhog) öoUfd^ , bef. in SSejug ,
Aepy , n. {Alnv, sog, t6), ©tttbt in @Uä, Stat.
auf bie Se^bierin ©appl^o, Hör. u. Ov. Tbeb. 4, 180.
Aeölia, ae, f. I) eine Sanbfc^aft 5lt.=2lfieng (= aequäbilis , e a4(:Z;. m. Compar. (aequo), I)
,

1. Aeolis, n). f.), Cic. de div. 1, 1, 3. Nep. Con. 5, einem SCnbern glctcö ju ftcOcn, vis bostilis cum
2. PI. 5, 29 (31), 120. —
II) Aeölia {AioUrj), eine istoc fecit meas opes aequabiles,
Plaut, capt. 2,
dolifd^c Snfcl, ^(ur. Aeoliae insulae, bie üutcanifc^e 2, 52 (302). II) — m
gtetcö 6Utbenb, fllcicönmftci,

^nfelgruppe oor ber 3Rorb!üfte oon ©icilien (beren gUid&förmig , a) V. SebL: partes undique ae(|Ri.,
gröfite Lipara bei Yirg. Aen. 8, 4l6 sq. Aeölia
,
Cic: aequ, tributio {iGovo/uia), Cic. - motus cer-
Lipare, noc^ j. Lipari), nac^ ber SJlgt^e <Si^ beä tus et aequ., Cic. - pereunis amnis et aequ., Cic:
SBe^errfc^ers ber 3Sinbe 2Ieolu§ u. be§ SSulcan \. ,
perpetua atque aequ. satio Cic. - v. @ang ber ,

bie If^jartfc^cn Snfcin, Sing, bei Yirg. Aen. 1, 52: Jiebe, aequ. et temperatum genus orationis Cic ,

^lur. bei PI. 3, 8 (14), 92: auc^ Aeolides insulae - V. ^Jted)t u. g^edjtöflege fi* giet* blcibenb, 2iac ,

gen., Justin. 4, 1, 11. glci* öcrürfftc^tigcnb, unportetif*, jus aequ., jus


Aeölicus, um, f. Aeoles.
a, in omnes aequ., Cic: nihil ea jurisdictione aequa-
Aeolides, Aeolus.f.
bilius, Cic —
b) v. ^erf.: cunctis vitac ofticiis ae-
Aeöli u. Aeölii, f. Aeoles. quabilis, Tac - u. (mie y.on-og) gegen Slnbcre im
aeölipilae, ärum, f. (Aeolus u. pila, 33aIO, 33ene^men glei* fanft, Uutfelig, in suos, Tac.
sSBinbFugein , ©efä^e, bie 53efc^affen^eit beä äßinbeä aequabilitas, ätis, (aequabilis), bie ©tfl*«
f.

5U erforfd^en, Yitr. 1, 6, 2. mögigfctt, ©leic^förmigfeit, motus, Cic - claboraut


1. Aeolis, idis, 2tcc. ida, f. (AioUg), I) adj. gu alii in lenitate et aequabilitate ( glcicljinäfjigeu
3leoIien gel^örig, öortfdö, lingua, Diom. 435 P. — II) ©ang ber 9tebe) Cic - baf). a) aequ. juris u. bL
,

S2ibst., 3lcol{en, bie äolifc^c ßonbfcftaft, a) eine Sanb= aequ., bie Öleid^mäfngfeit in ^.Hnmcubung Dco Wc
J^crücffldjtiguna
fc^aft 3Jlt)fienö in Ät.=2lfien, niirblic^ üom <oermuä^ fe^eö bei ber 3(ec^t6pfiege, bie gicf*c

139 aequabiliter aeque 140

ocr ttm (fit\e\^, Unpartrtltctrnt, Cic: aoqii. (Icccr- a«qaftlYt&H, ätis .


/'. (aequalis), bic ©fefcfibeit,
ncudi (im CintfcljciDen), bco "^V^vätoro in 3iom, Cic. 1) bie äußere gleid)e "iBefdjaffen^eit ber Oberfläche,
- u. im ("N-rciftaate , übl).bie ^rroäbrung qltiäftx hüf bic ©Ificbbeit, ©benbeit, aequ illa (maris) Sen.: ,

flfrlt*fr 'Wcctjtf u. ffrcibrltrn, ( ic: ii. baci barauö ent- carnes excrescentesad aequalitatem redigere, PI.
jpviüiU'ubo icbenbißf (politifcf)Ci 9lecötfiflffübl, Cic. - II) bie innere glefcfte Sefcboffenbeit, 1) fonft »er-
— b) biio ft* fllct* blcibrnbf »ettagm im 5öene^ fd^iebener 2)inge unb begriffe: a) übt;.: similitudo
men c[i'i\ci\ '.lnöi'ie, bor ®lctcbmutb, Cic, aequalitasque veri)orum, ».ber^aronomafie, Cic:
aequftbilit^r, A(h\ m. Compar. (aequabilis), aequ. fraterna, öteid;l;eit ber 3)enf- u. öanblung5=
praedam aequ. dispertire,
fllfldjmdgtfl, fllticöfötmifl, lüeife, Cic: cetera in summa aequalitate ponere,
Cic: altiil in <.iiüdecim partes aequ. dividere, a(ö ganj gleich befc^affen achten, Cic. b) bic «l- —
Censor. utMiuabiliusetconstautiiissehabere, Sali. tet«gleicbbe<t, aequ. vestra, Cic Brut. 42, 156. —
aequaevuH, a, um (aequus u. aevum), glrtd^ c) bie ®leicbbeit an polit 3^tecl^ten u g^rei^eiten im
ültcrtii, \'\rg.: lotos aequaeva urbi, PI. ^reiftaate, bie gleite Otcaung ber Staatsbürger
aequ&lit«« e, Adj. m. Compar. u. (b. ©pät.) m. {iaovouia, iauiipla), Tac nee super aequalita-
:

Supcrl. (aequo) (jleicö befcboffcn, gleich nad^ äu= tem, ber 01. SlUer unbefc^abet, Tac d) (alä —
^ercr u. innerer ^^efd^affenl^eit, I) üon gleid^er X}6er= gramm. 1. 1.) bie 2lnalpgic, Yarr. LL. 9, 1. §. 1.
fläd)e, flteicö, eben, loca, Sali.: terra ab omni parte 2)einer ©ac^e in fid^, bieWIefdbföcmigf e{t.®Ui*mdig{g.
aequ., Ov. totius oris planities, PI.
: II) übl^. — feit, congruentia aequalitasque, Symmetrie, ^ro=

Don c^leid;er Wefmit, 6rö^e, .^ö^e, non g(eic{)em portion,Pl.ep.:im33ert)alten,quantumeminentibus


Umfange einem ^ilnbern flUicb, cnt=
u. Wel^alte, 1) vincimur fortasse aequalitate pensamus Quint.
, ,

f^recbenb, confotm, a) üb^.: tumuli, Liv.: senten- aequälit^r, Adv. m. Compar. (aequalis) auf ,

tiae membris aoqualibus, Quint. linguE et mori- : gleiche 2Bcife, I) ber Oberfläche na6), gteidb, eben, collis
bus aequales, in £prad;e u. Sitten einanber gleid^, ab summo aequ. declivis, Caes. 11) ber ©röfie, —
Liv. - m. Dat. pars pedis aequalis alteri parti,
,
bem Umfange, bem ©ei^atte nad), 1) im SSerl)äItm^
Cic: paupertas aequ. divitiis, Cic: nervositas filo ju einem 2lnbern, gleicömäfiig =. entfptedbenb, distri-
aequalior quam araneis, PI. - m. inter u. ?lcc., buere, Cic: tributum ex censu conferre, Liv. —
virtutes sunt inter se aequales et pares, Cic - 2) im SSerl^ältnif; gu ftc^ felbft, glci(ömä#ig=gtcicbföt.
m. cum u. 5161. gloria cum multis viris fortibus
,
mtg, oratio aequaliter constanterque Ingrediens,
aequalis est, Sali, fr.: filius cum patre aequalis fpmmetrifd^ (im ßbenma^) u. in feftem %aUe , Cic
est majestate, Augustin. - fubftö. m. Genit., - im ^erfialten, aequalius parere, Tac.
creticus et ejus aequalis paean, Cic. or. 64, 215. aequÄmen, minis,?i. (aequo), ein SSBerf ^jeug 5um
— b) bem Sllter, ber i^eit nad) gteid^, «) bem ^Iter «ausgleichen, Yarr. 6. Non. 9, 18.
naä) ,
flietcb alt, gteicöc^ Slttec«, glef^oUerig, act) d. aeqHämentum, i, n. (aequo), bie ©leidbota^ung,
(@gf|. natu major, natu minor), soror, Nep.
^^erf. ssetgettung, Korn. 3, 26; »gl. 69, 22.
- m. Dat., Attalus aequalis sibi, Curt.: fuit huic aeqiiäniraitäs, ätis, f. (aequanimus) , I) bie
aequalis animis et annis, Ov. exercitus aequalis : biOtge 35enf ungSatt gegen 3^b. bie 9tadbf!dbt, Ter.

,

stipendiis suis , fo »iet 2)ienftjal^re gäl^tenb alg er Andr. prcl. 24 u. ö. II) ber ©[cidbntutb, bie ®e.
felbft, Liv.- mit Genit., calo quidam aequ. Hiero- bulb, PL: adversus alqd, Sen.
nymi, Liv. - u. fubftü., aequalis, is, 2lbt. i, c. Sit- aeqn&nimite]*, Adv. (aequanimus), gteidbrnü«
ter^' ob. S«äenbgcnog, SCltcrö- ob. Sugenbgcnofftn, tbtg, gebulbig, Macr. u. 21.
©amerab, ©cfptele, ©efpieltn , P. Orbius meus fere aequanimus, a, um (aequus u. animus), gleich»
aequalis, Cic: vestitus nihil inter aequales ex- mütbig, gebulbig, Auson. idyll. 3, 10; lud. sept. sap.
celiens, Liv.: ex aequalibus una, Yirg. ßß) ü. — praef. r. 3.
£eb(. : florentes aequali corpore nympbae t)on , aequätio , önis , /. (aequo) , t>a^^ ©leicbmac^^,
gleichem Sllter u. 3ßucf)6, Yirg. - m. Dat., Dejota- bie StuSgfeic^ung, ©tcidbfteaung, bonorum, ßommu=
ri benevolentia est ipsius aequalis aetati, ift |o nismus, Cic: juris, Liv.
alt al§ er, ift mit i§m aufgema^fen, Cic - m. cum aequ&t5r, öris, m. (aequo), ber ®Ieidbmadber,
u. 2lbl. aequali tecum aevo Virg.
, fuit cum ea , : Suftitct, monetae, ^Äüngraarbein, Orelliinscr.3228.
cv-pressus a,equalis PI. - m. Genit. sacrificium , aeque, Adv. (aequus), I) gleich = glei^mdf ig, ge»

,

a'equale hujus urbis, Cic. ß) ber 3^^^ "^^r tabcfo, cbcnfo, duae trabes aeque longae, Caes.:
glcidbjettifi (ögf|. senior junior), aa) o. ^^perf. m. , , fo m.Adjj., aeque latus, Yarr.: aeque notus, Cic.
Dat., cui (Ennio) si aequalis fuerit Livius Liv.: ,
- benevolentia civium non aeque omnes egent,
aequalis illis temporibus scriptor,Liv. -m. Genit., Cic. aeque istuc facio, eö gilt mir gleich üiel, Plaut.:
:

Menandrus aequalesque ejus aetatis non magis fo m. SSerben aeque dolere, Cic aeque terrere
,
:

quam operis Philemo et Diphilus, Teil.: Pbiüstus alqm, Liv. - m. Advv., aeque lubenter, Cic ae- :

aequalis temporum illorum, Cic. - fubfto., aequa- que bene Plaut. Nep. u. Quint. - 2)a§. in t)er=
, ,

lis, is, m. ein Seitgenof , Cic: eminere inter ae- gleid^enben ©ä^en, gleich, ebenfo, nid^t anbetö, a) mit
quales, Cic. — ßß) ü. Sebt.: memoria aequ., Cic: ben'Sergleict)ungön)örtern et, atque(ac), ac si,quam,
memoria aequ. illius aetatis (®gf^. memoria se- quam ut n. bgl., eosdem labores non esse aeque
nior) Cic. — , nur c) eine gtcfdjc ^ttUt im ^taatt graves imperatori et militi, Cic: tibi sunt aeque
etnne^mcnb, aequ. civis (@gf|. eminens priuceps), noti ac mihi, Cic: hi coluntur aeque atque illi,
Yell. 2, 124, — 2. 2) ft* felbfl gtetdb, gleicbfötmtg, Cic: Egnatii absentis rem ut tueare, aeque a te
gleic^möffg, a) üb^.: aequalis ceteris membris, peto, ac si mea negotia essent, Cic nihil aeque :

gleilförmig gebaut, proportionirt, Suet. -d. Sebl., eos terruit quam praeter spem robur et color
,

imber lentior aequaliorque accidens auribus, imperatoris, Liv.: an est quidquam, quod Yejen-
Liv.: aequali ictu freta scindere, Ov. b) gleich- — tibus optatum aeque contingere possit, quam ut
tnäftg im SSer^alten, ft* glei* brctbenfe, nihil ae- etc., Liv. - mit cum u. 2lbl. novi aeque omnia ,

quale homini fuit illi. Hör.: in quocumque gene- tecum fo gut alö bu, Ter. - mit bl. Abi. nullus
,
,

re excellens et sibi aequalis, PL: aequalem se est hoc meticulosus aeque fo furd^tfam alö ber, ,

Omnibus exhibens. immer leutfelig gegen 5lKe, Plaut. - lt. gur SSerftärfung be^ Compar., homo
Eutr. - jLtSr Superl. hd Tert. de anim. 17. me miserior nullus est aeque Plaut. - aeque ut, ,
141 Aequi aeqmtas 142
PI. 19, 1 (2), 9 u. a. Pl.ep.l, 20, 1. Lact. 7, 10,6. aeqnillbrii, e (aequus u. libra^ , im ©leic^ge-
Apal de deo Socr. 22 u. 24; de mag. 14 u 99: tt>{*t, wagcrccöt, ^orijontal, Vitr. 5, 12, -.
aeque quasi, Plaut, asin. 5, 1, 11 (838;. Ulp. dig. aequilibritäs, ätis, f. (aequilibris), ba§®leld&-
49, 1, 3 §. 1: aeque tamquam, Petr. 78, 8. -;)0€t. getti{c$t,aläXeberfe^ungberepicureifrf)en iaoi'o/u(a=
and) aeque ... aeque gu gegenfettiger SSergteid^ung, b. ®efe^be§©Uicögett)tc^«, Cic.denat.deor.1,39,109.
aeque pauperibus prodest locupletibus aeque, , aequilibrium, ii, n. (aequilibris), baö ©lete*.
Hör. —b) ol^ne SSergleid^ungäroörter, roenn ben)er= getof*t, ber wagerec^tc @tonb, Sen. u. 31. -übtr.,bie
glid^ene ©egenftanb auö bem 3ufamment)ange beut== oßatge mcid^Ult, Gell. 20, 1. §. 15 u. 33.
lic^ ift pauci quibuscum essem aeque libenter
,
Aequima«lium,ii,w. leere ©tätte in jHom unter
(sc. ac tecum), Cic. : ut postea numquam dextro ber beö (Sapitolä unraeit vom ©arcer
rceftl. (Seite ,

(oculo) aeque bene usus sit {sc. ac sinistro\ Nep : (je^t»ergraben unter bem (Schutt über ben bie via ,

quid Davus narrat? D. aeque quidquam nunc di Marforio ft(^ l^ingie^t), Varr. LI^ 5, 3'^. §. 157.
quidem (sc. atque antea), eö rcar fo met alönid^tö, Liv. 4, 16, 1 SSerfauföpla^, namentlidb für Dpfer=

:

Ter. (m. Compar. u. Superl.) Maigct», ge-


11) tf)iere, Cic. de div. 2, 17, 39.
red&fcc SBeife, mit SBiatflPcit, sin vis obstat, ferro aequimänus, a, um (aequus u.manus\'glei(|.
quam fame aequius (beffer) perituros, Sali, fr.: Ödnbfg = mit Beiben <|»änben gleich gewaabt, au(ft~
societatem conditionis humanae munifice et ae- cFf'l/o?, Auson. u. fpät. Gramm. - übtr. gteli ge» ,

que (mit 33iIIigfeit) tuens, Cic: judicas, ut qui f^fdft, TTEQid^Siog, Symm. ep. 9, 101 (110).
aequissime, Sidon. Aequimelium, f. Aequimaelium.
Aequi (aud^ Aequicüll [ntd^t Aequicoli] u. aequiHoctiälis, e (aequiuoctium), gut Sag« n.
Aequicüläni)^. örum, m ein attitalifd^eä adter= !»ad&tgUtd^c gehörig, jur Seit bec Sog. u. 9?ac^tgleid&e,
bauenbe^ babei rau6=^ u
, friegöUiftigeä ^olt im Ia= Slequinoctittl-, circiilus, ber Slequator, Varr. LL. u-
ben ©abinern u. ben
leini)ct)en ^Sergfanbe, jTOifd^en St.: coeli furor, Catull.: tempus, horae, PI.: aestus
3Kar[ern, §ernifern, ^olöfern u. Satinern Aequi, , (^Jlut^), Sen.
Cic. de rep 2, 10, 36. Liv. 2, SO sqq.: transire ex aequinoctium, n. (aequus u. nox), bie Sag»
ii,

Volscis in Aequos, inä Slequerlanb, Liv. 6, 2,14.- u. «Äa^tglcid^e, gried^. iar}U€Qta, Cic. u. 21.
Aequiculi, Liv. 1, 32, 5. Suet. Yit. 1: ©ing. Ae- aequipär, äris (aeque u par), ööttig gtcld^, ©pät.
quiculus colfectio Virg. Aen. 9, 634. Ov. fast. 3,
, a«qu1päräbiii§, e (aequiparo), octgleic^öot,
93. - Aequiculani, PI. 3, 12 (17), 106. ^ 2)at). ah^ alci, Plaut cum alqa re, Plaut.
:

geleitet: a) Aequicus, a, um, aquffd^, Liv. b) — aequip&raiitia, ae, f. (aequiparo), bie ®[ei^-
Aequicülii§,a,um, öquicutifc^ = äqutf^,gens,Virg.: ftellung, ^lur bei Tert. adv. Valent. 16.
rura, Sil. aequiparätio (aequiperatio), önis, f. (aequi-
aequibilis, e(aequus), in einen leiblid&en Sujlanb paro), bie ®let*ftcaung, »crgtcid^ung , u. meton. =
geBtad&t , f!cö leibUd& befinbenb , si aequibilis aeger t>k gt'tcöc Äraft, Gell. 5, 5, 7 14, 3, 8. ;

fiat, Cael. Aur. chron. 3, 8, 140. aequiparo (aequipero), ävi, ätum, äre (aequus
aequicraria§, (aequus u crus), ^Uii^'
a, um u paro), gtcl* fc^offcn, I) eig. : alimentum ceteris,
fd^enfclig, angulus, Mart. Cap. 6. §. 712. Pali. 3, 25, 16. —
l)in ber 33eurt^eilung
II) übtr :

Aequfctili, -läni» f. Aequi. ctma^ bem anbern glet* flcHen, = fe^en, alqd ad alqd,
.*cq«icu8, -oulu§, f. Aequi Plaut alqm alci, Liv.: alqd cum alqo, Cic.
: 2) —
aeqiiidiäli^f e (aequus u dies) = aequino- es ^mbm. in etroaö gleicötbun, xt)m gtcid^femmen,
ctialü (ro. f.); bal^. jubftö., aequidiale, is, n. = ae- il)n erretc6cn, alqm alqä re, Nep. u. Virg.: alqm,
quinoctium{xo.].),vo'Kiar]fj.8QCa,Vdiv\.t)\2iC.^.2^,b. Liv.: alci. Gell. - alä gramm. t. t., aequiperantia
aequldiäniig, a, um (aequus u. dies), jur Seit verba, Prise. 11^1 u. 1163 P.
bet Sag* u. SfladötgUfcfte, ^äetjutnoctial-, exortus, Apul. aequip6dii§, a, um (aequus u. pes), gletcftfüffg,
de mundo c. 11. trigon, gleic^fc^enfligeö (?(To(r;feA7;j), Apul. doct.
aequidicus , a um (aequus u. dico) , I) glefd^»
, Plat. 1, 7.
förmig im Sluöbrudf, versus aequidici = ioökay.Toi, aequiperatio, f. aequiparätio.
in rceld^en ein ©a| bem anbern Sßort für 3Bort ent= aequiperätirust a, um (aequipero) , gleich-
fpric^t (roie Virg. ecl. 2, 18), Diom. 497 u. 498 P. ftettenb, Prise. 1162 P.
— II) ©letc6e§ ob. 2?taige§ flprecftenb, Siecht f^jrec^enb, aequiparo, f. aequiparo.
Gruter inscr 904, 9. aequipes, pedis (aequus u. pes), gtefc^füeig,
aequidistans, antis (aeque distans), glc{c6n>cit aequipede
Slibi. ob. {nad) Äeil) aequipedi sono,
entfernt oon einanber, »larollel, circuli, Mart. Cap.: Diom. 472 P.
ordines lineae, Gromat. vet. aequipollens, entis (aeque u. polleo) = iao-
aequiformi8, e (aequus u. formal, öletd&fötmfg dvvctuo;, glel*»ie[ geltenb, Apul. doct. Plat. 3. p.
im 2tu5brutf, versus aequiformes = cmQÖa/riuoij 36, 29 (p 272, 15 ed. Hlldehr.) u. ö.
mit lauter einfad^en 9iebetl^eilen (rcie Virg. Äen. 7, aequipondium, ii, n. (aequus u pondus), baö
171), Diom. 497 u. 498 P. ®egengftt>tcljtanber2ßage((T^>fW;i/«),Vitr.lO,3(8),4.
aequilanx, lancis (aequus u.laiix), mitgleid&en aequltftN. ätis, (aequus), bie ®Ief*beit, I) in
f.
5SBagfc6aIen, trutina, Fulgent. contin. Virg. p. 165 firf) felbft: a)'bie ebene 23efd>affenbeit, loci.
Auct. b.

ed. Muncher. Hisp. 29, 4. —b) baö ®leic&mag, e&enma«, commo-


aequll&tütlo, önis, (aequus u. latus), glei*« aequitasmembrorum, egmmetrie, Suet.:
ditas et
f.
«idflige ©ntfetnung gweiec «Paratlettinten t»on einanber, portionum aequitatem turbare, t>a^:> Ci5Ieicf)gerai(^t
Vitr. 9, 7 (8), 3. ftören, Sen. — c)
mit u. o^ne anhni= bie (^leic^
aequil&tör&lis, e, u. aequil&t^rus, a, um u. Ijcit bes 6emütl)ö5uftanbe5, ber
©leldjmutb, bie ®e.
loffenöett, ®ebulb, ®enügfomf ett, juiu. aiid) bie
®lei*-
aequil&tas, eris (aequus u. latus), gleld&feitig^baä
erfte bei Censor. de die nat. 8. § 6: baö jroeite bei giltlgfeit, Cic. u. 31. -
IL in^-Bejug aufc.3lnbcreö:
Mart. Cap. 6. §. 712. u. Firmic. math. 2, 11: bas a) bie ®rri*belt oor bem (^efe^e, bie ®Iet*bctt be«
le^te hzx Auson. idyll 11, 51. We*« (rö r^Toi', i] i(T6TT]i) bie gleite «teUung in
,

33e3ug auf 9tecf)te u ^rei^eiten {icrorofu'a),


Cic^de
aequilibrfttusl a, um (aequus u. libro), in
gleichem ®d^wunge, Tert. adv. Hermog. 41. elf 2, 12.41. Cic. dercp. 1,31, 53 u.a.
b)ba& —
^

143 aequiter Aequorna 144

auö 9(ncrfi'nmin(i bicfcr 5Hcd)to(^Icicl^I)ctt ^errotf^c nad^ fllfidbfteUfn, ouf gleidbr ®tufc flfnrn, inventum
(^anc^no l^in«flffit«prlnclp, «) übl)., bno ßlfidjmdftiflc est temi)eramentura, quo tenuiores cum princi-
u. grrrcbtr, t<tllt(;r !lirrfabrrn, btc ®rrcd)tigfritu.S?il> pibus aequari sc putarent, Cic: Laelios sibi per
Hftffft, einer ^'cvf acqu Caesariana ((^^cift)Cic : omnia, auf gleid; l)oI)e Stufe mit fid^, Vell.: omncs
violeiitia Sullaiia\ Val.
,

Max.: caiisac, Cic: belli, aequat cinis, ber Xob madjt 2IUc d) gleid;, Sen. —
Cic: coiulitioiium, Cacs. - perfonif. nlö (Göttin, in bcr 33eurtl)eilung ^Uid^Htüen, •fc^cn, öctßUid&cn,
Amol). 4. 1. (iruter inscr. 7(j, 3. /?) inslief., — omnium scelera vix cum hujus parva parte ae-
im C^>pfti .;inn ftrenc^ pofttinen ^Wed;tc (jiim jus),baö q7tari covfcrrf'qne posse, Cic: Hannibali Phi-
btQtflc Krrfobrcn nad) bcr nmljrcn Snc^Iac^e, nbc^e« lippum, Liv.
feilen von nuf>eren Sn^unt^en u. üom iöudjftnben 13) etm. mit fidf) = etro. crrelcüjen , tl^m flld*fcm=
beö CMefe^eö bie ^tntflfrit, scrvare acquitatcni,
,
men, a) ber ^»ijlje nad; cujus (fluminis) altitudo
:

Cic: explicare acqiiitatcm, luno redjt n. billig summa equorum pectora aequabat, Curt.: aggere
\% Cic. mocnium altitudinem aequ., Curt.: aequantes
aequif^r, Ach', ardjnift. = («-gvc, Liv. Andr. moenia turres, Lucan. —
b) ber Sd;neIIigfeit nad^,
{U. 31.) beiNon. 512, 27 sqq. Plaut, bei Prise. 101 OP. cursumalcjs, Curt.: alqmcursu, im i^aufe mit
aequiternuM, a, um (loie ron aeque u. aeter- ^mb. gleid)en Sd^ritt l^alten, Liv.: fo aud) alqm
iius), flict* Spät. rttsTfl, passibus, Yirg.: sagitta aequans ventos, Yirg. —
aequM&l^o> vre (aeque u. valeo) ßtet^toiel ,
c) betn SBert^e, bem ©rabe, ber ^efd)affenbeit nad^ :
»«rmcflfn, Auct. de Philoni. ij im. argenti facti pondus L milia talentorum aequa-
aequivÖcuM, a, udi laequus u. voco), fcoptjel- bat, Curt.: munia comparis aequ.. Hör.: Appii
Ünntfl, niförbcutiß, verba, fpät. Gramm. odium, t)erlja|t fepn roie 2(. Liv. eä arte superi-
, :

aequo, ävi, ätum, ärc (aequus), glcid^ma^en, ores reges, Liv. alqm equestri gloriä, Liv. elo-
: :

1) in ^ejie^ung auf fid) fclbft fllric^', eten mad&cn, quentiä alcjs gloriam (®gf^. excedere alcjs glo-
titntn, obplattfn, applanirrn, locum, Caes. aream : riam), Suet.: facta dictis, Liv.; »gl. haec dicendo,
cylindro Yirg.: inimice omnia aequata, Qbgeglät=
. PI. ep.: labores lacrimis, Yirg. abfol. mit 9Ing.
: ,

tet , aequata agri planities, Cic: mensa


Catull. : m ran? im All., is triumphus signis et spo-. . .

aequata, gerabe ob. n)agered)t geftellt, Ov.: aequare liis ferme aequabat {sc. Cornelii triumphum), Liv.
frontem (frontes) ob. aciem (tnilit. t. t.), eine ge= 33, 23, 8: u. ganj abfol., nam qui agit, ut prior
rabe Sinie ob. g-ronte bilben, in gleid^e fronte (Si= Sit, forsitau, etiam si non transierit, aequabit,

nie) fotntnen @gf^. sinum in medio dare, promi-


( Quint. 10, 2, 10. —
d) ber ^dt nad): aequavit
nere). Liv. u. 2(. ejus vitae spatium ob. spatia Metellus (pontifex),
11) in 33e5ie]^ung auf ein 2(nbere§ qltic^ma^tn, fein Sirter erreid)te 3)1 Yal. Max. 8. 13, 2. PI. 7,
,

A) etro. mitetit)., u. stüar: 1) ©leirfjartiges unter 48 (49), 157.


fid^ fllctdjmocbcn, ou^fllctd&en, glctdjnmffg ctntbeilen aequör, öris, n. (aequus), bie ®I>cnc = mage==
ob. öcttbeiifn, a) bem ©toffe, ber Qalji 2c. nad^ : sor- redete gläd&c, I) im^Kg.: aequ. speculorum, Lucr.:
tes {t. t. beim :öofen), bie :2ofe gleid^ mad^en (fo ha^ summo gelidi cubat aequore saxi auf beö froftt= ,

fein Soöüor bem anbernbcm, berbieSofegiel^t, in bie gen ©efteins geglätteter %lä(i)e, Lucr.: aequ. ven-
.•gänbe fommt), Cic. u. 21.: pecunias, 3Sermögen5= tris, Gell. u. im ^lur.
: patuli aequora mundi,

,

gleid[)f)eit einfül^ren, Cic: stercora, gkid^mä^ig auf Lucr. II) inöbef., 1) bie Släcfec beö ©eftlbeö, bie
bie 2{ecfer »ert^eilen, Col.: pedites, glei(^ üiel (als ©benc, «JJlöne, mit campi, aequore campi, Yirg. :

bie 2Inbern) %. ftellen, Liv.— b) ber ^efdiaffenf^eit, u. im vpiur., plani aequora campi, Lucr. campo- :

bem ©rabe :c. nad^ ira aequavit vires, Liv.: aequ.: rum patentium aequora, Cic. - poet. ofjne campi
certamen, ben Äampf b. i. bie «Streitfräfte auf bei= immensum aequor, ron ber Sßüfte, Yirg.: agit ae-
ben Seiten gleic^ mad^en, Liv.; ogl. aequato om- quore toto, Yirg. - bal^. für solum, ber ®rbboben,
iiium periculo bei einer für 2tIIe gleid^en ©efal^r,
, SBcbcn, bog Selb, proscissum aequor, S3rad^fe(b^
Caes. - v. Sluögleid^ungen burd^ bie ^unbeebefdilüffe Yirg.: ferro scindere aequor, Yirg. 2) bie roa= —
2C.,leges, Liv.: foedera, auögleidjenb ju ©tanbe geredete ^-läd^e beöSßafferö, gem. a) beö ajieereä,
bringen, unter g(eid}en 33ebingungen ju Staube ber SÖlccreSfpiegct (f. Col. 8, 17, 3 u. 4), u. übl^. bie
bringen, Hör.: aequato jure omnium, mit @Ieid^= SDlcerceffdd&c, u. fo (im Sing. u. ''^fur.) 'iia^ fSStttx

ftellung ber 9tec^te 2ir{er, Liv. —2) IXngteic^artigeg (3uuäd)ft im ruf)igen, ebenen ^uftanbe, bann aud^
mit einem 2Inbern Qlctcftnioc^en, a)ber§i3^e2c. nad): bas aufgeregte, jturmbercegte), mit pontiQ'ii.maris,
solo (S)at.) aequare omnia, Liv.; ugl. omnia fiam- vastum maris aequ., Yirg.: Oceani aequ., Yirg.
mis aequata (uerft. solo), Liv.: ebenfo solo aequ. - gem. ^(ur. , aequora ponti ob. maris Lucr.^ ,

domum, Suet., Numantiam, Yell. : u. im ^ilbe, Hör. u. 21. - i)fter ol^ne maris etc aequ. lonium,. ,

solo aequandae sunt dictaturae consulatusque, Lucr.: vastum, Yirg.: placidum, Tac: profundum,
man mu^ in Sejug auf 3^. u. (E. gänjlic^ aufräu= Curt.: fervidum. Hör.: rapidum, Ov.: et quoniam
men iSiabuIa rafa mad)en), Liv.- campi montibus magno feror aequore, auf meiter See fafjre (im
aggere aequati, Suet.: alqd coelo, I)immeI^od) auf= 33ilbe = einen reid^en Stoff gu bel^anbeln angefan=
tf)ürmen, Yirg.: machina aequata coelo, f)immef= gen l^abe), Ov. met. 15, 176. -im ^lur., saeva ae-
f)0^e5 ©erüft, Yirg.:u.bilbl., alqm coelo laudibus, quora, Yirg.: penetrare aequora, Yal. Max. -
bis in ben S^. erljeben, Yirg. u. fo bl. alqm coelo, meton., bae ins Sd^iff eingebrungene ©ecwofTer,

:

Tac. b) ber ^af)!, 2)Jenge nad) flUtcbmo*en, glcidö» aequor refundere in aequor, Ov. u. ^(ur., ae- :

HcUen, m. cinn u. 2IbI. ob. m.Dat., numerum cum quora egere fundo, Stat. —
feiten b) eines ^luffeö,
navibus, Yirg.: quum suas quisque opes cum po- rcie bes '3:;iber, Yirg. Aen. 8, 89 u. 96.
tentissimis aequari videat, Caes.: qui (libri) se aequörens, um
(aequor), i^umSJlcct ge^öttö,
a,
jam illis fere aequarunt, an ^ai)l gleic^fte^en, Cic. SWeet', ©ee», genus, Yirg. rex, v. ^fiep^
o. ^-ifc^en, :

de off. 1, 1, 3. - u. ber 3«t u. 2)auer nac^, bis ae- tun, Ov.: monstrum, Ov.: aquae, Mart.: Britanni,
quata nocte diei, PI.: per somnum vinumque dies bie meerumfloffenen, Ov. Achilles alö Sol^n ber
: ,

noctibus, 5:ag mie 9iac^t mit Schlafen u ^ec^en gu^ %f)et\^, Lucan.
bringen Liv. nocti ludum bie gan^e ^ad)t f)in=
: Aequorna, ae, f. (nad^9Jiommfent). aequor), bie

, ,

burc| fpielen, Yirg. c) ten 3^e(^ten, bem 3tange (Söttin beiSWccte§fltt^e, Corp. inscr. Lat. 1 wo. 1466. .
145 aequus aeqiius 146
aeqnus, a, um, Adj. Compar. u. S^iperL, m quo mendicus atque ille opulentissimus censetur
I)in ftd^ felbft Qltid), l)eig.: a) oon berOber^
fllctc^, censu ad Acheruntem mortuus, Plaut.: quum
f(äc|e bes 33obeit5, eben, gctabc = wagcrcc^jt, ^ottjon» aequam partem tibi sumpseris, atque populo Ro-
tat (®gf^. siiperior ob. inferior, acclivis ob. decli- mano miseris, Cic. postulante patre ejus, ut ae-
:

vis, proniis), aeqiuis et planus locus, Cic: in ae- quum ei jus in omnibus provinciis exercitibusque
quum locum se clemittere, in bie ©bene, Caes.: esset, quam erat ipsi, Teil.: aequo et pari cum
paulo aequiore loco consistere Caes. ex aequo , : civibus jure vivere, Cic: ut ita sortem aequam
loco loqui, im (Senate (©gf^. ex inferiore loco, ju sibi cum collega dent, Liv. (n. jo mit folg. cian u.
ben Siic^tern, bie i^ö^er fa^en, u. ex superiore loco, Stbr. oft bei Liv.,f. g-abri ju Liv. 21. 3, 6).

t)on ber Tribüne jnm 33ol!e), Cic. vqI ex superi- ; 2) übtr.: a) ber innern ^efcf)affenr)eit nad^ greii,
ore et ex aequo loco sermones habitos, in öffentl. «) üb^., gleich = glei*gefteUt, leges, Lucr. in ae- :

u. ^sriüat=2lngeregenl^eiten, Cic. ~ neutr. fubftü., qua laude ponere, für gleicf) lobenöroert^ galten,
aequum, i, n. ha^ ebene Settoin, bie ebene Slöd^e {ha§> Cic: aequo et pari jure cum civibus vivere, Cic:
9?tt)cau), baö fIoct»e, freie Selb, facile in aequo campi aequa conditio, aequum certamen proponitur.
victoriam fore, Liv.: in aequum descendere,degre- Liv. - n. fo bie milit. t. aequa pugna, gleidjer,
t.-.

di. Liv. n. 2t.: u. in aequum descendere bilbl. = nnentfd)iebener, fd^roanfenber, Liv. aequo proelio :

fid^ gu ^emnnb gan^ l^erabtnffen, Sen. : ut primum ob. aequo Marte (^1 taov) discedere, ha5 &k\(i)^
agmen aeqiio ceteri per acclive jugum. insurge-
, geraid^t bel^aupten (@gf^. superiorem esse ob. dis-
rent, Tac. - nnd) t)otn «ploteou einer 3(nf)öl^e, in cedere), Caes. u. Justin.: fo aud^ aequä manu dis-
aequum eniti, Tac. — b) ron anbern ©egenftän= cedere superiorem esse\ Sali.: u. aequä
((5^gf^.
ben, gletcö, getobe, toagerecbt, aequa frons innlit. t. manu abscessum est, Tac. aequis manibus diri-
:

t.),eine gteid^e, gerabe Sinie ob. fronte, Liv.: sta- mere pugnam, Liv.: aequo Marte (mit gleidjer
tera posita examine aequo (mit gernbe ftef)enbem 2{n5ficj)t anf ben (Sieg) pugnare, Liv., contendere,
3ünglein = im @Ieirf)gen}id^t\ Suet. Flor. u. Curt. —
ß) ber S'^i)l, ben i^räften, bem
2) übtr.: a) mie unfer ntdit uneben = günfttö, ge* Stange nad) gleich, gleicöftebcnb ((^gf^. superior ob.
legen (©gf^.iniquus). nom Orte, locum se aequum inferior"), numerone an viribus aequi non sumusV
ad dimicandum dedisse, Caes. etsi non aequum : Yirg. - in superiores contumax, in aequos (gegen
locum videbat ut locus procul muro
suis , Nep. : feines (^leic^en") etj^ares fsLStidiosus, in. inferiores
satis aequus agendis vineis fuit, Liv. ut quibus : crudelis. Cornif. rhet. quia regibus aequa, ne-
:

locus aequior esset bnrd^ i^re ©tellnng mebr be=


, dum intima insolita sunt, meil Königen fc^on
günftigt, Liv. - t)on ber ^<i\i = gxinftifl gelegen, et öleirfjfeMing gefdjmeige benn bie tieffte (£-rniebri=
tempore et loco aequo instructos Liv. neque . : gung
,

Tac.
etroas Ungeiuobnteö ift, ba^. ;') bie —
tempore neque loco aequo. Suet.: Judicium ae- aboerb. 3hiöbrürfe: ex aequo, non gleidjer Stufe
quiore tempore iieri oportere, Cic. fr. b) nom — auö, glei*mäfig, in gleichem 2J?aße, auf gleiche SSJeife,
diemiit^ = fx^ glefd&bleibenb, gletdömütbtg, tut)tg, ge sol ex aequo metä distabat uträque, Ov. ex ae- :

concedo, et quod animus


laffen, jufrieben, gebulbtg, quo convenit. Tibull.: mundum ex aequo tempe-
aequus est et quia necesse est, Cic: quod adest rantia, rcas bie SBelt im (^(eidjgeiüid)t erijält, Sen.
memento componere aequus, Hör.: aequam me- - u. = l^ fcjov, unter gleichen (politifd^en) 2?etbält*
mento rebus in arduis servare meutern. Hör. - niffen ob. Umitänben, mit gleiten 9le^ten [). 3A>ei^enb.
^ef. ()äiifig im nbuerbiat. AU. , aequo (aequiore, ju Liv. 37. 36, 5), ex aequo venire in amicitiam,
aequissimo) animo. mit ©lei^mutB, mit ®ela1Ten= Liv.: quae disceptatio ex aequo relicta est? Liv.:
Ibeit, mit ©eniigfamfctt, mit 9tu^e, getrofien 2Jlut6c§, pax ex aequo utilis, Tac. - in aequo auf gleicher ,

rutig u. getrofi, unbeforgt wegen be§ ausgangs \i. (Stufe, in gletd^er Oeltunn, 'ßogc, in gleichen 23fr=
bgL, pati(abfor.), Plaut.: semoneripati, Cic.:ferre böltniffen, giecöten, gcro. mit e.s.se, .'^tare, j^ö. ne in
m. 21cc. ob. m. Slcc. u ^nfinit., Cic: aequiore qui- ae^i^oliostesvestrinostriqueapud vossint (gleiche
dam animo ferunt praecidi spem suam quam trahi, Siechte bei euc^ ftaben^i ac nos socii: immo ue ine-
Sen.: aequissimo animo ferre m. 2lcc. u. ^nfinit., liore pire sint, Liv. infra deos sumus
: non in ,

Suet.: aequo animo servitutem tolerare, Sali.: aequo illis stetimus, fteben nid)t mit i^nen auf
alqd accipere (aufnel^men^, Sali.: im ^^^hir. ani- ,
gleicf)er Stufe, Sen.: fo aud) industriosque aut
mis lubentibus aut aequis alqd remittere, Cic: ignavos pax in aequo tenet, auf gleirf)er Stufe, in
eam sententiam band aequioribus animis quam gleichen ä>erbältniffen, Tac: u. in aequo eum dua-
ipsorum quondam postulatum audire. Liv. rum potentissimarum gentium summis impera-
H) ber^efc^affenljeit, (rigenfdiaft nac^ einem 2{n= toribus posuerunt, fie fteUten i^n auf gleidje Stufe
bern glei^», 1» eig. a) gleidj = glei^ breit, gleidb lang,
: mit 2C., Liv.
glcid^ 5o*, gleid^ toeit, glcid^ fiwer, «) t)on ©leict)== b) gleid) gegen ben (sinen mie gegen ben 3lnbern
artigem : aequä latitudine, atque ille congesticius oerfafjrenb, bef. in 3ied)t5fad)en binig (®gf^. ini-
,

agger fuerat, Caes.: aequo fere spatio abesse, quus). a) 0. '^^erf., gerecht u. billtg, unpartetifch, ar-
Caes. aequo discrimine, Yirg.: sequitur patrem
: biter, Plaut.: praetor, judex, testis, Cic: se alci
non passibus aequis begleitet ben Später mit für= ,
aequum praebere, Cic: ne plus iniquum possit
jeren (Srf;ritten Yirg. aequis pedibus procedere
, : quam aequum oratio, facite aequi sitis, Ter. ab :

(oom S)ii"tid^on) mie aequis numeris (uom ^eja=


,
aequis atque etiam a propensis in hanc partem
meter), Ov.: aequä lance, Cod. Theod.: aequä u- colamur, Cic: favete, adeste aequo animo et rem
trimque librä (im (^(eidigemid^t) alqd deportare cognoscite, Ter. —
ß) ü. Sebl., biatg, recht u. biOin.
alio, PI. — ß) oon Xlngleid^artigem: urbs erat in judicia, Cic: conditio (@gfl5- ini(iua versura).
summo nubibus aequa jugo, Ov.: aequum arcibus IS'ep.: aequa et honesta postulatio, Cic: aequa
aggerem attollunt Ov. b) glet* = glei* tjer-
,
— lex et omnibus utilis, Cic: quam oratiouem ...
t^eilt, glefd^ jugetoogen, gtei* groß (rcie ^ang), non aequam arbitror videri possc Liv.: quod aequum
tertia portio verum aequa, PI.: u. fo oft aequis
,
Sit in Quintium id iniquum esse in Naevium.Cic
portionibus ob.pensiouibus(dare, solvereu. bgl.), - bef. oft aequum est = r« ift biOig, recht u biOig.
ae-
in gleicf)en 9iaten, Liv.- mit2(ng. beö'^erg(eic^ung5= ut est aequum, Plaut.: dcindo postulo. sive
punftes burrf) atque {ac), quam, cum m. 2lbl., ae- quum est, te oro, Ter.: ut aequum censeo, Plaut.:
147 aer aeranus 148

at nuibus vorbis? modo ..aequum sibi vidcri**, minime est expers caloris, Cic - '^oet. übtr., a)
moilo ,.non initjuinn", Cic: mit Dat., siciit aequum iibl;. suuimus aer arboris, luftige ^ijlje, luftige
:

est homini. Cic: m. AbL})n-i<. (mie di^Muis), plus ilijipfel, Yirg.: alqm obscuro acre saepire mit ei=
— b) ber ®uft,
,

vidisscm, quam mo atiiue iJlo aequum foret, für ner uerl^üllcnben yjebelirolfe, Yirg.
mid) u. ilju fic^ ^icmen iinirbc, Tlaut.: oftm. Injimt. ©flu*, 'bnx bie iiuft jufül)rt, bie SHJitterung aer ,

IWti., uunc non aequum est abduci, Plaut. auct) : peunae adoratac, Lucan.: externa nee perdidit
m. Ivjivit. Act., ut facere aequum, Plaut.: tibi aiira terra, Lucan. - jtst aer aud^ fem. (toie alt-
me est aequum parCre. Yirg.: meift m.Acc.c. In- griec^. «^p), Enn. nad^ Gell. 13, 20, 14. - gried^.
finit., aequuui est vos ignoscere Ter.: aequum ,
hknxi. aeros, Stat. Theb. 2, GJ)3. - griec^. 3lcc.
esse eum et oftirio meo eonsulere et tempori, Sing, aera, bei Cic, Sen. u. 21. (f. S^eue'ö ^ormenl.
Cic.: aequius vos erat candidatas venire, es wax 1. 6310), lat. Stcc. aerem, bei Cato fr., Cels. u.
bcffer, Plaut.: feltenermitw^u. (^onjunctu., aequum 91. %%\. Charis. 47 u. 97 P. - 2lbl. ^lur. acribus,

tibi videatur, ut ego, alienum quod est, meum Lucr. 4, 289 (291) 5, 643 (G45j fpätlat. 9iom. u.
;
;

esse dieam, Plaut. - neutr. fubfti) aequum i, n. , , 2Icc. ^lur. aera, Yen. Fort. carm. 9, 1, 141 u. a.
ba« 9?iai(jf, bic »iaißfeft, quid iu jure aut in aequo 1. aern, ae, f.
(cchu), ein Untraut im ©etreibe,
verum aut esset aut non esset, Cic: utilitas justi fiol*, 2:reöpe (Lolium temulcnUim, L.), PI. 18,17
mater et aequi. Hör.: aequa postulare Liv.: per , (44), 155 sq.
a^qua per iniqua, burd; jcbcö billige ober unbillige 2. aera, ae, f. (aes), fpätlat, I) als matbem. t.

9}iittcl, au\ gerabem ober ungerabem Sßege, um ie= t.: a) bie einzelne gegebene 3ö6i, ber Sofien einer
ticn X^vci^j, CO fofte luaö es wolle, Liv. 2, 32, 7. - 9terf)nung (claff. ber $lur. aera, f. aes), Sext. Ruf.
2lbl. aequo (= qucun aeqimm
bei (Soniparntioen brev. 1, 2. —
b) bie gegebene Sofel, oon rceld^er eine
e.stt. oU ttd)t ob. biOtönur gu \(^t , miser
ift, afl^u, 9ied^nung auögel^t, Ägrimcns. bei Salmas. Exerc.
amplius aequo, Plaut.: gravius aequo, Sali. lar- : Plin. T. 1. p. 483 ^Traj. ad Rhen. 1698). H) —
gius aequo. Hör. - oft oerb. aequum et bonum u. alö tf)ronol. t. t., bie Slera, ®pocöe, oon ber man in
aequum bonumque ob. hl. aequum bonum, nja§ ber 3^^tred^nung auögel^t (gried^. l/ro/rj), Isid.
trd)t u. flut, rc(*t u. btüig ift, bnö !He*te u. 93tniflc, origg. 5, 36, 4.
fitreus magis e.r aequo bonoque quam ex jure aerämentum i, n. (aero) I) ein ©rjgefcfeirr,
gentium Bomilcar, Sali. contra scriptum de ae- :
,

Paul. sent. 3, 6,
,

44: gen),
,

im ^lur., Col. u. 3(. —


quo bono dixit Cic. neque quidquam queo
et , : II) ^lur. aeramenta = (Bv^ ob. aJlefftngfpäne jum
aequi bonique ab eo impetrare, auf bem Sßege ber Sötlien, PL
33, 5 (30), 94.
S3iüigfeit, =ber ©üte, Plaut.: si tu aliquam partem aer&ria,ae, /"f. 1. aerarius no. I, B, 2.
aequi bonique dixeris, wznn bu nur ein f;albn?egä aerärium, ii, n. f. 1. aerarius no. II, B, 2.
billiget SBort fprid^ft, Ter.: Siqyerl., hoc optu- aeräriu8, a, um (aes), I) jum ®rj (Äu^jfer,
mum atque aequissumum est Plaut, - tat), alä t. , SBronje :c.) gehörig, bamtt ft* tefcfeäfttgeub , ©rj-,
t. bic 9ied;töformef: quod ob. quantum aequius Äupfer=, A) adj.: lapis, ergljalttgeä (^eftein, @rj
melius ob. melius aequius, wit cö btatger u. bcffec iü, {U,9og xcdxiTig), PI.: metallum, ©rggrube , =berg=
Cic: u. fo utrumque tieri sit melius atque aequius, mer!, Yitr.: structurae, bergmännif^e 93aue, @ru=
Quint. - u. en'oiici) bie Diebenöart aequi bonique benbaue, Caes. b.G.3, 21, 3 jrc.: oflicina, ©c^melj*
ob. bl. aequi boni facere alqd, etio. nad^ 9tütfficl^= ptte, ©aigerfiütte, PL: fornax, ©dimeljofen PL: ,

ten ber 5öilligfeit beurtl)eilen = etn). oufne^mcn, faber, @r3-,Äupfer=,Sron3earbetter, i^upferfc^mieb,


Itd^ flern gcfatten faffen, mit etiü. fürltcb
fiut
nehmen, an S3ilbgie^er 2C., PL u. Yulg.: as, ^upfera^, Petr. —
möfcln, Ter., Liv. u. Cic
etro. »liefet B) subst.: 1) aerarius, ii. m. = aerarius faber,
0) gegen ^lnbere gclafTcn, ^ttoo^tn, geneigt, wo^l- —
PL u. 21. 2) aer&ria, ae, f. (sc. officina), ®d&metj-
wotfcnb, günflttj (@gf^. iniquus, inimicus), nobilita- Uttt, @atgcr5ütte, Yarr. LL. 8, 33. §. 62. PL 31,
te inimicä, non aequo senatu, Cic: aequo Jove, 13 (33), 128. —
II)^um ©elb gehörig, ®elbs, SWünj.,
mit ^upiterö äßo^lraoEen ob. Beifall, Hör.: assue- A) adj. ratio bie 53ered^nung u. S^erminberung
: ,

stis aequi audire, Liv,: meis aequissimis utun- auf Äupfermünge, ber oerminberte SJ^ünjfu^ Cic ,

tur auribus, Cic: oculis aspicit aequis, Yirg. - Quint. 4, 27: milites, ©olbtruppen, Yarr. LL. 5,
mit Dat. alumnis Hör aequa Venus Teucris,
,
, : 36. §. 181: illa aeraria fabula, jene^ Mät)V(^en von
Pallas iniqua fuit, Ov.-mitm u.Ml (ber nähern ben ^lupfermüngen (roeldie SSettiuä ftatt beö ©il=
33eftimmung), aequus in hoste fuit, Prop. - ^lur. bergelbeö ber Globia mie einer gemeinen 33ul)lbirne
fubftü., aequi, bie Sceunbe (ögj^. iniqui), gero.oerb. gegeben I;aben foEte), Cic. Cael. 30, 71 ed. Garat.
aequi et iniqui. ob. aequi iniquique, Sceunb u. Sctnb, et ed. Grell. (2).-quaestores, tribuni, f. quaestor,
Cic. u. Liv. (f. ^abri gu Liv. 22, 26, 5): and) mit tribunus. —
B) subst.: 1) aerarius, ii, m. ein
Genit., absentium aequi, Tac 2lerarter, gera. im ^lur. aerarii, orum, in. bie Sie»
äer, äeris, m. («t/o), bie untere ßuftf*tc6t, bie rarier, b. i. bie S3ürger ber unterften klaffe ju 'Stom,
«atmofpfeöre, ber 2DunflFrei#, m\^ umgebenbeßuft W bieoon allen fonftigen Änegö= u. @f)renlaften frei,
(©gi^. aetber, ber 2(etljer, aqua, bas 2Ba[fer), Cic nur einen beftimmten ©elbbeitrag Caera) gu ben
u. 2(. : 9iegioit ber «öieteore u. Söitterung (©pnon. Ärieg§= u. ©taatölaften gu jaulen Ratten ;
gugl. bie
aura u. ventus, f. mira
PI. ep. 5, 6, 5: aestatis klaffe in welche Bürger p^erer klaffen üom (Een=-
,

dementia semper aer spiritu aliquo movetur


:
; jor gur ©träfe gefto^en merben fonnten, bal^. ae-
frequentius tarnen [ora Tuscorum] auras quam rarium alqm facere, Yarr.fr, u. Liv.; u. aera-
ventos habet), aeris impetus(SInbrang), Yitr.: ae- rios fieri, Liv.: alqm in aerarios referri (burd^ bie
ris hiberni vis, Yitr.: aer matutinus, Sen.: mari- ©d^reiber) jubere, Cic: u. alqm referre in ob. in-
timus, Cael. Aur.: tranquillus et clemens, Amm.: ter aerarios. Gell. u. Yal. Max.: ex aerariis exi-
crassus, Cic: purus et tenuis, Cic: sincerus, Sen.: mere alqm, Afran. : aerarium relinquere alqm,
temperatus, Cic: salubris, PI. ep.: u. im ^lur., Cic. — 2) ii, n. bie @*a§fommcr, a)
aerärlum,
aeres locorum salubres aut pestilentes,Yitr.-vas bie ©d&o^ramnter beö röm. ©taates, bie ©toalfifaffe
aeri minus perviuin,Macr.:alqdaeriexponere,Col.:
(®gf^. fiscus, fpäter aud^ aerarium publicum, ©gf|-
aerem iramittere Yitr. aera findere (O. SSögeln),
, : fiscus privatus, Spart. Hadr. 7. §, 7), b. i). ein
PI.: ipse vero aer, qui natura est maximefrigidus, !ellerartiges &m'6ibe Lucan. 3, 153 sqq.) unter
(f.
149 aerarms aeruffinosus 150
ob. hinter bem ©aturnuötempet, rco ber ©taatä= uti asses constituere, Vitr. 3, 1, 7. b) —
aereum,
fd^o^, it.au^er biefem baä ©taat^ard^tt) (inroetd^em i,n. bie Äupfetforbe, pilus aereo similis,
8, 52 PI
bie öffentli^en Sted^nungen fetbft ber ^roDingiar^
, (78), 212. II) mtt — ®rä ob. Äupfec befd^lagcn, pup-
bel^örben,bie©enc^täacten, ©efe^e, @enatäbefd[)lüffe pis, rota, Virg.
in Slbfc^rift [bie Urfc^rift im ©ereötempef] ob. fpä= A^r^uH, f. aerius.
2.
ter in ber Urfd^rift niebergelegt tourben) forcie bie aerif^r, fera, ferum (aes u. fero), ©rj« b. i.
gelbjeid^en ber Segionen aufberaal^rt rcurben ; bal^. eherne ©^jmbcln ttagenb, manus, Ov. fast. 3, 740.
pecuniam in aerarium referre inferre deferre, , , aerifioe, Adv. (aes u. facio) fünflUc^ in ©n, ,

redigere, Cic, Liv. u. 2(.: decreta Patrum ad ae- Varr. sat. Men. 39, 8.
rarium deferre, Tac: apud aerarium pendere, aerinus, a, um (aiQivog), auü ß©l*', au« Srcö^e
von 2inge!lagten, in beren©ad^e bie2tcten nod^ nirf)t Uttittt, farina, PI. 22, 25 (58). 125. u.
f.
gefd^Ioffen roaren, Suet. - S)ie Sluffic^t u. SSerrcal* aeripes, pedis (aes u pes) ctjfüfifl (/«Axd- ,

tung beä Slerarä Ratten jur Qüi ber 3ftepub[i! bie TTovg, 33ein)ort ber ©tiere u. öirfd^e, alö "$8ilb il^rer
Ouäftoren u. i§re ©e^ülfen bie tribuni aerarii (f., Sluöbauer u. ^c^nelligfeit im Saufen) tauri (beä ,

tribunus), feit Stuguft roirflic^e ob. geroejene ^rä= Steeteö), Ov. her. 12, 93. Val. Fl. 7, iAb: cerva,
toren, alö praetores ob. praefecti aerarii (oor be= t)on ber cergnt^ifc^en §irfc^!u^, Virg. Aen. 6. 802:
nen gunäd^ft bie ^roceffe beö Slerarä gegen beffen ebenfo cervus, Sil. 3, 39. - 2)a^. üb^ für ftarffügtö
©d^ulbner 2c. gefüfirt rouröen, f. Sremi ju Suet. ob. fc^neUfüfig, cervi, Auson. idyll. 11, 14.
Ner. 17). -2)aä 3lerarium roar übrigens get^eilt in a«ri8Önu8, um
(aes u. sono), erjtönenb, öon
a,
ha^ gen), aerarium (hcn gemeinen ©d^a^), in n)e{= (Srg ertöncnb, ora, antra, oon ben ibäifd^en i)act9=
c§cn bie regelmäßigen 3tbgaben floffen u. aus bem len ob. Äureten, alö erften a^ietallarbeitern , u. i^=
hie orbentlic^en Stusgaben beftritten rourben unb , rem äßaffentang ju (S^ren ber (Säbele ^'al. Fl. u. ,

in baö aerarium sanctius (ob. sanctum, ben ge= Sil Stymphalus, oon ben ftpmp^alifc^en Sögein
:

j^eimen <B^a^) meld^eg aug ber vicesima manu-


, mit ehernen ?ylügeln u. ^-ebern, Stat.: flumina Nili,
missionum gebilbet (f. Liv. 7, 16, 7; hai). aurum oon ben eisernen sistris beim S)ienfte ber ^fiä, Stat.:
vicesimarium, Liv. 27, 10, 11) u. nad^ u. nad^burrf) urbes oom ©etöfe ber ©pmbeln bei einer 9Jionb=^
,

ungel^eure Äriegöbeute oerme|rt (f. Lucan. 3, 155 finfterniß, Claud.


sqq.), für hii fiijd^ften ?iotl^fälie beftimmt mar, alfo äerius (äereus), a, um (aer, deoiog), jut ßuft
iim Liv. 27, 10, 11) ba^.bilbt.,
2rrt ,,3^ot^fc^a^'' (f. ; öeöötlg, I) eig.: a"» in bei ßuft Jeftnbttcö, 'üorgeöenb,
illic opes {sc. dicendi) velut sanctiore quodam alterum (animantium genus) pennigerum et ae-
aerario (in einem geheimen ob. ^iiot^^Sc^a^) re- rium, Cic: domus, bie ^immelsräume, Hör.: ae-
conditae unde ad subitos quosque casus quum
, ,
rias vias carpere. burd^ bie :8üfte fliegen, Ov.: nubes,
res exiget, proferantur, Quint. 10, 3, 3. - (Sine Virg. mel, »^onigfüße ber 2u^t = ^onig (nac^ bem
:

neue 2lbtl^ei(ung fc^ufSluguft (im^al^re6nad^(Ef)r.) (Glauben ber Stlten ber §onig rcerbe nid^t von ben
,

burd^ baö aerarium militare (,,eine Äriegöcaffe''), dienen auQ bem Slumenfaft bereitet, fonbern, im
f. Suet. Aug.
49. Tac. ann. 1,78 (bajubieStuölgg.). %t)au Dom £)immel fallenb nur oon i§nen einge=
Monum. Ancyr. 3, 35. - SDieton., ha^ (IJelb in ber fammelt) Virg. georg. 4, 1.
, b) $oc^ in bie ßuft
,


<3d^a^!ammer, ber öffcntltc^c <^^a%, ba§ ©taatSoet- roflcnb, luftffl, \)oä), mons, Virg.: Alpes, Virg.: cu-
mö(\cn, bie ®toot«coffe, Cic. Tusc. 3. 20, 48 u. ö. pressus, Catull.: quercus, Virg. clamor,Stat. :

— b) bie @cöa§f ammet , ber @d6a^ eineä Königs, — II) übtr., a) tuftforfilg, himmelblau, color, Tert.
Cic. ad Att. 6, 1, 3: bnrd^ 33eiträge ber einzelnen de anim. 9. —
b) luftig = roinbig, eitel, spes, Ar-
jufammengebradite ,,Äriegöcaffe" ber oerbünbeten nob. 2, 62. - jjät 2)ie JoJ^i" äereus oft in hen
Staaten (SJried^entanbö, commune aerarium, Nep. ^bfc^rn bal^. auc^ nod^ 3^. Stat. Theb. 8, 2ijSed.
,

Arist. 8, 1 u. 3 burd^ S3eiträge oon '^rioatleuten


: Quecl'. isgl. aetherius a (S.
5U bilbenber ,,^nt)atfd^a^ (aerarium privatum)'' äerizüNa, ae, f. (Partie, v. (tfotCcD, rein roie
für (Eäfars 9)iörber Nep. Att. 8, 3. - ja felbft ein
, bie ein blauev (Sbelftein , na^ (Einigen
Suft fepn) ,

aerarium sanctius in ©pracuä alä 2trc^iü, Cic.Yerr. ber Surft«, PI. 37, 8 (37), 115.
4, 63, 140. - u. enblid^ aer. privatum, be§ Äaiferö, 1. aero. äre Taes), mit Äupfet befdbCoqen, Prise.

Valent. imp. bei Treb. Poll. Claud. 14, 3. 828 P. u. Gloss. Labb. (mo aero/«A>fow).
aerätuH, a, um (aes), I) mit ÜJletall ocrfc^en, 1) 2. aero (in hen bebten ."pbfclirn. u. 2luögg. ero),
mit ^ttaVi (®r^, Äu»fer, Stonje) Bcfcötagen, aufi(\«= • e. aus 33infen geflochtener -^cbeforb, Sragfotb, Vitr.,
itp^i, navis, Caes.: classis, mit eisernen ©d^näbeln, PI. u 21. SSgl Donat. ad Ter. Phorm. 1,2, 72.
Virg. vehicula, Yopisc: arca, Schol. Juven.:
: ©ctineiöer 5U Vitr. 5, 12 (13), 5.
lecti, mit brongenen ^^üßen, Cic. acies er^gepan^ : ,
&er5ideH, is (uegofidrig), luftdönH*, tuftfarbig,
3erte, Virg. - fubfto., aeratae, arum, f. (nerft. na- beryllus aer. {ßTjnvllog afooetdijg), ber ©appl)ir,
ves), mit (Srj be|(i)lagene ÄriegSft^iffe, Sen. ben. 7, PI. 37, 5 (20), 77.
20, 3. —
2) mit (^elb oerfe^en gut 6cl CTalTc, tri- ,
Äerope, es, f. u.
ÄörÄpa, ae, /'. [lifQOTTfi),

buni non tam aerati, quam ut appellantur aerarii, Xoä)Ux hc^ Gatreuä (Üönigö oon dvcta) ,
(rnfelin
nic^t foroo^l Seute bei ßaffe, a(ä oielme^r ßaffierer gjiino'ö II. (3emal)lin beö ^:piift^ene5 ob (uac^ ber
,

bem ^itel noc^, bie aber eigentlich felbft caffiert finb fpätern ©age) feinet Spätere 2ltreu5, a)hitter be^
(mit Slnfpielung auf aerarius no. II, B, 1), Cic. ad 2lgamemnon nnb 93ienelauö, Sul)lin bes Xl^pefteö,
Att. 1, 16, 3. —
II) aan^ au8 CBcj, cöern, pila, ca- Ov. trist. 2, 391. Hyg. fab 86. Dict. Cret. 1, 1.
tenae, Prop.: fores, Tibull.: securis, Yirg. übtr :
,
üerAphftbuf* {utQo^^oßog), Iuftf*eu, Cael Aur.
e^ern = nodi, murus, Prop.
crjfeft, acut. 3, 12, 108.
1. ser^ufi, a, um (aes), I) an^ ©rj, i^upfer ober aerötiu§, a, um (aes), rr^tci*, cr^boltfg, lapis,
S3ronje, c^em, fuoferit, trennen (bei ©ic. aeneus), PI. aurum, mit (Srj (Äupfer) legirtcö, PI.
:

1) adj. Signa aerea et marmorea, Liv. tabula,


: : aerüca, ae, f. (aes), ein tünftlic^er ©rünfpan
Suet. comua, ensis, Virg. clipeus, Curt. cla-
: : : (aerugo), Vitr. 7, 12, 1.
vus, mortarium, PI.: nummus. Gaj. u Treb. PoU.: aerOginöNus, a, um (aerugo), »oner Äueffr-
pecunia. Augustin. —
2) suhst.-. a) aereus, i, m. roft, mit (Srünfpan überwogen, grünroftig,
lainellae,

(sc. nummus\ bie itupf ecmünite , aereos signatos Sen. brev. vit. 12, 1 (2): manus, t)om OJrünfpan
151 aenigo aeß 152

bfo 33cttcl(iclbfö fd^mutjic^, bcttel^aft, Sen. contr. 1, blico senatusconsnltum, Tac aere eiere vires, :

2 §. 'Jl. - U. roif mft CBrünfpan überjo^rn, grünfpaif mit ber Xuba, Virg. fo aes rectum, Juvon. aera : :

forbifl, Sputa, Caol. Aiir. acut. 2, 14, \y,\. unca, bie^J(ngeI, Ov.: dempto aere, .<c>ehn, Ov.:
aerü|(o, pinis, /'. (aes), 1) Äupferroft, ©rünfpan, gcminant aera, 2üaffen Hör maimor aeraque, , :

foiuol)! nrttiirlict)cr nlo fünftlirfjcr, Cic. u. PI. - DJJe^ ©tatuen (w\<o Warmor u. (Srg, Hör : illi robur et
ton. ©rünfpan ---
(^riinroftif^cö nlteö (Melb .luven. ,
aes triplex circa pectus erat, (Sic^fjol^ panjerte
— II) übti.
,

13, (il. : 1) Wigflunfl, Sdjeclfucbt, bie, beffen ^^ruft u. breifaltiges ^x% (poet. = mar fcl^r
loie ber ?toft frcmbcö Wut nir,una(^en
bao :?JietalI abgel)ärtet), Hör.
fuct)en, llor. sat. 1, 4, 101. Mart. "2, Hl, fVu. f."
,

— B) insbcf.^^'^:> ®elb, 1) »conse- ob. Äupfergetb,


,

2) -Siabfitcöt, ®erofnnfud)t, ®tflfnnu$, bic fid; iric ^oft urfpr. ungemünjteö (aes rude\ au§ @tüden Äupfer
inö .^"icrj bcö SJenfd^en eintreffen, Hör. art. poet. befte^enbeä u. nad) bem (^emid;t bered)nete5 f. PI. ,

330. Apul. raet. 1, 21. 33, 3 (13), 42: - bann gemün^teö u. nun jä^Ibareä
««rumna, ae, f. bie «Plorfcrct, SDlübfeligfeit, auö (öiercdig, quabratifc^ ober ob(ong) gegofj'eneö, in
3(rlictt6laft u.bcm Ucbcrmnf?c von 33efd^uierben l^er= urfpr. pfünbigen 3lffen (librales assesj; \io.\^. aere
porc^cc^ani^ene Jrübfal, iCrongfal (aerumna aegritu- et librä u. bgl. f.
libra. - aes grave, alte« ®elb,
,

do iaboriosa, Cic. Tusc. 3, 34, 83), aerumnarum b. baö 31^ gu einem 'i^funb gered^net (f. PI 33, 3
1^.

requies,Sa]l.: detbnnatus aerumnis (n)ibnge©cf)icf= [13], 42: Librales asses appendebantur quare ,

fale, Seiben)
Sali. aerumuae cor ipsum exeden-
,
-. aeris gravis poena dicta est alfo in fpäterer 3eit ;

tes, Sen.: aftici aerumnä, Plaut.: Herculis perpeti eine blo^e -Re^nungämünje, um nebeneinanber cur-
aerumnas, Cic: temiseriae, teaerumnae premunt, firenbe Äupfermünjen üerfc^iebenen C^e^altä burc^
Cic : incidore in aerumnam, Cic. - fpättat. bie , ben (^ebrau^ ber 3i5age auf baö currente C^elb ju-
©ranftfai, 9iot6 = Unglütf , ?iieber(nge im Kriege rüdjufüfiren f. ?iiebü§r'ö 3fiöm. @efc^. 1. ©.484.
,

(calamitas), Amm. 15, 4, 10 u. f.


2luög. 2), aes grave plaustris in aerarium conve-
aeruninäbiliiü, e (aerumna), fäf)ig ^rangfal, hentes, Liv. dena müia gravis aeris, Liv. u. bef.
: :

ijsainmer unb
ju bereiten, muöfetig, trübfeiig,
-JJotb bei Strafanfä^en, denis milibus aeris gra\is reos
Lucr. G, 1228 (1231). Apul. met 1, 1 u. 8, 9. condemnavit Liv. pufig ber @enit aeris t[i\-a;>i.
, :

aerumnösuH, a, um, AdJ. m. Compar. u Su- für aeris librae ob. asses, 3^. tressis, ex tribus
perl. (aerumna), oott «plarfetei ob. SDlübfeligFeit = aeris quod sit, Varr. viginti aeris poena sunto, :

üon Srübfat ob. »on SDtongfal ^ctmgefucöt, mübfeltg, Gell. gem. hzx milia, rote terna ob quinquaginta
:

Regiilus, Cic: nihil est aerumnosius sapiente, milia aeris (^. e. assium), Nep. u. Liv. forcie mit :

Sen.:aerumnosissima mulier Terentia,Cic: poet., 'öen 3ö^Icibüerbien hex runben (Summen üon einer
aerumnoso navigare salo, auf unrul^üollent (fturm= 3JitIIion an (mit 2(u5laffung üon centena milia),
ben^egtem^i SJZeer, Cic poet. habere aeris milies (100 SJJiKionen) ob. tricies (3
aeruniniila, ae, {JDemin. r». aerumna), ein f. 9}iiIIionen) Cic. usque ad decies aeris (10 3)ZiI=
, :

irflgrcff,Plaut, nac^ Paul. Diac p. 24, 1. lionen 2(ffe) Liv. - argentum aere solutum est,
,

aeruMcätör, öris, m. (aerusco), ein ßanbbcttict, itait bes (fitbernen) ©efter^ ha^ (fupferne) 21^ ob. ,

ber (loie ber ayvorr^q) burd) 33ettet!ünfte feinen lln= ftatt beä (Donjen ein ^ßiertl^eil (meil bamalä 4 2{|
ter^alt iuc^t, Gell. 14, 1, 2.^ auf ein ©efterj gingen). Sali. Cat 33, 2 (ogf. Vell.
aeruNco, äre (aes) — nysiQEiv ^ betteln gelben, 2, 23, 2). - 2)at). aes bef nad^ ber legten 9iebuction
ii. bur^ Settctfünftc feinen Unteröalt fud^cn
j^roar bef. beä 2l| (f. as) alä geringe ((Scl^eibe= 3Jiün§e etraa ,

(f. Paul. Diac p. 24, 7), aeruscans civis, Sen. mie unfer tretet, curque juvent nostras aera ve-
dem. 2, 6, 2: aeruscans quispiam. Gell. 9, 2, 8. tusta manus. Aera dabant olim, Ov.: centum au-
aeis, aeris, n., bne (gr?, I) eig forool^l einfac^eö reolos sie velut aera roget, Mart. modius datur :

®rj, bef. Äupferer^, Äupfcr, alä jebeö ju einer @in=


,

aere quaterno, Mart. 2) ühh. ®elb oon jebem —


l^eit oerbunbene ,,3iiifc^meta(I", SBronje, a) üb§.: aes ©d^rot u. Äorn (mie pecunia, nummus), si aes ha-
minutum tieine ©rji'tücfc^en (oon Äinbern hzxm
, bent, dant mercem, Plaut.: ancilla aere suo em-
*2;piele (x\.^ (^elb gebraucf)!) Sen. regio aeris ac , : pta, Ter.: gravis aere dextra, Virg.: meo sum
plumbi uberrima, Justin. aes conflare et tempo- : pauper in aere, bin arm, bod) fd^ulbenfrei Hör ,
:

räre, PI. aes fundere, PI alqm ex aere fundere


: : pueri qui nondum aere lavantur , bie nod^ nid^t
ob. ducere ob. facere, PL: u. fo ducere aera alci, für @e(b haben (= ^inber unter 4 ^ai)xen bie bie ,

Hör. simulacrum ex aere facere alci PI. pe-


:
, : öffentlid^en 33äber umfonft batten, raäl^renb ältere
destris ex aere statua, Cic. multa ex aere fabre : Hinber u. erraac^fene ^serjonen einen Cuabrans [V3
facta, Liv. - poet. ebernen 3eita(ler), ut inqui-(o. 21^] jai^lten), Juven. - übtr., ber SSBertb, si prae-
navit aere tempus aureum; aere, dehinc ferro lectorem habuisset alicujus aeris, üon einigem
duravit saecula. Hör. epod. 16, 64 sg. b) bef. — SJßertl^, Gell suo aere censeri, nac^ eigenem Sßertl^
Äupfererj, Tupfer, üOÜft. aes Cyprium gen., PI. :
:

(nid)t nad^ 2Iufeenbingen) gefd^ä^t rcerben, Sen. —


bal^. scoria aeris, PI. flos aeris, PI. squama ae- : : ^nsbef. : a) aes meum, tuum suum mir 2C. eige= , ,

ris, Cels. nes @elb, Stcttötjctmögen, JCt.: bal^. übtr est alqs ,

H) meton. ba§ aus , (^rg 33ereitete: A) im 2lEg. in meo aere, es gef)ört ^mb. gleid^f. ju meinen
(bef. bei Süc^t), ©r^, »ronje, Äupfct = eherne, bron= 2lctit)i5 geprt mir an ift mir üerpfüd^tet Cic. -
, , ,

jene, fupferne (felbft eiferne) ©efä^e, SBaffen Sta- ,


bagegen aes alienum alienum aes), frembeö, (feiten
tuen u. bg(. (^lur. nur im 5^omtn. u. 2lcc. aera), entlel^ntes (aes mutuum bei Sali Jug. 96, 2) (^elb,
aes cavum, Äeffet, Ov. : aera aere repulsa, eherne «pafi!x)t)ermöften, ©c^ulben, aes meum alienum, Cic:
Seden, Gpmbetn, Ov : fo nocturno aeris sono, leve aes alienum debitorem facit, grave inimi-
Vell. u. aera Temesea
: eherne Secfen in ^emefa , cum, Sen. alienum aes cogere, Plaut. aes alie-
: :

(bei 3au6^reien), Ov. u. Corybantia, beim ßt)bele= : num facere ob. contrahere, Cic: aes al. grande
bienft Yirg. ejus aera refigere, eberne @efe|ta=
, : conflare. Sali. : in aes al. incidere, Cic. aes al. :

fein, Cic: fo aes tigere, PI ep. u. Ov u. legum : habere, Cic. : non modo in aere alieno nullo, sed
aera liquefacta sunt, Cic: u. aes publicum per in suis nummis multis esse, Cic. aere : alieno de-
fora ac templa fixum metallene 3Jiaueranfcf){äge, , mersum esse, Liv. aere al. oppressum : esse, Cic:
Staatsinfc^riften Tac u. fo fixum est aere pu-, : alqm aere al. levare, Cic. : alqm omni aere alieno
:

153 Aesacos aesculeus 154


liberare, Cic: aere al. exire ob. expediri, Cic, ©d^üler beä ßarneabeä u. ein ße^rer ber neuen
l>el,

ob. exsolvi, Liv., fd^ulbenfrei werben: aes al. mi- 2lcabemie ju 2tt^en, Cic. de or. 1, 11, 45. ni) —
nuere, PI. ep., solvere ob. dissolvere, Cic, per- ber berühmte 3iebner gu Sitten (geb. 389 o.
g^.),
solvere, Sali., exsolvere, PI. ep. aeris alieni ob. : ©egner beä S)emoft^eneä, Cic Tusc. 3, 26, 63; opt.
alieni aeris solutio, Liv. - auc^ aes allein = „^d)uU gen. 5, 14 (mo (^enit. -ini). Quint. 10, 1, 77 u. ö.
hen", pro aere Tusculanum proscripsisse audio, — IV) aus 3Kilet, ein ofiatifc^er jHebner, ^eitgenoffe
Cic. :aes confessum , XII tabb. h. Gell. - admo- beä ©icero, Cic. Brut. 95, 325. V) ein Slrxt in —
nitus hujus aeris alieni, an biefe ©cf)utb (beä un= m^en,P1.28, 4(10), 44.
erfüllten SSerjprec^enä), ®c^ulbtg!eit, Cic. b) ber — AeMchrio, onis, m. {Aia/Qioiv) ein gried^. ,

So$n, @olb, bie 3a6lun(< für geleiftete ^lrbeit ober ©c^riftfteHer, Yarr. r. r. 1 1 9'. - 2)aü. AeNohri- , ,

^ienfte, «) üb^.: aes datur, ber So^n ber §anb= öniöM, ön, äöc&rtomf*, bcö 3CcS*rfo, metrum,
raerfer, Plaut. aera poposcit, u. l^eifd^te bie ^af)^
: Mar. Victorin. de metr. 3, 3. §. 3 ed. Gaisf. (p ^^
lung (ben §urentol§n) Juven. quod ad aes exit, , : 2552 P.).
^
auf Soi^n (@elb) ausgeixt = ©eroinn beabfid^tigt, ae§ohrftl5|r|a , ae, f. {aiaxQoloyia) in ber
Sen. —
ß) ber ®olb ber ©olbaten, bie ßö^nung, aes 9if)etor. burc^ ^meibeutigfeit unanftänbiaer
,
ein
,

militare, Cato fr. u. 21.: aera militum, PI. aera : 2tuäbruc!, Diom. 445 P.
equestria, Cato fr.: aera militibus constituere, Aeschylus, i, m. (Ala/vlog) , I) ber Mannte
dare , Liv. aera omnibus procedunt Liv. an-
: , : griec^. 5Cragöbienbi(^ter ju 2ttf)en (geb. 525 ü. Q,i).
nua aera habes, annuam operam ede, Liv. - aere 5U ©teufiä) ber eigentl. 53egrünber ber attifc^en
,

dirutus, f. diruo. - bal^ farfaftifd^, omiiia istius Xragöbie, Cic. de or. 3, 7, 27. Hör. art. poet. 278.
aera iUa vetera alte feine aiUn Kampagnen (im
, Quint. 10, 1, 6. - 2)ao. Aegchyleus, a, um {Ai-
@oIb ber Siebe u. be§ ©pieteä) Cic. Verr. 5 13, , a/vXeiog) ofd^^leifd^, cotburnus, Prop. 2, 34, 41
— ,


,

33. aes equestre, baö Sluöruftunftögclb für baä


c) (roo bie üor(e|te ©gibe furj fte^t). II) ein 9i^e=
3leitpferb eineö röm. 9ittterä (nac^ Liv. 1, 43, 9 im tor auö ßniboä, 3^itö^>^offe beä ßicero, Cic. Brut.
Setrage pon 10000 Gaj. instit. 4, 27. ^)
d) , — 95, 325.
aes hordearium baö jä^rlid^e «RittetpfctbSgctb (=
, aeschynöm^ne, es, /. {afa/vvo/nevr], bie58er=
3a^rge(b gur Untergattung ber 3ftitterpferbe) Gaj. , fc^ämte), eine ^^pftange, meiere bie 33tätter hei ber
instit. 4 , 27 , rcelc^eä begüterte ©rbinnen (Sßaifen Serü^rung gufammengie^t, üieK. eine 2(rt Mimosa
ob. SBittraen) jebe für einen Dritter tragen mußten (L.), PI. 24, 17 (102), 167.
(f. Liv. 1, 43, y; ügl. Cic. de rep. 2, 20, 36), Gaj. Aescülänus, i, m. (aes), ber ®ott ber röm.
instit. 4, 27 : i^ier^er gehört rao^t cedit miles, aes Sronge^ ob. Äupfermünge, raie beffen ©o^n Argen-
petit , Plaut, aul. 3 , 5 , 52 (527) »gl. ibid. v. 54 tinus beö (auf ia^ i^upfer gefolgten) ©ilbergelbeä,
— e) aes
;

(529). manuarium, ha^ im äßürfelfpiel Augustin. civ. dei 4, 21 u. 28.


gemonnene (Bcih, Gell. 18, 13, 4 (ba manus = ber Ae§cftläpiuin« ii, n. (l4ayJ.r]7t€iov), ein Scmjict
3Burf im B^ul, Suet. Aug. 81). f -aes circum- — ) ht§ aicfculaptuö (rein lat. Aesculapii aedes ob. tem-
foraneum, baä üon ben ©elbmec^^tern (bie i^re plum ob. fanum ob. saceUum), Vitr. 7. praef. 12.
S3uben in hm um ba^ ^orum l^erumge^enben ^or= Aesculäpiuüi , ii, m. {'AaxXriniog) ©of^n beä
ticuö Ratten) entlehnte @elb, Cic. ad Att. 2, 1, 9. — SlpoKo u. ber ^flpmpi^e (Soroniä, beä 6f;iron ©d^ü^
,

g) aes Martium, bie Kriegsbeute (roei( geraiffe ©tüc!e (er in ber ^eilfunbe u. S^Qb, oon ber ©pione SSater
ber Seute immer bem Wlax§> bargebract)t mürben), beä ^obatiriuS u. 9Jiac^aon (f. Cels. 1. praef. §. 5.
Inscr. in ber 3eit]ct)r. für Stttert^umära. 1845. ©. Dict. Cret. 1, 4), nad^ feinem 5Cobe als ©d^Iangen-
787. —
3) Pur. aera, „bie 9tec^enpfennige" ; hai). träger CO(ftov/og , Ophiuchus, (at. Anguitenens.
aud^ bie einzelnen «poflen einer bered^neten Qummt, Hyg. 14 p. 380 [sqq.'] ed. Muncker.) nn-
astr. 2,
Lucil. b. Nou. 74, 5. Cic. b. Non. 193, 11. - ter bie©terne üerfe^t u. raegen feiner großen me=
,

0.$^ ^ad) Diom. 328 P. mar im ^tur. nur 3^omin. bicin. Äenntniffe a(ö ®ott bct -S^clifunbc oere^rt,
u. 2lcc. aera üblic§; boc^ !ommt noc^ üor ©enit. üorne^mlic^ gu ©pibaurus (Solin. 7, 10), oon roo
aerum, Cato or. fr. 64, 1. Orelli iuscr. 3551, ^e- er roä^renb ber ^eft um 461 n. 3i. @. (293 o. 6^.^
teroüit. aerorum, Orelli inscr. 6842: ^at ob. 2lbr. auf 2(usfpruc| ber fibpIUnifc^en 33üd^er t^in nac^
"t^en

acribus, Cato or. fr. 64, 2. Lucr. 2, 636 (637). 3tom geholt roarb, in ber 2icfcuiap= ob. -^fitfcöianflc
Arnob. 3, 41. - 2t(ter 2)at. aere bei Cic. ad fam. (anguis Aesculapius, PI. 29, 4, 22. §. 72), meiere
7, 13, 2. Liv. 31, 13, 5. bei ber Sanbung an bem 2;iber a\x^ bem ©d)iffe auf
Ae§äcÖ8 u. Aesäeus, i, m. (AXaay.og), ©ol^n V\e 2^iberinfel fprang , roo man bann auc^ fogleid)
beä ^riamuä , @ema^I ber 2lfterope ob. öeöperia, einen 2lefcu(ap=^empet erbaute, in roelc^cm ber
gorm -OS, Ov. met. 11, 762 sq^q^.-. ^orm -us, My- 2lefcu(apbienft unb feine Teilungen ausgeübt mür-
thogr. Lat. 2, 176. ben, Liv. 10, 47, 7. Val. Max. 1, 8, 2. Lact. 2, 7.
aeMälön, önis, m. {aiaältov) ^ eine g^alfenart, 13. Ov. met. 15, 622 sqq. Aesculapii aedes vetus. :

nad^ 33iKerbecf bie SfloHreeiöe {Falco aeruginosus, Varr. LL. 7, 3. §. 57: Aesculapii fanum, Cic.
L.), PI. 10, 74 (95), 205. Verr. 4, 43, 93. Aur. Vict. vir. ill. 22, 3: Aescu-
1. aesär , äris , m. bei ben ©truäfern = deus, lapii templum, Tac. ann. 4, 14, Aesculapii sa- 1 :

©Ott, Suet. Aug. 97. cellum. Solin. 7, 10. - Sef. fjeiüg mar il)m V\t
2. Aesär, äris, m., ein ^(u^ bei ßroton in SSrut- ©erlange, t^eilä atä Silb ber fic^ ocrjüngenben ^e-
tien, j. Esaro, Ov. met. 15, 23 (rgl. ©ronoo su benäfraft, tf)ei(ä alä ©pmbol
bcQ ärjtlic^en ©d)arf-
Liv. 24, 3, 2, roo ber ^lu^, nic^t ber ^^iame, ermähnt blidEeä (Epidaurius anguis Hör. sat. 1, 3, 27) bei
roirb) : ^^ibf. Ae^ärus, i, m. Avien. descr. orb. 518. fein geroöljnlic^eä Slttribut ift ber fnotige ©tab mit
Prise, perieg. 363. - ä)ao. Aesar^us, a, um, jum ber ©erlange mx^ bie ©c^ale. - JtS* ^^lur. tres ob.
%l Slefar gehörig, afateifc^, ht^ 3lefat, flumen, Ov. piures Aesculapii, Cic. de nat. deor. 3, 22, 57.
met. 15, 54. Arnob. 4, 15. Tert. apol. 14.
Ae§cliiiie8, is u. i, 2lcc. em u. en, m. {Aiayi- aescüleCiim, i, n. (aesculus), ein SBintercicftfn.
vr}g), 2iefcötnc§, I) auQ 2ltf)en, ^:p^Uofopf) , ©c^üler toalb
;lb, Varr. LL. 5, 32. i>. 152. PI. 16. 10 (15), 37.
beä ©ocrateö, t>ai). gem. ber ©ocratiter gen., Cic. poet. übt).= ®i*cnwalb. Hör. carm. 1, 22. 14.
de inv. 1, 31, 51. Quint. 5, 11, 27.— II) auä 9iea= aeiücüleuM u. ncHCälinuH u. aeMoiiInius, u,
a —

155 aesculus acstimatio 156

um (aesculus), on« bct 8öintftci*c oetfettiflt, »in. ebenfo auögejeic^net, loic 3toöciuö atsjlomüer, f.
irrcidjcn, acsciilea frons, Äranj oon \f)xcn ^mcic^cn, Hör. ep. 2, 1, 82. Cic. de div. 1, 37, 80. Quint. 11,
Ov. mvX. 1 44i): acsculoae axcs, Pall. 1, {), 2. -
. 3, 111. Ungeachtet er felbft oielen 3lufiuanb machte
aesculiui axes, Vitr. 7, 1, 2. - aesculnii postes, (PI. 10, 51, 72. §. 141), f)interlie^ er bod) feinem
(iruter inscr. 207. col. 2. lin. 9. ©ol^ne (Cic. ad Att. 11, 15, 3) ein fe^r grofjeö SSer-
aeMcüluH (esculus), i, f., eine bem 5i"piter l^ei= mögen, ha^ biefer, mie menn eö eine Saft märe (Val.
[ic^e, bcriiliobi'nbe (rid^ennrt, oon f)oI)em !iBuc^ö, loe^ Max. 1,2), burd; toUe SSerfc^roenbung fo fd^neü
9,
g,en il)rcc»[tarren (bal). rigida, llor. carm. 3, 10, al«S möglich loö ju roerben fud)te, f. PL 9, 35 (59),

i7) über ber (irbe bauernbeu .poljcö gern ju 53au =


122. Hör. sat. 2, 3, 239.
^0(3 genommen, nad} (S'u\ic\a\ 'bic'SSSinttveidft (Qiier- ae^quiliae etc., f. esquil.
cu3)iobur, Willd.), nad) Slnbern bic ®pfteel*e aeHtäs, ätis, f. (oerroanbt mit cci&u) [brennen)
(Qucrcus f,senilis , L.), Vitr., PI. u. Sid^t. ; ogl. u. aestus), bie warme unb Weitere Saöreöjcit, ber
t^ofi ju Virg. georg. 2, IG u. 291. @ommer, I) eig. 1) im raeiteren ©inne = bie hin
:

AeeepuM, {Aiar]nog), ein (ytuf( 3J?9fien§,


i, vi. ^rü^ling u. eig. ©ommer in fi(^ begreifenbe ^a^
ber bie Dft(^ren3e oon ^roa<3 bilbet u. in bie ^ro=^ reöf)ä(fte ((^gf^. hiems; ogl. Ulp. dig. 43, 20, 1.
pontiQ münbet nad^ cjetüö()nl. 2tnna^me j. Satal
, §. 31 u. 32), Arabes campos hieme et aestate per-
ob. Satal Bere, naö) Seafe \. Boklu, nad^ '^^rofefd) agrantes, Cic: hiemem et aestatem juxta pati,
fcf)Iecf)tn)eg Potavios (ber %\\\^) gen., PI. 5, 32 (40), Sali. - bef. alä bie ju ^elbjügen geeignete ^eit (ba
141. Flor. 3, 5. 17 ed. Halm. - ^at). Aeiüepiuei, äöinterfelbjüge bei ha\ Otiten ungen)öt)n(ic^ roaren),
a, um, äfepif^, tiumina, Val. Fl. 3, 420. initä aestate Caes. media jam aestate, Tac:
, :

Aetiernia, ae, /., ©tobt in ©amnium, am ^I. prope exacta jam aestas erat, Caes. nam aesta- :

"Culturnuö, j. Isemia, Cic. ad Att. 8, 11. lit. D. tis extremum erat. Sali.: extremo aestatis ejus,

§. 2. Vell. 1, 14, 8. Liv. epit. 73. - 3)aü. Aeser- qua etc., Liv.: unis literis totius aestatis (©om-
ninuH. a, um, 5U 2(efernia gel^örig, dfcrnimf*, mer ^^^^^S^iQ^^) r^s gestas ad senatum perscri-
Liv. - ^lur. fubftü., Aesernini, bie Sinn», oon 2le= bere, Cic. u. fo novem aestatibus vix ullä acie
:

fernin, bie Slefemincr, PI. - u. Aeserninus al§ 33ei= non justissimus triumphus emeritus, VeU. u. :

nnme beo Üi. SJJarcelluö ber ju Slefernia (664 n. , quae duabus aestatibus gesta, Tac. - u. gum 3luf==
^. (g.) gefangen rcurbe, Cic. Brut. 36, 136 (too ber entl^alt in 8äbern ille Puteolanus sermo aesta-
,

iöeiname) ugl. Liv. epit. 73 (roo bie SSegebenl^eit) :


;
tem unam (©inen ©., ©ine Sabefaifon) non plu- ,

u. 9?ame eineä berül^mten ©labiatorä bal^. ba^ ; res, aures refersit istis sermonibus, Cic. - aud^
©prüc^tüort (wenn ein ©eringerer mit einem Sltäci^^ roie unfer ©ommer, ju ^af)reäbeftimmungen, septi-
tigern fid^ meffen roilO cum Aesemino Samnite ma post Trojae excidium jam vertitur aestas^
Pacidejanus comparatus viderer(eö raäre geroefen,
,

Virg. aestate ab Ilio capto secundä Solin.


: ,

als rcenn %az. mit bem 2Ief. ftc^ meffen foKte) ; au- 2) im engern ©inne = ber eig. ©ommer (= bie brei
riculam certe abstulisset, Cic. ad Qu. fr. 3, 4, 2; 3Jlonate rom ©ommerfolftitium U^ gum öerbft=
ogr. Lucil. sat. 4, 7 (beffen 3Serfe Cic. opt. gen. 6, äquinoctium, b.i. com 22. ^uni biä 22. ©ept/, nac^
17 fo oeränbert,ba^ fie auf2(efc^ineg [bort ber Aes.] bem (anbmirli^fcl^aftr.Äalenber ber3ti3mer aberoom
u. 2)emoft]^eneä [bort ber Pac] paffen). 9. ober 14. 2)ki biö 7. ob. 12. 2luguft), aestas no-
AeHinAs, ätis, m. f.
Aesis. va (^rül^fommer), adulta (^oc^fommer) praeceps ,

AesiH, is, m. jjhi^ in Umbrien, an ber ©renge (epätfommer) Sali, fr.: fervida, Tac: ineunte
,

öou ^icenum, j. Esino ob. Fiumesino, Liv. 5, 35, aestate, Cic: aestate novä, Virg.: media aestate,
3. Sil. 8, 444 u. 448, mit einer ©tabt gleic^eö 3^a- Cic: adultä aestate, Tac.: aestate summa ober
menä (Colonia Aesis, Gruter inscr. 446, 1 u. 2), quum aestas summa jam esse coeperat, im §od^==
j. Jesi, berühmt burc^ ^äfebereitung. - 5)at). Ae- f ommer, Cic: affectä jam prope aestate, im ©pät==

8lnä««, ätis, dpnottfcö, caseus, PI. 11, 42 (97), 241. fommer, Cic. fr. - mit bem S^^^- ^^^h Cell. 2, 21,
- '^iux. fubftü. Aesinätes, um, m. bie ©inro. oon
, 2 u. 19, 5, 1. —
II) meton. = ©ommerluft, ^eitereä
3(efis, bie 3refinaten, PI. 3, 14 (19), 113. ©cmmerttetier, Virg. georg. 4, 59; Aen. 6, 707.
Ae!«ön, önis, m. (AYao)v), ©o^n beö 6ret§eu§ - u. @ommer$i§c, Hör. carm. 1, 17, 3. Virg. ecl.
u. ber %x)xa @n!e( Sleorus' L, §atbbruber beä ^e=
, 7, 47 georg. 1, 66.
;

liaö, 3>ater be^ ^afon, Ov. met. 7, 162 sqq. Val. aesfif^r, fera, fenun (aestus u. fero), I) fii^e
Fl. 1, 816 sqq. - 3)ao. abgeleitet: a) Ae8önifle§, erregenb, -Bringenb, öeiß, Virg. u. 21. II) -^ile
ae, m. {AfaovL<^T)g) ber Slcfonibc (©o^n be§ Sie- letbenb, ßeff, Lucan. u. 21.

,

fon), 0. Safon, Prop. u. 2(. b] Ae§öniu§, a, um, aeMfifläu§, a, um (aestus u. fluo), öon SWeeref-
öfontfc^, beö »ilcfcn, heros, 0. ^afon,Ov.: domus, Ov. Branbungen flrömenb, antra, SoUn. fr. Pont. 3 (An-
AeMöpeuN, -lu8 (-iu§), -igus, f. Aesöpus. thol. Lat. 5, 113, 3 [7W. 234, 3]).
AeMöpuH, i, m. {Ära 0)71 og) I) ber befannte , Aestii, örum, in. bic ^üftenoölfer im fernften
griec^ifc^e ^-abelbic^ter au§ ^firpgien gur 3«t be§ ,
germanifc^en Often, bie Ddtönber, roal^rfc^. bie ^eu=
Gröfu^ (um bie 3)Utte be§ 6. 3a|rt>. o. (E^r.) oon , tigen Aisten ob. Esthen, Tac. Germ. 45.
bem fpäter alle fabeln äfopif^e genannt rourben, aej^timäbills, e (aestimo) = cc^iav f/wv, fcfttt»
f.
Quint. 5, 11, 19. Gell. 2, 29. - Sao. a) Aesö- §cn§tt>ertb, fc^ä^Bar (©gf^. inaestimabilis), Cic de
picuH, a, um { Ai 0)71 ly.og), in öfopifcö er 3[tt «c« fin. 3, 6, 20.
btdjtct, Aesopicae fabulae, pöbeln, in meieren aestimfttio, önis, (aestimo), bie ©dBö^ung,
f.
2;^iere u. teblofe @egenftänbe, l^ingegen Libysticae I) eig., bie 9ibfd>ä^unö einer ©ad^e nac^ i§rem äu^
(nac^ 3(rt einer geroiffen Sibgs gebic^tet) , in rael^ ^ern (@elb=^2iBertE|, bie Sajre, ber anfc^tag, anfa^
c^en 2}ienfcf)en u. ^^iere fianbelnb eingefüfirt ftnb, be§ 2öert§eä ob. ber Soften u. bg(., Cic. u. 21.: ae-
Isid. 1, 39, 2, —
b) AeNöpliis ob. Aesöpeu», a, quam aestimationem facere Caes.: in aestima- ,

um (Ainomdog), dfoptfd) logi, Sen. ad Polyb.


, tionem venire abgefd^ä^t merben Liv. aestima-
, , :

27, 1. - gorm Aesöplus (mit furjem i, Aiao)7llog^, tionem habere, bie©c§ä^ung, ben 2lnfc^Iag ma^
Auson. ep. 16, 47. —
II) Claudius ob. Clodius c^en Cic - inäbef. , aest. census, bie 2lbfc^ä|ung
,

Aesopus, ein tragifc^er ©c^aufpieler ju 9lom, 3eit= beä ^ermögenö (beim ©enfuö), bie ©c^ä|ungätaje,
genoffe unb ^reunb beö Cicero, in feinem ^a(^e Cic - aestT frumenti, bie ©d^ä^ung, ber ^rei§an=
157 aestimator aestimo 158

fd^rag be§ @etreibe§ u. gtoar von ©citen be^ Se-


, aestimftlttg, u, m. = aestimatio, PI. u. Macr.
nateä , barnac^ bic ©umme gu Beftimmen bie
um , aestiminm, ii, n. = aestimatio, ©pät.
bem ^rätor iSegaten ob. Quäftoi*» au§ ber <Btaat^^ aestimo (aestümo) ävi, ätum, äre, ah^M^tn, ,

caffe jum 2(nfauf feineä ©etreibeöebarfä in ber ^ro= anfiilogcn, toyften 1) im engern ©inne, nad^ ©elb=,

oinj auägejal^It rourbe, senatus aest., Cic. Yerr. raertl^,^betrag: petiverunt ab eo civitates , ut ae-
3, 84, 195; ob. von ©eiten beä ^rätorä ber 2ln= , stimaret, Cic. - aest. frumentum (f. aestimatio
fa§ be§ ^reijeä ben bie 2(ratoreä ber ^roüinj ftatt
, frumenti), Cic: domum, Cic: signa, Cic. - m.
be§ ju tiefernbeu @etreibe§ ^ai)kn founten ob. (.oft) Abi. ob. Genit. be^ Söert^eä, alqd ternis denariis,
mußten, Cic. Verr. 3, 84, 194. Liv. 43, 2, 12; ügL Cic: alqd denis assibus, Tac: prata et areas
Burmann de vectigal. c. 2. p. 19. - aest. litis, quasdam magno, Cic: ista permagno, Cic: per-
im 3[^9- 011^ ^^' ^^s*- ^^^ ©^ä^ung beö «Streit^
' mittite, ut liceat, quanti quisque velit, tanti ae-
objecto, ber ©trafanfa^, bie@elb5u^e, Cic. u. 21. stimet, Cic: u. mancipia aest. tanto pluris, Liv.
(t)gt. aestimo no. I); u. aest. multae 2lnfe^ung , - m. Advv. tenuissime, Cic. - m. ex u. 2tbl. ob.
,

ber ©träfe in ©elb, Liv. - aest. possessionis ^ bie mit U. Abi. beä a)ia|fta6eg, nac^ roelc^em abge-
©^ä^ung eineä Sefi|t§umä, in ©d^ulbfac^en, too fc^ä^t rairb alqd ex artificio, Cic: alqd pecuniä,
,

ber ©laubiger dn fc^ieböric^terlic^ fo abgefc^ä^te§ nac^ ©., Cic. - u. bef. aB geridjtl. 1. 1. litem alci ,

@ut an 3a^tungäftatt annahm; 'üai). meton. = „bie ob. alcjs, ha^ ©treitobject (ben angerid)teten ©(^a=
33ejaf)(ung burct) abgefcl^ä|te ©runbftücfe", u. ,,ba§ ben ob. ha^ miberred^tlid^ erworbene ©ut) nebft hen
abgefd^ä^te ®runbftüc!'\ nolles a me hoc tempore ^roce^foften abfc^ä^en, ^mbm. bie ©traffumme
aestimationem accipere, Cic. ad fam. 5, i'O, 9: anfe^eit, ^um ©traferfa^ ^, ^ur ©elbbu^e oerurt^ei=
mihi et res et conditio placet, sed ita, ut nume- len, Cic u. 21. pugnatum est, ut lis haec capitis
:

rato malim quam aestimatione, lieber mit baarem aestimaretur, atä ©apitalfad^e fd^ä^en, ju einer
©elbe bejal^len a(§ gegen ein abgefc^ä^teä ©runb=
, (Sapitalfad^e mad^en, Cic: hai). voluntatis nostrae
ftütf oertaufc^en mö^te, Cic. ad Att. 12, 25, 1. - tacitae velut litem aestimari vestris inter vos ser-
^a nun ßäfar nad^ bem 33ürgerfriege (706 n. iR. monibus audio gfetc^f. hie ©traffumme anfe^en,
@.) bie rcäf)renb bem im greife tief ge[un!enen ju ©träfe uerurtl^eilen
,

,
=gießen, Liv. 45, 24, 2!^ —
@runbftüc!e ju ©unften feiner fe^r üerfd^ulbeten II) im roeitern ©inne: 1) etn). nac^ irgenb einem
2ln^änger ju bem SBert^e, in meidjem fie oor bem ä^erl^ältniffe,nad^ feinem innern 2Öertf}e oöfd^a^en,
23ürger!riege geftanben ^aiUn, anfd^tagen u. an abwägen, wütbigen,
ttnf^loflfn, in Slnfcfttag Btin^fn,
3a^lung§ftatt an bie ©laubiger aho^thtn lie^ (f. um barnad^ fein Urt^eil ju beftimmen (ogL existi-
Caes. b. c. 3, 1. §. 2. Suet. Caes. 42), fo raar in mo) Cic u. 21. - m. Genit. u. Abi. beä 3öertf)eö,
,

Sejug auf biefe 2irt ©c^ulbentitgung aestimatio = raagni ob. magno, nonnihilo, Cic: se magno,
„^a\)\nn<^ burd) §orf) abgefd^ä^te ©runbftücfe" u. Liv.: se parvo, Sen.: minoris, Nep.: unius assis,
„baä i^od) abgefc^ä^te ©runbflüd'', praedia in ae- Catull.: levi momento, fel^r gering, Caes. - m.
stimationem ab alqo accipere ©runbftüdfe nac^ , Adw., illa multo gravius aest,, Caes.: levius
ber l^o^en ©(^ä|ung an ^a^lungöftott annehmen tempestatis quam classis periculum, Caes. vitam :

muffen, Cic. ad fam. 13, 8, 2: ba^. (fd^erj^.) ut, mortemque juxta. Sali. u. jusjurandum perinde, :

quum me hospitio recipias, aestimationem te ali- Tac rem vere, Liv. (f. 3Bei|enb. ^u Liv. 3, 19,
:

quam putes accipere 'tia^ bu gu ©c^aben fommeft


, 6) simplicius famam in hoste quam in cive, Curt.
:

(n)ie ein ©täubiger ber (Säfarianer) Cic. ad fam. ,


- me esse mortuum nihil aestumo Cic. poet. - ,

9, 16, 7 u. aestimationes tuas vendere non potes,


: m. ex u. 2IbI. ob. b(. Abi. be^ SKa^ftabeä, nad^ meU
bie an 3(i§^w"9öftött angenommenen ©üter, Cic. c^em abgefd^ä|t mirb , vulgus ex veritate pauca,
ad fam. 9, 18, 4. - bal^. quod (linteum^ me non ex opinione multa aestimant, Cic: optime ex ac-
movet aestimatione, verum est mnemosynon mei cusatione ipsa accusatoris fides aestimatur, PI.
sodalis, lueld^cä mir nx^i am ^^erjen Hegt raegen ep. quae pars ex tertia parte Galliae est aesti-
:

be^ ©elbroert^g, fonbern at§ 2inbenfen, Catull. 12, manda, dma ben brüten ^l;eil auömac^en bürfte
12. — IT) übtr.: 1) bie 2l&fc^ä|ung, b. i. 2Bürbt. (nad^ einem 9J?a^ftab, ber ©allien in brei Xfjeite
öun<j, ba§ ©rmrffen
u. bie 2Inerfennuna einer ©üd^e Caes.: non ex re, sed ex commodo. Sali.
t^eilt),
-.

ob. ^erf. nad^ il^rem maleren innern Söertfie, aest. ex aequo, Liv.: virtutem annis. Hör.: civitatem
honoris, Liv. verae magnitudinis ejus, Liv. bo-
: : viribus, Liv. alqd vitä, nad^ bem 2ebcn abfc^ä^en,
:

norum (.ber ©Uten), PI.: aestimatione rectä seve- bem 2ehen gleich treuer galten, Curt.- m. bopp.
rus, deterius interpretantibus tristior habebatur, Acc, quod carum aestimant, rcertf) fd^ä^en. Sali. :

galt nac^ rid^tiger SSürbigung für ernft, ungünftig se satis beatum, gl. fc^ä^en, Mart. - m. pro u.
Seutenben für finfter, Tac. - ^(ur., infra aliorum 2lb(. Aegyptios pro sociis, non pro hostibus,
,

aestimationes se metiens, Vell. 2) alö pl^itof. — Curt. - ba^. oft aest. alqm, alqd, '^mb. ob etio.
t. t. = (i^ui ber ©toifer bie iöcitcßung efncä SSBec
,
nad| feinem realeren 2öert§e=, gebörfg wütbfgfn oö.
t$ee, bie 2BfrfM*ö^unfl, Cic. de fin. 3, 10, 34: ae- ttjürbigcn lernen, ermcffen u. ttnetfennen, est aliquis,
stimatione dignus, Cic. de fin. 3, 6, 20 u. 13, 44: qui se inspici, aestimari fastidiat, Liv.: electus,
quädam aestimatione dignandus, Cic. Ac. 1, 10, quem contubernio (2(bl.) aestimaret, Tac: mo-

36. - t)ingegen propria aestim. virtutis, bie eigenfte destiae fama quae a diis aestimatur, geljörig . . .

2ßert^fd)ä^ung = ber abfolute 2öert^ ber %., Cic. in 2lnfc^Iag gebracht roirb, Tac: satis aestimare
de fin. 3, 10, 34. (er roiffe ei öinlänglid^ gu fc^ä^en), m. folg. Acc u.

aestimätdr, öris, ber ®*ä6fr,


7?z. ('aestimo) ,
Injinit., Tac. ann. 4, ^9. — 2) anfcftlaflen, erwö«ert,
2l6fd)ö§er, I) einer ©ad^e nad^ i^rem äu|eren äöer- ego aestunio,
ermcffen, erfennen, bafür Balten, sicut
tl^e, ber Jojrftfr, rerum, Cic frumenti, Cic. :
— Sali. - mit 3ieratiüfa|, ut aestimare possitis, in
11) ber SBütbiger, ermcITer U. 2lnprffnnfr einer ©0== quantum quotidie ingenia decrescant, Sen. rhet :

c^e nad^ ifirem roafiren inneren Söertl^e, incautior aestimant, quod breve illud spatium habcat,
fidei, Liv.: iramodicus sui, Curt. beneficiorum : Quint.: aestimantibus, quanta etc., Tac: aesti-
tuorum parcissimus, PI. pan. mari a medicis jubet (ein ©utad^tcn abgeben), an
etc., Tac. - m. bopp. Acc, ridicule magis
hoc
aeHtiiBÄtöriuHf a, um aestimator\ ;»um ®4ä«
^t ob. Soyiret getjötfg, Judicium, actio, JCt. dictum quam vcrc aestimo, Phaedr. - m. Acc u.
159 acstivalis aestiis 160

Inßnit.s turpe aestimantes aliquid conimissum a gtü^en ((^3gf|j. algere) algendo, aestuando, Cic: ,

suis, riiai'clr. sub pondcre aestuat arboreo, Ov.: si dixeris


aeMtIvftllM, c (^aeätivus), fommerüc^, ®omniec', ,, aestuo", sudat, Juveu.: bovcs si aestuaverint,
firculus (^caiuTi), HyRiu. astr. 3. 2-i: castra, llyg. Col. —
II) i). ^ylüffigfeiten u. bg(. , 1) eig. : a) m.
de munit. i-astr. §. 15 u. 48: therniae, Orelli ber 'ÜJafferftutI), roaacn u. 6ranben, fc^äumenb wogen,
inscr. -lO-ia. gurges aestuat, Virg.: Maura semper aestuat
AeHtIve, Ailv. (aestivus), fommfrbaft, viaticati unda, Hör. - im ^43ilbe, quasi aestuautis (loie (5b6e
liercU' ailinoiluin aestive suiiuis, luiv fiub cjar 311 u. /vlutfj auf u. nieberfteigenben) animae iter,
jümiueric^ mit ^Hciiei^clb ucvfcfjen, b. i;. loii* f)a6eu Gell. confertis aestuat in ioribus, üon einer 100=
:

nid^t üici, riaut. Meu. 2, 1, 30


(255). genben ''JJienld^enmenge Prud. b) ü. gä^renben ,

aeMtivo, avi, ätum, ilre (aestivus), ben (Sommer gd^tcn, interea teneris tepefactis in
^•lülfigfeiten,
lüo jubrfnflfii (('»Kuf^. hibernare), Varr. u. 31. ossibus humor aestuat, Virg.: vina aestuantia,
aeMtiiuM, a, um (aestas), luao im Sommer Pall.: stomachus frequenter aestuans erat, ftief;
«itatt fiuöct, fortbauert, fom-
- (]e)d)ict)t, luädjft, auf, PI. ep. 6, 16, 19 cd. Keil. [^mihj. interaestu-
merltcö, kommet" ((^cj)ü. hiberuus) dies, menses, , ans). —
2) übtr., com (^emüt^e: a) leibenfc^aftlic^
tempora, Cic: nox, Hör. u. Liv. feriae, Gell.: : aufgeregt wogen, in letbenfd^aftticöer •, Iicftfget Se«
sol, Virg. aestivus solis oecasus ((^gf^. hibernus
: tt>egung fe^jn, webet ein nocö ou§ wiffen, ut desiderio
solis onus), Liv.: avis, Liv.: animalia, ^(öfje, te nostri aestuare putarem, Cic: nobilitas invi-
"üJan^eu u. baö übritje Unge3ie[ev, PI.: aura, Hor.r diä aestuabat, Sali. aestuat ingens uno in corde
:

saltus, oommer^(!Ö3aro=)tnften, Liv.: aurum, ber pudor mixtoque insania luctu, Virg. - bef. üor
üom I;all)iäl)i-icicn üüiilitärtrtbuu (getragene ©olbring iiiebe rex aestuat in illa glüf)t üon Siebe ju i^r,
, ,

(auc^ aurum semestre gen.), Juveii.: pabulum, Virg. aestuet ut nostro madidus conviva mini-
:

Sen. iiives, Macr.: specus, Sen.


: vestimenta, : stro, Mart. - u. t)or Segierbe, aestuat in aurum,
Sen.: cubiculum, PI. ep.: expeditio, Vell. ca- : brennt oor (5Jier nac^ ©. Claud. u. fo stabulis , :

stra, Tac. - '^lur. fubftt). aestiva, orum, n. «) ,


minari aestuat, Claud. b) \\\ forgtic^er Unruhe —
(6't'. castra) ein <3ommer[a{^cc beö §eereö, ein ®fonb' ouf- u. ntcbctwogen, öctlegen ^tn- unb öetfd^wanfen,
löget ((^gf^. hiberna), Cic. u. 21.: ivon., praeto- in dngfltid^et Seforgnig ', fotgfid^ct Unruhe fetjn, ma-
ris, Suftlager, Cic: meton., ©om^oöne, gelbjug gnis aerumnarum procellis aestuat, Apul.: ae-
(lüeil W 3tlten geiüij^nlic^
- Acc. neutr. abü., aestivum
nur im ©ommer 5^rieg stuabat dubitatione, Cic: sie anceps inter utrum-
führten) Cic. u. 3(. que animus aestuat, Quint.

,

tonat, fommerlid; bonnert'ö, Juveu. 14, 295. ß) aestüöse , Adv. m. Compar. (aestuosus) gtü» ,

{sc. loca) ber Sommcrttufcnfftait ber £)erben, bie 5cnb, liumeris inarsit aestuosius. Hör. epod. 3,
©ommerroetbc, (@gf^. hiberna), Yarr. u. 21.: 'tcift 17. - jj^ Sßegen Plaut. Bacch. 3, 3, 67 (471) f.
u. meton.,
Oommetöcöertc =z bie §erbe auf ber
\)o.^ aestuosus no. II.
©ommenueibe, Virg. georg. 3, 472. ae8tüö§us, a, um, Adj. m. Superl. (aestus),
aeotüäbundus, a, um (^aestuo), auföroufenb, I) brcnncnb ^ei^, gtü^cnb, fd&wüf, auster, PI. Syr- :

Pall. 11, 17, 2. tes, Calabria, Hör. via, Cic. solum, PI. aestuo-
: : :

aegtuärium, ii, n. (aestus), ein2lCufnal^me= sissimi dies, PI. - ba^. öi^tg üon ?iatur, melimela
ort mallenber^, flut^enber 3J^affen, I) (mala) aestuosa, PL
suillum animal aestuosissi-
:

flut^enber äßaffermaffen, a) eine Sltebcnmg, )i'xt com ,



mum Col. II) wogenb , öranbenb freta Hör. , ,

einflutf;enben 53ieere unter Sßaffer gefegt rairb eine ,


carm. 2, 7, 16: im ^ilbe, atque ea (meretrix)
Oectacöc, aestuaria ac paludes, Caes. b. G. 2, 28, acerrume aestuosa absorbet nbi quemque atti- ,

1 : aestuaria Oceani affatim piscosi Justin. 44, , git, rcie eine rei^enbe Sßafferffutl^ Plaut. Bacch. ,

1, 7 itinera aestuariis concisa Caes. b. G. 3, 9,


: , 3, 3, 67 (471) ed. Ritsch.., rao bie 3Sutgata l^at
4. - ob. eine natürlid^e ob. !ünft(ic§e 23ud&t, 23at quae acerrume atque aestuose absorbet.
(engl.>r^/i), Tac. Agr. 22. - ob. ntebcre, bem @in= aestüä, üs, m. {uiO-co) bie in ?^o(ge innerer ,

bringen ber ^Jlut^ auögefe^te Stu^münbung, in ae- öi^e Derurfac^te aBattung I) ba5 SBattcn üor §i^e, ,

stuario Tamesae, Tac. ann. 14, 32. - u. fünftlid^ exultant aestu latices Virg. Aen. 7, 464. - t)af). ,

gebilbete gfltebtrung , fünfttic^er ®tbemfc§rttlt, um a) bie roctttcnbe -^i^e, ®lut6 be§ ^euerä, propius-
bei ber ^Uit^ ^eeraaffer in bie "^ifc^teic^eju befom= que aestus incendia volvunt, Virg. fervore atque :

meu, Varr. r. r. 3, 17, 8. — b) meton., bie ®tcö. aestu anima interclusa, ©(ut^^i^e, Liv. b) ber —
mung beö 5Jieereä in einem ^^lu^ ob. <See, roeld^e ©onne, ber %ageg= beä Sünberftric^ä,
u. ^a^reäjeit,
auc^ ^lutf) u. (Sbbe beibepit, PI. ep. 9, 33, 2. — J3t|e, Ofutö, Oi^roüte, gro^e SBärmc (@gf^. algor,
II) {t. ^. ber ^auf.) ein ßufttocö, 3ugtocö, SEBctter» frigus) fervidus aestus Hör. labore et aestu
, , :

ic^ad&t, bei ©cabung


ber Brunnen, Vitr. u. 21. languidus. Sali.; aestu laborare, Sen. - ^(ur.,
aei^tfiätio, önis, f. (aestuo), bie ,,n)ogenbe $8e= neque frigora neque aestus facile tolerare, Suet. :
lüegung"; baf). übtr. = bie Untuöc beä (Semüt^eä, aestus medii , Virg. - poet. bie ®ommet]^i§c, ,

%[w.x. — öeuncuöigcnbe, forglid^c ®cbanfcn, Cassiod. >fcön)üfe = (Sommer, vere prius flores, aestu nume-
bist. eccl. (5, 1. rabis aristas, Ov. trist. 4, 3, 57. c) bie-pi^eber —
aeMtfio, ävi, ätum, äre (aestus), in ^^o(ge l^ef= Sßunben in 5lranf§eiten ulceris aestus, Att. fr.
, ,
:

tiger innerer öi^e roaöen, Braufcn, I) ü. ^euer u. aestu febrique jactari, Cic. II) baä SSJattcn ber —
feiner SBirhmg: a) ü. ^euer, auftobcm, aufbraufen, ^(üffigfeiten, bie gteic^f. roie fiebenbeä SBaffer auf=
aestuat ignis. Virg. u. Ov. bi o. ber Sßirfung — !ocf)en, 1) eig. : a) bie Scanbung, baä 'Slntinn, 23$o=
beä ^euerö üon »Sachen = t)or .'pi^e roattcn , ftcu--
, gen üon (SJeroäffern wogenben
, U. hu branbcnben ,

betn, fo.ijcn, ^etg», fcötöiit fewn^ dum scribilitae ae- pelagus, Pacuv.: in
^•tutöen, 2öogen, fervit aestu
stuant, Plaut. ventis pulsa aestuat arbor, erf)i|t
: fretum saepe concurrit aestus atque effervescit,
fid^ Lucr. exustus ager morieutibus aestuat
, : Varr. LL.: ferventes aestibus undae, Ov. del- :

lierbis, Virg.: nebulä ingens specus aestuat aträ, phines aestum secabant Virg. quam (carinam) , :

Virg. tempus, quo torridus aestuat aer, Prop.:


: ventus ventoque rapit contrarius aestus, Ov. -
sole aestuante, Col. - o, teb. äöefen = -öitjc em= ^n^Ul, hk nad) bem Ufer gu u. rateber §urücJ)X)o-
4)finben, -ötfec fjubcn, ecöi^t-, ht\^ koh, üor .*C)i^e genbe 3rtut6, aestus maritimi ob. marini, Cic de- :
161 Aesula aetatula 162
cessus aestus, ß66e, Caes.: aestuum accessus et bsius (feine ^ugenb = er in feiner 5.) pertulit,
recessus, '^^inti) u. dbbe, Cic. aestus maxime tu- : Cic : aetatis maxime
poenitebat, an feine ^. ftie^
mentes, (2pnngflutf;en, PL: inanes aestus tobte , man fid^ am meiften, Liv. qui aliquid formae, ae- :

glutf), PI. minuente aestu, Caes. aestu secundo, tatis artificiique habebant
((^gf|. qui senes ac
: :

adverso, Sali. fr. cedente in mare aestu Liv.


: : deformes erant) Cic carus eris Romae donec
aestus decedit, Liv. —
b) ba§ SBBattcn u. ®ö&reit
,
,

te deseret aetas. Hör. - balb = 5ß^ecc§ ob. 5o$e8


: .

einer ^Iüffig!eit; ba^. bei Sucr. = bie SluSUrßmung, 2«tec, aetatis vacatio, Nep. aetatis excusatio, :

ber 2luöflu^ ber ßrbe, bes magnetifd^en ^twi^wn^Sf Curt. morbo atque aetate confectus Sali. ae-
:
, :

burd^ baö 2}iebium ber SuftiöeKen, f. Lucr. 6, 824. tate gravis Liv. nusquam tantum tribuitur ae-
925. 1001. —
2) übtr. a) bie leibenfc^aftL SBattung,
:
, :

tati, nusquam senectus est honoratior, Cic: ae-


3lufflcceflt^cit , ^i^t, wilbe ^tHi^Uit, civüis belli tate (Dor 3t.) non quis obtuerier, Plaut. - balb =
aestus, Hör.: aestus regum et populorum, Hör.: baö gcreiftece, mannbare 5lltet, quum in aetatem
u. üon ber Siebe, ut pelagi, sie pectoris adjuvet veni, pater mihi uxorem fratris sui filiam dedit,
aestum, Ov. —
b) ber innere SDtong, bie innere ®t- Liv. - V. Sebl., aetatem ferro {v. ^Öieine), t>a^ f)of)e
toait, bie uns uniüiberfteJ^Iid^ fortreißt, bef. ber s^a« Sllter »ertragen alt raerben fönnen (unb boc^ ni^t

,

tcnbrang, hi<i S^atcnlufi, ne aestus uos consuetu- Derberben), Cic. fr. fo auc^ aetatem pati, Sen. :

dinis absorbeat, Cic. te quasi quidam aestus in- :


ß) mit näl)erer SBeftimmung : iuiens aetas, ber erfte
genii tui procul a terra abripuit, Cic. c) bie — Slbfc^nitt ber Sebenäfa^^re ber (Eintritt in§ 2ibm ,

forgltd^c Unruhe, ttngftUd^e SSeforgniß, Sctlcgcn^cit, =


(ber beginn ber praüifc^en Söirffamfeit) Cic. ab , :

qui tibi aestus, qui error, quae tenebrae erunt, initio aetatis ob. ab ineunte aetate, Cic: a primo
Cic. explica aestum meum, PI. ep.: magno cu-
: tempore ob. a primis temporibus aetatis, Cic: a
rarum fiuctuat aestu, Virg. t)g(. 33ene(le ju Ju- ; prima aetate, Cic: flos aetatis ob. florens aetas,
stin. 11, 13, 3. - js^ iaitc^v Genit. aesti, Pacuv. 97. t)k Sugenb, Cic u. 21. bona aetas, bie guten 2>al)- :

Aesiila, ae, f. u. Aesülum, i, n. ein f)0cl^(ie= re, Cic: mala aetas, bie böfen Saf)J^e, Plaut. - ad
genbeö ©täbtd)en in bem Slequer-GJebirg (in 2a= petendum (magistratum) legitima aetas, Liv.: ae-
tium), nörbl. von ^ränefte: ^orm -a. Hör. carm. tas militaris ha^ gefe^lic^e ^a^r für ben Kriegs*
,

3, 29, 6: ^Jorm -um, VeU. 1, 14, 8; cgi. 6^r. ^ÜU bienft (ba§ 17te), Sali.: quaestoria {t)a^ 25fte, un-
ler'ä 9iom5 ßampagna 1. ©. 272 f. - ^aü. Ae§ü- ter 2luguft bas 22fte), Quint. senatoria (ba§ 25fte), :

länus, a, um, öfulantfc^, arx, Liv. 26, 9. §. 9. - Tac consularis {haQ 45fte), Cic - aetas jam con-
:

^lur. fubftö. , Aesulani, orum. m. bie ©inra. von stans, Cic, nondum constans Suet.: aetas fir- ,

Stefula, bieSlefuraner, PI. 3, 5 (9), 69. mata, Cic: aetas imbecilla Sali. infirma, Cic. , , :

aetäs, ätis, f. (jfgj. auö bem alten aevitas, v. aetas pubes, Liv. aetas tenera, Liv. aetas adul- : :

aevum), bie 3cittirf)f eit, I) ber einer ^erfon ob. ta, Cic: aetas grandior, Cic: aetas ingravescens,
©ac^e i^rer innern 3ktur nac| sufallenbe 3citt[;eil, Cic: aetas extrema exacta, Cic: aetas decre- ,

1) hk ße6en§jcit, baö ßeöcn in feiner 3^ttbauer be= pita, Cic: aetas longissima, Cic: aetas inferior,
trachtet (raä^renb vita = baä 2ehen nad) feiner Se= superior, Cic: si jam satis aetatis ac roboris es-
benöfraft), a) übf).: breve tempus aetatis, Cic: in set, Cic: quid aetatis tibi videor? Plaut. - v.
aetate hominum Plaut. aetatis spatio probati,
, : Sebl. quae vis non modo senior est quam aetas
, ,

burd^ eine lange Sebensbauer, Cic: volat aetas, populorum et civitatum, sed aequalis iUius, Cic:
Cic. aetateni agere nudam, Cic, ob. regio cultu,
: aetas arborum, PI. aetates aediticiorum, JCt. :

Sali., ob. desidiose, Lucr. aetas pure et elegan- : b) meton. = bie 9Jlenfc^en einer 3Uteröftufe bie 2tc> ,

ter et quiete acta, Cic aetatem degere cum alqo, : tctSclafTe (f. ^ifd|er gu Cic. de sen. 14, 46) vestra, :

Plaut., ob. inter feras, Cic: omnem aetatem de- Cic. puerilis aetas
: ha^ Knabenalter = "Oie ^na^ ,

gere in tranquillitate sine dolore, Cic: degere ben, Cic. aetas robustior, Liv.: haec aetas no-
:

omne tempus aetatis sine molestia Cic. gerere , : stra juris ignara est', Cic: omnes aetates, ordi-
aetatem cum alqo Sulpic in Cic. ep.: aetatem
,
nes, bie Seute jebeä Stlters, ^ung u. 2ltt, Cic: u.
conterere in alqa re, Cic aetatem consumere in : fo omnis aetas, Liv. - ba^. aetas tua bei ^ßtautuo
alqa re, Cic - aetatem, baö liebe lange 2ehen l^in= = bu, §^. vae aetati tuae, Plaut.-, sibi iuimicus
burc^ eine ßroigfeit eroig Plaut, u. Ter. fo aud;
, , , : magis qui est quam aetati tuae, Plaut. II) ber —
aetate , Flor. - in aetate (hominum) , im (menfcf)- einer ^ecfon ob. ©ac^e nur äu^erlic^ jufallenbe 2tn=
Iicf)en) Seben, je juroeilen (f. Srig §u Plaut, trin. t^eit an ber ^di, a^ im engern ©inne, ha^o Qtital-
24) , Plaut. »erb. in vita atque in aetate, Plaut.:
: tcr, bie Seit, Romuli aetas, Cic: ab aetatis hujus
u. fo in aetate sua Plaut. b) ein aJlenfd^enaltcc
,
— memoria, Cic: clarissimus Imperator suae aeta-
{von 30, feiten u. nur bei 2)id^tern üon 100 ^al^ren), tis, Liv.: nosträ aetate, Quint.: heroicis aetati-
eine ©cnctation, tertiam jam aetatem hominum bus, Cic: illustrium hominum aetates et tem-
vivebat (Nestor), Cic: hominis aetatem du- pora, Cic -meton., ba§ Scitoltcc bie Seit = bie ,

rare, Liv.: vixi annos bis centum; nunc tertia g}ienfd^en eineö ßeitalterä ein ®efc^led^t, quid nos ,

vi^dtur aetas, Ov. —


2) bie SebenSjeit, in loelc^er dura refugimus aetas? Hör.: incuriosa suorum
-
gmb. gerabe fte^t, baä ßcbcnSaltcr, bie S^örc, ha§> aetas, Tac: disce tarnen veniens aetas, Ov.
Slltct, u. bie einjelne SlttctSftufc, a) eig. : «) oljne poet. iibtr. verborum vetus
,
aetas bie alten 0e^ ,

nähere Seftimmung aetas succedit aetati, Cic: f(^led;ter ber SKörter, bie altgeroorbenen äüörter.
:

amicitia incepta pueris cum aetate (mit t>m ^a^^ Hör. art. poet. 61. — b) im meitern 0tnne, ber
ren) accrevit, Ter.: filius id aetatis, Cic: sumus 3eitabfc$n{tt,bie Seit ü6^., sempiternae saoculorum
id aetatis, Cic: aetate superiores ((^gf^. pueri), aetates. Cic: aurea aetas, bao golbene 3'-'italter,
Varr. - aurf) (v. gjie^rern) im ^lur. vincunt nu- ,
Ov. - omnia fert aetas, Virg. quidquid sub terra :

mero, vincunt aetatibus, Cic: ambo florentes est, in apricum proferet aetas. Hör.: longa aetas,
aetatibus, Virg.: homines omnium aetatium. Gell. bie Sänge ber 3eit, Hör. aetate tam longa Flor. : ,

- u. fpecielt balb = Sugenb , neque sciebat neque - JS^ "öen. ^lur. gero. aetatum; boc^ auc^ aeta-
per aetatem (roegen ber ^.) potis erat, Ter. u. fo : tium, Liv. u. 21.: ügl. 9?eue'ö ^orment. 1. S- 27ü.
amici regis, qui propter aetatem ejus in cura- Dubenb. ju. Suet. Äug. 31.
tione erant regni Caes.: dedecora. quae aetas aet&tbla, ae, f. {Demin. t). aetas), baö «mbe«.
,

c
(^eocgeS, lat.'btft^. ^aut>!Dt. Sliifl, XIII. 931). I.
163 aeternabilis Aethiopicus 164

olter, in primis pueronun aotatulis, Cic. de fin. lic^eö Söefen ibentificirt rcirb (Lucr. 1 250. Yirg. ,

5, 20. fK). - bef. brto n)ff*it4f baö 5iUin 2:icnfte


., ob. georg. 2, 325. Cic. de nat. deor. 1, 15, 40. mit ber
ber finnl. i.'uft ftifcftc 3uflfnbattcr, vexatores aeta- Diebenbebeutung, ba^ er alö aHbefruditenbcr öott
tiilao tiiae, Cii.: mcton., iiuUilgcre actatulac, ficf; in ein erjelid)eo'3^erf)äItni^ mit ber (Tvbe tritt) fa- ,

bcr Vcibonfdinft für \\n\c\i :iL'cutc Ijiiuiebcn, ISiiot. mä super aethera notus, Yirg.: Jupiter aethere
aeternAblllM, v (aeterno), ctotgrr £aufc UffiQ, summo despiciens, Yirg.: ne forte sacer (^eilige,
untjcrflänfllicö, Att. 'JG4 u. fpätcre JCt. alö Oii^tterfi^) tot ab iguibus aether conciperet
rttJtfl,

aefern&llii, c (acternus), für ewige SDauer ein* tiammas, üv.: stellae sub aethere tixae, Ov. —
gertdjtft, fwtfl, Kccl. u. Inscr. bafj. meton. a) (luie coelum) ber 4^immel = bie ^im^
:

aefernif Am, (aeternns), bie ettige Couer,


ütis, /'. meUbewcbner, ©Otter, oneravit aethera votis,Yirg.:
I) bio ffnjtflfett, aet. ininnitabilis, Cic: ex acter- alqm in aethere ponere, in ben §immel (unter bie
nitate ob. ex omni aeternitate verum esse, Cic. : Wcitter) nerfe^en Ov. ,

b) ber «Fimmel = göttliche
est cnim (diviuatio) ab omni aeternitate repetita, rffenbarungen, Delphosque meos ipsumque reclu-
Cic. —II) bie ttoi%e 2>auer, bie Untterflänglid^fcit, dam aethera, Ov. met. 15, 144 sq. c) ber eine —
aeternitas animorum. im 3H)- i^^id) bl. aeternitas, (^ott^eit umftraf)Ienbe 8i*tgianj, aethere plena
eiriiie ^-ortbauer ber ©., Unfterblicftfeit, Cic: cedri corusco Pallas, Yal. Fl. 5, 183. II) poet. übtr.: —
materiae, Tl.: imperii, Snet. - baf). a) ewige ^^-ort^ 1) (= aer) bie fiuft übF). clamor ad coelum vol-
,

bauer im Öebnd)tnif> ewige« ©ebdcfttnig, »rrewi«


, vendus per aethera vagit, Enn.: verberare ae-
gung, alci aeternitatem immortalitatemque dona- thera pennis, Yirg.: ferar per liquidum aethera,
re, Cic: alqm aeternitati mandare, üeretöigen, Hör.: patuit mihi pervius aether, Ov. 2) bie —
PI. pan.: opus aeternitate tuä dignum, beineä Reifere -Siebe = bie Cberweft (im @gf^. jur Uuter^
uufterblic^cn tRamenö Tl. ep. b) ewige »p^l«
,
— roelt), aethere in alto, Yirg.: tanges aethera, Ov.
fafttt, rogatus per aeternitatem tuam salutemque, - iCr 2tcc. aetherem (neben aerem) erft Tert.
PI. ep. —
c) ©wtgfeit, als Xitel ber J^nifer, aeter- adv. Marc. 1, 13. Serv. Yirg. Aen. 1, 58. - «ptur.
nitas vestra deceniat, Symm. adoratus aeterni- : aethera bei Spät., f. 3^eue"5 j^ormenl. 1. 3. 683.
tatem nostram, fpät. JCt. aether 1U8 (aethereus), a, um {(ch')-8Qiog) I) ,

1. aeterno, Ach'. ). aeternus. jum Sletber gebörig , ötberifi , natura, Cic: hau-
2. aeterno , äre ^aetenius) , ewig machen , »er« stus, Yirg. - ba§. jum Setter aB ©ii ber (SJötter,
ewigen, Yarr. b. Xon.
75, 20. Hör. carm. 4, 14, 5. b. i. 5um -Fimmel gebörig, bimmtifd^, dömus, Hör.:

aeternus, a, um, AcIJ. m. Comjmr. (3195. aus arces, Ov. umbrae, burcf) ben ^immet nerbreitete,
:

aeviternus non aevum), ewig, I) im engern (^inne: Catull.: equi, Sonnenpferbe, Ov. mons aetherio :

deus. Cic: causae, Cic: tempus, Cic: u. |o res vertice, ^ocb, big 3um §immel fic^ er^ebenb,TibuII.:
ab aeterno tempore fluentes in aeternum, non ignes, ^immtifc^e, fieilige 33egeifterung Ov. 11) ,

Grcigfeit ju (rrcigfeit, Cic. —
II) im rceitern Sinne, poet. übtr.: 1) 3ur fiuft übi). geberig, nubes, Lucr.:
a) ewig = ewig touemb, unUnHi^, untcrgänglid^, aqua Siegen Ov.
, ,

2) ^ur Cberwelt gebörig (im
nie erlcfd^enb, un^erftct^at, untjertilgbar un»etwcIF= , (>)gf^. 5ur Untenne(t), vesci aurä aetheriä, atf;men,
licfi, aud) = bcftönbig, fottwö^renb, gloria. Cic: ae- leben, Virg.: aethereä frui luce, Sil. - ai^ 2^te
rnmna, Cic: sollicitudo, Sali.: hostes, Liv.: con- ^orm aethereus oft in ben beften öbfcfim. ba^. ,

silia, ins Unenblid^e gel^enb, Hör.: sordes, üon Gir)ig= aud^ no(^ Ov. fast. 1, 473 2. 458 ed. MerJcel. u. ;

feit i^er, Curt. pro mortalibus gloriä aeterni, lln=


: Jiü. Yal. rer. gest. Alex. M. 3, 43 (24) roo Com- ,

fterblid^e gercorben, Sali. urbs (= Borna), Tibull.:


: _par..aetherior (etherior) fulgor. 3Sgr. aerius a. (S.
aeterno devinctos amoris vulnere, Lucr., ob.amo- AethiÖpes, um, 2(cc. as, m. {AidConsg), bie
re , Virg. aeternior natura (ligni) PI.
: aeter- , : Serco^ner bes :^anbe5 2Ietl^iopien (im engern unb
nioramala, Lact.: neiitr. plur. iubiiv. aetema , meitern Sinne f. unten) fcfiroarj non Xeint , bie
, ,

moliri, unfterblid^e X^aten, Cic. - S^al^. bie abnerb. Sletbiopier, PI. 2, 78 (80), 189. Cic. de div. 2, 46,
2(u5brr. «) in aeternum, auf ewig, ouf immer, Liv. 96. - im Sing. Aethiops, opis, m. (Aid-ioxp),
u. 21. — :

aeternum, auf immer, Virg., Hör. u.


ß) ÜJlobr, ©c^war^er übf). (©gf^. albus) Juven. 2, 23. ,

Tac - immer u. ewig, immer wicbcr, obnc Stuf»


ob. PI. 32,10 (52), 141 atrae gentes et quasi Aethio-

:

bcren, Yirg. u. Tac. y) aeterno, ewig, unauf= pes, Mel. 3, 7, 5: bem 23egegnenben ominö§, f. Ju-
btrlic^, Ov. u. PI. —
b) ewig = einig im ©ebä^tni^ ven. 6, 600 sq. Flor. 4, 7, 7: berüchtigt a(§ bämifc^e
fortbauernb, unflerBUc^e« 9?amen«, Pergama, Yirg.: 9)^enfc^en, cum stipite Aethiope , mit einem Storf,
virtus clara aeternaque habetur, Sali. S^ämling non 9)?of)ren, Cic post red. in sen. 6, 14.
aeth&chätes , ae, m. z. 2(cfjat, ber angebrannt -2Utrib., Aethiopesque lacus, ät^iopifc^e Seen,
einen mijrrfjenartigen @eruc^ non fid^ gab, niell. Ov. met. 15, 320 ^ngl. megen ber Sadf>e Isidor. 13,
Hutforbtger SPernflein, PI. 37, 10 (54), 139. 13, 4). - j$^ Aethlops mit langem i fpracfiinibrig
Aethälla, ae, /. {Ai&ct/.ia). I) = Ilva, m. f. — b. Sidon. carm. 11, 18. - S^anon: 1) Aethiöpia,
H) ber alte iRame ber ^nfet Chics, PI. 5, 31 (38), ae, f. {At^iontu), im roeitern Sinne alleö Sanb am
136. Sübranbe ber Grbe, im engern Sinne (Aethiöpia
aefh&Ius, i, m. {at&alog), hie 9luStroube, eine supra Aeg}T)tum) ba§ füblid^ non ^^^T(ä (x\xi S^iiC
Strt ebler 3Seintrauben in 3(egt)pten, PI. 14, 7 (9), 74. aufrcärtö gelegene nom arabifd^en 2)?eerbufen be^
W
,

aether, eris {klUn


eros), 2(cc. era, m. {(cid-r^o), gren3te unb bis an ^üfte beö inbifd^en a)ieere§
I) bie feurige ßuftregicn, bie c6crc, feinere fiuft, ber reic^enbe Sanb, \. „öabefc^, Slb^ffinien, Sljan 2c."
Slet^er (,6gf^. aer) , oft bei Lucr. u. 2(. - hai). bei big ungefäl^r lOo S.l8., bei hen Eilten in ein 'ö\U
ben alten ^^fjilofop^en (Stoifern) als Si^ u. ^^vrin= Iic^e§ u. meftlirfieä get^eilt {ha^. auc^ 3ura. ^(ur. f.
ein ber 2(IIeöbefru^tenben Sebensrcärme, bes ©fe« PI. 5, 8 [8]. 43 u. Sen. nat. quaest. 1. praef. 7),
menlarfeuer§, Lucr. u. Cic: ngl. 32o§ 3U Yirg. PI. 6, 30 (35), 187 sqq. iMel. 1, 9, 1 sqq. Sen. nat.
georg. 4, 221. p. 805. - bei ben Siebtem als ber quaest. 4, 2, 17. - für fWebrenronb üb^. ex Ae- ,

3(IIe5 umfc^ließenbe fiimmelSraum, au5 u. in bem thiöpia ancillula = eine 9}Jo^rin, Scl^inar3e, Ter.
bie (^eftirne entfielen, ber Fimmel, Stet&er, bef. alö eun. 1, 2, 85 (165\ —
2) Aethiöplcns, a, um
Sßo^nung ber (^i3tter, beffen .^err 3^"^ ift (.Virg. {Ai&io7Ti'/.cg^. öl biooifcb, bellum, PL: mare, Mela:
Aen. 12, 140), ber fogar mit ifm alä f)öc^fteä, gött= oceanus, ein %^ei{ beö atfant. Cceans junäc^ft bem
165 Aethiopis aevum 166
rceftt. Slfrica unter ber Sinie, PI. 3) Aethiöpis, — äUUm, cives, Plaut.: plagae, mit 2lnfpidung auf
idis, 2lcc. ida, /. {Aid-ionCg), eine 2trt (Salbei, SJideager u. bie calgbonifcfie ^agb. Hör.: u. fo arma,
roal^rfd^. Salvia AetMojns (L.) , 2Jlo5rcnfol6et , PI. cuspis beg SletoUerg 2)iomebeg Virg. urbs ober
24, 17/102), 163 u. ö. — 4) Aethiöpi§8a, ae, f. Arpi,
,

com 2)iomebeä gegrünbete ©tabt 2lrgi;=


bie
, :

{Ai&Lomaaa, fd^Ied^te ^orm ft. Aid-ionig), bie Sie. rippa (2lrg9npa) ob. Slrpi in 2lpuaen (f. Diome-
Vulg. numer. 12, 1. Ambros. apol. Da-
t$iot)ierin, des), Virg.: ba^. campi, bie aetolifc^en = apulifd;en
vid. 4, 18 u. ep. 63, 57. Hieron. ep. 22. ad Eu- dbmm (üon (Eannii), Sil. - 2)aü. abgeleitet: 1)
stoch. c. 1. —
5) Aethiöpus, i, m. = Aethiops, Aetölia, ae, f. {AhtoXia), bie im loeftl. (^riecf)en=
ber Stet^iopicr, attrib. = öt^ioptfd^, rhinoceros, Lu- tanb jroifc^en bem 050I. Socriö u. atcarnanien ge=
cil. sat. 3, 21. legene Sanbfc^aft Sletoiien, füblic^ oon ^^effalien
1. Aethra, ae, f. {Atd-Qa), I) Xod^ter be§ ^ö= u. @pirug, j. etroa Artinia u. Lepanto, Cic. u. 3(.
nigö ^ittl^euä in ^röjene, 3J?utter beä ^^e[eug üom — 2) Aetölicus, a, um (AiTajXixog)^ ätcltfcö,
aiegeuä, Hyg. fab. 14. Dict. Cret. 1, 3. Ov. her. 10, aper, ber errimantifd^e ©ber, Plaut.: bellum, Liv.
131. —
II) Xo^itx beä Dceanuö, mit raelc^er Slttag — 3) AeAöliti , idis f. {AhtoUg) bie SlctolictiB,
, ,

12 2;öcl^ter, bieögaben, u. 'ti^n ^gaä jeugte, Ov. Deianira (2;oc^ter beg Deneug, ^önigg uon 2(eto=
fast. 5, 171. lien), Ov. her. 9, 131. - 4) Aetöliu§, a, um (AI-
2. aethra, ae, f. (at-S^oa), bie Slet^ctreflion ber rcjUog), ätoUidt, heros, ber Sletolier 2)iomebeg,
©eftirne, bie ^titm SBldue bc§ 2tet5er§, bie 5cIIc, Ov. met. 14, 461.
reine ßuft, Lucr., Yirg. u. ST. äetöma, ae, f. {aiTtofia), bag breied^ige ©febcl«
aetiölögia, ae, /. (aiiioloyCo), bie Stuffud^ung felb eineg S^empelg 2c. Orelli inscr. 6919. Reines, ,

unb ®tünbe,bie SScweWfü^tung, rein


9?ad&tt)eifung ber inscr. cl. 2. no. 17.
lat. causarum inquisitio (f. Sen. ep. 95, 65), aevitäs , ^orm für aetas , üon ae-
ätis , f. (atte
Gramm. vum) , hk ber einer ^erfon sufalteube
Scttticif ett =
Xetiön, önis, m. QiariMv), txxi Berüi^mter grie= 3eittl^eit, bie SeBen^jcit, bag ßeßcnaottcr beg 5Dien=
tflifd^er 9}Zaler, 3^ii9^"offe beg Sudan, Mül^enb um fd)en, aevitates censento, XII tabb. b. Cic: si mor-
bie 107. Dl, Cic. Brut. 18, 70 u. a. PI. 35, 7 (32), bus aevitasve vitium escit, l^ol^eg Sllter, XII tabb.
50 ed. Jan. u. a. b. GeU.: aevitatem annali lege servanto,bag2(mtg=
aetite, 2lcc. ten, f. e. un§ un6e!annte 6c^ling= alter , XII tabb. b. Cic. - aber ad aevitatem tem-
pflanze, PI. 24, 15 (89), 189 ed. Jan. poris, bie eraige 2)auer ber ^^xi, Apul.
äetiftes, ae, m. («fTtT???), ber Slblerflein, ein unä aeviternus, a, um
(aevum), alte g^orm für ae-
unbefannter ©tein, ber fic^ im S^lefte beä 2lblerä fin= ternus , Varr. naturae prorsus et retro aeviter-
:

hiw foü, PI. 10, 3 (4), 12 u. ö. nae, üor= u. rüctroärtg eroig, o^ne Stnfang u. @nbe,
äeti'tls, tidis, f. {uBTiTig), ein ©belftein, ber eine Apul.
2re^nlic^feit mit ber ^arbe beg Slblerä fiat, PI. 37, aevum, i, n. (aiwv) , I) bie f($rttnFcntofe , cwiftc
11 (72), 187. 2tit, bie ®tt){flf eit, Lucr. u. a. 2)ic^t. : in aevum,
Aetna, ae, f. (Ai'rvrj; iiaf). aud^ bie gried^. ^orm für alle ^dt, Hör. u. PI.: ex aevo, oon (Sioigteit
Aetne, es, f. f. Surm. ju Ov. met. 2, 220. äßeber ^er , üon je^er, Vitr. ab aevo condito feit 2lnbe^ :
,

gu Lucan. ber feuerfpeienbe Serg Stctna


5, 99) , I) ginn ber 3iJeIt, PI. - haf). bie cwiße ®oucr, Unöerr
auf ©icilien, i. Monte Gihello, Lucr. 6, 639. Sen. ßänglfd^fett, Unflet6Itc$fcft, populis donare mortali-
ep. 79, 4. PI. 2, 106 (110), 236. - nac^ bem 3Jlt)t§u§ bus aevum, Lucan. 9, 979. II) bie mtüdffeit, —
bie 33ergmaffe, roeld^e Jupiter auf 'hzn ©iganten A) ber einer ^erf. ob. ©acf)e ifjrer innern 9iatur
Xijp^oeug (ob. 2;i)p^on) ob. ©ncelabuä (f. Ov. met. nac^ SufalTenbe S^itti)üir 1) bie ütUn^eit, bie na=
3, 303. Virg. Aen. 3, 578) raarf; hoJ). fprüc^ro., türli(l)e 2c6cn§baucr, bag 2c6en, a) im Stllg. : imbe-
onus Aetnä gravius, üon einer fd^raeren Saft, Cic. ciUa (natura hominum) atque aevi brevis , Sali. :
de sen. 2,4.- ober na^ 2lnbern im Innern Vit aevum agitare sub legibus, Virg.: aevum agere
Sßerfftätte SSuIcang u. feiner ßtjclopen, bie Tjier 3u= in armis, Pacuv. bd Cic. aevum exigere studiis, :

piterä Sli^e fc^mieben , f. Cic. de div. 2, 19, 43. Ov.: aevum traducere leniter. Hör.: impendere
-
Yirg. georg. 1, 472, 'baiiW SSo^ p. 191 sqq. - ^n omne aevi sui spatium in id solum opus Vell.
feinen ßrater ftürjte ber ^^ilofopl^ ßmpeboc(eg,Hor. ü. Sebl., perbrevis aevi Carthaginem esse, Liv.
,


art. poet. 465. - 3)ao. Aetnaeus, a, {AIt- um b) ingbef. ein SWcnfcftenolter (oon 30 ^af)ren) eine ,

vaTog), jum 2letna gel^örig, ätnditfd&, bc§ Sletno, ignes, ©enerotton, ter aevo functus, Hör. carm. 2, 9, 13.
Cic. atg 33einame beg ä^ulcan , deus Val. Fl. u.
:
, :
— 2) hie «ebengjdt in raelc^er Smb. gerabe fte^t,
,

ber ©i)c(open fratres , Virg.: pastor, ber ßi) dop


, bag 2thenUlUt, bie 3o5te, bag atltct, bie Sltterö-
^olpp^em, Ov.: flumen, Ov. - ^lur. fubftü., Aet- ftufe, a) ühi). : meum aevum, Hör. onmis aevi ho- :

naei, orum, m. hk Slnsio^ncr be§ Stetna, Justin. — mines, SJtenfc^en jebeg SHIterg, ^ung u. 2(It, Suet.:
haf). meton. iimrs xoro toto) = itdltfcö, tellus, ©i== aevo florente puella, Lucr. üos aevi, bie ^ugenb, :

cilien , Ov. triumplii Sil.


: ,
— II) ©tabt am ^u^e Lucr. Ov.: integer aevi, in ber Silüt^e ber ^ai)vc,
u.
be§ 33ergeg Sletna früher Innesa j. S. Maria di
, ,
Virg.: primo exstinguor in aevo, Ov.: u. übtr.,
Licodia ob. S. Nicolas diArenis, Cic. Verr. 3, bag Slltec bie äDauer ber X^iere u. '^pflaiijeu pis-
,
,

44 105. - 2)aD. Aetnen§i8 , e jur @tabt 2letna cium, aOorum, PI.: crescit, occulto velutarbor
,

gehörig, ötnenftfcö, ager, Cic: ^lur.fu6ftb.,Aetneu-


,

aevo, fama Marcelli, unoermerft, Hör. b) iuö- —


ses, ium, ra. hk Ginro. ber ©tabt 2tetna, bie Oletnen- bag mjt muv, aevo macieque senescunt,
bef. ,

fer, Cic. u. PI. Lucr.: aevo confectus, Virg.: annis aevoque so-
Aetöli, örum, m. (AItioXoC), bie SCctoltcr, 'tik luti, Ov. aevi maturus, r)od)6eiar)rt, Virg.
gran- :


:

üom 2(etolu§ (©o^n beg ßnbgmion) ber mit einer dis aevo, Tac. B) ber einer ^Jßerf. ob. ©acf)e nur
,
1;
©c^aar (Speer (äolifc^en u. pelaögifc|en ©tammeg) äuBerli^ jufaüenbe Slnt^dl an ber eioigcn^eit,
Liv.
bie Seit = bag Qtlialttt, omnis aevi clari viri, :
auä eiiä flüchtete benannten ^öe'rao^ner ber ^ax(t)^
,

fc^aft Sletolia bie fic^ fpäter jum ätolifc^en 33unb intra tarn brevis aevi meraoriam Liv. ingeuia , :
,

oerdnigten, Liv. 31, 28 sqq. Plaut, capt. prol. 25 nostriaevi, Vell.: nostro aevo, Voll.: ejus ae vi
u. 59: öenit. Aetolum, Virg. Aen. 11, 308. Stat. rex, PI.: omnibus aevis, Ov.: tot aevis, PI. '^) —
Ov.: qui
Theb. 2, 372. - Adj. Aetölun, a, um (AiiojXug), bie Seit üb^., veteris uon iusciusacvi,
Iö7 af aft'ectuose 168

praesenti potentiil credunt oxstingiii posse etiiim Eutr, bef. tabetnb


: regni, Quint. Cicero nimius
, :

sequontis aovi memoriam, Tac. - jt^ Dibform risus äff., ein alI',ugro^er ^'^eunb beä Säd^erlid^en,
aevus. i, vi. {6 cctutv), Plaut. Pocn. 5. 4, 14. Lucr. Quint.
2, 5(;i: 3, GÜ3 (<bOb). affeot&frlx, icis, f. (affectator), bie 9]ad&ifferin,
«f, altlat. - al), »on, f. Prise. 5t)() P.; von veritatis, Tert. praescr. 7.
5lltcro I)ev biö in bie fpätt\^eit üblid)c(yorm in t)cn affeote, Adr. (affectus), ergriffen, mit ©mpfin-
Ci'innal;mc 2luo(iabebüd)crn, nact) Cic. or. 47,
u. bung, Tert. anim. 45.
158 u. Vol. Long. 2224 P.; jotjt nur nod) nnrf)nieio affectio, önis, f. (affieio), baö burd^ gcraiffe äu=
bar auf ;^Nnfci;rn., 3'^^. afvobis, Orelli inscr. 3114 Ginioirfungen berairfte SSerr^ältni^ ber Su-
f^ere ,

(= Gruter inscr. 4i)i), 12): afCapua. Orelli inscr. fianb, I) bas burd^ äußere Umftänbc beroirtte ^^cr=
3308 (= Gruter inscr. 150, 7) u. in ber ^-orm af-
Ijältnif; einer Sad^e ^ur anbern bie SBejle^ung (f. ,

volo, altlat. =
avolo, bei Paul. Diac. p. 2(3, 2. Cic. de inv. 1 25 36) quaedam ad res aliquas
, ,

ilfer, f. Afri.
afirUbör, bra, bruni (ad u. faber) = 'ivrt/vog,
äff., Cic. top. 18, 68 u. 70.
,

II) ber Suflanb, bie —


a^i act. funftfcrtifl, funflrcicö, Symni. ep. 3, 17.
,
— 58efioffenöelt
Cic. — ^näbef.
, coeli,
: 1)
astrorum bie (SonfteUation,
,

ber Suflanb beö Äörperö bie ,

b) paff., funflflfmdfl, Paul. Diac. p. 28, 1.


58crfaffung, SDiJpofttion firma corporis äff'., fefte

,

affäbiliM, e, Adj. m. Compar. (aftbr), onfprccö-


öefunbljeit beö Äörperä, Cic. Tusc. 5, 9, 27. 2)
bor, b. i. fcutfclig, attabilis, blandus, Nep.: in omni
ber Suflanb beö (3eifteä , Öemüt^eö , bie ?8erfafTung,
sermone omnibus alfabilem et jucuudum esse Stimmung , aiufgelegt^eit nud^ ®ef!nnung mit u. , ,

velle,Cic: sermone atfabilis accessuque facilis, ol^ne animi, oft b. Cic. - "iiai). prägn., a) als Ueber=
Sen.: nee visu facilis nee dictu aftabilis ulli, Virg.:
fe^ung üon nd^og = ha^ aufgeregte, lebhafte ©e=
odium blaudum et affabile, Sen. - alius erit affa-
fü^l, bie ®emüt5öbe»egung, ber 5lffect, Gell, 1, 26,
bilior, alius expeditior, alius promptior in elo-
10 u, ö. —
b) bie „lüol^lraollenbe gärtlic^e (Stim- ,
quendo, Sen. ep. 79, 8.
mung'^ = bie Steigung , Stete, SärtlfdöFeit nullä af- ,

affäbilltäM, ätis, f. (aftabilis), bie SlnfpcecöBar«


fectione animi, ol^ne SSortiebe, Tac: u. fo äff.
feit
, bie fieutfeligFeit , comitas affabilitasque ser- Vera, Justin.: simiarum generi praeeipua erga fe-
monis. Cic. de oft\ 2, 14, 48. tum äff., PI.: laetas inter audientium affectiones,
aftäbiliter, Adv.m. Superl. (afi'abilis), leut«
unter freubiger Seroegung SSegeugungen ber 2ln= ,

fclig,alloqui. Spart.: afiabilissime dicere, Gell.


pnglid^feit, Tac. - u. meton., affectiones, bie (55e=
affäbre , Adv. (aöaber) = ivre/viog f unflge*
genftänbe ber Siebe bie fiteben = bie i^inber. Cod.
,

möf, factus, Cic, I. Yerr. 5, 14; »gl.


f unfigcccd^t
Gell. 7, 7, 5. Prise. 1009 P.
,
Theod. 13, 9, 3. —
c) bie »iaenöfraft
,

ber SBiae, ,

tenendi, JCt. abfol., nostra äff., JCt.


:

affabricätüs, a, um (ad u. fabricatus), burd^


Äunfl öinjugefügt, angeFünflelt, Augustin. de music.
aftectiösus, a, um (affectio), öoU Steigung,
Tert. anim. 19,
6, 7.
affectiFu§, a, um (affectus), I) ergreifenb, äfft-
affdbülätio , önis, /. (ad u. fabula), bie SÄu^»
anwcnbung einer erjöilung, alö Ueberfe^ung von cirenb, Boeth. Aristot. top. 1, 13, p, 670. — II)

irriuvü^iov Prise, praeexerc. rhet. 1 (p. 552, 7


einen 2tffect (SSBiaen) bejeid^nenb, Prise. 1054 P,
y

ed.' Halm., i,. 1330 P.). affecto (adf,), ävi, ätum, äre (affieio), I) itd& an
affamen (adf.), minis, n. (affor), bie Stnfprodtie, etroaö mad^en, nad^ ob. ju etraaö greifen, ubi nulla
datur dexträ affeetare {sc. navem) potestas , gu
Qlnrcbc, Apul. met. 11, 7 u. 30, Juvenc. 1, 91.
affaniae , arum f. teere Sluöftüc&te SttuSteben, ,
erftreben ^u faffen Virg. bal^. viam einen 2Beg
, , : ,
,

aötnfeljüge, Apul, met. 9, 10 u. 10. 10 (rcoöilbebr. einfrf)lagen , um ju irgenb einem 3^^^^ 3U gelangen

lieber assanae ob. assannae [©rtmaffcn mit 2Öor=


= auf etraaä auöge^en, eä gu errei^en fachen, eam
teu = SBinfetjüge] lefen roill f. §ilbebr. 3U Apul. affeetat viam, ut etc., Plaut.: viam affeetat Olym-
,

met. 9, 10. p. 771 sg. SSgl. jebo^ Gloss. Labb.: po, ben Sßeg einfc^Iägt ^um D. Virg. u. fo quam , :

'atfaniae ovÄ^fxara^). viam munitet, quod iter affectet, videtis, Cic: u.


affäri (adf.), aöor. spem fid^ an bie Hoffnung Italien fie liegen Liv.
, , ,
f.
affatim Adv. (üon ad - ^^affit), morbo affeetari, ^eimgefud^t raerben, Liv.
u. fatim), gur ®t-
(adf.),
nüge, ^tnlängltd^, äff. est, Plaut.: usque äff., Plaut.:
— 11) ernftttd&>, eifrig nad^ etroaö trod^ten, eä ftdS»

äff. vesci, Cic. - fnbftn. mit Genit., äff. est homi- ju eigen ju mttd&cn», eö ju beft^en flreben, a) übi}., im
uum, Plaut.: sibi copiarum äff. esse, Liv. : habe- guten ©inne, affluentiam, Nep.: artem, Quint. -
tis lignorum, Liv.
afi'. im übün ©inne [etbenfc$ftftltd& nad^ etmaö ftreben,
,

1. affätus, a, um, f. affor. auf etraaö ausgeben, dominationes Sali, fr.: re- ,

2. affät&s, US, m. (afforj, 'üa^ 2lnrebcn, bie Sin- gnum, Liv. immortalitatem Curt. diligentiam
: , :

tcbc, Slnfprac&e (poet.), Virg. u. %. in supervacuis, PI, - mit folg. Infinit. ^ Plaut.,
affectätlo, önis, f. (aft'ecto), I) bie SeflreBung, Ov, u. Quint, —
b) ^mb. ob. ^mbs, 9Zeigung an
baö Sracftten nacf) etroaö saj)ientiae. Sen.: coeli, i!d^ ju Rieben =, auf feine ^dte ju jteben-, ju gewinnen
,

bie ©rforfd^ung, PI. - bef. tabetnb = bie «Suc^t nad^ fud&en, civitates, Sali.: studia militum, Tac. c) —
etroas , circa aes Corinthium mira aft\, PI.: Ger- ßigenfd^aften offccttren, erfünfteln, erbeud^eln, rem,
manicae ©ermanen gu get=
originis äff., ©ucf)t für Quint. - hai). affeetatus, a, um, non ber S'tebe 2c.,
ten, Tac: imperii, Suet. —
II; (r^et. t. t.) bie Slf> affectirt, geCunflett, maniertrt, gefucbt, oft hü Quint.:

fectatlon, bie @uc§t originett ju fe^n, bas SOlaniertrte, ©gf^., affectata aliis castitas, tibi ingenita atque
©cfucöte, bie Stereret, Quint. u. Suet.: äff", mala = ianata, PI, pan,
y.ay.6i:r]).ov, bie üerfe^rte S^iac^a^mung , Slffectation, affector, ätus sum, äri (9Zbform 0. affecto), I)
Jul. Vict. art. rhet, 22 (p, 436, 5 ed. Halm., p. nad^ etraaä regnum, Varr, b. Diom,
eifrig ftreben

,

255, 22 ed. Bau.). 377 P.: amorem, Cassiod. var, 8, 20. 11) ju
affectätö, Adv. (affeetatus t). affecto, vd. ].), ^m'o. Steigung befcmmcn, biöpontrt werben, ad mu-
mit attcr 2tbftc$t, Lampr. Heliog. 17. §, 4, lierem, Äpul. herb. 15 gro. {ed. Ackerm. c. 16, 3
affectätür, öris, m. (affecto), ber oon bem @tre= Ueberfd^r. mulierem affeetare).
Seit«, »on ber Ouc^t nad^ etra. Söefcelte, justi amoris. affectuöse, Adv. (affectuosus) ,
»oU Steigung,
169 affectuosus aifero

Serv. Virg. ecl. 9, 27. Cassiod. var. 3,4: Superl. Tac. u. Juven. — b) ccn järtUd^en 3lffecten , bie
h. Sidon. ep. 4, 11. ßeibenfc^aft = bie jörtlic^e 9?efgung, "i^a^ SSBoainjotten,
affectuösus (adf.),a, iim(2. affectiis),nci9mt9§= bie Särttic^fcit, Siebe, erga fratris üliam, PI. ep.:
»oll, licBeöoU, jörtlti, Macr. sat. 2, 11, 5 n. a. afiectum parentis exhibere, PI. ep., ob. praestare,
Spät. Suet.: ba^. meton., ^:piur. affectus, bie geliebten
1. affectus, a, um, PAclj. m. Superl. (t). affi- @egenftänbe,bie ßie6en (SÖeiber u. Äinber), Lucan.,
cio), onget^an, I) mit Abi. = mit etraag begaBt, öer« Capitol. u. S(. —
c) bie S3Biaen«fraft, ber JSBiUe, äff.
fc^en, auSgcrüfict, auSgeftattet, virgis, spoliis, Plaut.: furandi, JCt.: abfol., quia affectu carent, JCt.
audaciä, Ter. : virtutibus, vitiis, Cic. — II) abfof., Afferenda, ae, /". (afiero, sc. dotes), bie @öt
irgenbröie förperltc^ ober geiftig ,,afficxrt": 1) !ör= tin , meiere bem Stet ber Sarbringung ber 3}citgif.
perlte^, in einer geroiffen SSerfaffung, einem geraiffen mx't) anbereröoc^jeitögaben üorftanb,Tert.adv.nat.
3uftanbe befinblid^ , btö^onf et , aufgelegt , Bcfc^affen, 2, 11.
eingerichtet, a) übl^. affectum iuvenio, : quomodo te affero, attüli, allätum, afferre (adu.fero), Ut-,
Ter. num manus recte aifecta (in einem fe^ter==
: $erBei=', Einbringen, ^tragen, =fcöaffcn, ^liefern u.
freien ^uftanbe) est, quum in tumore est, Cic: bgl., mit folg. ad ob. mit bl. Bat. beä i^rtö ob. ber
quemadmodum oculus conturbatus non est probe ^:perfon, I) eig.: 1) u. leb. ^iJefen: C. Attuli hunc
affectus (nicf;t geprig im ©tanbe) ad suum mu- (pbe hergebracht). Ps. Quid attulisti? C. Adduxi
nus fungendum , Cic. : sie ad somnum proUcisci yolui dicere, Plaut.: affer huc scyphos, Hör.:
corporibus afitectis , ut etc. , fid^ 'titm <2c^Iafe in inde mortuus Ptomam allatus, Liv. : äff. eo (bal)in>
einer fotc^en S^erfaffung übertaffen, Cic. - übtr., mimera cujusque generis, Nep.: scrinium cum
üom öimmet, quomodo afiecto coelo compositis- literis ... eodem (ebenba^in), Sali.: viginti minas
que sideribus {hti n)etrf;em ^uftctnbe beä öimmetä, ad alqm, Plaut.: argentum alci, Ter.: camelis
bei raetd^er Stellung ber 6terne, b. i. unter welcher (auf Ä\) cocta cibaria, Curt. ex propinquis urbi- :

ßonftelfation) quodque animai oriatur, Cic. b) — bus cocta cibaria in castra, Liv.: alqd domo,
üon nad^t^eiliger ©iniöirtung, afficirt = angegriffen, Cic. omnem cibum pede ad rostrum, veluti ma-
:

Icibenb, gefc^ttjöcfet, jerrüttet u. bgl., Caesarem gra- nu, afferens, PI. scribam sibi pugionem a Bibulo
:

viter affectum jam videram, Cic: valetudine af- attulisse, Cic. alimenta nubibus, jufü^ren, Ov. -
:

fectus, an ber (äejunb^eit angegriffen, franf, Caes.: insbef., afferre epistolam ob. literas ad alqm, über*
aetate ob. senectute jam affectus, Cic: affecta bringen, Cic. u. 31.; u. im '^affio, aff'ertur epistola,
jam aetate, Cic: in corpore afiecto vigebat vis afferuntur literae (ab urbe, ab alqo [uon ^mb.
animi Liv. Superl. Mnc remiges ßrmissimi,
, : , eilä 2lbfenber] , ex Asia) , ein 33r. wirb überbracbt,
illinc inopiä afectissimi, Yell. - übtr., pars rei tömmt an, Plaut., Cic u. 21. - abite illuc, unde
publicae male affecta, Cic: civitas aegra et af- malum pedem attulistis, ^ierf;er gefegt, Catull.:
fecta, Cic: affecta res familiaris, affectae res, te qui vivum casus attulerint, f)ergebrad;t, =ge= . . .

jerrüttet, Liv.: affecta alcjsfides, ber raanfenbe fü^rt, Yirg. : ba^. se afferre, fid^ roofjin tragen =
(Erebit, Tac —
c) ber 3ett nad^, bem ®nbe na6e, loofjin f ottimen, rao eintreten, Ter. u. Virg.: u. ebenfo
jur «neige ge$cnb (ogt. Gell. 3, 16, 7) bellum ctfe- , im ^^aff afferrihanc urbem, na^en
., bic[cr St.,Yirg.
ctum videmus, et, ut vere dicam, p>aene confe- 2) ü. 33oben U. SSäumen = alö ertrag öringen,
,

ctum, Cic: bef. üon hen ^ct^re^seiten, aestatejam tragen, Eerocröringen, talis ager post lougam desi-
prope affecta, im ©pätfommer Cic. fr.: bieme diam laetas segetes affert , Col. - vitis afferre se
affecta, Sil. — 2) geiftig, in
,

irgenb einer 3]erfaffung uvam ostendit Varr. surculi qui primum flo-
, :
,

ob. Stimmung befinbli^, angegriffen, ergriffen, gc= rem afferimt, Col. plantae sinapis plus vere affe-:

flimmt, gefinnt, ita magis affectis animis quam ,


nmt, Col. - u. D. '^CLi}X, magnum preventum poe-
doctis, accusatione victus est, ergriffen, ai§> über= tarum annus hie attulit, brachte eine gr. 2luöbeute,
jeugt, Cic: quomodo sim affectus, Cic: eodem mar fe^r ergiebig an 2)., PI. ep. 1, 13 In. - v. .öanb=
modo erit sapiens affectus erga amicum, quo in lungen, pecuniam, @elb einbringen, öerainn'brin=
se ipsum, Cic. : est miro quodam modo affectus, gen, Sen. ep. 76, 14 (18).
öerftimmt, Cic. : affectos animos recreavit, bie be= II) übtr. : A) im SlUg. ,
öer&ei- , iev, mitbringen,
flimmerten @., Liv. bei etroaä jcigcn, baben, pacem ad vos atfero, Plaut.:
2. affectus , üs , m. (afficio) , ber burcf} äußere aliquantulum (.sc. dotis) quae afferret, Ter. con- :

Ginbrütfe bemirtte förperlic^e ob. geiftige Suiianb, sulatum m


familiam, Cic auimum vacuum ad res
I) ber lörperlic^e Suflanb, bie »erfaffung, SDi^iJofition, difüciles scribendas, Cic: unum hoc vitiuni se-
corporis affectus (^lur.), Cels. 3, 18 In. u. (o^ne nectus aftert hominibus, Ter. nihil ostentationis :

corporis) 2, 15 ej:tr. II) ber geiftige, ber Sufianb, — aut imitationis, Cic: matri salutem. Ov. alci :

bie »erfaffung, ©ttnimung beg ©emütp, 1) im StKg.: auxilium, Ter., opem, Ter. u. Ov. - inöbef., den-
animi, Cic: mentis, Ov. - abfol. = ber ®emüt$^' tes in dominum (oon ben |)unben beä 3lctäon\ ge-^
juffanb , bie ©emütbSfiimmung bie 3flegung be§ -^cr- , gen xi)xm öerrn richten, Varr. - maiuis afferre
Senö, bie ©mjjfinbung, ha^ ©efübl, tacitus, Ov. pu- : alci ob. alci rei, an ,3mb. ,s>anb legen, fid; ücrgrei=
blicus, öff. Stimmung
Intimi affectus mei, , Sen. : fen, Cic: u. fo bonis alienis manus, fid; oergrei-
Sen. veri affectus (@gf^. affectus ficti et imi-
: fen, Cic: manus sibi, mnl) an fid; felbft legen
=
fid^ tobten, Plane b. Cic^ manus suis
tati), Quint. u. Tac: hunc affectum adversus vulueribus,
omnes habere Sen. dubiis affectibus errat , Ov. fie mieber aufreihen, Cic: beneficio suo
manus,
— , :

2) baä erregte lebpfte ©efü^l = ber affect bie , bie 2B. raertl)Ioä marf)en, Sen.: oljnc Xaiiv, pro se
®emüt566ett)egung ßeibenf^aft (claff. animi motus ,

ob. commotio) griec^. nä^og (ügl. Quint. (5, 8, 2.


,

Gell. 1, 26, 10), amoris, avaritiae, metus affectus,


Quint.: diverses affectus exprimere, flentis et
gaudentis, PI.: affectus erumpunt, frigescunt, „mit (<!)en)alt nötigen", Cic u. 21. (ugl. Xval ya
languescunt, tepent u. bgl., Quint. ^^sbef.: a) — Liv. 42, 29, 9 u. bie 2lu5lgg. ju Ov. her. 17, 21 bie
33eifp.): vim et manus afferre, 3U (^eioalt u.
Bon heftigen 21^'ecten (ügl. Sen. ep. 75, 10), bie üiv^

ßcibenfd^aft = bie ®ier lia^ »erlangen, PI. pan., ,


maltt^ätigtciten fc^reiten, Cic
171 afficio afficio 172

B) inöbc). 1) eine 5iacl;nc^t, ein öcrücf^t k. ttitf


: mit ctraa§ in !Berb{nbung, Sufammenbang, in ein
ftcn, blnterbrin^rn, sriö non jiK-uiidissimum me vo- «erbdltni# bringen, eac res, quae quodammodo
bis muiciiun allaturum. (ic: qui de me riimores affectae sunt ad id (mit bem in einem geroiffen
atleruntur. Cic. lil. ati'ertur fama, Liv. -öfter : Ü>erl;ältnif} ftef;en), de quo quaeritur, Cic. top. 2,
arti'rre alqd ob. de ahja re (luie ^(qhv), etioaö nlö 8 u. a, 11.
^JJad[)rid;t, Munbc, 33ot)d;nft, (>)enid[)t 2C. ü6cr. ober II) auf ^nii). ob. ctraaö einwirfen, (Sinbrud ma>
Ibintrrbrinorn, Jiirlbrn, aw ob. occfünbigcn, juttagen, eben , A) alqm alqä re, burd^ ctraaö auf
u. jraar:
iiDVuin. aii(iuid uovi. Tlaiit. u. Ter. miros terro- : ^mb. irgenbraie einrair!en, =il;n in eineiiage,in
res (Sd;recfenönad;rirf)tcn) ad alqm, Cic: eo de eine Stimmung u. bgl. üerfe^en = ^mbm. etraaä
llortcnsii morte mihi est allatum , eö ift mir bie antbun, oerfcbaffen, ermeifen, geben, verleiben, jufoms'
';)Jad;rid)t ^uc^efommcn, Cic. : jam diu nihil novi ad men ob. :)uf[ie8en ob. angebeibcn lafTen, miberfabren
iios aöerebatur, l)abcn nid;tö 9?cueö gefrört, Cic: lafTen, oerurfadben, bereiten, macben, mit etraaS beim>
exspecto, quid illim (uon bort) afferatur, Cic. - fucben, befoUen, erfüUen u. bgl., alqm lucris, (^eroinn
be[. mit folg. Acc. u. Inßn. Caelium ad illum , h^mt^n Plaut. , mit guten 9Zad^= : nunciis bonis ,

attulisse se quaerere etc., Cic: quum crebri iiun- rid^ten erfreuen, Plaut.: praedä atque agro adoreä-
cii aft'errent male rem gercreDarium,Nep.: quum que,mit iieuten u.Sanb u. ^tul^m bereidiern, Plaut.:
alii atque ahi iiuncii belhim instare atterrent, ba alqm maximä laetitiä, mit großer ^r. erfüllen,
eine 9hici)rid;t über bie nnbere ben nnl^en 2Iuöbrud^ Caes. u. Cic. ignominiä mortuum egestate vi- : ,

beö itriego nnfünbigte Liv. u. im ^nffiü crebri , : ,


vum Cic. alqm ampHssimo regis honore et no-
, :

rumores aüeruiitur (eö üerbreitete fic^ ein ©erüd^t mine, Cic res sordidas deorum honore, gijtttid^e
:

über baä anberej Bclgas contra popuhim Rom. Gl^re erraeifen, Cic: alqm injuria, ijm Unrec|t
coiijurare, Caes. u. unperf., dictatorem eum di-
: tljun, Enn. b. Cic; »gl. injuria aöicior, man
ctum . . . Vejos allatum est, bie 9ind)rid;t gebrad^t tl^ut mir Unred^t, Enn.: u. injuria afücior ab alqo,
ob. gelangt, Liv. (ugl. 2)raf. ju Liv. 8, 17, 7 u. 22, ^mb. t§ut mir Unred^t, Enn.: quantä me molestiä
14. 11 üielc a3ei)p.). aftecerit, raelcjien Plummer eä mir »erurfac^t ob.
2) einen örunb 2c. ob. etraas als ©runb, Se= gemadfit l^at Cic. aber ut ahquid audiremus po-
, :

Ijauptung äiJiberlegung (rntfd^ulbigung bei» ob.


, ,
tius ex te, quam te afiiceremus ullä molestiä,
öor^tinflcn, anfügten, angeben, causam, Cic: ra- hi(^ mit unangenel^men ^Dingen unterl^alten, Cic
tiones, cur hoc ita sit, Cic: aö'ers haec omnia ar- - alqm praemiis, maximis praemiis, Cic: alqm
gumenta, cur Cic: u. abfol. (ol^ne causam
dii sint, alio pretio pro talibus ausis, Yirg.: alqm magnis,
ob. rationem), cur credam, afferre possum, fann plurimis maximisque muneribus, jufliejjen laffen,
ic^(beu ©runb) ano^ihtn, Cic. -nihil afferunt,'qui Nep. u. Cic. victorem exercitum stipendio be=
: ,

negaut,man bringt etraas Jiid^tsfagenbesüor^raenn fd^en!en, Cic: sie hunc liberum populum übertas
man behauptet nid;t 2c. Cic. hie mihi afferunt
, , : ipsa Servitute afficit, ftürjt in 5^ned^tfd^aft Cic. , :

mediocritatcs, ba tommen fie mit i^ren 9Ji. Cic: , cives Rom. morte, cruciatu, cruce, Cic: alqm se-
aetatem, jur (Sntld^ulbigung anführen, Cic. piüturä gur (Srbe beftatten (ftär!er alö sepelire),
,

3) ^mbnx. etiuas bcttringcn, herbeiführen = 5eröor» Cic: alqd maculä, einen ©d^anbfledf anl^ängen,
bringen, öeranlafTen, 6croirFen, »erurfod^cn, mad^cn, Cic. non eo nomine afticiendum quo laudator
:
,

geben, für ^mb. mit ftd^ fübren ob. bringen nad^ fd^ , affecerit, belegen, Cic: non postulo, ut dolorem
Hmftänben, (Sreigniffen 2C.),alci mor-
Rieben {ht\. ü. iisdem verbis afhcias (bejeid^neft) quibus etc., ,

tem, Plaut, Cic: alci causam mortis volunta-


u. Cic. tali medicamine vultum beftreid^en
: Ov. - , ,

riae, Cic. alci perniciem, interitum Cic: detri-


:
, u. fo im ^affiü, tantis pedum doloribus affici ut ,

mentum, incommodum, Caes.: alci laetitiam, de- etc., geplagt raerben, Cic: morbo gravi et morti-
lectationem, dolorem, Cic: alci curam majorem, fero afiectum esse Cic. gravi morbo oculorum , :

Cic.:multas alci lacrimas, magnam populo Roma- affici, Nep.: gravi vulnere affici, frf)raer oerraunbet
no cladem, Cic: festinationes(ßile über Site), Cic: raerben, Caes.: magna difficultate affici, fid^ in
salutem alci, Cic, alci rei, Caes. alci crimen, : einer fc^raierigen Sage befinben, Caes.: beneficio af-
3um 3]orrourf gereichen , Cic. : in re militari nova, fici, tl^eil^aftig raerben, Cic: si pio dolore me esse
neue Ginrid;tungen herbeiführen, Nep. non (illa : affectum (ergriffen) viderint, Cic: magno dolore
praesidia) afferunt oratori aliquid, l^aben für ben affici, fel^r mi^oergnügt raerben, Caes.: affirmo
^Jieöner etraas a\\ fic^ (üben einige ©eraalt auf )i^n neminem umquam tantä calamitate affectum esse,
m. auä), Cic. «on fold^en Seiben betroffen raorben fei Cic. ma- , :

4) 3U irgenb einem 3"^^^" ob. ©rfolg beitragen, gna affectus solhcitudine hoc nuncio burd^ biefe ,

communes utilitates in medium (©emeinnü^lic^eä, SZad^rid^t fei^r unangenel^m überrafd^t, Caes.: ad-
3um ©ebraurf) 2(ller) Cic. multam utilitatem rei , : miratione afficiuntur ii, qui etc., eä rairb benen
publicae atque societati Cic. - bal§. afferre ali- , Seraunberung gesollt, raeld^e 2C., Cic. piratae non :

quid, in etwas beitragen, =nü^en, »belfcn, mit folg. metu ahquo affecti, sed satietate, von ^. befallen,
ad u. Slcc. ob. \){. Dat. , ahquid ad communem ergriffen = auQ ^., Cic.
utilitatem, Cic-. ad bene vivendum ahquid, Cic: B) alqm, auf ^mbs. Äörper, äußere Sage ob. auf
u. t>a^ ©egentl)eil, nihil afferre, nicbtH beitrogen, feinen (^eift einrair!en, 1) (feltener) förperlicf) ein=
=nü§en, ad communem fructum, Cic: u. in ber Wirten in irgenb eine SJSerfaftung fe§en bi^poniren,
, ,

g-rage quid oves ahud afferunt (nü^en) , nisi ut


, bcbanbeln u. bgl. a) übl^. : exercendum corpus et ,

homines vestiantur, Cic. ita afficiendum est, ut etc. , in eine fold^e $ßerfaf=
5) etraaö alö ^i^t^ßt, ^uraac^ö bin?ubringen , bin- fung 3u fe^en fo gu geraöl^nen Cic. de off. 1 , 23,
, ,

zufügen, multa addunt atque afferunt de suo, Cic: 79 Syracusanam civitatem, ut abs te affecta est,
:

ad paternas magnas necessitudines magnam at- ita in te esse animatam videmus (im 2)oppelfinn
tulit accessionem tua voluntas erga me, Cic: quis = be^anbelt u. = geftimmt), Cic. Verr. 4, 67, 151:
attulerit raer hk (^ianiei (ber Siogation) angefügt filius quem pater contra pietatem male afficie-

,
,

i^abe, iljr Urheber fei, Cic. bat, fcl)lec^t be^anbelte, Papin. dig. 37, 12, 5. b)
afficio, feci, fectum, ere (ad u. facio) , I) gu insbef .
, nac^tbeilig einwirken , eingreifen , fd^wödben,
dmü^ {jinjutl^un; tat), (als r^etor. =btal. t.t.) = aestus, iabor, fames, sitis afficiunt corpora,Liv.:
173 afficticius affirmato] 174
quae (oppugnatio) et ipsos affecerat, Liv.: fames opinione affingat assumatque ad aegritudinem,
affecitexercituSjLiv.: pulmo totus afficitur, Geis. Cic: quia huie generi malorum non affingitur il-
2) geiftig in eine gc»tffe (angenehme ob. unange= la opinio, fener ^a^n nic^t auflebt, Cic - fpätlat.
txel^me) Stimmung öetfelcn , flimmcn , anregen , ec= übl^. ficö einbflbcn, in ber V^antafle fl<$ oormolen,
greifen jc, nee jam de oUis nos afücit angor, fo dum sibi animus affingit aut Aegyptum quiescen-
wenig ber Kummer unö je^o um ba§ künftige trifft, tem aut etc., Eumen. pro inst, schol. 21, 2. 2) —
Lucr. ut eorum qui audirent ita afficerentur
: , , xx\ber 2)arfteüung fälf^lid^ Ijinjufügen = Jinjubid^^
animi, ut etc., Cic: literae tuae sie me atfeeerunt, ten, ^mbm. anbicSten, quid error affinxerit, Cic:
ut ete. Cie.: ipsa mea legens sie afficior (ü6er^
, multa rumore affingebantur Caes.: u. fo addere ,

iommt ©efü^l), ut Catonem, non


ntic^ ein fotc^es et affingere rumoribus (burc^ (^.) quodresposee-
me loqui existimem, Cie.: eonsules oportere sie re videbatur, Caes. neque vera laus ei detraeta
:

affici, ut ete., fo geftimmt fegn, gefinnt fepn, neque falsa affieta, Cic: homines affingentes va-
PI. pan. na auditis, Liv. —
3) noc^ (roeiter) boju etbic^tcn,
afActioius (nid^t -itius), a, um (affietus), l^ln« literas, Apul. met. 4, 16.
zugefügt, Varr. r, r. 3, 12, 1. affinis, e (ad u. finis), angren^enb, I) eig.: gens
afActio, önis, f. (affingo), I) = a/iaig^ bie Sin- affinis Mauris (^ren^nad^barn ber 3!}lauren Liv.
, ,

bicfttung , r^et. ^-ig. inbem man bem ©egner eine


, 28, 17, 5: ba^ fubftö., affines, ium, m. bie (^renj^
Se^auptung 2c. anbid^tet um fie bann burd^ einen
, nac^barn (ber ^-elbmar! nad^) Paul. dig. 10, 1, 2.
©inreanb ju entfräften, Jul. Rufinian. de schera. — II) übtr.: 1) burtj -gelratö onöerwanbt t)crfd6tt)ä=
,

dian. §. 5. —
II) = agnominatio (ro. f.), Jul. Rufi- gert, alter mihi affinis erat, Cie. post redit. ad
,

nian. de sehem. lex. 15. Quir. 5, 11: u. poet., vincula affinia, bie üerraanbt=
aflTigfo, fixi, fixum, ere (ad u. figo), anöeften, m. f^aftlic^en Sanbe, Ov. ex Pont. 4, 8, 9. - Defter
<id u. 2lcc. ob. m. bl. Dat. jur Sing, rcor an?, m. e u. i, m. u. f. (ogl. Dleue'ä
fubftt)., affinis, is, 3lbl.
in u. Slbt. jur Sing, ra o?, I) eig.: literam illam (K) gormenl. S. 227 über %i>\. e u. i) jeber ob. jebe
1.
ita vehementer ad caput, ut ete., Cie. alqm ter- : »erfcöttJögertc = Sd^mager, Sd^roägerin (im engern
rae, u. alqm cuspide ad terram, anfpie^en an 2C., u. rceitern Siane), Sd^roiegeroater, Sd^raiegerfo^n,
Liv.: Prometheum Caueaso, Cie., ad Caucasum, Plaut., Cic
u. 21.: et gener et affines placent, ber
Cic. - alqm patibulo, Sali. fr. u. 21. cruei Liv.: , , (Sibam u. beffen ^amilie (bie Sd^roiegereltern mit
mauum laevo lateri, anfpie^en an 2C. Virg. , : ^amilie), Ter.: cognati et affines, SSerroanbte
aber manus amputatas mensae, annageln aw. ic, (über^.) u. SSerfc^roägcrte (in^bef.), Cic. u. 21.: fem.
Suet.: arma templo, Quint. - im Silbe, metus ille bei Cic. post red. in sen. 7, 17 u. Auson. parent.
vos habet, ne velut trabalibus elavis affixi cor- 19 Ueberfc^r. - Sc^erj^. com (hatten ber ^u^lin,
poribus haereatis, Arnob. II) übtr. a) gleid^f. — : Cic. Verr. 2, 14, 36 u. ö.
,

2) gleic^f. mit etroa§ —


on^cftcn, onfcttcn, anfd&micbcn, bannen, feffcln an fefl ocrwanbt, b.ocrtraut, in etroaä öcrwicEctt, bei etro.
i.

etro. ob. 3ntb. «) Sl^^i.: Ithaea illa in asperrimis


, 5ct5eiligt, bei ettoag mitfcöulbtg, mit Genit., rei ea-
saxis tamquam nidulus affixa, Cie. - mentum pe- pitalis, Cie.:hujussuspieionis,Cie.: nequis eorum
ctori,raieange]C^miebet an bie'Sruft galten, Quint: ad hastam accederet soeiusve aut affinis ejus
flammam lateri, poet = in 33ranb ftetfen, Virg.: conductionis esset Liv. - mit Dat. publicis an
.
,

humo divinae particulam aurae Hör. Hispania , : maritimis rebus, Plaut.: huie seeleri, huie facino-
Tarraeonensis affixa Pyrenaeo, firf) bid^t anf(|)lie== ri, Cie.
^txx)) an 2C., PI. - u. 2lbätr., eontinentia cum ipso affiiiitä§, ätis, f. (affinis), I) bie «crtoanbtfd&aft
negotio sunt ea quae semper affixa esse viden- burd^ Öeirat^ bie »ctfcömögerung, ©dömägerfd&aft,
,

tur ad rem neque ab ea separari possunt, Cie. — affinitätis conjunetio,


,

Cic: cum alqo maximis


ß) leb. SBefen : homines in exigua terrae parte af- vineulis et propinquitatis 'et affinitätis conjun-
fixi, Cic: alqm leeto ob. lectulo (ü. Unfällen, ü. ctus, Cic: affinitate eonjungi cum alqo,Nep.:
Sllter), Hör. u. Sen.: fastigio tuo (an beine i^ol^e affinitate alqm attingere , Cic contiugere pro- :

Stellung) affixus es Sen. pensis affixa puella, , : pinquitate aut affinitate aut ministeriis regiam,
Tibull. - anus (l^arrenbe ^Ite) affixa foribus, Ti- Liv. - ^(ur. propinquitatibus affinitatibusque
,

bulL: u. fo juvenes affixi valvis (curiae), Val. Max.: conjuncti, Caes.: conjunetio hominum inter ho-
affigi venis (ü. 23ienen),l^aften an 2c. (mit ben ^ia^ mines seqjit sensim foras, cognationibus primum,
d^eln) Virg. - alei affixum esse tamquam magi-
, deinde affinitatibus deinde amicitiis etc. Cic -
, ,

,stro nirf)t üon ber «Seite ge§en, Cic: u. fo quibus


, meton., bie ^c^roagerfcftaft = <3i*roägcr felbft, Sing.,
in rebus me sibi ille affixum habebit immer auf Plaut, trin. o, 2, 76 (702); ^:piur., Justin. 17, 3, 5
bem öalfe l^aben rairb (». brängenben SSittfteller),
,

(roo ber (^5enit. affinitatium). II) bie enge »ec —


Cic: Pallas affixus lateri sinistro, fiel) eng an= Btnbung ob. 58cjtc6ung, ber en^e Sufammcnöang, bie
fd()mcegenb a\\ 2c., Yirg. —
b) in ber (Seele, im ©e- »crwanbtfc^aft, Varr.: literarum. Quint. u. Gell.
bäc^tni^ feil haften machen ob. lafTcn, einprögen, im affirmantSr, Adv. (affirmo), mit »cfümmt^eit,
^affio = fefl haften , ea maxime affigi animis no- mit äuocrläfftgfcit. Gell. 14, 1, 24.
stris, quae essent a sensu tradita atque impres- affirmäte, Adu. m. Supcrl. (affirmatus n. af-
sa, Cic: sine molestia, quae ipsi eompnsuerint, firmo), unter Sct^cuerung brr SBaöröett, beilig unb
jam familiarius animo suo affigent, Quint.: sive treuer, atf. quasi deo teste promittere alqd, Cic
dubites sive memoriae affigere velis, Qaint. de off. 3, 29, 104. - SajmrL, aftirmatissime scri-
affig^üro, ävi, äre (ad u. tiguro), bornacö (alä bere, Gell. 10, 12, 9.

93tufter) Silben, Gell. 4, 9, 12. affirmätio, önis, f. (affirmo), bie »eritcöcrung,


affingo, finxi, fietum, ere (ad u. fingo), ötnju^ Sctöeucrung, Söeja^ung, (.'ic u. 31.

ttitbcn, anMfben, bilbenb anfügen, I) eig üon Hünft= ,


affirm&tive, Adv. (affirmativus^ ,
tjenlcöernb,

lern: alei manus, Cic: partem corporis, Cic - beia^cnb, Prise. 1146 (sqq.) P. u. a. fpät. Gramm.
multa natura aut affingit (bilbet an) aut mutat, affirmätivuM, a, um (affirmo), werftc^ernb, be-
Cic: gallinarum cubilia aut exsculpta aut afticta ja^enb, Diom. 390 P. Isid. 2, 21, 21.
(angefügt), Varr. —
II) übtr.: 1) in ber 35orftellung affirm&tör, oris, w. (affirmo), bor öerü*erer,
binju^, anbid^ten, (fäl)(^lid)) ^injubcnfen, qui nihil »et^cuercr, JCt. u. a. Spät.
175 affirn:o affligo 176

«rfirmo, ävi, iltuni , are (ad u. firmo), I) eig. (f. Cic. Tusc. 4, 8, 18), Cic: injuriarum, Cod
= nc* frftcr-, boHfrfiafffr mactjen corium al'tirma- , Theod. - '•:prur. ,
Tert. de pat. 5.
tum cinoris insporsii, Apul. iiiet. 7, 22. — II) affllcffttAr, öris, m. (afflicto), ein «Peiniger,
iibtr. : 1) htfcfH^tn , bffrdftiflrn , beftdtlflen, ea res Tert. adv. .Marc 5, 16.
Trojanis spem atliinuit, bcftäift bic 2v. in bei* afflicflni, Adv. (afflictus), niebergefd^Iagen,
.'^offnunt^, Liv. societas jurejuraiulo alürniatur,
: Diom. 402 P. Mart. Cap. poet. 4. §. 327.
Liv. : tu aninio aftirmas (te), Catull. 76, 11 rd. aflllctio (adf.) önis, /'. (affligo\ bie 9lieberge.,

Haupt. — 2) etum<j (eine 3(nficf)t, 33el;aiiptinu^ ob. fcblagcnbeit, IPetrübniS, Sen. ad Ilelv. 16, 11 (17,
^Iiatfacfie) burcf) äi^ort ob. %l)i\t al^ feft|'tel)enb,"ric{)^ 5). Yulg. deuter. 16, 3 u. a.
tili, W(ii)X 6ffrdftfgfn, Brfldtfflen , a) übf). ((^3(lft5. re- afflicto, avi, fitum, lire {Intens, o. affligo), I)
fellere)quod broviter dictum est rationibus af-
: an ^mb. ob. etinno l)eftig bin- ob. onfc^tagen, 1) eig.:
tirmatum etc., Cic: transfugarum dicta, Liv.: afflictare se, ffd^on bie 93rufl fd&logen (als ^eid)in
populi Rom. virtutem armis, you
ber Mraft beö be^ Sdjmerjeö tc), Sali. Cat. 31 3. Tac. ann. 2, ,

riim. '-l'olffj Tac.


mit ben b) 'iiv 'iHMoeife lieben, — 81. —2) übtr. afflictare se ob. mebial afflictari,
,

etumö nlö juverläffii"; u. iral)r terftc^ern, 6et$fucrn, i!d^ febt dngfiigen, iicb abbdrmen, ftdb S'fotb unb ®orgc
Bcjauptfit, bfftätiflcn, bejaben (G^git?. dubitare, ne- mocben, Ter. u. Cic: de quibus (rebus domesticis)
gare, abnuere), Cic. u. ?(. rem pro certo, Liv.: : vehementissime aftiictor, Cic. ll)prägn., burcf) —
certum aftirmare uon ausim Liv.: omni asseve- , 3(nfd;fagett befcbdbigen, übel i^utic^ten, 1) eig.: one-
ratione tibi aftirmo, mit folg. Acc. u. Infinit.., rarias (naves) tempestas afflictabat, Caes.: u. im
Cic: m. de u. %hi. si ulla alia de re obscura af- , ^n jfiü quod rursus minuente aestu naves
,
in va-
tirmare possem, mit ^eftimmt^eit jpred^en, Cic: dis aftlictarentur, Caes. - ut tempestate adversä
abfol. nemo scire et omnes aftirmare, Tac: ut vehementique vento ita afflictaretur, l^eimgefud^t
aftirmatur, Tac
,

lüurbe, Auct. b. Hisp. 2) übtr., übel juriiten, —


affixio, önis, f. (aftigo), bflö 5ln5cften, ^fügcn, betmfudicn, mitnebmen, bebrdngen plagen, peinigen, ,

Non. 64, 27. - ^%£- Mart. Cap. 1. §. 37 lieft tttan non tu scis quamde
afflictentur homi- (rcie fe^r)

je^t aöectione. nes noctu hie in via? Plaut.: foedo afflictari


affixus, a, um, PAdJ. (u. affigo), I) adj. fcft amore,Lucr.: gravi morbo, Liv.: comitiali morbo,
angeficftet , nihil persaepe illo affixius ad colenda Tac : gravius vebementiusque afflictari (sc. mor-
bonorum consortia Pore Latro declam. in Cat. bo), Cic: afflictare Batavos, bebrängen, Tac: Ita-

,

83. II) subst., affixa, orum, n. bie nitU u. na= liam luxuria saevitiäque, l^art bebrüden, Tac.
gclfeften Oöc^cn etneö 33efittl^um§ , domum instru- afflictör , öris, m. (affligo) ber •pcrabwürbtger, ,

ctam legavit cum omnibus affixis, Paul. dig. 33, senatus odit te afflictorem ac perditorem non
7, 18. §. 14. modo dignitatis et auctoritatis, sed omnino ordi-
nis ac nominis sui, Cic. Pis. 27, 64.
afflagranf«, antis (ad u. flagro) aufffammenb, ,

ouffcbernb, übtr.,tempus, unruhige, ftürmijd^e 3^it/


1. afflictus, a, um, PAdJ. m. Compar. (d. af-
fligo), 1) a^tl jugericbtet, jertüttet, niifli^, elenb,
Amm. 21, 12, 23.
unglücElii '@gi|. integer, florens u. bg(.), Cic,
afflSmen, minis, ??. (afflo), bie 2ln5auc^ung
Liv. u. 3t. : afflictior conditio, Cic: afflicta fldes,
= Juvenc. 1, 85.
SBfgetflerung,
ber gefxtnfene (Erebit, Tac: ab afflicta amicitia
afflätör, öris, m. (afflo), ber 2ln= ob. ®in5au=
transfugere et ad florentem aliam devolare, Cic
d^cr, rom ^ei(. Öeift, Tert. adv. Hermog. 32.
— 2) ntcbergefd^logen betiütjt, mutbloö, aegritu- ,

afflätü8 (adf.), üs, 7??. (afflo) I) bog gtnBIafcn, ,


dine afflictus, del3ilitatus, jacens, Cic: afflictus
9In5oud^en, 2lnnje5en, bie Cuft, ber ßuftjug, bie ob. vitam in tenebris luctuque trahebam Virg. re- , :

ber ntt ettüos ge^t, affl. favonii, PL: montium, oon creavi afflictos animss bonorum, unumquemque
ben 33ergen fommenbe Suft, PL: maris ob. mariti- confirmans, excitans, Cic: afflicti et fracti animi
mus, Seeluft, Seerainb, PL afflatum et vim fri- :
fuit, Cic. —
3) berabgewörbigt, öcrocbtet, »ettoctfen,
goris in os occurrentes evita, Sen.: a balneo ca- homo afflictus et perditus, Cic: afflicti mores,
vere, ne quo frigore afflatuque laedatur (aeger), Macr.
Cels. - p. Sln^auc^en 2lnot5nicn eineä ^^I^ieres Ov. , ,
2. affllctäs, 3IbL ü, rti. (affligo), baä Slnfcöla-
u. PL - V. 9In6auc§ Slnffug ber S^ünfte ex ten'a, , ,
gen, Apul. de mundo 15.
Cic. beö ^-euerö ignes coelestes adussisse levi
:
,
affligo, flictum, ere (ad u. fligo), I)^mb.
flixi,
afflatu vestimenta, Liv.: vaporis, ÖIut^i^QUcf;, ob. etipaö etroaö binfcblogen,* onfcblagen, gereall^
<x\\
Liv.: ber Sonne, solis afflatu peraruit, CoL: beä werfen, fd^mcttcrn, A) im 2lIIg., mit ad u. 3Icc.
fam
Sic^tfc^immerä, leni afflatu simulacra refovente, ob. m. bL Dat., alqm ad terram, Plaut., ob. ter«
PL: eines 2(afe5, corporis jacentis pestifero affla- rae, Ov. alcjs imaginem solo, Tac: vasa parie-
:

tu i^^eft^aud^) vicinä regione pollutä, Val. Max. - tibus, Liv. caput saxo, Tac navim undae, aaf=
: :

üon ber afpitatton im Sprechet; sine afflatu b. i.


prallen Taffeix Liv. im ^^affio m. locat. infantes

, ,
, : ,

o^ne h, Yarr. r. r. 3, 1, 6. II) übtr., baä ^n- suos afflictos bumi in ora militum adversa mise-
roe^en be§ göttlichen ©eiftes, ber 2In5au* (ber 33e= runt, Flor. 4, 12, 5. - poet., oscula (labellis), bar=
geifterung), sine aliquo afflatu divino, Cic: instin-
aufheften, Lucr. 4, 1073 (1081V - im Silbe, ne-
ctu divino afflatuque fundi, Cic: sine quodam af- que tuas rationes ad eos scopulos appulisses, ad
flatu quasi furoris (ber Segeifterurig), Cic
quos Titii afflictam navem ... videres, angefc^{eu=
afllecto, xi, xum, ere 'ad u. flecto), BinBcugcn, bert, Cic. Rab. perd. 9, 25. - übtr. se affligere,
5inIenFen, Avien. Arat. 734.Caes. Germanic Arat. ftdb abgrdmen, abbdrmen, Cic de div. 2, 2, 6. B)
,


191. - Hebtr. burc^ 93itten baju bewegen, Apul.
, prcign. ju Scben um- ob. nieber=
fcblögen, =werfett,
,

met. 6, 18 in. werfen, •-fiüt5en,nieberteifen,l) eig.: arborem, Caes.:


affleo, ere (ad u. fleo) bQ',u = , haUi weinen, , statuam monumentum, Cic: equi virique afflicti
,

Plaut. Pers. 1, 3, 72 (152): Poen. 5,2, 149. - (in ber Sc^lac^t) , Sali.: infestantes afflixit et ad
ij;^ 2(ttc^ Hör. art. poet. 101 mit X^eob. g)?arci= terram dedit, Suet. qui supersteterant (scalis)^ :

liuä rcof)! 3U lefen ita flentibus afflent. afflicti sunt ftürjten ^inab Sali.
,
2) übtr. ubi ,
— :

afflictätio, önis, f. (afflicto), bie ^ein, Eiwol Mars communis et victum saepe erigeret (aufrtd^te)
177 afflo affluo 178
et affiigeret (nieberroerfe) victorem, Liv. 28, 19, i^ren ^QUd^ rergiftet ijäiii, Hör.: o. 9(tr;em ber
11, —II) anf^Iagen = :6efd^äM()en, x>txU%tn, ü6el ju» Sonnenroffe (= ^JZorgenhift) nosque ubi primus ,

tickten, 1) etg.: fusti caput alcjs, Tac: lapsii equi equis Oriens afflavit anhelis, Virg.: ü. Sü^, geuer
afflictus, Tac: naves, quae gravissime afflictae u. öon ber öi^e üb^., me divum pater fulm^inis af-
erant, öefd^äbigt, geraorben, Caes. - im 33ilbe,
lec! flavit ventis, mit ann)ef)enbem (Strahle gerüfjrt,
qiium prospero flatu ejus (fortiinae) utimur, ad Virg. : u. fo fulminis felis ob. fulminum ignibus
exitus pervehimur optatos, et, quum reflavit , af- afflari, com Sli^ftra^I berül^rt lüerben, Ov.: saucii
fligimur, fo erl^alten voiv ein See!, fd^eitern voix, Cic. afflatique incendio, oon ber ©lutf) oerfengt, Liv.:
de off. 2, 6, 19. —
2) übte: a) 5ef*öbi6en = übcl ^u» afflari sidere = siderarl {vo.
].), PI. üg(. loquaci- ;

tfd^tcn, 5art mitnehmen ob. öeimfud&en, bie ©dötoete tas animos juvenum pestilenti quodam sidere. .


.

fctne§ 2Irrae§ füllen laffcn , einen Sd^Iag 5ei6ttngcn, afflavit Petron. , B) übtr., ^mb. onBauc^en =
nieberbrurfen, -Beugen, bemütötgen, fd&wödöen, ftürjen Smb. (mit 33egeifterung ^ugenb 2c.) erfüllen af- , ,

lt. bg(.,barbaria, quam afflixerat, Cic: vastatione, flata est numine quando jam propiore dei, ba
dein proelio afflixit opes hostium, Liv. non Viti- : oom mäd^tigen öauc^ be§ na^enben öütte§ je^t mit
um nostrum , sed virtus nostra nos afflixit i)at , Segeifterung fie erfüllt raarb, Virg. - te Gratia . . .

mic^ tn§ ßtenb gebracht, Cic fames affligebat be- : afflavit, Claud.: Romam meliore juventä, ifjr ^u=
stes fud^te l^eim Tac.
,
equestrem ordinem i^m
, : , genb »erteilen, Claud. - Romam regius terror af-
großen ßintrag t^urt, Cic: vastatione opes hostium, flabat, befiel ^^urc^t cor bem Könige, Flor.
Liv. mors, quae tantum potuit, ut omnes cives
: afflüens, tis, PAdj. m. Compar. u. Superl.
suos perdiderit et afflixerit, ein üerberbtic^er (o. affluo) ^ufirömenb, im UeBerfluf not--
, I) retd^ltdö
©d^ag raar für alk 2C., Cic: Corsicam prope affli- ftanbcn, junäc^ft üon ^Wffigfeiten, uberiores et af-
xit Decumi Pacarii temeritas,n)äre für (5. faft t)er= fluentiores aquae Vitr. humor affluentissimus,
, :

berbtid^ getöorben, Tac: non plane me enervavit Solin.: übtr., copiae, Cic: copia voluptatium, Liv.:
nee afflixit senectus f)at niid^ gu 33oben gebrürft, ex affluenti, im Ueberfdi^, in öüKe u. ^-üEe, Tac.

,

Cic: rem augere (lieben) laudando, vituperando II) üon etroaö überflie^enb = mit etroa§ im Ue=
rursus affligere (roieber finfen mad^en), Cic: Bctflull', tetdöltcö uerfeöen, BegoBf, gcfcgnet, an üwa^
causam susceptam (abfid^tlid^ fallen laffen ,
^sreis Ttxdf , opibus et copiis, Cic.
amicitia ditior et af- :

geben {= i')raevaricari) Cic - u. im >paffio, ve- ^ fluentior, bie oft me^r giebt, alö fie empfängt, Cic:
ctigalia bellis affliguntur, leiben burc^ bie ^r., affluentissimus largitor, Augustin.
Cic: uno genere morbi affligi, Cic: afflictam ci- afflfienter, Adi\ m. Corajpar. (affluens), rctcö»
vitatem pestilentiä esse, Liv. quo vulnere affli- : [td&, mit UcBerffug, öei:fc§ö)cnberif($, Solin., Apul.
ctus Curt. quorum scelere religiones tum pro-
, : n. a. Spät. - (5^rül^er nur im Compar., volup<ates
stratae afflictaeque sunt, bie 9t. mit j^ü^en getre- affluentius haurire, Cic: affluentius vivere, Nep.:
ten u. gemt^f)anbe(t raorben ift, Cic b) baö @e=- — affluentius solito convivium inire, Tac.
mütl^ ob. ^m'i). tn Seiiürjunfl^, in SBetrüBntf fe^en, afflfientia, ae, f. (affluens), I) ber 3ufluf, 2In-
ntebcr6eu(jen, nteberfd^fagen, ^mbm. ^d^ ^txT^ fd^toct brang, geniturae, PI. 26, 10 (61), 94. II) übtr., —
mad^en [ß%% levare), alqm, Cic: animos affligere ber rei^lid^e 3wftu^ = bie SfüUe, ber Uebetfluf , om-
et debilitare metu, Cic: amissi ejus desiderio ve- nium rerum, Cic. : annonae, PI. : munditiem, non
hementer afflictus est, Curt. — c) ben Sitten xot'^it affluentiam affectabat, 'Diettigfeit nic^t Ueberla== ,

i^yxn, fie öetfd&Itnintcrn , oerfcöledötern Asia donata


, bung, Nep.: nimii flores et ingenii affluentia, ü6er=
multo gravius afflixit mores, PI.: illae opes atque fprubeinber S>i^, Quint.
divitiae afflixere saeculi mores, Flor. afflüo, fluxi, fluxum, ere (ad u. fluo), an ettöaä
afflo , ävi ätum äre (ad u. flo) I) 3U= , entgc«
, , , Betju», Beranffiegen, =firömen, I) eig.: 1) im engern
8en=, anwehen, A) eig.: a) intr. Dom äßinbe, ne in (Sinne, v. ^-füffen 2C. Aufldus amnis utrisque ca-
:

eas partes spectet villa, ex quibus ventus afflare Eurotas prope affluit moeni-
stris affluens, liiv. :

soleat, Varr.: o. ber 5tälte, afflabat acrior frigoris bus, Liv.: Rhenus ad GaUicam ripam latior et
vis, Liv. :ü. S^uft, cntgegenbuften, afflabunt tibi placidior affluens, Tac. 2) im meitern Sinne, —
non Arabum de gramine odores Prop. u. me- : ü. anbern ©egenftänben: a) nlö f. t. ber epicur.
bia(, odores, qui afflarentur e floribus, Cic b)
,

— ^^ilof. ,Don bem ju einer Sßnfjrnebmung erforber-


tr. üom ^euer, calidum membris afflare vaporem, lieben „3uftrömen" ber '3ltome u. 33ilber, ad deos
©(ut^^i^e anl^aud^en Lucr. B) übtr. a) intr.
,
— , afflnere, überftrömen nuf bie &., Cic. de nat. deor.
entgegenrce^en (raie ber äöinb, ber bie Seget fc^roellt) 1, 19, 49 II. üon ber belebten 5^raft ber See(e, poet.
:

= günfitg fcön, fehx, cui i^lacidus leniter afflat mit bl. Acc, convenit, ut sensu corpus affluat
amor, Tibull.: afflante fortunä, Quint. b) tr.: «) — omne, mit ©efü^I ben ganjen Körper hef)aud)c,
gurce^en = jubcingen jutcagen sperat sibi auram Lucr.3, 685 (mo Sac^mann arceat lieft , 23ernai;^
,

posse aliquam afflari voluntatis dissensionisque


,

[684] ben a^erä alö unäd)t ein^aft). — b) uon Spet=


eorum, qui etc., Cic. rumoris nescio quid affla- fen, bojufliefen, .flrömeH (in ben 'it)?agen) cibo af-

: ,

verat commissione Graecorum frequentiam non fluente, Suet. Cl. 44. c) oon einer ^J^enfc^en^
fuisse, Cic —
ß) on^audöen, eingeBen, (unüermerft) menge, 6etBei=, Bcrjuilrcmen -eilen, ingentem om- ,

mitt^eilen, ubi indomitis gregibus Venus afflat nium affluxisse numerum, Virg.: affluente quoti-
amores, Tibull.: (genetrix) laetos oculis afflarat die multitudine ad famam belli spemque praedao,
honores, l^atte ^eitere äßürbe 'liiw 5Iugen ange^auc^t, Liv.: affluentium undique auxilium, Sali, fr.: af-
Virg.: u. üom ©ift^anc^e be§ 5Reibeö, si quem re- fluentibus in diem copiis, Liv. II) übtr.: 1) un- —
periat, cui aliquid mali faucibus afflare possit, üermerft juffiegen, =^ufommen, si ea sola vohiptas
Cornif. rhet. —
II) anwehen, anBlofen,on6ouc$cn (= esset, quae quasi titillaret sensus, et ad eos cum
mef)enb = fjauc^enb berüf^ren), tr. u. intr., A) eig.,
,
suavitate afflueret et illaberetur (auf ftemitiüBem
Steige einftrömt u. einbringt), Cic: nihil ex
istis
u. 2Binbe, üon ber Suft, terga tantum afflante ven-
to, Liv.: afflatus aurä (^ugluft), Suet.: o. 2(t^em, locis non modo literarum, sed ne rumori.s quidem
.*oaud^ taurorum afflari ore, Ov. a serpentibus
, : affluxit, Cic. —
2) jufirömen = im Ueberf!r6men
ju>-

ffieeen, qu'^m domi otium et divitiae affluercnt.


afflari, Col. si serpens afflavit, Sen.
: velut illis :

(3^at.) Canidia afflasset, jene (bie ©peifen) burc^ Sali. ubi eüuse affluunt opes, Liv. o.\ eo, quod
:
:
179 affluus Afri 180

aftluit opibiis vestris.sustincndo nocessitates alio- be§ C^Iüdtö, ber ."Hoffnung u. äl)n\. = entgegenleuc^'
nim, babiird), ba^ il;r von euerem Uebcrfluffe frem^ ten, leuchten, emporleuc^ten, bcraufbämmern, aufgeben,
be dlotl) eileidjtert, Liv. - tat), alqä re, reirf;licf)en erf^einen, consuli rei majoris spes affulsit, Liv.:
^-{iiflu^ an etiiniö Ijubcn = etiua^S in Uebcrfluf», 1h lux quaedam (Xag bes ^ei(ä) civitati affulsisse
^üUr ^abrn, mit etiiui'j in i^üde«, xel^Udf oerfr^en visa, Liv.: et milii talis fortuna (ölüdäftern) af-
fcon, imgueutis aftiiiens, c\k\d)l triefeub uon öal* fulsit, Liv.: sed opportune Demosthenes ei patro-
bcn, Cic: ut aftluam frumeuto, Tlaut. u. jo di- : nus affulsit, \ia füljrte if)r (t^Iüdöftern il^r ju recfjter
vitiis, honore, laude, Lucr. voliiptatibus Cic. - : , 3eit ben S. aH Stec^töbeiftanb ju, Val. Max.
II. nbfol. prägn. = \Xthtxfiu9 Hhtn, im Ucberfluf 16=» affundo, fudi, f usum, ere (ad u. fundo) , 5in=
btn (CH^f^- carere) carcre justos vident et affin-
, nugicf en, -fcbütten, I) ei^.: aquam alci rei, PI.: vene-
ere injustos, Lact. 5, 21, 8. num vulneri, Tac: vmum arbori, alö Sibation,
afflttuM, a, um (affluo), reid^lid^ fliefenb, ßu- PI. - colonia amne affusa, üom {^luffe befpült,
meu Jul. Valer. rer. gest. Alex. M. 3, 29 (3, 17).
, PI.: amnis Maeander plurimis affusus oppidis,
affödio (adf.) , ßre (ad u. fodio) öinjugroöcn, , fe^r Diele (Stäbte befpülenb, PI. -poet., üom ©taub,
furto vicino caespitem nostro solo affodimus, PI. affuso squalent a pulvere crines, Sil.: Dom SBinb,
2, G8 (G8), 175. affusis puppes procedere ventis , Sil. u. von ber :

affor (ad-for), fätus sum, färi, I) v. act., ^mb. 23efrud^tung ei (nido) vim genitalem affundere,
,

onrcben , onfprecftcn , a) im 2lIIg. versibus iisdem : eä (baö 3'ieft) mit feinem ©amen befrud^ten , Tac.
alqm, quibus etc., Cic: nomine alqm, Virg. - inä= — II) übtr. : Ij atfundi, a) »on ber S^amröt^e:
bef. beim 3lbfd)ieb = „ju ^mb. äBorte be§ Slbfd^iebg ruber, qui gravissiniis quoque viris subitus affun-
reben, =fpred;eu'', aftari extremum, Virg.: hos ego ditur, aud^ unoerfei^enö überläuft, Sen. ep. 11, 3.
digrediens aftabar, fprad^ (gum Slbfd^ieb) ju il^nen, — b) non iOienfd^enmaffen = berbeiflrömen , fldb er«
Yirg. :u. nadi) 23eftattuug cineä ^Berftorbenen , sie gießen, fid^ auf etro. werfen Jc, undique affusa tur-
positum affati discedite corpus, fo leget ben Seib, ba, Sen. poet.: ut .. equitum tria milia cornibus

.

iinb „(3'nebe bir!" faget jum 3lbfd;ieb, Virg. b) affunderentur, Tac. —


2) affusum esse, bingegof-
inöbej. bittenb anfpted^cn = onflc^en, deos, Virg.:
, fen feön = lingelagert fepn, ftdb niebergeworfen baben,
precando Vestam, Ov.: hostem supplex afifare su- mit Dat locin abfol.,affusae jacent tumulo, Ov.:
perbum, rebe jum tro^igen ^einbe mit 2)emutl^, amplecti pedes affusaque (u. I^ingegoffen) poscere
Virg. —IIj r. 7>«66'.: a) anqttthet, cngef^ico^en vitam, Ov.: genibus alcjs affusus, Flor.
werben, affatis itaque ex officio singulis, Apul. affüsio, önis, /". (affundo), bas jDajugiefen, Pall.
met. 11, 19. —
b) jugefptod&cn werben , alö 1. 1. ber 3, 28, 2.
Slugurfpr., Varr. LL. 6, 7. §. 53. c) ^erf. affa- — affütüru§, f. assum.
tum esse = üugletd^ com (Sd^ttffal auögefproc^en, oec« M-föri§, Adv. xjon äugen, ©pät.
i)änQt fe^n (alö Ueberje^ung von awei/uaginai), in äförem, äföre, f. absum.
illo fati ordine hoc quoque protinus affatum
. . . Äfräniänus, a, um, f. Afranius no. II.
est.ut et naviget, Sen. nat. quaest. 2,38, l.-ai;^ Äfräniu§ a, um, Benennung eine§ röm.
, ple=
2)ieie§ SSerbum !ommt nur vov im Indic. Praes. von bej. (Sefd^led^tä, an^ )itm
be!annteften finb: I) am
ber 2. x:>ers. an, in ber 1. pers. Imperf. Indicat., L. Afranius, ein Jomifd^er ^'x^itx 9iom§, raa^rfc^.
in ber 2. 2^ßrs. Imj)erat., im Infinit, u. Partie. um 130 V. ߧr. geb., 3^it9^"offe beg Xerenj, fo ge=
afföre u. afförem, f.
assum. fc^idter 2)arfteller röm. ©itten u. ß^araftere, ba^
ufformldo äre (ad , u. forniidare) ,
geneigt fe^n er mit bem 9!Jienanber(ben er im (Sinjelnen mannig=
IM fürd&tcn, bange werben, magis afformido, ne etc., fad| nad^gebilbet l^aben mag) üerglid^en, un'o feine
Plaut. Bacch. 4, 10, 3 (1078). ©tüdfe nod^ unter 'Oin Äaifern gelefen nn'o aufge=
aftrang^o u. affringo , fregi, fractum, ere (ad fü^rt mürben f. Hör. ep. 2, 1 57. Cic. de fin. 1,
,
,

n. frango) an etmaö bted^en, jcrbred^en, jetfcömet-


, 3, 7. Suet. Ner. 11 gefabelt rcegen ber unfittlid^en
:

tetn, mit Dat. loci, Stat. silv. 5, 1, 36; Theb. 5, Xenbenj feiner ©tüde bei Quint. 10, 1, 10. II) —
150 u. 10, 47. Sidon. ep. 2, 2. L. Afranius treuer 2ln^änger unb tüd)tiger Segat
,

aflTremo , ere (ad u. fremo) bei ob. jn etraa§ , beä ©n. ^ompejug M
ber i|m "oa^ (Eonfulat A. ü.
,

taufcöen, murmeln, mit Dat., Sil. u. Val. El. C. 694 (ob. 60 V. G^r.) burc^ S3efted^ung ber ©eg=
affric&tio, öuis f. (affrico) bie Slnretbung,
,
, ner |U nerfd^affen mu^te flol) nac^ bem Unglüd^ bei ,

Cael. Aur. acut. 1, 14, 106. - pur., Cael. Aur. ^§arfalus nad^2lfrica,mollte bann nac^ berSc^lad^t
acut, praef. §. 20. bei X^apfuö mxi 1500 9teitern fic| über Utica nac^
affrico, fricüi, frictum, äre (ad u. frico), an= 3Jlauritanien u. ©panien retten mürbe aber gefan== ,

reiben, mit Dat. loci, se herbae, PI.: unguedine gen genommen an ßäfar ausgeliefert u. non 'tizn
,

palmulis suis affrictä {al. aifricata) Apul. - im , ©olbaten bes Säfar bei einem 2luflauf getöbtet,
Silbe = anftedenb mitt^eilen, alci rubiginem suam, nad^ 2lnbern auf (Säfarg Sefeljl ungeprt alä ^riegg=
Sen. ep. 7, 6. gefangener ^ingerid^tet, f. Caes. b. c. 1, bl sqq.
affrictfis, 2lbl. ü, vi. (affrico), 'tia^ Slnreibcn, Cic. ad Att. 1 18 sqq. Vell. 2, 48, 1 u. 50, 4.
,

Sen. nat. quaest. 5, 14, 4. PI. 31, 6 (38), 72. S)aü. Afräniänus, a, um, ofranianifc^ , be§ 2lfra»
affriago, f. affrango. niu§, legio, Auct.
Hisp. 7, 4. III) Caja (Ga-
b. —
affrio , äre (ad u. frio) baranbrorfetn , cretam, , ja) Afrania, %xa\x bes Sicinius Succio, eineö ri3m.
Van*, r. r. 1, 57, 1. ©enatorS, proce^füc^tig u. frec^ genug il;re 2lnge= ,

affui, \. assum. legenl^eiten immer felbft vox bem ^^rätor ju führen;


affulgeo, fiüsi, ere (ad u.fulgeo),cntgegenftrob« ba^er il;r 9?ame fprüc^roörtl. gur 33e3eid)nung eineä
len, 'leuchten, ftrablenb crfcbeinen, I) eig.: Venus frecben, ränfeüoUen äöeibeä mürbe, Val. Max. 8, 3,
(als ^s(anet) affulsit, Ov.: coeli ardentis species 2. Ulp. dig. 3, 1, 1. §. 5.
affulserat, ber §imme( ^atte roie ein g-euermeer ge^ Äfri, orum, m. bie Seraol^ner non Slfrica, bef.
Ieud)tet, Liv. — II) übtr.: a) uom freunblic^en Slidf im engern '^inm alä Semol^ner be§ (Gebietes üon
einer er)d^einenben (^Jott^ett 2C., entgcgenftrabten, ni- ßart^ago (f. unten Africa no. 2), tit Slfcrn, 5lfri=
tenti affulsit vultu ridens Venus, Sil. vultus ubi : caner , Cic. ad Qu. fr. 1, 1 , 9. §. 27. SaU. Jug. 18,
tuus affulsit, Hör. —
b) com ©tern ob. ©tra^t 3. Liv. 29, 3, 13. Eutr. 2, 19 sqq.: A. discincti (alä
181 Africa Agathyrna 182
ireic^lid^ u. untl^ätig), Virg. Aen. 8, 724: inäbef., ^
A|f&memiiöii (ob. lat. Ag'ämemnö), önis, m.
bie ^riefter beä Jupiter Slmmon in ber Sßüfte 2U CAyafx^fxvm'), ©ol^n (ob. (Snfel) u. ^iad^folger be§
iytn^, Nep. Lys. 3, 2.- ©ing. dirus Afer, d. §an= 2ltreuä, Äi3nigö Don3)l9cenä, 33ruber beä9JleneIau§,
itibal, Hör. carm. 4, 4, 42. -^c(;. AfÖr, fra, frum, (SJema^l ber ©I^tömneftra SSater beä Drefteö, ber ,

«ftifc^, ofcicantfcö, pedites, Liv.: aequora, äroijd^en (SIectra u. ^p^igenia, Oberanfü^rer ber ©ried^en
3lfrica u. ©icilien, Ov.: avis (= Africana gallina, Dor Xroja, nad^ ber 9iüd!e^r burc^ feine (Sema^lin
f
.untenAfricanus),Hor.: jnurex, bie gätulifd^e, Hör.: mithülfe i^reä 'i&n^tn 2(egift^uö ermorbet, Cic.
sorores, bie ^egperiben, Juven. - $J)aüon abgeleitet: de oif. 3, 25, 95. Hör. carm. 4, 9, 25: gried^. 2lcc.
A) Africa, ae, f., auc^ terra Africa (loie terra -ona, Varr. sat. Men. 95, 10. FrontoadM.Caes.
Italia u. äl^nl., f. 2)ra!. ju Liv. 25, 7,4), "üa^ Sanb 1, 3. Hör. carm. 4, 9, 25 u. a. 2)id^ter (ogt. 9Zeue'€
africa, 1) im raeitern ©inne, ber bekannte @rb= ^•ormenl. 1. ©. 313): al§ ©o^n beö 2ltreuö, (SnM
t^eü,t)on ben ©riecfien^z/St'?; gen., in frül^efter ^eit beä ^eIop§ u. Uren!el beä Xantalus r;eiBt er Atri-
balb gu 2lfien balb gu ©uropn gerechnet nad) ber
, , des CATQECÖr]g), Prop. 2, 14, 1 Pelopeus {na6- ,

jpäter allgemeinften Slnnal^me burd; bie Sanbenge nsiog), Prop. 4, 6, 33, Tantalides (TavTaki^rjg),
»on (Suej^üon Slfien gefc^ieben, f. Sali. Jug. 17 sqq. Ov. fast. 5 305. - 2)aü. 1) Agameranonldes,
,

Mel. 1, 4 sqq. Apul. de mundo c. 7 exir. - meton., ae, 7)1. CAyau€fxvovi<^r]g), ber (mannt.) 9iad)!omme
in omni Africa (üom Sanbe rebenb u. an bie Se= beg 2lgamemnon, ber Slgomemnonibe = Orefteö,
roo^ner ben!enb), Sali. Jug. 89, 7. 2) im engern —
,

Juven. 8, 215. —
2) AgamemnöniuM , a, um
©inne Africa propria ob. Africa provincia gen.,
, (kya/ua^uvoviog) aöamcmnonifcö , beö agamemnon,
,

bas ganje ehemalige ©ebiet Don ©artl^ago, nebft classis Liv. plialanges Virg. puella, ^pl^ige^
, : , :

bem Sanbe groifd^en 't)in beiben ©prten umfaffenb, nia, Prop.


Mel. 1,7.- obrool^I auc^ im alterengften ©inne bloä ägämus, i, m. (ayainog), unocröettot^ct, Hieron.
bie Sanbfcf)aft Zeugis ob Zeugitania (regio) mit adv. Jovin. 1, 8.
ber ^auptftabt ßart^ago Africa genannt iüurbe,Pl. Agänippe, es, f. CAyav Cnn ri) I) Quelle (u. ,

5, 4 (3), 23 cf. Isid. 14, 5, 8.


; ^Zpmpl^e biefer Duelle, $Cod^ter beä j^lu^gotteä ^er=
B) Äfricänus, a um, ju 2lfri!a (im engern u.
, meffuä) am §eIicon in Söotien 'otn 9Jiufen ^eilig ,

raeitern ©inne) geprig, ofricanifd^, in Stfrtca, auö u. 5ur S^id^tfunft begeifternb, PI. 4, 7 (12), 25. So-
Slfrfca, bellum, (Säfarä ^r. gegen bie ^ompejaner lin. 7. §. 23 Aonie {AovCri) A., Virg. ecl. 10, 12:
:

unter ßato, ©cipio u. ^uba (^önig üon SZumibien), Hyantea A., Ov. met. 5, 312: doctum fluens A.,
Cic. u. 21. u. t)on biefem Kriege causae (§änbel),
; Claud. ep.ad Seren. 61.- 2)aü. : a) Agänippeus,
Cic, u rumores, Cic. - possessiones, Nep. galli- : a, um, aßonippctfc^, unda, Claud.: lyra, \i^n 9Jhtfen
nae, ^erlp^ner (il^rer ©eltenl^eit raegen alä Seder= gerceil^t, Prop. —
b) Ag^änippicus , a, um, a^ti=
biffen auf ben S^afeln ber 9iömer, gried^. /usXsayQi- »iptjifi, Hippocrenen AganippicosqjLie fontes abi-
^eg, auc^ lat. meleagrides; cgt. Col. 8, 2, 2 [u- ha^ gamus et Minervam = jebe ernfte S3efc^äftigung mit
3u ©c^neiber] u. PL 10, 2(5, 38. §. 74), Varr. u. Col.: ben 3}iufen Sidon. ep. 9 13.
,
c) Agänippi», , —
mures, africanifc^e a)iäufe, Pl.jfd^erj^aft für „^an= idos, /. öon ber a^anippe ilomracnb, als 5öeiiü., fon-
tf)er, Xiger u. Söraen^' , Plaut. : fici ob. licus, afr. tes Aganippidos Hippocrenes, ber litn 9Jiufen l^ei='
f^eigen, frül^er ii^rer ©eltenl^eit raegen gefud()t, ligen u. begeifternben Ov. fast. 5,7. II) @e=
,

Scrippt. fpäter geraöl^nlid^er u. bal^. un=
r. r. u. PI., ma^Iin beä 2tcrifiuä, SJlutter ber ©anae, Hyg.
ter bie (^efd^enJe von raeniger Sebeutung gered^net fab. 63.
b. Mart. -fubftü., Africanae, arum, /. (sc. bestiae), ägäpe , es , /. {ayanr]) , I) bie d^riftl. »öd^ficn«
africanifd;e rcilbe X^iere = ^ant^er , i^öraen , Seo= litht, Tert. adv. Marc. 2. — II) bas c^riftt. 2ic6e«=
parben Xiger
u. (t)gl. Varr. LL. 7 , 3. §. 40) , bef. maH, Eccl.
gebrandet in ben X^ieri^e^en ber htdi cir-
ijffentl. ägapetae, ärum, f.
{ayannrctl) ^reunöinnen ,

censes, Liv. u. 21. - alä SSeiname, Africanus , ber u. ^ausgenoffinnen e^elofer (^eiftlid^er in ber alten
Beiname ber jraei berül^mteften ©cipionen f. Cor- ,
d^riftl. Äird^e, Hieron. ad Eust. ep. 22, 5.
nelius: Africana, $öeiname ber (Sereä in 2lfrica, rao ägfärioon (-um), i, n. {ayaoiy.ov) ber fiörd&cn= ,

fie Söittroen bie nic^t me^r ^eirat^en lüoKten , ju


, fd&wamm {Boletus laricis^ Jacq.), PI. 25, 9 (57),
^riefterinnen l^atte, Tert. ad uxor. 2. 103 u. a.
C) Äfricus, a, um, afnfd^, ofttcantfd^, bellum, ägätio, önis, m. (ago), ber Safttl^iere, bef.^ferbe,
^v. beö ßäfar gegen bie ^ompejaner in 3[frica (f. beforgt u. fü^rt, ^tiU, «pferbc=, (^taUfncc^t, Plaut,
oben Africanus), Vell. u. Don biefem S\v., trium- u. Liv. - ®fcttrct6er, Apul. - oeräd)tl. luie bei uns ,

plius, Vell.: bella, beö ©gpi^ag gegen


;

^unier, W ber „©talÜned^t'S üon einem tiJIpifd^ien ^urfc^en


praesidia, Liv.: ora, Liv.: mare, ber fübraeftl.
Sil.: ob. Siener üb^., Hör. u. Pers.
%i)nl beö 9}iittelmeereg, Sali.: ebenfo pelagus, Mel. Agatha, ae, f. C^yaS-r}), ©tabt im narbon.©al=
- iuöbef., ventusAfricus (Cic.) ob. Africus ventus lien am 2lrauriä (Solonie ber 5JMffilier, j. Agde,
, ,

(Liv.), u. gen), abfol. Africus, i, m. ber (SJßinb) PI. 3, 4 (5), 33. Mel. 2, 5, 6.
2(fricu§=©übraeftob. genauer Sßeftfübrceft, griec^. Agathöoleii, is u. i, m. (AyaO-oxkrig) geb.3()l ,

Am/-', bei ben ^tili^nern nod^ j. Affrico ob. gliiher- ü. (S^r. gu ^^ermä üon eitern nicbevn ©tanbco,
oio gen. , für 2(I(e , bie biesfeit beä mitteUänbifd^en 2;9rann oon ©t)ra!uö, Justin. 22, 16y/(/. Cic.Verr.
oon ber Siinterabenbfeite über
3}^eereä lüol^nen, ein 4, 55, 122 (roo CiJenit. i). Liv. 28, A^cxtr. Val.Max.
7, 4. ext. 1: gricd). 2lcc. Agathoclea, Auson.
epigr.
basSDleer fommenber ftürmifd^er Stegeniöinb (f. Sen.
nat. quaest. 5, 16, 6. PI. 2, 47, 46. §. 119); ba^.
bie (Spit^eta : furibundus et mens Sen. creber , :

procellis, Virg.: praeceps, protervus. Hör. - aud^ gäthödi


abjectü-, Africae procellae, Hör. - u. perfonif. alä ttjo^lt^dttflc ©cniu{?, gried;. 33cncnnung ber iigppti^

(3ott biefeö Sßinbeö, Africus pater, Prop. fc^en .speilfdjlange, ber „Äincpl; ob.iinupI)fd)lange;',
Ägämedes, m. (Ayafxr]drig)^ ©oI)n beö (Sr=
is, ©pmbolö ber ii)or)(tf)ätig n)iifenbcn (^kittci-fraft m
2S, 3.
ginos (^önigö üon Ord)omenoö) mit feinem 23ru= ,
ber ägyptifc^en yJh;tf;oIogie Lampr. Ilchüg. ,

ber 2^rop^oniuö Saumeiftcr beö 2lpoUotempels ju Ae&thyrna, ae, f. {Ayc'0-vi)VK) ob. Agäthyr-
2)elp^i, Cic. Tusc. 1,47, 114. im, i, n. (Ayäi^vnvov) ©tabt an ber ^JJorMuite
nuin ,
183 Agath\Tsi Aggar 184

eicilicnä l S. Aqatha Liv. 26 40, 17. Sil. 14,


, , , ob.), Val. Fl.: bos, ber unter bie Sterne ocrfe^te
25f>: ^orm -um.
PI. 3, 8 (14), 00. Stier in beffen (*4e[talt ^i'piter bie (ruropa ent=

,

JlK&thyrNi, öruni, m. {l-ty{c&voaot),€'u\ ©renj- führte, Ov. b) übtr.: «) für pöönfdfc^, aenum u.
polf bor 3ci)t(icn am lltario [\. ,,53iaroi'cf)"), nlfo in 'i>lur. aena, agen. Meffel - "^Nurpurfeffet if. aenus),

einem Xl)oil uon^iebenbiiriu'n unb bem temeoiuavcr Mart. u. Sil. — ß) für


catt^agtfcö, arces, (Sartljago,
Scannt, Mel.2, 1, 2, bao fid) I)eIIbliui bemalte ob. Sil.: Agenorei nepotes, u. fubftü. bl. Agenorei,
ttltoirirte, Mel.2, 1, 10: picti, Virg. Aon. 4, 14G: orum, m. = bie CSartfjager, Sil.: dnctor, .'gaobrubal
u. (^baö ,, bemalt" auf bic Kleiber be',oiien)praei'incti u. .^annibal, Sil. —
2) AgenAriden, ae, jn. CA-
sagis seniper pictis, Avien. porieg. 447: u. (ba^ yrivo(n6r]g), ber männl. 'Jiadjfomme beö 9(genor,
„bemalt" auf bie .v^aare beu'^acn cacrulco capillo, ) ber 2tflenotibf, uom (5abmuö Ov. met. 3, 8 u. 13.: ,

ri. 4. 12(2G),88.^^ nom ^^Ujineuö, Val. Fl. 4, 582: oom "^^erfeu^ (9(b=
JIgäve« es, /'. (ytytivrj) Xodjtct beä Gabmuö, , fcimmling beö ^anauo), alo argiuifdjen .<oeroä, Ov.
©enml)lin beo (rd^ion, 'Bhitter beö bem öro^uatcr met. 4, 771 u. für ,,(£artf)ager ('^Ijönicier)", Sil.
:

auf bem 2;f)rone folc^enben '^Nentl)euo, ben fie, ihn 8, 1 (rco öenit.Jßlur. Agenoridum).
in bacc^ifd^er liüiUtl) für ein milbeo 2I)ier anfe^enb, AgenÖria (Ägeröna) , ae /". (ago) röm. @öt=
, ,

jerriB, Ov. met.3. 700 sqq. Hyg. fab. 171>. Ilor. tin ber X^ätigfeit, bie 3U Unternefimungen treibt^
sat. 2, 3, 303. Lucan. 1, 569: Sujet einer Siagöbie Augustin. eiv. dei 4, 11 u. 16.
beo Statiuo, Juven. 7, 87. ag^r, agri, m. {ayoög), I) in eng. 33ebeut. je== ,

A^deMti8 C-lyd^'ang), ein ß^^^^ttenuefen einer beo ^tüd Selb , vneld^eö jum Sanbbau benu^t rairb
pf)n;iiifd)en ^Jationalfacie, nom mit bem (Rei- ^cm ob. benu^t irerben fann, co fei 2(cferlanb 3ßeibe= ,

fen 2lc(buö in "^N^rygien ge'^eugt, nom 3^iont}fiu5 ent= 33aumfd)ule :c., ein ^felbflut, (Stunbflörf , agri
T(iiais,

mannt Arnob. ö!^ 5. 'iM^l. (ireujer'o Symbol. 'Sb.


, ac pecoris magis quam belli cultor, Sali.: agri
2 (3. 37 ff. Zoega Bassiril. di Roma Tom. I. p. cultio, Cic: cultura agrorum Cic: ager tVrtilis, ,

100. not. ad tab.^XlII. ^>3öttigerö ^been jur Äunft= Cic: agrum


colere, bene colere, Cic: agrum con-
mt)tf)or. 33b. 1. S. 278 ff. ^anoffa's Xerracott. be§ serere, Cato. - alo SBaumfd^ule, Gell. 19, 12, 8. -
«erl'. aihifeumö e. 89 ff. ^ai). im (^gf^. non '^slä^en, luelc^e burd^ .'päiifer ob.
ige,agddum, f. ago Ji^. äßalb fc^on eingenommen finb, bao Selb, a) im Ögf^.
Agedicum, i, n. i^auptftabt ber 3enonen im 5ur Stabt, bao (flocöc) ßanb, in'iprofa gero.im'^Iur.,
lui^bun. ©allien, j. Sensv.x CSIjampatjue, Caes. b.G. neque agri neque urbis odium nie umquam per-
6,^44, 3 u. a. cipit, Ter.: vastati agri sunt, urbs exhausta, Liv.:
Xgelatttus, m. {ayO.ccarog, ber Shelad^enbe,
i, non solum ex urbe. verum etiam ex agris ingen-
33einame beö 3)i.Graffuö, 6rop=
9)?ürrtf£^e, ^-inftere), tem numerum perditorum hominum coUegerat,
»aterö beo ^riumoir, ber nur ©inmal ob. nie in Cic. —
b) im @gf^. beo Dorfes, bao freie f^clb, Sa-
feinem ^zbtn gelacht ^aben foK, PI. 7, 19 (18), 79 num oportet ... modo ruri esse, modo in urbe,
iigl. Cic. Tusc.3, 15, 31. saepius in agro, tfjeilö auf bem Sanbe, t^eilö in ber
ägellülus» i, m. {Demin. ü. agellus), ein Utu Stabt, öfter nod; im freien ^-elbe, Cels. 1, 1. §. 2.
nc§ ^tdetd)tn, *®üticn, Catiill. in Priap. 85, 3 — c) im @gf^. ber Serge, 'ta^ S^al, ignotos mon-
u. Spät. tes agrosque salutat, Ov. met. 3, 25. d) im —
ägellus, i, m. {Demin.
ager), ein 2tc(fcrc6cn, t). (^gf^. beo 9)leereö agrum felbwärtS = nac^ ber
, in ,

fIctncS ®tücf ßanb ob. ©runbflücf, ein (ärmlid)eö ob. fianbfctte, arx Crotonis unä parte imminens mari,
nieblic^eo) ®ütc6cn , agelli reditiis , Yal. Max. a- : altera parte vergente in agrum, Liv. pars muri :

gellus non major jngero imo. Varr.: parviis ad- versa in agros, Liv. —
e) alo Sängenma^, inagrum,
modum agellus, PI.: quum agellus eum non satis in tit Stefe, fclbttJort§ (@gf^- in fronte ob. in fron-
aleret, ludi magister fuit, Cic: liic agellus illos tem, in bie 33reite), Hör. sat. 1, 8, 12. — II) in
alet, Xep.: Tranquillus vult emere ageUum, quem raeit. 33eb. , Staatoge-
bie (^efammtl^eit be§ einer
venditare amicus tuus dicitur. PI. ep. - ^lur., meinbe eigent^ümlic^en 58oben§, bie2Jtarf, ba§ ©e-
conditio agellorum, PI. ep.: dii neque agellos sin- lux, Tusculanus, Cic: Helvetius, Caes.
gulorum nee viticulaspersequuntur, Cic.: seponit ägerätön, i, n.{clyrjQccTov), ein raürjigeö^raut,
lanificae (filiae) agellos (f)übfci^e @runbftüc!e), pe- üieU. ßcBetBalfant, ge»ürj5afte (Sc$afgat6c {Acliülea
cora, ^•illam. operarios, Phaedr. Ageraton, L.), PI. 27, 4 (4), 13.
ägema, ätis, n. {ctyrjua = agmen), ausjeid^nen^ Ageröna, f.
Agenoria.
ber "dlame ber non '^^^ilipp u. Sllejanber im macebo= Ag^e§iläu8, (llyrjaÜMog), I) Seiname beo
i, 7/1.

nifd^en ^eere gebilbeten 2{btt)eilungen ber C£-be(= ^luto, ßcnfcr ob. t^ütft ber »otFer, rceil alfe in fein
fc^aaren (amici. ircdooL) 3U '^^ferb u. (cetrati, vtt- 9ieic^ raanbern u. unter feine öerrfc^afl fommen,
(iOTTiaTCiC) ju %vc^, bie ßciBfc^aar, ®[tte, Liv. 37, Lact. 1, 11, 31. —
II) Äönig non Sparta, So^n
40, 5; 42, 51, 4. Curt. 4, 13 (50), 26, u. baju beä fpart. 5?önig§ 2trd^ibamuo (auö ber ^^milte
3JJü^ea. ber ^rocliben) Ueberrainber beo perfifdien Satra=
,

Agendicum, f. Agedicum. pen ^^iffap^erneo am ^actolus in2tften(395t).ß^r.)


Agenör, uris, m. {l4y^vo)o), Sol^n be§ Dfleptun u. fpäter ber Söotier, 2lt§ener u. a. ©ried^en bei
u. ber iib^a, ^önig üon'^Nfiönicien, 33ruber be§Se= Goronea in SiJotien , f. Nep. Ages. 1 sqq. Justin.
luö (beo SSatero beo 3(egt)ptKö u. 3}anauö) SSater , 6, 2, 4 sqq.
beo (Eabmu^ ber (ruropa u. 21.
, ä^ater ob. ©ro^= , Ag^esimbrötns, i, m. {'ÄyrjoCußooTog) 2rn= ,

»ater beo '^^ineu§ i^önigö in 2;^racien), 5l^n^err fü^rer ber r^obifc^en %[Qiit gegen '^^l^ilipp non W.a^
ber 2^ibo XL baf). anö) ber ^sj^önicier (Gartl^ager), cebonien, Liv. 31, 46. 6 u. a.
iiaf). Agenoris urhs=: (Eart^ago, Virg. Aen. 1,338: Ag^e8ipöli§, pölidis, 2Icc. pölin, m. QiyriaCno-
Agenore natus = (Eabmuo, Ov. met. 3,51 magno : lig),Soi^n beo Äleombrotoö, aus bem@efd^(eci^t ber
cretus Agenore Phineus Yal. Fl. 4 444. - stat , , <öerafliben,^i3nig non Sparta um 195 n. (E§r., Liv.
gloria gentis Agenor, üon e. Statue beo 2{. Sil. , 34, 26, 14.
1, 88. -San.: 1) Agenöreus, a, um, jum 2(genor agesis, f. ago :l%^.
geprig, ogcnorcifd^ a) eig. domus beo (Sabmuo
, : , Ag:^ar, II. indecl. Stabt auf ber nörbl. Äüfte
6aus Ov. aber tecta com öauo beo ^l^ineus (f.
, :
, non Üfrica, Auct. b. Afr. 67, 1 u. a.
:

185 ag'g-audeo ag-geratio 186


agg^audeo (ad-gaudeo) ere ficö freuen mit . , lang, 50 %n% breit u. über 60 ^-uB f)oc^ mar,
501eife)
^mb. alci, Lact. 4, 6, 8. Cypr. adv. Jud. 2, 1.
, mit einem über 100 %n^ breiten u. 60 J-ufe tiefen
Paul. Nol. 18. nat. St. Fei. 6, 14. ©raben gegen biefen mit einer g-uttermauer oon
,

agg^mo (ad-gemo), ere, fcoju (mit t§m) feufjen, SBerffteinen oerfefjen, oben burc^ 2:^ürme qefdiü^t
f tagen, Ov. fast. 5, 400: m. Dat., Ov. trist. 1, 4, PL 3, 5, 9. §. 67: 36, 15, 24. §. 104). ^n biefer @e^
10. Stat. Theb. 11, 247. genb (ber Umgebung ber je^igen Porta San Lo-
ag^g^enero, äre (ad u. genero), ^inäuerjeugcn, renzo), oon 33iiicena5 mabrf^. 3U einem fonnigen
mit Dat., Tert. adv. Marc. 4, 19. Spaziergang umgefc^affen (f. Hör. sat. 1,8, 15),
agg^enioülätie , önis, f. (aggeniculor) bie , oerfammelte fic^ oiel^^olfs, mes^alb bort aud)@auf=
^nicJcugung (üor ^mb.), Euer, quaest. bist, in ge- !er, 3ßai)rfager (Juven. 6, 588: ogl. Quint. 12.
10,
nes. 41, 43. 74), 2(ffenfüf)rer (Juven. 5, 153 sqq.) u. bgl. i^r
aggeniculor, äri (ad u. geniculo) , cor i^mb. SBefen trieben; unterhalb, nac^ ber Stabtzu, mobn-
tic Ante beugen, alci, Tert. de poenit. 9. ten üiele arme Seute (Juven. 8. 43), unb oon biefem
agger, eris, m. (2. aggero; anti! arger u. in Summe ftürzte fic^ müf}[ auc^ ber (bei Sueton er=
^anbfc^rn. aud^ adger), 1} SlUeö (roie Grbe, Sanb, mäljute^ bem i)ffentlicf)en Spotte ^^^reis gegebene
(Steine , '^a\<in Sieis^ols) loaö 3ui' 33ilbung eines
, , Siömer ^erab, Suet. Cal. 27. - baf). poet. fiir SBaa,
Stuffd^utteä , einer (^rf)ö^ung ob. 3ur 2luöfüUung 3um Srf)u§ einer Stabt,®tobtn)an/(3tobtmaueiü5lj.,
einer SSertiefung (eineö ©rabens, Sumpfes 2C.) f)er= primas in littore sedes castrorum inmorempinnis
beigetragen roirb, 'üa^ »SloteriaU, ^o.^ 5lßt$ige jum et aggere cingit, Yirg.: proelia miscent aggeribus
Stuffc^utt ob jum 25omme (jum SSBalle) , bie ®^anj= murorum, Yirg.: ogl. cocto aggere opus. lOiauer
erbe, bie ©rbc jur SBefd^üttnng , jur StuSfüttung, ber oon 5Öranb3iegelfteinen, Prop. c) 3um Sd^u^ —
©cbf^utt, ber Schutt u. bgl., junäc^ft als milit 1. 1. gegen bie Einfälle ber Diac^barn, ßanbroeöt, Tac.
bei ber 33efeftigung bes Sagers (ogl. unten 7?o. II), ann. 2, 19 extr.
aggerem petere, comportare, Caes. cratibus at- : 3um Sc^u| angelegter atufujurf 9luf=
2) üb^. ein ,

que aggere paludem ob. aggere et cratibus fossas fc^utt,jDamm, mie a) als Ginfriebigung ber 2(etfer,
explere, Caes.: u.fo fossas aggere complere, Yirg.: ®cbtt)aa (og[. Yarr. r. r. 1, 14. 2 sqq.) terreus,
cavernas aggere implere Curt. trabes aggere , : Yarr. agrestis, Tac.
: b) 3ur Sicherung eines — ,

vestire, Caes.: rates (injunctas) terra et aggere Ufers, öafens, «fer=, 5tu#*, -^afenbamm ifonft mo-
integere, m\i @rbe u. «Steinen bejc^ütten, befd^lagen, les, ital. molo), Yirg. u. Tac, Yitr. u. Ov. - bal).
Caes.: coDo tenus aggeribus obrutus, Amm. - (bei Sict)t.) W
»öfcöung be§ Uferö u. bas Ufet (als
poet., moliri aggere tecta, hautw u. mit Grbfd^utt natürl. ^-lu^bamm), gramineusripae agger, Yirg.:
befeftigen, Yirg.: tepidoque onerabant aggere herbosus agger, Ov. flumineus agger, Sil. c)
: —
terrae, mit ber (Srbe, bie noc^ Don bem faum abge= 3ur Sicf)erung bes äßeges burd^ iumpfige %['a^t, ber
brannten (Sc^eiterl^aufen raarm loar, Yirg. SJommroeg, pontes et aggeres humiäo paluduni
11) übtr., jeber aus jujammengetragener ©rbe 2C. impouere, Tac ann. 1 61. d) bie öcfc^üttung,.

gemad^te Stuff^utt, Sluftoutt atuftrog, JCamm , erb= bas Sefcfetög einer Straße (auc^ 33rücfenftra^e), ber
watt, et^ö^ung u. bgL, 1) 3unäc^ft u. gen), als milit. 35amm, bie «plante, agger viae, Yirg. u. Tac: ogl.
t. t. ,a) ber ^ur Sefeftigung bss Sagers burd^ bie Serv. Yirg. Aen. 5, 273. - bei Spät, ber JDommweg
aufgeraorfene @rbe bes ©rabens gebilbete 2)amm, = bie Strafe fianb^raf e felbft, fo fern fie burcf) ei=
,

auf bem ha^vallum (ber burc^ ^allifaben, "^^fäfjle, uen Sluffc^utt erfjöbt unD befeftigt mar agger pu- ,

^Ied)tn)er!e cerbunbene eig. 2öaE) errichtet rourbe, blicus = via publica (i^eerftrale) Sidon. u. 21. ,

ber ©d&onjaufwutf, bie ©c^anje, ber ®tb»all u. bgl., solidus agger, oon ber appifc^en Straße, Stat.:
beim Sager für ©ine 3^ac^t gen). 3 ^u^ ^od^, bei Aurelius Rutil. It. u. Miüvius agger (33rüdfen-
, :

fte^enben Sagern, namentl. eines Selagerungsfjee^ bamm, Srücfe), Stat. SSgl. A. W. ZuinjH ohser\-\.
res, riel l^ö^er u. breiter (bie ßrbe gegen bas öerab= Xamat. cannen p. 105. u. (über
in Rutil. Claud.
rollen mit ^afd^inen, ^allifaben ob. -^aumftämmen agger pubücus) Sauaro 3U Sidon. ep. 4, 24. p 292.
befeftigt, t)ai). auc^ ber agger bem g^euer ausgefegt), "3) (poet.) oon jeber 2lrt oon !ünftlic^er ob. natür^
loorauf man , loie auf einer Mann , S3oUn)erfe u. lieberGrpfjung auf bem '^oben, rcie a) bie, bef. in
%t)üvnu errichtete ,
foroie bas Sturmseug (bie a)iau= Sagern, aus (rrbe u. Siafen gebilbete Gc5ö6ung als
erbrec^er) aufpflanzte , roelc^emit bem g-ortfd^ reiten 9iebnerbül)ne {suggestus) n bgl., ber aufrourf (ogl.
ber (Scf)an_3arbeit ber 3JZauer nid^t nur immer nä^er, 9iuperti 3U Tac. ann. 1, 18, 3), tumidique ex
fonbern oft aurf; mit i^r auf gleiche öö^e gebracht aggere (oon ber aufgetl)ürmten Crr^öl)ung) fatur,
mürben, aggere, vineis, turribus oppidum oppu- Yirg.: stetit aggere fultus caespitis, Lucan. b) —
gnare, Cic: urbem cingere vaUo et fossä, aggere ein aus jHafen erbauter mtat, Yal Fl. 5, 642 (ogl.

maximo, vineis, turre altissimä, Cic: aggerem tbid. 61). —


®ra6öügel, Yirg. u. Yal. Fl.—
c) ein
apparare, instruere, exstruere, facere, jacere, d) ber 'g»ol3ftog = Sdieiter^aufen, Ov. u. 21. e) o. —
Caes. - aggerem ad urbem promovere, Cic. vi- : ^Sergen u. öügeln als natürlichen Sc^u^ioe^ren, bie
neas et aggerem muro injuugere, Liv. - aggeri §öbe , aggeres Alpini, Yirg. aerii agger montis, :

ignem inferre Caes. aggeribus ignes injicere,


, : hk luftige .^öö^e bes ^ergeö Sil. f oon aufge ,
— »

Liv.: aggerem ac vineas incendium hausit, Liv. - tprmten SBafferraogen, ab alto aggere pelagi, Lu-
im 33ilbe, esset vel receptaculum pulso Antonio can.: consurgens agger aquarum, Sil. n enbl. —
vel agger oppugnandae Italiae Graecia, Cic. Phil. gl oon jebem aufgetl}ürmten ,,.sj)aufen", auc^ loir
10, 4, 9. —
b) 3um 3c^u| gegen feinblic^e Srnfälle ein SBatt, arenae, .vjaufen oon Sanb, Yirg.: agge-
cor einem Drte aufgeführter Camm, SSBatt, ^ocftwaa, res nivei,Yirg. medio ex aggere, ."öolj^aufen,
:

agger Tarquinii, gero. b(. agger, ber 3ur Sicherung Ov.: altus agger favillae, Lucan.: agger armorum,
ber Stabt ^om nac^ i^rer fi$ in bie trbene cerlau^ strues corporum, Tac: cadaverum aggeres,
fenben Oftfeite ^in oom coUinifd^en bis 3um esqui^ Amm. u. fo in mediis aggeribus (Sei(^enl)aufen),
:

Unifc^en ^^ore oom Seroius Nullius aufgeführte, Yal. Fl.


pom Xarquinius Superbus noc^ erf)öi;te „öoc^raall", agg^r&tim, Adv. (agger), 6oufcn., ilsiwttie,
ron Gicero (de rep. 2, G, 11) maximus gen rceil ,
Apul. met. 4, 8.
er 7 Stabien (beinahe iine röm. ob. V5 beutfdje aggör&tio , öuis (aggerare) ,
bie aufbam-
, f.
187 aggereus aggredior 188

mung, ber Conini,Vitr.lO,lG(22),9: '^tur., Justin. et coxis, Cels. - ba^. aurum,


iöiijiw Cmit Sorar),
PI. — II) übtr.: meretrices extemplose applicant,
ai^fl^^r^uM, a, um (airger), bttinnt. ob. roaüaxUq, agglutinant, fjängenfid) an (lüicbieKletten), Plaut.:
tunuilus, Aulhol. Lat. ö, 46, 28 {no. 388, 28). mihi ad malum malae res plurimae se aggluti-
1. a^if^ro, avi, atum, äre (agger), I) cig. nl§ nant, eö fetten fic^ an an bas 2C., Plaut.: fortunae
S'amin ouff*ütten, aufwrtffn, oufbdmmcn, a) übt). : vicissitudo, quae plerumque prosperis rebus tri-
angustus is tramos vastas inter paludes (ein ste aliquid agglutinat, auflebt, anfängt, Nazar.
iDioorbamm) et quoudam a L. Domitio aggeratus, ag^grji^ätio, önis, /'. (aggravo) bie »eft^nje» ,

Tac. aun. 1, G3. - u. fo haec geuera (laterum) fa- rung, S^eldfttgung , ventris, Arnob. in psalm. 44. -
ciliter aggerautur, lafjen fic^ Icid)ter aufmauern, übtr., üigf^. relevatio, Salv. gub. dei 5. p. 17(>
aufeinanberlegen, Vitr. 2, 3, 1. b) alö t. t. beö — ed. lUttcrsh.
i^anbbaueö stercoratam, terram circa bie (rrbe , ai^gr&veHco (ad-gravesco) , ere, fdöweret-, be-
um '^äume u. 'ipflan5en aufhäufeln (^um Sc^u^ ge= fdbttjettet werben, I) eig., uon einer 3cf)rcangern,
iicn bie iM^e\ Col. arl\ 28, 3. II) übte: 1) einem — Pacuv. 69. —
II) übtr., 1t* oerft^Iimmern, ü.Hranf=
^amme gleic^ auf«, cmporööufen ob. •töürmcn, a) eig.: ^eit, Ter. Hec 3, 2, 2 (337\
cadavera, Virg.: ossa, Tac. b) bilbl., g(ei(JJam — aggr&vo (ad-gravo), ävi, ätum äre, I) eig., ,

^äufenb ürrme^rcn, ocrQröfccn, dictisii*as, Virg.: ein ©eniic^t fd^werer machen e§ oermebren, aggra- ,

dictis promissum, Stal.: 'lia^). in 'Porten üergrö= vatur pondus illä. PI. 18, 12 (30), 117. II) übtr.: —
Bernb barfteUen, übecttetben, clades et incendia 1) ,,fd^n}erer=, brücfenber machen", b. i. a) berj^raft
belli, Sil. — 2) gleicfif. mit einem Samme befc^ütten, u. SBirfung nad^ = gcwtc^tfger madben, oerfldrFen,
a) alö beö ^anbb., bie Grbe um 23äume2C. auf=
t. t. ruiuam suam illo poudere (oom Söinb typhoii)^
l^äufen, bie '^äume Nufcln, Behäufeln, arbores, Col. PI.: ictus, PI. — b) ber ^»eftigfeit nacf)=x)crftttrfen,
11, 2, 46. —
b"! üb^., couvalles lacunosae cavaeque, gefäbritdbet madben, öerfc^limmern,vulnus, PI.: va-
spinetis aggeratae {-obsitae), überfäet, überf^üt= letudinem Suet. dolorem Curt.
, : c) ber Se= ,

tet, - oi^- Curt. 4, 2 (10), 16 lieft
Apiil. met. 4, 6. fd^affen^eit nad^ = nccö brücfenbet machen, fteigern,
man je^texaggeraretur. oerfcblimmern, inopiam sociorum, Liv.: quo (hello)
2. ag^g^ero (ad-gero), gessi, gestum, gerere, si aggravatae res essent, Liv.: rationes, Sen.: sor-
Bctbcttrogtn, 'bringen, bef. in 3}laffe u. bal). mü^fam, tem alcjs, Curt. - mit 2ßorten fteigern (@gf^. ele-
betbeifc^lcpljcnauf ten ^la% fdbajfen, berfc^affcn, I)
, vare), summam invidiae ejus (aeris alieni), Liv.
cig.: aquam. Plaut. pisciciilos minutos frequen-
: 6, 27, 3: abfol., amaritudo verborum quasi aggra-
ter, Tarr.: luta et limum, Cic. fr.: mit adn. 2icc., vatura, Sen. contr. 9 (4), 25. §. 28. 2) üb^. be- —
ultro ipsi (bona) aggerunt ad nos , Plaut. mit : fdbtoeren, belöfttgen, einnebmen, a) förperlid^: morbo
Dat.. aggeritur tumulo tellus, Virg.: aggesta flu- quartanae aggravaute {sc. eum), Suet. : odor ag-
minibus terra, angefc^roemmter ob. ange|§Iämmter gravans capita citra dolorem tameu
, , PI. — b)
Soben, PI. - Partie, fubfto. aggestum, i, n. ein , moralifc^ = ^mbm. jur ßafl fatten, gratifreti, quae
bammartiger Stufrourf C^-rbroall Amm. 19, 8, 1 , , (argumenta) per se nihil reum aggravare \1den-
20, 11, 23: fo auc^ agg. cineris, Yulg. 2. Mach. 13, tur, Quint. 5, 7, 18.
5. — II) übtr. 1) üerme^renb ^in3utragen = (mü^_=
: agrgredio, Don aggredior, ber-
ere, actioeSilbf.
fam) 5U etiras böufen, mit-Do^., quadrantes patri- angeben, fidb näbern, I) eig. 1) übl^. häc si aggre-
: :

monio, Phaedr. opes opibus Sc^ät;e auf Senate


: dias, Plaut, truc. 2,1,40 ((SöUer 245 hasce egre-
— 2) —
,

pufen , Seu. in ilJiaffe ^in5Utragen = (auf diens). 2) insbef. ^mb. angeben, für feine 2(5=
,

^mb.) ttvoa^ böufcn ,


(onxb.) mit etiö. übctböufen, fiepten |u gewinnen fuien, im '^affiü, hoc restiterat,
falsa. Tac: probra, Tac: im ^^affio , miilta agge- ut a te fictis aggrederer donis, Cic. fr. bei Prise.
runtur (es Raufte fid^ noc^ Spieles) etiam insontibus 792 P. (Cic Opp. Vol. IV. P. 2. p.462 ed. Orelli).
periculosa, Tac. — II) übtr., an etro. geben, etro. untemebmen, im
«gg«8tio, önis, f. ('aggerere), 'üa^ ttnböufcn, ^affio, faciUimis quibusque {sc. bellis) aggressis,
"Qa^. concret = ber angepufte Schlamm, Sanb ic, Justin. 7, 6, 5.
bie anfc^tömmung ber Slnfa^, Pall. 2, 13, 3 u. 12,
, ag^^r^dior (adgredior), gressussum, gredi
15, 3. Mart. Cap. 8. §. 810: ^lur., Mart. Cap. 2. (ad u. gi-adior) , an ob. ?u ^mb. (ob. etro.) bcran=^
§. ITO. (^reiten, ouf ^mb. jufpmmcn, fic§
ob. etro. zugeben,
•grges^ä§, US, m. (aggerere), "oa^ -petbeitragen, il^m näbern, mit b(. Acc. u. m. ad u. Acc. I) eig.: ,

montium supra moutes aggestu


>fc^afTen,»fc6[ep^3en, l)im2lUg.: a) an ^tnb., ad alqm u. bl. alqm, Plaut.
et congerie, Mvthogr. Lat: pabuli, materiae, — b) nac^ einem Crte binwanbeln, =1idb begeben, i§ti
lignorum aggestus (^:]}(ur.), Tac: copiarum, 3u^ betreten, scrupea saxa, Bacchi templa, Pacuv.:
fu^r ber Sebensmittel, Tac. via solidata aggestu : non repellitur, quo aggredi cupiet, Cic: übtr., oras
arenae, 3(uf tragen, 3(uficf)ütten, Aur. Yict. omnes, qua mare aggreditur, Plaut. 2) insbef., —
agpjg^löm^ro (ad-glomero) ävi, ätum, äre, eig. , ftcö ^mbm. ob. einer Sac^e in beftimmter Sibfic^t
„yu. einem .Hnaul loinben" ; ^a^. poet. übtr., fcft om näbern, a) in friebl. 2(bfic^t ^mbm. näbern, ^mb.
itcb
etnanbcrfc^liefen, aneinanbctbtängen, «fd^aaten, ag- ongeben, ftcb on ^mb. macben ob. wenben, '^mh. ju
glomerant se, Virg., ob. latera, Val. Fl., ob. arma, gewinnen • ob. für ftdb ?u flimmen fucben, hunc de illa,
Sil. addimt se socios ... et lateri agglomerant
: Plaut.: quem ego Romae aggrediar, atque, ut ar-
uostro, fc^aaren bic^t ftc^ uns 5ur Seite, Virg. - bitror, commovebo, Cic: reliquos legatos eädem
agglomerat tenebras puft ^infterniB Val. Fl.: , , viä, Sali.: alqm arte (Sift) Liv.: alqm peeimiä, ,

Sigeaque pestis agglomerare fretum, roie ein^naul Sali.: u. provinciarum animos largitione, Tac:
auftreiben, Val. Fl. alqm suis artibus, Flor.: Venerem bis dictis, Virg.:
s^lütino (ad-glutino), ä\i, ätum, äre, ,,burd^ übtr. cmdelitatem principis
,
Tac: , alcjs mode-
Äleifter, Seim (glutinum), 5^itt, :^öt^e (ferrumen) stiam acrius, auf eine prtere ^robe fe^en, Tac—
u. bgl. an etro. anfügen, befeftigen", anleimen, on= b) in feinbl. 2Ibfic§t = caf ^mb. ob. etro. loSgeben,
litttn, cnftebcn, anfizHtn u. bgl., I) eig.: no\-iim i^n ob. es (offen) ongreifcn, überfallen, über i^n ob.
prooemium, Cic: mit Dat, regulis annulos, Vitr.: e§ berfatten u. bgl., alqm, Cic. u. 51.: alqm ferro,
alqd fronti, Cels.: m. in u. 9Ib(., alqd in genibus Ov.: virum et regionem, Vell.: murum. Sali. - ge=
-

189 aggrego agitaüo 190


rid^lt. angreifen, öerfolgen, alqm legibus (©gf^. vi), corpus, PI. ep.: corpus equi ab aspectu agile,
Suet.: u. fo absentem, Nep. II) übtr. ?u etro. — , fc^on bem Slnic^ein nac^ leicht u. flüchtig in feineu
(als betrt ^id ber Xptigfeit) fd^teifcn, on etro. ge^en, Seraegungen, Col. —
2) übtr., bewegticö im ^an^
fEd& nitt^en, e§ ongretfen, beginnen, untetneömen, m. beln =öeöenb, lü^ctg, tegfam, hurtig, lefecnbig, gc«
M. Acc, dolum, Plaut.: ancipitem causam, Cic: fcödfttg {%%% tardus), vir navus, agilis, Vell.:
facinus, Beginnen Liv. : poet. magnos honores,
, , oderunt agilem gnavumque (ben JRü^riggefc^äf^
i^innei^inen, Virg. - mit adu. ^cc, ad causam, ad tigen) remissi. Hör.: nunc agilis fio, gefd^äftig, (^e=
crimen, ad disputationem, ad historiaiö, Cic: ad fc^äftemann (®taatämann),Hor.: oves agiles ((15gf|.
rem publicam, 2;i^ei( nehmen an ic, Vell.: ad spem tardiores) Col. - quae (natura ingenii humani)
,

oratoris, ber öoffnung dtawm geben !önnen, bn^ er ita est agilis ac velox, ut etc., Quint.: sensus, qui
ein ^tebner roerbe, Quint. - mit ad u. @erunb., ad agiliores sunt animalibus mutis, bie (ebenbiger
injuriam faciendam (jum Unred^tt^un) Cic: ad , finb bei2C. , Sen.: agiliorem mihianimum crede-
dicendum als Siebner auftreten Cic - mit folg.
, , bam Sen. agilis industria {%%% negligens et
, :

Infinit, (f. Sdlgaper 3"iä|e 2C. ju ^rebö' 'äniih'. @. tarda opera\ Col. - aiS* Superl. agillimus, nach
12), Beginnen, fcen 2Jetfuc§ mad^en , öctfucöcn (fud^en) Charis. 89 P. u. Prise 606 P., ob. agüissimus,
5U2C., dicere de etc., Cic: oppidum altissimis moe- nac^ Charis. 162 P. (überall o^ne ^e(eg).
nibus oppugnare, Caes. Jugurtham beneficiis : agilitäs, ätis, f. (agilis) bie SBewegttc^fett, bie ,

vincere, Sali aggretus (f. unten) fari,Eun. - a^^T


: giafd^5ctt, ®d&netligf eit ber 33en3egung, navium, Liv.:
Strd^aift. Infinit, nad) ber 4. ßonj. aggi'ediri, Plaut. rotarum, Curt.: übtr. agilitas (33eroeglic^feit) ut
, ,

truc2,5, 7(449), u. (paragog.)aggredirier, Plaut. ita dicam, moUitiaque naturae (beä (S^aralters),
merc. 2, 1, 24 (248) u. rud.3, 1,9 (601). 2lrc^aift. Cic. ad Att. 1, 17, 4.
Partie, aggretus, Enn. ann. 574. ägiliter, Adv. m. Compar. (agilis), öurttg,
Ag^grego (ad-grego), ävi, ätum, äre eig. „5ur , rafcö, Frontin. u. Amm.: Compar. agilius, Col.:
§erbe fd^aaren" ba^. iibtr. Cefgefetten, jugefetten,
; , Superl. agilissime, nac^ Charis. 162 P. (o^ne
refl. se aggregare u. ^affiü. aggregari mebial = Seteg).
ffdi Betgefetten, mit 2ocaUÄdv. eo-
f!c6 anfd&lte^en, &gina, ae, (ago), eig. 'oa^ „Soc^ in raelc^em
f.
W
, ,

dem ceteros undique coUectos naufragos, Cic. - ber Stift beö Sßagebalfenä liegt unb (Sc^neU^
m. in u. SIcc. ego te in nostrum numerum ag-
, roage fid^ beraegt", nad^ Paul. Diac. p. 10, 3, ob.
gregare soleo, Cic - m. ad u. 2Icc., filium ad pa- ber „Sßagebalfen (scapus) ber Sd^neUroage'' nad^ ,

tris interitum, Cic. : suam voluntatem ad summi Placidus in glossis p. 434 ed. Mai. - "i^a^. meton.,
viri dignitatem, fid^ mit feiner ^fleigung anfd^Iie^en biegan3e@^ncirtt)oge(frwima), Tert.pudic.41 u.f.
an hinneigen ^u 2C., Cic: se ad eorum ami-
2C., fid^ ägiBätört öris, m. (agina) = qui parva lucro
citiam Caes. - m. Dat
, quum aut vincentibus , movetur{voo.^x\fS^. „Hteinfänbler, ^rämer'O^ Paul.
spes aut pulsis ira aggregat suos Liv. aggr. se , : Diac p. 10, 3 {in v. Agina).
Romanis, Liv.: aggregari (mebial) desciscentibus, Jigis, gidis, 5lcc. gin ob. gim, m. Qiyig) 9Zame ,

Suet. - m. bopp. Acc. quos comites [ol^ 33.) ei


, fpart. i^önige,üon benen am befannteften bie '^ro=^
fortuna aggregaverat, Vell. - abfol., alius alia ex clibenil) SlgisL, SofjnbesÄönigö^lrd^ibamusIL,
navi, quibuscumque signis occurrerat, se aggre- 33ruber bes Stgefilauö, mä^renb beö größten %^<i\i^
gabat, Caes. b. G. 4, 26, 1. be§ petoponn. Kriegs regierenb (426 397 ö. (E^r.), —
aggressio, önis, f. (aggredior), I) ber Unfall, Nep. Ages. 1, 4. —
II) Stgis IL, Sol^n 5Irrf)ibamu5'
«ngtiif, %{\xx. bei Apul. met. 8, 16. II) übtr.: 1) — —
IIL, reg. 338 330, ber au^ öa^ g^gen bie mace^
in ber iR^etor. ber Slngtiff = ber erfte 2ln[auf , "titn
, bon. Könige, roä^renb 2((ejanberg ^Ibioefen^eit, ei^
ber gerid[)tl. 9iebner nimmt, primä aggressione ani- nen Ärieg gegen 5Jiacebonien erregte aber in einer

,

mos occupare, Cic. or. 15, 50. 2) in ber 2)ia= blutigen (Sc^Iac^t gegen 2(ntipater mit ixmm großen
lect, a(ö Ueberfe^ung üon lniyiiQrifxu = \)\^ ®c$t«#= 2^^ei(e feineä öeereä um!am, f. Curt. 4, 1 (6), 39 6, ;

@oaogt§mu§, Quint.'ö, 10, 4 sqci.


folge, ber 1 (2), 12 (mo fe. Agin). Justin. 12, l,^sqq.—lll)
aggre88ör, öris, m. (aggredior), ber atngreifer, 2IgiöIIL,So^n(Subamibaä'II., reg. üon 244— 240,
bef. alä „9iäuber", JCt. ber bie alte fpartan. SSerfaffung I^'m oerfallen luar, ,

aggressüra , ae, f. (aggredior), ber Angriff, bef. aber bie (^üterg(eicf)^eit raieber ein5ufü^ren
JCt.: aggi'essurae plena vindicta, Siac^e, bie einen fuc^te, aber burc^ bie ^änfe feineä 2)iit!önig5 Seoni=
entfd^eibenben 5Ingriff (auf bie 9täuberbanbe) ^er= bas u. beffen ^:partei geftürjt u. nac^ ber ßp^oren
beifü^rte, Apul. ©pruc^ erbroffelt raarb , Cic. de off. 2, 23, 80 (roo
aggressäs, üs, m. (aggredior), I) ber Angriff, 2(cc. Agim).
Ulp. dig. 36, 17. §. 7.
1, — II) übtr., baä beginnen, ägitäbilis, e (agito), leicht Beweglich, aer, Ov.
Jul. Firm. math. 2, 10. met. 1, 75.
aggretuH, aggredior am @nbe.
f. &gitä(io, önis, f. (agito), '^a^ »ewegtfeijn, bie
aggäberno, äre (ad u. gubemo) ^u lenFen ,
»etDcgung, ag. (9tegfamfeit) et motus lin-
I) eig. :

fachen, übtr., sie aggubemante fortunä, ut etc., guae, Cic: ag. motusque corporis, PI. ep.: vixagi-
Flor. 2, 8, 1. - 2SS- Flor. 3, 5, 16 lieft öalm gu- tationemlecticaepatiens, Liv.: fretum tot motus,
bemans. tantas habere agitationes (2lufregung, Unruhe)
agIliH, e, Adj. m. Compar. (ago),
b e ra e g f a ;
m tiuctuum, Cic: fluctusest maris in unara parteni
ba^. I)ü. £ebC.,le{cöt lt\otg{\^, tcnffom, l)eig.: clas- agitatio Sen. - Spiritus Sluftreiben ber 33Icif}un=
, ,

remus, Ov.: essedum agili rotä, Ov.: sinisträ gen, PL: terrae, ba§ Umioü^ten 33eacfern be^ 'öo^

,

manu agiliore et validiore, Suet.


Isis, 2) übtr., 5uf — benä, Col. II) übtr., 1) o. (55eifte im 3uftanbe
ttg, raf*, flüd^tfg im Sauf 2C., pes, gressus, Sen. berSeroegung, bie st^ätfgfelt, «Regfamfett, numquam
poet.: cursus, agile Studium, gleic^f. ein flü^tigeä animus agitatione et motu esse vacuus potest,
^anbroerf, Stat.:tlamma, Sen. poet.- ü.^b5tr.,ar- Cic: ad quod adhibenda est actio quaedam, non
gumentatio agilior et acrior, Quint. II) oon (eb. — solum mentis ag., eine geioiffe äußere X^ätigfeit,
SGßefcn, beren 5törper u. Sinnen 2c., 1) eig., tenjcgitcö, nic^t b(o^ geiftige 9kgfamfeit, Cic. — 2) \)a^:> »etref-
"-
Se^cnb, getenf, ffücötig im Saufe 2C., dea, ü. ber 2:i= 6en oon 2C., bie 2?ff*nft(gung mit 2C. 5tu«übung , bie
ana, Ov.: Cyllenius, d. 2)Zerair, Ov.: ag.et vividum oon 2C., rerummagnarum ag. atque administratio,
191 agitator agito 192

baö betreiben (im öeifte) u. 9luofüf)ren, Cic: stu- ((Rütteln, Corpora buc illuc Sali.: digitos (beim ,

iliüruni, Cic: virtutum, Sen. iHerf)nen nn ben ^^ingern 3äl)len PI. ep. caput
) , , :

&git*(Ör, öris, vt. (agito^ ber Zttibet eines agitasse cacumen, f)in- u. l)erneigen Ov. alas, , :

2l)iereo, asclli. Virg.: equorum, ''^ferbe=, SKagen^ Ov.: eam (navem triremem) in portu agitari j übet,
lenfer, Virg. -be). abiol. = l)er fSaf^enlenttt {auri/fa) einige 33eioegungen mad)en, Nep. - hastara (= tJn/r-
beim 'i»>ettrennen in beu circenfiidjen Spielen, Cic. tiunn, fc^ütiteln Ov.: liabenas manibus. poet. für
,

u. xn ,,lenfen" Ov. - jubebis rutabulo ligneo agitari



,

&git&(öriuM, um (agitator), ben SBagrnltnfet


a, quod decoxeris mirft umrül)ren laffen, Col.
, u.
bctrtffenb, fubftii. Agitatoria, ae, /*. (.yc. fal)ula),
, c) von ber forpcrl. üUfotion (burc^ "^ai^xin i^'aufen ,

2:itel einer MomöDie beo 'JJäDiuö, citirt bei Cliaris. 2C ), Sewegung (SJlotion) machen, »erfc^aifen, corpus •

177 P. u. ö. (beren 53ruct)ftücfe f. Comic. Lat. Rel. levi gestatione agitandum man muß bem Körper ,

cd (K luh}>erh\ p 5 sq.). ob. fic^ 'J3iotion mact)en , Cels.: u. fo nunc mari


&gitätrix, icis {fem. 3U agitator, f. Charis. 30 nunc terra agitare corpus, PI. ep.
r.) bte in Bewegung fc|t, ai eii].
, silvarum ag. : 11,1 übtr. 1; mie ein gefporntes X^ier antreiben,
:

Diana, Arnob. 4, 22. —


b) übtr. anima ag. alio- : aufregen, fpornen, retjen ,;u etmas, abfol. quem ,

riim, iJtntreiberin, Apul. dogm. Plat. 1, 9. gloria Turni obliquä invidiä stimulisque agitabat
1. &gitäfu8t a. um. PAdj. in: Compar. (agi- amaris,n)eld)en bes Xurnuo (r^re mit fc^eelem5ieib
to), erregt, geroerft, leböaft, actio paulo agitatior, aufregt u. ftac^elnbem 3>\9nmm, Virg.: est deus
Quint.: onmia agitatiora. alle bie cjeiuecfteren 'Jiol= in uobis, agitante calescimus illo, Ov. :' agitatus
len, Quiut.: agitatiorem mihi animum esse crede- cupidine regni, Flor. - m. in u. 2(cc. in furias ,

bam, Sen. agitantur equae, Ov,: in exitium urbis agitata


2. äg^itätüMyiis, VI. (agito), X)a^ ,,5n=Sen)egung= gens, Flor.
<Seim", bie Sewegung, Varr. LL. u. Macr. - übtr., 2) mie ein 3Bi(b aufs ob. umbertreiben, -jagen, ^u»
ag. mentis, iHegung, A'arr. LL.: furiatae men- fe^en, |ie|en, »erfolgen beunrubigen plagen, quäUn
, ,

tis,Ambros. u. bgl. Sufer ^u Flor. 1, 8, 7. 2;raf. ^u Sil. 16,


(f.
ägite, äg^itödum, f. ago di^. 683^. a) übt). dii deaeque te agitant irati, Plaut.:
:

agfito, ävi. ätum. äre (Intens, agoj, mit Saft, v. atra bilis agitat liominem, Plaut.: ut eos agitent
(rifer in Bewegung fe|en, 6afiig=, eifrig treiben,!) insectenturque furiae, Cic. (ogl. multis injuriis
eig.: 1) noni treiben ber Xf)iere = antreiben, in Sauf jactata atque agitata aequitas, Cic): sceleris
fe^en, öin» u. ^cr» , herumtreiben, u. (&ef. bei 2^ic^t.) poenis agitatur, Cic: scelerum furiis agitatus,
übl) treibe«, Icnfen, ai übt).: jumentorum gregem Virg.: Agamemnonius scenis (auf ber Sü^nei agi-
ibi. Varr.: calcariquadrupedem advorsum clivum, tatus Orestes Virg. Tyrrhenam fidem aut gen-
, :

Plaut.: currus ad flumina, Virg.: spumantem tes agitare quietas,beftürmen (um 5U einem 23ünb=
equum, Virg. quadrigas, Varr. LL. u. spatium
: : ni^ 3U beroegeni, Virg. —
baf). b; ^mbm. ob. einer
agitandi (»erft equos), ]u tummeln, Nep.: lanige- Sac^e mit 33orten ^ufe^en, burc^jieben, geifeln, »er»
ros greges hirtasque capellas, poet. für ,, pflegen, fjjotten (f 93tatt^iä 3U Cic. Mur. 9, 21), vesanum
j^alten" Virg.
,

b) üom ^ögen bes äöilbes 2c. = poetam agitant pueri. Hör.: facete agitavit in tri-
»or ftcö ^er« umbertreiben, jagen, be^en (f. Sraf. ju
, bunatu Gracchum, Cic: quas personas agitare
Liv.41, 9, G. £"^einfiuö u. ^urm. 3U Ov. met. 5, G05. solemus, nou sustinere, Cic: alcjs saevis fastidia
Surm. gu Prop. 1, 1, 12;, feras, Cic: lupus etiam verbis, Hör.
Romae interdiu agitatus Liv. aquila insectans , :
3) roie ein 9Jleer aufregen , in Unrube =, in SJerwir»
alias aves et agitans, Cic. - totä urbe (bie ^J-ein^ rung bringen (üon politifd^en ©türmen 2C. ; ngl.
bei, Virg.: clielydros, oerfcfieuc^en, cerjagen, Virg. Seier ;u Cic. de off. 1, 24, 82), seditionibus tribu-
-prägn. = e. l^ocal. burc§jagen,sa]tu5venatu. Quint. niciis atrociter res publica agitabatur, Sali.: plebs
decl. 3, 4: u bi. Dictaeos saltus, Sil. 2, 94. c) — agitari coepta tribuniciis procellis Liv. rebus , :

raubenb forttreiben, liominum praedas et pecorum, agitatis, Cic.


Amm. 16, 9, 1. 4) etro. in 5teben gteic^f. I^in= u. I^ertreiben = es
2) D. treiben, ©c^ütteln bes äBinbes 2c. = auf» (b^i. ftar!, eifrigst befpre^en, »erbanbeln, betreiben,
txtibtn, ^in^ u bertreiben, fdbüttetn, peitfc^en, mare oerfe^ten :c., res agitata in contiomhiis jactata ,

ventorum agitari atque tiirbari, Cic: arena


vi in judiciis. Cic: agraria lex vehementer agita-
magna \i agitata, Sali.: ventis agitatur pinus, batur, Cic: per omnes locos de facto consuKs
Hör.: austro agitata Charybdis, Ov.: agitati ignes agitari, Sali.: agitatum, ut tribuni militum crea-
(amoris) fortius arserunt.'burd^^bie 33en)egung im rentur, Liv.
g-luge entbrennen (bem rcirflidien ^-euer gleic^) um 5) etro. im ©eifte u. in @eban!en l^in= u. ^erbe=
fo ftärfer bie ^-lammen ber Siebe, Ov. röegen = ftcb mit etro befc^öftigcn , es überbenfen,
'ö) V. 2^reiben beö 2Öaffer5 = treiben umbertrei= , überlegen, erwägen, u. in 23e3ug auf etroas 93eab=
ben, agitata fluctibus Helle. Prop.: deüuit saxis fic^tigtes = etro. im Sinne baben, auf etro. ftnnen,
agitatus humor, Hör.: (Peneus) dejectu gravi te- benfen, ausgeben, Stbjtcftten baben, mit etro. umgeben,
nues agitantia fumos nubila conducit einen 5ar= . mit folg. Acc. be§ Obj. (mit u. ol^ne in corde. in
ten 9iaud^ auftreibenbe Sßafferroolfen, Ov. anhno u bgl ),rem in corde. Plaut.: in animo bel-
4) ü. ber mieten u unftäten Seroegung ber 2)inge lum, Liv.: rem in mente, Cic: rem cum animo,
übf). = Bewegung fe^en umbertreiben, agi-
in tafele , Sall.fr.: rem animo (animis\ Cic. Sali. u. 2( rem :

tari inter se concursu, porc ben 2Uomen, Cic: mente, Cic, Liv. u. 31 rem secum, Ter., Sali. u. :

respuit ab se atque per aes agitat üom 9Jtagnet, , 21. (pgt. Ära!, ju Liv. 44, 18, 1; : u.ofme ben ^\x%
Lucr. in animo u bgl., res multum agitata, Cic: fugam,
5) V. jeDer 2(rt pon 33eioegung im @gf^ ber 9iu^e, Virg.: quae quum multos dies noctesque aestuans
a"» üb§. in Seroegung feigen, bewegen, onregen, quod agitaret. Sali. (cgi. 2)ra!. ju Liv. 25, 36, 5). - mit
ipsum agitatur aliuude. Cic: quod pulsu agita- folg. Inßn. als £:b]-, ut mente agitaret bellum re-
tur externo. Cic: mens agitat molem, reget, be= novare, Nep.: aliquid invadere magaum mens agi-
rceget bas 2tU, Virg. — in^bef. b) von fdineKer u. tat mihi, Virg. - mit folg. de u 2(bl., de extremis
I^äufiger ^^eroegung = bin» u. berbewegen, treiben. secum, Flor., u. bl. de supremis, Tac. auf 'ütn
193 A^laie agmen 194
%o^ bcn!en: de Rhodani transitu, Liv.: de regno, rig, bie ©lanjfc^immernbe), I) ein 3au6erfraut von
Liv.: de bello, Tac. mit Acc.-Pron. u. folg. 3ie^ - fc^immernber ^Jarbe, PI. 24, 17 (102), 160. II) —
ttttio^ ob. ^t^agfö^f id ego semper meciim sie agito, bie ©tcbtrofe iPaeoma of/icinalis, h.), Anul.
^' f
quo pacto etc., Att. fr.: id plebes agitabat, quo- herb. 65.
nam modo quum quidnam esset animo
etc., Liv.: Ag^laorfts, i, f. CdyXctvgog Qevo.^'AyQavlog)^ ,

hoc agitabam an cotera illam se-


agitaret, Liv.: , ^oc^ter be§ (5ecrop§ Ov. met. 2, 252 sqq. 2, 710
, ;

care novaculä possem, Flor. - gried^. mit Partie. sqq. 35gt. Hyg. fab. 166. - dtS- m^ 9Jlännername
(ft. ut) , Alexandrum . . . interempturi seditioni- unfic^erb. Hyg. fab. 253,
f. baf. g)hincfer.
bus agitastis (ft. ut interimeretis) Justin. 14, 4, , AjgfläuH, i, m. C^ylctog), dn armer Bürger au§
12. - abfol. ipse longe aliter animo agitabat
, er , ^fop^iä in aircabien, ber bem lt)bifc^en i^önige ©9=
fetbft ^egte gang anbere (Snttüürfe in feinem Innern. gcä auf bie ^rage: „roer gUicfacler fei al^ ber Äö=
SaU. Jug. 11, 1. nig?" üon bem betp^ifc^en Dxahl rcegen feiner (SJe=
6) htxi ©eift in Seweflung, in Söätt^Peit fe^en, cm^ nügfamfeit a(ö glücfiic^er gepriefen rourbe, PL* 7,
regen, ü6cn u. bgl. , quibus (curis de salute rei 46 (47), 151. Val. Max. 7, 1, 2.
publicae) agitatus et exercitatus animus, mit bie= aja^men, minis n. (ü. ago), ber Sug, foroo^t bie
,

fen Befd^äftigt u. fie jum '^xdt feiner 3tnftrengun= Seraegung, atä bie fic^ beroegenbe 3}lenge ob. g^aife,
gen mad^enb, Cic: geometriä agitari animos et I) im SlUg.: 1) lebenber 3Befen: ai oon a)^enfc^en,
acui ingenia Quint. tempus idoneum agitandis
,
: ber 3ug, Srupp, öie ®*aar, agmen perpetuum
per Studium ingeniis et exercendis per opera cor- totius Italiae, Cic: stipatus agniine patriciorum,
poribus, Sen. Liv.: hominum turba mulierum puerorumque
7) übl^. (n)ie ago u. äym) , etn)a§ in ^Beroegung agminibus immixta, Liv,: magnus comitatus fuit
fe^en = a) ^efte u. feftlic^e 'Beranftaltungen feiern, regius quum amicorum tum satellitum turbä sti-
begeben, galten, Dionysia Ter.: festos dies, Cic: , pante non minore agmine legati venerunt Liv.
; ,

diem meum natalem, Plaut.: festa gaudia, Sil. - - Eumenidum agmina, Virg.: agminibus comitum
convivium, Plaut, u. Suet. choros, Virg. b) : — qui modo cinctus erat, Ov. — b) o. ^^ieren =ber
^anblungen u. ^^^f^önbe aller 2(rt eifrig treiben, 3ug, ^äftoavm, bie ÄoopeC (öunbe), Äcttc (9ieb^ü[)==
betreiben, oerrtcöten, tbun,artöüben, oorneftmen, il^nen ner),baö 9lubct (ipirfd^e),rapidum agmen, 0. ^agb^
nad^juf ommen fu^en, ite galten, beobachten u. bgl., cu- ^unben, Ov.: agmen ferarum, Ov. aligerum ag- :

stodiam Plaut. Imperium , bie öerrfd^aft ^anb=


, : men, ü. Sd^roänen, Virg.: frugilegas aspeximus
f)aben, Sali.: justitiam.Pl. ep.: gaudium atquelae- agmine longo formicas, Ov. graniferum agmen, :

titiam, taut feine greuöe u. 2n\t äußern, Sali.: odi- V. 'ilmeifen, Ov, unten no. II, 2, d.
; og(.
um, auölaffen, Tac: pacem, beä ^riebenä pflegen, 2) ö. 2^bi.: a) 00m 3ug, ®tcom be§ 2ßjffer§,
Sali.: praesidia, bilben, Sali.: moras, Sali.: mutas leni ob.dulcifluit agmine flumen(Thybrisu.bgl.»,
artes betreiben Virg. praecepta parentis mei,
, , : fanftroallenben Sm^^> Enn., Lucr. u. Virg.: u. 00m
i^nen nad^^ufommen^, fie ^u erfüllen fud^en, Sali.: Siegenftrom immensum coelo venit agmen aqua-

,

honorem per quinquennium, hen 33eamten fpieten, rum, ein enb(ofe§ öeer oon ©eioäffern, Virg. b)
Tac - u. fo im Pass. agitari, geübt 2C. raerben = oon iitn 2ltomen agmine condenso naturam cor-
,

wa[ten, ^errfcbcn, pax agitatur, Sali.: indutiae agi- poris explent, in ßinen bid^ten öaufen gebrängt,
tabantur, Sali. : laetitiae, maeror, luctus atque Lucr. 1, 606. —
c) oon iiea Sßolfen, ubicumque
gaudia agitabantur, Sali. - u. abfol. im Pass. im- magis denso sunt agmine nubes, 100 bie 2Bo(fen
pers. ,
paucorum arbitrio belli domique agitaba- bic^ter fic^ Raufen, Lucr. 6, 100, d) oom ,,3«fF" —
tur, man i)a\\^tii<i, oerfuljr, Sali u. fo aequo jure ber ?)iuber agmine remorum celeri , mit rafd^em

: ,

et modesto agitatum Sali, fr, c) eine 36it zu- ,


— Siuberfc^lag, Virg. Aen. 5, 211, e) oom „Sm^"'
bringen, oeclebcn u. bgl., sub legibus aevum, Virg.: oon ber ,,^^enge (^änge" ber Speifen, coli tanto
vitahominum sine cupiditate agitabatur, Sali. - agmine mensas, Sil, 11,284. —
f) oon ber „3ietl)e"

ba^. abfol = it^tn, beflcben, agitandi iuops (o^ne ber 3^"^^^^^' terna agmina adunci dentis, Stat.
9)^itteli, Sali, fr.: u. fo (Galliai nunc maus fructi- Theb. 4, 509. —
g) oon ben ,/Jßinbungen" öer
bus ipsa vix agitat, Sali. fr. d) {sc. se) irgenb^ — @d^(ange beim Eingriffe, extremae agmina caudae,
n)0 ficö umbertcctben, fein 9!Befen txtibta, ftc^ ouföaCten, Virg.: illi agmine certo (fidleren 3^9^^^ Laocoon-
weiten, oerroetlen , vacuis porticibus secretus agi- ta petunt, Virg. —
h) oon t)^n „Sd^ioingungen"
tat, Tac: neque procul, Germani agitabant,
laeti, ber ^an'^e, tremulo venit agmine cornus, Sil. 14,
Tac - bef. oon Jieiterei, equitatum omnem ... pro 442. — i) oon einer in fic| ^^ufammen^angenbeii

castris agitarejubet. Sali.: Numidae pro muro dies 5Jlenge, agmen vitis, ein 9iet^büubeld)e!x oon :)teb^
noctesque agitare, Liv.: consul dum inter primo- i)oi^, Cael. Aur. chron 2, 13, 167, k) übtr. «) —
res agitat, Liv. - ^ai). irgenbroo leben njobnen, oom ,,3ugc" ber 'Mehe, crispum agmen orationis,
baufen, bef. üon ?iomabenoöl!ern Libyes propius ,
,

Gell. 1, 4, 4. —
/?) be§ Schief [al^, agmina fat^i et

mare agitabant, Sali.: qui montium editis inculti Volumina, bie 3üge u. SBiabiingen beö ocf)., Gell.
atque eo ferocius agitabant, Tac ann. 4, 46. — 6, 2, 5. — y) 0. ber 'Mcnc^e ber (^efc^äftc, tot nexi-
u. e) rcie unfer eö treiben - ft* benebmen, postremo bus, tot quasi catenis majus in dies occnpatio-
ferocius agitare ,
quam solitus erat , trieb e§ f re= num agmen extenditur, be^nt fid) ber ^nc^ (öi^
rf)er,alö er es fonft a,ü\)a\\ §atte, Sali. Cat. 23, 3; 9iei^e) ber @. an^, PI. ep, 2, 8. §. 3,
u. fo Sali. Jug. 63, ö. II) alQ miüt, t. t., ber öeereö^ug, b. i. 1) ab^tr.,
Ägl&ie, es, f. CAyXcdcc u. \4ydntr}, fefttid^cr ber 3ug, 23larfc6 eine^ öeereö, ber J?)cerc8^ug, üJlarfii-
©tanj) 5Jiame ber älteften ber ©ragten Virg, Cat.
, ,
jug, bie tWarfcöcotonnc^ ne miles"gregarius in ca-
11, 60. - ai3- ^3ei Sen. ben. 1, 3, 6 ftef)t je^t strisneve in agmine servum aut jumentum habo-
Aegle. ret. Sali,: citatoagmine iter, Liv,: de exercitii,
JLg^l»Aphön, ontis, m. (Aylccoffiov), berü^m= de castris, de agminibus dicere, Cic: rudis agmi-
ter SJialer auä X^afo^ (um bie 90. Olpmp.), 'Sater num, ber 3«ärfd^e (poet = beö Ärieg^bienfte^), Hör.
u. Se^rer beä ^oltignotu^ u. 3lriftop^on, PI. 35, 9 carm. 3, 2, 9.
2) concr.: a) ber ^eereSnug, bie 6:o[onnf,
Warfen»
(36), 60. Cic. de or. 3, 7, 26. Quint. 12, 10, 3.
ägl&5phötiM, tidis, 3{cc. tim, f. {dylaorpco- colonne, ber auf bem 3Jiarfd[)e befiuDlic^e Jjeerbaufen,

(«corfle§, lat.^btf*. ^aubiub. ?tufl. Xin. m. 1.


195 agmcn agnatus 196

«) t>cä Juf^i'Pl^^ r
r^ialaiix , agmcn magis, quam fc^toffenem ^no.'i if. oben no. a) ignavum fucospe-
acies,Liv.: magis agmiiia, qr.am acies in via con- CU8 a i)raesc})ibus arcent. Virg. - u. v. perfonif.
ciirrerrnt, Liv. (f. %abvi 311 Liv. 21 , 57, 12 Diele lebl.Ögftbn. vcnti velut agmine facto qua data
,
,

2:'ei''p.N intrntus niiles, iit ordo agniinis in acicm porta, ruunt, Virg.: diffugiunt stellae, (juarum
assisteret, foicieiu'orbnct nmr bcv ^iu^, jur(E(t)(ad)t agmina cogit Lucifer, Ov. - o. ber 3fit sie ordi- ,

nucf) onuitrctcn, Tac: ntro in agmcn suon.m in- naiulus est dies omnis, tamquam cogat agmen,
ienso ccssit liosti. Liv. - agmine, im S^o,^t .Si'Ö^^ ber le^te fei (f. no. a), Sen. ep. 12, 7. - jjär Virg.
nicife, agmine ingrcdi, agmine ire ad Urbcm. Liv. Aen. 11, 663 cd. Rihh. nac^ cod. Med. 9iom.'>^(ur.
- URO agmine abirc, iiTumpcie in Urbcm, Liv. - agmcna gefdirieben.
agmine nistriicto, in i^crüftctcm ^uge mnrf(^fer= , agiuinaiiM, e (agmen), jum äuß ge^örtg, equi,
tit^,Liv. äljulicfi agmine facto, in in'icf)Ioffcncm
; 'i^acfpferbe, Xrainpferbe, Arcad. Charis. dig. 50, 4,
Suct,i\ Virg. tripartito agmine, in bvci 3Juuid)C0^
: 11^. ^. 21 :baff, fubflü. bl. agminales, ium, rn., Cod.
lonncn (.v^eerljaiifen) get^eilt, Tac. - agm.pilatum, Theod. 8, 5, 3 u. 6.
Virg.. ob. justum, Tac. ein in ijcfc^Ioffenen iHeir;cn agniinäfim, Adv. (agmen), ttupp^^, (aufrn^^
warfd)irenbc6 i^riege^ccr. - agmcn confertum, ein fcftaatcnttjctfe, üon :^ebenben, oberrare. Solin. 25,4:
btcbtgebrängter,bid)t fiefd^Ioffener^oeer^Qufen, Sen. se ingerere, Apul. met. 4, 20. - ü. Sebl. pocula ,

ad Marc. IG, 4 ngl. unten no. d


( Virg. georg. 8, am ingerere, Apul. met. 4, 8.
8l)0 67/, \ - agm. quaciratum, ta^in c^eorbnetcm ^uge 1. agna, ae, /'. (agnus), ein wctHtcöcö ßamm,
*ber nad) allen nier «Seiten f)in fofort ^-ronte ma= @d&afIomm, vetula, Varr.: pulla, Hör.: nivea, Sen.
d)en u. in €d^tadbtorbnunii treten fonnte, mit bem — H^lät 2Ib(. %{\xx. agnabus, Hieron. retr. 2, 55, 1.
©epäct in ber 'JÖiitte) marfdiirenbe iiriegö^eer (fo 2. agna, ae, /. ber ^aim ber 2tel^re, im Carm.
t>a% baö ganje Ä^err gleid)fnm (^in ^arnüelogramm Saliare nad) Paul. Diac. p. 211.
fcilbete, alfo m( = hata/lhn quarre): bnf;. oft agmi- Agnälia, Ium, n. pl. = Agonalia (ro. f.) , nad^
ne qnadrato, ,, in georbnetem
3^9^r ^^ gefd)Ioffe= Ov. fast. 1, 325.
neu Öliebern , in Sd)Iad;itorbnung, cu ligne-','^^. agnaticor rad-gnascor) , nätus sum, nasci (ad
incedere, ire, ingredi, Sali., Curt. u. 21.: u. bot), U. uascor), I) ^tn^ußcöcten njctfccn, nadbujactifcn,
mnnito agmine, in gebedtem 3^0^» Sali.: u. im {iTiiyi'yvo^ai) a) alö geridjtl. t. t. »on (Söl^nen,
,

(Mgf^. agmine incauto. ut inter pacatos, Liv. - bie nad^fleBcrcn njctbrn, b. I). jur Sßelt fommen,
agm. obliquum. in fc^iefer *Sd)Iad)torbnung au^ fei e§ 5u Sebjeiten bce 3>atei5 ob. nac^ feinem 2obe,
ber (V^niiff marfdjirenb, Curt. agm. primum. ber - ncctybem ber 3}ater fd;on ein Xeftament gemad^t ob.
2?ortrab, bie 2>orl^ut, «^pi^e (beö i^eeres auf bem einen alö So^n aboptirt (lat, Cic. de or. 1,57,241;
2)Mrf(|e),Caes.: agm. medium, bas (Zentrum, Caes.: Caecin. 25, 72. - baf). übtr. uon 2iboptiüfi5^nen,bie
agm. extremum ob novissimum, ber 9kd)tra6, bie in rir.c ^cntiltr fcmmen , Paul. dig. 1 7 10 u. 23. , .

dlatt)i)nt, Caes. u. 2t. - agmeu ducere, bcn 3wg,bag — b) ron Silieren, bie ju anbern öinsußctiotcn wer*
^eer anführen, Cic. Tusc. 2. 15, 35 (d. 3)Jariuö): ben, Varr. r. r. 3, 16, i9. UIp. dig. 23, 10, 3. §. 3.
ducit Amazonidum agmina Penthesilea, Virg. Aen. — c) üon ^l^eilen bes tl^ierifc^en j^örpers bie l^in* ,

1, 490. - agmen claudere, ben 3w9 fci^Ite|en u. be= 3u=, Dou ©liebem, PL: üon ben ^aoi='
nacfettJttc^fcn ,

cfen, Curt.: agmen claudere et novissimis praesi- ren, pili congeniti ..., agnati, PI.: con ben 33aäen=
dio esse, ben Qua, fd^Iie^en unb bie 3?ad)l^ut btiben, 5är)nen,Gell. 3, 10, 12: n. 2(n= u. 2(u5müd)fen, Scri-
Ca es. - agmen cogere. ben 3^9 fjinten jufammen^ bon. 82. —
II) (b. ^lin.) = an ob. ouf eticas toodö=
l^alten »fo bo^ bie ^inselnen t}iibfd) beim 3^9^ ^^^^' fcn, mit Dat. nee (viscum) aliis arboribus agna-
,

ben"» unb beden, primae legionariae cohortesibant, sci, PL: nee (gemma) ut agnata petris, sed ut ap-
levis armatura et equites agmen cogebant. Liv. posita, PL
(ngt. unten no. d au^ Solin. 25, 4). - agmen con- agnäticiuis, um
(agnatus), bie 3Ignaten ht'^
a,
stituere, mit bem QuQ,e ^ait macfjen, SaU. u. 21. O- treffenb, 2Ignatcn=, jus, Cod. Just. 6, 58, 15. §. 3.
2^ra!. ju Liv. 27, 16, 11 SSeifp. aus Sin.). - agmen agnätio (adgnätio), önis, f. (agnascor),I) baö
carpere, f. carpo. - im Silbe, educenda deinde 3?a*ac5ctcritticrben nac^ bem Xobe ob. Sieftamente
dictio est ex hac domestica exercitatione et nm- be§ Sioterö, oft b. JCt. —
II) ber Stanb be§ Slßna^
bratili medium in agmen (mitten in ben ^eeres- tcn, bie Slut^tctaanbtfdÖQft »cn 2?atcr§ @fttc, bie
'^ug) , in pulverem, in clamorem, in castra atque auf 2lboption ob. ©rgeugung con 2}?annesperfonen,
in aciem forensem, Cic: utnec duces simus nee bie 3ur ^amilie gepren, gegriinbet ift, Cic. u. JCt.
agmen cogamus, b. i. rceber bie Grften nod^ bie -meton., bie Slutöüermanbifcl^aft Don ^Satere <2eite
Seiten feien , Cic. : velut in agmen et numerum, = bie aißnalen Cod. Theod. ,
III) ber ainroucftö, —
gleid)f. tm
3119 3" fd^Iiefeen u. bie 3"^^^ ooll ju aiu^njucös an ^^flansen, Apul. herb. 59.
madjen, Tac —
/5) ber 9ieiter, agm. equitum, Liv.: agnätuH (adgnatus), a. um.I) Partie, n. agna-
agm. equestre, Ov. —
b) rem äuß ber flotte (rceil scor, m. f. —
II; Subst., agnatus, i, 7n. A) = tni-
hmx 3"9 i'^ö Sanbl^eers ä^nlid^) Liv. 21, 27, 8; yovog, ein na*ßc6crenct ®c6n b. f). ber jur 35>e(t

, ,

31, Vö, 1; 37, 29. 7 u. 8. c) com S«fl bes @e= fommt, menn bereite (burd^ 35erroanbtfd^aft, 2lbop=
pädeö, impedimentorum, Tac. ann. 2. 5 omnium : tion ob. ^eftament) ein red)tmäfeiger ßrbe in ber
impedimentorum agmen cogere (ngl. oorl^er no. ^amilie üor^anben ift, im ^lur. b. Tac. Germ. 19;
a, «), Hirt. b. G. 8. 8, 3: non minore agmine re- hist. 5.5. —
B) ber 3u= ob. 2lnßc6crcne, ber burd^
rum captarum quam suo prae se acto, Liv. 34, 52, ©eburt ob. 2Iboption 9ln»etn»anbte »on täitxüditt
2. — d) übtr. V. äuße gleidif. ein ^«er bilbenber
, (Ztite, ber 2lßnot (ogl. Gaj. inst.l, 156: 3. 10. Isid.
X^iere, natu maximus (elephantus) ducit agmen, origg. 9.6,1), oft (bef. im ^luv.) b. Cic. u. 21. -
aetate proximus cogit sequentes (ngl. Dorl^er vo. 2)ie nädöften 2lgnaten (ob. in Ermangelung berfel=
a), Solin. 25,4: conferto agmine cervitorpentmole hm bie ©entilen) maren , menn ein 5"(^i^ili^"0öter
novä, Yirg. georg. 3, 369 sq. cogl. oori^er no. a au§ o^ne 2:eftament ftarb ob. ein ga^^tlienglieb roa^n*
Sen. ad Marc 16, 4) e pastu decedens agmine: finnig mürbe, bie gefe^Iid^ näd^ften SSormünber (f.
magno corvorum exercitus, Virg. ü. 2lmeifen, it : XII tabb. b. Cic de inv. 2, 50, 148 [roo ©enit.
nigrum campis agmen: u. pars agmina cogunt ^Nlur. agnatum]); bal^. mente est captus atque
<f. oben iw. a), Virg.: apes agmine facto {in ge- ad agnatos et gentiles deducendus (b. f). unter
197 agnellus ago 198
SSormunbfc^aft ber 21. u. 6. gu flelfen) , Yarr. r. r. inde agnosci potest vis fortunae Vell. deum ex , :

1, 2, 8. operibus ejus, Cic: quo mores dicentis ex ora-


agnellus , i ra. {Demin. ron agniis f. Prise.
, ,
tione pelluceant et quodammodo agnoscantur,
614 P.) ßömmd^en, alä (Sd^meid^elrcort, agnellum
, Quint.: u. abfol., agnosco ex me, id^ mad^e bie (Sr=
haedillum me tuum dice esse vel vitellum. Plaut, fa^rung an mir jelbft, Cic. - mit Sing, an raem?
asin. 3, 3, 77 (667). burc^ in m. 2lbl., quiun idem aspexit agnevitque
agnicülu.«),!, m. {Demin.n. agnus), ein fiämm= in alio, Cic —
b) einen (Segenftanb, ben man fc^on
tSfm. Arnob. 7, 12. er= ob. gefannt i)at crfenncn , wicbercrfcnncn (ugt.
,

agnile, is, n. (d. agnus, rote ovile d. Ovis), ber Dc^sner ju Cic. Ecl.p. 57 sq.), a) eine ^:ßerj.: Afri-
ßammflüa, Gloss. canus se ostendit ea forma quae mihi ex ima- ,

agninus , a , umgum gutnm gehörig,


(agnus) , gine ejus quam ex ipso notior erat; quem ut
gcmni=, exta, lactes, Plaut: pes, PI. - ©ubfto., agnovi etc., Cic: nomine audito agnovere virum,
agnina, ae, f. (sc. caro), ßammflctfcö, Plaut, u. Hör. Liv, veterem Anchisen agnoscit amicum, Virg.:
:

agnitio, önis, f. Cagnosco), ba§ Slncrfcnncn, ille ubi matrem agnovit, Virg - mit 2lng. ro o b u r c^
Vit aincrfennuns , a) üöf). : veluti sui cadaveris (= rcoran)? burc^ Abi, cultu regio agnosci, Curt.
agnitionem fugientes, PI. 10, 70 (90), 194. - al§ 5, 12 (34), 20. —
ß) lebl. Obji.: rem (o. 3licf)ter),
jurift. 1. 1., qualicumque agnitione (contractus) ad- Cic: parvam Trojam, Virg.: loca Quint.: in ma- ,

hibitä. Cod. Just. 8, 40, 5: agn. bonorum posses- iiibus ejus, qui repertum ferebat, agnovit (amicu-
sionis, bie 2lnno6me, Marcell. dig. 38, 15, 5 rn.: le- lum), Curt. - m. 2lng. löoran? burc^ ex m. 2161.,
gis, Ambros. apol. David. 4, 18. b) baä geiftige — navis D. Bruti, quae ex insigni facile agnosci
ilnerfennen bie 3lnctf enntnif bie ®r!«tntmf ani-
, , , poterat, Caes. b. c 2, 6, 4. —
II) al§ rairflic^, al§
mi, Cic. de nat. deor. 1, 1. §. 1: sui, Macr. re- : raal^r, alö »or^anben, alö geltenb anetfennen, gelten
rum divinarum, Macr. dei, Lact. - literarum, bie
: loffen, «) eine ^erf. : sortilegos, Cic. - u. fiHum,
©rfenntni^, baä genaue kennenlernen ber 33., Quint. quem iUe natum non agnorat, eundem moriens
1, 1, 25. suum dixerat, Nep.: ex nepte Julia editum in-
agnitiönälis, e (agnitio), crf cnnbat, erfenntUc^, fantem, Suet.: necdum agnoverat eum, qui postea
Tert. adv. Yalent. 27. regnavit, Liv.: cujus oraculo agnoscor, Curt. -
agnitör, öris, m. (agnosco), ber ^ncrfcnncr, gugl. m. 2lng. alö raen? burc^ ^;präbic.=.4cc., alqm
Quint. 12, 8, 13 u. <Bvät non ducem (alä ^.), Liv.: alqm regem, Curt.:
agnömen, minis, n, (ad u. gnomen = nomen\ Alexandrum filium Curt. im ^ajfio mit Sing,
, :

berSeiname, ben man roegen perfönl. (Eigenfd^af^ a 1 5 ra e r ? burd^ '^x&hk.^Nom. ac nunc si quis
ten (gS. Pius, Frugi) ob. Sjerbienfte (n3ie Africa- tanti habitet, vix ut Senator agnoscitur, VeU.
,


nus, Asiaticus) erlangte, u. ber aud^ gemeiniglid^ ß) lebl. Dbji. = eine Sad^e anerfennen, öefictigen,
auf bie S)efcenbenten cererfite (§33. P.Cornelius Sci- conftatitcn , ctnröumen gelten toffcn , jugebcn (@gf^.
,

pio Africanus, rco Publius 'oa^ praenomen, Cor- abnuere) quod mihi tantum tribui dicis quan-
, ,

nelius baö nomen, Scipio hci^]cognomen, Africa- tum ego nee agnosco nee postulo , facis amice,
nus iia^ ii)m rcegen feiner Xi^aten in Slfrica beige== Cic: u. fo agn. crimen, Cic: facti illius gloriam,
legte agnomen ift), Capitol. Ver. 5u. fpät. Gramm. Cic: deorum cognationem, Cic: Judicium alcjs,
agnömentuiu, i, n. = agnomen, ber 23ct=^ ob. JCt. aes alienum, JCt. bonorum possessionem,
: :

©pt^nomc, Apul. de mag. 56. JCt. - mit 2tng. alä roa§? burc^ ^räbic.^^cc,
agnöminätio (adnöminätio) önis f. (ad u. ,
,
quod meum quodammodo agnosco, Cic dextros :

gnomino = nomino) , al§ rl^etor. ^igur = naooro- agnovit in alite divos, Phaedr. - m. folg. Acc. m.
fxaaici, baö 3"1^"^"^^"fi^Kc" ^raeier bem Klange Infinit., et ego ipse me non esse verborum admo-
nac^ ä^nlid^er, ber 33ebeutung nac^ ganj rerfc^ie^ dum inopem agnosco, Cic: e numero duos et
bener 2CBi3rter, bie ^atonomaftc (wie lenones u. leo- XXX mteriisse agnoscunt, Curt. - oiS* agnosse
nes u. bgl.) Cornif. rbet. 4, 21, 29. Quint. 6, 3,
, f. SföS-
= agnovisse, Ov. met. 2, 183 agnotus est = :

66. Jul. Kufin. de schem. lex. 15. agnitus est, Pacuv. 384 agnöturus = agniturus,
:

agnös, i, m. u. f. (o u. n äyvog) = vitex (n). f.), SaU. bist. 2, 73 (64); ogl. Diom. 383 P. Prise
PI. 24, 9 (38), 59. 887 P.
agnoscibili«, e (agnosco) crf cnnBör erf ennt= , ,
agnus, i, m. (urfpr., raie afxvog, masc. u. /"em.,
Itd^, Tert. adv. Valent. 27. in ber alten Dpferfpr. haec agnus b. Fest. p.
'ba'i).

agnosco (ad-gnosco), növi, nitum, ere (ad u. 286 in V. Recto fronte) '^a^ männl. ßamm Scrf.
, ,

gnosco = nosco), anerfennen, I) etro. nad^ fei= lamm, Plaut., Cic. u. 21. - ©prücl)ro. lupo agnum ,

x\tm rcal^ren 2Befen ob. nad^ feinen 9Jier!maIen alä eripere postulant (für : „»erlangen iivoa^ Unmög=
'^(x^ roaä eä ift, ernennen, »a5tnc5nicn, a) ÜBI^. non : lirfieg'O, Plaut. Poen. 3, 5, 31.
potuit haec animus in corpore inclusus agno- ago, egi, actum, ere («V^), in33eraegung
scere, Cic: tum agnoscit animus illa reminiscen- fe^en, b. i. marfien, ba^ etra. t)orrcärtöge|t, I)
eig. , im 3ftaume = fü^renb, leitenb In »ewegung
fe-
do, Cic id facillime accipiunt animi, quod agno-
:

seunt, Quint.: jam agnosco Graecum, erfenne id^ ^en, treiben, 1) \n\ 2111g. = treiben, führen, leiten,

'^af> %x., entfinne ic^ mic^ be§ %x. Cic; cgi. unde , «) Xf)iere alö Treiber, S)irt 2C., mercede caballum,
iUi versus? non enim agnosco Cic: quod mihi ,
Hör.: capellas protenus, ^inraegtreiben, Virg.: bo-
gratularis de filia agnosco humanitatem tuam,
, vem Romam, Liv. boves ad flumina, Virg.: ca-
:

Cic: rnoriar, si praeter te quemquam reliquum ha- pellas potum, Virg.: poet. m. Jnpnit.,omne quum
be© in quo possim imaginem antiquae et ver-
, Proteus pecus egit altos visere montes, Hör. /5)

naculae festivitatis agnoscere, Cic: accipio agno- gjienfd^en alä güfrer, Xreiber 2C. , copula vinctum
scoque deos (bie %. = bie §anb ber (^.), Virg.: agno- ante se Thyum, Nep.: captivos prae se,Curt.: vir-
vit longe gemitum praesaga mali mens, Virg.: gis proditorem in urbem, Liv.: per omnem vicum
burc^ baö 9)iebium ber ©inne auribus notos ut ,
alqm verbere, Tac: alqm ad mortem, jum Xohc
suppli-
possis agnoscere cantus, Cic. poet. alienis ocu- : füljren, Tac. servum suum sub furca ad
:

lis agnoscimus, alienä memoria salutamus, PI. - cium, Val. Max.: captivos sub curribus Indos, im
init2{ng.rooran? burc^ ^Jrv. ob. burc^ exm.'^tl, Xnump^ aufführen Mart. u. animos per orbem
,
:
191) atro a^o 200
a.q:i, öonöer Sccleniüauberuiui, Son. -baf). nuc^(roie membris agit atra vencna, treibt fjerau? auo ben
«;-«/»') = „mitbriiuieu, mitnehmen", multismilibus (^l.,Virg. -u.bef. animam agere, ,,^t\\ i^Jeben^f^aud^
actis armatonim ex ea regiono, Liv. - u ber mi^ auftreiben'' = ,,in ben legten 3ügen liegen, ben
lit. t. t. A'rmow as^fprc. beu ^-^iu^ in 'öcracf^uui^ fetjcn (^eift aufgeben" (ogl. Cic. Tusc. 1,9, 19), Cael.(bei
= mit it^nt auibi-ed^eu iljn mav)d)ivcn laffen, nunc , Cic), liiv. u. eodem tempore et
3t: im 'Jöortfpiel,
ariendo, nunc xnstinciulo agmen, Liv.: aj^men gestum et animum agere, gteid)). bie Seele au^bem
agens eiiuitum, füljrenb Virg. u. üom 3"!^ ber , : Xieibe agiren VAc: est tanti, habere animam, ut
,

(Bc^iffc, agmen agens, Virg.: qeiü im "^aifiu, agmen agam, leben, um '^u fterben, Sen.: ne quod agas
agitur, ber ^wq, (iia^o .s^eer) beiucc^t ficf), brici)t auf, desit, agas animam, bamit bu etroa^ ju treiben f)a-
marfc^irt, mit Adcv., loie citius, raptim u. bgl., beft, treib bir bieSeele au^, Mart. b^ beunrufji«^ —
Liv. ()'. bie 'Bc(c(^e bei ^^abri ^u Liv. 21, (U 4). - , genb jagenb, üerfolgenb forttreiBen ob. in Sewe.
,

u. in ber Unu^augöipr. agere sc, ,,[icf) treiben" = , gung fe^en: «) X^iere u. "JJienfdl^en = umBertreiBen,
,,gef)eu , fommW,
quo agis te? iuof)in gefjft bu? jagen, Be^en, verfolgen cervos (ü. .punben) Virg.: , ,

Plaut.: quo hinc te agis? Ter. unde agis te? ob. : apros latratu turbabis agens, fd^eurf)ft bu mit bel=
bt. unde agis? lüo^er fommft bu? Plaut.: ebenj'o lenber :üJeute xw, bie ^luc^t Virg. egi per juga , :

ecce gubernator sese Palinurus agebat , fam ba- longa canes, Ov - ceteros ruerem, agerem etc.,
l^er,Virg. —
}') bie '^ferbe uor einem 5«f)i'l^w9^ ^i^ Ter.: obvios, fortftoßen Suet. glebis aut'saxis , :

5-ai)r3eug (5öagen, Schiff) tttihtn = f übten, leiten, aut fustibus alqm de fundo praecipitem. Cic: u.
lenfen, regieren, jumonta ob. currum, bie X^iere bef. uom '^ao.zxx ber Jeinbe (Dgl. ^abri .^u Liv. 24,
ob. beu h^w 2öagenlenfer mad^en,
3)]aijen lenfen , 42, 3), praecipites Pompejanos, Caes. cursu pa- •

SCßagenlenfer fegn, Liv., Curt. u. %.: per patris cor- lantes Troas, Virg. - u. mit %xxci,abi mo^in? ex-
pus carpentum. 'btn ^ao^tn über be^ 25. Seid^nam sulem populum Rom in hostium urbem, Liv.: alqra
treiben, Liv.: adductos intus agere equos, fprüd^ro. Orco (= in Orcum), Hör.: fugien-
in exsilium, Liv.:
(f. intus) , Ov. fast. 6,
586. - colles quos agimus tes hostes ad naves Justin. bestem in intimas :


, ,

praeter navem. Lucr.: navim agere ignarus na- solitudines, Suet. S) 2)inge, certatim remis ma-
vis timet, Hör.: die, unde onustam celocem agere re, aufregen, Val. Fl.: acta boreä pinus, §in= u.
praedicem, [ag\ oon )öo 'ttw 'ii^xmn Butter getaben I^ergetrieben gejagt Ov.
,
c) (roie aysiv) oon ir-
,

|ier§er treibft (fc^er^^. = voo 't)]x angetrunfen ^er=^ genbmo weg-, forttreiBen, »tranöporttren, bef. gefan=
fommft), Plaut.: instructas naves ad urbem,Curt.: gen ob. als 'Beute, inde actae boves. Liv.:reliquura
in litus naves, auf ben Straub treiben, = laufen (af= agmen (hostium) more pecudum intactum age-
fen Liv. ratem in amnem Ov.
, : rex classem in , : batur, jubente rege, ut caedibus abstinerentur,
diversam partem agi jusserat, Curt.: simul naves Curt.: 'Qa^ raubenb weg-, forttreiBen, rauBen, re-
in adversum amnem agebantur, rourben ftromauf= digunt actas in sua rura boves Ov. - u. fo prae- ,

roärt^ geführt, Tac: quibus (Austris) feliciter acti, dam praedas fpecoris et mancipiorum) agere,
ob.
Ov. —
cT) übl^. etmaä Sebl. in Scwcgung fe^en, trct« ,,'Sie^ fu. Sflaoen) ai^ Seute mit fortnehmen'' u.
Ben, es ilcö Bewegen •, es ge^en machen, in ©ang Bttn« üb§. ,,^eute mad^en". Sali, Liv. u. 31.; ügl. pul-
gen u. bgl., uon ^}}ienfc§en, agentem carmine quer- chram praedam agat, eine fd^öne Seute mad^te (=
cus oom Drpl)eu5) Virg. vocem cubantes exci-
i
, : einen frönen ^wxxti t^äte) si quis illam invenerit ,

tant (bringen xw @ang), et quum egerunt (u. irenn aulam onustam auri, Plaut. -ba^. in§bef.,ferre et
fie fie m
33en)egung gefegt i^ahtn) Cic. - übtr. t). , , agere froie <piouv y.nl äysiv) = tobte§ u. lebenbe§
Sebi. nubes ventus agens Lucr, i'amnem) ma-
, , : öigent^um ,,fortid^ äffen (ferre) u. fortführen (age-
jore vi ac mole agentem undas Curt. longeque , : re)'% t^eils üon t)en (Sigent^ümern (alfo im ni^t^
(mare) agit fluctus, Curt. agitur flumen majore : feinblic^en Sinne), res, quae ferri agique possunt,
impetu, fliegt rei^enber, Curt.: duplex agitur per bewegliche .'gäbe, Liv.: tl^eilö oon ^si^^^t^ ,,au§=^
lumbos spira, boppelt läuft burd^ bie Senben baä plünbern u. roegfd^leppen" cum ferret cuncta at- ,

9iücfgrat ^in Virg. agentes frigora venti, mit^


, : que ageret, Liv.: postquam res sociorum ante
bringeub, Virg.: corpora agunt contagia late, üer= oculos prope suos ferri agique vidit, Liv.: hi ferre
breiten itseit, Ov.: intus agere lacrimas, mäfiigen, agere plebem plebisque res, Liv. (ögt. bie Stt. b.
Albinov. eleg. 114. —
i) a(g mifit. t. t. bie '^tia^ ^abri 5U Liv. 22, 3, 7. 3)raf ^u Liv. 33, 13, 10.
gerungämafc^inen gegen dntn Ort ijm in Bewegung ^"Huperti ju Tac bist. 1, 2, 11): u. bilbl. (roie im
fe^en, ootfdjieBen, näBer rücfcn u. bgl., vineas tur- (^ried^.) principes fori agunt feruntque cuncta,
,

resque ad oppidum, Caes.: testudinem, Sali. reiben 3llfe§ mit ftd^ fort fc^alten unb malten nac^
2) inöbef. : a) ju rafd^erer Semegung anttetBen, Jßillfü^r, Tac. dial. 8, 2. d) mit einer geroiffen
,


nad^ einem 3^^^^ (öef. miber 2ßit(en, gemaltfam) förperlid^en Stnftrengung (fc^tagenb fto^enb raer^ , ,

forttrciBen, fottfüBten, ^reifen, a) X^iere u. 5J^en= fenb biegenb 2c.) mo^in trctBcn, bef. fo bafe e§ feft==
, ,

fc^en, equo temere acto. fein ^^f. aufg ©erat^erool^l fi^t, einbringt 2c., sublicae oblique agebantur,
angetrieben Liv.: u. fprüd^m., agas asellum, bu
, mürben eingerammt, Caes. pinus ab alto ad ter- :

magft ben ©fei antreiben Ter mirb bod^ nid^t fc^nelf ram, oon oben biä auf hzrx Soben biegen, Ov.: fun-
laufen lernen; ogl. Hör. sat. 1, 1, 90) = bu bift unb dam circum caput, fc^mingen, Virg.: tela in alqm,
bleibft ber alte, Cic. de or. 2,64, 258. - ne se avium fd^leubern, Vell.: u. fo per utrumque gladium, Val.
modo, quas naturalis levitas ageret ad sidera Max.: hasta alci per armos acta, Virg.: haf). in
(auffc^minge ^u 'iitn Sternen) inani ac puerili crucem agere, arx^ ^reuj fd^lagen, ^eften Cic. u.

, ,

mentis affectu efferret, Curt.: qua impetus egit 31. e) ,,tn fortlaufenber ^^id^tung geftalten" , «)
equos, roo^in lüilbeö @elüft trieb bie 'ISf. Ov.: qua , in räumlicher 3lu5be§nung anlegen/ unfer jteBen,
quemque metus agebat, diffugerunt, Curt.: diffu- füBren u. bgl. aggerem, Caes.: cuniculos, Caes.:
,

giunt, quo quemque agit error, Ov.-ba^. im ^af^ cuniculos ad aerarium, Cic, ob. per magna spa-
fit), agi = fortgetrteBen fortgctiiTen', fortgefüBrt , tia, PI.: parietem, Cic: cloacam maximam sub
werben, rennen, flürmen, fliegen zc, turbä fugientium terram, Liv. molem mari, in§ 3!)Zeer fjineinbauen,
:

actus, mit fortgeriffen, Liv.: quo multitudo omnis Curt.: amnem occultas egisse vias subter mare,
agebatur, rannte, ftürmte, Liv.: agi per auras, fid^ einen 2Beg qiba^rxt, Virg. - fo bef. alö t t. ber
burc^ bie Süfte geführt werben Virg. ,9) ^inge, ,
— ^elbme^f. limitem agere, „bie ©ren^marf ^ie^en"
,
201 ago ago 202
u. bgl./ ^et. latum per agmen limitem
Tac: u. , fc^en ju löeilen = fterben, Tac: in carne mortali,
agit ferro, f)aut ^ai)n querburd^ Yirg. u. im
]\ö) , : Lact. - üon ^iomabenoölfern iigenbiüo wobaen,. ,

aSilbe, idem limes agendus erit, b. i. ba§ gleiche baufen, Africa, quae procul a mari incultius age-
Mittel anjuraenben, Ov. ß) von @eit)äcf)fen = — bat, Sali. Gaetulos partim in tuguriis alios in-
:
,

ttaci) ^nnen ob. Stufen tretöcn, $ccooctrct6en = n)acl^= cultius vagos agere, Sali. - oou ©olbaten = ftef^en,
fen laffen, anfe^cn ii. bg(. radices, Varr.: radices , auf Soften, in (Eantonirung 2C., apud primos, Sali.:
in profundum PI. u. im 33ilbe vera gloria radi-
, : , circa muros et in stationibus solute ac negligen-
ces agit atque propagatur, Cic. - u. jo gemmas, ter, Liv.: trans Padum, Tac: Lugduni, Tac: ala
coliciilum, folia, florem, frondem, Varr., Col. u. in iinibus suis agens, Tac. Chauci inter auxilia :

PI.: poet., ossa robur agunt, bie ©ebeine rcerben gu Romana agentes, Tac; ügl. i^xi^ ju Tac. Agr. 18,
l^artem ^otje, Ov. u. se laetus ad auras palmes
: 2. §eräu5 gu Tac bist. 2, 39. —
yS) mit se u. abfol.,

agit fi(| frö^licf) mv Suft auffc^roinget bas Steig,


, auf eine geraiffe Sßeife fein SBefen treiben, ee fo u. fo
Virg.: actae ad sidera piiius, emporgeroad^fen, rei= treiben, irgenbmie fi* bencbmen, fi* »eigen, tantä
d^eub, Virg —
y) ühi). ttu§ Itd^ ^heraustreiben jum ,
mobilitate Numidae sese agunt, Sali.: quanto fe-
Sßorfd&cin bringen, scintillas, ^-unfen fprürjen,Liicr.: rocius ante se egerint, Tac: sie se agere, Rutil.
spumas, <Bü). treiben, fcf)äumen, Lucr.: quum spu- Lup.: non ex institutione Stoica se agere, Seu.:
mas ageret in ore, fein Wlanl fd^äumte, Cic: rimas, ut numularii probe se agant circa omne negotium
9iiffe , Sprünge befommen ,
gerlec^jen , fid)fpalten suum, JCt.: negligenter se et avare agentes, Eutr.:
(von §ol3, 33äiimen, uom (Srbboben 2C.), Cic. u. 21. sed agant se, ut volunt, Sulpic Sev. $ßgi. 9hi()n=
II) iibtr.: A) im 2lUg. : a) ühl). in tfjätige SSewc» !en gu Rutil. Lup. 2, 4 extr. - u. (o^ne 6c) feroces
gung fe|en, treiben, füßren, leiten, bringen, ani- pro victoribus agere fid; loie 6. beneljmen (oijue
,

mus cuncta agit atque habet, Sali.: u. fo alqm es 3u feijn), Sali.: libertinos, qui pro equitibus Ro-
transversum agere, ^mb. ouf Slbroege treiben, ^ füf)- manis a gereut, Suet.
ren (üon glüdlid;en Umftänben 2C.) Sali. Sen. u. , , B) eine 3^it, eine 2;i}ätigfeit ob. einen 3"ft«^^'>
21. (ügl. Äri| ju Sali. Jug. 6, 3) per reges actum : üor firf) gelten madien: 1) dm
3eit gleic^f. „l)erauf=
genus omnes Latinos ha^ burd^ alle lat. Könige , führen u. ablaufen laffen'', i^r ben Äreisiauf öoUen«
burc^ging Hör. - u. Tros TjTiusque mihi nullo
,
ben laffen, quum Tithonia conjux quintae tempora
discrimine agetur, bel^anbelt toerben, Virg. Aen. lucis aget, Ov.: ver illud erat,ver magnus agebat
1, 574. - mit 2J(ng. raol^in? ob. roosu? burd^ ein orbis, ^-rü^Iing f)atte ber gro^e SÖeltumfang, Virg.
Adv. ob. bnrd) in ob. ad m. 2tcc. , a) = in einen — baf). «) mit annus u. einer OrbinalsaJ^I = in
3uftanb treiben , öerfe^en , bringen , animum in ad- einem Sabre fleben (= es erreid)t, aber nod^ nid;t
mirationem cui'ae priscorum PI. alqm in furo- , : überfc^ritten ^ahew), fo u. fo alt fe^n (f. 3luf)nfen ju
rem, in insaniam Quint. si quis ad illa te agat, : Suet. Caes. l),quartum annum agere incipientes,

,

»erfe^te bic^ ein ©ott l^in. Hör. ß) gu einem Gnt= Varr.: quartum annum ago et octogesimum, Cic:
fd^Iuffe, 3U einer 35ornal^me treiben, führen, beftim* qui sextum et octogesimum annum agens causam
men, bringen, poemata dulcia sunto et quocumque dixerit, Liv.: annum plenum nonum decimum
volent animum auditoris agunto,Hor.: alqm con- agens, JCt. : erft fpätlat. mit ^lur. uon annus \\\\ti

festim ob. praecipitem ad certamen, Liv.: pra- einer Garbinalsai^I decem et octo annos agens,
,

vis et extemis religionibus captas mentes velut Capitol. Anton, phil. 5, 1 ügl. Capitol. Gord. tres
;

furialibus stimulis ad omne scelus et ad omnem 15, 2 u. 22, 2: decem et novem agebat annos.
libidinem agere , Liv, Latinos falsis criminibus : Augustin. de civ. dei 15, 12, 1. - u. (con einem
in arma, Liv.: alqm in fraudem, gum $8erratf) trei=^ 3eitabfd)mtt) im ^affio, agi, im Slblauf begriffen
ben, Virg. poet. m. folg. Ivjjn., desertas quaere-
: im Per/'ecf. = abgelaufen =, »erfTof.
fc^n, ablaufen, u.
re terras auguriis agimur divum, Virg. Aen. 3, 4 fen=,am ®nbe fc^n postquam ad te venit, mensis

,

HCl. b) in anruf;ige ^emegung fe^en, untbertrei= agitur hie jam septimus, Ter.: ut tunc principium
ben, iagen, verfolgen, beunruhigen, »tagen, quälen u. anni agebatur, man im 2(nfange bes Jaf^rcö ftanö,
bgl., amor me ludificat, fugat, agit, Plaut.: agunt Liv.: Virgilii aetate incognita a cujus obitu , XC
eum praecipitem poenae civiumRomanorum, Cic: aguntur anni, ber nunmehr 90 ;^a§re tobt ift PI.: ,

acerba fata Romanos agunt, Hör.: diris agam vos, actis in regno XV
annis, Justin.: menses jam tibi
Hör. agentia verba, äßorte, bie pxx rBer3n)eiflung
: esse actos vides, Plaut.: mensibus actis, Varr.
treiben Hör. —
c) in ftürmifd^e Bewegung fe^en,
,
LL.— ,3) eine 3^it (öie Sebensseit, bie Z^\)xe, einen

ubi (multitudo) aut studio agitur aut irä, in 33e= 3eitabfcf)nitt) jubringcn, binbrin^en, »erleben, aeta-
icegung gefegt, aufgeregt mirb Curt. 6, 9 (33) 6: , , tem cum uno viro, mit einem ajt leben, Ter.: aeta-
bal^. ouö liem ©letdögewicfet beben, -bringen, crfd^üt« tem procul a re publica, Sali. aetatem in literis, :

tcrn, perpetua naturalis bonitas, quae nuUis ca- Cic: vitam pudice, Ter.: vita sanctissime hone-
sibus neque agitur neque minuitur,n)eber aus bem stissimeque acta, Cic: vitam ruri, Liv.: tolerabi-
Öleic^gemic^t gel^oben, erfd^üttert rairb, Nep. Att. lem scnectutem, Cic: pleraque tempora in ve-
9, 1. —d) in tl^ätige Seraegung fe^en , treiben, on- nando SaU. medium tempus ad proconsuhitum
, :

regen, anfeuern, in Sbötigfeit, in Hebung erbalten, usque in otio secessuque Suet. dies in terra, , :

haec studia adolescentiam agunt, Cic. Arch. 6, noctes in aqua (oom (Srocobit) PI. totam eam , :

16 codd. (§a(m alunt) seu te discus agat. Hör. : noctem cum magno animi metu perpetuis vigiliis,
sat. 2, 2, 13 non anxia meutern agit spes, Claud.
: Liv.: nee tranquillior nox diem tam foede actum
cons. Prob, et Ol. 65 sq. e) reß. agere (abfol.) — excepit, Liv.: hiemem sub tectis suis, Liv., ob. in
ob. agere se, u) agere (abfoL) = irgenbmo fidb um> castris, Sali.: ibi hiberna, Liv.: ad Tarentum ae-
Vertreiben, fein iffiefen treiben, ftcb aufbalten, ficö be- stiva, Liv. - 'i)a\). abfol. = leben, eriftiren, homines,
finben, weilen, in partibus orientis, Lact.: multum qui tum agebant, Tac ann. 3, 19. 2) eine Xl)d —
et familiariter cum alqo, »iel u. rertraut mit ^mb. tigfeit ob. einen 3uftanb oor fic^ geljcn laffen, in ^m-
umgef)en, Sali. inter Vinios ... variä et pudendä
: 3Ug auf etm.tbättg fepn, banbeln, etiü. betreiben, tbun,
Sorte, mit beuten rcie 3]iniu5 ... umgeben, Tac: beforgen, »errichten, auöfübren, öcllfübren u. bgl,
inter homines (o. (E^riftus), rceilen, Lact.: agere quum scribas et a]i(|uid agas eorum, (juorum con-
inter homines desinere auffiören unter ben 3)ien= ,
suesti, Luccej. bei Cic: nee quidquam raptim aut
203 ag-o ago 204

forte tenicrc o^eritis, Liv.: quod agendum aut fa- u. bei ber öanb ift Cic - u. ber ögf^., alias res ,

•ciendum non recusem, Cic: agerent face-


sit, id agere, Ter. u. Cic, ob. aliud agere, Cic, ,,anbere
roiitque, Ute ro publica ducerent, Liv.: agerent ^inge (^lUotria, 9iebenbinge) treiben, fic^ mit an=
(fic follteu nur ;u»uicl)cii) ac ferirent, Tac: omnes bern ;Z)ingcu bcfaffen", b. i). „nic^t aufmerfen, un=
fere res asperas per .luirurtham agere, Sali.: quae aufmerffam-, unad;tfam--, jerftreut feyn". ß) —
cuncta etsi consilio ductuque alterius agebantur, etiü. im SSBctfc ob. im ®inne öabcn, auf etiü. ftnnen,
Tac: castrensis jurisdictio . . . plura manu agens, benfcn, ou^geben, mit etro. umgeben, etraaS beabffc^ti»
Sßiele<j tl)ätlid) beii)irfonb,Tac.: nuilta agendo nihil gen, im ^c^itbe fübten, mit etroas öotjügticö ftc^ ab=
^gere , operose nihil agere Sen. dum
Phaedr. : , : geben, etio. fl* befonbet« angelegen feon laffen (B0l.
aliud agitur nebenbei), ediscere alqd.Quint.:
(,
21ru^en ju PI. pan. 5, 3. p. 28. Dct)öner gu Cic
cuneta impetu militum acta, c^inc^ uor [xd) Tac: , Ecl. p. 285), nescio quid mens raea agit, Ov.: ob-
juc'uudi acti labores, Cic. - in öer Unu^anc^öfpr., servabo, quam rem agat, Plaut.: quid agat, quid
quid agis ? »a« treibfl, niac^ft bu, wie ge 5f « ? Plaut., consilii captet, Ter. quid agant, quid cogitent,
:

l'ic. u. 31.: quid agitur? wa« maäft man, toit fleöt'ö, Cic: id si egissent, Cic: in omni vita nihil aliud
^omif. - ebenfo bei ^yrac^en ber 3]erlegenl)eit beö , egi, i\a.be e§ mir jur Hufgabe meines ^eben^ ge^

^lyeifelö, ber 5"^^)^- ^l^i^i faciamV quid agam? mad;t, Cic: fratri proditionem, Tac: de intranda
wo« fott ic^ töun? wo« foH tcft anfangen? Üomif.: quid Britannia, Tac. - u. bef. id agere (feiten hoc age-
ages? Ter.: u.in ber inbir. 5^^9^f ueque satis cen- re ob. bl. agere), ut ob. ne etc. bas im SBerfe ob. ,

turionibus constaba^, quid agerent, Caes. -u. bie (Sinne l^aben bas fic^ jum öauptgefdiäfte, machen,
,

fyormeln, age, si quid agis, alö (Ermunterung, baB ob. ba^ nid^t 2c., bamit umgeben, barauf au§=
,,mnc^'l mad)\" ,,mad/ nur, ti^u's nur'' u. bgl., ge^en, =benfen, ein befonbereä (5efrf)äft barauf
fic^
Plaut. - age, ut vis. mac^'ö roie bu rctllft, Plaut.: machen, es barauf abfefjen, beabfic^tigen, ju 2C., qui
u. fo age, age, ut lubet, Ter. - abfot. se non in- , tum, quum maxime fallunt, id agunt, ut viri boni
terfuisse sed egisse (babei [als 3^"9^] t^ätig ge=
,
esse videantur, Cic: non enim id agit, ut insidie-
irefen fei, ju t^un gef;abt f;abe) dielt, Cic: industria tur et observet sed jam favet Cic. id agere ac
, , :

in agendo, celeritas in conficiendo, Cic. defessa : moliri coepit ut desciscerent ab Insubribus Ce-
,

jubendo est saeva Jovis conjux; ego sum inde- nomani, Liv.: id agendum, ut eafacere videamur
fcssus agendo, Ov.: vigilando, agendo, bene con- irati, mir muffen uns abfidittid^ bas Stnfel^en geben,
sulendo prospere onmia cedunt, Sali. - bef. mit als ob mir biefeä im 3orne tpten Cic. non ergo , :

Advi-., auf irgenb eint Sßetfe öanbctn, cerfaSrcn, ^u id agitur, ut aliquid assensu meo comprobem,
tBBcrfc geficn, lenius, Sali.: pariter. Sali.: facile ju- barauf !ommt eä mir nic|t an,ba^ id^ 2c.,Cic.: cer-
steque, Tac. - 'oaf). male, bene, praeclare agere tiorem eum fecit id agi ut pons dissolveretur,
, ,

cum alqo, üizl gut, fc5r gut mit , ^mb. uerfaftten, Nep.: id ab isto actum esse, ut ille suppositus fa-
= tr;n Bc^anbetH, Plaut, u. Cic: u. fo im ^affit), male, cile et libeuter se illum qui non erat, esse simu- ,

bene agitur cum alqo, „es fte^t mit 3mb. = ge^t ,


laret, Cic - ego id agam, qui mihi ne detur, Ter.:
^mbm. übel, gut, t)ortreffItc^", Cic: u. bt. praeclare itaque neque tu multum iuterfuisti rebus geren-
agitur, si etc., Cic dis, et ego id semper egi, ne interessem, Cic -
2)a^. a) aliquid agere, 5anbetn, im @gf|. beö tu, dum tua navis in alto est hoc age (fie)^' ju), ,

SD^ü^iggangs ber 9iu|e, bes Ueberlegens, aliquid


, ut mutata retrorsum te ferat aura, Hör. ep. 1,
agentes imagines (@gfi. mutae, vagae), Cornif. 18, 87 scL. - qui agit, ut prior sit, Quist. 10, 2, 10.
rhet.: virtus agit aliquid, Seu.-u. o§ne aliquid im 3) etraas mit bem gehörigen äußern S5ortrag (f.
J^artic. Praes., Gerundio u. Gerundivo, agentes actio no. 11) in §anblung fe|en, borfleHen, agtren,
audentesque Liv. aliud agendi tempus aliud
. : , a) D. S^iebner, batfteHen, osttragen, beclamiten (ügl.
quiescendi, Cic: agendum atque obviam eundum (^ernl^arb ju Cic. sen. 6, 16), haec ille egit, Cic:
est, Sali, fr.: Maecenas ... vir providens atque quae sie ab illo acta esse constabat, oculis, voce,
agendi sciens, Teil.;: audendum atque agendum, gestu, ut etc., Cic: abfol. agere cum dignitate
non consultandum in tanto malo esse, Liv. üg(. ; ac venustate, Cic —
b) Dom 9i^apfoben2c., oortta*
,

%abxi 3U Sali. Cat. 21, 3. Äorte ju Sali. Cat. 52, gen,5etfagen,tccit{ten, Carmen, Yal. Fl. 1, 783; 4,87.
59. Äri| 3u Sali. hist. 1, 45, 7. "^euedej^u Cic fr. — c) rom ©c^aufpieier «) burd^ blo^eä (^eberben=
,

de imp. Cn. Pomp. 90; u. (über bie 2Ser= 3, 8. p. fpiel ob. burd^ bie Siebe mit ber geprigen 2Iction
Ibiubung aud. et ag.) ^abri ju Liv. 21, 40, 6. - u. bacftetten, oottragcn, fpicien, mimum, Suet.u.Macr.
ber ©gf^. nihil agere, ntc^tS töun, unt^öttg fcj?n, (ngl. ag. choros, Prop.) canticum aliquanto ma- :

numquam se plus agere, quam quum nihil ageret, gis vigente motu, bie §anblung ber 9)ionobie {can-
Cic nihil agendo homines male agere discunt^
: ticum) mit meit lebenbigerem (^eberbenfpiet barftel*
Cato fr. — b) = fo u. fo üiel au«tid^ten, BcwttFen, len, Liv.: hunc versum eo gestu, mit fold^em f^^euer
non hoc loco, Cic: nihilo plus agas,
nihil egisti agiren, Cic. - u. fo fabulam (comoediam, tragoe-
quam si des operam etc. bu bürfteft nic^t mel^r ,
diam), ein ©tüd^ barftellen, fpielen, Cornif. u. Cic:
cu5ncl^ten = baö märe eben fo mel, alö menn bu 2c., novam fabulam, Yarr. LL.: u. fo Menandri Eunu-
Ter. : nihil agis , 'üa^ ^i(ft bir nic^tä Ter. nihil , : chum, ba^ ®tüc! be§ 9Ji. „ber (?unud^", Ter. - pri-
agis, dolor, bu ric^teft nic^tä aus nermagft nidfitä , mas partes (bie erfte iRoIIe, bie öauptroITe), Ter.:
über mic^, Cic: non multum egerit, bürfte nic^t u. fo (im Silbe) priores partes, Cic -fo auc^ ean-
riel ausrichten , Cur. b. Cic. cgi. 9iu^n!en ju Ru- ; dem personam in triclinio agere (ü. e. SJiimen),
til. Lup. 11 extr.
2, - bal^. fo u. fo riet öcrmögcn, Macr. sat. 2, 7. §. 17: u. bilbl. hanc personam ,

ou^macöcn, oen "üem u. bem ®{nffuf fe^in , multum induisti: agendaest, Sen. beu. 2, 17, 2: agenda
agit sexus, aetas, conditio, Quint.: argumenta ac est persona, quam mihi miles imposuit, Vopisc.
testes quid egerint, Quint. c) etro. ernftlic^ be= — Prob. 10 7. , —
ß) agere alqm (servum, lenonem,
treiben, «) auf etra. ödsten, hoc age, hoc agite, auf= Ballionem u. bgl.) bie ^erfon (eineä ©tüdfeä auf
,

gepaßt, 2i(^t gegeben, Äomif. u. 2(.: hoccine agis ber Sü^ne) borftetten, Ter. u. Cic: u. bef. übtr., im
an non? I^örft %u benn barauf? Ter.: at hoc jam geroö^nt. ^eben ^mb§. «otte, "^xnb. fpteten, abgeben,
non ages, Ter.: id ago sedido, benfe ernftlic^ bar= modlen = (im ©ruft ob. auä öeuc^elei) benehmen
f!d&

auf, Ter.: u. fo nisi id agat et adsit, baraaf ad^tet roie K. , nobilem , ben SSorne^men fpielen Cael. in ,
205 ago asTo 206
€ic. ep.: ministrum imperatoris, Tac: Rhodi spe- fid^ geljt, a) übl;. etn)a§ hetteiben, mit ^mb. tüegen
cie secessiis exsulem, atä SSerbannter leben, Tac: etro. öcr^anbetn, reben, ftcö anterreben, jlcö bcfprecben,
bonum consulem PL pan. cgi SSremi gu Suet. untcrjanbetn , etro. ab- ob. ouömad&en, in ^mb. mit
Tib. 12. —'i>al).
,

d) S)anf unb Sob münblid^ ob.


;

Sitten, 3ureben 2C. bringen, ^mbn. bitten, ermahnen,


fd^nftlid^ an ben Sog legen , auSbrütfen ouöförccöen, , ^mbm. ÄUfprec^en, bcn «orf*lag, Slntrag, ba§ 51«.
Bejctgen , fagen, alci gratias ob. (im feierlid^enXone, flnnen machen u. bgl. cum alqo alqd ob. de alqa ,

(SJebet 2C.) grates, Cic: alci gratias pro alqa re, re ob. m. folg. 7it ob. oie mit ©onjunctu. aud^ oft ,

Plaut.: diis laudes gratesque, Liv.; ügL gratia. mit Abi. eineä ©ubftantioum§ ob. ©erunbiumö ber
4) machen, ba^ eine SSeranftaltung ein 3u[tanb , 2lrt,^ rcie etma^ oer^anbelt k. roirb
(f. ^-abri gu Liv.
Dorfid^ ge^t: a) ein geft ob. eim feftlirf;e 3Seran= 24, 32, 5), ut agerem cum Luccejo de vestra ve-
ftaltung ühf). Begeben, feiern, galten, festos dies an- tere gratia reconcihanda, Cic quod mecum per :

niversarios, Cic. festum diem, Justin. diem na-


: : Utei-as agis (fc^riftlic^ oer^anbelft) mallem coram ,

talem u. bl. uatalem,Tibull.: Idus, Hör.: quinqua- egisses (münblic^ befproc^en, abgemalt ptteft),
trus jucunde, Suet.: diem festum Dianae pertri- Cic : utrum per procuratorem ageros an per te ,

duum , Liv. festum genialiter, Ov. choros, auf=


: : ipsum, Cic. estne hie ipsus, de quo agebam, oon
:

fül^ren, Prop.: triumphum de alqo, Cic: acto cum htm Ter. ne agendi cum eo Dioni esset
ic^ fprac^,

:

gloria triumpho Vell. , b) üon 3uftänben aEer potestas, mit il^m gu befprec^en, Nep. - egit
fid^
Slrt, «) ber 9iu^e = etro. Selten, 6cobac6tcn, (längere cum Cimoue, ut etc., madE)te bem 6. ben 2lntrag
3eit) in etra. »cc^arren, pacem, Sali, fr.: otia, Ov.: 2C., Nep. egit mecum accurate multis verbis, ut

:

alta silentia, Ov. ß) ber X^ätigfeit = ßolten, etc., Cic non imperio modo, sed consilio etiam
:

öcrfe^en, öorneBmcn, ttetöcn, oonjicöcn (meift gur ac prope precibus agens cum magistro equitum,
IXmf^reibung ber in bem mit h^m 33erbum üerbun= ut etc., befahl er nid^t blo§fonbern rietl) auc^ fei= ,

hemn ©ubftantit) (iegenben X^ätig!eit), vigilias ad nem 9ieiteroberften ja er bat i^n beinal^e ic. Liv.
, , :

aedes sacras, Cic, ob. iu portu, Liv.: excubias agere varie, rogando alternis suadendoque coe-
alci, Tac, ob. circa cubiculum alcjs, Suet.: sta- pit, ut etc. brang auf alle 2ßeife, balb mit bitten,
,

tionem, Soften fielen (o. ©olbaten), Liv., u. statio- balb mit 3ui"cben in il^n, '^a^ 2C., Liv. -is ita cum
nem in castris, bie äöatfie l^aben (üom 33efef)lä^a= Caesare agit (biefer äußerte gegen ©äfar) : si pacem
Ber) Tac. - nugas, Plaut.: joca atque seria cum
, faceret etc. Caes. quae (patria) sie agit (fid^ fo
, :

liumillimis, Sali.: curam alcjs,Liv u.Ov., ob. alcjs üerne^men quodammodo


tacita tecum lo-
läßt» et
rei, Quint., pro alqo, Ov., um ob. für '^mh. ob.etro. quitur, Cic. - abfol. = bcn Unter^änbter (2tgenten)
(Sorge tragen, fid^ be!ümmern um 2C. (f. S3urm. gu motten unterßanbeln , agente Serviliä Cic. illo
, , :

Ov. her. 16, 302 bie ^Belege): poeuitentiam alcjs auctore atque agente, Caes.: agendi viam non
rei 9ieue geigen über k. , Curt. libera de quoque
, : Video, Cic.
arbitria, frei entfd^eiben moEen über 2C. Liv.: de- , b^ alä public, t. t. «) im (Senate ob. cor "öem :

lectus rerum verborumque agendus est , gu tref= SSol!e etro. betreiben, »er^anbetn, gur ®ntfc6etbung
fen, Quint.: mensuram agere alcjs rei, PI. 15, 3 bringen, einen entfd&eibenbenSScfd&tu^ fafTcn,in senatu
(4), 14. u. (atä t. t. ber Slgrimenf.) Gromat. vet. ;
de alqo ob. de re, Cic- agitur in curia de alqa
»gl. agere agrum mensurä, Aggen. p. 5, 27 ed. re, Suet. - cum populo de alqo, nor bem $ßolfe in
Laclnn. - sua vota, feine 3Bünf%e betreiben t)or= einem förmlid^en 2lntrag, Cic: u. fo t)erb. cum

,

tragen, Ov. u. bef. y) ber leitenben X[;ätig!eit im populo patribusque ob. cum populo cum plebe ,

-öffentl. 2)ienfte, etm. l^atten = onftcUcn, »ornc5mcn, agendi jus, XII tabb. (b. Cic) u. Cic. - oft abfol.,
oetönfttttten, tjcrwaltcn, leiten, üollsteficn, senatum, ut ante, quam rogatio lata esset, nulla res agere-
(S. i^alten, XII tabb. (b. Cic) u. Suet.: censum, tur, Cic: omnia potius actum iri, quam de pro-
recensum, Liv.: delectum, Quint.: forum ob. con- \1nciis, Cic: u. fo de pace, de conditionibus u.
ventum, einen @ericl^t^= ob. ^reiätag f;alten, Cic, bgl., Cic nihil omnino actum esse de nobis
: bie ,

Caes. censuram, ba§ (Senforamt üerroalten,


u. 21.: S5er|anblung über mic^ fei fo gut al§ gar feine, Cic
Ov regnum, Liv.: honorem, befleiben, Liv. u. fo
: :
- u. agi per senatum, per populum, burd^ ben <S.,
proconsulatum Capitol. (f. Gronov. observv. 4,
, burd^ ha^ fS. entfc^ieben roerben, =gefc^e^en, Cic:
14. p. 452 sq. Oubenb. gu Caes. b. G. 2, 28, 2). - u. fo multitudinis arbitrio res maximas agi Cic. ,

U. von @in!ünften, fle öerwatten, eintreiben, beitrei^ - numquam Curio sustinuisset si cum eo agi ,

Ben, Judaicum fiscum acerbissime, Suet.: publi- coeptum menn man entfc^eibenbe 35efc^lüffe
esset,
cum quadragesimae in Asia Suet. - bef. agere gegen gefaßt ^ätte, ernftlic^ gegen il)n aufgetre^
il^n
bellum, einen Ärieg ,,planmäf;ig betreiben, plan-
,

ten roäre, Cic —


ß) agere causam alcjs, ^m'ö^.
mäßig (burd^ gmedEmäßig getroffene 2lnftalten) fü^= polit. ©ad^e betreiben, ^mb§. ©ad^e fül;ren, fic^
ren'S SaU. u. 21. (cgi. .^ri^ gu Sali. bist. fr. 2, 50, 3;mb§. annel^men, für ^m)). ^artei nehmen, Cic :

11. 2)ra!. gu Liv. epit. 49; nid^t bei Caes. u. Nep., agere causam populi Nep. utrum militantium , :

in benen je^t überall bellum gerere gelefen rairb, cbdversarii estis an causam agitis'^ Liv.
f.
Nipperdey spicileg. in Com. Nepot p. 69): c) alö geric^tl.
1. 1. etroaö cor @erid)t betreiben,
,

aber Samnitium bella, quae continua per quar- foroo^l in frembem, alä in eigenem 5iamen, al^
tum jam volumen agimus mit benen wir e§
. . . ,
SSert^eibiger ob. 5lläger: «) t). SSertlj., agere cau-
(als ©c^riftftelter) gu t^un f)ahen, Liv. 10, 31, 10. sam ob. rem, eine ®ac§e, einen Vrocef fitbren, '»ec«
- aud^ levibus proeliis cum Gallis actis , geliefert, tbeibigen, causas amicorum tractare atque agere,
Liv. 22, 9, 6. —
c) in ber Dpferfpr. = ma*en, b. i. Cic: causam contra alqm apud consulem. Cic:
,,baö Dpfertl)ier mit bem Jammer nieberfd^lagen apud quos judices causa agebatur, vor benen ber
u.bann f(f)la(^ten",inbem berOpferfc^läc^teripo^?«) ^r. geführt rourbe, Cic: quum proxime res agen-
fragte: agone? mo*' ob. fci'ö? f. Varr. LL. 6, iW tur, mnn öeric^tötag ift, PI. ep. - abfol., agere =
3. §. 12. Ov. fast. 1, 321 sq. Sen. contr. 2, 11. §. ein 9le*tögef*iift betreiben, bef. a« «Hfbner u. ®a*^
19; roorauf ber ^riefter antwortete: age ob. hoc fübrer., aW »ertbeibiger auftreten, hospes in agen-
age, fo mo*' ob. tf>n eö, f. Suet. Cal. 5b; Galb. 20. do, ^rembling in Oterf)töO®efrf)äften, Cic: prin-
Sen. dem. 1, 12, 2. ceps in agendo 2öortfül;rer in ber ^^crl^anblung,
,

5) mad^en, baß eine SSer^anblung über etro. üor Cic: ad ob. apud alqm {jndicem), Cic: egit ipse
2U7 ajro ago 208

pro so (tifrtlicibic^tc fid) jclbfi\ nnlJo accusantp, flu*, • »crbei baniit , acta haec res est, i)erii, Ter.:
rl. ep.: si «geuili nciessitas iiistat, Tl. i'p. : nihil actum'st, licet, peristi, Ter.: si prorogatur, actum
cum Veiip de quotidianis criminibus acturus est, Cic: actum erat, nisi etc., es märe aus ge=
suni. Hiit bnn 'iv rechten, Cif. — ß) oonv Minder ob. mefen , menn nid)t 2c. , Flor. - u. fo actum est de
ber ^;>nrtci, bie il)r J><cd)t rcrfolgt u. bgl., eine Äloftc etc., eeifl mit ^^mb. ob. etmas auö ob. »orbei, et ift

onArQtn, einen ^rccrS anbdnrttfl niodjtn mit U. ol)nc ,


um ^smb. ob. etiüao gefcbeben, e6 ift '^wxtt. ob. etroaö
iC.r) jure. h(jc ^lUif ('hunb bco 'JicdHco cinco C'iC' ,
ofrlcrtn, de nie, de collo meo, Ter.: de Servio,
fc^oo* U. bi^l. , fein tXfct)! peltenb niacten , trn ÜPffl de imperio, Liv.: quod scribis iyyrioKjua. actum
9)e(4trni» ob. tf* ©efcftefi einfdjloftfn, flflßl'or rccrfcfn, de isto est. bamit ift'ö fd)on uorbei, barauf i)ab( id)
flauen, prpceffirfn, tecbten, quid agas niecuni ex fd)on Derjic^tet, Cic. - bal). ego sum is, qui dicam
jure civili et praetorio. non habes, Cic: u. fo ag. me non laborare. actum habiturum quod egerint,
ex syugrapba, Cic.: taniquain ex syugraplia (ülo id) bagegen bin bereit 3U erflären, ba^ id) feinesmegö

I)ntte einen id}riftlid)en ;i>ertrnci) tum jjopulo,


man gefonnen bin mid) absumüfien inbem id) gern basi ,

( ic. - obbiguatis ag.


tabellis i>a^o uolljogene , alö abgemad)t betrad;ten miü, mas fie abgemacht
^NrotocoU nor{)alten Cic. - ag. summo jure, bns
, miffen mollen, Cic. Tusc. 3, 21, 50. - u. fo fprüc^m.,
firentjfte )ied)t i^eltenb mad}en Cic. - lege agito ,
rem actam ob. bl. actum agere eine abgemachte ,

ergo, nimm biiö 3ied)t in Shij^rud) , Ter.: agere ©ad^e nod) einmal uorne^men = ft* vergebliche
lege in bereditaieni Cic. - uon euim gladiis te-
,
SJtübe geben, Ibun ob. bcfprecften, toaö fidj nic^t mebt
cum, sed litibus agetur, man mirb nid)t mit ber dnbfrn läßt, etma unfer uulg. Irerce ®trcb brefdien,
föemalt ber äi»affen, fonbern auf bem äiJege ber ÄIa= stultus es, rem actam agis, es Ijilft bir nid)t5,
ge iHHjen bic^ auftreten, Cic: causa quam vi agere Plaut.: rem actam hodierno die agi (eine fc^on
malle, Tac. - u. oI)ne lege u. bgl., grave ^criw^^i abgemachte Sac^e rcerbe üer{)anbelt rcerben), et fru-
me agente. te accusante, nullum, Cic: cum
€i<t), stra habiturum orationem, qui etc., Liv.: Fh.
alqo agere de alqa re, Cic: agere ab alqo (üon actum, ajunt, ne agas Aa^, mae bu nic^t mef)r än=
ob. auf Seilen ^mbö.^ 323. a petitore (Älägen, a ,
bem fannft). L) uon agamV (icf) laffen?) Ter.: u.
possessore (^eflagten), PI. ep. 6. 2. 2. - übtr., fo tu, maluml inquies, actum ne agas, 3um £)en=
omuia pro suo jure agere, 2Iüeö ganj feinem 9ied)te ter mirft bu fagen gieb 2lc^t
! es ift 3U fpät Cic : , , ,

pemä^ uerfianbeln Ter. agerent tecum lege Py-


, : sed acta ne agamus, aber reben mir nict)t uon bem,
thagorei, es mürben gegen bid) flagbar merben bie mas nid^t 3U änbern ift, Cic. praeposteris utimur :

%. Cic: nihil, tamquam accusator. criminose


, consiliis et acta admus, quod vetamur vetere
nee dubia argumentis colligendo ago, id) beute proverbio, Cic. - üär 2lrd}aift. axim = egerim,
nid)t mie ein 2In!Iäger 2-IIeö fc^Iimm u. fudie nic^t Pacnv. 207: axit = egerit. Paul. Diac. p. 3, 3.
'ta^ ^^'^Üfl^oftf 't>VLX&) 8dE)Iüffe ju ermeifen, Liv. — üfcr Imperat. «ge, «^ite, faft rote eine ^ar=
bef. tta) agere mit Genit. bee ä^erbrec^ens = fiop»
: tifelbeö 2Iufruf5 , ber Grmunterung (bal^. auct) age
Bot werben, flauen rceqen 2C., mit u. ol^ne cum alqo in ber 2inrebe an -Die^rere") , mie unfer mcblan! auf!
(gegen ^mb.), furti. Cic: injuriarum. Cic. u. %.: (oft uerftärft burcfi anbere '^^artifeln, bef. burd; dum
iDJuriaruni cum alqo, adulterii cum alqo. Quint. u. sis, "bai). uerb. agedum. agitedum. agesis), 1) bei
— ßß) alqm reum agere, ^smb. als «Ediulbigen »or bringenber 2lufforberung u. Grmal)nung, wcbicn!
®eric^t jieticn, geridUt. belangen, gegen ^mb. eine ouf! auf brnn! burtig! ajübl§.: age face, Plaut.:
anflöge tcr ®eticbt fübren, ^mb. onflagen, Liv. u. agefiat.Ter.: ageclum ergo, accede huc modo,
2(. (f. g-abri ju Liv. 24, 25, 1): übtr'. = anflogen Plaut.: agitedum itemecum. Liv. (u. fo oft agedum
übt)., onfdjttör^en, reus in secreto agebatur. rourbe u. agitedum f. Sraf. ju
Liv. 3, 62, 4): age-
bei lür.,
ins ©el^eim (beim ^i3nig) angefdiipär^t, Curt.: egit sis tu sine j ennis vola, Plaut. age nunc refer ani- :

me lacrimis. ore silente. reum, Ov. u. oft culpae : mum, sis, ad veritatem, Cic: en ob. eia age rumpe
(criminis u. bgl.) reus ob. rea agor, Prop. u. Ov. moras, Yirg. nunc age. Virg.: quin age, auf
:

U'. i^einfius 3U Ov. her. 16, ^24). y) agitur de — benn! Yirg.: age, quaeso,Hor. aucf) age, age, :

re ob. (gem.) res, r. ©egenftanbe ber ÄIage= es usque exsecia, Plaut. - age mit l.j^ers.jylur. ver-
tonbclt p* um etiuaö tu Stoge bre^t fid? um etrc.,
, hi, age age nunc jam experiamur. Ter. age agi- :

ee wirb tebottttt über 2C. cö ifi etm. ®e(;enfianb ber


, temus convivium etc., Plaut. - u. mit 2. jpers.
Debatte, c§ tfr bie 9Jebc tcn etm. (f. Morte 3U Sali. 2Ü2ir. (feit ber auguft. .ßeit , bef. bei Sid)t. f.
,
bie
Cat. .')2, 10\ qua de re agitur ob. quae res agitur, 2lu5lgg. 5u Prop. 1. 1, 21. ^rm. 3U Yal. Fl. 3,
ber (Btreitpunft, Cic. (f. SJknujji gU Cic. Mur. 13): 3n\ mittite agedum legatos, Liv. — b) bei lieber-
praesertim quum de maximis vestris vectigalibus gangen in ber Siebe, um auf \ia^ ^-olgenbe bef. auf=
agatur, Cic. non agitur, inquis, de hoc. an ami-
: merffam 3U machen (oft mit nunc, rero, porro^j
edtia propter se ipsam expetenda sit Sen. non , : age nunc iter comparate. Cic. age vero con-
. . . :

capitis ei res agitur, sed pecuniae, Ter.: aguntur siderate, Cic: agepoiro, tu cur ... imperastiV
injuriae sociorum, Cic: agitur, liberine vivamus unb nun ferner, Cic. 3SgI. Segffert Schol. Lat. 1.
au mortem obeamus, Cic - übtr. u. prägn., eö §. 26. —
c) bei lebhafter 2tnrebe in fragen, faft roie
|>onbelt ütö um etir., e^ gilt etm., ee ift etio. in 5roge die, fag an! fpricb! tocblon! age ecquid fit? Plaut.:
= C6 flcbt auf bem (Spiele, ift in ®efo6r (f. bie 21uö= age scis quid loquarV Ter.: age, numquid etc.,
Igg. ju >.'ep. Att. 15, 2: ^-abri 3U Liv. 23. 49. 8: Petron. —
11) beim Sßunfc^, in ber Unterf)altung
bie 2iuölgg. 3U Hör. ep. 1, 18, 84: 3iu^nfen 3U Ter. absubred^en u. 5U 2(nberem übersugel^en : a) alö
heaut. 2, 3, 113 eine 2)tenge 23elege\ non agitur 3eid^en ber 9JUp,iIIigung üon ©efagtem, mie unfer:
de vectigalibus, neque de sociorum injuriis: li- geb' lo# boe! adb
! age novi tuum animum, gel^', !

bertas et anima nostra in dubio est, Sali.: in quo icf) fenne bic^: ac^, id) fenne bid) beffer, Ter.: siccine

(beUo) ofßtur populi Romani gloria: agitur salus ais, ParmenoV age, roie fannft bu 10 fpred)en? la%
sociorum atque amicorum, aguntur certissima bas ! Ter. age inepte ac^ ^^offen Ter. age,
: , I
,
! :

populi Eomani vectigalia, Cic. quum fama ejus : hoc malum mihi commune est cum omnibus , ad^
ageretur, Liv, agitur pars tertia mundi, Ov. - im
: leiber 2c. ,
Cic. — b) als 3^^^"
3iiftttnm""9f "^^^

l'erf., acta res est ob. gem. actum est, eig. bie bef. aber 3ugleid^ mit bem 2ßunfct)e auf etroas 2ln=^
3>eri)anb(ung ift=, bie -Meten finb gefd^loffen = ee tft beres ju fommen, roie unfer: wcblan ee fei! gut!
209 ago agonia 210
meinetwegen, tc6 bind jufricben age sit ita factum, Crten
! Iirf)en gebracf)t , bann t)on (S(f)reibern in 2tb«
quae causa cur Romam properaret? Cic: JJa. fc^riften bis in bie entfernteften ©egenben bes röm.
quiescas. Si. age igitur nun nteinetwegen) ubi ( , S^teic^s t)erfcf)idt rcurben , Urbis actis
taiia diurais
nuHC est ipsus, Ter.: u. in ber Ungebulb, age age mandare, in bie 3«^tung fe^en Tac: u. fo bene- ,

jam ducat gut gut er mag fie l^eirat^en Ter. -


, , , , iicia in acta non mitto. Leitung laffe ic^ nic^t in bie
bai^. age sane, te*t wo^l, we^I benn, fcbt wcbl, i^ fe^en, Sen.: sie in fastos actaque publica relatum
btn'ö ob. xo'xx finb'8 aufrieben! age sane, inquam, est, Suet. habebam acta urbana usque ad Nonas
:

Cic: age sane. omnes, Liv.; cgi. ©ronou 3U Liv. Martias (als er in (iilicien rcar), Cic. ad Att. 6. 2.
1, 57, 8 bie Seifp. — c> al§ ^t\6:}t\\ fcf)etnbarer ob. 6. %%[. Ä. geU's Js-erienftf)riften, 3Jeue ^-olge, 1. ^b"
ergroungener ^i^ftimntung rao man nid)t ^a ob. , S. 3 ff. (Ueber bie Leitungen ber alten 3iÖmer). —
Diein fagen, u. lieber roeiter ge^en roill, toie unjer: b) bie <»rptcccnc,©ert*t0octen = '^er^anblungen cor
nun gut! fcbon gut! nur ;^u! age, veniam, Ter.: age, (^ericf)t, b. f). ^tti^n u. Staublungen bei- Parteien,
age, exponamus adolescenti, Cic. 'tia^. d) faft — 3rcifcf)enreben bes 3ticl)ter§ 2c., oft bei Ascon. u. in
XQit fac, bei einem angegebenen ^-alle, gefegt, age Dig. (333. ut ex actis apparet, Ascon.): mit bem
vero laudo aliquem: num offendo? Caecin. b. Cic: 3U ^rotocoH gegebenen Urtl)eil bes 9Jiagiftratö, tia^
bef. mit si, age si paruerit etc., Cic. u. fo Hör. : aus biefen 2lcten bann oom Slusrufer oorgelefen
sat. 2. 3, 117u. 3(. mürbe, Amni. 22, 3. 4: bas babei t^ätige (ianjlei^
i^jt Part. j)raes. ägens, entis I) Adj. 1) = , : perfonal ^iefe ab actis (mit ben i^nen untergeorb=>
SoaffTiyog fprecbenb, oudbrucEöDoH lebboft, (boc^
, , neten exceptores u. chartiüarii) Cod. Theod. u.
nur im 3ufl^g., mie) imagines agentes, acres, in- Inscr. —
c) alö milit. t. t. obsequiorimi milita- ,
,

signitae, Cic de or. 2, 87, 358: aliquid agentes rium numerorum, pecuniae acta, eommonbir«,
imagines (@gj^. mutae et vagae), Cornif. rhet. 3, @tonb= u. Sabiung^liften, in roeld)e 3ugleicf) jebes
23, 37: acer orator, incensus et agens, Cic Brut. ©teigni^ ber A^'egion eingetragen rour«
norf) fo fleine
92. 317. —
2) als gramm. 1. 1. verba agentia, i. e. be, Veget. de re rail. 2, 19.
acth-a, Gell. 18. 12. §. 1 u. 10. 11) Subst. 1^ = — : «gögae» arum. f. {ayioyai, sc. vdarog, 3i>af*
actor, ber ©acbfübrer, Slnwalt, Kläger, Quint. u. 21. ferleilen, als t. t. bei ber ©olbrcäfclie, ©röben, in
— 2) = agrimensor ber ^clbmcffcr, Groniat. vet. benen ber aus \><ixx ©olbrcerfen fommenbe33ergftrom

,

3) agens in rebus ob. agens rerum ob. b(. agens (torren&^i bas mit fid^ fül^renbe @olb abfegen foUte,
(geiu. im ein !aifer(. S^eauftmgtcr ob. ©cm»
^^shir.), PI. 33, 4 (21), l^sqq.
niiffar 3U ^ieuifionen in 3)iilitär= u. (Eiüifangelegen= ägöfg^e, es. f. (ecycjyri), bie Scnleiter, Mart. Cap.
l^eilen ag. in reb. oft in Dig. u. bei a. ©pät. , ag.
, 9. §. 958: rhythmica, ber XonfaU, Mart. Cap. 9.
rer. b. Aur. Vict. Caes. 39, 44. §. 970.
US* Partie. Per f. Pass. fubfto. acta, orum, «., ägölum, i, n. (ago), ein «^irtcnftab, Paul. Diac.
I) bie Jöonblungen, baö ?ytcll^tac6te, bie Sbaten, fEBerfe p. 29, 15.
alö fprec^enbe ^cugen berXbätig!eit^mb5.(bagegen ag^ön, önis, Slcc. (Sing, öna, 2lcc. ^slur. .'önas,
facta, "ha^ bur^ ^mb. ©efc^efjene üb^.; res ob. res in. ((tycöv), ber aSettf ampf bei ben feierlicf)en Spie=-
gestae, auegefül^rte Xfiaten, bef. ilriegst^aten, rgl. kn, bas Äampffniel, aus ©riec^enlanb bef. feit3iero
Cic de or. 2, 15, 63), belli domique acta, Ov,: auc^ narf) ^om üerpflanst, rein lat. certamen, gerc.
acta belli, Suet. Herculis. Quint. pueritiae acta
: : als gymnicus {yvuviy.og). in i;ieibesübungen unb
recordari Quint. nunc quäcunque nos commo-
, : !örperlic^er @efcl)ic!lici^feit, equester {Inniyog), im
vimus ad Caesaris non modo acta, verum etiam
, 9iennen mit ^ferben musicus (uorniyog). in 2c.,
cogitata revocamur, Cic. II) ijffentlid)e ajerbonb« — a)lufen!ünften (b. i. in (^löten^, auc^ Git^erfpiel, ®e=
tungen, im «Senate in ben (Eomitien 2c., alfo na= , fang u. S^icfitfunft) f. PI. ep. 4. 22 in.: 10, 75 ,

mentl. ©eje^e 3Serfügunc;en ber 3}cagiftrate u. fpä= (79), 2; ogl. Suet. Ker. 12 u. 22 sq.-^ Dom^. 4.
-
,

ter ber Äaifer ibal^. »on Cic Phil. 1 7, 18 mit leges , üblr.,nunc demum agon est (rr)' y«o fonv aytör)
äufammengefteüt). S)iefe acta mürben nac^ SIbgong = ie|t ift ein eigentli^er ilampf 5U beftel)en ,
Suet.
einer 3)iagiftrat5perfon bem (£enat 3ur Prüfung u. Ner. 45.
(^anctionirung ob. SSerrcerfung rorgelegt; bal^.acta Jlg^önälia. ium u. orum, /*. bie aigpnalia, ein
alcjs servare, Cic, confirmare, Vell. u. Suet., rijm. ^-eft , rcelcbes nad) ber 3tnorbnung bes 3hima
tueri, Suet. u. bas ©egentbeil, acta alcjs dissol-
. ^ompilius (f.
]Siacr. sat. 1, 4. §. 7) am 9. Januar,
vere, rescindere, Cic. u. Suet. - in acta principum 20. 3)Jai u. 10. Secember 3U (£^ren bes ^anuö (als
jurare, fc^roören, ba^ man bie SSerfügungen bes Sßorfte^er ber 2trbeiten unb (i)efdjäfte ber 3Jienfd)en,
Äaiferö aufregt erl^alten roolfe, f. Tac ann. 1, 72; alä Agonius) gefeiert mürbe, Ov. fast. 1, 319 aqq.,
4, 42 ;rgl. Stuperti 3U Tac. ann. 1, 7, 3. Lipsii Paul. Diac. p. 10, 6. - S^ao. Agönäli», e, I) ;h ben
exe. in Tac ann. 16, "-^. - bef. bie aufgejeidineten aiQonalien gcbörig, dies -^lur.) = Agonalia, Yarr.
SSer^anbtungen, bas »erjetcbniß, 9tf gifter bieferacta, LL. 6, 3. §. 12: u. baff. A. lux, Ov. fast. 1. 318:
a) bes Senates u. SSotfs: «> bes (Senats, bie amt= Circus, ber com (Süfar Sllejanber an ber Stelle, roo
bie Cpfer an t>cn 2lgonalieu gebrad)t rcurben er=
lieben Sogcböcber ob. «protocofle bes Senats, in benen
forcoy ber ©egenftanb ber S^iscuffion mit Einträgen baute Gircus , f. Douat. de Ürbe Roma 3, 14.
,


u. ^efcj)Iiiffen, als bie aJieinungen ber §auptfpred)er 11) Übtr. , sum SEBettfampf «eberig , certamen My- ,

unb bei rcic^tigen $8erl^ören bie21usfagen ber^eugen thogr. Lat. 2, 197: coronae, Serv. Virg. Aen.
niebergelegt mürben, actasenatus, Suet.: actapa-
trum, Tac —
ß) beö SSoIfs, acta diuma ob. bl. di- l^önenhStf, Ag. porta, bas fontt toUina
e, 1)

urna populi Rom. ob. bt. diuma (Tac. u. Suet.), o'b. Quirinali.s genannte Xbor in 3iom f. Paul. ,

acta publica (Tac. u. 2(.), diuma Urbis acta (Tac), Diac. p. 10, 7. — ID Salii Agonenses, ^^vriefter, bie
Paul.
acta urbana (Cic. u. PI. ep.). rerum urbanarum auf in^m rnons Afjonnn <i. e. Quirinali.s, nad)
acta (Cic), acta populi (Yopisc), u. bl. acta (Cic, Diac. p. 10, 7 u. Fest. p. 254, 9) it)ren Sicnft l;üt-
Sen. U. 2(.) gen., bie röm. Snge^bertcbte, Jagc*cbro= ten, Varr. LL. 6, -'^ t^. 14.
nif ,eine 2Irt Leitung, ^orföüe im 8taats= u. ^ri= 1. Afronia, f.
AgoniuB.
&gönia« ae, /'. («jo/im), auf erfte angft, \ uJg.
»atleben, melrfie täglirf) »on «Staatsrcegen oergeic^net 2.
u. äur Äunbe bes Siolfs burcf) Slufftellüng an öffent= Luc 22, 44.'
211 agonicus agricultio 212

um {(xyaii'iyng), ^um iScttFam^f


&(;öniruH, a, u. Liv. — b) al^ niiüt. 1. 1., agrariae stationes, ob
certainon, Acroii ad llor. carm. 3, 12, 8:
flebörtji, fubftü. bl. agrariae. aruni, /".
,,^elbpoftcu", Amm.
circeuses, Acrou ad Ilor. sat. 1, 1, 3. u. Veget. de re mil.
ug^önlHfa, ao, m. (^k;'w*^/ot>;,-\ boi' il?cttfä:i:pfec i];;rliticnin, i, n. (ager), eine für einen üerlief)e=
in .Hanipfipiclcn, Aiiü^ustin. serm. 343 extr.
t'iMi neu iJtder bepgene Slbgabe, bas airfcrgcib. Cod.
iKÖniHtnrcha, ae, i». {((yMrKJTttQ/rjg) =. ago- Theod. 7, 20, 11.
iwtht'tti (11). ).\ Griitor iiiscr. 38, 5. agreHti», e, AdJ. m. Conqmr. u. (bei Spät.) m.
aj^öniMticuN, a, um {ayiüviartxög) ;^uni 2Bftt= ,
Siqicrl. (ager) , auf bem 2((fer, ^elb, ^awhe befinb»«
fämpffr geeignet, Tort, de cor. mil. 13. üd^, I) auf bem Sld'er ob. J-elbe = wiibmad^fenb,
JKg^öniuH, a, um, bod; nur )ub[tü., I) AgöniuH, rotlb, unfer 3l*et=, Selb=, 1) eig.: palmae, Cic: ani-

ii, m. AgonaUd.
l".

II) Ag^önlA, ae, /'. ba»j Dpfer= males (X()iere) agr., ögf^. cicures, Apiil. hedera, :

Jbicr, Paul. Diac. p. 10, 5. - u. Agönin, orum, n. Col.: poma, Virg. cölumbae, ^^elbtauben (®gf^.
:

t)ic Cpfertbterr, Ov. fast. 1,331, III) Agöniiim, — col. domesticae, •pauätauben), Varr.: taurus, Liv.:
ii, ;/., Paul. Diac. p. 10, 5 u. 8, u. Agöni», orum, cibus, rof;e ((^gf^. mitiora, milbere ©peifen), Ju-
7i., Ov. fast. 5, 721. Varr. LL. 6, 3. §. 14. = Ago- stin. —
2> poet. übtr. = fermus, tbierifcö, roltb bem
oialia, lu. f.
2(euf;ern narfi, vultus, Ov. : figura, Prop. II) auf —
ae^önizor« äri {aytavCC^Oxhai), fdm^jfen, pro ju- bem Zanbe = ouf bem ßanbe lebenb, jum fianbteben
stitia, Vulg. eccl. 4, 27 (rao ^mperatiu agouizare). ob. ßanbbou gebßrtg, fdnblfcö (@gj^. urbanus) , 1)
&g^önÖtli$Hia, ae, / [^ciytovod-Eaia)^ bie 2tnorb= eig.: Musa, Lucr.: liospitium, Cic: vestitus, Nep.:
nung beö Äompffpiele« (bei ben ©ried^en) 't)a^ 2lmt , vasa , Sali. fr. : vita agrestis et rusticus cultus,
bcö agonotlietes, Cod. Theod. 12, 1, lOi) (Ulp. dig. Liv.: agresti loco natus, Vell.: Numidae agrestes,
10, 2, 20, 7 grierf).). Slderbau treibenben, Sali.: ho.^. homo agrestis ob.
igönöthl&tes, ae, m. u. äg^önftth^ta, ae, m. fubftD. 51. agrestis, is, m. ein ,,£anbmann, £anb=
(dytuyoO^^TTjg), ber 2(norbuer be§ Sßettfampfä, ber rcirt^ 3Jiann (@aft) üom :2anbe 20." Cic, Hör. u.
, ,

5luffel)er, ^7iid;ter u. ^reiöuert^eiler beim SBetüampf 21. a quodam agresti nationis Termestinae, Tac:
:

berÖ9ried^en,berÄantpftJotfle6cr,ÄanH)fttcbtcr,Spart. ©ingular aud^ collectio, urbanos et agrestem con-


Hadr. 13. §. 1. Orelli inscr. 4024. Arcad. Charis. fertum ire, Liv. 3, 6, 3. %<^{. üb^. S)ra!. ju Liv. 3,
dig. 50, 4, 18. §. 17 u. a. ©pät. : bilbl, Tert. ad 6, 3. —2) übtr., mie unfer bäuerif^, im (^gf^. be§
mart. 3. ©ebilbeten, feinen, Slrtigen, oon intellectuelier u.
agönöthßticu8 , a, um (dycovod-eTixog), jut moratifd^er 9ioi^eit = ungcbilbet, «ngeftttct, unma=
Olncrtnung »on Äampffptelcn Befttmmt, fpät. JCt. nictitdb, ungcfdbltif en ungefdbladbt , tob, im milbem,

Agönus mon§, f.
Agonensis. ©inne berb, senex durus ac paene agrestis, Cic:
äg5ränÖmu8, i, m. {ccyooavo/uog), ber 5DlotPt= servi agrestes et barbari, Cic: dominus agr. ac
meiflct, 5Jlarftoorfi cbct U. ^ttd^tcr, eine poligeitid^e furiosus, barfd) u. I^i^ig, Cic: genus hominum,
^etjörbe ©ried^entanbö bie hie ^ufficl^t über htn
, Sali.; rustica vox et agrestis, Cic: animus agre-
Siarft über Äauf u. SSert'auf ^atte u. babei entfte*
,
stis ac durus, Cic: sonus vocis agrestis, Cic:
j^enbe ©treitigfeiten fd^Ud^tete ber aud^ bie potijei^ , vita haec rustica, quam tu agrestem vocas, Cic. :

lic^e ©ittenauffic^t über äßirt^äpufer , öffentliche fera agrestisque vita (©gf^. vita mansueta), Vitr.:
2)irnen 2C. oblag, rcie hen aediles in 9tom (hai). aud) bal^. agrestiores Musae, bie mel^r bäuerifc^en, rau-
Justin. 21, 5, 7 aediles Ueberfe^ung üon agorano- leeren, ungefj^lac^teren 3)lufen (ü. ber ^uriöprubenj
mi). Plaut, capt. 4, 2, 44 (824) Cure. 2, 3, 6 (285). ; u. anbern fünften , bie ni(jt alö humaniores gal-
Ag^räg^as ob. -ans, f. Agrigentum. ten), Cic. - fubftt)., agrestis, is, m. e. UngebUbetec
Ag^räg^antlnu§, a, um, f. Agrigentum. 2C., aliquis agr. (@gf§. doctissimus homo), Cic:
agräriensis, e (agrariae, f. agrarius no. II, b), non modo docti, sed etiam agrestes, Cic. - *2IS* @e=^
jum SBacöbicnfl gehörig, naves, Cod. Theod. 7, 12, 1. nit.^lur. agrestum (ft. agrestium) Virg. georg. ,

ag^räli§, e (ager) = agrarius (ra. f.), Grom. vet. 1, 10.Ov. met. 14, 635. - Superl. ferae et agre-
ag^rammätös« ön {oyQu^uaTog), obne alle gram« stissimae gentes, Cassiod. var. 7, 4.
nittttfcöe (gctcbttc) SSiCbung , non debet nee potest agrestius, Adv. Compar. (agrestis), bäuerffdb,
esse architectus uti fuit Aristarchus, sed non ^jtump, Spart. Hadr. 3. §. 1.
agrammatos, Yitr. 1, 1, 13. 1. agricöla, ae, m. (ager u. colo), ber ha^ ^elb
agräriu§, a, um (ager), ;)u ben Slerfctn vSfelbern baut, er t^ue eä felbft ob. burc^ ©!(at)en, ein ßanb.
gcbörtg, sttfcf, Setb=, I) im 2lIIg. : via, ^-etbroeg (alg tttttb,ßanbmann, 2l*ermann, agricola etpecuarius
^rioatroeg, @gf|. via publica), JCt.: mensor, g^elb= (SSie^jüc^ter) Cic. agr. assiduus, diligens, Cic
, : :

weffer, Gromat. vet.: parentes, bie auf bem Sanbe agricolam annonae Caritas erigit, Sen. - deus ag-
lebenben, Aur. Yict. —
II) insbef.: a) aB public, t. ricola, ber ©c^u^gott be§ Sanbbaueä (t). ©iloan),
t., bie 2(ecEer beä ®taatö = i>it ®taat§Iänbete{en be=
, TibuU. 1, 1, 14 u. 1, 5, 27 u. fo coelites agricolae, :

tteffenb, bef. bie (Staat§länberei==33efi^nal^me u. ^SSer^ bie ©c^u^götter beö Sanbbaueg Tibull. 2, 1, 36. - ,

t^eilungbetreffenb,lex,ein®efe^üorfc^lag,ber2lc!er= :as* @enit. ^lur. agricolum, Lucr. 4, 584 (586).


t)ertf)ei(ung beabfid)tigt, Cic. u. 21. : largitio , reid^e 2. Ag^rioula, ae, m. Gnaeus Julius, geb. 40 n.
Slcferoert^eilung, Cic: facultas, bie 3)iöglid^!eit eine (S^r. gu gorum ^uiii (\. g^rejuä in ber ^rooence),
2lcferr)ert^ei(ung burc^3ufe|en, Cic: triumvir, ber ©o^n beä ©räcinuö ^u^^us, ©d^miegercater be§
Stcferoert^eilung oorfte^enber Liv.: seditiones, eine ©efc^id^täfd^reiberä Xacituä, geft. 93 n. ß^r., f. Tac.
51c!erüertf)eilung bejroedfenbe Liv.: huic toti agra- , Agr. 1 sqq.
riae rationi (biefem ganzen SSor^aben rcegen ber ag^ricöläris, e, lanbwfrtbfd&aftltdb, opus. Pallad.
2ltfert)ert^eilung) adversari, Cic: agrariam rem insit. 3.
tentare, eine 2(c!ert)ert^eilung burd^3ufe|cn fu^en, agric51&tio, önis, f. (agricolor) = agricultura
Cic. —fubfto., «) agraria, ae, f. = lex agraria (f. Col. 1. praef. 6 u. ö.
(ro. f.),
obeni Cic. ad Att. 1, 18, 6.
, ß) agrarii, orum, — ag^ricöior, äri (agricola), ßanbhJtttbfdbaft frei»
m. = bie Partei rceld^e burc^ bie 2lcfergefe|e hen
, ben, Capitol. u. Salv.
^efi| ron Zaubereien roüufc^te u. betrieb g-reunbe ,
agricnltio, -oaltör, -OHltüra, f. cultio, cul-
^er Strfergefe^e u. Sldfenjert^eilung Agrarier, Cic. , tor, cultura.
213 agrifolius Agylla 214
ägrifölias, a, lim, f.
acrifolius. Suet. Aug. 64 sq. Tac. ann. 1. 3, 6; fogleic^ nac^
Agrigentum i. n. (bei 'Qtxi ©riecfien ^Ay.oayag, 2;iber§ Diegierungsantritt ermorbet Tac. ann. 1.6,

,

Äcrägäs, antis. 2lcc. anta, in. f. Mela


J)al^. aucf) Tat. 1. Suet. Tib. 22. 9^ame jroeier Könige oon
11)
2, 7, 16. PL 3, 8 (14), 89. Yirg. Aen. 3, 703 [roo ^ubäa,Herodes Agrippal., So^nöerobes besör.,
SfliBb. mit cod. Med. Agragans]. Ov. fast. 4, 475), noc^ jung com 2:iberiu5 als ©efangener nac^ iHom
eine ber blü^enbften grie^. ^flan5ftäbte auf ber gebrad^t, oom ßatigula frei getaffen u. ^um dürften
(giibfüfte t)on ©icilien, auf einer f;otjen u. breiten non Sijfania ^ubäa u. Samaria eingefe^t oft hei
, ,

Serraffe (ba^. ardims Acragas) ^raifc^en beng-tüffen Tac. (f. atuperti 5U Tac. ami. 12, 23, 2): JÖater bes
Hypsas (j. Fiumc Drajo) u. Acragas (j. Fiume Herodes Agrippa IL, 33ruberg ber fd^önen Serenice
dl S. Biago) reic^ burc^ öanbel u. ©etreibe Oet
, , (Tac. bist. 2. 2, 2).
u. SÖein berül^mt burd^ ^^ferbe^ud^t (f. Virg.
2C. , ^gJ'ippiäna saepta, f. Agrippa no. I, B.
Aen. 3, 704\ 405 n. (E^r. burc^ '^xz Gart^ager fc^reS= Agrippina, ae. f. roeiblid^er 9Zame aus ber Ja^
lic^ gerftört, feit 210 im bteibenben 33efit^ ber S^ömer, miüc Agrippa. unter :iie(cf)em befanntfinb : I) Xod)^
Cic. Yerr. 2, 26. 63. Liv. 24, 35, 6 u. (3. - 2)aD. ter bes 58ipianiu5 2Igrippa: a^, oon ber ^^om=
^^}i.

Agrigentinus, a, um, ot^rtgenttntfcö, sal, PL: tau- ponia [). Agrippa no. I. B\ ©emablin bes u^iberius,
rus (f. Perillus), Amm. '^tur. fubfto., Agrigentini,
-.
Suet. Tib. 7. —
b) oon ber ^nlia, bie fittfame u.
oriim, m. bie ßinrc. non 21. bie ,,2rgrigentiner", , treue ©ema^Hn be§ ©ermanicus ?)hitter bes (^a^ ,

Cic. - u. (t). Acragas) Acrägantinus (Agrägan- Iigu(a, nad^ i^re§ ©atten 2obe nac^ öer ^nfel ^^an=
tinus), a, yx\Q.{}i/.oc<.yavrXvo<; ; i?g[. Sactim. 5U Lucr. tabaria oerbannt (783 u. ©. dl.), wo fie ben öunger=
äuS Stcragaö, fons, PL: Empe-
I, 718), acraganttntfcl, tob ftarb (786), Tac. ann. 1, 33. Suet. CaLt.— IP,
docles, Lucr.: fubftü., Acragantini, oriim, w., bie Gnfelin beö M- Sipf. 2(grippa, 2;oct)ter bee @erma=
,,2lcragantiner'^PL nicuö u. ber 2lgrippina {no. I. b). öemaf)lin öe^
agrl-men§ör, öris, m. ein SelbmefTct, Amm. Gn. S'omitius 2ti^enobarbu5, bann bes drifpuä ^a]^
Xi. a. ©püt. fienuö, jule^t ifires Oheims bes ^aifers ßlaubius, ,

agrimensörius, a.iim (agrimensor). jum 5clb= aus ber erften ©f)e 9)Jutter bes 2. 2)omitiu5, nac^=
melTct fic^orifl, bc§ SrclbtneiTcrS, funiculus Ambros. , maligen Haifers 3?ero, von i^rer ebe(n 93iutter gero.
de Me 5, 19, 229. als jüngere" 2(grippina unterfc^ieben
,
eines ber ,

agrimönia, ae, f. Dbcrmcnntg , eine ^flan^e greuel^afteften 3i>eiber ber @efcbid)te, auf @e^ei^
(Agrimonia Eupatorm, L.), Cels. 5, 27, 10, bes eigenen 3ofjnes ber if)re Siac^epläne fürchtete,
,

agriöphyllöii,i,?i,(«>'o/o(/:i'AAoi'),eine'^fIan3e, ermorbet ^60 n.dfjr.), Suet. Cl 2&sqq.; Ner. i^sqq.


fonft Peucedanum gen.,ber@aufcnd5c[,Apul. herb. Tac.ami.4. 75; 12. 64 sqq.: 13, Isqq.: 14. Isqq.
95. - 2luf i^ren betrieb mürbe ein p^Iecfen ber Ubier
agriös ob. agriiis, a, on ob. um (ayoiog) = (oppidum I^biorum) ifjr Geburtsort, im ^ 50 n.
,

ogrestis, tottbtoacöfenb , witb, 3fclb=, rhaphanos, äf)r. colonifirt vf- Tac. ami. 13. 27). u. hai) Colo-
9Jleerrettig, PL: nitrum, PL nia Agrippinen8i§ (Tac. bist. 1, 57 4, 56 u. 63) ;

agripeta, ae, m. (ager u. peto), raörtt. ein 2l(fet> ob.Colonia Claudia Augusta Agrippinen-
fud&er = ein 2lnf!cb[er (Sotonift) , ber in ^-olge eines sium (Inscr.) ob. gerabe^u b(. Agrippina (Aiir.
Sldfergefe^es ein ©tütf '^an't 3U beifommen furf)t, Cic. Yict. Caes. 33, 12. Amm^ 15, 8) gen., öauptftabt
ad Att. 15, 29, 3 u. 16, 1, 2 u. (für ))([% gried^. ^fliebergermaniens, j. ,,(Iö(n" am^ifjein: be'rendinro.
y.XtlQovxog) Cic. de nat. deor. 1, 26, 72. Agrippinen§e8, lum. m. X)ie Slgrippmenfer, Tac.
Agrippa, ae, m. {ua^ PL 6, 8 [6], 45 u. GelL bist. 1. 57 u. ö
16, 6, 1 üon aegre u. pes = ber mit ben j^üB^n, ftatt agriu§, a, um, f. agrios.
beg ^opfe§, juerft =, alfo fc^roer jur äßelt ^ommen^ agrö§tia, 2lcc. tin. /. (ctyoojaTig), ^elhqtaj,
be; nad^ Slnbern Don ayoa u. 'Cnnog) I) ein röm. . (^ras, raelc^es als Unfraut auf ben gelbem mäc^ft,
g-amilienname, unter raeld^em am be!annteften finb: EluecEcn, ApuL berb. 77.
A) Agrippa Menenius berüFjmt burd^ feine ^-abel
,
agrösu§, a, um (ager). refcö an aecfern, homo,
t)om 9)^agen u. ben @üebern Liv. 2, 32. Quint. 5, Yarr.LL. 5. l.§. 13 Spenget agrarium homi-
(rco
II, 19. —
B)M.Yipsanius Agrippa, geb. 63o. ßl^r.
,

nem tefen raill, Sac^mann bagegen ad agros, tum


(691 n. e. m,
geft. 12 d. 6^r. (742 n. ß. ^.), ber bominem ad agricolam).
Vertraute 2luguft§ üon ^ugenb auf (Nep. Att. 12, Agrypnia, ae. f. {ccyQVTTVicc), 't>it '3Ki^ia^o^o^^
1), @emal^I ber S^od^ter beä 2ttticu§, ber $omponia, Fett, perfonif. als 5)ienerin ber Philologia, Mart.
bann ber (Sc^roeftertoc^ter beö 2(uguftu§ ber 93lar^ , Cap. 2. §. 112 u. 145.
cella, bann ber %o^itx bes 2(uguftu5, ber '^wlxa Agyieu§ (breifglbig), ei ob. eos. m. {Ayvisvg),
(Suet. Aug. 63), großer ^elb^err u. ©taatämann, Seiroort bes Slpollo , ats Sc^irm^errn ber (Strafen
bie «Seele aller Unternehmungen beä 2luguftug ber ,
{dyviai) unb öffentlicf)en ^lä^e, unX) als Sefd)ü^er
au§ feinem, großen $8ermögen 9iom burc^ av. @roB= ber g}?enfc^en beim 2lu5gang aus bem £^aufe u.beim
artigfeit u. Äunft auggejeid^nete Sauten (2ßaffer= eintritt in baffelbe, bem ju (r^ren oor ben .»paus-
"banitXifSaepta Julia yPorticus Neptuni, Thermae, teuren ber ©riechen Spi^fäulen errirf)tet roaren, an
meieren man 9iauc^opfer barbrac^te, Her. carm.
4.
Pantheon) »erfd^önerte, an ben öora^ bie befannte
n.ed.Stallh.
Dbe (1,6) richtete, f. VelL2. 79 sqq. PL 36. 15(24), 6, 28 (mo Soc. Agnen [codd. Cruq.
121. SSgL X^iel ju Yirg. Aen. 8, 682. g-ranbfen, AgyUeu]); rgl. Macr. sat. 1, 9. §. 6 (u. ba^u £
tK. $öipfaniu5 2lgrippa, eine f)iftor. Unterfud^Äug Z^n). .
^
Xgylla, ae, gnec^
{UyvU.a), ber alte ob.
über beffen ^th^n u. 2öir!en, 2(Itona 1836. Quae- f.
gfiame öer etrurifd^en ©tabt ,,6äre'\ j.
Ccrcctro,
stiones historicae de M.Yips. Agrippa. scv. H.J.
van EcJc.Liigd. Bat. 1842. -Sion i^m finb benannt PL 3. 5 (8), 51. - 2)aü.: a) Agyllinus, a. um,
bie Agrippiänasaepta, in ber neunten 9iegion9tom5, aguaintfdj, Aevllina urbs poet = AgifIla.\iTg.,

Lampr. Alex. Sev. 26. —


C) Agrippa Postumus, Aen 7, 652:^8. 479: u. fubfto., Agyllini.orum. m..
ein nad^geborner Sol^n bes 33origen, burd^ Sioiaö bie (rinn) Don 2L, bie agotttncr, Yirg Aen. 12.281.
9län!e oon feinem ©rofeoater 2Iuguft, ber ir)n frü= — b) Agylleas, ea. m. {Ayv)Mv;).
eos. 2lcc.

ber 4tfloaccr, 23einame bes SlpoUo, ber 3U ^IgoUa


l^er aboptirt ^atte, auf bie ^nfepjtanafia cerbannt
Hör. carm. 4, 6. 2>i codd. Cruq.
(im Sa^r 760 n. Q. 3i.), Vell. 2, 104, 1 u. 112, 7. einen Tempel t)atte.
.

215 Agylle ala 216


et ed. Stallh. (vc\l Ag}ieus n. G.). - u- ^lamc ei- ten b&r Umgangöfpr.
n) quid ais? «) beim Siiun-
:

nes Äin(icro, Stat. Theb. 6, 837 u. 010 (luo 2lcc. bem, bu? ifl« möflU*? fo? bae wäre! ^o-
n>o* fagfl
-ea) ; li», 24i> (lüo i)U-c. -ca'i u. 250. mif. —
ß) einem eine dktc abjugeiDinnen, rooSfogft
l|;ylle, CS. /. t»ic 'Jii;mp{)C beö trajimcniidjcn buT ob.ttoö mcinft bu? ob. öör' einmal! Komit. $Bgl.
(ccco, bil. [), 17. a3riE 5U Plaut, trin. 103. —
b) aiu' ft. aisne, mftnfi
Jlgyllenitt f
Agylla. buV iftts bfin CFrnft? bc^auoteß bu boe wirf lieft? tft'ö

Ai;5riuiB, li, ».*('-/}'i'«'ö*'). (Stabt in Sicilicn nicft[t*V Plaut.: bafür and) ain' tu? Momif. u. Cic:
am (iunmoiunio- (j. 2rnct)ino-) ^-lufe, nod) ju Cii- u. bei einer ftiirfern ^ermunberung, ain' vero? Äo=
ceroo ^cit nicf)t unbcbcutcnb Weburtöovt bec» 6e- ,
mif., ob. ain' tandemV üomif. Cic u. 5C - oia" ,

jct)ict)töictircibcro S^ioboruö \. S. Filippo d" Arrji- ,


Sn formeller i)infi(^t ift ^u bemerfen, ba^ boö äßort
ro, l'ic. Vorr. o. 27, (h .st^. - 2:aü.: 1) AgS-rinen- aio in ber altern ^atinität nur im ^.)jräienö, u. gioar
mIh. e. afiDrinrnilfdJ ager, popuhlS civitas. Cic:, . nur in ben ^nbicatioformen aio, ais, mit nein
X^iuv. jubftü., Agyriiieuses. ium, w., bie Ciiniu. von ain' oerfürst, ait, aiunt, in ben (Sonjunctioformen
51., bie Slonrinenfft, Lk\ Verr. 3, 28, 68 .s<^(/. 2) — aias, aiat, aiant, feiten im ^mperat. ai unb '^:|>artic.
Ag^5r>>i*"** ^^' liiii« Q"* Slflcriuni, ogorinifd», manus, aiens, ibie bei Cic. top. 11, 49. Apul. met. 6, 13.,

Sil. 14.2(»7; u. jubfiü. Ag\Tini, orum, m. bie ,


üorfommt, bagegen baö :otnperf. aiebam etc. tJoU^
«igortnfr, Tl 3. 8 (14\ Ol. ftänbig l)at. Tie urfprünglid)e iiänge ber erften
hh (^in .N^bfdirn. nud) ä), JntcrJ., iinfci" q6, a*, Sijlbe bcmeifet (Sicero'ö alte S^reibmeife aiio,
f.
ob. bo.bm :c., beim '.iNenranbevn, bei i^ejeicjuuüi bes Quillt. 1, 4, 11, u. bie 2:oppelfraft beö i überf)., raie
UniriUeuö ber '^etrübniü ber ^-reube 2c. Homil,
, . ,
in aio u. in aiunt etc., §33. bei Enn. ann. 186, je=
Virg u. 31.: boppelt, ah ahl Plaut, u. Hör. boc^ trat in ais, ait bie Äürjung ber erften Stjlbe
Ahäla. ae. m. ein röm- ^•amiliennnnie ber (2er= ein. S^aö ^mperf. aiebam mirb bei ben älteren
Dilier. :öej. befannt ift Servilius Ahala, ber alö C 2^ic^tern in aibam uerfurjt, raie bei Att. 389.
7na<jt^ter equitum 1>(n unruljitjen 2Jtäliuö töbtete, Ter. Andr. 3, 3, 2 (534). !3^en infinit, aiere
Liv. 4. 13 aqq. Cic. de seu. 16. 56: Cat. 1, 1, 3. ^at Augustin. triuit. 0, 10. S^ie g-orm aitis fü^rt
Aharna, ae ,
/'. Stobt in Citrurien, j. Bargia- Aknin. 2118 P., bie ':|]erfectform ai, aisti. ait fü^rt
lio^ Liv. 10, 25, 4. Prob. 1482 P. o^ne ^Belege an, jeboc^ finbet fic^
ahen ... f. a@n . .
aisti bei Augustin. ep. 54 u. ep. 174, aierunt bei
ai du), ein iilaglaut, oA, Ov. met. 10, 215. Tert. de fuga in persecut. 6.
Aia:x. äcis, in. (jo üiel alö A\'((g, aber quo AUi- äithäleH, is, ». (a6/,>«/.6?, immer grün) = -^ou^-
yog i-iebilbet^ 9Jame j,nieier berüfimter gried). ^tU
,
tDUT\, rein lat. herba semperviva, Apul. herb. 123.
ben üor 2^rcja, I» Soljn beö £ileuö, Königs in iio= Äiu» I^Öqucnti ob. Aiu8 I.ÖcütiuM, 7/1. (aio
cri5 {^a\). Oileus. ob. Oileiu. Oileos [.sc. tiliiis] ob. u. loquor), ber anfoflcnbc ®prcc6ct, b. t). t>ie Stim=
Locnis , ob. Xaryzius [nad) feiner 2}aterftabt jSa- me, it)eld)e bie 9iömer cor ber 2lnfunft ber ©allier
njx in ijocriöl gen.), Cic. de or. 2. 66, 265: aceni- marnte, unb anfangö nic^t beadjtet bann aber, ba
^nus Aiax Virg. Aeu. 2. 414. Hyg. fab. 116.
.
— bie äöarnung fic^ beraäfirt
,

^atte, alö Gottheit in ei=


11^ 3of)n beo lelamon, i^önigö üon Salamiö (Ha^. nem il)r erriditeten Zempd nere^rt mürbe, Cic. de
Telamonius gen.), nac^ bem 2(d)illeu5 ber erfte, ge= (üv. 1, 45, 101 ; 2, 32, 60. Liv. 5, 50, 5. Yarr. b.
maltigfie 55elb im @riec^enl)eer, Cic. Tusc. 1, 29, Gell. 16, 17, 2: ogl. ^ilbebr. 3U Arnob. 1. no. 28.
71. Ov. met. 13, 1 sqq. - 8ein (Erfiitffal oft Sujet äizöon, i, n. {luCCtuov, immer Iebenb,grünenb),
ber ^ragijbie, t>a[). Aiax ^itel einer 2:rngöbie beö eine immer grünenbe '^flanje (rein latein. sernper-
(inniuö, Cic. de off. 1. 31. 113. - u. einer unooll^ vivum), m'äius, •gau^itiun, «pouelaucö (SemiDervivuni
enbet gebliebenen Sragöbie beö ^. 3(ugnftuö, Suet. tectorum, L.\ u. minusculum ob. minus, Sripmo»
Aug. 8o. - aud^ Sujet ber 33ialerei ba§. Aiax ein ,
bom (Sedum alhum, L.\ PL 25, 13 (102), 160 sq.
Öemälbe beö Ximomac^uö bei ben Gtjjicenern, Cic. Apul. herb. 123.
YeiT. 4, 60. 135. ajiiga, ae, /'. in ber 2]ulgärfpr. = chamaepitys,
aienH , entis. PAdj. (uon aio) = afjinnativus, Scrib. 167.
I
tfiabcnb @gf^. uegans) negantia contraria aien-
i
,
äla, ae, f. lü. ago, alfo^agla, u. bacon Demin.
tibus. Cic. tojD. 11, 49: quae sint aieutia, quae ne- axilla mie mala ü. mando u. banon Demin. ma-
,

gantia, Mart. Cap. 4. §. 342. xilla, palus ü. pango, alfo = paglus u. hav.Dejmn.
äientia, ae, f. (aio), bie ©cjo^unti (©gf^. nega- paxiUus), berglüftet beä S3ogelö 2c. alö ha^ ^n^
tio),Mart. Cap. 4. (^. 384 u. ö. Aur. Augustin. Semegung^Se^enbe (mä^renb pennae = ber fytügel
rhet. 11. beö 33ogelö al^ @efieber;, I) eig.: alaepennae, Plaut.:
äigleucÖM, n. (iit\ yXtiy.og). etciflcr SJlcfl, eine gaUi plausu premunt alas, Cic: alis plaudens co-
2Irt üon (!§ümpagner=2Sein ber 9 Sllten , PL 14 , lumba, Virg. : movere alas Ov. alas explicare", , :

ai), 83. Mart., expandere, PL: alas quatere, Yirg. alis :

aia' ft. aisue, f. aio. everberabat os oculosque Galli corvus, Quint.:


äio, Verb, defect., I) 3a fogen, bejahen, behaupten alam frangere, PL: alarum articulos insecare, PL
(6gf^. negare), Plaut., Ter.'u. Cic. 11) ^a fa= — - ber S3ienen, pandere alas ad solem aestivum,
genb, befjauptenb (»tccfecn, facicn, »erncferm, bebaup' Yirg.: alas eripere regibus apum, Yirg. - an 2}ten:^
tcn, bef. alö 2(nfü{)rungöformeI ber 23e^anptung fd)en,alas accommodare ob. assumere humeris, Ov.
eineö 3lnbern in inbirecter (roie inquit in birecter) - an ©Ottern hie paribus nitens Cyllenius alis
,

3fiebe boc^ aud) in birecter ^ebe (namentl. in ber


, constitit. Yirg.: ahus illi (Jovi) alas imposuit,
^ormel ut [mie] ait ob. aiunt), gern, ber JHebe ein= alius comua, Sen.: ber ^arpgien, ber ^ama, bes
geflochten, bod) and) (bei. mit einer ^ipartifel roie sie) 2Imor, ber ^riö, Yii'g. - poet. beö {ai^ SSogel ge=
Dorangeftellt, Äomif., Cic. u. 21.: bei 2infüf)rung ei* baditen) Sd)iffeö, ha^ Siuber classis centenis re- ,

ner fprüdjm. -Rebenöart, docebo sus, ut aiunt, ora- miget alis. Prop. (ügl. alarum remi ob. remigium,
torem, Cic: einer Stelle auö e.Sd)riftfteIIer, ut ait V. ben klügeln, Yirg. u. 21.); ob. t)a^ Segel, velo-
poeta, Col. ut ait orator. Lact. (f. Sünem. 5U
: rum pandimus alas Yirg. - u. poet. alö 33ilb ber
,

Lact. 1. 0, 3): eineö ©efe^eö, ^ut) ait lex, (mie) rafd)en ob. ber fanften, unmerflid)en 33emegung, v.
boö 6eic^ jagt, n;ill, Ulp. dig. - u. in ben 9^ebenö= äßinben, madidis notus evolat alis, Ov.: u. v. ^li^,
217 Alabanda alacritas 218
emicat et ventis et fiüminis ocior alis , Yirg. - v. ftabt, PI. 5, 29 (29), 109. -^D-to.: 1) AUbanden-
bcr 3^it, Sen.: be§ Xobe^, Hör.: be6 Sc^tafe^, Ti- §i(i, e,au« 2lCabanba, Philocles Alab., Cic. - ^[ur.
bull. - u. al^ 35t(b ber ©c^neKigfeit übt)., sibifece- fubfto., Alabandenses, ium, m., bieöinra. viowiia^
rat alas concitiis equiis, Sil. -ogt. ^a^ SOöortfpiet: banha, bie 9l(a&attbcnfcc, Cic. u. Liv. (aud^Liv. 45,
Me. Vox mi ad aures advolavit. So. Nae ego ho- 25, 13, f. Madi'i{j emendatt. Liv. p. 605). 2) —
mo infelix fui, qui non alas intervelli, Plaut. Amph. Alabandeud, eos, m. {'AlaßavS^vg), üon 5tla6ait'
1, 1, 169 sg. (3'2ösq.). ba gebürtig, Cic.u. Yitr.: ^(ur. griec^. 5iomin. Ala-
II) übtr. : A) ber bem ^fügel analoge %^üi am bandi« (Alabandeis,l4/.«/J«i'()>r?; üg(. Sac^m. ju
tJ^ierifcl^en
bie Slc^feC,
am 'Saume: 1) am 9)Zenicl^eit,
J^örper u
u untere X§ei( beö 3lrmä wo
ber obere ,
Lucr. p. 281), bie @inra. üon 3l(.
Cic: Alabandeos, Vitr.
(at. 2lcc.
SlUbanbec,, W
er an bie ©d^ultern grenjt, alae grandes Juven. , : Alabarche«, f. Arabarches.
umbonibus incussäque alä sternere liostes, Liv.: Alabarohia, f. Arabarchia unter Arabarches.
sub ala fasciculum portare librorum, Hör. - bef. ^äläbaster, stri, m. u. aläba$itritin, stri, n.
itie mit öaaren beroad^fene einen unangenel^men,
, {cddßarsToog u. -ov, f.^Seebobe Sd^olien ^u Hör. 2.
fd^roei^igen'Sod^ögerucI oonfid^ gebenbe^lc^feignibc, p. 14), I) ein birnförmige?, glatte?, ^enfeiloje? ®at-
=öö$lc,jgraveolentia alarum, PL: gravis hirsutis i»cnfldf:ö;$cn au§ 2l(abafter ober roirflid^em orienta==
cubet hircus in alis, Hör. - 2)ie 2lc|fel]^aare ptleg=^ Uferen 0n9r^(göelftein, Cic. fr., Pl.u. %.; ügl. ^öt^
Un bie Eliten fid^ au^jurei^en, alas vellere, San. u. tiger'? 3llbo6r. öoc^^eit ^. 49 f. - übtr. üon ber ,

Juven.: baö3BortfpieI: >Sy. Sine pennis volare


'öai). ©eftalt, bie „nod^'gefi^ (offene $Hofenfno?pe", PI. 21»
haud facile est; meae alae pennas non habent. 4 (10), 14. — II) alabastrura = si?"^>/(n). f.), PI. 33,
Mi. Nolito edepol devellisse; jam bis duobus 6 (33), 101.
mensibus volucres tibi erunt tuae hirquinae, äläbaätriten« ae, m. {nlaßaaroiTrig), ber 9l(a»
Plaut. 'Poen. 4, 2, 49 sqq. —
2) bei ben übrigen eine 3Ji,xrmorart, raorau? 6aI6enftäfd^^
baftccftciit,
X^ieren, bie ,,öö^tung'^ wo bie oorbern Sc^enfel
, d^en u. ^rinfgefäße, fpäter aud^ 2(mpf)oren, Säulen
an htn 33ug anfc^tie^en, bie 2lc§fe[, PI. 9, öl (74), u anbere Ornamente oerferttgt löurben (alfo ein
159 u. f. —
3) ber burc^ 3lnfügung eine? 3l[te§, i^al!^, nic^t, roieunfer Sllabafter (_^9p?ftein», PI.
,

ßioeigeä ob. ^Statte? gebilbete Winkl, aud^ mir (a(§ 36, 8 (12), 60 u- ö., f. Rome VIsle de antiquorum
botan. 1. 1.) bie 5tc|fcL, PI 16, 7 (10), 29 u. ö. Alabastrite, in Nov. Act. Acad. Nat. Curios. VI,
B) a(g t. t. ber ^au!. ^(ur. alae = bie red^t? u.
, p, 186.
linB im^ltrium u. einbettigen Xempel l^inlaufenben alaba§truin, f. alabaster.
©eitenraume, meldte bie ^iefe h^r: ^imrmv ^ah^n, äläbeta, ae, m. {nkaßrig), ein^nfd^ im ^Jil, ber
aber nad^ bem 2ltrium ju offen finb, ^cttenöaiten, Slatmet« {Silurus anguülarls, L.), PI. 5, 9 (10), 51.
^ättUitgöngc, Vitr. 6,3,4; 4, 7, 2. SSgt. 33ec!er'§ äläcer, cris, cre, Adj. m. Compar. (and) im
(3aUn^ m. 2. ©. 176 ff. C2lu§g. 2). masc. alacris bei Enn., Ter. u. Virg., ogl, Charis.
C) al^ milit. 1. 1., ber Stügci be? .Speere? bie ^tü« , 63 P. Ascon. Cic. II. Verr. l. §. 17. p. i32,2l)er/.
gcttruppen, junäd^ft bie Sd^aaren ber röm. Sieiterei, Balt.\ in ber altern u. fpät. 3^tt alacer comm., ogl.
bie regelmäßig 3')0 SJiann hü einer Segion, bie Si== Serv. Virg. Aen. 6. 685. Apul. met. 10, 31), auf --

nie be§ ^u^ootf? auf beiben Seiten beerten, f. Cinc. geregt, I) im 2lttg. burd^ irgenb e. Seibeni'd^aft
,

b. Gell. 16, 4, 6. Serv. Yirg. Aen. 4, 121. - fpäter oufgercgt, erregt, quid tu es tristis? quiduees ala-
eine 3t6t^eitung ber 33unbe?genoffen, bef. bereu cris? Ter.: multosalacresexspectare (in lebhafter,
3ieiterei, bie eig. bie ?^(anfen ber röm. Segionen be= gefpannter ©rroartung fegn), quid statuetur, Cic,
dten fottten aber aud^ oft in bie erfte Sinie geftettt
,
— II) freubig aufgeregt, tufitg munter, baf) aud^
,

rourben, eine ®cöiöabton, ^Sc^aac, 23ctga^c, gero.öOO oufgetegt, in gebotener Stimmung, mit frcubtgc.u
SJlann, u. al? bie 33unbe§genoffen ba§ röm. 6ürger== ®tfec, ooa ßufl jum .^anbeln (@gi^. tristis, mae-
red^t ermatten Ratten, ^\z im röm. Speere bienenben stus, humilis, perterritus; u oft oerb. alacer et
,,öülf§truppen (^Iteiterei u. ^ußooft)'' üb^. (gen). promptus). Q.) 0. 9}lmfc^en u. beffen (^emiit^, Cati-
alarii equites, alariae cohortes ob. hl. alarii gen ,
lina alacer atque laetus. Cic: quod alacres ani-
f.
alarius), quu'n te Pompejus alae alteri praefe- mo sumus, Cic: alacres laetosque (luftig u. guter
cisset, Cic: Carapanorum alam, quingentos ferme 2)tnge) volitare, Cic: alacres iperterritum supe-
equites, excedere acie jubet, Liv.: peditatu, equi- rare, Caes.: postquamomnium animos alacres vi-
tibus atque alis cum hostium legionibus pugna- det, Sali.: alacri et prompto ore ac vultu huc at-
vit, Liv. 3Sg[. jRu^nf. ju Suet. Aug. 38. öeine ^u que illuc intueri, mit Selbftgefältigfeit unb Unbe=
Cic. de off. 2, 13, 45. - enblic^ jur ^aiferjeit, bie^ fangenl)eit in 33lidE u. ^})ilenen, Cic. - m. ^ilng. wo-
jenigen 9leiterabt^ei(ungen beö röm. öeere§, bie nid^t burc^? burc^ Abi, laetus et alacer veliit optirais
au^brüdflid^ ju einer Segion gehörten, geir. au? rebus, luftig u. guter 3)inge, Sen. alacer gaudio.:

-
fjremben ju 500, auc^ ju 1000 ^ann (ba^. ala mi- Curt.: donationis alacer certo gaudio. Phaedr.
liaria)befte^enb,Inscr.-3un).aud^ für eine, ,<Sd^aar'' m. 9lng. roo^u? burc^ ad m. '^kc, alacriores ad
3ieiterei t)on500ob. 10003Jlann bei anbern^Bötfern, maleiicia, Cornif. rhet.: ad bella suscipienda Oal-
roie t)on ber „Seibfc^aar" ber maceb. i^önige b. Nep. lorum alacer etpromptus est animus, Caes.: burd)
Eum. 1, 7. Liv. 37, 40, 5: u. bei Sic^t. für „3iei= 2. Sapin., alacres saltu. Sali. bist. fr. 2, 11 (17).
terfc^aar" üb^., mie Virg. Aen. 11, 730, u. für „be^ - ü. perfonif. SebL, voluptas, lebhaft fid) äufeernbe
rittene ^äger'' in§bef., Virg. Aen. 4, 121 {cf. Sil. ^reube, muntere Suft, Virg.: enses alacres, mun=
2, 419). ter 5um (Sin^auen, Claud. —
b) oon i;i)ieren, mun.
Alabanda, ae, f. u. örura, n. (r; u. r« /llcißccv- t<r, equus, Cic: ferae bestiae, Cornif. rhet.
c) —
Sa) ©tabt in ©arien unmeit be? 5)Zäanber burd^
, , t). menfc^l. 'Sorna^men,
impetu alacri, mit l)it5ige'"

§anbel 3tngriff, f)i^ig, Plaut.: al. clamor,


Liv.: alacrior
b(ü^enb
u. ^unftfleiß , aber roegen üppiger
«Sitten oerrufen, erbaut oom ÄI&banduH, einem clamor, Täc.: ad alacriores clysteres confugere,
bort götttid^ Dere^rten .öero? @o^n bc? ©uippu? ,
Cael. Aur.
unb ber Gattir^oe, Cic.^de nat. deor. 3, 15, 39 u. äläcritä», ätis, f. (alacer) , bie freubige «ufge.
regtbett, bie «JJluittfrPett, Öufltgfett, bie «ufl,
ber bie
19, 50 (bcr öero?). Liv. 33, 18, 7 u. 38, 13, 2. Ju-
.öanbeln, bie Uufgelegtbeft, gebobenr oD.
mutbtge
ven. 3, 70 (bie @tabt): in ber ^lömerjeit (5Jeric^t€^ 3Um
219 alacriter Alba 220
©tfmniunfl, bor freubfftc CFifcr, im üftcdx ©inne = nien, \. Alamn, PI. 6, 10 (11), 29. Val. Fl. 6, 101
ou«fltIaiTcne Äröblfdjfcit, «luögclafffnbfit, a) U. ^Nin (wo 3lcc. -öna).
fcficn, inanis,Ci('.: iu^'ons Liv. egregia aiiimi,, : 1. alba, ae, f. (albus^ bie „2ßei^c" = bie Verle,

Cic: alacritate etterri, Cic. - m. ^Ing. lü o niV burdj Lami)r. Ileliog. 21. §. 3 u. 4.Capit. Maxim, j un. 1,8.
G'c/j/V.CrVj-ttyjr/.ob.burc^^/^/m.Slcc.^reipublicaede- 2. Alba, ae, f. (üenoanbt mit albus, ilktfo?, fa=
feiidondae, Cic: alaoritas stiuliumque piignandi, bin. alpus, ,,3nb, 3tlp'', b. i. fcf)neeigeä .•podjgebirge)
fifriiU' Mampf luft, (aes-: n^inT sum alacritate ad I) 'JJamc mef;rerer f)üc^gelegener ©täbte', uon benen
litigandiim, ©trcitluft, Cic. - m. 3lnc;. töorüberV bef. merfiüürbig : A) mit bem 23einamen Longa, bie
burc^ Crviiit. ohj., al. perfecti operis, ^ubel über öltcfte latinifd;e ©tabt, nad; ber ©age uon 2löca=
2C.,Liv. 2, 10. §. 10. • im 'iplur. vigores quidani niuö erbaut, a)hitterftabt ber ^tömer, auf einem fd^ma==

,

mentium et alacritates, Gell, 19, 12, 4. b) uon len, (anggebe^nten öügelrücfcn (tial^. Longa) an bec
^l)icren, caiuim tanta alacritas in venando, Cic: ©üboftfeite be§ 9tanbeö, ber "biw 3tlbanerfee ein^
alacritate et quasi laetitiä ad caneiidum excitari fd^Iie^t , 'titw beä mons Albanus im
f;öd^ften (S5ipfel
(0. .'na{)ne), Cic 3{ütfen, bei bem
je^igen J^Iofter Palazzuola, bie jur
&läoritC*r. Adv. (alacer), munter, mit fiuft, 3eit il^rer 33Iütf)e oiele (£oIonieen in bie umliegenbe
ADim.14,2, 17: Co^/z^xn-. alacrius, Justiu.1,6, 10. reic^ gefegnete (^egenb fenbete, aber fd^on unter %vlU
Alamannit f.
Alemamii. Iu§ ^oftiliuö üon ben 9iömern auf immer gerftört
Jlläni, orum, m. Q-iXcivol) i'm urfpr. caucafi== , rourbe, f. Varr. LL. 5, 32. §. 144. Liv. 1, 3 u. 23
fcf)cö, bei öriec^en u. 3iömern ©ct)tl^en genannte^ u. 33. Virg. Aen. 1, 271 6, 766. Longa Alba, Cic. ;

nomabifireubeö 33ergyoIf (t)on Ala farmat- ber de re publ. 2, 2, 4. - SDau.: a) Albänu», a, um, alba»
„33ercj", bic „3nb", f. Amm. 31,2,13\ ben9tömern nifc^, ouö ob. tjon 5llba, tumuli atque luci, Cic:
alö gefc^icfte,i^ren 5^^"»^^" furd^tbare 9ieiter be= exercitus, pubes, pax, Liv. :nux, PI.: secures,
fannt, Suet. Dom.
2. Liican. 8, 223: ber (Sing. poet. = römifd^e , Hör. virgines albanifc^e 3Sefta=
: ,

Alanus coilectiü, Lucan. 10, 454. Mart. 7, 30, 6.- iinnen , Ascon. u. Inscr. - ^lur. fubftt). , Albani,
3)aD. AlänuH, a, um, olantfc^, gens, Claud.b.Get. örum, m. bie (Sinro. üon 2tlba, bie Sllboner, Varr.
5, 581. LL. u. 21. - bef. mons A., ber raeftl. ©ipfel beä jeji=
älapa, ae, f. ber Socfenfttcicö, bie Citfeigc, Ju- gen 2l(banergebirge§ j. Monte Cavo, ber l^eilige
,

ven. u. Mart.: alapam alciducere (sielten) gravem, Serg ber Satiner mit einem 2:empel beä Jupjnter
,

Phaedr.: alci alapam dare, Vulg.: alqm alapis Latiaris auf bem I^i3c^ften (SJipfel ju bem ein ge= ,

caedere, Vulg. - beim ^reilaffen einem ©flauen pflafterter 3Öeg bie ^eftgüge an ben feriae Latinae
com iperrn gegeben, ba^. multo majoris alapae (33unbegfefte ber Satiner), PI. 3, 5 (9), 69, joraie
mecum veneunt, bei mir irirb bie ^rei^eit Diel bie ri3m. ^elbl^erren bei einer Coation J^inauffüJ^rte,
lf)eurer »erfauft, Pliaedr. 2, 5, 25. Liv. 26, 21, 6: bort befanben fid^ bie Albani tumuli
äläres, f.
alarius. atque luci, Cic. Mil. 31, 85, u. ba§ nemus Alba-
filäriu8, a, um (ala), ju ben glüöcttrupticn (beä num, Liv. 5, 15, 2: bort raud^ö vinum Albanum,
röm. §eereö)öe&öti8, equites,Liv.:coliortes, Caes. Hör. sat.2, 8, 16; »gl. PI. 14, 6 (8), 64: ba^in ge-
- ^^lur. fubftü. , ftlärii , orum , m. ^lüftclfolfeatcn, l^ijrt auc^ bie comissatio Albana, t)om^omitian ge-

glugetttuppcn, Caes. u. Cic. - baff, äläres, ium, halten, Mart. 12, 48, 11. - lacus A., ber am rceftl.
m. , Tac. u. (@gf|. cobortales) Cod. Theod. (»gt. §u^e beä mons Alb. gelegene i^öd^ft malerifd^e tiefe
ala 110. 11, C). ©ee, j. Lago cli Albano ob. dl Castello, bei ber Be-
äläfernus, i, f. eine^flanje, immergrüner SSBeg- lagerung ron SSeji burd^ einen angelegten ©miffariuä
bcrn, Rhamnus Alaternus, L.), Col. u. PI. ob. ©toKen abgeleitet, Cic de div. 1, 44, 100 (mo
älätör, öris, m. (ala), im ^(ur. alatores, in ber auc^ Albana aqua, bas 2ßaff er beö ©ees ron 2(Ibano),
^ägerfpr. = bie SreiBer, meiere rec^tö u. ünU hinter Liv. 5, 15 sqq. - Albanum , i, n. {sc. praedium),
ben ©arnen fte^enb burc^ ©efc^rei ba§ 2Iugbrec^en baä Sllbanum, ^am^ ber großen SSiEen beö ^ompejuä
bes 2ßilbeö f)inberten (bagegen pressores, bie Xrei= (Cic.adAtt.4, 11, 1) «. anberer reicher 3fiömer, na*
ber welche ha^ äißilb in bie ©arne trieben) , Serv.
, menll. ber ^. S^iero (Suet. Ner. 15) u. S)omitian
Virg. Aen. 4, 121. Isid. 10, 282. (Suet. Dom. 4; beffen Stlb. auc^ A. arx, Tac Agr.
Alatrinm, ii, f. Aletrium. 45, 2. Juven. 4, 145, u. A. secessus, Suet. Dom.
älätoH, a, um (ala) , ntit ^-lügeln rerfei^en, ge= 19) au^ benen fpäter eine 2JiunicipaIftabt (Muni-
,

fiügeii,plantae, bes 9iiercur, Yirg.: equi, t). hm cipium Albanum) entftanb, tiefer am Serge al§ ba§
©onnenroffen, Ov. aIte2lIbaSonga, ron ber noc^je^tintereff ante lieber^
älauda, ae, f. (ein celtifd§e§ 3Bort, eig. eine refte beim I)eutigen Albano an ber appif c^en ©tra|e
©ängerin in ber §ö^e, ron al ^oc^, u. aud (Siefang), ror^anben finb. - A. lapidicinae, S3rüc^e beö lapis
I) bie ßer^c, u. srcar bie „^aiibenlerd^e'' (rein lat. Albanus (PI. 36, 22, 48. §. 166; je^t in ^ompe-
galerita u. cassita), PI. 11, 37 (44), 121. —II) übtr., perino, in ^ea'pd piperno iit). pipierno gen.), ber
3Rame einer von (Eäfar auf eigene Soften errid^teien, in ber 3^ä^e beö alten 2llba Songa gebrodien, l^äufig
fpäter mit bem ri3m. 33ürgerred)te befc^en!ten, galli^ iw S3auten 2C. gebraucht mürbe, Vitr. 2, 7, 1; 'aa^.
fc^en Segion (fo benannt ron ben geberbüfd^en, bie A. columnae, ©äulen au^ ^eperin, Cic bei Quint.
fieauf ben.t)elmen jur ©r^ö^ung ber^racf)t trugen), 5, 13, 40. Suet. Aug. 72. b) Albenses populi, —
Suet. Caes. 24; ogl. PI. 11, 37 (44\ 121 ha^. bie : bie olbenftfd^en ©emeinben, ©efammtname ber ein*
©olbaten berfelben Alaudae, Cic. Phil. 13, 2, 3. u. gelnen ©emeinben ron 2lIbaSonga u. a. Drtfc^aften,
legioAlaudarum, Cic. Phil. 1, 8, 20 u. a. bie auf bem mons Albanus bie feriae Latinae feier-
alausa, ae, f. ein fleiner ^ifc^ in ber 3)iofel, ten, PI. 3, 5 (9), 69. —
B) Alba Fucentia ob. Fu-
bie Slffe, franj. alose iClupea alosa, L.), Auson. centis ob. Marsorum, urfpr. ©tabtber 3Jiarfer, bann
Mos. 127. xöm. (Kolonie in ©amnium am ^ucinug=©ee (j. Ce-
Xläzön, önis, Slcc. öna, m. («Aatwr) , I) ber lano), auf einem ^o^en Reifen gelegen, gem. bl. Alba,
atuffc^neiber , «probier, bie gried^. 5lomöbie, raeld^e mie noc^ je^t Alha ob. Albi, bebeutenbe j^eftung u-
^lautuö in feinem Miles gloriosus nac^a^mte, Plaut, ©taatsgefängni^ ber S^lömer, Cic. ad Att. 9, 6, 1.
mil. 2, 1,8(86). — cc^mCmv nora/uog, ein
II) (ogl. Caes. b. c 1, 15 extr. Liv. 10, 1 in. - 2)ar. Alben-
roilbt^uenber ^Iu^ , Themist.) ein ^lu^ in 2CIba= 8i§, e, 3U 2llba ^uc. gel^örig , albenflfd^, ager, Liv.i
221 albamentum albugo 222
rus, nuces, PI. - ^lur. fuBftt)., Albenses, ium, m. albicö]nu§, a, um (albus u. coma), wcifBattrig,
bie Sinn). Don 2lIBa ^uc, bieSllbenfcr, Cornif. rhet. poet. Don 53Iumen, »cifBlcttctig, Venant. Fort. vi't.
(Berfd^. üon Albenses populi u. uon Albani , f. ob. S. Mart. 4, 2.
no. I, A
Varr. LL. 8, 18. §. 35. Charis. 81 P.).
u. albidüliis, a, um (Demin. ü. albidus), »eif licB,
— II) Alba (mons), baö Ocbirg ber fd6»tt&tf*cn SXIb PalL 3, 25, 12.
mit i^rer (^ortfe^ung, bem 2lt6ucfi, Vopisc. Prob. 13. albidu8, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
albfimentum, i, n. (albo), baä SBBetf e, ovi, Apic. (albus), weit, «eifiicB, Ov. u. CoL: color caerulo
5, 3: ^(ur., albamenta ovorum, id. 6, 9. albidior, PL ep.: pus albidissimum, Cels.
1. Albäni, f. Alba no. I, A. Albigaunum, f.
Ingauni. [4, 13, 4.
2. Alböni, örum, m. bie 2ll6ttncr, bie 33ejt)ol^ner albin^us, a, um (albus), weif, weifltcB, PalL
ber Sanbfd^aft 2ltbama (f. unt.) , raa^rjc^. ibentifc^ Albingauni, -num, f. Ingauni.
mit ben Alani (f. b.), PI. 6, 13 (15), 38. Tac. ann. Albinöväna§, i, m. I) C. Pedo Albinovanus,
2, 68. Justin. 42, 3, 4. - 2)at).: a) Albünla, ae, f. ein epifc^er ^id)ter, ^eitgenoffe u. ^reunb beö Doib,
Sllbßnta, eine im Dften vom coöpifdien 9)ieere, im f. Quint. 10, 1, 90. Sen. ep. 122, 15 Ov. ex Pont. 4,
Sorben üon bem ceraiinifd^en ©ebirge im SÖeften , 10, 4. —
II) Celsus Albinovanus, ein eitler junger
t)on ^beria im 8üben com %i\x'\!, ßprug u. 2lrajeä
, 5D^ann, ©el^eimfc^reiber im (befolge beäXiberiuä, a\\
eingejd^Ioffene Sanbfdfiaft 2lfienä, j. Lesghestan, ben §ora5 epist. 8. lib. 1. gerichtet ^at, unb ben er
Dagnestan u. Scliirican, PI. 6, 13 (15), 36 u. 38. ep. 1, 3, 15 sq. at§ ßompilator burc|^ec^elt.
Gell. 9,4,6. — b) Albänus,
gur Sanb= a, um, Albintemelium (Albintimilium), f. Intemelii.
fc^aft Sllbania gel^örig, ölBonif*, mare A., %\)z\{ beä 1. albinu8, i, m. (albus) = albarius, ein ®tucf«
cagpifcf)en SQieereä an ber Stifte Sllbanienä, PL: ba^. arBeiter, Cod. Just. 10, 64, 1.
orae A.,Yal. Fl. - porta A., bie fonft pylae Caspiae 2. Albinus«, i, 7n. ein röm. Familienname, bef.
genannten „albanijd^en $äffe" in ber ©egenb Don ber gens Postumia unter bem bef. befannt Aulus
,

3)erbenb, Yal. Fl. Postumius Albinus, (Sonfut A. ü. C. 603, u. ge=


1. Albänus, f. Alba no. I, A. rül^mt alg SSerfaffer einer ri3m. (S5efrf)irf)te in grierf).
2. AibänuM, f.
2. Albani ?zo. b. Sprache, Cic. Brut. 21, 81. Gell. 11,8.
albärius, a, um (albo), jum UcBcrwrißen fcet Albion, önis, /. (n. ,,alb'', b. i. l^oc^\ eig. ,,^od^=
aSönbe gc^crtö, bomft fiA Befd^äfttgenft, albarius 3^ame non Britannien, rcegen feiner
lanb'', alter
tector, ein 6tutf arbeiter Tert.: baff, fünfte, alba- , f)of)en PL 4, 16 (30), 102. - 2!aff. in-
^elfenufer,
rius.ii, w., Cod. Theod. u. Inscr. - albarium opus, sula Albiönum, Avien. or. mar. 112.
Sßeipuc!, gtucfatur Vitr.: baff, fubftn. albarium,
, albiplümis, e (albus u. pluma), weif gefiebett,
ü, n., Vitr. vi. PI. Anthol. Lat. 3. 273, 3 {iw. 1010, 3), rco ia{\6)
albätor, öris, m. (albo) = albarius, e. ®tutfs albiplümis gemeffen ift.

QtBcttcr, Orelli inscr. 6971. Albi8, im, %U. i, m. (Alf, Elf, Ehe
is, 3lcc.
albätHti, a, um (r. albus), »ci^ geflcifcct, im altgerm. = „^lu^"), i»ie ©tBe, ^Iu^ in (Sermanien,
Betteten©enjonbc (©gf^. atratus, puUatus, im VelL 2, 106. § 2u.3 (mo 2tcc. Albim u.2lbt.Albi).
^rauergeraanbe), Cic. u. 2(. Tac. Germ. 41 .Claud. IV. cons. Hon. 450 (3tcc. -in).
albcdo,
dinis, f. (albus), bie jBBcige, weife Sar» aibltüdo, inis, /. (albus), bie 5®ct§c, capitis,
Be,Sulp. Sev. bist. sacr. 1,16. Cassiod. var.12,4. graueg öaar, Plaut, trin. 4, 2, 32 (874).
Schol. Juven. 9, 30. Albium Ini^aunivm u. Infemelium, f.
In-
albegmina, f. ablegmina. gauni, Intemelii.
Albensis u. -es, f. Alba no. I. A, B. AlbluH, ii, m. ^fJame eine§ ri3m. (S5efc^Iecf)tg. 33e*
alb^o, ere (albus), weif fc^jn, Virg. u. Ov.: bal^. !annt finb bef.: ber Siebter Albius Tibullus (f. Ti-
albens, weif, Ov., Tac. u. 31.: equi, PI. pan. u. Curt. hullus) Hör. ep. 1, 4, 1 (oerfc^ieben o. bem fonft
,

- poet. = Bett , glanjenb, Sil.: u. = fd^mutfloö, Val. unbe!annten Albius b. Hör. sat. 1, 4, 28 u. 109).
Fl. - albente coelo, al§ ber 9Jiorgen graute, Caes. - Statins Albius Oppianicus, auä «aternium, beffen
albpHco , ere (albeo) , weif wetBcn , aud^ rom Sßerurt^eilung burd) S3efted)ung bemirft u. ben fpä=
§aar, Luci*. Hör. u. 21. - bef. Bett »jerben, burd^
, 1er ermorbet ju 1:}ahtn (Eluentiuö angefragt rcurbe,
§euer ob. Sid^t, mare, Cic: flammarum longi tra- Cic.Clu.4u.i). - Sabinus Albius, ein 2)literbe beä
ctus, Virg. - baj. aud^ nom ©rfd^einen beg Xage§= (Sicero, Cic. ad Att. 13, 11 in. - 2)aD. Albiänus, a,
lux albescit, ber ^ag graut, Virg.: albescente
lic^tg, um, jum 2llbiuä gel^örig, olBiunifcB, beö 2ll6tu§, pe-
coelo, roenn ber 9korgen graut, JCt. cunia, Cic. Chi. 30,82, u. Judicium, Cic. Caecin.
Albiäniis, a, um, f. Albius. 10, 28, beg etat. Sllbiuö Oppian.: negotium, \i(\^
albicantiufi, Aclv. Comjpar. (albico), etwoö (S^efc^äft mit bem <^c(b. 2llbiuö (megen ä>erauctioni-
»eif, weiflicB, Solin. 30. §. 32. rung ber ©rbfc^aft) Cic. ad Att. 14, 18, 2 u. 20, 2.
,

albicäpilluH, um
(albus it. capillus) weif«
a. ,
albo, äre (albus), weif nmcBen, weif fötBen, Prise,
Baarifl, e. ©touFcpf, Plaut, mil. 3, 1, 36 (631). perieg. 431 cf. Prise 800 P.
;

albicasGo, ere (albico), ^tH xotxttn , ßtouen, albögäleruH, i, m. (albus u.galerus), bie weife
com ^agestidit, jamjam albicascit Phoebus, Ma- mii%t It^ flamen Dialis (genommen ron einer lio-
tius b. Gell. 15, 25, 1. stia alba Jovi caesa), Paul. Diac. p. 10, 12.
albicerätu8, a, um, PL, albiceris, e,
ob. albögilvoH, a, um
(albus u. gilvus), weifgelB^
Varr., ob. albiceros, a, um (albus u. cera), PL, licB, Serv. Virg. georg. 3, 82.
weifgelBlid^. albör, öris, m. (albus), ba§ SSBetfe, ovi, Scrib.
Albici, örum, m. ein rol^e§ gattifd^eö^irtencol! u. Spät. - u. U^ aSBeif = W n)eif5e garbe, Vulg.
im (SJebirge nörbl. non 3JiaffiIia, Caes. b. c. 1, 34, Levit. 13, 16 u. a. Non. 73, 2.
4 u. a. albücuü, i, m. I) ber ©tenget ber ai^|>Bcbia.
albico, äre (albus), I) tr. loetg itiocBen, Varr. pffon^e, PL 21, 17 (68), 109«^/. — II) bie ««pbobia-
b. Non. 75, 26. — II) intr. weif ^, »eiflicB fepn, pflanze felbft, Apul. herb. 32.
Hör., PL u. St. albJieliH, is, f. eine je^t unbefannte „iHeben-
albicölftr, öris (albus \xl color) , wetffotBig, gattung'', CoL u. PL
Coripp. 1, 429. albügo, inis, f. (albus), bas SBcifc, ein weifet
223 A^lbnla albus 224
Üle*, ocnli. int ^}lnc\c, PI. u. Viilg. : albugines ca- nid^t, b. f). er ift mir ganj gleic^giltig, Catull.93,2.
pitis, i5ct)uppen auf &om Mopfe, I'l. Cic. Phil. 2, 16, 41. Phaedr. 3, 15, 10; ogl. Quint.
AlbülH, ). aÜMiIus. 11, 1, 38. - alba linea signare, auf loeiBer Xafet
albAloN, a, um {Dewin. d. albus) weif, , twelS« einen toeifien Strich, b. i. in etioaö feinen Unterfd^ieb
li*, ("oluml»us. ( atull.: Cochleae, Varr. - ü. 'Jöaf- mad^en, Lucil. sat 29, 8. Gell, praef. li. - al-
fcr, juct§itd) ,
Mart. 12, H.^i, 4. -
fcbäunifiib, freta, bis praecurrere equis, auf roeifien 'Jtoffen (n)ie beim
^Dnl). alö nov). propr.: Albula, ae, f. (sr. aqua),
I) Xriumplj) ooranrcnnen = bei roeitem übertreffen,
alter 'Jianu* Deo ,,Xit>er", tluvius Albula, quem nunc Hör. sat. 1, 7, 8; ogl. Plaut, as. 2, 2, 12 (279). -
Tibeiim vocant, Liv. 1, 3, 5: cf. PI. 3, 5 (d), 53: alba avis, ein toeifier, b. i. ein feltener SSogel, eitt
u. fo Virg. Aen. 8, 331. Ov. met. 14. 328 u. f. — ,,'iöunbert()ier" (für etio. Seltenes), Cic. ad fam. 7,
II) Albula, ae, 7n. u. f. ob. Albulae aquae ob. bi. 2ö, 2. - albae gallinae filius, ber 6o^n einer raei^en
Albulae. arum, f. ein au<s mel)reren )cl)U)efetf)altiiicn ^enne = ein „(*4lücföf inb", Juven. 13, 141: album
Duellen c^ebilbeter '-öad) bei liibur iXiuoli) uniucit calculum adjicere alci rei = einer Sarf)e feinen !Öei=
:Honi, in Den "änio nüuibenb, fct)on im l)ol)en iHlter- fall geben, PI. ep. 1, 2, 5. —
b) rocig = (jrouwctß,
tl)um oon .Vtranfen ^um :öaben u. Xrinfen benu^t, grau, barba. Plaut :capilli, Tibull.: coma, Ov.: asi-
noct) je§t Solfatara dl Tivoli ob. acquazolfa gen., nus, Quint.: plumbum, ^inn Caes. c) 6laf, ,

Vitr. 8, 3, 2. Sen. nat. quaest. 3. 20, 4. Ov. fast. 2, bleich, fabi oon A^ranf^eit, oc^redE, Äorgeic, aquo-
389 {ma.sc.) u. 4, 68 {fem.). Mart. 1. 13, 2 (/em.) sus albo colore languor, oonber2ßafferfu(^t,Hor.:
u. 12, yy, 4 {nwsc). PI. 31, 2 (6), 10. Suet. Ner. 31; albus ora pallor inticit, Hör.: urbanis albus in of-
Aug. 82. Symm. ep. 4,33 {maac). 58gl. 6^r. ^BiüKer, ficiis (oon Slmtöforgen), Mart. d) ht\i, \%ä^x, oon —
^om^ ßampagna i. 3 161 ff. - u. uon ber £lueK= (iüeftirnen, sol, jubar, Enn:admissoLucifer albus
ob. :Öac^ni)mpl)e (Albula) 6. Stat. silv. 1, 3, 75. equo, Ov. - öeU, tctn = raolfenloö, luces, Mart. -
albiiin, i. n. f. albus. bal). meton. = 6ea = , Leiter macöenb, notus {kevxö-
Albumin, luis, n. (albusV ba§ SBeige, ovi, PI. i'oTog), Hör.: lapetus. Hör. -u. bilbl. bcttcc=gün=
28, 6 (18). 66. füg Stella, Hör.: genius albus et ater, Hör.: per
,

slbfimentum , i, n. (albus"), ba§ SBeifc, ovi, me sint omnia protinus alba, Pers. - JöT Compar.
Veget. 2, 57. uSuperl. (ogl. Varr. LL. 8,28. §.5-'.u.39. §.75),
Aibün^n, ae, f. eine tüei^fagenbe '^r^xa^^t (fpä= albius estnive, Bed.mund. constit.tom. 1. p.394:
ter jur oibglle gemacht) roelc^er eine ber fc^iuefel^al^
, albissima lux, Cassiod. var. 9, 3.
tigen Duellen (Albuuea: Dgl. Albula no. II. unter H) siibst., A) albae, arum, f. (sc. gemmae),
albiüus) auf ber -öö^e üon 2^i6ur (roa^rfd^. j. acqua loeiße «crlctt, Capitol. Maximin. jun. 1. §. 8. —
solforata d Ältieri) geiöeil)t lüar, foraie eine B) album, i, n. 1) ba§ 2lBet#c, b. i. a) bie weife
Marotte" (Albuneae domus, \vai}xid). j. Grotta di Satbe, t>m 2Bct#, a) alö ^ärbeftoff , columnas albo
iSettuno), ein ,,öain" beö J-aunus an einem 2lbl^ange polire, mit 2ßetf; (roeifiem (SJgpä abpn^en, abmeii^en, ;

»onXibur u. ein\nocl^ je^t fte^enber) „'Stempel" über Liv.: ebenfo columbarum cellas albo tectorio, Col.:
bem '^(bgrunb, in "oen ber 3tnio ftürjt, Virg.Aen. 7, album in vestimentum addere, :3Seif; auftragen,
82—84. Hör. carm. 1, 7, 12. Lact. 1, 6, 12; »gl. raei^ (,mit treibe) anftreid^en, Liv. 58gl. Xvat. gu Liv.
2)iffen ^u Tibull. 2, 4, 69. greller 3töm. DJJgt^oI.®. 4, 25, 13. —
ß) von meinen ^lecfen am 5^11 ber
338 u 517 f. 2^^tere, (bos)maculis insignis et albo, 2Beif;fd^edEe,
aiburnum, i, n. ^albus) bas unbraud^barfte , Virg.: sparsis pellibus albo, mit raei^gefprentelten
Ö0I5 jroifcf^en ber 3tinbe u. ^em Äern
rocid^e roeiße gellen Virg. , b) = albugo — ber mti^t 3ftc* im ,

ber ^öäume, ber Soitnt, PI. 16, 38 (72) 182 (baf. , 3tuge (alö Äranf^eit) album in oculo est Col. 6,

, ,

aud^ adeps gen.). 17, 7. c) album oculi, oculorum, baö SBeige tm


1. alburniiH, i. m. (albus") ber SBetgftfd^, Au- aufle, Geis. 2, 6. §. 8 u. ö. d) album ovi, ba§ —

,

son. Mos. 126. 2Bei#e tm ®t, Cels. u. 3(. 2) eine gero. mit C^igpö
2. Aiburnus, i. m. ein l^ol§e§ roatbige^ (Gebirge übertünd^te weife Safet {Isvy.Mua) , jur ^lufjeid^-
Sucaniens, l^inter'^äftum, \. Monte di Postirjllone, nung bef. be§ jur öffentlid^en j^enntni^ ju '-8rin=
,

Virg. georg. 3, 146. - u. ber bafe(bftüere^rte„^erg= genben, fastos circa forum in albo proposuit,Liv.
gott'\ Tert. adv.Marc. 1, 18; ad nat. 1, 10; apol.ö. 9, 46, 5. - ^nöbef.: a) W
Xafel, auf meiere ber
albuH, a, um (©tamm ALB, üerroanbt mit ^ontifeg gKagimus "tiie (Sreigniffe beö ^a^reö auf*
ciktpog), g(an5loön)ct|(^(^g)|. ater,glan§loö fc^n)ar,5; jeid^nete u. in feiner 3So§nung aufftellte "nie an- ,

l^ingegen candidus, glänjenb raeif; %o,% niger, nales maximi, f. Cic. de or. 2, 12, 52 u. f.: referre
glänjenbfc^roarj), Dadji.: a)übl^.:color, Cic: opus,
,

in album, Liv. 1, 32, 2. —


b) album (praetoris),
Sßei^ftucf Vitr.: dentes, Virg.: vinum, PL: equi,
, bie %aiei für baö 00m ^rätor beim 2lntritt feine§
Schimmel (am Xriumpfiroagen), Liv.: bos, capra, 2lmteö oerfa^te ja^rl. (Sbict (mit ^en 2(ctionö= u.
Liv.: canis, Sen.: parma, ber norf) rcei^e (.nod^o^ne (Srceptionö=gormeln) Gaj. 4, 46. Ulp. dig. 2, 13,
,

Gälatur u. 33itbnerei), Virg. - sulphureäNar albus 1. §. 1, u. für üorüberge^enbe 3Serorbnungen beö


aqua, n)ei| fcf)äumenb, Virg. - oon Kleibern (bef. '^rätor, Paul. dig. 2, 1, 7 u. 9. - \ia\). ad album
i)er@ottl)eiten), vestis, Ov. u. Curt.: tunica.Fest.: sedentes, bie fic^ mit bem prätor. (Sbict beianni
paludamentum ((^gf^- pal. pullum), Val. Max. - machen, b. i. bie ber JRed^töformeln ^unbigen bie ,

hai). poet. übtr.für „löeif; gefleibet", Hör. sat. 1,2, 9tec^tögele^rten, Sen. ep. 48, 9: se ad album ac
36: u. für ,,(i"it treibe) lüeif; beftric^en, beujeifit'', rubricas transferre, bie bud^ftäbl. Äenntnif; ber
nuper in haue urbem pedibus qui venerat albis, Formeln ber prätor. (gbicte u. ber &e\e%e beö bür==
mit bero. 5-., lüieneuangefommeneSflaoen, bie nacft gerl. 3tec^tö alö einjige 9(ufgabe beö Jtec^tögele^rten
mit roei^ angeftric^enen SSerfauf auäge- ^ü^en gum betrachten, Quint. 12, 3,11 —o
mancherlei öffent=
ftellt rourben (alfo = alö Sflaoe), Juven. 1, 111. - lic^e „Siftenob SSerjeic^niffe'': «) album senatorium,
©prüctin). 3leben5arten: albis dentibus deri- baö ,,©enatorenoer3eid^ni^'', roeld^eö feit ^üuguft
dere, fo laut auflarf)enb ^^tb. oerfpotten, baf; bie öffentt. aufgeftellt rourbe, u. auö roeld^em bie2luöge=
3äl)ne ftc^tbar werben = „geroattig oerfpotten", fto^enen ob. Sluögetretenen fogleid^ geftrid^en raur*
Plaut. Ep. 3, 3, 48. - albus an ater sit nescio ob. ben, Tac. ann. 4, 42. —
ß) album (judicum), Vxe
ignoro. ob er fc^roarj ob. roeife ift, fümmert mic^ ^iiie ber oon ben üuäftoren geraä^lten Stic^ter^^e*
225 Alcaeus Alcmena 226
curien, Suet. Cl. 16. Sen. ben. 3, 7, 6: u. fd^erj^., Sßoc. Aleide, Ov. her. 9,75, u. AIcidä. Sen. Herc.
non eras in albo, bu ftanbeft nic^t auf berSifte (ber für. 1343. Auson. epigr. 27, 3.
dii(i)tcx), PI uat. bist praef. § 6. y) album de- — alchymia, ae. f. bie aic^pmie, ®otbmacöerfunft,
curionum, Sifte ber 2)ecurionen in ben 5}iunicipien, Jul. Firm. math. 3, 15
Ulp. dig. 50, a. 1 u. 2. Modest, dig. 50, 2, 10. — Alcibi&det«, is. }kc.
;id.

em u. en, w. [Alxißitt^rjg),
t)~) album profitentium citbaroedorum, ha% 3>er= I) ber 3af)ener, 3obn hc^o (Eliniaö u. ber3)inomad^e
jeic^niB ber Gitfjaröben , roelc^e öffentttc^ auftreten (einer 2;oc^ter beeStlcmäonibeu :)Jiegacle6),i8etter u.
rooUten, Suet. >'er. 21. 3ögling bes ^l^ericles, 3rf)ü[er u. iiiebling bes ©o-
Alcaea§, i, m. ( Jly.cdog), ein griectiifc^er Sp^ crates, Nep. Ale. 1 sqq. Justin. 4,
sqq 4.<fQ.: 5, 1
rifer au§3)?9ti(eneauf Sesbos (umBlb— 602 o.d^r. P1.34,8(l9),88(rco5lcc. -en). II)ein^acebämo- —
blü^enb) in ber metrifc^en Seiianbluug feiner ©e-
, nier 5ur 3eit bes Kriegs berDiömer mit ben St^äern,
biegte fo auögejeic^net ^a)^ uon il)m eine 2(rt bes
, Liv. 39. 35 sqq. (ibid. c. 36, 16 ber griec^. Sßoc.
Strop^enbaueo ben 3^amen bie „alcciifd)e ©tropfe" Alcibiade).
füf)rt Cic. Tusc. 4. 83 71. Hör. ep. 1,^ 19, 29.
, . Alcidäinä§, antis, m. {l4).xi<^c'(ung). ein gried^.
Quint. 10. 1. 63. - 3)ao. Alcnicus, a, ( A).y.tü~ um iR^etor, am
Qläa in Steoliö ein 3cbüler beä (^or-
,

y.og), alcöifcö, metrum Sidon. ep. 9, 13. r. 10. , giaö, Cic. Tusc. 1.48.116: Alc.Elaites, üuint.3,
Diom. 510 P. Serv. 1818 P. u. a. Acron Hör. carm. 1, 10.
2, 13, 26. Alcidemus, i. /. (k).y.i6r\uog) r:öeiname öev .

Alcämenes, m. CA/.xctusrrig) ber berüfjm-


is. , l)3hnerya in jlKacebonien, Liv. 42. 51, 2.
tefte Schüler bes ^^ibias nuö bem otabtgebiete , Alclde§v ae, m. f. Akens.
:;?imnä in 2U^en (na^ 3(nb. an^ Semnos'i gebürtig, Aloiinede, es, f. CAkxifjLt-5r]). ;j;oc^ter be^ 2(u=
Cic. de nat. deor. 1, 30, 83. PI. 34. 8 (19), 72: 36, tohjcuö, (55ema^(in bes 3iefon u. ^httter beo ^afon,
5 (4). 16 (reo 3Icc. Älcamenen). Yal. Max. 8, 11. Hyg. fab. 13. Ov. her. 6, 105.
ext. 3 (iDO @enit. Alcamenis). Alciniedön, dontis, m. {AJ.xiiie^iov) ^XaxM .

Alcäthoe, es, f. CAly.uüor;), öie nacf)3nfat^0U5 eines fonft unbekannten bereuten, Virg. ecl. 3. 37
benannte 53urg uon 9}Zegara, poet. für bie ganje u. 44.
Sanbfc^aft „9)iegari5" am corint^. 5}kerbufen ] Ov. Alcimus, i. m. (A).xttiog), latein. (^"igenname,
met. 7, 443. a) Latinus Alcimus Avitus Alethius, ein (at. ^p\-
Alcathöu§, i, m. (Akxdd-oog) (5of)n be§ ^e= , grammatift ume ^a^r 360 n. (ibr., Auson. prof.2.
lops , 2Öieberauf6auer ber non ben Gretern nieber= f. 33äf)r'5 9iöm. Siteraturgefc^. ~öb. 1. 3. 512. b) —
geriffenen 9)iauern lOtegaras ha^. urbs Alcathoi = : Alcimus Ecditius x\vitus, 'Sii(^of non t^ienna, al^
tliegara, Ov. met. 8, 8 u. art. am. 2. 421: ebenfo c^riftlic^er 3rf)riftüeUer unb 2)ic^ter befannt, geft.
Alcatboi moenia. Ov. trist. 1, 10, 39. 523 n. ßb^-
Alce, es, f. (Älxrj), 2>taht ber (Earpetaner im AIcinöu§, i, m. (yl/.xiroog) 3obn beö 9iaufi' ,

tarracon. öüpanien, roa^rfc^. j Alcazor, Liv. 40. t^ouö, ßn!et D^eptuns, ber aus ber (^omcr.) 3age
48 sq. befannte oberfte ^ürft ber 'l^^iiafen auf 3c^eria
alcea, ae. f. (dkxia) , eine 3trt 9}la(üen, Slugeit« (^Corcyra. j. Corfu), ißater berlJlauficaa, Hyg. fab.
öappet {Malva Alcea, L.), PI. 27, 4 (6), 21. 23 u. 125 sq.: berüfimt burc^ bie gaftlidje 3tufna^me
alcedo (balc.) Ynis, f. ber ©i^tjoget {Alcedo
, be^ an ber j^üfte yon (lorcpra (cautibus Alcinoi, Ov.
wpida, L.). Plaut, Yarr. u. 2(. »gl. Sofe gu Virg. ;
met. 14,465) gefc^eiterten Utpffes, Ov. ex Pont. 2,
georg. 1,399. p. Yl^sqq. - 2)ao. alcedönia, orum, 9,42. - 3eine tierrlic^en (Härten ooU faftigen öbfte^
n. {sc. tempora") , bie ftiHe u. unftürmtfcöc Btit im (PI. 19, 4. 19. §. 49 cf. Corcyraei pomaria regis,
:

SBinter, fieben Xage öor nad^ bem u. fieben S^age Mart. 8, 68, 1) mürben fprücfi'roörtl. "oa.^. Alcinoi ,

lürje.ften Xage, n)äi)renb raelc^er berGiöoogel brütet silvae, fruchtbare Obftbäume, Virg. georg. 2, 87
(auc^ dies alcyonei ob. alcyonii ob. alcyonides u. (ügl. Corcyraei frondes horti, Mart. 13, 37). - u.
k. alcyonia [f. Alcyone] gen.): haf). übtr. SBinb- ,
poma dare Alcinoo, oon einer überflüffigen 3a(^e,
mae= kuU, tiefe stille, Plaut. Cas. prol. 26. Fronto Ov. ex Pont. 4, 2, 10. Mart. 7, 42, 6. - u. Alcinoi
de fer. Als. 3. p. 208. ed. Born. (1823). Juventus, ^f^äafen (=meib(ic^e ^oUüft(inge), Hör.
alceü, is, 2(cc. en, ^(ur. alces. f. (uom altbeutfd^en ep. 1, 2,28 !<q.
,,GI_c^" ob. „©Ic", b. i. Äraft, ai)o 3tarftf)ier; ügt. Alcls, m. (nad) (einigen x>a^^ griecf). 'A).y.o;, nac^
^affoiü unter d).yri), ba^ im 9iorben (ebenbe ®leif 3(nbern ^a^ altbeutfc^e (5tf, ©aen, ö. i. .Hraft), eine
i^fct, Caes. b. G. 6, 27. PI. 8, 15 (16), 39. Calp. ecl. ©ott^eit ber Okf^aroaler, Tac. Germ. 43.
7, 59. Capitol. Gord. III. c. 33, 1. Alcmaeö u. Alcmaeön, gebebnt Aloftmaeo,
AlcestiH, u. tin. f. u. Alceste,
tidis, 3(cc. tim önis, m. (A/.xuca'ojv), bes 3tmpbiarau5 u. ber (j:ri^

es, f. (k).xr,GTig o^.'it/.xi^arT]). Die2;od)ter be^'^e= auf ^^^crlangen bes


pl)9le 3of)n, tobtete feine i^hitter
Iia§, @emaf)Iin bes 3(bmetu§, öerrfc^eröDon-]>^erä, Katers u. mit ©enebmigung bes Orafelo, u. oerfiel
bie t)a^ Seben itjree (hatten burd^ freiiüiüigen Xob beörocgen in iJöabufinn", Plaut, capt. 3, 4, 40 (löo
Don ben ^arcen erfaufte ibm aber uon ber ^^rofer^ ,
g-lecteifen [562] Alcmaeus, :örir[559] Alcumaeus;
pina jurücfgefanbt, ob. nad^ einer anbernSage, nom »gl. Alcumaeo ob. -on bei Prise. 555 P.). Cic. Ac.
^gereutes bemäabeöraieber abgefämpft mürbe, Hyg. 2,28,89(Alcmaeo). Hyg. fab. 71 u. 73u.215 rAb--
fab. 50 u. 51 (2(cc. -tim). Mart.4. 75, 6 (2(cc. -tin). maeon). - Sau. Alcmaeonla«, a, um, altmcontfcfi,
Juven.6,653 Macr. sat.5, 19.4(@enit.
(2(cc. -tim). furiae, t)ie ben3((cmäon uerfo(genben;Yurien,Prop.
-tidisV 35g(. Admetus no. I. - ^^^e Bä)id)ak a(ö 3, 3, 63.
©üjet in ber grierf). n. röm. ^^ragöbie, ignoravit Alcmnn, änis, 3lcc. äna, w. CAkxuav), ein alter
Euripidis nobilissimam fabulam Alcestim, Macr. griec^ifc^erCbenbic^ter, loabrfcb. auo 3arbeö in^p-
sat. 5, 19, 3: legi Laevii Alcestin, Gell. 19, 7, 2. bien umifc^en 670—640 o. (5()r. (ebenb), Vell. I, IH,
Alcenti (^roeifplbig^, ei u. eos, m. ('A).y8iig),'t>e^ 3 (Skc. Alcmana). PI 11. 33 (39», 114. - ^öon ibm
eine bei tten ilprifern übliche ^.krsart .tlcmÄ-
^erfeu§8o^n, ^Sater be5 3(mpI)itrr)o,(3rof;üater bee Reifet

Öercule§, Serv. Virg. Aen. 6,392. - 3)at). Aleide.«*, niiim metrum, Serv. 1SISI\ u. a u. AlcmÄnl-
äe , m. ber aidbe (mannt. ?iac§fomme beä 2l(ceu^) cön Mchemn, Interpr. Virgil. Aen. 6. p. ;>(^ cd. Mm.
Alcmena, .4lcmen©, es. qebebnt
= Öercule^, Virg. Aen. 6, 123. Hör. carm. 1,12,25: ae, f. u. /..

©eorgeS, iat.=bt|^. ^anbrob. 9Cufl. XIII. iBb. i. 3


227 Alco Alemon 228
Ale Amen«, ae, f. (,l-//x "??>'>;), Xoc^ter bes Crlef= perii servitiiquealeam ire, ba§ ungewiffe 3piel um
trpon, C^cmnfjün bco '^(mpl)itrt)0 in Xl)c6cn,?)?uttcr Ö. ob. 3fl. wagen, Liv.: aleam subire, Col., adire,
beo oom o"Pitcr er^euc^tcn öcrculco u. beffm üoni Sen.: periculosao plenum opus aleae, llor.: M.
^(mpI)itn)o er',cuqtcn ^"'^^^"9^'^'^"^^''^^ ^spf)ifhio, Tullius extra omnem ingenii aleam positus, über
Plaut. Amph. prol. W
u. 103 u. a. Hyg. fab. 21>. allen ^'^^U^^ feines SSor^ugs ergaben PI. baf). , :

Cic. de nat. dcor. 3. IG, 42. Ov. met. 0, 275 u. 281 (quasi) aleam emere, etwas Ungewiffes, eine3ad^e
sqq. 'Mar lieber biebrei gönnen f. iRcue'g ^ormeiil. auf gut ®(üct ^in faufen (wie einen ^ifd)uigf eine
I. e. 43 f. ^agbbeute u. bgl.), JCt.
Alco u. (^eiy. AlcöH, önis, m. (l-lXxtov), V) ein äl^ftriHf e (^alea), jum SSBürfelfptrt gc^ctg, 99ür*
3ot)n beo'iltreuQ, Cic.de nat. deor. 3,21,53 (Dfom. fei-, taliella, Cael. Aur. chron. 2, 1, 25.

Alco). —
II) e. 'öilbner aus 3icilien, Ov. met. 13, Al^äriuH, a.um(alea').)Hm(aBütfel' ob.®lüef#=)
683. —
III) ein Gr^gieBer nuö 3;i)cben, PI. 34, 14 «ptf l gehörig, ®t)fel', lex, Plaut, mil. 2, 2, 9 (164) ed.
(40), 141 (9?om. Alcon). IV) ein erbirf)teter §ir= — Ritsch. (r?/Z<7. talearia): amicitiae, Amm.28,4,21.
tenname, Virg. ecl. 5, 11. V) ein 3flaoenname, — äl^JItAr, öris, m. (alea), ein SSBürfcl- ob. ©tu*««
Hör. sat. 2, 8, 15. —
VI) ein 3aguntiner, Liv. 21, fptelcr, spielet pon ^rofeffion, burd) 3cf)Iau^eit be=
12, 4 u. 13, 1 (9Umu. Alco). rüd^tigt u. ju Sicero's ^txi für infam gehalten, Plaut.,
AlcMmaeo, -aeuM, f. Alcmaeo. Cic. u. 21.

•Ic5'ön (lialc.\ önis. f. («ixiwi'), ber ewtjcflel äleätöriu8,a. um(aleator), §um (©lü*«-) Opfc«
(rein lat. aiccdo id. f.\ PI. u.Ov.:dilectaeThetidi tet gehörig, ©ptel«, damna, Cic: tabula, Paul.
alcyones (mit 3(nfpie[ung auf SUcgone u. Gepr f. , Diac: forus, Suet.: voces, Sidon.: ritu alea-
fo
Alcyone), Virg. - ^aM. «lc5ÖneuM {(\kxv6veiog) torio. Gell. - bai). fubftp. aleatorium, ii, n. ber ,

ob. alcl-unias 'u).xi6vtoi). ^um Si^oogel gehörig, £rt, wo ÖQjarb gefpielt wirb, ba§ ©picl^au«, bie
alcyoneum (halc.) medicamen, aud^ fubft». bf.
X^a^rj. OpielBanf, Sidon. ep. 2, 2.
aJcyoneum, ei, ". ob. alcyonium. \\,n. = halosachne älec ob. allec(hal.), ecis, n. u. &lex ob. aller
oh.sjmma 7«ar?w, ,,3}ieerfc^aum", ber gero. auf bem (häl.), ecis. m. u. f. gifcöfflu« (nic^t „^ifc^lafe" ob.
DiReereöfpiegel fd^rcimmenb gefunben rairb u. üer= ,,(Eapiar'Of 'bit un^errül^rbareSobenfa^ bes garum
ft^iebene 3(rten bes ,,3eeforf5" begreift, ein gutes (w. f.), eine 2(rt Äraftbrü^e, bie man ficf) auc^ aus
^^}iittelgegen Jl^rf^n i"t Öefic^t, Ov. Cels. u. PI.: , 2J[uftern u anbern 3c§alt[)ieren u. 3eefifc^en, bef.
dies alcyonei, Col.. ob. alcyonii, Varr. LL., u. bi. aus ber 3eebarbe (mullus) bereitete (f. PI. 31, 8.
alcyonia {n.jjL), Mythogr. Vatic, u. die§alc|'ö- 14. §.95«(^.), Cato, Hör. u. 2(. aSgt.Serfer'göalTus
nides (ft/.xvoruh; i^ueoui), PI., f. alcedo. Sb. 3. 3. 189.
Alcyöne (Halc. ), es, f. {I4).xv6vr]), I) Xod^ter Alectö (Xllecto), 2tcc. ö, f. CAXrjxrd ob. ^AXIj]-
be§ Sieoluö (türmte fic^ als fie if)ren beim 3cl^iff=
, , xToj. Ol'?), eine ber brei ^un^i^r Virg. Aen. 7,324.
bnid^ ertrunfenen ©ema^l (Ee^r ans £anb treiben 341 u. 2(. (überall nur im Aom. ob. Acc).
fal^, ins 5J^eer u. beibe würben wegen i^rer 3ärtlic^*
, aiectftria, ae /. \_sc. gemma]. («>.*'xrwo), ein
,

feitüon berS^etis in alcyones oeriüanbelt.Ov.met. Gbetftein ber in bes öau5§a^ns 3)Jagen gefunben
,

II, 410 sq.: 'tia\). ft. «t^oogel, Stat. Theb. 9, 361. werben foII, 3ing. b. Solin. 1. §. 77: ^^[ur. b. PL
Sil. 14.275. Val.Fl.4,45. Sen. Agam.öSO.-^^rur., 37. 10 f54). 144.
Arnob. 4, '2Q ed. Gelder. 11) eine ber ^lejaben, — älectöri§ löphös, i, f. (d).exTOQog kotfog)^
2:oc^ter bes Sitfas, Ov. her. 19, 133. 'Stttönenfomm , eine '^Nflanse , reintat. erista (galli),
1. JLl^a, (A).^a), Seiname ber Bliineroa,
ae, f. PI. 27, 5 (23), 40.
unter bem fie in öircabien bef. ^u 2((ea 23Mntinea , , älecüla (hal.) ob. alleeüla (hall.), ae, f. De-
u. 'itegea, »ere^rt raurbe (nad^ ßinigen oom Alens, min. alec(w.f.), Col.6,8,2:^Iur.,Col.8,17,12.
ü.
^önig Don ^egea, ber ifir einen 2;empel erbaut i^a- jlleii campi (griec^. 3ing.'./4A7;i"ov ntöiov, to,
ben foll, nac^ .^ermann opusc. 7. p. 270 pon*K/.f r?, poufV/Tj. basUmfierirren), bie3rr=,@ttetfgcfttbe,ba§
effiiginm), templumque aleae nemorale Minervae, Srtfclb, ein getreibereic^es j^Iad^fanb in (Silicien, axi
Stat. Theb. 4, 288. ber Äüfte pon Digitus gwifd^en bem ^luB ^gramu^
2. älea, ae, f. bas SSBürfelfpfct , u. bann über^. u. 3amus, PI. 5, 27 (22), 91, wonac^ bem 9J^t§U5
^lüiSfpict^'^oiorb^in :Tiom burd^ bieie.r litiaetPu- SeUerop^on pom^^segafus l^erabftürjte u. pon ^upi^
hhcia et Cornelia oerboten, außer im Secember roä^= ters Sli^ gebtenbet (an ge umherirrte, Cic. poet.Tusc
renb ber Saturnalien (f. Hör. carm. 3, 24,58. Mart. 3, 26, 63 (wo Aleis per synaeres. f. Aleiis). Ov. Ib.
4,14,7. Suet.Aiig.71), I) eig.: ludere aleä. Cic. u. 257 (WO Aleia arva) pg(. Hyg. fab. 57.
poet. ;

21. (erft nac^auguft. aleam ludere, Suet. u. 9t.: u. Ai^manni (Alam.^, orum, ?>*. bie aicmannen,
im ^^afftP, sunt aliis scriptae, quibusalealuditur, ©efammtname eines Pon ben Suepen ausgegangen
artes, Ov.: si luditur aleä pernox, Juven.): exer- neu germanifd^en 3]ö(ferperein5 ^wifc^en ber 2)onau,
oere aleam, Tac: aleae indulgere, Suet.: aleä se bem Cberrl^ein u. 9}Jain (fo benannt, weit,, alle 9Jlan=
oblectare, Suet.: alqd in alea perdere. Cic: pro- nen" ins^^Ib ^ogen, wä§renb früher [f. Caes. b. G.
speriore aleä uti. Suet.: de alea condemnatus u. 4,1] nur abxü^'6:)\ü\\b jeber@au jäf)rlid)100093knn.
lege, quae de alea est. condemnatus, Cic: quipe- ftettte\ Aur. Vict. Caes. 21, 2: 33, 3 u. epit. 47, 2.
cuniam, quam a creditore acceperat, libidine et Eutr. 9, 23. Claud. II. cons. Stil. 17. Amm. 15,4.
aleä absumpsit, Sen. - jacta alea esto. berSßürfet - 3ing. Alamannus cottect., Sidon. carm. 5, 375:
iei geworfen ber Söurf fei gewagt! (ber benfwürbige
! u. 93einame bes ^^aifers ©ratian ats Sefiegerä ber
3Iusfprucf) , Gäfar t^at ats er nad^ langem
wetcfien , 2ttemannen (f. Aur. Vict. epit. 47,2), Gruterinscr.
Räubern über öen 9iubicon 5U ge^en fic^ entfcf)IoB), 159, 7. - San.: a) Alemannia (Alam.), ae, f. ba§
Suet. Caes. 32 pgf. judice fortunä cadat alea,
; Sanb ber 2ttemannen, Sttrnmnmen, Claud. I. cons.
Petron. poet. 122.'v. 174. II) übtr. üb^. bas — , Stil. 234 u. f. — b) Alemannicu», a, um, alemon»
(Bettttöf wc5I» bas 9iififo, bie.®efa6r, Ungetoif ^cit bes nifc^, tentoria, Amm.
27, 2, 9: u. Seiname bc§ G<in
^lusgangs, ber bUnbe Sufali, bas Uxnlt (Sind, bas racalta als 33efieger5 ber 2ttem., Spart. Carac 10.
aBognie, vitae ac rei familiaris, Varr.: belli, Liv.: - fer)-(. angef. b^i Prise 1290 P.
Alemannica
dare in aleam tanti casus se regnumque, Liv.: alea Alemon m. (A/.riu otr) Sater bes 3)lg=
, önis , ,

inest in alqa re, Cic, alci rei, Ov.: in dubiam im- fcetus, (Erbauers Pon Groton, Ov. met. 15, 19. -

229 Alemona Alexander 23a
^av. Aiemönides , ae, m. CiXrjjuoviJrjg) ber , 7, 68. Vell. 2, 47, 1. Flor. 3, 10, 23. PI. 34, 17
atemonibe i©ol^n bes 2Uemon) o. 23Jt)fceIu§, Ov. , (48), 162.
met. 15, 26. AlcMus, Halesus.
f.
Jll^möna (Alim.) ae, f. röm. Sd^u^göttin u.
, Aletrium (Alatrium), ii, n. uralte I)oc^ge(egene
^^äi^rerin ber garten Seibeäfruc^t, Tert.de anim. 37. (Stabt ber .^ernifer in Satium, fpäter röm. (Kolonie
&l£o, önis, jn. (alea), ber fein ganje§ Xiid^ten u. u. ^unicipium (municipium Aletrinas), j. Alatri,
^rac^ten auf baä Sßürfelfpiel 3iic^tenbe, ber @<>iel. Orelli inscr. 3785 (Aletr.). Gromat. de colon. p.
fü^ttge, ber ©pictcr, Naev. com. 118. Catull.29,2. 230, 7 ed. Lachm. ob. p. 102 ed. Goes. (Alatr.)
;
Tert. fug. iu persec. 13. griec^. (AkÜToiov) bei Plaut, capt.4,2, 103 (883).
äles, itis (ala), ,,ma§ ^^lüget f)at u. fie braucht" - 3)aü. Aletrinas, atis, alettinottfc^, municipium,
(ttJä^renb alatus nur = „mit§(ügeln oerfe^en''), I) (f. üor^er), Cic. - ^;piur. fubftu., Aletrinätes, ium,
adj. gcffüflclt, beffügelt {b. Xid^t.) 1) eig.: alites , m. bie Sinn), uon 2tl., bie 5llctrmatcn, Cic. u. PI.
angues, Pacuv.: al. Avis (aioXog ÖQvig), Cic. Arat.:
alite currii vehi, Sen. poet. - bef. r». mt)tt). 2Befen,
Pegasus, Ov. Deus, üom gjtercur, Ov.: puer, u.
:

3(mor, Hör.: Fama, Claud. —


2) poet. übtr., wk 2. Aleus, f. Alea (Minerva).
Jeflüflctt = f[üd^tig,fcönca, raf^, Auster, Virg.: passu Xlev&s, ae, m. (AlEvag), ein ^iac^fomme beä
alite,Ov. alite plantä,Sil.: imago.flüd^tiges Xraum=
: §ercu(eö, ber fid^ i^ariff aö
bemächtigte eä graufam
bilb, Sil. —
Il)subst.: 1) f. {\mv bei 2)id)t. aud) m.), öon feinen eigenen Trabanten
be^errfc^te u. enblic^
,

ber fßo^ti (u. jioar von gröfiern -Bögeln, roä^renb avis ermorbet rourbe, Larissaeus A., Ov. Ib. 823: san-
ber 3Soge( übt). = 2nieä wa^ ^lüget u. ^^-ebern ^at u. guis Alevae, ber X^eff alier Scopaö, Ov. Ib. 511.
@ier legt, volucris jebeä jum ^^liegen fät)ige öef^öpf ,
alex, f. alec.
ba^. auc^ ein geftügelteö ijnject), a) im 3(I(g.,Lucr., Alexander, dri, m. {AWiaviSoog) im 3llter= ,

Varr. u. 2(. : matutinae, Prop. alites villa-


alites : t^um pufig uor!ommenber -Diännername, unter bem
ticae, ^ofgeflügel, PI.: temporaria, ©tric^ooget, PI. am befannteftenfinb : I) ^axx^, ^So^n bes '^riamuä,
— b) insbef. «) von beftimmten 5ßöge(n, Jovis al.,
: ber ben -Ramen Alex-ander (l-lW^avÖQog = 3Jiän=
Virg. u. Ov.: regia al., Ov., al. minister fulminis, ner befc^ü^enb, v. dvrjQ u. aXt^o^ai) fpäter erhielt,
Hör., flammiger al., Stat al. digna Jove,Manil.,, weil er bie 3fläuber »ertrieb u. bie .r)irten befd)ü|te
aUeö.3(b(er: ebenfo(a{Q©eftirn» b(. ales, Cic. Arat. (ügl. Varr. LL. 7, 5. §. 82), Enu. trag. 74. Cor-
46 sq. - Phoebeius ob. Phoebea al., v. dlaben, Ov. nif. rhet. 4, 30, 41. Cic. fat. 15, 34: ba^. A.Paris,
u. Sil. - avida al., o. ©eier, Sil.: u. \o bl. al.. Hör. PI. 34, 8 (19), 77. —
II) aieyanbet »on (baf). mnä
cann.3,4,78. - al. longaeva ob. Titanius, Claud., Pheraeus),burd^ feine (^raufamfeit berüchtigter ^9=
al. Gangeticus, Auson., u. -^^öntg. - Chaonis al, rann in X^effalien (reg. v. 370—357 v. (£l)r.), ber
Ov., ob. al. exterrita, Vrrg., ob. al.Cythereia, Sil, burc^ feine @emaf)lin X^ebe u. beren Srüber er=
ü. ber ^aube. - Daulias al., o. ber'^rofne ai^^lad)^ morbet tüarb, Cic. de off. 2, 7, 25. Xep. Pel. 5.
tigatl, Ov. - Junonia al., ö. '^fau, Ov.: u. fo alitis III)9lU)ronbcrI., So^n beö 9Jblofferfürften 9ieopto=
eximiae cauda. ^fauenf^raanj Mart. - imitatrix , lemuö, Sruber ber Olgmpiaä, u. fo D^eim 3lley. be§
u. rara al., v. ^apaget Ov. - sacer, §abirf|t (lüeit
, @r., gelangte burc^ öülfe ^^ilippö, an beffen §ofe
ju benSßeisjageuögeln gehörig), Virg.: rapacissima er erlogen roorben mär, jur .»^errfc^aft über hie ^}Jio=
et famelica al., v. J^aubenftö^er, PI. -Phasidis al., loffer in Gpiruä (312 v. G^r.; hai]. Molossus gen.),
t). ^afan, Stat. - cristatus al., ü. önfjn, Ov. - Pal- !am burc^ '^errat^ um (326 y. G^r.), Justin. 8, 6;
ladis al., d. ber 3iac^teule, Ov. - vasta al., u. <Strauf[, 9, 6 sq.; 12, 2. Liv. 8, 3 u. 17 u. 24 ug{. mebni)X'^ ;

Claud. - Caystrius al., ö.(Sc^iDan,Ov.: u. fo albus 9töm. Öefd;. 3. e. I^i6ff. —


IV) Sllcyanbec bcc ®ro«e,
ob. canorus al., vom fangreic^en Sc^raan {in hm <So^n ^^^ilippä üon ber Olpmpiaö geb. 356 geft. , ,

ber2)ic^terfid) t)eriuanbettbenft),Hor.: bai). gerabeju 324 0. (li)V., reg. feit 335


ber, nac^bem er
v. (£^r. ,

ales für „(Sänger'', Maeonii carminis al., (Sänger feine abtrünnigen •)iad;barn ge^üd^tigt ^atte, hm
bes mäonifc^en (b. i. ^omerifc^en öelben=) ©ebic^tä. fc^on üon feinem 35ater uorbereiteten ^eereojug ge-
Hör. —
/5)inber2lugurfpr., alites =33ögel, bie burc^ gen baS fc^on uerfallene ^erferreid) auöfüljrteu. alä
h^n „^tug", bagegen osciues = 3>öge(, bie burc^ bie glüdlid^er (gröberer baö macebonifc^e 3icic^ biö jum
„(Stimme" bebeutfam bem SUigurium bienten (vqI '^nbuä auäbe^nte; fein Seben oon Curt. bejc^r. ; ogl.
Fest, p.197,11. PI. 10, 19, 22. §. 43), Cic. u. 3(. - Justin, lib. 11 u. 12. Liv. 6, 16 sqq. 2)ro9fen, GJefc^.
bnf}. ales (tüie avis) poet. = SSBa5tjcicöen, tßoröcbeu* Sdejanberö beä ör., 23erlin 1833. Cornelius —V)
tung, bona secundä alite, Catull. u. Hör.: po-
ob. Alexander, f. polybistor. - Jtä* ^oi^m Alexandrus
tiore alite, Hör.: mala ob. lugubri alite, Hör. — bei Charis. 64 P. (ol)ne Seleg) 3d;reibung Ale-
:

2)ber®eflüöette, o.@öttern ob..'geroen, Tegeaticus xanter auf älteren 9Jionumenten ju ^Jiom nad) (^uint.
al. u.impigeral.. Cylleniaprole's, ü.9[ltercur, Stat. - 1, 4, 16.
aureus al., v. ^^erfeüö, Stat. -aiS*®pifc^ gebe^nter 3;aüon abgeleitet: A) Alexandria ob. -ea, ae,
Genit. Plur. alituum, Lucr. 2, 928 u. a. Virg. Aen. y. {klt^ävi^oHfc über bie im claff. Xiatein iüal)rfc^.
;

8,27.Manil.5,370. Stat. silv.1,2, 184: u.fpäterin gen), ^orm -ea f. ?Jlabüig ju Cic. de lin. 5, 19, 54.
^ßrofa, Amm. 19, 2, 12. - Heber baö gramm. ©e- 3^raf. 5U Liv. 31, 43, 5: ugl. Prise. 588 P.), 3iame
fc^tec^t f. 9ieue'ö ^otment. 1. @. 634. Surm. ^u oieler uon älleranber bem Ör. auf feinen ^ügen ge^
Phaedr. 1, 13, 8. p. 33. grünbeter Stäbte, oon benen bie befannteiten finb:
Ale§a, f. Haiesa. 1) Alexandria in 3legi)pten, aud) mit bem ijein.
Mesco, ere (*aleo ü. alo, roie pendeo o.pendo), Magna, im ÜÜeftcn ber canopifrf^en ^Jiilmünbuug (332
jcrontoo^fen, gebet^en, Lucr. u. Varr. 3^gl. Öad^m. 0. (£^r.) erbaut unter hcn '•i>toIcinäcin .»oauptftabt
,

3U Lucr. 2, 1130. beö JHeic^ö u. 'Kefiben^ prad)tltebenber u.' funftfin^


Alesla, ae, f. (AkeaCa) , Stabt ber 9J?anbubter niger i^önige, .'gauptfi^ ber uon biefen Js-ürften un*
im lugbun. ©allien, in fe^r fefter Sage auf einem gemein begünftigten 3i}iffenfrf;aften unter hcn Mö= ,

33erge, üon Gäfar abgebrannt, fpäter lüieber auf- mern g}iittelpunft beö äüeltbanbclö, luegen beo bort
gebaut, im aJlitte(a(ter St. Reine cV Ali-se, aber ^crrfd)enben ^ujus u. beö bamit oerbunbencn an^
fc^on feit bem 9. ^ai)xf). mieber Ruinen, Caes. b. G. fc^iüeifenben idebcn^ hex '-öciooljuer berüchtigt noc^ ,

b*
231 Alexicacus algus 232

i. Sllcranbrtfn Shimierike PI. f), 10 (11),


ii. tüvf. , Lat. 2, 2G7 («o. 125). ^iJgl. Wernsd. Poet. Lat.
&J. Ciirt. 1 , 1 .s7/^y. Amni. 22, IG, 7 .sqq.
8 (33), min. T. 2. p. 28.
Cic. de tili. 5, V,), 54. Ilor. carm. 4, 14, 35. 2) — alga, ae, /'. I) üÄeerötaö, Oeftotifl, bei ben ©rie-
Aloxaiidria 'l'roas, aiid) bl. Troas c^cn. fübl. uon ,
d)enqvxog, umfaßt mehrere 2(rten löouon eine ,

2:roia an bcr .Hüfte, ^uv .^oit bor ^Körner von bio'cii {FncuH vetücidoHiis, L.) um CSreta 3um3iotI)färben
iiH'iV'" il)ver '.Hnhnm^lid^fcit icl)r bet^ünftiijt ii. qcljo biente, PI. 32, (;(21), GG. c.f. fucus. 2)aQ uom ftür
bcn, Liv. 35, 42; 37, 35. Cic. Ac. 2, 4, 11,'abcr mifd)en 'JJieere auögemorfene bebecft bae Ufer, Tur-
fpntcr bl. CSolonie, PI. 5, 30 (34), 124. 3) Ale- — pil. 23 Val Fl. 1, 252, n. lüorb jur 33ebedfung ber
xandria in 6yiien, u. siönr in'^ievia 5H)ifcf)cn ^ffuö "Öaumiüurjeln gebrandet, Pallad. 4, 10, 2, nur in
u. Ülntioctjicn j. Alexnixl reite ob. Scdiidcrone, ljüd)fter ::)iotl; 3U '-Bief^futter, Auct. b. Afr. 24; bat).
PI. 5. 27 (22) ill.
,

,

4) Alexandria Arion, b. I). a(9 fonft unbraud)bar u- luert^loö, alga inutilis,
im X^iiibebcf am 'Jliiffe iUriuö (^-craf)) u. (xn
9lrier, Ilor carm. 3, 17, 9; u. fprüd_)iu üon etwas 2ßert^=
bor aro^en (Savauanenftra^e nad^^nbien, j. llerat. lofem, vilior algä, Virg. ecl. 7, 42. Ilor. sat. 2, 5,
PI. (3, 17 (21) Gl. u. G, 23 (28), 93. Amm. 23, 6,
, 8. —II) nieton. bie ®ecfüflc, algae inquisitores,
G9. — 5) Alexandria in 3(rac()ofia, aucf) Alc-an- Juven. 4, 48 sq.
,

dropoUs gen., j. Kandahar , Anini. 23, G, 72. — a]gen§i8, e (alga), n>aö ffd^ im SJteerfltofe ouf-
G) Alexandria ad Caucasum, am itveu^iuecje 3iui= l&ärt, baüon lebt, genus pui*purarum, PI. 9, 37
fc^en ^(riana, .^nbien u 'i^actvien , am -liJeftabf^ancj (Gl), 131.
beöSd^neeöebivijeö, iücid;eö cjeijen ^JMlJ. bie tnbijd;en alg^o, Äölte enH)ftnben, öon ber Ädite
alsi, ere,
:^änber bec^venjt, jel^n 9Jcetlen von bem f)euticjen leiben, frieren (Ögf^ acstuare, sudare), Cic. u.2(.:
,,(Sabni", PI. G, IG (18), 4G. Ciirt. 7, 3 (14), 23.— puer sudavit et alsit, Hör.: übtr probitas lauda- ,

7) 6tabt an ber S^ereinicjung bes Slcefines unb ^n= tur et alget, u. friert, ftirbt nor Kälte, b. i. tüirb
bu5, an ber Stelle bes Ijcutigcn Mittun Kot, Curt. nid;t gepflegt (loir 9lorblänber fagen: mu^ barben,
9, 8 (3D, 8. —
8) Alexandria ultima Cdl. la/axi}), ftirbt .»pungerö), Juven. 1, 74: poet.,algentestogae,
5(Ieranber6 äu^erfte (^rünbunc; am :^ajarteö in fo abgerieben, ^a'^ bie, iüeld)e fie tragen, frieren
(Sogbiana, lual^rfd). baö je^ige Khodjend, PI. 6, 16 muffen, Mart. 12, 3G. - t)ai). Partie, algens - al-
(18), 49. Curt. 7, G (28), 25. Amm. 23, 6, 59. (jidus, von falter 3^atur Falt (@gf^. calidus) , lo-
,

B) AlexandreuH, a, um Cd).s^iiv^Q€iog), alt- ca, PI.


jranbrtntfc|>, tjon 9l[c;ca«fcrfcn , literae Cic. ad Att. , algesco, alsi, ere (algeo), bas (^efü^I ber Äälte
11, G, 7. betommen, ftc6 etfölten, ne ille alserit, Ter. ad. 1,
C) Alexandrinus , a , um , a[eranbrtntf(^ , »on 1, 11 (36). - u. üon 3)ingen, vites quum alsere,
arcyanbrtcn, 1) in 9(egppten, rex, Ä. von 2(egi)pten uom fyroft kio^n PI. 17, 24 (37), 226: u. poet.,
,

C^tolemäuö Sluletes) Cic: vita et licentia, auö^


, rabiem flammarum algescere cogit, fid^ abfüllten,
jd)ipeifenbeö Seben, inie e§ in 3(fejanbrien Ijerrfd^te, Prud. apoth. 142.
Caes pueri, Petr., ob. deliciae, Quint a(ej. (ob.
: ,
Alg^idensis, e, f. Algidus.
agi;pt., alfo 5JioI)ren=) BUavax, ein ^njuSartifet ber 1. algidus, a, um (algeo), üon kalter 9^atur,
cHömer navis, ein (Sdjiff ber oon Sluguft errid)teten
: fdlt, nix, Catull 63, 70: algida (regio), Naev.
ägypt. ^anbelsflotte, Suet. u. Sen.: bellum, (Säj'arö trag. 69. - '^av.
^r. in 2legr)pten nad; ber pfjarial. Sc^tac^t, Cic. - 2. Alg^idas i, rn. {sc. mons), eine 33ergrei^e in
^(ur. fubftü., Alexandrini, orum, m. bie (Sinn), üon Satium üon Xuäculum u. 33eliträ gegen ^ränefte
— 2)
,

2(Ie£anbria, bie Sltcjcanbriner , Cic. u. 21. üon bin, ein rauher (Hör. carm. 1, 21, 6. Fronto ad
2ner. Xroaö {obcn no. A, 2), laurus, PI. M. Caes. 2, 9. p. 54 ed. Rom.), aber trefflid) be-
Alexicäcus, i, m. {a.Xe'^(y.cty.og) , 2l6n)c^rer ht9 rcalbeter u. roeibereid^er (glrid^ (Hör. carm. 3, 23,
2?öfcn, e. S3einame beö öerculeä, Lact.
5, 3, 14. 9 4, 4, 58), uralter ©i^ beä ^ianenbienftes (Hör.
;

älexipharmäoön, {(ika^Kfäoiuay.ov) ein i, 71. , carm. 1, 21. Hör. carm secul. 69), j. MonteCom-
©egcngift als '^räferoatiumittel gegen SSergiftung, patri; bef. befannt aB (Sdfiauptal ber 5^riege mit
P1.J21, 20 (84), 145. benSIequern, bie üon ^ier auö geiü. ii^re ßinfälle
Älexist idis, 3(cc. im u. in, Sßoc. i, m. (2iXe'^ig), inä röm. (^iebiet machten, Liv. 3, 2 sqq. - 2)ao.: a)
I) e. j^-reigelaffenerbeö Sttticus, Cic. ad Att. 5, 20, Alg^idum, i, n. fleine fefte ©tabt ber 2Iequer auf
9; 7, 7, 7. —
II) ein Sflaüe bes 2(ftniuö ^:pomo, ämm ber ^erge genannter 9ieil^e, lua^rfc^. heim
Yirg. ecl. 2. 1. u. 2 6 u. 19. Prop. 3 (2) 34, 73. je^igen Cava, Liv. 26, 9, 11. Flor. 1, 11, 6. —
b)

, ,

III) an^ X(;urium in (^ro^griec^enlanb ein ,


Aigidui», a, um, atßtbifc^, terra, ber oben genannte
S^erioanbter beg 5^omi3bienbic^ter5 9}knanber, 3^^^" otrid), Ov. fast. 6, 721: secessus, üon Sanbl)ttu=
genoffe Sdejanberö bes &i. einer ber fruditbarften , fern auf bem 3(Igibuö, Mart. 10, 30, 6. c) Al- —
^id)ter ber mittlem attijc^en Äomöbie, Gell. 2, 23, gidensis , e, tiom 3l[(^tbu§ auf bem ^tgtbu^ ipad^* ,

1; 4, 11,8. fenb, genus rapliaui, PI. 19, 5 (26), 81.


Alfenus, i, ni. [nac^ Drelli üiell. richtiger Al- Alicarnassös etc., f.
Halicarnassos.
feniiis, aber Alfenjus ju jprec^en] t)oUft. P. Al- ,
algificus, a, um
(algeo u facio), frieren mo-
ten. Varus, an^ Gremona, erft ©i^ufter bann an^ ,
^cnb (ai^j Ueberfe^ung beä ariftotel. ^vxQonoiog),
c^efeljcner ^wnft, «Sd^üler be§ Serüius ©utpiciuö terror, Gell. 19, L §. 4.
r)hifu§, unter 2luguftuQ 755 a. u. c. (5onju(, njegen alg^Ör, öris, m. (algeo), bie Äölte, l)subj. = \ia^
feiner claff. Satinität gerühmt, Gell. G, 5, 1. Paul, (^efüf}I berÄälte, bas ^frieren, ber Sroft, Plaut., Sali,
dig. 1, 2, 2. §. 44. Hör. sat. 1, 3, 130 (baju Wei- u. 2(. (auc^ nad) Charis. 23 P. , bei Cic).
, II) —
chert Lectt. Yenus. p. 48 sqq.). ohj. = ber Sroft, ber frieren ntad^t (=frigus), inigni
AlfiuH, ii, in., vorn, ^-amilienname, unter bem gignier algor, Lucr.: u. ^lur., hibernis algoribus,
befannt finb: I) C. Alfius Flavus, g-reunb bes Gt= bei äßinterfälte, =froft, Plaut.
cero, Cic. Plane. 42, 104. II) ein berüchtigter — alg^öMus, a, um (alga), öott SJteetgtaö, mitWteet*
-Jßuc^erer §u Sfiom, Hor.epod.2, 67, beffen ©prüd^-- flraö (Seetonfl) bebecft, =5ewoc§fen, litus, Auson.
röort raar: vel optima nomina non appellaudo ep. 7, 42. - ^iur., fubfty. algosa, orum, n. mit, ,

iiunt mala, Col. 1, 7, 2. — III) Alfius Avitus, ein gjleergraö benJad)fene dJegenben, PI. 32, 9 (31), 95.
(rpigrammenbicöter auo ber aiiguft. 3^it, Anthol. algüM, üs, m. voxcia'ii=algor (ro.f.), Plaut. u. 21.
233 alia alienatio 234
1. »liä, Ade. (alius), sc. via, auf anberem SBcgc, trab, am anbern
... am brüten >c., Liv.: hie sege-
Liv. u. 31.; üg(. %ahxi 511 Liv. 21, 56, 2. tes, illicveniunt felicius uvae, arborei foetus ali-
2. Alia, ae, /". f. AUia. bi, Virg.: hie clune, alibi pectore
laudatis, PL:
Aliacmon, j. Haliacmon. fogar alibi deinde, Curt. 7, 4 (18), 26 sq. - ali-
. . .

äliHS (s-c. nnbern geft


vices) , ^<:Zi;. , I) ju einer bi alius ob. aliter, ber (Sine $ier, ber 5lnbere bort:
(als ber je^igen), ein anbetet 5War, fonft, fowofjlüon ber ©ine auf biefe, bfr Slnbere auf jene SBeife,
Lucr.
ber 3iifunft, alö üon bei- ^ergangenljeit sed alias , u. Liv. -
atque alibi, ha^ eine mal bier, boö
alibi
jocabimur, Cic: si non quaeret, nullus dixeris, anbere ^x<xi bort, PI. - mit 3legationen nee alibi. ,

alias ut iiti possim causa häc integrä, Ter. - im \ irg.: nusquam alibi,Cic: nee usquam alibi, Cic-

@g|^. üon nunc u. bg(., sed alias pluribus: nunc alibiquam, oergleic^enb, anberönioat^, gem. mit ber
etc., Cic: quare placeat alias ostendemus; in ^3legat. non, nusquam etc., nirgenb anber« oI§,
Liv..
praesentia etc., Cornif. rliet.: «//«6- imperare so- PI. u. 2t. —
II) übtr.: l)in anberen 3>in(ien, in titoa^
liti, tum etc., Curt.: siimpetro, quid aZ/a^- maiim 5(nberem, jiomtf. Liv. u. 21. 2} oon ^sei-fonen,
,

quam hodie has nuptias? Ter.- üerö. si quan- fieri bei iemanb 5lnberenr, Ter. u. Liv. —3)
für aliomiiu,
do alias, Suet. si umquam alias ante Liv. si : , :
fonf^, PL u. Curt.
quando umquam alias ante, Liv.: non umquam älibilis, e (alo), I) act. fa^ig ju näl^rcu, na5r=
alias ante, Liv.: numquam ante alias, Liv.: num-
quam alias. Hör.: si umquam alias tum profecto,
$aft, lac, casei, Yarr. r. r. 2, 11, 2 u. 3. II) —
2)ass. frt^ig erniifjrt ju lüeibeu, reicht ju nüfiren, •
auf-
Cic. -u. saepe alias, Cic: et saepe alias tum etc.,
jwjfeben, (pulli) alibiliores tiunt, Varr. r. r. 3.
et maxime, Cic: quum saepe alias, tum nuper, 9, 14.
Cic: et saepe alias et nuper, Cic: neque tum so-
jilica (hälica), ae, f. @pe(tflraupen (loie ptisana
lum, sed saepe alias, Nep. - semper alias, fonft
= (SJerftengraupen), Cels. u. pi.-u. ber hatam be-
immer, Suet.: raro alias, Liv.: non alias, fonft nic^t,
reitete %vant, ©petttranf , ®pertmuf (üg(. sorbitio
ju feiner anbern ^ixi, Liv. - alias alias, bo§ eine . . .

alicae, Cels.), Sen. u.2(.: bafj.


im JÖortfpiet, mitte-
SWot ... X>a^ anbete SWol, 6alb ... 6alb, non potest
bat Umber aliculam mihi pauper nunc misit ali-
quisquam alias beatus esse, alias miser, Cic: alias :

cam, factus est enim dives, etiua (mit einem an-


. ..alias. . .alias, PI. 7,
(56), 55 188: utermalu. fo
bern Sßortfpiel) ,,arm fd)icft er einen AUantel, jet^t,
Cic. de inv. 1, 52, 99: alias . . . plerumque, Cic:
uiet( er reicf) ift, 9J{anbe(n", Mart. 12, 81. - ^Jtbf.
interdum alias, Cic: alias
. . . . . .alias saepius . . .

aliciim, i. n. u. älic6. is, n. {u).i'^\ Charis. 32,8


ob. aliquando, PI. - "iia^ ^roeite 93ial ausgelaffen,
ed. Keil.
PI. 26, 3 (7), 13. - alias aliter, 6alb fo, 6olb an»
f.
berö, Cic. - alii sunt alias, bnlb fo baU> anbers ge=
alicacabum, i, n. {c'c/.iy.cr/.aßov) , mu -.^flanje
mit betäubenber straft mie "t^m Cpium Theou.
finnt, Cic ad Att. 16, 11, 7. - alias aliud, 6alb btee , ,

6olb jene«, Cic: u. fo alias in aliam rem, Cic. — Prise 4, 1.


alicäriiis, a, um (alica), „3U benSpeltgiaupeu
II) it6tr. 1) no^ einer anbetn <St\it ob. 3*!id&tunö,
:

gef)örenb", fitbfti).: a; alicarius, ii, m. Der ®pelt=


onberSttJo^in^ onber^ttjo, alias üuere coepisse, Gaj.
dig.41, 1,7. §.5: si alias aditum non habet, Paul,
j^raupennmlter, Lucil. b. Charis. 75 P. b) alica- —
ria, ae, /". eine gemeine 2>irne, lüetc^e uor benopelt^
dig. 10, 3, 19. §. 1: fures ab eo non inducti, sed
graupenmü^(en fa^, Plaut. Poen. 1, 2, 54. ä^g(.
alias ingressi, Ulp. dig. 47, 2, 40: bt(b(., alias ac-
Paul. Diac. 7, 18.
cipere alqd (anbers auffaffen), Ulp. dig. 33, 8, 8.
älicaHtrum, i, n. (alica), eine STrt 3)infel, ®om=
§.8 (in ben früher ^ter aufgeführten Steifen Cic. de
merbinfel, ital. Marzolo (weit er im ^Viär^ gefäet
fin. 1, 7. PI. 24, 14 [75]
3, 123. Justin. 4, 1, 9 ,

luirb), Col. 2, 6, 3 u.
rairb je^t nnber§ getefen; Cic ad Att. 16, 11, 7 ift f.

artberö 311 erfläreu, f. oben no. I). 2) ^zi onberen — älic^, f. alica.

©etegcn^eiten, fonft, sermone Graeco alias proni- alicilbi, Adv, (aliquis u.ubi), irgenbmo, si sal-
ptus et facilis, Suet.: vir alias doctissimus, Macr. vus sit Pompejus et constiterit ah, Cic. - hie al.
— 3) fonft, ü6rfgen§, pomum ipsum alias nonman- parare, Cic: hie prope adesse al., Ter. - iDieber=
ditur, PI. Homerus multus alias in admiratione
: tjolt: utal. Obstes tibi, al.irascaris, al. instesgra-
Circes, PI. —
4) non alias quam, au§ Feiner onbern vius, ba(b balb . balb, Sen.
. . . . .

Urfa^e, unter feiner «nbern 2?cfcinp,nn(?, in feinem an« älicnla, ae, /'. (Deiaia. x>. cü.Xt^), ein fur5er
bcrn Solle, ülö ni^t nnber^, al§; u. non alias nisi,
; leichter Uebenüurf, ber mit einer Sc^naUe ob. Span-
nic^t onbcrS, al§ wenn nid&t, non alias magis suä ge über ber rerfjten Schulter befeftigt mürbe, unb mit
contumelia indoluisse Caesarem ferunt, quam ^mei oertängerten .Sipf^^''^ längs ber 2d)enfe( fjera5=
quod etc., Tac debiiitatum vulnere ja- : . . . fiel, ber Sipfetmantel, Petr., I\Iart. u. 21.

cuisse non alias quam simulatione mortis tutio- alicum, f. alica.


rem, burd^ nichts fo ftdjer als buudj h^w Scf)eiu bes aUciinde, Adr. (aliquis u. unde), irgenbrooßcr
Xobes, Curt.: non alias (unter feiner anbern 33e= (f. Cfann
]n Cic. de rep. 6, 25, 27. p. 4IU), L eig.:
bingung) exsistet heres exsubstitutione, nisi etc., venit meditatus al. ex solo loco Ter. aut dece-

, :

JCt. —
5) im ^wriftenlatein, auf anbere SBeife (ali- dere nos al. cogit aut prohibet accedcre, Cic
ter), Ulp. dig. 33, 8, 8. §. 8.-ai^pi- bte93ebeii= II) übtr., irgenbrwolier, ai = »on irgenb 3emanb al. ,

tung anbertnörtö fenne ic^ feine Stelle, f. ob. 311 ao. sumere, al. exorare
itomif. al. qiiae- mutuum, :

II, 1 über Cic. detin. 1, 3, 7 etc. rere, audire, Cic. —


2) =öon ob. in trgrnb CPtroa^,
älibl, Ade. (alius) I) (tnber^roo = on einem on- , Ter. 3, 1, 6 (286), Cic Tusc 3, 34, 82 iba
Hec
beren Drfe, anberronrfö, fonfl nod^, St. Hicine nos gegen 1, 23, 53 jei^t aliundei.

habitare censesV CA. übinani ego alibicenseam? alid = aliud, f. alis.


Plaut.: rarum alibi animal, Curt.- alibi alibi . . . älicnfifio, önis, f.
lalienoi, Li Die CFntfrembunfl,
(auc^ noc§ mef)rma(ö), an bem einen rrte...on bem A I ta^ SBeggeben einer 3ad;e alo
ai^ geric^tt. t. t ,

anbern, 6ier .. . bort = hie illic; 'iiai). auc^ 51110. . . . (S'igentf)um an einen 2Inbern, bie <?nt. ob. »erdu-
hie ob. illic alibi, 523. alibi pavorem, alibi gau-
. . . «erung, Sen. u. JCt. -hai). al. sacrorum. bie burd)
dium ingens facit, Liv. alibi primum alibi po- : ,
einen fingirten ^-üerfauf bemirfte (fntäufu'rung u.
stremum agmen, alibi etc., a\\ einem £rte bei* %ox^ Uebertragnng ber s(/rrft (jcutilic'" nn eine nnOerc
235 alienigena alienus 236
gciis, Cic. or. i'2, 144 u. i\ -- B) übtr.: 1) bieCfnt» nos alienavit. Ter.: ne quis quem civitatis mutan-
frembunfl Dco Oicniütl;o von ^^nibm., öcm nmn por dae causa suum faceret neve alienaret, Liv.: an
I)cr anljiiu^, bic C^ntftrnunft, bcr Slbfatl, alcjs ab al- pro non natis sint habendi, qui a familia sunt
qo, Cic: Vonsuluin, Cic. exercitus, Caes.: t>al). : alienati? Quint.:bal;. frfierjl;., turne alienabisnum-
Tac.
bie Mbnriflunn, in alqiii, 2) abi inebic. t. t., — quam, quin noster sim (fagt Sofia jum SJlercur,
al. nieiitis. Mo ©dftf «oBwr frnBfit ©rftnnunft«- ob. , ber fid^ für Sofia ausgiebt) b. i. bu foKft mid^ ge=
,

©fwuftlcnflffit, Cols. iTac anii. *J, 24 = liserftan lüifj nie jum 3'i'«-'mben mad)en in unferm i?aus, Plaut.

fnbei* UHil;r)ct). bort un


(^i'oabuH'iVnljcit, 'll^a(;u)inn Amph. 243 (39*)).
1, 1, —
c) als mebfc. t.t.) alie-(

iici;tcr ,3ii)a{^ ) ^iipperb.


(St.p: u. baff. bl. alie-
5. iiari, itörper u beffen ^fieilen = abfterben, inte-
x>.

natio, Seil.- II) (fpättat.) bic 2lf nbrrung, frcqueus stina, Geis.: corpus, Sen.: u. Partie fubftü. alie- ,

al. capitis, l;äufit;e2(enb.ber:!^niu' beöMopfeö,Cael. nata, orum, n. abgeftorbone lieber, PI. ®


d) alcjs —
Aur. acut. 1, 3, 37. nientem,:o'"i>ö.^-KerftanDob.Sinnebetäuben=^mb.
jllienlg^niiv ae, m. (^alienus u. geiio = gigiio), um feinen ?8erftonb ob öon binnen bringen, wa^nün-
onbtrroort^ ßfborfn , auöldnbffcö, frfmb, fubfti). ein «ii^ ob. oerrüctt mod^en, eratopinio, postccnsuram

»:Uu§Iänbfr, ^rembcr (u. jioar l)infict)tlict) feiner (^e- in i 11118 compotem fuissc 8ui (nid^t DÖllig bei ^er=
biirt int Slu^Ianb u. bnbei für immer nuö feiner ur= ftanbe gemefen fei); vulgo Junonis iram ob spoH-
fpriiniilict)en .'oeimntf; gebndf)t, 0gf^. indigeua), lio- atum templum alienassc menteiii (il;n uerrücft ge=
uio longinquus et alienigena, fern lebenb u. fremb= mad[)t l)abe) ferebant, Liv. 42, 28, 12: u.fo abfol.,
geboren, Cic: tcstes ,0gf^. domestici), Cic: ho- odor sulphuris saepius haustus alienat, bringt
stis, Cic u. Liv.: suos deos aut novos aut alieiii- Don Sinnen, mad)t uerrücft, Sen. nat. quaest. 2,
genas coli. Cic - neque viiio alienigena, sed pa- 53, 2 (ugl. §. 1 dementes facit). - Cefter im ^^affio,
triae usunis, Gell. 2, 24. 2 (ugl. PI. 14, 6, 8. §. quorum alienatur mens, bie Don Sinnen fommen,
72: viniim indigena).-fubftu.,quid alienigenaede uerrütft merben, PI.: alienatas discordiä mentes
vobis loqiii soleaut, Cic: ipse alienigena, Nep.: hominum (gang oerblenbeten ©.) eo piaculo corn-
nos alienigeiiae et extemi (C^gf^. illi ejusdem 11a- imtes sui fecisse, Liv. Signum alienatae mentis.
:

ticnis\ Curt. t)on ©eiftesabmefenl^eit, Suet. - bat). 00m 9}ienfct)en


älienig^nus, a, um (alieuus u. geno = gigno), felbft: ahenari mente, von Sinnen kommen, t)er=
frcmben Urfprungö, bnf). 1) aus einanber fremben rütft merben PI. u. Cael. Aur. - u. bef. alienata
,

S3eftaubtf)eilen jufammengefej^t, frcmb= ob. oetfd&ie« mente, Don Sinnen, oom^erftanbe gefommen, t)er=
benortfö, alienigenis ex partibus esse, Lucr. ali- : rücft, roa^nfinnig, Caes.: u. bafür aud^ alienatus
enigeiiis rebus constare, Lucr. II) auSIönbifd^, — mente, PI u. velut alienatus sensibus, mie befin^
:

frenib, al. pisces, semina, Col. sacra Sen. san- :


, : nung^los, mie Don Sinnen, Liv.: alienatus in fe-
guis, Yal Max exempla, Tal. Max.
: bri, pl;antafterenb, Capitol.: alienatus ad libidinem
älienil5quiuiu, ii, n. (alienus u. loquor), I) animo, au^er fid^ uor milber 33egier, Liv. f. t)iele ;

(als mörtl. Heberfe^ung uon cdlriyonia) bas an= 33elege bei 5^raf. 3U Liv. 3, 48, 1.
berö ^eben, als es Derftanben merben foü, bie ane« II) übtr.: 1) im 2111g., ben ©eift, Sinn ron etmaö
gotifd^e JDarflcnung, Isid. 1, 36, 22. — II) ^a^ 3tre= entfernen, abjieben, gegen etioas fremb ob. gleid^gittig
rebcn, YaiT. sent. mor. p. 28 ed. Devit. mad^en, alienatis a memoria periculi animis in= .

äiienitä§, ätis, f. (alienus), mebic. f.^.:I)berin bem fie alle öefal^r rergafien Liv. velut alienato, :

bem menfd^Iidien Hijrper befinblic^e frembartige ab sensu animo, jebemSd^merggefü^l fremb, gegen
<£toff, als Urfac^e ber ^ran!^eit, ber frembe Ä^rper, jebes Sd^. gleid;giltig, Liv.
Cael. Auf. clirou. 5, 4. G4 u ö. II) = alienatio — 2) inöbef. : a) ^mb. ber öefinnung nad^ fic| ob.
meiitis (10. f.), Cael. Aur. acut. 2, 39, 227. ein'em 2lnbern entfremben = obfiofen, mit ^m'b. ob.
alieno, ävi, ätum, äre (alienus), gegen fid^ ob. fid| öeruneintgen, ^mb. abgeneigt«, obf^enftig-, ab»
Rubere fremb ma^tn, cntfrcmben^ I) eig.: 1) int 2lttg., trünnig madöen, gegen f!d& aufbringen u. bgl. , im
weggeben, wegfd^offen, entfernen, oerflofen, tjcrbr«n= ^affio (bef. im Partie. Perf.) ftd^ loöfagen, aufboren
gen, in frembe §önbe ob. ®(\t>alt geben ob. bringen Sreunb abtrünnig werben, abfallen
jufeliin, feinb ob.
(im ^affiü - in ftcmbc -öönbe ob. (Sttoalt gerat^en), ((SJgf^ conciliare, reconciliare, allicere u. bgl.),
mulier alienata est abs te, ift bir genommen, für omnes a se bonos, Cic: alcjs voluntatem ab alqo,
birf) üertoren Plaut.: usus fructus ... jam mihi
, Cic: omnium suorum voluntates {sc. a se), Caes.:
liarum aedium alienatus est, ift mir entriffen,
. . . sibi alqm, Liv., ob, alcjs animum, Yell. plane :

Plaut.: rejiculae sunt alienandae, Yarr.: me falsa alienari a senatu, Cic: voluntate alienati, Sali.:
suspicionealienatum, oerfto^en,3urücf gefegt, Sali.: alienatus ab senatu Aemilius, Liv.: alienatae dis-
urbs alienata, Sali.: u. fo pars insulae prodita at- cordiä (burd^ ^vo.) mentes hominum, Liv.: insu-
que alienata, Liv.: sacopenium, quod apud nos las alienatas (abtrünnigen) ad officium redire
gignitur, in totum trausmarino alienatur, PI. - coegit, Nep.: alienato erga Yespasianum animo,
hat), quum velut occisos alienasset, bei Seite ge= Tac: non vultu alienatus, feine Spur t)on ©nt=
fc^afft, bem SInbticf entjogen r;atte, Justin. frembung (Ungnabe) im ©efic^t, Tac b) alie- —
2) insbef.: a) als geric^tl. t t., eine ©actie (burd^ nari ab alqa re fic^ Don etmas entfernt galten , b.
,

juris cessio» einem 'iinbern obtrcten, tteröufern (u. i. einen natürlichen SSiberwitten gegen etmas ^aben,

5iöar im ftreng jurift. «Sinne [nacf) Paul. dig. 50, es oermeiben, a falsa assensione u, ab interitu, Cic.
16, 67] 10, ha^ tt)irf(icf)e Uebergabe ber Sac^e in de fin. 3, 5, 16 u. 18.
fremben 33efi^ ftattfinbet mos hü vendo nid)t not^= 1. um (alius) in üielen Sebeutun^
nlienitH, a, ,

menbig ber g-ali ift: bol^vendere atque alie-


»erb. gen bem älXor^iog entfpred^enb (cgi. Passoic's
gr.
nare, nic^t umgefe^rt), vectigalia. Yarr. u. Cic: si gr.Wörterb. in v.), einem Slnbern gel^örig, = eigen,
res fuerint usucaptae ab eo cui alienatae sint, fremb (©gf^- mens, tuus, suus, proprius), I) eig.:

,

JCt. b) ein ^inb einen ©üaoen gteic^f. fic^ u.


, 1) im 2lllg.: puer, Ter.: servus, Quint.: conjux,
feiner ^-amitie fremb \v,afi)i\\ aus ber ^amilie »et» , Hör.: aedes (^lur.), Ter.: domus, Cic peeuniae. :

ilofen, in frembe ©ewolt geben (©gf^. alqm suum Cic: aesalienum, frembe^, eutle^nteä ©elb, Sd^ul=
facere, 5um So^ne annehmen ; ogl. 3iu^nf en ju Ter. ben (f. aes no. II, B, 2, a), Cic: nomina, frembe,
heaut. 5. 2, 26. bie Sluslgg. ;^u Liv. 41, 8, 12) ita , Don Slnberen gemad^te Sc^ulben, Sali. mos, Ter,: :
237 alienus alienus 233
opes, Cic pavor, frembe, b.i. ber 2{nöeren^'urd^t,
: me alienior, Cic: homo non alienus aliteris, ein bes
Liv. aber metu alieno an^ }yui-d)t vox Slnbern,
: , Sc^riftiuefens unfunbiger (im Sc^riftent^um
nic{)t
Ter.: alienis pedibus ambulare, PL: edicta alieno nic^t unbetoanberter) Wiann v^ugleid) mit öem :Dop=
formare ingemo, Siiet.: quuin alieua est oratio, pelfinn: ein bem ^rieftragen nidjt frember Wl),
ivmn ein Slnberer bas ^ort ^at Plaut. alienis , : Cic numquamapoetice alienus fui, PL ep. - m.
:

mensibus aestas, in fremben DJlonben (b. i. in betx Dat., alienus alci animus (@gf|. animus in alqm
äBintennonaten) Virg. - sternitur infelix alieno
, proniori. Tac: homo mihi alienissimus, Cic: am-
vulnere, burc^bie einem 3Iiü)ern jugebac^te^Sunbe, bitioni alienus (@gf^. familiaris otio et literis),
Tirg. - fubftt)., alienum, i, n. a) ftembcö ®\it, frcm« Sen. domus bis aliena malis folc^erlei
:
, MnUn
fceö ©{gentium :c. (ögf^- suum) alieni appetens, , (betreibe) abgeneigt, Hör. - m. Genit., domus non
sui profusus, Sali.: largiri ex ob. de alieno, Cic. aliena cousilii, bem ^^i. nid^t fremb, öem ^^l be=
u. Justin.: ex alieno praedari Liv. b frcmbcc ,
— i
freunbet, Sali.: joci non alienus, fein ^-einö uom
(9tunb u. iScfcen, in alieno aedilicium exstruere, Sehers, Ov. - fubftu., vel alienissimus vitae rusti-
Cic: furor aliena vastandi. Sen.: aliena pervade- cae, auc^ öer abgefagtefte Jetnb öes Sanblebenö,
remoiienti, frembes ©ebiet (im @gf|. beä römi= CoL3,21,o. —
b) ü.^ebl. (concr. u. abötr.ögftbn.),
ic^en), Amm. —
c) frembe 2lngclcgen6ett, qui negat ftemb, ftembattig, bem eigenen äöefen ob. ber Se^
quicquam deos nee alieni curare nee sui? Cic. fc^affen^eii, bem ,3uftanbe, bem ^roecte, t)in 35er-
de div. 2, 50, 104: u. ]0 '$Iur. = fcembe angelegen» fjä(tntffennid^tentfptec^enb,wibetfltebenb, ungewohnt,
tctten u. Sntrreffen, aliena curare, Ter. heaut. 1, ungeeignet, unge^ötig, unpafTcnb, unangemejTen unju-
1, 24 (76): aliena dijudicare, ibid. 3, 1, 95 (504). ttägtid^, na^tbeitig,mit etiö. unoctelnbai, «) ahsol.:
— 2) inäbe). : a) ^mbm feiner ^-amilie ob. feiner malis ridere alienis mit bem eigenen äßefen nic^t
.

^erfon ober feiner öeimat^ nac^ ftcmb , «) öer %a= entfprerfjenben ^acfen lachen, b. i. lachen, o^ne ba|
milk, SJernjanbtfc^äft ob. ^^erfon nac^ fremb, fern» man ba3U geftimmt ift = eine gute ^l>Jliene jum böfen
lleßcnb, nttc$ nfd^tö angc^enb, nic^t ocrnjanbt, ntc^t an« Spiele ma^en macf) bem Ijomer. yvad-uoTg yflüv
gehörig (@gf^. mens, tuus, suus, u. propinquus, liD.oToiotGiv). Hör. sat. 2, 3, 72: alieno gaudia
afiinis, sangiiine conjunctus, amicus, familiaris), vultu semper erant, Tal. FL 8, 164. - hanc rem
abfol., ille si me alienus affinem volet, Ter.: beres tractare non alieno loco videor. Quint. - alieno
alienior, Cic: homines alienissimi, joilbfrembe, loco i;lerrüin) proelium committere, Caes. -alie-
Cic - tn. Dat , non alienus sanguine regibus, Liv. na, alieniore aetate, Plaut, u. Ter,; alieno tem-
- m. ah u 2{6(., alienissimus a Clodio, Cic. - fubftD. ,
pore, 3ur Unjeit, Cic u. Liv. i@gf^. suo tempore,
alienus i, m. ein Srember, cives potiores quam
, Yarr.). - suo alienoque Marte puguare, nac^ ge=
peregrini, propinqui quam alieni, Cic: inlongin- löoljnter u. ungewohnter 2(rl, Liv. - aliena verba,
quos in propinquos, in alienos in suos irruebat, uneigentitcfie (ögf^. propria», Cic; u. oerb. trans-
Cic: neu malis alienos adjungere, quam sanguine lata et aliena verba, Cic (ög(. Cic. de or. 3, 39,
€onjunctos retinere, Sali.: etiam alienissimis in 157 u. or. 24, 80). - u. non alienum est m. folg.
capitis periculis amicissimorum officia et studia infinit., es ift nic^t unjroecfmäfiig unjuträglid^ (f.
,

praestamus, Cic: se suaque omnia alienissimis X^eufing. ju Cic. off. 1, 34, 8) , sponte vomere non
crediderunt, lüilbfremben beuten Caes. ß) ber ,
— alienum est, Cels.: u. fo sed non alienum est (eä
•peimatf) nac^ mit ftemb , ou^ldnbtfd^ , Graeca no- ift nic^t ungel)örig, ungeeignet^ rationem hujus
mina aut aliena, PL: arbor ex alieno petita orbe, verbi faciendi Zenonis exponere, Cic: non alie-
PL: domi atque in patria mallem, quam in extemis num esse videtur proponere de etc.. Caes non :

atque alienis locis, Cic. -ü. ^>erf. fubftü., alienus, i, alienum esse arbitror breviter explicare, quae
m. ein Srcmbcr, ein 2tu§lönbcr, tot linguae, tanta mihi Sit ratio etc. Cic. - ncutr. plur. fubfio. =
, ,

loquendi varietas, ut externus alieno paene non nic^t ;^ut 3ac$e ®e6öttgc§, ^tembattigeö, Ungeöcti«
Sit hominis vice, PL: Mc apud me coenant alieni ge§, aliena ac nihil profutura petere, Sali.: aüe-
novem, Plaut. — b) bem i^örper ob. t:)^m ©eifie na dicere i^gf^.dicere quod causae prosit). Cic:
ftemb, entftembet, «) bemiSörper, obgeftorBen, quan- aliena loqui, Üngeljöriges fc^iua^en Unfinn reben ,

tum ejus (Ossis) alienum est, Scrib.201. /S)bem — (ü. äßa^nfinnigeu), Cels. u. Ov.— ^5) m. ab u.3(bl.:

©eifte, öctittt, öettücEt, facient alienos, deliros, navigationis labor alienus non ab aetate solum
Jul. Firm. matb. 3, 6. —
c) ber p^pfifc^en '^efc^af- uostra, verum etiam a dignitate, Cic: dolor (est)
fenfieit nad) ftembattig, toibtig, lit quoque. ut (ne- motus asper in corpore alienus a sensibus, bem
bulai in nostrum quum venit denique coelum, ©efüble roiberftrebenö, Cic: sententia non crude-
corrumpat reddatque sui simile atque alienum lis, sed aliena a re publica nostra. Sali. y) m. —
(,unQ lüibrigi, Lucr.: alienus odor opplet nares, bl. Abi: aut suä persona aut tempore alienum,

Yarr. - nev.tr. plur. aliena fubfto ha^ t?ftembattt= ,


Cic: alienum sibi videri dignitate imperii, Cic:
ge, ber frembartige Stoff (= bns aus ber iOiifc^ung illud autem alterum ahenum esse existimatione
frembartiger Seftanbt^eile entftanbene ^rübe bes meä Cibyratas imperio meo pubhce venari Cic. ,

SBeines), Hör. sat. 2. 4, 57. —


II) übtr.: a) ü. ^^serf.: — J) m.Dat.: cibi stomacho non aheui i^nic^t un^
(c) ber 33Mnung, 2inficf)t nac^ einem Slnbern gleic^f. SUträglidje, Cels.: alieuissimo sibi loco, contra
ange^örig, oon einem 3(nbern abhängig, nid&t fel6fl= opportunissimo hostibus conflixit, Xep. exem- :

iHnbfg, in physicis totus alienus est, Cic. de ßn. plum temporibus accommodatissimum, meis
suis
1, 6, 17. —
ß) ber ©efinnung, Senfart, 9leigung alienissiraum rationibus, Cic: quod maxime huic
u. Sebensart nad^ einer '^erfon ob. ®ad)e ftemb, ent- causae est alienum, Cic. - u. ^ugl. m. folg. o'^tinit»
ftembet, abgeneigt nicöt beffcunbct, fetnbfeUg, »et«
.
moveri et ambulare nisi sanis alienum est. Cels.:
feinbet, gegen fie ungünftig getlimmt, gleid&giltfg non putavi alienum esse meis institutis haec ad
(ögf^ amicus, familiaris, conjunctus), volunta- te scribere, Cic. - t) m. Genit.: aliarum rerum
tes populi, Cic: homo, Cic ex alienissimis sociis : aliena, unoereinbar mit anberen Irrfdjeinungen,
amicissimos reddere, Cic neque solum illis alie-
: beifpiell05,Lucr.: omnia quae essent aliena hrmae
na mens erat nirf)t bloQ bei jinm f)errfc^te eine
,
et constantis assensionis a virtute sapientiaque
©efinnung. Sali. - m. ab u. )äbi. alie-
feinbfetige ,
removit, Cic - u. jugl m. folg. Injinit., quis alie-
nus ab alqo oö. ab alqa re animus, Cic. si est a : num putet ejus esse dignitatis , quam mihi quis-
239 Alienuß alipilus 240

que tiibuil. quid in omni miniere vitae Optimum anbern ^wecf, cupiditatis nomen servet alio, Cic:
et verissimuni sit oxquircre, - C m. ad n. C'ic. hoc longe alio sjjectabat, Nep. - m. ber Diegat., uus-
k(C. an i^eüi'I)un(; aufi: nihil me turpius apud quam alio natus, quam ad serviendum, Liv.: non
liouimes> l'uisset. noque vcro ad istam ipsam u- alio data summa, quam in emj)tionem etc., Suet.
a<tuXttict quidquam alienius >
^UH'cfiuibiii^'n, Cic. jkliöqui ob. allöqnln, Adr. (alius ll. quoi ob.
aa Att. omniuni autcni reium noc (iptia{<
*2, li>. 4 : qui, u. alius u. quoine ob. quiue) in anberer ^In« ,

est quidquam ad opes tuendas quam diligi, uec 1t*t, im Ufbrtflfn, übriflenß, fonfl 1) erceptienal U. ,

((licnius quam timeri, C if. de oft. 2, 7. 23. concejfiu, 1) im engeren 5inne: a) erceptional:
'2. AlienuN, i, m. ]. Allienus. nunc pudore a fuga contineri, alioquinpro victis
alieiitiruH, ii, um, ). lialieuticus. haben Liv. vitiis mediocribus ac mea paucis
, :

Alifae, ÄlifänuM, j. AUil'ae mendosa est natura, al. recta. Hör. b) conce)= —
älig^^r, gera, gerum ala u. gero , ^liißfl föö» fit)
: triumphatum de Tiburtibus, al. mitis victoria
Ttnt, bfnüftfit, li eig.: agmeu. 3"fl öer %oa,d, Virg.: l'uit, Liv.: tiai). uerb. quamvis al., Lucr.: quam-
Jovis nuucius, ^iJiercur , Stat. : Amor , Virg. : ali- quani al., Suet.: quum al., PI. u. PI. ep. 2) ber —
geri Cupidines, Tl., u. aligeri, Sil., bic (^eflü^
bi. begriff üerallgenieinert a) = fonft ou* , fcnfl nec^, :

oeltcn VicbccH•^ötter : al. axis. ber Srndjeniuagen, aufetbem nocb , tot al. uegotiis districtus, Quint.:
Ov. : l'errum, ber befieberte '^^fcil, Sil. — IL poet. ordo al. sceleris patefactus, Tac. b) fonft, über« —
übtr., bfflngeit = fliidjtiij, plantae, Sil. 14,
ic^neU ,
baupt, im aOflenietnen, Asiana gens, tumidior al.
507. - aiär C^jenit. ^>lur. aligemm ift. aligerorum-, atque jactantior, Quint.: Caesar validus al. sper-
Val. Fl 7, 171. nendis houoribus, Tac. - ba^. oerb. et alioqui,Pl.
Jllii, orum, j Elius unter Elis. u. PI. ep. - et alioqui ... et, fcnjcbt übetbaupt ...
älimentärius, a . um alimeutum ,
?ut 9?tt6= alö audb et al. opportune situm
, et transitus eä ,

tuitfl-, ium Untcrbatt lex. 2Ilinientttttonö= flfööttci . est in Labeates, Liv. - u. fo quum anoqui...tum,
biU jt>al)rict) loecjen iNeritieiUinci uon iiebenomitteln lüie über^. ... fo :c., mors Marcclli quum al. mise-

(

an arme '^öürger) Cael. b. Cic. ad tarn. 8, 6, 5. -


,
rabilis fuit, tum quod etc., Liv. c) obnebin,
fonftbei 3piü." res, öetreibeinefen, Amm.: invectio, pbncbtcf, an fidb fcbon, corpus, quod üla (Phryne)

3ufuf)r von '^rouiant, Symm. - jubftü. alimenta- , speciosissima al.diductänudaverat tunicä. Quint.:
rius, ii, m. ,,Criner, bem teftainentl. illimente oer=- non tenuit iram, cujus al. potens non erat, Curt.:
mac^t lüerben", JCt. - hah. bei. alimeutarii pueri gravis al. seditio exarserat, Tac. II) conbitio- —
et puellae, .Hinber armer tSitern, bie an^ £tiftun=^ nai anbern SaOS, im entflegenflefe^ten SaUe, fonft,
,

gen ber röm. iiaiier monatl. Spenben erhielten, ut illorum ofticium est docere, sie horum prae-
Scriptt. liist. Aug. u. luscr. bere se dociles alioqui neutrum sine altero suf-
;

alimentum, i, n. (.alo), geiü. im^tur., bie ?ftah' ticiet, Quint. 2, 9, 3 u. fo Quint. 2, 10, 7 u. ö. PL
:

Tixnc^^mitttl , S^afirung im 2lUg. ber -»lienfciieu,


, I , ep. 8, 8. 1 (Cic. or. 15. 49 u. de legg. 2, 25, 62
Cic. u. 31. : alimenta lactis puero dare, Ov. ber : ira^rfc^. unäc^tes GinfdjiebfeO.
Siliere, Quint.: ber "i^flanjen PL: beo ^-euers :c.,
, aliorsum u. älior8ii8, 3fg3. aus aliocorsum
ignis,iguium, Liv. u. Seil.: flammae, Ov.: conoi- (alioversum) u. aliocorsus (alio versus), Adv. am
pitlris aquas, alimeutanubibusafi'ert. Ov. -übtr., berönjobin, I) eig.: jiimentum al. ducere, Gell.: al.
addidit alimenta rumoribus adventus Attaii,Liv.: grassantes Gell. - mater ancillas jubet aliam

,

famae, Tac. II i
inöbef. ia(o jurift. t. t^ ali-
, aliorsum ire, bie eine f)ier6in, bie anbere bortf)in,
menta. bie^lltmcntc, b f). 3llIeo, ipaö ^um Unterbalt Plaut. —
II> übtr.: 1> in 33e:ug auf eine Sac^eob.
gef)ört u. -^^nianb einem 5Inbcrn verabreicht, luie ^l>erfon: sedid al. pertinet, atque alio in loco di-
(Jltern ben Minbern u. umgefe(}rt Dig. 34, 1 „de , cetur. Gell.: al. oratio properans. ^u anbern 3)in=
alimeutis". Plin. pau. 2(5 öfter. - taf). meton. = .'i(i. gen, Amm.-infantis al. dati facta ex ociüis amo-
,,bie auf 'Qax Unter()a(t u. i>ie Crrjiefjung eines ^in= iitio est 5U anbern ^deuten Gell.
, 2) jur 2{ngabe ,

bes oenneribeteu Hofien", Qiiint. 7, 1, 4: 9, 2, S9: ber 3(bfic^t = in anberer Stbitcftt, in einem anbern
u. irie Tooff^Tcc u. x^nsTirrjoi« , ber
, ,,^mmen= u. Sinne, anberö, aliovorsum dicere, Plaut.: vereor.
©rjieljerlobn" Cic. de rep. 1, 4, 8
, aiimentorum ne aliorsum, atque ego feci, acceperit (aufgenom=
merces gen. bei Justin. 12. ö, Hl \m\\ i)ai), Ter. - baf). fpätlat., anbere = auf anbere
älimön, i, n. f. halimou. SBBeife summa coepti prudentis aliorsum vertit,
,

alimönia> ae, f. u. älimöniuin, li , n. (alo), Amm.: alioversus deos interpretari, Lact.


bie ©rnäbrunc;, bie 9la6rung, ber Unterhalt, ^'^'^^^^ äliö-ver§uin (-vorsum) u. &lio-ver§ns (-vor-
-ia, Plaut., Gell. u. %. : ^orm -imn, Varr., Suet. sns\ f. aliorsum.
u. 3(. ällpen, pedis (ala u. pes) I) Sfügcl an ben ,

äliö, Ade. (alius), onfcct€njo6in, I) eig.: si oi- ^•ü^en haUnt, fu^geffügelt, deus alipes u. bl. alipes,
tendet meloci celebritas, alio me couferam, Cic: ü- ^I3iercur, Ov.: equi, uon t^m ?i. bes '^f)i3bu5, Ov.

profectus alio fueras, Ter.: Roniam aliove quo — II) poet. übtr., fdbneüfüßta, fcfineUtaufenb^ cervi,
mittcrent legatos Liv. - alius alio ber e-ine ba« . , Lucr.. equi. Yirg.: aucf) fubftu. bl. alipedes, ü.9iof=
6tn ... ber ülnfcetc tortbin, Cic.u.Liv. - aliunde alio, fen^Yirg.
con bfcfem Crte na* jenem 6tn , Seu. nat. quaest. Aliphae, Äliphänus, f. AJlifae.
3, 11. 1. - nihil alio atque ah'o spargitur, bafjin Aliphera, ae. f. {A/.icft]Qa ob. l^/.iifsiga),
u. bortf)in, Sen. de brev. vit. 11, 2. II) übtr.: 1) fefte2tabt 2(rfabien5 auf einem fteileu 33erge, un=
- ^u einer anbern
anberöroobin '^erfon ,
^u anbcrn, meit ber ©rense uon GUs, fübt. oom -iilpfieus Cic. ,

suum animum alio conferuut. Ter. : a te causam ad Att. G, 2, 3. Liv. 28, 8, 6: bereu (rinn). Ali-
regiam alio transferebant Cic. , : quo alio nisi ad phiraei. orum, ?/z. {A/.KftiQaToi). bie Stiipbtröer,
nos socios confugerentV Liv. — 2) onber^wobin, PI. 4. G aO), 22.
i^n elnjaö «inberem bin = *,u einem anbern ©egen^ AliplIuK, i, m. (ala u. pilus' ber ©flaue, ber ,

ftanbe , si placet sermonem alio transferemus, in tm röm. 'Säbern urjprüngl. nur bie ^^aare un=
Cic: alio properare, Sali. - hie alio res (familia- ter hen 3(d)fe{n fpäter am gan5en treibe,
anfangs ,

ris). alio ducit humanitas, bafiin ... bort^in, Cic. mit einer 3<^"9^r fpäterf)in mit fiar^igen Stoffen
de off. 3, 23, 89. 3"i ^u ciwn# 2Inbercm^,^u einem iint) beicnberen 2(e^mitteln entfernte, Sen. ep. ö6.
241 aliptes aliqui 242
2. Gruter inscr. 812, G; ogl. bie 5(uä(gg. ju Juven. äliquantorsuiu, Adr. (aliquantus u. vorsus)-
11, 157. nod^ mond^er Seite $in, Amm. 22, 8, 48.
älipten» ae, m. {(cUircTrjg, öei ben ©riechen äliquantfilum, f.
aliquantulus.
„ber @infn(6er bei* 9(t^leteit 2C.'' bei ben Siömevn) , ällquanttiluH, {Demin. u. aliquantus),
a, um
ber ©fküe, iiield^er 'tycn öeiTii im ^ahe frottirte u. Kein, wenig, numerus, Auct. b. Afr. 21. §. 1
jro.
falbte, babei aber auc^ jügleirf) auf feine 8eibeäbe= {Nipp, aliquantus). - öfter fubfto., aliquantulum,
fc^affenljeitu. fein 2tiiQfe{)en achtete, u. barnac^ 5)iät i.n. ein wenig, al. suspicionis, Cic: al. aeris alie-
u. Seibesitbungen anovbnete, etma eine 5(rt ,,Seib= ni, Cic - bei SBerbb. u. 2ibji = ein wenig ein 23i^=
,

c^irurguö", Cic. ad fam. 1,9, 15. Geis. 1, 1. §. 1 cfien, einiges, al. progredi Cic al. tristis, Ter.:
, :

ed. Daremh. (tüo 2(b(. aliptä) Hadrian. bei Vo- mit bem Compar.. aliquantulo tristior, Vopisc
pisc. Sat. 8, 3. Juven. 3, 76; 6, 422. Aurel. o4, 3.
äliquä, Adv. (aliquis), I) auf irgcnb einem JfiBege, äliqunntuN« a. um ^alius u. quantus) begeid;^^

.

trgenbttjo, al. evolare, Cic


evadere, Liv. II) : al. nct bie 3J(itte jiuifdjen bem.3uuielu.,3uiüenig,?iem-=
iibtr., auf iröcnb eine Qlrt trßfnbnjte, al. resciscere
,
licö, Mcmü* tJtel ob. groß, tx^tbVx^, etftetfli*, nume-
alqd, Ter.: al. nocere, Yirg. rus. Sali.: iter, Liv.: spatium, Liv. - fpätlat. ^^siur.
ällquamdiü (aliqui u.dui), I) jeitiid; = eine
= aliquot, äicniftcö \jiele, aliquanta oppida, Eutr.:
al. dies, Pall.: aliquanti militares, Aur. Vict ali-
prägn. = eine jiemltd&e Sffietle, Ari-
SSBeire fong, auctj :

stum Atheuis audivit al.. Cic: ubi al. certatum. quant! de bis, Scbol. Juven. -bcf. oft aliquantum.
i, n. ein aiemtic^er, gutcc Sbctt, eine ^icmüc^c SSMenge
Sall.-aliqu. ...deiude, Caes.u. 2(. aliqu. ... post- :

ea, Caes. aliqu. ... postremo ob. tandem, Liv.:


:
(Summe), ein 3ieniüd&c§ SKt*, eine
^icmlic&c Strerfe,

aliqu. ... donec, Suet. II) übtr. —


örtiid) = eine ,
ein ^itmlit^et
quantum,
®tat aliquid, nibil), in re ali-
((^gflj.

@treefe weit, ^iana,, Rhodanus al. Gallias dirimit, in gubernatoris inscitia nihil est. Cic:

Mel.r specusal. perspicuus, mox ... obscurior, Mel. quosdam ex debito alirptantum. quosdam ahquid.
äliqiiainniHltuii ob. äliquam (-^e. partem)
quosdam nihil reposuisse, Sen. - bef. m Gen.
partit., al. aeris alieni, Cic:al. itineris. Caes.: al.
inultus, a, um (aliqui u. multus), jtemltd^ otei,
noctis, Cic: al temporis, Plane in Cic ep. al.
vestrum aliquam raulti, Cic: aliquam multum :

laudis, Cic - dextra pars labe terrae in al. alti-


temporis, Apul. - aliquam multum, Adr. ^ieniltc^
tudinis diruta est, Liv.; ug(. jam in al altitudinis
totit Apul. - aliquam multo
, A^dc. jiemli^ tJtel, ,

opus creverat, Curt. - u. Acc. aliquantum u. Abi.


natu major, Apul. - u. Coiiqjar. äliquam>plü-
aliquanto - ein 3tcmlic§e^, ein nic^t UnBebeutenbeS,
res, um ein jtemttcbeS me^r, Tert. apol. \'2.
ein ©tbebli^tS ob. ®tfle*Uc^e§, [lebeutenb ^temltd^,
äliquandifg, aliquamdiu. ,

f.
innigermafcn (f. i^ü^ner JU Cic Tusc 2, 27, iiß,
aliqiiändö, Adr. (aliquis), I) im (i!)gf^.. you Mril3 5U Sali. Cat. 8, 2), «) bei S^erbb. qui pro- :

einer beftimmten ^'iii, irflcnb iemal^, trgenb einmof, cessit aliquantum ad virtutis aditum, ber 2; be=
öon -Sergangenfjcit, ©egenunu-t u. ßuxunft: uon Deutcnb naije gefommeu ifr, Cic: non tam detini-
ber rßergangenljeit quis civis meliorum partium
, tione intelligi potesti^quamquam aliquantum pot-
al. ? Cic: uon ber 3iitwnft, illucescet al. ille dies. est. eintgernuifjen) quam etc., Cic: epulamur ...
,

Cic: oon ber (Gegenwart, sero, verum al. tarnen, intra legem et quidem aliquanto, nid}t menig, Cic
aber bod^ einmal (im @gf| uon „gar nicijt") Cic , — ß) bei Sibfectt. credo timida es. Ba. aliquan-
:

- si forte al., Ter., ob. si al. Cic, wenn irgenb , tum, soror, jiemiidj ftarf, Plaut. - bei (iomparati-
temai^ ob. uon einem entfernten, aber unbeftimm=
, uen jur Steigerung ob. 9}änberung beä (^rabeö, je
ten ^eitpnnft - wenn einfimalö wenn ?inf^. - ^^ucfj , nad) bem 3ufammenlj«ng, Bcbeutenb, um ein SBebeu«
begeid^net aliquando jxuo. , im luirllicf) gefel^teit ob. tenbeS, nicftt unßebeutenb, siemticft, um ein äiemfid^eS
bl. gebndjten ©egenfa^ uon in praeserdia adJmc, , (le^tereö and) juiu. für erftereö in ber beidjeibcnen
nunc, 't)in mirflicijen ^^all in einer unbeftimmten ob.'ironifd)en (Sprad;e, f. opaibing 3u Quint. 1, 12,
uergangenen ob. jutünftigen ,3^itr ^""f** f'"^» fi«"= 4),aliquantum ad rem est avidior, Ter.: melius
mol, Cic. u. 3(. Zacyntlius al. appellata Hyrie,
:
aliquanto, Cic: cariuae aliquanto planiores. Caes.:
PI. —im ©gf^. uon bem, luaö nienialö, feiten,
II) Atlieniensium res gestae satis amplae magniti-
immer gefd)ie[)t, man^mat, ^i^xvtücn (©gf^.
oft ob. caeque fuere. verum aliquanto minores, quam
numquam, raro,! semper, saepe. saepius) Cic . famä feruntur. Sali. —
y) bei ^citbegr.: aliquanto
u. 91. - hai) a) in ^^artitiufä^en : aliquando ... ali- post ob. post aliquanto, einige 3^it barauf Cic: ,

quando, ob. aliquando ...nonnumquam, btSweiten aliquanto ante, einige ,3cit=, furj uor^er, Cic.
... btSnjetlen, Bolb ... 5alb, Sen., Quint. u. 2(. — b) äliquAtSnuH, Adv. (i'c. parte, u. aliquis u. te-
in ber Umgangofpr. angugeigen , um , bafj ju etrcaö nus) bi§ ju einem gcwtfTcn «punfte bin I) eig. im
, , ,

einmal ©elegenfjeit ba fei, einmal, al. osculando jKaume, eine ^emttcfte Slrcrfe weit, jiemlidö weit, Me-
melius est pausam lieri, Plaut.: dicendum al. est, la u. 21. — II) iibtr. I'iö ;ju einem gewiffen ®rabe,
Cic —
c) in Crrmafjuungen äßünfd^en u. bg(., ir= , Sen. u. 2(.
,

genfcttjrtnn, scribe al. ad nos. quid agas, Cic: et ü^liqui, aliquae. aliquod, ']i[nv. aliqui, ali-
1.
al. aut apud vos aut apud deos immortales re- quae, aliqua, Fron, iudef. adj, (alius-qui), gleid^f.
rum humanarum cura oriatur, Sali. baij. d)uon — alius nescio qui, irgenb ein, =eine, «eine« (,a(o ^e
bem , raaö nacf) langem Säumen ob. (rriuarten ge= ^eic^nung einee (^egcnftanbeQ bloö feiner (iigen
fd;ie()t, juiu. uerb. mit tandem u. jam, enblidö ein=^ fc^aft nad;, mäijrenb burd) aliquis, ali(iuid, alo
mol, Cic u. 5( (f. i^üljner ju Cic. Tusc 1, 1. §. 1. Pron. suh-st., irgenb jeuumb etmao, ein (^egen ,

*Oofmann ju 2iuögeiu. )öv. (2ic. 1, 19, 11. üri^ ftanb feiner 'iierfonlict^feit feinem ^Jiamen nad; be ,

5U Sali. Jug. 62, 1). 3eid;net luirb; ugl. Cfann ^n (.'ic de rep. L 44, ^^.
äliquantillum , i, n. {Demin. v. aliquantus). p. 140), a)im (i)gf^. uon eiiu'm beftinunten (^3egen
ein flein njenig, ein Söigdöen , al. gusto, Plaut, capt. ftanbe improbis sem})er aliqui scrui)uius in ani-
,

1,2,28(137). mis baereat, Cic: sive plura argumenta) sunt, i

äliqiiantispör, Adv. (aliquantus u. per), eine sive aliquod unum, oö. nur irgenb ein einziger,
(i^temltc^e) 2tit lang, eine aSJeite, Äomif., Justin, u. 21. Cic: qui alicui rei est (.sr. ai)tus>, ber ^u ctuuio
aliqiiantö, f. aliquantus. taugt, Cic b) im — (^3g)0. uon ,,fein", irnmb ein.
243 aiKjui alis 244

aliquü modo, Plaut.: aliquo pacto, Ter.: aliquä e.x ante ostium, Plaut. Men. 4, 2, 111 (G74): aperite
parte, einint'rma^cn, Cic: aliquä re publica, locnn aliquis actutum ostium, Ter. ad. 4, 2, 26 (634).
nur einic^orinaHeu t>ev ötaat eyiftirt, bei Iciblict)en — i) ^^tcc. ali(iuid = in irgenb tttoa9 etwa«, einiger-

llmftiinbVn beo otaatö, Cic. -31m). ucrb. mit alius, maßen, si in me al. otfendistis, Cic: sublevare alqm
irflrnb ein onberer, quae uou habeut Caput aut ali- al., Caes. : perlucens jam al. lux, Liv. 11) inä-^ —
quam aiiam partem Varr. LL. u. olpxi aliuH,
, :
bef.: A) ein unbeftimmtes (rinjelneö aw^ einer grö-
irä aut aliquä perturbatioue, ober irj^enb eine an ßeren 9)iel)rl)ett fjeruorl^ebenb, mandS^er, mond^' einer,
bere, Cic. —omit ^af)liüörtern , loie im (^Jried;. biefer unb jener, tüie rtV, dicet aliquis forte, Vitr.:
?<f, um eine ungefäl^re Summe
anjugeben, aliquos dixerit hie aliquis, Catull.: est aliquis, qui se in-
viginti dies, einicje jw., an 510 Plaut.: aliquä fo- , spici, aestimari fastidiat, Liv. B) prägnant, —
lia quinque, Cato tres aliqui aut quatuor, Cic.
: loieim nV, ri', ttna9 Sebeutenbeö, ®roSe*,
i^vied).
— d) im vcutr. plur. fubftü. = aliquid, cfnigrö, si nunc aliquid assequi se putant, Cic t>ai). a) —
nion*cö, ttwa^, in uarratione aliquä ejicieuda, esse aliquem ob. aliquid, luie im öried; nva ob.
Quint.: 'oal). and) mie aliquid mit Genä., trhun re- Ti drai {])i^{.Passoir\^ Handn'örterb in v. TCg no.

rum aliquä cousequemur, Cic. -ä.lS' «) JSoininat. B, II, 2, d. p. 1912. b), etwa« fetjn, b. i. oon SSert^,

fem. sing, aliquae. Lucr. 4, 2G4. ß) alicui brei= — ttxoa^ vatä^Ua fepn, ettva« gelten , etma« ;u fo^en ob.
fylbig, Ov. trist. 4, 7, 7. HU bebeuten ^aben,ettoa« l^etfen ob fagen rooden, Cic:
2. &liquf , Adr. (jfgj. auö 2(b(. aliquoi uon ali- est aliquid nupsisse Jovi es ift etraaö ift feine
, ,

quis), ouf irflcnb nnt JHJfffe, Plaut, aul. prol, itleinigfeit, Ov. —
b) dicere aliquid, luie )Jy€iv
24 u. a. TI, etma^ ©ewicfttigee, nicftt gan^ ®runb[nfr8 bt^aüp-
&liqullibe(, quaelibet, quodlibet (alius u. qui- teil,Cic; Dgl Hermann ad Viger. 731. 755. —
libet), ttgenb ein beliebtgec onbcrcr, vel aetatis
aut c) in ber Umgangefpr. aliquid, <Btxoa^ = etrcas
,

aliquälibet causa. Cael. Aur. chron 1, 4. 70: seu 33ebeutenbeö, jumal Crrwünfc^teö, Stngeneljmes, fiet
conchylioleguli seu ex aliquolibet corpore mer- aliquid, eö Umn Hwa^ gefc^e^en, = eintreten, ^fid^
catores, Cod. Theod. 13. 1, 9. ereignen, Plaut, u. Ter.: u fo Vestorio aliquid si-
Äliquis, aliquä, aliquid, ^(ur. aliqui, Fron, gaitices, fageetn)a5©rf)öneo,2(ngenefjmeö, einGom=
indef. subat. u. adj. (alius-quis) eig. = alms ne- , pKment, Cic. - u aliquid in üerblümter ©prad^e
scio qiiis, b- ^. biefer ob. ein 3tnberer aw^ ber9JJel^r= für hcn finnlid^en Siebesgenuf;, sin de Aurelia ali-
3af)(, irgenb Semanb (®iner), tcgenb ttxoa^, bicfct u» quid autLollia, Cic. ad fam. 9, 22. §. 4 (r>gt. Tusc.
jener, im ^^lur. aud) itßenbttjelcöc, ©iniße, SWand^e, 3, 18, 43): Prop. 2. 18, 11. - Jö" alicui breifpl-
I) im 2tirg.: a) altein: quisquis est ille, si modo est big, TibuU. 4, 7, 1.
aliquis Cic. declamabam saepe cum M. Pisone
, : aliquispiam u. äliquisquam, überall falfd^e
et cum Qu. Pompejo aut cum aliquo quotidie, Seöart, f. Madv. opusc. ac Vol. 1. p. 465. Kreys-
Cic: aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat, sig annotatt. ad T. Livii libros 41—45. p. 21 sq^.
Liv. :quem igitur cum omnium gratia voluit, äliqiii§vi§, ttliqu&vis, aliquidvis (aliquis u.
hunc voluit cum aliquorum querela, Cic: nihilne volo), irgenb ein beliebiger, Cassiod. var. 1, 4.
tibi videor an aliquid dicere? Cic: vellem aliquid liliquö, Adv. (aliquis), I) trgenbrooöin, alqm al.
Autonio praeter illum libellum libuisset scribere, ex urbe amovere, Plaut.: alqm secum rus aliquo
Cic: aliquid facerem, ut hoc ne facerem,ic^ röürbe, educere, Cic: se al. ad ludos locare, Plaut.: in
ic^ rcei^ nidit mas, tf;un, Ter. - fem. aliquä, Varr. angulum al. abire, Ter.: migrandum Rhodum aut
LL. u Ov. - adj. (ugl. üianxi 3U Cic. de rep. 1, aliquo terrarum arbitror, Brut, in Cic. ep. II) —
44, 68. p. 140) aliquis deus, irgenb ein Ö. , Cic:
, emp^at. = irgenb (anberö) woöin.proticisci al, Ter.:
aliquis error. Virg.: sine aliquo limore, ol^ne 3{n= concedere al. ab ore eorum , Ter. , ob. ab eorum
roanblung üon ?yurd^t, Cic: non sine aliquä spe et oculis, Cic.
cogitatione, Cic. —
b) »erftärft burd^ alius, irgenb aliquot, Numer. indecl., irgenb einige (alfo ba§
ein 8lnbercr, irgenb etioaS 2lnbereS, dum aliud ali- Unbeftimmte in ber 3^^^, bagegen non nulli, ber

— indmber Slusrca^t
quid flagitii conticiat, Ter.: sin, ut tu scribis, u. ber anbere, ber u. jener, baö Unbeftimmte
ista evanuerint. aliquid aliud videbimus, Cic. a\x^ äRe^rern), al. amici, Ter.: al.
c) oerftärtt burcf) uuus (f. 3Jio]er u. Dfann ^u Cic. epistolae, Cic: al. aristae, einige tüenige, fpärli=
de rep. 1, 32, 48. p. 99), ein ©inniger , unbeftimmt d^e, Virg.: al. annis, feit einigen 3v f^^t einer jiem^
u. g(eic^gi(tig loelc^er? irgenb ®iner, aliquis unus lid^en 9iei^e üou ^., Cic: al. diebusante, Cic: per
pluresve divitiores, Cic: unum aliquem diem, ir= al. horarum spatia, txn paar ©tunben, PI. ep.
genb einen beliebigen ^ag, Cic. d) partitiü mit — aliqnotfäriam, Adv. an einigen Drten, Cato
ex, de ob. mit "i^tm Genit., aliquis ex vobis , Cic: hti Varr. r. r. 1, 2, 7.
aliquis de tuis Cic. exspectabam aliquem meo-
, : äliquoties {\x\ ^tw beften öbfd)rn. äliquötiens),

rum, Cic. —
e_) aliquid mit bem 6re«zY. eines Suhst. Adv. (aliquot), einige SÄate, mebr oI§ einmal, gleid^^
ob. eines Adj. neutr. ber 2. Declin., wie ha^ ab= gittig, rcie üietmal? id al. in die facito, Cato: al.
ject. aliqui, jS. aliquid monstri, Ter.: aliquid vi- ex alqo audisse, Cic al. jam a te iste locus ta-
:

rium, Cic: falsi aliquid, Cic: fel^r feiten in einem ctus est, Cic: neque detrusus al terretur, Sali. fr.
casu obL, aliquo loci morari, Ulp. dig. f) aud^ — allquo-Yersum (-vorsum), Adv. irgenb» tt>o»
ntit Adjj. qualit., aliquis imbecillior, ßiner ber ^tnmört«, nod^ irgenb einem Orte $in, Plaut. Cas. 2,
fd^rcärfier ift, Cic: aliquid divinum, Qtwa^, bas 4, 18.
göttlich ifi, Cic: in quo est aliquid extremum.rcor^^ 1. alis, älid, (^enit. alis, 2)at. ali ob. alei {äU
in eö etwaö 2teu|erfte5 giebt, Cic. - auc^ für ha^ tere ^orm oon
alius, raon. aliter, aliquis u. f. ro.),
gen), tale quid mit mel^r ^^eftimmt^eit aliquid in , ein anberer, eine anbere, ein onbere«, «) 9lomin. alis,
somno tale, quäle etc., Cic; ügl. aliquid hujus- Catull. 66, 28. Sali. beiCharis. 133P. Orelli inscr.
modi, Cic. —g) in 6onbilionaifä|en mit si, nisi 2488. —
ß) gf^omin. u. 2lcc. alid, Lucr. 1, 263,
etc., Cic u.% —
h) mit ber 2.pers. sing , exori- 1107 (1115) u. 0. Catull. 29, 15. y) S)at. ali —
.are aliquis, Virg. Aen. 4, 525. -u. colfectlt» mit ber ob. alei,Lucr. 4, 635 (637) u. a. Tabul. Heracl.
2. pers.phir. (pgl. Passoiv's Handw. in v. rig no. 98. ^gl. nb^. Prise. 1014 P. u. ^a6)m. 3U Lucr.
B, n, 1, c), aperite atque Erotium aliquis evocate 4, 637.
-

245 Alis alias 246


2. All«, idis, f. f. Elis. unb bctt, littlb l&ier ialt bort, an öerfd&febenen Trten,
ällsma, ätis, n. (cUiaua), eine äßafferpflanje, Sen. u. PI.
Bfrofd^Ftaut , aBaffctwcgerid^ {Alüma Plantago^lj.), älium, f. allium.
PI. 25, 10 (77), 124. &liunde, .4^i\ (alius u. unde), onberöwoöet
Alise, onis, m. ein ßafteK am 3ufammenf(uffe fomo^l oom Orte, alö üon ^erfonen u. ©ac^en
ber Sippe u. Sife (Lupia et Aliso) t)om ^rufu^ , Lucr. Cic. u. 21. - aliunde ... aliunde, Liv.: alii
,

angelegt nad^ ©inigen in ber ©egenb be§ l^eutigen


, aliunde coibant, Giner üon ba^er, ber 2tnbere üon
Elsen, nacf) Slnbern beim ©influffe ber Sife in bie bortl^er, Liv.: aliis aliunde est periculum, Ter.:
Sippe bei Siegborn, Yell. 2, 120, 2. Tac. ami. 2, 7. perpetua aliunde alio commigratio est Sen. - ,

Alisontla , ae /". ein ^fJebenflu^ ber 9JiofeI bie , , aliunde ... quam, anbcröroo^er alä, Cic. u. PI. . . .

<£lj, Auson. Mos. 371. 1. aliug« a, ud, ©enit. alius, 2)at. alii, 2{cc.
kwt^r, Adv. (üom alten alis) onberö, auf on= , alium, am, ud etc. (f. alis: oeriüanbt uU.o;), tin
berc aajeife, I) eig.: A) im 5ll(g. : a) übf). : tu si anbercr, eine anbere, ein anbereS (u. gtoar unter t)ie=
al. existimes, nihil errabis, Cic. non fuit facien- -.
len, alter bagegen einer unter peien ; 2tu5nai)men
dum aliter, Cic. -non aliter, haud aliter, gang f.unten no. II, 2), I) eig.: A) im 2lllg.: Labeonem
fo, Hör. n. Virg. - iieri aliter non potest, Ter,, ob. seu quem alium arbitrum, Cic: alius vir erat,
iieri non potest aliter, Cic. - aliter ... aliter, Vx^^ Liv omnes alii u. alii omnes, alia omnia, Cic:
:

trib., sed al. leges, al. philosophi tollimt astutias, et alia multa u. et multa alia, et alia plura u.
Cic: u. fo brei=, »ier=, ja fünfmal b. Cic, Quint. plurima, Cic. - öier bemerfe man nod) ^olgenbeö :

u. 21. - aliter atqiie aliter, balb auf bie eine, balb a) alius in 2)iötributiüfä^en meljrmals loieber^olt,
auf bie anbere 32eife, auf cerfcfiiebene 'S)eife, Sen. 3un). aud^ mit non mdli, qm'dam, ceteri imrtim ,

u. PI.: fo aud^ aliter aliterque, Cels.- aliter alius, u. bgl. , ber etuc ... ber anbere (übrige), alii ... alii,
ber eine auf biefe, ber anbere auf jene 2ßeife; ber Cic. u. 2t.: alii ... reliqui, Cic: alii ... alii ... non
eine fo ber anbere fo, quoniam al. ab aliis dige-
, nulh, Cic: alias ... alias .. quasdam, Cic: alii ...
rantiir, Cic: u. aliter alibi, an bem einen Orte fo, quidam, Liv.: pars ... alii, Sali.: alii ... pars, SaU.:
am anbern anbcrö, hoc ex locorum occasione al. 3um. fef)t alius einmal virgis caedi (ahi) alii se-
, ,

alibi decernitur, PI. - non aliter beim Gomparat., curi subjici, Liv. - ahud ... aliud, tijeilä ... tf)eilö,
non al. clariiis intelligi potest, PI. b) in Ser- — aliud tuä gratiä. aliud nosträ, Cic ad Att. 12,
gleid^ungsfä^en, affirmatiü u. negatiü : aliter ... at- 40, 4: bagegen aliud est maledicere, aliud accu-
que (ac) anbevö ... alö , al. rem cecidisse atque sare, etraas anberes ift ... etroaö anberes, CicCael.

,

opinatus sis, Cic: ne sim salvus, si al. scribo ac 3, 6. b) in einem anbern ßafus mieber^olt u.
sentio, Cic: u. fo aliter ... quam, Cic u. 21 : ali- mhiw feinen 2)eriyaten alio aliorsnm, alibi, ali- ,

ter ... atque ut (roie), Cic: aliter atque si, Dig. - unde, aliter, alias, eine loie bei ben (>Jrierf)en gebil=
non (haud) aliter, nid^t anberö, b. i. gleic^, mit bete contra^. 9ieberaeife, alius alium, ber (rine ben,
folg. quam si quam quum ac si, gan;^ xoit »enn, ber 2lnbere jenen, Plaut, u. Cic: alia alio in loco,
mit
,

quam si u. quam quum bei Ov., Liv. u. 21, mit


,

W einen aw bem, bie anbern a\\ jenem Orte, Cic:


ac si, Suet. u. 21. {bei Cic. nur ad Att. 13, 51, 1). alius alii subsidium ferrent. einer bem anbern,
- non aliter ... nisi, burc^ fein anbereS 9JtitteI, un= Cic: aliud alio melius, eineö beffer als bas anbere,
ter feiner anbern ^ebingung,nid^t anber§,al§ menn Cic: aliud alii muueratur, fdjenft bem einen bieö,
nic^t, Cic u. 21. - non aliter .. . quam ut, unter bem anbern jenes, Cic aliud alio dissipavit,ftreute
:

feiner anbern 33ebingung als 'na^, Col. u. 21. — B) eins ^ierfjin, bas anbere bort^in, Cic: jussit alios
prägn.: 1) onberö ber ^efd;affen^eit (Gigenfc^aft) alibi fodere, Liv.: alii ahunde coibant, einige üon
nad^ in ber SSerbinbung aliter esse, n. ^^erf. ego
, ,
'tia ^er, anbere uon bort ahter cum alns ^er, Liv. :

isti nihilo sum al. ac fui, Ter.: i).SebI.,quod certe loqui, mit einigen fo, mit anbern anbers Cic illi , :

scio longe al. esse, Cic 2) anberö = auf bie ent= — alias aliud sentiunt balb bas balb jenes Cic.
,
-
, ,

gcgengefeitc SEBetfc (@gf^. eodem modo), al. eveni- baf). alius (aliud etc.) ex alio, Cic, alius super
re, Ter. u. Sali.: quidsi servo al. visum est? b. i. alium, Liv., alius post alium. Sali., einer (einS)
menn er faifcf) berichtet, Plaut.: qui al. fecerit. raer binter, üfier, nac6 bem anbern: alius atque ahus,
bagegen ^anbetn foKte, Sali.: quum videres al. Cic, alius aliusque, Cels., alius, deinde alius, ob.
Iieri, Cic ogl §a(m 3U Cic Süll. 15, 44. p. 103 alius, post alius, Sali., ber eine unb ber anbere, balb
ed. maj. II) übtr. —
;

unter anbern Umfldnben ob. ,


biefer, Salb jener, t)erf*iebene. — c) es folgen bie
^Set^dltnfffen, anbern %aM, »tbrißenfan^ , fonfl (mie ^^Nartifeln ac, atque, et ,
feltenev nisi ob. quam (u.

jmar nur bei oorfjergefjenber ^Jkgation


f. §eufinger ju Cic. de olf. 1, 39, G.
<i).),(üg , bie bei Gic. 2c.

2(uGlgg. 3U Sali. Cat. 29, 3), jus semper est quae- ob. eine folc^e uorausfeftenber J-rage ,
meil burc^
situm aequabile neque enim al. jus esset, Cic: beibes ein comparatiues Serl)ä(tni^ eintritt, f. ^Jiul^n-
neque aliter Carnutes interticiendi Tasgetii con- fen 3U Ter. Andr. 3, o, 13), longe alia ac tu scri-
silium fuisse capturos, neque Eburones etc., bis, Cic: alius essem, atque nunc sum, Cic:
lux
Caes.: ea potestas per senatum more Romano longe alia est solis etlychnorum,Cic.: nihil aliud
61c.
magistratui maxuma permittitur, aliter sine nisi, Cic: nihil aliud quam Nep. (aber bei ,

populi jussu nullius earum rerum consuli jus »erbäd[)tig, ba^er je^t nac^ ^anbfd)riften
gcänbert;
est, Sali. »gl. Cc^öner ju Cic. Ed. p. 352 sq.) au^ folgt :

klito, äre (Intens, v. alo), luftig nö^ten, P1.17, gura. ber Ahl. oh-i^raeter ft. quam,nQC quidquam
22 (35), 178 ed. Jan. aliud libertate quaesisse, Cass. in Cic. ep.:
ne
&litGra, ae, f. (alo), bie ©rndörung, Gell. 12, alius Lvsippo duceret aera, Hör.: ncc quidquam
1, 20 aliud philosophia est praeter Studium sapientiaei
Liv.
1. &litn8, a, um,
f.
alo. Cic. lalius quam in affirmatioen Siiöen bei
7. 15, 2). oer^
2. &litüH, üs, m. (alo), bie ernö^tung, Donat. 21, 32, 11 u. a. Sali. Jug.82,3. PI. ep.
quam, ov<Siv
vit. Virgil. no. 6. ftärf enb nihil aliud nisi ob. feit Siu.
mit folg. rerh.ßait., nl*« weiter 0«
nur
&liübl, Adv. (alius u. ubi), anberJwo, PL - aUo ri,

(mobei bas bem ^uf^g. entfprecf;enbe Xempus Don


boppelt aliubi aliubi l^ier . . . bort, aliubi re-
, . . . ,

deat, aliubi etc., Yarr. aliubi atque aliubi, bier : ago ob. facio ju fuppliren ift), tribunatus best.
24' Alius allegatio 248
nihil aliud uisi meuin iioinen causarnque susti- al-lacto, äre, neBenöei fHDen, puerum, Macr.
nuit, Cio: et hostcs quidcm nihil aliud quam per- Emp. c 8
fusis vaiio timorc lloinanis citato agiiiine abcunt, al-laevo, f. 2. allevo..
Liv.: äl)ul. (juid aliud quam?n)oe anbcrö al«? ipail al-lambo, ere, Ii bfletfen, Prud. u. Mart. Cap,
fcnft alor (juil)us »juid aliud quam admonemub, - IL übtr., berühren, Auson. u. Quint. decl.
civcb uos eurum esse Liv. d aliud fubfto ,
— i

,
allapMftM, US, m. (allabor), bao unoermerfte
Cic. de rep. 1,4.'), G<); Phil. G, G, 15: m. (^cnit ,
.üerjufommen, -^fTMifcölüpfen, ^ffiegen, serpentium,
aliud commodi, Cic deinv. 2, 1, 3: aliud pracci- Iior. epod. 1, 19. Val. Max 1, 6, 8: fontis, Apul.
pui, Cic. Tusc. 5, 13, 38. met. 5, 1: multimodo allapsu blandiri alci (o. %a^
B) inobc]. V) ai^ t. t. bcr 3(uf(uvfvi-. alio die,
: : geöüd^t', Augustin. cout". 10, 34.
,, an einem
aubcru Xikjc, ^eutc uidjt" ,;;ur :){nbeu^ ,
allaNNön, ontis [itD.anawv) öen fcöftlernbet .,

iiuu}, ön^ bie CSomitieu (lüejKU bcmerftcr üOIer 3(u^ Hadrian bei Vopisc Saturn 8. §.10.
?Varbe, calices,
jeic^en) auf einen anbern Xao, uerfrf)o6cn luerben al-lätrn, ävi, ätum, äre, anbellen, übtr., a) ü.
muffen f. Cic. de legg. 2, 12, 31 Phil. 2, 33, 83.
,
;
— '^erfonen fdjeltenb anfahren , öertteinernb anfatten
,

2) prägn. = »on onbctcr b. i. oerfdftlebrnct 93cfd^affcn- (ogl. 33entle9 ^u Hör. sat. 2, 1, 85), alqm, Quint.
6ett (®i(^cnf(ftaft) 'i>ai). Sliuin facere alqm, 3U einem
; u. ('ol.: magnitudinem Africani, gegen ^»in großen
Q,a\v<^ ant^ivn mndjen, umiuajibcln. Plaut.-, u. alium Scipio Slfricanuö; poltern, Liv.
( b) u. SÖieere, on= —
tieri, ein ijanj anbevev ci,a\v^ unujeuianbclt werben,
,
btaufen, ontofen, oram niaria allatrant, PI. c) —
Cic. - u- im public, t. f., in alia omuia ire ob. dis- 0. ^aftern, beftürmen, Sil.

cedere, Cic, ob. transire, Hirt. b. ,für baö Öe- G all&tuN, allntürus, f. affero.
gentf)eil ftimmen, ber öegenmeinung ferjn (im röm. al-lniifläbiliK, e, fe$c lobenöroertö, opus, Lucr.
©enate). - aliud ob. alias res agere, nic^t aufmer= 5, 158.- ai^ Plaut. Pers. 4, 5, 1 (673) lieft Stitfc^t
fen, 'Jiebcnbinge treiben, Cic. operam adjutabilem.
II) übtr. i) ber onberc = ber «f't-tnc, Divitiaco
: al-!audo, äre, etw. onloben = über etra. fein fiob
ex aliis Gallis maximam iidem habebat, Caes.: al. auffprcd^en, Plaut, merc prol. 85.
acies, Liv.: al. vujgus, Liv. 2; ^^loie alter) = — allec, ]. alec
ber onbere üon siueien, fllii diio, alium etc., Plaut, allectätio, öuis, /. 'allecto\ baö atnlorfen,
capt. prol. 8. - bef. (luie oben no. I, b) mit mieber^ Quint. 1, 10, o2.
!)oitcm alius in einem anbern (Safuö {]. !^xi^ ju allectio, önis, f. (2. allego), hk SSBo^f, 5lufno5=
Sali. Cat. 54, 1 1, alia alii, Sali.: alius aliä via, Liv.: nie in eine ©enoffenfc^aft I) im 3(Kg. : in clerum,
,

duo Romaui super alium alius corruerunt, Liv. - Tert.: connubialis. Mart. Cap.: amici, bnö @en)in=
u. bei t^cilioeifen Slufjä^lungen, unam ... aliam ... nen eines }^x. (C^gf^. detractioi, Sen. ep. 74, 25
tertiam, Caes. b. G. 1, 1. - ba^. bei einem alö Sip^ ed. Haa.s'. ^itfert collectio amicorum).
1 II) —
peKfitiü gefegten nont. pro^rr., ein onbcrcr = ein insbef.: 1 bie aiueBebung ber Gruppen, Capitol. An-

)

zweiter, al. Ariovistus, Tac: al. Xero, Suet. ton, phil. 11. 2' bie SBa^l, Slufno^me unter bie
255' Genit. and) alii, Varr. r. r. 1, 2, lü, Cato allectihcv fpnt. J^aiferst. (f. allectus ifo.lI,h),Cod.
u. G. Licinius bei Prise. G94 P. u. fem. aliae, Theod. u. a. Spät.
Lucr., Cic. u. Liv.: Dat. maac. alio, Plaut. Stich. 1. Allecio, f. Alecto.

1, 2, 13 vSO") u. luscr., u. ali, Lucr. 6, 1224 (1227): 2. aliecto, ävi, ätum, äre lallicio), antorfcn,
Dat. fem. aliae, Plaut, mil. 3, 1, 207 '802;: Abi. 5er3uIodEen, Cic. u. Col.
plur. alieis, Corp. iuscr. Lat. 1. no. 542. 1. aüecför, öris, m. (allicio), ber Slnlocfer, ber

Alius, f. Elius unter Elis.


2. ScdftJogcr, Col. 8, 10, 1.
2. alleetoi", öris, m. (2. allego), in ber fpät.
Allusmftdi (0. alius u. modus), oon onberet5trt,
Äaiferji. ein Cbercfnneftmer in ben ^roüingen, Inscr.
mit folg. atque Caes. b. Prise. (594 P. (bafür alii
.

- Saö. allectiir«, ae, f. baö Dbercinne^meramt in


modi, Cato u. G. Licinius bei Prise. 694 P.), -
ben '^rooinjen, Inscr.
ijsr '^ei Cic. de iuv. 2. 6, 21 lieft man je^t nad) ben
alleetiiN, i, m. {Partie, ü. 2. allego), ber ju
beften .^anbfc^rn. alio modo.
einem (ioUegium ^mu- ob. Sfeugewcfiite, Varr.
äliäta, .4«-?^., arc^aift. = aliter, alteö ©efe^ be§
LL.6,7.§.6o. - ^nöbef. jur ivaifer^t a) im '^lur.,
Numa b Paul. Diac. p. 6, 1.
:

tiic urfpr. als ßrgänjung unter hm ilnifern burd^


«1-1 ... in 3njammenje^ungeu für ad-I... (burc^
^egünftigung in ben Senat aufgenommenen 9iitter,
2(fftmiIation beö
bor
d mit h^m folgenben 1) roie alla-
adlabor u.
,
nodj l'aul. Diac p. 7, 5; ogl. Suet. Caes. 80. —
fr. f. f. b) ber burc^ faiferl. ©nabe mit Ueberjpringung ber
Att. = 2. allector, Orelli inscr. 369. gefe^l. Stufenfolge gu einem ^ö§ern Stange (3^8. jum
al-läbor, lapsus sum, labi, unuermerft ob. in prätorifc^en obne ^ermaltung ber ^^srätur) @rl^o=
fnnfter 33eiuegung tvo^in ^tlam^en, ^fliegen, sfltegen, bcne. allectus inter praetorios, PI. ep. 1, 14, 2;
=^fd)Iüpfen,angues duo ex occulto allapsi, Liv.: t)g(. Capitol. Pert. 6,10. Cod. Theod. 6,23,1 u. f.
humor allapsus extrinsecus, Cic: mare cresceuti - c) ein faiferl. Sberetnncßmcr in ben ^^irooinjen,
allabitur aestu, tobt f)erbei mit mac^fenbem 2{n=- Cod. Theod. 12, 6, 12. - allectus annonae, ber
brang Yirg. - mit Bat. u. Acc. beä S^ek^ anti-
, , '^rooianteinnef)mer in ben '^^roöin^eu, Orelli inscr.
quis allabimur oris, lanbenan, Virg. allapsus :
2183.
genibus, :,u ben iinieen ^ingefunfen, Sen poet. : allegätio, onis /'. (allegare) , I) bie ?lbfenbung
,

viro allapsa sagitta est, Virg fama allabitur au- :


einer ^^erfon (als Unter^änbler u. bg(.) an ,^mb.,
res, Virg. quum sibi omnes ad istum allegationes difficiles
al-lnböro « äre
ntü^enb onftteßen, mit
. I) ffcö viderent. Cic. II. VeiT. 1, 51, 136. - u. im 2ßort=
folg. ut u. (Eonjunctü. Hör. epod. 8, 2Ü. IIi — fpiel quibus allegationibus illam sibi legationem

, :

ftd& mül^enb Bintufügen, simplici myrto nihil allabo- expugnavit, Cic. II. Verr. 1, 16, 44. II) übtr.:
res, ^injufünftclft, 38, 5. Hör. carm. 1, 1) bie «nfilörung ob. Beibringung einer Urfad^e jur
al-l&criBian«4, tis (lacrimo), ^ulti wctnenb, Cfntfc^ulbigung ob. jum ^ejoeife, JCt. u. Spät. —
Juno, Virg. Aen. 10. 628: ubertini all.. Apul. 2) meton., bie Suferftgung = ein fniferüd^es S'tefcript,
met. 10. 3. Cod. Theod. 16. 5, 7.
:

249 allegatus allicio 250


alleg^&tilM, 2(6i. u, m. (1. allego), öaä Stnfleaen levatur, modo defertur
in ten'am baib fd^roingt ,

in Böfer 2I6ftcl^t , bQ§ Slnfliftcn, meo allegatu ve- erfic^ jum öimmel,
balb mirb er jur ©rbe nieber=
nit, Plaut. trin. 5, 2, 18(1142). 35gt. GeU. 13, 20, 19 gebrüdt, Sen. ep. 72. 11. 2) insbef.: a) bie för- —
nl-lego, avi, atura, are, I^ in irgenb einem
1. perlidien ob. geiftigen Sefc^merben erleicfttem, alio-
2(uftrag aB Slbgeorbneten , Unter^änbler ^xn\>. cA^ rum aerumnas dictis, Enn. sollicitudines meas. :

ftnben, aöorbncn {U. jronr in -^riüatDerl^ättniffen, Cic. - n. auf hcn (eibenben %i)e\i ob. bie leibenbe
njöfirenb legare in öfjentlid^en ; »gl. bie 5luölgg. ju ^erfon übtr., hew Körper ob ©eift erleichtern, il^m
Cic. Rose. Am. 9, 25. ©ronoo ju Liv. 36, 11, 1), Grletc^terunfl toerfcftoffen, i^n aufrtc^jtcn, erbeftern,
1) im Sing.: amicos, Cic: alqm ad alqm ob. alci, treffen, «) förperüc^, im ^:paffio = fic^ erboten, de
Cic. — 2) insbef., ^mb. gu einer 93etrügerei onflei= allevato tuo corpore, Cic.: nee viribus alle vor Ul-
icn, anfiiften, Äomif. »gl. Stu^nfen gn Ter. Andr. lis, Ov. —
ß) geiftig jubeto habere bonum ani-
5, 3, 28. — II) übtr.
;

,
gleid^f. etioag für ft* fprccßcn mum:
,

ubi se allevat, ibi me ailevat, Plaut.: abje-


f äffen alö 9terfjtfertigung, u. bann als örunö überl^., ctosaut submittentes se, Quint. -^^affiu allevari.
ftc$auf etroas Jctufen, e^ anführen, oor- ob. anbrin- ftcö erweitern, ftc^ ouf richten, fi* erbolen, allevor, quum
gen, geltenb mad&en, tum dignitas ejus allegatur, loquor tecum absens. Cic.: m. refpect. 2lcc. alle- ,

tum commendatur infirmitas Quint. patrocinii ,


: vatur aniraum, fa^t 93hitf) Tac. ann. 6, 43.'— b) ,

jus, PI. ep.: hoc senatui [h^\m S) PI. pan.: mu- , baö ©cmic^tige einer '^adjc bie brüdenbe Sac^e ,

nera, preces, mandata regis sui Scyrothemidi felbft milbecn, remissa ignominia, allevatae notae,
allegant, bringen i^res Äönige ©aben, bitten, ©e== (S(;renftrafen gemitbevt, Tac. hist. 1. 52, 2. e) —
böte Dori£c.,Tac.;DgI. bie übrigen 3tt. bei (Sd^iötUv unterftü^enb burc^belfen, ne allevasse videretur,
PI. pan. 70, 2. - "Xiai). allegare se ex Servitute in Tac. hist. 2, 63 extr. d) unterftü^enb beben, un^ —
ingenuitatem bnrd^ 2(nfüt)rung »on ©rünben ob.
, terüu^en, alqd summis eloquentiae viribus, Quint.
SSerceifen für feine freie ©eburt ficb uom !Sf(aDen= 5, 1,2.- u. im 'IJaffiü, Caesar eloquentiä et spi-
ftanbe (05mnd;en, Ülp. dig. 40, 12, 27. ritu, ecce jam et consuiatu ailevabatur, mürbe
2. al-legfo, legi lectum, ere, bajuttjöölcn, iw
, ge{)oben, Flor. 4. 2, 10.
eine @enoffenfd;aft bur* 2Brtk aufnehmen , wööten, 2. al-levo (allaevo) , äre . glatt moc^en, glätten,
gried^ ^yy.araleytiv omnes de plebe, Liv.: alqm
, nodos, Col. : sobolem ferro, Col.
in senatum, Suet.: milites in sui custodiam, Suet. 1. allex, f.
alec.
alle^öria, ae, f. {cc).lT]yoQit<), eine rfietor. %u 2. allex ihallex) , icis, m. = imllex pedis, bie
gnr, bie Siucgoric, b. i. eine nnjc§aulid)e 2)arfteUung große gugjebe, f. Gloss. Isid. p. 669, 30 ed. Vul-
einer allgemeinen 3Saf)rf;eit unter einem finnlic^en can. - baij. i<i)t^l)., allex viri. 3)äumting, Finger-
$8i(be, mo eine ''}i?etapf)er burd) mehrere ^orftettun^^ ling, Suoöqmänncben, Plaut. Poen.5, 5,31 (1168).
gen ^inbiird; gefüljrt mirb (noc^. gried^ bei Cic. or. Allia (Aiia^ Serv. Virg. Aen. 7, 717. Osanv
f.

27 94 u. f.), rein lat. inversio v). bef. Quint. 8, 6,


, Apul. Orthogr. p. 28) ae, f. ein ^tüfic^en in 2a^ ,

44; ügl. Charis. 246 P. Diom. 457 P.i, continuus tium ha'-i im ©ebirge nörblid) uon Cruftumerium
,

(translationis usus) in allegorias et aenigmata im (Sabinerlanbe (nad) 6f)r. 5)hil(er, :)tom6 (Eam-
exit, Quint.: per allegoriam accipi, Quint. pagna ^b. 1, S. 241 ff., mitten in einer für Sc^Iad^^
«llegörice,^lfZi-.(allegoricus),aae3ortfc5,Eccl. ten geeigneten (Sbene) entfpringt unb fcd)0 9JHI(ien
alleg&ricus, a, um {o:lkrjyoQix6s), attegorifcö, oberl;a(b '^om in bie ^ibei- fällt, j. Aja, öerüfnnt
Eccl. burd^ bie unglütflidje Sd}(ad)t (Alliensis pugna ob.
allegörizo, äre = cckki^yooah' , in Stüegorien >, clades) ber JKömer gegen bie ©aUier im f>a^r b. ©t.
ailegortfcö rebcn, otJcftorifircn, Eccl. 365 am 16. ^uli, meldjer Xag (dies Alliensis) für
ällelüja, -jaticiis, halleluja.
f. alle ^J-olgejeit als Unglüdstag (nefastus) im röm.
al-lenlmentum, i, ?i. ha^ ginbcrang^mtttet, Äalenöer aufgejeidinct roavX>, f. Liv. 5, 37 sqq. (roo
Amm. 27, 3, 9. .per^ u. älNeiBenb.,u)io überall im Sioius, Alia fd^rei-
allcum, f.
allium. ben) ; ugl. infaustum A. nomen, Virg. Aeu. 7, 717:
allevämentum, i, n. (l.allevo), tfü^ ©rteid^te^ A. flebilis, Ov. art. am. 1, 413: A. horritica, Sil.
tungömittel, bie ©rlet^terung, in adversis sine uUo 8, 649: damnata diu Romanis A. fatis, Lucan. 7,
remedio atque allevamento peimanere. Cic. Süll. 408. - 2)ao. Alliensis, e, ^ur ^Ullia gel)5rig, htl
23, 66. ber 2tUia, attienfifcö, pugna, Cic. ad Att. 9, 5, 2 (f.
allevätio, önis, f. (1. allevo), I) t>aQ 5Cuf6eben, oben) : clades, Liv. 22, 50, 1. Tac. hist. 2, 91, 1
Stufttd^tcn, humerorum allevätio et contractio, dies, Liv. 6, 1 extr. (f.
oben).
Quint. 11, 3, 83. —
II) übtr., bie aKmä^üc^e ®r= alliätus, a, um (allium), mit Änoblaucft Perfekt,
icic^terung nom 2)rudf einer (Sad^e, doloris diutur- moretarium, Donat. Ter, Phorm. 2. 2. 4. - fubftü.,
nitatem allevätio consoJetur, Cic.de fin. 1,12,40. aUiatum, i, n. ein Äncblaucögericöt, Plaut, most. 1.
allevätör, öris, m. (1. allevo), ber 5lufrid^ter, 1, 45 (48).
<5r$ö6cr, humilium, Tert. adv. Marc. 4, 36. allibesco, f. allubesco.

allSvio, ävi, ätum, äre (ad u. le\is), leld&ter allicefäclo,(feei),factum,üre(alliceou.facio),


machen, erleichtern (eig. u. übtr.), Spät. anlocfen, Sen. et). 118, 8. Suet. Vit. 14. .

1. al-l£vo, ävi, ätum, äre, empor=, in bie -&ö$e allicSo, f. allicio.


lieben, lüpfen, aufgeben , aufrichten , unterftü^en , ouf= allicie, lexi lectum, ere (ad u. *lacio: nac^
,

ted^t erholten u. bgt. non allevabatur ve-


, I) eig.: öen Gramm, auc^ alliceo: bal). ^:}Jerf. allicui b. Hy-
lum, ber X^ümor^ang mürbe nid)t gelüpft, ^auf- gin. astr. 2, 7. Piso bei Prise. 877 V.) Wbern, ge- ,

gehoben, Sen.: quibus (laqueis) allevati milites fa- winnen, einloben, anjieben, on ftcö jiföen, mit nd u
cilius ascenderent, Sali.: allevatis scutis, mit em- %ci. ob. abjol., hominemad se, Plaut.: l)enevolen-
porgehobenen ©drüben, Auct. b. Al.:allevatus cir- tiam cibo, Cic: oratione benigna multitudinis
cumstantium humeris, Tac: clipeose allevare co- animos ad benevolentiam Cic: quonam modo .

natus est, Curt.: allevare supercilia, Quint.: n fo homiuum studia ad nostras utilitates all. atque
oculos, Curt.: faciem alcjs manu, Suet.: cubito excitare possimus, Cic: dicendo mentcs, bie 0e
artus, Ov. —
11) übtr.: 1) im 2(Itg. : hie deprimi- mutier geminnen, Cic: adolesceatem non tarn
rie. - übtr
tur altemis et extoUitur ae modo in coelvm al- ,
Micere volui. qnsm nlijinare. nolni.
n

251 allido allino 252

t». 3ubii., sonus, qui tardiiis allicit aiires,


Icbl. 6, 439: Don ber iu eine :^n[cl üenuanbelten %ia,
Liicr. niagnos lapis, qui ferrum ad se aUiciat et
: Val. Fl. 5, 429.
attrahat Cic: nihil esse quod ad se rem ullam
, 3) burd) ein 53anb ob. einen 3Serbanb öeriüal^ren
tarn aUiciat et tarn aitrahat, quam ad amicitiam (al§ 3i;non. üon riacirc), a) mit etioas umbinben,
siniilitudo, Cic: nihil (est), quod raagis alliciat eln&inbf dolia plumbo rincito vel materiä quer-
,

ad diligendum {sc. quam virtus) Cic. quum in , : neä, viti sicca (dlifjatOy Cato: sie sirpata dolia
hunc sensum et alUciar beueticiis et contpcllar quassa, quum alligata, dicta, Varr. LL.: poet.,
injuriis, Cic. moenia spissa vallatä coronä alligat, umgiebt, Sil.
allido, lisum, ere (ad u. laedo\ etiuaö mit
lisi, — b/ einen leibenben Äörpert^eil ob. eine 3Bunbe
Oieiualt an onfloSm, onwetfcn, «nf*lf^^crn,
etiiiQö mit einem 35erbanb umbinbcn, umtwicfeln, etmaö oet-
onfc^logcn, I) eig. alqm ad saxa, Att. fr.: alqd : blnbcn, auf etiuaö einen »etbanb ouflegen, caput la-
pilae, am "^sfcilcr, Lucr. allidi ad scopulos, Caes. : nä, Mart.: u. geiü. of)ne All., vulnus, Liv.: ocu-
- a&fol., allidi, ju 53obcn c^cfc^Inqen ob. ge)d)(eubert lum, Cic. brachium, crus, Sen.
: c) mit 5^[l^^" —
trerben, v. (^eroäd^fen Col. 4, 20, 2: oon ficinen bfnben, feffeln, alliga. inquam, colliga, Plaut.: non

,

Äiubern Lact. 4, 21, 4.


, II) übtv. mit etil), ju , enim alligabitur infans, Quint. alligari se ac ve- :

@*aben fcmmcn, virtutem, Sen. de tranq. 3, 15. nire patitur, Tac: leones alligati, Sen. - Partie.
- ba^. allidi = eine ®c*»lappc befommcn, b. i. nic^t fubftt)., alligati, orum, m. gefeffette Sflaoen, Col.
o^nc 8c^nben mcijfommen, iu quibus (damnationi- 1, 9, 4.
bus) me perlubentc Servius allims est, ceteri II) übtr. : 1) im 2(IIg., etroas bfnben, feffel«, U^'
conciduntur Cic. ad Qu. fr. 2, G, 6: quum sit
, galten, hemmen, fo 'ba)^ es unbeiueglic^ ift , fic^ nic^t
collnctandum cum eo {sc. agro\ aZZ/c/« dominum, üon ber Zit\ii rüfjrt, vultum alligat quae tristitasV
Col. 1, 3, 9. l^ält ftarr ben Slic! feft, Pacuv. videas civitatis
:

AllienniM, e, f.
Allia. voluntatem solutam, virtutem (bie X^atfraft) al-
Allienus(AJienus), i, m. röm. Gigenname, un= lifjatam, Cic: cedendum celeriter, ne forte alli-
ter bein am
befannteften ift: Q. Allienus, '^Ntätor ger. Cic: tristi palus inamabilis uudä alligat,
im ^3- ^- ^05, Cic. ad Qu. fr. 1, 1, 3. §. 10; ad Virg.: torjDor gravis alligat artus, Ov. - ba^. a)
Att. 10, 15, 3 u. a. Auct. b. Afr. 2. §. 3 u. 34. §. als 1. 1. im örettfpiel, ut sciat quomodo alligatus
4 u. a. exeat calculus, feft gezogene, Sen. ep. 117, 30. —
Allifae, arum, f. in alten Reiten fc^on er§eb= b) 0. 53inben auf d^emtfc^em 3ßege, arenae, quae
lid^e Stabt ber Samniter am Itnfen Ufer bes 3>ur= humore alligantur, Sen. ep. 55, 2: qui (fons) pu-
lurnus unroeit feines (rinfluffes in htxx Sabatus, tria terrae alligat, Lucan 9, 526: massa modo
j. AUfe in ber Terra di Lavoro, Liv. 8, 25. Sil. lactis alligati, geronnene Wlild), Mart. 8, 64, 9. -
8, 535. - Sau. Allifänus, a, um, oue Siaifö, aüv u. üom Stuben ber ^örben ita colorem alligat, ,

fonifc^, ager, Cic: tractus, Cic - Subfto., «) Al- binbet (= mad^t ^a(tbar), ut elui postea non possit,
lifani, orum, m. bie (rinm. »on 3lEifä, bie 2iatftt= PI. 32, 6 (22), 66; u. fo 9, 38 {()-2), 134.
«er, PI. 3, 5 (9), 63. ß) Allifana, orum, n. (sc. — 2) insbef.: a) ^mb. burd^ ^reunbfc^aft Söol^t- ,

pocula) ju Slllifä gefertigte irbene ^Xrinfgefd^irre


, traten ic. {an ^ii^b.) bmben, feffeln, fetten, fo ba^
t)on siemlid^er (^röBe, aUifanifc^e SBcc^cc, Hör. sat. er unjertrennli^ ift, alci filium, Ter.: bef. im paffio,
2, 8, 39. ne existiment ita se alligatos ut ab amicis non ,

allig^äinentum, i, n. (alligo), bas Söfnbcnuttel, discedant, Cic: nuptiis alligatus, Cic: non modo
Sanb, Schol. ad Caes. Germanic 243. 3]g(. Ex- beneficio, sed etiam benevolentiae significatione
cerpt. ex Charis. art. gramm. p. 553. 32 ed. Keil.: alligari. Cic. —
b) als r^etor. t. t., burd^ ob. an
'alligamentum, Jeauag'; u. Gloss. Labb. 'alliga- : geraiffe ©efe^e bes 3'?umeru5 dii)i]ti)mm binbcn, u. ,

mentum, hchucc, ötauo;.' fo burd^ ob. auf etmas bcfc^ränfen, ut verba neque
alligätio, önis. f. (alligo), baG anbinbtn, at§ alligata sint quasi certä lege versus , neque ita
t. t. bes Sanbb. arbustorum, Col. 11, 2, 16. - u.
, soluta, ut vagentur, Cic: hoc aut alio numero,
^lur. concr. alligationes , , Söinbemittcl, SBdnbcr, velut lege non est alliganda (partitio) , Quint. -
,

Vitr. 7,3,2: 8,6(7), 9. mit ad u. 3Icc., tamquam orationem ad rhythmos


alligätör, öris, m. (alligo), ai^ 1. 1. bes Sanbb., alliget, Quint.: quasi ad certas quasdam dicendi
ber anöinfccr beö äöeineö, Col. 4, 13, 1 u. ö. leges alligati, Quint.: (poesis) alligata ad certam
alligätüra, ae, f. (alligo), ber 2>ct6ont» bes pedum necessitatem, an einen gerciffen 3^öng bes
2ßeine5, Col^de arb. 8, 3: ber SSunben, Scrib. 209. 9)Zetrums gebunben, Quint. c) moratifd^ htn —
al-llgo, ävi, ätum, äre, onbinbcn, fcflbinbcn, I) SÖiUen bur§ ©ibfc^mur, ^Bertrag, 33erfprec^en, $flid^t
eig. 1) im 2111g.: a) üb^.
: alqm ad statuam ob. : u. bgl. feffefn u. befc^ränfen, btnben, ccrbtnblid^ ma»
ad palum, ^mb. (als 5>erbrecl^er) cor ber öinric^= d&en, öerpflicöten dat arrhabonem et jurejurando
,

tung, Cic. canem ad ostium. Sen. rhet. quis ge-


: : alligat (lenonem). Plaut.: caput suum aUigabit,
nerum meum ad gladium alligavit? mer l^at mei= feinen ^opf jum ^fanbe fe^en Plaut. lex omnes , :

nen Sc^raiegerfo^n an bas Sc^roert gebunben? (ein mortales alligat, Cic. foedere alligari, Liv.: sa- :

Sd^erj über baö lange Sd^ioert beö fleinen Sentu== cris alligari, fid^ \\i ben aacra gentilicia t)erpfrid^=
Ins), Cic: all. canem, Phaedr., catulos (jungen ten, Cic. - quam miiiime se alligare adpraecepta,
Öunbe), Tarr. medicameutum in imunulo illitum
: Quint.: ad omnia verba se alligare fic^ mörttid^ ,

fäsciä quam longissimä all., Scrib.: alligatus anu- an ^OZemorirtes binben, Quint. d) alligare se, —
lus, Quint. — b) ai^ 1. 1. beö Sanbb., bie 9Beinftö(fe an ein 5>erge]^en ftcö binben, b. i. nc^ beffen fc^ulbtg
an bie ^^fä^Ie u. 3?äume {arhusta) anömbcn, vineas, mad^en, mit AU., se scelere, Cic: mit Genit., se
Col.: palmare, id est materias aUigare, Col. furti Ter. - ^^ai:^. alligatus = ein in ein SSergef^en
,

2) mit bem D^ebenbegr. ber gel^emmten 'Seroegung, 33erioicteIter, ein 93^itgraüirter, Cic
fcflmachen, fcft battcn, hemmen, aucora (Rhodiae al-lino (adl.), levi. lltum, ere, onfc^mtcren, an=
navis) unco dente velut manu ferreä injectä alli- ftreid^cn, anfteben, I) eig.: biilbos epiphoris, PI.:
gavit alterius proram. Liv.: imco uon alligat (ua- schedam. PI. incomptis (versibus) atrum trans-
:

ves) ancora morsu, Virg.: u. poet. uudä alqm, verso calamo Signum, burc^ einen beigefd^inierten
Bannen, feffeln, t). ©Itjr, Virg. georg. 4, 480; Aen.
,

fc^roar;en Strich auszeichnen, Hör. II) übtr.: —


253 Alliphae alluvio 254
sordes sententiis, Cic. : vitia siia alci, iljn öefleden gebend läfet bie geroinnbringenbe @Iüdt§göttin bir
mit 2C., ii)m mittl^eilen, Sen. eine ^acfel leuchten = jeigt bas bir ben SBeg &iM
Alliphae, f.
Allifae. (bie günftige Gelegenheit) jum Öewinn, Plaut.
alllsio, önis, /'. (allido), ba§ QCnflofen^ ttnfc^ta* Pers. 4, 3, 46 (515): ista dilucescant allucente
ftcn,miüta duoriim digitonim allisione contrivit, misericordiä tuä, Augustin. conf. 11, 22.
Treb. Poll. trig. tyr. 8. §. 5. allucinatio, alluoinor, f. aluc.
alliuin (jUium, alleum), li, n. ^neilau^ {Al- al-laotor, äri, anrtnöen, anfämpfen, Apul. met.
lium sativum, L.), oft al§ «Speife ber Sanb(eute u. 10, li. - übtr., mit Dat. = gegen ^mb., Apul. met.
ärmern $ßoI!gdaffe(<Sc^iffäruberer u. bgt.) eriüä^nt,
Plaut., Scriptt. r. r. u. 9t - all. Punicum = ilifoo- allüdio, äre (ad u. ludo), ^mb. Befireid^eln, mit
axÖQoöov, Saud^, Col. ^mb. mit einem äßeibe, Plaut. Stich.
Fofen, abfol.,
al-livesco , ere , nctbffcl^ • , fd^celfüd^tig werben, 2, 2, 58 (382): mit einem öunbe, Plaut. Poen. 5,
Paul. Diac. p. 28, 16. 4,64.
Allöbr6ge§, um, m., bie 9ine6tcfter, ein ^öd^ft al-lüdo, lüsi, lüsum, ere, Ui, ju, mit ^mb. ob.
!riegeri]'c^eä u. ntäd^tigeö ©ebirgöoot! im narbon. Hwa^ fpieten, fc^ergen, fefen , fc^cfern , I) eig. : a) o.
©ttltien, beffen l^auptfi^ jraifc^en '^yaxa. (j. Sf^re) u. ^erf., mit ad u. 2lcc. u. mit bl Dat., ad id ^scor-
3ft^obanuö (j. Sfi^one), bem Sacuö Semanuä (j. %tn^ tum), Ter. veluti ad notam (mulierem), Justin.:
:

ferfee) u.ben grajiid^en 2llpen, im je^igen Dauphine Cicero Trebatio alludens, Quint.: et nunc alludit
u. Savoyen, mit ber ^atiptftobt Vienna (j. Vienne {sc. tauro), Ov. quasi alludens, gteicf)f im ©dierj,
: .

an ber ?t^one) u. gegen bie ^ebetier 'i^m mit ber


, Suet. Galba alludens varie et copiose, feinen 3Bi^
:

©rengftabt Geneva (j. ©enf) : ^erfed^ter ber gatti^ fpielen (affenb in aHer 9Jiannic^faItigfeit u. '^üik,
fc|en ^reil^eit gegen bie S^iömer, u. obgleich üom Qu. Cic: nee plura alludens, nic^t meiter fc^erjenb,
^abiuö SJiajimuö SlHobrogicuö u. %\\. 2)omitiuö Virg. Phidias Homeri versibus egregio dicto al-
:

2l^enobarBuä a. u. c. 632 unterjod^t, immer jum lusit, mad^te eine roi^ige ^Inmenbung ber SSerfe,
2lufrul^r geneigt, Caes. b. G. 1, 6. Cic. Cat. "6, 5. Val. Max. —
b) o. perfonif. Sebl. : «) oon ber 2ßaf*
Sali. Cat. ^lur. AUo-
40 sqq. Yell. 2, 10, 2: Slcc. ferflutf) = an etraaä f^lagen, pldtfd&ern, alludenti-
brogas b. Caes. b G. 1, 14, 3 u.
a. Quint. 11, 1, bus undis, Ov.: ubi alludit unda, PI. - m. Acc,
89. - ber 9f?omin. ©ing. Allobrox b. Hör. epod. quae fluctus salis alludebant Catull. ß) vom ,

16, 6: u. gried^. 2lcc. <Sing., Ciceronem Allobroga Sßinb, onfttufeln, comas ac summa cacumina sil-
{i. harbare loquentem) dixit, Juven. 7,214:
e. vae lenibus flabris, Val. Fl. 6, 665. - u. oon bem
Sfibf.©ing. AUÖbrd^ns u. Allöbrä^es, Prob, oom Sßinb beroegten 33aume, Sen. Thyest. 157. —
p. 124, y u. 14 ed. Keil.: ^(ur. Allöbrft^ae, y) von ber ^ylamme, 5tnf*lagen, bintecfen ju 2C., ibi
Schol. Juven. 8, 234. - 2)at). AUobrögfico», a, epulantes alludit flamma, Solin. 5. §. 24. II) —
um, oHcBrodlfd^, vinum, Cels.: vitis, PI.: u. alö ^ei= genus eorum, qui sapientiae alludunt (roelc^e
übtr.:
name be§ iQu. §abiu§ 3[JJajimuä (f. oben), Yell. u. nai^e an bie äßeiö^eit ^inreid^en) ,
quam non qui-
Val. Max. ügl. Juven. 8, 13 (roo Allobrogici, bie
; dem contigerunt, in conspectu tamen et, ut ita
2lUobrogi!er = bie ^abier u. insbef. ber genannte ,
dicam, sub ictu habent, Sen. ep. 72, 12 u. prope :

Qu. ^abiug gjJag.}. posita speique nostrae alludentia sequamur, f)aU


allöcütio, önis, f. (alloquor), 'na^ Slnteben, bie Un un^ an bas 9?al^ege(egene u. unferer Hoffnung
9(ntebe, PI. ep. u. Suet. - ^näbef.: a) mie 'txi^ fid^5)arbietenbe, Sen. de tranq. 10, 5.
gried^. TruQct/nvd^tcc, baä tröftenbe Slnreben, Sureben, al-lüo, üi, ere, an etn). anfpülen, etio. Befpülcn,
ber tröftenbe 3uf^r«d&, Catull. u. Sen. b) "öa^ 9ln. — t)om 2)leere, ^luffe 2C. fluvius latera haec alluit,
,

feuern jum JTamöfe, auf aJJünjen, f. EcM. doctr. Cic. : montes ,


quorum
alluant radices lacus ac
numm. Vol. 9. p. 840 sq. fluvii,Varr.: moenia alluuntur a mari, Cic: urbs
all5oiitoi*, öris, m. (alloqui), ber Slnreber, Isid. mari alluitur, Liv. - eorum ossa ita jactantur
10. no. 'SS. - bef. ber trijftenbe Sufpred&er, Isid. 10. fluctibus, ut numquam alluantur, (oon i^nen) be-
no. 38. fpült, b. i. berührt loerben, Cic. Rose. Am. 26, 72;
allöphylus, a^ um (akXoifvXog)., anbern ®tam» or. 30, 70. - boppelfinnig, Massilia quum bar- . . .

meS, attStönbifdö, fremb, Eccl. bariae fluctibus alluatur, oom african. ^ieere u.
allöquium, ii, n. (alloquor), bie Slnfprad^e, ba§ ben §lut^en ber Barbarei u. 3io^eit, Cic. Flacc.
gureben, ber Suftjrud^, bie SroftunQ, benignum, lene, 26, 63.
Liv. alloquia dulcia, Hör. alloquio firmare mi-
: :
alias (hallus) , i m. ber ©oumen ob. bie grofc
,

litem, Tac. Su^je^e, Paul. Diac. p. 7 u. p. 102 [in v. Hallus)


al-löquor, löcütus (löquütus) sum, loqui, »gl. 2. allex u. Gloss. Labb. p. 84 (a) 'Hallus :

^mb. «nfpred&en bef. grüfienb freunbtid^ bittenb,


, ,
TTo^og /ueyäg (Sciy.Tvkog'; u. Hallux (Hallus?),
ermunternb ^mbm. i^ufprec^en, Äomif., Cic. u. 2(. : avTi/(io\
n. tröftenb, Varr. LL. u. Sen. poet. aliüslo, önis, f (alludo), ba§ ©pfelen, ®c^er§en
allttbentia, ae, f. (ad u. lubet), baä 2SeIie6en, mit ^mh., Arnob. 7, 23.
Apul. met. 1, 7. allütio, önis, f. (alluo) = ablutio, Cael. Aur.
allfibe§co, ere (ad u. lubet), v.incJwat., 1) acut. 2, 9. 51 (lüo oiell. ablutionem _ju (efen ift).
gleiche Suft mit einem 2(nbern befommen 3mb§. ,
allüvies, ei, f. (alluo), bie ginfpülung, baö bn
fiufl entfleflenfommen, il^m ju SSBitten fe^n , m. Dat., einer Ueberfc^roemmung biö ju einem Dvt {)in „an^
Apul. met. 7, 11: abfol.. Plaut.mil. 4, 2, 14 (1004). fpüfenbe ob. ausgetretene SBaffer'^ , bie «lnf*n>em=:

Apul met. 2, 10. —


II) anfonöen nn etioa^ f&oftU mung, angefd&tt»cmmte_ßo*e, Cic. u. 21.: ^^lur., quie-

gefallen ju ftnben, m. Dat., aquis, Apul. met. 9, 3: tae, Apul. met. 11, 7.
conubiorura copulis, Mart. Cap. 1. §. 25; u. fo alltivio, önis, f. (alluo), I) baö «nfpüren, a\u
fpülenbc «heranbringen, salis, Avicn. phacn. 1249:
1. §. 31 u. ö. (f. Äopp gu 1. §. 25. p. 67).
al-lüc£o,
luxi, ere, onleutöten, baju-, baneBen aquarum alluviones, Apul. de mundo c. 23.

lenkten, mit Dat., Suet. Vit. 8. Vulg. psalm. 97, II) inäbcf., alä t. t. ber ^^uriften u. 3lgrimcniorcn,
4: abfol. Sen. ep. 92, 5. - im Silbe, nequiquam
,
bie burd; einen %{n^ burd; ^tegengüffe umnerflic^
,

beioirfte 3]ergröfeeruug cineö Stücfcö ^yclb


ucrnut^
tibi Fortuna faculam lucrifica allucere vult, Der-
255 alliivius Alpes 2d(j

von t^oten bie 2inu.


tolft rtllinnl)lii1)t'n :}(nfpiilenö , luouten (). Hyg. fab. 28), Ov. met. 6, 117: gur
oion, Clnfdjnirninmnfl, bcr Qlnfd^utt (("»^nf^- nl>luvio, (Strafe in ber Untenuett ^Hücfen gegen ^Hilden an
öer abtrieb), ,I('t u. (iroraat. vct.: hai). alliivioniim eine Säule u burd) bao beftänbige (Mefd^rei
gefeffelt
o{ rirciiinluvionum jiira, Cic. do or. 1. .'38, 173; einer Crule gequält, Virg. Aen. 6, 582 (ugl. Honi.
dij?. 41, 1, 12
vc{\. C'allistr. Od. 11, 305 sqq.).
allikviuM, a, nm (alluo), attflefpült, ager (= al- älÖg^Ya, ae, /'. {lO.oyla) bie Unoernunft, ber .,

luvio HO. II), Gromat. vet. p. 3(59, 14 cd. Lachvi. Unwerflonb, u. f^iüar im '^liir. = olbetne, toOc Sbcrn,
(p. 293 ed. (focs.). - fubftu. AllMvIum, ii u. = , , Sen. apoc 7, Petron. 56, 7. - boppclfinnig =
1.

alluvio. Sidon. ep. 2, 2: in^l. Isid. do difV. 1, 40. Unvernunft u. ©prad^loftflfeit, Augustin. op. 86.
allux (liallux), [. allus. al5|^uM, a, um (iD.oyog), Ii unvernünftig, Au-
Almana, ao. /'. (5tnbt in ^Iliaccbonien nm 9li-iuö, gustin. ep. 86. — II) inöbef. , icratlonol, ah f. t.:

Liv. 44, 26. 7. a) ber :i)Jkt§em. aloga linea bie ber anbern nid^t

, ,

Almo, Ollis, in. ein fleincr '3acl) nuf öer (2üb= entfprid^t, Mart. Cap. 6. §. 717. bi ber SJietrif,
Kite uon 3tom, lueld^cr bie V/V? Ap2u'a u. O.stdensin feinem ^33ietrum entfpred^enb al. pes, Mart. Cap.: ,

l?>urd)id)neibenb in bie 2:i(H'r fliffet, j. Aquataccio. al. numeri, Mart. Cap.


^sn il)m iinifdjcn aüjäf^rlid) bie '^riefter ber 6:;bele Alöidae, arum, ru. f. Aloeus.
bnö Wöttin u. il)re Xempetgerätfje, f.
l^ilbnife ber Alj»pe, es, /'. {lÜ.ÖTir]). I) Xoc^ter be§ 6crci;on,
Ov. 337; (j, 340. Liican. 1, (500^ - 2(Iö
fast. 4, 53iutter bee .S3ippot{)OUö nom iJieptun , n)e(d;er diott
g-hi^ijott, %aitx ber 9h;nip^e /.«>•«, Ov. fast. 2, bie üom ^ater
(^etöbtete in eine gleichnamige Quelle
bOl in^l. Cic. de iiat. deor. 3, 20, 52.
; ueriüanbelte, Hygin fab. 187. II) eine ©tabt im —
almitieM, öi, f. (almus) = eino^Trei«, bas 6ol« opuntifc^en ^ocriä, Liv. 42, 56, 7. PI. 4, 7 (12), 27.
bt QlnfeBeu einer (2adK, bie «^olbfeligfett, Cliaris. 25 alöpecia, («Awrrfxm), bic Sllopecie, ^fud^ö«
ae, /'.

P. Taul. Diac p. 7,20. roube, ber Sfu*ögrinb, unb 't>m bamit nerbunbene
aliuiiMt a. um (ü. alo öugerfi näOreiib, no^l- i
, aiu^faüen ber (^opf^, 33art=u. 3(ugenbraunen=)>9aorc,
tf}äüq, Kgenf^cubenb, IJclb , lieb, flütig, labenb , er= Theod. Prise. 1, 6. - ^lur. alopeciae = Stetten, wo
quitfcnb ii. hc\l. alma Venus, Hör. u. (ü. ber]'.)
, : bie «^aare auögefattcn ftnb, ein ©la^mal, Pi. 20, 5 (20),
alnia parens, Virg. alnia Tellus, Col.: solalnius, : 41 u. ö.
Hör. ager alnius, Virg. vites almae, Virg.
: : älöpecia, cidis, f. {alomsxCg) , bie SucftSreSc,
alneii»), a, um (alnus), ouö ®rlen5olj, crlcn, ein 25>einfto(!, beffen Siraube einem fyuc^sfditrianje
tüetn, Vitr. 5, 12, 6. ä{)\\^[t, PI. 14, 3 _(4\. 42.
alnus, i, f. l) bie <£cU, (Butt (Betula alnus, älöpecürus, i, /'. {akoin^y.ovQog), ^ud^Sfc^toan},
L), Vitr., PI. u. 3t - alnus nigra, bie ^Jd^roar^e eine ^rasart, uac^ Sprengel ju il^eopl^raft ba§
ßrfe, ber J-autbnum {lihnmnus frang^da, L.)", cijlinbrtfc^e Surferroftr (Saccharum cylindricumy
PI. —Ti) meton. (poet.): a) ber «tnc SalFen einer L.i, PI. 21, 17 (61 101. 1,

^ri^iffbrüde, Liican. 2, 486 4, 422. b) bn5-5o5c= ; — älöpex, /'. [aliÖTTf]'^, nixog), ein Seefifc^ PI. ,

jeug, (Schiff, ber Si<x^n nu§ Crrten^otj, Virg. u. 31. 32, 11 (53). 145; rein iat. vulpes marina, PI. 9,
alo, aliüj altum x\. (nad)aug.) älitum, ere, cr= 43 (67), 145.
nöBten, mieten, aufecjicfKn, pftcflcn, uitterljalten, er= älö8a, f. alausa.
öaltcn i^u jiüar im 9(Eg., oftne 33eftimmung beö Mxi^ Alpes, ium, f. (leltifc^ all, alp, bie ,,5llp" =
tele, bagegen nutrire burdj bie tftterifc^e 9kl)rung), ,,§öl^e, (joljer ^erg"; - bei 3)id)t. auc^ im Gen.
Ii eig.: agelius eum non satis alit, Cic.: exerci- Swg. Alpis, im Acc. Alpem u. AM. Alpe, f. ??eue'§
tum, Cic: canes, Cic: latrociniis se suosque, f^^ormenl. 1. S. 501), mäd^-
I) eig., bie2llpeu, jener
Caes. filias ejus publice Xep. miuueudo cor-
: , : tige ©ebirgsjug, lueld^er Dberitalien einfd^lie^t (Al-
pus, 'titw Äörper burc^ö ^ßerje^ren beffelben er^at== pium murus, Cic. Phil. 5, 13, 37), u nad) 9Zorben
ten b. i. fic^ yon feinem eigenen 5törper nähren,
, u. Cften fid) üielfad) Dersweigt Caes. b. G. 1, 10 ,

Ov. amnis imbres quem super notas aluere ri-


: , u. 13. Liv. 1, 1 u. 21. -_bei ben 2llten wegen ber
pas. Hör. alere flammam, Quint. gramen, quod
: : rauljen Suft, loegen ber ^s^türme, wegen ber '>i$d^nee=
proximus humor alebat Ov. coelum et terras , :
maffen u. megen ber Unmirt^barfeit auf hen §öl^en
{M. ber äßcltfeele^ beleben, Virg. - \)a^. ali alqä re berüditigt, hai). infames frigoribus Alpes, Liv. 21,
üon etron^ nööten, üon etioaö leben,
(n)ie vesci), fic& 31, 8: A. hibernae, Hör. sat. 2, 5, 41: A. vento-
viperinis carnibus, PI. H) übtr. wie näOccn, — , sae, Ov. am. 2, 16, 19: A. saevae, Juven. 10, 166;
unterhalten, pflcö«nf öcgcn, b. i. \^tUn, forbern, be* Sd^ilberungen b. Sil. It. 3, 476 sqq. Claud.
ügl. bie
bonos alit
förbetn, tjerftotfcn, frdfttgen, üermc^ren, bell.Get. 340 sqq. - fc^on im 9lltertl)um als bie
altes, Cic: civitatem alere, Caes.: gloriam, spem, öeimat^ ber Kröpfe, wie noc^ je|t, befannt, Juven.
audaciam Cic. luxuriam Nep. poetam Hör
, : , : , : 13, 162. Vitr. 8, 3, 20.
bos successus alit, belebt, Virg. - Compar. beö 3Die 9llpen mürben ben 3tömern in ilirer ganzen
Partie. Perf., avis sapidior et altior, loo^Igenäfir' 2lu5bel)nung erft unter 2luguft u. beffen ^lac^folgern
1er, Apic. 6, 6. befannt, unb man unterfc^ieb, um von ©üb^^eft
alöe, f. {cuön) es,
bie 2lioe, Cels. u. PI. In- , : ausjuge^en: 1) A. maritimae, bie @ec= ob. Ugurt=
dica, Scribon. Gallica, Apul. herb. - im 33ilbe,
: fc^cn aiipen, von ©enua rao ber 2lpennin beginnt, ,

tüegen i^rer Sitterfeit, plus aloes quam mellis ha- bis jum 5ßaruö, von ha norbraärt§ bi§> ^u ben !Quel==
bet, Juven. 6, 181. - ^iS" Bpät. ^b\. alöa, ae, len beö ^^abus, ob. jum Serge 3Sefuluä (j. Monte
f. Isid. 8, 9. Thomae
thes. nov. Latin, p. 44. Viso), Tac ann. 15, 32. PI. 8, 39 (59), 140. -
JJ,
Alöeu8, ei, ra. CA/.oj€vg), ein ©igant, ©oE)n beö aud) Ligurinae Alpes gen., Grat, cyneg. 510.
^f^eptun u. ber ßanace, @ema^( ber ^p^imcbia, ber 2ln biefe fliegen nbrbl. 2) A. Cottianae ob. Cot-
gjlutter ber ältoiben (f. i"og(ei(^ Aloidae) Lucan. , tiae, bie cottifdjen Sllpcn, Don ©borobunum (j. E^n-
6, 410; ügt. Hyg.
fab. 28. - S)nt). Alöldae, arum, hrun) bi§ ©egufio, vom Serg
$8aru5 bis jum SSerg
m. CA).o)u6tti), bie 2tlotben,b.i.bie nod) bem2(toeuä ßiniftus (j. Mont Cenis), bie ©renje gwifd^en @al=
benannten, aber üom D^eptun mit Stioeus' @attin lien u. ^trtlien bilbenb u. fc^mer §u paffiren , fo be=
^ptjimebia gezeugten 9tie[en]öf)ne „Otuö u. ep^ial= nannt com „6ottiu§" ber unter ©äfar u. 2luguft ,

teö", bie gleic^ ben ©iganten ben öimmel ftürmen biefen %i)t\i ber 2tlpen be^errfc^te, auc^ ben JRömern
257 Alpes Alsium 258
eine Strafe über ben l^öd^ften ^^unft feineö ©eöiets bem fc^iüülftigen 2)ic^ter M. Fiirius Bibaculus we-
(ben Moni Genevre) anlegte, Tac. bist. 1. 61. gen eines fc^lec^ten Sßerfes über bie 3ltpen (f. Hör.
Aur. Vict. Caes. 5, 2; epit. 5, 4. Amm. 15, 10. sat. 2. 5, 41) beigelegter Spottname, Hör. sat. 1,
2 sqq. 10, 36.
Sffieitei: nörbl. 3) A. Grajae bie graitfc^en ober , alpha, n. indecl. {((/.(/ a). bas 2llp$fl, 9^ime be§
(grauen Sllpcn, üon hm Centrones (bal^. aud; A. erften §8ucl)ftaben beö gried^ifc^en Hlpl^abets, Tert.
•Centronicae, Pi. 11, 42, 97. §. 240) 6iö ju ben Sa- praescr. adv. haeret. c. 50: bal). hoc discunt ante
lassii am fübl. 2{6f;ang bes Mons Poeninus (j. gro- alpha et beta. nod) cor bem ^ilbece, nod; el)e fie le=
ßer *St. ^ern^arb) Tac. liist. 2. 66. Nep. Hann.
, fen lernen, Juven. 14. 209. - (5prüd)ra. = ber (bie,
3, 4 (auc^ saltus Grajus); ügt. PI. 3, 20 (24). 134 bas) ßrfte u. 58ollfonnnenfte in feiner 3Irt, alpha
u. (über ben bortigen eroigen SBinter) Petron. 122. paenuiatorum. Mart. 2. 57. 4; 5. 26. 1.
V. 144 sqq. - Alpes Graeciae gen., Varr. b. Serv. alphäbetnm, i, v. i^6 \\. rj a),(fäßr]Tog). ha^
Virg. Aen. 10, 13. 5llp^4bct, Eccl.
SSon ba norböftl. 4) A. Poeninae, bie ^jcnninif^cn Alpheiäs, ädis. f. f. Alpheus.
(l'aüopifc^en u piemontefifc^en) 2Itpen, t)on Sa- hm A1phe$«iboea, ae. f. (k^.rfeaißoia) ^od;ter ,

lassii bis ju hzw Lepontii, b. 1^. ber grofeeSt. ^ern^ bes ^^pljcgeus, Honigs üon '^pfopljis in Slrcaöien, erfte
l^arb u. baä ©ebirge biö jurn ©t. (^ottfjarb , Tac. ©attin bes Sllcmäon, um ber (Ealirrlpe luillen üon
hist. 1, 87; »gl. Poeninus. il)m üerlaffen, rächte ben üon il;ren 33rübern an 3nc-
äüeiter norböftl. 5) A. Lepontiorum i^bei Wienern moon (als er bas ^!>al5banb u. ben ^^eplos ber öar-
Lepontiae ob. Lepontinae), bie üon hm :iLiepontiern monia feiner jiöeiten ©attin bringen wollte» »erüb^
hk icpontifd^en (graubünbner^ Stlpen,
beiüol^nten, ten 'J)iorb burd) htn Xo^ beiber, Prop. 1. 15. 15:
üom ©impton über ben 3llbrun, G)rieö biö 3um bie '8age anbers b. Hyg. fab. 244.
3lbu(a, Caes. b. G. 4, 10. PI. 3, 20 (24), 135. Alpheus u. poet. Alphens,
i. ja. {yilqeiög),

^amhiXi öftt. 6) A.Rhaetae (Raetae'i ob. Rhae- ber öauptftrom bes ^^eloponnes, ber na^ ben Sllten
ticae, bie t^ötifcöen Sltpcn, uom ©t. öottljarb biö als ha^ bei '^Ijglace entfprang, im (>ki>ki oon Xe
gur Crtleöfpi^e Hör. carm. 4, 4, 17, mo ^acitus
, gea nerfdjmanb, bei 5tefäa mieber 3um 33or)'d)ein
ben '^^txw auf einem fteiten un5ugnngli(^en 55erge t'am, t)ier mit bem (rurotas fid; vereinigte, nad; ein=
entspringen läfjt, Tac. Germ. 1, 4. ftünbigem :^auf fic^ mit biefem in einer ©rbtluft
SBeiter^in 7) A. Tridentinae bie ©c5trgc !S«b= , nerlor, bei -^ejä in 2(rcabien lüieber l;erau^fam,
t^rolS, rco bie Sit^efiö entspringt, PI. 3, 16 (20), bann burd) viele jylüBd;en u. S3äci^e oerftärft u. für
121: auc^ Tridentina (Alpium) juga gen., Flor. Ätä^ne fd^iffbar geworben oberlialb Clgmpia in Glis
3,3,11. eintrat, u. nad^bem er aus bem .öain ber "^'xawa
2(n raelc^e i)ftt. ftof;en 8) A. Koricae (als 9hime Sllpljionia getreten, ins ionifdje 9}ieer ftrömte. ^i'm
be§ gjiittelalters) bie norifc^cn (fal^burger aipcn,
,
) öfteres ©ridjeinen u. ^-8erfd;it)inben gab moljl 5U bem
b. i. bas 2)rautf}at (Dravus) »om (Saljburgifc^en
bie 9)l9t^us S3eranlaffung, it)n al^ ^-lulgott, Sobn be^
trennte, Norici Alpium tiimiüi gen. b. Flor. 3, 3, Dceanus u. ber ^Ijetis, aus :^iebe ;^ur Aretlm.-^a (f.
18; ügt. Virg. georg. 3, 474. b.) unter bem 2)leeresgrunbc bis :^ur Üuelle 9Ire^
Sann jübt. 9) A. Carnicae. bie catnifdlcn (lfärn= t^ufa auf Ortpgia im öafen von ©tjracus fid; fort=
t^ifc^en) aipcn (mit ben Duellen beö ©aöU5) ha^ , wüljlen u. bort mit biefer fid^ vereinigen 3U laffen,
2)rautl^al üon Italien trennenb bis jum ^^erge 2er= PL 2, 103 (106), 225. PI. 31, 5 (31), 55. Ov. met.
glu, PI. 3, 25 (28), 147: Alpes xiU). b. Liv. 39, 54, 5. 494 sqq. Virg. Aen. 3, 694: ^-orm Alpheos. Ov.
b sqq. met. 2, 250: 3lcc. Alpheon. Ov. am. 3, 6. 29. Sil.
Gnbli(^ bie fübl. Scf;hiPette 10) A. Jiiliae , bie 14, 54: S5oc. Alphee, Stat. Theb. 4, 239. - ^av.
juitfc^cn (frainer) 2lipcn, üom 33erge Xerglu hi^ abgel.: a"^ Alpheiäs, ädis, f. (*kl(f€i'i(<g ob. ^^141-
§ur Sßud^t üon g^iume, löeld^e Hrain üon Italien qrjucg). Die 5t[pöctabe, 5?einame ber 9h;mpl)e unb
fc^eibet,Tac. hist. 3, 8, 4, benannt üom Julius Üuelle 2(rett)ufa (f. voriger), Ov. met. 5. 487. — b)
ßäfar u. 2luguft, meldte fie burd^ ©trafen gangbar A1pheu8« a, um, §um ^Mpßm^» gel^örig, atpfietfdj,
mad^ten, Ruf. brev. 10, 1: and) A. Yenetae gen., Pisae (in Italien) von ^ifaten au^ (i'lis (ivo Der
,

Amm. 31, 16, 7. - saltus Juliae Alpis ift falfd^e 3llpl)euä ftrömt) gegrünbet, Virg. Aen. 10, 179: ri-
Se§art bei Liv. 5, 34, 8. pae, Claud. bell. Get. 575.
33on ha jen!t fic^ ha^ ©ebirg u. es beginnen 11) alphita, orum, n. [cilffi tu) (jcfcörotcncS SJlebl, .

bie A. Dalmaticae, bie balmotitcöcn -^ö^enjügc, PI. Auct. itin. Alex. M. 19 (49). Theod. Prise. 1. 30.
11, 42 (97), 240: beren nörblic^e, nac^ ^annonien alphu§, i, m. («/70?). ein toctger '^icutfletfcu ob.
ftreirf)enbe ä^^^iö^ Pannonicae ob. Pannoniae Al- Siebten im öefic^te, Cels. 5. 28 no. 19. §. 295 sqq.
pes Ijei^en b. Tac. hist. 2, 98 u. 3, 1. Theod. Prise, de diaeta 15.
IIj poet. übtr. = -öocftgcBirgc übl^. , für bie ^^pre^ AlpicuN u. Alpin«», a, um. f. Alpes.
näen, Jul. Obsequ. 103: für bie2tpenninen, Lucan. Alpiii, f. Alpes.
1, 219: Dom ^ergrücfen bes Sttfps, Sidon. carm. 2, Al8iensi8, e. f. Alsium.
510 u. 9, 44: geminae ob. binae Alpes, bie ^Ipen alslne, es, f. (cdaCrn). eine 2ßalbpflanH\ hk
u. ^t)renäen, Sil. 2, 333. Prud. ntol axa(f. 3, 538. 2Balb'®tcrnmicte i^^lelloria nciaoram, L.K PI. 27,
Xao. abgel.: a) Alpicus, a, um. ^u ben Sllpen 4 (8), 23.
gehörig, olpifd^, SIlpen=, montes, Orelli inscr. 1613. alstösus, a, um (alsuis) , Icicöt fnctenb ,
<\t%tn

- fubfto., Alpici, orum, m. bie aipcnbfwoöncr, Nep. ^toft fc6r cmpfinblt*, fcpfltg i(%i%. aestuosus». pe-
Hann. 3, 4. —
b) AlplnuH, a, um, ju ben Sllpen cus, Varr.: von ^J)Zenfd)en u. ^an^en, PI.
gef)örig, alpif*, Sltpcn., amnis, Liv. nives, gaesa, : Alsium, ii. y. eine Der iilteften Stäöte (rtru-
virg. boreas üon ben ällpen l^er roe^enb Virg.
: , ,
: riens, 3ivifd)en bem fabatifd)en See u. bem tyrrlien.

bestes, bie ©allier, Ov. caseus, Sllpen- ob. ©c^rcei^


: gjleere, norbiveftl. von ^om, j. I)orf P<ih> . a\\'\ be

gerfäfe, Capitol. mures, 93Zurmeltl)iere, PI. Alpi-


: : ren (Gebiet ^^ompejus u. anberc vornel^me :Kbmcr
nae gentes, Liv. u. PI., u. fubfto. Alpini. orum. ^anbgüter l^atten , Cic ad Att. 13, 50, 4. Vcil. 1.
m., Ruf. brev. 10, 1, bie 2tlpenüölfer, =ben)ol^ncr. - 14, 8. Fronto de fer. Als. 1. - Xa\3.: a) ANien-
hai). Alpinus, ber ,,5Upenbid^ter", ein üom «öora^ Mi8, e, arrtenflfdi, villa. bes ^:i>ompeius, Cic. "ijjlinius'

<Seov.ie§, tat.^ijtid). $)aitbiDO. Slufl. XIII. ^-ÖD. I.


:

259 alsiiis alter 260


Sc^micc^crmuttcr, P). ej). pojnilus, Liv. - )u6ftü., : eine ... ber anbete, alter perdidit, alter vendidit,
Aisicnse, is, ». (j^c. praedium) baö ,,alfienfifrf)e , Cic. - juiü. ftefjt ftatt beö jraeiten alter ein Subft.,
Sanbpiit" beö '^ionipeiuo, Cic. b) AImIiih, a, — ob. hie, ille u. bgl. Epaminondae, Leonidae —

,

um, olftfcö, litus, Sil. : tolliis, Rutil, it. quorum alter (Epam.) quaesivit, Leonidas
1. alHiuM, II, um (algeo), frcflig, alsia corpora, autem etc., Cic: alter hie, Cic. Hose Am. f5, . . .

Lucr. f), 1013 (KUö). 17 alter


: iste , i/jid. alter
. . .ille Flor. 4, 7, : . . . ,

2. AIhIum, a, um, f. Alsium. 10. - juio. baö eine alter ganj ausgelaffcn duae ,

3. alMioM, f. alsus. turmae haesere: altera metu dedita hosti, (alte-


alMUH, a, um (^algco), füölenb, fübl, crftifcöcnb, ra) pertinacior etc., Liv. 29, 33, 7. - 'S^Iur. t)on
latcnb, nur im ne^itr compar., nihil alsius, Cic. aKe^rern ob. uon ganzen ^^arteien, alteri dimicant,
ad Att. 4, S lit. a. §. 1 a(l Qu. fr. 3, 1, 2. §. 5.
; alteri victorem timent Cic. - enbüc^ bas jiüeite ,

altänuM, i, m. nnrf) Vitr. 1, G, 10 ein ®übttjefl« alter in »erfc^iebenem (Sa)uö, alter alterius ova
ttJtnb, nnd^ Isid. 13, 11, 18 u. Sci*v. Virg. Aen. 7, frangit Cic. alteri alteros aliquantum attrive-
, :

27 ieber Secroinb, löcil er uom 'JJieere I;er (ab alto) rant. Sali.: aucfj unus alteri, Plaut. - jfcT ^Jiad^
roe^e. jroei Subftft. bejie^t fid^ gem. t)a^ erfte alter auf
altur u. alfäret f- altaria. baö erfte eubft., ha^ ^roeite auf ha^ jraeite; jum.
altäria. ium, n. [altus] (oorclaff. u. claff. nur aber tft eö umgefe^rt, mie Cic Quint. 1,1; de off.
im '^Uur. ["öal). aud) nur mit ^^iötributiüja^Ien uerb.], 3, 18, 73; ugl. Spalbing ju Quint. 9, 2, 6. - aße=
jpnter im Singular in brei ^Jormen: altäre, is, n., gen JQuantität ber ^enultima be§ öenit. alterius
Paul. Diac: altär, äris, n., Prud., 2lbl. altari, ügl. Prise p. 694 sq. P., nacf) raelc^em man ju fei=
Petroii.: altärium, ii, n., Hieron. u. Inscr.; ogl. ner 3^it gem. alterius gemeffen ju \)abm fc^eint.
^Zeue'ö (vormenl. 1. ©. 478) I) ber Sluffo^ auf bcm , B) insbef. 1) als formet in Senatsbejcfil. 2C.:
:

Cüfcriifcftc (ara) 3um SSerbrennen ber Cpfertl^iere, alter ambove, S. E. V. (= si eis ob. iis videbitur
ber Cofcrficrb, structae diris altaribus arae, Lu- ob. videatur) , bei eine (ber beiben ßonfuln) obet
can. 3 , 404 aris altaria imponere Quint. decl.
: betbc, menn 2C., Uti C. Pansa, A. Hirtius Coss., al-
12, 26. —
II) ber gan5e mit einem folcfien STuffa^e
,

ter ambove, S. E. V., cognoscerent, qui ager iis


rerfel^ene ju 23ranbopfern beftimmte 2lltar
,
^ndf ,
coloniis esset, Cic. Phil. 5, 19, 53; u. fo ibid. 8,
altav 2?rttnboltat, accendi ex bis altaria araeve
, 11, 33; 9, 7, 16; 14, 14, 37: umgefe^rt, Qu. Aelius,
debeant, PI. inter aras et altaria, PI. pan. - aud^
: Paulus Fabius Coss. ambo altei*ve, si iis videbi-
b(. von Ginem 2IItar, ab altaribus fugatus, Cic: tur, SC. b. Frontin. aqu. 100 extr.
altaribus admotum jurejurando adegit, Liv.: 2) ber onbete = iftotiU {secundus), a) übt).: pro-
sumptis in manus altaribus, Justin. ximo, altero, tertio die, Cic quadriennio post al- :

altärimn, ii, n. f. altaria. terum consulatum, Cic. fortunate puer, tu nunc :

alte, Adv. m. ComjJctr. u. Superl. (altus), I) eris alter ab illo, bu btft nun ber jraeite nad) jenem,
bo4, a) eig.: extollere pugionem, Cic: cadere, Virg. - h^\ ^ei^nern u. öunberten, altero vicesimo
l^od^i^erab, Cic: se tollere a terra altius, Cic: die, am 22ften Sage, Cic. : annus alter ab undeci-
altissime evolare, ü. 2lb(er, Suet. b) übtr.: spe- — mo, ba§ 12te, Virg. anno trecentesimo altero (im
ctare, bie ^licfe J^ocl^ i^eben = nac^ 5>o]^em (nacf) et= 302ten ^al^re), quam Koma condita erat, Liv.
:


nem l^ofjen ^\^h) ftreben, Cic: ingenium altissime b) unus et (ob. atque ob. aut ob. vel) alter, unus
assurgit, PI. ep.: ille dies virtutem Catonis al- alterque unus alter bet eine u. bct anbete (f. §e^
, ,

tissime illuminavit, Vell.: eadem facta claritate 5U Tac. dial. 21. p. 142. Sd^mibt ju Juven. 7, 165),
vel obscuritate facientium aut tolluntur altissi- a) beftimmt = einet ob. 3tt5ci, unus et alter dies,
me aut humillime dejrrimuntur, PI. ep.: alte na- Cic. —
,5) unbeftimmt = bct eine u. bet anbete, ber

tus, Albinov. — II) tief, a) eig.: ferrum haud alte u. jcnet = etticöe, einige wenige u. bgl., Ter., Cic. U.
in corpus descendisse, Liv. sulcus altius impres- : 21. —
c) alterum tantum nod^ einmal«, boppclt fo ,

sus, Cic: repetiti ob. tracti altius gemitus, Sen. nxti, Cic: altero tanto longior, nod^ einmal fo
rhet. u. Sen. phil. —
b) übtr. : verbum transferre lang, Xep. u. fo altero tanto major, Cic.
:

altius, 3u fül^n, fjartjc, Cic: alte petere, roett f)er= 3) bei Nom. appellat. u. appellat. gebraud^ten
]^o(en, Cic: altius perspicere, meiter feigen, tiefer Nora. jJrojrr. = |infid§tltd; ber ©igenfd^aften bem
nccf)benfen, Cic: altius expedire, Don Slnfang an genannten SlppeUatiüum gleid) unfer ein anbetet, ,

ergäl^Ien, Tac: altius animis maerere, Tac. haec : ein ^weitet, me sicut alterum parentem diligit,
odia altissime sedent, Quint. decl. Cic: alter Verres, Cic: u. fo alter ego, ein §raei=
alt egrädiuH (altig.) a um = alte gradiens, , , te§ ^c^ (üon fel^r intimen i^^reunben), Cic: u. tam-
aufrccfit gcbcnb, Tert. de virg. vel. 17. quam alter idem, gleidifam 'Oa^ jmeite (Selbft, Cic
alt^r. tera, terum, C^enit. alterius (im bacttjl. de amic 21, 82.
Sßerje alterius) Xat. alteri (ü. alis) tct eine Don
, , 4) bct onbctc = entgeßcngefe^tc, pars altera, hu
jrceien bct anbcrc (bagegen alius bct anbete unter
, (Gegenpartei, Cic, Liv. u. 21. ebenfo factio, Nep.: :

fielen), I) eig.: A) im 2111g.: necesse est, sit alte- acies, Liv. fortuna, Liv. - bal^. poet., onbet = ber
:

rum de duobus, aut . . . aut etc., Cic. : mihi cum frühem Sefd) äffen ^eit nadf) »etfc^ieben, cetanbett,.
viris ambobus est am^icitia, cum altero vero ma- metuit secundis alteram sortem Hör. carm. 2, ,

gnus usus, Cic: altero pede (auf bem ©inen %.) 10, 13 sq. u. quoties te speculo videris alterum,
:

claudus, Ncp. - alter exercitus, Liv. - alter con- alä einen anbern, ganj oeränbert (alfo „unfc^ö*
sulum, Liv.: absente consulum altero ambobus- ner'M, Hör. carm. 4, 10, 16. - u. in ber 2lugurfpr.
ve, Liv. (ügl. unten no. I, B, 1): alter ex censori- eupi^emift., altera avis = r/i/fms^«, ,,ein Unglüd^
bus, Liv.: alterum ex duobus commodis. Gell.: bringenber nad^ Paul. Diac p. 7, 1.
3S.",
altera ex duabus causis, Sen. - binas a te accepi H) übtr.: 1) = alteruter, einet oon zweien ober
literas ,
quarum alteris mihi gratulabare , Cic. : Beiben, non uterque, sed alter, Cic: nee in alte-
utrique alteris freti. Sali.: tuis unis et alteris li- rius favorem inclinatos miserat rex, in feines üon
teris, Cic: duplices similitudines, unae rerum, beiben, Liv.; ogl. gabri gu Liv. 21, 8, 7. grotfc^er
altera e verborum , Cornif. rhet. : hos libros alte- gu Quint. 10, 1, 26.
ros quinque, Cic. - ^^istribut., alter . . . alter, fcer 2) bet (tu} anbete = ber ?ftä^fit, ber fStit- ob.
261 alteras alticinctus 262-

SlcJenmenfcö (o nsXag, 6 7T}.r,aLov; ogl. Cd^Sner ju ba er ungerai^ raar, balb bies haih jeneä backte,
Cic. ecl. 90 u. 458), qui alteriim iucusat probri, Virg. - mit cu/u u. 3lbl. , cum sj-mphonia alter-
eum ipsum se intiieri oportet Plaut. qui nihil , : nasse, PI
alterius causa facit, Cic. - 'i>a^. alter mit einer altemus, a, um (alter), einet um ben anbecn,
5iegation ob. einer negatioeu ^-rage u. bem ßompa= abtöc^felnb, gegenfcitig, ex duabus I) im 3111g.:
ratiu, üerftärfenb roie fein äweitec für ,,fein 2Inbe= orationibus capita alterna recitare, Cic: alternis
rer übl).'', sol scelestiorem nulluni illuxit alteinim, trabibus ac saxis, Caes: alternis diebus Liv.: ,

Plaut.: qui me alter audacior est homo? Plaut.; alternis vicibus, Varr.: metus. Liv.: aves, biefid;
u. fo Hör. sat. 1, 1, 40 u. 1, 5, 33. entgegengefe^ten ^tbler, Claud : alternis pacue
O^" Dat. masc. altero, Cic. de nat. deor. 2, 26, verbis Manlii factum landaus, faft immer beim
66 ed. Schoem. ('Saiter alteri); i3fter Dat. fem. ^lüeiten SBorte, Liv.: alternis versibus, imSBe^fel^
alterae, ^omif., Caes. u. 21. gefang, Virg. u. 21. (ogl Sc^mib ju Hör. ep. 2, 1,
alterä§, Adv. (alter) = alias (sc. vices), Paul. 146): alterni sermones, äßec^felgefpräcf), ^miege^
Diac. p. 27, 2. fpräcf),jSi_alog, Hör.: alterni metus, Liv. - uetitr.
altercäbili§, e (altercor), njottwcc^fclnb, alter- plur. fubftü., alterna loqui cum alqo, ein ^i^^^gC'
cabilem conserere sermonem, ein Sßec^fetgejpräc^, fpriic^ Ijalten, Hör. sat. 1, 8, 40. - 2lbl. alternis,
3it)iegefpräc^ galten (= altercari sermonem, j. al- ci) = tx^ 3a6r um§ anbete, abttjecfefelnb ein ^aljr,
tercor no. I), Arnob. 5, 3. Virg. georg. 1, 71. - (5) = im ffißccöfelflefang, dicere
altercätio, önis, f. (altercor), ber aSBectroedöfcI, (fingen), Virg. ecl. 3, 59 (ngl. uor^. alt. versibus).
SSBottittnf. SBottftreit, Uietiut, I) im 2(IIg.: Leutuli — 11) insbef. : A) als t t. ber 3Jietrit" = ^rinfdjcn
et Caniuii, Cic: dialogorum, Sen.: magna nou Öerametern ^Pentametern raec^felnb, im ciegtfc^en
u.
disceptatio modo,sed etiam altCi'catio,JA\ .:c[\mm »et6ma# clegifcö , pedes
, altemos esse oporte-
. . .

res a perpetuis urationiha.'i in altercätio aem ver- bit, Cic: epigramma alternis versibus longiuscu-
tisset, Liv. altercationes in senatu factas audio,
: lis, Cic: canere alterno carmine, im elegifc^en
Cic. —II) gerid^tl. 1. 1., bie nac^ beiberfeitiger 33e= Sieb befingen, Ov. (ogl. bie 2Iuölgg. ju Ov. her. 15,
roeiöfü^rung a\\ einanber gerichteten für^eren ^ra= 5) u. mit 2lnfpielung barauf, elegia alternum
:


. . .

gen u. 3(ntroorten ber ^^arteien u. i[)rer Stnroätte, fultura {al factura) pedem, Stat silv. 1, 2, 9.
raorin man nod^ einmal bie »auptpunfte 3U]ammen= B) ai^ geric^tl. t. t., rejicere alterna cousilia ob.
faffen fonnte, ber ajortrocd&fcl, bie 5lltercatton, Cic. altemos judices ob. alternas civitates (bie als
Brut. 44. 164; t)g(. Quint. 4, 1, 28; 6, 3, 4. 3iid^ter beftellt roaren\ ,,abii)ed^felnb, gegenfeitig bie
altercätör, öris, m. (altercor), ber 2Sortn)cd&s= gelooöten Dtid^ter »erroerfen, per^orresciren", ein
itx {ai^ gericf;tl. 1. 1. ügl- altercätio no. II), Quint.
; ^iC^t, raelc^es 'Seflagtem u. i^liiger Ginnml juftanb,
6, 4, 10 u. 15. Fronto ad Ver. imp. 1. Cassiod. Cic Vat. 11, 27; Plane. 15, '66; Verr. 2, 13. 32.
var. 11. praef. p. 160 (a) ed. Garet. — C) 2lbl. '^lur. alternis, abwe^felnb, Varr., Liv.
alterco, ävi, äre, actiue ^yorm f. b. folg., cum u. 21. : alternis . . . alternis, abio. balb . . . balb, PI.
patre altercasti, Ter. Andr. 4, 1, 29 (653) u- fo : u. Sen. - 2lcc. >plur. alterna, obroe^felnb, ciliis
cum alqo de alcjs nece, Apul. met. 6, 26: abfol., alt. connivens, Apul. met. 10, 17.
Apul. met. 2, 29. - im ^^affio, Instit. Just. 4, 13, 10. altero, äre (alter), anbet§ mad&en, Boeth. Ari-
altercor , ätus sum , äri (alter) , einen 2Bort= stot. top. 6, 3. p. 712. - hat), fcölimmet mad&cn
njcdöfel baöen, im SfiBortroecöfel ftreiten, I;in= u. öet» (©gf^. mitigare) tussiculam, Cael. Aur. cliron.
,

rctcn (ob. fdöttJö^en), 6in u» 6et bi§))utiren, I) in; 2, 8, 115.


2lUg. : altercari cum alqo, Caes.: mulierum ritu alterplex, icis=duplej:, n. Paul. Diac. p. 7, 14.
inter nos altercantes, Liv. - mit l^omog. 2(cc., ser-
altertra = alterutra, n. Paul. Diac p. 7, 15.
monem Apul. met. 2, 3 - poet. übtr. altercante
, ,

alter-fiter, alter-ütra (häufiger al§ altera


libidinibus pavore, im Streite liegt mit :c., Hör.
sat. 2, 7, 57. — H) als geric^tl. 1. 1., mit bem @eg= utra), alter-ütrum (Ijäufiger als alterum utrum),
ner bcn SBottwec^fet fü6tcn (f. altercätio no. II), in Genit. alterAtrlus (häufiger als alterius utrius
altercando invenit parem neminem, im Söortroed^^
etc.). Dat. alterütrl (arc^aift. als Geait. u. Dat.
fei, in fyrage u. ©egenfrage, Cic. Brut. 43, 159;
fem. alterutrae \md) Charis. 132 P.), einet (eine,
t)gl. Quint. 6, 4, 5 u. 14. PI. ep. 3, 9, 12.
einee) ocn zweien ob. Beiben mit 2(uöfc^lu^ beo 2ln^
altercum, i, «. = liyoscyamus, Silfenftaut, PI. bern, ne alteruter alterum occuparet, Nep. al- :

25, 4 (17), 35 sqq. Scrib. 181. Cael. Aur. acut. 1. teruter vestrum, Cic: alteruter de tiliis, Cic: al-
praef. §. 6. - aurf) altercülum gen., Apul. herb. 4.
teruter ex his duobus, Sen. altera utra victoria, :

alternätim, Adv. (alterno) = alterats, aferocdö*


Liv.: alterius utrius paitis fuisse, Cic._: si
non
felnb, ttjc^fel^njctfe,Claud. Quadrig. b. Non. 76, necessitas alterutri nostrum imminet, Sen. video :

12. Amm. 29, 2,28. Sßgl. Diom. 168 P. esse necesse alterutrum, Cic: quum necesse sit
alternätio, önis, f. (alterno) I) bie 2lBnjec6fe= ,
alterum utrum viucere, Cic. - ä.l£' Ueber bie 2)ej=
lung, ber SSedöfel, Macrob. u. Apul. H) alö ju= — clination uon alteruter h^i 6ic. (geio. getrennt) f.
rift.^^, ber bi^junctioeaiuSbrucf^bieSlltetnatlBe, JCt.
Dfann ju Cic de rep. 3, 3, 6. p. 250 sq.^
alternig, f. altemus.
= TrunallriXörrig alt^r-üterque, alterütraque alteratrumque, ,

alternitäs, ätis, /. (altemus)


jcfeet oon beiben, PI. 20, 7 (26), 64 cd. Jon.
ob. l7iccX).r]X6Ti]g, bie SlBtoecöfclung, Stebenetnanber«
nettung gleic^bebeulenber 2lusbrüc!e Prise. 595 u. 1. althaea, ae, f. (dX^cUa), bie roilbc SWolue,
,

635 P. u. a. ber gemeine (Sihm (Althaea officinalisj L.), PI. 20,


alterno, ävi, ätum, äre (altemus), I) tr. ab' 21 (81), 222.
mcc^fctnb etroaö töun, ^etBorbtinflen, mit etroas ab-

2. Althaea,ae, f OiXl^cdu) , 2;ocf|ter bes atol.
olea alternat fructus, trägt ein ^aljr umö
rocc^fcln, Königs 2:f;efiiu5, Öemal)lin ber i:cneuö,Äönigö uon
iljrcp
anbre, PI. fidem, balb glaublich mad)en, balb nicf)t,
:
C£alt;bon, befannt burcf) "üiV:) tragifrfje Schief ial
Ov.: vices, abra ec^f ein Ov.: cibum, balb eines, Solines 2)ieleager Meleager) , Ov. met. 8, 446.
(f.


,

balb bas anbere (ber jungen) füttern, PI. II) Hvgin. fab. 171 sqq.
n'ir. aitoeäiWn, gemma alternat, P. altemanti, : alticinctus, a, um (altus u. cingo). he* flf
{.*
2G3 alticomus altus 2G4
fcfiür^t ober flf<\ürtft, uou c^o)d)äftiiieu 2)icnerit ic, '*|JIur., speluncarum concavae altitudines, Cic. —
riuu'ilr. *J, «), il (lüofiiv i^mu. alte cinctiis, Ilor. 2) übtr., altitudo animi, bie i^unft (®abe) feine ©e.
sat L\ S. 10 II. ).). füble ju beberrfd&en unb ^u oerbergen, bie bt^lomatffcöc
altic5inuH, a, um (altus u. conia), bodtbelaubt, Wube, »erfcbloffenbelt (grierf). ßufi^iiTTjg), Cic. de oft".
i'iiprcssus, Tort, judic. dorn. 8. 1, 25, 88; partit. or. 22, 77. Tac. ann. 3, 44 (üer
MltijAg^uN, a. um (altus u. juu;um), öocöflfpfclifl, fd;ieben oon oben no. I. 2) baff. alt. iuvenil. Sali.
:

iiions. Paul, Nol nat. Xlll. S. Fei. m). Jug. 95, 3 {t)a^u ;^-nbri); ugl. in altitudinem con-
flltilÄn^iiM, a, um (altus u. laneus), oon bobec ditus. fid; in fid) felbft 3urüc!3ieljenb, Tac liist. 4,8G.
Söelle, von uiu^'|rf;onu'n Cvfcrtljicven (/. /. ber %sxic altiuMcrile, .Uh. (altiusculus), etwa« (^u) bocb,
ftcrfpradiiM, verveces, arietcs, Orelli inscr. 1798. Apul met. 2, 7 u. 8, 31.
^^Hil. Serv. Virg. Aen. 12, 170. altiuNcüluN, a, um {Demin. ü. altius) zixoa^ ,

altiliärius, li m. (altilis) mit u. of;nc avia-


, , (ju) bod^, Suet. Aug. 73.
vius, bor 'iluffcbcr über bcn «^übnerbof b« SDlaftbübner, altlvAlanN^ tis (altus u. volo) bod^fliet^cnb, rota
bcr-»3übnerfto>)fct, Orelli iustr. 28l.)6. Murat. inscr. solis,Lucr. grus, Auson. - fubftt)., altivolantes,,
:

l>OG,i». 'iH^LGloss. Labl).:'altiliarius. oorforoüT-o?'. um, /. {sc. aves), Emi. ann. 84.
altiliM, e (alo), 1)2^(1^8., luaö Öegcnftanb ber altivr»lu8, a, um (altus u. volo), bod^fltegenb,
Htäftuiu^ (^cmäftet merben hmn ob. mirb, flemö-
ift, aves. PI. 10, 19 (21), 42.
boves, Varr.: Cochleae, PI.: gallina,
flct, SOlafl-, alto, (ävi), ätum, äre (altus), erbeben, Sidon.
quae iion esset altilis. Lex Fannii Iici PI. - fubftu., ep. 2, 2;8,9.
altilis, is, f. (sc. avis), ein gemöftctc« ©cffüftel, bef. altör, oris, in. (alo), ber ©rnäbrer, «Pficgctjatcr,
ein 2»ai1bubn, eine «»oulorbe, 1G8: Juven. 5, 115 u. ©rbolter, omnium rerum seminator et sator et
u. i'lur. altilia, ium. u. ,,t3cmäfteteQ@eflügeI"', Hör., parens, ut ita die am, atque educator et altor est
Seil. u. 21. - i)on 9Jienfd)en homines, 2lt^Ieten, bie
, mundus, Cic: Jovis altores Curetes fuisse, Sali,
in l)iciftun(^ ftnnben Tert. de spect. 18. - u. uon
, fr.: gaudens altore recepto , Ov. - Agragas alt.
>^NfIan5en, alt. asparagi, fünfttid^ gro^ gejogen, PI. equorum, .ßüd^ter, Sil.: altores suci, nä^renbe,
19, 4 (19), 54. - übtr. raie fett = rcicö, anfebntidö, Nemes.

,

dos, Plaut, b. Non. 72, 20. II) act. nabtenb, altrinHeoftH, Ade. (alter u. secus) , I) jur nn=
nobrbaft, sanguis, Macr. sat. 7, 4. §. 22. bern-, auf ber anbern <S>t\U, assistam liinc altr.,
altilöquium, ii, n. (alte u. loqui), bie f>o^e, tt- Plaut.: gladiolo cinctus altr., Apul. - m. Genit.,
babcnc >3pracbc, Messal. Corv. de prog. Aug. 7. altr. aedium, Apul. —
II) »on ob. auf betben lei-
Altinum, i, n. (gtabt Dberitatienö im i^anbe ber ten, venientes altr. voces, Lact.: viri celebres altr.
58eneter, am
21uöflu^ bes (Silio inä abrint. 93Jeer, dantur, Nevita et Yictor ex parte nostrum. ... ex
ber öemerbe u. ber 3(^af=
biirc^ lebfjaften 33etrieb parte diversa Bineses, Amm.
5uc^t (Mart. 14, 155), foroie bur^ bie mit ^ßillen altrix, icis, f. (altor), bie ©rndbrertn, «»flegettn,
reid^ befe^te Umgegenb (Mart. 4, 25) eines ber blü^ «jjficgmutter, terra, Cic. terra altr. Ulixi, $ßater^
:

fjenbften ^JJJunicipien 5)orf xUtino, Mel. 2, 4, 3.


, j. lanb, Yirg.: nix, fd^neeiges 35ater(anb, Yal. Fl. -
PL 3, 16 (20), 119. - ^av.: a) Altinän, atis, al- inöbef. [= nntric), bie SäuQcrtn, Slmme, ©r^iebe«
tinaüidt, oves, Col. 7, 2, 3. - fubftü., Altinates, um, rin, Cic poet. u. 21.
m. bie (riu. üon 2Iltinum, bie miinaten, PI. ep 3, 2, altrorHus, Adv. auö altrovorsus, «adb ber
1. — b) Altinus, a, um, olttnifcö, vaccae, Col. 6, anbern <SeUt, Apul. met.
3fg3.
9, 28. - rcie
24j 5: oves, Tert. de pall. 3. altrövorsum ob. (33ot§e) -totsuh, Adv. (alter
altipendftlus, a, um (alte u. peudulus), boc^ u. versus), nadö ber anbern ®eite, Plaut. Cas. 3.
fiängcnb, Nov. 110 (bei Fronto ad M.Caes. 4, 6). 2, 25 (446).
altipeta, ae, c. (alta peteiis), boi^llrebcnb,Paul. 1. altu8, a, um, FAdj. m. Compar. u. Saperl.
Xol. ep. 12 med. (üon alo) gro^ geroorben gro^ bai^. je na(| ber
, , ;

altlpetax, äcis (alte u. peto), boc^ftrcbenb, Stra- (Stellung bes 33ef^auerö bodb ober tief, I) bo*, A)
bo Gallus 6, 1. nac^ oben gemeffen (ögft»- humilis, profundus), 1)
altisönus, a, um (alte it. souo), bocb=, oon ber eig.: arbor, Lucr. u. Scrib. mons altus, Liv., al- :

•^öbc berabtöncnb, Emi. u. Cic. poet. - übtr. bocb- , tissimus, Caes.: altissimus coeli complexus, Cic:
töncnb = crbabcn, Maro, Juven. 11, 179. lüie (dnvg a(5 33ein)ort großer @täbte (rcegen ber
altithrönus, a, um (alte u. tlironus), bi>cbtbto= l^ofjen Äage ob. ^o^en 9Jiauern) Cartliago, Roma, ,

ncnb, Eccl. Virg.: urbes, Hör. - altiorem fieri, fic^ erfjeben,


altitönans, tis (alte u. tono), bod^ bctabbonnernb, inbem man auf bie 3^^^" t^i^^ V^ ^" *5^^ Sruft f

Enn. u. Cic. poet.: A'olturnus, Lucr. - baff, alti- raerfen, Cic: fo altum incedere, htn Äopf l^od^ tra=
tonnSf a, um, Yarr. b. Prob. Yirg. ecl. 6, 31. gen (t). Stollen) Sen. - mit Acc. beä SJk^es, or-
,

altitfido, inis, /. (altus), I) bie •^öbe, 1) eig.: bes digitos III alti, Cato: maceria alta pedes Y,
aediuin, montium, Cic: moenium, Liv. muri, : Cato: Signum (Stanbbilb) Septem pedes altum
Xep. ünea est longitudo quaedam sine latitudine
: aut majus, Liv.: mit Genit.., pyramides latae pe-
et altitudine, Yarr. b. Gell.: in altitudinem pedum dum quinum septuagenum altae centum quin- ,

XY effectis operibus, Caes.: ^(itr., impendentium quagenum, Yarr. fr.: turris alta cubitorum, LX
montium altitudines, Cic. 2) übtr. bie "S>öbe, — , Yitr. - nt. AU. bes 9}ia^e5 beim Gomparat., stipi-
Grbabcnbett, fortunae, gloriae, orationis, Cic: tes binis pedibus altiores facito, Cato: columella
animi, Seelengrö^e, ^od^^erjige ©efinnung, Cic ad tribus cubitis non altior, Cic - m. tenus u. ©entt.,
fam. 3, 10, 10; 4, 13, 4. Liv. 4, 6, 11 (oerfc^ieben aqua ferme genus tenus {bi^ an^ Änie) alta Liv. ,

uon unten uo. II, 2) liumanitatis, erhabene a)Zen==


: - fubftü., altum, i, n. bie -f»öbe, a) im 2(Ug. : in al-
fc^enfreunblirfifeit, Yal. Max. 5, 1. ext. 3. — II) bie tum editae arces, Sen.; ügl. ordo senatorius qua-
Caes. u. Cic: maris
Sicfe, 1) eig.: fluminis, maris, si editus in altum, Cic. aedificia in altum edita,
:

ob. Nili profunda altitudo, Sen. u. Tac (im 33i(= Tac: quae nervo tormeutisve in altum expri-
be in vastiorem altitudinem et velut profundum
, muntur, Sen. ex alto dejecti, bie einen ©turj öon
:

invehi, Liv.): alt. plagae (SBunbe), Cels.: quuni ber öö^e get^an, PI. —
b) inöbef.: a) bie -pöbe beä
terra ad intinitam altitudinem desedisset, Cic: öimmetä, ex alto, PI, u. ab alto, Yirg. ß) bie —
:

265 altus alumEus 266


-§iö6e = boö 5o5cfSftttt, bie ^c^t @ce, longe iu al- 2C.), ha^ 3nnere, in altum concedere. Lucr. 4,
tum abscedere, Plaut. »gl. (öilbl.) in altiim pro- ; 915 (91b-..
vehi, Cic. iu altum emiuere, Liv.
: iu portum ex :
2. altus, Sibl. ü, iji. (aio) bie ©rnd^rung, ter- ,

alto invehi, Cic. libero mari vela in altum dare,


:
rae vel rerum naturae altu nutritur uuiversitas,
Liv.: in alto coustitui, Caes. et terris jactatus :
Macr. sat. 1, 20 extr.
et alto, Virg. bilbl., ego iu alto vitiorum ouiuium
:
älücinätio (hallüc), öuis, /". (alucinor) , (je»
sum, raoge auf einem 9Jleere von lanUv öe6re=
id^
c^en, Seu. de vit. beat. 18, 1 (17, 4). 2) übtr.: — banfcnlofee «Heben, 5afclct, Sröumerei, Sen. u. Ar-
nob. (aucf) im ^.^lur.).
a) von hm
(Stufen ber ©i^re altior locus Cic. , , :
älücinätör (hallüc), öris, m. gebanfentofet
altior diguitatis gradus, Cic. altissimus amplis- :
Scftwd^er, Sofeter, Sräumer, Paul. Diac. p. 75, 17.
simusque diguitatis gradus, Cic: altior ordo,
älüoinor (hallnc) , ätus sum, äri (üenoanbt
Seu. ad Polyb. G, 2: fubfto. excelsa et alta spe- ,
mit aXvo)), gebttnfentoS =, inö Slauc hinein rcbcn üb.
rare, öoc^erf;abeneö (=f)0(t)erfjabene2i>ürben), Liv.
— b) von ber (Stimme 2C. laut, 6ca, altiore voce, ,
fc^wa^en ob. öanbcin (oerfafircn), fi* flcbanfcnlcö t^t-

Catull. altissimus souus , Quiut.


: c) uon @ott= — fien [äffen, träumen, fafeln, pastor alucinans, Col.
ego tamen suspicor, hunc, ut solet, alucinari.
:

l^eiten u. ^ol^en '^erfonen au^ perfonificirten 3i>e= ,


Cic: tamquam illud indicium esset vagi animi
fen, tiHben,
uit, Apollo, Yirg. Caesar, Hör.: :

et alucinantis, Gell.: epistolae nostrae debent iu-


Roma, Ov.: Carthago, probrosis altior Italiae
terdum alucinari, Cic: ui. Acc. Fron., quaeEpi-
ruinis, erfjabener burc^ 2C. , Hör. - u. burc^ ©eburt
curus alucinatus est, Cic
^oc^, ^od^geBorcn, Aeueas , Hör. : sanguis, Yirg.:
iuter altissimas couditioues (unter rjoci}gefteU=
äliicita, ae, f. {uIvm) nac^ Fulgeut. p. 567, ,

ten ^artieen) geuerum eligere, PI. ep 1, 10, 8.


26 ed. ^ferc. = y.ojr(ox}j, eine 5Wüt!c, ^c^nacfe, Petr.
— d) in Sejug auf ben 3(u5bruc! cr^oBcn (,@gf^. ,
fr. 13.

humilis) neque Immilem et abjectani oratiouem,


,
alucus, i, rit. = vvy.Tiy.öou'^ (Gloss. Labb), ber
nee nimis altam et exaggeratani probat, Cic. or. Äauj, Serv. Yirg. ecl. 8, 55 (ido falfcf) ulucos).
57, 192. —
e) in 33e3ug auf öetft unb ©efinnung, älum, i, n. u. älus (hal.), i, /". I) eine '^fian^e,
6pd&, ergaben, te natura excelsum queudam et Seinttjett ober @d&tt>arjnjurä gen. {Sf/nq^Ju/tum olf'l-
altum geuuit, Cic: maguus et altus vir, vir cinale, L.), PI. 27, 6 (24), 41 sq. u. f. - 3>acl^ Ap^ul.
altus et excellens, Cic: altus, excelsus, hu- herb. 60 (59) alus bei htn öalliern bei \)tn , ^m=
mana despiciens Cic homo altä meute prae- : c^en symphytou u. a bei ben Römern conferba,
,

ditus, Cic: qui altiore auimo sunt, Cic. - al-


,

consolida, inula rustica gen. II) — älum, i, n..


tissimum plaueque poeticum iugeuium, PI. ep. - »iiber ÄnoBlau*, PI. 19, 6 (34), 116.
nihil altum, nihil magnificum ac divinum suspi- »lümen, minis, n. ber tSCCaun, Yitr., Cels. u. 21.
cere possunt, qui etc., Cic - bo(). poet., altus vul- alqd alumine oblinere, Gell.
tus ^olje 30^tene = ftolje ^^erac^tung @(eic|gtltig= älüminärius, ii, m. (alumen), e. StlaunarBeiter,

, ,

feit, Hör. p in 33e5ug auf ^tn innern ©efjalt, Gruter iuscr. 642, 9.
;&cc^, artes altiores, Quiut.: altiora studia artes- äläminätu§, a, um (alumen). ftlaunöaltlfl, aqua,
que, PI. ep. altiores discipliuae, Quiut.: altiores
: PI. 31, 6 (32), 59. Marc. Emp. 25.
literae, Sen. altissima eruditio ac prudeutia,
: älüminösus, a, um
(alumen), alaunreic^, 'lial«
Quiut.: digua prorsus cogitatio animo tuo, sed ti^, fontes, Yitr. 8, 3, 4: aquae, Sen. nat. quaest.
altior nostro, Curt. 9, 3 (12), 9. B) in h'K Sßeite — 2, 2, 1. - fubftü., aluminosa, orum, n. {sc. loca),
gemeffen, ^oi = weit entfernt, übtr., bef. dou ber Sltaunabern, PI. 31, 3 (28), 48.
3eit, alta vetustas, bas l^ol^e 3t(tert^um, Sil. 1, alamna, ae, /'. f. alumnus no 1, 1 u. uo. II.
26: altior memoria ältere 3^^ten, Cic. fin. 5, 1, , älumno, äre, ernähren, erjieben, Apul. u. Mart.
3. - iieutr. fubftü., alqd ex alto (roeit) petere, Cap. - diät Apul. met. 8, 17 2)epon.=^^orm alum-
Yirg. repetere, Cic. appetere, Att. trag. fr.
, ,
— nor, atus sum, ari. - '^on
II) tief, A) nad^ unten gemeffen, 1) eig. (@gf|- sum- alumnus, a, um (alo, ahnus), bef. bei i3)id}t. u.
mus) aqua, liumeu, Caes.: radix, stirps, Cic. -
:
fubftü., 1) pass. ,, ber ernährt, gepflegt u. aufgcjo^
m. Ahl. beä 9)Zafieö, scrobes tribus pedibus altae, gen lüirb ober loorben ift", ber «JJffcflling, Soi^ling,
Pall - beim Gompar., lacus cubitis altior. PI. XL öaö <Pfre9finb,l) musc. ber *ffeafo6n, a) eig., Plaut..
ep. - fubftü., altum, i, n. bie Sicfe bes Sßaffers h'., Yirg. u.' 2(. @gf^. nutricula Hör. ögfl3. paeda-
: , :

puteus in altum actus Sen. ex alto emergere, , : gogus, Quiut. - bef. mit Genit. ob. mit Adj. beo
Cic: vada altioribus {htn tieferen (Stellen bes iianbeö ob. Crt^, luo oi"i>- fiufiüäc^ft ob. aufiouc^o,
3Keere5) innata Sen. rhet. 2) übtr.
, a) tief in- — : ber «»flegtinfl, äöflting, Soön, baö Äinb, Italia alum-
nerlich , tiefer fi^enb , öaftenb altä mente Yirg. »
: num suum videret, Cic. Peligni ruris al. Ov.:
. . . :


, ,

altior sollicitudo, Quiut.: pavor, Tac b) raie Marmarici alumui, Sil.: nemorum al Sofju bor ,

tief, uon ßiiftänben ber 9iuf)e, (StiUe 2C. , somnus, 3Sä(ber = .^agbfreunb, Stat.: al. sutrinae tabernae.
Liv. quies , Yirg. silentium Yirg. Sen. u. 2i. :
: : , , .ßögling einer (Scf)ufterbube =:: Srfjufterle^rling, Tac:
altissima tranquillitas , PI. ep. alta nox. Sen. : al.legionum, ber iiegioneu .S'^gliiMl - "" ^'W^' ^^'
Med. 729; Agam. 727. c) tief = „üerftecft, ge^ — jogen, Tac - üon X()ieren, parvi akinmi. bie jun-
l^eim", dissimulatio, Curt. si altior istis sub pre- gen ber.^oerben, Hör.: Nemees al. uom ^iuuen, ,

cibus venia ulla latet Yirg. hai). ut erat altus,


:

: Stat. - üüit 9iebfd;öf5lingcn Col. b) übtr., üom


,


,

unergrünblic^, Yopisc d) fubftü., altum, i, n., ©cf)ü(er = ber aöglin^, Süngcr, Platouis, Cic ([uasi :

bie Siefe, baä Snnere, ber Orunb ber (Seele, ingen- al. discipliuae meae, Cic: al. Urbis, ^^ögl 9iomo,
tem molem irarum ex alto animi eiere, Liv,: ex Tac. - u. üb^., ego pacis, ut ita dicanu ahumuis,
alto (tief) dissimulare, Ov. üg(. uon ex alto ve- ;
Cic: non alumnus fortuuae, sed partus, nicl)t ein
nire nequitiam, sed sumnw, quod aiunt, ani/uo angenommenes, fonberu ein leiblid)Co Hinb bcö
inhaerere , Sen. —
B) in bie 3Beite gemeffen tief, ,
(^Uictö, PI. —
2) fem. bie »^Jffec^tccfitcr, bao
a»fffr.'

tief ftineingeö^nb portus stabu.a, Yirg. pectus,


, , : finb, ber 3öftlinfl, a) eig. Plaut., Ov. u. 31.: al<im
,

liliam et iilumnam praedicare, Suet. uoctis al..


bie tief geroölbte Sruft, Yirg.: cruor, öerjblut, :

Lucr. • fubftü., altum, i, n. bie Siefe (bes ^oufeö ü. ber ^ifipljone, Sil. - d. Xljieren,
aquai dulcis
2Ü' Aliintium alysson 268

ahiniuac, v. fyrbid^en u. i^äumcn, Cic. poet. - in bem man fie juüor umgefc^üttelt ^atte, geraorfen
— b)
,

quercus al. viuli. bene cousti-


IStat. übtv : luurben, Cic. u. 21. - meton. baö SötelBtett = bas ,

tiitac civitatis quasi al. quaedain eloqueiitia, Cic: SBürfctfpicl , Cic. Arch. 6, 13. III) ein fleincs —
i'lieiis et al. Urbis Ostia nlo (iolonie von diom, ,
v^lugbctt, Curt. 6, 4, 4. — IV) ein 2öcberfcö{ff*en,
Flor. Italia omiiiuin terrarum almniKi eadem et
: llieron. ep. 130.
jniroiü, b. i. auö allen :^änbei-n beuolfert u. alle be^ alviuM, i, 111. ((rtgmol. f.
alvus) , eine bauc^ar-
DÖÜernb, PI. —
3) vcutr numeu aluninum, Ov. u. : tige, längliche SSertiefung, =ipöf)lung, ba§. I) ein
8t;\t. — II)acf ber, bie ernäbrt, bcr 0?cnö6tet
, mulbenförmigeö (3efä^, eine »onne, sWuibc, ein
(ügl Caper 22r)U V. Serv. Virg. Aen. 4, 72. Isid. Itog, Scriptt r. r. u. PI. - insbef., ein ®d6an^Fotb,
10, 3) , bic ©rndbtcrtn, im iii(i,sc., Romanos lares Veget. mil. 2. 25. — II) ein mulbenförmig ju ei-
(Tiberis) lapsu praelambit aluinno, Avien. descr. nem ital;ne ausgeljöfjlter 58aum, ber Äo^n, Wachen,
orb. terr. 4ü5: in latices inhiat gens fontis aliim- bie *pitoguc {ixovö^vXov) , Liv. 1, 4, 6: 21, 26, 9
iii,Avien. phaeu. 502: im fem., quod latentes . . . (ügl. §. 8). Vell. 2, 107, 1; poet. für Stauen Äo6n, ,

locos Linda foccundet alumna, ibid. 798: Ceres, @*iff üb^., Virg., Prop. u. 31. - u. bie baucl)förmige
<ila)it,ia terrarum ac nutri.r mortalium, Mart. unterfte .'göljlung bes (2cf)iffe5 ber 9lumpf , Saucö,

,

Cap. 1. §. 86: im ncutr., cygnus alumna stagna Sali. u. 2t. III) ein mulbenartiges SBaffetbccEcn,
petierat, Mart. Cap. 1. §. 28. Ov. met. 8, 653. - bef. bas vertiefte 2ßafferbe§ält=
^
Aluntium (Hai), ii, n. {yD.ovvrtov), ©labt ni§ ber Säber, bie Sabewonnc, bas Söctfcn, SBafün,
auf ber i)brb!üfte von ©icilien, unroeit bes j. Ca- Cic, Yitr. u. 31. —
lY) bie äl)nlirf)e ^^ertiefung, in
ronia, auf einem fteilen .»oügel, begannt burrf; 2Öein= ber ein ^-lu^ ftrijmt, ba§ Sflugbett, alv. fluminis,
bau, Cic. Ycrr. 4, 23, 51. PI. 3, 8 (14), 90. - Xav. Yirg. navigabilis. PI. ex medio alveo, Liv. ple-
: : :

AluntinuH (Hai.) a, um, oluntintfA, oon ob. ou§ no alveo fluere, Quint.: Tusco denatat alveo, v-

.

Sllunttum, civitas. Cic vinum, PI. fubfri)., Alun- : : S^iber, Hör. Y) ber länglid^e Otaben, in rceld^en
tinus, i, 7ü. ein Sllunttncr, Cic: ^^Iur. , Aluntini, bie 9iebfe^linge gelegt luerben, Col. u. PI. Yl) ber —
orum, t/i. bie SXIunttncr, Cic. sStcncnflocf, «fotti, Scriptt. r. r. u. 31. - vitiosae ili-
alns, i, f. f. alum no. I. cis alveo üon ber ööfjlung eines 33aume5 in ber
, ,

älüta, ae, (alumen) I) 2iiaunlebct, ein raei=


f. , dienen l^aufen, Yirg. —
YII) ein mit einem l^ol^en
d^cö (;e]d;meibigeö
, mit SUaun unb (Galläpfeln 3U=
, 9ianb üerfei^enes Spielbrett jum Sßürfeln , Yitr. u.
bereitetet u. gefärbteö Seber, wie fdmtfcö ficbcr, ©ot= 31. - meton., bas Spielbrett = baä SBürfelfpiel, Yarr.

iuan ob englifd^es 2tt[a§lcbcc, Caes. b. G. 3, 13: b. Non. 108, 33. Yal. Max. 8, 8, 2.

als 33iaterial ^u ^^^flaftern S^u^en Schurzfellen alvinu§ , a um (alvus) , am 2>urdbfatt teibenb,


,


, ,

;c.,Scrib. 81. 82. 229. Mart. 7, 35, 1. II) me= ^lur. fubftD., alvini, orum. m., PI. 21, 27 (99), 172.
ton. , ha^ an§> 3Ilaunleber 33ereitete ober il^m (an alvus, i, f. (lüie alveus v. AL-o, rooo. aud^ al-
äßeicfjl^eit 2C.) 3te^nlicf)e: 1) hie ®d&u6rtcmen {corri- tus Ijod^), eine SSölbung, ööl^lung; bal^. I) bie un-
ijiae) , bann au(| ber ©dfeui^ , etroa GDtbuanfcou'^, terfte Saud[;^ö^lung wo bie näl^renben 2;^eile üon
,

geu). blenbenb löeife (uivea) ob. fc^arlad^rotl; (coc- ben (?£crementen abgefonbert, unb ber «öauptcanal,
ciuea) ob. glänjenb fd^roars (nigra) Ov. art. am. burd^ meldten hu legieren abgefüfirt rcerben, ber
5, 271. Mart. 12, 2G, 9: 2, 29, 8. Juven. 7, 192.
,

— Unterleib, SSaud^ , fieib unb ber SJormcanal , A) eig. :


2) ein leberner beutet, ©dcfct {iiasccolus (fday.co- purgatio alvi, Cic: alvum purgare. Sali. fr. u.

,

).og. f. Xon. 151, 10), Juven. 14, 282. 3) ein Cels. alvum exonerare, inanire. solvere, eiere,
:

®c6ön' ob. 'S^minfofföftctcöcn, Ov. art. am. 3. 202. movere, ducere, Cels. u PI.: alvi profusio, pro-
— 4) obfcön, baö fd^lcttrtßc mönnlid&c ©lieb, Mart. fluvium, alvus fluens, liquida, fusa, cita, soluta,
11, 6<\ -6.
offener Seib, 2)urd;fall, Siarr^öe, Cels., Col. u. PI.:
u. älütäriiis, a, um (aluta)
älfitäciuK au§ , fo aud^ hi. alvus, Col. 6, 7, 2. - bagegen alvum
^tauntcbet, alutacia peius ober pellicula Marc. . astringere, cohibere, comprimere, supprimere,
Emp. 23 u. 26: alutarium emplastrum, auf 2llaun= ürmare, sistere, inhibere, Cels. u. PI. - meton.,
leber geftric^enes "^sfl., Marc. Emp. 15. berUnrotb. bie ®ycrcmente, alvus nigra, pallida,
alutiae, ärum, 9kme geraiffer (^Jolbgruben, /. nifa etc., Cels. alvum dejicere abfül^ren, Cato
: ,

riell. ^plattnagtuben, PI. 34, 16 (47), 157. r. r. :alvum superiorem dejicere üomiren Cato , ,

alvärinm, ii, n. (alvus), ber Stcncnf orli , =^o(f, r. r.: alvus non descendit, es ift !eine Deffnung
Cic. fr. bei Cliaris. p. 107, 2 ed. Keil. Tirg, georg. ha, Cels. —
B) übtr. : 1) ber Selb ber ©d^raangern,
4, 34 ed. Rihheck. PI. 12, 20 (43), 98 14 u. 21, bie Saud^l^öl^le, in roelrfier ber uterus (bie (Sebär-
(47), 80 ed. Jan. Col. 9, 5, 3 u. 9. 6, 1 cod. Sang. mutter ber ^-rauen) liegt, ber SWuttcrleib, Plaut..
Inscr. in hen SDZonatöber. ber Serl. Slcab. 1861. Cic. U 31. —
2) ber ÜÄagen u. bie 5Serbouung§njcrP=
p. 59. jeugc übl^., Cic. de nat. deor. 2, 54, 136. Ov. met.
alveäre, is, n. (alveus) = alvarium (ra. 6, 651. —
II) ber 5öienenfcrb =ilocE, Yarr., Col. u.
f.),

,

Scrippt. u Quint. r. r. PI. III) bas ®e6ttufe bes (^Granatapfels 2C., quae-
Hlveäriiim. li. u. (alveus), ber 9lu|ben3al^rung§= dam (poma) alvo continentur, ut granata, PL 15,
ort ier ^ienenftöcfe (ali-ei) ber ^icncnflanb ha^ , , 28 (34), 115. - j.S>r alvus gen. masc. Att. trag, ,

!8iencn6au§, A^aiT. 3, 16. 10 6-^. 3]gl alveare u. al- ine fab. no. 39. Plaut. Pseud. 3, 2, 34 (824) u. a.
varium. 3lltlateiner bei Charis. 61 P. u Prise 718 P. Jul.
alveätu8 , a um (alveus) mulbcnfönut(\ ocr=
, , Obsequ. 100.
titit, sulcus, Caton. r. r. 43. 1. Älyatted, is ob. ei, m. (^).v('(TTr]g)j 5^önig in
alveolätuN, a, um (alveolus) , mulbcnförmtg 2i)hkn $8ater bes Profus PI. 2, 12 (9), 53. Hör.
, ,

vertieft, Yitr. 3, 4 (3). 5. carm. 2, 16, 41


alveö]u8, i, m. {Denan, v. alveus), eine Heine Alymön, önis, m. {'Alvuojp) ber SSater ber ,

bauc^artige ^ßertiefung, =§öl^lung; ho.^. I) eine ^pi^iinebia, Ov. her. 19, 133 jra.
f leine SÄulbe, ®ertc, sSBannc, e. fleiner 2:roff,Phaedr., älypön, i, n. {cilvnov) , eine ^ßflanje, nad^
Liv. u. 31. - insbej. ein Scöan^fcrft, Liv. 28, 45, ©prengel bie brei^öbnige Äugelblumc {Globidaria
17. — II) t\n mit einem ^ot;en 9tanb Deriel^enes
,

alypnm, L.), PI. 27. 4 (l). 22.


3pici(trett, nuf rcelc^es bie äöürfel aus einem Sedier, älysNÖn, 1, n. {älvaaov), eine ^anje, gut wu
269 alytarches amaracmus 270
ber ben öunbebi^, nad) ©inigen bie „railbe 2lrt ber geits f)alber, Cicerones in Graeciam, Cic. ad Att.
^ärberrötl^e'' (i^?6^?a ^/7ic^or?6m, L.), PI. 24. 11 7, 13, 3 : semet abstrusius amandariint, fie hielten
(57), 95. ficf) um fo ftrenger oerborgen Amm 2S, , 1, 49. -
alytarches, ae, m. {alvräo)(rig), ber ^ßorftel^er ober um i^n axx^i unferer Segenioart ober 3fJä^e ju
ber alvTca b. 1^. ber 3]orflel^er ob. ß^ef ber öffent=
., entfernen, ^mb. roo^in fottroeifen (ogl. Serv. Virg.
liiert Wiener raelc^e bei hm feierlichen (Spielen u.
, Aen. 3, alqm Lilybaeum Cic. alqm extra
50) , , :

SBettfämpfen (bei \)ix[ ©riechen ju DIpmpia, u. bei Italiam ahquo, Liv. alqm dimittere ah se et :

ben 9ii3mern) in ben römifc^^afiatifc^en ^^rooinjen ainandare in ultimas terras, Cic: alqm in Fri-
5lul^e u. Orbnung hielten, ber Sltptar*, Cod. Theocl. sios, Tac filios ad nutricem aliam, Gell.: spiritu
:

10, 1, 12. - 2)aü. al^tarchia, ae, f. bas 9tmt bc§ dumtaxat vivere, re quidem infra omnes mor-
%i^iat^t\\, Cod. Just. 1, 36, 1. tuos amandatum esse, Cic - "^ai). übtr., ut in ae-
Alyzia, ae, f. {l4).vCia), eine !(eine Stabt 2Icar= dificiis architecti avertunt (entfernen) ab ocuHs
nanienö mit einem bem §ercule^o gemeinten ^em=
, naribusque dominorum ea, quae etc. sie na- — :

pel u. öafen, j. Porto Candello, Cic. ad fam. 16, tura res similes procul amandavit (^at i^re Stelle
2 u. 3. PI. 4, 1 (2), 5. fern angeroiefen) a sensibus, Cic. de nat. deor. 2,
am, amb. f. 56, 141.
äma, ae, f. f.
hama. Amäiiicus, Amänien»»e§, f. Amanus.
ämäbilis, e, Adj. m. Compar. Superl. (amo), u. ämans antis PAdj. m. Compar. u. Saperl.
, ,

Iie5en§tt)ürbtg (@gf|. invisus), filiola, Cic: mores, (ö. amo), ^mb. ob. etroas tie&enb, gegen ^mb. gut
Cic. insania l^olber Sßa^n ber Setfjörung Hör.
: , , : geftnnt, il^m jugct^an, ücbeooll töeilne^menb, ein
vultu amabilis, Seu.: iit ameris amabüis esto, ^rcunb u. bgl., I) adj.\ 1) eig., m. Genü., homines
Ov. amabilior mihi Yelia fiiit, qiiod te ab ea
: amantes tui, Cic boni cives amantes patriae,
:

amari sensi, Cic. mihi quidem videntur qiii iitili-


: Cic: amans rei publicae, amans suorum, Vopisc :

tatum causa fingunt amicitias amabilissimum no- tui amantior, Cic: amantissimus rei pubhcae,
dum amicitiae tollere, Cic. - m. Dat , ü. ^erf., Cic. - abfol. vir amantissimus. Fronte: vale mi

,

turbae, Sen.: cunctis hominibus, Lampr. amicissime, vale mi amantissime, Fronte. 2)


ämäbilität^, ätis, f. (amabilis), bie ßicbcn^njür» meton. uon 2)ingen, burcf) meiere Siebe an ^»en Sag
btßfcit , nostra Plaut. Stich. 5, 4, 58 (741) qui
, : gelegt roirb, üebevou, fccunblicö, tie&ceid^, lieb, aman-
amabilitati animum adjiceret, fid^ (iebensmürbig tia verba, Ov. nomen amantius, Cic
: : amantissi-
geigte, Plaut. Poen. 5, 4, 1. - u. fpättat., in ber 2ln= ma verba, Cic: mea fidehssima atque amantissi-
rebe, am. tua, ©uer Siebben, Symm. ep. 7, 3 ma consilia, Cic. — II) suhst. comm., ber, bie 2te=
ämäbilitgr, Adv. m. Compar. (amabilis), I) 6cnbe, 2Jerlie6tc, ein ßtcß^abec (in einjelnen g-ällen;
ItetcnSwürbtg, lusit am.. Hör. ep. 2, 1, 148. II) — ügl. amator), Ter. u. 21 : incautus amans, Virg. :

I lic5c»oa, licBrctd^, am. in alqm cogitare, Anton. neglectus amans, Ov. bef. im '^lur., Cic. u. 21. :

in Cic. ep.: spectat amabilius juvenem, Ov. äuianter, Adv. m. Compar. u. Superl (amans),
Ämädryä§, f.
Hamadryas. [tcBcocH, {te6reic§, freunbüc^, valde hoc veUm aman-
Amafinius, li, m., Gajus, ein epicureifd^er ^^i= ter diHgenterque conficias, Cic gravius de nobis :

lofop^, Cic. Ac. 1, 2, 5 sg. Tusc. 4, 3, 6 sq. Cic.


;
querentur et amantius. Cic: quocum conjunctis-
ad fam. 15, 19, 2. sime atque amantissime räerat, Cic
ainalticia u. amalusta , ae, /". = chamaeme- Amantia, ae, f. (A/uurTia) eine Stabt im ,

lon, bie ©amiac, Apul. herb. 24. griecl). ^llyrien, in einiger (Entfernung üon ber^ü^
Ämalthea, ae, f. (kuc'dd^ia), I) eine^ipmp^e, fte, i- Nivitza, Cic Phil. 11, 11,26; mit einer Sanb=
bes Äi)nig5 9}ie(iffuä in ©reta Xoc^ter bie mit ber , fcl;aft gleiches SJamens, Caes. b. c 3, 40, 5. -beren
SDZilrf) einer 3^^9^ ^^" 3"Piter gejäugt, Hygiu. astr. 33emol;ner Amantiöni, örum, m. bie aimantianer,
2, 13. ^0.^ 9Inbern ^ie^ biefe ^u%^ felbft Amal- Caes. b. c 3, 12, 3, ob. Amantini, örum, m. bie
thea, beren ein sufällig an einem 33aume abge= Stmanttner, PI 4, 10 (17), 35. ob Amante«, um,
brod^eneö §orn com Jupiter fpäter alscornu Amal- ra. bie Qlmanter, PI. 3, 23 (26), 145.
theae ob. Copiae (f.
comu no. 1) unter bie ©terne ämänfien83H, is m. = a , manu servus (Suet.
rerfe^t rourbe. 3Iuö bem öorn foK ^^^ectar u. 2lm= Caes. 74), ein ©flaue, beffen man fic^ als ©d^reib-
brofia gefloffen fetjn , ba^.^iSinnbitb bes Ueberfluf^ Ner.
gel^ülfe bebiente, ein (3c&tetbcr, ®ectetöt, Suet.
jes, f.
Ov. fast. 5, 115 sqq. - bal^. Amalthea,ae, 44 Paul. sent. ö, 6, 70.
u. Tit. 3.
/. {^AuälO^eia) u. Amaltheum, i, n. (k/ucclitstov), Ämänus, i, m. ('Auavog), ber 3^^"H] ^'^^ ^^^"^
roafirfc^.(nad^ Orelli Onomast. Cic. in v.) ein aU ru5 in 5?leinafien, ber', Don 510. uacl) ©äß. bis an
tee §ei(igtf)um ber S^i^mpl^e 2(matti^ea in ber ?läl^e ben 9}^eerbufen uon ^ffus ftreitfienb ßicitien uon ,

Don bes 2(tticu§ Sanbgiite in ßpirus am %i. %i)r)a- ©nrien, ßataonien uon Gommagene fc^eibet, j. Al-
mie raeld^es 2ltticuS burd^ Slnpflanjung ron ^iia^^
,
ma Daqh, Cic. ad fam. 2, 10, 2. PI. 2, 22 (18), 80.
tanen u. burrf) gried^ ^^f^^if^^'^ i^ SaSreliefö, bie Lucan. 3, 244. - u. oon ben Raffen, bie Serien u.
|ic^ auf ben 9Ji9tf)ug ber SlmaltFiea belogen, üer== (Silicien »erbinben (f. Cic. ad fam. 15, 4, 4), ^ie^
|rf)önerte u. ju einem reijenben ©ommeraufentfiatt ber eine Amänicae pylae {nvhci 'Auarixai),
machte, Cic. de legg. 2, 3, 7; ad Att. 1, 13, 1 u. ö. Curt.3,8(20),13, ob. rein lat. portae Amani mon-
- 9lac^ i§m legte fic| (Eicero ein äf)nlic^e§ auf feinem tis,PI. 5. 27 (22), 91, o^ne 3roeifel öftl. uon Sffuö,
STrpinum an, f. Cic. ad Att. 1, 16, 18; 2, 1, 11. — ber anbere portae Ciliciae {kuavi(hg nvlca.
II) eine eib^Ke, Yarr. fr. p. 217 ed. Bip. Tibull. Strab.), PI. 6, 27 (22), 91, a\n Sinuä o^ficuö, al)o
2, 5, 67; mit ber cumanif^en ibentifiärt b. Lact. nörbl. üon 3ffu5, \. Demir Kapo (b. i. "i^a^^ eifernc

1, 6, 10. 3:^or).-Sie ^ierooljner be§ 33ergeö ^2lmanu5 Am»-


nien8e§, ium, amanicnfcr, burrf) iljrcjKüu-
ämandätio, önis, f. (amando), bie ©ntff rnung rn. bie

a\x^ unfcrcr ©egcnttJott, baS t^ortrocifen , Cic. Rosc bcreien ben 5lac^barn oft Iciftig, bcötjalb uonCiicero,
Am. 15, 44. als ^roconful ßiliciens, befriegt, Cic. ad fam. 2,
d-inando, ävi ätum, äre, ^mbm. anbefel^ten,,
10,3.
fitf) nac^ einem entfernten Drte ju begeben ^S"^^- aiaäräcinii«, a, um (amaracus). auö 2?taioratt,

oleum ob. uuguentum, PI., aiic^ bl. amaracmum,


n)of)in weifen, au^ct ßonbe^ fd&iifen, entroeber 3icf)er=
1

271 amaracion amasius 272


Lucr., t»aö ,,i)iaioianör', bie ,,3)hiiorQnfalbe", eine bitter ((3gf^. dulcis), 1) eig.: a) ». C>5efc^matf, sapor, m
beliebte "^Uufiimerie , bereu cyenicb ben 3d)ireinen Pl.:amygdala, bittere 'ilJianbeln, Pall salix, Virg.: :

fel)rDerf)aBt ifi f. Lucr. t;,!i73) ; txif). bnö Sprücf)«}.:


i
fontes vehementer aniari, Vitr nuirra gustu le- :
,

nihil ciiin ainaracijio sui, lüttö lüi^tber Mul) 'iJiuö- niter amara, PI. os, Siitterfeit im iVhmbe, Geis.:
:
j
fote, (i(>]l. in-aof. li». calices amariores, fcf)ärferer, älterer ißein,Catull.:
amaracion, f.
amcthystus a. (£. tantani magnitudineni Huminis facit amaram(t)on
ümär&cnM, i, u &iiiir&cuiu, i, n. {uudnaxoq
<\ einer Duelle), Vitr. - fubftü., aniarum, ^|ilur. amara,
11. -(.j 1' OTajpran {Or/fjdninn Majorand^ L.),
, bas 23iltere bie !8itterfeit, quid judicant sensusV
,

eine iuoI)lne(t)enbe ^^lumc," PI. 21, 7(10), 37. Virg. dulce amarum, lene asperum, Cic.: sentit dulcia
Aen. l,Gyo: ui Mränjen flebraud^t, Catiill.61,6.s7/. et amara, Cic —
b) u. 6eruc^,fiorf,betfenb, fructus
— II) eine 'iHIo"5t' = penlicium nnc^ Sdjeller ju i amarus odore, PI. 18, 12 (30), 122: fumus, Virg.
Cels. 2, 33. not. 320 lüafjrfc^. Mdtn'caria Farthe- Aen. 12, 588. —
c) für bas (^Je^ör, roub, roiberli*,
,unm\ PL 21, 30 (104), 17G {ed. Sill. et Jan.). sonitus, Stat. Theb. 10, 553. d) für ta^ (^efüf;l —
amarantus, i, m. {ditdoui'Tos unreriüelflid^), ,
üb^., rou^, gelu, Stat. Thei). 5, 393.
njibetltct», —
Slniaront, Jaufcnbfcfeön, Sammtblume {Celusia erl- II) übtr.: 1) ttifccrlic^, njiberwärtig, läflig, bcrb, unan»
öst ata, L.), Tilnill., Col. u. 91. genebm, casus, Ov.: rumor, Virg historiae, läftige :

ämäre, Adr. mit Compar. w.Supcrl. (amarus), f(angroeitige i,Hor.: necessitatis amarissimaeleges,
rittet, Übtr. = mtt23itterfcif, »cUcc ©aüe, gaUfüc^ttg, Val. Max.-fubftü., amara, orum, n. bas ^crbe, Git-
admonere, Scn.: amarius reprehendcre,
»rrlc^tnt, tere (= bitterer Hummer 2C., @gf^. dulcia), Plaut,
Macrob.: amarissime singulorum nomina enume- u. Hör.: u. fo amara curarum. Hör. - 2) (roieTr/-
rare, Suct. y.QÖg) oon ber 6emütf)sart u. bem ^^ene^men beffen,
ämäreMCo, ere (amarus), bitter rocrbcn. Pal). ber feine gereijte Stimmung gern aw 2lnbern ausläßt,
2, IP, ^- bitter, empftnb[ic6, reijbar, bcftig, mulieres, Ter.:
ämärico , ävi ,
_
,
_
ätum äre (amarus) , erbittern, amariorem me senectus facit Cic. 3) oon ber ,

TC!:rn, 3 rät. 5tebe, in ber fic^ bie Sitterfeit ber (5}efinnung auä=
aniäricö(>e« -suh, f. amaritosus. fpric^t, ixtUx, beif enb, fc^arf, ^)etle§en^, sermo. Hör.:
ämärifico, äre (amare u. facio), bitter machen, dicta, Ov.: sales, Quint.: lingua, Ov.: hostis ama-
Isid. 17, 8, 6. re, J)itterer %tu\t), Virg.
amäritäs, f. (amarus), bie Sittcrfcit, als
ätis, ^
Ämäryllis , idis , 3(cc. ida
Amarylli, f,
, 5ßoc.
Cfigenfc^aft, sucivehemeiis (frf)arfe), Yitr. 2, 9, 14. CAuciQv).).''g), '^lamt einer Wirtin, Ov. art. am. 2,
äuäriter, Ade. (ü. amarus), bitterlich = ^eftig, 267: C^enit. b. Virg. ecl.2,"l4: 2(cc. b. Virg. ecl.
flere, Hier. ep. 23. 1, 5: 5ßoc. b. Virg. ecl. 1, 36.
ämärities, ei, f. (amarus), bie 23ittcrf eit, Ca- AmärynthiH , idis, /'. (gried^. l4,a«oi'v/>t« ob.
ivM. ^^, 18. liuanvaia), bie aimar^nt^ifie 33einame ber 3)i- ,

ämäritüsus ämäricösus), a, um
(oiell. richtiger ana, oon Ajuanjuthos (l4judovvd-og) einem 5Ie= ,

(amarus), »oll Sitterfeit, Gargil. Mart. de arb. cfen auf Qnböa mit einem Xempel ber 2)iana Liv. ,

pomif. o, 7. p. 68 ed. Born. (Iö46). - 3)a5U Adv. 35, 38, 3.


amäricese» Thom. tlies. nov. Lat. p. 52 (töo ämasco, ere (amo), anfangen ju lieben, o^ne 93e=
falfc^ amaracose); ügl. .»oilbebranb Glossar. Lat. leg angefüf;rt bei Diom. 334 P. u. bei Adelh. in
p. 8. no. ^1 not. Class. Auct. tom. 5. p. 560 ed. Mai.
ämäritüdo, dinis, /'. (amarus), I) bie S8itter= Amäsenus, m. ^(u^ in Satium, ber in ben
i,

feit alö natürl. S^efd^nffeni^eit, u. infofern ber Uttttt S^ofsfergebirgen entfpringt an -^riüernum üorbei= ,

©cid&mttcf, ben etraaö i)at, Varr. u. PI., ^^(ur. b. PI. ftrömt ficfi mit bem oon £etia ^erabfommenben
— II) übtr., üon SiUem, idoö eine bittere, ^erbeCSm^
,

Ufeng (j. Ufente) oereinigt, unb inbem er fict) in


pfinbung erregt, a) "aa^ 22ßibcrlid&e Unangencbmc, , mehreren 2lrmen in ben pontinifd^en Sümpfen üer=^
ne amaritudinem semel perceptam etiam ultra läuft nur jum 2:;f)eil ha^ 9Jleer jiüifc^en ßirceji u.
,

rüdes annos reformidet, Quint. 1, 1, 20: bal^. bas 2;erracina erreid^t, j. Amaseno, Virg. Aen. 11, 547:
Sibrige, bie £^ren ^e(eibigenbe eines i^autes, m- SSoc. Amasene pater, Virg. Aen. 7, 685 (als^tu^*
y.oui,Quiut. 11, 3, 169. —
b) bie 23ttterfeit beö 0e=
mütljö, 'ba^o bittere ©efübl, bas Qus^ummer:c. cnU Amäsla, ae. f. {l4yc(G8ici), ftar!befeftigte Stabt
fpringt, quum Dlarum frous hilaris multis intus in -^^ontus an beiben 'BeiUn beS ^nsf^iiff^ö t
@^-
amaritudinibus sit referta, niancf)en bittern äum^ burtsort beä (^eograp^en <£trabo ,
j. nod^ Amasia
mer in ficf) oerfd^Iie^t, yal.Max.4,4 prooem. extr. ob. Amassiah, PL 6, o (3), 8.
— c) bie 23tttcrfeit eines gefränften ,
gereijten @e= önis, m. = amasius {vo. f.), Apul. met.
ämä»ie,
mütf)S, bie Erbitterung, cui sententiae tantum bi- 7, 21. Prud. 7ie()i 0x8(4). 10, 181.
üs, quantum amaritudinis inest PI. ep. amari- . : Amä8iH (Amm.), 3(cc. in u. im, 2lbl. i ob. e ob.
tudine odii adversus alqm uti, ^mb. mit bitterm ide, m. ('AixuGig)^ Dlame eineö ber mürbigften un-
.^a^ »erfolgen Yal. Max. , d) bie SBitterfcit ber — ter ^txi ägijpt. ^fjaraonen, unter beffen langer frieb=
'^ebe, bes lüBi^es, basSBitterejÄrdnfenfcc, verborum, lid^er 9iegierung in 2(egt)pten überall ^anbel, Mn=
Sen. rhet: verborummaledictorumque, Sen.:car- fte u. (^Jeroerbe blühten (reg. bi§ 526 o. ßl)r. Lu- ) ,

minum, PI.: decretorum, Justin. can. 9, 155: 2(cc. in, Mel. 1, 9, 8: 2Icc. im, PI. 19,
ämäro, äre (amarus), bitter machen, Anthol. (2), 12: Stbl. i, Mel. 1, 9, 9: 2lb(.e, PI. 5, 9 (11), 60:
Lat. 3, 58, 21 (279, 21). 2lbr.ide, Tac.aun. 6.28.
ämärör, öris, m. (amarus), bie »itter!cit, alö ämäsiuncüla, ae, f. bie ©eliebte, bie Su^lin,
(^mpfinbung , Lucr. 4, 222
ber bittere ©efcömarf, Petr. 75, 6. - S?on
(224) u. 6, 930 (934), Virg. georg. 2, 247. 'M. äiBäHiuncül uti, i, m. {Demin t). amasius), ber
Ge:l. 1, 21, 6. ßiebbabcr, ©eliebte, Suble, Petr. 45, 7.
ämärülentus, a, um (amarus), bitter, oottSStt» amä§iu§, ii, m. (amo), ber fiirbbaber, ©eliebte,
tcrfeit in ber 9iebe, Timon, Gell. 3, 17, 4: dicaci- SBuble, Plaut. Gas. 3, 1, 13. Plaut, fr. bei Diom.
tas. Macr. sat. 1, 7. *. 2. 334 P. - raie abject. = »erliebt, bublerifc^, Gell 7, 8.
amäruti, a, um Adj. m. Comjoar , u. Superl., §. 1; 19,9. §.9. Tert. apol. 3.
273 Amastra ambages 274
Xmasfra» f.
Amestratus. äiuätürio, Ire (amo), ju lithen »ünfc^cn, Diom.
AmAstris, 8tabt auf einer
idis, f. (l-lf-iaaToig), 336 P. u. Prise 825 P. (o^ne SBeleg).
Sanbjunge ^apl^lagonienä mit boppeltem »gafen, Xmäzön, önis, 3kc. önera u. öna,/'. (llua^cör),
burd^ SSereinigung beö alten ©efamuö mit ©ijtorus eine Slma^one, geiü. '^Utr. um,"3(cc.Amäzunes,
II. ßromna üon ,,2(maftnö", ber Xodjteu beö Ojt;^ önas, {l4/uaC6v€g), bie Slmosoncn, I) ein nnjtl}i:=
f.
art^eä (jule^t mit ißijfimaci^uQ t)ermäf)It u. üon i|m fc^es friegerifc^eä ^-rauenuol!, baö uon einer i^öni=
wieber »erftofien) , gegrünbet u. nact) if)r benannt, gin regiert feine 3JJänner unter fic^ bulbete, unb
nac^ ^lin. (ep. 10, y8) mit (5)efcf)matf u ^^srac^t er= melc^es bieSage oom (Eaucafus ^er in ^a^ lueftlic^e
baut, \. Amasserah, PI. 6, 2 (2), 5. Catull. 4, 13 2tfien , bef. in bie ©egenb bes heutigen 2:rebiioube,
(lüo ber gried^. $8oc. Amastri). - 5}aü.: a) Ama- an bem ^-lu^ X^ermobon (j. Xermef;, Virg. Aen.
Htriäcus, a, um, amaflrtacif* orae = iiiifte üon , 11, 659 sq.) in bie ©efiibe oon ^r^emifci^ra (Sali,
^ontuä, Ov. Ib. 331. —
b) Amastriäni, orum, ?/?. hist. fr. 3,
,

46 cd. Kritz. ob.aber49 cd. Diet.^ch.) ,

{l4.fi uGTQiavoC), bießinro. uon 2lmaftriö, bie aimo« auc^ auf bie^nfelniL^esboö, Samotf^race, ja bis narf;
ftrtancr, Amastrianorum civitas = Amastris^Vl. (^riecf;en(anb (iööotien, 2ltl)en) jieljen lä^t, Justin.
ep.JO, 98 (99) sq. 2, 4. Curt. (!, 5 (19), 24 sqq. - Sie luerbcn gefc^iU
Amäta, ae, /'. (eig. bie ®clie&te) I) ©emafjUn , bert u. in ber 5?unft gebilbet als friegerifc^e fräftige
beo i^i3nig§ Satinuö, 3)iutter ber Sauinia, ber erj'ten Jungfrauen, mit Speer (/tasta) ^treitart (secu- ,

3)icnerin ber 3]e[ta ju iiauinium, Virg. Aen. 7, 343. ris), monbfi3rmigem Sc{)ilb {lunata ob. Amazonm
— II) übtr., ^fiame jeber ueftalifctien Jungfrau, wenn 2)elta),iUiegergurt (zona) um bie >püften, mit ^o^
fie Don bem -^ontifer majimuö geiuäf^lt marb, Gell. gen u. Äii3c^er {pharetra), u. mit bem Sd)mert an
1, 12. §. 14 u. 19. einem Süe^rge^änge, bas über bie ^^ruft läuft; ogl.
ÄmäthüH, mitis, 2(cc. ünta (^uaO-ovg) I) m. ,
Sen. Hipp. 387 sqq. Claud. rapt. Pros. 2, 62 f>qq.
©o]§nbe§2leriaö, uad; ber Sage ©rünber uon 3(ma= Ov. her. 21,119; auf allen 2)arftellungen ber ilunft
t^us u. be§ Stempels ber SBenus bafelbft, Tac. ann. immer mit ^mei 'Prüften, obgleich man bei ben©rie=^
3, 62. —II) f. uralte Stabt auf ber Sübfüfte uon c^en (nad^ ber Slbleitung Doh « u. ucicög = ,,[iruü=
Gtjpern, j. ,,2Ut=Simaiol'',mit beträd^tlidjen Hupfer= los" ob. ,,einbrüftig") bie ^(ma^onen mit uerftüm=-
bergroerfen in ber 9fäf)e, Ov, met. 10, 220 u. 531, melter ob. üernidjteter red;ter ^^ruft (als SinuDilb
berüi^mt burd^ ben ^empet u. bie ^^ereljrung ber jernic^teter 3i>eiblid)feit u. ^"I3iütterlid;feit) badjte;
-l>enu5, Catull. 36, 14. Virg. Aen. 10, 51, bie ba^. ogl. Justin. 2, 4, 11. - 2)untle Sagen oon beiraff=
Amathütiia Qiuad-ovaCci) fjei^t, Catull. 68,51. neten fcijtr)ifd;en bie am kriege %i)eii ge=
grauen ,

Ov. am. 3, 15, 15. Tac. anu. 3, d2. - 5)aü. Ama- nommen, Ueberiieferungen oon .s^ierobuien
u. alte

thüMiäcus, a, um, »on ob. aue Slmatjue, bidentes ftreitbarer (Göttinnen, bef. ber Slrtemis, mögen i)cn
(oves), Ov. met. 10, 227. 9}itjtl)U5 üon ben ^(majonen gefd;affen t)abax bie ,

amätio, önis, f. (amo), \ia^ ßic&cn, ber »crtteiitc bie neuere Symbolit als 9Jtonbpriefterinnen u.2)ie=
Uniöong, bie ßtc&fdboft, tua mihi odiosa est amatio, nerinnen ber 3(rtemis beutet ugl. .s)allifdje (£'nci)= ;

Plaut.: '^lur., te diiperduint tua cum amica cum- dop. 3 S. 318 ff. i^<?i/^?^6-de Amazonibus,Amstel.
que amationibus, Plaut. 1687, 8. - aJÄ- Spät 9ibf. Amazöna, ae, /"., Tert.
ämätör, öris, m. (amo), ein fiiet^aöcc, b. adv. Marc 1, 1 ed. Gelder. Hyg fab. 30 u. 241
z\\\ Srcunb, ßicfiöatct Don etumö ob. ^mb., sapien-
i. I)
ed. Munclcer. II) übtr. —
eine ßiebceöclbin bie , ,

tiae,pacis, Cic.:antiquitatis, Nep.: amatornoster, gleid^fam unter 3tmor5 J-afjnen bient, Ov art. am.
tuus, Cic. —
II) ber oerliebten Umgang ^at, ein 2, 743; ügl.3, 1 —
2)aü.: 1) Amäzönicud, a, um

ßicl'^abci:, 2ln6ctcr, 6ef. im ühiiiw (Einne ein SBu^le,


{l4uc(Coviic6g) , aniajomfcö, anmjonenartig, parma,
louge aliter est amicus atque amator, Plaut.: PI.: secures, peltae, Suet. - 'Dai). montes Amazo-
adulter an amator, Cic. magnus amator mulie- :
nici = (unten no. 3) Amazonius mons. ein )H)dl
rum est, Plaut. - u. prägn. = amator mulierum, be^ Naurus im 2(ma3onengebiet (am 2:ljermobon),
ein bcc ßicbe ®tge6cncc, ein 5rcunb bc§ onbcrn ©c* Mel. 1, 19, 13: baff. A. Taurus, PI. 5,27 (27), 99.
fc^tecöti, aliud est amatorem esse, sdmd aynantem,
— 2) Amäzöni«, idis, f. {'AufCLorig), geiu. -^^lur.

Cic. Tusc. 22: vinosus amator, Hör. ep. 1,


4, 12,
Amazonides, poet. 9tbf. v. Amazones, bie Slma^o«
ncn, Virg. u. a.2)ic^t.-Singul. als Xitel eines ©e^
1, 38. - attribut., amatores oculi, uerliebte, Apul.
met. 5, 24. bic^ts , Mart. 4, 29. — 3) AmäzftniuM , a . um
{'AuaCöviog), amajonifc^, pharetra, Virg.: securis.
ämätorcülusy i, m. (amator), einfiieb^aftctd^en,
Hör. u Ov.: pelta, Stat.: cultus, Sen. poet. - bal).
Plaut. Poen. 1, 2, 27.
vir, b. i. öippolytus Sol)n beö 2:i)efeu5 uon einer
,
ämätöriet Adr. (amatorius) octlicbt in ötr«
2lma3one,"'Ov. her. 4, 2. - mons (f. ob. Auiazoui-
, ,

liebtem Jone, loqui, Plaut, merc. 3, 3, 20 (581):


cus), PI. 6, 3 (4), 10. -in beffen 9iäl;eAmazouium.
erat enira (epistola) scripta am.. Cic. Phil. 2,
ii, n. :^agerpta^ u. nad)l)er Stabt ber 2lma5onen
31, 77.
unfern S^emifcpra, PI. 6, 3 (4), 10. Mel. 1, 19, 9.
ftmätöriuM, a, um (amator), 5um^ie6§aber(beQ amb, eig. ambi, aud^ am ob. an (aus äuifi),
anbern ©efc^Iec^tö) ob. jur (finuL) ^iebe gehörig, eine untrennbare '^sräpofition, ^erum, um, audjjingö«
DCtlicbt, galant, bu^Ierif*, ßtcbcö», sermo. Jiiiebeöge^ um, b. i. uon jiuei ob. nu'l)rern ob. allen Seiten
fpräd^, Cic: poesis (Anacreontis) oertiebten ^n= , (^:^unften) f;er, mie in ambedo, ambifarius. ample-
t)altö, Cic: frui voluptate amatoriä, ha^ iWid ber ctar, anquiro u. a. ugl. Cato origg. fr. ine. 3. p.
i^iiebe genießen, ber kikbe pflegen, Cic: virus, PI., 30 ed. Jord. am terminum, uon Macr. sat. 1. 14,
:

ob. medicamentum , Suet. , baff, mas fubftu. bt. 5 erflärt burc^ circum terminum.
amatorium, ii, n. ein ,, Siebesmittel, :^iebeätranf 2C.", ambaotuM, i, m. (üom celt. „amb", b. i. 3(mt,
Sen. u. Quint. :rienft, „anb&af)t"bei Ulph., b. i. i^iener), ein-öef=
amätrix, icis , f.amator, m. ogl.\
()yemin. ^^u Nötiger, £)ienflmonnc, Caes. b. (r. 6. 15, 2.
h\c 2tcbcnbe, baö Plaut u Apul.
ßtcbcöcn, bie SSubltn, amb-&dedo, edi, rre, um u. um ancffcn = ubllig
- Cefter attribut. am. Africa, ha^ buf)(erifc^e 2(.
,
aufsebreu, Plaut, merc. 1, 1, 15 u. 17 (23!>ii.241).
= bie^u^lin aus 21., Plaut.: Sappho, Mart.: aquae, aiubäge», is f. (9iomin. u. (^enit. Sing. ol)nc
,

Mart. Belege b. Charis. 25 P., fonft nur im 3lbl. Sing.,


275 ambagiosus ambigo 276

biu^'iU'H ^cr %Mur. burcl) u. ago], alle iSa\m) |aml) ftabt Saraarobriva (j. Aniicns), Caes. b. G. 2, 4.
baö ',,>>cnniitvcibcn, laufen um etiöao", ^cljen , §. 8 u. a.
ber Uni(\anfl, Umlauf, u. infoforn nuiu uid)t c^erabcn Ainbibarll, orum, in. eine gallifd^e !Cölferfd;aft,
iiH'iioo auf t>ao ^iol looiicljt ob looc^efüljrt \mvX>, ,^u \:>^\\ civitatcsArmoricae ge()örenb,in ber l)cuti-

bcr Umt^anj^, 3rrflanfl, 3rrniffl, 1) cii";. multiformi : gen ^Jiornmnbie (luo nod; eine 6tabt Amhih-cs),
liiUH' (iuna) ambatio torsit iiigeiiia contoinplan- Caes. b. G. 7, 75, 4.
tiuni, über 'Oi'n unrefleduäfticjeni^auf jcrbrad^eu [ic^ ambiegnus, a, um (ambi u. aguus), oon betten
bie 'i^efdljauer bie Atöpfe, Tl.: ibi coniplurium ju- Seiten mit L'ämmecn umgeben, t t. ber Dpferfpr.,
mentorum multivii circaitus intorquebaiit molas uon gröfiercn Opfert^ieren 3U beren ©eiten nod^ ,

uinhoiic varia, Apul. - bef. üon ,,9iTfarjrten'\ am- Heinere ftetjen, mie ambiegna bos b. Varr. LL. 7,
bago romissä. Ov. - u uon \ii\\ ,,^xx\\,m(},<in" beä 3. §. 31 ;ugl. Paul. Diac. p. 4, 16, mo bie ^orm
variarum ambagc viaruin, üv.: itine-
^'ain;rtnt()ö, ambegnus ftef)t.
ruiii ambages, PI.: dolos tecti ambagesque resol- ambXentßr, Adr. (u Partie, ambiens), ange=
vit, Virg —
II) üDtr., uon ber iHebc, bie auf il^ren legcntlfdö, cffrfg, Sidon ep. 7, 9.
(>9ei:;enftanb nid;t ein ,
fonbern um ifju f;erumgef}t: ambifäriaiu Adv. (ambifarius), nacö ob. oon ,

a) Ümfc6n»cif, SBcitlöufigff tt, ambages mitte, l'laut.: Seiten, auf bojjöclte ort, Apul. üor. 4, 18; de
?njei

amb. alei mirrare, Ter.: missis ambagibus, ot)ne mag 4. - u. baff, amblfärie, Adv. öon jwei Set«
üiele Umfdjiueife, n^^'i^'^^'S" ^ ^^or. — b) bie burd^ ten, Claud. Mam de stat. an. 1, 3.
baö .»öerunujeljen um bie <^ai)<i (eid;t eintretenbe ambifäriuH, a, um (ambi u. for; ugl.nefarius,
2^^nfcl^cit , 9tdt6ftl5oftt9fett , Smctbcutiftfctt, !Jlöt5> ÖKidaiog) , na(J ob. uon jiuei «Seiten aenommen,
fctttJortc, röt^fcl^aftc ob. öcrblümtc 233ottc, --9icbe, = betrad^tet, boppelftnnig, swcibeutig, fabulae, obten-
•Steufcrung, ein rötfifcrijaftcr 5lu§fprudö u. bgl., am- tio, Arnob. 5, 35 u. 36.
bages canere, uon bcv Sybiüa, Virg.: immemor ambiformiter, Adr. (ambi u forma), boppel»
ambagum, u. ber (2pf)inj, Ov. u. uon Cra!elfprü= : finnig, Arnob. 5. no. 36.
d^en, Tac. u. Sen poet. - Macroni non abditä ambigenter, Adv. (ambigens u. ambigo), uns
ambage exprobravit, Tac.-u. uon ,,rätf)fel^aften, cntfc^icbcn,unfcölüfTiö, Hier. adv.Pelag.2, lAs-nh /in.
uerbliimten §anblungen" alö ,,finnbilblici^e 2)ar=- ambig^o, ere (amb u. ago), ctroaä nad^ groei
ftellung'' eines @ebantenö,tacitis ambagibus, burd) (Seiten l^in treiben, nur übtr. = über etmaei uon jroei
bie rätJ^feUjaften, finnbilblid)en Einbeulungen, Liv.: Seiten ben!en b. i. unein« fepn, I) mit einem 2ln=
,

u- fo hac facti ambage, burd^ biefes rätfjfell^afle bern, 1) über etraaö jttJeierlei ob. cntgegengefe^tet
beginnen, PI per ambages, finnbi(blid), Liv.
:
— Slnfidbt fe^in, BwüUl ob. 2lnflanb erbeben, biSputiren,
c) bie jrceibeutigen, äßaljrljeit u Siedet umgel;enben flrcitcn, etiuas beawctfeln, bcflrcitcn, u. bef . im ^affiü
3(eu^ei-ungen u. §anb(ungen, bie SBtnfcisüge, Sus» = 5«jcifelbaft ob. ftretttg fe^in, bemgnjeifclob.Stnflonb
flüchte,Jäufcöungcn, vix pueris dignas ambages se- ob. (Streit unterliegen, a) act: ii, qui ambigunt, bie
nes ac consulares fallendae fidel exquirere, Liv.: ftreitenben Parteien, Cic. : haud ambigam, Meine
falsi positis ambagibus oris ofjne ber falfd^ um^ fuerit Ascanius,anetc., rcilleö unentfd^ieben laffen,

,

fd^rceifenben äßorte ^efc^önigung, Ov. d) bie burd^ Liv.: de hoc, utrum imperaverit, scriptores inter
einerdt^felfjafte^iebe ob. ßrfd)einung herbeigeführte se ambigunt, Treb. Poll. gem. b)^^«««.: a)pers.\ —
Wngctr.ißlictt, SJcrIcgcnöcit, magna civitatis amba- temporis aeterni, non unius horae ambigitur Sta-
ge, PI. tus, um bie eroige^^it, nid^t um einige rcenigeStun=
ambägiösiiN, a, um (ambages), öoUcrUmf^wef» ben ift es ju t^un (^anbeltesfid^), Lucr.: jus quod
fe, 5njeitcutti; Gell. 14, 1, 38 ambigitur inter peritissimos, Cic: ex contrariis
atnbägo, ginis, f. fpätere g-orm {na^ Serv. Virg. scriptis si quid ambigitur, Cic: in iis causis, quae
Aen. 2, 2^7) für amhages (ra f.), Manil. 4, 304. propter scriptum ambiguntur, Cic: omnis res ean-
Ambarri, orum, m. ein gaIüfd^eöS5oI! am^ra= dem habet naturam ambigendi, erforbert immer
riä öft(. uon ben Slebuern mit biefen ftammuer^ gleidie Sel)anb(ung beim 5)isputiren gür u. SBiber,
,

raanbt u. uerbünbet, Caes.


,

b. G. 1, 11, 4 u. 14, 3. Cic —


bef. ß)impGrs., mit folg. de alqa re, ob. mit
Liv. 5, 34, ö. 9ielatiu= ob 3"fi"^i"iöfä^en quum de vero ambi- ,

ambarvälis, e (amb u. arvum), um t:c %i\xt getur, Cic: quid sit, de quo conveniat, quid, de
öctumgcOcnb, hostia, bas Cpfert^ier , "tia^ man für quo amhigaUir , Quint - id quum inter omnes
bie ^elbfrüdjte brad)te u. um bie %{\\x in^roceffion constet, eo magis miror arnbigi, quänamHannibal
führte, ba§ „g-eIbn3eif;opfer'', Pomp.Fest.beiMacr. Alpes transierit, Liv.: ambigitur quoties, uter utro
sat 3, Paul. Diac. p. 5, 1: sacrificium. bie
5, 7. sit prior. Hör.: liaec impulerint illum ad regni
^panbhmg beö Cpferns, bie „^^lurroeifie", Serv. cupiditatem an tantum suspectum feceriut arn-
,

Virg. ecl. 3, 77 u. 5, 75. - ^^lur. fubftu., ambarva- bigi potest, Curt. tria an plura sint ambigi-
:

lia, ium, n. W^ „^-eftberjturraeifie", Vopisc. Aur. tur, Quint.; ugl. ambigitur quid enim? (roorü-
::0, 3 ber ift benn Streit?) Castor sciat an Dolichos
ambeci8ü8, üs, m. (arabi u. caedo), bas Um» plus. Hör. - aspici aliquando eam volucrem
fc^ncibcn, Söefc^neibcn ringsum, Varr. LL.7,3. §.43. uon ambigitur, barüber Ijerrfd^t fein ^xo^x^d, Tac
amb-cdo, edi, esum, ere, um u. um oncffcn, = ttn= — 2) über ein (an ftc^ mo^l ftreitigeä ober ^roei^
nagen, bal^. ambesas absumere
öödtg Qufjeftrcn^ fel^afteg) Siedet ober 23eft|tf}um Sinfianb erbeben,
mensas Virg. vis locustarum ambederat quid-
, : redeten, firciten, §unäd)ft mit Sßorten, bef. uor @e*
quid lierbidum etc., Tac: übtr., uonx ^euer, Lucr. ric^t, aber auc^ tptig, cum alqo mit S^nb , ob. de
u Virg.: üom Sßaffer Alfen. dig. - as:^ 3. Pers. , alqa re, über etiuaö u. abfol. cum eo qui heres
, , ,

Praes. ambest, Paul. Diac. p. 4 {in v.). est,Cic de finibus. Ter.: de hereditate, Cic: de
:

ambegnu8, f.
ambiegnus. regno, Liv.: regni certamine, Tac H) mit fid^ —
ambestrix, Icis, f. (ambedo) , bie Stuffccffcttn, felbft uncin§ fe^n = in Sroctfcl', unentfdbtcbcn=, un«
ursae hominum ambestrices, Amm. 29, 3, 9. fcblüffig =, ungctBiß fcpn über etmag ,
(Alexandrum)
ambi, f.
amb. regnum Asiae occupaturum esse haud ambigere,
AmbTäni, orum, m. ein belgifd^es Äüftenuolf Curt.: quaenam postAugustummilitiae conditio,
im je^igen iepart. ber ©omme, mit ber ^a\xi()U ambigeutes, bie \w jraeifetnberSef orgni^ lebten,Tac.
.

277 ambigue ambitio 278


ambig^fte, Adr. (ambiguiis), I) jwctbcutig, boi3= Ambiliati, örum, m. !leine galIifc^eSSöl!erfct)aft
jjeifinnig, dicere, scribere, Cic: agere, Tac II) — an ber Samara {Sonime), Caes. b. G. 3, 9 e.dr.
fd^iuanf enb, unentfd&iefccn , ut (hostis) et bren mo- ambilustrum (ambüustriumV) i, oi. bteS^ür- ,

meiito nee ambigiie est victiis, Liv.: equites am- gctttjc5mei6e , fo gen., raeil hie (Solitauritien bes
bigue certavere, Tac. SJiarö breimal um bie im Sc^mud ber SBaffen t)er=
ambigfiitäs, ätis, /. (ambigiius) bie 3ttJcibcu= , fantmelte unb als Sürgerroeljr (exercitus) in Mot-
•tigFctt, ber 2>opocirtnn, Cic. u. 21.: ^lur. h. Sen. ten aufgeftellte 33ürgerfc^aft 9iomö herumgeführt
lt. 2(. mürben, SeiT. Yirg. Aen. 1, 283.
amblgüu», um
(ambigo), I) nadb 6etbcn (Beb
a, ambio, ii,itum. Ire (ü. amb u. eo, wk-
ivi u.
tcn l^inttciBenb J!d& 6ett>eßcnb per ambigiium fa-
, , rco^l eä nic^t nac^ eo, fonbern regelmäßig nac^ ber
vorem, baburd^, ha^ fie es mit feinem %f)e\U üierten Konjugation flectirt rairb nur üom Imjierf. :

5U üerberben fugten, Liv. natum (esse) ambiguo : fommt auc^ oor ambibat b. Ov. met. 5, 361. PI. ep.
inter marem ac feminam sexii infantem bem ®e= , 6,33,3. Tac. ann. 2, 19). I) öcrumgcftcn um etiüas,
fc^Iec^t naö) jum Mann iinb jum SBeiöe fid; ^innei= A)eig.: ut terramiunae cursus proxime ambiret,
genb , ein 3^itter , Liv. : ambiguus fuerit, modo Cjc: curruque atrorum vectus equorum ambibat
vir, modo femina, Scvthon, uon rcanbelßarer, üon Siculae cautus fundamina terrae, Ov.: jubet a ci-
SBecl^fet=@efta(t, Ov.: Proteus, ber batb biefe, haih vibus urbemambiri, Lucan - inöbef., meibenb ei=
jene ©eftalt annimmt, üeränberlirf;, Ov. in virum : neu Ort umgeben, deviis plerumque itineribus am-
soliti vultus mutare ferinos ambigui prosecta lu- biens patriam et declinans, Tac. ann. 6 15. B) —
pi, ber halb 3ßoIfö= balb ^JJenfdjengeftalt annimmt, übtr. a) um etroaö Bctumgc^en, 'loufcn = etn)a§ um«
:

ber SKäfinDoIf, Ov. virgo. ©irene u. ©pl^ing, Ov.: : gctcn, insula, quam amnis Euphrates ambiebat,
viri,Gentanren, Ov.: ambiguam promisit Salami- Vell.: porticus, quis templum ambiebatur, Tac:
na ein jrceiteö gleid^namiges Hör.
, II) iibtr. : ,
— gemma pallida ambiente circulo aurei coloris,
A) f*tt)anfcnb, ^jnjetfctBoft, ungctotf , unftd^cr, a)2K(ss.: PI.: densa circumstantium corona latissimum Ju-
quidquid incerti mihi in animo prius aut ambi- dicium multiplici circulo ambibat, PI. ep. b) —
guum fuerat ambiguum
fuit, Plaut.: si dudum etrcas „um etroas Tjerumget^en ob. laufen laffen" =
hoc mihi, Ter.: ambiguo lapsu refiuitquefluitque. mit etmas umgcBcn, plagis Silvas, Ov. vallum ar- :

in fd^roanfenbem, nnfd^Iüffigem Sauf (oö er nad^ mis, mitSBaffen umjiel^en (mit©olbaten umftellen),
^em Ufer ob.nad^ ber Quelle fid^ roenben foUe, üom Tac: propriis quaeque domus muris ambiretur,
SDläanber) Ov. (ogl. Sen. Herc. für. 683): haud
, jebes §au5 follte rings feine eigenen 9Jiauern f)aben,
ambiguum regem alterum meä morte faciam, jum Tac: clj'pei oras ambiit auro, faßte ein, Yirg. -
ausgemad^t alleinigen Äönig, Liv.: ambiguus tanti bal). im '33ilbe , insidiis quae nunc fallacibus am-
certaminis heres, ungerai^ (ob '^ja^ ob. IXltjffes), bit, umgarnt, Yal. Fl. 5, 632. - II) als 33ittfteUer
Ov.: non habui ambiguum, I^abe es nid^t für etraaS 5ccumgc6en, A) bei SJlel^reren, bie etroas ju entfc^ei^
IXngeiciffeä gehalten, ^abe nic^t baran gejmeifelt, ben l;aben, nm i^re ©timme_, il;r ^-ürroort fie an-
Brut, in Cic. ep. - ambiguum Clymene precibus geben , bei if;nen onbatten vicatim ambire, , abfol. ,

Phaethontis, an irä mota magis ungerci^ ob , , . . Cic: mit Acc. pers., amicos, Ter.: singulos ex se-
ober 2C. Ov. met. 1, 765. - fubftö. ambiguum, i,
, ,
natu, Sali: nüiAcc.rei, palmam, Plaut.: mit folg.
n. baä 3tt»etfel6aftc, UngettJtfTc, berSttJCtfcI, bie Ungc= iit u. ßonjunctü. Suet. Caes. 18, ob. m. folg. ne
,

wi^^tit, relinquerein ambiguo, Lucr.: esse in am- u. ßonjunctu. Suet. Aug. 31. - inöbef.
,
üon ben ,

biguo, Plaut : rumor in ambiguo est, »eranla^t Ganbibaten, bie bei i^ren '-öemerbungen um ein3lmt
boppelte Urtl^eile , Ov. — b) act. = mit ftdi unctnö, üon einem S3ürger jum anbern gingen, nnb fie um
fd&ttJonFcnb , uncntfcfttcbcn , unfcfilttfftg, imcntf*tc1Ten, il^re (Stimme anfprad^en onge^cn um bie Stimme, ,

mit Genit., imperandi, jur 9iegierung unentfd^lof^ abfol., Plaut Amph. prol. 18. Cic. Phil. 11, .^. 19.
fen, Tac: futuri , nid^t loiff enb mas nun njerben -mit^cc.bes2lmte5, quasi magistratum sibi am-
— B) Don ber
,

foUte, Tac. 9iebe, sttjcibcuttg, boppct= biverit. Plaut. Amph. prol. 74. - im^saffio m. Nom.
finnig, aud§ öiclbeuttg, unb übl^. rät^felfiaft, unbcut» ber ^erf. populus facit eos (fürt bie ^u 9temtern)
,

unüar, bunfel, verba, Cic: oracula, Cic: vox,


lieft, a quibus est maxime ambitus, Cic. Plane 4, 9:
dicta, Ov. - fubftt)., ambiguum, i, n. ber ^wcibcu^ cives ... mandant imperia, magistratus, ambiun-

ex ambiguo dicta,
ttgc 21u§bru(f , bieSttieibcutigFctt, tur, rogantur, Cic. de rep. 1, 31, 47. B) um eig- —
Cic: addito ambiguo, alterogeuereridicuU, Cic: nen ©injelnen bittenb, fd^meic^elnb 5crumgct»en,3mb.
quum plura ambigui ob. ambiguorum sunt gene- onge'^cn, i^m na^en, ilc^ on ilju tuenben, umetiuas^u
ra, Cic —
C)sttjcibcutt9 = morauf man nidf;t bauen, erlangen, 3mb um etii)asccfuc&cn,vitulam non blan-
fid^ nid)t uerlaffen fann, un^uocridfftg, unücftct, ^njci« dius ambit torva parens, Claud - u. fo reginam
felftaft, ungctotß, 1) \m 2{I(g.: ictus (SBurf) Liv.: ,
affatu. mit freunblid^em 2l>orte naljcn, Yirg co- .

viae, Ov. fides Liv. puer ingenii ambigui PI.


: , : ,
nubiis Latinum, bie äßerbung (um bic^orfiter) an
ep. pudicitia, Gell.: auctor (33ote), Ov. domus,
: : ben ^. rid^ten, Yirg.; ngl. pauci, qui ob nobihta-
Yirg.: tribuni, Tac. 2) insbef. : a) ^weifclBaft, — tem plurimis nuptiis ambiuntur, mit benen um
ungcttji#, unftcöcr in Sejug auf ben 33efi^ (©gf^. cer- i^res Slbelö toillen oon allen ©eitcn Gl^eoerbinbim^
tus), ager, ftreitiger Liv. 3, 71, 2. - fubfto. pro , ,
gen gefud^tiüerben,Tac.: tcpauper ambit soUicita
certis et olim partis nova, amligi/a, ancipitia prece ruris colonus bir nal)t mit l)cif>em ^•lel)n,
,

malebat, ftatt beöfid^ern, (ängftermorbenenSefiljes Hör.: ille unus ambiri, coli. il)n allein umbrängt
M)>/'t..i\o-
rooUte er lieber S^eues, Ungeraiffeö, (Sd^roanfenbeä, (fu^t), yercljrt Sllles, Tac. - mit folg
Tac: non sane alias excitatior magisque in am- nec ultro ambiretur consulatum accipcrc, cr)ud)t
biguo Britannia fuit, niemals marSär. aufgeregter mürbe, Tac. ogl. ambissent laudare diein unir
;
,

u. unfic^erer (3n)eifel^after) fein 33efi^, Tac b) — ben ftd;'ä als Gjjre ausgebeten l^aben, Stat.
M
^ejug auf ben Grfolg, 2tu5=
«ngcttjifi, fcftttjonfcnb in Ambiftrix, rigis, w.^-ürft bcrCrburonen im
gifc^en öallien Caes. b. G. 5, 41, 4 Flor. 3, 10,
i
gang, mimdi (ögf^. secundus, prosper), res, Tac. ,

ann. 1 64. —
c) 6cbcnflic6 nac^ 33 efd) äffen tjeit
, u. ambltio, önis, (ambio) bas «crumgebfn I)
f. ,
,

SÖirfung, aquae, Ov. met. 15, 353. imSUlg a) abstr., ber Umlauf, ÄrciSlauf ctnco^;un
Ambilareti, Ambivareti.
,

neten, Macr. somu. Scip. 1. 17, 16 u 2(.',


2b i» —
f.
279 ambitio ambitiosus 280
concret, bie Umflrlmnjj, Solin. 22, 7; 35, 8. Minuc. Ambitiöse« ^ido. n\. Compar. u. Superl. (am-
Fei. 4. —
11) priiipi., boo *;^frumflcbcu nlö iöittflel biliuhuh), II) ebrgcijig, ebrjucfetig, aui5 ©orgcij, auö
ler, l)ci(<., (Uo public. / /, bic »ctocrbunfl um ein QFbrfuc^t, jiotere regnum , Liv.: colere amicitias,
(5i)roniimt buid) porfönl. liHnljaltcu beim iUilfe, bic Tac: ambitio.'-issinie petere ])rovinciam, Quint. -
Slmi^brtpcrbung, lioiiiinos lul ainltitioiuMn gratiosis- U. auö Sucbt j|u glänzen, mit ^itelüeit, mit «Prunf,
simi, Cio.: <iuo(l nie ambitio et forensis labor ab mit 5lffcctotion, eum casum ferro, Tac amb. tri- :

omni cogitatione abstrahcbat, Cic: scio onim


illa stis,Mart.: amb. vestitus, prunfljaft gcflcibet,Amm.
quam timida sit ambitio, Cic: illis difficile est in — b) gunfibcflifTcn, gunfl=, gcfaUmcbtig, auö ©unft*,
potestatibus temperare, qiii per ambitionem pro- ©efaOfucbt, au6 üb. mit ^iüdEficbtuabmc, au@ aQjugro^
bos se simulavere, bei i(jreu 3(nitobcmcrbunßcn, #er ^iüctficbt, auö frlbfifücbtigen 9lebenabftcbten , par>
Sali.: tanta exarsit ambitio, ut primores etiam ci- teiif* , au6 «jJartcilicbfeit u. bgl. de triumpho am- ,

vitatis j)rensareut homincs, Liv.: u. '^Uur., ut stu- bitiöse et de re publica libere agere, Cic : satis
tlia cupiditatesque bonorum atqne ambitionesex ambitiöse utramque partemfovere, auö felbftfüc^=^^
hominibus civitatibusque toUerentur, Cic: quid tigen Siebenabfic^ten, Liv.: nonvulgariternec am-
de nostris ambitionibus, ipiid de cupiditate bono- bitiöse (mit 'Kü(tficf)tna()me) scribere, Cic: amb.
rum loquarV Cic - aml)itio annua, bic jäf)rlicf)e 33e corrigere orationem, mit rücffid)töuoIIerSd^onung,
roerbunc] (um bao Hi.>ni(]öamt bei beu '^ejentcrn), Cic: quum in isto genere multo etiam ambitio-
Liv. 5, 1, S. —
2) übtr.: a) bao Streben nac^ öuferer sius facere soleam, quam bonos mens aut digni-
ebre, u.jiüar: «)bcr I^tang«, baö®tccbcn nacb®bte tas postulat, Cic
u. 9lang im Staute, "öim »Streöen«, bie^lürfndbtcn t>c§ ambitiöMUM, a, um, AdJ. m. Compar. (ambi-
©braeijee, bic cbrgcijtßcn 23ei1rebunöeu u. «plane, bev tio), mörtl. üoll^ang fjerumjuge^en; hai). I)
ebrgcij, bic ©bcfucbt bcö nad; (Sfjrenftclfen u. ^ol^er im immer u. immer b^rumgebenb, »umgebenb,
^illlg.,
StcIIunoi Strebenben, licet ipsa vitium sit ambitio, = umfcblingenb, Jordanes, amnis amb., im Si^^ad
tarnen frequenter causa virtutis est, Quint. me : flie^enb , PI. : lascivis hederis ambitiosior , i^ren
aml)itioquaedam ad bonorum Studium duxit,Cic.: i^ieb^aber fefter umfc^lingenb alä 2C. , Hör. : amb.
in Scipione ambitio major, Cic. a quo incepto : ornamenta, ^k üppig ranfenben. Hör.: amb. oppi-
studioque me ambitio mala detinuerat, Sali aut : da, umfangreid^e, Solin. — II) prägn., gernfic^ um
ab avaritia aut miserä ambitione (ben leibigen tSfirenftellen bemerbenb; iiaf). übtr.: a)poa streben
(S^rgeig) laborat, Hör.: ^im., Rutil. Lup. 2. §.16 nad^ ®brc, U. Jlüar: «) oott streben nod)
5lemtern
— ß) 'oa^ Streben nnd) (S(;re bei 3(nbern übi).] ber u. ©btenftcUen, »nacb @bre u,9tong im Staate, cbr*
ebtgcij, bie ©brfuc^t iib^. hai). aud) bie @ucbt ju
, gcijig, ebrfücbtig, imperator, Cic: patres möllern
olcnsc«, bie (BitelUit, «ptunffucbt (f. *i^ri| ju Tac. consulem et aniMtiosum rati, Liv.: u. '^lur. fubftö.,
Agr. declamatores quosdamperversaducit
1, 2), omitto, quae perferant quaeque patiantur ambi-
ambitio, ut expositä controversiä protinus dicere tiös! honoris causa, laudis Studiosi gloriae causa,
velint, Quint. ambitio et luxuria et impotentia
: Cic. —
ß) voll Streben nad^ 2tuö3eicf)nung 2c. üb^.,
scenam desiderant, Sen ambitione relegatä te : cbrgeijig, ebrfücötig, anfprudb^ooü, eitel, bomo mini-
dicere possum, of;ne alle (Sitelf eit, o^ne alten eiteln me ambitiosus, Cic: nota quidem, sed non ambi-
2)ünfel Hör. hiemem non per oi)pida neque ex
, : tiosa domus, Ov. sexus (muliebris) saevus , am-
:

ambitione mea egi, nic^t nac^ (Singebungen meiner bitiosus, i30testatis avidus, Tac. - o. Siebner, eitel,
Critelfeit , Sali. fr. : funerum nulla ambitio, bei 2. offectirt, antegeno nemo nisi ambitiosus utetur,
fein eitler ^:prunf , Tac: magna eum (Platonem) Quint.: tumidus ac sui jactans et ambitiosus in-
ambitione Syracusas perduxit, mit 3tuffefjen ma= stitor eloquentiae, Quint. - u. übtr. , t). iiebl. , auf
üjenbem großem ©epränge, Nep.: non famesnobis SJefricbigung bed ^fft^zi^e^ berecbnet, ebrgeijig, an^
ventris nostri magno constat, sed ambitio, Sen. fprudböDott , tiUl, prunfcnb (f. 5^orte gu Lucan. 4,
— b) 'Oa^ Streben», -^afcben nai ©unft, bag SBublen 376), mors, auf 3'iaci^ru^m berechneter, Tac: pul-
um bic ®unfl bera)ienge ob. ber Gingelnen, bie man cbritudo, Justin.: exsequiae, Sen.: ambitiosanon
3U geiüiffen ßweden braucht, ©umtbefitiTcnbeit, ©unft. estfames, aufpruc^äüoI(,Sen.: u. fo ambitio samen-
bublctci, ©unficrfcblcicbung , bie Otütfficöt^nabmc, bie sa ((^gf^- parca) Amm. - o. ber jRebe, affectatio
,

?ic»enrü(f vierten, baä xüdfidftivcüt--, betecbnctc aSe^^ et ambitiosa in loquendo jactantia, Quint.: u.
ncbmcn, bie rütfft^tötioac Slufmcrf famfett, bie türf= neutr. plur. fubfto. ambitiosis utilia praeferre,
,

licbieocUc SfJacbitdbt ob. • ®cbonung, bie 5lnfebung bcc Quint. —


b) uoK Streben nad; Ounft : «) im öffentl.
«X>«icn, bie fetbftfücbttgen 5l6ftcbten, bie SBBoblbicncrei, Seben nac^ ©unfl flrebenb, um ©unü bubtenb, bal^.
,

bie <t<artetlt(^fcit (f. 10 ed.


.»galm gu Cic Sest. 4, dux indulgens
auc^ rü(f ftd^tSoon, porteiifcb, befled^li^,
iiiaj.), ambitio popularis, Justin.: virtute vos vi- ambitiosusque.Liv.: quiita sit ambitiosus, ut om-
ctores vivere dixit, non ambitione neque perfidiä, nes vos nosque quotidie persalutet, Cic - u. übtr.
Plaut.: non puto existimare te ambitione me labi, ü. £ebl., auf ©unft u» Söeifatt berechnet, rogationes,
Cic: dux tantä temperantiä inter ambitionem amicitiae, Cic: sententiae, auä %m\\t u. ^artet=
saevitiamque moderatus, gunftfuc^enber SJlilbe, lic^feit gefällte, Suet.: ambitiosius id existimans,
Sali. : ambitione vulgi tacitum favorem militum quam etc., Suet. — ß) im ^ricatleben, nad^ ©unffc
(juaerunt Justin, (u. fo oft Don bem Suiten beä
, (bei ber ^Jlenge ob. bei ©ingelnen) baf(§enb, ars (t).
;5elb^errn 2c. um bie @unft ber Solbaten, f. ^abri ber g)iebicin), PI. 29, 1 (8), 20.- c) ixbi). etfrig nac^
in Sali Jug. 45, 1 u. gu Liv. 22, 42, 12) jus sibi : etro.ftrebenb, nad^ etiü. bafcbenb, um etil), ob. für tixd.
per ambitionem dictum non esse, au^ parteilicher werbenb ob. bublenb, m. Iti u. 2(cc., Musa nee in
5tüctftrf)tnabme, aus ^^Pacteilic^feit, Liv. c) übf). — plausus ambitiosa mea est, Ov. m. pro u. 2lbl., :

haQ eifrige Streben, bae-^afc^en nad) ctm., baö23ub-- pro gnato mater ambitiosa suo fuit, bewarb fid^,
Icn um etiö., amb. gloriae, Tac. ambitio concili- : legte ^-ürfprac^e ein, Ov. - übtr., ü. Sebl, m in u.
andae provinciae ad spes novas, Tac - abfo(. = 3(cc. noster in has omnes (puellas) ambitiosus
,

eifrige »cmübung , magna ambitione adnntti non amor, für fie alle loberte liebenb mein ^er^, Ov.: ab^
poterat, tro^ ber größten u. eifrigftenSemü^ungen, fo(., preces, bringenbe, bringenbe ^ürfprad^e einle=
Justin. 1, 3, 2: u. fo somnum quibuscumque am- genbe, Tac - JS^ ^ür bie üon Geil. 9, 12, 1 {amhi-
l)itionibusadhibendum,CaelAur. acut. 1,17,171. tiosus est et qui ambitetquiambitur) angegebene
281 ambitor Ambracia 282
paffioe '^ebeutung beä Sßorteä (= in (5)unft fte^enb, nuit. PI. ep.: hie erit alendus ambitu, hunc honor
beliebt) fül^rt man an Ptoiemaeus
Justin. 17,2,6: excitabit, Quint.: relinque ambitum, Sen. - bal).
quum et in gratiam memoriae magni Ptolemaei auct) übt), bie @ucöt ^u glön^en, bie ©ttelfett, ber
patris et in favorem ultionis Lysimachi ambitio- *runf, proprius quidam intelligendi ambitus. 5len=-
sus ad populäres esset; bie Stelle gel;ört aber rool^l nereitelteit, Quint.: gens anreiset argenteis armis
gu oben no. II c (= ha ^i. eifrig nad^ ber ©unft
, usque ad ambitum armata. Flor. b) bas über- —
feiner Sanbäleute roegen be§ Slnbenfenö 2c. ftrebte). triebene streben =, ba^ «afc^en noc§ ©unfl, ba§ »u6^
ambitor , öris . m. (ambio) , ber 9?cttjerBer , ho- icn um Ounfl, foiüol)! im Staats, als ^rioatleben,
noris, Salvian.: aeternae laudis. Paul. Nol: gra- multa adver sus ambitum et potentium preces
tiae coelestis, Ambros.: abfol., Lampr. constituta, Tac: ne hoc munus meum ambitu cor-
1. ambitii8, a, um. f. ambio. rumperetur, PI. ep. - balj. aud) bie tȟtfn*tna5me,
2, ambitfig, üs, m. (ambio), t>a^ <f>erunigc6cn, bas allju rücEücötStJoae ?8enc5men, bie rütfftc^t^tjcne
1) im 3Ülg.: 1) abötr. bie Umftetfung , ber Umlauf,
, «Äacftffd^t ob. ®c6onung, bie «Partetltd^fett, largiendo.
Äreiöfouf , siderum, Cic. octo ambitus, bie Um^ ambitu intimos manipularium juvando. Tac: ju-

:

laufe ber ad^t 'Planeten, Cic: saeculorum. Tac. dicum ambitu evaserat. Tac c) übl;. bas über- —
2) concr.: a) ber Umlauf =:bie 9?a5n, rceldfie ha^ Um^ triebene (Streben, bas «^afd^en nad) etra., basJSBerben,
taufenbe befcf;reibt, ber Umfd&tocif, bie ÄceiöBabn, tiic Setoerbung, bas 2?ub[en um etil)., uxorius ami)i-

bie Ärünintung SStnbung secundus supra terram


, , tus, bie ränteüollen ^)3eftrebungen eines Siieibes,
ambitus, Cic: stellarum rotundi ambitus, Cic: Tac: uxor magno ducta ambitu. nad; langem Ster-
properantis aquae ambitus, Hör.: secretiore am- ben, Sen. - m. Gem't. ne quis id ambitu valuisse
,

bitu (einer Sßenbeltreppe) , PI. ep. : mutuo ambitu claritatis e familia putet. PL: ambitu reraanendi
(Umfd)(ingung) corpora alligata, Petr. - übtr., «) aut eundi (oerft. in provinciam) . 23eiy. um t)a%
= ambages, ber Umfd&tocif, bie wcitldufttj^c SJarftct^ ^Bleiben ob. ©eben, Tac
lung, multos circa rem unam ambitus facere, Ambivareti, orum m. . e. galtifd;e 35ölferfc^aft,
Liv. 27, 27, 12. - /?) = jrsQiq oaaig bie Unif*rci=^ , ©c^u^genoffen ber 3(ebuer, Caes, b, G. 7 , 75,2
Bung, alqd per ambitum enuuciare, Suet. Tib. 71. (je^t falfd) Ambluareti) u. 90, 6 (je^t falfc^ Am-
— b) ber Umtauf = bie fic^ um etir>. [)erum3ief)enbe biläreti). SSgl. (£l;r. 2B. ©lud Äeltifrf)c ^JJamen ic.

.Krümmung, ber Ätct6, @aum, Olanb , extremitatem (5. 21 ff.


coeli rotundo ambitu circumjicere Cic: cincto , Ambivariti, orum. m. eine galtifd^e ^^ölferfcfiaft
ratibus ambitu (üerft. lacus), Tac: extremus am- an ber 5}iaas in ber ©egenb bes Ijeutigen 'Sreöa,
bitus campi, Tac - inöbef., amb. aedium, ber um Caes. b. G. 4, 9.
ein öaus geiaffene fd^male ^aum ob. SBeg, auf bem ambivinm, li. n. (ambi u. via), ein 2?oooetn>cg,
e§ umgangen merben !ann, etwa ber Umgang, Cic Äreu^roeg, Yarr. b. Xon. 451. 2.
top. 4, 24: »gl. Paul. Diac. p. 16, 16: ebenfo um
l. Ambivius Tiirpio, ein burd^ bie 2i>a^rl;eit
bie ©rabmäler, Paul. dig. 47, 12, 5; cf. Gruter
feine5 Spieles au^ge5eid;neter ^^üljnentünftler in
inscr. 1081, 1, - übtr. =: TTSoio^og. bie «Uettcbc ber
9iom, 3sitgenoffe bes 2;erentiu5 in beffen otüden ,

Siebe (als r^et. 1. 1.), f. bef. Cic or. 61. 204. Cic
er auftrat, f. bie ^itel ber Homöbien bes Ter. u.
Brut. 44, 162. —
c) ber Umfang = ber 9iaum, t)m
Cic de sen. 14, 48. Tac. dial. 20.
ein ©gftb.in feiner Sluobel^nung einnimmt, bie 5iu§=
ambix, Igis. 2lcc. ^^.^lur. igas f. («.<^•5'^^ /^o,-), .

be^nung, ber 25cretc6, explicari per omnem terram


ber SJeftiairbelm^ 2?[ofen5ut, Apic 7, 7 (ogl. Cael.
et coeli ambitum, Suet.: castra lato ambitu. Tac:
Aur. chron. 4. 7. 94: vascula, quae außixag vo-
ilex nobilis XXXIY pedum ambitu caudicis, PI.: cant).
(muri larabitus CCCLVI stadia amplectitur.Curt.:
aroblig^öniHH (amblygönius) a, um {Kußki- ,

explorare ambitum Asiae, PI. per ambitum ca- :

Gromat.vet. p. 297, 1 u.a.


5'wj//o?).flumpfn>infe[tg,
pitis (rings um ben Ä.) multorum oculorum lumi-
nibus ornatus (o. Slrgus) Macr. - u. ü. Umfange Ambluareti, f. Ambivareti.
,

ber 3sit, totam pueritiam ambitu suo astringere, ambö, ae, o {ainfo), cluqoTfooi). betbe (ju-
Sen. ep. 12, i^.-u. übtr. oom numerifcf;en Umfang, fammen ob. 3U gleid;er ^eit l;anbelnD,niäljrenb uter-
in magno nominum ambitu esse, einen großen Um= que = „beibe" in ^eit unb Ort iierein',olt) alter ,

fang üon ?iamen b. i. vielerlei Flamen f^aben PI.


, ,
ambove consules, Cic: aut ambo imperatores
2, 8 (6), 37 15, 30 (39), 132. -u. amb. verborum,
; Romani ... aut alter ex iis, Liv.: verum vtriqnc
orationis, ber Umfang öon SSotten, ber 9lcbc, mit mos geratur amhoimm ex sententia, Plaut.: qui
bem man etiü. in ber 2)arftellung umfaßt, ber Um- utronivis recte norit. <7»?/>rt.s- noverit, Ter.: hie
rtf, genera, quae possunt cogitatione mentis et qui iitnunque probat, au/ho/m-s debuit uti, Cic:
ambitu verborum facile copulari, Col.: quam an- duae res vehementissime in praetura desideratae
gusto ambitu orationis amplectar (dicta factaque sunt, quae ambae in consulatu Murenae profue-
clarorum virorum), Yal. Max.: excitat, qui dicit runt: iina ... altera ... Horum ntrnmqnc ei for-
spiritu ipso nee imagine et ambitu rerum, sed re- tuna ad consulatus petitionem reservavit .Cic
bus incendit, Quint. —II) prägn., ba§ herumgeben Muren. 18, 37. - JIS" ambo als alter Sual geu'.
als Sittfteller, 1) eig., bie unrechtmäßige Seraerbung im 2lcc. ambo, feltener (bei Cic nie) ambos. - am-
um (r^renftellen, bef. auf bem SCßege ber '^eftec^ung, bo alä fem. = ambae. Plaut, merc 2. 1. 7 (231).
bie SlmtSerfcöletiung, lex de ambitu, Cic: ambitus Ambracia, ae . /^.(AußQay.ia), Stabt (u. ©e-
reus, Flor.: ambitus alqm accusare, damnare, genb) an ber fübl. ören^e uon (Spiruo euie 3int ,

Cic: de ambitu postulare alqm, Cic: ambitus lang öaupt :Hefiben#abt, am illrad)tl)us ob.
u.
Pompejä lege damnatos restituit, Caes. de am- : 3^rett)0^ 80 etabien oberl^alb bes uon \i)x
bennnn
sqq.
bitu ad populum latum. Liv. - ambitu suft'ragio- ten 93leerbufenö, j. Arta, f. bef. I^iv. 38. 4. 1
rum suspecto, Stimmenerfd^leidiung Tac. 2) ,
— Flor. 2. 9. 2. — 2)aii.: 1) AmbracleHHiH» 0. am

bracienfifcö, legati. Liv. - •':ptur.iubftD., Ambracien-


übtr.: a) ber 35rang , bas OtreBen nad^ (56re, bef.
=

ium, m. Ginm. uon 3lmbracia, Die 2lmbra-


"öa^ übertriebene, eitele, "öa^ (Sti^tn na* ®6rc. ber ses. bie
teibige ©6rge{^, forcol)t im Staats^, als im 'ipriwat- cienfer, Liv. — 2) AmbrÄciÄH, adis. /. ambractfct,
15. 164. — 3) Ambr&cTöte*,
.<( ,
leben, caret ambitu; ideo se in equestri gradu te- terra. Ov. her.
283 Ambrones ambulo 284
m. C-lu^orcxiiüTr,^-) , bcr auo 2Im6raciQ öcbürtige, auf ber 53ü^ne einige Scgritte t^ut, Quint. 11, 3,
= Stammenbo, bcr ilnibractcte, Cleombrotus Am- 126. —II) insbef bas Suftwontcin, um fid^ 53eiDe=
,

braciotes, Cic. Tiisc. 1, oö, 84 u. pro Scaur. 2, -4 gung ju macf)en, bas SjiQjieccngcben, ber Spojtcc«
(in bciben 3tcUcii -am). - iuöKi., Ambracio-
i}(cc. gang, Cic. - meton., ber apa^etgang, bie <»romcnabe,
tes ille, D. "•^f)iiofopf)cn (Eleombrotuo Lact. 3, 18, , ber ®ang balb bebecft balb unbeberft Cic. u. 21.:
, , ,

f' (lüo Üiont. -es). - Aiiibraciotes (virnira) „am^ ,


pensilis, auf 2(rcaben, PI.: Magui, ber ^^orticuö
bracifc^cr äiicin" PI. 14, 7 (i»), 76 (ido 2lcc. -eii).
, be§ '^ompejus, Catull.
— 4) Auibrnciui«, a, um (Außoiry.iog), ambractfcf», ambülätiuncalSfae,/. ein f leinet Spaziergang,
siniis. bcr ambracifcfje 'üJeerb., j. Golfo dl Arta, Cic. ad fam. 2, 12, 2. - meton. = eine ftcine «pro-
ein tiebcutenbcr, a\\^:> bem ficil. u. ion. 33ieere burd) mcnofce, tecta [be'ocdU), Cic. ad Att. 13, 29, 2.
bie faum fünf 3tabien breite Strafe bei ^lctium ein= ambülätör, m. (ambulo), ein -Sictumgcjer,
öris,
tretenber (3oIf, in welchem Cctauian ben Seefieg b. i. I) ein Spaziergänger = ein ^erumläufer, *^fla=
üon 3lctium erfocht, Liv. 38, 4, 1. PI. 2, 90 (l.i2), ftertreter, villicus ue sit ambulator, Cato r. r. 5,
205: poet. -^^lur. Ambracii siuus, Sil. 15,300; bal^. 2; pgl. Col. 1, 8, 7. — II; ein öauürcr, traustiberi-
Ambraciae frondes bie ijorbeerfränje ber Sieger
, ims, Mart. i, 42, 3.
in "i^iw actifcfien Spielen, Stat. silv. 2, 2, 8. ainbülätöriu«» , a , um (ambulo) , I) raas ^in=
Ambrönei«, um, m. ein feltifc^er 35oIföftamm, u. ^erge^t, •
uc^ fc^iebcn lä#t, bcnjeglic^, 1) eig.:
tur-
ber feine äöoljufi^e raaf)rfcf|. (nac^ Fest, in c.) in ris, äöanbel:=, DioUifjurm auf labern ob. ÖJal^en,
ber (^egenb üon (rmjrun ^atte, im Gimbernfrieg Yitr. u. 21.: operculum, beweglicher 2)ecfe(, Sc|ie=
Don 2}iariu5 gefc^Iagen Liv. epit. 68. Eutr. 5, 1 ber, am Sienenforb, PI. - stativo vel ambulatorio

,

(Suet. Caes. 9 i)at Cubenb. "liin griec^. 2{cc. Ambro- titulo, Tert. ad nat. 1, 16. 2) übtr., im ounfieit=
nas, bagegen lieft ^otl; Ambranos, SJiommfen Ar- lat. = ,,raa5 fic^ auf ütnbere fd^ieben läßt mas auf ,

vernos). ob. an 2Inbere übergefjt", legis potestas, voluutas


ambrö8ia, ae , f.
{(cußooGüt), ^mbtcyia, I) u. bgt. JCt. actio, Cod. Just.
, : II) z«>n Spazie- —
eig., alö unfrerblicf) Dlia^enbes: A) bie ©ottctfpctfc rengehen bienltcö, porticus, Ulp. dig. 8, 5, 8.
(raie nectar, ber ,,6öttertranf"), Cic. Tusc. 1, 26, ambülätrix. icis, f. (ambulator no.l), eine
55. Catull. 99, 2: baf}. orator ambrosiä alendus, Spaziergöngetin = eine öerumläuferin viluca ne ,

gleicijf. ein 6ott unter hen ^iebnern, t)on einem Dor= ambulatrix sit, Cato r. r. 143, 1.
jüglic^en Diebner, Cic. de or. 2, 57, 234. - alö 5ut= ambülätüra, ae, /. (ambulo' , bie bef. 2{rt u.
ter ber SonnenpferbeOv. met. 2, 120 u. 4, 215. äöeife bes öefiens, ber *af = ob. 3eitgang eines '^fer=^

,

B) bie ®öttctfai6c, ein Suftöl, als -Oiittel ber bes, fran5. ramhle, ital. amhio, ambiadura, Ye-
£cf)ön^eit u. (rr^altung beö Körpers, Sterbliche un= get. vet. 6, 6, 6 u. ö.
fterbfic^ mac^enb, Virg. georg. 4, 415: Aen. 12, ambülätii§, üs, ra. (ambulo), bas ©eben, 'Oas^
419: bef. Ov. met. 14, 606. II) übtr. : a) anbe= — SSermcgen zu geben, Christus scitur ambulatum
rer 9?ame ber fonft hotrys ob. artemisia gen. ^flan^e, dedisse contractis, Aruob. 1, 48.
tütfi'cöcr '^cifuf {Clieaopodium hotrys, L.), PI. ambulo, ä^•i, ätum, äre {Demia. p. ambio), be=
27, 4 (11), 28. —
b) Dkme einer Xraubenart, PI. 3eirf)net bas Um^ergej^en als eine natürliche unge^^ ,

14. 3 (4), 40. —


c) 9iame eines ©egengifts bes 3o= nirte '^eroegung t^eils im ögf^. bes Stillftei^ens,
,

ptjruö, Cels. 5. 23, 2 (§. 10).- u. eines anbern 2(r= Siegens, Si^ens, tfieils aucf) bes ;Öaufen5, Sprin=
5eneimittel5 bes 5"nius 'l]ri5CU5 Marc. Emp. 23. , gens u. bgl.;' ba^. I) im älllg., fic^ mit natürlicfiem,
1. Ambrösius« a, um [cuißoöoiog) ambtoltfcß , ungenirtem Sdjritt in 33eroegung fe^en, geben, wan=
= göttlich, gcttlicöet Statut, als 93eiroort pon 211= beln, umber=, auf« unb ab«, einbergeben, a) p. 93ten=
lern, raas bie ©ötter i^aben u. roas burc^ feine Sd^ön== fc^en u Spieren,«) intr., ©gf^. cubare, Plaut.:
l^eit, Sieblidjfeit :c. über bas ^rbifc^e eri^aben ift, 0gf^. sedere, Cic: ©gf|. currere, Seu. ©gf^. sa- :

comae {ciußoooiai /cutci, Hom.), Virg.: suci, lire \p. 3]i3geln), PL: Ögf§. iucedere (ein^erftei=
Col. poet. u. Sil.: liquor, Stat.: corpus, pedes, geni,Sen.: ambulas inter nos, Pl.ep.:antenoctem
ApuL: nectar (ciußoÖGiov r^y.Tao, Dioscor.), cum facibus, Hör.: pedibus per urbem, Suet. -
Prud. pom Diebner, ber auf ber Siebnerbü^ne einige Schritte
2. AmbrösiHs, 11, j/i. berühmter ^ird^enpater t^ut, Quiut. 11, 3, 127 u. 130. - u. Pom nac^Iäffig
bes 4. ^a^xi). n. (2()r.^ graDitätifc^en ©ang bes Stor3en u. Dieid^en Hör. ,

Ambrysas« i, f. ('AußQtaog), Stabiin -^^i^ocis, u. Claud. [}. Crelli 3U Hör. epod. 4, 5). - bef. üom
fübl am ^-uBe bes ^^arnaffus, j. Dystomo, Liv. 32, natürlichen, ungenirten Schritt bes ©efc^äftigen u.
18, 6. PI. 3, 3 (4), 8. Dteifenben 2c., roanbem, auftreten, zugeben, marfdöi=
Ambübäja, ae, /"., -^^lur. Ambubajae, ärum, /'. rcn u. bgl., ambu]a cito, tritt fcf)arf auf, Plaut.: de-
(aus i:itm fgr. abub, anbub, bie ^^feife) eine 3Irt , fessus sum ambiüando, Pom Umfierraanbern, =Iau=
^ajaberen, b. i. fijrifc^e Sirnen, bie in D^om burc^ fen, Ter.: si recte ambulaverit, tüchtig aufgetreten
fprifcfie 'Jiufif u. nebenbei auc^ ipd^I burc^ ein an= ob. zugegangen ift, Cic: bal^. bei hzw Äomif. ber
beres öriüerbe fic^ nährten, Sing. b. Petr. 74, 13: 2lbfc^iebögru^,bene ambula.raanbere, reife glücflid^,
^:ßlur. b. Hör. sat. 1,2,1. Suet. Xer. 27. 3}gr. J. Plaut, u. Ter.; u. ber fdierj^. 2(u5br., ambulare in
C. Messer scJrmid de Ambubajis. Lips. 1753. 4. jus, Dor Öeric^t roanbern = flagen, flagbar raerben,
ambubejs, ae, /. hk xoiibt Gtc^orte, Cels. 2, 30. Plaut, u. Ter. - u. enbl., rote morfcötren, pon SoI=
§. o. baten eodem modo autem ambulat Caesar ut
, ,

ambüla, ae. f. (ambulo), bie toiltt ©tc^orie, etc., er macfjt folc^e lO^ärfc^e, Cic. ad Att. 8, 14, 1:
PI. -':>, o (29), 72: pgl. 1. Ind. IIb. 20. p. 34, 23 u. milites bellum ambulando confecerunt burd^ ,

ed. Jim, bloBe 9Jlärf^e u. ßegenmörfc^e (aber rool^l auc^ roi=


ambüläcrum, i, n. (ambulo) , ein Spttjietgong, ^elnb mit 2lnfpielung auf bie ^eb. Pon no. H, B,
qjrcmenabengang, Plaut, u. Spät. alfo = ,,burc^ bloBe Spajiermärfc^e'Or Cael. b. Cic
ambülätilis, e ambulo), auf= u. nieberge^^enb,
\ ad fam. 8, 15, 1: ba^. ambulare fpäter als miütär.
fuuduli, Yitr. 10.' 8 (13), 1.
i-crocgiicö, (rsercitium = „in 3iei^e u. ©lieb marfc^iren" Ye-
ambölätio, önis, f. (ambulo), bas SSanbcIn, get. mil. 1, 27. —
ß) tr. mit^cc. bes ^Raumes, ber
,

2luf> u. 2lige5en, I) im 2(L^g. ,


j^ö. bes ^fiebners , ber burcf)roanberl roirb, quum »Xerxesi tantis classi-
285 amburbale amentatus 286
bus tantisque equestribus peclestribusque copiis, unterbrochen raurbe), Cic. :MiL 5, 12. - ambusti
Hellesponto juncto, Atbone perfosso, maria am- parietes templorum, Sali, fr.: ambusta tigna,
bulavisset, terram navigasset, iißer 3)ker marjcfiirt, Liv.: magna
vis frumenti ambusta, Tac: ut pars
üBer Sanb gefegelt mar, Cic: perpetuas ambiüat vestis ambureretur, Suet.: ambustum theatrum
illa vias, raanbelt, Ov. - ober mxtAcc. ber (Strecfe, restituere, Suet. - com ^ßerfengen burcf; ben 33li^,
bie guriitfgelegttuirb, biduo aiit triduo septingenta ambustus Phaetbon Hör. ambusta nubila Ov. , : .

milia passimm ambulare, Cic; u. ]0 Quint. 6, 3, - Partie, fubftü., ambustum, i, n. ein i8ranbfc^a=
77: u. im ^affiö, mit Nom., si statim bina stadia ben am Hörper, eine Sranbnjunbe, infiammatio re-
ambulentur, JPl. —
b) übtr,, üon Sebl: mare aut centis ambusti, PL: sanat ambusta, PL 2) oon —
amnis, qua naves ambulant, ]^in= u. J^erge^en, anbern ©gftbn., einen iiörpert^eil ringS entjünbcn,
Cato:Nilusimmenso lougitudinis spatio ambulans, D. ^^^'^v. ambusta pruinis lumina Yal. Fl. 4, 70.
, ,

ein^ertlie^enb, PL; u. 2\^t, PL 37, 9 (47), 131:


üom - öfter üom ^-roft, »erleben, erfrieren machen, ambu-
nos ofiendimur ambulante coena, glei(f)i.roanbern= stimultorum artus vi frigoris, oiele erfroren bie
ben Xafel (roo bie Speifen jicar nuf=, aber fogleicf) ©lieber burd^ 2C. Tac: hostem liabeo ambustum
,

tüieber weggetragen raerben), ÜMart.: lides male am- nivosis cautibus, Sil.: baf). sanat ambusta igni vel
bulans, auf fcfiled^ten ^^ü^en fte^enbe, fcf)Iec|t t)e== frigore, 23ranb= u. g-roftfcfiäben PL H) übtr.: ,

ftellte, Petr. 12.-unb njanbcrn^Don (Sinem
insöef., A) im S((Ig.: tot circum me jactis fulminibus qua-
jum ätnbern ob. aui ben Slnbern ühttQt^tn,mitper si ambustus, burcf) fo oiele um micf) niebergefalfene
u. 21 cc, Caput (legis) translatum per omues leges S3Ii|ftra.^fen (bie 2;öbtung ob. iBerbannung oiefer
ambulavit, in alle ©. übergegangen, PL: emptio g-reunbe) gfeicfjf. üerfengt, PL ep. 3. 11, 2. - amb-
ambulat per plures personas, JCt. - u. abfoL, uret misero corculum carbunculus, friBt ber
ei
ambulat cum domino bonorum possessio, JCt. — @ram il^m 'tio.^ öerj entjroei Plaut, most. 4, 2, 70

,

11) prägn. A) mit bem 9lb6gr. bes äliüBiggel^ens,


: (986). B") insbef.: a) oom (Scfiaben, ben man am
loie unjer öctumtaufcn, '((^Unbern, Cato u. Yarr. 53ermögen erfeibet, qui ambustas fortunarum me-
— B) 3ur ©rl^olung, um fid^ Bewegung ^u madjen, arum reliquias suas domos comportari juberent,
öcrumgeöen, lufittjanbcln, ftc^ ergeben, fpojiercn ge^en, fd^on ^iemficf) abgebrannten, burcf) 33raub u. 'J>enriü=
abiit ambulatum Plaut. obsono ambulando fa-
:
ftungen aller 2lrt ^iemfic^ fjeruntergefommenen (ogf.

,

mem, Plaut.: in hortis cum Galba, Cic: in litore, Cic. de bar. resp. 2,3), Cic. de dom. 43, 113.
Cic: pedibus per urbem, Suet. ügl. alienis pedi- ; b) üon bem, ber uor (^erid^t nicf)t oerurt^eilt aber ,

bus ambulamus, luftmanbeln mit fremben ^^ü^en aud^ nicf)t freigefprod^en b. f). nur oon ber ^nftan; ,

(^b. i. inbem roir um


in (Sänften tragen laffen), PL entbunben (abfoloirt) morben ift, damnatione col-
- *2I^ Fass. impers., sedetur, ambulatur, Yarr. legae et suä prope ambustus evaserat faum mit ,

LL. 6, 1. §. 1. GelL 2, 2, 9: satis jam ambulatum mit Reiter öaut, nod^ mit einem blauen 2(uge Liv. ,

est, Cic. de legg. 2, 1, 1. 22.35,3: fo ambustaeduae,üonber ^nftan^ abfoloir=


amburbale (üiell. rid^tiger amburbiäle), is, n. te,Yal. Max. 8, 1. p. 380, 3 ed. Halm. Ueberfc^r.
= amburbium (ro. f.) Serv.
(sacrificium) , Yirg. ambustio, önis, f. (_amburo) bie ajerbrennung, ,

ecl. 3, 77. '


ber SSranbf($abcn bie 2?ranbn)unbc PL 23, 4 (^44),
, ,

amburbiäles bontiae , quae circum ter- i. e. 87 (roo ^^iwx.).


ffiinos urbis Romae ducebantur, Paul. Diac. p. ambustülätuH, a, um (amb u. ustulo) , um u»
5, 2. - 23on um »ertronnt, geöroten, Plaut, rud. 3, 4, 65 (770).
amburbium, ii, n. (amb u. urbs) ein fü^ncnbcc amcf8u8, a, um, f. ancisus.
UmäUQ um btc ©rcitjcn bc§ Stabtgcßict^, fo oft burd^
ämeca, amicus JSS".
-cus, f.
äJoranjeid^enUnglücf brol^te ob. ungercöl^nlic^es §er=
ameliu8,i, m. bie purpurne ita(. (Sternblume
eingebrochen mar, Serv. Yirg. ecl. 3, 77. Yopisc.
{Aster Amellus, L.), Yirg. u. Col.
Aur. 20, 3 ogL Lucan. 1, 592 (roo bie ©ac^e, nid^t
;

ber 3fiame). amen, indecl. (^ebräifc^ '^^,^, griec^. f<,"?ij'),

amb'üro, ussi, ustum, ere, ring5l^erum=, auf es gefc^e^e, e§ Eccl. - dSS" Xlnricf;tig amen ge=
fei,

ber ganzen Dberfläd^e ob. raenigftens an üielen meffen b. Paul. Xol. poem. 17. ad Nicet. 117.
Stellen burd^ bie fengenbe @(ut^ uer^e^ren laffen, AmenänuH, i, m. (Au^vavog) , ein periobifc^er
tinge^cium», öon außen =, 5alb (t^citnjetfc) Dctbren= %i\x^ Sicilienö , ber com' fübl. Slb^ange be§ 2(etna
ncn, ocrfengm, 5ratcn u. bgL (roäl^renb aduro = burc^ (Eatana ffo^, i-
Indkello, Ov. met. 15, 279:
nur an einigen (SteEen, bagegen comburo u. exu- (xwi) abject-, Amenana flumina, Ov. fast. 4, 467.
ro = gan^ oerbrennen), I) eig.: 1) t). ^euer: Yul- ämens, entis, Adj. m. Compar. u. Snperl. (a
cani irati est tilius, quaqua tangit, omne amburit ";
u. mens), Sinnen, unftnnig, ftnnto§, fopfloö,
nic^t Bei

si prope astes, aestu calefacit, Plaut. ille domi :


auf er (üor Gntfe^en g-urd^t 2c.), mit oerrütft,
ftc^ ,

suae vivus exustus est: bie sociorum amhustus rote rafenb, Qxkd).a(focüv (ogf. demens), a) ü.^^erf :

incendio , tarnen ex illa flamma periculoque evo- ne trepides amens, Lucr.: amens aspectu Yirg., ,

lavit, Cic: Cassium capsis esse librisque ambu- metu ob. terrore, Liv., dolore, Ov. amens animi, :

stum propriis Hör. : pulli ad cinerem ambusti,


,
rafenben Sinnes, Yirg. -u. oon unfinnig öanbefn=
üerfo^Ite, PL: u. (oon ber nac^Iäffigen SSerbrennung ben, unfinnig, aberwi^ig, inceptio est araentium,
ber Seirfie bes (Elobius bie ber rafenbe "^öhd auf
,
non amantium, Cic: o vecors et amens, Cic:
einem burc^ l^erbeigefc^Ieppte 33änfe 5Cifc^e u. 3te= Laodiceni multo amentiores, Cic: homo auda-
gifter erriditeten <Scf)eitert)aufen verbrannte, bamit
,

cissimus atque amentissimus, Cic b) meton — ,

aber autf) bie ßurie u. porcifdie Safilica einäfrfierte) öon 2Ibötracten alö äßirfung ob. Urfac^e ber o-
,

ut (Clodius) sine funere , oblitus cruore et luto mentia, finnlo^, furor, CatulL: consilium amentis-
ambureretur, Cic. Mil. 32, 86; "^a^. mit 2lnfpie* simum. Cic.
lung auf biefen 33organg ambusti tribuni plebis ämentäüo , önis, f. (amento), baö
S^leubem:
,

intermortuae contiones, bes üerfengten, Ijalbüer^ ha^. iUur. amentationes meton. = gefc^Ieubertc
©c
brannten ^r. (bes ^olfstrib. D[Runaciu5 %dv: "li^S^ , f*oiTe, Tert. ad nat. 1,10.
fen ißortrag bei ber aufgefiellten :8eic^e beä (Elobius ÄmentätuH,a, um(amentum),mit einem 3*wung-
hastae, Cic Brut. 78, 271 u. (im
eben burcf) bie Sßerbrennung berfelben u. ben Sranb riemen ocrfe^en ,
287 amentia amicio 288
ibilbc = t>ie foiticien ^^f»?ile ot)er 33ol3en),Cic. de or. au§ 3lmffttatu8, aiueftrotinifcft , legati, Cic. Verr. 3,
1, 57, 24l>. 39, 8S u. fubftu, Amesträtini, orum. m. bie (S'inu).
:

Amentia, ae (amciis), öie ^Ibiücjcnfjoit bcr


.
/'. üon 2lm., bie 2lmeflratfner, ihül. §. 88 u. 89.
yrt« //.s, b. i bic l^rrnunftlcflßfcit, ^fnnlonöfftt, lUr« &iii$thyH<injltuM, a, um (amethystinus), ame^
rütftbcit, bno unf1nn<(\f,0frrürftc !Penfbmcn,bor9lbcr= tboflfarbf n flcfletbct, Mart. 2. 57, 2.
mit} {VC[l.i>ic illiioU^iv ,11 Cic. Tusc. 3, 5, 10), aiiien- &in^thyHtinuM, a, um {duty'hvaTivog), l) an\t-
tiä at(iue aiuiariä praeditus, Cic: mens sana ciiin tboilfarbrn, vestes, Mart. 1, 97, 7, luic fubftü. ame-
amentia certat, Cic.: tanta vis anientiae verius, tliystina, orum, n. i^.sc. vestimenta), Juven. 7, 136.
quam amoiis, mentem turbaverat, Liv.: alcjs a- — II) mit Slnietboil befe|t, Mart. 10, 49, 1.
mentiani augere, Sali. amMhygtizön , ^lur. ontas, m.
ontis, 2icc.
amenfo, ävi, äre amentum), mit bem (2d)iininfl= i
{"^((uer'H'dT^i^oji'), bem 5lmctbOft nabe fommenb in
ricntcii, u. bitbuvd) mit um fo ("irö^orcr Sd)iüung= ber i^arbc, carbunculus, (nad) Srüdmann (S. 94)
fraft f*(eubcrn, fcbnctlcn,jaculum habenfi, Ijucan. luaf^rfd;. unfer oiclcttct <Hubin, PI. 37, 7 (25), 93.
i, 221 üinr. vom 'iiiinbe (alö ©ottljcit), amentante
: am^thyHtuH, i, /". {cl^utyi^voTog bem Siaufd^ , ?'/
.

Noto, Sil. 14, 422: u u. ^ebner, am. sententiam, miberfte(;enb), Ii ber Slmctb^fl, ein oioletter Gbel^
Tert. adv. Marc. 4, 33. ftein, aber trüber u. fiediger ai^j ber .'ogacintl), mel^
ämentum (aud) ammentum t^e]d;r.) , i , n. {am c^er eig. unfer 2(metl)t)ft ift, PI. 37, 9 "(40), 121 xqq.
apmentum, i).*apo = anfüllen, Iiefeftigen), I) ber in (baf. i?. 124 and^ über Xitn DJamen). Ov. art. am. 3,
(^cftalt einer Sdjlinc^c [hal). Sil. 1, 318 poet.nodus 181. Isid 16, 9, 1 i^mo eö masc). — II) eine Sie-
oien.) nm 2\>urffpieB iu ber '^Jiitte beo Sd)nfteö be-- benart , bie guten ,aber nic^t beraufd;enben 'Il>ein
feftigte 3iiemeu um bom iiUirffpie^ beim 3(b)d)Ieu=
, lieferte, rein lat. inerticula gen Col. 3. 2, 24; wgl. ,

bern einen gröBern3d;iüung ju geben (f. Serv.Yirg. PI. 14, 2 (4\. 21. Isid. 17, 5, 24 (cerbeffert a\x^ Col.
Aeu. 9. G65) ber SSBurf« ob. ®cftaungricmcn, gried;.
, 3, 2, 24; \)\t öbfc^rn. u. Ctto amaracionV).
(cyy.v).r],0\.met 12, 321. Caes. b. G. 5, 48, o. Liv. amflexuH, a. um (amb u. flecto), ^ctumgcbogen,
37, 41, 4: amenta torqiient, poet- = fd^Ieubern @e= ora, Mel. 3, 2 in.
jc^offe an t)m '>iiemen Virg. Aen. 9 665. - im , , amfractu8, f. anfractus.
23i(be quare mihi compositione velut amentis
,
ämi, n. indecl. {uui) u. ämfuin,ii, n. ber 3lm»

quibusdam nervisve intendi et concitari senten- mct,ein S)olbengeroä45, ^-ormami, PI. 20, 15 (58),
tiae videutur, Quint. 9, 4, 9. II) ber 9iiemcn jur — 163 u. 20, 24 (100), 264 ed. Jan. {ed. Sill. ammi) ;

iBefeftigung ber solea an ben %u^, ber Sd^ubtiemcn ^^orm amium, Scrib. 121 extr. (roo üieK. ftatt amii
(ugl. Paul. Diac. p. 12, 1). PI. 34, 6 ^4), 31. 3U lefen ami). ift
Ameria, ae, /". (^lueoicc), anfe^nlid^e u. fef)r ämia, ae, f. {dijiia) ber S^unfifdb {Scomber ,

Ümbrien, unmeit bes Xibers,


alte 93cunicipa(ftnbt in Thynmis, L.) Lucil. bei Yarr. 7,3 §. 47. PI. 9,
.

j Amelia unfern Spoleto, PI. 3, 14 (19), 114. Cic. 15 (19), 49. - 9^bf. ämias, ae, m. {duCag), Paul.
Rose. Am. 7 sq. - Sau. AmerinaN, a, um, ju Diac. p. 21, 9.
^

^Imeria gefjörig au§ amcria gebürtig amcrinif^,


, ,
amiantuM, i, m. {djaücvrog unbefledt rein) , ,

corbulae, Cato salix, jum 3(nbinben ber Söeinftöde


: bie grünlid;ii)ei^e Slobeftgattung, ber 2lmtant, auc|
geöraudjt, Col. u. PI.: u. fo retiiiacula, Virg.: pira, 2?cr9= ob. GrbflacbS gen., ber in bie feinften 'J-afern,
PI. mala, Col. - municeps 9Jtunicipa(bürger aue
: . gleich ^-äben, tf^eilbar, fc^on im Sütertljum ju öe=
2lmerin, Cic. - fubftü. a) Amermi, örum, ra. bie fpinnften u. öemeben oerarbeitet lüurbe, bie aus

,

©inm üon 3Imeria, bie Slmcriner, Cic. b) Ame- bem^euer nic^t nur uncerfe^rt, fonbern fogar glän=
rina,orum, //. amcrinifcftcg Cbfl, Stat. silv. 1, 6, 18. jenber ^eroorfamen, PI. 36, 19 (31), 139. Isid. 16,
-JIS" -3teun Sliillien tiefer lag baöAmerinum ca- 4, 19.
Ntellum nm lacus Vadimonis (in ßtrurien), Tab. ämica, ae, /'. f. amicus no. II, B.
Peut. in beffen ^lä^e bie Amerina praedia b. PI.
: ämicäbili.s , e (amicus), freunbfcöaftlt^ , Cod.
ep. 8,20, 2. Just. u. Jul. Firm. - S)ao. ha^ Adv. ämlcäblli-
ämerimnön, i, n. {dusotuvor, ha^ (5orgenftit= tcF, Cassiod. u. fpät. JCt.
lenbe) nnberer 3^nme ber ^^flanje aizoon majus,
, ämicälis, e (amicus) frcunbfdbaftltd^ , JCt. u. ,

imfer •^au^niur?, und; PI. 25, 13 (102), 160. «Spät.


Amerinla, ae, f. 2tabt im eabinerlanbe uon ,
aiiiioäriu§, ii, ??i. (amica) , ber eine ©eliebte
ben 'Jiömern fc^on in ben ätteften ^eiUn jerftört, oerfdjofft, ber Kuppler, Diom. 313 P. (of;ne Seleg).
Liv. 1,38, 4. PI. 3, 5i9), 68. ämice, Adv. m. Superl. (amicus), frcunbfc^oft^
AmerlnuN, f. Ameria. Itdö, geneigt, günfttg, Cic: quos erga uos am. facis,
ämeH, m. (eig. apmes u. *apo),
mitis, oermutf)!. am. et benevole collegisti, Cic: si quid am. de
ein Cucrbol^ ^um Ginfügen, I) ha^ ÜuerJ^otj (rara) Romanis cogitabis, Nep.: am. pauperiem pati,
ob. (3äbe(cl^en 5um 2luffpannen ber Die^e beim ^o- miliig, gern. Hör.: amicissime vivere cum alqo,
getfang, bie 3tcUgabel, Hör- epod. 2, 33. Pall 10, , Cic: amicissime loqui deCaesare, Caes.: mitX^rti.,
12: üg(. Paul. Diac. p. 21, 5. L'lü. Grat, cyneg. vivere vitae hominum amice, als 9JZenfd)enfreunb
87 {wo ancon = ames). II) ha^ SHuerbo^ an ber — leben, Cic.
i)on ^roei 93laultf)ieren getragenen hastema (f. b. ämicimen , inis , n. (amicio) = amictus , bas
äÖ.), Pall. 7, 2, 3. — III) ha^ nucrbot^, ber «Jttcgcl ®ctöanb, Apul. met. 11. c 9 u. 13.
(sera transversa) an einem äßilbjaun, Col. 9, 1, 3. amicio , icüi u. ixi, ictum , Ire (amb u. jacio,
- J^i" ^-ür bie Äürje bes a, meldte man geroöfjnlici^ f.
Yarr. LL. 5, 30. §. 131), umroerfen, umnebmcn,
annimmt, ift Hör. epod. 2, 33 nic^t entfd)eibenb ;
bcnctben, u. se amicire ob. ^affiü amiciri, ftcö «nt=
für bie Sänge bes a entfd^ieb fic^ fc^on (Sepfert lat. ncbmen, umwerfen, »umbüHen (röie nsnißdlluv u.
=

©ramm. §. 2295; ugl. ^


aud) 5löne ©prac^e ber Q:^\^ TTEQißüV/.eo&ca bas eig. äßort oom Ummerfen, Mm^
fer S. 126 2(nmfg. ne^^men bes Oberfleibeö bagegen in^duere roie tv- , ,

Äniesträtus i, f. CAuriaToaTog), (2tabt auf


, 6v8iv u. IvövEod-ca üom ^ilnjieljen eines ©eiuan^ ,

ber Diorbfüfte oicilienö am' öaläfus j. Mcstretta, ,


bes u. vestire üom 33ebeden Sefteiben bes Äör==
, , ,

Cic. Yerr. 3, 43, 101. - auc§ gen. Amastra, ae, pers üb^.), I) eig.: simulacrum amiciebatur quo-
f. b Sil. 15, 267. - Sao. Amesträtinus a, um. ,
tidieveste, quali ipse uteretur, Suet amicibor :
289 amicirculus amicus 290
gloriose, mü mit bem 2)tantel prallen, Plaut.: se (= ©ercanb aus boppeltem3eug), Virg.: purpureus.
togä Brut. fr. aud^ bl. se amicire = firf) an!tei=
, : Hör. principalis Amm. Tyrius, Ov, plebejus,
:
, : :

i>en, Suet.: u. prägn. amicitur (com auftretenben


, Lucan.- ü.Xalar ber Dpferpriefter, „Opfergeroonb",
^ebner), er nimmt bie^oga auf, giebt berXoga ben lineus, Tac: sacer, Val. Fl. - u. Don ber 2;rac^t
gel^öngen ^-alteniourf (ügl. 2. amictus no. I) PI. , ber /Xcava bei öffentl. ©pieten Graeci amictus, ,

«p. 2, 'ö, 2. - pufiger amictus togä, laenä, pallio, Tac; ügl. Grajus amictu, Stat. - ©prüc^ro. (bei
€ic. — II) übtr. uml^üacn, umfletbcH, einfüllen,
, t)en ©riechen) ,
quem mater amictum dedit, soUi-
nube candentes liumeros amictus Hör. - piper , cite custodire (b. eine in früher ^ugenb ange-i.

et quidquid chartis amicitur ineptis eingeroitf elt , nommene ©erao^nfieit nic^t loieber fahren laffen)
roirb, Hör.: amicta vitibus ulmus, Ov.: amicti vi- Ueberfe^ung b. Quint. 5, 14, 31. B) übtr.: 1) bie —
tibus montes, Flor. - MS' Perf amicuit u. amixit beim ©ebet Äopfptte, bie ^ütte, vieU. 9trt
übliche
nur Brut. u. Yarr. b. Diom. 364 P.: Infinit. Perf. ®*leiei:, Virg. Aen. 3, 405 u. 515. Ov. fast.
3, 363.
amicisse, Fronto fer. Als. 3. p, 212 ed. Rom. — 2) jebe UmpUung ob. Sebecfung, -^üae, ®fj»onb,
<1823) Fut. amicibor, Plaut Pers. 2, 5, 6 (307).
: 5S»anteC, 2>ec!mantet u. bg(. , coeli mutemus ami-
amiciroüluH, i, m. (perberbt a\x^ hemicircu- ctum, ob be§ "pimmetö ©eroanb (b. i. bie unö um^
lus), ber '^albfrcie, Gromat. vet. p. 250, 8 u. a. i)üUmt)C Suft) roir änbern=in eine @egenb, roo an=
ämioiter, Adv. = amice, Pacuv. 131. Plaut. bere Suftift, jie^en, Lucr.: nebulae amictus, Virg.:

Pers. 2, 3, 3 (255). curvi vomere dentis scindite amictus, ta^ ben


ämicitia, ae; /*. (amicus), bie^ceunbf^aft (@gf^. ^oben üer^üllenbe Uniraut, Cic. poet.
inimicitia) I) eig. : a) in bürgertid^en gefeEid^aft^
, ,
äinlculi», ae, /'. {Demin. v. amica>, liebe 5ceun=
lid^en SSerpttniffen, Caritas et amicitia hominum, bin, ßie&cöen, Cic. u 2t.
Gic: am. vetus, Cic. am. iatima, Nep. est mihi
: : ämioulätus, a, um
(amiculum), mit einem Um«
amicitia cum alqo, Cic. amicitia est inter alqos, : ttjucf öefleibet ,
pars nudi, pars obscoena tantum
Gic. (fo auc^ ex quo tirmiorem inter nos fore ami- amiculati (oerpllt, beberft). Solin. 52, 19.
citiam, Ter.) amicitiam facere, jüngere, gerere,
: äuiiG ülum , i, n. (amicio), ein Ä(eibung§ftudE
dimittere, dissociare, Cic: couferre se in amici- gum Um= ob Ueberraerfen tin Umrourf, uebecwurf, ,

tiam et fidem alcjs, Gic: in amicitia manex'e, Gic: (über "aa^ eig. OberÜeib), 2»antei, altbeutfc^ i\m
amicitiam renunciare, Gic. esse in amicitia cum : @cöaube, al^ Xrac^t beiber ©efd^tec^ter, bef. auc^ ber
^Iqo , Nep.: aut propinquitate aut amicitia con- 35u§Ierinnen Plaut, u. Gic: com ^^rac^tgeroonb
,

tingere alqm, Liv. multos amicitia comprehen-


: einer ^uppiterftatue, Cic be§ ^önig^ 3)ariuö, ber :

dere, Cic: quaerere opes et amicitias, Hör. b) — ,,^aftan", Gic: alä ©efc^en! für eine Königin, pur-
in politifd^en SSer^ttniffen Xia^ 15reunbfc6afrö6ünb. , pureum am Liv. alä %xa^i prac^tliebenber iHö^
, :

nif , jroifc^en sroei SSölfern ob. beren Oberpuptern, mer u. Jtömerinnen, Sali. fr. u. Liv. - Dagegen a(ö
€ae3. u. a. öiftor. —
c) unter (eb(. ©egenftänbeu, Sauerntrad^t,agreste duplex am., Doppelter (öider)
Vit O^mpatbte, »ccträgiic^fctt (@gf^. odium) PL: , Umiöurf eine^ ^3auern,Nep. - fpäter üon Um)c^(ag=
unter ^^flanjen, am. vitium,Pl.: am rutae cum fico, tüc^ern gum ©inroidfeln ber Seichen, feralia amicu-
PI. — II) meton., mie unfer Sreunbfc^aft = gceunbc, la, Sei^entüd^er Apul. met. lO, 12 (t)g(. Kirch-
,

©ing. , bospitem uisi ex amicitia domini raro ac- mann de funer. 1, lO in ). - Uebtr. novissimum ,

cipiat, Gol.: Domitius Geler, exintima ejus ami- homini sapientiam colenti amiculum est gloriae
citia, Tac - ^(ur. parcet amicitiis et digiiitati-
,
cupido, mit 2{n)pielung auf ben '^§ito)op§enmante(
bus, greunbe u. Beamte, Cic: increpuit amicitias {öiTiXoi'g), Fronto de eloquent, p. in. p. 228 ed.
muliebres, Tac. - aiS* 2ttte 9Zb[. ämicltlöj», ei, Rom. (1823).
/., Lucr. 5,10 17 (1019); »g(. Charis. 91 P. ämic&lui«, i, w. (jDßmm.o. amicus), ba^Sreunb»

äinlco* äre (amicus), jum gceunbe:^, gewogen c^en, ber Itcöe gccunb, Gic. u. 31.
machen, Stat. Theb. 3, 470. amicus, a, um, Adj. m. Compar. u. Saperl.
äiBioö8u8, a, um (amicus), retd^ an Sfceunben^ (Stamm AM
rooöon aud^ amo u amor) öer ba
, ,

Diom. 313 P. (o^ne ^Seleg). iiebt, ber mit 3Bort unb ^^at unterftü^t, für btn
ämiotörium, ii, n. (amicio), nx\. ^innentud^ 3um ^w^in u. ^a^ 3Bo§l einer ^^erfon arbeitet, I) adj.,
Umroerfen, ^a^ -^aiö-, Sufcn ob. Scmltu*, Hieron. fceunb, öefccunbet, fceunbti:ö gejtnnt, mobtnjollenb,
Jes. 2, 3, 23 (auc^ Ueberfc^r. gu Mart. 1\, 149).- geneigt, fiünftig (©gi| inimicus) a) o ^erf., m. ,

im raeitern (Sinne über^. = Umwnrf (als öeroanb), Dat., tribuni amici sunt nobis, Gic. .sus araica :

luto, Hör. amicior libertati omnium Nep.: suc-


Cod. Theod.
1. ä»iota8,
8, 5, 4S. §• 1.
a, um, amicio.
_ :

cessor araicissimus, Gic b) o. 'itbi ventus, —


,

-.

f.

2. ämiotuij, iis,-m. (amicio), bag Umroerfen be^ Ov.: amicius arvum, Ov. tempus amicura frau- :

Dbergeroanbeö; "t^a^. I) bie 2Irt baä Obergeiuanb, dibus, Stat. - amicum est mihi, nacf) Dem griec^.
bef. bieXoga, umjuroerfen u ju tragen, berUin- (fdkov iari fJ-oi, t& gefaßt mit, iil ua:$ meinem 3i«»
Wurf, 5altcnn>utf, bie ©roperte, bie Jcad^t, be). a\\ ne, m folg. Acc. u. Infinit., Hör. carm. 2, 17, 2.
ber 2^oga beä 3iebnerä,am. angustus, negligentior, — H) subst.: A) ämlcutf, i, m. a) ber Sreunb, mit
Quint.: nihil est facilius, quam amictum imitari öem man bie ^eiligen @efü^(e ber ^iebf u. ^tc^tung
alicujus aut statum aut raotum, Gic: u an <Sta= roec^felt, fomie ixb'q. ber au:c itcemib = öer, ber und

tuen, statuam esse ejusdem, Status, amictus, anu- g-at ift, amicus boims, Nep : iutiinus, Cic: vetus,
lus, imago ipsa declarat, Cic. II) meton. ber — ,
Cic :
tiJui, iiitiJus Cic:
maguus, Cur bei Cic
Anim
amici cari, Hör. verus,
: ,

Uniroucf (ntoißirjua, nsQtßolr]) - 'i)a^ alä Um- tidelis et tirraus, : :

rourf bienenbe Oeroanb A) eig a) in porauguft.


,
:
Cic u (@g|^ meudix) Hör.: feibft im <3uperl.,
^rofa in öer '^erbinbung: amictui esse, Varr. LL. Cato amicissiinus mens, mein allerbefter "^c, Cic.
5, 30. §. 131 sq. Gic Tusc. 5, 32, 90 (a(ä Ueber-
— für patronui, &ounet. Hör. u. Juveu. - für socias,
fe^ung x»on ntnißkriuadvcn). b) bei 2)lc^t. u. — ©enolTc, ©eübrte, 0/. met. 13, G - u loie unfer '.

in ber nac^aug.'^rü)a oft ber allgem. 2(uöbruä für 3fceunb = SSere^reroon ctroa^, veritatis. S.i()rl)eitä^
toga^ Pallium, peplum u. bgl ber Umrpucf, bcr ,
freunb, Gic —
b) in polit. 'öerbättniifen iuni» ,

fcemib (ber nic^t immer socius, ^iJanoel^enoFfe, ba-


f^arolartige >»antet,baä Ober(\ertjinb,£)becPlcib (ogl.
gegen bcr socius immer amicus loar), Cic , Lir. u.
Örouf^ ju TibuU. 1, 8, 13), duplex, ^oppelgeroanb
10
291 ainigro Ammianuß 292
5j[. —
c) 3la\nc bcr 9tolt)flfbrr, ^ojlrutr, «Winiftrr bcr ftcr obftamnifnb bal^. amitini, örum, vi. u. amiti-
;

dürften, Kcp. u Liv.— B)Äiiilca,ae, /'. bieSrcun- nae, ärum, f. ©efcfewtfifrfinbfr, oon benen bes einen
Mn, a) im cbcln Sinne, oom ^-rauenjimmcr getreu Ü.>ater u. bes anbern 3)iutter (^efd)iüifter finb, Gaj.

^•raucnünuncr, bic i^rcunbtn, («Jrfptcltn, Monuf., Ov. dig. 38, 10, 1 u. 10.
u. .luven. —
l)) im uncbeln Sinne (urfpr. anftiin^ A-mitto, misi, missum,r're, üon ftc^ (weg) lofTen,
bit^e ^^ejcidnunu^ für vurctrix, pelcx, concnhiiuij I) eig., tvt^idfiiltn, tntla^tn, geben*, loÖlafTen, fabren

bie aber balb fo fct)limme iüebcutunc^ loie ,,a}iai' lafTen, Ast. amitto, sine. Di. amitto nitro, id) lafe
treffe" (^emnnn, bafj fogar im :)tcdjtöfti(e concubina bid^ los, luenn id) ins .spauö barf = ia^ midj inö
ehrbarer lautete, f. Massur. b. Taul. dig. 50, 16, ^au^, Plaut.: hunc, if)n (ben Sflaöen) n)eg=, frei
144), lüie fTfa'o«, bie ®cltct"tc, bas Äeböwei^, bie laffen, Plaut.: herum hinc, nad^ .'paufe fc^icfen,
Goncubtnc, tWaitrefTe, ©u^ltn, >{omif. Cic u. 21. - ,
Plaut alqm prope e manibus inter tumultum,
:

ai3" 5ntlat. amecus, ameca, nart) Paul. Diac. p. entfommen (äffen, Liv praedam manibus, Plaut., :

15, G. - S^at. u. 3lbl. '^lur. amiceis, Corp. inscr. ob. de manibus, Cic, ex oculis manibusque, Liv.
Lat. 1. no. 1203 u. 1422, ob. ameiceis, ibid. no. - dum illae captum (piscem) amitterent, Cic -
1267. manus, (os=, fahren laffen, Petron.: anulus, quem
Ä-migTo, äre, fcrtjif^cn, sublatis rebus ami- amiserat l^at fallen laffen Ter. lectos propter :


, ,

grant Romain, Liv. 1, 34, 7. cariem et tineam, t)on fic^ t^un, Varr. fr. II)
Amilcar, f. Hamilcar. übtr. :1) im ^Ilg., etmas rceglaffen = fabren ob.
XminaeuH u. JlmineuM (.J/nivcnog^liiuireiog), fotten lojten, etwas unbeocbtet lafTcn, (ungefttaft) bin«
a, ou§ 2lmtnda, einer Öegenb Italiens im pi-
um, gebtn laffen, aufgeben, auf etiöas oerjtcbtcn, rem inin-
centifrfjen öebiete lüo ber SBein oorjüglic^ gebie^
,
quisitam , Plaut. : unam hanc noxiam
hoc , Ter. :

(rql. Macr. sat. 2, 16 extr.)^tinnnäii^, vinum, Cato autem tempore sensum amisit malorum, je^t aber
u. varr.: vites, uvae, Virg., Col. u. 21.; ogl. ^o^ entging er bem ©efüi^l ber Uebel, Cic amittenda :

ju Virg. georg. 2, ii7. p. 300. u. (über bie Scl|rei== fortitudo (muf; bie %. aufgeben) aut sepeliendus
bung bes äßortes) äöagner ju Virg. georg. 2, 97 dolor (ben S^m. ju ©rabe tragen) Cic: priore ,

iV. hr. - oiar Amineus gemeffen bei Auson. ep. (sacramento) amisso, aufgefjoben, Cic: has pro-
18, 31. vincias Cic matrimonium Tac. iidem feia
, : , :
,

Xmiseni, f. Amisus. 3öort brechen, Nep. Eum. 10, 2 (anbers b. Phaedr.,


Xmisia, ae, I) m. (6 !d/uiaiccg), ein ^(u^ be§ f.
unten no. 2: b): \itam, Plaut.: animam, Comif.
nörbl. öermaniens, j. bie ®m§, Tac. ann. 1, 60. rhet. - m. bopp. Acc. ne tantum scelus impuni-
,

- 2lnbere ^-orm Amisius, ii, m. (o ^/niaiog), PI. tum amittatis, Sali. Jug. 31, 25 ed. Dietsch. {cd.
4, 14 (28) , 100. Mel. 3, 3. §. 3. II) f. ein Crt — omittatis). — 2) insbef. : etma^ au^ Sorglofig^^
a)
am 2tu5fluffe ber Gmö naö) 3)Zannert in ber 9Rä^e
, feit, Seicf)lfinn , Ungefrf)icf außer ^cbt loffen , un=
ic.

ber <£(^anje Seif 3^^ ^ei 2)amm in Sßeftfrieslanb, benu^t öorbeilaffen, occasionem, Ter. u. Cic: tem-
Tac. ann. 2, 8. fe. pus (ben günftigen 3^itpunft) Cic. b) dma^, ,

ämi88ibili8, e (amitto) , vnlietiat, Augustin. raas man bereite befi^t, (burd^ ober ol^ne eigene
<le trin. 5, 4 u. 15, 13 (roo ©gf^. receptibilis). Sc^ulb, aug 5ßerfe^en, ^ufallK.) ftcb cntgcben Ulfen,
ä]iii§8io, önis, f. (amitto), bas »crltercn, ber es öetUeren, einbüßen (u. graar fo "öa^ man bie vn- ,

»etluft, bie einbüße, oppidorum, dignitatis, Cic: lorene Sad^e a(ö nid^t me^r in unferem Sefi| nev-
"boni, Sen.: ^tur. amissiones castrorum,
,
Amm. mifit, raie unoßükUiv, ©gf^. retinere; cgi. perdo,
23, 5, 18. - inebef. ber »crlufl burc^ ben ^ob
, (f. jacturam facere), arma et impedimenta, Nep.:
53ünem. ju Lact. liberorum, propinquo-
3, 28, 8), messem, Cic: classes, Cic oppidum. Sali.: den- :

rum, amicorum, Cic: am. carissimorum, Sen.: ja- tes, Vitr. u. PL: plumam u. pennas, ü. S^ögeln,
cturam gravissimam feci, si jactura dicenda est PI.: florem, semen, o. Räumen, PI oculos, Caes.: :

tanti viri amissio, PI. ep. aspectum, Cic: vitam, Cic: animam, Cic: usum
äiniggüs, üs, m. (amitto), ber aserluft, Siciliae, pedum, bas Selben oerlernt ^aben PI. pan. rem , :

Nep.AlcG, 2. publicam verbo retinere, re ipsä amisisse, Cic:


AmiMus (ob. -ös), i, f. ('AuiGog) u. Aml8uiii, optimates , bie @unft ber SSorne^men, Nep. : cau-
i,n., anfef)nlid^e ^üftenftabt in ^ontus, j. Sani- sam, litem, Cic: jus imperii, Cic: consilium cum
Ä«7i,P1.37, 8(o7),115. u. (?yorm-um) PI. 6, 2(2), re, Ter.: meutern (ben 35erftanb),Cic de har. resp.
7, rcelc^e 5}litl^ribateä ber Ör. abroec^felnb mit ®i= 15, 33: fidem, bie ötaubraürbigfeit, Phaedr. 1, 10,
nopc 3ur Diefibens na§m u. burd^ txm neue Slnfage, 2. - S)a^. insbef. burc^ ben ^^ob »erltcren , filium
,

©upatoria (Appian. bell. Mithr. 78) üergrö^erte, , consularem, Cic: liberos, Sulpic in Cic. ep.: u. fo
Cic de imp. Pomp. 8,21.- 2)ao.beren ßinra-Ami- liberi amissi, @gf^- superstites,Pl.ep.: amissiaut
seni, örum, in bie Slmifcner, PI. ep. 10. 93.
, gladio aut morbo cives, Vell. am. magnam par- :

ämita, ae, f. bc$ »aterS (S^toefler, bie Sante tem exercitus fame aut frigore, Liv multum in :

(©gf|. matertera ber 3}iutter Scfimefter) Cic. u.


, , Valerio Flacco nuper amisimus, t)ie( i^ah^n wir
21.: magna, Sdircefter be^ ©rofioaterä, öro^tante, am %. %l. üerloren, Quint. ogl. Xxat. guLiv. epit. ;

JCt.: bief. b(. amita, Tac ann. 2, 27: major, 137. 33enecfe gu Justin. 1, 9, 9. - aiS* Perf. f^ncop.,
Scj^roefter be§ 2IelterDater§ (fonft proamita), maxi- amisti, Ter. Eun. 2, 2, 10 (241); Hec 2, 2, 9
ma, Sc^roefter bes ©roBätteroaters, JCt. (251): amissis ft. aw?5em Plaut. Bacch. 5, 2, ,

Amiternum, i,Stabt im@a6inif(i^en,


n. uralte 70 (1188).
\. Amatrice (in ber neapot. ^rooinj Ahruzzo ol- ammentum, f. amentum.
tra ©eburtöort bes ©efd^icfitsfc^reibers ^aiiw^
II), amml, f.
ami.
ftius, Liv. 10, 39, 2. - 2)aü. a) Amiterninus, : AmmiönuH üfarcellinug , i, m. ein um bie
a, um, anntcrninif^, ager ba§ ©ebiet t)on 2Imiter=
, 5Witte be§ vierten ^a^rf;. nad| 6^r. (roa^rfd^. ju 53[n^
num (A/uiTfovCvrj), Liv.: napi, PI. - ^lur. fubftü., tioc^ia in Serien) geborener ©rieche , 33erfaffer t)on
Amiternini, orum, m. bie ©tmo.üon 'am., bie ülm^ Renim gestarum libri XXXI, einer ©efc^ic^te
b- |.
tcmtncr, Liv. u. PI. —
b) Aniiternug, a, um, amf« beä ri3m. Bieic^ö üon 5?eToa bis 3Sa(en§ (91 biö 378
ternifd^, cohors, Virg.: ager, Marl. n. -€^r ), t)on benen jeboc^ bie (minber wichtigen)
«mitimig, a, um (amita), ocn be§ !Satcr§ <Sd^tt)e> 13 erften ^üd^er verloren ftnb ; X)%1 Sä^r'ö Stönti
.

293 ammiror amo 294


Sit.=®efc^. §. 236 u. 237. 35ern^arbt)*g ©runbr. ber Liv.: amnis inflatus aquis u. hl inflatus, Liv.:
mm. Siter. §.112. non tenuis rivulus sed abundautissimus amnis,, ,

ammiror, f. admiror. Cic. ut flumiiia in contrarias partes fluxerint


:

ammites u. -(i§, f. hammitis. atque in amnes mare infiuxerit, Cic. - poet., com
ammitto, f.
admitto. ©ternbilb bes (Sribanuä al^ ©tromgott, Cic. Arat.
amminiii, f.
ami. 390 u. 630. - poet. wizßumen (abötr ) = bie@ttö.
ammöclirysös, -dfies, f. hammo . . mung, ber ®ttom, prono amni, Virg secundo am- :

Amwön (Hammön), önis, m. (ü^^ajuwi'), eine ne, ftromabroärtä, Virg adverso amne, ftromauf= :

äg^ptifd^e u. (ibpfc^e ©ott^eit urfpr. in X^th^ in , raärtö, Curt. - poet. uon ben Strömen beä Oceanä,
Dberägijpten bann ßef. in' ber libpjc^en Sßüfte auf
, mit u. of)ne Oceani (raie '£ixinv6g 7ror«^ös-,Hom.),.
ber, j. Siicah genannten, Dafe, mit einem roettbe^ Virg. u. Tibull. (ogt. 33rouf^. ju Tibull. 3, 5, 62).
rühmten Tempel, auc^ in 2let^iopien ja in (^rie= ,
— poet. oom Söalbftrom @ief boc^, aSJiltba* , ruunt ,

d^enlanb (alä Zavg'Afj-fiiov) u. fpäter in 9^om (alä de montibus amnes, Virg.: fowie uon {(einem
Juppiter Ammon) »ere^rtin 3ßibbergefta(t ob. <xi^ ^(üfjen, 9^ebenftüffen 5öäc^en, quietos irritat am- ,

3Jiann mit einem äßibberfopf u. geraunbenen öör= nes Hör. Liris taciturnus amnis Hör. - poet.
, :
,

nern, f. Curt. 4, 7 (29), 5 sqq. Lucan. 9, 511 sqq. „äöafferftrom'' für ,,3a^affer^\ Virg. Aen. 7,465
Ov. met. 5, 327 sqq. Cic. de nat. deor. 1 29, 82. , u. 12, 417: u. fpätlat. für „^tüffigfeit'^ übf)., am-
- baf). Ammonis (Hammonis) cornu, ein golbfar= nis musti, Pall. 11, 14, 18. - Jts" a) %h[. ©ing.
bener ©belftein in ©eftalt eineö Sßibber^orng, unfer gem. amne; bei ©intern, feiten in ^^rofa, auc^ am-
„2(mmonöf)orn'' tnetalüfirt ob. in eine üeöartige
, ni, f.
©c^neib ©r. 2, 227. b) üorctaff. alä fem., —
3)]aterie oerraanbelt PI. 37, 10 (60), 167. - 2)aD.
, Plaut, merc. 5, 2, 18 (859). Varr. r. r. 3, 5, 9 u.
AmmöniäcuM, a, um {^A^fiütviaxög) '^nxn %xn= , a. 2l(tlateiner bei Non. 191 sq. J8g(. Serv. Virg.

mon gef^örig, Stmmon^-, nomos, PI.: guttae, baä Aen. 9, 124 u. 469. Paul. Diac. p.'bl, 7.
©ummi^arj (f. unten Ammoniacum), Scrib. thy- : ämo, ävi, ätum, äre (©tamm AM, iöodou aud^
miama, Cels sal, tin im <Sanbe ber 2(mmonäoafe
: amor u. amicus) ixtHn au§ 9ieigung ob. :2eiben^ , ,

gefunbeneö ©a^j, (Salmiaf (bei 9fieuern sal Ammo- fc^aft, @gf^. odi&se (bagegen diligere = „lieben'' an^
niacum) PI. u. %. - fubftü. Ammoniacum i n.
, , , , Öoc^ac^tung, ß^rfurc^t, 33eix>unberuug 2c. (^gf^. ,

Sttnmontum - ©unimil^arj, auä einem Raunte in ber negligere u. spernere; baf). fteigernb ba(b eum a
2(mmon5oafe tröufelnb, Cels. u. 3t. me non düigi solum, verum etirara amari, Cic. ad
ammöneo, ammönitrix, admoueo etc. f.
fam. 13, 47 in.: balti non quo quemquam plus
Ammonitae, ärum, m. {Au uuvTtui), ^in 3So(!ä= amem aut plus dilifjam etc., Ter. Eun. 1, 2, 16
ftamm an ber Dftgrenje ^aläftinaö, bie sxtmmomter, [96]), I) lieben auä ^ieigung, lieb boben, tu fac, quod
Vulg. num. 21 24 u. a. - ©ing. Ammouites ae,
, , facis, ut me ames teque amari a me scias, Cic:
m. e. 3lmmontter, Vulg. 1. chron. 11, 39 u. a. - alqm ex animo, singulari amore, Cic: inter se,
®at).Ammoniti8,tidis, 2lcc.^(ur. tidas, f. (A^u- fid^ (untereinander), Cic bal^. a) ber betl^euernbe —
uttviTig), ommonittfd^, bcc ^mmoniter, regio, Vulg. Slu§br.,ita(sic) me dii (bene) amentob.amabunt,
2. Mach. 4 26 , (tt)0 ju lefen ift Ammonitidem re- fo ma^r mir ©ott ^elfe, „ma^rrjaftig'', Plaut, u.
gionem). - jubftü., e. ^mmonitctin , Yulg. 1. regg. Ter.: u eEipt., ita me Juppiter amet ob. ama-
{sc.

11, 1 u. 2. Esdr. 13, 23. bit), Plaut.: u. a(ä ©rujj, dii te ament,Megadore,
ammönitron, f.
hammonitron. grü| bid^ @ott ! Plaut. — b) amare se ob. se ipsum,
ammöveo, f.
admoveo. t)On eitlen 5Dienf^en, in ficb öcrliebt , für Xx^ einge-
amnäcum, i, n. amaracus no. IL
f.
nommen fe^n, Cic
©orof ju Cic. Tusc. 1,46, (f.

amnen8e§ ob. amneses ium f. (amnis) an


, , , 111) u. fo se ipse amans, tin (Ägoift, Cic. ebenfo
; :

SlüfTen Ueöcnbe <SiäbU, Paul. Diac. p. 17, 6; t)gL omnia sua, in Sllteä, raaä üou fid; fommt, oerliebt
Gloss. Labb. p. 12 (a) : 'amnenses, neQinoTa- fepn Quint. u. quin teque et tua amares Hör.
: ,

— c)
,

amare alqm de ob. in alqa re, ob. quod etc.,

amnestia,
ae, f. {d/urrjaria), bie JBcrgcfTuitfl u. ^mbm. für ^ixQa^ ftcö verpflichtet wiffcn, t)crpfli*tet,
«etflcbung b€Q erlittenen u. anget^anen Unrec^tä, üerbunben fe^n , 2)anf »iffen , ecquid nos amas de
bie Olmnefitc (oon ben Sateinern burd^ oblivio , ve- vicina isthac.^ Ter.: de raudusculo multum te
nia et oblivio, abolitio facti überfelt), delictorum amo, Cic: auct) mit hi.AcG.pers.,Ad. Soror, par-
publicorum, Vopisc. Aur. 39. §. 4. ce amabo. Ant. Quiesco. Ad. Ergo amo te bin
,
,

amnicöla, ae, c. (amnis u. colo), am bluffe bir fef)r oerbunben, Plaut: Mi. Si vos tantopere
ttoi^nenb, =:^c{mtfd&, Salix, Ov. met. 10, 96. istuc vultis tiat. Aes. Bene facis merito te amo,
,
:

amnicülug, i, m. {Demin. ü. amnis) , ein t^lüg- Ter. u. fo Credo igitur liunc me non amare (mit
:

^CH, Liv. 36, 22, 8. mir jufrieben ferj). At ego me amavi (bin mit mir
befto meljr aufrieben) quod mihi jam pridein
usu
amnicu§, a, um (amnis), jum %i\x^ ßeSörtg, am ,

Sluffe bcfinblicö, SIu^v insula, calamus, PI.: terga, non \enit, Cic. - 'üa^. ber eKipt. Stuöbr. ber Um-
Auson. stips, ^äl^rgetb, Apul. gangöfpr., amabo ob. amabo te (aber nie amabo
3ßafferipiege(, :

amnigena, ae m. (amnis u. gigno) ber Stuf • ,


vos etc.) , eig. ic^ merbe bir fe§r oerbunben fegn
,

ficBotene, ber ®o5n bcö SIufTeö, Val. Fl. 5, 585; {xotnn bu mir ^(x^ fagft, tf;uft u. bgl.), bei "öitten

(= oro, quaeso, precor), fei fo gut, icö bitte febr, ul,


»gl. amnigenus.
amabo, adjuta me, Ter. amabo, quid ait? Ter.:
amnig^enus, a, um (amnis u. gigno), im %i\xfit :

gebeten, pisces, Auson. Mos. 116 {al. amnigenas cura, amabo tc, Ciceronem, Cic: amabo te, ad-

vola, Cic mit ut ob. ama-


lui u. CSonjunctu
13. amnigena, tu. f.).
'
,-^'^ : folg. ,

amniM, is, m. (urfpr. apnis t). *apa, b. i. aqua), bo te, ut transeas, Ter.: amare ait te multum, ut
€tg.jebeä ©enjöffct, in§6ef. ein grö^ere§ u. gen)a(ti= deferas etc., Plaut. : amabo te, ne assignes, Cic
gereg, ein Strom, fc^iffbar u. unmittelbar ins 2}leer
— d) etroaö lieben ,
gern habtn ,
COefaHen an ctroao

ge^enb (E)ingegen fiuvius u. fiumen = ein geiüüfjnl. ftnben,amavi amorem tuum prout ipse amabat ,

gtu^), ostium amnis, Liv.: justi cursus amnis, Cic: ue nimis aiactnns vitam et ne mrais
literas,
Liv.;amnis navium patiens, Liv.: amnis Alpinus, oderimus, Sen.: hoc (bicjeu ^Jtuöbrucfj Arruntius
Liv.: amnis piscosus, Ov.: amnis perennis, Cic. u. amare coepit, Seu.: araat otia, Virg.: amat janua
10*
295 amodo amor 296

limeu, bleibt gern iH'r)cl)loffen Hör.: Nilus amet ,


consultor, Macr. Graeci plusculi, ho-
V. '^ex\.: :

ulvoum siuim, bleibe in feinem 53ette Tl. pan. u , : mines amoeni, Gell infantes amoeniores. Gell.
:

mit beni Infinit alö Dbject ,,eö gern \d)t\\" h\c , , Ä-mölIor, Itus sum, Iri, mit 3(nftrengung we«»
ames dici putcr atquo piinceps, Hör. carm. 1, fdbaffen, hti®eite fc^offen, befetttgen, entfernen, I)
2, 50 - bal) ainare mit bem Infinit rcieiml^^ned^. , eig.: liaec hincpropere amolimini, Plaut.: am.ob-
iftXiTv u im Deut)cl)en Itrbfit - etiuao flcrn t^un, ju jecta onera, Liv.: am. obstantia silvarum, Tac:
t6un gfrocbnt fcon, pfifflfn (in bei" niid^ternen ^rofa manibus suis amoliri ac diruere omnia tyrannidis
unf^cn)i)l)nlici) ut^l. .Hrit5 3U Sali Jug. 34, 1. Söent-
, vestigia, Liv.: uxorem, fid^ üom §alfe fd^'affen, fid^
lep 3u Hör. sat. 1,4, 87), quae ira tieri araat, roao Io5mact)en uon 2c Tac. - "oai-). rcfl., amoliri se,
,

ber ^orn gern t^ut, Sali,: e quibus unus amet fic^ megfrfiieben ficf) fortpaden, fic^ fortmachen,
quavis aspergere cunctos, Hör. - bei Spät, aw^ Plaut, u. Ter. —
,

II) übtr. : 1) etroaö Xlnangene^=


(n)ic (fiXftv u. solcre) unperf., sicut in tali re üeri me§,3'iad^tt)eilige§ 2C. roegfcöoffen, obroäljen, ^tpenben,
amat, Dict. Cret.r iit apud deiim fieri amat Au- , befelttgen, entfernen, pericula, PI.: invidiam crimen-
son. — H) ^mb. Uthtn aw^ \ieiben[d)aft ,
finnlicf) que ab alqo, Tac: dedecus, Tac - u. fo Dom9leb=
liefen, in ^w\D. orrlirbt frön, alqm , 5i;omif., Virg ner, etrc. feiner Partei 9Zad^tf)eiligeä (rcie SSerbad^t,
u. 21.: quod amat,feine ©eliebte, Plaut: u. bef. ah^ fd^limmen 3iuf, Älagpun!te u bgl.) burc^ feine 3Dar=
fol. , iDie unfer lieben u im @riec^ loäv „eine = ftellung abwäljen, abqjetfen, befeltigen, wiberlegen,
haben, =l^a(ten", u. eup^em.
(beliebte, ein 53iäbd;en alqd prooemio, Quint 4, 1, 29; u. fo Quint. 4, 2,
= bie fyreuben ber Siebe genießen, Ter., Sali. u. 27 u. ö. —2) in ber Siebe etmaö hti ®ette taffen,
Hör.; f. .«peinborf ju Hör. sat. 2, 3, 250. ^vi^ ju (= nirf)t in 93etrac^t fommen laffen, mit (3tiirfc^n)ei=
Sali. Cat. 11, 6. - Partie a) amans, antis, c. f. , gen übergeben), amolior et amoveo nomen meum,
bef. (oben ©. 270). —
b) amatus, i, m.ber ®eltcb» Liv. 28, 28, 10. - otä* ^affit). i()axa%. Infinit, amo-
it, GeU. 16, 19, 4. - u amata, ae,
f. bie &tütf>te, lirier, Plaut, most 2, 1, 24 (371).
Liv. 30, 14, 1. Amm. 15, 4, 6. - OlS* ^v^ax\tFut. ämölitio , önis f. (amolior) ba§ SSBegfd&offen,
, ,

exact. amasso, is, int, Plaut. Gas. 5, 4, 23 ; mil. 4, ®ntfcrncn, ubi infautis aliorsum dati facta ex ocu-
2, 16 (1007); Cure. 4, 4, 22 (578). lis amolitio est, GeU. 12, 1, 22: sed (ut) in amoli-
n-m5do, oon nun an, Eccl. tioue fortissimarum piissimarumque animarum
ämoebaeus, a, um {atioißaTog) obwed^fclnb, judicio suo, scelere alieno uterentur, Flor. 4, 7,
(rein tat. alternus), Carmen, Sßed^felgefang, Serv. 15 ed. Halm.
Virg. ecl. 3, 29. - in ber SJietrif, amoek pes ämömU, idis, f. {auoti/uig), eine hem äd^ten
(— ^^
478
~), ©9f| antamoebaeuspes (— - - -), Diom. amomum im ©efd^macE ä^nlid^e, aber fd^led^terc
13 (28), 49.
P.
Amoebeug,
_ 5lcc. ea, m. (A/uoißavg) , ein be-
«pftanje, PI. 12,
ämömnm ob. amöiii5n, i, oi. {autouoi'), eine
rül;mter at^enienfifd^er ditberfpieler, Ov. art. am. in ^nbien, a)iebien, 3trmenien u. (bei Siebt.) 3lff9=-
3, 399. rien ^eimifdie ©eraürjftaube, an^ beren g'ruc^t ein
ämoene, Adv. m. Comiyar. u Superl. (amoe- !oftbarer Saifam bereitet lourbe, 'oa^ 3imomum,nad^
nus), ten ©innen anftcnebm, anmutötfl, eröö^U^, fu- Sprengel (ju Theophr. 9, 7) bie weinartigc Ätimme
mificare,Plaut amoeniusexsequi(dicendo),Gell
: : {Cissus vitiginea, L.) Sali. bist. fr. 4, 60 (4, 18).
,

amoenissime PI ep.
liabitare, PI. 12, 13 (28), 48, Yirg. ecl. 4, 25. - bat), meton.:
ftmoenitäii, ätis, f. (amoenus), bie SCnneönu a) bie 5ruc^t=,!öftlic^e (^eroür^traube beä 2tmomum,
lid^Feit für bie ©inne, a) §unäcl^ft von Socalitäten, aud) Slmomum gen., Yirg. ecl. 3, 89: sucus amomi,
'bO,^ Slnmut^ige, ^fletjenbe, ^rcunbUc^e, ßiebltc^c, bie Ov. met 15, 394 recens vicinae messis amomum,
:

anmutl^tgc ob. reijcnbe Sage, --Umgebunrj, 'txx^ onmu* Lucan. 10, 168. —
b) ber auö ber gruc^t bereitete
tbifle S8eft|t^um, fluminis hortorum, Cic: domus, , 2tmomum=S8alfam, 't>a^ amomum, Ov. ex Pont. 1,
Nep.: am. ista, Cic. amoenitates orarum et lito-
: 9, 52. Pers^3, 104. Mart. 5, 64, 3.
rum, Cic. — b) t)on anbern 2)ingen, baä 2ln(jcneb= ämör , öris , m. (o. ©tamm AM, mooon aud^
am. amanti malo est,
nie, ©rfle^lid^e, »erftniifllicöe, arao u. amicus) , bie ^it\>t auä ^f^eigung u. Seiben=
bas angenehme, üppige Sieben Plaut.: am. studio- , fc^aft (@gf^ odium; hingegen Caritas - bie ,,2,ieht
rura, PI.: yitae, Tac. - atä ©d^meid^elmort mea , auö Sichtung, 33en)unberung iz." ogl. Cic part. \

amoenitas, meine Slugenrceibe, meine Suft, Plaut. or. 16, 56 u. 25, 88), conftr. mit in, erga, ob. mit
Gas. 2,3, 13; Poen. 1, 2, 152. object. Genit. I) eig. u. meton.
, 1) eig. amor no- : :

ämoeniter, Adv. (amoenus), angcneßm, ergo^- vus, vetus, Cic: naturalis, Cic: pravus, Sen.: ni-
lic^, Gell. 20, 8, 1. mius, Yal. Max insanus, Sen.: fraternus, Cic -
:

ämoeno, äre (amoenus), I) anmut^ta», err»ö§. noster in te amor, Cic: fraternus in alqm amor,
Utft mad^en, Salv. gub. dei 7. p.249. H) ergoßen, — Cic: amor in patriam, Nep pietas et amor in :

»ctöttügcn, Cypr. ep. 2, 1 u. a. (Spät patriam, Cic: tuus amor ergame singularis, Cic.
»nioenuM, a, um, Adj. m. Compar. u. ^Superl., - amor juvenum (ju 'oen ^.) Cic: caecus amor ,

anmutbift, rei^enb, locbenb, Itebltcö, gefäflig, a) gunäd^ft sui,Hor.: parvuli sui nimio amore correptus, Yal.
»on Socal., locus, Cic. rus, Hör.: amoenior villa, : Max. - amplecti ob. prosequi alqm amore, Cic:
PI. pan.:amoenissimus Italiae ager, Liv.: amoe- amare alqm amore singulari, Cic. in amore esse :

nissima aedificia, Tac multo amoenissima por- : alci, t»on ^mb. geliebt roerben, Cic habere amo- :

ticus, Yell pictura parietum amoenissima, oon


: rem erga alqm, Cic: habere alqm in amore, Iie=
Sanbfc^aften, PI. - fubfto., amoena, orum, n., on« hen, Cic: im uneblen ©inne: amore perdita est,
nmtbjgc, rcf^enbe, Ucbenbc ®egeitbcii, Asiae, Tac: Plaut.: in amore haec omnia sunt vitia, Ter.: qui
litorum, Tac: per plana et amoena exercitum vitat amorem, Lucr.: ne sit ancillae tibi amor pu-
ducere, Quint. —
b) von anbern fingen consita , dori. Hör.: am primus, erfte SiebeäerÜärung, Sie^
magis amoenis, quam necessariis fructibus, me§r beäergie&ung, Prop -d. ber ^iehe ber 2;§iere, Yirg.
gum Sujuö, alg jur ^fiot^burft, Liv cultus amoe- : gcorg. 3, 244. - im ^lur., amores hominum in te,
nior. ju elegante, üppige Äleibung {^'intx SSejtalin), Cic: amores sancti, bie griec^ifc^e ebele Änaben=
Liv.: vita, Tac. Ingenium, einne^menbeä, gefätti==
: liebe, Cic: amores puerorum (ju \>en An.) Nep.: ,

geg äßefen, Tac: verba,serraoaes,literae,Gell. — c) mihi est in amoribus, roirb »on mir geliebt, Cic:
1

297 amorabundus amphibolus 298


unh im uneblen (Sinne, t)on Siebfd^aften, £iebe(eien, Plaut: a se non crimen, sed culpam ipsam. Cor-
^u^lfc^aften u. bgl., araores furtivi, Catull.: meos nif. rhet enixe ab se culpam, Liv.: principio at-
:

amores eloquar Plaut amores et hae deliciae,


, : que studio amotus puerilis est auimus ünbifc^e ,

quae vocantur, Cic: nutrit amores Cynthia, baä 3fieigungen abgelegt, Plaut.: metum, Ter. bellum,
— B) iuäbef.: a)
:

fiiebeöfeuer, Prop.: incidere arboribus amores, Liv. lebl.


Cbij.: «) etraaä in ber
jeine Siebe , baä ©eftänbni^ , raie fe^r man liebt, Siebe 2C. weg« ob. bei ®eite loffen, aud bem Spiele
Prop. - perfonif., Amor, ber fifebe^gott, Slmor, ©u« Ittffen amolior et amoveo nomen meum, Liv. u.
, :

piho/'EQujg, Virg,, Ov. u. 2f. - im ^lur. üitht^cU amoto quaeramus seria ludo, <2paf; bei ©eite!
in, aimotetten, Ov. Hör. u. 21. 2) meton.: a)
,
— Hör. — /5) etroaä alä nac^t^eilig einroirfenb ftrn
ber geliebte ©egenftanb, ber ßtebitno, amor et deli- Valien,comitas adsit, assentatio procul amovea-
ciae generis humani (o. Xituä), Suet. u Eutr u. : tur, Cic - sensum doloris mei a sententia dicen-
fo {von bemf.) amor generis humani, Pacat pa- da amovebo, nic^t einroirfen taffen auf baä Urt^eit,
neg,, ob. amor orbis, Auson.: u. be[. im ^(ur. a- , Cic libidinem autem, odium, invidiam cupidita-
:

mores et diliciae tuae, Cic. - in ^ejug auf ®e- tesque amovere, Cic: metus est nonnumquam
irf)(ecf)t§liebe, bie Siebe = ber, bie ©citebte, Plaut, u. amovendus nonnumquam adhibendus
...
Quint.
Ov. —
b) poet ber ßfebe rr^eugenbe ©egenftanb,
, — b) eine ^erf. üon einem Soften ic entfernen, Sa-
,

quaeritur et nascentis equi de fronte revolsus et turnium quaestorem a sua frumentaria procura-
matri praereptus amor. jeneä ber 3)Zutter entraffte tione,Cic. de har. resp. 20,43 (bagegen SaU. Cat.
Siebeögeraärf)^, Virg. Aen. 4 516 (og(. hippoma- , 23, 1 je^t senatu moverunt, u. Val. Max. 2, 7, 5
nes). — II) übtr. , baä lebljafte,
bie fitebc ^QU = ,h. i. je^t senatu movit).
(eibenfc^aftlidje «eclantjen nac^ ettü.,bas ®tlüH, bie aiui»£linu8,a, um {afAniXivog), öom JBBeinflotf c,
Jöeftlft, fiufl, berSSJunf*, am. consulatus, Cic- co- Caecil. com. fr. 138.
gnitionis, Cic, raofür poet. amor cognoscere b. ainyeliti§, tidis, f. {afxmXiTig), eine 2trt ®rb=
Virg.: u. (poet.) mit Genit. Gerundii, am. haben- pec^ , baä mit Del angemad)t bie SBeinftöde gegen
di, Hör - aiÄ* ämör gemeffen bei Plaut, merc 3, bie ^nfecten fd)ü^te u. officineK eine erraeicf;enbe
,

4,3 (590). Virg ecl 10, t>9; Aen. 11,323; 12, 688. u. jert^eilenbe ^raft ^atte, PI. 35, 16 (56), 194.
ainöräbiinduH, a, um (amor), Itebefüd^tig , tte* auipeludesmös, i, m. {afxneXöiSia^og ha^ ,

Befiec^, I.aber. b. Gell. 11, 15, 1. '^^hiwhan'n) tm 33infen!raut, mit bem man in ©i=
,

Amurgu§ u. -iis, i,
f. (Afxoqyog), eine ber fpo= cilien bie SOßeinftöcJe anbanb, PI. 17, 23 (35), 209.
rabifd^en ^nfeln beg 2frc^ipe(aguö, je^t Morgo, PL ampelöH leuce, 2(cc. ampelon leucen, f. {ä/u-
4,12 (23), 70-, unter ben ^aifern 33erbannungäort, TifXog XevxTj), bie aud^ archezostis u. rein lat. vi-
Tac. ann. 4, 13 u. 30. tis alba gen. Sounrübe, ©tcötrübe {Bryonia alba,
amörifer, fera ferum (amor u. fero) Siebe
, , L ), PI. 23, 1 (16), 21; t)Ql vitis (alba).
Venant. Fort. 6, 2, 13.
btfitfienb, Amp^lüHia, ae, /. {AjuneXovaicc, bie dlcbcn-
äraörificuH, a, um (amor u. facio), fitebe etre^^ reid^e), baä rceftüc^e SSorgebirge mit g(eirf)namiger
genb, Apul. herb. 123. ©tabt in 2Jiauretanien i. Cap Espartel, PI. 5, ,

Amötio, onis, f. (amoveo) "Oa^ SBeöfd^affcn, bie ,


(1), 2. Mel. 1, 5, 1.
emfetnunft, doloris, Cic. de fin. 1, 11, 37 u. 2, 3, amphemerinon genus febrium (c(iu<fT]ju€Qi-
9. ordinis, ©tanbeöerniebrigung, ©egrabation,
- vol nvQnot), tögltd^e (b. i. jeben Xag eintretenbe,
Gaj. dig. 47, 10, 43. nic^t raec^fetnbe) gteber, PI. 28, 16 {m), 228.
&-mö%'öo,movi, motum, ere, t)on irgenbiüo weg» Amphiäräiis, i, m. (AfjUfiaQaog) §elb , , (2e=
ob. fortbewegen, tt)eg= ob. fortfc^rtffen, hei (Seitt fcbaf= ^er u. 2;raumbeuter ax\.^ bem ©efc^tec^te ber 3Jie:=
fen, entfernen, entjtcben (@gf^. admovere), I) eig.: lampobiben jur 2(rgoö, ©o^n beä Dicteö (ob. Stpoffo)
A) im SlUg.: a) lebt. Dbjj.: neque in amovendo ne- u. ber ^tjpermneftra @emaf;( ber Cfripf^ijle, ^ater
,

que exportando frumento Cic. sacra avecta


in , : beä 2llcmäon , 2tmpl^i(o(^uä u. 3( ber Crun;bice u. ,

in tinitimas urbes amovimus ab hostium oculis, 2)emonaffa, gegen feinen Sßiüen Xfjeitnefjmer an bem
Liv.: am quotidianum victum ab alqo, Nep ne- : ,3uge ber 'ä)Khi\x gegen %{]<ii)^n, oor feinem 33erfoI=
fandos ignesprocul de]ubris,Liv scripta etima- : ger ^o(^c(gmenuä fliefjenb auf ^m^' ^efef^l mit ,

gines ex bibiiothecis, Suet. Porcia lex virgas ab : ben Sioffen u. bem ©treitmagen oon ber (Srbe oer^
omnium civium Rom. corpore amovit, Cic: locus fc^tungen unb unfterbüd^ gemad^t (ogl. Hygin. fab.
a conspectu amotus, Liv.: u. poet. öon ber 3^^^^ 73), Cic de
div. 1, 40, 88. Ov. ex Pont. 3, 1, 52 u.
quaecumque vetustate amovet aetas, baä maä bie bef. Stat. Theb. 7, 690 s^^^/.— 2)aü.: a) Amphili-
3eit al(mäl)li(^ raegnimmt, Lucr. 1, 225. b) ^erf. — : räides, ae, m. ber 2Inipbtara{be (männl. 3ia^fom=
alqm loco, Plaut alqm aliquo ex urbe, Plaut.: mc be§ 2Imp^iarauö) = 2Ucmäon, Ov. fast. 2, 43.

:

alqm ex istis locis, Cic. alqm ab altaribus Liv : , : b) Ampliiäi'äeuH, a, um (lliKfiaüäfiog), am«
exercitum Rom. ab urbe circumsessa Liv. te- , : pbiaraffcb, beö aimpbtarauö, quadrigae (©treitn)a=
stem hanc a se, Ter.: u. b(. am. custodem, Prop.: gen), Prop. 2, 35, 29.
custodes (X^eaterraadje) Tac: amoto patre,in ,
ainphibölc, Adv (amphibolus) = «^ur/^//So7w«-,
2lbn)efenf)eit beö SSaterä, Tac. - baf). reß., se amo- uwetbeutig, Acronadllor. carm. 2,25,20efi. Hauth.
vere = fortma^en, =f^ieben, fic^ entfernen, Ter.,
fic^ ('ipau(t) araphibolice, ro. ogl).,

Liv. u. 2t. —
B) inäbef. a) (eup^em. = furari) : ampliibolia, ae, f. (cc^u(fißoXüc), bie gwefbcit-
einen ©egenftanb njegncbmen, mitflcben-IalTen, hti tfgf ctt, ber JDoitpelfinn, rcin tat. ambiguitas, Cornif.
@elte fcliaffen, entwenben, boves per dolum amotae, rhet., Cic u. 2(.
Hör.: amotä et pyxide veneni Suet. b) (eu= ,
— HmphiMlicej Adv (amphibolia) ,
uweibeuttit,

p^em. = relegare) eine ^erfon oom ^ofe auf eine Porphyr ad Hör sat. 2, 1, 48 ed. Hauth. u. cd.

!5nfel entfernen = oerweifcn, uerbannen, Cretam, Tac: Pauhj (ogl. amphibole).


in insulam, Tac. —
II) übtr. A) im 2(Ug. etroaä : ,
«mpliibftlösfi«, ae. /'.(*fJ("y//SoAoj'/'«), bieSwfi
llnangenei)meä ©törenbeä, ^fia^t^eiligeä 2c. weg.
,
bfutigfftt, Cassiod de dial. p. 532 (b) ed. Garet :

fdjflfffn, befcittgen, entfernen, abwrnben, abwär;^fn a , ^piur.b. Acronadllor. art poet. 449. Isid 1,33,13
foribus maximam molestiam, Plaut.: suspicionem amphibÖluN, a, um {(tf.i(f(ßoXog) l) bopprit ,

ab adolescente, socordiam ex pectore, benel^men, umgeworfen, tunica. Sulp. Sev. dial. 2, L II) —
299 amphibrachys ampbitapa ;oo

ilbtr., bcDpclilnnirt, iiouu'ii ,Mart. Cap. 5. §. 4G2: feine (Altern mitten burd) ^a^i "^-eucr beö3(etna trug
amphibolou est. au... an, Serv.Virg. Aeii. 4, 178; VaL Max. 5, 4. ext. 4. C'laud. idyll. 7 , 1 sqq. u.

Ulli. Porphyr, llor. ad cann. 1, 6,7. bao ,"vactum (oljne ^Jiamen ber Jünglinge) Sen. ben.
««plilbrÄchy«, Ükc. -yn. ni. (autfißfja/vg. 3. 37. 2.SiL 14, 197.
vovn u. Wunen lurO, ülo /. / öev JDietrif = ber iWre- Amphlö u. Amphiön, önis, ^cc. önem u. (bei
fuH
^-^ (O'Hlil? aniphiniacnis -^-) Quiut. \^ 4, . , 2)id;t.) öna, m. (Au(f((iiv), (3oI)n beo ^"\uppiter u.
.^^j! u. 10.'). Dioni. 4i.) V. - ^a)] amphibr^vid b. ber iJlntiope, bes tfjebanifd^en ^ipcteuo Xodjter, dou
Ihoui. 47.) 1*. ber a)iutter in ber öefangenfd)aft beim i^ycus mit
Amphicf yone«. um, 5Icc. as, »». {]-fu(fixTv- feinem ^luiüingobruber ä^tljus geboren u. auäge=
nifg) , Die SlmpbiclDcnrn , Der »^mobictooncnbunb, fe^t , Don einem iHinbert)irten gefunben u. ersogen,
I) Der apoUiniicli Denunrifd^c 311 -^elplji u bei Den bilbete fid),üom 93iercur (ob. 2ipoI(o) mit einer :^9ra
2:i;ormopi)len, eine iUn-binbuntj von jtDÖIf (urfvr. befd)enft, sum 'JJieifter im öefang u. :y9rafpiel auä
nieift tbciüuifciien) '^ölferfc^aften 3U religiöjen unb (Virg. ecl. 2, 24), iDäf)renb ber Vorüber, ganj »et*
(3orc]e für t)a^ belpi)ifcit)e $ei=
politifcljen 3iU''rfen fc^ieben Don (E^aratter (Hör. ep. 1, 18, 41), ^irt u.
ligtt)um, Uebenuad^unii bcr bortic^en 3^ä^e u. 33e= ^äger mürbe. 2(ntiope, in^rcifd^en in il^rer ^aft »on
ratt)ung ber piemeinfainen Stn^elegenl^eiten) , bie ber 3)irce an^j (riferfuct)t gemi^^anbelt bnd)t mit ,

jebes ^ai)v, urfpr. einmal in 2intl}eln bei ben %i)iv- öülfe ^uppiters i^re gefi'etn u. entflief^t gu if;ren
mopylen ipäter j^ineimal im Jrül^Iing ju 2)elp[;i,
, , Söhnen. 2)iefe erfennen bie 93lutter (nacf; einigem
im £terbft \u :}tnt()elu, jufnmmentraten, »ertreten äßeigern uon Seiten bes 3^tl;u5, f. Prop. 3, 13,
burc^ 3(bgeorbnete (u. jjuar fo, ha^ mand^er eiu= 29. Hyg. fab. 8) an, gießen gegen i^ebä, tobten ben
H'lne 3taat mel)rere 'Vertreter u. Stimmen, aber Spcus u. laffen bie 2)irce an einen Stier gebunben
auc^ mel)rere Staaten ^ufammen nur (rinen ä>er= ju 2:obe fc^leifen (f. bie <pauptft. Prop. 3, 13, 11
treter u. (iine Stimme t)atten), Cic. de iuv. 2, 23, sqq.). Sie reiben fiierauf bie i^errfc^aft »on 2:^eben
()9. Quiut. 5, 10, 111. II) ber apoUinifc^e auf 2)e= — an fic^ u. befefiigen bie Stabt 2:t)eben mit einer
los, eine '^erbinbung ber'^emofiner ber c^clabifd^en ^urg, mobei bie g-elfen bes Git^äron ben 3aubec=
u. benadjbarten ^nfeln beren öaupt^roecf 58e|d;ü= , tönen bes 3(mpI)ion folgen u fic^ oon felbft gu einer
^ung bes belifc^en £>ei(igtf)umö u. Drbnung gemein^ 9}Zauer ^ufammcnfügen" (Her. carm 3, 11, 1 sqq.\
famer Slngelegen^eiten mar, tDa^rfd;. (nac^ öermann, art. poet. 394) : ^a\). AmpMonis arces, bie tl^eba=
gried). Staatsaltert^ümer §. 11, 10) gemeint b.Tac. nifc^en, Ov. met. 15, 427. - 2Impr;ion ^eiratf^ete bie
änn. 4. 14. - 5}g(. ^ittmann, Ueber ben ^nnb ber 9liobe, bes S^antalus ^oc^ter, bie i^m mef)rere Söl^ne
2(mpl)icti)onen. "Serl. 1812. u. ^li)cf)ter gebar, meldte,"i^a fid) 9Nobe biefer i^rer

amphicyrtÖs ön {auq ly.voTog) nad& 6etben , , ?vruc^tbarfeit gegen Seto 3U fe^r überf)ob, burd) 2(pot=
iSctten gcfrümmt, luua. Jul. Firm. math. 4. praef. los u. Sianas ^]>ftile getöbtet mürben. 2(u^ @ram
p. 85, 6 ed. Basü. (gried;. bei Macr. somn. Scip. über ben 33erluft feiner ^inber entleibte fic^ 2lm=
1, 6. 55 sq.). pl^ion mitbem eigenen edimert, Ov. met. 6, 270;
amp}iidnne8,ae, 7'/i.ein G'betftein ^nbten^,aud^ ügt. übf). Hyg. fab. 7 sqq - 9^iobe rcurbe ouf bem
chrysocolla gen. mit magnetifcfjer ^raft fetbft ge=
, einfamen g-elfen bes Sipi;to5 in einen Stein »er*
qen'GJoib, üieü. ein fStao^nttlite, PI. 37, 10 (54), manbelt u. füf)lte felbft als Stein nod^ bas Seib, ba§
147. u. PL üb. 1. ind. ad IIb. 37 , 54. p. 63, 27 if)r bie ©ijtter jugefügt, Ov. met 6, 155 sqq. og(. ;

cd. Jan. Hyg. fab. 7 sqq. - Pacuviauus Amphio, Stmpl^ion


amphidoxiis, a, um (ducf i^o^og) ,
^ttjctbcuttg, in ber nad) i§m benannten Sragöbie beö ^acuoiuö,
boppclfinnici , seuteutiae . Isid. 2, 21, 26: contro- Cic. de div. 2, 64, 133. - 5>ai). Amphioniue, a,
versia,Aur. Augustin. de rhet. 20 ed. Halm. um, ampbionifcö, ht^ SlniD^ion, lyra, Prop.: pecten,
Amiihilöchi
, örum, m. (Aucf ü.o/oi) ein in , SiL: ars, 9]?ufi!, Sidon. - u. poet. = ti^ebanifc^, pa-
9lcarnanien (am .Cftenbe bes ambracifc^en 9}Jeer= laestra, Claud.: canes, Sen. poet.
bujens) fefibafter epirotifcfjer jßolfsftamm Liv. 32, , AmphipÖli8 , 9(cc. im, f. (Autplrrolig) ^ eine
34, 4 38, ;u. 5 sqq. - beren X^anb Amphilöchia, (urfpr. atf)enifd^e ^^ftanj^) Stabt in 93iacebonien,
ae, f. (Au(filo/ici). 5tmpbtlcc6ia, Cic. Pis. 40. 96. »on jmei 3(rmen bes Str^mon für, cor beffen 5[ltün=
Liv. 38, 3, 4 u. 7, 1. - foiuie bereu öauptort Ar- bung umfloffen ["bai). ber 3^ame), unter t)tn S'iömem
«^U8 Amphilöchium ob Amphilöchicum, i, fyrei' u. .^auptftabt bes erften (öftl.) 9}lacebonien,
n. (koyog t6 'Au(^i).o/iy.6v) nod^ je^t Phüohia, . j. 9iuinen b. Neohhoi^io, tür!. YeinkkiTf, Nep. Cim.

Liv. 38, 10, 1. PL 4, l'(2), 5. 2, 2. Liv. 40, 24 3. - Sat). : 1) AmphipÖlUe§,


,

Ampliilöchus, i, m. (.Au(filoxo?),T) ©ol^n be§ ae, m. (AucfiTToXiTrjg), ein 2Imp5tpoütancr, Varr.


2imp!)iarauö ber als ©eher einen "Xempel ju Cro=
, r. r. 1, 1, 8. —2) Amphipölitänus, a, um, anu=
pus in iittica ^atte, Liv. 45,27, 10, u. gemein= pbipolitanifd^, ju 5tmi)5tpclis,arx, Justin. 14, Qextr.
fc^aftl. mit 3}iopfuö griec^. Stäbte (mie 9)JaUu5 u. amphiproKfyl^s« i, w. {duofiTTQoarvlog), tixi
a.) an ber Seefüfte üon (iitirien grünbete, Civ. de Sempel, ber in ber 3]orber= ü. öinterfronte »ier,
div. 1, 40, 88. —
11) ein gried). SdjriftfteUer über an ben Seiten feine Säulen i)ai ^ai^n in ber SSor= ,

^ianbrairt^fc^afl, Varr. r. r. 1, 1, 8. CoL 1, 1. 8. berffonte mit i^eroortretenben Gdmanbpfeitern (2(it=


PL 18, 16 (43), 144. ten) u. einer 2;i;ür perfe^en, Yitr. 3, 2, 1 (3, 1, 10).
amphimacruH m. (aaqtua-^oog üorn unb , i, , amphisbaena, ae, /'.(« u r^ tcr/?«n'«) ,eine Sd^Ian=
i;inten taug), t^ ber 33^etrif, ber S^ersfuB -^- (aud^ genart, bef in Sib^en, roeldie oor== u. rüdn)ärtö!ric=
Creticus gen. @gf^. amphibracliys ^-^) Quiut.
: . c^en !ann, ber bie Sitten ba^er einen boppelten Äopf
i', 4, 81. Diom. 475 P.
-^aff. ampliimeresC^Ku- gaben, PL 8. 23 (35). 85. Solin. 27. §. 29. Lucan.
c/'fwfoTiV), Diom. 475 P. 9, 719.
amphimallum, i, n. (c(U(fiucü./.o%'), ein tocUt^ Amphissa, ae, f. ('AfKfiaaa), alte §auptftabt
rcr, an betbcn Seiten ftaarigcr ob.^ottigct 3eug, Yarr. ber Socri Cjotä in '^^ods, beim \. Salona, Liv. 37,
LL. 5, 35. §. 167. PL 8. 48 (73), 193 (roo ^an am- 5, 4. Lucan. 3, 172, burd^ 2(uguftuö ^-reiftabt (im-
pLimallia ^at). SchoL Juven 3. 283. munis),PL 4, 3 (4), 8.
Amphinömus, i, m. (Aucftvouog), eilt ^üng^ ampbitanes, f. ampbidanes.
ling au^ ßatana ber mit feinem^ '33ruber Anapus
, amphttäpa, ae, f. {dju(f,LT<inT]g) , ein ouf Beiben
301 amphithalamus amplius 302
leiten jottf^er ^c»jpic§ (®gf^. psila), hei aB Sett- Hör. u. 2l.:meton. (poet.) für „2ßein'\ Hör. u.
becfe, Lucil. u. Yarr. h. Non. 540, 26 sqq. ülp. Mart. - jum 2rufben)al)ren beg §onigg, Cic. u. Hör.;
dig. 34, 2, 24. beg Oelg, olearia, Cato beg gefc^molgenen 3)letair§,
:
^
amphithalamus ) i , m. (ttju(fL&ciXc(fzog), ein Nep.-3um2lufbeioa^ren einegSeic^namg alg ©arg
3tmmet Dor bcm ©d^fafgcmad^ (thalamus) ein 9Jor= , (bat), in ber 2)iitte aufgefc^nitten u. nad^
©inlegung
,^tmmer, Vitr. 6, 7 (10), 2. beg Seic^namg mieber gufammengefügt) Prop.
4, ,

amphithe&träli§, e (amphitheatrum), jum tarn» 5, 75. - auc^ alg gro^eg Uringefäfi mit einem me^r
oSitl^eater ßc^örifl, omjj^tt^eatraltfd^, spectaculum, triditerförmtgen ^alfe in ©adgä^d^en u. 2)urd^-
PL: magistri, Mart. gangen gum (SJebrauc^ für bie 33orübergel;enben auf*
amphitheätricus , a, um (amphitheatrum), geftellt, C. Titius bei Macr. sat. 2, 12
(3, 16). §. 15.
ampöit^eatrtfdö, Stmp^itöcater^, Charta, eine gerin= - amphorae sparteae, mit jroei öanbl;aben t)er-
tjere ©orte Rapier, urfpr. in ob. bei bem Slnip^i^ fel)ene Äörbe üon ^friemgrag, jum 2Iufben)a^ren
l^eater gu Slleganbria bereitet PI. spectaculum, , : ber Sßeintrauben, Cato r. r. 11, 2. II) übtr., alg —
:Symm. «ma^: 1) für g-lüffigfeiten (auc§ quadrantal gen.) =
amphithSätrum i, n. (cc/ncftd-^arQOT) , 'oa^
, 2 urnae ob. 8 conrjü ob. 48 sextarn, alfo (nad&
2lmp^tt5eater, ein ring^umlaufenber ©d;aup(a| ber Seder'g @allug 3. ©. 220) = 28^/5 bregbner ^an^
3fÖmer, anfangt au^ §0(5, fpäter aug ©tein mit nen, u. 5 amphorae = 2 (Simer ob. 1 O^m, Cic. u.
großer ^rad)t erbaut in einem fanften Dual in ber , 2(. - amphora Capitolina, bie auf bem (£apitolium
9}iitte ein freier ooater 3iaum (arena) gu X^ier^ n. alg Slormalma^ aufg^ftellte geaic^te 2lmp^ora, Ca-
^ed^terfämpf en ringg um benfetben eine maffiüe
; pitol.Maximin. 4.-2) gur ^eftimmung ber ©rö^c
^auer mit ©eraölben {caveae, für bie rcilben 2;^iere) eineg ©d)iffeg,n)ie unfer Sonne, fofern bie amphora
l^inter fid^ auf biefer 9Jiauer baö podmm u. über
; im 2ltlg. 80 röm. ^funbe toiegen foüte (l;ier meift
biefem um ben ganzen 5taum ftufenraeife fid; er§e== ©enit. ^lur. amphorum, f. Charis. 41 u. 77 P.),
benbe ©i^e für bie ^ufc^auer in brei big mer <Biod^ naves onerariae, quarum minor nulla erat duum
n)er!en, u. ganj oben eine offene ©alterie: ha§> gange milium amphorum, Lentul.in Cic. ep.: navis plus
offene ©ebäube gum ©d^u^e gegen ©onne u- Stegen quam trecentarum amphorarum, Liv.
mit Xüd^ern (vela) überfpannt. S)a§ non 35e§pafian ampharälis, e (amphora) ta^ 5Dltt# etnec am- ,

(72 n. 6^.) begonnene, burd^ Xituö nac^ fünf ^a[;== phora faffcnb, vas, PI. 37, 2 (10), 27.
ren DoKenbete, je^t „ßotoffeum'' genannte, ju 9iom amphörärius, a, um (amphora), auf Slmpfto-
fa^te auf feinen ©i^en 87,000 ^u^(S)auev u. nod^ , ren (Än'tge) gefüat, 'öBgejogen, vinum, Procul. dig.
weitere 20,000 auf feiner offenen (Sallerie (f. Äe== 33, 6, 16. §. 2.
p§alibe§' Steife, m
2. @. 59 u. 166 f.), PI. 19, 1 amphorula, ae, f. {Deminut. t). amphora),
(6), 24. Tac. ann. 4, 62. Suet. Vesp. 9 u. Tit. 7 sq. eine f leine amphora, aurea, Isid. 19, 31, 12.
Amphitrite, es, f. (AuifiTQiTr\) , eine S^lereibe Amphry8o8, i, m, (A/ucpQvaos) ein fleiner ,

ob. Dceanibe, ©ema^lin Sieptunö, ©öttin beö 9)iee=^ ^iiftenflufi 2!^effalieng , raeld^er fid^ in ttcn pagafäi-
reg (bef. beä SJlittetmeeres) Hyg. astr. 2, 17. Col. , fd^en aKeerbufen ergießt, an bem (nad^ bem SDiptl^ug)
poet. 10, 201. Serv. Yirg. Aen. 6, 74. Arnob. 3, ^ilpollo bie gerben beg .^önigg ^Ibmetug neun^al^re
26 (n)0 ^tur.). - poet. appellat. für 9»ccr (Ocean) lang meibete, pastor ab Amphryso 2lpollo, Virg. ,

üb^.,CatuU. 64,11 u. 21.; f.


^ac^ ju Ov.met.1,14. georg. 3, 2: alg ^-lu^gott b. Ov. met. 1, 580. -
Amphitryön u. alttat. Amphitruo, onis, m. 2)at).: a) Amphry(4iäcu§ , a, um, omp^r^fiöctft^,
(A/Li(fiTQvm') ©ol^n beg Sticäug, iiönigg üon %x-
,
am 2lmp5rijfu§, gramen
Stat. silv. 1, 4, 108.
,
b) —
r^ng, @n!el be§ ^erfeug, (3ema^ ber ^tlcmene, mit Amphrysius, a, um, amp^r^fif*» - Amphrysia
ber er megen ©rmorbung i^reg SSaterg ©(ectrgon
,
(Amphrisia) saxa, poet. n. 33orgebirge „'3ep^9rium"
vertrieben, nad^ %l)ebä ftof}, rco fie oon x't)m ben im ßanbe ber aug il^effalienftamm'enbeni3ocri(Spi=
^p^ideg u. üom ^uppiter hen ^ercuteg gebar, Hyg. jep^prii, Ov. met. 15, 703 ed.' Merkel. 310. - poet.
fab. 29. Ov. met.6, 112 (tno bie ^orm -yon).Serv. = apollinifc^, fibpllinifc^, vates, Virg.: fata, Auson.
Virg. Aen. 8, 103 (wo bie g-orm -yo). Plaut. Amph. ample, Adv. m. Compar. u. Snperl. (amplus),
prol. 98 u 100; 1, 1, 41 u. a. (roo überall g-orm I) retc^lt* , Bcbeutenb, nutrire valetudi-
anfcfinftd^,

-uo): Amphitryonis progenies, ü. ^ercules, Cic. narios, Cels.: amplissime dare agrum, Cic. II) —
fr. bei Lact.20.-S)at). Amphifr^öniädes,
1, 15, gro^ortiö, ijräcfttig, fltön^enb, öerrUcö exornare tri- ,

ae, 771. (Au<fiTQV(i)Vi(xSr]g)^ ber 2tmpl6{ttöontabc clinium, Cic. amplissime efferri , Cic. - u. in ber
:

(Starfjfomme beö 2lmpl^itrt)o), b i. §erculeg, Catull. 3tebe, elate et ample loqui, mit ©r^aben^eit u.
68, 112. Petr. 123 v. 206. u. 21. aßürbe fi(^ augfprerfjen, Cic: sublate ampleque di-
amphöraf ae, f. (ccfjcfoosvg, gfgj. au^ dfiq:>i- centes, ergaben u. prächtig (©gf^ attenuate pres-
xpoQsig X). afzif>i-(f£oco), I) ein gro^eg cplinberför- seque die), Cic. -^ngbef.:
migeg, meift aus^^^on com Siöpfer (Hör. art. poet. amplias , Adv. compar. , I) (bef. in ber Unv^

21.Cael. Aur.chron. 3, 2, 23), boc^ aucf) an^ ©lag ganggfpr.) t)om grij^e^en Umfang einer §anbtung,
(bal^. vitrea, Petr. 34, 6), fogar einmal au^ bem faft gleid^ m.aqis ob. plus,
umfnffcnber, b. i. mtftt,
:Ont)E (PI. 36, 7, 12. §. 59) »erfertigteg öefä^ mit fllänjenbct, fldtfer, valere, Plaut.: accusare, Plaut.:
jpi| julaufenbem untern Q^nhc um eg in bie @rbe invitare, bringenber, Ter.: amplius aequo lamen-
ob. in bie Sörf)er beg abacus
,

(f. b. no. III) ftecfen ju tari, Lucr. —


II) übtr. üon räumlidjcn a^erljält^
,

^eit u.
tonnen oben mit einem engen öalfe u.
, jmei öen^ niffen auf Umfang u. 2aigbel)nung in ber
lein §um ^tragen, mit einem ^ort (cortex ob. suber) 3at)l, weit , mcljr (alfo üon e^tenfiocr örofee, loie
magis von intcnfiüer, plus üon qualitatioer), a) ah^
»erfc^loffen u. biefer mit ^ec^ ob. ©ypg oerfiegelt
(cortexastrictuspice, amphorae diligenter gypsa- fol.',oon 3eit ob. Sauer einer ^anblung inber^eit,
tae) bie aimpöora, ber Äru^, gen). §um 2lufben)al^=
,
et) übl) ,
weiter, tänaer, ferner, meftr, urcre ne pos-
ren beg 2ßeing, nad^bem er in ben dolus gel^brig ab= sitcalor ampl. aridus artus, Lucr. non hictabor :

gego^ren l^atte (Procul. dig. 33, 6, 15; bann be- tecum ampl., Cic: proelio ampl. non hicessit,
jeic^net mit ben ßonfuln, unter meieren fie gelagert Caes. - mit ^fiegationen, nee jam ampl. ullac ap-
toarcn, notae an ben gläfernen auf pütacia tes-
: ,
parent terrae, Virg.- ba^ alg geric^tl^.f. amplius
serae »gl. Drelli juHor. carm. 3, 21, 1), oft b. Cato,
;
pronunciare, b. \). mit ber »om i8orfibcnben au3^
303 amplecto aTnj)lexor 304
ge[prodE)cnen Jormcl AMPLIUS,
onf mtitetti ob. inöbef. ,
^mb. freunblid^ ob. liebenb umarmen, Äo^
9pdUT bao ben mei-
Cfnburtf)cil in einer nllen ob. mif. Ov. U.91. (bei Cic.de rep. 6, 14, 14 ob. somn.

, ,

ftcH 3iiditern nod) nic^t I)inlänfllirf) flaren '&a(i)<i Scip. 3, 5 je^t complexus). ß) roie mit 2trmen.
(bie besbalb Non Liquet (auf ben ©timnitäfeld^en ob. :pänben umfd»Hnflen,umfd>(ie0en,nn:ßeben U. bgl.,.
N. \i.\ erfldrt fiatten) auf einen beliebic^en fpätern compedes amplectuntur crura, Plaut.: arboris stir-
Termin luntai^en, etjua luie unfer: «uf rotitfren 5Pf< pom (t). e. ©erlange), Lucr. tellurem alis (oon b. :

ttKi« frffnncn, ("ic. Brut. 22, 86 u. ö. bal). übtr., : ^Jiarf)t) umfüllen, Virg.: ansas circum aeantho,
,

ampl. delibcrandura censeo, Ter. Phorm. 2, 4, 17 einfaffen, Virg.: hostium aeiem, umjingeln, um=^
(457). —
ß) bei Käufen, 3q'[)^W"9<'" "• ^9^ amplius ringen, Liv. - u. i^ocal. loeum exedrä et portici- ,

non peti, bie (£aute(: baS fpätrr Fdn wfttftct 5ln^ bus, PI. ep. locum munimento, Liv. - t). ^euer,
:

{^ru4 flfniodfet tticrbrn bürfc , (Mcad fam. 13, 28, 2; erflreifen, ignis proxima quaeque et deinceps con-
Rose. com. 12, 25 u. a. — u. fo ) amplius non tinua amplexus totis sc passim dissipavit castris,
agi, bie ßnutel: baf fpdtrr frfii «Procrß nirbt onflf-
;
Liv. —
II) übtr.: A) im 2n(g., etroaö mie mit 2lr==
fönflfit ttjerbc, Ulp. dig. 9, 2, 27. t^. 14 u. f. b) — men umfaffen mit ^gänben feftl^alten, b i. etroa^
ob.
oon beftimmten ^^'\i^ u. bnnn ilbl^. 3^^^9i^ö|en, ergreifen, annel^men, willfcmmen • , gut beiden benu= ,

weiter, mrbr, ncc^ weiter, noc6 mcbr, nls 2C. ; über, ^en, ampl. perverse prima viai, gleicf) anfänglich
bem ^Q^li^ort bnlb nacl^=, balb t)or(^efe|t u. con= üer!el)rt bie ©traf;e nel)mcn,b.t. bie Elemente falf4
ftruirt: «) alo 5Ippofition ju bem burrf) bie fonftige f äffen, Lucr.: alqm tamquam obsidem consulatus
Gonftruction erforbertid)en Gafuö, xnii Nom.,Acc., mei, Cic: libenter talem animum, Cic: vietoriam
Abi. Genit. (nur nirf)t -Da^. ogl. 3"^"P^ §• ^85), pro sua, Liv.: occasiones obligandi me avidissi-
,

ampl. sunt sex menses, Cic: triennium ampl.,


,

me PI. ep.
,

B) inöbef.: 1) ^mi. mit Siebe umfof=
Cic. ampl. centura cives Romani, Cic. - septin-
: fen , Heben ^ot^^alien in« -fierj fAUefen , mit il^m
, ,

gentos jam ampl. annos, Cic: noctem non ampl. järtitdft alqm amore, alqm amicissi-
ob. fd&ön tbun,
iinam, Virg. - solem ampl. duodeviginti partibus me, Cic: bal^. hoese amplectitur uno,barauftl^ut
majorem esse quam lunam Cic. - non ampl. pe- , er ftd^ etmaö ju ©ute, Hör. ?at. 1,2, 53. 2)etn)a§ —
dum DC, Caes.: non ampl. duum milium inter- mit Siebe umfaffen etro. mit 2?ocIiebc feftbatten, b.
vallo, Sali. —
ß) mit gw-aw, rejiciundi ampl. quam i. etro. bod^bolten, auf etroas mcl
,

ob. großen SBertb


trium judicum potestas, Cic: non ampl. quam legen, öiel bauen, ftd& einer ©ad^eanncbmcn, ein), on»
terna milia aeris, Nep. —
bafür y) mit abfiängi- crfennen, tanto amore suas possessiones, Cic: rem
gem All.^ triennio ampl., Cic: non ampl. quinis publieam, Cic: artem, Cic: jus eivile vehemen-
aut senis milibuspassuum interesse, Caes. aud^ — tissime, Cic: nobilitutem et dignitates hominum,
6) abfol. (faft = plures), binas aut ampl. domos Cic —
3) mit bem ©eifte umfaffen u. feflbolten,
(jrcet ober meljr) continuare. Sali.: tres et ampl. burd&benfen, erwögen, si judex non omnia ample-
felices, Hör. —
u. () = saepius, roie mc^r = öfter, etetur consilio, Cic: cogitationem toto pectore,
ampl., quam semel, agi potest, JCt. abfot. ter, : Cic. —
4) etn)a§ umfaffen, mit unter etrcaö aufneb*

,

nee ampl., Suet. c) Don jebem 3uraacf)ö, ber alä men, --Begreifen, mit in ztvod^ einfcblic^en, quod idem
^ortfe^ung einer ^^etl^eüonöegenftänben ob.^anb= (honestum) interdum virtutis nomine amplecti-
Zungen einen vetteren Umfang berfelben l^erbeifü^rt mur, Cic. qui (Caesar) ceterorum supplieiorum
:

{— praeterea, insuper), mebr, nod^ meür = weiter, omnes acerbitates amplectitur {sc. sententiäsuä)^
«6etbief, böju nod&, fonfl tiod^, ferner, quid est, quod Cic. - bal^. übtr. ron S)tngen, umfaffen = in fid^ fof=
jam ampl. exspectes? Cic: quid vis ob. quid vul- fen, Begreifen, cntBcIten, illae (tabulae) perpetuae
tis ampl.? Cic: quid quaeris ampl.'? Cic: et alia existimationis fidem et religionem amplectuntur,
ampl., Sali: ampl. nemo,Curt. -bol^. bie (^-ormeln: Cic. quum (grammatiee) prope omnium maxi-
marum artium scientiam amplexa sit, Quint. —
:

ff) non dico amplius u. nihil dico (ob. dicam) am-

plius, td& fof^e nt*t§ weiter, td& fdöweiftc lieSer, rcenu 5) in ber 2)arftel(ung umfaffen, b. t. a) augfübren,
man feine 23ieinung gurütfl^ält, namentlid^ um nid^t aBBanbeln, Befprcd^cn, argumentum pluribus ver-
gu beIeibigen,Plaut.u.Cic — /?) hoc ob (bei©pät.) bis, Cic: omnes res per scripturam, Cic.t non ego
eo amplius, ncd^ weiter, oufierbem, itfierbieß, nod^ ta' euncta meis ampleeti versibus opto gmar ni^t ,

Bu Äomif. Cic. u. 21.: eo ampl., Suet. u. JCt.: u. mit meinem ©efang ya umfaffen,
2lIIeö begehr' id;

, ,

his ampl. Quint. - bal^. t. t. ber im (£enat 8tim=


. Virg. b) gufammenfoffcn , fummarifdb BeBanbeln,
menben, bie il^ren beitritt ju einer anbern9}Jeinung omnes oratores,quiubique sunt aut fuerunt, Cic:
mit einem Seifa^ begleiten motten, mie Servilio as- omnia communiter, Liv. omnia genera breviter, :

sentior; et hoc ampl. censeo, u. iiberbie^ bin id^ PL ep. - a$;5f- 2(ctiüe ^orm amplecto, üorctaff., f.
nod^ ber Weinunq, ==ift bas nod^ meine 5IReinung ,
Diom. 379 P. 797 P. - bat). Imperat^
; ügl. Prise.
Cic Phil. 13, 21, 50; cgi. Sen. de vit. beat. 3, 2; ampleetitote, Plaut, rud. 3, 5, 36 (8l6).-u.Parf.
nat. quaest. 3, 15, 2. —
}') nihil ob. nee amplius Perf. Pass. b. Plaut, mil. 2, 6, 27 (507). Petron.
quam, weiter ob. fcnfl aU :c.; nur, Cic u. 21.:
tili^tS b. Prise. 791 P. Pall. poet. de insit. 48. -u.parag.
u.fo elfipt., nihil amplius quam ob. nee quidquam Infinit, amplectier, Lucil. fr. ine 73 (b. Prise
amplius (agit), quam etc., Suet. rf) ellipt ni- — , 791 P.). Lucr. 5, 728 (730).
hil amplius, weiter ob.niebr ob. fonfl nidbtS, nur bn«, amplexHbundu§, a, um (amplexor) ft* ber ,

nid^t mebr, Ter. u. Cic. - ebenfo si nihil amplius Umarmung BingeBenb, Jul. Val. rer. gest. Alex. M^
{sc. efficiam), Ov. 2, 32 (2, 20. p. 77 ed. Paris.).
amplecto, f. amplector ai^. aniplexätio, önis, f. (amplexor), bie Umfri^Iin«
amplector, plexus sum, pleeti (am u. pleeto, gung, Isid. 7, 8, 14. - übtr., ba§ Umfaffen mitfiieBe,
7i).€y.a)) I) eig.
, itd& um etroas ob. ^mb. f!cc&ten,
,
Cassiod. var. 8, 26.
fd&iinflen; bal^. A) mit ben 2(rmen ob. §ä«ben et= amplexio, önis, f. (amplector), bie Umfä^Iftt»
tras ob. ^mb. umfdölingen, umfofTen umfangen, um= , gung, »erfd^lingung. Mar. Victor. 2541 P.
genua, Plaut.:
fof t ob. unifd^lHngen balten, a) übf).: amplexo, f. amplexor ^t^.
aram, Tac: saxa manibus, mit ben |). f offen, Liv.r amplexor, ätus sum, äri {Intens. t)on ample-
u. fo dextram, Virg.: non possunt amplexae adire, ctor) , I) umfrfilingen, umfaffen, a) übl^. : aram,
einanber anfaffenb, Staub in ^anb, Yitr. — b) Plaut.: puerorum corpora, Justin. — b) insbef.,
305 amplexus ampliusculiis 306
^mb. lieBenb umfaffen, umarmen, ^omi!., Cic. u. 21. 3)arfte(Iung ben 58ortrog felbft beben, traft* unb
— II) übtr.: 1) mit fiffte umfoffcn, ut dixi, Appius
,

fc^wungreic^j mad^en, ^^auSfübren, orationem, Cic u^


totum me amplexatur, ti^ut gang särtlid^ %^o,cn Quint.
mid^, erbrücft micf) faft mit feinen 3ärtlic^!eiten, amplificuH, a, um (amplus u. facio), großartig,,
Cic. ad Qu. fr. 2, 12, 3 mihi blanditur).
(ogi. §. 1. berrlic^, ingenium, Fronto de eloquent, p. 236 ed.^
— 2) etrva^ mit »orltebe fefiöalten, als ein n)ün= Rom. (18:^3).
fd^cneroert^eö @ut ergreifen, 5oc66arten, auf etroaö amplio ävi
, ätum äre (amplus) größer an
, ,
,

öiet Saiten » grof en 2Bert6 legen , etiü. onerfcnnen,


, Umfang machen , »ergrößern, erweitern, au«bebnen,
voluptatem, Cic: aequabilitatem juris, Cic: otium, oermebren I) eig. : a) an räuml. Umfang plagam
, :

Cic: fortunae munera, PL: species (i. e. fJt«?) scalpello, Cels.: temphim, Suet. — b) an numer.
mirifice , aufierorbentli^ l^oc^^alten , firf) ^an^^^ unb ©röfee, an Stär!e »ergrößern, »ermebren, erbeben,
gar in fie rertiefen, Cic. - aiäT a) Sictioe formen: numerum, PI. pan.: rem (ba§ 5^ermögen) Hör.:
Conj. Imperf. amplexaret, Petr. 68, 8: Fnt. am- vires, PI. —
II) übtr., intenfio: a) üb^. inse-
,

plexabo, Plaut. Poen. 5, 4, 60: Lnperat. amplexa, quenti praeturä ampliato honore, Auct. b. Hisp.:
Att. 70., u. amplexato, Cic Chi. 44, 124 (ogl. senatus majestatem numero ampliavit, Flor. —
Madvig Opusc. 2. p. 241): Inßnit. amplexare, b) insbef . : «) burrf) 't^cn Slusbrucf beben , bcroorbe=
Claud Quadrig. b. Prise. 797 P. - u. im ^^ajfio., ben, »erberrlidben, Hannibalis bellicis laudibus am-
Conj. Praes. amplexetur Lucil. fr. ine 75 (6. , pliatur virtus Scipionis, Quint.: ampl. nomen,
Prise 791 P.): Partie. Perf. amplexam, Petr. b. Mart. —
ß) al&gerid^tl. 1. 1., oom ^^orf^^enbe^, \ia^
Prise. 791 P. —
b) ^arag. Inßnit. amplexarier, (gnburt^eil, ben riestert. Spruc^ in einer £a(t)e, bie
Plaut. Amph. 1, 2, 3 (465); truc. 5, 33 (897). alkn ober meiften 9itrf)tern noc^ nic^t flar ift
l^tn
AmplexüH, üs, ni. (amplector) ba§ Umfcöltn« , (baf)er fie non hquet
erflärten), mit ber formet
gen, UmfafTen, I) mit ben Slrmen a) bas freunb= , AMPLIUS (f.
b. unter ample) auf einen beliebigen
fd^aftUc^e, (iebenbe = bieUmarmung, Virg., Yell. u. anbern Termin tjcrfcbieben, vertagen (loa^ in Giner
21. - "üa^. meton., n)ie unfer Umarmung (eupl^cmift.) (S^ad^e mef)rma(ö gefcbefjen tonnte: bagegen com-
= Seifd&raf, Ov. u. 21. —
b) ha^ feinbli^e, beim perendinare, ben Spruct) in bereits flarer (Sacf)e
klingen , Ov. met. 9, 52. —
II) jebe§ Umfd&tingen, auf ben ,, brüten ^iag" a(5 jroeiten Termin, oer=
,

UmfofTen, terrarum amplexu, Lucr. u. Liv. ser- : fd^teben, egi. cRuperti ju Tac. dial. 88, 1), causam,
pentis, Cic Cic: causa septies ampliata, Val. Max.: homi-
anplintio, önis, f. (amplio) I) bie ©rweite. nem nefarium, beffen 8acf)e, Cic.

,

rung, SJergrcf erung, Tert. bapt. 13. II) a(ä t. t., ampllter, Adr. (amplus), retd^Ii^, berrltcb,
bie aJerfd&ieBung, »ertagung beö rirf)terL ©prud^ö in glön^enb, Plaut, u. Gell.
einer ben Sfiid^tern noc^ nic^t flaren (Sad^e (f. amplio amplltüdo, dinis, f. (amplus), bie ßigenfc^aft
no. II, b, /5), Sen. contr. 1, 3, 9. bes amplus. I) eig.,bieburd^ il^ren Umfang (u.*5ö§e)
amplificntio, önis, f. (amplifico) bie ©rnjei« , im>ionirenbe ©rößc, SSßeitc, ber große, onfebnlidje
terung, 2?crgröicrung, 58erme6rung, I) eig., pecuni- Umfang, bie ainfebnlidbfeit, simulacrum modicä
ae, rei familiaris, Cic. —
II) übtr. : a) bie inten- amplitudine, Cic: ampl. membrorum, Yarr. r. r.:
fioe »crgröf erung, »ermejrung, honoris et gloriae, corporis, !örperlicf)er Umfang, 3BoI)lbe(eibt^eit, PL
Cic. —
b) aß rl^et. t. t., bie »ergröf embe , ben @e= ep. u. Suet.; urbis, Cic u. Liv.: foliorum, PI. —
genftanb jum SSortfieil ober 9?ad)t§eit BeroorSeBcnbe II) übtr.: ]) bie gteic^f. umfangreiche ©röße einer
a^arfleaung, bie auf ©rregung üon Seibenfd^aften <2ad^e, amplitudines quaedam bonorum excita-
Bered^nete an 5ünc unb Schwung rcidöe SluSfübrung, bantur, geroiffe (Srraeiterungen ber ©üter rourben
bie aiuöfd&müdPung (ogi. Cic. de or. 3, 26 sq. §. 104 angeregt, Cic: tamquam id vocabulum (arcna)
5^.), oft ht\ Cic. u. Quint. indigeat numeri amplitudine (rrmeiterung burrf) ,

amplificätör, öris, m. (amplifico), ber ©rtoei= ben ^turat, Gell. —


2) bie burc^ äußere sinfebnii*.
terer, »ergrößerer, SWe^rer, I) eig.: municipii, Orelli feit imponirenbe ©röße, ©roßartigfeit, -pobeit, ber
inscr. 1025: urbis Romae, Gruter inscr. 282, 3. imponirenbe ©lanj, bie -g^errlicbFeit, nominis, Cic :

— II) übtr. rerum, Cic. Tusc. 5, 4, 10: dignita-


: rerum gestarum, Xep.: triumphi, Vell. animi, :

tis, Cic. ad fam. 10, 12, 5. ©eiftesgröBe, Cic: u. ^lur. amplitudines virtu-
amplificätrix, Icis, f.
(amplificator), bie ®r* tum. Gell. —
3) bie auö ber öeltung bei 3lnbern
weiterin, SJergröferin, Pacat. paneg. Theod. 8. unb burd^ bie äuBere i)oi)c (Stellung ijeroorgcfjenbe
amplifice, Adv. (amplilicus) ,
^errlid^, Catull. bas bebe Slnfebcn , bie ongcfebene^
aSBürbe, -gißbeit,
64, 265. bebeutenbc ©tcQung im (^taaU (allgemeiner alö di-
amplifico, ävi, ätum, äre (amplus u. facio), gnitas, auctoritas, baf). oft mit biefen oerb ) ma- ,

größer •, njeiter mad&en, erweitern, au^bcSnen, »er« jestas est ampl. ac dignitas civitatis. Cic: judices,
gröfern, I) eig.: a) an räumt. Umfang: urbem, ci- in quibus summa auctoritas est atque ampl., Cic.:
vitatem, Cic. — b) an ^a^. ©tärfe »ergrögem, maxima cum gratia et gloria ad summam ampli-
»ermeljren, »erftörFen, divitias, Cic: fortunam, bie tudinem pervenire, Cic — 4) alö r(}et. t. t., bie

Umftänbe oerbeffern, Cic: sonum, Cic: numerum %Me unb SBürbe, ber erbabene ®*wung, bie ffrba-

senatus, Val. Max. — II) übtr.: a) üb^., intenfio benbett ©roßartigfeit beö Sluöbrucfö ob. isortragö,
,

öergröfern, »ermc^ren »erftörfen, erhöben, beben Cic. de mv.


2, 16, 51 ogl. Gell. 7, 14, 2: dactyli.
:

amplitudo Piatonis =
,

136. - ^nsbef.
(@gf^. minuere), dolorem, voluptatem, Cic: au- Quint. 9, 4, ,

ctoritAtem, Cic u. Caes.: gloriam, Cic: pauci TiXaTvrrjg rijg iQurjve^ag, reiche, f)errlid)e ^ütte
honore et gloriä amplificati, Cic. b) atö rr)et. — beö 2tu5brudfö, Cic. or. 1. §. 5 (PI. ep. 1, 10, 5
t. t., einen (^egenftanb ju feinem 25ortl^eiI ob. 9krf)= mel)r roörtl. Platonica latitudo).
t()eil ftärfer bcrüorbeben , in ein bcflcre« 2icbt fe^en, ampliiiH, f.
ample.
ampliuNcüle, Adr. (ampliusculus), etwa« auf'
xjergröfftn, beben (@gf^. attenuare; ügl. Cic de
or. 3, 26 .s'^. §. 104 sq ), alqd dicendo ampl. atque Sidon. ep. 8. 16: illud scrmo-
fübrltcber, scribere,
oraare, Cic: ampl. rem ornando, Cic: alqd ampl. cinari. (1. Mam. de stat. anim. 3, 16. p. 188.
et augere (©gf^. infirmare atque frangere), Cic.: ampliuMcüIuH, a, um (ampliusj, jtenilt* bebeu-
oraare patriam et ampl. PI. ep. ba^. c) bie ,
— tenb ob. anfebnlicb, Apul. de mag. 75.
307 iimplo aniputo 308
amplo, fire (amplus), ömct) hcn :?Ui'öbni(f beben, i^mbe ber c^aucifrfien 93ölfer bie 6^eru§!er gegen
causam huniilem dictis, Pacuv. 330.
vfrberrlidjen, bie :Mömer unterftü^enb, Tac ann. 2, 8 u. a.
nnipluH, a, um, -1^(/. ni. Compur. \\. Superl., amptrfio (amtrtio), üre (nac^ Paul. Diac. 9, 11
umfanflrrtdj, weit, flerduniifl, anfebnlidb, pro« ((^ifljtj. [z'/i r. audruareji). ccvctönauur), in \)Z\\ fatiarifd^en

cxiguus, ])arvus), 1) ciiv a) bem äufn'rn Umfnnn^, : ^Heligionofeiern tamenb büpfcn, Lucil. sat. 9, 23 (bei
t)cm inncrn 'Hauinc nad;, cai)ra, Varr.: curia, do- Fest. 273. 1) ; ugl. Dbfr. ::)JiüUer ju Fest. p. 401 (a)
iiuis, C'ic. cubiculum amplum, amplissimura, PL
: u. gu Paul. Diac. 9, 11.
i'p. corpore amplo et robusto, Suet.: amplissimi
: aiapulla, ae, /'. (Demin. v. amphora), I) ein
corporis (canis), Col. b) oiel umfaffcnb aw j^a\)i, — folbenförmigeö Wefäf; mit engem Jgalfe unb jroei
93ien(ic, ,v>öl;c, i^niuio, 3>-'itt'iuier 2C., luic uii)cv arof, .S^enfeln, uon (>ila5, %i)on, and) uon^fber, jur ^uf==
anfebiilicb, reicblicb, brbeutenb, au<j(^ebebnt, Quöflebrcl- bemaljrung Don ^'lüffigteiten, bef. t). Salbe, ©d^min-
ift II. bi^l., pecunia amplissima, Cic: amplior ex- fe, Del, eine fleine Slafd^e (ügl. Apul. flor. 1. no.
crcitus. ISuet.: numerus amplior. Sali.: amplissi- 9.). Plaut, u. 2t.: vitrea, PI. u. Mart.: olearia,
Dia dies horarum quindecim, ber läuc|fte Sag PI. Apul.: bef. (wie ).T^xvf^og) ein Salben=ob.Sd^min!=

,

- 9Uid; im Compnr. ventr. amplius tubfti). (nirf)t fläfd)d;en, =büd)öd)cn, Cic. de fin. 4, 12, 29. II)
3U ucnycdjfclu mit bem Adr. amplius. lu. ]'
), nicbr, poet. übtr. (als Ueberfe^ung Don ).rjyvO-og) , 9lebe-
©rögereö,non daturus sum amplius, Cic: impone- fdjwulfl, «Prunfroortc, 23ombafl, projicit ampuUas,
bat amplius. quam lerre possent, Cic. u. mit folg.
: Hör. art. poet. 97; vgl. bie 2tuslgg. ju Hör. ep.
Genit., noc^ mebt, r.escio an amplius negotii mihi 1, 3, 14.
contrahatur, Cic. si amplius obsidum dare velit, : ampulläc^u§, a, um (ampulla), I) ffafcibfnfor*
Caes. II) iibertr.— a) ü6f). intenftu, bem Umfang : nitg, folt^enförnifg, pira a coUo ampullacea, PI. 15,
und), groß, bcbeutcnb, occasio. Cic: amplior po- 15 (16), 55. — II) oon einer (lebernen) Sftafc^e ber-
tentia PI. amplissimi eflectus, PI. - ob. ber in=
, : rfibrenb,corium, Col. 8, 2, 15.
Tiern Mraft nad^, tiarF, nm^lij;, Bcftig, amplior mor- ampullag^ium, ii, r». bie ^ölütl^e bes @ranat=
bus Ter. pro viribus amplis ifjrer ©emaltfraft
, : , apfelbaumee mit ifirer kleinen, einer ^lafd)e mit en=
gemä^, Lucr. ampla spes, Sali.: irae ampliores,
: gern öalfe (ampulla) ä^nlid^en nod; ntc|t auöge= ,

Ter. hominum clamor tubarum sonus


: am- . . . mac^fenen f>-rud)t, gried). xiirivog oöng, Cael. Aur.

,

plior quam editur resonare solet Justin. b) , chron. 4, 3, 52 5, 2, 44 (n)0 hie Slu^gg. falfd^ am-
:

Qccg bem äuBern C3(an3e ober bem innern @e^alt bulacium ^aben).
narf; ,
großartig, gtänjenb, berrli^ ,
glönjooll, cbrcn» ampullärius, ii, m. (ampulla), ber Wfafdbenma»

t»oU,praemia, Cic res gestae, Cic. funus, trium- -.


: cficr, Plaut, rud. 3, 4, 51 (756). Orelli
Sfafcfiner,
piius, Nep.: amplissima verba, Cic: u. fo amplum inscr. 4143 ob. Gruter inscr. 643, 10.
est, ,,e6 ift et)re^üo^'^ amplum Tuscis ratus. für ampullor, äri (ampulla no. II), als Ueberfe^ung
bie ^Tuefer 'aaxxn eine ©^re ftnbenb, Liv. quia tibi : DOn /-r]y.vd^i'Co), fcbttJÜlfitg =, bombttftifdb (mit 23ombofl)
amplum et gloriosum esse censes, Liv. c) groß — rcben, ftdb fpreijen, tragica ampullatur in.arte, Hör.
ber ©eltung bei 2(nbern u. ber äußern fjo^en ®te(= ep. 1, 3, 14.
lung narf; 5odb, bod^gcücllt bocbgcefttt, angcfeben,
, , ampalltila, ae. f. (ampulla), ein Sftdfd&dbcn, vi-
üu^ge^cicbnct, liomo virtute cognitä et spectatä trea, Sulp. Sev. dial. 3, 3 in.
tide amplissimus, Cic. amplae et honestae fami- : ampütätio, önis, f. (amputo), ha^ Stbfdbneiben,
liae, Cic: amplissimo geuere natus, Caes.: am- sarmentorum (©gf^. immissio) , Cic de sen. 15,
plissimi cives, Caes. - neutr. compar. fuöftn., ego 53: capitis, ha^ Qnii)a\x)(>it\\, Hopfen, Ulp. dig. 48,
(ero) aedilis, hoc est paulo amplius quam priva- 19, 28 p-.: digitorum, Serbftnerftümmelung ber^.,
tus, Cic: ampliora humano fastigio, für ben (Gipfel Cod. Theod. 7, 13, 4 u. 10. - u. meton., ha^ (a(§
inenfd^ lieber öo^eit ju ^o^e S^renbejeigungen, Suet. unnü^) obgcf^nittenc 9Tet§ felbft, PI. 12, 25 (54),
- u. amphssimus alö %\Ui für f)o^e Staatöiüürben 118. - übtr., amputatio vocis (raie (fcuvrjg anoy.o-
(Gonfuln (Senatoren 3)ecemt)irn 2C., ^rieftercoKe-
, , TTTi) ber »erruft ber ©ttmnte, Cael. Aur. acut. 2,
,

gien), etroa crtaucbt, collegium decemvirale, Cic: 10, 69; chron. 3. 2, 16 u. 23. Isid. 4, 7, 14 (als (gr-
honor, ha^:) donfutat, Cic: ordo. ber eenatoren= flärung Don raucedo).
ftanb , PI. ep. : aber amplissimorum ordinum ^'iri ampfttfttöriu§, a, um (amputo) jum Slbfc^neiben ,

delecti, aus bem (Staube ob. Diange ber Senatoren, bicntic^, Theod. Prise de diaet. 10.
9tttter u. Sribwni ärarii, Cic: ampUssimi sacer- ampütätrix, icis, f. (amputo), bie SSefd&nciberfn,
dotii collegium, Cic. bilbl. , vitiorum, Ambros. de lob. et D. 4, 3, 2
Ampsäga,ae,/'. {I4u\p6.ya), ^-(u^ an ber^renje suh lin.
ron 9^umtbien u. DDlauretania ßäfarienfis, j Wad- ain-päto, ävi, ätum, äre. burd^ ringsum ge*
el-Kibbir ob. beffen rceftl. 2lrm Wad-el-Rummel. machte Sd)nitte unnü^e ob. fc^äblic^e S^^eile an ei=
PI. 5, 2 (1). 21. Solin. 26, 1. Mart. Cap. 6. §. 668 nem ÄiJrper wegüu^cn, wegfdineiben, I) eig.: 1) al§
sq. - auc^ Ampsäcus, i. m. gen., Mel. 1, 6, 1. 1. 1. ber Sanbn)irtf)frf}. : a) trotfenes öolj ob. unnü|c
Ampsancti lacus) feiten Amp«4anctu8{sc. . 2tu5n)üd)fe,2(efte u. bgl. tueg^ju^en, weg', obfcftneibcit,
(Ams.), i, m. ein burc^ feine mep^ttifc^en 2hiGbün= Fa^jpen (ögf§. immittere. ftefjen u. rcad^fen laffen),
ftungen berüd^tigter fteiner See im öirpinifdjen, falce ramos inutiles, Hör. proximas viti radices, :

Kxc^t weit Don Aeculanum (j. Fricenti), neben bem Quint.: cacumen (ulmi) PL: circumcidat (be= ,

ftd) ein §einglf)um ber ©öttin Mephitis mit einer fd^neibe [bas ©anje]), amputet (fd^neibe ah, iaTji-pt
§ö^(e befanb, au§ meldjer erftidenbe kämpfe qiior= [unnü^e ober fd^äblid&e %f)txie beö ^aumeö]), Cic:
len {\)ai). bei 3)ic^tern ©ingang ber Untermelt) j. ,
u. im feilbe non solum ramos amputare miseria-
,

Lago d
Ansante ober Mufiti, Cic. de div. 1. 36, rum, sed omnes radicum fibras evellere, Cic.
79. PI. 2. 93 (95), 208. Claud. rapt. Pros. 2. 350: Tusc. 3, 6, 13. —
b) prägn. einen Saum »on fei* ,

Amsancti valles, Virg. Aen. 7, 565: ba^. fprüc^ro. nen unnü^en 3n?^igen ob. tieften befreien, tl^n be»
Don feinen uh^in ©erüd^en, duplicis Amsancti pe- fd&nciben, auSpu^en, fd&neibeln, vitem ferro Cic de

,

stis, Sidon. ep. 3, 13. sen. 15, 52. 2) einen Hi)rpertl^eit öbfd^neiben, ab»
AmpsiTarii (Ams.), örum, m. eine germantfc^e bauen, oblofen, a) übl^.: membra, Curt. ex ipso :

58i?l!erf(^aft §u beiben Seiten ber SZieberems, im vertice capillos, PI. ep.: alci manus, Sen.: caput,
309 Ampycides Amycüs 310
Tac. : aurem alcjs Tac. - u. bei^enb aBtöfen ab' püntm^ (ogl. Sentl. gu Ter. Hec. 1, 2, 88), Gell.
öeff en , caudam testes, PI. ,
,

bec 2)ie= —
3) alä 1. 1.
,

u. Macr. : numerus non est, ut sit ad amussim,


bic. , !ran!e ©liebma^en amputtten, toegfd^neibcn b. ^. eä ift nur eine runbe 3al;l, Varr.: u.
,
fo ab»,
rt&fr^eit, aBlöfen, a) eig. : in corpore quidquid est au^ bl. amussim,
f. Paul. Diac. p. 6, 9.
pestiferum Cic. Phil. 8, 5, 15 (im ^ilbe): sca- ämii88itätu8, a, um (amussis), na* bem fifneal
biem, Col. humeros, ossa, Seil, poet.: poet. ü6tr.,
: eittf^ertd^tct , tctjclred^t, t>oütommtn, indoles, Plaut,
Don ber Äälte, fractos asper rigor amputat artus, mil. 3, 1, 38 (632).
Sil. 3, 553. —
b) prägn.: exoletos, »erftümmeln, ämussium, ii, n. (amussis), eine Wögecec^te,
entmannen, Sen. exe. contr. 10, 4. §. 9. II) — fttattijolirte ©c^cite gur 2lnlegung einer 3lrt von
itbtr. Ü5erf(üfftge X^eile, gteid; 2lugn)üc^fen , lüeg^
, äßinbrofe, um bie Sßeltgegenben barnad; gu beftim-
fd^neibenb 'iiak ©ange Bcfd&ncibcn, befc^tönfen, öer= mm u. fic^ gu orientiren, Vitr. 1, 6, 6 sqq.
sententiarum circum-
türjen, »erminbetn, a) übl^. : Amyclae, arum, (Afxvxlca)
I) ©tobt in
f. ,

cidere et amputare multitudiuem, Cic.: longa col- Saconien unioeit ^^erapnä ©i^ beg 5i:i)nbaru§,
loquia, Sen. poet.: legionum numerum, Tac. — ,

20 ©tabien füböftl. t)on ©parta, §eimatl) ber 3)io§=


,

b) in bei* ^^etor., infracta et amputata loqui, ab= euren ber ^elena u. ©h^tämneftra ntit einem ^tu
, ,

f^ebrod^en u. »erftümmeU (b. i. o|ne i^armonifd^en ligt^um u. ©olo^ beg 2lpoEo 9lmr)cläuö, bei loelc^em
,3ufammenr;ang) fpredjen, Cic. or. 51, 170. jäl;rlid^ bie ^t)acintl;ien (Hyacinthia) gefeiert mur^
Ampycides, f.
Ampycus. ben, Liv. 34, 28, 12. Ov. met. 8, 314: virides, Stat.
Ampycus, m. {'k/uTivxog), I) ©ofjn beä ^0==
i, Theb. 9, 769. SSgl. unten no. II. II) alte {nad) —
petuö, ein ©änger unb ^riefter ber (Eereg, auf ber ber (Sage ad^äif^-laconifc^e ^flan3=)©tabt in Sa=
.spod^jeit beö ^erfeug üom^ettahtä getöbtet, Ov. met. tium ^roifc^en ßajeta u. ^erracina an bem von ii)r
5, 110. — ©o(;n be§ ^eliaä, Sinter
II) ein Sapiti^e, benannten »erfumpften sinus Amyclanus (f unten),
,

beg berül^mten ©et^erö SJiopfuö, Hyg. fab. 14 n. Don 'ti^n ^emoi^nern luegen giftiger ©d;langen t)er=
128. - 2)at). Ampycides, ae, m. ber Slmpöcibc laffen ,nad) PI 3, 5 (9), 59 u. 8, 29 (13), 104 (roo
{^aä)tomme beg 2tmpi;cuö), b. i. 9)iopfwg, Ov. met. man je^t nac^ Solin. 2 §. 32 Amunclas lieft; ügl.
8, 316 u. ö. unten Amyclanus a. ß.) Fuudanae Am., bie fun= :

Ampyx, pyca, m. {'^finv^), I) ein


pycis, 2jCcc. banifc^e ^^lur öon 9Im., Mart. 13, 115 (vgl. Fundi) :
©enojje be§ $|ineuö auf ber ^od^^eit beä $erfeu§ ,
Am. tacitae, 'Da^ fd^raeigfame 9t. (nad; einer an^
»on biefem burd^ 'aa^ SDlebufen^aupt üerfteinert, Ov. bem Sluöleguug übtr. »on Amyclae no. I., loelrfieö,
inet. 5, 184. —
II) ein Sapit^e ber auf beg ^iri= , meil man bort im Unmutl) über falfd^e @erüd)te üon
tfjouö ^äd^jeit "itm (Eentauren Dicluä (Oecluö) er^ bem Stnrüden eineä ^-einbeö burrf) ein ©efe§ oer=
legte, Ov. met. 12, 450. bot ferner »on 't)in g^einben ju fpred^en Don 't^^n ,

AmsSg^a, Amsancti, f. Ampsaga, Ampsancti. Sorem überrumpelt raurbe), Virg. Aen. 10, 564 (f.
am-segetes, um, m., „bereu ©runbftüde an ben ©eroiuö gur ©t.); »gl. mihi necesse est loqui,
SBeg fto^en^^ Paul. Diac. p. 21, 6. nam scio Amyclas tacendo periisse, Lucil. fr. ine.
AmsiTarii, f. Ampsivarii. 71 {hti Serv. Virg. Aen. 10, 564) quas evertere :

amtruo, f.
amptruo. silentia, Amyclae, Sil. 8, 528, u. fo Pervig. Ven.
amula, ae, f. 'na^ öetfen (aB ©efä^), Vulg. 1 90: u. fprüd^m., Amyclis ipsis taciturnior ero, Si-
(3) regg. 7, 40 u. 45. don. ep. 8, 6; vgl. taciturne, Amyclas qui silen-
ämületum, i, n. (arab. hamalet = ein Sfnpng^ do viceris, Auson. de profess. 15, 6. - S)aü.: a)
fei),ein 2lmulet, ^an^man (gried^. (pvXccxrrjQiov, f. Amyclaeus, a, um, gu 9lmt;clä (in Saconicn) ge=
i'haris. p. 105, Q ed. Keil.), ein fr)mpatr}etifd^eg prig, rtm^clätfcö, fratres, bie S)io§curen, Virg.: ma-
3d^u|mittel rciber ÄrantT;eit u. Qauhtxti, geip. aB ter, Seba, Stat. olores, wni '^n^TfiHix alä (5d;n)an
:

am §alä getragen {Tregta/u/ua) PI. 28,


i.'inl^ängfe( , gur Seba fam, Stat. pluma, ©c^roanenfeber, Mart.:
:

4 (7), 38; 29, 4 (19), 66; 30, 15 (47), 138. ^gl. F. ductor, 3l:antl}ippug au§ 9lmt)clä Sil.: Canopus, ,

F. Arpe, de prodigiosis operibus, talismanes et nad^ bes 9Jienelauä (Steuernmnn ßanopuö an^ 3tmt|^
amuleta dictis. Hamburg. 1717, 8. clä fo benannt, Sil.: Corona, in ben Mampffpielen
Ämüliiis, ii, 771. (Bot)n beg ^roca§, ^önig§ üon ber öi;acint^ien errungen (f. oben) Mart. - ba^. ,

2ll6a Songa, ber feinen altern SSruber S^umitor t)on poet."= fijcttanifcö, canis, Virg. ahena, laconifc^er :

ber §errf^aft üerbrängte, beffen <So^n töbtete unb ^urpur, Ov. baff, venenum, Mart. nepos, (£(au=
: :

bie »on beffen ^oc^ter S^^ea Bilma (einer ^eftalin) biu§ 9iero meil bie Glaubier {gcns Claudia) von
,

gezeugten @n!el ^iomuluö u. 9temu§ in ben ^iber ©abinern u. biefe oon Spartanern abftammen foll=
au§fe^en lie^: haf). Am. dirus, Ov. fast. 4, 53; »gl. ten, Sil. — b) Amyclanus, a, um, gu 2lmi;clä (in
Liv. 1, 3 sqq. Satium) gehörig, am^clonlfd^, sinus, ber 9)leerbufen
ämülum, amylum. f.
Don ßajeta, j. „33ai oon ©aeta'^ PI. 14, 6 (8), 61
Amunclae, ärum, f. Amyclae no. II. (ed. Jan. Amynclanus) »gl. oben gu Amyclae ;
f.
ämuFoa, ae, f. {dfxoQyrj, bal^. aud^ amurga ge= 710. II.

fprorf)en, Serv. Virg. georg. 1, 194), bie beim


f.
Ämyclides, ae, m. ber Stmöcltbe (9iad)l"omme
'}luöpreffen ber Oliüen »orfliefenbe raäfferid^te Un= beä 9tmt)cla§, ©rbauerö oon Slmyclii, b. i. beffen
reinig!ett, ber «orfd^uß, Dclf^aum, Scrippt. r. r. u. ©oljn) ögacint^uö, Ov. met. 10, 162.
:il. - 3)at). amurcärius, um, gum Delfc^aum a, ge= ämycticus, a, um (ciuvxTixog) fra^enb, ba^. ,

l;örig, dolia, Delfc^aumfäffer, Cato r. r. 10, 4. tei^cnb, trrttircnb, von 2(r,neimittcln, Tlieod. Prise.
amüsia, ae, f. (u/uovaia), UnPunbc tn ber 2Wu> 2, 5 (gried;. bei Cael. Aur. chron. 2, 6, 93).
ftf, Varr. Non. 171,30.
b. Amycus, i, m. (yJuvxog), I) Sol^n beö 3?cptu=
ämüsös, i, m. (ccuovaog) , bctSDtuftf unfunbig, nuö, Jlönig ber ^öebr^cicr in Siitljynien (Virg. Aen
Vitr. 1, 1, 13. 5,373), ber, alö bie 3lrgonauten an feiner Äüftc
ämussis, 5lcc. im, f. ba§ ßtncal ber ^i^t^^c^^t^"^^ lanbeten, ben tapfcrften berfelbcn auf ben ^-«"1*=
!ampf mit bem (Säftu?^ (feiner (Srfinbung) berauä

(oerfd^. üon regula, Sfiid^tfd^eit, u. von linea, 9lirf)t=


forberte, aber oom ^^oUuj;, ber ben Mampf
annnljm,
fc^nur), Varr. 6. Non. 9, 18. Auson. idyll. 16, 11.
148 sqq. Hyg. lab. 17:
- oft abt). ad amussim, nad^ bem Sincal, wie unfer getöbtet lourbe, Val. Fl. 4,
bal;. Amyci portus, unfern «beraclea in
^^ontuö.
nadft bct ®d6nut, b. i. teflelted^t, tiottfornmcn, Qcnau,
i . ..

311 Amydon an 312


ba rooiben bemfelben abfot. Amythaonius, Col. poet.
it>o 3Imi)cuö

erfcfilac^en
So^n
fet^n foU, PI. 16, u. 0.
10,348.
1
44 (SI»). -•^«'- 1^) fin (Kentaur, bcfS Option,
bcr auf ber ."öoclxicit bc?) "-^Uritfioucj beu iiapitl^en &n, Conj. {n\d)i 0. «V, ijv, aud) nid)t o. «i5 ob.
(Selabou erfrtjlug, bann aber von ber ^anb beä i8e== V. autne, fonbern primitio) aud^ mit ne oerftärft ,

lateö fiel, Ov. inet. 12, 245 sqq. in anne, leitet bao ,,3n)eite" ©lieb eineö biöjuncti^
JlmSdön, Ollis, /'. {ll /uvd ojr) , Ort am 2ljiuö oen Sa^eö ein in melc^em (Siner fein eigene^ un^
,

im maccboui[ct)Cu ''^Päonien, Juven. 3, 09. entfd)iebeneö Urtf)eil ,,jiüeifelnb" ob. ,,fragenb'' fo


&myg^dftlA, ae, /'. I) {((uvyi^dXi,) bie Hantel, auefpric^t, ba^ er uon einem 2(nbern bie (Sntfd^ei=
ber OTanbflfern , amygdala nux PI. amygdalae : bung enoartet ob. erbittet, mie unfer ober, cbec o6,

,

amarao, PI. II) {((uvyih<Xf]) bcr 9Jlanbflbaum, I) in b i


öj u n c t e n '^weijeiiäi^in, nad) allen
Scriptt. r. r. u. PI. - Xav. a) &mygdlil^aN, a, : Sterben, bie ^Jo^if^^ Ungerci^^eit ü. bgt. auöbrü==
um {njuvyifctX^og), oom üJlanbrIbaunir, ramus, Pall. den, mie dubito, dubium ob. incertum est, nescio
de insit. 157. —
b) nmygdftlinuN, a, um {rcjuvy- etc., refert, interest, and) video, scio, doceo, disco
(T«A/)'o?). «uö ob. »on 5Wanbcln, oleum, PI. 15, 7 etc., gmar: 1) bei oollftänbiger S^iöjun^^
u.
(7), 20: nux, Ser. Samm. 403: virgae Vulg. gen. cti on einem mit utrum, utrmnne, and) ne, ob.
: a)
30, 37: pruna, burcf) Cculiren ber ^^flaumenreifer ttbfol. DorangcfteUten ©lieb als ©egenfa^ folgenb,
auf 53knbel[t{imme fleiüonnene, PI. 15. i3 (12), 42. desinite dubitare, utrum ... an, Cic: utrum . .

auiyg^dHlJ^idet«« 3lcc. en {c(uvy^c(Äoti<^i]g, man- an . incertus sum, Ter. ut nescias, utrum


.
.
, : . .

belartijn), eine ©attung ber ^ftangc tithyraallus, an ..., Cic: quid refert, utrum ... an ..., Varr. -
Apul. herb. 108. honestumne factu Sit an turpe, dubitant, Cic:
amyg^daluin, i, n. {auvyöaXov), I) bie ^Wonbcf, refert etiam qui audiant senatus an populus an

,

ber SWonbclfcrn, Ov. u. ©pät. II) ber SWonbcl= judices, Cic. —


hai). b) in jjufammengejogener 3fle=
bttunt, Col. de arb. 25, 1. Gargil. Mart. de arb. be, of)ne ein 25erbum bes 3^0^11^^^ "• ^Q^- S^^d^f- r

pomif. 3. fragenb, ober 'oietttidii, ober oud^, o^ne ^artüel beim


nmygrdftliis, i, /. {auvySaXog) ber 2Wanbcl= , erften ©lieb u. auc^ o§ne ©influ^ aufö 33erbum,
Boum, Pall. 2, 15, 6. Priap. epigr. 51. Cn. Octavius est, an Cn. Cornelius quidam, Cic. :
am5'lo, ävi, ätum, äre (amylum), mit Äraftmeftl non plus duobus an tribus mensibus, Cic. u. —
oermtfd)fn, Apic. U. Cael. Aur. fo c) mie sk-e, mit biefem fogar mec^felnb, roo man,
aiii;^luin u. (altfat ) amiilum, i, n. {äf.ivXov, feiner <Bad)e nid)t gemi^ auc^ nic^t ju entfc^eiben ,

nid)t gema(}Ieu) bas Ätaftntc^r, 2lmfime$l, Cato r.


, roagt, roenigftenä eä für gleid)giltig §ält, ober, quod
r., Gels. u. 2(. sit, an non, nihil analogiam commovet, Varr.
_ _

Amyrnöne, ^od^ter be§ 'i^a^


es, f. (li/uv/ucüvr]), LL.: sive fatali vecordiä, an .. ratus, Tac. .

nauä , ber i^r ^um Sc^n eine


©eliebte bes 9Zeptun , ^äufig 2) elliptifcf), fo ba^ burd^ ben auf ba§
breifad^e ClueKe au§ einem ^-etfen (hü Slrgos) l^er= groeite ©lieb gelegten ^ad)hxnd baö erfte leicht ju ,

rorfprubeln lie^ fons Lernaeus ob. naä) xf)x flu-


, ergänjenbe glei^fam überfe^en u. auögelaffen ift,
,

men Amymonium gen. (Hyg. fab. 109), ob. felbft ob mdi)t; fo junädjft a) in ber S^iebenöart dubito
Amymone (Ov. met. 2, 240, roenn Doib nic§t oiel- an (burrf) alte^erfonen u. Tempora) u. "öu ^or= ,

me^r fagen wiü: „in ber Sßafferänot^ fud^t Söotien mel haud scIo an ob. nescSo an, alä urbaner,
eine Sirce, bie mieber eine GuelTe roerbe, 2(rgoä eine befc^eibener 2(usbrudf ber fubjectinen Ueberjeugung,
Slmpmone, bie neue Quelfen fc^affe'O Prop. 2, 20, , mie unfer: idf U^xotifie, ic^ weif nic^t red&t, o6 ntd^t,
47 u. 21. - OJS- ^^tur. Arnob. 4, 26. b. i. ic^ glaube foll, td& oermutfte, t>a^ :c., ob. mit nod^
Aznymünius, a, um, f. Amymone. gröfierer ^u^ütf^altung dubitem ob. dubitaverim
Xmynclänus, a, um, f. Amyclae a. @. an, haud sciam an, id^ möchte 6ejtt)effeln, wüfie
Amynfäs, ae, m. (LdfxvvTccg). grierf) Wänmx== ni*t, oB nid&t, b. i. tc^ ittöd&te faft c^lanhtn, annehmen,
name, bef. mcl^rerer macebonifrfjen Könige (f. Ju- öcrmut^e«, bof jc. (ogl. Älo^ ju Cic. Tusc. 3, 23,
stin. 7, 2 sqq.) , unter benen befannt ift ,,'kmx)n= 55 u. 4, 22, 50); 'öa^. oft = oieUeic^t, tjermutöU*,
ia^ II.", eo|n bes 3Irribäu§, Später ^^^ilipp'ö oon ttjaörfd^einltdö feoi tto^t, niefne§ Scbünfen^ u. bgl.,
,

3Jiacebonien, @ro^nater aUejanber'g bes ©r., Nep. dubito an hunc primum omnium ponam, Nep. -
de reg. 2, 1. Justin. 7, 4. - ^av. Amyntiädeo, tamenne dubitemus , an ei nos etiam cum peri-
ae, m. ber Slmuntiabc (5fiad^!omme beä 2{mt)ntaä), culo venditemus Cic. - haud scio an satis sit, ,

b. i. ^N^ilippus, Ov. Ib. 297. eum, qui lacesserit, injuriae suae poenitere, Cic. :

amynticus, a, um {auvvTiy.ög) , %vit Sl6tt>e6r vir sapientissimus atque haud scio an omnium
Befiimnit, emplastrum, ^^räferüatiepftafter , Theod. praestantissimus, Cic: id quod haud sciam an
Prise. 2, 26. tu primus ostenderis Cic. extremum illud est, , :

Jlroyntör, m. (^/uvvtmo), ^önig ber 2)0=


öris, quod nescio an tu primum putes, Cic: nescio an
loper , 33ater be§ ^Nf)i5niE Ov. met. ^, b()7 u. a. -
, modum excesserint, Liv. - ai;^ 3Son felbft ergiebt
2^aD. Amyntorideh-, ae, m. ber Stm^ntottbc, b. t. fic^, ba^ bie SSerneinung beö oon dubito an u. haud
©o^n beö 2(mnntor - ^fiöniE, Ov. art. am. 1, 337; scio an ob. nescio an abljängigen ©a^es burd^ no7i
Ib. 201. u. (nad) hm
beiben le^tern) burd^ ne quidem, . .

amystis,tidis, 2Icc. ^lur. tidas, f. (cijuvaTig), nullus, nemo, nihil, numquam, minus etc. auäge^
bas iJccren ctncö 2?rdjer§ ouf Ocincit Sufl/ loenn man brüdt merben mu^, dubitet an turpe non sit, Cic :

o^ne bie Sippen einmal ju jd^Iie^en, fic^ ben "^ün quod haud scio an non possis, Cic: haud scio
in ben 3JJunb gie^t, lüie bie%f)xacm traten, baö an ne opus quidem sit, Cic. meä sententiä haud :

Hör. carm. 1, 30, 14. Sidon. ep.


•^eruntcrgtcf cn , scio an nulla beatior esse possit, Cic haud scio :

post carm. 22. 33gl. Prob.^ 1474 Pl an minus hoc vobis probaturus sim, Cic. - ebenfo
Xmythäön, m. (^fxvd^äojv), ein 5leolibe,
Önis, b) ixbi). bei Sterben beg 3^^^^^^ 3^ic|tn)iffen§ u. f

SSater beä 5)?elampu§ u. Siaö u. ber STeolia Ov. , bgl. moriendum enim certe est, et id incertum.
,

met. 15, 325. Stat. Theb. 3, 453. - ^ao. Amy- an eo ipso die ob nid^t an 2C. , Cic dubium an
,
:

thäöniuH, a, um, antt)t!jQcnffd^, domus, Prop. 2, 3, quaesitä morte, jmeifell^aft ob nid^t, b. i. t)iel(eidf)t
54 Melampus, ber Stmptl^aonier = bes Slm^t^aon
: freimiEigen Xobeä, Tac.
eo^n, Virg. georg. 3, 550. TibuU. 4, 1, 120: 3) o^ne 9iüd^fid^t auf ben bisjunctioen ©inn auc^
aa anaceobalaeosis 314
(ober nie bei Gicero, fel^r i^äufig in nad^aug. ^rofa) anerfannt roa^ren allgemeinen <Sa^ fragenb ]^in=
iib§. jroeifelnb , n?ie num,
öinneigung 06, u. mit [teilt , ob. auc^ einen beftrittenen ^yalt burd^ einen
^ur SSerneinung dubito an idem tibi quod tunc
, , ä^nlid^en unbeftreitbaren (argumentum a minore
mihi, suadeam, PI. ep.: qiüs seit an adjiciant ad 7najus) erroeifen rciH (nic^t feiten oerftärft burc^
hodiemae crastina summae tempora di superi? vero, f. SBunber gu Cic. Plane. 17, 41) ober aUt, ,

Hör.: u. trieberl^olt, 06 ... 06, hunc tu ignoran- ober (ügl. bie Stuälgg. 3U Cic. Cat. 1,1,3), quae
tem an sedeat putas scire, an vivat, an videat, an tandem id ars non habet? earum dico artium,
otiosus Sit Sen. - bef. nescio an im SÄunbe beö
, quae conjecturä continentur et sunt opinabiles.
^njeifetnben me^r ba^ Unraa^ric^einlic^e anbeutenb, An medicina ars non putanda est? Cic. an Scy- .-

td^ toti^ ntd^t 0^, b. \). td^ glaube nic^t rooüt, baf k. ; thes Anacharsis potuit pro nihilo peeuniam du-
»ietteid^t nid^t ; fd^rocrüd^ nescio an tibi gratius , cere ? nostrates philosophi facere non poiuerunt ?
opportuniusque acciderit, Caecin. in Cic. ep.: an Cic: quid enim refert utrum propter oves an pro-
profecturus sim, nescio, Sen. pter aves fruetus capias? Anne dulcior est fru-
II) in bisjunctioen ^-ragcfä^en: 1) bei ctus ex bubulo pecore quam ex apibus ? Varr. .


. .

DOÜftänbiger2)oppeIfrage, gunäc^ft a) bei d) übf) roenn man bie entgegengefe^te 3)teinung


n)ir!lid^er Unentjc^ieben^eit be^ ^-ragenben für tia^ abroeifen, ob. bie eigene als unbeftreitbar barftetten
(Sine ob. ha^ iKnbere, einem mit utrum, utrumne, roiH roo roir gern bie ^-rage mit aber . . . benn cr=^
,

iie ob. ab)ol.üorange[teUten ©o^efolgenb, «jin bi= öffnen, istoe es melior. An quid est olim homini
recter ?5^rage, ober, iitriim ea vestra an nostra cul- salute melius? Plaut.: in dominos quaeri de ser-
pa est V Cic utrum praedicemne an taceamV Ter.:
: vis hiiquum est. Anne quaeritur ? aber roirb henn
Eomamne veniam, an hie maneam an Arpinum 2C.,Cic: an potest quis dubitare, quin? ober aber

,

fugiam? Cic dicam huic, an hoc dicara? Ter.


: lann ^emanb sroeifchx? Cic. e) oft nacf) einer —
ß) in inbirecter ^rage, ober o5, ober, id utrum Ro- anbern^rage, ber manetroas als feine 2>ermutf)ung
mano morelocutus sit an, utStoici dicuut, postea entgegenftellt, ober, ober etxoa, quid dixisti pessu-
videro, Cic. — b) bei üorgefafiter ©utjc^eibung fitr ma? an mentita es? Ter.: sed quid Curio? an
ba^ ßine ha^ 2(nbere, u. groar: «) füröeja^ung
ob. illam orationem non legit? Cic haf). auc^ f) im —
beö erften mit non ob. ne üorangefteüten &lki)C^, befallen ben Sinne, htn man im eigenen 9iamen
non manum abstines, an tibi jam mavis cerebrum u. o^ne 3iüctfid^t auf frembe 9)ieinung burcf) norme
dispergam hie? Ter hoc intellextin' an nondum : anhenicn rcürbe, ober ... ni^t? bennmc^tfnic^t et«
etiam ne hoc quidemV Tac: me certiorem facias, wa, bef. im @gf|. einer oorangegangenen ^J^'Ml^r an,
P. Crassus vivone patre suo mortuus sit ut ego , qui perperam insauire me aiunt ipsi insaniunt ? ,

meminisse videor, anpost? ob nid^t ober, Cic. . . Plaut.: quidnam beneficio provocati facere debe-

.

ß) für Seja^ung beä ^roeiten (^ikhc^ rco 1)am\ , mus? an imitari fertiles agros etc.. Cic.
bie minbere 2Öa^rirf)ein(ic^!eit beä erften burc^ num, ©nblic^ 3) nac^aug. (um übt). b(. Ungeroi^l^eit
aucb ne angebeutet mirb, numHomerum, numHe- auä^ubrücfen) au^ in einfad^er inbirecter
sioQum etc. coegit in suis studiis obmutesce-
. . . g-rag e = num,
obscuro est, an didiceris,
ob, in
re senectus? an in omnibus bis studiorum agita- PI. ep.: tria sine dubio spectanda sunt: an sit,
tio vitae aequalis fuif? Cic.: unum illud nescio, quid sit, quäle sit, Quint.: consuluit, anetc, Curt.
gratulerne tibi, an timeam? Cic. c) an non ob. — äiiH, Adv. («?'«), ie, »oniebem (bei3'ii)in}Örtern
annon, ober nic^t, roie mit äöieberijotung fo auct) ,
biötributiD), Yeget. vet. 3, 2._
mit '2lu§laffung beö SSerbö üom erj'ten ©lieb rco ,
änäbaptiHiuus, i, m/- {(ivccßarrTiauog) bie ,

n)at)re 2)i5junction ob. gar Hinneigung jur )3i\a,--^ aSBtebertauff, Augustiü. enarr. in ps. 38.
i^ung be5 jtoeiten ölieDeö ftattfinbet, u. in birecter »näbäsis, {ai'äßaai;), eine ^flanje,
3(cc. im, f.
^^rage, pater ejus rediit, annon? Ter.: num tabu- «üfcrbcfcöwani, i?annenfraut,rein lüt. equisetum (and)
las habet, annon? Ter. - u. xx\, inbirecter, utrum b. L.), PI. 26, 7 (20), 36; 26, 13 (8:3), 133.
sit an non voltis? Plaut utrum saluber locus : anäbä!4iu»4,ii, m. {(hmßaii'(o),e. Scnbling, Hier,
esset, annon? Yarr. adv. Rutin. 3. 1 ej'ir.

2) elliptifc^, fo ba^ blofe bie (Gegenfrage mit änäbathra, örum, n. {(h'dßaO-nn = Stufen),

an auögefproc^en, öas erfte, fici) leicht aus bem ^y,- er^öiiter Si.5, ya bem Stufen l)inauffü{)ren ein ,

famment)ange ergänjenbe, Ölieb aber auögelafj'en Dorfpringenoer, fanjelartiger emoorü^ für t)in
roirb (nie bei einfacher birecter J^'^tge) , u. jroar: a) üorlefenben 2)ic^ter (in einem 3tubitorium), Juven.
wenn man im ©inne beä 2(nberen alfo mit einer ,
7,46.
2lrt "^toxm fragt, u. ^i^^aib S^erneinung erwartet, änäbolädium, li, n. (amßolcahoi') , ein Um«
obct, obcc oicluic^c, ober roo^t r^ar, ober ction? (n)0 ttjurf um bie Scf)u(tern, eine 2trt Sotoope, Isid. 19,
man im eigenen Sinne mitnw/uob. ne fragen löür^^ 25,7. %L aBincfelmann'ö (3c'](i). ber <Runft S.412.
be), an id jocodixisti ? ober f)aft bu etroa im 5(f)er3 Anab51ioäriuM. ii, m. ein ^Dfcerctbänbltr, ber

gefproc^en? Plaut.: an abiit jam a milite? Ter.: Specertien ju Schiffe etnfüfirt, Fragm jur. Rom.
an etiam id dubium est? Cic.: an putas? Cic: Vatic. §. 137. - ^^on
anne est intus Pamphilus? Ter. -"Da^) an non anaboliofK«. a, um {'h'aßoLyog) jum lieber, ,

(nictit annon) mit beja^enber^^raft (roie roenn man fe^en ^u Scfjiffe cieeiflnet, .beftimmt, species, ^'nport-
im engern Sinne mit noinie fragen rcürbe) quo ,
roaaren, Vopisc Aur. 45. ^. 1.

fretus sim? an non dixi esse hoc futurum? ober nnäbftliiiin, li, n. {d,'nß(()Mo).eu\ci}ivüX(\i)d)i^
^ab' ic^ nic^t gejagt? Ter. an haec ab eo non di- :
2öerf3eug,um ^erauf3U3ie^en,3U Kjcn,Orelli mscr.
euntur? Cic. — bef. b) roenn man ^a^j (Gegent^eil 1^72. . ,

rounfc^t ob üorauäfe^t, u. fic^ rounbern roürbe, roenn änScainpsftrö.4, rötis, f. {c.V((xauH>(n(og),eint


eä bejaht roeröen follte, bo* ntc^t «ar? bennV {X>q.\). ^flame, beren ^öerü^rung oerlorene Siebe jurüct-
auc^ neben ben Sluärufen elw, amdbo, obsecro), an bringen foate, PI. 24, 17(102). 167.
jiiiJtcntnpt5M, on {avaxKurcTio) umgefebrt,
abiit? er ging boc^ nid^t gar? Plaut.-, an scis? Der= ,

fte^ft benn bu eö? Plaut.: an censes, nihil inter Mart Cap 1). §. 958. . , , v

nos couveaire? Cic c) —


man juc äüiberle*^ wmn ÄnicfephMae5i*iH,2lcc.in,/'.(«»'axf7'«^«^'*""9»
«tcapitulation (rem
5ung frember ob. ^^egrünbung eigener 'ilnfif^t einen bie mmmarifdjc SBicberbotunfl,
315 Anaces analecta 316
lat. rorum rcpctitio et congrogatio, rccapitulatio), 1 ed. Keil. Mart. Cap. 5. §. 533 : versus per ana-
Mar. Victüiin. cxpos. in II. rhot. Cic. 2, 48 ed. diplosim connexi, Sidon. ep. 8, 11.
Halm. (p. ll".G, 17 ed.Orell.). Fortunat art.rhet. äiiadiplüm^iiuH, a, um {uvud'iJiXöü)), octbop-
2, 31 cd. U(dm. Mart. Cap. 5. §. 5G4. metrum, Atil. Fortunat. 2695
pelnb, wtcbct^oUnb,
XnJiceM, lim, 7;<.(!^*'«xf<;, alter 'i|.Uur. üoufVv«!), P. (= 2, 16, 1 ed. Gaisf).
^

bicCbwaiter, (24triii^crtcn, iiiciname ber3)ioöcuren, jlnadj^öm^ne, es, /'. («j'«J't'o///j'/j) , bie Stuf-
Cic. de iKit. (leor. 3, 21, 53. taud^cnbc, 23einame ber (\\x^ bem SDieere auffteigen-
J[iijictiArHiN, idis, in. {'./rd/aoaig), ein <3a;t()e ben 3Senu6, ein berüf)mteä (^emälbe beä2(peUeö, PI.
fürftlicöcn (^k'fdjlcdjtö, ber 311 Solonö j^citcn jeiu 35, 10 (36), 87 u. 91.
äjateilanb an^S 'iüifjba^terbe uevUefi, nad; 'Mljcn lam Xn&etiouM, f.
Anaitis.
u. bort burd; feine etnfnd)e iiebeueart feinen nn-^ ,
änäi^aliiM, f. {dvuyaXXig), ®aKkifyt\l^
Sicc. ida,
türlid^en lU'rftanb u. feine naioen 33emci-fungen eine ""^franje, PI. 25, 13 (92), 144.
über bie iljui (^anj neuen t]ried;. Sitten u. (5inric^-= änäg^lypIiäriuH, a, um {dvdyXvtf og) mit n- ,

tunoen cjrofjeo '^Uiffeljen erregte, Cic. Tusc. 5, 32, ^nhtmx «ilrbett Bcfcfeäf ttgt, Schol Juven. 9, 146: übtr. ,

90. PI. 7, 5G (57), 20ii. Sidon. carm. 2, 1G5. Tert. anaglypharii usurarum, bie ^iv.^ auf 3^"^ Q"t^
depall. 5 m. Lact. 3, 25, 18(n)o2(cc. Anacharsim.) l^äufenben SLUic^erer, Ambros. de Tob. 13, 43.
&n&chöreHiM, Cos, f. (dvaxojQTjais) bie 3^- ,
äii&glJ'phuH, a, um {dvdyXvq.og) = anagly-
rüdEgesogen^eit Bon berSBett, bnö ©inficblerieten, ptus (n). f.), Schol. Juven. 14,62. Isid. 20, 4, 8.
Sidon. ep. 7, i). änäglyptäriuH, a, um, mit er^obcnec %xht\i (e>
än&chöreta, ae , 7«. (ccvaß^cüQtjTrjg) , ber ®tn» caelator, Murat. inscr. 981, 9.
fd^öftigt,
ftcbtcr, Eremit, Slnoc^oret, Eccl. änäglypticut«, a,um {dvayXvnTix6g),xi\\i^^ih*
änaclinteriiini ob. änacliterium, li, 7^. (dva- ctbobenct Slrbeit öcfiocfecn, Sidon. ep. 9, 13.
xkivtriQtov), bie gepolfterte 9lü*le^ne am 9iul^ebett, än&g^lyptus, a, um {dvdyXvmog), ^atbecl^obeit
Spart. Hei. Ver. 5. §. 7. georbeitct, trulla argentea, Orell. inscr. 3838. -
^

änaciömeHus* on [uvaxXoojjiivog) , i^uiücFMr« fubfto. anaglypta orum n. ^albet^obenc airbeit,


, , ,

öenb, metrum, e. JBeröfwf;, in lüeldjem jiüei aufeinan- Söaeceltef, PI. Ö3, 11 (49), 139. Mart. 4, 39, 8.
berfolgenbe ©giben il^re Quantität löed^feln Atil. ,
Änagnia, ae, f. (kvayvta), uralte ©tabt inSa-
Fortunat. 2, 16, 3 ed. Gaisf. (2695 P. falfc^ ana- tium, öüuptftabt ber ."gernifer, in frurf)tbarer u. rei-
chomenon). genber ©egenb auf einer 2(nl^ö^e, an beren^-u|e bie
anäooeliäsrauti), i, m. {dvay.oiXiuaiu.6g) ., ein viaLavicana u.Praenestina juf ammentiefen (com-
Slt»fü6rmtttcl, Cael Aiir. chron. 2, 14, 213. pitum AnagTiinum), j. Anagni, Liv. 27, 4, 12. Virg.
&n&collema, ätis, n.{dvax6Xkrifxa),^tHp^<ifitx, Aen. 7, 684. - Xav. Anagninus, a, um, anagni^
Yeget. 1, 17, 4 u. a. nifcö, au§ Slnagnio, municeps, ein 9)JunicipaIbürger
änäoAlathön, i, n, {dvuxöXovS-ov) , baö 2tna» aus 21. Cic: compitum (f. oorlj.) Liv. - fubfto.,
, ,

folnif), als gramm. Serv. Yirg. Aen. 3, 541.


1. 1., a) Anagninus, i, m. ein Slnagntner, Cic: ^^tur., Ana-
Anacreön, ontis, ^cc. onta, m. {Idvay.gioyv)., gnlni, orum, m. bie @inm. oon 21. bie Qlnagninet, ,

ein berühmter (ijrifc^er 2)id;ter , ju %to^ 'm ^onien Cic. u. Liv. —


b)Anagnluum, i, n. {sc. praedium),
geboren (559 u. (E^r.), ju Stbbera erlogen (geft. 378 baä 2tnagninum, ein Sanbgut ß.tcero'5 in ber Umge=-
t). e§r.), Cic Tusc. 4, 33, 71. Hör. carm. 4, 9, 9; genb üon SCnagnia, Cic.
epod. 14, 10. Val. Max. 9, 12. ext. 8. Gell. 19, 9. änagnörizöineiie , es, f. {dvciyv(oQiCoju^vri)y.
§. 5 u. 7. - 3)ao.: a) Anacreontius, a,um (Ava- bie SBtebererfonnte, ein ©tüi bes 2)ic^terä Qucen^
xQeovTSiog^ Gell. 19, 9, 4) anafrcontcifd^, Colon, , tiu5, Fest p. 2S8, 34.
^ ^

Quint. 9, 4, 78: metrum, Diom. p. 512, 6 ed. Keil änagnostes, ae, m. {dvayvioairig), ein SSotlefer^
(p. 512 P. -onteum).. Serv. p. 458, 10 ed. Keß {= reinlat. lector (gebilbeter EftaDeob. §reige(affener),
p. 1818 P.) u. a. — b) Anacreonlicus, a, um, Cic. u. 21.; »gl. bie 2{uälgg ju Cic. ad fam. 5, 9,2.
anaf rcontifc^ , Fulgent. myth. 1. praef. p. 19 ed. änägöge, es, f. {dvaycoyrj) , bie ®mporl^ebung
Muncher. beä ©inneä einer Steife, ber tiefere @inn, ben man
1. änactörium, ii, n.(dvaxroQiov) ^ ^am^ ei= hk ©rffärung gteid^f. empor^olt Hieron. in
burcf; ,

niger ^^ftanjen I) = : Söetfuf {Artemisia vidgaris, Jesai. Xav.


1, 1, 3. -
L.), Apul. herb. 10. — II)=@d&njcttc[ob. «Siegtourj anägög^icuN, a, um, tiefer em^iorgebolt, sensus^
{Gladiolus communis, L.), Apul. herb. 78. tieferer, Hieron. in Jesai. 1, 1.
2. Anactörinin, ii, n. {lAvay.TOQiov), ein S5or= änägön, önis, c. {dycüvu.ccpriv.), nid&tfdm^jfenb^
gebirge am Gingange in 'i>zn ambracifd^en 33Zeerbu= equi, Orelli inscr. 2593.
fen (^äcarnanien), j. la Madonna, mit einer glei(^= &n&gyrö8, i, f. {dvdyvQog) ^ ein fttn!enbe§,
namigen^afenftabt, Plaut.Poen prol.87u.93.-2)at). fdiotentragenbeö (^evoädß, @tinfbaum, 23obnen6aum
Anactörius, a, um, onaf torifd^, civitas, Pl.4,1 (1),4 {Anagyris foetida, L.), VI 27, 4 (13), 30.
(fäIfc^ac^ima)to(offer==Sanbe): ora,Sil. 15,299. Xnaitis, tidis, f. {!Ava~CTcg), eine afiatifcfie Göttin
änädema, ätis, n. {dvadrifj-a.) , ba§ -paarttanb, mit üppigem ßultuö, von ben 3l(ten balb mit ber
Äot)f6anb, bie einfädle Äopfbinbe ber grauen, neben SSenuö Urania, balb mit ber Xiana ibentificirt PL ,

mitra (ro. f.) b. Lucr. 4, 1121 (1129). Paul. dig. 33, 4(24), 82. -S)at). Anäiticn§, a, um, onaitifc^,
34, 2, 26 lacus, PL 16, 36 (64), 157 {ed. Jan. Anaeticus). -
änädendromäläclie) es, /. {dvaötvÖQOi-ia- u. fubftt)., Anaitica, ae, f. (oerft. regio), »ermut^L
^«/^)) griec^. ^amt für 'tia^ i(xi. hibiscus ®t6xfc§, ,
= Acilisene {^xiXiarjvr]) , groifd^en bem niirbt. u.
Apul. herb. 38. fübl 2(rme be§ ©up^rat u. an ber cappaboc. ©renje
«nädesmiis, 1,771. («7/«(ffö'^d?),ein53ttnb,Theod. gelegener ^i5trict(lJro^armenien§, beffen 9iame fid^
Prise 3, 1. im heutigen Egkilis erhalten l)ai, PI. 5, 24 (20), 8Ü
änädiplö8{§, ^cc. im, f. {dvciSinXo)aig) bie , {ed. Jan. Anaetica).
unmittelbare SSJicberaufnoönic, SBiebcröolung beffe(= »iialecta, ae, m. (t). dvccXeyco), ber S8rotfen=ob.
hzn SBortes am 3Xnfang beö folgenben ©a|eä eine , SBrofamcnfammier, ^itet eineä ©flaoen, ber roä^renb
rl^et. ^ig. (rein lat. duplicatio u. reduplicatio ob. ber Xafel bie Ueberbleibfel ber Ma^lgeit u. ba§ vovnl
replicatio), Charis. 250 P. Donat. art. gr. p. 398, ^ifc^e ^^au^nt)^ wegzuräumen ^atte (f. Hör. sat. 2, 8,
317 analemma anathema 318
10 sqq.), Marl. 7,20, 17; 14,82 {ax^ Beiben eteEen Änaphe, es, f. (Liväifri), eine oulcanifc^ cnt=
Slnbere analecta, oriim, n. uvuXay.Ta, t«, bie,,^ro= ftanbene ^nfel, öftl. oon ^^era, eine ber (gporaben,
cfen, 23rofamen'0. Sen. ep. 27, 6 (im jd^iers^. 5)op= \. Nanifi ob. Anafi, PI. 2, 87 (89), 202. Ov.met.
7,
petfinn „33rocfenfQmm(er" b. t. = bie bie entfaKe== 461. Amm. 17,7, 13.
neu Srofamen u. = bie bie entfallenen 33erfe fammeln änäpliönesis, is, /". {uvacfoivriaig), ba§ taute
foKten). ©cclomircn, Fortunat. art. rhet. 3, 15.
analemma, ätis, n. {(IvaXrjjufJct) , eine (^igur, änäphöra, ae, f. {avacfoQci), I) ba§ Slufflcigcit,
mittelft welcher auf einer ©onnenu^r bie Sänge beä ber Slufgong ber (5)eftirne, PI. u. Jul. Firm. II) —
3eigerfd^attenö beim ©intritt ber ©onne in jebeä al§ r^et. ^igur, a)bie9tüc!beäie^ung = ba5 „^mmer-
3ei§en beä ^^ierfreifeä auf ber 9)iittag5linie be= lüieberjurüöfommen auf baffelbe Sßorf' (raie Cic.
ftimmt, u fo bie ^olp^e eineö Crt§ gefunben rcurbe, Yerr.2,10,26 aufbas SB. Verres) juSlnfang meh-
Yitr. 9, 1 (4) in, rerer ©ä|eob.©a|glieber (rein lat.repetitio), Diom.
änälepticus, a, um
(avaXTjnTixos), 3urÄröftl= 440, 22 P. (=445,13 ed. Keil). Bedain Rliet.Lat.
gung btcncnb, cibi, Theod. Prise. 2, 11. ed. Halm. p. 609, 10. Donat. art. gramm. p. 398,
änäleptris, idis, f. (d. ciValccfAßärco), bie @r = 5 ed. Keil. —
b) üb^. bie ^urücfbejie^ung ber 3iebe
p^erin, ein !(eineä Äiffen bie Schultern aw^u^ auf ein üor^^erge^enbeö äßort, Ascon. ad Cic. de
ftopfen, ein ®d^uUcreifd&en, Ov. art. am. 3, 273 ed. div. in Caecil. 1, 3. p. 102, 3 ed. Bait. Diom. 440,
Merkel. 28 P. (= 445, 21 ed. Keil).
änälögia, ae, f.
{uvaloyia), I) baä gtctd^c2Jcr= änäphuriouK, a, um {ava(fonix6g), a(§ 1. 1. 1)
Hitni^, "tii^ «Proportion jraifc^en jirei ob. mel^reren ber (15nomoni!, horologia, Ufjren , loelije ba§ 2(uf=
S)tngen, bie ainalogtc (rein lat. comparatio projpor- fteigen ber (^eftirne anzeigen, Yitr. 9, 8 (9), 8 sqq,
tiove 5. Cic. de umv.4,12), Varr. LL. 8, 16. §.32; — II) ber 9Jlebic., Slut ouSfpeicnb, in ber Sd^roinb=
9, 4. §. 9 (im Sen. ep. 120, 3.
^:pfur.). II) aB — fuc^t, Jul. Firm. matb. 3, 13.
gramm. t. t. 1) bie ©uicömäfigfcit ä^ntid^er ^älle
: änäphysema, ätis, n. {dva(fvar]/iia)y bie ßuft,
tn bet SBorttttbung, bie 2lnalcgte (@gf^. anomalia), weld^e e;c^lobirenb ouö liefen empotfleigt , Apul. de
Yarr. LL. 9, 1. §. 1 sqq. (voo e§ burd^ aequabilitas mund. 12.
überfe^t wirb). Quint. 1, 5, 13. GeU. 15, 9, 4. 2) — AiiäpiH, f.
Anapus no. II.
(in ber ©tilifti!) bie &inUit u. ©Ictdöformtgf ctt tct äaäpleröticuM, a, um {ävanXrjocoriicog) jum ,

©atftcaung, bie Sinologie, raie Gäfarg S^rift de SluSfütlen biencnb, medicamentum, roa^ baö ^^feifd^
Analogia, Suet. Caes. 56 (Cic. Brut. 72, 253 de mieser auf Sßunben wad^f en laff en foE, Yeget. 3,26,2.
ratione Latine loquendi). Anäpus,i, m. (llvccnog) I) f. Ampbinomus. ,

änälögice» Ach: ouf anotogcSltt, onolog, Pro- — Anapis, %tu^ in Sicilien, ber auf ber
II) a\i(^
bus de nomine bei Mai Aiict. class. tom.5. p.201. ©übfeite oon ©gracus burd^ ©ümpfe (©tjraca) fic^
Claud. Mam. de statu anim. 1, 21. - 3]on inä 9Jieer ergießt, j.AnajJo, Liv.24,o6,2: al§5luf;==
änälögicuH, a, um {avccloyixog) ,
jur Sinologie gott (5)e(iebter ber S^igmplie (Et)ane, bereu 33acf) er
gehörig, libri, bie 33iic^er Gäfarö „über bie Slnalogie'' furj oor feinem 2(ueflufi nod| aufnimmt Ov. met. ,

(f.
analogia no. II, 2), Gell. 4, 16, 9. 0,^12 sqq. (nur fjier Anapis). Ov. fast. 4, 469. Sil.
änälÖgÖK, ön (a?^«^oj^o$-) ,
glcid&c§ aScr^öttni^ 14, 515.
5o6cnb, onclog, Yarr. LL. 10, 3. §. 37 sqq. änarr(h)lnoii, i, n. f. antirrhinou.
änancaeum, i, n. {avayy.uTov, ba§Unumgäng= Anartes, ium, m. (kvagroi) , eine 3Si3l!erfd^aft
lid^e), ein gro^eg ^rinfgefd^trr, ha^ beim SS>etttrin= in Suaden, nörbl. an ber ^f^ei^, Caes. b. G.6,25,2.
fen auf einmal geleert raerben mufete, ein •§»umucn, 1. Anü8, ae, m. (kvag), ein ^lu^ inöispanien,
Plaut, rud. 2, 3, 33 (363). noc^ j. Wadi- (b. i. ^-lu^) Ana ob. Guadiana,
änancitet*, ae, m. (*«r«yxtT?;?), ber23cjnjinger, Caes. b. c. 1, 38, 1. Mel. 2, 6, 3.
33einame bes 2)iamant5, alö Sefreierö oon ©emütl^ä« 2. änä8, ätis, f. bie (Snie, anas fluvialis, Ov.:

Unruhe u. ©c^rcermut^, PI. 37, 4 (15), 61. anasfemina, anasmasculus, Scribon.: anatium
änancitis, tidis, f. {'^'avccyiclTig), einunbe!ann= stabula, Yarr.: anatum ova, Cic. - aiS" ©enit.
ter (Sbelftein, PI. 37, 11 (73), 192. ^lur. gem. anatum; bod) aud) anatium bei Yarr. r.
änäpaeNticu§, a, um {6.vci7tcuaTtx6g)jiX\x^ 5lno= r. 3, 5, 14; 3,11, L
metrum, Gramm. juncturae Si-
tidften 6cfic5cnb, : , 3. änas , ätis, f. (anus) , bie 2llf wciberftonr^eit,
don. : est anapaesticus trimeter bypercatalecti- Paul. Diac. p. 29, 19. cf. Placid. p. 435 ed. Mai.
cus, Serv. anasceuaMtlcuH, a,um {uvc^ay.EvciaTly.6g),l^xm
änäpaestu8, a, um («j^aTTfaffTo?, §urütfgefd^la= 23Jibcrlegcn geeignet, dcfinitio, Fortunat. art. rhet.
gen), onopöfiifd^, pes anapaestus, ber ^er§fu^ 1,13.
AnaMHu8,i, m. f. Anaxum.
„2lnapäft" ^-'^(gleidjf. gurücfgejcfilagener, b.i. um=
gefe^rter Sactnluö) , Cic. Tusc. 2, 16, 37: pedis anahtäHis, is, f. {uväaraaig), bie Oluferfiebung
anapaesti moduli, Yal. Max. 2, 6, 2. Amm. 24, 6, oon beu lobten, ol)ne u. mit mortuorum, rein lat.
10. - fubftü., a) anapaestus, i, m. «) = pes anap., resurrectio, Lact. 7, 23. §. 2 u. 5.

ein Slnopöfl (f. oben), Quint. 9, 4, 48 sq. Diom.504 Xna8tä8iu8, ii m. röm.^uname, j^B.berÄaijer
P. —
ß) ein au§ ainapcften beflc^enbcr »cr§, Cic. or. ^l. SßateriuG 3(naftafiuö, loooon:
56, 190. —
b) anapaestum, i, n. «) ein au§ Qtnopö» ÄnaHtaHtiänuN, a, um, »on anoilofiuö bcrrüb'
ficn Befic^cnbet S8et6, Gell, praef. §. 20. ein — ß) tcnb, tön Dctrcifenb, lex. Cod. Just.: tempora. Cod.
@cbic§t i^iehy in 5lnopöflen, Cic. Tusc. 8, 24, 57; Just.
änaHtröphe, öS, f. {uraaiQoq /?),bic Umfebrung,
de fin. 2, 6, 18.
Crbnung in ber 3ä>ortfteaung (rein lat.
änäpauömeni^K, 1, m. {uvctTtavouevog) ber ,
umgcEcftitc
3*lu5cnbe, ein (53emälbe bes ^rotogene§, ein (äffig an reversio), Gramm. , .

einen ^aum fid^ (e^nenber ©att)r mit einer 5^öte ,


änatäriuH, a, um geljong,
(anas), ju beuGnten
L.),
in ber öanb, PI. 35, 10 (36), 106.- 2;aü. baö fem. (gntcn-, aquila, (Sutenabler {Falcu haliaetns,
anapauumene, es {uvuTiavofx^vr]), ein ©emälbe PI. 10, 3 (3), 7.
be§ X^ebaner§ 2lriftibe§, bie in 8d)(af uerfunfene äiiatliema, ätis, n. («!/«>»;,««), ein aJeibge.
1.

S^bliä, PI. 35, 10 (36), 99. fc^enf, Prud. psych. 540.


.

319 anathematizo Anchises 320


"2. &n&th^mA, ;1itis, u. {((vni^fucc), 1) bei* Sann, ancipiti mucrone utrimque notantur, finb an bei=
Eccl. —
II) meton., bcr mit bcm 2?ann aJclrfltf, Tert. berlci CS"nDen mit fd)nciöcnber 3c^ärfe bejeic^net,
adv. haiT. (1. Lucr. —
2) üblj. uact) bcibrn entgegengefe^ten 3et»
Anathematizo, üvi, ütum.ärc {aya&euttTtCcj), trn gc^tnb, a) im :}Uuune nac^ beittn ob. nadl) jwet
1) in btn SPiina tbiin, Eccl — II) Übtr., ocrobfc^jfutn, 3ritcn roenbrnb ob. gcrornbrt, von beiben ob. oon
ftc^
,

Hierüii. i'])
7;') jtöci entgegengefe^ten Seiten fommenb, gewocfen, pon >

&n&thyiuin!4i(i, is, /'. {ara&vjuütatg)


bcr auf- , uornu. t>on binten, munimenta, Liv.: tela, Liv.:an-
ift<iflfntc Zxinit, t»ic IBläbung, Pctr. u. Tlieod. Prise. cipites ad ictum, beibe Seiten (33ruft u. il^lücten)
än&tioüla, ae, f.i^Dcmin ü.auas), ein®ntc&cn, bem 2öurf barbietenb (o. ^erf.), Liv.: quum auceps
Cic. de tin. 5, 15, 42.-alä :!Biebfo)ungö«)ort, Plaut, hostis et a fronte et a tergo urgeret, »on beiben
asin. 3, 3, 103 (693). Seiten, Liv ancipitibus locis premi, oon oorn u.
:

äii&tinuM, a, um (anas), ju ben Guten gef)örig, oonl;inten, Nep.: u. foanc.proelium, Caes. (oerfcl^.
©nten-, fortuua,Plaut.rud.2, 0,41) (533). - fubftt)., unten no. 3, c, «) certamen, Justin, (ogl. unten
:

^luatiua, ac, /', (^r. caro), ©ntcnfftif*, Petr. 56, 3. HO. 3, c, «): ebenfo anc. periculum, (^efa^r oon
&ii&tÖci(imu(i , i, in. (dyccToxtaiuog) , Sind auf jroei Seiten Sali. , anc. malum, oon innen u. üon
:

Sin«, Cic. ad Att. 5, 21, 11 sq. Orelli inscr. 4405. au^en , Sali. anc metus et ab cive et ab hoste,
:

&n&tftmef es, f. (arccio/ur]) bie ©ection cineö ,


Liv.: u. fo terror, Caes. —
b) ber 33efc^affen^eit nac^
Körper«, tk 5lnotomie, rein lat ai)ertio corporis, nadf beiben (Seiten fld^ ^innetgenb , jioeifäUig, gtoei*
Theod. Prise. 4. 2 (rao -^lur.). fpättifl, boppelfeitig, boppelt bestiae quasi ancipi- ,

änätömia, ae, /' u. an&tömics, ae f. {ccvcc- ,


tes, im SBaffer u auf bem Sanb^ lebenbe, Simp^i^
To^ixT]), bieSlnotomie (als j^unft), Cael. Aar. acut. bien, Cic: anc. diceudifaciendiquesapientia, Cic:
1, 8, 57 (-raia) Macr. sat.7, 15, 1 (-mica) -2)at). anc. eura cogitandi, Cic. 3) nac^ beiben ob.äroei —
anatoinicuM,i, ;«.(6r.medicus), ber2Inatom,®pät. Seiten f)in fcftwanfenb, mie unfer jwei Seiten l^abenb,
äiiätÖnu8, a, um(«v«roj'o?), ^od^ 9efponnt(@gf^.' jweifeittg, fo bafi eäauf bie eine ob. auf bie anbere
<:atatouus), Altr. 10, 10 (15), 6. Seite neigen, auäfc^lagen !ann a)
Ijin \üt)vcn, fic^ ,

AnaxJtg^ÖräM, ae, 3(cc. am u. an, m. {\iva'^a- üb^.: anc. fatorum via, Cic: aneipites viaeratio-
yoQag), ein berül;mter ^^^tlofop^ bev altern ionifc^en nesque et pro omnibus et contra omnia disputan-
©c^ule QUO CSIa^omenä (um 500 v. G^r.) ^reunb di, Cic: ebenfo disputationes, Cic: causa, Cic:

, ,

ii. 2ei)vcv bcö ^^encleö u. (ruripibes, Cic. 1,12, Ac quum ipsa per se res anceps esset, Liv. b) jwei«
44 u 12; de uat. deor. 1, 11, 26. Yarr. r. r.
2, 4, feitig = gwcibeutig boppetfinnig, verborum aut an-
,

1, 40, 1. Lucr. 1, 830 u. 876. SJgt. J. T. Hemsen, eipites aut multiplices potestates, Cornilic. rhet.:
Anaxagoras Clazomenius, Gotting. 1821. F. J. anc. sententia, oraculum, Liv.: anc. jus, für beibe
Clemens, dephilosophia Anaxagorae. Berol. 1839. Parteien beutbar. Hör. —
c) fd^aanfenb = gracifct»
XnAxtuTchuHA, m. (Avä'^ao/og) ein berühmter . baft, ungewiß, unentfc^icben, «) bem Slu^gange (Sr= ,

^^ilofopl) aus 2(bbera, Schüler 'be§ 3)Zetrobor aus folge nad^, belli fortuna, Cic. alcjs aneipites va- :

(S^ius, 3(nf)änger bes 3)emocritu5, Begleiter 2ne= riique casus, Cic: proelii certamen varium atque
:janberä bes ör. auf feinen ^rieg53ügen, Cic.Tusc. anceps, Cic: anc. proelium, Liv. u. a. §iftor. (f.
2, 22, 52. Yal. Max 3, 3. ext. 4. ©ronoD. ju Liv. 30, 33, 15: oerfc^. oben no. 2, a):
Anaximander, dri, m. {^va^iuav^Qog bal^. ancipiti proelio digredi, Liv. ancipiti Marte pu- :

Änaximandrös Sen. nat. quaes't. 2, 18 u. 19),


bei
,

gnare, bellum gerere, Liv. ß) ber 3lnfid^t nad^ —


dn berüljmter ionifc^er ^^^itofop^ auö Wlikt, nä(^^ fd^njanfenb, ungeroif , tal). aud^ unfcftluing, vat^lo^,
fter ©djüler beö X^ales, (Jrfinber berßrbtafel u. beö Lucanus an Apulus anceps Hör. - animum in- , ,

(^rbglobuQ (geft. nad) 570 v. &i)x.), Cic. de div. 1, ter Fidenatem Romanamque rem ancipitem ges-
50, 113. PI. 2, 8 (6), 31. sisti, Liv.: u. fo anc. matres, Yirg.: u. poet. for- ,
^
AnaxiineneH, m. CAva^i/u^VTjg) I) ein be=
is, , mido, Yirg.— 7) ber GJefinnung nad^ i.njtc^er, unju»
rü^mter ionifi^er ^^ilofop^ an^ SJiitet, ©c^üler ob. «erlöffig, fides, Curt.: urbes Latiidubiae varioque
wenigftenö närfifter ^'iadjfolger beä 3tna£imonber favore aneipites, Lucan. d) prögn., lei<!^t auf —
<um o(X) ü. ef)r.), Cic. de nat. deor. 1,10,26.-11) bie nac^tljeilige Seite=, jum !»odbt6eiie auöfcötagenb,
dn 9i^etor u. ^iftorifer aus :!L^ompfacuä ©rfiüler ,
bcbenfUi^,mijJiic6, gefa^rticö, aneipites viae (maris),
be§ Gpniferö 55iogeneö (um 365 v. ©^r.) Quint. ,
Ov.: anc. auxilium, remedium, morbus, PI.: bel-
3, 4, 9. lum dubia et iuterdum ancipiti fortunä gestum,
Anaxum, i, n. !(einer ^Iu^ im SSenetianifc^en, Yell.: vox ipsi anceps, Tac -m. folg. Subjectfa^e,
j. St-ella, PI. 3, 18 (22) ,^126 f^vulg. Anassus). quia revoeare aut vi retinere eos auceps erat,
änazeteäiM, is, f. {avaCrirnoig) , eine '^flanje, Liv. 21, 23, b.'Ueutr. fubfto =mi#lic6c, gefährliche
lat. consolida Apul. herb. 59.
(ra. f.), Soge, in anceps trahi, Tac: in ancipiti esse, Tac:
ancacHA, örum, n (o. amb u. caedo) im 2llt= ,
inter ancipiüa, Tac.
xömifd^en -vasa caelata, ®efäfc mit cr^otencrStr« AnchiälAH (-ÜS), i, f. (b. PI. 4, 11, 18. §. 45
Jcit, Paul Diac. p. 20, 3. Ancliiälum, i, n ), AyyJaXog, !leine Stabt ber iilpol-
ancäla, ae, f. U- ancale, es,/", {nyxcikr}^ (SD[en= loniaten in X^racien am ^ontus, j. Akiali, Mel.2,
bogen), bieÄntcfc^te, Cael. Aur.chron 5,1,3 (-ale) 2. §. 5 Ov. trist 1, 9, 36.
u. 5, 1, 27 (-ala). AnchiMes ae, u. Anohisa, ae. m. (lly/tarjg),
ancäriuH, ii, m. ber @fe[, Lucil. fr. 6, 3. So^n beö Gapgg u ber 2;§emiä ©nfel be^ 2lffaca= ,

ancept«, cipitis (anu.caput; altegormancipes cuö, §errfc^er in 2)arbanuä, SSater beö mit ber SSe-
h. Plaut, rud 4, 4, 114 [1158]; ogl Charis. 6/ u. nuä ge5eugten %^nea^, ber ben®elä§mten auä bem
96 P. Prise. 754 P. 2lbl. ©ing. burc^gängig anci-
; 33ranbe oon ^roja trug, Virg.Aen 1, 621 (u.baju
piti), booDriföjfici, I) eig.: Janus, Ov ancipiti mi- : Seroius). Hyg. fab. 94. Yarr. fr. bei Serv. Yirg.
randus imagine Janus, Ov bal^. poet üon einem Aen. Ancliiseus, a, um. anc^^i*
4, 4'i7. - X)ax).: 1)
^erge, boppelgipfelig, acumen moatis. Ov. II)
:

— fctfcö, tumulus, Yirg. Aen. 5, 761.


beö «anttfeö, —
übtr., iopochftttii, 1) boppet , jwcifc^ncibig, ferrum, 2) Anphf>«i»fles ae, m. ber 5lii:ötfiabc (S^lad^forn*
Lucr.: securicula. Plaut.: securis, Ov gladius, : me beä Slnc^ifeä) =2lerteaä, Yirg. Aen. 5,407; Aen.
Prud.: poet n. (^gf^. §u)ifc^en heftiger Si|e u. Äätte, 6, 'di6 (wo ^^oc Anchl8iada).j_
321 anchomanes ancnlus 322
«nohömänes = dracontium, Apul. herb. 14. m, Vitr. 3, 5, 14 (3, 3, 20^ 8, 5 (6). 1. : b) bie —
anchor», anohoralis, ancora etc. |. Ätagfleine an ber obern 2;f;ürfc^n)ette, Vitr. 4, ii, 4.
mnetiüsn, die, f {ayxovaa) eine ^flanje, bie , - c) bie ÄotSenftongen an ber 33}afferorgel Vitr.
färbenbe CcöfcitijHnge (Anchusa tinctoria, L.) be= , 10,8(13), l. — d) bie Slnfer, ®*Iaubccn, Älnrnmern, ,

xen Sßurjct gur 9totf;färöeret angeroenbet rour=


rotl^e »erbunbene 33autbeilefefter sufammenju^atten^Vitr.
i)C, PI. 22,20 (23), 48 sqq^. Cael. Aiir. chron. 3,5, 10, 15 (21), 4 ügl. unten 3. Ancon.
; II) bie ®a. —
74 u. 4, 8, 127. Pelag. vet. 26. - e. anbere ^flanje tetflange §um 2lnfpannen ber 9?e^e Grat. cyn. 87
öei PI. 27, 8 (37), 59. (ogr. ames). —
III) ber 2lrm am Se^nftu^i; Cael.
,

Ancile, is, n. (ntd^t yorooF;! »ort ciyxvlog, guge^ Aur. chron. 2, 1, 46. —
IV) eine 3trt Srinfgefc^ttr
runbet, ni§ üon ancilis für ancisilis, oon amb u. tn einer ©c^enfe (caupona), Paul, dig 33, 7, 13.
caedo,auf beiben ^txi^n eingefd^nttten) I) ber !(eine, 2. Ancön, onis, /'. [AEvy.oaiuuov l^y/AÖi),
,
^a-
länglid^runbe, in ber SRitte (roie eine 35ioIine) au§= fen u ^letfen in ^:)]ontu^ auf einer Sanbjunge 'an
,

gefc^roeifte Uiii^t ©d^ilt», ber im ad^ten ^a\)tt ber ber gj^ünbung beä ^ri^ (beä lieutiqen Jeschü-Ir-
Regierung beö 3^uma t)om öimtnel gefallen fegn 7»«^-), Val. Fl. 4, 6(X).^
foüte {t>a\). coelestia arma) ünb nac^^er, um t>tx\ 3. Ancön, önis, f. {'Ayxcöv) u. Ancöna, ae, /".,

tickten gegen mögliche ©ntroenbung ju fc^ü^en, unter alte (borifc^^fpraaif. ^franH©tabt ^icenum am in
cilf nad^gemad^ten alö ^allabium ber ©tabt u. be^ abriatifc^en SJieere, ba roo jroei in bie ©ee üorfprin-
SSoIfö aufberoafjrt lourbe, raeld^e^ bie baju eingefe^= genbe u. fic^ gegeneinanber frümmcnbe Sßorgebirge
ien falifrf)en ^riefter jä^rlid; im^Ronat^idrg in fei= einen i^anbung^gla^ barbieten (roo^er ber
firf)ern
eriid^em Umjug unter 3tbfingung »on Siebern mit ^fJame, ü. ayxiov, ber 2(rmbug^ mit einem iempet ,

^saffentanj u. feierlid;em Steigen burd^ bie ©tobt ber SSenu^ berühmt burc^ $urpurfärbereien unb
,

tragen (ancilia ferre movere) u. nad)f)er lieber


, bie auögejeic^neten ^Jßein u. ^zv^tn liefernbe Um^
feierlid^ aufberoar^ren mußten (ancilia condere), gegenb: ^orm -on, Catull. 36, 13 (rao griec^. 3tcc.
Liv. 1, 20, 4. Suet. Oth. 8. Ov. fast. 3, 373 sqq. Ancona). Juven.4,40. Sil. 8,436. PI. 14\ 6 (8), 67,
(baju Surmann). Virg. Aen. 8, 664 (ba^u ^^iet): u. in bem SBortfpiel: Cingulum (©tabt u. ©ürtel)
appofit. arma ancilia, Yal. Max. 1,1,9: clipea tenemus, Anconem (©tabt u. .^afen, öeftel; ogl.

,

ancilia, Jiiven. 2, 126. II) poet. übtr., jeber f leine 1. ancon no. I, d) amisimus, Cic. ad Alt. 7, 11, 1.
längtid^runbe @*tlb, votnw »on alter 3ßaffenart bie - ^orm -ona, Caes. b. c. 1, 11. Cic. adfam. 16, 12,
Siebe ift, bie Sattfcöe, Virg. Aen. 7, 188. Liican. 9, 2; Phil. 12,9, 23. Liv. 41, 1, 3. PI. 3, 13(18), 111
480.-mÄ-®enit.^(ur. anciliiim, Tac. bist. 1,89; u.ö. (baf)er mitUnred^t non 2ßefenberg ju Cic. Tusc.
bagegen l^eteroftit. anciliorum, Hör. carm. 3, 5, 10, 1, 46, 110 bejiDeifelt^i. - San. Anoönitänu», i, m.
ancilia, ae, f. {Demin. v. anciila), bie SDlagb, ou§ 2lncona gebürtig, ein 2lnconttrtner, Cic. Chi. 14,
bie ^aufarbeiten »errietet, bieSicnerin, Ofraotn 40: ^(ur. Ancömtäui, onim, m. bie (Sinro. oon 3(n=
(Ögf^. sen'us, puer), Äomi!., Cic. u. 21. : ancilia, cona, bie Slnconitoner, Gniter inscr. 465, 6. Orelli
quae ministra {ihaxovog , rj) dicitiir, v. ber '^ia- inscr. 3969.
coniffe bei ben d^riften , PI. ep. oppofit. mulier : ,
ancora, ae, f. (liyxvQa), ber 5tnFet,I)al§ ©d^iff€-
ancilia. Sali, -übtr., terra usus mortalium semper gerät^: ancoram jacere, Caes., u. poet. tigere ob.
ancilia, ju b<in Sebürfniffen ber 9)Jenfd^en ftet^ pangere, Ov., 2(nfer roerfen: ancoram tollere, lic^-
bienftfertig , PI. 2, 63 (63) , 155. - u. nerärf^tl. oon ten, Caes.: bafj. übtr. = aufbred^en,fortgel)en, Varr.:
(Sinem , ber burd^ fned^tifd^e S)ienftfertigfeit gegen ancoram praecidere, fappen, Liv,: ancoram moliri,
3mb. fid^ 41 (l, 45). 21
erniebrigt, Sali. bist. fr. 1, aufminben, Liv.: navem in ancoris tenere, Nep.:
Lepidi §. 21).
(Ob. Sali. orat. navis in ancoris consistit Caes. in ancoris stat,
, ,

ancilläriölii§, i, m. (ancilia), ber ben SJiägben Liv.: consistere ad ancoram, nor 3(nfer liegen,
nac^gel^t, ein SJlögbetcöflet, ©c^ürücnjäger, Sen. ben. Caes.: resolutis oris in ancoras evehuntur, loeil

1,9,4. Mart 12,58, 1. bie(com öintertfieile au^ anöSanb ge^enben)2aue


anciilAris, e (ancilia), SDläflbcn jitfommcnb, »el- gelöst mürben, fo fc^offen bie ©cfjiffe auf bie (oom
ften, artificium, Cic: vestis. JCt.-übtr., adulatio, Sorbert^eit au^geroorfenen u. nid)t ju gleid^er 3eit
fnec^tifdje, niebrige (Sc^m., Amm.
26, 6, 16. gelichteten ob. gefappten) 9ln!er, Liv. - Söilbl., ul-
anoillätÜH, üs, m. (ancillor), i^ögtebfenf!, Ar- tima fessis ancora Fabius, 3^otbanfer, Sil. 7, 24;
nob. 7, 13 (nac| (Sonjectur). rgl. Ov. trist. 5, 2, 42. —
II) ein 51nFer= eine ä tarn»
ancillor, ätus sum, äri (ancilia), aB50tagb=,u. mct (ogl. 1. ancon no. I, d), ferrea, Pall. 1, 40, 5.
bann übt), ^mbm. btenen, aufworten, bienUbac feon, - atr iie ©c^reibung anchora oft in .s>b)d;rn., f.
gegen ^mb. ben Untertljäntgen ntttd^en, i^m fffattifdö Sßagner ju Virg. Aen, 6, 902 not. crit. ©c^neiber \n
SU SBtUen fc^n, alci, Att. u. Titin. fr., PL u. ©pöt. Caes. b. G. 3, 13,5 not. crit.: agcora angef. oon
ancillüla, ae, f. (Demin. v. ancilia), bie junge Varr. bei Prise. 556 P.
3J?agb, =I;tenerfn, •®ftat»in, ^omif. u. Ov. - prae- anc5räli(t, e (ancora). jum 2lnfer geljörig, 5ln.
sto esse virtutes ut ancillulas, Cic. idciro istam : fer=, strophium,2lnfertau,Apul.mot. H, 16.-0^em.
juris scientiam tamquam ancillulam pedisequam fubftt)., ancorale, is, n. tta^:» ilnfertuu, Liv. u. 21.
adjunxisti, Cic. ancöräriuN, a, um (ancora) 5um 2lnfer gel)ö' ,

rig, «Infet«, funis. 2lnfertau, Caes. b. c. 2, 9, 4.


-
ancipes = anceps, w. ].

anciMio, önis, /". (ngl. ancisus), ba^ttmfd^neiben, AncorarinM monH, ein burd) fein n)of)lried)enbeo
Isid. 8, 12, 3. befannteö öebirge in ::)Juuiretanien,
£)0lj (ritrvfi) fe^r
um um fiibl. i)on(£äfarea u. bemlSl)inatap^ (i. ©bettif),
PI.
ancmnH, a, um (amb u. caedo), u. be»
fcftnitten, umfcftnf ticn, Lucr. 3, 658 (660) . 35gt. Prise. 13, 15 (29), 95. Amm. 29,5,25.
555 P. Isid. 8, 12, 3. ancAla, ae, f. (anculus), bie üTlag^ Wienerin, ,

n. bienenben ööttinnen, Paul. Diac. p. 20,


2.
ancläbris, e (anculo), ^um ©ötterbienfle ge^örfg,
mensa, vasa, Paul. Diac. p. 11, 11. nncAlo, äre (anculus), btenen, Paul. Diac. p.
20, 2. - u. fpncop. ;vorm anclo, ilro, bienenö
be-
anclo, äre, f. anculo.
1. ancön, önis, m. {uyy(öv, ber SCrmbug, QlUn- forgen, ^berbetfcbafftn .frcben^rn, Liv. Andron b.
,

bogen, lat. cubitum), I) ai^t.t. ber 39auf.,"u. .^roar Paul Diac. p. 11, 10; u. flepon. anclor, äri. Liv.
im ^lur., ancones: a) bie Oc^enfet beö SBfnfelma- Andr. b. Prise. 6S4 P. ogl Prise. 796 P.
:

11
®cot(]C§ Iat.=btf^. feanbtuB. Stup. XTIT. Sb. I.
323 ancyia Andros 324
«itc-fjliiN, i. m. {Dcmin. u. fübinifc^cn ancus, neu iöwen auf bem Äampfpla^ banfbor ertannt u.
Cnfci, bciSDtfnfr, Äncd)t, Doti bicucnbcn ööttern, geliebfoöt rcurbe, Gell. 5, 14, \i)sqq.:, oql Scn. ben.
raul. Diac p. 20,2. 2, 19, 1.
^

anekln, HC, /'. {ayxvXri) ^ Äntebug, Änieffblf, andrr»dftniAH,antis,3lcc üwis^., in.{nv^ Qoiht fj ag,
Hier licxiU'in. (>, 5, 81. 3}?änner bänbigenb), I) ein Stein au§ ber Gattung
«nc51oblcpliMron, i, n.{ftyy.vXoßX^{f (tQov),'bah ber ^lutfleine, PI. 86, 20 (88), 146. II) ein (Sbel- —
8ufüiiinifniuiicl)ffn brr QlUflfnUbrr, Cels. 1 , 7 no. (j ftfin non einem Silberglan^^e, uierecfig u. jeberjeit
lUbci-fri)i-. 'im li^x luiccf;.'). luürfelig, naci; iUüdmann ein würfliflcr, ftl6f tforHfter
Anryra, ac. /'. (Ayy.iQu), I) .^"^auptovt bcr Xcc^ 5Warfoftt, P] 87, 10 (54). 144.
tofnc^'M, ipntcr .^-^aiiptftabt iion (?5nIaticn,:L'icIiIin(\ö AndrÖ^eoti, •g^AncnN, f. b. ^olg.
nufcntl)alt bcv ln)3(intiniicl)cn Maifcr (bcf. bcö 9lvca^ andrr»g^eüM ob. -gSuN, i, di. (^rJpoj'fO)?),.
biuö), i.vly/f/(>;v7, Liv.o8,24.v(7. C'huul. Eutr.2, 1I8. Sobn bcö 9)iinoö u. ber ^kfipljae, ber in ben ^eft-
- 'Xav. AncyrnnnK, a, um, ancorontfc^, triiiniphi, fpielen an ben ^Nanattjenäen alle feine Okgner bc=^
Claml. Eutr. 2. 41(): bc). mirf^tit^ Aiu yr. moiui- fiegte, bann aber ermorbet lourbe, roesljalb 9}?ino§
meiitiiin, eine 3(bfrf)nft beö non 3iu(\iift'felbft uer bie 3(tf)ener befriegte u. i^nen ben Xribut für ben
faxten Siierfunivbic^ften am feinem :^eben , red)tö u. 9)?inotauru5 auflegte, Yirg. Aen. 2, 371 u 2: 2; 6,
linfö am (riiuvinf; bee» 'i^orfaalö jum Tempel 2Iu^ 20. Ov. met 7, 456 sqq. u. f. - D^ibf. Andrögfeön,
(\u[tö in 9lnci;raauf uieifjem 33}avmor eingegraben, önis, 9lcc. öna, m {l^v^QÖyfMv), Prop. 2, 1, 64;
u. feit 1558 n. Gbr. gröfetentf^eilö raieber aufgefun- niooon A ndrftg^öneii 8, a, um, ttnbroßconeifctj, cae-
ben abgebrutft in ^-r 3(ng. SEC'Olf's 3luögabe bes
,
deß, Catnll. 64, 77.
Suet.tom.2.p. 3611 .<?(/(/., einjeln neu l^erauGgegeben andrÖgl-nöH, 3(cc. en, m. {avÖQoyvvrjg), ein
von 5i. ^ranj u. 91. ^^ 3um^it, $8err. 1845.— SDlannwcib = ein männlidjeö, l^elbenmüt(jige§ 3Beib,
11) (^tabt in ^U)n;gien (Phrj/gm Pacatiana) an , Yal Max. 8, 3, 1. - il;^ Lucr. 5, 886 (839) rcirb
ben Girenjen 93hjfienö u. Stjbienc, am 9)iaceftU5, ei= je^t androgynus gefefen.
ncm 5kbenflu^ beö Jibynbacuö, PI. 5, 32 (41), 145. andrfrgy»UM, i, m. {av^Qoyvvog) ein ©Jann* ,

andabäta, ae, rn. ber-^crumtavtifr, ein rijmtfcf)er »eiB, I) = ein Sttjittrr, -^critiöpörcbtt, Lucr., Cic. u.
©labiator uielrf)er einen öe(m ol^ne Ceffnungen
, 21. — II) ein •polbmonn, »frfd(>nfttcncr, Lucil. sat.
für bie 9Iugen trug u. fo rcie^ ein SItnber jur (?rgö= 30,19.
iung ber 3ufrf)«"fJ^ "i^^ft ^vebl^iebe tJ^at, Cic. ad Andrömliche, es, u. -cha, ae. f. C-^ri^Qo/nfi/rj),.
tam!^7,10, 2: b«f). uon i^uftftreirfien, clausis, ut di- ^od^ter beö ©etion, ^iJnigs üon2;i^eben in ßiltcien^
citur. oculis andabatarum more pugnare, Hieron. ©ematjlin öectorö; nact) Xroja's Eroberung @e=^
adv. Jovin. 1, 36: u fo Hieron. adv. Helvid. 3. p. fangene beö ?pt)rrl^Uö unb oon i^m 9J?utter breier
3 A adv. Eutin. 3. p. 101 A.
; 8öt)ne, fpäter aber an ben SKitgefangenen ^elenuö,
Andania, ae, f. {^vöan'tt), alte Stabt in 3)M^ ^ectorö S3ruber, oermäi^It Virg. Aen. 3, 294 sqq.
,

fenien 5it)ifd)en 93iegaIoponö u. 93^effene, \. Ando-


,
Dict. Cret 6, 12. - Andromacha aud^ ^itel einet
rossa u. bie^iuinen b. Krano, Liv. 36, 31, 7. nad^ ©uripibeö bearbeiteten ^ragöbie bes ©nnius,.
Andecavi, orum , m. (=^ Ande«, ium, ???. b. Cic. de div. 1, 13, 23. - appellat, eine acnbrcmod^c
Caes. b.G.2,35. §.3; 3, 7. §.2), eine gallifd^e^ßol- = ein jungeö fdjönes SBeib (©gf^. Hecube) Mart^ ,

!erfd)aft an ber untern Soire, mit ber gleid^namigen 3, 76, 4.


(ob. Jiilwmagiis j. Angers genannten) 5Sauptft.,
,
Andromede, f.u -da, ae, f. {'AvSQo^^<Sr^^
es,
PI. 4, 18 (32). 107. Tac. ann. 3, 41. ^^od^ter bes ätl^iopifd^enKönigs (Sepl^eus u.berCSaf^
1. Andcs, f. Andecavi. fiopeja, fpäter einem 3[Reerunge]^euer jur SSeute au§^
2. AndeM, is . m. ein ^orf im 3}lantuanifci^en, gefegt, aber t)om ^verfeuö gerettet unb il^müermäf)rt,
©eburtöort beö 3>irgtriu5, j. Pictola, Donat. vit. Ov. met. 4, 670 sqq. Hyg fab. 64.- Sie roarb, raie
Virg. 1. - Tan. Andlnu», a, um, anbtntfdö, Man- ©ema^Iu. ©Itern, als ©eftirn an ben (nörbl.)^im=
tua...ad sidera cantuevectaAndino («Z. Aeonio), mel Derfe^t, Cic. Arat. 201. Hyg. astr. 2, 10. -
b. i. burcf) ben ©efang bes 3.sirgil, Sil. 8, 594 sq. aiS- STcc.auc^ -an, Ov.met. 4, 671 u. art am. 1,53..
aiidraclile, es, f. {avÖQäykri) eine ^pfTanje, ,
andrön, önis, m. {arÖQm), I)bei ben ©ried^en
«Pottulof {Portulaca oleracea.L.), rein latporhi- = andronitis [vo. f.), Paul. Diac p. 22, 8 (gricd).
laca, Col. u. PI. - andr. agria (rein tat. ülccehra), b. Vitr. 6, 11 [10], 5). —
ü) hd ben Sf^ömern = ein
rcilber ^vorluraf, PI.
_
©cnß jn3ifdjen jmei 9ßänben ob. SDkucrn t)on ©e=
Andracmön, önis, m. ildvSQ(a'[Ä(i}v). I) 5ßater bäuben, ^öfen ob. ©arten, Vitr. 6, 11 (10), 5. PL
bes 2(mpf)iffu5, ©emabi ber in :?otuö üerraanbetten ep. 2, 17, 22.
S)r;)ope, Ov. met. P, 333. II) (aucb Andrcmon)Äö= — Andronlciis, i, m. (!Ar^Qoriyog), griedf). 3Jiän=
ntg non Ca(t)bon, Später bes 2:i)oaö ,0v. met. 12,357. nername, unter bem bef. be!annt ift L. ob. T. Livius
andremas = andraclnie, A])\\\. herl). 103. Andronicus, geb. ju ^arent, burd[)Ärieg§gefangen=
AndriscuK, i, m. QiriSoiGxog)., ein (£ffat)e üon fd^aft Sf(at) bes M. Lirms Salwator (um 514 n.
niebriger ©eburt ber fic^ unter bem 9hmen ^^l^i=
, (Svb. 9ioms), ber erfte Sül^nen= (aud^ epifc^e) Xi(^^
lippuö (bat), gen). PseudophiJippus, ^lUvöoc^ ü.itt- ter9^oms,Cic.Brut.l8,72;Tusc.l,l,8;t)gl.Drerri
Tiog, gen.) für bes maceb. ^^erfeue So^n auegab u. ju Hör. ep 2, 1 6'2. ,

't)^n britten maceb. ^rieg erregte, meld^erficf) cnbigte andröiiKis, tidis, /. (ar^QcoviTig) Bei ben ,

mit 33iacebonien5 ^Ivenranblung in eine reim. ^ro= ©riechen, ber uon ben3Jiännern beiöoFjnte^rjeit beö
»inj burcf) 93ieteIIuö (beffen 2:riumpr) 9(nbriöcu6 <paufes, bef. bas epcffcätiunrcr berfelben (©gf^. gy-
felbft alö (befangener jierte), Liv. epit.496-5<2- Flor. naeceum u. gynaeconitis), Vitr. 6, 7 (10), 4.
2, 14, 3: bl. Pseudoph. gen. b. Cic. agr. 2, 33, 90. AiidrÖt^ u. Aiidi'118, i, f. (>) V-/r(J'()oc) , I) bie
Teil. 1,11,1. pon Guböa, nodE) j.
nörblicf)fte bcr Ctjctaben, fübi3ft(.
Andriuti, a, um, f. Andros. Andro, mit einer gleid)namigen Stabl, bie einen
AndrocIu§, i. in. ('Ar^Qoxlog). einSflaoe, ber 2:empet beö Sacc^uö^f)atte, Liv^31 1 5, 8. Ter. Andr.,

auf feiner ^Iucl}t in bie africanifct)e 25>üfte einem 1, 1, 43 (70). Ov. met. 13, 649. - ^au. Andriiis,
j^örcen ben ^ufe l^eilte, fpäter eingefangen u ^um a, um C^K^Qioc), ontrifcö, ctt^SIntrc?, Ter. Andr.
^I)ier!ompf rerurtbeilt ron bem ebenfalls gefange= 5, 4, 8 (906). - bef. fubftc Andria. ae, f. bie Sin»
,
325 androsaces Angitia 32t>

bticttn, baö SDldbd^eit au$ 5lnbrcö, Ter. Andr. 1, 1, Sit circumscripta non longo anfractu (=ambltn),
v /»
46 (73) u. ö. (in ber Andria gen. Äomöbte be§ ie= ^eriobe, Cic.
rentiug naä) Wlenan'bex). II) eine ^nfet jrcifc^en — ^
ang&ria, ae, f. (nyyaneia), ber 2;ienft beö au-
33ntannien u. ^rtanb, i.
Berdesey u. Enhly, PI. garius, u bann ber gto^nbienil nbl)., JCt. u. Ye-
4,16 (30), 103. get. mil.
andrögäoe§, is, n. {uvi^Qoauxig)^ eine ^ftanje, angiiriälig, e (angaria), jum i^roönbienft gebötfg.
nad^ Gouan{I'lor.Monspel.) ein ^fTanjentl^ier (2'tf- Cod. Theod. 8, 5, 4.
hidaria acetah^duni, L.), PI. 27, 4 (9), 25. angärio, äre {ttyyctQ€v(o),i\xni offcntUcöen ?fro6n.
andrösaemön, {av^QÖgcciuov 9JJann§=
i, n. ^ bienfl in 3tnfptucö
nehmen, tequiriren, oia grobnbfenft
Blut), eine 9ltt So^anm^fraut {Hypericum andros- »erlangen, naves, JCt. viam duplicandam , Au-
:

aemum, L.), PI. 27, 4 (10), 26. gustin.


aneclögl§tu8(f'VfxAoj'iöTo?),nfd^ttcd^enfd^ttft#' angäriuN, ii, m. {uyyuoog, ein perfifc^eö2i>ort),
pffic&tig,tutor, Ulp. dig. 26, 7, 5. §. 7. ein tettenbet ©ilöote im ©taatöbienfte, ^igid. bei
änellii§, 1, ??i. {Demin. ü. aniilus) , ein fletncr GeU. 19, 4, 7. -aiS- Lucil.fr. 6, 3 (bei Non 21,21)
giing, ein 9linöUin, Plaut., Hör. u. 21. lies man je^t ancarius.

anemöne, es, f. {dve/ua>vr]), eine ^flanje, 9lnc«


angela,
ae, f. ein roeibac(;er ©ngcf, Tert. adv.
twone (gteic^f. ,.2ßinbrö§c^en", weil fie (ei^t oom Yal. 22.
Sßinb entblättert wirb; ügl. Ov. met 10, ISbsqq.), ang^elice, Adv. wie ein ©ngeL vivere, Hieron
ep. 107. no. 13. - 3Son
PI 21, 11 (38), 65. ^

AndmüriuBi, ii, n. {^dve/uovoiov) , ^a^ füböft=


angMicuM, a, um (clyyekiy.og)^ I) ju ben 23oteu
gebörenb, metrum, ein baft9lifc^eö33eräma^(fogen.
lid^fteSSorgebirge üon ßilicien (5i;pern gegenüber,
Liv- 33, 20, 4. Mel. 1, 13, 5. - u. norböftl. üon ber
,
rcegen feiner (Sc^nelligfeit), fpät. Gramm. II) En- —
geln jufommenb, panes, b.i. 3}lanna, Prud.: vultus,
Sanbfpi^e eine ©tabt gleiches ^amen^, j. Anemür^
Yulg.
PI. 5, 27 (22), 93: AnemuriensiH civitas gen. b.
angelificätug, a, um (*angelifico) in ®ngele.
Tac. ann. 12, 55. ,

notur umgewanbelt, Tert. resuiT. carn. 26.


än#o , ere (anus) , ein olteö 23Bet6 fc^n , Plaut,
angelluH, m. {Demin
i, v. angulus), ein 55Btn»
merc. 4, 4, 15 (75); ogt. Caper 2240 P. Pompej. ®tf d&cn, Lucr. 2, 428
fcld^en, : angelli prominentes,
comment. art. Donat.20. §.10. GIoss.Labb.:'anet
Arnob. 7, 49.
yrioa - 3)aö. änesco, ere, tote ein olteö 2Bci6 jit'
.
angeltice, es, f. {dyyekTixri), bie ©rjöblung««
tern, Caper 2240 P. SSgl. ^litjc^I im Sonner Dfter=
Fünft, Diom. 480 P.
progr. 1854. p. Y. ^^
angelus, i, m. {uyyeXog), ein ®otte#6ote, C^n«
AnethätuH, a, um(anethum), mttSSia ongemoc^t, gel, Eccl.
jus an., Apic. 6 extr.\ u. fubfto. anethatura,
7, i,
Ang^röna u. -önia, ae, Stamme ANC,
f. (n.
n. „3)iIIbrü^e", Apic. 6, 9.
rcon.auci^ ancus, anculus, Angitia),5lngerona, eine
änethinuH, a, um {avriS-ivog), ouöS^ia bereitet, fc^roeigfame, nerfc^loffene @i)ttin (bie öüterin beä
clyster, Cael Aur. oleum, Theod. Prise. :
©el^eimniffeä beö ge^eimnifioollen u. unnennbaren
änethum, i, n. (uvrjd-ov) , eine rool^tried^enbe @eniuö ber ©tabt 9^om gem. mit biefem öeniuö ,

^flanje, £)in {Anethum graveolens , L.), Yirg. u. berenSilb, bargeftellt mit oerfiegeltem
ibentificirt),
PI.: anethi semen, Apic. ober nerbunbenem 9)iunbe, im Xempet (u. jiuar auf
äneticuN, a, i\m((iV£Tix6g), nod^loffenb, von ber bem 2l(tar) berYolupia ftanb, Yarr. LL. 6,3. §.23.
Äranü^eit, Theod. Prise. 2, 25 u. 3, 3. Macr. (mo Augeronia) 3, 9, 4. PI.
sat. 1, 10. §. 7 ;

aneurysma, {av€VQvay.a)^ bie ®ttoct'


ätis, n. 3, 5 Gloss. Labb. p 12, u. beren
(9), 65. Solin. 1,6.
tenxng ber «pulSober, Veget. 2, 30, 1. ^eft (Ang^röiiälla, ium, 7i.) am 21. 2)ecbr. ge-
anfractftö8U9 (amfr.) a, um (anfractus) , »ott feiert mürbe, Yarr. LL. 6, 3. §. 23. Solin. 1,1. Paul.
Umfc^toeiff, Augustin. de temp. serm. 135. Diac. p. 17, 11. S5gl. übt). 2. ^an ju Macr. sat. 1,
1. anfractuM (amfr.), a, um (anu. frango), ge» 10, 9. ^opp 3U Mart. Cap. 1. §. 4. jiiraufen 2Ieneag
frümmt, gebogen, Amm. 29, 5, 37. - fubfto aufra- , u. bie ^^enaten ©. 1037. ^^reüer dlöm. mi)tf)oi. S.
ctum, i, n. bie Ärümmung, Yarr. LL. 7, 2. §. 15: 430 ff.
^lur., terrarum anfracta, Att. fr. 336. ang^ina, ae, f. (ango), bie (^alSOSräune, Plaut.,
2. anfractus (amfr.), üs, m. (an u. frango), "ük Cels. u. 21.

Umbred^ung = MmHegunfl, Ärüntmung, I) eig.: ni- angiportum,!, 7KU.aiigil)ortü8, us, 7;^ (ango
hil incisum angulis, nihil aufractibus, Cic. bef. : u. portus), ein cngeö ®öf*en, Webenpööcöen , angi-
t)on ber !reiöförmigen S^eraegung ber (Sonne {na^) porto deerrare, Cornif. rhet. id angiportum non :

ber 2lnna^me ber ^illten), solis, Cic: annuus, \äi)t= est pervium, Ter.: nulluni in urbe i-icinn, nuUum
tiefer Umlauf ber Sonne, Kreislauf beö 3«^^^^^ 2c., angiportum esse dicebant, in quo etc., Cic: fru-
Cic: »on ber Krümmung ber öörner, PI.: üon ber mentum vias omnes angiportusq^ue constraverat,
SBinbung ber ©erlange, Yal. Fl.: bef. ^äufig Ätüm. Cic.
mung bes SBegeäu. anbererCert(irf)feiten, anfr. cur- Ang^ilia (in öbfctirn. u. ^nfc^rn. auc^ Ancitia,
vusvallis,Yirg : rectä regioue, si nullus anfractus meniger gut Anguitia) ae, /". (n. Stamme ANC,,

intercederet, Caes.: in anfractum (Ögf^.inporre- roon. auc^ ancus, anculus, Angerona;, Slnflftio,
ctum, gerabe aw^) JCt. - ^lur. , devii anfractus
, eine mo^It^ätigc^eilgöttin ber Unuüo{)nerbe«j*2eeö
(©gf^. iter rectum), Lact.: anfr. viarum. montium, ?yucinuö (f. Jjogo di Celano) , ber ilJiarfer u. 33iar=
litorum, Liv. —
II) übtr.: 1) com ^iedjt, bieÄtüm. rubier, meieren fie ben Wcbraud) berCöegongifte le^r==

niungcn, fcummen ©angc, auf benen ber (Sad;n)altcr te, non Spät. i)cUenifirt u. ju einer ^od)ter &co2(ee==
es oerfolgen mufs, judiciorum, Cic juris, Quint. : teö, Sd;iüefter ber '3Jiebea u. CSirce gcmad)t, Solin.
- u üon ben üerfrf)iebenen SBegen bei Se^anblung 3. §. 28 sq. Sil. 8, 4985^26: alo
-sqq. Orelli inscr.

einer ©ac^e quae omnia intinitos anfractus ha- öruppe üon mef^reren C^öttinnen Angitiae ^|>Iur.
,

bent, bei benen man taufenberlei SEege cinfd^Uxgen ob Ancitiae, Orelli inscr. 1846 (= Inscr. Ncap.
!ann, Quint. —
2) im hieben, öie SBcttfcftmcifigfctt, 5433) Inscr. Neap. 6002 (mo dis Ancitil)u.s) oe- :

ber Wmf^wetf, ber SBinfel^uo, Cic. u. Quint. -oratio mus Angitiae, am loeftl. Ufer beä (yucinuo , j. Sel-
:v
32' Anglii angulus 328
ra dAlhi, Virg. Aen. 7,|7;^9 {ta}^\\. ©erinu^ (x\x^x- 3c*longentrdger, al^ ©tetnbilb, Col. 11,2,49. — II)
füljrlict) über bie Wöttin). 'i^I. übf). 'iprclJer JHöm. v2dS>longen er^eugenb, ndbrenb, Lema, domus, Stat.
i)Jt)thol©. ÖGl ff. angui{;^na, ae, c. (anguis u geno ob. gigno),
Ang^lii« orum, m. bic ?lnöfln, ein otamm ber toon ®cb[anflfn erzeugt, 3, 531. Ov met
oiieücn, ber feineu ©i^ in ber jc^igen ^Utmarf l^atte, anis^uilla, ao, f. (anguis), ber «ol {Mnraena
Tat'. Germ. 40. aiKfüilhi, L.), Varr. LL., Sen. u. 2(. - ©prüden).,
ango, t're (üom ©tamme ANG, gr. Arx, n)0= anguilla est, elabitur, er entfcl^Iüpft mie ein 2101
X)OU auct) angiilus, angustus, ('(y/io), beengen, I) (üon e fd^lauen a)ienfd)en), Plaut. Pseud 4, 57(747).
eig : a) förperlicf) einengen, sufammmfc^niirfn, -brü« - @d)reibung agguilla angef. Don Varr. bei Prise.
efen, be). bie .Hel)Ic, wütöcn, oculos, guttur. Virg.: 556 P.
sues. Virg. - "'|Nflan3en rrftfcftn, vitis pluribus ra- anguim&nuH, i, m. (anguis u. manus), fd^tan-
dicibus inter se connexis augitur. Col. - üb^. Xöx- genbdnbig , -armig, ü. (f lep^anten, megen ber ©elen-
perl tcflfmmrn, S3(P[emmung »erurfacöen, ea collu- hgfeit feines iRüffels (manus) , Lucr. 2 537 5, , ;

vio mistorum omnis gcneris animantium odore in- 1301 (1303).


solito urbaiioset agrestemconfertiiminartatecta ang^uin^u8, a, um (anguis), I) aud Sidblangen
aestii ac vigiliis angebat, Liv. hi (pelli) in coitu bcflebcnb ©Alangen-, comae Gorgonis, Ov. trist.

: ,

anguntur, PI. —
b) local eintnflen, tinjttJdngcn, ho- 4, 7, 12. II) fcbUngcnortig, cucumis, ©dilangen-

stis aere non pigro uec inertibus angitur imdis, gurfe, Col. 2, 9, 10; 7, 10, 5.
Lucau Europam curvis anfractibus angit, Val.
:
angulnus, a, um (anguis), ben 3c^[angen eigen,
Fl. — 11) übtr .Jmbni boS-^crj jufc^nürcn, »beflom»
,
fc^langenartig, ©cbfongen», cervice anguina, Pacuv.
men niad)cn, tani^e machen, itin dntifiiqen, beunruhigen, fr.: capillus, CatuU.: pellis, Varr.: cucumis, Varr.
quttlen, alcjs animuin u. alqm, Äomit. Cic. u. 2(. ,
- fubftD , anguinum, i, n. {sc. ovum), baä ©dblan-
(^ügl.2:"raf. gU Liv. 2, 7, 7): me illa cura sollicitat genei,Pl 29, 3 (12), 52.
angitque, Cic: angebaut ingentis Spiritus virum ang^uipe§, pedis, m. (anguis u. pes), ber Sdblan*
Sicilia Sardiuiaque amissae, Liv.: poeta meum genfü#Ur, d. ©iganten Ov. met. 1, 184. Manu. 4, ,

qui pectus iuauiter angit in ängftricfee ©pannung ,


581. Pacat. paneg. 41
verfemt. Hör. - u. n»ie angere se animi, Plaut., u. ang^uis is c. (n. ango) I) bie ®dblange jeber
, ,

im -^iaiftD angi aninii ob. animo, Cic. , fo geir. hl. (Gattung (fofern fte fic^ l^erumfd^lingtu.mürgt), bef.
angi, ftct» dnflfligen, beunrubigt werben, ftc^ becnflt«, aber bie gro^e, furdjtbare, Cic.u.2(. -©prüden)., a(§
beflommen füllen, melon^olif^ feon, ante soUicitus 93i(b be^ 0efa^r=3)rof)enben, frigidus latet anguis

eram et angebar. Cic : angorintimissensibus, Cic. in herba, Virg. ecl. 3,93. -ubc^ 2ßibrigen u. Ser-
- n. mit 2(ng worüberV ob. loe^ wegen? burc^ l^a^ten alqm odisse aeque atque angues Plaut.
, .

Ahl.^ alcjs decessu, Cic: ob burd) de m. 2ibl., rote merc. 4, 4, 21 (761) cane pejus et angue vitare,

:

de Statio manumisso et nonnullis aliis rebus. Cic: b. i. auf "aa^j forgfältigfte, Hör. ep. 1, 17. 30. II)
de quo angor et crucior, ic^ in Slngft u. Sorge bin, übtr., als ©ternbilb: 1) = Draco, ber 35rfl^e, jmi^
Cic: mit foig. quod, Cic. u. 9r. : mit folg. Acc. u. fc^en beiben 33ären am nörbt.c^immel, Virg. georg.
Infinit., Cic u. Hl. - JIS* 2)05 ^verfectum anxi fte^t 1, 205 u. 244. Ov. met. 2, 138". 2) Qm.=Bydra, —
Gell. 1, 3, 8; ügl. Prise 894 P.: baeSupinum an- bie SBaffcrfcblange, -^^tbet, Vitr. 9,5(7). 2 Manil.l,
ctum nur b. Prise 895P. (o^ne33e(eg),^iDoneben er 422. —
3) bie ^c^tange, meldte ber ©c^langenträger
aber a\\6) bie ^Narticipform anxus ermäbnt anctus ;
(0(ftoii/og, Anguitenens) in ber §anb trägt, felbft
fc^ü^t Paul. Diac p. 29, 8, foroie bie Gloss. Labb. üon i^r umfc^tungen, Cic. Arat. 86; de nat. deor.
p. 12 (c) 'ancti, a/;/oa£j/Of' U.'anctOS, avctyy.a-
: 2, 42, 109. Ov. met. 8, 182. - aJS" ©eltene g-orm
^^fVr«f .'-©d^reibung aggens (=angens)angef.Don anguen, inis, n. Jul. Val. rer. gest. Alex. 1, 29

Varr. bei Prise. 556 P. (32, lüo '^tur. anguina). - S!er 2(bL gem. angue,
feiten (boct) auc^ bei Cic) angui, 9Zeue'ä ^or=
angol..., angul.. f.
.
f.

men(. 1. ©. 220. - Xa^ gramm. @efc^lec^t häufiger


angör, öris, m. (ango) I) 'na^ franf^afte 3u« ,
masc. ai^ fem., f. DJeue'ö ^^"^^^^"^- ^- 'S- 6^''^-
fammenbrütfcn bet^e^le, baö SSBurgen, PI. 8, 27 (41),
ang^uiteneng, tis, ni. (anguis u. teneo, lieber-
100: t^a^. aestu et angore vexata, erfticfenben
Cuaün, Liv. 5, 48, 3. —
II) übtr., bieSeftcmmung
fe^ung bes griec^. ^0(fiov/og), ber ®d5>Iongentrdger,
Cic. Arat. 76: de nat. deor. 2, 42, 109. Manil.
beö :?^er5enö, bie Slnßft, WnruBe, Cic. u. 2( : u. im
5, 384.
>15Iur^, angores = bie ^lengften, bie SDlelond^clte, con-
Ang^uitia, f. Angitia.
iici angoribus, Cic
ang^üläris, e (angulus), ttJtncfeltg, etftg lapis, ,

Angrivarii, örum, nt. eine germanijd;e 3^ö{fer=


Gcfftein, Cuabratftein, Catou. Vulg.: pilae, ©rfpfei«
c^aft auf beiben Seiten ber 2Befer, burd) einen ©renj^ columnae, Vitr. - ©ubftü-, angularis, is,
f
ler, Vitr :

löoK üon ^tn füblic^ern ^f)eruöfern geidjieben,Tac. 7/1. ein erftgeö ®efd§, Apic. 5, 3 u. f.
ann. 2, 19 bie fpäter über V\i 33ructerer l^erfiet, fic^
:
ang^ülärius, um
(angulus), an ob. in einer
a,
bes b\t{x^ u. füblid) uon ber ^ippe gelegenen %{)i\^ ©cfe befinblicö, .liegenb, Procul. dig. 18, 1,69. Gru-
(es ii)re5:!Banbeö bemächtigte u fomitbic,,2(ngaria'^
ter inscr. 207, 2; ügl. Gloss. Labb. 'angularius, :

ob. 'i>a^:> ,,Gngern" bes ^^iiittelalterö in il^r öebict


yGiricdog" .

aufnahm, Tac Germ. 33. ang^ülätilis, quatuorangulatilis.


f.
asg^uen, f. anguis iUS". aDgülätim, Adv. (angulus), öonSSBinfel juSBin«
angueut«, a, um (anguis), ben ^d^tangen eigen, fei, oon <?cfe ?u ©tfe, Apul. u. 2X.
^c^Iongen-, lapsus, Solin. 24. §. 4. angülätus, um (angulus),
mit ©rfen »erfeben,
a,
an^uicomuH, a, um (anguis u. coma), fcftlan- erfig,corpuscula, Cic.de nat. deor. 1, 24,66. Lact,
genbaatig, Ov. met. 4, 699. Stat Theb. 1, 544. de ira dei 10, 8: mundus, Tert. ad nat. 2, 4.
anguicülnsyi, ??z. (Z)e7?z27?.r>. anguis), eineflei- ang^ülo, äre (angulus) etfig modben, Ambros. ,

Cic de fin. 5, 15, 42.


ne ^6iianp,t, ep. 42. - 3]gl. angulatus.
anguiför,fera,ferum (anguis u.fero),I)®d6 tan« ang^ülö8U8, a, um (angulus), woU ®tfen, etfig,
gentroqenb, Propu 21. -fubftt) , Anguifer, feri, m. folium. gemma, PI.
als Ueberfe^ung x>ox\0(ftov/og. ber Sc^longenmann, angnluH,!, m. (oom©tammeANG,gried^.^rx,
329 anguste angustus 330
lüoüon ango, ciyx<^, angustus), bie ®rfe, bei* SSBtn« Älemme, SWtf lidbFeit »erlegenBeit, Sflotb, in angu-
,

f cl , I) jeber srotfc^en sroei in iJ^ren ®nbpuu!ten ftd^ stias adduci, Cic: in angustus esse, Caes peti- :

berüfjrenben Linien fic^ üerengenbe 9iaum, bie ®cfe, tionis, für33eraerbung ungünftigeSßer^ältniffe, Cic :

ber SBJtnf el, bie ®»f|e, anguli omnes aedium, Plaut; verebantur angustias, 3]erlegenljeit loegengeljöriger
ang dextri lateris, Sall.fr.: liujus lateris alter ang. ©timmenja^l, Cic. - Sing, angustia rerum, Tac.
ad orientem solem spectat, Caes. extremus ang. : ann. 4, 72 ; dial. 8. —
d) u G)emütl), bie 23ef*rän«-
Italiae, Liv.: extremus ang. e saxo,Äante,Ov.: ang. l&ett, (Snö^etjigfeit, pectoris, Cic: cujus animus
oculorum, 2(ugeniüin!el, Geis.: parietum, Pl.-aud^ tantis angustus invidiae continetur, ein engljerjig
ber 3Keereö!üfte , ein Sötnfct, eine Su*t, ein ©otf, neibifc^eä ©emütlj, Cornif. rhet.
GalHcus, Cato b. Charis. 186P.; »gt Auct. b. Afr. angui^ticlävius, a, um (angustus u. clavus),
62,3 (töo eä jeboc^ me^r = entlegener 3Jßin!e( ber mit f*matcm «»urputfirctf an Ut Suntca burc^ wel-
^üfte, entlegene 93ucf)t). II) inöbe). 1) ber ma= — : chen fic^ bie^riegätribunen beö plebejifc^en Stanbe§
,

t^emat. 2SBin«er, ang. obtusus, ftumpfer, Lucr pa- : t)on benen auö bem 9titterftanbe {latldacü) unter-
res anguli, Cic. horizonta rectis angulis secare,
: frf)ieben, Suet. Oth. 10.
in redeten S>inMn burc^fc^neiben, Sen.— 2) mitbent ang^u8tio, ävi, ätum, äre (angustiae), Beengen,
^libbgr. beg ©nttegenen , dinfanten roie unfer 23Sfn> , in bie ©nge treiben, Vulg. sap. 5, 1 u. ö.
lt\, ®d&tuoftt)tnEc{, in angulum aliquo Ire, Ter. in : angfustitäs, atis, /'. = angustia, bie ©nge, Att.
uUo angulo Italiae, Cic: in ultimo et remotissimo fr. 81 u. 504.
terrarum orbis angulo, Yell humillimi et in an- : anguHto, ävi, ätum, are (angustus), I)engmo=
gulo jacentes, Sen. üeräd^tl. üon ben ©ernten im
: ^tn, öerengen-, Catull., Sen. u. 2t. II) iibti., üer== —
@gf^. beä practifd^enSebenä, quas (res) istiin an- engen = befc^ränfen, gaudia, Patrimonium, Sen.
gulis personant, Cic. - im Silbe, liunc locum fu- anguHtus, a, um (o. ©tamme ANG, gr. Arx,
gis et reformidas et me
dicam, cam- ex hoc, ut ita rooüon aud^ ango ay/io, angulus) eng, fdbmot, I)
, ,

po aequitatis ad istas verborum angustias et ad eig a) üon Socal


: eng, fc^mal, nid^t geräumig
,
(Ögf^.
omnes literarum angulos revocas, in alle 35>in!el, latus), pons, Cic: fenestra, Col.: vasculaoris an-
©rfen beä Sucfiftabenfampfö, Cic. Caecin. 29, 84. gusti; Quint. trames, PI. u. (bilbl.) Lact.: non
:

anguste, Adv. m. Coinpar. u. Superl. (angu- angustior amne, Ov f auces portus angustissimae,
:

stus), eng, fnapp (@gf^. late, laxe), I) eig.: a) bem Caes. - fubftö., angustum, i, a. bie (Sw^t. per an-
Siaume nad^: sedere, scribere, Cic: angustiuspa- gustum, Lucr in angusto si est, Cels.: 'plur., an-
:

biüari, Caes.: angustissime Pompejum continere, gusta viarum, Virg. u. Tac b)i)on anbcrn2)in* —
Cic. —
b) ber 3(1^1 ob. 5Jienge nad), inapp, fargttcö, gen, eng, fc^mol, Fnapp, Für;» (@gf^. latus, amplus),
ip&tlidf,de numero pastorum alii angustius alii , Conus, Lucr.: sagitta, mit fd^maler <Spi^e, Cels.:
laxius constituere solent, ©inige rceniger, Slnbere Spiritus angustior, enger, furjer 5lt§em, Cic: poet.,
mel)r, Varr.: ang. uti re frumentariä, Caes fru- : iutonet angusto pectore Callimachus, engbrüftig
mentum angustius provenerat Caes. ang. , : XV (u. bal^. in furjen einfad^en ©ä^en) Prop.
, sus, , :

milia legionariorum militum transportare posse, fd^mal, fd^mädfjtig, PI.: folia, PI.: clavus, ber fd^male
Caes. —
II) übtr.: a) übl)., in enget Orenje, angu- ^urpurftretf a\\ ber Xuuica (ögftj. latus cl.), VeU.
stius se habere me^r in ber klemme fet;n (beim
, u. Suet.: odor rosae, t^urjer, b.i. nic^t rocitriec^en^
2)iöputiren), Cic: angustius apud Graecos vale- ber 2)uft, PI. habenae, fnapp ftraff angesogen,

:
,

re, nur in einem engern, befdfiränüern ©inne, Cic. TibuU. II) übtr.: 1) imSlIlg., in angustum con-
— b) ßebrdngt im SSortrage , f urj , etnfa* , dicere, cludere, adducere , deducere , etiöaö in bie Crngc
Cic. : neque id faciat tarn presse et ang. quam ,
giei^en, b. i. einfd;ränl'en, b^fd^ränfen, Cic: in angu-
etc., in berfelben Äürje u. ©ebrängt^eit, Cic. stum deducere perturbationes, bie ^eibenfrf;aften
angustiae, ärum, fettener ©ing. angusti«, befrfiränfen, besäumen, 3ügeln, Cic -.'u.angustä dif-
ae, f. (angustus), Vxi ®nge,
f.,
I) eig. : loci angustia, ferentiä, mit unmer!lid)em Unterfrfjicbc, PI. 2) —
PI.: medium spatium per angustiam scissum, Sali, inöbef.: a) u. ber ^di, befd^rdinft, fnapp jugemeffen,
fr.- angustiae loci , Sali.: locorum, enge ^äffe, ?urj, nox, dies, Ov.: tempus tum Ubei-ani tum an-
Nep.: itineris, Caes. : fretorum, Cic. : oft abfol. = gustum., Quint. —
b)o. Siefi^, 3Scrmögen,2lufiöanb
„(Sngpäffe, Sefileen", Caes. u. a. §iftor.: Italia co- 2C., fnäpp, befc^rdnft, bürfttg fpdrltd^ gfrtng, res , ,

acta in angustias, fc^mal gufammengebrängt, Sali, frumentariä, Caes liberalitas angustior, Cic:
:

fr. - Spiritus, Äürje beö 2ltl^emö, Cic: urinae, §arn== pauperies, Hör.: angustas civium domos, aud^bie
ftrenge, -öerftopfung , PI. — II) übtr.: 1) im 2tllg.: .^auöl^altungen ber 33ürger eng begrcn^,t (bcfdjränft)
angustia conclusae orationis bie engen ©renken genjefen feien Tac. tenuis et ang. mgenii vena,
:


, ,

eineö in Jurge (Schlußformeln gefaßten SSortragö, Quint. c) ü.anbern äußern Sebenööerl;ältniffen,


Cic. de nat. deor. 2, 7, 20 (]. "ti^n 3wj^9)- - qnum befc^rdnft, beengt, Bebenflic^, mtf lic^ res angustae, ,

sit Campus in quo exsultare possit oratio , cur


,
Cic: tides angustior, Grcbit, Caes.:
gefrfjiuärf)tcr

eam tantas in angustias et Stoicorum dumeta defensio, befdjränfte, Cic fo a\\.d) ang. et lubrica :

compellimus? Cic Ac
2, 35, 112: hunc locum fu- oratio, Tac. - fubftu., angustum, i, n. bieiTienime,
giset reformidas etme ex hoc, utida dicam, cam- bie bebenfli^e', mißlid^e Cage, »erlcgenbeü , Wotlb,
po aequitatis ad istas verborum angustias et ad res est in angusto, Caes.: spcs est hi angusto cä ,

omnes literarum angulos revocas, Cic. Caecin. 2i), ftep fc^ledjt mit ber Hoffnung, Cels.: in angustum
84. —
2) inöbef.: a)üon ber^^it, bie öcfc^rönFt^cit, venire, inööebränge, inSSeriegenljeit fümmen,Cic.
^ürje, 'üa^ ©cbröngc, bef (^efrfiäfte Ijalber, teniporis, — d) 0. (^cmütl) u. (Sljaraftcr, befcftcänff, nicbrig,
Cic: abfol., Cic Marc 9, 27. b) ü. Sefi^tljum, bie — engbersig,animiangustiest, eQ jeugtüon'Cingljcr^ig^
Älemme, befcftrdnfte fiagc ob. 2J«ttel, 5Kittellof!gFctt, !eit, Cic: alii minutiet angusti, Cic e) uom 'Er- —
Stcmut^, berSOlongclanzc, pecuniae,aerarii,reifa- trag, oon ber Ütebeic, «) ber „3"0i""i" "^^f^) ""^ """
miharis, Cic: rei frumentariae Caes.: fortunae, ntge, furje ®ä^e eingefcördnPt, gebrdngf, f\\x\, etnfa*,

Tac: abfol., ex meis angustus sustento illius te-


,

ang.etconcisaedisi)utationes, C\c. ß) bcm,,3'i* —


nuitatem, Cic. ül. in Cic. ep. : paternas ei angu- {)a{i" nad; in ben 5lnfid)tcn befArdnft, rngbctitg u.
stias esse. 'ba'\^feine 3}Uttcllofigteit uom ä^ater Ijer- bal). aud) »»eintld^, minutac aiigu.stiUMiuc coiucr-

rü^re, Tac — c) ü. äußern :^eben50crl)ältniffen, bie tationes, Cic: pungunt, quasi aculeis, intonoga-
,

331 anlielabundus anima 332

tiuiu-ulisaunustisjnit il)vcu peinli(t)cu(5on)cqueu3^ AniAtr51öget&Ht i 7;;. (uyt(CT()oX6yr]Tüg) , un*


,

mnctjcrcicu, Tic. untecttd)tct unecfabren in ber tWf bictn, Yitr. 1, 1, 13.


-,

ünhölAbunduH. a, um (auhelu), ftud^rnb, Clia- anIcetuH, um(rt»'txx;roi,-),unbcficflbat,I) nlöiöei=


ris. oi I'. Inccit. ait. graium. fr. §. 21. p. 81 cd. nauie beo anisum, PI. 20, 17 (72), LSG. II) alä —
Eicbenj. noni. pnrpr.: a) AnioetuH, i, ni. (Ai'C/.r]Tog) , ein
JInhelAtio, Ollis, /". (auhelo) I) bao bcciu^tcrc ,
röm. 3'i"tMgetn[fener friiljer '^äbagog bes Ü. ^tero,
,

fd^torrc '»^tbcmbolfu ^rucbrn, (Schnappen nac^ L'uft,


.
fpäter beffen öelfersijelfer bei ber 2luöfül)rung fei*
Vfdj^cn, pisi'inni aestivo calore qiiaedam aiihelatio,
ncr ;iierbrcd)en, ber bann reid; bctol)nt ^um Scheine
!*1. \K 7 (tl), IS.- alo trnnfljaftcv ,^^uftanb = «a,V/<«,
nad) Äarbinien ucnöiefen luurbe, luo er ftarb, Tac.
ber func *utbfm, bie G^nflbrüiltftfctt, Cels.4, 4. §.21.
aiiu. 14, 3. Suet. Ner. 35. b) 9ibf. Aniontui«, —
i, ?/i. (ArCy.aTog)^ ein^^reunb ob. ^i'cigelaffener beä
Oael. Aiir. rluon. 3, 1. §. 1: be).im^:|.Uin:., PI. 23,1
1^24), 47. — II) übtv.: quaedam iii iis (.sc. in Indi- Sltticuö, Cic. ad Att. 2,20, 1.

ciü sardouy(lnl>us) caelestis arcus anhclatio est,


AiiiciäDUH, a, um, ju einem 2lniciu5 gef^ijri^,
I)nbcu cincir^lufliu-j uomi)kgenboiicu (b. I). il;re J-ar^
nad) il;m benannt, anicionifcfe, pirum, Cato lapici- :

lüic bie beö l'Kcijenboijenö , in einanber


dinae, *£teinbrüd)e am£ee3So(finiuä, Yltr.: lectica,
bcn fvielen,
über), PI. 37, G (23), «1>. Cic: nota, 3^id)^i^ ^i"^ö ^Keines, beffen Sllter bis
änhelntör, öris, /«. (auhelo), bcr fcftwct Slt^cm 3um (Sonfulat bes L
Aniciua Gallua (594 b. @t.)
ljinaufreid)t, Cic.
bolt, ber ©ngbrüfligc . grieclj. dai^^arixog, PI. 21,
änicilln, ae, f. {Dentin. Donauicula), ein (janj
21 (89), 156 u. a.
rtlteö 2>Jüttft(fien, Yarr. LL. 9, 45. §. 7.4. - ©päter
&nheIntüH, üs, in. (anhelo) = anbelitus (ro. f.),
ftuücella, Fronto ad amic 1, 18 extr.
Macrob. de ditt" %.\ed. Eichen f. (Vol. 1. p. 229 änicüla, f. (i>em/?«.ü.anus),einatteö23Betb,
ae,
ed. Jan ).
5Dlüttcrc6enTer., Cic. u. 3(. - üXS" (i^yncop. äni-
,
änhelit&H, üs , m. (anlielo) , I) baö etfj^werte,
cla, b. Prud. ti^qI aracf. 6, 149.
ftorfc Slt^fiHÖoIen, ber furjc SIticm, baö ®cönaubcn.
&nicAläri8, e (anicula) ottroeibetmöfifl , ver- ,

Acuten in ^^'O^Ö^ antjeftrengter löeiüegung , anheli-


ba, Augustin. enarr. in Ps. 38
tus crebri tractique altius gemitus Sen.: excur- ,
Anien, gnis, f. Auio.
sura aiibelitum ducere, feueren, Plaut. quae (iii- :
Anienicöla, ae, c. Anio.
f.
miae celeritates) quumiiimt, anbelitus moventur, AnieiiHis, ÄnienuM {Adj. u. Subst.), Anio.
f.
man au^er^2Itf)em gefegt rcirb, Cic. -atöfranf^after Xnio^rös, m. ('AviyQog) !(. Äüftenflu^ in
i, ,

3uftanb, ^^(ur anbelitus = «(T^//«, berfurjeSlt^cm,


bie enftbcüfliflf cit PI. 35, 15
(51), 180. II) — me=
2;np^i;Uen (ßlis) mit übelriec^enbem Söaffer ber
auf bem arcabifd^en öerge Sapit^eä entfpringenb
,

ton.: 1) ber ät^em,


,

^aucö, Plaut., Ov. u. PI. — 2)


trägen Saufet burd) eine mep^itifc|e ©umpfgegenb
bie 2tuf bünitunfl, ber SDunft, ^uft, terrae, vini, Cic:
fid) ausbreitet, biö feine cerfanbete 9}iünbung bei
anbeut um pestis exbalat, Pall.
©amicum ba^ iontfd^e 3)teer erreid)t nac^ Q. je^t ,

änhelo, ävi, ätum, äre (am u. halo), I) intr.


Mavro-2)otamo, Ov. met. 15, 282.
Üaxt-, mü^famotftmen, Stt^cm öolen, fd&nauben feu= ,
&nili§, e (anus), alten SBetbern eigen, alt»riber=
*en, A) eig Ter. u. Ov.: aubelaus Spiritus, Cor-
,
ntttftg, attwefber^aft,altmütterti(ö,an. vultus, Yirg.:
lüf. rbet. - insbe). nor öi|e no* fiuft fc^nop^en,
an. rugae, Ov.: aetas, Col.: curae, Yirg. - bef. mit
let^^en, anbelantes Garamantes
,

Sil. 3 10. B) , ,
— hem 9^bbegr. beä Slbergläubifcfien, ©tumpffinnigen,
übtr., V. Sebl 1) im 2tl(g., poet., lüie unfer Feuc&en,
@efd)raä^iQen, superstitiones, Cic: ineptiae paene
:

fcufjen, btö5ncn, aubelans follis (S(afeba(g), Pers :


Cic: tabellae, Cic.
an.,
fornacibus ignis anbelat, i)av.d)i&iuti) aug, Yirg.: anilit&8, ätis, f. (anilis) baä bo^e %vautnalUt, ,

subter anbelat bumus, txad)t, brijl^nt Stat. fra- , :


CatuU. 61, 162.
ctaque anbelant aequora, Sil.: üom glü^enben 6rb= änlliter, Adv. (anilis), atttoetbermäfig, wie alte
reic^, Dor öi^e gleid»" „feueren, led^^en, nac^Suftu. SBBciber, id dicitis superstitiose atque an., Cic. de
^ü^lung fc^nappen", anbelans saevis ardoribus nat. deor. 3, 39, 92.
orbis, SU. - anbelans iuopia, ber (ecjijenbe, b. i. brin== änilitor, äri (aniüs) jum
genbe3)ianget, Justin.9, 1,6. 2)in5be) aufbam= — ,
fd&roadöwerben, oltern, Apul. de mundo 23.
,
alten SSJeibe», alter*«

Xfftn, bampfen, amnis vapore anbelans, D.ber Son= änilla, ae, f. {Demint. t). anus, aÜ^ 3^rau), ein
nen^i^e bampfenb, PI. 5,9 (10), 55 --'il)tr. fc^nou» altcö SSBeibc^en (tWüttercöen), Macr. de di£F. 21. §.
benb ob. feu^enböertjcrbringen, ou$',5cr))orfcönau6cn, 6 ed. Jan.
A) eig.: ignes, Ov.: frigus, Cic poet verba, Cic: :
änima, ae, /. (n)ie animus üon «w, ar]fxi, j^au*
scribimus inclusigrande aliquid, quod pulmo ani- d^en), eig. baä :gauc^enbe, äße^enbe; ba^. bie fiuft,
mae praelargus anbelet, rooran bie mit Slt^em ge= ber fiuftjuc» , fiuft^au* , SSJinb, I) eig.: A) im Sllfg.:
fegnete 33ruft feud)t, Pers.: anbelatis ictibus, mit aurarum leveis animae, impellunt animae Lucr.
feuc^cnb I}en)orge()rarf)ten ^uberfd^lägen, Sil. B) — lintea Tbraciae bie 9Zorbn)inbe Hör. quantum
,
:

, :

übtr., etiDtt-d fcftnaubcn, b. i. fcpnaubenb !unb geben, ignes animaeque valent, x>. 33lafeba(g 3}u(canä,
scelus(Soöf;eit),Cic.: crudelitatem ex imopecto- Yirg. anima (luftartig mt\:)ix(t)t :^ic^tf(amme) re-
:

re, Conüf. rbet. viviscit, Yarr. b. Non. 234. 5.


anlielöHUi^, a, um (anbelo) =ffi'?zrvotxo?, feu« B) inäbef. 1) bie ßuft, a(ä 9^aturetement bem
(^cnb, Cael. Aur. acut. 2, 28, 148. g-euer, Sßaffer
:

entgegengefe^t, Cic u. Yirg.


2C.
,


änheluM, a, um
(anbelo) = a;i/?eZa7i5, 1) fd&nau* 2) bie eingeat^mete Suft, ber Stt^cm, ^au* {in
brnb, f eu*cnb, Iccö^cnb, pectus, Yirg. u. Quint. decl.: conor., bagegen Spiritus, urfpr. baä Stimmen in abs-
equi. Virg.: senes, engbrüftige, Virg.: übtr., vires, tr. , ber 2(t()em , ber hii Suft in ünnimmi u. S^Qm
mübe,ge)cl)n)äcIjt,Stat.: Mars, Yirg.: u. mit Genit., auöftö^t, ber li^tJ^em^ug vqI Cic. de nat. deor. 2,
laboris, üon ber 21., Sil. II)meton., i^euc^en ob. — 54, 136) , animam ducere, Cic,
;

ob. trabere, PI.,


©cgnauben oerurfadjenb ftu^enb, leijenb, tussis, , 2ltl^em ^o(en animam continere
: , Cic. , ob. com-
Yirg.: febris, cursus, Ov. primere, Ter., an fid^ recipe, l^alten: animam
änhydr5»4, i. f. {arv^Qog, rcafferlos) , bie 9?oi:= fomm mieber ^u Slt^em, Ter. anima foetida ob. :

cifit, Apul. berb. 55 (56). redolens, übelriec^enber Slt^em, Plaut, u. Sen. rbet.:
;

333 auimabilis animadverto 334


animae gravitas, PL: anima deficit, es entfielt nem, baä JHec^t am 2ebm 3U ftrafen, JCt. — b) bie
D^nmac^t, Cels. 9lü8e, öer Jabel übf)., Cic.
11) übtr.: A) ha^ (naä) ber geroö^nlic^ften 5^atur= änimadversör , öris, m. (animadverto) , ber
anfc^auung burc^ bcn Slt^em bebingte) itUn^pün^ »eoBocöter, >1tiorum, Cic de off. 1, 41, 146.
dp, ber ßebcnS6aud&, bie Se6en§ftaft, ber ßebenögetft, aiiimad¥er§ü§, üs, m. (animadverto), bie 5l5it»
bie <3>eclt (u. jroar ift anima ba^ rein t^ierifc^e, ani- bang Strafe in animadversibus asperior in qui-
, ,

mus l^ingegerx ba^ geiftige oernünftige, bege^renbe , busdam fuit Lampr. Alex. Sev. 25, 2 ed. Peter.
,

Sebenäprincip), 1) eig.: a) übi)., Lncr., Yarr. u.5I.: animadverto (änimadvorto), verti(vorti), ver-
neque in homine inesse animum vel animam nee sum (vorsum) ere (au5 animum adverto f. ad-
,
,

inbestia, roeber eine geiftige, nod^ eine p^gfifd^e verto no. II, A, b), I) bcn Oetft., @inn=, feine «uf^
(oom Seibe trennbare) ©eele, Cic. (u. fo neben ani- merffamfeit ouf tttoa^ richten, aufmerfen , 6eocöten,
mus b. Lucr. 3, 398. Juven. 15, 148). - haf). öon waörne^men (in bem ©inne : feinen '^ort^eil u. bgl.
^en abgefd^iebenen Seelen, Ocfftetn, Schatten in ber roa^rne^men), rem suam, Ter.: in praesens haud
Unterroelt, bie SJlonen, b. 2)ic^t. u. Suet. Caes. 88. animadversum (prodigium) Tac. non animad- , :

- au(^ von ^ftanjen u. anbern organifd^en Stoffen, verti in pace, Cic-m. folg. 3telatiüfa^,ut animad-
benen eine ®ceie als ©runb ber ©elbftberoegung, vertatur quidquid facias, Cic: me obsecras aman-
beä SBad^fen^ beigelegt roirb (og(. San. ep 58, 8), tissime, ne obliviscar vigilare et ut animadvertam
oft b. PI. anima amphorae Sßeinbuft , Pliaedr : quae fiant, Cic - m. folg. 21t ob. ne u. ©onjuncto..

: ,

jc^erjl^. anima putei, o äöaffer, Plaut b) bog illud me non animadvertisse moleste ferrem ut ,

i^ierifc^e, pfjpfifc^e Se6en, fofern e§ burd^ ba^ ^ov= ascriberem te in fano pecuniam jussu meo depo-
.^anbenfepn ber ©eele im 2eibe bebingt ift anima , suisse, nisi etc., meiner 3(ufmerffamfeit entgange«
se privare, Enn. b. Non.: animam relinquam po- ift (= ic^ überfe^en l^abe) Cic. ad fam. 5, 20, 5: ,

tius, rcill lieber fterben, Ter.: animam edere, Cic, tarnen admonendi sunt, ut animadvertant, ne cal-
t)b. efflare, Kep., ob. exspirare ob. effundere ob. lida assentatione capiantur, Cic de amic. 26, 99
^nire, Ov. ob. deponere, Nep., ob. dare, Virg.,
, ügl. Cic. de off. 2, 19, 68. - 2)a^. al^ t. t. a) d.
bie ©eele, ^^bm aus^auc^en, = (äffen u.
baö bgl = Sictor, ber Stc^tung geBen, aufpoffen mußte, ba^ bem
fterben : animam agere, in bm ki^Un äugen liegen Sonful bei feinem ©rfd^einen %ia^ gemarf;t u. i^m
{].ago no. 1, 2, a, ß ob. ©.200), Cic.: dum anima ber gehörige '[Refpect bejeigt würbe, consul aniraad-
est, fo (ange er atl^met ob. lebt, Cic. - u. nad^ ber vertere proximum lictorem jussit, Liv. 24, 44
Ißorftellung, ba§ S3(ut fei ©i^ beö 2ebcn^ purpu- ,
extr. —
b) ü. publicum, bem ber Sictor aufjumerfen,
ream vomit animam, Virg sanguineae animae,
: 3ld&t ju haften befal)l, consule theatrum introeunte,
Manil.; Dg(. ^.^iel ju Tirg. Aen. 2, 639: 9, 349. - quum lictor animadverti ex more jussisset, Suet.
animam debere (fprüc^n).),ba^ ^^btn fc^ulbig fegn, Caes. 80. —
II) übtr. A) alö ^-otge ber angeroen^
:

»on Ter.Phorm. 4, 3, 56.(661).


ftar! Serfd^ulbeten, beten ^ufmerffamfeit, Bemctfen, gewahr werben, wa^r-
— 2) meton. ein mit anima üerfe^ene^ ©efd^öpf,
, nehmen (im allgemeinern 2iinne als oben), feben, er»
ein 6ele6tc§ 2Befen, ova parire, non animam, Enn. fc^en, ernennen, a&nebmen, ecquid animadvertis ho-
-ü. öernünftigen Söefen, servientium animae, Tac: rum Silentium ? Cic animadv. alqm scribentera,:

imbelles animae, feige oeelen Lucau. - u. al^ , Xep.: ne (milites) ex oppido (uon ber ©tabt au^)
öiebfofung^roort Oeete, vos meae carissimae ani-
, animadverterentur Caes.: si quod (peccatum)
,

mae, Cic animae, quales neque candidiores ter-


: est animadversum, Cic. Ins auimadversis, Virg.: :

ra tulit, Hör.: egregiae animae, Tirg. boni seminis sues animadvertuntur a facie, Yarr.
B) (roie animus) bie oecnünflifle @eete beä 9Jten- - mit folg. Acc. u. Infinit. si animadvertissent ,

fd^en, ber ®eift (ugl. Äri§ ju Sali. Jug. 2, 1. Cic. andere adversus se tam exiguis copiis pugnare,
ecl. ind. in v.) anima rationis consiliique parti-
,
Xep. animadvertebas igitur versus ab iis admi-
:

ceps, Cic: ingenii facinora. sicut anima, immor- sceri orationi. Cic: equidem etiam illud animad-
taliasunt. Sali.: animae mortecarent, Ov. - aJ3*a) verto lenitate verbi rei tristitiam esse mitigatam,
iJtrc^aift. Genit. sing, animai Enn. u. Lucr. ,
— Cic. animadverti et didici ex tuis literis te Om-
:

b) Bat u AM. plur.bei Gicero 2C. regelmäßig ani- nibus in rebus habuisse rationem, ut etc. Cic. ,

mis, üg(. ©c^neiber @r. 2, 27; bei ©pät., bef. bei - m. folg. ^ielatiofa^, ut adsint cognoscant, ani- ,

ben Eccl. auc^ animabus, 5^. Vulg. exod. 30, 12


,
madvertant. quid de religione, pietate sanctitate ,

u. 16 u. a. Augustin. civ. dei 19, 23. Jul.Yal. rer. existimandum sit, Cic: quod quidem quäle sit
gest. Alex. 3, 16 p. 117 (a) ed. Paris. 3Sgt.9Zeue'§ etiam in bestiis quibusdam animadverti potest,
gormenl. 1. 3. 30. Cic - m. quum u. ßonjunctu., animadversum sae-
änimäbilit«, e (animo) bete&enb, haec auima- ,
pe est, quum cor animantis alicujus evulsum ita
bilis spirabilisque nomen est aer, Cic
natura, cui palpitaret, ut etc. Cic. de nat. deor. 2, 9, 24. -
,

de nat. deor. 2, 36, 91 ed. Schoem. (^Baiter ani- im 3ff)g abfol ut etiam possumus hinc animad-

,

malis). vertere, Yitr. 10, 16, 5. B) prägn loie unfer ,

änimadverHio V önis, f. (animadverto), ba§ „etmaö gegen ^mb. xibei ob. mißfäliig üermerfen",
Ä)inric^ten beö ©eifteö auf etrca^; öaf). I) bie 23e_o= b. a^nbcn, rügen, ftrafen, a) in <yolge amtlicher ob.
i.

bad&tung, ac|tfamfett, Slufmecffamfeit, Cic: notatio üäterlic^er 2c. 2luctorität gegen 3>"ö rügen, au il)m
naturae et animadv. Cic ,
— II) übtr. baö mife=
,
a^nben, il)n öeftrofen, geiö. mit /*' alqm ol)ne Object
fällige )8ermerfen oon etroas , bie 2t6nbunft '^mt, ,
bee 35ergel)en§, in judices quosdara, Cic: patrio
23efltafunft, Strafe, a) ju ber man a(ö ©taatöbe= jure in filium, Liv.: impers., sortitione animad-
l)örbe,33ater,öerr 2c. autorifirt ift (Spnon. castiga- vertitur in quosdam, Cic bie Partie, aud) in 'Bc :

tio, bie 3ii^^cftrDeifung) censoria, censoris, Cic:


,
3ug auf ba^ ißergel)en res animadvertenda. Cic: ,

dictatoria, Vell.: militaris, Gell.:patema, Cic: Do- multa animadversa severe, Suet.- eupl;em =omö.
labellae in audaces sceleratos, Cic nostra enim :
mit bem lobe 6eftrafen, binrtcöten, in alqm, Tac u.
quaestio et an. in civem nostrum est, Liv.: domi- Suet.; ügl. Sremi ]u Suet. Aug. 15: öab- iogar
ni adversus servos, Lact. - eupl^emift. = „^iobe^-- animadversus = öer „.t)iugeri(^tete", Paul. di:^'.4S,
ftrafe'' mit capitalis oD. capitis, Suet. u. JCt.: ab== 24, 3. —
b) übi). etiD. rügen, tabeln, facinus, inju-
fol., Cic. ad Att. 12, 21, 1 habere aniraadversio- :
riam, Ter.: in qua (voce) nihil offendi, nihil dis-
335 animaoquus ammoäus 33G
pliccrc. niliilaiiimadvt'itipossit, Quinta -Ofcr^erf. JUr Odcnit. "^lur. bei 2)icf)t. u. ®pät. auc^ auhnan-
aniuiadvt'rsil, Apiil. Hör 4, ll>, tum, f.
^^ieue ö ^ormcnl. 1. ®. 273.
AniniacquuM, a, luii, -I((y in. Covipar. (aiii- äniBÄtio, önis, /'. (animo),!) baö 53eleben, SSe-
mus-aequus) olcidjmütbig, gute« 9lutbü, auimac-
, feelen, bie belebenbe Äroft, Tert. de auim. 19. - me-
qiiior esto (i^«'c'c>*')» ^ ii^t?- sapient. 18, 6; Marc. ton. = animal., baö belebte ©efdböpf, Cic. de univ.
10, 41) u. a. 10,31. —
11) bie leibcnfd)aftlicf)e Slufteflung, bei
Mnlm&l, animale,v.anima), I) jebeä
älis, n. (ft. Untöiae, Vulg. vet. bei Cypr. de lapsis 20.
belebte ©efcftbpf lebenbe SBBefen mit auot^cbilbctem
, änlmätAr, öris, m. (animo), ber !8eleber, aSe«
Äörvcr, baö 2:bter im lucitcftcn 8innc, hai). v.'-Mcn- feeler, Ecd : übtr., 0. Künftler, Mart. Cap. 1. §.36.
fc^cn (©gf^. iuanimum u. bc^l), quum iuter iiiani- äniuiätrix, icis, f. (animator) , bie (gcmutbige-
mum et auinial hoc maximuiii iuteryit , quod ani- tin ju 2C., Tert. adv. gnost. 12.
lual agit aliquid, Cic. animalia inauimaque oni- 1. äniui&tuM, um PAdj.
(t). animo), I) mit
a,

: ,

nia rigentia gclii, Liv.: omue quod vivit, sive ani- Sltbem »etfeben, a) Varr. bei Non. 201, 7.
übl).,
mal sive terra editum ((Jrbc^eiüäd;ö), Cic: anima- b) belebt, befeelt, anteponantur animata inanimis,
lia et sata, Sen. aninialium seinen ignis is qui
: Cic: hoc sie dividam,ut dicam corpora omnia aut
anima ac mens, VaiT. LL. bipedum solus homo : animata esse aut inanima, Sen. II) gefinnt , a) —
animal gignit PI. - u. nont Uniücrfutn alö be)eel= üh\). : bene, Nep.: male, Suet. Pompejus an. me-

;


,

tcm aBefen, Cic.deuniv. 3. §. 8. u.4.§. 9. II) im lius quam paratus, Cic. b) mit JWutb- , ftiege-
cngern 6inne, Ibter, imC^ijj^. beö9)ien[d)en, multa ttfcbcm @innbeaobt,m}xmi, probe, Plaut.: intirmCy
ab animalium vocibus trauslatainhomines,Yarr. Cic: pariter, Lucr.; ogl. )iia^\n. ju Lucr. 1, 42-
LL.: fo nun nialum aliquod aut noxium animal, p. 78 sq.
Sen.: u. animalia noxia, llngesiefer, Col.: animalia 2. änimätÜM, ü, m. (animo), 'i)(x^ ^tbmcn u. ße-
aquatilia, Varr. LL.: animalia minuta, Varr., mi- ben, Pi. 11, 3 (2), 7.
nutiora, Tert.: animalia infirmiora, yalentiora, änimitüM, Adv. (animus), »on ^tx^tn, Non.
Val. Max.: animalia saevissima, Sen.: quum hoc 147, 27. 33g(. Gloss. Labb.: 'animitus, x^v/öi^^tv.
animal tarn sit canorum suä sponte, ü.^afin^Cic: änimo,ävi, ätum, äre (o. anima u. animus), I)
alqm in cavea velut novum animal aliquod et inu- n.anima, A) = mit 2uft ob. -giaud» oecfeben blafen,. ,

sitatum diu pascere, Sen.: si quod animal in mu- duas tibias uno spiritu, Apul. bucinas, Arnob. :

stum ceciderit, Col. - baf}. = belua, üeräd^tlic^ üon — B) beleben, befeelen, Lucr., Cic u. 2t. bal^. ani- :

einem 3}ienfd;en , funestum illud animal Untäter,


, mare in mit 2tcc. , beleben in ob. ju 2C. , b. i. Seblo*
Cic. Pis. 9, 21. feg in ^elebteä oertöanbetn guttas in angues, Ov. ,

änimäÜH, e (anima), I) auö ßuft beftcbenb, luf- — poet.übtr., si quid Apellei gaudent animasse colo-
tig, natura, Cic. duae partes, una ignea, altera
: res, Stat.: pestiferas ad crimina taxos, entflammen,
animulis, Cic. — II) jum i^eben geprig, \) act. entjünben (nac^ ber35orfteIIung, ba^ baö fyeuer lebe),
fiebcn cntbollenb u. ö^^^nb , bclcbeub (@gf|. inani- Claud.: alqm cibo potuque, erquitfen, laben, Hyg.:
mus, inanimalis), cibus, ^ßebensluft, Cic: intelli- ebenfo florem, PL —
II) t). animus: A) ^mbm.
gentia, geiftige Sebenöfraft, Cic: Spiritus, beleben^ „ben äJorfa^, äßtUen ju etio. einflößen" (nQod-v-
ber ^(xw&j, Sebenägeifter,Yitr.u.Pl. -newir. fubftt)., fxCuv IfxßäkUiv); bal). im ^affio = ft* cntf*liegen,
omnia consl^nt ex vacuo et solido ex animali et , m. folg. ad ob. in u. 2lcc., ut ad moriendi deside-
inanimali, Tert. apol. 48: u. fo ^lur. animalia, rium ultro animaretur majestatepromis8i,Macr.:
@gf^. inanimalia, Tert. adv. Hermog. 36. Apul. qui in Augusti necem fuerat animatus entfd^lof*
Asclep. c 21 in. (ogl. animal no. I). 2) pass.. — fen ju Jc, Macr.: mit folg. Infinit., ut hortatu ve-
,

befeelt, belebt, lebcnb, a) iibi^.: corj)ora, Lucr.: ex- stro quae de scommate paulo ante dixerit anime-
emplum, lebenbes Criginal, Cic. - fubftt)., anima- tur aperire,Macr.: u. fo si quid animatu's facere,
lis, is, f. e. bclebteö SBefen, e. X^iev , Apul. met. 2, fac jam ut sciam, rcenn bu SBiEenö bift 2C., Plaut.;
25; de mundo 21 u. 28 u. 36. b) in ber dieii^ — u. tnit folg. ut u. (Sonjuncto., ita animatus fui ita-
gionsfpr.: «) dii animales, ©ötter, bie an^ 2Jien== que nunc sum, ut eä te paterä donem, mein 3ßiEe
fc§enfeelen enftnnben finb (rcie Penates u. Dii via- loarö u. ift'ö nod), bie Schale bir gu fc^enfen, Plaut.
les), Labeo b. Serv. Virg. Aen. 3, 168; üg(. Apul. — B) mit irgenb einem Semperoment ob. @inn be»
de deo Socr. c. 13. —
ß) in ber Cpferfpr. hostia , geben, »oetfeben, perinde utcumque temperatus
animalis, ein Cpfertl^ier, t)on bem nur bie Seele, sit aer, ita pueros Orientes animari atque forma-
iiah ^thzn ben @i)ttern gerceifit, "ha^ ^yteifc^ 2c. aber ri, Cicdediv. 2, 42, 89: nisi quod (Mattiaci) ipso

litxi ^rieftern beftimmt loirb Macr. sat. 3, 5. §. , adhuc terrae suae solo ac caelo acrius animan-
1 u. 5. tur, mit einem feurigeren Temperamente (mit einem
änimälit^r , Adv. (animalis) , tbierifd^ , Augu- !ül)iteren ©inne) begabt merben Tac Germ. 29. - ,

stin. retract. 1, 26. '^M^ animans u. animatus alö Adjj. f. bef.


änimaBH, antis, PAdj. (n. animo), befeelt, le= änimötte« Adv. m. Compar. u. Superl. (animo-
benb , belebt I) adj. animans est mundus com-
, : sus), mutbooa, mutbig, berjbaft, beberjt (@gf|. timi-
posque rationis, Cic: an. imagines, Cic: an. ma- de), I) im SlUg.: an. et fortiter facere alqd, Cic:
china, v. Körper ber 9Jien]d;en u. ^^iere,Col. II) — an. vivere, mit ©elbftoertrauen, Cic. vulnera sua :

auhst., animans, tis, m., f. u. n. jebes befeelte, le- animosius retractare Sen. II) inöbef. eifrig, — ,

benbe ©efcbö^f, aSJcfen (urfpr. ein weiterer 33egriff bt^tg , leibcnfcbaftlicb , liceri JCt. animosius sol- , :

alä animal, inbem eö aKenfdEien, 2;f)iere u. ^ftanjen vitur Votum, Sen.: animosissime comparare gern-
in firf) frf)(ie§t, geiü. aber gleirf) biefem für s;btcr, im mas, Suet.
@gf^. be5 9}Zenfrf)en) , als masc, alius animans, animöHitäs, ätis, f. (animosus), bie «g^erjboftig'
Cic: animantes, quos alatis, Cic: quemquam ani- feit, ^}xW\q^Uit, resistendi, Amm. equi, Sidon. - :

mantem (d. 9)ienfrf)en),Hor.:aIö/'e?/i.,quaevis ani- im nbtin ©inne = bießeibenfcbaftlicbfeit, -g»eftigPeit


mans, Lucr.: nulla animans, PI. ceterae animan- : uxi 3orn, -^i^e, Macr. u. 21. (aud^ im ^lur.).
tes, Cic: multae aliae minutissimae terra mari- änimöüui«, a, um, Adj. m. Compar. (animus),
que animantes, Gell.: alä neutr. nur im ^lur., mutbtjon, mutbig, betjbaft, beberjt, im Übeln ©inne
animantia omnia, Cic: pestifera animantia, PI. - bi^ig, ungefiüm (@gf^. timidus, formidolosus), I)
;

337 aiiimula animus 338


im 2(((g.: fortis et animosus vir, Cic. animosus : fä|c iogi. 33remi ju Suet. Tib. 52), iracundus,
Priamides Hector, Hör.: an. equus, Ov.: animosior Plaut.: magnus et excelsus, Cic: aitus, Cic: belli
senectus, Cic : an. sigua (8tatuen),Prop.: guttu- ingens , domi modicus, ^oc^fal^renber befc^eibener ,

ra, Ov.: bella an. gerere, Ov.: an. frigus, ^-urdE)tmit Sinn, Sali.: n. animo ingenti, oon ^eroifc^em (E^a=
3)iutf) gepaart, Stat. dictum alicujus animosum,
: ra!ter, Sali.: fluxus, lodere örunbfä^c, Sali.: esse
praeceptum utile, Sen.: an. contentio, PI. - poet. angusti animi atque demissi, Cic: pusilli animi
ü6tr.von SÖßinben, ventus, Ov. Euri, Tirg. - m. : est, jeugt oon niedriger Sinnesart, Cic: ebenfo
Abi. = \>oä)enb ftolj auf etmas animosus spoliis,
, , sordidus atque animi parvi. Hör. - poet. übtr. oon
Ov. parens vobis animosa creatis (10(3 eud; ge=
: ber ^}iatur, 3lrt ber ^äume, exueiint silvestrem
boren 5U i^abun Ov.
,

11) inöbef. Uibcnf*aftiid&, ,
,

animum, legen bir ab bie roilbernbe 2(rt, Yirg.


5i§ifl, ctpicöt auf örtüerbung einer 3ac^e, corru- georg. 2. 51.
ptor, Tac: animosiorem ejus rei emptorem esse, 2) im einseinen, irgenb eine 53 cfc§ äffen l) ei t, Stim-
JCt. mung, a3eiüegung bes Öemütljö, u. sroar: a) ta^
1. animüla, ae, f. (Demin. 0. anima), I) <Btel-- •öcn, bas man gegen :;3mb. l)at, bie ®timmunfl ©e-
d^cn, Sulpic. in Cic ep. u. 2t. —
II) etwaö ßeöcn, itnnung für ob. gegen ^mb., hoc animo in nos esse
,

tuae quae mihi quidquam quasi animulae


literae, debetis, Cic: bono ob. alieno animo esse in alqm,
restillarunt, Cic. ad Att. 9, 7, 1. Caes.: iuimico animo esse Caes. qui quo animo , :

2. Animula, ae, f. Heine ©tabt in 2lpuüen, inter nos simus, Ignorant, Cic: pro mutuo inter
Plaut, mil. 3, 1, 53 ob. 58 (654). 35gr. Paiü. Diac. nos animo, Cic - Mi), meton. in ber Umgangsfpr.
p. 25, 2. Philarg. Yirg. georg. 2, 134. ai^ järtlic^e 3lnrebe an bie ©eliebtc, mi anime ob.
&iiiiiiülu8, i, m. {Demin. v. animus) , «^cr^i^en, anime mi, ,,mein ö^^j, liebe Seele'' i^omif. b) ,

tt(§Siebfojungöiüort im Foc. mi animule, ,,mein : bie Ijij^ere Stimmung , roie unfer •öcrj = bie 4&erv
Serjd^en" Plaut. Gas. 1 46, u. \o animule mi,
, , baftiflfctt,ber SWutb, bas ®elbtlocctraucn' (aud^ oft
Plaut. Men. 2, 3, 11 (361). oon Ginem im '^^lur. oon ber (^üUe öeö ^^Jtut^es, u.
Hnlniust i, m. (mannt. 9Zbf. ju anima u. als fo(= umgefeljrt ber Sing, oon ajJe^reren f. i^raner ju ,

d^e bas f)ö^ere, mef)r felbftftänbige 2^htx\. u. 2ßir!en Caes. b. c 2, 34. 6. äöei^enb. 3U Liv. 30, 28, 1),
bejeidinenb \xi'\t anima u. ävf/uog von ber äüurjel
; femina ingens animi, uoU ^ol)en OJcutljes ^oc^^er= ,

AN), I) bie @cclc, als -^rincip beä geiftigen :2eben5, 3ige,Tac.: fac animo magno fortiquesis, Cic:
ber ®ctft (@gj^. corpus, ber Körper, ob. anima, bie magnum animum ostendere, Cic. animum adde- :

p^pfifc^e ob. auc^ feelifc^e Äebensfraft) unde ani- , re, ^JJutl) madjeu Ter.: animum sumere i_faffen),
,

ma atque animi constet natura, Lucr. alci : ger- YelL: animos tollere f. toUo animus alci acce-,
:

manum esse pariter animo ac corpore, Ter.: Cre- dit, Cic: crevit extemplo Romanis animus, Liv.:
do deos immortales sparsisse aulmos in corpora u. ebenfo im '^lur., animi iis accedunt, Cic: quum
humana, Cic: difticile est animum perducere ad hostium opes aiiimique crevissent, Cic: morte
contemptionem animae, Sen. - feltener v. X^ieren, Africani crevere inimicorum animi, Liv. (ogl.
animantia quaedam aiümum habent, quaedam 2)raf. 3U Liv. 28, 19, 16): quum ipsa cunctatio
tantum anünam, Sen.: u- fo bestiae quarum ani- et his animos miuuisset et auxisset hosti, Liv.:
mi sunt rationis expertes, Cic. ducibus plebis accendit magis certaniine animos
II) bie menfc|li(f)e ©eefc als ^i^öcQnff aller i£ee= quam miuuit, Liv,: animi cadunt (finft), Cic -
lenfräfte ober a(ö '^rincip bes Gmpfinbenö, 33ege^=^ bono es animo Ter. u. Yarr. ob. bono sis (fac
, ,

renä u. 2!enfen5,ber ®ctft,f. Cic. de div. 1, 29, 61 sis) animo, i^omif.: animum bouum habe. Plaut.,
Tusc. 2, 21, 47. - bef. ha^ ®emüt5, ^crj, b. i. bas Sali. u. 21. : in re mala animo bono uti, 3um böfen
Gmpfinbenbe, 33egef)renbe (@gi| mens,b. i. bas Spiel gute machen, Plaut.: fac animo prae-
DJiiene
Senfenbe, ber S^er^'tanb) ügt. C^sner ju Cic. ecl.
; senti hoc dicas, ^er3l)aft, Ter.: satis animi, 'Diut^ä
p. 113 f. - and) Ijäufig (als j^cirs j)ro toto) für ho- genug, Ov.: si adhaec parum est animi, luenn buba=
mo ob. ft. bes b(. 2'>^'onom. j^ers., n)inn von ben @e= 3U nid^t -älnti) genug Ijaft, Liv.: quum Poeno re-
füllen ^mbö. bie dUU ift, f. Äri^ ju Sali. Jug. 39, cens victoria animo esset, iUutl) mact)te, Liv. -
5. 3iii^^pt §• 6^^- übtr., oon ber ,,i^ebl;aftigfeit, x^^benbigfeit" bem ,

Xai). A) bie Seele al6 @cfül^l§oermögen , 1) im ,,^-euer" ber ^ebe,et consilii et animi satis, Quint.:
2ll(g.: a) übi)., bie ®cclc, baö-^erj, ®cnmt6, auc^ poet., oon ber 33eiöegung bes Kreifelö,daus animos
baö ®efüöi, bie (Smofinbund u. bgl. (griedj. d-v/uög), plagae, Ov. — Xal). ic) ber l;offenbe 3»uib, ma-
mens fac sis postremo animus quando ego sum ,
gnus mihi est animus ... fore. id) l)abe ob. empfin==
tuus, Ter.: mala mens malus animus, fdjlec^ter be bie gro^e 3uoerfid)t, es raerbe 2c., Tac Agr. 30.
(Sinn, fc^ledjtes öerj, Ter. animo aegra, feelenfran!
:
— u. fo ß) (bef. im ^:^^lur.) ber auo ber ^-üUe bes
= liebefranf Enn., wie animus aegrotus, Ter.: otio-
,
ä)hitl)eö J^eroorgegangene bocbfltebenbt®inn,bie an-
sus ab animo, forgenlos, Ter. animo aequo ini- : , fpcücbe, boc&fabteuben SBönfcbc, öaö bocbfabrenbe, au-
quo,f.aequus u. iniquus: animus alius ad alia vi- fijrucb^ooQe iffiefcn, ber -Jiocbmutb, @toI^, Ucbctmutb,
tia propensior, Cic: (x\nstides Thebanus) omni- 2ro§ (f.
22, 26, 1. 9hil)n£en 5U Ter. Hec
(3-abn 3U
um primus animum pinxit et sensus hominum ex- 3, 5, 57), cui inerat contemptor animus et super-
pressit, quae vocant Graeci rj&r], malte bie (Seele, bia, Sali.: ne super fortuuam animum gereret;
b. i. ha^ ©emütf) mit feinen ©efüljlen, iRei=
brücfte non omnia omnibus cupiuuda. Sali. - Damarata
gungen u. :Öeibenfc^aften im ©emälbe anQ PI. - ,
uxor, tilia Hieronis intlata adhuc regii^s animis
,

aurf) faft pleonaft. bei Subftft., bie einen öemütf)^= ac imdiehrispiritu, Liv.: haec natis habens sub-
juftanb bejeic^nen, roie animi metus, i^erjenöangft, limes animos, ooU Stolj roegen ber Hinber, Ov.:
Cic: u. fo animi timor, Sali.: lubido animi sui, quum jam animos facereut, Liv.: ubi pe-
divitiae
bie Seibenfcfiaftlic^feit, Sali.: ügl. Siti^ ju SaU.Cat. cunia animos ad spem liberioiis fortunae lecit,
58, 2. -u. animo ob. animi bei Sterben bes (rmpfin= als 'Oa^o (^klb bie ftolje .^offnung fid) böber ju fc^iöin-
bens löieim öriec^. -ö-i-uw. animo tremere, Cic: gen einflößte, Liv.: remittaut Kpiritutt, compri-

,

animi u. animis pendere, Cic. b) t)a^ ®cmui6 inant animos .s«ym-, sedent (uro(jautiam,yh'..jAm
= bie ®emüt6öott, ®tnnc6att, Denf= u. 'SJanblunfl^' innüleidiam noratis hominis, uoratis animo.^ ejus
et spirituü tribunicios, Cic: poue animos. \
irg*
»eifc, bie®rRnnung, ber ®inn, (Fboroftrr,bie ®runb«
:

339 Anio annalis 340


— c) öic gercijtc 3:tiimnuni^, öao bfftfflf', rr^barc temnä in t)t\. Xiber einmünbet, iJiomin. (gero.) Anio,
Äfffn, bic <icftiftfflt, -Of^f, beräorn (fleiu.inP^luv.), Hör. carm. 1, 7, la.Prop. 3, 22, 23. P1.3, 12 (17),
auimum viucere, ir;iciiiidiani cohibere, Cic. viu- : 109: i)iomin. (feiten) Auieu, Cato bei Prise G84 P,
ce auimos iramque tuam, Ov.: akjs auiinos atque Stat. silv. 1, 5, 25 u. a.: i)iomin. (feiten) Anienus,
impetub (Uiu^cftüm) retardare, Cic: u. poet. oom Prop. 4,7,86. Stat. silv. 1,3, 70: öenit. gero.
:ilJinöi"\ott 'iteoluo, inoUit aiiimos et teui])erat iras, Anienis, Cic Brut.
14, 54 u. 21.: öenit. Anionis,
milbcrt feine :'^oill)l)eit u. liinftigt beu ^orn, Virg. Orelli inscr. 3203 (ogl. unten /tö.II, a) 2(cc. Anie- :

Aen. 1,57. — d) bao ©elüften beo finnl. 2viel)eö, uem, Cic de oti'. 1, 31, 112 u. a. Liv. 30, 30, 17.
beö «J>fr^fnö (Selüütn , bie Steigung, u. meton. bie Yirg. Aen. 7, 683 u. 21. 2lcc. Anionem, Enn. ann.:

i.'ufl, bao tücrgnüflen , viücam aiiimum meiim, juill 608 (»gl. nnten no. II a. G.): 2tbl. Aniene, PI. 3,
mein .'oer^, b. i. mid) [elbft (meinen äUiberiüillen) 5 (9), 54. :ijlgl. üb^. Prise 684 P. - ^^ao.: a) Ani-
befielen, Plaut.. animo obsequi ob. morem gerere, enicöla, ae, c. 2tnwo6ncc bc« 2lnto, Catilli, Sil.:
feine l'uft befriebic^en i{omif. aüimiim suum ex-
, : Nymphae, Sil. — b) AnienMiM, e, 3um 2tnio ge=
plere, feine i^uft büßen, Ter.: exple iis animura, tribus, Xr. im tiburtifc^en öebiet,
Ijbrig, anttnftfcö,
iiclit fie 5ufrieben, Ter.: militum aniinis expletis, ourd^ roeld)e5 ber 2Inio flofi, Cic. u. %. c) Anie- —
Liv.: amico quae dederis auiino, bem lieben ^c^, nus, a, um, 3um 2(nio ge^i)rig, anienifcö, aqua, Cato
Hör. - bef. auimi causa, beö öelüftenö f;alber, b. i. fr.: unda, Prop.: fluenta, Virg. II) übtr., Anio —
,,auö :i'uft, 3um :^-Bertjnütien (junr^Iaifir), jur (rr^o= Vetus u. Xovus, 3roei au^ bemäßaffer beä 2inio ab^
limg, 3um 2pa^, iiuö ^iebl)abcrei", Plaut. Cic. u. , geleitete 2i>afferleitungen ^toms, u. 3roar: a) A. ve-
:K. (ügl. C:iören3 311 Cic. de tiu. 2, 17, 5ti) fo and) : tus, einer ber älteften 2Iquäbucten ^om^, 265 d.
aüimi gratia, Plaut.: Derb, animi voluptatisque (S^r angelegt burd; 3JZan. CSurius iDentatus oon bem
causa. 3Ui- iruft u. jum 3>erc3nügen, Caes. im i^riege mit '^grr^uö geroonnenen öelbe, Fron-
B) bie 3eele al5 ^53ege[;rungQ==, ^BiUensuennögen, tin, aqu. 6 s(i.\ 90 s(iq.\ Orelli inscr. 3203 (öenit.
baö -^er^ = ber 29Biflf, Sjunfc^, bas ^Jcrrongen, »;8or= Anionis veteris). —
b) A. novus, oon (Saligula
boBen, ber öcrfa§, t)U ülbitc^t, ©efmuung (ugl. ex u. Glaubiuö angelegt, 46 n. 6^r. oollenbet Front, ,

animi vohmtate. Lucr. u. pro auinii mei voluu- : aqu. 13, 15, 93 (ber immer öenit. Anionis '^at ,

tate, Cic), sin aliter animus vester est, Ter. ad : Anioui fagt) Anien novus, PI. 36, 15 (24) 122
: ,

omnia et ardmo et consilio paratus, Cic: cunea- Anienem novam, Orelli inscr. 54. - 'Ha^. duae
tim coustiterunt hoc animo,ut etc., in ber2ibfic^t, aquae Anionis, Frontin. aqu. 90.
bamit 2C., Caes.: u. fo eo ad te animo venimus, ut änlMÖcycla, orura, n. [civiooxvxla, mit un=
etc., Cic - bef. liabeo in animo u. est mihi in ani- gleichen ilreifen), springfebem eine 2lrt 3Burfma= ,

mo, mit fo(. Inßnit. = ,,id) f;abe im Sinn, bin 3Si(= fcf)ine für Pfeile, Vitr. 10, 1, 3 3ro.
lens, bin entfc^toffen, beabfic^tige, i)abi iluft, es regt &nlMum, i, n. {lauaor), JUnii {Ptmpinella ani-
fi^ bie :!iuft, eö gelüftet mic^", Cic. u. %. (and) bü sum, Aegyptium, Col.: u. anisum urinam mo-
L.),
Liv. 44, 25. 1 u. Auct. b.Hisp. 26, 7, loo in animo vet, Cels.: anisum potui dare, Cels. - aiy ^^bf.
habere 3U fc^reiben ift) : baff, est animus m. folg. äuli^at), i, m. Theod, Prise de diaeta 10.
In/init., Suet. Virg. u. a. 2)ic^t. : u. fert animus
, Aniut(, ii, //i. -^Nriefter beä 2(polIo u. Äönig auf
m. folg. Inßnit., Ov. u. a. Sic^t. (f. Sraf. 3U Sil. ber 'ysniü Selos, Öaftfreunb bes Sinc^ifes u. 2{eneaö,
IG, 294). - u. ex animo, ,,Don §er3en" = ,,Q'ivn, Virg. Aen. 3, 80. Ov. met. 13, 630 sqq. Aur. Vict.
freiraillig, ungejrcungen" u. hal). and) „im Grnft, , de orig. gent. Rom. 9, 5.
«rnftlic^ aufrichtig (Ögf^. simulate)*', oft b. Ter.,
, an-n... in 3ufiiininenfe|ungen für ad-n... (burc^
Cic. u. 2(. 2()fimilation bes d mit n) , roie annato ft. adnato
C) bie ©eele atö 2)enfDermögen t)ernünftige§ , u. f. f.

-^rinäp, 1) im 3(IIg. ber ®eifl im engern Sinne,


,
Anna Perennajae,/"., eine röm. (^Jott^eit, nad^
bie ®ebanfen(coorbinirt ber mens, htm ,,3>erftanb", ^Jsreller 9Jh;tl;ol. S. 305
f. roal)rfd;.3)ionbgöttin,^er=
ber ,,5öernunft"), omnium mentes animosque per- fonification bes roed)felnben, balb alt, halt) roieber
turbare, 3111er Sinne u. ©ebanfen Caes. semper , : jung roerbenben 2)tonbeä im laufenben ^af)xe),
in animo habui {i)abe immer gebacf)t) te in meo roel^er an ':)en '^ben (alfo 3ur S^it bes 35oUmonb§)
aere esse, Cic) bes ^-rü^lingsmonats 3!)Mr3 ein frö^lic^es burc^ ,

2) insbef,: a) bie ©ebanFen


ha^ Söetou^tfepn, = S(^er3e u. öelage geroür3teö ^'^fj (^^^ mit bem
bie Seftnnung, mihi animus etiam nunc abest, ()-rül)ling roiebergeroonnenen neuen ^afjres) gefeiert
Plaut.: animus alqm relinquit,Caes.: linqui animo, rourbe, beffen Urfprung uerfc^ieben er3al;lt roirb bei
Curt.: linquente animo Curt. deficientibus ani-
, : Ov. fast. 3, 523 sqq: ügl. Macr. sat. 1, 12, 6.
mis, Liv.: animus rediit, Ov. b) bie ©cbanfen = — Annaeutt, i, m. röm. öefc^led^t^name, Cic
:)a5 ®eböcötnt#, ex animo effluere (aus bem ©.ent= Verr. 3, 40. 93. - ^-emin. Annaea, Cic. Ven\ 1,
ic^tüinben), Cic: memor in bene meritos animus, 43, 111.
Cic: omnia fert aetas, animum quoque, Yirg. — annälitf, 6 (annus),I) rtJy.: A) etnSo^r bouernb,
c) bie &tbanten, meton. = ha^ ntt^til, bie Uefterjeu- fütö 3a6t öcftimmt, ^betedfntt, tempus, Varr. u.
iiung, ut mens est animus (Plaut.), u. gew. meo JCt. : cursus, jäljrlic^e, Varr. sexus, Tert.
solis :

.inimo ob. meo quidem animo, ,, meinen Öebanfen — B) ba§ ^aht Betrcffcnb, Sabteö-, lex, ba^ @efe^,
uac^" = ,, meines (Trachtens ob. ^Sebünfens, nad^ roelc^es baö 2{lteröjal)r beftimmte, in roelc^em eine
meiner 2lnftc^t ob. Ueberseugung", Plaut, u. Cic jebe (rf^renftelle angetreten roerben fonnte, (^ic.Phil.
JLnie , önis u. gero. (oon ber urfpr. fabinifc^en 5, 17, 47 u. a. — II) subst ,A) annälis, is, m.
^orm Anien) enis m.,poet. 5Zbf Aiiienu§, i, ?n.
, . {sc. liber) ob. gero. '^tur. annale«, ium, m. (libri),
ber 2lmo,I) eig.,ber berühmte ?iebenf{u| beäiiber, 3aöt6üc6er,xn bcn^x bie öauptbegebniffe be^^ai)Vi^
ber im ^»ernifertanbe auf b<im ©ebirge oon Xvcm üer3eic^net rourben, Winnaltn, in älteren ^üUn bm
(mons Trevanorum) entfpringenb, in roilbemSauf von bin anuales pontificum ob.
'^>ontificeä (bat),
(Oal). praeceps) burc^ enge Öebirg5tf;ä(er 2;ibur annales maximigen. ogl. album [unter albus] no.
:

3uftrömt, unmittelbar unter jener Stabt bie oielge* 2, a) fpäter von ben fogen. 2innaliften (roie Qu=
,

priefenen Sascaben bilbet, in ber (rbene jroifd^en Fabius Pictor u. 2(.) gefülirt, Sing., in tuo anna-
:)em Sabiner= u. Satinerlanbe Einfließt u. bü 2(n= li, Cic. ad Att. 12, 23, 2: in nono annali, Cic. Brut.
341 aimanus auiioiiu, 342
15, 58: öoUft. de libro Ennii annali sexto, Quint. nmcöung, Hier. ep. 106, 67. 3>gt.Gloss. Labb.: 'ad-
6, 3, SQ. - ^tur. hex Cic. de or. 2, 12, 51 de rep ; nihilatio, iiouihtvtauög.
1, 16 u. 2(. - bei (Spät, in tertio annalium (ft. in annihilo, ävi, äre (ad u. nihilum), ju mcfite
tertio annali, f. oben), Gell. 1, 16, 1 u. fo in duo- : mo*en, Hieron. ep. 106, 57. S5gt. Gloss. Labb.:
devicesimo annalium, Sen. ben. 3, 23, 1 (2). - 'adnihilo, ^iov<iav(i)\
(Später üb^. = gefc^ic^tlic^e Sarfteßungen in rcel^ , anniM&d, 2tbl. G, m. (auuitor), baö Scmübcn,
(|en ber ©toff mit üor^errfc^enber 33erücffic^tigung Symm. ep. 5, 74.
berß^ronologie nad) ben einjehien^a^renabge^an^ an-nitor, nisus u. nixus sum niti jid^ anftem^ , ,

belt roirb Taciti annales. 3Sg(. Gell, ö, 18.


loie mcn, antcftncn an etiD- I) eig. ad aliquod admini-
,

Rujperti Taciti opp. vol. I. p. XXVIl sqq. — culum, Cic. basta annixa columnae, \\rg. La-
:
, :

B) annalia, ium, ii.\ä\)xixi)e %dtx beö 9iegierungä= tona oleae aunisa, Tac. II) übtr., ftcö anflrengm, —
antritt^ beö Aaiferg, Gruter inscr. 116, 2. Stnftrengungen mud^rn, itA ^ü^e ge&cn, ilcö bemüben,
annnriuM , a , um (annus) , ba^ Sa^c betreffenb, barauf btnacbeiten, paululum, maxime, Liv.: quam
Sa6rc§=, lex (f. annalis), Lampr. u. 'il. ob rem vos, quibus militaris aetas est, annitimini
annaMcor, f. agnascor. mecum, vereinigt euere Slnftrengungen mit t>en
an-näto (adn.), ävi, ätum, äre, I) an etra. ber:= meinigen. Sali.: si porro annitantur, bei fortge)e|=
«nfdjwfmmen , m. öf? u. 2(cc., ad manum hominis, Un Slnftrengungen Liv. quem petit et summis , :

ad putamina, PL mit i>a^.,annatare singulis ter-


: annixus viribus urguet, Yirg. - m. de u. 2lb(., de
nos, PI.: litoribus ex aequore, Sil. - abfol., adna- triumplio, Cic. - m. pro u. 'ü\b{. non temere pro ,

tantis (delphini) tergo insilit PI. ep. 9, 36, 6 ed. , uUo aeque, Liv. - m. adversus u. 3tcc., adversus
Keil. —
II) hex etra. fcöwtmmen, mit Dat., comes eam actionem summa ope anfampfen Liv. 4, , ,

lateri annatat, Sen. Agam. 452 (450). 43, 5. - m. ad u. 2lcc. beö Öerunbiüö ad obtinen- ,

an-nävis^o (adn), ävi, äre, ^ctans öetjufdöiffen, dum hesternum decus,Liv.: ad ea patranda sum-
iindique annavigantes PI 36, 12 (16), 76: quo , mo studio. Sali. - m. Accpronoiu. neutr., hoc
quum Apelles annavigasset PI. 35, 10 (36), 81: , idem, Liv.: quod ego annitar,Pl. ep.: m. be]"timm=
annavigavimus Cretae (3)at.) Yulg. act. apost. , tem ©ubfto. im ©erunbio in concordia anniten- ,

27,7. da, in bem Semü^en, bie ©intrac^t Ijer^ufteUen, Gell.


anne, f. an. 2, 12, 5: bei ©pät. m. Acc. eines beftimmten (Biuh^
an-necto (adn.), nexüi, nexum, etmaä ere, on ftt)ä. üb§., gloriam deluctationis annixa,Mart. Cap.
-anfnüpfen, onbinben stoma-
, I) eig. , m. ad u. 2(cc. , 5. §. 436. - m. folg.wi ob. ne u. (Sonjuncti)., pro se
chus ad linguam annectitur Cic. - m. Dat. ca- , , quisque annisus est, ut etc. Liv, omni ope an- , :

davera saxis aut amphoris, ut pondere traheren- niti ,ut etc., Liv. ob. ne etc., PI pan. - m. folg.
,

tur in profundum annexa Liv. epistolas pedi-


, , : I7i]fimt.{xial.%abxx 3uLiv.22, 34, 2), viucere, Liv.:
bus columbarum PI. - abfoL scapha annexa,
, , retinere, Tac.
Cic. m. AM. instr. resolutis quibus ratis levi-
: , Anniu8 , a um Benennung einer röm. gens,
, ,

ter annexa erat vinculis Liv. II) übtr.


, mit ,
,

— , au^ ber am be!annteften T. AnniusMilo Papianus,


€tn). oetbtnben,oc«tntflen,animos corporibus, Lucr.: f.
2 Milo. - Xav. a) Anni&dae, ärum, m. Spcof.
:

insulas continenti, PI.: annexae saxis arenae, fen bet annifc^cn SamlUe, Claud. cons. Probr. et
j^ängenb an 2C. Curt. - rebus praesentibus futu-
, Olyb. 8. Prud. 553. b) AnniänuH,
c. Symm.l, —
ras adjungere atque annectere, bie &. mit ber 3- a, um, einen Slnniuö ob. eine 3lnnia betreffenö, on«
in bie innigftc^ßerbinbung bringen, Cic: exordium monifcö Caput Ann. de mulierum hereditatibus,
.

separatiim, non sicut aliquod membrum a7i7ie- bie bie '^Innxa ^Xoc^ter bes F. Annifus Aselhis, f.
omm orationi, Cic. - v. numer. Sßerbinbung = öin= Cic. IL Verr. 1, 41, 104) betreffenbe ©teUe, Cic.
jttfügcn, abbitcn (@gf^. detrahere) Solin. 1. §. 29 , II. Yerr. 1, 46, 118. - 2l(ö nom. jiropr. Anmanus,
U.38. -ü. üern)anbtfrf)aft(. ^erbinbung, coguatione i, ein unter ben i^aifern ^2lntoninuö u_. öabrian (e*
stirpi regiae annexus,Dern)anbt mit 2C.,Curt.: ma- benber g'eäcenninen=2)ic^ter. Gell. 7, 7, 6.
gnis domibus annexa, Tac; pgt SÖalt^er ju Tac. anniver8ärie, Adv. (amnversarius) aOe 3a6« ,

re, Augustin. ep. 118 extr. u. de doctr.


Christ. 2, 29.
bist. 3, 34.
annelluH, f. anellus. auniver!«äriu8 , a um (annus u. verto), ott» ,

annexio önis, f. (annecto)


, , bie SBecfnüpfuiift, jä^tli*. jäörticö wicbccfcbccnb, jäbrli* erneut, sacra,
Cic: vicissitudines 3\>ed)jel ber
Pall. 4, 10, 36. - al^ Ueberfe^ung von i^tvyfjta (r^et- Cic: festi dies, ,

gig.), Jul. Rufin. de schem. lex. §. 3. ^a^reöjeiten, Cic: arma,Liv.: fructustarborum),


annexüti (adn.) , 2lbt. ü, m. (annecto) , bie fo* Vitr. - ü. ^:perj., vicini, Varr.: assidui et amiiver-
ciate»eröinbung, ber »etbonb, Cremona annexu sarii hostes, Flor.
conubiisque gentium adolevit üoruitque, Tac. an-nixuH, f. amiisus.
I) b«6ei., bet-
bist. 3. 34. 1. an-no (ad-no), ävi, ätum, are,

Anniädae, onfc&roimmen, mit Acc, naves, Caes.: alqm PI.:


Annius. ,

f.
m. Dat navibus, Liv.: terrae, Yirg m.
ad u.
AnniftnuM« f. Annius. ,
:

beron-
Annibal, f. Hannibal. Stcc, ad litus, GeU - bai). übtr. ju Srfnffe ,

^^robucten,
Annic^rii, örum m. (Avvix^qhoi) eine 09= fc^tt»lmmen = 3u ©c^iffe beran!ommen, ü.
renäifc^e ^^ilofop^enfecte, üon ifirem Raupte 2ln=
, ,

ad eam urbem, Cic. de rep. 2, 4, 9. II) bet ob. -


neben etra. fc^wtmmen,pedites annautes equis, iac
niceris |o benannt, Cic. de ofi". 3, 33, 116.
an-nicto, äre, ^ubttnjttn, alii annutat, alii an- ami. 14, 29. ^ ,.
nictat, Naev. com. 76. 2. anno, äre (annus), bo« 3abtbar*Uben, Macr.
annicüluH, a, um (annus), jährig = rinjä^ctg^ sat. 1, 12, 6.
virgo, Nep.: aper, PI. 3. Anno, f
Hanno.
annlf^r, tera, ferum (annus u. fero), ba« gait^e an-nödo, f.
abnodo.
3o6t öinbuccö (Stützte) tragenb, PI. 16, 26 (44), an-nuniinatio = agnominatiü. 10. f.

107. - ^lur. fubfto., annifera, orum, n. jäf)rlict)e annon, \ au.


gegenwär-
^ftanjen, PI 19, 7 (36), 121. annöna, ae, f. (annus), ber beurlge,
«orratb an i)iaturalien in)ofcru ber JAar«-
annihllfttio, önis, f.
(annihilo) , bie 3uni*te. tige ,
343 annonanus aDQUO 344

preiö baoon ütil)änflt, 1) cic;.: 1) im 2lUg.: lactis, änmcrrungcn oerfct)en, Suet.: ann. librum, ftd^
Col. - bah. perjonificirt al6 (>Jöttin beö ia()rli(^eu über ein i8ud) '-öcmerfungen mad)cn , PI. ep. ann. :

CSrtruijo, Auuona sancta, Orelli inscr. no. hSlO. libros suos ncfarios ifiXrckrjO^ttg, mit ber Ueber^
— 2t Waturalicn = üfbcndimttel, bc). Äornfrücbte, fd)rift, bem Xitel „frcimüt()ige iöemerfungen'' üer=
Oftrcifcf, fflctrribemarft (= buö ju Diarftc get)racf)te feljcn ,
Lact. - Uebtr. a) oon etio. «Wottj nehmen, ,

l>3ctvcibc) aimonae pretium, Cic: urbis


, u) übl). : etil), geiftig bcmerfcn, toal^rnc^men, quos nostra ae-

aimouaeque cura, Suet. aimouae Caritas, Xl)Cu--= : tas annotavit, PI m. bopp. Acc, insculptum mo-
:

rung, Cic: annouae vilitas, ber luoljlfeilc '^rciö, numento militem Gallum, Suet.: m. ^Icc u. Jn-
Cic: si aim.carior fuerit, loenu 2;{)eurunij fommcu jiuit., annotasse videor facta dictaque virorum
foUte^Cic: aunonae difticultas,Cic, difücultates, illustrium alia clariora esse alia majora, PI. pan.
Suet. - piiiinn bei* ©etretbe-, ^ftucfetnianc^fl, bie — b) annotari alqä re, ouögcjciAnct «, bef annt fe^jn,

.

®ftrcibcnott), annonam queri Liv. aiiiiouä pre- , : litora auuotantur concbylio, PI. ??, 5 (9), 61.
meiite, Liv. - acri aiinouä fatigari, Tac. alle- ; II) insbef. als jurift. t.t.: 1) einen 2lbn)eienben un-
vare auuonam populi Rom. Inscr. b) ülä mi= ,
— ter hie »crftogtcn eintragen, JCt. 2) einen bereits —
Itt. t. t. bcr i^aifer3cit = cihun ca^itrensis, ber *to. Ü^crurtljeilten ^ur JBeflrafung »ermerfen PI. min. u. ,

oiant, bic SWunboroüifton, PI. pau. Veget. u. 2t. , Suet.; ogl. Sc^iuarj ju PI. pan. 5o, 1. - 'öai). übtr.,
(üijl. ^djioarj ju Tl. paii. 20, o).- meton., bic <Pot= rügen, tabetn, JCt.
tion an :^ebeuomitteln aud) im ^].Uuv. Lampr. u. annüäÜM, e (annus), I) iä^rtg, Paul. sent. 3, 7.
— —
, ,

%. 11) mctou., ber fjourigc *retö ber 3taturalieu, II) auf ein Sa^r gewöblt, gemiet^ct, Murat. •

ber Ijeurige Watftprete, aim. macelli, Suet.: anu. inscr. 4, 8. Yulg. ecci. 37, 14.
musti, Col.: ann. salaria, ^reis beö »Ealjeä, Liv. - annöatim, Adv. (annus), aVL\ä\ttU^ , Yalerian.
bef. ber Iieurige (betreibe', 5rudjtprel§, vetus, Liv.: homil. 19. Schol. ad Lucan. 1, 179.
media, PI. gravis, gravior. Suet. u. Yell.: varia,
: an-nübilo, äre, SBctfen herbei-, öcrantreiben, sie
Sen. - aunomie varietas Cic, vanetates, Liv.: , obvia velis aunubilat aura secundis, Stat. silv.
. . .

amionae gravitas, Tac. - annonam excandeface- 5, 1, 149.


re ob. incendere, Yarr. ob. flagellare, PI., @ö)§. , annüläris« -&riu8, -ätut», f. anularis etc.
annonam levare, laxare, Liv.: annona laxat, Liv.: anuullätio, önis, f. (annullo), bie Sunid^tema^
annona convalescit. Suet. - bilbl., vilis amicorum d^ung, Hieron. ep. 106, 67.
annona,ii)of)lfeil fauft man firf) (.errairbt man) 5reuu= annullo, ävi, äre (ad u. nullus) junid^te ma= ,

be, Hör. ep. 1, 12, 24. - prägu öobcr 9Äatftprei§, ,


d&cn. Albin. de art. rhet. 26. p. 538, 25 ed. Halm,
Jfteurung, häc annonä, Plaut.: anuonae peifu- u. Eccl.
gia, Cic annäluH, f. anulus.
aniiönäriuN,a,um annona), i, ^u ben SeSenSmtt* aunümerätio, önis, /'. (aimumero), bie Stnred^»
icin (lebörig, species, 2Irten ber i^ebenömittel, Ve- nung , Sured^nung , annorum Cod. Theod. 6 22,
, ,

get. mil. causa, JCt.


: Caritas, ©etrcibetljeurung, : 8. §. 1.
Arnob. - fubftu., annonarius, ii, m. ber <Prootant= an-nüm^ro, avi, atum, are, I) ju^ä^len argen- :

ctnneftmer in ben '^roüinjen, Cod. Theod. 8, 1,3 tumilico, Ter.: alci pecuniam, Cic: non ann.
(bei Orelli inscr. 2183 aliectus annonae gen ). verba, sed appendere, gleic^f sujä^ten (einzeln
annöno, äre annona) , «prcöiant fommeln, Ca- auöfprec^en) Cic: ebenfo omnes imputare et vel-

(, ,

pitol. Gord. 2y, 2. ut ann. literas, Quint. prägn. a) abfot. = 3a^»



,

annö8ifM(i, ätis, f. (annosus) ha^ $o6e 2llter, , lung Iciflcn, Yarr. r. r. 2, 2, 6. b) jujä^lenb an-
Bpät. rcd^nen, agnos duos pro una ove Yarr. r. r. 2, 2, ,

»nnöHu»^ a, um (annus), oielc 3a^re 6a6enb, 5. —c) ooa^ö^ng jurücfgcbcn, reducem pubem pa-
6oct>6cia6rt, cornix, Hör.: vinuni, Ov.: arbor, PI. - triae, Sil. 6, 621. —
ju etm. (uermcl^renb) ^fn» II) "
j

Compar. u. ßuperl. b. Augustin. ^ujö^len, =red&nen, 1) eig., m. Dat., alqm his duo-
annötämentum« i, n. (annoto),bieSlnmerfung, bus, Cic. alqm vivis, 0\. - m. In u. %bi. (f. ^a^xi
:

Semctfunfl, pur. bei Gell. 1, 7, 18 u. a. gu Cic. Brut. 19, 75) , alqm in vatibus et Faunis,
annötätio, önis, f. i^anuoto) . Ii bie fc^rtftlic^c alqm patrouorum in grege, Cic: alqm in exem-
SSemerfung, PI. ep. U. 21. II) bie Eintragung bee — phs, Ov. - m. inte)' u. 2(cc. servos inter urbanos ,

Slbtorfcnben unter tit SBerflagtcn , Macer. dig. 48, annumerare solitum esse, Paul. dig. 32, 1, 99^*.
17, 4. — Uli ^m »em Äotfcr fclbfl untcrfc^rießcne Ambros. de Tob. 3, 2, 4 extr. - m. cum u. 2lb(.,
«Hefcript, jpät. JCt. una cum alqo annumerari, Pseudo-Cic. in SaU,
annötätiiincüla, ae, /'. (aunotatio), eine f teinc 4. - prägn., bei irgenb einer 3Mi3 bic Bahl von etro.
Scmerfung, %{\\x. bei Gell. 17, 21 extr. u. a. mit ongcben, trecentos eorum vicos PI. 7 2 (2), , ,

annotätör, öris. m. (annoto), I)ber be(aufc^en= 29. —


2) übtr. jufd&retben , bcimeffen imperitiam
— , ,

be S8eo6ad>ter, PI. pan. 49, 6. II) ber bie jd^r- culpae, UIp. dig. 19, 2, 9.
Hcöen (gtnfünfte G^cntrcUtrcnbe ber KcntroUcur, Cod. ,
annunoiätio, önis, f. (annuncio), bie Stnfünbi*
Theod. 12,6, 3 gung, Sctfünbigung, Eccl.
annötätrtii, ü, m. (annoto), bas Scmerfcn, sunt annunciätör, öris, m. (annuncio), ber SJetfün«
et extemae mortes dignae annotatu, Yal. Max. biger, Eccl.
9, 12. ext. 1. annunciätrix,tricis, f. {%cm. ju annunciator)^
annötinus, a, um (annus) ®in Saör alt, öor« , bie ajerfünberin, Eccl.
jährig, naves, Caes. uugues, Col fructus, PI.: : au-nuncio, ätum, äre, anfünbtgen, »erFun
ävi,
an-nöto, atum, äre, I) im 2iUg., fc^riftlic^
ä\i, bigcn , multa e longiuquo PI. caede
bcrid^ten , , :

anmerfcn, oer;^ct£^ncn, ut amiotaret quid et quando Galbae Suet.: veritatem, Yulg.: sie de ejus ex-
,

et cui dedisset Col. de quibus in orthographia


, : itio, Apui. annunciatur m. folg. Acc. u. Infinit.
:

pauea annotabo, Quint.: librum tuum legi et an- Curt.


notavi, quae etc. PI. ep.: annotare quaedam ut an-nuncius, a, um, oerFünbigenb, ^i^öX.
tumida, PL: illud, haec ann. m. folg. 2lcc. u. ^n* an-nuo, üi, ere (ad u. *nuo, ere), mit bem Äopfi
finit. PI. u. Quint.
, u. fo annotatum est m. folg.
: junicEcn, I) im 2111g. ne üla ulli homini nutet, ni':

2lcc. u. ^nfinit., PI. - prägn ann. exemplaria, mit , ctet, annuat, Plaut. : simul atque iile sibi annuis
345 annus anonymos 346
set, auf ben erften Sßtn!, Cic: annuentibus et vo- gis integer annus). - u. roie aetas = bie SaBre = ba€
cantibus suis evadit, Liv. II) prägtt.: A) ju* — lodere oO. f)o^e Sllter, confectus annis. Sali. gra- :

nitfenb feine SSetflinimung geBen, e (eiftimmen ,


gene^^ vis annis, Liv.: corpus intirmum annis, SaU per :

mi(ien, f>t\a^tn, beftötißen(©gf^ abnuo), abfol feine ,


annos, rermöge ber ^a^re, Ter. Ad. 5, 8, 8 (931).
33etftimmung geben @eioäf;rung cerfpred^en Ter., , Hier, in Matth. 3, 18, 3. $8gf. üb^ ^-abri gu Sali.
u. Cic: mit Acc. pronom., Cic. u. Nep.: ob. mit Cat. 6, 6 u. 5u Jug. 11, 5. bie Sluälgg. juHor. sat.
Acc. eineö abject. 9^eutr omnia omnibus, ror 2il= , 1, 1, 4. —
3) bie ^af)re, in merc^en i^mb. juerft um
tcr mit bem Ä^opfe fd;au!elnb gunirfen, CatuU. fal- : eine er^renfteUe fic| beroerben burfte (ogl. Caes. b.
sa, Tac. mit Dat. ber ^erf., petenti, oranti, Yirg.:
: c 3, 1: is enim erat annus, quo per leges ei con-
alci facili ore, Prop m. Dat. ber «Sad^e, annuite : sulem fieri liceret), annus mens, tuus, suus, Cic •

legibus impositis, Sali, fr.: quibus (praemiis) ügt. bie 2lugrgg. gu Cic. Mil 9, 24. — 4) "aa^ ^a^r
etiam rex ipse annuerat, Liv. annue coeptis, fei : in 3Be3ug auf feine 58efc^affent)eit, auf bie Greigniffe
gnäbig, geraogen unferm beginnen, Virg. ut pro- : in i^m, sterilis aut fertilis, Sen.: locuples frugi-
inissis Dcus annuat, PI.: mit .Acc. unb Infinit., bus, Hör.: gra\-is, Sen.: gravissimus et pestilen-
Plaut., Liv. u. Virg. B) alci alqd, Qmbm etn?. — tissimus, Cic: turbulentior inde annus exeepit,
^ugefleöen, üerfpted^en, Beftimmen, coeli arcem.Yirg.: Liv. magnanimi heroes nati melioribus annis, in
:

sin nostrum annuerit nobis Yictoria Martern (ein befferen ^ befferen 3., Yirg.
, 5) annus magnus —
für un§ günftigeö ©efed^t, einen glücflid^en 2lu§^ ob. maximus, Das grof e JBBeitjabt, ein Zeitraum oon
gang be§ ©efed^t^), Yirg. annuite nutum numen- : ungefäfjr 25,800 gercof^nlic^en ^afjren, ann. magnus,
que vestrum imictum Campanis, laffet unä Qnge= Cic, maximus, Censor. baff. ann. mundanus,

:

beil^en eure 23eiftimmung Liv. C) alqm burd^ , , Macr. —


II) meton. (poet.) : 1) bie Sabreö^ett, fri-
9lftfen '^m'i). ftejeid&nen, quos iste annuerat, Cic. IT. gidus, Yirg.: formosissimus. 0. ^-rüf^Iing, Yirg.:
Verr. 1, 61, 158. —
D) ann. ut m. ©onjuncto., pomifer, hibernus, Hör.; ogt. CreUi ju Hör. carm.
nunirfen = junidenb Seifen ba§ :c , quotiescumque , 3. 23, 8. —
2) ber ®ttrofl teS Sabteö, Saörtouci&S,
ad te veni donec ut considerem annueres (mid^
, Cic I. Yerr. 14, 50; u. oft bei nad^aug. ^id^t. u.
fe^en f)iefieft), restiti, Cvirt. 5. 2 (9), 22. ^rof., f.
Tac Germ. 14, 9'u. ju Stat.
bie 2tu5lgg §u
anaus, i, m. (©tamm AN, rcooon anus, anu- silv. 3, 2,22. ©c^roar3 ju PI. pan. 29, 3. - jfcä- Sat.
lus), eig. ber Umtouf ber ^txi, ber Ärciölauf bie pc« , ob. 3Jbl. ^lur. anneis, Corp. inscr. Lat. 1. no. 1008.
riobifd&e SSBiebcrfeßr, mie 'l)a^ gried^. IviavTog:, bal^. Annüto , äre {Intens, o. annuo) roicbcr u. »ie» ,

bo§ Sabr, I) : eig. 1) ü6l^ anni tempus, Caes.: anni


: ber jumrfen, alii annutat alii annictat, Naev. fr. , :

principium, Liv.: principio anni, Liv.: initio anni, u. fo ibidem mihi etiam nunc annutat. Plaut.: ab^
Liv. exitu anni, Tac. ineunte anno, Suet. ex-
: : :
fol , Naev. fr.: annutante capite incedere, Apul.
eunte anno, Cic: anno superiore, Cic: postero an-nü(rio, ire, av. etrcaQ berannöötcn, beran-
anno, Cic: extremo anno, Liv.: anno vertente, sieben, singalis (ulmis) saepe denas vites , PI. 17,
Cic: abhinc annos D. Cic. abhinc amplius annis : 23 (35), 2U2.
XXY, Cic. anno ante, Liv. lex anno post, quam
: : annüug, a, um (annus), I) ein Sabt ober Sabt
lata Sit, abrogata, Cic. : nondum centum et decem ou§ Sabt ein baucrnb, auf ein 5abr ou^retcbenb, ouf
anni sunt, quum (feitbem) lex lata est, Cic. : omni- ein Söbr bef^röntt, jöbtig, tempus, Cic: provincia,
bus annis, multis annis, in fie-
alljä^rlid^ , Caes. : Cic: magistratus, Caes.: oppugnatio, Liv.: com-
len 3-, in einer Sieil^e »on ^., Cic. indutiae anno- : mutationes, Cic: labor agricolarum, Cic: viginti
rum octo, Liv. multorum annorum laetitia, Cic:
: duo stipendia annua, Liv. annua aera (©olb) ha- :

miütorum annorum tyrannis Nep.: superioris , bes annuam operam ede Liv
, ut simus annui, , :

anni (oorjäl^rigen) munitiones, Caes.: consul anni auf ein 3_al^r befdiränft bleibe - ©in ^abr lang (in
prioris ((ligf^ consul novus) Liv.: dum moliun- , ber ^^roöin^) bleibe, Cic II) atte 3a^rc »tcbetfcb- —
tur, dum conantur, annus est (üerge^t ein 3-), renb ob. flcfcöebenb. jäbrli* (bei Gic anniversarius).
Ter.: idem annus gravi igne urbem afficit, Tac. ludi, soliemnia,, Prop. liba, Ov.: annuä vice, PI. :

- ber Genü. anni aud^ bei ^al^reöjeiten, rcie aestas - fubfto., annuum, annua, örum.
i, n. u. gen). *^lur.
u. hiems anni, f. bie 2lu5lgg. gu Suet. Caes. 35. - uxori annuum
n. ein Sabr^elb, SabrQebalf, alienae
2(büerbiat = 2(u§brüc!e: a) anno, uorm Soor, praebere, Sen.: si cui annuum relictum fuerit,
Plaut. - ob. innctbalb eineö ßonjf" 3abre§, ein ooncö Ulp. dig. annua accipere PI. ep. praebitis an-
: , :

3a]5t, Liv. - ob. in jebem Söftt, jdbrli*, Liv.: f)äu= nuis alqm fraudare, Suet.; »gl. bie Slu^lgg. ju
fig aud^ in anno, menn angegeben roirb, mie oft et^ Suet. Tib. 50.
roaö ^af)r gefc^ie^t Yarr. u. Cic. §58. semel
im , ,
anödynon, i, n. {avtüSvvov), ein fcbmec|iliaen«
anno, in anno PI. ter in anno, Cic. tres in an-
: : beö Heilmittel, Marc Emp. 25: '^Nlur. anodyna

,

no stati dies, Liv. b) annum, ein Saör lanfl, ein («vwJi')'«, Cels. 5, 25 in.), Cael. Aur. tard. 1, 1.

»oüeö Sa5t, Cic u. Liv. c) in annum, auf ein — 49: 2, 4, 79 (roo aud; bafür rein lat. indoloria).
Sa^t, Liv. fo aud^ in hunc annum, auf btcfeö Sabr,
: anomale, Adv. (anomalus) = avonüh»; , iu
€ic: in annos, auf ^a^re l^inauä Caes.: u. fo in regulär, anomal, Prise p 727 P. u. a. fpiit. Gramm.

,

nraltos annos, Cic. d) ad annum, überö Soor, anomal la, ae, /'. («j'w//«A/'«), alö gramm. 1. 1.,
fünftifte« Sa6r, Cic —
2) o. ben ^abren be§ menfc^I. bie „3lbn)eid)ung oon ber jiegel in ber ;yorm'', bie
Sebenö (oollft. annus aetatis erft Hier, in Dan. (j, Slnomolie ((^gf^. analogia) , rein lat. inaequalitas.
1), annos LXX natus, Cic: Hannibal annorum Yarr. LL. 9, T. §. 1 sqq.\ ogl. Gell. 2, 25, 1 sqq.
ferme novem, alö ^nabe Don faft 9 ^af^ren, Caes.: ändmälöf« (-us) , ön (um) (ro'w/jfc/o,) alo ,

w. fo primum Stipendium meruit annorum decem gramm nad) mit bct 9ieflcl nicöt ü&er-
t. f., ber ^orm
septemque, alä junger 9)ienfd) oon 17 ^af;ren,Nep.: einfommenb, irregulör, anomal, fpät. Gramm.
habere annos viginti, Cic. annum agere quartum :
anöniH, nidis 2(cc. nim f. {äv«)vig, uvoivig),
, ,

et octogesimum, im 84. ^a^re fte^en, Cic. centum : eine ftadilidite Ü5fl., bie -Oaubecöel {Ononin antiqvo-
complevisse annos, ooüe 100 ^al^re a(t gemorben rum, L.), PI. 21. 16 (58), 98; 27, 4 (12), 29.
fegn, Cic. - ba^. anni = bie 3obre, in bcnen ^xnt). &nr>nJ»iaaHtÖM, 6n («»'oi'ou«^roc) unf^enannt, ,

fte^t, baä Sitter, anni pueriles, Quint.: juveniles, acon, Yalentin. bei Tcrt. adv. Yalent. 35.
Ov. (feiten fo ©ing. annus, roieProp. 4. 5, 57; ru- Anönj^mos (-us), ön («vwi-i'/zof), nomenloö, un^
347 anorectus ante 348
benannt, pon einem lu^enannten 5Perfaffer,
codex , porum, Varr. greges anserum, Varr.: adeps an-
:

Cassiod. inst div. litt. S. - fubftü. anonymos, i, f., soris, PI.: anser masculus, Scrib., ob. mas, Col.:
bie Wanifnlcff, eine '^J.vflnnje, Tl. 27, 1 (Ü), 31. anser fcmina, Col.: anser albus, Varr.: anser pa-
&n6rectAN, i, ju. (droQexTog), opprtitlo^, ebne stus, non pastus, edict. Diocl. pastum jecur an- :

SlPDfltt, Vclag. vet. 3 u. 8. seris, Hör. clangore anserum alarumque crepitu


:

anqulna. /". (riyyoirr]), ber Winß uon 5!}ictaH


ao, excitus, Liv.: anser adventu Gallorum vocifera-
ob. bie ®*itnflc pon Xaumerf, mit irielrf)cm (iuelcf)er) tus est (Ijat gcfc^nattert), canibus silcntibus. Col. :.

bic "Mc\a cim<$ Scf)iffeö nn bett SOiaft befcftic^t wirb, u. fo alii vestrum anseres tantummodo clamant,.
enc^Iifd) tru,^s (und; '}l Wxd) ^Iluftr. äl>örtcrb. 6. nocere non possunt, Cic - ilS" anser alä fem. ift
3(1, a), Cinna bei Isid. 19, 4, 7. Liicil. libr. ine. wo. jroeifeir;. ba Hör. sat. 2, 8, 88 bie :öe§art gwifd^en.
,

10 (ani Non. 53G, G .<f^(/., lüo ftntt Anchorae ju Ie= anseris albi u. albac frf)n)anft; u. Varr. r. r. 3, 10,
fcn ift Anquinae u. ftntt anchora soluta 311 fe^cn 3 ju singulae aud^ feminae fupplirt werben fann.
anqiiina soluta). 2. AtiH^r, eris, m. nn mutf) williger u. fc^lüpfri^
anqulro, qiilsivi, qiiTsTtnm, ere (an u. quaero), ger 3)ic^ter (Ov. trist. 2, 435), greunb beöXrium-
itnc^ etm cb. :^mb. umbcrfucöcn, nacbfucöen, Itdb nm- oirn Vtntoniuä, ber i^n mit bem ifanbgut ^yalernum
feben, I) eig.: alqm, quem diligamus, Cic: omnia, befc^enfte, Cic. Phil. 13, 5, 11 (wo imfc^erjb. ^op=
quae sunt ad vivendum necessaria, anq. et para- pelfinn ber ^lur. Anseres). $ßg(. Aug. Weichert
re, Cic. —
II) übtr. A) fr. nad) allen Seiten au§ : Poet. Lat. vit et reliqu. p. 160 sqq.
3Eipef|terbe, ^Jeugierbe 2c. forfcbcnb untcrfucben, nodb= anti^räriuH, ii, m. (anser) = /rjvoßoaxog, ber
fotfcben, mens semper aliquid aut anquirlt aut ©önfcmäfler, Gloss, Labb.
agit, Cic. : anquirunt aut Consultant, Cic. nihil : ariHerälim, Adv. (anser), gänfewcifc, nac^ bec
praeter suum negotium agere , nihil de alio an- Oönfc 2lrt, Charis. 1''2 P.
quirere (fid^ neugierig be!ümmern umjc.), Cic: in anserctilufl, i, m. [Demin. t). anser), ein ©dn^
qua (contentione) quid valeat id, quod fieri pos- c^cn, Col. 8, 14, 7.
sit, anquiritur, Cic: an factum sit, anquiritur, an§örlnua, a, um (anser), §u ben ©önfen ^t^t*
Apul. nee diu anquirendum, quin Agrippina cla-
: rtg, ©etnfc genus, Col. pes, PI.: adeps, PI.: ova,.
, :

ritudine generis anteiret, eö fei ntcf)t erft nod^ tange Pall.


JU unterfud^en, ob jc. = e§ leibe (es fei) feine ^^-rage, An»ibarii, f. Ampsivarii.
baf( 2C. , Tac ann. 12, 6. — B) intr. alö t. t. beä an8üla, ae, f. {Demin. t). ansa), ein Heiner
röm. (Sriminafproceffeä , nac^ Sef^^Iici^ eingeleiteter ©tiff, ein '^cnfctcbcn, Apul. u. 21.: f leine klammer,
2lnftagc bie ftrenge Unterfucbuitfl bes S^erbrec^ens Apul. : Fleinc Defe an htn ©diul^füi^Ien (»gl. ansa)>
tjcrnebmcn u. bann auf eine beftimmte ©träfe bcn Val. Max.
Sttntrog fteüen, ontroflcn (raorauf bann erft bie et= antächätet^, ae, m. f. autachates.
gentl. 5Xn!(agebtK [rogatio] erfolgte) t). t)orft^en= ,
antae, ärum, f. (oerwanbt mit kvtC; ugl. dictr-
ben SJJagtftrate, bef. d. S^olfetribunen , de perduel- Tcdog) =
Tcanaarad^fg üiererfige Pfeiler, bef. an ,

lione, Liv, de morte alcjs, Tac - mit All. ober


: ben ^pren unb @c!en ber %empd, Viio^et (t)gL
Genü. ber ©träfe , capite u. capitis auf ^dh unb , Paul. Diac. p. 16. 15. I^on. 30, 6), Vitr. 4, 4, 1
Seben, Liv.: pecuniä, Liv. u. a. Gruter inscr. 207. col. 1: antae angulares,
anquiHltio, önis, f. (anquiro no. II, B, 2), ber Vitr. 4, 7. 2 : bal^. aedes in antis, ein Xempel mit
©trofantrag bei 2tnf(age t)or bem 35o(fe auf eine be= ©cfwanbpfeilern Vitr. 3, 2, 1 sqq. , 3SgI. ixhf). 2L
ftimmte ©träfe, Varr. LL. 6, 9. §. 90. mid) Sduftr. 2ßörter6. ©. 38 (a).
ansa, ae, f. ber ®riff, a\\ raefd^em tiwa^ gefaxt An^aeisM, i, m. {'AvTctTog), ein gewaltiger @U
n)irb, ber ^tnUi, bie «^ontbabc, I) eig., eine§ @e= gant, SeFierrfc^er Sibtjens (Lucan. 4, 490), ber alle
fc^irre§ (eines ^rugeä, einer SSafe 2c.), Cato. Virg. fein Sanb burd^jiel^enbe ^rembe im D^iingfampf gu.
u. 21. ostii, ber eiferne ©riff an ber ^§ür, Petr.:
: tobten fuc^te, aber enbli^ üom gereutes, ba biefer
crepidae, bie Defe am S^tanbe ber ©d^ul^fo^ren, burd^ merlte, ba| hem 2t. bie Serü^rung ber SJlutter @rbe
raelc^e bie Binbriemen gebogen würben, Tibull. u. jebeSmat neue Äräfte {alimenta parentis) gebe in ,

PI. gubemaculi, ber ÄoIbenftodE,9iuberftodf (gried^.


: "oie §i)§e gel^oben u. in ber Suft gerbrüdft wurb«, Ov.
oY(t'e), Vitr. rudentis. ba§ @nbe eineg ©eilg (mit
: met. 9, 183 sq. Juven. 3, 89.
einer ©d^Iinge), Yitr. 'Die ©d^ere, worin ber bewege : antäg^öniflta, ae, m. (dvTccyajvtaTTjg), ber 29Bt'
lic^e 2BagebaIfen fc^webt , Vitr. : in ber 33au!. , bie berfocber, Hieron. vit. Hilar. extr.
klammer roefc^e mel^rere ©teine gufammenpit, antämeebaeufii , a, um, in ber 2}ietri!, pes, ber

,

Vitr. II) übtr. (wie laßri) ber Slnbait, atnbolt. , bem amoebaeus ( -^-) entgegengefe^le S3er§fu^
»unft, um gu etroaö ©eregenfjeit, SSeranlaffung gu (-.^--^)^Dioin. 479 p.
nehmen, ansam quaerere, Plaut. plures dare alci : AntandrÖH (-U8), i, f. {^'AvTavSqog) , ©tabt
tamquam ansas ad reprehendendum, Cic. habe- : in 9J?t)fien am abriatifc^en SKeerbufen u. am %u%e
re reprehensionis ansam aliquam, Cic; ügl. ^eier be§ '^'^a, nod^ j. Antandro, Virg. Aen. 3, 6. MeL
u. @ern§. ju Cic. de amic 16, 59. 1, 18, 2. - 2)at). Antandriu8, a, um, au§ Slntan^
Ansancti, f. Ampsancti. brcö,Cic ad Qu. fr. 1, 2, 2. §. 4.
ansärium (ansa) ber SlnFfri^oII, ^aifjt.
, ii, n. ,
antapöcha, f. apocha.
an§äfu8, a, um (ansa) mit ®rtffen ob. -^enfclit , antarcticuM , a um {dvTccQxztxog) füblidb, , ,

»erfebcn, flcbenfett, vas, Col. tela, mit Cei^ren t)er= : Hyg. u. Apul.
fel^ene ©efd^offe, Enn.: ebenfo ansatae {sc. hastae), 1. antäriu^t a, um (ü. avTaiQO) bagegen auf= ,

Enn. bal). fdjer^f)., quis hie ansatus ambulat, ge-


: richten), jum 2lufrt^ten btcnitdb, funes, bie ©eile gur
i^enfelt, b. i. beibe 2trme bie ©eiten geftemmt, m 2lufrid)tung bes 9}tafte§ , eine§ ©erüfteö jc ,
Vitr.
Plaut. Pers. 2, 5. 7 (308). 10. 2, 3 (10, 3 in.).
1. anNer, seris , m. bie ©ön« (ber ^uno Eieilig, 2. antäriiis, a, um (ante) , oor ber ©tobt, bel-
u. in 9f?omauf öffentliche 5^often untert)alten feit= ,
lum, Paul. Diac. p. 8, 8. Serv. Virg. Aen. 11, 156.
bem fie burd) il^r ©d^nattetn bie 3ftettung bes da^ ante (alte ^orm anti, woDon antidea, antideo;
pitoI§ ron ben ©alliern l^erbeiaefü^rt Liv. 5, 47, , nerwanbt mit «Vt«, dvrC, ciVTrjv), öom, 00t (®gf|-
4. Cic. Rose. Am. 20, 56. CoI.^S, 13, 2), pulli an- post), J^dv. u. Praep., I) Adv. A) im 3laume, oorn^ :
.

349 ante anteambulo 350


tovan (@gf^. post, a tergo), ante srntpost pugna- mum quidem , yctl ttqcotoj' juh' ovv) ,
Quint. ö. ;
re, Liv. iit et aliquis avte et a tergo complures,
: ogl. epalbing ju Quint. 4, 2, 4. ^rotfcber
u i^ ju Quint.
^
qui seqiiantur, retinaculis eos (boves) contineant, 10, 2, 4.
Col. : coronatus stabit et ante calix, Tibull. - in JB) in ber3eit
(@gf^. post), tot, ante lucem.
ber SBeiregung, nöd^ »otn, »otwättö (®gfj. retro), Plaut., Cic. u. 21.: ante hunc diem, Ter.: ante
ante ingredi, Cic. ante ferre gressum, Virg. : brumam, Ter.: verum nee ajite tertium neque
B) in ber '^di: 1) in ^esiel^ung auf eine anbere post quintum annum juvencos domari placet, Col.
üergangene ^t\i, nur, oor^ct (roo bann bie genauere - mit 3eitabot). multo ante noctem Liv. paulo
,
, :

Slngaöe ber ^ni Balb im Äbl., balb im Acc. fielet, ante lucem, Sulpic. in Cic. ep. - feinem dafuö (bef.
na(| bem gero. ©ebraud^ biefer (i:afu§ in ^t\intx= bei qui) 3uro. nacfigefe^t, diem statuo, quam ante,
^ältniffen f.,
^umpt §. 895 f. u. 476 ff.) ante ad , Cic - häufig aud^ bie 3eit6eftimmung umfc^rieben,
te falsum scripseram, Cic: multis ante saecnlis, entmeber burcf) eine ^^erfon, qui bonos to^ato ha-
Cic: aliquot annis ante, Liv,: paucis annis ante, bitus ante me est nemini, Cic: ober burc^ einen
Cic: paucis mensibus ante, Caes. ante annum, : (55egenftanb ber in jene 3eit fäUt, ante has meas
,

ein '^(x^t üorl^er, CoL: ante annum Trojanae cla- literas, oor ßmpfang biefer meiner 33riefe, Cic:
dis, ein ^a^r üor ^rojaö ^-all, Justin. - "JKit oerfc^. ober burc^ 2rngabe beä 2{mte§ einer ^^erfon ante ,

Advv., multoante, Ter., ob. ante multo Cic , : aedilitatem meam, Cic: oft auc^ foldien Subfift.
longe ante, aliquanto ante u.ante aliquante, pau- jur 33erbeutlic^ungein7)rtrf/c.;?cr/". ob futur pass.
lo ante, Cic - Oft fo(gt quam auf ante (mit bem beigefügt, ante hanc urbem conditam, Cic: ante
e§ Bei oerminbertem Sf^ad^bruc! ju ©inem SBort an- decemviros creatos Liv. - 53efonbcre 2lu§brüc!e ,

tequam üerbunben rairb) tUt al§, elt, beort (m. , finb noc^: a) ante rem, ocr bem Äampfe, Liv. 9, 40,
folg. Indicat. u. Conjunct., f. SßeiBenb. §. 444 u. 5. —b) ante iinem, »ot ®nbc, PI. ep. 1, 13, 2. —
in SSegUg auf ben Ivdicat. u. Conjunct. beö Praes. c) ante annum, »ot einem Sabte, ein Sobt »otber,
bie riä)tigere 2lnfi(^t h. 33ene(fe ju Cic Dejot. 2, 7. PI. ep. 8, 23, 7. —
d) ante tempus, b. i. «) tot ber
p. 90), ut te ante videret, quam a vita discederet, regten Seit , Liv. 31. 36, 3. ß) »oc ber feftßefe^» —
Cic: veniam ante, quam plane ex animo tuo ef- Icn, gefe^Ucben Seit, Cic. u. Suet. e) ante diem —
fluo, Cic: antequam de incommodis dico, Cic: (poet ) b. i. «) tjot ber Seit, Ov. u. Stat.
,
ß) »er —
anno ante, quam mortuus est, Cic: neque defa- ber üom ®dbtd!fot befiimmten Qtit, Virg. u. Ov. u. :

tigabor ante, quam percepero, Cic: nee ante nos fo ante annos suos, Ov. am. 2, 2, 4b. — f) ante
hinc moverimus quam patres acciverint. Liv. -
,
id tempus, Bio %n biefer Seit, quod ante id tempus
33ei S)icl^tern jum. quam
ante, Lucr., Tibull. u. 2t.: accidit nulli, Caes. : qui bonos buic uni ante id
ebenfo bei 2;id^tern jurc. pleon. prius ante tempus contigit, Nep. ebenfo armorum qnantum
quam, Virg. u. prius : quam ... ante, Prop. . . .
. . . .


.

quaeque civitas domi quodque ante tempus (bi^


:

2) in SSe^ie^ung auf bie ?^oIge ob. ©egenmart, »er« 5U roeld^er ^eit) efficiat. constituit, Caes. - u. ante
ntol«, früher, töewoIS, Ov. fast. 1, b37. 3) gur — boc, biö babin, Tac. Germ. 13. - ante bunc diem
9Ingabe ber Crbnung, »orctfi, jucrft (für bas clafft= numquam, bi§ber nie, Plaut, u. Ter.: baff, non an-
fd^e primum), mit folg. deinde ob. tum, Cels ante : te usquam prius, Plaut, trin. 5, 2, 17 (1141). —
.... deinde tum, Cels.
. .
. 4) fe^r fetten abject.
, — g) ante certam diem, t>or 5lb[auf eines befiimmten
(rcie rj yd^tg rjfj^Qci), neque ignari sumus ante ma- Sage§, binnen einer befiimmten Btit, equites ante
lorum. ber frül^eren Seiben, Virg.; u. fo Quint. certam diem decederent, Cic: ante quem diem
decl. 5. 15. iturus Sit, Caes. — b) ante oerbunben mit dies
II) Praep. c. Acc,
A) im 9xaume: 1) eig.: »or, (abbrenirt a. d ) u. einer Crbnungöja^I jur 2(ngabe
post me erat Aegina, ante me Megara, Sulpic in beä 3)atum6 u. jraar nirf)t beö oorfjergel^enben, fon=
Cic. ep.: ut (simiae) catulos, quos impendio dili- bern eben biefes %aQ,c^ jS. a. d. VIII Kalendas ,

gunt, ante se ferant, quoniam neglecti jpo??€' ma- Decembres, ben 8ten, nic^t ben 9ten Xag, cor ben
<rem haerent, Solin.: quemadmodum aliquando Äalenben be§ S^ecemberö b. i. ben 24ften 9?ooem' ,

umbra antecodit, aliquando a tergo est, ita gloria ber, Cic. : Mart. (ante diem quartum
a. d. IV Id.
aliquando ante nos est visendamque se praebet, Idus Martias), b. i. ben 12ten SKär^, Cic. llrfpr.
aliquando in averso est, Sen.: ante pedes, Cic: gehört nämtid^ ante ju Kalendas u man fagte ent^-
ante oppidum, Cic: alqm vinctum ante se agere. Toeber ante die octavo Kalendas (b. i. octavo die
Nep.: causam ante alqm dicere, oor ^mb. als ante Kalendas) ob. ante diem octavum Kalendas
Stifter, Cic. —
2) übtr., jur 33ejei^nung be§ 35or= (raic and) mir fagen: om 8ten ob. ben 8tcn): festere
jugs in ber 33eurtfjeifung ob. 9tangorbnung (eig. bie 3ftebemeife mürbe bie berrfd)enbe, u. ante ocrmuc^o
SSeb. bes prae, ra. f., u. bafj. fettener a(§ bie§, ron mit bem diem fo fef)r, ba^ iijm, alö einem ,ü9Pt)en
Cicero gar mä)t gebraurf)t), »or, quem ante me di- (gleid)f. antediem, mie proconsnlc), norfi bie ^rä=
ligo, üor mir, mcljv als mic§, Balb. in Cic ep. : pofitionen in u. ex beigefügt rcerben fonntcn, u. fo
ante a]qm ob. alqd esse, ^mb. ob. ciroa^ übertref= fagte man in ante diem (differre u. bgl.) Cic u. ,

fen, Sali. u. 9(. f. gabri ju Sali. Cat. 53, 3. - Xal).


;
Liv. ex ante diem. oon bem Xage an, Varr., Cic
:

\tl)X i^äufig a) in ber SSerbinbung ante alios, Plaut.. u. 21. 35gl. gjianujji ju Cic. ad fam. 3, 12. 5I^enecfe
Liv. u. Virg. ante omnes, Plaut, u. Tac, ante
, JU Cic. Cat. 1, 3. 7. p. 34.
ceteros, Apul., 5ur 33e3eidjnung eines comparatio. anfeft. Adv. (au^ ante u. bem Afd. cä), »erber,

SSerpItniffeö bafj. and) jurc. p(eonaft. neben bem


:
früfier, ocrbem, »crrnal^, Cic u. 51 : m. quam.
folg.

(Eomparat. u. Superfat. scelere ante alios imma- ,


323. te antea. quam tibi etc., Cic. : non antea ausi,
nior omnes, Virg.: unus ante alios carissimus, quam etc., Liv.

Nep. —b) ante omnia, «) tjcr allrni onbfrn, b. fj. anfe-nedifTciHliN. e, «er bem Webdube beftn^

el|e alleö 2lnbere gefd)ie^t, Liv. u. 2(. (ogt. Xvai. ju rieft, ara Jovis, Dict. Cret. 5, 12.
Liv. 35, 34, 4). —
ß) comparatio, iiDcrau«, ßnnj tie-
anfoAinbAIo. önis, m (ante u ambulare), ber
fontfr^, Liv. u. 2t. dulces ante omnia Mnsac bie:
s^criduffr, ein ikbienter ob Sdimarotjer, ber oor
vov 2nrem geliebten, überauö geliebten SHufen, Virg. einem 3?ornebmern berging, um ilim iUa^ ju ma-
— y) im 2infang abjufianbelnber C^egenfränbe ob. dKn, geTt).oerdrf)tIirf) roie unfertafat, iMart.u. Sunt.:
Vesp. 2.
aufjufilf)renber (^^rünbe, jutörtcrft, junö^ft (ac pri- og(. bie Vluefgg. ju Suet.
351 antecanem anteco 352
ant^-oiinein, Uoberje^unc^ von ttqoxvo}}' (Pro- omnes fortuna Tac: constantiä victoriae glori-
,

cvon), ein (^ieftirn, bcr rietnf ^unt, Cic. de nat. de- am Val. Max. - m. bl. Acc. pei'.<i. omnes, PI. -
, ,

or. 2,44, 114. m. bl. 3lngnbe tooburd)? burd) Abi., militari lau-
nnt^cAntAmenfura, i, v. (ante U. cantn) bec . de. Cic. - im "^affio, qui omnibus bis rebus ante-
»crfltfanß, A})ul. iiiot. 11, 9. celluntur, Cornif. rhet. 2, 30, 48.
ant^cantibtivuH, a, um (ante u ranto) = rjno- anticeHHlo,önis, f. (antecedo),I) ba§ 8Sotou8«
c/)J<xd?, Juni ajcr&frilnflfn riitflfrtcbtct (C^g)^. post- ber »orfprung, quae in orbibus conversiones
eilen,
cantativus, frrfoihyo^) , carmina, Mar. Virtor. anteccssionesque eveniunt, Cic. de univ. 10, 33.
2b0i) 1\ (1, 15, i) u. 10 Gahf.)
efi. — II) übtr., bie oorauöfiebenbe wirfenbe Urfac^c, ,

ant^-cnpio, cöpi, coptum u. captuin, Cvo, t)or= bie 23ebinftunfl, auö ber etro. folgen foU ((^gf^- con-
f)tT-,im oorou8 faffcn ob. crgrciffn, I) cic]., flcft einc^ secntio) Cic homo causas rerum videt earum-
, :

CMgftbö im öorou« üor einem 3(nbent bcmoAtiflcn, , que progressus et quasi antecessiones non igno-
einen Drt im »oroue bcfc^en, pontem, Tac: locum rat. Cic
rastris. Sali. —
II) übtr. a) üb^., im oorQu«=, oor== : anteceHHivuH, a, um (antecedo), obrouJgebenb,
rorj^nrbmrn = im ooraud beforgrn, Dcrfcftaffen, qiiae Tert de virg. vel. 4.
bello iisui forent Sali. - ob. = im corauS errcßcn,
, ant^ceHHör, m. (antecedo), ber »orangebt,
öris,
€a omnia ifamem aut siti metc.) luxu, Sali. - ob. I) al§ milit. antecessores = antecursoi'cs (f.
t. t.,

= im ooraud 6enu§en noctem, Sali.: tempus lega- anteciu'sor no. I) Auct. b. Afr. u. Suet. II) —
— b) alö
, ,

toriim. Sali. pl^ilof. t. t., ootfafTen, ante- übtr. a) ber mit :^e§re u. SSeifpiet norange^t; bal^.
:

oepta animo rei quaedam informatio (atö lieber^ «) ein ficbrer ob. Vrofeffor beö Sierfjt^ JCt. ß) ,

fe^ung üon ttoo/It;»/'/?) ein 33egriff aiirwriy Cic. , ein fiebrer bes (£^riftentbum§ v. l^eiligen @eift, u. ,

de nat. dcor. 1, 16, 43. ^(ur. antecessores v. hcn Sipofteln Eccl. b) ,



antecedens, dentis, PAdj. (o. antecedo),öot' (rote ba^ claff. decessor) ein »orgänger im 2rmte
aǤs, tjotbcrgcbenb, I) im Jiaume 2C. : antecedente (@gf^. successor), JCt. u. Apul.
operis parte, PI. 30, 1 (l), 1. II) in ber ^tii: — antecesHüs, üs, m. (antecedo), ba§ »otber«
a) im 2IIIg.: hora, Pseiido-Cic. annus, PL u. : geben; baf). in anlecessum, im »orau«, dare, acci-
Suet. —
b) in§be]., nlo pf)iIof. t. f.: causa, bie cor- pere, solvere, Sen. u. 21.
au6=ob.üorf;erge^enbe (beroir!enbe)Urfad^e, Cic. de antecoenium , ii, n. 'ba^ 6ffen üor ber öctupt«
tat. 11, 24 u ö - )o and) fubftü., antecedens, baö ma^tjeit (coena) ba^ »ormabl, Isid. 20, 2. '§. 12,

9]orl^erge^enbe, früf^er ©tattfinbenbe, als roirfenbe bah- übtr., antecoenia Yeneris, Apul.met 2. c 15.
Urjac^e (^gi"|. consequens),Cic. top. 23, 88: öfter ante-curro, ere, »oranloufen, Veneris Stella ...
im ^slur., antecedentia (©g)^. consequentia), Cic. eum (solem) antecurrens, Yitr. 9, 1 (4), 7 (ogl. §.
top. 8, 10; 12, ÖD. Qiiint. 5, iO, 45 u. a. 12 stellae ... ante currentes, getrennt gefc^r).
ante-cede, cessi, cessum, ere, oor», öoranfie^ ante-our(4Ör, öris, m. (antecurro), ein aJorläu-
öen, I) im SlITg.: A) eig., im 9iaume: agmen.Caes.: fer, I) alG miüt. 1. 1., antecursores, eine 2lrt Scu«
gregem, Col.: signa volatu, üor hin }y. I^erfliegen rtrfd&ü^en, and) antecessores, praecursores (unb
{von 3iaben), Curt. ab)o(. praefecti, qui cum :
,
unter ben Äaifern proculcatores u. exculcatores)
omni equitatu antecesserant, Caes. stellae tum : gen., befte^enb aus einer fleinen Xruppenabt^ei^
antecechmt, tum suhsequuntur Cic: aliquando , lung, melcfie norau^gefd^icft rcurbe, um für ba§
umbra ö7?^ecef7?Y. aliquando a tergo eM,Sen.: tum nac^folgenbe §eer einen ifagerpla^ auäjufuc^en u.
antecedendo tum retardando Cic. , B) übtr., ^
— abjuftecfen, bie äßege ju batinen, auc^ bm 9]Rarfc^
in ber 3eit- ^^^^ (dies) ei (diei) antecessit, Ter.: beö g-einbeö ju erfpä^en, mit beffen 3Sor= ob. ^ac^=
ant. alci aetate paulum, Cic, u. b(. aetate, Cic, trab fie auc^ ^äufig in Äampf geneigt, j. Caes. b. G-.
alqm aetate, Justin. : exercitatio semper antece- 5, 47, 1 b. c 1 16, 3 u ij
; II) übtr.: a) übf).:
, —
dere cibum debet, Ce's. - si hanc rem illa sequi- antecursores frugum, v. ben Stützen, Tert. re-
tur,lianc autem non sequitur; aut si huic rei illa surr, cara. 22. — b) inöbef. , ber tBorldufer ^efu,
antecedit ,huic non antecedit, früf)er ftattfinbet, non ^so^anne§ bem Xäufer, Tert. adv. Marc 4, 33.
Cic — II) inöbef. ,
^mbm. bm »otfprung abftenjtn- ante-dico, rid^tiger getrennt ante dico, f. ante
nen, »oraueeilen, ^mb. itbecöolen, A) eig.: legiones, u. dico.
Cic. biduo alqm, Cic. objot.,
: : magnis itineribus, ante-eo,ivi u. (gen).) ii, Ire, »otbet-, »orangeben,
Caes. uno calculo um ©inen Stein (im 33rett=
: , Cic: alqm, Hör.: currum regis, Curt.
I) eig.: alci,
fpiel) rornu§ fei)n, Sen. B) übtr., ^mbm. ob. ei= — - nbfoL, destricto gladio, Cic: pedibus,equo, ve-
ner Snrfie ^tn SJottong aBgcroinnen oor ^mb. ob. , hiculo, Suet. —
II) übtr.: A) im 2iag., ber 3eit
€tn). ben aSorrang*, ben SJorjug ßQbcn,5mb. oö. ettt). nac^ tjotouSgeben, a) v. Seb(. = juoor gefd^eben, si
übertreffen, «) m. Dat.: virtute regi Agathocli, anteissent delicta, Tac ann. 3, 69. b) v. ^erf., —
Plaut. quantum natura hominis pecudibus reli-
:
einer 3^^^ mit etit)a§ oorauSgcben, ijuüorfommen, ita,
quisque bestiis antecedat, Cic. ß) m. Acc. — si ab annis septemdecim ad senectutem semper
alqm scientiä atque usunauticarumrerum, Caes.: vos aetatem meam anteistis, ego vestros honores
alqm gratiä forensi longe, Sen.: tidem magnitu- rebus gerendis praecessi, Liv. 38, 51, 11. B) —
dine rerum unglaublich große 2^^nten nerricfiten, in^bef.: 1) ^mbm. »orgeben, e§ ^mbm. ^uDortbun,

,

Curt. y) nbfot. = ficö beroottöun, beroorragen, ^mbm. ben SJorrang ablaufen, '^mb. ob. etroa^ über-
jtd& auö^etcönen, et auctoritate et aetate et usu re- treffen, -sirtus omnibus rebus anteit profecto,
inim, Cic. Plaut alci aetate, sapientiä, Cic: alci in alqa re,
:

ante-cello, ere, beroorragen; ba^. übtr.,


eig. Gell.: auctoritati parentis, bem ©influ^ ber MnU
.^mb. ob. etn). übcrrogen, üor ^mbm. ob. etro. ftcb ter üorge^en (mäd^tiger fet)n a(ö bie M.), Tac. ann.
ttu§;ieid^nen, ^mb. ob. etro. übertreffen, m.l>af.7?er,<?. 5, 3. - qui omnes homines supero atque antideo
11. 2lng. roor in? burtf) in m. 2(bi. ob. rcoburc^? cruciabilitatibus animi, Plaut.: aetate et consilio
burd^ bi.qui qua re homines bestiis pi'ae-
Abi. , ceteros, Sali, fr.: alqm virtutibus, Nep.: multo
Ment, ea in re hominibus ipsis anteceUat^ Cic: ceteros regia stirpe, Tac. - m. bl. Acc, cursus
ceteris eloquentiä, Cic fr. longe ceteris, Cic - : alcjs, Ov. questus omnium, Tac. - im ^ßaffit), a
:

m. Acc. pers. u. 2(ngabe rooburd^? burc^ Abi., deterioribus honore anteiri, Sen.:; abs te anteiri
353 antefatus Antenorides 354
putant, Cic. Süll. 8, 23. - m. Infinit. Sil. 5, 353. , antelias, a, um
ber ^onne auSge*
{avtrikiog) ,

- abfof. = fid& ouSjeic^nen, f!d^ $ect>ort6un, operibus fe^t, ücr ber SBürteftnbttd^,
daemones. Dor ber öau§=
(burc^ X^aten) Caes. b. c. 1, 32, 8.
, 2) juöot. — t^üre a(ä Seic^ü^er bes ^au)e^ fte^enbc, Tert. de
lommen, Begegnen, t)ereite(nb, id te oro ut anteea- idol. 15; de cor. mil. 13.
mus, Ter. Andr. 3, 3, 24 (556) u. fo damnatio- : antMögium, ii, 7i. (ante u. logus), ber Vrotog,
nem u. damnationem veneno Tac. - ob. a6n)cn== , Plaut. Men prol. 13 u. oon ba bei Auson. ep. 16.
benb, periculum, Tac: anteit incendium remedia praef. extr. SSgl. Most opusc. Plaut, p. 93 sqq.
{5Jor!el^rungen) , Tac. —
3) öotl^crBcfttmmcn fön= antSlöqulum , ii, n. (anteu. loquor) I) ha^ .

ncn, oorBctwifTcn, Sil. 14, 455. - a) 53ei 3)ic^= 33" SHed^t juerfl ^u reben, 'oa^ »orwort, Macr. sat 1,
tern u. in nad^aug. ^rofa fd^roinbet 'i>u (e^te (BplBe 24 §. 21. u. 7 , 4. §. 2. — II) öie «orrebe, Svmm.
»on ante, jß. anteat, Ov. art. am. 2, 276: antibo, ep. 8, 23.
Tac. ann. 5, 6: antissent,2'&z<i. 3, 69: antisse, ibid. antelücfinns, a, um
(ante u. lux), vor Sage,
4t, 40: antire, Grat. cyn. 385. b) antideo ar= — tta§ oor Sage gefc^feBt, Bf« \)or iTagcSanBrucö ftrft 6tn=
^aift. = anteeo, Plaut, eist. 2, 1, 3 antidit = an- : jtcBenb, tempus, coena, industria, Cic: horae,
teit, Plaut, trin. 2, 4, 145 (546) u. a. Cels.: cantus gallorum, Apul.: aurae.Pl.: lucubra-
ant^fätus, a, um (ante u. fari), oorBetgef«gt, tio (@gf|. vespertina lue) , Col. u. PI.
=erwäBnt, fpät. JCt. u. Eccl. aat^lücio, Adv. (ante u. lux), oor STage, Apul.
ante-fere , tüli lätum ferre I) öorBettrogcn, met. 1. c 11 u. ö.

, , ,

imagines, Tac: gressum, oorange^en, Yirg. antMücttlo, Adv. = antelucio, Apul. met. 1.
II) übtr.: A) x>ot ob. üUt ^mb. ob. ettoas ftettcn, c 14.
^mb. ob. etro. BöB« ftcllcn a[§ 2C. , alci neminem, aiatelüdium, li, n. (ante u. ludo) , baä ajer-
Kep.: longa omnibus unum Demosthenem, Cic: fpicl, Apul. met. 11. c 8.
una in re anteferri alci (@gi^. inferiorem esse ant^-mSrfdi&lis, e, oormtttägtg , SSorrntttagö-,
Omnibus rebus), Cic. - iniquissimam pacem ju- hora, Mart. Cap. 6. §. 600.
stissimo bello, Cic omnibus suis rebus commo-
: ant^-m^rldiänng, a, um, oormtttägtg, S^ormit'
dum regis Sali. - ol^ne 2(ng. ro em? nullius um-
, tag§- (@gi^. postmeridianus), ambulatio, Cic: li-
quam consUiumnon modo antelatum, sed ne com- terae, JBormittag^ empfangen Cic: dies, Jßormit^
paratum quidem est, Nep. Timol. 3, 6. B) öot« — tag, Sen.
,

üuSneBmcn, oorauStBun, quod est dies allatura, id antömeridiem, Adv. (ante u. meridies), »or*
consilio anteferre debemus, oorauö bebenfeu, oor- mittogä (@gf^. postmeridiem) Diom. p. 168 P. ,

au§ fic^ (jum Se^uf beä S^rofte^) ju 9Zu|e machen, Not. Tir. p. 74 (roo abgeüirjt antemeridie u. post-
Cic. ad fam. 5, 16, 6 {ed. 2. Orelli u. ed. Klotz. meridie).
getrennt gefd^r.). ante-mltto , rid^tiger getrennt antS mifto , f.
ante-lixai§, a, um {Partie, t). ungebr. antefi- ante u. mitto.
gere), »om Bcfcfltgt, ootgcfdöfagen, öngenagctt, trun- antemna, f. antenna.
cis arborum antefixa ora, Tac. ann. 1, 61, 3. - Antemnae, ärum, f. (Sing. Antemna, ae, /".,
'tid^. fubftp. antefixa, orum, -n., bie an ben 2)ä=
, Cato bei Prise 716 P. Sü. 8, 364), uralte fabini-
eifern u. 2)acl^nnnen ber Käufer ob. Tempel ange- fc^e ©tabt an ber 9)lünbung be§ 2lnio in ben %\^
brad^ten f (einen SSerjierungen 33ilber, (Statuen u. , ber (Yarr. LL. 5, 5. §. 28), mit 9lom üeretnigt u.
bgl., antefixa fictilia deorumKomanorum.bie t§ö= feitbem oerfd^rounben (og(. Liv. 1, 9 sqq.). PI. 3, 5
nernen ©ötter ber Stömer auf i^ren ©iebeljinnen, (9), 68. Yirg. Aen. 7, 631. - 2)ao. Antemnaten,
Liv.34, 4,4 u. ö.; ügt.0.2}iülter'ä Slrc^äol. §. 284. ium, m. bie ©inro. üon %ni., bie 2tntemnaten, Liv.
antS-genitälis, e, öot ber ®c8utt, experimen- 1, 9 sqq.
tum, PI. 7, 55 (56), 190. ant^müräle, is, ii. (ante u. miu*us) bie ©or^ ,

ant^gestam« i, n. f. gero no. I, B, 2. mauer, bas 2tugenn>crf, Eccl.


anteg^rädätlo 9 önis, /". = noonoSLafiog 'i>a^ ,
antemürftnus, a, um (ante u. murus), oor bet
SSociööctöfc^tettcn, stellarum, Cassiod, de artib. ac SMauer Beftnbltd^, vallum, Amm. 21. 12, 13.
discipl. liberal, lit. c 7 (de astron.). p. 560 (a) antenna (antemna),ae, f. (eig.antepna o. ante
ed. Garet. Isid. 3, 67. u. *apio), bie ®egetftange, bie 9loa, antennas ad
anteg^redior, gressus sum, gredi (anteu. gra- malos destinare Caes. demittere partem quasi
,
:

dior), öotangeBeit, jjotau§fle5en, I) etg. im 3iaume ,


tertiam antennas, Sali. fr. antennas demittere ad :

(@gf^. subsequi) : Stella Veneris, quae <#>w?yo- medium malum Auct. b. Alex. effugere hiber-
, :

Qog Graece, Latine dicitur Lucifer, quum ante- nas demissä antenna procellas , Ov. subnectere :

greditur solem, quum subsequitur autem,"£a7r£- velum antennis, Ov.: cornua antennarum obver-
Qog, Cic. de nat. deor. 2, 20, 53. II) übtr. in — ,
tere Virg. malos antennasque de nave in na-
, :

ber 3eit quidquid est enim quod deceat, id tum


: vem trajicere, Liv.-. antennas demere, Auct. b.
apparet, quum antegressa est honestas, Cic: res Alex.: malum et antennam (invenit) Daedalus, PI.
eodem modo evenirent iisdem signis (SBal^rseid^en) Antenur, öris, in. {^Avxrivcoo) , ein üorne^mcr
aategressis, Cic: causae antegressae, fortuito Trojaner, ber jum ^-rieben mit \)zn 0rierf)en u. ;ur

antegressae, Cic (Sgnon. causae antecedentes, 2(u^tieferung ber .^etena rietf) nac^ ^Iroja'^ Crin ,

f. antecedens). na^me nac^ Italien ging u. Patavium (^:^abua) er-


ante-häbeo, ere, ootjiebcn, divulgata atque baute, Yirg. Aen. 1, 242 sqq. Ov. met. 13, 201.
avide accepta veris, Tac. ann. 4, 11. Liv. 1, 1. §. 2 sq.: Patavium Antenoris, Mal. 2, 4,

antßhäc, Adv. (au§ ante u. bem 2(b(. häc; alt Stiefle im ^^ilol 15, 593 ff. u. i^rettcr
2. SSgt. 9t.
antidhac) üor btefcm, »orbcm = üor biefer'3^^t^
.
9iöm. 93h;t^üt. S. 687. - :Dao.: 1) Anfen5r*ui«,
früher, frü^er^in, Plaut., Cic. u. 2t. - axäT ante- a, um, ontcnortfcö = öataotnif*, Faunus, Mart :

hac iroeifglbig bei Hör. carm. 1, 37, 5. alumnus Laris Anteuorei, ber 3tabt ^.^iabua, Mart.
antel&tuiji, a, um, f. antefero. — 2) Anten5rideH, ae vi. C4iTT]voofiSrj;), ber .

antölena, ae, f. ). antilena. Stittcttortbc (5o^n oöcr 3iac^fommc be^ i;}(ntcnor),


antella, ae, = antilena (ro. f.), ®g|'^. postel- Sil.: ^lur. Antcnörldae, «) ^oljm beö 3(ntenor,
la = postilena
/.
(ro. f.), Isid. 20, 16, 4. Yirg. — ß) (Sinroot;ner von ^:i>abua, Serv.

öeoi-geS, tat.-btfc^. ^anbrob. 5XufI. XIII. 33b. I."-: 12


355 anteDujiiialiö anteventulus 356
ant^-nuptiillH, e, ocr^cd^jfillt*, Justin, no- n)af)rf(^einlicl^ ein Zpai mit fc^önem ametl^^ftartigen
Tell. 1,1. (^orbenfpier, PI. 37, 9 (40), 123 (reo 5lcc. ^lur. an-
anl^-parnnltfasaM, a, um, bet (rittlr^te, lo- terotas).
cus, Diom. 425 V. - fubftü. antcpaenultima, ae, ,
anf^rüBBiafis, e, 5n {(tvti u. aXQU}), entgegm^
f. {sc. svllnba^,
'
bie brllllf|tc Coltt, Prise. 612 geff^t, zona, Prob, ju Yirg. gcorg. 1, 233.
P. u. n. aateM, lum, m. (ogT. ,,SÜQnb", Q{)b v^uant), bie
aiif^pagmentuni, i, ??. (ante u. pago ob. pan- *Rt\Un, ber SKeinftöde, Yirg. ber Slumen u. ^^flan- :

go) , t. t. bor ^nuf. nEeö, rcoö nn bcr 91u|cnfeite


, jen, bie ^^abattm, Col. poet.: aud) ber Solbaten,
bcr ©cbQube, nnmcntl. bcr %l)üx- u. ^enfteröffnun^ Caton. fr.
pcn (t)(^I. 0. gKüücr'ö 3lr(^nol. §. 281 , 2) 53e-= , qB ant«KchA]äriuH u. antescÖläriN»«, i, m. (ante
f (cibunc^ nnc^cbrnrf)t rcirb, bie ©infofTung, S?rflfiburfl, u. schola), ein Untrtlc^rfr, Petr. 81, 1 ed. Buech.
Cato u. Vitr.: ostiorum, Yitr. Orelli inscr. 1175.
^
ant^parla
(antrperta') orum, ??. (ante u. pa-
, ant^ignänue, i, m. (ante u. Signum), alö mi=
rio), baö Bct^rrfttocrbfnc, Xacv. com. 84. Plaut. (it. 1. 1., antesignani, urfpr. roo^t bie Solbaten ber

trin. 8, 2, 17 (643) u. n. erften (£cf)Iadjtrei^e meil fie beim Eingriff oor bie
,

ant^-paNHlo, önis. /^. Ue6er[e^unc| üon ngona- Signa traten, Yarr. sat. Men. 6, 4: fpäter ein in |e=
^(it(, bnö »erflffü^l bf$ ©djuierjc^, ^ber ficibenfd^oft Der Segicn befinblic^es (^litencorps, rceld^es näf)-
jc, Ilieron. cp. 79. ad Salv. ;?o. 9. renb beö Kampfes quo ber £c^fad)trei^e ^errortrot,
ante>pendil]u§, a, um,
»ct^onßcnfc (@gf|. re- umiHeiter ju unterftü^en, n}irf)tige^^unfte ju befe^en
tropendulus). Apul. met. 2. c. 33. u. 5. c. 22. u. bgl., Caes. u. 2(. hat), einet fcec a5ct^etfien ober
:

anlepenulfiaau§, f. antepaenultimus. (Stfien (im Kampfe), e. «orfämpfer, v. 2(ntoniuö,


anfeperta, anteparta. f. Cic. Phil. 2, 29, 71 : t». e. Siäuber^auptmann, Apul.
aii<^-pe§, pedis, m. I) ber »crbcrfug, Cic. Arat- met. 4. 11.
454. —
11) = anteamlulo, ber »ctläufer, eimorc- ante-sfo u. (oft in ben beften öönbfd^rn.) an-
^er, Agroet. 2274 P. (aber in ber bort angef. Stelle tisto, stiti, Stare, = ben »or',uft
tjcronfiefcen, übtr.
bei Juven. 7, 143 fte^t ante pedes [getrennt gefcfir.] Öabrn, »otjüßltc^et fc^n, übertreffen, alci alqä re^
im ®gf^. oon postte). j33. viribus et magnitudine (AU.) ceteris {Dat\
antepilänus, i, m. 1) als milit. t. t., a) ante^ Claud. Quadrig. fr. multis {Dat.) corporum vi- :

pilani = bie £)Qftati u. ^srincipe^, roerd^e in ber ri3m. ribus (J.5Z.), Cic: in bis autem cognitum est,
8(^(ad)torbnung cor ben mit bem ^^ifum ben)aff= quanto antestaret eloquentia innocentiae, Nep. -
tteten 2;rinricrn ftanben, Liv. —
b) = antesignani alqm alqä re, jS. magnitudine alias (insulas),
(ro. f.), Amm. 16, 12, 20. —
11) übtr., ber »crgom Mela. - alqm in alqa re, j^S. qua in re quanto
flcr, JBctiduffr in iSc^anbt^aten, cumMaximino vel- universi me unum antistant, Metelli Numid. orat.
ut antepilano suo contendens, Amm. 28,1,46. fr. - abfol. ,
{etjjotragen, ben SJotjug »etbienen, t).

ante-poU^o, ere, mc$r »ctmögm, üBertreffm, ^erf., Cic. derep. 3, 18,28: o. Sebl., Lucr. 5, 22.
tn. Dat., Apul. met. 1, 5: m. Acc, cunctos toto antester, ätus sum, äri (jfgj. au^ antetestor),.
vertice, ibid. 7, 5. ^mb. oor (ante) ©infeitung ber Älage jum Seuge.
ante-pöno, pösüi, situm, ere, I) jum ßffen fe^jn (testari) ouffcibern, jum äeugcn anrufen (rcobei

toetfe^en, alci prandium, Plaut. Men. 2, 2, 2 (274) bie 2Inrebe roar: licet antestari? unb ber 2(ufge=
u. a.: ante nad^gefteüt, libatum agricolae ponitur forberte bie ©inmißigung gab burd^ §in§alten be§
ante deo, Tibull. 1, 1, 14 ed. Baupt. [cd. ante Cfirläppd^ens, rcefc^eö ber STufforbernbe mit bem
deuni\ —
11) öct zima^ Ifßen, 'fe^en, .ftcllen, A) Söorte memento berührte), alqm, Plaut., Hör. u.
eig. equitum locos sedilibus plebis, Tac: pro-
: 2(. ügl. bie Sluslgg. ju Hör. sat. 1, 9, 76. - u. an^
;

puguacula anteposita, Tac. B) übtr., öorjic^en, — Ber ber (^eric^tsfppre, Cic. Mil. 25, 68; rgl. bie
ttn »ctjufl gffccn, se alci, Cic: amicitiam rebus 2(u5(gg. 3. b. (St. - ZLÜät a) Pass. = jum 3<ugen auf«
Omnibus, Cic. - ante nac^geftelTt (um ben Segriff gefcrbcrt loetben, Aelius b. Pri#c. 792 P. (vol. 1.
beö ante me^r j^erworjul^eben), mala bonis ponit an- p. 382, 2 ed. Keil.). b) Imperat. antestamino, —
te, Cic. de otf. 3, 17, 71. Xn tabb. 1, 1 (bei'Porphyr. Hör. sat. 1, 9, 76).
ante-pöfeng, tis, »et aUen retd&, »glüdPItd^, vo- aRt^-iirbänuM, a, um, oor ber ®tobt gelegen^
luptatibus gaudiisque (in k.) , Plaut, trin. 5, 1, praedia, Paul. Diac. p. 8, 7.
2 (1116). ant^-T^nio, veni, ventum, Ire, juüotfommen,
ante-qiiain u. ante quam, ante I, B, 1.
gem. m. Acc, feiten (übtr.) mit Dat., 1) eig.: per
f.
tramites occultos exercitum Metelli, Sali.: ma-
anterideiN, f. anteris.
gnis itineribus Metellum, Sali.: compendiis via-
anterior, öris (ante), I) bem 3?aume nac^, ber
rum et cito agmine onustum sarcinis armisque
tjcrberc, cblamydis pars, Amm. : anteriores pedes
militem, Tac. - abfol., anteveni aliquä, Plaut, mil.
engere in sublime, fic^ bäumen (öom'^ferbe),Amm.
~ neutr. ^;/?//-. fubftü., anteriora, ha^ SBcrbcre =
2, 2, 66 <221). —
ü) übtr.: A) im 2Iüg.: ubi (be-
neficia) multum antevenere, menn fie fc^on meit
"i^a^ Sertain nac^ öorn ^in, Amm. 25, 3, 2. II) — über biefe ©ren^e (ber möglichen 3ßiebert)ergeltung)
übtr., ber ^tit nad) ber »sttge, Symm. u. Sul-
,
ooraußgeeilt ftnb, Tac. ann. 4, 18. - antevenis
pic. Sev.
tempus, roarteft bie ^eit md)t ab Claud. de laud. ,

aiiteri§, idis, @enit. ^lur. idön, /. (avTrjoig), Stil. 2, 152. —


B) inebef.: 1) burc^ gKoBregern ju.
bie ©cßcnfln^e, ber ©treJepfeiUt, 9^omin. ^fur. b. öorforamcn, alci, Plaut.: consilia et insidias ho-
Vitr. 6, 11. 6: ©enit. ^lur. b. Yitr. 10, 11 (17), 9. stium. Sali. —
2) burc^ eine ©igenfc^aft ü6er itma^
aiiterifi§, Adv. (anterior), ftülct, Sidon. ep. ob. '^mb. gefien, eiroa^ ob. ^mb. übertreffen, Omni-
2, 9. bus rebus, Plaut. per virtutem nobilitatem, Sali.:
:

Anterös, m. {livT4o(og, ber ©egner bes


ötis, neque consilio neque msmu prior em alium pati^
©ros) I) ber röcftentc ®cnfu8 »erfcfemdietet £tc6e
, plerosque antevenire, Sali.
(deus ultor, Ov. met. 14, 750), Cic. denat. deor. anf evenlülus, a, um (ante u. venio), wem $er»
3, 23, 60: ogl. i^öttiger'ä '^Utxi über ^unftm^it^ol. eorfcmmenb, »orbongenb, crines, comae, Apul. met.
2. e. 409 ff. —
II) ein ODalifirenber ©belftein, 9, SO:flor. 1, 3.
357 anteversio anthypophora 358
anteversio, önis, /. (anteverto), ba§ 3u»ot» bie Umgegenb ber gen. ©tabt (gioifc^en ^haborag
fontmen, Amm. 21, 5, 13. u. @up{)rat), fonft üsrhoene, Eutr. 8, 3 (2). Amm
Antcverta, f. Antevorta. 14, 3,3. Sext. Ruf. brev. 15, 11.
ant£-¥erto (ante-vorto), verti (vorti), versum anthera, ae, f. {von dv&rjQog , blüfienb) ein ,

(vorsum), tere, u. Depon. (f. unt. no. II, 2, a) 5lrjneimittet auö »lütten, Cels. u. 21.
ant^Yortor, vorti, einen »orfprung nehmen, I) eig., anthärSön, önis,3{cc. öna, ??r. (<xv&eQ€(6v), ^al^,
abfor. neque a sole longius umquam unius sigiii
, SttUe, Cae]. Aur. acut.^3, 3, 20.
intervallo discedit (Stella Mercurii) , tum ante- anthärlcus, i, m. {dv^iptxog), ber Stenael tjoni
vertens, tum suhsequens, Cic. de nat. deor. 2, 20, 5l«p5»bia, PI. 21, 17 (^68), 109 u. a.
53: viditnecesse esse Miloni proficisci Lanuvium anthijid, ae, m. (av^iag), ein un^ unbefannter
illo ipso, quo est profectus, die, itaque antevertit 3)leerfifc^, Ov. hal. 46. PI. 9, 59 (85), 180.
(fud^te er einen ^orfprung aöjugetoinnien) Cic. , anthinus, a, um {dv&ivög), m9 Stumen, mel,
Mil. 17, 45. - m. Dat. roemV = öor ^mb. einen PI. 11,14(14), 34.
»orfptung Jefommen, e^er fontmen aW ^mb., ^mbm. antliölögica, @enit. ön, (dvd-oloyixd) bie n. ,

botf omnten, sed eccam ipsam miror ubi ego huic ; »lumenlefe , eine ©ammlung
auSgejeic^neter ©en-
antevorterim, Ter. Eun. 4, 5, 12 (738; »gl. oorfier Un^tn, !(einer @ebtrf)te oerfdiiebcner ^erfaffer u.
V. 7 [733]: sed Thais multon' ante venit?). — bgr., PI. 21, 3 (9), 13.
II) übtr.: A) im 21Ifg., m. Dat. pol maerores mi : anthuri8ticu8 , a, um {dvO^oQtCcü), jut CBegrn*
antevortunt gaudiis, Kummer bvängt ficf) üoc bie BeHimmung geeignet, eine Definition einet anbern ent-
^reube, Plaut, capt. 4, 2, 60 (840). B) inSbef.: — gegenfe^enb, actio, Fortunat. art. rhet. 1, 13.
1) im §anbe(n suöorfommen, abjol., atque id ipsum anthraclas, f. anthracitis.
quum tecum agere conarer, Famiius antevertit, anthräcinuHt a, um
(dvxhgdy.ivog, u. dvd-Qa^,
Cic. de amic. 4, 16. - m. Acc. einer ©ad^e t)erei= ^o^(e), foblfd^njatj, fubftü. anthracina, ornm, n.,
tetnb juöotFontmen , ein), öeteiteln, supplicium vo- fd^toatje Äleibung, Varr. b. Non. 550, 5.
luntariä morte, Cod. Just. 6, 22, 2 {hti Tac. ann. anthräcites, ae, m. {dvd-qnxCxrig) eine %xi
13, 30 je^t damnationem veneno anteiit). 2) in — SBlutflein, PI. 36, 20 (38), 148.
^

ber ^ieitienfolge ober in ber ©eltung oorjteSen, a) in anthracitis, tidis, f. {dv&gccxiTig) eine 2(rt ,

ber Speisenfolge: qua re nunciatä Caesar omnibus i?arbun!et, Äoblenf «rbunf el , PI. 37, 11 (73), 189:
consiliis antevertendum existimavit, ut Narbo- aud^ anthracias {dv&Qaxiag) gen., Solin. 37. §. 24.
nem proficisceretur, glaubte (Säfar mit §intanfe= anthrax, äcis, m. {avS-Qa^, bie Äo§(e), I) ein
^ung aEer anbern ^^(äne fic^ narf) 5Ji. begeben ju Quedfitbererj, loorauä Zinnober bevdkt rairb,23erg«
muffen, Caes. b. G. 7, 7, 3. - u. fo qB 2)eponenä, jinnoJer, Yitr. 7, 8, 1. —
II) ein freffenbe« ©efd^wüt
rebus antevortar quae mandas mihi , Mne-
aliis {iat carbunculus), Aem. Macer de vir. herb. 496
sUochum ut requiram, id^ raerbe alle anbere 5)inge {c. de Sabina v. 5) ed. Choul. (rao griec^. 2lcc.

beinem STuftrag nac^fe^en, nämlid^ ben 9Jin. auf3u== ^^(ur. -acas).


fuc^en, Plaut. Bacch. 3, 5, 1 (526). — b)
in ber anthriscum, i, n. {avd^Qiöxov), bet füblid^e Act«
©eltung quod ego tuum otium
: aliorum negotiis Bei {Scandix australis, L.), PI. 21, 15 (52), 89 u.
anteverto, Pacat. paneg. Theod. 9. 22, 22 (38), 81.
ante-vlo, äre, oowuSöc^en , Ven. Fort. carm. antliröpögräphus, i, m. (ccv&Qconog u. ypd-
4,26. (f(o) , SWenfdöen« ober «^Jottrattmafer, S3einame oeä
ant^-völo, are, ooranffiegen, mit Acc, agmen, makx^ 3)ion9fiuä, PI. 35, 10 (37), 113.^
Sil. 12, 600: curnim, Stat. Theb. 3, 427. anfhröpolatra, ae, m. (dv&Qat7ToXc(TQT]g), ein
Antevorta, ae, f. (anteverto), eine ©öttin (auc^ SWenfc^enrni^cter^ Cod. Just. 1, 1, 5 sq.
Porrima, Ov. fast. 1,633, u. Prorsa, Varr. bei anthröpömorphltae, arum, m. {dv&Qoino-
Gell 16, 16 baä perfonificirte „33orauä=
extr. gen.), fxoQqriTai), jle^ec, bie ©Ott menfc^lic^e (^eftalt ga=
raiffen ber3Sergangen^eit" nad^ 2(nbern eine ©e^
, htxi, Eccl.
burtägöttin, unb ^roar „bie ©öttin ber geroö^nlic^en anthröpi Jini , orum, m. (avdgcjTiog) ^ ^e^ev,
©eburt'S (gc^tnefter (@gf^.) berPostverta (ro.ogl.), loetc^eG^riftuö nur at§ 5!Henfd)en gelten liefen, alfo
beibe ©c^roeftern ober Segleiterinnen ber ßarmen= bie @ott|eit G^rifti leugneten, Eccl.; ogl. iöünem.
ta, Macr. sat. 1, 7. §. 20. 5U Lact. 4, 30, 10.
antliälium , ii , n. (ccv-d-aXiov) , bie ®rbmanbcl anthröpöphligi, orum, m. {dvOqMrcog u. f/«'-

{Cyperus esculentus, L ), PI. 21, 15 (50), 88. yo)) , SWenfc^enfteffer, 0.ben ©ct)tf)en:c. PI. 4, 12
,

1. anthedön, önis, eine 2(rt beä


(nvO-rjt^Mv) , (26), 88 u. a. Isid. 9, 2, 132 (gried; b. Gell. 9, 4, 6).
f.
3Jii§pe(baumö bie gtied^tfc^e fSii^pü {Mespüus ta-
,
anthus, i, m. (ßvi^og), m\ {(einer $öogeI, loa^r-

nacetifolia, Sibth.), PI. 15 20 (22), 84. fc^eint. bie gelfte Sacftfieljc {Motacüla ßava , L.),

2. Anthedön, Önis, f. {Av^riöiöv), I) 'Bia'üi U. PI. 10,42 (57), 116 u. a.


fetbftftänbiger ©taat be^ böotijc^en Sunbeä am ^u= anthylliön, li, n. {dv»vXhov), (nad;©prengel)
|;e beä SDteffapiuä, mit einem ©ee^afen am (Suripuö baö cretif^e ^arjftaut {Cressa cretica, L.), PI. 26,
ob. euböifcf)en 9}ieere (ba§. Euboica), \. Luläsi, be= 8 (51), 84: auc^ anthyllum, i, n. gen., PI. 21, 29
!annt burc| $)anbel mit 3)ieerfc^iüämmen ^eimat^ ,
(103), 175.
be§ ©taucuä', Ov. met. 7, 232; 13, 005. - 2)aü. anthyllls, idis, f. {ccv&vXUg), (nad; fprengel)

AnthedöniuN, a, um, ontbcbontf*, Stat. Theb. 9, ber 23{fom'®ünfel {Teucrium Iva, L., Ajiaja Ira,
291 u. f. - II) .-gafenftabt im füblic^en ^:paläftina, Schreb.), PI. 26, 15 (90), 160.
20 ©tabien oon öaäa,üon§erobeö-bem®r. „2tgrip= anthi^pftphöra, ae, 3(cc. an, /'. {ia'(^v:io(fOQH),
eine rf)et. ?^igur, lüenn ber 3tebner ba^,
roaö ber
pia§'' gen., PI. 5, 13 (14), 68.
anführt u. loiber-
anth^mis, idis, f. {dv-9-6jutg), bie Äamiae {An- eiegner oorbringen fönntc, felbft
Iat. oppositio ob. objcctio, f.
Jul. Kutin.
tkemis, L.), PI. 22, 21 (26), 53; 26, 8 (55), 87. (egt (rein
carm.
Anth^müHia, ae, f. U.
AnthemüHiÄs, ädis, de schem. dian. §. 4, ob. relatio, f. Auct.
contr. 7. 17. Fortunat. art.
f. ©tobt in SJiefopotamien, oier ©c^öni oon ©beffa, de fig. 28), Sen. 1, §.
(,>umt. J,
gorm -ia, PI. ö, 24 (21), 86: -ias, Tac. ann. 6,41 rhet. 2, 27. Schol. Juven. 4, 26; ogl.
(n)o gried^. 2lcc. -ada). - Xaf). Anthemusia and) = 2, 106.
12»
1

359 antiao Antigonus 360


antiae, arnin. f. {avitat), bie ^oanctten, welche genben iBergen in 5Jtenge load^fenbe 9?ieön)urj, luel--

oom «orbcrboupt auf bfe atirn tcrab^ongcn i^ügl. d)e bie 5lntia;ren(erburc^ 3"fofe eines fejamartigen
Paiil. Diac. p. 17, 5. Charis. 20 P.), Apiil. flor. gjiittelö (Anticyricon gen., PI." 22, 25, 64. §. 133:
1. i\o. 3: beim Söiucn, Tert. pall. 4. ügl. PI 25, 5, 21. §. 52) ju einem trefflid^en öeil=
AntiäiiuM, AntiaM, AntiätlnuM, f.
Antium. mittel gubereiteten löes^alb man jur (5ur ba^in
,

antibacohiuM, a, um («iT/^ffx/fro?) , antibac- reifte, j. Aapro aS;>?Y/, Hör. sat. 2, 3, 83. Hör. art.
*if*, mit. pes, ein breiftjlbiqeö SJevöglieb, ein um= poet. 300 (luo tribus Anticyris caput insanabile
ge!el)iter ^acct;iuö:
^-- (jramm. - ant. versus, ,
= ben !ein 5lnt. ^eilt, tücir' eö auc^ breifac^). GeÜ.
ein auo 2lntibacc^ien befte^enber ^erö, Gramm. 17, 15, 6. - .^auptraaffenpla^ ber 3iömer im maceb.
antibaochuH, i, m. (avTißKXxog), ber amtlbac- Hrieg Liv. 26, 26, 2 (fäl)rf)lic^ in :2ocriä) ; 28, 8,
,

c^ffc^c «er«, Auson. e^. 4, 93. 7. - 2)aD.: a) Anticf-renseH , ium, m. bie @inn).
antlb&sin, is, f. {uvTCßaüig), bie ©fgcnBftfi« = von 2tnt. bie «ntlcörenfer, Orelli inscr. 3671.
,

bie f)inter[te !(eine Säule nm j^uBgcftelle ber 5öal« b) Aiitic|-ricAn , i, n. bas oben gen. fefamartige
liften, Vitr. 10, 11 (17), 9. 3}iittel, PI. 22, 25 (64), 133.
antiböreug, a, um {avrC u. ßoQeiog), gegen Ster- antidact|'lu8, a, um {dvTl^äxrvXog), pes, ein
ben ^ttefftt, Vitr. 9, 8 (9), 1. umgefe^rter 2)actr)luä ---, e. «nopdfl. Mar. Vic-

antioäteg^öria, ae, f. (avTixaTriyoQict), bie ®e« torin. 2488 P. (1, 11, 24 ed. Gaisf.).
genftage, Augustin. 3. contra Crescou. 26 u. 74 •ntidj^a, Adv. altert^üml. ft. antea, Liv. 22,
extr. 20, 6 (f. baju Sßei^enb.).
AniichtOf önis, m. ber 2lnticoto, eine fc^mä^en* antiddo, Ire, f. anteeo a. (S.
be öegenfc^rift beö 6. ^u(. (Eäfar in siüei S3üc^ern antidhäc, Adv. alt für antehac, Plaut, aul. 2,
gegen ßiceroö (Cato betitelte) Sobfd^rift auf Gato 7, 26 (395).
von Utica Quint. 1, 5, 68 (t)gt. 3, 7, 28). GeU. 4,
,
antidötnm, i, n. u. antidötus, i, f. {dvTlöo^
16, 8 : (lüeil jroei $8ü^er) duo Anticatones,
^(ur. Tov ob. -og), ein ®egengift, n. b. Cels. u. %.:^f-
Juven. 6, 337 reliquit (C Caesar) et de Analo-
: b. Gell. u. 21. - juro. = ©egenmfttel, ©egenorjnel
gia duos libros et Anticatones totidem, Suet. ü5er^., Spart. Hadr. 23. - übtr., antidotum adver-
Caes. 56 u. dixit Caesar in Anticatone priore
: sus Caesarem, Suet. Cal. 29.
(im 1. Suc^e beö Antic), Cael. bei Prise. 717 P. Antigenes, is, m.CAvjiyivng), I) e. ^elbl^err
antichresis, is, f. {dvrCxQrjatg), baä 9^eci^t§ge= Sltejanbers bes ®r., Nep. Eum. 7, 1. — II) 9kme
fd^äft, lüoburc^ man bie Senu^ung eineö ^^fanbes eines §irten, Yirg. ecl. 5, 89.
bem ©laubiger überlädt, JCt. Antigfenidä§ , ae m. u. -ides, ae, vi. {'Avti- ,

Antichristus , i, m. {IdvTi/Qiarog) , ber Änfi» yevi^rjg), '^ami jtüeier berühmter ^lötenbläfer, ber
d^rtft, Eccl. eine ein ^^ebaner, ©o§n bes ©att)ru§, blü^enb um
antichthöne§ , um, m. {avTiyd-ovsg) = anti- 440 ü. ber anbere ©o^n be^ 2)ion9fiuö , blü^
G§r. ,

podes, bie ©egcnfüfler, Mela u. 21. l^enb um 338 v. G^r. oft mit einanber üerraec^fett,
,

anticipälis, e (anticipo),t)or$er9e:f)enb, Gromat. Cic. Brut. 50, 187. Yal. Max. 3, 7. ext. 2. PI. 16,
?et. p. 64. 22 u. a. 36 (66), 170 (n)0 2lcc. -dem). Gell. 15, 17, 1 (wo
anticipätio, önis, f. (anlicipo), I) bieöotgefafte 2tcc. -dam).
Sbee, ber »ctBegtiff üon einer ©ac^e, e^e man fie Antiensig, f. Antium.
burd^ Unterricl)t !ennen lernt (griec^. nnök^ipig), antifräsis, antiphrasis. f.

deorum, üon 'titn ©Ottern, Cic. de nat. deor. 1, 16, antigcrio,alcZt". altröm. =valde, f. Quint. 1,6,40.
43 u. 1, 17, 44. —
II) bie erfle Seaiegung be§ Äör= Antigöne, es, f. u. Antigona, ae, f. {Avti,-
j)er5 tjor bem etgentltc^en ©e5en, Arnob. 3, 13. — yovTj), I) Xod)Uv bes Debipus, ©c^iüefter be§ @teo^
III) t\m 9iebefigur = occupatio {nookriyjig) Jul. , cleä unb ^ol^niceä, im2(ltert^um üielfac^ (6cf. in
Rufin. de schem. lex. §. 1. Slragöbien) gefeiert, roegen ber §elbenmüt§igen £ie^
anticipät5r , öris m. (anticipo) ber asorauö- , , be, mit ber fie i^rem SSater u. i^ren Srübern 3uge==
ne'^mer, •lenmer, mundi, Auson. ephem. 3, 9. t§an war, Prop. 2, 8, 21 (^orm -one), Hyg. fab.
anticipo, ävi, ätum, äre (ante u. capio), I) »et- 72. u. Juven. 8, 228 (^orm -ona). II) 'Sioc^ter —
5et», öcr ber Seit» früher ne^cn, quod ita sit in-
, beä trojan. ^önigg Saomebon, uon ber ^uno, voeii
formatum anticipatumque mentibus nostris ut , fie fic^ i^r raegen i^re^ langen ^aares gleic^fteltte,
etc. raeil Vit 35orfteIlung unb Dorgefafite ^bee in
, in einen ©torc^ üerroanbelt, Ov. met. 6, 93 (j^-orm
unferm SSerftanbe liege, Cic: ant. ejus rei mole- -one). >*

stiam, fid^ im SSorauä be!ümmern über 2C. Cic: , Antigönea, ae CAvTiyövaia oh. ^vnyo- , f.
viam, früher jurücflegen, Ov. ludos, cor ber ^txi : vCa) ^Xamt mehrerer «Stäbte üon benen am be=
, ,

feiern, Suet.: mortem, fi^ üori^er umbringen, Suet. !annteften : I) ©t. in ©piruä am (EelpbnuS u. einem
— II) einen SJorfprung nehmen, ^utjorfommen, Varr. (gngpa^ in 'ütn 2lcroceraunien {arava) ju ß;^ao= ,

fr., Lucr. u. PI. - übtr. m. Acc. = übertreffen, Au- nien gehörig, Liv. 32, 5, 9; 43, 23, 4. - 2)aü. An-
son. ep. 4, 70. tigonensis, e JU 2lnt. gel^örig anttgonenftfd^ , A.
, ,

Anticlea u. -clia, ae, f. {^AvtixIho), ^od^ter ager , Liv. ^lur. fubfto. Antigonenses ium m.
:

W , , ,

bes 2lutoltjcu§ , (^ema^lin beö Saerteä, 93iutter beä Vit ßinu). üon 2(nt. „2tntigonenfer", PI. 4,
Ul9ffe§, Cic Tusc. 5, 16, 46. Hyg. fab. 201 u. 243. (1), §. 2. — ,

II) ^ia'oi in SJ^acebonien auf ß^alci-


Serv. Virg. Aen. 6, 529. Apul. de deo Soor, c 24. bice, nac^ Liv. 44, 10, 8.
- JXS' Sie ^orm -ia in ber angef. ©teile beä €ic. Antigftnus, i, m. (kvrlyovog), I) ^amt mel§=
SSariante, in htn üörigen ©teilen im %ixi. rererKönige nad^ Sllejanber bem &v. üon hcmn ,

anticus, a, um (ante), ber »orbere ((Sgf^. posti- am befannteften: Antigonus I. geb. 385 t). (S^r., ,

cus), pars, Varr. LL. u. Cic. au§ bem macebon. ^ürftenftamme üon ©l^miotiä,
Antio;yra, ae, f. (AvtcxiSqu un)) ^AvTCxvQa), 35ater beä 2)emetriuö ^oltorceteg u. eineä ^J^ilipp,
©tobt auf einer öalbinfel (nic^t ^ni^l) in ^:p^ociö, ^^clb^err ^^tlipp§ u. Sllejanberö beä &x. , (Satrap
in einer fruchtbaren (iJegenb an einer (Sinbud^t beä pon ©ro^p^rpgien, u. nac^ Sllejanberö 2^obe auc^
criffäifc^en aJieerbufenä, mit einem fid^ern u. geräu= von ^amp^glien u. Speien glücklicher ^elb^err ge== ,

migen öafen, bef. befannt burc^ hii auf hen umlie^ gen bie übrigen 9Zad^folger Itleganbers ,
jule^t in

I
;

361 antigraphus antipathes 362


ber Bd)laä)i öei ^pfu§ in ^ß^r^gien (301 ü. ß^r.) a, um, gu 2lnt. {^w. I) gebörig, ontioc^lnif*, bellum,
S^teid^ u. Seben »erlierenb, Justin, lib. 13—15. Nep. Cic. Phil. 11, 7, 17.
Eiim. 5 5^^. Cic. de off. 2, 14, 48. II) 2lntigo= — AntIöohinu8, a, um, Antiochia u. Antiochus.
f.

Tiu§ aug ©»mä, gried^. ©d^riftfteller üöer Sanb- Antiöehius, f. Antiochus a. @.


roirtfifc^aft, Varr. r. r. 1,1, 8. Col. 1, 1, 7. Antiöehus, i, m. {IdvrCoxog), I) 5kme üon 13
antigfraphu§, i, m. {dvTCyQccipog)^ ein fritifd^eä üon benen am befannteften: a)
f^rifdjen iiönigen,
3eid^en (äljulic^ einem Y), Isid. 1, 20, 6. Ant. IL, ©o^n be§ Antiochus I. Soter, bur(^ feine
antilena, ae, f. ber SSruflttemen ber ?ßferbe, ber üerfto^ene ©emal^lin Saobice ermorbet (247 ü.Sfir.),
»erl^inbert, "üa^ ber ©attel nac^ hinten rutfd^t (©gf^. Val. Max. 9, 14, 1. —
b) Ant. IH. Magnus, atö
postilena), Gloss. Labb. 33efc^ü^er beä flüd^tigen öannibal u. bef. burc^ feine
Antilibänus, i, m. {kvtdißavog), ein ©ebirge Kriege mit ben SliJmern befannt, »on S. (Eorn. ©ci=
in ^l^önicien u. ©ölef^rien , raelc^eä 'o^m 2ihanu^ pio befiegt 187 o. (5§r. bei ben ea;mäern erfd^ta-
,

jiemlid^ parattet läuft, u. ^wax öftl. Don bemfelben, gen , Nep. Hann. 2, 7. Cic. de or. 2, 18, 75. c) —
j. Dschthel Escharki {= ber öftt. 33erg) Cic. .ad , Ant. IV. Epiphanes (EniifKvrjg), berfelbe, ben ber
Att. 2, 16, 2. PL 5, 20 (17), 77. röm. ©efanbte 2. ^opiKiuä burc^ fein gebieterifc^eä,
AntUöchus, i, m. QivrlXoxog), ©ol^n be§ "^t- tro^igeö ^enefimen jurütffc^redtte üon ber Sefi^naf)-
ftor, ^reunb Slc^ilB u. tapferer Kämpfer Dor ^ro- me ^2leg9pten§, geft. 163 ü. (if)x., Cic. Phil. 8, 8,23
ja, voo er burd^ bie §anb
be§ SJiemnon ob. be§ §ec= u. 21. — d) Ant. X., beffen ©ofjn Antiochus XIII.
lor fiet, Hör. carm. 2, 9, 14; üg(. Hyg. fab. 112 sei. mit feinen Brübern nad; 9iom fam (73 ü. (Si)r.), um
Antimäohus y i, m. {!AvTifAaxog) , ein gried)i- bie 2(nfprüc^e auf 3(egt)pten geltenb gu mad^en, u.
fd^er ^ic^ter auä ©(aro§ (norböftl üon (Solop^on, bei biefer ©etegen^eit a\i(i) ©icilien befugte, Cic.
t)af). Clarius poeta), ^^itg^^offe ^e^ ^(ato, ^er== Yerr. 4, 27 sqq. —
9iame mehrerer Könige üon
II)

faffer einer X^ebaibe (aud| befannt burd^ feine Siebe ßommagene, beren beä k^im) bei ^acitug u.
(bef.

ju Snbe, Ov. trist. 1, 6, 1), bem pvav Äraft u. '^aö)^ ©ueton ©rraä^nung gefc^ief)t f. Tac. ann. 2, 42
brudc im 3luöbritdf nidit abgefprod^en raerben fonnte, 13, 7. Suet. Cal. 16. —
III) Ant. auä 3Bcalon,
,

voof)i aber bie Äunft ber SSerarbeitung, ber ©d^ilbe^ ©df)ü(er beä ^^ilo, (e^ter^^ilofopf; ber acabemifd^eu
rung ber Seibenfc^aften u. 'ok Slnmutf) (bal§. tumi- ©c^ule, Se^rer beö SSarro, (Sicero u. 21 ju 2(t^en u.
dus b. Catull. 95, 10), Cic. Brut. 51, 191. Quint. diom, oft b. Cic, bef. Ac. 2, 19 sqq. - 2)aü. a) :

10, 1, 53. Antiöe]ien§i§ , e gu 2lntiocl^uä III. gehörig on«


, ,

antim^tfiböle) es, f. {dviijuETaßoXi] Quint. tiod^cnfxfcö pecunia, üom 2lnt. empfangen, Val.

,
,

Max. b) Antiöohiu« (SSariante -eiu),


3, 7, 1.^
9, 3, 85), eine r^et. '^iQUV, öcöcnfeitfge »crtaufcöung
commutatio b. Cornif. rhet. 4, 28, 39, ob.
(rein (at. Siyum. {kvTioxeiog), gum (^f;ilofv) 2(ntiocf)u§ ge=
permutatio bei Auct. carm. de fig. 16. Rhet. Lat. prig , antiod&eifd , ht9 (^^itof.) gintto*ii§, fubfto.,
ed. Halm. p. 64), §S. non ut edam vivo, sed ut «) Antiochii, orum, m. bie 2tn5änöcc beS 9lntfoiu§,
vam antimetabolen, Cha-
vi-
Cic. Ac. 2, 22, 70. —
ß) ista Antiochia, orum, n.
ns. 254 P.
edo, Isid. 2, 21, 11: per
W 2c$rftt^e bc§ «ntiod^uS, Cic. Ac. 2, 36, 115. —
c) Antiöchinas, a, um, a) gu 2lntiod^uä III. ge-
antlnömia, ae, f. (avTivo/uicc), itex SBibecftreft
prig, ontiod^tntfd^ pecunia, com 2(nt. empfangen,
ber ®cfe$e, Quint. 7, 7, 1.
Antinous, i,
Cod. Just. 1, 17, 1. §. 8.
m. QivrCvoog) I) ein freier ber
,

Gell. 4, 18, 7 u. 7, 19, 8 ed. Hertz. ß) jum ^§i'^ —



,
lofopl^en 2lntiod^uä geprig, anlfod&inifc§, he§ 5lntto-
5|3ene(ope Prop. 4, 5, 8. II) ein fc^öner ^üng^
,
ci^u§, partes, Cic. ad fam. 9, 8, 1.
ling beliebter beg §abrian, ber ii^m, nad^ feinem
,
Antlöpa, ae, f. U. Antiöpe, -es, f. {!dvri6-
frü"|en ^^obe in "iitn äöelTen beg S^iilä , göttliche @^=
717]), I) Xod^ter beä S^gcteuä, 9}iutter beä 2lmp^ion
ren erjeigen u. eine ©tabt, 'na^ frühere Sefa, nac^
uv.'ü 3et§uä, Hyg. fab. 7. Prop. 3, 13, 21, beren
il^m benennen lief; Spartian. Hadr. 14 Antinoi
, :
Amphion) ^acuüiuä gum ©üjet einer
©c^i(ifa(e
(Antinou) urbs, Amm. 22, 16, 2. SSgt. ^. Seoegora (f.

gleid^n. S^ragöbie nal^m, Cic. de fin. 1, 2, 4. Pers.


Ueber ben 2rntinouä (33erlin 1804. 4.).
Anfiöchensis, e, f. Antiochia u. Antiochus.
1, 77. — II) @emal;lin beö peroä u. ajJutter ber
periben, Cic. de nat. deor. 3, 21, 54.
Antiöehenus, a, um, f. Antiochia. Antipät^r, tri, m. QiviCnaTQog, ba^. im fpät.
AHtiöcheu§, a, um, f. Antiochus. :2at. auc^ Antipatrus, Orelli inscr. 4727) gried^. ,

Antidchla (auc^ -ea, f. Urfini gu Cic. ad fam. 2, 9)Zännername : I) in 9}iacebonien : a) 2lntipater,


10), f. {^vTioxeia) ^ame mel^rerer ©täbte, üon
,
SSertrauter ^^iüppä unb 2((e£anberä beö ör. nad) ,

benen am befannteften finb (u. au^er bei PI. u. Mela be§ Settern Xobe erft ©tattf)alter, "oamx Äönig üon
aucf) bei 2lnbern »orfommen) I) Antiochia Epi- gjiacebonien SSater beä ©affanber Cic. de off. 2,

, ,
:

daphnes {rj Inl ztd(fvr]g, PI. 5, 21, 18. §. 79), 14, 48. Justin, lib. 11 sq. unb b) beffen (Sutef,
^auptftabt ©prienä am Dronteä ©i| ber ©e(eu= ,
©(|n)iegerfor;n beä St;fimad;oö, Justin. 16, 1. II) —
ciben u. fpäter ber röm. (^iatt!:)alkx ©grienä rao ,
^f^ame meperer grie4 ^f)itofopr)cn: a) Ant. Cyre-
fünfte u. Sßiffenfc^aften biüi)kn, j. Antahia, Cic. naicus, einer ber unmittelbaren ©rf;üler \ic^:) altern
Arch. 3, 4. Caes. b. c 3, 102. Tac. bist. 2, 79, 1. 2iriftippuä, Cic. Tusc. 5, 38, 112. b) Ant. aw^S —
Amm. 14, 7, 10. - 2)a^. bie gange Sanbfc^aft t)on ^arfuö, ein ©toifer, 9iac^fotger beä Siogeneö, beä
<St)rien, roelc^e an ßilicien grenjt, Solin. 45, 2. ^Babnlonierä, u. :^e^rer beö ^^anätiuä, Varr. LL. 6,
Mart. Cap. 6. §. 678. —
II) ©tabt \\\ ©arien am 1. §. 2. Cic. de off". 3, 12, 51; mapfd;. awi) Tusc.

3Käanber, über meieren §ier eine fc^öne a3rücfe fü^rt, 5, '61, 107. —
c) Ant. auö Xpruö, cbcnf. ein ©toi-
Liv. 38, 13, 8. —
III) ©tabt in 9Jlargiana, amSO^ar- fer,

^-reunb beö Jüngern tSato, Cic. de off. 2, 24, 86.
guS, j. Merv, Mawri ob. Schah Djehan, Amm. 23, III) L. Caelius Autipater, f. Caclius.
6, 54. - S)at). : a) Aiitlöchen§i8, e, gu 2lntiodf>ien 1. antip&theif , is, f. {(\vxina&i]g), ein fc^iuar-
jer ©tein roiber bie 3auberei, n. Ginigen bie
f*worje
{no. I) gehörig, ontioc^cnftfc^ , ordo, plebs, Amm.:
Äorotte (Gorgoma antipathes, L.), n. 2lnbcru ein
Antiochenses, ium, m. bie ©iniü. oon 2tnt.
fubftt).,
\no. I), bie Slnttod^enfct, Caes. u. Tac. b) An- — fcöwarjcö, bactc« ©ummf, PL 37, 10 (54), 145.
ein WUtcl
ti6chenu8, a, um, ju 2lnt. geprig, anttod^cnifd^, 2. antip&th^H, is, n. (civriTitt^^g) ,

ager, Ven. Fort. 8, 5 extr. —


c) Antiöcliinii», t^r^en i'ftbfn, Laelins b. Apul. de ma'^'. r. 3'».
363 antipathia antiquus 364
antip&thiA, ae, 5lcc. an, f. {itrrtnu&eia), I) ÄMiner u. iabf*ref6et olftt (mit ber Uncinlfd^rift gc=
ttienntiulic^c ^ülbncigunn jiucier Singe gegen cinon^ betriebener) '&anbf*ciftcn, Cod. Theod. 4, 8, 2 u. a.
ber, bic 5lntipatbte (rein lat. discordia rerum), öpät.
(^gf^. svmpatbia {xc'm Int. concordia rerum) PI. antiqufttlo, önis, f. (antiquo), bie CTafürung,

,

37, 4 (15), 5'A II) baö Slbwcnfcunßfmittcl, PI. Äufbfbung, poeuae, fpnt JCt.
20, 4 (13), 28 u. n. antlquöf Adr. m. Cüjnpar. u. tSiq^ei'l. (anti-
Antip&tri», ae, f. (AvTinaTQla), (Stabt in üuus), I) alt, nacö alter, e^rmoligec Sltt, ninüs ant.
^J)iacebonicn, aw ber Örenje von ^Ilprien, j. Berat, aicere, llor. ep. 2, 1, 66: simpiicius atque anti-
Liv. 31, L>7, 2. quius permutatione mercium uti, Tac. Germ. 5.
•ntiphsrm&oum, i, n. (avTtifctQfiaxov), e. Oe- — II) öot 3lltcri, vov oltrn Selten, antiquissime
flenmittfl remedium), Isid. 17, 9, 23,
dein Int. regnasse, Solin. 11, 15.
Antiph&te§, ae, m. {'AvTi(fo:TT]g), 1) 58e^err=^ aatiquUäti, atis,/". (antiquus), I) {von antiquus
[d^er ber mcnfctienfreffenben riejenl^nften Sä[trr)go= 710.1,2) bie »orjügUcöcte SSecürfflcöttgung, tantum
nen (auf ber norbtoeftl. Miifte(SiciIienö), benenUU;^ antiquitatis curaeque majoribus proltalica gente
feö nur mit (Sinem «Schiffe entfnm, Ov. met, 14, 234. fuit, Sali. bist. fr. 1, 14 (15). II) (üon antiquus —
Tibull. 4, 1, 59. Hyg. lab. 125. - appelT. = %^^ 710. II) bie frühere, e^emollge Seit, ba^ Slllett^um,
xann, 2Bütl^rid^, A. trepidi Laris (^feiner bebenben Cic. u. 21. - Wltton. : 1) bie ©reignlffe be« Slltet'
.s^nuogenoffen) Juveu. 14, 20.
, II) nntürlid^er — t^umö, bie Oefc^lc^te beö aitett^um«, bnä alter-
2:ol)n beö Snrpebon oon einer ^^ebnnerin, Dom t^urn, Cic. u. 5t.; ugl. bie Stuölgg. ju Nep. Att. 18,
Surnuö erlegt, Virg. Aen. 9, G96. 1. - 3)al^. ^lur. antiquitates, a; Slnttputtdten, b. i.
antipherna, orum, ??. (avTtcfeova , t«) , bie «) ^iftorif^eö ob. arc^äotogifc^es 2Berf, PI. u. 21. —
©fgtngtft, bie ber Sräutignm ber ^^raut bringt (ge= ß) ^enfmäler an^ alter ^fit, Graecorum, Tac.
gen bie ?iiitgift, dos), Cod. Just. 5, 3, 20. bist. 2, 4, 1. —
b) bie 2Jlcnfcöen ber »ot^eit, bie «[•
Antipho, Ollis. 7)1. u. (geiD.) Antiphon, ontis, ttn, Cic. u. 21.; »gl. Hühner ju Cic. Tusc. 1, 12,
m. {l-ivTKfüJr), grierf). 9)^nnnemame, I) gorm-^j/w, 26. —
2) mit bem 5i5begr. ber eittUd^feit, bie alte
pufig in ber Int. 5iomöbie, jiö. Plaut. Stich. 4, 1, gute @ltte, bie aUt meblic^f eit, bie SltbieberFeit,
4 (508). Ter. Phorm. 1, 2, 51 (101). II) |^orm — Slaiottöt ber ®ef!nnung Cic. u. 2(. 3) ba§ 5o^e ,

-jijioii , a) ber erfte attifcf)e ©tnatörebner a\x^ bem , Stlter, generis, Cic. u. Nep.
2)emo5 9ipmnuö, geb. 479 x>. (E^r., nac^ htm «Sturj antiquit&8, Adv. (v. antiquus, wie humanitus
ber 23ier^unbert in Stt^en üon 2^§eramene^ ange= ü. bumanus), I) oor 91lter§, in alten Seiten, eje-
fingt unb 411 u. G^r. Ijingeric^tet, Cic. Brut. 12, malö, Caes. u. Nep. —
oon alten Seiten 6er, mo-II)
47. Quiut. 3, 1, 11 u. n. —
b) ein (Sop^ift, ^t\U rem servare, Liv. jam inde
ant., PI. min.
: ant. :

genoffe u. ©egner be§ Socrnteä, ä^erf. einer Sd^rift usque a Cbirone ad nostra tempora, Quint
über bie 3Iu5legung ber Sräume, Cic. de div. 1, 20, antiquo, ävi, ätum, äre (antiquus), eö bü bem
39 u. a. — c) tm ^-reigelnffener unb ©c^oufpieler, Sitten toffen, bn^. ats public, t. t. = einen ®e)e^cä=
Cic. ad Att. 4, 15, 6. DOrfd^tag oerwerfen, nic^t onne^men, legem, Cic.
antiphr&§i(4, is, f. {avTi(fottaig), ber entgegen^ u. Liv.: plebiscitum primus antiquo abrogoque,
gefegte ^'um ber Sßorte , ber ©egenfinn (rote roenn Cic.
jemnnb bellum nennt weil er nict)t bel-
\>tn i^rieg ,
antiqnas, a, um (anbere ©d^reibart für anti-
lum [artig] ift), Gramm, u. Hieron. cus ante), bejeic^net ha^ 5ßorE)cr im Stange u.
ü.
antipödes, um, m. {avrinoösg)^ "i^xt (Scgcnfüg* gen), in ber 3^it, rcä^renb anticus ba^ ^-Öorl^er im
Ut, Lact. u. a. ©pät. (b. Cic. Ac. 2, 39, 123 nod) Flaume au§brütft, atfo: I) „was ber (Rettung nad^
griec|.). - S)n^. ironifc^ üon 2)Zenici^en, bie aus Xag attem Stnbern üoronge^f' ,- 1) ats mattem, t. t.,
i)Zacl^t u. auö 9iad^t ^Xag machen, Sen. ep. 122, 2. <paupt=, ®runb^, numerus, bie ©runb^a^t, üottfom^
antipudus, a, um (ch'rt'yToi'f), gcgenfüftctifd^, mene 3^^^^ ^ itr. 3, 1, 8 (ibid. aud^ numerus per-
etnonbcr entgegengrfe^t Itegenb, regioneS; Mart. Cap. fectus gen.). —
2) im Compar. u. Superl. roaö ,

6. §. 608. in meinen ^ugen altem Stnbern ber (Rettung nad^


antipöföra, f. antbypopbora. t)orange^t, totc^tiger, »Icötfglt, ha'^. an^ waö mir
Antip&li8, is, f. CAvTinolig), ©rünbung ber metir am '§>et}en liegt, angelegentlid^er, ongelegenttid^fl,
!)}laffilier im narbonenfifd^en ©nEien, berühmt burc^ antiquior in senatu sententiae dicendae locus,
bie ()ier bereitete, uon ©utfc^medtern pc^gefc^ä^te l^ö§ere,n)id^tigereStettung, Cic: nequebabui quid-
^iuria (com bort gefangenen ^ifd^ thynnus, PI. 31, quam antiquius, quam ut etc., Cic: nibil anti-
8, 43. §. 94), i. Avtiies, Mela 2, 5, 2. Tac. bist. quius duxit, quam ut etc. , Suet. - navalis appa-
2, 16 ext7\ - Xav. Antlpolllänus, a, um, au8 ratus ei semper antiquissima cura fidt, Cic:
SlnttpoU«, anttpotttontfd^, thviiiii A. (f.
Dor^.), Mart. (causam) antiquissimam se babiturum dixit, Cic:
4, 89, 5 u. a. longe antiquissimum ratus est, sacra publica fa-
antiptösis, is, 2Icc. in ob. im, f. {avtCTnoiatg), cere, l^atte nic^tä Stngetegenttid^ereä.ju t§un, ^iett eö
eine gramm. ^igur,n)enn Gafus ftatt beö anbcrn
ein für ifeine erfte ^ftic^t, Liv. II) „roaö ber S^^^ —
fte^t, Serv. Yirg. Aen. 1, 120 u. a. Acron ad Hör. nad) öor^er geroefen ift^', alt, A) retatio, alt = frü-
epod. 5, 59. Serv. 1793 P. Serg. 498, 18 ed. Keil. 6er »ormalig ((5gf^. novus), a) üb^. : concordia,
,

antiquärius, a, um (antiquus), jum Stltett^um hk früfiere ©intrac^t, Plaut. duritia bie frühere, : ,

öeößrtg, c§ f^etreffcnb I) adj.: ars, bieÄunft, alte


, alte «Strenge Ter. morem antiquum atque Inge-
, :

<^mitUncialfdinft gefc^riebene) 5)anb)c|nften gu le= nium obtinere, Ter. antiquam venustatem suam :

Jen u. ab3ufci^reiben, Hier. ep. ad Flor. 5, 1. II) — obtinere, Ter.: antiquior dies, ein frül^ereö, ättereS
subst. , antiquarius ii m. a) {(^ilaQ/alog Yet.
, , , 2)atum, Cic: tres epistolas tuas accepi; igitur
Onomast.) txn Stnl^öngct u. Äcnnet alttöm. (Dorau= antiquissimae cmquerespondebo,Cic.: causa an-
guft.) ®ptoc6c u. ßitctatur , ein aitettbümlet (nid^t tiquior memoria tuä, Cic. - fubfto. , antiquum
„2(ttert§um5for)(^er^'). Tac. dial. 21 u. 42. Suet. obtinere, bie atte 2trt ob. ©itte beibehalten, Äo=
Aug. 86. - unb antiquaria, ae, f. eine an^angetin mif. t)gt. 9tu§n!en ju Ter. Andr. 4, 5, 22. - bid^t.
;

u. Sennerin attrcm. (Dornuguft.) ®ptoc^c unb fittc- übf). = früher, »ergangen, hiemes, vulnus, Ov.: car-
rotur, eine aUertbümlertn, Juven. 6, 454. — b) ein cer, Lucan.: pgl. Surm. ju Ov. trist. 3, 9, 12. Be-
365 antirrhinon Antonianus 366
eher Eleg. Rom. p. 78. —
b) in§6ef., mit bem 3^e= Romani, Tert. - fem. bie »erfte^erm, Stuffe^erin,
Wbcgr. be§ tinfac^en, kleinen, Unfrfiulbigen alt , latrinarum, Pall. —
H) inäbef., ber »orfle^er, erfle
= t>o» «ttem @d&[agf, t»cn ottem ©c^tot u. Äorn, alf= *cfefter eineä^empeB u. berbabei oerorbneten l^ei=
Webet, no!o üon ©eftnnung, antiquis esse moribus, rigen @ebräuc^e, bie erauc^mit oerri^tet, berDfter-
Plaut.: homo antiquä virtute et fide, Ter.: antiqui ijrfcfler u. Ü6^. STempelpriefler, sacrorum, Cic: tem-
homines, gute,biebereSeute,Seute oon altem ©d^la^ pli, Liv.: Jovis, Nep.: ba§. auc^ ber
»tfcöof,*fpät.
ge,Cic.— B) abfol., roa§ feit ber SSorjeit ob.n)enig= JCt. u. Eccl. -/em. bie Sempetoorfleöerin , £)6er-
ften§ feit langer 3^t befte^t ob. üblid^ ift, olt, «ralt, prfeflerfn, Liv. u. 21. - Ucbtr. ber «Pctefter ,
= ber in
Sangidöriß (@gf^. recens), u. mit Sob = alte^twut« irgenb eine 2Btffenfc^aft ob. Mn\i (Sin^mtmt , ber
big, attöetttg, vicinus tuus, Comic, vet. fr hospes, : SWdfler in 2c artis dicendi, Cic. sapientiae , PI.:
, :

Ter.: deus (@ötterbi(bfäule) antiquo opere factus, juris, Quint.


Cic. templa, Hör.: quercus, Suet
: antiquissima : AntisthÖnes, is u.ae, m. (Avria^ivt]g), ©c^ü-
scripta, Hör.: genus, alte ^amilie, Nep.: antiqui, lerbe§ ©ocrateä, Se^rer be§Siogcne§ u. ©tifter ber
antiquiores medici, Geis.: u. oX% ^eiro. üon©täb= cpnifc^en ©c^ute, Cic.de nat. deor.l,13.32:appca.
ten 2C , urbs, terra, Yirg Hilerni, Ov. cgf. Stl^iel: : im ^lur., Antistbenae et Piatones multi. Gell. 14,
3U Virg. Aen. 1, 12. p. 14. - fubfto.: «) antiqui, 1, 29.
orum, m. bie Sitten, 2lltoorbem, bie ßeutejbet aSor^ antlstita, ae, f. (antistes, ro. t)gl.), bie 2:empel*
3«{t, bie ®d^tiftfteller ',@taat8mdnncr ,2terjte ber »or» öerfte^erm, DBetprieflerin, Veneria, Plaut.: fani,
seit (@gf^. recentiores), Cic, Cels. u. 21. ß) an- — Cic: Phoebi,b.i. 6affanbra(al§2ßeiäfagerin), Ot.
tiquä, orum, 71 bas ^tte, ba§ 2tttett6um, bas 2Jor= antisf itium , li, 72. (antistes) ba^ 2;empe[oor« ,

3e{U{cöe,bie SJotjeit, quid antiqua perscrutor? Sen. fieser., Döerprlefteramt, Mart.Cap.l. §. 134; 9,893.
de ira 3, 18, 3 »erb. vetera tantum et antiqua
: Arnob. 5, 7 extr.
mirari, Tac. dial. 15. antiiüto, f. antesto.
antirrhinon, i, n. {ccvtC^qivov) , eine ^ftan^e, antiströpha , ae, f. u. antiströphe* €s, /.
tottbeö ßöwenmaut {Antirrhinum Orontium ,1j.), (avTiaroocpi^), al§ metr. 1. 1., bie 2tnttflrcp5e in bcit
aud^ anarrhinon (dvcifjoivor) ob. paranarrhinon öpmnen u Igrifd^en ©teilen ber 5)ramen (®gf§.
gen., PI. 25. 10 (80), 129; ogt. lib. 1. ind. libr. 25, stropba), Macr. somn. Scip. 2,3. §.5 u.a. Gramm.
«0 (p. 45, IQ ed. Jan:). anti8tr5phe » Adv. [avnaTQOifwg), bem tnt*
Antirrhium, f. Rhion. fpre^enb, aW ©t^tn^M, Schob Juven. 15, 174.
antis&göge, es,/*. {civTsisctycoy^) , eine rl^et. antithe8i§, is, f. (KVTid-Eaig), eine gramm.^i^
lyigur, mmn
irgenb einer 33e§auptung eine anbere gur , roenn ein Suc^ftab ftatt be§ anbern fte^t {me
«ntgegengeftettt roirb, bie ©cflenanfu&cung, Mart. olli ft. Uli), Gramm.
Cap. 5. §. 524. antitheta, örum, n. {kvrCS-eTa), bie ©egenfä^e,
anti§cia, orum, n. = loca, quae a quatuorpun- eine rl^et. ^igur (rein \ai. contraria) Pers. 1, 86 ,

ctis cardinalibus aequaliter distant, Jul. Firm, (gried^. bei Cic. or. 50, 166).
math 2. praef. p. 15. lin. 23 u. 37. antithStioua , a, um {avTiS-erixog) ,
gegenfa^»
anti§ciug, a,um (anteu. scio),öor5erto{fTenb,
1. It^, definitio, Fortunat. art. rbet. 1, 13 : quaestio,
etceteri ejus artis antiscii, Jul. Firnr? matb. 4. ibid. 2, 10 u. 11.
praef. p. 84, 10. antitheu8, i, m. (avTid-eog) ein Oegengptt I) , ,
^
antl8cil,orum,?ri {avriaxiofo. ccvtiu. (Ty.ici),
2. im 2lllg., ein fefnblfdjer Dömon, Arnob. 4, 12. II) —
Oegeitfcöttttigc, Seute auf ber anberen @rb§ä(fte, be= ingbef., ber SBtberfac^er (®otteä) = ber Seufet, Lact.
ren ©chatten bem unfrigen entgegen ift Amm. 22, , 2, 9, 13.
15 extr. Antium, ii, n. ('AvtioVj'!4v9^iov) , uralte ©tabt
antisigm», mätis, ba§ 58ud|-
n. {avTi(ftyfj,cc), I) in Satium auf einer roeit in§ a}ieer auälaufenben,
ftabenjeic^en 36, rcelc^eö ber ^aifer Glaubiuö im Sa= felftd^ten Sanbfpi^e, j. Torre ob. Porto d'Anzt'o,
lein, fürps (baö griec^. »//) einführen roolfte, Prise. «ieblingäaufent^att reid^er 9tömer, ba§. mit ^errli-
558 P.; VQl ec^neiber ©r. 1, 5. H) ba§ fritifd^e — c^en ^aläften u. Xempeln (raie bem ber beibeni'br-
3eic|eno:,Isid. 1,20,
m.
m {avTiaoiftarrig) , ein CSe-
tunae mit einem Dra!el, beö 2le§culap, beö öercu=
le§ u. a.) gefc^mücEt, Mela 2, 4, 19. Cic. ad Att.2,
:::^anti§öphi§ta, ae,
flenfo^^tfi, ©rammatüer ü.entgegengefe^ten ©runb=^ 8, 2. Hör. carm. 1, 35, 1. - 2)at).: a) AntUnas,
fä^en, Quint. u. Suet. a, um, ju 21. gehörig ,
antlonifcft ,
Hercules, ju 2ln-
anti(«pa§tioos, ön, ob. us , um {avTianaari- tium t)erel)rt, Cic fr. beiNon. 284, l.-fubfto.,An-
;<o?), au§ 5tntifpaiten tefle^cnb, antff^wflifc^, metrum, tianum, i, n. baä antianifc^e ©efetet, baö ®e6iet wn
Gramm. antinm,Pl. 3, 6 (12), 81. b) Anti&8, ätis, ju —
antinpastitgt i, m. {avrCanaöTog)^ a\% metr. t. ob. ouö Slntium, ontiatifcö, plebs, Liv.: Fortunae,
t, ber üierfnlb. S5er§fufi -, ber 5tnttfpafl (jS. Inscr.: Q. Valerius Antias, f.
Yalerius. - ^lur.
Mgdülinä) Gramm. -2)al^. antispasticum metrum, fubfto., Antiates, um, m. bie Ginio. oon 2lnt. , bie
,

einSSeräma^, roetc^eg grö^tent^ei(§ au§ 2(ntif^aften antlafcn^Liv. —


Antiätinu», a, um, ju «ntfam,
c)

beftef)t, Gramm. antlatinifc^, Fortunae, Suet. Cal. 57 (f. ob.). d) —


antinpodös, i, f. {civriönodog) , nachgemachter Antlen§iM, e, 5U «ntfum, antienfffc*, templum(Aes-
fjüttenrau* (spodos), PI. 34, 13 (35), 133. culapii), Yal. Max. 1, 8, 2.
©tabt mit einem |)a== AntiuK, a, um, oon einem 2lntiuö ^errü^renb,
Antissa, ae, f.
(I^j/r/ao"«),
fen auf einer üeinen^nfel bei£c§boö, bie firfifpäter ontffcö, lex (öom AntiusRestio), gegen txn ju gro^
mit ber großem '^n)t{ vereinigte (nac^ Ov.met. 15, ^en2(ufiüanb,Gell.2, 24, 13.
287. PI. 2, 89, 91. §. 204), Liv. 45, 31, 14. -2)atJ. antlla, ae, f. («»tA/«), eine mit ben )^ü^en ge-
^um 2iJafferfc^öpfen bie »affet-
Antltt§aei, orum, w. bie ©inm. »on 3tnt., bie «n« triebene gjiafc^ine ,

tfffäet,Liv. 45, 31, 14. pumpe, Suet. u. Mart.


antiHtälfis, üs, m. (antisto), bertOorranft, Tert. antlo, f. anclo.
ady. Yal. 13. Antona, f. Avona.
antlHtj^n, stttis, c. (antisto), berWorHe^er, Auf« AntöneHeo, f. Antonius.
Antöni&nufl, a, um, Antonius.
fe^et, I) im 2lUg. : vindemiatorum Col.: imperii ,
f.
3G7 Antonmias anulus 368
AntönlniAN, f. AntouinuE. nerö 2Intoniuö, ein antcntu^imÄlcinrn (üeräd^tl.),
AnlöniaMter, f. Autonius. Cic. fr. b. Prise, p. 617 P. (Cic. Opp. ed. Orell.
jtDtönfnuM, i, vi. eig. 2lboptionöform beö 0en== Yol. 4. P. 2. p. 443, II, 8). —
3) Antönesoo,
tilnamcuö (alö ;iücitcn cognomen) cincö a\\^J> ber l're, htm Stntcntu^ äffnlidttotthtn, Consent. '^064 P.
geiis ^ntonia Slboptirtcn (f. ©öttliwc^, ©cfc^. ber autÖnöni&8ia, ac, f. {ilvjovofxua(u)^ eine r^et.
röm. 8tnatöücrf. 6. 130 f.) unc T. Arrius Ant.,
,
Bigur, bie Slntcncmofic (rein lat. pronominatio , f.
bcöMoifcvö 51ntonimiö^NiuöÖro^ünlcr iiüittcrlid)cr iom. 454 P.) , 3ßertaufd)ung eines (Sigennameng
©cito ((^ouful Gl) n. CSIjr.) mx bcu mcljrcrc S3riefc
, mit einem (Spitfjcton ob. ^atronrjmicum ob. 2lppel=
beö iünc^fi"" ^^liniiiö c^erictjtet finb. - bic röm. j^ai^ latioum (jS. eversor Carthaginis ft. Scipioy Pe-
fer: AutouinusPius (mit feinem iianjen 9iamcn T. lides ft. Achüles u. bgt.) u. umgefel^rt, Quint.
Aureüus Fulvius Bojomus Ant.' Tiiis) regiert ü. , 8, 6, 29. Charis. 244 u. 245 P. Diom. 454 P. i
138—161 n. (5f;r., ein gerechter, milber u. mofjltfjä* Serv. Yirg. Aen. 1, 23. Porphyr. Hör. carm. 1, ^
tiger ^ürft, Aur. Vict. Caes. 14 .sq. Eutr. 8, 8. - 17, 21. Donat. art. gramm. p. 400, 15 ed. Keil.
M.Aurelius Veriis Antoninus (bei 9Ieuern gen. Phi- Antrön, önis, 2(cc. öna, /'. QiviQiöv), (Stabt in
losophus), 2lboptiüjoI;n, (2df)n)iegerfof)n \x.^<x^\qU X^effalien (^l^t^iotig), am ©ingang in ben Sinuä
gcr beä 2Int. ^^Muö, reg. d. 161—180, oon ftoifrf)en 3Kaliacuä, Liv. 42, 42, 1 u. 67, 9.
|if)iIofopl^en erjogen u. il^rer ^^f)iIofopf)ie eifrig gu- antrum, i, n. (avTQov), 'Ok^c^U, ©rotte, poet.

getl)an Auct. Yict. Caes. 16. Eutr. 8, 9. - Xav.i


, u. nad^aug. für bag rein. lat. cavema, Yirg. u. a.
a) Antönini&noti, a, um, It^ 3lntoninu§, antoni* 2:ic|t.: in antro magno, PI.: in antris Coryciis,Pl.:
nionifd^, Eutr. u. Lampr. —
b) AnföniBiäs, ädis, per antra et cavas rupes, Suet.: speluncas et an-
f. bie sinicnintofcc = 33efci^reibung ber ^l^aten be§ 2ln= tra pro domibus habere, Lact.- bal^. übtr., exesae
toninuö, Capitol. Gord. 3. arboris antro, in ber ^öi^lung beä 2C., Yirg. vehi :

Aii(öDiu»i, a, um, Benennung einer röm. gens, clauso antro, in t)erfrf)(offener (Sprotte (b. i. tiefer
in einen patricifd^en (ben SBeinamenMerenda fül^= Sänfte), Juven.: narium, palati, §öl§(ung, Sidon.
renben)u. einen plebejifd^en 3n)eig getl^eilt, ausrceX^' Ani'ibi§) bidis, 2(cc. bim n. (bei (Spät.) bem, m.
d^er (ron ben Plebejern) bef. befannt finb : M. An- QivovßCg, ägppt. Anup ob. Anupu) , eine öaupt=
touius mit bem Seinamen Orator, geb. 610, geft. gott^eit ber 2Iegt)pter (PI. 33,9,46. §.131, rao 2lcc.
666 b. <£t. üon Gicero neben Graffnö al§ ber <x\x^^
, §unbe§ cere^rt, bargeflellt
-him), in ©eftalt eineö
gejeid^netfte 9iebner S^iomä in ber frül^ern ^eriobe alsSKannmit einem ^unbs!opf ob. blog a(g§unbg=
bejei^nct (bal^. oon il^m al§ ^auplperfon in ber !opf auf einer ^erme, latrator A., Yirg. Aen. 8,
!2cf)rift de oratore eingeführt), Cic. Brut. 37 sqq. 698. Ov. met. 6, 690. PI. 33, 9 (46), 131 (rao 2Icc.
u. ^&sqq.-M. Antonius Creticus, ^ol^n be§ 3Sor., -him). Augustin. conf. 8, 2, 3 (rao 2Icc. -hem): la-
atä ^roprätor im ^. 74 ü. (5f)r. gegen bie @eeräu= trans A. Prop. 3 11 , 41 (rao 2lcc. -him) fpäter
, , :

ber bes 2)ZitteImeerä gefcfjitft, auf rcelc^em 3uge er, mit bem ^ermes ob. 3Jiercuriuä ibentificirt u. gur
ron 33t)5an5 (Tac. ann. 12, 62) unterftü^t, einen ^aiferjeit auc^ in S^tom allgemein cere^rt, bef. a(ä
^auptangriff auf Greta richtete, löofelbft er auc^ 3ßäct)ter an ben Pforten ber Cber^ u. Unterraelt u.
ftarb, Cic. Verr. 3, 91, 213. YelJ. 2, 31, 3 sq.-lA. al§ Begleiter ber Seelen au§ einer Sßelt in bie an*
Antonius (Triumvir) geb. 83 ü. Gl^r. (£o|n be§
, , bere {xpvxonofxnög, commeator superum et infe-
SSor., erbitterter ^-einb beä Gicero, nac^ däfarsXobe rum), Apul. met. 11. c. 11 (u. baju ^ilbebr. S.1027).
erft mit Cctaoian u. Sepibuö gu einem Xriumrirat änücella, f. anicilla.
rerbunben (43 t). ßJ^r.\ fpäter ©cgner üonCctaüian änüliris, e (anulus), yam Siegelring gel^örig;
u. Don biefem in berSc^tac^t bei 21 cttum (31 ü.ßl^r.) anulare (genus coloris), eine2Irt raei^er^ar-
't>a\:^.

überrcunben, morauf er fid) felbft ben ^ob gab, Cic. be, bie aug treibe gemad^t raurbe,raorunter gläferne
Phü. 1, 1 sqq. Yell. 2, 60 sqq.: u. beffen beibe2:öc^= 9tinggemmen gemifd^t raaren, bietHingfreifee, PL 35,
ter Antonia major, (^emaf)Iin be§S. S)omitiuö2{^e= 6 (30), 48.
nobarbuö, Suet. Ner. 4 (nacf) Tac. ann. 4, 44 An- änüläriiis, a, um (anulus), ^um (Siegelcing ge«
tonia minor), u. Antonia minor, (^JemaJ^tin be§ $örtg, creta, 9^ing!reibe (f.
anularis), Yitr.: Sca-
S^rufuö, Suet. CI. 1 (rg(. PI. 35, 10, 36. §. 94) u. : lae, einCrt in 9iom im ad^ten 33e5ir!, Suet. - fubft».,
Antonii, ber Xriumüir 2tnt. mit feinen 33rübern, a) anularius, ii, m. ber Sfltnöocrferttgcr, Stinglet, Cic. i|

Lentul. b. Cic. ad fam. 12, 14, 1 u. 7. - M. Anto- Ac. 2, 26, 86. Orelli inscr. 4144. —
b) anularium, fl
nius Hybrida, jrceiter Sol^n beg2(ntoniu§ Crator, ii,«. ba§ SHinggcfd^enf bie »etleiöung be$ 9lingcf,
erft mit (Satilina ^auptgegner bann 2)iitconfuI , Orelli inscr. 6790.
,

^
bes Gicero ber il^n fpäter aw^ Dertfieibigte Sali.
, , änülätas, a,um (anulus), mit einem Dringe üer=
Cat. 26. Cic. ad Att. 1, 12 u. 13; ad fam. 5, 6. - feigen, ietingt, aures, Plaut. Poen. 5, 2, 21 (835).
lulus Antonius (goi^n be§ Xriumoirn SIntoniuä
,
- insbef. mit Äettenttngen=, mit Letten oerfe^en,
,

»on ber^-uloia, erlogen con ber altern Cctaoia, ein pedes (21 ce.) anulati, mit Letten an ben %ü^tn (o.
im ^aiferl^aufe bes 2luguftuö fel^r beliebter 3Sern)anb= Süaoen), Apul. met. 9, 12.
ter. Hör. carm. 4, 2 (r. 2Iule,r.26Antoni), n. ba= änfiloeull^r, tri, m. (anulus u. culter) ein ,

5U £relli rgl. Weichert de Vario p. 342 sqq. Qu.


; rinöförniißc* üWcffer, Tert. de anim. 25 ed. Oehler. -.

Horatius Flaccus al§ 3)^enfcf) unb S^ic^ter, »on 2ß. änfi]u8 (annülus), i, m. (l.anus), I) ein Heiner %
Q. Sffieber ©. 316. - Adj. Antonius, a, um, anfo' «ing (f. Yarr. LL. 6, 2. §. 8), A) gingcrrinö, bef.
ntfd&, leges A., bes Xr.2Int., Lentul.b.Cic. adfam. jum Siegeln, einSicaelring, signatorius, Yal.Max :

12, 14, 6.-^aD.: 1) AntöniSnas, a, um, antonia« pervius cassusque, Fab. Pict. fr.: pronubus, Tert.
nif(6, bc« «ntomu^, u. jrcar: a) bes %v. 2lnt. la- , apol. 6.-anulum induere, Cic: de digito anulum
trocinium, Cic: partes, Vell. u. Sen. - fnbftt)., detrahere, Ter., u. b(. anulum sibi ob. alci detra-
Antoniani, orum, m. bie 2Inpnger beö 21., bie 5ln« here, Cic. u. 21.: in ejusdem modi cera centum si-
toniancr, Lepid. b. Cic. ad fam. 10, 34, 1. - Anto- gilla imprimere hoc anulo, Cic: anulo obsignare
nianae, arum, f. Gicero'ö (pfiilippifd^e) hieben gegen tabulas, literas, Plaut., Curt. it. 21.: tabulis testa-
ben 2lnt., Gell. 7, 11. §. 3. —
b) beg 2Cnl. Crator, menti anulum imprimere, Sen.- gemmati magna
dicendi ratio, Cic. Verr. 5, 13, 32. 2) Anfö- — specie anuli, a(g &ännerfd^mnd^ ber Sabiner, Liv.
iii«ster,tri,m. ein alfjugro^erjRad^a^mer bes dit'O^ - (55oIbne3ftinge ^u tragen raar jur^fit ber Stepublif

369 aniis Aon 370
; ha^. an. equestris, ein got^
ein 33orrec|t ber 9iitter figflen), angfitJcK, unruhig, tefotgt üor3ufünfttgem,
bener ^litterring, Hör.: anulum invenire, Cic, ob. »ca peinlicher Unruhe, in peinlid&et Unruhe (Spannungy
anulo aureo donari, Suet., 3unt9iitter gemad^t, = ge= teJenb, juro.auc^ unruhig, Befotgt, »erbrie^tid^, dtgcc«
fc^Iagen raerben: jus anulorum, bie 3^ittern)ürbe, li* über fc^on eingetretene^ ob.33ergangeneä(f.Sva=
Suet. - 2)ie 2lblie[erung beä (£iegelnng§ alä^eic^en bri 5U Sali. Jug. 65, 3 u. ju Liv. 21, 1,
5) , senes,
ber gän^üc^en ©ntfagung auf alTe {^-amilienrec^te u. Cic: mentes. Hör.: anxius curis, Ov.: anxium ha-
2(nfprü^e, anulum de digito suum tibi tradidit, bere alqm, ^mb. in 2Ingft jagen, ängftigen, Auct.
Cic. Kose. Am. 49, 144. —
B) von anbern nng= b. Afr. u. Tac.-m. nä^ererSlng. ro o? anxius ani-
förmigen Körpern a)ein9ltn6elan$8orpngen, an. mo. Sali. u. Tac: anxius animi, Sall.fr., ob.men-
:

velaris, PI. 13, 9 (18), 62. —


b) ein 9!ing ob. ©lieb tis ,Auct. consol. ad Liv. - mit 2lng. beä @egen=
einer Äette, PI. 34, 15 (43), 150: v. benSiingen ber ftanbeä, toegen beffen man ängftli^ ob. unruhig ift,
©ftacenfette, Mart. 3, 29, 2 11, 37, 3 (mit ^Tnfpie-
; «) im Abi., gloriä ejus, Liv. anxius tantis maus,

lung auf bie 3iinge ber 9titter). c) ber Sltng am Curt.; ügt. 3)iü^eir ju Curt. 3,2(6), 2.
:

^) imG^e- —
©pielreif (trochus, w.f.), garrulus an., ber Hirren= nit., inopiae, Liv.: furti, Ov.
y) im Acc, suam—
be % (coKectiü), Mart. 14, 69. — d) eine jirfelför^ jam vicem (für i^re ^erfon) magis anxii quam
mige ^aatloät, Mart. 2, 66. — eine runbe ^kx- e) ejus, cui etc., Liv. 8, 35, \.—6) m. de u. 2151., de
am SBuIfte ber borifd^en ©äute, berSitng, Vitr.
xaif) fama iDgenii, Quint.: de successore, Suet. s) —
— ber
4, 3, 4. II) anus no.
Slftcr (ogl. 1. Cato II), m. pro u. 2lbl., pro ejus salute, PI. ep. 4, 21, 5.
r. r. 159. - ^SS" 2)ie (Schreibung mit einem n em= — C) m. circa u. 2tcc. nimis anxium esse circa
,

pfe^ten bie beften öanbf^riften , f. 33labüig ju Cic. verba et compositionem, Sen. ep. 115, 1. ?j) m.

de fin. 5, 1, 3. ©c^neiber'ä ©r. 1, 2. p.432. ad\x. 2lcc.,Lucan. 8, 592. —
^) m. ne u. Gonjuncto.,
1. änu§ (annus), i, m. (eig.ber„^reiö", f.Varr. Sali. Jug. 6, 3. — m. an, Tac. anu. 14, 13; ogl.
LL. 6, 2. §. 8): ba^. I) berSfußtfng, bie Sufifd^eae, Sali. Jug. 93, ]. — n) meton.: \)act. ängftlid^ mo*
Plaut. Men. 1,1,9 (85). —
II) eup^emift. für po- d^enb, Slngfl etttetfenb, dngfllicö, peinlid^ , aegritudi-
dex (f.
Cic. ad fam. 9, 22,2), bie 3)^ünbung be§ nes, Cic: curae, Liv.: timor, Yirg.: accessus, PL
SOtaftbarmes, ber Slftcr, ani vitia, Cels. per anum : — 2)^ass.mltdngfllic$et®otgfttlt Itxtxitt, elegantia
immissum fenum Graecum, Scrib. orationis, Gell. 15, 7, 3.
2. äntis, US, f. ein alte« Sraucnjintmer, rerJ^eira- Anxür, üris, m. u. n. I) m. Anxur (Axur) u.
t§et ob. lebig, ehu alte 2>antc mit Sichtung, ein ölte Anxurus, eine mit bem etruScifd^en Vejovis (ber
8fwu, eine 9Xiit mit ^abel in ^Sejug auf i§re©d^rcä- böfe, oerberblid^e ^uppiter, b. i.^Iuto)für ibentifdf)
d^e, Seid^tgtöubig!eit, ^ä^lic^feit (ogL vetula), haec gehaltene @ottl^eit ber SSoIsfer j^orm Anxur ob. ,

anus, Plaut.: anus Attica, PI. ep.: anus Cumaea, Axur a\x\ Inscr. (f. S^ra!. ju Sil. 8, 392): ^orm
t)on ber Sibt)I(a, Ov. quae est anus tarn delira,
: Anxurus Juppiter, Virg. Aen. 7, 799. II) n.(b.
quae timeat ista? Cic.-trabeata anus, t)on einem Mart. aud^ m.) eine uralte, nad^ bem dJott Slnjur
entnervten 9}ianne, Claud. in Eutr. 1, 9 sq.; t)g(. benannte (f.9liebu^r'§iKöm. ©efc^. 2.23b. 3^otel026)
ibid. 1, 240. - poet. , bie rceiöfagenbe SCrte, fluge ©tabt ber SSotsfer auf fteiler SJJeereäfüfte an ber
ob. weife grau, f. bie Sluslgg. ju Hör. sat. 1 , 9, 30. 3D^ünbung beö Ufen§ 20,000 Schritte oon ^orum
,

- 21B 3tppofit. = alt, tejttött, avia, Curt.: virgines, STppii, mit Tempeln beä^uppiter u. beä STpoIIo u.
Augustin.: matronae, Suet.: uxor, Quint. aecl. : mit bem ^aine ber ^eronia, fpäter Tarracina gen.,
ron ^l^ieren u. lebl. ©gftbn. meibf. ©efc^ted^tä, cer- \. Terracina, Liv. 4, 59, 3 sq.: ber 23erg auf votU

va, Ov.: Charta, CatuU.: terra, PI. - aiS" 2tlter 6re- c^em bieStabt lag, ^atte Äalfftein u. mar ba^. roei^,
nit anuis, Ter. Heaut. 2,3, 46 (287). Yarr.fr. bei impositum saxis late candentibus A., Hör. sät. 1,
Non. 494, 22: Dat. anu, Lucil. fr. ine. 136 (bei 5, 26: candidus A., Mart. 5, 1, 6. - 2)ao. Anxü-
Gell. 4, 16,6). rÄg, ätis, au§ ob. ju 2lnj:ur, populus A., Liv. 27,38,3.
anxie, Adv. (anxius), önöfllfc^, ferre alqd, Sali.: anydros, f. anhydros.
trepide anxieque certare, Suet. - Compar. anxius, Xnytus, i, m. (AvvTog), 2tnijto8, einer ber 2ln^
Gargil. de arbor. pomif. c. 2. §.2 (aber bafür ma- !(äger be§ (Socrateö Tert. de anim. 1 ba^. Anyti
, :

gis anxie, Pseudo-Sall. de rep. ord. 2, 10, 5). reus, (Socrateä,, Hör. sat. 2, 4, 3.
aiixietä§, ätis, f. (anxius), I) bie Slenöftltc^f cit Äön, önis, m. (Awv) Sofjn beö ^ofeibon ein
, ,

-
(al§ §ang gur S3angig!eit a(ö l^abitueKer 3ng ^^^
,
alter böotif^er §eroä, Schol. Stat. Theb. 1, 34.
ßl^arafterä ; bagegen angor bieSlngfi al§ einmalige, ^ao 1) Aöne§, um, 2(cc. as, m. (Aoveg), Dkme
:

oorübergel^enbe Slufregung; ügt. Cic. Tusc. 4, 12, ber Urberco^ner »ootien«, Serv. Yirg. ecl. G, 64.
27), anx. animi, Ov. perpetua, Juven.: anx. di-
:
Mart. Cap. 9. §. 924 (u. baju Hopp). - attribut. =
vortii (üor bem (Scheiben) PI. - ^wro. aud^ = an-
,
bootifcö, montes, Yirg. ecl. 6, 64.-2) Aönla, ae,
gor, bie momentane 2lngfl,5ur(i^t, berÄummer, Ov., f.
(Aovla), «onien, mt)t^. 9?ame be§ alten 23öotien
Curt. u. PI. —II) übtr., bie dngfllt^e Sorgfolt, ©c= (too bie aonifc^en 23erge, ber 23erg ipelicon u. bie
nauigffft, Quint. u. Gell. jQueüe 2rganippe), Gell. 14, 6, 4. Serv. Yirg. ed.
anxletndo = anxitudo (n). f.), Eccl. 6, 64 u. 10, 12.
—3) Aönide» , ae, m. ein SIcnibe
•nxif^r, fera, ferum (anxius u. fero), tCngft (b.i.23öotier), oom 2:^ebaner eteocleö, Stat. Theb.
Btfngcnb, ser^eugcnb, -IttoxxUnh, curae, Cic. poet.: 9, 95: ^(ur. Aonidae, um, 7/^ bie
2roniben = ^^e-
dolorum vertices, Cic. poet. baner, Stat. Theb. 2, 697 : Aonidum Icgio ibid. ,

anxlo, (avi), ätum, äre (anxius), öttgfltgen, \n 10, 195. — 4) AftnidJs, um, bie Slonibinnen,
f.
ttonifc^en ®*tteflern, b. i. bie 9Jhifen (alö 2lnn)of)nc
Slngfl jagen, Apul. u. Eccl.
anxiösus, a, um (anxius), angfloott = teongfli' rinnen bes öclicon u. ber 2rganippe), Ov. met. 5,
genb, somnus, Cael Aur. cbron. 3, 8, 103: quod 333. Juven. 7, 58.-5) .lönius, a, um (Aorwq^y
Ver-
est dormituris anxiosum, ihid. 3, 7, 95. 9U «cnien (©ootien) gf^örenb, oonifd^, bcotif*,
aaxitüdo, inis, f. (anxius), bie Slengftlit^Feit, tex, ü. öelicon, Yirg. humus, Ov. vir, .'öercule'i,
: :

«ngfl, Pacuv. u. Att. tr.: prona ad luctum, Cic. berjuX^'ebcn geboren, Ov.: arma, t^cbanifc^e,Stat.:
Ions
de rep. 2, 41, 68 (bei Non. 72, 30). juvenis, £»ippomcne5,0v.: dcus, 23acrf)uö, Ov.:
anxiat), a, um (ango) I) ängftifcö (forao^l per^
,
u.aquae,"bie2(ganippe, Ov.: u. Aonie(--/o»Y;;) Aga-
k-
manent, alä momentan, in festerem Sinn am f)äu= nippe, Yirg. - Unb fo and) 2.kiirort ber lUiMen
2

371 aoratos aper 372

oben 7)o. 4). sorores, bie 3)^u|on, Ov. lyra,


<D(^I. : Ap*türi»,orum, r?.(l4<Taroyp/«), einatl^enifc^=
Prop.: plectrum, Sil.: vates, bcrX>ic^tev,Ov. u.Apul. ionifc^eö 33oIf5feft in 3lt^en, brei Xage im Monat
tkörfttÖM, ön {noQccTOi), un^dttbüt, aeon, Tert. ^yanepfion Tert. apol. 39.
gefeiert,
iidv. Valont .%. Apavort^ne* Cs, f. Sanbfc^aft in ^artl^ien öftl.
jbÖriHtuM, i,77i («op/oTo?), bcraoriflu«((^ramm. »on ben portae Caspiae, mit ber öon"iUrface§I.er^
/. /.\Macr. de difT. etc. 16. %A2sqq (p.2"75r)P.). bauten SÖergfefte 2)areium ob. Sara (rcafirfd^. baä
jiornlM, idis, 5lcc. in, /. (ytoongzz of^ne SSöget, y.DelnMuliammeth^yX.C^, 16(18),46: bcren (Sinn).
ipcti beu 3.>ö(^eln loctien feiner £>lU)c nic^t erreichbar), Zapaorteni, ön (gried^. (^enit. ^lur.), m., bie 3a»
ein g-elö in 3"^ien (bieofeit be^ ;3»^"^) ""^ einem p«ortcncr, Justin. 41, 5, 2.
(Saftell, narf) ßourt ber ^erg Azarneh, Curt. 8, 11 &peliöte8t ae, m. («TTTjAtwrTj?), ber Cflwtnb,
(39), 2. rein lat. subsolanus (»gl. Sen. nat. quaest. 5, 16,
JLomttH, i, m. u. f. {aoQvog , ol^ne 58ögel, m'ü 6) , Catull. 26, 3. PI. 2, 47 (46), 19. Anthol. Lat.
ben S5i3geln »erberblid^ lücgen mepfjitifd^er 3(u6bün^ 5, 114, 11 ed.Burm. ob. no. 1056, 11 ed. Meyer.
ftung, avibus pestifera exhalatio PI. 4. prooem. ,
(n)o apeliüten gemeffen u apeljotenju fcanbiren ift).
4?. 2), I) m. ber Eücrnerfrc (f.Avemus bao 3Jä§ere), Apella, ae, f.'^amt röm.^reigelaffenen(f. Cic.
Virg. Aen. 6, 242. —
11) /'. eine ©tabt in (rpiru§, ad fara. 7, 25, 2 u. ö.), u. ba bie in 3ftom fenfeit be§
PI. 4. prooem. §. 2. - iß" 33ei Curt 8, 11 (39), Xiber wofpenben ^uben meift ^reigelaffene u. al^
fjaben bie beften öanbicl^riften Aoniin, f.
Aomis. abergläubifd^ u. Ieict)tgläubig oerfifirieen roaren, baf).
Äöu§, i, m. {^q'-og) , ^-ruf; in ^Uprien ob. Qpu appellat.: credat Judaeus Apella = ba§ glaube ein
ru§ 9?ot}a, ber auf bem ttjmpl^äifc^en ©ebirge ob. abergt. ob. (eic^tgt.^ube t)on jenfett beöXiber, Hör.
Sacmuö entfpringt, fic^ in einem trxQen u. tiefen sat. 1, 5, 100.
i^ale jroifc^en bem Sleropuä u. Slsnaus ^inburc^^ Xpellefi, is, m. (AneXliig), geb. ju (Eolop^on ob.
löinbet u. unterhalb 2lpoEoma in§ ionifc^e 9)ieer (Sp^efuä, ber größte 2)Za(er beä 2Htert^um§, ^niq^t^
fliefit, i Viosa ob. Vaimssa, Liv. 32, 5, lU sq. PI noffe u. Siebling Sllejanberä be§ %x. , bef. berühmt
^, 23(26), 145. burd^ ba§(Semälbe ber'Senu^Slnabgomene, bie mit
äp&gd « Interj. (aTiaye, Lnperat. ü. ccTrayco), ben berül§mteften9öer!en beffetben 3Jieifter§ im3le5=
fort mit bit! pacf' bfcö! gcö'mir mit :c.!; ob. aud^ : cutaptentpel ju (Eo^ aufberoal^rt u. al^ txn SBunber
fort, WC9 bomit! ntcfttbod^! conftr. mit Acc. (wie beräßett angeftaunt mürbe (aai} SJpeUe^ fetbftCous
ah, en, o etc.) ob. abfol., aud^ mit sis (b. i. sivis) gen , nic^t roeif er bafelbft geboren), PL 35, 10 (36),
»erb. (nur in ber Umgang§fpr.\ apage te a me ob. 79 sqq. Ov. art. am 3, 401. Cic. de off. 3, 2. 10:
a dorsomeo, Plaut: apage te, Ter.u. Cornif. rhet.: 3Soc. Apella, Plaut.Poea.5, 4, 101 (1129). - 2)at).
apage te cum nostro Sex. Servilio, Yatin. b Cic: Apelleu§, a, \\TQ.{}l7TilXiLog), apeUeifcö, beöSlpct-
apage istas a me sorores, Plaut.: apage sis ob.me [c§, tabulae, Prop.: opus, Mart.: colores, Stat.
sis, Plaut. apenärli, orum. ni. (apenae = apinae), hoffen«
&p&lua (hap.) a, um {ctTtaXog), jart, totid^, apa- rciger, Treb. Poll. Gall. 8, 3.
la ova, Scrib. u. 3t Äpenninicöla, ae, c. (Apenninus u. colo), Söe»
Xp&meA -i», f. {l-LTtdusicci t)g(. über bie
u. tteöncr beö SCpcnntn, Virg. Aen. 11, 700.
boppelte ©d^reibart ^rat ju Liv. 38, 13, 5), ^amt Äpennlnlg^na, ae, c. (Apenninus u. gigno),

mel^rcrer afiattfc^er ©tobte üon hcnm am be!ann= , auf (am) 2tpenntn actorcn ob. entfprungen, Ov. met.
leften I) ^auptftabt ber fyrifd^en Sanbfd^aft '^pa^
: 15, 432. Claud. YL
cons. Hon 505.
mene, u. fpäter üon ©^ria fecunba, am Oronteä ob. Apenninus, i, m. (oom gallifc^eu Per. , SSerg^^
2(riu^ , füblic^
Don 2lntio(^ia , im 2)littela(ter Afa- fuppe), eine (SJebirgsfette bie ^yortfe^ung ber ©ee=
,

miah ob. Fainit, Cass. b. Cic. ad fam. 12, 12, 3. ai)?tn (f. Alpes no. T) , roeld^e ganj i^talien burd^-
Liv. 38, 13, 5. PI. 5, 23 (19), 81. E) ©tabt in — jie^enb baä ©erippe biefer öalbinfet biä jum fici-
(^ro^p^r^gien, in einer je_^r fruchtbaren (bef. roein= Iifc|en ©unbe bilbet, MeL PL 3, 5 (7),
2', 4, 1 sq.
reicf)en) üom93iäanber u. feinen 92ebenflü^enben)äf^ 48. Lucan.2, 396, mit bi^ tief in ben ©ommer üon
ferten (5Jegenb (Apamena regio), jur ^txi ber IRö- (Si§ bebed^ten öö^en in ©abinum u. ©amnium;
nterl^errf^aft ©i| (forum) eine§ conventus juridi- ba^. A. nubifef, Ov. met. 2, 226, u. A.pater nivali
cus, Cic. ad fam. 2, 17, 3 sq. —
III) ©tabt in Sit^p- vertice se attollens,Virg. Äen. 12,703.-2)teöaupt^
nien, nic^t roeit üon^^rufa am Ct^mp unter bem , !ette biefe§ Äa(!gebirge§ meift öbe u !p^t, o. ©c|(u(^=^
3^amen ^JZgrlea {MvoUia) üon 'ütw (Solop^oniern ten u. ööl^len burd^^ogen, bie Verberge fc^(ed^teö
angelegt, fpäter üon $rufiaä crroeitert u. nac| feiner 9?aubgefinbe(§ t)on je^er, Cic. Phil. 12, 11, 26. -
ßatlin benannt, \. 9luinen oon Amapoli, PI, 5, 32 ©inige Orte beö Slpennin mürben für i^eitig ge§al=
(40), 143. PI. ep. 10, 47 (56), 1. - 5)ao. a) Ap»- : ten u- bort Orafel ertl^citt, bie sortes Apenninae,
mei, orum, m
bie (Sinn). üonSTpamea in 33it^., bie Yopisc.Firm.3; rgt. Treb. Poll. Claud. 10...2tud^
^pamecr, Traj. in PI. ep. —
b) ApanienHi§, e, ju l^atte ^uppiter bort einen Tempel u. (5;u(tu§(f. Claud.
gitHimca (in ©ro^p^rtig.) gehörig, opamenrtfc^, civi- YI. cons. Hon. 504 sg), bal^.Juppiter Apenninus,
ta5, Cic. forum, Cic.
: —
c) Ap&menu§, a, um, Orelli inscr. 1220 (roo Apeninus gefd^rieben ift).
aöamenif^, ju ob. öon (au8) Sttjornca, u. jroar: «) in 1. aper, apri, m.{y.ci7TQog), I) ba5 wf tbe Od^wein
<5irof;pl^rtig., regio, Pl.:vinum, uvae, PL u.Lampr ((^gf^. vulgaris sus), 'tia^ männlid^e, ber ®6er, ber
— ß) in 33it^., colonia, PI. u. JCt. ÄeiUr (©gf^. femina sus), u. ba§ meiblic^e, bie So«
äparctiÄü, ae, ni. {annoxriag) , ber Slorbwtnb, t^e, beffen j^feifc^ (bef. be§ lucanifc^en, umbri=^
"t^a^

xein lat. aquilo ob. septentrio, PI. 2, 47 (46), 119. fd^ert u. etrurifc^en, aud^ taurentifd^en) guben Zith-
äpäremphätus* um {aTraQe/LKfttTog) , o$nc ge- lingögerid^ten ber 3iömer gel^örte (animal propter
tittue »efltmmttng ber Werfen (gramm. 1 1.), u. fubftt). convivianatum, Juven. 1,141), aper Erymanthius,
aporemphatum , i, 7i. ber Snflnitiö , Macr. de diff. Cic: aper eximiae ob. ingentis magnitudinis, Yal.
€tc. 19, 8 u. a. Max : canis ad aprum cervo-
faciens, Sen. rhet. :

sparine,
es. f. {anagCvr]), ÄfcBFraui {Galium rum aprorumque Yeget. mil. aprum
venatores . :

Aparim, L.), PI. 27, 5 (15), 32. ferire, Ov. aprum venabulo excipere, Quint.
: :

&p&thia, ae, f. («;r«^€m), bie 2etbenf<ftaftr?1lö» quum videam, quamsuspensisint, quo modo aper
ieit, moralifc^eö^rincip ber ©toüer, Gell. 19, 12,10. a coquo exeat (au§ ber Äüc^e !ommt), Sen. -

373 Aper aperio 374
(Sprüd^U)., uno in saltu duos apros capere, groei SSermad^ung, a5erbec!ung,2)e(!e, ostium, fores, Ter.
fliegen mit ©iner Ätatfd^e fd^la^en, Plaut. Cas. 2, u. 21. (u im33ilbequa commendatione quasi ami-
8, 40: apros immittere liquidis fontibus, etmaö citiae fores aperiuntur, Cic): januam, Ov. (ogl.
SßerleFirteg, Unbefonneneö t§un, Yirg. ecl. 2, 59. - unten no. fJ, «a): portam, Ca^s
domum, Catull.: :

2)a§ SSilb eineä ©bers, alö j^etbäeid^en ber röm. Se^ tabemas, Liv.: fenestram, Cels (u. im $8ilbe hanc
gionen, PI. 10, 4 (5), 16. II) übtr. , ein unö un= — fenestram, biefen 3ßeg einfc^lagen, Suet.^: aerari-
befannter, bem ©ber ä^nlic^er feljenber ^ifc^, PI. 11, um, Ca^s. im Söilbe nee ita claudenda est res
(u.
51 (112), 267. %I. apriculus. familiaris ut eam benignitas aperire non possit,
,

2. Xp^r, pri, m. ein röm. Seiname, unter bem Cic): carceres (in ber Siennba^n), Yarr.: eas ar-
bef be!annt ift M.Aper, ein geborener öaKier, ber
. : cas (©arge), Liv.: sepulcrum, Curt.: patinas,
in 9lom burc| fein rebnerifc^eä latent biö jur Duä== Plaut. vas, Cato florem ü. @eroärf)fen PI os
: :
, , :

ftiir u. ^rätur emporftieg, in Tac. dial. alä 25er= (2Kunb), Scrib.: fauces, Quint.: oculos, pupulas,
tfieibiger ber alten Sieberoeife eingeführt, Tac. dial. Cic: u. (fpriid)n).) alci oculos aperire, ut vulgo
2sqq. SSgt. Uuperti Tac. Opp. T. I. p.LXXVII sq. dicitur, M. Caes. bei Fronto ad M.Caes. cp.3, 18
Aperantii, orum, m. {jineQavroi) , bie SHje« extr.'. apertas aures praebeadnomenmemoriam-
SSoIfsftamm im nörbl.
taittffr, ein l^atbbarbarifd^er que filii tui, Sen ad Marc 5, 2.~rejl., se aperire,
^etolien, Liv. 43, 22, ll.-S)eren Sanbfc^aftApe- f^ öffnen, aufgeben, ü ü. Slüt^en, in tem- 2:^üren,
rantia, ae, f- QinSQaviCa) y ttpctanti«, Liv. 36, plo Herculis valvae clausae repagulis subito se
33 sq. ipsae aperuerunt, Cic: flos numquam se aperit
jip^rlbllLi» e, f.
apertibilis. nisivento spirante, PL /5) burc^ 2tbnal)me einc§

&p^rXe, perüi, pertum, ire (rcieoperio u. re- S3anbe§, ©iegelö2c, öffnen, crbred&en, fasciculum li-
perio "0. ©tamm PAK, pario; mol^teig- ad-pario), terarum, epistolam literas,Cic.: testamentum,

,

jum SSorfd^ein bringen , btog.-, offen moc^cn (®gf^. Suet. y) burd^ öauen, <Srf)nett)en, ©raben ©te= ,

operire) , I) SSerberfteö , SSer^üUteä ffc^tbat ma*cn, d^en, brennen 2c. etio. öffnen, ««)in etiüaä eincOeff^^
fcjentaffcn, oufbcrfen, cntttöf en , 6lof tcgeti (@gf^. nung mad^en,parietem,burdObrerf)en, JCt.: murum
operire, tegere, contegere), a)eig.: aperit ramiim, ab imo ad summum crebris cubitalibus fere ca-
qui veste latebat Yirg. unda dehiscens aperit
, : vis, Liv. -
al§ meöic 1. 1., forooljl x>. Slrjte, cutem,
bef.
terram, lä^t fe^en bcn @runb,Yirg.-Hörpert|ei(e, Cels.: cutem latius, Cels.: vulnus latius, Cels.:
burd^ ©nt^üUung, corporis partes quasdam, Cic: pustulas acu, Cels. locum candenti ferro, Cels.- :

Caput (auc^ alö §öftid^feit§bejeigung gegen |ö^ere al§ü -Heilmitteln, omnes vomicas celerius, Scrib.:
HRagiftrate), Cic. u. 21.: capite aperto esse jubet, strumas, Scrib. -u.^affio aperiri mebial = ftd^ off.
Yarr.fr.: u. caput alci (üor^mb.), Sali, fr.: u ca- nen, aufgeben, v ©efc^müren jc, donec ea suppu-
pita aspectu magistratuum, PI. aperto pectore, : rent et per se aperiantur, Cels.; ubi vel per se vel
Ov.: apertae pectora matres, an ber 58ruft entblößt, per medicamenta vel etiam ferro aperta est sup-
Ov. - burc^ Giebel, 9Zac^t 2C. S5erl^ültte§ dispulsa , puratio, Cels. —
/S/?) ein Socal öffnen, eröffnen = 3U=

aole nebula aperuit diem, Liv.: liquidior lux ape- qänglid^ ob. burd^gänglid^ mad^en, saltum caeden-
rit hostem, Curt. - u-. fo refl. se aperire u. mebial do, Curt u. bl. saltum, Liv.
: cf) prägn. : ««) er- —
aperiri, ff(|t6ot »erben, f!d^ feöen loffen, jum »orfd^efn öffnen = eine Deffnung, einen 2)urd^gang, eine3Jiün==
fommen, t). ©eftirnen, ö. Socat., bie un§ naiver tre= bung 2C. bilben, foraol^l burd^ ©raben, aufgroBen,
ten u. bgt. (@gf^. delitescere, occultari), Cic. — graben, fundamenta templi, Liv.: cavernas, Ov.:
b)übtr., gleic^f. SSer^üIIteg, SSerborgeneö, Uxibttann^ viam rectam in cuniculum, Liv.: januam in pu-
teS Ott ba§ £id^t (ringen, »liel^en, an ben 2:ag ge^en, blico, nad^ ber ©trafie ju burd^bred^en, JCt pute- :

•bringen, offen^oren, entöütten (bal^. aud^ t>etratöen), um, graben, JCt - olä aud; burc^ anbere 9)Zittel,
eröffnen, bartegen (@gf^.occulere, occultare, tege- iter ferro mit bem ©d^roerte einen 2ßeg buvd^ bie
,

re), «)m. Acc. occulta quaedam et quasi invo-


: ^ei^en ber ^yeinbe, Sali. (u. im Silbe ap. viam po-
luta, Cic: involutae rei notitiam definiendo, Cic: tentia«, Yell ). -ü i^ebl ventus aperuit incendio ,

sententiam suam, Cic: dissidentes suos sensus, viam, Liv. mare quoque novum in Pamphyliam
:

Nep frontes dominum (®gf^. tegere mentes), Cic: iter aperuerat, Curt.: aperit os aliud amnis.Curt.
:

errorem, Liv.: causam consilii sui, Sali.: consilium — ßß) eröffnen = einen 2lu§gang, 2luöfluf5 oerfc^af==
fen, fliegen machen, foutes maxmios, penitus
abs-
suum Sali. conjurationem Sali rem omnem,
, : , :

Sali.: futura, Yirg.: casus futuros, Ov.: utriusque conditos, Comif. rhet. (u im 58ilbe fontes phi-
naturam et mores , Sali. : socios sceleris, Sali. - losophiae, eloquentiae, Cic u. Quint.): novas ve-
nas (aquarum), JCt. - u. alö mebic t- 1-, cataplas-
refl.se aperire u. mebial aperiri, ü. ^erf ffd^ (feine
realere ©efinnung) offenbaren, u. ftc^ (mer maw ift)
,

matibus efficere, ut per se pus aperiatur, Cels.



»erroti^en, coactinecessario se aperiunt, Ter tum : b) übtr.: «) gleic^f. SSerfc^loffeneö Un^ugänglic^eö ,

sumus incauti studioque aperimur in ipso , Ov. - eröffnen, erf*Ue«en, augdnglid^ machen , an) bi^n
ö. Sebt., exspectandura (putabant), dum se ipsa unzugängliche Sänber, 3]ölfer ic. bem Butritt, bem
res aperiret, an ben Xag !äme, Nep. Paus 3,7. S]erfe^r, ber Eroberung 2C., Pontum, Cic:
Bntan-
ß) m. de\x. 2lbl.: si de dementia nostra, qua in niam tam diu clausam, Mela: »gl. quod pace
alios usi sumus, aperiemus, Comif. rhet. 2, 31, 50. omnis Italia erat aperta bem freien S3erfel)r ge- ,

— y) m
folg. Acc. u. Infinit. se non fortunae, : öffnet mar Liv. u. ver aperit navigantibus ma-
, :

ar-
sed hominibus solere esse amicum, Nep. -ü.Sebl., ria PI. - incognitum famae orbem terrarum
,

quum et concitatio remorum directaeque in se mis, Liv.: reges et gentes, Tac: Asiam rogi,

prorae hostes appropinquare aperuissent, Liv. — Curt.: mors alcjs aperit Syriam, bie firficic 'Hüd^
(f) m. folg. 9ielatiofa| : aperio qui sira, Xep. »gl. ;
!e^r nadi 3., Tac ßß) bisher nirf)t crrcid^barc ~
memet ipse aperio quis sim , Liv. aperio quid :
,
^uftänbe 2C., toreuticen anbal)nen 'PI. alci pn- , , :

stinae vitae consuetudinem intcrclusam Cic: ,


sentiam, Nep.
reditum ad suos, Cic - occasionem. Liv.:
II)Sßerfc^loffene§,58efe|te§ fid^tbar u. offen u. ba^. alci
aud^ jugönglici marfien, öffnen, eröffnen, erfd^Uegen, occasionem ad invadendum (o. einem Umftanbc),
Liv. insidiantibus casum eme
eine (Melegcnbeit,
oufmac^en, oufbrec^en (®gf^. operire, claudere), a) : ,

dg. : «) burc^ Sßeg^iel^ung cineö SSorl^anges , einer Slö^e geben, Tac -.


u. ebenfo locum suspiciom
1
375 aperitio apertus 376

aut crimini, Cic. — yy) eine qtcirfif. 6iöf)cv üer-- genb, f!4i int f(aren:=, beutlid^en fiid^te )eigenb offen- ,

fdjloffcne ^dt rtcffncn, ap. annum, fca« Sabr crcff- funbig, offen, fUr, beutlic^, frei, unoer^cblen, a) übi^.
nrn, frf*ltcSfn, pect. i). Stembilbe ©tiev (lueil 6eim (0gf^. occultus, obscurus, conditus et abstrusus,
(Eintritt bcr Sonne in ben Stier für ben:^nnbmann furtivus, dubius, suspectus), actio rerum illarumy
bao neue '^al)v begann), Virg.georg. 1,217; u. jur Cic: simultates partim ohscurae partim apertaCf
Äaifer^t., von benen, biejur^enennuni^ be63«^)rcö Cic. quid rem parvam et apertam magnam et
:

bnä (Sonfulat für ben erften 3rt»"(^r übernaljnien, suHpectam facimus? Liv.: aperti clamores (@gf^.
PI. j)an. 58,4. - alci vacuos honoris menses, ^mbm. occulta coUoquia) Liv. apertum latrocinium
, :

freie tWcnate htt ®5te eröffnen , b. i. für ^mb. 9)1. (0gf^. occultae insidiae), Cic: quum aperta vi
offen machen, in benen er alöCEonful eintreten fann, parum procederet consuli res, cuniculum ocguI-
Tac. ann. 2, 72. —
ß) eine 3(nfta(t eröffnen, b. i. tum agere instituit, Liv. - ü. ^erf. quis aper- ,

aUgemeiner Senu^ung jugändid; macf;en ludum ,


tior in Judicium adductusest? alä offenbarer frf|ul=
(eine Sdfjule), Cic: u. fo ludum dicendi, Suet. : big, alä ein offenfunbigerer ^erbrerf)er,Cic. -aper-
scholam, Suet locum .asylum (einen Ort al§
: u. . . tum est, eö liegt flar jn 2:age, e§ liegt auf ber -^ianb,
3lf.), Liv. —
y) eine ©elbfumme ^mbm. eröffnen = m. esse aliquod numen prae-
folg. Subjectfa^, 3^.
^mbm. jur freien »etfügunö fletten, quod DCCC stantissimae mentis, Cic: u. fo neque non fuit
(800,000 Sefterjien) aperuisti, Cic. ad Att. 5,1, apertum, si fuisset, Agesilaum Asiam
ille non
2. - aiS" 5lrcl^nifi. Fut. aperibo, Plaut, truc. 4, 2, Tauro tenus regi fuisse erepturum, Nep. - neutr.
50 (735). Pompon. com. fr. 173. Sing, fubftü., in ber formet alqd in aperto est (^v
liperilio, f.
apertio no. 11, 1, b. TW (favfQcp lariv)^ «) = eö erfd^eint etra. in ^eUent,
ift offenfunbfg (@gf^. in occulto
bcutlid^em ßid^te,
&perte, Adv. m. Compar.u. Superl (apertus),
offen, a) offen = tjor unfern ob. »or ailcr Slugen, öor est),ceterum invidia in occulto, a.du\a.tio in aper-
htx SBelt, öfentltd^', a«öenfd^etnn(ö
to erant, Tac: pauca supra repetam, quo ad co-
, offenbar (®gf^.
tecte , occulte clam) rem petere Cic.
, furtim , , , :
gnoscendum omnia illustria magis magisque in
resistere, Sali.: pugnare, Cic. fr.: hostem videre, aperto sint, bamit gur ©infic^t 2iUe§ (ic^tooUer u.
Cic: desciscere, Liv.: amare, Ov.: mentiri, Cie.: offener baiiege Sali. ß) (nac^aug.) = eö liegt
,

etn». ouf ber •^anb, cö liegt na$e = e§ icbarf feinet
adulari, Cic: dolorem ferre paulo apertius, Cic.
laetitiam apertissime ferre, Cic b) offen = offen« — Slad&bcnfenö u. Feiner großen fStü^e, c§ ifl leicht ou5*
^erjtg, unöer^o^lcn, gerobe ^erau§, o^nc9lütf5oW,bal^. fü^töar, in aperto deinde curatio est , Geis. vota :

aud) ungentrt ((^gf^. dissimulanter) , quae restant virtusque iu aperto, Tac: m. folg. 6u6jectfa|,
loqui, Ter. Barrare, Ter. scribere , Cic. aperte
: : :
fessos hieme hostes aggredi, Tac b) 0. bet —
Stiebe u.D. 9^ebner 2c., beutlic^, flar, oerflönblid^, un*
palamque (t)or aUen Seuten) dicere, Cic: alqm ap.
insimulare, Cic: aperte indicat (lex) posse ra- öcr^o^len, narratio aperta, (L'ic: narratio aperta
tionem baberi non praesentis, Cic - planius at- atque dilucida ,
Quint.
(periodus) aperta ut : sit ,

que apertius dicam,Cic.: ut genera quam possem intelligi possit, Quint.: Cicero et jucundus inci-
apertissime ostenderem, Quint. pientibus quoque et apertus est satis, Quint.:
apertis ob. apertissimis verbis (®gf^. tectis ver-
&pertiblli8, e (aperio), öffnenb Blo^tcöcnb, ,
bis), Cic. u. Gell.: aperta professione (®gf^. per
Cael.Aur.acut.3, 3, 24 u.3, 4, 34 (al aperibilis).
apertio, önis, f. (aperio), bie Ceffnung, Eröff- dissimulationem), Justin. c) t). ber ©efinnung, —
bie man beim ^anbetn jeigt, unoerjo^len, offen 3U
nung, I) im 2(irg. recenti apertione (sirorum),
:

Van'.: templi, Apul. floris, Pall.: oris, Eccl. :


— Sage liegenb, offen^erjig, im übefn Sinne, ungenirt,
unbelicat , plump $erau§fa5renb , ^lump (f. §einri4
11) insöef., 1) alä fpöt. mebic. t. t.,a,) = bie fiei6e§^
Öffnung, Cael. Aur. chron. 3,8, 113. b) = bie — §u Juven. 4, 69, @gf^. obscurus) animus Cic:
bomo, Cic: quid apertius? voa^ giebt e§ ^Ium|)e«
, ,

reffnung eineg Seid^nams bie @ection, Cael. Aur. ,

acut. 1, 8, 57: corporum apertiones, Theod.


reg? Juven.: ut semperfuit apertissimus (ironifd^^
Prise 4, 2: u. abfol. 3^6f. aperitiones, Cael. Aur. üon einem ^rec^en) Cic. Mur. 25, 51. - m. ^n^,
,

chron. 3, 8, 111. —
2) alS t. t. ber ^teligionefpr.,
morin?n)o6ei? burc^ in m.2(6(.,apertior in di-
cendo, ungenirter, Cic: ut apertus in corripien-
bie feierlid^e Sem^eröffnung,Serv. Yirg. Aen. 4, 301.
dis pecuniis fuit, offen cerfufjr (nor^er @gf^. ob-
äpertlvug, a, um (aperio) = avaaToucjTixog,
scurus in agendo), Cic II) unwerfd^lofTen, offen, —
sur ®rcffnung geeignet, ref jenb , Cael. Aur. acut. 3,
frei, unBe^inbert, u. bal^. leidet §ugänglid&, 1) eig.: a)
4,40.
übl^. ((^gf^. opertus , clausus) , via patens aper-
aperto, äre {Intens, v. aperio), gonj cntBlöfen, taque, Liv. coelum ex omni parte patens atque
:

bracbium, Plaut. Men. 5, 5, 12 (910). apertum, Cic: vastum atque apertum raare,
äpertör, öris, m. (aperio), ber®röffner, 2Segtn= Caes.: locus apertus, Cato: loca apertiora,Caes.:
ner, Tert. adv. Marc. 2, 3. Campus apertus, Virg., apertior, Pall.: vastissi-
äpert üra, ae, f. (aperio) I) bie Ceffnung , <£r= mus atque apertissimus Oceanus, Caes. - m. Sing-
Öffnung Yitr. u. JCt.
, II) meton. — ,

, bie Ccffnung, roo^u? burcf) ad, 335. campi ad dimicandum aper-


iia^» 2od^, Vitr. 5, 5, 1 u. a. ti, Liv. - nt. 3{ng. für lüen? burc^ Dat., im ^iU

äpertng, a, um, PAclj. m. Compar. u. Superl. be, paeninsula est Peloponnesus ... nulli apertior^
(ü. aperio), blo«., offengemoc^t (®gf^. opertus), I) quam navali bello, offen = ausgefegt, Liv.: nihil
Btof entMögt, unJebedt, offen, frei, 1) eig. (@gf^.
, se tarn clausum neque tarn reconditum posse ha-
opertus, tectus), caput, Plaut, u. Sen.: u. poet. bere, quod non istius cupiditati apertissimum
aether, coelum , unbebecft, tiax, Reiter, Yirg. - atä promptissimumque esset, Cic. - neutr. fubftt).-
naut. 1. 1., naves, offene, nur am 33orber= u. ^inter^ apertum, i, n. "öa^ Cffene, Sreie, ber offene, freie
t^eile mit einem fleinen 3Serbec!e »erfe^ene Öa(eot= 9laum, ba§ offene, freie Bfelb, ba§ offene SSlaclfelb,
Un (griec^. acfoaxTct, r«, @gf^. naves tectae, Xid^ apertum petere, baä ^reie per aper- fud^en, Sen. :

fdfiiffe, xKiacfocixTa, tu), Cic, Liv. u. 21. - u. alä tum fugere, Hör. in aperto castra locare com-
: ,

milit. 1. 1, me a^gaziog , üom '^anjer, 6ef. üom munire Liv. ex aperto atque interdiu vim per
, :

(Sdf)itbe ungebetft, offen, latus, humerus,Caes.: Cor- angustias facere, Liv.: recto itinere ad lacessen-
pora Romanorum , Liv. — 2) Ü6tr. ju Sage lie^ ,
dum ex aperto ire, Liv. - ^lur. in aperta prodi- ,
t

377 apex aphya 378


Ire, PI.: m. Genit., naves disjicere in aperta Oce- aphäca, ae, f. U. äphäce, (aya'xjj), I) ein
ani, Tac. — b) prägn. alä milit. t. t., von bem,
, (3c^otengeiöäc^§ bie Sldfet-, qjtattetbfc
f.
{Lathyrus

,

toaä im offenen %elt>^ gefc^ie^t, rote unfer offen, aphaca, L.), PI. 27, 5 (21), 38 (-^yorm -aca). II)
acies, proelium, offene ©c^tac^t, ^elbfc|tac^t, Liv.-. eineroitbroad^fenbe $fran3e,öememet ßöwenjaön
{Le-
baff, poet., Mars, Ov.

2) ü6tr. : a) ühi). erfd&lof. ontodon taraxacu7n,h.),?l 31, 15(52), 89 (^-orm
i
un, offen, jugdngUd^, beate vivendi via, Cic. - m. -ace).
:2ing. n)03U?ob.roofür? burc^ ad u. 2(cc.,parum Xphaea, ae, f. (Aifala u. « u. (faivo/uni, bie
aperti ad percipiendum animi (puerorum),Quint.: Unfid^tbar=@en)orbene, ^ßerf^rounbene) 5öeinamc ,

haec apertiora sunt' ad reprehendendum bem ber Brüomartis {no. I) unter roelrf^eni biefe Wi
Xah^l me^r blo^gefteKt, auöge)e|t, Cic. — ,

b) o. ben 2(egineten (roeil fie oor ben SSerfoIgungen eine§


,

G^araÜet, unuetfd^loffcR, etWloffen, offen, in qua ©c^ifferä flie^enb in einem §eiligtl)um ber 2lrtemi§
nisi, ut dicitur, apertum pectus videas, in§ (of= auf ber ^nfet Stegina oerfc^roanb) einen 2;empet
fene) ^erj fe^en faunft, Cic. de amic. 26, 97. f;atte u. oere^rt mürbe, Yirg. Cir. 303.
&pex,picis, m. bie öugetfle (conifd^ geformte) äphAerema, ätis, m. {acfciiosiici), bie größte
^Vi^t, ber duferfte ®tpfel, bie Äuppe u. bg(. I) im , 2Irt ©röupen, PI. 18, 11 (29), 112.
2li[g.lauri, Virg.: montis, Ov.: u. fo gratus lulo äphAerösi«!, is, f. {acfaiQsaig) , bie 2Begne5=
W
:

sublimis apex , Sie5Iing§fpi^e (beä atöanifc^en mung, eine gramm. j^-igur, roenn ein Suc^ftabe ober
Sergeä), Juven.: obelisci, PI.: ejusque {sc. falcis) eine ©^(be ju 3lnfang eineä Sßorteä roeggetaffen
velut apex pronus imminens mucro vocatur, Col. mirb (roie lauda ft. alarada), Gramm.
- oon bem faft !egelförmig in bie Suft aufroirbetn^ Äphäreus, ei, m. (A(faQ€vg), I) ein 5^önig
ben „^euerpmmc^en" (an fid^ ob. oon einem grö== ber 5}ieffenier, S5ater beö Spnceuä u. S^a§ , rcoo.:
lern ^euer ausge^enb), Virg. u. Ov.-übtr. = öö*= Aphäreiufii, a, um, ap$atcifd&, be§ ÄpftarcuS, pro-
flet ©ipfel, 5öcl^fle ®tufe, Romani fastigii, Pacat.: les, Ov. met. 8, 304. — II) ein Gentaur, bem %i)i^
I tenere summum apicem perfectionis, Arnob. u. : feu§ auf ber §od^5eit beö ^irit^ouä bie 2(rme jer^
öon l^ol^er ©tufe ber ©l^ren dignitatum apices fc^metterte Ov. met. 12, 341 sqq.

,
, ,

maximi, Amm. II) inöbef.: A) bie an ber ©pi^e äphelietes, f. apeliotes.


öe^ albus galerus (ber roei^en 3Äü|e) ber fytamineä äphörismu« » i, m. {aqoQiafxog) ein futjec ,

befinblid^e mit Sßolle umrounbene 9iut§e {virgaolea- 2e5rfo§, 5lp5onömu8, Cael. Aur. acut. 3, 1, 5.
e.

ginea), Serv. Yirg. Aen. 2, 683; 10, 270. Paul.Diac. aphraotug, \,f. {aqQaxTog, unoerjäunt, unoer*
in V. Albogalerus (p. 10).- bal^. meton. (pars pro fd^toffen) -navis aperta (f. apertus no. I, 1), Cic.
toto) = albus galerus , bie oom ^-eUe eineä Ovfer= ad Att. 6, 8, 4 u. f.
(ammeö fegeiförmig ^ufammengenä^te u. mit ge= aphrissa, ae, f. = dracontium (ro. f.), Apul.
nannter 9iut§e oerjierte S»ü|c ber ^ylamineö, bie herb. 14.
(Ptieflermü^c, lanigeri apices, Yirg.: ap. Dialis, beä äphröde§,c.(ay()wd"T;?),fcöaumotti8,tJon®cöaum,
fylamen Xiaix^ (Gigenpriefterä beä ^uppiter), Fab. mecon, railber 9)tofin, PI. 27, 12 (93) 119: baff, ,

Pict. b. Gell. u. Val. Max.: hal). apicem Dialem aphr. herba, Apul. herb. 53. (aphron gen. b. PI.
alci imponere = ^mb. §um ^ylamen 2)iali§ mad^en, 20, 19, 79. §.207).
Liv.: u. bomo honestus non apice insiguis = nid^t Aplirödii«ia, orum, n. (AifQoS(aict) , h(x^ 5efl
mit ber ^riefterrcürbe befleibet, Sen. fr. - u. ü6^. ber ttpöcobite, Plaut. Poen 1, 1, 62 u. f.
eine ^o^e cohifc^ geformte ^opfbebec!ung, bef. bie aphrodlsiaca , ae, f.
{cnfooöiaiaxri) , ein \XX\§>

Ziata {Ticcga) ber afiatifd^en Könige u. (Satrapen, unbekannter röt^tic^ meiner ©belftein, PI. 37, 10
ab aquila Tarquinio apicem impositum Cic. (b. , (54), 148.
.
Liv. 1, 34, 8 in berf- ©rjä^lung pileus gen.) re- : Äplirödisiä», ädis, f. (AcfQoöiaiag) Sta*
1. ,

gum apices, Hör. apicis nobilitatus auctoritate,


: me oon ber 2(p^robite benannter Dertlic^fei*
oieler
Amm. - bat), bilbt. , roie unfer ,,Ärone'' = !önigf. ten oon benen bie bef annteften finb I) ©tabt an
,
:

aJ^ac^t u. §errfc^aft, Hör. carm. 1 34, 14. - u. = , ber GJrenje oon ^^rpgien u. Marien, jur 9iömer^eit
pd^fte ^icrbe ob. äßürbe, apex senectutis est au- ^-reiftabt u. Stfrjlort, j. Ghelra{Dscheira)o\). Yee-
ctoritas, Cic. de sen. 17, 60. B) rein lat. für — rah, Keireh ; beren ßinro. Aphrodisienses, lum,
Conus {xojvog; f. Isid. 18, 14, 2), bie metallene fe= w. bie Slp^robiffenfer, Tac. ami. 3,62. Cod.Thcod.
gelförmige fielrnfpi^e, ber ^etniFegel, in welchem ber 11, 1, 37. —II) öafenftabt in Giticien, siüifd^enCSe-
§elmbuf§ fted u. hann meton. (jmrs pro toto)
,
(enberiä u. ©oli, an öemX^eit berilüfte, loelrfiei; am
apex capiti, Virg. Aen. 10, 270. näÄften nac^ (Sppern f)in liegt, j. Porto Cacahere,
ber f»elm, ardet
— C) alä gramm. t. t., 1) bas über einen SSocal ge= Liv. 33, 20, 4. —
III) ^n\ü an ber ^üfte oon Gar-

öramm. um manien, früher Cataea gen., j. Klsch ob. Kenn,


fe^te Sdngejetcöen (ä, erft bei fpät. ä) ,

gteic^gefcliriebene äßörter oerfcliiebener Sebeutung PI. 6, 25 (28) 111. Solin. 54, 13. Mart. Cap. 6.
,

,
(j^. pöpulus,bie „^appd", u. pöpulus, ba^ ,,S3olf' ) S 700
äphr»di8ia§, ädis, /. = acoron, Apul. herb.6.
"

ob. gleiditautenbe ßafuä oerfd^iebener SJieffung (s^S. 2.

tua custodia alä 2lbl. ©ing.) 5u unterfc^eiben,_ber aphron, i, n. f. aphrodes. ^

äphrönitrum, i, n. («(/)poV/r(;or) <3*ttumf«I*


Quint. u. fpät. Gramm. ogl. Franc. Bitter
,
5H)e]c, ;

Elem. Gr. Lat. p. 77—89. -übtr., nullum apicem peter, auömitternbeä %itaii ob. ^JiauerfaU oon einer
quaestionis praemittere, feinen, aud) nid^t ben ge=^ gröbern 2(rt, PI. 31, 10 (46), 113 (ebeubaf. $.112
ringften ^un!t, Arnob.: disputare de apicibus ju- spuma nitri gen.). Mart. 14, 58. - ^rur. aphro-
ris, über bie 9tecf)täfpi^finbig!eiten Ulp. dig. 2) ,
— nitra, bie auä Sc^aumfalpeter bereiteten
Müc^eld;en,

apices literarum, bie Sügc ber 23ud&fla6en, Gell. 13, Treb. Poll. GaUien. 6. §. 5: u. baff.panes aphro-
30, 10; 17, 9, 12. - meton. (in ber fpät. Äaiferjeit), nitri, Stat. silv. 4, 9, 37.
aphthae. ärum, f. {c((f9cu),)d)ki(i)enb)x(i) au§^
apices = ein ®cötet6en, apicum oblator, Sidon.:
breitenbe, mit geiuiffen geronnenen meinen
ob. blei^
6ef. sacri ob. Augusti apices, faiferf. (Scfjreiben,
(^eid^iuiire
:Hefcript, Sidon. u. fpät. JCt. farbigen oö. fd^marsen Subftan^en bebecftc
im gJZunbe, bef. in bem ber Minber, Marc. Emp.
11
apexäbo, önis , /. , eine 'ävt SBücfle, Varr. LL.
5, 22. §. 111. Arnob. 7 , 24 {ed. Oehler. apexa- (gried;. bei Cels. 6, 11. §. 12). _
ones). äph5'n, ae, ob. -e, es, f. {ctffvn), em flemer
379 apiaceus apocalypsis 38<

^tjcfi, rein lat. ai)ua, bie Qnd^ooe (franj. anchois), ApiAlae, ärum, /. ®tabt in Satium, Liv. 1,35]
PI. 31,8 (44), i»5; 32, 11 (Ö3), 145. 7. Pi. 3, 5 (9), 70.
&pift«^us, a, um (apium), an« QF^^Dic^, ^ppid^-, Aplön, önis, m. l^Aniojv), I)33einame beö ^t
coroua, Ilyg. fab. 74. lemäusj, Königg oon Gprenä, Cic. agr. 2, 19, 51^
kplAcuHtR, um (apium) htm ®pp{4 d^n\\6i, ,
Liv. epit 70. —
II) ein berühmter griec^. örai

bru^ska, C'ato b.Pl. 19, 8 (41), 136.- baff.fubjlo., matifer, mit bem ^Beinamen Plistonices, ^eitgenoff^
apiacon, i, «., Cato r. r. 157, 2, beö Xiberius unb oon biefem Cymbalum mundi
,

gen., PI. 1. praef. §. 25 u. a. Sen. ep. 88, 34 (40),


&plänu*(, a, um (apis), ja bm Sirnrn ^e^öttg,
100 5^cfert u. ^aa\z Appion f(^reiben.
SJienfn-, uva, al^ ben Sicnen lieb, iijuefatcller,
1. Apis, is, /". {^fxnig, Ympe, ^ntme) bie Sic*
PI.: fo aucf) viuum, vitis, Col. -fubftü., apiana, ae,
,

herba), bie ^^f(an5e ifamine, Apul. herb. 23.


ne, bei ti^w %{Ur\uns) 3)iufter bes (^(ei^eä
(roie bei
/. (sc.
(Hör. carm. 4, 2, 27), apis aculeus, Cic: examen
&piärlBM, a, um (apis), ^u ben 95tenm gehörig;
apium, Cic apum rex, Col.: apis grandior, CoL:
:

nurfubfto., I) apiarius, ii, m. ber 23fenrnn>örtfT,


apis sedula, Ov.: apes exeunt ad opera, PI: apes
smclUx ^tilUv, PI. 21, 10 (31), 56.— II) apiarium,
,

fingunt favos Cic. , contingunt favos PI apes :


ii, n. bev Stmenftanb, baä Sifnen^ou«, Col. 9, 5, 1.
, ,

melhticant, mella faciunt, PI. apes insidunt no- :

Gell. 2, 20, 8.
ribus, Virg examen apium ingens in foro conse-
:

äpiastellum, i, n. I) bie au6) apium msticum


dit, Liv. SSgl. 2lb. ^r. 2Kagerftebt 3^ie Sienenjuc^t
ob. herba scelerata ob. rhuselinum (oovaeXiyov)
ber SSöIfer be^ 2((tert^. (©onbers^. 1851). - iisr @c=
gen. "^sflanje, toa^rfc^. ®ift6o^nenfug {Ranunculus
sceleratiLs, L.),Apul. herb. 8. — II) eine ^flanje
nit. ^lur. apium,
Liv. 4, 33, 4.
feit &io. auc^ apum, f. 2)rat ju

= bnjonia, Apul. herb. 66.


2. Apis, is, 2(cc. im, m. ('Amg), ber Stier ju
äpiaHtra, ae, (apis), ein 'oen 33ienen nac^=
f. 3D^emp§i5, ber bei ben steguptern göttliche (S§re ge=
fteUenber ißoget, ber Siencnfpec^t, Qexü.merapsQen. no^, nac§ (rinigen bem 2)ionbe ^eiüg, nac^ Stnbern
(rr)ai)X]ö)- merops ob. merops apiaster, L.) Serv, ,
ber Sonne ob. bem Cfiris, PI. 8, 46 (71), 184 sqq.
Yirg. georg. 4:, 14. Amm. 22, 14, 6 sqq. Cic. de nat. deor. 1, 29, 82
äpiaMtriiiB, i, n. (apis) bie SWeliffe, eine oon,
(roo 2(cc. -im). Tac. hi&t. 5, 4 u. Lact. 4, 10, 12
ben ^Bienen bej. gefuc^te Wanje {fxeliaaöifvkXov] (löO 2(cc. -in). Macr. sat. 1, 21. §. 20. - aiS- Stbl.
Melissa ofßcinalis, L.), Scriptt. r. r. u. PI. Apide nur Paul. Xol. nat. S. Fei. 85. XL
äpiätus, a, um (apium), I) mit eppicö aögefecöt, äpi8o«r, aptus sum, i (*apio) 5o66öft »erben,
aqua, Theod. Prise. 2, 2. II) rcie mit ^ppi^= — I) räumlich erreichen, einholen, mare, Cic. ad Att.
,

famen ßctüpfelt, tüpfciig (ogt. franj. mouchete), 8, 14, 3: legatos, Siienn. fr.: hominem, Plaut. —
mensa, PI. 13, 15 (30), 97. II) übtr.: a) geiftig etrei^en, etfaffen, ftd^ «netgnen,
&plea, ae, f., ein Sd^af ^aä am Sauc^ feine rem ratione animi, Lucr. : artem Chaldaeorum,
SBoIIe §Qt, ein Äa^lbon*, Yarr. r. r. 2, 2, 3. PI. 8,
,

Tac. —
bj etioa^ mit ^nftrengung als 3^^^ feinet
48 (75), 198. SSgr. Paul. Diac. p. 25, 14. ©trebens erreichen, erlangen, etmaö erringen, Plaut.,
&picätu§, a, um (apex), mit ber (^rieftetO Liv. u. %. (f. 2:rat ju Liv. 4, 3, 7). - m. Genit.,
2Rü§e ge^c^mütft, Ov. fast. 3, 397. roie TvyxävBiV nrög, Tac. ann. 6,45. - ^tS' ^=
JKpiciuN, ii, m. ein röm. Seiname, unter 'tizm rag. Injinit. apiscier, Plaut, capt. 3, 1, 23 (483).
bef. befannt: M. Gabius Apicius, ber berü^mtefte Ter. Andr. 2, 1, 32 (332\
©ourmanb u. ©aftronom ber 9tömerrcelt unter %\= äpium, ii, 71. (apis), ber oon 'tizw Sieneu bef.
beriuä Sen. ad Helv. 10, 2 sq. PI. 9, 17 (30), m.
, geliebte ®wicö, ein 2;oIbengen)äd^s oon mehreren
Tac. ann. 4, 1. - bal^. Xitel eines Sud^eä über bie Slrten, als Sergeppic^, Sumpfeppicf) 2C. PI. 19, 8 ,

^oc^funft, rcefc^eä noc^ ermatten, beffen SSerfaffer (37), 123 sq.; ogl. 23o§ 5u Yirg. georg. 4, 121. p.
aber unbefannt ift. —
Sao.: 1) Apici&nus, a,um, 769. - 2)er @«mpfeppid^, unfer ©eaerte {Apium gra-
^it apiciu§ gehörig, a^ifcionif*, coctura, PI.: patina, veolenSfli), gern ju i^ränjen gebraucht, bef. bd
Apic: condimenta, Tert. 2) Apicius, a, um,— Reitern ©elagen u. in froren 3"ft^"^^"f Qitc^ {bd
3« apictuS gehörig, optdfdj, bc§ Äptduö, a) = Oon ben ©riechen) als ^^reiä in ben ift^mifc^en u. ne=
einem Stpicius cor ob ju beä 3J?. ^orciuä ß;<ito 3«it meifc^en Spielen, f. 5>o^ ju Yirg. ecl. 6, 68. CreUi
benannt, uva Cato u. 21.: u [ubfto. Apicium ii,
, , ju Hör. carm. 2, 7, 24. bie Sluslgg. ju Juven. 8,
n. {sc. vinum), ,,apici]'c^er äßein'' Cato
Varr. u. 226. - apium rusticum = apiastellum no. I (m. f.),
— b) beä oben gen.
,

3)i. @abiu§ 2tpiciuö, epulones, Apul. herb. 8. - oiS" Spät. iRbf. äpiu8, ii, w.,
Sidon. ep. 4, 7. Pall. 5, 3. §. 2 u. 3. Yeget. 2, 11, 1. Apic. 3, 2
apicikla, ae, /*. {Demin. r». apis) ein Sieitc^tn, , u. 4, 2.
Plaut, u. PI.: formicularum et apicularum osten- &plüda (appl.), a€, /. (raa^rfc^. o. ab u. *plur
ta, Fronto. pluo, rcaä abfäüt) I) ®pteu, PI. 18, 10 (23), 99.

,

äplcül&riast ii, m. (apicula) ber SSienmjüc^tcr, II) Älete, Gell. 11, 7, 3 sq.
Murat. inscr. 909, 11. aplH8ti>4^, is, n. {{((plaarov), gem. als ^lur.
Apid&nus« i, m. (Ani6av6g), ein %\\x% xxi X^ef= aplustria, ium, 7^. u. aplngtra, orum,n. (äiflcc-
falien, ber aufbem Dtfir^ä entfpringt, bei ^§arfa= ara), ba§ gebogene «Sc^ip^intert^eil mit feinen
iu§ ben ßnipeuö aufnimmt u. unfern Sariffa in 35ergierungen (iöänbern u. fleinen^lagg^n an einem
Un ^eneuä fäUt, PI. 4, 8 (15), 30. Prop. 1, 3, 6. Stabe, ber auf gufammengefügten Brettern itanJo),
Ov. met. 1, 580. ber @iiT?6fnauf, ©ptegel be§ ©Riffes, Lucr., Cic.
apinae» ärum, anccTai)^ hoffen, Mart.
/. (cgi, fr. u. 2t. (f. Xxat. .ju Sil. 10, 325. p. 515 sqq.
1, 113, 2: sunt apinae tricaeque, Mart. 14, 1, 7; Diele Stt.).
ogl. tricae aiS*. aplyaiae, arum, /. {ankvalai), bie fd^led^tejie
apinarii, f. apenarii. ^rt @d)wämme, PI. 9, 45 (69), 150.
*&pio, ere ((Stamm AP, raooon a/rrw,apiscor, '''äpo, f
apio.
apex), anpafTcn, au^er tem ^artic. aptus (to.f.) nur iipöca, f.
apocha.
bei ©ramm., jSB. apere, Paul. Diac. 18, 9. Serv. &pöcälyp8iM, is, Slcc im, 3(bl. i,f.
{ajioxakv-
Virg. Aen. 10, 270 apiendo, Isid. 19, 30, 5.
: -^pig), bie rffenbatung, apöfal^pfe, Joannis, Tert.
381 apocarteresis Apollodonis 382
adv. Marc. 4, 5 Isid. 8, 5, 5 u. 8, 5, 16: über sa-
: apöd^terinm, ii, n. («TroJiT^Vy/oj ;, "üa^ Suf^
crae apocalypsis, Sulpic. Sev. bist. sacr. 2, 31 in. Jtetbejtmmer im. 5?at)e, Cic. ad Qu. fr. 3. 1. §. 2,
4pöcart#re8i8,is.2{cc.irQ. /'. (ctnoy.uojior,r;(g\^ PI. ep. 5, 6, 25. Orelli inscr. 3278.
bcr fteinjiUtge-^nngcrtob, Tert. apol.46 adv.Marc. : &pÖföreta, apophoreta.
f.

1, 14. Mart. Cap. 7. §. 742. äpÖgea§, a, Mm^anoytiog), o»m ganbe berfcm»


ipöcätastaMiet« is, f. ic^TToxarc'.orccGig) , ale t. menb, venti. PI. 2, 43 (44), 114.
t. ber 2(ftron. = öie SBiftctfc6t be§ ocrid^rigenStan^ ilpflg;raphÖB, i, n.idnöyotufov), eineSbfc^rift,
tcf fcer Sttrne, Apiil. Ascl. c. 13. ®Dpie rein lat. exemplar) hujus tabulae e^:em-
,

&pöeäta«täticQ8, a, um
(«rrox«T«<rTffr<;fdf), plar, quoda^w^rap/io/ivocant.Pl 35,11 (40;>,r25.
»fcbctfe^renb in feinen üorigen 3tanb Mars 'qIö , apölectuH, i. /. («.To'/fzToi-.auserlefen.Dorjüg^^

öeftirn', Sidon. ep. 8. 11: sexus, Mart. Cap. 7. lief)) eine oorjüglic^e jum (finfaljen geeignete ^rt
,

§. 735. einjäfiriger ^^unfifAe, PI. 32, 11 (53), 150: %{\xx.,


&pöoha, ae. /'. («7ro/;;\ Die SLatttung öes @(äu= PI. 9, 15 18.. 4^.
bigers über emi^fangene 3a§l"ng Ulp. (Mg. 46. 4^ , apollinäria, ae, f. (Apollo bie Guc^ strych-
'>
,

19 u. a.: aucftjapoca geii^r., Inscr. im Giorn. Pis. nos gen. ^l:^Ian;e, Apul. herb. 74.
tom. 16. p. 192. - ögi^ antapöcha, ae, f. (dvr- ApelliBari;«, -iaeat«, f. Apollo.
KTTO'/r]), bie (Begetioutitttng , ein fcf)riftlicf;e5 Q3e= Jlpollo, inis, m. (A7xö).i.ojf), I) Ä^toffc, Sofjil
fenntnifebesSc^ulöners über empfangene Cuittung, ^uppiters oon Der Satona, 53ruber ber ^iana, ur=
bei 3fi§fu"9 jü^dic^er ^im'^"- ti^s Q3eraei5mine( für fpr. 2tuffeöer öes ^Dilbes u. ßrfialter ber j>erben,
ben ©(äubiger gegen bie ^^erjä^nmg t'er (Iapita(= (rrfinber ber cHunft be^ iöogenfc^ieBene , ber ©eis^
forbernng, Cod. Just. 4, 21, 19. fagung unb .r^eilfunbe, ber Siufif u. iJÜc^tfunft, u.
äpöcho, äre iapoclia\ ffielb gegen Süutttung bepalb 5>orne^er Der i)3iuien, fpäter^in auc^ mit
etncafnren, Cod. Theod. 11. '2, 1 u. a. bem Sonnengorte iöentificirt alö ber reine itrat)=
,

apochyjna, ätis, n. {uno/vuu) = zopissa iro lenöe, eroig jugenblicb fct)Öne (i)ott mit Dem Seina=
'].), Yeget. 3, 54. men Phoebus, pulcher, t'ormosus u. a Virg. Aen.
,

apöcleti, örum, m. {anox/.rjToi) , bie 2Äitglie= 3, 251; 3, 119: ecl. 4, 57: als 33ogenicf)ü^e arci-
hn ie^ Befldnbtgen 2Iu§rd6ufre§ bes ätolifc^en 53un= tenens (jo'ioffcoog). Yirg. Aen. 3, 75: dou feinem.
bes, ber Seftdnfctgc 2Iu6'"(iu^, Liv. 35, 34, 2 u. a. ©eburtsort 2^eIos Delius^Cic. de uat. deor. 3, c6,
(baf. burc^ delecti viri erflärt u. Liv. 38, 1, 4 ge= 88 u. oft bei Xxdit.. u. Delius vates, Yirg. Aen. 6,
rabeju delecti Aetolorum gen.;. 12.- Apoliinis urb5 = Apollonia no. III. Ov. trist.
apöelisit», is 3(cc. in, /'. {ciTioyliGig) bie @et=
, , 1. 10, 35. - Apoliinis urbs magna \rx6).ig uiydi.T]
tcnttenbung, Slu^roetc^ung (aiQ r§et. ^ig.) Charis. ,
ATTÖÄküJiog) .^auDtitaDt bes nac^ i^r benannten
,

254 P.' Xomos Apollopolites PI. 5, 9, 9. §. 49) in Cber*


äpöcöldcyiithö§i§', is, f. <
aTToy.o/.oxir&cooig, ägijpten, am roeftl. Ufer bes -D^its j. bas 2*. Edrii, ,

von icnö u. yo/.oyi}&ri, ^üxbl^"^, bie SJetwanblung Pl. 5, 9 (U), 60. - Promontorium Apoliinis, eiu
in einen Äürtif gfeicfif. «etfurbifTung 2ite( ber 5e=
,
, i8orgebirge nörbl. oon Urica, Sarbinien gegenüber,
fannten ^geift^ unb gefd^macflofen) bem '^Mfof. 3e= j. Cap Zilih, Liv. aO, 24, 8 u. '^l frül)er Pulchri ,

neca beigelegten Spottfrfirift auf ben ^. Gtauöius, ob. Pulchri Promontorium (Kcdoü ccynüjTjjoiov
einer fomif^en 5}ergi3tterung, ax\ beren Statt eine gen.) Liv. 29, 27, 12. - poet
,
aperitur Apollo =
,

3(ufna§n'e unter bie ^ürbiife cb. ^ummfi3pfe ge= ber StpoUotemoel mirb ftc^tbar Yirg. Aen. 3, 275. ,

fe^t ift.'
— II) übtr. = 35aal, Der Sonnengott ber 2crier,
äpöcöpe, es, f. u. apöeöpa, ae. f. (anoy.oTTTi), Curt. 4, 3 (15j. 22 roie baf. §. 23 Saturuus = 3)io^
eine gramm. 5^9"^' menn am (rnbe eine5 äöortes foc^).-*aä'2IltIat. ^-ormenApolones, Orelli inscr.
ein SBucf)ftabe ob. eine Selbe rceggelaffen roirb (roie 1433 (= Corp. inscr. 1. no. 187): Apolenei, Corp.
bonu' ft. honus), Gramm. [Firm. math. 3, 14, 8. inscr. 1. jio. 167: Apolinei, Orelli inscr. 5700 = (

äpÖcöpit§, a, nm («ttoxottos"). entmannt, Jul. Corp. inscr. 1. no. 562): Apolonei Bullett. deir ,

äpöcriAiäria§, li , 7?<. (dnoxniiouai, ^eicöeib inst, archaeol. 1862.p.39: ApeDinem.Paul. Diac.


gebenj, ein ^teUoerlretet eines ^of)en Kirc^enbeam= 22, 14. - ^^lur., Apollines quatuor, Amob. 4, 17.
ten, Julian, epit. 6, 26. 2:ao. abget. : A Apollinäri», e, ju «Uottc fle=
äpocrötB§, a, um
(anoxgoTog) , ^art u. taub, bcrenb, ibm gtweibt, cUJoUinorifcft , 1) adj.: laurta.
Jul- Firmic. math. 7, 3 extr. Hör.: ludi. Die Dem )lixioüo \n (rl}ren jäfjrlic^ am 5.
ä^öcr^phns, um idnoxotifog), untergefc^oben, ^uli gefeierten Cic. u. 3(. : sacrum, Liv. herba, :

unöc^t, D. Scfiriften Pastor', Tert. de pudic. 20:


,
,

radLx. Scribon. (f. unten no. 2). 2) »ub^t.: a) —


Apollinaris, is, f. (sc. herbat, tt) eine fonjt h>/os-
fubftt)., apocrv]3ha, orum, n. bie öer Sibel einoer^^
cijanuis genannte i^flan3e, PI. 26, 14 (87), 14<>:
(eibten ,,apofrrpbif(j^en Sucher", Sen. ep. ad Paul,
apost. 1 (Sen. opp. vol. 3. p. 476 ed. Haas.) u. Apollinaris herbae radix, Scrib. 93 u. 108, Apol-
Tert. de anim. 2 u. a. linaris radix, Scrib. 90 u. 121. ß} eine iKrt be^ —
ftpöcülo, äre (oerberbt auö ano-xiXio)), berab» Solanum, Apul. herb. 22. —
b) Apollinare, is, u.
Liv.
»öt^en, Petr. 67 ed. Bueiheler. ein bem STpoUo gemeinter ^ici^, ha^ «Micatnare,
äpöc|-nön, i, a. {cIttoxvvov, .^unbefc^euc^e), I) 3 (33^ 7. _
B) Apollin^u«, a, um, jum ftpcQo
gebcrtfl, ax>eüinxfd) , be« 2U)cao, medulla,
Ov.: lau-
ein fleiner äncc^en an ber (infen Seite be^ giftigen
^rofc^es PI. 3i?, 5 (18 1, 51
,
IIj eine C^flan5e, .
— rus, Ov.: vates, o.Crp^eus,Ov.: ars. äöeisfagefunit
<>unbetcb, PI. 24, 11 (58), 98. u 3(r;neifunft, Ov proles, 5lescuIapius,Sot)n bes
:

ipödecta, ae, m. (a.noö^xrr\g) ber Stenerttn. ,


iXpoUo, Ov.: mater, Satona, Stat.: fraterByblidis,
(rufet bes i>(poao, Ov.: urbs, S^elos, Ov.
nebmer, Murat. inscr. 2004. 1 (rcofalfc^epodecta .

ÄpollödöruM,!, m.CytnoUöJiüfjog), ein ^Uiä).


apödermns,a, um {cijtoö^ooj}, t>cn auigefc^äU
I) ein be^«
ten Wanbeln ob. «üffen, insicium, Apic. 2, 2. (rigenname, unter bem 6ef. befannt fmb:
i)bd)}t
ipÖdicticuN, a, um {a7Toö(ixjiy(6g),iacn ununt« rüf)mter 3Rbetor aus ^sergamum, als fc^on
bes jungen Cctaoian (nac^m.
flßfUdier S?ctDet§fTaft, Gell. u. fpät. Gramm. beiaf)rter (Mreis irebrer
Au^. b.»,
&p4dixi», {unod^i^ig), bie nnumftcf«
2Icc. in, f. Ä. 2(uguftus) in ber iHebefunft, Suet.
Theodorus auftrat, lo ba^
Itc^e SJeaeifefiibrung, Petr. 132, 10. Gell. 17, 5, 5. gegen ben ber ^ijetox
383 Apollonia apoproegmena 384

ftd; inber^^etorif jiüci cinanbor cntiic(^on(^eie^tc 3cc- &p6I6gia, d.e,f.((tno).oyCa), bie SJert^eibigung,
ton ol>.Sct)uIen bilbcten, bie Apollodorei u.Theo- Ilieron adv. Kutin. 2, 4 u. 6.
dorelt f. 5Huperti ju Tac. dial. 19, 3. Spalbing ikpölög^iMmuM t i in ((cjToloyiauog), bie ^cr-
,

'f^n Quiut. 3, 1 17 u. 18.


, II) ein Örammatifer — red)nung = 2ltt«cinanbetfc|ung bec (9rünbe, als rf)et.
mi6 Ültljcn (um 140 v. (E^v.), Sd^üler beä Stoiferö g-ig, Cliaris. 252 P.
•^Hinätiuo u. bcö Wrammatifer^ 9(nftard^uö , 3>erf. jlpölftg^o, ävi, äre (ü. clno).(yüi), »ctwcrfcn,
einer lüoljincorbncten 3"Ü^"^'"^"ftt'liunt] ber Der= octfc^nmbtH, Sen. ep. 47, 7.
fcf)iebenen ü}h;tl;en beö 2(ltert^umö, luclc^e nod^ er= äpölögfUM, i, m. {änöXoyog) eine oHegortfdftc .,

fjalten ift, Varr. LL


5, 22. §. 105; G, 1. §. 2. Cic. Grjd^Iunfl, insbef. eine ofoptf^e Sfabel, ein a^äötd^cn,
ad Att. 12, 23, 2. Macr. sat. 1, 17. §. 19; 1, 20. §. 4. Plaut. Stich. 4, 1', 32 (538) sqq. Cornif. rhet. 1,
Apollonia, (AnokltuvCa) D^ame üieler
ae, f. , 6, 10. Cic. de inv. 1, 17, 25: narrationes apologo-
Certlid)feiten ber alten 2öe(t, uon \>tr{(i\\ bie befann:- rum, Cic. deor. 2, 66, 264: in apologis et quibus-
teften: I) GaftelT ob fefteö Stäbtc^en ber :^ocrt Cjo^ dam historiis, Quint. 6, 3, 41.
lä bei Dhiupactuö, Liv. 28, 8, 9. II) Stabt un- — Äp»nn§, 1,7/1. {uTTorog, ©d^merjen certreibenb),
meit ber 2(ou5munbung in ^Üprien ob. 9kuepiru§, ob. gen). Aponi fons ob. fontes,
berühmte l^ei^e
nocf) jur 9iömer3eit angcfe^en alö ®i^ iüiffenfc^aft= ®cf)mefe(queUen beim j. Alhano, unro. ^^abua (ba^.
Iid;er ©tubien, j. Polonia ob. Polina, Cic. Phil. bei ^lin. Patavinorum aquae calidae u. Patavi-
11, 11, 26. Caes. b. c. 3, 12. Liv. 24, 40: mit erb= ni fontes gen.) Sil. 12, 218. Suet. Tib. 14. Mart.
,

pec^quellen u. ^grrben in ber ^^^ä^e, Yitr. 8, 3, 8. 6, 42, 4; befungen Claudian. idyll. 6 (reo v. 90 ber
— III) milejifd^e Kolonie xn Xl^racien am ^ontus, gried). 2lcc. Aponon). - auc^ adj. , Apona tellus,
mit 3n)«t <öäfen jum %\)tx[ auf einer ^nfel erbaut,
,
Mart. 1, 62, 3.
j. SizehoÜ, Mela 2, 2, 5. Justin. 15, 2, 2. Eutr. 6, &pöphä8i§, is, 2lcc. in, f. {(i7z6<fKaig) bie »et«
10. Amm. 22, 8, 43. —
IV) ©tabt in DJ^pöbonien ncinung, SlBwc^t (rein lat.abnuentia ob. negatio),
(SÄacebonien'l^fübl. com (2ee 35oIbe, j. Polma, Liv. @gf^. cataphasis (rein lat. affirmatio) , Aur. Au-
45, 28, 8. - 3!)ao. a) Xpoll5ni&te§
: ae m. au$ , ,
gustin. rhet. 11. Isid. 2, 27, 3.
SXpoHonia, ber Slpottoniate, Diogenes A. (aus bem &pöphleg^m&tisinÖ8 , 1, m. {ctnotpleyfiaTi-
fonft mxM. 21. auf Greta), Cic. de nat deor. 1, 12, Ofxog), ein ScöIcimabfü^rungSrntttcI , Cael. Aur.
29. - Defter '^lur. Apollöniätae, arum,?/?. u. Apol- acut. 1, 15, 116 u. a. Theod. Prise. 1, 6.
löniätes, um ob. ium, m. (f. 2)ra!. ju Liv. 26, 25^ äp6phleg;mätizo , äre {anoifilByfiari^oi), afh=

2), bie Ginro.üon9lpottonxa(bef.t). no. II), bieapols fü^renbc Wlitttl cnwcnbcit, Theod. Prise. 2, 3.
lottfatcn, Cic, Liv. u. 21. — b) Apollöniensis, 1. apöphftreta , orum, n. {aTroifoQtjTO), ©e*
e, 5U SlpoHonfo gehörig, opollomcn1!fd& , civitas A. fd^enfe, raeld^e man arx 'i>en ©aturnalien aud^ bei
,

(eine Stabt auf ber 9?orb!üfte SiciUen5),Cic. Yerr. anbern feftlid^en @elegenl^eiten , nad^ beenbigter
3, 43, 103, - ^^tur. fubfto., ApoUonienses, ium. m. dJlaf)l'jC'xt hm
öäften mit nac|§aufe gab (meiftSa*
bie Ginm.üon StpoUonia {no.lTl), bie „2lpoEonien= lanteriefad^en f. Mart. 14, 2 sqq. Suet. Aug. 75),
fer'',Justin. 15, 2, 2. c) Apollomätious , a, — ,

Suet. Cal. 75; Yesp. 19. Schol. Juven. 6, 203. -


um, aus Sttpottonfa {no. ü), opottontattfc^ , bitumen, fpäter aud^ bie öefd^enfe, meldte bie CandidatiPrin-
PI. 35, 15 (50), 178. cipis (f. candidatus) nad^ Seenbigung ber üon il^=
Apollönis, nidis, f. (AnoXkcüvCg), ©tabt in nen gehaltenen ©piete bem ^aifer, fomie il^ren
.Spbien jroifc^en ^^pergamus u. ©arbes, Cic. Flacc. ©önnern u. ^-reunben machten Symm. ep. , 2, 80
21, 51 (rco 2lcc. -nidem). - 2)ao. Apollöniden- (81); aud^ munii8 apophoreticum q^txx.,ibid. 5,
8i8, e,aöoaombenftfd&, ou§ 2tpoIlont§, Xenon, Cic. ad 54 (56) u. f.'
Att. 5, 13, 2 ed. Klotz. öfter ^(ur. Apolloniden- : 2. äpöphöreta, ae, /". («Troyd^ijro?), eineflad^c
ses, ium, m. bie Ginm. t)on2lpoItont§,bie 2lpotlom= ®c5üfTet, Isid. 20, 4, 12.
ienfct.Cic. u. 2(. äp5phÖi*eticu8 , a, um (anocfiOQrjTixoi), ju
Xpollönius, ii, 771. QirroV.cöviog), gried^. Gigen= bcn Safctgcfc^cnfcn gc^örcnb ob. 1!e Bftbcnb, Symm.
ixame, unter bem bef. befannt finb: I) Apollonius ep. 5, 54; 9, 109.
Alabandensis,mitbem Seinamen Malay.og, griec|. äp5phy8i§, is, f. {anoifvatg), bie (Einbeugung
iH^etor um 120 ü. G^r., Cic. de or. 1, 17, 75 u. a. bes Säulenftammeä nad^ oben ob. unten , ber 9ln«
— II) Apollonius Molo Sanbsmann beö SSorigen , ob. «Blauf, Yitr. 4, 7, 3; »gl. (Sd^neiber ya Yitr.
u. ebenf. gried^. tH^etor um 110 v. (E^r. Cic. Brut. , 4, 1, 11 (n)oapöthesis[«/ro^6ö'f?] in bemf. ©inne).
89, 307 u. a. Quint. 3, 1, 16 (u. baju ©pa(btng) &p&pir&8, ätis, w, (a7rd7rf/o«),ber aJcrfud^, "txi^
u. a. — III) Apollonius Pergamenus , ©d^rtftfte(= ^eilmtttct, Pelagon. vet. 7 u. 9.
ler über hk Sanbroirt^fcjaft, Varr.r. r. 1, l,8.Col. &pöplecti, orum, m. (ccTroTtXiyxToi), am gan-
1, 1, 9.— lY) Apollonius Rhodius, ber Ar- SSerf. gen Körper üom ©d^tagffuffe (betroffene ((Sgf^. pa-
gonautica, bie;^. ^erenttus 5ßarro inö Sateinifc^e raplecti), Cael. Aur. acut. 3, 5, 55.
übertrug 87. — Y) Apollonius auä
Quiiit.
10, 1, äpöplectica8, a, um (ccTronXtjyTixog) »om
17. —
, ,

aJitjnbuö,
2lftronom, Sen. nat. quaest. 7, 3, (Schlage Qcrübrt, Cael. Aur. u. Jul. Firm.
YI) Apollonius Tyaneus (aus igana) ^^itofop^ ,
äpöplexia, ae, f. u. &p(iplexi8, is, 2lcc. in, f.
Ol., (gc^rcarjfünftrer im 1. ^a^r^. nad^ G^r., beffen (((TTOTilrj^ia, dnoTilrj^ig) , ber ©d&lag, ©d^tagfluf,
2ehen ^:p^iroftratu5 befc^rieben ^at, Amm. 21,'14, 5. bef. am gangen Körper ((^gf^. paraplexia), %ovm
Lact. 5, 3, 7. Augustin. ep. 4 u. 5 (ad Marcell.). -la, Cael. Aur. acut. 3, 5, 55. Oros. 7, 15: ^orm
Yopisc. Aurel. 24. -25, Capitol. Anton, phil. 14. §. 8. u. Yer. 9. §. 11.
Apollöp51lte§, Apollo. f. TertuU. anim. 53. Jul. Firm. math. 3, 7, 8.
äpölögfätio /. (aus anö^.oyoq mit ber
, önis ,
äpöpröegpmena, orum , n. pl. {änonooriyfii^
\oX. Gnbung -atio), bie fa5cI6aftc ©rjäölung xxx äfo= va) als t. t. ber ©toifer, STad^- ob. SurücEgcfc^teö,
,

pifc^er a3ianier, Quint. 5, 11, 20. 3utü*gen)iefcnc§ üon 't>tn 2)ingen, bie an fid^ feine
,

äpölÖgetica§, a, um {anoloyr\T:iy,öq),\\xx ajer« Uebel, aber bod^ als i^nen na^e fommenb ahiuxotX'
t^ctbigung bicnlicö liber, „^Sert^eibigungsfc^rift'',
, fen finb, rein (at. rejecta, remota ((^gf| proeg-
Schrift für ba§ (E^riftent^um gegen bieöetben, ner^ mena, rein iai.jpraeposita, SSeuorjugtes) Cic. de ,

fa|t üon S^ertuttian. fin. 3, 4, 15.


385 apopsis apparatus 386
apop§i8« is f. {uTioxlJig), eine 2lnftö6e mit ei=
. d&er, ha^ »orrotöSf ammer he), u. gen),
ßitflet, bie ,

«er fc^önen auSftd^t, ein Bellevue, Fronto fer. aber ba§ aseintagcr
im obern ^^eite beö Kaufes
Als. 3. über hem fumai-mm mo bie in t^önerne @efä$e ,

äpör, alte ^-orm für apud, Inscr. gefüllten beffern* Sßeinforten im diawd) ftanben, um
lipöria, ae, f. (ctnoQia), "iix^ SSerfcgcn^eif, Sen. !tar u trin!bar ju werben (oerfd;. uon ber cella vi-
cp. ad Paul. 10. Ynlg. eccl. 27, 3. - atä r^et. naria, f. cella), Cic, Hör. u. 21.; ogl. «peinborf 3U
gig. Charis. 254 P. (bei Rutil. Lup. 2, 10 u. 21.
, Hör. sat. 2, 5, 7: apotheca triclinii, ein fteineö
•griec^.). äßeintager in ber DZä^e be§ Xriciiniumö Orelli in- ,

«pöriätio, önis, f. bie «Jeitcgen'&eit, Tert. adv. scr. 2889, u. übtr. si quasi apotheca librorum
,

haer. 49. - S^on utebatur, gteicf)f. ein Sager uon ^:öürf)ern hatte,r Ulp.
/ i'
äpurior, äri («Trojp^w), in SSerteflcn^ctt fepn, dig. 33, 7, 12. §.34. /

Eccl. ap5theo&Tiu§, li, m. (apotheca), ber fittgcrbie-

äpöscöpeuön^ ontis, 3(cc. onta, m. («ttocxo- ner, Cod. Just. 12, 58, 12. §. 3.
nsviov), ber nacö bcr Seme :^tn @pä^enbe, ein @e<= äpntlieoo, äre, auffpeld&ern, bilbl. Yen. Fort, ,

wölbe beg 2lntip^iluä, ein ©at^r, ber bie §anb epist. praef. libr. 5. carm. 6.
über bie Slugen l)aUenb nad^ ber ^erne ^in fpä^t, äpötlieösis, is, f. {dnoS^iwaig) bie aScrgöttC' ,

PL 35, 11 (40), 138. Tert. apol. 34.


ruttfl,
äpÖMiöpenis, is, f. {(l7to(Jt(ü7Tr]Gig),'t)a^ 5l&6re> apötliesis, is, f. f. apophysis.
äftn mttien in ber 9tete (rein tat. reticentia), e. ri^et. äiiox5'4iineno§, i,m. (K;ro|fd,a?vof), ber ftd&Slö»
^ig. Serv. Virg Aen. 2, 100 u. 101 (griec^. bei
, rei6enbe,eine©tatue beöS^fippu§,P1.34, 8 (19), 62.
Quillt. 9, 2, 54 u. Aquil. Rom. §.5). äpozema (äpozima), ätis, n. (dnoCfucc) , ber
apöMpIirägiMma, ätis, n. (cl7T0Gi(fi()ayi(Tjua), 2l6fub, ba§ 35ecoct, Macer Flor. c. 8 (de apio) v.
ta^ eingcfdjmttcne 23tlb im ©iegetringe, PI. ep. 10, 352 ed. Clwul. Theod. Prise. 3, 8.
74 (Ib) extr. äpozyiuot äre {aTio u. Ci'/uovv), burd^ Umfd^Iägr
äpüHpleiiös, i, f. {(XTio u. cfTtl-^v) SfloSmarin, , ec^i^en u, aufjte^en, Theod. Prise. 1, 19.
Apul. herb. 79. ap-p... in :^n'\a\mmn'ie^nnc[en ft. ad-p .., burd^
äpöMtaHia, ae, f. {dnoüTttdiCa), ber StBfatt i)on 2tffimitation beä d mit bem fotgenben p, roie-. ap-
ber 3teIigion, Eccl. pareo ft. adpareo u. bgt.
apöHtata, ae, m. («TrocrrarT;?), ein 2t6ttünntger ap-paiig^o, f.
2. appingo.
t)Oin ©lauben, ein 5lpoftat, Eccl. - 2)aü. apostä- appärämentum, i, n (apparo), bie Surufiung
ticuH, a, um, atitrünnig, Eccl. u. Adv. äpo.§tä- , (concret), Orelli inscr. 2332.
tice, wie Qlbitümiige, Cod. Just 1, 1. - apostä- apparäte, ^r?y. m. Compar. (apparatus, a,
trix, icis, f. bie 2lbttünnifle, aötcünnitj, Eccl. - um), mit großen Surüftutiflen iJrad^tifl opipare , , et
apo»«ifäto, ävi, äre, üom ©lanben aöttünnig »er« app. edere et bibere,Cic.: apparatius coenare,
bcn, Eccl. PI. ep - übtr., V ber 9lebe, aanugcrodbtt, ftubiert,
äpöMtema, ätis, n. {d7i6aTr]fxa), ba^ öefcfjnjüt, quod nimium app. compositum est, Cornif. rhet.
rein lat. abscessus, PI. u. Yeget. 1,7,11-
äpöiütolätuH, üs , m. (apostolus) , \>a^ Stpoflet- appärätio , onis f. (apparo) bie Surüflung,
,
,

amt, Eccl. Zubereitung, aUerfci Slnftalten, I) eig : popularium


äpÖHtolicu§« a, um {dTToaioXixog) apoflotifd^, , munerum, Cic: ^(ur. b. Vitr. II) übtr, bog —
Eccl u. fpöt JCt. - fubfto apostolici, orum, m. ,
üHäftü^t -^inarBeiten ©tubteren auf ettö., bie ftd^t*
,

bie ©c^üler u. ^reunbe ber 2(poftet, Tert. praescr. 5are Surüfiung ju etra. uon ©eitcn beö Stebnerö,

adv. haer. 32 auc^ Sfiame einer d^riftl. ©ecte, Isid.


: quaedam app. atque artificiosa diligentia, Cic.
8, 5, 19. deinv. 1, 18, 25; u. fo Cornif. rhet. 1, 8, 12.
'
äpöstölus, 1, m. {uTTÖaToXog, abgefenbet) ,
I) appärätör, öris, m. (apparo) = apparitor, ber
ein 23ertcöt axi einen l^öfjern Siid^ter, rein iai- di- 25tencr, 2luftoärtcr, Orelli inscr. 2325. Tert. adv.
missoriae literae, JCt. —
II) ein Slpoflel, Eccl. Valent. 32.
äpöHtrwphe, {dnoaTQoifrj), bie Slbfe^r,
es, /. apparätörium, li, n. (apparo), ba§3urüflung«.
«ine r^et. ^-igur, rcenn ber 9tebner xxi feinem 2Sor== bou§, e. ©ebäubefür bie Seicf)enmat)re, Orelli inscr.
trage fict) üon bem 9iirf)ter ah=, u. an ben ©egner i)m^ 4132 ob. 4433 = Neapel, inscr. 1504. Fabretti
loenbet u. i^n anrebet, Quint. 4, 1, 69. Serv. Virg. inscr. p. 232, 609. - ai3" 5Jlarquarbt .^»anbb. ber
Aen. 2, 2, 56 u. a. Mart. Cap. 5. §. 523. Hier, in mm. mUtti). 33b. 5. 2(btt). 1. ®. 370. 2(nmtg.
Hierem. 13 (rein lat. aversus a judice sermo, 2368 fd^reibt apparitorium »gl. Gloss. Labb.: ;

Quint. 4, 2, 106; 9, 2, 38, sermo a persona judi- 'apparitorium, ^^aQTiar^Qiov.


cis aversus, Quint. 4, 1, 63, ob. bl. oratio aversa, appärätrix, icis, f. (^-em. ju apparator) bte ,

ib. §. 67, u. aversio, Aquil. Rom. §. 9. 2)tenenbc, Hieron. ep. 18 ad Dam. de Sor. 14.
1. apparätiiH, a, um, PAdj. m.
Covipar. u.
äpöMtr5pli5M u. -US, i, f. {dnoaxQocpog) , ber
apoftropb, (jramm. Superl. (0. apparo), I) oon ^^>erf. wobt oerüftet u. ,

äp j^ftactitae, arum, m. e.Äe^erfecte, Cod. Theod. öor&creitet, Plaut, merc. 5, 2, 10 (851). II) oon -
(Sachen, mit SlUem wobt üerfeöen, wobl
öufigeftattet,
16, 5, 11.
ftpötämla, ae, f. {djioTafxievofxai) y bie SSor« l)eig.: domus apparatior, Cic bab.prddjttg, gtön^ :

ratböfaninier, rein tat. cellarium, Cael. Aur. acut. jcnb', pompöö,epulae, Liv.: liuli apijaratissimi, Cic
3, 21, 204.
— 2) übtr uon ber 3icbe, aUjugcroäbtt, gefucbt, flu-
,

äpöteleMina, mätis, n. {anoT^XeOfja), ber ©in« biert, oratio, Cornif. rhet.: verba, Cornif. rhet.
fluß ber ©ciltrne u ©onfteaation auf ba§ Schief fol ber 2. apparälÜH, US, m. (apparo), I) abotr. =ba^
Suberciten bie 3ul'ereitung, 3urüftung bie 5lnftalten
Firm. math. 8, 5 \x. a.
9)^enfcf)en, Jul. ,
,

311 2C., operis. Cic:


sarriticii, Son.: bc). ^\m .Urica,
äpöteleNinäticc, es, f. {((noT6kea/unTixri),'i>k
^unft bie CEonfteltation gu beuten, bie «Wattwitötflel^ curam intenderc in l)elli apparatiini, Liv.: belli
leret, Fulg. myth 3, 10. p. 131 ed. Muncker. apparatum discutere, Liv.: iirbs ii)sa stroprbat
äpötheca, ae f. ((tnod-jxri). Ort etw. nieber^ apparatu belli, Liv.: biduum in apparatu morati,
apparatus tcrrestres maritimique,
,

Butegen ob. aufjuberoa^ren, bie Slteberiage^ber^pet" Liv.: ^^Jlur. ,

®eorcje§, Cjautmb. Sufl. XITI. ^-8b. I.


M
lat.=btfc^.
387 apparentia appellatorius 388

Liv.: belli apparatus refrigesccnt, Cic. — II) ftrntspcrfon als 2)iener bef. alö öffentl. (Schreiber, ,

C01UT. = bic äut'crfitunfl, äutüftunfl, C^iniid)tun(\, bie Victor fctfnen,oufjDotten, ju ©rbotc flehen lügL^^raf.
«nftollfn, boi aiDDarat <- bic SDJcrfituflf GJfrätbf, , 3U Liv. 9 -IG, 2), mit JJat. ])crs. consulibus. ae-
, ,

fWafcbtnrn.'c), A) inP^llUv: tenuiculus. ( ic: Darei, dilibus. Liv.: ob. mit Dat. rei, bcimelcf)er 2C., quae-
!Dicublcn,ö)ei'd)irr,ri.:argentciis, ri.: belli. iUicgo= stioni, Cic: aud; übtr., oon Crumcnes, aie (Scbeini'
»orrätl)c, avpiu-at, mcrfjeuge, Liv. (f. ^abii ju
fcfereibet bienen, Septem annos Philippe, Nep. Eum.
Liv. 21. 4'*, 7): u. jo apparatum incendere, Nep : 13, 1.

oninis apparatus oppugnandarum urbium Liv.: , appärcMco, ere (Intens, v. appareo), anfangen
Sleniim esse bellico apparatu.Liv.: uoii ilJenfcfien, ju ericöctnen, Eccl.
imissus auxilioriim apparatus. Liv. - ^luv., ap- Ap-pario, ere, baju bereiten, »etfc^affen, «et« •

paratus regii, Liv.: alii belli apparatus, Liv.: sa- werben, spatium, ^rö^eren 9laum gewinnen, Lucr.
crorum apparatus disjicere. Liv. B) inöbef.: — 2,1110.
1) eig., bie ßlon^ienbc, präcötigc 3urüftuiiri,bic <J>racf)t, appärifio, önis, /. (appareo no. II), ber cf*

bei- ®lanj, Staat, «ttunf (in ©cfc^irreu Äteibent, , fentl. Zicnü (beö apparitor, f. b.) ber Unterbcam= ,

Sueifen :c.\ bei «jJcmp (be[ bei feicriidjen Öclec^en^ tenbienft Cic. ad fam. 13, 54 extr.: praefecturae
,

l^eiten) apparatus raagnifici, Cic: regius, Cic:


,
praetorianae. Amm. 15, 3, 8: u. fo aUe ^^ienftejur
epularum, ludorum vcuationumque, Cic: raagni- i^aiferjt. - '^{wx. apparitioues meton. = apparito-
fici apparatus ludi, Spiele mit t^voBem ^^omp ge= res, bie cffentlidjen ^Cicner, Untctbcomten, Cic ad
l^alten , Liv. —ber «prunf, bie glänjenbe
^) übtr. , Qu. fr. 1, 1,4. §. 12.
tlu6iiattuni\ ber iKebe, dixit causam illam ... nullo appärifor, oris, w. (appareo 7io. 11), ber einer
apparatu, pure et dilucide, Cic: si minorem ha- D}?agiftratsperfon als @ef)ülfe ju öebote ftel^enbe
beut apparatum (sunt euim exilia). Cic. pfTcntUc^e 5>iencr, Unterbtanite (2cf)reiber, Sictor,
apparentia, ae, /'. (appareo), ha^ Sicfetfcatnjcr« '^rcko 3}iator u. bgl.) befolbet u. eine Strt 2imt5=
ten, bie Grfctcinunfl, Tert. adv. Marc. 1, 19. — ,

fleibung tragenb,Cic.u.2l. ; »gl ÄIo^ ju CicYerr.


,

Übtr.,bieäugerc ®rfd;einun9,«Präfentoticn, Jul.Firm. 3, 78, 182. Mommsen de apparitoribus ma-


math. 5, 8. gistratuum Romanorum im 9if)ein. SRufeum, ^fleuer
ap-piir^o, üi, itum, ere, jum 2Sorf($etR fcmmen, 5-o(ge 3af)rg. 6. S. 1 ff.
ftd&t^ar ttjcrtcn ob. fc^n, erfcöctnen, im ficö jetgen, T) appariförium, f. apparatorium.
5(tlg. A) eig. i@gf^. latere latitare occultum
: , , appärUfira, ae, (appareo no. II),
/'. ber Stmtö-
esse),ille bonus vir nusquam apparet. Ter.: equus bienn (eines «Scfjreibers, i^ictors 2C.), magistratibus
mecum demersus lursus apparuit, Cic: mit JDat. apparituram facere, Suet gramm. 9.
pers., anguis ille, qui Sullae apparuit immolanti, ap-päro, ävi, ätum äre, ya ^ixüa^ bas 6rfor= ,

Cic. - u. jo D. ber S^umefeni^eit cor @erid)t, in bis berücke (bef. mit Sorgfalt, 2(nftrengung, Slufmanb)
(subselliis) me apparere (erfc^einen) nollem, Cic. berbcifc^offen u. in SBcrirttfcbaft fe^en , eö jubetetten,
- u. r.Grid^einen, ^^tc^tbarrcerben beö Tageslichtes, jutüficn, etrcas bereit nmdjen ,
ju etmas Slnftalt tref-
bei" 6eftirrte,Äometen, quumlux appareret Caes.: prandium, Plaut.: nu-
fen ob. madjcn, es betreiben,
queis numquam dies apparuit, Tibull. Canopus : ptias, Ter convfvium, Cic aggerem. Caes.: bel-
: :

paucis diebus paulisper apparet, PI.: quum Stella lum, iter. ludos, Cic: crimiua in alqm, fd^mieben,
criuita in coelo apparuisset. Suet.: m.abject. ^vrä= aufbringen Cic. auxilium alci, fd^affen, üerfc^af=
,
:

bic., numquam major arcus dimidio circulo ap- fen, Plaut.: mit folg. Injimt. als Cbj. , Plaut.,
paret, Sen. - baf). apparens, n*tiiaT(ögf^.latens), Caes. u. 2(.: abfof. (üg(. 9iuf)nfen 311 Ter. Andr. 1,
Ov. u. Quint. — B) iibtr. : 1) = ftc^tbat fc^jn = als 5. 19. Sremi ju Xep. Thras. 2, 2) , dum appara-
ge)'d^ef)en, tjorl^anbcn, mal^r att ^m^itt. ob. etrcas tur , man SInftalt macf)t , bie <Sacf)e betreibt , Ter :

itd& aftgcn, ft^ funb t^un, etndstltc^ fe^n, n* ietDd^= in apparando, Nep.: mit folg. 21t u. donjunctö.,
ttn, fac sis promissa appareant, Ter.: ratio ap- Plaut, aul. 5, 3 8 (782): u. se apparare mit folg.
paret, ift als richtig erfunben, Plaut.: opus appa- Infinit. = fid^ bequemen ju 2c. Plaut, asin. 3, , %
ret, ift (als gefcftel^en) erficfitlicf) Cato: non appa- , 11 (577).-aisr^^arag. Infinit, appararier, Plaut.
rere labores nostros, Hör.: ut videam, ubi rhe- :\Ien. 5, 9, 77^1137).
toris tanta merces appareat, roo ber bem Sil^etor ap-paMco, ere. a\\ etm. wetben, appasci silphio,
(für feinen Unterricf)t) gejai^Ite fo i)oi)e ioljn {h.'i. Auct. itiner. Alex. M. 75.
bie üon il^m für fo fjo^en £'of)n gelernte 9iebefunft) appectöro, (ävi), ätum, äre (ad u. pectiis),
ftc^ betüä^ren würbe, Cic '2) res apparet, u. gem.
— an bic SBrufl brücEen, Solin. 26, 5.
apparet mit folg. Acc. u. Infinit, ob. Siefatiofa^, appellätio, önis, f. (1. appello), bas Slntönen,
bie <Sacf)e ob. c§ ifl augcnfc^ctnltdb, ^^cfrentat, =flar, I) mit SÖorten, 'iia^Slnfpred^en, bie Slnfptac^c, 2tn=
e§ leuchtet ein, cröcllt, Äomif. , Cic u. 2(.: in causa tebe, 1) im; 2Iirg. , Caes. b. c
2, 28, 2. 2) ins= —
non fuisse feritatem eo apparet, quod (ba|) etc., bef., a(g public, t. t., bie SBerufung, SlppcIIatton, tri-
Sen. ad Helv. 8, 1 (7, 8). - m. Dat. pers., Nep. bunorum, an bie Xribunen, Cic-: ad populum, PI.
Ages. 6, 1: Eum. 10, 3. Paus. 1, \. - mit Ä'ojn. — mit Sauten, 1) bie 2lu§fprad9c, literarum, Cic
II)
u. Infinit, (mie öfilög tOTi) membra nobis ita , u. Quint. - meton. ein (^ubflantio, Quint. 9, 3, 9;

,

data sunt, ut ad quandam rationem vivendi data ügl. 1, 4, 20. 2) bas S^enennen, bie Benennung,
esse appareant, Cic: n. fo Suet. Xer. 1. - mit a'i)^ neque nominum uUorum inter eos appeUatio est,
jectio. -^^räbicat, rebus angustis animosus atque fie nennen fic^ untereinanber nid^t mit Dramen PL ,

fortis appare, Hör.: paulatim et ipsa (rhetoiica) 5, 8 (8),' 45. - meton. = nomen, bie Benennung,
utilis honestaque apparuit, Suet. II) insbef., — ber STam*, Site!, regum. Cic: patris, PI. inanis, Cic. :

einem .»oö^ern, S>orgefe^ten, ©ebieter als Siener er= appellätivnK, a, um (1. appello), oppeüattmfc^,
fc^einen, b. i. ju (Bebotc- ju ^tfe^l ütUti, i^m bic«
, einer ©attung angel^örenb, Gramm.
nen, aucf) üb^.ficö nac& feinem SSiOcn rtcfcteti, a) üb^.: appellätur, öris, m. (1. appello), ber Stnrufec
hae (Dirae) Jovis ad solium saevique in limine einer obrigfeitt. ^^^erfon uju •^ülfe, Cic Yerr. 4, 65,
regis apparent. Virg.: divorumque iras (sacerdo- 146. - 3ur ^aifer^t = ber aippeCaticn (Einleßenbc,
tes) providento iisque apparento, fiäf) nad) ifjm ber SltpeBirenbe, ber Slppeflont, JCt.
(bem 3orn) richten, Cic. — b) einer röm. 9Jiagt= appellätöriuM, a, (appellator), ben Slppcl' um
389 appellito appetens 390'

ittntcn ^etrcffcnb,tempora, innerl^alb loerd^er 3(ppel= mad)en, Cic ad fam. 1, 9, 20. - JJS* appellassis
laiion oerftattet ift, Uli^. dig. 49, 5, 5. = appellaveris, Ter. Pliorm. 5, 1, 15 (74:^).
appellito, ävi, ätiim, äre {Frequ. x). 1. ap- 2. ap-pellu, püli, pulsum, ere, ^eran», ftintrei*
pello), gewöönUd^ nennen, ju nennen ^jffegcn, Tac Ben, 'benjegen, •liringen, 1; im 2i({g.: A) eig. : alqm
u. 21. ad arbitrum, Plaut. corpus ad templum, I)eran^
:

l.appcllo, avi, atiim, are {Intens, o. 2. ap- fliegen, Lucr armenlum ad aquam, Varr. tur-
: :

pello), ^mb. ob. mit einem Xone, Saute glei(i)f.


etit). res ad opera Caesaris, Caes.: postquam paulo ap-
anrühren, anlaffen, alfo ontöncu, I) mit 9Borten, pulitunda vcorpus), ein loenig l;erüngctricben,nabe
anftjted&fn , antefccn (freunblid^ ob. ernftfjnft) , ftcö gebradjt, üv. —
B; übtr. a; auimuin ad alqd, ben :

pevfötüicf; mit einer 3tnfpracf;e an ^mb. wcnben, ©eifl, feinen ©tun auf ettü. rieten, ad scribendum,
^mb. «nretcn u. fcegritgen, 1) \m 2(Ug. alqm de : Ter.: ad uxorcm, Ter. b) alqm ad alqd, ^mb. —
commimi re Plaut. singulos appellare rogare-
, : in eine i^age bringen, ju etroaä bringen, ad probrum,
que,Cic.: milites benigne, Sall.:]egatos superbius, damnum, üagitium, Plaut.: ad mortem, Plaut —
Cic: quaestorem appellat (begrü|t)dicitqiie,Sall. II) insbef., a(ö t. t. in ber (£d;ifferfpr., irgenbwo
- ba^.:^«^*^ ^"i^ 5Rennung beä9^amenö anreben,on= bintreiben aulanben , a) tr. u) nacent u. bgl.
, :
J^. ,

rufen, mit u. o^ne ben ^\x\^. noraine ob. nomiua- navem ad ripam, Cic. classem ad Delum, Cic: :

tim, Caes. u.2l.:fo awfi) unum quemque nominans classem ininsulam, Liv.: classem Emporiis, Liv.:
appellat, Sali. —
2) prägn., ^mb. in bev 2tbfic^t, navigia litori, Curt. im ^ilbe, tamquam ad ali-:

\ia% er etwas bemiüige ob. t^ue, anfptcd^cn, b. i. a) quem libidinis scopulum, sie tuam mentem ad
'^m't). gu etroaö ©ntem ob. Söjem aufforbem, ar= philosophiam appulisti, fjaft bid; ber ^1;. furdjtjam,
regen, ben 23otidE)fog machen, 2lntcdge ntad&en, ^mb. lüie einer iilippe für beine ^Begierbe (:iiiernbegierbej,
\xxaetioaä ongcf;cn, il^m etroaö »orfcölagen, alqm, genätjert, Cic: nee tuas umquam rationes ad eos
Cic. u. 2(.: alqm in alqa re, Liv. u. 21. : alqm stu- scopulos appulisses, ad quos etc., Cic ß) poet., —
pri causa, Val. Max.: alqm, ut etc., Nep., Liv. u. ahj^m: hiuc me digressum vestris Dens appulit
31. (f. bie 2tuötgg. ju Nep. Att. 8, 3. ^-abri ^u Liv. oris. Virg. —
b)7;a6'6-.,appelli, u jioar «; u ^d)iffe, :

24, 5, 1(!). —
b) in ber ©erid^täfpr., eine obrig!eit= navis appellitur ad viilam, Cic ß) v. Sd;iffen- —
lid^e ^erfon um -^ülfc anfprec^en, praetorem, Cic: ben, alios ad Siciliam appu .os esse, Cic: appeili
tribunos, Liv. a praetore tribunos, Cic. si quis
: : ripae, Vell., litori, Tac. c) o-eß appellere: «) —
appellavisset de aestimatione et de solutionibus V. ©d)iffenben, Regium onerariä nave, Suet. in :

quae perarbitrumfierent, Caes.: in eo (babei, bar= portum classe, Liv. -gera. b(. appellere, lüie: huc,
über) praetor appellatur Cic. (ogr. §a(m ju Cic. , Hör. ad eum locum, Caes. ad insulam, Liv.
: :

Verr. 4, 65, 14b). - in ber ^^aiferjt. an ^mb., ap= ß) ü. Sd^iffe, Alexandrina navis Dertosam appu-
peUiren. ab alqo, Quint. a ob. ex sententia, JCt.: : lit Suet.
, sola Germanici triremis Cliaucorum
:

ad imperatorem, JCt. - übtr , ild^ auf etiü. {»ctufen, terram appulit, Tac.
Cic. de legg. 1, 14, 40. c) '^wxti. mafjnenb m^ — appendicium, ii, n. (appendix), ber Slnbang,
ge^en, um etroaä (bej. um eine ©elbjdjulb) mahnen, bie Sugabe, (Spät.
alqm de pGCunia, Cic.,u.b(. pecuniä, Quint.: alqm appeudicüla, ae, f. {Demin. t). appendix), ein
de Sorte u. de usura Val. Max. debitorem in , : fleinee 5lnbängfcl, Cic Rab. post. 4. §. 8.
diem, Sen.: ad horam et diem, Sen. creditores : appeiidium, ii, n. (ad u. pendo), ein öeraid^t,
(3flom.) in solidum appellabant, fünbigten baä Äa= me(d)eä in alter ^txi bi)fen ©c^ulbnern, bie man
pitat, Tac: übtr., solum, ben ©rbboben mal^nen, am DJlarter^olj (crux) in bie §ö^e gesogen ^atte,
b. i. burc^ (Sultur jur g^ruc^tbarfeit Urningen , PI. - aw bie ^^-ü^e gel;ängt rourbe , Cassiod. var. 10, 29.
Spät aud^ appellare alqd, um etioaö moönen, eä appendix, Icis, f (appendo), I) roas a\\ etiöaö
forbern, mercedem, Juven. 7, 158. d) anüagenb — pngt, ber Sln^ang, "i^a^ 5lnbängfel, 1) eig., Apul.
jur SHebe fe^en, cavendum ne iisdem de cau-
est, met. 5, 24 u. a. —
2j übtr. ber Slnbang , bie Set- ,

sis alii plectantur, alii ne appellentur quidem, lage gu etioaä (büä aw fic^ fd)ou ein uoUftänbigeö
Cic. de off. 1 25, 89. e) anbetenb onrufen , an*
, — ©anseg ift) , animi (oom :^eibj Cic appendices , :

Beten, alqo praeeunte deos, PI. ep. 10, 96 (97), 5. Olcadum Heinere Kontingente ^bie ju bem )d;on
etc.,
— 11) mit Sauten: 1) ouöfpted^en, literas, Cic: no- aw fid) oollftänbigen :gauptf)cere Ijinjufamen) , Liv.
men , ben DZ. nennen Cic. 2) eine ^erfon ob. ,
— — II) ein bornierter ©traud), ®auerborn, ©erbe-
(Sarf)emit irgenb einem ii^r gufommenben 3Zamen, ri^enftraudb {Berherls vuhjari.^, L.), PI. 24, 13
Xitel ^räbicat bejeid^nen
,
il^r ben Warnen (3Sater, , (70), 114.
Äönig u. bg(.) beilegen, fie jo u. fo nennen, feenennen, ap-|iendo,pendi, pensum, ere, juroögen, aurum,
tituUren, ^mb. erf täten für ob. alö 2C, alqm patrem, Ciciaurum tamqaiam pro mortuo Hectore, Lact.:
parentem, Ter., Liv. u. 21. alqm victorem, Virg : : alci optima omnia sua concedere, annume-
fide
bef. alqm regem, ^mbm. )it\\ %\id Mnxa, beilegen, rare, appendere, Cic. - übtr., non cnim ea verba
il^n gum 6errfd;er erftären aufrufen aB Äi3nig , ,
me anuumerare (äU3äl)len, luie Heine l^Jcünse) Ic-
anerfennen, Cic. Jug. 65,
u. 2(. (f.
%abx\ yu. Sali. ctori putavi oportere, scd tanKiuam appendere,
2): u. alqam reginam, 61 (19), Sali. bist. fr. 4, (juraägen, roie ganje Sarren), Cic de opt. gen.
9. - mit 2tng mooonV burd) ah ob. ex mit 2tb(., 5, 14.
j93. locupletes assiduos ab aere dando, Cic mon- :
appenNor, öris,m. (appendo), ein äutoäger,
tem Caeiium a duce suo Claud. or. fr. ab ejus ,
: verborum (ogt. appendo). Augustin. contr. Cresc
nomine Thessalia appellatur, Vell.: appellata est 3, 73 u. a.
ex viro virtus, Cic. mit 2(ng. rc e^ru eg enV burc^
:
ap-perfin£o, ere, baju geboren, mit folg. bl.
proj)ter ob. oh m. 2(cc., Peripatetici pbilosophi Dat. ob. m. ad u. 2lcc., Inuocent. gromat. p. 311,
olim propter eximiam rerum maximarum scienti- 22 322, 29 u. p. 323, 12 ed. Jmc/iih.
u. p.
am a Graecis politici pbilosophi appellati, Cic: app^tenM,entis, PAdj. m. Cowjuir.n Supcrl.
(Scipio Africanusobegregiam victoriam deHan- (o.appeto), Irucbtenb, flrrbrnb, begierig nac^ etiuaö,
mit folg. Genit., I) im 2lUg.:
apjietcn.s gloriae at-
nibale Poenisque appellatus Liv - 2)af) nennen ,

= namentlich anführen, etroä^nen, Cic: auctores, jic que avidas laudis, Cic: app. edcndi. Cell.: aiu'iii
öall nihil
angeben, PI. : übtr. , alqm significatione , fenntfic^ appetens, Cic. u. (®gf^. sui profusus) :

13*
391 appetenter applicatio 392

est appeteiuius similiiim sui, nihil rapacius quam septimus, quem constituerat, Caes.: tempus, nox
natuni, Cic: sliuliosissimus appctentissimusque appetebat, Liv.: fatum appetebat, Curt.
honestatis. ("ii- liomo tui appctentissinuis, Cic.
: 2. appHu, önis , m. bec nac^ etniad leibenfc^aft*
— II) inobcj., bi'iiiorii] luul) Ok'l^, bfflfbrMcb = l)ab Ii* ftrrbt. Laber com. 96.
füc^tici, lionio uüii cupiJus neque appetens Cic: ,
1. Appin (Apia), ae f. eine 3tabt in '^l^rggia ,

gratus aniimis, iion appetens, Cic. ^acatiana; bau. ApplänuH, a, um,auö Slopia, ap«
nppetenfer, vh/r. (aj)petens) U^tfuUät , f>ab- , pianifcb, legati, Cic ad fam 3, 7, 2: u. iubftD.,Ap-
füdjtifl, Cic. de off 1, 10, ö'S. Apul. met. 7, 11. i)iani, orum m. ,non SIppia, bie 3lppio==
bie Giniu.
A|ip^teiitlA, ao, /'. (appetens), baö Sffltbren, ner, Cic ad fam. 3. 9. 1. PI. 5, 29 (29), 105.
a^friancjfn, Sracbtcii und) etiim?, mit Geuit., lau- 2. Appin, fem. v. Appius, n). ).
dis et lionestatis, Cic: ciborum, PI. - abfol lae- ,
AppiftdeM, um, f. Appius.
titia profusam hilaritatem (efticit).lil)ido etfrena- AppiänuH, a, um, f. 1. Appia u. Appius.
tama])petentiam (iH\^cl)iltd;teit),CicTusc 4,7, Ifx AppiHH, ädis, f. ). Appius.
appeiibiüH, e (appeto), bcgtbrrnenjfrrfi, 5pät. Appietäs, ätis, /'. f. Appius.
appetiMMo, ere (appeto), mit 6=tfcr betbcibolcn, 1. ap-ping^o, pinxi, pictum, ere, Ibinjumaten,
Att. 5. 2sou 237, 22 jro. (Att. tr. IGO ed. Ribb. I) eig delphinum silds. Hör art. poet. 30; u fo
:

appetis discidia). colorem vetusculum (bitbl.) Fronto de eloqu. p. ,

appetitio, önis,/". (appeto),!) öae (Srctfen nad^ 232 ed. liom. (1S23): colorem sincerum vetusta-
etiua^, Cic de div. 1. 23, 46 II) übtr., öns »€• — tis, Fronto de oratt. 1. p 243 ed. Rom. (i823).
Öfbrcn, a?erlanftrn, ber Sncb, bie 9?ctflun9,bn^ 2rocb= — II) übtr. bin^ufdireiben, appinge aliquid novi,
,

ten nnc^ etiuaö, uam aliter appetitio (eam enim Cic ad Att 2, 8 extr.
esse voiumus onurii) ... moveri nou potest, Cic: 2. apiii")^o, ere (ad u. pango), on^cften, antis,
praeterea nullum potest esse animal in quo non . Paul. Diac. p 8, 10.
et appetitio (9letgung* sit et declinatio (abnei^ Appiön, önis, Apiou. 7«. f.

gung) naturalis, Cic. - m. Genit., alieni, Cic: AppiuM, li, m. Appfa,


ae, f. ein röm. S5or^
u.
piincipatus, Cic: societatis, Sen. - im ,3f^9- = ^^^ name, bef. ber ^>erfonen o.m ber gens Claudia, f.
eebeßietbc, ber appciii, Gell. 16, 3, 2. Claudius. - 2)aD. : l) Appiu§, a, um, appif*, via
appetitor, öris, m. (appeto), ber Sracötcc nad^ Appia u. bl. Appia nom ßenfor 2Ipp. (Etaubiuä ,

etioas, bcgebrlid) nad^ etraaö, mit Genit., Spat. bem ^ölinben um 442 b. <St (j. Liv. 9 29, 6) ge-
, .

appetitri8, as, w. (appeto), I) bas 8o«Lieben grünbet, bie gro^e fübl. §auptfu*a^e, metc^e bei ber
auf etiuaö, bev Sln^riff, %[\\x. bei 30, 5, 2. Amm — ^orta ßapena non Jliom begann, in geraber Sinie
II) übtr. bo5 ^eflfbrcn, a<crlanc;cn, ber Srifb, X)a^
, jum albaner 33erggebiete ()inauflief, bann burc^ bie
Sracbien nac^ etroaö appetitus, quae est ooui]
, pomptinifc^en Sümpfe biö nad^ '^ayuxa ging, non wo
Graece, Cic: perturbatio est appetitus vehemen- au^ fie fpäter unter bem Ä. Xrojan biö nad) ^örun^-
tior, Cic. - m. Genit voluptatis, Cic: alienae rei,
, bifium fortgeyütjrt mürbe (f. ß^^r. 33Ui((er 3tom^
Pacat. Gampagna ] 58b. 2. ©
-30*) Cic. u. 2( aqua, bie , :

ap-pefo, ivi u. ii, itum, ere, nad^ etroas bta=


1. non bemfelben^l. angelegte 2öafferIeitung,Liv.:ba^.
taugen, 1) im SlUg. norf» etroas greifen, 1) eig.: so-
, Appii Forum, ein t)onbemfetben gegrünbeter 9Jlar!t=
iem manibus, Cic: manimam. Cic: placentam, flecfen in Satium an ber linfen Seite ber via Ap-
,

PI. dextram osculis, (mit i^üffen b, i.) um fie §u


: pia, mitten in "litw pomptinifc^en ©ümpfen, Cic,

,

füffen, nad) ber ^anh greifen, PL: appeti (senes), Hör. u. 21. 2) AppiänuM, a. um, ju einem Stp=
haiß man il;re öanb übtr., naä) et=
füffe, Cic. — 2) <)iuö gebörig, be§ ?lpptuö, opötanifcb, libido, be§ 2)e=
rca^ belebten, tracbten, aJerUngcn baben ob tragen, cemnirn ^VV- Gtaubiuö, Liv.: mala (Slepfel), PL:
JU etil). tJJelgung baben Ob. tragen, etiü. fucben (G)gf§. fubfto. Appianum ,\, n. eine -2lrt fd^(edf)ter grüner
,

declinare, aspemari, fugere, refugere, recusa- g-arbe, PL — o^i AppläM, ädis, f. a) bie Statue ei=
re), alqm praesertim, Cic: regnum, Cic societa- : ner 9Zt)mp.^e, ba mo ber Strahl ber ^-ontaine ber
tem alcjs. Sali.: alienos agros cupidissime, €ic.: aqua Appia j^ernorfam Ov. rem. 660; art am. 1, ,

amicitiampopuli Rom cupidissime, Caes.: maxu- 82. —


b) Appiades deae. ebenfalls ©tatüen, beim
me adolescentium familiaritates, Sali artes sce- : Xempel ber 33enuä,ir)e(d;er nid^t meit non bemSpring^^
nicas studiosissime. Suet mortem timore (au^ : brunnen ber via Appia ftanb Ov. art. am. 3, 452. ,

%.\ Suet.: caseum bubulum manu pressum ma- PL 36. 5 (4) 33. —
c) ein Seiname ber DJiinertja,
,

xime, am liebften effen, Suet. - mit fotg. Innnit., non Gicero auö Sd)meic^elei gegen 2(ppiu§ i^r ge=
als Cbject, ut appetat animus aliquid agere sem- geben, Cic adfam. 3.1, 1. 4) AppletüN, ätis, f. —
per, Cic de fiu. ö, 20, 55. II) insbef. A) nad) — : ber alte Slbet fce§ apptfdjen ©efdjtecbtö gleid)f bie ,

einem Orte binfireben, «btngcben, xi)\\ nufmcben, fic^ appfctät, ein non Gicero au^Sd^meid^etei gegen ben
uac^ if)m bin^icben, Europam. Cic n. (ebl. ©ubjj.: : 3lppiu^ gebilbete^ äöort, Cic ad fam. 3, 7, 5.
mare terram appetens, fid^ ^eranbrängenb, Cic: appinre, ein fleiner Söffet ^um ©ffen ber
is , 71.

crescebat Interim urbs munitionibus alia atque , ©ier (Gloss. Isid.), Auson. epist. 21.
alia appetendo loca, immer mel^r 3taum, ©ebiet ap-plaiido u. (na^ ber gemeinen 3tu^fprad^e)
einnet)men, Liv. —
B) feinblid^ loegcben ouf jc, an= applödo, plausi (plösi). plausum (plösum), ere,
greifen, anfaUen, bebroben, alqm lapidibus, Cic: I) V. fr.etmaö an etmas anfdjiai^en, =fiatf*en, latus,
liumerumgladio,Caes.: morsu Pisonis caput, ben TibulL: corpus palmis, Ov. ovum ad teiTam ap- :

^. in ben Si. beiden, Tac: alis os oculosque hostis plosum, Spart.: alqm terrae applodere, ApuL: pe-
rosiro et unguibus (o. dlaben), Liv.: oculos potis- dem(sc. terrae), mit bem 3^u^e ftampfen, Hier. —
simum, f)acfen nac^ 2C (v. 3>ögcln), PI.: tiliivitaiu- H) V. intr ^mbm. 2?eifaa ftatfcben, applaubtren, al-
festata. saepe ferro atque insi(^is appetita, Cic: ci, Plaut.: clare, Plaut abfol., Plaut. -
alci :

alqm judicio, JCt.-übtr., amormeappetit, Plaut.: atS* Cic. Sest. 54, 115 je|t plaudatur.
fataVejos appetebant.bebro^ten 35 brachen f^erein ,
applauHüH, US. m. falf^e Sesart für plausus
überSß., Liv.: ignominiis omnibus appetitus, Cic. (ro. f.) bei Cic. de div. 2, 50. 104,
— C) berannabcn, ftcb näbern, beranfoninien, üOn ber applicäfio, önis, f. (applico) ba^ @{c6'2tn= ,

3eit u. t)on ^eittid^en ©reigniff en dies appetebat . fcftttefiien an etroa^; bab.übtr..!» bie -^ünneigung, 3u=
393 applicatus appositio 394
neiguttfl, animi, Cic. de amic. 8, 26. II) ba§ @td^« — angues, Unix \i)un 3)raüjenn3agen nadj ic, Ov. —
anfcbife#cn an einen ^atron alä ©lienl; bal^. jus B) übtr., auf etio öinrtcöten, «wenben, aures mo-
applicationis, 'oa^ auä bem SSerpltniffe bei* (5lien= dis bie Of)ren richten auf 2c., Hör.
, animum ad :

tet entfpringenbe 9tecf)t, Cic. de or. 1, .\9, 177. frugem, Plaut.: se animus applicat et adjungit ad
Ai>plicätuw, a, um, PAclj. (t). applico), I) an^ alqd, Cic: bal^. applicare se ad alqd, it* (lernenb)
gefügt, angelegt, baten bcfcfttgt, b. i anlfegenl», au- ju etiüaä tt)enbcn,ftci) auf etiraä legen, sead Studium
res, Varr. - Leucas colli applicata, angetei^nt, musicum, Ter.: se ad eloquentiam, Cic: se ad
baran Üegenb, Liv. II) auf etraa§ flcrid^tct, ad — scribendam historiam, Cic. - d-tär '^erf. applicui
rem, Cic: ad se diligendum, geneitjt, Cic. bei (Sic nur pro Flacc 33, 80; ©upinum applici-
appliciop, -ius, Öenit. öx\^,Adj compar.{ü-p- tum u. ^artic. applicitus nirf)t bei (Sic.
plico), ftd) anfcbintegcnbcr, appliciore nexu inhaere- applödo, f. applaudo.
bat, Apul. met. 10, 22. ap-plüro, ävi, äre = nnoqoXo^vQ^aSaiy oor-=
»pplicitus, a, um, PAdj. (t). applico), onge^ iantmern untet S^ränen flogen cum jam applora-
, ,

fügt = angepaßt, f!di anfdjüeßenl», pressus et velut veris,Sen. nat. quaest. 4,2,6: mit2(ng. ui emV burdj
applicitus rei cultus, Quint. 4, 2, 117. Dat., querebar applorans tibi. Hör. epod. 11, 12.
ap-r»lio», ävi , ätum, u. üi, itum, äre, an etiö. applüda, f. apluda.
auf alten, anfd^tie^en; 'tial). I) anfc|lte^enb applumbätus, a, um (ad u. pliimbo), mitSlci
b. i. näfjernb nn etiüaö f)erau6nngen raol^in t^un, ,
öetfefjen, oerlöt^et, Scrib. u. JCt,
fügen, legen, lehnen, fc^en, flec?en 2C., A)
eig.: ratem ap-pöno, pösui, pösitum, ere, I) ^tnftetlcn, Mn-
{sc. rati), Liv. 21, 28, 5 (rao mit ben ©gnon. co- legen, ^infe^en, A) eig.: 1) im Slllg. : machinam,
pulare annectere abgeraed^felt
u. rairb) se ad ar-
: Cic: notam ad versum ob. epistolis, Cic manum :

borem, fic^ ankfjnen an 2C., Caes.: u. fo se trunco, ad OS, Cic. appositum mensä lumen, Tac
:
2) —
Justin corpora corporibus fid^ eng an einanbei'
:
, inöbef. ©peifen 2C. üotfe^cn, auffegen, auftragen,
,

anfrf)lie|en, Liv.: se ad flammam, fid^ bid^t ber coenam, Plaut. patellam, Cic: aprum in epulis,
:

g^lantme näl^ern , Cic. sudarium ad os. Dor "ii^n


: PI: convivis panem et obsonia, Suet.: coenam
ä?unb galten, Suet : stomacho catulos, Pl.:poet., in argento puro PI. ep. alqd vasis tictilibus,
, :

oscula feretro, füffen, ensem(6r.cervici),^in= Ov : Cic: lilium cum alia carne concisum pro epu-
einfted^en, =I)auen, Virg. - sinistrum cornu ad op- lis, Hyg. olus vasis aureis appositum Fronto
: ;


,

pidum, Liv.: castra flumini, Liv.:se suis, Liv ap- : appositä secundä mensä, Cic B) übtr., ^mb.
plicitum est cubiculo hypocauston perexiguum, §u irgenb einer SSerrid^tung aB irgenb einen (Sf)a= ,

PI. ep. - applicito captivo, nad^bem (üom 9}kcebo= rafter, alä etmaä auffleUcn (ßinem) beigeben, ju. ,

nier, ber !ein ^erfifd^ tonnte) ein (befangener ]^er= geben, juotbnen , an bie ®eite fe^en, custodes, Nep.:
beige6rad)t ==ge^olt voax \\xm mit bem j^önig ^u re=
,
accusatorem, Cic: magistrum consulibus, Liv.:
ben- Justin. 11, 15, 6.
, B) übtr. : 1) ^ivoa§> mit — paedagogum, Suet. - m. bopp. Acc, custodem
iivoa^ üerbtnben ju tivoa^ ^injufügen voluptatem , me Tullio, Cic. Larcium moderatorem et magi-
:
,

ad lionestatem, Cic: priora sequentibus, Quiut.: strum consulibus, Liv. II) btn}ut6un,^tn5ufügcn, —
verba verbis Quint. annuni Mart., 2) se ad : ,
— julegcn 1) im 3(llg.: annos alci, Hör. vitiis mo-
, :

etc. ilc6 (alä ^ittenber, ^reunb 2c.) an ^mb. ma=


,
dum, Cic: alci alqd gratiae, anredjnen a(ä eine
d6cn, an i^n anfc^Ucßen, se ad alqm quasi patronum, (SJunft, ©efäEigifeit, Tac: lucro, a(ö einen (SJeioinn
Cic: se ad alcjs familiaritatem ob. amicitiam ob. rennen. Hör. — 2) insbef. , befefjfenb binjufügcn,
societatem, Cic. - u. illae se applicant, aggluti- mit ut u. ©onjuncto. aqua et igni interdi-
folg. ,

nant, Plaut. quod in itinere tam familiariter se


: ctum reo appositumque, ut teneretur insulä, Tac .

applicaverit Cic - ebenfo ^ajfiu applicari alci


, ann. 3, 8, - JIS* ^erf. apposivi Plaut, mil. 8, ,

mebiat, quibus applicari (fid^ an^ufdilie^en) expe- 3, 30 (90ö) apposiverunt, Apul. bei Prise 898 P.
:

diet, non implicari (fie nidjt an ftd^ yn UiUn), Sen. apporrectii8 , a um (ad u. porrigo) banebcn , ,

— 3) 3^^tti- etn)a§ aufbnrben , eidem talia crimi- ^ingcftrecEt, draco, Ov. met. 2, 561.
na, PI. ep. 10, 58 (6»)), 4. 4) ju irgenb einem — apportäüo, önis, f. (apporto) bie '^ecbeifd^af. ,

^rced^ an üvoa^
l^inbringen, a) ©a^e, b. i. bei dm fung, si facultas esset apportationibus ad urbcm,
etroaä anmenfcen, gebrauchen, fiiiitionem in rem, iönnte man eö immer leidjt nac^ 3tom ()infd;affen.
Quint.: illa demonstratio, midiehria, neque vesti Yitr. 2, y, 16.
neque mundo applicari potest, JCt. —
b) ^\m ap-porto,
_ _
avi, atum, are, 5ctbet=, fterju«, bin

^erfon ju ^ivoa^ iiebcaudjen bei <dvQa^ »ecwenben, tragen, =fc6ttffcn, 'bringen, I) eig. : lapidem, signti,
,

alqm huic officio Col. servum alci rei , :


,

, JCt. — Cic: divitias Plaut. domum,


II) übtr. mit iicö — ,

II) auf etmaö Sinnc^ten, ötnttjenben, ü6^. ,


A) eig.: bringen, nuncium, Ter.: damnum, t)erurfad;cn,
navem ad ber ©c§iffer[pr.),t)inrid)ten,
etc. (a(ö 1. 1. Ter. huc autem quum extemplo adventum ap-
:

^treiben nad^ 2C. bef. nac^ einem Sanbe, anlanben,


,
porto ic^ Ijier auftrete, Plaut. cur anni tcmponi
,
:

ad alqm, nac^^mbm. (ber auf bem2Jieere fdjmimmt) morbos apportant, Lucr.: edepol, senectus, si nil
^infteuern, Cic: classem in Erythraeam, Liv.: quidquam aliud viti (vitii) apportes tecum, quam
naves ad Heraeum, Liv.: naves ad terram, Caes.; advenis, unum id sat est, Caecil. com. fr.
ob. naves terrae, Liv. - bai^. abfot., a) applicare, ap-poMco, ere, bajuforbern, Ter. u. Hör.
onlanben, a) v. (Sd^iffenben ad terram, Auct. b. ,
appÖMite, Adv. (appositus) bequem, geeignet, ,

Hisp. u. Justin. ad Eleusin Frontin ad litus


: , : cetera app. tibi mandabo, Cic. - m. ad u. 2(cc.,
Amazonum, Justin.: quo applicaturi erant, saxis dicere app. ad persuasionem, Cic, ol). A\^\). ad
proscribi curat Justin. ß) üon (Schiffen quo-
,
— ,
persuadendum, Quint.
cumque litore applicuisse naves hostium audis- appuHitio, önis, f. (appono) I) bao -^^infe^en, ,

sent, Liv.: paucas hostium naves Jitori applicuis- Einlegen, mercium, Mart. Cap.6. §.693. -u.'^Uir.,
se, Frontin —
b) applicari üon ©c^iffenben, on« ,
appositiones epularum, Vulg. eccl. 30, 18. H) —
lonben, ad oras, Ov. ignotis oris, Ov.: in terras, :
baö -^injUTügen, .fe^cn, A) Ctg. bao 9lnff(jen, «uflc- ,

Ov. —
c) poet. übtr., quo accedam ? quo appli- gen, Cucurbitae, hirudinum, Caol. Aur. acut. 3,
Cael.
cem? Enn.: quae vis immanibus applicet oris, 5, 50 u. chron. 3, 2, 25: catapla.snuittiin,

treibt bid) JC. , Virg. : Creteis regionibus applicat Aur. acut. 2, 26, 151. B) übtr. illa app., As- — :
395 appositivus appromitto 396 ,

con. ail Cif.or. in Scaiir. p. L'.), 21 cd JJait.: app. \ia^j 5^egreifen, «erftejen, Cael. Aur. acut. 1, 8,
similiuin. Qiiint. 5, 11, 1 : falsi criminis, öaö 2tuf= 57 u. a.
büvbcn, Lainpr. (\imm. 5. §. 15. approndo, apprebendo. f.
app5.sitiviiN, a, um (appono) = ImrayuaTi- apprenNo, äre {Juteas. ü. apprebendo), nad^
y.ü^ btn^ufitflbar V oiiuMii '"i.U-onomcn
, , , Prise' 1095 etma^ mit tPetlangen greifen, auras , nad[) ber ^^uft
u. 1115 P. )d)nappcn, Grat. cyu. 239.
appAMlhim, i, v. (^1, appositus) , ber 93effa§, apprßfio, ävi,ätum,äre (ad u. pretium), I)
^/rA^froj', I) al^> (iramin. t. t = bas ^riroort, 2lb' ju einem greife fd&ä§en , tariren , Tert. res. cam.
iccttö, |. ©palbinc^ 511 Qiiint. 2, 14, 3 u. 5>, 4, 24.
— 20. —
II) übtr raufen, Yulg. Mattb. 27, 9. - ba^.
,

II) aB rljct. /. t. = ba^ Srinjort, G^pttftctcn, Quint. im 3(IIg. = fl* jueignen, Tert. res. cam. 9.
8,2, 10 u. ö apprimö, Adi' (apprimus), öor Siaem, Bei n)et=
1.appiiMitiiN, a, iira, Pvlr/;'. tn. Com^jar. u.S?<- tem, oor^ügiicB, gar feöc (ng(. Gell. 17, 2, 14), frater
j)<??7. (ü appono\ naür flfifflen an etiüa^, I) eig.: de- ejus appr. nobilis, Ter artifices appr. boni, Nep.: :

ciina legioltaliaeapp ,Pl.:castellumflumini app., bomo appr. doctus, Varr.: qui appr. summo ge-
Tac. — II) iibtr.: 1) im 2lUg.: audacia (tidentiae) nere gnatus erat, Claud. Quadrig. fr. - bei SSer-
non contrarium , sed appositura et propinquuin, l^zn, pilä ludere, Capitol.
liec^t il)nt iinlic, Cic. de inv. 2, 54. 165: judicis qiio- apprimo, pressi, pressum, ere (ad u. premo),
que iioscenda natura est. juri magis an aequo sit onbrürfen, carues ad ossa, PI. fetus pectori, PI.: :

appositus. ob er fid; me^r bem ftrengeu iRerf;te ober dextram aw ficf) l^eranbrücfeu, Tac: acutum
alcjs.
ber 53imgfeitnär}ere, Quint. 1,3, 11. - pur. fubftu., pectori appressum, an]d)(ie^enb, Tac.
apposita, 3(nnäliernbe^, Quint. 5, 10,86. 2) ins^
— ap.primiiN, a, um, vor 2iacm*, BeiSBettem ber
bef. a) naiie ixt^^nh - gteid^f. am Sßege, üor 9lu=
: erfte, Liv. Andr. b. Gell. 7, 7, 11.
gen (iegenb bafj leidet crlangbar leidfit erreid^bar, apprnbätio önis, (approbo) I) bie Suftim-

, ,
,
f. ,

j. Sen. ep. 4, 8: 71, 4. b) f»elcgcn = öftiuem, gc» mung gu etroaQ, bie 23ißigung, ®eneBmigung, Sufrie«
eignet, Braudö&ar, önüclltg, menses app. ad agen- bcnBeit, mit etiüas bie 2lncrfennung einer ^erf. ob.
,

dum, Cic: homo bene app. ad istius audaciam, (Sac^e,Cic u.2t.: testium, bie Billigung, 2Inna^me
Cic: operarius multo appositior ad etc., Cic: ap-
positissimae gallinae ad pariendum, Varr,
ber 3-, Cornif. rbet. II) inäbef. al§ p^ilof. 1. 1.— ,

= SartBuung = ber 23ett»e{8, assum-


bie ^Darlegung,
2. AppÖ8itfii^, 2lbl. ü, m. (appono) ba3 Sluflc* ptionis (bes Unterfa^e§^ Cic
,
quae (propositio) :

flen, Arnob.PI. u. non indiget approbatione, Cic


ap-po8tnio, äre,um etroag fe5c titfen, Tert. de appi*nbätivu8, a, um (approbo) jum SBittigen ,
monog. 10. bienenb, BiOigenb, Prise 1025 u. 1029 P.
ap-pötu8, a. um, nngctrunfen, öctrunfen, Plaut.
appröbätör, öris m. (approbo), ber SSilltger, ,
u. Gell.
©eneBmigcr, 3tnerfenner, profectionis meae, Cic:
npprecio, f. appretio.
subscriptor approbatorque bujus verbi, Gell.
ap-precor, ätus sura, äri, ju ^mb. Beten, ^mb.
6ctcnb annifen, rite deos, Hör. carm. 4 15, 28:
ap-pröbe, Adv. (approbus), gan5 gut, gonj öoH«
,

deum, Apiil. met. 4, 29; 11, 1: deae venerabilem fommcn, alqm nosse, Plaut, 117 (957). trin. 4, 2,

conspectum, ihid. 11, 20. ap-pr&bo, ävi,


3U etn)a§ feinen ätum,äre, I)
58eifaU geben, ^uflimmen es BetfanSraertB finben, Bil-
ap-prehendo, prehendi, prehensum, ere, poet. ,

ligen, geneBmigen, anerfennen (@gf|. improbo) id,


luvo- «p-prendo, prendi, prensum, ere,
,
angreifen,
onfaiTen, I) eig.: 1) alqm pallio, Ter.: cla-
im 3(llg.:
Ter consilium alcjs, Cic: sententiam, Cic: illud
:

viculis adminicula tamquam manibus, Cic: ma-


magno clamore, Cic: clamore donum, Liv.: falsa
num osculandi causa, Suet. bucculam in bie :
pro veris, Cic - baf). von ber ©ott^eit etraaö ge= ,
,

f^eBen lafTen, feinen «Segen 3U etn)a§ geben, quod


S3acfe fneipen, Suet.: alqm. ^mb. ht\ ber öanb fa]=
actum est dii approbent, Cic: dii approbent ha-
fen, um il)n ©inem üorjuftelTen, Tac, ob. um i§n
!

felbft um tiroa^ ju bitten, PI. ep. - morsu, PL


— bemus bominem etc., mir l^aben, fo Öott rcilt, einen
2C., Cic diis bominibusque approbantibus, Cic.
2) insbef.: a) ^mb. ob. etroaö anfaffen, um i^n ob.
:

eä feft3ui)n(ten ergreifen, hominem, Auct. b. AI.:


,
— rt) einem 3tnbern etroas beifadgroert^ mad^en,
b. i. A) eine Slrbeit jur SufriebenBeit 3mb§. liefern,
furem, fugitivum, Ulp. dig.: venam, auffangen,
Cels. — b) oon
gonj nacB SJcrabrebung »ollenbet übergeben, opus,
e. Orte (miüt.) 58ef!^ ergreifen, i^n (mt=

(it.)bcfe§en,Hispamas, Cic ad Att.lO, 8, 2. c) übl^. — Yitr. u. 21.; ogt. hk sluslgg. ju Pbaedr. 4, 24, 11.
— B) burd^ augenfd^einlic^en SBeroeis, burd^ biei)ar==
etiü.in2?eft^ne5men,f!c6 aneignen, erlongen, avidissime
ftetlung burc^ fein ^ene^men cinleud^tenb ma^en,
nanc palmam, PI.: possessionem alcjs rei, domi- ,

uia rerum u. bg(., b. JCt. II) übtr.: 1) im Slllg.: — Beroeifen, bartBun, crttjeifen, erbdrten, Bejeugcn, judici

ut quidquid ego apprebenderam (rcaä id^ nur oor==


officium suum, Cic: propositionem appr. et fir-

statim accusator extorquebat e


mare, Cic. objecta crimina pro approbatis acci-
:
gebrarf)t ^atte) ,
pere für erjüiefen annehmen, Tac. appr. eas
manibus, Cic id ipsum nisi caute et cum judi-
:
,
:

(quaestiones) de veteribus axi^ hen Sllten (burd^


cio apprebenditur roenn man e§ nirf)t ©orfidfitig ,


,

e. (Sitat) belegen. Spart.: appr. industriam inno-


u. mit '-Berftanb ergreift, Quint. 2) insbef. : a)
im ©eifte faffen, begreifen, Cael. Aur. u. Tert. — centiamque, Tac: talis laus genus approbet, Ca-
tull. - mit folg. Acc.u. Infinit.^ motu demumcor-
b) etroaä in feiner 9Jteinung mitbegreifen, cinfc^üc*
#fn, casum testamento, personam filii {sc. in sti-
porum vivere eos approbant PI. im %ai\xx) mit , :

piüatione), JCt.
Nom.w. In/imt.,si idoneus esse approbatur, Paul,
dig.
apprehen§ibili§, e (apprebendo), leicht Begreif»
ap-pröba§, a, um, gar Bröö u. rebltc^, Caecil.
appr^hensio, önis, (apprebendo) ba§ Än= com. fr. 228.
f.

,

faffen, I) arae, Macr. sat. 3, 2. §. 9.


eig.: II) apprömi§8Ör, öris, m. (appromitto), ber Sär-
iibtr.: a) (a(ö Ueberfe^ung üon y.aTÜlriV^ig) ein piö^» ge, JCt.
lidöcc Slnfan ncn SBewußtlojigfeit, bie ®tatrfud5t, ap-prömitto, Sre, ned^ baju b. i. aucB in met*
Cael. Aur. acut. 2, 10, 56 chron. 2, 5, 86. b) :
— nem Slamen oetf^retBen, Cic. Rose Am. 9, 26.
397 approno aptatura 398
Ap-pröno, äre, öorjDartö u{cber5eugen, se in aprlcätio, onis, f. (apricor), ber 5tufent^rtlt im
genua, ficf) ponöärtä niebertnffen, Apul. met. 1, 19. ®i5nnenfcfietne, ha'ö Tonnen, Cic U. Col.
ap-propßro, ävi, ätum äre I) tr. bcf*[cunt=> , aj)rici(ftH, ätis. f. lapricusi, bie mitbe (Sonnen-
gen, bcftlcn, coeptum opus, Liv mortem, Tac. - : ttJärnip (alö (iigenfc^aft), bas ®onniae, regionis, PL:
mit Ov. met. 15, 583 sq. -- II) intr.
fotg. Infinit., loci ejus, aeris, Justin. : diei, ^eiterfeit, Col.
ftcö fd^icunfg TDoljin ob. an etra. macöcn, adde gra- aprico, are lapricus), wörm^en, Spät.
dum, appropera mac^ fd;neU beeile bidj Plaut.:
! ! ! apricor, ätus sum, äri (apricus), fic§ fonncn.
approperate Cic. appr. ad cogitatura facinus,
! : Cic u. 21.
fc^Ieunig an bie 2lu5fü^rung beä öea6[id)tigten 3Ser= äpriorilua, i, m. {Demin. ü. aper), ein bem
irec^enö gelten, Cic. ratiben ©c^mein äfjnlirf) Aifd),Enn.Hedyp.
fefjenber
appröpinqiiätio, önis, f. (appropinquo) bie , fr V. 5 ^Ennii Rell. p. 166 ed. Vahlen.). Apul. de
(3eit(id^e) appropinquatione mortis
Slnnööetunti, magia c 34. :ögr aper no. II.
angi, Cic: pärtus Faustiuae, Fronto. apricu8, a, um, Adj m Compar. u. Superl.
ap-prjipinquov ävi, ätum, äre, ^eranna^cn, fau6 apericus üon aperio), urfpr. geöffnet, unbc:-
na^etn, naöc fommcn, I) im Siaume: ad sum-
ftcö bectt; baf) ber mitbcn ©onncnwärme nuSgcfc^t (mie
mam aquam, Cic: ad insulam, Nep. - m. jDa^., ja- apertus bem 6onnenUd)t ausgefeilt) on'bet Oonnc ,

nuae, Liv.: linibus Bellovacorum, Cael. u. ubi : beftnbifcö, fcnntg , I) eig., Socal. (©gf^. opacus),
t).

(Rhenus) Oceano appropinquat, Caes. - ^affiö locus, hortus, Cic. : apriciora loca, Col. - fubftu.,
unper|., quum
ejusmodi locis esset appropinqua- apricum, i, n. ber fcnmgc «pta§, gen), im ^^[ur. apri-
tum, Caes. b. c. 1, 79, 4. -feiten m. in u. ^cc.,ini- ca, PI. proferre in apricum, an baö Sirf)t bringen
:

quum inlocum, Auct.b.Hisp. ö0,2: u. m. hl.Acc, (bitbl.), Hör. ep. 1, 6, 24. II) übtr.: 1) (poet.) —
llumiuis ripas, Auct. b.Hisp 5, 6.-ah]ol., appro- gern ber ©onnenwdirmc nuägefe^t, bie ®onncnn)ärmev
pinquante manu, mern man bie öanb nai)^ bringt, bcn ®cnnenfd&ein ticBcnb, fiores. Hör. mergi, Virg.:
PI. 24, 17 (102) , 167. — II) ühiv. : a) ». ber 3eit senes, Pers. — 2) fonnig
Reiter, coeli Status, =
:

u ^^itereigniffen: hiems appropinquat, Caes.:


t). Col.: mensis, Col.: apricissimus dies, Col. - ob.
quum dies comitiorum appropinquaret, Liv.: sed ttjorm, aprici flatus, ©übroinbe, Col.
ejus rei maturitas nequedum venit et tamen jam aprifer, fera, ferum (aper u. fero), ergiebig an
appropinquat, Cic.:quibusegoconfido impendere ®d&ttjar5tt)i(b, Poet, bei Mar. Yictorin. 2544 P. =
fatum aliquod aut instare jam plane aut certe 2, 10, 8 ed. Gaisf.
J2im apjyropinquare, Cic: illipoena, nobis liber- Xprili§, e (aperio), erfd&Iiegenb, Stprit-, Apr.
tas appropinquat, Cic. —
b) t). ^^erf.: qui jam ap- mensis u. fubftö. bl. Aprilis, is, m. ber tapril, ber
propinquat, ut videat, fd^on nal^e baran ift gu fe= , Sdonat beö 2(ufge^enö, Cic u. 21. - u. ba^. Apr.
len, Cic: centuriones, qui jam primis ordinibus Kalendae, Apr. Nonae, Apr. Idus, bie Äafenben
appropinquabant, bie 33eiörberung gur erften 9iang- 2C. beä 2(prif, Cic. u. 21
claffe in natjer Sluöfic^t l^atten, Caes. äprineus, a, um = aprinus, Hyg. fab. 69.
appr5pio, ävi, äre (ad u prope), f!d& nd^ern aprinHM, a, um (aper) oom rotlben Od^weine, ,

(eig. n. übtr.), abfot., ob. ad alqm, Eccl. porcus, Varr. LL. pulmo, fei, PI. :

appröpriätio, önis, f (approprio),bie3uctgcn' äprönia, ae, = bryonia, PI. 23, 1 (17), 27.
/".

ma*ung, ciborum, bie 58ern)anbfung ber ©peifen Aprönius, ii, m. ein röm. 9)iännername unter ,

in ©äfte u. 33tut, Cael. Aur. chron. 2, 13, 151. bem bef. be!annt finb Qu. Apronius auö ber 6o= : ,

ap-pröprio, äre, ju eigen machen, eibum cor- l^orte be§ SSerreä unb ^elfer^^elfer beffetben, Cic.
pori, Cael. Aur. chron. 4, 3, 22. Verr. 3, 9, 22. - L. Apronius, ein röm. 3?itter,
ap-proximo« äre, ^etanfcmmcn, fl^ nö$ern, ab= Krieger unter 2)rufuö, bann Statthalter uon 3(frica,
fcl., ob ad alqm, Eccl. enblic^ alö ^roprätor uon Itntergermanien uon bin
ap-pug^no äre bcPömöfen, , , Bcfiürmen, classem, ^riefen gefd^tagen, Tac. ann. 1, 29. 56. 72; 3, 21;
Tac: castra, Tac. 4, 73.- S)aD. ApröniänuM, a, um. opronittnifd^,
Appüleju§» -lejänu§, Apulejus.
f.
beS ÄproniuS, convivium, Cic. cerasa, PI :

Appftlia, -icuiü, f.
Apulia. aproxis, is, f. eine ^^flan3e, beren 2i>ur3cf oon
appiilHfig, üs, 7)1. (2. appello), I) ba§ ^naw rceitem geuer fangen foü, PI. 24, 17 ( 101), 158.
frctßcn, ba§ -^intreißen (ä^ ^üitanh, A) eig.: peco- apruoo, önis, f. = saxifraga, Apul. herb. 97.
ris ad aquam appulsus ob. bl. pecoris appulsus äprug^indus, a, um = aprugmis, Solin. 32.
ob. gang abfol. appulsus, baä tHcd&t ba§ »te^ mo^in §. 30 jn). 9)iommfen aprinis dentibus).
;ur StänPe ju treiben, ha^ Xxtibttdft , JCt. B) — äprug^nu>4 (äprünus) a, um (aper), t)om ©Ber ,

übtr., bie Slnndßerung, 1) im 2(lXg. quod pars ea- : (wilben Schweine), callum, Plaut.: adeps, fei, PI.
rum (regionum) appulsu solis exarserit, pars ob- - fubftö. aprugna (apruna)
,
ae f. S^roarjroilb* , ,

riguerit nive pruinäque longinquo solis absces- pret, Capitol. Max. 2. Edict. Diöcl. 4. no. 43. Cha-
su, Cic de nat. deor. 1, 10, 24. 2) inöbe)., bie — ris. 63 P.
wtcffame 2lnnö5etung, ©inwitfung, tribus modis api^t f. abs unter a (ab).
deorum appulsu homines somniant, Cic: nimios ap.sinthiuin, f. absinthium.
et frigoris et caloris appulsus sentire, Cic. II) — apsiM, f. absis.
baö sanlanben, bie ßanbung, mit Genit litoris (li- ,
ApHiiH, i, m. Ckijjog), ein ^tu^ ^ttprienä, ber

torum), Liv. 27, 30, 7: u. abjol., Tac. ann. 3, 1; auf bem canbauifc^en Öiebirgc entfpringt unb inö
im ^[ur. faciles appulsus, Tac. ann. 2, G, tonifrf)e 3}ieer ftrömt, j. Beratino u in feinem obcrn
AppüluH, j. Apulia. iaufe Uziimi^ Caes. b. c. 3, 13, 5. Liv. 33, 27, 1.
appunctuM, a, um (ad u. pungo), mit einem Lucan. 5, 462 sq.
^unft »etfe^en, Isid. 1, 20, 4. apflyotöH, i, f. {(opvxjog, unerfältlic^), ein nn%
apra, ae, f. (aper), baä 2ßeibc^en be§ railben unbefannter C5betftein, PI. 37, 10 (54), 148. Isid.
6(^iüein§, bie 93a4e, PI. b. Prise. 698 P. 16, 11, 2 (absyctös).
^prärius, a um (aperj, ju ben wilben Oc^wei«
,
aptätfira, ae, /'. (apto), bie 3wre*tmo*ung, pf-
nen geböcig, retia, jum 5<^ngen ber irilben ©rfiroei- dum, bas 9hiöpu^en ber Jvü^e (uon Säten De*S
ne, JCt. 3:^icrar3te5), Edict. Diocl. 7, 20.
399 apte apud 400
aptfö, Compav. u. Superl. (aptus), I)
Adv. in. et pressus, bünbig u. gcbiäugt im 3(uäbvudf, Cic. :

ftfnou atifleföflt, onfAUrf fnb, poffenb, rjenau, mundi


• sie inter se sunt pleraque connexa et apta, ut
corpus apte cohacret, l)änc\,i nu} ^ufammen, Cic. : etc., Cic: apta inter se et cohaereutia, Cic: ef-
ad i)cdeni apte convcuire, u. (£cl)ul;, Cic: pileum ticiaturaptum illud quod fuerit antea diffluenn
capiti apte rei)onere, Liv. II) autiemcfffn, pof- — ac solutum, Cic - natura nihil est aptius, nihil
,

Unt>, gfctflnft, apte locare equitcm, Liv.: apte fa- descriptius, eä giebt nidjts ."gavmoni)d;ereä nid)tö

,

cere, apte dicere, Cic: aptiiis suis refcrcntur lo- Drganifd;ereä als bie 3iatur, Cic II) Adj. m.
cis, PI. aptissinie inter se cohaererc, Cic.
: Conipar. u. Superl. (eig. einer ^CiA)t angepaßt;
apto, ävi, ätum, äre {Litciis. u. *apo), anpaffcn, baf).)gu etlO. paffenb, geeignet, tauglich, gefdjirft, bicn«
onfügrn, I) im 2lIIc3. dona postibus, Yirg. vincula : : li*, einer ^erf. ob. ©adie angemejTcn, mit ad u. 21 cc,
collo, Ov. enses dexteris, Hör.: pileum capiti
: calcei habiles atque aj^ti a.d pedem, Cic: id pal-
ejus, Lampr. anulum digito, Suet. : anulos (do- : lium esse aptum ad omne anni tempus, Cic. : ossa
mini) sibi, Seu. os cucurbitulae corpori, Cels.:
: commissuras habent et ad stabilitatem aptas et
personam Herculis et cothurnos infantibus, ad artus finiendos accommodatas, Cic. ex Omni- :

Quint.: validiores sibi pennas, Amm. rotam ve- : bus ad dicendum maxime natura aptumque esse,
hiculo, JCt. calcei formulis (iiieiften) nullis apta-
: Cic. locus ad insidias aptior, Cic. qui locus est
: :

ti, Amm. ad militares manus remum, Sen. poet.


: : ad exsulandum aptissimus, Cic Epicurus, homo :

mucronem sub pectus imum, unten an bie 33r. non aptissimus ad jocandum, Cic. - m. in u. 2lcc.,
fe^en, Ov. - im Silbe, ad evagandum sibi validio- in quod (genus pugnae) minime apti sunt Liv. :

,

res pennas, Amm. lö, 7, 2. II) prägn., pafTcnb=, formas deus aptus in omnes, Ov. - m. Dat., ini-
jurrc^t madfcn, in btn ®tttnb fe^cn, ruften, 1) eig.: tm apta et accommodata naturae, Cic: aptum
arma capere aptareque pugnae, Liv.: u. jo bi. ca- esse consentaneumque tempori et personae, Cic:
pere arma etaptare, Liv., u. bi. aptare arma, aptus alliciendis feminarum animis, Tac haec :

Liv.: fo aud) habendo ensemque clipeumque, genera dicendi aptiora sunt adolescentibus, Cic :

Yirg. se: pugnae Yirg. - armamenta auftafeln,


, , hos (oratores) aptissimos cognovi turbulentis
Liv. apt. vela et disponere rudentes, Quint.: re-
: contionibus, Cic. -poet. m. folg Infinit., Circe
liquias navigii ad cursum, Sen. Liburnicam, ]e= : apta cantu mutare figuras, Tibull.: aetas mollis
gelfertig marfjen, PI. ep. - m. AM. instr., ensem et apta regi, Ov. - m. folg. ^ielatiüfa^, nulla vide-
vaginä, üerfet;en , Yirg. : se armis, fid^ fampfferttg batur aptior persona, quae de illa aetate loquere-
madfjen, Liv.: classem velis, fegelfertig machen, tur, Cic - abfol. nunc cjuid aptum sit, hoc est
,

Yirg.: biremes remigio, Yirg.: pinum armamen- qziid maxime deceat in oratione, videamus, Cic:
tis , auftafeln Ov. 2) übtr. ^offenb nad^ ob.
,
— ,
lar, einangemeffenes, genügenbes SSermögen, Hör. :
für etn)a§ cinxtcöten qui ad primum se velut ora- ,
tempus, bie gelegene, rerf)te ^., Liv.: verbis uti
tionis aspectum aptarunt, fid^ fügten, Quint.: ani- usitatissimis et quam maxime aptis, Cic.
mos armis, ben (Sinn auf bie äßaffen ridjten, Yirg. : äpAa, ae, f. f.
aphya.
bella Numantiae modis citharae, Hör. - hoc ver- apöd (alte o.lit ^b]. apor, n.
Sd^reibart aput,
bum est ad id aptatum, quod etc., Cic: sunt liaec Paul. Diac. p. 26, 5), Praep. c. Acc. (©tamm AP,
ad populärem aptata (berecf^net) delectationem, TOOüon apo, aptus, alfo 'tia^ 2(n^eften an tivoa^, bie
Quint.: in oratione pressa sunt omuia et rei apta- 3Mfje bejeidiinenb), Bei, neben, in ber STöbe^, im ^t^
ta, Sen. reicbe »on (ftets im ^uftanb ber 9iu^e, u. gera. nur
aptöte, Adv. (cctitcüj ojg), inbccltnaBet, Gramm. bei ^^serfonen, feiten bei Socalitäten), I) jur S3e3eirf}=
Yatic. in Auct. class. tom, 5. p. 155 (a) u. 182 (b). nung ber 9lä^e bei ^erfonen, bei, a) übl^.: apud
aptötu§, a, um {amonog), unbccltnitöar, tnbc» alqm sedere, Cic. plus apud me antiquorum au-:

cltnobcl, Gramm. ctoritas valet, Cic. - bal^. «) apud me, te, se etc.,
aptu8« a, um (ü. "ipo), I) Partie, unb jtüar: Wi mir, btr,ftc& tt., b. i. in meiner :c. SfiBobnung, 236«
A) angefügt, 1) eig.: uteri terrae radicibus apti, baufung (asia«) i^omif. Cic. u. 21. : apud se esse,
, ,

befefttgt mit SBurjeln a\\ bem S3oben, Lucr. gla- : bei ftdö (bilbl.) Sefinnung fe^n, Homif. U.
b. i. hti
dius e lacunari setä equinä a^Jtus, Cic. 2) übtr., ~ Petr. — ß) apud exercitum esse, beim öeere (im
i)on iivoa^ ab^ötigcnb, entfprtngenb , mit folg. ex u. (befolge beä ^^elb^errn 2c.) fepn (hingegen in exer-
2lbl., rerum causae aliae ex aliis aptae et neces- citu esse = im öeere als ©olbat bienen) Cic. ,

sitate nexae, Cic: honestum, ex quo aptum est b) bei ber ^erfon in beren ©egenmart üvoa^ ge-
,

officium, Cic: non ex verbis aptum pendere jus, fc^iefjt (bef. raenit üotx Sßerfjanblungen bie Stiebe ift
Cic: nemo potest non beatissimus esse, qui est u tbtw ben ^^erfonen M^ ©ntfc^eibungsred^t ju-
totus aptus ex sese quique in se uno sua ponit fte^t), ^ti, oor, in ©cgenwttrt, apud herum, Plaut :

omnia, Cic. - m. bt Abi, vita modica et apta apud alium, Ter. apud populum, Cic. apud ju-
virtute, Cic: rudentibus aptafortuna, Cic. — dices, Cic. — c) bei
:

ttn ^erfonen, in beren


:

93iitte
B) jufantmengefügt, »erbunben, üetfnüpft, 1) eig.: ob. 9^ä§e fic^ ^mb. befinbet, etmas gefcf)ief)t, etatt
a) übf). conjugio corporis atque animae consi-
: consequi gratiam apud bonos viros,
{;at, Iti, Cic. :

stimus uniter apti, Lucr.: qui tam certos caeli haec apud majores nostros factitata, Cic. — d)
motus tamque omnia inter se connexa et apta 5ur 93e3eicl)nung beä SSerfaffers eineö 2öerfeg ob.
viderit, Cic: facilius est apta dissolvere, quam bes Ur|eber6 einer Sel^auptung, Iti, in, apud Xe-
dissipata connectere, Cic. b) prägn. geprig — ,
nophontem, Cic: apud Solonem, feinen ©e= m
juf ammengefügt = gehörig in ben @tanb gefegt, ge== fe|en, Cic. auc^ »• 9iebenben, apud quosdam acer-
:

5örtg cingctid&tct, in guter Drbnung Beftnbtid&, gerü^ct bior in conviciis nan'abatur, Tac. Agr. 22 extr.
u. bgl.,aptae et instructae remigio XXXII quin- — e) jura. ftalt be§ Dat., queri apud alqm, Plaut.
queremes erant, Liv. non aptis armis SaU. fr. : , : u. Cic: sacrificare apud deos, Tac: apud alqm
aptus exercitus, fampf=, fd^lagfertige^ Liv.: m. profiteri , Curt. fidem apud alqm obligare , Pa-
:

Abi. instr., mit etn). auögcflattct, auSgefcbmücft, Fi-


,

pin. dig. — II) bei ijrtlidien Segeic^nungen, a) im


des apta pinnis, Emi. caelum stellis fulgentibus : ®t^\tit, im 23ereicbe »on xt. — ^t\, an, apud ignem,
aptum, Yirg. —
2) übtr.: provincia, Cic: oratio, Turpil, u. Sisenn. fr.: apud Alyziam. Cic: apud
gel^ijrtg abgerunbete, Cic: Thucydides verbis aptus oppidum , Caes. apud mensam , b<^ Xifc^e Gell.
: ,
4
,

401 Apulejus aquaeduchis 402


— b) (faft = in) In, an, auf (bef. oft bei %ac.), apud apa = Sßaffer), bas SBoffer, I) eig A) »äff« in ber :

Orcum videbo. Plant.: apud villam Ter. u.


te , aUgemeinften iöeb beö Jöorteä (5?aturelement, 3ie-
Cic. apud forum, Ter. apud rostra, Tac. apud
: : : genroaffer, J-Iuß^, aiJeenraffer 2c.),aer, aqua, terra,
Asiam, Tac. namentl. Bei ^acituä oft bei Stäbte=
: vapores, quo pacto fiant, Lucr. dulcis, dulcior, :

u. ^nfelnamen, ^u, auf, apud urbem Nolam, ju 91 Cato u PI: pluvia, Cic ob. pkiviahs.Ov. ob coe- ,

Tac apudRhodum.ju ob. auf 9^^., Tac- at^T apud


: lestis, Hör. u. Sen iRegenroaffer: äuvialis, Col.:
,

bem Subfto. nad^gefe^t. jS. Misenum apud et Ra- marina, Cic.:viva. glie^roaffer, Varr. LL cister- :

vennam, Tac. anu. 4, 5 in. niua, Sen: salsa. Col. u. Aur. Vict: '^^^Uur magni-
,

ÄpülejuH (Appülejus), i, in. 9kme mehrerer tudo aquarum. Liv aquae coelestes, :KegeniDaf= :

S^iömer, unterbenen bie berüj^mteften a) L. Apu- : fer, Liv.: aquae magnae


bis eo auuo fuerunt,
lejus Saturninus, ein unrufjiger 3]o(fötribun (ums Liv - 58 ef n b e r e, meiftfprüc^iu. Lebensarten:
^a^x Dioms 653), Cic Brut 62,224. b) ein aus — a) aspergere alci aquam, «siutb rtnfföefn, nru 6t.
9}?abaura in Slfrica gebürtiger röm. Scf)riftfteIIer Ief.cn, eig. mit frifc^em
2i>üffer bejpreugen (einen
(geb. um 130 n. (5^r.), beffen 3Serfe nocf) erf)nlten Ci^nmärfjtigen)Plaut, truc. 2, 4, 15 (Ö59).
, b) —
ftnb. Augustin. ep. 4 u.5 (adMarcellum): Apule- aquam praebere, ^u Jtfchc (abm, f cnjiribcu, weil ba
jus Platonicus, Charis. 214 P. $ßg(. 5i^ernf)arbi)'ö 3um öänberoafc^en 3r^aiier nötbig nun-, Hör sat. 1,
©runbr. ber 'Jtöm. Siter. §.56.- Adj. Apulejus, a, 4, 88. — c) aqua et ignis, für bie roictjttrtftcn fie«

um, apuieiifA, A. lex oom 'Bolfstribun ^2(pu(ejuQ 6cn§5cbürfnifff , non aqua, non igni ut aiunt lo-

, , ,

]^errüf)renb, Cic. u. 21. Xo.x>. Apüiejänus, a, cis pluribus utimur, quam amicitiä,Cic.(lcamic.
um, pecunia, bes (fonft
apulejanifcö, bc8 apulcju^, 6, 22 : u. fo erljäit bie söraut am 3>ermäl)(ung5tage
unbefannten) 9Ji.2(pu(eju5,Cic.: seditio.beö^oIBtr. aqua et ignis als Sijmbol iIjrer33ereinigung,Paul.
2lpuleju§, Flor. ponderis Apulejani flumen, beo
: Diac. p 15 (anbevs erflärt biefe 'Sitte Varr. LL.
2,
©c^riftfteüers aipulejuä, Sidon. - at^ 5)ie (£(^rei= 5, 9. § 61). -
2:a^ 'tixt 3iebenäarten: a) aqua et
bung Apulej.ift bie ber beften öanbfd^riften (f. Su= igni interdicere alci, Cic Caes. u. 2t., ob aqua ,

!er 3U Flor. 3, 12, 8. 2)raf. ju Liv epit.5), unb 'iia^ et igni alqm arcere,Tac., bie ©cmcinfdjofr mit ^mb.
j^er je^t oon öalm auc^ imßicero unb öon)fi}ei^en= aufbeficn, \\)X\ au§ bet bürfletlicfefn ©efeQfc&aft oetflo«
born im Sioiuö ^ergeftellt 2;agegen befinuptet Cfann ^en, i^n eerbanneu; ogf. 3fiuperti 5U Tac. aun. 3, 86,
(gu Apul. de orthogr. p. 14) bie Sdjreibung Apu- 2. — ß) aquam terramque petere ob. poscere,
lej fei erft in ber ^aiferjeit aufgefommen. griec^. yriv y.cu vSojo ahtip (eine perfifc^e ©itte),

Apälia, eine Sanbfrf)aft in llnteritaüen


ae, oom ^-einbe Unterttjerfuni; forbcrn Liv. 35, 17, 7.
,
f.
auf beiben Seiten be§ 5"^"fl^^ viufibuö, ber fie in
Curt 3, 10 (25), 8. — d) sed aqua haeret,ut aiunt,
Daunia u. Peucetia t^eilte, berü[}mt burd^ 2(cferbau ba v^apert es (=bie£ad^efinbet2(^iüierig!eiten, ge=
Puglia,\MT. rätf; ins Stodfen) Cic. de ofi'. 3, 33. 117: in hac
u. SSief)^, bef. ^^ferbe=u. £d^af3urf)t, j.
,

r 1, 6, 3; 2, 1, 16. Cic. de div. 1, 43, 97. Hör. causa mihi aqua haeret. Cic.adQu.fr. 2,8 (6), 2.
r.

sat. 1,5,77. - 3}ao.: a) ApülicuH, a,um, apulifc^, — B) SSJaffcr im engern Sinne: 1) für OemdiTer, a)
mare A.. baö abriatifcf)e '^Jieer, Hör. cami. 3, 24, = 2J?eer, ad aquam, an ber 9Jieeresfüftc, Cic: la-

(rao Sac^mann [ju Lucr. 1, 360 p.37] u. Heller mit


bores,quos ego sum terra, qnos ego passus aqua,
bem cod. opt. Bland, publicum lefen). b) Apü- — Ov.: übtr., naviget hinc aliä jam mihi unter aqua,

ein neues Suc^ mag nun in See fiec^en, Ov. b)
1h», a, um, aj)uttf(^,pecuarii,equi, triticum,yanv:
gens. Hör.: ager, bellum, Liv. - Subftu., Apülus,
= ®ee (latus), Albanae aquae deductio, Cic. —
c) = 5tu#, in aquam caeci ruebant.Liv.: secundä
i, m. ber 2Ipultcr, Sil.: u. '^ptur. Apuli, orum, m.bie

SBeroofjuer SIpuüenö, bie apulfcr, oft bei Liv. u. 3(.


aqua, ftromabiuärts, Liv. 2) für biegen, cornix —
(©enit. Apulum, Orelli inscr. 140): baf) meton. =
augur aquae, Hör aquae magnae großes äBa)= :

bas Sanb ber 3(pulier, non (sum natus) in Apulis, fer, Ueberfc^iuemmung Liv. 3) ^^plur. aquae = ,
— ,

^eifromTer, ©efunbbrunnen, njarmeSBäber, aquae ca-


bei ben 2lpuliern (bie im ©erudie ber Stupibität
lidae, Liv.: aquae medicatae. PI.: aquarum saln-
ftanben), Plaut, mil. 3. 1, 52 (651). - aiS^ a) Sie
©d^reibung Apulia. Apulus tft nac^ ben beften ^aw^^ brium usus, Tac. ad aquas venire, Cic. - 5^al).
:

alö noin. propr. (ogl. unfer: Slltnniffer, Saljbrunn


f(^riften 3"f(^rÜ"t^" ^^^ ^i'\5^Ö riditige, f. ?J^artini
it.
2C.), Aquae Albulae, Cahdae. Cumanae, Mattia-
Saguna ju Luc an. 2, 608. Flitter ju Hör. carm. 3,
4, 12 '^a^w 3u Pers. 1. 60. b) ^n Apulia u. — cae, Septem, Sextiae, Statiellae u. a., f. calidus,
Cumanus (unter Cumae), Matiiacus u f. 10. 4) —
Apulus ifi ©plbe immer (ang bie jroeite
bie erfte ,

!ur3 (roogegen bao nerbäc^tige Apnliae bei Hör. für SlBaffetteitung, aqua Claudia, Crabra u bgl f. ,

carm. 3, 4, 10 nicf)t ma^gebenb ift, f. &ac^mann ju


Claudius etc. —
5) bas 2i^aiTer in ber SBnfTerubr.
%o\\ bem öebraurf) biefer Uljr bei ticn isortrügcn
Lucr. 1, 360 p. 37. Dritter ju Hör. carm. 3, 4, 10).
(ngt clepsydra) entftanben bie bilbl. u fprüdjio.
äpfiN, pödis, m. {anovg o^ne %ü^'i) eine 2lrt
, ,

2(u5brütfe: «) dare, äfit ^u reben ocnlnttm,


aquam
©c^ioalben, bie feine ^-ü^e Ijaben foüen, bie ®p{er=
f(^tt)albe, 'Süavitii^xoaK^t {Hirundo rt^pw-s, L.),P1. 10,
PI. ep 6, 2, 7. —
ß) aquam perdere, bie Seit uh'

39 (55). 114.
n\x% btnbringcn, Quint. 11, 3, 52. 6) aqua inter- —
cus, baö ,,3i>affer unter ber .'öaut bes "Wafferfüt^ti-
äpyrenii§ u. «pyrinu«, \\m{o.7ivorivug), fern»
gen''; ba^. üb^ bie SBafferfuAt, alqm aqua inter-
U«, fructus (mali Punici), Col. 5, 10, 15; de arb.
cus tenet, Plaut medicamentum alci dare ad :

23, 1. - ba^. fubftü., apyreuum, i, n. (oerft. Puni-


cum nialum), eine %xi Oranatöpfct, bie ganj jarte aquam intercutem, Cic: decessit raorbo aquae
intercutis, Suet übtr., aquam in animo habere
:

Äerne ^at, PI 13, 19 (34), 112: ^:p(ur._ apyrina,


intercutem. Lucil. fr.— 7» basil>affer iw ben Sin-
Sen. ep 85, 5. Mart. 13, 42 sq. (roo äpyrinus ge=
gen, b.i.bielbröncn, Ulis ex oculis multa cadebat
meffen rcirb).
ipyroM, ön{tinvQog)^ feuerloö, uon 3Jiineralien,
aqua. Prop 3, 6, 10. II) übtr.. Aqua, ba?l2öa^ —
-
fer, ein ÖJeftirn griec^. "Y^don. Cic. Arat. 179.
bie ol)ne ^euer gewonnen roerben, flebieflen, aurum,
,

at<r 3Uter (j( nit. aquäi, Lucr. u. 2(.


PI. 21, 11 (38), 66: sulphur, ^ungfernfd^mefe^ (rein
iquae-duclio ob. «quae ductio, önis, f. bie
lot. sulphur vivum\ PI. 35, 15 (50),175(og[.Cels.
iSafferlettunfl, Vitr. u. 3(.
5, 18 no. 14. §. 34 : sulphur, quod linvoor vocatur).
&quA, ae. bas fcft. ach u baö fnnsfrit. äquae-ductuN ob. »qnae dnclAs, Us, 1». bie
f. (ogl.
403 aqnaeliciiim Aquileja 404
20afTrrlfttun(\, C\c. U.91. - pröflu. = ba§ «ed^t, ba« liöntic^,albicautius iu aquaticum (iu's 2Bäf|erige)
SEPiifffr U'obin \u Itittn, Cic. u. JCt. eliqucscit, Solin. 30. §. 32.
ftqiincliciiini ob. JtqiiTliciiiin, li, 7i. (aqua u. nquäfiliH, e (^aqua), I) jum JHJaffft gehörig, im
elicio), in bor :){olu^iünoipr. c. CScrcmonie (e. Opfer ob. am SBafTfC Ifbcnb, -bep.nblicö, üSJafffc-, bestia,
um'Kccu'n Ijevbcijufüljren, bie^ir.^enbrfdjttjörung
2C.), Cic. radiculae aquatilis silvae, üon ©ct)ilf, ^in=
:

(). p. '2, 12), aciuilicia Jovi immolatis,


Paul Diac. [en, Col. - fubftü., aquatilia ium, n. «SBaffertftfere, ,

Tert. apol. 40. SBtjl. D. 3)iiiUer'ö etruöfer 33b. 2. PI — II) njttfTfrtg, b.i.A) iSBaffer eittfealtcnb, fubftü.,
©. 340. aquatilia, ium, n. SBaffctblafen, v(htTi(hg, eine 35ie^-
&qnaeinftnJiliH, is, jn. (aqua u.manus), .svj. ur- !ranft)eit, Yeget. 2, 49. —
B) einen SBaffergefc^matf
ceus, ein SBafcöbecffn, <^onbbecfcn, Yarr. b. Non. ^aOeab, humor, Yarr.: sucus, PI.
547, i>. nqiiÄtio, önis, f. (aquor), I) baö SSafferöolen,
aquAg^ium, li, n. (aqua u. ago), ein SBaffcrgra^ a) eig., Caes. u. 2t.: hie aquatio, t)ier t)ott man
htn, JCt.; ugt. Paul. Diac. p 2, 11. (pon ©rjracus) baö 2ßa[fer, Cic copiosa, Auct. b. :

nqunliojiliiN, i, m. {Dcmin. d. aqualis) eig. , Hisp.: aquatione loogä et angustäutebatur, Auct.


,,cin fleineö 33]affertjefäB" ^ai). I) ber «JJiogcn, Sen.
: b. Afr. —
b) meton., ber Ort, rco baö33ief) geträn!t
u. (Spät. —
II) ber WnUtltlb, Sauc^, Pers. 1, 57. mirb, hk Zränfe, mutare pabula et aquationes, Col.
äquäÜH, e (aqua), ^um SBafTer gc^criq, füBaffcr*, — II) a) eig., aquationibus ad-
bie 23ctt>öfTfrung ,

I) adj.: velum {sc. ventorumi, Yarr. sat.Men.53, juvare,Pall. — b)


meton., ^tur aquationes, burd^
IG (4). —
II) suhst., aqualis, is, 9(61. i, c. (oerft. Siegen obUeberfrfiraemmung entftanbene 25Baffctftei=
urceus ob.hama). ein SBafTerfrng, SSaffercimer, Ca- len, fiacöcn, @ümpfe, ranae multae variaeque per
to Plaut, u. 21. - bafür äquale, is n., PI. hd
fr.. , aquationes autumni nascentes, PI.
Charis. 95 P. - aiaT 2151. aquali, |. Fest. p. 329 äquät5r , öris m. (aquor) ber SSBoffet'&otcr,
, ,

(a), 31. Yarr. bei Noii. 182, 20 u 302, 7. Caes. u. Liv.


^quälium, ü, n. (aqua), ein aSBafTctfrug, PI. bei jiqnlitiis, a, um Adj. m. Compar. u. Superl.
,

Charis. 95 P. (aqua) I) mit SiSaiTcc »ermifdftt, potio, Augustin.:


,

&qiiäriolu§, i, m. {Demin. p. aquarius 7?o.II, vinum primo aquatum secundo etiam meracum ,

A, 1, a), ber SBofTcrtrdflcr, ber jugleid^ Äut^^jlcr u. dare, Cael. Aur.: vinum aquatissimum, Augustin.
®cleßen5eitgmac6ct fettcc sDirncnroar, Apul. de mag. — II) ttjafTeng, b. i. a) 5S5affer entbaltenb, fructus
78. Tert. apol. 43; »gl. Paul. Diac. p. 22, 12. olearum, Pall. 1, 6, 9. —
b) bünn (@gf^. crassus),
äqiiärium, f. aquarius. humor, Pall.: aquatius medicamentum, Sen.
äquäriu», a, um (aqua), ^um aSaiTer ge'öorfg, Aquennes, ium, ??i. eine ©tabt ber ^auriner,
?SafTer=, I) adj.: rota, 2ßafferrab,Cato vas,Yarr.: : unnjeit (Eentumellä in ©trurien, j. Bagni di Vica-
provincia, bie^luffid^t über bie3Baffer(eitungen(bie rello, na§e am Sago bi SSico, äßarmbab ol^ne3D^tne=
ber jebesmalige Üuäftor ju Dftia f)atU), Cic. II) — ralgefiatt (Tauri dictae de nomine thermae, Rutil,
,subst.: A) aquarius, ii, m. 1) ein SSBaffcrtröger, a) itin. 1, 249), PI. 3, 5 (8), 52.
in fRom, bersaBofTctüccFöufcr, ber (wie nocf) l^eute in aquicelu8, i, m. im Xaurinifd^en S^lame ber in
l^^talien) SÖaffer öffentlich feit bot ob. in bie Käufer öonig gefoc^ten ^inie, PI. 15, 10 (9), 36. ^

trug babei hen i^uppler mad^te u fid^ felbft gu nn-=


, äquidücus, a, um (aqua u. duco) = vSoayoi'
jüd^tigen 3)ienftcn gebrautf)en liefe, Juven. 6, 332. yog, SBofTer ^te^enb, Cael Aur. chron. 3, 8, 119.
— b) hd ben ^uben, einer ber Xempelfffaüen bie , äqaif51iu§, a, um, f. acrifolius.
SBaffer (rcie bie lignarii Äolg) für ben^^empelbienft äquifttg^a, ae, c. (aqua i\..iwg\o) = vÖQO(f)6ßog,
tragen mußten, Hier. ep. 108, 8. 2) ein 9tö5rcn« — ber, bie SSBafferfc^cue, Cael. Aur. acut. 3, 9, 98 u. 3,
mciflct, h.i. einer oon ben i3ffent(id^en 2)ienern (ap- 15, 121.
jyaritores), bie alä Unterbeamte bes 2(ebi(ig, fpäter »quigenu§, a, um (aqua u. geno = gigno), im
beö curator aquarum Sllteä ju beforgen Ratten,
, SöafTer geboren, Tert. adv. Marc. 2, 12.
wa^ jur Steinlirfifeit ber SBafferleitungen, jur ge§ö= äquila, ae,
f. (rietf.
/'ew.ü.aquilus), ber 2lbler,
rigen ^ert^eitung bes Sßaffers in hit Strafien u. 2l(tr, in ber 39i9t^ot. ^uppiterä 33ti|träger
I) eig.,
§äufer (roobei fie burc^ Sefted^ung pufig ben Su= (Falco Melanaetus,L.), Cic, Liv. u. 2t.- ©prüdem.,
benfrämern [tabernarii] gum 9la^tf)eil bee ^^ublt= aquilae senectus, ein frifd^eä u. rüftigeö J^ol^eä 2tt=
cumä eine attjugrofee DJlaffe Sßaffer jufommen Ite= ter, „eroig junge 2tbterfraft'' (^acob), meit ber 2lb^
feen) u. bgl. gehörte, Cael. b. Cic. ad fam. 8, 6, 4. ler auc^ im ^of)en 2ttter fräftig bleibt Ter. Heaut. ,

Cod. Just. 11, 42, 10. Frontin aqu. §. 9. Orelli 3, 2, 10(521).— II) übtr.: 1) ber2lbtct,baä^aupt-
inscr. 3203: auf ^nfc^riften aurf) acuarius gefd^r., fetbjetd^en jeber röm. Segion, Caes., Cic. u. 21. — 2)
Orelli inscr. 4139. Fabretti inscr. p. 308, 3i5. — ber mitt, ein ©eftirn, Cic. Arat. 372. 3) ein —
3) ber Sluffc^cr bet SBrunncn u. ber SSBaffcrfünfte in ^ifc^ aug bem ©efd^tec^te ber Stocken, ber SJleerabler
h<in ©arten einer ^rit)atbefi^ung Gori Mon. Liv. (Kaja Aquila, L.), PI. 9, 24 (40), 78. 4) t. t —

,

, aquilae, bie am ^intern


Aug. p. 126. nv. 81. u.p. 127. ?io.82. 4) Aqua- ber Sau! ©iebetfelb {tym-
rius, ber SBafTermann, ein ©ternbilb im SC§ter!reife, panum) in l^atberl^obener 2lrbeit auSgefül^rten ab«
groifd^en bem Steinboden. ben ^ifrfien, gried^.' Y(r()o- ter (be§ ^^PPit^^) Q" '^^^ fronte u. bem öinterti^eit
/6og, Yarr. fr., Cic. poet. u. 2t. — B) aquarium, bes ^empelä beä^uppiterSapitotinuä, bie ben@ie^
ii,n. 1) bie Ztäntt, Cato r. r. 1, 3. — 2) ein SBaf- bd (fastigium) gleid^f.^u tragen fc^ienen, Tac. bist.
ferfrug, PI. bei Charis. 95 P. 3,71.
äqnäte, Adv. (aquatus) wöffettg, bünn, Com- Aquilaria, ae, f. ein Ort in3eugitana, unxütit
M
,

par. PI. Yal. 1, 10: Superl. bei Cael. Aur. beö cart^agifc^en 3]'ieerbufenö ,
fübl. t)om Promon-
chron. 1, 4, 94. torium Mercurii {Cap Bon), \. Laiühareah.,C2^Q^.
äquäticu§, um
(aqua), I) im ob. om 5SBoffer
a, b. c. 2, 23, 1.
IcBenb, 5 l^crootfommenb, i8ßa1Tet=, aves,
ttJad^fenb, • aquileg^a§, a,um (aqua u. lego), I) SSBaffec $!<•
frutices, PI.: lotos, Ov.: limus, PI. II) wölTcrlg, — 5enb, rota, Tert. anim. 38. — II) suhst. = aquilex,
b. i. A) feucht, panis, PI auster, Siegen bringenb,
: Cassiod.var.3,53.Gruterinscr.94.Murat.inscr.489.
Ov. - jubftp., aquatica, orum, n. (sc. loca), fum* Aquileja, ae, f. {^dxvXrjta), (Stabt in Ohmta^
i)ftge Dcrtet, PI —
B) bem SSBaffrt ber ^arbe nac^ lien , nid^t roeit Pon ^ergefte, im '^a\)xt 182 p. ©^r.
405 aquilentus ara 406
von ben Stömern jur UeBertracfiuug ber befiegten (bei Arnob. 3. no. 14 dii aquilini). 33g(. öitbebr.m
SSölferfc^aftenJlorbitatiertöu alö 33oUn)erf gegen ^en Gloss.Lat. p. 14. 710. 121.
3lubrang norbt[rf}er^arbaren angelegt, fpäterönupt^ äqniiuinäle, is, n u. aquiminüriiiint ii, 72.
maffenpla^ ber3tömei\ blü^enb burc^^anberu.©e= ein Söüffergcfcftirr jum 2Bafc6cn, ein 2Baf*6etfcn, JCt.
trerbe, j. Aquileja ob. Aglar, Liv. 39, 22, 6 Le- : Aquinum, i, n. ©tabt ber ^olöfer in Satium,
daeo felix A.Timayo, Mart. 4, 25,5 -2)au. Aqui- ©eburtäort bes S^ic^terö ^^uoena(i5 , bcfannt bur^
lejensiH, e, actuitcjenftfcö, ager, Liv.: ^(ur. jubftü., ^:i3urpurfärbereien, \. Aqiuno, Cic. Phil 2, 41,105.
Aqiülejenses. ium, m. bie 6inio. üon ?lqui(ejn, bie Juven. 3, 310; iig[. 9Juperti ju Tac. bist. 1, 88. -
Stquilejcnfcr, Liv. S)aü. Aquinä«, atis , oon ob ^u ^loufnum , actutna.
nquilentu§, a, um (aqua) üoll JSBaffcr, feud&t, tUäf, colonia, 2Iquinum, Tac- fucus, Ilor.: "^luv.
luna, Siegen bringenb, Varr. b. Non. 351, 27. fubftü.,Aquinates, ium. 7/^ bie (i-inroof^ner Don
äqnilex, legis (fpättat. licis), m. (aqua u.lego) 2lquinum, bie Slouinatcn, Cic.
= aquarum iudagator (Col. 2, 2, 20) = L'()\)oyvw- Äquiiäni, ürum, 7^. bie ^^eiüof;ner ber i3anb=
ubiv, ber fid; aufätuffinbungoonSönfferqueUen^il^re i(f)aft ob.^rooin^ 2tquitania (f. unten\ bie ^qmto^
'^'ortleitung u.^ert^eitung nac^ üerfci^iebenen^sun!= nter, Caes. b. G. 1, 1. §. 1 .sq. - T^ao.: a) Aqultä-
len üerftefjt, ein SBaffertbeorettf er, gifiabfeomttnt, Yarr. nii8, a, um. aquitamfcö, gens, Tibull. 1, 7. 3. b) —
fr., PI. u. 21. Aqiiitäniat ae, f. Slquitanicn, eine iiianbjd^aft be§
äquilicium, j aquaelicium. fübltc^en ©allien üon ber Öarunina biö an bie '^^r)^
nquilifer, feri, m. (aquila u. fero), ber SXblct- renäen, üom Dcean bis an ita^ narbon. ÖaUien,
itäfler, Caes, u. 3(. a(ö röm. ^^prouinj (nac^3tugu[tuö'33eftimmung) ha^
»quTlinus, a. um (aquila), tjom Slbfer, 2lMccv Sanb vom Siger big gu ben ^^i;renäen, oom Ccean
uugulae, Piaut. Pseud. 3, 2, 62(852): aquilinum biä 5u ben (Seoennen, Caes. b. G. 1, 1. §. 7. Tac.
in modum. Tert. de poenit. 12. aspectus, fcf)arfer ann. l, 76. —
c) Aquit»iiicu§, a, um, aquitanifdö,
3(bierbacf, Apul. met. 2, 2 sinus, \. Golfe deGascogne, PI.: Gallia u.provin-
1. äquiliiis, a, um, fd^njär^Itd), bunfef, dii (bes cia, PI u. Amm.
^obeä u. ber Unterraelt) Arnob. 3. no. 14. 35gt.
, äquor, ätus sum,äri(aqua),SSBaffer öotcn, Caes.
."oilbebr. gu Gloss. Lat. p. 14. no. 121. u. unten ex flumine, Liv.: flunien, unde aquabantur,
u. 2(.:
aquilus. Frontin.
2. Äquilitt§, Aquillius.
f. äquösitäM, f (aquosus), Ueberffußan tuäffn«
ätis
um, f. Aquillius.
j|qiiiiiiänii(4, a, gern Stoffe, Cael.Aur. acut. 2, 35, 185.
Äquiliiiis (in *objct)rn. Aquilius) a, , um, 33e= &quö8u§« a. um, Adj. m. Comjmr. u. Superl.
nennung eines röm. @efd^(ecf)tg aw^ "Htm am be= , (aqua), ocd fSSaffer, wofTcrrctr^o, ager, Cato Cam- :

fannteften: C. Aquillius Gallus, ein Jreunb beäßt= pus, Liv.: hiems, regnerifd^er, Virg. u. PI.: nubes,
cero, mit bie[eni '^^rätor 688 b. 'Bt, atö gejdfiidter Sflegenmolfe, Ov. Orion, Virg., ob. Eurus, Hör.,
:

3iebner uor ©erid^t u. gelehrter ^urift auä berSd^ute biegen bringenb cr3^stalius, f)eU, Prop.
: languor, :

be§ Qu. SRuciuä ©cäüota '^ontifej gerüfimt, Cic. äßafferfud)t, Hör. mater, 2:f)etiö, Ov. Piscis (ale
: :

Brut. 42, 154. - Aquillius Regulus, ein ©tiefbru:^ Oeftirn), Ov. - ager aquosior, PI ver aquosius, :

ber be§ D^ebnerö 35ipätanu6 9Jieffa(a, ein nid;tän)ür= regenreid}er,Seu.: locus aquosissimus, Cato: aquo-
biger Delator ber Äaijerjt., f. Siuperti ju Tac.hist. sissima sunt quae umbrosissima, Sen.
4, 42, 1. - eine Aquillia, grauenjimmer a\x^ bem aquüla, ae, f. {Demin. ü. aqua), ein wenig
aquill. ©e)(]^(erf)t, Cic. ad Att. 14, 13 u. 17. - Adj. SBafTer, t\n SBäfTcrcften, Plaut, u. Cic.
aquiüifc^, lex Aqu., beä gen. 2(qu. ©allus, Cic. u.Gaj. ar, all = ad (n).f.),ar me advenias, Plaut, truc.
- ^aü. Aquilliänu)«, a, um, be§Slquta{u§(®tttIuis), 2, 2, 17 (266). - u. in Gompo)'., luie arveho, Cato
oquiaiontfi, defensio, Cic: stipulatio, JCt. r. r. 135, 7 u. 138, arfuerunt, arfuisse, Inscr., ar-
&quilo« önis, m
(oermanbt mit aquilus, eig. ber fari, arvenire, Gramm. (ol;ne 53eleg), u. arbiter
, Jd^roarje
©türmer"). I) ber Slorbwtnb, hü )itn ^rie= (|. b.).
c^en Booiag, Cic: genauer genommen, 9?orb=l5rit=- Ära, ae, f. (oon ahuo, ic^ erfjebe), jebeCST^öfjung
Sen. u. PL - meton., ber 9?orbcn, ad
tct-Cftroinb, üon ©rbe, ©tein, Olafen ba^ I) ara sejjulcri,
ic.\

aquilonem conversus, Cic. fenestras obverti in ein «Scfjetter^aufen , Virg. Aon. 6, 177. Sil. 15, 388.

:

aquilouem debere, PI.: @g]"^- auster {-ao. ID.rof. ^(ur. arae, 5cl«6änfe u. Ätitipen, bef. üon
II)
— II) Aquilo, a(g mt)tt)ol. ^^erfon, (^emal)( ber 'Htn^n um bie ^n)e( Aegimurus (w. f ), Virg. Aen.
beöGalaiä u 3^^^^^ tro^nenb in ei==
Critl)t)ia, Spater 1, 109. Sisenn. u. Varr. bei Serv. Virg. Aen. 1,108.
ner §ö^(e bes .<pämuö, Ov. met 7, 3 u. f. Hyg fab. 14. PI. 5, 7 (7), 42. — III) ein erf)ö()teö Denfmat uon
aquilönäli8, e (aquilo), nöcblicö, Yitr. 9, 4, 3. (Stein virtutis, Cic: Lunensis, üon Iunenftid)em

,

Cic. fr. ine. 3. no. 15. p. 580 ed. Orell. (3, 14. p. 9Jiarmor, Suet : u. üon ,,örabfteinen", Inscr. IV)
348 ed. Klotz.). ein Slltor, 1) alg Dpfertifd), aram consecrare deo,
Aquilönia, ae, f. <Stabt im öirpinifdien, beim Cic : filia victima aris admota, bem Slltar, Liv. -
). Carhonara, Liv. 10, ^d^sqq. - 2)eren Sinn). Aqui- 2)ergl. nur in t)zn Tempeln,
2(Itäre ftanben nidjt
loni, örum, m bie Slcmitonfer, PI. 3, 11 (16), 105. fonbern aud) auf "om Strafen, ja in ben .sSäufern,
äquilönigönat ae, c. (aquilo u gigno), üom u. ^lüar im-üofe, mo man ^a\ ^•amilicngöttorn(pe-
^iorben gejeugt, nötbUcö, Britanni, Auson. Mos. 407. nates) opferte, gleic^n)ie ben.^pauogbttcrnllaresHm
aquilönluH« a, um
(aquilo), I) nörblicft, regio ^amilienfaafe (atrium) auf einer flcinenA^-'ni'i^Üiittf
(digf^. regio australis), Cic. de nat. deor. 2, l9, (focus) hai). meton., arae forique, bie Elitäre ber
;

50: hiems, PI. pars, 3^orbl'eite, Solin. Piscis, ein


; : Tempel unb bie.'öerbe al^ Cpferftätten ber Varcnunb
©efttrn, ber nörbüc^e gifcf),Col. II) Aquilonius, — Renaten im 3(trium = bie ,'öeiligtf)üiiu'r ber Tempel
jum Slqutlo (al^^erfon) gc^örmb, proles, (i^alatö u. unb .'päufer (nad) '•:^sreircr ^Köm IKythol. 3. 4^0.91.
3cte§, Prop.: u fo pignora, Stat. 1), bie l^eiligften u.tbeucr
bas l)eiligfte:8efi^t^um,
äquiluH, a, um, bunfel, fc^njörjUcö (Paul. Diac. ften „.s^auo
Oiiiter u.
(loie^oi"), Dejotari regis,
p. 22, 2), corpus, Plaut.: fluctus, Varr. fr.: color Cic: in aris et focis, Cic de aris ae t'ocis drcor- :

(Xeint) inter aquilum candidunique, Suet.: u. dii nere, Cic, ob. pro aris atque focis rertaro. Sali.,
(bes Xobeö u. ber Unterroem, Mart. Cap. 2. §. 164 ob pro aris focisque diinicare, Liv. - bilbl lueil ,
:

407 Arabarches aranea 408

bct 3Utar ein 3ut^»rf)toovt für od^u^bcbüifti^e wai, 1. XrabuM, a, um, f. Arabes a. (r.

bie 3uflucftt. bcrsScöult^^cfjirm, tiibunatus, Cic: so- 2. AräbuN, i, iit. (linußig, Unäßiog), ein %U\%
cioruni, Cic: legiiui, Cic. 2) übti'., Ära, bereit' — in öebroficn, j. J'uraUy, Curt. 9,^ 10 (39), 6.

tor, ein v^ternbilD an ber fübl. .'penüfpljäre, gried;. Arabicäi'ia, f. Arabes a. (£.
SvTt]nioi' (ugl. liyg astr.2, 8i)u.8,3^),Cic.poet : aracliidna, ae, /'. (a(>«//Ji'«), ein ®d)0tengc=
A. prossa, iücc\cn feinev oentung, Ov. iüäd)ä , bie untfrtrbifc^e «platterbfc {LatJiyrus am-
ÄrÄbarche« ( Uabarclic«). ao, in. {Aonßüoytjg^ pläcariws, L ), PI. 21,^ 15 (52), 89
''lki(ß(iox>]^)M'c oberfte^JJJaiiiiftrnt für bie öftl (nad) 1. Arachne, es, /. (* Vo«/)'/?), eine (tjbifci^e 3"n9="
3lrabini 511 gelci^'nc) 'Jtil|cttt', lualjvjd). eine 2lrt frau, Xoc^ter beo (iolop^onierö ^^i'J^O'^ ^i"^^ ^^"i-
Cberjüübeamter, bev Slrnbord), Juveu. 1, 180, u. ^a^w purfärberö, rceld^e als funftuoUe (Spinnerin fid) mit
:^einrid;.-(Sarca[ti|cl^ üom'^ünipeiuö^ber fid; i*üf;m^ ber 3(tf)ene (ällincrüa) in einen 3ßettftreit einlief,
te, ßöüe \d)x uerniel)rt 5U f)aben, Cic. ad Att.
bie morauf Stt^ene ^a^ tabeüofe ©eraebe ber ^2lrad)ne
2, 17, 3 - 2)aü. Arabnrchin (Alabarcliia), ae,/'. im 3orn ^erri^, fie felbft alö fie fic^ an^ öram er= ,

(Annßan/ia, 'AXußaoyJu) bie 2SBürbf=, "l^a^ 5lmt , f)ängenn)oUte,3iüar am hieben erhielt, aber oerbamm=
be« airabarc^uö, Cod. Just. 4, 61, i>. te, alä (Spinne immer ju Rängen, Ov. met. 6, 5 sqq.
AräbeN, bum. %zc. besu. geiu (griec^.) bas,7/i. Manil. 135 sq. (mo bie 9?bf. Arachnea, ^/(>«/f-
4,
CAnccßeg), bie 35eit)ot)nei- 3(rabienö,bie 5lrobcr,Cic. Serv. Virg. georg. 4, 246. - appetf. =
7'f/ft); ugl.

de div. 1, 41, 94. Cael. bei Cic. ad fam. 8, 10,2 (Spinne, Seren. Sam. 966. - 2)ao. ÄrachnaeuH,
(3(cc. Arabas). Liv. 4ö, 9, G (2lcc. Arabas). Mela a, um (Agci/vaTog) atttd^ndifcfi, poet. = fpinnenb,
,

1, 9, 1 (2lcc. Arabas) Arabum natio, Cic. de div.


.-
raebenb, pecten, Anthol. Lat. 6 (Lux), 87, 48
1, 41, 92: Arabum popiüi, PI. 6, 26 (29), 116. (1143,48).
Lucan. 10, 311 Arabum terrae, Amm. 23, 6, 48
: 2. arachne, es, f. (ccoä/Vii)^ baä ©ptitncngewc'
Arabes beati, bie 33en)of)ner beä glütfl. Strabien, 6e, eine 2(rt «Sonnenul^r, raal^rfc^. oon ber2lef)nlic^=
ibid. §. 45: Arabes Scenitae ('Aoaßeg ^xrjvTTcci), !eit i^rer Sinien mit einem Spinnengewebe fo ge==
arabifd^e Sorben im fübt. 2f)ei( von 9}iefopotamien nannt, Vitr. 9, 8 (9), 1.
(f. Arabia), PI. 5, 24 (21) S6: Scenitas Arabas,
, Arächö8ii, örum, m. u. Xrachöti, orum, m.
Amm. 22, 15, 2 : biefe (Scenitae) and) bi. Arabes {^Qcc/cüToi)n.Ärachötae^2iYnm,m.CAQctx(x)rcci),
b. Tac. ami. 12, 12: bei 3)id)tern Eoi Arabes, rceil bie 2trad&of!et ob. siro^oten, bie 33en)of)ner ber ^^ro=
fie am3ianbe bes Cceanö oftraärtö wofinenb gebad)t üinj 2trac^ofia, ^orm -osii, PI. 6, 17 (21), 61; 6,
lüurben, Tibull. 3, 2, 24: u. fo Eoae domus Ara- 23 (25), 92. Curt. 4, 5 (21), 5. Justin. 13, 4, 22.-
bum, Virg. georg. 2, 115.-meton =:5lto6ien, nam- g-orm -oti. Justin. 41,6.3.- ^Jorm -otae PI. 6, ,

que (Syria) Palaestina vocabatur, qua coutingit 23 (25), 92. Prise, perieg. 1003. -2)ai). Arächö-
Arabas, PI. 6, 12 (13), 66: sive in Arabes molles 81», ae, f. (koccycoaitt) , eine jraifd^en 2)rangiana
gradietur, Catull. 11, 5: palmiferos Arabas reli- u. bem ^nbue'gelegene Sanbfc^aft beä großen per==
quit, Ov, met. 10, 478. 2)aD 1) Arabs, äbis,— : fifc^en (fpäter baftrifc^en u. part^ifd^en) 9ieic^^, mit
oraötfcö, pastor, Prop.: mensor, Mart. 2) Ara- — einem Waihend), ber {ic^ in ben
gleic^n. g'tu^
(i-
bia, ae, f. (Anaßiu), a) bas £anb 2Ira6icn. biejeni= See Arachötos creneQioä/ojTog xnrjpr]) ergo^,
ge ^albinfel beä fübiueftl. 2(fien meiere noc^ i^eute , PI. 6, 23 (25), 92. Amm. 23, 6, 72.
biejen 3Zanien fü^rt, bei ^tn 2(Iten aber aud; 5iame Arachthu8, i, m. (AoaxB-og), ^in'^ in ßpiruö,
aller ©triebe u öegenben, rao mit 'otn 33en)ol^nern ber auä bem Sacmon u. htn tt)mp§eifc^en 23ergen
bes eigentt. 2(rabien burdj (Sprache u. Sebenöart fommt u. fübl. Don 2(mbracia in X)tn ambrac. 9)Zeer'
üerraanbte DZomabenftämme i^auöten namentf. bes , bufen münbet, ]. Arta, Liv. 38. 3. §. 3 u. 4: 43,
fübt. ^f)ei(ö Don ^JZefopotamien (noc^ ^tnit Irah-al- 21. §. 9. PI. 4, 1 (1), 4 (töo San Aratthus (iest).
Arabi), bes Si^es ber Scenitae Arabes (f. oben). äräcia, richtiger aratia, m. f.
2)aö eig. Strabien bei ben 3(Iten eingetl^eilt in Ara- Aräcinthu8, f. Aracynthus.
bia Deserta (rj €QT]uog Lloußüc), Beata ob. Felix aracö«, i, ?yi. {äoayog) eine , §ülfenfruc^t , bie
(rj EvöcJ^ujv 'Ao.) u.Petraea(>y xaicc rr^v ITiTociv als Unfraut unter ben :^infen muc^s, biewitbe^rbfc
^Ao.), PI. 5, 11 (12), 65 sqq. Mela 1, 10: auc| Ara- {Pisum arvense, L.), PI. 21, 15 (52), 89.
bia terra, Plaut, trin. 4, 2, 88 (933) rgt. Xxat ju ; Aräcüsia, ae, f. = Aracliosia, Isid. 1 4, 3, 8 u. 9.
Liv. 25, 7, 4. - ©enit. Äräbiae gemeffen bei Prop. Aracynthii8. i, ?n. (^onxvvS^og) ein ©ebirge
— b) Stabt im glüdX 3trabien,
,

2, 10, 16. j. Aden, an ber Sübfüfte 2letolien5 j. Zygos PI. 4, 2 (3), ,

Mela 5, 8, 7. — 3) Apablcns.a, um. arobtfcf),odor, 6. Solin.


,

7, 22 (bie ben 2tr. uneig. ju 3(carnamen


Plaut: sinus, ber arab. 33'ceerbufen, ha^ rotfie a)ieer gierten, raeit bie 3(carnanen auc^ eine ^^it lang öft(.
(xttT i^o/^i'),V\.: fubftü Arabica, ae,/. (sc. gem- , üom Strt)mon geboten). - Siömifc^e 2)ici^ter fpre=
ma) ein elfenbeinäi^nlid^er Gbelftein
, uielT. eine , dien irrtpmlic^ oon einem attifd^en 2(r. u. brin=
„(E^atcebon== ob. Dnt)rart'\ PI. - Adv. Aräbice, gen ifjn nxit bem biDotifc^en 2lmp^ion in 3Serbin=-
orabtfcö, auf 2lrßbtfcö, Plaut, fr. bei Diom. 378 P. bung, Virg. ecl.2,24 (e6^. JSz55.Aracintli.). Prop.
(og(. Paul. Diac. 28, 10) : Arabice sacri vocantur, 3, 13, 42.
Solin. 33, 7. — 4) Aräbiu», a. um, araBifd», odor, Arädu8,i, (kouöog)^ berühmte p^önicifc^e
f.
Plaut. : limeu
mit arabifd^en 3]orr)ängen t)erfef)en, ^nfelftabt, j. Buad,
Cic. ad Att. 9, 9, 2. Curt. 4,

,

Prop 5) AräbuN, a, um, arabtfcö, artemo. Lu- 1, 5. Mela 2, 7, 6. - 2)ao. Arädiu8, a, um, ^u
cil. fr. ros, Ov. lapis, PI.
:
fubftü., Arabus, i, m.
: : 2lrabu6 öc^ßrin, orabtfcö, mare, Lucr. 6,890: ^lur.
e. Slrabcr, Orelii inscr. 2585: '^(ur. Arabi, orum, fubftö., Aradii, örum. m. bie ßinra. üon 2{rabuö,
m. bie Slraber G. Cass. fr. u. Virg
, 6) Aräbi- — bie 5trabier, PI. 5, 20 (17), 78.
cäpia,ae. f. bie -^anblcriit mit arabif^en O^jecetetcn, &raeo8fylo8,on (aocci6(TTv).og), mit in weiterer
Murat. inscr. 939, 9. Entfernung auöeinanber ftef^enben Säulen, fctnfdu'
äräbilis, e (aro), pftüc^Hv, carapus nullis, quum liQ, aedes, Vitr. 3, 2 (3), 1 4 (3), 3. ;

siccum est, arabilis tauris, PI. 17, 5 (3), 41. äränea, (aodxvrj), 1) bie «Spinne, invisa
ae, f.
Aräbitae, tön, 771. (AoaßtTai), SSoI! xn ©ebro= Minervae (f. Arachne), Virg.: opera omnis ara-
»on ber 9Mnbung beä ^nbus, öftl. com
ften, raeftL nearum, Plaut.: aranearum telae, Plaut, u.
2lra6u§, Curt.9 (39), 10, 5 (bie §bfc^rn.Aboritön). Val. Max. —
II)meton., ba§ ©pinncngctocBe, Plaut.
409 araneans arbiter 410
u. 2(.: araueas abstergere, Titiu. fr., ob. deterge- subigere terram aratris Cic: non obrui aratro, ,

re, JCt. -ü6tr., bem ©pinnengetüebe ä^ntid^e §ä= sed ligneis rastris, Col plostro et aratro juven- :

ben, PI. 24, y (37), 56. cum consuescere, Col alqm ab aratro aroesse- :

äräneant*, antis {Partie. Don *araneo) , ®^)tn« re Cic. - jur ,3ief)ung ber ©renjen neu ju grün=
,

nenftcwebeentöaltcnb, fauces araneantes, in bie feit benber (Stäbte gebraust Cic. Phil. 2. 40. 102. - ,

lange !eine ?iat)rung gekommen ApuL met. 4, 22. <St)mboI ber ^erftöiung eroberter ©täbte,
f. DreUi
,

äräueola, ae, /". {JJe/mn. v. aranea), eine flelnc 3U Hör. carm. 1, 16, 21. - aiä" ««bf. &rät«r, tri,
spinne, ein ©pinnicn, Cic. de nat. deor.2, 48, 123. ;>?.. Lex August, bei Gromat. vet. p. 112, 24 u.a.
ärän£ölu8, i, m. {Demin. D. araneus), ein ÄratthuH, Arachthus.
f.
'Spinndftn,Virg ciü. 2. 1. ärätuH, US, m. (aro), bas «Pflügen, aratui in-
äräneötjUM» a. um (araneus) I) »oU «Spinnen* sistere, Dict. Cret. 2, 41.
ÖCtoebc, Catull. lö, 3. Priap. 83, 29. II) bcm
,

— 2. ÄrätuH, i, m. ('Agurog), I) ein gvicd^ifd^er


^pinnen^twebt ä^nlidf, Ula, PI lanugo, PI. : ^irf)ter, SSerfaffer eineö aftronomifc^en 6ebic^t5
ärftneum» f. 2. araneus, a, um. {<t>cciv6(iieva betitelt^ baö (Sicero u CSofar ©erma^
1. äräneuH, i, w. I) bie ©Pinne, Lucr. u. 21.: nicu§ ing Satein überfe^ten, Cic de or. 1, 16, 99;
aranei textura , Sen. : araneorum telae , Sen. — de nat. deor. 2, 41, 104. Ov. am. 1, 15, 16. -H^at)
marinus, PI. 32, 11 (53), 145,
II) ein ©eefifcf) =<:?raco Aräteusu. Arätiu§, a, um {ylQaTSiog)^ bcö Sita-
2. äräneuH, i^l. araneus)
a, um
jur ®pinnc ge« ,
tu§, ototeifdSj, Carmen, Cic. u. Lact.: carmina. Cic:
ööriß, ®pinnen:=, I) adj., a) eig.: genus, PI.: texta, t>al). abfol., nostra quaedam Aratea, Giceroö «t»«/-

PI. —
b) ü6tr., mus, eine2lrt©pi^mau§, PI. u. Col. vöuev«, Cic. de div. 2, 5, 14. IL ein berü()mtev —
— II) subst. araneum 1 n. a) {sc. textum) ein
, , , gried^. ^yelb^err, au§ ©icijon geb., (Stifter beö ad^äi-
Spinnengewebe, ^tur. b. Pliaedr. 2, 8, 23. PI. 11, fc^en ^unbeS, Cic. de oif. 2, 23, 81.
24 (28j , 84. — b) übtr. ,eine ^ran!§eit ber Del- 3. ärätutt, a, um(«()aT6?), etjle^t, Murat. inscr.
bäume u. äßeinftötfe (griecf). aQÜxviov), PI. 17, 24 30, 3 u. 132, 3.
(37j, 229. Arausio, önis, f. eine ©tabt im narbon. ^al
ampeniiis,j. arepennis. [\a, \. Orange, Mola 2, 5, 2. Orelli inscr. 3186. -
Ärar Arärit«, is, ??i ein ^Iu^ in ©attien, j.
u. 5)aü.: a) Arau8icas,a. um,ataurtfc^,Ambros gest.
Saone, 9?om. Arar, Caes. b. G. 1, 12. Tibull. 1,7, concil. Aquil. §. 55 b) ArauHienHis (Arausen-
11, ««om. Araris, OreUi inscr.4018. Claud. Ruf. 2, sis), e, ötauftenflf*, üon Olrouflo, Orelli inscr. 2313
211 2lcc. gew. Ararim, Caes. b. G. 1, 12, 2 u. a.
: U. 2332. — c) Arausiönensis» e. arauftoncnftfc^,
Yirg. ecl. 1, 63. Lucan. 1 434. PL 3, 4 (5), 33, , öon Slraufto, 6. 12
urbs, 2(raufio, Sidon. ep.
feiten Ararin, Claud. b. Get. 298: 2161. Arare, Äraxe»«, is, 21cc.enu.em. m. {Aoä'^qq). I) ^-(ufj
Caes. b. G. 1, 13, 1 u. 16,3. Hirt. b. G. 8, 4, 3 in ©ro^-2lrmenien, j. Aras, PI. 6, 9 (9), 25. Virg.
ed. Nipperd. (überall mit ber SSariante Arari). Aen 8, 728. Lucan. 1, 19. - 5}K'ton. =bic 3tnu)0l)-
Tac. ann. 13, 53. Orelli inscr. 7007 u. 7260. wer beg 2lraEeä Stat silv. 5, 2, 32.
,
IL ber be — =

ÄrätaeiiH, a, um, fal[d^ ft. Arateus, ro. f. beutenbfte ^luB in^erfiä, ber an^crfcpoliö üorbei-
äräter, f. aratrum a. ©. flo^, j. Bend-Emir, Curt. 4, 5 (21), 4; 5,4 (13), 7.
ÄräteuH, a, um, \. Aratus no. I. Arbela,örum, n {'^oßrjhc) (Stabt in 2(bia= ,

ärätia, ae, f. eine ^eigenart mit meiner %x\x^i, hene, einer Sanbfd;aft 2lff9rieng mo 2)ar(u§ uom ,

PI. 15, 18 (19), 70. 2lle£anber gefd)ragen lüuvbe, \. Arhil ob. Krhil,
arätio, onis, f. raro), Dbaö^rTufien, bas 5lrtcn, Curt. 4, 9 (36), 9. Amm. 23, 6, 22.
Col. u. PI.: u. im Slüg., baä SöcBaucn beö Selbem arbita, f arbutum Jtä".
burd^ ben ^ftug , ber Stcferbau , aratio quaestuosa arbiter, tri, m. (üon ar = ad u. bitere, go^en),
est, Cic. Tusc. 5, 31, 86. II) meton. baä ^-elb, — ,
ber r^injuge^t, um etmao :,u fef)cn ob. ju ^ören "Qah- ;

raelc^eö gepflügt mirb ob ift, 't)a^ Stcferfclb, Slrtianb, I) ber anraefenbc, gecieniuävtigc 3cuae/ S^bren- ob.
Plaut., Col. u. 2t. - bef. arationes ~ bie bem röm. Olugenjeuge, SDlttroiffer, 3uf*ftuer, s^coba^tfc f. 2in= t

©taate gehörigen Sänbereien in ben ^ronin^en, bem. 3U Plaut, capt. 2, 1, 28), Plaut Cic u. %.: ,

rcelc^ für ben^efjnten üerpac^tet lüurben, SJomanen, arbiter sermonis, Tac- locus ab arbitris (laftigcn
bae quondam arationes Campana et Leontina, 3eugen) remotus, Cic: immunis ab arbitris domus,
Curt.: sine arbitro ob. arbitris, Liv.: remotis
ar-
Cic: arationes omues totä Siciliä desertas atque
a dominis omnes relictas esse cognoscitis, Cic. bitris. Cic. —
II' alö gevid)tl t. t. = ber an eine
um ju uuterfuc^en ein (o^ne
ärätiuncüla, ae, f. {Demin. ö. aratio), ein ©ac^e f)erangel)t, fie ,

©tücfdjcn Slrtlonb, ein Sletfer^cn, Plaut, truc. 1, 2, 3u5ie()ung eineö 5Jlagiftrato genommener, nadi^üil
46 (145): duae aratiunculae, Vulg. 1. reg. 18, 32. Iigfeitu.(^utbünfcnrid)teubcr)3d)ictömann,®*tcbö.
ärätur, öris, m. (aro), I) ber «Pflüger, l)im2ll(g., ric^ter,3fnebenöricöter (I)ingegen judex bei* uom^JJca-
entfdjcibenbe
Cic. u. 2t. fe^r oft poet. für ßanbmann {agricola)
,
giftrat eingelegte, nad) ben Okfe^en
üb§., Lucr., Virg. u. 21. - taurus, ^ftugftier, Ov. : 9li(btev), arb. litis (neben privatus disccptator),
adigere,
bos, ^flugod^fe, Suet.u. JCt.: u. fo boves ejus fun- Cic: arb. decisionis, Cic alqm arbitrum :

di aratores, JCt. —
2) inöbef., in ber röm.^inanj- Cic: arbitrum capere,Ter ob sumorcCic
alqam rem arbitrum,
dare
Cic:
,
:

fpr. aratores =
bie «päd^tec ber Romanen für ben arbitrum, Cic: esse in
ad arbitrum confugcre, Cic: uti alqo arbitro, (.
ic :

äeijttten beä (Srtragg (ngl. aratio no. II), Cic.u.2t.


— II) übtr., Arator, berVffügec, ein ©eftirn, Varr. nihil ad id quidem arbitro aut judicc opus est,
dici oportoret,
6. Serv. Virg. georg. 1, 19. Liv.: Viix\\xi\jiuUcem an arbitrum
3cf)ifb§rt*tfr, Cic:
är&töriu8, a, um (aro), jum «pflügen gehörig, Cic - Uebtr., 1) üon jeber 2(vt
(oom ^Ißariö) Ov pugnae. Mampfndjtcr
boves, Cod. Tbeod. 2, 30, 1. Paul. sent. 3, 6, 35. formae ,
:

— ^lur. fubftn., aratoria, orum, n. Slcferlonb, Cod. (qricrf). /9o«/?6i/r»??), llor.: favor arh. coronao. ber
Theod. ben Sieg juerfennt, Mart.- 2) infofern b^r^cbu-bo(

9, 42, 7.
übtr. ulU).) bor ubn
ärätro ob. artro, äre, bie ^aai roieber umpfiü. riditer na^ C^utbünten oerfügt,
maltet, ber *rrr ®e.
gen, PI. 18, 20 etmao frei ()errfd)t, gebietet,
(49), 182.
bietet üb etiD imperii, Ov irae Jimoiiis. :
^om<
ärätrum, i, n. (aro), ber VPCug (ngl. 230^ ju Virg. ,

/^«ffi^fi^fTouffi/wrioarou),
georg. 169 sc[q.), aratrum circumducere, Cic: fier Ov.:bibendi(gned)
1,
:

411 arbiteiiuiii arboi- 412


ticr burd) bie ^i'üvfel beftimmte „^rinffönii^ 3i;m== 1, 28), dicta alcjs, Plaut.: domus attiguae fortu-

,

Vofinrd)", bevbie Wröfjc unb .^ii^jl »^^'^ 23edjei:, baö nas, Apul. U) übtr.: 1) im %Uq., geiftig in S8e=
il>crr)ältuif} bcö 3i*af|cro u. ^iücincö fcftfo^tc, llor.: trac^t nehmen, ermäßen, Ter. Eun 5, 5,9 (979). Gell.
Adriao (üoni ^übiinnb) bev ba lualtet übcu bno
, 4, 11, 10 - m. Dat., alci lidem parvam, geringen
Wicci-, Ilor.: lüi'us eliiisi Intcmaris arb. ein Ovt, (J^Icuiben beimeffen, Plaut. Bacch. 3, 6, 41 (ö7(J).

,

ber bao mcitljiu ftrönienbe "Mccv bcljcrrfdjt = ber bie 2) t. t. ber (^Jeridjtöjpr. (ugl. arbiter no. II) =
3hioiidjt an\ 2C. tjcunibrt Ilor Tuiirus arb. iniiu-
: bfn (Scfttebörid^tcr machen, ole ®c|)ieböticötec einen

,

mcrarum gentium, cjdüd;]'. ber 03ebicter über 2C., Sluefpru* tbun, =entfcl)etben, JCt. 3) gleic^f. gut=
PI.: reriim, Tac: elegautiae, eine 2lrt mnUre de ari)tlic^ oermetnen, eracbten, ermeffen, bce ©loubenö

plaisiv, Tac. fepn, für feine -^erfon meinen, nad^ bcftem SSBiiTen u.
ar biteriunit ii, «.= arbitrium,Ore]Ii inscr. 48 1 5. ©cttJiiTen bafürbiüten ((*^gf^ scire , alci persuasum
arbitra, ae, f. (arbiter), I) bie3Mttn)ifTcttn,3cu- esse u.bgl.), alö t t. bei^^ug^nflusfagen, arbitror,
flin, Hör. epod. 5, 50.— Ilt bte®c^teböri*tftin, Stic^- Cic u. ai. (f. äßei^enb. ju Liv. 3, 13, 3. Madcig
tettn, Ambros. de off. ministr. 1, 12, 44. Emendatt. Liv. p. 314). -u übf). o. ber fubjectioen
arbiträli«, e (arbiter), fc^icbötic^tcrlid^, judica- 2lnfirf)t, hoc quum ceterae gentes sie arbitrantur^
tio, Macr. sat. 7, 1. §. 7.
arbiträriuH, a. umfarbiter),

I) fc&icbettd&tcrltcft,
tum ipsis Siculis ita j^ersuasum est, ut etc., Cic.r
neque id sine causa arbitrari videbautur, Nep. -
I
formiüa, JCt.: actio, JCt. II) iibtr., auf SSBiatüc ni. bopp.a'k'c, scelestissimum te arbitror, Plaut.:
tciu^cab, tt)tnfürlt(i (nacö Outbünfcn) angenommen qui se natos ad homines juvandos,tutandos, con-
ob. üorflcnommen^ roiHfürltd^, hoc quidem profecto servandos arbitrantur, Cic - m. Acc. u. Infinit.,
certurn est, non est arbürarium, Plaut, Amph. 1, quem mi amicum esse arbitratus sum antidhac,
1,216(372) motus in arteria naturalis, non arb..
: Plaut.: ut quisque minimum in se esse arbitrare-
Gell. 18, 10 extr.: u. jo aud) Mart. Cap. 1. §. 68. tur, ita ad araicitiam esset aptissimus, Cic. - ab==
Macr. de diff. 19, 6. - Adv. arbitrario naä) mü^ , fol., ut arbitror, Cic: ut ego arbitror, Quint. -
fütltcöet Slnna^me (ög[^. certo), Plaut. Poen.3, 5, JJS" ^orm arbitro, Plaut merc. 5, 2, 61
a) actioe
42 (656). (901) arbiträrem, Plaut. Pseud. 4, 2, 57 (1014)
:

arbiträtio, onis, f. (arbitror) = arbitratus, baö arbitrabunt, Plaut. Stich. 1,2,87 (144) ^mperat. :

©wtod^ten, Cod. Theod. 2, 26, 4 ed. Bitter. (bage= arbitrato, Cic. de nat. deor. 2, 29, 74. b) arbi- —
gen Sacfimann in berf. 6teKe [in Gremat. vet. vol. tror ^a6-6'.: arbitretur (b. i werbe beftimmt auöge=
I. p. 269] arbitrio; vqI Gell. 13, '20, 19. fud)t) uxor tuo guato Plaut.: anceps quaestio et ,

arblträtör, öris m. (arbitror) = arbiter {no.


, in utramque partem a prudentibus viris arbitra-
II, 2), TO. f.,
Gud. inscr. 7, 5. - S)ai). ta est, Gell.: hoc ita semper arbitratum est, Sen.
arblträtrix , icis, f. bie ^ecrfcOectn ©ebtetctin, , rhet.: sumptus funeris arbitrantur (roerben abge-
Tert. adv. Mart. 2, 1'^ extr. fd^ä^t) pro tacultatibus vel dignitate, JCt.: ex
arbiträtÜM, üs, claff. hl. 2161. ü, rn. (arbitror), scriptis eorum, qui viri arbitrantur, Caelius bei
bas ©uta^ten = ba§ Selic&en, ©tmeffen, ber freie Prise p. 792 P. (aber Cic. Verr. 5, 41, 106 liest
SSBiUe, bie f&iüiüt untefdjrönfte »oUmacöt (f. Iri^
, Öalm putaretur, u- Cic. Mur. 17,34 ift Pompejus
5U Sali. Jug. 105, 1), tuus arbitratus sit, combu- alä^ubjectäu benfen; CicadAtt. l,ll,2u. Caes.
ras, si velis, Plaut.: tuo arbitratu, Cic. arbitra- : b. c. 3, 6,3 aber homines). c) ^arag. Inßnit. —
tu suo u suo arbitratu, Cic: cujus arbitratu arbitrarier, Plaut. Bacch. 3, 6. 41 (570) u. a. He-
(nad^ rceffen QJrunbfä^en) sit educatus, Cic. mina bei PI. 13, 13 (27), 86. - Imperat. arbitra- ,

arbitrium, ii, ??. (arbiter). I) ha^ 2)a&eifepn, bie mino, Plaut. Epid. 5, 2, 30 (683).
©egenttart bei etTOaä Sen. Hippel. 602. Sever. in
, arbör (91bf. arbös), öris, f. ber 23aum, I) eig.u.
Aetna 195. —
II) ber »ilu^fptuc^ beö @d^ieb$rtcöter9 meton.: 1) Feigenbaum, Cic: abietis,
eig. : fici,
(Dg(. Cic. Ptosc. com. 4, 10: aliud est Judicium, Tannenbaum, Xannenftamm Liv. arbor persici^ , :

aliud arbitrium: Judicium est pecuniae certae, Lampr., persica, PI.: arbor cupressus, Suet.: ar-
arbitrium incertae), condemnari arbitrium pro bor pinus, Hyg.: olea arbor, Amm.: palmae, Suet.:
socio (f. condemno 7w. I, 1), Cic: adigere alqm Jovis, (Sicfie, Ov.: Phoebi, Lorbeerbaum, Ov. Pal- :

arbitrium if. adigo no. I, b), Cic: arbitrium re- ladis, Celbaum, Ov. - arbor pomifera, Plaut: ar-
cipere, JCt. - Uebtr., Ijjebeffieftfmmunö nac$ ©ut- bor insita (gepfropfter), Col.: arbor ramosa, Lucr.:
bünPen, baö freie ©rmefTen, bie freie ®ntfd^etbung, arbores majores et magis ramosae, Liv.: arbor
arbitrio suo u. suo arbitrio^ Cic: libera arbitria infelix, f. infelix. - arbores caedere (fällen), Cic:
ob. bt. arbitria alcjs rei ob. de alqo agere, über excisa est arbor, non evulsa, Cic. 2) meton., —
etrcaö ob. ,^mb. frei entfc^eiben, ©efe^e üorfd^reiben ber SBttum = ha^ auä il^m bereitete a) ber §ebet :

u. bgl, Liv. u. Gurt. (f. g-abri ju Liv. 24, 4ö, 4): an ber treffe, «pregbaum , «pref benflet , Cato r. r. u.
arbitrium regni agere, hin <£eCbftfjerr[rf)er fpie(en, PI. — b) ber SDlafibaum, SJtoft, mali, Virg. u. Hier.,
Tac: arb. saiis vendendi, hie roiUfürlidie $i3eftim= ob. arbor malus, Hyg. , ob. arbor navis, Serv. u.
ntung be§ ©aljpreifeä, Liv. 2, 9, 6 res ab opinio- : Gros, (ügl 9Jiunc!er gu Hyg. fab. 125. p. 188, a) :
nis arbitrio sejunctae, ha benen nid^t nacf) bloBen gem. bl. arbor, gS. quum curvatur (fid^ biegt) ar-
33kinungen entfcl^ieben wirb Cic: auris arbitrio
, bor, gubemacula gemunt, Pl.ep.: non arbor erat
uti, nad) bem
&ci)öv entfd^eiben, Gell. -arbitria fu- relicta, non gubernator non funis non remus, , ,

neris, bie allemai nad^ 3>erp(tni^ bes Dranges n. Petr.:u. arbor aut aliud navis instrumerrtum, JCt.:
ber 3}ermögenöumftänbe beftimmten ßeic^cnöeöübren, ictu fulminis deustis armamentis et arbore et an-
bas ßeid^cngelb, Cic. Pis. 9, 21. —
2) (nad^ arbiter tennä, JCt. —
c) dn 9luber, Virg Aen. 10, 207.
no. II, 2) bie SJlac&t, ber 235tae, bie «perrfc^aft , freie — d) ein @*iif, Pelias, ba§ ©c^iff 2trgo Ov. her.

,

f&aH, baö SelieBen, Cic, Liv. u. %: ad arbitrium 12, 8. e) ein SfiBurffpir^, ferrata, Stat. Theb. 12,
tuum testes dabo, Cic 769. — II) übtr. , t). fabelhaften 9)ieerpoIt)pen ,
ber
arbitro, äre, f. arbitror JltS". 2trme, raie ber Saum tiefte u. ^voex<^t, \)a.hin foE,
arbitror , ätus sum äri (arbiter) I) ben 33e=
, , PI. 9, 4 - aiS" S^lbf. arbös gen), bei Siebtem
(3), 8.
obadjter, öord^er bei etrcaä mQrf)en, etro. beobachten, {bei Virg. immer), f. 9?eue'g g^ormenl. 1. ©.170 f.;
^eborcöcn, erfpdbcn (ogl. Sinbem. gu Plaut, capt. 2, bodt) aud) Col. de arb. 1:0, 2.
413 arborarius arcanus 414
arbÖräriuH, a, um (arbor) ,
ju bcn ^öunun gc- gu madfieu, ob. bie (5affe beim SBed^äter (auf bem
Jörig, SBaum», falx (jiim ^öejci^neiben ber Säume), (^•orum) 5U beponiveu, bie^offc, Odjatuüc (hinge-
^ippe, Yarr.: picus, Saumfpec^t, PI. gen finb loculi, crumena fteinere ©elbcaffen, mie
Arbtlrätör, öris, m. (arbor) ber aSouiiigdvtncr, , sacculus baö (^elbfäcfcfien ber3lrmen; ügl. öieShiö^
Col. u. 31. Igg. 5U Juven. 10,25 u. 14,259), arca aerata, fer-
arb5rc8Co, ere (arbor), jum Saume tvetbcn, PI. rata,Juven.:alienaarcä, auf frembellnfoften, Ju-
19,4 (22), 62. [h. Gell. 17,2,25. ven.: multum diftert, in arcane positum sit argen-
aTböretuni, i, n. 3?bf. §u arbustum Quadrig. ,
tum, an in tabulis debeatur, Cic: mihi plaudo
arboreus, a, um (arbor), I)5um23(i»mc gebörtg, ipse domi, simulac nummos contemjdor in arca,
»om Saume, Saum^, fetus '^numfrüd^te, Virg , : Hör. - meton., bie ©afTc =. baö Öelb im Kaften, ar-
coma, 33aum3ttieige, Prop.: folia, PI.: umbra. Ov. cae nostrae eonfidito, Cic: ex arca domoque ob.
— II) iüumäbnüä), cornua, tnit oielen ©üben, Yirg.: domo ex arca numerare pecuniam, auf ber ©teile
amplitudo, PI. baar b^al)kn (©gf^. de mensae scriptura absol-
arbös, f.
arbor. vere), Donat. ad Ter.: fpäter bef. aud) bie fatfcrlicöe
1. arbu8culA, ae, f. {Demin. ü. arbor), I) ein eaffc, arcatisci, Lampr.: bie Stoatöcinfünfte, tai*
Säum($cn, Yarr. u. Col. — II) übtr.: A) arbuscula ferl. 5!ct)enüfn, frumentaria, JCt: vinaria, Symm.
crinita, ^-eberbufc^, Ärone {am i?opfe beä Pfauen), — II) üon 2lllem, mas bie^orm eineö iiaftens t)at :

PI. 11, 37 (44), 121. — B) arbusculae («,««^'0770- 1) bie Slrcfee Sioalj'ö, Lact. 2, 13, 2. Yulg. genes. 15,
cFff), beroegtic^e 33äumd}en ob ^^^Pf^" i"^t Stäbern, 14 sqq. u. a., üoUft. arca Noe, Gromat.vet.p 373,
um bie Selagerungsmafd^tnen fort^ufcfiieben, 2)rcO' 6 ed. Lachm. —
'-l) bie Sunbeölöbe, Yulg. exod.25,

gobeln, 21 cöfcnf(*ercn,3apfenfd)ercn,Yitr.lO. 14(20),!. lOsqq.u- a. : üollft. arca foederis, A ulg. deut.


2. Arbuscula, ae, f. S^lame röm. meibl. ^reige^ 10, b; 31, 9 u. a. u. testamenti, Gromat. vet. p.
,

(affenen (f.
^Benttet) ju Hör.
unter sat. 1, 10, 77), 373, 4 ed. Lachm. Yulg. 4. Esdr. 10, 22, u. arca
bem bef.befannt eine mimifc^ei^ünftlerin gu diceroä domini, Yulg. Jos. 4, 4 u. a., u. arca dei, Yulg.
3eit, Cic. ad Att. 4, 15, 6. Hör. sat. 1, 10, 77. 1. Sam. 3, 3 u. a. —
3) eine Heine enge ©efangcu«
arbuNtivuK, a, um (arbustum), on Saunte ge^ i^ctle, ein Äanen, Cic. Mil. 22, 61: arcae robustae,

fe^t, angebunten, vitis, 33aumrebe, Col.: genus, oon


= Paul. Diac. p. 264, 12. —
4) bie SBafferlabe, in ber
ber Saumrebe, Col. Sßafferorgel, Yitr. 10, 8 (13), 1 sqq.—b)^ammcl'
arbu»»to, äre (arbustum), mit Säumen (für bie fallen beä 2Baffer§, SBaffccfang, Yitr. 6, 3, 2. 6) —
Sieben) befc^en. BcDftanjcn, cornu, populo etc. agros, ein üicrctftgee ©teujaefd&cn, Gromat. vet. p. 227, 14
PI. 17,23 (35), 201. (119) u.a.
arbu8<um, i. n. (arbor), I) üh^. SöumrocrF, , Arcädes, um, m. Qinxaöeg griec^. ©enit. ^lur. ;

Otroud&ttjerf, ®tröud&er, bef. im ^tur., Lucr., Yirg. Arcadön [yioy.üdcoi'] Yarr. sat. Men. 27, 8), bie
,

u. 21. — Saumpflonjung, bef. bie, tdo an


II) eine Serool)ner2(rcabienä,bie2lrcttbter, Cicdenat. deor.
ben Säumen (bef. Ulmen) Sieben
emporranften, eine 3, 22, 57. Liv. 32, 5, 5 u. 21.: gried;. 2lcc. Arcadas,
SoumttJeinpflaHäung, ein Saumwcingarten, ^etengc- Cic. de rep. 3, 15, 25. Yirg. Aen. 10, 395: tjielten
pis (oerfd^. üon vinea, mo bie '^zh<ix\ auf ber ©rbe fid^ felbft für W
älteften 9}ienfc^en, Ov.fast.2,2ö9:
ran!ten ob. burd^ ^fä^te geftü^t mürben) Scriptt. , il^re^ntelligenj u.Silbung in Ü3rierf)enlanb nid^t im
r. r., Cic. u. 21.; cgt. So^ gu Yirg. georg. 2, 273 beften (Srebit, f. Stuperti 3U Juven. 7, 160. - Sing.
sqq. p. 370 sqq. Areas, ädis, m. Oioxci^, n^iog), a) fubftu., ein Sir-
arbu8tu§, a, um (arbos für arbor), I)witSöu» cabier, duo Arcades familiäres, Cic. de div. 1, 27,
men Fefefjt, ager. Cic. u. PI. II) an Säume gefegt, — 57. - ba^. Areas appellat., «) SJJercur, ber auf h'im
vitis, Saumrebe, PI. 17, 23 (35), 207.-übtr., arbu- arcabifc^en Serge (Sgllene geboren fet;n foU Mart. ,

stiores res, feftere, fidlere Umftänbe, Tert. adv. 9, 35, 6 u. ö. —


/S) = ^:part^enopäuä, ber ^ol;n ber

Marc. 2, 29. 2ltalante a\x^ 2rrcabien Stat. Tlieb. 8, 745 u. 12,


,

arbü<£n8, a, um (arbutus), »cm ®rb6cet= ob. 805. - y) A. tyrannus = £t)caon, jlönig ber 2lrca=^
SJlectftrfc6cn6aum , öcm >^agnpfel, crates, Yirg.: fe- bier (©ro^oater beö 2lrcaö, 1. Areas), Ov. met.

tus, Ov: über (Saft), Stat. 1, 218 (roo griec^. öenit.


f.

Arcados). J) A. bi- —
arbfifum, i, n. (arbutus), I) bie ^^ructitbeS 2Jieer= penmfer = 2lncüuö, Ov. met. 8, 391. b) attribut., —
!irfd^en= ob. Grbbeerbaumö, bie SKeetfitfcfee, Saum« = arcabtfc6, juvenem Arcada (griec^. 2(cc.), Yirg
etbbeete, ber -^aga^fel, Lucr. u. Yirg. II) bie — Aen. 12,518: Arcadas equites, Yirg. Aen. 8, 518.
£autifprcfTcn bc§ ©rbfeerbaumS fammt bergrurfit, bie -S)at).: 1) Arcadi«, ae, (J^oxfuJ/'«), 2lrtabtcn,
/".

©rbbeerbournfprofTen, ber©rbbeer6oum, ber "^ago^fcl, ^aö 2}litteaanb beo ^^eloponneö, PI. 4, 6 (10), 20.
Yirg. georg. 3, 300; 4, 181. Rutil, itiu. 1, 31. - Yirg. ecl. 4, 58: Arcadiae pecnaria, (rfel, Pers.

aiarairrfiaift. 5«bf.^tur. arbita,Lucr. 5,938 (941), 3^ 9. — 2) ArcadicuM, a, um {l-lo-xuihy.ög), arca^

u. 962 (965). tm, asinus, Plaut u. Yarr.: urbs, Liv. - juvenis,


arbüfuN, ob.SrbBcetBaum, ein Ginfaltäpinfel, Juven.7, I6O; ugl. Arcadicnm
f. bers^ectfirfcfeen-
i,

ber "liQga&felbaum {Arhutus Unedo, L.) , Yirg., ac Midinum sapere, nac^^;Mnfel-u.(Sfel5art,Mart.


Col. u. 21. Cap.6.§.577.— 3) ArcÜdiun, a, um (Anxcaho:),
arcabifcö, Dea,b. i. (Sarmenta, bie auo2lrcabien
nad)
arca, ae, f. (©tamm ARC, moü.
aud^ arceo),
Ov.:
I) ein Se^ältni^ jum SerfcI)Iie|en, ein Ädften, eine Italien fam, Ov :virgo, bicSiijmpl)e2(rctl)uia,
Äifte, eabe, 1) rm 2{üg. vestiaria, Cato: ex illa
: deus, %a\\, Prop.: aper, ber üom .^percule^j erlegte

olea arcam esse factam eoque conditas sortes, ernmantl)ifc^e (?ber, Mart.: sidus, Sen. poet., ob.
Cic: arca ingensvariorumvenenorumplena.Suet. astrum, Yal. Fl, ber grofee Sär: virga, a)iercur
— 2) insbef a) bie Scbtenlabe, ber ©arg, opercu-
: ftab, Stat.: galerus, SJiercurf)ut, Stat.
lum arcae, Liv.: arca lapidea, Liv.: angustis cje- arcnne u. arcänö, arcanus. f.

cta cadavera cellis conservus portanda locabat ArcAnuni, \,v. ein Vanbgut bc5 D. Gicero ,
fub-

in arca. Hör. —
b) ber gro^e mit 3)ietaU befd;Ia= lid) non 2lrpinum in :^atium Cio. ad Qu. fr. 2, 7
,

gene ®eibfoften, morin bie Sieic^en iijx Öclb oer- c.dv. (2, 5, 4); 3, 1. l.§. 2 u. a.
ircnnns, a, (arca, arceo) uripr. orrfcblcf.
um
rüa()rten u. ben fic fic^ uon (Eflaücn auf bae ^orum
,

fen ; übtr., 1) tjfrfcfewtegrn, uon


yjicnfd)cn, 1 laut. u.
ob. ju Spielbanfen narf)tragen (ie^en, um @efd)äfte
415 arcanus Arche 416

PI.: poct., nox, fcf)iüei(^faine^Jkcf)t,Ov. II)9cbcim, — i, riK {Uoy.taCXuog) ein griecf). ^^f)i(ofop^, auö^i=
,

ictmitdj , quicum arcana, quicuiii occulta omnia. tane in 3teoIien geb., ©d^üler bes 3lcabemiferö '^^0=
Cic: arcana consiiia Jjiv.: arranum et occultiim lemon, Stifter ber mittlem Slcabemie, blüljenb um
srelus, Ciirt.: arc. torror ((brauen), Tac -tu'). 300 0. (Sljr., Jorm -as, Cic. de or 3, 18, (i7. Pers.
and) in bcv rKcliiiionöfpv. uon ben c]cl)ctmcn \üd)t , 3, 7i). Lact. 2, 4, 11: 5(cc. -am, Cic Ac. 2, 24,
auöjujvrect)eni)cn (^)egen[tnnben, sacra, Ov. - 2)a^. TG 5kc -an, Mela 1, 18, 1 ed. Tzsch. - %oxm -aus,
:

a) fubftü., arcanum, i, n bn^ ©föeimnigocac, ©e« Gell 3. 5, 1.


bciiiintö, proilere arcannm, Jnven. 0, 115. - gen?. ArceMiuH, ii, m. {'Anxilaiog) SSatcr be§ £aer= ,

im^Iur., arcana et silenda afferre,Curt arcana : te§, ©ro^üater bee Ul^ffeö, Ov. met. i3, 144.
credere Jibris, Hör arcana ejus elicere Liv Jo-
: : arcei«Mitio, önis, /' (arcesso) bie Olbbccufung, ,

vis arcanis admissus, 2)Jitanffcr um bie & be^ 3^ -Sietmrufunfl (ju (^ott), Eccl
Hör. —
b) abü arcänö, im ©cbetmcn, iicimlidj, ar-
,
arceNültÖr, ber •öetbcitufet
öris, m. (arcesso) ,

cano tibi ego hoc dico, Plaut hunc (librum) le- : ob. »bolcr, I) imarcessitor ex proxi-
3(Ug.: nemo
ge arc. convivis tuis, Cic: arc. cum paucis fami- mo, ^f^iemanb ber mid) auö ber ^^lac^barfd^aft gu ei-
liaribus suis colloquitur, Caes. - ba5U ber Com- nem ©aftma^l ob. ©efd)äft aufforbert, PI. ep. 5, 6,
2)ar. arcauius (t)om nidjt »orfommenben arcane), 45. —
II) insbef. alä fpät. gertc^tl. t. t. = ber 9ln.
,

C'ol. 3, 2, 22. flöger, Amm. 29, 1, 44.


arcäriHS, a. um
no I, 2), jur ©ofTc (b i.
(^arca arceMsitüs, 3lbl. ü, r». (arcesso), bas "öerbei«
jum baaren ©elbc) flcböiifl, nomina, Gaj. 3 §. 128 rufen, =bolen, tuo arcessitu venio, Plaut. : ipsius
i>qq. - Oeftev fubftü., arcarius, ii, m. ber Gaffirer, rogatu arcessituque, auf feine 33itte unb ^mia^
Jet. u. Inscr.: iuöbef. ber Giifftrer im öffentlid^en bung, Cic
5)tenfte, ber ©aiTcntcnbant, Lampr u.JCt ponti- : arce8§o, ivi, itum. ere {Causat. t>. accedo, wie
iicalis, Symm,
provinciae Achaiae, Inscr.: ar-
: incessoo.incedo), mad^en,ba^3mb.,,f)eranfommt";
carii Caesariani, JCt. arcarii gazae, civitatis,
: hal).^mb. ob. etre». bctbct , ^ct^u-, becbolcn, bcrrufen,
Vulg. I) im 2lltg.: 1) etg eamus intro, ut arcessatur
:

faber, Plaut.: alqm in patriam, Cic: arc. Aescu-


ßaüifto <So§n, ^tammoater ber 2{rcabier, nad) bem lapium ex Graecia Liv. literis arcessiti sunt, , :

Xobe als ©eftirn (Arctophylax) an ben ötmmel Liv.: siin rem est utrique, arcessi jube, Ter.: arc.
©erfe^t, Ov. met. 2, 410—030. Hyg. fab.'iTö u. manes conjugis, l^eraufrufen , Virg.: sin melius
astr. 2, 4. quid (vini) habes. arcesse. fo (a^ if)n Ijokn , Hör.
2.Areas, cädis, m f. Arcades. — im Slllg. illic homo a me sibi ma-
2) übtr : a) :

arcätüra, ae, f. (arca no. II, 5),


ein »icretfigcö lamremarcessit jumentosuo, ber9)Zenfc^ labetfid^
©tcn^jcidjcn, Cassiod. var. 3, 52. Unglürf auf h^n §ol5 Plaut quies molli strato , :

arcella, ae, f. {Demin. d. arca). I) e. Ääßt^en, arcessita. rierfd^aift, Liv.: arc gloriam ex pericu-
Diom. 313 P. Paul Diac. p 25, 3. II) — (i). arca lo, fid) f)o(en, errcerben, poet vitas sibi, er- Curt :
,

wo. II, 4) ein flctncö üicrcrftgce ®rcnj|Ctcbcn, Gromat, fiatten, Virg. —


b) einen Stoff, einen ©ebanfen u.
vet. p. 227, 5 u. a. bgt. ÜOn irgenbrao bctbeJbolcn, berboten, fudjen, jam
arcellacae vite«, eine unbefannte ^IrtSÖein- aetatis est ususque nostri, a capite quod velimus
ftöde, Col. 3, 21, 3. arcessere et unde omnia maneut videre, Cic: arc.
arcellüla. ae. f. {Demin. ü. arcella), ein lltx-- orationi splendorem, Cic: fabulas longe. Pliaedr.
nee Ääft^cn, Diom 313 P. — itai) arcessitus im @gf^. beffen, roa§ oon felbft
Arcena, f. Caesarea. !ommt, alfo natürlid^ ift, gcfucöt, mit ©eroait bcr=
arceo, cui, ere (ü Stamme x\RC, rooo. au^ bcifle;^Dc\cn afjnjungfn, dictum. Cic: jocus, Suet.

,

arca), I) oerfcbltcgt-n, ctnfcbüeßeu, ctubeacn, 1) etg : II) insbef. als t. t. ber @erirf)töfpr. ocr ©ert^t
,

alvus arcet et continet quod recipit, Cic nos flu- : forbcrn, belangen, bal^ übf) ücrEUgcn bcfcbulbtgen,
mina arcemus, dirigimus. avertimus, Cic. 2) — alqm eodem crimiue in summum capitis pericu-
übtr.: a) im 2U(g arceri otii finibus, Cic de bar.
: lum, Cic: alqm veneni crimine, Suet alqm ju- :

resp. 3, 4. —
b) insbef in SAranfcn , in Drbnung
, dicio capitis ob. bi alqm capitis, Cic pecuniae :

baticn, judex ipse arcebit, Cic. Quint. 22, 71 ed. captae, Sali.: majestatis, Tac: übtr ,inscitiae. Ni-
Bauer, {vidg. arcebitur): arcendae familiae gra- gid atä* a) ©ine mit Unrecht angefod^tene S^le^
fr. -
tis, Fest, p 174, 10. —
II) ben ^"tntt rce^ren, benf. oon arcesso ift accerso, f Äri^ ju SaU Cat.
fctnbatten, obtt)cT)ren,Ql)büttcn, conftr «)mitbl^cc., 40, G. eaenbt gu Cic de or. 2, 27, N. er. (vol. H
copias hostium, aquas pluvias, Cic: solem, PL - l.p. 261 sq.). Wagner Orthogr. Vergil.p 417.
mit fo(g. Inßmt. alö Dbject, »ctbinbcrn, ucrbüten, b) Infin. Praes. Pass. auc^ arcessiri, f Dubenb.
Ov. u. Tac: abfoL, arcuit omnipotens Ov. ß) ,
— §u Caes. b. G. 1, 31. 4: u. paragog arcessier, Ter.
mit Acc. u. folg. ab u. 2161. (= üon, üor, gegen), Eun. 3, 3. 4(510).'
alqm ab urbe. Cic Campanos facile a vallo, Liv.:
: arceutliinuM. a, um («oxfi^u^/j'oj), »om SS5ad&«
alqm ab injuria. Cic: aetatem a libidinibus, Cic. bolbcrftraucb, Vulg. paralip. 2, 2, 8.
— y) mit Acc. u. folg. hi Abi. (oon, üor, gegen), archaeu§, a, um (^an/cdog)j oii, comoedia,
host^mGalliä, Cic: alqm aditu, Cic u.Liv.: alqm Gramm.
foro, Liv.: alqm foedere. Liv.: alqm funesto ve- archai8Si08, i, m. (aQ/cü'ajuog) , bie attet»
temo fd;ü|en beraaf^ren cor. Hör classes aqui- : tbüntücöe ®pracbtt)etfe, ber veraltete (Sptttdbgebroud^,

, ,

lonibus, Yirg. J) alqd alci, ©inem etroaö ab» Gramm.


niebien, hunc (oestrum) arcebis pecori, Virg. arctiangelicus, a, um (archangelus), ben^tj«
georg. 3, 155. cngcl betceffenb, Eccl.
ai'cera, ae, f. (arca). ein bcbccftcr SSagen, bef= archangelus, i, m. {ocQ/dyyakog) , ber ©rjcn«
Jen fid) !ran!e u. fc^roac^e ^erfonen ju pfleg:= h^Wmn gel, Eccl
i^n, e^e bie Sänften auffamen , arceram sternere Arche, es, f. {nQ/rj , 2tnfang) , I) eine ber t)ier
(jurec^t machen), XII tabb.b.Gell 20. 1, 25. Varr. 9)iufen, %oä)Uv be§ Jüngern ^uppiter, Cic. de nat.
sat. Men. 3*, 11 (4). deor. 3, 21, 54. —
II) einer ber »ier 2teonen beS
ArceHiläs, ae, m. Qiqy.tailag) u. Arc^Hil&u§, 35alentinu§, Tert. adv. Val. 35.
417 archebion archipresbyter 418
arohebiön, i, n. e. ^^ftanje = ancliusa (lö. f.), arc}iidi&cönu8,i,m. («o// J/«;;o)Oj-'), ber Ober«
PL 22, 21 (25), 77. ob. attd&fbiaconuö, Eccl.
ArchebfileuH ob. -ius, a, um CiQxeßovktiog), archiöiiiscöpus, i, m. {noxiEnloxonog) , ber
i)on e. gried^ 2)id;ter 2lr(i^ebutu^ benannt, or^cb«. erjbifd^of, Cocl Just. 1, 1, 7.
ietfc^, metrum, Gramm. archit^reuM, ei u. eos, m. {(iQX'^Q^^i) , ber
ArohMäus, i, m. (Ao/Jlctog), I) ein gried^. ^^t= Dberptteft«, <£c§pnejler, Lampr. u. Iiiscr.
lofopl^ au§ 93hlet, ©cf)iUer bes StnajagoraS nad^ , archierö85'na,ae,/'. (ao//fowrTi;r;j), ba5 Dber«
Einigen Se^rer beä ©occates, Cic. Tusc. 5, 4, 10. prtcflccomt, Cod. Theod 2, 12, 112.
— II) natürltd^er ©o^n bes macebon. Äönig^ ^er= archigallu§, i, m. (*«o//;'«'-i;.o,'), bei* Dber«
btccaö II., ^önig üon 3)iacebonien feit 413 t). ß^r ,
prlefter bcc (T^bcle, PI. u 31.
^reunb beä Guripibeg, Cic.Tusc.5,12,345g. Gell. Arohig^^neH, is, m. (An/iyinig) bcrüf;mter ,

15, 20, 9.— III)g-erbr)err 9Jlit^ribate§ beg @r von , 2lr3t 3u iHom unter Somitian, Slerua u. Xrajan, ge-
©eburt ein ßappabociei* bef. im mit^ribat. i^riege
, bürtig a\\^:> Apamea in (Syrien, Juven. 6, 235.
^egen ©uUa lt;ätig, Liv. epit. 81 u. 82. Flor. 8, 5, archig^erön, ontis, m. {*oioxiy€Q(or), berC&er«
ö. — IV) ©ol^n beö SSorigen, Öemal^l ber SSerenice, ö[tefle,e.3:itehmterben5laifern,Cod.theod. 14,27,1.
ber im Kampfe gegen feinen »ertriebenen ©d^it)ie= arc]iig^übernu8, i, vi ("Qxiy.i'ß^nri^Trjg) ber ,

geroater ^tolemäuä 5(uteteä, Äönig üon 2leg9pten, Dbcrftcuecmann, JCt. u. Inscr.


u. 'i>tx\. biefem beifte^enben %. ©abiniu§, ^roconful Archilöchus, i, m. (]4o//;.o/o?), ein hdann-

33on ©yrien, bag Seben cerlor, Cic. Rab. post. 8, au^ ^aroS, nad; Cic. Tusc. 1, 1,
ter griec^. SDid^ter
20. Val. Max. 9, 1. ext 6. Y) ßnfet beö 5Bori= — 3 3eitgenoffe bes ^omulu^ nac^ Xep. b. Gell. 17, ,

gen, burd^ 2lntoniu^ (34 x>. (S§r.) i^bnig üon 6ap= 21, 8 richtiger bes Xiüim öoftiliu^ blü^enb etroa ,

pabocien, PI. 37, 3, 11. §. 46, üon ^iberiuä gegen um 6S8 t). 6f;r., a(ö (Srfinber u. SSoUenber beä bei=
bie SlnHage feiner Hnterttjawen Dert^eibigt Suet. , ^enben (Spottgebid^teö in Jamben Don ben 3Uten
Tib.8, fpäter roegen $ßernQrf)(äffigunguonXiberiu§ alö ein giceiter §omer gepriefen, Cic. or. 1,4. Hör.
gel^a^t u. na6) 9iom getotft, roo er an Sllterfc^roärf^e ep. 1, 19, 24 u. 28. Quint. 10, 1, 60: gried;. Slcc.
ftarb (17 n. ß^r.), worauf fein 9teic| jur röm. ^xo- Archilochon, Ter. Maur. 2245 - Sau. Archllö-
»inj gemacht löurbe, Tac ann.2,42. Suet. Tib 37. chlus, a, um, atä)ilt>d)i\ä} , metrum, Gramm.: u.
Archßm^rus« i, m QiQx^f^oQog), eig. Ophel- appeltat = bei^enb, bitter, edictum (Bibuli), e. im
tes, ©o^n beö nemeifd)en ^önig^ Sijcurguä, üon Xone beö 3(rd^i(oc^uö gefjalteneä Gbict, Cic. ad Att.
feiner Sßärterin ^ppfipple, als fie ^tn gegen 2^f}eben 2, 20, 6: Archilochia in illum edicta Bibuli, mit
^iel^enben <^uhin eine Quelle geigen lüollte, xmh<i= i^rer antitodjifc^en Sitter!eit, Cic. ad Att 2, 21,4.
löad^t gurücfgelaffen u. t)on einem S)rad^en umge= arcliimag^irusy i, m. («o/f</«yf<oo?),berDber=
Jbrac^t, lüe^^alb ber 5^nabe 'AQxi^uooog (S^orgänger toäf, Äüc^cnmeifier, Juven. 9, 109. Sidon. ep. 2, 9.
im ©efd^id) üon 'h<iw ©ieben genannt u. il;m gu (5f)= Orelli inscr. 6302. Hier, quaest. Hebr. in gen. p.
ren bie nemeifd^en (Spiele geftiftet raurben, Tert. 364 ed. Vallars.
cor. mil. 13. Auson. extr. p. 235 ed. Bip. -
ecl archiinandrlta, ae, in. {uQxiuuv^oiirig) ber
,

^ud) bie Quelle ob. ber ^-tu^ Largia, ben bie3iär= 33orftel^er ber 9)tönc|e, ber 5ird6inianbnt , ber Slbt,
terin geigte, erhielt ben 9Jamen Arcliem. nad^ Stat. Sidon. ep. 8, 14.
Theb. 4, 718 sq. archiinandrlti8Ma,ae. f. (^archimandrita), bie
«rcheötes (arclilötes),ae,??i («()/f/wT;?f), e.^r=^ S^orfte^erin ber Spönnen, bie aiebtiffm, Julian, epit.
d)ivaxiu^, ^(. archeotaeb. Ärcad.dig.öO, 4, 18. §. 10. nov. 7, 32.
»r chHy puHfSi, um {c(o/€TVTios), guerft geprägt arcliYmart^T, tyris, {*ccQxif^äQTVQ), ber m
üb. gebilbet, Drigfnol' , üon ©emälben, ^statüen, erjnidrtprcr, Maxim bei Augustin. ep. 16.
©d^riften 2C., archetj^piCleanthae, Driginalftat'ien ArchimedeM, is, 9(cc. em u en, in. (Ao/iurr
üon ©toitern, Juven. magistri, Tert auctorum
: : Jjy?), berühmter 3Jiatl)ematif er u. 3J?ed;anifcr, geb.
libri, Fortunat.: nugae, urfd)rift(id;e, Mart -fub== 287 ü. (E§r ber bie SJiat^ematif burd; uiele u)id;tige
,

fto., archetypum ha^ Utbüt , Crigtnal,


(-on), i, n. Gntbedungen (Atreiömeffung, Quabratur ber fsa=
Varr. u. 3{.: ego autem ab hoc archetypo labor rabel u. a.) bereid)erte, Cic. Tusc. 1, 25, 63; 5, 2 {,
et decido, PI. ep. 64 (9(cc. -em). Liv. 25, 31, 9 (^2Icc -en). Yitr. 9.
Arcliezo8ti8, tidis, Slcc. tim, f. {dQx^L(oaTig)= praef. 9: Arch. Siculus, Lact. 2, 5, 18: von einem
vitis alba (f. vitis), PI. 23, 1 (16), 21. Solbaten getöbtet nadj (Eroberung uon Sijracuö
ArchiÄH, ae, m. {''AQxtns), I) Auhis Licinius burc^ gjJarceüu^ (212o.CSt|r.), Liv. 25,31, 9: gried).
A.,ber burdj ßiceroö $8ert^eibigung berül^mt ge= ©enit. Archimedi b. Cic. de rep. 1, 14, 21. -2)aü
löorbenc griec^. 3)ic^ter au§> Slntioc^ien. II) ein — ArchlmedeuHob.-lus a, um, ot^tmcbifc^, Mart.
befannter ^ifc^ler; rcouon: ArchiÄcu«, a, um, Cap. u. ^lar. Yict.
at^iacxiä), bcö 3ir*to§, lecti, eine 2lrt f (einer ©pei= arcliinkiHiiiN, i, m («o/(tv*//o> ). bcr Cber» ob.
fefop^as. Hör. cp. 1, 5, 1. Slrcöfmimf, »otile^cc bet SDtImcnfpteler, Suet. Vesp.
archiäter, f. archiatros. 19. Porphyr. Hör. sot. 2,6. 72. Ürclli inscr. 2625.
archiAiria, ae, f. bie SBBütbt eineö £)bfrarjte§, - 3)aü. arcliniiim», ae, /". bie »crftcbtrin ber a»t»
Cod. Theod. 13, 3, 8. - 93on mcnfpielerinncn, Orelli inscr. 4760.
arcliKiiaufa, ae, m. («o//>'«rr>/;) bei* Dbcr==
archidtröH (-trus) u. archiäter, tri, m. {ao- ,

/JccTQog), etfiec Ärjt am Maifer^ofe u. fonft wo, fctitffer, Murat. inscr. 845, 4.
CBetar^t, i»cif>arjt, Slrcöiatct, Cod. Theod. u 3(. arcliiöteH, f. archeotes.
3Sg(.GoldJiurn, de arcliiatris, Lips. 1840. arclilpiräta,ae, /// {(ar/i-itinuTrig), baöOaupt
arcliibücülu8(ob.-bucolus),i,?M. {(io/ißoiy.o- ber Corfaren, bei" <F.otfatca&ouptniQnn (rcin hit ])nu'-
^-o?),ber^bcrpttcfletbe§S8occ6uö,Orelliinscr.2335u.ö. doiium dux, ber 3eeräubcrl)auptmann), Cic. u 31.:
archicliniouH, i, in. {ao/rA).trty.6g),\i^x Cbet« aud) arcipirata gcfd^r. Scn. contr. 1, 2, 4 u. 1, 6,
,

tobtenbettBctettcc, Dberrclc^cnmann, Mart 3, 93, 24 2 ed. lii'rs.


archiprieKbyt^r,i,7//. («o/«7Ar)f(T/3i;rf(>of).bcr
cd. Schneidcir.
Ilicroii. cp.
archldl&cftnfttüo, üs, m. (archidiaconus), bnö Cbei-fte ber r,r.d,,/teri, ber CFr^prifftrr,
Slid^ibiaconat,
Eccl. 4 ad ni-tir.
i-i
(Scor^eS, lat.^Mfd). feanbrob. Stufl. XIII. t^D. l.
41U archisacerdos arcuarius 420
ari-liiM&cerdüH, ötis, in. &cr EBerprieflfr, Vcii. arcifinäliK, c, u. arcifinluH , a, um (arceo
Fort. carm. 3, lo, 1. u. lines),ager, ein 2Icfer, ber nod) feine bürgerlid;
archlNJ'ii&g^AguH, i, in. [lio/iavvctyiDyo';), bnä beftimmte, fonbern nur feine natürliche ©renje ^at,
pricflerlicftf Tberbaupt ber Si^nn^cge, Lanipr. u 3(. Gromat. vet. p. 1, 5 p.2, 17 sq. u. ö. ;

arrhifccfa, ae, /". (arcliitcctiis), bic 2?aunififlc* arciön, li, n. {uQxtio]), bie rein {ai i^evsolata
rin, ^aufünftlcrin, riaturae arcliitectae vis, l'l. 10, (f. b.) PL 25, 9 (66) 113.
genannte ^flanje,
71 (i)0, rJG cd Sillig. {ab(X ed. Jan. naturae ai-cipirttta,archipirata. f.

architecti vis). arcipöfenK (arcup.), tis (arcusu.potens), ftarf"


architeclicus , a, um (architectus) , orc^ttef= im 33ogenfc^ief5en boöcnnittdljttfl Apollo, Yal. Fl.
, ,

tif*, Casijiod var. o, 52. 5, 17.


architectön, oiiis, i)t. {aQ/irr/.KDv; r>g(. ar- arcirma, e. ^ganbraagen jum gortfdiaffen (Siner
chitectus), I) ber Sttumctficr, Söoufünfticr, aSBcrfnici- ^erfon, Paul. Diac p. 15, IL SSgl. Gloss. Labb.:
Her, Plaut, u. 9r. —
II) übtr. nd\Ux in ber £ift, ,
'arcirna, ufxci'^lg .

«rjrdnffmac^fr, Plaut. Poen. 5,2, 150 (964). - aroiselHnm , li, n. (arcus u. sella), ein ßc^n»
^a£ Unöciü. architectonis, Titin. 129.
3(61. %[\xx. ftu^I, Petr. 75, 4.
arcliifectöaia. ae, f. (ao/iT€XTorio.) = archi- Arcit^BeHs (Arquit.) entis (arcus u. teneo),^ ,

tectouice [W. f.), Serv. Yirg. Aen. 6, 43 jn). {al. ber23oftenfü5rentc, berSogenfc^tt^c (gned^. To^ivTy]Q
architectonica). ob. -TT??), I) 93ein)ort bes 2(poIIo u. ber 2)iana bei
mTchitectÖnicc^es. f. (t(QX 11^ ^xT or t yij sc.T8/ini), ben 3^irf)tern, f. Macrob. sat. 6, 5. §. 1. — II) ein
bie tljeoretifcijc, iuif[enfc^aftltdje 23aufunft, bie 2Itci^t= öeftirn, Cic Arat. 182 (426).
ittiur, Quint. 2, 21, 8. -9tbf. architcetöaica, ae, areöleon, ontis, m., oiell. oon lUr/.og (Sär) u.
f. Mart. Cap. 9. §. 891. Serv. Yirg. Aen. 6, 43 Afwj' (SiDwe), 33ärIi3n)e = 3ottiftctficnje,Capitol.Gord.
{cd. architectonia). III. c
33, 1 ed. Peter, (loo Salmnfius argoleontes
architectönicus, a, um {uQ^iTey.Toviy.og), gur [ü. c'.oyög u. Affüj']. mei^e Söraen).
Ijorjeru Saufunft gef;örig, ard^ttcctcntfc^, rationes arctieuis, a, um {cloxTty.ög ü. apy.Tog), nötbUcf-,
(SLserfaf)ren\ Yitr. 9, 1 (4), 1 : concinentia, Sidon. rein lat. septemtrionalis, Hyg- astr. 1, 6.
ep. 8, 4. arctiöB, li, ?i. {agyiior), eine auc^ arcturus ge-
1. architccfor, atussum, ari (architectus), nannte ^sflan^, PI. 27, 5 (16), 33.
iicd) ben Siegeln ber ^ö^ern ^aufunft^, fünfttid^ auf» arcto, are, f
arto.
iautn, ^ttvicbttn, anlegen, situm loci cujusdam ad Arctöph^lax, äcos, m. {ugy.TOtfvla^) , ein
suum arbitrium fahricari et architectari, Cornif. eternbilb = Bootes (ro. f.), Cic Arat. 96 (u. berf.
rhet. arch. Olympium, Yitr. - %^aifw aedes ar-
: , SSers bei Cic. denat. deor. 2, 42, 96). Manil. 1, 316.
chitectata est, Nep. b. Prise. 792 P. ~ iibtr., totxh Mart. Cap. 832 (iüo @enit. -acos).
8. §.
nieifiern = fünftlid^ frf)Qffen, voluptates. Cic.defin. Arotös, i, 2Uc. nnr on, 9Zom. ^(ur. nur oe, f.
2, 16, 52. {(c(jy.7 0i), I) berffiär, bieSättn. grcei (Slernbilber

2. architector, öris, m. (1. architector) ber , an ber nörbl. ^emifp^äre (ba^. geminae; ngl.^^iel
23aKmctfler, 9?oufünfircr, Jul. Yal. rer. gest. Alex. ju Yirg. Aen. 3, 516), ber ob. bie gi^oßc u. fleine,
1, 26 (1, 31). rein lat. TJrsae, Plaustra, Currus, Septemtriones,
architectüra, ae, f. (architectus) , bie tf)eore= Cic. de nat. deor. 2, 41, 105 u. Arat. 441. Yitr.
Söufunfl ^@gf^. fabrica, bie
lijc^'e, iDiffenirf)aftIicf)e 9, 4 (6), 5 u. oft hn 3)ic^t.: rcegen t§reä nörb(. ©tan=-
prnctijd)e), Cic, Yitr. u. ^. beä gelidae Arctoe, Yirg. Aen. 6, 16. Ov. met. 4,
architecta§, i, m. (= K();^£Tf xtwi'), I) ber fSaw 625 rceil fie in unferer ^emifppre nid^t untergeben,
:

tticifter im pi^ern Sinne, ber Saufünfircr, Cic.u. 21.: immunis ob. expers aequoris, Ov. met. 13, 293 u.
asciti sunt fabri architectique haud imperiti, 727, u.metuens aequore tingi, Yirg. georg. 1,246.
Plaut.: servus artitectus, Oreili inscr. 2896. 11) — - juncta aquilonibus Arctos, poet. = S^Zorbpot, Ov.
ÜJblr., ber23eötünber,®rfinber, Ut^etcr, @d&cpfcr, an« met. 2, 132: opacam excipere Arcton, poet.^nad^
fltfter (gen), mit cj[uasi, tamcpiam, paene), arch. Sflorben liegen, Hör. carm. 2, 15, 16. II) übtr.: —
paene verborum, Cic: inventor veritatis et quasi a) = baä Sanb u. bie 3Si)(!er unter h^m S^orbpofe^
arch beatae vitae, Cic: omnium arch. et machi- ber 3?oi:bcn, Lucan. 3, 74. Claud. YI. cons. Hon.
nator, Cic: princeps atque arch. sceleris, Cic: in 336. u. de laud. Stil.1,246. b) = bie3?od&t, Prop. —
ber 2(ppo]. beim ^emin. naturae architecti vis, , 2, 22, 25. Claud. in cons. Prob, et Olybr. 22.
PI. 10, 71 (91), 1^6 ed. Jan. (ogt. architecta). arctöns, a, um {uoy.jwog), nörbltd^, rein \o.i.
architriclinus, i, ra. (archi u. triclinium, v. septemtrionalis , gens, Mart.: conversio, Mart.
h.) — tricliniarcTia (TQtxXivtaQ/rjg), ber 21uffe5er=, Cap.
23eforflcr bct STafet, ber •pcfmotfc^all, Eccl. Arcturus, i, m. (apyTovoog) I) als ©eftirn ,
:

archium, i, n. (ap/fTor) , ha§> Strc^itJ, Mel. u. A) ber ^eüfte Stern im Sternbilb Bootes, na^e am
JCt.-i>ät. S^ibf . archlvüm, i, «., Treb. Poll. u.Tert. Srf)n)an§e bes großen 33ären, Cic. Arat. 99. Yitr.
arcbön, ontis, m. {üo/wv
^errfc^er) ber Sir» , , 9, 4 (6). 1. Plaut, rud. prol. 1 sqq.: sub ipsum
d^cn, inS(t§en nad^2lbfd^affung ber Könige bie pc^fte Arcturum, gerabe gegen bie 2(ufgang53eit be§ ^.,
3)iagtilrat5n3Ürbe, Cic. u. Yell. - gpätfat. übf). für Yirg. georg. 1 68. ^ü(^ ber 9JJeinung ber 2t(ten
,

5c5e SWagiftrotspcrfon, Tert. adv. Marc. 4, 42 u. a. Don großem ßtnflu^ auf ha^ äöetter, bä beffen 2(uf=
Archyfäs, ae, m. (l-lQ/vrag), am S^arent, am= gang u. Untergang namenti. bie ^eftigften Stürme
gejeid^netbui^ feinen perfönlic^en (S^oraÜer, fo= toben; ogt. X^iel gu Yirg. Aen. 3, 516. B) übtr., —
n)ie n(§ «Staatsmann, ^-elb^err, ppt^agoretfc^er^fji^ bas gon^e ®tcrn6tlb Bootes (m. f.), Yirg. georg. 1,
lofcpl) n. 9)Jat^emati!er , v. 400 — 365 t). ßl^r. blü= 204. — II) als ^frange, f. arction.
^enb Cic de or. 3, 34, 139. Yitr. 9. praef. 13 sq.
, 1. arctus a, um, f.
artus.
Hör. carm. 1, 28, 2: Archytas Pythagoreus, Yarr. 2.Arctus, i, f. Arctos.
r. r. 1, 1, 8: Archytas Tarentinus, Yal. Max. arcüärius, a, um (arcus) jum Sogen , (für bie
4, 1. ext. 1: 9?bf. Archyta Tarentinus, Lact, de Pfeile) geberig, Sogcn=, fabrica, Yeget. mil. 2, IL
iradei 18, 4 (§. 12 Archytas). 3Sgr. G. Hartenstein, - fubfiü., arcuarius, ii, m. ün Sogcntierfcrttgcr, Tar-
de Archyta disputatio, Lips. 1833. runt. Pat. dig. 50, 6, 6.
421 arcuatüis nrdenter 422
arcuätiliN, e (arcus), gewölkt, caminus, Sidoü. hibernus, Vai. Fl. —
c) bei' ©c^wiBBogen, Ov., md)
ep. 2, 2. ber Stium^BBogcn, ®BrenBogen, Tac. II) iibtr. — :

arcüätiiu, Adv. (arcuo), togenförntig, saiigiiis I) jebe Bogenförmige Ätümmung , SogcnwölBung,


v.
arc. Aliens, Fest. p. 352 (b), 1 animal miiltis pe- : ben Säinbungen ber (Sd)lange ber i^rümmung beö ,

dibus arc. repens, PI. 29, 6 (39), 136. Sieerbufeuö Ov.: o. ter jtrümmung beö öofens,
,

arcüätio, önis, f. (arcuo), bas ScgcngcöJölße, Virg.: ü. hvA hxaw\iQ\\\>^\\ ^Beüen, Ov.: ü. beriiel)ne
Frontiu. aqu. 18 u. ö. beö etuljlö, Tac: 0. ben Tanten beö äöcinftocfö,
arcuätus u. arquätus, a, um (arcus), I) (cjeiü. PI. ö. "qzw jur (Srbe gebogenen ^^loeigen
:
bie ein-
%OXm arcuatus) Bogenförmig gewölbt, gemod^r, Oö. •
madjfen foUen, Virg. u. Col. —
2) insbef. ai^ ma
,

,
=

mit einem Sogen »crfe^en, currus, ^lanioageu (b. i. t^emat. t. t., ber ÄrciöBogen, Sen. u. Col. quinque :

ein mit 9ieifeu überfpannter unb mit einem Xnc^e arcus, bie fünf ^^arallelfreife ber (Srbfugel, iüel(t)c
ü6erbec!ter äßagen) Liv. curvamen Ov.
, opus, : , : bie 3onen begrengen, Ov. - jis- Filter Genä. .sing.
93ogeniüerf, 3d)ii)ib6ijgen , PI. ep.: sellula, üeiner arqui, Lucr. 5, 526: u. Arci (3ftegenbogen) Cic. ,

Sel^nfeffet, Arnob. laqueata arquataque tecta,


: poet. de nat. deor. 3, 20, 51 u. Abl.plur. arquis,:

Lucr. 2,28 ed. Bern: Impetus, im )öogen, Tert. Tert. adv. nat. 2, 15 ed. Gelder. ^aiXn Nora. ^üur.
— II) (gem. %üvm arquatus) gelBfüditig, bie ©elB- arci, Varr. b. Non. 77, 12. - Ahl.plar. arcubus,
fud^töabenb, Yair. u. 21 morbus, bie(S)eIbfud^t, Geis.
: Manil. 3, 213. Vulg. Esdr. 2, 4, 13; ogl. Diom.
arcuballigfa (-balista) ae /. (unfer ,,'^xm^ , , 285 P. (bagegen Vel. Long. 2229 P. für'arcibus).
bruft") eine mit einem 33ogen üerjefjene 2lrt ber
,
- arcus ai^ fem., Enn. aun. 393.
33aUifta, hk SogcnBaaifia, Veget. rail. 2, 15 u. ö. ardälio, f.
ardelio.
- 2)at). arcuballistäi-iu» (arcubalist.), ii, m. ber 1. ard^a, ae,
f. ber fHciBcr, ein 33ogel, Virg.
»ogenBaüifiofd&ü^f, Veget. mil. 4, 21. georg. 364. PI. 18, 35 (87), 363.
1,
arciiia, ae, /. {Demin. -o. arca), I) ein Äoficgen, 2. Ardea, ae, f. (XocTf«), I) etabt ber 9iutuler
operculum arculae, Col. arcula fagina, tiliagi- : u. ehemaliger Äönigsfi^ beö Xurnuö (^Virg. Aen. 7,
uea, Col: arculae loculatae, ^Jarßenfäften ber 3}?n- 409—411), einer ber älteften Crte :^atiumö, auf ei=
ler, Yitr. (ogt. unten auö Cic). - arculae mulie- nem (3-elfen üon (Sümpfen umgeben, \\\ einer öer un
bres, Sd)mucf!äftd^en, Cic: ex arcula prolata ve- gefunbeften ©egenben :SL^atium5 (f. :iHuf;füpf ju Sen.
stis, Sen.: cedo mihi speculum et cum ornameu- ep. 105, 1), oon 9iom colonifirt, Varr. r.r. 2, 11,10.
tis arculam, Plaut. - tanne (tamne) arcula (@etb= Liv. 4, 1 sqci-^axi.: a) Ardeäs, ätis, S&.U.\Jidj.
fäftc^en, (Söffe) tua plena est aranearum? Afran. nad^ 5lrbca gehörig , auö Strfcea, ager, Cic. - ^^lur.
fr. - qui velut ad arculas (^DZunitionöfaften) se- fubfto., Ardeates, ium, la. bie c!in:u. oon älrben,
dent et tela agentibus subministrant, Quint.-übtr., bie 3trbeaten, Liv. — b) Ardeätlnus, a, um, ju
ü. 9iebefd;mud^ meus autem liber totum Isocrati
, Slrbeo geBörig, orbeatinifd^, foedus, mit 3(rbea, Liv.:
fxvQo&Tqy.Lov (^ar&entopf) atque omnes ejus disci- ager, Col fubfto. bi. Ardeatinum, i, n. ein i^anb==
:

pulorum arculas (^yorbenfaften) ac non nihil etiam gut bei 2lrbea, Sen. —
II) ^'wk ber großem £täbte
Aristotelia pigmenta consumpsit, Cic. ad Att, 2, in ^erfiö, fübraeftl. oon ^erfepoliö, nad; :Heid)arb
1. §. 2. —
II) bie SSBinblabc in ben Orgeln, Vitr. 10, je|t Ardehdn (in bem öebiete „Slrbefd^ir"), Amm.
8 (13), 4 sq. 23, 6, 42.
arctiläriu8) m. (arcula), ber @d^murff öftd^en^
ii, ardelio, önis, m. (o.ardeo, mit Gifer =, gefdjäf-
ntttd^er, Plaut, aul. 3, 5, 45 (519). Phaedr.
tig betreiben), ein gcfd^öftiger sutüffiggiSnger,
1. arcälus, i, m. \\. arcülum, i, n. {Demin. u. 2, 5, 1. Mart. 2, 7, 8 u. 4, 78, 10 {an \inh<^n ©teUen
arcus), ein Ffcinet Sogen, a) (^orm arculus") ein ©d^neiberoin ardalio). 33gl. Gloss. Labb. p. 16 (b):
kleiner ringförmiger SButft, als Unterlage beim^ra= 'ardelio, nolvTiQdyjucov.'
gen t)on (^efä^en 2c. auf bem Äopfe (nod^ l^eute bei ardens, entis, PAdj. m. Superl. Compar. u.

ben umfierjiel^enben @9p§figuren]^änblern üblid^), ardeo), Brennenb, Beif aqua,


glüBenb, I) eig.
(0.

:
,

Paul. Diac. p. 16, 6. —


b) (^orm arculum) ein Mart.: febris, PI. tempus ardentissimum, PI.
:

ringförmiger Ä'canj auö einem ©ranatapfeljmeig, II) übtr. : 1) ejtenfio, a) oon hcn 2(ugeu, glüBcnb,
bei geroiffen Cpfern üon ber ^laminica getragen, funFctnb (f. Mahne Miscell. Latin. P. 1 p. 91),
Serv. Tirg. Aen. 4, 137 (bei Paul. Diac. p. 113,18 oculi, Virg.: ardentes crudelitate simul ac super-
inarculumgen.). 3Sgl. greller 3iöm. DJtt^t^ol. ©. 181 f. biä oculi, Sen. rhet flammä Inmina ardentia, beö
:

2. Arcüliis, i, hl. (arca), ber @ott ber haften förmigen, Sen. - ber Xl^iere, insanicntis jumenti
u. Saben, in hzmn man ba^ ©elb »erroa^rte, Paul. ardentes et sanguinei oculi. Veget. b) oon ber —
Diac. p. 16, 8. ^arbe, glän?cnb, funfctnb, color, PI.: (apes) arden-
arcäo, äre (arcus), Bogenförmig mad&en, im^Tctiö tes auro, flammenb ben iieib oon öolb, Virg. c) —
nur refl. arcuare, im '^^affio in mebialer ^eb. ar- com ^Bein, ftotf , feurig, Falernum, Hör. carm. 2,
cuari, fid^ Bogenförmig ftümnien, Sogen mad^en, a) 11, 19. —
2) intenfio, a) 0. leibenfd;aftlic^er i>(uf=
t). Socal.: sinus arcuat, Mel. 3, 8, 1 Araxes ar- regung, Brennenb, feurig, Beftig, dolor ardens vol-

:

cuato arane descendit, Mel. 3,5,5. b) u. leb. neris, Sct)mer3 ber brennciibcn 'il^unbe, Lurr.: ava-
SBefen : illam (millepedam) quae non arcuatur, ,
ritia, Cic: ardentes in alqm litorae, Cic: inisorere
sepa Graeci vocant, Sogen mad;t, bogenförmig ardentis (.s-c amore) beö in iricbe (entbrannten,
,

frierf)t, PL -29, 6 (39), 137 (ogl. §. 136: millepeda Ov.: ardentiorc studio oppetcre mortem, Cic ar- :

multis pedibus arcuatim repens). dentissimus dux, Flor. - m. folg. ©enit., ardens
arcbs, alt arquus, ns, ra. I) ber Sogen, a) jur caedis, ^ei^ oerlangenb nac^ 2c., Stat. Theb. 1,662.
9lbfc^ie^ung ber ^sfeile, curvi arcus, n. 23ogen beö — b) 0. beriltebe :c., feurig, oratio, actio, Cic: ora-
Öerculeö, Öv.: arcus Haemonii, ber (£cf)ü^e alö (?^e- tor, Cic verbum aliquod ardens, utitadicain,ein,
:

ftirn, Ov Euboea consimilis arcui, Hyg.: portus


: fo fagen, entf)ufiaftifd;er 2(uöbrucf, ein 2(uöbrucf
'^n

curvatus in Ärcum, Yirg.: hie pontus ad formam ber iöcgcifterung, Cic.


Scythici arcus iucurvus Mel. speciem efficit ar-, :
ardent^r, Adi\ m
Onnpar. u. Superl. (ar-
cus Scythici, Sali arcum
intendere, Cic ob.
fr : ,
dens), Beif, beftig, feurig, cupere, Cic: ardcütor u
adducere. Virg. —
b) ber WegenBcgen, Cic. u. 21.: ardentius amarc, PI. ep. u. Suet.: ardcntiii.s sitire,
PI. ep.
»oItft.coelestis,Pl.,pluYius,Hor.,imbrifer,Tibull., Cic: ardentissime diligerc,
14»
42- ai'deo arduus 424
ard^o, ar^i, ere. in i^raub fe^jn, bvennen, (^lü^en, uimii solis ardores, Cic: aeris sonitus et ardores,
1) eit^.: jam luceriiae milii plurcs videbantur ar- ^önen n. CSrglül^en (3)onner u 33li^) Cic II) ,

dere, Petr.: ardet iguis, Ilor. ardet domus, Cic. : übtr.: 1) ertenfiü, a) baö Soliden, ^unfein ber Singen,
u. 21.: ardcnt altaria, ber 5(ltiu- brennt (baö Dpfcr ardor oculoruni, Cic ardor ex oculis micat, Ölutl;
:

nuf beni Siltar) Yirg caput arsisse dormienti,


, : bli^t an^ ben 2lugen l;erüor, Lucr.: aucl^ nom ffeuer
Cic: u. [o uon (>ie[tirncn, Sirius ardebat, (^lüljte ber äußeren öattung übt). ardor vultuum atque ,

am .'öimniel, Virg. —
II) übtr. 1) ejtenfiu, ä) non : motuura, Cic.: ardor oris, Voll b) ber ©lonj, ~
beit iHiii^'i^ fetcnnen, glühen, funfrln,Plaut u. Cic; Od&immer ber '^yaxbi ardor ofticit oculis Hyg
Dgl. ardciis {iH>. II, 1, a). —
b) u. einer brennenben
,

ardor stcllarum, Cic. —2) intenfio, a) oon leiben^


, :

l^ellen ^-arbe, funfcln, ^län^tn, Ui^tn, ardebat mu- fdiaf tlid)er Slufregung jeber 2Zrt, bas 3euer, bie ®Iutö,
rice laeiia, Virg.: apes auro ardent, Virg. 2) — brennenbe, glübenbe 23egierbe, ber Scuereifer, bie SSe-
intenfiü, von 5lUem, maö in r;eftiger, reiben)d;aft gciflerung sive voluptas est, sive est contrarius
:c.,

lid)er5(ufrcgung ift, brennen, fllü^en, »erjebrt werben ardor, irgenb ein fc^merjenber Einfall, Lucr.:
fei'ö
pon :c. mit u. oljnc foUi. AU. ber Urjadje: a) in
, ardor ille me urget, quälenbe Unruhe, Cic. ardor :

^ejug auf ben Mörpcr xl beffen Xf;ei(e: poflagrae et vis, bie mächtige 33egeifterung, Tac ^lur. ar- :
,

doloribus, geplagt luerben, Cic: fauces siti arden- dores animorum, Cic-m. fubj. Genit., ardor cu-
tes, brennenb uor 2)urft, Liv. quum omnes artus
: piditatum, Cic.:animi, Cic: militum, Liv.: civium,
ardere (sc. dolore) videreutur, Cic b) in 33e5ug — ^Büti), Slufru^r, Hör.: armorum, belli, Liv. - m.
auf bie Slffecte in um, mit^W.. amore, dolore, Genü. Gerund., edendi, I;eftige (f^begierbe, Ov. -
furore, Cic: iracundiä, Ter.: odio vestri, Cic: m. ad u. 2kc., mentis ad gloriam, Cic: accepta
odio in illum Cic cupiditate, Cic: desiderio,
, : calamitas majorem ardorem ad obsidendos Ve-
Cic: abfol., uom feurigen ^"Hebner, Cic: u. ardere jos fecit; Liv. —
b) inöbef bie2icbe§glut$, glö^enbe ,

ad ob. in u Slcc., glü^enb', ^ti^ begehren l^cfttgeö , ßcibenf^oft (bes 3>erliebten), Tibull. u Ov. u. mit :

Söerlongen traßcn, ad ulcisceudum, Caes :iu arma, obj. Genit., virginis, ju bem 93Zäbcl)en, Ov. u.Hor.:
in proelia, Virg.: in caedem, Tac :
fo aud) ad re- u. meton., ber f)ei^ geliebte (SJegenftanb, bie Stamme,
prehendenda aliena facta aut dicta ardet Omni- Ov. met 14, 6ö3.
bus aninius, Sali.: u. mit folg. /^?^«?Y.,scire, Virg.: Ardiienna, ae, f. (silva), ein SBatb in Gallia
mederi fraternae invidiae auimo ardebat. Sali. - Belgica, j. ber arbcnnertoolb, Caes. b. G. 5, 3, 4.
^ef. aber (b. ^\d)t.) in liebenber Stufregung fepn, Tac. ami. 3, 42.
btxfl lieben, ardebant ambo,Ov.: u. ardere alqä ob. arduitas, ätis, f. (arduus), bie «Stetlbett, mon-
in alqa ob.alqam, entbrannt fe^n in ßiebe für K.,bren= tium, Varr. r. r. 2, 10, 3.
nen um :c. , Hör., Virg. u. Ov. c) in ^e3iel)ung— arduus, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
auf bie 2tffecte bei 2(nberen, bie gegen unö gerld;tet (Stamm AR, griec^. AP, voov. aud^ area u. ((Qni.
finb, ftarf bctttftet fe^n mit tc*, invidiä , gtül)enb ge= [ju (di)(o gel)örig]), fiett, I) eig.: a) v. Socal. (@gf|.
^a^t raerben, Cic: u. fo infamiä PI. ep. d) non ,
— planus, pronus): collis, Liv.: semita, Liv.: ascen-
3ufamment)erfdjU)örungen,5iriegenu ä^nlic^en 2)in= sus difficilis atque arduus, Cic, arduus ac diffi-
gen, vo^nn fie ^ernorbred^en, gleic^fam in ^-lammen cilis, Liv.: ascensus minime arduus, Caes.: ar-
ftelien, quumarderet conjuratio jum 2(uobrucl^e ,
duius iter, Cato fr. arduissimo aditU: Cato fr. -
:

ge!ommen Cic: Galliam ardere, fei in ©ä^=


raar, m. AU. ager confragosus atque arduus clivis,
,

rung Caes. quum arderet Syria bello als bie


, : , Varr.: collis aditu arduus, Liv. - m. in u. Stcc.,
Äriegsframme in ©i;rien entbrannt loar, Cic: u.fo in ascensum ardui colles, Sen clivus arduus in :

ardebat omuis Hispauia citerior, Sali fr.: cetera valles, Ov. - fubftü., arduum, i, n. ein fteiler Drt
ex licentia aut odio aut avaritia in tempus arsere, ob.^unft, eine anböbe, im Sing. {nnxm.Prae-
fteile
lourbe in ^-olge üon 3- o'o. ^. ob. .§abf. eine 3eit= pos.), per arduum ducuntur,
Liv. im Plur. ar- : ,

lang mit :^elbenfd)aftlic^feit betrieben Sali. fr. - , dua et rectae prope rupes((ägf^. placide acclives
aSär ^erf. arduerint, Orelli inscr. 961 (= Gruter ad quendam finem colles), Liv.: decem milites de-
inscr. p. 121. liu. 5 u. 16): ^avtic arsus paffio, ge= lectos secum per ardua ac prope invia in arcem
örannt = geröftet, Plin. Val. 2, 9. ducere, Liv.: in ardua evadere, Liv.: an plana ex
ardeöla, ae, f. {Demin. v. ardea), ber 9Ieiber, arduis facere potui? Liv.-m. G^em^., ardua terra-
PI. lö, 60 (79), 164: 10, 74 (95 sq.) 204 u. 207 u. rum et campi, Virg.: ardua castellorum, Tac. —
a. (^an überall ardiola). b) (poet) non anbern C^gftbn. aether, oon fd^ann== :

ardeHco, ere {Inchoat. v. ardeo), inSranb


arsi, betnber |>ö()e, Ov.: fo nubes, Hör. cedrus, j^od) in :

gerot^en, entbrennen, fid^ entjünben, I) etg arsit : bie Siifte ragenbe, Ov.: supercilia, ftol^ erlpbene
arundo , Virg. sucinum rapacissimum iguium et
: (eines -^ebanten) Gell. v. ^erf.
, arduus hastä,
: ,

si juxta fuerit celerrime ardescens, II) übtr.: PL— i^od^ragenb, l^eruorragenb Virg. sese arduus in-
, :

1) ejtenfiü, a) üomSic^tftra^t, crt>li§en, fulmineis fert (Turnus), mit l^or.getragenem 9Zadfen Virg.: ,

igüibus ardescuut imdae, Ov. met. 11, 523. b) — arduus insurgens, l^od) fid^bäumenb (n.berSdjlan^
von ber bli^enben 2)pi^^ bes Sd^ioerteö, pugionem ge), Virg. —II) übtr., fc^roer ju unternehmen, gu
in mucronem ardescere jussit, fpi^ ju fdileifen, erreid^en, ju beroältigen, ju ertragen, überaus ob.
Tac ann. 15, 54. —
2) intenfiu, von leibenfd)aft= aUju fc^wierig, böc^ft mübeooU, bödbft befct>tt)crlic$, böd^fl
(id^er 2(ufregung, entbrennen, venere, Lucr.: caede, töftig, unüberfteiglid^, magnum opus et arduum ob.
Ov.: libidinibus, Tac: tuendo, Virg.: iniras, Ov.: et difficile, Cic: res arduae, Hör.: res arduae ac
in nuptias, Tac: ad imitationem ejus, Sen. contr. difficiles, Cic: magna atque ardua cogitatio, Cic:
7 (3). praef. §. 5. - abfot., fremitus ardescit equo- arduum regendi cuncta opus, Tac. - m. AU., idem
rum, Virg.: questus ardescebant, Tac. solum ubique arduum opere, difficile cultu, PI- -
ardifetus, a, um (ardere u. fetus), gtutöfd^wan« imprimis arduum videtur res gestas scribere, Sali.
get, lampas, Varr. sat. Men. 39, 9, Cat. 3, 2 (Dot. Gell. 4, 15. §.6).-.m 2.^V?'vi.,quia
ardiöla, f. ardeola. id arduum factu erat , Liv. 8, 16, 8. - abfol. ,
yKi-^

ard5r, öris, 7n. (ardeo ), ber 23ranb, t)aQ Seuer, rentl)et , est enim arduum (benn
eine überaus eö ift

bie gtttmme, "oi^ brenncnbe -^t^e, I) eig.: solis, Cic: fd)iöierige Slufgabe), Cic Tusc. 1, 12, 26. - fubftü.,
corporis, PI: febricitantium, Gargii.Mart.: ^^tur., arduum, i, n. , "oa^ überaus Schwierige, bie grcfe
425 area arenifodina 426
(Sd^toietigf eit , nil mortalibus ardui est, nic^t ift tus, Avien. or. raarit. 679. - 2)aü. ArMätensis,
6terblic|en al[3u fjoc^, Hör. carm. 1,3,37: uec (lis) e, öon Slrelate, tttelatenfif*, ager, PI. 10, 42
(57),
fuit iii arduo societas, Tac. ann. 12, 15 extr. - 116.-^(ur.fubftö., Arelatenses, ium, ?/^. bieeiniü
^lux., ardua molimur {f)abm ein überaus fd^n)ieri= üon 2Ir., bie Qltelatenfer, Scaev. dig. 33, 2, SA pr.
ges 2Ber! üor), sed nulla nisi ardua virtiis, Ov. art. Arelliu§, li, m. röm. (Sigenname, unter bem bef.
am. 2, 537: mit folg. 2. Supin., tarn ardua inven- befannt Arellius Fuscus, ein 9Ujetor, Sen. suas.3.
tu, fo fc^iüierige 3lutgaben für bie ©rfinbung, PI. 2, Sen. contr. 2. praef. §. 1 «efirer beö £uib Sen.
:
,

46 (45), 117. contr. 2, 10. §.8.


är£a, ae, f. (©tamni AR, gnec^. ^P, lyoy. and) AremÖricuN, Armoricus. f.

arduus u. äoai [ju caQoo ge()örig]) nn i)od) ge(eg= ,


ärena (aucf) harena gefc^r.), ae, /. ber Sanb, I)
ner freier ^la^, eine %läc^t, I) eig A) im 3lUg.: col- :
eig.: A)im2iag.:fossicia, fluviatilis, marina, Yitr.
lis erat, collemque super planissima campi area, u.Pl.:fervida,Curt.: nigra, Scl^Iamm, Yirg.- "i^tur.,
Ov. ar. pelagi, Sil.
: —
B) insbef. 1) ein ebener, :
multae arenae, Sanbgeroüf)!, Yirg.: arenae carae.
freier -$(a^ in ber (Stabt (Yarr. LL. 5, 4. §. 38), ber ©olbfanb beö ^sactoUiö Ov. arenae steriles, , :

nad^ Strt beö englifd^en square, raie fie balb bieUm= Curt. putres arenae, Col. - Sprürfjm. arenae
:
,

gebung von Stempeln u. ^^aläften bilbeten, ar.Vul- mandare semina, ben «Samen in ben Sanb legen,
cani, ar. Capitolii,Liv.,bann aber auc^ felbftftänbig b. i. etioaä ^yrud^tlofeä beginnen, etuniö in bcn:fi^inb

angelegt waren, u. tfjeitö arsaJctfauf^^id^e bienten, [treuen, Ov. her. 5, 115 (ngl. trist. 5, 4, 48). - ex
ar. paunaria, Curios. ürb. Reg. I, tfjeilö otö Jum« incomprehensibili pravitate arenae funis eftici
melpto^ ber ^ugenb nunc et campus et areae re-
,
nou potest, auö ^erferling fann man fein Seil ma--
petuntur, Hör.: bilbl., Summelpta^, ßauföa^n, Ov. c^en, Col. 10. praef. §. 4. -arena sine calce, ®ont

u. Mart. —
2) bieSBaufiötte, berSau»)ro§ eineö ^an^ o^ncITolf, nennt (Saligufa benSeneca, weil feine
fe§, bie ©runbffäi^e, pontilices si sustulerint reli- Säle ganj abgebrodjen finb, iceil er feine "^^erioben
gionem, aream praeclaram habebimus, Cic. do- :
r)at, u. fetbft um bie 3Serbinbung feiner furjen Sd|e

mum dirui jussit, ut monumento area esset op- fid) menig befümmert (bao Sprüd^iu. (;ergenommen

pressae nefariae spei Liv. ogl. (für no. 1 u. 2) üom <^anh, ber ofjue ^ait nidjt binbet^ Suet. Cal.

,


, ;

Vitr. 1, 7, 1. 3) ber innere '|»oftoum beö öaufeS, 53. B) inöbef. ber feine SWöcfel jum 2lbpul3 ber
,

baö Srnpluotum impluvium ba§ 5M^ere) palma 9Bänbe, Yitr.: caelum imum camerac arenä diri-
in area euata, Liv.:
(f.
resedimus in area domus, PI.
,

gere (abpu^en), Yitr. II) meton. —


AT im 3(l(g.: :

ep. — 4) ^enne, bie SJtefd^tennc, bei ben WilUn


bie ein fanbtfier Ctt, ein ®anbtttnb, arenam aliquam
ein freier auf bem ^-etbe, Cic. u. ^. ; ugt. S^ofe
^slat^^ aut paludes emere, Cic. agr. 2, 27, 71. B) inö= —
\n Virg. georg. 1, 176 sqq. 5) bie %iäd)i im ©ir^^ — bef.: 1) ^lur. arenae, bie ®anbmoffen, ©anbftredfen

cuö, lüorin bas SBettfal^ren gehalten rcurbe, bie Sauf. = bie ©anbwüfle, arenae nigrae, Prop.: arenae vix
boßn, Ov. u. Mart.: im ^i(be, tribus vitae areis perviae, Tac. auster arenas quasi maria agens,
:

peractis, Mart.: et patet in curas area lata meas, Mel.: postquam inter arenas radices quoque et
für meine Sorgen eri)ffnet fid^ ein grofieä^^Ib {- idf) berbae defecerant, Sen. —
2) bao SWeereöufer, ©e-
flftbe, bie Äüfte, Phrygia, Ov.: optatä potiri arenä,
madjc mir oiele <8orgen) Ov. - haec animo area

,

facta meo est 5^ampfpla^ Ov. 6) bie ©tunb=


Yirg.- -^Hur. expositus peregrinis arenis, Ov.

,


, ,

fföd&e ber Sänberei, Cic. parad. 6, 3, 51. 7) ®at-


met. 11, 56. 3) ber (mit Sanb beftreute) Äampfe
unUet, maf>atU, Yarr. LL., Col. u. 21. 8) ber — plo§ be§ ^mpffitffeaUte, Suet. u .luven. im ^lOö- :

»oöelöerb, Plaut, asin. 1, 3, 64 u. 67 (216 u. 219). auc^ ber Äampf im 2Inipbit5eater felbft ber ®Iobta* ,

— 9) ber @oUe§aätt, Tert. adScap.3. 10)areae — torenfampf, dare se in arenam, tief) ^um .Kampfe
salinarum, bie Saljvtä^e, ©atsbu^ten, Yitr. 8, 3, barbieten, JCt.: ar. municipalis, Ölabiatorenfämpfe
10. —
II) übtr. : 1) ber ^of um bie ©onne ob. um in hm DJhmicipalftäbten, Juven. arenae operae, :

hm 3)ionb, Sen. nat. quaest. 1 2. §. 1 u. 3. 2) — Tac. (gladiatoriaeoperaeb. Suet. Aug. 43). -übtr.,
bie ®la^e, «Platte auf bem klopfe, Cels. u. Mart.
,

— jeber Summefota^, (Scöaupla^ für eine ^'^dtigfcit, ,

belli, Flor.: in arena mea, in meinem 'iyadjc, VI. ep.


3) al5 mattem, f. t: a) bie gtöd^c, ®6cne in ber @eo=
metrie (= planum), Quiut. 1, 10, 43. Gell. 1, 20 iji. arenüc^tiM, a, um (arena), fanbfg terra, PI: ,

— b) ber glä^eninjalt einer mattem. 5^9"^' ^^^^" semen, fanbartig, PI.


Arenacum, 1, u. (Saftell berSataöer inSelgica,
dratus locus, qui erit lougus et latus pedes denos,
efficit areae pedes centum, f;ä(t 100 ^(äc^enfu^, nad) Ufert baö im worigen Zsc^ijvij. nom 3ifjeine oer^
Yitr. 9. praef. §. 4: u. fo ih. §. 5 sqq. fc^lungene ^-ort Aare ob. Aert, Tac. bist. 5, 20.
är^älit», e (area), jur Sennc t^el^örtö , Sennen', är^näriuH, a, nm (arena), ^lum ®anb geberig,
cribruöi, Serv. Yirg. georg. 1, 166. @anb', I) aclj.: la^)is ar. , Sanbftein, Serv.: fera,
3um Äampf im 3lmpfritf)eater (f.
arena i>o II, 3)
AreccaeuH, a, um
nad} Genes. 10,
(üon ^)'^.^,
beftimmteö, Amm. - IL sahst.: A) arenarins, ii,
10 eine affgrifc^=babt)lonifcf)e ©tabt; ngl. Amm. 23,
m. 1) ein ßebret ber9le4enctemente (meil bie ^rt^itn
21). ianionm, campi, Tibull. 4, 1, 142.
in eine mit 3anb beftreute^afcl gcfdiricbon nmrbcu;,
äref&cio, feci, factum, Öre (areo u. facio\ Tert. de pall. 6. —
2) ein Ädmufer im «Impbitbeatrr,
trorfnen, Lucr., Yitr. u. 2(. -atS" a) arfacio, Cato ©Ittbiator, Petr. u. 2(. — B) arenaria, ae, /". (sc.
r. r. 69.— b) facit are = arefacit, Lucr. 6 962. ,
fodina), Yarr. u Cic, u. arcnarium, ii, n , Yitr.,
— Sm ^affiü eine ©anbgrube.
ärefio, factus sum, fieri (areo u. fio), trocfen iirönÄtio, önis. /". (arena), ber 5Iuftrofl eine« fei-

werben, »erborren, Cels. u. 2(. nen Äalfmorteie auf bie JHJanb, Yitr. 7, 3, !».
Arelät^, n. u. ÄrMäs,
ätis, f. ©tabt im nar- ärenätut« , a , um (arena) mit eanb oermifcfit, ,

bon. öallien an ber 9i^one, xöm. (Eolonie, burc^ calx, Cato r. r. 18, 8.-Cefter fubfto arcnatum. i, ,

11. {sc. opus), ein?JJi)rtel, ber auoCfinnii


Arles, iljeife.Hal!
^-l'eteranen ber fect)5ten Segion angebaut f. ,

u. ^loei ^bcilen Sanb befielt, bcreaubbewutf,


Vitr.
^orm -ate, Caes. b. c. 1, 36, 4; 2, 6, 5. Mel. 2, 5,
PI. arcnatum tectorio ob arenato tectorium
*2. Suet.
Tib. 4. Auson. de dar. urb. 8, 1 (rcoSSoc. u. :

duplex Arelate): ^orm-as, Auson. ep. 25, 81. indu'cre, PI.


Prud. perist. Sidon. ep. 11 Arela- ärenifödiiia, ae, (areiia u. fodina), bie «onb«
4, 35. 1, : 3{bf. f.
427 f.renivagus argemön 428
•Atubf , VI]), dig. 7,1, 13. §. 5 u. a. (aud) alö (Ion- &r£(ÄlöguH , i, 7)1. (((OfrrcXoyog) ber Sugenb^ ,

jectuv b. "\
aiT. LL. f), 1. §. 7 er/. Mucllcr). fc^wd^et, jd^rnnro^enbe 'pi)i(ofopf)en meift Gpnifcr ,

&renivAg^uM, a, um (arcua u. vagus) , burcö ob. 3toifer, bic fid) am Ii]d;e ber 9kid)en einfan=
Sanbtuüftfn trrcnb, Lucau. i). i)41. hcn unb, inbem fie mit (äd^erlic^em (rvnft i^re
«renöNUN. a. um.
m. Coiupar.w. Superl. .If//. 2ßei'3f)eit auoframten , bie öäfte evgö^ten , Juveu.
larcna'", fonbifl, ager, Sali.: litus,
Mel.: litus Li- 15. 16. Suet. Aug. 74.
byae, Virg.: sitiens et arcnosum solum, Son.: uri- 1. Arite, es, f. CAnsT)]),%o(i)Ux bes altern 2)io=-
na, PI - lapis scabrior et arenosior, PI. - ut quod ntjfiuo, bes ^^prannenpon Si;racu5, Nep.Dion.l.§.l.
Sit arcnosissimum subsidat, PI - neutr. \\xh\t\i., 2. Arete, es, f. (Aoriri]) öemaf)lin be^ %k\' ,

quae liumi aiido atque arenoso gignuntur, Sali. nouö, beo 5^i3nig5 ber ^^f)äafen, Hyg. fab. 23.
Jua".48,3: u.]^(ul^al•ellOsa,orum, ».fonbi(ic®tcacn Ärethüwa, ae, /". (An^f^ovaa) 9iame mel^re== ,

^©c^j^ lutosa », PI. 82, 6 (21), GO. rer Cert(icf)feiten üon benen am befannteften: eine
,

ftreiiH , entis, PAdj. (u. areo) ttorfen, tjcrtrorf. , QueUe ber einen (2tabttf)ei( oon Bprafus bi(ben==
nct, bürr. 1) im :}lUiv: rivus, Virg.: saxa, Ov. ce- : ben 3"f^i ^1^^991^/ Cic. Verr. 4, 53, 118: celebra-
tera abrupta atque ar., Tac. - fu6fto. per aren- ,
tissimus carminibus fons Arethusa, Sen ad Marc.
tia (breuneiibe ©anbiuüfte) trahebat omnem bello 17, 3: ügt. ^3fc^ude ju Mel. 2, 7, 16. - 92ac^ bem
utilem turbam, Sen. de ira 3, 20, 2. II) inöbef., — äJtpt^uö eine im ©efolge ber 2lrtemi§ (2)iana) be=
vjor ruril trctfcn, Udj^cnb, faux, Hör. ora, Ov.: u. : finblic^e ^^Zereibe , bie "ber 3tromgott 2üp^eu§ un=
meton., sitis, ber Ied)3enbe 3)urft, Ov. ter bem bis auj bie ^nf^i Crtpgia bei @t)=
'Jlieere
urenüla, ae, f. {Dcmin. t). arena), feinet ®anb, racuö üerfolgte,roo er fid) mit if;r in 2kht üereinig*
^^luv. areuulae, feine Sanbförner, PI. 30, 3 (8), 24. te, Ov. met. 4, 494 -s^^. t)g(. Virg. Aen. 3, 694 ;

nreo,üi, ere, trocEcn =, bürr fc^n, I) im SllTg.: ubi sqci. n. oben Alplieus. -2)ao.: a) Arethüsaeus,
(tracta) arebuut, componito puriter, Cato: aret a, um, aretöufäffd^, bec 2lrctöufa (auf Crtpgia), la-
ager, herba, Virg. siccis humus aret arenis, Ov.
: tices, Claud. rapt. Pros. 2, 60. b) Ar^thügis, —
- V. ^er). utinam fortunä nunc anatinä uterer,
, sidis ^cc. ^^(ur. sidas , f. aretbujtfc^ , Syracusae,
,

uti quum exivissemex aqua,arerem tamen, Plaut, Ov. fast. 4, 873. c) ArethüHius, a — um, orc^

,

II) tnöbej ücrtcotfnet fc^n, oet 2)utfl fc^mad^tcn,


, töuflfc^: öa^. poet. = fpracufonifc^ proles Sil. 14, , ,

te^^cn, fauces siti arentes, Liv.: arente fauce, mit 356: fubftü. Aretliusii, orum. ra. bie ©inm. ber
,

troaener p.tW, Hör. -u. ^^^er)., arentibus siti mon- (Stabt 3(reti)ufa iw 3Jlacebonien , bie ^retöufier, PI.
strare \iam. Sen.: aret Tantalus, Ov. 4, 10 (17), 35.
äreöla, ae, f. {Demin. u. area^ I) ein fteiner , Aretinm, f. Arretium.
freier «»ta^, PI. ep. 5, 6,21: 5ibf. ariola, Gruter 1. Xreus(Arlus), a, um (IdoEiog), beö Äre§
inscr. 5S9, 4. —
II) ein ?rcinc§ (BortenBcct, Col. 10, (9J2ar5), aretfcö, Judicium, ber aCrcopag als ©erid^tö-
362 u. 11, 2, 30: aromatum. Vulg. cant. 5, 13 u. f)of (üg(. Areopagusi, Tac. ann. 2. 55.
6, 1 genninis. Vulg. Ezech. 17. 7.
: 2. Arcus, i, m. ('Aoaiog). ein griec^. '^f)i(ofop^,
AreÖpäg^ltes n. Areöpaj^ita, ae, m. fAriop.), 3]ertrauter bes ^aifers äluguftus, Sen. ad Marc. 4,
ae, m. (AQaio7iayiTr,g), ein 91iitg(ieb beä 6enci^t5= 2. Suet. Aug. 89.
f)of52U*eopagu5, ein ateopagit^^Sing., fyorm -es, ArganthöBius , ii, m. i^Agyavd^cüviog), ein
Cic. Phil. 5. 5. 14: ^-orm -a, Vulg. act. apost. 17, tarteififc^er .^önig , ber ein fe^r l^o^e§ 3{rter erreic^=
19 u. 22: ^^s(ur., Enn. trag. 190. Varr. LL. 7, 2. §. te, Cic. de sen. l9. 69. Val. Max. 8, 13. ext. 4. -
19. Cic. de off. 1, 22, 75: de div. 1, 25, 54. Qidnt. Sau. Argfantliöniäcns, a, um, organt^onifcö, ne-
5, 9, 13 : appell. ,
praeclari Areopagitae Cic. ad , potes, Sil. 3, 396.
Att. 1, 16, 5. - Sao. Äreöpägiticus , a, um ArganthaSfi, m. (Aoyccvd-ojviov oQog) eitt ,

(AoeiöTTayiTiy.ög), areopagittfc^ , bct 2Xreo;!agiten; C^ebirge in 35itf)i)nien, ha^ fid^ an ber 9^orbfeite beg
gymnasia. Sidon. e]). 9, 9. 33ieerbufens ron (Eins (j. 9J^obania) j^in^iei^t unb in
Äreöpägö§ (iirlöp.) ob. -u§, i, m.(!dQELi ; nä- bem -Vorgebirge ^^ofibium enbigt, berühmt burd^ ben
yog [pa^. lat. Areos pagos Bei Sen. de trän ju. 3. 33i9tf)U5 beö ^oijlas, j. Katirli, Prop. 1, 20, 33.
§. 13 ed. Ficlcert. ob. 5. §.1 cd.Haas.]),))tx%lCiX^^ Argei orum , , m.
9iom, an I) geiüiffe ^^lä^e in
i^ügel 3U Sitten (f. Varr. fr. bei Augustin. civ. dei roelc^en uon unter ifirer 3Iufit(Jt
'^tn ^^vontifices ob.
18, 10 [Varr. fr. p.360 ed.Bip.]). auf raelc^embor am 17. u. 16. üor ben äafenben bes 3(pri( geioiffc
ba^er gleic^fnlfö Areopagus genannte oberfte üe= fieilige Öebräuc^e üerrid)tet raurben Liv. 1, 21, 5. ,

rid^töfiof feine Bi^ungen


einem einfad^ aus -Seljm (in Ov. fast. 3, 791. ©^ gab 27 fotd^er krgeercapeUen,
gebauten öaufe, f. Vitr. 2, 1, 5) l^ielt, Varr. LL. 7, unb fie lagen in allen üier ^tegionen ber Stabt jer^
2. §. 19. Cic. de div. 1, 25, 54 (als Crt). Cic. de ftreut es mar affo ju befür^ten
: baB fie in SSer^ ,

nat. deor. 2. 29, 74; de div. 1, 25, 54; de rep. 1, geffen^eit geratl^en möchten. S^arum gab e5,ir)a^rfc^.
27, 43. PI. 7, 57 (56), 200. bei ben ^^^ontificeä, eine Urfunbe, rcelc^e 3]arro Ar-
arepennis (arap.), is, m. (ein galfild^ee äßort, georum sacra ob. sacriücia nennt, beren ^axn^iim^
j. arpent) = semijvgerum. t\\\ ^cdbu 2Jlorgen ^(fets, balt eine genaue ^^eftimmung biefer -^Uäfte mar, Varr.
Col. 5. 1. 6. Isid. 15, 15, 4. LL. 5, 8. §. 45. 3]g(. C
mMtx in ^öttiger's 2IrH
Äre§, is, m. {'AQi]g), 21re§, ber Äriegsgott ber cfiäot u. Äunft, ^b. 1. 3t 1. 3. 69 ff. H) 9Jien= —
©riechen; a);>^di. = großer §e(b, si tu ad legionem f^enfiguren aw^ 33infen,biejä§rlic^fbrei unb ^voan^^
bellator (tüchtiger 5^rieger) clues at ego in culina . 5ig a\\ ber ^at)i\ a\\ 'ti^w .^ben bes Max oon ben ^e==j
clueo Ares. Plaut, truc. 2. 7, 54 (592\ fialinnen im ^Beifeyn ber ^^vriefter u. 3)lagiftrate üoi
äresco. ärüi, cere ;areo), trotfcn werben, trorf= bem Poiis suhlicius'xw "o^w ^iber geraorfen murbertj
nen Dcrtrcrfncn da mihi vestimenti aliquid aridi,
, , (nac^ ber 3Jkinung ber SKten als ©telloertreter frü^j
dum mea arescunt Plaut. herbae arescunt et , : f)erer iiJienfc^enopfer) Ov. fast. 5. 621 sq.\ ügt.j,

interficiuntur, Cic. fr. omnis aruerat teUus Lu- : , Varr. LL. 7. 3. §. 44.^^
can. - cito arescit lacrima, Cic. - t). ^erf. are- ,
arg^euia, atis, ??. {aoysua), ein fCeineS ©cfc^wütj
scant ipsi siccitate. Comif. rhet. im 2luge, PL 20, 5 (20)^, 40 u. a.
Xre^törideSf ae, m. (l^oforootJ;;?), ber Stre- argemön, i. 72. (ccoysiiov). ein ^Pflanje, rein]
fiottbe,o. 5(rgu5, So^n beö 3treftor, Ov. met. 1, 624. rat. lappa canaria gen., Pl'. 24, 19 (116), 176.
429 arsremone Arg-iletum 430
argemüne, es, f. {ccoy^^m'if], eine ^flanje, Pons Argenteus, f. 2. Pons. II) poet. übtr., —
rein kt. inguinalis gen., PI. 26, 9 (59), 92. bem filbernen Seitalter ongc^ßcig, proles, Ov. met.
arg^^mönia (argim.), ae, /. eine bem SSorigen 1,114.
ä^ntic^e ^flan^e, Geis. 5, 27. no. 10. PI. 25, 9 (56), argentifex, ficis . m. (argentum u. facio), ein
102. ©itbcrarbciter, nlä uugebr. gen. b. Yarr. LL. 8, 33.
Argentänum, i, n. ©tabt in SSruttium ,
j. Ar- §• 62.
gentino , Liv. 30, 19, 10. argentif&dina ae, f. eine (Silbergtube, Varr.
,
1. argenläria, ae, f. f.
argentarius. LL. 8, 33. §. 62, gem. getrennt argenti fodina, roie
2. Argentäri«, ae , /. (Stabt ber 3^aura!er, j. Yarr. r. r. 1. 2, 22. Yitr. 7, 7. §. 1.
Arzenheim unterl^alb Sreifatf), Aur. Yict. epit 47,
Argentlnus, i, m. f. Aesculanus.
2. Amm. 31, 10, 8. Oros. 7, 33.
argentiölu«^ f. argenteolus.
1 . argentärius , a, um (argentum) , I) adj.:
metalla, (2itber= Argeiit«»rätii§, i, /'. ©tabt ber 3Sangioncrt in
A) 5um @it6ct gehörig, <S>xihtx^,

Bergn)er!e, PI.: pliirabum eine 93lifd^ung auä gleid^


.
Döergermanien am 9if)ein, j. Strasburg, Amm. 15,
Ii, 8. Eutr. 10, 14. - S)ao. ArgeiitörätcnHin, e,
t)iel3^"^^ ^- ^^^^' PI- creta, gum ^oliren beä (Sil=
5U STrg. (©trapurg) geprig, uon ob. hei 9ltgento=
6er§, Tripel, PI : faber, ©ilbei-nröeiter JCt. u.
Inscr tritor, Inscr.
:

B)in§bef., ^um ®clb geöctig,
,

tatu§, campi, iVur. Yict.: pugaa, Amm.


argeiitöHus, a. um (argentum), fttbecreit6,reic!b=
®clb-,cura, Ter.: inopia, Plaut auxilium, Plaut : :

tabernae, bie Söec^sleröuben, Liv. II) subst.: A) — lic^ mit (Silber ö erf c^t fcbr fttbecbattig aurum, PI.
, ,

argentarius, ii, m. 1) {sc. faber) ein ©iföctar- 33, 5 (29), 93.

öeiter, Cod. Theod. 13, 4, 2. Jul. Firm. math. 4, argentum, i, n. {ocq/tj^, bor. «(>>'«?, n)ie o.
15 Scbol. Juven. 9, 145. Orelli inscr. 913. 995 Ticoag Tarentum, ©ij^immernbe, bat).) ba§
"oa^

H. a : arg.vascularius, Orelliinscr. 4147 u. 7217.


Sfßei^metaU, I) bas ®itbcr, A) ba^ 93laterial
— 2) ein SBec^^ter, 23anciuicr, Plaut. , Cic. u. 21. — üb^., argenti aurique fulgor. Quint.: auro argen-
B) argentäpia, ae, f., 1) {sc. fodina) eine ®tl6er= toque constare.Suet.: fulgenti splendere auro at-
i^rubc , vectigalia magna instituit ex ferrariis ar- que argento, Catull.: vilius argentum est auro.
gentariisque Liv. 34, 21, 7. , 2) {sc. tabema) — Hör.: ignotum argenti pondiis etauri, Yirg. -arg.
bi? agBcd^SlctBubc, ber Söed&etetlabcrt, Plaut, u Liv.
purum putum, Alfen. b. Gell: pustulatum, Suet.
— 3) (.5C. ars) baö SBcd^§[ccgefc§äft, arg. non igno-
u. Mart.: solidum, Lampr.: factum («erarbeitetet),
Cic, @gf|. infectum, Liv. signatum geprägte^
bilis, Cic: argentariam facere, Cic, ob. exercere,
:

administrare, JCt.:argentariä dissolutä, nad^ 3Iuf^ ©. ©ilbergetb, Cic


,

B) in§be). »erarbeitet: 1) ,
,

Ijebung ber San!, Cic C) argentärium, ii, n. — @iibetn»erf, ©ilbergefd^irr, plenum artis argentum,

ber ®Ubcrfcöranf, Ulp. dig. 34, 2, 19. § 8. Cic: purum, Cic u. PI. ep baff. leve. Juven.: :

2 ArgentäriHS mons, a) 9^aine ber öalbinfet caelatum, Cic: argentum grave rustici patris,
ßoja Bei ßtrurien Rutil. Namat. 1, 315, u. baju Sen. argentum ad vescendum factum filberne§
:
,


,

3umpt. b) ber ©ilBerberg in Hispania Baetica ^afelgefc^irr, Liv.: arg. potorium, u. oft bt. argen-
o.n )itn Quellen be§ 33aeti^, Avien. or. marit. 291.
tum, Inscr. (f 3}krquarbt öanbb. ber 9töm. 2tltt^.
m. argentum
— 2)©. ©ilbergelb,
2lnm. 833)
148. or-
argentätus, a, um
(argentum) I) mit ®il&cr ,
5. 2lbt^. 1. :

ßcfc^lagcn, öelcöt, -ouSaclcgf, sella, Lampr.: carru-


=
dinäre, Sen. (aB u. bie gangbarfte
®elb, argentum bigatum, Liv.: Os-
9}lün5ej übi).
ca, Vopisc: milites, beren ©d^ilber mit ©ilBer Be==
legt finb Liv. II) insbef
,

mit ©clb ocrfe:öcn, . ,
cense Liv. creditum Liv. mutuum Sali, fr.:
, :

multaticium, (Strafgelb, Liv.: lena delenita argen-


, : ,

semper tu ad me cum argentata accedito queri-


to, Trabea fr.: argentum solvere, Ter.: argentum
monia, !ontm nur mit t)erfilBerten ^(agen, b. i.
J6ring ©etb mit beinen klagen mit Plaut. Pseud. creditum solvere, Liv.: argentum aere solvere,
,

Sali. exercitum argento facere


: Sali. fr. nego- , :

1, 3, 78 (312).
apgenteölus, um {Demin. argenteus), tiandi causa argentum in zonis habere, Liv.: per-
a, ü,
tiett=^, rcd^t 5übfdi in @i[6cr gearbeitet, sicilicula,
dere vidulum cum auro atque argento multo.
Plaut.: multum enim diifert in arcane positum sit
Plaut, rud. 4, 4, 125 (1169). - auc^ argentiolus
gefcfir. laminae (lamminae) argentiolae , Fronto
,
argentum, an in tabulis debeatur, Cic. II) ar- —
de or. 1, p. 240 ed Rom. (1823) u. fo fuöftt)., ar- :
gentum vivum, nuccfftlber, Yitr. u. PI.
gentioli, orum, m. f leine OitBermünje, f leinet ®etb,
ArgentiimexterebrÖHideM,ae, m. (argentum
Schob Juven. 14, 291. u. exterebro), ein fcfjer^ra. erbid}tete5ffiort ai^j^la^
argenteu§, a, um (argentum), ftfBccn, I) eig.: me für ©inen, ber Ginem baö Öelb abjulocfen rcei^,
1) ber (Gattung be§ 3)lateriaB nac^,a)filBern = gan3 ein ®elbcrpreffer, Plaut. Pers. 4, 6, 21 (704).
\jon Silber, ®tlbctv«) Übt).: aquila, Cic vasa, Cic: :
Argeniis«ae, f.
Arginussae.
arge§tes, ae {KQy^cTTrjg) ber SJeft-Ürtttel.
m.
supellex.Liv.: poculum,Liv.: pecunia, Augustin.: , .

nummus, Varr. fr., PI. u. Amm., ob. denarius ar- (^übweflainb, Yitr. 1, 6, 10. Sen. nat. quaest. 5, 16,
genteus. ©itberbenar ©ilberling, PI.; bafür aud^ ,
5 (roo auc^ bie 9}ieinung Giniger, luicPl. 2, 47, 46.
§. 119, al§ fei er ber Corus [„gtorbmeftiöinb"]
ber
bi. argenteus, Tac Germ. 5; \\. im ^lur., pro ar-
kömer n)ibcr(egt roirb): frigidus arg., Ov. fast.
genteis decem aureus unus valeret, Liv. 38, 11, ,

8: u. joVulg. gen. 20, 16; 45, 22.yulg. Judic. 16, 5, 161.

15 u. a. —
ß) tjon ob. ou8 ©elb, »erftlbert, fc^erjf)., ArgCHH, a, um. Argos.
amica tua facta est arg., Plaut. salus, Plaut. :
— Argi, orum, f. Argos.
f.

b) öcrftlbert, mit ®ilber öcrfeben = befc^lagcn, - be« ArgiletänuH, a. um, f. Argilctum.


legt, .aufgelegt, scena, Cic: triclinia, PI aurea :
Argiletam, i, v. {md) allgemeiner Sage ft.

Ictum Argi, meit ein gctüiffer iHrgo^ ob. 9lrgplaö


atque argentea Samnitium acies, beren ©d^ilber
mit öotb u. mit Silber betegt finb, Liv. 2) ber — üom (ruanöer öafelbft gctüötct luorben icijn foU :

nad^ 2(nbern ft. argilletuin, D. i. Xhonplaö, \


arr.
jarbe md) fttbern = ftlberfarbig, Ov. n. PI. color, :

PI anser, Virg. bal^. flumen Argenteum. ob. 61.


: :
LL. 4, 32. §. 157. Serv. Virg. Aon. H, 345: ogl.
Argenteus,. ei, m. ein %{\x^ in öalüen, j. Argens, Spalbing gu Quint. 1. 6, 31). ein 3tabtt[;eil Morn^,
ber (nad; ^ecfer'^ öanbb. ber :Köm 'Sb. i. ö.
Lep. b. Cic ad fam. 10, 34, 1. PI. 3, 4 (5), 35. -
3(ltt{).
431 Arg-iliup argumentum 4S2
258) an Mo 3uluaa lU'i'H^tc ii. a\\ baö ^Yonini f\o H) bie .s^auptftabt bcr no. I gen. X'anbfrfiaft, Slrgci,
uuinum rcidite, al|o iu bcr CU'j^enb, bic von bcr fiib Argos Inachium ob. Dipsium, PJ. 4, 2 (9), 18:
2:p\\w bcö r.uirinnliö fiel) nari) bcin (Snpito
Iirf;en aptum equis, Hör. carm. 1 7, 9: ^lur. Plaut. ,

limiö cv[tredt, ju ^Jiartiolö ^cit IjauptfädjUcl) bic Arnpli. prol. 98. Hör. art. poet. 118. Liv. 34, 28
CJci^cnb ;^uiifd)cn bcr Subuvn u. bcm jvonim 9icvüä aqq. u. 3(. (vgl. 9icuc'ö formen!. 1. ©. 496). - 3)at) :
II.^cmV'Iuni ^^HKiö, luo bic .'öanbiucrfcr u. äiud)- A) Argeu8, a, um (AQyflog)^ oufi 2lrfio5,örfltotfrf>,
rinnblcr feil Ijnttcn, C"ic ad Att. 12, 32, 2. Vir^. poet. für flrff4if(ö Tibur Argco positum colo-
ixhl) ,

Aen. 8, 345: ad infiniuni A., nn bcr ticfftcn Stelle no (Dorn Öricd;cu ^iburuus), Hör.: u. fo A. Tibur.
be§ 91., Liv. 1, 19, 2: and) j^cr iinesin Ar^i Ictum, Ov. (Cic. Tusc. 1, 47, 113 je^t Argiva sacerdos

.

Mart. 1, 118,9; 2, 17,3. - JTan. Arg^lletnniiH, a, B) ArgivuN, a, um (AoyeTog, mit bem />///.
iim,oufbcm 5Ufl{Iftum bffinMfclö (fleftfnb), aedifi- Aeol. ^AQyiTßog), ou« airflo« (alö :lianbfc^aft [ob.
ad Att. 1, 14. 7 tabeniae, Mart. 1, 4.
ciuni, C ic. : Stabt), arfliölfd^, a) cig.: orator, Cic: sacerdos,
Argiliiiti, a, um, f. Argilos. Cic.:augur, b. i. 5(mp(;iarauö Hör.: Juno (als ,

Urgenin, ae, f. {liQytXlog), weiter Sficn, Söpfcr» Sdiu^göttin non 3(rgoö', Cic. u. Virg. Damocles :

rrbf, SMfr^cI, Caes. u. 3(. erat A., am 3lrgoö, ein 3(rgiücr, Liv.: u. fo ^(ur.
argillficcu«, a, um (argilla\ t:^cnattifl, t^öntg, fubftü., Argivi, orum u. (poet.) um, m. bie Sltfltoer,
PI. 17, 7 (4), 43. Cic. u SOßefenberg u. ^üf;uer ju Cic. Tusc.
3(. SSgt.
Arßi]]ö8U8, a, um (argilla), »otTer Sfton, lljcn= 1, 47, 113. —
b) poet. übtr. für flticc^tfcö übl)., Virg.
Tfidb, Viirr. u. 2(. u. Hör.: ^(ur. fubftu. Argivi bie (Stiec^en , Yirg.
— C)
, ,

Argil^N, i, f. ('AQyi).vg), (2tnbt in 9Jincebonien U. a. S^ic^t. Argftlis, lidis, f. (AQyoUg). 1)


auf einer Slnfjöl^e nm rcd)ten Ufer be§ (£trt)mon, adj. orgotifd^, orflimf*, Alcmene, Ov.: puppis, Öv.
5lmpl}tpoüö (gegenüber tnou. Ar^ilhig, a, um, or=^ ;
— 2) suhst. bie l'anbfdjaft 2trfloli$ (f. ob. Argos 7?o.
flilifd), au« 2ir(^tro€, Nep. Paus. 4, 1. I\ PI. 4. prooem. §. 1. - 2)aü. ArgöHcus, a, um
argimönia, argemonia.
f.
(AQyo).ty.6g) , orgolifd^ , sinus PI.: mare, Yirg.:
,

Arginii§§av /'. (AQyirovööo). Crt in ^^^)rl)-


ae, leo . ber nemeifdjc Söroe Sen. poet. - 3)id)t. aud)
,

gien, rco Stlcibiabeö gctijblet irurbe, PI. 8, 58 (83), für duces, bie Slnfüfjrer im troj
öttedbifcft übt).,
ii25. bas Sd)iff 3{rgo al^
ilriege, Ov.: c]assis,Ov.: navis,
ArgKnfisgae (Arginüsae),ärum, f. (Aoyivova- (^eftirn, Cic. Arat. 523. D) ArguH, a, um, öu§ —
Gt(t) , an ber ^üfte üon Sleolis,
brei ftcine ^nfetn 2ltflc§, orgtmf*, pater, Plaut. Amph. prol. 98. —
ber Stabt 53citt)Icne auf Scöboö gegenüber, 16erüt}mt III) Argos Ampbilochium, eine 8tabt \n (Spirug,.
burd) bie 9]ieber(age bcr Spartaner jur See unter beim tjcutigcn Neolclwri, Liv. 38, 10, 1 bief. Ar- :

ßallicratibcö u. bie barauf folgenbe ä^erurtl^eilung gos Amphilochi, Mel. 2, 3, 10, u. Argos Ampbi-
ber fiegreidjcn at§enienfifd)en ge(br;erren, j. Sanot-- locbicum, PI. 4, 1 (2). 5.
Snffln, Cic. de otf. 1. 24, 84. Yal. Max. 3, 8. ext. ArgöiiH, a, um, f. Argo.
3. P]. 5, 31 (.^9), 140. argümenfnliN, e (argumentum), Seweife tnU
ArgTpliontes, aej, m. Q4Qysiq6vTT]g), ber 2lr= ßöltenb, iiarratio. Ascon. Cic. div. in Caecil. 1, 2.
öu^tobtcr, ^Beiname bce 93tercuriuö,n3eil er ben l^un= p. 100, 13 ed. Bauer.
bertäugigcn 2(rgu5 getöbtet, AiuoId. 6, 25. argümeiitäliter, Adv. (argumentalis) burdj ,

argitis. tidis, f. {doyog ein SBeinftod',


, tt)ei^), Setoetfe, Gromat. vet p. 26, 24; p. 62, 11 u ö. (p.
ber rcei^e Trauben trägt, Col. 3, 2, 21 u. 27. Isid. 64 ed. Goes. u. ö.).
17,5, 23. argünaentätio« önis,/". (argumentor), bie9lue=
Argivus, a, um, f. Argos. füferung', S^arfegung beö »cnjeifeS am 5tf)atfaci^en,,
1. Ai'gö, üs, 3(CC. U. 2lb(. ö, (Aoyo)), bOö f. argumenta-
bie SBcnjcl^fübtung, baö ^Jatfonnemcnt,
Sdjiff, auf itield^em mehrere gried^ifdjc gelben unter tio est explicatio argumenti, Cic: argumentis di-
Slnfüf)rung bcö '^a\o\\ einen 3ug nadj Go(d)i5 unter- co uon argumeutatione
, Quint.; argumentatio- ,

nal^men {um 1350 u. (El^r.), um 'i^a^ golbene 3]Iie^ nem concludere, Cic: argumentationis summa.
5U fjolen Enn. trag. 284. Yarr. fr. bei Charis. p.
, Cic.
94 P. - 3]on ber 9}Zinerua al^ ©d^ttf Str^o unter bie argfimentätor, öris, m. (argumentor), ber
©eftirne uerfe^t (Hyg. fab. 14), Cic. Arat. 126. SBetret^füßrcr, Tert. de anim. 38 u f. - San.
Col. 11, 2, 24 u. 66. - '^a)i. Argöus, a, (Aa- um argümciitäfrix , Icis, f. bie Scroctfifüfirerin,
yowg), 3ur SltflO', jur 2Iröcnautcnfa6rt (jc^ortg, re- Tert de spect. 2.
mex, Hör.: columba, Prop. argumentor, ätus sum, äri (argumentum).
2. Argo, f. Argus. I) intr. Söewcffc , hxxxä) ©rünbe batt^un,
nnfü^rcn
argoleon, ontis, m. f. arcoleon. ratfonniren, quid porro argumenter, qua de re
Argolicu§, ArgÖlis, f. Argos. dubitare nemo possit? Cic: quid argumentamur,
Argönaiitae, ärum, m. (AnyorccvTcti ^xg^O- , quo pecunia pervenerit? Cic: nee jure an inju-
faf)rer, Argo) bie Slrgonautcn, PI. 36, 15 (23),
f. , ria caesi sint, argumentari refert, Liv. - arg. de
99. Hyg. fab. 14. Amm. 14, 8, 3: divinum et no- voluptate alcjs, Cic: ego neque in causis argu-
vum vehiculum Argonautarum, Cic. denat.deor. mentari soleo Cic. —
II) tr. ii\x>. ol« 23cwct§ an^
,

2, 35, 89: spatia Argonautarum, ^la^ (§aUe) in fü'^ren, ego illa non argumentabor, quae sunt gra-
9^om mit (SJemälben, bereu '^ujüaii^ ber 2lrgonau= via vebementer eum corrupisse, qui etc., Cic:
,

tenfal^rt inar, Mart. 3. 20, 11. - SSegen ccQyog in multa iu eam partem probabiliter argumentatur,.
ber Seb. tröge, ntüftfl fpielt Mart. 3, 67, 10 mit bent Liv. - Partie, pass., omnia argumentata nomina
Sporte, inbem er cö für ,, träge Sd^iffer" fe^t. -2)au. = TTiGTOj&^vTfc, Aufust. b. Prise. 792 P.
ArgönaufTca, orum v. ber Slröonttutenjug , ein argfimentösug, a, um (argumentum), I) tctd&
©ebic^t beo ^a(. g-laccus.
,

an «SJlotcric ob. ®toff, Quint. 5, 10, 10. — II) rci*


Argös. V. u. (bef. in ben cas. oUiqu.) Argi, Ott SPettJcifen, ^)f)ät.

orum, m. I) bie fpäter Argolis (f. unten) genannte argüraentunt , i ,' w. (arguo) , bie S^eraufd^au-
£anbfrf}aft im ^eloponnes , bie gan5e |)albinfel jroi- lid^ung = bas, mas bie Äraft l^at, ettnaö jur S^eran-
fd^en bem argolifdjen u. faronifc|en 3)kerbufcn; fd^aulidjung ju bringen, I) ber einer fc^rifttid;en ob.
'ta'i^. poet. für ©tiecienranb übfj., Lucan. 10, 60. — iünftterifd^en 2)arfteIIung ju dJruube liegcnbe ®f^
433 arguo argutiae 434
ßenflönt, @toff, ha5> <^ü.itt, bei* Sn^alt (f. Quint. 5, big offenbaren, barjut^uu, gu eriüeifen furfien a) ,

Jo, 9 sq.) a) ber fd^riftUtfien ob. müubltc^en 3)ar==


, eine ^erfon mit t^atfärfjlic^en 33en)eifen einer ©ac^e
fteüung arg. est ficta res quae tarnen fieri po-
, , iti^tn, Qmb. be^ndbttfjcn, bto^fteUfn (ogl. Ulp. dig.
tuit,Cic: einer pl^t(ofopr><Sd^ri[t, Cic: arg. episto- 50, 16, 197: indicasse est detuhsse; arguisse ac-
lae, Cic. - prägn., ber bcftimmtc, ctgcntltc^e, ttjalj^ cusasse et convicisse), Arguis fatentem. Non est
re Sni^alt (®c6alt), epistola sine argumento et satis.Accusas eum, Cic servos ipsos neque ac- :

sententia, Cic. non sine argumento maledicere,


: cuso neqiie arguo, Cic: quod reos,ne rt^;«rfprae-
nid^t ol^ne ©d;ein »on 9Ba^rf}eit,Cic.: tabulaevero fectum urbis arguerentur, ad i)raetorem detulis-
novae quid habent argumenti,nisi etc.,iDa§ ift ifjr set, Tac: qui arguuntur, bie löejürfitigten Liv.: ,

eigentlid^er^n^alt^roaö liegt i^nen anbregju@run= quiarguunt, bie 33e3Üc^tiger , bie 3(nf läger, Liv.
be,Cic.: u.haec tota fabellaveteris poetae...quam - mit 3lng. ber ^ef(f)ulbigung (beö crimen) ob. be^
est sine argumento! Cic. — b) baö ®üjct, ber f8or= 93erbrec^en6 im Genit., tauti facinoris, Cic: sum-
tcurf (vnodeaig), bie Sßt»cl (,w{/,^o?) eines epijdjen mi sceleris , Cic. defectionis, Curt. senatus nee
: :

ob. bramati[rf)en ©ebid^teö, fabulae, Ter. u. 91.: liherat ejus culpae regem neque arguit, Liv. si :

tragoediae,Tac.: argumento fabiilam serere, eine coniideret Evander innoxium se rei capitalis ar-
jcenifc^e ©arfteUung uon ßinein ©toffe im 3wjö"i= gui, Liv.- im ylZ*Z.,hoc crimine te non arguo, Cic.
menfjange bearbeiten Liv. - prägn., ber aB @e= , - burd^ de mit quaerere de eo crimine, de
3lbi. ,

bid)t, alg Xfjeaterftüd »erarbeitete ©toff bie fton;^c , quo arguatur, de quibus quoniam verbo ar-
Cic. :

^»arflenung , ba^o ©ebtd^t ,


©titcf , bie @cfnc, exj)li- guit, verbo satis est negare, Cic - im {Acc. u.)
care argumenti (beä <Biüäe§>, ber Xragöbie) exi- Infinit. quae nie arguit hanc domo ab se surri-
,

tum, Cic: hoc argumento (in biefer ^-abeI),Phaedr. puisse Plaut. corruptum a rege capere Cymen
, :

- II. bilbl. lüie unfer @tücf, ©omöbtc, ®cenc =


, noluisse arguebat, Nep.: im ^affit),Roscius argui-
lüirftic^e, auf ^änfrf)iing berecfinete ^egebenf)eit, tur occidisse patrem, Cic. - mit 2{ng. als raen?
betrug ,
auctor argumenti, Liv. : nocturnuni hoc burrf) ut {(og) m. Acc. ob. burd) bl. Acc, Britanni-
hctum et compositum arg. , 9iad)tft«(f (g(eirf) bar= cum fratrem ut subditivum Suet. falsum tihum , :

auf fabula hujus noctis), Liv.— c) vom @ii!ct ber arguituri. Sali, fr.: im '^affio mit 3(ng. ai^ merV
bilbenben fünfte, roie ber ^öilbl^auerei (33i(bner= im Nom., qui non rite creatus tribunus arguebatur,
fünft), ex ebore dihgentissime perfecta argumenta Quint.: quum neuter ab eo, quo arguebatur, men-
erant in valvis, 33agreliefö, Cic; üg(. Virg. Aen. 7, titus argui posset, Vell. b) eine ^^0.6:)^ alfe fltaf= —
79L Ov. met. 13, 685: ob. ber aj^alerei, Suet. Tib. bor nacbjiuüctfcn fuc^cn, al§ flrafbof rügen, einer
44: ber Sßebefunft, Ov. met. 6, 69. II) ber eine — (2d[)Ulb seilen, arguo, Liv.: venenum,
culpa, quam
^^el^auptung üeranfd^aulid^enbe !8ett>ct§,ber fBctoci«-- Quint. regni voluntatem in Caesare, Vell.: taci-
:

arunb, Ucbctfüftrutiö^grunb (unb jmar ber me()r auf turnitatem pudoremque pro tristitia et maligni-
^l^atfarf)en bagegen ratio ber me^r auf ^ernunft=s
,
tate, rügen, auflegen als 2C., Suet. - ^tS' Partie.
grünben beruf^enbe, «gl. Cic. de div. 2, 11, 27; de Fut. act. in ber ^orm arguiturus. Sali. bist. fr. 2,
univ. 11, 34\ de ea re signa atque argumenta 48 (57).
paucis verbis eloquar, Plaut. multis argumentis : 1. m. ('AoyoQ), I) ber fjunbertäugige
Arg^uii, i,

deos esse docere, Cic: argumento esse, gum ^e= ben auf ^uppiters ^i3efcl)l 3Jiercu=
33eit)ad)er ber '^o,
roeife bienen Cic. addere pro argumento Suet.
, : , riuä töbtete, morauf ^uno feine ^unbert3(ugen bem
- animi laeti argumenta, Ov. arg. odoris, PI. - : ©diraange bes ^^fauen eincerleibte, Cic. de nat. deor.
arg.ratione conclusum,Cic.: concluduntur eorum 3, 22, 56. Ov. am 3, 4, 19 sq. Ov. met. 1, 624 sqq.
argumenta sie: Quod est bonum etc., Cic. Macr. sat. 1, 19, 12 sciq: honio perspicacior ipso
arg^öo, üi, iitum, ere (r>. uQyog) , im fjellen Lynceo vel Argo et oculeus totus, Apul. met. 2,
ii d^ t e 3 e i g e im
2lUg. beutitdö f unbgcben, ju
n, Ij • 23. - 3ibf. centoculus Argo, Hier, in Ezech. 1, L
i

ctfennen geöcn, unumfto^ltc^ Bcftoupten, Bcwetfcn,


,

• - II) ber ©rbauer be§ eci^iffeö 3lrao, Val. Fl. 1,


= bott^un, ego quum peribat, vidi , non ex auditu
,
93 u. 314.
arguo, bel^aupte es nid^t com ^örenfagen, Plaut. - 2. ArguH, a, um, f. Argos no. II, D.

mit foig. {Acc. u.) Infinit., si arguitur non hcere, argfifätio,önis, /". (argutor), bas Änattern,tre-
Cic. : speculatores non legatos venisse arguit, muli lecti, Catull. 6, 11.
Liv. - ba^. übtr. meift üon natürlirf)en S^^^^^> ,
argütätrir, öris m. (argutor) ein fpi^finblflcr
, ,

^mb. ob. etmag funbgcbcn, d^arttftertftrcn, »crrot^en, ©cöittä^cr, Gell. 17, 5,13.
degeneres animos timor arguit, Virg.: amantem argütätrix, icis, f. (argutor), bie fpt§finbi(ir

et languor et silentium arguit, Hör.: u. ba§ ^af= @*tt»äftcttn, Paul. Diac p. 117, 1.
arsfütö, Ade. m. Contpar. u. Supcrl. (argutus
fit) mit mebiafer Seb.= 1t* funbgetcn, ftd^ ttttatUn,

genus arguitur vultu Ov. apparet virtus argui- , :


no. II), ßeifttei*, fAarfrmntn ünnrtt* , , fpttjfinbtß,

tur que malis, Ov.; laudibus arguitur vini vinosus fpintiütenb, contra Stoicos disserere, Cic: acute
Homerus Hör. ,
— II) inöbef. : A) als falfc^ offen= arguteque de alqa re conjicero, Cic: callide ar-
baren, b. i. a) eine «Sac^e aU falf*, olö unjulafftfl, gutcquedicere, Cic: aliquid dicere argutius,Cic.:
ot§ ixtihünüläf, ttl§ unHUbat batficUen ob. txtvüien, de alqare argutissime disputarc Cic
argutiae, arum, feiten u. nur bei ©pät. ar-
leges Macedoniae dedit cum tanta cura ... quas f.,

ne usus quidem longo tempore qui unus est le- gutia, ac(argutus), baö®cbarfau§flfprdfltf, War.
f.
5lu§briicf(<pcnf, l'cbntbijif , 3prf
,

gum corrector, experiendo argueret, ha^ felbft firtc ob. «Hüandrte,


eine üieljä^rige (Srfa()rung bei bem@ebraucf)e nid)ts *etibc, ber fcfcorff, fprfcfccnbc «lußbrucf, Ii bcifcii,
mae. in bie äufjern Sinuc fallt, vultus, ber
feine,
an il^nen ausjufe^en fanb, Liv. 45, 32, 7 quod et :

bie inbiuibuellen iiebcnsduncrungen


nnebergcbeube
Fenestella arguit, Suet. vit. Ter. 1. - m. folg.
Acc. u. Infinit. primus animalia mensis arguit ,
Slusbrud bes Wefidjts, PL: oi)cruni ibcr "bl^nk ber
imponi, Ov. met. 15, 72 sq.: ut suä confessione Jöilbljauerei), PI.: digitoruni, lebljaftes Ai"lKn>ii'l.
Cic: tarn artiticcs, acifl)it'«<^Ü^^^ edjlagcn bor
argueretur unum esse rei publicae corpus atque
unius animo regendum, Tac ann. 1, 12. b) — 9hd)tigall, PI.: gcfd^mäj^igeo blieben, Plaut. — H)
a) im autcn 3inne, bao Wfiflrtfdjf, etnn
5mb. bc« Srrt^um« jciften, .üf'erfü6ren, Plinium ar- geiftig",

guit ratio temporum, Suet. Cal. 8. — Bj als fd)ul= rfl*e, ®*orfftnnt9f ber ^^iebc , bie feint, fcftarfr i^'i*
435 argutiola iVriarathes 436
»unß buvd; ®*äcfc bei-3)ai*
bie dlCOi, öie Selubcitcn, ArgfynniiH, m. ('Anyvwog) ein üOU 9iga^
i, ,

ficllinu^, Demosthcnes Lysiae subtilitate ce-


nihil memnon Änabe, ber im %iu'^ (Sep^ifuä er^
geliebter
dit, nihil ori/nti/'s et aciimnie llyperidi, Cic: hu- tranf an bcffen Ufer jener i{;m ein Örabmal u ber
,

jus orationes tantum arcjutiarinn tantum urha- '^onuo ^^al). bereu Beiname Argynnis) einen %tm--
— h) im
,

Dttatix halxMit. ut etc., Cic. übclii v£inne, pel erbaute, Prop. o, 7, 22.
im :){cbcn nihil est,
bie Spi^fttibföPfit, ®*laul)cft , ari^J'ranche, es, f. («o/ro^'y/;;), ein bem r>vr-
quod illi (Graeci)non persequantur suis argutiis, (cy/n (.'oaIöent3Ünbung) farcaftifd; nad;gebi(bete§
Cic. - bei 3pät. im ©iug. = «cöiauöftt in 3üort u. Söiort, bie ©clbent^ünoung, ©clbflemme, i®elbnot^.
^f)nt übf)., importnna atque audax argutia, Gell.: Gell. 11. 9. §. 1.

argiitia famuiorum, Fall. arg5'i'A^Pi('^^ * pidum, 2lcc. pidas, m. (anyv-


ar^ütiola, ae, f. {JJemi». v. argutia), FIcine oänn^id^fg), e auoerlefeneö macebon. Gorpö ^nifefol-
3pi|nnbtcjFcit, Gell. 2, 7, 9 u. ö. baten mit filbernen Sd^ilbern bie @ilberf*tlbträ= ,

argüto, äre, f. argutor no. II. ger, Liv. 37, 40, 7. Curt. 4, 13 (50), 27. Justin.
argütor , ätus sum äri (argutus) f i cf; b c u t=
, , 12, 7, 5. - 9lbf. argjToaspides, pTdum, 2(cc. pidas,
iid^ Hernehmen (äffen I) im Sltlg.: arg. pedi-, ?».einä()n(icf)e5ßorp5beö Slfeganber ®eöeruö,Lam-
bus mit t)en }yn^cn ftampfen, nom 2l>a[fer, Titin.
, pr. Alex. Sev. 50, 5.
28. — II) mit öefd;iDä^ügfeit plaubern, DorpIau== Argyrippa (u. -ipa), f. Arpi.
bern, fd^wö^en, oorfcfenjö^cn, öcrfc^ttjä^en, exerce lin- arg5'i*^t>^9 tidis '^cc. tim, f. ((coyvgTTig), bic
,

guam, ut argutarier possis, Enn.: pergin' arguta- öeawcige Oilüergrätte, PI. 33, 6 (35), 106.
rier? Nov. u. Plaut.: superare alqm argutando, argyroa§pide§, f. argyraspides.
Plaut. - m. Acc, argutari mendacia, Lucil.: u. in arg^yrocörinthia§, a, i\m{aQyvQog u. KooCv-
uct ^orm, quid iste argutat molestus? Petr. 40, d-iog), ou§ (bem Silber an ©lanj äJ^nlid^em) corin^
L: illa mihi argutat ignes, Prop. 1, 6, 7.- ilS*'^sa= t^ifd^em (grj geor&eitet, arg. cratera, Orelli inscr.
rag. Infiiut. Praes. Pass. argutarier. Enn. tr. 1541.
345. Nov. com. 26. Plaut. Amph. 1, 1, 199 (349). argyröd»inä§ , mantis, m. (*(<oyvQoSduag)^
argütölus, a, um {Demin. u, argutus\ a) gar ein filberfarbiger Stein, bem S)iamante ä^nlic^, PI.
itnntg, famula, Apul. met. 2, 6. — b) ein wenig 37, 10 (54), 144.
fd^atfilnnig , in tiefere Sorfcgung eingeöenb, libri, Cic. Argfrotonns, i, 7n. (aoyvQoTo'^og) mit fit* ,

ad Att. 13, 18. bernem 23ogen, ^Beiname bes 2lpoKo Macr. sat. 1, ,

argütus, a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. 17. §. 47. {ed. Jan. gried^. gefd^r.).
(ü. arguo), X\6i beuttic^ funbgebenfe, förperlid) u. gei- arhythmia, f. arrhythmia.
ftig fc^atf ausgeprägt, marfirt ob. nüancirt, I) för=
, arhythmu8, arrhythmus. f.
yerlicf): a)\)a^:i öeftd^t afficirenb, auSbrucESuoa, ic=
Aria, ae, /. CAQsCa ob. 'Aguc), bie roid^tigfte
pcnbig, fprecöcnb, manus, oculi, Cic,: Caput equi,
unter hen i3ftt. ^roninjen bes perf. ^dd)^, nacf)9iei=
ausbrutföDoIIeö, feines, Virg.: solea, nette, 3ierlicf;e,
c^arb u. ber größte %i)eil bes fieutigen Sedje-
21.
Catull. aures (ebenbige (nidjt fteife) Pall. sint
stän u. ber fübl. S^^eil t)on Khorasan, Amm. 23,
:


:
, ,

(boves) arguti. lebfjaft, Pall. b) 'i^a^ ©epr afft=


6, 69, burd^ftrömt üom ^ixx'^ Arius (L4.Qsiog,'ylQtog)
cirenb, öetttöncnb, flongreid^, raufd^cnb, fäufetnb, jir»
ob. Arias, nac^ 3ieic^arb \. Heri-Bdd ob. Teasjen,
tienb, jtoitfc^crnb, fd^ttJirrenb, geltenb it., ilex, Yirg,:
nemiis, oon ben .sMrtenliebern n)ieber^aI(enb,Yirg.:
PI. 6, 23 (25) 93. Amm. 23, 6, 69. - 2)aü. Arii,
,

aves, Prop.: hirundo, Yirg,: cicada, Mart.: serra,


orum, m. ('Aosioi oii/'Aoiot), bie ßinra.üon ^Iria,
bie 5rier, PI. 6, 25 (29) 113. Manil. 4, 804.
Yirg.: pecten, Apul.: forum, (ärmenb, Ov. - üon ,

Siebtem, Ftangrctc^, Un^, gcfangreid^,


93Zuftfern u.
Ariadna, ae, f. u. Xriadne, es, f. (AQiciSvt)),

Neaera, poeta, Hör.: Tibullus, Mart. - u. in Se= 2;oc^ter bes 931inoö u. ber ^aftpfjae , ()alf bem 5t^e=

3ug auf bie 9iebe ü6f;.,Berebt,gefc&n?d|tg,facunditas, feuo mit bem5"«ben!näuelburc^ ha^ £abt)rint^,ent=
\ioi) mit bem (beliebten rcarb oon i^m auf ^Zajoä
iierebter 93hinb, Plaut.: civis. Plaut arguti et cau- :
,

ti, bas fhige Sc§iDä|en)orf, Plaut. c) "^tn ©erud^ — üerlaffen, öom 33acd^u5 geliebt, u. i^re i^rone unter
bie Sterne oerfefet, Ov. her. 10, 1 sqq. Prop. 3,
üb. ben ©efc^mad afftcirenb f^arf, burcftbringcnb,

,

penetrant, odor, PL: sapor, Mart. u, Pall. II)


17, 8. Mel. 2, 7,l2. Hyg. fab. 42 u. 225: astr. 2,
geiftig: a) t). SBafirjetd^en = beutlid^, fprec^enb, Be«
5. Sgl (über bie ÄunftbarfteKung) Cbfr. 33Zül(er'§
3(rc^äot. §. 384,3. - 5)ao. Ariadnaeu«, a, um,
teutfam, bebeutungSoott, omen, Prop.: argutissima
exta. Cic. —
b) ü. fc^riftt. DJZitt^eitungen = tiefer
cri«bnä{fd^ tempora Catull. sidus Ov. Corona,
Manil.
, , : , :

ctnge^enb in§ ©injetne geöenb au#f üörticö literae


,

argutissimae, Cic sedulitas, Cael. in Cic. ep.


:
, ,

— Äriäna, ae, f. u. Xriäne, es, f. GolTectiünamc

c) D. ben ^Berftanbesfräften in i^ren ^Teu^erungen, ber öftl. ^roninsen bes perfifc^en 9^eid)§, ju nergfei^

«) im guten Sinne, finnig, flnnretd^, xoi^ici,, geijlrcid^, c^en mit bem heutigen Iran, oft üerraed^felt mit
tief, acumenjudicis, feiner Sd^arfblidE (ber ben 5^a= Aria (ra. f.), PI. 6, 23 (25), 95. Amm. 23, 6, 69:
gel auf ben i^opf trifft), Hör.: sententiae, Cic: am- ^-orm -ne, Mel. 1, 2, 4. - S)aü. : a) Ariänus, a,

bitus, Cic: arguti epigrammaton libelli, Mart.: um, ju Slriana gel^örig arionifc^ regio PI. 6, 23 , , ,

poema festivum ... nihil ut fieri possit argu-


ita (25), 93. - ^^lur. fubftü.,Ariani, orum, 7/1. bie Sinn),
tius, Cic dicta argutissima, Cic. -t). ^erf., argu-
:
»on 9triana, bie Slriancr, PI. 6,25 (29), 113 in Aria- :

tus orator verbisque dulcis,Cic.: quis (Catone)iii nis {im Sanbe ber %.) gigni, PI. 24, 17 (102), 162.
sententiis argutior ? Cic. ß) im Übeln Sinne, — — b) Ari Anis , nldis 2lcc. nida f. {sc. herba), , ,

fpi^finbig, fci>lau, argliflig, pfilfig, dolor, fc^Iau erfo= ein in 2Inana roilb mac^fenbes Äraut PI. 24, 17 ,

i^ener, Prop. - ö. ^^^erf., meretrix, calo, Hör fide- :


(102), 162.
lissimi et argutissimi milites, Yeget. mil. - 2(Iö AriänuN, a, um, f.
Ariana u. Arius.
äöortfptel: Ps. Ecquid argutus est":' ift er fd^tau? Armräthes, en, m. (Aotaoa-
is, 2(cc. em u.
Ch. Malorum facinorum saeiHS.sime, b. i (argu- ^m)- S^ame mehrerer 5^önige üon (Eappabocien u. ,

tus est als Perf. Pass. u. arguo no. II B genom= . jmar Ar. IL, 3^itgenoffe 2Uejanber^ be§ Q^x. Ju- ,

inen) er ift angeklagt raorben Plaut. Pseud. 2, 4, , stin. 13, 6, 1: Ar. Y.. um 190 n. (Hjr., Liv. 37, 31,
56 (746). 4: Ar. YL. um 172 n. (Sljr., Liv. 42, 19, 3. Justin.
437 Arias xlriminiim 438
35, 1, 6. - u. Ariarathes, (Boi)n 2lno6arjane3' IL, habeat, quae parere possunt, quot arietes^Ynvv.:
um 50 ü. (E^r., Cic. ad fam. 15, 2, 6 u. ad Att. 13, auratus ar. Colcborum, Poet. b. Cic: aries dux.
2, 2. Auct. b. Alex. 66. ^eitbocf, Sett^ammel, Prop. - tm Söibber in alter
Ariäs, ae. m. f. Ana. 3eit alö ^33uBe für unabfic|t[ic^en Xobtfd^lag (nac^
Ärioia, ae, /". I) eine ber ätteften ©täbte £att= einem alten (55efe^ be6 3f?uma), f. Fest. p. 347 (b),
umö am ^u^e bes ^Ubanei-berges u. an ber appi= 2 sqq. u. 351 (ai, 8 sqq Serv. Virg. ed. 4, 43 ge- ;

fcf)en (Strafe, j. Ariccia ob. Riccia, in beren 9iä§e org. 3, 387 u. fo ex quo aries subicitur ille in
:

ber Berüfjmte Stempel u. §ain ber 2)iana (n)0 aud^ vestris actionibus, ber ^:öüf}ung§- (^Bergütungs-^
bie ©rotte unb üueKe ber ©geria fic^ öefanb, Sil. 4, SBibber, Cic. top 17. 64. SSgl. ^irffen'ä 58erfu(^e
367, lt. ber öeroö ^irbiug fieimifd^ voax, Tirg. Aen. §ur i^ritif u. 3luö(egung ber Üuellen beö 9ii>tn.
7, 761 sg.) mit bem lacus nemorensis u. speculum 9ied^tö ©. 336 ff. Urfinug gu Caes. b. G. 4, 17, 1).
-
Dianae, ;i. einem ef;ema(ö barbarifd^en (mit g)len= II) übtr.: A)
ber Sßibbcr, ein Sternbilb im X^ier=^
jdjenopfern begangenen) ©uttus^ba^. Sil. 4, 367 im- !reife, Cic. poet. u. 2(. —
B) eine 33eaigerung^ma'
mitis) Hör. sat. 1. 5, 1. Liv. 1, 50, 3; ogt. nemus
,
fc^ine, ber 2»auerBrcd^er, (Sturmbö*, beffen an tauen

11. nemorensis. - 3)aü. Ariclnus, a, um, ju Slticta


magerec^t l)ängenber iöalfen oorn mit einem eifer-
gepctg, aricintf^, populus Cato fr. muuicipium, , :
nen 2Bibberfopf oerfefjen mar, mit bem man 58refd)e
Cic: nemus, §ain ber S)iana, Cato fr. u. Flor.: u. ftie^, arietes immittere, Caes., ob. admovere,
Aricinum Triviae {sc. Dianae) nemus, Stat.: val- Curt.: murum aries percutit, Cic: tribus arieti-
lis 2:;f)a( u. öain ber S)iana, Ov.
, ^(ur. fubftu., :
bus aliquantum muri discussit Liv. - sublicae ,

Aricini. orum, m. bie ©inro. Don Stricia bie attci' pro ariete subjectae, mie ein SDiauerbrec^er alQ
titt, Liv. II) perfönL —
eine 3'tt;mpf;e, @emaf)(in ,
,

äßellenbrec^er Caes. b. G. 4, 17, 9.


, C) ein un- — ,

beö öippo(t)t u. 93iutter bes SSirbiuö , Virg. Aen. bet'annteö ©eet^ier, PI.: trux. Claud. - ajs- aries
7, 762. poet. guro. 5meifi;lbig, a lang, ärjetis, ärjete.
"Dal),

Ariclnusy Aricia no. I.


ärjetes, b. ölt. 2)id^t. u. Virg. - JSom. äries gerne)
f.
fen, Virg. ecl. 3, 95; ogl. i^öne, (Sprache ber röm.
Aridaeu8, f.
ArrMdaeus.
ßpüer <S. 131.
äriditäs, ätis, (aridus), I) bie Xrotfcn^eit,
SDütrc, PI. ^(ur. : =
f.
anf)altenbe Surre, Arnob. — ärietäriu§, a. um (aries no. II, B),',umoturm =
II) 'iia^ Srocfnc, Dürre, Pall. 3, 4 u. a.
bodE gefjörig, be« @turm6otf§, testudo. Vitr. 10, 19
(13), 2.
&ridülu8, {Demin. üon aridus), gor tro=
a, um
rfcn, labella, CatuU. 64, 316 (318).
ärietätio, onis . /. (arieto) , "ixx^ 21ufemanberflo»
gen raie bie Sßibber arietatio magnorum inter se
äridu8,a, um, Adj. m. Com])ar. u. Superl. ,

corporum et attritus, Sen. nat. quaest. 5. 13. 1.


(areo), treten, bürr, I) eig. a) übl^. {^%)% bumi- :
arietlnuii, a, um (aries"), I) »om SBfbber fom-
dus uvidus. liquidus) folia, Cic. solum, Virg.:
, : :

menb, a3Jibber=, testiculi, Cornif. rhet.: cornu, PI..


terra ((^gf|. terra satiata) Sen. terra arida et
sicca PI. lignum Llor. stramentum, Liv. ari-
, : . :
, :

:
cornua, Solin. ungula, PI. caput Amm.
: II) : ,

diora recrementa. Geil. - poet. (meton.), sonus,
bem SSibberfopf döntt*, cicer, Col. u. %. - übtr.,
fragor, fnatternber, fnadfenber ©d^all (mie mzwn
oraculum, ein boppelftnniges Dra!el (ba§ ^ilb oon
'üzn au^einanberfte^enben beiben .hörnern beö 2Bib=
troäenes ^olj jerbro^en mirb) Lucr. u. Virg. - ,

ber§ l^ergenommen). Gell. 3, 3, 8.


fubftü., «) aridum, i, ??.ba5 Srctfnc, inducere colo-
res in arido (auf bie troctene (iJijpöwanb ; %%]%. in- arieto, ävi ätum.äre (aries), ftofien mie ein
,

ducere colores udo tectorio) Yitr. 7, 3, Ö. - bef. ,


Söibber, I)eig. o. Sßibber felbft, cornibus coni-
,

ber trotfene §8o&cn , quae bumi arido atque areno- tier in me arietare. Att. fr. Brut. 24 (b. Cic. de
div. 1, 22, 44). —II) übtr., übf;. ftarF flojjen, an-,
so gignuntur,Sall.: ex arido tela conjicere. Caes.:
naves in aridum subducere, Caes. ß) arida, ae, — aufftoßfn,A) 2? ?ir.: 1) eig.: quae casus incitat saepe
/'.baö trotfcnc 2anD {ßQ,i%. mare), Tert.adv.Marc. turbantur et cito arietant. Sen.: acies inter se
2, 12. Yulg. genes. 1,9; exod. 4, 9 u. a. b) — arietant, fto^en fjeftig aufeinanber, Sen.: u. fo te-
cta contrario ictu arietant, PI. uon 3teiterei, an= :

burd^ Öi^e, ©taub g^ieber trocfcn, lecfejenb, anheli-


tus, Ov. viator, t)or 2)urft fdjmad^tenb Virg.: si-
:
,

ftürmen, in portas, Virg. 2) im iüiibe, übtr.,—



,

tis, Lucr.: febris, Virg. c) bürr an SBaffer, te=


longam viam ingressus es et laharis oportet et :

gcnloö nubila, Virg. georg. 3, 197.


, d) bürr = — arietes et cadas. Sen. nihil enim pravi. nihil lu-
brici superest: nihil in
:

quo arietetant lohet, Sen.


faft^ u. fieii'rfiloö, mager, nates. Hör.: crura, Ov.
-
^lur. fubftü., exsiccati atque aridi aufgetrocknete ,
— B) aedes, an M^o iöaii^ anfd^lagen Plaut.,
tr.: ,

u. bürre ikenfcfien (@gf^. pituitosi et quasi redun-


alqm in terram, nieberftaüd^en Curt. arietati in- , :

dantes) Cic. de fat. 4, 7. II) übtr.: a) üon ber — ter se dentes. Sen. -im ^ilbe, ubi aliquid animam
,

insolitam arietari percussit, Sen de tranqu. 1, 7.


Sebensroeife, mager, bürftfg, victus, Cic,: vita, Cic.
- u. üon DJlenfc^en, bürfttg, orm, cliens, Mart. 10, äpificu§, a, um (arefacio), trotfnenb, Cael. Aur.
87, 5. — b) jäö, fnauferig, senex, Plaut.: pater, chron. 4. 1, 9.

Ter. — tro*cn, u)
c) geiftig ber 2)arfteÜung, trc= o.
1. ApH, f.
Aria.
cfen, faftloS, oftne gcifctic bc« SöortragS ((^5gf^. copio- 2. ApH, f.
Harii.
sus) genus orationis , Cic. libri aridissimi, Tac.
: apillätöp, öris, m. ber mätlet, Gell. 16. 7. 12;
,

dial. - übtr. nom Siebner fe(bft, rhetor, Sen. ma- : t)gl. Diac p. 20, 12 (u. ba^u Obfr. 5)iüUerV
Paul.
gister, Quint. oratores aridi et exsuci et exsan-
: ApimaMpi, örum. m. {[lotuaannt), eine in
gues, Quint. —
ß) nod) bürr, nod^ nid^t burd) 2üif= mi;tr)i)d)e5 3)nntel gel)üUte58i)lfcr|c^aft im üunerften
Jen befrud^tet, ne scilicet sicci omnino atque aridi giorbofteniScgtljien) Der ben eilten befannten "iiJclt,
pueri rbetoribus traderentur, aller Äenntniffe bar Mel. 2, 1, 2. PI. 7. 2 (2). 10. Gejl. 9, 4. 6. - oing.
u. lebig, Suet. gr. 4. Arimaspus coUectio, Lucan. 7. 75<;.

ariena, ae, /. bie ^ruc^t bes inbifc^en Raumes ApiminuM, i, //. 3tabt u. gleiten. ^s-luH .i".Um^
pala, bie Sanane, PI. 12, 6 (12), 24. brien,üon ^tw JHömern colonifirt, Ifijniui.Jii. j
-
äries, etis, m. (o.o-r]v, «oojjr). bertSBibber, ®*of« MarcorJtin Caes. b. c 1, 8 iv. Vcil. 1. 14, 7.
,

ort
bo*, I) eig.: scire oportet'in grege quot feminas 2)aD. ArimineiiHiM, e. 3U 3lriminum qel)ürig,
439 annca Aristomaclie 440
mincnllfcö, a^'cr, 1'!.: "^Uiu*. fubflu. , Ariminenses, §. 1 u. 43. Cic. ad fam. 3, 11, 4. Ov. ex Pont. 3, 9.
iuni, in. Mc (iiniii. uon 'Xr., bic Slrinifncnfcr, Cic. 24: appell. = ein ftrenger Äritifcr, mearum oratio-
arincn, ae. /". (oiu fcltifd^cy 'ii>oi-t), eine Gctrei num tu A. es, Cic. ad Att. 1, 14, 3; ugl. Cic. Pis.
bcart, fonft olyra c^en., nac^ .partiuiu t»cr ^toflgen 30, 75.- ^au. Aristarchel, orum, m. bie 2lnf)än=
(\\\ ^Tnupljine nod; je^t riguet) nad) 2{nbern baö , ger=, 3iad)fo(ger bes 2(riftard)uö = flrengc .^tittfcr,
G^tnf prn ( Triticum mouococcum, L.), PI. 18, 8 (19), Varr. LL. 8, 34. §. 63.
81 u. lt. ftristätuM, a, um (arista), mit aeBren öerfe^cn,
ArlAbarzntieH, is , 9(cc. em u. en, in. {^Aqio- farreo spico, id est aristato, Paul.Diac.p.280, 9.
ßagCiii'tji). ^lamc eineö Satrapen uon ']p.erfiQ,Curt. ariste, es, f. 9lame eines Gbelfteinö, PI. 37, 10
5, 3, 17; 5, 4, 15; einiger KiJnige uon (Iap=
joiiüe
(58), 159.
pabocien, u. ^loar: Ariob. L, uon ben 3iömern jum
JlriNtcr^ön , öuis, f. {a^taTtoEutv), eine ®at=
Könige eingelegt, Liv. epit. 70 u. 76. Justin. 38, 2
tung ber '^^flanje verbenaca,PI. 27,4(6),21. Apul.
.vg.- Ariol). IL, Sof^n beö ^Norigen, Cic. de prov.
herb. 3 u. 92.
cons. 4, 9. Sali. bist. fr. 4, 51 (10) u. 4. 61 (19),
5. - u. bef. Ariob. III., 3of)n beö !i>origen, Caes. b. ArUtideK, is u. i, 2tcc. em u. en, m. (AQiarei-
c. 3, 4 u. oft in Cic. epp. i^gl. (über aKe brei Ä.)
ÖT]g), griec^. ^Üiännername , unter bem bef. befannt
OrelU Ouomast. Tüll. p. 66 (b).-u.ein ilönig uon ftnb : i) So^n bes i;i;fimac^uö anh ber ^i)i)ie 2Inti=
2(rmenien Ariobarzanes (um 1 ü. ߧr.), Tac. aun. od)i5 u. bem Semoö2lIopefe, ber burd^ feine @ered^=
Mciium. Anc. 5, 28. tigfeitöliebe befannte 2(t^enienfer, ^^itS^nofi u. 9ii^
2, 4.
1. äriöla. f. areola. vai beö 2;^emiftocIeö, Nep. Arist. 1 sqq. Cic. Sest.
2. ariftla. f. liariola. 67, 141 löenit. -i). —
II) ein fc^lüpfriger 3}ic^ter

ariolatio, ariöler. ariÖlus, f. liar... auö 53iilet, S^erf. „mifeftfc^er 0efc^id)ten (Milesia-
Ariöii ob Ario , önis m. CAqCojv) I) ber 5e= , ,
ca)" fd)(üpfrigen u.raöcioen^nl^altö in ber2lrtun=
fannte non einem 2)elp^in gerettete gried^ifd^e 6i= jerer 'c)tomane u. DbüeKen meldte 2. Gorneliuö (£i= ,

t^erfpieler auo ilietfjpmna auf Sesbos, Siebltng beö fenna inö Sateinifd^e überfe^te, Ov. trist. 2, 413 u.
-^erianber non GorintI) Gell. IH, 19. Ov. fast. 2, ,
443. —III) ein Schüler beö Sitbl^auerö ^solnclituö,

bO \u. 83 gr. Acc. Ariona). - S^ao. AriÖnius, a. PL 34, 8 (19), 50 (2rcc. -en).
um (AqiÖiuo?), üttcntfcö, nomen. Ov.: lyi-a. Prop. ärlstifer, fera, ferum (arista u. fero). Sichren
u. Ov. —
IIj ta^ üom 9ceptun bem 2ibrnftuö ge= ttagenb, seges, Prud. catb. 3, 51.
fc^enhe mit Sprad^e u. Sefjergabe begabte '^^ferb aristi^^r, gera, gerum (arista u.gero), Sichren
(ngl. Adrastus) vocalis, Prop. 2, 34, 37: Adra-
, trogenb, Orelli iuscr. 1493.
steus. Stat. silv. 1, 1. 52. Äri§tippu8, i, m. C-ioCöTiTrnog), ein ^^ilofop^
Ariopag^ita. Ariopagpos etc., f. Areop. auö Gijrene (um 380 o. G^r.), Schüler beö Socrateö,
= (r^renoeft, nad^ 2t.
ArioviMtu8, i, yn. [nad) Cr. Stifter ber cyrenäifc^en Secte, Cic. de fin. 2, 6, 18
= ^ceroeft) ein germantfd^er ^'ürft, inafjrfrf). ein
, sqq. u. ö. ugl. ^Sc^mib 3U Hör. ep. 1, 1, 18.- 2)at).
;

Sueoe, ber, alö er mit germanifrfjen 5]i3rferfd^aften Ari8tippeu8, a, um. oriftiöpctfc^, illud Aristip-
Crroßerungen inöallien 5U madjen fuc^te, mitCäfar peum coutemnere, Cic. de fin. 2, 6, 18.
in i^rieg geriet!) u. pon biefem befiegt mürbe, Caes. Ari§tiu8 F118GU8, ein fe^r geleierter ©id^ter,
b. G. i;^31. Flor. 3, 10, 11. r)tl)etor u. Örammatifer, intimer ^-reunb beööoraj,
arig, idis, f. («otV, Demin. u. lioov), eine flei= Sd^mib öinleit. 5U Hör. ep. 1, 10.
f.
ne 2(rt ber ^kttermurj bie fot)»cnfctmiac äe^tnjurs ,
Ari8to u. JiLri8töii, önis, m. CAoiaTon>), txw
{Arum Arisarum, L.), PI. 24, 16 (94), 151. vp^ilofopf) ai\^ (Sbioö, (£d)ü(er beö 3^"0f Stifter ber
Ari8ba, ae f. u. Ärisbe» es, /. (Aoioßri),
,
ffeptifd^en ?pf)t(ofopI)ie, ^^^tö^^^ff^ ^^^ ßäfar, Cic.
(Stabt am ^-I. iSelleiö in 2:roa5, nic^t meit non 2(bi)=
de nat. deor. 3, 21, 77 u. a. Varr. fr. bei Xon. 308,
bu5, beim tjeut. 2:orfe Mussa, Yirg. Aen. 9, 264: 30. Sen.ep.36, 3 u. a. - 2)ao. Xristöneun, a, um,
g-orm. -be, PI. 5, 30(33),125. attfloneifd), vitia. Cic. de fin. 4,15,40.
ärista, ae, f. I) bie <Btii%c,^aäitl,®tar\nc an ber
Ari8t4tdeniu8. C-ioiarööriuog').!) ein tra=
i, ?/?.
3Iel^re, TaiT. Cic. u. 2(. - älieton.: a) bie SIcfire
.
de rep. 4, 11, 13;
gifdier £d)aufpiefer ju 2(tieen, Cic.
felbft, Tirg. u. Quint.: auc^ uon ber^-ruc^t berDkr^
ugi. Dissen ad Demosth. de cor. c. 27, 1. p. 188.
be, Ov.: ^4m\ aristae = ©etreibearten, meld)e 2le^= — II) 2:9rann üon (Eumä in (Eampanien 502 0. ,
ren tragen (im @gf^. ber $'ülfenfrüd)te) Virg. ge-
org. 1, 220: ygl. 1, 226. bai^b) i.poet.) bie (Stn- — ,
(Ebr., hn me(d)em ber aix^ Diom certriebene ^. ^ar=
quiniuö Superbuö frarb, Liv. 2, 21, 5.
tejftt, Claud. IV. cons. Hon. 371. 11) poet.übtr.: — Arit^tö^ritön, önis. 9(cc. önem u. öna, m.CdQi-
1) bie SBotfien = bori"tenartigen ftad)[id)ten 5^aare,
Pers. 3, 115. —
2) bie 5if*9räte, Auson. Mos. 85
,

aroyeuoji) . I) ein 2(t^ener mit feinem Siebüng


u. 119. —
3) aristae, Ätauter iibl^., Tal. Fl. 7, 365.
Harmodius (yloao^iog) 9}Zörber beö pftftratiben
.^?ippardiuö, alö Ur_^eber ber bemocratifd^en^-rei^eit
Aristaeus, m. (^AoiGTcaogS, alter §eroö m\X>
i,
u. ÖIeid)f)eit gepriefen (Cic. Tusc. 1, 49, 116. Sen.
iSegenögottfieit ber ©rieben i£of)n bes SIpoKo non ,

ber (Eijrene, mad)te fid) burc^ (rinfül)rung bes §ir=


ben. 7, 15, 2. mo 2tcc.-onem) unb burd^ S3itbfäulen
geehrt (PI. 34, 8, 19. §. 70, rao 2lcc. -onem); auc^
tenfebenö ber '53ienenpflege, ber Celerjeugung jc.
,

burfte fein (Sflau t^ren^kmen führen, Gell. 9,2, 10.


üerbient, Cic. de uai. deor. 3. 18, 45: Terr. 4, 57,
128. Virg. georg. 4, 317.
3>gr. llgen Carm. corniv. Graec. p. 47 sqq. — II)

Aristandrös u. -us, i, m. u Aristander, dri, e. 3^^t9^"off^ i^- @egner beö Xe^


attifc|er 9xebner ,

moftI)eneö, Quint. 12, 10, 22 (mo grie§.2{cc.-ona).


m. CAniüTCivöoog), I) (g^orm 'Os \x. -us) a\x^%ii)Z\\,
ein ^^vf)i(ofop^, Varr. Col. 1, 1, 9. Pliu.
r. r. 1, 1, 8 ;
äri8tolöchia,ae, f. («oföTo/o/m), etne^flan=
17, 25 (38), 243. —
II) (^J-orm-(^er) aus ^Xelmifjoö, je, gut gegen gd^Iangenbi^ u. bei ©eburten, rfler==
lu§ci, Cic.^le div. 1, 10, 16 u. 2, 20, 47. PI. 25, 8
2Bar)rfager2([eranber5beG0r.,Curt.4, 2 (9), 14 u.a.
Ari§tarchu.*«. i, rn. {l-loiUTccn^^og), aUG (£amo= (54), 95.
t^race, ein $u 2üeranbrien gebilbeter ©rammatifer, Ari^tömäche, es. f. CAoiOToud/if) Xod^ter .,

bef. burc^ bie neue Diecenfion ber fiomerifdjen @e= beö S^ipparinuö aw^ Stiracuö, Sc^röefter beö S)ion,
bid^te als ftrenger Äritifer befannt, Varr. LL. 9, 1. ©ema^Iin 3^ioni)ftuö' I. ber fie u. bie S^oriö ,
am
441 Aristomenes arma 442
Socriö an (hinein Xage i)^hati)cie Nep. Dion. , 1, i, 2. Ariutt, ii. m.
f.
Aria.
Cic. Tusc. 5, 19, 49. Yal. Max. 9, 13. ext. 4. Xriilsius, a. um, au§ bet ®fseitb oon 2tHuf!a
Äri§t5iuene8, ae, m.{l4QiaTouu'r]g), au§ bem auf (Ef)io5 {Aoioi'(Tift '/owa, Strabo). roo ber befte
öefc^ted^te ber SIepptiben auö 9}ieffenien, §eerfüf;rer 6f;iern)etn loucf}^, vinum', Yirg. ecl. 5, 71: po-
ber 9Jieffenter im groeiten tneffen. AUiege, nom be(= cula, Sil. 7, 210. - oß* PI u, 7 (9), 73 bafür
pf)ifcf)en DvaUi für hen 3Jlann (^vkd)m^
trefflicfiften Arvisius.
lanbs er!(ärt, von hcn 3)teffenienx nad) feinem ^obe armn, örum, n (©tamm AR-o, gried^. AP-io,
alö <bero§ üeref)rt, PI. 11, 37 (70), 184. Yal. Max. ic^ füge an', v%{. rk aousm, ©egel u.^2:auTt)erf ber
1, 8.^ext 15. ®c^nfe), gried;. h'Tea u oVA«, u. a(tb. äfufl, Sc-
Ari§töneu8, a, um, f. Aristo. SBe^c u. jEBaffe, I) im SlUg., Sltteä, maö 3U ei=
jeuft,
Xristönioiig , i, m. C^QiaToviy.og) I) S^tjrartn , ner 3Iu^rüftung ob ^urüftung gebraurf;t mirb, i>a^j
von 9Jlet^i?mnä auf Se§6o§, Curt. 4, 5 (24)4 9 «^(2^ «Hüfiaeug= f9eröt^c, Sßerf^ucj ärma equestria, bie
4, 8 (34), 11. —
II) unel^elic^er ©o^n @umene§II., ganje 5lu§rüftung eineg ^ferbeä, „©attet u.,3eug",
,

<J^önigä üon ^ergamuö, Cic. agr. 2,33, 90; Phil. 11, Liv. 35, 23 extr. - baö „©egelraerf, Xafeliüerf, 9iu-
8, 18. Sali. bist. fr. 4. 61 (19), 8. Vell.2,4, 1. Flor. berroer!" eines ©c^iffeä, Yirg. Aen 5, 15; 6, 353:
2, 20, 4 sqq. Justin. 36, 4, 6 sqq. bar;,für ,r5^ügel'' (alä 9iuber in ber Suft), Ov.art.
Äri8tophäneH , is, m. (L4QiaTo(fdvr]g), I) ber am. 2, 50. - arma cereaba @erätf)e jum 5^ornfto- ,

(3eiftreic^fte u. lüi^igfte 2)ici§ter ber alten itomöbie, ^en u. Srotbarfen Yirg. Aen. 1, 177. - arma ve-
,

,,ber ungezogene Siebttng ber ©rajien'', ma^rfcfj. natoria,3agbgerät§, Sen.de ben. 1,11, 6.-oom„©e-
Don @e6urt ein 2ltl^ener, Cic. de legg. 2, 15, 37. rätf;e beä Sanbmannä", Yirg. georg. 1, 160: arma
Hör. sat. 1, 4, 1.- Sat).: a) Arigtöphiineus (ob. operis sui, Ov. met. 11, 34 sq. - u ,,5ßerf5eugen
-nius), a, um, «ttjlop^ancif*, be§ 2tnftop5anc§, ana- 3um §aarfc^eren'', Mart. 14, 56. - v. „Saugerätf;-
paestus, Cic: metrum, Gramm. b) Aristö- — fd^aften, S3aun)erf3eug'', repente lintribus in eam
phänioii§, a, um, ottilop^antfd^ Hieron. in Jesai. insulam materiem, calcem, caementa, arma con-

,

15, 54, 11. II) ein berüfjmter ©rammatüer au^ vexit, Cic Mil 27, 74. II) prägn. —
ba^ Ättcg«= ,

Si)3an3, (Schüler be? ßratoft^eneg, Sefirer beöi^riti- jeug, Äamyfjcuci, 1) im meiteften ©inne, bao ganze
terö atriftarrf), Cic. de or. 3, 33, 132 u. ö. Äctea§getät6 , bie Äcieg^rüftung, ÄriegStnateriatten,
aristöpliöruni, i, n (ccoiaroifooov), eine fla(f;e pars utraque suos exercitus, sua arma suos ba- ,

©d^üffet für ba§ "^^^^f^f^"^' Paul. Diac. p. 27, 15. bitura duces,Liv.: armis et castris tentata res est,
«ri8tö8u§, a, um (arista), öötcnretd^, Venant. Cic: bef. in ber 'Serbinbung arma viriquc viri ar-
Fort, ep 9,3. maque u. bg(. Liv. f. Jabri 5U Liv. 24, 28. 4.
, ;

Äristötele*«, is u. i, 2Icc. em u. en, 7n. (Aot- 2) im engeren ©inne, bie angelegte ^iHüßung, SBeör,
(TTOTikrig), berühmter ^^i(ofop§ au§Stagira,©cl^ü= SBaffen, foiöo^l bie, meldte 3um ©d^u^ hen 2dh be=
ler beä ^lato, ©tifter ber ^^eripntetüer, aucf) Se^rer bedien (roie ^arnifcf), §elm, ©d^i[b), al^ aud) bie,
SKeganberö beö ®r., Varr. r. r. 1, 1,8. Cic. de or. roelcf^e man 3ur SSert^eibigung u.3um Singriff in ber
3, 35, 141: ©entt. -i, Cic. ad Att. 13, 28, 2; t)g(. §anb bef;ä(t (roie ©c^ioert, bleute, ©treitart), O^gfß.
Prise. 70S P.: 3(cc. -en, Quint. 3, 6, 60. Apul. de tela(ß)efd^offeunb Slngriff^maffen in bie^yerneüb^.,
mag. 36. - 2)aü : A) Ari§tAtMea§ (ob. -ius) a, , ba^.oft üerb. tela et arma. arma atque tela, Xru^^
um, orijlotctifd^, be§9lnftotfrc§,vis,Cic. : ratio, Cic. u. ©c^u^= [©c^u^= u. XruHroaffen; üg(. ^abri 3U
— B) Äristotelicus, a, um, oriftotcnfc^, Auga- Liv. 22. 57, 10. 3titperti 311 Tac Germ. 6, 2) a) ,

stin. conf. 4, 16 in. eig.: arma bis imperata, galea, clypeum, ocreae,
Aristoxenus, i, m. (l^oiGToSsvog), ^f)i(ofopl^ lorica, omnia ex aere, Liv tot milia armorum de-
:

unb 93iufifuö, (Schüler be§ 3(riftote(eg, Cic. de or. 3, tracta corporibus hominum, Liv. - arma induc-
33, 132 u. ö. - appeKat. = DJiufifer, tuus ipse fra- re, Curt.: arma capere, sumere, Cic: arma su-
ter cibarius fuit Aristoxenus, ein l^au^batfener mere pro alqo adversus alqra Liv. arma ferre , :

^roeiter 2lriftojenu§ Yarr. sat. Men. 63, 10 {an§


,
contra alqm, Yell arma movere, inferre, f.
:

Non. p 93, 15). moveo, infero: armis decertare ob. decernere,


Äri§tu8, 1,171. C^oiarog), acabemifc^er ^^i(o^ Cic, ob. dimicare, Nep., ob. certare. Yirg in ar- :

fopf; ju 3lt^en, ^reunb unb ©aftfreunb beö ßicero, mis esse, unter hen ^
ftefjen, Liv.: TL milia ba-

ber ftc^ 703 b. ©t. bei i§m auffielt, Cic. ad Att. 5, bere in armis, Liv. in armis mori, mit ben 3Baf^
:

10, 5; üg(. Cic. Ac. 2. 4, 12: Se^rer bc§ 33rutu§, fen in ber öanb, Sen.: arma deponere, Cic, arma
Tic. Brut. 97, 232. dimittere, projicere, Sen.: arma tradere, Liv.-. ad
ärithmeticus, a, um (aoid^urjTixog), aritöme« arma! „3U ^en Sffiaffen!" Caes. u. Liv.: armis ob.
t{fcö,rationeS; Yitr. 10, lGi[).2b2 Rode^rü.iSchneid. vi et armis expugnare u. bgl. mit aßaffengciualt. ,

10, 11 [16 u. 17, 1] geometricis rat.). - ©ubfto.: Sali. u. Liv. u. fo vi ac per arma, mit öoroalt u.
:

a) arithmeticus i, m. ein ^täftnmtiHet , Boeth.


,
3iüar burc^ 2ßaffen, b.i. mit 3ßaffcngema(t,Suot.—
Aristot. anal, poster. 2, 2. p. 550. Mytbogr. Lat. b) meton.: «) bie SBafffnrrfifbunti, ber Äampf, Äriffl,
3, 6, 31. Cassiod.de anim. 4. Reines, inscr. 1. no. Galli ii?<-er ferrum et arma nati, Liv.: aurtor ar-
2. — b) arithmetice, es, f. u. aritbmetica, ae, f. morum. i^i^.: arma civilia, Cic: arma inforrc Liv.;
{ccQi(yiir]Tiyr] scT^/rrf). btefilrit5metif,9ied&cnFunft, arma referre, ben Ätr. erneuern, Yirg.: arma pro-
Yitr., Sen. u. 9(. —
c) aritbmetica, örum, n. bie ferre longius ab urbe, Liv.: arma componero^ ben
ad Att. 14, 12, 3.
2lrtt6mcttf, Cic. Hr. enbigen. Hör.: arma virumque cano, Yirg.:
auc^ für'srcTffn, ©fff*t, In arma feror. Yirg.
Arn.
ärithmuti, i, m. (doiOftog), bie Sa^f^ hal).
Aritbmi, bae vierte 33ucf) 93lofe5(rein lat. Numeri), 2, 337; f'hirJ. 6.j5.
u. fo —
/?) = »rroaffnrtf,
Oolbo*
fen, Äricflfr (ogl.^abri 3U Liv. 22,3,9). lovia arma.
Tert. adv. Marc. 4, 23 u.
auxiliaria, .vjilfotruppen, Ov.
f.
äritfido, dinis, f. (areo), bie Scotffii^ett, SJütrt, :^eicl)tbemaffnete,Liv.:
Plaut, u. Yarr. — bafj. ;') «IJartft im.Uriege, nentra
arma soqm,
neutrat bleiben, Ov.: baff, nulln arma movere Ov.
l.Ärin«,ii, ?y?. {kofTog), ©tiftcr einer befanntcn
3ccteberile^er,Prud'.psycb. 791.-2)nr).ArlÄniiM, — c) bitbl., ein ®*u§', Wfrllifttirti«nflö'"<t^'^
<*'"''

n, um, oriamfcö, Eccl.: ^(ur. fuDfto., Ariani.orum. S35nf?f, sonortutis, pnulcntiae, C\r.: arma
arma
quaerere, auf «rglift finnen, Yirg.: amico
arma
>n. bie5lnF)änger beö3(riu^, bieOlnancr, Eccl.
443 armamaxa armentosus 444
(Sc()rcn) doilit, Ilor. —
3) im tMir^fton «Sinne (lui tia, in ber Xaftif, Amm. 14, 11, 3. - u. bie taFtffc^
nurf) onXcc) bcr ®c6tib nlö ,'pnuptübun9ö= unb Scf)u^= Oeübten Gruppen, Veget. mil. 2, 2 ).

raaffc bfv 'illten, bef. ber ^u^ganger, Huitantia ar- 1. arinätuH, a, um, PAdj. m. Superl. {von ar-

ma, Liv alqm exaniuem super arma fcrre,Virg.:


: mo), bewaffnet, getüflct, auSgetüflct, in Doöcr 9lüftung,
in arma se colligere (fic^ bctfeni, Virg.: arma Ae- 1) eig. ((iigf^. inermus, inermis, nurf; togatus) ar- :

neae describere, PI. ep.; v(\i. .'^egnc ^u Virg. Aen. matos si Latine loqui volumus quos appeliare
, ,

1, 118. i)hiperti ju Tac. Germ. Jl ej-tr.- mcton. = vere possumusV opinor eos qui scutis telisquepa-
3fufifanH)f, Äampf ^u ffuß (alö ii'nmpfnrt) , armoriim rati ornatique sunt, Cic: quos aliquamdiu iner-
etequitandi peritissimus, im ^ujä= u.liHeiterfampf, mos timuissent, hos postea annatos et victores
Siiet ext rcitatioues campestres armorum et equi-
: superassent, Caes.: sed perinde valebit, quasi ar-
tiim, Suet. - Jlä* Genit. Flur armiim 6. yovclaff. matissimi fuerint, Cic. tam tibi par sum quam
:

X>tci,tern; ogl. Cic. or. 46, 155. multis armatl.ssimis (bi§ an bie ^dtyx^ ^^ciüaffne=
nrinainaxa, ae, f. (donaua^cc) , ein bebecfter ten) nudi aut levlter armati, Sen.: mihi dederunt
perfifrf)er 9ieifeiüa(^en , bef. für ^rnuen u. Äinber, (dii) armato togatoque (= im ^riegs^ u. (^riebenä^
Curt. 3, 3 (8), 23.' geiüanbe, in Ärieg u. ^^rieben), ut vos a barbaris
armämenta, oriim, n. (arma), baö nötfiige3cug, hostibus, a superbis defenderem civibus,Liv.: co-
©eräilj, bef. auf Sd;i|fcn ha^ ©cftetwcrf ,
SafelttJcrf hors armata ((^gf^. coh. togata), Tac: armatae
(löie Xaue, Segelftnngen) vela armamenta-
3Jinft, ,
classes, Virg.- mit Abi., armatus ferro Virg., ,

qiie, Caes.: arm. instrueta, bie fij u. fertige ^a= falce, Tibull. urbs armata muris, Cic. - meton.,
:

felage, Caes.: armamenta aptare, Liv. armamen- : vis armata, ^ßaffengeioalt, JCt. armatae rei sci- :

ta toUere, ©gf^. demere, Liv. armamenta com- : entissimus et togatae ^)Jieifter in jeber Hunft be§
,

plicare et componere, Plaut.: jubere vela stringi, ^riegö u. beä ^riebenö, Amm. arm. anni, ^riegä= :

armamenta demitti, Sen.: arm. vinearum, v|5fä^Ie, jal^re, Sil. - fubfto., armati, örum, m. Sewaffnete,
<Btn^en, PL; vom @erät^ jum ^^^tampfen (9Jii3rfer Caes. u. 2t. —
II) ü6tr. : erat incredibili armatus
u. 9}li3r]erfeute) hinc erant arm. ad inclusos
, PI. : audaciä, Cic: excitati, erecti, parati, armati ani-
cantus, b i. ^lasinftrumente (von ^oi)X = tihiae), misjamessedebemus, Cic: mens armata dolis, Sil.
PL: armaria armamentorum gratiä parata, roegen 2. armäfÜM, "^bl. u, ?7i.(armo), bie Settjaffnung,
@erdtl^](^aften beä §aufe§, JCt. SflüfiunQ, I) eig.: liauddispari armatu, Liv.: Creti-
armämentärium, ii, n. (armamenta), Slüfif 0111== co maxime armatu, Liv. — II) meton., bie^Öetoaff-
ntcr, 3cu(»6ou«, Slrfenol,armamentarium et navalia neten, toto fere gravi armatu, Sc^iüerbeiooffnete,
(©d^ifföraerfteni, Liv.: Atheniensibus armamenta- Liv.: relicto omni graviore armatu, Liv.
rium facere, Cic: Athenis armamentarium mille Armenia, ae, f. (IdQ^ivia) Strmemen, eine ,

navium fabricavit, PI ex armamentariis publicis : Sanbfc^aft in 2lfien, burd^ h^n ©up^rat in graei un=^
arma populo Romano dare, Cic. gleiche Hälften get^eilt {hai). utraeque Armeniae,
aTonäriiilnin, i, n. (armarium), ein ®d&rän?d^en, Flor. 3, 5, 21; u. utraque A., Lucan. 2, 638), A.
Plaut.: al^ Sürfierfd^ränfc^en, Sidon. u. Hier. major CAq/lisvicc /Lcsydlrj \. bie ^rooinjen Er-
,

armäriiiiD, ii, n. (arma), ixn ©rfjtanf, ju <Spei= zeru7n, Kars, Wem u. Eriwan) u. A. minor C.4q-
Jen, arm promptuarium, Cato gu@elb,^(einobien, : /iievia fj.ixQ(c ob. ßQu/vTSQu, jenfeit beä ©up^rat,
Kleibern u. a. Utenfilien (bef. im Sltrium bes §au= tixoa ba§ \. Anatoli) genannt, Arm. major u. mi-
fe§) ex armario alqd surripere Plaut. armarii
, , : nor, PL 6, 9 (9), 25 (45), 12: Arm. minor, Eutr.
fundum exsecare, Cic: grande arm. in angulo vi- 6, 8: Arm. major, Curt. 4, 12 (45), 12: bl. Arme-
di, in cujus aedicula (Sapellc^en) erant Lares ar- nia (bef. = Armenia minor) Cic Phil. 2, 37, 94. ,

gentei positi, Petr. senectus anguis reposita in


: SaD. bist. fr. 4, 51 <10) u. 52 (11). Mel. 3, b, 5.
arcis armariisque tineas necat, PI. - 33ücl^erfc^ran! Amm. 17, 5, 6 «. (= Arm. major) Eutr. 6, 8 u. 8,
ob. 93üd^errepofitorium armaria librorum, Oros. , : 3.- ^aü.: 1) Armeniäcus, a, um, armenifd^, PL -
armaria exstructa bibliopolarum, Sidon. biblio- : fubfto., a) Armeniaca, ae, f. {sc. arbor), ber 2t»ri'
polae stationes et armaria circa pilas habebant, fofcnbaum, Col. —
b) Armeniacum, i, n. {sc. po-
Acron: capsae et armaria, si librorum aut ve- mum), bie apttfofe, Col. — 2) Armeiiiu§, a, um^
stium gratiä parata sint, non esse in supellectile, armenifdö, Cic- fubfto., a) Armenius, ii, m.ber2tr=
Paul. dig. arm. parieti in bibliothecae speciem
: mcHtcr, Hör. u. Ov. (coUectio) ^^(ur. = bie Seraoi^ner
:

insertum, PL ep. e certis armariis infinita Volu-


: Sirmenienö, bie Utmtmet, Sali. u. 2(.: habes Arme-
mina eduxit, Vitr. - armarium muricibus prae- nios sexcentos {ai§> Solbaten), Valer. bei Vopisc.r
fixum, ber inraenbig mit ^eroorfte^enben ©pi|en Armenii, quos minores vocant, bie Seroo^ner Ätein=
öerfe^ene haften, \\\ rcelc^emS^eguluä ben^ob fanb, armenienö, Curt. —
b) Armenium, ii, n. a) (oerft.
Gell. 6, 4. §. 4. pomum) bie Stptifofc, Col. — ß) (oerft. jpigmentum)
armätio, önis, f. (armo), bieSBcwolfnung, Prise eine blaue §arbe,unferScr96lau,Varr.u. PL
fiiftlic^e
^

1221 P. armenta, ae, /. f. armentum a. (S.


armätfira, ae, f. (armo), I) bie Settjaffnunö nls armentäli»«, e (armentum), jum ®rofote5 ge^o»
©attung, bie SSBaffenflattunfj, cohortes nosträ ar- tcnb, equae, Virg.: lac, Äui^milrf), Symm.
maturä, Cic: Numidae levis armaturae, Caes : armentäriu§, a, um (armentum), jum ©tof oieß
Studium armaturae Threcum prae se ferens, für gehörig, morbi, Solin.: equiso, Apul. - fubfto., ar-
bie ^ed^ter (©fabiatoren) in t^racifc^er 3Baffenrü= mentarius, ii, ra. ber OrofotcPitt, 5fltnbct5ttt,
ftung, Suet. — II) meton.: A) bie SBaffensattunt^ - Varr. u. 2(.
^it 23f»affncten, arm. levis, Seic^tbeiraffnete (©gf^- arinenticius, a, um (armentum), jum ©roftjfe^
qui gravium armorum sunt) , Cic arm. gravis, : gc^örtg, pecus, Varr.: grex, Varr.; ogt.armentivus.
(gd^merberoaffnele, Veget. B) (= arma) bieSSaf' — armentivus, a, um
(armentum), jur ®roffote5a
fcn, Vulg. sap. 5, 18 u. n. C) bie Ucbung im ®c» — 5crbe gcbörffl, animalia, ha^ ©ro^oiei^, toelc^eS hä
ßraucö fcet SSSaffcn in 5!ciö' u. ©Itcb flcgcn bcn Sfctnb, ber ^erbe gel^t, Veget. 1, 18: baff, fubfto., armen-
bie toFtifc^cn MeBungen, bie Saflif (f. Safmafiuö §U tiva,'orum, 77., PL 28, 17 (68), 232.
Lampr. Alex. Sev. 53 voL 1012 sq ) Veget.
1. p. , armenfösuti, a, um
(armentum), rcid^ an ®rcf=
mil. J, 4; 1, 13 u. ö.: multiplex armaturae scien- öic5, Italia armentosissima, Gell. 11, 1, 2.
445 arineiitum Armoricns 446
armcntum, i, n. ba§ in öerben (ebenbe ©tc^-- arm. et phalerata turba, Suet. - caues, mit beu
»{c$, be]. Cc^fen u. ^^sferbe, I) ^Sing. coITectio = bas 2(rmfpangen ber .^errin gefc^mücfte, Prop. 4, 8, 24.
®tc#oic5, bie ®rc§t)ic5''&ctfce (©gj^.pecus, ».,baG armillum« \,n. (armus' ein auf ber Schulter .

^(einoie^, u. grex, bie §erbe ^reinoieft), pecus ar- (aimus = humerus) getragenes SScingefdf aSJcin- ,

mentuinque,PI.: tardiiis asellus deficit, quam ul- EtüglctH, Yarr. b. Xou. 547, 15: ogl. Paul. Diac.
p.
lum aliud armeütiim Col. - von Stieren u. ^^fer= , 2, 5. - -:raf). forüc^iö., ad armilhim redire ob. re-
t)m, subolem armento (ber .^erbe) sortire quotan- verti, ouf fctnc alten ®ptünc\e ob. 3tönfc femmen,
nis, Yirg.: Pan erat armeuti custos, Ov.: oon Cc^= Apul. mct. 6, 22; 9, 28: u. fo eilipt., hiuc ad me.
fen 'Stieren), Hör. u. Liv.
1^
von -^^f^rben, in grege : hinc licet anus rursum ad armillum, Lucil. sat.
armenti PL - hai). auc^ im '^hir. von mehreren
. 28, 10.
.Serben, hicinter greges interque armenta Ciipido armilastriuiu, ii, n. (arma u. lustro^i, \iQA att-
natus, Tibull. multi greges oviiim, miüta ibi
: jäl^rlic^e 5cft bet aSafftiuocific in iHom ben 14. Cal.
equorum boumque armenta, PI. ep.: hos tota ar- iVW.\n)o bie33ürger auf bcm aTmiluMtrum(Liv.
menta (9^ubel) seqiiuntur a tergo, Yirg.: u.übtr., 27, 37, 4; ugl. Yan\ LL. 5, 3i^. ^ 153) gen. ^:pia^
quorum i^cynocepbalorum') armenta pascit, PI. — bewaffnet erfc^ienen u. opferten, Yarr. LL. 6, 3. §.
II) Plur. öon Ccf)fen grex armentorum, Yarr.
, ,
: 22. Paul. Diac. p. 19, 6. %<A. ^>3ecfer'ö i^anbb. ber
greges armentorum reliquique pecoris Cic: ut , m\n. 2(Itr^. ^Bb. 1. S. 450.
accensis cornibus armenta concitentur, Liv.: üon Armiiiius, ii, m. attmtn, ber berüf)mte c^eruöfi=
sterben bellum baec armenta minantur, Yirg
,
:
fcf)eg-ürft, ber (9 n.CEfjr.) im teutoburger9i5albe ben
übtr. armenta immania Xeptimi bas jcfieußlic^e
, , Cluintiliuö 35aruö fcbtug u. (Germanien oom 3!:ructc
9}teerDiel^,Yirg. - melon. = einzelne <Stix6it 3fltnbote$, ber ?iömer befreite, Yell. 2, 18, 2. Tac. anu. 1, 55 :

centum armenta, Hyg. fab. 118.- oi;^ 3(cc. ^^Inv. A.liberatorhaud dubie Germauiae, Tac. ann.2.88.
^eteroflit. armentas, Att. u. Enn. fr. beiXon. 190, armipöten§, tentis (arma u. potens), wofftn^
29 u. 6. Serv. Yirg. Aen. o, 540 ügl Paul. Diac. : mttdjttg, fricgcrifcö, Lucr., Yirg. u. 3f.
p. 4, 3. armipötentia, ae, f. (armipotens), fcte SSaffcn
armicB§tö8, odis, m. — custos armorum (üg(. mac^t, Ätieg^macfit, Amm. 18, 5, 7.

custos) ber 295af?cnB<tt)o^rer, aBoffcntrööcr, Inscr.


,
armisönuH, a,um i^arma u sono',»tJQfffntönfnb,
ttjaffcnumroufd&f, Yirg. u. 3(.
Keap. 2680.
armifer, u.fero), I)
fera, ferum (arma
öfc
armo, ävi, ätum, äre (arma), au^rüftcn, tüfitn.
Li im 2(Ug., mit bem nöt[)igen^üft5eug,(>5erätl) uer-
trogenb, feeroaffnet, f ttcgertfcö, Minerva, Ov.: Leleges,
Ov.: poet. übtr., labores, ^riegsmüfjen, Stat. II) — fe^en, thecam calamis, Mart. - als naut. 1. 1., auf-
tatein, fcftclfcrttg machen naves, Caes.: classem.
aScwaffjtetc tragcnb, arvum (bas :nit Srac^enjä^nen

,

Yirg. tl) priign., jum i^ampfe, jum Kriege, jum


befäete '%^Xo in ßold^is, ^u^ raeld^em ge^arnifc^te
Siorbe ruften, 1} im roeitern Sinne, übf). auSrüficn,
3Känner ^eroorfamen^ Sen. Med. 469.
ruften, famDfgerütict', fampftüc&tift macicu, alqm.
armiger, gera, gerum (arma u. gero), I) a9Baf=
Cic: Pompejum, Yell. - muros propugnaculis.
fen tragcnb, 1) bie eigenen = 6c»offnct, corpus, Att.
Liv.: urbs armata muris, Cic. - alqm in rem pu-
fr. : deus, 33iar5, Sil.: fubflü., armigeri, önim, m.
blicam, Cic: regem armare et exercere adversus
Scwaffnetf, Curt. — 2) bie eines 3(nbern, nur 5i<Z^6'^.,
Romanos, Xep—2 im engern Sinne, mitSc^roert
1

a) armiger, geri, 7n.ber SSßaifcnträger, ©c^tlfcfnappe,


u. Sf^üftung ob. mit einer fonftigen ^JJorbioaffe »off-
Plaut., Yirg. u. %.\ 9^bf. armigerus, Orelli inscr.
nen, benjaffnen, ftewebrcn, a) eig.: in pace multitudi-
o631. - übtr. arm. Jovis v. 2Ib(er, Yirg. u. M5--
, ,
nem hominum cogere armare, instruere, Cic. ,
:

tbogr.Lat.: poet., arm. bac magni patetHectoris,


arm. milites, Caes.: copias,Sall.: manus agreste.s,
V. Vorgebirge 93hfenum (^ntelc^es non §ector5 2Kaf=
Yirg.: armare se coepisse, in's &iwci)v treten (o.
fenträger, bem ajtifenus, benannt ift) Stat. - arm.
ber äßad^e) Curt. - manus (bie JHecbte, t>en 3lrm>,
,
,

Catilinae. Scf)ilbfnappe = Helfershelfer, Cic. de dom.


Sali.: u. fo manus adversum deos, Sali, fr.: dex-
5, 13. —
\)^ armigera, ae, f.bieSSBQffcntrcgertn, Ov.
tram patris in filiam Liv. servum in ob. contra
, :

- übtr. aquila quae ob boc aimigera bujus teli dominum, Cic. -Asiam Europamque ad funestum
{sc.
,

fulminis) fingitur, PI.


,

— II) Scttjaffnctc tragcnb


bellum Liv. ad occidendum jam armatum esse
, :

(00m 5^^b in CEo[cf)iö, armifer ao. II}, humus, manus (feine .v>änbe) iu alcjs
f.
(ü. 5iäuber), Sen.:
Prop.: sulcus, Claud. perniciem, Plane, b. Cic. ad fam equum bello :

armigeruN, armiger no. I, f.


2, a. i5umilr.\Yirg.- milites iis armis.Pompej.inCic.
armilau8a ob. -lausia, ae, f. ein auf beiben ep.: u.alqm telis, saxis, Liv.: sagittas
veneno. Ju-
Seiten üufgefcf)Ii^ter Ueberrourf, bas Gbor^emb irie stin.: multitudo facibus armata, Liv.
b) übtr., —
unferer ^riefter (f. Isid. 19, 22, 28), Paul.Xol.ep. lüie mit einer ®affe roafrnen, jumSdiu^ ob.Slngritf
17 (13) u. 22 (7). Schob Juven. 5, 143. »etfefien, multitudinem auctoritate publica,
Cic.-
armilla, ae f. (armus), I) z\n SlrmBonb, iüel= ,
cogitavit,quibus rebus accu?atoremarmaret,Cic.:
se eloquentiä, Cic: se impudentiä alcjs, Nep.:
qua
d^eö aus jufammen^angenben breiten Stücfen (gero.
mit getriebener ob. burrf)broc^ener 5{rbeit) beftanb, (arte)semper armatus,Tac.-alqni ad omnia.Cic:
eine Slrmfpange, ein 2?racclct, als am .panbgetenf u. alqm in lata parentis, Ov.
getragener S^mucf ber grauen u.3)?änner, Cic.fr.: armdrac^A (ob -cia), ae, / u armÄrÄclum,
{aouoncociu), Weerrettifl, Ärern Ci'rhbuir.n
dexter lacertus armillä aureä cultus, Petr.: ar- ii, 7i.

millae ubi sunt, quas unä dedi? Plaut. - größere, armoracia, L.), Col. u. 9(.
maifit)e,in brei biö üieräßinbungen fc^langenförmig AnaArYcuM Aremoricus), a, umiauo bem fct
t

tWcer), om Wcerr
um ben 2{rm auffteigenbe alö 53e(o[)nung tapferer tifcbcn are, b. i. an, u. mor, b. i.
bicMuftcnldi;
j^rieger, torque atque armiJlis decoratus, Claud. IteGcnb, =tt)obnenb, civitates Annor.,
Otorbprouin^en C^aüieno, bie ^ro
Quadrig.fr equites omnes coruiculis armillisque
: ber, 0. i. einige
Caes. h(r.
argenteis donat,Liv. — II)ein breiter eifernctWing, tagne, nebft einem Ibeil ber :)Jormanbie,
orae, Kutil. Namat. L/?.»-^-
Yitr. 10, 2, 11 (10, 6). 5,'53, 6: baff. Arera.
Arem. tractus, Sidon. carm. 7, 3<0: u. )ub)tü ,

armillätus, a, (armillaj, mit arttifcanflcn um u


17 (31., 105: u. Arinon-
Areraorica, ae, PI. 4,
flcfc^mütft, armillatus in publicum processit, Suet.: f.,
447 ai'mus arra 448

ca, ae, /'.. Kulr. 'J^'i: u. Aremoricuiii, i, n., bi-


'.<, bauen, nou opinor quemquam minus esse profes-
don. carm. 7,54i>.- gens Aremorica. Auson.prof. sum. quam quantum arasset, Cic. Falerni mille :

10, '23: Arm. gentcs, Oros. 6, 11 u. fubftü Are- : ,


fundi jugera, Hör. u. aKg. quae homines arant,
:
,

nioricus, i 7n. coUectiü = Aremorici, Sidoii.carm. navigant aedificant virtuti omnia parent aKeö
, , ,

7, 252 u fo Armoricus, Yen. Fort. carm. 3, 6, 3. -


: '^^ftügen, Sct)iffen, ^^auen ber •)3ienirf)cn f;ängt von
A. poiitus. t>aci ''Mcev Don 33retagne, Auson. ep. 9, itjrer Xürf)tig!eit ab, Sali. Cat. 2, 7. - u. abfoL,
35: A. cohors, Notit. dign vol. 2. p lOG cd ßoe- 2l(ferboii treiben, öoni Slcferbau leben, cives Romani,
cl-iufj. - jfcT 2)ie Srfjrcifniug Arem. I)ält (^iUicf qui arant in Sicilia, b. i. bie !I)omänenpad;ter (f.
bic bei (5(ifar yorf. fclti|rf)en Gigcnnantcn S. 31 f. arator no. l, B), Cic. Yerr. 3,5,11.- prägn.,quid-
für bic ctyniol. rid^tigere ii. urfprünqlid^e. quid arat impiger Apulus, erpflüget, b i. burd^
armuN, i, n». (Stamm AK, c^ricd). ^7\ wovon 2tderbau geiuinnt, Hör. carm. 3, 16, 26. IDpoet. —
aoM, ('(ouög), ber oberfte ^t)eil beö Oberarms bei übtr.: venient rugae, quae tibi corpus arent,burdf)=
9Jienfd^en, bas ®d)uitctblatt, bes Dberid^enfelö bei furd^en, Ov. - (marisi aequor u bgl., burrf)fd^iffen,
Xflieren, ber aJorberbug, atö X^eit beö ganjen Äör= Yirg. u. Ov.: u. fo aquas, Ov.
perö (3um Unter)d)ieb nonscapula, alö 'Sfieil beö ärönia, atis, n. {uocufja), (Sttoüvi , JCt. ^(ur. :

(Sfeletö) a) bei 9)Zenfd;en bas s^ulterblatt rDä^=


, , ( aromata, Col.
renb humerus = bie Sd;ulter\ nur norf) bei 2)id^t. äröin&täriiiH, li, m. (aroma), ein ©cmütj^änb-
ber auguft. 3^it unb meift = ber ftar!e muö!u(ö)e
, ,
Icr, frdmec, Orelli inscr. 114 u. a.
Cbetarm felbft, latos huic liasta per armos tremit, arömaticuiü, a, um {((otoutcTixög), ouö ®en)üt)
Yirg. ex humeris medios coma dependebat in
: beilebenb, ©cwürj-, Spart, u. Sedul.
armos, Ov.: forti pectore et armis, Yirg. b) bei — äröinätlte«, ae, in. («owa«rtr/;f),®en>ürjwein,
Xfjieren, ber «orbcrtug (@gf^.suffragö,ber§inter= rein tat. vinum medicatum, PI. 14, 13 (15), 92 u. a.
bug), ex humeris armi fiimt, Ov.: uni homini liu- ärömatlti*«, tidis, /. («ow,a«7/>/f), eine 2lrt
meri. ceteris armi, PI.: u.fo armi equi.Hor. u PI.: SBernfiein üon (5Jerud^ u. ^arbe ber 93h)rrl^e, PI. 37,
leporis, Hör.: leonis, pantherae,Pl.- hatj. im meit. 10 (54), 145.
(Sinne, bie «Seite beö S^iereö, Yirg. Aen G, 882. arömätizu, äre («owu«r/Vw), nad^ etw.flcwütj«
AriiB, ae f. Stabt in Xlmbrien bei ^erufia, j.
,
balsamum aromatizans Yulg. eccl.
6aft ried^en, ,

Ciritella dArno, Sil. 8,458. - 2)aü. Arnäle«, um, 24,j>0.


7/1. bie Ginn». Don 2Irna, bie Sltnaten, PI 3.14(19). Aröneus, a, um, jum ^»o^enptteftec Staren ge^ö»
113. ttft, Paul. Xol. 22, 27.
arnacii<(, cidis, 2lcc. ^(ur. cldas, f. (doraxig), aron, i, n. (aoov), 3tatfern)urj, Se^rwurj {Arum,
ein @c6afpe[j, alö 9}iäbd)en!(eibung , Yarr. b Non. L.\P1. 19,5 (30), 96u a. _

543, 1. arpägiut«, ii, m. (=harpagius ü. ccrmdCco), früß


Arne, es, f. (Aovrj) , ©tobt in ^öotien , Stat. üom Xohi ba'&ingccafft, Inscr. bei Marin, fratr. arv.
Theb. 7, 331. p. 506. u. Inscr. bei Mazoch. de ascia p. 29.
Arniensis, f. Amiis. Arp&nu«), a, um, f. Arpi.
Arnöbiuü, ii, 7n. Afer, am
Sicca in 2tfrica, ei- Arpi, örum, w.blüljenbe^anbelöftabt in ber ge=
ner ber frütjeften u. bebeutenbften Sdjriftftelfer ber treibereic^en apulifdjen Qbene, ber Sage nad^ eine
d^riftl. .^i^ird^e, geft. um 330 n. (E§r., beffen ^ilpotogie ©rünbung beö 3)iomebeö am 3lrgoö, u. üon biefem
beö (E^riftentbumö (Arnobii adversus gentes, gegen 'j4oyog cttttiov gen , roorauö ber frühere 9iame Ar-
bie Reiben) mir nod) befi|en, Hier.de vir.ill.c.79; ^yrippa iyloyvoinna) ob. poet Argyripa (Yirg.
chronic, ad a. XX
imp Constant.: ügt. Hildebr. Aen. 11, 246. Sil. 4, 554 u. '6.) u. bann Arpi ent=
praef. ad Arnob. p. XlII sqci. ftanben Liv. 9, 13, 6 sqq. - S)at).: 1) Ar-
fer)n foK,
arnogleMNa« ae. /". («oj-o/^.wcaor), eine^f(an= pinu8, a, um, otpinifc^, au^ Slrpi, ager, A^arr.: Da-
3e, ®c|afjun9e,29Be9ertcö (Plantago major,lj.),A'pu\. sius Altinius Arpinus, Liv.- ^(ur. fubftü., Arpini,
herb. 1: auttj arnion gen., ibid. örum, 7n. bie Ginm. von 2lrpi, bie 2lrptnet, Liv. —
Arnus, i, m.(Anrog), ber §auptf(u^ Gtrurienö, 2) Arpänu» , a, um, ju Sttpt gehörig , ager, Fron-
ber auf bem 2(pennin entfpringt u. unterl^atb ^ifä tin, de col. p. 210, 10 (110, 9). - ^:pair. fubftü., Ar-
inö tprrben. 9}ieer münbet, j. Arno, Liv. 22, 2, 2. päni, örum, m. bie Ginmol^ner u Umrool^ner von
Tac. arm. 1, 79. - S)aü. Arnien§i8, e, §um 2lrno SXrpi, bie 2lrpaner, PI. 3, 11 (16), 105.
gehörig, tribus, am 3(rno gelegen (bie entferntefte) ,
Arpinum, n. urfpr. üolöcifd^e, bann
i, famniti=
Cic. agr. 2, 29, 79. Liv. 6, 5, 8. fd^eStabt am ^-ibrenuö, unmeit beö Siriö, öeimatf;
»ro, ävi. ätum, äre {ao6(o)^ pftügen, atfern, I) beö Gicero u.9Jlariuö, Cic delegg.2, 1,3; adAtt. 2,
eig.: a) ü. eig. Stdfermann u. Slcferuiel^, mit^cc.,ar. 8, 2. Sali. Jug. 68, 1) Arpinä§, ätis,
3. - 2)at).:
terram aut serere arbores, Yarr. ar. terram et : 2(bl. i, ju 2trptnum gehörig, otpinattfä^, fundus, Cic:
sulcum imprimere, Cic: ager uon seweZ
altius mei municipes Arpinates, meine 9)Zitbürger ju Str-
aratus, sed novatus et iteratus, Cic: ager qui pinum, Cic. - fubftü., Arpinas, ätis, 2lbl. e u. i, a) m
arari aut coli possit, non qui aratus aut cidtus ein sarpinatc; bal^. für Gicero, Symm.; u. für Ma^
Mt, Cic- abfot arare mavelim, quam sie amare,
, riuö, Sidon. (3lom. Arpinätis, is, m., Cato origg.
Plaut. numquam domum revortor
: quin te in , 2, 28). - im ^lur. Arjjinates, ium, tu. hu Ginm.
fundo conspicer födere aut arai^e aut aliquid ferre t)on Slrpinum, bieStrpinaten, Cicu.21. (©enit.^tur.
deuique, Ter.: nudus ara. sere nudus, Yirg.: ara- feiten Arpinatum, mie Cic ad Att. 15, 15, 1). —
re l^uris, Hyg. - Sprüd^ro., arare litus ßb. litora, b) n. ein Sanbgut beö Gicero bei Strpinum, Cic —
,,bie ^üfte pfrügen" , b. i. cergeblic^e Mixi)^ anroen= 2) ArpinuH, a, um, auÖfflrpinum,arptnatifd^, char-
hen, Ov. her. 5, 116; iigl. trist. 5, i, 48: alienum tae, b. i. Gicero'ö, Mart. 10, 19, 17.
fundum arare, incultum familiärem deserere, auf Arpinus, a, um, f. Arpi u. Arpinum.
frembem pflügen, ben eigenen unbebaut laffen
2(cfer Arpöcräte^, f. Harpocrates.
= fi«^ um frembe S)inge !ümmern hie eigenen 2ln= ,
arquätuM, f. arcuatus.
gelegen^eiten Dernad^Iäffigen Plaut, asin. 5, 2, 24 arquitenens, f. arcitenens.

,

(874). b) ü. £änbereibefi|er, bef. o. Staatöbomä« arquuH, f. arcus.


nenpad;ter, m. Acc. = bearfccn=, befleaea ia^en, &«= arra, arräbo, f. arrha, arrhabo etc.
;

449 arrectarius arripio 450


arrectäriuM, a, um
(aiTigo),gerabetn bie^ö^e fol.: riserit, arride; si fierit, flerememento, Ov.r
gerid^tet, pcrpcnbtculäc, fubfto. arrectaria, örum, , cum risi, arrides; lacrimas quoque saepe notavi
n. bie ®t«nbec an ben Söänben (©gf^. transversa- me lacrimante tuas, Ov.— II) ^mä*cln, anld*cln,
ria, üuerbatfen), Yitr. 2. 8, 20 u. f. bef. freunblid^, beifällig, ob. aud^ fpöttif^, 1) eig.:
arrectui«, a, um, PAdj. m- Compar. (t). arri- rt)mit Dat. ]->ers. arr. omnibus Ter. praetori
, , :

go), fielt, iö^,pleraqueAli)ium abltalia sicutbre- stupenti (o. einer Su^lbirne), Sen.rhet.: non allo-
viora, ita arrectiora sunt, Liv. 21, 35, 11: saxa qui amicos, vix notis familiariter arridere, Liv.:
arrectiora, Solin. v'. §. 8. Omnibus arrides (fpöttifc^),dicteria dicisin omnes,
nrrepo, psi, ptum, ere (ad u. repo), (xx\, ob. gu Mart.: cui saevumarridens(^i^nangrinfenb),„Nar-
etwaä ^ctanfciecöcn, 6eranfd)lcld^cn I) eig. : ad co- rabis'S inquit etc., Sil. - mit Dat. rei, ^u etiu. U-

,

lumbaria, Yarr.: foribus, PI. II) übtr.: ad ami- djcln ob. lachen, probrosis in se dictis, Sen. male-

:

citiam, Cic: anirais m


allere ular um, Tac. dictis suorum infantium (O. ben Crltern) Sen. ,

arrepticiu8, a um (arreptus) am (Reifte er-


, . ß) mit Acc.jyers., vos (agros) nunc alloquitur. vos
griffen, begciflect, ht\t\\tn, Eccl. nunc arridet ocellis, Yal. Cato ecl. e Lyd. v. 5
arreptü»(, 2tbt. ü, m. (arripio) \ia^:> ©rgrcffen, , (dir. 108). - mit allg. Acc. rei, video qnid'arrise-
Yet. scbol. ad Germau. Arat. 173. ris, anläd}elft = (.fpöttifc^) beläd^elft, Cic: n. fo Cn.
Arretiuiu, ii n. {\^(i()t]Tioi') eine ber vox=
. , Flavius id arrisit, Piso fr. —
y) abfol.: leniter ar-
nel^mften ber aften ^'^^ölfftäbte Gtrurienö (f. Liv. ridens, ,,Quaeso", inquit etc., Cic: cum ... arri-
9, 87, 12) ©eburtöftübt bes 93iäccnnö beren n)ein=
, , sisset adolescens, beifällig 5ugctäc^elt,burd^ Säckeln
u. raeisenreid^eä ©ebiet bie fruchtbaren ^^äler um feinen ^^eifaU fimbgegeben Ijattc (_'ic 2) übtr.r ,

bie OueKen bes vUrnus, ^iber u. llmbro begriff, be= a) 0. ^uftänben, ^smbm. ^uiöc&cin, il^m rä*ein = gün
rü^mt burc^ Munftfieifj in Verfertigung von ^Baffen ftig fetjn, mit JJat., quandoque mihi Fortunae ar-
(pgl. Liv. 28,45, 16) u.Xfiongebilben aikv%vt{{äe= riserit hora, Petr. poet.: abfol., quam tempestas
fä^e, PI. 35, 12, 46. §.160, ^a#einbauten,Yitr.2, arridet, Lucr. — b) o. a. 35er[}ältniffcn 2c., ^mb.
8, 9), j. Arezzo, Caes. b. c. 1, 11. 4. Cic. ad fam. onloc^fn = 3mbö Söeffatt ftnben, ;^mbm nniirbmltcö
16, 12, 2. Arreti b. Sil. 7, 29. - Xav. Arretinun, fcfn, jufagen ((^gf^. alci displicere), ,,inhibere'' il-

a, um, 3U ob. 0U6 (oon) Slccctta, artcttnifcfi, ager. lud tuum, quod valde mihi an-M-c/-«/, vehementer
Sali.: laser (fci^er3^. üon5}Zäcena§), August.b.Macr.: diaplicet; est enim verbum totum nauticum, Cic:
vasa, testa, Macr.: mulier, Cic- ^(ur.fubftD.,Ar- quibus (amicis) haec, suntqualiacumque, arridere
retlni, örum, bie ©iniö. oon Slrretium, bie 2lcrett= velim, doliturus, si placeant spe deterius nosträ,
ner, Cic. u. 21. Hör. - abfol., si modo arriserit pretium, PI. ep.
arrha (arra^i, ae, /".u.arrhäbo (arräbo), önis, 1,24,3.
m. (a(Jo(cßcür),nad) ^-reunb'ö SBÖrterbud^ com [;ebr. arrig^o, rexi, rectum, ere (ad u.rego\auf., em«
bürgen), I) ha^ bei einem 9]ertrage
*;i:2'n> auö;3';]i' ocrric^ten, I) eig. arma, Enn. arrecti litore currus,
: :

gegebene Untcvpfanb^SlnflClb, baöÄaufgclb, berÄauf= Yirg.: arr. comas(ü. Söroen), Yirg.: u. arrectae hor-
fc^taing, arrhabonem dare, Plaut.: arrhaboni dare, rorecomae,Yirg.:arr.aures,fpannen,fpit5en '0. 5luf--
Plaut.: pro arrhabone dari, Yulg. arrliabonem :
ijorcl)enben,5lufmerFenben,©gf^.demittoi-e.r).5urd)t
hoc ferre pro mina, Plaut.: puellam arrhaboni re- famenic.) Ter., Yirg. u. 31. u. alci aures, Pliut.
, .

linquere pro argento, Ter.: fenus copiosum sub - mit 2lng. moraufl;in? bnrd) in mit^lcc., in di-

arrhabone auri argentiquecrebriterexercens, auf gitos arrectus, auf ben3^f)<^" fif^ bäumenb, Yirg.-
(*^olb u. ©Über alö ^fänber gegen relc^lirfjen ^inö u obfcön, arr. in ob. ad alqam, geil foi;n auf 2C.,
Ijäufig ©etber lei^enb, Apul. - quod arrhae nomine Anton, (bei Suet.) u. Mart. —
II) übtr.: a) gciftig

pro emptione datur, Gaj.dig.: anuhim arrhae no- fpannen,tn®oannnn(i ocrfffeen, arrexere animos Itali,
mine accipere, Ulp. dig. - ;{3nöbef. arrha = ber ,
mcr!ten gei'panntauf, Yirg.: arrectae spesjuve-
«JÄablfd)a| (bei 3>er(obungen) Paul. dig. 33, 2, 38 num. Yirg.: arrecta cupido (Crrmartung), Yirg. -

,

ogt. PI. 33, 1 (6), 28. II) iibtr.: arrha mortis, mit folg. ^Helntiofaf., aiTectä omni civitate. quanta
PI. 29, 1 (8), 21. - hunc arrhabonem amoris hdes amicis Germanici etc., mnljrcnb ber gan^e
mum a me accipe, Plaut, liiil. 4. 1, 11 (957).
pri-
©taat in Spannung mar ic., Tacann. b) 3, 11. —
arrlaäli» (arrälis) e (arrha^, i)fäntlid&, unfer^ gemütbtid) bcBm ,
erbeben, an-, nufrrgm, anfcnent,
,

^fänbücö, pactum. Diocl. im Cod. Just. 4, 49, 3. älqm oratione snä, Sali.: animos eoruni (u. einem
arrlieiiicuui, f. arsenicum. Siebe), Sali.: libertas praeter speni data arroxit
arrhenöi^uiii^n, i, n. {(cöderoyoroi') , eine 9(rt (oerft. animos), mar für fic crfjcbcnb, Liv animus :

ber Wa"3e satyrion, PI. 26,' 10 (63), 99. consulispaulum arrectus. Sali.; ogl poct., animum
ArrhidaettH (aucb Arrid. u. Arid-gefd^r."), i,w. arrecti dictis, nufgcridjteten'üJhitbeö burd) bie^Hcbc,
(I4f^o/J«rocr), ©oljn beg Ä. '^^^iüppuö oon D.ilacebo^ Yirg.: Etruria atquo omnes reliquiae belli arrectae
nien u. ber S^ängerin ^;pf)iIine(^N^iIinne) auä:^ariffa (sunt). Sali. fr. - m. ^Xngabe mojuV burd) nd m.
(Justin. 9, 8, 2), nac^ 2Ueranberö bes @r.2;obe, ob- 2lcc. suos hortando ad virtuteni. Sali.: adoo ar-
.

gleich btöbfinnig lum Äönig Don 9)lacebonicn ge=


,
recti ad bellandum animi sunt Liv.
macf)t u.mit beröurijbice Dermä()(t, aber317ü.6§r. arripTo, ripüi, reptum, ere (ad u.rapio\an fid)
auf Oltjmpiaö 33etrieb ermorbct, Curt. 10, l,2.^(jq. ficranruffen. rclyen, 1) im 3Ulg., an ücf» luffai, rcl- .

^rn, aufraffen, aufi^rftfcn, bärtig rardj un fiAncbmen,


Justin 13, 2 scjq. Sen. ben. 4, 31, 1. .

arrhyÄlimi» (arhythmia) , ao, f.(r((hh'f^fitcc), ^orarctfp", 1) eig.: a) übl).: gladinm. Plaut.: arma,
ber 5Wan|]el an ^botbniue, Mar. Yictorin. 2485 P. Liv.: telum, Xep.: manum
alcj-^, Hirt. b. (i.: ve-

arrhylhm^N « on (äoov&uog), obne (Sbcumaf, stimenta, Nep.: filiam regis parvuam. Ncp. - m.
2(ng. rcic ob luomit? burd) Adr. ob.
Aid., ma-
nnglctc^nid^ig, unftartnontfcö ((^gf^- enrhythmos),
Mart. Cap. 9. §. 970 u. 972. num mordicus. Plaut.: cibum partim nngiium te-
arrtde», risi, rTsum, ere fad u. rideo), ba\n la- nacitate, partim adnncitate rostronim (d. 'isögcln),
cfefit, I) TOcnn ein 2tnberer lad^t, ntitia^fn, «) mit Cic- 3lng. moV morauV burd) .1^^'.. alqm
m
manu, alqam coniä.Uv.: alqm barbfi. Plaut.:
Dat per.f., morbus est, non
ar- hihiritas. semper liiv.r

ridere ridentibus Sen.: ut ridentibus arrident. u. Caput capillo. Suet. - m 3lng. uiol)erV burc^
,

ita fientibus adsunt humani valtus. Hör. ß)ab^ — pxm.AhL, scuta p sfraL^cTac: quemcumqut' pa-
®e«pr,)e3 lat.-litri!. ^^at^uO. ^tiifl. XIII S^. I.
.

451 arrisio arrogo 452


trem familias ex aliquo circulo. aufgreifen, Cic. — mer freunbU^ie «Zd^marc^er stultorum divitum ar- ,

b) rote unfev oufflrcifen, «uf-, jMfttmmenroffen = eilig rosoi\ et quod sequitur arriaor^ et quod duobus
u. o^ne iBa^I baö Grfte %Uitc an [\d) nefjmen, an-- bis adjunctum est, derüor, ber ©djmaro^er, ber
faufen, eiliivnuftreibeu u bgf., naves, Tac: equum reict)e9iarren benagt, fie— mit[tetälä^elnber3)iiene
cum scuto pedestri, Liv. familiam (oerft. servo- : untertjält u. — fie felbft öerladit, Sen. ep. 27, 6.
rum ob. gladiatoriim) , Cic. — c) Gruppen raf* v arrödo, rödi, rösum, ere (ad u.rodo),6enagm,
hl bn iSile on 1^* jif^fn, «aufbrecöfn loffen, ü. 2lnfül^== Don X^ieren mures Antii coronam auream arro-
,

rcr,cohortes arreptas*in urbem induccre, Liv. 34, scre, Liv. sues a muribus arrosae, PI.: ab locu-
:

20. §. y. —
d) von c !docal. cilföSScji^ ntbmfn ob.ju stis, a muribus genus omne acciditur atque arro-
ne^Dirn fud^rn, locum, Yirg.: terram velis, fd^nell ditur frugum, befreffen u. benagt Arnob. ut illa :


,

loäfegeln auf Jc, Virg. e) ». ^euer, ergreifen (claff. ex vepreculis extracta nitedula rem publicam
corripio), igiiis omnia, quae ampuit . absumit, conaretur arrodere, Cic. - v. 9JJenfd^en, crudum
Lact. 1, 12, 5: u. (sacer igiiis) unt corpore ser- uDguem, Pers. solidos, befc^neiben Cod. Theod.
:
,

pens quamcunique arripuit partim, Lucr. 6, 660 -n. lebl. 6ubji., sanguis equi arrodit carnes septi-
sq. —2) iibtr.: a) übt)., aufgreifen, fic^ 2)ar&ietenbe^ cä vi,frif;t an, PI.; ngl. sinapi imponere per omnia
in ®ile, mit ^afi, eifriß ergreifen, «11* aneignen, ser- membra, donec arrodantur ac rubeant, Cels. -
monem irgenb einige (bcm ßäfar entfa(=
aliquem ,
Uebertr., arr. rem publicam am @ute beä «Staate^ ,

ifacultatem laedendi,
fene) Sßorte aufgreifen, Cic. : nagen = nom @ute be§ ©t. 3e§ren (v. untätigen
quaecumqiie detur,Cic.: occasionem non tampio ©taatöbeamten), Capitol. in Anton. Pio c 7. §. 7.
animo quam offertur, Justin.: causam ad caedes, arröganN, antis, PAdj.m, Compar.u Superl.
Cic. : primam quamque occasionem recuperandi (ö. arrogo) ^rembeä aneignenb = annmfenb,
, fic^

ea, quae Liv.: tempus, ical^rnel^men, Virg


etc., : prdtentißS, bünfel^aft, rütffid^töloö,
Indutiomarus
impedimentum pro occasione, Liv.: conditionem, iste minax atque arrogans, Cic si (veterani) es- :

Suet.: omen, mit ^reuben annel^men, Val. Max. - sent arrogantes, non possem ferre fastidium, Cic.
m. 2lng. too^er? burd^ Ach. u. burd^ exoti.de m. - adversus superiores tristi adulatione, arrogans
3I6I., vocem et gestum aliunde, Cic: verba de fo- minoribus (gegen bie 3fi.) inter pares difficilis,

,

ro, Cic: maledictum ex trivio, Cic b) geiftig: Tac: ne arrogans in praeripiendo populi benefi-
«) mit ©ifer auff offen, erfoffcn^itcö alöÄenntni^ on= cio videretur, Caes. - übtr., n.Sebl., si te aliquod
eignen, celeriter res innumerabiles (n. Änaben), dictum arrogans aut superbum movet, Cic: arr.
Cic: baec arripuit, Cic - m. 2lng. moI)er? burd^ desepersuasio, Quint.:pigritiaarrogantior,Quint.:
ex m. 5Ib(. legem ex natura ipsa, Cic.
, ß) ein — arrogantissimum proverbium, Macr. - arrogans
©tubium mitßifer ergreifen =firf; mitßifer auf etm. est m. folg. Iniinit. eö nerrät^ 3)ünfel, timerem,
,

roerfen, Studium literarum, Nep : literas Graecas ne arrogans esset ob ea laudare, ob quae gratias
sie avide, quasi etc., Cic. —
II) mit bem ^f^bbegr. agerem, PI. ep. 9, 31, 2.
be§ ©eraaltfamen ^einblid^en, Sßiberred^tlid^en 2C.
,
arroganter, Adv. m. Compar. u. Superl. (ar-
aufgreifen, gercattfam, pacfenb ergreifen, anjiorfen, 1) rogans) anmogenb , prätenticö , bünf el^aft, ad me
,

eig.: a) übl;., n. ^erf., alqm medium, am Seibe pa- contumaciter, arroganter, «;fo/j/ö;i'»/rw?soletscri-
den, Ter. u. Liv. - v. (^(^merj, Äranf^eit, €rf)(af bere, Cic: aspere, arroganter, sordide dictum
2C., ergreifen, patfen, is dolor, qui simul arripuit esse, Cic. - nihil dicam arrogantius Cic. - arro- ,

interficit, Cic: adversä valetudine arreptus, gantissime excipi ab alqo, Oros.


Justin. repente ante proelium confectum curis
: arrögaiitlt^, ae, f. (arrogans) , bie ^nmafunn,
Alexandrum somnus arripuit, Justin. - ba^. ar- «Prötenfion, baä bünfel^oftc Sene5men,biebünfelbttfic
reptus, von bet Gpilepfie betroffen {InCXT^nrng), ®itelfeit (@gf^. humilitas), ex arrogantia odium,
Yeget. 3, 52, 1. —
b) at§ public. 1. 1., jur §aft auf= ex insolentia arrogantia oritur, Cic: quum omnis
greifen, aufgeben, Yirginius arripi jubet höminem arrogantia odiosa est tum illa ingenii atque elo- ,

et in vincula abduci, Liv.: uno aut altero arrepto quentiae molestissima, Cic: hujus arrogantiam
quieturos alios, Liy.: arripi a viatore, Liv. c) — pertinacia alterius aequabat, Liv.
al§ gericf)tl. 1. 1. , ^mb. (bef. eine
gjlagiftratöperfon arrögätio, önis, /. (arrogo), bie feierlid^e %r\
fogleic^ nac^ 9iieberiegung i§reö2(mteö) raegen eine§ ne^mung einer münbigen u. felbftftänbigen ^erfou
SSerge^enö „anpatfen u. üor ben 9vic^ter führen" = an Ätnbcö @tatt, bie in ben comitia centuriata
^mb. o^ne SSBeitcrcö oot ©erid^t jie^en , • gcrid^tlt^ unter ber 2luctorttät u. ©ene^migung beö SSolfeö
Gelangen (f. 9lu^nfen ju Suet. Caes. 23), A. Plo- gefc^af; (ngl. adoptio) loobei ber 2tboptirenbe gefragt
,

tium, Cic: consulesabeuntesmagistratu (n. Sol!ä= rcurbe, ob er ben u. "a^n aboptireu,u. ber ^u ^ilbopti^
tribunen), Liv.: statim quaestor ejus in praejudi- renbe, ob er aboptirt fe;)n rooKe, f. Gajus 1. §.
cium aliquot criminibus arreptus est, Suet. d) — 99. Ulp. fr. 8. §. 2 sqq. Gell. 5, 19, 8. Aur. Vict:
mit ben Waffen in ber.§anbanfoUen, ü6ctfaacn,ftfir== Caes. 2
Wien f arriperent vacui occupatos integri fessos, arrdgätör, öris, m. (arrogo), I) ber @0(5=5ln.

,

Tac: turbata arripe castra, Virg. 2) übtr. : a) rerum ab se gestarum divinique operis,
eigner,
(mit Slttfpielung auf wo. II, l,c) ^mb. al§ ©atirüer Arnob. 1, 50.— II) ber Slnne^mer eineg 3Jiünbigen
öor fein Sorum stellen, tabetnb wor», fterncbmen, pri- unb ©elbftftänbigen unter Sluctorität beä ©taats
mores populi populumque tributim , Hör. sat. 2, an Äinbcö @tatt, JCt.
1, 69: luxuriam et Nomentanum, Hör. sat 2, 3, arrög^o, ävi, ätum, äre (ad u. rogo), I) üon ro-
224. —
b) etro. miberred^tlid^ ficö aneignen, ficö an« go = langen, nerlangen A) sibi alqd fid& etwas :
,

mofen, sibi imperium, Caes. - u.m. 2lng. rcol^er? ^rembeä einem ni^t 3(nger;örenbe^ aneignen ;>u-
, ,

burd^ exxn.%hi., sibi cognomeu ex Aeliorum ima- fcöretbrn, anmaf en, für ftc6 in »^nfpruc^ nehmen, mihi
giuibus, Cic non sumo tantum, judices, neque arrogo, Cic:
arrlMto« önis, f. (arrideo) ba§ beifällige Sufd« ,
ego tantum tibi trihuo quantum mihi fortas- ,

dfteln, Comif. rhet. 1, 6. §. 10: ad omnia quae- se arrogo Cic sibi sapientiam arr. Cic: nihil
:
^


, ,

que facills aegrotantis arrisio, Cael. Aur. acut, sibi nobilitatis aut modestiae, Tac. B) (poet.)
-i, 37, 214. alci alqd, ^TUbm. etrva^ alö ba§ ©einige juerfennen,
prrlHÖr^ oris, w, (arrideo) , ber SJnläd^ler, im- eä i^m ocrfctKJffen, erroerfeen (®gf^. abrogo), decus
453 aiToro Ar-inoe 445
imperiis , Hör. : pretium chartis , Hör. nihil non :
aufrichtig, Ov. —
3) ^^luv. aites = Äunftwetfe, Hör.
armis, Sllteä ben SB. preiägeöeu, b. i. SiUeä mit ben ep. 1, 6, 17. Virg. Aeu. 3, 359 u. 31.; ügl. ^Srout^.
5CB. ertrojen , Hör. —
II) v. rogo, frage«, A) = öei 3u Prop. 3, 7, 39.-4) Artes = bie «Rufen, Phaedr.
3mbm. förmlid^ »oc^ elnnmt inegen etro. anfcagen, 3. prol.l9. —
H) übtr.: 1) bie moralifc^e (gtgenfc^aft
Venus haec volo arroget te Plaut, rud. 5, 2, 45 eines üÄenft^en infofern fie fic^ burd) .v^anblungen
— B)
,
,

(1332). übtr., a(ö public, t. L: 1) einen- 9Mu- tnnb giebt, alä vox viedia, je nac^ bem .3ui^g. ob.
bigen u. Selbftftänbigen an ÄinbcS Statt anne^nun beigefügten ^Ibj. gute ob. ]d}led;te «tflcnfcftoft ®e- ,

arrogatio bas 3iä5ere),Gaj. 1. §. 99. Ulp. fr. 8. wo^n^eit, -gianbluna^weife , Jugenb oD. Untugenb,
(f.
§. 2 sqq. Gell. 5, 19, 4. Aur. Yict. Caes. 18, 1. — gttftet (ogl. 3umpt ju Cic Yerr. 4, 37, 81. »alm

2) einem 3)iagifti-at ümn


anöeiii but* eine neue^io» 5U Cic. de imp. Pomp. 13, 36 ed. maj. 2)ietfcf) ju
gation an bie ^titt fe|en, cui unico consuli...dicta- Sali. Cat 2, 4. ^^-abri ju Sali. Cat. 13, 5. 9M^eU ju
torem arrogari haud satis deconim visum est pa- Curt. 3, 6 [16], 20), artes antiquae tuae, beine frü=
tribus, Liv. 7, 25, 11. ^ere 2ebenö= u. .^ganblungäroeije Plaut. mea ars, , :

srröro, äre (ad u. roro),bcnc§en, lierbam vino, meine ^mfigfeit, Ter.: häc arte (öe^arrlic^feit)
Marc. Emp. 34. Pollux attigit arcesigneas. Hör.: multae sunt ar-
arröMÖr» öiis, m. (arrodo) , ein fStnaqtx , 6t(öl., tes eximiae, Cic: bonae artes, eble§ Seftrcben,
Sen. ep. 27, 3 (f.
arrisor). löbliche 33eftrebungen, Sali.: artibus bonis malisque
arrötanM {Partie, o. '''arroto) , antoUenb =
, tis mixtus, Xugenben u. Safter,artes, Tac: malae
in roUenber u.jd^raanfenbei-^BeiDegung anjc^iagenb, böfe ©croobnljeiten, Sali. —
2) (abfol.) mtriyvi]
arrotanti tactu, Sidon. ep. 6, 1 ^vo. für gtft, Äunflflriff, SBettug, *»anf, Ter., Sali. u. %.
»rrüg^ia, ae, /'. tm Stoffen im iöergnjerf, PI. 33, (ügl. X^iel 3U Virg. Aen. 1, 657. ^abri ju Liv. 21,
4(21), 70. 34, 1) summis artibus, Suet.
:

Amins (Anuis), untis, m. ('Aooodv) , etruäf. ArsäceM, is, 3lcc. en, m. {l^Qaaxrjg), erfter Äij
©igenname ber nad^gebomen ©ij^ne, unter bem bef. nig u. Stifter Der 3)t|naftie ber Slrfaciben in ^Nor-
betannt ein jüngerer Sofjn be^ Xarquinius Super- t^ien (um 250 o. G^r.), Sali. bist. fr. 4, 61 (19).
6uä,Cic.Tusc. 4, 22, 50. Liv. 1, 56, 7 u. 2, 6, 7.- Justin. 41, 4, 6 sq. u. 41. 5, 5 sqq. u. prol. 35.
ai3~2)ie 3d)reibung Arruns in ^zw beften .•öbfcf)rn. Amm. 23, 6, 2 u. 5: ein 5iac^fomme beffelben um
u. neueften 2lu^gg. 35 ü. Cl)r., Tac. ann. 6, 31. 25at). : a) Ars&ci- —
am , tis , f. (Stamm AK,
roouon an^i) ar-mus, den, ae. m. (Aoüuy.iJr,;), einer aus Der 2^t;naftie
ar-tus, Q;tKd). APP., aorvoj, uo€Trj), rcörtl. bas Deö Slrjaceö, ein Sltfacibe, Justin. 36, 1,3; 38, 9, 3.
©efügte,b.i. bie geregelte Äunfl , I) im engern Amm. 23. 6, 6; öfter ^lur. Arsacidae, darum u.
Sinne, A) eig. , raie re/vt] = jeöe förperlic^e ob. dum, m. Die Sltfociben, Tac u. Lucan ; 't)ai). poet.
geiftige ^^ertigteitinjofern fie fic^ wertt^ätig jeigt,
, für *ortbcr übt)., Lucan. 10, 51. Sil. 8, 467 (an
ha^ -^aubttjerf, ®troexit, öie Äunft, SSöiffcnfd&oft, beiben Stellen Der öenit. Arsacidum). b) Ar- —
2^no censet artis maxime proprium esse creare tiäciu«!, a, um, arfadfcö poet. = partbifc^, aula,
,

et gignere, Cic: artes, quarum omue opus est iu Mart. 9,35,3 domus (pur.), Sidon. carm. 2,451'.
:

faciendo et agendo, Cic. : artium aliud ejus modi Ariüamü(*äta [in öanDfc^rn. and) Armösäta),
genus est, ut tantummodo animo rem ceniat, ae, /'. (Aoöduiücaicc) ftarfe ^^efrung in Armenia
,

aliud, ut moliatur aliquid et faciat, Cic. - artes in- major, in einem fd;öncn C>)efilDe jroifc^en Dem (ru=
genuae ob. liberales, Die fünfte ber y^reien taititi- p^rat u. Den £luellen Deö Xigriö, bei 3lbulfeba
cum) , bie eblern i^ünfte v©9li- ^i'tes sordidae ob. Schemschath, Tac. anu. 15, 10. PI. 6, 9 (10), 26.
quaestus illiberales et sordidi, öie fünfte, 3(rbeiten artten, senis, 2lcc. sena, m. (ünor^v, altatt. =
ber Sflauen u. nieberu Stiinbe [opificum]), Cic: itöorjv) Der mönnlicfte, alö Beiname üon mandra-
.

artes optimae, bie '©iffenfc^aften Cic. u. Xep. - , goras, PI. 25, 13 (94), 148.
coquorum ars, Quint.: ars aeraria, Justin., ferra- arM^nicum. i, u. {(((tadvty.öv) , Sltfenif, Cper-
ria, Treb.Poll,: ars medendi, PI.: disserendi, :Sia- ment, PI. 34, 28 (56), 178.
lectif, Cic: ars musica, grammatica, Pl.:rlietorica, arH^nög^önon, f. arrhenogouon.
Quint.: artes urbanae, ^urisprubenj u. Serebfam^ art>e verse = averte igiiein, Paul. Diac. p.
!eit, Liv. artem alqam factitare Cic. , exercere,
: , 18, 15: Daff. arses vurses =
acertaa iqnem^ Orelli
Hör.: quod ministerium fuerat (nämlic^ bie i^vOC^e== inscr. 1384. J8gl. öufdife im 3t^ein. 2)tuf. 1856. S.
rei), ars haberi coepta, Liv. B) meton.: 1) hk — 364 ff.

einer 5^unfi ob. Sif)enfcf;aft ju ©runbe liegenben Arsia, ae, f. ©ren^ftu^ üon Cberitalien u. ^l^
Siegeln, bie Z^eoxit, ad artem et ad praeeepta re- Ipricum in ^ftria, j. Arsa, Flor. 2, 5, 1. PI. 3, 26
vocare alqd. auf bie itunftt^eorie u. auf ?}iegeln gu- (29), 150; mit einer gleic^nam. StaDt, PI. 3, 21 (25;,
riic!fü§ren Cic. : res mihi videtur esse facultate
,
139.
(in ber ^rarie) praeclara, arte {in ber X{)eorie) arMinäum, i, n. ein meiblidjer ilopfpu^, Cato b.
mediocris, Cic: ex arte (dicere, scribere etc ), Fest. p. 263, 1 Sccd. {VQl.Mneller N.cr.Qu.XIH,
ben Siegeln ber i^unft gemä^ Cic: si arte caret, , 1, 1. p. 262). Paul. Diac p. 20, 16.
ber Äunfttl)eorie beö kunftgefü^lö, llor. - ^n öer
,
ArMinoe, es, /'. (Anoiiöt]), I) roeibl. ^Jiame, un
fpät. 3cit äi'ä abjot. =grammalif*e Tsi^ciXiün, ®rom« tcr Dem bei röm. Sdjriftftft. üorfommen: A) Iod}ter
motif , Gramm. - 2)ül;. auct) alä Xitel ber '^ürf)er, Deö •^tolemäuö iiagi u. Der iöerenice, Öemablin De6
in Denen folc^e X^eorieu abge^anbelt merben, cc) Königs ^i;fimarf)uö, fpäter ibreo ^^nibero t^tolemäuo
ieUhüdi bec '9Jebefunft, eine «ftctorif, artes orato- ^lßl)ilaDclpl)Ud Justin. 17.1 .s7/
,
24, 2. IM. :;4, 14 :

riae, Cic rhetorum artes, Cic: artes antiquae,


: (42) 148: mä:) iljrem Sobe als Venus Zepbyrilis
,

alte ^e^rbücfier ber Siebehinft Cic ogl. Spalbing (auf Dem african. :i>orgebirgc ^epbyrium; ucrebri,
— ß) (Stammatif, Gramm. — 2)
, ;

ju Quint. 2, 15, 4. CatuII. ^i^, 51 u. 57: "^lur. Amob. 4, 26. - 2raü. ,

bie bei etmaä angemenbete Äunil, (St\ibidUdtttit, Ar.HiBöeum,i, Daö il)r oon "^tol. '^bilab. errieb
u.

(Bcwanbtbett, exercitatio artem paravit,


Sertiflfeit, tete :rcnfmat, PI. 36, 9 (14), (^^. Bi ^odjter Deo —
ars decorem , Tac opus est vel arte vel diligen-
: pol 3luletes, Sdjmqter ber (Sleopatra, Auct. b.
tia, Cic arte canere, Ov. arte laboratae vestes, Alex. 4, 1. Lucan. U), .521. - - Ci eine ber iM;aben,
:

Virg.: plausus tunc arte carebat.roarunqetiinftelt,


:

Hvff. fab. 182. —


\l) -'Jlcimt mehrerer ^^d^ii A) ,
:

455 arsis articulatio 456

Stabt in (Syrcnatcn (fonft Teuchira gen.), PI. 5, 5 ber IDiana ibcntifd^e (Göttin ber öried^en f. Macr.
(ö), 32. Amin. 22, lü, 4. —
B) ötabt in (Silicicn, sat. 1, 15.20 u. 7, 16, 27 (ed. Jan gried^. gefd^r.).
,

V\. 5, 27 (22), i>2, lUOD. ArKinftiticus, a, um, qc- - Artemis Ilithyia, bie 2(rtemiä als C)e5urt^göttin
Ünoitifcö, aqua, PI. 36. 22 (47), IGf). (mit ber eigentlichen ^lit^pia vermengt) PI. 25, 7 ,

artiiH, 'iJlcc. in, /". {(ioaig), in bcr 3)ietri!, bic •9c= (36), 73.
bung bcö ^cneö ((^c;)^- thesis, bie ©entung) rein , 1. Art^iuiHia, ae, f. (AoTe/uiaia), Königin in
lat. sublatio u. elevatio vocis (0gj^. depositio vo- Garien bie iljxem Wemal^l 9RaufoIuö ein prärfitiges
,

cis ac remissio ob. positio vocis, bie Scntung), örabmal errid^tete. Gell. 10, 18, ^^ sqq.-, ngt, Cic
Gramm. Tusc. 3, 31, 75. Val. Max. 4, 6. ext. 1.
art&ba, ae ein ägvpt.
,
f. dM^ trorfner S)inge = 2. artgmlMia,
ae, f. (1. Artemisia), bie ^flanje
ein attifdjer 'JJiebimnuo, lllicmn. Fann. de ponder. 23eifug, PI 25, 7 (36), 73. Apul. herb. 10.
89; ügl. Isid. 16. 2G, IG. Art£iiil8inin , ii, n. (AoTh^Caiov) , Sanbfpi^e
ArtabänuM, {^doraßarog), 1) ein pnrt()i=^
1, 7n. n. i^üftenftric^ (iubijaö, SHagnefia gegenüber, mit
fd^er Honig am bem
Öef^led^t ber 9Xr[nciben, Tac. einem gleid^n. '^Wdzxi, Nep. Them. 3, 2. PI. 4, 12
ami. 2, o. Justin. 42, 2, 1. —
II) ein .sp^rcanier, (20), 64.
3lntüf)rer ber :^eit)marf)e beö i'erjreo, ber biefen Siö= art^mo u. artfemön, önis, m. {aQTh^(ov), I) ein
nig (465 n. 6^r.) ermorbete, Nep. de regg. 1. §. 5. über bem 3}iar5fegel angebrachte^ fleineres ©egel,
Justin. 3, 1, 2. ein 23ramfcgcl, ^^iom. artemo Lucil. bei Charis. .

Artncie, es, f. (.-ioTay.Cr]) m\i Quelle bei ben , 99 P. arteraon, Isid. 19. 3, 2: 2(cc. artemonem.
:

Säftr^gonen, Tibull. 4, 1, 59. Labeo dig. 50, 16, 242. Schol. Juven. 12,68. Yulg.
Artaphernes, is,2lcc.em u. eii, m. (^oracf^Q- act apost. 27. 40. — II) bie ücttflafd^c, ber britte
vtjg). e. '^Jerfer, 3^effe bes ^ariuö v^priftaspiö (»gt. 5^Ioben beim .Soebejeuge Yitr. 10. 2, 9 (10, 5). ,

Datis), :Nep. Milt. 4. 1. PI. 35, 8 (34), 57. arteria. ae, /'. {dori^oiu) , I) bie guftrööte, n)e=
ArfavaMdeSf is, 5(cc. en, m. Äönig non @ro^= gen ifjrer 9iaul^§eit and) arteria aspera {Toa/^Tci
armenien, ©ol^u S^igranes' I., 3^itgenD|fe ber 6(eo= doTrjQta), Cic: meil auö ^roei Xi)cxkn beftel^enb,
patra, balb ^-reunb ber ^vartl^er, halt) ber 9iömer, auc^ al^ ^lur., Comif. rhet n. Suet.: u. l)Cteroflit.
Cic. ad Att. 5, 20, 2. Teil. 2, 82, 3. Tac. ann. 2, ^^lur., arteria, n., Lucr. 4, 527 (529). II) bie —
3. - u. beffen ©ol^n, geio. Artaxias gen. (Tac. ann. Strtcrte, @d)[og=Db.«pul§aber (@gf| veua),Cic.u.2l.
2, 3), VeU. 2, 94, 2. artcriäcef es, f. (uoTrjoiay.TJ) Slrjnct füt bfe ,

Artaxäta, örum. w. (Aord^aTo), ^auptftabt ßuftröbrc, Cels. u. 'üi. \


^ '

@ro^armcnien^ am Strages, Tac. ann. 12, 50 u a. arteriäcu»), a, um (dnTrjQiay.og), j^ut Cuftrööte


Juven. Sidon. carm. 2, 445. Amm. 25, 7.
2, 170. gcööcig gravitudo 33efc^n3erbe ber Suftrö^re
, , er== ,

12.-9^61. ArfaxÄta, ae. /"., Tac. ann. 2, 56; 6,33. fd^rcertes 2ltf)emf)o(en , medicamina,
Vitr. 1, 6, 3 :

Artaxerxes, is, 2lcc. en, ?«. (Aora^soi-qg), bie Ruften erregen , Cael. Aur. chron. 2, 6. §. 93
9^ame einiger perfifd^er 5^önige, I) Artaxerxes Ma- confectio, Pelag. vet. 28, 18.
crochir CAora^^o^rjg May.oo/eiQ, b. i. ber Sang^ arteriä8i8, is, m. {"^doT-qoiaaig) bie ficifcrfcit,

,

pnbige) Sofjn Serjes' L, reg. non 465


,
425 v. Isid. 4, 7, 14.
Q,i)v., Nep. Tliem. 9, 1; de regg. 1, 3 u. 4. Cic. ad arteri»tömia, ae, {doTrjotoTouta).hk ^utß«
Att. 10, 8, 7. —
II) Artaxerxes Mnemon (Anra- abcröff«ung, Cael- Aur. chron. 1,
f.
1, 45. Theod.
^sQ^r^g Mi'ijuan', b. i. mit bem gut:n ©ebäd^tni§), Prise 3, 2.
oo^n ^areuö' 11., reg. 450 439 n. 6^r.,Nep. de — arthri.His, f.
arthritis.
regg. 1, 3 u. 4. Justin. 5, 11, 1 sqq. arthrlticuM, a. um {do()-oiTi>c6g), gt^tifd^, pas-
Artaxiä;«, ae, m. ]. Artavasdes. sio. Cael. Aur. chron. 5, 2, 28. - v. '^erf. = mit
arte , Adv. m. Comj'iar. u. Superl. (artus a, , bct ®idit behaftet, Cic. ad fam. 9. 23 extr. Fiagm.
um), enggefügt, jufammcugcprc^t^^ufammcngfbröngt, jur. Rom. Yatic §. 130. -^lur. fubftn., arthritici.
cng,I) eig.: a) im @gj|. bes :8ocfern, (Schlaffen, orum, m. mit ber®tc6tScftaftete, ©ic^ttctbenbe, Cael.
eng, feft ((^gj^. laxe), coliigare manus, Plaut bo- : Aur. chron. 5, 2, 38.
ves ad stipites religare, Col.: tigna hoc (beftoj ar- arthritis. idis. f (doOnTng) bie ®[tcbctftanP= ,

tius illigata tenentur, Caes.: artius complecti alqm, ßftt, ®icöt, rein tat. articularis morbus, Cael. Aur.
enger, innig, Cic. -u. öfter im ^itbe, artius astriu- chron. ^, 2, 28. Porphyr. Hör. ep. 1, 15, 6 - SRbf.
gi atque hederä, Hör.: artius astringere rationem, arthrisitii, Prud. ttsoI Griff. 1, 495 ed. Dressd.
Cic.-.artissime constriugere sententiam, Cic.: illud articulämentiiin, i, n. (articulo) "üa^ ®ctcnf ,

arte tenent (baran l^alten fie fe[t) accurateque de- an ©liebern, Scrib. 214 u a.
fendunt, Cic. —
b) im @gfi^= bes SSeiten, eng, HM articuJäris, e (articulus), I) btcOerenFc betreff
(©gf^, latei, trabes singiüis saxis interjectis arte fcnb, morbus, @irf)t, PI. u 31.: passio, Cael. Aur.
continentur, Caes. - aciem, quam arte statuerat. — II) (öramm.) artifeCacttg, pronomen (b. i. hie,
Zaim&porrigit, Sali.: signa artius coUocare, SaU.: iste), fpät. Gramm.
pedites quam artissime ire jubet, Sali. - spiritus articuläriuH, a, um(articulus), jum ®titxif ge-
arte meat, Curt. —
II) ü6tr. a) fcft , arte et gra-
; bortg, morbus, öid^t, Cato u. PI.
viter dormire, feft u. tief, Cic. artius ex lassitu- : articfiläte, Adv. (articulatus) articulirt = .

dine dormire, Cic. - alqm arte (eng, innig) diiige- bcutücö, wcrfiänbitcö, plane et art. eloqui, Gell. 5, 9, 2.
re. PI. ep.. u. fo alqm artissime (aufs innigfte) di- articuläfim» Adv. (articulatus), I) eig., glte-
ligere PI. ep. —
b) etnacfdirönft, fnopp, furi^, artius bettoeife, flücfrocifc, membra dividere, Poet. trag,
appellare alqm, ^inbs. 9iamen fürger ausfpred^en, fr.:istehorno articulatim te concidit, Plaut.: mi-
Ov. ex Pont. 4 12. 10. - be[ in 33epg auf 'Se=
. hi comminuit articulatim diera, Plaut. II) übtr., —
fcf)ränhing beä Sebensgenuffes, alqm arte cohibere, atticulict, gcböng ge^lfebcrt, verba plane exaudiri
inapp l^alten, tüd^tig einfd^ränfen, Plaut.: u fo alqm disceiTiique articulatim, Lucr.: articulatim di-
arte contenteque habere, Plaut.: a.qm artius ha- stincteque dici, Cic pleraeque definitiones non
:

bere. Sali, fr.: aJci arte modum st.atuere, auf ein facile perspiciuntur. nisi articulatim sintexplica-
bejc^ränües 3Jia^ fe|en. Sali. tae, Varr. LL.
Arteiuis», midis, 3(cc. min, f. C'AoxeiJ.ig), mit articüiätio, önis, f. (articulo), I) eig.: A) non
457 articulatus artificium 458
SSälimen, öag Slnfe^en neuer Änoten,Pl. 16,25 (41), PL: artitici ad formanda corpora inobiHtate
101 u. a. —
B) eine i^ranf^eit her Söeinftöcfe an ignea, PI.: poet. mit folg. Injinit., venter negatas
ben knoten öer 3fianfen, bie ©eienfftanfftett, PL 17, artifex sequi voces, Pers. prol. 10. b) paaa. = —
24 (37), 226. —
11) übtr. ber ge^ßttg flegUebetlc
, funftooa,mit S\xnfl gemoc^r, motus Quint.: boves, ,

Sßotirog, Fulg. mytli. o, 10. Prop. argutiae, PI.: equus, jugeritteneö Ov.
:
,

artieülätuii, a, \\m,PAdJ. (d. articulo), I) mit II) suhst. {%bl e), jeber, ber üvoa^ mit Öefc^icflicfi^
©cfenfen (©liebem) »crfe^en, dei forma, Augustin. !eit, mit Äunft betreibt, 1) ber üieifier in "dqw
^m^
de mor. Manich. —
II) gegliebert = »ernefembar, ften ber j^-reien (roä^renb opifex ber Hccifter in ben
beutUcö, oerftönbltcb, verba, Solin.: vox, Ainob. u. i^ünften ber Sflaoen u. gemeinen iBolf 'Sei äffe) ber ,

Gramm.: @gf^. locutio non articulata, sed con-


, Äünfiler, 2»tiftcr, a) eig.,ü. Silbljauer, ajialer, Cic:
fusa, Cael. Aur. ü. 2Ir5t, Cels. u. Prop.: u. fo artifices improbi.
articulo. ävi, ätum, äre (articulus) eig. g(ie= , £luad"falber, Liv.: artifices scenici, Cic, ob. bl.
bem ; hai). übtr. artlcuUren = beutlidj auSfpred^cn,
, artifices, Liv., ©(^aufpieler, 3(cteur'J: Graeci di-
voces, Lucr.: verba, Gramm, u. Eccl. cendi artifices, bie griec^.^ebcfüuftler,Cic: u.uom
artieälöMUM, a, um
(articulus), »oHer ©elenfc (Sc^riftfteirer, Cic. —
b) übtr. öer «Wcifter in et-
,

u. Änoten, radix, veluti signata articulosaque, maö, tirva^ 3U ii)m\ k. art. in ambitione, Cic:
PI. 24, 16 (93), 150. - übtr. concisa nimium et
, t)gl. no. I, a. — ,

2) ber «erferttger, SSerfmetfter,


velut articulosa partitio, allgii jerfrfjnittene u gleic^f. ®d)ppfer, a) eig.: statuae, Sitbgie^er, Quint.: gla-
ollju gUeberreirfje (ju üielfac^ gegüeberte), Quint. diorum armorumque, Treb. Poll.: ferrarius,Treb.
4, 5, 24. deus artifex mundi,
Poll.: Cic. — b) übtr., bev
articuliii«, i, m. (Denan, t). artus), ba^ ftetne nrbcber, ®ttfter, «Änflifrer, suavitatis, Cic: dirae
meutere ©lieber üerbinbenbe @e(en!, ber knoten, caedis, Prop.: crudele artificis scelus, Virg.: iro
^ö*el, I) eig. : 1) an (eb. SBefen, articulus, quo nifd), artificem probum ba^ baft bu ^errlid) erbac^t
!
:

jungitur capiti cervix, ha^ .spalägelenf, Liv. nodi : ba I)aft bu ciroo.^ Sc^öneö Ter.
geftiftet!
coi'porum, qui vocantur articuli, PI hominis di- : ariificiäliH, e (artificium). funftmöftg, funß
giti articulos habent ternos, pollex binos, PI.: gcrcd)t, .^unfl--, alö rljet. t. t. für ba^^ gried;. (VTsy-
crura sine articulis habere, Caes. articulorum : vog ((^gfl5. inartificialis, «"rf/roj), ratio, Quint.:
dolores, @Ueber=, ©ic^tfdjmerjen, Cic: auxerat ar- probatio, Quint.- fubfto., artificialia, ium, n. bac
ticulos macies, b. i. I)atte gemacht ba^ mefjr öe^ , Äunftgerecf)te, Quint.
Ien!e, Änoc^eu 311m Sorfc^ein famen, Ov. articu- : artificiäliter, Ade. (artificialis) , funftmagif,
lum extorquere (auörenfen) Sen.: molli articulo , Funfigercc^t ((Sgfts. inartificialiter), iure se gerere,
tractare alqm (fprücfin).\ geünbe be^anbe{n,Quint. Quint. 2, 17, 42.'
11, 1, 70. - meton. = ha^ ©lieb, bef. v. 5^i^0^-f Cic. artificiöse, Adv. m. Compar. u. Superl. far
er. 18, 59. Prop. 2, 31, 80. Ov. her. 10, 140 u. a. tificiosus), fünftttcö, funftmaSig, artificiose dici, Cic:
— 2) an ^flanjen, Säumen, baö ©clcr.f öer jfnc^ , id multoartificiosiusefficere, Cic: artificiosissim.-
ten, sarmentorum, Cic: seges in articulum it, facere, Cornif. rhet.
tritt in ben ixnoten, Sc^o^baifen Col. u PI. - u. ,
artlficirtsus, a, um, Adj. m. Coiapat-. u. Sv-
montium articuli, bie mef)rere grij^ere Serge üer= perl. (artificium), I) actio = funftrct*, fmulöon,
binbenben öügel, bie 2(bfä^e, PI 37, 13 (77 i, 201. rhetores ii, qui elegantissimi atque artiriciosissi-
— .II) übtr : 1) von ber Siebe, ein ©lieb, zbcii, eine mi putati .sunt Cic. - übtr., o. £'ebl. ipsius mun- ,

9l6t6eilung, articuli membraque(,;;otr«f<r« >c(u y.(Z- dinatura non artificiosa solura, sed plane artifex,
^.c),Heinere u größere Sa^glieber, Cic: oratio sine Cic: quodsi id artificiosum est intelligere, quae
nervis et articulis fluctuathuc et illuc,o^neSän^ sunt ex artescri})ta, multo est artificiosius ipsum
ber u. ©elenfe, Cornif. rhet.: ba^. ein ficiner 5febe= scribere ex arte, Cornif. rhet. II) paffio = fuml«—
fa§, JCt. auc^ e. 23anb ber ®a§gltebcr, PtUtil Lup.
: Dott, fünftltcö, A)res urtificiosae ((^gf^. res
eig.:
1, 14 u. 15: u. ein einjeütes aSort, articulus natura comparatae) Cornif. rhet. artificiosum
, :

Ticra, JCt. - ^n ber öramm. baä »iJccnonten hie u. opus divinumque, Cic: de re artificiosa loqui, ut
quis, Yarr. LL. 8, 23. i;. 45: u. ber 2lctifel, Qiiint. mathematici, Cic. —
13) übtr., ben ©efc^cn ber

1, 4, 19. —
2) üon ber 3^it, ber entfcfeeibcnbe 3ctt- Ä'unil angrmeflen , funftgrmdß, fünftUcft ((*')gfl3. natii-
puntt, «Moment, Sluamblitf commodita-
fcftfcflicbfte , ralis „naturgemäfi") suut duae meiuoriae uua
, :

tis omnesarticulos scio, Plaut.: in ip-o articulo naturalü, altera artißciosa, Coniif. rhet.: ea gc-
temporis, Cic: u. fo b(. in ipso articulo, Ter.: u. nera divinandi non naturalia, sed artijivio^a di-
in articulo, auf ber ©teile, fogleic^, Cod Just.: in cuntur, Cic
quo articulo rerum mearum, in mdd}cm mifyiidi)cn artificium, ii,/i. (artifex), I) bie^efdjäftigung,
3eitpunft, in ,n)e(ct)er mi^(id;en ^age, Curt. 3) — Xt)ätig!eit bCS artifex, ho: •&anbn3erf«',Äiin»lbctrtcb,
»on anbern abstracten 2)ingen, ber ilbfcftnitt, «punft, ba^ ©crocrftc, -öonbroerf , bie Äunft, tenue et levc,
per eosdem articulos et gradus, burd) alle fleinern Cic: anciliare, :i)!)iägöouerrid)tung, Cic: piscatori-
u. grö^ern Slbftufungen ber (S^renftclfen, Suet.: la- um Lact. artificium oblivisci et Studium dcpo-
, :

titudinum articuli, PI.: ventum estad ipsum arti- nere, Cic: operum atque artificiorum initia tr;.-
culum causae, jum .'pauptpunft, Aniob. dere, ber .'oanbiücrfe u. 5(ünfte, Caes. b. G. 6, 17,
artifex, ficis, c. ^ars u. facio;,I) adj. (3(b(. i) 2 (oerfd). oon Cic Vcrr. 4, 59, lo2, f. no. II, C).

:

a)ac^. = funftferttfl,gefd)tcft, 5SJleiftcr ia ob. ^u etraaä, II) meton.: A) bor v»ubegriff bcu cincu '3iNiffcn.=
homines talis ofticii artifices, bie in berlei(^3efc^äf= fdjaft 511 (^runbc liegcnben rKegeln, bio Ibeorfe, bno
t,en 2)ieifter rcaren, Sali.: miles decoUandi atrifex, Softem, Cic: memoriae. (*'iebäc^tniHfunft Cornif. ,

Suet.: tam
artifices saltationis,Suet.: artifex for- rhet. —B) fubf.: a) bie beietiuao angeiöcuoetc ®r
mae, bie oiet Kunft anraenbet, il^re Srfjön^eit ju fc61cfti4fcit,ted)ntfd)e?^frttgfctr,Kiinftffrfigffit.Äcnnt

i)eben , Prop. - qui in hoc reo aut potentes aut ntß, Äunft, vis artificii.Hunftge]d)irflid)fcit,< ic: ar-
audaces aut arf/^ce^af/corrumpendum Judicium tificium gubcrnatoris, Caes.: ^imuhu.rum Diauae
velint esse, Cic: artifex in seria et jocos. Justin. singulari opere artiticioque peilVctnm,<'ic.: haec
- übtr., 0. Seb(. manus artifex, Ov.: artifex, ut
,
omnia autiquo opere et summo urtilicid facta,
itacdicam, stilus, Cic: vir tam artificis mgenii, Cic: hoc ipsum est summiim artificinra. ein fehr
459 artigraphus artus 460
(^ro^cö Munftftüd, Cic. —
b) jebco 3ur (ji-reidjuncj — ß) nonnumquara artare. non-
ber ^eit nad):
cincö ^^lücdtco anc^cironbctc yiliittcl, bei .tunflgtiff, numqnam prorof/are tempus (^rift), JCt.: artati
bie ^unit, im Übeln (Sinne
bie fiift, Q>dflauUit, id temporis Bpatium, Voll. - prägn., etio. ob. I^mh.
quod contra me locutus es, artificio quodam es ber ^^itnarf) 6ef*rönfcn, dies sollemnis ludum ar-
(•onsociitus,Cic.:vicinitasnon assueta mendaciis. taverat, Tratte bie (2(^ule abgetürjt, früher gejd^Iof=
non fncosa, non faJlax, non erudita artiticio si- Jen, Petr. - m. 3(ng. looburd^V burrf) ylZ*/., adeo
mulationis.Cic: non virtnte ueqjux* in acie vicisse artatum (quod darum fuit) augustiis temporum,
Romanos, sed artiticio quodai^i et scientiä oppu- ut etc. , auf eine fo !urje (Spanne j^cii befd^ränft,
gnationis, Caes. - >|>lur. quornm artificiis ene- ,
ba^ 2c.,Yeli.: art.poenam tempore ((Sgj^. poeiiam
ctum est, ut resp. in hune statum perveniret, Cic. perpetuarc). JCt.: art. alqm, ^mbm. eine fürjerc
— C) {ahst'r. jyro concr.) ber üinftUc^ gearbeitete ^•rift geioäfireu (C^qm. alci largius tempus tribu-
C^egcn[tanb )elb[t, baö ^unüiorcf, ut inteljdgatis ar- ere) ,JCt. —
c) hen 3ierl)ältniffen nad) fortuna :

tificii cupidum . non argenti fuisse , Cic. : quae humana fingit artatque ut lubet, Plaut.: in prae-
certis signis artiticii notata sunt, Cornif.rhet.: u. miis, in honoribus omnia artata, Liv. - u. prägn.,
, liaec
"^ilur. opera atque artiticia , Cic. Verr. 4, alqm ob. se, .^mb. ob. fid) (in feinem %l)un unb
59, 132. {\m\^. »on Caes. b. G. 6, 17, 2, f. no. I). Saffen), einengen, in bie <£nge treiben, in*l ®ebränge
«rfigr&phu«(artigräfus),i, m. (arsu./^ca/^w), bringen, JCt.
ber 58ctf affer ctncö grammatffd^en ob. c&etotifd()en artöcöpus, i, m. {ciQToy.oTTog) , ein Äunfilätfet,
Se5r6u(*8 , Serv. Yirg. Aen. 1, 104 5, 522. Pom- ; Firmic. math. 8, 20; ngt. artoptes.
pej. commcnt. art. Donati 18. §. 11 u. 26, 4 ed. artocr^äs, ätis, n. {(cQTÖxosag) , ein 6>erid^t
Lindem. \üi\. 2, 9,8. Cassiod. 2278 u. 2279 u. 2295 an^ S3rot n. ^leifd^, eine Sleifc^pafiete, Pers. 6, 50.
P. Cassiod.de dial. p. 533 (a) ed. Garet. Gromat. artöläg^änugy i, im. {doTohcyai'or) ein S8rot= ,

vet. p. 395, 4 ed. Lachm. SSgt. Ofann 33ettr. jur fu*cn (jufammengefefet aus 3)ie^t,2öein,9Jltrd^,Del,
griec^. u. röm. Stttgefc^. Sb. 2. e. 177. SlnmJg.lO. ^-ett u. ^^^feffer), Cic. n. 91.
artio, Ivi, Itum Ire , bid^t ^tneinfd^lagen, ^fugett,
, artopt§K, ae, 2lcc. auc^ am, m. {agröntrig), ber
Cato r. r. 40 sqc[: linguam in palatum, Nov. com. SrotBätfer, ein ^ac!gef{f)trr njorin ba§ feinfte 35rot
,

16: matri inter femina fortiter, ibid. 41. gebad^en u. nod^ irarm aufgetragen mürbe Plaut, .

artisellium, arciseUium.
ii, n. \. aul. 2, 9. 4 (400; »gl. PI. 18, 11, 28. §. 107). Ju-
artitus, a,um (ars) = bonis artibus instructus. ven. 5, 72.
Paul. Diac. p. 20, 14. Placid. Gloss. p. 435 ed. artopticiu§,a. um
(artoptes), in ber 93a^))fanne
Mai. 35gl. 3)übner tu SßeWerö ^f;ein. 9)iuf. 35b. 3. ge^otfen, panis, PI. 18, 11 (27), 105.
e.473. Artutregus, i, m. (oon aQiog u.rQ(ay(o).,^t9U
arto f avi atum are
, , (artus, a , um) , tlnettgen, jcrmalmer, ^Tame eineö ^arafiten in Plaut, mil.
I) eig.: a)im ©gffc. beä Sotfern§, fitaff anjieöen feft Artötyritae» arum, m. {uQTOTVQlTca t)on uq- ,

finüren, frenorum habenas (t). 3fteiter) , Lucan. ;


Tog u. rvQog), eine 2lrt ^e|er, bie beim Slbenbmal^l
»gl. equum celerem artato compescere freno, Ti- riehen bem 33rot aud^ .täfe genoffen Traben fotten,
bull.: ubi fasciae artatae sunt Cels. vitis conti- , : Augustin. de liaeres. no. 25.
neri (gehalten raerben) debetvimine, non artari, artro, are, f. aratro.
PI. —b) im ©gf^. beö Sßeiten, einengen; gebränge artüätim, ^icZv.(artuatus), gUebweife, Jul. Firm.
mad^en (@gj^. laxare) a) eine Socal.: pelagus vi-
, math. 2, 1. Jul. Firm, de err. prof. rel. 2.
ctas artasse carinas Lucan. artatas ponti fau-
, : artJiätus, a, um (2. artus), 5ergliebert,8ert^«ilt,
ces modica insula claudit, Sil.: forma terrae (Hi- Jul. Firm.math. 6, 31.
spaniae) quadrata nisi quod artantibus (eam)
, 1.artus, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
freti litoribus in Pyrenaeum coit, Mela: angu- ((Stamm AR-o, griec^. AP-io, moü. auc^ 2. artus,
stias eas (maris) artantibus insulis parvis, PI.: arma u a.) gefügt, b. i. eingeengt, eingefd^rönft,
,

ubiprimum se artat (Oceanus), HeUespontus vo- 5ufainmengebrängt , ^gejwängt, eng gefd^loffen, eng,
catur, Propontis, ubi expandit ubi iterum 2yres- ; fnapp, I) eig.: a) im ®gf|. beö Soöern, (Schlaffen,
sit, Thracius Bosporus; ubi iterum effundit,Fon- eng, ftraif , feft (@gf^. laxus), catena, Ov. u. (®gf^.
tus Euxinus, Mela. - m. 3tnga6e raoburld^? burd^ laxa) Sen.: frenum, TibulL: toga, feft anfd^liefienbe.
^/^Z.,atriaimmodicisimaginibus,Mart.: u.im ^af- Hör.: avtissimo nodo vinciri (Ögf^.levi nodo con-
fit), et Syriae et Aegypti regna Romanä vicinitate tineri), PI. - ii. oft im ^i(bc,artionbus (il!e) apud
artata, Justin.: valium artatur denso fugientium populum Romanum laqueis tenebitur Cic. vin- :

examine, Stat. —
ß) anbere ©egenftänbe einengen, culum ad astringendam fidem artiu , Cic: artis-
gebrängt:, bid^t fleQen, jufammenbrängen, ein.^ttiäRgen, simum societatis vinculum, Cic. b) im ®gf|. —
quonim (primordiorum rerum) condenso magis beä Söeiten, eng (@gf|. latus), ; v. Socat. : regio-
omnia conciliatu artari possunt, Lucr.: trans- nes, Lucr.: loca, Sali, fr.: artiores silvae, bid^tere,
versos fustes spisse, Col. animam, Lucan.: lon- : Caes.: vallis, Liv.: via,8e..iita,Liv.: aditus, Curt.:
gior undecimi nobis decimique libelli artatus la- OS specus , Curt. Arabici sinus os artius (©gf|.
:

bor est bas längere Sßerf beö gel^nten u. eilften


, latum), Mela: mare artius, Mela: coit deinde
^uä)^ ift »on mir gufammengebrängt, inö ^urge ge= murus ex utraque parte in artiorem velut cune-
sogen roorben, Mart. - m. 3(ng. löoburc^? bur^ um, Liv.: iude se rursus la^xat (mare) , rursusque
^45Z.,quos (libellos) artat brevibus membrana ta- etiam ,
quam fuit , artiits exit in spatium , Mela :

beUis, Mart. - m. 3lng. rool^in? burd^ in m. Slcc, terra quae sequitur nusquam lata atque hie ar- ,

cancellos in rugas, PI.: ob. burc| bl. Dat., flores tissima inter Hellespontum Aegaeumque procur-
canistris, Col. poet.: foramini taleam, Pall. II) — rit, Mela. - fubfto., artum, i, n. bie <5nge, ber enge
üBtr.: a) biird^ ob. an etvoüQ tinben, artari juris ju- 9lftum, nur m. Praepos in artum concreti mon-
,

randi religione, Cod. Theod.: artari ad solutionem tes nimborum, Lucr.: mare adeo in artum agitur,
(Sejal^tung), Cod. Theod. — b) einengen, etn}»än> ut etc., Mela: u. (im Silbe) nee desilies Imitator
gen,einfc6ränfen, tcfd^ränfen,«) ber3af)I nad^: quam in artum, bid^ »errennen. Hör. : quinquaginta fer-
numero artarat annonam , comparcendo laxabat, me Volumina coUecta in artum, in§ Äur^e geio=
Pacat. pan. :.u. fo artata numero felicitas, Vell. gen, PI. - im Compar. \\. Superl., montes pauIa-
;

461 artus arvalis 462


tim in artius coeunt Curt. qua in artisbimum
, : ftü^en), bas ®tü^en ber 2Öeinftbcfe buc4 9lebtndbe,
cogitur regio, Curt. - bef. bie ©nge, bas Oebtönge Yarr. r r. 1, 8, 3 nad^ ©rf^neiber's Goniectur[r?fZ^.
beö Äampfeö, in artum compulsi, etnge!eilt, einge^ (h)arundulatio].
jioöngt, Liv.: pugna in arto, J»^ «" ?yuBr Tac — ärundinetum, i, n. (arundo) , ein 9!obrgeSüf*,
ß) ü.a.2)in9en, eng, ßcbrönöt, ti*t, turbä artä cir- «Rebci^t, 9lobtbtu*, Scriptt r. r. u. 21.
cumstare, Tibull.: nimis arta convivia, Hör.: cer- &rundingu8, a, um (arundo), I) ou« Slobr, mit
nere alqd artiore cribro mit bid^terem (feinerem)
, Slobc Bewarfen, canales, Virg : cuneoli, Col silva, :

©iefie, PI.: artissimae tenebrae, Suet.: reges vin- Sto^rgebüfcf) , 9iö^ri(^t, Virg.: ripa, Stat.: poet.,
culis et artissimä custodia tenent, Mel. u. y) — Carmen, ein ^irtenlieb, Ov. II) robrabnli*, .«• —
X). ^erf., eng gewöc^fen, mulierem ita artam, ut mu- tig. radix, PI. 21, 16 (93), 150.
lier fieri non possit, sanam non videri constat, ärundinösus, a, um (arundo), »ott Wobt, fc^ilf.
Ulp. dig. 21, 1, 14. §. 7.-11) übtr a) nict)t fc^Iaft, : rctcb, Gnidus, CatuU. 36, 13.
eng, feft, artus somnus, artior somnus fefter tie- , , ärnndo, dmis, f. baö 'Mobr im 2tirg. (loä^renb
fer ©d^l., Suet. u. Cic: artissimus somnus, Suet.: canna = bas Heine 9iot)r, bas Schilf, ulva = baö
artä propinquitate conjunctns, Curt.: u. artä fa- i^olbenfc^ilf), I) eig.: arimdinis Italiae usus ad vi-
iniliaritate alqm complecti, mit enger, inniger, PI. neas maxime,Pl radiculae degeneris arundinis^
ep. — b) eingeengt, beengt, a) unter bem ^roange
:

quam cannam vulgo vocant, Col.: iusulae herbi-


befinblicl, sponte suä cadere sub leges artaque dae armidine etjunco, PI ep.: aper Laurens ul-
jura (3tt)ang ber 3fteci^te), Lucr. leges artae ideo- : vis et arundine pinguis, Hör.: gracilis et cannae
que superbae, PI. ß) beengt burcf) (Sorgen, ani- similis arundo, Col.- arundo Indica, Sambusrotir,
mus, Hör. ßat. 2, 6, 82. —
c) eingeengt fnapp, tte- , PI. -arundo piscatoria, gu 2lngelrutf)en (f unten),
fd&ränft, nur fparfam, gering, commeatus, Liv.: an- aucupatoria, gu Seimrut^en ([. unten), PI. - 't)(x^:>

nona arta, artior, artissimä, Suet.: artiora tempo- ^o^r gebraud[)t 3U 33ebecfung u. Sefleibung oon
ra somui quam noctis, Curt. - u. artior petitio, SMiin u. Käufern, f. Vitr. 2, 1, 3. PI. 16, 36 (64),
mit geringer 2luäfid;t, Liv. - fubftt)., in arto (esse) 156: bef. afä ^-leditiüer! 5U X'agerptten (f. 2)raf. gu
commeatum, bie 3wfw^ji' f^^ !napp,Tac.: alci spem Liv. 35, 27, 3), casae ex arundine textae, Liv.:
ponere in arto ^mbm. bie <d. befc^rän!en Ov.
. ,
— erant tecta arundine texta, Liv. - als 2Utribut in
d) brangooa, mißlich (f. 3)ufer gu Flor. 2, 6, 31), ben paaren ber g-Iu^götter crines (dei Tiberini) ,

res (Sage), Ov., Tac. u. 5(. spes artior, Col. - : umbrosa tegebat arundo, Virg. Aen. 8, 34 (u. ba=
fubftt)., quumin arto res esset, als er in beri?tem=- 5U bie 2(uölgg.). —
II) meton für bas a\x^ iHo^r
me mar, fic^ bebrängt fa^, Liv.: numquam Mavors ©emad)te: a) eine 2lngeltutbe, moderator arundinis,
adeo constrinxit in artum res, Claud. ein ^ifc^er, Ov.: captare arundine pisces, Tibull.:
2. artäs, üs, m. (Stamm AR-o gried^. AP-(o, liice hami atque hae arundiues sunt nobis quae-
1000. aud^ 1. artus, arma, cio&oor u. a.), baö @e =
,

stu et cultu, Plaut. —


b) bie l^eimrutbe jum 33o^
füge, gern ^lur. artüs, tüum, 5)at u %bl tübus gelfang, parati aucupes cum arundinibus fuerunt,
m. bie ©elenf e mit i^ren ©liebern bie ©etcnfgtie» Petr.:alas arundo verberat, Plaut arundine sum- :


,

ber, OUebmaf en (bagegen membra bie ©lieber [Äopf ptä Faunus plumoso sum deus aucupio, Prep.
II.cRumpf nidjt aufgenommen] alö Äörpertf)ei(e, c) bie Scfircibfeber, Pers u. Mart.: tristis, finfterer,
oon benen eben hk artus bie äußern X^eile bilben), Mart.
ernfter etil, —
d) ber Sc^oft bes ^:^feils (ögf^.
magni membrorum magna
ossa lacertique,
artus, mucro. ferrum), Cels. 7, 5. no. 2. Ov. met 1, 471:
Virg.: nerviatqueartussapientiae(im33iIbe),Cic.: poet. auc^ ber ^feil felbft, Virg. u. Ov. u. ber : öc
digitorum contractio facilisque porrectio propter gen, Sil. 10, 12. —
e) bie «Hobr-, -fürtenpfetfe, Schal-
moUes commissuras artusque laborat, Cic. : non- mei, gried^. avoiy'^ (beftef;enb aii^j mehreren burd)
dum in sua membra
artus redierant, Sen. rhet.: SBad^ö oerbunbenen ftufenroeife abne^menben diöf)^
luxata Corpora in artus redeunt, PI.: ambusti mul- ren), Virg u. Suet. —
f) Uc aflöte, Ov. raet. 6, 384.

torum artus vi frigoris, Tac. - dolor artuiun, @e= — g) ein üierectiger ^ialjmen mit 9iol)rftäbd)en, um
Ienf=, ©tieberfd^merj, ©id^t, Cic: omnibus artubus bie ^a'ticn beö Slufjugs (stamem gu trennen, u. t>cn
contremisco. Cic - poet. — rnemhra, salsus per ßinfc^lag i^subtemen) angufto^en, ber Äamm, bas
artus sudor iit, Virg. - atS* 2)er Oingul. nur Lu- Statt (geiD. pecten gen.), stamen secemit ar., Ov.
can. 6, 754. Tal. Fl. 4, 812. Prise. 1219 P.-«gUir. met. 6. 55. —
b) ein «obr jum 2lbtel)ren ber Spin=
I)eterogen. artua, Plaut. Men. 5,2, 102 (855). - nengeiücbe, Plaut. Stich. 2,2, 23 (347). i) ein —
i)at u. 2(bl '^:pi;ur. gem. artubus (ogl. Diom. 285 @to(f Ulm Petr. u. Prop.
''^Jsrügeln, k^ alö SBrtn. —
P.) bei ©pät auc^ artibus, jB. Tert. de anim. 10 »jfttbl, Varr. r. r. 1, 8 vi. —
l) als Stetfenpferb, Hör.
;

ogl. Ter. Scaur. 2259 P. sat. 2,3, 248. Val Max. 8, 8. ext. 1. m) als —
arng^a, f. arviga. @cbtene (ber (5l)iruTgen) Suet. Aug. 80. ,
u) ein —
ärAla, ae, f. {Demin. o. ara), jebe !(eine ©r= SWef flab, Eccl
pt)ung; bal^. I) ein f leinet Sirtor, ein QlUärd&en, arundülätio (har). f.
arundinatio.
Cic. u. 21. — H)
^^tur arulae, bei ben Ciampanern Ar uns, f
Arruns.
= ber umeinen gepflanjten Ulmbaum fjerumgelegte Arüpluni, li, n. eine Stabt ber oiHH^'öen in
3Ut)ricum, „2luer5berg" ob. ,,^yiungainV' loooon
feftc 3ftafen, nac^ PI. 17, 11 (15), 77.
;
j

arum, i, f. aron. Arüplnui*,a,um,aruptnif4, arva, Tibull. 4,1^, HO.


ftruncus,i, m. (nQvyyog, bor. nQiyyog), ber ärüra, ac, /'.(«ooi(hO, arfer-, <^aatUlh, 3pät.
Siegenbact, PI. 8. 50 (76). 204. aru8i5n, ii, w. = isatis, Apul. herb. G9.

&rundifer, fera, ferum (arundo u fero), «o^t irfiMpex etc., f.


haruspex etc

Irogenb, Ov. fast. 5, 637. arutaenat f arytacna.


ürundinäc^us, a, um (arundo), robtdbnlic^, arväÜN, e (arvumi, jum «aatfelbe gebfirig; ba^-
Fratre.'^ Arvalos, bie attjal ??rüber, ein (foUegium
folium, PI. 18, 7 (10), 58.
oon ^ricftern, ber Sage nad) fd^on oon Mo
&rundinftrlHtt, ii, m. (arundo) ber 9tebrbdnb- ,
groijlf

= muluö feiner 2lmme 2Icca X.'arcntia ju Cfbren einge*


let ber 2lngel= ob. Seimrut^enoer!äufer , Orelli
an beren ©pi^e ein^iagilter ftanb. :;\l)rcil^ür'
inscr. 4199. fe^t,
&rundln&(io, önis, /^. (*arundino, mit iHofjr be'roar lebenöliinglidi u oerblieb 'clbn ^cnen, roelcbe
1

463 arveho arx 464


im Crrillunvcn. 3tc coovtivtcn fid) fclbft bcn -))hv in arcc aut in CapüoUo habitaret, Liv.: Komana,
c^iftcr auf ein ^^abv an bcn ^iatuvnalicu; einer luar Liv.: Capitolina, Liv., ob. Capitolii, Tac: Tarpe-
Jylamcn, bei* mit bem 'iüiacji|tei- bao Cpfer uoüjog. ja, CSapitoI, Yirg.: u. als Crt reo bie Slufpicien an^
Üln ben" ^bcn tcQ 'Mai lourbc von iljncu, ha^ <oanpt gefiellt mürben, quum in arce augurium augures
mit einem ^ranjc von 'Jleljven (corona spicea) u. acturi essent, Cic: quia (domus) anguribus ex
einer lueifuMi :iiinbc oitta alba) gejcijmücft, capite arce augurium capientibus officiebat, Val. Max.
velato unter ^ilüifint^ung eineo ifiebeo im faturnin. - ü. ber '.}(rr gried;. Stäbte = fc';fo«, «xpo/^oA«?, ber

iÖeromaf) ein Um^ui'^ um bie gelber (]enuicf)t in ben IjöEjergelegene u. befeftigte X^eil einer Stabt bie ,

©renjen beo cilteften 'Äeict)bilbeöü. :)iom,um '^xudji^ aifrcpoltö, bie Sur(<, feftc Dberfiabt, non est (hoc
barteit von ticn C)öttern u. Scfjonunt^ ber röm. Jyel^ opus), ut in arce (31. üon 2lt^en) poni possit, qua-
bcr üom :}Jiarö inobef. ju erflehen, >>ptftft. PI. 18,2 si illa Minerva Phidiae, Cic: arx(2l.r)on(Sorintl))

(2), G tiuo fie arvorum sacerdotes ijei^en). Gell. 6, inter omnia in immanem altitudinem edita, Liv.:
7 c.vtr. Yair. LL. o, 15. §. 85. Fulgeut. expos. serm. qui (Salinator) amisso oppido (Xarent) fugerat
antiqu. no. 9. p. 172 ed. Mmickcr; v^l. Orelli in arcem., Cic: potitus est iirlis Syracusarum,
inscr. vol. I. p. 388 sqq. (luo andi) ©. 391 sq. baä praeter« /rem et insulam adjunctam oppido.,^e^.
Sieb). - V. ber 3lr5 eines ^eicf)eä = etftc Scflung, aauptbott-
arveho , ere , altlat. = ach-eho, Cato r. r. 135, wetf , 'öauottuafrenpln^ u. bgl quod Gentius eam
,

7 u. 136. (Scodram) sibi ceperat velut regni totius arcem^


Ar%-eriii, örum, ;«. ein gaüifc^eö $ßoIt in 2(qui= Liv. ad caput arcemqiie regni Pergamum ducit
:

tanien, im iet5itien Auvergne, Caes. b. G. 1, 31, 3. oppugnandam, Liv. - 'Sprüd)it) arcem facere e ,

Liv. 5, 34, ö. - ^av. Arvernu«*, a, um, aroernif^, cloaca, aus einer DJiücfe einen (rlep^antcn mad^en,
vinum, PL 14, 1 (3), 18. Cic. Plane 40, 95.
arvl|^« (harv.), ae, f. (üielT. 9i6f. v. vervex auö B) im TDeitern(£inne, n.^uppiters öimmelöburg,
ber^^u(gärjprac|eberSanbIeutc), einSBibbcr, @c!3of= quae pater ut vidit summa Saturnius arce, Ov.r
Yarr. LL. ö, li'. §. 98. Paul.
6orf alö Cpferttjier, siderea arx. Ov. -]iiur. ü. .§imme( felbft, aethereae
:

Diac. p. iUU, 6. - ^ei Donat. Ter. Pliorin. 4, 4, arces, Ov.: igneae arces, Sor. - v. 6i3ttern)0§nun^
28 aruga (har.). gen, b. i. Sempein, sacras jaculatus arces. Hör. -
Ar\igiiu8, a, um(arvjga),3«m@^af6c^ gehörig, V. Stäbten (ngl.ÄortejuLucan. 3,84. '^o^juYirg.
Varr. LL. 5, 19. §. 98. georg. 2, 172. p. 34 1), Romanae arces, v. 3lrpi in
ar%ina, ae f. I) Sd&meer %eit, ®pecf, Virg.
. , 31pulien, Ov.: beatae arces, v. Qovint^, Hör.: exu-
Aeu. 7, 6j:7: üg(. Suet. de vit. corp. p. 272 ed. stae Phocidos arces, v. ^^s^ocäa, Lucan.-n. .^erg^
Reifferscli. — 11) übtr. , bie Seifttgfcit eines 3)ten= u. (^ebirgs^öfjen (ngl. 2)raf. §u Sil. 15, 305. 3Sofi gu
jc|en,Prud. cath. 7, 9. Sidon. ep. 8, 14 -baf). al§ Yirg. georg. 1, 240. p. 123), Pamassi arx, Ov.:
^Beiname, A. Cornelius (Cossus) Arvina, Liv. 8, '^lur. , Roma Septem una sibi muro circumdedit
38, 1. arces (^ügel), Yirg.: Rhodopeiae arces, Yirg.:.
arvintila, ae, f. {Demin.v.dJ:^mQ),'^ttX, ^inx. inexpertae arces, v. imn 3üpen, Sil.-o. jebem®tp»
in Vulg. Levit. 8, 16. fei, jeber ^vi^c (ngl.JDraf. 3U Sil. 15, 305), corpo-
ArviHius, f. Ariusius. ris, bas «aupt, ber i^opf, Sen. poet.; ogl. alta ca-
arvuM, a, um (ft. aruus t). aro),jum «Pffüflen Be» pitis, Claud.: galeae corusca, Stat.
flttiimi, Sltfcr--, ®aai=, I) adj : non arvus hie, sed II) übtr.: A)rDie unfer'^urg, ®d&trmoefic=:®d|u^,
joascuus est ager, Plaut.: agri arvi et arbusti et Sdju^iofbr, 3ufluc&t, v. Socal., haec urbs lux orbis
pascui lati atque uberes, Cic. II) subsf., ar- — terrarnm atque arx omnium gentium Cic. tem- , :

vum, i, n. 1) airfctfclb, Saaifclb, prata et arva, Cic: plum illud fuit te consulea/u- civium perditorum,
subigere arva, Virg.- meton., pabulo pecoris ma- receptaculum veterum Catilinae militum, castel-
gis quam aivo (betreibe) studere, Sali. 2) übtr.: — lum forensis latrociuii, Cic: eis Iberum castra
a) bieSlur, ha^ ©ef.lfce, bie ©cgenb, Ov.: arva lae- Romaua esse, arcem tut^mn perfughancjuenoYaiS
ta,'Yirg. - hai). inebej. : a) sajnbfpia^, Prop. 4, 9, volentibus res, Liv.: tyranni nuper eos (muros)
19. —ß) arva Xeptuiiia = 2?lccr, Yirg. Aen. 8, 695. arcem et mum'rnentum sibi, non civitati parave-
— y) @e\tate, Ufer, Yirg. Aen. 2, 209. b) poet., — runt, Liv.: hie locus (forum) est igitur unus, qua
ü. ben iceibl. ©efc^lec^tst^eilen, genitale, Yirg.: ar- perfugiant: hie portus haec arx, haec ara so-
,

va muliebria, Lucr. - j,i£- 3(cc. "^lur. f)eUxotüt ciorum, Cic - d. 'iperf.,ipsam arcem finitimorum,
arvus, Naev. trag. 24. Pacuv. 396. Campanos, adorti. Liv. - v. 2ibstr. ,munite com-
an, arcis, f. (o. Stamme ARG in arceo; ugl. munem arcem bonorum, obstruite perfugium im-
Yarr LL. 5, 32. §. 151) , ein von DJatur ob. burcf) proborum, Cic: consujatum superesse plebejisi
Äunft fefter fjo^er -^^unft, ber eine istabt, eine @e= eam esse «/-c^^//^ libertatis, id columen, Liv.: hanc
genb bccft üb. bel^errjcf)t, eine feile ^öbe, =2lnbö6e, (legem repetundarum) habent arcera, minus ali«
>S5fr9böt!C, Sefic, ©itabeUc, SBurt; , Swingburg ein , quanto nunc munitam, quam antea, verumtamen
ättjtnger, gried^. äxocc sgv.ua, I) eig.: A) im engern etc., Cic. ißgt. %ahxi 3U Liv. 21, 33, 2.
(£inne: jam montani siguo dato ex castellis ad B) = ber eigcntlidie @t§, 'gttuptit^, bie-öauptfcfiaiij«,
stationem solitam conveniebant quum repente ,
quae visa species. .. arcem eam (baä (iapitol) im-
conspiciuntalios, arce occupatä suä, super caput perü atque caput rerum portendebat, Liv. - t).
imminentes, alios via transire hostes, Liv.: Jani- ^^^erf., ubi Hannibal sit, ibi captit sitque arcem to-

culum quoque adjectum non inopiä loci, sed ne tius belli esse, Liv. - t». 3lbötr., arcem Stoicomm
quando <rnvc hostium esset, Liv.: uocte occupat defendis. hie .^auptfd^nje = hen ^auptberoeisgrunb,
collem imminentem urbi (Larissam eam arcem Cic: num potui magis in arcem iliius causae in-:

vocant) Liv. - v. ber 2trj non 3iom 5unäc^ft bie


, ,
vadere? Cic
(fübrceftl.) 5)i3f)e beö capitol. 23erge§ (j. öi3f)e oon C) {V. ber 3lrr als ^o^em^unft):=>5ö5cpunft, &uU
2lraceU), bann auc^ ber ganje^^erg mit ber 'Surg u. minattonöpunft, ®tpfel u. bgl. quae te via ... ad,

bcm Sapitol (f. ^ecfer's öanbb. ber :)iöm .SUtertl^. summas laudum perduxerit arces. Sil.: celsämen-

33b. 2. ©.öb5
ff.), vobis (communis patria)
arcem tisab arce despicis errautes, Stat.: tecum mihij
et Capitolium commendat, Cic: ne quis patricius res noü est, quod quum natura tua in ipsam ar-
,

465 arytaena lascendo 466
cem eloquentiae ferat, errare mavis, Tac. dial.: asbestftg« i, /'. {ctaßsarog, unoetörertnlid^), ein
qui (Pollio et Messäla) Cicerone arcem jamtenente eifenfarbiger ©tein ber fic^ in ben ©ebirgen 2lrca=
,

eloquentiae agerecoeperunt,.Qumt.: Caesar. ..non- btenö fanb, oerfd;. von unferm 2(gbeft; üiell. unfer
dum attigit arcem juris (ber pd^ften @eraalt) et, iamiant,PL 37, 10 (51), 146. Solin. 7, 13.
humanuni culmen egressus, meruitetc, Lucan. AHböluM, i, m. {(coß6.\rj, 'M^), ber fc^roaräjot-
D) (o. ber 2lr£ al^ bem geroöf^nt. ©i^ öer_öerr= ^unb beö 2lctäon, Ov. met. 3, 218.
tige
fd^er, f. Nep. Tim. 3, 3. Sen. contr. 4 [8], 27r§. 1) aMcAläböteM, ae, m. {aay.cdaßioTtjg) eine Art ,

= $errfcfeaft, Söron, cupidi arcium, Sen. poet.: ever- ©ibec^fen, lein lat. stcllio gen. {Lacerta Gecko,
tit arces respectus honesti, Lucan. L.), PL 29, 4 (28), 90.
ärf^taena (ärütaena) ae, f. jebe§ @d&ot)fgefdfil, aHC&lia, ae, ^cc. an, f. {aay.aXiu) ber cg6acc .,

(rote ®imer, kelU, @elte, ). Paul.Diac. p. 21, 3), »oben ber 2lrtifd)otfc, PL 21, 16 (57), 97.
Lucil. sat. 1, 26. A§oälo, önis, /'. (AayMXm>), ©tabt ber ^:}J§ili-
äH, assis, m. {von sh roofür uieU. bie ^arenti^
, fter in ^aläftina, \. Sorf Ascalaii, MeL 1, 11,3.
ner r<? fpracfien) baä &ame alg ©tnftcit, I) einge=
, PL 5, 13 (14), 68. Amm. 14, 8, ll.-®ao. A) \h-
tl^eilt in 12 unciae (b.i-sroölf ^rcölft^eile), genannt: cälönlteM, ae, m. auö aiöcalo, ^^^Uur. = bie (Sinn),
uncia =: 1/12, sextans = ^/i2 ob. Vß» quadrans = s/^g üon 2löcaIo, bie 9l$caloniter, Vulg. Josue 13, 3.
ob. 1/4, triens = 4/12 ob. Vs, quincunx = s/^g, semis B) AHcälöiiiuH, a, um, «^calonifc^, cepa, itaL
= 6/j2 ob. Vs^ septunx = 7/i2> bes = 8/^2 o^- ^/3? do- scalogna, bie Schalotte, Col. u. PL
drans = 9/i2 ob. ^/4, dextans = 10/^2 ob. »g, deunx a^calpo (ad-scalpo), ere, an etro. Praxen, aurem
= 11/12 ' -^) ^"^ '^Hg-^ exasse heres, Untuerfalerbe, dextram, Apul. met. 6, 9.
Quint. 7, 1,20 u. JCt.: si mater te ex parte cpiar- 1. AticäiiiuM, ii, m. Bol)n bc^ 2(eneaä unb ber
ta scripsisset heredem (auf baä 33iertl)ei( = 'pf(ic(}t= (Sreufa, Virg. Aen. 2,666; ober be<3 2teneaä unb
tJ^eil gefegt i)ätte), num
queri posses? quid si here- ber ^aoinia, Liv. 1, 1. §. 11.
dem instituisset ex asse, sed legatis ita hausisset, 2. AiicäniiiM, ii, m. I) Asc. lacus, ein fe^r gro
ut non amplius apud te, quam quarta remaneret, ^er ©ee in 33itl)i)nien , an beffen öftL (in'oc 3Ucäa
PI. ep. 5. 1, H. - in assem, inä (^anje, flanj, »öntg, tag, j.(See üon ^^nif, PL 5, '62 (4o), 148. II) ein -
Col. u. JCt.: |o aud) in asse, Col.: u. ex asse (@gf^. hm ©ee 2löcantu^ burd;ftrömenber ^'(u§ in ^^itiji)^

ex parte). Col. u. JCt. —


B) in§6ef.: 1) a(§ SDiünje, nien, j. Tschatirrjha Su, Virg. georg. 3, 270: As-
bie^inö, baäSlg, mit obiger ©intfjeilung, urjpr. ein canium flumen gen. bei PL 3, 32 (40), 144.
^funb (as librarius, Gell. 20, 1, 31), aber feit bem ascaule«, ae, m. {rlayavirjg) , ein <2atf pfeifet,
^al^re 479 burd^ mehrere S^iebuctionen enblic^ biö rein tat. utn'cidarius (roie Suet. Ner. 54) Mart. ,

auf 1/36 ^funb ge6rad)t. S^limmt man ben as libra- 10, 3, 8.


rius ungefähr 3U 12 g(S>r., fo galt ein as 3U (Sicero'g aHoella (ascilla),ae, f. =axilla.bie3l^fel66$le,
Pfennige, cibus uno asse venalis, PL:
3eiteit Dier meton. bie 2l*fct, ©cftuttcr, Vulg. Levit. 1, 17 u.
crumena assium plena, Gell.: asse (für e. 3(fi)''mo- a. Isid. 11, 1, <6b.
dium populo dare, Cic: hai). ad assem, biä auf ancendentes, f.
ascendo a. (S\
einen Pfennig (§el(er, breiiger) = alleä 3u;amn(ien, aNcendibiliM, e (ascendo), ftevtcfglid^, Pompon
ad assem perdere omnia, Hör. ad assem impen- : b. Schol. Stat. Theb. 10,841.

dium reddere, PL ep. - unius assis aestimare ob. ascendo, scendi, scensum, ere (ad u. scando),
non assis facere, gering ad^ten, CatulL: assem pa- Bcranftetflcn, aufv^mporßetgen ju einem Orte ((SJgf^.
ra, l^alte einen 21^ (5)reier) bereit (alöSo§n für ein descendere), I) eig.: a) m. 2tng. iüot)in? roosuV
(5)efd^icf)tc^en) PL
ep.: quod non opus est, asse
,
(i) burd) in n. 2(cc.: in murum, Cic: in tribunaL

carum est, Cato fr. S^gL 33art() , ba^ 3töm. 21f; 2c. Liv. in verticem Ilaemi montis, Liv.: in equum.
:

Seipj. 1838. —
2) eiu«pfunb, Ov. med. fac. 60. Au- Cic: in caelum, Cic. in contionem (auf bie Üieb :

son.ecl.l, 11 (löO'Diomin. äs). Rh. Fann. de pond. nerbütjue) Cic —


ß) burc^ ad m. 2tcc. ad Gita- :

41. — :-) ein SWort^cn Slrfer^, Col. u. PL 4) ein —


,

nas, Liv.: ad laevam paulatim, Sali. y) burdj —


Suß, Col. 5, 3, 3 sq. —
II) bei ben 9)iatf)ematifern, bt.xlcc, ««)3tcc.ber8täbten. ^ur 2tng. narf) rocl

bie bie ^ai)i 6 al^ numerus perfectus (roeil 1+2 c^em £)rte? Delphos. Liv. 41, 22. ih ßß) burd)
+ 3 = 6) annafjmen = ein ®amc« con ferf)^ %i)cU 2(cc. anbcrer \iocaL, jur 2tng. uu'ld;en Ort? =
len, roetc^e sextans (V«), triens (2/^. = 1/3^ semissis befteigen, ctftetgen, erklimmen, murum. Caes.: posi-

(^/6 = V2), bes ^4/^ = 2/3), quinarius (^Vr) ^«^«"r tis scalis muros, Caes.: montem, Sali.: juguui
Vitr. 3, 1. - asaröenit. ^hir. assium. Fest. p. 347 montis, Caes.: tribunal. Lampr. equum, Liv. - :

(a), 2. Val. Max. 4, 3, 11. Gell. 20, 1, 13: assum, u. jugt. m. 2tng. ro mit? primum giadum dextro
Varr. LL. 5, 36. §. 180. pede, Vitr.: ripam equo, Cic - im ^^saffio porti- ,

&Ha, ae, f., aitiat. = ara, nad) Varr. bei Macr. cus ascenduntur nonagenis gradibus, PL: si nions
sat. 3, 2, 8. erat ascendendus, Caes.: simul asccnso curru,
äKärötr>8, ön {aadnoyTog) ungefrftrt, unflefeflt, g„et. - d) burd; Drtöabüu.: illuc Ov.: quo simul
oecos asarotos (oixog (cadoMToc), ein ^inxmer mit
,

ascendit, Ov. —
b) m. 21ng. roov burdjCrt^abüo.:

3Rofaif fu^boben, auf roe(d)em Ueberbleib jel ber Ma\)U eädem ascendens descendensque. Sali. Jug. 94,
jeit, alö fei ber ^uf^boben nic^t gefegt, abgebilbet 2. _ c)
abfot.: ascendens liostis, Liv.: asceiulen-
roaren, PL 36, 25 ^bO) 184. - u.'fubftn., asarota,
, tesdesuper protegcre, Caes. - ascendens machi-
orum, w. berartige 9Jiofaiffu^bobenarbeiten Stat. na = ascensus uo. II, B (id. f.), Vitr. 10, 13 (19),
silv. 1. 3, 56. -3)ao. asaroticus
,

lapillus, 9}?ofaif== 3. — II) übtr,, cmporfetöfn, fictj auffdjroittflfn, In'). JU

fteinc^en,Sidon. carm. 23, 56. einer t)ö^crn ©tufe, einem (jöljcrn (^)rabc (,namcntl.
&H&rr»n, i, 71. u. äHaruiB, i, n. (aaanov), -giafcl' ber (i1)rcn) a) m. 2lng. luotjinV «) burd) inm.
,

2tcc.: in summum, VclL: in tantum honorem


(d.
wut^ {Asarurii Europ., L.), Jorm -on, PL 21, 6
(16), 30: ^orm -um, PL 12, 13 (27), 47. ber ^^ercbfamfeit), Cic: inquani (fortunanDpostca
aNbe!4tiniini, 1, 71. (^daßiaTivov) unöftßtcnn« ,
ascendit, Curt. —
ß) burd) a</ m. 2tcc. a mniori- :

(Wgftt. a majoril)us ad uunora


majora dc-
U*e ficinroanb, PL 19, 1 (4), 2o {ed. Jan. o^ntd). bus ad
labi), Cic: ad fortiora ((^igjt;. ad tonuiora
dcmit-
gefd^rieben). - baff, roo^t «sbcstön, i, n. {äa߀-
ti), Quint.: ad hunc graduni
aniiritinf tuao, (Jurt.:
OTov), Varr. LL. 5,30. §. 131.

467 ascensibilis ascius 468


ud honores, Cic. — ;') burd) .super u. tiupra in. Simmera^t, Cic. u. PI.: alö SBerf^eug bes getbbaue^
i)kc.: in id evecti, super quod ascendi noii potest, eine5ljrt, bie auf ber 3tirc!feite einen .^arft(rastrum)
Vell. :asc. et super ingenuos et super nobiles, 5)at, Pall.1. 43, 3. - @prüd)n)., ipsum sibi asciam

Tac: supra i)racturasettribunatus et consulatus, in crus impingereob.sponte asciam er uribus suis


Tac. — <V) burd^ bl. 3lcc.: altiorem giadum, Cic. : iHidere, firf) felbft im Ivanen (fc^iteiben) =
^^'^^ifc^

ex lionoribus continuis faiuiliae uiium gradum fic^ [elbft ©c^aben jufügen, Petr. 74, 16. Apul.nlet.3,
dignitatis, Cic: summum locum civitatis, Cic. — 22: u. fo ue, quum volunt verbis sacrilegls con-
i) burd^ Advii.: usque ad nos contemptus Samni- cidere veritatem, redeat illis securis in Crura,
tium perveuit, supra non ascendit, Liv.: itaque Augustin. de genes, contra Manich. II) bte —
timeo de consulatu. ne Caesar tiuisaltius se ascen- Äette, mit ber bie SJiaurer ben Half auf bie ©tetne
disse putet tuis decretis, quam inde, si consul tragen u.auseinanberftreicfjen, bie ÜÄourerPenr, Vitr.
factus Sit, descensurum, Brut, in Cic. ep. ad Brut. u. Pall.: bo^. auf (^rabfteinen, sub ascia ob. ad as-
— b) m. 2(ng..n)te? auf lueld^em SÖe^e? hinc ciam dedicatum, norf) unter ber Üelte geroetl^t
(/radatim ascehdere vocem utile et suave est, Cic. (n)a^rfd;.um nod) leere ©rabmälcr Dor^e)d)äbtgung
- etiamsi non j^^^ gradus asceudaut (verba ac 5u fc|ü^en), Orelli inscr. 249 u. 4468 u. a.
sententiae idem significantes) , tarnen etc., Cic: Asoiburgium , ii, n. <Stabt in Gallia Belgica
adsummam amplitudinem perveuisset,ascendens am ^khetvl)tin, wal)vi6). \.Ashurg bei 9Keuc^, Tac
(/radibus magistratuum, si etc., Cic. c) abfol.: — Germ. 3. Tac bist. 4, 33.
an consularis viri triumphalisque filius, quum ascilla, ascella.
f.
tertio consul creatur, ascendit V fteißt ber ©o^n
1. a§cio, are (ascia), mit bct SWaurcrfeQc &e«t*
cine^ Gonfutaren 2c. barum p^ev, menn er jum
Jetten,calcem, ben Hai! befd^lagen, Vitr. 7, 2, 2.
britten 3)ial jum ßonjul Qcmä\)ii wirb ? PI. jjan.öS,
2. a§oio (adsc.),ivi, Ire, mit Sßiffen u. SßiUen
3. - u. ^^artic. [ubftp., ascendentes, ium, w. bie
annel^men, socios, Vh'g.: asciri inter comites, Tac.
3lnr»enüanbten in auffteigenber Sinie, bie Slfcenben-
ten (ögf^.descendentes), Paul.dig. 23,2,68. Cod.
a»ciöla, ae, f. {Demin. v. ascia), ba§ 2lc;ct(|en,
Isid. 19, 19, 12.
Theod. 3, 13, 3.
aMcenMbilis, e (ascendo),6eftei8lfd^, iter, Cael. ascisoo (adsc)^ ascivi, ascitum, ere (2. ascio),
Aur. chron. 3, 1, 4. 3mb. gu ob. alö etn).6eijie5fii, on« ob. aufncljmen, I)
ascensio, önis, f. (ascendo) bas -fifnauffleigeii, eig.: collect is undique perditis liominibus, exsu-
,

I) eig., Plaut, u. Vitr. — II) iibtr., ber Sluffd^wung, libus omnium civitatum ascitis receptis latroni- ,

oratorum, Cic. Brut. 3ß, 137. bus etc. , Hirt. b. G.: plurimos cujusque generis
a8cen§ör, öris, m. (ascendo), ber Seftctfler, lioraines ascivisse sibi dicitur, mulieres etiam ali-
montis, Eccl.: caeli, Eccl.: equi, asini, Eccl. quot, quae etc.. Sali. asciverunt sibi illud oppi-
:

a8oen8ÜM,üs, m. (ascendo), baö-^inouffteiöeit^fBe- dum piratae, primo lommercio, deinde etiam so-
ileigen,I)ei^.u.übtr.:l)eig.(©gi^.descensus):inCa- cietä;te, Cic - mit (ul u. 9(cc., alqm ad hoc scele-

pitolium,Cic.:incaeluni(G)gf^.descensusdecaelo), ris foedus, Cic: vohmtarios undique ad spem

Tert.: alqm ascensu prohibere, Caes.: al^m ab ejus praedae, Liv. - mit in u. 3(cc. alqm in numerum ,

templi adüu atquc ascensu repellere,Cic: alci adi- civium, Cic: in civitatem, Liv.: virginem in ma-
tumascensumque difficilempraebere Liv.: mollio- trimonium, Justm.: alqm in nomen familiae suae,
ris ascensus viam invenire Liv% ascensu summi , :
Suet.: alqm in societatem sceleris, Curt.: in con-
fastigia tecti superare, emporfteigen ju k., Virg. :
sci^ntiam facinoris pauci asciti, Tac - mit Dat.,
aber ascensu vincere montes, iiberfteigen Claud.: ,
superis ascitus Caesar, unter bie ©., Ov.-m.^cc.
^(ur., scalis ascensus tentare, Liv.-t).@e[tirnen, bes ^räbicatö als maö, alqm patronum, Cic: alqm
ber Slufgong, siderura, PI.: scorpionis, Vulg. 2)
— civem aut civitate donare, Cic: alqm successo-
übtr., tta^ 2lufv ^mporflctgen = ©elangen ju eirva^, rem, Suet. - abfol. u. reß., ascivere comites, eö
primus ad honoris gradum, Cic: hiceigradus ad fdjloffen ftc^ an als &., Grat. cyn. 16. —II) übtr.:
rem publicam, hie primus est aditus et ascensus A) übf). ^ttbtiiit^tn an=', oufncömen , jld^ oneiftnm,
,

ad populärem jactationem, Cic. II) meton.: A) — negligere patrios ritus, peregrinos asciscere, Liv.:
ber Ort, auf rceld^em man njo^in fteigt, ber Sugang, u. fo Sacra a Graecis ascita et accepta, Cic: ami-
ütufgonö, bie %n\fi^t, ber Sibijang (fofern man ti^n
citiam propter utilitates, Cic: haue consuetudi-
atque arduus, Cic, arduus ac nem libenter asc, Cic: quod natura ipsaasciscat
erfteigt), difficilis
diflicilis, Liv.: minime arduus ad munitiones, (begef;rt) et probet, Cic. —
B) tnSbef.: i) etro. hWXx-
Caes.: alio ascensu Aequos mittit, Caes.: animad- genb anne]&men=tiiatgcn, gut ftcifm, anerfcnnen, ilt^
verso ad saxum ascensu aequo, Liv.: aedes tri- gefallen Uffen, quas (leges) Latini voluerunt, asci-

bunal habent et ascensum einen 2lufgang eine verunt, Cic: tu vero ista ne «6'c/fe? '^^, ne\efueris
, ,

^[^reppe Yitr. fo ascensus vaUi duplices, Hyg. -


:
commenticiis rehns assensus Cic: ne labar ad ,
,

im 33ilbe, in virtute multi ascensus, t)iele 6tufen, opinionem et aliquid asciscam et comprohem in-
Cic. Plane 25, 61. B) t\m 3Jiafcl^ine, bie empor== cognitum, Cic: quum^wssmeipopulus Bomanus
ftteg, um bie Singreifenben auf gleid^e §()j^e mit ber
ahquid si id ascivissent socii populi ac Latini,
— 2) asc
,

9)iauer ju bringen, bie -peaemafcötne Vitr. 10, 13 Cic. sibi alqd, etro. für fld& in Slnfvru^

(19), 8 {;ibid. §. 3 ascendens macbina). C) als


,

— nehmen, etm. fid^ feeitegen, fid& onmafen, sibi sapien-


rl^et. t. t. = yJ.Tfia^, bie Otefgcrung, Ältmajr, Aquil. tiam, Cic: sibi eloquentiae laudem, Tac. - ol^ne
Eom. §. 40. Mart. Cap. 5. §. 536. D) perfonif., — sihi: plebem parto auxilio imperium quoque asci-

Ascensus, i, m. berÖott berSlufgänge u. Slbpnge, turam, Liv. - 2)ao. ascitus, a, um, ^etgeMt,
Tert. adv. nat. 2, 15. frenib , genitos esse vos mihi non ascitos milites ,

asceteria, örum, oi. (dastrjTrjgia) ber Slufrnt« credite , Curt. lepos ascitus, angebilbeter (ögf^.
:
,

$olt hn Slfcetcn, Cod. Just. 1, 3, 35. Julian, epit. lepos nativus), Nep.
noY. c 6. §. 29 u. a. aNcites, ae, m. {äaxCxrig), hit 93au*waffecfucftt,
asoetriae, arum, f. {aaxriTQtai) gottgerocil^te ,
Cael. Aur. chron. 3, 8. §. 102 u. 105 u.(3lcc.^l«v.
^rauen,?tfcetinnen, Julian. epit.nov.cl lö.§.460u.a. ascitas) 114. Püq. Val. 3, 12.
aMiia, ae, f. I) bie 3lyt ber 3^J^Tnerleute , bie ascius, a, um {uaxiog), fc^attentod, loca, Sari=
4G9 Asclepiades ascnptivus 470
htx unter öem 2(equator, @leid>eiüänöer , PI. 2, 73 alqm in civitatem. Cic. - im ^ajfiu, ascriptum
(75), 185. esse in id municipium. Cic: ascriptum esse foe-
AMclepiädeSf ae, m. (Aaxh]7rKi^r}g) , l) ein deratiscivitatibus u. infoederatiscivitatibus, Cic:
gricd^. Sid^ter, (jrflnber bes nad^ il^m benannten alqm ascriptum Heracliensem dicere, für einen
metrum Asclepiadeum ob. Asclepiadicum, Diom. mit eingefc^riebenen £>eraclienfer erflären, Cic —
508 P. Mar. Victorin. 2494 P. (= 1, 12, 12 ed. ,5) als neue (Soloniften, colonos u. novos colonos,

Gaisf.). —
II) fin berühmter Slrjt auö ^rufa in Liv.: m. 3lug. n)oi)in? burc^ .4<:r. ber Ortsn. ob.
iBit^^nien, Cic. de or. 1, 14. 62. Cels. 3, 4. DI) — hux(^ Ach\, colonos Venusiam, Liv.: veteranos
ein blinber ^§ilo|op^ au^ ^öliu§, ©c^üter be§ SUJe- Tarentum et Antium Tac: colonos eo (ba^in) ,

nebemuä (beö ©tiftere ber eretrifc^en ©d)ulei Cic. , trecentos, Liv.: tertia pars agri adempta est, quo
Tusc.5,39, 113. (n)ol)in), si vellent, novos colonos ascribere pos-
AMclepiädeus u. -I&dicus, a, um, f. Ascle- sent Liv. ,

y) ai% Solbaten enrcUiten , urbanae
piades. militiae ascribi Tac. bist. 2, 94: als überjälilig,
,

a§clepiäi, ädis, {aaxXrjniäg),


(gemeine)
f. a^criptiri dicti. quod olim ascribebantur inermes[
Sdjwalbennjurj {Asclepias Vincetoxicum. L.) PI. , armatis militibus qui succederent, si qiiis eorum
27, 5 (18). 35. deperisset, YaiT. LL. 7,3. §.56: jure jurando
A8clepidn, ii, n. ein Tiac^ bemSisclepiu^ (2(eä= se constrinxit, ne quem a.sci^iptum (übcrjäl^ligen")
culap) benanntes .«öeilfraut, PI. 25. 4 (11), 30. id est vacantwum (2)ienftfreien' haberet,'Lampr.
Asclepiu«, ii, m. CAa>i).r,niög) , 5l§cleptu§ = Alex. Sev. 15, 3 ed. Feter. (ugl. ascripticius,
3leäculapiu5 (f. Aesciüapius) , Hyg. fab. 14. Au- -ivus). —
B) übtr. a) juorbnen = feftfe^en, U^
:

gustin. civ. dei 8, 26. flimmen, ascriptus poenae dies, Phaedr.: u. ha-
AMclum, f. Asculum. bebit quisque quantum ille dies primus ascri-
A8CöniuH, ooUft. Qu. Ascömus Pediänus (b. psit, Seu. —
b) 3u einer ^a\)[, Glafjeic, unter
i. aus ber gens Pedia), ein geleierter röm. ©rat>i= eine ^ai}{ joblen, rechnen, einer Glalie 2C. (ei}ät=
matifer u.iJUisleger t)on©c^riftfteüern,üor5ÜgL beö len, m. Eingabe n)03u? loorunterV burrfi ad
(Siceto. Qx wax geboren ju ^^^ataoium f^vabua) un= ob. in m. 2lcc. u. burd) bl. Dat., hunc ad tuum
ter 2iuguftus, roal^rfc^. furjoor (Efirifti ©eburt, blühte numerum (3ur3a^l ber ^^einigen) libenter ascri-
u. jdörieb unter Glaubius u.9iero, ]oÜ im 73.^. fei= bito, Cic: tu vero me ascribe intalem numerum,
nes auters, im 7. ber Siegierung bes 'i^espaftan, er= Cic: ad hoc genus narrationes apologorum, Cic:
blinbet fepn u. bann noc^ 12 ^af)xe gelebt ^aben, alqm ordinibus deorum Hör. alqm numinibus. , :

Hieron. in cliron. Eus. ad ol. 213, 3. S>gl. J. N. PI. poetas Satyris, Hör.: Peucinorum nationes
:

Madiüj De Asconii et al. vett. interpp. in Cic. Germanis, Tac. Scythas Asiae, Curt.: alqm an-
:

Oratt. Commentariis. Hauu. 1828. tiquis temporibus, Tac: alcjs sententiam suae,
a«cöpera, ae, f. [aay.onrioa), eine Icbernc Steife' Cic-m-'Üng. als roenVburd) einen "^räbic^^lcc,
tof*e, ein «änscl, Suet. Xer. 45. alqm tertium ad amicitiam, Cic: vulgo hominum
Ascra, ae. f. ('AGy.ou) ein ?ylec!en in '^öotien
, opinio socium me ascribit tuis laudibus, Cic. -
am .$>eIicon, sireite öeimatf) beä aus ßijme in 2(eo= im ^^affio m. %xaDK.^Nom., utinam ego tertius
liö gebürtigen 2;ic^ters 4">fliob, Ov. ex Pont. 4, 14, vobis amicus ascriberer! Cic: unus A. Gabinius
31. - 2)at). AHcraeus. a, um i^Aay.otuog) a) oS- , belli maritimi rerumque gestarum Cn. Pompe-
crdtf*, ou8 2l6cra, Hesiodus, Varr. r. r. 1, 1, 9: jo socius ascribitur (inirb beigefellt betrarfitct als

,

^erf. poeta Ascr., Prop., senex Ascr.,yirg., u.bl. 2C.\ Cic c) 5ufcftrei6fn = Beilegen, BetnirfTm, hoc
Ascraeus, Ov. —
b) bcficfceifc^, cannen, länbticfj, sibi exemplum auf fic^ be5iel}en Phaedr. 4, 3, 6.
, ,

Virg. oves, bie öefiob geraeibet, Ov. c) bclico- — - bef. ^mbm. als Urljeber, panaces diis inventori-
:

ntf*, fontes, Prop". 2, 10, 25. bus PI. alci incommodum Cic
, : d) als 9lttri= ,

ascribo, scripsi, scriptum, ere (ad u. scribo) but Beilegen, quia illi deo (Jovi) ales (aquilal ascri-
= iTiiyQc'nfoi, 1) bei«, juf^rei&cn, fd^reibenb Beifügen, bitur. PL 10, 5 (5), 18. —
II) auf etra. borauffdirei-
A) eig. a) übf).: ascr.
5in5ufe|en, : Cic: MAGXO, Ben, borauffe^en al« Sluffdjrift auf etir. anbringen,
,

ülud, quod ascripsit, Cic. - m. 5tng. au roen? m. 3lng. looljinV 'i>\\x6) ad m. 2lcc. ad statuani ,

burd^ Z>af., alci totiens salutem, Cic: salutem ejus adscriptum est: „Pater argentarius etc.'*
plurimam (on^mb. einen ^er^Iicfien G)ru$ bei=
alci Suet.- mit 2lng. lüemV roorauf? burd) Dat.,
fügen laffen, ^mb. ^erjlirf) grüben laffen) Cic. - ,
marmori Praxiteiem {X)tv. 3camen bes "^x.) Phaedr. ,

m. 2tng. memV rco^uV burd; Dat., nomen suum tumulo ascripserant „Pro libertate eosoccubuis-
emptioni, Cic. poenam foederibus Cic: motis
: , se-', Suet - Jjiär ^axaa,. Injinit. Prae.x. Pajis.

senatunotas, Liv. - m. 3(ng. löoljin? burc^mm. ascribier, Plaut. Pers. 1,2, 17 (69).
Slcc, alqd in eandem legem Cic. - m. 2tng. rc o V ,
aticripflciiiH, a. um (ascribo no. I. A. c, y).
burc^ in m. 3lbl., diem in epistola, Cic+ literam / als neu ^insugefommen (in bie :öürger 3olDaten ,

{iütra) dativis casibus in ultima parte, Quint. - eingetragen, neu eincegijlrirt , neu enreOirt,
lifte 2C.)

m. 5lng. als roen? statuarum


burcf) '^xär)ic.=Acc., novi et ascripticii cives, Cic. de nat. deor. 3, 15,
titulis (auf bie2C.) se pronepotem Q. Catuli, Suet. 39: ascripticii (milites) überjä^lige, Paul. Diac ,

— =
burc^ eine fdjrifttic^e örflärung
b) ^ufcöreiben p. 14, 13 (ügl. ascriptivus) : u. fo quod ejus con-
für^mb.ob.etro. einfe^en, juorbnen, brftimmen, pOSt silio a^scripticium (überjäbligen) id est
nulluni
aliquod tempus alios (legatos) ascribi jubent, racantem (:i^ienftfreien) haberet, Treb. Poll. trig.
Phaedr.: tutor bis (oerft. mulieribus) Graecorum t)T. 18. 11 (ogl. ascribo 7J0.I. A. c, ;• ascripticii :

(coloni). eine ^ilrt 2l(ferif lauen, bie jugleid? mit bem


legibus ascribendus fuit, Cic-bef. imieftamente,
alci legatum, PI. ep., u. sibi legatum, Suet. -eine Örunbftücf auf jeben Crrmcrber beffclben übergingen,
'^erfon m. 2tng. alö menV burcf) ^prabic.-.-lrc., Cod. Just. 11, 47, 6.
alqm alci cohaeredem, Suet.: alqm tutorem libe- aiforiptio. önis, f. (ascribo) bas »eifcöretBen, ,

ris, Cic — c) in eine :iiifte, unter bie :^ifte ber u. concr. = bie 2?fifd»rift, Cic. Caecin. 33. 95.
ber "^erf. mit etnf*cffben, mit einttoqrn, mit ein«= aHcripti%iiH, a. um (ascribo no. I, A, c. y).
itiibntn, alcjs nomen in albo protitentium citha- al« üBer^iblifl enroOirt, Plaut. Men. 1, 3, 2 (1H4):
roedorum, Suet. Ner. 21. - bef. «) als ^Bürger, uql. Varr. LL. 7, 3. §. 56.
471 'ascriptor A sin ins: 472
aMcrIptJir, öris,'/n. (ascribo), bft (feiiUMi Tia- 44, 1 u. 2(. Dibf. Asiägenus, i, m., Orelli inscr.
:

mon) btüJflenb bctf*rfibt, legis agrariae Cic: ve- , 557. —


2) AHiäiiUM, a, um {kofayog), jur ^ro-
nalis ascriptor rt subsciptür tiuis, Cic. oin") 2Ifia ge()örig, aitanifcft, oftotifd», res, Liv. exer- :

AHcbluni, i, n. I) fcftc u. nnfe^nlidjc .v>aupt[tabt citus, Yuig.: expeditio, Inscr. - pur. fubftü., Asi-
bcu "^siccntincr, j. Ascoli in ber ^Diavf 'Jlnconn, Cic. ani, orum, m. bie Sltloner, b. i. a) bie (Sintoo^ner ber
Brut. 'U;, Kii). Vell. 2, 21, 1: Asculum Picenum, pooinj 2(fien, PI. 21, 26 (98), 171: u. fo Asiaiü
Caes. b. c. 1. 15, 3: ^oi*m Ascluni bei Sil. 8, 440. veroTycbicus etTrophimus, Yulg. act. apost. 20.
— 2>aü. ANCülänuN, a, iim.a6culQnifd),geniis, Cic: 4. b) bie aftatifd^en (^eneralpäc^ter, Cic. ad Att. 1,
trimnphus, beö Üw. %o\\\\><i\\{S3 bcr 2löcu(um im
, 17, 9. c) in ber St^etor., bie 3iebner, melrfje bie ben
Sürc^orfrici^c erobert l;atte (f Vell. l. L), Tl.: ""^pdir. 2lfiaten eigentf)itmlid)e fd)inülftige u. fenten^enreic^e
fubftu.,Asculani, orum, m. bie (Siniu. uoit 2l§cu- !Jiebemeife befolgen, Quint. 12,10,1 u. a.: baij.adv.
2C
luni, bie 5l«culonfr. Cic. u. II) ötabt in 3lpit= — A»ihne loqui, narf) 2(rt ber 2lfiaten, b. i. fcf)n)ülftig
lien,]. AscoU dl Satrlano Flor. 1, 18, 9. - 2)ao. , u. fentenjenreic^ reben, Quint. 12, 10, 17. 3) A»*i- —
AHCülinuM (Ausculinus). a, um, aöculinif*, Gro- archa,ae,w. {'Aaiun/rjg)
ber oberfte '^riefter, ^

mat. vet. p. 210 260


u. 261 cd. LacJim.
u. p. aurf) jugleic^ 25orfte^er ber Äiampf=^ u. ©c^aufpiele,
aHcfrülA^H, (aayroofK^sg), eine bem as-
is, n. beren jebe ©tabt in 2(fien einen raä^(te, ber Slfiorcö,
ajroii nl^ulidie i^t[an3e, PI. 27, 5 (20), 37. Cod. Theod. 15. 9, 2. Orelli inscr. 6156. 4) Asiä- —
aNe5rÖn, i, n. {äaxvoov) = androsaemon, So- tioHH. a, um {l4aifiTix6g)f aüaii^d) , bellum, mit
5önmfefraut, PI. 27.4 (10), 26. bem 'OJiitf^ribateä (Äönignon ^ontuö), Cic: impe-
ANdrüb&l, f.
Hasdrubal. rium, öerrfc^aft über 2lfien,Yell.: Asiatica persica
äKelln, ae, /'. {Demln. ü. asina),eine
fleinc ®fc= ob. bl. Asiatica, eine']3firfici^enart,Pl. u. CoL: Asia-
litt,Ov. art. am. 3, 290. tici oratores, bie afiatifdjen 3tebner, rceld^e eine
»MellüluN, i, m, (Z>emm.D.asellus), ein fletne§ jcf)n)ülftige u. fentenjenreic^e Steberoeife l^atten , Cic.
©fel*en, Arnob. 3, i6. Brut. 13, 51 : ba^. Asiaticum orationis genus, Asi-
äsellus, i, m. {Demin. o. asinus), ein ©fclcften, atica dictio, biefe Sieberoeife felbft, Cic. Brut. 95,
fletner ®i'e[, I) eig.: onustus auro, Cic: tardi agi- 325: u. fo more Asiatico, Cic or. 8, 27. - Asiati-
tator aselli, Yirg.: asellus cum asinario occurrit. cus, Seiname be§ 2 6orn. ©cipio, ber ben i^önig
Suet.- Sprüdjiü., ago {no. I, 2, a, «, ob. ©.199) 2(ntiDc^ug in 2(fien befiegte , Liv. 37, 58, 6. Gell. 7.
u. surdus. — II)
f.
A) ein lederer ©eefifd), iibtr.: 19. Eutr. 4, 4. —
5) Äsi«, sidis, 2lcc. sida, /.
roafjrfc^. ®djeaftfcf> Varr. LL. u. PI. - ©prüc^ro.,
, QlGiq), aiiattf^, ten-a, Ov. met. 5, 648; 9, 448. —
post asellum diaria nou sumo nad^ fo ^errHc^er , 6) ÄHiu8, a, um ('Iriaiog), a) (ju Asia no. I).
i^oft (J^errlid^em ÖenuB) ne^me id; ni^t mit gemei= öfif*, palus, ber afifc^e ©umpf unnjeit ©p^efue,
ner corlieb , Petr. 24, 7. — B) aselli, ^roei ©terne Yirg. Aeu. 7, 701 prata, fruchtbare Sanbftrecfe baf.,
:

im ©ternbilb bes J^rebfeö, Hyg. astr. 2, 23. PL 18, Yirg. georg. 1, 383 {"Aatog Xeijucoi/ bei Hom. II.
35 (80) 353 , —
C) Asellus, ein röm. Beiname, 2, 461): u. Asia, eineSRijmp^e, Yirg. georg. 4, 343.
löie Tib Claudius Asellus, t)onx ©cipio 2lfr. mi-=
: — b) (,5u Asia no. II) ailatifd^, vülae, Yarr. be-
nor a(ö Genjor au^ bem 9iitterftanbe gefto^en u. Non. 466, 3.
nnter bie Slerarier üeriel3t, Cic. de or. 2, 64, 258 2. a§ia , ae /'. bei ben 2:!aurinern ber Sloggen
,

u. 66, 268. ((at. secale', nac^ PI. 18, 16 (40), 141.


asenius, a, um (urrtjuog, oi)m i^eid)m) tunica, , AMiägeneti, -genus, f. Asia.
purpurlofe Lampr. AI. Sev. 33 extr.
, AHiÄiie, -änu8, -arciia, f. Asia.
äsens (häsena), ae, f. alilat = avena, Yarr. Ani&tiouM, f. 1. Asia.
LL. 7, 3 §. 27 Gloss. in Class. Auct. tom. 7. p. 563. äslIuN, i, jji. bie SStemfe, SJieftbrcmfe, gen), taba-
1. X^i«, ae, f. (Ania), I) ba§ :£anb 2lfta, e. @e= nus, gried) oiarnog, noc^ je^tital. cmZZo, Yirg., PL
genb in Stjbien am i^atjfter (j.£arafu\ arva Asiae, u. 21. ingi. Philarg. u. Voss juYirg. georg, 3, 147).
Poet. trag, ine bei Cic. or. 49,163 (og(. unten Asius). 1. äsina, ae, f. (asinus), eine ®feltn. Yarr. u.2(.
— 2)ao II) übtr. A) tmraeitern ©inne, ber bekannte
: -aiÄ'Siat. u. 3lk. ?plur. asinabus beiPrisc. 733P.
(rrbt^eil Slfim, Sali. Jug. 17, 3. Flor. 2, 8, 1. Virg. 6. u. a. Gramm, o^ne SSeteg.
Aen. 1, 385 fpäter Asia major (im @gi|. yon Asia
: 2. A8ina, ae, m. ein röm ^Beiname in ber gens
minor) gen Justin. 15,4,1.
, B; im engern ©inne: Cornelia, Liv. 22, 34, 1. Macr. sat. 1, 6, 29.
1) bie öalbinfef, hk voix je|t gemeiniglich Äictnanen äMinäliN, e (asinus), cfclboft, asinali verecundiä
mnmti, balb bl Asia gen. (f. Yarr. LL. 5, 3. §. ductus, ApuL met. 4, 23.
16), raie Cic. Brut. 13, 51. Liv. 38, 39, 15. Eutr. AMinäriuSf a um (asinus), jum ©fef (»ebörtg,
,

4,20; 3, 4 u. 5, ob. Asia, quae eis Taurum mon- efel=, I) adj.: molae, (£felämü§(e, Cato r. r. 10, 4
tem OiGici ri ii'jog lov Tavnov) H)te Liv. 37, 45, , u. 11,4: mola, gMl^lftein, Yulg. Matth. 18, 6;
14, ob. Asia minor, roie Oros. 1, 2. - ©pecieUer oft Marc 42: mulier, CSfetrcärterin, Apiil.met. 7,8.
9,
com 3ieic^ von ^^ergamuä Liv. 26 24 , 9. Yell. 2, ,
-

II) sahst.', a) asinarius, ii, bex: ©feCroärfct, m
4, 1. Eutr. 3: u non Xroas, Ov. met. 13, 484.
4, <>,
,

®fflttcibfr, Scriptt. r. r. u. 21. b) Asinaria,ae, —


— 2) im engften u. bei ben Stömern geioö^nlic^ften f- ba^ „©tücf non ben ©fe(n'', ber „Sfelgoerkuf ,

©inne, bie röm. ^^roninj Stften, quae proprie voca- ^ite( einer i^omöbte beä '^vlautuä.
tur Asia {^Aoia t] fdU'ojg xcc^.ovufvrj), PI. 5, 27 (28), ä^infnuH, a, um (asinus), »om ®fct, ®fel§%
102, gen), bl Asia gen., gebilbet auä bem non ben stercus, Yarr. puUus, (gfelfütlen, Yarr. lac, @fef6=
: :

Siömern 130 ü.Gl^r. ererbten pergamenifdien Sieic^e, mitc^ (@efunb^eit§= u. ©c^ön^ett^mittel, rate bei
ben gried^ijd^en ©täbten an ber afiatifdien Äüfte n. unä), PL: asininas aures habere, Hyg. -übtr.,
bem (Gebiete üon 9if)obuä, umfaffenb, au^er ben pruna eine 2trt ^^ffaumen raa^rfc^. unfere @ier=
, ,

Mftenftric^en u. ^nfetn oon ^onien, 2leoli§ u. 3)o= pflaumen, PL


rig, bie Sanbfdiaften ^^r^gien, ajlpfien, ©arten u. a, um, 23enennung etneg römifd^en
AhiniuH,
'2t)t)kn (f. Cic. Flacc 27 65) oft b. Cic. de imp. , , (Mefc^Iec^täauö bem am betannieyien C. Asinius
,

Pomp. 2 sqq.; ad fam. 2, 15, 4 u. a. PoUio, feiner 2Ibftammung nac^ ein 2Jiarruciner
3)00. abgel.: 1) .l8iüg^$ne§, is, m, ein ^Beiname (Catull. 12, 1 u. 6), 2lnf)änger u. SSertrauter be§
beä 2. dorn, ©cipio (f. unten Asiaticus) Liv. 39, , 3. eäfar u. füäter beg 2luguftug in Seiber 5!negen ,
473 asinus aspectus 474
melfad^ t^ötig, au§gejeid^net als 9iebner, 2)ic^ter u. Asparag^ium, ii, •??. Ort im Ö^ebiet üon S)gr=
^iftorifer, (^rünber ber erften ^iblioif)d in "^om, r^ac^ium in ^Uprien, am ^-l. ©enufuö (j. Uschko-
f. S80B gu Yirg. ecl. 8 ©inldt. u. v. 8. OreKt gu mobin), mal^rfd;. ha^ l^eutige Kemo, Caes. b. c. 3,
-
Hör. cami. 2, l ©inteit. u. v. 9. J. i?. Thorhecke 30, 7 u. a.
Disput. histor. critica deC. Asinio Pollione, Lugd. a8parägu§, i, m. (^anuQuyog), I)' ber ©»Jorgel,
Bat. 1820. J. H. Felsii Oratio de Asinii PoUionis Cato, Col, XX. 51. —
II) ein fpargetartiger ®ptof att=
bibliotheca Romae publicata. Jenae 1753. berer ^ffan^en, PI. 23, I (17), 27.
äMinus, i, m. ber ®fet, I) eig.: molarius et asparg^o, inis, f. 2. aspergo.
plostrarius, Cato: ferus, Yarr. asinoriim grex, : AspäMia, ae, f. {\4anaa(a) I) bie ältere au6 , ,

Varr longum est miilorum utilitates persequi


: ajlilet geb. bie berü^mtefte ber gried) ^etären mit
, ,

et asinorum, Cic: et nou pistrino traditur atque l)ol)em ©eift u. ungewöbnlic^er Äenntni^ ber Me-
asino, bem ©[e( (um i^n ya treiben), Catull - ^te be!unft begabt, ^yreunbiu bes ©ocrateä, ©eliebte beä
Beften @)"el bei beit ©ried^en auö Strcabien htx 't)t\\ , ^ericleö, auf ben fte üiel (Einfluß ^atte, Cic. de inv.
Jlömern auo 9ieate, Yarr. r. r. 2, 6, 1 sqq. (aud^ 1, 31, 52. Quint. 5, 11, 27. 9läl)ercö f. ^- ^acobö'
übl^. über bie ©felgud^t). - ©prüden), qui asinum Sßerm. (Schriften Sb. 4. ©. 349 ff. II) bie jüngere, —
non potest, Stratum caedit, wer ben roa{)xzn %i}ä- au^ ^^ocäa in ^onien geb. , ©eliebte bes jungem
ter nic^t jüd^tigen fann, lä^t feinen ^oxn an Un= (Etjruö, Justin. 10, 2. §. 2.
fd^ulbigen aue>, Petr. 45, 8: asinus in tegulis, ber A^pavia, ae, f. ^n'itev'^la^ in H{s2?ama Bae-
©fei axx] bem 2)ad^, t)on einer feltenen ©rfd^einung, tica, Espejo, Auct. b. Hisp. 24, 2.
j.

Petr. 68, 2: asinus ad lyram , ber ©fe( beim :^au= aspectäbili», e (aspecto), I) ftcötfiar, Cic. de
tenfc^lagen, »on einem ro^en, gegen alle 9)iufen^ univ. 4. §. 9. — II) (im Comjmr.) feöcnöwcct^,
fünfte unempfinb(id[;en SDtenfc^en, nad^ Yarr. b. Gell. Apul de mag. c. 14.
3,16, 13 (rcogried).: si erunt oro/ IvQag); t)gl. aspectämen inis, «. (aspecto)
, ber atnbUtf, ,

Hier, ad Marcellam 27 , 1: asino lyra superflue Claud. Mam. de statu anim. 2, 12.
canit. — 11) übtr., <im ®fe[, etnfoitöpinfcl, aB ^e=^ aNpecto.ävi, ätum, äre {Intens, v. aspicio),
nennung txwi^ einfältigen 3)tenfd^en neque homi- , mit 31ufmer!famteit, mit $8erlangen u. bg(. ^^ntb ob.
nes magis asinos umquam vidi, Plaut. Pseud. 1, etipaö «nbltcfcn, ani'djauen, I) eig. : a) iibi) : alqm,
2, 4 (I06). - alö Sd^impfroort, quid nunc te, asine, Plaut, u. Cic: alqd, etmas anfe^en, nad^ etn)a5
literas doceam ? non opus est verbis sed fusti- , fid| umfd^auen, Yirg. —
b) insbef.: a) mit öorf)ad^==
bus, Cic. Pis. 30, 73. - bei $8erl^öl^nung asinum , tung = onflaunen, alqm,Lucr. 3, 7^». ß) v Socal.,

tantum, Ter. eun. 3, 5, 50 (597). bie oolle Slu^ftcöt auf etm. haben = gcrabc nad; etn).
aHinuscA, ae, f. eine 5Irt geringer Weintrauben, l)inlic(ien, collis arcem aspectat, Yirg.: mare, quod
Fl. 14, 3 (4), 42. Macr. sat. 2, 16. 7. Hiberniam insulam aspectat, Tac. II) übtr., —
«Hio , onis. m. f. axio. auf etroas achten, princijns jussa, Tac. ann. 1, 4.
Äsi8, sidis, f. 1. Asia. aspectiis, üs, w. (aspicio;, I) act., baö fsiit-
ÄNiuti, a, um, f.
1. Asia. fcben, ber •^inblitf nad^ etro. ber atnbltrf von etro., ,

aMma, (aaua), ber ©cfan^, 'üa^ fifcb,


ätis, n. A) eig.: 1) übl^.: primo aspectu Cic. si te aspe- , :

Mar. Yictorin.2610 P./=4, 3, 6 ed. Gaüf.) u. a. ctus detinet urbis, Cic: carere aspectu civium,
atiöloecuH, a, um.{cca6loiy.og), ntd^t folöf, ba^. Cic: hominum aspectum lucemque vitare, Cic:
ongcmefTcn, Yel. Long. 2245 P. (100 asoloechus). gravari aspectum civium, Tac. — 2) inöbef. : a)
ÄnömÄtus, ön («f7wa«rof) unf örperücö , pro- . hie ^ltirf}tung ob. (Stellung, bie man ben 5higen giebt,
fatus, Mart.Cap 3 in. §. 222. ber iBliif oculi mobiles, ut aspectum, quo vellent,
,

Amöpus (Asöpös),i, m. {liaioTiög) , I) ^(u^ in facile converterent. Cic: referre aspectum in cu-
^Söotien, ber im '^e^irf non ^(atää entfpringt , furj riam, Cic: aspectu acri uti Cornif. rhet, b) ,

Dor feiner 3Jiünbung m^:> 9(ttifc^e tritt u Ux 2)e(= bie 2lu6ftc6t, für unä juiü. axid) - ®citdjt6frct§ or- ,

pl^inium inö euböif^e 'Jjieer fälft, y.Asopo^ Stat. bes qui aspectum nostrum deüuiunt, Cic de div.
Theb. 1, 315. - 2l(ö ^(u^gott ©oI)n be§ Dceanuö 2, 44, 92: nam (urbs Syracusae» portus habet . . .

u ber^et^^ö, t)on ber 9}^etope Später ber 2legina, prope in aedificatione aspectuque urbis inclusos,
(iuabne, ©uböa,örofjüater beä 2leacuö ibeö <Sof)ne6 Cic. Yerr. 4, .^2, 17: bilbt., sub uno aspectu poni,
1

?er Siegina r»om ^uppiter), Ov. am. 3, 6, 4'.-^aü. unter @inen 0^efidf)t5punt"tgebrad)t n)erben,Qu Cic
ANÖpiHde««, ae, m. (AaionnoSi^Q), ber Slfooiabe de petit. cous. 1. § 1. B) meton., bie ©ebfraft, —
-icac^fomme beö 9Ifopuö) = 2leocuö, Ov. met. 7, ber (9cit*t6ftn«, ba§ ©cftcfef (üoUft. aspectus oculo-
t. - U. AKÖpiM, idis, rum, Enn. trag 56 Cic. Tusc. 5, 39, 114) quae-
f. QiGioniq) bie ^Äi'opibc, , ,

t. Xoc^ter bes 2(fopu'3 , u. jroar v. ber 2(egina, retur, num quid rtZ?(/M-o sew.^w perceptum s'xt.,aspe-
•)v. met. 6, 113 (loo gried). 2lcc. Asopida) u 7,616 ctu, auditu, tachi, odorahi, gustatu nam quivis ;

iroo griec^. öenit. Asopidos): x>. ber Goabne, Ov. horum scnsus potest confiare suscipionem, Cor-
am. 3, 6, 41 : v. ber (Subüa aud; 9iame ber ^nfet nif. rhet.: omnia quae sub aspectum cadunt. üD.
Euboea, PI, 4. 12 (21). 64: adj. Asopis ripa. 'ba^ omnes res quae sub aspectum veniunt, alleö (3id)t'
afopifcbe = böotifd^e, Stat Theb. -V,370.— II) eirx %lu^ bare, Cic. caelum ita aptum est, utsub aspectum
:

in^bt^iotiö, ber üom Oeta !ommt u. nörbl. von %^ev^ et tactum cadat, fid;t= u fül)lbnr ift, Cic: amit-
mop9läin hcnsinus Maliacus fällt, Liv 3t;, 22. 7. tere omnino aspectum. hie »eöt'raft nerlicren er=

,

^Nötia, ae, f. {daojTüc), lieberlic^eö Seben, £i= blinben, Cic. II) ^^a^s, A^ bao ^icötbarnjcrbrn, :

betttnaflc, Gell. 10. 17, 3 u. a. ®ci'djetncn ber ^nbitcf, patriam privare aspectu
,

äsötuH, i, m. (i'ifTonog, ijexUoQ üerlorcn bef. in , tuo. Cic. tantus est gemitus factus aspectu sta-
:

Süfte üerf unfen ) , ein unerfättlid)er SBüftlm(<, ein tuae, ut etc., Nep. utrisque laetus fuit aspectus:

«oue (fran3.ro?/e),«!6ccttn,Cic.detin. 2,7, 22 sq.: behiarum. Curt. Rhenuni et Germaniae deos in


:

denat deor. 3, 31, 77 aspectu, feien gu fd^auen, Tac: a,ieno mollionim


aMpi^lathritt u. -UH, i. m. {dnrTrO.ctSog), ein bor=^ siderum aspectu mali;.>na lux, ber '^(ufgang PI.: ,

niger (Straud^ mit lüol^lried^enbcm ^olje, roorauö Situs Syracusarum laetus ad aspectum uinvifef)cn,
'man Oel mad^te, nac^ (Einigen «oicnbotj, PI. 12, 24 von ^Infegen), Cic: u fo Sagana et Canidia hor-
(52), 110 u. a. rendae aspectu. Hör. : apes liorridae aspectu, PI.

I
475 aspello aspergo 47G
— B) übtr., bie 9(rt beö ßrfc^cincn^, ba§ nnUUn, sit istuc ihctrlna nau moderata nee müüy sed,
9lulffbrn, bcrUnbUrf, aspectusCethegi,bQ^ (roilbe) ut mihi videtur, paulo anperiar et durior, quam
SluQfefjen, Cic : pomorum jucundua non gustatus aut veritas aut natura patitur, Cic. Cato asperi' :

soliim, sed odoratun et aapectus ^ Cic: horri- animi fuit, sed rigidae innocentiae, Liv. - u. üon
diore sunt in pugna aspectu, Caes. fallaci aspe- : ber äußern <cittenro^eit öärte, ©efü^üofigfeit,
,

ctu paries pictus putidus, Afran. fr.: lierba aspe- roeld;e bieSejc^äftigungmitÄrieg u.^agb jnr ^^olge
ctu roris marini, (iiJeftnlt, PI.: asp. carbunculi ni- i)at, niilb, (Carthago) studiis asperrima
tro^ift,
grioris ^ynrbe PI. - jjjT ?lr Aaift. ®enit. ($ing.
, , belli, Virg.:gens laboribus et bellis aspera, Justin.:
aspecti, Att. tr. fr. 88 u. 188: ^at.©ing. aspectu, virgo, 2>iana, Sen. poet. - v. X^ieren, wtlb, ßtau«,*
Virg. Aen. 6, 465. anguis asper siti, gereift, Virg. lupus dulcedine :

aMpello, pftli, pulsum, gre (abs u. pello), »eft« sanguinis asper, Öv.: bos aspera (bro^enb) cornu,
treiben , alqm, Plaut. inde optime virum de sh-
: Virg.: (equus) asper frena pati,Stat. 2) d.^u= —
pero, Plaut. übtr. longe a leto aspellor, Att. fr.:
: , ftänben, roie unfer mübfam, fiwtertfl, fi^Uc^, botnen=
neque eum potuisse uraquam ab hac me aspellere, ooQ, miSUc^, batt, bittet, taub^ empftnbUc^, niebet«
Ter.: metum alci, »ertreiben, Plaut. fcblogenb, scilicet res ipsa aspera est, bie ©ac^e ift
AtipendÖH, i, f. (llantrd^og) , ©tabt in ^am= ft^Iid), id)limm, Sali.: res asperae, fd^roicrige 3luf-
p^i;lieu an beiben Ufern be^ ^un;mebon (Äapfi- trdge. Sali.: asperius opinione, fc^roieriger alö man
(£u\ nad^ ©inigen ]. Minugat Cic. Verr. 1, 20, , fid/ä oorftellte, Sali.: mala
spesmultoasperior,
res,
53. - ^at). Anpendius, a, um, au9 ttdpenbnd, noc^ roett trüber bie 2{usfic^t, Sali: fata, Virg.:
oöpenbtfdS», citharista, Cic. Yerr. 1, 20, 53. - ^^tur. odia, Virg. - insbef. c. Ärieg u. Äampf (f. oben no.
fubftö., Aspendii, orum, vi. V\t (Sinrao^nec üon II, 1) wtlb, bellum. Sali. u. Hör.: u. fo pugna,
,

Slöpenbuö, bie SlSpcnbfer, Liv. 37, 23, 3. Nep. Virg. - u. D. 33erf)ältniffen2C.,peinli*, ftbwet u. be«
Dat. 8, 2. btönflt, btürfenb, migUcb, res, tempora, Cic. u. 2(.:
attp^r, a, um, Adj. m. Compar. u. Snperl.y u. fubft., aspera, orum, n. SKiberroärtigfeiten , Un-
raub, botfcb (@gf^. levis u. lenis), I) eig.: 1) taub gemad^, Sebrängnif;, Hör., Liv. u. 21. -nonUrt^ei^
fürbcn @efü§I^finn, uneben, bolottt;, loca aspera len u. ©efe^en 2C., batt, flreng, fiteng u. fltöflicb,sen-
et montuosa, Caes.: in locis autem et illa natu- tentia, Liv.: censura, Vell.: lex, Quint. fubftt»., :

ralia (spectantur) , plani an montuosi, leves an asperiora suadere, §u prteren 3Jia|rege(n ratzen,
asperi, Cic: aspera caelo Germania, raul^ bem Suet. — 3) Don ber Siebe, ftecbenb bittet, ftdnfcnb ,

^lima nad^ Tac: arteria, bie Xiuftröl^re, Cic:


,
u. 6eleibtflenb,facetiae,Cic.: verba;Ov.-*2ÄS"©gnfop.
pocula aspera sigiiis, mit Silbern oon l^alber^obener {formen aspro, Pall. de insit. 67 aspra Enn. bti : ,

9(rbeit, Virg. : nummus,


noc^ nid^t abgeführtem, Apul. de mag. 39 aspris, Virg. Aen. 2, 379.
:

Suet. mare ftürmifc^ Liv. equum tenacera as-


:
, , : aHperätio, ünis, /". (aspero), bie asetmebtung,'
perioribus frenis castigare. Liv.-auc^roub u. baf). asetfcbtimmetung , passionis, Cael. Aur. acut. 2,
Hccbenb, barba, barfc^er 'B., Tibull.: sentes , Yirg.: 7,33.
tussis, im öalfe frabenb, Mart.: u. meton. , victus, asp^re, Adi\ m. Compar. u. Superl. I) (511 ,

in rauf)cn, fteinigten Öegenben enüorben, Plaut. - asper no. I, 3), toub, uneben, bolptlg (©gf^- leni-
fiibfto., asperum, i, n. ha^ 9iaube Unebene, in as-
, , ter), loqui, Cic. de or. 3, 12, 45. H) (ju asper —
pero (ungeprägter ^Jtünje) accipere, Sen.: asperri- no. II) batt, batfdb, ftteng, ungeflüm, apud populuni
mohiemis, Tac: im ^^lur., aspera maris, bie Rom. loqui, Cic de or. 1, 53,271: accusare,Cic:
©türme be§ 9)ieereö, Tac per aspera (rau^e Orte) : tractare alqm Cic: asperrime saevire in alqm,
,

et devia, Suet.: a tergo insulae per aspera (j^tip- Vell.: nihil placet aspere agi, feine l^arten Ma^^
pen) erepo, Sen. —
2) für ben ©efc^mad^ ob. ®e= regeln ju ergreifen, Liv. - u. (t)on ber Siebe) ftechenb,
ruc^ rttub, batfdb, ftttff, betfenb, vinum, Ter. allium : bittet, ftänfenb u. beleibtgenb, nocbtbetlig, scribere
asperi saporis, PI.: piper asperrimum, PI.: herba de alqo, Cic: scribere in alqm, SaU.: multa iniUa
odoris asperi, PI. - fubftt)., quid judicant sensus? oratione aspere, multa facete dicta sunt, Cic
dulceamarum, lene asperum, Cic de fin. 2, 12, 1. aspergo, spersi, spersum, ere (ad u. spargo),
36. —3) für ta^ ©epv toub , ßtob , betb ((5)gf^. I) binfjjti^en ob. ^Uteuen, a) binf<>ti§en, aquam, (eig.
lenis), (plura vocum genera lene, asperum Cic i
, : mit frtfc^em äßaffer befprengen =) erquid en, Plaut :
vox, Quint.r aspera mutata est in Jenem tempore liquorem ociüis PI.: guttara bulbo , (mit 2lnfpiC'
,

longo quae toto nomine prima fuit K in


littera, , tung auf bie Siamen Gutta u. Bidbv^) ^inäufügen,
L (Remuria in Lemuria), Ov. fast. 5, 481. - hai^. Cic: pigmenta in tabula, Cic: virus pecori, tJCt*' 1

in ber 9?^etor. non ber Siebe, fiolpttfl, unregetmä^tfl, giften, Virg. -übtr., labeculam alci, einen ©c^anb=
uneben (@g)|. levis), aspera, tristis et horrida ora- ftecE anhängen, Cic: notam alci, JCt. b) bin= —
tio, Cic: compositio praefracta et aspera, Sen. - ftteuen, glandem bubus, PL: sapores huc, Virg.: ;

u. in ber ©ramm., Spiritus asper, ber ö=^aut, Prise übtr., binjufügen, bef. etmaö Sßenigeä hoc aspersi. 1

— II) übtr.: 1) oon (ebenben 3Be]en u. beren 33e= Cic: sales oratiom,Cic.: alci sextulam, ben72ften
,

nel^men gegen 2Cnbere, taub, batft^, tto^fß, ungefiüm, Sf)ei( oermad^ien, Cic: alci molestiam, gufügen,

I

fptöbe, abbolb (@g)^. mitis, lenis, placidus et quie- uerurfad^en, Cic II) befptt^en, beflrcuen, alqm ;

tus), bomo asper et dnrus, Cic: quos natura pu- alqä re a) befptt§cn,aram sanguine, Cic: vaccam
:

tes asperos atque omnibus iniquos, Cic C. Fim- : semine, Liv.: vino vel infusus(begoffen)vel asper-
bria (orator) asper, maledicus,Cic: verbis asper, sus (angegoffen), Macr. - übtr., befcbmu^en, be«
Quint. decL: cladibus asper, erbittert, Ov.: aspera fdbimpfen, splendorem vitae maculis, Cic: aspergif''
infamiä, suspicione, Cic: alqm linguä, begeifern = '
'

estilli Venus, abf)oIb, Tibull.: Pholoe,fpröbe,Hor.:


asperrimi ad conditiouem pacis, Liv.: rebusque befc^impfen Cornif. rhet.
,

b) beflreuen , olivant
veni non asper egenis, nid^t abl^otb fc^mater Serair^ sale, PI. panis sale aspersus gefaljeneä (@gf^-
:
,

ti^ung = gern norlieb nefimenb mit 2C.,Virg.: moni- panis sine sale ob. indigens salis), Macr.: corpus
toribus asper, noll %xoi^ gegen 2c., Hör. - u. taub, nitro, sulphure, Cael. Aur. - übtr. , mons parvis
ötöniltcö , nteni» in SSejug auf Seben^anftc^t u. Se= urbibus aspersus, beberft, Mela: u. fo canis (mit
ben^roeife, (Stoici) horridiores evadunt, asperio- grauen paaren) aspergitur aetas, Ov. - alqd men-
res, duriores et oratione et moribus, Cic: acces- daciunculis, mit tleinen Unroa^r^eiten oerbrämen,
477 asperg'o Asphaioites 478

Cic : auditiimculä aspergi, einige 5itac^vid^t er^al= perturbationes ex aspernatione rationis eveniunt,.
Un, edito gemitu regias aures, biirci^ einen
Gell.: Cic Tusc 4, 14, 31 naturales ad utilia impetus^
:

©c^merjlaut unangenel^m berül^ren, Val. Max. naturales a contrariis aspernationes ^2lbneigun=


2. aHpergo, ginis, f. (aspergere), I) baä -^in- gen) sunt, Seu. ep. 121. §. 21.
f>rf§en , 23etl)ti§en , Yirg. u. Ov : aqiiae, Petr — »MperuAtör, öris, m. (aspernor), ber »etäc^tf r,
n) meton.: 1) hie ^ingefpri^te j^eucfjtigfeit, a) ühf)., »ccfc^mdiber, Eccl.
ber tropfen , nimborum , ber nieberträufelnbe 9ie= aspernor, ätus sum, äri (ab u. spenio), tA^
gen, Lucr.: caedis, baä angefpn|tc 33hit, Ov. b) — weifen, tjon fl* toetfen, u. fo = nicöt mögen , oerteuft«
inäbef., bie vom biegen in ob. an eine :8ocatität ge- nen , »etfd^mäben
verwerfen, unbeachtet loffen, »ec
,

fpri^te 9?öffe, neque aspergo nocebit, Cato: uti nad^lttfflgen oon etro. nichts wlffcn wotten, etro. nfc^t
,

quumtempestatesYentosae sint, non possit asper- anetfennen, beSaoouiren (@gf^. appetere, accipere,
go in interiorem partem venire ber Stegen nid^t , credere), nemo ci\is est, qui vos non oculis fugiat,
hinein jpri^en fann, Yitr.: aspergines parvae, leids- auribus respuat, animo asper netur, recordatione
ter ©pri^regen , Amm. ba^. aspergines parietum,
: denique ipsä consulatus vestrij>e?7iorr(?«ca<,Cic.;
bie ©teilen, wo bie 3j5änbe auögefc^Iagen finb, üuq== »gl. utrum aperte liominem as/jer/ier dicrespuam^
gefd^Iagene Sßänbe, PI. . — 2) ta^ öingeftreute- = Cic. - voluptatem appetit, utbonum; aspernatur
baö ^uber jum 2(uf= ob. 3roift^cnfti'euen auf ob. dolorem, ut malum,Cic.: quam virtutem non
jroifc^en rounbe 'Steilen , baä ©treupultjcr
(gried^. modo aspernari ac refutare, sed etiam complecti
d/ß7r«cr^ßu. CT i/^7r«<Tj(/a ),^hir. 5eiCaeI.Aur.acut. et augere debetis, Cic: quas iUorum querimonias
2, 38, 218 chron. 3, 5, 73 u. 3, 7, 93. -aiS" ^n
; nolite aspernari nolite contemnere ac negligerey
,

älterer 3^it 9^''^- comm. nac^ Prise. 658 P. Cic: quumtalemconditionemaspernaretur, Nep.:
•«piritäs, tätis, f. (asper), bie Gigenfc^aft be^ multis petentibus aspemata nuptias est, Liv. non :

asper, I) eig.: 1) bie Sioub^eit bem @efüf)( nad^, aspemandus comes, nid^t üerroerftid^er Yal. Fl.: ,

bie UneBrn^eit, montium, Yarr.: viarum, baö Unebene haud aspernanda (nid^tä Unjiemlid^eä) precari,
u. ©teinige, Cic. u. 21.: u. fo locorum, Sali. asp. : Yirg. - m. ab u. ^bl. aphilosopho, si afferat ,

faucium u. U. asperitas, ber rau§e §aB , hie ^ei^ eloquentiam, non osperner, si non habeat, non
ferfeit PI. - '$Iur., asperitates saxorum, Cic: admodum /rt^/tew Cic: cujus furorem atque

,

omnes asperitates supervadere, Sali. 2) bem crudelitatem deos iramortales a suis aris atque
©eid^matf nad^, bie ^auff^tit, Satfcööcit, ^txbUit, templis aspematos confido, Cic. - m.joi^.Inßnit.,
Yini, aceti, PL: aquarum, ber faltige ©efc^matf beg validissimum quemque militiae dare aspernaban-
5Baf[erö PI. ,

3) für ba§ @epr , bie «ou^^ett, tur, oerroeigerten Tac - abfol. non aspemante
, ,

(Sreübcft eines Xoneö, ber tauht, ßTctte Son, vocis senatu, Cic. - atS" ^affio, Cic. ep. fr. bei Prise.
(@gf|. levor vocis) Lucr.: soni, Tac.
, 4) für — 792 P. (Orelli Cic fr. p. 462, 12. Klotz Cic. fr. p.
boä Öefic^t, ba^ Slbfle*enbe, ber ©cntrod, Yitr. 7, 254 extr.). Auct. b. Afr. 93, 3. Arnob. 5,25. Dict.
5, 5: asp. intercolumniorum Yitr. 3, 3, 9. II)
,
— Cret. 4, 17 (bagegen falfc^e Seäart bei Liv. 1, 77,
übtr.: 1) Don 9}ienfc^en u. beren 6§arafter, 58ene§= 2;1, 22,2 u. 34^40, 2).
men 2C. bie 9laubbeit , Satfcbbeit, ba^ abfto^cnbc,
, asp^ro, ävi, ätum. äre (asper), rau6 macben , I)
©probe im '^enefjmen, im 2leuf;ern, bie SSBilbbeit, eig.: 1) an ber Dberfläd^e raub=, uneben*, ungtetcb
naturae, Cic: avunculi, Nep.: patris, Ov. Stoi- : macben, a) übfj.: fauces (©d^funb), Cels. taljula :

corum, raui^e, ftrenge Sebenöioeife, Cic: agrestis, lapidibus aut ferro asperata, Yarr.: glaciaUshiems
Sflau^l^eit, Ungejd^tiffen^eit im 2Ieu^ern, Hör. 2) — aquilonibus asperat undas, mad^t ftürmifd^, Yirg.
V. 2ebi., bie 9ittubbett, -pctte, ob calorem aut aspe- — b) an ber Oberfläche fpi^tg», fcbatf macben, fpi^en,
ritatem (Unroirt^Hc^feit beö Sobenö), Sali.: asperi- fdbotfen, specillum, Cels.: sagittas ossibus, Tac:
tas frigorum abest, ftrenge ilälte, Sali. - o. ber pugionem vetustate obtusum saxo, Tac. 2) für —
Sittenrol^eit, öärte, n)elrf)e ber Ärieg gur ^-olgc ha^ &ei)'6x botpetig macben, compositionem, Quint.
i)at, asperitatem belli ostendere rote roilb eö im , 9, 4, 31. — II) übtr., befttget-, ungcflümci: matben,
Äriege ^ergef)e, Sali. - u. ü. SSerpltniffen u. Um== aufregen ,oufreijen (@gf^. lenire) , crimina, Tac:
ftänben, baö «pctnlidbc, ^atit, SCrürfenbe, f»etbe,in ea iram victoris, Tac. - alqm in saevitiam, Tac. -
tanta asperitate, in biefer garten 33ebrängniB, bei u. p^ijfifd^ befttget macben, oermebren, »erfcbltmmecn,
biefem gerben 2)Zißgefc^itf, Sali.: in bis vel asperi- passionis magnitudinem, Cael. Aur. acut. j2,
tatibus rerum vel angustiis temporis , ungead^tet 37, 195.
biefer mi^tic^en 3>er^ältniffe u. bebrängten Reiten aspemio. Suis. f. (aspergo) ha^ ^{njufprt^en, ,

bc§ <2taateö , Cic. asp. reraedii, spürte ber Wa^^


: Slnfptt^en, aquae, Cic de legg. 2, 10, 24. Macr.
regeln, Tac. - u. bieDerlc^rnbe-^ätte, baäjttanfcnbe sat. 3, 1. §. 6. - ba^ auftragen ber Satben, Cic. de
u. «eleibtgenbe ber 9iebe (@gf^. lenitas), conten- div. 1, 13, 23.
tionis, Cic: judicialis verborum, Cic aspertfüs, 2lbl. ü, m. (aspergo), baä «pinju-
a§p£ri($rt arc^aift. Adv ü. asper = aspere, fptf^en , aspersu aquae calidae PI. aspersu pi- , :

Caecil. com. 42. Naev. fr. bei Non. 513, 21. Plaut. cis, PI.
fr. bei Prise. 1010 P. asp^rüero, /". (asper), ein i^raut mitftad^
ginis,
•spdritüdo, Inis, /'. (asper), bieWaubbctt,sacci, lirfiten blättern gro#e$ Älcbef raut {Asperugo pro-
,

Tert. de poen. 11. - übtr., fabularum, Apul. met. cumhem, L.), PI. 26, 10 (65), 102.
1, 2. 3Sgl.aspritudo. asphaltiAn, li, n. ein .l^lee mit langen 33tättern
«npernäbHiH, e (aspernor), »ctäc^ttid^, Att. tr. u. bem öeruc^ oon 3"^*^"pcc^f griec^. uivvca'S^egy
fr., Gell. u. Spät. roa^rfc^. gemeiner -^arjetec {Psoralea bitiiminosa,
aMpernamentiiin, i, n. (aspernor), bie SSer« L.), PI. 21, 9 (30), 54.
ocbtunfl, Tert. adv. Marc. 4, 14 u. a.Auct. collect. Asphaltitei« lacus, auc^ bt. AsphaltiteK, ae,
''^i^. Mos. et Piom. 5. §. 1. rti. {'AoffftXTTrii; ob. 2.oi)^outTig Iiuvt)), ber gro|e
aMpernantßr, Adr. (aspernans o. aspernor), falj^ u. aöpfjaltreidje ben roir
Sanbfee in ^:(^aläftina ,

vfrötbtltcb, m(t S$eracf)tun(;, Amra. u. a. Spät. gero. ha^ „tobte 2»eer" nennen,ben llmroot)^ j. bei
«Mpcrnätlo, önis, f. (aspernor), ha^ «Ibtoeifen, nem Bahr el Lut (= ber ©ee beö i^ot) ob. Bahirei
bie «ctftönidbun«
, quorum (animorum) morbi et Montine (= ber ftinfenbe ©ee), PI. 2, 103(106),
479 asphaltus asplenos 480
226. Isid. 13, 13, G. u. (bl. lacus) Justin. 3G, 3, hanc suavissimam lucem aspexerit, u. ben Gltern,
6; vc\l. ^upcvti ju Tac. bist. 5, G, 5. Cic. Rose Am. 22, 63.
aNphaltuH, i. f. {aa(fct).Tog) ber 5l*pbalt, i)ttO ,
anpirAniön, inis, vi. (aspiro) , ta^i Suweben,
3ubfnpfdj, rein lat. bitumen, Spät. (Jassiod. var. 11,2 extr. - übtr., bie »erßünfliflunß,
attphÖd^luM u. (feiten) -iluH,i, m. {aatfödi- blanda aspiraraiua artiiicis forraae dare, Väl. Fl.
Aos), 4l*pbobtU, acpbobiUnjucj {A^-j^hodelits ramo- 6, 46;').
sHs, L), PI- u- l'all. (nad) Isid. orig. 17,1), 84 rein aMpirätio, önis, f. faspiro) ba^ Slnweben, Stn^
lat. albutium). ^aucben, I) eig.: A) im 2111g.: aeris, bae Slnroe^en,
aNpicio, spexi, spectum, ere (ad u. specio), I) 2lnl)aud)en ber :^uft, Cic: u. fo ventorum Lact.: ,

einen C^egen^
luif o^. nnri) ;^Vnl). oö. etinno btnieben, quae omnia fiunt et ex caeli varietate et ex dis-
ftanb anfrbcn, anblicfrn, A) cit^.: 1) im ^illU^: a» t). parili aspiratione terrarum ( anroeljenbe 2luöbün=
^^erf., m. Adw., aspice liuc, Plaut. - m. Praepp., ftung) Cic. ,

B) als gramm. /. ^, ba^ 9lu8=
aspice ad me, Plaut.: asp. ad faciem alcjs, Plaut.: ipr«*en cine\j 53ud)ftaben mit einem ^andf (^) , ber
77t. aspice dum contra nie. Tr. aspexi. 7V<.videsV ainbou*, bie Slfpiraiion, Cic u. Quint. - meton. =
7V. Video Plaut. cancri in obliquum aspiciunt,
, : ber Sudjftab ^ felbft, Gramm. II) übtr.: asp. —
P1.- m. Acc, me Luc aspice, Plaut.: aspicite\'^?,um, superni numinis, (^unft, Amm. 15, 2, 8.
contuemini os, Cic. si obstupuerant sie terram
: , anplro (ad-spiro) ävi ätum äre, I) intr.-. A)
, , ,

intuebantnr sie furtim nonuumquam inter se


,
btnbauc^en, binrorben, gubaucben, untoeben, 1) eig.: a)
aspiciehant, Cic: odi celebritatem, fugio homines, ühf).: si minima aspiret aura, PI.: ut frigus ad
lucem aspicere vix possum ha^ ^ageölid^t fe^cn , eum non aspiret, Cels.: pulmones se contrahunt
= leben, Cic: tamquam ad aspiciendam lucem aspirantes, roenn fie bie iiiuft au5f)aucf)en, Cic: bef.
esse revocatum, lüie in^ ^eben jurücfgerufen Cic. , üou günfti^en 3Öinben, aspirant aurae in noctem,
- aspice, ut (irie) m. folg. ^nbtcat., Virg.ecl. 3,G: ein günftigec Sßinb erl;ebt fid^ gegen 9lbenb , Yirg.:
m. folg. Gonjuncto., CatuU. Gl, 171 u. fo aspice, : non mufifalifc^en ^"Üi'iin^enten, tibia tenuis sim-
quo submittat humus formosa colores, Prop. 1, plexque foramine pauco aspirare et adesse choris
2, 9; ogL^a^njuVirg. ecl. 4, 52. ©illig juCatull. utilis erat, ben %on anzugeben u. bie (Spre ju be-
61, 77. i^nc^m. ju Prop. 1, 2, 9. - abfol., iibi ille, gleiten, Hör. art. poet. 202 sq. b) alö gramm. —
saepius appellatus, aspexit ac restitit et, quis i. t., ju bfn-& fiout fe^en, etro. afpirtren, conso-
etro.
esset aut quid vellet, quaesivit, Caes. b) r.So= — nantibus, Quint.: Graeci aspirare solent(sliterae),
cal., nad) irgenö einer «Seite bmfd&aucn, bte Stueftcöt Quint.: abfol., asp. perperam. Gell. 13, 6, 3. 2) —
jjobrn = gectcötct fc^n, liegen, quod (tabulatum) übtr., flünnifl tcon, beifieben, unterftü^en, paululum
aspiciat meridiem, Col.: quae (aestiva cryptopor- in rebus difficillimis Comif. rhet.: aspiravitnemo
ticus) non aspicere viueas sed tangere videtur, , eorum, qui etc., es rüfjrte fid^ feiner (rührte feiner
PI. ep. ; Dgl. poet. qua sol utrumque recurrens einen ^yinger) non benen, rcelc^e 2C., Cic: aspirante
aspicit Oceanum, Yirg. — 2) prägn.: a) etro. in fortunä, Curt. - m. Dat., vos, Calliope, aspirate
Stuflenfcöcin nrbnicn nacf) etiü. feben, nac^fcben, ju^ canenti, Virg.: aspirat primo fortuna labori.Virg.

,

fcben, asp. situm omnem regionis, Liv.: asp.Boeo- B) prägn., einer ^^erfon ob. Sac^e ft* (roenn
tiam atque Euboeam, Liv.: asp. opus admirabile, aud^ nur non ferne) näbeni,^u i^r i^u qclanflcnfu*en,
Ov. - non aspicies, ubi liquerisAnchisen? Virg. - quid enim quisquam ad meam pccuniam
1) eig.:
accessi, iutro aspexi. Ter. b) (lüie dnoß/Jntiv — me quid accedit? b.i. ronrum roill
invito aspirat?
ifg Tii'u) mit -poc^ocbtungjSBenjunbcrung u. gutraurn jemanb roiber meinen äßillen ftrfj ju meinem C>Mh
ouf ^mb. binbtirf cn, eum magis milites aspiciebant, brängen, in baffelbe fic^ ju mifrf)en furf)env
gefc^äft
Nep. Chabr. 4, 1. —
c) (rote uvttjv aigid'^'etv b. Cic: Februario mense aspirabit in curiam, Cic:
Hom ) :3ntbm. breift tn§ ®eft^t feben, feinem SBlicEc ne vipera possit aspirare, Col.: nee equis aspi-
beflegnen, Nep. Epam. 8, 3; rgl. illum aspice con- rat Achillis, Virg. — 2) übtr., fic^ ^u ^mbm. ob.
tra, qui vocat, Virg. Aen. 11, 374. B) iibtr. 1) — : etro. ücrßetflcn (nur in negatinen ©ä^en, f. ^orban
im 2Ulg., mit t>im föeifte auf üwa^ Ijinblitfen, einen ju Cic. Caecin. 14, 39), ut bellica laude ad Afri-
23itcf ipcrfen, fcbauen, e^ betracbtcn, anfcben, beacbten, canum aspirare nemo potest. hem 3t. aud^ nur non
beber;<t9en, erroögcn u. bgl. , sie in oratione Crassi roeitem natje fommen fann, fid) an(i) nur entfernt
divitias atque oniamenta ejus ingenii per quae- neben 2t. ftellen tann, Cic: quod ad spem consu-
dam inyolncra. 2^ßf'sp)exi: sed ea, qnum coiitem- latusiupartem revocandam aspirare non änderet,
plari cuperem, vix ospiciendi -potestSiS iuit, Cic: Liv. sed haec ad eam laudem
: quam volumus, .

neque tanta est in rebus obscuritas, ut eas non aspirare non possunt, Cic. —II) tr.: A"» v'baucben,
penitus vir iugenio ce7viat si medo asr>exer it. Cic: suweftfa, 1) eig.: Juno ventos aspirat eunti, l^aud^t
qui semel aspexit, quantum etc., Hör.: aspice, si ii)V 2i>inbe ^u = beförbert il;ren ^J-lug burd^ einen
quid etc. fc^au = erroäge, Hör.: aspice, quot locis günftigen 2Binb, Virg. —
2) übtr. eiufaaucbcn , ein« ,

vertat ur terra, quot miiia colonorum arent, fodi- ^cfen, divinum amorem dictis, Virg.: ut, quantum
ant. Sen.: quos pro felicibus aspicitis, Sen.: quia nobis exspectationis adjecit,tantum ingenii aspi-
malorum facinorum ministri quasi exprobran- ret, Quint. —
B) oubaucben, anrjcbfn, übtr., uom
tes aspiciuntur, man fo betrarf)tet, al^ rücften fie 2)Zeere, anfpütcn, insula aspiratur freto Gallico,
biefelben nor, Tac. —
2) iuöbef.: a) auf ^J"»?. ob. Soliu. 22. §. 10.
etro. (eben, ^mb. ob. etro. inSSctrocötunn ^ifben = be= 1. af^pi», pidis, f. (aanig) I) bie Sfatter, ?Btöet,

aspice nos, fiel; auf uns, Ijitf uns, Virg.:


rütfitcbtfcien, {Cohiher, L.), aspide ad corpus admotä vitä est
si genus aspicitur, Ov. b) etro. umerfudien — ftd) , privatus, Cic: aspidem occulte latere uspiam,
über etro. unterriAten, res sociorum, Liv.: A.Clau- Cic: quem aspis percussit. Cels. - grierf). 2lcc.
dium legatum ad eas res aspiciendas componen- Sing, aspida, Lucan. u. '^^(ur. aspidas, Cic
;

dasque senatus misit. Liv. II) inc^oatin, einer — H) ber SAttb, Just, novell. 85 extr. ,

^erfon ob. ©ad^e anftcbtta =, geroabr mcrben fie er« ,


2. A8}>i8, f. 2. Clupea.
bltrfcn, respexit et simulac Cu. Lentulum cos. »HpiMätiK, 2lcc. tim, f. ein arabifc^er ©belftein,'
aspexit, concidit in curiae paene liraine, Cic: PI. 37, 10 (54) 14(5.
aspicit hanc visamque vücat. Ov.: propter quos aspleiiöei, i, f. ((can/.t]Vog), QÄitjfraut, -pltfäl*
481 asportatio assensus 482

junge (ÄspJenum Ceterach, L.), PI. 27, 5 (17), 34 assectätör, öris, m. (assector), ber unablöfflgc
(roo Slcc). Cael. Aur. chron. 3, 4, 59 u. Isid. 17, 3?ad^gänger, I) im engern ©inne, ber treue 25eglei=

9, 87 {wo 'Jlom.)._ ter, ber fic^ imtcrorbnenbe ainbdngcr eineö ^artei^^


asportatio, önis, f. (asporto), ba§ SBScgfd^ofren, ^aupteö ^reunben u. Gtienten), cum ducibus
(0.
aBBcgfüßrcn, signorum, Cic. Verr. 4, 49, 110. ipsis, uou cum comitatu assectatoribusque con-
asporto (abs-porto), ävi, ätum, äre, wcgfd^affcn, fligant, Cic: quidam vetus assectator ex nume-
wegtringcn, (5U :SJagen, ©c|tffe) fortfii^rcn, is hoc ro amicorum, Cic —
II) im loeitern Sinne: 1) im
(simulacrum Victoriae) e signo Cereris avellen- 3lIIg.,ber unabräfitgc ^lac^gönger, a) eincö Jyrauen*
dum asportandumque curavit, Cic. : ceteri ita fu- 5immer6, ber 2>täbc6eniäger, u. einem ©reife = ber
giebant, uti miüta de suis rebus secum asporta- alte©e(f, Quint. 1, 5, 8. b) einer Sa(^c: assecta- —
rent, Cic: vehiculis regum asportare res, Liv. - tor comesque patrimouiorum pereuntium popu-
^erf., Alexaiidriam ad virum iLxorem, ad patrem lus. Umlagerer, Sen.: bonarum cenarum, ber Um^
filias,Liv. illam abstrahat, trans mare Line venum
: lagerer guter 9J^, ber Scf;maro^er, Sen.: Cancer da-
asportet, Plaut.: quoquo hiuc asportabitur terra- pis ass., ber feinem Jra^e nac^ge^t, PI. 2) inebef., —
rum, Ter.-ai^ ^axat^OQ.Infin. asportarier, Plaut, öer Slnbänger einer i^ebre, eines Sel^rerä, ber 3ün=
rud. prol. 67. Ter.Phorm. 5,8,85(978) ed. Fleckeis. ger, sapientiae, ein ^^sI)irofop§ PL: eloquentiae, ,

anprätilis, e (üon u. für asper im iSpätlat.), ein 3ft^etor, PI.: Apollodorus assectator Demo-
rou6, piscis, mit raul^cn Sd^uppen, PI. Tai,: termi- criti, PL: quum diutule auditor assectatorque
Bus, au^ einem rauhen, unbehauenen 8tein, Gro- Protagorae fuisset. Gell.
mat. -vet. assector, ätus sum, äri (ad u. sector), I) ©inem
aspredo, dinis, /'. (asper), bie 9lou65cit, Cels. immer u. immer, überall, unabläfftg nad^gcben, f!c^
5, 28. no. 2 u. 15. :5mbm. af§ Begleiter (bef. bei öffentlid^en 'isorna^==
aspretum, i, n. (asper), ein rauher, unebener men) anf(^lie^cn, ocn ^m'O^. Begleitung , ocn ^mb^. =

u. fieinigcr Srt, =*unft, Liv. u. Grat. ®efolge fepn (ü. J^eunben (Elientcn 2C.) quum as- , ,

aspritüdo, diuis, /'. (frjncop. ft. asperitudo, sectaretur, Hör.: m. Acc. pers., quum aedilitatem
r. asper), bie 5tau66ctt, linguae, Cels.: oculorum, P. Crassus peteret eumque Ser. Galba assecta-
Cels.: palpebrarum, Scrib.: abfo(., Cels. retur, Cic: omnibus ofliciis Cn. Pompejum as-
aspüo (ad-spuo), ere, anfpetcn, si dormiens sectatus est, fc^to^ fid^ auf \)a^ l'crbinbüc^fte an %
spectetur infaus, a nutrice ternä (breimaf) aspui, an, Suet. — II) inöbef. neben ob. binter einer ^au
PI. 28, 4 ^7), 39. fdbweigenb bergeben, fie forttodbrenb begleiten (al<!

assa, \. assus, a, um, Injurie betrautet), Ulp. dig. 47, 10, 15. §. 22. -
Assabinus, i, m. ein @ott ber 3let^iopier (üon as* 'I^affiü., assectari se omnes cupiunt, Etm.
©iniöen mit l^iippiter rerg{irf)en), welcfjem cor ber ine libr. rell. IX. p. 175 ed. Valilen (auö Prise
3intmeternte ein gro^eä Cpfer gebracht rourbc, PI. 792 P.): Themistocles quum a formoso assecta-
12, 19 (42), 89. retur, Alpheus (fd^reibe Ateius) philol. bei Prise.
asNäcrificium (ad-säcnftcmm), li, n. baä 792 P.
SeiPpfer, Tert. de idol. 16. asseoüla, f. assecla.
assannae (ad-sanuae) ob. assanae, f. atfaniae. assecütör, öris, m. (assequor), ein Begleiter,
AHMaräcus, i, m. (AaaccQay.os\ Sof)n bes^roö, Mart. Cap. 9. §. 905.
SBater bes (Sapriö ©ro^oater beö Stn^ifeö
, u. 23ru^ , assedo, önis, m. - assessor, Non. 63, 23.
ber bes ©anrimebes u. ^Iuö, Att. bei Schol. Leid, assefölium, li, n. ein ^raut, fonft agi'ostis gen.,
ad Yirg. georg. 1, 502 (Att. lab. ine. 3 ed. Itibh.). Apul. herb. 77.
Ov. met. 11, 756. Ov. fast. 4, 34 (rao gried^. 3(cc. assellor, äri (ad u. sella), 5U ®tuble geben,
Assaracon neben 9^om. Assaracus): ^a^. Assa- Stublgang baben, Veget. 2, 22, 2 u. ij,

raci nurus, 3ienuö, Ov. fast. 4, 123: fraterAssaraci, assenesco, ere (ad u. senesco), alt werten, al=

(5)ant;mebc5, ein ©eftirn (ber SBaffermann), Ov. fast. tern bei :c., Tert. exliort. ad cast. 13.
4, 943: Assaraci tellus, Xroja, Hör. epod. 13, 13: assensio, önis, (assentio) 'tKX^ Beipfficbten,
/'.

demus Assaraci, bie cRömer, Virg. Aen. 9, 643. I) im 3nig., bie Betpflicbtung bie äuflimmung, unb, ,

1. assäriHM, a, um (asso), gebraten, daps, Cato infofern \k


äußert, bie Beifottebe^eigung, bie
fic^
r. r. 132, 2. stimme be§ Beifatt^, ber Beifatt, dum lego, assen-
2. assärius, ii, m. - as, Varr. LL. 8, 38. §. 71. tior; quiun posui librum, assensio omnis elabitur,
Charis. 58 P. Cic: simulatä assensione, Quint. - crebrae assen-
asHätüra. ae, f. (asso), ®cbtatene§, Vopisc. siones, multae acclamationes, Cic. — II) insbef.,
u. a. _ als p{)iIof. t. t., bie Sufiimmung = baiS 5^^^^^^^*
asNecla asHccüla, ae, m. (assequor), ber
u. l^alten ber finnl. Grfc^einungen, grierf). av/xard&s-
9ra*9ängcr, ber fic^ gu einem öro^en (bef. ju einem ais, Cic Ac 2, 12, 37; deVato 17 sqq.^ ogl. Gell.
in bie ^vrcoinj ge^enben "^rätor, Segaten ic.) um 19, 1. §. 16 u. 19.
5^ort{)eiIo rcillen I)ä(t, ein blinbergcbener politifc^cr asseiisör, öris, m. (assentior), ein Beipflicbter,
Slnbünger, ein «Portetgänger , im '^(ur. = ber 2In&än-- quotidie commemorabam te uHum in tiinto exei-
gerfc^roetf,assentatores eorum atque asseculae, citu mihi fuisse assensorem, Cic: vindictae ri-
Cic: qui potentissimorum contumaciam non tuli, gidum assensorem patrem habuit, VaL Max.
ferrem hujus asseciilae, Cic: vos humili assecu- assensus, üs, m. (assentio), öao Beipfltcbten,
lae, TOS indulgebitis umquam cultori, Juven.: as- I) im 3lIIg., bie Beipflicbtung, bie 3ufltmmung, unb,
seclam esse praetoris, Nep. infofent äußert, bie Bcifallebe^eigung, bie
fie firf)

asNeco (ad-seco), sectum, äre, mit ben 3f?ägeln Stimme bcö Beifalle, ber Beifall, assensu omnium
jerfra^en, ;|crfletfcben, assecto ore, Amm. 31, 8, 8. dicere, Cic: exposuit cum ingenti assensu, Liv.:
aHNectätio, öuis, /'. (assector), I) bie unabläfftge vario fremebant assensu, Virg.: vulgi asseHsti et
(öf[entiicf)e, efjrerbietige) Scgteitung, bef. 'Tik, roel^e populari approbatione judicari seiet, Cic. — II)

man einem iöeraerber um ein 2imt angebeifien lä^t, insbef.: A) (als p^ilof. t. t.) 3uütmmung -
bie 'tia^

Cic Mur. 34, 70 u. a. — II) bie Beobachtung, caeli, ^ürma^rfialten ber finnl. Ac ©rfc^einungen, Cic
[
PI. 2,20 (18), 82. 2, 18, 57 u. ö. B) poet. —
übtr., ber »iberbna be^

©(OTflee, Int.=btjd). .<ponbtt)b. "ilufl. XIII. 5Eb. 1. IC


483 assentatio assero 484

Xon«, öao ^d)o, nomoruui, cornuum, Virg. : val- saepe assentatur et litigare se simulans blahditur,
lis, Claiul. Cic: benevolentiam ci\ium blandifiis et asaen-
«MHentntio, önis, (assentor), baö unabrüfftfle
/'. tando colligere turpe est, Cic: qui ipse sibi as-
2?fiftinimfn, I) im üblen oinnc baö 'Weben na* - sentatur et se maxime delectat, Cic - m. oüg.
tem ^tun^c, ^l^J unbcMii<^tf Safat^rn , öic ntcbrifle Cbj. im Acc, ut nihil nobis assentati esse videa-
^cönifidifln, 3pctd)cllccfcrci, öio IMcbcbtcncrct, liebe nuu*, Cic: negat quis, nego; ait, aio; postremo
btenfrifdje "??ad)fltebtflfctt ii. öf^l., uuUam in amicitiis imperavi egomet mihi omnia asseutari, Ter.: Ba-
pestem t'sse majorem, quam adulationem, blan- jae tibi assentantur, fucf)t fic^ bei bir einjufc^mei-
ditiam, asseutationem, Cic. —
II) im c^uten 3inne Jeln burc^ feine .t^eilfräfte, Cic. II) im guten —
- bao i^eipfücbten, öie Sufttmmung, Voll. 2, 128, 3. Sinne = beiiltmmen, nunc ne ejus causa vapulem,
Petr. 17. 1. tibi potius assentabor, Plaut.: iis assentabatur . .

aMMentätiuncülii, ae, /'. {Demi)!, v. assenta- iis adversabatur, Vell. - u. burd^ öanbberoegung,

tio), flcinlicöc, elenbe 3djmcic6elei, öie Sicbcbicnerct, caesim manus lenior promittit et assentatur, cita-
iion vereor, ne asseutatiuuciilä quädam aucupari tior hortatur, Quint.
tuam gratiara videar, Cic. ad tarn. 5, 12, 6. - -^lur., aHH&que, Ad7\ (assequor), folg^nb, folgfam,
Plaut.' Stich. 1, 3, 75 (226). Plaut, fr. bei Varr. LL. 6, 7. §. 73. 3Sgl. 'düd)m.
aHKentät5r, öris, in. (assentor) , bor unabtäfftgc ]ü Lucr. p. 304.
':^etpfit*ter, I) im Übeln Sinne, ber lieber nadj bem aNMequela, ae, m. (assequor), ber 5la*fo[genbe,
jy^unbe, iJtebebiencr, Sabcrr, nicbrige 3*metc6[er, Mar. Victorin. 2500 P.
3pet*ellerfer, perniciosus, Cic: reginae liumilli- aNt^equor (ad-sequor), secütus (sequütus) sum,
mus, Vell.: an aliquid intersit iuter assentatorem sequi, ju einem (^gftbe., ber oorau^ roar, ^erjufot^
et amicum, Cic. cavendum est, ue assentatoribus
: gen, b. i. il;m nacfifommcn, il)n einbolen, erretten,
patefaciamus aures, ne aduiari nos sinamus, Cic. i) eig., abfot. assequere
Jsabvi 5U Liv. 24, 20, 2),
- II) im c^uten Siraxe, Der DÖUige 2?eipflic6tcr, 3u= ac retine , i)ok
(f.

- fege i^r nad) um f te ein-


fie ein (

fltmmer ju etro., nou auctor, sed assentator mali, 3U^oIen), Ter.: Porcius deinde assecutus cum levi
Tert. adv. Herrn. 10. armatura, Liv. - ob. tn. Acc, si es Romae, jam
a88entätörie, Adv. (a&sentator) nac6 '2rt bcr nie assequi non potes, Cic: ass. vehiculum Darei,

,

(3c§met:6lcr,dubitare te non asseutatorie. sed fra- Curt. IL übtr.: a) einem (^gftbe., ber uns in ic*
teriie veto, Cic. ad Qu. fr. 2, 15. lit. b. §. 3. genö einer 'Be3ie]^ung roraus roar, nacöfommen, t§n
asMentätrix, tricis, f. (assentator), öie unab= cinbolen, crretd&en, alqm, Cic: merita alcjs non ass.,
läfftgc 2?etprTicöterin, giebebtcncrtn (@gfö. adversa- Cic: Ingenium alcj? aliqua ex parte ass., PI. ep.
trix\ Plaut. mo3t. 100 (257).
1, 3, — b) etro., bef. etro. Grftrebtes, erreichen = erlangen,
assentio, sensi, sensum, sentire, u. (in ber c(aff. «) m. Acc. alqd precibus insidiando Cic. anä
:
, ,
:

3eit gera.") a««entior, sensus sum, sentiri (ad u. mercede duas res, einen boppelten ^med crreid^en,
sentio), bctfltmmcn, bctpfitcötcn feine äuftimmung =, , Cic: propositum, Cic: eosdem bonorum gradus,
feinen fSetfatl geben (ögf^- repugnare), a) öepon. Cic: magistratus omnes sine repulsa, Cic: im-
^•onn, m. Dat. pers. (?atoni ass., Cic: de Yeano-
, mortalitatem, Cic: sine studio in vita nihil quid-
nianis rebus tibi assentior, Cic: illud in quo te quam. egregium, Cic. tantum laudis et gloriae, ut
:

Dicaearcho assentiri negas, Cic. - alius alii varie etc., Quint.: istam diem (2;ermin) quomodo asse-
verbo assentiebatur, Sali.: purganti se Dareus quitur? l)ält er i^n ein? Cic ß) m. folg. ut ob. —
vidtu assentiebatur, Ciu't. - mit Dat. rei, eam ne m. (Eonjunctt)., qua in re nihil aliud asseque-
sententiam dixi cui sunt assensi ad uuum Cic : ris, nisi ut etc., Cic: assecutus virtute, ne etc.,

, ,

ut ego assentiar oratioui, defensionem tamen nou Justin. c) etro. geiftig erfafTen, oerftebcn, begrei=
probabo, Cic - m. allg. Cbj. im Acc, ego illud fcn, foiTen, etnfebcn, nihil investigare, nihil eorum
assentior Theophrasto, Cic: non habeo quid tibi assequi potuisse, Cic. - u. m. 2(ng. roomit? burc^
assentiar, Cic: cetera ass. Crasso, Cic. - abfol., Abi, alqd cogitatione, Cic: animo, Curt.: alqd
verbo assentiebatur, Liv.: vultu, qui maxime ser- suspicione, conjecturä, üermutoen, errat^en, Cic:
vit, assentiebautur, Cuit. —
b) act. ^-orm: adver- haec quam sint gravia credo vos ex vestris rebus
tebatur Pompeji familiäres assentire Volcatio, rusticis conjecturä assequi posse, Cic.
Cic: cavendum est. ne bis rebus temere assen- aMHer, eris, m. (Stamm ASS. rooü. aucft assis
tiamus, Cic: m. folg. id w. ßonjunctit), assentio ob. axis) ein runb gezimmerter bünner 33alfen, eine
tibi, ut in Formiano potissimum commorer, Cic bicfeStange, ein Stotten, eine ftarle Satte, a) übl^.:
- pass., sapiens multa sequitur probabilia neque asseres pedum XII cuspidibus praefixi, Caes.:
compreheusa neque percepta neque assensa, 3U' asseres ferreo unco praelixi, Liv.: asseres falcati,
geftanöen, für waijv gehalten (ogl. assensio no. II Liv. —
b)inQbef. hie Sragflange, an ber Sänfte,
,

u. assensus 710. II, A), Cic. 2, 31, 99. - im- Ac Suet. u. 21.
2)ers., Bibuio assensum est de tribus legatis, Cic: aMMercnlum, i, n. u. -us, i, m. {Demin. ü. as-
saepius tamen assentiendum quam repugnaudum ser), eine ftetne Stange, ein fletner »1>fabl, eine ftetnc
est (.sc. insanientibus), Cels.: assentiendum tem- Satte, Cato u. Col.
poribus, man muffe fict) in öie ,3e*it fc^itfen, Cic. — c) 1. ai«8ero, sevi, situm, ere (ad u. 1. sero), bo=
unbeft. im (Berunö. u. ^^^^arttc. $räf., omnibus in re- bet= ob. bancbenföen, =pflan3en, -ie^en, vites, Varr.:
bus temeritas in assentiendo turpis est, Cic: qui vitis assita ad olus, Varr, populus assita limiti- :

magno applausu loquitur assentienteponjLilo,Cic.- bus. Hör.


^SS' lieber ^a^:» actioe assentio bei Cic ogl. Ofann 2. a88ero,
serüi, sertum, ere (ad u. 2. sero),
3u Cic de rep. 3, 35, 47. p. 300. - Ungero. 'iierf. an ftcö t. t. ber &md)t^'
fügen, =neBmen, hai). 1) alö
assentiere, Apul. met. 7, 5 (bagegen Liv. 41, 24, 19 fpr., A) ^mb. (einen Sflaoen) burc^ ^Serü^rung u.
je^t assensi erant, rjo öie ööfct)m. assentierant). Sluflegung ber öanb als frei crftdren (ugl. assertor),
atiisentor. ätus sum, äri {Intens, d. assentior), manum in libertatem, Varr. LL., ob. manu alqm
T) beinimmen oD. betpfttcfttcn, in 2lttem '5lccöt
überall liberali causa, Plaut, u. Ter., ob. liberali manu
geben, bem SJlunbc reben, u. fo fcömctcfecin ((5)gf|.
nacft alqm, Plaut., ob. bi. manu alqm., Plaut., ob. bi.
adversari), (calliius adulator) etiam adrersando alqm in libertatem ob. in ingenuitatem, Liv. u.
485 assertio assideo 486

Suet., ob. alqm in liberaii causa, Cie.: u. U. alqm, assesMÖr, öris, m. (assideo), ein Seifiger, ®e=
tamquam siium filium, Quint.: me asserui, id) Kttfe im 3lmt, ber Könige in Sparta, Cic: beä ^^rä^
fe^te mid) in ^-reKjeit, Ov. — B) burc^ 3luf(egung tor u. ber 9tirf)ter in iHom, Sen., Suet. u. 21.
ber Öanb ^mb. al^ (feinen) ® flauen crf täten, 6can- a88e»«Möriui«, a, um
(assessor), ben Slffeffoc be-
fpruc^en, alqm in servitutem, Liv. u. Suet. — II) tceffcnb, in assessorio {sc. libro), in ber ©d^rift über
übtr.: A) [nad) no. I, A) ^mb.
üon ^inb.
(ob. etro.) bie Db(iegent)eiten eines 3l[fef[or^, Ulp. dig. 47,
(ob. etil).) öefreten, gegen ^mh.
@d&u| nehmen, in 10, 5. §. 8.
Dor ^mb. ftc^er fleUen, unöerle^t erhalten,, se a mor- aHsesjNüra, ae, f. (assessor), ha^ 3trat eincö 25ei-
talitate, PI. ep.: se ab injuria oblivionis, PI. ep.: ü^crö, bie 2lffeffur, Ulp. dig. 50, 14, 3.
post assertam aManlio urbem, Flor.: in asseren- ai^!«eHHfi$«, 2tb(. fi, m. (assideo), ta^ <Sii^tn bei
da libertate, in äßieber^erftedung ber ^rei^eit, ^ml)., assessu meo, burd^ ha^o oi^en bei mir, Prop.
Quint. u. Suet.: auriculas, fc^ü^en üor bem 3tn§i3' 4, 11, 50.
ren fc^iec^ter 'X>erfe, Mart. —
B) (nac^ no. I, B) et- aMSCMtrix, icis, /. (assessor), bie ^eift^crin, ®e-
TOaä 3i^^bm. (ob. fic^) ^uctgnen, 1) alä @igentf)unt bütfin, Afran. 181. Vulg. eccl. 9, 4 (roo fpdteve
jufpred^en, alö fein ©igcntiöam evUäten, 6canfpru(^en, 5'Orm assistrix).
sibi dominationem, Suet.: nee laudes assere no- asseveranter, Adv. m. Compar. (asseveraas),
stras, Ov. sibi cognonien Felicis, PI. sü^i nomen
: : crnfilic^, loqui valde asseveranter cum alqo, Cic:
sapientis, Quint.: sapienti lapidis duritiam, ju- multo asseverantius in Syria, Cic.
fc^reiben, Sen.: se studiis, fid^ i^ingeben, loibmen, a.>«)«everantior, ius, Adj. compar. (asseverans
PI. ep.: alqm caelo, bem öimmel
aneignen, f;imm* X). assevero), »crftd^ernber, betbcuernber, Donat. ad
lifd^en lXi-|pruug^ erflären, Ov. -
ni. bopp. Acc, Ter. Andr. 1, 1, 73.
Jovem sibi patrem, Gurt.: alqm imperatorem, Yal. assevei'äte, Adv. (asseveratus), mit ®tnfl u»
Max. —
2) etra. als waf^r anfpcecöen, gcttenb mad^en, ®ifer, mit attem ®rnfte, Apul. de mag. 25: Derb.
Beöaupten, Colchidos furorem, Mart. geto. m. folg. : Seite atque asseverate. Gell, 7, 5, 2.
Acc. u. Infinit., Sen. rhet., Aur. Vict. u. 2L asseverätio, önis, f. (assevero), I) ber ®rnft
a.^sertio, önis, /'. (2. assero), I) bie föcmltd^c im 3iet)en = bie ernfte ^ebauptung, Betreuerung, A)
t8c6auptung, baf 3emanb ein freier 2Jlenfc§ ob. ein im Sillg. omni asseveratione tibi aflirmo id^ oer-
: ,

<2>Uar} fei, Quint. u. Trajan. in PI. ep.: perfusoriae fidlere Dir in ailem Grnfte, Cic: quae asseveratio
assertiones, ]ac^oeröref)enbe ^-reifpred^ungen, Suet. in voce, quae affirmatio in vultu, PI. pan. B) —
— II) übtr., bieSc^auptung, Arnob.: religiosa deo- inSbef., als gramm. t. t., bas SetbeuerungSroort, bie
rum, 33ef)auptung bes S)a|et;nö ©otte^, Arnob. betbcuernbc Sntcrjcction, nac^ Quint. 1, 4, 20. —
aH.>iei't«>r, öris, m. (2. assero), ber '-öertreter uor II) ber ®rnft im 'Benehmen, bie strenge, S-efligf eit,
©eric^t, lüo es fid; um bie J-rcif^eit einer '^eq'on (ob multä asseveratione coguntur patres, Tac: magna
fie frei oöer Silau feiju foile) ^anbelte, I) eig.: A) asseveratione nititur, Tac.
a(Q Sprecher ber '^erfon für if}re J-rei^eit, etraa ber assevero, ävi, ätum, äre (ad u. severus), I)
Vertreter =, 2öa&rcr ber Srciöctt, Suet. Caes. 80: u. mit ®rnil ücrfabren, A) im 3(Ug.: quae est ista de-
t)oUft. giadius assertor libertatis, Sen. ep. 13, 14. fensio? utrum asseveratur in hoc, an tentatur?
— B) alQ Sprecher für bie Hned^tfc^aft, ber JSe^aup= Cic. Yerr. 2, 10, 26: bella ironia, sijocaremur;
tcr ber Äncdtjtf^aft o'^bä., ber Slnfpruc^mad^er auf sin asseveramus, vide ne etc., Cic. Brut. 85, 293.
{^m':). (als »Sflaoen), puellae, Liv. 3, 46, 7: virgi- — B) in^obej., etroas im ©rnfle--, crnfiad^ bcbaupten,
nis, Liv. 3, 47, 8. —
II) übtr., ber 'Sefrcier, erret= --vetMzta, m. Acc, neminem eorum asseverare
ter, Sefd^ü^er, SJert^eibtger, Ov., Quint. u. 2(. ido- : liaec audias Plaut. ordinem agminis asseverare
, :

neus veritatis ass., Lact. ass. quaestionis, ber bie


: non ausini, Tac: gravitatem, fic^ ju ernften ©runb*
Xlnterfud)ung ooUftänbig burc^füf^rt, Maerob. fä^en befennen, Tac. - mit folg. Acc. u. Infinit.,
a.s.««ertöriu.<«, a, um (assertor), jur 3-reifprerf)ung idque se facturum asseveravit, Cic: unum illud
gcöörig, lis. Cod. Just. 7, 17, 1. firmissime asseverabat, in exsilium se iturum,
a.^Jüertiim, i, n. (2. assero), bie Söe&auptung, ber Cic: sola Vitellia nihil se audivisse asseveravit,
Seroeio, congrueass., Mart. Cap. 6. §. 601: multi- Tac. - m. folg. de ii. 2lbt., nemo de ulla re potest
plicia asserta, ibid. §. 599. contendere neque asseverare, Cic: neque/hoc
asservio, Ivi, Ire (ad u. servio), noäf neöenfiei ^u meum (Judicium), de quo tanto opere in hoc libro
-^ütfc fomnien, toto corpore contentioni vocis, Cic. asseveravi, umquam affirmabo esse verius quam
Tusc. 56: liymnis cantando quem asservisse
2, 24, tuum, Cic. - V. lebt. Subij., t§atfäd;(ic^ füretro.
ait ad se, Lucil. fr. bei Serg. p. 564, 16 ed. Keil. fprecben, von etw. ^eugen, niagni artus Germanicam
aMHcrvo, ävi, ütum, äre (ad u. servo), in fSet- originem asseverant, Tac Agr. 11. 11) ernfl —
tta6rung=, in Cb^ut nehmen, bexva^vtn, »erroa^ren, be- madben, frontem, Apul. met. 3, 13 u. 8, 6.
»adjen, a) ats ben)a^renber, fd^ü^enber ob. beraad^en- asslbilo, ävi, ätum, äre (ad u. sibilo), I) intr.
ber öüter: tabulae negligentius asservatae, Cic. - 5u ob. gegen etmas pfcbeln, fäufeln, ftüficrn, alnus
custodes lecti praedam asservabant, Yirg. - domi assibilat aluo, Claud. assibilat ventus, Auson. :

meae te asservari rogasti, Cic: asservari publicis II) tr. animam aris assibilat serpens, jifc^t bie
ciistodiis, Cic: ass. alqm nocte clausum, Liv., (Seele ^in 2C. = ftirbt, Stat. Theb. 5, 578.
alqm custodia intentiore, Liv.: Vitruvium in a.ssioceHco, ere (ad u. siccesco), abtrorfnen, Col.
carcerem asservari jussit, Liv. — b) alo 33eauf' 12, 9, 1.

bewachen, überroacöen, nt(^t au^


ftc^tiger, ^öeobac^ter assiccu, ävi, ätum, are (ad u. sicco), etroa^
ben Slugcn laffen, portas murosque, Caes.: arcem abtrotfnen, auetrottnen, alqd in sole, Col.: uvam,
negligentius, Curt.: u. fo bilbl., jus negligentius, Col.: lacrimas, Sen.
Cic. - alqm assiduä opera, Liv. alqm dissimulan- : asNicüliiH, f. axiculus.
ter, Liv.: acerrime asser vabimur, Cic. asHideo, sedi, sessum, ere (ad u. sedeo), hei
a§HeHNio, önis, f. (assideo), ha^ Si^en bei ^mö. oö. etn). ft^en, I) im SlUg.: 1) eig.: ut fortu-
Sntb., quae tua fuerit assessio, oratio, confirmatio nati sunt fabri forrarii, qui apud carbones assi-
animi mei fracti? bein ^ur Seite ©te^en (als ^^rö- dent, Plaut.: super aspidom ass., Cic: agresti in
fter), Cic. ad fam. 11, 27, 4. scamno assidens foco, Val. Max.: Sthonius est^
16'
487 assido assignifico 488

isqui Dobis assiclct, Theimitanus, Cic. — 2) Ü6tr. : quo consilio profectus es, id assiduitate et virtute
parcus assidot insano, ftcbt jicmlicf) nQf)c, ift jicm consequere, Cic ipse assiduitate, consilio, aucto-
lid) Qf)nlid), llor. op. 1, 5, 14. — II)inöbcf.: A) bei ritate, diligentia perfccit,
:

ut etc., Cic. B) o. — I
^mb. alo Xröftcr, Reifer, 53eratbcr f\$rn,
'i^cfucf)cr, 3)ingen, mit bem iWbbegr. ber ununterbrochenen
orrtofilcn, ibm nlo 2:röftcr :c. jur ®rttr ft^cn, ^fte= ^ortbauer in ber ;^eit, ba^^ l^cfiänbigc Scrtbouern,,

bm, 1) c\C[., bei Unc^Iüctlidjcn, Imic assidcnt, Cic: Ununterbrochene, auc^ bie bäufige SUirberbclung einer
in carceic mater iioctes dicsque assidcbat, Cic. - Sac^e, epistolarum, ununterbroctiener iöriefroec^fel,
bei J^ranfen, d. Sefuc^enben, ibi, am 35ette fi^cn, Cic: molestiarum, unabläffigeö Ungemac^, Cic:
Liv.: aofno collegae (o. Gonful), Liv.: t>. 2\>artenben, literae ejusdem, Cornif. rliet.: bellorum, Cic
Juniae Virgini, PI. assidentcs curantesque
ep.: 1. aKsidüö, Adv. (assiduus) = assidue, Plaut,
eädem vi morbi si alias casus Iccto
repleti, Liv.: mil. 1, 1, 50. PI. 2G, 3 (8), 16. Apul. met. 9, 15.
te aflixit, habes, qui assideat, fonKiita paiet, mt- 2. asNidüo, are (assiduus), fleißig betbringen,,
dicum rogetjHor. assidere valctudini (iljirt in fei-
: assiduat illi tiagella, Vulg. eccles. 30, 1.

ner i^ranff)eit jur Seite flehen), fovere dcficientem asMidüuM, a, um (assideo), I) beftänbig roo-
non contigitj Tac. - bei nmtlicf)en 3sornQf)men, v. fi^cnb =- anfäfiig, als public. 1. 1., assiduus, i, m. ein
beratI)cnbeH 2C. ^-reunben, quum Cn. Pompejus anföffiger U. bat), ttjcblbabenber u. fieuerpflicbtiger
Lentulo frequens assiderct, Cic. - v. tnitberat^en* SSürgcr, gem. ^Uur. assidui - bie Söürger ber obern,.
ben (Senatoren, quod seuatus juratus, maxima pars, roo^I^abenben (Slaffen, im ögft?. ber proletarii, ber
c^nseat, qui assidctis, id volumus jubemusque,Liv. unterften, armen Glaffen, meiere bem Staate nur mit
- V. beifi^^enben 3iid)tern, rarus in tribu- afftftiren, ibrer 9?adjfommenfc^aft (proles) nü^en fonnten,
nali Cae?aris Piso, et si quando assideret, atrox XII tabb. bei Gell. 16, 10, 5. Plaut. Amph. 1, 1,
ac dissentire manifestus, Tac: judiciis assidebat 14 (168). Cic de rep. 2, 22, 40. Cic. top. 2. §. 10.
(iBOl^ntc bei) in cornu tribunalis, Tac: u. jo ass. Varr. b. Non. 67, 25. Quint. 5, 10, 55. 33gt. ^. ©^
legibus u. 1)0,1., oft b. JCt. — 2) iibtr.: ass. guber- 2)ir!fen, Ueberftd)t ber bisher, ä^erfuc^e jur Äriti! u.
naculis, am Stnatöruber fi^cn, PI. pan.: totä vitä li- Öerfiellung bes ^ejteo ber 12^2afel^5-ragmente (£pg.
teris, über bcn 2ßiffen|ci^aften fi^en, PI. ep. - assidet 1824) S. 154 ff. ^^iebu^r'ö 9iöm. ©efcf). 1. S. 496
(illa majestas) Jovi; Jovis est tidissima custos, ff. ob. (Stusg. 2) 465 ff. ©öttling'ä ©ef4 ber 3^öm.

Ov. — B) als milit. t. t., a) Dor einem Crte lagern, Staatsoerf. ©.244. -bilbl., mie locuples, toUgiitig,
= wo fein ^tanbquattier,
liegen, ficfien, tt)ei(e riif)ig classicus assiduusque aliquis scriptor, non pro-
fein Uoger 6akn, mit Dat., sepultae urbis ruinis, letarius, Gell. 19, 8, 15. — II) beftöKbig mo fi^enb
Tac: populis ferocissimis , bei ben :c. Tac: m. , u. tliätig, unfcr fleißig, a) v. ^erf.: a) au^ beftimm*-
Abi, iisdtm castris, Tac. - tljcils tbatig = »er ter 2(bfic^t ffcißig, rao gegenwärtig, lic^ fleißig mo
einem Crte gelagert fe^n, =fleficn, ibn Belagern, asse- jeigenb, audivi Romae efse Lominem et fuisse as-
derint prope nioeiiia Romara, Liv. - m. Dat., siduum, Cic. : quum Mc fiüus assiiluus in praediis
assidens Casilino, Liv.: moenibus assidet liostis, esset, Cic: boni assiduique domini, bie fleißig auf
Virg.: assidebat oppugiiabatque oppidum, Gell.: ibren Sanbgütern gegenwärtig finb Cic alter de- , :

me gravis assidet hostis, Yal. Fl. t)ai). im ^^^ajjiD, : cimum jam prope annum assiduus in oculis ho-
Amisum sine proeliis assideri, Soll, fr.: assessos niinum fuerat, Liv.: assiduus circa scholas et
Capuae muros, Sil. b) nor einem Ctte als— auditoria professorum, ber bie Stunben fleißig be^^
Sßacf)e iteben, SSBad^c galten, theatro, ludis, Tac fuc^t, Suet.: flamen Jovi ass., Liv. - inöbef. t). ben
assido, sedi. sessum, ere (ad u. sido), ftd^ ir= beftänbigen Begleitern ber 2(mt5canbibaten Q. Cic. ,

genbroo 5tnfe|en, ftc§ nieberfc^cn, ftd^ ntebcrlaffen de pet. cons. 9, 37: u. einer SlJagiftratsperfon (be§-
(@gf|. surgere), siu'ge, ego istic assedero, Plaut.: ^^rätcr 2C.), Cic Cael. 4, 10. - im Übeln Sinne, ur-
quum satis Miihidatum videretur, tum assedimus bani assidui cives (feinftäbtifd^e u. jubringlic^e 58.),
in bibliotheca, Cic u. jo ass. hie : ara, Plaut. m : quos scurras vocant, Plaut, trin. 1,2, 165 (202).
in sella aptiä magistrum, Plaut.: SKper aspidem, — ß) bei einer Xptig!eit bebarrlid^ au^baltenb, U-
Cic: humi, Suet.: eo mulier assidat, Cato: ut barrlidb, qui filiossuos agricolas assiduos esse
aves videre possint, uhi assidant, Yarr.: m. Acc, cupiunt, Cic. flagitator non ille quidem molestus,.
:

dexterä Adberbalem assedit, fe^te fic^ hcm 2lbf)er* sed assiduus tamen et acer, Cic: profiteor huic
hal gur 3tecl^ten, Sali.: abfol. simul assidamus, si ,
generi hominum me inimicum, accusatorem odio-
videtur, Cic - d. S^iebner, ber nac^ beenbigtem ä^or^ sum assiduum , acerbum adversarium Cic. r
, ,

trag fid^ fe^t, peroravit aliquando, assedit: sur- Yejens hostis, assiduus magis quam gravis, Liv..
rexi ego, Cic — b) V. 2ebl.f beftonbig, anbaltenb, ununterbrcd^en^
assidfie, Adv. m. Superl. (assiduus), teftänbtg, unablöfftg,böufig wicberFebrenb, gettJöbnlidb, imbres,
fortttJäftrenb, wicbcrbclentltd^, unat>läffig, cline Unter= Cic. lacrimae, Cic. febricula, Plane in Cic ep. :
: :

laf voces, quas audio assidue, Cic gallos galli-


, : deorum cura, Liv.: bella, Cic: homines labore
naceos sie assidue canere coepisse, ut nihil inter- assiduo et quotidiano assueti, Cic: quetidianae
mitterent, Cic. - assiduissime mecum fuit Diony- querimoniae et assiduus fletus sororis, Cic. vasa :

sius Magnes, Cic Brut. 91, 216. aurea assiduissimi usus, Suet. Aug. 71.
asNidüitäs, ätis, f. (assiduus), I) bie fccfiänbigc a§sig]iätio, önis, f. (assigno), bie SIntnctfung,.,
©egenwart bei ^mb. um i§m ju bienen , auf jumar* agrorum, Cic: popularis assignatienis modum
ten:c., medici, an^altenbe Pflege, Cic - bie beftän- non excessit, na^m nid^t mel^r, als bem 33oIfe ^vl^
bige 2Iufn)artung, auc^ Segteilung ber ^-reunbe u. getlieilt mar, Yal. Max. - ^lur. Sullanae vendi-- ,

GUenten eines @ro|en, quotidiana amicorum assi- tiones et assignationes, Cic


duitas et frequentia, Cic: eandem assiduitatem a«8ignätör, öris, m. (assigno), ber Slnwcifer,
tibi praebuit postridie, Cic - ha^ beftänbige Stuf- Ulp. dig. 38, 4, 3. §. 1.
loarlen ber 3(mt5canbibaten , assiduitatis et opera- assig^nificätie, önis, /. (assignifico) = tiqos-^
rum harum quotidianarum putet esse consulatum, SiaaäfT]Oi£, bie bin^ugefügtc ^rfldirung, Auct. !^
Cic - feiten hie Beftönbige (Segenwart übi)., Suet. cai'm. de fig. 184 (p. 70 ed. Hahn).
Tib. 10. — II) iibtr. : A) SUiebarren
v. ^erf. = 1)a5 a«($igiiifico, äre (ad u. significo), I) anjet^nir
hei elro., bie Seftänbigfeit, Beburtltd^e 5l«Kbauer, et an ben Sag legen, Varr. r. r. 2, 11, 10. TL) — W
489 assigno assoiio 490

jetd^nen = bebeuten, locum, terapus, Yarr. 6. Gell. eine paffenbe 58ergteic^ung bejetc^net ju ^aben, Suet.
10,1,6. — II) prägn., ocrfleater 2Beife nac^mac^en, =nac&o]&=
aHNigno, avi, atum, are (ad u. signo), I) 5u= mcn, öorge&en, ^euc^eln, m. Acc, nuptias, Ter.:
«jctfen, A) = hutdt SlnttJeifung ü&crgeöcn,
anwctfen, anum,Ov.: se amicum, selaetum,Ter. ^m. Infinit.,
jut^ctlcn, a) eig.: agi'os, Cic: alci ordinem, eine assimulavit furere, Pacuv.: assimulare amare
ßenturtonenftelle, Liv.: jiivenibus deportandam oportet, Plaut. - m. Acc. u. Infinit., me assimu-
Romam reginam Junonem, Liv. — b) übertr.: «) lem insanire, Plaut. hinc ab dextra venire me as-
:

beftimmt juroctfen, ^ut^tiltn, sors assignat judicem simulabo, Ter. - m. quasi, assimulato quasi ho-
fisco, PI. pan. —
ß) Betmeffen, jufd^retbcn, ciilpae minem quaesiveris, Plaut. : assimulabo quasi nunc
fortunam, jur perfönt. (Schutt) anred^nen, roa^% (5cf)ulö exeam, Ter. - quid
abfot., si assimulo? Ter.: u.
be^ ©efc^icfes ift, Cic. alci gloriam, Yell. alci pa-
: : fo oft Partie, assimulatus = crbeud^elt, »erfleat,
trem adulterum, JCt. —
B) gur 33en)acl^ung, SSe- ®cöem= (©gft verus), familiaritas Cic: virtus, ,

roal^rung fönnli4 üöcrweifen, überantworten, an^- Cic: multa alia ejusdem generis, alia vera, alia
antworten, a) eig. alqm custodibus, Justin.
: b) — assimulata, Liv. - ai3* ^arag. Infinit. Praes.
übertr.: alqm famae, PI. ep.: (verbum) in clausula Pass. assimularier, Ter. heaut. 4, 3, 38 (716).
positum assignatur auditori et infigitur, Quint. assipondinm , ii, n. (as u. pondus), tia^ @t-
— II) an ein), ein bieget mad^en, etra. tejtegcln, m. toiiit öon Einern «pfunbc, Yarr. LL. 5, 36. §. 169.
Acc, tabellas, Pers.: m. Dat., instrumento divi- 1. a§8is, f. axis. [9. u. Schol. Pers. 2, 59.
sionis, JCt.: abfol., scripsi coram subscribente et 2. assis, is, m. = as, Donat. Ter. Phorm. 1, 1,
assigaante domino, JCt. assisto, astiti, ere (ad u. sisto), ü* öinfleaen,
a8silio, silüi, sultum, Ire (ad u. salio), ju etro. Eintreten, I) eig.: a) üb^.: assiste ilico, Plaut.: hie
Jtnjufpringcn, fpringenb feeranfommcn, I) eig.: a) 0. propter hunc ad fores, Cic. contra
assiste, Ter. : :

leb. äßefen: moenibus, Ov.: in ferrum, Sil.: assi- omnes hostium copias in ponte, Cic: inter cete-
liens admissarius, Col. —
b) v. Sebt. , an etroaä ros, Justin.: capiti, Claud. - prägn., consulum
anfpüten, =plätfd&crn, oon Sßellen 2C., Ov. u. Stat. — tribunalibus, fiel) ftetlen, erfd^einen cor, Tac. — b)
in ber Oiebe auf etra. überfprtngen, neque
II) übertr., (a(^ nolibrac^te öanblung Eintretens) baftefien,
be^j
assiliendum statim est ad geuus illud orationis, baran--, babeifte^cn, talus rectus assistit, fte^t auf*
man mn^ nic^t mit ber %i)üve ins öau^ fallen bei red;t ba, Cic: egressum cubiculo Yespasianum
2C., Cic. de or. 2, 53, 213. pauci milites, solito assistentes ordine, Impera-
a§8imiliM, e (ad u. similis), on= ob. ömö^netnb torem salutavere, Tac: judices aut (sc. in judi-
= in ber 2(el)ntic^feit na^e fommcnb, jiemlid^ äöntid^, Umftel^enben ('Parteien 2C.),
cio) assistentes, bie ^^a-,
TtQogöuocog), assimili ra-
jicmlicö ocrglcicöbor (ogl, Quint. - m. Dat., lecto, Ov. divinis. Hör. - poet. :

tione, Lucr. - m. Genit., lateris nostri flexura, m. Acc, equos, Stat. —


II) übtr., ^möm. beigeben,
Lucr.: alqm assimilem sui assuetudine longa fa- i^n untcrftü^en, a) üb§. mihi assistat diligens ali-
:

cere, Ov. - m. Dat.,


assimilis spongiis mollitudo, quis aut peritus, Quint.: neque enim scribenti,
Cic: aeri assimilis capillus, Suet.: assimilis fra- ediscenti et cogitani praeceptor assistit, Quint.:
tribus, Ov. - m. quasi, hoc assimile est quasi, ha^ m. Acc, deprecatorem causae, Tac. b) vov @e* —
ift gerabe roie xvmn 2C., Plaut, truc. 2, 7, 12 (550). rid^t (alö oad^roatter) ^mbm. beiflejen, ii)n unttr-
- fubftu., assimile, is, n. = naoö/noiovi^. paromoeon), ftü^en, assistebant Yareno, PI. ep. : u. fo oft b. JCt.
Auct. carm. de tig. 127 (p^. 68 ed. Halm). asHistrix, icis, f. f.
assestrix.
assimiliter, Adv. (assimilis), öbnltcö, cöcnfo, assitus, a, um (ad u. situs), baneben gelegen,
assimiliter mi hodie obtigit, Plaut. Baccli. 4, 9, proxime assita (®gf^. longule dissita),
^befinbltcö,
27 (951). Apul. flor. 1. no. 2: atria viridantibus assita pra-
aMsimüIanter, Adv. (assimulans D, assirau- tis, Auson. Mos. 335.
lo), auf äbnlid^c 2trt, Nigid. b. Non. 40, 25. AsMius, a, um, f. Assos.
a»iHimuläticiuM, a, um (assimulo), nad^gebilbet, asso, ävi, ätum, äre (assus), braten, jecur por-
m*t xoixim, 2:ttular=, insignia, Cod. Tlieod. 6, 22,8. cinum, Apic: in omento asses, Apic: quum sim
asMimülätio, önis, f. (assimulo), bie 5te6nttci^= paratus super istum ignem assari, Apul. assave- :

mac^ung; ^a\^. I) im Slüg.: a) bie d^nltc^e Silbung, runt Phase super ignem, Yulg.: in cinere aut in
PI. 11, 49 (109), 262. — b) bie Snt)erg[ei*bringung vase fictili assatae castaneae, Gargil.
einer >5ac^e mit einer anbern, dolosa. Cod. Just. assöcietäH, ätis, f. (associo), 'ita^ SeigefeHtfepn,
2, 18 (19), 24; cf. Cod. Theod. 16, 2, 18. II) — bie ©efeUfcöaft,Cod. Theod. 13, 5, 14. §. 2.
prägn., als r^et. t. t., öas öeritcttte ®tcö=5tnnäöcrn a»iüiöcio, ävi, ätum, äre (ad u. socio), beigefetten
beö :Heöner5 an bie 2)Zeinung ber 3"^örer, bie 2Jcr= = ocretnigen, »erbinben mit etroas 2C., summis cor-
ftettung, Cornif. rhet. 4, 37, 50. nua malis (^aftbäumen), Claud.^ b. Gild. 482:
aNHimillätör, öris, m. (assimulo), ber f^eud^ler, passus, mitgel)en, Stat. Theb. 3, 452.
Donat. Ter. Andr. 1, 2, 4. associiiiü, a, um (ad u. socius), ^ugefettt, alci,
aMKimülo, ävi, ätum, äre (ad u. simulo), etro. Cassiod. var. 3, 47: o.«ebl., Mart. Cap. 4. §. 327.
bem anöern dbntic^ machen, borfleaen, I) im 2lUg. = : a.s(«öleo, ere (ad u. soleo), bei etroaö (5U tl)un
a) in ber SSirflic^feit, totis animalibus assimulari, ob. 5U gef diesen) pflegen, nur in ber 3. pers. sing.
$(in] an @ef üfjl ooUtommenen X^ieren gleichen, Lucr. : u. ^J^itr. gebr., quum multa assoleat veritas prae-
deos in liumani oris speciem, Tac. est ergo Italia : bere vestigia sui, Liv.: ludos tantä pecnniä,
folio querno maxime assimulata, ä^nlic^ gemacht, quantä assoleret, faciendos, Liv.: deinde quae
ä^nlid), PI.: u. fo abfol., literae lituraeque omnes assolent (.sc. scribi), Cic: ubi (comitia) assolent
assimulatae, expressae, Cic. — b) in Der 3lebe ob. {sc tieri), Liv. - gera. impers., ut assolet, wie ei
in ©ebanfen etroas einer Sad^e für ä^n= oergleid^en geroöbnltcö (bei foicf)cn Gelegenheiten) 'iu gefc6eben
,

ii* ongeben oö. 6altcn, formam totius Britanniae -^crfemmen, nac^ Sitte u.Sraudj, (Xc u.'^^l.
pfTcgt, nadb
•auctores oblongae scutulae vel bi{)enni assimula- aNHulo, ävi, äre (ad u. solum), ^u Soben wer
ere, Tac: simile ex specie comparabili aut ex fen, }u ®runbe ri*ten, Tert. apol. 15 U. a.
conferenda atque assimulanda natura judicatur, aHHöno, äre (ad w. sono), I) intr. \>ti etroad tö
Cic: quam assiraulasse aptissime visus est, burcf) nen, tönenb beiftimmcn, oom Gc^O, abfol. b. Pers. 1,
491 Assos assum 492

102: al(i, Ov. mct. 3, o07. II) tr. rrtcnm — ANKuötuN, a, um Part. Per f. Pass.,
(afcsuesco), l)
lolTcn, anftimmcn, coih( utus ^uavfs, Apul. inet. 11,7. i assucKc 0. — Adj.
gewohnt, geniobnliift, bab.
II) --

AmnAn, i, f.
(\4aao?), £tabt in 2Rt;ficn, im nuc^ befonnt, a) o. 'ÜcU. portula, Liv. fontes, PI.:
: :

nltcn 2:ronö (TM. 2, 96, 98. §. 210), am nbramyt assueta oculis regio, ]av.: tripudia Hispanorura
tcnifd)cn a)iccrliufcn, nuf einem Reifen bce. i^s'i>ci, j. suae cuique geuti assueta, Liv.: Romanis Gallici
bfbfutcnbc ')iuincn unter bem 3ianien Asso beim tumultus a^sufrti, Liv.: assuetam sibi causam
Torfe lierem [Heriam ob. Bearahm Kalesi), PI. siiscipit, Vell.: longius assueto, meiter nie geraöl)n=^

2, 96 (98), 210; 5, 30 (32), 123. Mel. 1, 18, 3. - Ii(^, Ov.: assueto propior, Stat. b) n. ^erf.: as- —
Tao. Ahhius, a, um, offifc^, lapis A. - sacropha- sueti, collis cultores, Liv.: dnces assueti militibus,
gus (TO. f.), PI. 28, 8 (27), 96; 36, 17 (27), 132; Liv. i^gl. ^abri ju Liv. 24, 23, 10. - aiÄ" assuetus
vcil. 2. 96210.
(98), gemcffen bei Phacdr. 3. pr. 14.
aNMüdeNco, ere (assudo), anfajt^rn ^u fchwi^en, aNNügo. suetum, ere (ad u. sugo), anfangen,
Yarr. LL. 5, 22. §. 109. Lucr. 4, 1186 (1194).
aNMödo, äre (ad u. sudo), in (Zd^wctf gcralbcn, aNHfila (in ^anbfd)rn. aud) astula gefd^r.), ae^
Plaut. Cas. 2, 6, 9 (252), wo ard^aift. assudassit - f. (Deuiin. c. assis
- 2. axis), ein ®pan, (Splitter,,
assudaverit. bef. als 'äb^Tpait, Stbgang beim Senibeiten beö öol*
asNuefftcio, fed, factum, ere (*as6ueo u. facio), geö, 9}(armorö 2C., quercus assulae, PI.: fo assulas
an etn>. ßfWiJbncn, burcf) (5kiDi3r}nung ein), ancignfn, foribus facere, bie ^Ijüre in Stüde id)Iagcn, Plaut.
eonftr. m. ad ii. 2{ec., ad supplicia patrum plebrm, - caementa marmorea sive assulae, Vitr. - u.
Liv. - m. Ahl, alqm genere quodam puguae, Caes.: ^lur. assulae = bas @<jan=, a?retterbau6, Eibac. bei
alqm puro sermone, Cic. - m. Dat., alqm operi, Suet. gramm. 11.
Liv. - m. Infinit., imperio parere, Cic. aKKülätiin, Adv. (assula), fplittcrwcife, fiütf=
a8sue§co. suevi, suetum, ere (*assueo), I) tr. Naev. u. Plaut.
weife,
an ein). gcttJcfincn, qui pluribus assuerit meutern. AHNülöKe, Adv. (*assulosus v. assula), fpnttcr=
Hör.: remigi navalibusque assuescendo certami- weife, fi?rigi, PI. 12, 22 (48), 105.
nibus praefectus, Yell.: assueverat Armeuios in ntisultim, Adi\ (assilio), anfprungweife, im SIn=
hoc unum servitutis genus, ut etc., Flor.: rem fprung, fpringenfc, PI. 8, 25 (37), 90: ingi'edi, PL
Quirini assuescit supero pollere in secula regno, 11, 24 (28), "9. _
Prud. —
II) intr. an etm. f\d^ gcttJc^ncn, etm. ^e- aHsuKo, ätum, are {Intens, n. assilio),
ävi,
_

tvchnt werten, burd) (S^cmöl^nung ftd^ etm. aneignen, btranrennen, =fttirmen, I) im 2(Eg.: feminae assul-
lernen, >perf. assuevi = ic^ fiate midß an ctrc. geweint, tabant ut sacrificantes aut insanientes Bacchae,
idö 6in etm. gtnjcBnt, 'i|>artic. i'fvf. ^aff. assuetus = Tac: (canis) assultans contraque beluam exsur-
an ctm. gcttö^nt, einer (Eac;c gcnjpljnt, A) im 2llfg., gens, PI. — II) inebef. ,
feinblirf) anrennen, anfiür=
eonftr. m. ad u. S(ce., male assuetus ad cmnes vis men gegen 2C., felis (mit (M.), Tac - m. Dat., ter-
controversiarum , Sali, fr.: assuetae ad sceptra gis puguantium, Tac: vallo, Sil.: u. impers., as-
manus, Sen. poct. - m. m
u. 2(cc., in hoc assuescat sultatum (est) castris, Tac - m. Acc, berennen,
(puer), hujus rei naturam{sibi faciat, Quint.: jam (türmen, latera et frontem (agminis), Tac: por-
inde a puero in omuia familiaria jura assuetus, tarum moras frenis et hastis, Stat. - n. Sebl.,
Liv. - m. Ahl (ncjl. ©ronon u. Traf, ju Liv. 31, montes duo inter se concurrerunt crepitu maxi-
35, 3. ^-rcinsf). ju Flor. 1, 1, 7. Sd^effcr ^u Justin. mo assultantes recedentesque, PI.
31, 1, 8), genus pugnae, quo assuerant, Liv.: ho- assultüs, üs, m. (assilio), bcG 2tnfprengen, 2ln=
mines labore assiduo et quotidiano assueti , Cic. : rennen, ber bcftigc Slngrif?, im ^lur. b. Virg. u. Tac
vicinitas non assueta mendaciis, Cic. - m. Dat. 1. aKSNin (ad-sum), affüi (adfui), adesse, u.
(ngl. Tufer guLiv. 10, 17, 10), assuescat sermoni, baju afforem = affüturus essem, afiöre - afiütü-
Quint.: quieti et otio per voluptates, Tac: gens rum esse, anwefenb=, jugegen fe^n, ba fc^n (®gf^.
humori ac frigori assueta, Liv.: mensae assuetus abesse), gum. awd) rjerjufommcnb to. fet)n = crfc^ei-
herili, Virg. u. Partie, im Compar., ea (Hispa-
: ncn, ftcö einfieüen, I) im 2lüg.: a) t). ^^erf.: «) tnit
norum legio) assuetior montibus. Liv. 22, 18, 3. - 'tim ÄiJrper, abfol., Sosia, adesdum, fei ba = bleibe
m. Acc, ne tanta anirais assuescite bella, Virg. ba, Ter,: heri, quum non adessetis, Cic: omnes
Aen. 6, 833. - m. Infinit, (ngr. dJronon juLiv. 21, qui aderant, alle 3(nrccfenben, Caes.: quum hostes
16, 5. aKü^eE 3U Curt. 3, 10 [25], 9), ut fremitum adessent, anrüdften, Liv. - m. 2Ing. rete? assum
assuescat voce vincere, Cic: assuescat jam a te- praesens praesenti tibi, Plaut. adest praesens vir :

nero non reformidare horaines, Quint.: assueti singulari virtute, M. Bibulus, Cic: sed ubi est
vinci, Liv.: rapto vivere assueti, Curt. - abfol., frater ? Cli. praesto adest, Ter. fit enini nescio :

sie enim assuevi (qIö ^arentljefe) Cic. ad fam. 9, qui, ut quasi coram adesse videare, quum scribo

,

22, 5. B) insbef. fid^ an ^mh. gcwöbnen, feinen


,
aliquid ad te, Cic: ibi tum filius cum illis una
Umgang lieb gewinnen, a) im guten Sinne: amici, aderat frequens, Ter. - m. 2(ng. mo? jam hie
quibus maxime assueverat, Curt. pedites, quibus : adero, Ter.: prius ego tuä opinione hie adero,
assueverat Curt. uri assuescere ad homines ne
: Plaut. domi assitis facite, Ter. ajmd te assum
: :


,

parvuli quidem possunt, Caes. b) im Übeln Sosia idem, Plaut.: mane ad portam adesse, Cic:
(Sinne: spado, cui et Dareus assuetus fuerat et in tabernaculo, Plaut. in foro, Liv. ante oculos,
: :

mox Alexander assuevit, Curt. 6, 5 (18), 23. - Virg.: portis {'^at), Virg.: m. AhJ. ob. Genit. Joe.,
iSSS' Ueber bie fi)ncop. (formen assuesti, assuerim, Amphipoli, Brundisi, Liv.; ngl. 2Bei^enb. §u Liv.
assueram., assuesse f. D^ieue's Formenlehre 2. 6. 413. 45, 28, 8. - m. 2lng. mo^er? u. auf metc^em
a88uetado (ads.), inis, f. (assuesco), I) ha^ Sßege? hi €^ Africa jam affuturi videntur, Cic:
(Setocbntnjcrbcn einer Sad^e, bie ©ewöbnung an etm., adsum atque advenio Aclieronte via aJtä atqiie
bie ^ngcttjpbnung, furandi. Gell.: assuetudine mali arduä per speluncas saxis structas, Enn.: Galli
animum efferare, Liv.: Tiberio, seu natura sive per dumos aderant, Virg. - m. Sing. raol^in?
assuetudine, supensa semper et obscura verba, hue ades, o formose puer, !omm' I)ier§er, Virg.:
Tac. —
II)in5bef., bieOewöbnung anetne@elicbte, ber quaeritis, quare hue assim, Ov.: primä face cuhi-
Xlmgang mit einer (beliebten, Actes, Tac. ann. 13, 46. culum tiium adero, merbe ic^ in beinem (5Jemod^
493 assum assumo 494

erfc^einen, Apiil. met. 2, 10: u. fo ihkl. 5, 5 i'.i. —ß) bus, Nep.: burcf) Dat., comitiis, Cic: pugnae, Liv.:
mit t)€m @cifte, in ber ^orirtel adesse animo ob. Omnibus per iculis, Nep.: colloquio, Liv.: convivio,
(t). 5ReI)rcren) animis, mit bem ©cifte ^ugcgcn fc^n, spectaculo, Suet. - abfol., quasi nusquara adiue-
foiw^I um gehörig auf jumerfen eum non affuisse , ris (oerft. in pariundo), Tert.: ut paene libeiiim
animo, Cic: adestote omnes animis, Cic. - als aud) Sit senatori non adesse, ju fommen u. nicf)t ju

um bic ©ciftCGgcgeniDart, bcn^DJcut^ nief)t ju verlieren, fommen, Cic: ille nee iratos sensit adesse deos,
ades animo et omitte timo-
gcfa#t fc9n, ruöig fc^n, Ov. - u. in ber public, ^ormel adesse scribendo
rem, Scipio, Cic: quam ob rem adeste animis, senatus consulto ob. decreto, bei 3lbfaffung eineä
judices, et timorem, si quem babetis, deponite, ^enatöbefc^luffcö jugegen fe:}n, Cic: u. bf. adesse
Cic. — b) D. 2cbl, bcf. o. törpcrL, geiftigcn u. jeit- scribendo, SC. bn Cic. —
c) als Serat^er, als :8ei^
Itc{)cn 3uftäuben u. 'Iserpitniijen, ia fc^n, ooröonben ftanö einer ^^erf. ob. Sac^e jur Seite fleben, beilleben,
fcon, 3ur -f^anb fcön, ju ©cbotc ftcficn, JUTÜ. aucf) im :^embö. ob. einer 3ac^e fid^ anncbmen, semper ab-
SCnjuQC fcön, bctjcrfteficn, yxdf jcigcn u. bgl., fiTimen- senti Dejotaro, Cic: alcjs rebus, Gic: interces-
tum conferri, comportari, adesse dicere, Caes.: sioni Liv.: ego apud consulem deprecator defen-
,

largitur in servos quantum aderat pecuniae, Tac: sorque vobis adero Liv. - alci (einem Jiic^ter ob.
,

Tibi vis, doua tibi adsunt a Phaedria, fommen öir, (dürften) adesse in consilio, Cic. u. Nep. - *So na=
Ter. - tanti aderant vesicae et viscerum [al. tor- mentl. o. ^iec^tsbeiftanb, alo^i^ertfieibiger, 'Vertreter
minum) morbi, ut etc., Cic: etiamsi certa pestis erfc^cincn, ^sembg. ob. einer ©ac^e alö 3>ertreter
fict)

adesset, (se)mansunim potius, quam etc.. Sali. - annebmen, ^emb. oö. eine Sac^e tjcrtretcn, jus qiü
isto bono utare, dum adsit, quum absit, ne requi- proiitebitur adsit, Ov.: volo ego adesse hie advo-
,

ras, Cic: corpore niliil nisi praesens et quod adest catos nobis in turba bac, Ter.: u. fo adesse Quin-
sentire possumus, Cic: illis robur aetatis affuerat, ctio, amicis, Cic: tau causae, Quint.: ei senten-
Tac: vim afibre verbo crediderat, Tirg. - assunt tiae, PI. - m. 2Ing. roosu? burd) ad m. 3icc., ad
multa ejus rei exempla, Quint.: adest ingens se- baue rem, Ter.: ad defendendam causam, Ter.:
ditio, ingens certamen, Liv.: vesper adest, Catuli.: ad rem agendam, Cael. bei Quint. - m. Sing, roo?
aderat judicio dies, Liv.: adesse Romanis ulti- burd) in m. 2ib(., in judicio, Cic: in foro, Liv. -
mum diem , Liv. m. 2(ng. inn)elcf)er Sad)e? burc^ in m. 2(bl., in
II) in bcftimniter 9Ibfic^t ba feon, crfd^eincn, 5a= bac causa, Cic: u. (bilbl.) in sua causa omnium
gegen feon, auf bem ^la^e fcon, Bei ber ^anh fe^n, libertati, Liv. -m. 2ing. gegen raen? contra Sa-
na6e fcön, u. in beftimmter Slbfic^t crfd^cincn, nc^ trium, Cic: adversus privatum intemperantius,
eintteUcn, a) üb^^.: «) ü. ^Äcnjcpen: primum me Suet. —
d) ai^:> 2lngeflagter ob. 2(n!iäger nor ©e*
ipsum vigilare,adesse, Cic: ipse (lux hostium ridit erfcbeinen, a) als 2{nge!(agter, ffd^ fetten, adesse
suis aderat atque eos hortabatur, Caes. - m. 2lng. juberi, Cic: Amphipoü (ju %.) adesse juberi,
too? ob. wobei? oft jugl. m. 2(ng. alö raer? Liv.: u. alqmAmpbipoli adesse jubere, Liv.: ad-
burd) 2lbjj. ob.Siibftft, Caesar ubique aderat, Yell.: esse ad Judicium, Cic —
ß) alö 2{nfläger, adesse
in agmine modo in primis modo ni postremis ad- in judicio, Cic Yerr. 4, 51, 113 (ugL no. c): cita-
erat. Sali.: in operibus, in agmine atque ad vigi- tus accusator M. Pacilius nescio quo casu non
lias multus (ficiBig) adesse, Sali.: egomet in agmine, respondit, non adfuit, Cic. Yerr. 2, 40, 98. -
in proelio consultor i&lem et socius pericuii vo- Oisr 2(rcf)aift. Conj. Praes. assiet, assient, Ter.
biscum adero. Sali.: in eo cornu non Poetilius Ad. 4, 4, 96 (619); Pborm. 2, i;83 (313). - u. Canj.
solus, sed Sulpicius etiam bortator aderat, Liv. Imperf. adesent, SC. de Baccb.
(t)gl. suus cuique animus memor ignominiae ad- 2.asKum, i, n. f.
assus, a, um.
hortator aderat, Liv.) - u. (als ^einb) m. 3fng. as^ümentum, i, n. (assuo), ein 5ii*la4)pcn,
gegenroen? adversus bostes. Sali: in semisom- Yulg. Marc. 2, 21.
nos barbaros, Tac. - m. 2lng. loie gcftimmt? asftiümo (ad-sümo), sumpsi, sumptum, ere,
biird^ 2(bjj. jam omnes feroces aderant, Sali.:
,
I) an itc6=, ^u lid^ nebmcn, annebmen, A) eig.: num-
Numidae infensi adesse atque instare, Sali.: Ma- quam committet, ut alienum appetat et id, quod
sinissa dies ncctesque infestus aderat, Liv. - mit alteri detraxerit, sibi assumat, Cic: plura sibi
2lng. bes 3^^*^^^ roo3U? burc^ ad m. 2(cc., nunc assumunt, quam de se corpora mittunt, Lucr.:
ades ad parendiim vel ad imperandum potius, cibum, Ceis.: aquam calidam, Cels.: sacra Cere-
fteir bid^, um Crbre ju pariren ober oieimcfir um ris de Graecia, Cic: alqm sibi filium, aboptiren,
Drbre su erfialtcn Cic: adesse ad magnitudinem
, PI. ep.: uxorem, nehmen, PI. pan.: alqm in con-
beneficiorum jum (Smpfang fo großer 32of)It^aten silium, PI. ep.: alqm in familiam nomenque, abop-
,

gleirf) bei ber §anb fetjn, Tac. - oD. burc^ Infinit., tiren, Tac —
B) übtr.: 1) im 2(IIg.: libero tem-
non Teucros delere aderam, Sil. 9, 532. - u. unperf. pore omnis voluptas assumenda est, omnis
. . .

(rgl. Traoeori uoi) aderit cognoscere, man rcirö dolor repellendus, Cic: artes propter se assu-
erfennen fönnen, Avien. progn. 80. ß) ü. ber — mendas, Cic. - quam laudem ille (P. Scipio),
@ott{)eit, adsis placidusquejuves, Virg.: m. 2(ng. Africä oppressä, cognomine ipso prae se ferebat,
mie? alä rcerV adsis favens, Yirg.: sui sceleris eandem bic (L. Scipio) sibi ex Asiae nomine as-
ultores adesse deos, Curt. -m. 3tng. roem? burc^ sumpsit, Cic: nee spem modo ac votum securitas
Dat., origini Romanae, rebus Romanis, fic^ gnä- publica sed ipsius voti iiduciam ac robui' assiun-
,

big jeigen, förber(icf) fci}n, unfer ,,fer)n mit 2C.", Liv.: pserit (gemonnen), Tac: ut solet a ventis alimenta
quereiis nostris, armis (nostris), unferer ^I., un- assumere scintilla, Ov. — 2) insbef.: a) etn). ftc^

jerer 2B. fid) anncf)men, Liv.: si fortuna coeptis öcrbebolten, orator tractationem orationis sibi as-
atfuerit. f)oIb ift, Tac: t'ortunam et deos et numen sumet, Cic: ita de me meriti sunt illi ut eorum . . .

Othonis adesse consiliis, adfore conatibus testa- reprehensionem vos vestrae prudentiae assumere^
bantur, Tac. —
b) als ^f)eilne^mer, 3^i'9^' 3^- meae raodestiae remitiere debeatis, Cic. b) etn). —
fd^aucr jugegcn fcon, crfc^ctncn, einer 3ac^e bcitt)oft= für beanfprudbcn, ftcb anmaßen,
ficf) berouenebmen, =

ncn, an ctro. töeilncbmcn, bei etm. mitwirfcn, m. 2Ing. -


^ufdbreibcn, -beilegen, neque ego mihi postea quid-
roo? ob. roobei? ad sufiragium, Cic: in senatu, quam assumpsi neque hodie assumo, quod etc.,

Cic: in hac re, in pariundo, Ter.: in magnis re- Cic: si id mihi assumo, videor id raeo jure quo-
495 assuinptio assus 496

(lamniodü rindiccwe, Cic: quae Graeci scriptores sunt honorabilia, salutari, appeti, decedi, as-
inanis arronautiar causil sibi assumpserunt, Cor- surgi etc, Cic.
nit". rlu't. II) (^üfrmfbreiib) btn.|uncbmcn, A) cic;.: li) iuobef.: 1) eig.: a) üom Äranfenlager, v. Hvan-
Hiitram tibi Soi)ti('iinuque assuinam, llor.: loi^io- fenbette ftdt» erbeben, erfteben, fjcb erbolen, neque, ex

nos in Italia, Cic: socios, Liv. - H) iibtr.: 1) im quo scmel fuerit aeger, umquani non modo visum
%ü^.: qui nihil opinione affnujat ussumatque ad in i)ublico, sed ne assiirrexisse quidem ex morbo
aegritiulinem, Cic: reliqiia nun repreliondo, sed multorumque tabe mensium mortuum, Liv.: u. fo
mihi ad id quod sentio assumo, idt) lucnöc Cö auf gravi cori)oris morbo ass., Tac b) beim — .Soieb,
meine '-beljauptunfl nn, Cic: ego apud improbos otofe, Söurf, um fid^ mef)r Mraft ju geben, mit bem
meam rctinuissem invidiani, alienani assumpsis- .Hörper ob. einem 5iörpertl)eile ftdb in bie •SJöbe rerfen,
sem, Cic: si quis in aliqiia arte excellens aliam ftcb emporbeben, quantus in clipeum assurgat, Virg.:

quoque artem sibi assunii)serit, Cic: ass. aliquan- assurgens dextra plagamque ferens, Virg.: jacit
tum jam etiam Cic — 2) inobe).: a) als
noctis, assurgens, Sil. —
u. c) in ber :^uft böber u. böber
t. t. ber i^ogif ,
©onogiömue fcen Untcrfo^
gu ttnem cmporfc^ttjeben , --^df auffdbwtngen, aera per vacuum
(öie propositio minor) fügen, beibringen, Cic de ferri atque assurgere in auras, Virg. georg. 3,
div. 2, 51, 106; 52, 107 u. 109. —
b) alo t. t. ber 108 sqq. —2) übtr.: a) ju einer 2:ptig!ett fic^ et=
©ramm., assumpta verba, b. i. a) SBeittJörter, tTTi- beben, querelis haud justis assurgis, bric^ft auä
d-era, Cic part. or. 7, 23. —
/9) uneigcntlidbc, tto= in 2C., Virg.: u. fo ass. in ultionem, Flor. b) f!db —
pif*c 5lu6brütfe, Quint. 10, 1, 121. —
c) alö t. t. mut^DoH erbeben, fidf aufrid^ten, animo assurgit
ber di^ct., alö au^er ber Ood^c liegenben 2Jertbci- Adrastus, Stat. Theb. 10, 127. —
c) ü. rebnerifd^en
bigungögrunb »erbringen, Jiil. Yictorin. art. rhet. ob. bid^ter. 3(uffd^n)ung = erbeben, einen böbern
fid^

l,llV (Sdbtvung nehmen, in »^euer geratben, raro assurgit


aMNiimptio, (assumo), I) ba5 2tnncbmen,
onis, f. Hesiodus, Quint.: sublimitate heroici carminis
bie 5lnnabnic, Ucbcrnabme, Pall. 1, 6, 12. - inöbej., animus assurgat, Quint.: nee comoedia in co-
t>a^ bittigenbe 2lnncbmcn, bie Stnnabmc, SSBabI, Cic thurnis assurgit nee contra tragoedia socculo in-
de fin. 3, 5, 18. —
II) ein 3ufa|, Ulp. dig. 28, 5, greditur, Quint.
46 extr. - insbef., a) in ber i'ogit, ber Unterfa^ (pro- H) V. Sebl., aUmäl^üc^ fteigetib ftcb cmporbebcn,
positio minor, üg(. assumo no. II, B? 2, a), Cic cmporileigen,A) im 2(Ug., x>. Socat.: paulo latior
de div. 2, 53, 109. Quint. 5, 14, 5: '^Inv. assum- patescit campus; inde colles assurgunt, Liv.:
ptiones (Ögfö. propositiones), Lact. 2, 5, 31 (u. quod quum (jugum montis asper i ac praerupti)
bagu 'Tunern.). —
b) in ber 9if)et. = ber au^er^alb a mari assurgat, velut sinu quodam flexuque
ber Sac^e liegcnbe u. jur Siec^tfertigung 3U öütfe ge= curvatum, rursus altero cornu in diversum litus
nommene llmftanb, Fortunat. art. rhet. 2,' 6. Alc- excurrit, Curt.: Delos assurgit Cyntho monte,
torin. art. rhet. 2, 11. PI.: non ignoro quosdam Alpium vertices quin-
a88i3mptivii8, a, um
(assumo), als rfiet. t. t. quaginta milibus passuum assurgere, PI.
= ron ber %vt, i)a^ au^er^alb ber Bad)e (iegenbe B) inöbef., entfte^enb, roac^fenb ilcb ergeben, auf=
Umftänbe jur 9ied)tfertigung ju §ülfe genommen ftcigen, fid^ gCtgen :c., 1) eig.: a) ü. bauten JC., non
roerben muffen, on fic^ unuotifiänbig, affumtio (@gfö. coeptae assurgunt turres, Virg. - üom ©d^nee,
absolutus), pars, Cic: causa, Quiut. Septem assurgit in ulnas, ber ©d^nee erf)o6 fid^
a§8üo (süi), sütum, ere (ad u. suo), annähen, bort fieben ©llen ]()ocp, Virg. — b) ü. ©efttrnen 2C.,

anliefen nemo assumentum panni rudis assuit ve-


, Üuctu assurgens Orion, Virg.: assurgens nox au-
stimento veteri, A'ulg. Marc 2, 21: unus et alter rea, Val. Fl. — c) 0. öeroäc^fen, ftdb erbeben, em--
assuitur pannus. Hör. art. poet. 16: cui (fasciae) porniad^fcn, narthex assurgens in altitudinem, PL:
uno loco pila assuta est, Cels, 7, 20 in.: instita major (lygos) in arborem silicis modo assurgit,
assuta, Porphyr, ad Hör. sat. 1, 2, 29: extrema PI. — d) ü. ©liebma^en u. arteria
©efc^ioulften,
pars ejus (fasciae) inferioribus acu assuenda est, (aspera) in gutture assurgit, fteigt am §o(fe in 't)u
Cels. 5, 26. no. 24. iDö|e, Cels.: tumores oriuntiir, deinde desinunt,
a!«8urg^o (ad-surgo), surrexi, surrectum, ere, (leinde rursus assurgunt, Cels. 2) übtr.: tum—
fic^ in bie öö^e rieten, -^eWn, ttd^ aufrichten, fid^ er= vero assurgunt irae, ber3- fteigt, Virg. Aen. 12,494.
:bebcn, aufftebcn, I) ü. ^^erf.: A) im 2tUgem.: a) 0. ju 1. a88U8, a, um (0. areo, roie cassus 0. careo),
^oben ©efaUenen, v. Siegenben, assurgentem re- trotfen, auf trocfenem fSßege, burc^ btof e ^il^t bereitet,
gem umboue resupinat, Liv.: seu manibus in as- I) eig.: a) atä t. t. ber Äod^funft, com ?}(eifd^, roet-
surgendo seu genu se adjuvissent, Liv. —
b) t). c^es ol^ne aUe frembe S3rü^e, nur in feinem eigenen
<Si|enben, quae dum recitatur, vos quaeso, qui ©afte §uBereitet rcurbe, trocEen gebraten, trocEen ge-
eam detulistis, assurgite, Cic: plerosque et ad fd^mort (@gf^. jurulentus), res eadem magis alit
singulas sententiarum clausulas video assurgentes juriilenta quam assa, magis assa quam frixa,
et nonnullos subinde aliquid etiam spatiantes : . . Cels.: caro, Varr. LL. u. 21.: assae carnes, Vulg.:
cum id faciunt, non sedentes agunt, Quint.: mi- bubula, 9iinberbraten, Plaut.: vulpis ob. pecudum
nime permittenda pueris assurgetidi exsultandi- pulmo, Cels. u. PL: piscis, Vulg. -fubfto., assum,
que in laudando licentia, Quint. - a(ä @l^renbe= i, n. ®ebratene§, SBraten, vitulinum, Cic: ^tur.
geigung (f. @em^. 3U Cic de sen. 18, 63. ©d^roarj assa (©gf^. elixa), Hör. u. Cels. —
b) als t. t. ber
3U PI. pan. 54, 2. p. 240), ass. alci, »or ^mbm. 'Sabetunft, sol, ber @enu^ ber bloßen ©onnen*
alci sellä (com ©effet) ass.. Sali. bist,
ttufflc^en, luärme auf ungefalbter §aut, Cic: sudatio, trodfe-
fr.5, 13 (5, 16). Yal. Max. 5,2, 9; vql Serv. ne^ ©d^rci^bab, Cels.: u. balnearia assa, bie SSor*
Virg. Aen. 11, 500: impers., ut majoribus natu !e^rungen jum ©c^roi^babe, Cic. II) übtr., —
assurgatur, Cic: assurrectum ei non est, Liv.: trocEcn, Hof = oi^ne ^^t^^^it ^c., femina ob. nutrix,
firmissima vina, Tmolius assurgit quibus et rex eine Hinberraärterin {hk bto^ roartet unb erstellt,
ipse Phanaeus, cor tx^ncn el^rerbietig aufftel^en = nid^t fxiugt), Juven. u. Fronto: lapides, rof)e, nn^
benen ben ^orsug einräumen mu^, Yirg. georg. 2, be^auene^ Serv.: vox, SSocalmufif o|ne ^nftrumente,
88; - o^ne Dat., neque assurgere neque salu- Varr. fr. u. Ascon.: tibiae, ^-lijten o^ne ©timmen-
tare se dignantem, ISuet.: im ^^affiD, haec ipsa begleitung, Serv.
497 Assus astipulatio 498

2. Atinn», f.
Assos. cifd^^fgrifc^en 3Jlonbgöttin; bie vierte '^enu^ , nat^
m»»ntipiTo (ad-suspiro), äre, ju (bei) etvoa^ Cic.de nat. deor. 3, 23, 59.
feufjttt, altius, Apul. met. 4, 25: fletibus alcjs, astätör, öris, ni. (asto), ber Sefd^ü^cr, astator
ibid. 4, 27. et conservator hujus collegii (o. einer ©ott^eit),
Asü^yi*!!« öriim, m. (Aaav^coi), bie Slffprier, Fabretti inscr. p. 164. ow. 297 (= Inscr. in Spon
hie SkiDO^ner älfftjriens (ais Sanbf^aft ob. didd)), misc. p. 27).
\. de div. 1, 1, 2. Justin.
Cic. 1, 1 sqq. - S)ao.: A) asteixinos, i, m. {äareiauog), bie feine 9lebe-
A^i^yriA, ae, (Aaavqia), Slffprien, b. i. 1) eine toeife (rein tat. urbanitas), Charis. 247 P. Serv.
f.
Sanbfc^aft in 2tfien jroifcfien 9)tebien, ^Jiefopotamien Yirg. Aen. 2, 547: aud^ astismos gefd^r., Diom.
u. ^oglonien mit ber .'öauptft. 9iiniüe, fpäterJlc?m- 458 P., Donat. 1778 P., u. astysmus, Isid. 1, 36, 30.
lene (f.
Kurdistan., PI. 5, 12 (13), 66:
b.) gen., j. aster, eris, m. {aorjo), I) ein Otertt, rein lat.
fll^ Amm. 23, 6, 14
Xtieil beä perfifc^en jHei(j5 b. Stella, Macr. somu. Scip. 1, 14. §. 21. {ed. Jan.
sq. —
2) im Toeit. ©inne baö offprifd^e 5leici^, bei ben griec^. gefc^r.). — II) aster Atticus, eine ^flanje,
3tbmem gero. Ä'j/rm gen., wie Cic. de fin. 2, 32. bei $tin. aucb bubonion, bei SSirg. u. (Sot. amellus
106; Tusc. ö, 35, 101. Suet. Caes. 22. B) As- — gen., bie itoltetiifd^c Sternblume {Aster Amellus,
8yriu8, a, um (AaavQios), offprif*, regnum, Ju- L.), PI. 27, 5 (19), 36. Apul. herb. 60. lü) —
stin.: amomum, Virg. - Oft poet. für mebifd^, pW aster Samius eine 2lrt f amif d^er ©rbe, roeil fie mit
,

nirifd^, p^rogtfd^, paläflintfd^ , tnbtfd^, malus, Gitro= einem ©tern bejeic^net raurbe, PI. 35, 16 (53), 191.
nenbaum yncäus Medica), PI.: puella, hk
(fonft astercum, i, n. 5lebbü6nerfraut (rein lat. ur-
p^önicifc^e ©uropa, Sen. poet.: venenum, t^rifc^er ceolaris herba), PI. 22 17 (20), 43. ,

^^urpur, Sil.: stagnum, ber Oee ©enejaret^ in ^^a* 1. asteria, ae, f. ein öbelftein, oielt. Äa^en-
läftina, Justin.: ebur, inbifd^e^, Ov.: axis, ijfttid^e, ouge, PI. 37, 9(47), 131.
Avien. descr. orb. 534. 2. Asteria, ae, f. u. -ie, es, f. {'Aazsoir]),'!)
ast, Conj., f. at. 2;od^ter bes Xitanen ßöus (nad^ Hyg. fab. prooem.
Aütn, ae, /. (Aara), I) ©tabt im innern Sigu^ p. 7 ed. Miinck. be§ ^otu6) u. ber ^^^öbe, 3)^utter
rien am ^anajus, j. Asti (xn pemont), PI. 3, 5 be§ 4. öercute^3 (Cic. de nat. deor. 3, 16, 42), roirb,
(7),49(^an u. Seil. Hasta). —
II);©tabt in §ijpania ha fie ^uppiters Umarmungen ju entfliel^en fud^t, in
Sätica, unroeit ^ah^, röm. (Sotonie mit bemSBei* eine SBac^tet oerroanbett, ftürjt fic^ felbft in^ 3)leer
namen regia, \. Mesa de Asta, Liv. 39, 21, 3. Mel. u. mirb ^u einer ignfet, bie juerft Asteria (PI. 4, 12,
3, 1,4. Auct. b. Hisp. 36, 4. - Xav. Asten- 22. §. 66), bann Ortygia (bie 3ßac^te(infe() u. fpäter
0i8, e, ouö ob. »Ott Slflo, afiettfifd^, ager, Liv. Delos (bie Igelte, ftra^Ienbe) genannt würbe, Hyg.
39,21, 2: equites Romani Astenses, Auct. b. fab. 53. Ov. met. 6, 108. — II) (Asterie) einreeib*
Hisp. 26, 2. lid^er ©igenname, Hör. carm. 3, 7, 1.
A»tabörä8 u. -es, ae, m. (Aaraßooas), ber asteriäs, ae, m. {aar so Ca?), eine 2(rt Sieil^er,
t>ie ©eite ber fogenannten '^nid 33teroe um*
öftl. PL 10, 60 (79), 164.
flie^enbe2trm beö dUl in 2tet.^iopien, j. Tacazze u. 1. aHteriun, li, n. {aardoiov), eine 2lrt ©pin-
in feinem untern Saufe Atbar (og(. Astapus), ^orm nen, PL 29, 4 (27), 86.
^
-as, Yitr. 8, 2, 6: ^orm -es, Mel. 1, 9, 2. PL9 5, 2. Asteriön, onis, m. (Aareoicor'), ein kleiner
(10) ,_ 53. - atä* 2)ie §anbjc§riften u. 2lu5gaben ^(ufe in Strgolis ber fic^ hinter bem öeräum un*
,

raed^feln graifc^en ber Schreibung Astabores (ob. raeit SJipcenä in einer öö^le cerlor, Stat. Theb. 4,
-as) u. Astobores (ob. -as); ogL %i\<i}\x^e yw Mela 122 u. 714.
vol. 2. p. 1. p. 308. aNteriscns, i, 7n. {aareolaxos), ein Sternchen
Ai^täcus,
1. 1, m. {daraxög), eine 2lrt 59ieer* (*), a(5 fritifc^eä ^ti^en an lücfen^afte ©teilen ber
frebfe, PI. 9, 31 (51), 97. Isid. 12, 8, 9. 3lutoren gefegt (ogl. Isid. 1, 20, 2), Eccl.
2. AstäcHM,
m. CAöraxog), 3Sater be^ SJlela*
i, a§terite§, ae, m. I) eine 3lrt 33afiliö!en, Apul.
nippus, ber baf)er l^ei^t Astacideiü, ae, m. ber herb. 128. —
II) (= 1. asteria) ein ßbelftein, üiell.
«flacibc, Ov. Ib. 515. Äa^enauge, Isid. 16, 10, 3: fpncop. astrites, Mart.
^

3. At^täcuH, i, f. (AaraxSg) u. Astäcum, i, Cap. 1. §. 75. Mythogr. Lat. 3, 7 u. 8.


n., ©tabt in 33it^9nien, im füböftt. 2ßinfe( beä nad^ anterno (ad'-steruo), ere, binflreuen; ba^.
i§r benannten aftacenifd^en ßolonie ^Jleerbufens, paffio. iw mebialer Seb. asternor, astratus, ftdb
,

ber 3Jiegarer, an ber ©telte bes j. Ovaschik, aud^ btnflretfen, btngeflretft rao liegen, sepulcro, Ov. met.
Bashkele gen. ^tecfenö, Mel. 1, 19, 4. PI. 5, 32 2, 343: foribus astrata plebes, Ijingeftrecft Ju- ,

(43), 148, beren ©inroofmer 3^icomebeo I. in bie venc. 1, 13.


oon i§m gegrünDete gegenüberliegenbe otabt 5iico' ast^röplectös, öu (* dorsQÖTrlTjy.rog), tjom
metia füfjrte, X>ai). beibe ©tobte ibentificirt b. Amm. aSBettertcuc^ten getroffen (sine fulmine ictus), tecta,
22, 8, 5. - 2)aü. Astä-cenuH, a, um, oflaceitif^, Sen. nat. quaest. 1, 15, 3 ed. Haas.
Sinus, PI. 5, 32 (43), 148. a.)4teroHcöpia, ae, f. {(xGxeQoaxonia), bie 2?eob=
AMtauHöbäs, ae, m. f. Astapus. ocötung ber Sterne, Acrpn Hör. carm. 1, 18 in.
Antäpa, ae, f. ©tabt in öifpania 33ätica, \. aMthina, mätis, n. {aad-ua), ®ng8rüfltgfett, 2?e=
Estepa, Liv. 28, 22 sq. flemmung, ^lur. bei PL 25, 8 (43), 82.
AHtäpe, es, f. Astapus. a»4thinliticui4, a, nm {da^'narixo?) mit Fur^em ,

astaphiH, phidis, 2(cc. pliida, f. {aaxacpis), ge* atbem ^lur. fubftü.,


bebaftet, engbrüflig, aflmatbtfcb,
trocfnete aSeintraube, «oftnc, PI. 23, 1 (12), 15. asthmatici, örum, m. (rein lat. anhelatores), PL
AxtapuM,i, 7)1. (Aaranovg), öer bie roeftl. ©eite 26, 7 (19), 34. Theod. Prise. 12, 3. Aeni. Macer
ber fogenannten ^nfel 5Jieroe (in 2letf)iopien) um-- spur. 4, 19, 5 (458).
flie^enbe 2(rm öes 9?il, j. „ber öftlid^e )}lii" ob. aHtiouH, a, um {danxoi), jur Stabt gehörig,
Abmci, aurf) Bahr el A^rek, PI. 5, 9 (19), 53. «gl. ttäbtifd), ludi, bie in ber ©tabt gu (r^ren be6 ^^ac^
Astaboras. - S^erf. auc^ Ast&pe, es, f., Mel. 1, d^uö gefeierten, Suet. Cal. 20.
9, 2, ob. AtttoNäpeM (Astusäpes), ae, m., PI. 5, 9 aHtipülätio, onis, /". (astipulor), eig. bie VR'xt
(10), 53, oi. AstanMobäH, ae, ?n., Vitr. 8, 2, 6. fltpuUrung; ha^. übtr. , bie tjottfornmenfle 23eifltm
AMtarte, es, f. (Aard^rrj), 9iame ber pi)üni- mung, tjötttgc Uebereimlimmung, Aunaei Senecae,
499 astipnlator astrictus 500

PI. 29, 1 (5), 10: iiicorriipta ordinis, ik>ü. Theod. bie im golbenen ^^eitolter als fegenoreic^c C"9Öttin
12, 1, 177: u. ^lT >rlimmc, Qniiit. 11, 3, 175. unter ben i^ienidjen lebte, aber im ehernen ^^eitaltcr
AMtipülätör, «iris, m. (astipulor), I) qIö (^c \ia^o gefunfene liienfdjengefdjlec^t uon aUcn i^imm»
rtd^tl. /. t., bcricntc^c. bor bei einer stipulatio, b.f). nnb alö \cternbilb Virgo un=
lifd)en jule^t rerliei^,
bei einem feierlid)en ^-Pertrnpe C-Üürnfd)nft, CSontraet), ter bie Sterne oerfe^t murine Ov. met. 1 149 , , .<?</.

pon bem stipiihitor, ber fid) baö :iH'rfpred)en c^eben .luven, ü, 19. Mart. Cap. 2. §. 174: als ^Sternbilb
liefe, bin^iuK^ocicn mnrb, um fid) bnffelbe 'i^erfpred)en b. Lucan. 9, 584; ngl. Hyg. ästr. 2, 25.

loieberliolen ,^u bnmit


Inffen, er bnnn, raenn bic :^ei ANfraeoN, i, m.(Aaroaiot^, einer ber Litauen,
ftunii nermeiiun-t lüiirb, oor (>>erid)t nlo ^eii^e ob. ber mit 3(urora bie 2lUnbe jeugte, bie barum fratres
Seiftanb beo stiimlator ob. nad) beffen Xobe, ber , Astraei, bfc ,,afträiic^en trüber" I)ei^en, Ov. met.
C^rben beffelben, menn fie fla^bar würben, auftreten 14, 545; ogl. Caes.Germ. Arat. 105.
fonnte, Gaj. o, HO. 117. 12(). 215. Cic. Quiiit. 18, ANtra^alizontefi, um, m. {aOr oaya'/.itovj es)y
58 (u. baju Mlo^); Pis. 9, 18. t^^l 2ß. rKein'o ::Höm. bie SBürfch^pielenben, ein 3tanbbilb beo "^iolgcles
^vriüatr. 3. 819 u. 4(]8. — II) iibtr., ein unbcfcinflter tuo, PI. 34, 8 (19), 55.
Sripflltdbtfr, Stoici eteorum astipnlator Antiodius, atttrag^älus, i, m. (aarodyaß.og, ber Änöd^ct),
Cic. Ac. 2, 21, 67: astipnlator vanae opinionis, I) t. t. ber 33auf.: a) ber erl}abene, ^albrnnbe 9lin6,
Val. Max. 7, 1, 2 extr. ber oben bie Säule umgiebt, ha^^ <2>täblein, ber
aNlIpülätiiN, %\$l. u, m. (astipulor), bie ooD-- ^tab, Vitr. 3, 3, 8 (3, 5", 3). —
b) astr. Lesbius,
frmmntc tBripfftc^tung, Buftimmung , Jovis deorum ^tah mit Samenfcmcrn ob. Cliöen, «perlfd^nur,
snnimi astij)u]atii, 1*1. 7, 47 (48), 152. ^ruc^tfc^nur, Vitr. 4, 6, 2. — 11) eine f)ülfentra*
aHtipülor (ad-stipulor), ätus sum, äri, 1) mit= genbe ^flanje fpanifc^cr Jragantö {Astragalus bae-
,

{vg,i. astipulator no. I), Gaj. 3, 112: al-


fti^julircn ticus, L.\ PI. 26, 8 (29), 40.
teri, Ael. Gallus JCt. b. Fest. p. 273, 26 (in i\ a^träliN, e (astrum), bie ®cflirnc betreffenb,
Rens). —
II) übtr., ^^mbm. ücafommcn Jetpflid^ten, fata, auö titn ©eftirnen erfannt, Augustin. civ.
alci, Liv. 39, 5, 3. PL 7, 48 (49), 154. — mi d€i 5, 7 extr.: flammae, ha^j i^tc^t ber Sterne,
aNtipülo. äre, Jul. Var. rer. gest. Alex. 1, 23 (30). Avien. phaenom. 609.
aNtiNmöM, f. asteismos. aHtrangälo (ad - strangulo) , (ävi), ätum, äre,
aKtitüo. tüi, tütum, ere (ad u. statuo), irgenb* 6ei ob. an etwaö crbrcffeln, Minuc. Fei. 30. §. 2.
roo öinfleacn, anlas, Plaut.: reum ad lectum (ae- aiiträpaea, ae, /. {doTQaTxalo?, aia, alov, voä
j^roti), Cornif. rliet.: astitui in. geuua, nieberge^ 35li^), ein fc^icarjer Gbelftctn mit freusrceifen Sic^t*
ftaurf)t inerben auf bie .^., Plaut.: astitui molae (o. ftretfen in ber gjiitte, PI. 37, 11 (73), 189.
Gfel), Apul.: astitui tribunal, Apul. Asträpe, es, /'. {daxQaTir]), ber leud^itenbc 23It^r
anto (ad-sto), iti, äre, I) Bei etraoQ ob. ^cmb. ftc= perfonificirt , ein ©emälbe beö 2lpeIIe5, PI. 35, 10
^cn, A) im 3lUg.: hie, Ter.: ad id, Liv.: astante (36), 96.
atque audiente Italiä totä, Cic: astante et in- astrepo (ad-strepo), püi, pitiim, ere, I) intr.:
spectante ipso, Caes.: super astantium manibus A) ba^u ertönen, tärmcnb bei= ob. einftintmcn, astre-
in muruni attollitur, Sali, fr.: ast. alci, Plaut.: pebat vulgus, Tac: n. poet., haec dum querimur,
mensae, Suet.: ante aedes, Plaut.: pro foribns, en! totum mare immugit, omnes undique scopuli
Snet.: alci supra caput, Virg.: übtr., tinis vi- astrepunt, frimmen rciber^allenb (in i>i(^ klagen)
tae mortalibus astat, fielet benor, Lucr.: poet., mit ein, Sen. poet. —
B) ^mbm. Seifatt in- ob.
astante ope barbaricä, nod) ftanb, bauerte, rntgegenlärmen , lärmenb Seif oll jurufen, 5uiaud^3cn,
Enn. - Ofcs" ast. illnm locum, Prise. 1181 P.; alci, Tac: abfot., vulgus clamore et vocibus
aber PI. pan. 23, 2 je^t ^eil te artaret. B) ins^ — astrepebat, lärmte il^m mit ©efdirei u. 3"^f ^^^
bef. (rDie assnm\ ^mbm. ratbenb l^elfenb jur Seite fall entgegen, Tac —
II) tr.: A) lärmenb in etroaä

,

flehen, Plaut. Amph. 3, 4, 10 (993). II) auf= einftimmcn, etipaö mit lärmenbem Seifall aufnefimen,
rcc^t , aufgerid^tct fteöcn, squamae astantes, em-
= quae pauci incipiant, reliquos astrepere, Tac:
porragenb, Virg.: fecit Minervam, quae est in ut eadem astreperent hortari, auf gleiche 2Beife
Partlienone astans. PI. - iJS* Perf. Conj. astasint einftimmten, Tac — B)
lärmenb erfüllen, 6e[dfti=
(astassint) = astiterint, Paul. Diac. p. 26, 3: gen, irritis precibus surdas principis aures, PI.
Supin. astatnm ob. astitum nac^ Prise. 863 P.; pan. 26, 2.
bal^er Part. Fut. act. astiturus, Aemil. Porcina a stricte, Adv. m. Compar. (astrictus), I) ftraf^,
bei Prise. 863 P. imponendum malagma, quod digerat; astrictius-
Astoböre». f. Astaboras. que alligandum, Cels. 8, 10. no. 7. II) in Sejug —
at»tö]nachetu8, a, um {aaro/uäxfjroe), ungedr= auf bie 3iebe, gebrängt, Bünbig, futj, orationem non
eert, Gruter inscr. 750, 14. Reines, inscr. cl. 12. astricte, sed remissius numerosam esse oportere,
,10. 124. Cic. - astrictius dicere, Sen.: astrictius scribere,
Ai»tömi. örum, m. (^-iörouoi, Sliunblcfe), in- PI. ep.: ille concludit astrictius, bic latins, Quint.
bifc^e 3>i3If erfc^aften bie feinen DJunb fjaben foUen,
,
astrictio, önis, f. (astringo), bie ^ufammen^ie^
PI. 7, 2 (2), 25. henbc Äraft, PI. 27, 10 (59), 83.
_
A8to8ape»i, f.
Astapus. astrictörius, a, (astringo) um ,
^ufommcnjicjenb,
Astraba. ae, f. {aarodßr^, pljemer ©attel, vis, PI. 24, 13 (71), 115.
Saumfattel), ^itel einer gröBtentf)ctls rerloren ge- aHtrictuN, a, um, PAdj. m. Compar. (o.

gangenen j^omöbie beö $Iautu6, bereu 3lec^tf)eit astringo), angelegen, ^ufammcngejogcn, flraff, eng,
fc^on im 2(Itertl^um bejmeifclt rourbe (f. Gell. 11, I) ctg.:limen, nerfc^Ioffcn Ov.: non astrictus soc-
,

7, 5),Yarr. LL. 6, 7. §. 73. Fest. p. 306, 2. Prob, cus, fnapp anliegenb, b. i. fc^Iotternb, poet.
nirfjt

comment. in Virg. praef. in. p. 347 ed. Lion. für nad^läffige, gefd^mocflofc Sdireibart, Hör.: Cor-
a8träbicön, i, n. {aGTQaßr^, ta^ ®aumfattcl= pora astricta (ftrammc) et lacertis expressa,
lieb, Prob, in Tirg. comment. praef. in. p. 347 Quint.: ilia astricta equi, fcnmale, Quint.: frons,
ed. Lion. gerunzelte St., Mart.: gustu astricto, oon gufam*
Astraea, ae, f. (AGxQaia), bie „(Sternenjung* mengieljenbem, ^erbem (^efc^macf, PI.: an astrictum
frau", bie jungfräuliche (5^i3ttin ber (Serec^tigfeit, coi-pus Sit, an profiu^it, Cels.: alios astricta, alios
501 astricus astroloffus 502
resoluta alvus exercet, Cels.: qiiibus in adole- ben, PI.: alvum astr., I^arten Seib ma(i)en, oerftopfen^
scentia (aivus) fuit astricta (rerftopft, öerJ^altcrt), ftopfenb auf ben Seib roirfen (@gf|. ahoim solvere,
saepe in senectute solvitur; melior est autem in resolvere, laxare), Cels. ~
ß) to. ber Äälte, ftarr
juvene fusior, in s^e astrictiar, Cels.: astrictae machen, frieren laffen (f. 9Jiü|eU ju Curt. 3, 13 [34],
aquae [sc. gelu), gefroren, Ov. II) übtr.: A) — 7. p. 157), Corpora vis frigoris ita astrinxerat,
fnapp, fparfam, farg, pater, Prop.: mos, eirtgc* ut etc., Curt.: nivibus quoque astrictae aquae,
fcf)rQn!te Sebenetoeife, Tac. B) oon ber 9iebe u. — Ov. - u. ahtixUen, moUibus lacubus remissiun
üon bem S^iebcnben ob. <Scf)reibenben felbft, gcfcrängt, corpus, Mart. 1, 49, 11: ba^. astringi, fic^ abtiXi)'
tiinMg, fur§, dialectica quasi contrctcta et astricta len in proxumo puteus, ex quo possis rursus
eloquentia piitanda est, Cic: verborum astricta
,

astringi, si poeniteat teporis, PI. ep. 5, 6, 25. —


comprehensio, Cic: est enim finitimus oratori y) t). ©toffen, eine ^arbe afefc^roa^en (®gf^. ex-
poeta, numeris astrictior paulo, verborum autem citare, lieben), ita permixtis viribus alterum al-
licentiä Hhcrior, Cic. tero excitatur aut astringitur, PI. 9, 38 (62), 135.
astricus, a, um {aGT^ty.os}, gu hen Sternen 9C=
— II) übtr.: a) übf). firoif ongieften, «) im ©tnne
Mviq,, i2tcrncn=, Corona, Varr. sat. Men, 39, 6: u. beö Sefeftigens laxare, relaxare), pater
(®gf^.
in grierf). ^emininform astrice coeli chorea, ibid.
nimis indulgens quidquid ego astrinxi relaxat,
locfert bie ^^gcl, bie ic^ ftraff angezogen i^ahe, Cic:
53, 15: choreae, Varr. b. Non. 451, 11.
neque tarnen ita sunt arta atque astricta, ut ea,
astrido (ad-strido), ere, ta^u jtfd^cn, Stat.
cum velimus, laxare nequeamus, Cic: haec ma-
Theb. 11, 494.
gis adliuc astringunt, befeftigen noc^ meljr, Quint.
astrifer, fera, ferum (astrum
axes, Stat.: umbrae, A^al. Fl.:
u. fero), gcfürnf,
os (bcö unter bie
— ß) im ©inne beö 3"f^"^^^f"^^fi"9^"^/ inSd^rift
U. Siebe jufamntenbröngen, cinfd^ränf en , in Sd^ranfen
©terne üerfe|ten (ii)IIaru&), Mart.
weifen, iuxuriantia, Quint.: rem tam late fusam
astrifico, äre (astrum u. facio), ®tcrnc bcrei= tam breviter, Quint. - u. einen Seraeis ?ufommen=
ten, =t)ctfcrttgcn, Mart. Cap, 6. §. 585. brängen, sufammenfaffen, breviter argumenta ((i)gji5.
astrificus, a, um (astrum u. facio), flcrnc= vagari), Cic: hoc artius astringi ratio non potest,
crjcugenb, habenae, Mart. Cap. 2 in. §, 98: pe- !napper lä^t fid^ biefe ©d^lu^folge nid^t f äffen, Cic
plus, Mart. Cap. 6. §. 584. — h) geiftig, politifd^, moralifc^ g^eirf)). fcffetn, bin=
astriger, gera, gerum (astrum u. gero), I) 9C= ben, a) geiftig, illi studio suorum astricti, gefeffelt
iitrnt, axes, Stat.: caelum, thalamus, Mart. Cap. burd^ bie Xf)eilnal^me an ben ^fingen, Sali.: Jugur-
— Sternen
II) in t(n leucfetenb, -t^rcnenb, jnbftt)., tha majoribus astristus, burd^ rai(^tigere ®egen*
astrigeri, Mart. Cap. 1. §. 91. ftänbe gang in 2(nfprud^ genommen, Sali. ß) po= —
astriloqitus, a, um (astrum u. Joquor), öcn iitifd^, vel armis vel legibus totam Galliam sem-
J«en ©cfiirnen rebenb, puella, Mart. Cap, 8 in. piteruis vinculis, Cic. —
y) moralifc^ binben, feffcln,
§. 808. feft=,unauflö^lid^ machen, disciplinam legibus, Cic:
at»tri]ücu8. a, um
(astrum u. luceo), in ben hujus tanti officii servitutem testimonio sempi-
«Sternen leud^tenb, =t5rcnenb, divi (®gf^. divi ruri- terno, Cic. - u. moralifrf) binben = »erbinben, öer=
colae u. fiuctigenae), Mart. Cap. 9 in. §. 889. binblii niedren, nerpflid^ten , hac lege alci suam
astringo (ad-stringo), strinxi, strictum, ere, fidem, Ter.: alqm legibus, Cic: alqm suis condi-
ftraf anjieben, I) eig. üxaff--,feft ansicben, fefl iniam- tionibus, Cic: ejus (C. Marcelli judicis) religione
mengie^en, jufommenfd^nüren , =prefi'en, Uü fd^nürcn, devinctus atque astrictus, burrf) beffelben ßibe^^
feft onBinten, fcfl anfd^Ue^en
(®gf^. relaxare), a) int Pflicht gebunben u. feft umftridt, Cic. - se scelere
engern Sinne, ein S3anb, u. einen ©gftb. (ü. ben San- astringere u. scelere astringi, ficb burrf) ein 3Ser*
ben felbft u. v. ^erf. bic nermittelft eineö SBanbeö
, gefjen binben, b. i. fid; fc^ulbfällig machen, Cic: u.
fd^nüren), quo magis extendas (viucula), tanto fo sese furti, Plaut. - m. 2lng. inoran? ob. rao
=

astringunt artius, Plaut.: vincula motu, Ov.: la- gu? burd^ in ob. ad m. 3lcc., se verbis alterius in
queos, Sen. - quae (vinculum) astringit, Cic: u. jura Sacra, Ov.: se ad certa verba, Quint.: astringi
artius atque hederä astringitur ilex. Hör.: ju- ad temperantiam, PI. ep. - m. 2tng. roofür?
gum astrictum compluribus nodis, Curt.: soccus burd^ pro m. älbl., se jurejurando pro salute
astrictus. Hör.: comae astrictae, Ov. - rotam alcjs, Suet.
multo sufflamine, ftar! ^emmen, Juven. - alci astrioii, ii, n. {aarriQ), ein inbifc^cr Gbelftein,
manus, Plaut.: alqm ad columnam fortiter, Plaut.: ber non innen raie ein ©tern mit bem ©lanje beö
alqm ad statuam, Cic. b) im —
raeitern ©inne, äSoUmonbö leudjtet, na(i) einigen bie roei^lirfie 2trt
Äörpertf)etle n. ä^nt. ©gftbe., labra (@gf|. diducere be§ ©ternfappfiire, nac^ 2lnbern unfer Slbular, PI.
labra), Quint.: vultum superciliis, Quint.: fron- 37, 9 (48), 132.
tem, gufammensier^cn rungeln, Sen.: astricta tem-
, a§triüte8, ae, m. ein uns unbefannter ©belftein
pora, rungelic^te Schläfe, Cels.: astrictae fauces, non magifc^er Iraft, PI. 37, 9 (49), 133.
jufammengcfc^nürte Tac: astricti crepidis pedes,
, astriHÖnus, a, um (astrum u. sono), mit ben
gufammengepre^te, Curt.: paenulis astricti et vel- Sternen tönenb, Juppiter, Mart. Cap. 8. §. 811.
utinclusi, eingepre|t, Tac- venas (terrae) hi- astrite«, ae, m. f.
asterites no. II.
antes, ficj) eng fcf)tie^en machen, Virg.: fo aud) li- aströbölÖH, i, f. {aarrjQ U. ßdXlco), ein ©bei*
men astrictum, gef c^Ioff ene Ov.: cortex astrictus , ftein, nad^ (Einigen eine 3lrt Äo^enaugc, nad^ 2ln*
pice, Hör.: astrictum opus bitumine, Curt. - alvus bern ein ^baicebVn mit feinen Simgeln, PI. 37, 9
(ber 93kgen) tum astringitur tum relaxatur, Cic: (50), 133.
tum astringentibus se intestinis tum relaxantibus, aKtrolögia, ae, f. (aaroÄoyin), I) bie ®tcrn=
Cic. - ^nsbef. o. (Sgftbn., raelc^e aftringircnbauf Funbe, aftrcnomie, Cic u. PI.: a(6 ©d)rift, PI.

einen Äörpcr rairfen, «) o. Heilmitteln, Speifen k. II) bie ®ternbeuterei, Hier. u. 2t.
(als mebic. t. f.), omnem partem (corporis) con- aMtrol«»giciiH. a, um {aOT^oXoyixög), aftro=
firmare et astringere, Scrib.: astr. gnstu, ben Icgifdö =^ af!ronpmif(^, demonstrationes, Beeth.
3Jiunb jufammengiefien, PI.: astringi a marino mor- cons. 2. pros. 7 in.
su üon ber Scfiärfe beö üieeroafferö ücrbidjtet wer-
, aHtr(»ir>giiM, i, m. {aüxQoXöyos), I) ein ®term
503 astronomia astutus 504

funbiflcr, Vair. u. Cic. — II) ein »Äternbeuter, 1.aMtiila, f. assula.


Cic. u. %. 2.aHtfila, ). haätula.
aNtröiiAmia, ao, f. {uarQOVo^iia), bic ^tcrn aNtiiltiH, [,m. (astus), eine f leine fiift, Sinte, ein
Funbf, S(Mi. u. "}{. I^intcbcn, Apul. met. 9, 1 ed. IfUdebr.
aHtrAiiöiiiiciiH, a, um {(trsrnovoiaxö^)^ aftro^ aHtüp^o (ad-st.), ere, bei ob. nber etrca^ flou=
nomtfd), tUur. lubüu., astronomica, öriiin, n. ^Iflro- nen, ctiuao anftaunen, sibi, Ov.: divitiis, Sen.
nomifcbrö, 'ülflroncmtf, 'XiUi ciiieo ^K'bid^tCö bcö Ma- 1. aHtär, uris, ;/?. eine Öabicf)t5art, Jul. Firm,
nil. u. oinor 2:ct)rift öco Hy»iii. math. 5, 7 e.vtr.
aNtrj^iu^miiM, i, m. {daTQoröftoi), ein Stern' 2.AHtAr, üris, m. f. Astures.
funbtger, l-'innic. niatli. 5, 13 u. 15. ANtüra, ae, m. (Aarvoa), I) ein ^(uf; in iia^
aNtrÖNcApia, ae, /'. {naTooaxoTtt'n)- astrolo- tium, berau5 ben Sttbanerbergen fübroärte ^raifd^en
ad
gia, Acroii Ilor. carin. 1, 2>s, 2. 'Jlntium u. (Sirceji ins tprr^en. ^j'ieer fliegt , noct) j.

aHtröNUH, a, um(astrum), I) nnter übler 6;on= Ästura, Liv. 8, 13. §. 5 u. 12, üor feiner 3}iünbung
flettatton «eboren, Isid. 10, 13. — II) = lunaticus, aber eine gleic^n. ^nfel (f.) aus Xufffelfen bilbet,
Isid. Gloss, PI. 3, 5 (9)," 57. 8erv. Yirg. Aen. 7, 801, mit einem
aMtructio, önis, f. (astruo), I) t)ic -fitnjufügung g(eirf)n. otäbtcf)en (f., je^t torre d'Astura), in bef*
te^ 58ett»etfc6, Mart. Cap. 5. §. 461 u. 473: '|5lur. fen 9iä^e(£icero ein i^anbgut ^atte, Cic adfam. 6,
ibid. §. 467. —
äufanimenfe^ung, rliytlimicae
II) bic 19 extr. —
11) ein Diebenfluß bes 3)uriu5 in öifpan.
€t melicao astructioiies, Mart. Cap. 8. §. 930. Xarrac, \.Ezki ob. Kstola, Vlor. 4, 12, 4.0ros.6,21.
aMtriictAr, öris, m. (astruo), ber Sewetöfüfirer, ANturett, um, m. {"y-tarvosg), bie Slflurier, ein
Yen. i ort. de vit. Mart. 2 extr. 22 SSölferfc^aften mit 240,000 5-reien(Pl. 3, 3, 4. §. 28)
antrHin, i, n. {acfroov), jeber leud^tcnbe ^ini- jä^lenber '-ßolfsftamm in öifpanien Seroo^ner ber ,

nielöfcrpcr, ein Sternbtlb, ©cfttrn, I) eig.: homines :^anbfcf;aft Asturia (f. unten), Flor. 4, 12, 46 u.
taiitummodo aniium solis, id est unius astri redi- 54. PI. 4, 20 (34), 111. - Sing. Astür, üris, m.
tum metiuntur, Cic: cursus astrorum dispares, ein Slflurier, Lucan. 4, 8. Mart. 10, 16, 3 u. a.
Cic: alqm astris inferre, Ov. u. Schol. ad Caes. Sil. 12, 748 u. a. Claud. laud. Seren, reg. 75: u.
Germ. Ai-at., ob. alqm in astris ponere, Hyg., poet. Adj. = axi^ bem 2anbe ber Slfturier, ou8 ob.
unter ^ic oterne üerfe^en. - in Sejug auf ten ßin* in 5tflurien , aflurifc^ , equus, Mart. unten Astur-
flu^ ber ©eftirne 6ei ber ©eburt u. hcm fünftigen co): exercitus, Sil. — 2)aü.: a)
(f.
AHtüria, ae, f.
<Bä)idial eineo 3Jlenfc^en, astrum natale, bk Gon- eine ^ifpanifc^e i^anbfc^aft, ba^ heutige „3(fturien,
fteUation in ber öeburtsftunbe, Hör.: utrumque Seon u. SSallabolib biä an ben 2)uero", PI. 4, 20
nostrum eonsentit astrum, roir raerben gfei^es (34), 112. —
b) Astilricus, a , um , atlurifd^ , gens,
©c^icffal ^aben, Hör. - poet., jur ^Sejeic^nung be^ PI. u. Sil.: fubftü., Asturica, ae, f. bie öaupt^ u.
beutenber .»öö^e, turris educta ad astra, bi^ an bie (^Jeric^töftabt ber 3lfturier, j. Astorga, PI 3, 3 (4),
©terne {an t>cn öimmel), Virg.: mons ibi vertici- 28: Asturicus, i, m. ber „3ifturifer", aB 33einame,
bus petit arduus astra duobus, Ov. H) übtr.: — Juven. 3, 211, — c) Asturco, cönis, m. ein oflu=
tollere in astra, Cic, ob. ad astra, Virg., ob. edu- rifd^eö «pfcrb, ein 3citcr, berühmt burc^ bie fd^öne
cere in astra, Hör., bi^ ju ben Sternen-, bis an 33en)egung feiner 8c§enfe(, Cornif. rhet. u. 2t. -
ob. in ben «»öimmel ergeben (= fe^r rühmen): ex bai).and) t)on anbern "^sferben gleid^er (^igenfd^aft,
astris decidere, am bem öimmet fallen, feines A. Macedonicus, Petr.
größten ^iu^ms üer(uftig ge^en, Cic: sie itur ad aHtfiN, üs, m. biefiifl als 2!§ätig!eit, ein Ufliget--,
astra, fo erlangt man unfterblictien Mui)m, Yirg. fc^lauer Slnf^lag, eine Sinte (ogt. astutia), im ciaff.
aMtrüo (ad-strüo), struxi, structum, ere, an- iiateinnur im aboerb. Abi, fpäter auc^ in anbern
bauen, ouf bauen, baronboucn, baraufbaucn, I) eig.: Gafuä, I) im 3tllg.: docte atque astu, Plaut.: con-
alqd latericulo (mit 3-)/ Caes.: gradus, Liv.: ve- silio versare dolos ingressus et astu incipit haec,
teri recens aediticium, Col.: utrique (villae) quae Yirg.: perplexum Punico astu responsum, Liv.:
desunt, PI. ep. — H) übtr., noc^ obenbrcin ^in^u- major usu armorum et astu (hinten) stolidas
fügen, 1) im 3(llg.: formae animum,
Ov.: vix quid- vires minoris superavit, Liv. II) in^bef. = —
quam gloriae ejus, Yell.: quantum famae meae GToazTjyrjitia, bie ÄriegSlifl (f. 2öalt^er ju Tac ann.
clomi, quantum in publico, quantum apud prin- 12, 33), astus hostium in perniciem ipsis verte-
cipem astruxit, PI. ep.: omnibus hanc astruis bat, Tac: militari astu cohortes turbidas disper-
laudem, PI. pan. - sibi accrescere putat, quod gendi, Tac. - '^tur. machinamenta et astus op-
,

cuique a^^rw^^wr, PI. pan. - ad necem utriusque pugnationum, Tac: ante dolos, ante exsequar
parentis caedem fratris, Justin. - non est opus astus, Yal. Fl.
a//i>2^a.s aliquid auta-s^rwas: sufficit, ne ea, quae ANtiiMäpeH, ae, f. Astajjus.
sunt Vera, minuantur, PL ep.: sicut ante seciinda abtüte, Adv. m. Compar. u. Superl. (astutus),
fortuna tot victorias astruxerat, ita nunc ad- lifltg, fc^lou, nihil nee temere dicere, nee astute
versa destruens quae cumulaverat, Justin. ?5gt. reticere debeo, Cic: astutius ponere alqd, Yarr.
©c^roarj ju PI. pan. 35, 4 u. 74, 5. 33enec!e ju LL.: astutissime componere alqd. Gell.
Justin. 23, 3, 12. Cubenb. ju Apul. met. 5, 6. p. aMtfttia, ae, (astutus), bii £iti, ©d^taubeit,
331. —
2) insbef.: a) ju^ä^Ien, alqm priorum ae- als natürlid^e
f.
aut confidens astu-
(IJefc^icflic^feit,
tati, Yell. l, 17, 2. — b) ^mbm. etroag beilegen, tia aut callida audacia, Cic: quae tarnen ego
gufc^reiben,ut quae Neroni falsus astruit scriptor, omnia non astutiä quädam, sed aliquä potius sa-
Mart. 3, 20: im '^affio m. Nom. u. Infinit., locus pientiä secutus sum, Cic: nunc opus est tuä mihi
siiie principio fuisse astruitur, Ambros. hex.
7, ad hanc rem expromptä memoria atque astutiä,
25. — eine ^erf. einer Sac^e beigeben = für etro.
c) Ter. - ^(ur., hem, astutias! Ter.: sed aliter le-
anftelten,gentis ejusdem levissimos falsis crimini- ges, aliter philosophi tollunt astutias, Cic
bus, Curt. 10, 1 (4), 27. astütülus, a, um {Demin. ü. astutus), gar li=

astu ob. asty, astu ob. asty {affrv),


2(cc. u. 2(b(. lüg, gar fc^lau, anus,Apul. met. 6, 26 ixQ.{Hildebi'.
bie Stabt, Dorsug^raeife ,,3(t^en", raenn oon ©rie- acutula): astutule asine, Apul. met. 9, 30.
4en bie dUbe ift, Ter., Cic. u. ^2(. astutus, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
505 asty Atal9ulus 506

(astus), flug, aflig im hintergehen 3Inbercr, forool^I illum suavitate orationis fore, Cic: una (navis)
um einen '^orti^eit ju gerainnen, alö aud) eigenen cum Nasidianis profugit: at ex reliquis una
. . .

Bfi^a'om 5U wrfjüten, fc^tau, ocrfd^lagcn, hoc celan- praemissa Massiliam, Caes.


di genus quäle sit et cujus liomiiiis, quis non \i- B) inöbef.: 1) bei 2luf3ä^lungen Virg. georg.
det ? Certe doh non simpUcis versuti po-
apej'ti, :
f.
1, 401: 2, 447; Aen. 7, 691. Quint. 4, 2, 49. 2)
,


tius, obsctiri, astuti, faUacis etc., Cic: gens non hd Uebergängen, Virg. Aen. 4, 1 4, 504. Caes. b. ;

astuta nee callida, Tac: cum te pro astuto sa- G. 2, 23, 4; 4, 12, 1. Tac ann. 1, 38; 4, 13. Curt.
pientem appelles, Quint.: ratio astuta, Cic: fal- 3, 2 (4), 1; 3, 7 (17), 1. - bat), a) beim Uebergange
lacia astutior, Plaut.: calliditas astutissima, Au- ju unerraarteten, jpannenben, raunberbaren leiben^ ,

gustin. fc^aftlid) erregenben Greigniffen unb Umftänben,


asty, f. astu. Virg. Aen. 2, 225; 3, 225. Tibull. 2, 5, 33. b) —
Astyäg^eM, is, m. (Aarväyj]s\ I) iBnig üon 3}le' beim Uebergange ju einem affectoollen 3(uöruf, raie:
bien, Öro^oater bes älteren (^yruo, Cic. de div. 1, a) bei (i-rmunterungen u. 33itten, at unum hoc quae-
49, 112. Justin. 1, 4 sq^. —
II) öefäfjrte beö ^f)i- so, ut etc., Plaut.: at tu nauta ne parce. Hör.: at
neuö, Ov. met. 5, 203 u. 205. videte hominis intolerabilem audaciam, Cic. —
Ast^änax, actis, 3{cc. acta, m. (AaTväva^\ ß) bd freunblicben iföünfc^en, at tibi dii bene fa-
I) ©ol^n bee ^^ector u. ber Slnbromad^e, nac^ %xo^ ciant omnes, Plaut.: at tu candidior semper can-
ja'ä Eroberung, roeit er nad^ betn ©c^idfatefprucöe didiorque veni, Tibull. - u. beim (^ebet, at vos, a
^a^ 9ieic^ raieberfjerftellen raürbe, burd^ bie @ried;en superi, et divum tu maxime rector, quaeso, pa-
Ben bcn 9)iauern Si^^roja'o f)erabgeftürjt, Vira'. Aen. trias audite preces, Virg. —
y) bei ißcrroünfc^un^
2, 457. Ov. met. 13, 415. Hyg. fab. 109. Tert. adv. gen, at te Juppiter diique omnes perdant! aber ob.
nat. 2, 9. — II) ein tragifcf)er Sc^aufpieler |U ^i^ hap bid) 2c., Plaut.: at tibi dii di-
ei ]o raollt' id),
cero'ö '^dt, Cic. ad Att. 4, 15, 6. gnum. factis exitium duint! Ter.: at vobis male
astj^cus, f. asticus. sit, malae tenebrae Orci, quae etc., Catull.: at vos
Ast5'palaea, ae, f. (AaTvnäXeia), eine fpora^ respiciant dii perjuriorum vindices, Justin. J) —
bifd^c ^nfel in ber 9Mf)e von Greta mit einer gteic^^ bd ^robungen, at ego tibi oculum excutiam tuum,
nam. Stabt, j. StatnjjaUa, beren Serao^ner t)cn Plaut. —
e) bei '-Berraunberung, beim Unroillen, bd
2lc^iü qIg ©Ott t)erel)rten, Ov. art. am. 2, 82. Mel. Sc^merj^ u. Siac^egefübl u. bgl., at ut scelesta sola
2, 7, 13. PI. 4, 12 (23), 71. - Skir.: 1) Ast^pä- secum mumiurat, Plaut.: exi foras sceleste! at
laeensit«, e, aftöVftlttfnftfd^, insulani, Cic. de nat. etiam restitas? Ter.: at per deos immortales quid
deor. 3, 18, 45. — 2) AstJ-pälaeicus, a, um, at!^= est quod dici possit? Cic: at quem hominem,.
patätf*,' PI. 30, 4 (11), 32 u. a. —
3) Astj-pftleius, C. Verres, tantä, tarn insigni injuria affecisti?
a, um, ofih^aleifc^, Ov. met. 7, 461 sq. Cic: tangit et ira deos. At uon impune feremus
A^tjsmus, f.
asteismos. etc., Ov.
äi^iumboluH, f.
asymbolus. II) 5ur 3lnfniipfung eineö oöltigen ©egenfa^e§,.
asyla, ae, /'. bie jonft ferus oculus genannte A) im 2(Ug.: men-
06er, bagcgnt, ttjcbt aber, aber bcc^,
^Nflanje, PI. 25,
13J92),
145. tiris nunc jam. At jam faciam ut verum discas
äsyluni, i, n. {aGv).ov\ eine ^rciflottc, ein Slf^t, dicere, Plaut.: uon cognoscebantur tbris, at do-
asylum aperire, Liv., constituere, Lact.: in illucl mi; non ab alienis, at a suis, Cic: ocrftärft at
asylum confugere, Cic. contra, Cic: at e contrario, Xep.: atpotius, Plaut.:
äMyniböliis (asumbölus), a, um, {aav/ußoXos), at etiam, Cic: at vero, Cic.
ber feinen 'öeitrag (av/ußoÄrj) jur iia^ljeit giebt, B) inebef.: 1) bd (rinraürfen, bef. fofd^en, bie ber
jc^frei,asymbolum venire, Ter. Pborm. 2, 2, 25 9iebner in bie Seele einee. Slnbern mad^t, quid porro
(338, reo ?^Iecf eifen asumbolum fc^reibt) ne omni- : quaerendum est? facttimne sit? at constat: a
no immunes et asymboli veniremus. Gell. 6, 13, 2. quo? at patet, Cic: at (aber, ti)nnte Öiner jagen)
ä«yndete, Adv. {aavvdtr(os), afönbettfc^, Pom- mores commodi. Quis contumacior? quis inhu-
pej. comment. art. Donat. §. 28 in. manior? Cic: oft oerftärft at pol, at edepol, at
asyndetön, {davt'Serov), bie SBeglaffimg
i, n. hercule, Plaut., Liv. u, 3(.: n. at enim, aber frei*
ber "ßerbinbungsraörter, ha^ Slfönbcton, alö ri^et. lief), Cic: u. at vero, aber bod;, Serv. in Cic. ep.:
^igur (rein tat. dissolutio), 5. 33. veni, vidi, vici, u. at enim
vero, Liv. —
2) nac^ Gonceffiüfä^en (f.
Charis. 250 P. Diom. 440 u. 442 P. - Slbjectio., bie 3(uätgg. ju Caes. b. G. 6, 40. mn^di juCurt.
äüyiidetuH, a, um (davvSerog), untjcr&untcn, 3, 8 [19], 2), ober boc^, bc* rocmflitcne, non est, in-
äufammcn^ang fieöcnb, afönbfttfd^, a) als 1. 1.
niäft in quit, in parietibus res publica, at in aris et focis^
ber 2Retrif, Mart. Cap. 9. §. 949. b) ai^ t. t. — Cic: si pars aliqua circumventa ceciderit, at re-
ber 2(ftronomie, von Sternen, bie in gar feiner Se= liquos servari posse contidunt, Caes.: u. fo atque
gie^ung gu anbern Sternbilbern ftefjen, Mercurius, ei, etsi nequaquam parem illius ingenio, at pro
Sidon. ep. 8, 11. nostro tanien studio meritam gratiam debitam-
asyHtätöH, Ön (davararog), unöeftänbig, Jul. que referamus, Cic - oerftärft burc^ certe: quorum
Vict. de art. rhet. 3, 13 (p. 206, 40 ed. Bau.). For- cognitio studiosis juvenibus si non magnam uti-
tunat. art. rhet. 1, 2 sq. (bei Lact. 3, 6, 10 griec^.). litatem atferet, at certe, quod magis petimus,
at, arc^aift. a«t, Conj. = drd^ (urfpr. moiji bonam voluntatem, Quint.: satis (vixisti) naturae
= ad. haii. and) bei ben kiten ad geschrieben, raie fortasse: addo etiam gloriae, at patriae certe pa-
umgefe^rt at ftatt ber ^^räpof. ad; ügl. Quint. 1, 7, rum, Cic: u. burc^ saltem: arcem jam Sabini ha-
5. Charis. 203 P. u. Cfann ju Cic. de rep. 1, 7, 12. bent inde huc tendunt. At tu pater deum ho-
;
,

p. 31), a6er, I)jur Stntnüpfung eineö oerfc^iebencn, minumque, hinc saltem arce hostes, Liv.: si id
ober nicöt oölfig entgegengefe^ten (^ebanfenö, abev, consilium damnaret, at ille divideret saltem ce-
ttttetn, anbrerfeite aber, A) im 2(IIg.: Midae dor- pias innumerabiles, Curt. —
3) nad) 6aufal= ob.
raientiformicae in os tritici gTana congesserunt. (ionbitionalfäfeen, si ergo hie peribo, at erit mihi
Divitissimum fore, praedictum est, quod evenit. h®c factum mortuo memorabile, Plaut.: si victo-
At Piatoni quum parvulo dormienti apes
in cunis riam duis, ast ego templum tibi voveo, Liv.
in labellis consedissent, responsura est, singulari ItäbüluN, i, m. bei t)cn 9lpuliern "flamc be^
507 Atacinus ater 508

brenncnö l)cit5cn, tuoclnen Süboftioinbe^, bw >3t iJlntiftiuoöabeo, Fest. p. 238, 12 O^). PI. 14, 13
rccco, bor in otalicn i\c\v. im ^rü{)ial)r ob. .'öcrbft (15), 93. Tac.
ann. 1, 76. Gell. 4, 10, 7. HI) —
oinicio "ii>oct)cn iücl)t u. inbem er 'iJlllcö auebörrt, Atejus Praetextatus, mit bem "öeinaihen Philolo-
Khr üiTborlUid) luirb, i. in '^(pulieii Altino gen., gus, berüf)mter (^rammatifer ^u ^Kom, ge(e{)rter
Sen. nat. qiuu'.st. 5, 17, 4. IM. 17, 24 (87), 2S2. A-reunb be-ä Salluftiuo un^ ^Ifiniu'j ^^oUio, Asin.
Hör. siit. 1, 5, 77 (bal). bei Gell. 2, 22, 25 Hora- Pollio bei Sp.et. gramm. 10. Fest. p. 166, 6 (b).
tianiis ilk' Atabulus). PI. ind. libr. 4. PI. fKi Charis. 102 P. Serv. Virg.
.ttAelnuH, a, um, f.
Atax. Aeu. 1, 605.
ä(ji:;en, f.
atta.i^en. Atella, ae, f. {"AxeUa), eine uralte 3tabt ber
1. jltnlanta, ac, u. -e, es, /. (l-irnXccrrr^), nad) Döfer in ^a\n);ianien in ber Jld^e be^ tjeutigen
,

bcr einen Za(\i' eine '-yöütierin, ^ocijter bee octjö- Aversa, fpäter röm. ^J3Junicipal[tabt u. (iolonie, bie
neu<3, ö)eniiil)Un beo .\)ippomene5, nacf) ber anbern if)ren 'ilbfall ',u öannibal fc^roer bÜBen muftte, Cic.
dnc '^Irciibierin, Xüdjter be^ö ^f^löo, urfpr. eine jung* agr. 2, 31, 86. Liv. 26, 16, 5. Sil. 11, 14. - 2)ao.
fräulicf)e oi^f?*-'nn, C^enoffin ber Cvitpbonifdjen ^aq^, AtellänuM, a, um, iju Sltctta gehörig, atcUanifcö,
bann C'^emablin beö '3Jtilanion, nact)bem er fie im municipium, Cic: Atellani, orum, m. bie Ginro.
'Äettlüuf befielt burc^ bie in bie ''}5ai)n geroorfenen üon Sltella, Xtie ateUaner, Liv. u. 21. - bef. f)äufig
brei golbenen 3(epte(, bie er von ber 3(pf)robite er=^ aber tabula ob. fabella Atellana, auc^ b(. Atellana,
f)alte"n fiatte, f. Ov. met. 10, 565 sqq. 8, 318 sqq. ae, f. urfpr. Spaße über 'ti<x<o Sc^ilbburg Atella
Hvüf. fab. 09. 173. 185: alö :^lrcabierin mit bem (imommfen, Mm.
©efc^. 53b. 1. 3. 907. Sitmtg. 4),
Beinamen Nonacrina, Nonacria, Ov. art. am. 2, bann üb^. Ijeitere mit berbem 2öi^ geraür',te fcenifc^e
185. Ov. met. 8, 426: Maenalia, Ov. her. 4, 99. - 2)arfteltungen oon äd^t italifc^em G^arafter, oon ber
2)aü.: a) Atalantaeut«, a, {'Ara/.ai'Talog), um röm. ^ugenb felbft (nic^t üon fremben öiftrionen)
atalantätfdö, Stat.: Schoenos At., eine Stabt in 3tr* aufgeführt, f. bie öauptft. Liv. 7, 2 (ug(. Juven. 6,
cabien, in beren 'J^ä^e 3lta[ante ein 'Bettrennen an* 71. Suet. Tib. 45. Gell. 12, 10, 7; 17, 2, 8): Atel-
Maiül. 5, 179 (ejen bie be]ten §b*
fteüte, Stat. (bei lanarum probatissimus scriptor, Macr. sat. 1, 10.
Atlanteos, ^acob Atalanteos).
jc^rn. b) Ata- — §. 3. S. 6. Sd^open, über bie Sttellanen, Seipg.
(r.

lantiädes, ae, m. ber atatanttabe (= <So§n ber 1825. ^. tSöeper. über bie 2(tcUanen, 5}Janu^eim
2lta(ante), b. i. ':parti^enopau5, Stat. Theb. 7, 789. 1826. Ed. MimJc, de fabulis Atellanis, Lips. 1840.
2. Atälanta, ae, f. (AralavxrX eine fleine 3n* — 2)ao.: a) Atellänu.oi, a, um, ^u ben iltcttancn gc=
jel im ODuntifc^en '^ufen, j. Talamla, Liv. 35, 37, öerig, atcttanif*, 'UteUancn-, gesticulator, Tert. de
7: burd) ein (rrbbeben jerriffen, Sen. nat. quaest. spect. 17: fubftj., Atellanus, i, m. ein 2ltcttancnfotclct,
Cic. u. Suet. —
b) Atellänlcut«, a, um, ^u ben
Atälantaeu«, f. 1. Atälanta. üttcHancn gehörig, aUüani\d), exodium, Suet.: ver-
Atana;^rum, i, n. öauptort ber ^(ergeten im sus, Petr. — c) AtalläniuFi, a, um, atcffamfcö, ver-
tarracon. »ifpanien, Liv. 21, 61, 6. sus, Cic: ars, Macr. - fubftu., Atellania, ae, f.
Atarjo^ätiM, tidis, 2tcc. tin, f. CAraoyaTcs), eine (uerft. fabula) = Atellana (f. oben), Macr. d) —
©öttin, fonft Derceto [Jeoy.ercö) gen., mit
i9rifcf)e Ateiläniöla, ae, f. (Demin.), ein Heines 5ttetta=
ber grie(^. 3(pi^robite Derg(iii)cn, PL 5, 23 (19), 81. nenftücf, M. Aur. b. Front, ep. ad M. Caes. 2, 13.
Macr. sat. 1, 23. §. 18. p. 53 ed. Rom. (1823).
atät^ Ob. attat, ob. mel^rmats roieberf)oIt ata- äter, atra, atrum, Adj. m. Camp., roie unfer
tatae, attatatatae ob. attate, atattate etc., Tnterj. bunfel, um \)a^ Sic^toerl^ättniB ansubeuten (®gf|.
(= arrarai)., ein Sluoruf ber ^reube, bes Schmer* lucidus), ob. bie ^^rbe = gtan^toö fc^roarj, far6en=
jes, ber "i^errounberung, ber ^urdjt, ber ©rma^nung Io§ ((^gjö. albus, g(an3loö raeiB, »erfc^. ü. niger,
u. bgl., aD, aV- et, ei! ob. t6, iö! ilomif. glänjenb fc^roarj, ©gf^. candidus, gtänjenb raeiB),
äitävia, ae, f. bie i)Jhitter bee Ururgro§oaterö(ab- I) eig.: atrum an album vinum potas ? Plaut.: red-
avus) ob. ber UrurgroBmutter (abavia), bie Uralter^ dam tarn atram quam carbo est, Ter.: alba et atra
muttcr (©gf|. atneptis, Uretrfetin), JCt. ignorare, alba et atra discernere non posse, Cic:
ätävuN, i, m. (für attae avus), ber 3>ater beö fHius, ein W,oi)X, Ov.: t)g(. atrior ut siet quam Ae-
UrurgroBoaterö (abavus) ob. ber Ururgrofemutter gyptii, i(^iüär?er ai^ bie 3)io^ren, Plaut.: atrae gen-
(abavia L ber Urdttcroatcr, I) eig.: pater, a\iis, pro- tes et quodammodo Aethiopes, Mela: lapilli
avus, aoavus, atavus, tritavus, Plaut.: atavus ma- (Stimmfteincfien), @gfö. nivei, Ov.: panis, Ter.:
ternus. Solin.: non patrem tuum videras, non color, Ov.: nemus, speluncae, bunfel, Virg.: oder,
patruum, non avum; proavum, atavum audiveras fc^rDar5er Üualm, Virg.: mare, bunfel, aufgeraü^tt,
consules fuisse, Cic. — II) übtr., atavi = öie 2tbnc§= ftürmifd^, Hör. - poet. = atratus, fc&njar*, gefteibet
afinen, a>orfß5ren, Turnus avis atavisque potens, (als ^ei^en ber Trauer), lictores, Hör. ep. 1, 7, <o.
Yirg.: Maecenas atavis edite legibus. Hör.: vete- — II) übtr.: A) als 3^^^^" ^^^ Trauer t)on allem 336-
res Uli Sabin! atavique Romani, Col. trübenben, Unglücklichen, Un^eilbringenben, fcftroar?,
Atax, täcis, m. l) ein ÄüftenfluB im narbon. finfter, traurig, unghttflit^, unßeitöott, un^eilbtingenb
©allien, ber ficf) in ben 3iubrcfus Öacus ergoB, j. ob. --brcöcnb, funus, Lucr.: dies, Yirg.: cupressus,
Aude, PI. 3, 4 (5,, 32. Lucan. 1, 403. - 3)ar). Ata- Yirg.: mors. Hör.: timor, tigris, Yirg.: vipera.
cinus, a, um, üom wlufTe Sitar, Yarro Atacinus, Hör.: acies, Yirg.: agmen, Yirg.: lit^s, Ictbige,
Hör. Quint. 10, 1, 87: ^(ur. fubfto.,
sat. 1, 10, 46. fc^nöbe öänbel, Hör. - ^m
röm. Staatsleben ftnb
Atäcini, omni, m. bie 2lnroo^ner bes 2ltar, bie2lta= dies atri (unl)eilbringenbe) t)ie ^age, in benen bem
einer, colonia Atacinorum (j. Xarbonne), Mel. 2, Staate ein Unfall begegnet, f. alte formet b. Liv.
5. 2. —
II) ein Sorf in ber 9Zäf)e bee ?>'tuffe5 3ltar, 22, 10, 6: ogl. Yarr. LL. 6,4. §. 29. Gell. 5, 17
Hier, chronic. Euseb. ad olymp. 174, 2. in. Macr. sat. 1, 15 extr. §. 22; 1, 16. §. 21 sqq.
ÄtejuK, i, rn. röm. (Sigenname, I) C. Atejus — B) Hör.:
üöctttJottcnb, bö^ttdö, giftig, Stat.: versus,
Capito, rijm. ^^olfstribun im ^. )R. 699, Cic. de atro dente petere aiqm. Hör. C) f*n>er ju oet-- —
div. 1, 16, 29 u. a. Tac. ann. 3, 45. II) C. Ate- — fleöcnb, bunfet, Lycophi'on, Stat. silv. 5, 3, 157. -
jus Capito, So^n bes '4>origen, e. berühmter ^iurift, iSS" Compar. bei Plaut. Poen. 5, 5, 11 (1148).
befannt als ©egner bes nic^t minber berül^mten D. Gell. 2, 30, 11. Lact. 5, 3, 23.
509 ateramou athleta 510

äterämön {arsod/ucov, ov\ ^ort, SBetttame einer atä^auptfi^ ber fünfte u. ^Biffenfc^aften, bef.ber^^i-
^anje, bie bei '^IjiüTppi hie SSo^nen im fetten 33o^ lofop^ie u. '^erebfamfeit, balj. auc| noä) von jungen
ben erfttc!te (ogl. teramon), PI. 18, 17 (44), 155 ^Hörnern ju i^rer Slu^bilbung befuc^t, Cic. de or. 1,
4,
Qan ateramura). 13 (ügi. Cic. Flacc. 26, 62) Att. 5, 10, 5. - baf;. meton.
;

AternitN, i, m. ein 6eträc^tli($-er fyluB 9}iitte(^ für „^öilbung u. SBiffenfd^aft", Juven. 15, 110.- u.
hen 9Jlarfen entfpringt
itatienö, bcr bei n. ins abria- übtr.Athenae novae als G^renname für Medio-
,

tif^ ^eex fällt, j. Pescara, PI. 3, 5 44 u. a.


(6), lanum, Inscr. - S)aü.: a) AthenaeiiH, a, um
- ^at). Aterniim, i, n. t)ie an ber 9Äünbung beä {Ad-Tjvalos), atffenm, auö 2ltftcn, Lucr. 6, 749. PI.
Slternuä gelegene gemeinfc^aftlic^e öafenftabt ber Sße^ 1. in indic. 1. 8. 11. 12 u. a. — b) Atheniengi»,
fttner, SKarruciner n. '^etigner, j. Pescara (in e, öon iau^) ob. ju Stiften, atfeemcnjifcö , civis ob. 51.
sibnisjo ©itra), Orelli insor. 711. Atheniensis ein 'Bürger oon 2(t^en, ein ^Jttljenien-
,

Äteste, is, n. (Arsore), eine 'Stobt im Sanbe fer, Nep.: populus, Yal. Max.: leges, Nep. -^lur.
berSeneti, \. Este,T8iC. liist. 3, 6, 4. PI. 3,19(23), fubftü., Atiienienses, ium, m. bie Sltftemcitfcc, Cic.
130. - S)aü. Atestinus, a, um, «tcftinifcö, Mart. u. 51. - iSär Ahl sing, gen), i, feiten e, wie a Callia

10, 93, 3 u. Atestini, orum, m. bie ©inra. Don


: Atheniense, PI. 33, 7 (37), 113.
3{te[te, bie 2ltefltner, Orelli inscr. 3110. Xthenaeum, i, n. (A&ijvaiot'), I) ein Sempel
Athämüiies, um, m. (Ad'aiiiävEs\ bie 2lt$a= bcr 2ltbenc ju Sitten, in rceld^em 2)ic^ter unb &elei)vte
mancn, eine bie Sanbfd^aft Athamania (ro. f.) be== ii)xe 3\Jer!e oor^ulefen pflegten, Lampr. AI. Sev. 35.
fic^ nac^ \>eM\ Un*
TOol)nenbe t^effat. 3>ö(ferfc^aft, bie - ha^. S^ame einer bie J'örberung geleljrter otubien
tergange bes moloffifc^en 3teic^Q jur (Setbftftänbig^ u. raiffenfc^aftlic^er 33itbung be^roedenben Slnftalt
!eit unter eigenen 'dürften er^ob (beren (e^ter Slmi)* ju 9^om, üom Ä. §abrian gegrünbet (um 133—136
nanber roar), Liv. 27, 30, 4. Cic. Pis. '40, 96. - n. 6l)r.), e. '^oc^fc^ule, Aur. Vict. Caes. 14. Sidon.

2)ao.: a) Athamania, ae, f.


{^Ad'a^avia\ eine ep. 2, 9. —II) ein (Safteil in 2ttl;amanien, Liv. 38,

Sanbfc^aft im fübl. (Spiruö, auf ber 3Beftfeite beö 1 extr. u. 39, 25 extr.
^inbu^o, ein ^Sergltinb, in XQe{^)e\\\ ber 2ld^e(ou^ ent^ Äthenio, önis, m. ein öirt in «Sicilien, ber fid^
jpringt, mit ber §aupt[tabt Argithea, Liv. 36, 14, (652 b. öt.) im jmeiten ficilifc^en ©flaoenfriege mit
7. — b) Athämänus, a, um, ot^amanifcö, litora, §ülfe be^ 3tberglaubenö an bie (^pi^e ber empörten
Prop. 4, 6, 15. ©flauen ftellte u. fid^ ben 3fiömern fo furdjtbar mad^te,
Athämanteus, -tiädet^, Athamas. f.
ba^ fie enblic^ hen (Sonful Man. SlquiUiu^ gegen
Athämanticus, -tis, Athamas. f.
i^n fd^idten, burd^ beffen eigene Syant) er im S^ei--
ÄthämäniiN, f.
Athamanes. !ampfe fiel, Cic. Verr. 3, 26, 66f54, 125. Cic. de
Athäinäi«, mantis, m. (A&d/tias), ©o^n bes Sleo- har. resp. 12, 26. - farcaft. nom Segt. ßlobiuö, ber
luä, sengtemit ber 9lep^ele (ber S5oItengbttin) ben ebenfalls auo oicilien u. 2lnfül)rer aufrü^rertfd^er
^^rigue u. "oie öelle, mit ber i^no ben "^Jlelicerta u. Sflaoen wav, Cic. ad Att. 2, 12, 2.
Seard^ue. ^no Verfolgte auf ieöe3lrt biei^inberber Äthenudöi'ui«, i, in. [Ad'rji^oScooog), gried^.
9lep^e(e u. bracf}te einen Orafelfpruc^ uor, bem ju* 9Jiannernitmt', unter bem bei "oen ?Hömern bef. be-,
folge 3ur Slbiüenbung einer Unfruc^tbarfeit beöSam !annt: Athenodorus, Sol^n beö ©anbon (o ^av-
bes '^&rirus gefc^(ad;tet werben füUte. dtepljeie enU Scöi^ios), ftoif^er '^^^ilofopl; awo Xav'jn^, ^d)ükv
rücfte hen ^ijviicw^ u. bie öeKe auf bem 'Sibber mit bes '^ofiboniuö ju ^ftljobus. Gr leierte ^u Slpollonia
bem golbenen U>tieBe. S)urc^ hen 3orn ber ^uno in Gpiru^, roo il^n OctaDian I)örte, ber iljn bann atö
oerlor 3tt^ama5 jeboc^ and) feine übrige ^-amitie; er ^reunb u. 5tatl)geber mit nac^ Mom na^m u. i^m
fetbft töbtete t>en i^earc^us im äßafjufinn, u. ^no n)a[)rfd}. bie (Srjieljung feinem yjeff^«/ bes nac^mali^
ftürjte fic^ im 3Baf)nfinn mit bem 'iWeticerta ine gen .Haiferö ßlaubiuo, anvertraute (Suet. Cl. 4).
raorauf bicfe heihen ju f)ü(freicf)en 5Jleerbä=
^JJieer, Später feierte er nac^ 2arfu9 ,3urüd u. mad^te fid^
monen vergöttert tourben, l^^o gur ScucotI)ea (oon um bie ©efe^gebung feiner i>aterftabt nerbient, Cic.
ben 3tömern ibentificirt mit ber Matnta), 53te(iccrta ad fam. 3, 7, 5; ad Att. 10, 11, 5 u. 4, 14. Sen.
gum '^alamon (bei hen Siömern ibentificirt mit bem de trauqu. 3, 1 sqq.
Portumis, b. i. öafengott), Ov. met. 4, 421 sqq. ätheiiös^crön, ontis, 3lcc. onta, m. (*dd'r]voys-
Ov. fast. 6, 489. "Cic. Pis. 20, 47; t)g(. Hy«^. fab. ()Cüv, V. "A&rjvri U. ytoo}v\ ber ftubictenbc ®rct§,
2. - 2)ao.: a) AthämantheiiM , a. (A&auav- um Hier, in Rutin. 3. no. 6.
relos), at^amantetf^, sinus, Ov.: pinus, ber ^ic^ten* ätlieöH, i, in. (d&sog), ein ©ottc^tcugner, Sltöeifl,

tranj in "Den iftf)mifc^en, Bon 2(t^amaG eingefüf)rten Arnob. 3, 28; 5, 30 (gried^. bei Cic. de nat. deor.
©pieten, Stat.: aurum, tia^ golbene S^lie^ bco 'J^ri^ 1, 23, 63).
juö, Mart. —
AthämantiädeN, ae, m. {'Ad-a-
b) ätliera, ae, f. {dd'rjoa\ ein Slrjneimittel
auä
/iavria.S7]g\ ber 5ttfiamanttabc (b. ©O^n bes Sttfja- i. arinca, PI. 22, 25 (57), 121. Hieron. quaest. in genes.
mas) = ^^alämon, Ov. met. 13, 919. c) Athä- — 45,21.
mantiH, tidos, f. (Ad-auavris\ bie 2It6amanttbc AtheriänuH, i, vi. Julius, röm. (^efc^iditfc^rei'-
(b. i. Xocf^ter bes 2ltf)amas) = ^eiie, Atliamaiitis ber unter hen brei^ig Tyrannen, Treb. Poll. trig.
Helle, Ov. fast. 4, 903: geiö. Athamantis, Ov. b(. tyr. 6, 5.
"^

met. 15, 311: Athamantidos undae, aequora, ber ätheröma, ätis, n. {dd-£QOj/tia) eine 5Sretge=

,

.5>eae^p9nt, Prop. 1, 20, 19. Ov. her.


18, 137. fc^njulfi am Üopfe, Cels. 7, 6. §. 9. Veget. 2, 30, 1.
(1) AthäniaiiticuK, a, um (AS'auavTiy.og), atffa- Athg!4iN (Atesis), 2lcc. sim, 2tbl. si, m. (Ad-e-
mantifd^, meum, eine "-pflange, Särrourj {AtJmniciii- aig\ ein 'iS^n^ in 9i^ätien, j. Adiga, Etsch, Liv.
tha memn, L.), PI. 20,^ 23 (94), 253. epit. 68. Flor. 3, 3, 12. Sil. 8, 596": Ath. amoenus,
Athenao, ärum,/'.('^i9'7y?^«f),9hunet)ieterStäbte Yirg. Aen. 9, 680: Ath. velox, Claud. VI. cons.
ber alten Titelt, von benen am betannteften »iltöcn, : Hon. 197.
bie .'oauptftabt von 3lttica (Liv. 45, 27 extr.), brei äth^uH, f. atheos.
cnglifd^e 'JJtcilen r»om ~9}ieere, eine beutfdje 9JieiIe üom athla, f. athlon.
räeu-b entfernt, am
nörblid^en Ufer Deo ^üffuö, in athleta, ae, m. iaHr^T^s), ein saJcttPdmpfcr,
-uer burc^ Slct'erbau u. Oclbau gleid) auöge^eic^neten 2ßcttrinftct, Sltbtet, Cic. u. 31. - übtr., ein ^tit>,
Cbene (oal). frugum parens, Flor. 3, 5, 10), berüfjmt 3Jletitcr, sstrtuoe in etra. ,
comitiorwm, Varr.: pe-
511 athlctice atquo 512

(Harius, Varr. - Jlar athlc-tes nur (Sonjcctur bii met. 1, 682 u. a.: iUcc. -dem, Mait. Cap. 9. §.
Stat. silv. 5, H, 22l>. 889. - b) öennapl^robituö, Urcnfel bes 9ltla^ vom
Athletire. Adr. (athlcticus), atblctif*, no4 9Irt iJiercur, Ov. met. 4, 368. — 4) Af lantiaN, ädis,
Ut «liblctcn, riaut. Kpid. 1,1, IS. /'. (AT).avri(t-i\ eine Slflantiabc ( weiblid)er ^Äad^*
AthU'liriiN, a, um («t^'/r/r/xos), atblctifcb, victus, fomme beo 'Jltlas), sorores, bie '|>Ieiaben, Xöd^ter
Cels.: ars, (icli.: viitus, Lact.: habitudo, ('ad. bes lUtlas, Sil.: Calypso, Auct. Priap. 5) At- —
Aiir. - fubftn., atbletica, ao, /". (.sc. ars), t>\c Sltble- lanticuN, a, um (AT)Mvrix6i), jum (>)ebirgc %,U
ttf, IM. 7, 5(1 (57), 205. las ge^örenb, atlanttfc^ - n5cftafrtcantfcb,ltbefcb, mare,
athl6n, i, n. («i9-Aot'), Äompf, «Wahr, arbfit,Hy^^ ber atlantifd)e Ccean, Cic: accola, am 9ltlas rool^*
lab. oO. Maiiil. 8, 102; u. Tibi «thia. ae, /'., Petr. nenb, Sil.: munera, b. i. (5itrusf)ol3 , Mart. — 6)
57 r.<7r. Atlaiitig^ena, ae, /'. (Atlas u. gigno), »cm 31t(ad
AthöM, )^at. 0, 3(cc. u. 011, 3(bl. o, //«. (Ö1^i9-ws), flc^fugt, bc6 Sltlae Hocbtcr - ^a\a., Anthol. Lat. 5,
u. Atho OD. Athöii, önii?, in. bcr ^i^crr; 2ltbo6, Der 76, 3 {no. 1042). — 7) AtlaiitiN, tidis u. tidos,
öfllicf)ftc u. f)üct)ftc biT 'i^ci-grücf cn , burcf) iDcld)c bic 3lcc. tidem (Arkarrk)., a) jum Gebirge
u. tida, f.
maccbonifcf)c .palbinfcl CSljnIcibice in ha6 ägäifc^e 5ltlae flcborenb, silva, (Sitrusiüalb, Lucan. 10, 144.
JiKccr cinbrinc^t, j. Athos 333.
JI/o>?Y€' *S'an^o, 'J?om. - auc^ ^Jtame mef}rerer ^nfeln im atlant. 3Keere,
Cic. bei Piisc' 710 P. Virg. Aen. 12, 701: S)at. u. beren größte narf) ^lato untergegangen jet)n foll
•2lcc. Atho 3^iJ. Liv. 44, 28, 6 u. 45, 30, 4: mi. »ielme^r für
((Einige tjaltcn biefelbe für 3(nTerifa ob.
Atho jiö. Liv. 44, 28, 3. - 3lom. Atho ä33. Liv. bas burd) (iTbbeben gefunfene 'iöeftmbien), PI. 6,
44, 11, 2, Athoii, Serv. Virg. Aen. 12, 701: 2{cc. 31 (36), 199; cf. Amm. 17, 7, 13. b) jum Äcntg —
Athon 3«. Ov. met. 11, 554. Mel. 2, 2, 9: 2lcc. 2ltla§ gcbörcnb, weiblicher Jiac^fomme beö mitlas,
Athenern, Cic. bei Piisc. 710 P.: 3lbl. Athone, Cic. eine ^ttontibc, öpitfjeton ber (rlectra, einer ber^Ie^^
de ün. 2, 34, 1 12. - oppcU. = ein fteilev äierg, ^lur. jaben, Ov.: u. ber (5aIt)pfo, Tibull. - ^m ^lur.
Athones, Lucil. b. Gell. 16, 9 extr. Atlantides, bie «)?lcjaben u. ^t^attn, fämmtlid^ als
AthraoiM, f. Atracis (unter Atrax). (^eftirne an bcn öimmel rerfeljt, Yergiliae gen.,
AKia. }. Atius. Hyg., Virg. u. 2(. —
8) AtlantiuN, ii, m. mann*
Ätiliänui« u. Jttilius, a, um, f. Attilius. lieber 92ad)fomme beö 5^i3nig5 2ltla5, öermapi^robituö,
Atinä, ae, C-Arira\ Stabt in Ä^atium, nod^
/'.
j. Urenfel bes 3(t(a5 nom 33lercur, Hyg. fab. 271. —
Ätma, Yirg. Aen. 7, 630. Cic. Plane. 12, 30. - 9) Atlantiön, Ii, n. ber unterfte -fjalewirbcl (fo
Sqo. AtlnäN, praefectura
ätis, 9(bl. i, ottnatifcb, gen., roeü er bie ganjc Saft bes Kopfes u. ber übri*
At., Cic: in Atinati, im 3Uinati]d)cn, Cic: ^lur. gen .^alötrirbet trägt), PI. 28, 8 (27), 99.
fubftD., AtlnäteM, um, m. bie (Jintoofincr oonSltina, atnepoN, atneptis, f.
adn...
bie Stttinatfit, Cic. ätöcium, ii, n. {aiöxiov), ein 9JZitte{, raeld^eö
^tiniä (ulmus), Atinius, f, Attinius. Unfruc^>tbar!eit ber freuen bewirft, PI. 29, 4(27), 85.
Atintänia, ae, f. (Arivraria\ "üa^ JU -OZaccbO' atömuti, a, um
(aro/uos), unjcrtbcilbar, untffciU
nicii gered^ncte £'Qnb bcr Atintanes (Arivrävs?.^ bar, tus, PI. 12, 14(32), 62: segmentum paeneat,
Thuc), einer epirotijd)en, aber in ^IIt)rien nm obern Paul. Nol. ep. 21 (11). -
5^äufiger fubftp., atomns,
2U)U5 rco^n!)nften ^^ölferfc^aft, Liv. 27, 30, 13. i, /'. (rj aTO/uog), jebeö untbcilbare £ing ob. ^oxpex-
AtiiiH, a, um, Scucnnung einer röm. gens^ a\x^ 5ltcm, 5Wonabc, Cic. U.
diftn, 2(. - in atomo (iv ato-
ber am befannteften M. Atius Baibus, ber ©ro^oa- ucp\ im Slugcnbltrf, Tert.
ter bes Cctat)ianuö 2lu9uftU6, Cic Phil. 3. 6, 16. atque u. ac ((elfteres in ber claff. «Sprad^e nur
Suet. Aug. 4. - u. beffen Xocriter Atia, Suet. Aug. ror (Sonfonanten, f.' 2)ra!. §u Liv. 3, 16, 4), Cofij.
4. Vell. 2, 59, 2 [G^onje, PI. 37, 10 (54), 147. (au§ ad-que, ba^. in .^anb* u. ^nfc^r. guw. auc^
atizöe, es, /'. ein (IbeljJcin Don einem ©über- adque gefc^r.; »gl. Dfann gu Cic. de rep. 1, 7, 12.
AtlanteuN, -tiäcus, •tiädes, f. Atlas. p. 31), eine copulatioe ^^artifel, beutfrf): unb baju,
Atlantiäs, -ticus, -tigena, f. Atlas. unb oucb, unb, bilbet eine innige 3]erbtnbung unb
Atlantik, -tion, «tiu»(, f.
Atlas. (^leic^fteUung jraifc^en einjetnen Söörtern ob. gan=^
Atläi«, antis, 2lcc. antem u. anta, '^oc. Atlä, Jen <£ä^en (mäbrenb et bie ©egenftänbe blo^ äuBer=
m. Carlas), I) ber Sltloi, ein i)oi)C^ ©ebirg in BJJau- lic^ aneinanber fnüpft). I) SSerbinbung eingel-
ritanien, im -Jiorrceften iiib^ens, auf roelc^em hcm ner äßijrter, u. groar: 1) im 2llfg.: vitam parce
Wlr)ti)U^ sufolge ber öimmel ru^te, Vitr. 6, 7 (10), ac duriter agebat, Ter.: spargjere ac disseminare,
6. Ov. met. 296.^Virg. Aen. 4, 246. Hyg. fab.
2, Cic: genus hominum liberum atque solutum. Sali.
150. —II) ^'6m% üon SKauritanien, <Bol)n beä ^a- - ^ah. a) gura. = et ... et, ut ... ita, aeque ac: ho-
petu5 u. ber ßlymene, ^reunb ber Slftronomie, Ov. die sero acnequidquam voles, Ter.: copiam sen-
met. 4, 628 sqq. Cic Tusc 5, 3, 8, rom ^erfeus, tentiarum atque verborum perspexistis, Cic: no-
roeil er i^m gaftlid^e 3(ufna]^me oerroeigerte oermit- , biles atque b) in ber SSerbinbung
ig-nobiles. Sali. —
telft bes 23lebufen§aupte^ in ben 33erg 2ltrag »er- groeier jur ^enbiab^ö, isto animo atque
©ubftft.
roanbelt, Ov. met. 4, 657 sqq. 6r jeugtc mit ^(ejone virtute, mit biefer tugenbl^aften (SJefinnung, Cic:
bie fteben ^^ejaben, mit ber 2let§ra bie fieben (nac^ fama atque invidia, ge^äffige öffentlid^e 39'ieinung,
Örigin fünf) ötjaben. - 2lppeIIat. für einen langge* Sali.: clamore atque assensu, mit beifälligem Qu^
roa^fencn 2)?enfc^en, Juven. 8, 32 (ironifd^ 3kme ruf, Liv. —
c) bem Segriffe bes oori^erge^enben
eines S^^rgs). — 2)aD. abgel.: 1) Ailanteu§, a, 3Borteä einen geraic^tüoltern anf d^liefeenb unb öiel= ,

um, 5um 2ltioli gcbörcnb, a) jum (SJebirge, ols SSe- mcbr, unb namcntltd^, unb fogor, unb überbauet (f.
jeic|nung für njcflafricanif^, libpfdb, finis,Hor.: Ocea- ^abri ju Sali. Cat. 2, 3), ecquid habet is homo
nus, ber atlantifc^e Ccean, Claud. b) gum Äönig, — aeeti in pectore? CH. atque acidissimi, Plaut.:
Pleiades, Ov. fast. 3, 105. 2) AtlantiäcuN, ä, — Fugin' iiinc? B. Ego vero, ac lubens, Ter.: rein
um, jum (Gebirge 2ttla5 gcl^örenb = n)cftafricamfd&, difficilem (dii immortales) atque omnium difficil-
itbufdb, litus, Sil.: Olympus, ber com 2it(a§ getrc^ limam, Cic: alii intra moenia atque in sinu urbis
gene x^immel, Calp. —
3) Atlanflade», ae, m. ein sunt hostes, Sali. -
mit bem Fron. dem. hie,
u. fo
ktlanttate (= männlictier Df^ac^fomme bes Sttlas), b. is, idem, jS. negotium est navigare at- magnum
i. a) Sfiercurius, beä 2(tla5 (iviUl von ber a)?aia, Ov. que id mense Quintili, unb baju ned^ 2C., Cic: dua-
513 atque atqui 514

bus missis subsidio coliortibus a Caesare, atque teris, Nep. - bafj. auc^ bei 3fntiöorten, um baö Ge-

his primis legioniim duarum, Caes.: fratre meo fragte ob. ^e^auptete ju beftätigen, sed videone
atque eodem propinquo suo interfecto, Sali. - ego Pamphilippum cum fratre Epiguomo ? Atque
ebenfo atque adeo, uub oö. ober mtlmehv, unb ob. nun ]a er ift eö, Plaut.: egon'formidolosus?
is est,

cbcr richtiger, unb oö. cbct Wi^cv, Cic. u. 3(. - u. at- nemo est hominum, qui vivat, minus, TH. Atque
que etiam, unb ob. ober fogar au(^, id populäre at- ita opust, Ter. —
7) ^ur 2(n!nüpfung eincä 2lbüer=
que etiam plausibile factum est, Cic. 2) 6ei — fatiüfa^eä, glcic^njcfii (ogf. 9tuf;nfen ju Ter. Andr.
3]erg(eic^ungen = xoie, aia, a) nad) SSörtcrn, hiQ eine 1, 3, 20. 33eier ju Cic de off. 3, 11,^48), mihi lier-
©teic^^eit ob. ^Berfc^ieben^eit anjeigcn, folglich nad) cle non fit verisimile; atque ipsis commentum
aeque, aequus, idem item, juxta, par, proxime,
, quendam suadentem, ut in
placet, Ter.: Cyrsilum
aliorsum,
similis, similiter, talis, totidem, u. aliter, urbe remanerent Xerxenque reciperent, lapidibus
alius, contra, contrarius, dissimilis, secus, in. f. cooperuerunt. Atque ille utilitatem sequi vide-
- Qmv. ift iia^ ä>erg(eici^ungQiüort (aeque, trnto- batur, Cic, - mit tarnen oerbunben, nihil
3(urf) oft

pere u. bg(.) aus bcm 3ufammen^ang ju ergänzen, praeterea est magno opere laudandum. Ac tamen
quem esse amicum ratus sum, atque ipsus sum etc., Cic: u. fo Cic de or. 3, 10, 35 u.
f.; ogl.
mihi, Plaut.: digne ac mereor conmiendatus, Cass. Wunder Yar, Lectt. p. LYIII s([. S) jur 2ln- —
b. Cic: u. fo (o^rte £)orf)ergefjenbeö 5>erg(eic]^ungö= fü^rung eineö ßinraurfeä, b^n fic^ ^mb. felbft mac^t,
roort) ac si ob. atque si, als tocnn, gteid^ ol§ roenn, atque aliquis dicat, nihil promoveris, es fann nun
Paul. dig. 2, 14, 4. §. 3 u. ö. (Cic. ad Att. 5, 13, 1 ßiner fagen 2c., Ter.: atque ego illi praeceptori ,..
ed. Grell, bio^ Gonjeclur). b) rtac^ (Eomparnti= — credidi non ea sola docenda esse etc., Quint. -
oen für quam, amicior milii nullus vivit atque is 2)ai). fe§r f)äufig in negatioen g-ormein, burcf; meiere
est, Plaut.: artius atque liedera procera astringi- ein (SiniDurf uonoeggenommen luirb, ac ne sine
tur ilex, Hör. — c) jur 33e3cic^nung jroeier 3^^^== causa videretur edixisse, Cic: ac ne forte hoc
momente, am
puft^ften mit simul, simul atque m magnum ac mirabile esse videatur, Cic: ac ne
ob. ac, fctatb al§, Cic: feiten mit priucipio, 5^. saepius dicendum sit, Cels.: ac ne forte roges,
principio atque animus epliebis aetate exiit, Plaut.: quo me duce, quo lare tuter, Hör. Seltener in
u. mit statim, JCt. —
3) jur 2lnfnüpfung einer -3Ze= einem 2(fftrmattofafte, atque ut omnes intelligant,
gation, bK ba^ 'QJorfjcrgefienbe erläutert ob. berief)^ me etc. . dico, Cic, de imp. Pomp. 8, 20."— 9)
. .
,

tigt, unb nt^t, unb ntd^t üictmcftr (baf). auc^ mit po- fe^r ^äufig bient eä b(oö ^um allgemeinen 5ortfü^=
tius), decipiam ac non yeniam, Ter.: si lioc dissua- reu beö ©ebanfens bei 33el)auptungen imb in ber
dere est, ac non disturbare atque pervertere, Cic: 6r3äfj(ung, beutfc^ unb 5«)«, ob. b(. nun, unb fc, aiv^
quamobrem enim scriba deducat ac non potius (ogl. ^^-abri ju Sali, Cat. 51, 35), atque ii, quos
mulio, qui advexerit, Cic. - 33et Plin, maj. gero. in nominavi, Cic: atque id primum in poetis cerni
biefem Sinne atque (nid)t ac) non, licet, Cic: ac si, sublato illo, depelli a vobis omne
11) 'Serbinbung ganzer ©ä^e, unb, unb fc, periculum judicarem etc., menn id^ nun bel^aup-
unb cJcnfc, 1) im 2(I(g.: F. Antiquam adco tuam tete 2C., Cic. - 3o a) in ber ^^^arentf;efe, vulgo cre-
veuustatem obtines. B. Ac tu (unb ebcnfo bu) eca- dere, Poeuino (atque inde nomen ei jugo Alpium
stor morem antiquum atque Ingenium obtines, inditum) transgressum Liv.; fo Quint. 4, 3, 15.

,

Plaut.: AJricanus indigens mei? Miuime liercle. b) am 2c^Iuf5 ber 3tebe, atque in primis duabus
Ac ue ego quidem iliius, unb fo aucf) \ä) nic^t feiner, dicendi partibus qualis esset, summatim breviter-
Cic: bal^. jura. mit sie u. similiter, Quint. 12 10, , que descripsimus, unb fo ^ab'iXi xü'k benn fürjlic^
67; 3, 6, 77. —
2) beim 2(nfnüpfen neuer gleic^ bargclegt 2c., Cic: ac de i)rimo quidem ofticii fön-
raid^tiger Slrgumente für irgenb eine 33e(;auptung, te diximus, Cic.
Cic. de legg. 1, 14, 42.-3) in ber (?r3är)iung, Liv. HI) 33efonbcre 3}erbinbungen u. 9tebenä=
5, 21, 17; 39, 49, 9. Tac bist. 3, 30: ügL Caes. arten: 1) alius atque alius, balb bicfcr, haib
b. c. 2, 28 fin. u. 29 in. 4) beim ^Infnüpfen oon — jener; tjcrfd^tcbenc, dilatis alia atque alia de causa
55erg(eic^ungen, atque ut si, Cic, ob. ac velut. . . comitiis, Liv. —
2) atque eccum ob. eccam, beim
. .si, Yirg. u. 21., unb fcwic ... fc :c.
.
5) 3ur35er= — ©rblirfen eineä Grraarteten ob. 6en)ünfcf)tcn, nun
binbung ^roeier fid^ unmittelbar bcrü^renber 3fit= ftc6", ba ift er (ftc), Ter. Andr. 3, 3, 48 (580); euu.

momente, bal^er fc^on bie aiUn ©rammatifer bcn 3, 2, 2 (455); Hec 4, 1, 8 (523). 3) atque om- —
begriff bes 2
cf)nell=auf=einanber= folgend annahmen, nia ob. omnes, bei 35eraUgemeinerung einer ^e^aup=
unb es, obroo^t mit Unrecht, gerabeju für statim, tung, unb fo üßerbau^jt, atque haec omnia verbo
ilico (alöbalb, fogleic^), o^ne alle copulatioe 9ieben= continentur, Cic: commoda civium non diveilere,
bejeic^nung, erflärten; eä entfpric^t pufig bem atque omnes aequitate eädem continere, unb fo
beutfi^en unb fo, «nb b«, atque atque accedit mu- uielme^r alle 2c., Cic —
4) mit anbern 6onjunctio=
ros Romana Juventus, unb fo unb fo rücft an bie nen, a) nac^ et, 353. non minis et vi ac metu, Cic,

,

Stauern 2c., Enn.: quo imus ima; ad prandium? l)) nac^ que, raie im öriec^. re -xat, submo- . , ,

Atque illi tacent, unb ba fcproeigen fie, Plaut.: si verique atque in castra redigi, Liv.; u. fo öfter
brachia forte remisit, atque illum in praeceps bei Yirg. —c) nac^ nee (neque), 3^3. nee clavis,
prono rapit alveus amni, m\b fo rei^t i^n fort, nee canis atque calix, Mart.; u. fo öfter bd Tac
Virg.: liic Quinctium incautum hastä transti-
. . . u. Suet. —
5) öfter roieber^olt: atque ut Flami-
git: atque ille praeceps cum armis procidit ante nium atque ea, quae etc., Cic - 00 bef. ^äufig in
proram, Liv.: summa omnium exspectatio quid- 2luf3ä^Iungeu b<:i 2)ic|tern, haec atque illa dies,
nam senteutiae ferrent leves ac nummarii judices: atque alia, atque alia, Catull.: atque Ephyre at-
atque ilii omnes sine ulla dubitatione condem- que Opis et Asia, Yirg. baf;. atque atque ge^ . . ,

nant, Cic. —
6) (raie oben no. I, c) jur 2ln!nüpfung rabe = et ,Yirg. ecl. 5, 23.
, . et,
eineö gercic^tuolleren ©ebanfens, unb ^war, unb fo= atqui (in ^anbfc^riften 3ura. adqui), Ccynj. {aw^
gar, unb bcfcnbcre, quid me oportet Tullium pro at u, qui [entl|t. au^j quoi = quo]), 3ur nac^brürf-
Tullio facere? Ac mihi magis illud laborandum lidjcn 2(nfnüpfung einer abücrfatiuen 53cf;auptung,
videtur, ut etc., C!c.: atque hie tantus vir tantis- auf rocfcöc SHJctfc bagcgcn, bngcgen eben, glcicörooöl
que bellis districtus nonnihil temporis tribuit li- aber, ötelmcfit (alfo eine rein aboerfatiüe ^4>artifc(,
©corges, lat.rbtjd}. .V)ant)iDb. Qiufl. XIII. 3Jb. I.
;

515 atquin atritas 516

bao nac^Drücflidjcrc at, loä^renb atqiie urfprüng ber 3i)dnbe, fdjroarje Jorbe, 3*n)ar^, Vitr.: atr. fce-
lic^ rein copulatio ift), 1) im ''Mg,.: TH. Quid ais ctorium, PL
venetica? PY.
Atqui certo comperi, Ter.: CL. Atramitae, arum, m. (ArQaulxai), SSölferfd^aft
satis Seite promittit tibi. SY. Atqui tu hanc jo- im öftl. glücflic^en "Arabien, j. Hadrctmaut, PL 6,
cari credisV i^laubft bu üielme^r, ]ie fc^erje, Ter.: 28 (32), 154. - 2)aü. AtramiticuH, a, um, atca=
atqui mihi quoque videor, inquam, venisse, ut mitifcö,murra, PL 12, 16 (35), G9.
dicis, opportune, oielmetjr qtaube icf) eben aud^ 2C., äträtuM, a, um (ater), fcftwar^ gef leibet, ber
1.

Cic: u. fo Hör. eami. 1, 23, 9 (gleid^tDofjl, allä 2:;rauer rcegen, im Irauergewanbe (Üigf^. albatus),
Tot); u. Cic. de sen. 22, 81 (bagegen eben). - juro. cedo, quis umquam cenarit atratus? Cic: plebs
3ur 5lnfnüpfung eine^ M^
'l^ort)erge^enbe beftäti- atr., Tac - '^oet., atrati equi, am üffiagen ber fic^
gcnbcn Ök'banfeno, ja frcili*, oöcrbingö, DO. Sal- oerfinfternben Sonne, Prop. 3, 5, 3i.
vus sis adolesceus. »SO. Siquidem hanc vendidero 2. AträtuH, i, m. ein fleiner ^^uß in ber 5iä^e
pretio suo. DO. Atqui aut hoc emptore vendes Don ^om, etn). Sc^roar^waffer, Cic. de div. 1, 43,
pulcre aut alio non potes, Plaut.; u. fo Cic. de 98; 2, 27, 58.
rep. 3, 5, 8 (ja freiließ); de legg. 1, 1,4 (allerbings): Atrax, äcis (Aroa^), I) m. ein glu^ in 2(etoliett,
3UIÜ. uerb. atqui pol, atqui sie, rote Plaut, asin. PL 2 (3), 6 - 2)aü.: a) Aträcei«, um, m. bie
4,
3, 3, 80 (670). Ter. eun. 5, 5, 1 1 (953). - jo and) 3lnn)0^ner bes 3Urar, bie aitrocer, PL 4, 2 (3), 6.
atqui si, wenn nun eben; nun wobl, njcnn; nun gut, - b) AtraciuH, a, um, atractfd^, orae, Prop. 1, 8,
wenn nun
ttienn; ob. abuerfatio, aber, atqui si quae- 25 31Ü. {al. Autariis ob. Autaricis). II) f. 3tabt —
res, ego quid exspectem, nun löol;!, roenn, Cic: in ber tl^effalifc^en Sanbfdiaft öiftiöotis jraifc^en
atqui si ita placet, nun, roenn es fo gefäliig ift, bem g-luB Xitarfios u. bem (obern) ^^eneios, Liv.
Cic: atqui si noles sanus, curres hydropicus, roo^I 32, 15, 8. - 2)ao.: a) Aträclut«, a, um, atractf*,
benn, rciUft bu gefunb nic^t laufen, Hör.: atqui si poet. für tbeffaltfc^, ars, bie magifc^e Äunft, roelc^e
tempus est ullum, loenn ee nun aber irgenb eine bie 2;f)effalier üorjüglid^ ftarf trieben, Stat.: virgo
3eit giebt Cic. - bei Dorangef)enber 3legation ob.
, {= Atracis, rc. f.), Val. Fl. —
b) Aträcide«, ae,
einer negatioen ^-rage, beren ^n^alt nidjt geleugnet, m. ber Sttracibe, poet. = ber 2^§eff alier, ü. Gäneu§,
aber burcf) einen anbern ©ebanfen gemilbert rcirb, Ov. met. 12, 209. — c) AträciN, cidis, f. bie
glcid^wobt bagegcn eben, bagegcn oiclmebr,
eben, Sltractbin, poet. = S^effalierin, Hippodamia, Oy.
rem, inquis, difticilem et inexplicabilem. Atqui her. 17, 249 u. a,
explicanda est, Cic: modum statuarimi haberi AtrebäteM, um, vi. SSölferfd^aft in Gallia Bel-
nullum placet? Atqui habeatur necesse est, Cic. gica, im je^igen Artois ob. Dej). du Pas de Ca-
- jurD. Derb, atqui certe, 3'ö. Cic. ad Att. 7, 7, 1 lais, Caes. b. G. 2, 4. §. 8. Sidon. carm. 5, 212.
de nat. deor. 2, 7, 18. —
H) insbef. jur Einfügung - ^m Sing. Atrebas, bätis, ein Sttrcbater, Caes.
eines Unterfa^es (assumjjtio, propositio minor in b. G. 4, 35, 1. - 2)aD. AtrebäticuM, a, um, atte=
ber p^ilof. Sprache) in einer logifcfien Sd^tußfolge, battfcö, Treb. Poll. Gallien. 6. §. 6 (^^^eter Atrab.)
nun, nun aber, quodsi virtutes pares sunt inter se, Atreu8, ei, 2tcc. eum u. (b. 2)i(^t.) juro. ea, ^Soc,
paria esse vitia etiam necesse est. Atqui pares Atreu, m. (Atosvs), Sol^n bes '^ielops u. ber ^ip^
esse virtutes ... facillime potest perspici, Cic. 33gL pobamia, 33ruber bes 3:§9eftes, 3Sater bes 2lgamem=
Sßefenberg ju Cic. Tusc. 3, 7, 14. p. 208, 15 ed. non u. 2)knelau5, Aiönig non 2(rgo5 u. aJl^cenä,
Baiter. - juro. uerb. atqui certe, nun ober toenig^ Att. 198. Cic. Tusc. 4, 36, 77. Ov. met. 15, 855;
flen§, nun aber Jjuöcrlctfng, Cic. am. 3, 12, 39. Sen. Thy. 486 (roo 2(cc. Atrea) u.
atquin, ]vät. iiiebenf. für atqui. ro. f.
ibid. 513 (roo 25oc. Atreu); »gl. Hyg. fab. 85 sqq.
AträbaticuH, a, um, f. Atrebates. - Seine Scl)icffale als Sujet einer gteic^nam. 2;ra=
AträcideM. Aträci« u. Aträcius, f. Atrax. göbie bes Slttius, Gell. 13, 2, 2. - 2)aD.: a) Atreus,
atractyliM, lidis, 3icc. lida, f. («roaxTi/t',), eine a, um, atceif^, poet. für argiöifc^, sanguis, Stat.
biftelartige '^flan5e, inoraus man Spinbein {aroax- Theb. 8, 743. —
b) Atrides (feiten Atrida), ae,
Tog) maci)te, woUtgee 23ürflenfraut {Carthamus la- 580c. u. 2lbl. a,m. (AroEiSr;g\ männlicher 3ta^^
natus, L.l PI. 21, 15 (53), 90 u. a. fomme bes 2ttreus, ber Sltribe, non minor Atr.
äträmentärinm, ii, n. (atramentum), bas Jtn-- (9Jienelau5), non hello major et aevo (2(gamem=
tenfaf, Yulg. Ezech. 9, 2 u. 3 u. 11 (als Ueber= non), Ov.: u. fo Atr. öfter für ^(gamemnon, felte=
je^ung bes ^ebr. riDp). %[. Caper 2247 P. u. ner für 3)^enelau5, Hör. u. 21.: im -^n^ur. Atridae,
Gloss. Labb.: 'atraiiientarium, ue'/.ai>8o/Xiov .
hie 21triben, b. i, Slgamemnon u, 93ienelau5, Hör. u. 21.

äträmentum, i. n. (ater), jebc fcbwar^e 5eucöttg= ätriäriuH, ii, m. (atrium), ber steiniger beS
feit, Slümgfett, Sc^rodr^e, sepiae atr., sepiarum atr., 2ltrium6, Ulp. dig. 4, 9, 1. §. 5 u. a. Orell. inscr,
ber fc^iDar^e Saft bes Xintenfifc^es, Cels. 2, 29: 6445.
atramenti effusione sepiae se tutantur, Cic. de ätricölor, oris (ater u. color), fd^war^fatbig,
nat. deor. 2, 50, 127. - Äünnlic^ zubereitet nad^ Cadmi filioli atricolores, b. i. mit Stinte gefd^rie*
rerfc^iebenem (5)ebrau(^: 1) Scöretberfc^wär^e, Sinte, bene 'Suc^üaben, Auson. ep. 7, 52.
atr. librarium, Vitr. u. PL: calamo et atramento ätrien8i8, is, 2lbl. e u. i, m. (atrium), ber 3luf=^
temperato, Cic. —
2) Äupferoitriol ob. Äupferoitriol= fe^er bes Yttriums u. bes öaufes üb^., ber ^au^-
wjoffcr, aucf) Don bem (?Jebrauc^e, ben bie Sc^ufter biener, -öausbcfmeiflcr, ©afteHan (ital. maestro di
5um ^-ärben bes Gebers baoon madien, @d&ufler= casa: ügl. Yarr. LL. 8, 33. §. 61), Plaut., Cic u.2(.
fd^rodtje gen., Scrib.: atr. sutorium, Cels. u. PL: ätriölum, i, n. {Demin. v. atrium, ro. ogL),
'i>a\). sutorio atramento absolutus putatur, com ein f leinet atrium, Cic. ad Att. 1, 10, 3: adQu.fr.
Garbo, ber burc^ getrunfenen 'Vitriol ftc^ felbft ums 3, 1, 1. §. 2. Sen. contr. 1. praef. §. 11. Orelli
Seben bracf)te, Cic —
3) bie fcöwat^e Sarbc ber 3Dia= inscr. 4509.
ler, ein aus reiner Äo^le bereitetes 5c^roar3, Vitr. ätriplex, plicis, n. Sötctbe, ein Äüd^engeroäd^^,
11. PL: atr. Indicum, ^inefifc^e Sufc^e, PL: opera drQÜtpa^is, PL u. 31. - 9Zbf. atriplexum, i, n.,
atramento illinere, mit einem feinen bunflen %'\x- Paul. Diac. p. 29, 3.

ntB, iad, PL: atramento notare alqd, Cels.: atra- ätritäs, ätis, f. (ater), bie Oc^wdrje, Plaut.
racnto duas lineas ducere, Cels. - jum 3lnftreic^en Poen. 5, 5, 11 (1143). Paul. Diac. p. 28, 18.
517 atrium Attalenses 518

ätrium, ii, n. ba^ Sttrium, her erfte ob. oorberfte üon9)iebien, PI. 6, 13 (16), 42. -^Dao.
lic^e 2)iftrict

u. jugleid^ ber größte bebedfte <Baai be§ öaufe^, bk Atöpäteni, orum, w. (Ar^oTtarrjvoC), bie ©inn).
mi-
^aUt, Vitr. 6, 5 (8), 3. Quint. 11, 2, 20: atria üon 2(tropatene, bie Sttropatenet, PI. 6, 13 (16), 42.
nora ac majora, Yitr. 6, 5 (8), 5. 3}gl. Secfer'ä Avien. descr. orb. 1214.
©attuä, 33ö. 2. ©. 159 ff. (STu^g. 2). - S)a^ ba^ atröphia, {aroo^ia), bie SDatrfuc^t, eine
ae, f.
Sttriun: an^ einem Beberften 9iaume beftanb unb 2lrt ber Stu^^e^rung, Cael. Aur. chron. 2, 14, 200 u.
jtic^t mit cavaedium gteid^bebeutenb fei^n ianxi, er= a. Theod. Prise 2, 11 jgried^. bei Geis. 3, 22. §. 2).
^ettt j^inreid^enb au^ feiner Seftimmung u. btw l^ier atröphit»«, a, um {axoofos), barriud^ttg, fcöwttib=
getriebenen Sefc^äftigungen. ^m
Sttrium ftanb ba^ füc^tig, PI.: membra, PI.
23raut= u. (^i}<ihtii (lectus genialis ob. adversus, Atröpöüi, {azQonoi, unabroenbbar), bie
i,
f.
sc. januae), f. Sc^mib ju Hör. ep. 1, 1, 87. - öier eine ber brei ^arjen, Mart. 10, 44, 6. ^:ßgl. Clotho.
waren bx^ SC^nenbitber (imagines ob. expressi cerä atrötuN, a, um {arocoros), unoecrounböar, Hvff.
^^
Yultus) aufgefteUt, Sen. ben. 3, 28, 1. Juven. 8, 19 fab. 28u. 30.
5^. Mart. 2, 90, 6. Yal. Max. 5, 8, 3 auc| anbere ; atrox, tröcis, Adj. m. Compar. u. Superl. (o.
©emälbe oufgepngt, PI. 34, 8 (19), 55. - .»gier be- ater, roie ferox ü. ferus), ,,fic^ fc^marj, b. i. Un=
fctiäftigte fic^ bie öauöfrau nebft i^rer roeibiic^en ^eil bro^enb, jeigenb" = grä#[ic§, unbcUtjott, -Wxn-
Umgebung mit ^ibtn u. äfjntid^er 3lrbeit, Aniob. genb, gtoutic^, fcöeuftid^, fc^aubcrftaft, furchtbar, fd^rcrf-
2, 67. - 3m 2ltrium pflegte man in b^n älteften licb, I) eig.: exta, Naev. res scelesta, atrox, ne-
:

Reiten bas Wia^ ju nehmen, Cato b. Serv. Virg. faria, Cic: facinus, caedes, Liv. - o. Ärieg, Äampf,
Aen. 1, 726, forcie es üb^. ber 3amme(pla^ ber 5a= ©efa^r u. a. Uebeln, gräf [ii, grimmig, blutig, fd^re*=
milie war. - öier erwarteten bie ßüenten $a= bm tic^ bellum. Sali.: pugna, certamen, Liv.: pe-
:c.,

tronuä u. ben i^uri^confuttuä, Hör. ep. 1, 5, 31. riculum, Liv.: valetudo, fc^roere Äranf^eit, Tac. -
Juven. 7, 7 u. 91: hi noii in foro nee in consul- i
ü. ber ^a^reojeit, ü. bem 3Better 2C., roie unfer gröf=
torum atrio, sed in Pytliagorae tacito illo san- lic^, fd^aubcrbitft, fürcbtcrlid^hora fiagrantis Cani-
,

ctoque secessu jura didicerimt, Sen. ep. 90, 6. - culae. Hör.: hiems (@gf^. Clemens hiems), Col. u.
5lu^ bei öffentlichen ©ebäuben gab es atria, roie bie PI: tempestas(Ungeroitter), Liv.: nox nirabo atrox,
atria auctiouaria, Cic. agr. 1, 3, 7. Orelli inscr. Tac. - ü. ^efel)len, ?iac^ric§ten 2C., Imperium, re-
3439; bergl. bie Atria Licinia fepn mod^ten, Cic. sponsum, Liv.: atrocissimae literae, od^reden^poft,
Quint. 6, 25; bl. Atria gen. b, Juven. 7, 7. - 33ef. Cic. - D. ber ^tebe, roub, aufgeregt, wilb, brobenb,
I^atten bie Stempel ein Sltrium, roie atrium Liber- veliemens atque atrox orationis genus (®gf^. al-
tatis (am J^-orum, Cic. ad Att. 4, 16, 14, bod^ aucl| terum genus lenitatis et mansuetudinis) Cic. :


,

eine aedes Libertatis auf bem Slüentinus, Liv. 24, peroratio, PI. II) übtr., x>. '^erf. beren ©^ara!= ,

10 extr.), u. bort mar ha^ %vd)iv ber (Senforen (Liv. ter grimmig, unbänbig, witb, tro^ig, finfler, con-
2C.,

43, 16, 13), bort rourben ßriminalunterfuc^ungen tio, Liv.:Agrippina semper atrox, Tac: filia lon-
rorgenommen (Cic, Mil. 22, 59), Sofungen abge== go dolore atrox, empört, Tac: saevissimi princi-
i^alten (Liv. 45, 15, 5), @efe^e angeheftet (Fest, in pis atrocissima effigies, grimmig, PI. min. - u.
t*. Probrum Yirginis Yestalis p. 241, 31), bort roar poet., tro^ig = feit, unbeugfom, animus Catonis,
aud^ hk üon Slfiniu^ ^^ollio angelegte 33ib(iot]^ef Hör.: fides, virtus, Sil - di^ Sei fpät. ^ic^tern
aufgeftellt (Ov. trist. 3, 1, 71). - atrium Yestae, aud^ ätrox gemeff en, f. Sen. Troad. 292 Thvest. 745. ;

ber 2lufentf)alt ber SSeftalinnen, am füDroeftlic^en atriiHca, ae, f. eine SÖeintraubenart, Macr. sat
(Xn'^i ^orum, am ^u^e beä SDions ^alatinus
beä 2, 16. §.7.^
gelegen, Ov. fast. 6, 263. PI. ep. 7, 19, 2: baff, 1. atta(aTTa), Sltta = 2Jatcr, lieber »ater, freurtb^
atrium regium, Liv. 26, 27, 3. - JSS" 33ei2)id^tern 3lnrebe, urfpr. ber i^inber a\\ ben Spater, Paul.
licl;e

i^äufig ber ^lur. atria = (Sing, atrium, u. roegen Diac. p. 13, 18 {in v. atavus), bann jüngerer 3)iän=
ber ©röfee n. -^rac^tgenannt ampla (Yirg. Aen. 1, ner an ältere, Paul. Diac. p. 12, 11.
725), longa
483), alta {ib. 4, 665), regalia (Ov.
{ib. 2. Atta, ae, m. röm. 33einame (urfpr. beffen, ber
met. 5, 3), marmore tecta {ibid. 14, 260). - ©benfo roegen eineä ^e^ters an hzn Seinen mel)r auf btn
^lur. meton. für „2ßo^nungen ber 9ieic^en, ^a= ®o^lenfpi|en ba^infc^roebt als ge^t [roal^rfc^. v.
läfte",plebis uedificiis obseratis, patentibus atriis arreiv, fic^ leicht ob. fc^nell beroegen], Paul. Diac
principiim, Liv. 5, 41, 7, u. poet. für ,,Qinc 2Bo]^= p. 12, 10, baf. 0. Mueller), unter bem bef. befannt :

nung, Gin öaus/' Ov. her. 16, 184. Ov. met. 13, C. Quintius Atta, ein röm. Sül)nenbic^ter, ber öolB=
968 u. f. - u. üon hm „öallen" ber ©ötter, Ov. met. tl)ümli^e Äomöbien (fabulae togatae) fc^rieb (geft.
1, 172. Stat. Theb. 1, 197. 652 b. ot.), Hör. ep. 2, 1, 79 (mit 3lnfpielung auf
ätröcitäN, ätis, f. (atrox), I) bas ©räfüd^c, bie Sebeutung bes Söeinamens). '^gl. Weichert Poet.
©röulid^c, ®c§cu^üd^e, ©d^aubcr^aftc, ®d^rc(f[t(^e, Lat. Rell. p. 345 sqq.
<£mpörenbc, rei, Cic: poenae, Liv.: facinoris, Liv.: attactü8, 2lbl. n, m. (attingo), baö 2tnrübren, bie
ipsius facti atrocitas aut indignitas, Cic: tempo- Scrübrung, Yarr. u. 31.: sine ullo attactu viri, Lact.
ris atrocitas, Sc^recfensjeit, Cic. — II) übtr.: 1) attägen, genis, m. {aTxayiiv)^ eine 3(rt roilber
bie aufgcrcgt^ett, 2BtIböeit, IRau^Uit, animi, Cic: Öü^ner, lonicus ob. lonius, nac^ einigen baö •&a=
animi in exigendis poenis, Sen.: morum, Tac: felbubn {Tetrao bonasia, L.), nad) 3(nbern ber
maris, Col. — 2) p^ilof. u. jurift. Strenge, Un6ieg= Srancolin {Tetrao Francolinus, L.), Hör. epod.
famfett, atrocitas ista quo modo in veterem Aca- 2, 54. PI. 10, 48 (63), 133. - 9?bf. attagena, ae, f.
demiam formularum, Quint.
irruperit, Cic: atr. Mart. 2, 37, 3 u. 13, 61, 12: Phrygia attagena,
ätröciter, Ädv. m. Compar. u. Superl. (atrox), Yarr. sat. Men. 68, 1 (b. Gell. 7, 16, 5).
^fttt, rau6, unbeugfom, Yerri nimis atr. minitans, attaguH, i, m. (p^rtjgifc^eo ©ort) = hircus, Ar-
Cic: contentä voce atrociter dicere et summissä nob. 5, 6; ügl. Petav. ad Juliani or. 5. p. 89.
leniter, Cic - atrocius in alqm saevire, Liv.: la- AttälenHCM, ium, m. bie Slttalenfer, b. i. bie
Ginroo^ner ber otabt Attalia (ArraleLo) in '^am
=
bores itinerum atrocius accipiebantur, mit um fo
größerem ^ngrimm, =Unmut^, Tac - atrocissime pl)i)Uen, am innerften 2;f)ei( be5 pamptjijl. ^Jicerbu-
•d'rQve, Cic. fenö, roeftl. t>om Äatarr^attes, norf) j. Adalia, Cic.
, Atröpätene, es, f. (^zooTraTr^vrj), ber nörb^ agr. 1, 2, 5; 2, 19, 50.
17'
519 Attalus attentus 520

Cic. —
//) burc^ folg. Stclatiüfa^ forte lubuit at- :

niiic in "Vn'^'iVi^iii'J' initcr bcncn am Ocrüfjnitcftm tendere, quae res maxime tanta negotia sustinuis-
jon)oI)l öurd) feinen :HcicI;tI)uni u. vrädjtii^cn .'öauö^ set. Sali.:si i)aulo diligentius, quid de bis rebus

rntl), al<S öui'dj bio (fi-finbunn bor iUmft, c^'Jolb in dicat, attenderis, Cic: attende, cur etc., Phaedr.
bic iiUnbcr \\\ uu'bcn, Attalus 111. riiiJonictor (Vair. — Sit) imvü) JÜdt.: sermouibus malignis, PI. ep.:

r. r. 1, 1, .^), bor bio


3u (rvbcn fcinov Sd)ät5c
:){önici- Caesari, PI. pan.: conscientiae potius quam fa-
u. Kineo :Koic^co einfette, PI. 8, 48 (74), 106. Liv. mae, P. Syri sont. —
b) um etiu. ^u finben ob. ju
epit. 58. Veil. 2, 4, 1. Hör. caini. 2, 18, 5. - Snu.: cvvcirf)cn, «) üoUft. att. animum, m. 2(ng. raorauf ?
a) AttnlicuH, um (ArraLy-oe), attalifcft, a^Ti,
a, aa) burcf) ad m. 2(cc.: att. animum ad cavendum,
im Cic: urbes, pcrcjnmcnifdjc, Hör.:
C5I;ci*roncö, Nep. — ßß) huvd) folg. Stclatiofa^: jubet peritos
vcstes, Prop., ob. aulaca, Sil., periiJCtasniata, Cic, linguae attendere animum, i)astorum scrmo agre-
ob. fubftu. bl. Attaliau Orum, ^t., PI., mit G)olb sti an urbano propior esset, Liv. ß) bi. atten- —
buvdjiücbtc Mlcibcr ob. iNOv^iincjc 2C.: conditioncs, dere, m. 3(ng. luorauf? aa) burc^ Acc. ob. einen
bic (jliinjcnbftcn 2C,, Hör. —
b) AttnliN, lidis, 2Icc. Cbjcctöfalj:immo id liercule, inquit, ipsum atten-
lida, / (AxraUs), bic attixltfd^c ^ht^lt (Sunft) in do, Cic. - illud att., ne etc., Cels.: u. fo utique
2ltl^cn, fo ji^en. ju Öl^rcn bcs üonino 2IttnIuQ, Liv.
'
attendendum est, ne etc., Cels. - puer, ne atten-
31, 15, G. deris petere a me id quod nefas sit concedi tibi,
at-taii:oii, Lovj. atcr bccö, allein bod&, Cic. u. 21. Att. tr. —
ßß) burc^ Dat. = einer ^ad)C feine 2Iuf^
nttämiiio. ävi, ärc (nuö ad u. tagmino u. taii- merffamfeit roibmen, mimimum eruilitioni,eloquen-
go; nadjctaff. für coiitamino), berüfiren, antailcn, tiae plurimum, Suet.: juri, Suet. - mit 2(ng. in
I) im 3lUiv: cancm rabidum, Augustin. civ. dei betreff rocffen? burcf) de m. %bl.: quum de
22, 22. —
H) prägn. 1) = nelmicn, rauficii, Capitol. necessitate attendemus, Cic: animus tameu erit
Gord. 27, 1. —
2) = entehren, tcffccfcn, fi^änbcn, vir- soUicitus, ut nihil possit de officiis legationis at-
ginem, Justin. 21, 3, 4. - ü6tr. quae imprudeu- ,
tendere, Cic. - aiS* 3iebup(. Perf. attetendi, Apul.
tia regendae conjugis attaminavit, Aur. Yict. met. 2, 16.
Caes. 16, 2. attentätio. önis,/'. (attento), ber aSerfuc§,Svmm.
titiHi u. attate, f.
atat. ep. 6, 9. Cod. Theod. 10, 3, 5 u. a.
attegia, ae, f. eine ©tb^üttc, Juven. 14, 196. attente, Adv. mit Compar. u. Superl. (atten-
Orelli inscr. 1396. tus), gefpannt = aufmcrf fam , mit gefpannter 5luf=
attegro, äre, n(ö t. t. ber Cpfcrfpr.= 5aJetnbcim merffamfeit, alcjs officia fungi, Ter.: intelligenter
Cpfer aufgicpcn, Paul. Diac. p. 12, 3. atque attente, benigne attentec^ue audire akim,
attelcbii8, i, m. {arze'Äeßog), eine 2(rt ffeiner - numquam benignius atque attentius quem-
Cic.
£)eufc^rerfcn o^ne ^(ügel, PI. 29, 4 (29), 92. quam auditum, Cic: acrius et attentius cogitare
attemperäte, Adi\ (attemperatus v. attem- cle etc., Cic. - nos raucos saepe attentissime au-
pero), red^t pafTenb, gcrabe ^ur rechten 3tit, itane diri vicleo, Cic.
attemperäte evenit, ut etc., Ter. Andr. 5, 4. 13 attentio, önis, f. (attendo), I) bie Slnfpannung,
(916). übtr., animi, bie 3(. bes (^eiftes für einen beftimm=
atfeiiiperieN, ei, f. (attempero), bie SJldfigung, ten ^vo^d, de or. 2, 35,
bie 2iufmer!famfeit, Cic.
Cod. Tlieod. 9, 3, 2. 150: u. fo attentio, Quint. 4, 1, 34.
bi. H) (= av- —
at-tempero, ävi,ätum, äre, anpafTcn, anfügen, Ssi^ig) tik 9fad^ weifung, Sln^eige, recentis vulneris,
Yitr. 10, 7 (12), 2: gladium sibi, nuf fid} riditcn, Cael. Aur. chron. 2, 12, 146.
Sen. ep. 30, 6. at-feiito (at-tempto), ävi,ätum, äre, antaflen,
atteinpto, f. attento. ruinam alcjs m.anu suä (im 58ilbc), Tai.
I) eig.:
at-tendo, tendi, tentum, ere, öinfpannen, 'ötn= Max. 5, 3, 5: arcum digitis, ju fpannen ücrfuc^en,
flretfcn, fpnnnenb, ftrecfenb fitnrtd^tcn, I) forpcrf. Claud. rapt. Pros. 3, 217. — n)übtr.: l)üerfuc$cn,
Cbjj.: arcum menm Apul.
et ipse vigor attetendit, a) ettö. Derfitc^en, ftd^ in etu). üetfud^cn, neque vim
met. 2, 16. - simul aurem attendo, ut quirem ex- neque naturam ejus nee ge-
(generis) nee partes
audire amplius, Att. tr. 281. - m. 9(ng. raof;in? nera proponunt, ut praeteriri omnino fuerit satius
Caput eodem, Hyg.: caelo (3^ai.) mantts, Apul.: quam attentatum deseri, Cic: locos laetiores,
Signa ad eos sensus, l^infe^cn, Quint. H) ben — Tac dial.: argumentorum locos singulos, Quint.
©eift = feinen (Seift auf etra. fpannen, feine 5tufmerf= — b) ^mbm. burd^ 33cfiec^ung ßei^ufcmmen fud^en, ^u
famfett auf etrc. rtd^tcn, auf etu). aufmerfcn, aufmcrf= cerfüftrcn, ^ur Untreue, ^um 2l6fatt ^iu öerleiten fu^cn,
fam achten, a) um elrj. ju nernerjmen, «) üollft. att. omnium adversarios, omnium iuimicos diligenter
animum, 3^3. date operam, cum silentio animum cognoscere, colloqui, attentare, Cic: classem,
attendite, ut etc., Ter.: quo tempore igitur aures Cic: Capuam, Cic. — 2) feinbl. antaften = angret=
judex erigeret auimumque attenderet? Cic. - u. fcn, patriam nefarie, Yal, Max.: alqm
anfechten,
m. 2(ng. roorauf ? ««) burd^ ad m. Slcc: att. ani- vi, Tac: alqm hello, Stat.: alqd linguä, Cic: ne
mos ad ea quae consequuntur, Cic. ßß) burc^ — sua fides insidiis attentetur, feine Seic^tgläubig-
folg. cRe(atit)fa|: nunc quid velim, animum atten- Schlingen gelegt raerbe, Cic. - att. alcjs te-'
!eit in
dite, Ter. —
yy) burcf) Dat.: animum ob. animos stamentum, Yal. Max.: jura. Hör.: pudicitiam,
att. dictis, Lucil. —
ß) U. attendere, 3^3. audire 3u beflecfen fuc^en, JCt: annonam, ücrtr^euern,
atque att., Cic: bene att., diligenter att, Cic: JCt. - aegi'itudo insolens meutern attentat tuam,
magis att., Quint. - m. SCng. rcorauf? aa) burd^ Pacuv. tll^>--
Acc: primum versum legis, Cic: alqd diligenter, 1. attentuN, a, um, I) Partie, ü. attendo u. at-
Quint.: alqm magnopere,alqd nonmagnopere,Cic.: tineo, ra. f.
— H) Adj. m. Conqnir. u. Siqjerl.
cetera negligentius, Cic: alqmsatis belle, Cic: alqm (attendo), 1) gefpannt, a) = fiarr, \isus, Cael.
diligenter in hoc novo genere dicendi, Cic: erigite Aur. acut. 1, 2, 32: oculi, Cael. Aur. chi'on. 1, 5,
mentes auresque vestras et me de invidiosis rebus 152. Yeget. 3, 43, 1. —
b) = aufmcrf fam, animus,
dicentem attendite! Cic - Pass., attenditur versus Ter.: attentissima cogitatio, Cic. - v. ^erf., au-
pars, Cic. —
ßß) burc^ Acc. u. Infinit.: non atten- ditor, Cic: judex, Cic. —
2) aufmerffam = forgfät==
dere superius illud eä re a se esse concessum, tig ßcbo^t auf :c., continentiae (auf ©nt^aftfamfeit),
:

521 attentus Atticus 522

Val. Max.: 6ef. = aufmcrffam auf SSerme^rung fei= jerflampfen, Virg. georg. 4, 12. - dtS'Inßnif. Perf.
ne§ 5ßermögenö, cttvnbiam, attentior ob. uimium raegen beä 33er§ma^eä atteruisse, Tibull. 1, 4, 48.
attentus ad rem, Ter.: asper et attentus quaesi- at-terräneuH, a, um, au§ ber ®rbe fommcnb,
tis (2)at.), Hör.: u. abfot., paterfamilias, Cic: at- Sen. nat. quaest. 2, 49, 2.
tenta vita et rusticana, Cic. at-tertiäriu8, a, um, ein ©anjeö unb ein dritter,
2. attentus, ü, m. (attendo), bie ©pannung, ba§ griec^. inirQiros, Vitr. 3, 1, 6.
©cfpanntftaltcn, oculorum suspenso attentu, Cael. attertlätuM, a, um (*attertio), fti§ ?um J>rittel
Aur. chron. 3, 1, 3. eingefod^t, lixivium, Plin. Val. 1, 29.
attenuäte, Adv. (attenuatus), fc^üd^t, ctnfad^ atteHtätio, önis, f. (attestor), bie Söe^eugung,
attenuäte presseque dicere (©gfö- sub-
l>arlc9cn&, Söefd&cinigung,Macr. u. 21.
late ampleque), Cic. Brut. 55, 201. at-testor, ätus sum, äri, ftcjeugen, ftemcifcn, fte=
atteiifiätio, önis, f. (attenuo), hk Slöfd^ajad^ung, flätigen, Phaedr., PI. u. 21.: attestata fulgura, bie,
a) übi). - bie 58ermtnberung , suspicionis, Cornif, rcetc^e oorausgegangene beftätigten ((5gft perem-
rhet. 2, 2, 3. —
b) bcr fd^ltc^tc Scn ber 2)ar[teUung, ptoria), Sen. nat. quaest. 2, 49, 2. Paul. Diac
facetissima attenuatio verborum, Cornif. rliet. 4, p. 12, 5.
11, 16. at-texo, texüi, textum, ere, baran=, ba^ufled^ten,
attenüätuH, a, um, PÄclj. m. Superl. (o. at- I) eig.:loricas ex cratibus, Caes.: attexti capite
tenuo), abgefc|ruäcl;t, a) Ü6f). = gcfcöioäd^t, öcr= crines, Apul. —
II) übtr., anioeften, eng anreiften,
nünbcrt, fortunae familiäres attenuatissimae, Cor- eng anfitgcn, ita barbarorum agris quasi attexta
nif. rhet. 4, 41, 53. —
b) in'obef.: «) x>. ber Stimme qnaedam videtur ora esse Graeciae, Cic: vos ad
K., tn§ Seine V in bcn iCi^cant übergcrjcnb, iibec9c6al= id, quod erit immortale, partem attexitote mor-
ttn, fein, vox pauhüum attenuata, Cornif. rhet.: talem, Cic - münblid^, secundum actum, Varr.
acuta atque attenuata nimis acclamatio, Cornif. AtthiM thidis, f. (Ard-k), I) adj. ot=
(Attis),
rhet. — ß) D. ber 3tebe,
büttngefponnen, b.
gleid^f. tifdft, matres, Mart. 11, 53, 4: lingna,
ctftenifdft,

i. f^Iid^t, einfad^, nüchtern, im übe(n Sinne mager, Apul. met. 1, 1. Diom. 435 P. Anthol. Lat. 5, 114,
matt, oratio (©gfl3. gravis oratio), Cornif. rhet.: 24 (1056, 24). —
II) siibst: A) für 2tttifa, Lucr.
genus orationis, Cornif. rhet.: constructio verbo- u. Spät. —
B) eine Qltftenicrin, Sen. Hipp. 107
rum, Cornif. rhet.: ipsa illa pro Roscio juvenilis baf)., vodi nad^ bem ^Jigt^u^ '^l^ttometa u. '^rogne,
abundantia multa habet attenuata, Cic: ejus S^öc^ter bes at^enifd^en A^önigä ^^anbton, erjtere in
oratio nimiä religione attenuata, Cic. eine J^ac^tigaK, le^tere in eine Sd^roatbe nerwanbett
attenuo, ävi, ätum, äre (ad u. tenuo), at>bün= lyarb, meton. für «Äa^tigalt, 54, 9: u. für Mart. 1,
ncn, aöfc^roäc^cn, oerEtetnctn, ücrmtnbcrn, 5eruntcr5rin= (Srönjatfte, Mart. 5, 67, 2 (roo ^:piur. Atthides). C) —
flcn (im -J^aiftü ficruntcrfommcn), I) eig.: a) Ü6^.: a) DZame einer ^reunbin ber Sappfjo, Ov. her. 15, 18.
bem Umfang nad^, arboris umbram, CatulL: ubi AttiänuH, f. Attius.
sortes suä sponte attenuatae erant, Liv.: corpus, Attica, ae, f. (Arrix^), 2lttifa, bic berüf;mtefte
Ov. - lingiia (leonis) limae similis attenuansque Sanbfc^aft (^ried^entanbä, im eig. §eUa§ gelegen,
lambendo cutem hominis, PI. - foliorum exilitas mit ber öauptftabt 2(t^en, Ter. eun. 1, 2, 30u.2l.:
attenuata usque in iila, PI. —
ß) ber numerijd^en aud^ terra Attica ob. Attica terra (raie terra Ita-
©tärfc (ber ^a^i, 9Jtenge) nad^, legio proeliis at- lia, f. S)ra!. ju Liv. 25, 7, 4), Liv. 28, 8, 11; 31,
tenuata, Caes. —
/) ber bgnamtfd^en Stiirfe nad^, 14, 10 u. a.
vires diutino morbo attenuatae, Liv.: attenuatus 1. Attice, Ade. (Atticus), attifd^, dicere, Cic:
amore, Ov.: att. opes, Ov.: quod bellum exspecta- loqui, Qiiiut.
tione ejus (Cn. Pompeji) attenuatum atque im- 2. Attice, es, f. (Attix^X ottifdft, Geis. 5, 18.
minutum est, moralifd^ gefd^njäd^t unb 2C., Cic: do- no. 19. -fubftü., Attice, es, f. (Axzty.rj, werft, yri)
mus nobilis civili hello attenuata, r;eruuterge!om= - Attica, Varr. r. r. 2, 5, 4.
mcn, Sen. rhet. —
b) in^6ef,, bie Stimme in bcn atticiNuiÖH, i, m. {arTixiGfi6i\ attifdfter 9lu$=
SDtecant übergeben tajTcn, üDcr^altcn, vocem att., burd^ brucf, attifc^e SKunbart, Diom. 435 P. (= 440, 23
bie '^iiid fprec^en (ü. G(obiu§ in SBeibertrac^t), Cic ed. Keil).
in Clod. 5. — II) übtr.: att. curas, Ov.: insignem, atticiNMo, äre {arrixit,(o\ atticifitrcn, a) ü. '^erf.
an äöürbe u. 9)kc^t fc^mäc^en, ernieörigen, Hör.: = attifd) reben, Apul. üor. 4. no. 18. b) u. Sn= —
virtutem, (in ber ^ebe) r;erabbrüsien, nerfleinern riatt eines Sü^nenftücfes = im attifc^en %o\k gehal-

(@gfl3. amplificare), Cornif. rhet. ten fcpn, Plaut. Men. prol. 12 (8). %Q,l Paul. Diac
at-termino, äre, aBgren^en, Arnob. 3, 13. p. 28, 17.
at-tero, tritum, ere, I) an etraal anreiben,
trivi, atticurg^ex, is, Adj. {aTTixovQyrjs), im attifdftcn

reiften, asinus spinetis se scabendi causa atterens, (Stile auögcfüftrt, Vitr. 3, 5, 2; 4, 6, 1.


;

PI.: leniter caudam, anfd^miegeu, Hör. II) ab= — AtticuH, a, um (Jrrxos), I) ottifd^, atftenifcft

wi6en, A) = tücf)tig reiften, alci aures, fd^er^l^. ft. Plaut.: columnae, ^^feiler (og(. ^JtüUer'ä
übi)., civis,
3mb. (a(§ 3*^itg^") fi" ^cn Df^ren faffen, Plaut. Pers. 2trc^cioL §. 278, 4), PL: mcl, üom ^-öerge öi;mettu^,
4, 9, 11 (748). —
B) = burd^ JHeiben nftnu^cn, den- PI.: anus (2l(te), Qnint. u. PI. cp.: virgo, /. e. Ca-
tes, PI,: vestem, JCt.: alveum fiuminis, austreten, nephoros (u). f.), Hör.: pellex, i. e. PJulomela,
PI: attrita ansa. abgegriffen, Virg.: sulco attritus Mart.: fides, fprüc^ra. = aufrichtige u. fefte, Vell.:
vomer, abgefd^euert, Virg. - ob. = wunb reiften, in- regio, 2lttica (ogl. terra Attica unter Attica), PL:
suetas opere manus, Tibull.: femora atteri adu- ^(ur. fubftü., Attici, orum, m., bie 2lttifer ob. 2ltfjc-
rique equitatu notum est, PI. - übte, fd^roäd^cn, ner, Cic u. Phaedr. - 2l(ö 33ciname: T. Pompo-
(irfc^öpfcn, 'ftart mitnehmen, ruiniren, opes, alqm, Sali. nius Atticus (roeit ^^pomp. lange in 2ltf;cn gelebt
u. 21. (f. 2)raf. ^u Sil. 2, 392. p. 92 sq. Äri^ ju Tac ^atte), f.
Nep. Att. 2 sqq. — H) inobef., attif*,
Germ. 29, 2. öeräus ^u Tac. bist. 1, 89): atteri, atftenifc^, in 33e5ug auf ben 2luöbrucl', auf itunit u.
(in ber öffenttid^en 9Jleinung) einen Sto^ erteiben, Sßiffenfc^aft, bef. auf 33erebfamfeit (ogl. Cic or.

I
Tac. Agr. 9, 5. —
C) ^erreiften, alii atteri cibum in 7, 23), stilus, ber einfache (im Ögf^. t)om aftatifc^en
ventre contendunt,alii putrescere, Cels. l.prooem. fc^roülftigen), Cic: aures, feine, Cic: u. fo Icpos,

§. 35 %,vo. (2)aremb. teri). - poet. übtr., vertreten. Mart.: loüti, Plaut.: fubftü., quid sit Atticum (ber
523 attigo attingo 524

attijd)C 3luobrucf), (iisrant, Cic: u. ^lur. Attici, rhet.: neque cnim attinet, eö get)ört nic^t l^ier^er,
orum, m. {sc. oratorcs), atttfd^e 3tcbncr (Ögf^. Quint. - sin autem eos non probabat, quid atti-
Asiani'>, V\c. u. Quiut. nuit cum iis, quibus re concinebat, vcrbis discre-
afti^o attingo, Mcmif. pare? Cic: nee victoribus mitti attinere puto,
Atfi^üuM, a, um (attingo), angrrnj(nb, brnac^^ Liv.: dici plura non attinet, Curt.: neque quem-
bart, Ajiul. u. 31. quam attinebat id recusare, Cic: nihil attinet me
AttiliuN, a, um, i^cncnnunfl cincö reim. Wc plura scribere, Cic
fc^lcc^tö,nu6 bcm am bcfanntcftcn: M. AttiliusKe- atting^o, tigi, tactum, ere (ad u. tango), onrüb--
gulus, f. Kcgulus. - C. Attilius Serranus Gavia- ren, berübren, 1) eig.: A) im 2(Ug.: 1) übi).: mento
nus, itiäbrcnb (5icoro'ö (Sonfulat Cuöftor, Cic. ad summam aquam attingens, Cic poet.: sustringe-
Quir. 5, 12: fpntcr ^>oIfötrilnin, u. nlö ioIcf)cr ^cinb bat ( aput loro altius, quam ut prioribus pedibus
bcö Cicero, von bcffcn C>cgncr crfauft, Cic Sest. 33, (jumentum) plane terram posset attingere, Nep.:
72. - M. Attilius, ein reim. 5rid)tcr bcr früf)crm att. alqm manu. Gell.: att. digito alqd, Pore Li-
^criobc, bcr, inie Cinniuo, yiaoiuo u. 2(., gricc^ifc^e cin. fr. : caelum attigisse putare faft im
digito se ,

2)rnmcn für bic röm. ^üfinc bearbeitete, von bcnen §. 3U glauben (= t)eibenfrol^ l^cilfrol) fei;n),
fei)n ,

bcf. (im J^lectra genannt niirb, Cic. de tin. 1, 2, 5. Cic: alqd extremis, ut dicitur, digitis (im^ilbe =
Suet. Caes. 84: .igl. Sedig. b. Gell. 15, 24 extr. - mit etrc. [xä) nur flücf)tig befaffen), Cic: u. im Sil=
^QD. AttlliänuM, a, um, attiltantfc^, bc$ Sttttltu^, be, invitus ea tamquam vulnera atti^igo, sed nisi
praedia, bes Irib. 2t., Cic: virtus, bes 2)1. 2ltt. 9te= tacta tractataque sanari possunt, Liv.: poet., att.
guluö, Tai. Max. solium Jovis, an ^. 2:i^ron rcid^ien, ben Söeg jur
atfillo, äre {v. ad u. *tillo, n)orau§ titillo), Bc-- Hnfterblid^feit bal)nen. Hör. 2) insbef.: a) einen —
«i|c[n, Jul. Val. rer. gest. Alex. 3, 26 (3, 17. p. 125 £rt berübren, b. i. «) v. ^^erf., i^n erreichen, i§n U-
[ a] ed. Paris.). tteten, nad^ i^m bingelangen, Italiam, Asiam, Cic:
attiluN, i, m. ein auBerorbentlid^ großer ^-ifd^ im Britanniam, Caes.: arva, proram, Virg.: poet., ar-
^0, ron t)cn 9(nn)of)nern (nac^ Uard.) Ladano u. ces igneas, ju göttlichen (^^ren gefangen {v. §ercu==
AdeUo gen., PI. 9, 15 (\1\ 44. les), Hör. lumina, jum Seben5ltrf)t gelangen, Yirg. :
:

attinae, ärum, (attineo\ wie eine SKauer 5ut


/'. — ß) V. Socal., an einen Crt angren5en, ftofen, Cap-
©rensmarf oufgebdufte (Steine, Gromat. vet. p. 139, padociae regio ea, quae Ciliciam attingit, Cic:
1 u. 142, 26. eorum fines Nervii attingebant, Caes. - m. Dat^
attineo, tinüi, tentum, ere (ad u. teneo), I) v. item collegia, quae attingimt eidem foro, Orelli
ir.feübalten, aufboltcn, 5urütE=, innebaltcn, 1) eig. : inscr. 3314. —
b) (poet.) ^mb. berül^ren, b. t. on^
nunc eandem (pallam) ante oculos attines, fjältft treffen, m. bopp. Acc, si te bis attigerit terris Au-
in bcr ^anb cor meinen 2(ugen, Plaut. nunc
fte feft : rora morantem, Yirg. Aen. 4, 568. B) mit —
jam cultruni attinet, h^ai er jd^on bas 3}teffcr feft in üerfd^. ^Hebenbcgriffcn: a) etrc. anrübren = berül)renb
ber £^anb, Plaut.: att. prensam dextram vi, Tac non etrcas nebmen, es fid^ aneignen, tetigin' tui
alqm castris, carcere, publica custodia, Tac: si- quidquam? Ö. si attigisses, ferres infortunium,
gnatum argentum fisco vel aerario attinetur, Tac: Ter. de praeda mea
: nee teruncium attigit,
. . .

valetudine infensa domi attineri, Tac 2) iibtr. — : nee facturus est quisquam, Cic. - ba^. b) (tote
a) aufhalten, feftbalten, ita me attinuit, ita me de- uTirsG&ai) etm. antübren = ocn etm. fcften, freffen,
tinuit, Plaut.: nos in sollicitudine, fort u. fort in bestiae, quae tantum scelus (Sc^eufal) attigissent,
Unruhe ermatten, Sali, fr.: simul Eomanos et Ku- Cic. : att. graminis herbam Yirg. - alqd ne pri- ,

midam spe pacis, mit ^riebenöl^offnungcn l^inf)al= moribus quidem labris (im 33ilbe = mit ettr. fid^

len, Sali. — b) als ^eft^ roabrcn, bcfiftu^jtcn, magnos nic^t einmal flüchtig befaffen), Cic. (ngl. labrum).
dominatus, Poeta Cic: ripam Danubii, Tac
bei — c) ai^ mebtc. t. t., befübten, pulsum venarum,
— ^inf)alten, fi^ bincrftre=
II) v. intr. nad^ etm. Tac: venam. Gell. — d) frf)lagenb, fto^enb 2C. am
cf eit, 1) in localer ^infirfit, qui in Europa sunt (Scy- rubren, berübren, fdblagen, flogen, ne attingas me,
tbae) a laevo Thiaciae latere ad Borystlienem Plaut.: si illam digito attigerit uno, Ter.: ü. 33li$
atque inde ad Tanaim rectä plagä attinent,
. . . = treffen, Frgm. fratr. arval. bei Orelli inscr. 961.
Curt. 6, 2 (6), 13. —
2) übtr., fic^ morauf erftrctfcn, — u. übf). feinblid^ anrübren, antaften = ^anh legen
nur in ber britten ^erf. «) alqd attinet ad alqm on :c., ifdTTreo&ai), cubicularios
angreifen (raie

,

ob. ad alqd, eö erflrccEt fic§ etro. auf einen ©gftb., ejus, Suet.: si Yestinus attingeretur, Liv. e)
cH gebt etn). eine ^^erf. ob. Sac^e an, betrifft ob. be= &ne liebenb ob. unfcufd^ berübren, mit il^r »ertieb*
rübrt fte, mac^t i_^r etrcas axx^, ift »cn SSelong für fte, ten Umgang Pflegen, alqam, Ter. u. 21. 11) übtr.: —
bat ©infTup auf fie, janme me vis dicere id quod a) übt), berübren, treffen, v. S^Jac^rid^ten, quod ab illo
ad te attinet? Ter.: cetera, quae ad colendam vi- attigisset nuncius, mic^ getroffen, Plaut. Bacch.
tem attinebunt, Cic: oft in ber äöenbiing quod 2, 2, 19 (187). - V. (Semütl^53uftänben, voluptas
attinet ad alqm ob. alqd, wa^ anlangt, wae betrifft aut dolor alqm attingit, Cic: invidia ob. infamia
ben u. ben, bas u. bas, $33. ut aibat de ejus consi- alqm attingit, Cic. si quid eam humanitus atti-
:

lio sese velle facere quod ad hanc rem attinet, gisset, rcenn etroaö 3)?enfd^lid)e5 begegnet tt)äre
xl)X

Ter.: qui omnes, quod ad me attinet (metnetn)e= (= raenn fie geftorben märe), Apul. b) mit etrcaä —
gen), vellem viverent, Cic: quod ad me attinet, ob. ^mbm. ^erübrung ob. SBerbinbung fteben, et--
in
ipse hoc bustum ante non videram, Curt. : id quod ttJae 5u tbun baben, ju i^m geboren, il^n angeben, itjtl
ad menihil attinet, für mic^ üon feinem Selang, mir betreffen, etro. ob. ^mb. erreidbcn, corporis similitu-
gleic^giltig ift, Cic. —
ß) b(. alqd attinet ob. atti- do attingit naturam animi, ber 2db f)at 2le]^nltc^=
net m. folg. 2ubject5fa§ {Infinit, ob. Ace. u. In- !eit mit ber Seele, Cic: labor non attingit deum,
finit.), e§ fcmmt barauf an, gebort ^ut @acbe, ee liegt gef)t ©Ott nid^ts an, Cic. non magis att. nomen le- :

baran, madbt etitias (nid^tö) aue, ift ocn SPelang, ifl gis, quam si etc., mit bcm 9?amen @efe| ebenfo*
jttetf mä^tg , ee bilft, immer m. ror^ergeb. Dkgation rcenig etwas ju tl^un l^aben, alsmennac, Cic: alqd
(nihil, non, neque) ob. in negatioen ^ragcfä|en, ne suspicione quidem att., mut^ma'^lid^ erreid^en,.
eä re non venit, quia nihil attinuit, Cic: illi ea Cic. - bal^. att. alqm cognatione, mit ^mbm. rer-
conquisiverunt, quae nihil attinebant, Cornif. rcanbt fepn, att. alqm sanguine, mit ^mbm. blutä-
525 attingüo attollo 526

Denoanbt fegn Suet. att. alqm necessitudine, mit


: deprimere alqm, Cels. Germanos tiuminibus sue-

, :

^mbm. in genauer SSerbinbung ftefjen, Cic. c) tos levitas armorum et proceritas corporum at-
f)anbelnb berühren = jid^ mit etroaä Jefofcn , fid^ an tollit, Tac - alteram fasciam
(@gf^. alteram fas-
etnjaä mad^cn ob. wagen, itd^ in et«), ocrfud^cn, forum, ciam premere), Cels.: pallium, Ter. - caput, Ov.
rem publicam, Cic. rem militarem, Caes. librum
: : u. (im 33ilbe) Liv.: oculos, Cels.: pedem, Quint.:
strictim, Cic. sero ac leviter Graecas literas, Cic.
: : crus in urina (n. männl. .funbe, @gf|. sidere in
Cimbricas res, Cic: poeticen, Nep.: gaudia, ge= urina, n. roeibl.), PI.: frontem (@gf^. demittere),
niesen, Prop. —
d) rebenb, jc^reibenb Bcrüßren = Quint. brachia, Virg. manus (®gf|. summittere),
: :

ouf etn). ju fprcd^en fommcn, etra. öcfprcd^cn, erwähnen, Quint.: att. iras, miuas, mit emporge|obenemöaupte
illam injuriam non att. qiiae etc. Cic. tantum-
, , : eine jornige, bro^enbe Stellung annehmen (o. ber
modo summas (res) att., Nep.: alqd summatim Schlange), Virg. Aen. 2, 381. Col. 8,2, 11. -alqm
att., Lucr. u. Quint.: singillatim unamquamque humeris, Virg. cubitum alcjs cum humero dexträ
:

rem omues transire breviter ar-


attingere et ita manu, Cels. super adstantium manibus in murum
:

gumentationes Cic: alqd perquam breviter per-


, attolli,Sall.fr.: att.cornua e mari,Pl.: oculos humo,
stringere atque attingere, Cic: alqd breviter att., Ov. - manus ad caelum, Liv. pedes super limen, :

@gf^. oratione complecti, Cic, ob. @gf|. exsequi, Plaut.: timidum ad lumina lumen (2luge), Ov.:
Suet.: alqd leviter in transitu att., Quint. -aiS"2tr= ocellos contra solem, Prop.; ogl. (im Silbe) ad-
c^aift. Fut. attinge, Paul. Diac. p. 26, 13 (u. ba^u versus dictatoriam vim attollere oculos non an-
Cbfr. 3}iüUer). dere, jein 2tuge füf)n erl)eben, Liv.: u. fo contra
at-ting^iio, tinctum, ere, Bcne^cn, Veget. 1, 11,7. fortunam andere attollere oculos, Sen. (ogl. Sent=
Attiniu8, a, um, 33enennung eineö röm. @e= le:; ju Hör. carm. 1, 3, 18. p. 11 ed. Lips.). - refl.

fd^Iec^tö, auä bem am befannteften C. Att. Labeo se attollere u. mebial attolli, ftcb eniporbcben, ftd^
Macerio, i^olfstribun 624 b. et., 130 v. ß^r., ^^etnb aufrichten, ftc§ eniporbalten, ter sese, Virg.: att. se
beä Ou. Säciliuö ^Jletelluä 2)iacebontcu5, f. PI. 7, tam deformiter (@gf^. abjicere se tam supplici-
44 (45), 143. Cic. de dorn. 47, 123. - Adj. atti= ter), Val. Max, subito navis coepit et regere se
:

mf^, lex, Cic. u. 21.: plebiscitum (raa^rfc^. beä gen. et attollere, Sen. rhet. venae nostrae modo sum-
:

Sßolfötrib.), Gell. - ulmus, bie „langftielige Ulme" mittunt se , modo attollunt , Cels. periti imperi- :

{Ulmus effusa, Willd.), Col. u. PI. tique nandi perinde attolluntur, Tac. miscent se :

AttiH, idis, m. u. Attin, inis, m. ob. CAms maria et nigrae attolluntur arenae, Virg. - att.
"Atxlv, in ^nfc^iften, .'öbfc^rn. u. altern 2(u5gg. se recto trunco, fic^ aufrecht in bie öö^e richten,
Q.\x^ Atthis ob. Atys, XQa^:> anbere 3famen finb, Ov. - se a gravi casu, Liv.: se in femur, Virg.:
f.
b. 2ß2ö.; ogl. 33urmann ju Ov. fast. 4, 223), ein modo se sublimis in auras attollit, modo subdit
|)§rt)gifc^er junger §irt, ben bie ßtjbele IxqW u. aquis, Virg.: simul visum eundem juvenem in
unter ber Sebingung einer beftänbigen Äeufc^l^eit caelum igne plurimo attolli, Tac. 2) im raeitern —
ju il^rem '^^riefter machte; alä er btefe aber oerle^te, Sinne = etm. fid^ i)od) erfjeben mad^en ob. laffen,
oerfiet er in Stajerei u. entmannte fic^ felbft, Arnob. etro.emporbeben, cmporilcigen machen, boc§ enH)orricö=
5, 6 (mo 'Jfomin.). Catull. 63 (mo v. 42 u. 88 griec^. ten, oufrid^ten, molem, Virg.: arcem tectis, Virg.:
2(cc. Attin). Macr. sat. 1, 21. §. 7 s([. (mo @enit. malos (SJiaftbäume), Virg.: globos flammarum, em-
Attinis u. 2(cc. Attinem). Orelli inscr. 1899 (roo porroirbeln lafj'en (ü. 2(etna), Virg. - mare ne ven-
©enit. Attinis); ibid. 1902 (mo 2(cc. Atthin); ibid, tis quidem attollitur, Tac. - refl. attollere se u.
1903 u. 1904 u. a. (mo Sat. Attini); ihid. 1900 u. mebial attolli, ftcö erbeben, emporiteigen, emportt)ad^=
1901 u. a. (rao "i^ai. Attidi\ fen, D. (^-lüffen, Eupbratemnullä imbrium vi sponte
at-titülo, ävi, äre, öctttcln, Spät. et in immensum Tac. - o. -^flanjen, a terra
attolli,
AttiuH, a, um, 3?ame eines röm. ©efd^lec^tö, auä se non att., PI. - v. 33ergen, ex mediis arenis in
bem am befannteften: I) Attius (auc^ Accius gefc^r.^, caelum attolli, PI. - v. Sauten, turres in pe- LX
ein berühmter 2)ic^ter ber oorclaff. ^veriobe (geb. \xm des attollebantur , Tac: columnarum ratio 6rat
170 0. (Sf)r., geft. 87 o. ßl^r.), Sofin eineö ^reige= attolli super ceteros mortales, PI. - u. t>. Socal.,
laffenen, ber jüngere 9iebenbufj(er beä '^acuüiuö, benen man fic^ näi^ert, ^d^ erbeben, quarto terra
roeicf)er gleid^biejem bie 3)htfterraevfe ber griecf;. die primum se attollere tandem visa, Virg. Aen.
^ragöbie für bie röm. 33üf)ne frei bearbeitete, Cic. 3, 205: attollit se diva Lacinia contra, ibid. 3, 552.
Brut. 64, 229; Ac 1, 3, 10. Quint. 10, 1, 97 u. 21.; — II) übtr., beben, erbeben = fteigen machen, a) er=
ogf. Sc^mib ju Hör. ep. 2, 1, 56 (auc^ über bie Cr= tenfiü, vocem (©gf^. vocem summittere), Quint.:
tfjogr. beö Dlameno). —
II) P. Attius Yarus, ein vox attollittiu- (@gj^. descendit), Quint. - ü. Sieb-
^rätor in 3(frica jur ^di bes Sürgerfrieges sraifc^en ner, supra modum sermonis attolii, fiel) mit ber
(Eäfar u. '^^ompeju5, eifriger 2(nrjängcr beä :!iie^tern, Stimme) über ben @efpräcf)5ton ergeben (ftärfer aU
Caes. b. c 1, 12. Cic. ad Att. 7, 13 lit. b. §. 7. im &. reben), Quint. —
b) intenfin: «) förperlic^
Cic Lig. 1 sqq. Lucan. 4, 713 sqq. - Sao. Attiä- u. geiftig emporbeben, aufrid^ten, erböben, beben, er-
nu8, a, um,
attionifd^, bc^ 2ltttu§, u. jiDar a) bes beben, vires in milite (@gf^. frangere), Prop.: ani-
2)ic^terä versus, Cic: Attiauum illud, Gell.
2t., — mos civium (@gf|. deprimere), PI. pan.; ogl. ani-
b) beö '^rätorö 2(., milites, Caes.: legiones, Cic. - mum nee attollant fortuita nee deprimant, Sen.:
itä* ä>gr. Atius u. Attus. att. animos ad spem consulatus, Liv. - refl., Pu-
attoUentia, ae, /". (attollo), bie Ucberöcfcung, ber nica se quantis attollet gloria rebus, mirb fo ge=
Ucbcrmutö, Schol. ad Lucan. 1, 82. maltig ber p. M. }\d) ergeben, Virg. - inebef., ora-
at-töl#ro, äre, tragen, ertragen, Apul.met. 2. c. 4. tionem att., bie 3iebe ^ebcn, if)r einen l)öf)ern
attollo, ere (ad u. tollo), em^jcr^cbcn in bie Scf)roung geben (ögf^. orat. summittere), Quint.
-
,

-^c^e 6c6cn, aufbeben, aufrichten, ergeben, empcr=, auf- u. refl. se attollere u. mebial attolli o. 'Jiebner u.

nehmen, enipcrbaltcn (,ögf^. demittere, summittere, 2;tc^ter im 2(ffcct -^ einen 2luffdbn;ung nebmen, modo
premere, deprimere), I) eig.: 1) im engern Sinne: nimis se attollit, modo nimis deprimit, Sen. rhet. :

pueros, Quint. parvum natum, Ov. fracto crure debet enim orator erigi, attolli, PI. ep.: nunc at-

: :

planum (p<in ©auf ler). Hör. partus suos (ü. %\)k^


: tollebatur, nunc residebat, PI. ep. ^) politifc^
ren\ PI.: attollere alqm mersum (im 33abe), ögf^. emporbeben, erboben, auijeicbnen, rem publicam bei-
527 attondco attribuo 528

lo armis(iue, Tac: alqm iiisiufiiibus triumplii, Tac: aHrnc<öriiiH, a, um (attraho), on^ic^enb, Aem.
alqni ordinilius altis et i)ra(Miiiis, Tac. y) rcb — Macrr spur. 4, 19, 4 (457).
ncii)cl; brluMi, frbcl'cn, bcrvcrbrl'cn, res \)cr similitii- a, um, VAd]. im Comp. (ü. attraho),
atfracf iiH,
diiR'iii, Qiiinl.: cuiicta in inajus, Tac: haec tu qua ftraffangezogen, gefaltet ;= finftcr, frons attractior,
misnationo, (jua copia dcHohis, oniabis, attollcs? Sen. ben. 4, 81, 3.
PI. ep. - c. '|>oi[., al(|ni adulationibus, Tac: studio at-fralio, traxi, tractum, cre, beran^, berbet^e-
Cicoronis attolli, ^'ell. bcn, an ftcb ^fbcn, I) eig.: a) lebt. Objj.: spiritu su-
Mf-toiid^o, toiidi, tonsuiii, cre, bcfdbcren, be= cum, Cels.: i)inguem salivam, Sen.: crus, Cels.:
fc^nctben, 1) cig.: caput, Ccls.: caput ad cutcm, uncus attractus infantcm educit, Cels.: magnes
Scrib.: vitem, Vil•^^: alqm strictim, ^nib. biö auf attrahcns fcrrum, PI.; ogl. magnes lai)is, qui fer-
bic .S3aut [rfjiTon ^
(fcf;iT3r;. ind)iu} prcUcn), Wgft^. rum ad sc alliciat et attrahat, Cic. - bef. on^iebcn
alqm per i)ettinem (üdcr hcn iinmiu), Plaut.: alqm = ftraff jie^en, fpannen, fasciam, Cels.: lora, Ov.:
usquo Ulnicnftäbcn), burdjiualfcn (= tücl;tit] ab
(ü. contentum arcum fortius, Ov. cutem, Cels.: vul- :

prügeln), Plaut. - n. ,3i^'9<-'"/ (»öic xetow) betreffen, tus tuus colligit rugas et attrahit frontem, Sen.
benagen, tenera virgulta, Virg.: attonsa arva, ab^ — b) eine ^^erfon öerbetfc^lcppcn, alqm vinctum,
gctücibct (^ fal)(, nactt), Lucan. — II) übtr.: con- Liv.: alqm vivum, Suet.: addiicitur a Veneriis
siliis nostris laus est attonsa Lacouum, ift gefd^mä^ atque adeo attrahitur, Cic: tribunos attrahi ad
Icrt, Cic. poet. Tusc. 5, 17, 49. se jussit, Liv. —
II) übtr.: 1) im 2tllg.: nihil esse
attonituN, a, um, PAdj. attono), raic üom
(d. quod ad se rem ullam tam alliciat et tam attrahat
2)onncr gerütjrt, httmU, befinnung^ro^, a) !öi*per- (fo mäd^tig anjiei^e), quam ad amicitiam similitu-
lic^: a) libfj.: intremui post hoc fulmen attonitus, do, Cic: attr. benevolcntiam alcjs largitione ad
Petr.: attonitae aures, Curt.: attonitos subitus se, burd; öefd;enfe für fid^ gercinnen, Val. Max.
tremor occupat artus, Ov. —
ß) (= ßlr^rös) «om — 2) bcrbcijicbcn = in beftimmter 2lb[id^t f)erbei^
<2c5Ia9c UtäxxbX, gerührt, ?otapIefttfc^ , attonitos fommen mad^en ob. laffcn: a) eine '^^crfon: te ip-
raro videmus, Cels. 3, 26. §. 1. — b) gciftig: «) sum, Cic: discipulos novos, Ov.: alqm Romam,
wie öom Sonner geriiftrt, mit öcm fQi\% getroffen = Cic. : ea me ad hoc negotium provincia attraxit,
bcflür^t, ücrblüfft, erflaunt, üon e. geraaltigen Ginbrucf Cic — b) oad^: o magnam stultitiam timo-
eine
ob. einer Segierbc mächtig ergriffen, ftnntoö (ugl. ris,id ipsum, quod verearis, ita cavere, ut, quum
^orte gu Lucan. 5, 476. Sörä ju Ov. trist. 1, 5, vitare fortasse potueris, ultro arcessas et attra-
3), magna pars iutegris corporibus attoniti con- has! mit aller ©eroatt, bei ben öaaren fjerbeisie^ft,
cidunt, Liv.: vigiles attoniti et stupentibus simi- Brut, bei Cic. ep. ad Brut. 1, 17, 4.
les procul stabant, Curt.: mater ad auditas stu- attrectätio, önis, (attrecto), I) bie 23etaflung,
f.
puit ceu saxea voces attonitaeque diu similis fuit, Söerü^rung, «§»anbanlegung, Gell. u. Pall. II) alä —
Ov. attonitis haesere animis, Virg. neque populi
: : gramm. t. t. = 'Benennung ber Sßorter, ractc^e ein
aut plebis ulla vox, sed attoniti vultus et conver- ,,.3ufammentreffen" bebeuten, roie fasceatim, Quint.
sae ad omnia aures, Tac. uulla res urget magis at-
: 1, 4, 20.
tonita(ftnntofe), Seu.: poet. o. ^tbl, domusatt., Virg.: attrectätuH, 3lbl. u, m. (attrecto), bie iBetaflung,
arces att., Sil.: bei Spät., att. diligentia, gefpannte, Pacuv. 266.
Tert. - m. 2lng. rooburc^? burc^ Ahl, quasi attrecto, ävi, ätum, äre (ad u. tracto), antaften,
tbrmidine attonitus. Sali, fr.: novitate ac miraculo hctaflm, berühren, I) eig.; 1) im 2(llg.: blanditia
attoniti, Liv.: novitate rei attoniti, Sen.: Graecia popularis aspicitur, non attrectatur, man fü^lt
omnis admiratione ejus attonita, Justin.: incon- fie nid^t, Cic. Plane 12, 29. —
2)in5bef.: a) unge=
cessis puellae ignibus attonitae, roie oon Sinnen, jiemenb, unjüd^tig berühren, betaflcn, libros (Sibyl-
Ov. - m. 3(ng. loo rüber? burd^ Genit., attonitus linos) violatis oculis legere, coutaminatis mani-
serpentis equus, Sil.: attoniti caeli visus equi, bus attrectare, Cic: attr, id Signum, Liv.: uxores
Sil; burc^ de m. 2lbL, mens att. (tief be!ümmert) a cena redeuntes, Cic. b) prägn.— etro. anta= ,

de lodice paranda, Juven. 7, 66 sq. - m. 2lng. fien, nad^ etro. greifen = etro. fid^ gegen Oebü^r an=
raor auf ? (= gefpannt auf 2C.) burd^ Dat., huic operi, jueignen fud^en, regias gazas, Liv.: insignia
Apui. met. 4, 22 voluptario spectaculo, ibid. 10,
: summi imperii, fasces securesque, Liv. II) —
35: burc^ in u. 2lcc., in proventum prosperiorem, übtr.: 1) ftd^ mit etro. befaffcn, feralia, Tac: ferrum
ibid. 11, 20. —
ß) (= ivd'ovaiälcov) in »er^ücfung attrectasse (al^ 3ßaffenfd^mieb unb bann al^ 'BoU
gertttften, cnt^ufla^mirt , begetflcrt, attonitae Bacclio bat), Treb. Poll.: indecorum, attrectare quae non
matres, Virg.: vates, Hör.: Britannia hodieque obtineret, Tac. —
2) etro. berühren = erroä^nen,
eam (artem) attonita celebrat tantis caeremoniis, virtutes alcjs, Nazar. pan. Const. 3.
ut etc., PI. - übtr., o. Slbätr., attonitae quorun- at-tremo, ere, M
etro .15 gittern, hthen, mit
dam persuasionös, eraltirte (überjpannte) Ucber= Dat., Stat. u. Sidon.
jeugungen, PI. at-trepido, äre, öerbcttrippeln, attrepidate sal-
at-töno, tönüi, tönitum, äre, anbonnern, I) tem; nam vos approperare haud postulo, Plaut.
eig.: ipsa altitudo attonat summa, je|t i^re ööfien Poen. 3, 1, 41 (413).
bem S)onner au§, Maecen. hd Sen. ep. 19, 8. — attribülätu8, a, um (ad u. tribulo), gepreßt,
11) übtr. (roie taßoovxav\ betäuben, »erbtüffcn, alqm, Aem. Macer spur. 4, 6, 33 (170).
Ov.: quis furor vestras attonuit mentes? Ov. at-tribJlo, büi, bütum, ere, suert^ettcn, 5ut$et=
at-torqueo, ere, emporfc^wingcn , jaculum at- Icn, öerleiöcn, I) eig.: A) im Slllg.: servos, pasto-
torquens emittit in auras, Virg. Aen. 9, 52. res armat atque iis equos attribuit, mad^te fie be=
at-torreo, ere, anröjtcn,. anbraten, Apic. 4, 2 u. a. ritten, Caes.: navibus III comparatis, ex quibus
attractio, önis, f. (attraho), bie äufammcn^te^ duas familiaribus suis attribuerat, unam ipse
5ung, literarum, Varr. LL.: rugarum, Pall. conscenderat, Caes. non modo regiam suppellec-
:

attractiviiH, a, um (attraho), ^um Sln^ieöcn bien- tilem attribui ei jussit, sed pleraque etiam ex
Ud^, virtus, 2ln3ief;ung5fraft, Cassiod. var. 10, 29; Persica praeda, Curt.
de anim. 6. B) in^bef.: 1) ^mbm. einen Ort al§ 2lufent§alt,
attracto, f.
attrecto. SBoi^nfil ob. Sefi^t^um fut^eiten, ^utoctfen, onwei^
529 attribno attritus 530

fen, alteram partem ejus vici Gallis concessit, aut cupido auctoritas attributa esse videiktur,
alteram cohortibiis ad hibernandum attribiiit, Cic: huc accedit summus timor, quem mihi na-
Caes.: sibi agros attribuant, Caes.: quibus urbes tura pudorque mens attribuit Cic. si legi, loco, , :

agrosque attribui jussit, Curt.: ipsis attribiieret urbi, monumento


attribueretur oratio, bie Siebe
sedem, Curt.: coloniae a rege attributae, Curt. - bem ©eje| 2C. gteic^f. in hcn 9J^unb gelegt roürbe,
ebenfo bcn Stanbort in ber ©d^lac^t, dextra pars Cic. - nunc illud satis est, non attribuere ad amis-
(-Jlügel) Massiliensibus attribuitur, sinistra Nasi- sionem ceterorum amicorum miseriam nostram,
dio, Caes. ^injusufügen, Ijin^usubringen, Cic - senae horae in
2) alö 1. 1. ber ©ejc^äft^fpr., attr. pecuniam, öelb orbem operi attributae sunt, rcurben jugeroiefen,
ontücifcn, i>utdf Slnioctfunj^ äut^cttcn, = »erleiden, a) beftimmt, Liv.
aus einer '^riüatcaffe: Faberius si venerit, vide- B) in^bej.: 1) als rf)etor. u. gramm. t. t., alci
bis, ut tantum attribuatur, si modo attribuetur, {rei) attribui, einer '^erf. ob. ©ac^e ai^ ©igenfc^aft,
quantum debetur, Cic: haf). übtr., attr. alqm, auf näf)ere 33eftimmung (a(ä ^^räbicat ob. 2lttribut) 3u=
^tub. annjcifcn , attribiitos (bie 2lngeroiejeTten) quod crt^eiltv ntUiit-, betgelegt werben, ba^. attributum
appellas, valde probo, Cic. quibus equos alerent,
: esse (atä '^räbicat ob. 2lttribut) sufommcn, ju einer
viduae attributae, quae bina milia aeris in annos ^erf. ob oad^c gan^ ctgentüd^ geboren, unter etro.
singulos penderent, Liv. —
b) auä ber Staat§= mitbegriffen feijit, omnis res argumentanda con-
caffe, au§ Staatsmitteln: „(Antonius) mihi pecu- firmatur aut ex eo, quod personis, aut ex eo, quod
niam attribuit?" Cupio videre, qui id audeat di- negotiis est attributum. Ac personis has res at-
cere, Cic: pecunia attributa, numerata est, Cic: tributas putamus, nomen, naturam, victum, for-
censoribus postulantibus, ut pecuniae summa tunam, habitum, alFectionem, studia, consilia,
sibi, qua in opera publica uterentur, attribuere- facta, casus, orationes... Ac personis quidem
tur, vectigal amiuum decretum, Liv.: unde (pe- haec videntur esse attributa. Negotiis autem quae
cunia publica) erat attributa, Cic: nonne sester- sunt attributa, partim sunt continentia etc., Cic.
tium centiens octogiens ex aerario tibi attributum de inv. 1, 24, 34 sqq.: etiam quod juraentorum
Romae in quaestu reliquisti? Cic. bis talenta D causa apparatum esset, quibus dominus uteretur,
ad belli usum attributa, Curt. penori attributum dicit, ^um '^enu^ gehörig, mit
3) ^mbm. etro. jur Jöejorgung, Seitung, ^-üfjrung unter bem ^. begriffen, Gell. 4, 1, 2L
jutftcilcn, pecus omue equitibus auxiliariis agen- 2)^mbm. etro. als Söirfung ob. Sd^ulb ^utbei=
dum attribuit, Sali.: attribuit nos trucidandos Un = ^ufc^reibcn, bonos exitus
betmefTcUf beilegen,
Cetliego, Cic: Amynandro Aetolos concitandos attribuimus diis immortalibus, Cic: quod mihi
ad bellum attribuit, Liv.; ogL ceterorum (capti- cum illo erat commune, sibi soll attribuit, Cic:
vorum) curam benigne tuendorum C. Flaminio qui (Cato) si eruditius videbitur disputare, attri-
quaestori attribuit, Liv.: ei (pontifici) sacra om- buito literis Graecis, Cic hoc si cupidius factum
:

nia exscripta exsignataque attribuit, quibus etc., existimas, Caesari attribues; si familiarius, utri-
übertrug üjm hm ganzen (iJotteäbienft mit ber jc^rift- que nostrum, Cic: tanta fuit Verris impudentia,
liefen Ueberfic^t unb 9Zac^it)eijung 2C., Liv. - bej. ut aliis causam calamitatis attribueret, quae om-
^mbm. ein mi(it. ©ommanbo jut^cUen, eine Stabt, nis propter avaritiam ipsius accidisset, Cic: m.
©olbaten, Schiffe 2C. unter ^mbä. ßettung ((S;om= folg. quod {M^ 2C.) quod Sicyonii te lae-
,

manbo) ftcUcn, if)m untccorbncn, oppidum civibus diint, Catoni et ejus aemulatori attribuis Servilio,
Romanis, Caes.: naves singulas equitibus Roma- Cic.
nis, Caes.: alci IV
legiones, Caes.: equites prae- attribütio. onis, f. (attribuo), I) (ü. attribuo
fectis, Curt. - ebenfo eine '^roDinj 2C., video, cui no. I, B, 2) als t. t. ber öefc^äftsfpr. = bie 33lnnjei=
Apulia .s/i attributa, qui liabeat Etruriam etc., fung einer (^elöfd^ulb, bie Slfftgnatton, de attributio-
qui sibi iias urbanas insidias caedis atque incen- ue conlicies, Cic: maxime autem me angit ratio
diorum depoposcerit , Cic: alci Sogdianam regi- reliquorum meorum (^erec^nung meiner 9tüc!-
onem, alci satrapeam Mediae, Curt. regnum ülio : ftänbe), quae, quamquam explicata sunt, tarnen,
ejus, Curt. et quod Dolabeliae nomen in iis et (in) attributio-
4) als puöüc. t. t., eine 2>ö(!erf^aft ob. einen ne mihi nomina ignota (u. in ber Stnroeifung [an
dürften einem anbern ~^o(fe ob. ^ücften als unter= feine S:§ulbner] mir unbefannte üZamen ftnb), con-
TDorfen unb zinsbar ^utöcilen, i^m untccttjerfcn , me= turbor, Cic. —
II) (t). attribuo no. II, B, 1) al§
btattjtrcn, ctmjcrlctbcn, insulae, quae erant a Sulla r^etor. t. t. = bie einer '^^erfon ob. S.xc^e nebenbei
Rhodiis attributae, Cic: Suessiones Remis attri- ^uEommenbc ©igcnfcbaft , ein Stcbenumflanb, ea op-
buti, Caes.: ipsi (Commio) Morinos attribuerat, portunitas (loci) quaeritur ... ex his etiam attri-
Caes.: Ariarathen Ariobarzani attribitit, qiti sab butionibus: sacer au profanus, publicus an pri-
ejus imperio et ditione esset, Auct. b. AI. vatus, alienus an ipsius, de quo agitur, locus sit
5) ^möm. eine ^erf. a(^ 2)lener, @e^ü(fen, Uh- aut fuerit, Cic. de inv. 1, 26, 3S.
terbefe^ts^aber 2C. ^utöctlcn, bctgcfctten, bcigeöcii, attribütor, öris, m. (attribuo), ber Butbciler,
öSötcgircit, pueros ei attribue quot et qiios vide- Hier, in Didym. de sp. scto. c. 4.
bitur, Cic. - Juventus, quae praesidio ejus loci attributum, i, n. (attribuo no. I, B, 2), ba§
attributa erat, Liv. - huic (Labieno) M. Sempro- au^ bem Staatsfd^afe angcroiefcnc ®elb, Yarr. LL.
nium Rutilum attribuit, Caes.: u. m. bopp. Acc, 5, 36. §. ISl ed. Muell.
electos ex omnibus legionibus tbrtissimos viros, attritio, önis, f. (attero), bas einreiben, 2lbrci=
antesignanos, centuriones Caesar ei classi attri- ben, Lampr. u. Mart. Cap.
buerat, a{% Gent., Cael b. c. 1, 57, 1. \. attrituN, a, um, PAdj. m. Compar. (o. at-
6) einer 3acl^c bie u. bie 3umme a(ä 2Ibgabe ^u^ tero), abgerieben, abgcnüfet, I) eig. A) im 3t(Ig. an-
t^eilen, b. i. als 2l6gabe auflegen, bamit belegen, bis sa, Virg.: toga, Mart.: montum
:

attritius, Cic._
:


rebus omnibus terni in milia aeris attribuerentur, B) in^bcf., wunb gerieben, attritac partes, u. fubftü.,
Liv. 39, 44, 3. attrita, orum, n. rounb geriebene Xljciic, PI. II) —
11) übtr.: A) im 3lt(g. ^uettßcilen, ^utbctlen, ocr= übtr. a) attrita frons, fcfiamlofe, freche ottrn, .lu-
:

iciöcn,
,

ne aut irato facultas ad dicendum data, ven. 14, 242. —


b) t). ^Itebner, in ber 3)ar|teUung
531 attritus anctor 532

abqcf ct)ioäci)t , matt, Calvus exsanguis et attritus, aurilla, f.


aucella.
Täc. dial. 18. anrf&riuni, ii, n. (augeo), bie Sugabe, Sutage
2. aftrifüN, us, m. (attero), I) baö Ittnrnbcn, (ju einer ©umme), Plaut, merc. 2, 4, 23 (490);
bnö «Hctbfu nn ctiraci, m. (Sicnit. bcö Crts roor an V ogl. Paul. Diac. p. 14, 17.
suos iiuluriiHtes attritu arborum costas, Tl.: m. aucfif^r, fera, ferum (auctus u. fero), Äüttc
©cnit. bcr ©ac^c, mat^norum inter se corporum bringenb, fruc^tbot, terrae, Cic. poet. b. Augustin.
attritus, Son.: locustas pinnanim et feminum at- civ. dei 5, 8.
tritu sonare eredatur sane, PI.: abfol., apri tela auctifico, äre (auctus u. facio), cermcbren,
(^auer) sua attritu acuentes, Sen.: myrrhiten in ber Cpferfpr. ^ burc^ :Carbringung Don ctro. öcr=
attritu incitaro ad calorem, voavm reiben, Solin.: Arnob. 7, 17 u. 27.
berrlic^eti,
laterilms attritu exulceratis, xonnh gerieben, Sen.: auctificuM, a, um (auctus u. facio), ba^ 29Bac^§-
femora atteri adurique attritu notum est, PI. — tbum fcrbernb, Lucr. 2, 572.
II) übtr., hie von ftarfer ^Kcibung ^errüt^renbc ®nt-- auctio, önis, (augeo), I) = av^rjais, bie aJer=
/".

jünbunjj ber ^aut, ulcera ex attritu facta, PI.: se- mebrung, auctio dierum (@gf^. retractio), Macr.
dis vitia et attritus, PI. sat. 1, 15. §. 1: rerum crescentium, Paul. Diac.
Attiiari ob. -arii. f.
Chasuari. p. 17, 17. — II) inebef., bie »erfteigerung , Sluction,
Attuatuca, >. Aduatuca. auctionem proscribere, öffentlid) burc^ einen 2tn-
at-tülo, ere, oeraltet für affero, ^crbcibringcn, fcf)Iag Cic: auctionem facere,
befannt mad)en,
Nov. 87. Pacuv. 228. anftellen, f)alten, Cic; »gl, Roscii bona vendere
attü^or, eri (ad u. tueor), öinfeöcn, Varr. LL. auctione constitutä, Cic: auctiones bastae, ge-
7, 2. §. 11 ed Miiell. {e conj.). - 9ibf. attfior, ri(^t(icf)e 3Iuctionen {wcii babei ein Spie^ ftanb),
ibicl ^. 7 ed. MuelL Sub^aftationen Suet. - meton., ta^ Sluctionegut,
,

attümHlo, äre (ad u. tumulus), mit einem ®ra6= auctionem vendere, Cic. Quint. 5, 19.
l^ügcl bebcrfen,Ambros. de parad. 14, 70 sub fin. auctiönäliM, e (auctio), jut Sluction gebörig^
attundo, tüsum, ere (ad u. tundo), befto^en nur fubftn. auctionalia, ium, n. 2luction$ocrjeic^=
= geborig ftc#en, Veget. 5, 2, 4. niffc, Ulp. dig. 27, 3, 1. §. 3.
AttuM NaviuM, ein berühmter 2tugur gur 3^it auctiünäriuN, a, um (auctio), jut Sluction gt=
beä Xarquiniuä ^^riscuö, Cic. de div. 1, 17, 31. bcrig, tabulae, 35erfteigerung§Ufte (ber ju neräu^^
Liv. 1, 36, 3 sq(i. Flor. 1, 5, 2 sqq. Bernben Scf)u(tnergüter), Cic: atria, 2luction5^at==
AttyN, f. Attis u. Atys. len, Cic.
AturreH, ium, /'. Stabt am 2lturuä in 9lquita= auctiöiior, ätus sum, äri (auctio), I) v. intr.
nien, \. Aire, Sidon. ep. 2, 1 p. in. Sluction baltcn, =anfieaen, ut in atriis auctionariis
ÄtüTUH (Aturrus), i, m. CAxovqis, \4TovQiOi)^ potius quam in triviis aut in compitis auctionen-
ein %i\x^ ber Xarbellcr in 2(quitanien, Adour, tur, Cic: dilticultates auctionandi proponere,
Lucan. 1, 420. Auson. Mos. 467 u. f.
j.

Caes. —
II) V. tr. in ber 5luction crflcben, bona
ätypuH, i, m. {arvTtog), beffen fc^roere, l^albge= condemnatorum semel, Ps.-Ascon. II. Verr. 1,
lähmte 3w"9^ (Selben u. 3Bi)rter mel^r lallenb u. fo, 23, 61. p. 177 ed. Bevit.
ba^ man fte nic^t geprig unterfd^eiben fann, auö= auctito, äre {Frequ. V. augeo), I) flatf ocr-

jpric^t, unbeutli^ rebenb, faulernb, Cael. Sab. b. mebrcn, pecunias fenore, Tac ann. 6, 16 in. —
Gell. 4, 2, 5. Ulp. dig. 21, 1, 10. §. 5. II) a(ö t. ber Cpferfpr., burcb S^arbringung oon
t.

ÄifH (Attys), yos, 3tb(. ye, m. ('Arvs^^Ativs), etiü. »erberrlidEien, sacris numinum potentias, Ar-
I) dn (2of)n beö öerculeä u. ber Cmpf)ate, Sater nob. 7, 13.
be§ Xprr{)cnuö u. :^t)bnö, Stammoater ber Igbifd^en auctivuN, a, um (augeo), 5um »crmcbrcn ifSn-
Könige, rccicfie be^l)alb Atyadae genannt roerben, gro#crn) geeignet, oermcbrenb, »ergrö^crnb (@gf^.
Tac. ann. 4, 55, 4. —
II) Stammoater ber gens minutivus), Fortimat. art. rhet. 3, 20.
Atia, Virg. Aen. 5, 568. Liv. 1, 3, 7. - 5)aüon rer^ aucto, äre (Frequ. ü. augeo), mcbr u. me^tv
jc^ieben ift Attis, vo. \.
fort u. fort t5crmebren, Plaut, u. Lucr. - ba^. fort
au! ob. hau! Interj.a^\
od^ ob. ib bewahre! od^ u. fort bereicbcrn, Catull. 67, 2.
geb! Äomif. ©ronot) ju Plaut. Cas. 4, 3, 4.
; üg(. auctör, öris, c. (augeo; haf). unrichtig autor
aucella (aucilla), ae, f. (gfg^. aus avicella, ob. author gefd^r.), wöxtl etraa ber ^örberer, b.
raaö narf) Yarr. LL. 9, 40. §. 79 nngebr. rcax), ein i. 3Sor^anbeneö unmit^^
ber, rcelc^er etroaä nod; nic^t
»cgetd^en, Apic. 4, 5 u. a. Apul. met. 9, 33. telbar ob. mittelbar inö Safein fi3rbert ober ein
aucepH, cupis, m. (sjgj. auö aviceps oon avis fc^on 3]or§anbcneö jur noUen i^raft bringt, ii)m
u. capio), ber aSogelftcUcr, fBogelföngcr, I) eig.: my- ^Beftanb, ©ebei^en, 2(nertennung unb Sauer fei^t,
ropolae, aucupes, Plaut.: aucupes, venatores, I) im 2(IIg.: 1) ber Urheber u. görberer mater.
piscatores, Varr.: merulis intentus auceps. Hör.: @gft^<'-. Suftänbe u. (rinridjtungen, ber Urbcber,
ab aiicupibus in bunc usum nutriti (turdi), Col. Stifter, ®cböpfer, SSoUbringcr, frugum, Virg.: mu-
— II) übtr.: peritissimum voluptatum aucupem neris, öeber, ©eberin, Ov. u. Mart.: vulneris, Virg.:
sapientem esse, ber fei ein 2ßeijer, ber eö in 58e= plagae, Ov. clamoris, Ov. auctor mortis, funeris,
: :

friebigung ber finnlid^en £uft am raetteften gebrarfit Ov.: auctor necis, Suet.: certameu Olympiorum
^abe, Cic. fr.: auc. syllabarum, <£t)(benfted^er (ber initium babuit auctoremque Ipliitum Elium, Vell. :

Stnraalt, ber hd bem 23en)eiä a\x^ bem 2Bort(aut beä auctores imperii Piomani conditoresque, PI. -
©eje^eö jeben 33u(f)ftaben auf ha,^ ©enauefte urgirt Sef.: a) ber Urbcbcr eineö 53aun)erfeä ob. anberen
u._ babei in fpi|finbiger Interpretation ftarf ift), Äunftirerfeä Erbauer, ©rüi^ber, Untcrncbmer, fSiie-
,

Cic: ne quis nostra sermoni auceps sit, f)orc^e, berberfteUer, Äünftler, auctor amplissimorum ope-
Plaut. rum, Suet.: Trojae, Virg.: templi, Liv.: porticus,
Auchetae (Auchätae), ärum, m. {AryaTaC)., Ov.: murorum, Prop.: statuae et tabulae pictae,
ein fcr)tf;ifcf)eö 3Solf an ber Duelle beö ö^paniä PI. statua incerti auctoris, PI. quid euim mire-
: :

(Sog), PI. 4, 12,(26), 88; 6, 7 (7), 22. Mart. Cap. tur qiiisque in boc (seil, in ampbitbeatro Scauri)
6. §. 663. - ©ing. Auchätes, ae, m. ein 2luc^a= primum? inventorem an inventum? artificein an
tier, Val. Fl. 6, 132. auctorem? PI. — ß) ber Urbcbcr eineö @efd)(ec^teä,
533 auctor auctor 534

bcr ©rünbcr, Slön^crr, (Stammcatcr , L. Brutus, differret tempus


petitionis suae, Brut, in Cic. ep.
praeclarus auctor nobilitatis tuae, Cic: auctor - mit Infinit, oti.bl. Infinit, (jur ein=
folg. ^Icc. \x.

generis, Yirg., ob. gentis, Suet.: mihi Tantalus fad)en 2tngabe bes SiatJ^es), ego quidem tibi non
auctor, Ov. —
/) ber Ur6e6er, »erfaffer eines (icf)rift= sum auctor, si Pompejus Italiam relinquit, te
werf es, @c§nftflcllcr, scripta auctori perniciosa quoque profugere, Attic. in Cic. ep.: alci sum
suo, Ov. versus sine auctore, anonyme, Suet.:
: auctor amorem in teneros transferre mares, Ov.
Latini auctores, Quint.: ista lectio multorum auc- 3) ber ^-örberer einer Stnfic^t, 3}ieinnng, ^e^aup-
torum, Sen.: auctores, quos praelegunt, Quint.: tung, einer ©rjäfilung, eines ©erüc^tes :c., ber «cr=
u. m. Genit., ejus operis auctores, S^r. biefer tretet, ©cwäöremann (l)ie Sluctcrität) , »ürge, Se=
©attung, Quint.: auctor carminis. Hör.: evolvere ftätiger, »egiaubtger, a) übf).: «) abjol., faraa nim-
utriusque linguae auctores, Suet. - SSerfd^ieben ciabat te esse in Syria: auctor erat nemo, Cic:
unten no. 3, b, ß. —
S) ber ©rfinber, »egrünber, boni nuncii, non optimis tarnen auctoribus, Cic:
@ci)trm6err, nihil auctor Apollo subvenit, Yirg.: quos aliqua fabula sine auctore sparsa conter-
auctor carminis, Tibull.: auctor citharae, r. 3}ier= ruit, Sen.: auctore certo comperisse, aus fieserer
cur, Lucan.: u. auctor lucis, ü. 3tpoIIo, Ov. Duelle, Suet.: u. fo certis auctoribus comperisse,
2) ber Urheber u. ^örberer eines 3]orf(f)Iag5, (Snt= Cic. —ß) m. Genit. cujus (Cethegi) eloquentiae
,

jc^Iufjes, einer Unternehmung, öanblung, beutfd^ est auctor, et idoneus quidem, Ennius, Cic: au-
balb = UtUdtx, fßtxanlaj\tT 2ln1ltfter, batb = 5ör=
, ctor gravis rei magnae, Liv. suae quisque for-:

Unteritü|cr, 2?erfe^ter, balb = 2?eranilaltcr,


fcerer, tunae domi auctorem exspectent, ber ifmen fid)ere
Unterncbmer , balb = SInratöer, Sufltmmer, ba(b - D^acöric^t gäbe t)on :c., Liv.: rgl. ^-abri ju Liv. 22,
ScnangcBer, (Sttmmfüfirer, aJorgänger, Setter, fienfer, 55, 7: r>. 'X^ögeIn:c., auctor aquae pluviae graculus,
Vertreter, 2?ert6etfci9cr, a) übi^. a) abfol.: nee auctor
: ber fiebere ^ierfünbiger, Ov.: lucis auctores aves
quamvis audaci facinori deerat, Liv. 2, 54, 7. - (o. ben öäfinen), Virg. - u. m. folg. Acc. u. In-
bef. oft auctore alqo, auf ^mbs. a?eranlaffung , ®e- fnit., ab Sutrio legati, auctores concilia Etruriae
auctore me, te, ^omi!., Cic.
6etf, aSerantojcrtung, populorum de petenda pace haberi, Liv. 10, 14,
u. 21.:auctoribus vobis (©gf^. suä sponte), Liv.: 3. — b) insbcf.: a) ber ©eraäfirlctftcr oon Xie^rmei=
auctore atque agente eo, Caes. consiiiario et auc- : nungen u. raiffenfc^aftlidicn 2tnfict)ten, beutfc^ balb
tore Yestorio, Cic: auctore eodem deo, Tac: = aSerttctcr, ©etodbremann (bie auctcrttät), balb =
auctoribus avibus, Cic ingenio sibi auctore, Cic: SJcrBtlb, SRufter, balb = SBcrgängec (»crgang), 2et=
:

auctoribus diis, Liv.': fatis auctoribus, Yirg. — ter, ßebrmeifter, habere auctorem idoneum, Cic:
ß) conftr. m. Genit., non suscipiendi belli civilis Fabricios alci auctores proferre, Cic: auctoribus
auctor gravissimus, Cic: auctor Cadmeae occu- optimis uti, Cic: malus auctor Latinitatis, Cic -
pandae, ]S^ep.: auctor interficiendi alcjs, Cic: d. Se^rer, Cratippo auctore, Cic. quoniam optimus :

auctor comitiorum centuriatorum, Cic: rei publi- auctor ita censet, Cic. - r». (STforfcf)er, non sordi-
cae rector et consilii publici auctor, Cic: auctor dus auctor naturae verique, Hör.: divini huma-
rei publicae ac dux, Cic: auctor belli, Liv.: auctor nique juris auctor celeberrimus Yell.: juris ci- ,

caedis, Suet.: auctores injuriae (@gf^. vindices vilis auctor, Gell. —


Der ©eicäfirleifter oon etro.
^5)

^ injm'iae\ Liv.: auctor beneficii, Ov. obscoenissi- : fc^riftlic^ Slufgejeicfinetem beuiic^ balb = ©eit»ä6r$=
,

marum rerum et auctor et minister, Yell.: dedi- mann (Sluctrritdt), balb := SBeric^terfiatter, glaubroür^
tionis auctor et suasor, Cic: auctor rerum (@gf^. auctor bonus, valde bonus, oer-
biger Scferiftilellcr,
K scriptor rerum), Sali.: dux, auctor, actor rerum ganj oerläjfiger &., Cic: Homerus opti-
läffiger,
B illarum, Cic: facti auctor et praedicator, Cic: mus auctor, Cic: auctor 'ocuples, Cic: summus
^facinoris praeclari auctor, Yell.: auctor pacis, auctor divus Julius, Tac: Polybius haudqua-
^PCic. auctor profectionis, Caes. auctor viae Ov.
: :
, quam spernendus auctor, Liv. nee quisquam ae- :

- m. Dat., auctor his rebus quis est? Ter.: ille qualis temporibus scriptor exstat, quo satis
illis

legibus Caecilii Metelli contra auspicia ferendis certo auctore stetur, Liv. - bef. ü. ^iftor. 2)arftel=
auctor, Cic. - m. ad u. 3tcc., hie tibi gravissimus auctor rerum Romanarum,
ler, @efcf)ic^tf(^reiber,
auctor ad instituendam, fidelissimus socius ad Cic: auctores rerum, Tac: discrepai inter auc-
comparandam, fortissimus adjutor ad rem ipsam tores, Liv. - ut Yalerius Antias auctor est, Liv.;
perficiendam fuit, Cic. de domo 12, 30. - m. in ut 'quidam auctores sunt, Liv. - auctorem esse
u. %bi., in restituendo auctorem fuisse ascripto- m. folg. Acc. u. Infinit., »erbürgcn, oerbürgenb hc-
remque, Cic. post red. in sen. 4, 9: hunc in omni richten, nee pauci sunt auctores Cn. Flavium
procuratione rei publicae actorem auctoremque scribam fastos protulisse, Cic: sunt qui male pu-
habeant, er unterftü^te fie mit ^l)at u. ^Mt^ (wir: gnatum ab his consulibus in Algido auctores sint
mit ^att} u. 2:f)at), Kep. Att. 3, 2. b) insbef., — eamque causam dictatoris creandi luisse, Liv.:
alci auctorem esse, ^mbm. ju etn». ratfien, ^mbm. auctor Julius Marathus prodigium Romae
est
etrö. anratficn, ^mb. ju etn?. burcb feinen ^Totft cr= factum publice, Suet.: auctores sunt (es giebt
mächtigen, bei ^mh. etro.
beantragen, auf etrc. antra= icute, lüelc^e berichten) ter novenis punctis inter-
gen, a) abfol., ut auctores aliis fuerunt, Cic: sibi fici hominem, PI. - i^erfcl)ieben oben no. 1, /.
quisque auctor, Ter. — ß) conftr. mit Genit., H) insbef., als cinilift. #. ^, u. jraar: a) als pu-
semper senatui pacis auctctr fui, Cic: auctor se- auctor legis ob. senatusconsidti, im 3i^9-
blic. t.t.,
natui fuit decernendi, ut etc., Suet. - m. ad u. auctor, «) ber Urficber, ©eber, »crfcbtager,
aucf) bl.
Slcc, eo tempore non modo ipse faiitor dignitatis Curcbfübrer eines @. ob. 3., quarum legum auctor
tuae fui, verum etiam ceteris auctor ad te adju- fuerat, earum suasorem se liaud dubium terebat,
vandum, Cic. - m.
Acc. (jur^lng. in 33e-
bl. allg. Liv.: auctore Fabio consule, Liv. ß) ber ^n- —
treff roeffen? rcoju?), idne estis auctores mihi ? ratber, Unterftitßer (burc^ feine Stimme unfein 3lii
Ter.: a me consilium petis, quid sim tibi auctor, fe^en), 2Iufrecbterbalter eines ö. ob. S. (@g)?-
in Siciliane subsidas, an ut proficiscare ad etc., dissuasor), multarum legum aut auctor aut dis-
Cic - m. folg. nt ob. we (jur 2lng. bes burc^ bcn suasor, Cic: Manutius Plancus auctor senatus
^ati) 33cabficf)tigten), mihique ut absim vehementer consulti, Tac. —
/) ber 2?eftdtiger, in ber
^iicrbnbg.

auctor est, Cic: illi magnopere auctor fui, ne auctores fiunt patres, bie Später beftätigen es (näm^
535 aiictoramcntuni auctoritas 536

lid) bao Dom )SoU 23ofd)toffcnc), patres ante au- bcabc löctfpicl, hiVb SJluflcr, a?orbtlb in ein)., auct.
ctores lieri coef?it, Cic: si patres aiictores tierent, majorum, Cic: auctoritatis
ejus et inventionis
Liv,: patres aiictores facti, Liv. - h) alG c]cric()tl.
-
comi)rol)atores, Cic: alcjs auctoritatem sequi,
t. /., bcr einer ^(id)c 'iliiorfciimmi^ Wiltit^fcit ucr , ('ic: aliorum auctoritati parere, Cic: auctorita-
fdjnfft ob. 311 i)orfd;affcu fud^t, fio ucrtritt, iH'rt()ci tes contemnere, Cic: in auctoritatibus, in exem-
tifjt, bor ükrtrctcr, 2ßcrtfübrcr, l^c rfcdjtcr , i3djirni= plis versari, Cic.
bcrr, Cflfioiiibröniann, 2?ürflc, dcu(tc, praeclariis istc 2) bie Äörbcrung eines Crntfd^tuffes, '^orfd^tags,
auctor suae civitatis, Cic: inaxiniariini societa- einer .spanblung 2c., bie förbernbc ©arantie, bie för-
tum auctor, Cic: auctor beneticii j)oi)uli liom., bernbc SJlitnjirf ung, 2?ctflinunung, ber förbernbc Ein-
Cic: auctor qucrelarum, Cic: auctor et co.t^iiitor fluß (bie Sluctoritöt), bie gcnjicbtuottc <?^mpfeblung,
sentoutiae, Cic - So nun bcf.: «) bcr 5»crtrctcr, bie Untcrftit^ung, bcr 9tatb/bas äurcben, bie 5luf=
®ctt)ä6rlctflcr, cincö (i'i(]cnt()umo, an bcn ftd) bcr muntcrung, bcr Slntncb, a) übi).: itaque attende,
itlngcr I;ält, actio est in auctorem i)racsentem, quam (löie tücnig) ego defugiam auctoritatem con-
Cic Caecin. 19, 54: baf;. bcr ®tßcnt&ümer, vaccae sulatus mei, Cic: cujus auctoritas multum apud
auctor, Ov. met. C, (U5. - u. bcf. bcr 'Vertreter ei= me valet, Cic: his rebus adducti et auctoritate
ncö (Sigentfjiuns, bcr beim ißcrfauf bcm iiäufcr bas Orgetorigis permoti, Caes.: ejus auctoritate im-
(5igcntl)umörccl^t gciuä^rlciftct (alfo nur fd;cin6ar = pulsi, Nep.: alcjs consilio atque auctoritate La-
äJcrfäufcr), auctor tundi, Cic: a inalo auctore cedaemoniis bellum indicere, Nep.: auctoritates
emere, Cic — ß) bcr a-^oUgittiöfettöcrFtärcr, üom reriim gerendarum (v. hen 2lugurien), Cic. - 9Jle^
äJormunb, ßurator (tutor) eines J^auenjinimcrä, ton., auctoritates principum conjurationis colli-
beffen uoUc 3"[tinxnuing bie SBiUenömeinung btcfcr gere, bie 2(uctoritätcn (= einflußreichen ^erfönUd^=
^erfon crft rcd^tsgiltig ntad^t, quod mulier sine feiten) unter ben öäuptern ber ä^., Cic. SuU. 13,
tiitore auctore promiserit, Cic: deberi viro do- 37. —b) als jurift. t. t., bas beftimmte, üom 3Sor=
tem, quam (mulier) nullo auctore dixi^set, Cic; munb freiroillig ausgefproc^ene aScUroort, rcoburd^
rg(. ^Jiän''^ ^öm. ^rioatr. ®. 245. - u. nuptiarum bie an fic^ ungiltige 3ßi((enämcinung bes 9}iünbe(l
auctores, üon bcn agnatijcl|en ä>ormünbern (bcn red^t^gittig rairb, interponere auctoritatem tutoris,
näc|[ten 2lnoerroanbten), Cic Clu. 5, 14. - aiS" au- JCt.: accommodare auctoritatem pupillo, JCt.;
ctor alä fem., Liv. 40, 4, 14 (auct. mortis), »gl. 9lein'ö Wöm. ^rioatr. S. 245.
Ov. fast. 6, 709 (sum tamen inventrix auctorque 3) bie geltenb gemad^te 2Btacn§mcinung, ber 2tu§=
ego carminis liujus) u. 21. (f. Sf^eue'ö g^ormenL 1. fptucb; bie ©rftcttung, ber SS&iUc, bie autbcnttfc^c 2ln--

©. 628): u. felbft auf ein D^eutrum belogen, Amm, ftdbt, ber Söefdbluß, volimtas scriptoris et
a) Ü6^.:
29, 1, 31 (numine praescitioniim auctore). auctoritas, Cic: illius sententia atque auctoritas,
auctor ämentum, i, n. (auctoro), I) baBjenige, Cic: hominum consilia et auctoritates, Cic: si ad
raofüc man fid^ ju einem S)ienft (3o(baten=, @(a= verba rem deflectere velimus, consilium autem
btatorenbienft, einer 9J?orbt§at 2c.) oerbinbüd^ mad^t, eorum, qui scripserimt, et rationem et auctorita-
tia^ ^anitQtlb, SWtctbgclb,ber ßobn, ber ^tei^, Vell. tem relinquamus, Cic. - 9Jieton., ber fd^riftlid^ auf^
ipsa merces auctoramentum
u. 21.: Ü6tr., est illis gejeid^nete 2lu§fprud^, f. Cic. Cael. 22, 55. b) —
servitutis, Cic: nuUum sine auctoramento malum einer einjelnen '^erf. im Senate, Qu. Catuli auc-
est, Sen. -- II) ber 25tcnftcontract, auctoramentum toritas et sententia, Cic. - u. ber ^id^ter, aucto-
turpissimum, ber ©(abiatoren, Sen. ep. 37, 1. ritate vesträ viam patefaciatis illustrem atque
auctörätio, önis, f. (auctoror), bie ?8crmtc= latam, Cic —
c) ber SSBiac be^ 'Golfes, ber ©emeinbe,
tbung, Acron Hör. sat. 2, 7, 59. auct. populi Romani, Cic: auct. publica, Vell. -
auctöritäM, ätis, f. (auctor), ba§ S3eftanb = 5ßeton., ber aufgejeid^nete Sßide, fdbtiftlidöc Auftrag,
l)aben ob. 33eftanbge6en, I) im engern vSinne: civitatum auctoritates ac literae, Cic: publicae
1) bie ©KttgEctt, a) eim^ S3efi^e§, adversus ho- auctoritates testimoniaque, Cic —
d) ber (Eotte=
stem aeterna auctoritas (esto), gegen ben ^remben gien u. Staat^gera alten, auct. coUegii (pontifi-
foll eratge @i(tigfeit (be^ iöefi^es) fepn, finbet fein cum), Liv.: auct. censoria, Cic. —
e) ber ma^ge=
'4]eriä^cung3re(|)t ©tatt, XII tabb. quod sub- fr.: benbe 9Äcinung§au§fprudb beö röm. Senate^, cum
reptum erit, ejus rei aeterna auctoritas esto, Le- potestas in populo, auctoritas in senatu sit, Cic:
gis Atin. - bal^. usus et auctoritas u. usus
fr. hujus auctoritate uti magistratus, Cic. - ^nsbef.:
auctoritas u. 61. auctoritas, bie ©rfi^ung u. baä a) ber burd^ 2l6ftimmung ausgefprod^ene SSittc beä
baraus entftanbene 6igent^um§red^t ober ber burd^ Senate», ber «Scnatöbcfdbiuß im 2((lg. (bagegen se-
!*^erjäf)riing giftige Seft^ftanb, usus et auctoritas natusconsultum, ber burd^ 33eitritt ber ^olf^tri^
fundi, Cic: usus auctoritas fuudi biennium est, bunen fanctionirte), sine auctoritate senatus foe-
Cic: jure auctoritatis, Cic. —
b) bie ©tltigfcit dus facere, Cic: ex auctoritate senatus respon-
einer 'öel^auptung 2c., bie ScgCaubigung, bie ®exvä^t, dere, Cic: auctoritatem senatus, jussa populi
SJerbitrgung , ha^o geiüäl^rteiftenbe 2lnfebcn, ha^ ©c= Rom. vendere, Cic - Dodft. senatusconsulti au-
mi^t, tik fSoUivaft, auctoritas publicarum tabu- ctoritas, abgefürjt S. C. A., Cic. ad fam. 8, 8, 5.
larum, Cic: testimonii tui, Cic: somuiorum, Cic: — ß) baä ©utac^ten be§ Senateä, beffen ßr^ebung
auctoritas venditoris, ba§ öaften, JCt.: auctori- ^um förmlid^en 58efd^luffe burd^ bas (ginfd^reiten ei==
tas est in eo testimonio, Cic: auctoritatem ha- neä SSolfstribunen ücrl^inbert raorben raar, si quis
bere (5^. ü, Sd^riften, Sc^u(bbürf;ern 2c.), Cic u. liuic senatusconsulto intercessisset , auctoritas
21.: auctoritatem testi attribuere
(©gf|. auferre), perscriberetur, Cic: si quis intercedat senatus-
Cic: auctoritatem promittere, Sen.: auctoritas consulto, auctoritate se fore contentum, Liv.
verbis deest, Quint. - SJteton., bie ^Beglaubigung, 4) bie Slutortfatton , 5Dtadbtoonfommenbcit, I80U-
»crbürgung = hu beglaubigenbe 2C. S^amensangabe, madbt, ®rmäcötigung etn). gu t^un ob. ju laffen, auct.
auctoritates praescriptae, t). hen Unterfd^riften legum dandarum, Cic: legatos cum auctoritate
be§ Senatsbefd^luffes (oon Seiten ber perföniid^ mittere, Cic: patris auctoritas erit necessaria,
gegenwärtigen Senatoren), Cic. de or. 3, 2, 5. Ulp. dig. - ba^. bie ^a^t, ®malt, ha^ 2Wac5tgc=
Cael. hd Cic ad fam. 8, 8, 4. —
c) ber aJorgang bot, ber 23efcbl, bas ©cbctg, se conferre ad alcjs
in ettü./bie tvüe SJcrantafTung gu etra., ha^ mafgc= auctoritatem, Cic: persequi (nad^fommen) alcjs
537 auctoro auclacia 538

auctoritatem, Cic: esse ob. manere in alcjs au- Compar. auctior, ocrnieöttcr = oergröferter, größer,
ctoritate, Liv. retd^lid^er, majestas auctior, Liv.:
socii houore
II) im roeitern Sinne, bie ®cltung, baä ®ervi^t, auctiores, Caes.: u. im Superl, auctissima basis,
baä Stnfc^en, ber <Sin^u$, bie Stuctorttät, a) einer Treb. Poll. GalL 18,4.
^erf.: «) eig.: auctoritas et gratia, Cic: summa 2. auctfi8, ns, m. (augeo), bie »ermeörung,
auctoritas et doctoris et urbis, Cic: sua auctori- Vergrößerung, Bunaftme, ha^ 2Sadö§t5um, bie SüUc,
tas, ha^ pcrfön(icf)e 2{nfef;en, Cic: quorum aucto- corporis, arboris, bie ^-ülle eines ^örperö, 33aumeö,
ritas apud plebem plurimum valet, Caes.: in Mil- b. i. ein ftarfer, großer 5^örper, Saum, Lucr.: vos
tiade erat magnaauctoritas apud omnes civita- (dii deaeque) bonis auctibus auxitis (f. au-
tes, Nep.: auctoritate multum apud alqm posse, geo J.t£-), Liv.: fiuminum, ba§ 2lnraac^fen, 3ln^
Nep.: auctoritatem, nomen habere, Cic: auctori- jc^iüellen, Tac: diei, PL
tatem liabere apud aiqm, Cic: auctoritatem alcjs aucüpäbuudutü, a, um (aueupor), fpöOenb,
apud omnes amplilicare, Caes.: facere auctorita- lauernb, Tert. de anim. 39.
tem, Cic: alci auctoritatem addere, Liv.: aucto- aticüpätio, önis, (aueupor), bao »cgclftcacn,
f.
ritatem alcjs imminuere, frangere, Cic: de aucto- ber 25cgetfang, 13, 8. - übtr., quid
Quint. decl.
ritate alcjs detraliere, Cic: auctoritatem resti- tibi aucupatio est argumentum? Caecil. com. 62:
tuere, levare, amittere, Cic, perdere, Quint.: u. auc novarum rerum, baä S^rac^ten nac§ 91.,
auctoritatem interponere, Cic: ad auctoritatem Oros. 5, 19. p. 343 ecl Hav.
alcjs se conferre, Cic: auctoritate alcjs compul- aiicüiiätor, töris, m. (aueupor), ber -öttfä^ec
sus, Liv. —
ß) meton., eine Oluctcrität = eine an= nac^ etro., eventuum (o. ben 2(rufpice5), Oros. 5, 4.

gefeljene, einftufjreic^e $er|on, Cic Dejot. 11, 30; p. 296 ed. Hav.: pecuniarum, Boeth. Arist.
Marc. 3, 10. — kbi. ©gftöö.: a) eineä
b) eines elench. sophist. 1, 2. p. 734.
5]er^ä(tniffeö, einer öinrirf)tung, '^orna^me, (figen= aucüpätöriuH, a, um (aueupor), ^um SJcgelfang
jc^aft 2C., legum, Cic: vetustatis, Cic: loci, Cic: bienlicö, arundo, PL: calamus, Mart.
orationis, Cic: veterisAcademiae, Cic: auctori- aucupätüM, ns, m. (aueupor), ber aSogelfang,
tas dignitasque formae, Suet.: bibiiothecas me- -^(ur. bei Capitol. Anton, phil. 4. §. 9.
liercules omnium pliilosopliorum unus mihi vide- aucfiuiiim, ii, n. (auceps), ber Söcgelfang, bie
tur XII tabularum iibellus et auctoritatis pon- »cgelfieacret , I) eig. u. meton.: 1) eig.: piscatus,
dera et utilitatis superare, Cic: totius hujus rei aucupium, venatio, Cic: vitam propagare aucu-
quae sit vis, quae auctoritas, quod pondus, igno- pio, Cic: omnes quos venatus, aucupia piscatus-
rant, Cic. —
ß) einer niaterieUen Sncfje, bie ©cl= que alebant, PL — 5ang an SBögcin,
2) meton., ber
tung, hüQ ainfc^en, bie @cöä§ung, bos in pecuaria gefangene SJögcl, aucupia omne genus,
piscis, pra-
maximä debet esse auctoritate, Varr.: sichabebit ta, CatulL: minima infiatio fit ex venatione, au-
circa cellam ambulatio auctoritatem, Vitr.: acha- cupio etc., Cels. —
II) übtr., baä -gtafcöen naä)--,
tes magna fuit in auctoritate, nunc in nulla, PL: ha^ ßaucrn, bie Sagb auf etröaä, facere aucupium
auctoritas praecipua lupo pisci, PL: ut majestas auribus, l^ordjcn, was einer jagt, Plaut.: hoc no-
imperii publicorum aedificiorum egregias haberet vum est aucupium, eine neue Slrt beö 3^afjrungö=
auctoritates, "oaQ 2(nfef)en erf)i)fjcnbe SiJerfe, Vitr. enoerbs, Ter.: delectationis auc, bie «Suc^t 2lnbere
auctöro, ävi, ätum, äre (auctor), I) aB (Se= (bie ,3ii^örer) ju ergoßen, bie (SefaÜfuc^t, Cic: au-
voäijv angcücn, a) eig. nur im ^nffiu auctorari =
, cupia verborum, 2öortf(au6creien, Splbenftedjereien
aSertrctcr einer Sac^e Jretbcn, ficf) tJcrBürgcn, Pom- (ogL auceps [syllabarumj uo. II), §53. aucupia
pon. clig. 26, 8, 14. ülp. dig. 27, 6, 9. b) übtr., — verborum et literarum tendicuJae in invidiam
»crbürgcn, befrüfttgcit, Ccflättgcn, satis auctorata vocant, Cic
observatio, Tert. de cor. mil. 2: a deo satis aucto- aucilpo, äre, oorclaff. = aueupor (m. f.), alte
ratus vir, Tert. de pudic. 20. II) für @e(b ob. — 2;ragi!er u. Äomifer bei Non. 467, 9 sqq. Plaut,
2oi)n jU etiDttö terbingen, termict^cn, refl. auct. se, asin. 5, 2, 31 (881) u. a. Sen. Herc. Oet. 482.
fic^ tscrmtet^cn, se ad lanistas, se ad ignes, Tert.: aueupor, ätus sum, äri (auceps), I) auf hcn
se gulä, Quint. decL: ebenfo quid refert, uri vir- SSogclfang augge^en, ttcgcIfleUen , Varr. u. Gaj.: V.
gis ferroque necari auctoratus eas (bid) an^eifc^ig Sienenfang, Col. 3, 8, 8. —
II) übtr., nac^ ob. auf
Hör.: proximo munere inter novos aucto-
macfift), etra. 3agb madöcn, nac§ etiü. begierig trachten, auf
ratos (Öemiet^eten) ferulis vapulare placet, Sen.: etra. tauern, nocö etra. $afc^cn2C., viden' scelestus
"Hat), im äßortfpiel, ipsum magis auctoratum po- ut aucupatur, Plaut.: verba, Cic: gratiam, Cic -
pulum Romanum circumferens, b. i. in größere iSS* Partie, aucupatus paffio, Lact. 5, 22. §. 22.
©efa^r gebrarfjt, aB bie ölabiatoren, PL 36, 15 audäcia, ae, /'. (audax), bie Än^nfteit, I) im
(24), 117. — t)a^. übtr. a) übt;. ccrBinbricö machen, guten Sinne, ber iüi)\K SOlutti, bie S^reiftigfcit, ba§
eo pignore velut auctoratum sibi pro-
t)cxpfiiti)ttn, SSJagniß, duabus his artibus, audaeiu in hello, ubi
ditorem ratus est, Liv.: auctoratos in tertia jura pax evenerat, aequitate etc., Sali.: mirabundi,
ministros, Manil. —
b) alci alqd, g(eicl;f. mtetficn unde tanta audacia, tanta fiducia sui victis ac
= bereiten, Romanis certam victoriam, partibus fugatis, Liv.: quae bona sunt, fiduciam faciunt,
suis excidium, sibi turpissimam mortem pessimo divitiae audaeiam, Sen.: si verbis audacia detur,
auctoravit iacinore, Vell. 2, 30, 1. - SDaju hk ^b}. roäre eine füf;ne aiuöbrucfsmeife erlaubt, Ov. —
auctüror, ätus sum, äri, »crmiet^en, exse- II) im Übeln Sinne, bie Äec!f)cit, iJrcifligfeit, baä
crando metallo pudicitiam suam, Apul. met. 9, fctfe (brctfic) Sluftrctcn, bie Unüerfrfjämt&eit, SSerwe
19: animas suas, Tert. ad Scapul. 1. genfjcit, »crmeffenöeit, a) übf).: audaciae columeii,
auctrix, icis, f. (auctor), I) bie itrßeöcrin, Tert. Plaut.: tautä audaciä aöectus, Ter.: audacia et
de spect. 17 u. ö. —
II) bie »erfäufcrin, (Smäf)v- impudentiä fretus, Cic: stultorum et improbo-
rctflcrin, Cod. Just. 8, 45, 16. - at^ dlad) ben rum temeritas et audacia, Cic: alcjs audaciam
C^ramm. (aber ol^ne 33e(eg) auc^ = aScrmcOrerin , f. debilitare, Cic, frangere, Liv., contundere et
Charis. 30 P. Serv. Virg. Aen. 12, 159. frangere, Cic. - meton. =
SBBagniß, Liv. 10, 33, 7:
aiictumn . . ., autumn .... öfter 'i)]Iur. = JEBagnifTe, ücrwegcne Jöaten, Cic u.
1. aiictuH, a,
f.

um, PAclJ. {v. augeo), nur im Tac — b) im milbern 3inne, bie Srcitjeit, Ereiftig^
539 audaciter audio 540

ffit, licentia . . . vel potius audacia, Cic: vitare (^ue per vim, Liv.: plus in eo delectu, Tac: pri-
aiuiaciam in translationibiis, Siiet. vatis ut opibus ita consiliis {q.\x<ö eigenen ^}Jiitteln
aud&oit^r u. audaotör, Adv. m. Compar. u. un£\ im eigenen 3>"tfrfffe) magna ausus magni-
Superl. (audax), fübn im qutcn u. üblen Sinne, bfrj- ticeqiie conata exsecutus, Vell.: si quid in morbo
boft, brftil, ffcf, oerroegcn, oermefTen ((^t^fö. timide), petulcS'ntius ausi sunt adversus medentem, fid^
a) audaciter {bei (iic. feiten): multa aiid. fecisse, etroao Sen. - bal^. Partie, pass.,
i')erau6ne^men,
Cic: aud. hoc dito, judices, Cic: and. ferre de omnia et Qonandaaudetula Magnetibus esse,
et
etc., Liv.: dicere aud., 8en. 5l)gl. 9ieue'5 Jormenl. Liv.: agentfa res est audendaque, Liv.: ausis ad
2. Q. 505 f. —
b) audacter: onmia non modo di- Caesarem Tac ann. 3, 67.
codJcillis, c) bei —
cere, verum etiam libenter, audacter libereque üorl)erge^. 9iegati*onmit quin u. (^^onjunct., ut non
dicere, Cic: aud. respondere alci, Cic: ad dicen- audeam, profecto percontanti quin promam om-
dum veniebat magis audacter quam parate, Cic: nia, t)a^ id) m(i)t umi)in fann fo tüi)n ju fer)n,
audacter hoc dico, non temere contirmo, Cic: Plaut, asin. 1, 11, 11 {'2o) sq. d) abfol.: da mihi —
aggressi facnuis Macedones, ut inconsulte, ita hoc, si audes, xüunn bu e'ö über bic^ geroinnen
audacter coeptum, nee consulte et timide reli- !annft (= roenn bu fo gut fei;:? roiüft), Plaut.: lon-
querimt, Liv. - audacius exsultare, Cic: aud. gius andere, ftd^ rceiter wagen, Tac: unde rursus
instare hostibus, Nep. - audacissime prorumpere, ausi, auä bem non neuem ftd^ l^ernorroagenb Tac. ,

Caes.: omnia audacissime incipere, Liv. - m. Praepos., andere adversus alijm tamexiguis
andäcüluM, a, um {Demin. o. audax), etwaö copiis, eö roagen (ju fämpfen), Nep..- fo adversus
oö. ^temlicb fübn, Gell. u. Jul. Firm. Neronem u. contra Sejanum, Tac: andere in
audax, äcis, Adj. m. Compar. u. Superl. (au- proelia, fic^ mutf)ig in hm Mmpf einlafjfn, Virg.
deo), juogenb im guten u. (gera.) im üblen Sinne, - m. Advv., unde rursus ausi, Tac: longius au-
fübn, bcr^baft, breifl, fecf, »ernjegcn, ungefiüm, toIl= suri, Tac. - atS* 2ilte5 Perf. ausi, Cato oratt.
fübn, ocrnicffen (Ögf^. timidus, ignavus), a) ü. '^erf. rell. no. 53: hal). in feierlicher ^rofa (felbft Cic.
u. öeren oinn: Vatinius homo petulans et audax, Brut. 5, 18) u. f)äufig bei 2)i^tern Conjunct. syn-
Cic: temerarius et audax homo, Cic: mulier aud., cop. ausim, ausis u. f. ro., f. 9Zeue'5 ^o'^"^^"^- 2.
Cic: audaces et protervi, Cic: animus, Sali.: poe- S. 424.
ta, ein fü^ner (ber ungeiüöf)nli(i)e äßenbungen raagt), audlbiüM, e (audio), börbar, Boeth. Aristot.
Hör.: audax cave sis, ungeftüm, Catull.: u. fo Cer- top. 1, 13. p. 670. Ambros. de Noe et arca 15,
berus aud., Tibull. - Yerres homo audacissimus 52 extr. Theod. Prise p. 316 ed. Aid.
atque ameutissimus, Cic: audacissimus ego ex audiens, I) Partie, f. audio.
entis (audio), —
omuibus, öer unerfc^rocfenfte, Cic. - m. Genit. loci, II) suhst., ber äubörer, a) im 2lUg., im ©enit. Sing.,
audax ingenii oö. animi, im 2C., Stat. u. Claud. - audientis animum movere, Cic: gero. im ©enit.
tn. AU.., viribus audax, tro|enb auf iz., Virg. - ^lur. animos audientium permovere, Cic, ob.
,

m. ad u. 2lcc., paulo ad facinus audacior, Cic. - inflammare, Cic: Hanno unus adversus sena-
m. in u. 2lcc., alqm audaciorem facere in omnes tum causam foederis magno silentio propter
conatus, Sen. - mit in u. %bi., audax praecipue auctoritatem suam 7ion cum assensu audientium
fuisse videtur in convocandis hominibus et ar- egit, Liv. —
b) insbef., ber Äatec^umene, Tert. de
mandis, Cic. - m. Infinit., audax omnia perpeti. poenit. 6.
Hör. — b) üon Sebl.: facinus aud., Ter.: audax audientia, ae, f. (audio), I) bie Stufmerffamfeit
negotium! dicerem impudens, nisi etc., Cic: con- auf einen 3tebenben, ha^ ®cbör, bas man i^m giebt,
silium primä specie temerarium magis quam au- audientiam facere populo, 9iu^e gebieten (oom
dax, Liv.: spes, PI.: verba, ungen)ö^nlicf)ere bicl^= , £)erotb), Plaut.: bal^. audientiam facere sibi ob.
terifc^e, Quint.: audacior hyperbole, ungeroij^n^^ orationi, @e^ör nerf (Raffen, Cic: audientiam tri-
lid^ere, f;ärtere, Quint.: solfto audacior loquaci- buere, ©el^ör fd^enfen, Apul.: audientiam prae-
tas, Cels. bere, impertiri. Cod. Just. H) meton.: A) bie —
auden», entis, PAdj. m. Compar. u. Superl. äubörerfcbaft, bie Subörer, ba5 Slubitorium, Arnob.
(o. audeo), wagcnb (meift) im guten Sinne, fübn, u. Cj-pr.; ngl. öilbebr. ju Arnob. 1, 29. p. 43.

breifl, berjbaft, audentes fortuua juvat, Virg.: ni- B) haQ ®ebör, ~'b. i. bie Äraft bea ©e^ötö, Prud.
hil gravius audenti quam ignavo patiendum, Tac Tteol oref. 10, 954. - u. bal^. {abstr. pro cono'.)
- tu ne cede malis, sed contra audentior ito, Virg.: ha^ ®ebör = hie D^ren, Arnob. 3, 29 u. a.
nomie liis latior et audentior et excelsior (Aeschi- audio, ivi u. ii, Jtiim, Ire (üerroanbt mit bem
nes), Quint. - audentissimus quisque miles, Tac. altgried^. avg = ovs u. mit auris), ^ören (®gf|.
audenter, Adv. m. Compar. (audens), fübn, surdum esse), I) boren = f)över\h fegn: a) &et)bv
breifl, bcrjbttft, dicere, Ulp. dig. - audentius jam f)aben anroenben !önnen: auribus parum au-
u.
onerat Sejauum, Tac. dire, Cato: plus audire, Cato: gravius audire
audentia, ae, f. (audens), bie ^reifligfeit, coepisse, Cels.: liquidius audire, PI.: clarissime
•peribaftigfeit, Quint. u. Tac. - insbef. t>K 'SttiWt , audire PL: rectis auribus acutissime audire, sub-
,

im ©ebrauc^ ber Sßörter, PI. ep. 8, 4, 4. missis nihil (o. hm öirfd^en). Solin.: apertis at-
audeo, ausus sum, ere, etroaö (^u tbun) wa-- que integris et oculis et auribus nee videre nee
gen, ftcb unterfleben, fic^ berauöncbmen , f!cb untcrfan= audire, Cic: propter imbecillitatem jam non au-
gen, über© -^erj bringen, eö über ftcb gewinnen,
c$ dire aut non videre, Cels.: audiendi sensu carere,
conftr.: a) m. Infinit.: sibi cum viro iorti ac stre- V. '^erf., Cic: audiendi usu carere, o. O^re, Cels.:
nuo negotium esse, qui quum cogitasset, facere per quae foramina facultas audiendi est, Cels. —
änderet, et prius cogitare, quam conari con- b) auf^ord^en, fein O^r leiten: PH. Dorio, audi,
suesset, Nep.: vide quaeso, ut, qui de meo facto obsecro. DO. Hson audio, Ter.: loquere, audio,
nan dubitem dicere, de Ligarii non audeam con- Ter.: audisne ob. audin'? §örftbu? Ter.
fiteri, Cic: audeo dicere, ic^ roage e§ ju fagen, H) etro. boren = etro. mit bem ©e^ör ob. (im
b. i. ju behaupten, Cic (f. Älo| gu Cic. Lael. L roeitern Sinne) burd^ öörenfagen ob. Seetüre ber=
§. 1. p. 85). —
b) m. Acc: facinus, Ter.: extrema, nebmen, A) im SlKg.: a)^ m. 2(ng. roaä? ob. raen?
Virg.: aciem (Sc^lac^t), Tac: multa dolo, plera- ob. rooDon? man ^ört, «) burd^ Acc: vocem alcjs,
541 audio audio 542

Plaut.; cgi. tum sapientiae vocem audire \'idear, Ter.: audi (fc^riftlid^) nunc ad omnes (episto-
Cic: miseram me, quod verbum audio? Ter.: ne- las), Cic.

que enim novi quidquam audieram, Cic: quem B) insbef.: a) 66ten, onfiören, a) eine oortragenbe
ego hie audio? Ter. - omnes ci\-iles dissensiones, ^erf., eine oorgetragene üKitt^eilung, audire alqm
non solum eas, quas audistis {von benen il^r ge- facile, Cic: alqm lubenter studioseque, Cic:
i^övt f)cibt), sed eas, quas vosmet ipsi meministis alqm alqm attentissime, Cic:
diligenter, Quint.:
atque \-idistis, Cic: u. jo Romanonmi audivere, a vobis sie audior, ut numquam benignius neque
nou sensere arma, Justin. - im '^ajfiü öurc^ Nom., attentius quemquam auditum putem, Cic: Rho-
missis levibus copiis , quae ex longiuquo in majus dii eum silentio auditi sunt, Liv.: quum audire-
audiebantur, raelc^e Das ©erü^t au5 ber ^-erne tur silentio M. Caelius tribunus plebis, Cic:
vergrößerte, Tac: u. im Abi. absoL, häc auditä auditus est magno silentio, Cic: quidquid tribu-
pugnä, Caes.: auditis hostium copiis, Liv.: auditä nus plebis loquitur assuestis aequi audire, Liv.:
mutatione principis, Tac. - m. hopp. Acc, te, ut literae eonsulum ingenti laetitiä et in curia et in
spero, propediem censorem audiemus, Cic: im contione auditae, Liv. - ü. "Jiic^ter, on^ören, t»et=
^affiü m. bopp. No7n., tantum Camillus auditus nebmcn, oerbörcn, aliis audientibus judicibus, aliis
imperator terroris intulerat, Liv.: hominum cla- sententiam ferentibus, Caes.: audire de ambitu,
mor, tubarum sonus multiplex auditur (rairb als Cic: servum, Suet.: dolos, Virg. - oom Schüler
ein Dielfac|eö gehört = -
oerotelfältigt fid)), Justin. ob. 3i^f)örer, :3mb. boren, ^mbs. aJorträgc bcfuc^cn,
u. im -^affiü m. Dat. j)ers., non sunt auditae
cui u. etro. oottrogcn boren, über etra. einen SSortrag bö=
Demosthenis vigiliae? rcem ftnb nic^t ju O^ren rcn, Zenonem audi\"isse, Cic: Polemonem audi-
gefommen bie 9^ bes 2). = rcer f)at nic^t gehört üon visse assidue, Cic: alqm Romae, Quint.: annum
ben 9Z. bes 5).? Cic Tusc. 4, 19, 44. - Part. Per f. jam audire Cratippum, Cic: quotidie ad audien-
fubfto., auditum, i, n. ha^ -^örcnfagcn, ha^ ©crüc^t, dum alqm ventitare PI. ep.: audivi Metrodorum,
,

quin ego, quuni peribat, vidi, non ex audito ar- quum de his ipsis rebus disputaret, Cic. - u. po-
guo, Plaut.: niliil habeo praeter auditum, Cic: nere jubebam de quo quis audire vellet, Cic:
audito fuit eruditior, Teil. —
ß) burc^ Acc. m. ponere aliquid, ad quod audiam, volo, Cic -
Infinit.: saepe hoc majores natu dicere audivi, ü. 5'ürften, ^mbm. 2lubien^ gefien, legationes, Suet.
Cic: audiet cives acuisse ferrum, Hör.: u. fo (bei Yesp. 24. — /9) eine 53itte 2C., eine bittenbe ^^erfon
hen öiftor.) 3lbl. abfol. audito, auf hie erhaltene boren, anbören, ibr ©ebör fc^cnfen, fie erbbren, bef.
9loc^ricöt taf 2C., §^33. audito Q. Marcium regem ü. ber (^ott^eit, alcjs preces, Cic: alejs vota. Hör.:
pro consule per Lycaoniam cum tribus legionibus puellas. Hör.: orantem, Ov. —
y) auf eine '^erf.
in Ciliciam tendere, Sali, fr.: audito Machanidam ob. Sac^e, bie eine Se^auptung, einen (rinrourf
refugisse Lacedaemonem Liv. - im -^affio m.
, üorbringt ob. enthält, beiftimmenb boren, iljr ®tou=
JSfom. u. Infinit., Bibulus nondum audiebatur ben fcöcnfen, beittimmen, nee Homerum audio, qui
esse in S\Tia, Cic. —y) burc^ Acc. u. Partie: ait etc., Cic: si vos audire vellemus, Cic: si fa-
non eiun querentem quisquam audivit, Nep.: id- bulas audire volumus, Cic: u. abfol., in ber 5or=
que Socratem audio dicentem, Cic: ut audivi mel audio, ba§ gebe tcb ^u, ba^ räume t(^ ein, hn^
Phameam mortuum, Cic: nee ob id quemquam rä#t ftc^ boren, Cic: non audio, bas gebe ic^ nic^t
fulmine ictum audimus, Liv. —
S) burd) 3ielatiü= ju, bas räume ic^ nic^t ein, Cic: nil audio, ic^ pre
fa^, 5'^. volo tamen audire (ic^ bin hod) neugierig auf ni(i)ts (loill oon feinem Ginraanb roiffen), Ter.
3U ^ören), quid sit, propter quod etc., Liv.: u. ]'o ^gl. ^u^nfen V-t Ter. Andr. 3, 3, 20 u. ^u Ter.
quid igitur est? inquit; audire enim cupio, quid eun. 2, 3, 79. ^3ünem. ^u Lact. 7, 3, 13. S\ auf —
non probes, Cic. — s) burc^ eineUmjc^r. m. quimi eine rcarnenbe, mal)nenöe '^^erf. 2c. ^-olge leiftenb
ob. dum, 3'^. saepe soleo audire Roscium, quum boren, il)r ®cbör gefecn, fie bcocbten, if)r wolge Ictflen,
ita dieat etc., Cic: auditus est certe, dum ex eo it^ i^r fügen, m. Acc: alqm amicissime monentem,
quaerit, Suet. —b) m. 2(ng. rcoüon? = rcor = Cic: sapientiam, Cic: te audi, tibi obtempera,
über? burc^ de m. 3lbl., illos, de quibus audivi Cic - D. lebl. Subjj., neque audit currus habe-
et legi, Cic: hie nihildum de reditu Caesaris nas, Virg.: nee quae (sagitta) magis audiat ar-
audiebatur, Cic: multa falsa de me audierunt, cum, Ov.: cornum maxime audit sorbus, carpi-
multa ad eos improbi detulenmt, Cic: quod nus etc., PI. - m. Dat.: nam istis magis audiendum
quisque eorum de quaque re audierit aut cogno- quam auscultandum eenseo, Pacuv.: improbo ac
verit, Caes.: rescripsi epistolae maximae; audi nefario homini ne auscultarent, sibi potius audi-
(6rieflicf)) nunc de minuscula, Cic —
c) m. 2(ng. rent, Apul. - u. fo audiens sum m. 2)atiü, impe-
von raem? ob. rao^er? burc^ Advv., is, unde riis,Plaut, truc 1,2, 25 (123). - in claff. ^]jrofa
te audisse dicis, Cic de or. 2, 70, 285. - ob. burc^ m. Dat. nur in ber ^ormel dicto audientem esse,
bie Praepp. ab, ex ob. de m. 2tb(., audivi a ob. auf^ 2Sort (auf ben SefcfjD boren, beni JÖefeble
ex majoribus natu m. folg. Objectsfal, Cic: »olge tetflen, geboreben (Crbre pariren), dicto sum
quando hoc quisquam ex te (aus beinem ')}iunbe), audiens, Plaut.: non fore dicto audientes milites,
Caesar, audivit? Cic: non hoc nunc primum au- Caes.: aut eos, quos misisset, non paruisse, aut
dit privatus de amico, reus ab aecusatore, Cic: qui dicto audientes in tanta re non fuissent, eos-
ciun de te ex te ipso audiebam (burc^ briefliche vinetos potius quam neeatos, Cic - u. dicto au-
3)littf)eilung\ Cic. - noctu auditä (est) ex delubro dientem esse alci, ^möm. aufö SJort geboreben,
vox, abstinerent manus, Liv. —
d) m. 2tng. ge= ^mbs. Sefcbte 5olge tetflen, villicus domino dicto
gen raen? burd) in m. %zc., quod se in eum au- audiens Cato: si potest tibi dicto audiens
sit,
disse dixisset, rocil er etraas 3iacl^tf)eilige5 über il)n esse quisquam, Cic: ne plebs nobis dicto audiens
behauptet ^ätte, Cic. de or. 2, 70,
gel^ört ju \)ab<i:n atque obediens sit, Liv. —
b) (roie ay.ovo)) ft*
275. — e) se non audivisse {\)ab<i es
abfol.: nennen boren, a) m. einem Nom. ob. Infinit., fo u.
nic^t gefjört), sed vidisse dicit, Cic: audivi (ic^ fo genannt werben, für ben u. ben OÖ.
bas gelten,
f)abe es gehört) et credo, Ter.: recte audivisti, rex paterque audisti. Hör.: si divini puelli haec
Plaut.: ut audio, ut audimus (parent^et.), Cic mater audierit, Apul.: Cenehreae, quod oppidum
u. Liv.: ades, audi paucis (mit raenigen SKorten), audit nobilissimae coloniae Corinthiensium, Apul.:
543 auditio aufcro 544

si cnras osse (iiu)cl aiulis, Hur.: quotl fodisse autlit f)ören, a) ber •Oörfaol, (^uint.: auditorium exstruere
AniiilutrvDiiiaiUvs, Catull. —
fJ) in. Adcc, beiie (einn(f)ten), Tac. dial. - t)(x{]. bie >3cöulc im ögf^.
autliro ouic xnXo'f^ axoveir), gflcbt »erten, in ftu= uom öffentlichen iiebtn (forum), Quint. 10, 1, 36. —
tcm "IHufc ftfbfit; i.%^i}. male audirc {y.nxd)^ ay.oveiv), b) ber Crt, luo (Serid)t ger^alten luirb, ber ®eri^f«=
flcta^flt njcrbcn, in üblem 'Wufc lieben, iiiiiocoiites faal, ©ert*tobcf, JCt. u. VuJg. act. apost. 25, 23:
ergo verocuiuli sunt, ut hoie cmdinnt et ut
i't princii)is, X'nnbeoregierung, JCt. C) meton., —
rumorcm bo)niin cuUitjant^ Cic: qui nie idcirco bie öen'amnielten Ruberer felbft, 'li(X<ö Slubiterium, PI.
puteut henc iiudire velle, ut ille male audiat, ej). u. 3(.
Cic: si herum insimulabis avaritiae, male audies, auditrix. icis, f. (^^-emin. 5U auditor), bie <öc-.
Ter.: erat surdaster 'M. Crassus, scd aliud mo- rerin, Prise. 1318 P.
lestius, ([uod male audiebat, Cic: fo and) se illo- audituN, US, w. (audio), baö •öören, I) im 2lIIg.;
rum culpa minus comniüde audiro, Cic. - bei ba(i. meton. -- ber ®cborftnn, öaö (öebcr, num quid
3pät. nud; male audire hi alqa muliere (in ^c= aliquo sensu perceptum sit, aspectu, auditu, tac-
5ug auf 2C.), 3^. in Maevia Galla nui)ta, Macr. tu, odoratu, gustatu, Cornif. rhet.: auditus acer-
sat. 2, 2, 6: in scortis, Quint. decl. 377 in. — rimus, PI.: gi'avitas auditus, PI.: auditus semper
c) übtr., alö nnd^aug. ijramm. t. t., a) ctn). in bcm patet, Cic - u. '^lur. übtr., baö ©cbör = bie D^=
u. bcni 3innc fjorcn, b. i. »erftcben, ut Vulcanum ren, auditus hominum deorumque, Apul, doct.
pro igne vulgo audimus, Quint. 8, 6, 24: sie enim Plat. 1. c. 1. —
II) inobef., baö ^tun = bas 5lnbörcn,
auditur nt dcjmfpiaycs Quint. 8, 5, 12. ,
n. ß) — 1) eig.: auditu (burd^ öörenfagen) coguitum ob.
(n)ie baö fpätlat. subaudio) ctiu. mitbcren = im compertum habere, PI. u. Curt.: Consultant, quo-
(Scbanfcn crgänjcn, simul enim auditur coepit, nam modo ea plurium auditu acciperentur, Tac:
Quint. {), 3, 58. - :ii£- Sleltcre ^^orm bes ^utur., brevi auditu quamvis magna transibat, Tac:
audibo, Enn. fr. 364: aubibis, Enn. com. 7. '^iuv., ut quod Visum arceret, auditus non adi-
Caecil. com. 113. Plaut, capt. 3, 4, 86 (619) u. a.: meret, Tac ann. 13, 5. —
2) meton.: a) ba^ ©c=

3f939- B'Onncn, audibat, audibant, Ov. fast. 3, 507. ritd^t, prior auditus, Tac bist. 1, 76. b) ber —
Catull. 84, 8: audiu' (= audisne), Plaut, mil. 4, ange^iDrte Scbrcortrag, Lucan. 10, 183. - «HS* 2)a=
8, 3 (1313). Ter. Audr. 5, 2, 24 (865): gong gcra. tiü auditu, Lact. 4, 16, 15. Vulg. Esai. 53, 1.

(f.
Quiut. 1, 6, 17) audisse, 5S. Plaut, tmc. 2, 7, AufejuH, a, um, eine röm. ©efd^led^tsbenen^
21 (559). Ter. eun. 1, 2, 35 (113): audisti, Ter. nung, anfegifc^, lex. Gell. 11, 10, 1.
heaut. 4, 3, 7 (685): audistis, Ter. Phoim. 2, 2, 2 aufero, abstüli, ablätum, auferre (ab u. fero),
(349): audisset, ibid. prol. 20. I) fiinnjeg=, fcrt=, baücntragcn, tragcub entfernen,
auditio, Suis, /".(audio), bas -^örcn, I)im2lIIg., ttjegfd&ajren , 1) eig.: a) 0. ^^erf., ab janua stercus,
u. jiDnr nicton., bei* ©cbcrfinn, ha^ ©cbör (claff. Plaut.: aulam in fanum, Plaut.: sacra publica a
auditus), Apui. doct. Plat. 1, 14 in. II) tn5= — caede, ab incendiis procul, Liv.: semiauimem iu-
bef. ha^ 'pcren = ha^ 5In6crcn, Sufieren, 1) actiu:
, ter manus domum auferri, Liv.: u. fo auferri ex
a) eig.: (pueri) fabellarum auditione ducuntur, proelio prope exsauguem, Liv.: inter manus e
Cic. - abfül., subactio (ingenii) autem est usus, couvivio tamquam e proelio auferri, Cic: u. au-
auditio, lectio, literae, Cic. —
b) meton., bcr2Scr= ferre se, mie unfcr uutg. ficb wegtragen, ftdb njeg6c=
trag, bie SScrtcfung, sedere iu scliolis auditicni gcJcn = fid^ entfernen, roeg-, fortgel^en, airfer te
operatos, PI.: quod ejus meminisse potui, egres- hinc, Ter.: aufer de domum; Ter.: se e conspectu
sus ibi ex auditione propere annotavi, Gell.: eas- alcjs, Cic: eripere se auferreque ex oculis, Sen.
dem auditiones, eosdem doctores colebamus, Gell. - u. auferri = cntrücEt werben, entfc^winben , ex
— 2) pafftü —
ha9> '^crcnfagcn, u. irteton. bns G)e= = oculis (D. e. ä>ogeO, Tac: auferri e conspectu ter-
rebe, öeiücfjt, licc solum auditione expetere coe- rae (0. Sd^iffenben), Liv. —
b) yon ^-(üffen, 3Be(=
pit, quum id ipse nou vidisset? Cic: si acce- len, Sßinben 2c., lüelc^e einen Äörper forttragen,
pisseut famä et auditione esse quoddam uu- fortreiten, auferet unda rates, Prop.: Crassipedis
meia et vim deorum, Cic. - fictae auditiones, ambulatio ablata, horti, tabernae plurimae, fort=
Cic: Ms rumoribus atque auditiouibus permoti, gefd^raemmt, Cic: auferor in scopulos, Ov.: in
Caes. silvam pennis ablata refugit, Yirg.: baf). auferri
auditiuncüla, ae, /. {Demin. üon auditio no. (oi^ne pennis), fliegerib enteilen, fliegen, in ortus,
II, A, 2), ein fuqct sscrtrag. Gell. 13, 19, 5. D. ^^erfeus, Ov.: bubo aufertur transversus, fliegt
audltör, öris, m. (audio), I) ber <pörcr, ber 3u= fd^räg, PL —
2) übtr.: a) ^mb. 00m 3^^^^ entfcr=
6crcr, praebeo nie tibi vicissim attentum contra nen, fortreiten, binrcifen, »ertocfen, verleiten, ne te
Stoicos auditorem, Cic: auditores corrogare, PI. auferant aliorum consilia, Cic: abstulerimt me
ep.: auditores bonos nancisci, Cic. - ^nsbef.: a) velut de spatio Graecae res immixtae Romanis,
ber 3u6crcr cineö Sefjrerö, berSd^iHcr, Perseus Ze- l^aben mid^ 00m ^fjema abgeführt, = entfernt, Liv.:
nonis auditor, Cic: clarissimus Gorgiae audito- auferimur cultu, loeröen beftod^en, getäufd^t, Ov. —
rum, Isocrates, Quint.: üerb. auditor et discipulus b) etroas unterlagen, (fe^n) taffcn, jurgium hinc
Piatonis, Cic —
b) ber SScrbprsrid&tcr, Cod. Theod. auferas, Plaut.: aufer nugas, Plaut.: aufer ab-
11, 31, 7 u. 9. —
II) übtr. = ber ecfcr, Varr. LL. hinc lacnimas, Lucr.: aufer mihi oportet, (a^
6, 1. §. 1. ,,ha^ 9DJu^" hd Seite, Ter.: u. m. folg. Infinit.,
auditöriäliK, e (auditorium), ^um 2lubitorium aufer (la^ ah) me vultu terrere. Hör. sat. 2, 7,
ob. 5ur (Sd^ulc gebcrtg, scholastici , Augustin. c 43. —
11) binwegnebmen, mit iid^ nebnicn , forool^I im
Pelag. 2 extr. 6, 11. guten, alä (gern.) im Übeln Sinn, rocgncbmen, cnt=
audltöriuH, a, um (audio), I) ^um 'öörcn ge= A) im
fernen, ent^iebcn, entreißen, rauben, fiebUn,
cavernae, ©eprgänge, Cael. Aur. chi'ou. 2,
:&örtg, 2lUg.: 1) eig.: pecuniam, Cic: pecu-
a) t). ^^erf.:
3, 65. Theod. Prise p. 416 ed. Aid. II) 5um — niam de aerario, Cic: pecuniam in ventre, burd^==
äubören gcbcrig; baf). fubfto., auditorium, li, n. bringen, Cic: multa palam domurn ((^gf^. clam
A) ha^o 5Inöcren einer Stcc^tefad^c , \ia^ SSerbör, Cal- de medio removere), Cic: aurum de medio, Liv.:
listr. dig. 4, 8, 41. —
B) ber Crt, roo 9}ienfc^en 3U= mensas aiu'eas de omnibus delubris, Cic: mel ex
fammenfommen, um o"^b. (einen Se^rer k.) %\x Hymetto, Cic: ex urbe illos deos, Cic: ex aede
'

u45 Aüiideiia Augias 546

Minervae grande auri pondus, Cic: vasa ab alqo, 2(pennin entfpringt, 2lnfang§ ein rcilber (SJebirgä^
Cic: auriculam mordicus, abbetBcn, Cic: alci caput, ftrom {pa^. longe sonans, violens, acer b. Hör.),
abbauen, Liv.: alci ociilos, i^mt». oor fic^tlic^m fpäter trägen i^aufs (stagna Aufida), gegen bas (rnbe
2tugen betrügen, Liv.: alci vitam veneno, Qiiint. — in srcei 2;t)ei(e gefpalten {\iai^. tauriforaiis b. Hör.)
b) D. Scbl. «) iibi). hi ludi dies
: : auferent, roer^ XV bem abriat. 3}leere entgegenflie^t, f. Ofauto, Liv. 22,
i>en 15 2:age roegnel^mcn, Cic: ne ciun Bensu do- 44, 2 sq. Hör. carm. 3, 30, 10: 2(biect., stagna
loris aliquo aut cruciatu spiritus aiiferatur, Cic: Aufida (f. oben"), Sil. 10, 171.
si "vitam adoleBcentibus vis aul'ert, senibus niatu- aufügio, ftigi, ere
ab-fugio), baocnfftcüen,
(ft.

ritas, Cic. —
ß) nerrtic^tcnö hinneq-, baömrcffcn, cntfftc^cn, abfoL, i^omif., Cic. u. 31.
aliquo, Plaut.: :

jcrftörcn , wcrmcöten, mors Acliillem abstulit, Hör. : domo, Plaut. hinc aliquä plateä, Plaut. jam ali-
: :

quam (Ardeam) postquam barbarus ignis abstulit, quantum spatii ex eo loco, ubi pugnatimi est, au-
Ov. — 7) fiinraegne^menö trennen, foubern, mare fugerat, Liv.: si cum rebus aufugerit fugitivus,
Septem stadiorum intervallo auferens Emopam JCt.: auf. aspectum pareutis, Cic. poet.
Asiae, PI. —
2) übtr. abstulit virtus parricidam,
: Auge, es, f. U.ae, Augea.
{Avyr„ Avyeia\ /'.

rettete, Flor. auferri periculo, ber @cfabr cntriffen


: I) Hygin. fab. 183.
eine ber Acoren, ID ^oc^ter —
tuerben, PI. ep.: auferre cmas, Hör.: metus, Virg.: bes 2(ieuö \\. ber 3ieära auQ 2:egea in Slrcabien,
riiinam, ben Sturj l^erbeifü^ren, Lucan. fugam, : gebar oom öercules ^<iw, ^elep^uo, Ov. her. 9, 49.
üer^inbem, Flor. —
B) inobef. 1) etraaö alo Jnic^t: Sen. Herc. Öet. 368: ogt. Hygin. fab. 101.
feiner 2i)ättgfeit, feiner 33emül^ung, feiner bitten, Augea«, f. Augias.
-Jorberung, feines "-^ergetjens :c. baocntragen, beutfd) aiigeo, auxi. auctum, ere (Stamm AUG, gried^.
oft = Bcfcmmcn, crbaltcn, erlangen, caput ore nostro ATr^ IDOD. ca'larfr)), ttJttc^fcn machen, I) ttJad^fcn
incoiume, Pliaedr.: per sycophantiam viginti minas laiTen =
erzeugen, ^crocrbrtngen, fc^affen, quodcum-
auferre ab alqo, Plaut.: id inultum mimquam que alias ex se res äuget alitque, Lucr. 5, 323. —
auferent ob. bl. non sie auferent, eö foll ibnen nid^t H) fc^on 'Beftebenbes rocd^fcn mai^en = »ergrö^ern,
ungeftraft ^ingef)en, Ter.: tantiim abstulit, quan- oermc^rcn, l)eig.: a) übt).: cibus äuget corpus alit-
tum petiit, Cic: auferre pretium, Plaut.: u. fo que, Lucr.: u. fo corpus augere volentibus, bie
praemium, Suet. paucos dies ab alqo, u^nige
: beleibt rocrben moUen, PL: rem publicam agris,
%aQC üon ^mbm. erlialten, Cic: responsum
^-rift Cic: opes, possessiones, !Xep.: hostias, Suet. b) —
ab alqo, Cic. - mit folg. ut u. Sonjuncto. = e§ er= als 1. 1. ber Cpfcrfprad^e, aram alqä re, ctroas „alö
prcffcn, fctt^ :c., ut in foro statuerent (statuas), abs- Cpfer auf bem Stltar barbringen", Plaut, merc 4,
tulisti ,
Cic Verr. 25i;', 145. 2) eine Äenntni^
, — 1, 10 (676): aras donis, Yirg. Aen. 9, 407. 2) —
bapontragen, etroae au5 etroao erPcnnen, »erftcibcn, übtr.: a) ctrgrc^ern, öcrmcßrcn, öcrildrfen, crbööfn
quis est inpopuloEomauo, qui lioc non expriore ((^gfß. minuere, levare), suspicionem, Ter.: bene-
actione abstulerit, nirfit uon ber frübern Ätage l^er volentiam, Cic: alci dolorem, Cic: alcjs auimiim
roiffe, Cic. H. Yerr. 1, 8, 21. - OJS" $arag. Infinit. (l^mbs. 33cutf]), Cic: aiicto animo, in gehobener
Praes. Pass. auferrier, Plaut, merc 4, 4, 61 (801). Stimmung, Tac —
b) burd^ bie 3icbe etmaä oer-
Aufidena, ae, f. 8tQbt in 8amninm, auf ber grcf cm, b. i. a) größer, fdjlimmer borftcUcn, alö re ift,

©renje ber '^^cligni, am %[u% Sagvuo, f. Alfidena vim hostium, Cic: atrocitatem peccati, Cornif,
(in 3(bru350 cit.), Liv. 10, 12. §. 9. - l^ax>. Aufi- rliet. — ß) erhoben, erbeten, prctfcn, ucrberrltd^en,
denäte»«, um, m. bie (iinio. r>on 2(uf., bie 2iufifcc= munus suum ((^gf^. extenuare) Cic:
ocrfcficnern,
naten, PL B, 12 (17), 107. rem laudando, Cic: qui augere posset atque oruare
AufidiuH, a, um, 'Benennung eines röm. &c= quae vellet, Cic: in augendis amplificandisque
fd^(ed)ts, bem am bef annteften Cn. Aufidius,
a\i^^ : rebus, Cic: munus principis, PL min. c) mit —
3>oIf5tribun 640 b. et. (114 n. ß^r.), ^:|Nrätor 646 etmas mebrcn = rcid^Itcb ocrfcbcn, übcrböufcn, ht=
b. et. (108 0. (E§r.), obgleidj im ^oben 3tlter b(inb, fcbenfen, begaben, bcretccrn, bcgtüd^en, Dcrbcrrltdbcn
bennod) tbätig im Staate u. in ber äßiffenfc^aft u. ju Tac Agr. 6. p. 156), alqm divitiis,
(ug(. äl>alct)
mit 2lbfai"fung einer gricc^. ©efcijic^te befc^äftigt, scientiä, Cic: augeri libris, Plaut., ob. filiolo,
Cic Tusc 5, 38, 112. Cic de tin. 5, 19, 54. S^a Cic: augeri honore, gTatulatioue, Cic: augeri
er ünberloä rcar (Cic. frag-m. p. 490 ed. OrelJ.), largitione, liberalitate, Tac: augeri nomine im-
aboptirte er ben Cu. Aulidius Orestes (Aurelianus), peratorio, Tac: augeri cogiiomento Augustae,
Cic. de dom. 13, 35, ber 683 b. et. (71 v. (Ef)r.) Tac: augeri damno"ifrf)cr3ij.), um einen ^-^erluft
Gonful rcar, Cic Plane 21, 52: off. 2, 17, 58. - reicher roerben, Ter.: auctus omine, Catull. - aud)
M. Aufidius Liu-co,iNoltötribun 693 b. St. (61 v. ßf}r.), obne Ahl, ^^mbm. \u SJermcgen, Slnfcben u. G=bren
nja^rfc^. ibentif c^ mit bem 2luf ber als S^^^S^ 9^ . , oerbelfcn, ibn beförbern, emperbringcn, »erficrrltc^en,
gen ^-laccus auftrat, Cic. Flacc 4, 10, u. mit bem ^äufig nerb. alqm augere atque ornare, Cic, ob.
^rofeoater ber iiima, Suet. Cal. 23, füfirtc 5uerft augere adjuvareque, Cic: soliun te commendat
Varr. r. r. 3, 6, 1. PI. 10,
bie '^ifauenfütterung ein, augetque temporis spatium, Pl.pan.-ai3r3(rcbaift.
20 (23), 45. - T. Aufidius, ein röm. :1i{ebner, Cic. auxitis = auxeritiK, alte ^-ormel Liv. 29, 27, 3.
b.

Brut. 38, 179. - Sex. Aufidius, ein vom. :^itter, aiigeNCo, auxi, ere [Incluxd. o. augeo), ^u

Cic ad fam. 12, 26 sq. - Aufidius Luscus, ein be= ttjacfjfcn anfangen, ftc^ oergrcpcrn, ft* ocrmcbrcn, 3U=
rüc^tigter ecf)lemmer, Hör. sat. 1, 5, 34 u. 2, 4, nebmcn (@gf^. minui, imminui), I) eig. semina :

24. - Aufidius Bassus, ein röm. (>)ef(^irf)tfd}reiber dicimtur temperatione caloriset oriri et augescere,
unter 2(uguftue u. liberuis, '-i^erf affer einer ©efcf)id)te Cic: multa, quibus animalia alantur augescant-
ber röm. 53ürger{riege iomic einer (5)cirf)td)te ber que et pubescant, Cic: augescente fiumino, an-
,

röm. Äriege in Öermanien, raelrf)e -VUinius ber Stei- fc^rcoK, Tac —


H) übtr.: mihi quotidie de tilio
lere fortfe^e, f.
bie 3(uslgg. TjU Tac dial. 23, 3. augescit aegritudo, Ter.: augescunt vitia, PL ep.
Sen. ep. 30 in. PI. ep. 3, o, 6. Quint. 10, 1, 103. - eo res eorum auxit, Catofr.: ignoscendo j)opuli
- 2)ao.AufidiäniiK, a, um, oufibiamfcö, fcce (®er.) Romani magnitudinem auxisse, SalL
Slufibiuö, nomen, Cic. ad fam. 16, 19. AiigiäH u. Augeäs, ae, m. {Avyei'as), So^n
AufiduH, i, m. {Av(pi8os\ ber öauntfluB 3lpu= bes öelio^ u. ber 3huipibamc, ,^Önig ber (rpeier in
liens, Der bei ^zn öirpmern in Samnium auf bem (Slis^ ein 3lrgonaut, bcffcn in breimg Z^aljvcn nidjt

XIII. 5©*. 18
®corsc§, lat.^Uidj. .vanöinb. 5tufl. I.
547 augifioo auguror 548

auöflcmiftctcn rHinöm-ftatt (in n)cld)cnt 3000 iHinbcr augiirätöriumt li,n. (auguro) - augurale (j,
lüarcn) .v>crculco auf ^öcfcl)! bco Ciuri;ft^eu5 in Crincm auguralis no. II, 1), Hygin. de munit. castr. 11.
Xaflc rcinii^tc, Serv. Viri^. Aen. 8, 3(X). Hv.ü:in. fal). Orelli inscr. 2286.
14 'u. tili).' Sen. Herc. für. 248: erfinöcr beö
30. augfirätrix, icis, f. (auguro), eine ®ct6fagertn,
2)üni;cno, IM. 1) ((i), 50. - oprüc^io., cloacas
17, SBobrfagerin, Hieron. in lesai. 16, 57, 3.
Aujjfine purgare {xad'aioeiv rrp- xÖtiqov tov augürätüH, Us, jh. (auguro), I) ha^ ftugurat,
AvyeiovX einen ^higiaoftaU reinigen = eine mütje^ Sluguramt/ u.%.: auguratum deferre alci, Cic
(,'ic.

BoUe u. unantiene{)me 'Jtrbeit^üerridjten, Sen. apoc. — II) bie aSBfiöfagung, Tert. anim. 26.

7, 4 (5). - dis' 'Jibf. AugeuM, ei, in., Ilygiii. fab. augAriäÜM, e (augurium), bie Slugurien bt-
30. Apul. orthogr. 33. - iDao. Xu^eun^ a, um, treffenb, 21Bctefage=, avis, Apul. de nota aspir. §. 8
augctfdj, bfd Slugcoö, stabula, Ausou. id. 11), 7 (a/. ed. ()mnn.
Augei stahulis). augurium, li, n. (augur), bie Scobac^tung u»
augifico, äre (augeo u. facio), oetme^ren, Eun. ©eutung ber SBabr^eic^en (bef. be^ '-öogelflugs ogt. ,

trag. 105. auspicium), bas 9lugurtum, I) eig. u. übtr. 1) eig.: :

auginöM, i,
f. {avyrj\ iöilfcnfrout, fonft hyoscya- aug. agere, anftellen, Yarr. LL.: fo aud^ aug.
vius, Apul. herb. 4. capere, Liv. u. Suet.: aug. salutis, i\x\. 3tugunum,
aug^itiM, /. ein (Sbetftein = callaina (ro. f.). PI- roeld^e^ in ^^^eben^jeiten angefteUt rourbe, für bie
37, 10 (56), 147 ed. Jan. y^rage, ob man bie (^ott^eit \xm Staat^roo^l (de
augmen, I) bie ^ecmegrung,
minis, n. (augeo), salute) bitten bürfe, Cic. — 2) übtr.: a) \<i)i^ orc=
bas aSBac^et^um , ber 3utt»ad^$, Lucr. u. Arnob.: Pbfttfc^e Deutung, SSBctöfagung, ^rop^c^eiung, o mea
^lur. b. Lucr. —
II) tneton. = augmentum no. II, fr ustra semper verissima auguria rer um futurar um !

Arnob. 7, 24. Cic: constitui apud te auctoritatem augurii et


augmento, äre (augmentum), »ermcören, Jul. divinationis meae; debebit habere fidem nostra
Firm, matli. 5, 6. praedictio, Cic: conjugis augurio, Ov. b) baä —
augmentum (in öbfd^rn. auc^ augumentum), aSorgcfübl, bie Slbnung, inhaeret in mentibus quasi
1, n. (augeo), I) bie SJermc^rung M^ f&adf^tifum, saeculorum quoddam augurium futurorum, Cic:

,

bie 3una6me (©gfß. deminutio), fundi, PL: lunae, augurio animorum suorum laetabantur, Liv.
Pall.: augm. aut deminutio, JCt. 11) meton., — H) meton.: A) fubj., bie 25Btffenfcibaft ht^ Sttugur, 'ök
alä t. t. ber Opferfpr., ein a^finitt oom Opfert^iere, SSBet^fagefunfl, Apollo augurium citharamque dabat,
ber befonber^ bargebrac^t rcirb, Yarr. LL. 5, 22. Yirg.: non augurio potuit depellere pestem, Yirg. :

§. 112. Arnob. 7, 25. Attus Navius, vir summus augurio, Flor. B) —


augür, üris (avis), I) m. ein Stugur, SJogcIbeutcr. object., bas 2Babc}cidben, »orjeic^cn, roelc^es fid^ bem
Sie 2(uguren bilbeten ein angejel)ene5 u. einfiu^rei- Slugur geigt, bef. ein '^ogel, 1) eig.: iidem (dii im-
d^ee '^rieftercoUegium in 9iom, Liv. 1, 36, 1. ^f)r mortales) auguriis auspiciisque et per noctumos
2imt beftanb barin, ha% fie au5 bem ^-luge, aus bem etiam visus omnia laeta ac prospera portendunt,
f^reffen u. an^ bem (^efd^rei ber 33Öge( u. aus an= Liv. augurium accipere, bas 33. annej^men, a[§ ein
:

bem (?ricf)einungen bie ^utunft DorausnerÜinbigten, günftiges,Liv.: augurium alci fit, es jeigt fic^^mbm.
Cic. legg. 2, 8, 21: Phil. 13, 5, 12; ad fam. 6, 6, ein 3B., Suet.: augurio laetus, Suet. 2) übtr., —
7 u. f.: augures Romani ad auspicia pararunt Sln^ci^en, aJor^eicöcn, übi)., Ov. u. PI.
pullos, Yarr. r. r. 3, 3, 5. ü) c. bei S)ic^tem — auguriut«, a, um (augur), augurifc^, 3tugur=, jus,
(üg(. jeboc^ Cic. legg. 2, 13, 32) übi). = aSBci^fagcr, Cic. u. Gell.
SSct6fagcrin, (5cber, Seöcrtn, aug. Apollo, als &ott auguro, ävi, ätum, äre (augur), I) bas ämt
ber ©eiöfagefunft, Hör.: aug. Ai'givus, 2tmp§iarau§, cince Slugut ocrricfttcn, Slugurien anftetten, fSßabtjeidben
Ov.: aug. Thestorides, (Sald^as, Ov.: aug. noctur- beobachten u. beuten, mit Acc. ber Sad^e, megen ber
nae imaginis, Siusleger näd^thc^er Grfd^einung, Ov. : man 2{ugurien anftellt, sacerdotes vineta virgeta-
pessimus in dubiis augur timor, ber fd^Ied^tefte que et salutem populi auguranto, Cic. legg. 2, 8,
$ropf)et, Stat. - fem., aquae augur amiosa cornix. 21. - ^^offin, res ob. locus auguratur, wirb butd&
Hör. Slugurien geroeibt, Cic. u. Liv.: u. augurato (Abi.
augüräGiilum, i, )i. (auguro), 9?ame ber i8urg absol.), nacö Stnftcltung ber Slugurien, Liv. u. Suet.
von 'Jiom, infofern bie 2luguren bafelbft hen 35ogel= — H) übtr. A) im 2lUg.: ad terram aspice, dispice,
:

flug beobachteten, Paul. Diac. p. 18, 14; ügl. Sacrif. oculis investigans astute augura, fpä^e um§er mie
Arg. bei Yarr. LL. 5, 8. §. 52 (narf) 2;urnebu5 ßon= ein 2lugur, Plaut, eist. 4, 2, 26 (420). B) insbef.: —
jectur). 1) pro^bcjcten, öorbcrfagcn, cui quidem utinam vere,
augurälit«, e (augur), ^umStugur gc6örtg, 2lugur=, fideliter, abunde ante auguraverim, Cic fr.: aug.
2Sct6fagc=, adj.: cena, üom 2(ugur beim eintritt
I) sibi annos lougos, Yal. Fi. —
2) etmas ebnen, non
feines Stmtes gegeben, Cic: libri, Cic: insignia, etra. ein SSorgefübl baben, si quid mens veri augurat,
Liv.: verbum, Gell.: aug. sacerdotium habere, Yirg.: praesentit animus et augurat quodammodo,
Lact. —
II) siihst., augurale, is, n. 1) im römifrfien quae futura sit suavitas, Cic fr.: propemodum
Sager, ber £rt jur Siebten bes A-elb^errnjeftes, rco animus conjecturä de errore ejus augui^at, Pacuv.
auspicia gefjatten rourben (oiojiuarrjoiov), Tac. ann. — (^em. als Deport. :
2, 13 u. a.: hai). ixbi). bas Seltbcrrn^elt, -öaupt^crt, augfsror, ätus sum, äri (augur), I) ta^ 9lmt
nad^ Quint. 8, 2, 8. —
2) ber 2lugurfta6 (,gen). lituus), eines Slugur »errichten, Slugurien anfletten, 2Babr§ei=
Sen. tranqu. 11, 7. cöen beobodbten u. beuten, weiSfagen, propbCiCicn, mit
augürätio, önis, f. (auguro), I) bie SBeiöfagung, Acc. beffen, roas prop^e^eit mirb, in augurando,
quae tandem ista auguratio est ex passeribus Suet.: augurandi disciplina, Gell.: ex passerum
annorum potius quam aut mensium aut dierum? numero belli Irojani anuos, Cic: alci ex alitis
Cic. de div. 2, 30. 65. —
H) meton., bie SSsctefagc^ involatu, Cic. —
II) übtr. 1) übi). etmas i^ünftiges
:

fünft, Lact. 2, 16, 1. njei^fagen, propbe5eien, alci mortem, Cic: futurae


augüräto, f. auguro. pugnae fortunam, Tac: imperia, PI. 2) etraas —
augürätör, öris, m. (auguro), ber SSBct^fogcr, abnen, üon etroa^ ein SJorgefübt baten, etraas t>tt-
Ambros. ep. 6, 37. mutben, a\x^ etwas einen Sdbfufl liit^n, bella civilia
549 Augusta auiaeum 550

mentibus, Curt.: certam spera victoriae, Ciirt.: gustum, augustissimum (^od^{)eiliger) , Liv. : Eleu-
arma Orientis, Tac. - quantum auguror conjectiirä sis sancta illa et augusta, Cic. ogl. ex hoc igitur ;

ob. opinione, Cic. - m. folg. Acc. u. Inßnit., recte Piatonis quasi quodam sancto augustoque fönte
auguraris de me nihil a me longius abesse crude- nostra omnis manabit oratio, Cic: augusti tota
litate, Caes. in Cic. ep.: hac (sc. voluntate) ego (insula) atque inviolati soli, Liv.: aug. sedes, t).
contentos auguror esse deos, Ov. iter monstrasse : Sienenftofe, Yirg. —
II) übtr., cftrwücbtg, maieflä=
eam augurabantur, Curt. - m. folg. JRelatiofa^, o tifd^, ccbaBcn, habitus formaque viri aliq^uantum
praeclare conjectiim a vulgo omen etc.! quum ex amplior augustiorque humanä, Liv.: augustior
nomine istius, quid in provincia facturus esset, solito currus, PI. pan.: vestis augustissima, Liv.:
perridicule homines auffurarentur, Cic: quantum cujus (senatus) conspectus augustissimus fuit, PI.
inde abesset mare,quae gentes colerentetc.,anceps ep. - 0. ^erf., species viri majoris, quam pro hu-
et caeca aestimatio aiigurabatur, Curt. mano habitu, augustiorisque, Liv.: quum cetero
Augfüsta, ae, f. I) xw ber ^^aiferjeit %\i^{ ber liabitu se augustiorem, tum maxime lictoribus
©ema^lin, auc^ ^oc^ter, 5)tutter u. ©c^roefter be^ duodecim sumptis, fecit, Liv. - 3)ao.
^aifer^, nac^ unferer 2trt fatfcrltc^c 2Jlaieität, faifet= 2. Augustus, i, m. ber «pcitige, Utioerlc^a*e
Itc^c ^o^cit, Tac. ann. 1, 8. Suet. Cal. 10; ogL asßaarös), 55einame bes öctaoiu^ (Octaoia-
(gried^.
Sc^roarj ju PI. pan. 84, 6. p. 435. II) 9^ame — nus) ©afar feit feiner 2((lein|errfc^aft (737 b. St.),
tttancfier Don Stuguftus ob. fottft einem Äaifer ange^ Suet. Aug. 7. Flor. 4, 12, 66: roegen feinet @lüc!e^
legten ob. neu beoötterten Stabt, 3^. Augusta Tau- fprüc^ro., Augusto felicior, Trajano melior, Eutr.
rinorum, j. Tarin, PL 3, 17 (21), 123. Tac. bist. 8, 5. - nac^ i^m ^Beiname aller röm. ^aifer, roie
2, 66. - A. Praetoria, in D6erita(ien, j. Aosta, PI. unfer gjtaicfiät, faifcclic^c ma\tHit, Ov. met. 15, 860.
3, 17 (21), 123. - A. Trevirorum, j. Trier, Mela Yell. 2, 91, 1. - Später aud^ Perpetuus Augustus,
3, 2, 4. - A. Emevita, j. Merida in Spanien, PI. Eutrop. praef., ob. Semper xVugustus, Symm. ep.
4, 22 (35), 117. - A. Yindelicormn j. Aufjsburg, . 2, 30. Auct. paneg.ad Maximiu. et Constant. 1, un-
Itin. Anton.; ogl. :)iupertt 3U Tac. G-erm. 41, 4. - I)aü. ein neue§ Adj.:
fer ,,%ii^eit 3Jle^rer bes 3ieic^g".
AugüMtälis, e (Augustus), ben Äaifcr Slugufl«^ 3. Augustus, a, um, a) ouguflif^, beö Sluguflttö,
Jetreffcnb, ougmlaltfd^, beö 2tuguftu§, ludi, ii)m JU pax, Ov.: domus, Ov.: mensis, ber 3luguftmonat,
Qt}xen gefeiert, Tac: sodales oö. sacerdotes, auc^ Dem 2luguft ju (r^ren fo genannt (früher mensis
hi.Augastales, ein bem Siuguftus §u ß^ren oon Sextilis), Juven. fo aud^ kalendae, nonae, idus
:

^iberiuö errichtetes ^^rieftercoUegium oon 25 '^rie- Augustae, beö 3luguftmonat5 Col. b) faiietU^, ,

ftern, Tac:
ebenfo seviri, 2(uguftatco(legtum oon je Mart.: historia, Äaifergefc^ic^te, Yopisc.
fec^ä ^rieftern, in ben 3Jiunicipien u. ©otonien, 1. aula, ae, f. {avXrj), I) ber ajorftof an gried^i=
Petron. - %nd) ^ieß ber Praefectus Aegypti (Statt- fc^en ©ebäuben, janitor aulae. Hör.: u. roeil l^ier
J^atter in Stegrjpten) Praefectus A., and)
Augiista- bl. X>a^:> gehalten rcurbe, aud^ ber isof für'ö 2Jte5f
3>iel)

lis, JCt. - milites, bie oon 2(ugu[tU5 ^injugefugten, Prop. - poet. = atriiim (ro. f.), Yirg.: lectus ge-
Yeget. mil. nialis in aula est, Hör. —
II) ber ^ataft, ba§ ®c^lo#,
Aujsfüt^tälit仫, ätis, f. (Augustalis), I) bieSSButbc ber '^ornej^men unb dürften, ber -f»of, 1) eig.: illä
ctne§ 5lugufialpricfict§ , Orelli inscr. 1858 u. ö. — se jactat in aula Aeolus, in feiner Stefibenj, Yirg.:
II) bie äBürbe be^ Statthalter^ in Slegppten, Cod. invidenda aula, Hör.: in aula, bei^ofe, Sen.: aula
Tiieod. 13, 11, 11. Augusta, ber faiferlid^e öof, Mart. - poet. übtr.,
Aua^üKtänu»$, a, um, ju 2tugufiu§ geöörtg, au- oon ber 3cffe ber Stcncnföntgin, Yirg. ge49rg. 4, 204.
guflcifdj, colonia, JCt.: domus, Inscr. - fubfto., — 2) meton.: a) bie fünllid^c 2Jla^t, SSBürbe, aucto-
Augustani, orum, 7n. bie ©inioogner ber Stäbte, ritate aulae communitä, Cic: aulä potiri, t)m
beren "öeiname Augusta (f. b. 21.) ift, PI. Öerrn am öofe f
pielen, Tac — b) t)ie 2eutc am fjof.
aiig^üste, Adr. m. Compar. (augustus), c$r= Der -gof, Tac u. Suet. - JJST Stlter ©enit. Sing,
furc^tSöott, aug. et sancte venerari deos, Cic: aug. aulai, Yirg. Aen. 3, 354.
sancteque consecrare alqm, Cic. - aut quod de 2. aula, ae, f. = olla (lo. f.), Plaut, u. Cato.
religione dici possit augustius, Cic 3. aula, ae, f. (avlos) = fibia, Quint. 7, 9, 4.
Aiij^ü.titeu««, a, um (Augustus), augufletfcö, i>t^ aulaeam, i,n.iav/.ai'a, 77), alles prächtig ©ewirftr
Qlugufrus, Spät. - fubfto., Augusteum, i, n. ein bcm ob. ©cfticEte, I) eine *Purpurbctfc , ein «?3urourtcppid&,
Sluguftue gcnjciöter Tempel, Orelli inscr. 642. a) als 2)ecfe auf 33etten u. Sopl^as, Yirg. u. Curt.
AugiLstiäniiM, a, um (Augustus), ju Stugufluö — ha bd hm 2ltten
b) al^ eine Slrt „53alba(^in",
gehörig, augufttanifcö, limites, lex, bellum, Gromat. in ben Sälen, hie feine !ofrbaren 2)ecfen (lacunaria)
vet.: census, Tert.: domus, Inscr. - ^lur. fubfto., Ijatten, ber Steinlic^feit (bamit fein Staub ^erabfalTe)
Augustiani, orum, ?»., Die Stugufliancr , 00m 3iero u. ber '^rad^t roegen '^urpurbecfen an ber 2)ecfe auf=^
auögel)obene röm. ^Hitter, Tac. u. 21.; ogl. Ü6^. gefpannt rourben. Hör. carm. 3, 29, 15: sat. 2, 8,
9tipperb. ju Tac. ann. 14, 15. b4; ogl. Prop. 3, 32, 12. —
c) als ^l)eateroorl)ang,
1. Aiig^üNtiniiM, i, m. röm. ^Beiname, 3^^. D. Au- ber bei hen Sllten, roie bie ^enfter an unfern 3ßagen,
relius Augustinus, latein. .^irc^enfd^riftfteller, geb. unten befeftigt raar, hai). beim 3lnfang bes Stücfe^
354 n. ef)r., geft. 430 n. 6t)r. oö. Slcteö berabgelaffen rourbe, auiaeum premitur,
2. Aus^uMtiniiH, a, um (Augustus), augufttmfd^, Hör. ep. 2, 1, i89, ob. mittitur, Phaedr. 5, 7, 23;
beö 2luguilu6, currus, Suet. Claud. 11. l)ingegen beim (inhe beö Stücteä l^inaufge.^ogen, au-
au«^ri.«4to, äre (augustus), eörn)ürbig=, maicflättfc^ Laeum tollitur, Cic. Cael. 27, 65. Ov. met. 3, 111.
ma*en, deos, Arnob. 6, 16. (Später jeboc^, roie bei uns, auiaeum deponitur,
AugüHtödüiium, i, n. Stabt ber Slebuer in Der 3>or^ang fällt [beim Schluß bes Stücfeöl, Amm.
©aUicn, j.Autun, Tac. ann. 3, 43 u. 45. Yen. 16, 6, 3; 28, 6, 29.) -)>gl. auc^ auiaeum tragicura
Fort. 3, 382. - 2)ao. AugüHtödünenMiM, e, au= dimovere, Apul. met. 1, 8, u. aidaeum subducere,
guftcbuncnnfcö, Eccl. Apul. met. 10, 29. C^ero. ro.iren folrf^cn '^i^orbängen
1. aiigüHtiiH, a, um, Adj. m. Compar. u. Su- ©Otter ob. ^JJienfcl)en-, bef. «elbenfiguren eingeroebt,
^

perl. (augeo), I) geheiligt, heilig, bef. 0. 2ocai., ara bie gleic^fam hen ^^orljang berauf^ujieben fdjienen;
consecrata in loco augusto, Cic: templum au- Dal).' utque purpurea intexti tollant aulaea Bri-

18*
551 au lax Aurelius 552

tanni, unb bcö 3>orf)ai^ö ^^urpur raufd)t auf^cjogcn Ov.: aura honoris, her fanfte, liebliche Spa\x6) ber
con cinc^cmcbtcn 'iHitannorn, Viru, tj^eorg. 3, 25. poriculi tempestas), Cic: rumoris, Cic:
(?t)re ((Mg|^.
II) ein flffttrftf© riifrflcib, .Iiivoii. 10, 39. voluntatis, Cic: favoris popularis, Liv.: levis aura
auImx, äcis, /'. («i'XrtI), bic ^ur*e, rein lat. sul- spei objicitur, Liv.: btil). bef. {}äufig aura poi)ularis,
cns, Yeiret. 2, 28, 38. bie unbeftimmte, unjuDertäffige Wunft bes grofien
Aulerri, örum, m. {Avkioxioi), eine 3]ö(fer^ .paufen^, Cic u. 91.: aud; im ^Uur. aurae populäres,
fc^aft in OiiUia Ccltica, Liv. 5, 34, 5, in brei 3'^f^(?<^ Yirg. Aen. 6, 817: u. bl. aura, Liv. 6, 11, 7. ^
(^etbeilt, a) Aul. Kburovices ob. Eburones, mit bcr 2) inöbej., bie atmofpl)ärifc^e l'uft, bie mir einatJ^-
^"^auptftabt Mediolanuni j. JJep. de VEure in ber men, auras vitales suscipere, Lucr., ob. carpere,
3Jonnanbie, Caes. Aul. Ceno-
b. (i. 3, 17, 3.
,

— b) Yirg.: auris vitalibus vesci, Lucr. u. Yirg.: haurire


mani, j. Dip. de In Sarthe, Caes. b. G. 7, 75, 3. auram communem, Quint. captare naribus auras,
:

— c) Aul. Braimovices, j. /e JBriemmis, Caes. b. fc^naubenb atl^men, Yirg. - übtr., libertatis auram
G. 7, 75,2. captare, nac^ jeber Hoffnung üon ^reii^cit l^nfd^en,
^

aiileticÖN, Ön («r/T^Tixos), gum Slotcnfpiel btcn= Liv. —


II) im unitern Sinne: 1) bie Sluebünflung,
li*, calamus, PI. 16, 36 (66), 168. ber 'otxhxütttt £!uni1, ®crud^, Lucr., Yirg. n. 21.;
1. auliciiH, a, um (aula), jum (dürften =) -^of ogL ^acob ju Lucil. Aetna 315. Sünem. gu Lact.
gebcrtg, fürillt*, apparatus, Suet.: muli, Auson. :
3, 17, 11. —
2) ber St*tglanj, Oc^tmmcr, auri, Yirg.
histriones, Spart. - '^^lur. fubfto., aulici, örum, m. Aen. 6, 204. —
3) bie SSörmc bes Sop.nenIirf)teä,
^ofbebicntc, Nep. u. Suet. Varr. sat. Men. 31, 32 (5). —
4) ^a^ Gcöo, Prop.
2. aulicuM, a, um {av/.iy.6g ü. nv/.6g), jur 5'Iöte 1, 20, 50 u. f. - aiÄ- 2(Iter C^enit. Sing, aurai/
gehörig, suavitas, id. bes g^ötenfpielö, Mart. Cap. 9. Yirg. Aen. 6, 747.
§. 926. 1. auräriiiN, a, um (aurum), ^um ©olbc gcl^örtg,

AuliH, idis, f. {Avlis\ 8eeftabt in 'Söoticn, rco ©olb=, I) adj. : negotium, bae ©efc^äft, (^olb (©elb>
bie gegen Sroja oereinigte flotte ber ©riechen fid^ beijutreiben, Plaut.: statera, Yarr. fr.: metalla,
uerfammelte, j. Vathi ob. Karcdjaba, Yirg. Aen. PL: fornax, PL: canon ob. j^ensitatio, eine 2trt
4, 426. Cic. Tusc. 1, 48, 116: gried^. 2tcc. Aulida, „G^eroerbfteuer, öanbetsfteuer", fpät. JCt.: susceptor,
Qy. met. 13, 182, n. Aulim, Lucan. 5, 236. ber (Sinnebmer ber (S5en)erb=, Ä>ctnbelöftener, fpät.
auloedu8, i, m. {avkeoSoi). ber (Sänget jum JCt. —
II) suhst.: a) aurarius, ii, m. ein ®r[b=
Slötcnfpicl , Cic. Mur. 13, 29. Jul. Tai. rer. gest. atficttcr, ©clbfd^mtcb, Gruter inscr. p. 4. 7io. 4.
Alex. 1, 52 (46). Orelli inscr. 3096. — b) auraria, ae, fo- f. a) (sc.
Aiilön, Ollis, m. ein üorjüglicfieo Sßcingetänbe dina), eine ©olbgrute, Tac. ann. 6, — ß) eine 19.
unweit 2arent, Hor.carm. 2, 6, 18. Mart. 13, 125, 1. ©clbarBcttertn, Orelli 4148. — 2Irt
inscr. y) eine
aulftla. ae, f. {Bemin. o. aula = olla, 3:opf), &tXDevi-- ob. -9anbet6fteucr, jpät. JCt.
ein Scpfd^en, Apul. met. 5, 20 ^vo. 2. aurarius, ii, m. (aura no. I, 1, c), ber 23e^
Aulüläria, ae, f. (aulula), bie S'otjffomcbie, baö günfttgcr, naö) Serv. Yirg. Aen. 6, 817.
Jo^jfftücE, eine Äomöbie beo 't>iautuö, fo gen. üon auräta, ae, f. ein fyifd^, ber ©olbtrafTcn, bie
bem (Selbtopf beä geizigen 2((ten, ber 5^auptperfon ©clbforcUc (Sparus cmrata, L.), Cels. u. Mart.
be^ 8tüc!e. aurätilis, e (auratus), golbfar^tg, Solin. 15. §.28.
1. Auln§, m. (oon aula, öof, b. i. im ^^reien
i, anrätfira, ae, f. (*auro), bie föcrgclbung, Quint.
geboren), ein töm. S^omame. gen), abgefürjt A. gefcfir. 8, 6, 28. Gruter inscr. 583, 4.
2. auliis, i, m. (oon aiXöz, ?}Ii)te, rcegen einiger aurätus, a, um (aurum), mit ©olb »crfeftcn^
Slel^nlid^feit), bie männlicöe 2lrt ber Äammmufd^ct = ü6cr5cgen, =gcfd^mürft, golbrn , öctgclbct, metalla,
(pecteii), PL 32, 9 (32), 103. CatulL: lyra, 0\.: tecta,
golbreic^e, Lucr.: pellis,
aura, ae, f. {avqa). ber.'&aud^^
I) im engern Cic: tempora, mit golbenem ^elm befleibet, Yirg.:
(Sinne, ber ftrömenbe^ßuftfiaud^, 1) im 3tllg.: a) eig., sinus, mit einer golbenen Spange, '^ahei :c. ge=
baö SScßcn, bie Strömung ber £uft, ber ßuft5ug, bie jc^müdt, Ov. milites, mit oergolbeten Schüben,
:

roe^enbe bae (Säufcin,


Suft, aura-fluminis, Liv.: Liv.: bos, cornua bovis, Liv. - Compar.^ hostia
aura matutina, Yitr., antelucana, PL: nocturna auratior, Tert. idol. 6.
aurä uti (ü. Schiffen, raelc^e fege(n), Caes.: semper aureätu§, a, um (aureus), gejtcrt, gcfd^mü^t,
aer spiritu aliquo movetur, frequentius tarnen Sidon. carm. 9, 396.
auras quam ventos habet, PL ep.: venti et aurae Aureliänus, i, m. Flavius Claudius, ein römi=
cient mare, Liv.: nunc omnes terrent aurae, er= fc^er Äaifer (reg. 270—275 n. (E^r.), Yopisc. Aurel.
jc^redt jebes Süftd^en, Virg. - bei 2icf)t. jeber (aud^ 1 sqq. Orelli inscr. 489 (3532) u. a. - ^aü.:_a>
jc^arf rce^enbe) 235inb, petulans, Lucr. : rapida, Ov. : Aureliänus, a, um, aurettanif^, sodales, '^^riefter
aurae vela vocant, Yirg. - u. bie ßuft übl^., aura nac^ 2(rt ber Augiistales, CapitoL: balneum, Dom
mixta vapore, Lucr. aurae aeris, Lucr., ob. aurae : ^. Slurefianus erbaut, Inscr. b) Aureliänensis—
aeriae, Lucr. u. Yii'g. b) meton. ^Nlur. aurae, — ,
urbs, 'ta^ fieutige Orleans, Sidon. ep. 8, 15.
n)ie ßüftc, a) für ^i^t, '^tmmef, cursum per auras Aurelius, a, um, 33enennung
eine^ röm. p(e=
dirigere, Yirg. in auras attollere se ob. assurgere,
: hcn Seinamen Cotta, Ore-
bejifd^en (^efdjtec^ts (mit
Yirg. ad auras tendere ob. se agere, Yirg. erigere
: : stes, Scaurus), aus bem üorjügl. ju nennen finb:
fluctus sub aiu-as, Yirg.: stat ferrea turris ad auras, C. Aurelius Cotta, ben ßicero in hen Suchern „oom
ragt ^oc^ in bie Süfte, Yirg. — ß) für CBcrwclt, ^tebner" als 9iebner, u. in hen 33üct)ern „oon ber
venire superas ad auras, Yirg. seque ipsum pon- : Statur ber (Götter" al^ 2lcabemifer mitfprecf)enb auf=
dus in auras expulit (o. nengebornen Äinbe), an§ fü^rt, oft b. Cic, Orelli Onomast. Tüll. p. 89. -
Sid^t ber S>e(t, Ov. —
/) für kax^iUi^t, Zt^tnliW-
f.

L. Aurelius Cotta, Sruber be§ 3]or., ^rätor 684


feit, ferre sub auras, befannt machen, Yirg.: red- b. St. (70 0. ßl^r.), f. unten no. b, a. - Adj. mxt--
dere ad auras, fierausgeben, Yirg.: fugere auras, itfd^, a) Aurelia via, oon einem fonft unbekannten

bas ^ageslic^t meiben, Yirg. c) übtr., ber letfc, — 2(ureUu6 erbaut, u. jroar vetus et nova, Inscr.:
flüc^ttgc, rcirt(id) ob. fc^einbar günfitgc, locEcnfcc ^oxl^, erftere lief oon ber Porta Janiculensis (j. Forta di
'tia^ Icifc Stnfc^tagcn, X>a^ Um 3ctc6cn, ber tcife !Sd^im= St. Pancrazio) an ber ni)rblic^en lüfte hi§ nad^
mti oon jc, dum flavit velis aura secunda meis, pfa, fpäter big 2lrelate; (entere mar ein f (einer
553 aureolus auris 554

üon ber Porta Aurelia (j. Castel S.


j®ettentt)eg, ber auricularius, m. ein DötenratI = ein geheimer
ii,

Angeld) 4000 Schritte raeit nac^ ber erfteren führte. ««atögcBcc, Sam. 23, 23.
Yulg. 2.
Jöon erfterer fpri^t Cic. Cat. 2, 4, 6 u. a. b) — aurifer, fera, ferum (aurum u. fero), I) ©otb
Aurelia lex, «) judiciaria, oom $rätor L. Aurelius öcroorbringenb, terra, Sil.: arva (o. ©panien), Sil.:
Ck)tta, ba^ bie öieric^te Don Senatoren, 3iittern u. arbor, golöene 2lepfel (im ©arten ber §e^periben)
Tribuiii aerarii gemeinfc^aft(ici^ üerraaltet rcerben tragenb, Cic. poet. u. Sil.: natura regiouis circa
foirten, Cic. Phil. 1,8, 20. — ^) de ambitu, Don se omnis aur., Flor. II) ®olb mit — fü^rcnb, m
unbefanntem Urfprung, ad Qu. fr. 1, 3, 8. Cic. — amnis, Tibull. arena, PI.:

c) Aurelium Forum, eine Stabt in ©trurien aw ber aurifex, ficis, vk ^aurum u. facio), ein ©otb=
Aurelia via, in ber 3^ä^e bes heutigen 2)orfe5 Ca- ar&eiter, ©elbfd^mieb, Oic u. 21.
steJlacio, Cic. Cat. 1, 9, 24. d) Aurelium tribu- — auriflüus, a, um (aurum u. fluo), golbfliefenb,
nal (aud) Gradus Aurelii gen.), auf bem Jorum, Cic. Tagus, Prud. adv. Symm. 2, 604.
aureöliii«, a, um {Demin. t). aureus), fc^ön aurifödina, ae, f. (aurum u. fodina), eine ®olb=
go[bcn, I) narf) feinem @ef)a(t = 1) nett au^ ®o[b gfubc, ein ©olb&ecgwecf, PI. 33,4(21), 78. Gaj. dig.
gemacht, a) eig.: anellus, ensiculus, Plaut.: malum, 3, 4, 1 pr.
Catull.: Corona, Yulg. - m. (sc.
fubfto., aureolus, i, aurig^a, ae, in. (oom alten aurea, ber 3üge[, u.
nummus), ein ODoIbftüdd^en, Mart. 5, 19, 14 u. a. ago), ber äügclfü^rer, I) ber SSdgenfü^rer , SBugen^
— b) übtr., gelben = fc^ön, Dortrefflid^ , t)evvüd), lenfer, A) eig., non auriga piger. Hör.: aurigacur-
aUer(iebft, libeilus, oratiuncula, Cic: pedes, Catull. rus paterni, Ov. - beim fem., auriga soror, Yirg.
— 2) öcrsolbet, cinctus, Lucil. fr. laquearia, Prud. : Aen. 12, 918: u. (bilbl.) velut auriga rectrixque
— II) nac^ 2(nje^en u. ^arbe, golbartig, gotbfarbtg, membrorum anima, Col. 3, 10, 9. - bef. ber ffißett^
<!ollum, Yarr.: color, Col. rennet, SSBettfa^rer in ben circenfifd^en Spielen, Cic
auresco, ere (aurum), golbfar&tg werben, Yarr. fr. u. Suet. —
B) übtr.: 1) poet., ber Steuermann,
LL. 7, 5. §. 83. Ov. trist. 1, 3, 18. —
2) alö ©eftirn, ber Tormann,
aureiiN, um
(aurum), gotben, I) nad^ feinem
a, Cic. (Arat.) u. 31. —
II) ber 3letter, Auetor paneg.
©ehalte, 1) = ouö ©otb, a) eig.: patera, Plaut.: ad Pison. 49.
amüus, Cic: imber, Ter.: poculum, Cic, scyphus, aurio^äbundns, a, um (aurigo), bem 2ßagen--
Tac: vasa, Liv. übula, Yirg. coroua, atö *^e(o^=
: : len!en gan? ergeben, Jul. Yal. rer. gest. Alex. 1, 17
nung für tapfere 5^rieger, Liv.: pecunia. Augustin.: ed. Paris.
nummus aureus, Cic, u. hl. aureus, Liv., ein (^o(b= auTigälis, e (auriga), gum SBigenlenEet gehörig,
ftü:! (= 7 Xi}ix. 4 3gr., @gj^. argenteus, ein BiU be§ aSagentenfer^, corrigia, Edict. Diocl. 10, 19.
berbenar = 6 Sgr. 8 ^f.). - ^^oet., vis aurea, bie aurig^ans, tis (aurum u. ago), oon ©elb gldn=
i^raft, alfeö in @o(b ju oerroanbeln, Ov. met. 11, 5enb, color, Jul. Yal. rer. gest. Alex. 3, 36 (22).
142. —
b) übtr., gelben = überaus fc^ön, reijenb, aurigäriu»!!, ii, m. (auriga), ber aSBettfa^rer,
allerliebst, oortrefflic^, fc^:it3bar, Yenus, Yirg.: copia. asScttrenner in t)m circenfifd^en Spielen, Suet. Ner.
Hör.: saecula, Yirg.; »gl. gens, Yirg.: mediocritas. 5. Orelli inscr. 2596.
Hör.: mores, Hör.: puella, Hör. 2) mit ©olb — aurio^ätio, önis, f. (aurigo), ha^ 2Bettfa$ren,
»erfeften, =gear6ettet, - huväfmitft , - bcfd^tagen , ' ge= =rennen in ber Stennba^n, Suet. Ner. 25: übtr., o.
i^müdt, ©olbfanb f ü^renb, Ov.:
oergolbet, Pactolus, S)etp^in, Gell. 7, 8, 4.
vestis,ciugula,Yirg.: sella,Cic.: currus(u.2iriump^^ aurijQ^ätör, öris, m. (aurigo), I) (= auriga no.

luagen), Cic. —
nac^ 3(nfe§en u. ^arbe, gelben =
II) I) ber SSBettrenner, Gruter inscr. 340, 3.
= fairer,
golbfaröig, golbfc^tmmernb, color, Lucr. u. Hygin. :
— II) übtr., ber Su^rmann, ein (^eftirn, Avien.
sidus, Yirg.: caesaries, Yirg.: mala, Oiiitten, Yirg.: Arat. 405.
flos, PI. Aurig^ena, ae, m. (aurum u. gigno), ber ©olb=
aurichalcitm, f.
orichalcum, geborene, poet. S3einame be3 ^^erfeus, al^ 3o§ne^
auricilla, ae, /'. - auricula (lü. f.),
imula, i)a% ber '^ana't von bem in ©eftalt eineä golbenen Me-
Ohrläppchen, Catull. 25, 2. gen5 i^r genahten ^uppiter, Ov. met. 5, 250. Sidon.
anricölor, m. (aurum u. color), golbfartig,
öris, carm. 6, 14.
Juvenc. evang. de bapt. Chr. 1, 359. auris^er, gera, gerum (aurum u. gero), ©elb
auricnmaiiM, tis (aurum u. comans), gotb^aarig, tragenb, taurus, mit üergolbeten .'öörnern, Cic. poet.:
Auson. idyll. 6, 11. arbor, an bem bas golbene 'öließ ^ing, Yal. Fl.
auricomii!«, a, um (aurum u. coma), poet., I) aurl]^ineu>4, a, um (aurigo = aurugo), gel6füd^=
golbftaartg, sol, Sil.: Batavus, Yal. FL: Apollo, tig, color, Cael. Aur. chron. 2, 11, 132.
Mythogr. —
II) übtr., golbbelaubt, Yirg. Aen.6, 141. aurlgmö.su8, a, um (aurigo = aurugo) get6=
auricula (in öricula), ae, f.
ber '^ulgarfpr. füd^tig, Marc. Emp. 22. Apul. de orthogr. §. 41.
{Demin. ü. ber äußere fnorpelige 2^^ei(
auris), I) 1. aurigo, f. aurugo.
bes Ol}re^, ber S^rfnerpel, außecc £)^t, alqm M^ 2. aurigo, ävi, ätum, äre (auriga), SSJagenlenfcr
prendere auriculis, Plaut.: alci auriculam tangere, fe^n, wettfaljren, Wettrennen, PI. u. Suet. - Partie.
an bas Di)v greifen, am Oi)v ^upfen = erinnern, fubfto., aurigantes, ium, m. bie SBagentenfer, Jul.
Sen. alci auriculam mordicus auferre, Cic: auri-
: Yal. rer. gest. Alex. 1, 43 (41) u. Auct. itiner.
'Culä intimä moUior, roeic^er a(ö ha^ Ohrläppchen, Alex. 24 (61). - übtr., lenFen u. regieren, anführen,
Cic —II) übtr., öa^ äußere u. innere Dbt, ut omne ducentibus stellis et aurigautibus. Gell. 14, 1, 23.
genus humanum est avidum auricularum, „nad^ aurigor, äri = 2. aurigo (übtr.), Yarr. sat. Men.
fabeln u. Mat)vd)m bas Of)r pngt", Lucr.: alci 56, 14 (13).
.ad auriculas versari, üor t)m O^ren fc^roeben, aurilegulus, i, m. (aurum u. lego), ber @otö=
Cornif. rhet. - ^J3" J'Oi^i" oricula, Trog, bei PI. fant) au^ Den ^ylüffen liest, ber ©olblefer, ®olbfamm=
11, 52 (114), 276; ügt. Fest. p. 182, 15. ler, Spat.
auricüläriuH (in ber '-ßulgärfpr. öricultirius), auripigmentum, i, n. (aurum u. pigmentum),
.a, um (auricula), ju ben S^ten gcbörtg, I) adj.: Sturiptgment oö. Dpcrment, ein 2(r)enifcrj, Yitr. u. 21.

-auric medicus, ein O^renarjt, JCt. u. Inscr.: oric auri«, is, audio üom otamme AF, griec^.
f. (roie
«lyster, Geis.: oric. specillum, Cels. II) suhst., — Ar, wovon aud) avi lafonifc^ = ovs), oa^ Dbr, I)
555 aariscalpinm anrnm 556

eifl.: aures rectae, ®gf^. aures summissae. Solin.: Ov.: lepus, Yirg.: fubftt)., auritus, i, ni. baö fionfl=
aiircs superbae, Liv.: aures asiiiinas haorre (o. o^r = ber ^afe, Avien. Arat. 788. — 2) meton.:
3Dliba6), Hygiii.: acccdit ald alqd ad aures, Ter.: a) ju&crenb, ^ort^cnb, aufmcrffam, Plaut, u. Hör. -
accedere alci ad aurcm et dicere (o. ^crf.), Cic. : testis auritus, ber etiuaö nur gef)ört,
Cferrnjcuftf,
acddit alqd ad aures, Liv., ob. auribus, PI. ])an.: nic^t gefef)en (®gf^. oculatus testis), Plaut. b> —
accipere auribus, Cic: accipere secundis ob. ad- paffit), nur mit ben thxtn tjcrncmmen, nur gehört
versis auribus, Liv.: adhibcre aures, c. cmpfänc; (aber n\d)t gcfcf)rieben), leges, Prud. apotb. 767. —
Iid|CO £i)v barbieten, Cic: adituni ad aures alcjs H) übtr.: A) hie ©eftolt rine« C6r$ featcnb, gcöMr
habere, Cic: adiuittere alqd auribus, Liv.: alqm PI. 10, 49 (70), 136. — B) mit einem C6r ob. «trei*=
admoiiere ad aurem, ut etc., ^mbm. bie 9}Jnr)nung breite »erfeben, Pall. 1, 43.
inö C^r flüftern, Cic: admovere aureui, fein £t)V auroclävätaK, um, f. clavo.
a,
f)inl)alten, ^inf)ören, aufmcrfcn, Cic: mcntes &uas, anröclävudi, um
(aurum u. clavus), mit 901=
a,
non solum aures ad alcjs voccm admovere (f)in= benen Streifen befe^t, vestes. Schob Juven. 6, 482.
rirfjten), Cic: alci plurcs admovere aures, mefjrere auröra, ae, {avioe^ «ws, ijcos), bas 9Jlor9en=
/'.

Cf)ren, b. 3u()örer, jufüfircn, Hör.: arrigere aures,


i. rot^, bie SWorgenrötbe, I) eig.: A) im 3tIIg.: nos us-
Ter.: audiri secundis auribus, Liv.: claudere aures que ab aurora ad hoc quod diei est numquam
alci rei ob. ad alqd, Cic: claudere aurcm precanti, concessavimus lavari etc., Plaut.: jamque rubesce-
Lact.: credere oculis magis ob. amplius quam au- bat stellis aurora fugatis, Yirg.: primä aurorä
ribus, Liv. u. Sen.: dare aliquid auribus alcjs, folia arborum m.elle roscida inveniuntur, PI.:
5tnbm. 5U Söillen rcben, Trebon. in Cic ep.: dare Hercules ad primam auroram somno excitus, Liv. :

ob. dedere aures alci, ^mbm. fein Cl^r Iciljen, an-- ut primum aurora lucem vocavit, Quint. decl.:
^ören, Cic: demittere aures suas ad alcjs verba, exoriente aurorä diei, Amm. —
Bj perfon., Aurora,
Sen.: demittere se ad aurem alcjs, Cic: dicere in bie ®cttin ber ÜRorgenrßtbe, grierf). 'Bcog, 'Jocfjter
aurem alci alqd, Cic. fr. u. Hör.: in aurem utram- bes ^t)perton, ©attin bes Xit^onus, 3)iutter bes
vis otiose dormire, auf beiben D. (b. i. unbefümmert) 2Jlemnon, lutea, Yirg. Aen. 7, 26: pallida, Yirg.
it^Iafen, Ter.: fo aud^ in dextram aurem dormire, georg. 1,446: purpurea, Ov. met. 3, 184: roscida,
i^l. ep. aures erigere, Cic: auribus avidissimis
: Albin. consol. ad Liv. 281: vigil, Ov. met. 2, 112.
excipere laudes alcjs, mit Segierbe bem Sobe Iau= — II) meton.: A) bie SWorgengegenb, bas SJlcrgenlanbr
|£^n, toeld^cs man 5^^"^- joüt, PI. ep.: ferunt ber Erient, ber £fien, Ov. met. 1, 61. Claud. Eutr.
aures hominum illa quae jucunda et grata laudari, 1, 427 u. a. —
B) bie »elf er bee Crient§, Claud.
bie Cber 2R. finb empfänglid) für ha^ 2ob bes bell. Gild. 61 u. a.
Siebenercürbigen u. 2(ngenefjntcn, Cic: implere aures aurösu8, a, um (aurum) = x^vairrjg (fem,
alcjs, DÖHig fcefriebigcn, Cic: inculcare se auribus yovaljts), x^vai'^cov {fem. x^vai^ovaa), gclbjaltig,
alcjs, Cic: insusurrare' ad aurcm ob. in aures, gclbäbntic^, ®clb=, arena, Lampr.: pulvis, Pall.:
Cic: laedere alcjs aures, Sen.: obsidere aures alcjs, color, Yeget.
Liv. obtundere aures alcjs (^mbrn. botnit in ben
: aurügineus, a, um, f. aurigineus.
Clären liegen, '^mh^. Clären bcmit befielligen), ir. aurügiiio, äre (aurugo), bie ©elbfud^t ^aben,
folg. 2lcc. u. infinit., Timarcb. in Cic. Yerr., ob. Tert. anim. 17.
m. folg. ne u. Gonjuncto., Plaut.: offendere am es, aurügo, inis, f. (aurum), bie ©elbfud^t, Scribon.
Cic: patefacere aures suas assentatoribus, Cic: 110 Yulg. 2. chron. 6, 28 u. a. - gem. au-
u. 127.
patent aures alci rei ob. ad alqd, Cic: pervenit rigo gefdir., Yarr. bei Isid. 4, 8, 13. Caei. Aur.
alqd ad aures alcjs, Cic: praebere aurem, fein C chron. 3, 5 in lemm. Apul. herb. 85.
l^infialten, Suet. u. PI. ep.: praebere aurem alci rei, aurüla, ae, /", {Demin. 0. aura), ein IJüftd^en,
fein C. (eilten, Hör. u. Ov.: fo auc^ puellae, Prop.: ein «^duc^letn, ein Slnboud^ oon 2c., übtr. für ein
praebere aures, fein C. leifien, dvo. anfiören, Liv.: 5S?cnig, Eccl.
praebere aures conviciis adolescentium, fein 0. aurüleiitu8, a, um (aurum), gclbfarbig, lux,
Ieif)en, anfiören, Liv.: praeoccupare aures, Liv.: Prud. 7T8^i are^. 12, 49.
aures refercire alqä re, Cic: aures respuunt alqd, aumm, i, n. (fabinifd^ ausum, f. Paul. Diac. p.
icollen etn). nirfit prcn,Cic.: auribus respuere alqmj 9, 3, in ber 3>ulgätfpr. örum, f. Fest. p. 182, 15),
bie C üor ^mb. oerfc^Iie^en, Cic: servire auribus ®eib, I) eig. u. meton.: A) eig.: auri argentique
alcjs, ^ntbnt. ju Spillen reben, Caes.: strepunt (es reconditae venae, Cic: fert Britannia aurum et
gellen) aures clamoribus ploiantium sociorum, argentum et alia metalla, Tac: caelatura, quae
Liv.: aurem alcjs vellere ob. pervellere (um ju er= auro, argento, aere, ferro opera perficit, Quint.:
inncrn), Yirg. u. Sen.: muliebris vox mihi ad aures aurum habere, Quint. - Sprüd^m., montes auri
venit, Plaut. - ^rägn., bcs C^r bes Rennerei, bas polliceri, golbne Serge t)erfprecf)en, Ter. Phorm.
©cfcör, infofern es bcn 3Cof)If(ang einer Siebe be= 1, 2, 18 (68). —
B) meton., StUes aus ©olb ®e-
urtfieilt, Atticorum aures teretes et religiosae, Cic: mact)te, ©clbfd^mutf, gclbenee ©erötbe :c., 1) im 2tIIg.:
tritae aures hominum nostrorum, Cic: Judicium nee domus argento fulget nee auro renidet, Lucr.:
aurium superbissimum, Cic: arbitrio consilioque abacos compluresornavit argento auroque caelato,
auris uti, Gell.: descendere in aures alcjs, cor Cic: auro et argento abundare, Cic: si vicina tua
Ömbö. prüfenbes C. fcmmcn, bem prüfcnben Ur= melius habet aurum, quam tu habes, Quint.: se
tl^eile ^mbö. unterworfen werben (ü. ©ebid^len). malle alienum aurum, quam suum, Quint. 2) —
Hör. — H)übtr., bas C6r = @trcic^6rett am ^^fluge, insbef.: a) gclbner SBcd^er, Yirg. u. 2t. b) golbne# —
Virg. georg. 1, 172. ®ebi# ber f^ferbe, Yirg. Aen. 7, 279. - u. gclbenc§
auriscalpium, ii, n. (auris lt. scalpo), I) ein Scc^, Yirg. Aen. 5, 817. —
c) golbcnc Äette, Spange»
E^rlcffcr,Mart. 14, 23 lleberfc^r. II) tu @cnfce, — ^alef^murf, ®cfd&meibe, oneratae veste atque auro,
Scribon. 41 u. n. Ter.: fatale aurum, Ov. —
d) golbencr 5*iing, aesti-
auritnlu§, i, m. {Demin. v. auritus), bas ßong- vum ob. semestre aurum, ber üom l^albiäf)rigen
ö^rlctn = ber gfel, Phaedr. 1, 11, 6. 3J?i(itärtribun getragene ©olbring Juven. 1 28 u.
aurltuH, a, um (auris), mit C^rcn (bef. mit langen) 7, 89. —
e) bas goltenc mii^, Ov. met. 7, 155.
, ,


»erfcficn, I) etg. u. meton.: 1) eig., langScc^rt, asellus, f) gclbcnc -^aarffed^te, gclbenee -g^aarbanb, Yirg. Aen.
557 Aumnci auspicium 558

4, 138. —
g) 6ef. I^äufig gcmüttjteS ®olt, ©olbgclb, ©ebirg, raeftl. bei 93eneoent, Gates, in (Sampanien
aula onusta, auri, Plaut.: vide quaeso, ne qua la- biö an ben 2:iber oiell. aud^ in 2tpulien), gleic^=
cuna Sit in auro, Cic: auri sacra fames, Virg. — ,

bebeutenb mit Aurunci [Aurunici, Aurini = Au-


II) poet. übtr.: A) ©olbfaröc, ©olbglanj, ©olbfc^im= suni, Ausones], Opici u. Osci, Liv. 9, 25 u. 21. -
mer, spicae nitido flaventes auro, Ov.: nox accen- ^oet. für aUe etnroo^ner ^talienö, Staler, Stat.
ditur auro, ©eftirn, baä rate ®olb ftra^It, Val. Fl. silv. 4, 5, 37. - Sing, abject., Ausön, önis, aufo-
— B) baö golbcncBeitalttv, redeant in aurum tem- nifcö = rÖRtijc^, lateinifc^, Avien. Arat. 102. - 2)at).
pora priscum. Hör.: subiit argentea proles, auro abgel.: A) AuHöna, ae,
uralte ©tabt ber 2lu=
f.
deterior, Ov. fonier, in ber mi)^ t)on aJZinturnä, Liv. 9, 25, 3.
Aurunci, örum, m. (= Ausones, ra. f.), bie Slu-- — B) Au8önia, ae, f. {AvaovCa), baö Sanb ber
runccr, Virg. Aen. 11, 318. - 2)at). Aurunca, 2Iufonier, Slufomcn, Ünteritalien (f. Ausones), Ov.:
ae, f. eine uralte 8tabt in (Eampanien, magnus u. poet. üb^. für Stalien, Virg. u. Ov. C) Au- —
Auruncae alumnus, b. i. ber ©atprifer :^uci(iuä, sönidae, um, m. bie Slufontfcen, b. i. a) bie (gin=
beffen 3Saterftabt Suessa Aurunca (f. Suessa no. I raol^ner 2(uionien§, Virg. — b) (poet.) bie Ginrco^=
baö ^äf)ivc), eine ©otonie ber 2luruncer, raar, Ju- ner ^talienä üb§., Virg. u. 21. —
D) AuNÖnis»
ven. 1, 20. - Sao. Auruncus, a, um, ju 5lurunca idis, f. aufonifd^, poet. üb^. für itaüfc^, römtfc^, ora,
gehörig, ourunctfd^, patres, senes, Virg. Ov.: vates, Fulg. —
E) Au8öiiiu8, a, um, a) au--
Auruiicüleju§, i, m. vom. digenname, jSS. L. fonif^, mare, an ber ©übfüfte ^talicnö graifcfien ber
Aurunculejus Cotta, Caes. b. G. 2, 11, 3. japijgifc^en ^galbinjel biä gur ficilifc^en 3)Jeerenge,
Auruncas, a, um, Aurunci. /*. PI. — b) (poet.) italif*, lateinifc^, römifc^, Tliybris,
Ausa, ae, f. j. Ausetani. Virg.: Pelorum, ein 3k)rgebirge Siciliens nac^ ^ta=
Ausci, orum, m. e. SSöIferfd^aft in 2(quitanien, lien ju, Ov.: os, römifc^e 33erebfamfeit, Mart.: ba§.
Caes. b. G. 3, 27, 1. Mela 3, 2, 4. PI. 4, 19 jubfto., Ausonii, orum, m. bie Stufonicr = bie ©in=*
(33), 108. raol^ner ^talienä, Virg.
au^cülor, ]. osculor. au($pex, spicis, m., §ura. aud^ f. (ft. avispex), ein
auMcuItätio, önis, f. (ausculto), I) baö •^icrd^cn S3Sei§fagcr au^ bem ^luge, ©efc^rei ob. ^-reffen ber
alä @ejcf)äft beä ^orc^erä, bie C^rcnträfcrct , Sen. SSögel, ein »ogetfc^aucr, frühere u. befonbere ^enen=
tranqu. 12, 4. —
II) baä ®t^ot^m, Plaut, rud. nung beö 2lugur, I) eig.: providus. Hör.: latores
2, 6, 18 (502). et auspices legis curiatae, o. (Eäfar, ber alä ßon=
auHcultätör, oris, jn. (ausculto), I) ber 3ul)ö= ful ben 2lntrag gemad^t, u. t)on ^^ompeju§, ber alä
rcr, Cic. part. or. 3, 10. — II) ber ©c^crd&cr, Apul. Slugur bie 3lufpicien baju angeftellt liatte, Cic. -
met. 7, 16. ü. ben 2lufpicien gebenben Siögeln, hi (galli galli-
au8cultätü8, üs, m. (ausculto), ba§ Sul^örettr nacei) victoriarum omnium auspices, PI. — II)
Apul. met. 6, 13: ^lur., Fulg. contin. Virg. p. 142. übtr.: A) ber Ceiter, 23cfc^ü§er, SBegünfiigcr, 1) übtr.:
ausculto, ävi, ätum, äre (ft. ausiculito, oon auspicibus diis, Virg.: Teucro duce et auspice
ausicula =
auricula), I) bei etraaä mit SCufmcrffam-- Teucro, Hör.: auspice Musä, Hör. 2) inöbef., —
feit \)ottn, äu^öten, anhören (griec^. dxooclG&ai), alö t. t. für bie '^^erfon, raelc^e bei ©d^lie^ung eincä
ausculto atque animum adverto sedulo, Plaut.: G^econtractö bei (Smpfang ber 9)titgift, bei 2i[norb=
,

jam - m. Dat., ausculta pau-


scies; ausculta, Ter. nung ber ^oc^jeit 2C. tl)ätig ift, ber ©^cftiftcr, na-
cis, nisi molestum est, Ter. - m. Acc, nimis eum ^dvvfifog, Plaut., Cic. u. 2t. — B) ber Slnfang,
ausculto lubens, Ter.: populum, Catull. 11) — fpät. Panegyr. — C) abject., ein günftige^ ?lufpicium
insbef.: A) einer ©ac^e fein r^r leiten = etraaö an= geBcnb, günfiig,clamor, Claud.: victoria, Claud.
^ören u. bemf. ®la«6cn bcimcfTcn, crimina, Plaut. aufipicäbiliN, e (auspicor), uon günftigcr ?8or6e=
Pseud. 1, 5, 12 (427). —
B) auf dwa^ ^cvien, laxx- beutung, Arnob. 4, 7 u. a.
f(Öcn, etraas cr^orc^cn, crtaufd^cn, quid habeat ser- auNpicäli»», e (auspex), ju einet »crBebeutung
monis, auscultabo, Plaut.: omnia ab ostio, Plaut. geeignet, res, PL: dies, Mamert.
- im guten (Sinne, o. ^iener, an ber ^^ür auf= auspicäliter, Ädv. (auspicalis), wie hei 2lnfle[=
paffen, aufwarten (griec^. vnaxovaiv), ad fores aus- lung ber Slufpicien, Groraat. vet. p. 170, 5 (p. 153).
cultato, ne quis adventor gravior abeat quam ad- auKpicätö, Adv. (eig. Abi. absol. ü. auspico),
veniat, Plaut.: jam dudum ausculto, Hör. C) — I) nad^ SlnfteUung ber Slufpicien, urbem condere,
auf ^mb. i^ören, I^f"^^- ®c5ör ge6en, gc^ord^cn, au- Cic: urbem auspicato inauguratoque conditam
ditis, non auscultatis, Cato fr. - m. Dat., auscul- habemus, Liv.: nee auspicato nee litato instruunt
tato filio, Plaut.: mihi ausculta; vide ne tibi desis, aciem, Liv. —
II) übtr., unter guter SSorbebeutung, jur
Cic. - ^m ^affit) unperf., auscultabitur, es foE ge= glürflid^en @tunbe, unter giinfligen Umftänben, ut in-
werben, es foü getd[)ef)en, Plaut, merc. 2, 3,
^orcf)t grediare ausp., Plaut.: haud ausp. Luc me attuli,
127 (465\ Ter. - Compar. auspicatius, PI. 3, 11 (16), 105
ausciilum, \. osculum. u. a.
Auser, seris, m. {Avauo), ein ^yhi^ in @tru=' auKpicätus, a, um, PAdj. m. Compar. u. Sn>-

den aus bem 2lpcnnin, ber bei pjä in ben 2(tnuö perl. (auspico), I) nad& «eranftaltetcr »ogelfd^au gc=
Jiel, in ber ^olgejeit aber ins 5Reer abgeleitet raurbe, wei^t, locus, Cic: comitia, Liv. II) günftig be-- —
]. Serchio mit bem Osari, PI. 3,5 (8), 50. Rutil, gonnen, glürftid^, öon guter »orbebeutung, omiua,
itin. 1, 566 ed. Weber, {ed. Zumpt. Ausur). Vell.: bellum male ausp., ungünftig bcgoiutener,
Au§etäni, örum, m. bie 5Iufctancr, eine bifpan. Justin.: Venus auspicatior, Catull.: auspicatior
SBölferfc^aft im je^igen (Eatalonien, bercn ^aiipt= arbor, PL: auspicatissimum exordium, Quint.,
ftabt Ausa (j. Vique) ^ief;, Caes. b. c. 1, 60, 2. initium, Tac.
Liv. 29, 2, 5. - 2)aü. Ausetänns, a, um, aufeta= auspicium, li, n. (ft. avispicium), bie Seoftad^«
nif($, ager, Liv. 29, 2, 1. tung ber 233ci«sfageoögel , bie »ogelfd^au, bas 9lufpi=

auHim, is, it,]. audeo JSSr. dum, I) eig. u. übtr.: A) eig.: in auspicio esse, alö
AuHön u. Auniöna, j. Ausones. 2lug4ir mitrairfcn (tl)ätig fet)n), Cic: baff, auspicio
AuHÖneH, um, m. (Avaoveg), bie 5lufontcr, adesse, Liv.: pullarium in auspicium mittere, Liv.
bie Ureinwohner oon 3JiitteI^ u. Ünteritalien (im - bef. baö 9lec^t aufpicien anjuficaen, propraetores
5ÖÜ auspico aat 560

aiispicia non habciit, Cic: quod nemo plebojus Strenge, I) eig.: a) bem (^efc^macfe nid) - ber bcrbe
auspicia haberot, Liv.: bnl). aiispicia poiuTC, öic ©efcbma*, vini, PI.: 'ijJlur., PI. - meton. ein l)erber
3lu|picicu ablieben - bie 'Diat^iftratoftoUon nicöcrle otoff, Pall. — b) bem 'Jin)ef)en, ber ."yarbe nad^, bie
qcn, iiicldn' ^ao r){oci;tbor 'Jlufpicion l)abon, Cic - SCunfelbeit, PI. — H) übtr., öie :Cüilerbeit, Dag büflece
i3)a mm im a^'I^^' ""i" öor Cboranfübrcr bicfcj ^c(t)t (ftrenge, ernfte, fauertopfige) üöefen omoö., (^igfö.
l^attc, fo finbct [lü) baufiq bic iHTbinbunfl imporio dissoluta comitas, Quint. , ob. frontis remissio,
atquo aiispicio, alcjs inipcrio auspicioqiie ob. (liu-tii PI. ep.
auspicioque siio u. bfll., Plaut, u. Liv.: ductii Ger- austerulus, a, um {Demin. v. austerus), et-
manici. aus])iciis Tilxn'ii, Siiot. — 1') übtr.: 1) njaö berb {(%)^. dulcis), Ai)ul. Hör. 4. no. 20.
cbfrfif Ücituiifl,rbfranfübrung, Cberbcff bl , tiiis au- austerus, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
spiciis. Hör.: illius auspiciis, Ov.: paril)us auspi- {avaT7]o6i), berb, nreng ((^3gfy. mitis), L eig.: a) berö,
ciis roufore populum, Virg.: suis auspiciis (hu-ero bart bem (>)efd;mact ben
narf), oon fäuerlicf)en u.
vitani, Virir. —
2) (oa man 'Ü}ict)tigcö mit .Spaltung ~}Jiunbsufammen^ie^enben 3äften, vinum, Col.:
bcr :}Uifpicim anfingt bcr Slnfang, auspicia belli ob. herba austero sapore, PI.: gustus austerior, Col.:
regiii incipere ob. coepisse a })arricidio, tten Ätrieg, vinum austerissimura, Scribon. — b) 't>em (^erud^
feine :)iegierung anfangen mit 2C., Justin. 2»), 2, 2 nac^, fc^arf, balsami sucus odore austerus, PI.
u. 27, 1, 1. —
II) meton., ba"5 Sffiabr^ctc^en, bie — c) ber Jarbe nacf), nic^t munter, bunfet (Ci^gj^.
göttlidjc Sln^eigc, ^Jcrbcbcutung , bonum, CatuU.: Horidus), color, PI.: u. prägn., i)ictor austerior co-
Optimum, Plaut, u. Cic: felix, Justin.: iidem (dii lore, PI. —
d) öer 3lnfic^t nad), austerum genus,
immortales) augnrüs au.opiciisque et per noctur- bie ^arte ungcfäUige (Gattung ber 33auart (@gf^.
nos etiam visus omnia laeta ac prospera porten- genus jucundum), PI. —
e) für^ (^e^ör, bumpf,
dimt, Liv.: auspicium facere, e. ^a^rjcic^en geben sonus, Acron Hör. art. poet. 216. II) übtr.: —
(o. 5>ögeln 2C.), j'ö. cii-cum summum culmeii liomi- 1) im Ögjt^. beö ^Ißeic^üc^en, Ueppigen, ernfl, ftreng,
nis, ebenfo aves auspicium ratum fecere,
Liv.: frnftig auftretenb, illo austero more ac modo, Cic:
Cic: poet., cui (diviti) si vitiosa libido fecerit au- austerior et gravior esse potuisset, Cic. - o. ber
spicium, loenn eine fel}(er^afte i)ieigung, ein lau- suavitatem habere aiisteram et soli-
Siebe, f räftig,
nenhafter •©unfc^ it)m ein 3eic^en (nämlid^ jur 5)er== dwn, non diilcem atque decoctam (o. .^ebner),
änberung) giebt, i^n ^u einem neuen (Sntfc^tuffe Cic. — 2) im ©gfß. bes ^-reunblic^en , (Gefälligen,
treibt, Hör. ep. 1, 1, 86. büfler, nnficr, faucrtöpfig, flrcng, senes, Quint.: la-
auspico, ävi, ätum, äre (auspex), 2lufptcia bat-- bor, fauere. Hör.: curatio (aegri), PI. - JXS' Ü^^bf.
super quo auspica-
tcn, publice, Caecil. com.: id, auster, Scribon. 18S.
veinint, Gell.: m. ^omogen. Acc, auspicium pro- austrälis, e (auster), fübltc!^, cingulus ob. ora,
speriun, Xaev.: bagegen mustelam, alö 2{u]picium bie ^eiBe ^dne, Cic: venti, Süörocnbe (@gf|. venti
annetimen, Plaut. - m. Dat., non bodie isti rei septentriouales, DZorbrainoe), Isid.: annus. agpp^
auspicavi, ut cum furcifero fabuler, ,,nie ptte tifc^, Claud.
tnic^'ö ^eut geträumt, baB 2C.", Plaut. austrifer, fera, ferum (auster u. fero), ®üb=
au§picor, ätus sum, ari (auspex), Slufptcta bal= njinb bringcnb, Vertex, Suöpol, Sil. 12, 2.
Un, »ogclfc^ou anflcffcn, I) eig.: auspicari oblitus austrinus, a, um (auster), fübüc^, vertex,
est, Cic: tripudio ausp., Cic: P^abio auspicanti Sübpol, PL: tempus, X^a ber Sübirinb roe^t, PL -
aves non addixere, Liv.: mos et ritus auspicandi, fubftö. austrina, orum, n. {sc. loca), bie fübUcöcn

,

G^ll. H) übtr.: A) jur guten SJcrbcbcutung mit ®cgcnbcn eines ^anbe^, Cypri, PL
etm. ben Slnfang machen, =e5 onfangcn, = beginnen, au- auströäfricus, i, m. (auster u. Atricus = 3üb=
spicandi gTatiä tribunal ingressus, Tac: lucubrare lüeftiotnb), 3übnjeiV-25rittcl=3übwinb, Isid. 13, 11, 7
Yulcanalibus incipiebat, non auspicandi causa, (oon PL u. Sen. libonotos, hßövoxos, gen.).
sed studendi, PI. ep.: m. Acc, ausp. Jurisdictio- auströnotius ob. -nötus, i, m. (auster u. no-
nen!, Suet.: m. Infinit., anno novo dicere aliquid tus), ber Subpot, Isid. 3, 32 u. 36; 13, 5, 5.
ausp., ha^ neue ^ab^v mit einem Spruche einn)ei{)en, austriuu, f. liaustrum.
Sen. —
B) übi). mit etiuao ben 2tnfang ma^en, etroao ausum, L n. (ausus o. audeo), bas SSBagnig,
onfangen, beginnen (ogl. ^öenecre ju Justin. 38, 1, 1), Unterncömcn, Virg. u. PL
et ingenium et adolescentiam praeclaro opere Ausur, üris, m., f.
Auser.
ausp., Tai. Max.: senatorium per miiitiam gi-a- ausüs, US, m. (audeo), 'i)(x^ S9Bagni#, Petr. u. 21.;
dum. if)n burc^ 'oen .^riegäbienft einleiten, burd^ öie- ogL ^öurmann ju Ov. met. 11, 242. Cubenb. ju
Jen ju if)m gelangen, Sen.: vitam a suppliciis, PL: Auct. b. AI. 43, 1.
caedes civium ab Alcibiade, Justin.: ab Idibus Ja- aut, Conj. disjunct., ober (raefentlic^ oerfc^iebene
nuariis cultui-arum officia, Col.: ü. ÖebC, ab Emo- 'begriffe trennenb), u. aut aut, entroeber . . obec. . . .

dis montibus auspicatur India, Solin. - m. 61. (ben einen ob. tien anbern '^aä au^fc^ließenb), I)
Acc, miiitiam, Suet. - m. Infinit., cantare, Suet. allein ,nac^ einfach ^ingeftelltem erften ^öegriff,
1)
- *ilS" auspicato u. auspicatus, f. bef. einmal: id ergo est pronunciatum,
a) übt}., ober, a)
auMtellut«. i, m. {Demin. d. auster), ein gelin^ quod est verum aut falsum, Cic: hie vincendum
ber Subroinb, Lucil. sat. 16, 3. aut moriendum. milites, est, Liv. - mit liem Sa^e
1. auster,
stri, m. I) ber Sübroinb, ventus au- üorfte^enber 3Zegation, neque vero qui non iisdem
ster, Cato: nobis llavis ab Epiro lenissimus auster rebus movetur naturäque consentit lidus aut sta-
et mitis, Cic: rejici austro vehementi ad alqm lo- bilis Cic: sine quibus nee intelligi
potest esse,
cum, Cic: ut in tectoriis videmus austro (beim 3.), quidquam nee quaeri aiit disputari potest, Cic:
Cic. —
H) meton., bie fübti^e ®egenb, ber aübcn, nemo tribuuos aut plebejos timebat, Liv.: nullos
in austros, PI.; ogl. aquilonis austrive partibus, Cic liabuit hortos, nullam suburbanam aut maritimam
2. auster, f. austerus di£'. sumptuosam villam, Xep. - in ber J^va^e, erit, in-
auster älis, is, /l = sisymbrium, Apul.herb. 105. quit Brutus, aut jam est iste, quem exspectas?
austere, Adv. (austerus no. H, 1), ernfl, itreng, Cic — ß) mel^rmalQ, ober . . . ober u. f. f.,
groei^ u.
austere et Stoice agere cum alqo, Cic Mur. 35, 74. si (animiis) deus aut anima aut ignis est, Cic:
austeritäs, ätis, f. (austerus), t)ie -fietbigFcit, oppidum validum prope siet aut mare aut amnis
..

561 Autariatae authepsa 562

aut via bona celeberrima, Cato. — b) oom <Stär= nad^ einem 9Borte ob. mehreren ju ©inem Segriffe
!ern gum ©eringern f;erab[teigenb , ober cuc^, ober »ereinigten SBorten ju Slnfange eineä (Sa^e§ ob.
nur, ober bod^, ober ttjenigflcn§, cuncti aut
aud^ ©a^gliebeä, a) in etnfad^er Darlegung, hingegen,
magnapars, Sali.: quaero niim injuste aut im- a6er, bagegen, e principio oriuntur omnia; ipsum
probe fecerit, Cic: si (alces) quo affiictae casu autem nulla ex re nasei potest, Cic: QUA DE
conciderunt, erigere sese aut sublevare non pos- AGITUR autem illud, quod Cic - autem
etc.,
sunt, Caes. SSgl. ^orban gu Cic. Caecin. 14, 39. me^rmalä rcieber^olt, Cic. Tusc. 4, 6, 13 sq. -
p. 210. —
c) gum 2(ttgemeirten auffteigenb, ober ^näbef.: «) b^im nähern (ginge^en auf etraaö, aber,
f.

übtt^aupt, nee illa viucula carceris ruperit, sed, in ber ©rjä^tung, oppidum oppugnare instituit.
tamquam a magistratu aut ab aliqua potestate Est autem oppidum et loci natura et eolle muni-
legitiraa, sie a deo evoeatus atque emissus exierit, tum, Caes. - jur ©infü^rung einer "iparentl^efe si ,

Cic.: quid? liuic ealix mulsi impingendus est, ut qua praeterea sunt (credo autem esse multa), ab
plorare desinat? aut aliquid ejusmodi? Cic. d) — iis, si videbitur, qui ista disputant, quaeritote,
beric^tigenb , üerbeutlid^enb, ober öielme^r, ober ge^ Cic: in primis foedera et leges (erant autem eae
nau genommen, de hominum genere aut omnino duodecim tabulae et quaedam regiae leges) con-
de animalium loquar, Cic: quid enim ultra differri quiri jusserunt, Liv. - bei SBieberl^olung eine^ ge*
aut teri tempus? Liv. SSg(. ^ahn ju Liv. 21, 53, brandeten Stu^brucfeä u. nä^erm (£tngef)en auf ben*
3. - am Slnfange eineä ©a|eä, f. Cic. Ac. 2, 7, 21; felben, admoneri me satis est. Admonebit autem
de nat. deor. 1, 1, 1. e) bebingenb, ober = fon)l, — nemo alius nisi reip. tempus, Cic. — ß) jur @in=
»tbrigenfaUS, redue uxorem, aut quamobrem non fü^cung be^ Unterfa^eä (ber assumptio) in einem
opus sit cedo, Ter.: nunc manet insontem gravis (St^luffe, aöer, aut hoc aut illud: non autem hoc,
exitus, aut ego veri vana feror, Virg., u. fo Cic. illud igitur, Cic. —
/) gur ©ntgegenftedung ber
de or. 2, 2, 5. Ov. raet. 10, 52. Qiiint. 2, 17, 9. Pronomina, a6er, ego autem, nos autem u. bgl.,
— 2) corrcfporxöireitb: a) mit einem oor^erge^. aut, Plaut., Cic u. 2(. — b)
bei ©inteitung einer ^rage,
u. jnjar: a) aut aut, entnjebcr . . ober, otiosam
. . . . 'o\^im ©egenfa'^ ju etro.to Statt finbet, aber, quid
aetatem et quietam sine ullo aut labore aut cou- tu ais, Gnatho? quid tu autem, Thraso? Ter.:
. . .

tentione traducere, Cic: quum aut suis linibus cedo tandem, quid sit ordo aut quae coneursatio
eos prohibeut aut ipsi in eorum finibus bellum somniorum? quo modo autem distingui possunt
gerunt, Caes.: aut prodesse volunt aut deleetare vera somiiia a falsis, quum etc.? Cic. - ^näbef.:
poetae. Hör. - sroeimat aut aut in oerfd^tebener . . . a) bei nä^erm ©inge^en auf etroa^, Arsinoen, Stra-
33ejtet)urig mb^n einanber, ne aut de C. Laelii so- tum fateris ab hostibiis esse captas. Quibus
. . .

ceri mei aut de hujus generi aut arte aut gloriä autem hostibus? Cic ß) bei SBieber^oIung eineg —
detraham, Cic. 3^gl. ©((enbt gu Cic. de or. 1, 9, 35. eben gebraud^ten Slu^örucfä, um i^n a(^ uttftatt^aft
|)a(m ju Cic SuU. 15, 44. - mit bem Sa^e vot- ob. ungeeignet ^u bejeid^nen, aber, num quis testis
fte^enöer 3Zegattoix, neque enim sunt aut obseiira Postumum appellavit? Testis autem? accu- Num
aut non multa commissa postea, Cic - in ber sator? Cic. Sg(. ^abri gu Liv. 21, 44, 7. - fpöt*
3^rage, num aut ille lanista omnino jam a gladio telnö im ^xo\^%^\^x'ä^i THR. Q.iid tu tibi vis? ,

recessisse videtur aut is diseipiilus magistro tan- ego non tangam meam? CH. Tuara autem, fur-
tulum de arte concedere ? Cic. ß) aut ... aut — eifer? Ter. — e) beim 2luorufe, um benfetben ge*
. aut, entroeber . . ober . . . ober, alii autem aut
. , genfät^tid^ einzuführen, quam brevi tempore quot
natura corporis aut eonsuetudine dolendi aut metu et quanti pjetae, qui autem oratores exstiterunt !

supplicii ac mortis vim tormentorum pertuierunt, Cic - Sef. bei ^nterjectionen, heia autem inimicos !

Cic. —
b) mit einem üorfjergef). neque (nee) . . Plaut.: ecee autem subitum divortiura! Cic. "ißgt.
neque (nee), bn 2)ic^tem ber Stbroec^fetung roegen, 3iuf)nfen ju Ter. Eim. 2,3,6.- dtS" autem fte^t
j. Virg. Aen. 4, 337—339. Hör. carm. 3, 12, 1—3. and} mit anoern '^:xrtifein tjerbunöen, roie ast au-
Hör. 31 sq. - ^n ber ^:pcofa groar oft aut
sat. 1, 9, tem, aUtin baiKgcn, Cic fr. - sed autem oö. sed
oor neque neque, aber mit biefen mc|t correfpon-
. . . . autem, aber bagegen, Äomif. u. Virg.
. .
- et . . .

birenb, f. Cic ad fam. 2, 19, 1. Sali. Jug. 18, 2 autem, unb . . . bagegen, Plaut, u. Lucan., uitb 6tn=
(u. baju ^n^). —
II) nä^er motioirt burc^ einean= Wieberum, Seu. u. PI. - et autem ... et, aber fo-

bece '^artife(: aut certe, ober roentgilenö, Cic. - fo tooU . . atö aud^, PI. u. 2t. - et
. et autem, fo= . . .

aud^ aut aut certe, Cic - aut saltem, ober rot


. . . Woöl ... alö aud^ ftinwteber, Plaut. - neque .. .

nigftenö, Cic. - aut potius, ober öiclme^r, Cic. - aut autem, unb ^tnroieber utcftt, Plaut. - nee (neque)
etiam, ober auc^, ober gar, Cic - fo awi) aut . . . neque autem, weber .
. .
nod^ bagegen, Cic u. . .

aut etiam, Cic. - aut vero, ober xvobi, ober tooU gar, 31.- neque autem neque, aber rojbcr nodö,
. . . . . .

mctft in ironifc^er ^rage, Cic. - aut deuique, ob. Cels. - autem etiam, aber auc^, bagegen auc$, Cic.
aut denique, ober enbücö, Ter. u. Cic. - aut
. . . u. Cels.
quidem, ober ftc^er, Suet. Caes. 66. authenta (autenta), ae, m. {avd'evrrjs)^ ^nt-
Autariatae, ärum, m. eine iKprifd^e 3Sö(!er= fc^er, -paupt, Fulg. Virg. contin. p. 161.
1
fc^aft, Justin. 15, 2, 1. authentiouii, a, um
{avd'evxiy.öi), etgenbänbtg
A-utärii, örum, m. eim iU^rifd^e 3Sötferfd^aft, gefc^cteben, urfc^riftUc^, autbenttfcft, ber ©opie entge*
rooo. AutäriuN {al. Autäricui«), a, um, autarifd^, gengefeöt, Graecum exemplar, Tert.: testamentura,
poet. ^ il(i)rifc^, Prop. 1, 8, 25.^ ba^' Original beä Xeftamentä JCt.: baff, tabulae, ,

autäm, Conj. adversat. {avre), bagegen, aber, JCt. - fubftü.; authentieum, i, n. öa^ Drtgtnal, bie
!
anbcrerfeitg bie ru^igfte @egenüber[teltung
, brücft Urfc^rift, JCt. u. Eccl.
:
eine^_ :öegriffeä
gegen einen anbern äu^, I) ]ic^ ju^ authep««a, ae, f. {avrös u. ^wto), ber ®elbjl=
. näc^ft an ben Segriff, ber entgegengefteUt roirb, an- fod^er, eine Äoc^mafc^ ine mit ,zn)ei'Soben, roaoon
1 le^neno, bagegen, anbererfcitö, a) in einfädlet ^ar ber untere baä ^yeuer, ber obere öie fod^cnbe opeifc
^^S^i^g, vehit liic clitellas, vehit hie autem alter ent[)ält (etwa toie unfere .Kaffee u. 2;^eemafc^inen), =

senex, Plaut. b) in ber Jrage, cur non de in-— Cic Rose. Am. 46, 133. Lampr. Heliog. 19, 3;
tegro autem datum? Cic: sed quid ego haec au- ogt. Exe ex Charis. p. 532, 36 ed. Keil: ^authepsa,
1
tem nequidquam ingrata revolvo? Virg. — II) y.ÖLy.y.aßos.
563 author anxilium 564

author, anthoritati, f. auctor, auctoritas. tumni, Ov. met. 3, 326 sq. — B) bie ^erbftfrüd&te,
AutochthÖneH, um, m. {avrox&otei) = Ab- Mart. 3, 58, 7.
oripinos {iv>. l). \\m\. met. 11, 5. 2. autumnnH, a, um (1. autumnus), betbfllid^,
aut6g^rJkphiiN. a, um [nvröyQafog), mit rtgf- t^erbft-, frigus, Ov.: aequinoctium, PI.
ntr *onb gcfdirtcbrn, rigenbänttg, epistola, literae, autümo, nvi, ätum, äre (n. aio, roic negumo
Suct. Aug. 71 u. 87. - jubftt)., autograpbum, i, n. 0, nego), meinen, ber Meinung fe>jn, b. i. I) benftn,
bic •?vonbf*rtft, Symm. ep. 3, 11. urtbrilcn, glauben, holten für :c., Pacuv. 118. Poeta
b. Cic. or. 49, 166 u. top. 13, 55. Hör. sat. 2,
AutAIöleN, um, m. {^vroMnt\ ein gätiiIifcf)Cö 3,
SPolf an bcr 'iöJcftfüfte von Slfrica, nörbl. u. fübf. 45. —
II) (0gf^. nego) fagen, bebttm)ten, nennen u.

Lucan. bgr., oft b. oorcl., feiten Vell.


Dom 3mno, PI. 5, 1 (1\ 9. 4, 677. b. c(aff. 5)i(i)t. u. b.
1, 6, 4; ogl. Quint. 8, 3, 26. Gell. 15, 3.
Aiit5i5-ciiH, i, m. {^vToXvxos), ein (2o^n bc§
bes
Auvona, ae, m. f. Avona.
gjicvcuriuo, ^NOter bcr 3Inticfca, ©rofeoatcr
auxeHiN. 9lbl. i, f. {av^r,ais), bie «ermebrung,
Uh;fio<3,ein burc^ i^ift u. 5>erftcIIung berühmter
ber Suwac^ö, Ascon. ad Cic. I. Yerr. 18, 56. p.
Siäubcr, Aut, furtum ingeniosus ad omne, Ov.
152, 2 ed. Bait.
met. 11, 311: Aut. furacissimus, Hygin. fab. 201.
- tai). appcUat. einen „biebifc^m 3Jienfcf)cn",
auxiliäbundu8, a, um (auxilior), belfenb, b«If=
für
reicb, Apul. de deo Socr. 11.
Plaut. Baccli. 2, 3, 41 (275).
auxiliäriH, e (auxilium), ^ur •^üffleiflung bien»
antÖmatÖpoeetuM, a, um {avro/uarOTiotTjros), lic^, <&ülfc leiflcnb, fielfenb, I) im älKg.: carmen, Ov.:
öpn fflbft nc6
autumafuN (ös\ a,
bfwcgfttb, macbinae, Vitr.
um
(ön), Adj. {avTouaros),
9, 8 (9), 4.
dea, ü. ber Sucina, Ov. —
II) insbef., alö mtlit.
t. auxiliares milites, cohortes etc., ^ülfstrup*
t.:
auö eigenem aintrieb banbelnb, freiroiHig, Petron. 50,
pen (ber Sunbesgenoffen 2c. &%\^. legiones), Caes.
Serv. Yirg. Aeu. 1, 720. - baf). fubftD., automa-
,
I.
u. 21. - fubftp. Sing., auxiliaris, is, jn. Solbat un=
tum (on), i, n. {avTÖuajov), eine 9)iafd^ine, bie fid^
ter ben öülfstruppen, Tac. ann. 11, 18: '^(ur. au-
felbft bcinec^t, ein Automat, Petr. u. Suet. - Tat».
xiliares, ium, 7n. ^ülfötruppen (@gf^. legiones),
autömätärius, a, um, 3U einem Stutomat ge^i3rig;
Caes. u. 2t.: externi auxiliares, Liv. - baf. auxi-
'ÜQ.^. fubflü., a) automatarias, ii, m. z\n Stutcmaten=
liaria stipendia, Solb ber öülfstruppen, Tac.
matter, Fabretti inscr. 713, 385. Orell. inscr. 4150.
— b) automataria, orum, n, SlutcmatwcrFe, Llp.
aiixiliäriu8, a, um (auxilium), ^ur «^ülfleiftung
I) im 2il{g.:
bienlic^, <^ülfc leiftenb, öelfcnb, <&ülf«=,
dig. 30, 41. §. 11.
magis consiliarius amicus,quam auxiliarius, Plaut,
AutÖmedön, tis, m. {AvrofidScov), <Boi)n bes

truc. 2,1,6 (211). II) insbef., als milit. t t:
SDioree, 3SagenIenfer bes 2((^iIIeö; Yirg. Aen. 2,
auxiliarii milites, ^ülfstruppen ((^igf^. legiones),
477. - tiü^. ai(iii;^<i\Ji. ein aiutcmebcn = ein (gefcf)ic!*
,
Liv.: u. fo aux. cohors, Cic: müitem non modo
1er) äi^agentcnfer, Cic. Rose. Am. 35, 98. Juven.
legionarium sed ne auxüiarium quidem ullum
1, 61: ogl. Ov. art. am. 2, 738.
,

quoquam misi, As. Poll. b. Cic ep.


Autönöe, es, f. (Aitopot;), ^oc^ter bes (Eab=
auxiliätio , önis, /. (auxilior), bie -^ülfeleiftung,
mn^, SOcutter bes 2(ctäon, Ov. met. 3, 720 u. a.
Xon. 385, 5.
Hygin. fab. 179 u. 184. - Xax). AutÖnöei'uM, a,
auxiliätor, öris, m. (auxilior), ein -Helfer, Set»
um, autcnceifcb, heros, SIctäon, Ov. met. 3, 198.
ftonb, alcjs, Quint.: alci, Tac.
autopractör, oris, m. {avroTtoaytto), itliUän- auxiliätrix, tricis, f. (auxiliätor), öclfenb, ^tU
big im i^anbeln, Cod. Tlieod. 11, 1, 34 u. a. sapientia, Mythogr.
ferin, "
Lat. 2, 113: gratia,
autöpyrÖN ob. -us panis {avrocrv^os aoTog^, Cassiod. var. 2, 40.
grcBce SSJet^cnbrct <xue 3Jlc6[ mit bcn ÄIcicn, PI. u. 2(. auxiliätüs, üs, m. (auxilior), bie -fjülfteiftung, ,

autor, autoritär, ]. auctor etc. Lucr. 1038 (1040).


5,
Autrigönes, um, m. eine i^ifpan. ^Sijlferfc^aft auxilio, (ävi), ätum, äre, Reifen, unterftw|cn,
am Obern Qbxo, Mela 3, 1, 10. PI. 3, 3 (4), 27. Gracch. fr.: pass., Lucil. u. Yitr.
Flor. 4, 12, 47 (voo griec^. 2(cc. Autrigonas), auxilior, ätus sum, äri (auxilium), -^ülfe Iet=i
autumnälis, e (autumnus), ^txHiit^, ^tthH-, ften, unterftui|en Belfen, alci, Ter. u. 3(. - n. äx^U
,

tempus, Varr.: anni tempus, Geis.: lumen (@gf|. lid^er §ülfe, morbis, PI.: contra ictus, PI.: cf. Ov.
lumen vernum), Cic. poet.: aequinoctium, Liv.r ex Pont. 1, 3, 24. - '^arag. Infinit. Fraes. auxi-
rosa, PI. liarier, Plaut, trin. 2, 2, 96 (377). Ter. adelph.
autumnanco, ere (autumnus), ftcb jum ^ethüe 2, 4, 9 i273V
neigen, iiom Sommer, Mart. Cap. 6. §. 605. auxilium, ii, n. (augeo), hxt ^ni^t, I) im 2lIIg.,
autumnitäM, ätis, f. (autumnus), I) bie ^niH- bie ber 2?eifianb, bie Unterftü^ung, bie sab^ülfe,
«§iülfe,

itit, Cato u. 2(. — II) meton. , hie -^erbüfrückte, ber Sc^u^, bie Sdcttung, auxilium esse alci, Plaut.,
Varr. fr. u. Arnob. ob. gen), alci auxilio esse. Sali., Nep. u. 21.: alci
autumno, äre (autumnus), ben -^erBfl bringen, in peccato adjutricem, auxilio in paterna injuria
Corus autumnat, PI.: aer (in Italia) semper quo- esse, Ter.: consuli adversus intercessionem col-
dammodo vernat aut autumnat^ ift frül^linge^ ob. legae auxilio esse, Liv.: ebenfo in auxilio ob. in
§erbftmä|ig, PI. auxilium esse, PI. u. Eutr. (og(. Cubenb. §u Caes.i
1. autumnu§, i, m. (augeo), rcörtl. ber ©pen = b. G. 3, 11, 2\ - auxilium ferre alci u. alci contra
ber = ber ^erbft, I) eig. ber (bie brei 2Ro=
, ^nW alqm, Cic: alci venire auxilio, Nep.: mittere alqmj
nate nom öerbftäquinoctium bis jnm S>interfoIfti= auxilio, Caes., ob. in auxilium, Suet.: juvare alqmi
tium, b. % Dom 22. ^^T^^i. bis gum 22. 2)ec.; nac^ auxilio, Cic: auxilium exspectare, aufhülfe l^offen,
htm lanbroirtbfd^aftr. Äalenber aber bie ^ext nom 8. Cic: auxilium Yejentibus negare, Liv.: übtr., au-
ob. 13. 2(ug. bis inm 9. ob. 14. ?Jot)J, quae tem- xilio noctis, mit ^iilfe = unter bem (Sc^u^e ber^
poris quasi naturam notant, hiems, ver, aestas, ??ac^t, Sali. - im ^^(ur,, auxilia portare sociis,
autumnus, Cic: pomifer. Hör.: novus, adultus, Sali.: auxilia liberorum, Quint.: oft = ,,^ülfömit'
praeceps, Serv. Virg. georg. 1, 43. - 9^bf. au- tel, ^ülfsquellen (£c^u^= ob. g^ettungämittel", duoi
— —
,
f.
tnmnum, i, w., Yarr. b. Non. 71, 20. H) magna auxilia, Liv.: ultima auxilia, Liv. ü)
meton.: A) ein ^crbfl = „ein ^al^r", Septem au- insbef.: A) alö mebiein. t. t., ein ^eirmittet im 2(Eg.,
565 Auximum Avennio 566

oft h. Geis. — B) qIö milit. t t, bie «^üifc = «püif§= Plaut.: equites Aegyptum, Liv.: dona domos, Liv.:
ttüppen, feilen im <Sing., Ov. , Tac. u. 2(. (ogl. 33e= Sacra in finitimas urbes, Liv.: simulacrum aeneum
- gett). im^Iur., magna
necfc ju Justin. 5, 11, 10). gremio Tusculum, Suet. - poet., alias oras, ju ic,
equitum ac peditum auxilia, Cic: negata auxilia Virg. - ^affto avehi mebial = <nh-, wegfahren, -xü-
ab Etruscis, Liv.: imperatoribus nostris auxilia ttrx (@gf^. advehi), avecti {sc. navibus) hostes,
mittere, Cic: auxilia in mediam aciem conjicere, Virg.: domum e castris est avectus (@gf^. plau-
Caes. stro in castra advectus), Liv.: avectus (sc. equo)
Auximum, i, n. {Av^ifiov), bebeutenbe ©tobt ab suis, Liv.: equo citato subter murum hostium
ber ^iccntiner, fpäter röm. ßoronie, \. Osimo, Caes. ad cohortes avehitur, Liv.: quum citato equo ex
b. c. 1, 12 sq. Liv. 41, 21, 12. Vell. 1, 15, 3. - proelio avectiis esset, Liv,
2)aD. Auximäfes, um, m. bie ©inra. oon ^Tuj., Avella, AvellänuM, f.
Abella.
bie Slunmaten, Caes. b. c. 1, 13. ä-vello, velli u. vulsi (volsi), vulsiim (volsum),
Auxäma, f. Uxama. I)im
ere, gletc^f. rupfraeife ab-, loercigen, ausreißen,
äväre, Adv. mit Compar. u. Superl (avarus), A) eig.: poma ex arboribus cruda si sint,
2(IIg.:
l^cbftid^ttg gcwinnfüd^ttg
, au§ ^ah^txif^t, numquam
, vi aveUuntur; si matura et cocta, dectdunt, Cic;
avare pretium statui arti meae, Ter.: nihil avare, margarita viva ac spirantia saxis avelli, Tac:
nihil injuste esse faciendura, Cic. - quo crude- avulsum humeris caput, Virg.: Euboea avulsa
lius avariusque in Graecia bellatum, Liv.: ava- Boeotiae, PL: monte Taygeto extrema montis
rius exigeie opus, quam pensiones, genauer auf quasi puppis avolsa est, Cic: avulsus radicibus
SSerrid^tung ber 2(rbeit, als auf ©ntrid^tung ber 2(6== oculus, Lucr.: sibi avelli jubet spiculum, fjerauär.,.
gaben feljen, Col. - horas suas avarissime servare, Cic —
B) übtr.: inhaeret in visceribus illud ma-
mit feinen ©tunben feljr getjen, Sen. lum exsistitque morbus et aegrotatio, quae avelli
Äväricum, i, n. |)auptftabt ber Bituriges Ciibi inveterata non possunt, Cic Tusc 4, 11, 24. —
in 2(quitanien (fpäter Biturigae gen., Ammian. 15, II) prägn. tt»eg = ,
, tcitcifen = gcmattfam trennen,,
11), j. Bourges, Caes. b. G. 7, 13, 3. Flor. 3, 10, entfernen, A) eig.: a) eine -^^erf.: de matris complexu
23. - 2)ao. Aväricensis, e, aöaticcnitfd^ , Caes. avellere atque abstrahere, Cic: avulsus complexu
b. G. 7, 47, 7. luli, avulsus a meis, auä bem ilretfe bet:
Virg.:
äYäriter, Adv. {v. avarus), für "oa^
Dorclaff. ^Reinigen geriffen (®gffe. in sedes meas restitutus),
claff. avare, I) ^afcfüdöttg, Cato fr. Plaut.
u. II) — Cic: ut avellerentur castris, Tac b) Sebl.: sa- —
übtr., gierig (auö ß'^g'^ei^) = Iw^QJ^iö/ Plaut, rud. crato templo Palladium, entmenben, Virg. Aen.
4, 7, 12 (1238). 2, 165. —
B) übtr., a) eine ^^erf.: «) ^mb. oon
aväritia, ae, f. (avarus), ^abfud^t, ^ah-
I) bie einem 9}?äbc^en, b. i. »on beren Umgang tc^rctfen,
gicr, ©cUgier, ber ©clbgei? (ügL Cornif. rliet. 4, trennen, alqm a puella, Ter.: u. fo ab ea (puella)
25, 35. Cic. Tusc. 4, 11, 26), ardens, Cic: hians sese derepente, Ter. —
ß) ^mb. oon einem 3«=
et imminens, Cic: caecus avaritiä. Sali., cupidi- ftanbe loerei^en - ü\x^ einem ^i^ftanbe reiben, alqm
tate atque avaritiä, Cic: neque avaritiam neque a consuetudine, Varr. LL.: convicio alqm ab er-
sordes objiciet vere quisquam mihi, Hör.: avari- rore, Cic —
b) einen 33efi^ = oon ^mbm. ob. ©i^
tiä parsimoniae nomine lenietur, Quint.: cnpi- nem wegreisen - il^m entreißen, il^n um etmaä
etn».
ditatis atque avaritiae vix suspicionem ullam Bringen, rus ab alqo, Ter.: avulsum est enim prae-
dedit: immo e diverso magna saepe non obsti- ter spem, quod erat spe devoratum lucrum, Cic:
nentiae modo, sed etiam HheraJitatis experimen- alci fundum, nummum, JCt.: liberalitas (©efc^enfe,
ta, Suet. - »erb. avaritiä ac sordes, sordes et ava- ^Belohnungen) Augusti avulsa, Tac. - ilS* Perf.
ritiä, fd^mu^ige (gemeine) ^abfuc^t, Tac - ^(ur., avelli, Curt. 5, 6 (20) 5: avulsi, Sen. cons. ad
omnes avaritiae, alle 2lrten ber §., Cic. de fin. 4, 27, Helv. 5, 4. Lucan. 9, 765. - ^axao,. Infinit. Praes.
75. —II) übtr. jebe unmäßige 9?cgicrJje, bie ®icr,
, Pass. avellier, Hör. sat. 1, 2, 104.
V. ber e^gier, Plaut, rud. 4, 7, 13 (1239). - glo- ävenä, fafcr, a) als ©etreibeart, ge=
ae, f. I)
riae, Mui)tnQkv, Curt. 9, 2 (7), 9. meiner -^afer (Avena sativa, L.), hordeum, arin-
äyärities, ei, f. 9?bf. r>. avaritiä, Lucr. 3, 59. ca, sed praecipue avena, PI.: urit lini campum
Claud. 3. cons. Hon. 185. seges, urit avenae, Virg. —
b) ^o^er -fiafer, bafer=
äväru8, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl. ortige§ 9to#gra§ {Avenu elatior, L.), Col. 2, 10, 32.
(Stamm AV, raoüon aud) aveo u. avidus; ogl. — einUnfraut, wilber ob. tauber f»af er (^ye-
c) a(§
Gell. 10, 5"), gierig, I) eig., gierig nad^ (55elb u. frem= 7iafatua, L.), Cato, Cic. u. 2(.: avenae steriles,
bem ©Ute, ^atgierig, i^abfüd^tig, geltgcijig, gelfcgierig, vanae, Virg. —
II) übtr.: A) ber "^alm beä öafer§,
homo avarus et furax, Cic: quantum discordet auc^ mol^l ber ©erfte u. beö ^to^rö, jur öirtenpfeife
parcus avaro, Hör.: ogt. pro avaro parcumyoce- gebrandet, 1) eig.: sie rustica quondam tistula dis-
mus, Quint.: nacf)aug. m. Genit., pecuniae alienae paribus paulatim surgit avenis, Ov. met. 8, 191.
non appetens, suae parcus, publicae avarus^ Tac — 2) meton. (poet.): a) im Sing. = tihia, bie ein==

- avariores magistratus, Cic. - homo avarissime rö^rige -^irtenpfeife, 'Hirtenflöte, befonberä aud; jur
et spurcissime, redde bona sodalis filio, Cic: Sejeic^nung ber einfac^ften öattung beö ibt)Uifrf)en
poet. r. Sebf., litus, mo gelbgierige 9)ienfrf)en vool}^ (^efanges, Virg. u. Tibull. —
b) im ^^^tur., junctac
nen, Virg.: spes. Hör. — II) poet. übtr., gierig, pice avenae ob. bf. structae avenae = fisiula (lo.
geijenb nad^ etraas, unerfdttlic^ (in feinen ^öegierben), f.), bie jufammenoefe^tc
Wirten» ob. «Panf pfeife, bie
mare, Hör.: Acheron, Virg.: venter, l^ungrig, Hör. @»jrinr {av^iy^), Ov.; ogl. über beibe 3SoB ju Virg.
- m. Genit., milites caedis avari, Claud.: nullius ecl. 1, 2; 2, 36. —
B) übi). ber f)almäl;nlid)e ©ten»
praeter laudem avarus. Hör. - m. ah u. 2lbl. (in eriphiae, PI.
gel, lini, PI.:
SSejug auf), ipse enim avarissimus ab istis prodi- &venäceuH, a, um (avena), au§ -Jiafer, farina
giiß non sum, Sen. ep. 50, 2. av., PL: farina hordoacea aut av., PL
ä-veho, vexi, vectum, ere, ab-, »egfüören, ävenariuH, a, um (avena), jum -Hafer geftcrig,
^a^ren, -fc^offen, =6tin9en (®gf|. advehere), Cor- 9afer=, cicada, PL 11, 26 (32), 94.
pora, Virg.: alqm lecticä suä, Suet.: te pater a Aiennio, önis, f. ©tobt im narbon. ©aUien,
patria avehit, Plaut.: amicum secum ex Samo, j. Avignon, Mela 2, 5, 2. PL 3, 4 (5), 36.
567 avens aversns 568

ik^enH. entis (1. aveo), bfflfcrffl, gern, Laov. b. nuö betr., babei ob. barin befinblid[), aoernif*, Averna
<ioll. in, 7. ij. 11. loca lacusque, Lucr.: lacus, t'reta, ber aoern. See,
&tent^r, Adr. (avens), bfflterig, Amm. u. Sidon. Virg.: fubftp. Averna, orum, n. {sc. loca), bie apem.
A^entirum. i, ii. {.4vdvrixov), >>auptftnöt bei" (^k'geub, Virg. — b) i^xxx Untermclt gehörig, unterit=
Öclüctior, Dcion Xrümmcr beim \. Avendie ot>. bif*, stagna, Virg.: Juno, '.jiroferpina, i)\.: Averna
Wiflisburf] (in öcr ^)\ä\.)( öc6 ::)Jiurtncr 3ce'o), Tac. loca, Ov., u. bl. Averna, Virg., bie Untenpelt. —
hist. 1, IkS Amm.
15, 11, 12. Orelli inscr. ;jG4.
.s7/. U) Avern&lis, e, i^um Slpernerfee gel)i)rig, awemo'
- 2)ao. AventicenHiM, c, ju '-Jlü. C|cl)öri(:;, oucntt= lif*, aquae. Hör.: Nymphae, Ov.: 8il>ylla (f. oben),
«nftfcö, im\ilae, .Orelli inscr. 3()9. - %[x\.x. fubfto., Proi).
Aventiwnses, ium, w., bie C^iniü. uon 5tu., Die 5lofn-- ä-verro, verri, ere, wegfegen, übtr. = gänjltc^
ttcenfcr, Orelli inscr. 339. ttjcgnebmen, reliquias, Licin. b. Prise. 900 P. :

.l^entiiiuH, i, m. u. -um, i, n. bcr aoenttmfd^e mensä pisces carä, Hör. sat. 2, 4, 37 (u. ba§u
SScrg, bcr Slocntin, einer ber fieben .Öüticl :Womö, 2)öberlein).
.3n)i)ct)en bem palatini]cf)en u. cijlifcf)en, ber unter 2ln &-verrunco, äre, als
ber Steligionöfpr., t. t.

cuo 3)iarciuö feine "öeuolferung erhalten i)abm


erfte etip. Söi3feö pater, te pre-
abroenben, entfernen, Mars
foü, Cic. rep. 2, 18, 33. Liv. 1, 33, 5. %l. ^öectcr'e cor ut calamitates intemperiasque prohibessis,
. . .

Öanbb. ber röm. 3Uttb. 'ob. 1. (3. 446 ff. (auc^ über defendas averruncesque, Cato: placuit averrun-
bie 2lbleitimi^ oeo ii)orteo). - 2)aü.: A) Avenfi- candae deura irae victimas caedi, Liv.: abfol., dii,
nenMiN, e, oöcnttnenftfcb, Diana (f. unt.), Val. Max. inquis, averruncent, Cic. - JtS" Slrc^aift. averrun-
7, 3, 1. Fest, in Nesi (p. 165, 27): Minerva,
v. cassint = ai;errwricen^, Pacuv. 112: u. Infinit. Fut.
Orelli inscr. 44. —
B) Aventiniis, a, um, aocn= averruncassere, Pacuv. 236.
ttnifdi, luimus, Ov.: jugum, ber aoentinifc^e '-öerg, averruncus, i, m. (averto) = anoxoönaios,
Ov.: Diana, roeil fie auf biefem '3ergc einen uralten ber Stbroebrer pon Unbeil u. (Gefahr (als ©ottl)eit),
Jel^r berühmten Tempel !)atte, Prop. Varr. LL. 7, 5. §. 102. Gell. 5, 12. §. 14.
1. äveo (häveo), ere (oon rio ob. avco , aio), äversäbilis, e (aversor), abfd^eultd^, Lucr. 6,
ic^ rae^e, blafe), eigentl. na;^ etro. fcbnaubcn; t>ai). 390. Aruob. 7, 45.
tnit Ungebutb ob. ha]X nac^ etn). uerlangen - fc^r äversätio, önis,
f. (aversor), bie Stbneigung,
\>t%itti% fcön, beftigcö SJcrlangcn tragen, aveo genus ber Slbfc&eu, tacita aversatio et timida verecuudia,
legatiouis, Cic. - m. Infinit.^ valde aveo scire, Quint. 8, 3, 65: mit Genit. obj., aversatio alieno-
quid agas, Cic: avet animus apud consilium illud rum processuum et suorum desperatio, Sen.
pro reo dicere, Cic. - m. folg, ^fielatiofa^ avere , tranqu. 2, 9 (11).
te certo scio, quid hie agatur, Cic. äversätrix, tricis, f. (aversor), bie SJerabfc§eu=
2. äveo ob. häveo,
ere {aHco, „gefegnet fegn", ctin, Tert. anim. 51. Vulg. Jerem. 3, 6 u. a.
roorauö bann afixco^ aPy,co ob. avyco, augeo, b. i. äversio, önis, /'. (averto), I) "^a^ 5lbn>enbcn, nur
„fegnen"), scfegnct fcpn, gcfunb fc^m, fic§ rooftt benn= in ber aboerb. '^erbbg.: a) ex aversione, abgewanbt,
ben, aveo et avebo, Mamert. grat. act. in Jul. 29, rü*üng§, alqm jugulare, Auct. b. Hisp. 22, 3. —
3. - ^n ber ctaff. Sprad^e nur im Imperat. u. In- b) aversione ob. per aversionem, fo ba% ©iner mit
finit., in t)en (Grußformeln (beim kommen u. beim roeitern 'ö^bingungen fern gehalten roirb, abfinbung§--
2(b)c^ieD) ave (liave), gefegnet feiil bu, -öeil bir! etroa weifc, in 33iiufc§ unb 23ogen, emere, vendere, lo-
(beim kommen) = fei gegrüft, (beim 2lbfd^ieb) - lebt care etc., JCt. — II) übtr.: A) ^a^ 3l&roenben, eine
too^U Caesar simul atque Rave mihi dixit, statim rl)et. ?5igur, 3(rt ber 2t&f e$c (apostrophe), raenn man
exposuit etc., Cael. in Cic. ep.: quum proclaman- h<ixi3u^örer pon bem porliegenben ©egenftanbe ab=
tibus naumachiariis Ave imperator! respon-
: . . . lenft, Quint. 9, 2, 39. Aquil. Rom. §. 9. B) "ixi^ —
disset: Ai^ete vos! etc. ,.Suet.: numquara dicis >3ic$ = 5t6njenben, ber Stbfc^cu, ©fei, deorum, Dict.
Ave, Mart.: fo auc^ aveto, Sali.: Marcus avere ^\i- Cret.: stomachorum, Arnob.: a divina religione,
bet, läBt bic^ grüßen, Mart. - als ©rufe an "J^obte, a cultu divinae religionis ((^gf^. ad unum verum
in perpetuum, frater, have atque vale! Catull.: sanctumque deum conversio), Augustin.
Jiave, domina, vale, domina, Inscr. 1.aversor (avorsor), ätus sum, äri (averto),
ÄvernäliH, e, f. 2. Avernus a. (S. f!d| (au^ Unratllen, 'iJerad^tung, (5fel, Sd^am 2C.)
1. Avernus, a, um {aoovos = o^ne 3Söget; ügl. ab-, wegroenben, ftcö auf \>it <St\tt wenben, I) eig.,
Aornos), allgemeine für fold^e Socali=
33ejei_cl^nung abfol., noli avorsari, Plaut.: aversari advocati,
täten, roo mep^itifc^e 2)ün»"te ^^n Slufent^alt gefä^r- etiam vix ferre posse, Cic: haerere homo, aver-
lic^ ob. gar töbtlic^ machen u. über roeld^e nii^t dn^ sari, rubere, Cic. - mit Acc, filium, fid^ pom Sol^^
mal ein ^ogel ju fliegen roagt, awctntf*, Averna ne (ber por i§m iiaxiQ), Liv. 8, 7, 14. H) übtr., —
loca, Lucr. 6, 738. 740.818: übtr., aestus Averni, ft^ Pon ^mb. ob. etro. wegrocnben =^ '^m^. ob. etro.
„aoernifc^e 2)ünfte", ibid. 830. - ^n^bef.: öon fid^ weifen, jurütfweifen, öetfd^mä&en , nic§t aner=
2. Avernus, i, m. CAoqvos), »oltft. lacus Aver- fennen, mit Acc, dicentem, Tac: afflictum ami-
nus ob. lacus Averni, ein tiefer, einen oulcanifc^en cum, Ov.: preces, Liv.: honorem, Ov.: sua facinora
©rater ausfüUenber See üon mepl)itifcl^er 2(uäbün= aversari deos lamentantur, Tac: m. bopp. Acc,
ftung bzx (Suma in (Eampanien unroeit ber 3lc^e= alqm ut parricidam liberum, Liv.: Philippum pa-
rufia, üon fteilen Sollen eingefd^toffen u. oon bid^- trem, Curt.: mit /«-^niY.,aversati sunt proeliumfa-
tem ^od^ftämmigen 2Balbe überf chattet, in beffen cere, Auct. b. Hisp. 14, 4.
^Rä^e bie Sage ben ^ain ber öecate, bie (Sprotte ber 2. äversör, öris, m. (averto), ber Unterfd^laget,
fumanifc^en oibpUa u. ben (Eingang in bie Unter= pecuniae publicae, Cic. Verr. 5, 58, 152.
rcelt oerlegte, noc^ j. Laqo d'Averno, Virg. Aen. äversns, a, um, PAdj. (p. averto), obgewenbct,
6, 126 u. 201. Prop. 3, 18, 1. Cic. Tusc. 1, 16, 37. I) eig., mit ber 3^oröerfeite = , mit hem (3t'\id)t abge=
Liv. 24, 12, 4. - portus Averni, ber öafen oon wcnbet, abgelehrt, rutfroäctö, hinter, hinten (@gf|.
=

©umä, Virg. Aen. 5, 813. - ba^. Avernus poet. adversus), adversus et aversus impudicus es, pon
für Unterwelt, Ov. am. 3, 9, 27 u. %.: u. für 2lcöe= porn u. hinten, Cic: caedebantur aversi, Liv.:
ron, Stat. Theb. 11, 588. 2)aö.: A) Avernus, — aversos boves in speluncan traxit, Liv.: aversa
a, um, a) biefe apernifc^e @egenb ob. ^txi See 2loer^ porta, Liv.: domus pars, Tac: pars capitis (®gf|-
569 averta avidus 570

prior pars), PI.: palmae (®gf?. adversae palmae), machen , entfremben , alqm ob. se ab alcjs amicitia
Quint.: Charta, i)k 9iütf[eite beä ^^apierö, Mart.: Caes.: legiones ab alcjs scelere, Cic: alcjs animum
pecus averso sole agere, Varr. - fuiftü., aversum, a Cic: alci mentem deorum, Catull.
se,
i, n., geto. >piur. aversa, orum, 7i., bie Sflütffettc, bcr 1.ävia, ae, f. (avus), bie ®ro#mutter, Plaut.,
cntöcßcngefc^tc Zf^eil, in aversum, ^interrcärto, nad) Cic. u. 2t. - ^iNlur., veteres avia€ meton. = alte, oon
leinten ju, PL: in averso esse (@gf|. ante nos e^se), ©ro^müttern eingebogene i^ourt^eile, eingefleifc^ter
Sen.: aversa insulae, Liv.: castrorum, YelL: Indiae, Slltrceiberrca^n, Pers. 5, 92.
^interinbien, PI. —
ü) (m. Compar. u. Swperl.) 2. avia, ae, /". eine -^^flanje = senecio, Äreugtuurj,.
Ü6tr. , aversus a Musis', Cic:
aBgcnetgt, ungünfltg, Col. u. Veget.
aversus a vero, Cic: aversissimo animo esse ab aviärius, a, um
(avis), ju ben »cgeln geöörig,
alqo, Cic: xmiDat., aversus mercaturis, Hör.: »oge[=, I) adj.: rete, 330gelne|, VaiT. r. r. 3, 5, 13.
aversior defensioni, Quint.: abfol., amici, Hör.: — H) snbst.: 1) aviarius, ii, m. ber »cgelraä'rtcrr
animus, Tac: aversi animis, abgeneigtes öerjerts, Col. u. Inscr. —
2) aviarium, ii, n. ocr 3iufent=
Tac.:illius vultus aversior (unf reunbli^er) visus est, ^alt ber ^Bögel, u. jroar: a) ber öausoögel, ta^ S8o=
Sen. gelftaue (griec^. oovt&cov), Scriptt. r. r., Cic. u. 2(.
averta, ae, f. (aoQrrjQ), ein grö^ere^ ^caeifeit, — b) beö roilben ©eflügels im SBalbe, bie »cgel=
fpät. JCt. u. Acron Hör. sat. 1, 6, 106. - Xav. ftecfc, Virg. georg. 2, 430.
avertäriat!), ii, m. (sc. equus), bao 5-cttcifcnpfcrb, ävicella, \. aucella.
Cod. Theod. 8, 5, 22. avicüla, ae, f. {Demin. o. avis), ein SSögeld^en,
ä-verto (avorto), verti (vorti), versum (vorsum), aviculae nidulus. Gell. 2, 29, 2: aviculae canorae,.
ere. ab-, hintoe^--, fcrtwcnbcn, -brcfien, =lcnfen :c., ab- Apul. met. 11, 7: dare (aegi'otanti) aviculas, CaeL
roenbenb entfernen, 1) eig.: A) im '^lllg.: te volo, uxor, Am*, chron. 1, 1, 22.
colloqui: quo te abvortisti? Plaut.: Lepidus se ävieüläriiiM, ii, m. (avicula) = aviarius, ber
avertit, Cic: simul se universa contio avertit, Liv.: 2Scgel»»drter,Apic. 8, 7.
alqd ab oculis, Cic: puppira, umbrel^cn, umraenbcn, ävide, Adv. m. Compar. u. SiiperJ. (avidus),
Nep.: naves in altimi, Liv.: tlumina, ableiten, Cic: Begierig, mit SPegierte, se replere cibo, Petr.: ex-
iter ab Arari, fic^ entfernen ooni 2C., Caes.: iter in specto literas tuas, Cic: liaurire, Curt. n. (bilbl.)
agTum Picenum, Liv. (ogl. quo post pugnam ad Liv. - avidius vino ciboque corpus onerant, Liv,
Trasuniennum auditam averteraut iter, Liv.): sese — quam (rem) avidissime civitas exspectat, Cic.
eo itinere, einen anbern 3)tarfcf) nefimen, Caes.: Ita- äviditas, ätis, /'. (avidus), bie inftinctartige, i^a-
liä Teucrorum regem, Virg.: ab alqo omnium in ftige,ungebulbige Scgterbe, bas nngebulbige, i^eftigr
se oculos, Liv.: ab hominibus ad deos preces, Liv.: »erlangen, im Übeln 3nme bie ®ier, (Suc^t, I) mit
aversi omnes ad Tarquinium salutandum, Liv.: Genit. ob. m. ad. u. 3lcc.: cibi, gloriae, pecuuiae,
poet. mit Acc, quo regnum Italiae Libycas aver- Cic: seimonis, Unierl)altungetncb, Cic: legendi^
terat oras, Yirg.: u. mit Dat., se alci, ftd^ von Cic: ad cibos,'Pl. —
H) abfol.: A) im 2(üg., '^Inr,
^mbm., Col.: quod mihi non patrii poterant aver- aviditates, bic SSegicrben, ©etülle, Srunft, bestiola-
tere amici, Prop. —
Xai). a) Das '^^affic mebial mit rum, PL — B) inebef.: 1) W "aoBfuc^t, ©clbgier,
Äcc, equus fontes avertitur, Virg. —
b) i)a^ 3(ctto inhaeret (amori) aviditas, desidia, injuria, Plaut.:
rcfl. = ftcö a6tt»enbcnr =a6fc5rcn, ecce avortit, Plaut.: hujus mendicitas aviditati conjuucta in tbrtunas
prora avertit, Virg. —
B) insbcf.: 1) mit ©eroalt nostras imminebat, Cic. —
2) bie (f#tiegicrbe, ber
entfernen, fcrt=, loegtretBen, barbaros a portis castro- 2l»jpetit, aviditatem excitare, incitare, tacere, PL-
rum, Caes.: classem in fugam, in bic ^-luc^t treiben, aviditatem inliibere, PL —
3) Vxc ©roBerungeluft,
= jagen, Liv. - u. b(. m. Acc. = ^um 23>eic$en Bringen, mit fubi. Genit., tui animi, Curt. 7, 8 (34), 12.
in bie ^luc^t fliegen, mille acies, Liv.: primo im- ävictiter, Adv. (avidus), Begierig, Val. Antias
petu hostem, Liv.: liomines inermes armis, . . . fr. bei Arnob. 5, 1. Apul. met. 4, 7.

viris, terrore periculoque mortis repuUrit, fuga- aviduH, a, um, Adj. m. Compar. u. SiiperL
rif,averterit, Cic. —
2) ^eimtic^ entfernen = ent- (1. aveo), nac^ etroaä begierig, gierig, gei^enb, auf
»enben, unterfd&Iagen, an fi^ tieften, pecuniam publi- etro. er^jid^t (ü. infiinctmäijiger, baftiger, ungebulbi=^
cam, Cic: praedam domum suam, Cic: omne au- ger, ja (^ier u. 3ud]t), I) mit Eingabe
unbefonnener
rum et argentum auferre et avertere, Cic: lieredi- bes begefirten 0)egenftanbeQ im Genit. ob. burc^ in
tatem, Cic: quatuor tauros a stabulis, Virg. H) — ob. ad m. 3(cc.: «) mit Genit., cibi, Ter.: laudis,
übtr.: A) im 3(llg.: a) etro. (6efäl)rli(f;eQ, Sc^äblic^e§ Cic: humani sanguinis avidissinuis, Sen.: avidissi-
2C.) abwenben, entfernen, pestem ab Aegyptiis, Cic: mus novarum rerum, neuerungofüd;^
gloriae, Cic:
u. fo incendia Teucris, Virg.: morbos, Hör.: quod mit Genit. Gerund., belli gerundi. Sali.:
tig. Sali.:
omen dii avertaut, Cic - periculum victimä, poet. mit Infinit., committere pu-
u. ftatt beffen
Phaedr.: avertere transferreque periculum, Suet.: gnam, Ov.: aud) mit entferntenn Genit., liumanum
periculum imminensincaput suum, bie (bem 5>errn) genus est avidum auricularum (m 2(nfcf)ung ber
brof)enbe öefabr auf i^r eigen öaupt ableiten, Sen.: C), b. i. i^ängt gern nac^ (yabehi u. i)Jiäl)rd;en tia^
in eos ab se iram invidiamque plebis, Liv. - cau- C^r, Lucr. —
ß) ntit in ob. ad m. 2lcc. (f. J-abri
sam in alqm, fd)ieben, Cic —
b) ^mb. t)on etro. 5U Liv. 22, 21, 2): in omne las nefasque avidi,
(Sc^äblicfiem 2C.) entfernt galten, austro gratias mi- Tac: aliquantum avidior ad rem est, ganj erpicf)t
ras, me
a tanta int'amia averterit, Cic ad Att.
qui auf i>ermebnmg feines l^ermögenö, Ter.: in novas
16, 7, 5. — ß)
inebef.: 1) ^mbe. ?ieigung, @eban= res ingenia. neuerungöfüc^tige, Liv.: gens ferox et
fen 2C. ron etroas abwenten, ab5ie6en, entfernen, po- iügenii avidi ad pugnam, ein oon lliatur ((E^arafter)
puli opinionem a spe adipiscendi, Cic: Antouii fampfluftige§ '-l\, Liv.: übtr., u. irebl., in direpti-
lurorem a pernicie rei publicae, Cic: legiones a ones manus, bie raubtuftigen, Liv. — II) abfol.: A)
•C. Antonii scelere et ad rempublicam suäaucto- nac^ ^cfiö, babfü*tig, gelb-
eig., begehrlich, gierig, 1)
'ritate traducere, Cic: alcjs mentem ob. animum gierig, ingcnium avidi haud pernoram hospitis,
ab alqa re, Cic. u. Liv.: alqm ab iucepto, Liv.: Plaut.: divitias conduplicant avidi, Lucr.: grati
alqm a consiliis pacis, Liv. —
2) inber (^eftnnung animi, non uppetentis, non avidi sigua proterri
oon ^mbm. abroenben, b. t. i^m abwenbig^, n6gcncigt perutile est, Cic: considera, quis quem fraudasse
571 Avienus avulsio 572

dicatur: probus improbum. liberalis avidum, Cic. Ort, bie Orinöbe, hunc avium dulcedo ducit in avi-
- übtr., D. Icbl. 3ubij.: avida manus heredis, Ilor.: um, Cornif. rhot.: I^äufiger im ^lur., aviadumse-
sorvoniin manus subitis (.4W.) avidao, ftrccftcn fid) (juor, Virg.: avia itinerum, Vell. H) (poet.) oom —
bei plüölidKm Wciüinn c^icric^ au<6, Tac: poct., avida 'üJege fid) entfernenb, auf abroegen, abwegö, in mon-
niaiiiis mortis, TibuU. —
2) nad) (^cnu^, brgeljrltdj, tes sc avius abdidit altos, Virg. - übtr., avius a
unrrfättlid), unmäflfl, aegri, convivae, Hör.: be). vera longe ratione vagaris, irrig u. ungereimt ju
übtr. D. 3 innen, '-öcgicvöen u. i^cibcnfc^aften, ita benfen roäre es, Lucr.: avius errat animus, t«eglo^,
sunt avidae (aures meae), Cic: oculi, PI.: sitis, Lucr.: avia coepto consilia, oom 'Beginnen abroei-
Mart.: libidines, lüilbc 3!riebc, Cic: amor, Catull. c^enbe, Sil.: disciplina avia veri, Tert.
- u. u. anbcrn Icbl. 3ubii., mare, Lucr. u. Hör.: üvöcämentum, i, n. (aroco no. I, B, 2, b), baö
morbus, bie (um ftct)) frcffcnbe, nad) Opfern gierige, ©rbolungö=, äerftreuungömittel, PI. min. u. Lact.
Lucr.: ignis, tlammae, Stiles üer3el)renb, Ov.: mor- ävöcätio, önis, /'. (avoco), ba^ ®tc6=5lb^iebcn, I)
sus, fc^nappenbe, gierige (um ju treffen), Ov. 3) — im a cogitanda molestia, oon bem (^ebanfen
2tllg.:
nad; iiampf ob. .Hrieg, fampfbrgicrtg, Vulcanus an 2C., Cic. Tusc. 3, 15, 33. —
II) insbef.: a) bie
(' Ilfaiaroi '/.äaiöuevos Ttoliuoio), Hör.: legiones, ftörenbe Serflreuung, Sen. ep. 56, 4. —
b) bie erl^ei=
Tac. — 4) nad) ^errfd^aft, bcrrfc^füc&tig, ingenium, ternbe Serflreuung, ^^lur. avocationes (@gf^. exer-
Sali. Jug. 25, 8. — B) meton., rceit u. breit um fid) citationes), Justin. 37, 4, 1.
greifenb = wüt ob. oicl umfaffenb, wettbin rcid^cnb im ävöcätör, öris, ?n. (avoco), ber tttbrufer, Tert.
^aume (ogl. bie Stuolegg. ju Lucr. 5, 203), pars, carn. Christ. 5 extr. - 3)at>.
complexus, Lucr. ävöoätrix, trlcis, f. bie 2tbrufcrin, Tert. anim, 1.
XvieiiiiH, i, m., üollft. Paifus Festus A., ein ä-TÖco, ävi, ätum, äre, I) eb=, wegrufen, abbe=
röm. -Dichter, blül)enb gegen bae '&vX)^ be^3 4. ^a\)x^. rufen, A) eig.: a) übi).: pubem Albanara in arcem, >

nad^ (E^r., Ueberfe^er »on Arati Phaenomena, Serv. Liv.: partem exercitus ad bellum, Liv. b) alä —
Yirg. Aen. 10, 272. l^gl. 33ernl)arbt) ©runbr. ber public, t. a magistratu ob. magistratui (alii) co-
t.:

3iöm. Sit. 3. 455 u. 457 (2. Slufl.). mitiatum contionem avocare, einer 3)iagiftratä=
ob.
Aviona, f.
Avona. perfon hk ju ^attenben ßomitien ob. anbern 'Bolf§=
ävipe§, pedis (avis u. pes), oogctfüftg, fi$ncttfü= nerfammlungen baburd) f^inbern, baB man M^ oer-
ftg, lepus, Seren, b. Mart. Cap. 5. §. 518 u. b. fammelte 'Bolf (ju einer anbern 'Berfammlung 2C.)
Ter. Maur. 1464. abberuft, Messala b. Gell. 13, 15, 8. B) übtr.: —
avis, is, f. (o. Stamme AF, äfco [rooo. ar,ui,\ I) ableiten, fossä aquam, ülp. dig. 39, 2, 26. - u.
iregen bes roe^enben 5^"g*^5) ber »oget (ugl. ales no. ablenfen, arma, ciM }yinU mad)cn, Quint. 9, 1, 20.
n, 1), ob. collectiü ©erlüget, I) im 2tl(g.: examina — 2) üon etro. (b. i. Der Befd)äftigung, hem Sinne
avium, cantus avium, Cic: concentus avium,
Liv.: ob. ber 5ieigung ju etiü.) abrufen = abjieben, abbrtn«
Cic: aves vernae. Fronte: aves aestivae, Liv.: aves gen, entfremben, a) übf).: Socrates videtur primus a
magnae, Plaut., majores, Cels.: omnis avis gran- rebus occultis avocasse philosophiam et ad vitam
dis, Cels.: aves grandiores, Cels.: aves parvulae, communem adduxisse, Cic: quos aetas a proeliis
Lampr.: aves minutae, aves minimae, Cels.: aves avocat, fern §ält, Cic: senectus avocat a rebus
domesticae, Col.: aves rapto viventes, Sen.: aves, gerendis, Cic: av. ad Antiochum multitudinis ani-
quae nataut (Ögf^. quae natandi scientiam non mos, ^inüberjie^en, Liv. —
b) oon ber 2lufmert'fam=
habent), Cels.: avis Üumiuea, Ov.: aves litoreae, feit abrieben, jerjlreuen, «) ftörenb abrieben, =abba[teni
Yirg.: aves palustres, Mela: aves pretiosas scin- nulla res uos avocabit, Sen.: ma;l
^erftreuen, flören,
dere (tranc^iren), Sen.: istä avi (aquilä) volat nuUa gis mihi vox avocare videtur quam crepitus, Sen.:
veliementius, Cic: aves quasdam et alites et osci- quia ipse multum distringehar frigidis negotiis,
nes rerum augurandarum causa esse natas puta- quae simul et avocant animum et comminuunt,
mus, Cic - ü. bcn 'Bienen, Varr. r. r. 3, 16, 1. — PI. ep. — ß) ert)eiternb abjieben = jcrftreuen, crbei=
II) inebef., ber aSciefagcoogel n. meton. für omen,
, tcrn, unterbaltcn, ab quae avocant, abductus
iis,

bas aSBa^rjeic^cn, in 'öe3ic^ungen wie: avibusbonis, et liber et mihi relictus, non oculos animo, sed
Ov., ob. secundis, Liv., mit guter '^orbebeutung, jur animum oculis sequor, PI. ep.: alqm festivitate
gtücf liefen 3tunbe: ^ingegen avi mala. Hör., ob. fabulae, Apul.: luctum lusibus, Sen.: se passercu-
adversä, Poeta b. Cic, ob. sinisträ, Plaut., ob. si- lis, Arnob. —
II) jurütfforbern (= revocare), JCt.:
nistris avibus, Ov., mit böfer "ßorbebeutung, jur wn^ non potest avocari ei res, JCt. - übtr., factum,
glücflic^en Stunbe. - a^* 2(b(. Sing, ave u. (bef. loiberrufen, JCt. - ai>r 'parag. Infinit. Praes
in ber '-Öebeutung wo. II) avi; üg[. S^eue's ^-orment. Pass. avocarier, Lex Serv. bei G-ruter inscr. 1030,
1. 3. 220 f. 1. lin. 6.
ävitiiim, ii, n. (avis), "t^m 58ogcIgcfd^led&t, bie 58ö= ä-völo, ävi, ätum, äre, binn)eg=, fort=, baoonflt^
gel, Apul. fior. extr. ob. de deo Socr, prol. extr. gen, I) eig.: observatum est, auspicanti pullos avo-
p. 366, 11 ed. Ebn. p. 109, 2 ed. Hüdebr. lasse, Suet.: isque (ales equus) per aethereas me
ävituti, a, um (avus), üom öroBoater ob. üon tollens avolat umbras, Catull.: pavones, qui ex
ber ß)roBmutter ob. non t>en ^orfa^ren übi). über- consuetudine avolare et revolare soient, JCt. —
lommen, = ererbt, gro^oätertic^, großmütterlicö , ange= II) übtr., baoonftiegen = batjoneilen, experiar certe,
erbt, angeflammt, ®r6=, Stamm-, juro. auc^ = uralt, ut hinc avolem, Cic: citatis equis avolant Romam,
bona paterua et avita, Cic: paternus ager et avi- Liv.: alterum non videas, cor subito non potuisse
tus, Sen.: regimm, Cic: ager, groBmütterlid^es &ui, nescio quo avolare, Cic. - So aud^ non Sterben*
©rbgut, Stammgut, Suet.: Troja, M^ gro^mütter= ben, hinc av., oon f)innen eilen, =f(^eiben, Cic: u.
lic^e, Hör.: nobilitas, Tac: merum, Ov.: malum, ü. ber Suft, voluptas avolat, fc^rotnbet fc^nell, Cic.
ßrbübel, Liv. - non %i)mm. fortitudo, ber ©fei, ävoltüio, önis, f. f. avulsio.
Col.: color, ber Gfel u. Sd^afe, Col. ävoliüör, öris, m. f. avulsor.
äviu8, a, um (a u. via), I) abliegcnb oom 2öege, Avona, ae, in. ein ^lu^ in 'Britannien, j. Ävofif
=ücn ber Straf e, abroegfam, oBgelegen, «enig betreten, Tac. ann. 12, 31 (al. Aviona).
montes, Hör.: itinera, Seitenmärfd^e, Sali. - fubfto., avulsio (ävolsio), önis, f. (avello), ba^ Slbrci'
avium, ii, n. ber Stbroeg, abgelegene =, wenig betretene #cn, bai). meton. (ale t. t. ber ©artenf.) = bie abge='
573 avulsor Azotos 574

tiffenctt 3wctgc (um baraus 35äume ju gießen), PI. 59 u. a.: ^tur., Ov. met. 2, 148 u. a. — II) übtr.:

17, 10(9), 58; 17, 13 (21), 98. A) bie SSBettc an ber Sßafferu^r, ber aSBetttaum, ver-
ä%'ulHör (avolsör), öris, m. (avello), ber 2l6rei= satilis, Yitr. 9, 8 (9), 8. — B) bie Sinie, um bie fid^

fct, (spongiarum) PI. 9, 45 (69), 148. bie SBelt ob. ju bre^en fc^eint, bie
ein 3Beit!örper
ävuncülus, i, m. {Demm. xt. avus), ber D^eim, Std^fe, 1) eig.: mundi, Lucr.: terra circum axem se

u. jroar : I) ber D^eim aU ber 3)luttcr SÖruber (^in= convertit, Cic. —


2) meton.: a) ber *»[, nörblid^e
gegen patruus ber Dl^eim als beä 33ater5 SBruber), ob. fübtid^e, inocciduus, Lucr.: meridianus, Yitr. -
Cic. u. 2t. - )^ai). a) magnus av. - aviae frater, bei 2)icf)tern bef. ber 3?otb»)ol, Att. fr., Lucr., Yirg.
ber ©ro^mutter trüber, ber ®ro^o:&etm, Cic. Brut. u. 21. —
b) (poet.) ber ganje -^immet, Yirg. u. Ov.:
62, 222 u. JCt. —
b) major av. = proavmiculus, sub (nudo) axe unter freiem öimmel Yirg.
, c) ,

proaviae frater, ber Sleltermutter SÖruber ber Uf , bie -giimmeUgegenb, boreus, ber 3^orben, Ov.: hes-
gtofoi&ctm, JCt: aber aud) = aviae fratei-, ber perius, ber Sßeften, Ov. —
C) bas ©ifen, in bcm bie
Orofo^eim, Vell. 2, 59, 3. Suet. Aug. 7 u. Cl. 3. S^üronget ftc$ bre^t, Stat. Tlieb. 1, 349. D) al^ —
— c) maximus av. = ahaviae frater, ber Urgro^= t. t. ber 2(rc^it.: 1) bas »cntil an einer 3iöf)re, Yitr.

mutter Bruber, ber Urgro#o5cim, JCt. II) übtr.: — 10, 7 (12), 1. —


2) axes volutarum, bie ®öume htt
A) ber Döeim alä ber 9JZutter Sc^tDeftermatin, Sen. ®*ne*en, Yitr. 3, 5, 7 (3, 3, 12). - ^tS"Mi. Sing,
cons. ad Helv. 17, 3. —
B) ber Dfteim alö ber Ur= gem. axe, feiten axi, rcie Cic. de univ. 10, 32 cod.
grofimutter ^Sruber, ber Urgro^o^etm (av. magnus Erl. Yitr. 9, 8, 8.
f.
ob.), Tac. ami. 2, 43 u. 53; 4, 75. 2. (assis), is, m. (Stamm AC, mooon im
axis
&VUS, i, m. ber 3l5n, I) eig., ber ©ro^uatcr, Plaut., ©ried^. ayw/ut, äyua), eine 25ictc, ein 2?rett, eine
Cic. u. %. —
11) übtr.: A) =proavus, ber Urgto^^ fSoUt (u. sroar im rollen ,3wftanbe, mä^renb tabula
tJttter, Cic. Scaur. §. 32. Tac. ann. 14, 55. B) — = ha^ mit bem öobet bearbeitete 33rett), supra ea
übi). = 5l5n6crt, »erfahr, Hör. sat. 1, 6, 3. Ov. tigtia transversas trabes injecerunt easque axibus
her. 16, 173 u. a.: übtr. o. dienen, Yirg. georg. 4, religaverunt, Caes.: stabula roboreis axibus con-
209. —
C) ein ©rct§, Albiiiov. in Maecen. 2, 4.— strata, Col.
III) meton., ^tnr. avi, rcie Ttännoi, ber rooKige ob. axitiösiis, a, um (ago), mit anbern gcmetnfcöaft=
I^aarige Same einiger ^flanjen (be§ SÖmenjal^n^ «cö 5anbelnb, Plaut, u. Claud. b. Yarr. LL. 7, 3. §.
2C.), ben, raenn bie ^ftanje abgebtüf)t ift, ber äßinb
66; rgt. Paul. Diac. p. 3, 3.
wegführt, bie ^cbcrfronc,Apul.lierb, 75; ügLoc|nei=
Axius, ii, m. (A^ios), ber größte ^ylu^ 9}^ace=
ber gu Col. 6, 14, 3.
boniens, ber auf bem S3erge Scarbue (j. Tschar-
axäment» ob. asMämeiita, orum, n. (ü. 2.
Dagh) entjpringt, fpäter ben ©rigonus (j- Tzerna)
axis, weit fie auf l^ötjerne Xafetn gefd^rieben maren),
aufnimmt, u. enbUc^ in ben tfiermäifc^en 53ieerbu=
retigiüfe ©efcinge, meldte jäl^rlid^ bei ben Opfern beä
fen münbet, j. Vardar, Liv. 39, 53, 15. Mela 2, 3,
Öercu(e9 t)on feinen ^rieftern, 1:itrK loaliern, abge=
1. PI. 4, 10 (17), 34.
jungen mürben, Paul. Diac. p. 3, 6; ogt. Gloss.
' axöii, Önis, m. {a^cov\ I) bie ßtnie auf ben Son=
Labb.:axamenta,'(7Tt;<of eiti d'vüicov HoaxXiovs.^
axeäriut«, ii, m. (1. axis), e. @tcttmad^cr, SSBagncr,
nenu^ren, bie 2lcöie, Yitr. 9, 7 (8), 5. II) ein —
X^eil ber ballista, bie aScttc, Yitr. 10, 11^17), 7
Orelli inscr. 4151.
axedo, dinis, (= 2. axis), ein runbes Srett als
(rao gried^. 2lcc. axona). —
III) axones {ol a^oveg),
f. eingegrabenen ©efe|e be^
bie auf plsernen 2^afeln
Seifet, Marc. Emp. 33 extr.
Solon, meirfie auf einer 3lje umgebre^t raerben fonn=
Äxenus{a^evos\ imtt)trtftbar, Pontus Axenus,
Amm.
ten, 16, 5, 1.
frütjerer Dhime be^ Pontus Euxinus, Ov. trist. 4, 4,
55 sq. Mela 1, 19, 6. PI. 6, 1 (1), 1: bafür Axena Axöna, ae, m. {.Av^ovwos) ein %i\x% im betg.

Ponti freta, Poeta bei Censorin. fragm. 14 (de le- ©aUien, Aisne, Caes. b. G. 2, 5 §. 4. u. 9 §. 3.
j.

^fit. num.) §. 9. - 2lnbere ^-orm Axinus, {ä^eivos),


Auson. Mos. 461.
Tauri in Axino (ücrft. Ponto), Cic. rep. 3, 9, 15. axiingia, ae, /. (axis u. ungo), Söagenfc^micre,
axicia, ae, f. (*asse^o), eine ®d&ete, Plaut. Cure. ©djmiere, %tii gum Sd^mieren, bei hzw SUtcn mcift
Sc^raeinefett, PI. 28, 9 (37), 141 (mo aucf; bie (rtp^
4, 4, 22 (578).
1. axicüliiM, i, m. {Demin. u. 1. axis), bie Ueine
mo(ogie). - aU Heilmittel, PI. 28, 9 (37), 135 sqq.:

«*fe ob. aScttc am Sre^rabc, Yitr. 10, 9 (14), 2. 37, 10 (43), 156. Yeget. 4, 12, 3: caprina, Yeget.
- mit jum 33eftreic^en ber
2. axicüliiH (assiculus), i, m. (2. axis — assis), 4, 10, 3. '^erfj üermifc^t

nne fUint 23o5Ie, eine ftcine üatte, Col. u. Amm.: ex


quantum volueris, et tantuu-
9ii^en, picis liquidae

»rno axiculi, gebre^te '^flöcfd^en, Yitr. dem sumes unguinis, quod vocamus aximgiam
axilla, ae, f. {Demin. v. ala), bie 5td^fel5ö6lc, vel sevum, Pall. 1, 17, 3.

3ic. er. 45, 153.


Axur, f. Anxur.
, axim, arc^aift. = egerim, Pacuv. 297; ügl. Paul.
Äzän, änis, m. (At,är\ ein 2t',anter (= 2lrcabicr),
>)iac. p. 3, 3.
poet. üom iBerg St)faion (bem .v)auptfi^e ^k'^ö mi)fti=
f(^en 6ijbe(ccu(tuö in 2lrcabien), Stat. Tlieb. 4,
292.
axinöiuantia, {a^ivouavrsia) ba^ S9Betö=
ae, f.
«gen »ermittetfi ber alerte, PI. 36, 19 (34), 142. äzäiiiae nuces («^«;w), bie ju lange am 33aume
gebliebenen u. bal). ftc^ uon fclbfl fpaltenbcn «pinicn--
Axinu.*4, f.
Axenus.
axio, önis, f. bie Cbrcutc, PI. 10, 23 (33), 68 u. nüffe, PI. 16, 26 (44), 107.

9, 6 (38), 117 ed. Jan. {i'uJg. asio). äzrnii dii {alon'oi), ©Otter, bie feinen beftimm-
axiöina, mätis, n. (a^üo/u.a), ein ©runbfa^, eine ten ^l;etl beo öimmel>5 inne Ijaben, fonbern überall
ptnnhtt)ahrl)tit, ein Sljricm, Apul. dogm. Plat. 3 m.; finb, ^a^. awd) überall uerel)rt merben (rein lat.
^l Gell. 16, 8, 7. communes), Mart. Cap. 1. §. 61 vgl. Serv. Yirg. ;

1. axis, is, m. (Stamm AC, AG, raoo. aud^ ago, Aen. 12, 118.
. im ©riec^. ä^ojr), bie 2lcöfe, meton.: 1)
I) eig. u. Azötös u. -US, i, f. (A^ono=\ 'lia^o altteftam.
bieSldjfe am "Jöagen, faginus, Yirg.: axes ro- 2l§bob,Stabt in '^^alciftina, j. Esdnd, PI. 5, 13 (14),
;-8v
irum, Liv.: axes amurcä uHgere, PI.: paene curru 68. Mela 1, 10. Yulg. Josuo 11, 12 u. a. !J)at).: —
^cussus est axe diffracto, Suet. 2) (poet.) me- — A) Azötice, Adr. a^ctif*, Yulg. Nehem. 13, 24.

m., ber SBagcn, Yirg. Aen. 5, 820. Ov. met. 2, — B) Azötis, idis, 2lcc. '"^^lur. i^lus. f. auö «l^oto«,
575 azymns bacchatim 57G
iDcores, Vulg. Nehcm. 13, 23. — Q AzötiuK. a, «zymuN,a, um (a^iy/os), ungcfduert, paniß (rein
um. ojottfd», au« 5l|;ctc«, Vulg. 1 Sam. 5, 7: "^Uur. lat.panis sine formento), Scribou. 133. - fubfto.,
fubftp., Azotii, oiuin, tu. bic (iiuiu. oon ^Ijotoo, bie azymon, i, w. ungefduerteö »rot, Eccl. (welche falfc^
«jcttrr, Vulg. Josue 13, 3 u. a. äzymon meffcn), dies azymorum, Oros. 7, 6.

ß.

B, b. bor jnicitc 5^ucf)ftaf)e beö latcin. 2llpl^ttbe= bacae, Virg.: cupressi bacae, PI.: pipcris bacae,
tee, cntjprcdjcnt» bcm ciricct). lieta {B, ß\ aber turj= ^fefferbeeren, -!örner, Vitr. —
B) insbef., bie Eel=
weg he genannt. - 3Uö Slbfürjung auf ^nid^r.: = beere, Cltuc, agricola quum florem oleae videt, bar
Bonus ob. Bene, j'ö. B. 1). = bona Dea, aber auc^ cam quoque se visurum putat, Cic: fo Venafranae
= bonum datum. - B. L. - bona lex. - B. 0. = baca olivae. Hör.: ubi viridi certat baca Venai'ro,
bouo online, bona omiiia. - B. P, = bono publice, Hör.: bicolor baca Minervae (rceil ber Olioenbaum
bona possessio. - B. (mit u. o§ne D. S.) M. = bene ber 9)tinert)a beilig), Ov. —
II) übtr.: A) jebe runbe
(de se) nierenti. -B. V. V. - bene vale, vale! Ue= Saumfruc^t, arborum bacae (Ögf^. truges terrae),
bcr t)'\<i 2(uefvrac^e u. ^^eränberungcn bco b f. 2c^nei= Cic: arbores seret diligens agricola, quai-um aspi-
ber'ö C^r. 1. Z. 216 ff. ciet bacam ipse nuniquam, Cic. B) alles iöeer* —
Baal. m. indccl. (au6 bem i^ebr. Vr:n ber iperr), ät)ntic^e: 1) eme
indica, Petr.: detractam ex
«^»crle,

eine fi)rifrf)e (^ottf)cit, Eccl. aure Metellae aceto diluit insigiiem bacam. Hör.
bäbae ob. papae (ßaßai ob. TzaTzai). Sluobr. — 2) 0. 3i^9enfot^, eine ßorbcer, im SöUc^en, baca
ber '-l^eriüunbcrung, pc§ taufcnb! pc| aSJetter! et bcr caprini stercoris, Pall. 2, 14, 3. 3) cm ®clcnf —
Äurfutf: Hcmif. n.^Petr. ber Äettc, Prud. ttsqI Gxe<p. 1, 46 u. a,

Babel, elis, /'. = Babylon, Eccl. bäcälia (laurus), ae,(baca), bie an beeren
/'.

BabiilönicuKijf. Bab}ionicus unter Babylon. fmct)tbarfte Slrt l*crbecrbäutr.c, PI. 15, 30 (39), 129.
Bäbylo, önis, m. ber tBaBolcmcr, appeUat. = bäcäli», e (baca), 9?ccrcn tragcnb, laurus bac,
ein -iJiann uon orientalifc^em Siciditl^um u, iBurus, PI. 17, 10 (11), 60. %l. bacalia.
ein 5ia6c6, Ter. adelpli. 5, 7, 17 (915). bacalüKia.ae, e.äirt 3lafc^roerf, Petron. 41, 2.
/'.

Babylon, önis, /. (Baßv/.oiv), £)auptftabt 93a= bäcätuK, a, um (baca no. II, B, 1), mit Vertat i

br)lonicnö auf beibcn iceitcn bco (Tup^rat in einem jjcrfcben, **erlen=, monile, Viig. u. 2i.

Sßiercct erbaut, in bereu i3fi[. 2;^cil fic^ ber ^Nalaft bacca, baccälia u. f.
m., f.
baca u. f. m.
ber c^albäifc^en Äönige (5lebucabne3ar 2C.) mit ben baceär (bacchar), äris, n. ob. baccäris (bac-
berühmten pngenbcn (Härten (j. el Kasr, b. i. bcr charis), is, f. eine '^4on5e mit tDofjlriecficnber SOßur*
^^alaft) befanb. (rinjelne ^iuincn ber Stabt nocf) je^t jel, aus ber man etnCel bereitete, aud) nardnmru-i
in Ard Babel bei *SY. HiJle in ^raf %xah\, Cic. de sticuni u. perpressa gen., nac^ Sprenget ber celti»
div. 1, 23, 47. Mela 1, 11, 2. Ov. ex Pont. 2, 4, fc&c ^albrian (Valeriana Celtica, L.), Virg., Curt.'
27: Genii. a\x&) gried). -onos, Claud. IV. cons. u. PI.
Hon. 653: Acc. gtro. gried). -ona, Prop. 3, 11, 21 Baccha, ae, f. (Bäy.yx), eine ^acc^antin, b. i.
u. 2(. - A) Babylönia, ae, f. {Ba-
2:aü. aBgel.: eine gottbegeifierte '^^rieftenn bes 33acd)us, grau ob.
ßv}.covia\ 1) bie i'anbfc^aft »atölcmcn, eine n3eite Oiäbc^en, meldte bie J^fie jenes (Lottes in einer hi^
burd) 33erge nic^t unterbrochene ßbtne füblic^ oon jur Unempfinbltcf)feit gefteigertcn 'Jiaferei beging/
3JJefopotcmien oon bem ^^unfte, mo fic^ ber (?u=
, Plaut. Amph. 2, 2. 71 (703); aul. 3, 1, 3 (408).
pf)rat u. ^igriö einanber näfjcrn, biä ju ifirer ge= Ov. met. 4, 25 u. 2C: als (äemälbe, Cic ad fam.
meinfd)aftl;d,en 3}iünbung in ben perfifc^en 9}ieer^ 7, 23. 2. - Bacchis iuitiare alqm, einraei^en in bie
bufen, Urfi^ bei2(ftronomie u. 2(ftrologie u.ber Äunft 23acd)usfeier, Liv. 39, 9. §. 4. u. 10. §. 2. u. 14. §. 8.
fofibare Stoff e ju rceben, bas j. Irak Arahi, im bacchäbundiit^, a, um
(bacclior), itc^ bocc^aitti»
rceitern Sinne auc^ = ha^ ganje babt)Ionifd)=affi)ri= fcöcr ISfgctftcrung 6ingc6cnb, agmen, Curt. 9, 10 (42),
fcf)e :}teic^, Mela 1, 11, 1. PL 6, 26 (30), 121. Curt. 27. - u. boccftantifcft tcbenb, Apul. de mag. 82.
8, 3 (13), 17. Justin. 20, 4, 3. —
2) hxi Zta-Ot fSa- Bacchanal, älis, n. (Bacchus), I) ein bem 25««
bölcn, Liv. 38, 17, 11. Curt. 4, 6 (25), 2. Justin. d^ue gewciötcr £rt, ber £rt, toc tit Sacc^uefcier Be»
1, 2, 7. —
B^ Babylöiiiäciis, a, um, hahnlcnü^, gangen wirb, Plaut, aul. 3, 1, 3 (408). Liv. 39, 18,
undae, ber (lupbrat, Manil. 4, 580. C) Bäby- — 7. — II) Bacchanal, Plaut, mil. 3, 2, 45 (858),
lönicuK (Bäbülönicus), a, um, toBotcnifd^, Chal- gem. %i\vc. Bacchanalia, ium. n. (juro. iorum, loie
daeum doctrina (f. Bahijlonia) , Luer.: peristro- Sali. hist. tr. 3, 79 [97;! Cic. legg. 2, 15 in. Liv.
mata, funfiooU gcrcebt u. mit J'isuren burd}n)irft, 39, 9 sqq., t)a<ö Sacc^uefcft, bie 2?accöu§feter, aEe brei
Plaut.: ^ai). fubfto. Babyiouicum, i, n., Publ. Syr. ^af)re jur DIacfitseit f)i)c^ft tumultuarifc^ u. ausfc^njei*
b. Petr., geiD. im '^^lur. Babylonica, orum, n. ha^ fenb begangen, baf;. in iHom im 3- ö. St. 568 ob.
bi)lomfc6e 'Beeten, 2eppid)e/ Lucr. u. JCt. D) — n. (E^. 186 oerboten burcj ein Senatusconsultum de
Bäbylönieii8i§. e, aue SSab^Ion, botölcntfcft, mi- Bacchanalibus, roelc^eo fic^ nod) ermatten ^at u. ob*.
les, Plaut, truc. 1, 1, 66 (85) u. ö. E) Bäby- — gebrudt ifi hinter ixim Livius ed. Brak. tom. 7. p.i
löniu8, a, um,6abolcnii*c6, miles, Plaut.: arx, Curt.: 197 sqq. (tom. 15. p. 378 sq. ed. SUittg.). - ^OCt./
numeri, dialbäifcbe u. afirologifc^e -liccönung^^BeiG^ Bacchanalia vivere, auefc^njctfenb lebctt, Juven. 2, 3.
fagung av.^ 1i<ixi (^eftimen, Hör.: 'ta\). Horos, ber Bacchänälis, e (Bacchus), bacc^anolifd^, be^l
Sternfunbige, Prop. - fubftn., Babyionii, orum, m. t8ac^u§, Chorus, Aur. Vict.: sacra, Val. Max., ob.
- bie (Jinn). '^abploniens, bie Sabolcnicr, Cic. - u. festum, Macr., ^a^:> 53acc^u5feft (f. Bacchanal no. ü).
Babylonia, ae, /'. = bie SfaBolcnierin, Ov. bacchar u. baccharis, f. baccar.
bäca (baccaX ae, /. bie »cere, I) eig.: A) im 'Mg.: bacchatim, Adr. (bacchor), in Bacd^antifd^et ]

virgas muiteas cum bacis servare, Cato: lauri SSut:&, alqm discerpere, Apul. met. 1, 13.
577 bacchatio Bacenis 578

bacohätio, (bacchor), I) bie 2Sacd&u«feicr,


önis, f. lung jebeä Sßunfc^eö oerfproc^en, in bcrfelben ^err^
Hygin. fab. 4 u. a. —
11) ba§ taciantifd^e ©d^wär- lic^feit i^r gu erf feinen, in raefc^er er ber §era fic^

mcn, sileatur de nocturnis ejus bacchationibus ac na^e. ^en^ erfc^ien mit 33li^ u. 2)onner, u.^t)k ent=
vigiliis, Cic. II. Verr. 1, 12, 33. f e^teöon ber flamme ergriffene ©emele (Ov. fast.
,

«accheis, üoni Bacchis, bem 2l^n^errn


idos, f. 6, 485) gebar fterbenb ein unreife^ i^inb (ba^. B.
ber corint^ifd^en Sacc^iaben, ^errül)renb, bafi. poet. Ignigena, Ov. met. 4, 12); 3euä rettete biefeä abetr
= corintr^ifd^ , Ephyres Baccheidos altum culmen, auö t)€va 33ranbe u. (ie^ eä in feine §üfte einnähen
©orintp, Stat. silv. 2, 2, 34. (Curt. 8, 10 [35], 12. Arnob. 4, 22). D^iac^bem ber
Baocheius, a, um (Bacchus), üom 23accl^u§, 5ac= ©Ott jur rechten 3eit bie dlai)t getrennt unb ha^
dona, 2ßein, Virg. georg. 2, 454 (unä(f)t). -
c^ifcö, Äinb geboren ^atte {hai). Bacchus bis genitus Ov. ,

ajä" Ov, met. 3, 691 je^t Bacchea sacra. met. 3, 314; trist. 5, 3, 26, u. satus iterum u. bi-
Baccheus, a, um \Baxxeios\ Bocd^etfd^, Bac= mater, Ov. met. 4, 12), übergab er es bem ^ermeg.
d^ontifd^, Sacra, Ov.: ululatus, ber 33acd^antinnen, 2)iefer brad^te ben Ä^naben jur ^no (ber (Sc^mefter
Ov.: saiiguis, oon ii^nen nergoffen, Stat. ber ©eme(e) u. ju beren ©ema^( 2(tl)amaö, u. über^
BacchiäciiH, a, \\:m{Baxxiay.6s), feacd^ifd^, me- rebete-fie, benfelben alg 3)iäbd)en aufsujiefjen. 2llö
trum, Gramm.: solutioiies, Gramm. aber bie erjümte §era beibe in Siaferei oerfc^te,
Bacchiädae, ärum, m. (BaxxtaSat), bie '^üd}= üerraanbeüe ^en^ ben Knaben in einen Sorf, u.
!ommen beö 5)eracliben 23Qcci^iö (.perrn non (Eo= ipermeä brachte i^n ju ben 3tr)mpi)en, bie auf bem
rint^ feit 924 v. d^x ), bie SBacd^tabcn, eine uralte ?it)fa tüo^nten (bal). Bacchus Nyseus, Ov. met. 4,
:^crrfdjer:=5'amiUe" ju dorintl^, bie öon ©tjpfehio 13: Nysius, Cic. Flacc 26, 60). ^erangeraac^fen
657 V. (£^r. geftürjt lourbe, Ov. met. 5, 407. PI. tüirb ^^ücc^uö üon ber §era rafenb gema(^t
fctbft
35, 12 (43), 152. u. irrt in ber 3taferei um^er. - ai^ ©ott beö SBcinä
Baccliicut», a, um (Bay.xixos), Bacd^tfd^, serta, tnit ben 33einamen Bromius, Lyaeus, Lenaeus, Ny-
Ov.: ritus, Macr.: metrum, Gramm. ctelius, Eleleus, Evan, Liber (alle bd Ov. met. 4,
BacchiK, cbidis, f. [Bay.xis) - Baccha (tu, f.), 11 sqq.), nocturnus (Virg. Ge. 4, 521). S^gt. Diony-
Ov. trist. 4, 1, 41. - 3(ud) treibt. 9iante, t)gl. Plaut. sos. - al§ berauf d^enb u. begeifternb ©ott ber 2)ici^ -

Bacch. 3, 1, 4 (371). ter, bef. ber i^od^begeifterten, Hör. carm. 2, 19. 1 sqq.;
1. Bacchiu«, a, um, bacd^ifd^, Sacra, Ov. met. t)g(. Ov. am. 3, Ib, 17. - Sßon ber bilbenben Hunft

3, 518. mirb Sacc^us in ber älteften ^cit als Diaturgott


2. BacchiuH pes, aus 5tt)ci Sängeti u. einer bloö a(ä öerme mit bem ^^alluö bargeftellt, in ber
^iitjc i)efiel}enb, entroeber - - - (§33. Römänüs), fpätern ^eit tl^ei(s alö bärtiger, männlicl^er ©ott
f.
Terelit. Maur. v. 1411 ed. Lachm. (2414 P.), mit reid^em, balb in Soden berabfalTenbem , balö
ob. --- ($33. Sälati), Quillt. 9, 4, 82. gum einem jierlic^en SIButft um hen Hopf
^l^eit in
l
bacchor, ätus siim, äri (Bacchus), I) intr.: A) aufgebunbenem 5)aar, tl^ei(ä at§ jugenblic^er, im
eig., ia§ SBacd^u^feft Begeben, = feiern, Baccha bac- 2l(ter ber (gp^ebcn gefaxter ©ott (Ov. fast. 3, 771 sqq.
chans, Plaut. Amph. 2,2, 71 (703): cum alqo, Tibiill. 1, 4, 37), ber J^opf gteic^falls mit reichem,
PI. 3, 1 (3), 8. - haf). Bacchantes = Bacchae »ac= 5um %f)Qii l)inUn in einen Änoten gefd^ürjtem, jum

,

d^antinnen, Ov. ii. Cmt. B) übtr.: a) übl). D. 9)len== %i)di üppig l^erabrcaKenbem ^aar (hal). indetonsus,
jdjcn, bacc^antijc^ fdöwärmen, lärmen, toten, rafen, Ov. met. 4, 13, depexus crinibus, Ov. fast. 3, 465),
auö ^reube, quibus gaudiis exsultabis? quanta in mit ber ©tirnbinbe ob. einer 2Bein= ob. Crpf)euranfe
voluptate hacchabere? Cic: non ego sanius hac- (bafj. racemifer, Ov. met. 15,413; ogl. Bacche ra-
chahor Edonis: recepto dulce mihi furere est cemiteros hederä redimite capillos, Ov. fast. 6,
amico. Hör.: u. fo auö Siebe, Yirg.: auQ bidjteri== 483: u. corymbifer, Ov. fast. 1, 393); enbtirf; al<o
jd)er 33egeifierung, Stat. -aud)fd^ttJärmcnb--, rafenb=, gef)örnter ©ott, ben 93J9fterien ange^örenb (hat).
tttlb umftcrfd&hietfen, = umherirren, in magnis monti- cornu insiguis Bacchus, Ov. art. am. 3, 348, cor-
bus passim, Lucr.: per urbem, Yirg. — b) vom niger Lyaeus, Ov. am. 3, 15, 17; ögl. Tibull. 2,
feurigen Siebner ob. feiner 3ftebe, eos furere et . . . 1, 3). %(. über ^acc^uö übt), ^effter -Heügion ber
bacchari arbitraretur, für übergeifterte u. tau= ©r. u. Mm.
©. 395 ff. u. ©. 549 f. über bie Äunft=

;

meinbe SdjrDäimer l|ä(t, Cic: diceudi genus . . barft. C. müliev %xd)doi. §. 383 f. II) mcton.:
quod inanibus locis bacchatur, fid; bacc^antifd) ge= A) ber Sacd^ueruf (lo Bacche!), Baccho audito,
berbet, Quint. — c) v. lebl. Subjj.: «) == bo^er= Virg. Aen. 4, 302. —
B) = ber 235cinilcrf, Virg.
(5eran= , ^era6=)rafen , =to6cn, =tofcn, 0. 3Binbe, Hör. georg. 2, 113 u. 2(. —
C) = ber S3Jctn, Virg. ecl. 5,
u. Ov.: V. 3tegen, Yal. Fl.: ü. ©erüd^te, fama bac- 69 u. 2t.
chatur per urbem, Virg. — ß) = fxd^ üteröott fau= 2. bacchuH, i, m. eine aud^ myxon gen. SIrt
fcn, fdierj^. t). immer gefüllten ©efäf;, bacchabatur @cöeaftf*c, PI. 9, 17 (28), 61.
aula, casabant cadi, Plaut, mil. 3, 2, 43 (856). — BaccIil'lideN, is, m. {BaxxvUSrjg), gried^. i\)'
U) tr. A) ten
SSacc^u^ruf ertönen laffcn, a) eig.: bac- Äidjter auö ß^eoö, Sc^roefterfobn beö befann-
rifd)er
chari evoe, Catull. 64, 61 u. 255. b) paffio, ü. — im 2)id}terö ©imoniöee, blül^enb um 470 u. di)x.,
Certern = »cm S8atd^u6ruf=, 23acd^u$tan5 ob. öon ber Amm. 25, 4, 3. Atil. Fortunat. de art. motr. 1, 4,
SBttcc^uefeier bacchata jugis Naxos,
«jictcr^aaen, 14. -2)aü. BacchylidiiiK, a, um, hatd^t^Whi)^,
Virg.: ululatibus Ide bacchatur, Claud, B) — be$ »occ^ijlibcs, metrum, Serv. centim.2, 5 (1819 P.).
in bacc^antifd^er ob. wilber SBcflctfierung bid&ten, Car- bacciler, f. bacifer.
men, Juven. - jfcr (^enit. ^(ur. ^artic.
6, 636. baccina, ae, /". baö aurf) Apollinaris genannte
^raf. poct. bacchautum, Ov. met. 3, 703; 7, 258. Äraut, Ai)ul. herb. 22.
1. BacchuK, i, m. {Baxxos), I) 23acc^u§, bei ben bacciila, f. bacula.
©riechen, ber jugenblic^ fd)öne tüeic^Iidje (Sott bes ,
BitceiüH, ein aiiogebeljuter 3Ba(b ©erma-
is, /'.

Sljeincö, als fold^er oon ben Dtömern mit iljrcm ^ia- nicns , ben (St)eruofern u. Sueoen eine
ber i^ioifdjen
turgott Liber ibentificirt. ^eus geugtc H)n mit ber natürlid;c ©ren.^mauer bdbete, oI)nc :^xüi\\d ber
Xt)ebanerin (Semele. Semete burc^ bie £ift ber öera, wefiltc&c üfieil beö J^ürinflerWalbeS, im iUiittclaltcr

bie in ©eftatt if)rer 2(mme ober einer ^reunbin ju 93uccnirt, 58ucf)cuau (f.
SlUUjclm'ö ©ermanien 3. 36),
i^r fam, t)erleitct, bat ben 3cuö, ber il)r bie (rrfüü Caes. b. G. G, 10, 5.

OeorgcS, !Lt..Mjd?. .f^anbiub. «JIuP. XIII. a?fc. I.


ifl
579 baccolus Bajae 580

barc«51iiH, i, n. ßaxrjlog, f. Pas-


ni. (nml^rfci). im j. Seoenroatben
^riefen, (©eftfrieslanb), j. Hold
sow hl ?.), I^ummbut, [agtc 3tugu[tu§
t^afclbontt, Paae, Tac. ann. 4, 73.
ft. stiiltus, nad) Suet. Aug. 87. BaebiuH, a, um, *öenennung eineä plebej. röm.
bitriror, tera, tcnim (baca u. fero), I) übf)., (^k'fdjledjtä, mit bcm 33cinamcn Dives, Sulca, Tam-
^fcrfii truflcnb, bccrcnrcic^, taxus, PL: hcdora, Scn. philus, an^o bcm am berwl)mteften: bie (^ebrüber
poet. — il) inöbcf., CUocn trnßenb, Pallas, Ov.: Cn. Baobius Tamphilus, Val. Max. 7, 2, 6: u.M.
Sabiiiiis, Sil. Baebius Tamphilus, Val. Max. 1, 1, 12; beibe oft
• bAcilluiii, {Demin. ü. baculiim), citi t^täb-
i, 71. bei Liv. lih. 29-40. - u. C. Baebius Sulca, 3Jol!§-
cöcn, 3tcrf*cn, 1) im 3lUtV: lituus, id ost, iucur- tribun 643 b. St., 111 v. ^\)x., von ^ugurt^a b€=
viiiii ot Icuitor u sumnio intiexuin bacillum, Cic: ftocf)en, Sali. Jug. 33 sq. - Adj. bäbm, lex Bae-
bacilluni aliud est iiiHoxnin et incurvatum de in- bia (de praetoribus creandis), Liv. 40, 44, 2. Fest,
dustria, aliud ita iiatum, Cic. — II) inobcf., ber p. 282, 28, b (in v. Rogat).
©tob bco ^ictovo, bcr anteibant lictores,
üictorflob, Baecüla (Baecyla), ae, f. {BaCxvXa), Stabt
non cum bacillis, sed cum fascibus duobus, Cic: ber iDretaner in öifp. 33ätica, j. Baylen,Li\. 27,
quos (lictores) ego uunc paulisper cum bacillis in 18, 1; 28, 13, 16.^
turbam conjeci, Cic. - oiä* ^)lb\. bacillus 6. Isid. BaetiN, is, 2lcc. im u. in, 3lbl. e u. i, m. (BaT-
20, 13, 1. iis), öauptflu^ in öifp. Sätica, \. Guadalquivir,
Bactrn, örum, n. (Bay-roa), bic .Öaiiptftabt von Liv. 28, 16, 2 (Sicc. Baetim); 28, 22, 1. PL 3,
33acti-iann nm 33actruöfluffc, bas j. Balk, Hör. carm. 1 (3), 13. Orelli inscr. 5201 (überaU Baete). mi
3, 29, 28. Curt. 7, 4
31: meton., bie (Sinraof)-
(18), Mart. 9, 61, 2 (3lcc. Baetin). Amm. Marc. 23, 6,
ner bcr ^tnbt ^actra, Virg. Aen. 8, 688. - 9Zbf. 21 (2lbt. Baeti). Gruter inscr. 153, 4 (3(cc. Baetem).
Sactrum, i, n., PI. 6, 16 (18), 48. - 2)ao. a) (f.
- !DaD. A) BaeticuH, a, um, bdtifcö, am ^(uffe
Amm. 23, 6, 58) Bactri, orum, in., bie (5inn). $8ätiö befinblid^, provincia Baetica (BaiTiy.rj), bie
ber otabt ^actra ob. bc9' bactrifc^en dieid)c^, Varr. 'SProoin^ (öifp.) 53ätica, ein %i)dl bes fübmeftL Spa=
fr.,Mela u. PL —
b) Sactriänus, a, um {Bax- nicn^, je^t Stnbatuficn u. ein Z^cii x>on ®ranabo, roe^
T^iavög), jur ©tabt 33actra ob. gum ^eidj Sactrien gen ber 3BoUc berühmt, PL: Baeticae lacernae,
gel)örig, baf trtanifc^ , arx, Curt.: regio ob. terra au^ bätifd^er 2ßo(Ie, Mart.: ^lur. fubftn. Baetici, ,

(= Bay.Toiarrj), bic :Öanb]rf)aft 33actrtana (eine ber orum, 7?i., bie ©inro. non 5öätica, bie SSöticer, PL
öftL "^^rooit^^jcn beä pcrfifd^en JReic^ä, bag i^eut. Balk), ep. — B) Baeticätus, a, um, iit botifc^c SSBoUc
Curt.: u. 'I^Iur. fubftü., Bactriani, orum, m. bie gcftcibct, Mart. 1, 96, 5. —
C) Baeticöla, ae,
33eiüor)ner von ^actria ob. 23actriana, 'oic fSacttia- Adj. am %l. fSäm Xüc^nmb, Sil. 1, 146. D) —
nn, oft b. Curt. u. 21.: meton. = Bactriana terra Baetigena, ae, am }yl. ^ati^ geboren, Sil. 9, 234.
oor^.), Amm.:
ebenfo Sing. Bactriauus, i, m. b. — E) Baetiiria, ae, f. (Bairovoia), ber norb=
(f.
Tac, — Bactriiiit§, a, um, bactrtnif^ (= bac==
c) roeftl. %i)eii von öifp. 33ätica, jraif^en t>em Sätis

trifd^), camelus, Apul. met. 7, 14. u. mxm, PL 3, 1 (3), 13.


bactroperlta, ae, m. {ßay.rQonrjQir7}s), mit baetuli (baetyli), orum, m. {ßairvloi), SDleteor=
<S>tab u. 5tan^cn gcrüftct, V. 'Oin ßi;nifern, Hieron. ileine, PL 37, 9 (51), 135; ngL ^aulp'ö 9iea(encr)c(op.
in Matth. 10. 33b. 1. S. 1044.
BactrisH (Ös), i, m. {ßäargos), ^Iu^ bei Sactra, Bagaudae, ärum, m.{- rebelles), ba§£anb=
j. Balk, Curt. 7, 4 (18), 31. Lucau. 3, 267. no(f in (Pallien, baö fic^ unter 2)ioc(ctian u. 9Jia^
bäcüla, ae, f. {Demin. v. baea), ein f&ttt^zw, jimian empi3rte u. (angraicrige Unruhen erregte,
PL n. Arnob. Aur. Vict. Caes. 39, 17. Eutr. 9, 20 (baju ^jfc^ucfe
bäcülum, i, n. u. (fpätere ^-orm) bäcüluH, S. 706 f. au^füf;r(.). - S)aü. Bag^audica rebel-
i, m. (nenoanbt mit ßaxTQov, non ßäco, ßd^co, lio, ber 2SoIf$=, Sauernaufftanb, Eumen. pro restaur.

gelten), ein (S>tah,(Ztod (eig. aB Stü^e beim C^el^en, schol. 4.


bann anö) = scipio, ein 3tab jur ßierbe, n. = fustis, Bägöiis, i, m. u. Bäg^öäH, ae, m. {Baycoag,
ein Stocf ^um Sc^(agen), summa papaverum ca- ein perfifrfjcö Sßort), "^ame perfifc^er „Gunud^en"
pita baculo decutere, Liv. - atä öirtenftab, pastor (PL 13, 4, 9. §. 41, roo gried^. (^enit. Bagou), un=
baculo innixus, Ov. - al§ 2(ugurftab (lituus), au- ter bcm bef. ber 9]Zi)rber ^(rtajerges III. (Dd^us) u.
gur dexträ manu bacuIum sine nodo aduncum beg2lrfe§ befannt tft, Quint. 5, 12, 21: 'oa'i:). ai^^i^eVi.
tenens, Liv. - al^ Scepter, ipse veste purpureä = jeber Sraucnwäd^tcr, Ov. art. am. 2, 2, 1.
argenteoque baculo et regium in morem fronte Bägräda, ae, m. (BayodSas), ber anfc^nlid^fte
redimitä, Flor.: n. bcr $öüf)nen!önige, elapsum ba- ?v(ufe im (Gebiet non (Sartf)ago, groifc^en Utica u.
culum cito resumere, Suet. - a(ö 3lttrtbut ber ct)== Gart^ago münbenb, j. Medsjerda ob. Mejerda,
nifc^cn '^Ijilojop^cn hunc novi cum baculo pera-
, Caes. b. c. 2, 24 in. u. 26 in. Liv. 30, 25, 4. Mela
que (Stab u. ^afc^e) senem, Mart. - atä Stü^e, 1, 7, 2: non mittelmäßiger (^röße u. trägen Sau=
Ärütfe für ^u^franfe, minus baculo eget crus, fe§, ^a^. B. lentus, Lucan. 4, 588: burd^ feinen bei
Gels. - a(ö 5ticfic[, burc^ einen H(oben gu ftecfen, öfterem Slustreten jurücfgelaffenen Sd^Iamm ba§
Yitr. - aiS" Jo^^»^ baculum j^B. Cels. 8, 10, 2. Qanh befrud^tenb, Sil. 6, 141 sqq.
§. 4. u. ^:prur. Cels. 8, 20. §. 16: ^orm baculus, Bäjae, ärum, f. I) Stabt u. raarmes ^ab an
Ov. fast. 1, 177. Auson. epigr. 53, 1. Vulg. genes. ber campanifc^en Äüfte (^raifd^en (Eumä u. ^uteoli),
38, 18 u. a. Prob, appeud. p. 197, 22 ed. Keil. gletd^ berüfjmt burd^ hk ^ieije bcr ^iatur, hk §eil=
Badia, ae, f. Stabt in öifp. Sättca, nod^ j. !raft feiner Cluellen u. bie §rö^(id^!eit bes baftgen
S. Maria de Bedoya, Val. Max. 3,7,1.- 3fibf. Sebenö, Cic. ad fam, 9, 2, 5. Hör. carm. 2, 18, 20:
Budua, Itin. Anton. 419. liomo durus ac priscus invectus est in eos, qui
bädiuM , a, um, f aflanicnbtaun, Varr. fr. u. Spät. mense Aprili apud Bajas essent et aquis calidis
bädisHO, äre {ßaSit,oj), fd^rcitcn, marfd^ircn, uterentur, Cic. in Clod. 4, 1. 3Sg(. Sd^mib u. Ob=
Plaut, asin. 3, 3, 116 (706). bariuä gu Hör. ep. 1, 1, 83 u. 1, 15, 2 sqq. S^W^
bäditis , idis, f. e. ^flanje = nymphaea (ro. f.), g-erienfc^_r. 1. S. 141 ff. SecEer'ä (3aUu^, 33b. 1.
Marc. Emp. 33. S. 133 ff. (2lu§g. 2): über ha^ gecäufc^ooKe Seben
Baduhennae lucus, ein SBtlb im 2an'0e ber in 33aiä f. Sen. ep. 56, 1 sqq. - als 33abeort aud^
581 bajulatio balistarius 582

Bajae aqiiae 6. Prop. 1, li, 30, - 2)ao. Bäjänus, bälätüs, üs, m.(balo), ha^ 23iöfen ber Sd^afe,
a, um, öaianifc^, in (^u) oö. bti Sojö, negotia, Cic: Yirg. u. 21. -
ba§ SReäecn ber Siegen, PL u. Auson.
u.
sinus, PL: fubftt)., Bajauum, i, n., ha^ Sajanifc^c, bälaustium, ii, n. {ßnXavariov), Vxe SStiit^e
bie ©cgenb üon f8a\ä, PI. — II) meton., jeber VSabt- bc^ ttJtlbcn ©ranatbaum^, Col. u. 21.
ovt, Cic. Cael. 15, 35; 16, 38. Mart. 10, 13, 3. balbe, Aäv. (balbus), flammelnb, Lucr. 5, 1020
SSgl. £)U)c^fe u. 2)iffen ju Tibull. 3, 5, 3. (1022). -übtr.=^unöerflänbltcö, Yarr. fr. bei Non. 80, 7.
bäjülätio (bajölatio), onis, f. (bajulo) = ßa- balbus, a, um
(oerroanöt mit balare), ttam=
GTayuoi, baö Sailtragen, Gloss. Labb. mc[nb, ratlcnb planus, ö. i. o^ne 2(nfto^, ge-
((5)g)ö.
bäjülätör (bcäjölätör), öris, m. (bajulo) = ßa- läufig fprec^enb), quum (Demosthenes) ita balbus
axay.rrjs, ein fiaftträgec, Gloss. Labb. esset, ut ejus ipsius artis, cui studeret, primam
bäjülätörius, a, um (bajulo), ^um fragen ctit- literam {lia^ R) non posset dicere, perfecit medi-
gertd^tet oö. beftimmt, selia, ^ragfeffel, Cael. Aur. tando, ut nemo j^^cuiius esse locutiis putaretur,
acut. 1, 11, 83: sessio, ibid. 1, 15, 133. Cic: verba b.. Hör.: balba de nare loqui, burc^
bäjülo, äre (bajulus), tcn Saftträgct machen, bie D^afe fpreo^en, Pers. - Balbus S3einame ber
auf bcm Olürfcn eine Saft, etraa^ (gd^roeree trage», Attii, C^ornelii u. 2f.
non didici bajulare i^^n Saftträger 511 mad^en), nee balbülio, ivi, Itum, Ire (balbus), I) intr. }lam--
pecua ruri pascere, Plaut.: asinus bajulans sar- mcln, latten, Cels.: balbutiens lingua, Cod. Just.:
cinas, Phaedr.: alqm, auf^ucfen, Quiiit.: ferri pro- V. 'Vögeln = nur ^löitfc^ern {&Q]i}. canere), PL -
prie dicimus quae quis suo corpore bajulat, por- übtr., balbutire de alqa re ob. abfol., über etraa§
tari ea, quae quis in jumento secum ducit, JCt. ftammeln, lallen (= in feinen 3lnftcJ^ten nid^t flar
bäjfiliiis, i, m. = ax&o^ooog, ein Präger von fepn, fte nic^t flar ausfprec^enX de natura deorum,
Saften (um So^n), ein 2ailträqtv, I) im 2tl(g.: Pro- Cic: desinant balbutire, aperteque et clara voce
tagoram adolescentem aiuut vecturas onerum
. . . audeant dicere, Cic —
II) tr. bcnlammeln, illirni
corpore suo factitasse: quod gemis Graeci ax&o- balbutit scaurum, nennt er lallenb, ^ätfc^etnb (in-
fooovs vocant, Latine bajuJos appellamus. Gell.: öem er im i^inöertone fprid^t) öumpelc^en, Hör. sat.
utrum de bouis est quaerendum, quid bajuli at- 1, 3, 43. - übtr., Stoicus perpauca balbutiens,
que operarii^ aut quid homines doctissimi sen- öem es nur juraeifen an ber nötfjigen Älarfjeit ge-
seriut? Cic. -m. Genit., literarum, e. 53riefträger, bricht, Cic. Ac 2, 45, 137.
Hieron. ep. 15. adDamas. )io. 5: stercorum, Jul. Bäleäres (Bäliäres) insulae ob. hi. Säleäres,
Firm. matb. 8, 20. —
II) in^6ef.: a) ein Sricftnv ium, f. {BrdiaosZg), hie balearifc^en ^nfeln, hie
gcr, HieroH. ep. 6. ad Julian, no. 1. Cod. Theod. 58alcaren, Mallorca (major) u. Minorca (minor),
j.

2, 27, 1. §. 2. — b) ein fictc^entrögcr, Amm. 14, 7, 17. beren Qinro. al^ S^leuberer fe^r berühmt roaren,
Sidon. ep. 3, 12. Augustin. ep. 19. ad Hieron. 2. ins. Bai., Auct. b. Afr. 23, 3. Liv. 28, 37, 4 u. 2t.:
bälaena, ae, f. {fälaiva), ber JJBaUnfd^, Plaut. praefectus pro legato insularum Baliarum, Orelli
u. Pi. inscr. 732: bi. Bai., Cic ad Att. 12, 2, 1. Mela 2,
bälaenaciu^i (bälenäcius), a, (balaena), öon um 7, 20. - 2)aü. A) Säleärin (Bäliäris), e, 6alca=
gfifcööcin, virga, Petron. 21, 2. rifd&, terra, PL: funditor, Liv.: fubftü., Baleares,
bäläiiätiii«, a, um
(balanus no. II, C) ctnbalfa= ium, m. (Ba/.iaoslg), bie Qinm. ber bat. .^nfeln, hie
min, Pers. 4, 37. Prise. 836 P. 5Salcarcn, Liv.: u. Sing. Balearis, is, m. ein Sa=
baläiiinuH, a, um {ßa/.di^ivos), aue bcr 25a[fam= Icorc, Sil. —
B) Bäleäricu8 (Bälläricus), a, um,
fruc^t balanus htttitet, oleum, PI. 13, 1 (2), 8. :^u hen balearifc^en ^n]ein ge^i3rig, batcartfcö, funda,

bälanite»$, ae, m. {ßa/.aviTrjs, eic^e(förmig\ Ov.: mare, PL: fubftö., Balearici, orum, m. hie
ein uns unbefannter (gbelftein, PI. 37, 10 (55), 149. (rinra. bcr bat. ^i^f^!^"/ ^te 2?alearcn, PL: u. Balea-
Isid. 16, 15, 10. ricus 'Seiname be-5 Q. Caecil. Metellus, ai^ 33e|"ie^
bälänitiM, tidis, f. (ßakarüng), ctd^clförmtgr ger ber 'Salearen, Cic
castanea, PI. 15, 23 (25), 93. bäleiiaciuH, f. balaenacius.
bälanuH, i, f. {ßdlavog), l) bie (Si^tl, rein tat. baliiieum, 5fg5. balneiim, i, n., bälinea
glans, PI. 16, 6 (8), 21: bae acinis quam balanis ob. baliiea, örum, n., gem. aber f)cteroflit. bäli-
similiores, PI. 13, 4 (9), 42. —
II) übtr.: A) jebe neae, 5fgV balneae, arum, /. [ßa/Mveiov), ha^
äjinlic^ gefraltete ^-ruc^t, 1) bei ben &md)m, Sar- 2?ab, ber '^abeort (üon öffentlichen 'labern, als auö
diani balani, eine größere 2lrt ^aftanien, Die Sha- mcljreren 3ittimern beftet)enb, nur ber ^inx., eben
ronen, nact) PI. 15, 23 (25), 93. 2) in ^i)önici^n — fo auc^ Don gröüern '^rioatbäbern, I) eig.: bali-
u. ßilicien öie 3^atter, nac^ PL 13, 4 (9), 48. B) — neum calefieri jubebo, Cic: cum e balneo exis-
über^. jeber eic^etförmige (?^egenftanb : 1) ein <3ei= sem, accepi literas tuas, Cic: pauper mutat ce-
fcn^ttpfien, um
3]erftopfungen ben Stuhlgang
bei nacula, lectos, balnea, Hör.: constitui locum jus-
ju beförbcrn, PL u. Cael. Aur. 2) eine 2lrt 3ee= — sit bahieas Senias: Cur enim balneas publicas
. . .

Tnufcf)e(, öie mtctei^el, Plaut., Col. u. 2(. C) = — potissimum constituerat ? Cic: in balneas venire,
myi'obalanus, bie 58e(5)ennu^, aus bcren i^erne ein Cornif. rhet.: in balneis fuisse cum tilio, Cic -
Oet gepreBt roirD, roelrfies ^u hen gcruc^tofen gef)ört pensiles balineae ob. balneae, PL u. Macr.: pen-
u. anöere 'fi>of)lgerüc^c (eic^t aufnimmt u. in fic^ siliabalinea, Yal. Max. II) meton.: A) ba^3 23ob —
hmai)tt, PL 23, 8 (74), 143. Hör. carm. 3, 29, 4: -bie^Baöeroanne mit bem'Saöemaffer, praefcrvidum,
auc^ beren ^aum, hie avabif^e 23p(ft)cnnu# {Hijper- Tac: balneo inferri et vapore ejus exstingui, Tac.
cmthera Morlruja, YahL), PL 13, 9 (17), 61. — B) basSab = bas '^ahen balneum prodest, Cels.: ,

bnlatro, önis, m. ein ^cfTcnrctfcr, I) im SlUg., balneo raro utendum, Cels.: caventur pridiaua
Her. sat. 1, 2, 2. Yopisc. Carin. 21. $. 1: 0(5 ])alinea, PL: bef. e balneis, Yarr. LL. ob. a bali- ,

f^erj^. 3_c^impfn)ort eines gebi(bcten 3enatorö an neis, PL, nac^ bem '-^bahe.
^dfwä^tt, Schreier, Yarr.
bie Ü)iitgäfte, etraa unnüfeer baliöluH, a, um {Dem in. u. *balius, ßdXiog),

r. r.
2, 5, 1. —
Balatro als Beiname bes
II) geflecft, fcöcrfig, getigert, Plaut. Poeu. 5, 5, 22 (1159).
scMrm Servilius, Hör. sat. 2, 8, 21 u. 64: t>ai). ne 1. BaliMta, f. Ikllista.
me putes in modum rustici Balatronis cuncta Ori- 2. bälinta, f.
baliista.
genis reprobare, quae scripsit, Hieron. ep. 153. bälistäriiiH, ). ballistarius.
IT
583 ballator Baptae 584

ballätAr, öri«:, ni. (ballo\ c. !län:irr, Cybclae, fen gcrebet, Yarr. r. r. 3, 2, 1. — II) übtr., olicrn
Orelli iiiscr. 2837. rrbfn, Arnob. 3, 39.
ballönAficuN, a, um, ^um lanj gebörtg, cym- balM&m^uN, a, um (balsamum), balfamig, Anct.
bala, Isid. 8, 21, 11. (•arm. de Phoen. 118.
BaIIio. (inis, m. 3iamc eines nid^töroürbigett balHaminnH, a, um (balsamum), au«( 23alfom
ÄiiVpIcro im %^fcu^oIuo bco '^Uautus; baf). nppel bcftfbfnb, 23alfam=, oleum, PI. 23, 4 (47), 92.
lat. ein 2?anic ein nic^toiDÜrbiger 3)ienfcf), ('ic. balHämödeM ißaXaa^oiSrjg) bolfomortig, casia.
Phil. 2. (l 1'). PI. 12, 19 (43), 97.
1. BalÜHta. ao, /". '5erg u. roalirfd). Gafteß (j. balNämum, i, n. ißdlaauov), I) bas n)of)Iric^

Baltiijmnw?) nuf ^en 3Upen, bei ben LiguresFri- c^enbe S^axi hi<b ^ialfambaums', ber 9?alfnm, Yirg.,
niates, Liv. 3i>, 2, 7 u. a. PI. n. 2t. — II) ber S3alfombaum , bie »alfamflaube
balliNta, ae, /'. (ß(i?Mo), I) eine qro^c, bo-
2. {Amyrif-' opohahamum , L.), PI. u. 2(.: balsami
genartii^e, mit 5tricten u. 8ef)nen gefpanntei^riegö-^ silvae, Flor.
mafct)ine, mit meldier 3teinmaffen n. nnbere öe- balteäriuM, ii, m. (balteus), ber iCegens SBc^r-
fcboffe fcrti^efcl)(enbert luur^cn, Sc^fcubcrmofc^ine, gfbenfoerfcrttger, Orelli inscr. 3501.
SSUurfnmfcötuf, ^aUtfta (uifpr. üerfd}. non catapulta, balt^ätuH, a, um (balteus), umgürtet, Mart.
rceidie mcl)r "^"fcif: nbfrijo^, fpäter aber oft mit ber- Cap. 5. §. 426.
jelben iienDecf)feIt: ngl. Yitr. 10, 11 fl6 u. 17] u. balt^uluH, i, m. {Bemiyi. p. balteus), ein flei-
12 [18]),haüistae lapidum et reliqua tormenta ncr ®ürtcl, Capitol. Maximin. 2. §. 4.
telorum eo trraviores emissiones habeut, quo sunt balteu8, i, m. n. -um, i, «. bie ©infaffung,
contenta atque adclucta velienientius, Cic: asse- ber 5tanb, ber ©ürtcl, ®urt,
im 2iIIg.: I) a) ber
res cuspidibus praefixi maximis ballistis missi, «onb, bie 9iinbc bes Äuc^ens, Cato r. r. 76 u. 78.
Caes. - meton. bao SSurfgcfc^pf , Plaut, trin. 3, — b) «tnbc bes Sßeibenbaumee, PI. 16, 37 (68),
bie
— —
,

2, 42 (668). 11) übtr.: jam iufortunii intenta 174. c) = praecinctio [Siä^co/ua), ber im ^m-
ballista est probe, Plaut. Poen. 1, 1, 73: n. fo p^itfieater rings f)erumge^enbe breite «6fa§ äroifc^en.
Plaut. Bacch. 4 4, 58 (7001, ben Si^erpf)ungen Calj). ecl. 4, 47. Tert. spect.

,

ballii^täriuN (bälistärius), a, um (ballista), jur 3. d) baltei pulvinorum, an ben (Eapitälen ber


23oUtfta flc^crig, nur fubftn.: I) ballistarius, li, w. Säulen, ber «pcrficrgurt, Yitr. 3, 5, 7. e) ber —
A) ein SPatliftcntJcrfcrttflcr Tarrunt. dig. u. Inscr.
, •^immcligürtcl, Ubtcrfrcts, Mafiil. 1, 679 (675); 3,
— B) ein 2?aIIificnnjcrfcr, ^c^lcutcrfd^ülc, Yeget. 334. —
II) insbef., ein ©ürtct, ein ®urt, A) eig.:
Mil. u. Amm. —
11) ballistarium, li, n. = ballista. a) '^um fragen beö Sc^rcerteo, bas SScftrgc^enF, 'oa^
aSutfmnfc^tnc , SaUiiia, Plaut. Poen. 1, 1, 74, 3^cgenge6cnF, bie Äuppcl, sutilis, Yirg.: caelatus
balüHtia, orum, '}i. {ßa/M'^a?, tanjen, Rupfen), auro, Ov.: verutum in balteo defigitur, Caes. —
Sttmgfföngc, Topisc. Aurel. 6. §. 4. b) - ^(oari^o, ber ©ürtcr ber ^-rauen, Lucan. 2,
ballo, äie (ßä/Jxo, ßa/J.i^co), tcn^cn, Davicüco 362: n. (Gürtel ber 33enuo, Mart. 14, 207: beä \ix-
more, Augustin. serm. 215. bifc^en l^o^en ^rieftere, Yulg. exod. 28, 4 u. a. —
bailöte, es, f. (ßa/lcorrj^, eine ^fton^e, f($tt)ar= c)=cingula, ber2?au^gutt,SSauc^rifmcn ber^^NferbeJC.,.
3 er Slnbcrn {BaUofa nigra, L.), PI. 27, 8 (30), 54. Claud. epigr. 21, 2 [ib. 20, 4 zona gen.), Apul.
ballüca, ballux, f. baluca, balux. 10, 18. —
B) meton., baltea, Schräge mit bem ®ür-
baliieae, f. lialineum. tcl ob. mit bem ^Äicmen, quoties rumoribus ulcis-
balneäris, e (balneum\ ;um ^ate gcpttg, cuntur baltea, Juven. 9, 111 sc/.
!8abc=, argentum, filberneö Sabegef^irr, JCt.: jo- bälüca, ae, f. latin. ^M]. p. balux (ro. f.), fpäl.
cus, Spart. - fnbfto. balnearia, ium, n. fSait-
, JCt. u. Yeget.
gctdtB, ^atc^eug, Apul. met. 3, 12. bälux, ücis, f. (fpan. 3Bort) = /ovaaf/fwsy
balneäriU8, a, um, ^um S^abc ftcftcric;, 2?atc=, ®olbfant, ®clbförncr, PI. u. 21.

für, bei hm 33äbern fic^ anffinitenb, Catiill.-. instru- Bambalio, önis, m. (p. ßa^ßakeiv, ftnmmeln^
mentum, 53abe5cug, JCt. - fubfin., balnearia. ber 6tamm(er), als 23einame: M. Fulvius Bamb.,
orum, )?., SPdbcr, SBabe3immer, Cic. u. 21. %oXix ber Julnia, ber (^ema^Iin beö 2(ntoniuö, Cic.
balneäticism, (balneum), hm ^atcgclb,
i, 7i. Phil. 2, 36, 90; 3, 6, 16.
Scho]. Juven. 2, 152. S^gl. Gloss. Labb.: 'Balnea- SanduNia, ae, f. eine anmut^ige Cueltc auf
ticum, Ba/.avixov. bem Saubgute beö $>ora3, pon il^m be^
fabinifrficn
balneätör, öris, m. (balneum), bev JBabcmcifier, jungen, carm. 3, 13. i^gI. Stitter ju Hör. carm. 3,,
©ober, Cic. u. 21. 13, 1. 5- 'S- Strobtmann C i^oratius ^taccue It)='

balneätöriuH, a, um i^balneator), ^um 2?abcn rifc^e (^ebic^te, 33b. 1. e. 59 ff. (3. ©Ecure „Uebetr
Qe^örig, instrumentum, 23abe5cug, Paul. sent. 3, 6. bie Duelle 53nnbufia").
65. Marc. dig. 33, 7, 17. §. 2. Bantia, ae, f. [Bavria), Stabt 2lpulien5 un=
balneätrix, tricis, f. (balneator),
bic SBabcrin, rccit 2]enufia, in rcalbiger C^egenb am SSuIturge^
»abefrau, Petr. b. Serv. Yirg. Aen. 12, 159. birge, j. S. Maria de Vanze, Liv. 27, 25, 13. -
balneolae,f.
balneolum. 2ap. Bantinu», a, um, tontimfd^, Bei ob. ju Sam
balneölum, i, u. {Bemin. ü. balneum"), ein tia, saltus. Hör.: ^^lur. fubftt)., Bantini, orum, ?«.„
fictnee 9?ab, Ben. ep. 86, 3 (4\ Juven. 7,4: '^lur., bie (ginrc. oon Santia, bie SBantincr, PI.
Cic. Hortens. fr. 6 eä. Klotz, fr. 66 ed. OrelJ. - bapheu8, ei, m. {ßatpsvs), ber 5ärBcr, Cod.^
^lur. ^eteroflit. balneölae, arum, /'. (Bemin. v. Just. 11, 7, 2 {aJ. baphii).
balneae), Augustiu. c. Acad. 3, 4. bäphium, li, n. [ßafeiov), bie SärBeret, Spät,
balneum, f. balineum. bäphius, f.
bapheus.
bälo, ävi, ätum, äre, I) blöfcn, pon Schafen, Baptae, ärum, m. {BaTirai - bie 2;äufer, bie
Plaut, u. Quint.: mctfem, p. ^u%tn, Vulg. Tob. i§re 9^ßt)ij;en hz\ ber Ginn)eif)ung mit Sßaffer tou==

2, 21. - 9^bf. belare, Yarr. r. r. 2, 1, 7. - poel, fen), hxi ^(MJten, ^riefter ber ll^racifc^en, fpäter
balantes hostiae = oves, Enn.: u. abfol. balantes, atl^enienfijdien ©iDttin Cotytto, beren ©uttuö fie
ium u. (poet.) um, /. = oves, Lucr., Yirg. u. Apul. al^ Orgien xd\i groben 2Iu5fc^n)eifungen begingen^
- fd^erjl^., satis balasti, bu ^aft genug con Sd^a= Juven. 2, 92.
585 baptes barbarus 586
baF^eiü, ae, m. ein un5 unbeJannter ©belftein, doniae exercitus erat et confinis domitarum gen-
Dielt, eingefärbter ^emftein, PI. 37, 10 (55), 149. tium barbaries, Justin. —
b) in^bef., oon einem
baptisma, ätis, n. {ßdnxiafj,a), I) baä Untec= beftimmten otaate au^er ©riec^enlanb u. 9lom:
taud^en, Slbtoafd^en, Prud. psych. 103 u. a. II) — «) (im 2Jlunbe eineä ^riec^en) oon ^Jtom, im
@gf^.
^k iriftttc^c ^aufc, Cod. Theod. u. Eccl. oon ©riec^enlanb, Plaut. Poen. 3, 2, 21 (467). —
baptiNinus, i, m. {ßanrta^os)^ bie d^ttfltid^e ß) im g^unbe eine^ 9iömer^ oon ^erfien, im @gf^
%cM^t, Eccl. - ^h\. baptismum, i, w., Eccl. oon ©riec^enL, Cic rep. 1, 3, 5: oon ^^P^rpg'ien,
bapti^ta, ae, m. {ßaTixiarrig), ber 2:dttfet, oom ebenf.im ®g[^. oon ®r., Hör. ep. 1, 2, 7: oon %(xU
^oi^anneä, Sedul. de op. Pasch. 2, 143. tien, im @gf|. oon 3tom, Cic Font. 16, 34: oon

baptiäterium, ii, n. {ßaTcriffzi^^tov), I) ein ©cpt^ien u. ^Britannien, in bemf.


Ögf^., Cic. de
asaffin gum Sabcn u. od^roimmen, PI. ep. u. Sidon. nat. deor. 2, 34, 88. —
II) meton.: A) geiftige '»ar=
— II) ber Saufftctit, Sidon. ep. 4, 15. barel, Uncultur, 9lo$ctt,
si multitudo litium, si

baptizätio, önis, (baptizo), bas 2:aufcn, Am- haec turba et barbaria forensis dat locum vel vi-
f.
bros. serm. de temp. 17. tiosissimis oratoribus etc., Cic: ingenium fuerat
baptizätör, öris, m. (baptizo), ber Käufer, EccL pretiosius auro, at nunc barbaries grandis, Ov. -
0. „barbarifc^en (fefjler^aften) STu^brucf " in ber iHebe,
baptizo, ävi, ätum, äre (ßanri^co), taufen, Eccl.
omnes tum fere, qui nee extra urbem hanc vixe-
bärätbrum, i, n. {ßaoad'QOv), I) ber @d^tunb, rant nee eos aliqua barbaries domestica infusca-
^ttgcunb, bie ©d^Iud^t, Untccroclt, Plaat., Lucr. u. verat, rede loquebantur, Cic. Brut. 74, 258: o.
21. - auc^ ein burc^ Äunft gemachter @iluub, ein

ttefeä ßoc$, Vitr. 10, 16 (22), 11. - barathro do-


„fehlerhaften ^on" ber 3iebe, Petr. 63, 5. B) —
moral. Sarbacci, IHobett, SBUb^ctt, (C. Caesar)
nare, in einen ^bgrunb werfen, b. i. cerfc^roenben,
inveteratam quandam barbariam ex Gaditanorum
Hör. sat. 2, 3, 166. —
II) übtr.: A) f djerjl^. ob. far^
moribus disciplinä delevit, Cic: tauta barbaries
faft., ber 2l6grunb, a) oom (gteid^f. \x\\a\x^]\x'\ihaxm,
(Sarmatarum), ut pacem non intelligant, Flor.
unerfättlic^en) 9Jlagen, ber ^bgrunb, Plaut, u. Mart.:
barbäricäriuü, ii, m. (nad^ barbarus no. I,
bal^. Don einem unerfättüd^en ^enfc^en, bar. raa-
b, ^), ber ©oibrocbct, -xoitUt, ber "aa?^ öolb in 5a=
celli. Der älbgrunb, ©c^iuno be^ SpeifemarÜ^, Hör.
ep. 1, 15, 31. —
ß) bar. femineum, t). roeibi. ®Uebe,
'ü^n giel)t u. roebt, Cod. Just. 12, 24, 7. §. 1. Cod.
Theod. 10, 22, 1. Edict. Diocl. 16, 48. p. 84 ed.
Mart. 3, 81, 1.
bärätlirus, i, m. (ßäoad-Qog), ein be^ Unter== Momms.: og(. Donat. ad Virg. Aen. 11, 777.
gangä raürDiger 3)lenfc^, em Slic^töroütbtgci:, Lucr. barbärice, Adv. (barbaricus), batbartfd^, Ca-
3, 964 (966). pitol. Ver. 10. §. 6.

barba, ae, f. öerSart, I) cig.: a) am HÄenfc^en, barbäriciiM, a, um, I) bar&arifd^, auf Seiten

capillus et barba magna,


Varr.: capilliis et pro- ber (^ried^en = ntd^tgricd^ifd^, römtfc$, itattfd^, Plaut.:
minens barba, Sen.: nirsuta barba et in acutum auf oeiten ber ^ömer = nic§tromtfc$, ntd^tgricd&tfd^,
prominens, Amm.: barba longa, Ov.: barba pro- auötänbtfd^, fcemb, Virg., Liv. u. %.: bcf. pftcpgifdi,
raissa, Nep.: barba immissa, Virg. u. Sen. rhet.: Lucr., Virg, u. 21.: gecmantfc^, Suet. - jubfto., bar-
barba demissa, Sen. rhet.: barba et capillo pro- baricum, i, n., 'i>a<o 5äu^[anb, Eutr. u. 21. H) —
misso, Liv.: promittere barbam, Liv., crinem bar- meton., &ar&.artfi in Sitten u. Seben^art = cob^ utt=
bamque, Tac: barbam tondere, Cic: barbam gcftttet, vita barb., Claud, Eutr. 2, 226: übtr.,

vellere alci, ^mb. am ^arte rupfen (eine fd^roere Silva barb., mit oerfc^iebenactigcn 2lnpflan3ungen,
33eleibigung), Hör. - '^(ur. barbae, oon einem ftar- Col. 11, 2, 83. - Acc. neutr. fürä ;}(öü., barbari-
!en iöarte, Petr. u. Apul. —
b) an Xi)ieren, hirci, cum gemens, 418.
roitb, Sil. 12,

caprae, gallinacei, PI.: polyporum - citri, bie barbaries, barbaria.


f.

f^angarme, PI.: iupi, Hör. —


II) übtr., ber 23art bar!t>ärlHmuH, i, m. (ßagßaoiafios), ha^ ©pre=
an (^craäc^fen, nucum, öie SBoIle, PI. 15, 22 (24), d^en auf au^länbifc^c b. i. fehlerhafte äßeife, ))a^
88: barba tonsiiis tenuium virgultorum, PL 17, fcblerbaftc ©pted^en/ ber ®prad^fcbler, Sarbatt^muö,
23 (35), 202. - Jovis barba, öie U^nUätXtn^t Cornif. rhet. u. 91.; ogl. ta-^ Jolg.
SSBeUölumc (Anthyllis barba Jovis, L.), PI. 16, barbärolexis, eos, f. {ßaoßcc^oXs^i?), bie fe6=
18 (31), 76. [er^aftc ^uöfptad^e cinc§ frembcn SEBortcö (löäl^renb
Barbäna, ae, w. ein 3^(u^ im macebon. ^Ep^ barbarismus bie fel^ler{)afte 2luöfprad^e eineä latei=
rien, ber tyk ©tabt Scodra (j. Scodar oD. Scutari) nifc^en ift), Isid. 1, 31, 2.
t)on ber Sßeftfeite umflog, \. Bojana, Li?. 44, 31, 3. barbäriim, i, n. (mebic. t. t.) = eine %xi Vffa=
barbäre, Adv. (barbarus), I) au§[änbtfc§, fccmb fler, Cels. u. Scribon. - ^5on
= irtteinifc^, im ©egenfacje be^ ©ried^ifc^en, vertere, barbarus, a, um {ßd^ßaQog), I) ou^Idnbifd^,
lateinifc^ Plaut, asin. prol. 11; trin.
überfe^en, fccmb, u. fubfto. ein Sluölänber, Scembcr, ein 23ar=
prol. 19. —II) meton. roie ein Slu^tänber = unge^
, hat, bem griec^. u. röm. Sitte fremb roar, a) im
iilbet, ro^ in SBiffenfc^aft, Sprache u. Sene^men, 3[ttg., hospes, Plaut.: servi agrestes et barbari,
bal^. aud^ unmantccltc^/ unartig, loqui, Cic. Tusc. 2, Cic: reges. Hör.: barbara (puella) sermone est?
4, 12. Quint. 1, 5, 9: exclamare, Quint. 1, 6, 45: rebet fie ilaubermelfc^? Ov.: fubfto., barbari qui-
laedere oscula, lior. carm. 1, 13, 15. dam et immanes ((^gfö. Graeci homines), Cic -
barbäri, orum, j. barbarus. bal^. in barbarum - nacö ®tttc=, nad^ 2lrt ber 2lu§--
barbäria, ae (3ibf. barbäries, 2lcc. -em, 5lbl. Idnbcr, =5rcmbcn, =23arbaren, Tac. — b) inöbcf.,
-e, bei Cic. im Xejt bi^ je^t nur Brut. 74, 258, oon einem beftimmten '4^olte: «) im 3}hinbe einc<j
ober raaf)rjc^. öfter in guten .^anöfc^m. , f. Eilendt ©ried^cn ob. im ©egenf. jum ®riec^ifcfjen, tar&arif*
.
N. er. j. a. 6t.), f. (barbarus), I) öa^ 3lu§(anb im = italtfc^, römtfc^, latcinif^, poeta (b. i. iJiäoiu^),
®g)|5. oon (^ried^en^anö u. Jtom, a) im2lllg.: aquo Plaut.: tantum barbaris casibus Graecam literam
(philosopho) non solum Graecia sed et Italia, {<P) adhibere, Cic: u. fo im ^JHunöc eineo 'JJiaceöo=
etiam omnis barbaria commota est, Cic: quod nierä, cum barbaris aetcrnum omiiibus Graecis
nulla in barbaria quisquam tyrannus fecit, Cic: bellum est eritque, Liv.: u. im ©gf^. ,^u '|iontuö,
I
extra hanc suramam (Graeci exercitus) et Mace- barbarus hie ego sum, quia nou intelligor uUi,
587 barbat oria Bargyliae 588

Ov. —ß) für plnnivfdj, Carmen, Ilor.: Luxus, Val. barbüla. ae, /. {Demin. o. barba), ein a3ärt=
Fl. — für pcrfifd), »Vfrfcr (ba feit bcn '^crferfric
;') dben, Stu^bärtdbcn , »Wilcöbort, I) eig.: aliquis ex
gen bic "^'crfcr bic uorliafjtcficn ^J^Mubc öcv (Mricd^cn l)arbatis illis, non liac barbulä, qua ista (mulier)
löarcn), Nci». u. C'urt.: u. xar t'|. baibarus uom dek'ctatur, sed illä horridä, Cic Cael. 14, 53. —
Ä'öniii bor innfcr, 'Sc\). Them. 4, 4 u. a.: u. uon II) übtr.: A)'^flanjen: barbulae pastillicantes,
D.
einem Iiolieu perf. Beamten, Nep. A^. 3, 1. S) — PI.: gerit juxta folia singulas veluti barbulas, PI.
enblid) übl). für febeo feinblici)e nid}tgrie^ifd)c ob. — B) a(ö ibeinamc beö Qu. Aemilius, Liv. 9, 20, 7.
nicf)trom. '-i^olf, f.
2)ä^ne ,^i Nep. Milt. 7, 1: ein- barbuH, i, m. bie »arbe, Älugbarbc {Cyprinus
mal foi^nr non einer griec^. :i>ölferfd)aft (beu Snffa barba., L.), Auson, Mos. 94 u. 134.
retiern), Liv. 31, 33, f) (n)cil)renb bie :Hümer fonft barca, ae, /'. ein tleineo älJaffcrfatirjeug eine
nic^t barbarus uon 6ried;en c^ebraud^en). II) — 2?arfe, Paul. Nol. carm. 21, 95; ugL I^id. 19,
,

1, 19.
meton., borbarti'cö, A) geiftig rcl), ungebtlbet, uncul= KarcaeiiN u. -i, f. Barcas u. Barce.
tvoxxi, qui aliis hihuniamts ac harhurus, isti uiii SarcäH. ae, m. {BaQxag, ü. p'^S $8Ii§ ob.
commodus ac disertus videretur, Cic: homiues bli^enbeö 8d)n)ert\ ber Stammoatcr ber fpäter fo
barbari atque imperiti, Caes, - Compar.: nou berüt)mten barcifc^en Jyamilien in CSarti^ago, ju roel=
sunt illa (scripta) suo barbariora loco, Ov. B) — c^en .'pamitcar u. .t)annibal ^e^örten: ha^. 'Beiname
= moralffc^ r»6» wilb, bart, gentes immanitate beö .'pamilcar, Nep. Harn. 1 in. - 2)at).: A) Bar-
barbarae, Cic: homiues feri ac barbari, Caes.: caeiiN, a, um, barcifc^, juvenis, öannibal, Sil. —
immanis ac barbara consuetudo hominuni immo- B) BarcinuH, a, um, borcinifd^, beö 2?arca§ ob.
laudorum, Cic: mos barb., Hör. - Compar.: bar- ber Sarcincr, familia, factie, Liv.: poet. clades,
bariora Sacra, Ov. - i^gI. {no. u. B »erb.) neque
tarn barbari linguä et natioue illi, quam tu na-
A W 8c^Iad)t am 'IRetauruö, in ber ^asbrubat befiegt
,

u. getiDbtct rourbe, Sidon.: fubftü., J3arcini, orum,


tura et moribus, Cic. Verr. 4, 50, 112. m. = bie S8arciner, bas barcinifc^c -Ipauö, bie barci=
barbätöria, ae, (barba), baö Slbfcbcrcn bc§
f. nifd^c Somtlic, Liv.
93ortc6 (in ber '^^ulgärfpr.), barbatoriam facere, Barce, es, f. {BäQxrj), <^iaht in (Eprenaica m4t
jum erftcn Maie ben '^art fdieren laffcn, Petr. 73, 6. hem £)afenpla^ Ptolemais (nac^ 3SerfaU ber Stabt
barbätuluH, a, um (Demin. v. barbatus), ein felbft Barce gen.), nac^ ber W
^^^roüinj nod) l^eute
wenig bärtig, mitc^bärtig mit einem ©tu^börtc^cn,
, Barca l^ei^t, \. Siuinen von Merdsjeh, PI. 5, 5(5),
juvenis, Cic ad Att. 1, 14, 5 n. 1, 16, 11: ado- 32. - 2)aü. Barcaei, orum, m. {Baoxuloi), bie
lescens, Hieron. ep. 117, 6 u. 10: v. Xf)ieren, 93en)oIjner ber ©egenb üon 93arce, SBarcäer, ^\n W
mulli, Cic. parad. 5, 2, 38. 3fJomabenftamm, im ri3m. ^txiaiiex burc^ rceitauä^
barbätuM, a, um (barba), börtig, I) v. leb. 3Be= gebeljnte ^aubjüge furditbar, Virg. Aen. 4, 42 sei.
fen: A) o. 9Jtenfc^en, 1) im 2lIIg.: dicere licebit Barciiio, öuis, f. Biahi ber Saletaner im tar=
Jovem semper bai-batum, Apoliinem semper im- racon. öifpanien, j. Barcelona., Mela 2, 6, 5. Au-
berbeni, Cic: quos aut imberbes aut bene barba- son. ep. 24, 89. - 3)aD. BarcmonenHiK, e, bar=
tos videtis, Cic. - (poet.) jur ^Sejeic^nung bes 9Jian== cinonenftfcö,muria, Auson. ep. 21 in.
nesaiterä, solet hie barbatos sectari senex, Plaut.: BarcinuH, a, um, f. Barcas.
equitare in arundine, si quem delectet barbatum Bardaei, orum, m. ein '^otf ^Ugriens (bei Cic.
((Erroadif enen) Hör.: Jove nondum barbato, ha
, ad fam. 5,9,2 Vardaei). - 2)aü. BardaicuM, a,
Jupiter noc^ nic^t bärtig (b. t. noc^ jung) roar = in um, barbaifd^ = iff^rifd^, calceus, eine %xt ^-ilgftie^
ber frü^eften 3^^t, Juven. - u. Barbatus alö 33et= fei (als Xrac^t ber (Senturionen), Juven. 16, 13 (roo
name bcs Lucius Cornelius Scipio. 2) insbef.: — es fc^erj^. = Genturio): u. bl. Bardaicus, Mart. 4,
a) 0. Slomcr ttU6 ber atten 3cit (in ber man 5en 33art 4, 5: cuculli, ^aT^^xx^exi üon %xifj ob. ^-lauö, Capi-
nod) nid^t abfd)or), §33. unus aliquis ex barbatis tol. Pertin. 8. §. 3 (nac^ 21. = bardocucullus, tjgt.
Ulis, Cic. Sest. 8, 19. —
b) barb. magister, ber Satmafiuö ^ur ©t.).
bärtige 5Wcifier, ber «Pbilofopb (ha biefe ben S3art lang bardituH, f. baritus.
roaci^fen tiefen), Pers. 4, 1 (oom Socrates) u. (^(ur.) bardöcficulluM, i, m. ein gallifd^eö rbcrficib
Juven. 14, 12: n. fubftü. barbatus nudus, Mart. mit einer ©apujc aus %\i%, Mart. 1, ü3, 5; 14, 128.

,

14, 81. B) Don X^ieren, hirculus barb., Catull.: Gallien, bei Treb. Poll. Claud. 17, 6.
n. fubftü. bt. barbatus, :Öangbart = ^k^mbod, 1. bardut«, a, um (oon ßoaSvs), fiumpfitnnig,
Phaedr.: aquila barb., eine auc^ ossifraga genannte bumm, stuiti, stolidi, fatui, bardi, Plaut.: Zopy-
Slblerart, Seeabler, 33einbrec^er (FaJco Ossifragus, rus stupidum esse Socraten dixit et bardum, Cic.
L.), PI. 10, 3 (3), 11. —
H) übtr.: A) nonber mu% - Comjmr., Pictor te bardior uon est, Tert. adv.
«.cUig, nux barb., PI. 19, 1 (2), 14. B) v. 33u= — Herm. 36.
c^e, bärtig = jottelig, ne toga barbatos faciat libros, 2. BarduH, i, m. (ein galt. SB., f.
Paul. Diac.
in 3otte(n nerroanbele, Mart. 14, 84. p. 34, 11), ein 2)ic^ter n. Sänger ber ©aEier, ber
barbig^er, gera, gerum (barba u. gero), bart= 25arbe, Lncan. 1, 449. Amm. 15, 9, 5.
tragcnb, bärtig, pecudes, Lucr. 5, 897 (900): ca- Barene, Stabt in (^ro^mebien in ber
es, f.
pellae, Lucr. 6, 970. 3?ä^e üon (Ecbatana, 2tufent^a(t6ort beö üom ^y-
barbio, Ire (barba), einen Sart bef ommcn, Theod. xm begnabigten (Srijfus, Justin. 1, 7, 7.
Prise 4, 2. Barg^ü^ii, örum, m. {BaoyovCioi), 2SöHer=
barbitium , ii, oi. (barba), ber SBartaud^^, Sart, fd^aft im tarrac. öifpanien, im l^'eutigen (Katalonien,
lanosum, Apul. met. 5, 8: hircinum, ibid. 11, 10. Liv. 21, 19. §. 7j21, 23. §. 2.
barbitÖH, i, m. {ßäoßiros, -ov), hK Saute (nr- Barg^yliae, ärum, f. u. Bargylia, orum, n.
jprüngl. burd^ tiefern 2;on u. me^r Saiten non ber {Baoyvhaj rd), <£tabt in darien im innerften 3Bin=
:Öt)ra eerfd^. , aber oft mit ifjr nerroec^felt) , I) etg.: !e( bes Dom Prom. Posidium u. ber 8tabt 9)Z9n=
age die latinum, barbite, Carmen, Hör.: pollice bu§ begrenzten sinus Bargylieticus (f. unten), Liv.
barbiton movere, Claud. - Plur. heterogen.: bar- 32, 33, 7 (reo Stbl. -iis); 33, 18, 19 (rao 2(cc. -ias).
bita, Auson. epigr. 44, 3. H) meton. = baä (auf — PI. 5, 29 (29), 107 (roo ^3?omin. -ia): bafür Bar-
i>er Saute gefpielte) ßieb, Ov. her. 15, 8 (rao barb. cylos, Mela 1, 16, 3. - 2)aü.: A) Bargyletae,
<tlä fem.\ aber ha^ ganje ©ebid^t roa^rfc^. unäc^t). ärum, m. bie ©inro. üon 33., hie Sorgölctcn, Cic.
589 baris basium 590

ad fam. 13, 56, 2. — B) Bargylieticu», a, um, nig^wurf, atä ber befte Sßurf; im 3ßürfelfpic( mit tali
^arg^ltcttfcö, sinus, Liv. 37, 17, 3. (nne Venus = ber befte 3Burf im äßürfelfpiel mit
bäri8, idos, /. {ßä^ig, ein ägppt. SBort), ein tesserae), Plaut. Cure. 2, 3, 80 (359). B) basi- —
äggptifc^eä fleineö Diuberf^iff, ein ma^en, Prop. 3, lica, ae, f. {ßaadixrj,
oixia ob. arod), 1) dne
sc.
11,44. Söaffüfo, 3iame großer, mit boppelten ©äiüengängen
baritüH (fälfd^tid^ barritus ob. barditus gefd^r.), (Öalten) gejierter 'prad^tgebäube am ^orum {in 3iom
üs, m. (üom altbeutfd^en hat, Boren, b. hk 3tim= i. u. anbern Stäbten), bie ju ©eric^tsfi^ungen u. @e=
me erf)eben), baä ©d^lod^tgcfd^rct, ber ©d^Iod^tgefong fc^äften ber Äaufleute beftimmt roaren (rein lat.
ber ©ermanen, hm
^urro^f Tac. Germ. 3. Amm. regia, ro. f.), qui forum et basilicas non spoliis
16, 12, 43 u. 21.: bann auö) ber D^ömer, Veget. mil. provinciarum , sed ornamentis amicorum ... or-
3, 18. Amm. 21, 13, 15. - ©in anbereS äßort ift narent, Cic: basilicam habeo,non villam, frequen-
barritus, rv. tiä Formianorum, Cic: bas. Julia, PI. u. 2(.: Ae-
Barium,
f.

ii, n. (Bdgiov), nic^t unbebeutenber milia, PI.: Pauli, PI. —


2) bie nacö 3lrt bicfer 33a-
^afenpta^ in 2(putien am abriat. 50ieere, j. Bariy ftlifen gebaute «^auptfirc^e, SDomfirc^e, Äatöcbrale,
Liv. 40, 18. §. 8. Bari moena piscosi, Hör. sat. 1, 5, 97.
: Sulp. Sev. bist. sacr. 2, 33 u. 38. C) basilicum, —
bäro, önis, m. (varo, varro, i^(o|; vqI. ^al^n i, 71. 1) ein präc^tigcö Äleib, Plaut. Epid. 2, 2, 48

gu Pers. 5, 138 not. er.), dn einfältiger SDlenfd^, ein (225). —2) in griecf). ^orm, basiiicon, i, n. a) ein
®infalt§ptnfet, Solpcl, barones et rustici, Lucil. fr.: fc^warjeS «Pftofier, Scribon. 210; ih. 238 basilice,
baro, te victum esse non vides? Cic: haec quum es, f., gen. —
b) bie befte 2lrt ber 9Mffe, bie Äönig§-
loqueris, nos barones stupemus, Cic: eheu, baro, nu#, PI. 15, 22 (24), 87 (basilica uux bei Macr.
Pers. sat. 2, 14, 7).
baroptenut!), i, 07i. ein unö unbefannter jc^n)ar= bäHiliMca, ae, eine roiber bas @ift ber 33aft-
f.
ger ©belftein mit rcei^en u. rotf)en fünften, aud^ liefen ^eilfame ^flanje, rein lat. herba regia ob.
barippe gen., PI. 37, 10 (15), 150. regula, Apul. herb. 128.
barriniis, a, um (barrus), jum ©re^jfianten gc-- bäHiÜMcuH, i, m. {ßaailiaxos), ber Saflliöf
öörig, ®lep6antcn=, aures, Sidon. ep. 3, 13. {Lacerta basiliscus, L.), eine öibecfifenart, PI. 8,
barrio, Ire (barrus), fd^reicn, vom ©tepljanten, 21 (33), 78 sq. Solin. 27, 50. Vulg. psalm. 90(91),
Spart. Get. 5. §. 5. Auct. carm. de philom. 53, 13. Apul. herb. 128: mit 2(nfpielung auf bie 2lb=
Paul. Diac. p. 30, 7. ftammung beä SBortes v. ßaadevs (Äbnig), Lucan.
barrltÜN, iis, m. (barrio), b«ä ©efd^rei be§ ®le-- 9,726.
p^anten, Apul. Öor. 3. no. 17. Veget. mil. 3, 24. bäsilium, li, n. {ßaaihiov), ha^ !önigl. SDiobem,
Isid. 12, 2, 14. - SSerfd^ieben ift baritus, m. f. Orelli inscr. 2510. - 33i(bl., 'gjauptjterbe, Inscr. ap.
barrus, i, m. (ein inbifc^eä 2öort), ein ®Iep$ant, Maff. mus. Veron. 293, 2.
Hör. epod. 12, 1. bäsio, ävi, ätum, äre, füffen, ein SWäufd^en geben,
bär5'cep]iälu§, a, um (ßaovxt'falos), plattH- alqm, Mart.: alqm semel iterumque u. alqm spis-
pftg, gcbrücEt, aedes, Yitr. 3, 3, 5. sius, ^mb. abfüffen, Petr.: multa basia basiare,
bärypicrÖ»,Ön(*^a^i;7rt;<(>os),fd^n)er bitter, $8ei= niete Äüffe geben, Catull.
name bes äßermutl^ö, Apul. herb. 100. bät^iölum, i, n. (Demin. D. basium), ein Äüf=
bäritönÖH, on (ßa^vroros), benSTon auf ber tjct- c^cn, SWäulc^en, Petr. 85, 6. Apul. met. 10, 21.
te^ten (S^lbe 6a6enb, verbum, Macr. de diff. 4, §. bäsis, is u. eos, 2tcc. im, 2tb(. i, f. (ßdaig), bie
1 ; 5. §. 1 ; 8. §. 2 u. 4. ©runbrage, I) eig.: A) als t. t. ber 3i[rc^itectur a) :

bä^iänites, ae, m. {ßaaaviT7]g = ßaGavos, ^ro= bae i^u^geitctte, *Poftament, ber «ptebcfial, ber <2otfe[,
birftein), ein fe^r I;arter, gum ^robiren, ju 2öe^ftei= statuae, Cic: colossici Apollinis, Vitr.: hydrauli-
neu u. 3[Ri)rfern bienlic^er ©tein, raal^rjcf). unfer Sa-- carum,Vitr.: sepulcri, Cic.:bases abäcorum, Briefe,
falt, PI.36, 7 (11), 57 u. a. (Sodet ber 3inunerraänbe, (f. abacus no. IV, b), PI.
bascauda,
ae, /. (ein britannifd^eä SKort, cgi. - Sprudln)., alqm cum basi suä metiri, ^^mb.
baä engl, basket, wall, hasget, hasgaivcl), eine gro^e fammt feinem Untergeftelk meffen = bei il)m einen
Äummc, ein ©^jülfump oon 3}ietaII (Silber 2C.), Mart. 3U l^o^en 5!)ia^ftab "anlegen, i^n überfc^ä^en, Sen.
14, 99. Juven. 12, 46. ep. 76, 24. - ;öilbl., bases (©runblagen) virtutis,
Sai»culu8, f.
Bastuli. Vulg. eccl. 6, 30. —
b) ber untcrfic Jbeit bc6 iSäu=
bat-iella, ae, f. (Demin. v. basis), ein ftcincö Ienfcöafte§, scapi, Vitr. 4, 1, 6 (raaö luir „53a)e" ob.
Sufgeftca, Pall. 1, 18, 2 {2aQex für pffer). „SäulenfuB" nennen, Reifet bei ^^itruo spira, f. b.).
bäMiätio, önis, f. (basio), "oa^ Äüffcn, ^^tur. = — c) bie ©runbmauer, villae, Cic ad Qu. fr. 3, 1,
bie Hülfe, Catull. 7, 1. Mart. 2, 23, 4 u. a. 2. §. 5. — B)
als matl)em. t t: trianguli ,
bie
bäNiätÖr, öris, m. (basio), ein Äüffer, Mart. 11, ©runblinie, Cic de uat. deor. i:;, 49, 125: arcus
98, 1 sqq. bie Bei)ne, Col. 5, 2, 9. — C) bie 15u#fc6ic bes ^-i^ie-

1. Basilia (ob. -ea), ae, f. «Stabt in ^etoetien, ^eö, Veget. 25, 6.


1, —
II) übtr.: A) al^o granim.

j. 2Safcl in ber Sc^iüeij, Amm. 30, 3, 1. t. t., t)a^ Orunbnjort, ut ipsa vox basis ejus, Varr.

2. Bäsilia, örum, n. {ßaaü.sia^ t«), bie Sudler b. Non. 70, 33. —


B) alö t. t. ber SJietrü, bie 3>er=
ber Äöntgc in ber 33ibe(, Tert. adv. Marc. 4, 14. binbung zweier ^-üBc, Granim. —
C) alö r^et. t. t.,
bäHilica, f. basilicus no. II, B. bie ©runblage ber Donat. Ter. Eun.
(S-r-^äl^lung, 1,

1. bäMilice, es, f., f. basilicus no. II, C, 2. 2, 36. - düs- ©cnit. basis, Vulg. 1. reg. 7, 27 u.

2. bäHilice, Ädv. (basilicus), föntgtid^, füritticö, 34, baseos, Vitr. 10, lö (21), 2: 3lcc. gcra. basim,
öerrlic^, euge, euge exoruatus bas., Plaut.: fc^erjf). feitenbasem, Orelli inscr. 1263 u. a. Gromat. vet.
übtr., ut ego interii bas., roie überaus, roie nöüig, 297, 17 u. a., ob. basidem, Ven. Fort. 8, 14 (in
Plaut. epist.): 2lbl. gero. basi, feiten base, Treb. Poll.
bäHilicon, basilicus no. II, C, 2, b. Gallien. 18, 4. Gruter inscr. 63, 3, ob. basi de,
f.

bäNilicuH,
a, um
{ßaGiXtaog), fcntglicö, fürftltc^, Gruter inscr. 16, 14: (^enit. Pur. basium, Orelli
öerrlicö, prdd&tig, I) adj.: victus, Plaut.: vitis, eine inscr. 3372.
3(rt 2i)einftö(fe bei '^txi 2)9rr§arf)iern, Col. u. PI. — bäHium, li, n. ein cerliebter Äu^, Äufödnbd&cn,
II) suhst.: A) basilicus, i, m. {sc. jactus), ber Mö- basium dare alci, Petr.: basium impingerc, Petr :
591 Cassania Bauli 592

basium surripero alci, Catull.: basia jactare, Äu^- batinoa, ao, f. f.


batiola.
(jänbcl)on uiuu'rfon,Phaedr. u. .Invoii, bätilluin, i, n. (in .»öanbfd^rn. u. ^lueigg. aud^
HaNNHiiiH, HC, /". 3taot im uiaccöon. i^'^V^'i*^'^- vatiHum gcfd)r.), fpätere J^orm batilliiN, i, m. I)

j. I'jIicss(()i o^. l'J/hnsstni, Liv. 44, 80, 7. - Xa\). bic ^djaufcl, 3>d)üppt, al<6Jeuer^, itol)lenfc|aufet,
HANNHiiKae. anim, nt. t)ic Ci"iimi. u. '-ö., bic 23of= 1*1.: al'j ^JJiiftirf)aufel, Varr. —
II) eine StohUn,
fiuiitrn, il). §. lo. •Wäucöerpfannc, Hör. sat. 1, 5, 36. - dkS" lÜJegen
UaNNitr^iN, oi, ;/<. {liaffanoevi ö. ßaaöäoa, b. Varr. r. r. 1, 50, 2 f. Sd)neiber jur St.
i. evuci)ö, ;">uct)'jfcU, alo Irari)! bcv '^accljantinncn), bätiöla, ae, f. {ßanax-rj)^ ein SCrinfgefd^irT auä
ein '-l^cinamo bco ~'ikcd)iio, llor. carm. 1, IH, 11. - eblem ^J}ieta((, bat. auroa octo pondo, Plaut, fr. 6.
2)aü.: a) BaNMHriciiN, a, {Baaaa^>ix6s), bac um Non. \). 545, 20: batiolis bibere, o. ^Heic^en, Plaut.
dfiid), coinat', Proi). 3, 17, 30: metrum, Mar. Yic- Stich. 5, 4, 11 (694) codd. optt. (3f{itfc^( u. Jecfeifen
toriii. 204;") P. (2, 10, 14 ed. Gaisf.). b) Man- — batiacis).
MäriN, ridis, /". {BaaaaQig)^ eine 23acd&antin, Pers. bati« (battis), is, Stcc. im, /". (ßarig), eine
1, 101. "^flanjc, 5)lccrfftt^ct {Crithmum maritimurn, L.,
KaNHiiN, i, m. ^öciname vom. @efcl;tecl^tcr, wie Col. u. PI.
bor Autidii, C'aocilii u. a. baträchiuii, ii, n. {ßaxQäxiov^ ^-rofc^fraut), ein
baNtainra ob. ba^tag^ia, ae, /'. {ßaara.yr]\ baö fonft raimnculus genannte^ .'öeilfraut, Dielt, ^aitten-
5robnfa6rcn ( J-ovt)a;affcn ber ©taatsfrad^ten ju !iEBa= fuß, PI. u. 21.
gen), fpät. JCt. baträchiteH, ae, m. {ßarQaxtrrjs), dn frofd^'
baNtäg^äriii8, ii, m. (bastaga), ber Stofinfu^r- grüner ©belftein, PI. 37, 10 (55), 149.
mann, Cod. Tlieod. 10, 20, c. 4 ii. 11. Baträchömyomächia , ae, f. {ßaroaxofivo-
Bastarnae (Basternae), ärum, m. eine germa- /tia/ia), ber Srofd^= u. 2Jtäufcfric!;, Xitel eine^ hem
nifd)c '-üölferfc^aft, bercn Si^e oon ben iQuellen ber ^omer fälfd^ü'i) beigelegten ©ebid^tä, Stat. silv.
2ßeid)fel bio u\ bie ©egenben füblict; unter ben 2)o^ praef. Mart. 14, 183 in lemm.
naumünbungcn fid^ ()in5ogen ('^obolien, ©atigien, baträchuM, i, m. (ßäz^axos), ein 3)ieerfifd^, ber
Ufraine), Liv. 40, 5, 10 u. 3(.; ogl. 3iuperti ju Tac. Srrofd^fifc^, Seeteufel (Lophius piscatorius, L,), PI.
Germ. 46, 3. - Sing. Bastarna, ae, m. e. SBaflarncr, 32, 11 (53), 145.
Liv. 40, 57, 3. Battiädes, ae, m. f. Battus no. I.
basterna, 2ie,f.{ßaard^co), eine t)on jraei '^anU 1. Battis, tidis, f. f.
Bittis.
toteren auf Üuerfjöljern getrogene, ringö üerfd^tof^^ 2. battiH, f.
batis.
fene Sänfte für S)amen, hie SJtault^ierfanfte, Lampr. battuo, batuo.
f.

u. 21. BattuH, m. (Barrog), I) ein 'Seiname he^


i,

basteniariuiu, ii, m. (basterna), ein ^aultUet- 2lriftoteIe^ So^neä beö ^oltimnefto^ (ob. ©rinoö)
,

fönftcnfü^rct, Symm.
ep. 6, 15, u. ber '^^ronima, au^ Xi^eca, ein SJlinger u. ber
BaHtüli (Bascüli), öriim, m. eine S^ölferfc^aft ©rünber üon ©tjrene in 2ibyen, Justin. 13, 7. §. 1.
in Hisp. Baetica, mel^r an ber Strafe oon @iöral= Sil. 8, 58: Batti domos petere, ©grene, Sil. 17,
tar, Mela 3, 1,3.- Sing. Basculus, i, m. ein 23oö-- 591. - 2)aü. Battiädes, ae, m. {BamäS-qg)^ bcr
culer, Varr. r. r. 1, 10, 4. Satttabe (b. i. ber 3^ad^!omme beö Sattuä) = ber
bat, fc^erg^. für at, Plaut. Pseud. 1, 3, 6 (235). (Stjrenäer, ü. Siebter ©allimad^uö Ov. u. 21.; ugC. ,

Sätävi, örum, m. (Bätävi h. Lucan. 1, 431), $8urmann p


Ov. am. 1, 15, 13: u. ^lur. Battiadae
bie 23ataocr, eine urfpr. feltijc^e '^ölferjd^aft, bie 5U= {Bamddai), hie 23atttaben = bie ©^renäer, Sil.; ogt.
folge innerer Spaltungen ii^re 2öo§nfi^e nerlaffen Siuperti gu Sil. 2, 61. II) ein ^ivt beä 'leleuä,—
u. eine ^J^f^i tit" Stueflu^ beg 3if)cinö u. ber 9}laa5 Ov. met. 2, 688 sqq.
in Sefi^ genommen l^atte, nun gen. Batavorum in- Bätfiluin, i, n. Stabt in ©ampanien, nad^ ^ieid^.
sula (im engern Sinne bie ^nfet ^oEanb, rceld^e j. Baja, Yirg. Aen. 7, 739. Sil. 8, 564.

rom eig. di^ein, »on ber "^i^aai in '^erbinbung mit bätuo (battuo), tii, ere, fd^tagcn, f topfen, ba§
ber 9Jiaaö u. oom Ocean gebilbet roirb), Tac. G-erm. franj. hattre, os alci, Plaut.: aud^ flogen im 3Rör=
29; bist. 4, 12: Batavorum insula, Caes. b. G. 4, fer, Marc. Emp. - bat), atö r. n. üon ^ec^tübungen,
10. Tac. ann. 2,6: Sing. Batavus, i, m., Mart. fd^Iagen, ft^ fd^tageu, pugnatoriis armis, Suet.: ru-
14, 176: coltectio, Sil. 3, 608. Juven. 8, 51. %l. dibus cum alqo, Suet. - unb obfcön = futuo, Cic.
©ermanien, S. 105 ff. - 2)aü. A)
Slug. 3Bi({)eim'ö ad fam. 9, 22, 4.
SätävuN, um, öataoifd^, spuma, Mart.: aurem
a, 1. bätos u. bätus, i, f. (ßdrog), ber ^tomhtet-
habere Batavam, ein ungebilbeteä, Mart. B) — ftraiic^, Apul. herb. 87. Paul. Diac. p. 30, 15: ba-
'

Sätävia, ae, f. hk ^albin\d ^atatyia, j. ^cUanb, tos Idaea (ßdrog l8aia\ ber §imbeerftraud^, Apul.
Pacat. paneg. ad Theod. 5. herb. 87.
Bätävodürum, i, n. Stabt im ©ebiet ber $8a= 2. batuüt, i, m. e. l^ebräifc^eö 9)ta^ für ^ylüffig^
taüer, nad; ^cic^arb j. Wyck-Dy/rstede^ Tac. bist. feiten, = 50 sextarii (f. Metrol. scriptt. p. 119, 19
5, 20. u. p. 141, 3)^ Eccl.
Bätavus, a, um, f.
Batavi. baubor, äri, »on §unben, ftaffen, feäffen (ogt. la-
bätenim, fc^erjf). SSerbre^ung üon at enim 6et tro), Lucr. 5, 1069 (1071).
Plaut. Epid. 1, 1, 86. Bauci», cidis, f. (Bavxcg), ^oc^betagte @attin
BäthylluN, m. (Bdd'vXXog), I) ein üon '^na-
i, beä ebenf. tiod^beja^rten ^^itemon in ^^^rpgien, Ov.
!reon geliebter Änabe au^ Samoä, Hör. epod. 14, met. 8, 621 sqq. - hai). appeltat., eine Sauciö =
9. —II) ein 2((ejanbriner u. ^reigelaffener be§ 9}iä= eine alte 'Stan, Pers. 4, 21.
cena§ in dlom, mit bem (Eiticier ^i)(abeö, feinem Bauli, örum, m. [BavXoi, bem 3)i;pt§uä nad^
^ivai, als 33egrünber ber eig. röm. ^antomimif ü. ßovs u. avXr], mexi öerculeö bort bie bem @e=
berühmt u. noc^ in fpäter i^aiferjeit gepriefen, Tac. rijon geraubten 3iinber in Würben untergebrad^t
ami. 1, 54, 3. Juven. 6, 63. Sen. nat. quaest. 7, l^abe, urfpr. Boaulia ob. Boalia, f. Symm. epp. 1,
32, 5. 1), Ort greifd^en SDZifenum u. 58ajä in ©ampanien,
batia, ae, /. ein unö unbe!annter '^^i]^, PI- 32, eine 2lntage mehrerer ^Sitten (üon benen hie beö §or-
7 (25), 77. u. 32, 11 (53), 145. tenfiuö gero. genannt wirb), j. 2)orf Bacolo, Varr.
593 Bavius Bebrvces 594

r. r. 3, 17, 5. Cic. Ac. 2, 3, 9: Herculei Banli, Sil. Cic: ex quo illorum beata mors videtur, horum
12, 156. vita laudabilis, Cic: res magna et ex beatissimo
Bävin§, ii, m. nn fd^tec^ter 2)ic^ter jur 3eit 'Bir^ animi statu profecta, Sen.: sublimis animus et
gi[ä, Virg. ecl. 3, 90. %t. Weichert de Qu. Hör. beatior spiritus (jetigere -^egcifterung) Quint. - ,

Fl. obtrect. §. 6 sq. neutr. fubfto.: in qua (virtute) sit ipsum etiam
baxea, ae, f. mie kiü)Xc ülvt Sanöale oon gu^ beatum {t6 uay.äoioi'), ha^ ©tücffeligfe^n hie ,

fammengefloc^tenen ^-ajern, 53 tattern oö. f leinen Ö)lücffetigfeit,Cic.delin. 5, 28, 84: fo auc^'Cic. Tusc.
©treifen oon ^Äeiben (Isid. 19, 34. no. 6 u. 13) unö 5, 15, 45.
oon ^almbtättem ob. "^I^appru^ bei hcn Siegpptern II) in^bef.: A) bem, bem nid)ti in äufeerer
o.
(Apul. met. 2. 28), auf ber fomifcften '^üt)ne n. oon ©tüctfetigfeit, ^um uolteu öenut^ aller äußeren Qv=
^§iIofop§en getragen, Plaut. Men. 2, 3, 40 (391) bengüter fetjlt, übli. gcfcgnet, gcfcgnct mit Scu^tbü=

u. Spät. mcrn, -n\it ©lütfegxitcrn, begütert, tocötbaöcnb, retc^,


baxeärius (baxiärius), ii, m. geffod^tene «Soölen a) ü. "i^erf.: qui se locupJetes, honorafos, beatos
oerfertigcnb, faber soliarius baxiarius, Orelli inscr. putant, ii ne obligari quidem beneticio volunt,
4085. Cic: i)iopes (magis praesidia quaerunt) quam opu-
bdelliiun, ii, «. {ßSilhot'), I) eine ^olme, bie lenti, et calamitosi quam //, qui putant ur beati,
im glüdlid^en 3tra6ien u. mel^reren ©egenben in Cic: raulier beata ac nobilis, Cic: uxor beata,
Slfien roäc^ft, bie SBcinpatmc {Borassus fiabellifor- Hör. u. Sen.: homo non beatissimus, ehzw nid^t fe^r
mis, L.), PI. 9 (19), 35.
12, —
II) meton., baö rool^tbaoenb Nep. - satis beatus unicis Sabinis,
,

Too^triec^enbe öummi biefeö ^öaumes, Arabicum, Hör.: Thynä merce beatus, bereichert, Hör. - ^^lur.
Veget. 6, 14, 1 u. 5: Mt). aH Sc^meic^elraort, tu fubfto., beati, X)ie ^tctd^en {ol svSaiuoves), noli no-
bdellium, Plaut. Cure. 1. 2, 7 (101). bilibus, noli conferre beatis, Prop. 2, 9, 33 (baf.
beäte, Adr. m. Compar. u. Superl. (beatus), ^Burmann me^r 'Seifp.). —
b) ü. Staate u. beffen
glfitflicö, I) eig.: profecto nihil est aliud bene et 3u[tanbe: Dionysius tyrannus opulentissimae et
beate vivere, nisi iioneste et recte vivere, Cie.: beatissimae civitatis, Cic: in libera et in beata
non est mihi male^ sed hene ac heate, quod etc., civitate viximus, Cic: florente ae beafä re publi-
Catull. - beatius vivere, Cic: beatius quam aliae ca, Liv.: nullius civitatis fortunatiorem ae bea-
urbes excultae Meia. - ad beatissime vivendum
, tiorem statum fore, Liv.: beatior em post se laetio-
parum est, ad beate satis, Cic. - a(6 Stusruf be^ä remque portendi reip. statum, Suet. c) o. "öe^ —
üt^meic^lers: eugel beate! ^errlic^! prächtig! Mart. fi§tt)um u. bgl., gefcgnct, reicö begabt, frucbtbar, ga-
2, 27, 3. —n)~'übtr., glütfücö = DoUfommen, lo- zae beatae Arabum, Hör.: rus beatum, Hör.: rura
cum beate implebat.Sen. contr. 3(7).prooem.§. 3. beata, Stat.: auriferi ripa beata Tagi, Ov. - vox
beätifico, ävi, ätum, äre (beatus u. facio), bt- beata, zim reic^ begabte, frudjtbare Stimme {hie
gtürfcn, Eccl. ftarfe u. fc^roacbe, bot^e u. tiefe %'6m fjeroorbringen
beätificuH, a, um (beatus u. facio), öcgrürfcnb, tanw), Quint. —
d) d. 3uftättben aller 2(rt, gefcgnet,
;
Augustin. conf. 2, 5. Apul. de dogm. Plat. 1, 5. poet. = bcrrüc^, ptä^ttg, commoda, Catull.: nuneii,
'beätitäs, ätis, /'. u. beätitüdo, inis, f. (bea- Catull: neetar, göttlicher, Mart.: dies beatissimus,

!

;tu8), ber glütfltcöe 3ufianb, bie ©tütffcligfcit, Cic. de Amm. e) ö. geiftiger JüIle, gefegnet, «berfttömenb,
nat. deor. 1, 34, 95, üon ©icero gebilbete u. ingenii beatissima ubertas, Quint.: beatissima re-
nur an biefer ©teile oon ibm gebrauchte 'Wörter, bie rum verborumque copia, Quint.
erftbei Spätem, roie Petr., Apul. u. 3t., loieDer B) meil Die Öötter ben ^Oebenben fein gau', uott-
üorfommen (ogl. Quint. 8, 3, 32): "^plur. beatitudi- fommcneQ ölücf gönnten, gießen üorjugöiD. bie tser=
aes. Augustin. civ. dei 21, 17. [lig, Pers. 3, 103. ftorbesen bei ben l^riec^en udxaoes, u. nac^ i^nen
beätüluM, a, um {Bemin. o. beatus), fo rcc^t fe= bei ten ^ömerrn beati, bie «Seligen; b:F). beatorum
beätuH. a, um, PAdj. m. Compar. u. Superl. insulae {uay.aocov rfjöoi), bie,,,3nfeln ber Seligen",
0. beo), öegtutft, glürflii, glürffclig, I) im 31llg., ü. hie alter griecb- ©laube an hew ^Ißeftrant) ber trrb^
Dem, Toelc^em ju feinem ^afepn fein p^gfifc^eö u. fd^eibe in Den Cceano^ oerlegte, rao unter A^ronos*
moralifc^es (3ut fetjlt: a) o. ^i^erj.: videamus, qui nutöer ."öcrrfc^aft bie im i^ampf gefallenen .vicroen,
iicendi sint beati: equidem hos existimo, qui sint bie ."öalbgötter bes üierten 'DJienfcbengefcbledJitö, ein
n bonis, Cic: qui beatus est, non intelligo quid forgenlofeQ ^^ebev. otjne 2^ob genießen (Hesiod. op.
Tquirat, ut Sit beatior: siest enim quod desit, ne 173), si nobis, quum ex hac vita emigraverimus,
atus qui .em est, Cic: nemo non potest non be- in beatorum insulis immortale aevum, utfabulae
issimus esse, qui est totus aptus ex sese quique ferunt, degere liceret, Cic. Hertens, fr. 37 ed.
n se uno sua ponit omnia, Cic: nee potest quis- Orell. - ba\). = uerftorben
im Spätlat. beatus, fcUg
luam alias beatus esse, alias niiser: qui enim exi- übi)., quem quum beatum Sallustius re- fuisse
timabit posse se miserum esse, beatus non erit, spondisset, intellexit occisum, Amm. 25, 3, 21: u.
'^.: nihil est tam miserabile quam ex beato mi- übtr., beatae raemoriae (vir u. bgl.), felige^ 3(nben=
Cic: velim ut tibi amicus sit: hoc quum tibi
>",
fen9, Eccl.
'pto, opto tu beatus sis (rcünfc^e ic^ bir alleö C) Beatissimus, ^itet ber l)5t)eren (^ieifttid^feit,
§lücf); erit enim tamdiu, Cic: (perturbationibus) fpät. JCt. u. Eccl.
'aeuus animus perfecte atque absolute beatos b^ber, bri, m. fpätlat. - tiber, bor '^iber, Sehol.
'.fficit, Cic. - parvo beati, ftd) gtücfüc^
agi'icolae Juven. 12, 34. - Dao. bebrinn», a, um, ^um 53tbcr
'üntenb, Hör.: quo beatus vulnere, Hör. - "iptur. gcbörig, 53iber=, pelles, Schol. Juven. 2, 106.
ubfto., istam oscitantem sapientiam Scaevolarum Bebriäcnm, Bedriacum. f.
t ceterorum beatorum concedamus, Cic. de or. 1. BebryceH, cum, m. (Beßovxes), eine 'ßÖl=
'.
33, 1^4: Phraaten numero beatorum eximit ferfd^aft in ber fpäter 'öit^pnien genannten 2ant)^
•irtus, Hör. carm. 2, 2, 18. b) o. 3u[tänben— fd^aft in .Hleinaiien, PI. 5, 30 (33). 127. Val. FI.
-: Zeno in una virtute positam beatam vitam 4, 315 (n)0 griect). "^cc. -as). - Sing. Bebryx,
iitat. Quid Antiochus? Etiam, inquit, beatam, brycis, m. [Beßov^), ber Sebrocter, oorjug'jiü. ein
alter, auc^ Amycus genannter .H'önig in "öebrpcien,
f]^ non
beatissimam, Cic: quum ipsa virtus effi-
lat ita beatam vitam, ut beatior esse non possit, ber, [tarf im däftu^fampfe. Die befiegten .yremöen
595 Bcbryces Bellerophon 596

ju opfern vfft'i^tf, «bcv .^uIc^U von '^oUuj übcnuun- ii,n. ein X^cil üon Gallia Belgica, \. BeauvaiSj
bcn u. gelobtet rrurbe, Val. Fl. 4, 2G1 u. 290. Stat. Artois, Amiois, Caes. b. G. 5, 12, 2 u. a.
Ach. f, ]!>() (lüo c^vicd). iJlee. liebnca). 3^aü.: — BeliaH, BelldeN u. BeÜM, f. Belus.
A) «ebrycin, ae, [Hetiovy.in), bic Don öen 33e
/". belion, ii, n. eine ^flange = polion (ro. f.), Apul.
bn)eicvn boii)pf)nto ^anbfd;aft !PfbrDctcn , f päter 58i' herb. r)S.
tbonirn, Sali. bist. fr. u. Val. Fl. H) Bebry- — belläria, orum, «. (bellus), ber Wod^ttfc^, baä
ciuH. a, Hin {liffiovxiog), a) jur fionbfc^aft S8cbr5= »Ceffert (lüie Jcüffe,Cbft, ^ucterrcerf, füfee äüeine u.
Vir^^ u. Val. Fl.
ctfn öfftprifl, bcbrocifc^, b) ^um — bgl.), r()äyi;tia (frang. dragee), Plaut., Suet. u. 21.;
Äcnt(» 2?cbrnr flcbörtft, aiTiia, auf iocIrf)er 3ümicuo ogl. Gell. 13, 11 extr.
oö. ^iieln-i)r mit bem X^oiinx, fämpftc, Stat.: nemiis, bellätör, öris, in. (bello^, I) ein Äricger, Ärieg««
in bein Slniijcuo bcn Avembeu auflauerte, Stat.: mann (mit bem 'Jibbgr. ber iiraft, 5öl)igf^it ju fäm=
cruor, bao uon il)m ucrc^offene '^lut, Tert. - auc^ pfen, roä^renb miles, ber Solbat, hm ber Glaffe,
in 'öcsieljung auf ben bitl)i)ntfcf}cn Monig ^^prufiaö, bee Stanbeö, bco 33erufeö f)en)orf)ebt), ecqua pa-
hospes, Sidoji. cifica persona desideretur aut in bellatwe sint
2. »ebrfceci, cum, m. {BißQvxes, üiell.ftamm^ omiiia, Cic: de re publica non minus vehemens
oern^anbt nüt bem Isor.i, eine alte iberifc^e Isölfer^- orator quam bellator fuit, Cic: primus ipse bel-
fcfjaft am :Ucitt<1meer (mx narbon. C^aUicn), ni3rb(. lator duxque, Liv.: adeo Sulla dissimilis bellator
u. fübl. üon ben ']ii;renäen; ögl. Sil. 3, 420 — 443. ac Victor, ut etc., Vell. - fcfierg^. d. einem gelben
- Sing. Bebryx, brycis, m. {BifiQv^\ ber 2Scbr9= im ^rinfen, Plaut. Meu. 1, 3, 5(187). II) (poet.) —
«er, üorgugöiü. d\\ alter ÄiJnig ber 33ebrt)cier, beffen adj. = friegerifcö, tirettbar, mutbig, deus, ber Äriegä*
Xoc^tcr ^i>i;rene bem bortigen (>)ebirg ben ^^Jamcn gott, 2)iar5, Virg. - o. 2:^ieren, equus, Virg., u.
gab, Sil. 3, 423. - "^av. BebryciuN, a, um {Be- bl. bellator, Juven., ftreitbareö, mut^igeö 3to^: tau- ,

ßQvxiog), ^um Äöntg 23cbr9r gcbörtg, bebröcifd^, aula, rus, Stat.: u. übtr. v. 2cbi., campus beil., Stat.:
poet. = ©allien, Sil.: virgo == '^vprene, Sil. ensis beil., Sil.
beccui«, i, m. in ber alten gaUifrf)en Spracfie ber bellätöriuM, a, um (hello), frtcgcrifc^, jum Ärtcg^
fübren gefcfttcft, jumeuta, Amm. 23, 5, 13: übtr.,
(Schnabel, bef. eines 5)ü^ner^a^n5 (franj. hec), Suet.
Vit. 18. stilus, ftreitenber, polemifc^er, PI. ep. 7, 9, 7.
'

bechicut«, a, um (ßyjxixog), gegen ben fiuften tt>tr=


bellätrix, tricis, /'. [fem. ju bellator), fticgcrtfd^,
ilrcitbar, ;um Äricgf übten gef^irft, Roma, Ov.: Diva,
fcnb (rein lat. tussicularis), medicamen, Cael. Aur. J
acut. 1, 17, 172. ^aEas, Ov.: Amazon, Lact.: belua, ber Glepi^ant,
beohiön, n. {ßTjxtov), Sil.: gleba, Krieger i^eroorbringenb, Val. Fl.: aqui-
ii, -gtuftotttd^, eine ^flanje,
rein lat. tussilago {Tussüago Farfara, L.), PI.
lae, ^elbgeic^en, ^a^nen, Claud. - übtr., iracundia,
26, 6 (16), 30. Cic: ira, Claud.
Bechire», um, m. {Be'xsi^eg), eine fcrit^ifc^e
bellätülus ob. t)iel(. rid^tiger belliätülus, a,

3iöl!erfc^aft in ^^ontus, oiell. mit heutigen hm um {De min. o. bellus), fc^erg^. ft. bellulus, g«
„33afc^firen" »erraanbt, PI. 6, 4 (3), 11. - ^Inbere fcöört , gcir artig, Plaut. Casin. 4, 4, 28 (708). %l.
^orm Becheri, örum, m., Mela 1, 19, 11, u. Be- Stubemunb im öermeö 33b. 1. S. 300 ff.
chiri, örum, m., Avien. descr. orb. 945. beilax, äcis (hello), fttcgcrtfd^, Lucan. 4, 406:

Bedriäcum (auc§ Bebriacum u. Betriacum ügr. Prise 1263 P.


gefc^r.), i, n. ein ^lecfen in ^talien jtoifcl^en (I^remona belle, Adv. m. Superl. (bellus), :bübfd^, aaetltcbfl,

u. Verona ha^ 2)orf S. Lorenzo


(nac^ ajiannert charmant, artig, fein, angcnebm, föfllicö u. bgl., I) in"
j.

Guazzone, na^ ^Jieid). Becerara), berühmt burd^ %{i%.: scribere, Cic: belle uegare, auf eine ^öfli^e

groei (Sc^Iac^ten in ben 33ürgerfriegen graifd^en Ct^o, feine Sßeife, Cic. satis belle attendere alqm, Cic.
:

'Öitelliuä u. ben ^-elbljerren C^efpafians, ^^ornt Bedr., belle adhuc, in fo votit ge^t es biä je^t ^arman:
Tac. bist. 2, 23 u. 44 sq.: ^yorm Bebr., Juven. 2, (ganj gut), Cic: bellissime navigare, Cic.:alqd fern
106. Oros. 7, 8: ^orm Betr., Suet. Otb. 9. Aur. fronte et vultu bellissime ganj i^eiter Cic. - b,
,

Vict. epit. 7, 2. Eutr. 7, 17. - 2)ar). Bedriäcen- Partie, u. Adj., praediola belle aedificata, Cic.
sis (Betriäcensis), e, bebriocenftfc^, campi, Tac: aqua non longe a villa belle sane fluens, Cic.
acies, Tac. u. Suet.: bella, PI. sumus ambo belle curiosi (.^übfc^ neugierig), Cici
- alä 2(ntn)ort: dices: Tu ergo haec quomodti
Beel-zebüb, indech, ob. Beel-zebül, ülis,
fers? Belle melier cule et in eo me valde amc
:.i.{Beek^sßovß ob. Bee/Zsßov/., ^ebrätfc^ ~b^a Cic. — II) inöbef.: A) als 33eifall5ruf = föftltc^'

i13-j ob. 5^21- b:^3), ber 2?eet5ebub, Cber^aupt ber enge tuum et 49; ngl. Cic. de er
helle, Pers. 1,
böfen 'Eccl
(SJeifter, [33, 1. 3, 26, 101: quarefce)?e ^ipraeclare quamvisnobi
belbu8, m. = hyaena, Capitol. Gord. III. c.
i, saepe dicatur; helle et festiue uimis saepe nolci
Belena, f. Helena. — B) D. 33efinben: belle se habere u. bi. bell'
Belenus, i, m. ber fettifd^e Sonnengott Beal, habere ob. esse, itd& wobl befinben, wcbtauf feon, cui^
Tert. apol. 24. adv. nat. 2, 8. Capitol. Maximin.
«. se Cicero mens belle habebit, Cic: accepi a'i
22, 823 u. 1967. ^-ögt. Beines, ad
2. Orelli inscr. Aeg}'pta, Atticam plane belle se habere, Cic.
inscr. 1, 51. p. 98 sqq. quum ego me non belle haberem, Cic. - Tulli
Belg^ae, arum, m. (,,^arge" im DZieberbeutfd^en nostra recte valet, Terentia minus helle habuih
= eine niebrige fumpfige (^egenb), bie Setgter, eine sed certam scio jam convaluisse eam, Dolab. l
3Jlif(^ung germanifcber u. feliifc^er SSöIferfc^aften, Cic. ep. - de Attica pergratum mihi fecisti quo
welche ben brüten 2;^ei( oon (Pallien ausmachten, curasti, ut antea scirem recte esse, quam no:

Caes. b. G. 1, 1. Tac. ann. 1, 43. - Sing. Belga, helle fuisse (unraol^l geroefen C) a(
fei), Cic —
ae, m.
ein SBetgier, Lucan. 1, 426. Claud. laud. mebic. t. t: belle facere, rao^I t^un, gute 3Birfun|
Stil. 226. - Xav.: A) Belgicus, a, um, bctgtfc^,
1, tl^un, Cato u. Scribon,
esseda, Virg.: calami, PI.: Gallia Belgica, u. bl. Bellerephön, phontis, m. {BellEQo<pav)y o\
Belgica, ber üon ben Seigiern beroo^nte ni3rblic^e Belleröphontes, ae, m. {BsXXeQOfovTrjs), <Sol^ ,

^^ei( ©aütens jroifc^en ber 2)Jarne, ber Seine, bem beg (SJtaucuö, (Snfel beä Sifgp^uö, tübtete bie ©^i
^jt^cine u. ber ^Jorbfee, Pl.u. Tac B)Belgium, — mära mit §ü(fe beä ^egafu^. Hör. carm. 3, 7, ll\
597 belliatulus bellum 598

Juven. 10, 325; ügl. Hygin, fab. 57. - ^at). Bel- Bellöiia, ae, f. (bellum), Scttcna, b. i. bie
lePÖphonteus , a, um, bettcrop^onteifd^ , equus, ,,Iriegggöttin", Begleiterin bes Siarö, mit blutiger
^egafuö, Prop.: habeuae, Claud. ©ei^el bewaffnet, Yirg. Aen. 8, 703 u. 21. - ^n
belliätülus, f.
bellatulus. i^rem ^Tempel (auf bem gjlarsfetbe neben bem flami^
belliätii8, a, um (bellus), gar öübfd^, Plaut, rud. nifc^en Gircuo) üerfammelte fic^ ber Senat, um don-
2, 5, 6 (463). 3Sg(. Stubemuttb im öermee Sb. 1. futn, hie auf einem Xriumpf) 2infprud^ machten, ob.
6. 302. fremben ©efanbten 2iubien5 ju geben, ha biefe nic^t
bellicö8U8, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl. in bie ©tabt fommen follten, Liv. 28, 9, 5; 30, 21,
(bellicus), fricgcrifd^, ftrcitöat (©gf^. imbellis), ipse 12. - S)ie ^:priefter ber 53. (turba entheata Bellonae,
acer, quem petebat, quietus,
hellicosus; at is, Mart. 12, 57, 11) pflegten bei ben ber ©öttin bar=
imhellis, gentes immanes et barbarae et
Sali.: gebrachten Opfern (bef. am 20. gj^rj, baf). dies san-
bellicosae, Cic: bellicosiores eä tempestate erant guinis) fid^ felbft bie 2irme ob. ^-ü^e ju rillen u. bann
(Gallograeci), Liv. Suevorum gens est bellicosis-: ha^ $8(ut a(ä Opfer ju bringen ob. fclbft ju trin!en,
sima Germanorum omuium, Cic: provinciae belli- f.
Lact. 1, 21, 16. Minuc. Eel. Oct. 30, 5. Lucan.
cosissimae, Cic. - übtr., differre sibi consulatum 1, 565 sq.; ogl. öeinridE) ju Juven. 6, 511. -2)ao.:
in bellicosiorem annum, ein !riegeri[cf)cö , fnegö- A) Bellönärius, ii, m. ein «Prieflcr ber Settono,
reid^ereö 3- Liv. (ogl. ben ©gf^. : ne prorsus im- Scbol. Juven. 6, 105: ^(ur., Acron Hör. sat. 2,

/

hellem annum agereut, Liv.): quod multo belli- 3, 223. B) Belloiiäria, ae, /; baö oon ben
cosius (tapferer) erat, Liv. ^^prieftern ber :öeUona an beren ^efte (24. gJMrj) ge=
bellicuH, a, um
(bellum), I) jum Ärtcg gehörig, brauchte Äraut Solanum, Apul. herb. 74.
Ärieg^v tormenta, Yarr.: tormenta operaque, Liv.: bellor, äri, f. bello iitär.
res hellicas majores esse, quam urbanas, Cic: res bellö8ii8, a, um (bellum), friegcrifc^, Caecil.
bellica, i^riegsraejen, Cic: civitas,i^rieg5ftaat, Vell.: (?) hei Non. 80, 32.
disciplina, Äriegstaftif, Cic: mors, im Kriege, Cic: Bellöväci, örum, m. ein SSölferfc^aft in Gallia
virtus, 2;apferleit im Kriege, Cic: laus, Cic: jus, Belgica, in ber Ö?egenb bes f;eutigen Beauvais,
Cic: condictiones {al. conditiones) pactionesque Caes. b. G. 2, 4. §. 5 u. ö.
bellicae et bostiles, im Kriege mit hcm ^iinhe ge- bellüa, -äliH, -ätus, -lnu8, f. belua etc.
machte, Cic: nubes, i^riegsunljeil, Claud.: fortuitum, bellüle, Adv. (bellulus), Plaut, fr. bei Paul.
DOü liostilem ac bellicum ignem esse, fei ein 3ßer! Diac. p. 36, 4. Apul. met. 5, 31 u. a. - '^on
be§ ^uföWö, ntd^t ber p^einbe u. beä Äriegeö, Liv. - bellülii§, a, um (Demin. v. bellus), gar ^üBfd^,
fubftt). bellicum, ha^ äctd^cn (mit ber %uba) jur
, gar aaerlieöfi, gor nteblid^, Plaut, mil. 4, 1, 42 (989)
Ergreifung hex SBaffcn, jum Änmpf, in ber 3^erbin= u. a. Murat. inscr. 1514, 3. v. 18.
bung bellicum canere, in bie Äriegstrompete fto^en, bellum, i, n. {au^ duellum, eig. ber 3n)ei!ampf,
Cic; u. übtr. = aufregen, aufreihen, Cic: u. ü. feu= bat).) I)ber Ärieg, A) eig.: domesticum, Cic: in-
rigen 9iebner alter (Thucj dides) incitatior fertur
: testinum, Liv.: domesticum et intestinum, post
et de bellicis rebus canit etiam quodammodo hominum memoriam crudelissimum ac maximum,
bellicum, ftö^t ins öorn, bläät ins 2l(arm§orn, Cic Cic: bella domestica et externa, Cic: b. sociale,
;
— II) iibtr. = bellicosus, !riegerifd;, ftreitbar, deus, Liv.: b. civile, Cic: navale, Nep.: terrestre, Liv.:
3tomuIn^, Ov. : dea, ^^aUas, Ov. grave etpericulosum,Cic.: acerbum,Cic.: sumptuo-
i bellifer, fera, ferum (bellum u. fero), frtcgcrifd^, sum, Liv.- bellum Romanorum cum Philippo,Liv.:
'
Claud. Eutr. 1, 429.
ftrettbar, novum cuju Antiocho instabat bellum, Liv. - b.
belliger, gera, gerum (bellum u. gero), Ärieg facere, f. facio no. I, B, 1, ß: b. concitare, excitare,
füSrcnb, üteitbat, geus, Ov.: numen, WavQ, Stat.: suscitare, Cic: b. movere, commovere, Cic: b. con-
'
fera, Äriegä= ob. Streitelep^ant, Sil.: übtr. v. Seb(., flare, Cic: b. moliri, Liv.: de bello cogitare, Caes.:
mamis, Ov.: hasta, Mart. ad b. animum intendere. Sali.: totus et mente et
!
belligerätör, öris, tn. (belligero), ein Äriegfü^-- animo in bellum insisto, Caes.: in bellum incum-
rct, Äricgcr, «Streiter, Yenant. Avien. u. bere, Caes. - b. parare ob. comparare, Cic: b.
belligero, ävi, ätum, äre (bellum u. gero), apparare, Nep. b. instruere, b. facere atque in-
:

. Ärieg führen, flreiten, fäm^jfen, qui isti par in bel- struere, Cic - b. nunciare, b. denunciare, b. in-
I
ligerando esse possit, Cic: socii nostri quum bel- dicere, b. denunciare et indicere, Cic. - b. sus-
1
ligerare nobiscum vellent etc., Cornif. rhet.: bell, cipere, Cic: b. sumere. Sali.: b. incipere. Sali.:
I adversus accolas, Tac - impers.: cum Gallis tu.- b. inchoare, Cic: b. inire cum alqo, Liv.: belli
multuatum verius, quam belligeratum, Lic; ügt. initium facere, Sali., ob. capere, Caes.: belli civi-
; quoniam nobis non solum cum bis , sed etiam . , . lis initia invitum suscipere, extrema non libenter
I
cum fortuna belligeraudum fuit, Cic. - »ilä* 9ibf. persequi, Cic. - b. lacessere, Cic: b. intendere,
bellig^eror, ätus sum, Sri, Hygin. fab. 274. Liv.: bello tentare, Cic: b. pace mutare. Sali. -
bellio, önis, vi. eine -^flange, bie ©etrcibe=2!Bu-- b. alci inferre, Cic: b. inferre contra patriam,
d^erblumc (Chrysanthemum seaetum, h PI. 21,^
L,), Cic: b. inferre in provinciam, Cic: bello persequi
y
alqm, Cic. - b. administrare, b. agere, b. gerere,
,
8 (25), 49.
bellipöteiiH, tis (bellum u. potens), fricgmöci&= f.
administro, ago, gero. - b. prorogare, Cic. - b.
tig, mäd^tig im Äriege, Aeacidae, Enn. fr.: Diva, patientiä suä alere, Cic: b. alere et fovere omnibus
-^aUaö, Stat.: u. fubftü., Bellipotens = aJiars, Yirg'. consiliis,Liv.- b. ducere (in bie Sänge jiel^en), Caes.:
belÜH, idis, f. Oänfebtume, ^af lieht (Bellis b. trahere, Cic. - b. ponere, Liv., ob. deponere,
,
'rennis, L.), PI. 26, 5 (13), 26. Cic: b. componere, Cic. - b. conficere, b. patrare,
bello, ävi, ätum, äre (bellum), Ärieg führen, Sali.: bellum perficere, Liv.: b. profligare, Tac:
fticgcn, 1) eig. cum alqo, Cic: adversus alqm,
: proHigatum bellum ac paene sublatum, Cic: b.
^|f'p.: pro alqo adversus aJqm, Liv.: magno pareuti non restinctum, sed etiam infiammatum, Cic. -
~^i^t.), Stat.: inter se, Curt.: bellare bellum hoc, b. exstinguere, b. restinguere, b. deJere, Cic: b.
ucg führen, Liv. 8, 39, 16 (8, 40, 1). — II) poet. affectum et, ut vera dicam, paene confectura vi-
übtr. = fämpfen, fechten übf)., Ov. u. 21. - OIÄ" 3f?bf. demus, Cic - belli consilium renovare, Caes.:
bellor, äri, Yirg. Aen. 11, 660. bellum renovare, b. redintegrare, Cic: b. instau-
599 bclluosus bene 600

rare, Liv. - liellmn dirtorro, Liv.: bellum conti- (üon Den 'Jtömern ale 3Bunbertf)ier angeftaunte)
imaro, Liv. - tiiinnltuin ox tunmltu, bellum ex O^lepftant, quia habes Imperium in beluas, Ter.:
bello serere. Sali. tV. bella ex bollis severe, liiv.
: b. Inda, ()v.: b. (iaetula, .luven.: beluarum manus
- b. imp(Mi(let, ('ie., ob. immiuet, Liv.: b. ante (:)üiffcl), Curt.: rgt. Wräoius ^u Flor. 2, 6, 49. —
portas est, Liv. - b. exsistit, ( ie. b. oritur, b. : II) übtr.: a) übly. avaritia, b. fera, Sali, fr.:
amicos
exoritur, b. nascitur, Cic. convcnientes manus : iHcrepans, ut ignaros, quanta belua esset Impe-
(lissipare, ne quod belli initium nusceretur, Caes.: rium, Suet. —
b) a[5 Sc^impfroort v. ^JJienfc^en,
b. renaseitur, Cie., ob. redit, Liv. - bello ardet rcie unfer J^ier, Untbier, Ungetbüm, Ungeheuer, quid
8yria, Cie. - bella erunt (cö roirb geben), Virir. - ego hospitii jura in hac immani belua comme-
in bello, im Kriege, Cie.: in bello ... in pace, Sali, moro? Cic: furor impurae beluae, Cic: volo ego
u. Liv.: in bello praedonum, Cie.: in eivili bello, illi beluae ostendere etc., Liv.

Ck.: in eo bello, Liv. (ugl. «^nbri ju Liv. 23, 46, belfiäüH, e (belua), tfeiertfd^, educatio, Macr.
6): mit einem öenit. ob. ^Ibject. aud; bi. bello, rcic sat. 5, 11. §. 15.
bello Romanorum, Pyrrhi bello, mit bem '^,,
Cie.: belfiätuH, a, um (l)elua), mit (gefügten) Xbiercn,
Cic.: u. fo bello Antiochi, Aur. Viet.: Yejenti mit Sbierfigurcn, tapetia, Plaut. Pseud. 1, 2,
bello, Cic.: ügl. Jabri 3U Liv. 23, 40, 6. - n. ber 14 (147).
iiocatto. belli = im .Hriegc, Ter. heaut. 1,1, GO belililis, e (belua), tbierifd^, quod est subter
(112). Cic. rep. 2, 32, 56. - beibc (bello u. belli) atque beluile, Jul. Yal. rer. gest. Alex. 3, 55 (30):
gem. üerb. mit dornt, roie vel domi vel belli, (Jic. : forraae prorsus beluile saevientes, ibid.
ob. belli domique, domi bellique, bello domique, belfiinus, a, um (belua), tbierifd^, etne§ Sötereö,
domi belloque, Liv.; cgi. 2)raf. ju Liv. 1, 34, 12. fetus cujus prioris corporis pars pube tenus ad
2(tf(^eföfi 5U Liv. 9, 26. p. 517, 8. - inter j^acem hominem congruebat enimvero quae ; insecuta cor-
et bellum medium nihil, Cic: belhim aliquando poris erant omnia beluina prorsusque qualem
sine tumidtii; at sine bello tumidtus numquam, Scvllam homines fabulantur, Jul. Yal. rer. gest.
Cic: ubi ad bellum et castra ventum sit, Cic: Alex. M. 3, 54 (30): bei. voluptates, Gell. 19, 2,
fassus est, non x^i'oelio modo se, sed bello victum, 2: fauces, Prud. cath. 7, 114.
Liv.: Thucydides res gestas et bella narrat et belüö8H8, a, um
(belua), t^tetreic^, Oceanus,
2)roelia, Cic — B) übtr. : b. tribunicium, Streit, Hör. carm. 4, 14, 47. Avien. or. marit. 204.
(^egän! mit hm %v., Liv.: b. indicere philosophis, BeluH, i, yn. {Brjlog, f)ebr. b:?2); I) ein afta=
Cic: cum omnibus improbis aeternum b. esse tifc^er Äönig auä ber Urgeit, (Erbauer t)on Sabplon
susceptum, Cic; ügl. bellum gerimus, sed non u. ©rünber be§ babyion. Mcici)^, priscus, Ov. met.
pari conditione, contra arma verbis, Cic. - bellum
4, 213. —II) eine mit bem gried|. öerculeo t>er
intestinum ab uxore contra me comparatum, gUd^ene inbifdje (^ott^eit, Cic. de nat. deorum 3,
Rutil. Lup. - miluo est quoddam b. quasi natu-
— 16, 42. —
III) ein J^önig in 2tegt)pten, ^ater beä
rale cum Corvo, Cic. II) roic urfpr. 7t6Xe/uog, 2)anau5 u. 2(eg9ptu^. - Xav.: a) Belldet«, ae, m,
meton. = treffen, Äampf, ©c^tad^t, im Sing. b. Sali, {Br]/.iSrjg\ ein männlid^er JZad^fomme be^ Setuö, ein
u. a. §iftor.: im Pur.
Virg. u. a. 3)ic^t. f. bie
b. ,
Sclibe, Belidae fratres, SanauG u. 2legi)ptu^, Stat.:
2(u5(gg. 5U Sali. Cat. 9, 4. 2)raf. 3U Liv. 3, 61, 2. surge, Belide, SpnceuG, So^n be§ Slegpptu^, Ov.:
mü^eä 3U Curt. 3, 10 (25), 3. p. 118. ^:8enec!e ju Belidae nomen Palamedis, Yirg. b) Selis, —
Justin. 2, 12, 23. %i)ki ju Yirg. Aen. 2, 439. lidis, f. (Brj/.is), u. gen), im ^iw:. Belides, um, bie
belluö8u8, f. beluosus. (gnfetinnen bee ^elus, ^öd^ter bes S)anauä, bie
bellum, a, um (jjgj. au^ benulus, bem Demin. 18elU>en = Danaides (f. Danaus), Ov. c) B8liä§, —
von benus i. e. bouus), I) 6üBfc$, aUetüti^, d^ar= äüis, f. {Brj/.täs) = Belis, Sen. Herc. Oet. 961. —
ntant, orttg, fein, angenehm, föfittd^, A) im Stlfg.: lY) ein !(einer ^üftenfluB in ^^önicien, Tac.
puellae, Plaut.: hospes, Plaut.: homines, Cic. epi- : bist. 5, 7 lt. 2t. —
Y) ein ©betftein, PI. 37, 10 (55),
stola, Cic: fama, Hör.: vinum bellissimum, Col.: 149. - bat), üerfd^. oculus Beli, t>a^ Äa^enauge, ein
locus bellissimus, Cic: bellissima occasio, Petr. : (gbetftein, PI. 37, 10 (55), 149.
subsidium bellissimum senectuti otium, Cic. - BenäcuM, i, 771. (mit u. o^ne lacus), ein See im
bellum est m. folg. infinit., bellum est aliquo ©ebiete 0. 'i^erona, j. Lago di Garda, PI. 2, 103
exire, Cic: est bellum aliquem libenter odisse, (106), 224. Yirg. georg. 2, 160.
Cic —B) inobej., bem Seftnben nac^ munter, bel- bene, Ädv. {vom alten benus ft. bonus). Comp.
lissimum vidi, Plaut.: fac bellus revertare, Cic. meliiiH, Superl. optime, gut, njcbl, rcd^t, tüd^tig,
— II) übtr.: Don innerer @üte = bonus, gwt, in gehörig, ongenebm, fd^ön :c., jorooi)l in p^yfifd^er, al§
quo Graeci belliores, quam Romani nostri, Yarr. in moratij^er öinfic^t ((Sgj^. male), I) eig.: A) im
sat. Men. 87, 3 (2). 2ttrg. :ager b. cultus Cic. b. cenare CatuU. u.
,
: ,

belo, f. balo. Hör.: habitare, angenehm, bequem u. gefct)macfDoff,


belöne, es, f. (ßslorrj), ein Seefifd^, rein tat. Nep.: promittere, Cic, ob. polliceri. Sali, reid^tid^e
acus, ber 51 (76), 166.
'^ornftec^t, PI. 9, SSerjprec^ungen marfien: praebere vestem, reid^tid^
belfia ae, f. (rote bestia üieH. üom
(bellüa), barbieten, Plaut. monere, praecipere, Ter. dissi-
: :

Stamme FE, raooon boG atte feo), ein S^ier, be\. mulare, gefc^icft, fc^tau, Ter.: nosse alqm, ganj gut,
großes jc^roerfälliges (wie (£(epl|ant, ^iger, Siirce, genau, Hör.
rcilber Gber, 2BaÜfi[c^ u. anbere grofee Seetf)iere), 33ejonbere Se,^te[}ungen u. SSerbinbungen,
ein Untbier, I) eig. in homiyie mens, in belua quid-
: 1) mit '-ßerben: a) bene dicere, «) gut, roo^t, rcd^t,
dam simile mentis, Cic: quantum tiatura homi- regetrcc^txtiitn, b. dicere, quod est scienter et
nis pecudibus reliquisque beluis antecedat, Cic: perite et ornate dicere, Cic: b. dicere, id est
quae in rebus irianimis quaeque in usu et tracta- Attice dicere, Cic. planius ac melius dicere alqd,
:

tione beluarum fiunt utiliter ad hominum vitam, Hör. qui optime dicunt, bie Serebteften, Cic. - U.
:

Cic - Romulus silvestris beluae sustentatus ube- wobt = vernünftig reben, b. et sapienter dicere, Ter.
ribus, Cic. b. fera et immanis, b. vasta et imma- — ß) fSßorte oon guter 25orbebeutung reben, evcprjfi^Vj

:

nis, ea genera beluarum, quae in rubro mari


Cic : Plaut. y) bene dicere alci, ©utc§ »on ^mbm.
Indiave gignantur, Cic - ^äufig üorjugsro. ber tcbcn, cui b. dixit uTdo^Mdim bono? b. dixit? immo
601 bene beneficium 602

quem fortem et bonum civem non petulantissime B) prägn. 1) gut in Öejug auf \iix\. ©rfotg, too^r,
:

est insectatus ? Cic. bene, quaeso, inter vos dica-


: g(üc!ac^,b.ambula, reife glüdlic^, Plaut.: b.pugnare,
tis et mihi absenti tarnen, Plaut.: abfo(., omnes b. Liv. — 2) in 33e5ug auf bie 3eit = c6en rec^t, ju gc=
cÜcunt {sc. ei), amant, Ter.: ad b. dicendum de- legener ^tit, jufl ^ur rechten ^tit, optime te offers,
lectandumque redacti (poetae). Hör. - bat), philo- Ter.: eccum Phidippum optime video, Ter.: u.
sophia mater omnium b. factorum beneque dicto- elliptifd^, Syrum optime eccum, Ter.
rum, Cic: bene dictis tuis (:2o6prei jungen , SobcS^ ma'^t u. ©rabe, mit 2tbji. u. Slbüt).,
II) übtr., ü.
er^ebungen) benefaeta aures meum auxilium tüie baö franj. hien, jur 33erftärfung be^ ben- m
expostulant, Plaut.: bene dictis si certasset, au- fetben liegenben 53egrip, fc^r, red^t, äugerfl, a) mit
disset bene, Ter. —
b) bene facere, «) etroaä gut, 2lbii.: b. munita templa, Lucr.: b. robustus, Cic:
rcd^t mad^rn, njcftl an etiüttö t^un, vel non facere, b. potus, tüd)tig angetrunfen, Cic: b. multi, Pollio
quod non optime possis, vel facere, quod non in Cic. ep.: b. multa, Ov. b) mit ^büo. u. 2tb== —
pessime facias, Cic: b. facit, er tf)nt tüo^I baran, oerbialausbrücfen: penitus, Cic: b. longo, Hirt.:
b.
Ter. b. fecit A. Silius , qui etc. , Cic. b. factum
: : b. mane, Cic: b. ante lucem, Cic: b. diu, Suet.:
te advenisse, gut, "t^a^ bu !ommft, eine ^egrü^ungö= non bene - vix, Ov.
forme!, Ter. - bat), bene facta, gute, eb(e, ru^m= beitedicc, Adv. (*benedicus), mit guten, lie6=
öoUe )t^aten ob. öanblungen, 35erbienfte, philosopbia, reichen SHSorten, Plaut, asin. 1, 3, 54 (206).
mater omnium bene factorum beneque dictorum, bene-dico, dixi, dictum, ere, I) o. ^^mbm. ©u--
Cic: conscientia bene actae vitae multorumque b. tt^ rcben, ^^mb. leben, mit Dat., in biefer 33eb. gero.
factorum jucundissima est, Cic: omnia b. facta getrennt gefd)r., f. bene no. I (bef. SSerbbgg.), 1, a,
in luce se collocari volunt, Cic ß) oon %xi- — /. — II) in ber fpätem 9ieUgionöfpr., A) loben, lob=
neimitteln, gut t$un, »cn guter SSBirfung = , l^eilfam prcifen, anbeten, alci (j33. domino) ob. alqm (533,
feön, id b. faciet, et nihil mali in corpore con- deum), Eccl.: "i^ai). aud) paffio. beuedici deum
sistere, Cato: ad capitis dolorem b. facit serpyl- coudecet, Tert. —
B) fegncn, heiligen, diem, Lact,
,

lum, Scribon. —
/) bene facis, bene fecisti, bene -herbabeuedicta, ein fonftlagopusgen. Äraut, Apul.
factum, eine formet ber 2)an!fagung u. ^reubenbe^ benedictio, (benedico no. II), I) tia^
önis,
jeigung, fcfir Woßl, ucrtrcff lid^, fcanfc 6ei1cnö, Ter. — ßobpreifen, Apul. u. Eccl.
f.
II) ber ®egcn, Eccl. - —
8) bene facere alci, ^mbm. wc^lt^un, 5£Bc6(t^atcn meton. = ber gemeinte, gel^eiligte ©egenftanb, b.
ob. ©efäUigfcitcn crttietfen, amicis, quibus b. fece- crucis, ein Stüci bes ^eiligen Äreujes, Paul. Nol.
rimus, Cic: malo si quid b. facias, id beneficium ep. 32. c 8.
interit, Plaut.: sibi facere b., fid; ettoae ju ©ute ben^dictiim, i, n. (benedico), beffer getrennt
tl^un, ftd^ gütlic^ tl^un, Cic: b. facere erga alqm, gefc^r., f. bene no. I (bef. 'iierbbgg.), 1, b, /.
Plaut. - ^afftü, quod bonis b. fit beneficium, Cic bene-facio, feci, factum, ere, beffer getrennt
- 'bat), bene facta = beneficia, Sßol^It^aten, b. facta gefd^r., f. bene no. I (bef. 33erbbgg.), 1, a, 8.
male locata male facta arbitror, Enn. 6. Cic: pro b^iiefactio, önis, /. (benefacio), 'iia^ SSBoftltbun,
b. factis alci pretium reddere, Plaut.: b. facta bie Outtbätigfett, Tert. adv. Marc. 4, 12.
referre, Claud. —
c) bene est, a) alci, c§ ift ob. bene-factuni, i, n. (bene-facio), beffer getrennt
ge^t ^mbm. wo^l, flc^t mit ^mbm. gut (eig. 2lu5br. gefc^r., f.
bene no. I (bef. Sierbbgg.), 1, b, a u. 8.
bes beJ^aglic^en u. frof)en ©ennffeö, f. Cbbariuö gu ben^fice, Adv. (beneficus), guttftätig, b. facere^
Hör. ep. 1, 1, 89), Äotnil, Cic. u. 2(.: fo aud) me- Gell. 17, 5, 13.
lius est mihi, tibi etc., mit mir ge^te bcffcr, ic^ be= beneficentia , ae, f. (beneficus; ogt. ^eier ju
finbc mic^ beffer, Ter.: Pompejo melius est factum, Cic. off. 1, 7, 20), bie ©utt^ötigf eit , SBoöltbätigfeit
mit bem ^^ompejuQ ift eo beffer gemorben, er i)at fid; (@gf^. maleficentia, Lact, de ira dei 1. §. 1), huic
gebeffert (in 2(nfe^ung ber Öefunbljeit), Cic - u. m. (justitiae) conjuncta heneficentia, quam eandem
Ähl. ber 8nd^e, alqä re bene est alci, c§ Scfinfcct vel henignitatem vel liheralitateiu appellari licet,
Txä) ^mb. roo^t bei :c., er t5ut ftcö gittUd^ mit :c., ubi Cic: quid melius aut quid praestantius bonitate
illi b. sit ligno, aqua calidä, cibo, Plaut. b. erat, : Cic. beneficentiä adversus sup-
et beneficentiä ? :

non piscibus urbe petitis, sed pullo atque haedo. plices uti, Tac
Hör.; ugl. .'peinborf gu Hör. sat. 2, 2, 120. ß) — boneficiäriiiH, a, um (beneficium), jur SHJoftl^

bene est ob. bene habet, cö flc^t gut, c© gc^t njoit, t^at gehörig, al© SSBobltbat an^ufebenb, res, Sen. ep.
id^bin jufricbcn, »erlange nid^te weiter (ogl. ibeinborf 90, 2. - häufiger fubfto. beneficiarii, orum, m. ,

ju Hör. sat. 2, 6, 4), Ter., Cic. (bef. pnfig^ju Ein- {sc. milites),©olbaten, bie burd^ befonbere 'i>ergün=
fang ber Briefe) u. 2(. fo auc^ optime (optume est),
: ftigung i^reo '^efel)löf)aberö oon ben ^ärtern 3{rbei=
tia^ ift fe^r fc^ön, fel^r lieb, Äomif.: bene
ift mir ten bes Sicnftes ('Sd^anjenmerfen, 3i>affer^olen,
habent gut üon Statten, Ter. -
tibi principia, ge^t ^ouragiren 2C.) befreit maren, Sreifolbaten, ©efrcite,
cbenfo bene agitur, cö gcf)t gut, ge^t njo^l, Äomif. beneficiarii superiorum exercituum, Caes. b. c 3,
- bene est (es ift mir lieb) m. folg. Acc. u. Infinit., 88, 4. - ®ie (jatten gen), bie 2&>acf)e bei ber ^^Nerfon
bene hercle est illam valere et vivere, Plaut,
tibi beö 58efe^l5^überö, Caes. b. c. 1, 75, 2, bie Untere
trin. 1, 2, 14 (52). —
d) bene vocas, bu bift fe()r fudjung mi(itärifd)er 3Sergef)ungen, Inscr., u. anbere
gütig mid) einjutaben (eine ^öflicf)e 2(blel)nung =) (5{)renbienfte ugl. Sahnafius ju Spart. Hadr. 2.

;

t* banfe feftr, Plaut. Men. 2, 3, 36 (386). e) bene beneficium, li, n. (bene u. facio), ^'k (Swiihai,
vendere, gut b. i. treuer uerfaufen, Plaut, u. Petr.: )ia^ a>etbienfl (Ögf^. maleficium, injuria), bef. bie
emere, gut b. i. wohlfeil faufen, Plaut, u. Cic fr. SäJobltbat, bie gütige föermittelung, ^cgünftigung,
-^ 2) eÜiptifd^: optimeque in Yerrem Cicero {sc. ©ergünfligung, ©unftbejeigung, I) im 2(Ug. in re :

dicit), si pater ipse etc., Quint. - fo a\xd) alö 33ci^ publica muito praestat boiefici quam malefici
faUsruf, f. Cic. de or. 3, 26, 101. - mit Acc. u. immemorem esse, Sali. Jug. 31, 28: senatus et
Dat., roie unfer: bein SSBofelfe^n! beim ^"trinfen, populus Romanus benefici et injuriae memor esse
bene nos, bene vos, bene te, bene me,bene nostram solet, ibid. 104, 5. - beneficium id est, quod quis
etiamStephanium, Plaut.: bene Messalam, Tibull.: dedit, cum illi beeret et non dare, Sen.: sunt qui
bene vobis, bene amicae meae, Plaut.; ogl. .'peinfiuä ita distiuguant, quaedam boieficia esse, quacdaiu
SU Ov. art. am. 1, 601. officia, quaedam minister ia: beneficium esse quod
, .

603 boncficus bcnignitas G04

alienus det; officium esso filii, uxoris etc.; mini- ucntum, ager, Cic: sutor, Juven.: fubfto., Bene-
sterium esso scni etc., ':^('\\.: nee (Miiin si tuam ventani, orum, m. ©inrc. uon '5., bie Seneuentaner,
ob ciiusam ciiiquam foniiiKHlos, beneficium illnd Aseon.
habtMuliun est, sed f'eneratio, Cic: beneficiuin b^ii^völe, Ädv. m. Superl. (benevolus), tt»o6l=
alci darr, b. alri tribuore, tribiiero et dare, b. in nicllfnb, mit SSJoljlrooHen, gütig, quos (Torquatos)
al([m conferre, b. det'crre, Cic: b. ponere, collo- paulo ante erga nos amiee et b. eollegisti, au^ ^-r.
care, b. beiu> juMiere, b. bone collocare ajjiul alqm, u. iiJo^ln). gegen mid^ angefül^rt l^aft, Cic: fideliter
Cie. : Cic: ahini bcneticiis
alijin bciicticio afticcre, benevoleque praesto esse alci, Cic - Superl. be-
obstrin.uere, Cic: b. l'enerari, Cic: beiieticia feiie- nevolentissime. Augustin. ep. 28 u. 64.
rare, Sen. - b. accijjere, b. accipere ab alcjo, Cic: b^n^vAlenN,entis (bene u. volo), rooötwollcnb,
qui b. dedit taceat, narret qui accipiat, Sen. - be- benevolus. - aud; fubfto.,
geneigt, geföttig, Plaut.; ogl.
- alcjs boneficia
neficio se o])li,u:atuni })utare, Cic. ®cnner, ^reunb, Plaut, u. Ter.
in alqm, 'i)cröicn[tc um ^mt>., Caes. u. Sali. - in beni^völeiitin, ae, f. (benevolens), bao 2Boftl=
benetieii loco (petere), Cic, ob. in benoticio (relin- njcllen, bie ©enetgtfieit, ©ettjcgenöett, rooMtooHenbev
quere), Liv., alö eine (^c[äUi(^feit: in summo bone- frcunbfc^aftlic^e (Seftnmtng (Ögfö- odium), J) eig. A) :

ficio inipetrare, al€ eine grofje 3i>of)(t^at, Cic: im 2Wg.: fretus conseientia officii tui benevolen-
äf)nl. benetieii eausä ob. per beneticium, Cic - tiäque, Cic: benevolentiam habere erga alqm,
hat), benetieio, burcft »crnttttdunj;, G'tnmtrfung, ®tn= Cic: benevolentiam praestare alci ob. conferre
f[u#, 2?cmülmnfl, SScnücnbung, -^ülfe, SBciflonb, tuo erga alqm, Cic: benevolentiam desiderare, Cic:
benetieio, Cic: deorum benetieio, Caes.: sortium cum alqo benevolentia in alqm certare, Tac ann.
beneficio, Derntittelft ber 2., Caes.: nostri consii- 13, 21. —
B) insbef., ^lacöftc^t, 2?ltlbe, ©nabc, JCt.
latus benetieio, Cic: anuli benetieio, Cic: silva- — II) ^(ur. meton., wcOlwollenbc f^anblungcn, ®na=
rum benetieio, unter bem ©rf^uM ber äß., Hirt. b. bcnactc, Spart. Carac 1, 4. Arnob. 6, 2.
G.: hoc benetieio, burd^ bicfeö 'ilitter, Ter. II) — benevöliiH, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.
im otaatöleben, A) bie (oom Staate ob. '5ol!e ob. (bene u. volo), ttJo^lwoUenb, gütig, gemogcn, günflig,
Don einer einzelnen 3taateperfon f)errüf)renbe) 5lu§= auditor, Cornif. rhet.: ex iis, apud quos agetur,
^ctc^nung, Scj^ünflit^ung, SScrnünfttgung, ®ratincrttipn, ut benevolos beneque existimantes efficiamus,
»crlciöung, SBcförbcrung , tabula alicujus benetieii, Cic - mit erga u. 9Xcc., me seit esse erga se bene-
Cic. cooptatio coUegiorum ad populi beneticium
: volum, Plaut. - mit Dat., ut eum, qui audiat, bene-
transferebatur, Cic: quum suo magno beneficio volum nobis faciamus, Cic: servus benevolus do-
esset, ha er feiner C5mpfe§(ung üiel uerbanfte, Cic: mino, treuergeben, bienftroitlig , Cic. - Compar.^
centuriones sui beneficii, feine Greaturen, Suet. : benevolentior tibi quam fui nihilo sum factus, Cic.
in beneficiis (unter hen ju üerlei^enben ©rattftca= — Superl.., officio esse functum benevolentissimi
ttonen) ad aerarium delatus est a L. Lucullo con- atque amicissimi, Cic. - Jlä* Sie Schreibung be-
sule (t)g(. defero a. (S.), Cic. tribuni militum : . . nivolus, benivolens, benivolentia oft in :3M^'^^-
quae antea dictatorum fuerant beneficia, 33e=
. . . u. öbfc^rn., f. Gruter inscr. 443, 6 u. 651. Orelli
förberungen uon Seiten ber 2)ictatoren geraefen wa^ inscr. 4040. Oubenb. ju Suet. Aug. 66, u. hd htxi
ren, Liv. - über beneficiorum, ha^ Suc^, in Toeld^em Gramm., f. Eutych. 2152 P.Beda 2231. Isid. 10, 26.
bie üerlie^enen Staatöäcter oergeic^net roaren, Gro- benif. . . . , f benef. . . .

mat. vet. p. 203, 1; 295, 12; ogL 9iuborff im Vol. benig^ne, Ade. m. Compar. u. Superl. (beni-
2. p. 406 ed. Laehm. — -B) ha^ »Urioilegtum , b. gnus), gütig, I) ber ©efinnung nac^ gütig = frcunblid^,
militare, b. anulorum, b. religionis, JCt.: b. libe- 5Uöorf cmmenb, öereitrotlltg (@gf^. maligne), A)im 2lUg.:
rorum, ha^ burc^ eine öeftimmte ^inberja^l erlangte salutare benigne, comiter appellare unmnquemque,
33efreitfeyn vom 'Jiic^teramt, Suet. Cl. 15. Cic: qui erranti comiter monstrat viam, benigne, non
beneficuN, a, um, Ädj. m. Gompar. u. Superl. gravate, Cic: b. polliceri, Cic: b. appellare milites.
(benetacio), guttljätig, rao^tt^ätig, gcfäUig, ubi enim Sali.: b. alloqui, Liv.: b. respoudere, Liv.: benigne
beneficus, si nemo alterius causa benigne facit, attenteque audire, Cic: b. arma capere, Liv. -
Cic: beuefici liberalesque sumus, non ut exigamus Compar.., benignius alloqui, Curt.: promissum id
gratiam, Cic: liomines benefici et benigni, Cic: benignius est ab rege quam praestitum, Liv. -
voluntate beneficä benevolentia movetur, Cic - Superl.., benignissime promittere, Cic. B) in^== —
Compar. regelnxäBtg beneficentior, lüie: beneficen- bef. 1) milb, glimpfltcö, gnäbig, benignius interpre-
:

tior gratiorque adversus bene merentes fiam, Sen. tari, accipere, JCt. benignissime rescribere, JCt.
:

- Superl. beneficentissimus (üorclaff. beneticissi- — 2) in ber (Eonoerfationefpr.benigne dicis ob. :

mus), roie: liberalissimi sint et beneficentissimi, hl. benigne, eine 5)anf fagung^formel fe^t gütig, ,

Cic: Juppiter optimus, id est beneficentissimus, fefir tjcrbunbcn, Bitte fror, foraol)! anne^inenb, Plaut,
Cic- aiS*2)ie Schreibung benificus bei ben Gramm., u. Ter., a(o able^nenb, Cic u. Hör. — II) ber %^ai
f.
Eutych. 2152 P. u. bagegen Vel. Long. 2235 P. nac^ = guttlinttg, milbtftöttg, freigebig, reid^ttd^, b.
beneölentia, ae, f. (bene u. oleo), ber 5850^1= praebere, Ter. b. commeatus in castra advehere,
:

gerud^, Hieron. in Didym. de sp. scto. 11. Liv. benignius se tractare fic§ eine grij^ere @üte
:
,

bene-pläceo, üi, itum, ere, wcör gefallen, alci, t§un, auf einem beffern %\x^ leben. Hör.: b. facere
Vulg. 1. Corinth. 16,2 u.a. - ^au. benöpläcitiiM, alci, ^mbm. rao^lt^un, 2öo^ltf)aten errceifen, Ter.,
a, um, njcfjlgefällig, Yulg. eecl. 34, 21. Ambros. de Cic. u. %.: u. fo b. facere adversus alqm, Sen. de
Isaac et anima 7, 57 i)i. - u. fubfto. beneplacitum, ben. 6, 4, 3: aut operä benigne fit indigentibus
i, n. bas aSD^tgcf allen, Seltenen, Yulg. Ephes. 1, 9. aut pecuniä, Cic.
Beneveiitum, i, n. uralte Stabt ber ötrpiner b^nignitäN, ätis, f. (benignus), bie (Sigenfc^aft
in oamnium, früher Maleven tum (rc. üg!.) gen., bes benignus, baö gütige, rao^lroollenbe Setragen
fpäter Don h^n JHömern colonifirt (Vell. 1, 14, 7) u. gegen 2(nbere, I) in ber ©efinmmg u. im äufeern
5ur blü^enben '^flanjftabt crl^oben, j.Benevento Sene^men, bie ficutfeltgf cit, ©utmüt^igfcit, gteunb^
(mit bebeutenben Ueberreften altröm. Sauten), Cic lic^fcit, bie 5Wilbe, A) im 2tllg.: justitiae sunt ad-
IL Verr. 1, 15, 38. Hör. sat. 1, 5, 71. - 2)at). junctae pietas, bonitas, liberalitas, benignitas,
SeiieventänuN, a, um, Bencüentantfd^, nue SBcne- comitas, quaeque sunt generis ejusdem, Cic: vestra
.

605 beniffniter Berones 606

in me audiendo benignitas, Cic; ogf. etsi me at- ros) am Sangarius, Serv. Virg. Aen. 6, 785. Yib.
tentissiniis auimis summa cum benignitate auditis Sequ. de fluni, p. 18, u. ein 33erg Berecyntus
etc., Cic. —
B) insbef., bie SJftlbc = STocöfi^t, ©nofcc {Beoiy.vvTOi) in '^brpgien, Serv. Virg. Aen. 9, 82.
(@gi|. severitas),
JCt. II) öurc^ öic S^at, bie — Vib. Sequ. de mont. p. 28. Schob Cruq. Hör. carm.
»o^lt^dtiöfctt, @üte, ©eföttisfeit, iie major benigni- 4, 1, 22, finb roo^l nur ©rfinDungen ber Öramma=
tas sit, quam facultates, Cic. largitio, quae fit ex : tüer. - 2)ao.: A) B^recyntiuM, a, {Beoey.vi'- um
re familiari, fontem ipsum benignitatis exhaurit, rtos), a) bcrec9ntifcö , poet. =^ pftrogifc^, tractus, an
Cic: amicorum benignitas exliausta est in ea re, ber cariicf)en u. li)öifcf)en ören^e, PL: B. mater u.
Cic. - '^(ur., viden' ut annona est gravis! viden' bl. Berecyntia, (Etjbele, Virg. —
b) ',ur (Fabele gc=
heniqnitates hominum ut periere et prothymiae^ ftörig, heros, DJiibao, ber (ipbele Sol)n, Ov.: Attis,
Plaut. Stich. 4, 2, 53 (636). i^r ^'iebling, Pers. (.Cybeleius Attis b. Ov.): tibia,
benigniter, Adv. (benignus), gütig, Titin. 49. bie (urfprüngl. nur an ben J-eften ber dpbele ge=
benignor, äri (benignus), nc^ gütlid^ tftun, ftc^ brauchte) gcfrümmte pbrygifc^e ^-löte, Hör.: furores,
erfreuen, Vulg. 3. Esdr. 4, 39. 2Baf)nfinn ber ^pbele-'^^riefter, Mart. B) Bere- —
benig^nu8, a, um (5fg3g. au§ benigenus, uon cyntiäde», ae, m. berccpntif*, veuator, uiell. Attis
bouus u. genus), oon guter 2lrt, =3?atur, gütig {(%]%. (f. b. •©ort\ Ov. Ib. 508.

C) Berecyntiacut«,
maliguus), I) in ber (53c]innung u. im äußeren '^e^ a, um. 5ur G'pbclc gehörig, sacerdos. Prud. c Svmm.

nehmen gegen 3(nbere, gütig, freunblid^, ticftcocll, tcut= 2, 51.


feiig, geroogcn, mitb, g[impfltd&, A) cig.: alqo uti be- Berenice (Berönice), es, f. {Beoevixrt, Be-
nigne et lepido et corai, Ter.: comes benigni, ooviy.r/. \. :}iuperti 5u Tac bist. 2, 2, 2), I) roeibl.
faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic: bo- ^;)Jame, unter bem bei röm. Sd^riftfrft. oorfommen:
mines benefici et benigni, Cic: Apelles in aemu- A) bie @emal)un be^ H. '^tolemäue (ruergeteö, beren
lis b., PI: divi b., numen b., Hör. B) übtr., u. — fc^öneo .'oaar (Berenices criuis) unter bie Sterne
Sebl.: 1) frcunblidö, angenehm, milb, vultus benigni, (ber nörbl. öalbfugel) üerfe^t rourbe, Hygin. astr.
Liv.: oratio, Cic: sermo. Hör.: verba, Prop. 2) — 2, 24; ögl. PI. 2, 70 (71), 178 (ber ein gleid)n. Stern=
in^bef., mitb, nad^fld&tig, gnäbig, interpretatio ((^gfö- bitb auf ber fübl. x>aibfugel nennt): yerl^errlid^t
dura, b. i. bie ber Strenge beö 53uc|ftai)en6 folgt), burd^ Catuli. 66, 1 sqq. - Sao. Bereniceiis, a,
JCt.: jo sententia benignior, JCt. 3) poet., gün= — um, bcreniccifcö Catuli. 66, 8.
, B) Iloc^ter bes —
füg, glü^iid^, dies, nox, Stat. II) in ber %\)ai, — jubäifc^en Honigs 3(gnppa I., bie im '^erbac^tc eines
gutt^ätig, njo^lt^ätig, gcfciffig, fpenbcnb, frcigc&ig, A) btutfc^änberifc^en Umgangs mit if}rem 'trüber ftanb,
eig.: 1) im guten oinne: b. alci ob. erga alqm, Juven. 6, 156 sqq., im jubäifc^en Mriege mit 2itu5
Plaut.: Fortuna b.. Hör.: qui benigniores volunt 3]eöpafianu5 ^efanntfc^aft machte, Tac. bist. 2, 2,
esse quam res patitur, Cic: is, qui benignus li- 2, u. fpäter nad^ ^1xom fam, rco fie alo G)eliebte beö
beralisque dicitur, officium, non fructum sequi- 2;ituö lebte, Tac. bist. 2. 81, 4. Suet. Tit. 7 (Aur.
tur, Cic. - poet. mit Genit., vini somnique b., mit Vict. epit. 10, 4 uxor Titi gen.). II) -liame üer= —
Siein u. 3cf)(af [ic^ gütlich tf)uenb, Hör. sat. 2, 3, fc^ieöener Stäöte, unter Denen am berü^mteften A) :

;3. — 2) im Übeln Sinne: freigebig = ocrfd^njenberifc^, bie früher Hesperis ob. Hesperia (Mela 1, 8, 2)
henignus quam honae (^aus^al^ genannte St. in dprenaica, j. Benegasioh. Benagaye,
— B)fruqi
est jjotius
terifc^), Plaut, truc 1, 1, 20 (41). übtr., n.SebL, PI. 0, 5 (5), 31. Solin. 27, 54. Amm. 22, 16, 4. -
reic^lic^ fpeitbenb, reid^tic^, rcid^ (©gfö- malignus, f. 2)aD. Berenicis, idis, Acc ida, f. bie ©egenb um
3cf)ir)ar^ 3u PI. pan. 31 extr.)^ terra, Tibull.: ager, 23crenice, poet. =
Gyrenaica, Lucan. 9. 524. Sil. 3,
Ov. : iugenii vena, Quint. : materia, frud;tbarer, 249. Orelli inscr. 3830. —
B) ."oanbelspla? in
Danfbarer Stoff, Mela: benignissimum inventum, ^vabim am sinus Aelanites, im 3t. X. Ezeon-
i'iir n)of)(tf)ätige, PI.: nemo est, ad quem non ali- Geher, j. Diuinen bei Ässyini ob. Aszyoun, roaf^rfc^.
iuid ex ülo benignissimo fönte (au^ jenem Urquell gemeint b. Mela 3, 8, 7.
Der (^üte) manaverit, Sen. Ber^imu«, i, m. (>)ott^eit ber Galli Cenomani,
beiiif . . ., f. benev . . Orelli inscr. 1971 u. 2194.
Benjamin,
m. indecl. I) ber jüngfte Sol^n be^ Bergomum, \, n. Staöt im cioalpin. (Pallien
l?atriarc^en ^acob, Augustiu. de civ. dei 17, 21. 5n)ifc^en (Somum u. ^öriria, PI. 3, 17
j. Bergamo,
""1p. Sev. cfii'on. 1, 12, 1 sqq. Vulg. genes. 35, (21), 124. Justin. 20, 5, 8. Orelli inscr. 65. - 3)aü.
u. a. — II) ber jübifc^e (Stamm 2?enjitmin, Sulp. Bergomäi«, ätis, bcrgomattfc^ , Orelli inscr. 3349
" . V. chron. 1, - 2)aD. Benjämitae, ärum,
29, 5. u. a.: u. Bergomates, ium, m. bie Crinro. uon "i^er^
/(. bie ^uben awo bem Stamme 'Benjamin, bie 2?cn= gamo, Cato origg. 2, 4. PI. 34, 1
bie '^ergcmaten,
amiten. Sulp. Sev. chron. 1, 29, 5. (2), 2.
benna, ae, /'. (ein gallifc^es 'S)ort), eine3Irt ymd= berna, ae, m. \. verna.
äöriger 'löagen mit einem geflorf)tenen Äorbe, Äorb= Bero, f Berones.
uagen, noc^ jel3t im '-öelgifc^en hanne u. in ber Beröe. es, f. {Beoör\ I) 3Inunc ber Scmele, Ov.
icfiroei^ bcKue, Paul. Diac p. 32, 14. met. 3, 278. Hvgin. fab. 167. — H^ e. Xoc^ter beo
beo, ävi, ätum, äre (Daö Stammroort üon be- Cceanuo, Virg.'georg. 4,341. — III) (3emal)lin bcö

^, bonus), glücEIicö machen, bcghicfen; tiai). I) cr= 2>orpclu5, Virg. Aen. 5, 620.
reuen, erquicfen, hoc me beat saltem, quod per- Beroea (Herrhoea), ae, f. {Biooia, Btonoia),
'iK'lles vicit, Plaut: ecquid beo te? freut Did) t>a^? eine ber älteften Stäbte :)Jiacebonieno (in ber ^anb-
.: heil), beas ob. beasti. Das freut mic^, M^ ift fc^aft (rmatl)ia), j. Verla {Voria) ob. (türfifc^)
'.r lieb, iiomif. —
II) mit etroas beglürfen, befeligen Karaferga, Cic Pis. 36, 89. Liv. 44, 45, 2 u. a.
-
bcfc^cnfcn, bereichern, alqm munere. Hör.: Latium Sau.: A)"B#roe«euH, i, m. au§ 2?eröa, ein ^eroäer,
;nguä divite, Ilor.: alqm caelo (= unter Die (Götter Liv. —
B) BeroeenHCH, ium, vi., ^ic (iiniü. von
erfe^en). Hör.: se notä Falerni, fid; gütlid; tl^un ^cröa, bie 2?eroenfer, PI.
lit 2C., Hör. B«röneN, um, m. eine urfpr. feltifctie mächtige
Berecynteei, um, m. {BeoixvvTSs) U. Ber#- SSölferfdjaft ^luifdien öcnGantabrern unö Heltiberiern
yntae, ärum, m. {Banexvirai), eine pöri)gifd;e in Hisp. Tarrac, Liv. fr. Hb. X(T, Jin. 213 sq.

olferjdiaft. - 'iin GnfteU Berecyntu» {BsQty.vi-- (loaljrfdi. and) lin. 158 u. //>*. 22H, f. öie i?(u5lgg.
607 Bcronicc betonica 608

p. 438 f. u. 4GG cd. Kreyss.). - ücuU quo bicfcr datum (St, sie liomini raulto quiddam praestantius,

Sölfcrfcfjaft finb aud) \vo\)\ bic Beronos (clron eine Cic: natura alias bestias nantes, aquarum incolas
bcronifdic !i'oiliuiaci)e) b. Aiict. b. Alex. 03. §. 1. esse voluit; alias volucres, (,aelo frui libero; ser-
H^rÖnice, ). lienniia». pent(!ßquasdam; quasdam esse gradientes imraa- ;

berüln ae, , f.
^- xanSnuivr; ob. yaQ^auis, cinc nes alias, quasdam autem cicures, Cic: bestia
^ur (SJattuiui bcv Mrcffc c^cl)ürigc W""3^ ^^^^^^ grandis (0. e. CSber), Liv.: bestiae ferae, Liv.: bestiae
Kmp. oG. terrenae, aquatiles, Cic. - als 8d)impfn)ort, Seftie,
berulluN, ). beryllos. mala tu es bestia, Plaut.: u. jdjers^. mala bestia
beryllAN ob. -u« (benilhis), i, c. {ßr^Qv/loi\ Dom SocEögeftanf unter 1:)cm Slrme (caper), Catull.
ein mccrgnuifr ber ScroU ^bci
inbi)d)cr CS'belftein, — B) jum iiämpfen mit (^labiatoren ob.
insbef., ein
bcn 3Utcn aud) %mK
für bcn Slqunnuirin n. alle 3>erbre(f)ern beftimmtes X^ier, abjm ad bestias mit-
bläulid; gefärbte Mri;ftaUe), Tl. 37, 5 (2U), 7G sqq. tere, '^um Mampf mit ben loilben Xf)ieren, Cic:
{^m berulhis). Marcian. (\\\^. 39, 4, 16. §. 7. Soliu. ebenfo dare alqm ad bestias, JCt.: condemnare
52. §. 63 sqq. Isid. 16, 7, 5. Anthol. Lat. 2, 224, alqm ad bestias, jumX^ierfampf öerurtl)eilen, Suet.:
2 (ho. 82, 2: ugl. Isid. 19, 32. 6): ale :)iingftein, damnatiobestiarum,3Serurtl)eilung5umXl^ierfampf,
Prop. 4, 7, 9: alö ^ierntf) an Mäfeen, Juven. 5, JCt. —
II) übtr., ein Sternbilb/j. ber SSBclf gen.,

38 (v>af)" berullus). - beryllus aeroides {ßT]Qvk/.os Vitr. 9, 5 (7), 1.

aegosiSTJg), ber (SapUbir, PI. 37, 5 (20), 77.


- 2. Bestia, ae, m. 33einame ber Calpurnii (f.

afcT (Vnlfd) beryllus gemeffen bei Pnid. psycb. 855. Calpurnius).


BerytiiN, (Bt^qvtos), eine uralte ^afcnftabt
beNfiäüH, e (besiia), I) thterifc^, »on Spieren,
i,
f.
an ber pbcinicifdien i^iifte, fpäter n(Q röm. Kolonie
villi, Prud. cath. 7, 153. — II) wilb wie Sbicrr,
iiatio, Sidon. ep. 4, 1.
mit ital. dicd)te Julia Augusta Felix gen., berüfjmt
-2)aD.: beHtiäriiiM. a, um (bestia), bie 2bicre bctrtffcnb,
burc^ Weinbau, Bairut, Tac. bist. 2, 81.
A) BerftiuH,
\.

a, um, tcrottfc^, uva, vinum, PI, — Jbter=, I) adj. : ludus, X^ierfampf (graifc^en Xl)ieren
u. ?[)tenfrf)en, als ©d^aufpiel), Sen. ep. 70, 19 [vov^
B) Beryfen»is, colonia, JCt.:
e, terptc nfifc^
Bei-ytenses, ium, m. bie ©inrc. t)on 33., bie Scr^tcm
,
I)er §.17 ludus bestiariorum genannt). II) suhst, —
bestiarius, ii, m. ein Sbiprfämpfer, Sbicrf echter
fer, Inscr.
{d-T^^io/uaxvs, 9J?ietf)Iingc ob. ^^erbrec^er, erftere mit
be«, bessis, m. (ft. be-is = binae partes assis,
t)gl. as), I) ^njet JCrtttcl (= 8 unciae), üon einem SBaffen u. alö Sieger belof)nt, leitete oljne $ffiaffen,
jutü. gebunben), Cic. u. 21.
jeben 3n)i3lftbeiligen C^anjcn, A) eiq. a) oom ^^^funbe

:

= 8 Unjen, PI. 18, 11 (26), 102^ b) üon einem berttiöla, ae, f. (Demiii. 0. bestia), ein 2^icr--

jugerum, Col. 5, 1, 11. c) üom ^-u^e, | %i\^ = — d^en, sie dissimillimis bestiolis
communiter cibus quaeritur, Cic et bestiolae, si
(pinnae et squillae)
:

8 3oU, u. bes alter = i^^ = 1|, f.


Fest. p. 363 quae prope nascuntur aut inferuntur, aut efflantur
{in V. Trientem tertium as als etc.). — d) rom
aut aritudine cito pereunt,
culio et reliquae l>estiolae,
ü. ^nfecten, Varr.: cur-
quae frumento soleut
STcünje, fenus ex triente Idib. Quint. factum erat
nocere, Vitr.
bessibus, anftatt ):>a^ früher | ^ ^x\\\<^r[ monatlich
1. beta, ae, /'. ^eete, SKangolfc, einC^artengeraäd^^
bejafilt rourben, bejabltc man nun | j}, aljo nac^
{Beta vulgaris, L.), Plaut., Cic u. 21. - 3lb^. betis,
unferer ^erec^nnng aufs ^a^r = bie ^m)<^\\ ftiegen
Samm.
Ser. 54, 983.
t)on4 ^ (12 X
-l) auf 8 {} (12 x |), Cic. ad Att. 4,
is, /".,

15, 7. —
e) üon ber (£-rbfc^aft heres ex besse, PI.
2. beta, indecl. {ßr,ra)., 9lame bes ^weiten 5Bud^=

— B)
,
ftaben bes gried;. 2llpl)abets (rein be, beutfd) lat.
ep. 7, 24, 2. tneton. - a^t, bessern bibamus,
^e), hoc discaut ante alpha et beta nod^ nor ^m, ,
8 33e(^er {\o oiel als ber 3^ame Proculus Surf)ftaben
2lbeec, nod^ c^e fie lefen lertten, Juveu. 14, 209. -
entr^ölt), Mart. 11, 36, 7. — II) bei ben 5DktI}ema-
gprürfirc. := ber Swcite, Mart. 5, 26. - JSS' W-
tifern, | Don 6 (f. as no. II) = 4 gried^. Si/uoi^og,
beta, ae, /'. b. Ausou. techn. c de litt, monos. v.
6-1-4
u. bes alter = — ^= 1?, gried^. intdi/uoigos, Vitr.
13. p. 202
betäceuM,
ed. Bip.
a, um (beta), »cn ber ^eete, »cm
3, 1, 6. SÄangolb, pes bet., Yarr., ob. fubftü. U. betaceus,
beKt^äliK, e (bes), I) bie 3abl 8 in ^läf fafffnb, i, m., Apic, 3}cangoIb=2Burgel ob. 3iübe.

laterculi, 5 guü = 8 ^oü lange, Yitr. 5, 10, 2 u. 7, Bethlehem u. Bethleem u. Bethlem, n.


4, 2: ebenfo scutula, j% 9)lafe = 8 Unjen |altenb, indecl. u. Bethlehemum, i,; n. (Dllb n^Sl);
Mart. 8, 71, 7: clausulae, v. b. <2enaren, Porphyr,
Rieden im Stamme ^uba, Geburtsort S)a't)ibs u.
prooem. ad Hör. epod. 1. — II) meton. = xjon gc--
^efu, j. Beit el Lahm., %oxm -lehem, Tert. adv.
rtngcm !£Bcrtb, Petr. 58, 5.
Jud. 13. Yulg. genes. 35, 19 u. a. ^orm -leem, :

BeMHi, örum, m. {Ba'aooc), eine roeitoerjraeigte,


Juvenc. 1, 149 u. 153 u. (Bethleem gemeffen) Prud.
ben gangen £)ämus bis jum ^ontus ßujinus be=
TTEoi OTttf. 10, 737: ^-orm -lern., Prud. cath. 7, li
mo^nenbe 3>i3rferfc^aft in ~lf)racien, Cic. Pis. 34, 84:
Bessis ac Tlu'acibus (efircnooE = reliquis Thraci-
u. 12, 78: ^orm -Jehemiim, Hieron. vit. Paulae. — j

Xavi.: A) BethlaeuK, a, um, 6ctbläifc§, Sedul.


bus), Suet. Aug. 3. - £ing. Bessus, i, m. ein ScfTer,
Claud. de Mall. Theod. cons. 41. Orelli inscr.
carm. 2, 73. —
B) Bethleemicu«, a, um. ietb-
Iccmifdj, Juvenc 1, 260 (bcc^ maljrfd^. unäd)t, i
3548. - San. Be^Hicu«, a, um, bcffifc^, gens, Cic.
Pis. 34, 84.
^eufd^ 3. St.). — C) Bethlehemite«, ae, m. oue
Setblcbeni, e. Setblebemit, Yulg. 1. Sam. 16, 1
1. Be8(»u8, i, m. f. Bessi.
2. BeKHiiM, i, ?u. Satrap üon33actrien, 3Serrätf)er,
u. a. — D) Bethiemiticus . a, um, Betbfcmittfd^»
Hieron. vit. Paulae.
u. SKörber bes Sareus ßobomannus, Curt. 5, 8 (24),
beti8, is, f. \. 1. beta.
4 u. a. Justin. 12, 5, 10.
betizäre fagte 2tuguftu6 für languere (wegen
1. bentia, ae, f. (üiell. lüie belua v. Stamme ber 2Beic^^eit ber 1. beta) nac^ Suet. Aug. 87.
FE, rooüon bas alte feo), bas Sbtcr, als üernunft== beto u. bifo, ere (». ßäo), ßfjini), norclaff. für
lofes SEefcn (entgcgengef. bem 9)Zenfc^en), I) eig.: A) ire geben, Pacuv, u. Plaut.
im 2(Hg. : ut bestiis aliud alii praecipui a catura betonica, ae, /; f. vettonica unter Yettones.
609 Betriacum Bibroci 610

Betriacum, Bedriaciim, f. rcerbeTT in (rrmangelung bes Supinumo oon bibo


betuUa (betüla), ae, f. bie 23trFe, PI. 16, 18 [ba erft Spät, bibitus u. bibiturus bilben' in ber
(30), 75. clnff. '^^eriobe auc^ potus u. potatus al5 li>artici=
betüli, f.
baetuli. pialformen \\i bibo gebraucht), I) eig.: dare bibere^

biaeÖthänätÖH, Ön (ßtaio&drarog), qttoalt- ni trinfen geben, Liv., u. dare bibere alqd, Liv.;
fomcn iicbee ficr^cnb, Tert. anim. 57. ngl. medicamentum innoxium bibendum alci da-
biarchia, ae, f. {ßiap/ja\ ha§) ^rooiantcommif= re, Sen.: mmistrare bibere, Cic: b. aquam,
alci
foriot, Cod. Just. 1, 31, 1. Cic: ex foute, Prop.: ab anme, Mart.: in Nilo,
biarchii8, m. {ßiaoyos\ ein *rc»iantccmtntfTär,
i, Phaedr.: e gemma, Prop., ob. bl. gemmä, Tirg.^
=meiftcr, Eccl. u. a. 3pät. auö mit ebelfteinen befe^tem 23ec^er: fo auc^ ex
Biä8, antis, m. (Biag), au^ ^vrietie in ^onien, auro, Yarr. fr., ob. in auro, Sen. poet. u. Yulg.,
3eitgcnoffe t)e^ (pbifc^en J^önigs Stlijattes u. feinet in aureis poculis, Treb. PoU.: avenis (uennittelft
Sof)ncö (Eröfuö, als einer ber fogen. ficöen ^Beifen £>aferftengeln) , Mela: aquae frigidae tres cya-
oon ber ^ad^rodt oerei^rt u. ^ocf)geac^tet, Cic. paiad. thos, Cels.: numquam in uno convivio ex uno vino
I, 1, 8; de aniic. 16, 59. Col. 1, 1, 9. Val. Max. duo pocula, Treb. PolL: Circae iwcula. Hör.: vi-
7, 2. ext. 3. Auson. sept. sap. 1 (lud.), 11 u. 6 num e dolio, PI.: cum
alqo ex eodem catino ce-
(Bias\ 1. nare, eodem poculo bibere, Apul.: uvam. Den au^
Bibäciilu8, i, in. vom. 33einame ber Fm-ii u. if}r gepreßten 'JÖein, 2:raubenfan trinfen, Hör.: b.
Sextii. nutricem, bie Wdid) ber Slmme, Apul.: bibere us-
bibax, äcis (bibo), ttunFfüd^ttg, ^Nigid. b. Gell. que ad ebrietatem, Lact. - bis deciens solus bi-
:
3, 12, 2. bis, oertrinffi, Mart. 1, 11, 2; u. fo auc^ 1, 26, 3
Bibetiia, ae, f. (bibo), bas Jrtnftonb ((^gf^. S(i. u. 1, 26, 10. - 2[nbere befonbere iHebens^
,
Peredia, ha^ ^reßlanb), id)cv^h. bei Plaut. Cure. 3. arten: bibe si bibis, eine jum ilrinfen erma§=
a)
74 (444); ogl. Fest. p. 314, 28. nenbe gönnet, etrca: trinf nur ^u! Plaut. Stich. 5,
bibiliM, e (bibo), trinffeor, Cael. Aur. acut. 2, 4, 28 (713). — b) mandata, öie 2(ufträge ncrtrin=
II, 81. !en, burc^ö ^2rinfen oergcffen, Plaut. Pers.
b. i.

bibio. L = 1. bibo )io. II, w. j. 11) =vipio, w. ). — 2,1,3 (1701 —


c) aut bibat^aut abeat (lieber^
bibitör, öris, m. (bibo), ein ZtinUv, Sidon. fe:^ung bes griec^ifc^en r; ttI&i t; amd-i), fauf cber
. ep. 1, 8. lauf, Cic Tusc. 5, 41, 118. d) bib. Graeco —
( biblinus, um
(ßißhvos), au§ fcer ögpptii'c^cn
a, more, einem ;utrinfen, Cic. U. Yerr. 1, 26, 66.
Vauoruenaubc, Hierou. ep. 51. tw. 1. — e) bib. nomen alcjs, fo oief (^(äfcr a(5 öer Diame
bibliöpöla, ae, m. {ßiß/,io:xcö/.r,?\ ber S8ucö6änb= Suc^ftaben t)at, Mart. 8, 51 extr. u. a. ^f) bibere —
ler, PI. ep. u. 21. - (Schreibung bybliopola, Orelli pro Salute alcjs, ^mbo. (>)efunb^eit trinfen, Am-
inscr. 41i>4. bros. de Helia et jejun. 17. g) (poet.) bib. tlu- —
bibliötheca, ae, f. feiten bibliöthece, es, f. men, an einem SlufTe rocftnen ob. nd^ auffiatten, Hör.
ßißuo^r^xr) bie »tblictbcf, IjaiöxTrt; a) = »üd^ct= u. Yii'g.: rivus, quem Mandela bibit. loelct^er ü)J.
tepcittcrium, SSüc^crbc&ältcr , Süc^erfc^ran?, biblio- mit Söaffer t^erfielt, Hör. — II) übtr.', übb. in ftc^
thecae parietibus iuhaerentes, JCt.: parieti cubi- aufnefemen, A) D. Sebl., einrieben, einfaugcn, sat prata
culi in bibliothecae speciem aiTnarium insertum biberunt, Yirg.: hortus aquas bibit, Ov. : lanae
est, quod non legendos libros, sed lectitandos colorem bibunt, nehmen hie ^-arbe an, PL: amphora
capit, PI. ep. — b) = Süc^crfattt, abdo me in biblio- bibit fumum. Hör.: arcus bibit, ber 3iegenbogen
thecam, Cic: in bibliötheca, quae in Lycaeo est, jiebt ^rmfier, Plaut, u. Yirg.: hasta bibit cruorem,
assedimus, Cic: M. Catonem vidi in bibliötheca trinft '^lut, inbcm er in ben Körper einDringt, Yirg.
sedentem, Cic —
II) als 23üc^erfamm(ung e bibliö- :
— B) n. %^iv\.: 1) einatfimen, Quint. 11, 3, 23. —
theca Luculli quibusdani libris uti, Cic: biblio- 2) einfaugen, bib. amorem, Plaut.: longiim amorem,
thecam suam Graecam supplere, Cic: bibliothecen in langem S^Q^ fcbUirfcn, Yirg.: bib. matemos
alcjs multorum nunmiorum tractare (o. e. 3f (acen), mores, Claud. - auc^ bibere aure ob. auribus
fo
< ic. : alqm supra bibliothecam constituere, Yitr.: alqd, eifrig anl)ören, gteic^f. mit ben Cbren Der=
supra bibliothecam esse, Yitr.: bibliothecae Pala- fc^lingen, Hör., Prop. u. 2t. - aiS* Spätere ^-ov-

tinae praeesse, Suet.: a bibliötheca, ^ibtiot^cfar, men: quoties bibitum est, Capitol. Yer. 5, 3: bibi-
Inscr. - lleberbieSibIiot^elenber2tItenübb.f.S5ecferö tus, Cael. Aur. chron. 4, 3, 60. Plm. Yal. 2, 18:
:IIu5 2. e. 308 ff. (2(uög. 2): über bie ^ibIiotl)efen bibiturus, Yulg. Matth. 20, 22 act. apost. 23, 12. ;

lOms Poxjpe de privatis atque illustr. publ. biblio- Cassiod. bist. eccl. 1, 1.
thecis vett. Rom. Eerol. 1826. 4. 2. ^^^reller, bie 2. bibo, Ollis, m. (1. bibo), I) ein Zxintet, Btdf
:Hegionen ber 3tabt 3tom £. 219 ff. - dUt %oxm brubcr, 2runfcnbclb, Apul. met. 2, 31. Jul. Firm,
1ihliothece beiCicfam. 13, 77,3. Gruter inscr. 584, math. 5, 4 extr. —
II) ein fleineö, im äi^eine fid^
- Schreibung bybliotheca bei Orelli inscr. 41. erjeugenbes onf^Yt, Afran. com. 108 (aus Class.
bibliöthecäli«, e (bibliötheca), jur SitltctBcf auct. tom. 8. p. 67, reo bibones, u. Isid. 12, 8, 16,
fieberig, thesaurus, 23üc^erf c^a^ , Sidon. ep. 8, 4: roo bibiones).
I
upia, Mart. Cap. 2. §. 139. biböHus, a, um (bibo), trunfnicfitig. Laber. u.
bibliöthecäriuH, ii, m. (bibliötheca), ber!Sibüp= Nigid. Gell. 3, 12 in.'
b.
tbffar, Fronto ep. ad M. Caes. 4, 5. Bibracte, is, n. i^aupftaöt ber 2(ei?uer, inelbe=
bibliöthecfila, ae, /'. {Demin. v. bibliötheca), fuctjter 3i^ gaUifc^er Stubien, loabrfd;. l>a^o fpätere
ine Fleinc ^iblictfief, Symm. ep. 4, 10. Augustodunum tdodou t)m j. , Autun, Caes. b, G.
biblöti, i,
f. {ßiß/.os\ bie äg^^Jtifc^c ^op^ru^fiautc 1, 23, 1: ugl. Tac ann. 3, 43, 1.

iperus papijrus, L.), aus bcren Öafi '^'apier be= Bibrax, actis, f. fcfte Staöt ber :^emi im belg.
:et rauröe, Lucan. 3, 222. - meton. = %^ap'xtx, (Pallien, Bievre, Caes. b. G. 2, 6, 1.
j.

lul. 1, 6. bibrevitt (bis u. brevis), rein lat. für dibrachys,


1. bibo, bibi, ere, trtnfen (u. jroar au% natür^ ou§ ^wei furzen Sjjlben beftebenb, pes, Dioni. 471 u.
ycin SeDürfni^, rcä^renb potare a\\^:i Seiben- 472 P.
d}aft, „Diel trinfen", 'iiai). aucf) ,,faufen" ift: boc^ Bibroci, orum, w. eine "iU^Iferfc^aft :öritan^
©cor gel, Iat.=Mfcf). .f-»ar.btt)b. 9lufl. XIII. 99S. I. 20

I
611 bibulus bifissus 612

nicno, nnd; CSanipbcn j. tJic Jinndred of Bray, puras negavit, PI. - übtr,, üb[). ein ®*af, Phaedr.
Caes. lt. (;. f), 21, 1. 1, 19, 8.
1. bibfiliiN, a, um (l)ibo), I) fiern trinfcnb, immer bidentnl, älis, n. (bidens), ein 23li^mal, ein üom

burftifl (narf) ctiua'j), ])()tor, Hör.: in. (renit.^ liqiiidi 53(itjcgetroffener Ort, ber bann burd) ein Dpfertl^ier
Falcnii, [iclj i^ütlict) thucnb iiuc, Hör. - H) übtr., (bidens) gefüf)nt lüurbe u. fo für geljeiligt galt, bal^.
ü. 'iilM., A) im '^ÜIiv : cnic ("ylüffic^fcit cinfauflcnb, aurf; nid;t burd; ''öerül)rung üerleljt werben burfte,
ein^icbcnb, lapis, iüimofrcin (öcr 3ic(^cmüaffcr u. 'iL\x]i Pers. 2, 27 {M'^u bie Seliol.). Apul. de deo Socr. 7:
uvdjlät?t), Virjj.: Inna, Ov.: nubos,'öic 3öa[[cr jic^t, b. movere, üerrüden. Hör. art. poet. 471 sq. ^gC.
Ov.: cliarta/lsapicv, bno flicfjt, mio !i::üfct}papier, PI. O. gjhiller'ö (S-tru5fer 53b. 2. S. 171 f. öartung'ä
ep.: i)apyriis, c^orn aw Atüffcii iuad)fcnö, Lucaii. — 9telig. ber 3ti)mer, ^^b. 2. 3. 12 f.
- Xav. biden-
B) iivöl'cf., üom C'^cOör, börbcfltcrtß, aures, Pers. 4, 50. täliH, is, m. ber «Prkfler etncö 23li§maleÖ, Gruter
2. JBibiiliiH, i, m. (1. bibulus), 33einnme bcr inscr. p. 96, 5: ebenfo bidentales sacerdotes, ibid.
Calpurnii, Publicii. no. 6; t)gl, jebod; D. ^Jlüller'ö (Struöfer, 33b, 2, (3.
bicam^rätiiH, a, um (bis u. camera), mit jnjci 172, 31. 56.
©cioolbcn ob. Äammcrn, colla, Hieron. adv. Jovin. BidiH, is, f. ©täbtd^en auf ©icilien, norbroeftf.
1, 17: ecclesia, Augustiii. de civ. dei 15, 26. - von 3i)racu^, ^'läi^e ber j, Äird^e S. Giovanni,
in ber
fubftü., bicameratum, i, n. c. SBcbältnifi mit jroci dl Bidini, Cic. ILYerr, 2, 22, 53. - ^ao. Bidinus»
Äammcrn, Arabros. hexaem. 6, 9, 72. a, um, ^u 23ibiö gehörig, bibinifcö, palaestritae, Cic.
bicepH, cipitis (bis u. caput; atte 'Jorm bicipes, Yerr. 2, 22, 54. - 'plur. fubftt)., Bidmi, örum, w.
cipitis, wad) Prise. 754 P.), äwctföpfiö, boppelföpftg, bie (Sinro. Don Yerr, 2, 22,!
33ibie, bie Sibincr, Cic,
I) cig.: puer, Cic.: puella, Liv, - poct., boppclgipfc- 53, PI. 3, 8 (14), 91,
Itg, Parnassus, Ov. —
H) übtr,, ^njtefad^ tjctöeilt, bidüiim, i, n. (bis u, dies), ein 3eitcaum (eine
civitas, giüieträd^tig, in ']]arteiungen jerfaUen, Varr. i^rtfl) öon ^xvei Sagen, ^roci Sage, eximant unura
Flor.: gladius, sraeifd^neibigee, Yulg.: argu-
fr. u. aliquem diem aut summum biduum ex mense,
mentum, boppelfinnig, Apul. Cic: loca, quae aBrundisio absunt propius quam
biceM8i>«, is, m. (bis u. as), swan^tg 2lfTc, Yarr. tu biduum aut triduum, Cic: castraquae aberant
LL. 5, 36. §. 170. bidui, Cic: Yentidius bidui spatio abest ab eo,'
bicinium, ii, n. (bini u. cano), ber äweigefang, Cic: supplicationes in biduum decretae, Liv,
"tia^ ^rxttt, Isid. 5, 19, 6. auster, qui per biduum flaverat, Caes. quum' :

bicipes, j. biceps. senatus biduum adconsiderandum tempus peteret,i


bicliniiim, ii, n. (bis u. yJdvri, Sager), ein jrcet 2;age Qät, Liv. 27, 24, 3 (rao üiell. tempus ju;
Opctfcfop^o für jttjet »licrfoncn, Plaut. Bacch. 4, 4, ftreid^en ob, bidui tempus ju lefen ift).
, , .

69 (720) u. 102 (754). Quint. 1, 5, 68. biennäÜN, e (biennium) = biennis. Cod. Just.
bicödfiliiH, i, m. (bis u. coda = cauda), boppcI= 5, 37, 27.
fd^iueing, Apul. de mag. 30. bifeiinis, e (bis u. annus), ^wcijä^rig, b. i. ^wet'
bicölör, öris (bis u. color), ;^n)cifarbt9, populus, 3a5re baucrnb, Prise 1356 P, (o^ne 33eleg): u, bi-
grün unb raei^lic^ (auf ber 3tüdfeite ber 23Iätter), ennis, Sisrrjg, Gloss, Labb,: au^erbem aH (Sr!lä=|
Virg.: myrtus, ftafjlblau, Ov. - 9ibf. bicölörus, a, rung v. bidentes, hidennes primo dictas, d literj^
um, Yopisc. Aur. 13, 3. immissa, quasi hiennes, Nigid, b. Gell, 16, 6, 13
bicömis, e (bis u. coma), boppclmä^ntg Yeget. , u. b, Macr, sat. 6, 9, §, 6, Serv, Yirg, Aen, 4, 57.1
2, 28, 36. Non. 53, 22, - b, PI, 2, 82 (84), 198 u, Suet, Galb.
bicorniger, geri, m. (bis u. corniger), ber 15 in. ift rao^l bienni spatio = biennii spatio,
Beiname beä 33accl^u5, Ov.
3tt>cigc:^örnte, her, biennium, li, n. (bis u. annus), ein Scitcouiw
13, 33, öon :?njet Sauren, tribuni plebis tulerunt de pro-
bicorniM, e (bis u, cornu), ^wciftörmg, ^tocigc^örnt viuciis contra acta Caesaris, ille biennium, iste'
(@gf|. unicornis), caper, Ov. animal, PI.: Fauni, : sexenniiim, Cic: ad res conficiendas b. sibi satisi
Ov.: jNIinotaurus, Tert. - poet. übtr., t). 3^eumonbe, esse duxeruut, Caes.: indutiae biennii datae, Liv.
Hör.: ü. ber %ahd, ^njci^tnfig, Yirg.: ü. ^-tüffen, bifäriäin, Adv. (bifarius; urfpr. Äcc. fem. sc.
jttjetarmig, = jroeifac^ fic^ münbenb, Yirg. u. Ov, - partem), nad^ jTOei Seiten l^in, b. i. jwcifadß, boppelt,
^(ur. fubfto., bicornes, gehörnte Sbierc, als Dpfer, distribuere, Cic: castra b. facta sunt, Liv.: alqm
Orelli inscr. 2335. b. laudare, Suet. - jIä* S)ie brittle^te ®t)lbe lang
bicorpör, öris (bis u. corpus; 9Zom. bicorpor nac^ Plaut, aul. 2, 4, 3 (233).
bei Prise. 1357 P.), ^njcitctbig, Gigantes, Naev, : bifärie, Adv. (bifarius), ^ttjeifad^, Cassiod. de
manus, beä (Eentauren, Cic, poet. - Spät, 3^bf, orat. 1. p. 601 ed. Garet.
bicorpöreus, a, um, Jul. Firm, matli. 2, 12, bifäriii8, a, um (bis u. for, entfpred^enb ^em
bicübitäli» , e (bis u, cubitus), i^xoti ©tten lang, gried^. St^daiog), jroeifac^, boppelt, ratio, Amm.
PI. 20, 23 (94), 253 ed. SiU. {^aw bipedali). - 18, 4, 3.
<2pät. 9?bf. bicübitns, a, um, Apul. herb. 72. bifer, fera, ferum (bis u, fero), I) ^toeimal (be§
bidenN, cutis (bis u. dens), stoei^ö^nig, jttjcijatftg, ^a^res frud^t^) tragcnb, arbor, Yarr.: ficus, PI:
I) adj.: ancora b., PL: forfex b., Yirg. — II) stdjst: biferi rosaria Paesti, Hör, II) übtr,, boppeltge«;—
A) 7)1. ein ^roci^infigcr Äarft (griec^. 8ixe/J.a), al^ flattet, corpus Centauri, Manil, 4, 230, - j^tät ^om.'
2ßer!3eug ber Sanbleute ^um 33e(;a(fen beä 33obenä, bifer bis je^t ol^ne Seleg,
bidente pastiuari solum vineae praecipit, PI.: bifestus, a, um (bis u. festus), boppett feftltd^^
gleba versis fraugenda bidentibus, Yirg. - bal^. dies, Prud, tte^I aref. 12, 66.
' ttteton., bidentis amans, bem Sanbbau l^olb, Juven, bindiis, a, um (bis u. findo), in ^wei Steile %t''
3, 228. -- B) f. atä t t. ber Dpferfpr., ein boppett fpaüen, =getbeirt, pedes,Ov.: lingua, PL: ridicae,Col.
bejafinteä, b. i). (nad) Paul. Diac. p. 4 in v. Ambidens) bifilum, i, n. (bis u. filum), ein boppetter Soben,
fd^on beibe ^al)nxcii)en üoltftänbig i^abenbe^ £)pfer= Sen^ Yirg, Aen, 12, 375,
t^ier, bef. ein @d^of, mactare lectas bidentes, Yirg.: biüHsiig, a, um (bis u, findo), in jroei S^i^eile ge«
tentare multä caede bidentium deos, Hör.: Cor- fpaften, ungulae (@gf^. ungulae solidae), Solin. 52.
runcanus ruminales hostias,donec bidentes fierent, §,38,
613 biforis bilix 614

biföriM, e (bis u. foris), I) ^weitfeürts, ^ttJctffü9c= bigiis, a, um am bijugus), ^roetgcfpannt,


lig,fenestrae, valvae, Ov. II) mit ^wei Deffnun- — equi, Manil. 5, 3
(jfgjg.
[mmn nic^t bort bigis t). bigae).
jen, nidi bifori accessu, Solin.: via (narium), Apul. bijügiN, e (bis u. jugum), jweifpännig, lyeig.:
- meton. iibi biforem dat tibia cantiim, rao bie
,
curriculum, Suet.: equi, Yirg. II) poet. übtr., —
(p^rtjgifc^e 2)oppe(=) J^öte aus jraet Söd^ern, b. i. in boppclt, uüo bijuges tolli de limine fasces, jroei
2)op|}eIaccorben in iped^felnben (balö i)oi)m, halh
, (Sonfulbrnöer am
einer ^-amilie, Claud. Prob, et
tiefen) 2Cccorben tönt, Yirg.: b. tumultus, berSärm Olyb. 233.
ber boppelaccorbigen pl^njg. 5^öte, Stat. bij ugu8, a, um (bis u. jugum), jttJcifpännig, equi
biformätu8, a, um
(bis u. formo), tioppcIt9C= bijugi ob. fubfto. bi. bijugi, orum, m. ein 3n)eige-
floltct, biformato impetu centaurus, Cic. poet. ipann, Yirg.: currus, Lucr.: certamen, ^ampf auf
Tusc. 2, 8, 20. beut ^raeigefpann, Yirg.
biformis, e (bis u. foraia), üon boppcttcr ©cflalt, bilanx, lancis (bis n. lanx), ^toti SaSagfd^aUn
heppeltqcnaltet, änjctgeflatttg , biformes hominiim Hbenb, libra, Mart. Cap. 2. §. 180.
partus, Tac: proles b. Minotaurus, Yirg.: u. fo BilbilJM, is, 2rcc. im, f. I) ©tabt (2JJunicipium)
monstrum, Ov.: Janiis, Ov.: poet.
v. 9}iinotauriiä, ber Geltiberier im tarracon. §ijpanien, :^aterftabt
übiv., vates, atö Wten\d) u. als ©d^raan, Hör. bes S)ic^ter5 DJkrtiatis, I^oc^gelegen u. in rauher
bifÖruM, a, um (bis u. foris), jnjc iflügclig , ostia, ©egenb, ausgezeichnet burc^ (5ifenn)er!e, ai>affen=
Yitr. 4, 6 ej?^r. fcgmieben, aud; (Sotöoerarbeitung u. ^ferbesuc^t, \.
bifronn, frontis (bis u. frous), boppctiltrnig = Bauhohl (3hiinen bn Calatagud), Mart. 1, 49, 3
mit jraei öefid^tern, Jamis, Yirg. Aen. 7, 180 u. sq. 4, 55, 11 sqq. 12, 18, 9 sq. PI. 34, 14(41), 144.
12, 198. Gav. Bass. b. Macr. sat. 1, 9. §. 13. — II) ber glufe 33irbili^ (b. Mart. gen. Salo), beffen
bifiireiiM, a, um (bis u. furca), ^ttJcijatfig, -^inU^, äßafjer bas Gifen prtete (Mart. 1, 50, 12), j. Xalon,
5Wciga6cttg, ramus, Ov.: surculi, Col. valli, gabel- : ber in ben Qbxo fällt, Justin. 44, 3, 8.
[önnige Sc^anjpfäv^fe, Liv.: terminus = samar- bilbo, ere (D^aturlaut), bil bil ma^cn, raie baä
, dacus ob. samartia (ra. f.), Gromat. vet. berj. bi- : Söaffer im Öefä§, bilbit ampliora, Naev. com. 124.
furtius terminus, ^hid. - fubftu., bifurcum, i, n. bilibra, ae, /". (bis u. libra), ^roti »l^funb, farris,
ber ^unft, löo fid^ ^roei 2(efte non einanber tfjeiten, Liv. 4, 15, 6.
Col.: üon ber 3]erbinbung jraeier Svenen am ilopfe bilibrälis, e (bilibra) = SdcTQiaTos, jweipfüti^
tes ^^iqmQi)c^, Yeget. - taf). in ber SSoIfsfpr.: sudor big, Gloss.
mihi per bifurcum volabat, über bie ^atfen nad^ billbrit^, e (bis u. libra), sweipfünbig , I) adj.:
ber M)ic ju, Petr. 62, 10. A) ^njei «Pfuiibfimcr, oifa, PI.: mullus, Mart. —
bifiirtius, a, um, j. bifurcus. B) jttjci «Pfunb entr^attciib üon ©efä^en, aqualis,
,

blg^ae, arum, /: u. nac^aug. biga, ae, f. (jfgjg. Plaut.: cornu. Hör. —


II) suhst., bilibris, is, f. ein
ausbijugae ob. bijuga), ha§> 3nJcigcfpann,Rbesi niveae 2)la# üon 5tt)ci «pfunb, Yeget. 3, 6, 6 u. a. Yulg.
citaeque bigae, Catull.: bigae albae, Yirg.: b. cor- apoc. 6, 6.
nutae, uom '^fluggefpann, Yarro fr.: ad id sacrum biliiiguiM, e (bis u. liugua), ^tocijüngig, boppcl-
bigis curru arcuato vehi, Liv.: alö ©epräge ber Siingig, I) eig. u. meton.: A) eig., fc^ers^. non rco(=
2)enare (f. bigatus), PI. - Jorm biga, Tac. u. Spät. lüftig mit untergefc^obenen ^""St''^ fi^ Äüffenben,
bigämuH, a, um (bis u. yausTv), jWcifad^ öcr$et= Plaut. Pseud. 5, 1, 15 (1260). B) meton., mit—
tat^ct, Ambros. de dignit. sacerd. 4. Isid. 9, 7, 15. ob. in äJöei jungen = 5tt>ci ®prad&cn rcbmb, Hör. u.
big^äriii8, ii, m. (bigae), ber ßcnfcr bc§ Bn>cige= Curt. — II) übtr., boppe^üngig = ftcud^rcrifc^, Plaut.
fpannce, Murat. iuscr. 621, 2 (= Gruter inscr. u. Yirg.: fabulae, boppclfinnige, altegorifc^e, Arnob.
656, 1). biliöHiis, a, um (bilis), üolt &aUe, gattig, gattid^t,
. big^ätur«, a, um (bigae),
mit bcm 3eid&cn ber higae a) D. Sebl.: alvus, Sputum, Cels. - '^(ur. fubfto.,
je^Jrogt, ^u ©itbcrbcnarcn
auSgepciigt, argentimi, biliosa, orum, n. gatlid^tc (Stoffe, Cels. u. Scrib, -
iLiv. 33, 23, 7; ogl. PI. 33, 3 (13), 46. - fub|to. b) V. ^^erf., gaaenfiic^tig, gen), fubftü., Isid. u. C^Iur.)
[bigatus, i, m. (.sc. nummus), ber mit 'hQm Gepräge Cels.
ber higae nerfcf^ene röm. @il6erbcnor, Liv. u. %. bilis, is, 2lb(. i Die @aUt (u. groar alä
u. e, f.
big^eminiiM, a, um (bis u. geminus), boppclt, öallcnbtafe mit ber ©alle),
"^'(üffigfeit, n)ä()i^enö fei bie
Poet, bei Mar. Yictorin. 2572 P. I) eig.: sanguis, bilis, pituita, Cic: ab eo cibo quum
bigemmi», e (bis u. gemma), I) mit ^n>et <£bei-- est secreta bilis, Cic: b. atra ob. nigra, bie fc^raarje
Heincn öcfc^t, anukis, Yal. b. Treb. Poll. Claud. 14. ©alle, Cels.: b. suifusa, PL, ob. suttusio luridae
^§. 5. —
II) übtr. üon ^^fianjen, mit jnjci Äno^pcn bilis, Sen., bie (^aUenfud;t, (^elbfuc^t: bile suffu-
ob. 2lugcn, reseces, Col. 5, 5, 11. sus, gallenfüc^tig, gelbfürf;tig, PI.: pur. biles, bie
big^cner, era, erum (bis u. genus), ooit ^xoti ücr= gelbe u. fcfiroarje öaKe, PI. u. Scribon. II) übtr.: —
Ifc^iebcncit (Scfc^tc^tcrn abftammcnb, ein 'Saflart, Yarr. A) bie &aüc = Born, UntvilU, «crbrug, si bilem id
r. r. 2, 8, 1 ; ugl. Paul. Diac. p. 33, 14. - jCä" 5iom. commovet, Cic: cui sententiae tantum bilis, tan-
iWgener bto jeöt oI;ne 53e(eg. tum amaritudinis inest, ut etc., PI. ep. bilera :

Sigerra, ae, 3tabt ber iZ^retancr im jüböftt. habere, gornig fein, Sen.: expellere bilem meraco,
f.
i^^eil bes tarracon.ioifpanicnö, nac^ Ufert j.Becerra, Hör.: ^^lur., biles Yenereae, Apul. met. 5, 31. —
Bogara, Liv. 24, 41 extr.
iiwd^ 3tei(^. j. B) atra (ob. nigra) bilis, 1) (raie M^
gried^. fce/.ay-
Big^erriöneM, um (u. 3fibf. Begerri ob. Bi- yoUa) bie frfiraarje öalle für 2Jlclanc^olie, 3d^wer=
gerri, örum), m. eine galUfc^e :öö(ferfc^aft in 'ilqui^ mutö, Siefiinn, Cic u. Scribon.: atrae bilis morbus,
tanien, \. Bigorre (im IJep. des hautes Fgre)iees), Cels. —2) (raie /o/^) = furor, SEButö, *:Hnfcrei, 23Ja6n--
Caes. b.G. 3, 27: 3^6f. Beq. b. PI. 4, 19 (33), 108: ftnn, aträ bili percita est, Plaut.: bilis nigra cu-
Big. b. Paul. Nol. ep. ad Aus. carm. 10, 246. - randa est, et ii)sa furoris causa removenda, Sen.
^2)aö.: a) BigerriciiN, a, um, bigerrifc^, turbo, üon - afcfi" Ueber %b\.ai. i u. (feit .'öoraj) e f. 9ieue'ö
;3lquitanien fjer rce^enb, Sidon. jubfto. Bigerrica, : Jorment. 1. S. 221.
ae, /^. {sc. vestis), ein loarmenbes sottigee Mleib, bilix, llcis (bis u. licium), ^wciföbig, ^roeibrööttg,
T.ccl. — b) BlgerritäiiuH, a, um, bigcrritanifd^, lorica 1). {d-cöoi]^ Scttäöos, Ilom.), Yirg. Aen. 12,
Aiison. ep. 11 extr. 375 (rao 3(cc. bilicem). - Jlar Tlies. nov. Latin, in
20*

615 biliistris hipartio 616

Class. aiTct. toni. 8. \). 05: 'liarr bilix, iris'. - r) bei 3'^^^^"' bina milia, Quint. H) übtr.: A) —
Cilot^s. Labl).: 'hilex (fd^v. bilix), dt'^itjoii, u. bilices, üon !Dingen, bie 3ufainmcngel)i3ren ob. bod) gufam*
SiTrTvxroi' V(\l. bnf. 'trilcx (fd)V. triHx), xQt/uirog'.
; inen ge3äl)lt luerben, ein «Paar, jwei auf einmal^
i^l. .sMlbcbr. 311111 (Jloss. p. 31. no. 40. boppelt, i^roei, l)ini boves, ein '|iaar Od^fen, Plaut.:
biluNfriM, (bis u. liistnun), jroct lustra {- 10 biliös tabellarios misi, Cic: frcna b., Yirg.: b.
^nl)io) tttucrnb, ^cbnjäbrtfl, bclbim, Ov. am. 2, 12, corpus, Lucr. 5, 876 (879): b. supellox, Lucr. 4^
J». Si(l(.n. carin. 2H, 2!»i». 449 (451). -neutr. Plur. fubfto., lieri bina, Lucr.:
bilychiiiN, e (bis u. lycliims), mit irvti Uic^tcrn findi in bina secando, in srcei ^fjeile, Lucr.: si bia
ob.Äcr^cn, ^ttjftferjtg, hiccnia,Petr. oO,3. u.Tcstam. bina quot essent didieisset, Cic B) im obfcönen —
vet. b. Orelli iiiscr. 3(578. 2)oppeIfinn mit ßivel (non ßivtoj, au^ereljelid^en
biniMiiiniiiiN, a, um (bis u. mamma), jnjctbnifttfi, 93eifd)(af üben), Cic ad fam. 9, 22, 3. - aiar öenit.
übtr. lüic jinci 53rüftc gcftaltctc Trauben l}nbenb, ^ur. immer binum, f.
Sali. bist. fr. 3, 22 (23).
vites purpureae cogiiominc bimammiae, PI. 14, 3 Liv. 42, 19, 6 u. a. PI. 32, 6 (31), 57.
(4), 40. binio, önis, f. (bini), bie äobl »on je jwet, Isid»
biinnriN, e (bis u. mare), an sroci SJleeren Qt- 18, 65 u. Gloss.
Icgcn, u. iiiocal., Corinthus, Hör.: Isthmos, Ov. - binoctium, ii, n. (bis u. nox), eine ^txt öon jwel
übtr., morbus, .»pang ju rcibcrnatürlirf)cr boppelter «»ädbtcn, 3, 71. Amm. 30, 1, 8.
Tac. ann.
Unjudjt, Ausoh. binöminiN, e (bis u. nomen), ijttjctnamig, Asca-
bimarituH, i, 7n. (bis u. maritus), bcr ©cmoöt nius, rceit aud^ luhis gen., Ov.: Irus, raeil aud^
3ttJetcr »brauen, ein S^cppctftattc, ein üon Laterensis Arnaeus gen., Ov.: Ister, incit auc^ Danuhius gen.;.
neu gebilbetcö 2i}>ort b. Cic. Plane. 12, 30: fo noc^ Ov. ißgl. Paul. Diac p. 36, 1 (rao ^m.). - 2)aff.
Hamen b., Hieron. adv. Jov. 1. no. 49. binömiuH, Sicörv/aog, Gloss. Labb.
bimäter, tris, m. (bis u. mater) = SijurjrcoQ, binübuN, i, m. (bis u. nubo), boppclt öcr^cirat^etr
SWüttcr babcnb, öcn ^vot'i 9J?üttcrn geboren, 33ei'
3tt»ct Cassiod. bist. saer. 9, 38.
«ante bes 33acd^uö, 1>iC\\ erft 3emele, bann bie §üfte binuH, a, um, f. bini.
bes Jupiter gebar, Nomin. b. Hygin. fab. 167. biöcölyta, ae, 7n. (ßioxcolvri^g), e. ®ttoalU
Anthol. Lat. 1, 19, 2 (573; rco fa'ljc^ bimater ge= (^enbarmen, Jul. epit. noy. 15. §. 60.
ttjebrcr, e. 3irt

meffen ift): J.cc. b. Ov. met. 4, 12. Biön (ob. Bio), önis, m. (Bicov), I) (o Bogva&s-
bimätüH, US, m. (bimus), ein Sllter öon jwet rt'TTjs, am 33ort)ftl^ene5 geboren), ein Sd^üter be§.
So^ren, ber 2^^tere u. ^Nflanjen, Scriptt. r. r. u. PI.: X^eop^raftuä 2inpnger ber ci;renaifc^en u. fpäter
,

ber Äinber, Yulg. Matth. 2, IG. ber cr;nifd)en Schule (blühte um 300 n. ©^r.), ein.
bimembriN, e (bis u. membrum), ^»civ bc}JpcI= rcit^iger ©atirüer, ^ai^. 3)iufter Sucian§, Cic Tusc.
gltebrtg, puer, i^alb SJienjd^, ^alb 5tf)icr, Juven.: 3, 26, 62; »gL Crelli ju Hör. ep. 2, 2, 60. - 2)ao.
gen). 0. ben (Sentauren (f)atb 9Kenfcl^, I)alb 9to^), Biöneus, a, um, btcncifc^ = bcißenb, wi^ig, sermo-(
Centauri, Sil. u. fo forma, bie Gentauren Ov. u.
: , : nes. Hör. ep. 2, 2, 60. — H) B. Soleus ob. Solen-
fubftt)., bimembres = Centauri, Virg. u. 21. sis, ein «Sdiriftfteller über Sanbbau, Yarr. r. r. 1, 1,
bimeMtriH, e (bis u. mensis), jttjetmonatrtd^, con- 8. PI. 1. ind. lib. 8. p. 16, 34 ed. Jan. PI. 6, 29
sulatus, Plane, in Cic. ep.: Stipendium, Liv.: por- (35), 178.
cus. Hör, biöH , ii, m. {ßiog, Seben), ein berühmter gried^i* j

bimeter, tra, trum (bis u. metrum) = dimeter, fd^er ©efunb^eitsraein, PI. 14, 8 77 u. a.
(10),
au§ boppelten SUerema^en befreftcnb, literae, Sidon.: biÖthänätus, a, um {ßi'a-d'avaTog), eine§ ge«
ars, bie Äunft, in S^imetern ju bid^ten, Sidon. woltfamcn Sobcö ftcrbcnb, Lampr. u. 21. - 2(nbere
bimüluM, a, um {Demin. o. bimus), crlt ^wtv- ^-orm biaeotbanatos {ßiaiog-&dvaTog). Tert.
jdbrig, otö fleinei Ätnb öon jttiet Sabren, Catull. anim. 57.
u. Suet. biöticus, a, um (ßicorixog), für ba§ ßebcn qt^
bimus, a, um (bis), I) öon iXüti Sobren, §ttjciiäb= eignet, prafttfc^, epilogi, Serv. Yirg. Aen. 3, 718.
rtg, taurus, Yarr.: merum, Hör.: legio, Plane, in Mar. Yietoriu. 2494 P. (= 1, 12, 13 ed. Gaisf.).
Cic. ep.: dies, Termin, JCt.
grceijä^riger H) — bipäliiim, ii, n. {au^ bis u. pala, rote bisellium
jttjei Srtbrc sententia, roegen bee jroei^
betreffcnb, aus bis u. sella), bcr ^oppclfpatcn , meton. ber
jäl^rigen 'Verbleibens in ber ^Nrooing, Cic. ad fam. 3:;oppelfpatenfltc§ (jroei biä brei %u^ tiet'), solum ad
3, 8, 9. bipalium subigere, CoL: oft bipalio vertere terram,
binäriiiH, a, um (biuus), ixoti entbaltenb, formae, convertere novale, subigere loeum ob. agrura,
©elbformen nom SBertl^e jrceier @olbftü(fe, Lampr. Scriptt. r. r.: solum bidente pastinari debet ternos
Alex. Sev. 39, 9: nomiua, §n)ei Stbroanbtungen pedes bipalio alto, PI.
i^abenbe, Gramm. Yatic. de nom. 68 (Class. Auct. bipalmiH, e (bis u. palmus), jwei Spannen Unft'
tom. 5. p. 240, b). ob. breit, Yarr. u. Liv. - ^ibf. bipalmiis, a, ura^
Bingium, li, n. ©tabt im bctgifd^en ©aüien, Apul. berb. 7.
am rceftl. Ufer ber ]^ava (j. 9iat)e), nidjt rceit non bipartio (bipertio), ivi, itum, Ire (bis u. par-|
beren Stueflu^ in ben Sftl^ein, bem l^euttgen Bingen tio), in 5ttjct Jbcilc tbetlen, ver bipartitur, fc^eibet
gegenüber; Tac. bist. 4, 70. fid^, in 9iüdftc§t ber äßitterung, ber geringern ob.:
bini, ae, a, ©enit. biuum (Sing, binus, a, um gri)^ern äöärme, Col.: ebenfo liiems bipartitur^i
nur jraeimal ht\ Lucr., f. u. no. H, B), je jttjci, I) Col. - häufiger Partie, bipartitus, a, um, in jweii
eig.: a) bei ©int^eitungen, venatioues binae per LL.r
Sbetle getbcitt, ^wtefacb, boppelt, divisio, Yarr.
dies quinque, jeben %aQ^ jröei, Cic.: unieuique biliös ex altero genere, quod erat bipartitum, Cic.r
pedes assignare, Cic: binos (sej-phos) habebam bipertiti Aetbiopes in orientem occasumque versi^ ,

(Strei ^aare); jubeo promi utrosque, Cic: nee quae PI. - ba^. AN. bipartito, adv. in gwei Steile,
sint singula bina vide, fief)' nid^t Stücs hoppelt, boppclt, 5tt)ctfac§, distribuere, Cic: inferre signa,
Ov. —
b) bei Subftft., bie nur int 'iplur. gebräud^-^ üon 3iüei Seiten, Caes.: seeta b. quum mens djs-
lid^ ftnb, ob. bei fotd^en, bie im Pur. eine anbere currit utroque, nac^ jrcet t)erfd)iebenen Seiten Ijin,
33eb. als im Sing, erhalten, castra, Cic: literae, Ov. b. esse u. b. lieri (niie Si^a elvai u. yiyve-
giöci Briefe, Cic: copiae, §eere, Cic: ludi, Cic — ad-ai),
:

Cic
.

617 bipartitio bis onus 618

bipartitio (bipertitio), onis, f. (bipartio ob. post Siculum bellum, Suet. - bis terque, Cic., ob.
bipertio), öie *$cilung in jwei Steile , Gromat. vet. bisque terque, Mart., jroei* biö öreimat, ö. i. me§r
p. 65, 20. als einmal (= öfter); bagegen bis terve, jroei- ober
bipäten^, entis (bis u. patens), boppclt geöffnet, breimal (= feiten), Cic. u. Hör. (f. ^:öentl. ju Hör.
Enu. ann. 62. Prise. 1357 P.: portae, mit öoppelten epod. 5,^ 33): non semel, sed bis, Cic: bis ac sae-
2;^ürtlügefn, Yirg. Aen. 2, 330: tecta, ihid. 10, 5. pius, Nep.: bis consul, ber jraeimal Q. geroefen
bipeda, ae, /'. (bis u. pes), ein 3tfselilcin ocn (oerfc^. 0. iterum consul, ber jum jroeiten dJlal ©.
jwcr 5u#, Den ^u^boöen ju pflaftern, Pall. 1, 19, 1 ift,roofür jeöocf) Mart. 10, 48, 20 auc^ bis consul
u. a. Fabretti inscr. 511, 159. Cic. - bis die, jroeimal täglich, Cels.: u.
ftel)t),
fo
bipedälis, e (bis u. pedalis), jnjetfüftg = jtrei quotidie bis, Liv.: bis anno, jnjeimal jä^rlic^, PI:
3^u§ lang, = breit, =bicf 2C., trabes, Caes.: tegiilae, bagegen bis in die, Cic, bis in mense, PI., bis in
Yitr.: erat (adolescentiüus) bipedali minor. Suet. - anno, Yarr., jroeimal innerhalb eines Xageö, )})lo^
fubftü., bipedale, is, n. - bipeda, Fabretti inscr. nates, ;3aljreö: ogl. Cuöenö. ju Suet. Aug. 31. -
500, 39. bis tantum ob. tanto, boppelt fo groB, =fo oiel, =fo
bipedäneii8, a, um (bis u. pes) - bipedalis, fe^r, Plaut, u. Yarr.: bis tanto amici sunt inter se
Col. u. 31. quam prius, Plaut. - ad eundem lapidem bis
bipenuifer, f era, f erum, eine jacifc^neibigc 2Irt oftendere, fprüd;n)., zweimal eben ben fehlet ma^cn,
(bipennis) tragcnb, Lycurgiis, Ov.: Areas, Ov. •
Auson. ep. 11 med.: u. ellipt., bis ad eundem, Cic
bipeniuH, e (bis u. penna ob. pinna), I) mit jroet ad fam. 10, 20, 2. - anöeren ßaljlen, mit 2)iö=
^Sei
klügeln, ^mciffügettg, inseetum, PL: plumae bipen- tributioen auc^ in claff. "^vrofa, bis bina, Cic: bis
nes, bciöe 5"f"9^^/ Varr. —
II) üOtr., ^roctfcönctbtg, centena milia, 200000 oefterje. Hör.: bis et tricies
seeuiis, Yarr. fr.: t'errum, Yirg. - (>)era. fuOftü., centena milia, Suet. mit ßarbinalja^len jur Um=
:

bipennis, is, 3lcc. em u. im, 2(61. i, f. {sc. securis), fc^reibung ber öoppelt fo großen S^lji nur bei 2)i(^t.
eine ^locif^nctbtgc 2Irt, JJoppctart, Yirg., Tae. u. 2(.: u. Spät., bis centum, Ov.: bis mille. Hör.: bis quin-
%b{. bipeune nur Tibull. 1, 6, 47. - 9ibf. bipiniüH, que viri (= decem viri), öie 3^^"^erren, Hör.
e, Yarr. sat. Men. 53, 18 (6), cerroorfen uon Prob, bii^accium, li, n. (bis u. Saccus), ein boppelter
append. p. 199, 6 ed. Keil. ®arf, ein Süuerfotf, Petr. 31, 9.
bipentiili»«, e (bis u. pensilis), on jroct -Seiten Bi(«altae, ärum, m. {Bi(Td?,Tai), eine t^racifd^=
«n^ängöar, Yarr. sat. Men. 77, 6. maceöonifc^e ^-i^ölferfc^aft oom Stri)mon raeftl. bi^
bipert . . . , f. bipart . . nac^ .s^rcftonifa I^in, Liv. 45, 29, 7 u. 30, 3 (bof.
bipet«, pedis (bis u. pes), 5ttjeifü^tg, ^njetbeintg 2)raf.). Yirg. georg. 3, 461. - 2)aü. Bisaltica u.
(®gfi3. quadriipes\ deus, Cie.: animal, Quint.: equi, Bit^altia, ae, f. {Biaalria), 'Oa^ ßanb ber Sifalten,
I fij^fc^roänjige ^offe öcr ~-}Jiecrgötter 93leerpferbe, ,
Liv. 45, 29, 6. Gell. 16, 15.
Vii'g.: asellus, üon einem einfältigen 33Zenfc^en, BiMalti»$, tidis, 3{cc. -tida, f. {Biaa/.ris), bie
Juven. - jubfto., bipedes, bie „ßraeifüBter" ((^gfö. 23ifa[tibc (^oc^ter bes '^ifaltes 5ol;nes öe^ 3ot u.
,

quadrupedes), replevit eara (terram) bipedibus et ber ^erra) = Theophane (ro. f.), Ov. met. 6, 117;
quadrupedibus, Yulg. Barnch 3, 32: oeräc^tl. - ogl. Hygin. fab. 188.
bie 9Jienfc^en, omnium non hipedum solum, sed Bi8aitth8, es, f. {Biaäv&r), t^racifc^e Stabt
. etiam quadnipedum impurissimus, Cie.: Regukis, aw öer '^sroponti^ {3Iare di Marmora), Golonie ber
omnium bipetlum nequissimus, Modest. 6. PI. ep. Samier, raid^tigeö :öoIt:oerf für 'öpjantium, f.
- Jtä* neiit7\ '^iuv. bipedia, Augustin. de mor. Bodosto, türfifc^ Bodostschig, Xep. Ale. 7, 4.
Manieli. 9. Mela 2, 2, 6.
bipinniN, ]. bipennis a, 6. biselliäriuM, -lätuH, f. bisellium.
bipröruH, a, um
i^bis u. prora\ mit bcppeltem biNelliiim, ii, n. (bis u. sella), ein jnjetn^igec
tBocbertßcite, navis, Hygin. fab. 163 u. 277. prächtig uer^ierter ©ßrenflu^l (auf öem aber ber (S^re
biremi.^, e (bis u. remus), I) 5njeiruberig, mit falber nur (rine ^^erfon fa^), Yarr. LL. 5, 28. §. 123.
l»ct "Jlubern oerfe^en, seapha, Hör. lembus, Liv. - : Orelli inscr. 4044 sqq. - Sau. a) biMelliäriiiH, :

ubfto., biremis, is, ein Heineö Schiff mit ^raei ii, m. ber bie ®$re eineö biseUium gcnoffen, Orelli
Äubern, Luean. — f.
II) in löeit. ^Scb., mit ^rDn »^letfien inscr. 4055. —
b) bi.selliätuN, Tis, m. tk ©öre
Äuberbdnfen oerfe6en, nur biremis, is, /'. (sc.
fudftü., eine^ biseUium, Orelli inscr. 4043.
navis), eine 5njcirubecige ©atcere, ein Swcituberer, binextiäliM, e (bis u. sextus), jwei sextarii
Cie. u. 2(. entbaltenb, Marc. Emp. 15.
birötiiN, a, um (bis u. rota), ^weiräberig, vehi- bi»4extiliM, e (bisextus), einen i3d^a[ttag entöal-
.«ulum, Non. 86, .30. - fubftu., biröta, ae, f. {sc. tenb, Isid. 6, 17, 25.
•reda), ein dabtiolet,
Cod. Theod. 6, 29, 2. §. 2 u. a. biHextiiH, i, m. {sc. dies) u. biHextuin, i, n.
birrn« (byrrus, byrrlms), i, m. {Ttvdnos, von (bis u. sextus), ber Schalttag, fo gen., n)eil ber bop-
gelber Jarbe), ein (feiöener oöer lüollener) 51Äanter= pelte 24. ;yebruar =
YI Cal. Mart. luar, Macr.,
fragen ob. Futter 23?anter mit Äapu^c (Edict. Dioel. JCt. u. 2(.: Jorm -um b. Censorin. u. Amm. - bafj.
7, 42 u. 43. Cod. Tbeod. 14, 10, 1. §. 1. Scbol. annus bisextus, bao «c^altja^r, Augustin.
,Juven. 8, 145), au^ bicfem Stoff (öa^. rigens, Sulp. biNÖliH, e (bis u. solea), boppeltc Sohlen ^oöcnb,
Sey. dial. 1 , 21, 4), mit ^Jbppen, roie ^^öieber (Claud. 0. 3an^aten ((^gf^. monosolis), Edict. Diocl. 9,
epigr. 42). - yibi birriim, i, n., Augustin. serm. 12 u. 15.
aiv.^49 (356, 13). biMömiim, i, n. (bis u, aco/ia), ein ®arfopbag
biH, Adv. (ft. duis), ^ttjeimat, auf ^roeierlei^, auf für ^ttjei «perfonen, Orelli inscr. 8. Reines, inscr. cl.
doppelte Sßeife, in una eivitate bis improbus fuisti, 20. no. 40 u. 116.
Cic: in quo bislaberis: primum quod etc.: deinde biNön, ontis, m. {ßiocov, nac^ Oppian. cyn. 2,
quod Cic: bis dimicavit: semel ad Dyrrha-
etc., 155 üon 'O'iw tf)racifc^en Biarore^ benannt), eine im
chium, iterum in Hispania, Suet.: tempestate in 3iorben lebenbe 3lrt loilber Cd^fen, »urfeloc^ö, Slucr-
|trajectu bis conflictatus: primo inter promontoria, cc^ö {Bos Bison, L.), PI. u. 3t.
.rursus circa montes Ceraunios, Suet.: bis ovans biwAnuH, a, um (bis u. sono), ^weifoc^ tönenb,
iingressus est urbem: post Philippense, et rursus Serv. Yirg. Aen. 9, 618.
619 bissyllabus blande 620

biNNylllibiiN. ]'. Msyllabus. bcr 2tUobroger gegen bic ::>tömcr, Liv. epit. Gl. Flor.
KiMtAneN, um, ni. {Jiiffzove^), bic JBtilcntcr, 3, 2, 5. Eutr. 4, 22. Yal. Max. 9, r,, 3.
eine tf)racijcl;c 'iUilfcif(l)nft um '^Ibbcva u. Xkaa, am bifüni^n, inis, n. bao ©rbbar^, <Prbpc*, Suben-
<£cc i^iftoniö (stajiiium Bistonum), PI. 4, 11 (I8\ pcc^, bcr ^crgtbfcr, Yitr.. PI. u. 9C: durum, Yitr.:
42. - bei ^Tidjt. im ^lUq. =-- ifjracicx, Sil. 2, 7G: li(iui(lum, '-l^crgijl, Steinöl, Yitr.
nricd). ')Uc. -as, Liuaii. 7, 570. Val. Fl. 3, 83. - biffiiiiiiiätiiH, a, um (bitnmen), mit 3ubenpcc^
2"au.: A) liiNt«5niH, Iclis, /'. (JJmror/s), btftentfcf» ((?rbborO gefc^wdngcrt, aqua, PI. 31, G (32), 59.
für tbrarifd), Ov.: ales B., t». i. "^U-ocno, Die (^kMiuüj bifüiiiiniMiH, a, um (bitnmen) , anü ©rb^arj U-
iin bi^ tbracifdjcn A^önic^^ Xorcuo, 8eii. jKK't.: lubfto., ftebcnb, crbbar^tg, vires b. (poct. für bitumen), Ov.
bic Iferacicrm (tf)raci)d)C '^acd)antin), llor.^ u. Virir. met. 15, 350.
Cir. —13) iSiNfoiiiiiKi, a, {BiaTomos), a) um bitümiiio, äre (bitumen), uerpicben, auspichen
Btflcnifcö, p]a<iae, Lucr. 5, 30. 1)) im ^}{\i.c^. =— Ambros. liexaem. 6, 9, 72. 'i^gl. Gloss. Labb.: 'Bi
tbractfcö, viri, Xf;raciiT, Ov.: Minerva (a(ö Ööttin tumino, äcKfcü.xöo).^
bcö fricc5crifd)cu Ov.: tyrannus, bcr
2f)racicnö), bitüniiiiöNiiN, a, um (bitumen), crbbar^baltig,
t^racifc^eAii3nin;Z)iümebco,Lucan.: aves, bici^ranid;c, fontes, terra, Yitr. 8, 3, 4 u. 9.
Lucaii.: turbo, [jeftigcr 3?orbroinb, Lucan.: chelys, BituricuN, a, um, biturigifc^, vitis, Col. u. P
bic Scicr bco Tf)racicro Crp^cuö, Claud. - fubfto., - 3>on
BiMfÖnia, ae, /'. {BtOTOJia), Siflonicn = zi)vacien, BiturigeN, um, m. bic 2?iturtget, eine 3>ölfcr
Bistoniae magnus alumnus, b. i, Crp^euä, Val. fd^aftim aquitanifc^en Gallien, in 3n)ei Stämme 5er
Fl. 3, 150. faücnb: Bit. Cubi, "lim beutige Berry (xmDep.di
biNulcilingiia, ae, m. (bisulcus ii. lingua), mit Cher et de VIndre\ mit ber Stabt Boiirges, P
Sroeigcfpaltcncr3""Ö^/ ^btr. = ein £cp»)cr*,xtn9lcr, 4, 19 (33), 109 u. (o^ne Cubi) Caes. b. G. 7, 5, 3
^cu^rcr, Plaut. Poen. 5, 2, 74 (888). - u. Bit. Yivisci, in ber •Jiäljc beä ^cuti
7, 15, 4.

biNulcuH, a, um (bis ii. sulcus), in ^loci Sßetlc gen Bordeaux, PI. 4, 19 (33), 108. Orelli inscr
gcfpaltm, I) «f/j.: cauda, PI.: lingua, Ov. - oft oom 196. - Sing. BitArix, rigis, m. ein 23iturtgtcr

|>ufc bcr ^^icrc, ungiila, Yarr. fr. u. PL: pes, Lucr.


Lucan. 1, 423 (coUectiol Orelli Inscr. 3582: Bitu

iI. PI.: animal bisulco vestigio, Solin. U)subst., — rix Cubus (f.
Orelli inscr. 190. - Adj.
nort).),
biturigifcö, Rutil. 1, 353.
bisulcum, i, n. {sc. animal), ein J^tcr mit gcfpaltc--
ncn flauen (@gf^. solipes, cin^ufigee), PI. (gen), im biuruH, i, m. (bis U. ovoa), tcpptlt gcfd^wönjl
V. e. J^attenart, PI. 30, 15 (32), 146.
^slur.).
bi»iylläbiiN, a, um (bis n. syllaba), ^wcifölBig, bivertex, ticis (bis u. vertex), boppelgipfclig

Yarr. LL. 9, 52. $. 91. -2(nbcre ^c^reibcrt bissvl- Parnassus, Stat. Theb. 1, 628: mons, Sidon. carm
in ep. 15, 9.
läbus, Macr. de diff. 6. §. 8. u. 8. §. 11.
bivlra, ae, (bis u. vir), eine Stau hit ben jWft
bitempuH, oris (bis u. tenipus) ^ Si/oovos, f.
ten 23lann tat ob. gehabt bat l@gf^. iinivira), Yarr
jWeijeitig = öcn ^tticifad^cr (Seitenlange (furj u. lang),
sat. Men. 48, 5 (4).
vocales bitempores, Prise, vol. 1. 323, 4 ed.
Hertz, (p. 753 P. bitempöreas).
p.
biviiim, ii, Ol. ein äwcinjcg, I) eig. = £rt, m
jrcci äöege 3iifammenlaufen, qui (locus) patet ii
Bithyni, orum, m. (ßid-vvoi), eine aus '^i^xa^ bivio portae, Yirg.: quum ad bivia cousistere
cien in bie oon i^nen benannte l'anbfc^aft 33it^t)nicn Liv. —II) übtr.: A) ein ^cppclweg = boppeltc
eingcroanbertc 'l^ötf crf c^aft bie Sitö^nier, Mela 1,
,
^O^ittel, eine boppcltc 2(rt, Yarr. r. r. 1, 18, 7. - d
2, 6. Tac. ann. 12, 22. Claud. in Eutr. 1, 201: ber Siebe, in bivio detineri, Ov. rem. 486. B —
gcmcffen Bitliyni bei Juven. 7, 15. - ^ao.: A) Bl- bivium Pythagorae, f. Pythagoras. - 5>on
thynia, ae, /'. {Bid-vria\ eine fefjr fnic^tbare Sanb= biviuM, a, um (bis u. via), bcppelwegig, fauces
fd;aft in Äleinaftcn 3n)ifd)en ber '^^ropontis u. bem bie Sc^Iünbc ob. ©ingänge beo ^^oi^Iroegcs auf bei
fd^raarjen ?]^eere, in weldier bie 9ii3mer bebentenben ben Seiten, Yirg.: calles, Yal. Fl.: dii, deae, anbei
^anbel trieben, früher non eigenen Königen (balb ^raeinicgcn ücre^rte, Orelli inscr. 2105: auc^ fubftr
isicomedes, Prusias [f. b.] gen.) be^errfd^t, fpä*
haili
bi. bivii, orum, >?., ibid. 389 u. 2104.
ter röm. ^^rooinj, j. Ejalet Aiiadoli, Cic. Yerr. 5, Blzäceni, Byzacenus.
f.
11, 27. Tac. ann. 1, 74: socii Bitliyniae, bie Staato* blachnön, i. n. {ß/.rj/rov), eine STrt Sarrenfranl
Pächter ber bit^pn. ©efälte, Cic. ad fam. 13, 9 extr. PI. 27, 9 (55), 78.
— B) BlthyniciiH, a, um, {Bid'vviy.öi), 6it$9nifd^, blacfero, äre, tiefen, ü. Sßibbcr, Auct. canr
societas B. (= socii Bithyniae, f. ob.), Cic: IS^ico- de philom. 56.
medes B., ^önig d. S., Ilor.: Bithynicus als ^et= blaesuH, a, um (ß?.aia6s\ ber 33uc^ftabenfaui
name bes ^ompejuo (als 33efieger5 non 33it^i)nicn) nerfc^hidt, liepelnb, rcie ber 3ärtnng, ob. flammelni
n. feines SofmcG, Cic. — C) Bithyni«, nidis, f. lallcnb, tote ber 33etrunfcne (ogl. balbus), lingus
{Bt&ivi's), Ov. am. 3, 6, 25.
eine SSitfi^nierin, — Ov.: sonus. oon ber 2(uöiprac^e beä '^apageiö, 0^
i)) BlthynitiH, a, um bit^enifc^, aue S?it6t)nien, - fubfto., balbus et blaesiL«, JCt.:madidiet blaesi
Yarr. u. Col.: Bithyuii, orum, m. bie „Sit^pnier", Don 23etrun!encn, Juven. - Xav. Blaesus, 33einajn
PI. — E) BithynuN, a, um, feit^^nifcö, caseus B., ber Junii, Pedii, bef. ber Sempronii, jS. duo (Junü
PI.: negotia B., Hör. Blaesi, Tac. ann. 6, 40, 2.
1. bito, ere, f. beto. Blanda, ae, u. Blaiidae, ärum, Stab
f. f. 1)
2. Bito (Bitön), önis, m. {Bircov)^ <Bof}n ber in Sucanien in ber D?äbe öes heutigen ^-tedcnä S
,

argioifc^en '^^riefterin Gpbippe, trüber bes Gleobis, Biasio, Mela 2, 4, 9. PI. 3, 5 (10), 72: ^fur. t
mit bicfcm für bic ber DJhitter bemiefene finblic^c Liv. 24, 20, 5. —
II) üeinc Äüftenftabt ber Saceto
2kbc Don ben ööttern burc^ einen fanften ^ob be= ner in Hispania Tarracon., in ber 9lä^e bes ^euti
Iof)nt, Cic. Tusc. 1, 47, 113. Yal. Max. 5, 4. ext. 4. gen g-lecfens Blaues, Mela 2, 6, 5: ^^plur. b. PI. 3
Bittis, Idis, f. (Birrig), bic ©elicbtc be§ Xid)- 3 (4), 22.
ters "^^iletas au^ Gos, Ov. trist. 1, 6, 2 u. ex Pont. blande, Adv. m. Compar. u. SuperJ. (blan
3, 1, 58 ed. Merkel, [vidg. Battis). dns), liebfcfcnb, fc^meid^Ierifcb , böfficb, rogare, Cic.
Bituitus, i, m. ,^önig ber Stmcrncr im Kampfe colere fructus, jart, forgfältig be^anbcln, Lucr.
621 blandicella blatio 622
flectere cardinem, fanft, be^utfam, Quint. decl. - in amicitiispestem esse majorem quam adulatio-
blandius petere, Cic. - blandissime alqm appel- nem, blanditiam, assentationem, Cic: in cive ex-
lare, Cic. celso atque homine nobili blanditiam, ostentatio-
blandicella, öriim, m. (Demin. t). blandus), nem, ambitionem notam esse levitatis, Cic. b) —
fofcnbe <3c§mctc^cttt)crte/ Paul, Diac. p, 35, 9. ^tur. = e^meic^elcicn, @c^metc§ctn>orte, !k»te6fcfungen,
blandicüle, Ädv. (*blandiculiis), gor fd^mctd^= fcömetcöctnbcs Äofen,>|»öfItci&fettcn, Slrtigfettcn, 6cm))li=
lerifc^, respondere, Apul. met. 10, 27. mcntc ((^gf§. minae), blanditiae et assentationes,
blandidicus, a, um (blande u. dico), fd^mctd^-- Cic: pueriles, Ov.: benevolentiam civium blandi-
lertfc^, fc^mctd^clnb, Plaut. Poen. 1, 1, 10. tus et assentando colligere, Cic: adhibere blan-
blandificu8, a, um (blandus u. facio), fd^mctd^= ditias, Ov.: per blanditias, Suet. — II) übtr., bie
Uvm, Mait. Cap. 9. §. 888. baä Sfleijenbe, 5lnto(fenbc, ber iiebli^t
Stnncftmrtcöfcit,
blandilöqiiens, tis (blande u. loquor), fd^mctd^= ®enu^, blanditiae praesentium voluptatum, Cic:
Utm (rcbenfc), Laber. b. Macr. sat. 2, 7. §. 3. v. 9. blanditiae ejus (voluptatis) illecebraeque, Cic:
blandilöquentia, ae, f. (blandiloquens), bie rerum talium blanditia, burc^ ben liebreichen @e=
©d^mcic^ctrcbc, Enn. trag. 227. nu^, Quint. -a^- 9^bf. blanditie^^, ei, f., Apul.
blandiluqiieiitüliiM, a, um {Demin. t). blan- met. 9, 28 in.
diloquens), gar fd^metd^tcrtfd^ (rctcnb), Plaut, trin. blanditör, öris, m. (blandior), ber ®d^meid^lcr,
2, 1, 17 (239). ©d^ran^c, Itin. Alex. M. 39 (90).
blandilöquium, ii, n. (blandiloquens), bie blandfiluN, a, um {Demin. t). blandus), gar
©d&mcid^clrebc, Augustin. ep. ad Hieron. 19, 4 Hadr. carm. b. Spart. Hadr. 25, 9.
fcömeic^rertfc^,
(116, 33 ed. Vcdars.). blanduN, a, um, Adj. m. Compar. u. Superl.^
bIandiloqiius,a, um (blande u. loquor), fd^mctdö=
fd^mci Jelnb, lictfofenb, ftd^ einfi^metd^elnb, fd^önt^uenb
lertfcö (rebenb), Plaut. Bacch. 5, 2, 54 (1173). Sen. (roieaosaxog, im guten u. übein Sinne), I) eig.:
Agam. 289. blanda es parum, Plaut.: ut unus omnium liomo
blandlmentum, i, n. (blandior), bie ®d^mctd^c=
te vivat nusquam quisquam blandior, Ter.: tum
Ici, ^mb. 311 gewinnen, gerc.
i^icbfofung, a(ö 30tittel
graves, tum blandi esse volumus, Quint.: blandum
im ^$(ur.: I) eig., @gf^. minae, Cic: muliebria, amicum a vero secernere, Cic. - poet. mit Genit.
Tac: captus blandimentis, PI. ep. - im ©ing., Acc. {= in öinfic^t), bl. precum, Stat. Ach. 2,
ibi blandimentum sublevavit metum, Tac. II) — ob.
237: bl. genas vocemque, Stat. Theb. 9, 155. -
übtr.: A) ttifeö bie ©inne ©etoinncnbc, 3lei5cnbp, bie
bal^. burc^ fc^öne Sßorte üBerrebenb, geminnenb, no-
2lnnc^mltd&fcit, blandimenta voluptatis, Cic: blan-
strum uter sit blandior, Plaut. Cas. 2, 3, 65(166):
dimenta vitae, ^ieije, Tac: sine apparatu, sine mit folg. Infuiit.,Iioi\ carm. 1, 12, 11. Stat. Theb.
blandimentis {&aumer\t\^d) expellunt famem, Tac.
— B) Scßonbtung, forgfärttgc
bie fanftc 13flege, einer
5, 456. —
II) übtr. actfefcnb, fc^mctc^ctnb, (jum
,

(^enu^) cinlabenb, einncßmenb, totfcnb, rei^cnb, angc=


^flanje, PI. 17, 13 (21), 98. nc^ni, a) o. Sebl.: ne blandä aut supplici oratione
blandio, f. blandior a^". fallamur, Cic: verba, dicta, Ov.: laiides, Virg.: in-
blandior, ditus sum, diri (blandus), ^mb. vitabatur illecebris blandae voluptatis, Cic: otium
fc^metd^crn, (icBfofcn (burc^ fü^e SBorte, ©eberben, consuetudine in dies blandius, Liv.: manus non
fanftes 2lnfc^miegeiT k.), I) eig. (@gf^. minari), qui
(callidus accusator) etiam adversando saepe assen-
blandior, fc^meic^elnber, bittenber, Hör. b) oon —
^erj.: voluptates, blandissimae dominae, bie ^öc^ft
tatur et litigare se simulans blanditur, Cic: de
reijenben (Gebieterinnen, Cic.
Cemmageno mirifice mihi et per se et per Pom- blai»)<>igönia, ae, 2(cc. an, f. {ßlaxpiyovia\ Vxo.
pejum blanditur (ge^t mir um benSart ^erum) SJcrte^ung ber ©cburt, eine Ärant^eit Der 33ienen,
Appius, Cic: u. fo Hannibal pueriliter blandiens raenn 33rut bcfommen, PI. 11, 19 (20), 64.
fie feine
(!inb(ic^ fc^meic^elnb, bittenb) patri, ut duceretur in
Hispaniam, bla^phemäbili», e (blasphemo), ßafterungv
Liv.: inter se bl., d. Rauben, PL: bl.
«Scßmäbung öerbicncnb, Tert. cult. fem. 2, 12.
auribus, bie D^ren ü^eln, PI. ep.: bl. sibi, fid^ mit
blaNphemätio, önis, f. (blasphemo), bie l?äflc=
etro.fc^meic^eln, fic^ einbilben, fic^ felbft täufc^en,
rung, (^d^mäfiung, Tert. cult. fem. 2, 12.
JCt.: u. fo ne forte ineptä spe tibi blandiaris, Sen.:
blaNphemia, ae, /. {ßlaacpr^ixia) bie Säficrung,
u. poet., bl. votis suis, ha^ glauben, mag man
TOÜnfc^t, Ov. — II) übtr., ü. Sebl., i^mei^eln, njo^l
(Sc^mdlöung,Eccl.
Prud. psych. 715.
- 9?bf. blaHphemium, Ii, n.

Bcöagfit, SSJo^lBc^agcn einflößen, ^um ©cnuf ontocfcn,


--einlaben, pomi suavitas blanditur, PI.: voluptas
blanphemo, äre {ßXaa<fT}u£(o\ läflern, fd^möften,
Eccl.
sensibus blanditur, Cic: blandiebatur coeptis
Fortuna, l^olb (äcf;elte ju 2C. (= begünftigte), Tac:
blasphemu8, a, um(/9^.aö'9:?7HOb),lcifternb,fd^mö=
benb, Prud. TtsQt axerp. 1, 75. - %iXO. fubftü. ber
blandiente inertiä, als bie Unt^ätigfeit woi)l be=
Sd^mdöer, ^öfterer, Eccl.
^agte, Tac - Partie, blanditus, a, um, au(!^ adj.
bläterätio, önis, f. (blaterare) = ßlaxraoi-
(= blandus), angenehm, rci^enb, rosae, Prop.: pere-
- aJS* 2(ctiDe )}lbl blandirem, Apul. ainös, bo.^0 «vnoppern, Auct. de idiom. p. 576, 28 ed.
grinatio, PI.
Keil.
de mag. 87: ^artic. ^erf. '^affio., Yerr. bei
blat«rätuH, üs, m. (blaterare), 'iia^ «plappern,
Prise 792 P.: ^artic. ^ut. $aff., blandiendo duce
Sidon. ep. 9, 11:
(Sd^ttja^en, ©cfc^ttjö^, "^iViX., bla-
nutrivit malum, Sen. Hipp. 135.
teratus canini, Mart. Cap. 9. §. 999.
blanditer, Adv. (blandiens) = blande, Plaut,
asin. 1,3, 69 (222); Pseud. 5, 2, 3 (1290). Titin. 1. blatero, ävi, ätum, äre, I) plappern, papeln,
com. 57. unnü^ fd^ma^en, Pacuv. u. Hor.:/r. mit3tcc.,Ijerplap-
blanditia, ae, f. (blandus), baö Sc^cntfiun, bie pern, Gell. u. Apul. —
II) DfJaturlaut ber 5'^öfd;e,

Sc^meic^cret, l>ic6fcfung (rcie doa'ay.sia im guten u. Sidon. ep. 2, 2: u. ber j^amecle, nac^ Paul. Diac
Übeln Sinne, rcä^renb assentatio = bie ©rfjmeic^e* p. 34, 2.
lei, bie nac^ bem 2}tunbe rebct, u. übi). jebe SIrt oon 2. blatero, önis, m. (1. blatero), em vrapper=
Öiebebienerei, u. adulatio = bie fried^enbe Schmei- maul, unnütier «Sc^njä^er, nac^ Gell. 1, 15 e.rtr.

chelei), I) eig.: a) 3ing.: sie habendum est, nullam blatio, Ire (oeriüanbt mit blatero), plappern.
623 blatta Boihcmum 624

fdjma^fn, 1)1. mi;?as (aluicfd^inacftc^ x^t'U(^), Plaut. c. 32 in.- bat). appel(at.,ein23occ^ar -ein 5lfricaner
Anipli. 2, 1, 7!) {(\'2{\) x[.\\. T(>rt. do pall". 2. übl)., .luven. 5, 90.
1. hlnffH. ae, /". oiu ftiufcubco, lict)t)cf)cuco, an HocchuM, i, 7n. (lua^rfc^. 9?bf. Don Boccliar), I)
ÄiU'iDcni, ^i^iiilji'vn niu^onbeo ^nfcct von uciid;io
2C. ein .Honig oon 'JJiauretanien, abu)ed))elnb ber ^reunb
t>eucn ^JUtcn, ^Zdbabe, Xatevlaf, auch wobi 2Jlotte, ber 'Jiomer u. beo 3ii|^"rtf)a, enblid) bcr 'iJerrät^er
Vil•^^, Hör. u. PI. beQ (etjtern, Sali. Jujr. 19 extr. Vell. 2, 12, 1. -^
2. blntta, ao, bor (geronnene 3aft bcr 'Pur-
/". II) eine i{)m ju (J^rcn mit feinem D^iamen belegte
pur)i1)nccto, öor bef. öic orfto oorto, bor
»"Vur^jur, ^|iflan',e, Vir^^ cul. 404.
fc&ttjarjc -Vurpur, Spart, u. a. 3pät. ^in^l. tyionimfcu Bödotria, ao, f. {BoÖt'oia), eine (Sinbuc^t in
3U Kdict. Dioi-l. p. 93. - ^Jibf. blatte«, ao, /"., Von. ber Cftfüfte '-öritannienQ, j. Firth of Fwth (in
Fort. cariH. 2, 3, 19. oc^ottlanb), Tac. Agr. 23.
blattäriuM, um
(1. blatta), ^ur Oc^abc gföö=
a, Boebe, es, f. {ßot'ßrj), ein )^Iecfen in ber t^ef=
rcnb, baliioa, b. bunflc :öabC3iiumor ()o genannt
i. faüfc^en ijanbfdjaft ^elasgiotio, am 'J[i>cftufer beä
von bcr l'id;tii^eu bcr Schabe), Seil. ej). 8G, 7. - auc^ Boebe ob. Bocbeis (f. b.) gen. oees, Ov. raet.
fub[to.,blattaria,ao, /^. (sc. herba), baö ^c^abenf taut, 7, 231 (ber Ort): Boebe palus, Liv. 31, 41, 4. -
aJlcttcnfntut (Fer^oscio» blattaria, L.), PI, 25,9 2)aD.: A) BoebeifN, idis u. idos, f. {BoißrfCs ).iu-
(60), 108. rrj), ber See Söbciö, f. 5io, in ber 9iä£)e bes Offa,
blattea, ae, f., f. 2. blatta. hai). Ossaea, Lucan. 7, 170: of)ne fic^tbaren 216=
blatteuH, a, um (2. blatta), purpurn, purpurfar= flu|, ba^. B. pinguis, Val. Fl. 1, 449: u. rveii MU
big, Pallium, tunicae, Vopisc. Aur. 45, 5 u. 46, ncxva in il)m bie ^-n^c c^^bahd ^atte,sanctae Boe-
4: funes, Eutr. 7, 14 (roo bieco^f/. u. et/. Dietscli. beidos undae, Prop. 2, 2, 11. — B) Boebeiut«,
blattinis funibus). a, um {Boiß^'i'os), böbetfd^ für tbPfTolifcö, proles B.,
blattifer, tera, ferum (2. blatta u. fero), pur= hk t^effaüfi^en ^ipmp^en, Val. Fl. 3, 543.
purtragenb, Sidon. ep. 9, 16 (carm. v. 22). BoeötarcheM, ae, m. {Boio)räoyr,s)^ ber ^ÖC^fte
blattinus, f. blatteus. 2)^agiftrat in iöiJotien, ber Söotarc^,' Liv. 33, 27, 8
SlaudeiiiuH, a, um, ou§ bcr <^ia,\it Blaudus u. a.
(in öro^-^^^n;gien) scbürtig, Zeuxis, Cic. ad Qu. Boeöti, örum, m. {Boiojxoi) u. Boeötii, iö-
f r
XI.. 9
1 -, _.
X, rum, m. \)k '43en)0^ner 'ööotiens im Jolg. Boeo-
(f.
blechnön, i, n. \. blachnon. tia), bie 23öottcr, ber Unempfänglic^feit für geiftige
blechön, önis, f. {ßlriy^(av\ toilbcr ^olci, PI. 20, Stnregung u. ber ^^tump^eit befc^ulbigt, bie xnixn
14 (55), 156. ber feud^ten u. biden ^uft be§ i^anbeä u. ber (S§=
Blemyae (Blemmyae), ärum, 7?2.u.Bleinye8 luft ber ^Seroo^ner sufd^rteb, ^orm -ti, Liv. 42, 43
(Blemmyes), um, m. {BXdavss), eine ät^iopifc^e sei.: ^onn -tu, Nep. Ale. 11, 3. Liv. 33, 1, 1. PI.
3Jö(!erfct)aft, ber '^abti nac^ o^ne i^opf u. Slugen u. 10, 21 (24), 49: öenit. Boeotum, Hör. ep. 2, 1,
mit bem 3)iunbe auf ber Sruft, Mela 1, 4, 4 u. 8 244. Avien. orb. terr. 586. Prise, perieg. 428. -
extr. PI. 5, 8 (8), 44 u. 66. Vopisc. Aur. 33. §. 4. 2)ao. abget.: A) Boeötia, ae, f. {Boicoria\ 23öo=
blendius, ii, m. {ß).ävvos\ eine 2trt fc^tec^ter ticn, dm
Sanbfd^aft Öried^enlanbs im eigentüd^en
eeefifc^e, PI. 32, 9 (32), 102. Öeltaä (mit ber öauptftabt %t^tbm), ©eburtätanb
bleiinu8, i, m. (ßlswos), ein Xölptl, S^ropf, beö 33acc^uä u. öercuies, Liv. 42, 43 sqq^. PI. 4, 7
Plaut. Bacch. 5, 1, 2 (1088). Lucil. sat. 21, 11. (12), 25. Ov. met. 3, 13. B) Boeöticus, a, um—
%r. Paul. Diac. p. 35, 14. {BoicorixösX bcotifd^, PI. 18, 7 (12), 66 u. a. C) —
bliteii», a, um,
blitum. BoeötiH, tidis, f. (Boicoris), 23öottcn, Mela 2, 3,
f.
blitum, i, n. (ßlirov)^ ein Äüd^engeroäc^s, an 4. — D) BoeötiiiM, a, um {Boiconos), böottf^,
fic^ gefc^macftoä, burc^ (Sjfig, 'Pfeffer 2C. fc^macf^aft ou^ Söoticn, Baeis, Cic.: moenia, %i}eben\ Ov. —
gemalt, oieK. SJlclbc ob. ®ptnot {Spinacia olera- E) Boeötut«, a, um {Boicorög), böottfc§, tellus,
cea, L.), Plaut, u. Pall. - 3)aö. bliteu», a, um, Ov.: fiumina, Stat.
abgcfd^mcitft, albern, unnn^, Plaut, u. Laber. fr. Böethiu8, ii, m. (ooKft. Anicius Manlius Tor-
bon, ae, (bos), I) eine %xi aöajTcrfcötagc bie quatus Severus B.), geb. um 470 — 475 n. S^r.,
fic§
f.
gern an Äü^e anfangt, PI. u. Solin. — ,

II) übtr.: ein ausgegeid^neter $_^i(ofop^ u. Xi)eoio^ ber nac^=


a) bie burc^ Äu^mift ju ^eitenbe Äranf^eit ber rotten cfaff. ^eriobe, im ©efängniffe (roo er feine berü^m=
blättern, bie Siltafern, frans. ^" rougeole, PI. 24, 8 tefte Schrift: De consolatione philosophiae libri V
(35), 53 u. a. — b) bie burd^ (^e^en vott) ange= abfaßte) 524 nac^ Qi)v. entf)auptet; vqI. %. öanb
fd^rooüenen 2(bern ber 3(^enfel,2lbcrgcfc§ttju(il, Lucil. in ber ^allifc^en ©ncpcCop. 11. 3. 283 ff. Th.'Oh-
sat. ine. fr. 21 ed. Gerl. (bei Fest. p. 360, 21); harius Prolegg. ad Boethii de eonsol. Jenae 1843.
»gf. Paul. Diac. p. 30, 13 (roo 9J6f. bova). p. XXIV sqq.
böäriuN, a, um (bos), ^um 5tinb gehörig, forum, 1. Böethus, i, m. {Borjd-og), I) ein ftoifd^er ^§t=
Cc^fenmarft, 3iinbermarft ju iftom (f. forum no. tofop^, Cic. de div. 1, 8, 13 u. 2, 21, 47. — II) ei=
II, A, 2), Liv.: arva, röo fpäter bas forum boarium, ner ber berü^mteften 2;oreuten, rvai)v\d). auä &f)(d'
Prop.: lappa, eine Älettenart, PL: boarii negoti- cebon (um OL 100—114), Cic. Verr. 4, 14, 32.
antes, Inscr. - 9Zbf. böväriut«, a, um, gS. forum PI. 33, 12 (55), 154.
(t)g(. oben), Cic. pro Scaur. §. 23 ed. Beter. 2. böethus, i, m. {ßoT]d'6s), ber ©cbütfc eineä
böätus, W>{. a, m. (boo), X)a^ ®d^reien, Srüacn, ^d^reiberä (rein Igt. adjutor). Cod. Just. 10, 69, 4.
Apul. met. 3, 3. Auson. idyll. 20, 2. Mart. Cap. Bögud, üdis, m. 8o^n beä i^önigö 'Bocd^u^ üon
2. §. 98. Mauretania Tingitana unb beffen Jlad^folger in ber
Böbiänus, f.
Bovianus. 9iegierung, 33unbeägenoffe bes Gäfar, fpäter beä
bobM^qua, ae, m. f.
bubsequa. StntoniuQ, jute^t burc^ 3(grippa gefangen genommen
böca, f. box. u. Eingerichtet (31 v. G^r.), Cic. ad fam. 10, 32, 1.
Bocohär, (in^anbfc^m. aud^ Boccär, äris,
äris Liv. fr. libr. 112. bn Prise. 687 P. Auet. b. Afr.
u. Boccor, m. txn i^önig üon 5)Zauretanien,
öris), 23 u. a. Auet. b. Alex. 59 u. a. Suet. Caes. 54.^
jur ^di beä jroeiten punifc^en !Kriege§, Liv. 29, 30 Böi, f.
Boji.
in.: u. ein fönigt. 33efe§(ä^aber bes ^x^'pl^ai, ibid. Boihemum, f.
Boji a. Q.
625 boja boritas 626

1, böja, ae, gem. '^(ur. böjae, ärum, f. (ßosca), liefen ob. fpöttifc^on) '^ernjunberung,
et ber2:aufenb!
fRitmen von 3^{nD5(eber, 5ef. als -gianbfefTet, gried^. po^ Plaut. Pseud., 1, 3, 131 (365).
29Bettet !

xXoios, Plaut, u. Hieron. '^gf. Boji *liar. bombito, äre (bombus), fummen, oon dienen,
2. Böja, f. Boji. Auct. carm. de pliilom. 36. Mart. Cap. 9. §. 999
Söji (in öbjc^ni. aud^Böi), öriim, m. (Boioi), ed. Eijssenh.
^ine ber anfe^nlid)iten feltijcf)en tsötferjc^aften, öie bombizätio, önis, f. [ßofißelv\ ha^o Summen,
nad) öcr auo Liv. 5, 34 sqq. iefannten 5age i^re ©cfumfc Der ^^ienen, Paul. Diac. p. 30, 2.
urfprünglicfjen 3Öo]^n|töeim eig. öallicn oertaffen BombömachideH (BumbÖmächides), ae m. ,

i)aücn unb jum %i)di gegen bao ^crci)nijcf)C 'Jßalb= (ßoußog u. uä/ouai), Sraufcfampf, Saufcfampf, fo=
gebirg (bio ins j. ^^öl^men) porgebrungen waren mifcf;er 3Jame eineo pra^Ierifc^en oolbaten Plaut. ,

(Tac. Germ. 28, 5), tfjeils bie )kipen überftiegen mil. 1, 1, 14.
unb ba5 '^o=2^a( sroifd^en ben u. 2(penninen Mpm bombuN, i, m. {ßöjußos), Der bumpfe, tiefe Xon,
eingenommen f)atten (PI. 3, 17, 21. §. 124), beftän- hm »Summen, ^Brummen, Der 53ienen, Yarr.: ber
bige (Gegner ber Siömer in t)en i^riegen in Oberita- 3ßa(b^ürncr, Lucr.: tympani, Mart. Cap.: ber ^o^ten
lim u. (Pallien, Liv. 10, 26—29. Front, strat. 1, ^änhc beim jllatfc^en, Suet.
2, 7. Caes. b. G. 1, 5, 4 u. 25, 6, in raetc^en Gäfar bombyciae arundiiies {ßoußvxias xdlattos),
einem gefc^tagenen 2;^eil berfelben ©oi^nfi^e bei 'Den hm 5ur Slötc ißöfißvi) geeignete «Äoör PI. 16, 36 ,

Slebuern anwies, Caes. b. G. 1, 28, beren 3i§ ot)ne (66), 170.


^njeifet ha^ (freiließ jioeifell^.) Boja = ,/öoierIanb" bombycinui«, a, um (bombyx), fcibcn, au«f 3ei=
b. Caes. b. G. 7, 14, 5. - JiS" 3ing. Böja, ae, f. be, vestis, PL: taeuia, Mart. -'^]3(ur. fubfto., boni-
nne fSoietin, in bem 'löortfpiel mit 1. boja: Bojiis bycina, orum, n. fettne Älctber, Setbengeroänbec,
est, Bqjam terit (obfcon = quasi suhjungit), Plaut, Mart. 8, 68, 7 u. a. Apul. met. 8, 27 (u. ba^u ^iU
capt. 4, 2, 108 (888). - 2)ao. ob. Bo- Boihemum bebr.). - Sing, bombycinum, i, n. Setbeniocöcret,
johoemuin, i, 7i. - Soicit^eim, b. i. bie 'i3ojer^ei= Isid. 19, 22, 13.
matfj, ^^R> ^^ojerlanb, Tac. Germ. 28. Teil. 2, bombylis, f. {ßoußvlis\ bie «Puppe bc^ Sctbcn=
109, 5. njurmö, PI. 11, 22 (26), 76. - 3Zbf. bomby litis,
Büla, ae, f. u. Bölae, ärum, f. {B(o/.a\ eine ii, m. (ßoußv/.ios) Ambros. hexaem. 5, 23, 77.

uralte Stabt ber 2tequer in Öatium, j. Lugncuio, bombyx, ycis {ß6ußvi\ I) m. ber Scibenniurm,
<Sing. b. Virg. Aen. 6, 776: '^(ur b. Liv. 4, 49. §. bie Scibcnraupe, PI. u. 3t. —
II) m. u. f. hie 2)eihe,
6 sqq. - Sau. Bölänu», a, um, 5u 23o[a gehörig, Prop. u. PI.: übtr., oon ber feinern Q3aumraoUe, PI.
*olantfc§, ager, Liv. 4, 49, 11: fubfto., Bolani, orum, 19, 1 (2), 14. _
_
m. bie (jiniü. oon "öota, Die SSolancr, Liv. 4, 49, 3. Bumilcär, äris, m. {Boui/.y.ao), I) ein Jetöfjerr
Bolbitlne, es, f. {BolßixCvrj\ 3tabt in Untere ber ßartf)aginienfer (ti)ätig feit 510 oor 6^r.), ber
ägr)pten, j. Rosette, Raschid. - 2)ao.: a) Bolbiti- in bem Streben nac^ 3(Ueinf)errfc^aft unterging,
nu8, a, um, &o[btttmfc$ , ostium, bie je^ige ^yiixn^ Justin. 22, 7, 7 sqq. —
II) einer ber oertrauteften
bung bes ^^lii^ oon 3to]ette, PI. 5, 10 (11), 64. b) — 2)iener bes ^ugurt^a (oft b. Sali. Jug.), aber enh^
Bolbiticu8, a, um, bolöitifd^, ostium (f. Dor^.), (ic^ roegen ^Berrat^^ an feinem öerrn mit bem Jobe
Mela 1, 9, 9; og(. Amm. 22, 15, 10. beftraft. Sali. Jug. 70 sqq.
bolbitöa, i, n. {ßolßirov), Äuömtft, PI. 23, 17 bömonicae, ärum, m. {ßcouovlxai), Sieger am
<68), 232. 5t[tar, (acebäm. Jünglinge, loelc^e fic^ um hie :JBette
bolbuM, f. bulbus. am 3Utar ber 3(rtemi'j Ort^ia geißeln üe^en, um
böletäria, ium, n. u. Sing, böletar, äris, n. ii^re Stanöfjaftigfeit ju beioeifen, Hyg. lab. 261.
{boletus), cptur.)
I) ein ®cfc^ttr^u mi^^tn, Mart. Serv. Tirg. Aen. 2, 116. %(. ^^ierf^ (i'poc^en ber
14, 101 in leinm. — II) (oing.) jebes (gfgcfcftirc, bi[öenben .»^unft S. 172.
^üc$cngefc$trr, Apic. Treb. Poll. u. 21.; üg(. 3a[=
, Bona I>ea (Dlva\ bie gute ®ötttn, hie oon hen
mafiuö ^u Treb. Poll. Claud. 17. p. 401 ed. Hack. röm. jy'^auen oere^rte (Göttin ber ^-ruc^tbarfeit u.
boletus, i, m. {ßco/.irrjs), hk befte 2(rt eßbarer Äeufd^geit, beren 2;empe( fein 'JDiann betreten burfte,
tßilje, ©öampignon, Plaut., Suet. u. 31. Macr. sat. 1, 12. §.21 sqq., ber fpäter aber ein 3u=
bölis, lidis, 3(cc. ''^(ur. lidas, f. (ßo?.is, ein ^feil), fammenfunftsort unfeufc^er grauen u. ber oc^au=
ein feurige^ 2Jtctcor in ber ©eflalt ctne§ »Dfetlö, PI. T(>ia^ ber größten Stusfc^rocifungen lourDe, Ov. art.
2, 26 (25), 96. am. 3, 244. 2)er geheime Ort, an toeld^em bie röm.
bolitet«, ae, m. bie ^Burjet be§ ^raute^ lychnis, grauen am 1. ^iJJai 3ur Jeftfeier jufammenfamen,
PI. 21, 26 (98), 171. l^ieß Opertum, fpäter au^ oon oerfleibeten Män^
böloe {ßcö/.oi, erbfc^oUen), eine Strt Gbelfteine, nern befuct)t, Ov. art. am. 3, 633. Juven. 2, 84 sq.;
PI. 37, 10 (55), 150. 6, 314. So brängte fic^ (S(obiu5 raegen ber "i^om^
bölönae, ärum, m. u. f. {ßoXos U. covsXad'ac), peja ein (f. Cic. de harusp. resp. i^n 17), lüesijalb
I) masc. Sifc&öanblct im ©rofcit, bie ganje }yi]d)^ Cicero hen '^riefter ber Bona Dea nennt, Cic. ad
3Üge(^oAof)auffaufenunbn)ieber oer^anbeln, Arnob. Att. 2, 4, 2.
2, 38. —
II) fem. ber 5tfd&öanbct im (Stoßen, Donat. bönäHUH, i, m. {ßqvaaos), eine 3trt roitber Od^=
ad Ter. Eun. 2, 2, 26. fen in ':päonien, PI. 8, 15 (16), 40. - dtS" Solin.
böluM, i, m. {ß6?.os), ber aSurf, I) im 3BürfeI== 40, 14 boiiäciiM ("Diommfen) oD. bonnäouM (ed.
fpiet, Plaut, u. Auson. —
II) ber 2Burf be^ 0ie^eö Bip.) gen.
beim ^iid)en; hat). A) meton. {ahstr. pro concr.) bönitäM, ätis, f. (bonus), bie gute Sefd^affcnbeit
bie auf einen 23urf gefangenen ^ifc^e, ber Sang einer Sac^c, bie ©üte, I) in materieller .öinfic^t,
{rein (at. jactus), emere bolum, Suet. rhet. 1. — agrorum, praediorum, vocis, Cic: mutuum eädeni
B) übtr. ein SBurf = ein »ortöctt, is primus bo-
, bonitate solvatiir, qua datum est, JCt. II) in —
lu'st, Plaut.: bolo tangere ob. multare alqm, ^mb. geiftiger u. moraUfi^er ,'öi"[ic^t' -^) bn 3(Ug.: hie
um einen öerainn-, ^u Schaben bringen, Plaut.: bo- si sibi ipse consentiat et non intordum naturae
lum mihi tantum ereptum tam subito e faucibus, bonitate (natürlid;e gute 3(nlage) vincatur, Cic: u.
Ter.: magnum bolum deferunt aeris, Varr. fo b. ingenii, Cic: summa bonitas et aeijuitas
bombax, Interj. {ßöfxßa^^ 3(u^br. ber (roirf^ causae, bie (^erec^tigfeit einer Sac^c, bie gerechte
G27 Bonna bonns 628

(Sad^c, Cic: b. voiboriim, (Mc. B) inobcf., v. Gf)a — sidaeoi)timi bello, Liv. %f. ^nbri ^u Sali. Jug.
raftor, bic ©ütc, Wutmütbtflffit, ©utbfrMflfnt, Öcr-- 13, 1. 2)raf. ju Liv. 4, 2, 2. .riicf5f. ^u Tacann. 1,3.
KnÖftiitf, vürtltc^fö ÜMJchHücUcn, ilartltcöfctt, "Wfttltd^= 2) in %kinc\ nuf bie (rmpfinbung, ha^o ^cfinbcn,
fett, bcnnctc C<>ffinnun(i an [id) u. im iücncljmeu i^c bte ^\ige .^^mb^., gut, trcfflidj, frtfcb, gefunb, angc-
iV'U ":}(ll^oro {(%][*'. fnius, malitia), Cic. u. 31.: na- ncbm, flünfttg, gliicflidj, «) i). p[)i;f. u. geiftigeu 33e-
turalis, Ncp.: ticles alcjs bonitasque, Cic: bonitas finben, gut, trefflich, gefunb, valetudo bona, Cic: opti-
et b(MU'tic(>ntia, Cic: tacit parentrs bonitas, non ma, Caes. - nuMis b., gcfunber Sinn, '-Uerftanb, Liv.
necessitas, Phanb-. - m. "-Kna,. c\co,cn iiu'u? burd) u. 2(.:numquid vis? ]). nientoin vobis moliorem
in ob. m/rt ni. 3(cc., bonitas in suos, jiistitia in dari, Ter. - animus b., ein rufjiger, gelaffener 3inn,
omnos, Cic: id non sine divina bonitate erua bo- Plaut.: bono animo esse, guted :}JhitI)ed fei;n, Cic
ininrs tiori, Cic u. 3(.: bonum animum habere, I^iv., de Numidia,
Boiina, ao, /".
foftor Crt am liufcii :)U)cinufcr Sali. -- ß) ü. pr^rif. C5igenfd;aften u. äuftänben, gut, .

in ^Jiiebcvi^oi-manion, luo 2)rufiiö eine 'i^rüdc über frifcö,gefunb, color (Jarbe, Xeint), Lucr. u. (Ögf^. 1
hcn 'Ki)cin fcijhu^, j. 2?cnn, Tac liist. 4, 19 sqq. malus) Ov.: melior sanguis (l^ugenbblut) dabit,
Flor. 4, 12, 26.- ij^au. Bonneiiwi«, c, bcnacnftfc^, Yirg.: aetas bona, bao f rif d}e 3Uter =: bie vjugenb (ögf^.
CTstra, j)rooliuni, Tac aetas mala), Cic Yarr. - v. ^uft u.
u. (ber Xi)i(xc)
bonnäcuN, bonasiis. 2ßitterung, caelum
Cato: bona et certa tem-
b.,
JBiinöiiia, ae,
f.

Stabt in Gal-
/'. {Bovcoi'ia\ I) pestas, Cic: tempestas melior, via pejor. Hör. —
lia Cisalpina, früher unter bem
3Jamen Felsina y) ü. :^oca(.: Th. Non in loco emit perhono has
^nuptftabt beu etrurifcf)en ^n)ö(f[täbte, 564 a. u. c (aedes)? 2V. Immo optimo^ Plaut.: amnis doctus
Don 'Hom colonifirt, j. Boloqna, Liv. 37, 57, 7. iter melius, Hör. —
S) X). unfc^äblic^en ;i)ingen,
Vell. 1, 15, 2. Sil. 8, 599 (6Ö1). - 2)ao. Böiiöni- gefunb, ^ctlfam, unfd^äbltd^, vinum, Cels.: aquae,
eiiNiN, e, auö ob. bei Söononia, bcnomcnftc^ , fubftt)., Prop. —s) 0. ben Sinnen angenehmen 2)ingen, gut,
bcr ^cncutcnfer, Cic u. PI. II) feftc vStnbt in — beltcat, föftticö, ebet, regio rebus opima bonis, Lucr.:
9fiieberpannonien, an ber 2)onau, l Banostor^ Amm. bonis rebus explere, Lucr.: optimis rebus uti, Nep.
21, 9, 6; 31, 11, 6. - grandi pecuniä et re bona multä (mit xtitUxi
bönum, bonus 6. 630.
f. Äoftbarfeiten) copiosus, Gell. - optima quaedam
bönuH (alt (hionus), a, um, Compar. melior, (@gf|. vilia et miuiita), PI. ep. 2, 6, 2. - inebef.,
-Ins, ©enit. -öris, Superl. optimun (ü. opto), a, bonae res, wie r« ayad-a, !öftlid^e Sad^en, b. i.
lim, gut feiner 9?atur u. feinem 2öefen nacf) (@gf^. föfttid^e Salben, Serferbiffen, 2)elicateffen, Nep.:
malus), faft in al(en SBe^ie^ungen entfpred^enb bem cena b. Catull.: cenarum bonariim assectator,

,

gried^. dya&og (@gf|. xax6s\ I) adj.: A) ^ut fo= Sen. ^) t). 9Zad^rid^ten u. ©erüc^ten, gut, angc=
TüoF)! in p[)t;fifc^er, nlä and) in moralifc^er öinfic^t, neftm, güuiltg, niincii b. bona de Domitio, Plaut.:

,

trcffltd^, tiid^tig, brau u. bgl., 1) an [id) gut, bonae praeclara de Afranio fama est, Cic t]) v. ©e-

aedes, boni postes, Plaut.: nummi boni (©gf^. finnung u. 2)enfart, et quorum melior sententia
niimmi adulterini), Cic: calamus, Cic: agrum me- menti, Yirg.: bona ratio ((Stuftest) cum perdita
liorem in bis regionibus habet nemo, Ter. - vox, confligit, Cic. —
&) ü. Sebenö= u. (I5emütp3uftän=
Quint.: bona esse voce, Plaut. - memoria (@e- ben, fama b. (evSo^ia), guter 9luf, Cic. (ügl. fama):
bäd^tni^) b., Cic: si meliore memoria es, velim optimae opinionis vir, JCt. - cum bona gratia, f.
scire, ecqiiid de te recordere, Ter. - bona carmi- gratia. - cum b. venia, u. b(. bona veniä,f venia. .

na (@gf^. mala c), Hör.: verba suä natura bona - spes b., Cic. u. 21. (og(. spes). i) v. menfd^L —
aiit mala (oerfd^. ü. bona verba unten no. I, A, 2, Öanbhmgen, 'i>erl§ältniffen u. Sagen, gut = nü|ltd^,
k), Cic: verba valde bona, Cic: bona dicta, 3Bt|e, ocrbicnfiüd^ bona facta, Tac: exemplum b., Tac:
,

Sonmot§, Enn. fr.: scripta optima Graecorum, alcjs operä optima fortissimäque usiim esse, Caes.:
Hör. - ars b., artes b., tobensrcertl^e^, eb(e (?igen= bona fortique operä eoriim se ad eam diem usiim,
fd^aft, = ©igenfd^aften, @ing. 6. Quint., ^lur. b. Sali, Liv.: bonam operam navare adversus alqm, Aur.
u. Tac (og(. ^patbing ^u Quint. 12,' 1, 7). - ado- Yict. - ob. gut — gebei^üd^, 9«nfltg, glürfüd^, bona
lescentes bona indole praediti, Cic initia (©gf^. mali eventus), Sali.: bonus eventus,
^nebef.: SL)=y.a^Jg, ber äußeren ©rfd^einung, nad^ Yarr.: exitus boni, Hör.: haec omnia meliores ha-
gut, 5«6fd&» fc^ön, forma bona, Ter. u. Yarr., me- bebiint exitus, Cic: fata b.. Hör.: fatis melioribus
lior. Hör.: cervix b., Suet.: M. Lepidiis juvenis bonae si quid, Cic: raro simul
uti, Yirg.: salutis
forma quam mente melior, Teil. b) Don @e= — hominibus bonam fortunam bonamque mentem
burt gut, oon guter Qlbfunft, tjornc^m, angcfc^en, dari, Liv.: b. mors, ein glücftid^er, leidster ^ob, PL
and) mit et^ifc^em D^ebenbegr. beä Siec^tlic^en, 2lc^= ep.: b. navigatio, Cic. Yal. Max. - bonae res,
u.
tungsraertfjen, n)ie r^onncf, bono genere natus, Plaut, günftige, grüdrid^e Sage, ©tütf (@gf^. malae), Plaut,
u. Cic. u. (©gf^. malo genere natus) Cornif. rhet.: u. Cic: res et fortiinae tiiae ... quae quidem quo-
illam civem esse Atticam, bonis proguatam, tidie faciliores mihi et meliores videntur, Cic. -
^onneter Seute Äinb , Ter. c) ^um @ef c^äft gut,— in bonam partem, in optimam partem accipere
tüt^ttg, brao, wacfer, gubernator, gladiator, Cic: (ügl. accipio), Cic. —
x) x>. ber ^eit, gut = günfitg,
dux, Ov.: poeta, Cic: non boni, sed imperiti me- glücElicö, fro5, Reiter, dies b., Ov., Sen. u. Petr.: op-
dici, Cels.: übtr., stilus optimus et praestantissi- tima quaeque dies miseris mortalibus aevi prima
mus dicendi magister, Cic. - m. AbJ., et proelio fugit, Yirg.: bona hora, Petr.: bonas horas male
strenuus erat et consilio bonus. Sali. (ogt. im ^o(g. collocare, Mart. — enblid^ X) o. 3]orbebeutungert u.
pace belloque b.). —
u. fo d) jum Kampfe, im SlKem, roaä ha^n gei^iJrt, gut = ®tütf bringenb, gün=>
Kriege tüd^tig, watfer, brao (@gf^. malus, ignavus, fttg, üon guter SBorbebeutung, auspicium b., Cic:
f. 2)ietfc^ 3u Sali. Jug. 86, 3), meift fubftt).: juxta meliore opus est auspicio, Plaut.: omine cum bo-
boni malique , strenui et imbelles inulti obtrun- no, Catull.: bona cum alite, Catull.: ite bonis avi-
cari, Sali.: pari periculo, sed famä impari boni bus, Ov. - ü. ber Siebe, dicamus bona verba, Ti-
atque ignavi erant. Sali.: optimus quisque cadere bull.: unguis animisque favete: nunc dicenda bo-
aut sauciari, Sali. - m. Ahl, vir pace belloque b., no sunt bona verba die, Ov.: ba(;. übtr., bona ver-
Liv.: bonus militiä, Tac: bello meliores, Salb: Pi- ba quaeso, nur gemac§! Ter. Andr. 1, 2, 33 (204)-
629 bonus bonus 630

- u. bie bonum faustum


©ingangsformeln: qiiod tifd^ gcimnt, in 3(tf)en :c. = bemofratifcö geftnnt, ut
felix fortunatiimqiie sit, Cic:quod bonum atqiie eum, quem bonum civem semper habuisset, bo-
fortunatiim sit, Plaut.: quod bonum faustumque num virum (rec^tl. 9Ji.) esse pateretiu-, Cic: bonus
sit tibi domuique tuae, Caesar Augiiste, Suet. - et fortis civis (©gf^. aut timidus aut sibi potius
ü. oor ©bieten: bonum factum, öei( u. ölücf Suet. ! consulens), Cic: boni cives, boni viri (©gf^. sedi-
(ogl. bte STusIgg. ju Suet. Caes. 80): bonum fa- tiosus civis), Cic: qui ita suum consulem obser-
ctum, ut edicta mea servetis, rooljlan benn, neftntt vavit, ut et illi quaestor bonus et vobis onmibus
in Cbad^t 2C., Plaut. optimus civis videretur, Cic: pars (^^artei) melior
3) in Sejug auf 3roecf u. ©ebranc^ gut, b. i. taug^ (©gf^. pars deterior), Liv. -fubfto., ein «Patriot,
lidf, geeignet, ^ttjecfmd^ig, öepuem, mit ad u. 3(cc.: Ipooler Sürger, Sing. u. '^lur. bei Cic. u. 2(.: u. iro^
terra cujusmodi sit refert, et ad quanl rem bona nifc^, etsi propediem video bonorum (^^^atrioten),
aut non bona sit, Yarr.: campi militi Romano ad id est lautorum et locupletium (Seuten, bie gern
proelium boni, Tac. - m. Dat., ager frugum fer- Qut leben unb oolle ^^cutel i}abcn) urbem refertam
tilis, bonus pecori, Sali.: quia mons pecori bonus tore, Cic. ad Att. 8,1,3. —
b) fittlicf) gut =: fttt--
alendo erat, Liv. - haf). bonum est, es ^ilft, Cato. fom, f eufd^, tugeabftaft, quid dicas, nullam mulierem
- quod mihi erit bonum atque commodum, 6e= bonam esse, Plaut: femina, Cic: virgo, conjux,
quem u. (eic^t für mic^, Ter. Catull.: pueri boui malique, Catull. - amor, Ca-
4) übtr. nuf ben 6rab einer 9!)Zenge, gut = ^iemlt^, tull. — gutmütßig, unetgcnnü^ig, d. §etären, bie
c)
nic^t unticträc^tücö, anfeßnltcö, bona pars hominum, fein ©elb nehmen, expedit vobis bonasesse, Tert.:
Hör.: bonam partem sermonis in liunc diem dif- at bona quae nee avara fuit
,
Tibull. d) gütig
,

ferre, Cic: u. oerb. bonam magnamque partem = gncibig, gcnjcgcn, gefäEig, des bonus veniam. Hör.:
ad se attulit, Ter.: sit bona librorum copia, Hör. vos Manes este boui, Yirg. - hie si, qua modeste
B) in mornl. .t^infic^t gut, 1) im 3(IIg., gutartig, munifico esse licet, vellet bonus atque benignus
trat), Bieter, rebli^, rec^tfcftaffen, ^uocrfäfitg, efirenöaft, esse. Hör. - m. Dat., vicinis bonus esto, Cato: sis
treu, eörlicö, öcnjiet u. bgl. (). S^ietfc^ u. ^-abri ju bonus felixque tuis, Yirg. - m. in
u. 2(cc., eo
ML, Sali. Jug. 5, 5), ©efinnung u. öanblungä=
a) ü. velim uti possem bono in nie, Cic. - bat), ale Sei-
Ir roeife, ingenio bono esse, Ter.: ob mores bonos, name bes <3upiter, Juppiter Optimus Maximus,
Cels.: bono animo in populum Rom. esse, Caes.: abgefürjt OM. (nic^t Maximus Optimus, f. Cic. de
consilio bono, in guter 3(bfic^t, Cic: fides b., bona nat. deor. 2, 25, 64), Cic. u. 31. - u. Bona Dea,
fide, f. fides. - conscientia b., Quint., conscien- f. bef.
S. 626.
tia optima, PI. ep. - bona atque honesta amici- H) suhst.: 1) bonum, i, )?. bae ©utc = bie gute
tia. Sali.: societas b., Tac. - causa b., Cic: ratio Scfc^affenbeit, ber gute 3"ftanb :c. ni vis boni in ,

bona certat cum


perdita, Cic - bona (eb(e) pars ipsa inesset forma, Ter.: in bonum vertere, ^um
tui, V. ©eift (©gi^. corpus), Sen.: u. [o optima ©Uten au5fcf)(agen Caes.: mutare in deterius aut
,

pai's hominis, Cic: ii. quod est Optimum in nobis, in melius, Sen.: mutari in melius (o. '^^erf.), Tac:
Lact., u. quod in homine praestantissimum et Op- perniciosa illorum consilia fortuna deflexit in me-
timum est, Cic. %(. 'Tunern, ju Lact. 1, 7, 13. p. lius, Sen.: pleraque ab saevis adulationibus alio-
49 sq. —
b) 0. ^^erj.: bonus auctor, Cic: u. fo au- rum in melius flexit, raupte bie bcffcre Seite ^er=
ctor valde bonus, auctor optimus, Cic: M. Lepi- auerjufebren, Tac: reficere in melius, PL ep. — 2)
dus juvenis form.ä quam mente melior, Yell.: roie ro d'/a&öf, bonum, i, n., u. roie r« dyad'a,
boni fidelesque socii, Liv.: in foro infimo boni '^iuv. bona, orum, n. ba§) ©ut, Dao ©ute, a) übf}.
homines et dites ambulant, in medio, ibi ostenta- jebes pf)t)f., geiftige u. mora(. ©ut, ©tiirfegut, ©lütf,
tores meri, Plaut.: natura optimus, Sen.: fecit (ho- förperlic^c, geift. u. moraf. 2?cr^ug, Jafent, Jugenb,
mines) ex malis bonos, ex bonis optimos, Capitol. übt). 3(IIeo, xvae gut, rec^t u. Icbiicft ift (©gf^. ma-
- bef. oft vir bonus u. fubfto. b(. bonus, ber Brate, lum), «) Sing.: aut honoribus aucti aut re fami-
fiebere, rec^ttic^e, ßcnnete SWann, ber 5Pietermann, ne- liari, aut si aliud quippiam nacti sumus fortuiti
gant quemquam esse bonum virum nisi sapien- boni aut depulimus mali etc., Cic: forma bonum
tem, Cic: hoc autem celandi genus quäle sit et fragile est, Ov.: summum bonum herae esse pu-
cujus hominis, quis non videt? certe non aperti, tabam hunc Pamphilum, Ter.: bonum tuum
con-
non simplicis, non ingenui, nonjusti, non viri coquas, genieße bcin ©lücf, Petr.: nihil quidquam
boni: versuti potius, obscuri, astuti, fallacis etc., melius homini a diis datum, fein größeres &ui:,
Cic: pessimus atque optimus vir, Quint.: justis Cic. - bonum naturale, angeborenes ^Talent, Xep.
autem et fidis hominibus, id est bonis viris, ita - bonum mentis est virtus, Quint.: bonum tuum
fides habetur, ut etc.. Sali.: proclamando pro sor- äuge et exorna, bein ©uteo (beinc Isorjüge, bcine
didis hominibus causisque adversus rem et fa- ^ugenben), Sen. - summum bonum, ba^ ^öd^fte
mam bonorum etc. Liv. - jubftü. (rgL S^ietfc^ 3U ©ut (im pf)iIof. Sinne), Cic: a bono honesteque
,

Sali. Jug. 42, 3), proprium est boni recte facere, in pravum abstrahi. Sali. —
ß) ^(ur.: tria genera
Quint.: bonus tantummodo segnior fit, ubi negli- bonorum: maxima animi, secunda corporis, ex-
gas, malus improbior, Sali.: $(ur. minor vis bo- , terna tertia, Cic: bona malaque corporis, Suet.:
nis quam malis inest, PI. ep,: boni, ögf^. nefandi bona paterna et avita, Cic: bona aut mala, '-^or^
(bie ^iuc^lofen), Ov. - u. im Voc. in ber 2lnrebe, 5Üge ob. ^-e^ler, Sali.: acer bonorum et vitioruni
mein guter, Braöer, ttiorferer, roie ojyad'e, ojya- suorum judex, Cic: eloquentiae, ingenii studii-
&oi, a) in frcunblic^cr 3(nrebe: dux bone. Hör.: que bona, Quint.: bona pacis, Tac. - mala fugere,
optimi viri, Cic: o bone, Hör. u. Pers.: bone. sequi bona, Cic. —
b) ©ut, ©üter, 2.<ermcgfn,
Hör.: boni, Hör. —
ß) mit :i35^onie: bone vir, Plaut, «Heic^töum, -tbümer, nur im 'l>(ur. (ogl. Cic. parad.
u. Ter.: quid ais, bone custos defensorque provin- 1,1,7), bona, fortunae, possessiones omniuni,
ciae? Cic isgl. öeinborf ju Hör. sat. 2, 2, L Xxat. Cic: b. paterna et avita, Cic: bona caduca, Stat.:
3U Sil. 2, 24Ö. - u. Bonus = XorjarSg, ber „JWeb= bonorum omnium heres, Unioerfalerbe, Liy.: di-
lic^e", als 53einame bee '^s^ocion, Xep. Phoc 1, 1. visa inter creditores bona, Tac. - bal^. esse in bo-
2) inöbef.: a) potitifc^ gut-, wofelgeunnt, patriotifcö nis, im ^Befiö ber ©üter (einer (rrbfc^aft) fei;n, Cic
gefinnt, (ojal, genieinnnnig, b. i. in iHom = ariftcfra- ad fam. 13, 30, 1 (bagcgen Cic Tusc 5, 10, 28:
631 bonuscula bostrychitis 632

qui siiit in bonis, luillo adjuiicto inalo, b. i. tue 7, 18: Jvorm -tue. ^lacr. sat. 1,11. §. 33. — B)
im 'öc|tlu' u. C'k'iuiffo von (pl)i)f. u. moral.] ('"Uitcrii K5ryNth^iiiH, nidis,/". eine frül^er DlOia gen.otabt
aller 'Jlvt finb): u. in tiicfcr "ik'Dti]. habere in bonis, am ^-uoryftl^cneo, (Solonie oon ÜJiilct, j. Kudak {un-
JCt: bai^cc^on esse in bonis alejs, im '^cfiyC ^mbo. lücit (Jczdkmv), Mela 2, 1, 6 (t)ier fäl[d^(ic^ oon
fci)n, vV"t»in. anc^'l)incn JCt. ,
- e) bonum, ba<3 Clbia gefd;icben). —
C) »öryHthdniuN, a, um,
®ute bor 'Stufen, i^crtbctl, Mo ^flcbnuiifl u. hc^i., torijftbeuif*, amnis B., poet. = Borvsthenes, Ov. ex
nullä boni spe, ül)iu' fiel; etil), (^'iutcö ^u iicrfcf)en, Pont. 4, 10, 53.
Tae.: quis enim nllani ullius boni speni liaberet böM, bovis, c. -- ßove, I) ein IHinb, ai^ m. =
in eo? joUtc fid) oon ifjm etiuao W. üci-)el)ni? Cie.: Crfjfe,opimus, Cic: indomitus, Varr.: boves domiti
quid mihi sit boni (luao foUte e<j mir l)clfcn), si indomitique, Liv.: Apis ille, sanctus Aegyptio-
mentiar, Plaut.: quibus occidi patrem bono fuit, rum bos, Gic: bos arator, f. arator: bos Luca,
Cic. - bonum publieum, bcr 5taatöoortf)ci(, ba^ Luca unter Lucani. - als /". =- Äu^, eximia, Liv.:
f.
<BtrtatoiDOt)(, ba'j alU^cmcinc ikftc, hoc ita si tiat, torva, Ov.: formosa, Ov.: bos femina, Liv.: boves
publice tiat bono, IMaut.: bcne jj^erere rem bono meae, Yirg.: boves incustoditae, Ov. - Sprüc^n).,
publico, Plaut.: bonum publicum simulantes, Sali.: bovi clitellas imponere, bem Cd^fen einen Saum=
ne ira obstaret bono publico, Liv.: privato usui fattel auflegen, b. i. einem eine '~-8erricf)tung auftra=
bonum publicum postponitur, Tac. gen, rcoju er fic^ nic^t fd^ictt, ber er nict)t geroac^fen
bÖiiiiNcula, örum, n. {Demin. v. bona, 6üter), ift, alt. Xi(f)i. b. Cic. ad Att. 5, 15, 3, etrcas üer=
gcrtnflc Olürfegütcr, bao geringe SJermögen, Cod. änbert bei Quint. in bos clitellas {sc. portabat),
Theod. 10, 10, iO. §. 1: avita et patcrna, Sidon. Quint. 5, 11, 21. - Sc^er^i). für bie ouö '^linbölebet
ep. 9, 6. gcfc^nittenc *Peitfc$e, Plaut, asin. 1, 1, 22 (34). —
böo, äre {ßoäco), laut fd^reten, = ertönen, Plaut, II) (nac^ t>cm öriec^.) übtr. , eine 2(rt Seefifd^e auä
u. Ov. - 5J6f.böo, ere, Pacuv. u. Varr. fr., u. hcm ©efc^lec^t ber Ov. u. Fl. - afcS" 3lom.
'^^slattfifdje,

bövo, äre, Enn. aiin. 571. bovis, Petr. 62, 13; ogl. Yarr. LL. 7, 38. §.
bööpex, is, n. {ßocÖTisg), rein lat caerefolium, 7: (^enit. '^lur. gero. boum, in ^anbfd^rn. unb
.^eröel, Apul. herb. 104. 2(u5gg. auc^ bovum (j^B. Cic. de rep. 2,9, 16 ed.
Sööte8, ae u. is, m. {ßoojxrjs, Od^fentreiBer), Hcdm.\ altlat. boverum
(j^ö. Cato r. r. 62), 2)at.

ba-ä aurf; Arctophißax u. rein lat. Gustos ob. Gu- u. %b{. babus, in fe^r guten iobfd^rn.
%i\xx. gen),

stos Arcti (Vitr. 9, 4 [6] in.) gen. 3tern6i(b ber aud^ böbus (3^. Cic. de nat. deor. 2, 69, 159. Hör.
nörbl. ioaIbfuge(, 9Zomin. Bootes, Gic. poet. de nat. carm. 3, 6, 43). %l. über^. ^teue's ^om^^nl. 1. (S.
deor. 2,^42, 109. Ov. met. 10,447: ©enit. Bootae, 287 u. 296. - bübus gemeffen, Auson. epigr. 62, 2,
Cic. Ai-at. 100 (6ei Prise. 706 Booti). Ov. art. am. raogegen Serv. Yirg. ecl. 8, 86.
.2, @enit. Bootis, Hygin. astr. 3, 24. Avien.
55: bo8ci8, idis, f. ob. (oiell. rid^tiger) boscäs,
descr. orb. 456: 2)at. Booti, Cic. de nat. deor. 1, ädis, f. (jSoaxäs), eine ©ntenart, Col. 8, 15, 1.

42, 110: 2lcc. Booten, Ov. fast. 5, 733: 3Soc. Boote, Bosporus (BosphÖrus), i, m. {Böottoqos, b. i.
Ov. met. 2, 176. ^)tinberf urt) Diame fc^maler „SJieerengen" inäbef.:
, ,

Bora, m. ein Serg in 3]^acebonien,


ae, j. Nitje I) B. Thracius {Boarcooog Ooqxios ob. rb Bv^ar-
ob. Vitzi, Liv. 45, 19. §. 8 sq. Tiaxbr Groaa, ber Sage na^ Jurt ber ^o al§ Äu^),
1. börea, ae, f. f.
boria. jrcifc^en 3;()racien u. Äleinafien, toegen ber reif;en=
2. Sorea, ae, f. falfd^e Se^art b. Gic. ad Att. hm Strömung u. ber ^errfc^enben Stürme bei hcn
16, 4, 2 ft. Bigerra ob. Ebora (ro. f.). Sd^iffern berüd^tigt, j. Strafe oon ©onftantinopel,
böreäüM, e (boreas), nörbltc^, Avien. descr. Yarr. 1, 8. Mela 1, 1, 5. Hör. carm. 2, 13,
r. r. 2,

orb. 84 u. a. 14. — B. Gimmerius, in ber Ärim, j. Straße


II)
böreäH, ae, m. (ßooa'as), rein lat. aquilo, I) üon Scnifate, bei hen 9iuffen Wosporskoi, Mela 1,
etg., bcr 31orbofl=:CrtttcI=Di1ttJinb (ogl. PI. 2, 47, 46. 1, 15: and) bi. Bosporus, Gurt. 6, 2, 13 u. (als
•§.119); bann übl). ticv mothxoinb, Nep., Yirg. u. 2t. fem. = bie Sanbftric^e am '&.) Prop. 3, 11, 68.
- meton., ber Silorbcn, Hör. carm. 3, 24, 38. II) — Sulpic.Sev. dial. 1,26,2.- 2)ai). abgel.: A) Bospu-
perfonif., Boreas = Aquilo no. II (ro. f.), Ov. met. ränus, a, um {BoaTtooarog), öoSporanifd^, bellum,
6, 682 u. 702. Tac. - fubfto., Bosporanus, i, m. ein Soaporaner,
böreötis (böreetis), tidis, 2lcc. ^(ur. tidas, f. Mithridates (rex) Bosp., Tac: bef, ^tur. Bospo-
{BoosrjTig), nörbüd^, Prise, perieg. 577. rani = bie 3lnn)o^ner be^ S3o5poru5, hie 23oöpora=
bÖreuH, a, um (ßöosios), nörbltc^, axis, Gic. fr. ncr, Gic. u. Tac. —
B) Bospöriiis u. Bospö-
ine. 3, 15. p. 580 Orell. 348 ed. reu8, a, um (BoffTtooiog), 6oöporifc$, ^orm -ius,
Klotz). Ov. 8, 41. - 5>on
trist. 4,
ect. (3, 14. p.
Spätem böreüs Ov. 298: -eus, Sidon. carm. 2, 55.
trist. 2, G) —
gemeffen, Prise, perieg. 271 u. a. BoHpöricus, a, um, 6o§porifc§, Gell. 17, 8 extr.
börla, ae, {ßooews, nörblic^), eine 2lrt 3a§=
- dSS' 2)ie Schreibung Bosphorus (Bosforus), Bos-
f.
pi^, PI. 37, 8 (37), 116.
phöränus (Bostbranus) u. f. ro. oft in hen öbfdprn.,
ba^er aud^ oon '^art^eg im Mela ubevaü ^ergeftelit.
börith, indecl. n. (n"'^ 2i) «Seifenfraut, Yulg.
Jerem. 2, 22 u. a. Bosra, f.
Bostra.
borräM, ae, m. '^h]. ü. boreas (ra. Prud. Bostra, ae, f.
{rj jBoo'r()a),öauptftabt ber röm.
f.),
psych. 847. Paul. Xol. carm. 17, 245. ^^rooinj Slrabien feit Xrajan, noc^ j. Boszra, Amm.
borrio (burrio), Ire, wimmeln, Apul. met. 8,
14, 8, 13: im alten 3:eftament5osra(Bozra), Yulg.
^2 extr. Jes. 34, 6; Jerem. 48, 24 u. a. - 2)ao. Bostrenus,
Böry^thene», is, m. {BoQva&dvrjs), ein gro=
a, um {BooTQrjVÖs), au§ ob. oon SSoflra, fubfto. ein
f;er ^lu^ im europ. Sarmatien, \. Dnjepr ob. Söoftrener, praetextatus Gic. ad Qu. fr. 2, 12, 3:
,

Bnepi', Mela 2, 1, 6. Gurt. 6, 2 (6), 13. Gell. 9, ^lur. Bostreni, örum, m. bie (Sinn), oon Softra, bie
4,6. Prise, perieg. 303: Borysteuis ora, Galvus Söoflraner, Orelli inscr. 3440.

b. Yal. Prob. 1395 P. - Sao. A) Böry^th^nidae bostrychitis, 2(cc. tin, f. {*ßoaTQvxlrig), ein
ob. Börysth^nitae , arum, m. {Boovad-evlrat), unö unbefannter (Jbelftein, PI. 37, 16(55), 150; 37,
iie Slnwo^ner bc§ Sor^fl^eneö, ^^r^n -dae, Prop. 2, 11 (73), 191.
633 bostrychus bracatus 634

bostrychus, a, um {ßöaxQvxos), gcf räufelt, %t- fr. bei Charis.


81 P. Yeget. 4, 1, 3 (ungero. %
Io(ft, Firm. math. 4, 12.
crines, Jul. bubile, Yarr. LL. 8, 30. §. 54).
f.

bötänismös, i, m. {ßoraviOfiös), bas 2lu§gätcn bövilla, ae, f. f. bovillus.


bei UnfrautS, PI. 18, 18 (47), 169. Bövillae, ärum, f. I) (aud) Bobillae gefd^r.,
bötellus, i, m. (Demin. o. botulus), ein 21Bürfi= Gromat. vet. p. 231, 11 [103]), uraltes Stabilen
t^e«, Mart. u. 21. in Satium, an ber appijc^en Strafe u. am Ju^e
Boterdum, i, n. Ort in ber ©egenb oon Bil- beä 2llbanerbergeö, etroa 2 beulf(f)e DJieilen oon
bilis (f. b.), Mart. 1, 49, 7; 12, 18, 11. 9tom (ba^. B. suburbanae, Prop. 4, 1, 33), j. 9iui-
böthynus, i, m. (ßod'vvos), e. feurige^ SJteteor in nen bei ber Osteria delle Fratocchie red^ta von
©eflolt einer S^rau&e, Apiil. de mund. 3 u. 16 (bei ber via Appia jenfeit bes 12. ^Jkilenfteins, Ov. fast.
Seil. nat. quaest. 1, 14, 1 ed. Haas, gried^.). 3, 667. Yell. 2, 47, 4. Suet. Aug. 100: mit bem
Sotontiiius, f. Butuntum. sacrarium ber gens Julia, Tac. aim. 2, 41. - ^n
bötrio, f. 2. botryon. ber 9Mt)e biefer (Stabt in einem ©aft^aufe fiet ber
buti'önätüM, US, ?«. (ßozQvs), eine öaarfrijur fc^on auf bem Sßege ba^in oerrounbete ©(obiuö oon
ber grauen in ©cftatt einer Xraube, Tert. de cult. benöänbenberSeutebeö9JZiro,Ascon.Cic.Mil.argum.
fem. 2, 10. Cypr. de habit. virg. p. 98 ed. Oxon. §. 4. p. 32 sq. ed. Bait. - ^af). fd^erj^. u. maf^r^
bötrüö8U8, a, um (botrus) = ßozQvcoSrjg, tvau- fc^einl. im SBortfpiel mit bovillus bie (?rmorbung
Benförmtg, rein tat. racemosus, Apul. herb. 66. Isid. bcö G(obiu6 pugua Bovillana gen. bei Cic. ad Att,
17, 11, 8; üg(. Salmas. Exerc. Plin. p. 284, a. C. 5, 13, 1. - 2)aü. A) Bövillänuti, a, um, boottta-
bötrus, botriius, f. botrys no. I. nifc^, vicinitas, Cic. Plane. 9, 23: pugua,
f.
üor^..
bötryitis, tidis U. tidos, f. (ßorovlris), trau-- - fubftü., iu Bovillano, im 33oüiIIanifc|en (öebiete),
itenförmig, cadmea b., ©almei in traubenfömtiger Ascon. Cic. Milou. §. 5. p. 33, 10. B) Bövillen- —
Ärt)ftaIIifation, Geis. 6, 6. no. 6. PI. 34, 10 (22), ses, ium, m. bie ©inro. non i^oniüa, bie 2?ooiaenfer,
101. Scriboii. 24 u. 220. - fubfto., ein uns unbe= Orelli inscr. 119 u. a. —
II) Stäbtd^en ob. 2)orf
fannter ©belftein in Xraubengeftalt, PI. 37, 10 (55), im 2(rpinatifd^en; bat). Bovillänui«, a, um, beoil--
150. lonifd^, fundus, Cic. ad Qu. fr. 3, 1, 2. §. 3.
bötryödes, is (ßor^vcoSr^s), traubcnförmtg, cad- bövilliitii, a, um (bos), neraltete ^Ibf. für bubu-
mea (ogr. botryitis), Yeget. 6 (4), 11, 1. lus, 5um 5linb gcficrig, Sllinber=, grex b., Carm. vet.
1. bötr5'un, i, n. (ßorovov, ro , roeld^eä jebod^ b. Liv. 22, 10, 3: cariies, Theod. Prise. 1,7.-
von 2)inborf in Steph. Thes. ak unbegrünbet t)er= fubftö., bovilla, ae, /". =^ ßovaraaia, Sflinbcrftaa,
loorfen wirb), ein Slrjneimittel an^ 3)Un]d)cntotf), Gloss.
PL 28, 4 (10), 44 (reo üiell. botryn ju lefen, ob. bövinätör, öris, m. (bovinor), I) ber ßdrmctr
botryon als (^enit. ^^(ur. = ßorgvcov gu nehmen ift). SoBer, ®d^impfer, „ bovinatores d-oovßonowi, ,

2. bötryön, öuis, m. {*ßoTQvc6v), ber Srauben- d'QvD.ov Ttoiovvres rj raQax7]v^^, Gloss.; ügL Odfr.
ftenget mit u. of^ne beeren, Pall. n. Mart. - 9^bf. 31udler Paul. Diac. p. 30, 12. II) = tergiver- —
botrio, Isid. 17, 5, 14. sator (ro. f.), Lucil. sat. 11, 12; »gl. Gell. 11, 7, 9
1. bötrys, tryos, f. (ßor^vg, Xvaube), I) Iatini= u. Non. 79, 26.
firtbotrus, bie SB5ein6eere, Eccl. - u. botruus, An- bövinor, äri (bos), fd^reien, tdrmcn, fd^im^jfenr
tbol. Lat. 5, 84, 18 (1050, 18), rcenn nii^t bort mit Paul. Diac. p. 30, 12.
cod. Leid. u. 21. botris gu (efen ift (f. ^urm. Ad- bövlnus, a, um (bos), jum ^inb gehörig, 9lin=
dend. tom. 698, b. u. SDkijer Annot. crit. tom.
2. p. ber=, medulla, Theod. Prise, de diaeta 15.
2. p. 43). —
11) in griec^. ^orm botrys = artemi- bövo, f.
boo.
sia, »etfuf, PI. 25, 7 (36), 74 u. a. böx, m. {ß(o^\ ein fonft
böcis, 2lcc. ^rur. böcas,
2. Bötri^s, yos, f. {BÖTQvg), eine Stabt in ^f;ö= unbefannter Paul. Diac. p. 30, 6. Isid.
3Jieerfifc^,
ntcien, j. S^orf Bathon, Mela 1, 12, 3. 12, 6, 9. PI. 32, 11 (53), 145 (roo aber Siüig u,
bötülärius, ii, m. (botulus), ein aSSurflmad^cr, ^an nad^ ben beftcn öanöfc^rn. boca lefen).
aSBurfibänblcr, Sen, ep. 56, 3. bräbeum (brablum, brävium), i, n. {ßQaßeiov\
bötfiluH, i, m. (urfpr., n)ie ^vaxrj, ber Sarm), ber ^reis in ben i^ampffpicten, ber Äan^jfpreiö
bie SBurfi, Laber. fr., Petr. u. 2(.: botukis cruore (eig. u. bilbl.), Eccl.
distentus, Slutmurft, Tert. brabeuta, ae_, m. {ßQaßevxTjg) ber 2lnorbner ,

boustrophedön, Adv. {ßovarQOfr^Söv), öon öffentlicher Hampffpiete, ber Äampfauffeöer, Äampf=


ber !>ted^ten jur iJinfcn u. wicber uon ber ßinfen jur riitcr, «PrciSau^t^cilcr, Suet. Xer. 53; og(. Ulp.
Siechten, e. alte 2lrt ju Mar. Yictorin.
f (^reiben, 1, dig. 3, 2, 4. §. 1.

14, 6 ed. Gaisf. (p. 2499 P. bustrophen). brabyla, ae, f. eine fonft unbefannte ^flanje,
böva, f. boa. PI. 27, 8 (32), 55.
bövärius, a, um, f. boarius. bräca ae, ^ero. im ^(ur. bräcae,
(bracca),
bövätim, Adv. (bos), nod^ 9tinberort, Nigid. bei ärum, /". =
d'vÄaxoi, ava^vQiSeg (ugL Gloss.
Non. 40, 26. Labb.), eine 2(rt roeiter, langer SBeinf reiber, <ptuber=
Böviänum, i, n. (Bov'Carov), öauptort ber 5cfen, bie nirf)t nur Ruften u. 2)ictbeine, fonbem
Pentri in Samnium, üon ben 9iömern erobert, j. and) bie Unterfc^enfet, ja ben Seib, rocnigftenö gro=
Bojano, Cic. Clu. 69, 197. Liv. 9, 28 in.; t)on fecn 2:i^ei(ö (totum corpus bracati, Mela 2, 1, 10)
Siuguft ju einer 'Veteranen = (Eo(onie erf)oben (Gro- bcbcctten, urfpr. oon ben '^^erfern, ^nbiern, &aU
mat. vet. p. 231, 8; ogl. PI. 12 (17), 107, mo ,
liern, ©ermanen, fpäter andj von ben ^Hömeni ge=
Bov. vetus bas eig. Soüianum, Bov. Undecuma- tragen, Ov. trist. 5, 7, 49 u. 2(.: br. virgatae, Prop,

norum wa^rfc^. eben jene il>eteranen^3tnfiebelung. - 4, 10, 43 : br. albae, cocciueae, Lampr. Alex. Sev.
SDat).: A) BoviÄniiiH, a, um, tooianifd^, histra, 40 extr. - Sing. b. Ov. trist. 5, 10, 33.
Sil. 8, 564 (566) -~ B) B5viänuH (Bobianus),
sq. bräcäriuH (bracc), ii, m. (braca), ber liofentjer^
a, um, booianifd^, ager, Gromat. vet. p. 259, 23. fertiger, Lampr. u. 2t.
bövicidium, Ii, n. (bos u. caedo), bao @d^tacö= bräcätuN (bracc), a, um (braca), I) mit weiten
ten ber 9linbcr, factis bovicidiis. Solin. 1. §. 10. •^cfcn Bcfleibet, be^ofet, totum corpus bracati, Mola
bövile,is, H. (bos), ber Slinber^ Ec^fenftaU, Cato 2, 1, 10 (ugL braca). — II) übtr.: A) ouölänbifc^,.
.

635 braces Branchus 636

barbartfd), »fnocicölicöt, sagati bracatique, Cic: na- Hrachinänap, ärum, vi. u. Rrarliinäiii,
tu), Cic: müvs, Prop. -- B) al'i (^oot^r. ^cncnnuui] örum u. um,
(Boa/iirats), bie *l>rtciler= u. ®c=
in.
= tr(i)is(il])i}nis, une in Gallia hiacata, ber ältciTU Icbrtcnfaflf ber .^oinbu, bie l)eutigen 2?raminfn, i^yorm
öcnnimmn bor '^Nroiniv^ Wallicn jcnfoit ber "Mpcn, -m', Tcrt. ai)()l. 42 in. (u. PI. 6, 17, 21 §. 64 als
fpätor (rdilia Ndrbcnicnsis, PI.: cognatio br. (far befonbere iNi)(ferfc^aft). - ^-orm i, Amm. 23, 6, 33.
faftifd)\ mit i'cutcn cuio GaUia Narhoii., Cic: bra- Apul. tlor. 2. )i(>. 15 (100 aud) (*«3enit. Brachmanum).
catoriiin jniori, iCnabcn au^Gallia Narbon.,Ji\\Qn. briichycatJklectiiM, a, um {ßoa/vxaTä/.Tjxrog),
braroN« '^Icc. cm, /'. gaUifdjc Ükncnmint^ einer pvadft>fatai(Hi\d), b. i. bem am 2tusgange ein ganjer
nor^iic^lict) meifu'n Wetreibeart, loorauo 'Ma^ berei ^ufi versus, species carminum, Gramm.
fel)lt,

tot nnirbe, nact) .s>arbuin le hie blanc de Dauphine, bräch5-pAta, ae, m. (ßQa/vTTOTTjg), ber SHJc-
rein lat. samlala, PI. 18, 7 (11), G2. nigtrtnfcr (rein lat. parvii)ibulus), Cael. Aur. acut.
bräc^uN, a, um (braca), ju ben -^ofcn gehörig, 3, 15, 120.
Auct. l'riap. 74. bräch5'NyIlabiiM, a, um (ßQa/vav/./.aßog), furj--
braeoh . . ., f. brach , . furaig, i)es, ber Xribrarf)t)ö - - - Diom. 475 P. Mar.
bräcliiäliK, e (brachium), ^um 2lrm flefeörig, Yictorin. 2539 P.
arm=, nerviis, Plaut.: crassitudo, bie 2)icfe eines bractea (brattea), ae, f. I) ein bünneö fSlatt
2lrmö, PI.: torques, Yopisc. -fubftü., brachiale, von A) ein btinuee ^etaUble^, bef.
^JJetall ob. ^olj,
is, 71. u. brachialis, is, /'. eine am Oberarm getra- ©oibblättd^en (roä^renb lamiua bie bicEere 9JietalIta=
gene 2lrmfpange, v. b. PI. u. ©pät., f. b. Valer. imp. fei),br. auri, Lucr.: tenuis bractea tegat ligna,
ap. Treb. Poll. Claud. 14, 5. Öolbbtättd^en, Ov.: crepitabat bractea vento, @o(b=
bräcliiätiiM, a, um (brachium no. II, B, 2), blätteren an bem gotbenen 3^^^9f/ Yirg.: quod (ge-
mit Slfficrt gleicfj 3(rmen ocrfcben, arbor, PI.: vi- uus gemmae) argenteis bracteis sublinitur, iem
iieae, C'ol. eine ^olie pon Silber untergelegt rairb, PI.: poet.,
brächiöläriN, e (brachiolum 7io. II), jur ^fer= br. viva, ha^ golbne ^-ell ber Schafe (in (Spanien),
bcmu^fct gcbörig, Veget. 1, 25, 5. Mart. —
B) = bünne^ ^o^Btdttc^cn, l^ournter (ebenf.
brächi5]iim, i, n. (Demin. D. brachium), I) im ®gf^. P. lamina, bem ftärferen 33tatte), PI. 16,
Slcrmd^cn, fictner, nicbtid^et 2trm, Catull. 61, 181. 43 (84), 232. —
II) ber mittcrfiaat, äußere Schim-
— II) übtr.: 1) eine 2Jtu$fel am '^f erbef rf^enf e( Ye- mer (= 9JZanget an ©ebiegen^eit), eloquentiae, So-

,

get. 1 , 25 , 4 sq. n. a. 2) (= ayy.cöv) ein 2trm, lin, praef. §. 2. - aiS" 2)ie beften fitanbfc^riften
eine i2cfinc am 2:^ronfefieI, Yulg. chrou. 9, 18.
2. l)aben überall brattea, f. Sad^m. ju Lucr. 4, 729.
brachiÖiiäriiini, ii, )/. {ßoa'/Uov) — xpelhov av- bracteälis (bratteälis), e, oon ©olbbtcc^, fulgor,
Bqös, rein (at. brachiale (f.
brachialis), (rloss. Labb. Prud. TtsQi aref. 10, 1025.
brachium (in öbfc^rn. auc^ bracchium), ii, n. bracteämentiim, i, n. (bractea), ©olbff ittcr=
{ßoa/jcop), ber Unterarm üon ber Öanb bis jum
I) werf, bilbl. - i^Iittcrflant (pgl. bractea no. II), Fulg.
(Ellbogen (raäf)renb lacertus ber Oberarm Don ba contin. Yirg. p. 140 ed. MuncJcer.
bis jur 3d[)u(ter), f. bef. Cels. 8, 1. §. 79 sqq. u. 8, bracteäriu8, ü, m. (bractea), ber ©olbfc^lögerf
10. no. 3. §. 55 sqq. Tac. Germ. 17 extr. Ov. met. Jul. Firm. math. 4, 15. Orelli inscr. 4067 u. 4153.
1, 560 sq. —
II) ber gan?c 2lrm, t)on ber Schütter - u. bracteäria, ae, f. bie ©olbfd^lägcrtn , Orelli
bis 3U hcn Ringern, brachium laevum, Yell.:
A) eig.: iuscr. 4153.
diu jactato brachio scutum manu emittere, Caes.: bracteätör, öris, m. (bractea), ein ©olbfcötäger,
brachium fregisse, Cic: dare collo bracliia, Yirg., Jul. Firm. math. 8, 16. Don. inscr. cl. 9. no. 1.
ob. brachia collo circumdare, injicere, implicare, bracteätus (bratteätus), a, um (bractea), I)

Ov. - Sas ^tanjen ber 2tlten beftanb üorne^müd^ mit ©otbblccö, -blätteren ü6er^ogen, sellae, Sidon.:
in gefc^icfter 'öeraegung ber 2lrme, brachia numeris lacunar, Sidon. - übtr., non ©otb fcöimmcrnb, leo,
movere, numerosa brachia ducere, Ov.: 'Oai). bra- mit golbgelber 9Jiä^ne, Sen.: comae, Mart. Cap. —
chia saltantis, Ov. - Sprüd^ro., brachia sua prae- II) übtr.: A) gelben, fd^ön, bcrrlic^, dictum, Ausou.
bere sceleri, be^ütftic^ fepn ju 2C., Ov. her. 7, 126. grat. act. ad Gratiau. 8. — B) nur öuferlid^ fd^im-
- levi brachio agere, oberfläd^(ic^, nad^Iäffig betreib mernb ( = nic^t gebiegen), felicitas, Seu. ep. 115, 9.
ben, Cic. ad Att. 4, 16, 6: unb molli brachio ob- bracteöla (bratteöla), ae, f. {Demin. P. bra-
j urgare alqm, ^tnbm. einen teicf;ten ^ippenfto^ ob. ctea), ein ©ctbßlöttc^en, Juven. 13, 152. Amob. 6,
SBinf geben (um i^n gured^tsumeifen), Cic. ad Att. 21. Prud. Tceol arscp. 12, 49.
2, 1, 6. - dirigere brachia contra torrentem, voi= branca, ae,Y- ^^^ Sronfe, »IJfote, lupi, ursi,
ber ben Strom fd^raimmen, Juven. 4, 89. B) — Gromat. vet. p. 309, 2 u. 4.
übtr.: 1) für bie hcn 2(rmen analogen (^lieber ber braiice, n. f. braces.
2^^iere, a) für iik Scheren bes Ärebfeö, be^ 9Zauti= Braiicliiädoii, f. Branchus a. Q.
lus, PI.: u. fo üon ben Scheren bes Ärebsgeftirneö, branchiae, ärum, f. {ßoäy/^ia, ra), bie Ätc=
Ov., u. üom Scorpiongeftirn, Yirg. b) für ben — men, Äiefcrn ber ^J^ifc^e, PI, 9, 7 (6), 16 u. a. - Sing.
SSabcnfc^cnfcI be^ G(epf)anten (= femur), Plaut.: n. branchia, ae, /l, Ausou. u. Yulg.
im ^(ur. für bie SBorberfd^cnfel ob. hen SJorbcrBug Branehidae, f. Branchus.
bes 2öwm (armus), PI. —
2) für bie 'om 3lrmen branchoH, i, m. {ßoäy/_os), bie -f^eifcrf cit , Cael.
äl^nüc^ geftatteten ©egenftänbe übl^., raie: bei öäu= Aur. chron. 2, 7, 95. Isid. 4, 7, 13.
mm, bie 2lcftc, ®cttcncifle, PI., Yirg. u. 21., bef. am Branchus, i, m. {B^äy/os), ber Pom 2lpoIlo

Sßeinftocf, Cato, Yirg. u. neben ramus bas flei= 2t.; geliebte be§ Smürus aus 2)elp^i ob. beä
Sol^n
nere (^5eäfte, 3njctg, Yirg., PI. u. 2(.: beim SJteere, 2(pollo felbft, ber x^m jebenfall^ bie SBeisfagegabe
Slrmc, Ov.: bei (Gebirgen, (Scitcn^ttJctgc, Slrmc, PI: fc^enfte, bie er in 2)ibi)ma, bem berühmt geroorbe-
bei 33elagerung§= ob. 'öef eftigungsmerf en ein (na= , nen Crafel ber iörancfiiben, übte, Mvthogr. Lat. 2,
tid^er ob. fünfttirfier) Scitenbamm jur SSerbinbung 85. Stat. Theb. 3, 479 u. 8, 198 (baf. Schol. mit
jrceier '^vunfte (gem. lingua gen.), Liv.: ebenfo pom ber SteEe beö Yarr.). - S)ap. A) Branchidae,
Seitenbamm eines öafen^, Liv. u. 21.: an ben ^aU ärum, m. {Boay/cSai), bie SSrand^ibcn {- ^iac^fom-
liften u. Katapulten hie Slrmc, Yitr.: poet. für ®e=
, men bes S3rand^us), erblid^e 2)iener u. ^^enoalter bes
gclftangcn, Yirg. u. 2(. 2lpollo-Xempelä u. =Dra!el5 ju 2)ibpma (Didymeon
637 Brannovices brevis 638

h. Curt., penetralia im milefifd^en


Branchi b. Stat.) brevilöquentia, ae, f. (breviloquens), bie
(Gebiete, oppidum oracu-
Curt. 7, 5 (23j, 28 sqq.: Äür^ic im 5tuebrucE, Cic. bei Gell. 12, 2, 7.
lum Branchidarum appellatum, nunc I)id>Tnaei brevilöquium, ii, n. (brevis u. loquor), bie
Apollinis, PI. 5, 29 (31), 112. - Sing. Branchi- gcbrängtc, fur^e 9lcbc, Prise. 754 P. Fulgent. myth.
des, ae, m. ber 23tand^tbe, alö Beiname beö 2tpoI{o, 1. praef. extr. Serv. Yirg. Aen. 1, 561.
Mela 1, 17, 1. —
B) Branchiädön, i, n. b. Sem-- brevio, äri, ätum, äre (brevis). fur^ mad^cn,
pel fceö 58rand&u§, MjtliogT. Lat. 2, 85. ocrfür^cn, I) eig.: cervicem, Quint.: gradus, Sidon.
Brannovices, f. Aulerci. — II) übtr.: A) afefür^cn, fur^ faffen, quaedam,
Brannovii, orum, m. e. feltifc^e S^ölferfc^aft, Quint.: prolixa (in scribendo), Lact. B) tnt% —
Klienten ber öäbuer, Caes. b. G-. 7, 75, 2. au^fprcd^cn, syllabam, Quint. 12, 10, 57.
braNmätiae, ärum, m. (ßoaa^ariai, ol), ®rb= brevis, e = ßQuxvs, fuv^, flcin, öon geringer
crfc^üttcrungen mit :^cfttgcn, aufnjctrt^brängcnbcn @tö= 2Iu§be6nung, I) im Ütaume, a) in bie Söeite, Eurv
fen, Amm. 17, 7, 13. - 2)aff. brastae, arum, vi. flcin, fc^mal ((^gf^. longus, latus), via brevior, Nep.:
(ßoäarai\ Apul. de mund. 18. aqua br., jc^mateä, Ov.: in breve cogere, eng 3U=
brasi^ica, ae, /'. Äo^l, Scriptt. r. r. w. 21.: ^fur. fammenroUen Hör.: quo brevius valent, je mef^r

,

brassicae, i^of;tarten, Cato u. PI. fie in ber S^äl^e ftarf im ilampfe ftnb Tac. b) ,

brastae, \. brasmatiae. in bie Öö^e, fur^, f lein, niebrig ((^gj^. longus, altus,
bräthj-, ys, n. (ß^äd-v)., ber Scöenöaum, rein procerus), longus an brevis sit, (5ic.: homo cor-
lat. iierba Sabina, PI. u. Scribon. pore brevis, Suet.: judex brevior, Cic. - ba^. aud^
brattea,-eälii!$, -eätör, -eätits, j.bractea etc. für flcin, gering übl^. mus, Ov.: forma, Ov.: im-

,

bratteöla, j. bracteola. pensa, Ov.: insulae, Pall.: vasculum, Pall. c)

BratuHpantiiim, ii, n. Stabt im belgijdjen in bie 2;iefe, niebrig, fia^, feiert ((^gf^. profundus),
©allien, j. yiuine Brataspante bd Breteuil, Caes. brevia vada, Virg., ob. bl. brevia, Virg. u. Tac,
b. G. 2, 13, 2. u. Sing, breve, is, n., Tac. ann. 14, 29, feid^te Der=
_
Untiefen, Sanbbänfe. - übtr., brevia, inquibus
^

Braurön,onis, Slcc. ona, m. {Bqclvqcov), alte ter,

©tabt in Slttica, in ber 3Jäf)e con Sunium, \. volutatur, incerta, ancipitia, Sen. ep. 22, 7. II) —
Vraana ob. F?-aii«, PI. 4, 7 (11), 24. Stat. Tlieb. in ber ^nt: A) eig., für?, flein, ad breve tempus
12, 615 {wo 2(cc. -ona). - 2)aiür (raa^rfc^. falfc^e ((^gjk diu), Cic: primus ille et brevissimi tempo-
JÖeöarl) Brauronia, Mela 2, 3, 6. ris impetus, Liv.: brevi tempore, aud^ b(. brevi,

brävium, brabeum. in furjer ^ni, in ^ur^em, näc^ftens, Cic. u. 21.


f.

breg^ma, ätis (ein inbifc^es 3ßort = ahortus\ (unc(aff. in brevi, Afran. fr.): brevi post, brevi

bie Äorncrtoftgfctt, piperis, ein ^'€i)kv, PI. 12, 7


deinde, Liv.: brevi antequam moreretur. Gell.:
aber auc^ brevi, rDäf)renb einer furzen ,3eit, ^i"^
(14), 27.
!(eine Sßeite, Ov. met. 5, 32 (ogt. 7, 307 illa brevi
Brenni, f. Breum. :

BreunuH, i, m. {Bqsvvos), ber Slnfü^rer ber spatio silet): ad breve, 'auf turje 3^it, Suet. lib.
fennonijctjen (ballier, iüetct)e bie Körner an ber SlUia
I)
68. — B) übtr.: 1) übl;. üon 2)ingen in ber ß^it,
beilegten u. diom einnaf)men, Liv. 5, 38, 3. Serv.
oon fur-,er J)auer, fur^, bod^ and} öorüterge^enb,
Virg. Aen. 6, 826. —
11) ber 2Xnfüf)rer eines gro=
öcrgänglic^, ffüd&tig ((^gf^. longus, perpetuus, sem-
piternus), vita, Plaut.: vitae curriculum, Cic: ver,
fien gaUijd^en öeer^aufens, ber ä)iacebonien üer=
Ov.: occasio, Ter.: dolor, Cic: rosa, nur fur3e
leerte, X)ann in (^riec^entanb einfiel u. bis nad^
2)elpt)i Dorbrang, Justin. 24, 5 sqq. Cic. de div. 3eitblüf)enbe, Hör.: cena frugale Hör.: osculum,
,
,

I, 37, 81. Tai. Max. 1, 1, 18. Prop. 3, 13, 51. flüchtiger ^u% Tac: assensus, Tac: dominus, eine
fur^e 3eit lebenber, Hör.: scias nee gi-atius quic-
brephötröpheum, i, n. {ßQSfor^ocpelov), ein
quam decore nee brevius, aber audj nickte f)infäl(i=
?finfccl6au6,
Breuni
Cod. Just. 1, 2,
Brenni), örum, m. r^ätijc^e
(fälfc^lid)
19.
ger, f^inrcelfcnber, Suet. —
2) insbcj.: a) u. ber St)U
benmeffung, für?, gefdjärft (0gf^. longus, produ-
S5ölfer]ct)aft im ni)rbl. Xijrol (am Brenner) u. im
ctus),postrema svllaba brevis an longa sit, ne in
fübraeftl. i^eil uon Cbcrbaijcrn, Hör. carm. 4, 14,
versu quidem refert, Cic: syllaba longa brevi sub-
II. Flor. 4, 12, 4.
jecta, Hör.: u. jubftü., brevis, is, f. (üerft. syllaba),
breviärium, ii, n. (breviarius), ein furjc^ 58cr=
eine Hürje = eine furje S^Ibe ((5[^gft longa), creti-
jetd^nif , eine inx^t Ucöerfic^t, ein fur^cr Söcrid^t (9iap=
cus, qui est e longa et brevi et longa^ et ejus
^)ort), ein Slus^ug auo einer Sdjrift (frü[;er sumnia-
aequalis paean, qui spatio par est, syllaba longior.
rium, j. Seu. ep. 39, 1), rationum, Suet.: imperii,
©faatöinüentarium, ftatifti|cf)e Ueberfic^t, Suet.:
Nam aut e longa est et tribus brevibus, aut e to-
tidem brevibus et longa, Cic. - üon gcfct)ärfter
totius culturae, Suet.: ot'ficiorum omnium bre-
2Iu5fprac^e, indoctus dicimus brevi prima litera,
viaria, Suet.
insanus producta, inliumanus brevi, infelix
breviäriuM, a, um (brevio), furjgcf a#t, jufam=
longa, Cic: ut aut contractione brevius fieret aut
ntcngc^ogcn, rationes, Scaev. dig. 33, 8, 26.
breviätio, önis, /'. (brevio). Die Slbfürjung,
productione longius, Cic —
b) v. ^luöbruct, furv
für? gefaxt (@gfß. longus), ne (ille ambitus) brevior
Augustin. ep. ad Hesych. SO med.
sit quam satis sit, neque longior, Cic: compre-
breviätur, öris, m. (brevio), I) ber 2lbfür?cr, hensio et ambitus ille verborum erat apud illum
^pitcniator. Gros. 1, 8. — II) Der «erfettiger tint^
contractus et brevis, Cic: breves literae tuae,
breviärium (f.
b. 3ß.), Novell. 105, 2, 4. Cic: laudatio br., narratio br., Cic: brevi, furj,
brevicüluH, a, um {Demin. t). brevis), tttva^ mit raenigen 2Borten, Cic: quod etsi ita esse plu-
tut^, -Utin, l) eig.: homo, Plaut.: grabatuhis, Apul. ribus verbis disserendum est; illud tamcn et breve
"- fubfto., breviculus, i, m. {sc. liber), eine flcine confitendum est, nisi qui ita sit aftectus, liberum
Äd^rtft, ein ®ummarium, Cod. Just. u. Tlieod. sro. es.se neminem, Cic: breve faciam, ic^ miirö
furj
— II) übtr., ü. ber ß^it, tempus, Apul. met. 6, 25. mad^en, Cic: hoc breve dicam, furj jagen, Cic
-
brevil5quenN, quentis (brevis u. loquor), ild^ fubftü., «) im 2lllg., in breve cogere, m^ Äurje
Int? faffenb (münbliO) ob. fdiriftlicfi), Cic. ad Att. jiefjen, Liv. —
ß) breve, 7i. ob. brevis, is,
m. {sc.
\ 7, 20 in. liber), ein fur;eö «er^ei*ntP, eine l»tfte, Vopisc u.
639 brcvitas Brixia 640

Lam])!-.: bal;, ut in brevi, inic in einem furjcn iscr a, um, brtflonttntfc^, lacus, ber Sobenjec (Brigantiae
jeic^niffc, b. i. fununnrifd;, furj, Qiiint. i>, 4, 32.
— lacus Amm.
b. /. /.),PI. 9, 17 (29), 63.
c) non bcni 'Hcbncr, furv ft* für? faffcnb ((^)gft<. lon- Brlmo, US, f. {Bqi/hio), bie äürncnbc, Sd^rctfenbe,
gus, copiosus), oratoruni si quis ita nunierat pliira iöeiname ber .*pccate, üennifd)t a) mit ber 'S^roferpina,
genera, ut alios grandos aut graves aut (•oi)iosos, Prop. 2, 2, 12. Arnob. 5, 20: 3lcc. Brimo, Stat.
alios tcnues aut subtiles aut breves putct etc., silv. 2, 3, 38. — b) mit ber (Eereä (2)emeter), Arnob.
Cic: multos imitatio brovitatis decipit, ut, quum 5, 20.
se breves i)utcnt esse, longissimi sint, Cic: ut JSriniätcH, um, m. ligur. 3>ö(ferjrf)aft fübl. üom
ego biTvior sim, Cic: estobrcvis. Hör. - JläT Ahl. Obern ^0, im j. 3JJontferr"at, beim j. Briqnolo, Liv.
sirtf/. (^ciu. i, jcltcn e, lüic collo breve, Yarr. 41, 19, 1.
2* 3, 2 (3d;ncibcr brevi cjcgcn bie ^"^bfc^rn. briMa, ae, iSJctntrcflern, Col. 12,
r. r. ; f. :
9, 2.
IH3I. 5?cuc'o ;^-oi-nu'nr. 2. e. 19 f.).
BriHaeuH, m. (BQiaalos), 33einame beö 33aC:=
i,

br^vitä», litis, f. (brevis), bic ÄüräC I) im d)uö, IVIvthogr. Lat. 3, 12, 2 (reo Briseus): übtr,
3taumc: angusti fretus, Gell,: corporis, flcinc ©ta^ bes 3lttu5, Pers. 1, 76.
tur, Caes.: crurum, PI.: coactae brevitatis, PI. - BriNeiH, idos, 2lcc. idem u. ida, f. {BQtarfk),
iial). für Älcinljcit üb§., br. giittae, Yitr. II) in — bie Srifiibe (= 2:oc^ter bes Srifes), 5)ippobamia,
bcr ^dt (O)gfl^. longitudo), A) cig.: diel brevitas Sflaoin bes 2(c^illes, bie il^m 2{gamemnon entriß,
(©gf^. longitudo noctis), Cic: brevitate temporis Y^arr. sat. Men. 63, Hör. carm. 2, 4, 3. Prop.
4.
cogor tarn pauca scribere, Cic: br. horae, Sil. — 2, 8,35 u. 2, 22, 29. Ov. her. 31, 1^ 3, 137. Ov.
B) übtr.: a) n. ber otjtbcnmeffung, bie Äiirjc, bre- am. 2, 8, 11.
vitas et celeritas syllabarum, Cic: brevitas pedum Bri8eiiK, f.
Brisaeus.
(@gf^. proceritas), Cic: contractio et brevitas di- JBritäniiia {hd Spät. Brittänia), ae, f. fomol^t
gnitatem non habet, Cic: im ^lur., omiiium lon- im Sinne ©ro#6rttanntcn ((Snglanb, ©rf)otttanb
lüeit.

gitudinum et brevitatum in sonis Judicium, Cic u. ^^rIanb), bal). im '^iux. Britanniae, Catull. 45,
— b) D. 2lu5bru(f bie Äürjc, ©cbrängt^ctt, loquendi,
, 22. PI. 4, 16 (30), 102; 25, 3 (6), 21, als (gem.) im
Auson.: ne brevitas (ambitus) defraudasse aures engern Sinne größte ^nfel dnglanb u. Sd^ott==
'lik

videatur iieve longitudo obtudisse, Cic: raultos (anb, 93rttanntcn, Cic de nat. deor. 2, 34, 88. Caes.
imitatio brevitatis decipit, ut, quum se breves pu- b. G. 4, 21. Tac. Agr. 10 sg. Catull. 29, 20 ed.
tent esse, longissimi sint, Cic: brevitatis causa, Haupt.: meton., modo mihi date Britanniam (= res
ber iMxxi,c iregen, um mid^ furj ju faffen, Cic a Caesare gestas in Britannia\ quam pingam
breviter, Adv. m. Compar. u. iSuperl. (bre- coloribus tuis, penicillo meo, Cic ad Qu. fr. 2,
vis), fur5, I) üom 3iaume: brevius compellere, !ür= 15, 2. - 2)at). A) Britanniens (bei Spät. Brit-
:

5er, in fürseren Greifen, Tibull. - parvo brevius tänicus), a, um, &rttannifc^, au^, in, htx Srttanmcn,
quam totus, um ein ©eringereä raeniger als ganj, literae, Cic: aestus maritimi, Cic: legiones, Tacr
PI. —
II) übtr., von ber Äürse in ber ®t)(benmej= herba, eine 2öaffer=2lmpfer (JK?iwiej? aquaticuSy
^fl.,
fung u. im Sluebrutf, a) v. ber ©t)tbenmeffung, L.), PI. - unb Britannicus als 93einame ber 33e=
für?, Qcfc&ärft (@gf^. producte), quibus in verbis fieger britifd^er S^ölferfc^aften, lüie bes Sol^nes beä
eae primae literae sunt quae in sapiente atque Ä. (Elaubius, Tac u. Suet. B) Britännus (bei —
felice, producte dicitur, in ceteris omnibus bre- Spät. Brittänus), a, um, örttannifd^, esseda, Prop.:
viter, Cic or. 48, 159. —
b) ü. 2(u5brutf, furj, in gens, Solin.: canes, Claud. - fubfto., Britannus, i^
fccr Äürje, mit ttjenig SJorten, qualis sit summatim m. ein Sritannter, catenatus, Hör.: ^lur. Britanni,
breviterque describere, Cic simpliciter breviter- orum, m. «) 'tiu SJritannicr, Caes. u. 21. ß) bie Sre=
que dicere, Cic: br. tangere rem, Cic. - quod ego tagner in (Pallien, Sidon. C) Britanniciänus^ —
pluribus verbis, illi brevius (dixerunt), Cic - agam a, um, nad^ 2?rttannten (Bcfd^dftc mad^enb, Orelli
quam brevissime potero, Cic inscr. 2029. —
D) Britannis, idis, /. Britanmfd^,
bria, ae, /". ein Sßeingefäfe, Arnob. 7, 29 u. insulae, Prise perieg. 578. - aiS* S)ie Sd^reibung
Gloss. 3]gl. öilbebr. $u Aiml. de mag. 59 (rao oiell. Brittänia, Brittanicus, Brittänus überall in bett
gu lefen ift a bria sibi temperare). ^anbfd^riften unb ha^. je^t in ben Slusgaben be§
SriäreuN, ei, m. {JB^ia^svg = ber ^urc^tbare), Solinus, ber Scriptores hist. Aug. u. beä Mart.
non ben 9Jienfc^en Aegaeon {yiiyakov) gen., ein Capella.
Uranibe, nad) 2(nbern ein ©igant, mit l^unbert 2tr= Brito (Britto), önis, m. I) ein SBritanntcr, Ju-
men u. f^nf^ig Äöpfen, Br. centumgeminus,
bai^. ven. 15, 124. Auson. epigr. 110. II) ein SBre^ —
Virg. Aen. 6, 287; 565: Br. ferox, Lucan.
ugl. 10, tagner in %o.\ikn, poet. für ©aUter übl^., Mart, 11,
4, 596: alg iSd)iüiegerfol^n 3^eptunä 9Jieergott b.
Ov, met. 2, 10 bal). meton., Aegaeon = mare Ae-
: BritÖmartis, tis, SSoc. ti, f. {B^irofia^ng, vottl
gaeum, Stat. Theb. 5, 288. - ä^ao. Sriäreius, cret. ßoiTvs = jüfe, fegensrei(^, u. *^äQrig - */uao~
a, um, öriarcifd^, turba, Claud. rapt. Pros. 3, 188. rcc, dulcis dea überfe^t ü. Solin. 11,
i^ungfrau;
1. brig^anteH, um, m. !(eine in ben Slugenlibern 8, 100 Britomartem), urfpr. eine cretifc^e
2lcc.
fid^ einniftenbe SÖürmer, Marc. Erap, 8. Segenögottfieit, atö 9fit)mp^e ber Xiana mit bem
2. Srigaiites, um, m. {B^iyavreg), bie nörb= Beinamen Aphaea u. Dictynna (f. u. b. äßäö. ha^
lid^fte u. ausgebreitetfte unter ben 'i^ö^ferfd^aften beö 9?ä^ere), Yirg. Cir. 294 ffq., fpäter mit ber creti=
röm. Britanniens, ctma im jelügen (Eumbertanb, fd^en 2)iana ibentificirt Claud. cons. Stil. 3, 251
,

?iort§umbertanb 2C., Tac ann. 12, 32. Juven. 14, u. 303.


196. - Sau. Briganticus, ber SBngonttfer, atä Brittiu8, Brittii, f.
Bruttii.
SSeiname bes Julius, bes £cf)n)e[terfo§ns bes Giüilis, Brixellum, Stäbtd^en am redeten
i, n. feftes
Tac bist. 4, 70. ^o=Ufer, in Gallia Cisalp., j. Bersello, Tac. hist.
Bri^aiitia, ae, f. I) (EafieH bei ben ©cgufia= 2, 33 sqq. Suet. Oth. 9. - Slnbere Schreibung Bri-
nern in ben cottifcfien 2((;)en, j. Briangon, Amm. xillum, i, n., PI. 3, 15 (20), 115. Murat. inscr.
15, 10, 7 (bie .öanbfc^rn. Yrigantiam). II) (£tabt — 239. - S)at). Brixillänus, a, um, au«i S8rt)ciaunt,
ber brigantifd^en SSinbelifer am 93obenfee, j. Bre- Orelli inscr. 3734.
genz, Aram. 15, 4, 1 u. 3. - S^ao. Brig^antiiius, Brixia, ae, f. Stabt in Gallia Cisalp., meift im
641 Brixillum brutus 642

Sefi^ ber ©enomanen, j. Brescia, Liv. j, 35, 1: accessus discessusque solstitiis brumisque cogiio-
gOiuttcrftabt oon 3Serona, Catull. 67, 32. - mi sci, Cic: ante brumam, Cic: sub bruma, Caes.:
Brixa, Itin. Hieros. p. 558, u. als >13(ur. tantum bruma (jur S<^^t ber 35>.), Cic: erat forte brumae
Brixae, Charis. p. 35,8 ed. Keil. ($.12 ed. Putsch. tempus, Liv.: novissimus dies brumae, PI. II) —
Brixiae). - Sao.: A) Brixiäniis, a, um, brtrta-- poet. übtr.: A) bie eig. SSBtntcrjctt, SSJtntcrfättc, =froft
irifc^, Galli, Liv.: porta, Tac: pur. fubftp., Brixi- (ogl. Sc^mib ju Hör.
ep. 1, 7, 10), ver proterit
aui, orum, m. öie d'mvo. v. ^riria, bie 2?rtnancr, aestas interitura, simul pomifer autumnus fi'u-
Orelli inscr. 1971. B) — Brixiensi», e, 6rinen= ges effuderit, et mox bruma recurrit iners. Hör.:
Augiistin. ep. 222.
ftfc^, br. horrida cano gelu, Yirg.: per brumam. Hör.
Brixillum, f. Brixellum. — B) meton. = M^ Sabr per quinquagenas b\:u-
,

brocchitäs (brocliitas), ätis, f. (brocchus), den- mas, Manil.: ante brumas trigiuta, Mai't. -T

tium, ^a^ •^cröorragcn bcr MU\t bei ben ^l^ieren, brümälis, e (bruma), ^um fBJtntcrfcItüttum ob.
PI. 11, 37 169.
(64), Übfj. 5um SBinter gcbörig, njintcrlic^
(©gj^- solstitia-
brocchus (broclms, broncus, bronchus), a, um, lis), Signum, ber Steinbock, Cic: ciiTulus, ber
2Öin=
I) Jeroorftcöcnb , üon öcn ^öi^nen ber 3:^iere, broc- terraenbefreiö, PL: oriens, occasus, PI. u. Apul.:
chi ob. dentes brocchi, ^letfää^nc, Yarr. II) — dies, ber fürgefte ^ag, Cic: diebus brumalibus, in
übtr. 0. 2:§ieren w.mit fiert)orflc5enbm
53ienfc^en, hm fürjeften Xagen, mitten im 2i^inter, Hirt. b. G.:
Säbncn, mit »Slcrfjäöncn, Plaut, fr. b.P>st.p.375,21. u. fo sidus, poet. = Sßintertag, Ov.: tempus, 2Öin-
brochön, i, n. baö öarj, öaö t)om Zäunte bdel- terjeit, Cic.poet. u. 3(.: liorae, bie furjen 3Binter=
lium fliegt, PI. 12, 9 (19), 35. ftunben, Ov.: frigiis, Yirg.
Brogitäru8, i, m. Sc^tüiegerfof^n beä ^önigä brümäria, ae, f. ä^te^ SönjcnMatt, eine ^flanje,
2)eiotaruö, ein öatatier, an ineic^en ^. Globius als Apul. herb. 7.
Sribun "tia^o '^^^rieftert^um dou -peffinus u. ben £ö= Brundisium (feltener Brundusium), i, n. Stabt
nigstitel cerfaufte, Cic. Sest. 26, 56; de har. resp. in Galabrien, in einem öalbjirfel am 5JZeere gelegen,
13, 28 sqq. u. a.: "piur. = i^eute roie Sr., Cic. de mit einem geräumigen trefflichen £"^afen, au^ hem
har. resp. 27, 59. gen), bie Ueberfa^rt nacfj bem gegenüber liegenben
Brömiälii», Bromius.f. Öriec^enlanb u. Orient gefc^a^, j. Brindisi,' Caes.
Bromius, m. (ß^ofiiog), ber ßdrmenbc, ein
ii, b. c 1, 25. Cic. Phil. 1, 3, 7. - 2^aD. Brundlsi-
33einame beä 33ac(^U5, Plaut. Men. 5, 2, 82 (836). nus (Brimdus.), a, um, örunbtftnifc^, portus, Caes.:
Ov. met. 4, 11. Petr. 41, 6. - Xav.: A) Brömiä- ager, Yarr.: colouia, Cic: ostrea, im «afen oon
lis, örcmtfcö = Baccfitfd^, Mart. Cap. 8. §. 804. — 33runbifium gefifc^t, PI. 32, 6 (21), 61. - fubftD.,
B) BrAmiu»», a, um, t>romifcö = bacä^ii^, Varr, fr. in Brundisüio im ^^runbififc^en, Yarr. - Brundi-
,

u. Claud. sini, orum, m. bie ßiniD. oon 33runbifium, hie


brömöK, i, m. (ßoouos), eine 2lrt -gjafcr, PI. 18, 23r«nbtftncr, Cic u. Gell.
10 (20), 93. - als Unfraut, PI. 22, 25 (79), 161. bruscum, i, n. ber Sc^raamm am 3(^ornbaume,
brömöHus, a, um {ß^cofic6Sr;s), lltnfig, bccftg, PI. 16, 16 (27), 68.
caro, Cael. Aur.: qualitas, Cael. Aur. brütesco, ere (brutus), 5um5»tcbc=, tch-, un^tt-
bronchia, örum, ». {j3o6y/ia), bie ßuftrö6rcn= nünftig njcrbcn, Eccl.
dflc, bie ©ronc^ien, Cael. Aur. acut. 2, 28, 147. Brütiänus, -tinus, f. 2. Brutus.
bronchus, broncus, f. brocchus. Brutldius, ii, m. mit bem 'öeinamcn Niger,
Bronte, es, ißQoi^rrj), ber (perfonificirte)
/'. t;ott= ein röm. C!)e)d;id;tfc^retbcr u. ^tfietor 5ur ^eit beä
ner, PI. 35, 10 (36), 96. 2:iberiuö, einer üerlornen Schrift über (Eiccro'ä
'i>erf.
brontea, ae, /'. (d. ßooi-TTj), ber iJcnncrftcin, dn Job, Tac. aim. 3, 66. Juven. 10, 83.
unö unbekannter (Tbelftein, PI. 37, 10 (55), 150. - Brütinus a, um, 2. Brutus.
, f.

brontia, Isid. 16, 15, 24.


liUnbere '^-orm Bruttiänus (Brutianus), Bruttii. |.

brontön, ontis, m. {ßoovTcov)^ öer Uonncrnbe, Bruttii (Brutii, Brittii), örum, m. hie Sruttter,
^Bciname bes ^uppiter, deus, Gruter inscr. 34, 5. bie 33en)o^ner ber füblidjen 2^pip,e ^talienö (j. Ca-
Orelli inscr. 1272. lahria ülteriore\ Liv. 22, 61, 11 u. ö.: Sing. Brut-
brüchus, i, m. {ßgov^og) eine ungeflügelte ^eu^ tius (Brittius), ii, m. ber 58rutttcr, collectio = bie
''c^rccfcnart, Prud. ham.229. Yulg.Levit. 11, 22 u. a. 33ruttier, Liv. 31, 7, 11. Flor. 1, 18, 27. Sil. 8,
Bruchion, li, n. fönigl. ^efibenj in '3lleran= 570: 8, 10. -feljr oft Bruttii (Brittii), meton. = ha^
^ricn mit oielen ^racf)tgebäuöen (Äönigspalaft, 3)Ju= 2anb bcr 25rutttcr, bao Sruttifc^c, ha'S» brutttfc^c ®c--
ieum, 3)hiujoleum 2C.), Amm. 22, 16, 15. Hierou. Utt, in Bruttiis, Cic. Rose Am. 42, 133; Caecin,
Vit. S. Antouii. isgl. ^^Nauli;'^ 9tealenc. 1. B. 361. 19, 54. Caes. b. c 1, 30, 4: in Bruttios, Liv. 34,
Bructeri, örum, m. eine alte germanifcf)e !i>ül= 53, 2. - 2)ao.: A) BruUiänus (Brutian.), a, um,
fcrfcl)aft [2(niüol)ner ber (21'eftfeite ber) Qm^ u. i;ippe brutttantfcö, caules, PI.: Bruttiani, orum,
fubfto. ,

bio gum ^ercmüfc^en 2Öalb bin], ber auc^ bie <Ee= m. bie (im jiueiten punii'cf)en itricgc) ^u Staatöffla^
lierin 5>elcba Tac. Germ. 33; aun.
angehörte, f. ren gemachten :öruttter, meldte bie 2)ienftc ber 2ie=^
L 51. Vell. 2, 105, 1. PI. ep. 2, 7, 2 (rao öenit. torcn, öeric^tebiener, :öoten u. bgl. in ::Hom i)crric^=
liructerüm). - 3ing. Bructerus, i, m. ber 23ru= ten mußten, bie IBruttiancr, bruttiomfc^en 3^icncr,
ctcrcr, coUectio = Bructeri, Claiul. lY. cons. Hon. Cato or. 9 in. — B) BrutÜus, a, um, brutttfc^,
451. - Xav. Bructerus, a, um, bructcrifd^, ea ager, ha^ bruttifdje Öebiet, !öruttien, Liv. u. 3(.:
virgo (Yeleda) nationis Bructerae, Tac. bist. 4, 61. pix Bruttia, Col. u. PI., u. bl. Bruttia, Caip., brut=
Bruces, alt = Phryges, ID. f. tifd^es '^^ec^ (alö üorjügl. gcrüljint).- Ji3"2'ieSct)rci=
brüma, ae, f. (BREYMA, sfgjg. auQ brevissi- bung Brittii u. Brittius ift bei (Sicero u. <yloruo bie
Mia [sc. dies]; ogl. Yarr. LL. 6, 2. §. 8), bie 3eit ber beften i>anbfd)rn.; ogl. Inscr. Neap. p. 458.
^-"0 fc^einbaren
Btillftanbeö ber Sonne im Stein 1. brutus, a, imi (oerroanbt mit ßuov?, u. ^roar
i, bie SSBtntctfonnennjcnbc, bas SBinterfclftittum, entioeber sfgjg. q.\x<ö bariitus als oerlängerte A-orm
r SBinteteonfang, bie 3ett ber für^cftcn Saftc (Wg)^. oon bärus, loie astutiis o. astus, ob. unmittelbar
Istitium), I) eig.: tempus a bruma ad brumam, 1- ßn/xfv:', gcioidjtüoll, laftcnb, |cf)iuer), 1) fd^rocr,
•iiuim sol redit, vocatur anuus, Yarr. LL.: solis fc^njcrfäaig, pondiis, pinmpeQ (iJeJOtdjt, Lucr.: tellus,
©eorgel, lat.-Mf*. .«nanbiub. «Hufl. XIII. 58b. I. 21
643 Brutus bucca 644

Hör. —
II)übtr. flumpf, gcfübUoö, unöcrnünfttfl,
, Äa^e ba§ if)r ^eilige ^^ier roar, Ov. met. 8, 691. -
ftorfbumm, a) i). lofv ^Vfen {(%)i\. ^apieIls), hoiiio, ^aü. BObaNtini«, a, um, bubafttfcft, ber S3ubafl(ö,
racuv.: a(lol(>sc'(Mitia Itruta vi liebes, Cic: For- sacra, (rrat. cvn. 42: LUur. fubfto., Bubastii, ium,
tuna insana et eaeca et bruta, Paciiv.: iioii sum 2?ubatltö, Orelli iuscr. 5974.
?w., "IJricftfr ber II) —
tani briitus, Apul.; ut^l. Cic. ad Att. 14, 14, 2 bie ber (Göttin '-öubaftis geljeiligte .öauptftabt beä
jdn'rjl).: ista culpa Hrutorum (beä L. Junius u. D. BübaMtlteM uomoM {Bovßaarixr,g rouog, PI. 5,
Junius)? Minime illorum quidem, sed aliorum 9, 9. §. 49) in Unterögtjpten, am petufifc^en siiL
brutorum, qui se cautos ac sapientes pataiit. - u. arme, j. ^Huinen TeU-Bustah (b. i. öügel von 53uba-
von t>cn 2l)'Ki\'n al'ö »crnunftlcfen (^k'fdjöpfon, ani- ftiä), Mela 1, 9, 9.
Tual, IM.: auimaliuni hoc iHaxiine br., uom 3cf;n)cin, BübäMNH U. BiibaMHUN, {Bovßacog^ Bov-
i,
f.
PI. — b) V. i^cbl.: fulmen, glcid)). blinblingo u. oI;ne ßaaaog), eine alte Stabt in öftt. von 6ni=
(Sarien,
^bfidit troffcnb, PI.: pira, mit lüoUigcr Dccfe, gleid^ buö, PI. 5, 28(29), 104. - Xav.: A) BübÄsln, idis,
bcn öuinnu'u od;afcn, PI.: scitum Caesaris, «er- f. bubanfi*, nurus, Ov. met. 9, 644. — B) BübaM-
nunftloo, unüberlegt, Prud. MiuH, a, um (Bovßdaatos), bubaffifcö, sinus, Mela
2. BrütuH, i, m. (1. brutus), ^Beiname ber Mö- 1, 16, 2 (^artl)e9 Bubaesius).
«icr auö ber gens Juuia, von beuen bie befannte^ BfibetiuM, f.
Bubona.
ftcn: I) L. Juuius Brutus, ber burd^ fingirte 2i(bern' büblle, is, n. (bos), ein 9ltnbcr= ob. Dcöfenflott,
I)eit (ba^er ber 3?ame) gerettete 3]errcanöte beö %av- Plaut., Scriptt. r. r. u. 2(.

quiniuö Superbus, 33efreier Sioms üon ber fönigli =


1. bübo,
ere, pfeifen, tönen, üon ber 9lo^rbom=
d)m öerrfd^aft, Liv. 1, 56 sq. Ov. fast. 2, 717 u. me(, Auct. cami. de philom. 42 {al. buto).
837. Cic. Tusc. 1, 37, 89. II) M. Junius Bru- — 2. bübo, önis, m. {ßvas\ ber Ubu, <3i(!ff uf>u (Strix
tus, So^n ber 3d;n)efter bes Cato Uticensis, Ser- Biibo, lt.), Oy., PI. u. 2(. - als fem. bei Yirg. Aen.
vilia, u. beö M. Brutus (nic^t beö Caesar, f. ©((enbt 4, 462.
3U Cic. Brut. p. 136), Wövhev be§ Julius ßäfar, Büböna, ae, f. (bos), bie Söefd^irmerin ber 5ltn--

Cic. Phil. 1,3 sq. Yell. 2, 56 u. 58. Suet. Caes. ber, eine ©öttin ber 9iömer, Augustin. de civ. dei
80 sq.: intimer ^-reunb bes um 21 ^. ÖÜem (Sicero, 4, 24 u. 34. - Xav. BübetiuH, a, um, bie !8u=
als $I)ilofop^ u. 9iebner gead)tct u. tl^ätig, Cic. Ac. bona betreffenb, ber »ubona, ludi, PI. 18, 3 (3), 12.
1, 3, 12: berfetbe, bemßicero mel^rere feiner 3d;rif= büböniön, ii, n. {ßovßojviov), eine gegen bie
ten (ben Orator, Brutus u. a.) raibmete. 3>gL für no. ©cfc^mulft ber Sc^amtl^eile gebrauchte 3tfterart, fonft
I. u. IL bmtus no. II, a. — III) D. Junius Bru- aster Atticus gen., PL 27, 5 (19), 36.
tus, ber 9)iitt)erf(^roorene be^ ^*origen, Cic. PMl. 3, biibseqiia, ae, m. (bos u. sequor), ein 9linber=
4 sq. Yell. 2, 56 u. 58. Suet. Caes. 80 sq. - ^:ptur. birt, Apul. u. Sidon.; ogl. öilbebr. ju Apul. met.
Bruti, PI. ep. 1, 17, 3. — S)aD. abget.: «) Brfi- 8, 1. p. 634.
tiänuH, a, um, bruttanifd^, beä (3K. ^uniliö) 23ru= bfibulcitor, äri, u. bubulcito, ävi, äre, I)
tu§, castra, Yell.: ultio, Yal. Max.: bellum civile, 5ttnbcrbtrt fe^n, Sdbfen treiben, = pflegen, ^orm -or,
Lact. — ß) SrütinuM, a, um, trutinifc^, bc§ (')3i. Plaut, most. 1, 1, 50 (rao paragog. Infinit, -arier):
junius) ^rutuö, consilia coepi inire Brutina plane, ^orm -0, Apul. fior. 1. no. 6. II) übtr. wie ein — ,

Cic. ep. ad Brut. 1, 15, 6. rdbfentretbcr fd^rcten, apud rhetorem bulbucitarat,


br5-a, ae, Slcc. an, f. {*ßova), ber and) myrice Yarr. sat. Men. 52, 1.
u. tamarice genannte Strauc|, PL 13, 21(37),'ll6: bübulcuN, i, m. (bos), ber 5ltnbertretber, =fned^t,
24, 9 (42), 69. ber £)dbfentreibcr, =fnedbt, Scriptt. r. r., Cic. u. 2(.
bryon, i, n. (ßovov), I) SJtoo^, bef. bie fonft bübülinus, a, um, fpät. 'J^bf. V. bubulus, jum
sphagnos genannte 2(rt, PI. 12, 23 (50), 108. — 9tinb ge^i)rig, 5linber=, stercus, fimum, Yeget:
11) eine am lüieere rcac^fenbe ^|Ian3e, PL 13, 25 urina, Yeget.
(49), 137 u. a. — III) hie traufccnförmisc 23rüt$c ber bfabülo, äre (bubo), 93u ^u rufen, als 9?aturlaut
©trSerpappct, PI. 12, 28 (61), 132. be§ Uiju, Auct. carm. de philom. 37.
br5-önia, ae, f. {ßovojvia), eine lüitbröad^fenbe bfibillii»^, a, um (bos), ^um 9tinb gel^örig, 5flin-

ranfenbe '-pflanje, Sticfnjur^/Otc^trübc, 3ouurüac, ber=, rci^fen=, Äubv pelles, Lucil. fr.: corii, Cd^fen=
PL u. %. riemen, Plaut.: u. fo cottabi, ha^ Älatfd^en fold^er
bfi- (tSov-) in vickn 3iiffl'"nienfe^ungen
brücft Cd^fenpeitfd^en, Plaut.: u. monimenta, ^$eitf(^en==
griec^. SSörter blos ben 33egriff bes fe^r ÖroBen, l^iebe, Plaut.: pecus, Yarr.: fimum, Liv.: caseus,
Ungeheuern au5, ift aber auc^ in biefen }ydilm üon Yarr. u. Suet: caro, PI. u. Lampr.: lac, PI.: lin-
ßovs, unfer gemeines od^ftg; üg(. bumastus, biime- gua (f. buglossa), eine ^flanje, PI.: adeps, medulla,
lia, buselinum. Cael. Aur. -fubfto., bubula, ae, f. «Hinbfleifc§, Plaut,
bfia, ae, /". 3^aturlaut ber 5^inber jur "^c^eid)^ Cels. u. 3L
nung bes %mnt^, raie pappa ju ber ber Speife, bücaeda, ae, m. (bos u. caedo), mit rtnb§tcber=
Yarr. u. Lucil. b. 'Son. 81, 1 sqq. nen 9ltemen gepeitfcbt, Plaut, most. 4, 2, 1 (884).
iBühaeHius, f. Bubasus. bücardia, ae, f. (j3ovs U. y.aoSia), ein bem
bübäliöii, ii, n. {ßovßdhov), "hie xoii^t ©urfc, Siinbs^erjen ä^nlic^er ßbelftein, oielL eine %xi Xüx^
Apul. herb. 113. üs, PI. 37, 10 (55), 150.
bübäliiH, i, m. {ßovßalos), I) bie afrifamfc^e @a= bucca, ae, f. bie (im Sieben, Sffen u. bgl. auf«
^,cHc, PL 8, 15 (15), 38. Solin. 20, 5. Yulg. deut. geblafene, oollgeftopfte) »acEe (oerfd^. oon genae, ber
14, 5 u. a. - Sau. bübälu», a, um, öon ber afri= bloßen Oberfläche beö ©efic^ts, hen „QBangen"), I)
!an. ©ojeUe, caro, Yulg. 2. Sam. 6, 19; 1. paral. eig.: demonstravi digito pictum Gallum, distortum,
16, 3. —
II) ber »üffctoc^e, fSüffer, PL 8, 15 (15), ejectä linguä, buccis fluentibus, Cic: erant Uli
38. Solin. 20, 5. Mart. spect. 23, 4 (überaK neben fluentes purpurissataeque buccae, Cic; tunc ex-
bison). - 9lbf. bfifäluM, Yen. Fort. carm. 7, 4, 21. tenti buccarum sinus perlucent, ber quafenben
BübantiM, is, f. (Bovßaaris), I) eine ägr)pti= ^röfd^e, PL: buccas mfiare, Plaut., vox ^ngrimm,
fd^e @i3ttin, mit ber 2(rtemi5 ber ©riecfien u. ber Hör.: garrire (loqui) ob. scribere, quod ob. quid-
Xiana ber 'Mmev (alä 9Jtonbgötttn) oergtic^en, ah- quid in buccam venit (rcas einem oor ben 9}iunb
gebilbet in Ä^a^engeftaft ob. mit ^a^en!opf, roeil bie !ommt), Cic. u. Mart.: liomo durae buccae, üon
645 buccea bucrius 646

imbeugfamer, fred^er 9tebe, Petr.: gemina quaedam bücina (in Ä)anbfc^rn. u. 3nfrf;rn. aucf; buccina),
buccarum inanitas, eine boppelte SSertiefung, n)ie ae, f. {nad) Q. öom Saute bu u. cano, nac^ %. jfgjg.
eine i)oi)k Söacfe, PI. — II) meton.: 1) ein SJtunb-- aug bovicina [o. bos u. cano]), I) ein fc^necfenfijrmig
6tffcn, Petr. u. Mart. —^erf., ©iner ber bie
2) t). gerounbeneö ^oxn an^:> 33(e(^ ob. 5Jieffing, ä^nlic^ un=
S3acfen aufbläst, ein ^adenUäiet, VSau^badt, a) ü. ferm SSBaib^om, A) eig.: a) ber ^irten, bef. ber
^ornbtäfer (cornicen), Juven. 3, 34. — b) v. fd^Ied^^ Sc^n)einl}irten, ba^ «pirtcn^orn, Scriptt. r. r. u. 21.;
ten 3acf)n)a(ter, ber fic^ im hieben (äc^ertic^ ereifert, Dgl. «rouf^. 3U Prop. 4, 10, 29. b) beim öeere, —
Juven. 11, 34. —
c) '^lur. buccae, 'öau^jbacfen, um an^o ber 3iä^e beä gelbf^errn 'i)a^ öauptfignat
DoIIe "^adm {beim ©ffen) = Sd^maro^er, ^arafiten, (classicum) 3um2(ufbruc| u. 2lngriff ju geben, voeU
Petr. 64, 12. c^eä bann burc^ bie tuba für "t^a^ ^u^uol!, burc^ "Q^
buccea, ae, f. (bucca), ein 9?tunb6tfTen, Aug. 6. lituus für W
3ieiterci firf; loeiter uerbreitete, Yirg.
Suet. Aug. 76 extr. Aen. 11, 475. - um
bas ^eid}en gum Slblöfen ber
buccella, ae, f. (Demin. t). bucca), I) ein flct= 31'ac^en bei 9lad;t (bie in oier 9Jacf)tn)ad;en get^eilt
ncr 5Wunb6tfTcn, Mart. 6, 75,
3. Apic. 7, 6. Vulg. roar) ju geben, secundae vigiliae buciuä Signum
Kuth 2, 14 bucc. panis, Yulg. genes. 18, 5
u. a.: datum, Liv.: jam quarta canit venturam bucina
u. a. —
II) ein ftcincö unter bie 2(m:en i)ertf;ei(te§ lucem, Prop.: "öa^. meton., ut ad tertiam bucinam
«rct, Cod. Theod. 14, 17, 5. (= vigiliam) praesto essent, Liv. - um bas (Snbe
buccelläri», e (buccella), jum SDlunb^ifTcn gc-- ber ^auptmafjljcit (gegen 3(benb) anjutunbigen, Tac.
5örig, I) culj.: farina, aus ^xo'iehad (buccellatum) ann. 15, 30, 2, u. bagu ^uperti. c) im i)ffentf. —
gemafjteneä W,e\)i, Plin. Yal. II) subst., 1,6,— u. bürgertid^en Seben, jur 3"fflnimenberufung ber
buccellär^, is, n. ein Äod^gefä^, Marc. Emp. 8. '^olfsoerfammlung (in altern S^^t^»). Prop. 4, 1, 13.
§. 5 u. a. - jur Stnfünbigung einer ber oier 2fbt^eilungen, in
buccelläriuM, ii, m. (buccella), e. ®tattonöfol-- meldte ber bürgerliche Xag getl^eilt roar, uondum in
bat, Cod. Just. 9, 12, 10. noctem vergente die tertia misit bucina Signum,
buccellatum, i, n. (buccella), SoIbatcnjnJtc&acf, Sen. Thyest. 799 (ogl. bucino). B) übtr.: foedae —
Spart. Pesc. Nig. 10, 4. Yulcat. Call. Avid. Cass. bucina f'amae, '^ofaune = 2(u5pofaunung, Juven.
6, 4. Amm. 17, 8, 2. Cod. Theod. 7, 4, 6 u. 5, 2. 14, 152. —
II) bie !reife(förmig gerounbene iTritonö-
buccina, buccinätöp etc., f. buciua etc. mufd^ct, auf meld^er ber Triton bläst, Ov. met. 1,
bucco, önis, m. (bucca), ber 2:örpc[ in ber Ho= 335 u. 337.
mööie, ber W
33ac!en aufblieb u. I;in^ie(t (os prae- bücinätör (bucc), öris, m. (bucino), I) ber auf
buit), utn fic^ jum (Srgijl^en ber 3uic^auer eine fnal= ber bucina Uä^t, ber f>ornttitfcr , Yarr. LL., Caes.
lenbe '^acf pfeife (salpicta ob. salpitta, Arnob. 7, u. %. — II) übtr., ber Stu^pofttuner , existimatiouis
33) geben ju laffen; bann übtr. = s:örpc{, ®tnfa[t§= meae, Cic. fil. ad fam. 16, 21, 2.
b. Cic.
4)infct üb^., Plaut, u. Apul.; »gt. öeinric^ ju Juven. bucino (bucc), ävi, ätum, äre (bucina), auf bcc
5, 171 sqc[. bucina btafcn, -t>a.io Seichen geöen, I) ü. bucina no.
bucconiätl.s, f. eine fpätere iftebforte ber t^uri== I: bucinate in neomenia tubä, Yulg. psalm. 81,
nifcfien öügel, PI. 14, 3 (4), 39. 4: pass. impers., quum bucinatum est, Yarr. r. r,
buccüla, ae, f. (JDemin. v. bucca), I) bie fSaäe, 2, 4, 20: act. impers., saepe, declamante illo, ter
bas 'Slaul, Suet. u. Apul. —
II) übtr.: A) naoa- bucinavit (e§ blieö breimal = es ging in hie britte
yrad-i's, tim SacEcnfiücE am Öctme, Liv. u. 2t.; ügL Xagesabt^eilung, f. bucina no. I, c), Sen. contr. 3.
^einric^ 3U Juven. 10, 134. —
B) bie VSade (red^to prooem. in. —
II) ö. bncina no. II Triton conchä :

u. (iaf'j) an ber catcqmita, ^ur ®irf;erlegung bes sonaci leniter bucinavit, blieä auf ber 9Jtufc^e(,
©efctjoffes, Yitr. 10, 10 (15), 3. Apul. met. 4, 31 extr.
bucculärius, ii, 7n. (buccula), ber SJcrfcrttgcr bücinum (bucc), i, n. (bucina), I) ber -ftornton,
tjon 33atfenflüif en an Reimen, Tarrunt. dig. 50, 6, 6 bucini sonus, PI. 9, 36(61), 130: ad bucinum re-
{ah buccularum structores). curvae (conchae), PI. 9, 33 (52), 103. II) ein —
bucoiilentu^, a, um (bucca), öau^&arftg, grof^ Sc^alt^ier jum ^purpurfarben, Ue «Pofaunenfd^nccfe,
nwutig, Plaut, merc. 3, 4, 54 (639). 2nccr= ob. ®cctrompcte, PI. 9, 3(3 (61), 129 sq.
BücephaläM, ae, 2(cc. an, m. u. -us, i, m. bücinu§ (bucc), i, m. (bucina), ber •^ornblofcc
(macebon. ßovy.e^ä/.as, griec^. ßovy.tfaXoi)^ ha^ ob. (mir) Xrompcter, oom öal^n, Petr. 74, 2.
(mit ber )^ic^nt eine^ Od^fenfopfeä gezeichnete ob. nac^ bücita, f.
bucetum.
ber breite feiner 3tirn fo genannte, t)gL PI. 8, 42, Bücölici milites, e. Solbatencorp'o in Slegi^pten,
64. §. 154) :^eibpferb Sllejanbers beä ®r. Curt. 6, , benannt Don feinem Stanbort Bucolia {Bovy.oha)
5 (17), 18. Gell. 5,2,1 sqq.: bcm ju (J^ren eine in llnterägt;pten, Capitol. Anton, phil. 21, 2. Yul-
neu erbaute Stabt am öybaspeo gen. rcurbe Bü- cat. Gall. Avid. Cass. 6, 7.
cephala, ae, f. ob. Bücephäle, es, f. {Bovxe- bficölicöN, e, Ön, u. bücölicuH, a, um ißov-
(fä/.t]) ob. SücephäloM, i, f. {Bovxefakoi)., j. y.ohxog), 5u bcn "Wirten gehörig, hivtüdf, lönbltc^,
Lsjilum ob. Djelim, ^-orm -a, PI. 6, 20 (23), 77. modi, Ov.: poema, öirtengebic^t, Col.: fo Carmen,
Curt. 9, 3, 23: Jorm -e, Justin. 12, 8,8: J-orm Gramm.: '^I^lur. bucolica, orum, n. =
fubftt). bi.

-os, Gell. 5, 2. §. 5. Öirtengebic^te, Gell. u. a. Gramm.: bucolice tome


büceräH, n. (ßovxeoas, Dc^feit^om), ba§ fonft (ßovy.o/.iy.r] rofirf), ber Slbfcjuitt in öirtenaebic^ten
foenum graecum genannte ©c^otengemäc^ö, f&cd^- = wenn ber üierte ^-u^ bes .soejamcter ein dactylus
6orn, PI. 24, 19 (120), 184. ift, ber bas äöort enbigt (mie Yirg. ed. 3, 1), Au-

büceröH, ön {ßovxs^ojs, ojr), 9ltnb6^örncr 6a= soii. ep. 4, 88.


Uni, bucera armenta, Serben 9iinbüiet), Ov.: bu- bücöÜNta, ae, m. {*ßovy.oliarT]g), ber ^ixttn-
cera secla, bie S^(i)i ber gef)örnten .öcrben, Lucr. licbcrfängcr, Diora. 484 P. Prob, ad Yirg. bucol.
- Tibi. büc^riuM, a, um, b. Lucr. 2, 663. in. p. 348 ed. Lion.
bficetuiu, i, 71. bie Zvift, nad) 3)über(. Si;n. 6. bücränium, ii, n. {ßovxoäviov), Tc^fcnfopf, I)

•S. 42 öer Sufc^, bas franj. hosquet, Lucan. 9, 185. e. Cpferpta^, Orelli inscr. 2322. II; e. %\\.an^er —
Gell.11, 1, 11. Sidon. ep. 2, 2. - ißbf. bucita, Apul. herb. 86.
orum, «., Yarr. LL. 5, 34. §. 164. bucriuM, ii, m. ein un^ unbefanntes milbe^ Xl;ier,
21'
647 l)ik-ula Bullis 648

Jul. Val. rcr. ^'ost. Alex. 3, 17. p. 123 (a) ed. Pa- rimis bullis stellans, PI.: ut pluvio porlucida caelo
ris, (ttio cd. Mai. 3, 19 e.rtr. buriis). surgere bulla solet, Ov. - bilbl., ü. '^Nergänglic^em,
bücüla, ae, /'. {Demiu. v. bos), eine junge Äub liomo est b., Varr.: non pluris sumus quam b.,
jur S^id)t, tfinc Stärfc, ^drfc, Virjr. u. (al<j Kunft Petr. ^
11) übtr.: A) ber Sucfel, ber Äncpf, a) an
irtcrF) ("ic: luil. 'i^of; ju Viru-, (cl. 8, 80. Gürteln, aurea bullis cingula, Virg. Aen. 9, 359;
büciiliiN. i, )ii. [J)(')ni)L V. l)Os), ein junßcr ®ttrr u. fo ilfid. 12, 942. - h) an Xl)üren, jussin' in

guv ^ucl)t, ein 5arr, Col. G, 2, 4. Frontin. strat. 1, splendorem dari bullas has ibribus nostris? Plaut,
5, 26. asin. 2, 4, 20 (426): bullas aureas omnes ex bis
biida, ao, /'. in ber "-i^^ulgäufpr. - ulva, ®cöilf= valvis non dubitavit auferre, Cic. Yerr. 4, 56, 124:
ßro^, Anthol. hat. 5, 189, 2 (1119, 2). Augustin. burrf) bergl. glüctlid;e u. unglücflid^e Xage bejeic^net,
oj). 88. HO. G. Donat. ad Virg. Aen. 2, 135. f.Petr. 30, 4. —
c) ein mit einem 3ttft oerfel^ener
Budalia. ae, /'. Stabt in 'Jiicbcrpannonicu im Änopf atö SSkifcr {Vindice) an ber 3onnenuI)r, Vitr.
©ebictc uon 3inniuni, Kutr. 9, 4. 9, 8 (6 ob. 9). §. sq. —
B) bulla aurea, bie (nac^
9
bOräluM, i, m. f. bubalus. Fest. p. 322 in Sardi) urfpr. üon ben etru5ci=
r.

büfo, önis, m. bie Ävete, Virg. georg. 1, 184. fd^en Königen u. :^ucumonen u. beren Söhnen ge=
büg^illo, önis, m., in ber 'iNulgärfpr. aud) bu- tragene (baf). Juven. 5, 164 aurum Etruscum gen.)
gula u. ajuga reptans:^ cbamaepitys,Marc.Emp.8. u. mit ber Xoga präterta nac^ :)iom oerpflanjte gol^
bügloNNUN, i, /'. {ßovy'/.coaaoi)., rd^fcnjunge, eine bene Äapfel, gclbene SuUa, wcld)c als 2lmu(et (bat),
^^flansc, rein lai. bubula lingua, PI. 25, 8 (40), 81. mit magifc^cn Hhtteln gegen (^ascination üer|el)en)
- >2pät. ^-orm büglo^Ha, ae, /'., Apul. herb. 11. üon ben iriump^atoren u. oon Änaben guter öer=
Seren. Samm. 424 u. (büglossa gemeffen) Aem. tunft (urfpr. ber patricii, bann übi). ber ingenui)
Macer 34 (de bugl.), 1 u. 10 (1127 u. 1136). 00m öalfe auf bie 'Sruft ^erabfjängenb getragen
bügönia, ae, f. (ßovyon'a), bie ®tjcugung ber raurbe^, f. PI. 33, 1 (4), 10. Macr. saturn. 1, 6.
5Btencn an^ ueriücfcnbcn 3tinbern, 2:itel einer Schrift §. 9 sqq. Plaut, rud. 4, 4, 127 (1171). Liv. 26, 36,
bes 3{rd}e(auö, Varr. r, r. 2, 5. §. 5. 5. Suet. Caes. 84. Plor. 2, 6, 24. Cic. Yerr. 1, 58,
büg^üla, f. bugillo. 152 (pa^^n Ascon., nad; roelc^em bie Äinber ber 2u
büiäpathön, i, n.{ßov/.ä7ta9'OP\cinQ^ti'Zauev- bertinen nur eine bulla scortea tragen burften). -
anu)fer, PI. 20, 21 (86),235. 3ur S'^it ber 93lünbigfeit rourbe gugleic^ mit ber
bulba, f. volva. Xoga präterta aud^ bie bulla abgelegt unb ^en Sa=
bulbäceuH, a, um (bulbus), fnottenartig, fncttig, ren gerocifjt, Pers. 5, 31 (raesl^alb lares bullati,
radix, PI. 21, 26 (97), 170. Petr. 60, 8): ba^. dignus bullä = finbifd^, Juven.
bulbätio, f. bullatio. 13, 33. - bulla argentea, aus Xänbelei auc^ einem
bulbiite,es, f. [ßo/.ßirr]), ein geroiffes S^mebd^ Siebling5^irfcf)c angel^ängt, Ov. met. 10, 114.
geroäd)5, PI. 19, 5 (30\ 95 u. a. bullätio, önis, f. (bullo), bas Stafenroerfen, 2luf=
bulbö8iiN, a, um (bulbus), fnoKig, radix, PI, 21, fprubcin, sparsa b. magnetis, oon einzeln in fugel=
17 (62), 102 u. a. förmigen Stüden ju ^age fommenbem (l^eftein, @gf|.
bulbüluH, i, m. (Demin. v. bulbus), eine ftetne cautes contiuua (fortgefe^te Steinbilbung), PI. 34,
anjtcbcl, fBcUe, Pall. 3, 21, 3. 14 (42), 148 ed. Sillig. u. ed. Jan. {cod. Band).
bulbus, 1, m. {ßo/.ß6s, tiat). in ipanbjc^rn. and) bulbatione). 3]gl. ^edmann'o ^eitr. 5ur %e\d). ber
bolbus, 3S3. Ov. rem. 797\ bie Btoiebtl, VScUc, I) im (?rf. 4. e. 408.
raeit. Sinne, b. i. bie fnotttge SSSurjCl an 3iüicbelge= bullätuK, a, um (bulla), I) (0. bulla no. I) xoay-
roäd^fen, alö Stulpen, X^ilien, 3tarciffen 2c., Geis. u. ferttafenarttg, nugae, in^altleere '^^offen, 'i3ombaft,
PI. — II) im engern 3inne, alo öartengeipäd^ö uon Pers. 5, 19 ed. Hermann, {ed.Jahn, pullatae nu-
mehreren 3trtcn (^roiebeln, Knoblauch ^c.), üon be= gae , f. pullatus). — II) übtr. (u. bulla no. II): A)
nen bie megariidjc bie berüfjmtefte, Cato, Ov. u. 2t. mit einer SucEet »erfc^cn, cingulum, Yarr. LL. 5,
(b. Apic. gen. bulbus fabrilis). 24. §. 116. - £0 üon \iem. mit Sternen g(eid; 33uctetn
büle, es, f. {ßov/.rD, bie (griec^ifc^c) <2eHat6ücr= gcfd^mücften 3(etl)er, Fulgent. myth. 1. p. 24 ed.
fammlung, ber «Senat, PI. ep. 10, 81 (85~i, 1 u. n. Miniclcer. —
B) eine ^ulto am -^alfe tragenb, mit
büleuta, ae, m. ißov/.£VTrjs\ ein Senator, !Hat6e-- einer ^xxM gefd^mürft, puer, Scip. Air. b. Marc. sat.
6crr, PI. ep. u. Spart. 2, 10. §. 7: lares, Petr. 60, 8 (f.
bulla no. II, B):
büleuteriön, ii, 11. {ßov/.evrj^^ioi), ber '^er- statua b., Yal. Max. 3, 1, 1: lieres, ber noc^ ein
fammhmgöort beö griec^. Senats, ha^ 9lat^Bau§, ilinb ift, Juven. 14, 5.
in curia Syracusis, quem locum illi hideuterion bulletiico, ere, 2Stafen »crfen, ouffprubetn, Am-
nomine appellant, Cic. Yerr. 2, 21, 50: Cyzici et pel. 8.
buleuteriou vocant aedificium ampium sine ferreo buUio, Ivi, Itum, Ire (bulla), SBIafen werfen, fpru--

clavo etc., PI. 36, 15 (23), 100. betn, I) eig.: cocta donec bullire desierit, Cels.:
bulg^a, ae, f. ein leberncr ^anjen, =®a(f, Lucil. alto demersus summa rursus non bullit in unda,
sat. 2. 16 u. 6, 1. Yarr. sat. Men. 61, 3 u. (vulga) rairb nic^t irieber auf ber Cberfläd^e beö äßafferö
82, 11. - fcf)er3§. 0. ^Jhitterleib, Lucil. sat. 26, 36. erfc^einen, Pers. - als v. tr., bullita, burdjraallt,

bülima, f. bulimus. Ijatbgefoc^t, Yeget. 2, 17, 5. —


II) übtr., auffirau-
bülimo, ävi, äre {ßov/.iiudco), «^eißftunger ht- fen, indignatione Apul. met. 10, 24: libidinum
,

fcmmen, ^ei^^ungrig rocrben, Pelag. vet. 10. Theod, incendio bulliebant.Hieron. adEustacb.p.236,1,1.
Prise. 2, 29. Bulli8 (Byllis), idis, /'. {Boi/M's ob. Bvüig),
bülimösuH, a, um (bulimus), öeiw^ungrtg, Pelag. illprifc^e Stabt u. :iianbfc§aft ^raifdien 3)ijrr^oc^ium
vet. 10. u. arpollonia,Cic. Pbü. 11, 11, 26. Caes. b. c. 3,
bülimuM, m. (ßov/.iuos), ber "^eig^unger, hai).
i, 40.- 2)eren Ginmol^ner gen. Bullidenses, iura,
and) bie 23lagfnf^njäc^e, £6nmacöt, Grmattung, Ye- m. Caes. b. c. 3, 12, 4 u. 40, 5: n. Bullienses,
get. 5, 37 (3, 38); ogl. Gell. 16, 3, 9. - Otbf. bü- ium, m., Cic. Pis. 40, 96 {ed. Halm. Bulienses):
lima, ae, f., Paul. Diac. p. 32, 10. u. SulliöncM, um, wi,, Cic. ad fam. 13, 42, 1,

bulla, ae, f. bie ^o^fe 2(ufjc^n)eIIung ob. 2(uf== ob. Buliönes, um, wi., PI. 3, 23 (26), 145: u.

jpaUung, bie Stafe, I) eig., bie SSafTcrbtafc, fons plu- Bullini, orum, m., Liv. 44, 30, 10.
649 bnllitus bustiim 650

biil]ltu8, US, m. (biillio), ba5 «Sprubcln, SSBaffen, burg^ärii, örum, m. (burgns), 2?urg6ett)o5ttetr
aquae, Vitr. 8, 3, 3. ©renjtefc^ü^er, Cod. Theod. 7, 14, 1.
bullo, äre (bulla), Slofcn werfen, fprubcin, auf= Burg^undiönes^um, m. u. Burgiindii, örum,
fptubeln, Cato u. 21. m. bie Surgunbier, eine got^ifc^e 3Sötferfcf;aft, K)0=
buUula, ae, {Demin. o. bulla), I) ein 2SBof= Ui ju unterf treiben bie öfttic^en ä3urgunbier, bie
f.
itthlUä^m, Geis. 2, 5 exti'. u. a. II) (nac^ bul- — i^re 3Bo^nfi|e ^roifc^en ber Ober u. 2ßeid^fer Ratten,
la no. II, B, ra. ogL) eine fteine am §a(|e getragene u. bie rceftti^en, bie "aa^ obere 3}Jaingebiet inne Rat-
Äapfcl, -SButta, Hieron. Isaj. 2, 3, 18. ten, ^Jorm -iones, PI. 4, 14 (28), 99. Mamert. I.
bümaiumuH, a, um (bu u. mamma, gro^rüftig), paneg. 5 iyi.: ^orm -ii, Amm. 28, 5, 9 sqci. Ma-
grof teerig, uva, Yarr. r. r. 2, 5, 4. Macr. sat. 2, mert. II. paneg. 17 in. u. %. - (Sing. Burgundio,
16 (3, 20), 7. onis, m. ixn »urgunbier, Sidon. carm. 7, 234.
bamantus, i, /". (ßov/nacfros, gro^rüftig), oerft. burgii8, i, m. (germanifc^eö Sßort), 23urg, eoflea,
cLfxnsXoi^ eine grof traurige SleBenart, Virg., Col. u. Sort, Veget. mil. u. a. Spät.
21. - S'ibf. bümasta, ae, /:, Edict. Diocl. G, 80. Büri, örum, m. {Bovqoi), eine gcrmanifc^e MU
Bumbömachides, f.
Bombomachides. ferfc^aft in ber 3läi)c ber 3öcic§fet= u. Oberquellen,
bümelia, ae, /. {ßovixslia\ eine gro^e ®fd^enart Tac. Germ. 43, 1. Capitol. Anton. Phil. 22 iyi.
{Fraxinus excelsior, L.), PI. 16, 13 (24), 63. bfiris, is, f.
f.
bura.
büiiiäs, ädis, f. {ßowidg), eine 2trt «Stecfrüöen, büriiiM, f. bucrius.
Col. u. PI.: eine anbere bünion, ii, n., PI. biirra, ae, f. ein jottigcS ®cwonb, Anthol. Lat.
bünitum vinum = ßowLTrjg olvog, 2Bein au§ 5, 133, 5 (385, 5). - 3!)aü. burrae, arum, f. läp-
bei* -^flanse ßovviov (e. S)olbengen)äcl^5), Cael. Aur. ptfdöe§ Seug, hoffen, Auson. praef. ad Lat. Pacat. 5.
cliron. 4, 3, 52. burränica potio (burrus), ein rijt^lic^eö, au^
bfipaeda, ae, m. (ßovnacs), ein gtofcc Sunge, mit '^liiä) oerbünntem 3}ioftfaft befte^enbe^ ©etriint,
Mart. Cap. 1. §. 31 u. 9. §. 908 ed. Kopp. {al. Paul. Diac. p. 36, 12: t)on hm 9tömern an ben ^a^
pubeda). ganaüen genoffen, nac^ Ov. fast. 4, 780 (lac niveum
Büpäliis, i, m. {BovTtakog), ein 33i(b]^auer au^ potes purpureamque sapam).
(5f)io^, 3t^^tgenoffe bes :3ft'"öc"i>^t^i*^ öipponaj, mit burrhliion, i, n. (ßovg u. qip), Sd^fennafe, eine
bem er in ^^einbfd^aft lebte u. be^f;a(b beffen l^ä^Ii^ ^flanje, Apul. herb. 86.
(j^eä ©efic^t in einem 33i(be bem 'Spotte ^^reiä gab, bnrricii»« (burrichus) ob. büricus, i, m. (bur-
wofür i^n mieberum ber 2)icl^ter in feinen Spottge^ rus), ein f leinet (oieUeict)t fud^srotl^eä) »Dferb, Veget.
bid^tcn tüchtig mitnahm, Hör. epod. 6, 14; ogL PI. u. 2(.; ogL Sc^neiber ju Vai-r. r. r. 2, 8, 1.
36, 5 (4), 11 5g. biirrio, Ire, f. borrio.
büphthalmös, (ßovfd'a^fios), I) Sd^fen=
i, f. burru8, a, um = rufus, tivqqos, ^avd'og, feuer-
«uge, eim 25, 8 (42), 82.
^^Pf^anje, PI. II) eine — rot^, fcöarttxd^rot^ , nac§ Paul. Diac. p. 36, 12 u.
2lrtbe^ aizoon majus,-?auönJur5,P1.25, 13(102), 160. Gloss.: 9ibf. byrrus. Prob, ad Juven. 3, 283.- Sd^on
büpleuröii, i, n. {ßovTtlevQov)^ ein bo(bentra= bie 21{ten fc^rieben Burrus ftatt Pyrrhus {IIv^-
genbeö @en)äü)ö, balbtfd^cS f»afenö^rletn {Bupleiirum ^og\ nad) Cic. or. 43, 160.
Mdense, Host.), PI. 22, 22 (35), 77. büselinon, i, n. {^ ßovaäXivov), Dd^feneppid^,
büprestiH, tidis, 2(cc. tim, f. {ßovnorjarig r>on eine ^ftanje, PI. 20, 12 (47), 118.
m^Tj&co)^ I) ein giftiger Ääfer, beffen Stic^

Äü^e W Büsiris, ridis, 2lcc. ridem u. rin ob. rim, W>1.
aufbläht, PI. u. 21. II) eine '^flanje, üiell. gemei= ride, m. {Bovawig), ein alter i^önig oon 2(egr)pten,
iie§ fJafenö^rlctn {Bupleiirum rotundifoUum,h.\ PL ber feiner ©raufamfeit raegen oerrufen raar, weil er
22, 22 (36), 78. bie Ji^emöen, bie in feinQanh tarnen, opferte, My-
1. büra, ha^ Ätumm^ot}, ber krümmet am
ae, f. thogr. Lat. 1, 65 u. 2, 157. Hygin. lab. 31 u. 56.
^intcrtf)ei( beä 'Pfluges, Varr. r. r. 1, 19, 2. Varr. Virg. georg. 3, 5. Ov. met. 9, 183. Ov. trist. 3, 11,
LL. 5, 31. §. 135; ogl. Non. 80, 19. - 2)aff. büris, 39. Macr. sat. 3, 5, 9. Amm. 28, 1, 46.
is, 2lcc. im, f. Virg. georg. 1, 170. Varr. bei Serv. bustär, äris, n. (*buro a(t(at. = uro), bie eei=
Virg. georg. 1, 170; ogl. Paul. Diac. p. 39, 4. ci^enbranbilätte, Charis. 25 P.
2. Büra, ae, f. {Bovqu), ©tabt in 2lc^aia, 40 busticetum, i, n. fpättatein. = bustum, ein
©tabien öom 9}ieere, PI. 4, 5 (6), 12. Scliol. Bob. 23ranblager, ©rabmal, Arnob. 1, 41; 7, 15.
-»d Cic. Flacc. p. 232, 18 ed. Bau. (roo Buram §u buMtiräpuN, i, m. (bustum u. rapio), ber ®tab-
lefen ift). tefle^ler, ein oc^impfroort, Plaud. Pseud. 1, 3,
Surchaiia, f.
Fabaria. 127 (361).
Burdigäla f. uralte ©tabt ber
(Burdeg.), ae, biistuäliM, e (bustum), bie 23ranb= ob. ©rafeflätte
Bituriges :i>ioi5ci in 2(quitanien, auf ber ©übfeite ^etreffenb, Sidon. ep. 3, 12. Prud. cath. 9, 52.
ber ©arunma, bebeutenb burc^ §anbe( unb fpäter buHtuäriiiM, a, um (bustum), jur üeidtmitanb-
burc^ 33etrieb ber Sßiffenfc^aften, ©eburtsort beä flättc gehörig, gladiator, ber an ber Seic^enbranb^
2)id^terä 2lufoniu5, j. Bordeaux, Auson. dar. urb. ftätte bem :ikrftorbcncn ju (it)ven fiimpft, Cic. u.
14 (reo V. 8 u. 39 ber 3iame). Auson. Mos. 18. Mart. Spät.: moecha, bie fic^ bei Sranbftiitten u. Arabern
9, 32, 6. Eutr. 9, 10. - 2)aD. BurdigalenHiH, e, preisgicbt, Mart.: altare, auf öem llJ?enfd;en geopfert
«ui Surbigalo, 6urbigalennf(^, discipulus, Sidon. werben, Tert.: latro, ber ^:tJliinberer ber (^robmäler,
ep. 9, 13. Amm. (og(. bustirapus).
burdo, önis, m. ein 5Wau[pferb, SWautt^ier (oon buMtuin, i, n. (oon *buro, aWat. = uro) = Tva-
«inent öengfte u. einer (Sfeün, roä^renb mulus, ber ßog, bie ßcic^enbranbflättc , I) im engern Sinne, bie
3Kau(efe(, oon einem Gfel u. einer ©tute), JCt. u. Stätte, 100 ber Üeic^nam oerbrannt loorben ift, ba^
Vulg. - burdiiH, i, m., Acron Hör. carm. 23ranblager, Lucr. 3, 904 (i)06, vuhj. 919). Stat.
^JJbf.

3, 27, 7. silv. 5, 1, 226. — meton., ber oerbrannte


hat), a)
burdöDärint«, ii, m. (burdo), dxi 2>lault5tertrei= t>et*nam, Stat. Theb. 12, 248. —
b) übtr., oon einer
*er, Edict. Diocl. 7, 17. jerftörten Stabt, eine leere 23ranbftätte, PI. 5, 17

burduncüluH, i, m. (Demin. o. burdo), eine 73: 0. ber »ranbftätte beo 2l(tar'j, bustum arae,

I
^flanje, xoa\)x\^. »otetfcö, Marc. Emp. 5.
(15),
Hieron. ep. ad Heliod. fol. 217 ed. Frankf. IT) —
651 Butados Byzantium 652

im rocitcrn Sinne, bcr über bic £cid)cnnfrf)c nuff^c bauni=, lucus, Soliii.: forma, Col. —
IT) - ttv^oei-
iporfcnc (^rnlfiüflfl, bic CTrobfioitf, baö ©rotimol, bnö (V;;t;, bucftftbaumortig üou ^arbe, but^ebournfarbig =
(«)rab, fi(Uii;) est, si quis luistuiii (nam id puto ap- Hctdjflflb, gelblich, color, PI.: rostrum, Yarr. fr.:
prllaii rrii^o)) aiit monnni« iitum violavit, Cic: dcntes, Mart.
qni (Sardaiiapaliis) incidi jnssit in busto: Ilacc biixifc'r, fera, ierum (buxus u. fero), !Pud^$=
lialu'o, qiiae cdi rtc, Cic. - poct., uoni DJni^cn cincö bäum traflcnb, Catull. 4, 13.
mcnjd^cnfrcffcnbi'n Xhicroo, viva vidciis vivo sepo- biixöNiiN, a, um (buxus), bem Jöud^esbaumbol^
liri visceia busto, jnf) bcn Icbcnbicjcn iicib im (cbcn= öbnli*, PI. 12, 25 (54), 119.
biegen (*^rabc ncifd)lici";cn, Liicr. 5, 991 (903): unb biixiini, i, f. buxus.
vom Sd)lad)ttclbc, quotios civilia biista Phiiippos biixiiH, i, /. u. (fe(tener) buxum, i, n. (7rv^og\
canerem, Prep. 2, 1, 27. - Ad Busta Gallica, eine I) bcr 58uc^ö - a) ber 5Puc^6baum, Ov. u. PI. — b)
©ec^cnb in 'Hom, mo Gamilluo bic (gefallenen (ballier bas Suc^ebaumbcl?, 1*1. u. Virg. II) meton. = —
l^atte ücrbrcnnen u. beerbificn laffen, Varr. LL. 4, aus 33ud)obaum bereitete ©egenftänbe, als: Stötc,
32. §. 157: vc^i. Liv. 5, 48, 3; 22, 14, 11. - iibtr., Virg. u. 9t.: Ärctffi, Yirg. u. Pers.: Äamm, Ov. u.
ein ®rob = bie Stätte,
voo^, ob. bie '^^erfon, burrf) Juveu.: ©c^rctbtafcl, Prop.
bie etinao uernidjtet wirb, cui temidum illiid (Ca- BüzygeN, ae, m. {Bov^vyi]g), ber <Ztievanipan-
storis) fuit aix «ivium perditoriim castellum fo- ,
ncr, 23einame eines attifcfien §eroö (nac^ (rinigen
rensis latrociiiii, hustuni legiim omnium ac reli- bes Triptolemus, nad^ 2(nbern bes Epimenides),
gioiuim, Cic: tu, bustiim roi publicae, Cic: b. nati, als Grfinber bcö '-Pftngcö u. bes ^flügenö, PI. 7, 56
t). bereue., ber feinen Sofjn gegeffen I;atte, Ov.
(57), 199. Varr. r. r. 2, 5, 4. Auson. ep. 23, 46.
BütädeN, f. Butcs. Serv. Virg. georg. 1, 19.
büt^o, Ollis, m. eine Sairenart, PI. 10, 8 (9), bybliöpöla, f. bibliopola.
21 n. a.
BybliH, lidis, 2(cc. lida, (ßvßXk), 3:ocf)ter
BüteN, ae, m. {Bovrf.s), Qvied). 9J?ännci-name, f.
bes 9JiiIctu6, ücrliebt fic^ in ifjren ^Bruber (Eaunus,
Hygin. lab. 14. Ov. met. 7, 500. Yirg. Aeii. 5, 372
folgt bem i^rer fünbigcn 2.kbc entmeid^enben ^^ru=
u.a. - Xav. Bfifade«, ae, m. (*BoiTd87]i), ein
ber burd^ :^^t)cicn, (Serien ic, h\^ fie ermattet nie=
männl. -Jiad^fommc beö33utes, e.Sutobc, Prise 583 P.
berfinft u. 2:t)ränen oergie^enb \\\ eine Cüeüe fid^
Batlirötum, i, n. ob. -tös, i, f. {Bov&qcotÖv
auf (oft, Ov. met. 9, 450 sqq. - 5)iac^ Ov. art. am.
XL. -t6c\ Seeftabt an ber tfieeprotifd^en i^iifte (@pi=
1, 283 u. Hygin. fab. 243 er^enfte fie fic^ felbft.
rue), (Eorct)ra gegenüber, j. Butrinto (in 2((banien,
an ber SDieerenge von (Sorfu), Caes. b. c 3, 16, 1. ByblöN, i, f. {Bvßlos), uralte Stabt in ^^ö-
Virg. Aeii. 3, 392 sq.: )^oxm -tos nur Ov. met. 13, nicien, auf einer 2(nt)öf)c nicf)t rceit oom 9Jteere,

721. - 2)ao. Buthrötius, a, um (Bov&qcotios), jroijrfien berüt)mt burd^ ben


Stripotis u. ^crtjtos,

But^rotifd^, ager, causa, Cic. ad Att. 16, 16 (A), 4: iempel u. Guttuö beö Stbonis, j. Bjebaü ob. Jjjaeb-
^tur. jubftü., Buthrötii, örum, m. bie (Sinn), ron hehl, Mela 1, 12, 3. Curt. 4, 1 (3), 15. PI. 5, 20
33ut^rotum, hk »ut^rctier, Cic. ad Att. 16, 16. lit. (17), 78.

A. §. 4.
Bylli§, f.
Bullis.
büthy»$ia, ae, f. (ßov&vGia)^ ein großes u. feier==
byrrus, um, f. burrus.
a,
lic^eö 5ftinberc^fcr, Suet. Ner. 12.
Byr^a, ae, f. (BvoGa), bie Gitabelte üon (Sar^
Büticus, a, um, f. Butos. tl^ago, Virg. Aen. 1, 367. Liv. 34, 62, 12. - 3)ao.

1. bütio, önis, m. bie SUc^rbommcr, Auct. carm.


Byr§icus, a, um, bprftfd^ = cartl^aginienfif c| , Si-

de philom. 42. don. ep. 7, 17. v. 18.

2. büfio, Ire, S8u fc^rctcn, '^kturtaut ber 9?o^r=


byssinn«, a, um (ßvaatvos), fein leinen, botiften,

bommel, Auct. carm. de philom. 42. vestis, Apul.: opus, JCt.: tunica, stola, tiara, Yulg.
Bütö8, i, f. (Bovros), öauptftabt beö nomos - fubfto., bysslnum, i, n. ein battflcne^ Älcib, Tert.

Ptenetlm, an ber fcbennptij'dien 5D^iinbung bee !RiIe de cult. fem. Yulg. 2. pai-al. 5, 12 u. a.
2, 13.

im ^elta (Unterägi)pten) am butifrfien See (j. See


,
by8KU8, f. (ßvaaog)j
i, feinet ßctnen, fSatiitr

Burlos), mit einem berühmten Tempel u. Orafet Äammertud^, Apul. met. 11,3. Yulg. exod. 25, 4
ber Latona (Buto), PI. 5, 10 (11), 64. - Xax>. Bü- u. a. Mart. Cap. 2. §. 114. - 9]bf. byssum, i, w.,

ticuH, a, um {Bovriy.ög), Butif^, linum, PI. 19, Isid. 19, 27, 4.


buttuti, Interj., bei Plaut, nad^ Charis. 216 P.
1 (2), 14.
Butrötus, i, m. ^lu^ in Sruttien, bei Socri, j.
butubafta. Interj., bei Naev. com. u. Plaut.
Brticiano, Liv. 29, 7, 3.
na^ Paul. Diac. p. 36, 6 u. Charis. 216 P.
Butuntnm, i, n. Stabt in (Ealabriett, j. Bi- B^'zäciuin, ii, n. {Bv^dxiov, auci) Bvaaurig\
tonto; moDon A) Butiiiitinen§eN, ium, m. hk bie öftlirf}fte Sanbfdiaft in Africa propria, ^roifc^en
(Sinrc. üon 33ut., bie 23utunttnenfer, PI. 3, 11 (16), bem ^luffe Triton u. ber f leinen Sprte, Yarr. r. r.
105. —
B) Butuntinii8 (Botontinus), a, um, ju 1, 44, 2. PI. 5, 4 (3), 24. - Xav.: A) Byzäce-
33. geprig, ^utuntinifd^, ager, Gromat. vet. p. 262, 9. nus, a, um
(Bv^axrjv 6g), b^jocemfd^, Cod. Just, 1,
bütyrum, i, 7i. (ßovrvoov), bieSuttcr, Cels.u.Sl. 27, 2. - ^tur.
fubftu., Byzaceni, orum, m. hk (Sinn),
buxans, antis(buxus), hu^^haumaxtiQ, Apul. met. üon Spjacium, hk S^faccncr, Cod. Theod. 11, 1,
8,21. 29: Bizazeni gefd^r. bei Prob, ad Juven. 5, 89. —
Bnxentum, i, n. [hü hm (Sried^en ITv^ovg), B) ByzäciHs, a, um, b^socifc^, Sil. 9, 204.
Stabt in Sucanien, (5)rünbung ber 9)ieffenier, fpä= Bj'zantinm, ii, )i. {Bvt,ävriov), S^jonj, bo.^
ter (Eolonie ber 9fii3mer, j. Policastro, Liv. 34, 45, I^eutige ©cnfiantinopcr, Nep. Paus. 2, 2 sq. Liv. 38,
2. Teil. 1, 15, 3. -
A) Bnxeiitiniis , a,
3)ao.: 19, 3 sqq. - 2)at).: A) ByzantinuN, a, um, W
um, Gromat. vet. p. 209, 14.
burcnttmfdj, ager, ^anttntfd^, Auson. u. Sidon. —
B) Byzantiiis, a,
— B) Buxentiiis, a, um, buycntifd^, pubes, Sil. um [Bv^ävTiog), b^jonttfcg, litora, bie Strafe oon
8, 583. (Eonftantinopet, 0\-.: portus, PI. - ^(ur. fubfto.,
buxetum, i, n. (buxus), eine SBurbaumpflansung, Byzantii, orum, m. bie (Sinn), oon ^pjanj, bie 238=
Mart. 2, 14, 15 u. a. jantiner, Cic. u. 2(. —
C) Byzantiäcu§, a, um
buxeus, a, um (buxus), I) au§ 23ud^§, 93ud^^= {Bi'tavTiay.6?), btjsanttfd^, Stat. silv. 4, 9, 13.
653 C cachrys 654

c.

1. c, c, britter 23uc^ftabe beö latein. 2ltp^abetö, = rufig, Bcfc^mu^t (@gf^. immaculatus), Paul, Nol.
urfpr. ben ^^ u. ©=Saut begeic^nenb, alfo hem ep, ad Serv. 32, 9.
Qxki). r
entfpred^enb (ba baä SSuc^ftabenjetc^en G cäcäbo (cacc), äre, gacEcln, garfern, gried^. xax-
erft um
520 b. ©t. in baö röm. %ipf)ahü aufge= xaßi^o), 9^atur(aut ber Siebpl^ner, Auct. carm. de
nommen raurbe); ba^. bie alten ©c^reibroetfcn LE- Pliilom. 19. Auct. fr, de aucup. 12.
CIONES (legiones), MACISTRATOS (magistra- cäcäbüluti, i, m. {Demin. von cacabus), ein
tus). - 2tB 2lb!ür5ung: a) = (35orttame) Gajus, «nb Heiner Äod^topf, ©pät.
umgefe^rt Gaja. — b) auf ben ^otirtäfetc^en ber cäcäbus (cacc), i, m. {xdxaßos\ einÄcd^gcfd^irr,
dtiditcx = condemno (id^ üerbamnte); bai^. litera Äoc^topf, Varr. LL., Col. u. 21.

tristis, entgeggf. bem A=


absolvo, atö litera salu- cacalia, {xaxaXia\ eine aud) leontice gen.
ae, f.
taris, Cic. Mil. 6, 15. —
c) auf Inscr. = centuria, ^flange, nac^ ©prenget bie ttJoUfrauttiättrigc «pcfl=
centiirio, civis, civitas, cohors, coUegium, colonia, ttjurs {Cacalia verbaseifolia, Sibth.), nad^ ©c^neiber

conjux u. 21, ^uflattic^ {tussüacfo), PI. 25, 11 (85), 135.


auä
Y cäcätfirio, Ire (Desiderat, v. caco),
2. C, ^^li^^ä^^f^^" (entftanben -r jnjeimal farfen
50) = centum. »otten, Mart. 11, 77, 3.

= cäcemphätön, i, n. {xaxe'ufarov)^ ein 2lu§=


cäballäriu8, ii, m. (caballus) iTtTtoxofjiog,
brucf tjon unanftänbigcr, ojfcöncr ^tcbcnöebcutung, ein
«Pfcrbewörtcr, «Pfcrbcfned^t, Gloss.
Serv. Virg. georg. 2, 13. Isid
jttjcibcutigct Slu^brutf,
cäballätio, önis, f. (caballus), 'na^ f^^utter für
1, 83, 5; og(. Quint. 8, 3, 44 sqq.
't)a^ ^:pferb, bie «Hatton, fpät., JCt.
cächecte»«, ae, m. (xaxexrrjg), ein '&cftifc§crr
cäballlnu8, a, um (caballus), jum ^fcrbe %t-
(Sc^ttJinbfüd^ttger, 'ptur. cachectae bei PI. 28, 9 (33),
ftcrcnb, «PfcrbCv caro, ^^f erbefleif c^ , PI.: fons, 9io^^
125; 32, 10(39), 117.
brunnen, fc^erg^. = ^ippocrene, Pers.
cächexia, ae, f. (xaxsiin, fdf)(ed^ter, fd^Ummcr
caballiön, ii, n. •|>wfd^jungc , SWUjf tout , Apul.
3uftanbbeäSeibeg,ber@efunbl^eit),bie'|»eftiF,@d^ttJinb-
herb. 96.
fud^t, Cael. Aur. cliron. 3, 6, 80 sqq.; 4, 2, 18.
cäballu§, m. {xaßdU7]s), ein ^ferb gu ge=
i,
cächiiinäbilit!), e (cachinnare) , jum ßautauf=
meinen Sienften, bann in ber 3Sotfäfpr. für ^ferb
lad^cn ^inneigenb, animal, Apul. de dogm. Plat. 3.
üb^., rcie unfer (auä caballus entftanbeneä) ®aui,
p. 268 (p. 33, 20): risus, ein au^gelaffeneö Sad^en,
Älepper, caballo vecta, reitenb, Hör,: uno caballo
Apul. met. 3, 7.
esse contentum, Sen.: c. Gorgoneus, ^egafu^,
cächinnätio, önis, f. (cacMnno), baä fiautauf»
Juven. - ©prüden)., optat epbippia bos, piger optat
Tad^cn, au^gelaffenc ßad^cn, ha^ fiad^en au§ »ollcnt
arare caballus, b, i, 3iiiemanb ift mit feinem ©taube
fialfe, ha^ fd^attenbe, gcttenbe, ro^c ©clöd^tet, Cornif.
§ufrieben, Hör, ep. 1, 14, 43: tamquam
caballus
rhet. 3, 14, 25: ut si ridere concessum sit, vitupe-
in clivo, oon einem fd^taff ©e^enben, Petr. 134, 2.
retur tamen cachinnatio, Cic. Tusc. 4, 31, 66.
cabätör, cavator.
1, cächinno (nid^t cacliinnor, f. 3""^pt ju Cic.
f.

Cabillönum, i, n. ©tabt ber 2lebuer, am 2lrar


Verr. 3, 25, 62. p. 481), ävi, ätum, äre (cachin-
im (ugbun. ©allien, j. Chälons sur Saöne, Caes.
nus)= xayxd^co, MU--, laut auflad^en, ein fd^aUcnbcS,
b. G. 7, 42 u. 90 u. %. - S)at). Cabillöneiii»«!«,
ro^c§ ©cläd^tct crl^eöcn, eine ^e'&e ia^e auffd^Iogen,
e, cabiUoncnftfdö, portus, Eumen. paneg, ad Con-
ridere convivae, cachinnare ipse Apronius, Cic:
stantin. 18.
furtim, Lucr.: petulantius, Aur. Vict. - m. Acc,
Cabira, örum, n, (ra Käßsi^a), ©tabt in ^on=
meum cachinnat, Apul. met.
über etroaö, exitum
tue, eine ber Stefibenjen beö 9)iit§ribateö, Eutr. 6, 8. -
3, 7. poet. übtr., suavisona echo crepitu clan-
Cabiri, örum, m. (KdßscQoi), t)k ÄaBtrcn, oon 572
gente cachinnat, fc^allt taut, Att. tr. sq. (ogl.
ben ^etaögern auf :^emnog u. ©amotf)race »erei^rte
cachinnus a. ©.).
©ottl^eiten beren ge^eimni^öoUer 3)ienft fid^ burd^ = xayya-
,
2. cächinno, önis, m. (cachinnus)
ganj ©riec^enlanb oerbreitete, ja felbft in $t|önicien petulante sum
arris^ ber laute (fpöttifd^e) fiac^er,
unb 2tegt)pten gefunben raarb, anfangt 2)iener ber
splene cächinno, eö regt bie pricfe(nbe SKilj mir bie
fogen. ,, großen ©ötter" (Dei magni u. potes), bann
Sac^e, Pers. 1, 12.
mit biefen ibentificirt u. unter i^rem 3^amen mit hm um (cachinnus), jum tauten
cächinnösuM, a,
3!)i05curen oereint alö ©rf)u^geifter oerel^rt, Att. tr.
fiac^cn aufgelegt, Cael. Aur. acut. 1, 3, 41.
526 (n)o (^enit. Cabirum): ^lur. b. tr. 526 (roo
Att.
cächinnuH, - xayyaGfiöz., bie ^eHe, laute
i, m.
©enit. Pur. Cabirum): ©ing. bei Cic. de nat, deor.
ßttd^e, ha.^ fd^attenbe,geUenbe, ro^e ©elöc^ter, tum
3, 23, 58. Lact. 1, 15, 8. 'i^gt. Jo. Ant. Astorius
joca, tum sermo, tum dulces esse cachinni con-
de Diis Cabiris, Ven. 1703.
suerant, Lucr.: cachinnos irridentium commovere,
c&buH, i, 711. (xdßos), ein Wla^ für trocfene unb Cic: cachinnum tollere, Cic, ob. edere, Suet.:
flüffige ©egenftänbe, bem zolrit entfprcc^cnb ber , effundi in cachinnos, Suet., ob. in darum cachin-
üierte Xl^eil eineä l^ebr. modius = XXH sextarii (f. num, Apul.: rideri ingenti cachinuo, Lampr. -
Metrol. scriptt. p. 101, 9 ed. Hultsch.), Vulg. 4. poet. übtr., leni resonant plangore cachinni (un-
reg. 6, 25. darum), ho.^ \o.\xie ©eplätfrfjer [yilaQua xv^äx(av\
Cäoa, ae, f. Cacus (ro.
©c^roefter beä f.),
Lact. Catull. 64, 27 (ogl. cächinno a. (£.).
1, 20, 36; »gl. Serv. Virg. Aen. 8, 190. oachla, ae, f. {xdylo), bie fonft buphthalmos
oäcabäceuN (cacc.) a, um (cacabus), nie im gen. ^«"5^, Cc^fenauge, PI. 25, 8 (42), 82.
Äoc^tcpf bcfinbli^, motus, g(eirf) ber im Xopfe fod^cn- cachryH, yos, 2lcc. ym, 2Ib(. y, f. {xdyQvs), I)

ben ^iüffigteit, Tert. adv. Hermog. 41. bie Idnglic^ runbe, f^uppcnartigc 5-rurf)t gcioiffer

cäcäbätuH (cacc), a, um
(cacabus), topffd^warj Säume, ber3apfen, niie:Xannjapfen, PI. 16, 8(11),
655 cacizotcchnos Cadmus G56

30. - bic A-nicfit boo :)iooiitaiin, IM. 21, 11 (G0\ 190 (u. Sorv. 5. St.). Mythogr. Lat. 1, 66: 2, 153
101. — II) bor lüoi^c 3amonfcin bcr'-pflanjo creth- u. a. ^isgL ^^ireUcrs 9iöm. mr^i^ol S. 647 ff.
cadäv^r,
,

mos, PI. 2«), <s (50), 82. eris, n. (cado), ein tobtcr Äör^jer, Stidf \

CMciz6(ocliii«5H, i, VI. f.
catatoxitcchiios. nani, von feiner n)iberlirf)en Seite, ?la6 (Dagegen cor-
raoo. ;(vi. atnin, nie, I) facfcn, a) i\ intr.: toto pus mortiuiiii corpus als bie (Gebeine eines (rnt-
ob.
decics in aiino, Catiill.: in ahiin, Ilor, \))v.tr.: — fd^lafenen), ossa cadaveruni, Yarr. LL.: odor
1) eig.:

diiruni, Ijartlcibii^ fci;n, Mart.: odoroin, Pliacdr. — cadaverum, Curt.: aqua turbida et cadaveribus
II) bcfacffit, cacata Charta, ein Wcfdjmicrc, biird) in(jninata, Cic: Clodii cruentum cadaver in- . . .

TDcld^cö ha^i '^npicr nur ucruniTinigt inirb, Catiill. t'elicissimis lignis scmiustulatum, Cic: n. ^^fjieren,
36, 1 u. 20. turpi (lilapsa cadavera tabo, Yirg.: odor abjecti
CMCÖötlieN, is, )/. [y.ax6r;d-i.^, bOfel)aft), alö t. t. in via cadaveris, Suet. - al^ ein Srf)impfn)ort, 5la§,
bor 'IJiCbic. öie bartnätftfle, bööortigc Äranfbctt, ejectum u. abjectum hoc c, Cic. Pis. 9, 19 u. 33,
Cels. u. PI.: im ^^lur.: cacoetlie {ra y.ny.07]d-t\ PI. - 82. — II) übtr.: cadavera oppidorum, bie Srümmct,
übtr. , uon bei* unljcilbarcn itranft;cit ber Sd^vcib Sulpic b. Cic. ad fam. 4, 5, 4.
fuc^t, Jiiven. 7, 52. oädäv^rinuH, a, um (cadaver), »ont 2laö, nido-
CacÖiunemön, Önis, m. {*xay.oui'rjucoif), bcr res. Augustin. de civ. dei 9, 16. - fubftü., cadave-
mit fcblccötfm ©cbäd^tntf Scgobte, ein otüdt bes rina, ae, f. {sc. caro), ^-(eifc^ Dom gefallenen '-ßie^,
Saberiue, Gell. 16, 7, 8. 2to^, Tert. de anim. 32.
cäcftphemia, ae, f. {xaxo^rjuia), übtet Seumunb cädäveröNiiN, a, um (cadaver), letc^enäbnUc^^
(©g)\?. euphemia), Sacerd. art. gramm. 1. §. 156. =boft, facies, Ter. Hec 3, 4, 27 (441): o. ^erf.,
p. 39 ed. Endlich. Ambros. in psalm. 48. serm. 16. §. 28.
cäcÖNyNtätuM, a, lim {>cay.oavaxaro?\ ni^t %t- CaddiiHü, faifcfie Sdjreibart für Cadusii, ro. f.

ibörtg fcfl ftcficnb , Fortimat. art. rliet. 1 3. p. 83 , cädeMco, 6re (Inchoat. ü. cado), ju gatte fom--
sq^. {ed. Hahn). mcn, citius, Theod. Prise. 2, 2.
oäcu8ynthetön, {y.axoavi'&erar), in ber
i, n. cädiäli»), e (cadus), im Ärugc oufbcwabtt, resina,
Sil^etor. = bic fcblerbafte 2>crbtnbung bcr SSBörtcr, Cael. Aur. chron. 2, 7, 108.
Lucil. sat. 9, 3 u. Gramm. cädiviiM, a, um (cado), I) üon 5nicf)ten = oon
cäcözelia, ae, f. {y.axo^rjlia) bie fcblerbaftc, fclbft abfaacnb, abfüttig, mala, PL 15, 16 (18), 59
ungefcbttfte STacbabmung guter 3Jhifter im Stile, in
,

u. a. — II) oon Hranfen = mit bcr fottenbcn ®ud^t


^•olge eines üerfe^rten ©efc^madeä, hie 5io^äffung, belabcn, Macr. Emp. 20.
Sen. rhet. u. Quint. cadmea u. cadinia ob. cadmia, ae, f. {xaS-
cäcözeluH, um {y.ay.6^7;/.oi\ nur jubftü., I) ca- /iuia, xaSfiia), ®almci, foroo^l ber natürlid^e, als
cozekis, i, m. ber ungcfc^irftc 9?ac^abmcr im Stile ber in Sc^melj^ütten fic^ bilbenbe, ber graue «^ütten--
aus oerfe^rlem ©efc^macfe, ber Slac^äffer, Siiet. Aug. raucö (uerfd^. ü. diphiyges, b. i. Cfenbrud^), Geis,
86. — n) cacozelon, i, n. = cacozelia (n). f.), u. 21. - c. botryitis, f.
botryitis.
Ascon. Cic. div. in Caeeil. 6, 21; üg(. Qii^nt. 8, 3, Cadmea, Cadmus no. I.
f.

56 sqq. CadmeiN, -meiiiM, -meus, f.


Cadmus no. I.

eactö8, -118, i, m. (xaxros), eine ftac^Iige'^flanje cadinia, f.


cadmea.
mit eßbarem Stengel u. 33Iumen6oben bie Äarbcn= , Cadmu8, i, m. [KdSuog), I) So^n beä pl^önici=
%Ttiif!^oäe,ipanUd^t^vti}(!^ode{CynaraCarduncidHS, fc^en 5^i3nigs Slgenor, ©ema^l
ber öarmonia, 33ater
L.), PI. 21, 16(57), 97. - bilbl., eradicato cacto et beö '^Nol^borus, ber Semele, ^ilgaoe, ^no u. Slutonoe:
nibo subdolae familiaritatis, Tert. de pallio 2 extr. !am, feine oom 3^1^^ nad^ Greta entfül^rte Sd^roeftec
cacüla, ae, m. ein <SoIbaten= ob. Cfncicraufwär^ ßuropa fuc^enb, nad^ Söotien, grünbete bort Cadmea,
in im ^elbe, militaris, Plaut, trin. 3, 2, 95 (721). bie 33urg bes fpätern böotifc^en llijebcn (Ov. met. 1,
3>gl. Paul. Diac. p. 45, 16. - Jljr Plaut. Pseud. 15 sq.; uon 16
fast. 1, 490), brachte ein 2llpl)abet
argum. 2. v. 13 u. 14 cäcüla gemeffen. S3uc^ftaben mit nac^ ©riec^enlanb (PL 7, 56, 57.
cäcümen, minis, n. bie aUmäijUd) auslauf enbe §. 192), brachte bas Sc^meljen bes ©rses auf (PL 7, 56,
fegctförmige Spi^e, bas fpi^ austaufenbe obere <Snt>t, 57. §. 197. Hygin. fab. 274), u. raarb ^ule^t fammt fei=
bef. ber ®tpfc[ eines 33erges, 33aumeä (@gj^. radix), ner ©attin .*parmonia in iDrac^en üerrcanbelt, Ov.
I) eig. a) übf;.: cacumen radicis loco ponis, Sen.:
: met. 4, 463 sqq. Hör. art. poet. 187; ngL Hygin.
montis, Catull., Sen. u. %.: Alpium, PI.: collis in fab. 178 sq. - hai). Cadmi soror, ßuropa (als &elt=
modum metae in acutum cacumen fastigatus, t^eil), Ov. ex Pont. 4, 10, 55: Cadmi nigellae filiae
Liv.: pyramidis, PL: arboris, Yirg., Quint. u. 31.: ob. filiolae atricolores, üon ben 33u(^ftaben, Auson.
oleae, Quint.: praeacuta (ramorum) cacumina, ep. 4, 74 u. 7, 52. - 2)aü. abgeL: A) Cadinein,
Caes.: cacumina clavorum (ber 9Zngel), Val, Max.: idos, 3(cc. ida, f. {KaSur;tg), 3um ©abmuö gcbörig,
gramiuis, PI.: ovi, PL: corporis, Lucr.: membro- cabmeifd^, poet. tbcbanifi, arx, Ov.: matres, Ov. -
=
rum, PL —
b) a(s gramm. t. t., bas über bie 33uc]^= fubftü., eine ©abmcibc (= Xod)ter beö (Eabmuä), roie
ftaben gefegte Slcccnt^eic^en, Mart. Cap. 3. §. 273. — Semele ob. ^no, Ov.: u. '^^lur. Cadmeides, bie 2lgaDe,
II) übtr., ber ©ipfet = bas Ööc^fte, ha^ äu^erfte 3iel, ^no u. 2(utonoe, Sen. poet. — B) Cadmeius, a,
alescundi summum längere c, hen ©ipfel bes um (KaSfii^iog), cobmcifc^, genetrix, Slgaoe, Stat.:
3Bac^stf)um5 nöKig erreichen, Lucr.: ad summum seges, bie non (Eabmus gefäetcn 2)racl^en5ä^ne, YaL
c. venire, jur l^öcf)ften 33oIIfommcn§eit gelangen, FL: heros, ber ^l;ebaner '^olijnices, Stat. C) —
Lucr. Cadineus, a, um (KaS/uelog), ^um 6'abmu§ gebörig,
cäcümino, ävi, ätum, äre (cacumen), jufpi^en, cabmeifdb, poet. =
tfttbaniii^, Thebae, Prop. cistae, :

summas aures, Ov.: ova cacuminata, PL Sacc^us Gnfel bes ßabmu^ üon ber
bac(^ifd)e (weii
Cäcus, i, m. {Kay.os), Sol^n beö 5ßufcan, roa^rjd^. Semele), Sen. poet.: Tyros (raeil ©abmuö aus ^f)'ö^
urfpr. ein unterraettlirfier '^^uergott, nacf) ber fpätent nicien), Prop.: Mi), gens, stirps, manus, cartl^agifd^,
Sage ein StraBenräuber in Italien, oom öercutes Sil. - fubftü., Cadmea, ae, /. {sc. arx), bie Surg in
wegen bes 9iinberbiebfta^ts erf erlagen, Yirg. Aen. 8, 'Xi^ebm (üon Gabmuä
gegrünbet), Nep. II) au§ —
190 sqq. Liv. 1, 7, 5 sqq. CoL 1, 3, 6. Solin. 1. SJiilet, Sogograp^ u. einer ber erften ^rofaiften, furj

§. 7 sq. u. 18. Yerr. Flacc. bei Serv. Yirg. Aen. 8, üor ben $erfer!riegen blü^enb, PL 7, 56 (57), 205.
657 cado cado 658

— ni) ein graufamer genfer ^ur 3^it ^^ öoraj, eure, Liv.: sie cunctus cecidit pelagi fragor, Virg.
Hör. sat. 1, 6, 39^ — &) D. SBorten 2C., bent 2Jlunbe entfallen, sie iterat
cado, cecidi, casum, ere, fatteit, f!nfcn, juro. aud^ voces et verba cadentia tollit, Hör.: liaec aliis male
^d^ fcttfen, I) im Slüg., A) eig.: a) v. lebl. ©ubji., dicta cadant, Tibull.: neu tibi pro vano verba
ttbfol.: quare calix, si cecidit, frangitur; spongia, benigna cadant, Prop.: haud irritae cecidere minae,
si cecidit, non frangitur, Sen.: bis patriae cecidere Liv. — i) (als gramm. u. r^et. t. t.) v. 3Bort= u.

manus, Virg.: articulus ad numerum


cadens, ber xonfall, abfallen, »erlaufen, enben, quod verba melius
naä) bem 2^acte fid^ jenfenbe ^-inger, Cic. - a mento in syllabas longiores cadunt, (i'ic qua (literä m) :

cadit manus, Ov,: arma alci cadunt de manibus, nullum Graecum verbum cadit ,
Quint. : similiter
Cic. (u. arma de manibus alcjs delapsa cadunt, cadentia, g(eicf)e 2lbfäUe {onoionrcora; bagegen si-
Cic): cadere ex arbore, PI.: caelo (ü. ©teinen), militer desinentia, gleicfje Slusgänge [wie \tnfere
Liv.: sinu, Ov. - in terram, Cic, ob. ad terram, 3teime], ouoiorslsvra), Cic: ultima syllaba in
Quint.: in sinum, Ov.: in alqm, Plaut.: supra caput gravem cadit, Quint. - cadere numerose, aptis-
alcjs, Lucr. - in Euboico litore saxea pila cadit, sime, Cic: numerus opportune cadens, Quint.
Yirg. - deorsum, Plaut.: gravatim, Lucr. b) 0. leb. Sßefen, a) übi).: cecidit coxamque
So nutt bef.: «) v. ©efc^offen, fattcn, cadunt tela fregit, PI. ep.: fratrem suum pugno ictum a Kae-
retusa, Ov.: in hostem, Curt.: in humum, Curt. - sone cecidisse, Liv.: si prolapsus cecidisset, Liv.:
frustra, Sen.: levius, auffallen, Caes. - jo aud^ v. cadere solere u. saepius cadere (o. gallfüc^tigen),
Sli^en, quaecumque cadent in te fulmina missa Cels. u. PI. Val.: u. (im '^ilbe) magnus orator

,

putes, Ov. caelo cadunt fulmina, Petr.


: ß) o. minime in lubrico versabitur, et si semel consti-
SBürfel u. 2i}urf, fattcn, ut (talus) cadat rectus, Cic: terit, numquam cadet, Cic: u. (im Si(be) secu-
u. (im Silbe) cadat alea, Petr. rgl. aud^ Ter. Ad.
; rus cadat an recto stet fabula talo. Hör. - ab
4, 7, 22 sqq. - u. o. Soofe, im mit)e, Liv. 2, 12, 16. alto (d. SSögeln), PI.: de equo, Plaut, u. Cic. - alci
— /) ü. Jtüffigfeiten (o. Stegen, ©c^nee, %t)au, ad pedes, Eutr.: in terram, in bie (Sröe finfen (t).
3Baffertropfett, 3i>el(en, ©eraäffern, 1i)vänen 2C.), Körper), Cic: in patris pedes, Ov.: in vulnus,Liv.: in
fallen, itdö ergießen,cadere imbres, Lucr.: nix ca- vultus, Ov.: in transtra, fid; ganj auf bie :)iuberban!e
dens, Lucr.: guttae cadentes, Cic: ros cadit, nieberbeugcn (= mit 3tnftrengung unb öeftigfeit ru^
Plaut., rores cadunt, PI.: lacrimae tam juste ca- bern), Lucan.-praecipitem,Virg.: pronum,Ov.: su-
dentes, Sen.: sine fine cadentes aquae (9iegen= pinum, Suet.: lionestius, Suet. —
ß) v. Jßeibe = ft*
güffe), Sen.: haemorrhoides cadere cogit, Scribon.: einem 3}lanne 6inge6cn(@gfö. demitti), Plaut. Pers. 4,
e capillis ros cadit, Ov.: cadunt toto de corpore 4, 104 (656). Tibull. 4, 10,2. Sen. contr. 1, 3, 7.

guttae, Ov.: u. (im '^iit)e) Graeco fönte cadent y) ü. 5teugeborenen, matre cadens, Val. Fl. 1, 355.
(verba). Hör. - in ora, per genas (r>. Xl^ränen), Ov.: — u. 0. ber Sitte 9ieugeborene üor bie )}ü^e bes
in petram (o. e. Üuelle), Curt. in sinum maris (o. : 3Saters §u legen, tellure cadens, Stat. silv. 1, 2,
e. 5^^fl^)/ Liv.: u. fo in mare (o. e. ©umpf), Curt.: 209; 5, 5, 69.
in Maeandrum (u. e. ?yluffe), Liv.: ex India in B) übtr. a) rao^in fallen = fommcn, geratfien, a)
:

Hyrcaniam (o. 3DZeere), Curt. - silanus juxta cadens übl).: abrupte in narrationem, in bie 6. roie mit ber
(plätfc^ernber), Cels. — S) o. (Sd^atten, fattcn, altis %i)üv ins öouö fallen (o. 9iebner), Quint. 4, 1, 79.
de montibus, Yirg.: umbra modo brevior modo — ß) in ob. auf e. 3fit fatten, in ii)V eintreten, in id
longior häc vel illä cadit, Sen.: arboris antiquae saeculum Komuli cecidit aetas, Cic: considera, ne
qua levis umbra cadit, Tibull. in ea India umbrae : in alienissimum tempus cadat adventus tuus, Cic.
in meridiem cadunt, PL: ne umbrae in corpora — bc\. 0. ^ö'^^^i^S^i^^ f"^^'9 werben, einfommen, in
cadant (auf e. (^emä(be) Quint. longius cadentes
,
: eam diem cadere nummos, qui a Quinto debentur,
umbrae, bie ftc^ oertängernben (ber 9}ienf(^en), Flor. Cic: sed ei ex praediis, ut cadet, ita solvetur, Cic.
— e) V. bem, mm
auf natürli^em 3Bege oon felbft — /) in bie Sinne 3lnfc^auung fatten,
ob. geiftige
ob. fünfttic^ fic^ trennt, fic^ loslöst u. abfäUt, fallen, fommen, ii)V anheimfallen, unterworfen werben, sub
ab-, ausfeilen, au^gcljcn, priora (medicamenta) sensum aliquem, Cic: sub sensum cernendi, Cic:
fasciä deliganda sunt, ne per somnum cadant, sub oculos, sub aspectum, in conspectura, Cic:
Cels.: cadunt vela, finfen (roeröen eingebogen), Virg. sub aurium mensuram aliquam, Cic: sub Judicium
u. (5i(b(. V. 3orn) Ov. - an ob. oon 33äumen ob. sapientis et delectum, Cic: sub intelligentiam,
^flanjen, folia nunc cadunt, Plaut.: arbori ob. ex Cic: in deliberationem, in nostram intelligentiam,
arbore folia cadunt, PI.: u. casuri fiosculi, Quint.: Cic — §) in e. geraiffc (Elaffe 2C. fattcn, il)r sufatten,
motis poma cadunt ramis, Ov. - am ob. com tl)ier. an^eimfaUen, 5U gcpren, in idem genus orationis,
\i)X

Körper, donec crustae cadant, Cels.: vitiosi ungues Cic: u. sub eandem rationcm, Cic: in unam
cadunt, Cels.: cadunt capilli, Petr.: cadit pilus quaestionem (o. 9Jlcl)rercn) Quint.: sub regulam
quadrupedibus, PI.: tondenti barba cadit, Virg.: nullam, Sen. — s) in e.
,

^liftii"^, e. ^i}erbältni§
cadit dens, Cels.: dentes cadunt, Plaut, u. PI.: fatten, oerfatlen, gerotften, i^m anheimfallen, ü. '^erf.,
cadunt alci dentes, Sen. t,) v. —
ber Sonne u. a. in morbum, Cic: in unius potestatem, Cic: sub
Öeftirnen, o. ^age, nnfen, iic^ neigen, untergeben populi Romani Imperium ditionemque, Cic: in
((^gf^. oriri), in densam umbram, Curt., ob. in offensionem alcjs, Cic: in suspicionem alcjs, Nep.:
mare, Flor. (o. ber Sonne): in ©e= Oceanum (d. u. in aliquam vituperationem, Cic. ^) f^" 3'"b. —
ftirnen), Prop.: Delia (3}ionb) exoriens simul atque faUen, ^mbm. jufaUen, an^eimfaUen - ju Xl)cil wer-
cadens, Manil. - infra caelum et sidera nox cadit, ben, m. Sing, an wen? burc^ ad m. 3lcc., regnum
bie dlaii)t ergebt fic^ nic^t biä gum .?)immel u. bis ju praeceps ad servitia (bie Sclaoen) cadit, Liv.: ad
ben Sternen, Tac: qua Orion cadit. Hör.
(rco) tristis regna alcjs, Lucr.-u. burd) Dat., quibus ad portas
— ^ai). cadens, poet. = 2(benb, SKeften, juxta
sol cecidit custodia sorti (äbl), Virg. v) a«f >3niÖ. ^
solem cadentem, Virg. Aen. 4, 480: soli subjecta faUen, b. ^mt>. treffen, auf o»"ö. ob. etiü. 5lnroen
i.

: cadenti arva, Avien. descr. orb. terr. 273. r/) t». — bung finben, auf ob. für o>nb. ob. ctiu. paffen, ^"\mDm.
2öinben, Stürmen, Orfanen, ftc^ legen (@gf^. sur- beigelegt , jugemutbet werben fönnen, mit etrc. flim
=

gere; ogt. 2)raf. gu Liv. 26, 39, 8 u. 29, 27, 10), men, non cadit in hos mores, non in hunc homi-
ventus premente nebulä cecidit, Liv.: cadente jam nem ista suspicio, Cic: lioc verbum, lioc nomen

I
.

659 cado caduceus 660

cadit in alqm, Cic: non cadit in te superbia. Curt.: rocit (fo tief) fei ber % bes ocrm. ^. gefunfen, bafe
cadit crpo in bonum viriim mentiri? Cic: con- m 2C., Tac -
Unperf., periculum est, ne cadatur,
suetiulineni nostram non caderot, Cö lüüvbc mit Augustin. de dono persev. 1.
unfcrm 3pract)i^cbrauri) nid)t ftimmon, ("ic. II) prägn. fallen ,
fitnfinfen, ^ufommenftnfen , a)
b) feinem '•iH'i-lanfe ob. Cii-fül(^c nad) jaäcn -- ctn-- V. lebl. 3ubj|., «) faHcn einfallen, etnftnfen, ju=
-

trctcn, ft* crctflncn, fi* zutragen, fo U. ]0 audfaQen, famntenfallen, »erftnfen, cadunt


=finfen, üerfallen,
ablaufen, u. CSiTigniffcn, isornal^mcn, '-ycr)prcct)cn toti montes, Lucr.: at mundus aliquando est ca-
u. b(^I., quae tum maxime acciderant, casuia i)rae- surus? Quint. - t>. menfc^I. öliebma^en, cadunt
monens, Liv.: si quid advcrsi casurum t'oret, Liv.: alci oculi, Cic: cadontes in ipso opere oculi, Sen.:
quid, si liostem liabuissomus, casurum fuisset, cadentes jam oculos ad meum nomen erexit, Sen.
Liv.: vota cadunt, treten ein, b. i. ge^en in (rrfül^ rhet.: venas cadentes vino fulcire ob. reficere,
lung, TibuU. 2, 2, 17 (uerfd). uon omnia ingrato Sen. —
ß) fotten = erobert u. gerftört roerben, o.
litore vota cadunt, im 53ilbc - bleiben une^üllt, Stäbten, non tota cadet Troja, Ov.: cadere Argolico
Prop. 1, 17, 4). - c. fortuito, Cic: c feliciter, Sen. sub milite Trojam, Ov.
rhet.: c. male, Caes.: hoc adhuc peicommode cadit, b) ü. Üßcfen, fallen, finfen = tobt ^infinfen,
leb.
quod Cic: quod melius caderet nihil vidi,
[iia^) jc, «) ü. forool^l geraaltfam, tf}ei(s burcti
iüO^enfd^en,
Cic: res cecidit praeter opinionem, Nep., ob. aliter f re m
b e .'g a n b im Kampfe, Kriege ob. burc^ öift, f)in=
,

ac putaram, Cic: cecidit ut volumus et optamus terliftig 2C., pauci de nostris cadunt, Caes.: confossi
(ganj ern)ünfcf)t),Cic.: commodius cadere non potuit, ceciderunt, Liv. -cadere in acie, Cic, in proelio,
Cic: durius et contra praedicta cadentibus rebus, in eo hello, Nep.: acie civili, Ov.: inter signa Sam-
Suet. - si non omnia caderent secunda, Caes.: nitium, Liv.: in Hispania, Liv. - in pio officio,
ut irrita promissa ejus caderent, Liv. - res quo- Ov. - telis, Tac: jaculo eminus, Ov.: u. Marte suo
cunque cadent etc., Virg.: leviter curare videtur, per mutua vulnera, Ov.: u. per alqm justä morte,
quo promissa cadant, Hör.: etsi verebar, quorsura Hör.: per acies aut proscriptione, Tac: fraude
id casurum esset, Cic: aliorsura vota ceciderunt, muliebri, Tac - pro patria, Quint.: pro optimati-
Flor. - ni misericordia in perniciem casura esset, bus, Tac. - neque illius interest, quemadmodum
Cic: cadere ad ob. in irritum, }ci)l f dalagen, »er^ aut ubi cadam, Justin.: in pugna acceptis a forti
eitett werben (o. öoffnung 2C.), Liv. u. Tac jo aud) : adversario vulneribus honeste cadere, Cic: super
in cassum, Plaut, u. Lucr., u. frustra, Tac - m. LX milia non armis telisque Romanorum, sed . .

2tng. rcem? etrc. eintritt, fic^ ereignet, begegnet, oblectationi oculisque ceciderunt, Tac: cadere
burc^ Dat., ut nihil ipsis jure incommodi cadere cum dignitate, Cic: jure belli, Tac - m. Sing.
possit, Cic: insperanti mihi cecidit, ut etc., Cic: von roem? burd^ ah m.2(6r. (f.Surm. juOv. met.5,
hoc cecidit mihi peropportune, quod etc., Cic: 192. Mui)ni. ju Suet. Oth. 5), a tanto viro, Ov.: a
nihil mihi optatius cadere potest, quam ut etc., ceuturione advorsis Milneribus tamquam in pugna,
Cic: qua in re mihi videtur illud perquam venuste Tac. nihil ref erre an ab hoste in acie an in foro
:

(ganj allerliebft) cecidisse, quod (oa^) 2C., Cael. in suh creditoribus caderet, Suet.: poet. huvd) bl.
Cic. ep.: sed certe a te mihi omnia semper honesta Äbl, Thessalo victore. Hör. - ti^eits burd^ eigene
et jucunda ceciderunt, Cic. - nimia illa libertas Öctnb, suä manu, Tac: exitu voluntario, Tac. -
et populis et privatis in nimiam servitutem cadit, tl)ei(s burc^ Scf)tcffa(ö öanb, in ben Job--, in§
f(^Iägt um in 2C. (raie usraßdUei), Cic. de rep. 1, ®ra6 finfen vivam si vivet si cadet illa cadam,
,

— ,
, ;

44, 68. Prop. - cadere ferrove fatove, Ov. ß) n. iDpfer=


c) gleicht, ju 33oben fatten, itnfcn, a) ü. '^erf., aa) tf)ieren, fallen = al§ Dpfer gef^lad^tet werben, 9^
iinvd) 33erluft ber Wilad)t, bes ^fnfe^enä, bes (Erebits opfert werben, si teuer pleno cadit haedus anno,
im (Staats= u. im ^^rioatteben turpius est euim , Hör.: hostia cadit ante aras, Virg. - m. Sing,
privatim cadere quam publice, Cic. tarn gi-aviter : roem? burd^ Dat., agna cadet vobis, Tibull.: o\is
c, Cic: emineutis vitae exitus est cadere, Sen. - cadit deo, Ov.: u. {im 33i(be) nostrae cadens ferus
ßß) burc^ ^erluft bes -^sroceffes, fattcn = bcn «proce# Hannibal irae. Com. Sever. (poet.) hei Sen. suas.
»erlicrcn, ocrurt^cttt werben, ab\oi. Tac. hist. 4, 6: G. §. 26. - afcT (^enit. '^lur. Partie. Praes. caden-
in judicio, Cic. - causa, Cic: formulä, Sen.: con- tum, Yirg. Aen. 10, 674; 12, 410.
jurationiscrimine,Tac.: ore impudico (accusatoris), cädücärius, a, um (caducus), I) fattfüd^tig,
Tac - yy) burc^ 3]erluft bes moralifc^en öaltes, homines Augustiu. , vit. beat. med. — H) ein ^tt-
SJlut&es, frangi repente et ita cadere, ut nulla res rentcfee ©ut betreffenb, lex Julia c (com 2tuguftuö
te ad aequitatem animi possit postea extollere: ^errüljrenb), Ulp. lib. reg. §. 28.
Cic: non debemus ita cadere animis (ben ^Inti) cädüceätör, öris, m. (caduceus) ber Don beti

verlieren), quasi etc., Cic ad fam. 6, 1,4. ß) — ^einben an bie (^Gegenpartei abgefc^itfte '?»erolb, m
ü. Sebl. aa) burc^ Sibnal^me ber ertenfioen ob. tn=
, «Porlemcntär Unter^änbter , I) eig.: caduceatore ad
,

tenfioen ©tärfe, finfcn, fd^wtnfccn, cadunt vires, consulem misso, qui indutias ad sepeliendos mi-
Lucr.: cadit vis veuti, Liv. - cadit alci ira, Liv., lites peteret, Liv.: caduceatorem praemisit, qui
u. (poet.) cadit ira fulminis, Prop. cadit ira metu, : denunciaret etc., Curt. ^Sgf. 9Kü^eI( §u Curt. 3, 1,
Ov. - ßß) hüxd) Stbnal^me bes moral. ^attes, ftnfen, 6. —
H) übtr.: qui (Eumoipidae) postea floruerunt
entfinfcn, nee debilitari animos aut cadere patitur caduceatores hierojyJmntae {leoofävrai) atque
(amicitia), Cic: castris amissis ceciderant animi, praecones {isQoyrjQvy.ss), eine 2lrt Soten, ^erotbein
Liv.: cecidere Ulis animique manusque, Ov. - //) ten efeufin. SDiijfterien, Arnob. 5, 25.
burc^ Stbna^me ob. ^-ßerluft ber (Geltung, DJlac^t, cädüceätu§, a, um (caduceus), mit bem >perclbS=
itnFcn, an ®cltun9 , an SBefccutung-, an 5lnfc6en ver-
= Hab »erfe^en, Gruter inscr. 927, 6.
lieren, pretia militiae casura in pace, Liv.: tua cädüceug, i, 7n. u. cädüceum, i, n. = xriQv-
laus pariter cum re publica cecidit, Cic: tanta y.£ior, y.T]Qvy.iov, ber caduceator
ber Stab, t><in

civitas si cadet, Cic: auctoritas principum cecidit, Dor fic^ trägt, ber f^erotbeftab , Cic. u. Ä.: oratores
Cic: multa renascentur, quae cecidere, cadentque cum caduceo ad Paulum misit, Liv. - o. bem oott
quae nunc sunt in honore vocabula, Hör. - huc groei 6d^(angen nmmunbenen ^erolbsftot) bes SKer-
cecidisse Germani exercitus gloriam, ut etc., jo cur als ©ötterboten, Suet. u. 21. (ügt. Dbfr. 9}iüüer'ä
661 caducifer Caeciilus 662

Slrc^äor. §. 379, 3). - Ji^ ^t^-^ cadacea virga, caecilia, ae, f. I) eine ©ibed^fenart , noc^ l^eute
Mythogr. Lat. 1, 119. italien. ceceUa, beiben Sorben cicigna, Col. u.
oädücif^r, feri, m. (caduceus u. fero), ben Veget. — II) eine 2{rt iJaftufe, ßatti*, Col. poet.
^crolb^floB traflcnb, ein 33emQme be§ 3Tiercur, At- 10, 190.
lantiades c, Ov.: u. abfol., Ov. CaeciliuN,
a, ^^ame einer berül^mten plebcjifc^en
cädücit^r, Adv. (caducus), aBfättig, jdfcttng^, (Jens, beren bebeutenbfte ^yamilie bie Metelli (f.
Varr. sat. Men. 29, 1. Metellus) roaren, u. in ber bie 53einamen Denter,
cädücu8, a, um (cado), I) fattcnb, gefallen, A) Bassus, Rufus, Pinna u. a. norfommen. - §ier bef.
etg.: aqua, Varr. u. Ov.: oleae, Cato: folia, Ov.: gu ermäbnen finb: Qu. Caec. Metellus, 606 b. ©t.
fulmen, l^erabgefclteubert Hör. - bello caduci, im (148 ü. (£f)r.), ^:prätor mit ber ^roüinj 9Jiacebonien,
Kriege gefallene, gelöbtete, Virg. Aen. 6, 481.
,

— megen üerfd)iebencr Siege in bicfer ^^r., u. eineö


B) übtr., nlö jurift. 1. 1., nic^t nn ben eig. im ^efta= 2:riump^5 über biefetbe mit bem 33ein. Macedoni-
menle cingcfe^ten (wegen beffen .tinbcrtofigfeit), cus, Ci»i. tin. 5, 27, 82. - 5}effen ältefter Boijn Qu.
fonbern an anberc, mit Äinbern gejegnete ©rben ii. Caec Metellus, GonfuI 631 b. St. (123 u. (E^r.),
in Sitnangelung berjelben an ha^ 2(eranum u. jpä= megen eineö Sieges u. ^riumpf}e über bie 58alearen
ter an ben ^-iscuä fallenb, cimgcf allen 6errcnlo§, Ii , mit bem Seinamen Balearicus, Cic. Brut. 74, 259.
hereditas, Cic. u, Inscr.: bona, JCt.: u. '^(ur. Flor. 3, 8, 1. - Seffen Sc^meftern (^örfiter beä
fubftD., caduca, orum, n. l^eimgefaUene, ^errenlofe Maced.) Caeciliae, Cic dom. 47, 123. - 3)effen
(Süter, JCt. - iibtr. doctrinae possessio caduca, ^o^ter Caecilia (DJhttter beo '^^srätor 3(ppiuö Glau^

,

Cic. II) 5um 'Sauen geneigt, jum fallen reif, leitet biuö unb beö l^olfstribunen (Elobiuö), Cic. de div.
fallenb, oBföHig, A) eig.: 1) im 2(Ug.: lignum cadu- 1, 2, 4; 44, 99. - C. Caecilius Statins, ein auögc=
cum in domini caput, bae einft fallen lüollte, Hör.: geic^neter röm. Äomüer, 3c^tg^i^offe beö (Snniuö,
vitis, Cic: frons, flos, Ov. 2) inöbef.: a) jum — ftarb um 586 b. St., Cic. de opt. gen. 1, 2. Quint.
SaHen reif, = bem Xobe geraeil^t jum ©terbcn be= 10, 1, 99. Hör. art. poet. 53. - Xav.: AiCaecilius,
ftimmt, juvenis, Virg. Aen. 10, 622. b) als
,

— a, um, cäcilifd^, familia, Vell.: lex (de ambitu), Cic.


mebic. t. f., faKfnd^ttg, liomo, Jul. Firm.:
e^jtle^jtifd^, — B) CaeciliänuH, a, um, cäciltantfd^, tabula (be^
equus, Veget.: morbus, hie faUenbe ©uc^t, (£"pitcpfie, Säciliuö Statine), Cic: senex (in einer ^'omöbie bef=
Apul. —
B) übtr., ^infatttg = oergänglic^, eitel, nic^= fe(bcn), Cic: lactuca (nac^ Qu, Caecilius Metellus
tig, res humanae fragiles caducaeque, Cic: corpus benannt), PI.
caducum et intirmum, Cic: fama, spes, preces, Ov. Caecina, ae, m. 33einame ber an^ ©trurien
Cädurci, orum, m. eine gaU. 35ölferfcf;aft in ftammenben geus Licinia (rein etruocifd^ Ceicna),
2Iquitanien, im j)eutigen Quencij, berü()mt burc^ anö melc^er am bcfannteften A. Licinius Caecina
Seinraanbf abrication gemirfte 2(rbeiten,
,
^olfter au§ 5>oIaterrä, für beffen röm. 93ürgerrec^t Gicero
u. bgL, Caes. b. G. 7, 4 sgg. PL 4, 19 (33), 109: bie 3ftebe pro Caecina i)\eit. - S)ao. Caeciniänus,
füblid^er W
Cadurci Eleutheri, mit ber öauptftabt a, um, ben 6'äcina betreff enb, in Caeciniana (sc.
Albiga (|. ^4%), Caes. b. G. 7, 75, 2. - San. Ca- oratione), Mart. Cap. 5. §. 527.
durcu»», a, um, caburcifc§, Sidon. u. Auson. fa- : caecitä8, ätis, /'. (caecus), bie 23ltnb5ctt, I) eig.,

sciae, t)on caburc. Seinrcanb, Sulpicia poet. - fubftn., bie (®gf^. incolumis acies), bonum inco-
pi^i}fifrf)e

Cadurcum, i, n. {sc. stragulum), eine caburcijc^e lumis acies, misera caecitas, Cic: cujus liquor
(leinene) S)e(fe, Juven. 7, 221; u. meton. = ha^ aspersus oculis caecitatem inferret omnibus ani-
mit caburcifc^cr 2)ecfe gefc^mücfte ^ett, mi^eittt, malibus, PI.: caecitate liberari, PL II) übtr., —
Juven. 6, 537. bie geiftige, an tibi luminis obesset caecitas plus
cädus, i, m. (xäSos), I) ein größeres irbeneä quam libidinis? Cic: furorem esse rati sunt men-
@efäB 5um Slufi^eben flüffiger u. trotfener 2)inge, tis ad omnia caecitatem, Cic
ein Ärug, a) bei. beö Sßeineö, ein SBctnfrug, Plaut., caecitüdo, inis, (caecus), /'. bie 23ltnb5ett, nus-
Virg. u. Ov.: bal^. meton. (poet.) = SSBetn, Tibull. citiones esse caecitudines nocturnas, Opil. Aurel.
u. Hör. —b) anberer 2)inge, als: beä Delö (bal^. b. Fest. p. 173 (a), 23.
olearii cadi), ber ^ülfenfrüd^te, ber feigen, PI: bes caeco ätum, äre (caecus), Iid^t =
(coeco), ävi,
^onigä, Mart.: als @e(btopf, Mart.: u. (= urna) l0 6 macfien, machen, Blenben, sol caecat,
I) Bltnb

alä 2(frf)en!rug, Virg. —


II) übtr., baö größte griec^. Lucr. 4, 323 (300): unde (Appius Claudius) cae-
23ia^ für (^^lüffigfeiten =12 congii ob. 72 sextarii catus est, Aur. Vict. vir. ill. 34, 3. - alö t. t. ber
{iiaf). bei ben iKömern non griec^. 2ßeinen meift ca- Sotanif, c oculum vitis, nerberben, Col. 4, 9, 2 u.
dus, üon italienifc^en ampliora, n)elcf)e - beö cadus ..? a. - übtr., blenben, truöen, largitione c mentes im-
cntf)ie(t, f. Auct. carm. de pond. 64 u. 84), centum peritorum, Cic: caecati libidinibus, Cic: pectora
cadi olei, Vulg.: (^enit.^^lur. gero.cadum, vini mille . Serie caecata laborum, Ov.: c timidos artus,
. .

cadum, Lucil. fr.: decem milia cadum, Varr. fr. gefü()t(oö machen, Virg. cul. 198. II) bunfcl ma= —
CadüHÜ, orum, m. (KaSovoioi), ein großes d^cn, »crbunfeln, Avien. descr. orb. 504. - celeritate
'
!riegerifc^e5 3301! am ca§pifcf)en 3)ieere, namcntlid^ caecata oratio, burc^ alljugro^e SdE)neUigfcit unt)er=
in h(n ©ebirgcn ber ©übmcftfüfte beffelben in 3)le^ ftänblic^c, Cic. Brut. 76, 264.
bia Sltropatene, Nep. Dat. 1, 2. Liv. 35, 48, 5. Caecübiim, i, n. u. Caecübu» ag^er, eine
Justin. 10, 3, 2. - 2)eren Sanb CadüKia, ae, /. fumpfige, aber burd^ bie ebelfte Sorte italienifc^er
©abuften, PI. 6, 13 (15), 36, 3Beine berüljmte (Sbene in Satium am funbanifcf)en
cadytäN, ae, m. {xaSvrag), eine Scf)maro^er= Sfe u. cajetanifc^en 33ufen, beim \. (Saftell isetere,
pflanze in Si;rien, PI. 16, 44 (92), 244. Mart. 13, 115. PL 2, 95
(96),209.-a)aü.CaecfibiiH,
caecätör, öris, m. (caeco), ber Slenber, viventis a, um,cäcubifd&,vites,PL: vinum CaecubunijHor., u.
aquae, ber '^erftopfer beö Sornä, Paul. Nol. IX. bL Caecubum, Hör. u.2(., cäcubifct)er äßein, (Säcuber.
nat. S. Fei. 618. caeciilto, äre (jfgg. aus caecullto v. caecns),
caeciäH, ae, m. (y.aixias), ber fWorbofiroinb (ober blöbiinnig feon, PLaut. b. Paul. Diac p. 62, 3.
genauer 9lprb=:Crittel=Cfttt)inb), Sen. u. 2(. CaccüluN, i, w.So^n beoMönigöi^atinuo, Wrün=
caecigenuN, a, um (caecus u. gigno), blinb^ ber oon '^ränefte, Virg. Aen. 7, 678 sqq. (baju Serv.).
geboren, Lucr. 2, 741. Mart. Cap. 6. §. 642.
€63 caecus caedo 664

oaeciM, a, mn, Adj. m. Compnr. (ric^tincr alo tio uon balbus), ein getrübtcö ?luge haben, idfl(äft--,
C00CU8), fi-in Viclit Oabonb, itdjtlo«, I) actii):A) cicv, nicfjt roobl feben, Yarr. sat. Men. 7, 1 u. 37, 7 (9).
ntdjt ffbfn^, bltnb, a) ü. leb. ilk'fcn: catuli acque Apiil. Hör. 1. }io. 2. Mart. Cap. 1. S. 3.
caec-i, priiisquain
dispoxeriuit, ac si ita tiituri oaedeN, is, /'. (caedo), I) (o. caedo 7io. I) fpät=
semper rsscut, Cic: nemo, iie ille qiiideni qui tat. -- bao vJcblagen mit ber (Vauft, bas Prügeln, ni-
caecus factus est, Cic: llypsaea eaecior illa . . . mia, Donat.: contumeliosa, Donat. II) (uon cae- —
spectes, llor. - fubftu., eaeciis, i, m. ein 23linbcr, do no. II) t>a(j «Fällen, A) - ta^ 5lbbaucn, Slbfcbnci-
faeie miserabili seuis, caeci, iufantis, Qiiiiit.; bcn, c frondium. Gell.: capilli caede cultrorum
u. in bcm )prüd)n3.: apparet id etiam caeco, h\\. (lesecti, Apul. —
B) bao Stieberbauen, lobten, 1)
32, 34, caecis lioc, ut aiuiit, satis darum est,
3.: eig.: a) ber 'JJJcnid)cn, bcf. in ber 3d;lad)t ob..meuc^=
Quillt. 12, 7, 9: si caecus iter monstrare velit,IIor. Ung^, bao 2?torben, bie ©rmorbung, ber SÄorb (fo=
ep, 1, 17, 4. —
b) D. ^ebl.: rami, of)ue '2^uc^cn (5tnoO' rooi^t ber jugefügte, als ber erlittene), ha^ Oeme^cl,
pen), Fl. IG, 30 (54), 125. - intestinum, ber blinbe 23lutbab, caedes impia ob. infancla legatorum,
2)arm, Cels. 4, 1. §. 28; üc^l. B)
4, 14. §• 1. — Liv.: C. Gracchi et M. Fulvi caedes. Sali.: c. cru-
übtr. gciftig unb m'oralifd) kinb, ocrblcnbet, umne=
, enta, Justin, u. Sen. poet.: fraterna, Liv.: cae-
bclt, a) ü. '|>er),: o miseras liominum mentes! o des intestinae, ^erroanbtcnmorbe, Liv.: omnibus
pectora caecal Lucr.: nonsolum ipsa fortuna cae- locis caedes est, Liv.: multae et atroces inter se
ca est, sed eos etiam plerumque efficit caecos, militum caedes (btutige Srf;[ägereien , 33(utfcenen),
quos complexa est, Cic: ipsos caecos reddit cupi- Tac: caedem facere, Cic, perpetrare ob. euere,
ditus atque avaritia, Cic: ille caecus atque amens Liv.: caedem facere vicinorum, Cic: plerique cae-
tribunus, Cic: caeci fiümus in re, Cic. - animus dem in vos fecisse pro munimento liabent. Sali.:
cupidine caecus, Sali.: cupidine caecus oppidi po- se caede nefariä cruentare, Cic. fr. - '^tur., quum
tiimdi, Sali.: caecus furore, Liv., amenti furore, interea caedes indignissimae maximaeque factae
Catuli.: caecus avaritia, Liv., cupiditate et ava- sint, Cic: (Clodius) magistratuum atque privato-
ritia, Cic. - caecus animo, Cic, ob. animi, Quint. rum caedes effecerat, Cic. —
b) 'i)a<o Söbten ber
- mit cul 11. 2tcc., caecus ad lias belli artes, Liv.: ^^iere; bef. ber Dpfert^iere, ha^ @^lacbtcn, ferina,
u. mit Genit., c futuri fati, un!unbig beö 2C., Lu- Ov.: armenti, Ov.: bidentium. Hör. 2) meton.: —
can. —b) meton., u. 2lf[ecten (bie fein 33e|innen a) ber SiJlorbanfd^tag, Yirg, Aen. 3, 256. b) 'üa^ —
ertauben u. nur aufö @erat§en)o|( ^anbetn laffen), Stutbab = a) (3ing. u. $Iur.) bie ©rf^fagenen, &t-
caeca ac temeraria dominatrix animi cupiditas, morbeten, ingentes Rutulae caedis acervi, Yirg.
Cic: amor. Hör.: irapetus, Cic: timor, panifd^er Aen. 245: plenae caedibus viae, Tac hist. 4,
10,
©c^recfen, Cic: u. %. (f. 5Burm. juPliaedr. 2,8, 3): 1, — ß) ^ovos) hüQ burcb 501orb »crgoffene 23i:ut,
(n)ie
ebenfo pavor, Tac: metus, Ov. II) pafftü, A) — (currus) respersus fraterna caede, Catuli.: caede
eig.: a) v. Socat., p^t)f. ^uftänben, bie fein^ic^t^a= madentes, Ov.
Jben, bunfct, finflcr, untmvdffi^tiq , cubiculum, Varr. caedo, cecidi, caesum, ere, 'auf etro. auftref^
LL.: domus, Cic: loca, Prop.: cavernae, Ov.: acer- fen, I) etroaö ob. auf (an) etraao bauen, filagen,
vus (üom (S^Ctoä), Ov.: gemmae, PL - nox, Cic: Hopfen, ^mi). ob. auf ^mh. bauen, fcbfage«, i^n Ho-
tenebrae, Yirg. - Sprüc^ro., alqd emere caecä die, #en, prügeln :c., a) übi).: lapidem ferro, Lucr.: janu-
an einem ^age, rao man 'öen 3a^(prei5 nicf)t fie^t, am saxis, Cic: pectus, frontem, Quint. - alqm
b. i. auf (Erebit laufen (@gf^. oculatä die vendere verberibus, ^omif.: alqam virgis ob. loris, Cic:
alqd, baar), Plaud. Pseud. 1, 3, 67 (301). b) ü. — alqm flagellis, Sen., alqm flagellis ad mortem,
©gftbn., Cirfc^einungen, bie fein Sic^t ^aben, um t)a^ Hör.: sacrum lapidem rostro, i)adm, Liv.: discen-
<Bei)cn gu geftatten ob. um gefe^en werben ju !ön^ tes, Quint. - Sprudln)., stimulos pugnis caedere
nen, bunfel, unftdltöar, unma^xmffmbav , res caecae (= burc§ t^öric^ten Sßiberftanb ha^ Uebet oerfc^tim=
et ab aspectus judicio remotae, Cic - ba^. ocrbctft, mern), Plaut, truc. 4, 2, 55 (740). - übtr., testibus
ocrflccft, fossa, Col.:spiramenta, Yirg.: fores, Yirg.: caedi, burc^ 3- gebrängt raerben, Cic ad Qu. fr. 3,
arma Ov. u. Stat. (f. öeinftus ju Ov. fast.
u. bg(., 3, 3. —b) obfcön, o. Seifc^laf, befcbtafen, fc^änben,
2, 214): corpus, bie S^ucffeite beä i^örpers (üg(. ra Catuli. u. 2t. —
II) prägn.: fätten = niebcrbauen,
Tvala rov Gco/uaros), Sali.: vulnus, üerborgene, 1) 2cbl., a) bauen = um=, obbauen, lignum, Plaut.:
gc^nme, Lucr., ob. auf hem 9iücfen, Yirg.: u. fo silvam, Caes.: vineas, Liv.: fenum, Col.: ruta
auc^ ictus, Jiüdenftreic^, :=^ieb, Liv.: morbus, Col.: (et) caesa, f. ruo. - ©prüc^ra., f. vinetum. b) —
freta, mit oerborgenen 5^(ippen u. Sanbbänfen, Yirg. vasa dolabris, Curt.:
jerfdbtagen, ^erbauen, jcrbacEen,
- pericula, Cic: u. pericula viae, Prop. - poet., thynuos membratim, PL: cucurbitam minutim,
iumpf (für "öa^ (3ei)öx), murmur, Yirg.: clamor, Gell. — 2) tebenbe Söefen: a) DJ^enfc^en, einen
Yal. Fl. —
B) übtr.: a) d. bem, roaö im Xuntdn (Sinjetnen crfcbtagen = tobten, morben, ob. ein gan-
u. SSerborgenen liegt, bunfct, im ^nnttl üegenb, ocr-- zes §eer ganjticb f^lagcn = niebcrbauen, nteberma»
torgcn, unergrünblic^, unerttJctetid^ , cur est hoc tam ^en, Tl. Gracchum, Cic: consulem exercitum-
obsciu-um atque caecum? Cic: in Achaeis caecum que, Liv.: Antiochum, hm 2t. (u. fein öeer) fc^la^
erat crimen (tag bie 58e)c^. im XnnUi), nullis eo- gen. Hör.: poet., caesi acervi, Raufen (5rfcf)ta=
rum literis inventis, Liv.: causae, Lucr.: fata, sors, gener, Catuli.: caesus sanguis, haQ 33tut ber (^r=
Hör.: eventus, Yirg.: neutr. fubftt)., verum in cae- fc^tagenen, Yii'g. —
b) Spiere, befonberg Opfert^iere
co esse, Manil. 4, 304. —
b) Don bem, raobei man fcblacbtcn, tobten, opfern, hostias, victimas, Cic: gre-

nicjt raeiß, moran man ift, raoüon man feinen ®runb ges, Cic: inter caesa et porrecta, f. porricio.
abfielt, blinb, un^tc^er, ungcwif, ^tvedlo^, jtello§, ob- B) ausbauen, au^brccben, au^böbten, au^fd^neiben, se-
scurä spe et caecä exspectatione pendere, Cic: curibus humida \dna, Yirg.: latius (murus) quam
ne sint caecae obsecrationes tuae, blinbüngö (ben caederetur (angebrod)en raurbe) ruebat, Liv.: mon-
©c^ulbigen u. Unfd^utbigen) treffen, Liv.: suspicio tes in marmora, PL: u. fo bef. lapidem ex lapici-
c, Caecin. bei Cic: caeci in nubibus ignes, jie(= dinis, JCt., nnh bl. lapidem, Cic, (auä bem (2tein==
lofe, blinbtings (ofine iien rechten Ü)iann gu treffen) bruc^) brechen: volutas, au^^kn, Yitr.: toga ro-
ein^erfa^renbe, Yirg. tunda et apte caesa, 3U= ob. ausgefc^nitten, Quint.
oaecütio (caecuttio), Ire (o. caecus, wie balbu- - übtr., caedere sermones = üönjsiv r« ^rjuara,
665 caeduus Caelius 666

plaubern, fc^ira|en, Ter. lieaut. 2, 3, 1 (242). - caelicöla, ae, m. (caelum u. colo), I) ein ^tm=
oratio caesa, hk burd^fcf;mttene 9tebe (ü. 2lf9nbe= melsbewcfincr, poet. für eine ©ottftcit, ein ©ott, Virg.
ton), Cornif. rliet. 4, 19, 26. Aquil. Rom. §. 18 u. u. a. 5)icf)tcr, in '^rofa bei Apul. de deo Socr. 6.
19. Mart. Cap. 5. §. 528. — II) ein ?8crc6rcr=, Sln&cter bc§ ^tmmcr^, n. tim
caeduus, a, um (caedo), roag man (ol^ne ©d^a^ ^uben,fpät. JCt. - aiÄ" ©enit. %[\xt. caelicolum,
ben) Bei^auen !ann, Huiat, silva, Unterl^olg, Scriptt. Enn. ann. 483. Virg. Aen. 3, 21 u. a. Sicöter (f.
r. r. u. 31.: natura, fertilitas, PI. ??eue'ö ^'ormenl. 1. ©. 18).
caelämen, inis, n. (caelo),
5al6cr5o6cnc Slrbcit, Caeliciilus, Caeliolus.
f.
Ov. met. 13, 291. Apul. flor. 1. no. 7 u. a. caelicuN, a, um (caelum), Jtmmltfcö = präd^tig,
caelätör, öris, m. (caelo), ein Ä^imftlcr in $a[6= tecta, Stat. silv. 2, 3, 14. Mart. Cap. 9. §. 89L
et^oimn Arbeit, ein Gtfclcur, S;orcutc (rooevtrig), Paul. Nol. de nom. cbrist. 64.
Cic. u. 21. caelifer, fera,ferum (caelum u. fero), I) i>txi
caelätüra, ae, (caelo), I) bie ilunft in ®o(b, -fjtmmcl tragcnb, Atlas, Yirg. Aen. 6, 797: manus
f.
<Bilbcv ob. 33ron3e erf)o6ene ob. ^alberi^obene ^yigu^ (beo Öercu(eö), Sen. Herc. für. 528.

"11) ^um ^im=
ren einjufd^nciben, ju fted^en, ha^ ©tfclircn, bie 6;ifc= mcl cmpor^cBcnb, laudes, Mart. Cap. 6. §. 637.
lirfunft, Sorcutif (griec^. roQsvriy.rj), caelatura, caeiilluufei, a, um (caelum u. fiuo), öom f»immcl
quae auro, aroeuto, aere opera eflicit, Quint. 2, fltc^enb, Paul. Xol. nat. S. Fei. 12, 780.
21, 8; ogt. 2, 4, 7j in ^^on, PI. 35, 12 (46), 158. caelig^eiiu»^, a, um (caelum u. gigno), im •5tm=
— II) meton. = ro^svfta, cr^c&cne ob. ßolbcrl^oöcitc met ctäcugt, Yarr. LL. 5, 10. §. 62. Apul. de mun-
Strbctt in SOietaU, attritae caelaturae,Pl.: anSBed^ern, do c. 1.
scyplios duos, quos Homericos a caelatura carmi- caeliger, gera, gerum (caelum u. gero), bcn
mim Homeri vocabat, Suet. ^immti tragcnb, Atlas, Avien. phaenom. 575.
cacleb» (auä) coelebs gefd^r.), libis, unüttmäUt, Caelimontäiius, a, um (Caelimontium), jum
c^ctoö (üom 5Jlanne, gleid^oiel ob ^wtggefede ob. Sälimontium gcl)örig, cärimcntomfcö, porta, Cic
äßittmer, Ögf^. maritus, ber nerrjeirattjete 9Jiann, Pis. 23. §. 55.
©atte, unb vidua, ha^ unüeri^eiratfjele gattenlofe ,
Caelimontium, ii, n. (Caelius u. mons), bie
grauenjimmer), I) eig. u. meton.: a) eig.: utnim ben cälifd^en öügel einfcf}(ie^enbe ixüdU 3tcqion ber
nunc tu caelibem esse te mavis liberum, an ma- ©tabt 3iom, P. Yict. Reg. ü. R.
ritum servum aetatem degere, Plaut.: (censores) Caeliolus, i, m. {Bemin. o. Caelius), ein %i)z\{
caelibes esse prohibento, Cic. b) meton.: vita, — beö cälifcfien ^ügels, Yarr. LL. 5, 8. §. 46 (aud^
Hör.: lectus, Ov. ~
II) übtr., a) ü. 2:f)ieren, cae- Caeliculus gen. b. Cic. de bar. resp. 15, 32).
lebs aut vidua columba, PI. b) t). 'Bäumen, an— caelipöteus, entis (caelum u. potens), mäd^tig
welchen feine Sßeinftöcfe hinaufgezogen u. gleic^f. ba= im •§»immel, dii, Plaut. Pers. 5, 1, 3 (755).
mit oermä^lt raerben, platanus. Hör.: arbor, PI. caelites, f. caeles.
eaeles, itis (caelum), ftinimftfd^, I) aclj.: regna, caelitüK, Adv. (caelum) üom ^ivanxti, ©pät. -
Ov.: aula, Mart. Cap. —
II) suhst., ein ©ott, Ov. übtr., oom Äatfcr, fpät. JCt.
u. Tert. - öfter '^(ur. coelites, b. •^immlifc^cn, bie CaeliuN um, I) ^Benennung eine§
(Coelius), a,
©Otter, Cic. poet. u. a. 3)ic^ter. röm. mit ben Familien ber Caldi
};>UW\. ©efd^Iec^ts,
caelestinus, a, um (caelum), Jimmüfd^, Fa- u. Rufi. öef. befannt finb: A) C. Caelius Caldus,
bretti inscr. 430, 3. - 2)ao. Caclestlnut^, i, m. ein 3<^itgenoffe beö 2.. ßraffuö Drator, a\x^ nieberem
e. fpät. röm. (Sefc^ic^tfc^reiber, Treb. Poll. Valer. Staube burc^ 2:^ätigteit u. ^erebtfamfeit gu ben
jun. 8, 1. prf)ften ©f)renfteilen erhoben, als '-Bolfetribun 3Serf.
caele$«ti8, e, Adj. m. Comjmr. u. Siipeii. (cae- eines ©efeieö, nac^ roelcfjem in ben ©eridjtcn aud^
lum), ^^um öimmel gcfjörig, ^immlifc^, I) eig.: orbis, über ^-älle bes .'öod^uerrat^o burd; Xäfclctjen abge-
Cic: vis, Cic: arcus, Regenbogen, PL: nubes, Ov.: ftimmt raerben foUte, Cic de or. 1, 25, 117; Plane.
aquae, ^egen, Hör. u. Liv. —
II) meton.: A) ^iti- 21, 52; legg. 3, 16, 36 u. ö. B) L. Caelius An-—
Iti, numen, TibulL: ira, Liv.: auxilium, ber ©öt= tipater, ein berühmter röm. 2(nnalift u. ^tec^tsfun^
ter, Ov.: nihil est caelestius etc., Sen. - fubfto., biger, 3citgenoffe ber ©racd^en, Jreunb beö S. ßraf=
caelestis, ber •gtmmlifcöc, bie ©ottjeit, Tibull. 2, 4, fuö Crator, bei)anbc(te in 7 33ü(^ern Anncües bie
35: öfter '^lur. caelestes, bie -^immltfc^cn, bie ®öt= ©efrfjidjte beä jineitcn punifcljen Äriego (uon :^iüiuS
tcr , Lucr. Cic. u. 31. - u. a(§ nom. iwopr.^ Cae- fleißig benu^t), Cic. legg. 1, 2, 6; de or. 2, 12 sq,
,

lestis, is, f. raa^rfagenbe rceibl. (Sottfjeit in (Sar= §. 54. Brut. 26, 102. — C) M. Caelius Rufus, un=
t^ago, Tert. apol. 24. Capitol. Pert. 4, 2 Macrin. ; ter ßiceroö u. beö W.. ßraffuö :^eitung in 2ßiffen=
3, 1. Treb. Poll. trig. tyr. 29, 1. B) iibtr., (Jpitfje-— fd^aften u. 5lünften, bef. in ber 53crcbfamfeit gebi[=
ton für aik^ Slusgejeidinete
S)errticf)e, öimmitfcö, ,
)iü, intintcr J^eunb (Eiceroe u. oon biefem in ber nod^
ÖOttUd^, öortreffftc^, au^crorbcntlic^, legio, Cic: Inge- erf}a(tcncn rKcbe pro Caelio ocrtl^cibigt, fpäter ^ä-
nium, Ov.: vir, Quint.: caelestissima opera, Vell. farianer, f. bef. Cic Brut. 79, 273. Caes. b. c 3,
~d.l^ Abi. sing, caeleste (ft. caelesti) bei Ov. met. 20 sqq. Yell. 2, 68, 1 sq. Sen. de ira 3, 8, 4. Quint.
15, 743 u. a.: Genit. j)liir. caelestum (ft. caelesti- 10, 1, 115; ügL bie 2(uölgg. gu Tac dial. 17, 1.
um) bei Yarr. LL. 6, 7. §. 53. Att. tr. 209. Lucr. — Caelius Aurelianus, ein röm. ^trgt (beo 3.
II)
6,1272 (1274) u. a. 2)ic^ter (f.
3^eue'5 formen!. 2. ^af)rl).n. (£^r.) awii Sicca in 'Jhmiibien, uon "nzm
©. 22 f.). mir nocf) jraci Sdjriften befi^cu: Acutarum Passio-
CaeliäiiuH, f. Caelius. num libri III u. Chronicarum Passionum libri Y.
caelibäüN, e (caelebs), ^um ©öclofcn öcfiörig, — III) Caelius Mons, ber fübl. oom Palatinus u.
Prise 631 P. öftl. Dom Aventinus geicgenc cälifc^c •öüflcl ju 'Hom^.
^caelibäri» liasta, eine fieine Sanje, mit beren ben. nacö bem X^uöter Caeles Yibenna (ber Sage
Spi^e bao öaar ber Braut in ^(erfiten ob. :^ocfen ab- nad) Stamnioater ber (fens C(ielici), j. ber (atcra^
get^eilt rcurbe, Arnob. 2, 67. Paul. Diac p. 62, 16 ogf. ; nifrfic ^erg, Yarr. LL. 5, 8. §. 46 u. %.: major
Ov. fast. 2, 559. -51bf. caelibäüH, Prise 631 P. Caelius et minor, ber cigcntlid;e Caelius u. ber (Cae-
caelibäfüti, üs, m. (caelebs), ber c^clofc Stanb, liolus (lü. f.), Mart. i2, 18, 16. - 2)aü. abgel.:
bie Gbclcftgfcit, bas 6:cIt&ot, Sen. u. Suet. CaeliänuM, a, um, cälionifd», beö (Fäliuö, oratio-
667 caclü Cacnophrurium 668

lies (t>e^3 (5äliuo uo. I, C\ Tat-, dial. 21, 3. - \nb\tv., bem ö. an, erfUire micf; ^immlifd;en Urfprungä,
Caeliaiia, oruiii, n. bic 3c^riften öcq (Säl. ^iintip. Ov.: de caelo delapsus, lüie e. ^ote beo öimmelö, e.

(Oben yw. I, 13), Cic. ad Att. 13, 8. - Caeliani, O)ottge|anbter, Cic: u. fo de caelo demissus, Lucr.,
oruin, m. bic oolöaten t)Cö (Sälco '-üib. (oben >/o. III), caelo missus, Tibull.: in caelum ire ob. abire, gen
Varr. LL. f), 8. §. 46 (in bcr orat. C'laiid. bd Gru- .s?. fabren, Suet. u. Tibull.:
fo a\\6:} in caelum plu-
ter iiiscr. r)()2. col. 1. lin. 20 [- Com. 'J'ac. erf(. rimo igne attolli, Tac: exire et in liberum caelum
üon 'Jcivveröei; :i^b. 2. 3. 278] Caelianus exercitus quasi domum suam venire, Cic: non ad mortem
t^enannt). trudi, verum in caelum videri escendere, Cic. -
caelo, ävi, ätuin, äre (üon 1. caelum), I) ent ba^. a) = bie ®ötter felbft, commercia caeli Ov. ,

fprcdjcnb bem gried). joQexno - auf ^"iJietaU (be). b) - Unftcrbli^fcit, caelo Musa beat, Ilor.: dicare
C>)oll) u. 3ilber) Üod)cn (fpäter
erljobcnc 3lrbeiten caelo, PI.: decretum patri suo caelum, fein %.
auc^ (^icf>en), cifflirrii, in crbcbrncr Sirbcit
auefübrcn, iDurbe für unfterblid; erflärt, unter bie Öijtter mx=
bolbcrbcbfit fcbnt^c» u. bi]l., si)eciem taelare argen- fe^t, Tac —
C) übtr., -Fimmel r^ (S)ipfel bes (^lücfes,
to, Cic: calvam auro, mit (^. auflegen, Liv.: iu -bes 3tui)mes, in caelum tollere ob. ferre, öergöt=
aiu'o fortia facta patrum, Virg.: scuta auro, ar- lern, fc^r preifen, Cic: fo auc^ ad caelum laudibus
gento, arma auro et argento, Liv.: pragn. o. ber ob. summis laudibus efferre, Cic: majestatem alcjs
")]crf.,miles non (.'aelatus auro et argeuto, sed in caelum nimis eiferre, Cic: in caelo esse, rcie im
ferro et animis fretus, Liv. - vasa caelata, Cic. öimmel, b. i. fe§r glücflic^ feQii, Cic: digito caelum
u. Liv.: laiix caelata ((3g)^. pura), JCt.: Centauri attingere, ^öc^ft glücflic^ fet;n, Cic. collegam de
caelati in scyphis, PI.: caelatimi aurum et argeu- caelo detraliere, feines l)oI)en :}{u^ms berauben, Cic
tum, Cic- in trlfenbcin, navis, cujus tutela (3c^u^= — II) übtr. = "nk aSBölbung, Ztdt, c camerae ber ,

patron) ebore caelata est, Seu. - in Äolj, pocula Öimmel, bie innere 3eitc bes öeroiilbes, Yitr. 7, 3,
pouam fagina caelatum divini opus Alcimedou-
, 3: capitis, PI. 11, 37 (49), 134.
tis, Virg. - in '^Jiarnior, pteron ab Oriente caela- caelus (coelus), i, m. I) ber f>iramet, Enu. tr.
vit Scopas, PI. - in @9po, coronae (öefimfe) cae- 474. Petr. 39, 5 u. a.: poet. Plur. caeli, Lucr. 2,
latae (Ögi>. purae), Yitr. —
II) übtr., üon anbeten 1097. Serv. Yirg. Aen. 1, 330; u. (für bas ^ebr.
Sßerfen ber ilunft, als: a) u. funftuollen ißebereien, D"!?:'»!:) b. Eccl. 9f?eue'ö gonnenr. 3. 431); ngf.
1.
caelata multä arte Dolonii donat velamina regis,
— Caes.^ b.
(f.

Gell. 19, 8, 3. — II) perfonificirt alö @ott=


Yal. Fl. 5, 6. b) uon ber 2)icl;tung, caelatum t)eit, 3o]^n bes ber 2)te5,
2tett)er u. Cic de uat. deor.
novem Musis(üon h^w neun 9)i.) opus, ausgefd^mürft, 3, 17, 44, 3}ater bes 3aturnu5, Enu. b. Non. 197,
Hör. ep. 2, 2, 92. 91; Cic de nat. deor. 2, 23, 63; beg ^^ulcan, ibid.
1. caelum, i, n. (caedo), ber SWci^el, ©rabfltd^cl
3, 22, 55; bes 93iercur, ibid. ^. 56; u. ber 3]enuä,
bes Gifelcurs, Yarr. fr., Quint. u. 'i(.
ibid. 3, 23, 59. Serv. Yirg. Aen. 1, 297.
2. caelum (coelum), i, n. (üieU. cerraanbt mit caemeuta, ae, f. f. caementum.
y.o~i).os, ^ofjtrunb), I) ber 'Zimmer, A): eig.: ille vero caementäria, ae, f. (caementum), bie ®tetn--
te putabat quaesiturum, num uiium caelum esset, brtucrarbeit, Jul.Firm, matli. 2, 10 in.
an iunumerabilia, Cic: caehmi discedit, Cic: cae- caementäriu»$, ii, m. (caementum), nn ®tein=
lum contingere, bis in bie äöolfen reicben (d. ^er* brtucr, 3tctnme§, SWaurer, Hieron. ep. 53, 6. Yulg.
gen), Liv.: raons in caelum attoUitur, ^immelan, Amos 7, 7 u. a.

PI. - fulmina jaci de caelo, Liv.: de caelo tangi, caementicius, a, um (caementum), au^ Sruc^--
üom ^li^ getroffen raerben, Cato, Liv. u. 2t.; u. e ileincn befiebcnb, parietes, Yitr.: saxum, unbel^aue=
caelo ictus, uom "öli^ getroffen, Cic: Yaleriis cae- ner ^^ruc^ftein ((^gfl3. saxum quadratum), Yitr.
lum tiudi velut magno liiatu visum, Liv.: Arpis caementum, i, n. (caedo), ber Srud^ttctn ^um
parmas in caelo visas, Liv. - ^n ber 2(wgurfpr., 9)iauern, ber SSyjauerflctn, lintribus in eam insulam
de caelo servare, ^?tmmel53eic]^en beobachten, Cic: materiem, caicem, caementa convexit, Cic: tecta
de caelo tieri, fic^ ereignen (uon .soimmetsjeidien), in varios usus non tigna modo et tabulas, sed
Cic. - albeute caelo, als ber .wmmel graute, Caes. laterem qnoque et cciementa et saxa variae ma-
u. 2(.: vesperascente caelo, in ber 2(benbbämme= gnitudinis praebebant, Liv. - caementa marmorea,
rung, Nep. - sub caelo, unter freiem öimmel, Quint. beim bearbeiten bes SD^armors abfpringenbe 2Jlar=
decl. 31-4. - Sprüc^ra., quid si nunc caelum ruat? morbrocfcn, bergl. man unter ben 3)Zörtet mifc^te,
ron einer eite(n 5'"i^d;t, Ter. heaut. 4, 3, 31 (719): Yitr. 7, 6, 1. - öeteroftit. ^(ur. caementae, arum,
toto caelo errare, geroaltig, gar fel^r irren, Macr. f.
Enn. tr. 422 (373).
sat. 3, 12. §. 10. - perfonif., Caelum, i, m. = Cae- caena nebft ^^n 2(bgeteiteten, cena etc.
lus no. II, Hyg. fab. praef. in. p. 2. — B) meton., Caeneu§, ei, m. {Kaivevs), als 9}itibd^en
f.

gebo=
1) roie •Zimmer (im engeren Sinne) = -port^cnt, -»pim^ ren, mit 3iamen Caenis, Xoc^ter beö ©latuä, bann
mclegcgcnb, •ötmmcl^ftricb, (Scgenb, cuicumque par- non ^i^eptun in einen unoerrounbbaren Knaben u.
ticulae caeli ofliceretur, quamvis esset procul, jute^t in einen 33oge( neriüanbelt, Ov. met. 12, 189
roelc^er noc^ fo ferne %i)di bes öori^ontä nerbaut sqq. u. 459 sqq. Hygiu. fab. 14; raieber in ein
roürbe, Cic: hoc caelum, sub quo natus educatus- 93iäbcl^en nac^ Yirg. Aen. 6, 448.
que essem, Liv.: in eandem caeli partem spectat, Caeniua, ae, f. {KaLvivrj), uraltes 3täbtc^en
liegt nac^ berfelbem Ä^immelsgegenb ^in, PL: cae- bd 9iom, PI. 3, 5 (9), 68. - 2)ao.:
in i^atium, naf)e
lum, non animum mutant, qui trans mare cur- a) CaeninenMls, e, cänincnnft^, sacerdotium, Gru-
runt. Hör. —
2) •Fimmel = ßuft, Sltmofpbörc, Ztm- ter inscr. 436, 5 u. a.: ^^lur. fubftn., Caeninenses,
peratur, SSßittcrung, Ätima, caeli temperatio, Cic, ium, m. bie 6tnn). non ßänina, X)K ©äntnenfer, Liv.
Liv. u. 3t.: Spiritus caeli hujus, Cic: gravitas caeli, 1, 9 sq. —
b) Caeninus, a, um, cöninifc^, arx,
Cic u. 21.: caeli intemperies, Liv.: c salubre, Cic, Prop.: Acrou, Äönig ber Gäninenfer, Prop.: nomen,
@gf^. c pestilens, Sen.: c palustre, Liv.: bonum, Liv.
Cato: serenum, Yirg. —
3) poet, ber Fimmel = bie CaeniN, f. Caeneus.
Cberraelt, falsa ad caelum mittunt insomnia Ma- caenito, f. cenito.
nes, Yirg. Aen. 6, 897. —
4) ber öimmel als 3i6 caeno, f. ceno.
ber unfterbtic^en @ötter, me assere caelo, eigne m^ Caenophrürium (Caenofrurium) i, n. e. 3tabt
669 caenositas Caesar 670

in ^^rncten an ber Strafe von Slpolfonia nad) ®e^ prodere (au^ge^eit caerimonias poi-
raffen), Liv.:
lt)mhxia, Bivados, Eutr. 9, 15. Yopisc. Aurel.
\. luere, Liv. — b)
caerimoniae = ©egenftänbe
'^lur.
35, 5. Lact, de mort. pers. 6, 2. bes ©ultu^, '^ctagt$nmcr,Tachist.l,43.-aiS-9^bf.
caenö§itäM, ätis, (caenosiis), ein fotfiigcr Srt,
/". caerunönium, ii, n. Gloss. Lat.' ed. Hildeb)'.

Fulgent. continent. Yirg. p. 156. p. 50. no. 69: ^^(ur. caerimönia, orum, oi., Orelli
caenöMUH, a, um (caeniim), ooüet Äot^, Fotötg, inscr._3188. Gloss. in Class. auct. vol. 8. p. 140. -
morrtfttg, lacus, Gol.: gurges, ber 3ti)r, Juven. cerimönia gemeffen bei Prud. c. Symm. 1. praef. 5.
caenülentut«, a, imi (caenum), fd^mu^bcbetft, caerimöniälis, e (caerimönia), jur ©otteöoer-
fot^ig, Tert. pall. 4. Ambros. in psalm. 39. §. 2. c^rung gehörig, officia, Arnob. 7, 31.
eaenum (coenum, cenum), i, n. (ftamm»er^ caerimönior, äri (caerimönia), mit heiligen ©e=
wanöt mit cunio, inquino), ber ®c^mu§, Äctö, Wn- brauchen vcve^tm, Act. S. Cvpr. 3. Augustin. serm.
üath ([tets mit ^em 3?6bgr. bes C5f clljaften ugl. : 309. )w. 5.
limus, liitum), male olere omne c, Cic: volvi in caeriiueniösiiN, a, um (caerimönia), ber ®ot-
caeno, Lucy. G, 978; bitbl. (= in 9iiebrig=
eig. h. tc^wcrcörung QtwtiH, gcl^eiligt, dies, Amm. 22, 15, 17.
!eit (eben) b. Lucr. 3, 77: ex caeno plebejo consu- Caerites, f. Caere.
latum extraliere, Liv. 10, 15, 9. - als Sc^impf= Caeroesi. örum, m. e. befgifc^e ^ö(t"erfcf)aft mn
roort, caenum! Plaut, u. Cic. Suremburg ob. Süttic^, Caes. b. G. 2, 4, 10. Oros.
caepa u. caepe, f. cepa. 6, 7 (löo fatfc^ Cerosi).
caepäria, ae, f. f. ceparia. caeriilans, antis (üon caerulus), bunfelfarfeig,
caepäriiiN, m. f. ceparius.
ii, 5tmmel6[a«,Musa caerulantipeplo circumlita {conj.
Caepasini«, ii, m. C. u. L., jrcei unbebeutenbe circumdata), ö. i. bie (Sternfunbe, Fulgent. rnyth.
3flebner, Cic. Brut. 69, 242; Clu. 20, 57. Jul. Yict. p. 26 ed. Muncker.
art. rhet. 17. caerfileätu§, a, um (uon caeruleus), bunfel^
caepliia, f.
cepina. blau ttcmolt, Yeli. 2, 83, 2.
Caepio, -Beiname ber Servilii. caerüleuM u. (poet.) caerüIus, a, um (oer-
caepüla (caepulla), f. cepula. manbt mit caesius),I)bunf elf arbig, bunfciaiau^fd^roarj^
Caeräteu.«^, a, um, »om^Iuffe ©äratu^auf^reta, blau (gried;. y.vüveos), als poet. (E'pitf)eton beg öim^
flumina, Yirg. Cir. 112. mel5, öeä 53teereä u. fonftiger bamit üerroanbter ©e^
Caere, n. indecl., aud^ Caere», itis u. etis, f. genftänbe (ogl. 2:^iel gu Yirg. Aen. 7, 198), a) t).
{Kai'oTj, Kaioia\
ben ©ried^en früher Agylla (f.
bei §imme(, caeli caerula templa, Enn., u. bl. caerula
b.) gen. eii:e alte etruöcifd^e ^n^blfftabt
, mit lOiau- , caeli ob. bl.c<aerula,Lucr. u.Ov.,bie33läue,ber blaue
ern auö gewaltigen Steinblöcfen befeftigt, in a(ten 2)ombe5.t)immelö: caerula mundi,ü. 3l>eltall, Lucr.:
3eiten reid; u. blü^enb, j. 2)orf Cerveteri ob. Cer- caeruleae bigae, oom ©ternenglanj, Yirg. b) ü. —
vetro, Yirg. Aen. 8, 597 (ogL 478 sq.). Liv. 1, 60, 93ieere u. t). barauf bejügüc^en ^]Jerf. u. Singen:
2. - Sau. abgeL: A) Caeres, itis u. etis, |u ©äre ponti plaga, Lucr.: pontus, aequora, CatulL: mare,
gcprig, cärctifcö, populus, Liv.: aquae, Yal. Max. Cic. fr.: campi, Plaut.: aquae, Ov.: u. bl. caerula,
- fubftD., Caerites ob. Caeretes, um, m. bie ©inro. orum, n. bie '^läue be^o 5}leereö {- "oa^ 9}Zeer), Enn.
Don Säre, hk dävitm, Liv. S)iefe l^atten früi^ ha^ö - üon äUcergottfjeiten 2C. (f. Xl)iel ju Yirg. Aen. 7,
röm. 58ürgerred)t, aber o^ne suffragium. ®ai^. ta- 198 u. Oie Sluslgg. ju Hör. epod. 13, 16), deus,
bulae Caerites ob. Caeritum = baä '^ergeic^nil foI= 9ieptun, Ov.: mater {sc. Acliillis), Xfjetis, Hör, u.
c^er (Eciriten u. bann übi). aikv berer, rcel^e jroar Prop.: Psamathe, eine i)3ieernt;mpl)e. Hör.: currus
röm. Bürger maren, aber o^ne Stimm- u. (S^reu- (Neptuni), Yirg.: equi (Tritonis), Ov. - u. ü. anbe-
rec^t (alfo aerarii, f. aerarius no. II, B, 1); haf). in rem jum SJZeere @e()örigeu, puppis, Ov.: via, Plaut.
tabulas Caerites (Caeritum) referri, feines ©timm= II. Ov. — c) üom SBaffer u. o. S'^^ff''" "• barauf be^
rec^tö oertuftig gefien, unter bie 2terarier üerfe|t=, 3Üglid;en Singen, aquae sunt caeruleae, Sen.:Thy-
begraöirt werben, Ascon. Cic. divin. in Caecil. 3, bris, Yirg.:amnis, Tibull.: lymplia, guttae, Ov. —
8. p. 103 ed. Bau.: u. fo Caerites fieri, Gell. 16, d) oon anbern ©egenftänbcn, draco, serpens, Ov.:
13, 7 sq.: w. Caerite cerä (^. e. tabula) digni, mert^ angues, Yirg.: guttae (serpentis), Ov.: vestis, Ju-
unter W
Gäriten oerje^t ^u raerben (= baö 33ürger= ven.: caesios oculos Minervae, caeruleos esse Nep-
Hör. ep. 1, 6, 62.
rec^t 3U oertieren), B) Cae- — tuni, Cic: Germanorum caerulei et truces oculi,
retäniiN, a, um, cärctanifd^, amnis, PI. - fubfto., Tac: lumina Germani, Juven.: bal). Germanorum
Caeretana, örum, n. (sc. vina), cärctanifd^c SSBctne, pubes, blauäugige, Hör.: u. fo Britanni, Mart.: co-
Mart. - u. Caeretani, orum, m. bie ©inio. t}on (Säre, lor caerulo albidior, PI. ep. 8, 20, 4. - fubfto.,
bie (Färctancr,Yal. Max. caeruleum, i, n. eine blaue "^-arbe, ®tablblau, foiüof)t
caereföliuin, ii (öem ©ried^. entfpred^enbere natürlichem als fünftlid^es, PI. u. Yitr. II) poet. —
^Jlbf. chaerephylum, Col.), n. {xaioicpvllov n)0= übtr.: A) bunfelgrün, prata, Knn.: cucumis, Proj).:
Don ^iv^ franjöfifd^e cerfeuü u. imjer) Äcröet, PI.
,

arbor Palladis, Ov. —


B) buufct, buufclgrau, fdjtoärv-
u. :ät. lid&, equi Plutonis, Ov.: nox, Stat.:
vitta, Yirg.:
Caere« u. CaeretnnuH, j.Caere. panis, Juven.: puppis (Charontis), Yirg.: nubes,
caerimönia (cerimönia), ae, /'. bie heilige ?8er= imber, Yirg.
errang, I) in ber ^m'Q. fte()t, bie •^»ctligfcit, legatio- caena, ae, f. (caedo), ber -Süeb, Yeget. mil.1,12.
nis, Cic: deorum, Cic. — II) bie man ^nibm. 3oIIt, ca eMail»«, e (caedo), ^um bebauen geeignet, lapis,
®örfurd^t, ^eilige <3d^cu, summa reli-
1) abötr., bie Gromat. vet. p. 306, 21.
gione caerimoniäque sacra coniicere, Cic: caeri- caeHäpun, i, n. eine 3Irt l'aftufe, PI. 20, 7
mönia summa colere sacrarium, Nep. 2) concr. — (25), 59.
a) bie rc[igtö§=feicrndl^c «öanMung, bcr fcicrlid^e, xtii- Caesar, äris, m. ein rijm. Jyamilicnname be^
giöfe ®cbrttu^, ^Icügionögcbraud^, bie %mx{iä^ttit, julifcfien (^efcf)lec^t5. 2(m beriil)mteften ift C. Julius
gera.im -^vtur., caerimönia gravissima, Caes.: bar- Caesar, ber t>Qn "iiompejuo befiegte, bie rKepublif
bara, Suet.: caerimoniae publicae, antiquae, pere- ftür^te u. alo Sictator eine töntglicl;e (bemalt erl^ielt,
grinae, Suet.: fetiales, Liv.: religionum, Cic: libri aber oon ^-Brutus u. (Saffium im ^. 44 u. (Sl;r. er

caerimoniarum, ba^ iHituate, Tac: caerimonias morbct rourbe. oein ^-Better u. (S'rbe Dctauiuö, ber
G71 Caesaraugusta caestus 672

nad^i)ev aud) feinen 'Jianien ('. .luliiis (Caesar (Oc- 4, 337. 33art^ ju Claud. epith. Honor. 99), Catull.
Uviaiuis) füljrte, fetUe bie 3lUein()crr)ct)aft fort. Jlad) u. 21. - caesaries longae barbae, bas lange SSart^
iljm I}atten alle .Haifer ben ikinanien Caesar neben liaar, üv. met. 15, 65(5. - unb baö .<paar am $at§
bem Xitel Auniistiis, biö unter .'paörian ber Unter ber .'ounbe, Grat. cyn. 272.
fd^ieb entftanb, bau Caesar Augustiis ben luirflid; CaeMena, ae, f. aanj unbebeutenbe ©tobt in
ret^ierenben iCaifer xint) Caesar
, ben beftinuntcn Gallia Cispadana, j. Cesena, Cic. ad fam. 16, 27,
'Jiadjfolfier beffelben, t)cn 2f)ronerben (ber in neu 2. PI. 3, 15 (20), 116. - Xav. CaeNenaM, ätis, cä-
ern ^S<^iten ,,röinifcf)er .HiJniiV tjiefi) be;^eict)ncte, Sj)art. fcnatifc^, vina Caesenatia, PI. 14, 6 (8), 67.
llel. 1. §. 2. Aur. Viet. Caes. 13. §. 12. -Cerma- CaeMenniuN, a,3^ame einer traquinifd^en u.bann
iiieiis Caesar, f.
Gernianiciis. - Xav. .nbflel.: A) röm. Familie, aus ber bef. befannt: Caes. Lento,
CacNarduM, a, um, a) ben ^"^uliuo (Säfnr betreffenb, ein 3(nl;änger Gäfarö, Cic. Phil. 12, 9, 23. - Caes.
cäfariid^,sanguis, Ov.: forum, uon (Säfar ant^elegt, Paetus, unter 3lcxo, Tac. ann. 15, 6 sqq.
Stat. —
b) fatfcrltd^, ampliitlieatrum, üom i^.liDomi^ CaeMia Silva, ein 2Ba(b im alten ©ermanien,
tian erbaut, Mart.: leones, uon bcmf. in ben Xi}icx^ ber j. „Sommer- u. pfertoalb" an ber ©renge üon
fanipf (^ec^eben, Mart. — B) CaeNariänuN, a, um, (£let)e u. a)iünfter, Tac. ann. 1, 50.
d) ccifariontfcö, fccö ©äfor, civile bellum, Nep.: ora- caeNioiiiH, a, um = xai^oeig, hid)t (jcfcttet, bic^t
tiones, :^obreben beö (5icero auf Gäfar, Serv. Virg.: Qtmbt, linteolum, Plaut. Epid. 2, 2, 46 (223).
Caesariauorum iemporum scriptor, @efrf)ic^tfc^rei- caeNim, Adv. (caedo), I) ftauenb, Wbroeiie, a)
ber ber iiaiferjeit, Yopisc: C. aequitas (ögftj. Sul- üom ^iebmeifen 23e^auen ber 33äume ((^gf^. ductim),
lana violentia), Val, Max.: fubftu. Caesariani, ,
Col. 4, 25, 2 u. 3. —
b) al^ milit. 1. 1. (%f^. punc-
orum, ni. bie 3(nf|änger bee Gäfar im ^Sürgerfriege, tim, ftidjmeife), ferire, pug-nare, Veget. mil.: pe-
bie «ufarianct, Auct. b. Air. b) Hi^tvüdf, Pal- — tere liostem, Liv.: gladio cervicem percutere,
las, üom ii. ®omitian Mart.: Imperium,
bef. oerefjrt, Suet.: quid interest, caesim moriar an punctim?
Vopisc: Caesariaui, örum, nt. dne 2lrt
fubftü., Sen. —
II) übtr., in ber 3t^ctor., mit ob. in Gtnem
''^Sroüinjialbeamter, fpät. JCt. C) Caetiärien- — ©c^tagc ((^gf|. membratim), membratim adhuc,
hU, e, !öcinauic mel^rerer Crtfd^aften, als: Mauri- deinde caesim diximus, Cic: u. fo membratim cae-
tania, ber öftlic^e llt)cil oon 'JJiauritanien, Tac: Co- simque dicere, Quint.
lonia, JCt. D) — CaeMärinus, a, um, cäfattntfd^, caeNio, öni's, f. (caedo), I) ha^ -gaucn = 2lb^auen,
fcc§ (^ul.) (Fdfar, celeritas, Cic. ad Att. 16, 10, 1 castaneae, Col. 4, 33, 1. — II) ha^ SBcrwunben,
§n). (cd. Caesariaua). bebten, Tert. apol. 39.
Caet^äraiigusta , ae, f. (Btatt im tarracon. caeMitiuH, f.
caesicius.
.t)ifpanten, j. Saragoza, Mela 2, 6, 4. PI. 3, 3 (4), 23. cae(«iu8, a, um, I) ötduad^grau, fetaugrau, üotl
Caenärca, ae, /'. {Kaiadosia), I) früher Stra- ben 2(ugen, caesios oculos Miuervae, caeruleos esse
tonis turris gen., fleine 3ee= unb öafenftabt in '^a= Neptuni, (]ic.: caesii (oculi) in tenebris clariores,
läfttna an ber ©renje von ®aiiläa u. Samaria, noc^ PL —II) übtr., Blougrouäugig , fa^cnäugtg, virgo,
j. Kaisarieh, Tac. bist. 2, 78. Eutr. 7, 10. Amm. Ter. u. Lucr.: leo, Catull.: hunc dico canum, sub-
14, 8, 11: Dieir. auc^ Treb. Poll. trig. tyr. 2. §. 2 crispum, caesium, Cornif. rhet. - ajs* Superl.
gemeint, mov. bort ber 33einame Caesareauus. - caesissumus angef. bei Varr. LL. 8, 39. §. 76.
2)eren (f tniu. Caesarieuses, ium, m. bie ©äfartcnfcr, Cae8ius Ba>i8U8, i, m. ber g-reunb beö ^id)-
PI. 5, 29 (31), 120. Ülp. dig. 50, 15, 8. §. 7. II) — terö ^^serfiuö, ber hie f echote ©atire an ii)n gerichtet
©tabt in 3JJauritanien, früher Jol gen.,fpäteröaupt== l^at; ügt. Quint. 10, 1, 96.
U(xht von Mauritania Caesariensis, j. Tenez (grai^ Caeso (Kaeso), önis, m. ein röm. ^Beiname ber
fc^en Dioftagan u. 3(t)erfc^el), Mela 1, 6, 1. Eutr. Duiilii, Fabii, Quinctii.
7, 10. —
III) .*oaupt[t. üon dappabocien, j. 'Jtuinen CaeKöniuH, a, ein röm. J-amiltenname, unter
hd Kaisarieh, Eutr. 7, 6, frül^er Mazaca gen., hcm befannt: M. Caesonius, ber mit hem (Sicero
Auct. b. Alex. 66, 4. IV) bie — früher Area (Ar- 2lebi(iö mar, Cic. I. Verr. 10, 29. - Caes. Paetus,
cena urbs) gen., öon ben Jiömern co(oniftrte u. bann (SonfuI unter 9?ero, Tac. ann. 14, 29 (baf. Siuperti
Caesarea gen. iStabt in 'pf^önicien, ©eburtsort beö über bie oft oerroedjfetten '^amm Caesennius [f. b.]
It'aifers 211er. Seoeruä, Aur. Viel Caes. 24, 1. Lampr. u. Caesonius). - u. bef. Milonia Caesonia, bie (^e=
Alex. Sev. 1. §. 2. liebte u. nachmalige @emal|(in beö Ä. ßaligula, bie
CaeHäreänu8, f. Caesarea no. I. biefem einen ^(^ubextvant beigebracht i^aben foU, ber,
Cae»«äreuN, -riänus, f. Caesar. obgleid^ nur ein Siebeötranf, i^n iDai^nfinnig gemacht
caeKäriätiiM, a, um (caesaries), I) mit tufd&igcm i)abe, Suet. Cal. 25. Juven. 6, 116. - S)oü. Cae-
•fjttor ocrfc^en, tufc^tg Behaart qui admutiletur mi-
,
MoniäiiuH, a, um, cdfoniantfd^, Col. 1, 4, 1.
les usque caesariatus, raie ber ©olbat tro^ bes iiu= cae8ör, öris, 7n. (caedo), ber -^aucr. Prob, cathol.
fc^igen ^aares gtatt gefc^oren rairb, Plaut: Numi- 1458 P.: lig-norum, öot§fpa(ter, Hieron. ep. 53, 6:
dae equis caesariati, mit ben: ^ferbefc^rceife am lapidum, ©teinbrecf)er, Ambros. Luc. 2, 89 extr.
^elm gefdjmüdt, Tert. —
II) übtr., viridautibus Vulg. 2. chron. (paral.) 24, 12. Thomae thes. nov.
comis {= foliis) caesariata terra, bebujc^te, Apul. Lat. in Auct. class. tom. 8. p. 326 (a).
de mundo c. 23. cae^peN, -piticiu», -pö(«uH, f. cesp . . .

Cae»$ärient«i»>, f. Caesar, Caesarea. caeti^pito, -pitätöi*, f. cesp . . .

caeMärieH, ei, f. 'oa^ bujc|ige (bal^. horrida gen.) 1. caestüs (cestus), üs, m. (oon caedo), ber
^oar ber 9JJänner, bef. ber Krieger (u. "Oq.^ ä^nlic^e rol^e, rtnböleberne, mit eingenäl^tem 33lei ober @i=
ber ^^rauengimmer); roeld^es, g(cicl^oie( ob furj ober fen uerfe^ene Stiemen, momit fi^ bie ^aufüämpfer
lang, funftlos baö h<xvii(>i umgicbt, u. fo ein impo= (pugiles) öänbe u. 2lrme umraicfelten, ber Äampfric-
fantee 2(nfefjen üerlei^t, ha^ -^aupt^aar, promissa, mcn, ©äfiu^, pugiles caestibus contusi ne ingemi-
Liv,: festinatis senectutis insignibus ad augendam scunt quidem, Cic: qui crudo fidit pugnam com»
majestatem ornata caesaries, PI. pan.: nitida, Virg.: mittere caestu, Virg. ^gl. H. Mercurialis de arte
horrida, Ov. - caesaries quam decet, Plaut.: vidit gymnast. p. 152 sqq. (Amstel. 1672, 4).-atS'2tM.
e Bereniceo vertice caesariem, Catull. - v. §aar ^lur. auc^ ^etroflit. caestis, Varr. sat. Men. 22, 2.
ber grauen, ber Xitusfopf (f. ^urm. ju Virg. georg. 2. caestus, i, m. f.
1. cestus.
673 caesullae calamistratiis 674

caesullae, ärum, /. (caesius), mit grauen Slugen, A) Cälaber, bra, brum, au^ ^a calabrifd^, in ob.
foienöugigc, nad) Fest. p. 274, b {in v. Ravilliae). labrien, hospes. Hör.: apes. Hör.: oves, Col.: poet.,
eaesum, i, n. (caesus, a, um d. caedo), gramm. Pierides, bie ©ebic^te beö Gnniuo, Hör. B) Cä- —
t. t. - comma, ber ©infd^nitt, baö Äontma, Aqnil. labria, ae, bie £)atbinfel, n)elrf)e fic^ oon ^arent
f.
Rom. §. 18. Fortuiiat. art. rhet. 3, 10. Mart. Cap. fiuö in füböftl. ^tic^tung hx^ gum 3Sorgebirge :3apt)=-
5. §. 527 sq. gium ©eburtötanb beö 2)icf)terä ©nniuö,
erftrectt,
caesüra, ae, f. (caedo), baö ^autn, Sötten,
I) berüljmt burc^ Cel=, 2Bein= u. öonigbau u. burd^
abbauen, ligni, PI.: silvae, PI. - meton. recentes , 2Sie^=, bef. Sc^afsuc^t, Liv. 23, 34, 3: 42, 48, 7.
arundinum caesiirae, f rifd^ abgefc^nittene 9ftol^rftau= Hör. carm. 1, 31, 5. — C) CälabricuM, a, um,
bm, PI. 8, 26 (40), 96. — II) übtr., ats t. t. ber calaBrifcö, oliva, Col.: tubera, Pall. - fubfto., cäla-
3Kctnf = incisio, ber Gtnfd^nitt, 2l6fd6nttt, bie ©öfur, brica, ae, f. eine 9Xrt Chirurg. 33anbagc, Plin. Yal.
Gramm. 3, 13. - u. bao. cälabrico, äre, in bic calabrica
caetiiürätim, Adv. (caesura), fd^ntttwetfe, nbtv. gen. 'Sanbagc bringen, ibid.
in furjcn ®tnfd^ntttcn , dictio c. succincta, Sidou. cälabrix, bricis, f. ein Strauch oiell. ber fär--
,

ep. 4, 3. benbe 2ßcgebprn {Wmmmis infectorius, L.), PI


caesüN, n, 7)1.(caedo), baä ^auen, caesu fron- u. Pall.
dium, Auct. itiu. Alex. M. 41 (102). Cälacte, es, {KaXrj
Stabt an ber
/'. ay.rrj),
caeteruN u. bic Slbgeleitcten, f. ceterus etc. 9iorb!üfte ©icilienä, Sluinen beim Calonia, Cic. \.

caetra, caeträtus, f. cetra, cetratus. Yerr. 3, 43, 101. Sil. 14, 251. Prise. 597 P. -
1. Caent«, a, um, f. Ceus. 2)ao. Cälactinus, a, um, au§ ©alacte, calactt=
2.CaeuM, i, f. Coeus. nifc^, Cic. (ogl. Prise. 597 P.): '^üir., Calactini,
Caeyx, ]. Ceyx. orum, m. bie ßinro. oon Gatacte, bie ©alactiner, Cic.
Cäicus, i, m. {Kai'y.og), ^(u^ in @ro^mi)ften, Yerr. 3, 43, 101.
ber am 5"^^ bcö ^emuus in Xeut^rania entfpringt, Cälägiirri^, is, 3(cc. im, f. I) fjifpan. otabt
füblid^ fliegt, fic^ bei '^ergamum mit bem Mysus jenfeit beößbro, im ©ebiete ber l^afconen, @cburtö=
ob. Mysius (ber aud) auf tem Xemnus entjpringt, ort bes Quintiüan, j. Ccdcdiorra, beren (£"inn)o^ner
voc^aib Ov. met. 15, 277 bcn Caicus für ben My- Calagurritaui Nassici, PI. 3, 3 (4), 24. II) fjifpan. —
sus in feinem obern Sauf l^ält) oereinigt, bann raeft^ olabt bieöfeitö beö Gbro, im ©ebicte ber ^^ergetcn,
lic^ ftrömt u. fic^ in tim Sinus Eleaticus ergießt, j. j. Loharre, Liv. 39, 21, 8. Flor. 3, 22, 9 (u. t>a^^u

Ak-soio ob. Bokhair (Bakir, Bacher, nad) D. ü. Dnkx). - 2)aü. Calagisrritäni, orum, in. bie
5iic^ter Bakirtschai = i^upferflu^), Yirg. georg. Gimo. oon G., t)ic ©aUgurritaner, Caes. b. c. 1, 60,
4, 370. Cic. Flacc. 29, 72: C. Teuthranteus Ov. , 1 : C. Fibulareuses, PI. 3, 3 (4), 24.
met. 2, 243. Cäläii«, 2(cc. in, 3(b(. i, in. {Kd^.al'g), ein ge^-
1. Caja, f. Ca jus. flügelter So^nbeö 'Koreas (2tqui(o) oon ber Orittigia
cäja, ae, f. ein trüget, nac^ Isid. orig. 18, 7, 7.
2. unb 33ruber beö 3^^^^ mit bem er bic 3(rgonauten
,

Cäjänut«, f. Cajus a. (£". begleitete unb Ov. met. 6,


bie cparpijien oertricb,
cäjätio, Suis, (cajo), baö -^auen, «Prügeln ber
/'. 716. Prop. 1, 20, 26. Yal. Fl. 4, 465 sq. Hydn.
Äinbcr, Fulgent. contineut. Yirgil. p. 162 ed. fab. 14 u. 19. Serv. Yirg. Aen. 3, 209 (roo 2lcc. -ui);
Muncker. 10, 350 (100 mi. -i).

Cäjeta, ae, f. u. Cäjete, es, f. {Kairjrrj), I) bie cälämäriiis , a, um (calamus), ^um ©d^reiörcör
2lmme beö 2(eneaä, Virg. Aeu. 7, Ov. met. 14,
1. geßörig, tlieca, ^eberbüc^fe, '^cnna(, Suet. Cl. 35.
443. — II) ^tabt u. mzi befuc^ter ibafen auf ber cälämellii8, i, m. {Demin. o. calamus), e.
©renje oon l^xtium u. Gampanien, in ber 9iä^e oon Stößrc^en, Arnob. iu psalm, 150.
^ormiä, reo Gicero'o :Öanbgut (ag, nad^ ber ©age cälameiitum (nic^t calametum) i, n. (cala),
Segräbnifeort ber 2(mmc (Sajeta (f.
no. I), j. Gaeta, trorfence, oerbörrte§ -löot? am 2ßeinftocf, Col. 4, 27, 1.
Cic. de 22; de imp. Pomp. 12, 35. Am-.
or. 2, 6, Caläuiiiiae iiimiilae, fdjioimmenbe ^nfeln in
Vict. orig. gent. Rom. 10, 3 sq. - 2)ax). Cäjetä- Si;bien, PI. 2, 95 (96), 209; og(. Yarr. r. r. 3, 17,
auH, a, um, caictonif^, iici (Sajeto, villa, Val. Max. 4. Mart. Cap. 9. §. 928.
1, 4, 5. cäliiiuiiitlie, es, eine Jpflanje,
f. {xalaf^Uvd-rf),
cäjo, are (2. caja), Sauen, fd^lagen, Plaut, ß. I uL eine 3trt mimit, Apul. herb. 70 (bei PI. 19, 10, 57.
gent. continent. Yirg. p. 162 sq. ed. Muncker. §. 176 liest SiUig in mentam, ^an in zmintham).
Cäju8 (b. 2)ic^t. auc^ Cäkis breift;(b.), i, m. u. CälamiN, midis, m. {Kälaun), einer ber größ-
Cäja, /'. (aber Gajus, Gaja getefen,
ae, f.
ben 33uc^ft. ten ^i3iib^auer a\x^ bem Zeitalter beö ^^iljibiao (um
C), einröm. ^i^orname. 33ei öo^jeiten pflegte man Ci. 78), Cic. Brut. 18, 78. PL
34, 8 (19), 71. Quint.
ben 33räutigam Cajus u. bie Sraut Caja ju nen- 12, 10, 7. Prop. 3, 9, 10. Ov. ex Pont. 4, I, 33.
nen, u. fie jagte: ITbi tu Cajus, ego Caja; ogl. cälämiKt^r, tri, m. u. geiü. calamiHtrum, tri,

Paul. Diac. in i\ Gaja p. 95 sq. u. Quint. 1, 7, 28. - n. (calamus), 'Da^^ (^o§(e, rof^rförmige) Srcnneifen,
'^erfonen biefes 3fiameno finb
33ef. raid^tige : I) ber be=^ nm bie öaare ju f rauf ein, I) cig.: volsella, pecten,
rüfjmte röm. IJurift, beffen Institutionum commeu- speculum, calamistrum, Plaut.: frous calamistri
tarii lY erft 1816 oon 3^iebu§r gu -i^erona aufge= notata vestigiis, Cic: crines calamistro conver-
funbett finb. —
ben nac^aug. .t)iftor. xar'
II) bei tere, Petr. '^g(. über {masc. u. neutr.) Charis. 61
i^oxTjv ber Haifcr C. Caligula; ba^. Cäjänus, a, P. —
II) übtr., 0. 3u großem Sc^mucf, Äünflelet,
um, cttjanifc^, bce G'ajuö (©aligula), Sen. u. 2(.: as Oc^nörfelei im 2(uöbrucfe, tum removebitur omnis
'C, oon i^m bebeutenb l^erabgefe^t, Stat. III) — iusignis oniatus quasi margaritarum, ne calamistri
Caja Caecilia, römifct)er 3fiame ber (etruscifc^en) quidem adhibebuntur, Cic: inoptis fortas.^e gra-
Xanaquil, Paul. Diac. in v. Gaja p. 95, 18. tum fecit, qui volent illa calamistris imirere, Cic:
;
cäla, ae, f. {y.äXov), ein -öoljftürf, asrenn^olj, calamistri et tinnitiis (oratorum), Tac dial. -
•Lucil. fr. ine. 139 (b. Serv. Yirg. Aen. 6, 1). *Jlär dlom. calamister nic^t narf)iüciobar.
Calabra curia, f. curia no. II, B, 2, a. cälaiuiNfrätiiN, a, um (calami.srer), mit bem
Calabri, örum, m. bie Gimo. oon (Salabrien, 23renncifcn flffrüufcU, coma, Cic. - prägn. mit
-M ealabrier, Mela 2, 4, 2. Sil. 12, 396. - 3)aü.: gebrannten l'ccfcn, cinaedus, Plaut.: saltator, Cic.:
eieorge:, Iat.=Ötid}. .^Qnblüi. 1i\x\{. XIII. SBb. I.

I
675 calamitas calcar 676

pueri cincinnatuli et calamistrati, ©tu^er, Hier, c41«Btica, ). calautica.


ep. 130. no. 19: )0 CÄlainistrati et torquati, Am- CalänuH, m. (kd^Mios), ein inbifc^er C^^mno-
i,

bros. ep. 4, 15. fopf)ift, roelc^er »on Xagila auö auf Sllejanberö beö
cAl&Biif&K, ätis, f. 2>dfaten, VLnbcil burc^ S}cic\d Ör. Crinlabung bcm macebon. .'beere folgte, unb alä
jc, Dit[uüact)o, 'iUcf)ftcrbcn 2C., I) ci«^.: si aratio oinnis er fränflid) rouröe, fein hieben (roa^rfc^eml. in 5uja)
tempestatis calaiiiitate semper vacat, Cic: in cala- burc^ Selbftuerbrennung eubigte, Cic Tusc 2, 22,
mitiite fructuiim, ^llli^iüac^S, Cic: pecus morbosum 52; de div. 1, 23, 47. Val. Max. 1, 8. ext. 10.
et vitiosuni mainiä ^Tegem afticit calaniitate, Varr. Cal&riM, C'alarifanuH. f. Caralis etc.
— IT) übtr. A) ^iabett, 58«r[uft, UntctI, UitfllndP,
,
calathiMcuH, i, m. {JJemin. v. calatbus), ein gf
©rrbfrbcn, quaniquara videbam perniciem meam flcc^tene6 Äörbc^en, Catull. u. Petr.
ciim mairna calaniitate rei publicae esse conjun- cälathuM, i, m. (xäXad-oi), I) ein geffod^tener
ctam, Cic: calamitatcm tolerare, Cic, perferre, Äorb in (^eftalt einer offenen ;^iüe (rein tat. quasil-
Caes., feri'e, Nep.: in calaniitate esse, Sali.: cala- lum), nacf) tem üerfc^iebenen (^ebrauc^ »fumenforb,
niitate prohibere alqni, Cic. - ^Inv., calaniitatos
SBtumenförbc^en (bei ben weiblichen 2(rbeiten, roic
rei publicae, Cic —
BUnoM-, Äricgeunfliürf, Unf aU, unfer Strictförbc^en), Sruc^tforb, PI., Yirg. u. Ov. —
eup^cmift. für ^itebcrlagc, Caunensis illa calamitas, U) übtr. A)
: ein äf)nlicf) gebilbeteo Öefäß auö ^olj
Cic: calamitatem accipere, Cic. u. Xep.: caJami- ob. 2)ktaU: a) aJlUdjgefdf, TOUc^nopf, Yirg. u. Col.
tatem alci interre, Caes.: magna clades atque
calamitas rem publicaraoppressisset,Sall.-meton.,
poet. — u. Mart.
b) SSJctnfd^are, Yirg. B) ber —
Slumenfelc^, Col. poet. Auson. u.
adversus vires bostium, non adversus calamitates
Cälätia, ae, f. u. Cälätiae, ärum, f. Slabt iit
contendere, gegen t)aQ Unglücf Der "^. (= gegen öie
(Sampanicn an ber appifc^en Strafe, oon CSäfar coIo=
unterlegenen a:), Justin. 11, 12, 13. - ^iS- Genit.
nifirt, j. 2^orf Giaijazzo, Cic. ad Att. 16,8, 1. Liv.
jylur. and) calamitatium, Sen. coutr. 1, 1, 11 u. a.
9, 2, 2. Sil. 8, 542; 11, 14: ^orm -ae nur PI. 3, 5
PI. 7, 23 (23), 87. Justin. 16, 4, 5 u. Ül.
(9), 63. - Xav. CälätinuN, a, um, ^u G'atatio ge=
cälaniiteM, ae, m. {xa/.nuizr^s^ 0. y-ä/MfiOs), ber
^örtg, calatinifc^, ager, Liv.: ^^luv. fubfto., Calatini,
fiaubfrcfc^ {BaKci arborea, L.), PI. 32, 10 (42\ 122;
orum, m. bie Ginro. oon (Ealatia, tiic (Salaünct, Liv.:
32; 10 (50), 139.
Calatinus auc^ 33einame bes M. Attilius, Cic.
cälämifö«e,^-l^r.(calamitosus\ ung(ürflic$, tur-
piter magis quam calamitose, Cic.
cälatiäna viöla, nad^ Sprengel ber 3ftü5üng§=
off. 3, 29, 105.
cälamitö8ui!$, a, um, Adj. m. Compar. u. Su- Gn'iian{Gentiana vermi, L.), PI. 21, 6 (14), 27.
= calätio, önis, f. (calare), bas stufen, Yarr. LL.
perl. (calamitasV grcfen ^dfohtn--, grc^eü
I) actio
5, 1. §. 13.
ttnöetl 6rtngcnb, un^eittringenb, »crbcr&lic^ , fc^dblid^,
A) eig.: caelura, Cato: tempestas, Cic. B) übtr.: — cälätör,
Wiener,
oris,
Stufwörter,
,n. (o. calare, eig. 3iufer), ein
junäc^ft hex pontifices, Suet.
incendium, quid hac clacle tristius? quid
Sali.:
gi-amm. 12: u. übf)., Plaut, merc. 5, 2, 11 (852) u. a.
calamitosius? Flor.: acerbissimum et calamito-
sissimum bellum, Cic. —
11) paffio = grölen 2c6a=
cälätöriu§, a, um (calator), ben »Driefletbtcner

bcn crlcibenb, grc|em Schaben ausgefegt, A) eig.: loca, betrcffenb, Fabretti inscr. 449. no. 58.
Yarr.: agri vectigal caelo ac loco c, Cic: bordeum Calaurca u. (gero.) Cälauria, ae, f. {KaXav^
ex omni frumento minime c, PI. B) übtr., oen — oeca, -ta), eine ^nfel im
faronifc^en SJieerbufen, ber
grcf em Ungtiicf fieimgcfuc^t, ^u ®runbc gerichtet, 6cbcn= Stabt^^röjene gegenüber, mit ber alten ^nfelSp^äria
Ic6 unglücEltc^ Ob. clcnb, fc^mcr^lic^ betvübt, liomines (j. S^aniöta)mittelft einer Sanbbanf jufammen^
miseri et fortunä magis quam culpa calamitosi, Cic: l)ängenD, Porro, Mela 2, 7, 10. PI. 4, 12 (19), 56
j.

ut iuopes (magis amicitiarum opes quaerant) quam (beibe -ia): Calaurea Letois, Ov. met. 7, 384.
opulenti et calamitosi quam ii, qui putentur beati, calautica (calantica), ae, f. = xo^Ssuvov, bie
Cic: calamitosissimus omnium Eegulus, Sen. - o. Äopfbinbe, -^auptbinbe mit fc^leierartig auf bcibc
3ufiänben, res miseraet calamitosa, Cic: otium, Cic. äöangfn lierabbangenben breiten ^^Pf^^it, bie man
cälämochnuti, i,m. {xciÄauos u. x*'oos)=adarca auc^ auseinanberjieljen nnt> fo bas gan^e G)efic|t
(ro. f.), PI. 32, 10 (52), 140. bamit üerf)üllcn fonnte, ein .^opfpu'^ oorne^mer
calämui«, i, m. {y.d/.auos), I) i)a^ Stc^r, im 2(IIg. grauen, Airan. com. 37. Cic or. in P. Clod. et
(rein lal. arundo), insbef. ber bünnere, fc^Ianfere Cur. 5, 3. p. 107 ed. Beier (u. baju Schob Bob. p.
^alm beö cHo^reö (roä^renb arundo oor^ugsra. ber 336. 18 ed. Bait). Ulp. dig. 34, 2, 25. §. 10. Arnob.
bidere jROi^rftenget u. canna bas fleine Moi)V ob. 2, 23. Auson. periocb. Odyss. 5. Serv, Yirg.Aen. 9, 16.
Scf)ilf, j. 16, 36, 64 sqq. §. 156
hiQ öauptft. PI. calbeum, calbeuN, f. galbeum.
sqq.\ A) cava calamorum,Lucr.: c sagittarius,
eig.: calbient^ii^, e, f. galbeum.
PI.: tertia arundo est tibialis calami, PL: latera Calbi8, f. 2. Indus no. II.
arundini calamoque in rotunditate bina, PI. - c calcäbili8, e (calco), httxtihax, silex, Sidon.
odoratus, Coi. u. PI., ob. c aromaticus, Veget., ob. ep. 1, 5.
c Syriacus, Teget., auo Serien ob. 2irabicn ftam^ calcäneum, i, n. seltene ^orm für calx), oie

menb, unjer Äolmue: baff. bl. calamus, Cato u. PI. werfe, Yirg. moret. 36. Lampr. Heliog. 20, 5. u.
— B) meton. für alles aus Moi)x ob. Bc^ilf Gemachte: Eccl. - ^b]. calcäneus, i, /«., Ambros. in psalm.
a) eine 9lo6r»fctfc, Yirg. u. 3(.; ogl. ^^oß gu Virg. 48 (vol. 2. p. 390 [a] ed. Colon. 1616). Isid. 11, 1,14.
ecl. 2, 34. —
b) ber «Hoörpfeil, Hör. u. 2J. c) ta^ — calcär, äris, n. (calx), ber <Sporn, I) ber Sporn
@c$ret6rc6r, Cic. u. 2(.: oollfr. c scriptorius, Cels. — bes Dieiters, A) eig.: equo calcaria subdere, bem
d) bie gcimrutfte, Prop. u. 21. — e) bie JIngcrrutfte, '^ferbe bie Spornen geben , Liv. : u. fo equum cal-

Ov. met. 3, 587. —eine Signal^langc, Col. 3, 15,


t) caribus incendere, Hirt. b. G., concitare, Liv., sti-
1. - u. eine SJ^efftangc, 9lut6e, Yulg. Ezecb. 40, 5 mulare, Yal. Max. - Sprüc^ro. addere calcaria ,

u. a. - u. ein 2Segn>cifct in Steg^pten, PI. 6, 29 (33), sponte currenti, b. i. ^mi. ju etraas antreiben, loas
166. —
g) e. f:)oi)lex 2lrm an e. ßanbelaber, e. ISiö^te, er fc^on oon felbfi tb^ut, PI. ep. 1, 8, 1. — B) übtr. ;

Yulg. exod. 25, 31 u. 32. —


U) ein Stengel, a) ber Sporn = ber Slntrieb, Stnregung, ber 9.ni\ '^'xt

gruc^t^alm, iStengel, Yirg. u. PI.: avenae, §afer= a) 8ing.: gloria calcar habet, Lucr.: ascribit etiair
ftengel, -f)alm, PI. —
b) ^a^ ^fro^jfrciö, Col. u. PI. et quasi calcar admovet, intercessisse se etc., Cic:
677 calcariarius calcitrosus 678

'vatibusaddere calcar, Hör. —


ß) geto. ^tur.: alter ^olbfliefel (bengangen ^^u^, oft and) nod) bie ^nöd^el
frenis eget, alter calcaribus, Cic: alteri calcaria biö an SBabe bebecfenb, bagegen solea, ©anbale,
bie
adMbere, alteri frenos, Cic: se calcaribus in nur bie 8o^te umfc^Iie^enb ogl. Gell. 13, 21 [22],
;

Ephoro, contra autem in Theopompo frenis uti 5), calcei muliebres, viriles, Varr. LL.: calcei ve-
solere , Cic. — II) ber Sporn am ^^uf e beä öa^nö, teres, Quint.: calcei habiles et apti ad pedem, Cic:
Col. 8, 2, 8. c. laxus. Hör.: si mane sibi calceus perperam ac

calcariarius, a, um (calcaria), jut Äalfbrcnncret sinister pro dextro induceretur, ut dirum (omen
gebörig, negotians, Gruter inscr. 641, 1 exonera- : observabat), Suet. - 3)ie 9tömer gogen, wenn fie fid^
tor, ibid. 1117, 5. 5U ^ifc^e legten, bie ©c^uf)e ab, t)ai). calceos pos-
calcärienHis, is, m. (calcarius), ein Äalftrenncr/ cere (bie Sc^u^e forbern) = com ^Tifc^e auffielen,
Cod. Theod. 12, 1, 37. PI. ep. 9, 17, 3. - eine befonbere 2lrt Sd^u^roer!
calcarius, a, um
(2. calx), jum Äalf gcprig, trugen bie Senatoren, hai). calceos mutare = 8ena=
Äolfv adj.: fornax,Cato u. PI.
I) II) subst.: a) cal- — tor roerben, Cic. Phil. 13, 13, 28. - 3?gr. übi). öecfer'g
carius, ii, m. ein Äalf brennet, Cato r. r. 16. b) — ©alluä 3. ©. 131 ff. Bcäduin de calceo antiquo.
calc^ia, ae, f. a) {sc. fornax) = ein Äalf ofen, Amm. Lugd.Bat. 1711. Bittner de calceis. Altdorf. 1740.
27, 3, 4: de calcaria in carbonariam pervenire, Calchäs, antis, 2(cc. antem u. anta, m. {Käl-
jprüd^tt». = au^ bem Stegen in bie Traufe fommen, /as), ©o^n beö ^^eftor, griec^ifc^er SBei^fager oor
Tert. de carne Chr. 6. — /?) {sc. fodina) = ein Äalf= Xroja, Virg. Aen. 2, 182 (0lom.). Cic. de cUv. 1, 40,
Hetnbrucö, Ulp. dig. 48, 19, 8. §. 10. 87. Virg. Aen. 2, 122. Val. Max. 8, 11. ext. 6. -
calcätae, ärum, f. unfid^ere Sesart 6. Auct. b. ^m- ^ad) ber 1. Bed.: ©enit. -ae. Gell. b. Charis.
Hisp. 16 {al crates), üieE. Safd^tncn. 50 P.: 3lcc. -am, Pacuv. u. Plaut, ibid.: 2tbL -ä^
calcätftr, öris, m. (calco), ber SSJeintreter , lei- Plaut. Men. 5, 1, 48(748).
tetet, Calp. ecl. 4, 124. u. Eccl. Calchedon (Calcedön, Chalc6dou), Öuis u. Önos,
calcäf örium, ii, n. (calco), bie fffictnf elter, Fall. 2lcc. Önem u. Öna, f. (XaXy.T]Sc6v), ®tabt in ^Sitl^g^

1, 18, 1 u. 2. nien, an ber ^^ropontis u. am ©ingange be§ 'Soäpo=


calcätrix,tricis, f. (calcator), bie auf etma^ ruö, 33t)5anj gegenüber, j. ^oi:f Kadikjo {bei ben
übtr.=btc etn). »crad^tct, bie »eröd^terin, mundi,
tritt, dürfen) ob. ChaJkedon {bd ben ©ried^en), Mela 1,
Prud. psych. 587. 19, 5. Amm. 26, 6, 4. Sali. bist. fr. 4, 61 (19). PI.
calcätüra, ae, f. (calco), "üa^ treten, Vitr. 10, 5, 32 (43), 150. Lucan. 9, 159. Claud. IV. cons.
5 (10), 1. Hon. 177. - 3'Jbf. Calcedöna, ae, /\, Amm. 22,
calcätü§, US, m. (calco), ha^ treten, betreten, 9, 3, u. Calcedönia, ae, /., Itin. Anton, p. 139, 2
Pall. 7, 13, 17. Jul. Val. itiu. Alex. 33 (77). (p. 65). — 2)ao. A) Calchedöniu», a, um {Xalnri-
calceämen (calciämen), minis, n. (feltnere 9ibf. Sovcos), calcbebonifcb, au§ ^ald^cbon, Simonides, Cic:
ü. calceamentum), ber@cbub, PI. 15, 8 (8), 34; 19, smaragdus, fafriger 3Jiaraci)it ob. 3(tia5erg, PI. (berf.
2 "(7), 27. fubftt). b(. Calchedonius u. üon smaragdus gefd^ie=
calceämentäriu» (calciamentarius) ,
ii, m. = ben, Vulg. apocal. 21, 19: u. chalcedon gen., Prud.
vTtoSrj/uaTaoios, ein Sd^ubmad^er, Gloss. psych. 857).: ^hir.fubfto., Calchedonii, orum,w. bie
calceamentum (calciämentum) i, n. (calceo), ©ra. oon Gafc^ebon, bie ©aldbcbomer, Tac ann. 12,

,

bie Sußbcbccfung, Su^bcftctbung a(ö doUectiobegriff, 63. B) Calcedönen8i8 (ChalcedÖnensis), e, »on


baö (Sc^ubraerP, mihi amictui estScythicum tegmen, ©rtlcebon, calcebcnenftfd^ , urbs, Galcebon, Cassiod.
calceamentum solorum callum, Cic: calceamenta bist. eccl. 7, 21: vplur. fubfto., Calcedonenses, ium,
utrique sexui convenientia, Col. m. bie (Sinn», üon (Saicebon, bie ©alccboncnfer, ibid.
calceäria, ae, f. (calceus), ©d^ubbube, Varr. LL. calciämen, -mentärius, -mentum, f.
cal-
8, 30. §. 55. ceämen etc.
calceärium (calciarium), ii, n. (calceus), @d^ub= calciäria, -um, f. calceäria, -um,
gelb, Säet. Vesp. 8. u. JCt. calciätör, f. calceator.
calceätör (calciätör), öris, m. (calceo), ber calciätuN, f. calceatus.
Btlave, roelc^er bem öerrn bie ©c^ul^e an= u. au5= calciöläriuH, f. calceolarius.
jie^t,Murat. inscr. 9Ö9, 12. calciöluN, f. calceolus.
calceätüH (calciätüs), üs, m. (calceo), bie %u^-- calcifräga, ae, /. (2. calx u. frango), eine ben
bcbetfung, 5u§befleibung (atä (Sodectiobegriff), foroofir 33Iafenftein germalmenbe ^flange, fonfi empetros
ber '3)?enfc^en, ber ^^iere, PI. u. Suet.
al^o gen., oicll. •^»trfd&äunge [Asplenium Scolopendrium^
Calcedön, -önia, -önius, f. Chalcedon. L.), PI. 27, 9 (51), 75. ,

calcendix, f. clacendix. calcio, f.


calceo.
calceo (calcio), ävi, ätum, äre (calceus), mit calci», is, f. f. 2. calx dtät.
©drüben öcrfcben, bcf leiben, befdbuben, a) bie ^ü^e ber
--
calciträtüs, üs, m. (calcitro), 't>a§> (Schlagen mit
'

aJicnjc^en ob. übtr. te^tere felbft: pedes, Phaedr.: ber Serfe, mulae, PI. 8, 44 (69), 174.
se, Suet.: alqm soccis, PI.: homines non satis com- 1. calcitro, ävi, ätum, äre (1. calx), btntcn ou§=
;

mode calceati et vestiti, Cic. — b) Xl^iere (oa biefe fcblagen, öon ^|ieren, PI. 30, 16(53), 149: y. einem
ebenfalls mit £c^uf)en »erfe^en, nic^t, roie bei um, 'Sterbenben, Ov. met. 12, 240. - ©prüc^io., calci-
. befc^lagen raurben), mulas, Suet.: calceatis pedibus, trare contra acumina, roiber ben ©tad^el löden,

I
Veget. —
c) calceati dentes, jd^erjl^. jum Setzen Amm. 18, 5, 1. Vulg. act. apost. 9, 5 u. 26, 14. -
^
»obl eingerid^tet, Plaut, capt. 1, 2, 84 (187, in einem Uebtr., Calcitrat (er fträubt fid^), respuit, uon pu-
fortgelegten 33ilbe). tat tua dona esse tanti, Cic Cael. 15, 36.
calcäöläriuH (calciolärius), m. (calceolus), ii, calcitro, önis, m. (calcitrare), I) befftß binten
2.
ein Scbubmacbcr, Plaut, aul. 3, 5, 38 (512). ou^fd&lagenbequus. ein Sd^läger, Varr. sat. Men.
,

calceöluH (calciölus), i, m. {Demin. v. calceus), 81, 3 (17). —


II) mit ben ;yerfen ^eftig an bie %\)üx
ein f leiner ®(^ub, "^albfliefel, calceoli repandi, ©{^na= tretenb, ein Serfenpocber, «Volterer, Plaut, asin. 2, 3,
belfc|u^e, Cic: ligulae calceolorum (©d^ul^riemen), 11 (391).
Scribon. calcitröHUM, a, um (calcitrare), gern binten au0'
calc£ufi (calcius), i, m. (calx, (^rfe), ber ®cbub. fcblagcnb, »ibcrfpenftig, Don X^ieren, Col. u. JCt.
22'

G79 calcius Caldius 680

ealriHH, f. calceus. mei), aus GIfenbein (c. eburnei, ex ebore), ob. an^
calru. :lvi, iltuni, äre (1. calx), ctiDaö ob. auf et iD^ac^o (c. cerei ob. cera ticti) roaren, beren jebe
njao treten, I) im 3lUcv: A) ci(^.: iivas, feltcrn, Cato: ^-^Hirtei t)crfd)iebene öon A'^rbe (ba§. bicolores, disco-

vistora, Ov.: pcdc raUarctur, Tac. - H) übtr.: 1) lores) l)atte, nämlid) bie eine loeiße (c. albi), bie
ntfbcrtrftcn, mit «Vügcn treten, unterbrürfen, domitum anbere fdjmarje (c. nigri), bieim latrunc. ludus,
amorem pedibus, Ov. : nunc domi
victa libertas M eo ein Mriegefpiet raar, balb im 2tllg. calculi, balb
nostra hie quoquo in tbro obteritiir et calcatur, jpecieü milites ob. bellatores ob. latrones ob. gero.
Liv.: gentem, Justin. — 2) auö .'öolju mit ^gen latrunculi(ba[).latrunculis ludere), im duod. Script,
treten 6c6nen, oerfpctten, ftefc^impffn, »erachten, in- ludus, obrooljl es ebenfalls ai^ eine 2(rt Äriegsfpiel
sultet rogis, caket et ossa mea, l'roi).: ut quae genannt roirb, gen), bl. calculi fjeißen, f. 3K. Xeuffel
refutarc non possumus, quasi fastidieiido calce- 33b. 4. S. 428 ff. Secfer'g
in ^:pault;'5 3ieal (Jnci;cl. ,

mus, Quint.: e. verba calcata et obso-


lata sua, Sil.: öaUuö, 23b. 3. 3. 261 ff. - calculorum ludus, CaeL
leta, Sen. rliet. —
II) insbcf.: A) u. öa^n, jur Sc^ Aur. cliron. 1, 5, 165: laxare animum lusu calcu-
V^nttunc^, bic .^cnnc treten, C"ol. 8, 5, 24. B) eitten — lorum, PI. ep.: in lusu duodecim scriptorum quum
Crt betreten, auf ibm roanbeln, i6n befuc^en, viam, prior calculum promovisset (juerft gebogen ^atte)
Hör.: loca, I'etr.: juravit sc amnem eo ledacturum, etc., Quint.: quomodo alligatus (matt gemadjte)
ut transiri cakarique etiam a feminis posset, Sen.: exeat calculus, Sen.: quum medius gemino calceus
t>ai). calcatus Jovi lucus, oon i^m beutest, bciüoi^nt, hoste perit,Ov.: quis te duce cessit calceus? Sallej.
Sil. — C) prägn. (n(o 3i>irfung bcö 3:retcno) = ein= Bass.: im 23ilbe, concedo tibi, quod in duodecim
treten, fefleinbrürfen, einpreffcn, einflannjfen, oleas in scriptis (ob. scriptum) solemus, ut calculum redu-
orculam, Cato: agrum, Yirg.: monumenta (33au= cas (einen £tein raieber jurücfsiel^eft = eine ^ant>-
loerfe) intriusecus medio calcata structuris, mit (ung jurüdnimmft), si te alicujus dati (gezogenen)
einer S""^^^"^9 ^^t" 3Jiaucrtt)crf eingepreßt, Yitr. poenitet, Cic. Hortens. fr. 48 ed. OreJJ. (fr. 76 ed.
calcüläriuM, a, um (calculus), jum ^td^mn %e--
Klotz). —C) ber 9le(^enfiein auf bem JHedlenbrett;
bcrig, error, ^iec^enfe^ier, Modest, dig. 50, 8, 8. bal^. mcton. bie 9led^nung, ffiered^nung, calculi et
1. calcfilätio, önis, (calculo), bas 3ufammen= rationes, Quint.: error calculi, JCt.: causae pau-
f.
rechnen, SSerec^ncn (ctajfifd) computatio), Cassiod. corum calculorum, ^roceffe über geringe (^e(bfum=
u. 2t.
men, Sagatellf ac^en, Quint.: calculum ponere, f. pono
2. calcülätio, onis, (calculus), ber ®tcin= HO. 1, 1, f vocare alqm ad calculos, fid^ mit ^mbm.
:

f.
f($mcr^, caiculatio, quam h&i'aaiv vocant, Cael. berechnen, Liv.: vocare amicitiam ad calculos, einer
Aur. chron. 5, 4, 60. förmlid)en ob. fleinlic^en Sered^nung unterraerfen,
calcülätör, öris, m. (calculo), ein Slcd^ner, b. i. b. i. nic^t me^r ©efäUigfeiten erraeifen, al^ man em=

I) ein 2ei)v^x ber elementaren 2trit^metif, 9lcc$en= pfängt, Cic: voluptatum calculis subductis proe-
mciftcr, =te6rcr, griec^. loyiarrjs, Mart. 10, 62, 4. lium inire, nac^bem fie ^acii ber Suft gebogen hm
Sex. Rul'i brev. c. 1, Acron Hör. sat. 1, 6, 72. — {= nac^bem ben rca^rfd^einlic^en GJeroinn an Suft
fie

H) ein Slccönungefüörer, »ud^^altcr, JCt. (geix). ratio- genau bered)net), Cic: ad illos calculos revertamur,
narius, f. Modest, dig, 27, 1, 15. §. 5). 3U jenen ^Berechnungen SJZajimen Cic ad fam. 8,
— D) in ber
, ,

12, 5. ätteften 3rit ber »otirflcin (n)ie


calciilätöriu8 u. -eu«, a, um (calculo), jum
u. 3n)ar ein raeifeer für 23ei==
fpäter bie 35otirtaf el) ,
9led^ncn ge^crig, tabula, ^ted^enbrett, Schol. Juveu.
ftimmung ob. c^u^g fin fc^raarjer für 2>er=^
^^J-'^^fpi^f ,

7, 73: philiu-a, Inscr. beiFea var. dinotiz. p. 172.


raerfnng ob. 5>erurt^eilung, Ov. med. 15, 41 sq.: haf),
calculätrix, (^^emin. 5U calculator),
tricis, f. cjudicialis. Cod. Just.: deteriorem calculum repor-
bie aritlimetica est multitudinis
5lec^enmeiftertn ,
tare. Cod. Just. - übtr., calculis omuibus, einftim--
calculatrix, Beda de mundo const. tom. 1. p. 403. mig, Apul. met. 7, 9: album calculum adjicere er-
calcülensi.s, e (calculus), an Steinen befinbticö, ror! nostro, feinen 23eifal( geben, begünftigen, PI. ep.
genus purpurarum, PI. 9, 37 (61), 131. 1, 2, 5.

E) bie Xl^racier pflegten burc^ raei^e 3tein=
1. calculo, äre (calculus), I) für boQ claff. com- c^en bieErinnerung an glüdtid^e, buri^ fc^roarje bie
putare, beregnen, jufammcnred^nen, Prud. rteoi Ojecf. an ungtüdlic^e ©rcigniffe ju beraa^ren, PI. 7, 40
2, 131. —
II) übtr., pro meritis, annet)men, Sidoii.
(41), 131. - hai). bilbl., o diem laetum notandum-
ep. 7, 9. - 2)aü. quemihi candidissimo calculo, PI. ep. 6, 11, 3.
2. calculo, önis, m. ein *>lcd^nung6fü5rer , Au- F) ein fleinee ©ctoic^t, Gromat. vet. de ponder. p,
gustin. de ord. 2, 12. Antliol. Lat. 2, 268, 1 (854).
373, 21.
calcülöt^us, a, um
(calculus), I) flctmg, »oller calcutii, i, m. f.
chalcus.
<Stein^en, ager, Col.: loca, CoL: solum, PI. u. Oar- calda, calidus.
gil.: pomum, Cloat, bei Macr. sat. 2, 15, 6. 11) — caldämentum,
f.

i, n. (calidus), ein warmer Unu


am Steine [cibenb, Cels. u. 2t. Marc. Emp.
fc^log, 4.
calcülu8, i, m. (Demin. t). 2. calx), ein Heiner caldäriuH (calid.), a, um (caldus), jur SSörme',
Stein, ein Stcinc^cn, I) im 2tUg.: calculos conjicere 5um 2S5ärmen gcbörig, cella, Sßarmjelle, äöarmbabe^-
in OS, Cic: tenui venulä per calculos tluere (im jimmer, PI. ep.: alienum, ber „Äeffei mit l^ei^em
53ilbe, 0. :}iebeflu[fe), Quint.: calculi arenae, 3anb= äßaffer" fürs 'Bah, Yitr.: maltha calidaria, ^aiim
förnc^en, Yulg.: calculi calcis, Plumper im Äatfe, 2>erf leben ber 32änbe in 23abe3imtnern, Pall.: hm
Yitr.: dumosis calculos arvis, J^ieö im 2)ornenge* aes calidarium, raelc^es fic^ nur burd^ ^i|e beaxbeu
filb, Virg. —
H) insbef.: A) ber Stein ber Urinblaje, Un läßt, PI. - fubftü., a) caldaria, ae, /"., a) bie
humanus, PI.: arenosus, Cels.: calculum fraugere, sasarmjcae im 23abe, Marc. Emp. 25. ß) ber Äcd&- —
rumpere, PI.: calculum eximere, evellere, Cels.: topf, Yulg. 1. Sam. 2, 14. Apul. herb. 59. b) —
calculum comminuere et ejicere, PI.: vesicae do- caldarium (calidarium), i, n. bie 58Barmjctte im
lore calculis per urinam ejectis levari, Suet.: cal- 23abe, ha^ SSBarmbab, cald. bä Yitr. 5, 10, 1. Sen.
culi dolore cousumi, Liv. epit. B) ber Stein in — ep. 88, 9 (11): calid. bei Cels. 1, 4. §. 6.
ben latnmculorum u. duodecim scriptorum ludus CaldiuH, ii, »?. (caldo), ber au§ Claudius oer-
(lusus) genannten 33rettf pielen bcrgteic^en Steine , ftümmelte Spottname bee ji^aiferö ^iberiuä (= ber
fleine ^tgurcn ciuä Gilas (vitrei), auö C^belftein (gem- »om f&tint ©lü$cnbe), Suet. Tib. 42.
681 caldor calesco 682
caldör, oris, m. (caldus), bte SSBärme, «pifee, curator kalendariorum rei publicae, Inscr.: cura
YaiT. u. Sr. kalendarii rei publicae Canusinorum, Inscr.: nemo
calduM, a, um, f.-calidus. beneficia in calendaria scribit, Sen. - meton. = ein
cälecandam batfiilicam, f. calicata. ganzes S^ermögen, Tert. babit. mul. 9.
Cäledonia, ae, f. ©egenb bes alten Britanniens,
cälendäriuM (kalendärius), a, um (cälendae),
j. ha^ norbroeftlic^e (Sc^ottlanb, ha^ -poc^lanb, Tac.
an ben ©olcnben genjeiöt, strena, Hieron. comm. 3.
Agr. 10 sqq. - 2)aü.: a) Cäledöniut«, a, um,
ad Ephes.
cttleionxiä), silva, PL: Britanni, Lucan. b) Cäle- — in ep.
Calentum,
6, 4.

n. roal^rfd^. Stabt ber Callenses


i,
dönicii«, a, um, calthonii^, Solin. 22, 1,
(PI. 3, 1, 3. §. 14), einer «ölferfc^aft in 33ätica, j.
cälefäcio sfgjg. calfäcio, feci, factum,
ob.
Cazalla bn Allaniz, betannt bur(^ Die gabrication
ere, -^o[fio gera. cäl^fio ob. calfio, factus sum,
fieri (d. calidus ob. caldus u. facio), »arniv 5etfi
auf öcm äöaffer fct)n)immenber Riegel, PI.
leichter,

machen, crwörmcn, ethi^en (©gf§. refrigerare), I) eig.: 35, 14 (49), 171; »gl. bie 2lu5lgg. ju Yitr. 2, 3, 4.
corpus, Cic: focum igne, Ov. - Pass., calamistris Cälenum, f. Cales.
•calefactis, Varr. LL.: balineum caltieri jubebo, 1. Cälenii§, f.
Cales.
Cic. - c. forum aleatoriura, bo§ Spielbrett l^eife Cäleiiiis, f. Fuvius.
2.

machen = eifrig fpieten, Suet. Aug. 71. II) übtr.: — oäleo, üi, ere (ftammoenranöt mit fCAS2,xajrco,
xavco, xaico\ Warnte, 6ei# fc^jn, glühen
1) ^mbm. Warm mad^cu, cin^ctjen = ^^rbm. berb gu^ (®gf|. fri-
gere), I) eig. u. meton.: A) eig.: ignis calet, Cic:
fe^en, t§n beunrur^igen caleface liominem, Cic: si
2C.,

Partlii vos HÜiil calfaciunt, nos


aqua calet, Plaut.: ture calent arae, Yirg.: colun-
hoc frigore friges-
tur aquarum calentium fontea, Sen. - homo calet,
cimus, Cael. b. Cic. ep.: Gabinium luculente cale-
fecerat Memmius, Cic. —
2) in Scucr fc§cn, auf--
Plaut.: calere febre, Juven. - Impers., quum cale-
tur, roenn e§ ^eife ift, Plaut, capt. 1, 1, 12 (80) u.
regen, Ictbcnfc^aftlid^ fttmmcn, calefacta corda tumul-
a. :u. f quum jam flagrantiä solis caleretur, Apul.
tu, Yirg.: vino calefacta Venus, Claud.
cälefactio, önis, f. (calefacio), bie ©rwärmung,
met. 4, 1. —
B) meton. = oft betreten -, fleij^ig be=
^eijung, publici balinei, Arcad. dig. 50, 4, 18. §. fuc^t werben, ungularum pulsibus calens Hister,

4: ^^tur., calefactiones thermarum, Hermog. dig.


Mart. 7, 7, 2. — II) übtr., A) t). ^:|]erf.: 1) 6eun=
ru^igt ttierben, eingcftcii^t befommen, in Unruljev in
50, 4, 1. §.2.
cälefacto, are (Intens, v. calefacio), tüchtig beunruöigenbe «Spannung üerfe^t fe^n haec velim ,

tttoätmtn, cr^i^cn, aquam, Plaut.: aenum lignis. explices et me juves consilio, etsi te istic jam
Hör.: Corpora, Gell. - fc^ers^., virgis calefactabere, calere puto, ber i^opf bir raarm genug feijn mag,
Cic. quod tibi supra scripsi Curionem valde fri-
Plaut. Gas. 2, 6, 48 (291). :

gere, jam calet (roirb il;m eingebeijt) nam ferven-


oälefactöriuN, a, um
erwärmenb,
(calefacio),
:


tissime concerpitur, Cael. b. Cic. ep. 2)cr5i|t=,
Plin. Yal. 1, 38. Theod. Prise, de diaeta 10. -
oufgercgtv erwärmt/, enttironnt fe^in, geiftig glühen,
jubftü., calefactorium, i, n. ein Siegel jum SÖßarmen
ber Speifen, Macrob. de diflf. 6, 14 (2738 P.).
permixtä caede caleiites turmae, er^i^t com 2C.,

cälefactüs (calfactüs), ü, m. (calefacio), bie Lucr.: Romani calentes adbuc ab recenti pugna,
Liv. - in re frigidissima cales, in ferventissima
«tttärmung, PI. 29, 3 (11), 38. Lact. opif. dei 14, 5.
friges, Cornif. rhet.: an ego, quumomnes caleant,
cälefio, '^affto. von calefacio, m. f.
cälendae (kälendae), ärum, f. (calare, v. ignaviter aliquid faciam, Hirt. b. Cic. ad Att.:
calebat in agendo, er mar ganj ^-euer im Vortrage,
Slusrufen ber ©alenberbaten), I) ber crfte Sag be§
Cic. animis jam calentibus, Quint. auimi calent
: :
ISitonaU, cal. Februariae, ber erfte ^ebruar, Cic:
spe, Curt.: c amore. Hör.: mero, Hör.: feminä,
usque ad pridie calendas Sept., biä §um legten
2lugujt, Cic. - Y. calend. exspectabam Roma
Don Siebe gegen ha^ 3B. entbrannt fetm, Hör.: cupi-
aliquid, Cic - 2lm erften Xage beä DJlonatö
dine laudis, Ov. —
B) v. 2(bl.: 1) mit ©ifer, mit
mußten bie 3i"fen bega^lt werben, ba^. für W treuer, emfig Betrieben werben, nundinae calebant,
Cic: posteaquam satis calere res Rubrio visa est,
sSc^ulDner tristes cälendae. Hör. sat. 1, 3, 87: u.
«eleres cälendae, Ov. rem. 561. Unb ha hie grie= jur 2lu6fül)rung reif fc^ien, Cic 2) nod^ navnx-, —
(^if(^e3eitred^nungmit ben römifc^en Galenben nichts
no^ neu-, nod^ frifd^ U'qxi, nc$ noc^ nid^t oerraud&töabcn,
gemein ^atte, fprüd^ra. ad calendas Graecas solvere, nod^ t)on Sntereffe feijn, at enim nihil est, uisi dum
jum Sfiinimerme^rötage (an ber :3uben Sßeil^nac^tcn) calet, hoc agitur, Plaut.: rumores . . . Cumarum
tenus caluerunt, Cael. b. Cic. ep. illud crimen de
3al)len, Aug. b. Suet. Aug. 87. - 2ln Galenben hm numis ccduit re recenti, nunc in causa refri-
. . .
:

bes 3)iärj feierten G^eleute u. Siebenbe bie Matro-


xit, Cic - atS* Partie. Fiit. act. caliturus, Ov.
nalia, hai). Martiis caelebs quid agam calendis,
Her. cann. 3, 8, 1: u. femineae cälendae = Mar- met. 13, 590.
tiae cälendae, Juven. 9, 53. - cal. sextae, bie Galen= CaleM, ium, f. (D^ibf.
Caleimm, i, >?. PI. 3, 5,

ben beö ^uni, Ov. fast. 6, 181: cal. Germanicae, 9. §. 63), ©tabt ber Caleni, einer fl. aufonifc^en tVöU
ber erfte September, Orelli inscr. 4949 (ogl. Suet. !erfc^aft in (Sampanien, üon ben :')iömern colonifirt,

Cal. 15). - cälendae Januariae (Februariae etc.) berühmt burc^ ben trefflichen 2öcin, j. Calvi, Cato
primae, ber näc^fte erfte 3«nuar (Jebruar 2C.), Cato r. r. 135, 1. Cic. agr. 2, 35, 96. Yirg. Aen. 7, 728:
r. r. 147 u. 148. Orelli iuscr. 3121. II) meton. — 2lcc. 2>in(^. Threiciam Calen, Sil. 12, 525 (raeil, ber
{pars pro toto) = 2nonat, Cato, Ov. u. 21. (Sage Galai^, 3o^n beo 53oreaö, erbaut:
narf), uom
cälendäliH u. calendärU, e (cälendae), ^u ogl. ibid. 8, 514). - 2)ao. CälenuM, a, um, calenifcö,
ben Galenben gehörig, tributa calendalia, an ben municipium, b. i. 6ale^, Cic: ager, PI.: Calenum
ßalenöen fällig, Justin, edict. 13: Juno Calendaris, (nnum), PI. u. Juven.
an ben Gnlcnben t)erel;rt, Macr. sat. 1, 15, 18. cäleNco, cälui, ere (calco), warniv 6etf werben,
c&lendäriuin (kälendärium), li, n. (cälendae), rcfrigcscerc
in -Öt^e gcratfien (C^gf^. refrigerari), ,

bas ®c^uibrcgtilcc, ®cöulbDucö ber öelboerlei^er, fo I) eig.:ubi enim pötest illa actas (scncctus) aut
genannt, roeil bei ben Sllten am erften ^age beS calescere vel apricatione melius vcl igni, aut
3Ronat5 (cälendae) bie ^inicn abgetragen rcurbni, vicissim umbris aquisve refrigcrari .salubrius? Cic:
Sen. u. %.: aud) calondarii über, Sen. cp. 87, 6: unda die gelida est, ortu obituque calescit, Ov.
683 Caleti caligo 684

— II) übtr., qciftiq fr^iübcn, bc). üon iiiebcoglut^, cälig&riH, 0, ^um 3olbotenfcöub gebörtg, clavus,
Ter. u. Ov. PI.: formae, Edict. Diocl.
Tnleti, ()nnn, ii). u. Cnleten, um, m. eine c&lig^äriuH, a, um, jum '®otbatenfd^ub gebörig,
auf b(it)cn Seiten öer oequana
c;aUi](t)c '-l>ülfcrfct)nft eiavus, PI.: - fubfto.
sutor, Inscr.: artifex, Cliaris.
{Seim'), bem 'lOJeere naljc roo^nenb, in ber l). ^JJor caligarius, ii, m. ein ^c^ubmac^er Lampr. Alex. ,

manbie, Jyorm -eti, Cacs. b. G. 2, 4, 9. Hirt. b. Sev. 33, 2. Jul. Firm. math. 3, 12. Inscr. b^\ Spon.
G. 8, 7, 4. PI. 19, 1 (2), 8: ^orm -etes, Caes. b. miscell. p. 220.
G. 7. 75, 4. cäligätio, önis, f. (caligare), bie Dunfelbeit, '^in-
calfnoio, f. calefacio. ftcrntß,caligationes suffusionesque oculorum, PI.
caliaiidruin, -luin, f. raliendrwm. 29, 6 (38), 123.
calicnta aediflcia, mit Half bercorfene, ab^ cäligätuH, a, um (caliga), befc^ubt, gefllefelt, wie
gepu^tc &., Paul. Diac. p. 47, 4 u. 59, 1. $8gt. ein gemeiner ©olbat, Suet.: bal^. caligati milites
basilicam calecandam, Orelli inscr. 3892. ob. fubfto. bl. caligati, örum, m. „gemeine ©olba=
o&licelliiN, i, m. {Demin. t). calix), ein flcineö ten", Suet. u. Inscr. - 3)al^. fprü^ro. caligatum
2?fcöfrc6cn, Tlieod. Prise. 4, 1. venire, wie wir „in ©tiefel unb Sporn" = n)ol)lge=
cälioüluM, i, m. (Demin. ü. calix), ein Sed^fc- ruftet, Juven. 3, 321.
c^en, Fletncr Äel*, Cato, Geis, im 21. - in^bef. ein oäligin^uH, a, um (1. caligo), bunfel, finfler,
2:intcnf<S#c6cn, Cassiod. var. 11, 36. 58gt. calyculus. Grat. cyn. 46.
calidäm<^n, minis, n. (*calido V. caleo), bie cälig^inöMUH, a, um (1. caligo), »oll nebeliger
©rnjormung, Gruter inscr. 25, 2. £)unfte, bunflig, nebelig, umnebelt, büftec, umbüflert,
o&lidäriuti, f.
caldariiis, ht\>t^, I) eig.: caelum nebulosum et caliginosum,
cälide, Adv. (calidus), übtr., nod^ warm, ftifd^ Cic.: obscurior et quasi caliginosa Stella (©gf|.:
= auf ber 3teUe, tum tu igitur calide, quidquid illustris et perlucida Stella), Cic: tenebrae c, Yal.
acturus es, age, Plaut. Epid. 2, 2, 99 (277). Max. —
H) übtr., in :CunFel gebullt, bunfel, nox,
cälidus (gfgjg. caldus), a, um, Adj. m. Com- bun!(e (ungerciffe) ^u'funft, Hör.: caliginosissimae
par. u. Superl. (caleo) = d'souos, warm, l&ci# ((^gf^. quaestionis obscuritas. Augustin.
frigidus, falt, U- tepidus, (au), I) eig.: omne quod 1. cälig^o, ginis, f. I) jeber bebedenbe, Derbü=

est calidum et igneum cietur et agitur modo suo, ftembe J^unfl, bicbter=, florfcr fJlebel, iJampf, 9laucl^
Cic. : calidior potius ardentior animus
est vel u. bg(., fulvae nubis caligo crassa, Yirg.: meridie
quam hie aer, Cic: aqua c, Sen.: aqua modice nebula oeeepit noetem insequentem eadem
. . .

c. (©gft. aqua ferventissima), Col.: regio c, loea caligo obtinuit; sole orto est discussa, Liv. (og(.
c, Vitr. dies c, Quint. hiemes calidissimae, Yitr.
: : ^-abri §u Liv. 22, 5, 3): caligo, immodico terrae
— sfgjg. ^*orm, sol caldus, Yarr.: lavatio calda, fervore excitata, lucem tegit, Curt.: caligo, quam
Yarr. LL. u. Yitr. - fubfto.: «) calida ob. calda, circa humidi effuderant montes, Curt.: pingues
ae, f. {sc. aqua), n>armc§ 235affcr, Cato, Sen. u. 21. multä caligine taedae, Lucr.: statim concidit cras-
— ß) calidum ob. caldum, i, n. {= ro d'sQfiov sc. siore caligine spiritu obstructo clausoque stoma-
vScoq), SSBormcö, b. i. WarmeS ®etränf (Sßein mit cho, PI. ep. - ^tur., (vites) quarum inter caligines
fiebenbem Söaffer gemifc^t), Plaut, u. Yarr. LL. uvae deflorescunt, Col. H) meton., bie 2me§ be=—
SSgl. G. C. Gebauer de Aqua Calda occasione legis becfenbe SJunfelbeit, hk Sinflernif, A) eig.: 1) im
et gemmae. Altdf. 1714. 4. u. de Caldae et Caldi 2l(lg.: tetrae tenebrae et caligo, Cic: c obscura,
apud veteres potu. Lips. 1721. 8. - 3)af). atöi nom. Cic poet.: caeca, Yirg.: caliginem et tenebras et
propr., Calidae Aquae ('WSara OsQfiä, „2Barm= perpetuam noetem profundo incubantem man,
brunnen"), Sabeort in 3eugitana am cart^agifc^en Curt. — 2) inäbef . , o. 2)un!el oor bcn 2lugen a) :

33ufen, unraeit Xuni§, j.Hammam Gurbos, Liv. 30, aB momentaner ^uftanb :quum altitudo oculis ca-
24, 9. —
11) übtr.: A) roie d-eouos = feurig, öt^tg, liginem offudisset, hm 58Iicf fd^roinbeln gemad^t
unüberlegt , unbefonnen,
heftig, eifrig, leibenfd^afttf d& , l^atte, Liv.: videre ob. cernere quasi per caliginem,
übercirt (ogl. bie 2tuatgg. |u Liv. 35, 32, 13. 2)ra!. mie burc^ einen ^lor, Cic b) (mebic. t. t.) alä —
3U Sil. 15, 337), equus, Yirg. calidus juventä. : permanenter 3uft«"^ = ^^^ SStöbftitigfeit, Cels. u.
Hör.: redemptor. Hör.: caldior est, Hör.: consi- 2t. — B) übtr.: 1) im 2lIIg.: alci magnitudine suä
lium calidum, ealidius, Cic. u. Liv. (f. ^abri gu inducere caliginem, ^mb. burd^ feinen SRul^m oer=
Liv. 22, 24, 2): vide ne nimium calidum hoc sit bunfeln, Yell. 2, 36, l._— 2) insbef.: a) geiftigeä
modo, Ter. - 2)a^. a(ä nom. propr., Caldus (§i^= 2)un!el, 9febel, Slor, caecä mentem caligine consi-
lopf), dieamus idcirco aliquem Caldum vocari,
ut si tus, Catull.: discussa est illa caligo, quam dixi,
quod temerario et repentino consilio sit, Cic. de Cic: sed ut opinor hie error et haec indoctorum
inv. 2, 9, 28. —
B) gleic^f. „noc^ roarm", noc^frifd^ animis offusa caligo est, qaod tam longe retro re-
= auf ber Stelle ^erbeigefc^afft, =gemacl^t 2C., opus spicere non possunt, Cic: eademque (philosophia)
est quadraginta minis celeriter calidis, Plaut.: ab animo tamquam ab oculis caliginem dispulit,
mendaeium c, frifd^bacfene Süge, Plaut. ut omnia supera infera, prima ultima media vi-
c&liendrum (cäliandrum) i, n. {xälXwTQOv, , deremus, Cic. —
b) trübet äuflanb, trübe SSerbält=
^u^)e. bobeSrtfurberröm. ?yrauen nonfalfd^em^aar, niffe,Srübfal, temporum illorum, Cic: superioris
bie "burc^ mehrere Sagen oon Sotfen ob. ^(ec^ten auf= anni caligo et tenebrae, Cic: ecce illa tempestas,
get^ürmt rcar, eine 2lrt 3fontange, Yarr. sat. Men. caligo bonorum, teyiebrae rei publicae, Cic: quae-
95, 10. Tert. pall. 4: altum Saganae c. Hör. sat. ,
dam scelerum offusa c, Quint.: numquam sibi

1, 8, 48. - ^fibf. cäliandrium, Arnob. 6, 26. tantum caliginis, tantum perturbationis offusum,
oälig^a, ae, /".(üermanbt mit calceus oon 1. calx), PI. ep.
I) eine lebeme ^ufebeüeibung, bef. bie ber röm. ©o(= 2. caligo, ävi, ätum, Ere
(1. caligo), I) intr.:
boten, ber ©oibotenfcöub ob. -fliefet, Cic. u. 21.: c. A) tinfternig verbreiten, bunfeln
ftnfleren 9tebelbunft =,

speculatoria, eineä oon ber Seibroac^e, Suet. H) — 2)ampf auffleigen laffen, amnes frigidis nebulis ca-
meton. = jDtenfl etneö gemeinen Sotbaten, ®amofd&cn= ligant, Col. 1, 5, 4. - omnis, quae humida circum
bienfl, Sen. u. 21.: C. Marius a caliga (oon ber p!e) caligat, nubes, Yirg. Aen. 2, 605 sq.: aram tenui
ad consulatum perduetus, Sen. caligans vestiet umbrä (Centaurus), Cic. Arat.
685 caligosus calliditas 686

205. - öa^. meton. = ®c§wint>ci: erregen, fd&wtnbelnb callenter, Adv. (callens), gcfc^icEt, fcölau, Apul.
mad^en, caligantes fenestrae, Juven. 6, 31. B) — met. 4, 16.
in 2)unfel qe^üUt-, bunfcl-, büfter fepn, l') Ctg.: a) calleo, üi, ere (callura), I) (Schwielen 6aben (oon
Hbf).: caligans lucus, Yirg.: caligantes animarum (Srf)Iägen, 2lrbeit 2C.), bitfböuttg fetjn, ita plagis co-
«xamine campi, Stat. —
h) inobef., ü. öcn 21ugen, stae callent, Plaut.: callent rure manus, Lucil.
a) alö moHTentaner 3wfti^"ö, caligare oculos, 5)un^ Aetna: priusquam calleret (sumen), PI. II) —
M bejiel^t bas Sluge, Lucr.: caligat in altis obtu- übtr., burc^ (?rf abrang geroi^igtv gefc^eit feon,
tus saxis, eö fc^roinbet bem 33Iicf es rcirb bunfel , praftifdö geü6t=, crfabrcn fepn, a) intr.: callere ad
vox hen Saugen, Sil. - o. '^>erf. caligant, Scribon. , suum quaestum, Plaut.: qui non in illis rebus
184. — ß) als permanenter ^ufttinb, blöbe fe^n, Geis, exercitatus animus callere jam debet atque om-
u. 21.: 0. 'perf., Hcbitcöttg fepn, Mart. 10, 4, 1. — nia minoris aastimare ? Serv. Sulpic. in Cic. ep.:
2) übtr., a) im 2lUg.: orbatae caligant vela carinae, si in re navali, cujus esset ignarus, ofteudisset,

irren im ^inftem = lüiffen nid^t, roo^in fie fic^_ men^ eo plus in ea, quorum usu calleret, spei nactus
ben foUeti Stat. silv. 5,3, 238.
,
b) insbe]. oon — etc., Liv.: callere fidibus, Apul. b) tr. burd^ —
"^erf., im 5-inttern tappen = ber (Tinfid^t ermangeln, (Srfabrung ob. Uebung etroae toifTen, oerftebcn, f ennen,
vivere omnes beate volunt sed ad pervidendum
,
sensum alcjs, Ter.: ignosco tibi, si neque Poeno-
quid Sit quod beatam vitam efliciat caligant, Sen.: rum jura calles, neque nostras potuisti leges in-
ad quas (vires religionis) maxime etiamnum cali- spicere, Cic: urbanas rusticasque res pariter c,
gat humannm genus, PI. - Sprudln). , caligare in Liv. - mit folg. Infinit., Lucr. u. Hör. - mit folg.
sole, bei f)ellem ^ageötid^te im Jinftem tappen, b. Jtelatiofa^, quo pacto id fieri soleat, calleo, Ter.
i. bei ber größten Ätari^eit nickte üerfte^en, Quint. calliandriini, caliendrum.
1, 2, 19. — II) (fpättat.) tr. in ^unfet bütten, Ful- calliblephärätiiH, a,
f.

um (calliblepharum),
gent. Yii'g. contin. p. 162 ed. Mu^ieker. Chrysol. mit fd^öncn 2Simpern (augcnlicbern), ostrea, PI. 32,
serm. 42 u. a. 6(21), 61.
cälig^ö§iii!i, a, um (1. caligo) = caliginosus (rc. calliblepharum, i, 7i. {y.a/.hßXicpaQOv) ^ ein
Mart. Cap. 8. §. 803 (ogL Äopp ju 1. §. 67).
f.),
ilZittel ,Siugcnbraucn fd^ön 5,u färben aud^ sti-
bie ,

Yenant. Fort, carai. 5, 4, 25 (Collect. Pisaur. aber bium gen., Slugcnfd^mär^e, Yarr. bd Non. 218, 22.
[carm. 4, 20, 25] caliginosil PI. 21, 19 (73), 123 u. a. 3]gr. ^öttiger's vSobina,
cälig^fila, ae, f. [Demin. t>. caliga), ein fleiner 1. e. 27 u. 28. 55 u. 56.
®olbatenf^ub, ein Oolbatcnfltefeld^en, Ambros. u. a. CallicleM, is, m. (Ka/Mx/.ijg), e. griec^. ^)laUv
(Spät. - ^a\). Caligula, al5 fc^erjl^. 33einame bes H. 5ur ^dt 2Heranber5 beö @r., Yarr. fr. p. 226 ed.
ß^jug, roeil er als ^nabe in ber ^(eibung eines ge== Bip. (bei Cbaris. 100 P.). PI. 35, 10 (37), 114.
meinen 3olbaten, alfo mit 2'0lbaten)c^u{)en an ^m Calllcrätidäs, ae, 2Icc. an, m.{KaV.iy.oaTiSag),
fyü^en, im ::iager mar, Suet. Cal. 9 u. a. ^elbl^err ber Spartaner (feit 406o. G^r.) impeloponn.
calim [cd. cod. calam, callim), Adv. attlat. = Äriege, ber älnfange mit Ölücf gegen bie 2U^enien^
clam, f.
Paul. Diac. p. 47, 3. ben arginufifd^en onf^tw
fer fampfte, aber enblic^ bei
caliptra = xa/.vnToa , eine Strt Äopfbebecfung, befiegt beim 2lnpraUen feines Schiffes an ein feinb=
Paul. Diac. p. 47, 5. Iicf)eein^ 3}ieer flürjte u. fo burc^ feinen Untergang
Cäli8te, falfd^e Schreibart für Callisto, rc. f.
bie allgemeine J-Iud^t ber '^eloponnefier herbeiführte,
calixjcis, m. {y.vXit), eine tiefere @d^ale, u. jnjar : Cic. oif. 1, 24, 84 u. 30, 109.
I) al§ ^rinf gefd^irr = Sedier A) eig.
, «Pocal , Äcld& , Callicüla, ae, f. ein niebriger Serg in Q.ampa^
n. meton.: 1) eig., Plaut., Cic. u. 21.: calix venena- nien, unroeit (Eafitinum, nac^ ^eid^. j. Cajandlo,
tus, Sen. — 2) meton. = aSBetn, Catull. u. Hör. — Liv. 22, 15, 3 u. 16, 5.
B) ben äßafferleitungen, ein e^er^
übtr., ber Sedier in callide, Adv. m. Compar. u. Superl. (calli-
ne^ ©emäB, loetc^e^ in baö (Gerinne ob. SSafferge- dus), gcwi^tgt, I) im guten Sinne: A) = ftug, ein-
fc^o^ eingeftecft rcirb, an melc^em bann bie 3ibf)ren ftc^t0»oa, gcfc^eit, gcf^itft, facete et c. ordiri rem,
angebrad^t werben (Frontin. Aqu. 36), c. signatus Plaut.: callide arguteque dicere, Cic: callide et
(gestempelter), Frontin. Aqu.: circa collocandos ob- perite versari, Cic. - Compar. b. Tac: Superl. b.
servari debet, ut ad lineam ordinentur, ne alte- Nep. —B) = rcc^t gut, gan-, gut, febr wobi, c nosse
rius inferior calix, alterius superior ponatur, ibid. alqam, Plaut.: Si. Hoc intellextin'? an nondum
— II) at^ i^üd^engefc^irr = ©c^üffcr, Jopf, Cato u. etiam ue hoc quidem? Dar. Immo callide, Ter.:
Yarr. LL.: stant calices: minor inde fabas, olus Dem. Hoc facito. Sip'. Recte sane. I)em. Hoc fu-
alter habebat, Ov. gite. Sijr. Callide, Ter. —
II) im Übeln Sinne =
callaica, ae, f.
(yai/.aixos) , üerft. gemma, ein ocrfc^mt^t, ocrfc^Iagen, fc^lau, c accedere, Cic: c.

trüber, blafegrüner (Jbelftein, PI. 37, 10 (56), 151. vitia sua occultare. Sali.: c cogitare, auf Sift ftn=
Solin. 20, 13 (egl. callaina unter callainus). nen, Nep.: callidissime dicere, Cic
calläinuH, a, um {y.aX/.diros), 6[a#grün, mecr= calliditäM, ätis, f. (callidus), bie (^igenfc^aft be^
grün, lacerna, Mart. 14, 139: tali (2i>ürfeO, PI. 37, callidus, ^a^ ©ewifetfcon, bie praftif^e gebenöflug«
8 (33), 111. - fubftt)., callaina, ae, f. (üerft. gem- bett, im guten u. Übeln Sinne, I) im guten Sinne
ma), ein bhißgrüner, meergrüner (Sbelftein, PI. 37, ber feine, richtige »lief, bie geiftige Oeroanbtbett, vin-
8 (33), 110 u. 37, 10 (54), 147. - u. callainum, i, cere omnes calliditate et celeritate ingenii, Nep.:
n. 005 »lafgrün, SWeergrün, PI. 37, 10 (56), 151. ad novitatem accedere calliditate ingeniorum con-
oalläiH, /'. {yaXlai's), ein (^belftein, ^eüer trie tigit, PI.: vir calliditatis acerrimae, Flor. II) —
ber Sappljir u. be:n 'JJJeerroaffer an stuften ä^nlic^ im Übeln Sinne, bie »erf*mt^tbeit, «erft^logenbeit,
(föTOirf) für ben lürftf gcf)alten),P1.37,10(56),151. fc^laue l*tfl, i^c&loubeit, scieutia, quae est remota
oallariäN, ae, m. {xa?.).aQia?), eine 2(rt Äabe[= abjustitia, calliditas potius quam sapientia ap-
iau, PI. 'j, 17 (28), 61 ed. Sill. (roo ^an collyri); pellanda, Cic: stulta c perverse imitata pruden-
32, 11 (56), 146 ed. Sill (roo ^an collyris). tiam, Cic: haec Romana esse, non versutiarum
eallentt, entis, PAdj. v. 2. calleo = funbtg, er= Punicamm neque calliditatis Graecae, Liv. -D.
labten in 2C. qui sunt vaticinandi callentes, PL:
,
ber Äriegölift, calliditas ad robur accesserat, Flor.
utriusque linguae c, Oeli. 3, 4, 3: u. übtr., o. orator. Äunftgriff, genus ejus-

I
687 Callidromos callithrix G88

moili calliilitatis atciiie calumniac, Cic. part. or. Calliphön, öntis, m. {Ka/.li<pcov^ corrog) u.
39, 137. - '|>lur., Syri calliditates, Schelmereien, Callipho, onis, wj. ein griec^. ^^I)ilofop^, ber bas
Ter.: omnos tallacias vt calliditates suas ad deci- 'iNcrgnügen u. bie iiuft (voluptas) mit ber Xugenb
piendum liomiiuMii intciidit, Lact. (honestas) ^u üerbinben fud)te, u. in bie (Srreid^ung
CallidroiiiöN, i, ///. {Aa^MSoofiOs), ein ^()eil biefeö ^»^loecteö bie ^^eftiuunung Des ^J3ienfd^en fe^te,
beö Ceta^ebiri^eo in l^ocris, uniueit Xl)ermopi;lä, mit Cic Tusc 5, 30, 85 u. 31, 87; oft. 3, 33, 119.
einem (SafteU j. Cuuudtu, Liv. 36, 15 sqq.
,
Lact. 3, 7, 7; epit. 33, 7. '^gl. über bie ^orm Cal-
oallidiiliiM, a, um (Demin. ü. caJlidus), ein lipho :9Jkbüig 3u Cic ün. 2, 6, 19. p. 173. 33eier ju
Wfntfl öerfc^mt^t, tVaus, Aniol). 2, 68. Cic Ott". 3, 33, 119. {). 413. 3ieue'o ;yormenl. 1. o. 149.
oallidiiH, a, um, Adj. m. Compar. u. Supei'l. Callip51iM, is, iilcc. in ob. im, /'. (KcdliTTohs),
(calloo), flciüibtflt, ^jtaftifc^, xotit-, Icbcnöflug, o^t I) griec^. Stabt am tarentinifdjen ^JDieerbufen in Ga
fd^ett, crfoöreii (i)t;l. de nat. deor. 3, lU, 25),
Cic. labrien, j. GaUi])oii, Mela 2, 4, 7. —
II) Stabt auf
^%\^. imperitus, I) im guten Sinne, fein, flug, ge= ber tl)racifc^en d^erfones, Sampfacue gegenüber, j.
fd^eit, etnftd^töooa, (jcroanbt, praftifc^ %tixht, =erfaljrcn, GaUijxjli, Liv. 31, 16, 6. —
III) ätolifd^e Stabt
A) %a\.: 1) im ^ÜIcj.: artifex c, Cic: Musa c,
i). unter t)em f)oi)m u. fteiten Gorar (auf ber taurifd^en
finnreict)c Lucr.: natura uiliil est callidius, Cic:
, Callium gen., Liv. 36, 30, 4.
(S^erfoneo), gen).
callidissimus imperator, Nep. - mit ad u. SCcc, c. oallipygiM) e (xa^.h'TTvyos), mit fc^önem Steige,
ad quaestum, Plaut. - mit Genit.^ c. rei militaris, Scliol. Cruqu. ad Hör. sat. 1, 2, 94.
Tac: callidi temporum et sapientes credebantur, Callirrhöe (Callirroe, CallirliÖS), es, f. (KaX-
Tac: callidissimi rusticarum rerum, Col. - m. Lo^ÖT], epifc^ KaD.iqor]), I) 2oct)ter be^ ^i\xS]^
a-16Z.,juncturä callidus acri, Pers. 5, 14. - m. In- 2td;elons, giueite (5Jattin bes 2llcmäon, Ov. met. 9,
finit., Hör. u. 21. —
2) insbef., in ^e3ug auf i^unft, 414. —
II) berühmte Cuelle bei 3Itl)en, auf ber 3üb^
mit feinem Äcnner6ltrf, ol^ feiner Kenner, Hör. sat. feiteber Hfropolis, Stat. Tlieb. 12, 629: mit bem
2, 3, 23; 2, 7, 101. Hör. ep. 1, 10, 26. —B) übtr., Seinamen Enueacrunos (E^'rsdxoowos, bie burd^
t). Seöl., ilnnreid^, fein auögebad^t, versutum et cal- 9 9iü^ren geleitete), PI. 4, 7 (11), 24.
lidum factum Solouis, Cic: callidissimum artifici- calliM, is, m. u. (nid^t feiten) f. ein ungeebneter,
um (naturae), Cic: callidum fuit ejus inventum, fc^mater tyu^fteig über 2ln§ö^en u. 'öerge, ein 23erg=
Nep. —
H) im Übeln Sinne, »erfd^mi^t, »erfd^tagen, pfab, -^otjnjeg, SBalbnjeg, nur bem ^ie^ 3ugänglirf)er
fd&lau, feinen 'Isortyeil fein=, fc^lau bcrcd&nenb, ein fci= SBcibeweg, Italiae calles (in
Sriftttjcg, Stbrujjen), hm
nee 5ui§, A) o. '^Nerf. (@gfft. imperitus), oft uerb. Cic: deviae calles, Liv.: in Ciliciae angustiis in-
versutus et callidus, callidus ac veterator, vete- viisque callibus, Curt.: silvestres esse calles, vix
rator et callidus, Cic: geiis non astuta nee callida, singulis pervios, Cuit. - aJ3* lieber ba§ gen. fem.
Tac - mit ad u. Slcc., ii qui ad fraudem callidi »gl. 3)raf. u. ^abri §u Liv. 22, 14, 8. 3"^pt u.
sunt, Cic. - m. Dat.^ amici c offensionibus ac- gjtü^eir 5u Curt. 3, 10 (25), 10. Sc^neiber's ^ov-
cendendis, Tac —
B) übtr., ö. Äebl.: aut confi- menl. 2. 3. 99. S^eue's ^ormenl. 1. 8. 701.
dens malitia aut callida audacia, Cic: exsistunt calli^ico, sei, ere {Inchoat. von calleo), ftumpf =,
etiam saepe injuriae calumniä quädam et nimis unempfinbtid^ werben, Cato or. reliqu. 37, 2.
callida juris interpretatioiie Cic: liberalitas c, ,
Calll»>t}iene8, is, m. (Ka/Jua&avT^g), ein "p^ilo^
fd^Iau berec^nenbe, felbftfüc^tige, Nep. fop^ u. '^kturforfd^er am um Dl. 104
Olpnt^ (geb.
Callifae, ärum, f. Staöt in Samnium, roal^rfd^. —105), Sd;n)efterfof}n bes 2triftoteleä,
(oö. (Sntel)
\. Cah'isi, Liv. 8, 25, 4. i^ugenbfreunb StleganDerö bes ©r., Segleiter beffeU
Calliinächus, i, ni. {Ka/M/ua'/os), ein berüt)m= bm auf feinem 3^19^ "o<^ Slfien, mo er, bem Ueber=
ter griecbifct)er 3)id^ter u. ©rammatüer aus bem be= mut^e Sllejanberö mit g'^^^i^wt^igfeit entgegentre-
rühmten (^efd^lecfitc öer 33attiaben gu ßgrene, ä5or= tenb, eines geroaltfamen Xobeö ftarb, Curt. 8, 5
[te^er ber SibIiotI)e! §u StleEanbria (o. Dl 80—85 (18), 13 sqq.- 8, 6 (25), 25; 8, 8 (29), 21. Cic Rab.
ob. 86), Cic Tusc 1, 34, 84. Quint. 10, 1, 58. Prop. Post. 9, 23. - JSiefe (S^eroalttl^at mürbe, nad^bem
2, 1, 40. - 2)aü. Callimachius, a, (KaXhfid- um 2:^eop§raft bas 2tnben!en feineä g-reunbes in ber
XSios), caUimac^ifc^, metrum, Serv. centim. 1823 P. Schrift KaDua&e'vrjg rj neQi Ttev&ovg gefeiert l^atte
callimii»«, m. {xdV.ifios,
1, f(^i)n), eine %vi 2ti= (Cic Tusc 21; 5, 9, 25), jum fte^enben ^l^e=
3, 10,
terfleine, Pi. 36, 21 (39), 151. ma bei ben $§iIofop^en u. 3il)etoren ber ^olgejeit
calliöii, ii, ?i. {xd).hov\ eim '^ftanje, rein lat. (Sen. nat. quaest. 6, 23, 1 sqq.), fo ha^ fetbft 6ic.
vesicaria, PI. 21, 31 (105), 177. ben ©alliftl^enes ein vulgare et uotum negotium
calliönymuH, i, m. {y.a/.Uojvv/uos, fd^önna= nennen fonnte, Cic ad Qu. fr. 2, 13, 4.
mig), ein Seefifc^, auc^ uranoscopus gen., PI. 32, 7 Callistö, US, f. {Ka/Marco), ^od^ter bes arca-
(24), 69. bif^en ÄiJnig^ Spfaon, 2}lutter bes Slrcaö t)om :3up
Calliöpe, es, /. {Ka/Monr], hk Sc^önftimmige), piter, oon ber ^uno aus ©iferfud^t in eine Sarin
bie üorjüglic^fte ber neun 9Jiufen, (kYöttin ber epi- nermanbelt, barauf oom ^uppiter als (^eftirn Heiice
fd^en, ober bei Siebtem jurc. auc^ jeber anberen ob. ürsa major an ben öimmet oerfe|t, Ov. fast.
2)ic^tung mit 3ci)reibtafe( u.
, (S^riff el abgebilbet , I) 2, 156 sq. Prop. 2, 28, 23. Col. 11, 2, 15 (C. si-
eig., Lucr. 6, 94. Hör. carm. 3, 4, 1 sqq.: mit hen dus); ügl. Hygin. fab. 176 sq.: S)at. Callisto, Ca-
übrigen SKufen, Auson. idyll. 20, 7. Authol. Lat. tull. 66, 66: 2lcc. Callisto, Hygin. astr. 2, 1.: 2lbL
1, 73, 9 (616, 9): neben Melpomene u. Polyiiyin- Callisto, Hygin. fab. 155.
nia, Mart. 4, 31, 8. —
II) meton.: A) für fämmt= calliMtrüthia , ae, f. ob. calli§tpütlii8 , thi-
lid^e a)lufen, Virg. Aen. 9, 525. B) = S^ic&tung, — dis, f. (gried^. y.a/.XiaxQov&iov avxov), eine 2lrt be=
Ov. trist. 2, 568. - aiä* 9ibf. Calliöpea, ae, f. (icater ?yeigen, üorjüglic^ com
Sperling (ar^ovd'os)
(KalhoTisca), Virg. ecl. 4, 57 u. a. 2)id^ter. - 2)ao. 15, 18 (19), 69. Cel. 10, 416, rein lat.
geliebt, PI."
CalliupeiuH, a, um (KaV.ioTcijl'og), ccttiopcifd^, iicus passeraria, Capitol. Albiu. 11. §. 2, je^t in
fcet^aUiopt, puer, o. ö^menaus, Anthol. Lat. 6, Italien digitelle gen.
89, 77 (283, 77): musici. Firm. math. 7, 25. callithrix, tricMs, f. {y.aUid'^ii, fd^ön^aartg),
callipetälön, i, n. (ya/Mneralov), bie rein lat. I) - trichomaiies eine ^flanje, mit ber man bie

,

quinquefolium gen. ^flanje, Apul. herb. 2. §aare färbt, PI. 26, 15 (90), 160 u. a. II) eine
689 callitrichcs Calpurnius 690

2trt 2(ffen in 2tetf)iopien (nad^ Sic^tenftcin roa^rfc^. caloribus. Liv. —


3) Vie ®lut be^ Ijeifen äBinbeö,
Simia Faunus, L.), PL 8, 54 (80), 216. Hör.: calores austrini, Yirg. 4) bie — bei 5ie= im
callitrichös , i, f. {y.a/lijoi/os^ 3c^ön§aar) = ber, bie Jicöcröi^e, si sine calore corpus est, Cels.:
adiantum (tu. [), PI. 22, 21 (30), 62. aliae (quotidianae febres) protinus a calore inci-
Callön, önis, m. {y.a)./.cov), I) e. ^itögicBer aw^ piunt, aliae a frigore, aliae ab horrore, Cels.:mea
3(egina, Quint. 12, 10. §. 7 u. 10 (roo griec^. 2(cc. nunc vexat corpora fessa calor, TibuU. II) übtr.: —
^lur. Callouas = 2eute roie 6.). — II) e. 'öilögieBei- A) geiftige, leiben)rf;aft(ic^e .et|e Aufregung, 5euer,
,

aus eiiö, Wü^mö um 430 ü. (E^r., PI. 34, 8 (19), 49. eifcr, si calor et Spiritus tulit. Quint.: c et Impe-
callöMitäN, ätis, f. (callosus), öie •önutbärte, tus, Quint.: c dicendi, Quiut.. dicentis, PI. ep. —
Scribon.: tistulae, Yeget. - übtr. öie SlSfiärtung, , B^ insbcf., öeftigc fiietc, ßiebc^glut, Ov.: '>ß(ur., Hör
abtiumpfung, Tcrt. test. auim. 8: adv. uat. 2, 1. u. Ov.
callöMUH, a, um, Adj. m. Compar.
(callum), 2. Cälör, öris, m. JhiB in 3amnium, noc6 j.
ftaxt-, bitfböutig, iilcus, Cels.: cutis callosier, PI. - Calore, Liv. 24, 14, 2 u. 25, 17, 1.
ova, öicffdjälig, Hör.: resina, PI. cälörätuti, a, um (calor), erbtet, bei$, ferrura,
callum, i, n. öic »crbörtete, bitfc -^aut, I) eig.: IsiJ. 20, 16, 7 (roo je^t falfc^ coloratum), bef. Durc^
a)am tf)ierijcf;en Äi3rper, mihi amictui est Sc^ilii- öic 3onnenf)i^e bei#, Calabria, Porphyr, ad Hör.
cum tegmen, calceamentum callum solorum,'Cic.: epod. 1, 27: cauiculares dies, qui sunt caloratis-
pedum, PI.: c. (aprugmim\ Sc^rcarte üom (5ber, simi, Porphyr, ad Hör. sat. 1, 6, 126. - übtr.,
Plaut.: c. manus elephantorum, PI. — b) öie bartc
bieig, feurig, Apul. 6, 23. Fulg. myth. 3, 4 extr.
«^out ob. öas bartc wletfd^ getüiffer /s-rücfite (a(5 ier
calörificiiM, a, um (calor u. facio). erwörmenb,
äöctntrauben, 3(cpfe(, ^i3irncu), auc^ öcr ^^lätter, PI.
— c) öie Sorte 2?etfe öe-i (rrDboöene, PI.: u. Die 'öarte
crbi^enb, Gell. 17, 8, 12.

be5 3a(3C6, PI. —


II) übtr., ba^S aitgcBärtcn'cpn, öie
calpär,
rrig), 1) (üerft.
äris, n. (^töjectioform o.
vas) fSBeinfaf, Varr.
y.d/.7if;=y.ccl-
bd Non. 546 sq.
Uncmpnnbüc&fett, ber^tumpfilnn, consuetudo callum
obduxit stomacho meo, ^at unempfinölic^ gemacht,
Paul. Diac p. 46, 17. — IL (werft, vinum) junger
aSein »om Saffe, Varr. bei Non. 547, 2. Paul. Diac
Cic: u. fo quorum auimis diuturna cogitatio cal-
p. 65, 13.
lum vetustatis obduxerat, Cic: u. ingenio adhuc
alendo callum inducere, Quint.: tristitia jam vi- Caipe, es, f. {Ka/.Ttr;), i}oi}ev 53erg an öer gaöi-
detur duxisse callum, uneinpfinölic^ gerooröen 511 tanifc^en Üieerenge, ber mit bem an ber african.
fetjn, Sen. - ai3* 9?bf. callus, i, ?«., Domit. Mars. .Hüfte tiegenben 5>orgebirge 'Mijia bie fogen. Säu-
i)ei Cliaris. 55 P. u. immer bei Cels., -sß. 5, len beö ^erculeo bilbet, Gibraltar, Asin. Poll. b.
j.
18,
36: 5,- 26, 31: u. \m pur., multorum aunorum Cic. ad fam. 10, 32, 1. Lucan. 1, 555: 4, 71: C.
callos, Scrib. 37: callos emineutes, Scrib. 205: Ibera, Sen. Herc Oet. 1253: 3(bl. unregelm. Cal-
callis quibusdam, Suet. Aug. 80. pe gemeffen bei Juven. 14, 279 (üg(. Prise p. 732
1. cälo, ävi, ätum, äre yy.aho)^ ouerufen, 3ui'am= P.'l.-Sao. CalpetäniiN, a, um, colpctanifcft, Avien.
mcnrufcn, nur a(5 t. t. in ^ieligionoangetegenlieiten, progn. 296 (1621) u. Arat. 1024.
Varr. LL. u. Macr.: calata comitia, in Sachen öer Calpurniuiü, a, um, 'Benennung eines röm. ple=
ürc^lic^en '^erfaffung gehaltene ßomitien, bei löel bej. C^efcf^tecptö (Deffen ^-amilicn bm 33einamenFlara-
ti^en ba_5 (EoUegium öer '^^ontificeg ben isorfi^ I)atte, ma, Asprenas, Piso [FrugiJ, Bestia, Bibulus füh-
u. bie fic^ auf bie Inauguration bes iHer ah jiex ren), aus bem am befannteften: C. Calp. Piso, 186
facrorum u. ber ^öljern'h-'amines, u. auf t)ic ^Se- ü. ßf)r. '^^rätor u. bann "^^roprator in Spanien, Liv.
ftimmungen über r^m Aialenber bej c^ränften, Lael. 39, 6, 1: 39, 30, 1 sqq.: Gonful 180 ü. CEt)r., Liv.
Felix b. Gell. 'öa^. farfaftifc^ a calatis Gaviis in
:
40, 35, 1, u. als folc^er gcftorben, Liv. 40, 37, 1. -
Calatiuos Atilios insitus, Cic. Sest. 33, 72. L. Calp. Piso, (EonfuI im :3. 112 u. fpäter (107)2e=
2. cälo, önis, m. (cala), 1) ein Änecftt bei ber 33a= gat beö Gaffius, Caes. b. G. 1, 6 u. 12 u. 14. - L.
gage bes ^eereä, ein Jroffnecöt, a^acffnecöt, Caes. u. Calp. Piso Frugi, g[än3enb burdi ben :)iul)m ftrenger
31. —II) übtr., jeber niebere Äncc^t (5taübube, Saft- 3?ed)tlic^feit u. untaöeüiafter Sitte, Cic Tusc. 3, 8,
träger 2C.\ Cic. u. 31.: lectica formosis imposita ca- 16. Val. Max. 4, 3. 11: ^^olfotribun 149 v. ßl}r.,
lonibus, S^eibucten, Sen. Cic Brut. 27, 106: Gonful 133 u. Ghr., Cic Verr.
oälöbäthrätäriuH, f. colobathi-atarius. 4, 49, 108. - L. Calp. Bestia, '^olfstribun 121 ü.
eälöpödiiuu, i, n. (xa/.oTrSSior), ber ®c$ufler= ßt)r., Cic Brut. 34, 128: Gonful (111) u. Jelb^err
Utflcn, Acron ad Hör. sat. 2, 3, 106. gegen ^^ugurtI)a, Sali. Jug. 27 sqq. - C. Calp. Piso,
cälöpü«,pÖdis,w. {y.a/.67ToiAi>cvfiöl]tvne3>dfuf), Sdjroiegerfo^n be^ (Sicero, Cic ad Att. 2, 24, 3;
bie Äcrffcölc, Scliol. Cruqu. ad Hör. sat. 2, 8, 77. Sest. 24, 54 u. a. - L. Calp. Piso Caesonius, 6on-
1. cälör, w. (caleo), bie SSßärntp, -öi^e, ©lut,
öris, ful im ^. 58 ü. (li)v., Sct)rciegerüater bes (iäfar,
bef. bie apnncnbifee, Sennenglut, I) eig.: A) im "kllq.: vis (Gegner bes (iicero, Caes. b. c 1, 3. §. 6. u. oft Cic
frigoris et caloris, Cic: neque (mihi obstet) mare, pro domo, pro Sest., in Pis. - Calpuruia, Öemal;=
nee calor: neque frigus metuo, neque ventum etc., lin beö Gäfar (2!od^ter bes jule^t gen. Calp.), Vell.
Plaut. - c. solis, Lucr. u. Cic: ignis, Lucr.: ful- 2, 57, 2. - SluBcrbem: T. Calpurnius Siculus, ein
minis, Lucr. - calor, qui aquii continetur, Cic. — röm. 23ufolifer aus ber *,roeiten .öälfte beö 3. ^^ciljvt).
B) insbe).: 1) d. ber Seben^rodrmc (ogl. Cic. de nat. n. (51;r., unter beffen -iJamen roir elf Crclogen befiöeu,
deor. 2, 9, 23), vitalis, Lucr. u. Cic: u. fo omuis in roeld^en politifc^e 3tnfpielungen mit großer ^iin

Das könnte Ihnen auch gefallen