Rudolf Kjellen i (geo)politoloki diskurs geopolitike APOTEOZA DRAVE Apoteoza (na grkom apotheosis) u grkoj mitologiji predstavlja uzdizanje

e heroja meu bogove Olimpa, a u starom Rimu proglaavanje imperatora za boga. Ona znai i uzdizanje, slavljenje i velianje neke osobe, stvari ili dogaaja. Apoteoza drave je uzdizanje, velianje i slavljenje drave. Pojava Ratzelovih sljedbenika u Njemakoj, Francuskoj, Rusiji, vedskoj... Meu njima najvanije mjesto zauzima vedski politolog Rudolf Kjellen (1864 1922). Kjellen utemeljitelj geopolitike Veina autoritativnih znanstvenika iz akademske zajednice svijeta smatra Kjellena osnivaem geopolitike kao moderne naune discipline iz najmanje dva razloga: Stvorio je pojam geopolitika u jednom svom lanku s poetka xx vijeka tanije 1899. Pokuao je formirati sistemsku znanost, odnosno nadznanost o dravi. Organska teorija drave i deterministiko shvaanje prostora Za Kjellena drave su najvelianstveniji oblik ivota na Zemlji, u stalnom su konfliktu, raaju se, rastu, venu i umiru. Great Cultural Divide (Veliko kulturno odvajanje)

Kjellen i Njemaka Germanofilska pozicija vedskog politologa uinila ga je nezaobilaznom injenicom svjetske znanstvene povijesti. Njegovo uenje nailo je na izvanredan prijem u postversajskoj Njemakoj, dok je u vedskoj prijem bio hladan. Hamsunovska ljubav za Njemaku i germanski duh primjeuje se u svojoj punoj otvorenosti i u uvodnim dijelovima knjige Politiki problemi svjetskog rata: ...amica Germania, sed magis amica veritas ja ne odriem, da moje politike simpatije lee na strani jedne od zaraenih strana... Kjellen i Njemaka Kjellenovo uenje, instrumentalizirano za potrebe Treeg Rajha, ipak se ne moe reducirati samo na monoutilitarnu teoriju, namjenski proizvedenu za potrebe Njemake. Iako se eksponirao kao germanofil, Kjellen je poruio: ja obeavam da u teiti istini bez nedopustivih odstupanja od nje.

 Kjellenov znaaj za razvoj geopolitike kao znanstvenog pravca u politologiji i politikoj geografiji moe se objektivizirati KJELLEN I SUVREMENA GEOPOLITIKA Kjellenov znaaj ne iscrpljuje se samo u historiji geopolitike, on jeste, shodno razliitim interpretacijskim uklonima, prisutan u suvremenoj geopolitici, bilo da je rije o koli geopolitikog aktivizma, neutralnoj geopolitici, kritikoj geopolitici, ili, pak, geopolitici postmoderne Teorijska osnova Kjellenove geopolitike je sljdea definicija: Geopolitika predstavlja nauku o dravi kao geopolitikom organizmu ili pojavi u prostoru: dakle o dravi kao zemlji, teritoriju, podruju ili, najizrazitije, kao zemljitu (prostranstvu). KJELLEN I SUVREMENA GEOPOLITIKA Suvremena politika geografija definira Kjellenovu geopolitiku kao teoriju koja dravu motri kao geografski organizam ili prostorni fenomen. U suvremenoj interpretaciji Kjellen je posebnu panju posvetio procesnom aspektu razvoja pojedinanih geografskih podruja u specifinim kulturnim i politikim prostorima, pa je u tom smislu, proces nacionalizma (kao razvojni aspekt) kod oblikovanja nacionalnih drava obrazlagao sa ovjeku imanentnim geografskim instinktom KJELLEN I SUVREMENA GEOPOLITIKA Kjellen je geopolitiku kao pojam uveo u poljanu historije. Konstitucija pojma kao sredstva globalnog miljenja posluila je osobitim dravama da se na osnovu formalnih geopolitikih rezoniranja njihov potencijal eksplicitno ukljui u globalno djelovanje. Miljenje plus djelovanje, geopolitika plus geografija i kao implikacija te simbioze dobijena je fraza svjetska politika kojom su intelektualci tzv. dravnih vjetina liderstvo, politika teorija, vojna strategija - objanjavali kako je dolo vrijeme da se interesi evropskih drava ostvare kroz strategiju globalnog djelovanja koja podrazumijeva susret (sukob) Evrope sa ostatkom svijeta. KJELLEN I SUVREMENA GEOPOLITIKA Na toj premisi nastala je praktina geopolitika kao vanjska politika, i uz odreenu dozu simplifikacije, moemo tvrditi da su suvremeni meunarodni odnosi i diplomacija u znatnoj mjeri generirani iz ovog intelektualnog ambijenta kao vane posljedice Kjellenovog opojmljivanja i kasnijeg znanstvenog formuliranja geopolitike. Kjellenovi utemeljujui stavovi o geopolitici i geopolitikom, najpregnantnije su izraeni u njegovoj najvanijoj knjizi Drava kao oblik ivota. (1916.) KJELLEN I SUVREMENA GEOPOLITIKA

 Kjellenov teorijski poduhvat vaan je i za politike znanosti i za politiku geografiju. Stvaranjem nadnauke ili supranauke o politici, odnosno dravi, Kjellen je geopolitiku iz geografskog pomjerio u politiki ugao, a sistemskim ralanjivanjem politike znanosti znaajno uticao i na dananje subspecijaliziranje politologije, mada je ovaj nalaz uglavnom preuen u historiji politoloke misli, opet iz razloga Kjellenove (ne)htijue veze sa nacistikom geopolitikom, te teorijskog, neopravdanog ostavljanja klasine geopolitike samo u podruje politike geografije. Sistem nauke o dravi ili politici prema Rudolphu Kjellenu

Kjellenova geopolitoloka univerzalija Kjellenovi podsistemi i specijalne discipline unutar megaznanstvene konstitucije nauke o dravi danas su u manjoj ili veoj mjeri rasprostranjene unutar akademske i univerzitetske zajednice u Evropi, SAD-u i drugim sredinama, a izuavanje etnopolitike, biopolitike, poliarhije.... neki su od najveih teorijskih izazova za politologiju, ali i za politiku filozofiju. Istovremeno, Kjellenovih pet teorijskih podsistema nauke o politici nisu zavrili na smetljitu povijesti, ve suvereno konstituiraju modernu i

postmodernu politologiju: I geopolitika i ekopolitika i demopolitika i sociopolitika i kratopolitika, u razliitim akademskim i teorijskim nominacijama, nude nove inventivne iskorake za politoloku nauku. Kjellenova geopolitoloka univerzalija Zanimljiva je Whittleseyeva opaska o Kjellenu za kojega ovaj vrsni poznavalac politike geografije, geopolitike i geostrategije kae da je, za razliku od Macindera koji je predlagao da se geografija upotrijebi kao pomo dravnitva... formulisao sistem dravnitva zasnovan na geografiji. Kljuno pitanje Da li je Kjellen u svojoj germanofilskoj zaslijepljenosti uope mogao pretpostaviti da e njegovo uenje o geografiji kao politici, odnosno o geopolitici, doivjeti takvu biologistiku i rasistiku interpretaciju kakvu je izvrila kohorta univerzitetskih profesora, publicista i politikih naunika u slubi Treega Rajha? Gerard Toal o Kjellenovom (geo)politikom diskursu Toal smatra da je Kjellen zajedno sa Macinderom normirao imperijalnu geopolitiku agendu kao unutranji sadraj politike kulture na koji nacionalna kultura pristaje. Kako britanska, tako i njemaka ili bilo koja druga sa tendencijom ispoljavanja sopstvene moi van nacionalnih granica. Gerard Toal o Kjellenovom (geo)politikom diskursu Koje su to drave, po Kjellenu, prostorno formatirane (dovoljno snane i velike) da geopolitiku normu transponiraju u stvarnost? Kjellen ih dijeli u dvije skupine, pravei razliku izmeu prvorangiranih (first-rank) i drugorangiranih (second-rank), po kriteriju kapaciteta moi. U first-rank ubraja one zemlje koje posjeduju svjetsku mo (world powers). To su Velika Britanija, Njemaka, Rusija i Sjedinjene Amerike Drave, a u second-rank, drugi razred svjetskih sila situira drave koje imaju neto ranjiviju strukturu moi i atribuira ih geopolitikom figurom great powers, zemlje sa velikom moi. Ta skupina rezervirana je za Austrougarsku, Francusku, Italiju i Japan. Gerard Toal o Kjellenovom (geo)politikom diskursu Toal lucidno primjeuje da je Kjellen, zadivljen Ratzelovim uenjem, budunost megapodravljenog prostora vidio u velikoj autarkinoj kontinentalnoj imperijalnoj dravi sa kompaktnom i neprekinutom teritorijom, sa eljeznikim prugama koje olakavaju komunikaciju i akumuliranom moi. Kako to nije mogue postii bez teritorijalnog irenja, Kjellen je dravi pripisao organske i prirodne atribute, argumentirajui za

novu politiku nauku, obavezno dopunjenu razumijevanjem drave kao legalnog skeletona sa socijalnim mesom i krvlju Zakljuak - Rudolph Kjellen je uvoenjem empirijskih analiza u meunarodnu politiku pragmatizirao Ratzelov teorijski misticizam i snano uticao na razmah geopolitike u Njemakoj, one geopolitike koja e se izmeu dva svjetska rata oktroirati i deklarirati kao teorijska logistika Treeg Rajha. To je povijesna injenica. Bez obzira na proplamsaje neutralne politoloke genijalnosti u Kjellenovom djelu njegovo uenje je bilo podlono reakcionarnoj instrumentalizaciji te je kao germanofilsko moralo biti derogirano od strane saveznike, pobjednike znanosti. No, u istraivanju povijesti geopolitike i politikih nauka uope ovaj vedski politolog ne moe se niti zaobii, niti dogmatski prekriiti. Na kraju krajeva, etiki i povijesni limiti Kjellenove geopolitike germanofilije, iako oigledni, nisu, po posljedicama za svijet teorije i svijet prakse, znaajniji i gori od etikog sunovrata koji je svijetu tokom vladavine nacionalsocijalista ponudio, npr. Martin Heidegger. to nas ne prijei da, sa predrasudama ili bez njih, istraujemo njegovu nadahnutu filozofsku misao. Kao i geopolitiku misao kljunih geopolitikih personaliteta dvadesetog stoljea. Meu njima, centralno mjesto pripada Halfordu Johnu Mackinderu.