School of Management and Economics

Semester Strategie & Verandermanagement

Studiehandleiding Bedrijfskunde

Studiejaar: 2022 - 2023

 Auteurs UNASAT docenten in samenwerking met docenten
van de Hogeschool van Amsterdam

Semestercoördinator Dhr. J. Daal (j.daal@unasat.sr)

Opleidingscoördinator Mevr. G. Tjon A Pauw

(Someopleidingscoordinatoren@unasat.sr)
(g.tjonapauw@unasat.sr)

EC 30

Code SH 1120VM

Studiejaar 2022-2023

Website www.unasat.org

Dit semester is onderdeel van de UNASAT opleiding Bedrijfskunde

1

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Inhoud

1. Inleiding

1.1 Adequaat handelen in de beroepspraktijk

1.2 Onderzoek
1.3 Doelstelling
1.4 Competenties

2. Programma

2.1 Opzet
2.2 Werkvormen
2.3 Studiemateriaal
2.4 Planning

3. Toetsing, beoordeling en feedback

3.1 Toetsen en toets momenten

3.2 Beoordeling
3.3 Feedback
3.4 Herkansing

4. Bijlagen

1. Beoordeling Strategisch plan

2. Beoordeling Onderzoeksplan
3. Beoordeling Veranderplan
4. Beoordeling Verantwoordingsgesprek

Noot: p.16 is wijziging: de case wordt door de docent gekozen

2

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

1. Inleiding
1.1 Adequaat handelen in de beroepspraktijk

Aan het eind van de hbo opleiding wordt er van u verwacht dat u in staat bent om veel-
voorkomende taken en probleemsituaties in de beroepspraktijk adequaat aan te pakken
en op te lossen. Voor de opleiding zijn de kerntaken, die kenmerkend zijn voor het beroep
waarvoor u wordt opgeleid, in kaart gebracht en in het programma opgenomen.
De beroepspraktijk is echter divers en bovendien aan verandering onderhevig. Een inven-
tarisatie van kerntaken (ook wel beroepstaken genoemd) betreft daarom altijd een selec-
tie: het gaat om taken die exemplarisch zijn voor het werkveld. Tijdens de opleiding voert
u deze taken uit; u toont daarbij aan dat u in de praktijk adequaat kunt handelen.
Daarbij is het echter ook van belang dat aandacht besteed wordt aan transfer: dat u weet
hoe te handelen in situaties die niet direct in de opleiding aan bod zijn gekomen of die
niet volledig identiek zijn aan de praktijksituaties in de opleiding. Dit wordt bereikt door
bij de uitvoering van beroepstaken steeds de nadruk te leggen op het ontwikkelen en be-
oordelen van een (relatief beperkt) aantal vermogens die ten grondslag liggen aan het
uitvoeren van uiteenlopende taken in de beroepspraktijk en die bepalend zijn voor de
kwaliteit ervan. Deze vermogens worden competenties genoemd. Competenties zijn uit-
gewerkt in indicatoren die aangeven wat onder de betreffende competentie verstaan
wordt.
De opleiding onderscheidt drie niveaus in de competenties namelijk geleid (niveau 1), be-
geleid (niveau 2) en zelfstandig (niveau 3). Het onderwijsconcept streeft naar een gelei-
delijke ontwikkeling van niveau 1 (bij aanvang van de propedeuse) tot niveau 3 tijdens de
afstudeeropdracht. In het semester Strategie & Verandermanagement zijn de te verwer-
ven competenties van niveau 2 en 3.

De competenties vakkundigheid, communiceren en resultaatgerichtheid staan centraal

in een semester. Een semester biedt een leersituatie waarin u deze competenties kunt
ontwikkelen. U krijgt van de docent en van medestudenten feedback op de ontwikkeling
van deze competenties en middels de beoordeling van de beroepsproducten krijgt u zicht
op de ontwikkeling van uw competenties.
U kunt in een semester ook werken aan andere competenties zoals innovatief vermogen
en samenwerken; u moet hier dan echter zelf sturing aan geven en er feedback over vra-
gen (vooral aan medestudenten).

De competenties: innovatief vermogen, ondernemend gedrag, besluit -vaardigheid, sa-

menwerken, klantgerichtheid en ontwikkelingsgericht vermogen ontwikkelt u vooral in
uw werksituatie of tijdens de stage. U stelt een portfolio met best practises samen.
Aan het eind van de opleiding wordt uw ontwikkeling van deze competenties in een
assessment getoetst.
3

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

1.2 Onderzoek
Tegenwoordig wordt in elke beroepsrichting onderzoek verricht. Opdrachtgevers en werkgevers
willen het door hen uitgezette beleid goed kunnen onderbouwen en evalueren, ze willen bijvoor-
beeld de bedrijfsresultaten uitgedrukt zien in cijfers en ze willen een goede diagnose kunnen stel-
len. Het op de juiste manier verrichten van praktijkgericht onderzoek wordt steeds belangrijk.

Onderzoek leert u door te doen! Maar ook door erover te lezen en te oefenen met praktijk voor-
beelden. Tijdens de opleiding bent u in elk semester bezig met onderzoek, denk maar aan het ver-
zamelen van informatie, de juiste vragen stellen om een probleem duidelijk te krijgen, de gegevens
analyseren, tijdsplanningen maken, betrouwbare bronnen vinden en deze goed toepassen, de
juiste conclusies trekken etc.

Bedenk ook dat ‘goed onderzoek doen’ vooral betekent dat u de juiste vragen kunt stellen. Middels
het werken aan een beroepsproduct doet u onderzoek, soms in teamverband maar ook vaak al-
leen. Ga altijd planmatig te werk, investeer voldoende tijd in de eerste fase van uw onderzoek,
anders komt u tijdens uw onderzoek in de problemen. Neem een onderzoekende houding aan,
wees ‘nieuwsgierig’. Het werken aan de beroepsproducten maar ook het oefenen met presenteren
van de resultaten zijn tevens een voorbereiding op uw proeve van bekwaamheid aan het eind van
uw opleiding wanneer u zelfstandig een complex vraagstuk uit de beroepspraktijk onderzoekt,
hierover een rapport schrijft en aanbevelingen doet.

1.3 Doelstelling

Na dit semester wordt van u verwacht dat u de volgende beroepshandelingen kunt uitvoeren:

Met betrekking tot strategievorming:

- een analyse maken van externe ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de organisatie
- een business model opzetten
- op basis van genoemde analyses strategische opties formuleren
- analyse maken van de eigen organisatie in termen van sterktes en zwaktes
- strategische doelstellingen formuleren zodanig dat daarvan operationele doelstellingen kun-
nen worden afgeleid
- het proces van strategieontwikkeling leiden

Met betrekking tot verandermanagement:

- een (her)ontwerp van de organisatie (of een onderdeel daarvan) maken als gevolg van een
(nieuw) business model en strategische keuzes
- een complexe situatie meervoudig diagnosticeren met passende diagnose modellen
- inzichtelijk maken hoe de huidige situatie door verschillende factoren in stand gehouden
wordt (causaal diagram).
- de kern van het verandervraagstuk benoemen
4

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

- de keuze voor een bepaalde veranderstrategie goed onderbouwen, daarbij rekening houdend
met de aard van het vraagstuk, de veranderhistorie van de organisatie, de veranderaars en de
energie en weerstand van alle betrokkenen
- de gekozen veranderstrategie vertalen in een interventieplan met een mix van interventies,
gericht op het effectief en efficiënt doorvoeren van de verandering
- een bij de veranderstrategie passende communicatie uitwerken
- veranderingen implementeren: doelen vaststellen, planning opstellen en uitvoering hieraan
geven
- werknemers stimuleren om veranderingen te initiëren, te accepteren en bij te dragen aan de
implementatie
- de haalbaarheid van de beoogde verandering bepalen (financieel, juridisch en organisato-
risch) op basis van een analyse van de verandercapaciteit
- de uitvoering van geïmplementeerde veranderingen bewaken en indien nodig bijsturen

Met betrekking tot het eigen professionele handelen:

- een onderzoek opzetten
- uw eigen veranderstijl beschrijven
- uw keuzes en het eigen handelen verantwoorden

1.4 Competenties
De in 1.3 genoemde doelstelling (de beroepshandelingen) bieden u de mogelijkheid de compe-
tenties vakkundigheid, communiceren en resultaatgerichtheid verder te ontwikkelen.

Vakkundigheid
U laat zien het vermogen te hebben om te onderzoeken, te analyseren, te conceptualiseren en te
oordelen. Dit doet u door trends die van invloed kunnen zijn op een organisatie te signaleren en
te analyseren. Tevens analyseert u de sterktes en zwaktes van een organisatie, formuleert u
beredeneerde strategische opties en bedenkt u een concept voor een (nieuw) business model en
een concept om een verandering te bewerkstelligen. Hierbij past u relevante en actuele theo-
rieën, modellen, begrippen en technieken toe.

Communiceren
U bent in staat effectief te communiceren om de noodzakelijke informatie over de externe en in-
terne organisatie omgeving te verkrijgen. Om de veranderingsdoelen te kunnen bereiken laat u
zien sensitief te zijn ( u heeft gevoel voor organisatiecultuur en persoonlijke argumenten en u er-
kent weerstanden), te kunnen adviseren (u sluit aan bij de ander en diens belangen) en waar no-
dig overtuigend te zijn (uw standpunten/keuzes onderbouwt u met argumenten).
Uw rapportages zijn in goed Nederlands geschreven en helder gestructureerd. U maakt gebruik
van passende theorie en hanteert daarbij een correcte bronvermelding (APA).
5

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Resultaatgerichtheid
U laat zien doelgericht te zijn door een veranderplan op te stellen waarin de doelstellingen duide-
lijk zijn geformuleerd en de stappen staan beschreven om deze doelstellingen te realiseren. U
laat zien over probleemoplossend vermogen te beschikken. Uw efficiëntie toont u door oog te
hebben voor de werkelijkheid en de verschillende belangen en waarden die meespelen. U kunt
gefundeerd keuzes maken en veranderingen voorstellen die realistisch en haalbaar zijn in relatie
tot de kosten, de baten en de risico’s.

Daarnaast demonstreert u uw communicatieve vermogens en uw resultaatgerichtheid door de

gevraagde beroepsproducten op de afgesproken momenten in te leveren en uw aanspreekbaar
te tonen op de reactie van de verschillende actoren. Overschrijding van de deadlines en de wijze
waarop u daarover met de docent communiceert, worden meegenomen in de beoordeling/feed-
back op de betreffende competenties.

N.B.: Dit semester leent zich ook voor de (verdere) ontwikkeling van de competenties: onderne-
mend gedrag, ontwikkelingsgericht gedrag en innovatief vermogen.

Programma
Soms lijkt het wel of organisaties de weg kwijt zijn en alleen nog maar bezig zijn met reorganise-
ren als een soort ‘trial en error aanpak’ in een poging het hoofd boven water te houden. “Bij
welke reorganisatie werkt u?” lijkt dan ook een vraag die steeds toepasselijker wordt. Vanuit dat
perspectief bezien, zou u met enig cynisme met Strategie &Verandermanagement bezig kunnen
zijn. Dat dat niet altijd onterecht is mag duidelijk zijn.

“U raakt makkelijk verslaafd aan uw ‘comfortzone’. Maar op termijn is dat een langzame dood.
Als we niet groeien zijn we stervende”.
Deze uitspraak van Robert Quinn zet Strategie & Verandermanagement in een meer realistisch
perspectief. Door de dynamiek van de huidige tijd betekent niet veranderen een langzame dood.
‘Veranderen is een constante’ is allang niet meer slechts voorbehouden aan innovatieve organi-
saties; groeiende afzetmarkten, expanderende bedrijven, sterker wordende concurrentie, privati-
sering, deregulering, kostenreductie en de opkomst van netwerkorganisaties en nieuwe techno-
logieën hebben ertoe geleid dat (organisatie)verandering niet meer weg te denken is. Vrijwel elke
sector is in beweging; meebewegen is het antwoord en dat betekent een continue reflectie op de
eigen waarde propositie en de bijbehorende strategische keuzes.

Verandering begint (vaak) met het proces van strategievorming. Op basis van een analyse van de
omgeving en van de eigen organisatie, stelt u een gewenst toekomstbeeld vast.
Hierbij gebruiken we de vertrouwde SWOT, maar dan in een breder perspectief. U maakt ook
kennis met het business model Canvas. Dit business model beschrijft de grondgedachte van hoe
een organisatie waarde creëert, levert en behoudt. Het begrip ‘positionering’ speelt hierbij een
belangrijke rol. Hier zullen we dan ook bewust bij stil staan in het eerste blok.
6

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Het tweede blok gaat over het veranderingsproces.
Wat klopt er binnen de organisatie niet meer en hoe verandert u dit? Wie heeft daarbij de ver-
antwoordelijkheid? Hoe loopt het proces? Als u bedacht hebt waar u heen wilt, hoe komt u daar
dan? Hoe neemt u mensen daarin mee? Hoe geeft u leiding aan dit proces of hoe adviseert u de
managers hierover?

Er wordt aandacht besteed aan systeemdenken, verandercapaciteit en alternatieve manieren van

organiseren. Verandertrajecten confronteren u met uiteenlopende valkuilen en obstakels. Denk
aan weerstand, sabotage, passiviteit. Wat betekent dit? Kunt u het voorkomen? Kunt u ervan
profiteren?
De antwoorden op deze vragen vindt u in dit blok.

In dit semester komen ook onderzoeksvaardigheden aan de orde. U leert hoe u een onderzoek
opzet binnen uw eigen organisatie. Dit kunt u zien als een voorbereiding op uw afstuderen.
7

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Hieronder in het kort de belangrijkste begrippen van dit semester op een rijtje:

Positioneren wordt in de marketing omschreven als het streven om een product of merk in de
beleving van de consument een bepaalde positie te laten innemen ten opzichte van vergelijkbare
concurrenten.

Strategie is volgens Van Dale: plan volgens welk men te werk gaat.

Veranderen is volgens Van Dale: anders worden of anders maken.

In grote lijnen kent het begrip veranderen twee betekenissen:
1. de inhoudelijke uitkomst van een verandering (anders worden);
2. het proces van verandering (anders maken, transformeren)

Een ‘verandering’ is dus een geobserveerd of observeerbaar verschil van iets (een mens, organi-
satie, ding) over een zekere tijdsperiode. Een verandering kan dus alleen achteraf worden vastge-
steld. Pas dan kan worden bepaald of de gewenste uitkomst is bereikt. Nog los van de vraag of de
verandering was gepland of bedoeld (maakbaarheid).

Managen staat voor leiden, besturen of klaarspelen.

Verandermanagement is dus het leiden van een (geplande) transformatie. De verandermanager

is een manager die zich specifiek richt op het bewerkstelligen van verandering in organisaties.

Ontwikkelen of ontwikkeling ‘staat voor uitbreiden, verbeteren, doen groeien (ontplooien, vor-
men), voor een geleidelijke verandering in een bepaalde, vaak gunstige richting. Soms is er wel
sprake van veranderen maar staat de inhoudelijke uitkomst niet vast. We spreken dan van orga-
nisatieontwikkeling. Deze vorm past meer in het ‘geruisloos’ laten verlopen van een verandering;
het veranderproces en het uitdenken van de nieuwe organisatie gaan dan samen op.

De manager van morgen1

De manager van gisteren geloofde dat veranderen herstructureren is. De manager van vandaag
heeft de veranderingsliteratuur gelezen, weet dus beter, maar durft de toets van de praktijk niet
aan. De manager van morgen vindt veranderen even natuurlijk als ademhalen. De manager van
gisteren kwam met bevelen, die van vandaag met meningen en die van morgen met een visie en
feiten’.

Ambitie
Het is onze ambitie u op te leiden tot een manager van morgen; iemand die de regie kan voeren
over zichzelf en zijn afdeling. Of tot de adviseur naast de manager van morgen: iemand die regie

1Vrij naar Effectief managementgedrag, Van der Horst en Van Wees (2003).
8

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

kan voeren over het proces van veranderen. In beide gevallen vereist dit een ontwikkelingsge-
richte basishouding en pro- actief reageren op veranderingen in de markt. Niet alleen branden
blussen, maar bewust richting en interventies bepalen met oog voor de mensen die het betreft.
In het INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit), zie hieronder en inmiddels bekend geacht, zit
dezelfde ambitie besloten; in een continu proces dient de waardering van de prestaties van de
organisatie (feedback) steeds als input voor bijsturing (leren en verbeteren) waardoor de presta-
ties blijven voldoen aan de eisen van de omgeving. Daarentegen zijn reorganisaties niet altijd te
voorkomen. Naast indirecte beïnvloeding leert u ook directe en ‘harde’ interventies uit te voeren.
Soms moet u nu eenmaal pijnlijke knopen doorhakken.

Covid-19
Wat doe je als je bedrijf ineens stil ligt en de deuren niet meer mag openen? Restaurants, sport-
scholen, bioscopen… Voorlopig blijven de deuren op slot. Nou, dan ga je op zoek naar nieuwe
manieren om je bedrijf draaiende te houden natuurlijk! Als bedrijf kun je twee dingen doen: ren-
nen of onderduiken. En wie stilstaat mist de bus. Het bestaansrecht van een bedrijf bestaat uit
drie onderdelen:

• Relevantie: doe je ertoe als bedrijf? Voorzie je in de behoeften en emotionele connectie die je
klant heeft met je merk?
• Differentiatie: onderscheid jij je van andere bedrijven, ben je vernieuwend en trendsettend?
• Beschikbaarheid: is jouw product of dienst voorradig en snel leverbaar?
Wanneer je nu met jouw bedrijf of onderneming inspeelt op deze drie onderdelen kun je het ver
schoppen. Ondernemen is kansen zien. Met een beetje creativiteit kom je door de coronacrisis
heen.
9

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 2.1 Opzet

In dit semester leert u een bijdrage te leveren aan strategievorming en veranderingen te initi-
eren, te plannen en te begeleiden. Hiervoor past u concepten en theorieën toe. U werkt met ca-
ses uit de praktijk. Zorg daarom dat u toegang hebt tot een voldoende complexe praktijk, zodat u
de gevraagde beroepsproducten op kunt leveren. Tijdens de colleges wordt een actieve inbreng
verwacht en een bereidheid om informatie over uw eigen werksituatie te delen. Het semester
wordt als zwaar ervaren; niet alleen vanwege de veelheid en complexiteit van de theorie, maar
ook het hoge abstractieniveau. Wanneer u afwezig bent, mist u relevante informatie en verwer-
king van de theorie, maar ook het oefenen van essentiële vaardigheden.
Voorbereidend werk (literatuur, testen) wordt bekend verondersteld; tijdens de colleges wordt
gewerkt met het materiaal.

Het semester is volgens onderstaand schema opgebouwd:

10

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

2.2 Werkvormen

In grote lijnen gaat het dus om het waarom, het wat en het hoe van veranderen.

N.B.: De aanleiding (het waarom) van veranderen is niet altijd strategisch van aard. Vaak worden
veranderingen geïnitieerd door knelpunten in de operationele processen en hebben betrekking
op een aanpassing van structuur, cultuur, vaardigheden, systemen, etc.

Het semester duurt totaal 20 weken. Tweemaal 7 weken is er college op twee dagdelen per
week. Denken en doen zullen regelmatig worden afgewisseld. U leert in de klas door uitwisseling
en ondervinding. Uw verandering naar ‘veranderprofessional’ is ook een proces en zal zo worden
ingestoken. Dat is belangrijk want, het betekent dat u niet alleen deel uitmaakt van het proces,
maar ook invloed heeft op dit proces. Dit met het motto “Mensen zijn niet tegen verandering,
wel tegen de manier waarop.”2 Aanwezigheid is daarom noodzakelijk.

Tijdens het semester leert u de in hoofdstuk 1 genoemde leerdoelen (beroepshandelingen) uit

die voeren en de gevraagde beroepsproducten te maken. In het eerste blok staat vooral strate-
gievorming centraal en in het tweede blok verandermanagement.
De beroepsproducten van dit semester zijn:
• Een strategisch plan;
• Een onderzoeksplan;
• Een veranderplan. Het veranderplan verdedigt u in een verantwoordingsgesprek.

Daarnaast is er een tentamen over een deel van de literatuur en zullen er opdrachten in de klas
gegeven worden waarbij een actieve deelname of voorbereiding wordt gevraagd. Bijvoorbeeld
het presenteren van onderzoeksresultaten (externe analyse, ect.) en het leiden van een work-
shop.

De werkvormen zijn afwisselend:

• hoor- en discussiecolleges voor kennisoverdracht, de behandeling van de theorie en de uit-
wisseling van standpunten;
• werkcolleges voor het werken aan de verschillende casussen;
• gastlezing door een ervaringsdeskundige met een wisselend onderwerp;
• zelfstudie als voorbereiding op de lessen, het leren van de tentamenstof en het uitwerken
van de opdrachten
• oefeningen gericht op de persoonlijke effectiviteit van de manager.

2
FunktieMediair Interim Management
11

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

2.3 Studiemateriaal

Dit semester gaat om het waarom, het wat en het hoe van veranderen.
Informatie uit de boeken Business Model Generatie en Organisatie & Management worden ge-
bruikt voor het waarom (strategievorming) en het wat (de aspecten van de organisatie).
Let op: Organisatie & Management wordt slechts beperkt gebruikt (hoofdstukken 2, 3, 9 en 10).

Het Praktijkboek Veranderdiagnose wordt gebruikt voor het hoe van veranderen. Daarbij gaat
het om het inschatten van de effecten van veranderen op het gedrag van personen, teams en de
organisatie als geheel en hoe dat gedrag kan worden beïnvloed.

Het boek Leren Veranderen is het overkoepelende werk en is de verbinding tussen het waarom,
het wat en het hoe en reikt de veranderaar de concepten aan om veranderingen te sturen.

Op OFSS staan diverse artikelen die een aanvulling zijn op de literatuur. Hiermee krijgt u een
breed beeld van het vakgebied en kunt u van daaruit een eigen visie ontwikkelen.

Verantwoording literatuur

Leren
Veranderen & Praktijkboek
Veranderdiagnose

Materiekant, Gedragskant,
veranderinhoud Veranderproces

Organisatie-
context

Organisatie &
management Business Model
Generatie
12

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Verplichte literatuur

Titel: Business Model Generatie

Auteur(s): Osterwalder&Pigneur
Uitgever: Vakmedianet

Titel: Leren Veranderen, 3e editie

Auteur(s): Caluwé en Vermaak
Uitgever: Vakmedianet

Titel: Organisatie en Management (mogelijk al in bezit, alleen hoofdstukken 2, 3, 9 en 10

worden gebruikt)
Auteur(s): Van Dam en Marcus
Uitgever: Noordhoff

Titel: Praktijkboek Veranderdiagnose (wordt verstrekt)

Auteur(s): Van Es
Uitgever: Vakmedianet

Titel: Praktijkonderzoek voor Bachelors (reeds in uw bezit)

Auteur(s): Mertens
Uitgever: Coutinho

Titel: Taaltopics Rapporteren (of een ander boek over taal en schrijven)
Auteur(s): Braas e.a.
Uitgever: Noordhoff

Op OFSS, is de nodige informatie te vinden, alsmede de presentaties en overig materiaal.

Aanbevolen literatuur
Titel: Interne communicatie als managementinstrument
Auteur(s): Koeleman
Uitgever: Kluwer

Titel: Gedoe komt er toch, Zin en onzin over organisatieverandering

Auteur(s): Swieringa en Jansen
Uitgever: Scriptum
13

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Titel: Leiderschap bij verandering
Auteur(s): Kotter
Uitgever: Academic Service

Titel: In plaats van reorganiseren

Auteur(s): Swieringa en Elmers
Uitgever: Wolters-Noordhoff

Titel: Organisatiediagnose (methoden, modellen, processen)

Auteur(s): Harrison
Uitgever: Van Gorcum

Titel: Strategisch management voor nonprofit organisaties

Auteur(s): Joldersma e.a.
Uitgever: Van Gorcum

Titel: Basisboek Integrale Veranderkunde

Auteur(s): Cozijnsen en Vrakking
Uitgever: Kluwer

Titel: Wie orde zaait zal chaos oogsten

Auteur(s): Baets
Uitgever: Van Gorcum

Titel: Organisatie-onderzoek
Auteur(s): A.H. van der Zwaan
Uitgever: Van Gorcum

Titel: Wat is onderzoek?

Auteur(s): Nel Verhoeven
Uitgever: Boom

Aanbevolen websites
www.bedrijfskunde.startpagina.nl
www.ink.nl
www.managementhelp.org
www.menscentraal.nl
www.managementsite.nl
www.kennisbanksocialeinnovatie.nl
14

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

2.4 Planning

Hieronder de planning van de onderwijsactiviteiten binnen dit semester.

Bij de voorbereidingen wordt verwezen naar de bijbehorende literatuur:
BMG = Business Model Generatie
LV = Leren Veranderen H = Hoofdstuk
O&M = Organisatie en Management p = paragraaf
PV = Praktijkboek Veranderdiagnose (wordt verstrekt)

Week Onderwijsactiviteiten Onderwijsactiviteiten

Blok 1 dagdeel 1 Voorbereiding dagdeel 2 Voorbereiding

1 Introductie: Doorlezen handleiding - Strategisch manage- - O&M: H3 p3.1 en 3.2

- Kennismaking incl. de opdrachten VM1 ment - BMG: Definitie van
- Werkwijze en opdrachten t/m VM4. - Reflectie: trainen in een business model
- De rode draad; het
waarnemen en betekenis
Waarom, Wat en Hoe van - BMG: Het
geven
veranderen. Business model Canvas
- Ervaringen met strategie en De 9 bouwstenen
Opstarten opdracht: stap 1 (blz. 16 t/m 55)
en 2
2 Organisatiediagnose LV: 8.10 - Onderzoeksvaardigheden Ben Baarda, Dit is on-
(w.o. Appreciative O&M: H10 p10.1 en p10.6 i.h.k.v. de opdrachten. derzoek!
Inquiry): N.B.: onderzoeksvaardig-
heden komen regelmatig
Bepalen van de terug.
effectiviteit (stap 3)
3 Korte presentatie stap 1, 2 Meenemen eigen materi- Werkcollege: werken aan Doornemen behan-
en 3. PPT in Teams aal casus externe analyse delde theorie

Externe analyse (stap 4) O&M: H2 en H3 p3.3.3

BMG: Business Model Om-
geving (blz. 200)
4 Korte presentatie stap 4. Meenemen eigen materi-
PPT Canvas in Teams aal
Businessmodel patronen BMG: Patronen (blz. 56
t/m 119)
5 Businessmodel ontwer- BMG: scenario’s (blz.180)
pen: scenario’s D: tools voor scenarioplan-
ning en bijbehorende arti-
kelen
6 Haalbaarheid bepalen: in- O&M: H3 p3.3 t/m 3.3.2
terne analyse (stap 6) (alle bij de 7-S’en rele-
vante literatuur (leider-
Organisatiestructuren schap, cultuur, etc.)
O&M: H9
15
Businessmodel ontwerpen BMG: Ontwerp (blz.
(stap 5) 126 t/m 179
Werkcollege: werken aan
een casus
Korte presentatie stap 5. Meenemen eigen ma-
teriaal
Kiezen van een
Businessmodel BMG: Business Model-
Werkcollege: werken aan len Evalueren (blz. 212)
een casus
Strategische dilemma’s en O&M: H3 p3.4 t/m p3.8
strategievorming

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 Week Onderwijsactiviteiten Onderwijsactiviteiten
Blok 1 dagdeel 1 Voorbereiding dagdeel 2 Voorbereiding

7 Werkcollege: werken in in- Formuleren dilemma’s Vraag gestuurd college: Doornemen alle be-
tervisiegroep en bespre- m.b.t. eigen opdracht en behandeling onderwerpen sproken onderwerpen
king dilemma’s onderwerpen die bre- die breder/dieper behan-
der/dieper behandeld deld moeten worden
moeten worden
8 - Inleveren
SWOT/Strategisch plan en
onderzoeksplan: uiterlijk
op zondag 20 dec digitaal
dienen de producten te
worden ingeleverd! Te laat
= herkansing!
9
10 Feedback op Strategisch Zie planning Feedback op Strategisch Zie planning
plan, onderzoeksplan en plan, onderzoeksplan en
competentieontwikkeling competentieontwikkeling

week- Onderwijsactiviteiten Onderwijsactiviteiten

blok 2 Dagdeel 1 voorbereiding Dagdeel 2 voorbereiding

11 Inleiding Verandermanage- LV: Wat veranderen?: LV:

ment (Waarom veranderen en hoofdbestanddelen en
waarom is veranderen gecom- niveaus van verandering
pliceerd?)
12 Hoe veranderen? LV: Herkennen van de D: De Groot, Van der Veer
Veranderconcepten, verander- O&M: 10.4.2 hoofdbestanddelen, rol- ‘Bezieling in bedrijf’
stijlen len en actoren (witte verandercase)
(kleurentest maken & bespre- LV:
ken)

13 Begrijpen wat er aan de hand
is. Diagnose matrices
Afbakeningsvragen
14 Bespreken en klassikaal maken
van een causaal diagram, op
basis van huiswerk. Kern van
het vraagstuk.
LV: Begrijpen wat er aan de O&M: H10 p 10.3
PV: H1 hand is: kern van het LV: (de delen m.b.t.
(wordt verstrekt) vraagstuk. Aandacht cultuur)
voor organisatiecultuur
LV: Case: KEUZE DOCENT LV:
PV: H4 Werken in subgroepen. D: CASE: KEUZE DOCENT
Diagnose en uitwerken
verandertraject

15 Veranderdynamiek: omgaan PV: H 7 Interventies en interven- LV:

met weerstanden. tieplan,

16 Communicatie rond verander- Koeleman: Interne De veranderaar zelf en LV:

trajecten communicatie als de veranderaars als PV: H 5 en 6
coach
16

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023


17 Vraag gestuurd college: be-
spreken svz veranderplannen
en waar nog hulp bij nodig is.
Aandacht voor consistentie en
precisie behandeling onder-
werpen die breder/dieper be-
handeld moeten worden
18 Tentamen
Inleveren Veranderplan
Zondag 28 februari digitaal
19
20 Verantwoordingsgesprek en
feedback op veranderplan (vol-
gens rooster )
17
Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023
managementinstru-
ment
Vragen eigen ver- Sociaal plan en de juridi- O&M: H 10
anderplan voorbe- sche consequenties LV:
reiden Kosten/baten
Ethiek
Het evalueren van ver-
andertrajecten
Tentamenstof: zie Tentamenstof: zie studie-
studiehandleiding handleiding
Doornemen veran- Verantwoordingsgesprek Doornemen veranderplan
derplan en feedback op veran-
derplan
(volgens rooster )
 2. Toetsing, beoordeling en feedback

2.1 Toetsen en toets momenten

Onderwijseenheden Groep/ Code EC

individueel
SWOT analyse/Strategisch plan
Individueel SH11120VM1 8

Onderzoeksrapport
Individueel SH11120VM3* 6

Tentamen
Individueel SH11120VM2* 6

Veranderplan 50% Individueel SH11120VM4a

Assessment Verandermanagement Individueel SH11120VM4b 10

(50%) (gemiddeld cijfer, beide onder-
delen minimaal 5,5)

3.2 Beoordeling

De beoordeling van de beroepsproducten is erop gericht vast te stellen of u in staat bent de ge-
noemde beroepshandelingen uit te voeren en of u voldoende competent bent. Elke toets moet
daarom met minimaal een 5,5 of met ‘voldoende’ worden afgesloten. In dit semester wordt er
getoetst op twee niveaus: het tussenniveau (niveau 2) en het eindniveau (niveau 3).

Omschrijving tussenniveau (2):

Past kennis toe, werkt met richtlijnen en procedures in complexe situaties, ontwikkelt uitge-
breide kennis, werkt resultaatgericht en legt verantwoording af over keuzes.

Voor de beroepshandelingen die vallen onder strategievorming (eind eerste blok) geldt dat deze
niet helemaal zelfstandig behoeven te worden uitgevoerd (op tussenniveau). Ook in de praktijk
gebeurt het zelden dat u helemaal zelfstandig de strategie bepaalt. Daarentegen moet u het
proces van strategievorming wel beheersen; u moet begrijpen hoe strategie bepaald wordt en
welke strategische keuzes er zijn.
18

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

U heeft inzicht in en kan een bijdrage leveren aan het proces van strategievorming. Voor de uit-
voering van de SWOT-analyse betekent dit dat samen met de docent wordt gewerkt aan de stap-
pen die moeten worden ondernomen, welke modellen en technieken moeten worden toegepast
en wat de beoordelingscriteria zijn.

Omschrijving eindniveau (3):

Analyseert problemen in complexe situaties, handelt zelfstandig, gebruikt creativiteit in het uit-
voeren van opdrachten, stuurt het eigen leerproces, werkt pro- actief en staat open voor een
kritisch oordeel.

De beroepshandelingen van het tweede blok die vallen onder Verandermanagement dienen zelf-
standig te kunnen worden uitgevoerd (op eindniveau). Van u wordt verwacht dat u de
gewenste veranderingen weet door te voeren, als zelfstandige professional, of als deel van een
(project)groep. Dat betekent dat u begrijpt waar het over gaat en hierover kunt adviseren of
overtuigen. U geeft invulling aan de criteria van het veranderplan, u kunt modellen en technieken
kiezen en toepassen en hierover verantwoording afleggen in het assessment.

Het onderzoeksrapport wordt gezien als een opmaat tot het afstuderen en wordt in dat licht be-
oordeeld. (Maar nog niet met dezelfde zwaarte). Het rapport is bedoeld om uw ‘onderzoekend
vermogen’ (verder) te ontwikkelen; een voorwaarde voor het maken van producten waarop ver-
trouwd kan worden. Kloppen de uitspraken die u doet? Heeft u een goede onderzoeksmethode
gekozen? Met andere woorden: hoe vakkundig bent u?

Het tentamen is een gecombineerde kennis en casustoets. Het tentamen dient als controlemid-
del om te bepalen of de beoogde kennis van verandermanagement en organisatiediagnose is ver-
worven en kan worden toegepast. Een deel van wat u leert, past u toe in uw veranderplan. Een
ander deel (noodzakelijke kennis) laat u zien in het tentamen.

Het is een gesloten boek tentamen. Gebruik van boeken en dergelijke is dus niet toegestaan. De
behandelde onderdelen vormen de stof voor het tentamen.
Het tentamen bestaat uit een aantal open vragen en een casus. Er zullen geen vragen gesteld
worden als: uit welk jaar stamt theorie X en welke naam hoort hierbij? U moet wel theorieën en
begrippen snappen. Er kan bijvoorbeeld worden gevraagd naar het verschil tussen een rol en een
actor. Of: Wat is de relatie tussen vuilnisvatbesluitvorming en weerstand?

Het verantwoordingsgesprek (in het toetsoverzicht ‘Assessment’ genoemd)

Naast het kunnen schrijven, is ook het kunnen overbrengen en kunnen verantwoorden, belangrijk
bij veranderen. Vandaar dat een verantwoordingsgesprek onderdeel uitmaakt van dit semester.
19

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Er wordt gekeken naar de mate waarin u de beroepshandelingen met betrekking tot het onderdeel
Verandermanagement beheerst en naar de bijbehorende competenties. Daarbij wordt met name
gekeken naar vakkundigheid, communiceren en resultaatgerichtheid, de competenties die aan de
orde zijn in dit semester.

Om voor beoordeling van de beroepsproducten in aanmerking te komen geldt dat:

• op het voorblad staat welk product het is, welke kans, naam, studentnummer, datum;
• alle gevraagde onderdelen zijn uitgewerkt en aangeleverd (bv. zelfbeoordeling en verant-
woording zijn toegevoegd);
• het product op tijd is ingeleverd volgens de planning;
• het product is ingeleverd volgens de aanwijzingen van de docent;
• het werk in goed Nederlands geschreven is. Bij te veel spel- en grammaticafouten behoudt de
docent zich het recht voor het product niet te beoordelen;
• het product leesbaar gestructureerd is en de bronvermelding klopt volgens de APA-normen

3.3 Feedback
In week 10 en 20 wordt feedback gegeven op de beoordeling van de (beroeps)producten en op
de competenties. De docent bepaalt, afhankelijk van de resultaten, of dit groepsgewijs wordt ge-
daan of individueel op afspraak. Het tentamen kan op afspraak worden ingezien.

Direct na het verantwoordingsgesprek wordt de beoordeling bekend gemaakt en ontvangt u

feedback op uw competentie ontwikkeling.

3.4 Herkansing
Is het (beroeps)product onvoldoende dan maakt u met de docent een afspraak over de herkan-
sing. Er zijn twee opties: of binnen drie weken na de feedback of in de herkansingsweek van het
volgende blok. Er zijn dus geen twee herkansingsmomenten.
Bij een herkansing van een beroepsproduct levert u steeds ook het oorspronkelijke (als onvol-
doende beoordeelde) document in met een kopie van het beoordelingsformulier.

Het tentamen kan alleen worden herkanst op de ingeplande herkansingsdatum.

Bij een onvoldoende beoordeling van het verantwoordingsgesprek dient dit in zijn geheel te wor-
den herkanst en ook dat vindt uiterlijk plaats op de ingeplande herkansingsdatum.
20

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 Bijlagen

1. Beoordeling SWOT analyse/Strategisch plan (VM1)

Maak aan de hand van onderstaand schema een strategisch plan voor een zelf te kiezen
organisatie(onderdeel) en verwerk de gegevens in een rapport. We raden u aan om bepaalde
stappen niet alleen te doen, maar met 2 of 3 personen uit uw organisatie. Als u een strategisch
plan maakt voor een nieuwe organisatie, dan kunt u stap 2 en 3 overslaan. Voor een bestaande
organisatie moet u deze stappen wel uitvoeren.

Afbakenen (stap 1)

Schetsen huidig Bepalen effectiviteit

(stap 2) (stap 3)
businessmodel huidig businessmodel

Externe analyse
uitvoeren (stap 4)
(begrijpen)

(Her)ontwerpen
(stap 5)
businessmodel

Haalbaarheid bepalen
businessmodel en (stap 6)
strategieën kiezen

Stap 1: bepaal de afbakening

Maak duidelijk waarvoor het strategisch plan wordt opgesteld: de hele organisatie, een bepaalde
businessunit of bepaalde afdeling, etc. Beschrijf de organisatie en bij een organisatieonderdeel
ook het onderdeel zelf. Enige historie is ook welkom. Geef duidelijk aan waarvan de businessunit
of afdeling een onderdeel is, bijvoorbeeld d.m.v. een organigram.

LET OP! U kunt alleen voor een organisatieonderdeel kiezen wanneer dit onderdeel zelfstandig
strategische keuzes kan maken en klantsegmenten bedient.

Stap 2: schets het huidige business model

Schets het huidige business model met behulp van het Canvas-model. Doe dit bij voorkeur met 2
of 3 personen uit uw organisatie.
21

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Stap 3: bepalen effectiviteit huidig business model
Stel vast in welke mate het huidige business model voldoet aan de doelstellingen van de organi-
satie. Wordt er winst gemaakt?, zijn de klanten tevreden?, etc. Hierbij kunt u kijken naar de resul-
taatgebieden van het INK-model of gebruik maken van de Balanced Scorecard.

Stap 4: uitvoeren externe analyse (begrijpen van de omgeving)

Analyseer de externe omgeving en breng alle relevante trends of trendbreuken in beeld en be-
trek hierbij:
• De macro-omgeving (zie bv. de omgevingsfactoren H2 van het boek Management en organi-
satie en/of Business Model Omgeving van het boek Business Model Generatie).
• De concurrentieomgeving (zie bijvoorbeeld de vijf concurrentiekrachten van Porter). Indien er
geen concurrentieomgeving is, kijk dan zo volledig mogelijk naar andere omringende partijen
die de organisatie beïnvloeden
• De taakomgeving/transactieomgeving. Indien de organisatie niet echt een onderdeel is van
een bedrijfskolom, dan het ‘netwerk’ waarin de organisatie een functie heeft beschrijven. Het
gaat hier om de ‘bewegingen’ in de kolom of het netwerk die van invloed kunnen zijn op de
positie van de organisatie.
• De markt en dan vooral de marktkrachten (zie blz. 202 van het boek Business Model Genera-
tie).

Stap 5: (her)ontwerpen business model

Stel op basis van stap 4 het (nieuwe) business model op met behulp van het Canvas-model. Doe
dit bij voorkeur met 2 of 3 personen uit uw organisatie. Het gaat dan vooral om de waarde
propositie. Om die te bepalen is het raadzaam om met scenario’s te werken. Stel in deze stap dan
ook een scenario op (zie blz. 180 van het boek Business Model Generatie).

Stap 6: Haalbaarheid bepalen van business model en strategie(ën) kiezen

Bepaal de haalbaarheid van het gekozen business model en analyseer de sterktes en zwaktes
(SW) van de huidige organisatie. Betrek hierbij:
• Het 7-S model van McKinsey (of een ander model als dat meer van toepassing is). Het accent
ligt hierbij op de huidige strategie(ën). Past/passen deze nog bij het gekozen business
model?
• Een portfolioanalyse (of een ander model als dat meer van toepassing is). Bepaal of het hui-
dige portfolio aansluit bij het gekozen business model.
• De ontwikkeling van (een) nieuwe strategie(ën).
• Een vooruitblik op de implementatie. Geef duidelijk aan welke belangrijkste verandering(en)
u ziet voor de organisatie of het organisatieonderdeel om tot uitvoering te komen van het ge-
kozen business model. Dit worden de strategische issues genoemd.
22

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Aanbevolen indeling voor de rapportage van het strategisch plan (opdracht VM1):
• Management samenvatting (bevat de kern en stimuleert tot lezen)
• Inhoudsopgave
• Inleiding
• Hoofdstukindeling volgens de stappen van de opdracht
• Afronding (conclusie of samenvatting) met daarin de belangrijkste veranderingen voor en
aanbevelingen aan de organisatie. Daarbij kijk je terug naar stap 2 en 3.
• Eventuele bijlagen

Vorm
• Het product is op tijd ingeleverd volgens de planning en afspraken.
• Het product is in goed Nederlands geschreven en volgens de gangbare structuur opge-
steld (o.a. titelblad met naam, datum, onderdeel. Geschreven in derde persoon enkel-
voud.
• Bronvermelding is correct volgens de APA-normen.
23

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 Beoordeling SWOT analyse/Strategisch plan (VM1)

Student: Beoordeeld door:

Studentnummer: Datum:

Beoordelingscriteria Waardering Toelichting

Afbakening is duidelijk aangegeven O V G

Het huidige business model is correct uitgewerkt

O V G

De effectiviteit van het huidige

business model is bepaald O V G

Externe analyse: het verband tussen de gevon-

den trends en de organisatie wordt aangetoond. O V G
Bij de externe analyse zijn passende instrumen-
ten toegepast en de analyse is compleet O V G
Op basis van de externe analyse is een passend
business model ontworpen. O V G
Bij het ontwerpen van een passend
Businessmodel is een scenario opgenomen. O V G
De haalbaarheid van het gekozen
Business model is correct uitgewerkt. O V G

Er zijn nieuwe strategieën benoemd O V G

De benodigde veranderingen voor de uitvoering

van het gekozen business model zijn duidelijk O V G
benoemd.
Het geheel is logisch opgebouwd, er is een dui-
delijke lijn tussen de verschillende stappen te O V G
herkennen.
De bronnen zijn volgens APA verantwoord.
O V G
Is in correct Nederlands geschreven
O V G
Cijfer (op schaal van 1-10)
24

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 2. Beoordeling Onderzoeksrapport (VM3)
Zoals eerder in deze studiehandleiding is aangegeven, is het onze ambitie u op te leiden tot een
manager van morgen; iemand die de regie kan voeren over zichzelf en zijn afdeling. Of tot de ad-
viseur naast de manager van morgen: iemand die kan meedenken en die regie kan voeren over
het proces van strategievorming en van veranderen. De dynamiek waarin organisaties zich bevin-
den vraagt om een continue aanpassing van die organisaties.

Met deze opdracht streven wij twee doelen na:

1. U kennis te laten maken met het begrip verandercapaciteit; het vermogen van een organi-
satie om zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Maar wat is veranderca-
paciteit precies en hoe bepaalt u dat?
2. Uw onderzoeksvaardigheden (verder) te ontwikkelen. Weten hoe u iets moet onder-
zoeken om tot gefundeerde uitspraken te komen is een belangrijke vaardigheid.

Uitgangspunten:
Stel een verantwoorde onderzoeksopzet op voor uw organisatie om te onderzoeken wat de mate
is van de “verandercapaciteit”.
De opzet moet zodanig geschreven zijn dat een managementteam het kan begrijpen, enthousiast
wordt voor het onderwerp en weet welke bronnen op welke manier en met welke inzet geraad-
pleegd gaan worden om tot een antwoord te komen.
• De centrale vraagstelling luidt: Wat is de verandercapaciteit van X?
(X = naam organisatie(onderdeel))
• De doelstelling luidt: inzicht geven in het vermogen van de organisatie om zich aan te kun-
nen passen aan veranderende omstandigheden.

In de onderzoeksopzet komen terug:

• De aanleiding en de probleemstelling.
• De vraagstelling (die hierboven al gegeven is). Geef aan welke organisatie of organisatieon-
derdeel u onderzoekt, b.v. ‘Wat is de verandercapaciteit van het Telecommunicatie bedrijf
Suriname.
• Een definitie van de begrippen, algemeen, maar ook toegeschreven op de eigen organisatie.
Hierbij zijn op verantwoorde wijze bronnen gebruikt.
• Beargumenteerde operationalisering van de hoofdvraag naar onderzoekbare deelvragen met
behulp van een conceptueel model.
• Per deelvraag een beargumenteerd en bij de vraag passend voorstel voor waar deze informa-
tie te vinden zou kunnen zijn en met welke methode de vraag beantwoord zou kunnen wor-
den.
• Een uitwerking per methode van wat u gaat onderzoeken. Bv: bij een databaseonderzoek
geeft u aan welke rapporten u zou willen uitdraaien, bij een (half)gestructureerde enquête
welke vragen u zou willen stellen, etc.
• Per onderzoeksmethode en per deelvraag een voorstel voor de analyse en een uitspraak over
de geldigheid van het mogelijk gevonden antwoord en de voors en tegens van de gekozen
manier van informatie verzamelen.
• U geeft een onderbouwde indicatie van de doorlooptijd van dit onderzoek.
25

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

Bij deze opdracht gebruikt u:
1. Minimaal 3 zelf geselecteerde artikelen of bronnen over het begrip verandercapaciteit. (Bij
verandermanagement wordt een deel van het onderzoek uitgevoerd en wordt er een relatie
gelegd met het veranderplan);
2. Het boek ‘Praktijkonderzoek voor bachelors’, ‘Dit is onderzoek!’ of een ander boek over on-
derzoek.

Vorm
• Het product is op tijd ingeleverd volgens de planning en afspraken.
• Het product is in goed Nederlands geschreven en volgens de gangbare structuur opgesteld
(o.a. titelblad met naam, datum, onderdeel, ‘Onderzoeksplan’, inhoudsopgave. Geschreven in
derde persoon enkelvoud.)
• Bronvermelding is correct volgens de APA-normen.
26

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 Beoordeling Onderzoeksrapport (VM3)

Student: Beoordeeld door:

Studentnummer: Datum:

Beoordelingscriteria Waardering Toelichting

De probleemstelling is helder en de centrale vraag-
stelling sluit daar goed op aan. O V G
Het begrip ‘verandercapaciteit’ is uitgewerkt, op ba-
sis van de literatuur. O V G
Er zijn minimaal 3 verschillende artikelen of bron-
nen geraadpleegd. O V G
De definitie van de begrippen is helder.
O V G
De deelvragen zijn onderzoekbaar en volgen logisch
uit de centrale vraagstelling. O V G
Er is een conceptueel model opgesteld.
O V G
Per deelvraag is een beargumenteerd voorstel ge-
formuleerd voor waar deze informatie te vinden O V G
zou kunnen zijn
Per deelvraag is een beargumenteerd voorstel ge-
formuleerd voor met welke methode de vraag be- O V G
antwoord zou kunnen worden.
Het bovenstaande is uitgewerkt naar concrete
onderzoek stappen in de praktijk O V G

Per onderzoeksstap is een voorstel voor de analyse

geformuleerd. O V G

Er is een kritische verantwoording over de geldig-

heid van het mogelijk gevonden antwoorden en de O V G
voors en tegens van de gekozen manier van infor-
matie verzamelen.
Het voorstel is aansprekend geschreven.
O V G
Er is een realistische, onderbouwde indicatie voor
de doorlooptijd van het onderzoek geformuleerd. O V G
De bronnen zijn volgens APA verantwoord.
O V G
Is in correct Nederlands geschreven
O V G
Cijfer (op schaal van 1-10)
27

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

3. Beoordeling Veranderplan (VM4a)

Uitgangspunten voor het veranderplan

U bent aangesteld als ‘Change agent’ en u heeft de opdracht gekregen om een veranderplan op
te stellen voor een complexe situatie. In dit plan moeten het waarom, wat en hoe van de veran-
dering duidelijk worden voor het management. Op basis van het plan kan de organisatie zelfstan-
dig de veranderingen doorvoeren.
U schrijft dit plan op basis van uw SWOT analyse/ strategisch plan.
(Wanneer dit niet wenselijk is, dan overlegt u hierover met de docent.)

U kiest één strategisch veranderdoel (issue) waarop u zich richt.

Strategisch issue
(aanleiding/idee) (stap 1)
(waarom?)

Ontwerp
(uitkomsten) (stap 2)
(wat?)

Verandering (stap 3)
(hoe?)

Verantwoording van
keuzes en (stap 4)
profielbeschrijving

Criteria voor het veranderplan:

• Het plan kan zelfstandig door organisatie worden uitgevoerd. Beschrijf dus ook wat er aan
rollen/actoren/competenties e.d. ingericht moet worden.
• Er is één strategisch doel gekozen (vanuit het strategisch plan). De keuze is verantwoord.
• Er is een ontwerp gemaakt van de gewenste situatie. Met behulp van het 7-S model is de hui-
dige situatie én de gewenste situatie (uitkomst) op alle s-en beschreven. Uiteraard is het mo-
gelijk om voor een ander ontwerpmodel te kiezen.
• De complexe situatie is meervoudig gediagnosticeerd met tenminste drie verschillende (pas-
sende) diagnose modellen
• Er is inzichtelijk gemaakt hoe de huidige situatie door verschillende factoren in stand wordt
gehouden (causaal diagram)
28

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

• De strategie is uitgewerkt in een concreet actieplan. Verplicht zijn daarbij:
• Interventie- en communicatieplan
• Kosten/baten overzicht
• Juridische consequenties (tevens opnemen betrokkenheid medezeggenschap)
• Uitwerking eventuele consequenties voor personeel in een sociaal plan en
• Een ethische paragraaf

In de bijlage:
• Beoordelingsformulier is bijgevoegd met daarin een zelfbeoordeling op de criteria (met argu-
mentatie) is bijgevoegd.
• Een reflectie op de inzichten van de veranderaar tijdens het schrijven van het veranderplan.
• Tevens is bijgevoegd een profielbeschrijving als change agent. Wat maakt u de juiste persoon
om dit uit te voeren (of niet)? Doe hiervoor een test op internet (kleurentest) en maak een
vertaalslag naar het competentieprofiel van het domein Economie en Management. Waar lig-
gen je sterktes en zwaktes?

Vorm:
• Het product is op tijd ingeleverd volgens de planning en afspraken.
• Het product is in goed Nederlands geschreven en volgens de gangbare structuur opgesteld
(o.a. titelblad met naam, datum, onderdeel, ‘Veranderplan’, inleiding met aanleiding,
inhoudsopgave. Geschreven in derde persoon enkelvoud.
• Bronvermelding is correct volgens de APA-normen
29

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

 Beoordeling veranderplan (VM4a)

Student: Beoordeeld door:

Studentnummer: Datum:

Beoordelingscriteria Waardering Toelichting

Er is één strategische issue gekozen (uit het strategisch O V G
plan). De keuze voor dit issue is verantwoord.

Het is een veranderplan voor een complexe situatie O V G

waarin blijkt dat het strategisch issue zich niet zo een-
voudig laat oplossen/invoeren.
Er is meervoudig gediagnostiseerd met passende dia- O V G
gnose modellen. De keuze voor de manier van diagnos-
ticeren en de gebruikte modellen is toegelicht.
De samenhang is inzichtelijk gemaakt d.m.v. een cau- O V G
saal diagram en/of een verhaal (sprookje)

De kern van het vraagstuk is benoemd evenals de ver- O V G

antwoording of er sprake van een kiem en/of een
angel.
De veranderstrategie is verantwoord en onderbouwd O V G
uitgewerkt

Het interventieplan bevat een mix van interventies die O V G

logisch volgen uit de gekozen veranderstrategie en is
consistent met de diagnose
Het veranderplan bevat alle hoofdbestanddelen van O V G
een geplande verandering (uitkomst, veranderhistorie,
context, rollen en actoren, communicatie, planning &
fasering, sturing en reflectie)

Er is aandacht besteed aan de: O V G

• Kosten/baten interventies
• Juridische consequenties
• Consequenties voor het personeel
• Ethische aspecten
Er is beschreven wat aan rollen/actoren/ competenties O V G
e.d. ingericht moeten worden om het plan uitvoerbaar
te maken
Het plan bevat een bijlage met de reflectie op de in- O V G
zichten van de change agent (tijdens het maken van het
plan) en een profielbeschrijving en besteedt aandacht
of de veranderstijl van de change agent past bij de ge-
kozen veranderstrategie

Het plan is professioneel vorm gegeven en in correct O V G

Nederlands geschreven. Het bevat literatuur en bron-
vermelding conform APA
Cijfer (op schaal van 1-10)

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

30
 4. Beoordeling Verantwoordingsgesprek (VM4b)

Vakkundigheid

Criteria Waardering Toelichting: vermeld wat positief opvalt én wat

ontwikkeling behoeft
Is onderzoekend O V G
Is analytisch O V G
Is conceptueel O V G
Heeft oordeelsvermogen O V G

Communiceren

Criteria Waardering Toelichting: vermeld wat positief opvalt én wat

ontwikkeling behoeft
Is toegankelijk O V G
Is sensitief O V G
Is overtuigend O V G

Resultaatgerichtheid

Criteria Waardering Toelichting: vermeld wat positief opvalt én wat

ontwikkeling behoeft
Is doelgericht, is effectief O V G
Is oplossingsgericht O V G
Is efficiënt O V G

Naam student:

Docent:

Datum

Cijfer:

Studiehandleiding Strategie & Verandermanagement studiejaar 2022-2023

31