Zoom

Danina ludzka, nie mająca precedensu w całej IÓw. Wielka Brytania utrac ił a 264000 żo ł ­ ... Ruiny
nierzy, lecz zarazem po raz pierw zy od Reichstagu
historii ludzkości , to pierwsze skojarzenie, jakie
roku 1066 konfliktem mi ęd zy n a rodowy m w maju 1945 roku.
podsumowuje II wojnę światową. Trudno jest dotkni ę t a zost a ł a t a kże ludność cywilna - (D/TfJU /SJ
jednak ustalić całkowitą i dokładną liczbę bombardowania kosz tow a ły życ i e 66000
wszystkich ofiar wojny... ludzi. Dodaj my do tego traty krajów T Zniszczony Mes-
Zjednoczonego Królestwa - 37000 Kana- serschmitt 262 -
rakuje danych dla Chin i Japonii, jak i radzieckiej strategii wojennej, obli- dyjczyków, 23 000 Australijczyków nowa broń , która

B w innych krajach rejestry stanu cy- czonej na wyczerpanie ił wroga nieustan-

wilnego ulegly zniszczeniu. Maso- nym zalewem nieprzebranych fal piecho-
we przemie zczenia ludności, ucie kającej ty. Polska sp ł ac ił a woj nie proporcjonalnie
i 10000 owozelandczyków. Mniej ucier-
pialy Stany Zjednoczone. Zg in ę ł o ok.
300000 Amerykanów, wy ł ączni e żo łn ie­
nie zdołała uchro-
nić Rzeszy przed
kłęską ·
przed wa lk ą lub wywiezionej pod przymu- n ajwyższą da nin ę - 15% ludn ośc i , czyli rzy, mniej wi ęcej po poł owi e na obszarach (zbIOry prywallleJ
sem, powi ęk zają je zcze s t op i eń trudno- 5, mln Polaków, w tym po łowa Żydów.
ści p rze ds i ęwz i ęc i a dla tych, którzy chcieli- W walkach zgin ęło zaledwie 300 do 500 tys.
by u t a li ć precyzyjne liczby. Szacun kowe s poś ró d nich; pozostali to ofi ary terroru
oceny wa h ają s i ę m iędzy 40 a 50 mln zabi- nazistowskiego, a w znacznej części t a kże
tych - to czterokrotnie w i ęcej n iż w czasie i stalinowskiego. W Ju gos ł awii , n ę k a n ej
I wojny światowej. Straty rozkł adają się po- d łu go t rwałą woj n ą p a rtyza n ck ą , traty są
między uczestników wojny bardzo nierów- równ i eż bardzo ciężk ie - I 5 mln mieszka ń­
nomiernie, za l eżn i e od na t ęże n ia restryk- ców, w tym I, l mln to ludn ość cywilna.
cji niemieckiego okupanta i sposobów pro-
wadzenia walki przez róż n e arm ie. Na zachodzie
aj wyższą li czbę ofiar od notowujemy W Europie Zachodniej hekatomba mia-
w ZS RR. 27 mln zabitych podczas wojny ł a mniejsze rozmiary. We Francj i ś mi e rć
to zarówno ofi ary b ru ta ln ości oku panta, po n ios ł o 122000 żołni e rzy i 470 000 cywi-

1981
• Tajemnice A ~i
Trudniejsze do oszacowani a ą stra ty
w Azji. ie posiadamy ża dnych danych ani
dla łn dii i Paki tanu, ani dla krajów okupo-
wanych przez J a pończy k ów . Wy . okoŚć
strat Japonii ocenia i ę na ponad 2,5 mln,
Chin - na 8-10 mln, przy czym nie da s i ę
tu oddzi e l i ć ilo 'ci ofiar wojny domowej od
po l egłyc h w obronie przed inwazj ą ja po ń ­
ską . Liczby te nie tety nie wycze rpują ma-
kabrycznego bi lansu. a l eży jeszcze
uwzgl ędni ć w zy tkich tych, którzy ode zli
j uż po za kończeniu wojny, umi e rając z ran,
n ę d zy, chorób lub z wyczerpania po wyj-
ściu z obozów.

Holocaust
Europy i Azji . Belgia, Holandia i Norwe- Wś ród ofiar wojny jest kategoria
gia utrac iły po kilkadzie ią t tys i ęcy ludzi, szczególna - to 5,4 mln Żydów
w wi ę k zoś c i wywiezionych do obozów i 300 do 00000 Cyganów, którym
koncentracyjnych. Wł ochy, których ud zia ł odmówiono prawa bycia lud ź mi
wojskowy by ł d ość ograniczony i dla któ- i którzy zg in ę li jedynie z powodu
rych woj na za kończy ł a i ę wcze' niej, po- swej przyn a l eżn o ' ci narodowej. ł c h
nio ły stra ty w liczbie ponad 390000 za- ekstermi nacja pozostanie na zaw ze
bitych, z czego 155 000 to cywile. iemcy, ymbolem o kruci e ń s tw a , do jakiego
na które pada odpowiedzial- je t zdolny czlowiek.
no' ć za wywo ł a ni e wojny, za- Ich ekstermillacja W czasie wojny doko-
pł ac ił y wyso k ą ce n ę - ich pozostallie IIQ UJ- n ywa ły i ę przemieszczenia
traty wynoszą o ko ł o 7,2 mln wsze symbolem lu dn ośc i na olbrzymia ska-
ludzi; 4, I mln to żo łni e rze , okruciellstwa. l ę . Hitler prowadziI do ie-
trzy czwarte z nich po ni osł o miec licznych Volk deut-
ś mi erć na fro ncie w chodnim . O ko ł o chów, n i e m i eckoj ęzycznych mie zk ańców
600000 cywilów to p rzeważnie ofiary bom- po ł udn i owego Tyrolu , przed tawicieli neraI-
ba rd owań . mniejszo 'ci niemieckich z krajów ba łtyc­ nego Gubernatorstwa IZ/l/on' prvwlll nej
kich. Bukowiny. pó łn oc n ej D obrudży. 1-3 mln Polaków. podobnie z KaT)ntii
horwacji i Buł ga r ii - ł ącznic ok. 0000 łoweńców. czy z Sudetów T Berlin po za -
600000 ludzi. tanowili oni trzeci ą cześć 70000 Czechów. aziści u s iłow a li także kończeniu walk
lud n ości niemieckiego pochodzenia, za- sko l o ni zować Izację i Lo t ary n g i ę. Lota- w maju 1945 r.
m i eszk a ł ej poza granicami Rzeszy. Z dru- ryńczyków wyrzucono do Francji, zaś AI-
giej trony n az i ści dokonywa li ma. owych zatczyków wcielono do arm ii lub wysłano
deportacji w celu "oczyszczenia" terenów do iemicc. Poza tym reż im nazistowsk i
pr zy ł ą czo nyc h do III Rzeszy. Z ziem wykorzy. tywal, jak tylko się dalo, ludn ość
wcielonych do Rze zy wywieziono do Ge- krajów okupowanych. W 1944 r., w cza. ie

największej ak t yw nośc i militarnej i prze-
myslowej , gospodarka niemiecka korzy-
stala, wedlug oficjalnych danyc h. z pracy
76 15970 robo tników obcych , w tym
1900000 jeńców wojennych i 5700 000 cy-
wilów. ajw i ęcej bylo wśród nich obywa-
teli ZSRR - 2300000, na tępnie Polaków
I 700000, I 300000 Francuzów,
590000 Wlochów i wreszcie 250000 Bel-
gów. Stalin nie pozostawal w tyle, depor-
tujcIe na Sybe ri ę iemców znad Wolgi, Ta-
tarów z Krymu i Kalmuków z Kaukazu.
Po calym terytorium ZSRR zostali rozrlu-
ceni Baltowie i ponad milion Polaków. Ru-
chy ludnośc i wzmogly s i ę pod koniec woj-
ny, gdy kilka milionów iemców uciekalo
celu objęcia
kontroli nad
W strefą Arktycznego Oceanu
Lodowego, w 1946 roku Stany Zjed-
noczone wysłały tam korpus eks-
pedycyjny - kilkuset żołnierzy
i psich zaprzęgów. Owa ekspedy-
cja pokonała 4500 km w 81 dni -
był to jednak przede wszystkim wy-
czyn sportowy i jego znaczenie
strategiczne było wątpliwe.
Zoom
w 70 %.Ogólem uleglo zniszczeniu
31% m ają tku narodowego. Bardzo
ci ęż ki e straty poniósl t akże Zwi ą­
zek Radziecki - oficjalne statysty-
ki wykazują , że zniszczonych zo-
stalo calkowicie lub częśc i owo
) 7)Omiast, 70000 wsi, 3) 850 za-
kladów przernysiowych i 98800 kol-
chozów. awet j eś li te dane nie za-
wsze są pewne, ogrom zni szczeń nie ule-
ga w ą tpliwośc i . W Europie Zachodniej A Jeden z licz-
najbardziej ucierpiala Francja. Choć licz- nych znaczków
ba ofiar jest tam o wiele niższa niż w latach upamiętniających
1914-1918, to jednak dzialania wojenne, " zwyc ięstwo de-
które dwukrotnie przetoczyly s ię przez kraj mokracji".
(w latach 1940 i 1944), oraz dokonywany (zbiory l. Avandet)
przez okupanta systematyczny wyzysk go-
spodarczy spowodowaly wysokie straty ma- <III! Stadion w No-
terialne: wraki o krętów za mykają dostęp rymberdze, na
do wszy tkich portów, zbombardowanych którym odbywały
lub zalanych, polowa w zystlcich linii kole- się hitlerowskie
jowych jest zni zczona lub uszkodzona, Parteitagi.
produkcja przemysiowa jest w roku 1945 (zbiory prywatne)
o po lowę ni ższa niż w roku 1938. W Niem-
czech zaklady przemyslowe, rozproszone <III! "Znowu wol-
i często ukryte pod z i e mi ą dla ochrony ni" - plakat
przed nalotami, ucierpialy stosunkowo nie- austriacki
wiele, za to w wyniku alianckich bombardo- z 1945 roku .
wań poważ ni e zostaly zni zczone miasta - (zbiory prywatne)
szacuje s i ę , że skala z ni szczeń w wielkich
ze wschodnich prowincji Rzeszy - Pomo- miastach Niemiec wyno i 40 %. Panuje zu- T Strącone z co-
rza i Śląska - przed n aci e raj ącą Arm i ą pelny chaos - nie funkcjonuje administra- kołów symbole ...
Cze rwo n ą . Migracje ludn ośc i o iągają kul- cja, brakuje surowców, zniszczone są środ- (zbiory prywar.ne)
min ację tuż po zakończe niu wojny: iem-
cy zos taj ą wypę dze ni z Sudetów (3 mln),
o pu szczają tereny Rzeszy w l ączo n e do
Polski (5 mln), Polaków deportuje si ę z re-
gionów Polski zaga rni ę tyc h w latach 1939-
1940 przez ZS RR . Podcza pierwszych
mies i ęcy pokoju 12-20 mln ludzi znajd u-
je s i ę poza swym krajem rodzinnym , eg-
zystując w najbardziej prymitywnych wa-
runkach. Ich repatriacja stawia przed zruj-
nowaną Europą olbrzym ie trudn ości.
straty materialne
Tuż po wojnie, w większości okupowanych
przez iemców państw "komisje repara-
cyj ne" two rzą wykazy strat, by zażą d ać od
iemców odszkodowań. Bilans jest przy-
gn ę bi aj ący. W Polsce, gdzie haracz w lu-
dziach byl procentowo n aj wyższy, naj c i ęż­
sze są rów nież straty materialne. Raport
" U rzęd u Reparacyjnego" szacuje na 80%
straty w ś rodkach transportu, prze m yś l e
i aparaturze naukowej, na 50 % w poglo-
wiu bydla. Plony zbóż w roku 1945 wyno-
szą 39 % zbiorów z roku 1938, spalonych
jest 250 ha lasów. Wiele miast jest zrujno-
wanych, Warszawa zostala zburzona
1983
 ki transportu , co sprawia, że produkcja
przemysłowa spada w roku ł945 do pozio-
mu z roku 1860. Położenie Japonii, drugie-
go wielkiego kraju, który przegrał wojnę ,
nie jest lepsze: zni zczone jest 2 młn bu-
dynków, 40 % powierzchni miast l eży
wgruzach, ton aż tloty h a ndłowej, od któ-
rej za ł eży zaopatrzenie archipelagu, spadI
o 85 %, produkcja przemys ł owa zma łał a
do 30 % w porównaniu z roku 1943. Zada-
ne Japonii traty materialne, a zwł aszcza
zniszczenie miast, wyd ają się tym bardziej
dotkliwe, że kraj musi przyjąć kilka milio-
nów uchodźców przybywaj ących z utraco-
nych terytoriów.

.. Radziecki Me- Straty kultury

dal Zwycięstwa Wiele spoś ród zniszczonych obiektów bę­
nad Niemcami dzie bardzo trudnych do odtworzenia: Sta-
(Stalin spogląda re Miasto w Warszawie doszczę t ni e spło­
na zachód). n ę ł o , starówka wied e ń ka jest c i ężko po-
(zblOr)' C. TIl/ard) zkodowana, Budapeszt po obu stronach
Dunaju - spusto zony, renesansowe cen-
~ Niemcy zmu- trum Rotterdamu - spalone, Carskie Sio-
szeni do opusz- ł o pod Leningradem - zbombardowane,
czenia polskich ś redniowieczne miasto Caen we Francji -
"Ziem Odzyska- ca łkowicie zrównane z ziemią, podobnie
nych". jak historyczne centrum Drezna czy za ło­
(zbiory prywar ne) żo n yw VI wieku klasztor na Monte Cassi-
no. I c h oci aż zbiory muzealne uci e rpi a ły
• Pozostałości mniej niż zabytki architektury, to jednak
haniebnej prze- liczne dzieła sztuki, rabowane przez nazi-
szłości są na- tów w ca łej Europie nie zosta ł y w okre-
prędce usuwa- sie powojennym odn a ł ezi o n e. Świadczy
ne ... o tym ch oćby przykład s ły nn ej "bursztyno-
(zbiory prywarne) wej komnaty".
postęp w nauce elektroniczn ie programowane u rządzenie
Woj na pozo t awi ł a jednak po sobie nie mechaniczne, nazwane "Mark I", ob łi cza
tylko śmi e rć i ruiny. DziC;ki niej ul egł nie- współrzędne tablic strzelniczych i doko-
bywałemu przyspieszeniu postęp naukowy nuje pomiarów aerodynamicznych to-
i techniczny. Motorem badań naukowych krotnie szybciej ni ż człowiek . W roku 1945
były potrzeby wojenne. owe odkrycia pierwszy w p e łni elektroniczny kałkulato r
naj pierw znajdowaly zasto owanie w woj- dokonuje ob li czeń , które umożliwiaj ą
s kowośc i , przyczyniły s i ę jednak również skon truowa nie bomby atomowej. aj -
do rozwoju w wielu dziedzinach cywi l- bardziej brzemienne w konsekwencje dla
nych. adzwyczajny okazał się zw ł aszcza
p os t ęp w fizyce. a bazie radaru rozwi-
ni ę t o techniki radiogoniometrii i l ądowa­
nia bez widocznośc i . Badania nad wykry-
waniem amolotów weszły w stadium do-
świadcze ń z uzyclem promieni
podczerwonych. Przygotowaly one drogę
do konstrukcji nowego typu teleskopu ,
zdolnego do wyk rywa ni a niezna nych
gwiazd. W dziedzinie telekomunikacji
opracowanie techniki multipleksu pozwo-
lił o na przesył a ni e kilku sygn a łów równo-
cze ś ni e przy u życ iu jednej linii transmi-
syjnej. Wyn alazek ten przyczynił się do
rozwoj u radiofonii i telefoni i. Wprowa-
dzenie n a p ędu od rzutowego, zwł aszcza
przez iemców, którzy zastosowali go
w rakietach V2, zapowiada e rę podbojów
ko micznych. Rozwój elektroniki dla po-
trzeb rozszyfrowywani a czy prowadzenia
ognia pozwoli pó ź ni ej na kon truk cję
pierwszych komputerów. W roku 1944

1984

lud z k ośc ibylo z pewno-
śc i ą roz zczepi enie atomu .
W n ajbliższej przyszlo' ci odk rycie to po-
łu ży wył ączni e do kon trukcji broni o nie-
wyo braża ln ej ile ni zczenia; uczeni jed-
nak od p oczą tku są 'wiadomi , że uja rz-
miony atom t anowi ć m oże
niewyczerpane ź ró dl o energii . Wielki po-
t ęp doko nuje . i ę t a k że w chemi i. Kau-
Zoom
~ Wiosna 1945 roku. Żołnierze Armii
Czerwonej w austriackim miasteczku.
(zbIOry prywatne)
T V - litera ta już od kilku lat była dla
aliantów symbolem zwycięstwa .
(ZI>IOry l. Avalll/et)
czuk naturalny zas t ę puj e yntetyczny.
Tworzywa ztuczne. stosowane z p oczą t ­
ku w budowie radarów, o pa n owuj ą życ i e
codzienne. Potrzeby wojny na pustyni ty-
muluj ą bada ni a nad od alaniem wody.
Opracowano metody rozpu zczani a soli
wapnia i sodu. um oż liwi aj ące oczyszcza-
nie niektóryc h wód naturalnych. Szcze-
gólnie wyraźny po t ęp możn a zaob erwo-
w ać w chemii medycznej. Do produkcji
prze m ysł owej wdraża s i ę leki na bazie sul- ku : K o reę, która staje s i ę n ieza l eż n y m T 1945 r. Ber-
famidów, d os t a rczaj ąc kutecznych ś rod ­ p a ń s t we m . Fo rm ozę (Tajwan) na rzecz lińska Wilhelm -
ków do walki z meningokokami, rzeżącz- Chin oraz Wys py Ku ryl kie i Sac halin . strasse - ruiny
k ą, zapaleniem pluc p rzy ł ą czo n e do Z RR. Tak budynków rz ądo ­
gronkowcem. Od Dokonal się pn.e- k o ń czy . i ę ek pansjonizm wych Rzeszy,
ro ku 1942 produ- wrót w światowym militarny, który wyc i sn ą l swe "która trwać mia-
kuje i ę przemy- "kladzie sil. Poko- p ię tn o na dziejach Japo nii ła 1 000 lat" ...
slowo pe ni cy lin ę , 1Ialli placq ciężki i p o łudni owo-w sc h o dn iej (z/lIon ' Z. Wawer)
odkry t ą w roku "aracz. Azji w c i ągu ostatnich p i ę ć­
192 . W ro ku dz i es i ęc iu lat. Japonia nadal T W 1945 r. ca-
1944 Waksman otrzymuje pozostaje m o n a rc hi ą, jednak ce arz prze- ły świat odkrył
s tre pt o m ycy n ę , która pozwala staje być traktowany jako bóstwo i jest ju ż straszliwe oblicze
skutecznie zw a lczać prą tki Kocha. tylko "symbolem Pa ń s twa i j edn ośc i naro- Holocaustu - za-
Pos t ę py czyni t a kże chirurgia, udoskona- du". Kraj o kupuj ą wojska alianckie, glów- głady ludności
l aj ąc metody transfuzji i konserwacji krwi nie a m ery k a ń s ki e. dowodzone przez gen. żydowskiej .
oraz wp rowa d zając nowe ' rodki znieczu - MacA rthura. który zachowuje s ię jak IPPCMI
lające, na przy kł a d penthotal. prawdziwy pro-
NOWy układ sił
Trudno wyo braz i ć obie ogrom
ków wojny w sferze polityki . Doko-
nal si ę przewrót w świ a t owym ukł a­
dzie sil. Pokonani pl acą c i ęż ki ha-
racz. iemcy jako p a ń s two z n i k aj ą
z mapy Europy; ich obszar zostaje po-
dzielony na cztery strefy okupacyjne: ra-
dz i ec k ą. a m ery k a ń sk ą . bryt yj s k ą i francu-
k ą. Berlin je t rozc i ę ty na cztery sektory,
zarzą d za n e przez dowódców - przed tawi-
cieli czterech o kupuj ącyc h pa ń tw. Tra,,!
równi eż terytorium Prus Wschodnich i zie-
mie po łożo n e na wschód od Odry i ysy.
Wiochy tracą w zy tkie kolonie, o ddaj ą
Jugoslawii I s tri ę. a Francji - niewielkie te-
reny przygraniczne. Triest zostaje ogłoszo­
ny wolnym miastem, lecz po kilku latach
wraca do Wł oc h . Finlandia musi od t ą pi ć
ZSRR tereny, zabrane mu w wojnie zimo-
wej 1940 r. Rumunia je t zmuszo-
na zwróc i ć Zwi ązkowi Radzieckie-
mu Besa ra bi ę, przył ączo n ą do niej
w roku 191 8. W Azji Japonia traci
wszystkie terytoria podbite w XX wie-
 szla na drogę w pólpracy z Rzeszą , znaj-
duje s ię mimo to w gronie czterech oficjal-
nych zwyc i ęzców woj ny. ie jest jednak
uważana za "wielkiego" zwyci ęzcę, ponie-
waż ra ngę swą uzy kala in exlremis, zarów-
no dz i ę ki postawie gen. de Gaulle'a, któ-
ry umi ejętni e po tra fił prze dst awi ć wizeru-
nek innej Francji ni ż ta pod rzą d a mi
m a rsza łk a Petaina, jak i d z i ę ki d zi ę ki wo-
łi Churchilla, który nie chcial samotnie wy-
s t ę pować w ryzykownych konfrontacjach
z supermocarstwami - tanami Zjedno-
czonymi i ZSRR. Ponadto Francja, c h oć
za trzymuje swe kolonie, spotyka s i ę ze
• Powrót do do- konsul. Amerykanie p rzeprowadzają czyst- wzrast aj ącymi tendencjami nacjonali tycz-
mu po latach de- k ę , która eliminuje przywódców politycz- nymi. Dotyczy to zwł aszcza Algierii, gdzie
portacji... nych i woj kowych z lat 1930- 1945. a pro- d o kł a dni e w dniu kapitulacji iemiec wy-
(zbiory prywatn e) ce ie w Tokio niektórzy z nich, m.in. Tojo b u c h aj ą zamieszki, oraz Indochin, gdzie
- premier rzą du w latach 194 1-1944, zosta- w roku 1946 Francuzi st aj ą znów w obli-
~ Szczątki ją osądze ni i traceni za zbrodnie wojenne. czu woj ny. W przec iwi e ń s twi e do Francji,
U-Boota zniszczo- obec n o ' ć w obozie zwycięzców Wielkiej
nego na redzie Zmierzch mocarstw Brytanii, która od począ tku sta-
w Hamburgu kolonialnych Prawdziwi zwy- wiala opór Hitlerowi i byla
(zbiory prywatne) W obozie zwyc i ęzców sytuacja cięzcy w tej woj- obecna we wszystkich walkach
po za kończe niu wojny je t bar- lIie to USA przeciwko p a ń twom Osi -
T Pokonany dzo z róż ni cowa n a . Dwie wiel- i ZSRR. w Europie, Afryce i Azji , nie
"naród panów". kie europejskie po t ęg i - Fran- budzi najmniejszych wą tpliwo ­
(DITFjUSIS) cja i Wielka Brytania - wyc h od zą z wojny SCI. tany Zjednoczone odebraly jej jed-
bardzo osł a bi o n e . Francja, która w maj u nak definitywni e rolę wielkiej po t ęgi mor-
1940 r. po ni os ł a dru zgocącą k l ę kę i we- skiej. Wielka Brytania, wyczerpana latami
wojny i bardzo poważni e zadlu żon a u swe-
go a m eryk a ń s ki ego soju znika, nie m a ju ż
ś rodków ekonomicznych ani politycznych, w pokonaniu p a ń IW Osi, zarówno w Azj i
by prow a d z i ć ni eza l eżn ą p o lity k ę na jak i w Europie, o ł abi e ni e Francj i i Zjed-
świ a t ow ą s k a l ę . Sl a bo ść Brytyjczyków noczonego Królestwa oraz coraz wy raź­
ujawnia i ę z ca ł ą o trości ą , gdy w roku niej ze zagroże ni e ze strony Zwi ą zk u Ra-
1946 wybucha w Grecji wojna domowa dzieckiego t aw i aj ą Stany Zjednoczone
p o mi ęd zy rzą d e m a komuni tami .
Brytyjczycy, uw ażaj ący w k ażdy m
razie, i ż Grecja n a l eży do ich sfe-
ry wpływów, zmuszeni są zwró-
cić i ę do Amerykanów o przyj-
śc ie z pom ocą w walce przeciw
komunistom.
Prawdziwi zwyc i ę zcy w tej
wojnie to tany Zjednoczo-
ne i Zwi ą ze k Radziecki .
W obozie zachodnim USA
nie m aj ą li czącyc h s i ę rywa-
li, jak tego dowodzi przykł ad
Grecji. Ameryka jest potęgą
w trzech dziedzinach: militar-
nej, politycznej i ekonomicznej.
W militarnej - poza olbrzymim
po t e n cj a ł e m broni konwencjo-
nalnej, Stany Zjednoczone są do
roku 1949 jedynym krajem dys-
ponuj ący m bo mb ą a t o m ow ą .
W politycznej - d ecyduj ący
udzi a ł woj k a m e ryk a ń s ki c h

w pozycji niekwestionowanego lidera obo-
zu niekomunistycznego. Pod tawą amery-
ka ń s kiej po t ęgi jest niemal ab olutna wła­
dza ekonomii . Potrzeby wojenne okaza ł y
s i ę dla go podarki kraju nadzwyczaj sty-
muluj ące. Produkcja wzro ł a we wszy t-
kich ektorach: w rolnictwie o 33 %,
w przemy'le naftowym o 40 %, w produk-
cji żelaza o 400 %. tany Zjednoczone do-
tarczają połowę światowej produkcji wę­
gła i dwie trzecie ropy naftowej. a l eżą
do nich dwie trzecie !loty handlowej świa­
ta, a w dziedzinie lotniczych połączeń mi ę­
dzykontynentalnych są prawie monopoli-
stą. H egemon i ę gospodarczą USA można
wyra zić jedną tylko liczbą: zajmujące 7 %
powierzchni Ziemi i zamieszkałe przez
7% jej ludno' ci Stany Zjednoczone ą bo-
gatsze niż re zta planety. Jest oczywi te,
że odbudowa Europy odbywa s i ę przy fi-
nan owej i gospodarczej pomocy amery-
kań kiej: potęga ekonomiczna jest sku-
tecznym n a rzędziem wł a dzy politycznej.
Drugim z wielkich zwycięzców wojny
je t Związek Radziecki. Dzięki zwycię twu
nad Rze zą zdobył sobie on ogromny pre-
tiż \viatowej opin ii publ icznej, mimo iż
daleko mu do amerykańskiej pot ęg i eko-
nomicznej czy militarnej. Ob zar Zwi ąz­
ku Radzieckiego powi ęk zył i ę na wscho-
dzie (na niekorzyść Japonii) oraz, przede
wszystkim , na Zachodzie - przez wchło­
ni ęc i e krajów ba ł tyckich , zagarnięcie czę-
,
Zoom
śc i
Finlandii, iemiec, Polski i Ru-
munii . Polska je t jedynym krajem
koalicj i antyhitlerowskiej który wy-
szed ł z wojny z okrojonym teryto-
rium -jej powierzchnia z 389700 km 2
przed wojn ą zos ta ł a u zczuplona do
312700 km 2
Hegemonia ZSRR
W więk zym je zcze stopniu niż zdobycze
terytorialne, o po t ędze Związku Radziec-
kiego \viadczy hegemonia, jaką narzuca
on w zy tkim krajom Europy Środko­
wej i W chodniej. Wbrew zapewn ie-
niom Stalina iemcom Wschodnim
Pol ce, Czecho ł owacj i , Węgrom, Ru-
munii i Bułgari i narzucono reżimy ko-
munistyczne. Kraje te stają się silnie
u za l eżnione od wielkiego są iada pod
względem politycznym, wojskowym i go-
spodarczym. Poza strefą wpływów bez po-
' red nich ZSRR może liczyć na partie ko- • Amerykański
muni tyczne, szczególnie ilne we Francji Medał Zwycię ­
i Wł oszec h . W Azji Związek Radziecki stwa.
udziela pomocy Kom unistycznej Partii (zbiory pr)'watne)
Chin , walczącej z nacjonali tycznym rzą­
dem Czang Kai- zeka, wspieranym przez ~ Gen. Omar
tany Zjednoczone, oraz Komunistycznej Bradley i jego
Partii Wiet namu , walczącej przeciwko sztab z wizytą
Francuzom. Wzrost tendencji nacjonali- w centrum Berli-
stycznych w koloniach państw europej- na, tuż przed ce-
skich w Azji i Afryce Północnej stwarza remonią przeka-
Zwi ąz kowi Radzieckiemu okazję do roz- zania przez Ro-
zerzenia swych wpływów na kalę św ia- sjan Ameryka-
t ową. Ruchy ni epod l egł ościowe , które nom przyznanej
wspomaga, widzą w nim swego naturalne- im strefy okupa-
go sp rzym i erzeńca . cyjnej miasta.
Pokonane iemcy, zrujnowana Euro- (D/TF/US/S)
pa, pozbawiona swych a piracji Japonia,
wy ł on i enie i ę dwóch 'wiatowych uper- 'Y Żołnierska par-
mocar tw, ro nące w s ił ę ruchy niepodle- tia kart na propor-
g ł ościowe - oto scena i aktorzy wiszącej cu pokonanych ...
już w powietrzu "zimnej wojny". (zbIOry prywatne)
1981
Światowa gospodarka wychodzi z wojennej zawieruchy zu-
pełnie przeobrażona. Na ekonomicznej arenie pojawiają się
nowi aktorzy. Środek ciężkości światowej ekonomii przesu-
wa się z Europy do Stanów Zjednoczonych.
omimo iż ju ż w latach
P dwudziestych amerykań­
ka gospodarka wysun ę­
ła s ię na czoło światowej czo-
łówki , Stany Zjednoczone mu-
siały jeszcze liczyć i ę z trzema
potężnymi rywałami europejski-
mi : Wielką B rytanią , Francją
i iemcami, których połączony
potencj a ł go podarczy był po-
równywalny z amerykańskim.
W 1945 r. iemcy ą zrujnowa-
ne, zdolne zapewnić swoim oby-
watelom zaledwie życiowe mi-
nimum i stojące przed koniecz-
no śc ią odbudowy oraz
przebranżowienia całej ich eko-
nomii. Francja znajduje się
w niewiele lepszej sytuacji. Pół­
nocne jej regiony, w których
znajduje ię najwięcej obiektów
przemysłowych , powazn le
ucierpiały w czasie działań wo-
jennych. Si eć komunikacyjna,
a zwłaszcza linie kolejowe, zo-
t a ła zbombardowana przez
1988
nia na arenie międzyn arodowej : ... Berlin,
zagranicznych przedsiębiorstw . 4 maja 1945 r.
I tak np. aby móc płacić długi W dwa dni po
Argentynie, Brytyjczycy musieli upadku stoli-
oddać jej swoich 6 wielkich cy Rzeszy
i 5 drugorzędnych kompanii ko- niemieccy
sprzymierzone lotnictwo przy- dzoziem kich klientów, nato- lejowych, rafinerie ropy nafto- cywile zosta-
gotowujące l ą dowanie ałiantów
w ormandii. Cztery lata rabun-
kowej polityki prowadzonej
miast ogromne zapotrzebowa-
nie na surowce przyczyniło się
do znacznego wzrostu ich im-
wej , sklepy oraz elektrownie.
Wielka Brytania, która do tej
pory uchodziła za świa t owego
ją zatrudnieni
- pod nadzo-
rem radziec-
przez okupanta także zrobiły portu. W ten spo ób Wielka potentata w dziedzinie drobnej kich żołnierzy
woje. W znacznie lepszej sytu- Brytania zo tała zmu zona do wytwórczości i bank owości , na - przy odgru-
acji znajdowała się go podarka zlikwidowania tego, co od za- długi e lata została prowadzona zowywaniu
brytyjska. Tutaj zni zczenia by- w ze było pod s tawą jej znacze- do roli importera i dłużnika . berlińskiej
ły to unkowo niewielkie, na te- dzieł nicy biu-
renie Wielkiej Brytanii nigdy nie rowej.
przeprowadzono wojskowej (DfTFJUSIS)
operacji l ą dowej , Brytyjczykom
udało się także uniknąć okupa- ... 23 paź­
cji. Mimo to ogromny wojenny dziernika
wy iłek znacznie uszczup l ił bry- 1946 r. Prze-
tyjskie możliwości . Aby pokryć mówienie
swoje wojenne wydatki, Wielka prezydenta
Brytania zaciągnęła ogromne USA Har-
długi , zwłaszcza wobec Stanów ry'ego Truma-
Zjednoczonych. Na domiar złe­ na na pierw-
go znacznie powiększyła swój szym posie-
deficyt handlowy. Brytyj ki dzeniu Orga-
przemy ł , niemal całkowicie nizacji Naro-
podporządkowany produkcji dów Zjedno-
wojskowej, nie był zdolny zre- czonych.
alizować zamówień swoich cu- (zbiory prywatne)
 ,- ,
\ funkcjonowania nowego mi ę­
dzynarodowego sy temu mone-
tarnego. ystem ten oparto na
za adzie t a ł ego kursu, zgodnie
z którą główn e światowe waluty
wymieniano na dolary według
kursu uzgodnionego na drodze
pertraktacji przez rządy danych
państw, co z kołei unie możliwia­
ło przeprowadzenie dewaluacji
jednej z wałut bez zgody pozo-
t a łych sygnatariuszy. Dolar, wy-
czerwony olbrzym Go podarcza mapa świata mienial ny jedynie na z ło t o, był
Zaraz po zakończeniu wojny y- uległa także zmianom, powo- filarem i gwarantem funkcjono-
tua ja ekonomiczna Związk u dowanych wzrostem znaczenia wania ca ł ego ystemu. Poza tym
Radzieckiego ja\ ił a ię jako ropy naftowej. Paliwa ciek ł e za- na mocy porozumi eń z Bretton
do ' ć wyją tkowa w świ e tłe świa­ st ąp iły węg i e l , który do tej pory Woods utworzono Mi ędzyn aro ­
towej go podarki. Przede t anowi ł podstawę światowej dowy Fundu z Monetarny
w zystkim wojna przynio ł a energetyki. " zarne złot o" przy- (FMl), który zobow i ązany był
Zwi ąz kowi Radziec- czyni ło s i ę do ogrom- ud z i e li ć pomocy tym z p ań Iw
kiemu ogromne Paliwa ciek/e za- nego wzro tu znacze- sygnatariu zy porozumień , któ-
zni zczenia, jed nak stąpi/y węgiel, nia krajów, które do- re mialyby trudno'ci płatnicze. tych przed resztą świa t a . Spowo- • Po śmierci
mimo to jego poten- który do tej pory t ąd zn aj d owa ły s i ę na J edn ocześ ni e z Funduszem po- dowało to ogólne obni że ni e ta- Roosevelta
cja ł przemy s ł owy stanowi/ podsta- obrzeżac h światowej wołano do życia t a k że mi ęd zy­ wek celnych, co znaczn ie uła­ prezydentem
wzrósł , p onieważ wę światowej ceny politycznej narodowy Bank na rzecz Odbu- twiło wymianę h a ndł ową. USA został
okupacja zmu iła energetyki. i gospodarczej. Wal- dowy i Rozwoju (BIRD) m ający Harry Truman.
Z RR do uprzemy- ka i do t ę p do złóż na celu zapewnienie regularne- Organizacja (zbiory prywllllle)
s łowienia tych rejonów kraju, ropy naftowej l eg ł a u podstaw go przepływu mi ęd zy n arodo­ Narodów lIednoczonych
które do tej pory znaj dowa ły s i ę n ap i ęć i rywalizacj i między wiel- wych inwestycji. Ten sam duch Porozumienia z Bretton Woods .... Tymczaso-
na marginesie pł a nów rozwoju kimi pot ęga mi tego świata. przyświeca ł podpi aniu i GATT zd et e rmin owa ły zasady wa siedziba
gospodarczego, a także do roz- Wielkie demokracje prag n ę­ w 1948 r. porozumień GATT mi ędzy n a rod owyc h stosunków Narodów
poczęcia ekspłoatacji niewyko- ły wyciągnąć wnio ki z lekcji, ja- (Gel/eral Agreemelll Ol/ Trade go podarczych na wiełe d zies i ę­ Zjednoczo-
rzy tanych wcze ' niej pok ł adów ką był dła ca ł ego świa t a gospo- al/d Traffic), które zasad niczo c i o łeci. Dł a światowej gospodar- nych w F/u-
węgła i ropy naftowej . Jednak, darczy kryzys lat trzydziestych, z mi e ni a ły reguły rządzące świ a­ ki były one tak samo waż n e jak shing Me-
ze wzg ł ęd u na amowy t a rcza ł­ który jawił s i ę teraz jako jedna towym handlem. Pa ńs twa sygna- pow tanie Organizacji Narodów adow Park
ny charakter radzieckiej go po- z głównych przyczyn doj śc ia na- tariu ze tych porozumień zobo- Zjednoczonych dła mi ędzynaro­ (Nowy Jork).
darki, ZSRR nie mógł uchodzić zi tów do władzy. W celu unik- wi ąza ly się do zasto owania tych dowej polityki . St abi łn o ' ć kur- (zbIOry prywome)
za go poda rczą potęgę i tym sa- nięci a dewaluacji pieni ądza samych zasad celnych wodnie- ów wałut oraz obniżka taryf ce ł -
mym nie stał się gospodarczym i ewentualnych kryzysówekono- sieniu do towarów po c hodzą­ nych s tały s i ę s ił ą n a pędową ca- T Zniszczoni
rywał e m tanów Zjednoczo- micznych, w lipcu 1944 r. pod- cych ze wszystkich krajów, co ł ej \viatowej ekonomii ulica "serca"
nych, chociaż był ich groźnym pi ano w Bretton Woods poro- z kolei pozwa l a ło unikn ąć utwo- i ź ród łe m powojennego gospo- III Rzeay.
ku enlem połitycznym. 7Almienia, które 11 taJały za ady oiaceloych bloków za mkni ę- darczego boomu.
 • igdy nie było II' historii wojny, do której łatwiej było
" N rek dopuścić poprz.ez akcję II' odpowiednim clllsie, nii
wojruI, blm tylko co spustos1;Yła tak wielkie obslllry kuli ziem-
s~. Moim z.dIudem, moina było nie dopuścić do niej bezjed-
- , . . wys'rulłu, II NkmC1 mogły być dzisiqj potężne, kwitnące
I s:.tIIIi1INItr, lIiłt jedluJJc nU chciał słuchać, i - jednąo 1Il dru-
gim • podt'-" IUJS strtmJiwy odmęt.
" ' - CluudJlU
~_ .. 1IrtaM, S _ I M r.

łIiliIiIiIlr:)

lIDili!iI
... Po złączeniu Zakończenie działań wojennych zaowocowało m.in. stycz- iezwykle pouczającą dla mnie l e kcj ą
się Armii Czerwo- nością dwóch leżących
na antypodach ideałów i świado­ był jego opis rosyjskiej metody ataku po-
nej z oddziałami mości światów - Związku Radzieckiego i Stanów Zjedno- przez pola minowe. iemieckie pola mi-
amerykańskiej czonych. Rozbieżność koncepcji nie przeszkodziła im jed- nowe. osłaniane ogniem, s t a n ow iły tak-
9 Armii w Appels- nak w zawarciu chwilowego i chwiejnego kompromisu ... tyczną prze sz kod ę, przys p a rzając nam
dorfie 28 kwiet- wiele strat i zwłoki . Trzeba s i ę by ł o przez
nia 1945 r., Dwóch sojuszników - Sta- li czył a
17000 żołnierzy . Stwierdził, że pró- nie przedzierać z najwię kszym trudem, na-
w WiHenbergu ny Zjednoczone i Związek bował ut rzymać swe dywizje w sile 8000 lu- wet jeśli nasi saperzy sto owali wszelkie
odbyło się spo- Radziecki - dzieliła prze- dzi, lecz zwykle w toku długich kampanii znane sposoby bezpiecznego niszczenia
tkanie sztabów paść , przerzucenie pomostu nad którą stan ich nie przekraczał 3-4000. min. Żukow bez ogródek zapozn ał mnie
obu stron. okazało się nie tyle ryzykowne , co po ze swoją praktyk ą, któ ra mniej wi ęcej wy-
(IJ/Tf/US/S) prostu niemożl iwe . gl ą d a ł a tak: "I \niej ą dwa rodzaje min: jed-
ne przeciw piechocie, inne przeciw czo ł­
~ 1945 r. Szere- ~odcza s potkań z mar za lkiem gom. Kiedy wchodzimy na pole minowe.
gowi armii ame- Zukowem czę to omawia li śmy na za piechota atakuje tak, jakby ich tam
rykańskiej - Mi- kampanie tej wojny. Z racj i zczególnej \ ogóle nie było. Straty ponie ione od min
chaella Forte pozycji,
" jaką przez kilka lat zajmowal w Ar- przeciw piechocie uważa m y jedynie za
z Nowego Jorku mii Czerwonej, mógl s i ę wykazać o wiele równe tym, które byś my ponie' li od kara-
i Morton A. Moos w i ęk zym dośw i ad cze niem w prowadzeniu binów maszynowych i artylerii, gdyby
z Pittsburga zdzie- wielkich batalii, ni ż ktokolwiek inny w na- iemcy obstawili ca ły te ren odpowiednio
rają niemiecką szych czasach. Zdaje ię , że wysy ł ano go silnymi oddziałami zam ia t po ł e m mino-
flagę z budynku zwykle na n ajważni ejsze w danej chwili dla wym. Atakujący piechurzy nie wykryj ą min
rejonowej kwate- Rosjan pozycje. Kiedy opisywal s kł ad Ar- przeciwczołgowych, zatem, kiedy spene-

ry niemieckiego mi i zerwonej, teren, na którym wałczy­ truj ą całe pole, u t wo rzą przyczó ł e k , po

dowództwa ł a, i uzasad ni a ł swoje strategiczne decyzje, którym nadejdą saperzy i ut o rują d rogę
w miasteczku wid ać by ł o. że to urodzony żo łn ie rz . dla na zych czo łgów ".
Saarlautern. Był za koczony, gdy pO\ i edz i a ł e m , że Doskonale zdawa ł e m obie pr aw ę
(DlTf/US/S) każd a na za dywizja wraz z po iłkowymi z tego, co by ię sta ło z k ażdym a m eryk a ń -

1992
 Świadkowie mówią

skim lub angielskim d owódcą , n aśladują­

cym taką t ak tykę, a jeszcze lepiej z tego,
co by powiedzieli żo lni erze jakiejkolwiejk
naszej dywizji, gdyby' my ową takty k ę pró-
bowali uczyni ć czę ' cią naszej taktyki .
Amerykan ie mi e r zą koszty wojny ofian}
ludzkiego życia , Rosjanie zaś ogólem po-
niesionych przez naród strat. W pelni do-
ce niaj ą oni wartość morale, lecz jego two-
rzen ie i utrzymanie uz a l e żniaj ą
najwidoczniej od ko ń cowego ukce u i pa-
triotyzmu gra ni czącego z fanatyzmem. l.. .]
Za adniczą różn i cę m i ędzy Ameryka-
nam i a Ro janami w traktowaniu żo łni e­
rzy ilu truje je zcze jeden przykład . W roz-
mowie z pewnym ro yj kim generalem
w pomni a ł em o poważnych kł opotach , ja-
kich przysparzała nam koni eczność opie-
kowania i ę t aką ilością jeńców niemiec- (

kich . Wyzna ł e m , że wydzielamy im tyle -,r / I

żywnośc i , co na zym żo łni erzom . Zdziwio-
ny w najwyż zym topniu, zapytal: - Dla-
czego to robicie? - Cóż - odpowiedzialem
- po pierwsze kraj mój mu i to robić w myśl kowa 7 grudnia 1945 r. W dniu tym przy- molubne w czlowieku . Za chęcamy cz ł o­ A Frankfurt,
konwencji genew kiej. Po drugie - iem- pada radzieckie świę t o narodowe i dla je- wieka do dzialania, m ówi ą c mu, że może 10 czerwca
cy m ają tysi ące jeńców a m erykań kich i nie go uczczeni a mar za ł e k wyd a ł wielkie za robi ć to, co za robi, mówić, co zechce, 1945 r. "Toast
chcę d awać Hitlerowi powodu do gor zego przyj ęc i e w Berlinie, na które za pro s ił i na wszystkie po oby k ztaltujemy nie- zwycięstwa " po-
ich traktowania, ni ż robil to do tej pory. gł ówn od owo d zącyc h i wyż zych oficerów zdyscyplinowa n ą i ni e u świadomio n ą jed- między gen.
Rosjanin nadal zdawał ię nie rozumi eć wojsk sojuszniczych. I... ] Mar za ł e k zda- n os tk ę w obrębi e wielkiego zespoiu, jaki Eisenhowerem,
mojej po tawy i spytal: - Ale wa ł się zczerze wi e rzyć tanowi naród. marszałkiem
po co s i ę pan tro zczy o lu- -tmerykal/ie mierzą w idea ly komunizmu. Po- Pro ił , abym zrozumi a ł u trój , gdzie ZSRR Żukowem
dzi pojmanych przez iem- koszty wojllY ofiarq w i e d z i a ł , że tak jak on to poczyniono próbę za tąpienia tych pobu- i marszałkiem
ców? P rzecież ię poddali ludzkiego i,ycia, po trzega, ustrój radziecki dek oddaniem ię czlowieka wielkiemu na- Montgomerym.
i nie m ogą już walczyć. Rosjal/ie zaś ogółem opiera ię na idealizmie, rodowemu ze społowi , którego cząs tkę sta- ID/TE/US/S)
Słowa te nie mu ialy jed- pOlliesiollYc" przez a na z cechuje materializm. nowi. Pomimo że ab olutnie nie zgadzam
nak koniecznie oznaczać, że I/aród strat. Rozwodząc i nad tą róż­ ię z tego rodzaju argumentacją i potępi a m ... Amerykanie
Ro janie ą okrutni, lub że iał - przepra- w zelkie u troje związane z dyktaturą , ani defilują w Norym-
nie przywiązują wagi do ludzkiego życia. [... ] d - że na z przez chwilę nie w ą tpiłem w szczero ' ć berdze.
'dzialemJllar zalka Żu - ego co a mar załka Żukowa. [...]
., (D/Tf/US/S)

ł
• Zorganizowany przez rząd
brytyjski Korpus Przyspo-
sobienia i Rozmieszczenia
miał być ostoją dla tych żołnierzy Pol-
skich Sił Zbrojnych, którzy nie chcieli,
a wręcz nie mogli powrócić do Polski.
Większość z nich zresztą nie miała
dokąd ...

M yś l e l i ś my wszyscy, że wy ił e k
na z w czasie dzi a ł a ń wojennych na
w zystkich frontach b ęd z i e doce niony.
Spe ł nili ' m y nasz obowiąze k żo lni e rs ki
"
z my' l ą o na zej um ęczo n ej , a ł e jakże ko-
chanej Ojczyźni e Pol ce. Dł a woj k przy-
mierzonych wojna s k o ń czy ł a s i ę zwyc i ę­
stwem, żołni erze mogli powrócić do swych
domów i rodzin. My do o tatniej chwili nie
Po k aza ł zdj ęc i e Stalina opublikowane trac ili ś my nadziei, by l i śmy pewni, że co '
w jednym z naszych cza opism. ie by ł a i ę zmieni. Z ziemi wł oski ej do Pol ki by-
to w zasadzie jego fo tografi a, lecz kopia ł o j u ż tak bli kol
malowanego portretu wi zącego na 'cia- Lecz inaczej zrządził los. ŻOlnierz polski
nie jakiego' be rl ińskiego klubu nocnego.
Zdj ęc i e w gazecie zrobiono jakby z rozmy-
łem , c h cąc uk azać generali imusa w naj-
bardziej n ie p oważnyc h o k o łi cz n o ' ciach.
Dop rowadz ił o to m a rsza ł ka do prawdzi-
wej w ' c i e kł ości . Zwróc ił s i ę do mnie i po-
wied zi a ł : - Gdyby takie zdjęci e ukaza ł o i ę
w rosyjskiej gazecie, przes t a ł a by natych-
mia t wych od z ić. Zost a ł a by zlikwidowana.
Co macie teraz zamiar zrobi ć?
M us i a ł e m w zwi ązk u z tym opi ać dzia-
łałno ' ć wolnej pra y \II Ameryce, lecz po
zczerej i, jak ą d zę, wymownej próbie nie
udał mi i ę to w naj mniejszym topniu.
M a łe k co jaki ' cza powt arza ł : - Je śli
j esteście p rzyj ac i ó łmi Ro ji, to jak
możecie robić coś takiego?

obywatelami ofiarowanej nam ojczyzny.
Ojciec męża znajdował ię w Stanach
Zjednoczonych. Przesłal nam dokumen-
ty, które złoży liśmy w ambasadzie USA
w Londynie. a wyjazd do Stanów J J
musieli ' my czekać około pięciu lal. • •
H. Sone/ko·Kwo(mcko . ..Zapomniane dziewczęw" .
Lul>lm /995. \/06· 107
Na powracających do
swych domostw nierzadko
czekała już przygotowana
uprzednio pułapka . Z więzień Gestapo
trafiali w ręce NKWD, a podpisanie
volkslisty okazywało się grzechem
mniejszym niż przynależność do AK ...
" ieoczekiwanie pojawił się w stró-
żówce gość - Romana B abińska ,
sio tra Wandy. Była pielęgniarką w tur-
kowskim szpitalu i o trzyma ł a polecenie,
aby odwieźć do Łodzi rannych sowieckich
żołnierzy. Jakim cudem trafiła pod ten ad-
re , nie wiem do dzi ś. Dała mi lekarstwa
Świadkowie mówią
W nocy zbudz ił na ł omo t do drzwi. ... Uwolnieni
Przyszli po mnie. Wś ród milicjantów byli z obozu w okoli-
bracia Baszkowscy, An toni i tani ł aw. cach Dortmundu
Młod zy, Antek, chodzi ł z Wandą do zko- jeńcy radzieccy
ł y, a Zygmunt, z zawodu szofer, nagaby- manifestują
wał mnie częs t o w cza ie wojny o spiryt us. z okazji święta
By ł to pijus nad pijusy. Teraz zos t a ł mia- 1 maja 1945 r. na
nowany komendantem posterunku i do cześć armii ame-
niego właśnie zo t a ł e m doprowadzony. rykańskiej . Na-
Ozn aj mił mi, że on do mnie nic nie ma, że stępnie czekają
je tem do dyspozycji KWO i tylko oni ich przesłuchania
zadecydują o moim lo ie. [... J w NKWD - za pod-
Tego amego dnia dbyło i ę przesłu­ danie się Niem-
chanie. Zn alaz ł e m s i ę w zwyk łym mie z- com i za zbyt
kaniu zamienionym na biuro. Za s t o ł em gorliwe wyrazy
siedz i a ł oficer w śred nim wieku, o szarej, wdzięczności
bezbarw nej twarzy. ie wiem , jaki miał dla zachodnich
s t op i e ń , bo na szarżach i ę nie znałem, aliantów,
a obok tłumacz , nieznany Polak. (D1TE/U lS/
Zaczęły ię zwyk ł a procedura: imi ę, na-
zwisko, imi ę ojca, miejsce urodzenia, wy- ... 7 kwietnia
kształcenie, zawód. [... J o wiem o działal­ 1945 r, Uwolnieni
nośc i Armii Krajowej w naszym powiecie. jeńcy obozu w 00-
Rosjanin szed ł na pewniaka; fakt , że do ssel. Wśród nich
AK n a l eżałem, nie ul ega ł dla niego wą t ­ oficerowie polscy
pliwośc i , bo już na ws t ęp i e chciał znać da- - w mundurach
t ę wstąpienia i funkcję o rga ni zacyjną. z kampanii wrze-
Za przeczył em tanowczo jakimkolwiek śniowej!
kont aktom z polskim Podziemiem. - Je- (D1TE/U lS)
tem iemcem - p rzypomni a ł e m . ietrud-
no było odgadnąć, że przynależność do AK T Amerykański
t anowiła grzech większy niż pod- J J papieros dla uwol-
pi anie volksli ty. •• nionych Rosjan,
,. Korczak. .. Pnypad/u me/meeklego Po/ako". r1J1TE/US1SI
ARSpnnt, War50awa 1997, 5.123· 128
i kazala co najmniej jeszcze tydzień l eżeć;
wci ąż mialem t e mpe raturę i nie nadawa-
łem s i ę do pod róży. Wygad a ł a się , że oj-
ciec w are zcie, matka wy iedlona, a nasz
dom i fabryka do szczę tni e rozgrabio ne,
Odradzała powrót, nawet, gdy ca łki e m
będę zdrowy.
Te wiadomości odnio Iy odwrotny
kutek - tym bardziej postanowiłem wra-
cać. ie było to jednak ł a t\ve. Wiadomo,
jak podróżowało s i ę w tamtym czasie. [... j
Popros iłe m woźnicę , by za trzym a ł s ię
w Turku na placu przed kośc ioł e m . Bez
względu na ostrzeże ni a Romany chcia-
ł em zajrzeć do domu. Wiedzi ałem , że nic
dobrego mnie nie czeka, ale licho ku iło .
[", j ie dochodząc do rynku, wpadłem
na id ącą z przeciwka po tać. Była 10 Mary-
ia Yorkówna, córka aptekarzy, sama t eż
farmace utka. [...j W kilku dniach wytłum a­
czy ł em jej, jak do zło do tego, że jeszcze
chodzę po tym padole ł ez. Os trzeg ła sta-
nowczo: - iech pan do siebie nie idzie.
Wszystko zrabowa ne, Dom, fabryka, hur-
townia. Tylko go ł e mury, [... j
,Postacie .

Franklin Delano Roosevelt (1882-1945)

rodzony 30 stycznia 1882 roku w ro- pocztowych niż dorobkiem umysłowym , ale

U dzinie ziemiańskiej pochodzenia ho-

lenderskiego Franklin Roosevelt żył
w dostatku, kończył najlepsze szkoły i stu-
umiał słuchać i skupiać grono wytrawnych
doradców, nazywanych " brain trust" . Doce-
niał rolę prasy i radia. W obliczu najcięższej
dia prawnicze na uniwersytecie w Harvard. depresji w historii Stanów Zjednoczonych
W 1910 roku wstąpił do Partii Demokratycz- Roosevelt budził w nich nadzieje. Nie jest to
nej i został senatorem stanu Nowy Jork. najmniejsza z jego zasług .
W dwa lata póżniej prowadził kampanię dla
Woodrowa Wilsona . Do 1921 roku był za- W Białym Domu
stępcą sekretarza stanu do spraw marynar- W Białym Domu zamieszkał od marca
ki wojennej. Jego osobowość wywoływała 1933 roku. Jako prezydent przede wszystkim
kontrowersje. Postrzegano go to jako dan- wykazywał troskę o poprawę sytuacji ekono-
dysa, to jako człowieka o zdecydowanych micznej i likwidację bezrobocia obejmującego
poglądach , którego wartości moralne do- ponad 9 mln obywateli. Dążył do unowocze-
równyw ałyelegan cji. śnienia amerykańskiego kapitalizmu i ratowa-
nia ustroju demokratycznego. Jako zdeklaro-
Gubernator wany pragmatyk oceniał głównie rezultaty
na wózku inwalidzkim podejmowanych akcji. Atakował więc tak lewi-
Ogromną rolę w jego życiu odegrała żona , cę , jak prawicę , tworząc własny obóz, który
kuzynka, poślubiona w 1905 roku. Zachęca­ z entuzjazmem poparł go w 1936 roku.
ła go do walki o pozycję w hierarchii poli-
tycznej, podtrzymywała na duchu. Dzięki te- Wobec II wojny światowej
mu , mimo choroby skazującej go na Jak większość Amerykanów rozumiał , że sy-
poruszanie się na wózku inwalidzkim , wy- tuacja międzynarodowa pogarsza się i nie
grał wybory i w latach 1928- będzie można ani uniknąć
1933 był gubernatorem sta- Na konferencji w Jałcie wojny, ani pozostać wobec Białym Domu Biura Wykonawczego, podpo-
nu Nowy Jork. Starał się j ego błędna ocena Sytll- niej na uboczu. Od narodu rządkowani e sobie dyplomatów oraz prze-
wtedy zapob iegać kryzysowi acji zawaty na reZlllta- otrzymał po raz trzeci mandat kształcenie ambasadorów w reprezentantów
gospodarczemu. W 1932 ro- tach postanowiel" a co za zaufania w 1940 roku , już osobistych. Taką rolę pełn ił np. Robert Mur-
ku prowadził dynam iczną ak- tym idzie - lIa kształcie w okresie wojny w Europie . phy wysłany do Afryki Północnej czy Sum-
cję przeciwko ustępującemu Ellropy i losie Polski. Miał wówczas 58 lat, długie ner Welles.
prezydentowi, Herbertowi C. doświadczenie polityka i sza-
Hooverowi , co w połączeniu z działalnością lone poparcie w społeczeństwie. Uległość wobec Stalina
na rzecz robotników w okresie kryzysu za- Nazajutrz po japońSkim ataku na Pearl Był wprawdzie krytykowany za negocjacje
owocowało wybraniem go na 32 prezydenta Harbor Stany Zjednoczone przystąp i ły do z admirałem Darlanem w Algierze w listopa-
Stanów Zjednoczonych. Okazał się człowie­ wojny, ale już od początku 1941 roku udzie- dzie 1942 roku , z marszałkiem Badoglio we
kiem walki, a przy tym błyskotliwy m rozmów- lały pomocy Wielkiej Brytanii przy poparciu wrześniu 1943, za relacje z gen. Franco i Sa-
cą . W małym stopniu intelektualista , intere- większości obywateli. Roosevelt umocnił lazarem, ale nie uznawał żadnego kompromi-
sował się bardziej swą kolekcją znaczków wtedy swą pozycję przez utworzenie przy su z nazizmem. Nie rozumiał też problemów
narodowych Europy, obcych Stanom Zjed-
~ Waszyngton, noczonym , co odbiło się na kształcie nego-
1940 r. Franklin cjacji między przedstawicielami walczących
Delano Roosevelt z Hitlerem mocarstw. Na konferencji w Jałcie
udaje się do Capi- jego błędna ocena sytuacji zaważy na rezul-
tolu w celu złoże­ tatach postanowień, a co za tym idzie - na
nia uroczystej
kształcie Europy i losie Polski. Ulegając do-
przysięgi rozpoczy-
radcom i ufając w szczerość Stalina, które-
nającej jego trze-
go chciał pozyskać przeciw Japonii, nie bę­
cią i ostatnią pre-
dzie się sprzeciwiał jego dążeniom do
zydencką kadencję.
podporządkowania sobie państw Europy
Towarzyszą mu Sa-
muel Rayburn, pre- Środkowej i Bałkanów.
zydent Kongresu Zmarł po dwutygodniowej chorobie

i Alben Barkley. 12 kwietnia 1945 roku, niemal w przededniu

(zbiory prywatne) klęski i śmierci Hitlera.
Konsekwencją każdej wojny jest przyspiesze-
nie biegu historii. II wojna światowa także nie
stanowiła wyjątku od tej zasady: przedłużyła
bilans I wojny światowej , przyspieszając prze-
wroty polityczne zapoczątkowane już w 1919 r.
pełni d o ko n a ł a s i ę
Ku rylskie, po łu dn i owy Sachali n,
Oairen i Port-Arthur. Wł adza armii
sięga jeszcze dalej , co zapowiada
eska l ację "zimnej woj ny". W Azji
wojska o kupują Ma n dżuri ę i półn oc­
n ą część Korei, a także irań ki Azer-
b ej d ża n . W Europie n arzucają swe
i wzmocniony; jedyny, który d z i ę ki
A Amerykańskie kobiety z WAC
(Women Army Corps) w Berlinie,
tuż po przekazaniu przez Rosjan
armii amerykańskiej należnego
jej na mocy konferencji w Jałcie
sektoru okupacyjnego.
(D/T f/U / )

W
zamia-
na ró ł p o mi ę d zy E uro p ą ,
pozbaw io n ą dotychczaso-
wej rangi wł adczyni świ ata , a dwoma
nowymi mocar twarni , Zwi ąz ki e m
Radzieckim i Stanami Zjednoczony-
mi, które, k ażd e na swój sposób, bę­
dą decydować o biegu hi torii w c i ą ­
gu n as t ę pnyc h d zies i ęci o l eci .
Historii, w której zarysują s i ę po ro-
ku J945 dwie w ażn e tendencje: po-
laryzacja sił i dekolonizacja.
NOWY układ sił
Ch oć do minuj ącą pozycję w świec i e
zajmują po roku 1945 bezdyskusyj-
nie Stany Zjednoczone i Zwi ązek
Radziecki, to źró dł a ich p o t ęgi są
różn e . Ameryk a ński kolos, na które-
go terytorium nie walczono, to jedy-
ny kraj, który wyszedł z zawieruchy
wojennej nie ty łk o ni e tkn ię ty , ale
prawa w Polsce, w Rumunii, na Wę­
wojennym zmaganiom um oc nił swą grzech, w Bułgarii , w Czecho łowacji T Zwycięski sztab armii amery-
po tęgę e ko n o miczn ą· C h orąży wo ł ­ oraz w części Niemiec i Austrii. kańskiej - od lewej siedzą Simp-
nego świ a t a , potrafi wykorzyst ać ten Oprócz tych ogromnych zdoby- son, PaUon, Spaatz, Eisenhower,
presti ż w celu ustanowienia domina- czy terytorialnych Zw i ązek Radziec- Bradley, Hodges i Gerow. Stoją -
cji na Zachodzie t akże w sferze kuł­ ki dy ponuje jeszcze jednym poważ­ Stearley, Vandenberg , Bedel!
tu ry. Jego zdobycze terytorialne są nym atutem - jest to wielki p res t iż Smith, Weyland i Nugent.
za to nieznaczne - ograni czają si ę do "narodu- m ęcze nn i k a". We wszy t- (PPCM)
kiłku wy p na Pacyfiku.
J eśli chodzi o Zwi ązek Radziecki,
to rzeczy m aj ą si ę odwrotnie. W jego
zachodniej częśc i toczy ły s i ę ni es ły­
chanie zac i ę t e wa ł k i , co poważ ni e
n a dsza rpn ęło jego pote n cja ł ekono-
miczny. Zdobycze t eryto ri a łn e są za
to znaczne. St a łin owi ud a ł o s i ę za-
t rzym ać wszystkie tereny, które za-
ga rn ą ł na mocy paktu z R zeszą: Ka-
reli ę, kraje n adbałtycki e, n al eżącą do
Polski część Bi a ł o ru s i , Be a ra bi ę,
półn ocn ą Bukowin ę, do których trze-
ba d ol iczyć zdobycze w Azji: Wyspy

1991
~ 1 maja 1945 r. Amerykański
generał-major Robert Macon
otrzymuje kwiaty z rąk kobiety -
oficera Armii Czerwonej.
(/JrWUSI5)

... Coca-Cola dla wojska - i dla

wyzwolonych ... Symbol amery-
kańskich wpływów w Europie.
(/'/'CM)

... Wycieńczeni niewolą czy

walką - wszyscy zostają obdaro-
wani papierosami Lucky Strike
.. prosto od Wuja Sama".
(lJITE/USI )
kich okupowanych krajach - uropy
komunistyczne organizacje znalazly
sie,: w centrum ruchu oporu, d z i ę ki
czemu po wyzwoleniu mogly zaj ąć
kluczowe stanowiska w nowych rzą­
dach. Ponadto przy-
wódey, którzy w ro-
ku 1945 s t a n ę li na
czele swyc h partii ,
przeży li ea l ą wojne,:
w Zwi ąz ku Radziec-
kim. B e,:dą on i gorliwie
p r ze k azywać i wykony-
wać dyre ktywy Kreml a.
Chodzi o takich ludzi, jak
Thorez we Francj i, Togliat-
ti we Wł oszec h , Anna Pau-
ker w Rumunii, Ulbricht
i Pieck w iemczech, Bierut
w Pol ce. Mi ędzy n arodówk a
ko muni ~lyC'wa nigdy d otąd nie
byla tak skonsolidowana, nigdy
t eż nic byla tak bardzo u za l eż­ W łatach trzydziestych z nich. Trzy pań twa z racji poniesionej wa l czyć jej miej 'ce w gronie zwycicrz-
niona od rozkazów z Moskwy. powi ę kszył a i ę
liczba państw, usiłu­ kl ę ki zo ta ły wył ączon e z kręgu po- cÓw. Owo jednocze ne i symetryclne
ł wreszcie, poza uropą , wpływ j ących wywalczyć obie tatus potęgi tęg. iemcy, Włochy i Japonia. Inne wy ł onie n i e i ę dwóch świ a towych gi-
ZSRR rozc i ąg n ą ł i ę na wszystkie mi ędzynarodowej . Druga wojna świ a­ były po zwyci ęstwi e bardzo o ł abi o ne gantów, przy jednoczesnym o~ l ab i e­
kraje skolonizowane. towa położyła kres ambicjom wielu - to Wielka Brytania i Francja. niu uropy. wyw rze decyduj<jcy
wp ł yw na powoj e nn ą geopolitykcr
Sytuacja i prtyczyni sic,: do gł ęboki c h zmian lak
mocarstw kolonialnych politycznych, jak ekonomicznych na
Odwaga Wielkiej Brytanii, którą sym- wszystkich - nawet nic dotknit:tych
bolizowa ł Churchill, zje dn a ł a jej wojn ą - kontynentach.
wprawdzie znaczny prestiż, zwłaszcza
w Europie, zrujnowany kraj mu s i ał
jednak stawić czoło następstwom woj-
ny. Co wi ęcej , autorytet Wielkiej Bry-
tanii wobec jej zamorskich terytoriów
został poważnie nadszarpnięty, tak na
Środkowym Wschodzie, jak i w całej
Azji. Porażka Francji w 1940 r. rów-
ni eż zachwi a ł a jej wpływa mi politycz-
nymi i pote ncja ł e m ekonomicznym,
choć popierany prlez Churchilla gen.
de Gaulle zdoł a ł nieoczekiwanie wy-

1998
 Życie codzienne

~ Wojska brytyjskie na ulicach

wyzwolonego przez Armię Czer-
woną Wiednia.
(zbIory prywarne)

... Boleslaw Bierut - symbol Pol-

ski w nowych granicach, pod
wplywem ZSRR.
(zbIOry prywallle)

... Propagandowe, chwilowe bra-

terstwo broni nowych mocarstw
na brzegu Łaby.
(D/TWS /S)
go, któremu udaje si ę wymóc na za-
chodnich mocar twach przesunięcie
swych granic na zachód, wchła ni ając
tym samym terytorium należące przed
wojną do Polski . Jednak owe nikłe
zmiany kartograficzne niosą ze sobą
gł ębokie przemiany w przynałeżności
państw do obozów trategicznych
i ideologicznych.
Gdy w 1944 r. kolejny sukce y bezpi eczać każdemu narodowi zdro- stanowi. ko prezydenta Stanów Zjed-
wojsk alianckich wyznaczają etapy we pokojowe życie jego obywateli - noczonych, WendelIa Willkie'go, pro-
zwycię twa nad Hitlerem, coraz bar- w zędzie na świ ecie. Czwarta - wol- ponuj ąca wielki plan 'wiatowego po-
dziej paląca staje s i ę kwe tia organi- no ' ć od trachu, która w szer zym koju, spotk a ł a się z entuzjastycznym
zacji powojennego świ a t a. Marzenie en ie oznacza redukcję zbrojeń do przyj ęc i em prlez spo łecz n ość amery-
Woodrowa Wilsona o utworzeniu po- takiego stopnia i w taki sposób, że ża­ kańsk ą, bijąc rekordy sprzedaży.
kojowej wspólnoty narodów znów den naród nic będzie w stanic doko-
wypływa na \v iatł o dzienne. Roo e- nać aktu agresji przeciwko ąsiadowi Kompromis jałtańsk i
velt i amerykańscy politycy z nim - w zędzie na 'wiecie". Wydana Pierwszy cień padający na to marze-
związani wyciągn ęli wnio ki z błędów w 1943 r. "One World" , k iąika byłe­ nie pojawia się podczas konferencji
pope łnionych w roku 1919: tym ra- go kandydata repubłik a ń s ki ego na w J ałc i e, gdy Roosevelt przy. taje na
zem Stany Zjednoczone konsekwent-
nie tawiać będą czoło odpowiedzial-
nośc i , jaką n a ło ży ło na nich
zwycięstwo i odegrana przez nic rola.
Od marzeń o jedności do
rozdwojonej rzeczywistośc i "cztery wolności"
Paradoksem jest, że po II wojnie świa­ Aż do konferencji w Jałc i e w lutym
towej zmiany terytorialne, jakie z niej 1945 r. w kręgach politycznych pa-
wynikly, są o wiele mniej znaczące niż nuje nadzieja zerwania z ideą "rów-
te, jakich dokonano po I wojnie. Je- nowagi politycznej" jaka doprowa-
dynym nowym niezawislym pań­ dzi ł a do wybuchu obu wojen. J uż
stwem, jakie w 1945 r. w styczniu 1941 r.
pojawiło się na mapie Jedynym nowym prezydent Roosevelt
Europy jest Islandia, państwem na mapie zapowiadał "cztery
która 17 czerwca 1944 r. Ellropy jest wolności ", jakie po-
uniezależniła siC; od l (andia. winny być stosowane
wpływów duńskich. Za przez wszystkie na-
to wiele palist"" europejskich jest zmu- rody: " Pi erwszą jest wolność słowa
szonych powrócić do swych granic i wy raża ni a s i ę - wszędz ie na św ie­
z 19ł9 r.: Slowacja traci swą niezałeż­ cie. Drugą jest wolność każdej oso-
ność. Węgry okupują terytorium przy- by do oddawania czci Bogu w jago
znane im w 1920 r. przez traktat za- własny spo ób - wszędzie na świe­
warty wTrianon, powstaje Jugoslawia, cie. Trzecią jest wolno 'ć od niedo-
.. wielka Buł ga ria " widzi kres wego statku, co w zer zym sensie ozna-
i,tnienia. Jedyne godne odnotowania cza takie zrozumienie dla praw
Imiany dotyczą Zwi ązk u Radzieckie- ekonomicznych, które będzie za-

1999

W telegraficznym skrócie
WARSZAWA
Po klęsce wrześniowej żołnierz
polski walczył na polach Francji,
pod Narwikiem i Tobrukiem, pod
Monte Cassino i Falaise. Lotnicy
i marynarze polscy brali udział
w bojach brytyjskich sił zbroj-
nych, dając świadectwo bohater-
stwa naszego narodu. Ale tylko
żołnierz Wojska Polskiego, wal-
czący u boku Armii Czerwonej na
froncie wschodnim obrał najpew-
niejszą i najkrótszą drogę do
zwycięstwa .
.. Kalendarz Żolnierza /'olskiego na rok /947""
WARSZAWA
Najbliższym naszym sOjuszni-
kiem jest Zw. Radziecki. O szcze-
rości tego sojuszu i jego korzy-
ściach mogliśmy się niejedno-
krotnie przekonać . Pomimo zdra-
dzieckiego wycofania wojsk
z ZSRR przez gen. Andersa, Zw.
Radziecki wyraził zgodę na proś­
bę ZPP. by na ziemi radzieckiej
rozpocząć formowanie nowych
jednostek wojskowych, które by
ramię przy ramieniu z Armią
Czerwoną walczyły z Niemcami
i w najbardziej bezpośredni spo-
sób przyczyniły się do oswobo-
dzenia naszej ojczyzny. Nie mieli-
śmy oficerów. Zw. Radziecki dał
nam swoich, zaopatrzył naszą ar-
mię w broń i sprzęt wojenny.
Owysokości tej pomocy niech
świadczy fakt, że w końcowej fa-
zie wojny armia nasza liczyła bli-
sko 500 000 ludzi, świetnie
uzbrojonych, wyposażonych
w liczne jednostki zmotoryzowa-
ne, pancerne i lotnictwo. Za broń
tę ZSRR nie przyjął zapłaty. I po-
moc nie ograniczyła się tylko do
broni. Skończyły się działania
wojenne, ale nie skończyła się
pomoc udzielana nam przez
ZSRR. W chwili gdy USA wstrzy-
muje udzieloną nam pożyczkę ,
a Anglia nie oddaje naszego zło­
ta, - Zw. Radziecki udzielił nam
nieograniczonego kredytu w zło­
cie na zakup potrzebnych nam
towarów za granicą .
.. Kalendarz Zo/merza Polskiego na rok / 947""
2000
~ Amerykańscy żołn ierze w ta-
wernie w Heidelbergu " opi jają"
zwyc ięstwo . Ów kurort nie zaznał
zn i szczeń i bombardowań , nie
było w nim bowiem obiektów
wojskowych.
ID/TfI U /5)
kompromis względem koncepcji
" tref wpływów " i wyraża zgodę na
prze sunięcie granic Pol ki i Japonii.
Mimo to, deklaracja dotycząca wy-
zwolonej Europy, podpisana przez
Wi e lk ą Trójk ę, przewiduje przepro-
wadzenie po zakończeniu wojny wol-
nych wyborów we w zy tkich pań-
twach europej kich wyzwolonych
pod okupacji Rzeszy. W dwa mie-
s iące później , gdy na czele Stanów
Zjednoczonych stoi już prezydent
Truman, ja no widać, że Stalin nie
zamierza podporządkować się ame-
rykań kiej wizji świata . Wio sną
1945 r. Europa je t terenem radziec-
kich i amerykań kich manewrów po-
litycznych , tak dalece skutecznych,
że zarys bipolaryzacji kontynentu ry-
suje s i ę już latem 1945 r. Konferen-
cja w Poczdamie w lipcu 1945 r. koń-
A Nowy porządek światowy widziany oczami po-
wojennego niemieckiego karykaturzysty. "Zimna
wojna", która miała nadejść wkrótce potem, wis iała
już w powietrzu. Na razie jednak Wuj Sam i Iwan
śmieją się ...
Izblary prywatne)
czy ię ogromnym politycznym zwy- o tatecznego wybuchu wrogo ' ci
cię lWem Stalina, któremu udaje ię między obozami brakuje tylko bom-
zmusić Zachód do zaakceptowania by atomowej w Hiro zimie, co przy-
- wbrew wszełkiej moralno ' ci - wy- 'pie zy utworzenie dwóch wzajem-
m agań stawianych przez ZSRR. nie zwalaczających ię obozów,
W jeszcze większej mierze niż Jał­ które panować będą nad światem
ta, konferencja w Poczdamie kła­ tak niewiele zb liżonym do tego któ-
dzie podwaliny pod nową mapę Eu- ry pragnę ł a widzieć Ameryka końca
ropy i jej podział na dwa bloki. wojny. Lata poglębi ą je zcze owe
Zachodnia granica Pol ki u talon a różni ce i potrzeba będzie półwie­
zo taje na linii Odry i YYŁużyc­ cza, by powojenny podzial ' wi ata
kiej , co powoduje deportację lud- począł zmieniać swe kontury. Bli-
ności niemieckiej na zachód. Wł a­ zny decyzji poczdamskich i blizny
dzę w kraju prawuje rząd lubelski, pierwszych lat powojennych no ić
podporządkowany Moskwie. Do będzie jednak je zcze długo .
PODRÓŻ DO WŁOCH
Spotkałem Antka w październiku . Miał minę bardzo skwa -
szoną ·
- Fatalne czasy - powiedział - [ ... ] Jak tak dalej pójdzie, to
pojadę do Włoch ...
- Na wypoczynek?
- Nie, do armii Andersa!
Oburzyłem się :- Zwariowałeś? A czy tu nie ma armii?
Polska Armia czeka na zuchów!
- Tam jednak co innego - odparł.
Odszedłem bez pożegnania . Nie widziałem go ze trzy
miesiące . Raptem go spotkałem .
- Jak się masz - spytałem - Co porabiasz?
- [ ... ] Uważasz, przedarłem się do Włoch ... Byłem u An-
dersa ...
- Człowieku ! I pewnie teraz jesteś emisariuszem tej ska-
zanej na wygaśnięcie armii! Idź precz z moich oczu! - za-
wołałem z odrazą .
- Nie, czekaj ... Byłem tam, ale mnie nie przyjęl i. ..
- Nie przyjęli? A dlaczego?
Antek westchnął ciężko .
- Bo ja nie umiem po niemiecku, a tam są prawie sami
volksdeutsche i reichsdeutsche i komenda, naturalnie,
w języku niemieckim, więc jak ja bym sobie dał radę?
I po chwili dodał , rumieniąc się z lekka:
- Jednak tu pozostanę , bo widzisz, wszędzie dobrze, a w
domu jednak najlepiej.
AM/CU5 w .. Żołnierzu Polskim-. /945 r.
Oficer wyzwolony z ofl agu tra fił do w/w pułku w ramach uzupełnień I. Battledress wz. 1937/40 z oznakami topnia
na naramiennikach. a kołnierzu pułkowe proporczyki z godłem. a prawym rękawie oznaka VIII Armii Brytyjskiej -
"Tarcza Krzy żowców" - przyznana honorowo w lipcu 1944 r. 2 Korpusowi Polskiemu • 2. Odznaczenia - baretki od-
znaczeń z wojny 1919-1920 oraz z okre u międzywojennego. ad nimi - Znak Pancerny (ust. w 1932 r.). iżej - odzna-
ka pamiątkowa artylerii konnej, z przedwojennej łużby, oraz oznaka pamiątkowa dywizji • 3. Beret jednostek pancer-
nych PSZ - obok orla noszone były nieraz godła pułku · 4. Półbuty nieregulaminowe • 5. Pas ogólnowojskowy wz. 1937
• 6. Ko zula wełniana, amerykańska • 7. Rogatywka garnizonowa w barwach broni pancernej, produkcji brytyjskiej
z pewnymi modyfikacjami wynikającymi z trudności materiałowych: brytyjski, krótszy da zek, większy galon. osze-
nic jej bylo w zasadzie dozwolone wyłącznie na teren ie Londynu, Edynburga i Glasgow