Mr.sc. Olga Maga, dipl.ing.arh.

Kolegiji: PROJEKTIRANJE ZGRADA OSNOVE PROJEKTIRANJA

Tematska jedinica:

KONSTRUKCIJSKI SISTEMI

KONSTRUKTIVNI SISTEMI OBJEKATA VISKOGRADNJE

U odnosu na nain prijenosa konstruktivni sistem moe biti ravninski i prostorni. U ravninskom sistemu prijenos sila vri se djelovanjem elemenata sistema unutar jedne ravnine (vertikalne ili horizontalne), dok se u prostornom sistemu prijenos vri rasporedom u cjelini sistema. Ravninski sistem je u naelu statiki jednostavniji i laki za definiranje, dok je prostorni kompleksniji i predstavlja suvremenija rjeenja.

RAVNINSKI SISTEMI
1. MASIVNI - sistemi nosivih zidova unutar kojeg se putem zidova i ploa (ravnih ili zakrivljenih) optereenje prenosi na temeljno tlo. Mogu biti: 1.1. sistem uzdunih nosivih zidova - popreni zidovi ukruuju sistem preuzimanjem horizontalne sile (povijesne zgrade s drvenim grednikom) 1.2. sistem poprenih nosivih zidova (stambeni nizovi, galerijske zgrade) 1.3. sistem kombiniranih nosivih zidova 1.4. sistem elijastih nosivih zidova. Zidovi djeluju kao stupovi elijaste konstrukcije. Zidovi su tanki profilirani (Z, U, I) arm. betonski, a vre dvojnu funkciju: nose i pregrauju (stambene viekatne zgrade)

KONSTRUKTIVNI SISTEMI OBJEKATA VISKOGRADNJE

2. SKELETNI - sistemi nosivih stupova unutar kojeg se putem stupova, greda, tapova, ploa i nosaa optereenje prenosi na temeljno tlo. Krajem prolog stoljea poinje izgradnja visokih vie-etanih objekata na bazi iskoritenja konstrukcije iji su osnovni elementi bili stupovi i grede sastavljeni u tzv. okvirne konstrukcije s ili bez zglobova. Stropne konstrukcije mogu biti poloene ovisno o poloaju greda uzduno (7), popreno (8), krino (9), oslanjaju se na stupove kao gljivaste ploe ili se oslanjaju direktno na stupove bez zadebljanja glave stupa (ravne ploe). Ukruenje od horizontalne sile vjetra, a pogotovo potresa postie se krutim jezgrama, obino uz vertikalne komunikacije te duktilnim (duktilan = rastezljiv) zidovima od arm. betona kod arm. betona skeleta u pravilu, a elinim dijagonalnim zategama kod elinih skeleta . Statiki sistemi mogu biti: st. odreeni sve konstrukcije koje se nalaze u stanju ravnotee odnosno one koje u svojim naprezanjima nisu ovisne o vlastitim elastinim svojstvima st. neodreeni su oni kod kojih ima vie moguih naprezanja od uslova ravonotee.

3.

MJEOVITI sistemi s nosivim zidovima i stupovima.

KONSTRUKTIVNI SISTEMI OBJEKATA VISKOGRADNJE

PROSTORNO - POVRINSKI SISTEMI
LJUSKE - prijenos sistema vri se prostornim membranama PROSTORNE REETKE - mogu imati oblik monolitne mree (eline reetke), mree dvojnog tkanja ili su to multiplanarne prostorne konstrukcije, naborane ili zakrivljene, koje djeluju simultano u sve tri svoje dimenzije. VISEE KONSTRUKCIJE Ideja obrnute kupole postoji odavno (Kina, Inke). Bambus pasarele Inka imaju isti konstruktivni sistem kao San Francisco most ili most preko Bospora. Osnovni nosivi element iskljuivo je optereen vlanim silama, te je dobro da ima to manje dimenzije (elini kabel visoke vlane vrstoe). PNEUMATSKE KONSTRUKCIJE - su vieslojne konstrukcije ispunjene zrakom (teflon) KINEMATSKE KONSTRUKCIJE -konstrukcije koje mogu mjenjati oblik.

VISEE KONSTRUKCIJE

Visee konstrukcije imaju veliku primjenu u arhitekturi za sportske objekte, izlobene sale i slino. Tribina je logian nositelj. Stabilizacija ovjeenog oblika (sportske dvorane) vri se: namjernim optereenjem tako da vlastita teina bude dominantna prema silama sa strane koritenjem pokrova kao ukrute, a pokrov se izvodi kao betonska ljuska najee se stabilizacija postie izvedbom dvostruke zakrivljenosti sa nosivim i stabilizacijskim icama Jedan od prvih viseih objekata u nas je francuski paviljon Zagreb iz 1935.god. radijusa 33m s jednim redom kablova i pokrovom od elinog lima. Konstruktor Bernard Lafaille. Konstrukcija je uputena kupola kao ona Lava Zetlina na gradskoj dvorani u New Yorku 1960. Visee konstrukcije koriste se danas i za viekatne objekte -Shangay Hongkong banka ili Bavarski dvor poslovni objekt (pota)Ljubljana. Vjerojatno najpoznatija visea konstrukcijja jo uvijek je minhenski olimpijski stadion Ota Fraya 1974. Ivan Anti: sportska dvorana Pinki Beograd.

SISTEM UZDUNIH NOSIVIH ZIDOVA POVIJESNE VIEKATNE ZGRADE STAMBENE I JAVNE NAMIJENE S DRVENIM GREDNIKOM SUVREMENE ZGRADE ARMIRANO-BETONSKE KONSTRUKCIJE

SISTEM POPRENIH NOSIVIH ZIDOVA NAJEA PRIMJENA ZA STAMBENE ZGRADE MJEOVITI SISTEM UZDUNIH I POPRENIH ZIDOVA KRINO-ARMIRANE STROPNE PLOE

SISTEM UZDUNIH NOSIVIH ZIDOVA KLASINI DVOTRAKT

KOMBINIRANI SISTEM ZIDOVI I STUPOVI

SKELETNE KONSTRUKCIJE - UKRUENJE A.B. ZIDOVIMA, i A.B. JEZGROM - KOD ELINIH KONSTRUKCIJA DIJAGONALNIM TAPOVIMA
STROPNA KONSTRUKCIJA S GREDAMA I: -PLOAMA PO KRAEM RASPONU, -KONTINUIRANIM PLOAMA -KRINOARMIRANIM PLOAMA

SKELETNA KONSTRUKCIJA
S UNUTARNJIM ILI VANJSKIM JEZGRAMA ZA UKRUENJE I KONTINUIRANOM MODULARNOM MREOM

SKELETNE I OKVIRNE KONSTRUKCIJE

POVIJESNI ELINI STROPOVI OD I PROFILA S ISPUNAMA KRAJ 19. POETAK 20. ST.

VRSTE LJUSKASTIH KONSTRUKCIJA PREMA NASTANKU GEOMETRIJSKE POVRINE

LJUSKE su tankostijene konstrukcije, debljine manje od 1/50 do1/100 raspona, u kojima se javljaju samo direktni, vlani i tlani (membranski) naponi, bez momenata savijanja (koji se mogu zanemariti) ali samo ako je ljuska ravnomjerno optereena i oslonjena, odnosno membranski uravnoteena. Elastine su, a problem deformacije klasinih konstrukcija greda i ploa rjeava se promijenom oblika ljuskastih konstrukcija.

CILINDRINE LJUSKE Cilindrine povrine nastaju kad horizontalni pravac klizi po vertikalnoj krivulji na koju je okomit. Krivulja po kojoj klizi je najee krunica ali moe biti i elipsa ili bilo koja druga krivulja okrenuta konkavno prema dolje. Isto se tako cilindrina ljuska moe izvesti iz niza cilindara naizmjenino okrenutih gore ili dolje, rubno spojenih u valovite ljuske. Interesantne se cilindrine ljuske mogu postii presjecanjem valjka pod pravim kutem. Takvi su svodovi bili klasini u srednjevjekovnim samostanima. Suvremeni krini svodovi su u pravilu plitki, a izvode se iskljuivo u armiranom betonu.

ROTACIJSKE LJUSKE nastaju rotiranjem vertikalne krivulje (meridijan) oko neke vertikalne osi. Ako je meridijan polukrunica, a rotira oko svoje poluosi, dobije se klasina sferna kupola, poelo joj moemo potraiti u Panteonskoj kupoli. Razliiti se oblici dobivaju ako rotiraju poluelipse, dijelovi parabole i sl. Primjenjuju se stoljeima, ali su zbog izbora materijala bile predebele. Sa suvremenim materijalima izvode se vrlo tanke ljuske. Ako krivulja rotira oko neke vanjske osi ili tangente nastaje torus. Ako je krivulja koja rotira pravac tada nastaju konusi. Polu konusi mogu biti okrenuti prema dolje i formirati krov ili dno nekog rezervoara ako su okrenuti prema gore. Ako se primijene naizmjenino okrenuti konusi nastaje interesantan valoviti krov koji se moe osloniti na obodne zidove ili na samo jedan centralni stup. Kiobran je primjer rotacijske ljuske ojaane lukovima. Svod gotike katedrale je ljuska koja svoja optereenja prenosi na luna rebra za ukruenje, a to je jedan sloeni konstruktivni sistem iji su elementi izloeni samo neposrednim naponima gotiki strukturalizam.

TRANSLACIJSKE POVRINE Translacijska povrina nastaje kada vertikalna krivulja klizi, uvijek sebi paralelna, po nekoj drugoj vertikalnoj krivulji, koja je obino okomita na nju. Najee se primjenjuju za pokrivanje pravokutnih povrina. Jedan od oblika, koji se iz mnogo razloga pokazao vrlo povoljnim kod tankih ljuski, je hiperbolini paraboloid koji nastaje klizanjem parabole s tjemenom okrenutim prema gore po paraboli ije je tjeme okrenuto prema dolje a parabole su meusobno okomite. Takva se povrina esto naziva "sedlo". Sedlastu povrinu moemo dobiti i od dva kruna luka ali je u praksi tee izvesti, pa se ee upotrebljava hiperbolini paraboloid jer su njegove izvodnice pravci to je znaajno za rjeenje oplate. Cilindar je takoer translacijska povrina samo je druga krivulja pravac.

DIRIGIRANE POVRINE Dirigirane povrine nastaju kada pravac klizi po dvije fiksne krivulje. Cilindar je takoer dirigirana povrina koju opisuje jedan dio horizontalnog pravca iji krajevi klize po dvije paralelne i identine krivulje, a uvijek je okomita na njih. Dirigiranu povrinu kod koje jedan kraj pravca klizi po vertikalnoj krivulji, a drugi po horizontalnoj krivulji, vertikalna krivulja je najee polukrug dok je druga krivulja pravac paralelan s polumjerom krunice, nazivamo konoid i ubrajamo u sedlaste povrine. Sasvim neoekivano djeluje da i hiperbolini paraboloid moemo svrstati u dirigirane povrine, ako ga prikaemo tako da se jedan kraj pravca-izvodnice kree po horizontalnom pravcu dok drugi klizi po koso nagnutom pravcu. Koristi se vrlo esto za pokrivanje pravokutnih povrina s osloncem na etiri rubna nosaa u kojima e se pojaviti samo vertikalna optereenja. injenica da se oplate za dirigirane povrine mogu napraviti od ravnih dasaka doprinijela je popularnosti ovih povrina.

PIER LUIGI NERVI

PREDIONICA GATTI

AERODROM TORINO - HANGAR

FRANK LOYD WRIGHT

UPRAVNA ZGRADA TVORNICE JONSONS WAX COMPANY

EERO SAARINEN
KENEDY AERODROM NY 1956-62

STADION MONTREAL

DUTERT & CONTAMINE

MAINSKA HALA SVJETSKE IZLOBE U PARIZU 1887-89.

CHARLES DUTERT & CONTAMIN

MAINSKA HALA SVJETSKA IZLOBA PARIZ 1887-1889

EUGNE FREYSSINET
HANGARI AERODROMA ORLY PARIS 1921-1923

PROSTORNE REETKE

MERO
PROSTORNE REETKE

BORIS MAGA STADION POLJUD

RICHARD BACKMINSTER FULLER

GEODETSKA KUPOLA SVJETSKA IZLOBA MONTREAL 1967

ARCHIGRAM PLUG IN CITY

OTTO FREI - MULTIHALLA U MEINHEIMU (drvena mrea)

OTTO FREY (Gnter Behnisch)

OLIMPIJSKI PARK MUNCHEN 1968-1972

PNEUMATSKE KONSTRUKCIJE

NORMAN FOSTER
SHANGHAI BANK HONGKONG 1979-86

NORMAN FOSTER
RENAULT CENTAR