Sie sind auf Seite 1von 77

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.

com

Curso Gratuito de Euskera Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 1 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

SARRERA (I TRODUCCIO )
La idea de este curso surgi de varias conversaciones entre amig@s de la cuadrilla y de fuera de la cuadrilla. Muchos/as de estos/as confesaban predisposicin por aprender euskera, pero muchos/as por limitaciones de tiempo alegaban dificultades. Visto esto, empez a buscar, por simple curosidad, en internet cursos de euskara y no v ninguno (ni de euskera ni de otro idioma), si v, en cambio, apuntes de euskera avanzado, o mtodos para aprender ingls basados en leer clsicos de la literatura inglesa.

Esta es una versin revisada, y en la seccin loturak de la web se van a incluir nuevos y muy interesantes enlaces para el aprendizaje del euskera.

Os animo a practicar euskera, a sabiendas que al principio meteremos la pata (como el autor cuando empez a atreverse a hablar en euskera), pero es as como se aprende (lo digo por experiencia propia). El aprendizaje de un nuevo idioma implica el nuevo conocimiento de una cultura, y esto supone una gran alegra continua (inexpresable con palabras) para quienes disfrutamos de ello. Por esto animo a todo el mundo a aprender euskera y disfrutar al mximo de la cultura vasca.

Despus de ver curso completo, el autor se percata de que quizs debera de habre puesto ms ejercicios prcticos, no obstante, cada cual puede obtener material en euskera en los siguientes (yo recomiendo sobre todo msica porque puedes oirlo varias veces, tienes las letras, y se te quedar guay con la msica);

Peridicos Radio

Berria

todo en euskera Euskadi Gaztea, Euzkadi Irratia, Bizkaia Irratia (est ltima para Bizkaia). En Araba, Nafarroa y Gipuzkoa no conozco las emisoras.

Televisin

ETB-1

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 2 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Internet:

www.berria.info www.kaixo.com www.jalgi.com www.eitb.com

En eitb.com podreis ver el canal vasco, as como oir la radio en euskera

Musika;

Negu Gorriak, Hertzainak Su ta Gar, Latzen, Berri Txarrak, EH Sukarra Mikel Markez, Mikel Urdangarin. Skalariak, Betagarri Urtz Oskorri

Los grupos en euskera ms conocidos de la historia (Rock Radikal Vasco) Heavy y rock, muy buenos, imprescindibles

Cantautores, bellsimas canciones.

Ska Rock con buensimas melodas Grupo muy bueno para aprender euskera, tienen unos 25 aos y siguen ah, hacen msica muy buena y animada (clasica vasca)

Alaitz eta Maider, Gozategi Anaiak

Trikitixa a lo moderno, la triki hay gente que le gusta mucho, como a m, o a los que no les gusta nada, yo creo que su msica es muy buena)

Hemendik at!

Msica de disco meldica, esta muy muy bien

Puede que en el curso falte alguna cosilla concreta, pero, es bastante til para iniciarse, y llegar a poder leer ya hablar en euskera con normalidad, de todos modos cuanto ms se practica un idioma ms se aprende, y mejor se habla, por tanto es cada cual el que tiene que hacer el esfuerzo.

Yo recomendara hacer una leccin cada semana (bueno sera cada ms tiempo en funcin del tiempo que cada uno pueda invertir), a partir de la leccin 15 se podran leer muchos textos o entender cosas de la tele. Tambin estara bien cada X lecciones repasar lo visto para no olvidar. Aprender un idioma no es una carrera, y no consiste en acabar cuanto antes,
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 3 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

sino acabar bien, por tanto que a nadie le importe volver atrs para repasar, adems es recomendable (al no ser que haya alguien que tenga un memorion). Algunas lecciones, sobre todo las primeras, me han salido bastante largas, as que supongo que requeriran ms tiempo que el resto.

Para aprender euskara tambin son muy utiles los euskaltegis (aek, habe,independientes,...), aqu ensean a fondo y hacen que el alumno adquiera prctica. Adems tienen muchos aos de experiencia en educacin. AEK, en concreto, es toda una institucin en la enseanza y difusin del euskera y su cultura, as que s teneis oportunidad, no lo dudeis.

El autor: Gorka I. Bakero Contactos o consulta de pgina en: www.geocities.com/aprendereuskera gorkaioseba@hotmail.com

----------------------------------------------------------------------Copyright 2006 Gorka Ioseba Bakero. Este documento se distribuye bajo la Licencia Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 2.5 de Creative Commons, disponible en http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/2.5/ -----------------------------------------------------------------------

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 4 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

AURKIBIDEA (I DICE)
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36. 37. 38. 39. 40. 41. Pronunciacin, IZA Pregunta, negacin, nongoa (-koa) Verbo "estar". EGO (non), -tzen egon Verbo "ir" y "venir". JOA (nora), -tzera; ETORRI (nondik), -tzetik Posesivos. norena (nire X, nirea, nireak,...) Lugar. aurrean, atzean,...; aurrekoa, atzeko Demostrativos de lugar (hau, hori, hura,...) Zenbakiak (nmeros) Familia Tiempos verbales con IZA en presente UKA orainaldia EDUKI, JAKI (presente) OR- ORI orainaldia (presente) OR- ORI- ORK orainaldia. AHAL (poder), BEHAR (tener que, deber de, haber de), AHI (querer). OR- ORK orainaldia (UKA ampliado). Berrikusi aditzak (repasar los verbos). Datak (fechas) eta orduak (horas). konparaketak (comparaciones). IZA iragana (pasado) UKA iragana. OR- ORI iragana. OR- ORI- ORK iragana. AHAL, BEHAR, AHI iraganeako aditzekin (con verbos de pasado). EGO , EDUKI iraganean. hitzen eraikipena (construccion de palabras). hiztegi: gorputza, jantziak eta etxea (diccionario: cuerpo, ropas y casa). OR- ORK iraganean (UKA ampliado en pasado). Berrikusi iraganeko aditzak. Zer? Zergatik? (qu?, por qu?). -zkero/ -z gero (en caso de ...). IZA , UKA ahaleran (en potencial). IZA , UKA , OR- ORI- ORK aginteran (en imperativo). Erlatibozko esaldiak (frases de relativo). IZA baldintzan eta ondorioan (en condicional) UKA , OR- ORI baldintza eta ondorioan. OR- ORI- ORK baldintza eta ondorioan. Berrikusi baldintzako eta ondorioko aditzak. IZA , UKA subjuntiboan: dadin,... (en subjuntivo; sea...). Batzuk (varios). Batzuk (varios).

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 5 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

1. GAIA (1 LECCI )
En ortografia, no existen ni acentos, ni diresis, ni las siguientes letras: c,,q,v,w,y. Tmpoco se escriben dos eles (ll). Se lee como se escribe, las letras son igual que en castellano, excepto para las siguientes; Euskara tz,tx,ts Castellano Ejemplo

ch",en realidad las tres se gatza (sal) propronuncian distinto, pero para etxea (casa) empezar a aprender vale con pronunciarlo como itsasoa (mar)

z j

-ilVOCAL+i+VOCAL

"s", en relidad es como silvante,pero se ponuncia mucho como s Como la "j" castellana en Gipuzku y Nafarroa, y como "ll" en Bizkaia, cada cual que lo pronuncie como quiera. Como "-ill-" en castellano Como "ll" en castellano

izan (ser) joan (ir)

makila (bastn) garraio (transporte), arratoia (rata) mina (dolor)

in

como "-i-" en castellano

En euskara no es necesario poner las personas en una frase, pero estas son: i Zu Hura Gu Zuek Haiek Yo T El/ella Nosotros/as Vosotros/as Ellos/as

Como vemos, y podemos adelanarlo ya, el euskera no tiene gnero (masculino/femenino) ni en las personas ni en los adjetivos, ni en los sustantivos. Empezaremos con el verbo (aditza) mas usado, este es el IZAN, en castellano se leera como "isan", y significa ser; IZA (ser)
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 6 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

OR ni zu hura gu zuek haiek

ADITZA NAIZ ZARA DA GARA ZARETE DIRA

TRADUCCIO (yo soy) (t ers) (l/ella es) (nosotros/as somos) (vosotros/as sois) (ellos/as son)

En euskera los verbos se ponen al final de la frase, unos ejemplos son: ni Gorka naiz zu ikaslea zara hura langilea da gu Bilbokoak gara zuek bilbotarrak zarete haiek ikasleak dira haiek Pedro eta Marta dira Gorka naiz yo soy(me llamo) Gorka t ers estudiante l/ella es trabajador/a nosotros/as somos de Bilbao vosotros/as sois bilbainos/as ellos/as son estudiantes ellos son Pedro y Marta soy Gorka

Observamos que en plural se pone una "k" al final de la palabra ikaslea (estudiante), sirva en adelante que para crear plurales en euskara se aade siempre una "k". En realidad si buscamos en el diccionario, encontramos "ikasle" sin "a" al final, esta "a" es el artculo y simpre lo pondremos en sustantivos (en relidad hay casos en los que no se usa, pero para nuestro euskara coloquial lo usaremos siempre sin que nadie nos diga nada). Para acabar esta 1 leccin, ya de por s un poco densa, entraremos con algunas expresiones cotidianas: EUSKARA Egun on! Arratsalde on! Gabon! Ezkerrik asko! Mila ezker! Ez horregaitik! Agur! Gero arte! Ikusi arte! Bihar arte! Kaixo! On egin! Urte berri on! Zelan? ondo, eta zu? ni ere ondo. CASTELLA O Buenos das Buenas tardes Buenas noches Muchas gracias Mil gracias De nada Adios Hasta luego Hasta la vista Haste maana Hola Que aproveche Feliz ao nuevo que tal? bien, y t? yo tambin bien.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 7 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Recomiendo como ejercicio (ariketa) traducir las siguientes frases; Kaixo, ni Miguel naiz zu David zara hura atalia da Gu Gazteizkoak gara Zuek Iruakoak zarete Haiek Tuterakoak (de Tudela) dira hura maisua (profesor/a) da zu medikua (mdico) zara

2. GAIA
En euskara las oraciones interrogativas se construyen segn el esquema: GALDEGAIA+VERBO+SUJETO+"?" El sujeto, en realidad, no es obligatorio ponerlo. Galdegaia es la palabra que nos dice l tipo de pregunta que hacemos, o nos hacen, por ejemplo NOR significa "quien", NORTZUK significa "quienes", NON significa "donde", NONGOA "de donde" si es una persona, NONGOAK "de donde" cuando preguntamos sobre varias personas....As decimos: EUSKARA Nor zara zu? Nor da hura? Nortzuk dira haiek? Nortzuk zarete zuek? Nor da? CASTELLA O Quien ers t? Quien es l/ella? Quienes son ellos/as? Quienes sois vosotros/as? Quien es?

Para preguntas que se contestan co un s o un no, las interrogativas se construyen como afirmativas, por ejemplo;

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 8 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSKARA Zu Pablo zara?

CASTELLA O t ers Pablo?

Marta Bianakoa da? Marta es de Viana?

Zuek Labastidakoak zarete?

vosotros/as sois de Labastida?

RESPUESTAS POSIBLES -Bai, ni Pablo naiz (si, yo soy Pablo) - Ez, ni ez naiz Pablo, ni Alberto naiz (no, yo no soy Pablo, yo soy Alberto) -Bai, Marta Bianakoa da. - Ez, Marta ez da Bianakoa, Marta Lodosakoa da. -Bai, gu Labastidakoak gara. -Ez, gu ez gara Labastidakoak, gu Oiongoak gara.

En la ltima respuesta, para decir que somos de Oyn, como Oion acaba en "n" no ponemos la terminacion (atzizki) -koak, sino -goak, que significa lo mismo pero se pone cuando el pueblo acaba en -n. As para decir que somos de IruN, decimos "gu IruNgoak gara", de Larraun, "Larraungoak",...

Las oraciones negativas se construyen segn el esquema siguiente; SUJETO+EZ+VERBO+....... El sujeto, otra vez, no es en absoluto obligatorio. EUSKARA Ez naiz arrantzalea, ni okina naiz Hura ez da garraiolaria, hura dendaria da Ni ez naiz Natalia, ni Monica naiz CASTELLA O No soy pescador, yo soy panadero/a. El/ella no es transportista, el/ella es tendero/a

Yo no soy Natalia, yo soy Monica

Ya que hemos comentado algunos oficios, diremos, para acabar la leccin, como se construyen las palabras para los oficios, En euskara, "denda" significa tienda, aadiendo el atzizki (sufijo)

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 9 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-ari tenemos "dendari" (tendero); tambin sabemos que "taberna" significa bar, as que aadiendo de nuevo -ari tenemos "tabernari" (tabernero, o barman); de "kanta" (cantar) tenemos "kantari". En otros casos "garraio" (transporte), que en castellano se pronuncia "garrallo", ponemos -lari hacienos "garraiolari" (transportista). Lo comentado es la regla general para oficios, pero hay excepciones, como de "arrantza" (pesca) hacer "arrantzale" (pescador), esto ya se explicar ms adelante (aunque diremos ahora que la terminacin -zale significa "aficionado a", o "que le gusta el/la" pesca).

Como ariketa (ejercio) en este tema, propongo traducir los siguientes textos; -Egun on!, ni Gonzalo naiz, eta zu? -Kaixo, ni Laura naiz, eta Iruakoa naiz, eta zu, nongoa zara zu? -ni Barakaldokoa naiz, agur Laura! -Agur Gonzalo! -Arratsalde on! ni David naiz, eta zuek, nortzuk zarete? -Arratsalde on, gu Almudena eta Ana gara, eta Burlatakoak gara, eta zu, nongoa zara zu? -ni Tafallakoa naiz. -Agur David. -Agur. -Kaixo, ni Ana naiz, eta zu, zu garraiolaria zara? -Ez, ni ez naiz garraiolaria, ni postaria ( el cartero) naiz. -Barkatu (perdn), zu Alfredo zara? -Bai, ni Alfredo naiz. -agur Alfredo. -agur Ana.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 10 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

3.GAIA
En euskara hay pocos verbos que se declinen como el IZAN, ya veremos luego el porqu, pero uno de esos pocos es el EGON (estar), adems es muy usado, as que lo veremos; EGO NAGO ZAUDE DAGO GAUDE ZAUDETE DAUDE CASTELLA O yo estoy t ests l/ella est nosotros/as estamos vosotros/as estais el/ella estn

ni zu hura gu zuek haiek

Para indicar estancia en un lugar ponemos el atzizki -n si es en un sitio (BilboN->en Bilbo), o -etan si es en varios sitios (futbol zelaiETAN->en los campos de ftbol).Si el sitio acaba en consonante se pone -en (Paris->ParisEN, Madril (Madrid) -> MadrilEN) Unos ejemplos con este verbo pueden ser; EUSKARA CASTELLA O Non zaude? Donde ests? Azkoitian nago. Estoy en Azkoitia. Non dago Nerbioi-Ibaizabal Donde est el ro Nervin-Ibaizabal? ibaia? Nerbioi-Ibaizabal Bilbon dago El Nervin-Ibaizabal est en Bilbao Non dago Wally? Donde est Wally? Wally ez dago. Wally no est. non daude behiak? Donde estn las vacas? Behiak mendietan daude. Las vacas estan en las montaas. Non ostia zaudete? Donde ostias estais? Tragu bat harTZEN gaude. Estamos tomaNDO un trago. Iruan, tragu bat hartzen gaude. Estamos en Irua, tomando un trago. Iruako Jarauta kalean tragu. Estamos en la calle Jarauta de Irua tomando un trago. bat hartzen gaude kaixo, zelan zaude? Hola, qu tal ests? ni ondo, eta zu? Yo bien, y t? ni ondo ere bai, agur Yo bien tambin, adios.

En 3 ejemplos hemos descubierto el gerundio, si el infinitivo del diccionario es "hartu" (coger) hemos quitado el -tu, y hemos puesto el -tzen, construyendo as el gerundio. Este tzen veremos ms adelante como no solo sirve para el gerundio, sino que va a ser muy til para diferenciar los tiempos verbales, aunque todava no nos interese mucho, luego lo
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 11 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

usaremos ms. Reuniendo normas para aadir el atzizki de gerundio tenmos que son muy pocas: Terminacin -tu -n ACCIO quitar -tu y poner -tzen quitar -n y poner -ten POR EJEMPLO=ADIBIDEZ harTU->harTZEN, begiraTU (mirar) ->begiraTZEN egoN->egoTEN izan->izaten jan (comer)->jaten edan (veber)->edaten jausi (caer)->jausten ikusi (ver)->ikusten

-si

quitar -i y poner -ten

En general en cuanto oigamos o leyamos cada verbo seguramente se nos ir quedando. Como ariketa intentaremos traducir las siguientes frases: -Kaixo Rafa, non dago David? -Rafa Ansoainen dago, eta gu berriz (en cambio) Iruean gaude. -Bai, gu Iruean, Gaztelu Plazan paseatzen (pasear) gaude -non dago China? -China Asian dago. -eta Roldan, non dago Roldan? -Roldan Laosen dago. -non gaude? -Bilboko Kafe Antzokian gaude. -Bilboko Kafe Antzokian gaude? -Ez, ez gaude Bilboko Kafe Antzokian, gu Bilboko Azkena pub-en gaude. -non zaude? -etxean nago. -kalean (en la calle) zaude? -ez, ez nago kalean, ni zinean (cine) nago.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 12 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

4. GAIA
Otro de los poqusimos verbos que se suelen conjugar ez el JOAN (ir), el galdegaia es el NORA, para indicar a donde se pone el atzizki -ra (-era, si el sitio acaba en consonante, por tanto, como el NON, Paris->ParisERA, Madril->MadrilERA), y -etara si es ms de un sitio. JOA NOA ZOAZ DOA GOAZ ZOAZTE DOAZ CASTELLA O yo voy t vas l/ella va nosotros/as vamos vosotros/as vais ellos/as van

ni zu hura gu zuek haiek Ejemplos:

EUSKARA ni bilbora noa. nora goaz? Bianara goaz nora zoazte? Iruara goaz berriro. Iruara, tragu bat hartzera goaz Bilboko Alde Zarreko dendetara noa amama ikustera noa

CASTELLA O yo voy a Bilbao. donde vamos? vamos a Viana donde vais? vamos a Irua de nuevo/otra vez. vamos a Irua, a tomar un trago voy a las tiendas del Casco Viejo de Bilbao voy a ver a la abuela

tragu bat harTZERA, significa "a tomar un trago", las reglas para construir asi la palabras es coger el -ten o -tzen de la leccin anterior, quitarle la -n y ponerle el -ra, no tiene ms secretos. El ltimo verbo que os conjugo es el ETORRI (venir), el galdegaia es el NONDIK, para indicar de donde se pone el atzizki -tik (-etik si el sitio acaba en consonante, Paris>ParisETIK), y -etatik si es mas de un sitio (mendietatik significa de los montes). EUSKARA ni zu hura gu zuek haiek CASTELLA O yo vengo tu vienes el viene nosotros/as venimos vosotros/as venis ellos/ellas vienen

NATOR ZATOZ DATOR GATOZ ZATOZTE DATOZ

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 13 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Ejemplos; EUSKARA ni Donostiatik nator nondik zatoz? nondik datoz umeak? umeak Parisetik datoz nondik dator dirua? dirua bankuetatik dator tragu bat hartzetik nator etxetik nator eskolatik dator Ariketa; -kaixo Jose Miguel, nondik zatoz? -Tuteratik nator. -eta nora zoaz? -Portugaletera noa. -nora zoaz orain (ahora)? -orain kalera noa, ama. -eta nondik zatoz? -komunetik (komuna=vater/servicio) nator, agur ama Jose Luis pelikula bat hartzera doa Jose Luis peilkula bat hartzetik dator CASTELLA O yo vengo de San Sebastian de donde vienes? de donde vienen los/as nios/as? los/as nios/as viene de Paris de donde viene el dinero? el dinero viene de los bancos vengo de tomar un trago vengo de casa viene de la escuela

5.GAIA
Los articulos posesivos tanto en euskara como en castellano pueden funcionar como tales (mi coche, mis coches, tu casa, su perro...), o como sutantivos (el mo, los mos, el/la tuyo/a, los/as tuyos/as,...)

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 14 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSK. NIRE kotxea ZURE txakurra BERE katuak GURE liburua ZUEN paperrak HAIEN kutxa

CAST. mi coche tu perro sus gatos nuestro libro vuestros papeleS su caja (de ellos)

EUSK. NIREA ZUREA BEREA GUREA ZUENA HAIENA

CAST. el/la mo/a el/la tuyo/a

EUSK. NIREAK ZUREAK

CAST. los/as mos/as los/as tuyos/as los/as suyos/as los/as nuestros/as los/as vuestros/as los/as suyos/as

el/la suyo/a BEREAK el/la GUREAK nuestro/a el/la vuestro/a ZUENAK el/la suyo/a (de HAIENAK ellos/as)

Nos parecen fciles los posesivos, ya que si es MI "algo", ponemos NIRE "algo"; si es EL MIO ponemos una -A detrs (NIREA), y si es LOS MIOS (en plural), ponemos -AK detrs(NIREAK). Lo mismo para 1, 2 y 3 persona del singular y del plural, y como adems el euskara no tiene genero (masculino, femenino) nos ponemos contentos porque resulta ser ms fcil de lo que en principio nos pareca. El galdegaia es NORENA (de quien) , NORENAK (de quien) si preguntamos por varias cosas. Si en vez de decir el mio, o los tuyos, o los suyos, queremos decir los de Miguel, o los de Inma, ponemos al nombre el atzizki -rena (-renak si son cosas plurales), y quitamos la r al atzizki (-ena) si el nombre acaba en consonante, o si el dueo de ese algo es plural. Adibideak (ejemplos); EUSKARA Jose Manuel nire kotxean dator nire aita lanean dago ba (pues) nirea etxean dago gure liburuak lodiak dira ba haienak ez dira lodiak haienak argalak dira gure maisua Gazteizetik dator gurea Iruatik dator gureak Bilbotik datoz Norena da liburua? liburua nirea da liburua Miguelena da liburua Inmarena da liburua Miguelena eta Inmarena da liburua ikasleena da norenak dira liburuak? liburuak nireak dira CASTELLA O Jose Manuel viene en mi coche Mi padre est en el trabajo. pues el mo est en casa nuestros libros son gordos pues los suyos (de ellos) no son gordos los de ellos son delgados nuestro/a profesor/a viene de Vitoria el/la nuestro/ viene de Irua los/as nuestros/as vienen de Bilbao de quien es el libro? el libro es mo el libro es de Miguel el libro es de Inma el libro es de Miguel y de Inma el libro es de los estudiantes de quien son los libros? los libros son mos
15 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

liburuak Miguelenak dira liburuak Inmarenak dira liburuak ikasleenak dira

los libros son de Miguel los libros son de Inma los libros son de los estudiantes

Ariketa: - ire kotxea gorria(rojo) da, eta zurea? - irea berriz(en cambio) grisa (gris) da. - orena da arkatza (el lpiz)? -Arkatza Jose Mariarena da. -Eta nirea non dago? -Zurea mahaian (mahaia=mesa) dago - on dago gure txakurra (perro) ? -Gure txakurra kalean dago.

6. GAIA
En esta leccin veremos los indicativos de lugar. EUSKARA Aurrean Atzean Gainean Azpian Ondoan Ezkerran Eskuinean CASTELLA O Delante Detrs Encima debajo al lado a la izquierda (ezkerra=izquierda) a la derecha (eskuina=derecha)

Kontuz! (cuidado); "ondo" en euskara tambin significa "bien" en castellano (ondo nago=estoy bien) Como ejemplos vemos: EUSKARA -Kuadernoa mahai gainean dago CASTELLA O (traducciones posibles) El cuaderno est encima de la mesa El cuaderno est en la mesa El cuaderno est sobre la mesa El gato est debajo de la mesa El gato est bajo la mesa El perro est al lado de la mesa.

-Katua mahai azpian dago -txakurra mahai ondoan dago.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 16 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Txoria nire ondoan dago -Jose Antonio etxe aurrean dago -Mara Jos etxe atzean dago -txapela zure buru gainean dago -Miguel zure ezkerrean dago -Zu nire eskuinean zaude

El pjaro esta a mi lado Jose Antonio est delante de casa Mara Jos est detrs de casa La boina esta sobre tu cabeza Miguel est a tu izquierda T ests a mi derecha

Nos fijamos en que en todas las oraciones hemos usado el EGON, y que todos los indicativos de lugar acaban en -n, casualidad?, pues no, los indicativos de lugar tambin se pueden usar con otras terminaciones ya vistas, por ejemplo: EUSKARA CASTELLA O Mahai gaineKO koadernoa urdina el cuaderno DE encima de la mesa es azul da Mahai azpiKO katua zuria da el gato DE debajo Mahai ondoKO txakurra doverman El perro DE al lado de la mesa es un doverman bat da Nire ondoKO txoria oria da El pjaro DE mi lado es amarillo Zure buru gaineKO txapela beltza La boina DE encima de tu cabeza es negra da zure ezkerreKOA Miguel da EL DE tu izquierda es Miguel Nire eskumaKO pertsona zu zara La persona DE mi izquierda ers t Gure ondoKOA Ana da LA DE al lado nuestro es Ana Gure ondoKO neska Ana da La chica DE al lado nuestro es Ana Gure ondoKOAK Marta eta Ana LAS DE al lado nuestro son Marta y Ana dira Gure ondoKO neskak Marta eta Las chicas DE al lado nuestro son Marta y Ana Ana dira Mara zure ondoRA doa Mara va A tu lado Alex eta Miguel bere ondoRA Alex y Miguel vienen A su lado doaz Haiek zubi azpiTIK datoz Ellos/as vienen DE debajo del puente Haiek zubi gaineRA doaz Ellos/as van A encima del puente Etxe aurreKO kotxea nirea da El coche DE delante de la casa es mo Taberna atzeKO furgoneta haiena La furgoneta DE detrs del bar es de ellos/as da Hemos usado los atzizki's -ra y -tik para indicar procedencia y destino, tambin usado -ko para referirnos al lugar en que se encuentra algo (mahai gaineKO koadernoa); -koa para
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 17 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

decir EL/LA DE "algn sitio" (mahai gaineKOA urdina da->EL DE encima de la mesa es azul); y-koak para LOS/LAS DE "algn sitio" (gure ondoKOAK lagunak dira->LOS/LAS DE al lado nuestro son amigos/as). Ariketa; - ortzuk dira zure ondokoak? - ire ondokoak Alex eta Mara dira. - on zaudete? -Buckingham Palace aurrean gaude -Zinean zaude? -ez, ondoko dendan nago

7. GAIA
Los articulos demostrativos en euskara son: EUSKARA Hau Hori Hura Hauek Horiek Haiek CASTELLA O esto,este/a eso,ese/a aquello,aquel/lla estos/as esos/as aquellos/as

Vemos que "aquello","aquel", y "aquella" (hura) coincide con el pronombre personal "l", "ella" (hura), el "hura" se usa mas como pronombre personal (el/ella) que como demostrativo de lugar (aquel, aqello, aquella), no obstante, y aunque en poca medida puede ser usado tambim como demostrativo. Lo mismo ocurre con haiek. Veamos algunos ejemplos: EUSKARA -Zer da hau? -Hau arkatz bat da -Norena da arkatz hau? -Arkatz hau nirea da. -ZER KOLOREKOA da jertse hau? -jertse hau oria da. -eta praka horiek? -praka horiek urdinak dira. -Nongoak dira mutil horiek? CASTELLA O -qu es esto? -esto es un lpiz -de quin es este lpiz? -este lpiz es mo -DE QUE COLOR es este jersey? -Este jersey es amarillo. -Y esos pantalones? -Esos pantalones son azules. -de donde son esos chicos?

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 18 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Mutil horiek Azagrakoak dira. -Eta neska haiek, nongoak dira neska gazte haiek? -Neska gazte horiek Ansoaingoak dira.

-Esos chicos son de Azagra. -y aquellas chicas, de donde son aquellas chicas jovenes? -aquellas chicas jovenes son de Ansoain.

Observamos que el plural lo lleva el demostrativo (mutil horiek), en euskara, a diferencia del castellano, no hay que poner plural en ambos (esoS chicoS ), por tanto en euskara nunca diriamos "mutilAK horieK". Lo mismo con "neska gazte horiek", que jamas sera "neskaK gazteaK horieK", Como ariketa intentaremos traducir las siguientes frases: - orena da karpeta (carpeta) hau? -karpeta hau Davidena da. - or da neska hori? - eska hori Mara da. -eta mutil hura? -Mutil hura Juan da. -Kamioi hau Miguelena da. -Txakur horiek kalean daude.

8. GAIA
En este gaia (leccin) estudiaremos los nmeros. Veamos primeramente los nmeros del 1 al 20: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 bat bi hiru lau bost sei zazpi zortzi bederatzi hamar 11 hamaika 12 hamabi 13 hamahiru 14 hamalau 15 hamabost 16 hamasei 17 hamazazpi 18 hamazortzi 19 hemeretzi 20 hogei

El galdegile ez "zenbat" (cuantos/as, cuanto ). Con "bat" y "bi" se pueden aadir sustantivos tanto a la izqierda como a la derecha (ver ejmplos), pero con nmeros mayores, si se aaden sustantivos ser siempre al la derecha del nmero. Ejemplos:
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 19 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSKARA -Zenbat zarete? -Zenbat pertsona zarete? -hamabi gara. -hamabiAK gara -hamabi pertona gara. -hamabi pertsonaK gara. -zenbat katu daude? -Zazpi katu daude. -Zenbat katu dira zureak? -nireak, lau katu dira. -ba, beste hiruAK Angelenak dira. -bai, hiru katu horiek Angelenak dira. -zenbat da bi gehi hiru? -bi gehi hiru, bost dira. -eta bi bider hiru? -sei dira. -eta, zenbat dira hamasei ken zazpi? -bederatzi dira. -eta hamabost zati hiru? -hamabost zati hiru bost dira.

CASTELLA O -Cuantos/as sois? -Cuantas personas sois? -Somos doce. -Somos LOS/LAS doce. -Somos doce personas. -Somos LAS doce personas -cuantos gatos hay? -Estan 7 gatos. -Cuantos gatos son tuyos? -mos, son 4 gatos. -pues, LOS otros trs son de Angel. -si, esos trs gatos son de Angel. -cuanto es dos ms trs? -dos ms trs, son cinco. -y dos por trs? -son seis. -y, cuantos son dieciseis menos siete? -son nueve. -y quince entre trs? -quince entre trs son cinco.

En euskara, como en francs con los nmeros entre 60 y 99, se usan multiplos de 20, esto es para decir 34 diremos "veinte y catorce". Estos nmeros mayores son: 20 hogei 21 hogei ta bat 22 hogei ta bi 23 hogei ta hiru 24 hogei ta lau 25 hogei ta bost 26 hogei ta sei 27 hogei ta zazpi 28 hogei ta zortzi 29 hogei ta bederatzi 40 berrogei 41 berrogei ta bat 42 berrogei ta bi 43 44 45 46 47 48 49 berrogei ta bederatzi 30 hogei ta HAMAR 50 berrogei ta HAMAR 31 hogei ta 51 berrogei ta HAMAIKA HAMAIKA 32 hogei ta 52 HAMABI 33 hogei ta 53 60 hirurogei 61 hirurogei ta bat 62 hirurogei ta bi 63 64 65 66 67 68 69 hirurogei ta bederatzi 70 hirorogei ta HAMAR 71 hirurogei ta HAMAIKA 72 73 80 laurogei 81 laurogei ta bat 82 laurogei ta bi 83 laurogei ta hiru 84 85 86 87 88 89 laurogei ta bederatzi 90 laurogei ta HAMAR 91 laurogei ta HAMAIKA 92 93

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 20 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

HAMAHIRU 34 hogei ta HAMALAU 35 hogei ta HAMABOST 36 hogei ta HAMASEI 37 hogei ta HAMAZAZPI 38 hogei ta HAMAZORTZI 39 hogei ta HEMERETZI

54 55 berrogei ta HAMABOST 56 57 58 59 berrogei ta HEMERETZI

74 75 76 77 78 79 hirurogei ta HEMERETZI

94 95 96 laurogei ta HAMASEI 97 98 99 laurogei ta HEMERETZI

Se usa "ta" (diminutivo de "eta", que significa "y" en castellano) para unir nmeros.Ahora vemos los nmeros de centenas, millares y millones (para unir milares con centenas no se usa "ta", pasa lo mismo en la union de millones con miles); 100 ehun 200 berrehun 300 hirurehun 400 laurehun 500 bostehun 600 seirehun 700 zazpirehun 800 zortzirehun 900 bederatzirehun 1000 mila 2000 bi mila 3000 hiru mila 4000 lau mila 5000 bost mila 6000 sei mila 7000 zazpi mila 8000 zortzi mila 9000 bederatzi mila 10000 hamar mila 11000 hamaika mila 115 ehun ta hamabost 238 berrehun ta hogei ta zortzi 352 irurehun ta berrogei ta hamabi 482 laurehun ta laurogei ta bi 571 bostehun ta hirurogei ta hamaika 601 seirehun ta bat 799 zazpirehun ta laurogei ta hemeretzi 827 zortzirehun ta hogei zazpi 950 bederatzirehun ta berrogei ta hamar 1255 mila berrehun ta berrogei ta bost 2977 bi mila bederatzirehun ta hirurogei ta hamazazpi 3001 mila ta bat (aqu no unimos con centenas, por tanto usamos "ta") 4087 lau mila ta laurogei ta zazpi (como antes, no hay centenas, y usamos "ta") 5112 bost mila ehun ta hamabi 6731 sei mila zazpirehun ta hogei ta hamaika

11371 hamaika mila hirurehun ta hirurogei ta hamaika

22000 hogei ta bi mila 22631 hogei ta bi mila seirehun ta hogei ta hamaika 36000 hogei ta hamasei mila 47000 berrogei ta hamazazpi mila
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 21 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

59000 berrogei ta hemeretzi 59236 berrogei ta hemeretzi mila berrehun ta hogei ta hamasei mila 84000 laurogei ta lau mila 97371 laurogei ta hamazazpi mila hirurehun ta hirurogei ta hamaika 100000 ehun mila 151661 ehun ta berrogei ta hamaika mila seirehun ta hirurogei ta bat 267678 berrehun ta hirurogei ta zazpi mila seirehun ta hirurogei ta hamazortzi 999999 bederatzirehun ta laurogei ta hemeretzi mila bederatzirehun ta laurogei ta hemeretzi 1.000.000 miloi 15.571.315 hamabost miloi bostehun ta hirurogei ta hamaika mila hirurehun ta hamabost

Oharra (nota): en fontica, cuando una palabra acaba en -n y la siguiente empieza en t-, la tse pronuncia como "d", as, aunque escribamos "berrehun ta hamaika", pronuciaremos "ehun Da hamaika". Esto no solo es de este modo con los nmeros, sino que vale en general, por ejemplo "jaun ta jabe" (amo y seor) lo pronunciamos como "jaun Da jabe". Esta composicin de fnemas apenas se da en la prctica, no obstante si es frecuente en los nmeros con centenas, los cuales siempre acaban con -n. Para los ordinales "el primero" se dice "lehena" y para el resto basta con aadir "-garren" al final del nmero (sin articulo), "-garrena" si queremos decir "el/la ---imo/a", o "-garrenak" para "el/las ---imos/imas". El galdegile ez "zenbatgarren". Ejemplos: EUSKARA -Zenbatgarren solairua da? -laugarren solairua da. -zenbat da aldizkaria? -aldizakaria berrehun ta berrogei ta hamar pezeta dira. -aldizkaria euro bat eta berrogeitahamar ehuneko dira -Irratia hamazazpi euro eta hogei ta hamabost ehuneko dira. -hau hogei ta seiGARREN ikaslea da. -hau hirugarrenA da. -Hauek hirugarrenAK dira. -hau hirugarren kurtsoA da. -hauek hirgarren kurtsoAK dira. -hauek hirugarren kurtsoKO klaseAK dira. CASTELLA O -qu piso es? (qu nmero de piso es?) -Es el cuarto piso. -cunto es la revita? -la revista son 250 pesetas. -la revista son un euro con/y 50 cntimos ("ehuneko"="cntimo") -la radio son/cuesta 17 euros y 35 cntimos. -este es el/la alumno/a veintiseisAVO/A. (bigsimo sexto/a) -este/a es EL/LA tercero/a -estos/as son LOS/LAS terceros/as. -este es EL tercer curso. -estos son LOS terceros cursos. -estas son LAS clases DE tercer curso.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 22 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Ariketa: -zenbat da haragia (la carne)? -haragia 1725 da/dira. -haragia hamar euro ta hogei ta hamabost ehuneko dira. -zenbat da etxea? -etxea ehun ta berrogei ta hamasei mila zazpirehun ta hirurogei ta hemeretzi euro dira. -Zenbatgarren kurtsoan zaude? -seigarren kutsoan nago.

9. GAIA
En esta leccin abordaremos los didtintivos de lazo dentro de la familia. Veamos pues los ms comunes: EUSKARA CASTELLA O ADIBIDEAK EJEMPLOS aita padre/papa/apa Nire aita mi padre ama madre/mama/ama zure ama tu madre gurasoak padre y madre nire gurasoak mis padres (padre y madre) semea hijo Aitorren semeak los hijos de Aitor alaba hija bere alaba su hija semealabak hijos e hijas (en general) bere semealabak sus hijos (hijas e hijos) umeak hijos e hijas (engeneral) bere umeak sus cros (hijos e hijas) anaia hermano (de chico) Miguelen anaia el hermano de Miguel neba hermano (de chica) Anaren neba el hermano de Ana arreba hermana (de chico) Miguelen arreba la hermana de Miguel ahizpa hermana (de chica) Anaren ahizpa la hermana de Ana aitite abuelo bere aitite Valentin su abuelo es Valentin da amama abuela bere amama Rosa su abuela es Rosa M M da iloba nieto, nieta osaba to izeko ta loba sobrino, sobrina lehengusu primo lehengusina prima gizona hombre jauna seor senarra marido emakumea mujer andrea seora
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 23 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

emaztea ezkongaiak neska

esposa novios (formales, para casarse) chica, novia (sin casarse, de nire neska chavales) mutila chico, novio (sin casarse, de zure mutila chavalas) suhia nuero errain nuera aitaginarreba suegro amaginarreba suegra kuinatu cuado, cuada aitabitxi padrino amabitxi madrina senide familiar familia familia sendi familia (los que viven en la misma casa) Adibideak;

mi novia tu novio

EUSKARA CASTELLA O -Nire aitaren anaia eta nire amaren El hermano de mi padre, y el hermano de mi madre son neba nire osabak dira. mis tos -nire aitaren arrebak eta nire amaren La hermana de mi padre, y la hermana de mi madre ahizpak nire izekoak dira. son mis tas -nire aitaren aita nire aitite da. El padre de mi padre es mi abuelo -nire amaren aita nire aitite da El padre de mi madre es mi abuelo -Sofiaren neba (NO "ANAIA") da Es el hermano de Sofia -Pedroren anaia (NO "NEBA") da Es el hermano de Pedro. -Hura Pedroren anaia da l es el hermano de Pedro. -nire osabaren alaba nire lehengusina La hija de mi to es mi prima da -nire osabaren semea nire El hijo de mi to es mi primo lehengusua da -nire neskaren aita dator Viene el padre de mi novia -zure mutilaren ama dator Viene la madre de tu novio

Ariketa: - or da zure lehengusuaren arreba? -nire lehengusuaren arreba nire lehhengusina da. -eta lehengusuren anaia? -nire lehengusua da ere (tambin) -benetan? (de verdad?) -bai, eta nire izekoaren semea da ere
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 24 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-eta zure lehengusinaren ahizpa? -nire lehengusina -eta zure lehengusinaren neba? -nire lehengusua

10. GAIA
Ahora veremos como construir formas verbales usando solo el IZAN (ya visto) como aditz laguntzaile (verbo de ayuda). Veamos como conjugar los verbos ZORABIATU (marear(se)), JAUSI (caer(se)), igo(subir), jeitsi (bajar), iritsi (llegar), IRTEN (salir); EUSKARA zorabiatu naiz zorabiaTZEN naiz zorabiaTZEN ARI naiz zorabiatuKO naiz jausi zara jausTEN zara jausTEN ARI zara jausiKO zara igo da igoTZEN da igoTZEN ARI da igoKO da jeitsi gara jeisTEN gara jeisTEN ARI gara jeitsiKO gara iritsi zarete irisTEN zarete irisTEN ARI zarete iritsiKO zarete irten dira irteTEN dira irteTEN ARI dira irtenGO dira CASTELLA O me he mareado (pasado reciente) me mareo (presente simple) me ESTOY mareaNDO (presente continuo) me mareaR (futuro) te has caido te caes te ESTS cayeNDO te caeRs ha subido sube EST subieNDO subiR hemos bajado llegamos ESTAMOS llegaNDO llegaREmos habeis llegado llegais ESTAIS llegaNDO llegareis han salido salen ESTN salieNDO saldRn

La introduccion de -T(Z)EN ARI conforma el gerundio, y es mejor usar esta forma que la ya vista de -T(Z)EN EGON (en realidad esta ltima est mal dicha aunque se oye). As preferiremos decir "zorabiatzen ari naiz" que "zorabiatzen nago" (esta ltima sera incorrecta).

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 25 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Para los verbos que admiten conjugacin (ya vistos) no usamos -TEN+ izan, sino que los conjugamos. Por tanto en vez de decir "joaten naiz", conjugamos el JOAN y decimos "noa" (lo mismo para todas las personas en el JOAN, ETORRI y EGON). Encontramos que segn la terminacin de cada verbo se pone -TEN o -TZEN. Para el futuro aadimos -KO en todos los verbos, menos en los que acaban en -N, en los cuales aadimos - GO.

En los que acaban en -TU (zorabiaTU), o en -DU (konponDU=arreglar(se), quitamos -TU o -DU y ponemos -TZEN (zorabiaTZEN, konponTZEN). Los que acaban en -I (jausI, ikusI (ikusi=ver)), quitamos la -i y ponemos -TEN (jausTEN, ikusTEN). Como caso particular del anterior, tenemos los verbos acabados en -TSI o -TZI (jeiTSI, iriTSI, irenTZI (tragar), idaTZI (escribir)). En estos pasamos la S o Z delante, y ponemos TEN, quedndonos -STEN o -ZTEN (jeiSTEN, iriSTEN, irenZTEN, idaZTEN) Si acaban en -N (irteN, egiN (hacer), joaN) quitamos la -N y pon mos -TEN (irteTEN, egiTEN, joaTEN) Cuadro resumen; AZKE HIZKIA (ltima letra) -TU, -DU GEHITU (aadir) -TZEN -KO ADIBIDEAK

-I

-TEN -KO

-TSI/-TZI

-TEN -KO

-N

-TEN -GO

zorabiaTU-->zorabiaTZEN zorabituKO konponDU-->konponTZEN konponduKO jausI-->jausTEN jausiKO ikusI-->ikusTEN ikusiKO jeiTSI-->jeiSTEN jeitsiKO idaTZI-->idaZTEN idatziKO egiN-->egiTEN eginGO joaN-->joaTEN joanGO

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 26 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Poniendo delante del aditz laguntzaile un BA- hacemos un condicional (es como imponer un SI condicional). El BA- con verbos conjugables tambin puede valer, segn la frase, como el YA del castellano (BAnago=ya estoy, BAnoa=ya voy, BAdago=ya est). Diciendo el verbo talcual (sin aditz laguntzaile, ni sin atzizki construimos el imperativo, y este imperativo vale para segunda persona del singular y del plural. Etorri!=ven!,venid! irentsi=traga!,tragalo!,tragalos!,tragala!,tragalas!,tragad!,tragadlo!,tragadlos!, tragadla!,tragadlas! irten!=sal!, Adibideak; EUSKARA -Zer egiten ari zara? -dendara sarTZEN ARI naiz -Villabara/Atarrabiara joango naiz -Atarrabiara BAzoaz, ni Falcesera joango naiz. -zorabiatzen BAzara, ni ez naiz joango. -zorabiatu BAzara, ni ez naiz joango -non egon zara? -San Adrianen egon naiz. -irentsi pilula! -irentsi pilulak! -etorri orain Bilbora! -banago Bilbon. Ariketa: -Zer egiten ari zara? -Telebista ikusten ari naiz, eta zu? -ni Gorbeia mendia (el monte Gorbea) igotzen ari naiz. -Murchantera iritsi naiz -ba (pues) ni Cintruenigora joango naiz, eta gero (despus) Tuterara. - orian zorabiatzen naiz, eta zu? -ni ez naiz norian zorabiatzen, ni itsasontzian (en el barco) zorabiatzen naiz. Oharra: itsaso=mar (el nombre Mar tambin es Itsaso en euskara), y ontzi=recipiente,vaso; itsasontzi es la suma de ambos. Tambien espaziontzi=nave espacial. CASTELLA O -Qu ests haciendo? -ESTOY entraNDO a la tienda. -Ir a Villaba. -SI vas a Villaba, yo ir a Falces -SI te mareas, yo no ir -SI te has mareado, yo no ir -donde has estado? -he estado en San Adrian -traga(d) la pastilla!. -traga(d) las pastillas! -ven ahora a Bilbao! -ya estoy en Bilbao.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 27 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

11. GAIA
Hasta ahora hemos conocido verbos a los que no le podemos preguntar "qu?" es decir no tienen lo que en castellano se llama objeto o complemento directo. Por ejmplo, "zorabiatzen naiz" (me mareo), no podemos preguntar "QU me mareo?", y podemos contestar que no mareo nada, soy yo quien se marea ("yo" es el sujeto, que aunque omitido es implicito de la frase). lo mismo pasa con "iritsi gara", QU venimos?", no venimos nada. En las frases con complemento directo, podemos preguntar "qu?", por ejemplo "veo el libro", preguntamos "qu vs?", y podemos contestar "veo el libro", lo mismo si de cimo "lo veo" o "veo", en estas, aunque el objeto directo est omitido podemos preguntar "qu vs?", y contestar "veo algo" (lo que quiera que vea). Para estos verbos en los que podemos preguntar qu? y a los que llamaremos transitivos, para conjugarlos no usaremos el IZAN, sino que usaremos el UKAN, y para indicar los pronombres personales (el sujeto de la oracin) aadiremos -K en singular, o sustituiremos AK al final por -EK en plural.

En el objeto directo distinguiremos entre singular y plural (yo veo el libro, yo veo los libros) UKA ni zu hura gu zuek haiek NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK SI GULARRA dut duzu du dugu duzue dute PLURALA ditut dituzu ditu ditugu dituzue dituzte

Como esquema de comstruccin morfolgica podemos hacer; nik zuk hark guk zuek haiek T ZU ---GU ZUE TE

D(IT)U

Ponemos -IT- si el objeto es plural, la nica excepcin para esta tabla es "haiek dituZte".

La forma de conjugar los verbos transitivos (con objeto) es como la de los intransitivos (sin objeto), con la nica excepcin del presente continuo (-T(Z)EN ARI), en los cuales
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 28 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

seguiremos usando el IZAN, por eso en la leccin anterior hemos podido preguntar "zer egiten ari zara?" (qu ests haciendo?), pero no podiamos preguntar "qu haces?". EUSKARA nik egin dut nik egin dut ohea nik egin ditut nik egiTEN dut nik egiTEN ditut nik egiTEN ARI naiz nik eginGO dut nik eginGO ditut zuk kotxeAK ikusi dITuzu erlojua ekarri dut haiek telebista ikusiko dute haiek telebista ikusten ari dira haiek telebista begiratu dute haiek irratia entzun dute JuanEK liburuak ekarri ditu MartaK liburuak ekarri ditu JuanEK eta MartaK ekarri dituzte Aljebra ikasiko dugu Zuek irakurtzen duzue zuek idazlana idatziko duzue Ikusi duzu liburua? irakurtzen baduzu, joango naiz garajean SARTU NAIZ KOTXEA garajean SARTU DUT zorabiatu ZARA KARPETA zorabiatu DUZU TXAKURRA zorabiatu DUZU TXAKURRAK zorabitu DITUZU JOSE zorabiatu DUZU Zuk JOSE zorabiatu DUZU JoseK kotxean CD-a ekarri du JoseK kotxean MIGUEL ekarri du CASTELLA O yo (lo) he hecho yo he hecho la cama yo (los) he hecho yo (lo) hago yo (los) hago yo lo estoy hacieNDO yo los estoy haciendo yo lo haR yo los har t has visto LOS cocheS he traido el reloj Ellos vern la tele Ellos estn viendo la tele Ellos han mirado la tele Ellos han oido la radio Juan ha traido los libros Marta ha traido los libros Juan y Marta los han traido Estudiaremos algebra Vosotros/as (los) leeis vosotros escribireis el "trabajo escrito" (idazlana) has visto el libro? si lo lees, ir HE ENTRADO (YO) en el garage HE METIDO EL COCHE (qu he metido?-->el coche) en el garaje TE has mareado (T) has mareado LA CARPETA (QU has mareado?-->la carpeta) has mareado EL PERRO (QU has mareado?-->el perro) has mareado LOS PERROS (QU has mareado?-->los perros) has mareado a JOSE (QU/QUIEN has mareado?-->a Jose) t has mareado a JOSE (QU/QUIEN has mareado?->a Jose) (QUIEN ha mareado a Jose?-->t (zuK) (sujeto)) JOSE ha traido EL CD en el coche (QU/QUIEN ha traido Jose?) JOSE ha traido a MIGUEL en el coche (QU/IEN ha traido Jose?)

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 29 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

En castellano cuando en vez de algo, el objeto directo es alguien en castellano ponemos "a" delante del nombre, esto no ha de confundirnos, y tendremos que difrenciar el sujeto (Miguel) del objeto directo(Jose o Jos, ambos valen en castellano). Ariketa: -kirola (deporte ) egiten duzu? -ez, ez dut kirola egiten, eta zuk? -nik bai, nik kirola egiten dut. -Egunkaria (el peridico) erosiko (erosi=comprar) duzu? -bai, erosiko dut. -ze egunkaria erosten duzu? -edozein (cualquiera) erosten dut -pesetetan ordaintzen (ordaindu=pagar) duzu? -ez, eurotan ordaintzen dut.

12. GAIA
Anteriormente hemos conjugado algunos verbos intransitivos (EGON, ETORRI eta JOAN). Esto tambin se puede hacer con algunos transitivos, de ellos el ms importante es el EDUKI (tener) EUSKARA SI GULARRA daukat daukazu dauka daukagu daukazue daukate CASTELLA O PLURALA dauzkat dauzkazu dauzka dauzkagu dauzkazue dauzkate yo (lo/a, los/as) tengo t (lo/a, los/as) tienes l/ella (lo/a, los/as) tiene nosotros/as (lo/a, los/as) tenemos vosotros/as (lo/a, los/as) teneis ellos/as (lo/a, los/as) tienen

ORK nik zuk hark guk zuek haiek

Otro verbo importante es el JAKIN (saber); EUSKARA SI GULARRA dakit dakizu daki dakigu dakizue dakite

ORK nik zuk hark guk zuek haiek

PLURALA dakizkit dakizkizu dakizki dakizkigu dakizkizue dakizkite

CASTELLA O yo (lo/a, los/as) s t (lo/a, los/as) sabes l/ella (lo/a, los/as) sabe nosotros/as (lo/a, los/as) sabemos vosotros/as (lo/a, los/as) sabeis ellos/as (lo/a, los/as) saben

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 30 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Las tablas resumen son; EDUKI: nik zuk hark guk zuek haiek T ZU --GU ZUE TE nik zuk hark guk zuek haiek JAKI : T ZU --GU ZUE TE

DAU(Z)KA

DAKI(ZKI)

Adibideak: EUSKERA nik ez daukat motorra nik ez dauzkat motorrak haiek orria daukate haiek orriaK dauZkate zure izena badakit zuen izenaK badakoZKIt ez dakit gehitzen daki nola joaten daki igeri egiten dakigu Kotxe honek irratia dauka Beroki horrek poltsikoak dauzka horrek poltsikoak dauzka jaka hark poltsikoak dauzka hauek ondo dakite horiek kotxe daukate furgoneta haiek gurpilak dauzkate CASTELLA O yo no tengo la moto yo no tengo las motos ellos/as tienen la hoja ellos/as tienen LAS hojas ya s tu nombre ya s vuestros nombres no s (l/ella) sabe sumar sabe como ir sabemos nadar este coche tiene radio ese abrigo tiene bolsillos ese/a tiene bolsillos aquella chamarra tiene bolsillos estos/as lo saben bien esos/as tienen coche aquellas furgonetas tienen ruedas

En los ltimos ejemplos hemos sacado los pronombres demostrativos cuando actuan como sujeto con verbos transitivo: hau--->honek hori--->horrek hura--->hark Los plurales se quedan como estan (hauek, horiek, haiek). Ariketa:
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 31 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-dirua (dinero) daukat. -bai?, zenbat diru daukazu? -hamazazpi euro eta berrogei ta hamar ehuneko dauzkat. -badakizu gidatzen (gidatu=conducir) ? -gidatzen badakizu? -gidatzen dakizu? -bai, badakit gidatzen -bai, gidatzen badakit. -bai, gidatzen dakit Oharra: cualquiera de las preguntas y respuestas estan bien dichas, y el orden de los factores no altera el producto. la nica diferencia entre significados est en el BA- (que unas tienen y otras no).

13. GAIA
Gai honetan NOR-NORI aditz laguntzailea ikusiko dugu, aditz hau erabiltzen da (se usa): se usa cuando a algo o a alguien (nori="a quien") le pasa algo (que lo indicaremos con el verbo principal), y hay tambien un objeto directo. Primero formularemos el verbo, y luego veremos ejemplos para clarificar: OR- ORI SI GULARREA ZAIT ZAIZU ZAIO ZAIGU ZAIZUE ZAIE

OR---> ORI ni----->niri zu----->zuri hura-->hari gu----->guri zuek--->zuei haiek-->haiei

PLURALEA ZAIZKIT ZAIZKIZU ZAIZKIO ZAIZKIGU ZAIZKIZUE ZAIZKIE

La tabla de construccin sera pues: niri zuri hari guri zuei haiei T ZU O GU ZUE E

ZAI (ZKI)

Para formar el "a quien" en los nombres, se les aade -I si ababan en consonante, y -RI si acaban en vocal. Ejemplos:

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 32 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSKARA pilota jausi da Pilota jausi zait PilotaK jausi zaiZKIt -Nori galdu zaio giltza? -Zuri galdu zaizu. -DaviDI galdu zaio. -AnaRI galdu zaio. -Nork galdu du giltza? -Zuk galdu duzu. -Davidek galdu du. -Nori galdu zaiZKIo giltzaK? -guri galdu zaiZKIgu gutuna heldu zait gutuna helduKO zait gutuna helTZEN zait kirola egiTEA gustazen zaizu? bai, kirola egitea gustazen zait mendira joatea gustazen zaie entzutea gustatuko zaizu Ariketak: -hilerokoa (menstruacin) etorri zait -liburua ez zaie galdu (perder). -Burua joaten zaie.

CASTELLA O La pelota se ha caido Se me ha caido la pelota Se me haN caido laS pelotaS -A quin se le ha perdido la llave? -A t se te ha perdido. -A DaviD se le ha perdido. -A AnA se le ha perdido -Quin ha perdido la llave? -T la has perdido. -David la has perdido. -A quin se le haN perdido laS llaveS? -A nosotros se nos haN perdido. La carta me ha llegado La carta me llegar La carta me llega te guta hacer deporte? si, me gusta hacer deporte les gusta ir al monte te gustr oir (lo)

14. GAIA
Gai honetan, azken (ltimo) aditz laguntzailea ikusiko dugu, aditz hau NOR-NORI-NORK da
(quien/que-a quien-quien(sujeto de la oracin) ). Lehen idatziko dugu, eta gero (y despus) adibideak irakurriko ditugu (leeremos). Aqu hay un "objeto directo" (nor), un "a quien" (nori), y un "quien" (nork, el sujeto de la frase). Si el objeto directo es plural valdr con aadir -ZKI, como en el NOR-NORI, ya visto.

OR- ORI- ORK


Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 33 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORI ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK

IRI ---di(zki)dazu di(zki)t ---di(zki)dazue di(zki)date

ZURI di(zki)zut -----di(zki)zu di(zki)zugu -----di(zki)zute

HARI di(zki)ot di(zki)ozu di(zki)o di(zki)ogu di(zki)ozue di(zki)ote

GURI ------di(zki)guzu di(zki)gu -----di(zki)guzue di(zki)gute

ZUEI di(zki)zuet ------di(zki)zue di(zki)zuegu -----di(zki)zuete

HAIEI di(zki)et di(zki)ezu di(zki)e di(zki)egu di(zki)ezue di(zki)ete

No exite posibilidad de unir nik-niri (yo a mi no me puedo dar nada), lo mismo con zuk-zuri, nikguri, zuk-zuei, guk-niri, zuek-zuri, guk-guri, y zuek-zuei. Nos fijamos en los aspectos comunes entre miembros de una misma fila, y una misma columna. Vemos como caso particular, que NIRI, con HARK acaba en -t, y en el resto, al aadir otras terminaciones, pasa a ser -DA-. La tabla resumen sera: ZER/ OR ni zu hura gu zuek haiek Adibideak: EUSKARA -Zer ematen didazu? -nik zuri liburua ematen dizut -nik zuri liburuaK ematen diZKIzut -nik zuri ez dizut ezer ematen haiek niri orria eman didate haiek niri orria ematen didate haiek niri orria emango didate haiek niri orriak emango dizkidate nik txanpona ekarri dut nik zuri txanpona ekarri dizut mutilak lorea eraman du mutilak neskari lorea eraman dio CASTELLA O -Qu me das? -Yo a t te doy el libro. -Yo a t te doy loS libroS. -yo a t no te doy nada ellos a m me han dado la hoja ellos a m me dan la hoja ellos a m me darn la hoja ellos a m me darn las hojas yo he traido la moneda yo a t te he traido la moneda El chico ha llevado la flor El chico a la chica le ha llevado la flor ORI T/DA ZU O GU ZUE E ORK T ZU -GU ZUE TE

DI (ZKI)

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 34 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ni igo naiz niri bola igo zait nik poltsa igo dut nik zuri poltsa igo dizut Ariketa: zuek niri zapia (pauelo) emango didazue zuek niri zapiak emango dizkidazue

yo he subido a m se me ha subido la bola yo he subido la bolsa yo a t te he subido la bolsa

guk haiei pilota botatzen (bota=tirar) diegu zuek Lorenari ipuina (ipuin=cuento) eramaten diozue

15. GAIA
Gai honetan, AHAL , BEHAR eta NAHI aditzak erabiliko ditugu (usaremos). Aditz hauei IZAN aditza gehitzen zaie (se les aade), denboraREN ARABERA (denbora=tiempo, -REN ARABERA=segn el/la,...denboraREN ARABERA=SEGN EL tiempo). Los trs (ahal, behar y nahi) se ponen siempre despus del verbo principal ( joan, ekarri, eman....) AHAL = PODER (ahal, ahal izan, ahal izango) BEHAR = TE ER QUE / HABER DE (behar, behar izan, beharko) AHI = QUERER (nahi, nahi izan, nahiko) El NAHI se usa con UKAN en lugar de IZAN Adibideak: EUSKARA joan ahal naiz joan behar naiz joan nahi DUT jausi ahal zait jausi behar zait jausi nahi zait ekarri ahal dut ekarri behar dut ekarri nahi dut ekarri ahal dizut ekarri behar dizut ekarri nahi dizut ekarri ahal didazu? ekarri behar didazu? CASTELLA O puedo ir tengo que ir / he de ir quiero ir se me puede caer se me tiene que caer / se me ha de caer se me quiere caer lo puedo traer lo tengo que traer lo quiero traer te lo puedo traer te lo tengo que traer te lo quiero traer me lo puedes traer? me lo tienes que traer?
35 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ekarri nahi didazu? nor etorri ahal da? nor etorri behar da? norK etorri nahi DU? ni joan ahal naiz ni joan behar naiz niK joan nahi DUT ni joan ahal izan naiz ni joan behar izan naiz niK joan nahi izan DUT ni joan ahal izango naiz ni joan beharko naiz niK joan nahiko DUT Ariketa: -Donostiara joan behar naiz Donostiara joan behar izan naiz Donostiara joan nahi dut Donostiara joan ahal naiz Donostiara joan ahal izango naiz

me lo quiers traer? quin puede venir? quin tiene que venir? quin quiere venir? yo puedo ir (me) yo tengo que ir (me) yo quiero ir (me) yo he podido ir (me) yo he tenido que ir (me) yo he querido ir / irme yo podr ir (me) yo tendr que ir (me) yo querr ir /irme

16. GAIA
Hemen NOR-NORK ikusiko dugu (UKAN NOR-NORK.aren zatia (parte) da). Este ser el ltimo aditz lauguntzaile que conjuguemos. El NOR nos dice el "objeto directo" de la frase, y el NORK el sujeto de la misma.

NORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK

ORI

OR- ORK I ZU --zaitut nauzu nau --nauzue naute --zaitu zaitugu --zaituzte

HURA dut duzu du dugu duzue dute

GU --gaituzu gaitu --gaituzue gaituzte

ZUEK zaituztet --zaituzte zaituztegu --zaituztete

HAIEK ditut dituzu ditu ditugu dituzue dituzte

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 36 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Mirando lo que tienen en comn miembros de una misma fila o columna podemos hacer una tabla (la nica parte irregular es cuando el sujeto es "haiek", que aade -zte al final de la palabra si esta acaba en -tu-, o aade -te en caso contrario). OR- ORK ni zu hura gu zuek haiek OR nau zaitu du gaitu zaituzte ditu ORK t zu -gu zue -zte/-te

Adibideak: EUSKARA zuk ni lasaitu nauzu ekarri nauzu zuk Carlos ekarri duzu FelipeK kotxean ekarri nau eraman behar nauzu Maite nauzu? bai, maite zaitut maite duzu amama? igeri egitea maite du gorroto gaituzu? ez, ez zaituztet gorroto Bilbon ikusi gaitu Iruean ikusi zaituztegu Iruean ikusten zaituztegu Iruean ikusiko zaituztegu CASTELLA O tu a m me has tranquilizado me has traido (a m) tu has traido a Carlos Felipe me ha traido en el coche Me tienes que traer me quiers/amas? si, te quiero quieres a la amama? ama el nadar nos odias? no, no os odio. nos ha visto en BIlbao Os hemos visto en Irua Os vemos en Iruea Os veremos en Iruea

Los verbos gorroto (odiar) y maite (amar) son especiales, y no necesitan aadir -ten/-tzen para conjugarse en presente simple. Ariketa: etxera eraman ahal nauzu? bai, etxera eraman ahal zaitut Tafallatik ekarri zaituztet, eta ez nauzue maite
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 37 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

maite bazaitu, Parisera eramango duzu

17. GAIA
Orain (ahora) aditz laguntzaile guztiak berriro (de nuevo) ikusiko ditugu, guztiak (todos) gogoratzea (recordar) garrantzitsua (importante) da. Taulak (las tablas) hauek dira: IZA (ser) ni zu hura gu zuek haiek NAIZ ZARA DA GARA ZARETE DIRA

(vosotros/as sois)

OR---> ORI ni----->niri zu----->zuri hura-->hari gu----->guri zuek--->zuei haiek-->haiei

OR- ORI SI GULARREA ZAIT ZAIZU ZAIO ZAIGU ZAIZUE ZAIE

PLURALEA ZAIZKIT ZAIZKIZU ZAIZKIO ZAIZKIGU ZAIZKIZUE ZAIZKIE

OR- ORK NORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK ORI I --nauzu nau --nauzue naute ZU zaitut --zaitu zaitugu --zaituzte HURA dut duzu du dugu duzue dute GU --gaituzu gaitu --gaituzue gaituzte ZUEK zaituztet --zaituzte zaituztegu --zaituztete HAIEK ditut dituzu ditu ditugu dituzue dituzte

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 38 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORI ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK

IRI ----

OR- ORI- ORK ZURI di(zki)zut -----di(zki)zu di(zki)zugu -----di(zki)zute

HARI di(zki)ot di(zki)ozu di(zki)o di(zki)ogu di(zki)ozue di(zki)ote

GURI ------di(zki)guzu di(zki)gu -----di(zki)guzue di(zki)gute

ZUEI di(zki)zuet ------di(zki)zue di(zki)zuegu -----di(zki)zuete

HAIEI di(zki)et di(zki)ezu di(zki)e di(zki)egu di(zki)ezue di(zki)ete

di(zki)dazu di(zki)t ---di(zki)dazue di(zki)date

Merece la pena repeasar lo visto hasta ahora, conociendo todo lo visto (ya no se vern mas verbos, sino tan solo algunos de los ya vistos en pasado, ya que en futuro no se conjuga ningun verbo) sabremos bastante, y podremos hacer el ejercicio de leer testos del peridico, libros, ... o oir lo que dicen en la tele o en la radio.

18. GAIA
Orain datak (fechas) ikasiko ditugu: EUSKARA eguna astea Astelehena Asteartea Asteazkena Osteguna Ostirala Larunbata Igandea herenegun atzo gaur bihar etzi CASTELLA O da semana Lunes Martes Miercoles Jueves Viernes Sabado Domingo antesdeayer ayer hoy maana pasadomaana

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 39 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

urtea igaz aurten hilabete hila Urtarrila Otsaila Martxoa Apirila Maiatza Ekaina Uztaila Abuztua Iraila Urria Azaroa Abendua Adibideak: EUSKARA -Zer egun da gaur? -Gaur ostirala da. -ostirala, bai, baina data? -2002-ko Otsailaren 21-a "bi mila ta biko otsailaren hogei ta bata" -Noiz da zure urtebetetzea? -Irailaren 27-an "Irailaren hogeita zazpian" -Noiz zoaz klasera? -Astelehenetik Ostegunera -Noiz daukazu azterketa? -Hilaren 27-an. -NoizEAN BEHIN dator Natxo? -Bi urteAN BEHIN dator. -UrteAN BEHIN dator. -Hiru hilean behin dator. -NoizERO dator Natxo? -AsteRO dator. -Egunero dator.

ao "el ao pasado" "este ao" mes "este mes" Enero Febrero Marzo Abril Mayo Junio Julio Agosto Setiembre Octubre Noviembre Diciembre

CASTELLA O -Qu da es hoy? -Hoy es viernes. -viernes, s, pero la fecha? -21 de Febrero del 2002

-Cuando es tu cumpleaos? -El 27 de Setiembre -Cuando vas clase? -De Lunes a Jueves -Cuando tienes el examen? -El 27 de "este mes". -CADA CUANTO viene Natxo? -Viene cada dos aos. -Viene una vez al ao -Viene cada trs meses -CADA CUANTO viene Natxo? -Viene CADA semana. /Vienes TODAS las semanas. (semanalmente) -Veiene CADA da. / Viene a diario. /Viene todos los das.
40 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Hilero dator. -Urtero dator. -Noiz hartzen dituzu oporrak? -Abustuaren hamabian.

-Viene CADA mes./Viene mensualmente./Viene todos los meses. -Viene CADA ao./Viene anualmente ./Viene todos los aos. -Cuando coges (las) vacaciones? -El doce de Agosto

Vemos que "noizero" y "noizean behin" siginifican lo mismo (cada cuanto). Con "noizean behin" se puede contestar 1,2,3,... y una unidad de tiempo (una vez al ao, cada 2 meses, cada tres das,...). Con noizero, solo contestamos cada "unidad de tiempo" (egunero, hilero, urtero) Gai hau amaituko (amaitu=terminar,acabar) dugu orduekin (ordua=hora). EUSKARA Ordu batak dira Ordu biak dira Hirurak dira Laurak dira Bostak dira Seirak dira Zazpirak dira Zortziak dira Bederatziak dira Hamarrak dira Hamaikak dira Hamabiak dira Ordu batak eta bost dira Ordu biak eta hamar dira Hirurak eta LAURDEN Laurak eta hogei dira Bostak eta hoegei ta bost dira Bost eta ERDIAK dira Sei ta ERDIAK dira zazpiak hogei ta bost GUTXIAGO dira zazpiak hogei gutxiago dira zazpiak LAURDEN gutxiago dira zazpiak hamar gutxiago dira zazpiak bost gutxiago dira CASTELLA O Son la una Son las dos Son las trs Son las cuatro Son las cinco Son las seis Son las siete Son las ocho Son las nueve Son las diez Son las once Son las doce Son la una y cinco Son las dos y diez Son las trs y CUARTO Son las cutaro y veinte Son las cinco y veinticinco Son las cinco y MEDIA Son las seis y MEDIA Son las siete menos veinticinco Son las siete menos veinte Son las siete menos CUARTO Son las siete menos diez Son las siete menos cinco

1:00 2:00 3:00 4:00 5:00 6:00 7:00 8:00 9:00 10:00 11:00 12:00 1:05 2:10 3:15 4:20 5:25 5:30 6:30 6:35 6:40 6:45 6:50 6:55

Ikusten duguNEZ (COMO vemos) ordu guztietan (en todes las horas) ipintzen da (ipini=poner) (r)ak, eta gainera (adems), cuando son "la una" o "las dos" ponemos "ordu" delante. Esto es as en todas meno a"y media" que decimos "eta erdiAK". Cuando es "las once Y diez" decimos "hamikak
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 41 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ETA hamar", cuando son "las once MENOS diez", en cambio, decimos "hamaikak hamar GUTXIAGO". Adems "cuarto"="laurden". Adibidez (por ejemplo); EUSKARA CASTELLA O -Zer ordu da? -Qu hora es? -Hamarrak eta hogei dira. -son las 10 y 20. -Goizeko hamarrak eta hogei -Son las 10 y 20 de la maana. (goiz=maana(parte del dira. da)) -Gaueko hamarrak eta hogei -Son las 10 y 20 de la noche. dira. (gau=noche) -Arratsaldeko bostak hamar gutxiago dira. -Son las 5 menos 10 de la tarde.(arratsalde=tarde(parte del da)) -He estado en clase desde las 8 hasta las 2.(arte=hasta) -Desde las 8 y 5 a las 3 menos 5. -a qu hora viene el tren? -cuando viene el tren? -viene a las trs y diecisite. -Viene a las trs. -Viene a la una. -viene DENTRO DE cinco minutos. -ha venido HACE cinco minutos. -Cada cuanto pasa el metro? -Pasa cada cinco minutos./Pasa una vez cada cinco minutos. -El tren viene cada hora. -Me lo preguntas cada minuto (galdetu=preguntar).

-Zortzietaik ordu biak arte egon naiz klasean. -Zortzi eta bostetatik hirurak bost gutxiagoetara -Zer ordutan dator trena? -Noiz dator trena? -hirurak eta hamazazpietan dator. -hiruretan dator. -Ordu batetan dator. -Bost minutu BARRU dator. -DUELA bost minutu etorri da. -Noizean behin pasatzen da metroa? -Bost minutuan behin pasatzen da. -Trena orduro dator. -Minuturo galdetzen didazu.

Ariketak (ejercicios); - oiz da zure urtebetzea? -Abenduaren 15-an -Urtarrilaren 27-an -Abenduaren 24-an -Zer ordutan etorriko zara? -ordu batak laurden gutxiagotan. - oizean behin pasatzen da autobusa? -hogei minutuan behin.
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 42 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Aurreko (anterior) autobusa duela bost minutu joan da. - oiz egon zara Barakaldon? -Atzo. -Eta Santurtzin? -Herenegun. -Eta Portugaleten? -Gaur egon naiz Portugaleten. -Eta noiz egongo zara Sestaon? -Bihar.

19. GAIA
Orain konparaketak (konparaketa=comparacin) ikasiko ditugu. En las oraciones, primero ponemos la persona /cosa sujeto, y seguido la otra persona/cosa de referencia con la que la comparamos. EUSKARA -Miguel altua da. -Miguel Francisco BAINO altuAGOA da. -Miguel ez da Francisco BAINO altuAGOA. -Miguel Francico BEZAIN altua da. -Emma Silvia baino bajuagoa da. -EMMA ETA ANA Silvia baino bajuagoAK dira. -Emma ANA ETA SILVIA baino bajuagoa da. -Emma bajuENA da. -Inaurria erlea bezain trebea da -zu ordenagailua baino trebeagoa zara. -ordenagailua zu baino tentelagoa da. -Ordenagailua tentelENA da. -Hegazkina motorra baino azkarragoa da -Artza otsoa baino haundiagoa da. -Otsoa artza baino txikiagoa da. -Sagua txikiena da. -Sugea otsoa baino argalagoa da. CASTELLA O -Miguel es alto. -Miguel es MAS alto QUE Francisco. (altu=alto) -Miguel no es MAS alto QUE Francisco. -Miguel es TAN alto COMO Francisco. -Emma es ms baja que Silvia. -EMMA Y ANA son ms bajas que Silvia -Emma es ms baja que ANA Y SILVIA. -Emma es LA MAS baja. -La hormiga (inaurria) es tan lista como la abeja(erlea) -T eres mas listo que el ordenador. -El ordenador es ms tonto que t. -El ordenador es EL MAS tonto. -El avin es ms rapido que la moto. -El oso es ms grande que el lobo. -El lobo es ms pequeo que el oso. -El ratn es EL MAS pequeo. -La serpiente es ms delgada que el lobo.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 43 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Artza sugea baino lodiagoa da. -Artza lodiEGI da. -Sugea argalEGI da. -guztietatik sagua txikiena da

-El oso es ms gordo que la culebra. -El oso es DEMASIADO gordo. -La culebra es DEMASIADO delgada. -De todos, el ratn es el ms pequeo.

Ariketak: - or da Altuena? -Ruben altuena da. -eta bajuena? -Fede bajuena da. -Balea (ballena) lodiena da. -balea lodiegi da. -Gepardoa koala baino azkarragoa da

20. GAIA
Gai honetan IZAN aditzaren iragana (iragana=pasado) ikasiko dugu: IZA ni zu hura gu zuek haiek CASTELLA O yo era t eras l/ella era nosotros/as eramos vosotros/as erais ellos/a s eran

nintzen zinen zen ginen zineten ziren

Las combinaciones para conjugar verbos seran: IZA orainaldia (presente) ni ikaslea naiz ni zorabiatu naiz ni zorabiatzen naiz ni zorabiatzen ari naiz ni zorabiatuko naiz ni tabernaria nintzen ni zorabiatu nintzen ni zorabiatzen nintzen ni zorabiatzen ari nintzen ni zorabiatuko nintzen yo soy estudiante yo me he mareado yo me mareo yo me estoy mareando yo me marear yo era barman yo me mare yo me mareaba yo me estaba mareando (casi no usada) yo me mareara

IZA lehenaldia (pasado)

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 44 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Aditz guztiak, IZAN eta besteak, iraganan beti (siempre) -N batez (por una -N) amaitzen dira. Adibideak: EUSKARA zu Bermeora joan zinen zu Tafallatik ibiltzen zinen hura eskaileratik jaisten ari zen gu Baltierrara heldu ginen zuek Peraltara heltzen zineten haiek Sangotzara heltzen ari ziran Ariketak: -Martxelo mendira igo zen? -Ez, Martxelo ez zen mendira igo, Martxelo Ebrora joan zen. - ora joan zineten larunbatean? -Larunbatean Iruara joan ginen. -Zer egiten ari zineten atzo? -Atzo paseatzen ari ginen. CASTELLA O T fuiste a Bermeo T andabas por Tafalla l/ella estaba bajando por la escalera nosotros/as llegamos a Valtierra vosotros/as llegabais a Peralta Ellos/as estaban llegando a Sangesa

21. GAIA
Oraingo gaian UKAN (NOR-NORK) ikastea tokatzen zaigu: UKA SI GULARREA nik nuen zuk zenuen hark zuen guk genuen zuek zenuten haiek zuten Aditzaren eskema hau da: nik zuk hark guk zuek n zen z gen zen u u u u u(z)t

PLURALEA nituen zenituen zituen genituen zenituzten zituzten

(it)

EN

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 45 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

haiek

u(z)t

Este esquema no parece muy bueno, yo recomendara aprender la tabla de arriba. Adibideak: EUSKARA Nik Angel ezagutu dut Nik Angel ezagutzen dut Nik Angel ezagutuko dut Nik Angel ezagutu nuen Nik Angel ezagutzen nuen Nik Angel ezagutuko nuen Zuk liburua ekarri zenuen Zuk liburuaK ekarri zenITuen Hark pelikula ikusten zuen Hark pelikulak ikusten zituen Hark pelikulak ikusi zituen Guk patata frijituak ekarriko genituen CASTELLA O Yo he conocido a Angel Yo conozco a Angel Yo conocer a Angel Yo conoc a Angel Yo conoca a Angel Yo conocera a Angel T trajiste el libro T trajiste LOS libroS l/ella vea la pelcula l/ella vea las pelculas l/ella vi las pelculas Nosotros/as trairiamos las patatas fritas

Ariketa: - ork egin zuen afaria (afari=cena)? -Josek afaria egin zuen. -Eta patatak, nork egin zituen patatak? -Josek ere (ere=tambin) egin zituen. - ork ikusten zuen Osasuna-Athletic partidua? -Guztiok (todos nosotros) ikusten genuen. -Zenbat gol sartu zituzten? -bederatzi gol sartu zituzten. -Zenbat gol sartu zuen Osasunak? -Osasunak bost gol sartu zituen, eta amaitu bost-lau amaitu zen. -Haiek atzo partiduko sarrerak (sarrera=entrada) erosi (erosi=comprar) zituzten.

22. GAIA
Orain NOR-NORI ikasiko dugu:
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 46 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORI niri zuri hari guri zuei haiei

OR- ORI SI GULARREA zitzaidan zitzaizun zitzaion zitzaigun zitzaizuen zitzaien

PLURALEA zitzaizkidan zitzaizkizun zitzaizkion zitzaizkigun zitzaizkizuen zitzaizkien

Eskematikoki (esquemticamente) ondoko eraikina (eraikina=construccin,edificio) daukagu; OR- ORI sing/plur DA ZU O GU ZUE E N N N N N N

ORI niri zuri hari guri zuei haiei Adibideak:

ZITZAI

(ZKI)

EUSKARA niri gutuna heldu zait niri gutunak heldu zaizkit niri gutuna heltzen zait niri butuna helduko zait miri gutuna heldu zitzaidan niri gutunak heldu zitzaizkidan niri gutuna heltzen zitzaidan niri gutunak heltzen zitzaizkidan niri gutuna helduko zitzaidan niri gutunak helduko zitzaizkidan Hari giltzak jausi zitzaizkion zuri prakak jausten zitzaizkizun autobusa joan zitzaidan karneta galdu zitzaion lorontzia apurtu zitzaizuen lorontzia apurtu zenuten hari hilerokoa etorri zitzaion guri txakurra etorri zitzaigun Ariketa: -Kontzertuko sarrerak galdu zitzaizkizuen?

CASTELLA O a m me ha llegado la carta a m me han llegado las cartas a m me llega la carta a m me llegar la carta a m me lleg la carta a m me llegaron las cartas a m me llegaba la carta a m me llegaban las cartan a m me llegara la carta a m me llegaran las cartas a l/ella se le cayeron las llaves a t se te caan los pantalones. se me fue el autobus se le perdi el carn se os rompi el jarrn rompisteis el jarrn a ella le vino la menstruacin a nosotros/as nos vino el perro

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 47 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-ez, ez zitzaizkigun galdu, baina garbigailuan (garbigailu=lavadora) busti (busti=mojar) zitzaizkigun. -niri Mario etorri zitzaidan. -guri neska guztiak hurbiltzen (hurbildu=acercar) zitazizkigun. -ba guri, Durangoko jaietan (jai=fiesta), herriko (herri=pueblo) mutil puxkak (mutil puxka=to bueno) etortzen zitzaizkigun.

23. GAIA
Eta bakarrik (bakarrik=solamente) NOR-NORI-NORK iraganan faltatzen zaigu: ORK IRI HARI GURI ZUEI HAIEI NIK --nion --nizuen nien nizkion nizkizuen nizkien ZUK zenidan zenion zenigun --zenien zenizkidan zenizkion zenizkigun zenizkien HARK zidan zizun zion zigun zizuen zien zizkidan zizkizun zizkion zizkigun zizkizuen zizkien GUK --genizun genion --genizuen genien genizkizun genizkion genizkizuen genizkien ZUEK zenidaten --zenioten zeniguten --zenieten zenizkidaten zenizkioten zenizkiguten zenizkieten HAIEK zidaten zizuten zioten ziguten zizueten zieten zizkidaten zizkizuten zizkioten zizkiguten zizkizueten zizkieten Iraganan lehenengo ipinten da NORK, gero ZER (sing/plur), eta azkenik (finalmente) NORI. Eskema hau izan ahal da: ORK ni zeni zi geni zeni___te zi___te ZER(sing/plur) ORI da zu o gu zue e OR- ORIZURI nizun nizkizun ---

nik zuk hark guk zuek haiek

(ZKI)

Nabaritzen dugu (nabari=notar), en pasado primero se dice "quien" (sujeto), y despus "a quien" (NORI), es decir, al revs que en el presente (orainaldia). Adibideak:
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 48 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSKARA -nik zuri liburua eman dizut. -nik zuri liburua eman nizun. -nik zuri liburuak eman nizkizun -nik liburuak ematen nizkizun. -nik liburuak emango nizkizun. -haiek kotxea ikusi zizuten. -Zuk niri egia esan zenidan. -Baina bera gezurrak esan zizkidan. -Lagunak Kikeri telefonua eman zion. -Neskek mutilei telefono zenbakia eman zieten. -Neskek mutilei telefono zenbakiak eman zizkieten. -liburua ekarri zenigun. -ardo botila bat eraman genizun. Ariketak: -Zer ekarri zenigun? -Lore bat (lorea=flor) ekarri genizun. -kotxea lapurtu (lapurtu=robar) zioten.

CASTELLA O -Yo a t te he dado el libro. -yo a t te d el libro. -Yo a t te d los libros. -yo te daba los libros. -yo te dara los libros. -ellos/as et vieron el coche. -T me dijiste la verdad. -Pero el/ella me dijo mentiras. -l/la amigo/a a Kike le di el telefono. -Las chicas les dieron el numero de telefono a los chicos. -Las chicas les dieron los numeros de telefono a los chicos. -nos trajistes el libro. -Te llevamos una botella de vino.

- ora eramaten zigun botila? -Sukaldera (sukalde=cocina) eramaten zizuen.

24. GAIA
Iraganan ere "AHAL", "BEHAR" eta "NAHI" erabili ahal ditugu. Orainaldian bezala (como en presente), ez da sekula (sekula=nunca) "naiz-nintzen,zara-zinen,da-zen,gara-ginen,zaretezineten,dira-ziren" aditzak erabiltzen "behar" eta "nahi" hitzekin (hitza=palabra). Adibideak; EUSKARA CASTELLA O joan nahi dut quiero ir joan nahi nuen quera ir joan ahal nintzen poda ir argia piztu nahi zenuen queras encender la luz (piztu=encender) (argia=luz) argia piztu nahiko zenuen querras encender la luz argia piztu ahal zenuen podas encender la luz argia piztu ahal izango zenuen podras encender la luz
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 49 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

tenas que encender la luz debas encender la lu; argia piztu beharko zenuen tendras que encender la luz gutuna heldu behar zitzaidan me tena que llegar la carta gutuna heldu ahal zitzaidan me poda llegar la carta Hark niri gutuna bialdu behar zidan l/ella a m me tena que enviar la carta gutuna bialdu nahi zidan me quera enviar la carta (bialdu=enviar) gutuna bialdu ahal zidan me poda enviar la carta Iraganan ez dira erabiltzen "behar izan", "ahal izan" eta "nahi izan" formulak. Ariketa: -Telebista itzali (itzali=apagar) ahal zenuen? -Bai, itzali ahal nuen -Irratia (irrati=radio) ekarri behar zenidan. -Irratia ekarri beharko zenidan. - irratia entzun (entzun=oir) ahal nuen.

argia piztu behar zenuen

25.GAIA
EGON aditza lehenaldian konjugatuko dugu: EGO nengoen zeunden zegoen geunden zeundeten zeuden

ni zu hura gu zuek haiek

Eta EDUKI aditza ere bai:

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 50 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EDUKI ORK nik zuk hark guk zuek haiek SI GULARREA neukan zeneukan zeukan geneukan zeneukaten zeukaten PLURALEA neuzkan zeneuzkan zeuzkan geneuzkan zeneuzkaten zeuzkaten

Taula ondokoa (la siguiente) izan ahal da: sing/plur nik zuk hark guk zuek haiek n zen z gen zen___te z___te N N N N N N

euka/euzka

Adibideak: EUSKARA ni ondo nengoen zu Buuelen zeunden bera Ribaforadan zegoen Gu Milagron geunden zuek lanean zeundeten haiek egongelan zeuden nik kutxa neukan nik kutxak neuzkan zuek klabelinak zeneuzkaten haiek torloju bat zeukaten Ariketa: - ork zeukan giltza? -Marcosek zekan giltza. - OR zegoen kalean? (kale=calle) -kalean MIKEL zegoen. - O zegoen Mikel?
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 51 / 77. orrialdea

CASTELLA O yo estaba bien t estabas en Buuel l/ella estaba en Ribaforada Nosotros/as estabamos en Milagro Vosotros/as estabais en el trabajo Ellos/as estaban en la sala (egongela=sala de estar) yo tena la caja (kutxa=caja) yo tena las cajas vosotros tenais los claveles (klabelina=clavel) ellos/as tenan un tornillo (torloju=tornillo)

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Mikel KALEA zegoen. - ORK zeuzkan apunteak? (apunte=apunte) -IRATIK apunteak zeuzkan -ZER zeuzkan Iratik? -Iratik APU TEAK zeuzkan.

26. GAIA
Veamos como se construyen algunas palabras: egin=hacer Muchos verbos se construyen aadiendo EGIN a una palabra; EUSKARA CASTELLA O hitz egin hablar (hitz=palabra) txisa egin mear (txis=pis=meada) kaka egin cagar (kaka=cagada,mierda) txistu egin silbar (txistu=silbido, silbo) lan egin trabajar (lan=trabajo)

kide=compaero/a A muchas palabras se les puede aadir el sufijo -kide/-ide que significa "compaero/a de". Adibideak; EUSKARA lankide klasekide ikaskide bidaide oheide CASTELLANO Compaero/a de trabajo (lan=trabajo) Compaero/a de clase (klase=clase) Compaero/a de estudios (ikasi=estudiar) Compaero/a de viaje (bidaia=viaje) Compaero/a de cama (ohea=cama)

zalea=aficinado/a Aadiendo el sufijo -zalea a algunas palabras formamos otras que indican "aficin a". Adibideak; EUSKARA CASTELLA O mendizale "aficionado/a a la montaa" zinezale "aficionado/a al cine" (cinfilo) futbolzale "aficionado/a al futbol" euskalzale "aficionado/a lo vasco" (cultura, lengua,...) pilotazale "aficionado/a a la pelota" (pelota vasca) neskazale "aficionado/a a las mujeres" (mujeriego)
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 52 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

gonazale kirolzale irratizale

"aficionado a las faldas" (gona=falda)(mujeriego) "aficionado/a al deporte" "aficionado/a a la radio" (radioaficionado)

ari=hacer, estar haciendo algo Poniendo el sufijo -ari/-lari tenemos, ms que nada, profesiones ("el que hace algo"). EUSKARA CASTELLA O kantari cantante (el que canta) (kantatu=cantar) abeslari cantante (el que canta) (abestu=cantar) bertsolari "el que hace versos" (bertso=verso) aizkolari "el que esta con la aizkora" (aizkora=hacha) gidari conductor (el que conduce) (gidatu=conducir) -tasun. Con el sufijo -TASU indicamos el caracter de algo. adibideak; EUSKARA CASTELLA O elkartasuna soliradidad, "caracter de juntarse entre gente" (elkartu=juntarse gente) anaitasuna hermandad, hermanacin (anaia=hermano) lasaitasuna tranquilidad (lasai=tranquilo) batasuna unin, unidad (bat=uno) txikitasuna pequeez, insgnificancia (txikia=pequeo/a) -pena. Con este sufijo indicamos el nombre de una accin. EUSKARA CASTELLA O elkarpena juntamiento itzulpena traduccion (itzuli=traducir) garaipena victoria (garaitu=vencer, superar) ikuspena visin (ikusi=ver) oroitzapena recuerdo (oroitu=recordar) -garri Con el sufijo -GARRI indicamos "propensin a", o "digno de". Adibidez; EUSKARA CASTELLA O ikusgarria "digno de ser visto" miresgarria "digno de admiracin" (admirable) (mirestu=admirar) sugarria "propenso a arder" (sua=fuego)

27. GAIA
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 53 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Orain hitz erabilgarri (erabili=tilizar; erabilgarria=til,utilizable) batzuk ikusiko ditugu: GORPUTZA EUSKARA CASTELL. burua cabeza bekokia frente bekaina ceja betile pestaa ezpainak labios kokotsa barbilla lepoa cuello ilea pelo begia ojo sudurra nariz belarria oreja ahoa boca bularra pecho sorbalda hombro bizkarra espalda ditia teta ditiburu pezn zila ombligo besoa brazo ukondo codo eskuturra mueca eskua mano atzamarra dedo atzazala ua hanka pierna belauna rodilla oina pie behatzak dedos del pie zakila pene barrabilak testculos alua vagina gerria cintura ipurdia culo sabela tripa JA TZIAK EUSKARA soineko gona prakak alkondara galtzerdiak jaka gerrikoa bularretakoa zapatak botak gorbata soingainekoa eskularruak jertsea bainujantzia txapela kapela txanoa bikinia amantala zapia galtzontziloak kuleroak betaurrekoak txandala belarritakoak eraztuna eskuturrekoa idunekoa ETXEA EUSKARA sukaldea egongela logela komuna teilatu horma solairu igongailua sutegia txorroa sukaltarria garbigailua labea aulkia mikrouhinak leihoa mahaia hozkailua plater-ikuzgailua platera azpila edalontzia sardeska goilara labana lapikoa zartagina kazola ipitza ehogailua katilua garbikaria lisakina

CASTELL. vestido falda pantalones camisa calcetines chaqueta cinturn sujetador zapatos botas corbata abrigo guantes jersey trajebao boina sombrero gorro bikini delantal pauelo calzonzillos bragas gafas chandal pendientes anillo pulsera

CASTELL. cocina sala habitacin vater tejado pared piso ascensor fuego grifo lavabo lavadora horno silla microndas ventana mesa frigorfico lavavajillas plato fuente vaso tenedor cuchara cuchillo olla sarten cazuela estropajo cafetera taza detergente plancha

Hitz guzti hauek erabilgarriak (de utilidad) izan ahal dira. Adibidez:

EUSKARA -Nola jantzi da Arkaitz?

CASTELLA O Como se ha vestido Arkaitz?


54 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Zer jantzi du Arkaitzek? -Arkaitzek alkondara gorria eta praka beltzak jantzi ditu. -Ama! nire logelara noa... -Ez, etorri orain sukaldera!

Qu se ha puesto/vestido Arkaitz? Arkaitz se ha puesto la camisa roja y los pantalones negros. Ama! me voy a mi cuarto... no!, ven ahora a la cocina!

Para decir me duele la tripa se dice "tripako mina daukat" (tengo dolor de tripa), dolor de cabeza sera "buruko mina daukat" (tengo dolor de cabeza). Para decir "me pica algo" decimos: "sudurrean azkure daukat" (tengo picor en la nariz), o tambin, por ejemplo "ipurdian azkure daukat" (tengo picor en el culo).

28. GAIA
Orain UKAN osatuko (osatu=completar,componer) dugu NOR-NORK aditzarekin iraganean. OR- ORK ZU HURA zintudan nuen --zenuen zintuen zuen zintugun genuen --zenuten zintuzten zuten

ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK

I --ninduzun ninduen --ninduzuen ninduten

GU --ginduzun ginduen --ginduzuen ginduzten

ZUEK zintuztedan --zintuzten zintuztegun --zintuzteten

HAIEK nituen zenituen zituen genituen zenituzten zituzten

Adibideak: EUSKARA -Haiek ni eraman ninduten -haiek Felix eraman zuten. nik hartu zintudan zuk maite ninduzun CASTELLA O -Ellos/as me llevaron a m. -Ellos/as llevaron a Felix. yo te cog t me queras

Los ms usados son los vistos antes (nuen/nituen, zenuen/zenituen, ....). Pero bueno, pueden ser oidos, y est bien saberlos. Ariketa: - ork maite zintuen? -Rafak maite ninduen. -eta ni, nork maite ninduen? - eska ezezagun (ezaguna=conocido/a, ezezaguna=desconocido/a) batek maite zintuen. - ork eraman zintuzten etxera? -Raquelek eraman gintuen.
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 55 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

29. GAIA
Berrikusiko ditugu aditz guztien taulak iraganean;

IZA ni zu hura gu zuek haiek

nintzen zinen zen ginen zineten ziren

CASTELLA O yo era t eras l/ella era nosotros/as eramos vosotros/as erais ellos/as eran

ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK

I --ninduzun ninduen --ninduzuen ninduten

OR- ORK ZU HURA zintudan nuen --zenuen zintuen zuen zintugun genuen --zenuten zintuzten zuten

GU --ginduzun ginduen --ginduzuen ginduzten

ZUEK zintuztedan --zintuzten zintuztegun --zintuzteten

HAIEK nituen zenituen zituen genituen zenituzten zituzten

ORI niri zuri hari guri zuei haiei

OR- ORI SI GULARREA zitzaidan zitzaizun zitzaion zitzaigun zitzaizuen zitzaien

PLURALEA zitzaizkidan zitzaizkizun zitzaizkion zitzaizkigun zitzaizkizuen zitzaizkien

IRI

OR- ORI- ORK ZURI HARI

GURI

ZUEI

HAIEI

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 56 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

NIK ZUK

---

zenidan zenizkidan HARK zidan zizkidan GUK --ZUEK zenidaten zenizkidaten HAIEK zidaten zizkidaten

nizun nizkizun --zizun zizkizun genizun genizkizun --zizuten zizkizuten

nion nizkion zenion zenizkion zion zizkion genion genizkion zenioten zenizkioten zioten zizkioten

--zenigun zenizkigun zigun zizkigun --zeniguten zenizkiguten ziguten zizkiguten

nizuen nizkizuen --zizuen zizkizuen genizuen genizkizuen --zizueten zizkizueten

nien nizkien zenien zenizkien zien zizkien genien genizkien zenieten zenizkieten zieten zizkieten

30. GAIA
Ahora estudiaremos que pasa cuando preguntamos "zer?" (para que nos repitan algo que no hemos oido, por ejmplo), o cuando preguntamos "zergaitik" (por qu?). ZER? Aadimos la terminacin -ela/-la en el aditz laguntzaile (izan, nor-nori, nor-nork/ukan, o nor-norinork). ZERGAITIK? Aadimos -elako/-lako en el aditz laguntzaile. Las normas para aadir son: ACABA E ... -A (sustituir por -ela, o -elako) -E (aadir -la, o -lako) -U (aadir -ela, o -elako) -T (quitar -t, y poner -dala, o -dalako) - (quitar -n, y poner-la, o -lako) EJEMPLO zara, da dira zarete, duzue duzu, du dut, zait, dit ZER? zarela, dela direla zaretela, duzuela duzuela, duela dudala, zaidala, didala nuela, zidala ZERGAITIK? zarelako, delako direlako zaretelako, duzuelako duzuelako, duelako dudalako,zaidalako didalako duelako, zidalako

nuen, zidan

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 57 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Cuando Preguntamos "zer?" sobre una pregunta que ya nos han hecho, ponemos la palabra "ea" (ea=a ver si..) , y el aditz laguntzaile queda tal cual como lo ya comentado pero sustituyendo -la por -n, y si es pasado, dejandolo tal cual. Adibideak; EUSKARA -Zergaitik ez zinen etorri? -kotxea apurtu zitzaidalako. -Zergaitik ez zara etorri? -Kotxea apurtu zaidalako Zergaitik ematen dute klase? Irakasleak etorri direlako. -Irakasleak etorri dira. -Zer? -Irakasleak etorri direla. -Irakasleak ez dira etorri. -zer? -Irakasleak ez direla etorri. -Irakasleak etorri dira? -zer? -Ea irakasleak etorri diren -Irakasleak etorri ziren? -Zer? -ea irakasleak etorri ziren. esan didate Paco gaixo dagoELA esan didate Marata sendatu dELA Badakit Marta sendatu dELA Banekien sendatu zeLA Iruditzen zait gaizki dagoELA ni joan nintzen gaizki nengoELAKO joango naiz nahi duDALAKO esan zidan joango zeLA nahi zueLAKO Galdetu zizun EA norena zen kotxea galdetu dizu EA norena dEN kotxea CASTELLA O -por qu no viniste? -Porque se me estrope el coche. -por qu no has venido? -Porque se me ha roto el coche. -Por qu dan clase? -Por que han venido l@s profesores/as. -Han venido los/las profesores/as. -qu? -Que los/as profesores/as han venido. -Los profesores no han venido. -qu? -Que los profesores no han venido. -han venido los/as profesores/as? -Qu? -Que a ver si han venido los/as profesores/as -Vinieron los/as profesores/as? -Qu? -que a ver si vinieron los/as profesores/as. Me han dicho QUE Paco est enfermo. me han dicho QUE Marta se ha curado. ya s QUE Marta se ha curado ya saba QUE se cur me parece QUE est mal me fu PORQUE estaba mal me ir PORQUE quiero me dijo QUE se ira PORQUE quera te pregunt A VER de quien era el coche te ha preguntado A VER de quien es el coche

Noizbait (alguna vez) "ADITZ LAGUNTZAILE + ETA" ikusten badugu, esto ser como PORQUE.Adibidez; EUSKARA Kenduko dut gaizki dago ETA CASTELLA O Lo voy a quitar PORQUE esta mal

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 58 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

joaten da haserretu da ETA badakit ikusi dut ETA banekien ikusi nuen ETA Ariketa:

Se va PORQUE se ha enfadado ya lo s PORQUE lo he visto ya lo saba PORQUE lo v

-Zergaitik haserretu zara? -jaramona (jaramon=atencin,caso) egiten ez didazulako. -zer? -jaramona ez didazula egiten!!!! -Zer esan dizu? -esan dit Bilbao Bizkaiko hiriburua dela... -jajajjajajaja, benetan? eta zer gehiago (gehiago=mas) esan dizu? -Iruea afarroako hiriburua dela. -Zergaitik igo zen mendira? -Asteburua (asteburu=fin de semana) mendian igaro (igaro=pasar (el tiempo)) nahi zuelako.

31. GAIA
Orain -ZKERO=-Z GERO ikusiko dugu. Se pueden usar los dos indistintamente ya que significan lo mismo ("EN CASO DE"). Adibideak;

EUSKARA Manuel etorriZKERO ni joango naiz Manuel etorrZ GERO ni joango naiz Etxera joanEZKERO lo egingo dut Zuk ekarriZ GERO, poztuko da Zuk ekarriZ GERO, poztuko zen Hark ekarriZKERO, zu ixildu

CASTELLA O EN CASO DE venir MAnuel, yo me ir EN CASO DE venir Manuel, yo me ir EN CASO DE ir a casa, dormir EN CASO DE traerlo t, se alegrar EN CASO DE traerlo t, se alegrara EN CASO DE traerlo l/ella, t callat

Ariketa; - ik goilara hartuZKERO, zu zikinduko (zikindu=ensuciar) zaitut

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 59 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-Zure telefono zenbakia jakinEZKERO, laister (laister=pronto, enseguida) deituko (deitu=llamar) nizun.

32. GAIA
Lehen (antes) erabili dugu AHAL + ADITZ LAGUNTZAILE, baina IZAN eta UKAN aditzekin bakarrik ikasiko dugu beste era (era=modo, forma) bat. IZA naiteke zaitezke daiteke gaitezke zaitezkete daitezke

ni zu hura gu zuek haiek

ORK nik zuk hark guk zuek haiek

UKA SI GULARREA dezaket dezakezu dezake dezakegu dezakezue dezakete

PLURALEA ditzaket ditzakezu ditzake ditzakegu ditzakezue ditzakete

Eskematikoki, ondoko taula daukagu; ORK nik zuk hark guk zuek haiek SI G / PLUR PERTSO A T ZU ---GU ZUE TE

EZA / ITZA

KE

Aditz hauek (ahalera(ahalera=potencial)), laguntzaileak dira, baina ez da sekula (sekula=nunca, jams) aditz nagusi deklinatzen (-ko, ten/tzen). Adibideak;
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 60 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

EUSKARA komunera joan naiteke? komunera joan ahal naiz? Pilota jausi daiteke pilota jausi ahal da Ondo ibil gaitezke Ondo ibili gaitezke Ondo ibili ahal gara nik goxokia jan dezaket nik goxokiajan ahal dut nik goxokiaK jan dITZAket nik goxokiak jan ahal ditut

CASTELLA O puedo ir al vater? puedo ir al vater? la pelota se puede caer la pelota se puede caer podemos andar bien podemos andar bien podemos andar bien yo puedo comer el caramelo yo puedo comer el caramelo yo puedo comerme LOS carameloS yo puedo comerme los caramelos

Vemos que significa lo mismo que AHAL + ADITZ LAGUNTZAILE, adems si el verbo principal (p. ej. "ibili", "sartu") acaba en -i o en -tu, podemos quitar la -i o la -tu, o dejar el verbo con terminacin en -i o en -tu, es indiferente. Ariketak; - on egon daiteke Wally? -Wally futbol zelaian (zelai=campo) egon daiteke -Zer egin dezake Wallyk? -Wallyk gol bat sar dezake. -gol bat ez, Wallyk gol asko (asko=mucho/a, muchos/as) sar ditzake. -Zuk golak sartu ditzakezu.

33. GAIA
Oraingo atalean "agintera" (agintera=imperativo). Para verbos sin objeto directo (IZAN) usamos: zu zuek ADITZA+ zaitez ADITZA + zaitezte

Para verbos con objeto directo (UKAN); ORK zuk zuek SI G ADITZA + ezazu ADITZA + ezazue PLUR ADITZA + itzazu ADITZA + irzazue

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 61 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Para el NOR-NORI-NORK; ORK IRI ZUK ZUEK -idazu -izkidazu -idazue -izkidazue

HARI -iozu -izkiozu -iozue -izkiozue

GURI -iguzu -izkiguzu -iguzue -izkiguzue

HAIEI -iezu -izkiezu -iezue -izkiezue

Taula ondokoa izan daiteke; (PLUR)SI G niri -(IZK)I hari guri haiei Adibideak; EUSKARA Eskolara joan zaitez! Eskolara joan zaitezte! etorri zaitez! etorri! ekar ezazu liburua ekar itzazu liburuak ekar ezazue liburua ekar idazu liburua ekar izkadazu liburuak eraman iozu bere tabakoa eraman iozue bere tabakoa eraman iezue haien tabakoa eraman izkiezue haien gauzak eman iezu pilota ema iezu pilota

ORI da o gu e

ORK (zuk / zuek) zu zue

CASTELLA O vete a la escuela! iros a la escuela! ven! ven!/venid! trae el libro trae los libros traed el libro traeme el libro traeme los libros lleval su tabaco llevadle su tabaco (vosotr@s a l/ella) llevadle su tabaco (vosotr@s a ell@s) llevadles sus cosas (vosotr@s a ell@s) dales la pelota dales la pelota

Cuando el verbo acaba en -i, se puede quitar la -i o no quitarla, indiferentemente. por ejemplo EKARRI -> EKAR (ekarri=traer), IKUSI -> IKUS (ver). Lo mismo con los verbos que acaban en -n, por ejmplo, EMAN -> EMA cuando el imperativo es NOR-NORI- NORK

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 62 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Beno, ikusi dugunez, agintera egiteko modu bat baino gehiago daude (bueno, como hemos visto, hay ms de un modo para hacer el imperativo). Modu hauek ondokoak dira; EUSKARA joan! joan zaitez! ekarri liburua! ekarri ezazu liburua! ekarri liburuak! ekarri itzazu liburuak! ekarri idazu liburua! ekarri izkidazu liburuak! CASTELLA O vete! / iros! vete! trae/traed (me/le/nos/les) el libro! trae el libro! trae/traed (me/le/nos/les) los libros! trae los libros! traeme el libro traeme los libros

Cuando nos preguntan ZER despus de haber dicho algo en imperativo, ponemos al verbo el atzizki -teko/-tzeko, y no aadimos nada.

Adibideak: EUSKARA -ekarri liburua! -zer? -liburua ekartzeko!. -ema idazu liburu hori! -zer? -liburu hori ekartzeko! CASTELLA O -trae el libro -qu? -Que traigas el libro! -dame ese libro! -qu? -que traigas ese libro!

Agintera, ikusi dugu, baina gauza bat mesedez (mesedez=por favor) eskatzeko (eskatu=pedir), geroaldia (tiempo en futuro) erabiliko dugu; EUSKARA ekarriko didazu, mesedez, liburua? CASTELLA O me traes, por favor, el libro?(aunque "me traeras" es futuro, en castellano se traduce en presente) traes, por favor, el libro? me dices, por favor, tu nombre?

ekarriko duzu, mesedez, liburua? esango didazu, mesedez, zure izena? Ariketa: -eraman ezazu jaka! -zer? -jaka eramateko!

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 63 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

-emango didazu mesedez zure telefonoa? -zer? -ea zure telefonoa emango didazun -Ekar itzazue diskoak. -emaiezue haien pilota -emaizkiezue haien pilotak

34. GAIA
Gai honetan, erlatiboko esaldiak (frases de relativo) ikasiko ditugu. Erlatiboko esaldiak egiteko, aditz laguntzaileei -N atxikitzen (atxikitu=aadir, pegar, adherir). Aditz laguntzailea -A batekin amaitzen bada, -A kentzen dugu, eta -EN ipintzen dugu. Iraganean (iragana=lehenaldia=pasado) izaten bada ez dugu ezer egiten, aditz guztiak -N batekin amaitzen direlako.Adibideak; da--> den gara-->garen dira-->diren dut-->dudan dit-->didan ginen-->ginen zidan-->zidan duzu-->duzun

Adibideak; EUSKARA Zorabiatu deN mutila Marcos da gustatzen zaizuN neska ez da etorri gustatzen zitzaizun neska etorr i da nor da gustatzen zaizun neska? Bilbora joan zen laguna kokolo bat da Bilbora etorri nahi zuen neska CASTELLA O El chico QUE se ha mareado, es Marcos. la chica que te gusta no ha venido la chica que te gustaba ha venido quien es la chica que te gusta? el/la amig@ que no vino a Bilbao es un/a tontuelo/a (kokolo/kokola=tontuelo/a en plan amistoso) La chica que quera venir a Bilbao es su hermana

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 64 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

bere ahizpa da Bilbora etorri nahi duen neskak La chica que quiere venir a Bilbao me ha visto ikusi nau Bilbora etorri nahi duten neskek Las chicas que quieren venir a Bilbao ikusi naute me han visto Bilbora etorri nahi duten neskak beltzaranak dira chicas que quieren venir a Bilbao Las son morenas Bilbora etorri nahi duenak El/la que quiere venir a Bilbao me ha ikusi nau visto Bilbora etorri nahi dutenek ikusi Los/las que quieren venir a Bilbao me naute han visto Bilbora etorri nahi duena El/la que quiere venir a Bilbao es beltzarana da moreno/a Bilbora etorri nahi dutenak Los/as que quieren venir a Bilbao son pelirroj@s ilegorriak dira Oparia eman didan laguna El amigo que me ha dado el regalo es Andoni da Andoni Oparia eman zidan laguna El amigo que me di el regalo es Andoni Andoni da

Adibideak; -Gustatzen zaion mutila nire auzokoa (auzo=barrio, auzokoa=vecino) da. -non dago Fernandok eman dizun erlojua (erloju=reloj)? -Fernando eman didan erlojua mahai gainean dago. -non dago ekarri nizun argazkia (argazki=foto) ? -Ekarri zenidan argazkia nire poltsikoan (poltsiko=bolsillo) dago.

35. GAIA
Orain tokatzen zaigun aditza BALDINTZA (baldintza=condicin, condicional) da. Baldintzako esladi bat egiteko bi motako (mota=tipo) aditzak erabiltzen ditugu, BALDINTZA eta ONDORIOA (ondorio=consecuencia). Lehenik (lehenik=primeramente) IZAN aditza ikusiko dugu (baldintza eta ondorioa). Cuando hay aditz laguntzaile, a este se le aade -ko/-go, como en futuro. La BALDINTZA es la condicin previa que se ha de cumplir, para tener como efecto la ONDORIO que es consecuencia o efecto.

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 65 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

OR ni zu hura gu zuek haiek Adibideak;

IZA BALDI TZA banintza bazina balitza bagina bazinate balira

O DORIOA nintzateke zinateke litzateke ginateke zinatekete lirateke

EUSKARA CASTELLA O Ni alkatea banintza hau Robustianokalea Si yo fuese alcalde, esta sera la calle Robustiano litzateke. Arinago helduko balitza ni poztuko nintzateke Si (el/ella) llegase ms temprano, yo me alegrara Beranduago helduko bagina lagunak joango llegasemos ms tarde l@s amig@s se iran Si lirateke lorontzi jausiko balitza Si el jarrn se cayese, se rompera. apurtuko litzateke

Adibideak; -Gernikara joango banintza, Genikako Arbolara joango nintzateke. -Harekin egongo banintza, Legutiora joango ginateke. -San Juan de Gaztelugatxen egongo balira, ondo egongo lirateke.

36. GAIA
Baldintza eta ondorioa ikusiko dugu UKAN aditzarekin;

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 66 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORK nik zuk hark guk zuek haiek

BALDI TZA banu banitu bazinu bazenitu balu balitu bagenu bagenitu bazenute bazenituzke balute balituzke

O DORIO nuke nituzke zenuke zenituzke luke lituzke genuke genituzke zenukete zenituzkete lukete lituzkete

Bai baldintzak, bai ondorioak (bien el baldintza, bien el ondorio) iraganeko antza (antza=parecido) daukate. NOR-NORI aditza baldintzan; ORI niri zuri hari guri zuei haiei BALDI TZA balitzait balitzaizkit balitzaizu balitzaizkizu balitzaio balitzaizkio balitzaigu balitzaikigu balitzaizue balitzaizkizue balitzaie balitzaizkie O DORIO litzaidake litzaizkidake litzaizuke litzaizkizuke litzaioke litzaizkioke litzaiguke litzaizkiguke litzaizueke litzaizkizueke litzaieke litzaizkieke

Taulak; ORI BALDI TZA niri t zuri zu hari o balitzai (zki) guri gu zuei zue haiei e

O DORIOA da zu o litzai (zki) KE gu zue e

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 67 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Adibideak; EUSKARA -Zer egingo zenuke giltzak lurrera jausiko balitzaizkizuke? -Jausiko balitzaizkidake lurretik hartuko CASTELLA O -qu haras si te cayesen las llaves al suelo?

nituzke. me cayesen, las cogera del -Si se suelo. Hark azterketa ekarriko balu guk Si l/ella trajese el examen, egingo genuke nosotr@s lo hariamos. Beranduago helduko balira, Si llegasen ms tarde, se les ira autobusa joango litzaieke el autobs. Irakasleak aginduko balu, guk etxerako lana eginSi el/la profesor/a lo mandase, beharko nosotr@s tendriamos que hacer genuke los deberes (etxerako lana=trabajo para casa, deberes) Gustatuko litzaidake Oliten Me gustara estar en Olite egotea

Adibideak; -Txakurra azkarrago joango balitza, ihes egingo (ihes egin=escapar) litzaizueke. -Zer egingo zenuke txakurra ihes egingo balitzaigu? -Txakurra ihes egingo balitzaizueke, nik harrapatuko (harrapatu=coger, atrapar) nuke.

37. GAIA
Azkenik (azkenik=finalmente) NOR-NORI-NORK aditzaren "baldintza" eta "ondorioa" ikusiko dugu.
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 68 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORI ORK IRI NIK ----ZUK bazenit bazenizkit HARK balit balizkit GUK ----ZUEK bazenidate bazenizkidate HAIEK balidate balizkidate

ZURI banizu banizkizu ----balizu balizkizu bagenizu bagenizkizu ----balizute balizkizute

BALDI TZA HARI GURI banio --banizkio --bazenio bazenigu bazenizkio bazenizkigu balio baligu balizkio balizkigu bagenio --bagenizkio --bazeniote bazenigute bazenizkiote bazenizkigute baliote baligute balizkiote balizkigute

ZUEI banizue banixkizue ----balizue balizkizu bagenizue bagenizkizue ----balizuete balizkizuete

HAIEI banie banizkie bazenie bazenizkie balie balizkie bagenie bagenizkie bazeniete bazenizkiete baliete balizkiete

Eta hona hemen (hona hemen=he aqu) taula eskematikoa; ORK ZER/ OR (sing/plur) ORI ni t/d zeni zu li o BA geni (ZKI) gu zeni___te zue li___te e

Eta ondorioa ondokoa izango litzateke; O DORIOA NORIIRI ZURI HARI NORK NIK --nizuke nioke --nizkizuke nizkioke ZUK zenidake --zenioke zenizkidake --zenizkioke HARK lidake lizuke lioke lizkidake lizkizuke lizkioke GUK --genizuke genioke --genizkizueke genizkioke ZUEK zenidakete --zeniokete zenizkidakete --zenizkiokete HAIEK lidakete lizukete liokete lizkidakete lizkizukete lizkiokete

GURI ----zeniguke zenizkiguk liguke lizkiguke ----zenigukete zenizkigukete ligukete lizkigukete

ZUEI nizueke nizkizueke ----lizueke lizkizueke genizueke genizkizueke ----lizuekete lizkizuekete

HAIEI nieke nizkieke zenieke zenizkieke lieke lizkieke genieke genizkieke zeniekete zenizkiekete liekete lizkiekete

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 69 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Taula eskamatikoa; ORK ni zeni li geni zeni___te li___te

OR (sing/plur)

(ZKI)

ORI da zu o gu zue e

KE

Taula hau eta aurrekoa (aurrekoa=anterior) oso (oso=muy) antzekoak (antzeko=parecido/a) dira. Adibideak; EUSKARA CASTELLA O Gutuna emango bazenidake nik Si me diese la carta, yo se la dara Jesusi emango nioke a Jess Egia esango bazenigute gozokiak emango genizkizueke dijeseis la verdad, os Si nos dariamos los caramelos Gertatu dena esango bazenioke, Si le dijeses lo que ha sucedido, te diskoak ekarriko lizkizuke traera los discos Adibideak; -Zer emango zenidake edalontzioa emango banizu? -Edalontzia emango bazenit nik gatzontzia emango nizuke -Haiek guri hiztegia (hiztegi=diccionario) ekarriko baligute, guk haiei hormirudiak (hormirudi=poster, horma=pared, irudi=imagen) eramango genizkioke.

38. GAIA
Gai honetan BALDINTZA eta ONDORIOA berrikusiko (berri=nuevo.Noticia) (ikusi=ver) (berrikusi=repasar) ditugu; Izan aditza; IZA BALDI TZA banintza bazina balitza bagina bazinate balira

OR ni zu hura gu zuek haiek

O DORIOA nintzateke zinateke litzateke ginateke zinatekete lirateke


70 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Ukan (NOR-NORK) aditza;

ORK nik zuk hark guk zuek haiek

BALDI TZA banu banitu bazinu bazenitu balu balitu bagenu bagenitu bazenute bazenituzke balute balituzke

O DORIO nuke nituzke zenuke zenituzke luke lituzke genuke genituzke zenukete zenituzkete lukete lituzkete

NOR-NORI aditza; ORI niri zuri hari guri zuei haiei BALDI TZA balitzait balitzaizkit balitzaizu balitzaizkizu balitzaio balitzaizkio balitzaigu balitzaikigu balitzaizue balitzaizkizue balitzaie balitzaizkie O DORIO litzaidake litzaizkidake litzaizuke litzaizkizuke litzaioke litzaizkioke litzaiguke litzaizkiguke litzaizueke litzaizkizueke litzaieke litzaizkieke

Taula; ORI niri zuri hari guri zuei haiei

BALDI TZA t zu o balitzai (zki) gu zue e

O DORIOA da zu o litzai (zki) KE gu zue e


71 / 77. orrialdea

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

NOR-NORI-NORK aditza; ORI ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK BALDI TZA HARI GURI banio --banizkio --bazenio bazenigu bazenizkio bazenizkigu balio baligu balizkio balizkigu bagenio --bagenizkio --bazeniote bazenigute bazenizkiote bazenizkigute baliote baligute balizkiote balizkigute

IRI ----bazenit bazenizkit balit balizkit ----bazenidate bazenizkidate balidate balizkidate

ZURI banizu banizkizu ----balizu balizkizu bagenizu bagenizkizu ----balizute balizkizute

ZUEI banizue banixkizue ----balizue balizkizu bagenizue bagenizkizue ----balizuete balizkizuete

HAIEI banie banizkie bazenie bazenizkie balie balizkie bagenie bagenizkie bazeniete bazenizkiete baliete balizkiete

BA

ORK ni zeni li geni zeni___te li___te

ZER/ OR (sing/plur) ORI t/d zu o (ZKI) gu zue e

NORIIRI NORK NIK ----ZUK zenidake zenizkidake HARK lidake lizkidake GUK ----ZUEK zenidakete zenizkidakete HAIEK lidakete lizkidakete

O DORIOA ZURI nizuke nizkizuke ----lizuke lizkizuke genizuke genizkizueke ----lizukete lizkizukete

HARI nioke nizkioke zenioke zenizkioke lioke lizkioke genioke genizkioke zeniokete zenizkiokete liokete lizkiokete

GURI ----zeniguke zenizkiguk liguke lizkiguke ----zenigukete zenizkigukete ligukete lizkigukete

ZUEI nizueke nizkizueke ----lizueke lizkizueke genizueke genizkizueke ----lizuekete lizkizuekete

HAIEI nieke nizkieke zenieke zenizkieke lieke lizkieke genieke genizkieke zeniekete zenizkiekete liekete lizkiekete

Taula eskamatikoa;
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 72 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ORK ni zeni li geni zeni___te li___te

OR (sing/plur)

(ZKI)

ORI da zu o gu zue e

KE

39. GAIA
El timo tiempo verbal que veremos es el subjuntivo, y solo para el IZAN y el UKAN, es el siguiente; IZA naitezan zaitezan dadin gaitezan zaiteztezan daitezan

NI ZU HURA GU ZUEK HAIEK Y para el UKAN;

UKA ORK NIK ZUK HARK GUK ZUEK HAIEK SI G dezadan dezazun dezan dezagun dezazuen dezaten PLUR ditzadan ditzazun ditzan ditzagun ditzazuen ditzaten

Taula ondokoa izan ahal da; ORK nik zuk hark guk zuek haiek OR (SI G/PLUR) ORK da zu --gu zue te

DEZA/DITZA

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 73 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Este modo temporal en castellano se usara en casos como "para que seamos", "que seamos", "seamos" cuando decimos "gaitezan".Veamos como se usa este tiempo con algunos ejemplos; EUSKARA joan gaitezan Corellara etor daitezan menditik egin duzuna ikus dezagun argazkiak ikus ditzaten Gelditzeko esan digu hitz egin dezagun Ekarri gaitu aspertu gaitezan ekarri gaitu hitz egin dezagun hitz egin dezagun CASTELLA O vayamos a Corella que vengan del monte veamos lo que has hecho que vean las fotos nos ha dicho que nos quedemos para que hablemos nos ha traido para que nos aburramos nos ha traido para que hablemos hablemos

Ikusten dugu, ahaleran bezala (bezala=como), -i batekin amaitzen diren aditzetan, -i kentzen dugula. Salbuespen (salbuespen=excepcin) modura (a modo de), "joan gaitezan" esan beharrean (esan beharrean=en lugar de decir) "goazen" esaten dugu. Beraz (beraz=por tanto), GOAZE =JOA GAITEZA , eta "joan gaitezan" txarto (txarto=mal) dago. Ariketa; Pelikula ikus dezagun Pelikulak ikus ditzagun goazen Tafallara! Azkar etorri daitezan

40. GAIA
Gai honetan, eta hurrengoetan (hurrengo=siguiente), ikastaroan zehar (-an zehar=al largo de) ahaztu (ahaztu=olvidar) zaizkidan kontu (kontu=asunto) batzuk (batzuk=algin@s) ikusiko ditugu. Nola estan da euskaraz "cansado"?. ba galdera hau erantzuteko (erantzun=responder), "-ta" erabiltzen dugula esango dugu. Adibidez;

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 74 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

ADITZA Nekatu jaitsi lo egi izutu itxi

OLA? nekatuta jaitsita lo eginda izututa itxita

CASTELLA O cansar levantar dormir asustar cerrar

COMO? cansado/a levantado/a dormido/a asustado/a cerrado/a

Tokiak (toki=sitio) adierazteko (adierazi=expresar), ondoko hauek erabiltzen ditugu; O hemen hor ORA hona horra O DIK hemendik hortik O GOA hemengoa horkoa CASTELLA O aqu, a aqu, de aqu, de aqu all, a all, de all, de all

"nondik" usamos cuando hay movimiento, por ejemplo "hortik nator"="vengo de all". "nongoa", en cambio, se usa para decir "de donde" es algo o alguien, por ejemplo "nongoa da Sara?"="de donde es Sara?. BEZALA=COMO. MODUA =MODURA=A MODO DE Adibidez; EUSKARA CASTELLA O txakur modura igeri egiten du nada "a modo de" perro txakurrak bezala jaten du come como los perros (jan=comer) zapia txano modura jarri du Se ha puesto el pauelo a modo de gorro

BEHARREA =E VEZ DE/E LUGAR DE Con "beharrean" no se usa aditz laguntzaile en el verbo en que se aplica, el tiempo se supone al leer la segunda accin. Adibidez; EUSKARA CASTELLA O gurekin etorri beharrean EN VEZ DE venir con nosotros, Gazteizera joan dira han ido a Gazteiz niri liburua eman beharrean EN VEZ DE darme a m el libro, besteei eman diete se lo han dado a los/as otros/as esan didazuna esan beharrean EN VEZ DE decirme lo que me has dicho tendras que egia esan beharko zenuke decir la verdad

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 75 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

41. GAIA
Aditz laguntzailari - EZ gehituz gero, erderazko (erdera=lengua castellana, castellano) "COMO" lorztzen (lortu=conseguir) dugu. Adibidez; EUSKARA berandu etorri zareteNEZ, ez duzue afalduko hain lotsatia denez, ez du ezer esango azterketa gaizki egin zuenez, ez du gaindituko CASTELLA O COMO habeis venido tarde, no cenareis COMO es tan vergonzos/a, no dir nada COMO hizo mal examen, no va lo va a aprobar

Aditz laguntzailari -ENEAN gehituz gero, erderazko "CUANDO" lortzen dugu. Baina iraganean LA gehitzen da. Adibidez; EUSKARA heltzen direNEAN esaiezu heltzen direnean nik esango diet heltzen zireLA Fede joan zen esan zidatela flipatu nintzen eman niola zabaldu zuen CASTELLA O CUANDO llegen diselo CUANDO lleguen yo se lo dir CUANDO llegaron Fede se fue CUANDO me lo dijeron flip CUANDO se lo d lo abri

En frases compuestas de relativo, cuando el verbo principal es negativo, al verbo secundario se le aade - IK, y no -LA. Adibidez; EUSKARA CASTELLA O ez dakit etorriko direnik no se si vendrn badakit etorri direla ya s que han venido badakit ez direla etorri ya s que no han venido ez dakit etorri direnik no se si han venido ez dakit etorri zirenik no se si vinieron ez dit esan etorriko zenik no me dijo que vendra ez zuen aipatu egia zenik no mencion que era verdad ez dut esango nork egin behar duenik no voy a decir quien tiene que hacerlo ez dut esango nork egin behar ez duenik no voy a decir quien no tiene que hacerlo esango dut nork egin behar voy a decir quien tiene que hacerlo duen esango dut nork egin behar ez voy a decir quien no tien que hacerlo duen
Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 76 / 77. orrialdea

www.aprendereuskera.com gorkaioseba@hotmail.com

Azkenik, esango dugu esaldi konpasutuetan, bakarrik behin batean ipini daitekela aditz laguntzailea. Aditzaren denbora (denbora=tiempo) azken aditzaren aditz laguntzaileak esaten digu. Adibidez; EUSKARA CASTELLA O Etxera joan, armarioa zabaldu, prakak ipini eta a casa, abr el armario, me puse los Fu pantalones y fu de nuevo a la calle berriro kalera joan nintzen bapatean baloiari eman eta Derrepente le di al baln y meti gol gola sartu zuen oraintxe bertan etxera joan eta zure diskoa ekarriko dizut Orain telefonoa hartu eta deitzen diot Ahora mismo voy a casa y te traigo tu disco Ahora cojo el telefono y le llamo

Gorka Ioseba Bakero Curso de Euskara Euskara Euskara jalgi hadi Plazara 77 / 77. orrialdea

Das könnte Ihnen auch gefallen