Sie sind auf Seite 1von 184

nif-: .

-*/•

>^

r> i

» "'« '.^Z

^y v^
|tf» ^^
. . . -V

^**
- .-•>

:^ <^*t i ^ -

^ ^^~t

. ^r
*^.<rfw

•-"V.^.
^mm^

ANALECTA HYMNICA
MEDII AEVI.

n.

HYMMEIUS MOISSIACENSIS.

Das Hymnar der Abtei Moissac


im

10. Jahrhundert.

Herausgegeben

von

Guido Maria Dreves,


S. J.

^^-^:j^

Leipzig.

Fues's Verlai;- (II. Reisland).


1888.
I

HYMNARIUS MOISSIACENSIS.

Das Hjiimar der Abtei Moissac


im

10. Jahrhundert.

Nach eiüer Handschrift der Rossiana.

Im Anhange:

a. Carmina scholarium Campensium.


b. Cantiones Vissegradeiises.

Herausgegeb en

von

Guido Maria Dreves,


S. J

Leipzig.

Fues's Verlag (R. Reisland).


1888.
JüN - 8 195&
Tor wort.

I.

feeit längerem mit den Vorarbeiten für eine Geschichte der


lateinischen Hymnodie beschäftigt, wurde mir, je mehr ich die-
selben zu fördern vermochte, um so klarer, dafs die mir ge-
steckte Aufgabe mit dem bisher freigelegten Materiale nur in
höchst ungenügender Weise sich lösen lasse. Die Geschichte
einer Litteratur läfst sich nicht wohl schreiben, solange dieselbe,
wenn auch nicht zur besseren, so doch jedenfalls zur grölseren
Hälfte in Handschriften begraben liegt, von denen die meisten
wenigen, viele so gut wie keinem zugänglich sind. Hatte ich
mich anfänglich mit der Hoffnung getragen, den beabsichtigten
historisch gegliederten Bau über den von unseren deutschen,
englischen und französischen Sammlern, vor allen über den von
Daniel und Mone gelegten Fundamenten aufrichten zu können, so
mul'ste ich, seit ich zur gegenteiligen Erkenntnis gelangt war,
mich wohl oder übel entschliefsen, zunächst die Fundamentierungs-
arbeiten zu ergänzen und zu vervollständigen, d. h. das ver-
schüttete hymnologische Rohmaterial soweit und solange zu fördern,
bis ein richtiger Überblick über das Ganze werde ermöglicht
sein. Diesen Vorarbeiten für eine dereinstige Geschichte der
Hynmologie soll die Sammlung dienen, deren zweites Bändchen
hier vorliegt.
Der Zweck dieser Analekten ist somit ein anderer als der
von Mones Anthologie, die es nirgends auf Erschöpfung ihres
Gegenstandes abgesehen hat, oder von Daniels Thesaurus, der
das gesamte zugängliche Material, nach historischen und litur-
gischen Gesichtspunkten geordnet, zu umspannen die Absicht
— 6 -
hatte. Auch zu einem solchen Thesaurus, der gleichfalls ein
schreiendes Bedürfnis geworden , seit das einst klassische Werk
Daniels derart überholt erscheint, dafs eigentlich nur die gut ge-
arbeiteten Indices des fünften Bandes noch von praktischer Be-
deutung sind ; auch zu einem solchen Thesaums, sage ich, dürfte
sich diese Sammlung als eine unerläfsliche Vorarbeit erweisen.
Bei derselben wird es mein Bestreben sein, da nun einmal die
Ordnung, wie sie ein Thesaurus bieten müfste, hier von vorne-
herein ausgeschlossen ist, dafs jedes Bändchen als ein abgerundetes
und in sich geschlossenes Ganze auftrete, wie dies bereits mit dem
ersten Hefte der Fall gewesen. Und zwar kann ich nach dem
jetzigen Stande meiner Arbeiten als gesichert betrachten einen
Band Sequenzen —
also eine Ergänzung zu der bisher reich-
haltigsten Sammlung von Kehrein, deren rund 900 Nummern ich
nach noch nicht anderthalbjährigem Sammeln bereits über 700
weitere hinzufügen könnte: einen Band Hymnen, einen Band
Keimofficien, einen Band Reimgebete und Leselieder. Um diese
Punkte nämlich nmfs man das vaste Material der s. g. Adespota sich
krystallisieren lassen, soll nicht (wie leider in so manchen
Sammlungen) das Disparateste und Unzusammengehörigste in
bunter Mischung durcheinandergärend eine unentwirrbare Kon-
fusion überall da zurücklassen, wo die seltene Kenntnis der
katholischen noch dazu die historische Kenntnis der-
Liturgie,
selben, abgeht. Wie sich die von bestimmten Verfassern her-
rührenden Lieder werden einreihen lassen, vermag ich selbst

für den Augenblick noch nicht abzusehen,


Nachdem ich so Zweck und Methode dieser Sannnlung im
greisen und ganzen gekennzeichnet, wird es vielleicht mancliem
Leser auffallen, dafs ich mich mit diesem zweiten Bändchen
einigermafsen von der mir vorgezeichneten Linie entferne; ich
bin mir dieser Abweichung sehr wohl bewufst, glaube indes, dafs
die starre Konsequenz in diesem Falle zum Nachteile der Sache
gereichen würde.
Li der dem Generale der Gesellschaft Jesu gehörigen, zur Zeit,
der augenblicklichen Zustände Italiens halber, unter dem Schutze
Sr. k. u. k. apost. Majestät hieher geflüchteten s. g. bibliotheca

Bossiana fand ich nämlich eine Handschrift wieder, dii^ bereits


im Jahre 1854, als sie sich noch in Born in der Bibliothek des

Can. Bossi befand, von Bethmann benutzt und beschiieben


- 7 —
wurde ^). Die Handschrift ist ein Hymnavium des 10. Jahrh., aus
der Abtei ]\Ioissac im südlichen Frankreich stammend. Hätte
ich mit der Handschrift me mit allen anderen verfahren, so
hätte ich, das einmal Veröftentlichte bei Seite lassend, die noch
unbekannten Lieder nach liturgischen Gesichtspunkten geordnet
unter die übrigen Hymnen meiner Sammlung verteilt, wo sie
dann unter der Masse —
Hymnen im strengsten Sinne des
Wortes sind schon jetzt an 800, im weitesten zwischen 3 bis 4000 —
so untergegangen wären, dal's die Handschrift als solche völlig
aus dem Auge verschwunden wäre. Bei dem Interesse, das
dieselbe ihres Alters, ihrer Herkunft und ihres Inhaltes wiegen
beanspmcht, konnte ich mich zu einer solchen Aufsaugung der-
selben nicht entschliel'sen und zog es vor, ihren Inhalt bei-
sammen zu lassen und das Hymnarium Moissiacense so wie es ,

war und ist, als ein Ganzes zu veröffentlichen, ein Seitenstück


zu dem durch Muratori bekannt gew^ordenen Antiphonarium
Benchoriense dem es an Alter wTnig, an Interesse und Be-
,

deutung für die hymnologische Forschung w^ohl gar nicht nach-


steht.

Der Umstand, der am meisten gegen Behandlung der diese


Handschrift sprach, w^ar der, dafs ich auf diese Weise ge-
zwungen wurde, entweder eine ungeniefsbare Variantensammlung
statt eines Hymnars zu edieren oder aber eine grofse Anzahl
,

hinlänglich bekannter und des öftern edierter Texte von neuem


abzudrucken, wogegen sich mein Gefühl um so mehr auflehnte,
als gerade dieses mehreren neueren Hymnen-
Verfahren bei
sammlungen mich recht unangenehm berührt hatte. Die Inedita
des Codex ^loissiacensis verhalten sich nämlich zu den bei
Daniel, Mone u. a. bereits befindlichen wie 51 zu 90, bilden
also ein starkes Drittel des Gesamtinhaltes. Dennoch be-
ruhigte ich mich dieses Neudrucks wegen völlig, nicht nur als ich
sah, dafs viele dieser bereits bekannten Hymnen in der Hand-
schrift mit bedeutenden Abweichungen auftraten, deren eine
künftige kritische Textedierung der Hymnen nicht entbehren
dürfe (bei einzelnen Hymnen finden sich ganze Strophen zu-
gesetzt, wie bei Quem terra, Almi projjhetae, Urbs beata, Jam

^) Archiv der Gesellschaft für ältere deutsche Geschichtskunde. Heraus-


gegeben von G. n. Pertz. B. XII. S. 409.
Q

ter quaterais): sondeni mehr noch, als ich wahmahin, in welcher


Weise so manche dieser Lieder bisher ediert worden. Nicht
wenige derselben, und es handelt sich meist gerade um sehr
alte Lieder, finden sich nur bei Daniel : pnift man seine Quellen,
so findet sich gar nicht selten, dafs keine einzige handschriftliche
Aufzeichuimsr seinem Texte zu Grunde liegt, dafs dei-sell>e ^^el-

mehr schlechthin den H}tu uensanimlungen des 16. und 17. Jahr-

himderts entnommen, mithin füi* die textliche Sicherstellimg des


betreffenden Liedes seit einigen hundert Jahren nichts geschehen.
So ist, um niu" ein Beispiel zu erwähnen, von dem schönen Marien-
hvmnus quam glorifica bei Daniel 245 nur die erste Strophe
I,

angefiihrt unter Verweisung auf Hilaiius, Wimpheling etc.;


Band IV, 1S8 geschieht dann der Abdruck des ganzen Liedes,
ob ex recentiori Praemonstratensium breviario oder aus den
Band I genannt en Sammlungen, bleibt ebenso uugewifs, als

die Herkimft der imterm Text verzeichneten Varianten. Der


gewifs interessante Hymnus Alleluja dulce Carmen ist bei Dan. I,
261 ohne Angabe jeder Quelle mitgeteilt; IV. 152 erscheinen
einige Varianten desselben Liedes wieder ohne jede Genealogie.
Reihe dieser Lieder hat erst ^lone eine handschriftliche
Flu- eine
Gnmdlage geboten; al^er auch diese ist für viele wieder recht
spärlich, oft eine einzige Handschrift, oder Handschriften des 14. und
15. Jahrh. für Lieder von lieträchtlichem Alter, z. B. Jam Christe
sol iustitiae, Jam Lignum cnicis mii'a-
Christus astra ascenderat.
bile Chorus novae Jenisalem etc. etc.
. Nach diesen Wahr-
nehnumgen schien es mir kein blofser Luxus mehr zu sein, jene
Lieder aus einer Quelle wie die vorliegende zu wiederholen.
Der Codex Moissiacensis , um auf die nähere Beschreibung
der Handschiift zu konmien. ist ein Cod. memb. in 8 ", 22,9
zu 13,9 cm. Was sein Alter betiilft, so ist dei^elbe sowohl von
de Rossi als von Bethmann, sowie von mehreren Sachverständigen,
denen ich die Handschiift vorlegen konnte, daiimter Professor
Dr. E. Miihlbacher dahier, übereinstimmend dem 10. Jahrhunderte
zugewiesen worden. Die Herkunft derselben aus der Abtei
Moissac zwar nur durch eine sehr späte Zuschrift auf fol. 1 a
ist

bezeugt; es lieut indes kein Gi-und vor, die Angabe in Zweifel


zu ziehen, da der gaskonische Charakter der Handschrift sowohl
durch mancherlei Eigentümlichkeiten der Schreibung (von denen
weiter unten), als auch durch den Inhalt (sie enthält Hymnen
— 9 —
auf eine Reihe specifisch aquitaiiiseher Heiliger) bezeugt ist.

Aiif das dem hl. Petrus geweihte Moissae^) insbesondere weist


nicht undeutlich der Umstand, dals unter den Hymnen nicht
weniger als sieben auf Petrus (beziehungsweise Petrus und Paulus)
sich finden.
Die Stiftung der Abtei, deren Lage die Annales 0. S. B. als
in pago Cadurcino ad confluentes Sarae (S^re) in Tarnum (Tarn)
bestimmen, wird bald Chlodwig, bald Chlotar II. zugeschrieben,
erfolgte aber auf alle Fälle bereits im 7.Unter
Jahrhundert.
wechselvollen Schicksalen, indem geistliche Würdenträger und
weltliche Machthaber sich um den Besitz des mächtigen Klosters
bemühten, welches in der Folge zeitweise bis zu vier Äbten,
zwei geistliche und zw^ei s. g. weltliche Äbte (Vögte) hatte, er-
hielt sich die Abtei, seit 1047 zur Reform von Clugny zählend,
bis sie durch Dekret Pauls V. vom 0. Juli 1618 in ein weltliches
Stiftumgewandelt wurde, eine Bestimmung, die indes iiber
Einspruch Clugnys erst 1626 verwirklicht wurde. Näher auf
die Geschichte der Abtei einzugehen, ist natürlich nicht dieses
Ortes. Diezusammenhängenden Nachrichten fand ich
besten
in Dionysii Sammarthani Gallia Christiana (ed. 1716) I, 158 171, —
woselbst auch die series abbatum viel zerstreutes Material ;

bietet die Histoire generale du Languedoc, einiges ^labillons


Aunales.
Unsere in Rede stehende Handschrift, zu dieser zurück-
zukehren, enthält jetzt 107 Blatt; in vollständigem Zustande
enthielt sie deren zwei mehr, da von der ersten Lage der
äufserste Bogen, die eigentlichen fol. 1 u. fol. 8 fehlen, wodurch
leider Lücke in No. 24 verursacht
die ist. Inhaltlich ist die
Handschrift ein Hymnar, das indes auch die im Monasticum ge-
bräuchlichen Cantica der 3.Noctum enthält. Sie zerfällt in drei
Teile, eine erste gröfsere Serie von Hymnen (fol. la — 48 b) und
Cantica (fol. 49 a — 61b); eine zweite Serie, ebenfalls Hymnen
(fol. 61b— 70a) und Cantica (fol. 70a— 71a); endlich fol. 71
])eginnend und bis zum Schlüsse fortlaufend, eine Reihe von Nach-

^) „. . . Leotadio abbati vel omni congi'ogationi Moissiacensi, qiiod infia


pago Catiircino (sie) in honore Saucti Petri constructum esse videtur'*. .

Mabillon, Annales 0. S. B. I, 686. Moysiaci qiioque loco in dioecesi eiusdem


ecclesiae super fliivium Tainis in honore SS. apostolorum Petri et
Pauli monasterio constnicto . . . Ibidem II, 267.
— 10 —
träp:en, die sämtlich nicht mehr als zum corims der Hamlschrift
gehörig anzusehen sind. Der Mehrzahl nach sind dies prosaische
Gebete , untermischt jedoch mit einzelnen Hynmen und Liedern.
Während die beiden ersten Teile, das eigentliche corpus, von
zwei sich ablösenden Händen geschrieben erscheinen, die, obwohl
die kleineren Züge der einen altmodischere, dem 10. Jahrh. an-
gehörende, die gröfseren und schwerfälligeren der andern modernere,
der Art des 11. Jahrh. sich nähernde Formen erkennen lassen,
dennoch gleichzeitig geschrieben haben, da sie in unbestimmten
Zwischenräumen innerhalb derselben Lage, oft auf demselben
Blatte (nicht Seite) abwechseln, sind die Nachträge des dritten
Teiles von sehr verschiedenen Händen und zu verschiedenen
Zeiten eingetragen. Diese Dreiteilung ist auch in dem gegen-
wärtigen Abdrucke beibehalten, in dem genau in der Anordnung
der Handschrift die Hynmen der ersten und zweiten Serie sowie
die Hymnen und Lieder des Nachtrages sich folgen, obwohl drei
Gedichte dieser letzten Abteilung, die Nummern 127, 129 u. 140,
dem weltlichen Liede angehören und daher wie Saul unter
den Propheten sich ausnehmen. Da sie schon einmal in der
Handschrift diese privilegierte Stellung behaupten, wollte ich
ihnen dieselbe auch nicht im Abdrucke verkümmern und beliefs
sie an der Stelle, an der ich sie vorfand. Von diesen Liedern
habe ich eines, das fol. 75 a u. b der Handschrift befindliche
Krönungslied Odos, da es ein besonderes historisches Interesse
beansprucht, Herrn Prof. D. Mühlbacher zur Veröffentlichung in
den Mitteilungen des Instituts für österreichische Geschichte über-
geben, wo dieselbe im Laufe des Jahres erfolgen wird. Was
sich über die Person dieses Odo durch Venmitung erreichen
läfst, möge der freundliche Leser ebenda naclisehen, da die
Behandlung dieser Frage uns zu weit von unserem hynmologischen
Vorwurfe entfernen würde.
Eine andere, die Wifsbegirde erregende Personalangabe ent-
hält der verwilderte Abcedarius No.134 Almae dictatis etc., eine
Angabe, auf die auch Bethmann seiner Zeit aufmerksam wurde.
Fol. 83 b der Handschrift bekennt sich nändich der Dichter als
einen von seinem Sitze vertrieben(^n Bischof Namens Petrus, der,
da die Schrift dieses Liedes bereits dem 11. Jalnh. anzugeliören
scheint, an der Grenze des 10. und 11. geklebt liaben dürfte.
Die bezüglichen Verse lauten:
— 11 —
Te laiulat Petrus rhythminizans laetus,
Malis adfectus et dolore pressus,
Languore fessus pati'iaque exsul,
Omnino moestus.

Moerori datus, honore privatus,


Lamentis raucus, fletibus et auctus,
Sat blasphematus et probris vallatus,
His Corde tactiis.

Rogo te, sancte Martyr Antonine,


Meum intendens hodie clamorem
Confer honorem et episcopaleni
Da mihi sedem.

Wer dieser Petrus war, ist leider nicht möglich gewesen


zu erkunden. Von den zahlreichen Prälaten dieses Namens,
von denen die Gallia Christiana zu berichten weifs, fand ich
zwischen der Mitte des zehnten und Ende des elften Jahrhunderts
nur einen, bei dem eine Vertreibung von seinem Sitze berichtet
wird, und dieser eine, Petrus, Sohn des Vicomte von Narbonne
und Bischof von Rhodez, wurde um 1080 von Gregor VII. ex-
komnuiniziert und abgesetzt, eine Mafsregel, der er längere Zeit
hindurch erfolgreichen Widerstand entgegensetzte. Von Petrus L,
Bischof von Aire, der 1063 bei der feierlichen Einweihung der
neuen Abteikirche von Moissac gegenwärtig war:
Elloreus Stephanum concessit et Adura Petrum,
und an den zu denken man geneigt wäre, ist leider eine Ver-
treibung von seinem Bistum nicht bekannt.
Was die Wiedergabe des handschriftlichen Textes betrifft,
mufs ich bemerken, dafs ich die Lesarten des Codex nur dort ver-
liefs, wo dieselbe eine offenl)are Korruption enthielten; in diesem
Falle ist aber jedesmal, selbst wo es sich nur um einen Schreib-
fehler handelt, die Lesart der Handschrift unter dem Texte be-
merkt. Nicht vermerkt habe ich dagegen, wo eine Aspiration
ergänzt oder werden mufste, da die Handschrift
unterdrückt
nach echt romanischer Weise gerade dort aspiriert, wo nicht
zu aspirieren ist, und umgekehrt, also z. B. schreibt: Bonis
veamur liactibus, hoves herroneas, hodas ymni etc. etc. So finden
sich ohne Aspiration [hjorror, [h]ostis, [hjorae, [h]anc, [h]uius,
|h]agia, tra[h]as, pro|h]ibere, |h]omo, [hjumanitus, fhjaustus,
[h]orrens, [hjodie; mit Aspiration per(h)ennis, (h)aetheris, (h)ac,
— 12 —
(h)arim(lo, (h)actibus, (h)imus, (h)aulam, (h)or(linis, per(h)acta,
cre(h)ctur, C()(h)oniata, (h)uniciis, (h)oritur, (h)en, (h)atrocissimus,
(h)oriciis, (h)oliin, (li)oninis, praecipu(h)iis, acc(h)olis, (h)ordinet,

(h)usia u. a.Minder häufig' ist die gleichfalls nicht verzeichnete


Verwechslung von j und g: gecore, gaculis, jenu, jenitoiis,
jenitus, jentes, jesta. In der Orthographie folge ich der in der
Liturgie nun einmal üblichen, brauche jedoch gegebenen Falles
von zwei Schreibungen jene, die durch die Reinheit des Reimes
gefordert wird. In allen Fällen, in denen Klammern zur An-
wendung kommen, bedeutet die eckige Klammer, dafs die be-

treffenden Silben in der Handschrift zu Unrecht fehlen, die

runde, dafs sie daselbst sich finden, obschon sie überzählig sind:
eine Unterscheidung, die ich auch später einhalten werde.
Zum noch ein Wort über die im Hymnarium ent-
Schlüsse
haltenen Melodieen. Schon Bethmann ist, wie aus seiner kurzen
Beschreibung der Handschrift erhellt, nicht entgangen, dafs die
Neumen derselben nicht die gewöhnlichen, sondern eine seltnere,
namentlich im südlichen Frankreich gebräuchlichere Art dieser
musikalischen Keilschrift sei ^. Zu meiner freudigen Überraschung
bemerkte ich bei wiederholten Vergleichen, dafs diese Keumen-
art der Entzifferung weit günstigere Aussichten biete ,
als alle

übrigen, mir bisher zu Gesicht gekommen. Ich nehme bei


die
dieser Gelegenheit Veranlassung, ein kurzes Wort über Neumen
im allgemeinen einfliefsen zu lassen, weil ich sehe, dafs vielfach
irrige Ansichten über deren Lesbarkeit verbreitet sind. So
las man noch jüngst in No. 3 der „Blätter für Ilymnologie"
S. 48 anläfslich Besprechung des Riemannschen Musik-
einer
Lexikons: „Wenn derselbe (Riemann) es für unausführbar er-
klärt, zu dem klassischen Rhythmus etwa gar der Jubilationen
zurückzukehren, weil keine Hoffnung vorhanden sei, den Sclilüssel
für die Rhythmik der alten Notirungen (Neumen) wiederzufinden,
so teilen wir diese Furclit niclit; denn Dom Pothiers Forschungen
haben uns den Neumenschlüssel längst gegeben; es fehlt nur
noch an den Männern, welche die ungeheueren Neumenschätze
dechiftriert der (Öffentlichkeit zufülu-en." Mein verehrter Freund

1) Es ist jene Art von Neumen, die bei Dom Pothier, Les m^lodies
Gr^goriennes d'apres la tradition, Tournay 1881 p. 50 und in der Tabelle
p. 69 (in der Ilorizontalkolumnc des 11. und 12. .lahrb.) erklärt uud ver-

anscliaulicbt sind.
- 13 —
Dr. L wird mir «iewils nicht voriibelii, wenn ich ihm Riemann
ge'zenüber zwar völliii" Recht gebe — denn den Schlüssel zur
Rhythmik des Chorals enthalten Dom Pothiers Werke zur Voll-
kommenheit —
seine Behauptung bezüglich der Entzifferbarkeit
,

der Neumenmelodieen aber einer Einschränkung unterw^erfe.


Der Neumenschlüssel nämlich, den uns Dom Pothier unter
dieser Rücksicht gegeben — übrigens meines Wissens nicht als
der erste gegeben — besteht nur darin, dais er uns lehrt, welches
die quantitativen Werte der Neumenzeichen seien, w^elches Zeichen
einen punctus d. h. eine kurze, w^elches eine virga d. h. eine lange
Note, welches einen podatus, torculus, scandicus u. s. w. bedeute.
Die Schwierigkeit der Neumenentzifferung liegt aber durchaus
nicht in der Bestimmung des Notenw^ertes , sondern in der Be-
stimmung der Tonlage.
Rücksichtlich ihres Verhältnisses zur Tonlage haben wir vier
Arten von Xeumen zu unterscheiden: Einige sind nämlich in
einer einzigen geraden Linie fortgeschrieben; diese Neumen be-
zeichnen n u r die Quantität der einzelnen Noten, also den Rhythmus
der jMelodie. Die zw^eite Art schreibt nicht in gerader, sondern
in wellenförmig auf- und niedersteigender Linie; diese Neumen
zeigen aufser dem Rhythmus der Melodie auch deren Steigen und
Fallen im allgemeinen, einzelnen Intervalle
nicht aber die
an, und zwar zeigen sie dieselben nicht etwa blofs uns nicht an,
die wir vielleicht den Schlüssel dieser Neumen verloren haben,
sondern sie haben dies zu keiner Zeit angezeigt. Da man
aber aus einer Schrift nie mehr herauslesen kann, als der Schreiber
ursprünglich in sie hineingelegt hat, ist alles Suchen nach einem
Neumenschlüssel Mühe. Das einzige, was sich rücksichtlich
eitele
dieser beiden Neumenarten erreichen lälst, hat durch Vergleichung
mit Noten - Handschriften zu geschehen. Habe ich nämlich eine
Melodie in einer späteren Notenhandschrift vor mir, so vermag
ich durch Vergleichen der Notenw^erte, vor allem aber der Noten-
gru])p(»n (Podatus, Torculus etc.) sowie des allmählichen Steigens
und Fallens der Melodie zu konstatieren, ob die neumierte Melodie
mit der notierten identisch ist oder nicht. Es giebt aber eine
Gattung von Neumen
dritte —
und zu dieser gehören die des
Hymnars von Moissac —
welche auch die einzelnen Intervalle,
wenn auch oline Liniensystem und nach dem blofsen Augenmafse,
aber doch hinläntrlicli genau ])ezeichnen, um ein Ablesen der
— 14 —
Intervalle möglich zu machen, wovon man sich am leichtesten
überzeugt, wenn man etwa ein Lineal durch die Noten legt.
Diese Neumen bringen mich also in der Entzifferung um einen
Schritt weiter: ich kann nämlich an ihrer Hand die neumierte
Melodie Sitf ein Liniensystem til)ertragen; nur fehlt mir noch,
wenn ich der ersten Note eine beliebige Lage gegeben und die
Lage der übrigen in Bezug auf diese eine fixiert habe, der
Schlüssel, den ich meiner Melodie vorzusetzen habe; ich weifs
noch nicht, welches die Tonhöhe der ersten Note, ich weifs nicht,
welches die Tonart des ganzen Stückes ist. Mit anderen Worten,
die dritte Neumengattung giebt mir wohl dierelativeTonhöhe
der einzelnen Noten in Bezug auf eine unbekannte erste, nicht
aber die absolute Tonhöhe der Melodie an. Dieses thut
erst die vierte Gattung von Neumen, die l)ereits den Übergang
zur Notenschrift darstellt, da sie auf ein System von mindestens
einer (der roten F- Linie) , später zweier Linien (der roten F-
und der gelben C- Linie) geschrieben erscheint. Da durch diese
Linie die absolute Tonhöhe einer Note, des f, gegeben, ist auch
die ganze Melodie in allen ihren Teilen bestimmbar und zwar ohne
jeden weiteren Schlüssel. Die beiden letzten Neumenarten
scheinen in Deutschland überhaupt selten zu sein, während sich
die beiden ersteren stellenweise bis ins fünfzehnte Jahrhundert
behaupteten.
Nach diesen Vorbemerkungen komme ich auf die Neumen
des Codex Moissiacensis also zu denen der dritten Art zurück.
,

Unser Codex enthält, in der oben beschriebenen Weise neumiert,


28 Melodieen, nämlich zu den Texten :

Fange lingua gloriosi.


Lustra sex qiii jain peracta.
Ad coenam agni providi.
Almi prophetae progenies pia.
Felix per omnos festuni niiindi cardines.
Athleta Christi, Antoninus inartyr.
I^audes magnificas altithrono Deo.
Ut tibi darum resonemus hymnum.
Ave coeli janua.
Te, Christe, patris verbiini, virtus inclyta.
Chris te, sanctoruin decus angelorum.
Tibi, Christe, sphMidor patris.
Urbs beata Ilioru^ahMu.
Exsultet coelum huidibiis.
— 15 —
Aeterna Christi munera.
Rex gloriose praesulum.
Sanctoiuni meiitis inclyta gaudia.
Martyr Dei, qui uniciiin.

Dens, tuorum militum.


Jesu, redemptor oniniiim.
Iste confessor Domini colentes.
Jesu, Corona virginum.
Jesus refulsit omnium.
Odo, princeps altissime.
Quique cupitis audire.
Cives coelestis patriae.
Alme dictatis resonante gratis.

Manus edocta variis.


Ol) adventum carissimi.
Tsallere quod docuit.
Musae Cicilides.

Drei Melodieen sind zweimal geschrieben, indem die Hymnen


Aeterna Christi nmnera und Jesu Corona virginum, Iste confessor
und Athleta Christi, Sanctorum meritis und Landes magnificas
gleiche Weisen erkennen lassen, wenn auch die letztgenannten
nicht ohne beträchtliche Abweichungen.
Zunächst sei ein negatives, aber darum nicht minder wichtiges
Ergebnis verzeichnet, damit nicht etwa ein späterer Benutzer der-
selben Handsclirift der gleichen Täuschung unterliege, der ich
mich eine Zeit lang hingab. Während nämlich die zwei ersten
Melodieen auf dem unteren Rand der Handschrift nachgetragen,
die dritte zwischen die engen Zeilen des Hymnus eingeklammert
erscheinen, ist von fol. 15 b an (vereinzelt schon fol. 13 b) vom
Schreiber Raum für die spätere Neumierung belassen und zwar
so , dal's in der ersten Strophe jedes Hymnus jedesmal eine der
21 dem Pergamente eingeritzten Linien übersprungen ward. Es
war möglich, dafs derNeumator diese geritzte Linie als F- Linie
benutzt hätte, in welchem Falle die Neumen der Handsclirift zur
vierten, nicht zur dritten der oben unterschiedenen Gattungen
gehört hätten. In der That fehlt es nicht an einigen Momenten,
welche diese Vermutung zu bestätigen scheinen. Einmal bemerkte
ich bei einigen durch Vergleich entzifferten Melodieen (z. B. der
Melodie Felix per omnes), dafs die sämtlichen f auf der geritzten
Linie standen, sowie dafs bei der zweimal geschriebenen Melodie
Iste confessor die entsprechenden Noten stets die gleiche Lage
-le-
in Bezii.t>- auf die Linie einnahmen. Fortgesetzter Vergleich,
namentlicli die Auffindung der Melodie des Iste confessor in
einer Klosterneuburger Notenhandschrift, ergab indes schliefslich
zur Evidenz, dafs der Linie eine solche Bedeutung nicht zukam,
die Neumen der Handschrift vielmehr lediglich zur erwähnten
dritten Klasse zu rechnen seien.
Da die letzteren, wie bemerkt, wohl das Ablesen der Inter-
valle gestatten, nicht aber die Tonlage der Melodie bestimmen
lassen, mulste ich zunächst trachten, durch Vergleichung der
Neumenmelodieen mit späteren Notenschriften den nötigen Anhalt
zu gewinnen, was mir denn auch für eine Anzahl von Hymnen
mühelos gelang. Auf diese Weise entzifferte ich die Melodie der
Hynmen Felix per omnes, die fast Note für Note mit der noch
heute zum Hymnus modis repente liber gebräuchlichen
Miris
übereinstimmt Antiphonarium Romanum. Paris, Lecoffre 1855,
(vgl.

p. 442); Athleta Christi (und Iste Confessor) durch Vergleich


mit dem Hymnar. Claustroneoburgen. (501 saec. 14, das dieselbe
Melodie zum Hymnus Christe, coelorum habitator alme kennt.
Tibi, Christe, splendor patris durch Vergleich derselben Melodie
mit dem Antiph. ms. Crcmifanense vom Jahre 1465 (cod. memb.
Cremifan. 359), der fast völlige Kongruenz ergab Aetenia Christi ;

munera (und Jesu Corona virginum), die ich völlig übereinstinmiend


fand, zum gleichen Texte im Cod. Prägen. XIV D. 4. i, zum Texte
Martyr Dei, qui unicum im Cod. Cremifan. 359; Jesus refulsit
omnium, welche sich in kongruenter Fassung findet im Anti-
phonarium No. 20 des Stiftes Heiligenkreuz saec. 12 zum Texte
Jesu Corona celsior, sowie in vielen anderen Handschriften. Bei
diesen also bestimmten Hymnen ist die Sicherheit der F.ntzifterung
selbstredend die gröfstmögliche. Bei allen ist die Melodie der
Notenhandschriften Vergleichs lialber beigedruckt.
Hieran schliefse ich die IMelodieen, deren Tonalität ich eben-
falls durch Vergleichung bestimmte, obschon ich niclit die ganze

Melodie wiederzufinden vermochte. Zunächst entdeckte ich, dals


die Melodie Sanctorum meritis und die dieser verwandte Landes
magnificas augcMisclieinlich dieselben seien mit der noch heute
zum ersteren Texte übliclien (vgl. Antiphon. Lecoftre p. 545).
obwohl die Abweichung(ui bedeutender sind als bei den vorlier-
gehenden Hymnen. Dennoch ist an der Modalität der ]\relodie
ein Zweifel nicht wohl möglich. Geringer war der Anhalt, der
— 17 —
sich mir für die Melodie Christe sanctomin decus angelorum
dadureli darbot, ich den Schlufs des heutigen Iste confessor

als den der j\felodie Christe sanctorum nach dem Hymnarius


Moissiacensis erkannte, wodurch auch für diese Weise der Schlüssel
gefunden.
Weitere Erfolge wufste ich leider durch Vergleiche nicht
zu erzielen, mufste mich also für den Kest der Melodieen nach
einem anderen Wege umsehen, die aus den Neumen selbst nicht
zu erkennende Tonart zu bestimmen. Ich übertrug also zunächst
die Neumen auf ein Notensystem und suchte teils aus dem Um-
fange und den charakteristischeren Intervallen, teils nach dem
Gehöre zu ermitteln , welcher der kirchlichen Tonarten die be-
treifende Melodie zuzuweisen sei. Es versteht sich von selbst,
dafs diese Art der Entzifferung, namentlich wo es sich um sehr
einfache Melodieen ohne energischere und eigentümlichere Inter-
vallenschritte handelt, nicht jene absolute Sicherheit bietet, welche
allein die Vergleichung zu gewähren imstande ist. Diesen
Mangel einigermafsen zu begleichen, sandte ich jene Melodieen
ohne Schlüsselvorzeichnung überschrieben an Herrn P. H. Thielen,
Chordirektor in Goch bei Cleve, dessen gründliche Vertrautheit
mit den Eigentümlichkeiten der kirchlichen Tonarten ich oftmals
zu bewundern Gelegenheit gehabt. Seine völlig unabhängige
Bestimmung der Tonarten verglich ich alsdann mit der meinigen,
und ergal) sich zu meiner Freude, dafs wir nur bei drei Melodieen
in der Wahl des Tongeschlechtes nicht übereinstimmten; diese
drei Melodieen wurden natürlich erneuter Prüfung unterzogen,
welche schliefslich die obwaltenden Zweifel zerstreute.

11.

Dem Uymnar von Moissac gebe ich als Begleitung ein


Viertoihundert geistlicher Scholarenlieder, Vagantenlieder würde
ich sagen, wollte ich nur dem herrschenden Geschmacke Rechnung
tragen. Indes es gab ja auch Scholaren, die gerade keine vagi
waren. Ich füge diese Lieder bei, nicht blofs aus typographischen
Rücksichten, sondern mehr noch deshalb, weil diese Art geistlicher
Lieder oinei-seits weder zahlreich genug ist, um eine eigene Klasse
Drcves, Hymnarius Moissiacensis. 2
18 —
sich irgend einer der
für sich bilden zu können, noch anderseits
Eingangs namhaft gemachten Kategorieen in ungezwungener
Weise Die Veröffentlichung der Lieder nach einer
anschliefst.

einzigen Handschrift —
auch unter dieser Hinsicht fügen sie sich
wohf zu dem Hauptinhalte dieses Bändchens —
scheint mir kaum
denselben später
zu beanstanden, da die Wahrscheinlichkeit,
die unser Codex
wieder zu begegnen und die wenigen Lücken,
läfst, ergänzen zu können, leider
eine allzu schwache ist, um mit

derselben zu rechnen.
enthält, ist
Die Handschrift, welche diese Scholarenlieder
in ihrer Art eine der interessantesten,
welche die kk. Hofbibliothek

dahier besitzt. Es ist ein Cod. membr. in 12«, zum Teile wohl
dem vierzehnten, zum Teile jedenfalls dem fünfzehnten Jahrh.
angehörend, da er fol. 157 a den Hymnus des Kardinals Adam
Die Handschrift hat
Easton „In Mariam vitae viam" enthält
^).

Camp am Niederrhein gehört (Liber


dem Cisterzienserkloster
dioec. heifst es fol. 1 a) und zwar
monasterii Campensis Colon,
zeitweise dem Gumpert von Goch; Liber fratris Gumperti de

Goch magistri Ordinis Cisterciensis so fol. 31 a, aus welcher


;

Hofbibliothek Ver-
Aufschrift der Manuskriptenkatalog der kk.
anlassung genommen, den Gumpert von Goch
zum Verfasser der
machen.
1. c. beginnenden Gedichte didaktischen Inhalts zu
Aufschrift fol. 163 b, von der leider schwer
zu er-
Eine dritte
sie sich beziehen kann,
sehen, auf welche Teile der Handschrift
erklärt: Scriptum per manus Fratris lo.
Züetingh de Leyden.

Da der Inhalt dieser Handschrift in dem IVIanuskriptenkatalog


beschrieben,
der Hofbibliothek mit hinlänglicher Ausführlichkeit
was er an
beschränke ich mich darauf, dasjenige hervorzuheben,
Materiale bietet. Solches findet sich, von
wenigen
hynmologischem
an zwei Stellen,
da und dort zerstreuten Kleinigkeiten abgesehen,
eine zweite
nämlich fol. 122, wo eine erste, und fol. 146, wo
Ileilie von geistlichen Liedern, Hymnen,
Sequenzen und anderen
sich findet^ die der gröfsten Mehrzahl nach zu
dem Bekannten
und Bekanntesten gehören. Dagegen enthalten fol. 88—100 eine
andere Reihe geistlicher Reimdichtungen, an denen zunächst neben
der gewandten Handhabung der Form der künstliche Bau der

1) Vgl. G. M. Drevcs, die Hymnen Joluinns von Jenstein, Prag 1S86.

S. 30.
~ 19 —
Strophen auffällt. Dafs wir Scholarenlieder vor uns haben, ver-
muten wir zwar bereits, werden dessen jedoch zum Überflusse
auf fol. 92 b. ausdrücklich versichert:
Xos scholares laiulantes te
Conserves ab omni peste.
Auch das häufige Vorkommen des „Clerus" , vor allem das
klassische „scribere clericulis" fol. 94, sind unfehlbare Indicien.
Bei dem hohen Interesse, das man heute der s. g. Vaganten-
poesie entgegenbringt — hat man doch die gewöhnlichsten Sequenzen,
ja sogar interpolierte Teile des Mefsformulars, Tropen, Kyrie s. g.

farcisund was dergleichen mehr zu Vagantenliedern gemacht —


ist,

wird vielleicht ein Teil dieses Interesses, unerachtet ihres geist-


lichen Vorwurfes, auch den Scholarenliedern des Codex Campensis
sich zuwenden. Mir sind dieselben schon um des Landes willen
wert, aus dem sie —
wenigstens in dieser Abschrift stammen, wo —
mir so manches Jahr fröhlich verflossen, in dessen reiche Ver-
gangenheit sich mein Geist so gerne vertiefte, wo die mächtige
Pulsader deutschen Lebens und Strebens, unser herrlicher Rhein,
wenn sie gleich bereits langsamer und bedächtiger schlägt, einst
Blüten der Kunst in Wort und Bild und Ton getrieben, wie sie
so mannigfaltig, so farbenprächtig, so warm das sonnige Hellas
nie gesehen.

m.
Das erste Bändchen dieser Sammlung war längst auf dem
Büchennarkte erschienen; ich selbst schickte mich bereits an,
Prag zu verlassen, als ein unerwarteter Zufall mir Kenntnis von
einem lateinischen Kantional brachte, von dessen Existenz, wie
es scheint, nie etwas in die Interessentenkreise transpiriert
war. Dasselbe gehört der Bibliothek des WiSerhrader Kapitels
und trug ehedem die Signatur V C c ?;; augenblicklich trägt es
keine. Es ist eine Papierhandschrift in grofs Quart aus dem
fünfzehnten Jahrhundert, da eine spätere Zuschrift, die sich an
zwei Stellen findet, vom Jahre 1483 datiert ist. Die Handschrift
enthält nicht nur viele der Lieder, die ich in meinen „Cantiones
Boheniicae" ediert, einige derselben mit brauchliaren Varianten,
sondern auch eine Reihe von anderen Leichen, Liedern und Rufen,
für welche sie die einzige Quelle bildet. Ich werde daher diese
Lieder anhangsweise als Cantiones Vissegradenses mitteilen, damit
sie nicht allzu weit vom Bande I, zu dem sie inlialtlich gehören,
2*
— 20 —
getrennt werden. An dieser Stelle füge ich bei 1) ein Verzeichnis
der im Cantionale Vissegradense enthaltenen Cantiones (auTser

diesen finden sich noch Sequenzen, Tropen, Mefsgesänge u. s. f),


damit für jene Lieder des I. Bandes, die aus einer einzigen Hs.
wiedergegeben werden mufsten und sich auch in dieser finden,
die zweite Quelle nicht übersehen werde 2) ein Verzeichnis der ;

Varianten zu Band I.

Die Lieder des Codex Vissegradensis sind folgende:


1)
Ad honorem et decorem matris Dei. Jam praestolantes.
Felix Sion filia. Ave virgo raater.
Dorothea gloriosa. Dies jam laetitiae.
Mundi lux volubilis. Ex Jacob sidere.
Vere te cerno Dominum. Benignam dignam.
Vale amicta sole. Modulizemus omnes.
Patris sapientia. In laudem Mariae.
Vivus panis angelorum. Gaudeamus pariter.

Novis canamus mentibus. In hac die decantemus.


Exsurgens virgo hodie. Virgo prudens graditur.
Gaude felix Bohemia (Vitus). In hoc festo Domino.
Gaude felix Bohemia (Wenzel). Candens ebur castitatis.

Resurgenti collaetemur. Ave maris Stella.


Stupefactus inferni dux. Ad honorem et decorem.
En morte pater divinus. Ave sanctissima regina.
Morte mortem stravit^). Ave rosa in Jericho.
Surgit in hac die. Vivus panis angelorum 2^.

Jam Christus ab inferis. Mens surgat fidelium.


Wenzeslao duci claro. regina lux divina.
Dorotheae festo. Jesus Christus nostra salus.
Constat aethereis. Mens surgat fidelium 2^.
Salve mundi gloria. Corpus Christi cum sanguine.
Jubilocum carmine. Ut igitur plenitudo.
Caro Christi vita vivens. Mittitur archangelus fidelis.

Mundo Deus nunc illustra. Angelus ad virginem.


Consolator gubernator. Ave Hierarchia.
Illustratam venustate. Vale imperatrix coelica.
Maria pia. Imperatrix gloriosa.
Olim te virentibus. CoUaudemus matrem.
Ave Maria angelorum. Hymnizemus Christo regi.
En e mola typica. Felici peccatrici.
Salve regina gloriae. Virens in civitate.

Imporatrix egregia. Zachaeus arboris.


En positive. Ad hujus templi gloriam.
Prima declinatio. Maria Magdalena.

^) Das Lied Christus surrexit, Bd. I, 65.

I
— 21

Veni dulcis consolator. Adest dies celebris.


gloriosa trinitas. Novus praesul prodiit.
Johannes Christi baptista. Profitentes unitatem.
Johannes sidus coelicum. Instat tempus gratiae.
Donum patris et filii. Elisabeth beatae 2*^.
Candor claritatis. Jam virtus almi numinis.
Landes dicat omnis aetas. Jam caligo noctis.
Elisabeth praegrata. Cum gaudio concurrite.
Ad honorem et decorem. Nobis est natus hodie.
Beati qiii esuriunt. Gaude felix Pannonia.
Sol de Stella oritur. Puer nobis nascitur.
Michael coeli signifer. Evangelizo gaudium.
Gratulemur in hoc festo. Omnis mundus jucundetur.
Ad huius templi gloriam. Gaudeamus pariter.
Katharinae solemnia. Jam consurgunt pueri.
Nunc festum celebrennis. Jesu dulcis mater bona.
Dies est laetitiae in ortu. Nascitur ex virgine.
Dies est laetitae in festo. Nativitas pueruli.
Nunc angelorum gloria. Odas demus Christo.
Magnum nomen Domini. Ad honorem infantuli.
Daniehs prophetia. Patrata sunt miracula.
Pueri nativitate. Cedit hiems eminus.
En trinitatis speculum, Imber nunc coelitus.
Puer natus in Bethlehem. Insignis infantule.
Ezechielis porta. Pangat chorus jubilo.
In hoc anni circulo. Perstrepet concentu.
Ex legis obsen'antia. Cuncti nunc assurgentes.
Christus surrexit 2^. Vita Christi resurgente.
Surrexit Christus hodie. Laude Christo debita.
princeps apostolice. Melodicae vocis.
More festi quaerimus. En archa quam tunc foederis.
Vile tangit praesepium. Jesu Christe pie.
Solemnizemus hodie. Deus omnipotens.
Nunc clerici cantantes. Cedit hiems eminus.
Puellulae laudabilis. Vile tangit praesepium 2^.
Deum coeli collaudemus. Virens in civitate.
Salve Dorothea. Pater creator divinissime.
In laudem sancti Spiritus.

2) Varianten des Codex Vissegradensis zu den in Band I


mitgeteilten Liedern. Zu
Xr. 1. „Canitur sicut Dorothea." 1, 2 Almae matris. — 1,6
Mite T)eus. — 2, 6 candens rosa. — 2, 7 te tutos.
Nr. 12. 4, 7 Nam te audit filius, Semper laudanda.
Nr. 14. 2,4 und 5 fehlen. - 2, 14 Virgo tu rutilas.
Nr. 15. 1,19 pro nobis ante. — 1,22 Merces diurna. —
— 22 —
2, 27 sp. Res pres iiobis es, Clemens Domina. — 3, G Ministrans
vitae. — 3, 11 sp. Soli poli valida hera vera. — 3, 13 Oniatum
tuum natum. — 3, 18 In extrema hora. — 3, 24 Ceperis venustus.
Nr. 21. 2, 4 En divum. — 2, 5 Alme mirro. — 2, 9 In Sion
beatum.
Nr. 25. 3, 6 Praesentavit.
Nr. 28. 3, 7 Servitomm. — 5, 2 Nullum. — Str. 7 : Salve lux
Rosa candens liliiim, Odor cypressi. luva
fideliimi Sine ecclipsi,

fluctuantcs, Absque navi nantes Mari furibimdo. Str. 8 Vene- — :

rantes hymnidice Throno vivamus, Supernorum vertice Praebe


sedeamus, Tibi collaetantes Deum speculantes, Cunctis gra- ,

tiosam.
Nr. 29. 1,9 Mater Christi. — 2, 6 Dei veri. — 3, 2 miseris.
Nr. 42. Nach Str. 1 : Ave salus miseri , Fructiis tui uteri
Est merces in coelis. — 4 vor 3.
Str. — 4, 1 Ave virgo, pro
me roga Tuum filium, 4, 2 magni regis. — 4, 4 Solare reum. —
Nach Str. 4: Ne abs te desperet, Qui tibi adhaeret Toto co-
namine. — Nach Str. 3: In coelesti curia Da, mater et filia,
Aeterna gaudia. — Str. 5, die Stollen verstellt. —
Nach Str. 5
nichts.— Nach Str. 6: Ruant hostes animae, Ne involvant
tenebrae Eas post obitum. — Also vielleicht Leich mit doppeltem
Abgesang.
Nr. 44. 1, 4 analensin korrigiert in analexin. — 4, 14 Odas
roboremus.
Nr. 45. 1,2 Cuncti nunc gratulemur. — 1,4 hie. — Str. 3
fehlt.

Nr. 51. 1,2 nostrae spei. — 3, 1 unica, quam coelica. —


3, 2 et evexit. — 4, 3 Sis reorum. — Nach Str. Te subjici
4 :

voluisti. Labe carens mater Christi, Purificans, exemplum dans.


Forma justi. — 5, 3 Quod sis. — 8, 1 miraculum.
Nr. 59. 6,1 Ilorum. — 5,1 qui fehlt. — Zugeschrieben:
Fortitudo Dei Raphael, Subveni nobis ministrando El In
auxilium. — Uriel, qui ignis diceris, Uranum succende miseris
Navigantibus.
Nr. CO. 1,2 Et lux manens. — 1,4 irradiaris. — ange-
lorumque. — 4, 5 verum meum. — Str. 5 an 3. Stelle.
Nr. Ol. Nach Str. 2 : ^lens luunana nimiam Vertitur in ob-
thalimam, Affectans rimari Corporis mysteria Labitur in decliva.
Involvitur tenebris Ac erroribus nocivis.
;

— 23 -
Nr. 62. Nach 2, 2 Namqiie reformaverat. — Str. 5 fehlt.

Nr. 65. Str. 1 fehlt. — 4, 4 Jesus surrexit. — 5, 3 dari


osciüari. — 8, 2 Nostra cuncta delicta.
Xr. 78. 1, 1 En morte. — 2, 3 huniillime. — 7, 7 Decantantes
alleluja. — 3, 1 Qui in ligno. — 5, 1 A contactu dirae. — Str. 6
fehlt.

Nr. 83. 2,4 fehlt. — 7,2 Qualis haec natio. - 11,3


Laudem.
Nr. 88. Strophenfolge 1. 8. 9. 10. 2. 4. 3. 7. 5. Str. 6 fehlt.

Nr. 93. Nach Str. 1 Haec ut rosa flore Currente tempore


:

Suavem dat odorem Servato piidore, Coeli perfusa rore; Aurora


iiitilans, Fer miseris solamen, Haec dona propinans. Dann Str. 4
4, 7 Antidotum salutis. —
Dann Str. 2 2, 7 Quae sola reparavit ;

nostrae miseriae. —
Dann Str. 5. 3. 6. 7. 6, 7 Sic manens —
in. — 7, 3 Da frui summi patris. 7, 7 Sic reges in aeternuni. — —
Str. 8 fehlt.
Nr. 99. 5, 1—3 hinter 1,1—3. — 5,4—6 fehlen.
Nr. 101. 4, 4 reis. — 8, 3 fantes. — 8, 4 In te sperantes. —
15, 2 noxium. — 17, 4 Dona. — 20, 1 Porta beata, Deo praegrata. —
22, 3 Da mis. — 23, 3 blos Naufragantium. — 24, 2 Cernunt. —
25, 3 Inclyta.
Nr. 102. Str. 1. 2. 7. 8. 9. 5. 6. 4.

Nr. 108. 2, 4 luce superna. — 6, 1 frater fraternitas.


Nr. 120. 1 , 2 jucundemur. — 3, 3 Ciaritatem fulgentem. —
3, 2 Quas invisit. — 4, 2 Manens tamen hie. — 5, 1 In subtili carne.
Nr. 122. 1, 4 vetustae Evae tristitiam. — 4, 1 Polum spar^is
aurora, Candor originis. — 4, 8 Nuces. — 5, 1 rutilans. — Nach
Str. 5 Str. 7. — 7, 10 Coeli porta fulgida, Clavis Davidica, Quae
verbo. — 7, 7 Solve. — Str. 9 fehlt.
Nr. 124. 2, 6 rata. — 3, 2 Ut canis exurens. — 9, 6 Con-
firmat. — 11,6 hora aeterna. — 12,5 In ara omni die Corde
et laudemus.
Nr. 130. 5, 1 Abstulit. — Nach Str. 5 zugeschrieben : Cordis
pulso vitio In hac natione Grates reddamus Domino In jubilatione. —
Nach Str. 6: Iliicjue perpetuum Coelesti in curia Nobis "habere
praemium Trinitas det pia.
Nr. 132. 1, 5 Egentibus. — 1,6 sedentibus. — Nach Str. 3.:
Regna frangens tartarea, Carnis solvens mortalia, De sopulchro
cum gloria Magnaque victoria Summo resurgens cum laudibus
— 24: —
Implevit nos gaudio. — 4, 5 Lumine fehlt. — 5, 5 deifico Nobisque
bella neophico Vincere det Aiiialec.
Nr. \l\\). 1, 5 wie B. — 2, 3 Degustare ut possiDius. — 4, 2 est
Simplex Deus in. —
6, 1 Es ter sancta.

Nr. 141. Str. 4 fehlt. Str. 5 vor 3. —


Nr. 144. 9, 2 Adscribamur ligno vitae.

Nr. 146. 2, 6 fastus et taedia. — 5, 5 oblatas. — Str. 8 als

letzte.

Nr. 150. Nach Str. 2: Hie est locus pacificus, Hominibus


salvificus. — Gaudent hie chori coelici Et Spiritus angelici. —
4, 1 Ob hoc festum. — Str. 8 : Orantes hie deifiea, Istud templum
sanetifica. — Dann: Zachaeo nos purifica, Majestas honorifica.
Nr. 152. 7, 1 intime. — 7, 2 jam assidue.
Nr. 154. 1, 1 Danielis prophetia. — Str. 2 fehlt. 6 und 7
desgl. Rundreim wie G.
Nr. 155. Strophenfolge: 1. 2. 4. 3. 8. 5. 6. 7.

Nr. 157. 2, 2 Cujus vita non ebuit. — 3, 2 sequentes sum-


opere. — 8,2 persuaderi. — Str. 1 1 vor Str. 9.

Nr. 158. 2, 2 Cujus virtus non horruit. — 3, 2 sequentes. —


4, 2 necavit. — Str. 5 fehlt. — 6, 1 jam fehlt. — Str. 9 fehlt.

Nr. 160. 1, 1 in laudeni. — 1,2 omnis Spiritus. — 2, 1 suos


variis. — 7, 1 Pater majestas sit unus.
Nr. 165. 3, 2 reparans.
Nr. 170. Nach Str. 2Quamvis simus
: Succinamus ergo illi

praepusilli. —
Str. 4-9 fehlen. 9, 1 Laus patri etc. dann als — •,

eigener Ruf: 1. Deum trinum in personis. 2. Veneremur ado- —


rantes Totoque corde amantes. 3. Qui es ereator omnium, —
Coeli etc. 4.— adoranda etc. Str. 8 u. ff. fehlen.
Nr. 204. 3, 3 u. 4 fehlen. — 4, 1 Luxuriam. - 4, 3 Sitim
fraudem. — Str. 9 u. 10 fehlen. Das Lied gehört also in die
2. Abteilung von Band I.

Bevor ich von dem Cantionale Vissegradense Abschied


nehme, will ich nur noch die folgende Anweisung aus demselben
hersetzen, weil sie für die Entwicklungsgeschichte des Volks-
liedesvon Bedeutung ist und ein weiteres Stadium zu dem
Band I. S. 27 Anm. 1 Mitgeteilten bildet:
Tempore adventus de Domina. Canitur onmi die Kyrie
eleison aliud et aliud cum cantilenis.
Et primo die Dominica: Kyrie cunctipotens cum troplio
— 25 —
„0 paraclite etc; prosa: Mittit ad virginem cum cantilenis: En
positive; Imperatrix egregia; Prima declinatio.
S e c u II d a f e r i a Kyrie virgiuitatis amator
: cantio En ; :

e mola typica; prosa: Missus Gabriel; Cantio: Mittitur archan-


gelus vel Angelus ad virginem.
Tertia feria: Kyrie magne Dens potentiae; cantio: Me-
lodicae vel En arca ;
prosa : Ab arce siderea ; cantio : Jesu dulcis
mater bona.
Quarta feria: Kyrie [ohne Titel]; cantio: Dies jam
laetitiae, vel: Collaudemus; prosa: Imperatrix gloriosa; cantio:
Ave sanctissima, vel: regina lux divina.
Quinta feria: Cantio: Ave trinitatis cubile, vel: Ave
virgo mater intemerata ;
prosa : Salve virgo stirpis lesse ; cantio :

Collaudemus matrem Ave Maria angelorum dia.


; cantio :

Sexta feria: Cantiones: Collaudemus matrem, vel: Ave


rosa in lericho; prosa: Ave Maria gratia plena, vel: Castae
matris; cantio: Melodicae, vel Ave hierarchia coelestis.
Sabbato: Kyrie angelonmi domina; cantio: Illustratam;
prosa: A rea virga; cantio: Angelus ad virginem vel alia; prosa:
Ave praeclara, vel Flos de spina procreatur cantio Collaudemus
: ; :

matrem Domini, vel cantiones, quae placent.

Wien, den 6. April 1887.

Guido Maria Dreyes.


I.

Hymnarius Moissiacensis,
ERSTE SERIE.
1.

Feria II ad Landes.

1. [Splendor paternae gloriae 5. Mentem gubernat et regat


De luce lucem proferens, Casto, fideli corpore,
Lux lucis et fons luminis, Fides calore ferveat,
Dies diem illuminans.] Fraudis venena nesciat.
2. Verusque sol, illabere, 6. Christusque iiobis sit cibus,
Micans nitore perpeti, Potusque noster sit fides,
Jubarque sancti Spiritus Laeti bibamus sobriam
Infunde nostris sensibus. Ebrietatem spiritus.

3. Yotis vocemus te patrem, 7. Laetus dies hinc transeat,


Patrem perennis gloriae, Pudor sit ut diluculum,
Patrem potentis gratiae, Fides velut meridies,
Culpam religet lubricam. Crepusculum mens nesciat.

4. Informet actus strenuos, 8. Aurora cursus provehit,


Dentem retundat invidi, Aurora totus prodeat.
Casus fecundet asperos In patre totus filius

Donet gerendi gratiam. Et totus in verbo pater.

Fol.
1 a. —
Biraghi, Inni sinceri e carmi di Sant' Ambrogio. Milano
1S62 113; Dan. I. 24; Mone 272.
p. —
Die Aufschrift und Str. 1 des Hymnus
fehlen der Handschrift, die mit Verusque sol illabere beginnt. 4, 2 Dente —
Hs. —6, 1 scibus Hs. —
6, 3 sobria.

2.

Ad vesperas.
Immense coeli conditor, Infunde nunc, piissime,
Qui, mixta ne confunderent, Donum perennis gratie,
Aquae fiuenta dividens Fraudis novae ne casibus
Coelum dedisti limitem, Nos error atterat vetus.
2. Firmans locum coelestibus Lucem fides inveniat,
Siraulque terrae rivulis, Sic luminis jubar ferat,
Ut unda fiammas temperet, Haec vana cuncta terreat,
Terrae solum no dissipet. Hanc falsa nuUa comprimant.
5. Praesta, pater.

Fol, 1 a. sq. — Dan. I. 8.5; Mone 273.


— 30 —
3.

Feria III ad nocturnas.

1. Consors paterni luminis, 3. Sic, Christe, nobis omnibus


Lux ipse lucis et dies, Indulgeas credentibus,
Noctein canendo rumpimus, Ut prosit exorantibus,
Assiste postulantibus. Quod praecinentes psallimus.

2. Aufer tenebras mentium, 4. Praesta, pater piissime,


Fuga catervas daemonum, Patrique compar unice,
Expelle somnolentiam, Cum spiritu paraclito
Ne pigritantes obruat. Nunc et per omne saeculum.
Fol. 1 b. — Dan. I. 27. — DieDoxologie wie gewöhnlich nur angefangen Hs.
4
In mattttinis laudibus.

1. Ales diei nuntius 3. Jesum ciamus vocibus,


Lucem propinquam praecinit Flentes precantes sobrie,
Nos excitator mentium Intenta supplicatio
Jam Christus ad vitam vocat Dormire cor mundum vetat.

2. Auferte, clamat, lectulos, 4. Tu, Christe, somnum disjice.

Aegro sopore desides, Tu rumpe noctis vincula,


Castique recti ac sobrie Tu solve peccatum vetus
Vigilate, jam sum proximus. Novumque lumen ingere.

5. Praesta, pater.

Fol. 1 b. Dan. 1. 119.

5.

Ad vesperas.

1. Tclluris ingens conditor, 3. Mentis perustae vulnera


Mundi solum qui eruens Mundavit roris gratia.
Pulsis aquae molestiis Ut deleat
facta fletu
Terram dedisti immobilem, Motusque pravos atterat.

2. Ut germen aptum proferens, 4. Jussis tuis obtemperet,


Fulvis decora Horibus, NuUis malis approximet,
Fecunda fructu sisterct Bonis repleri gaudeat
Pastumque gratum redderet. Et mortis actum nesciat.

5. Praesta, pater.

Fol. 2 a.— Dan. I. 59 •, Mone 274. — 3, 1 vulneret (& statt, at) Hs. 3,2
gratiac.
— 31 —
6.

Feria IV. ad iiocturnas.

1. Rerum creator optime 3. Mentes manusque toUimus


Rectorque noster, respice, Propheta sicut noctibus
Nos a quiete iioxia Nobis gerendum praecipit
Mersos sopore libera. Paulusque gestis censuit.

2. Te, sancte Christe, poscimus, 4. Vieles malum, quocl gessimus,


Ignosce tu criminibus, Occulta iiostra pandimus,
Ad confitendum surgimus Preces gementes fundimus,
Morasque noctis rumpimus. Diniitte, quod peccavimus.

5. Praesta, pater.

Fol. 2 a. —
Dan. I. 53; Mone 275. —
1, 3 quietet (& statt at) Hs.

Merso sopore Hs. das Schliifs-s in mersos aus dem Anfangs -s in sopore
,

zu ergänzen.

7.

In iiiatutinis landibns.

1. Nox et tenebrae et nubila, Te, Christe, solum novimus,


Confusa mundi et turbida, Te mente pura et simplici
Lux iutrat, albescit polus, Flendo et canendo quaesumus,
Christus venit discedite. Inteude nostris sensibus.
Caligo terrae scinditur 4. Sunt multa fucis inlita,
Percussa solis spiculo, Quae luce purgentur tua,
Rebusque jam color redit Tu lux eoi sideris
Vultu nitentis sideris. Vultu sereno illumina.
5. Praesta, pater piissime.
Fol. 2 b. — Dan. I. 120; Mone 276.

8.

Ad vesperas.

1. Coeli deus sanctissime, 3. Ut noctibus vel lumini


Qui lucidum centrum poli Direptionis terminum
Candore pingis igneo Primordiis et mensium
Augens decoro lumine; Signum dares notissimum;
2. Quarto die qui flammeam 4. Illumina cor hominum,
Solisrotam constituens, Absterge sordes mentium,
Lunae ministrans ordini Resolve culpae vinculum,
Vagos recursus siderum ;
Everte moles criminum.
5. Praesta, pater piissime.
Fol. 2 b. —
Dan. I. 60; Mone 277. —
Vago recursu Hs.; die Interlinear-
glosse schreibtaber über vago „incertos" und bei recursu ist das s aus
siderum zu ergänzen.
— 32 —
9.

Feria V. Ad Nocturnas.

1. Nox atra rerum contegit 3. Mens ecce torpet impia,


Terrae colores omnium, Quam culpa mordet noxia,
Nos confitentes poscimus Obscura gestit tollere
Te, juste judex cordium. Et te, redemptor, quaerere.

2. Ut auferas piacula 4. Ut in beato gaudeat


Sordesque mentis abluas, Se collocari lumine,
Donesque, Christe, gratiam, Repelle tu caliginem
üt arceantur crimina. Intrinsecus quam maxime.

5. Praesta, pater.

Fol. 3 a. — Dan. I. 54; Mone 278.

10.

In matutinis laudibus.

1. Lux ecce surgit aurea, 3 Sic tota decurrat dies,


Pallens fatescat caecitas, Nee lingua mendax nee manus
Quae nosmet in praeceps diu Oculi nee peccent lubrici
Errore traxit devio. Nee noxa corpus inquinet.

2. Haec lux serenum conferat Speculator adstat desuper,


Purosque nos praestet sibi, Qui nos diebus omnibus
Nihil loquamur subdolum, Actusque nostros prospicit
Volvamus obscurum nihil. A luce prima in vesperum.
5, Deo patri sit gloria.

Fol. 3 a. Dan. I. 121.

11.

Ad vesperas.

1. Magnae Dens potentiae, 3. Largire cunctis servulis,


Qui ex aquis ortum gcnus Quos mundat unda sanguinis,
Partim remittis gurgiti, Nescire lapsus criminum
Partim levas in aera; Nee ferre mortis taedium.

2. Dimersa lymphis imprimens, 4. Ut culpa nulluni deprimat,


Subvecta coelo irrogans, Nulluni levet jactantia,
Ut stirpe una prodita Elisa mens ne concidat,
Diversa rapiant loca; Elata mens nee corruat.

5. Praesta, patcr

Fol. 3 b. — Dan. I. 61.


— 33 -
12.

Feria VI. Ad nocturnas.

1. Tu trinitatis unitas, 4. Nee corpus adsit sordidum,


Orbem potenter qui regis, Nee torpor instet cordium,
Attende laudum cantica, Nee criminis contagio
Quae excubantes psallimus. Tepescat ardor spiritus.

2. Nam lectulo consurgimus 5. Ob hoc, redemptor, quaesumus,


Noctis quieto tempore, Reple tuo nos lumine,
Ut tiagitemus vulneraiii Per quod dierum circulis
A te medelam omnium. Nullis ruamus aetibus.

3. Quo fraude quidquid daemonum 6. Praesta, pater piissime,


In noctibus deliquimus, Patrique compar unice,
Abstergat illud coelitus Cum spiritu paraclito
Tuae potestas gloriae. Nunc et per omne saeculum.

Fol. 3 b. —
Dan. I. 35. Moiie 279. — 1, 4 Que excubantes Hs. - - 6, 1
Von der Doxoloffie nur die zwei ersten Worte Hs.

13.

In iiiatatinis landibns.

1. Aeterna coeli gloria, 4 Manensque nostris sensibus


Beata spes mortalium, Noctem repellat saeculi
Celsi tonautis unice Omnique fine diei
Castaeque proles virginis ;
Purgata servet pectora.

2. Da dexteram surgentibus, 5 Quaesita jam primum fides


Exsurgat et mens sobria Radicet altis sensibus,
Fragransque in laudem dei Fecunda spes congaudeat,
Grates rependat debitas. Quo major exstet Caritas.
3. Ortus refulget lucifer 6 Praesta, pater piissime,
Sparsamque lucem nuntiat, Patrique compar unice,
Cadit caligo noctium. Cum spiritu paraclito
Lux sancta nos illuminet. Nunc et per omne saeculum.

Fol. 4 a. — Dan. I. 55; Mone 159.

14.

Ad vesperas.

1. Plasmator hominis Dens, 2. Qui magna rerum corpora


Qui cuncta solus ordinaus Dictu jubentis vivida,
Humum jubes producere Ut serviant per ordinem,
lleptantis et ferae genus; Subdens dedisti liomini;
Dreves, Hymiiarius Moissiaceiisis. 3
— 34 —
3. Repelle a servis tuis 4. Da gaudiorum praemia,
Quidquid per inmunditiam Da gratiarum munera,
Dissolve litis vincula,
Aut moribus se suggerit
Aut actibus se interserit. Adstringe pacis foedera.
5. Praesta, pater.

Fol. 4 a. — Dan. I. 61 ; Mone 280.

15.

Ferla VII. Ad nocturnas.

1. Summae Deus clementiae 3 . Lumbos jecurque morbidum


Muiidique factor machinae, Adure igni congruo,

Unus potentialiter Accincti ut sint perpeti


Trinusque personaliter; Luxu remoto pessimo.
2. Nostros pios cum canticis 4 , üt quique horas noctium
Fletus benignus suscipe, Nunc concinendo rumpimus,
Quo corde puro sordibus Donis beatae patriae
Te perfruamur largius. Ditemur omnes affatim.
5. Praesta, pater.

Fol. 4 b.— Dan. I. 34. — 4, 1 Ut quicquid Hs.

16.

In niatiitinis lau(lil)iis.

1. Aurora jam spargit polum, 3. Ut mane illud ultimum,


Terris dies illabitur, Quod praestolamur cernui,
Lucis resultat spiculum, In lucem nobis eftluat,
Discedat omne lubricum. Dum hoc canore concrepat.
Phantasma noctis decidat, ^
4. Praesta, pater piissime,

Mentis reatus subruat, Patrique compar unice


Quidquid tencbris horridum Cum spiritu paraclito

Nox attulit culpae, cadat; Nunc et per omne saeculum.

Fol. 4 b, Dan. I. 5().

17.

Ad vesporas.

1. lux beata trinitas 2. Te mane laudum carmine,


Et principalis unitas, Te deprecenmr vespere,
Jam sol reccdit igneus, Te nostra supplex gloria
Infundc lumen cordibus Per cuncta landet saecula.
3 Sit tibi virtus, gloria,
Deo patriqu(> lilio,

Sancto sinml paraclito


In sempiterna saecula

Fol. 5 a. - Dan. l. 30.


— 35

18.

Hymnus de adventn Domiiii ad vesperas.

1. Conditor ahne siderum, 4. Cujus forti potentiae


Aetema lux credentiuiu, Genu flectuntur omnia,
Christe, redemptor omnium, Coelestia, terrestria
Exaudi preces supplicum. Fatentur nutu subdita.
2. Qui condolens, interitu 5. Te deprecamur, hagie,
Mortis perire saeculum, Venture judex saeculi,
. Salvasti mundum laiiguidum Conserva nos in tempore
Donans reis remedium; Noctis a telo perfidi.
3. Vergente mundi vespere 6. Laus, honor, virtus, gloria
Uti sponsus de thalamo Deo patri cum filio,

Egressus lionestissime Sancto simul paraclito


Virginis matris clausula. In sempiterna saecula.
Fol. 5 a. —
Dan. I. 14. Mone. 34. „Hywiiii^iu de adventu" etc. Hs. hier
und im folgenden stets statt des Nomin ativs.

19.

In prima nocturna.

1. Verbum supernum prodiens, 3. Judexque cum post aderis,


A patre olim exiens, Rimari facta pectoris,
Qui natus orbi subvenis Reddens vicem pro abditis
Cursu declivi temporis ;
Justisque regnum pro bonis,
lUumina nunc pectora 4. Non demum artemur malis
Tuocjue amore concrema, Pro qualitate criminum,
Audita ut praeconia, Sed cum beatis compotes
Sint pulsa tandem lubrica. Simus perenne caelibes.
5. Praesta, pater.
Fol. Dan. I. 77; Mone. 33.

20.

In matutinis laudibus.

1. Yox Clara eccc intonat, 3. E sursum agnus mittitur,


Obscuni quaeque increpat, Laxare gratis debitum,
Pellantur eminus somnia, Omnes pro indulgentia
Ab aethre Christus promicat. Vocem demus cum lacrymis.
2. Mens jam resurgat turi)ida, 4. Secundo ut cum fulserit,
Quae sorde exstat saucia, Mundumque error cinxerit,
Sidus refulget jam novum, Non pro reatu puniat,
Ut tollat omne noxium. Sed pius tunc nos protegat.
5. Deo patri .

Fol. .0 b. — Dan. I. Tb.


— 36 —
21.
Hymnus in nativitate Domini ad vesperas.
1. Veni, redemptor gentium, 5. Egressus ejus a patre,
Ostende partum virginis, Regressus ejus ad patrem,
Miretur omne saeculum, Excursus usque ad inferos,
Talis decet partus Deum. Recursus ad sedem Dei.
2. Non ex virili semine 6. Aequalis aeterno patri,
Sed mystico spiramine Carnis trophaeo accingere,
Verbum Dei factum caro Infirma nostri corporis
Fructusque ventris floruit. Virtute firmans perpeti.

3. Alvus tumescit virginis, 7. Praesepe jam fulget tuum


Claustra pudoris permanent, Lumenque nox spirat novum,
Vexilla virtutum micant, Quod nulla nox interpolet,
Versatur in templo Deus. Fi de quo jugi luceat.
4. Procedens de thalamo suo, 8. Gloria tibi, Domine,
Pudoris aula regia, Qui natus es de virgine,
Geminae gigas substantiae, Cum patre et sancto spiritu
Alacris ut currat viam. In sempitema saecula.

Fol. C a. - Biraghi. p. 49. Dan. I. 12 — 8, 1. Von der Doxologie nur


der Anfang Hs.

22.
In prima nocturna.
Christe, redemptor omnium, 4. Sic praesens testatur dies
Ex patre patris unice, Currens per anni circulum,
Solus ante principium Quod solus a sede patris
Natus ineffabiliter ;
Mundi Salus adveneris.
2. Tu lumen. tu splendor patris, 5. Te coelum, terra, maria,
Tu spes percnnis omnium, Te omne, quod in eis est,
Indende, quas fundunt, preces, Auctorem adventus tui
Tui per orbem famuli. Laudat exsultans cantico.
3. Memento salutis auctor, 6. Nos quoque, qui sancto tuo
Quod nostri quondam corporis Redempti sanguine sumus,
Ex illibata virgine Ob diem natalis tui
Nascendo forman sumpseris. Hynmum no^um concinimus.
7. Gloria tibi Domine.
Fol. 6 b. - Dan. I. 7S. ,, Hymnus in vetiistis non nisi raro obvius."

23.
In matutinis laudilnis.

A solis ortus cardine 2, Beatus auctor saeculi


Ad usquc terrae limitem Servile corpus induit
Christum canamus principem üt carne carnem liberaus,
Natum Maria virgine. Ne perderet (juos condidit.
37

3. Clausa pareiitis viscera 5. Foeno jacere pertulit,


Coelestis intrat gratia, Praesepe non abhorruit
Venter puellae bajulat Parvoque lacte pastus est,
Secreta, quae non noverat. Per quem nee ales esurit,
4. Enixa est puerpera, 6. Gaudet chorus coelestium,
Quem Gabriel praedixerat, Et angeli canunt Deo,
Quem matris alvo gestiens Palamque fit pastoribus
Clausus Johannes senserat. Pastor, Creator omnium.

7. Gloria tibi, Domine.


Fol. 6 b. Nr. 1 und 2, 1 u. 2. Das übrige fehlt mit dem fehlenden fol. 8
der ersten Lage und ist ergänzt aus Dan. I. 1 43. —
Der ganze Hymnus bei
J. Huemer. Sedulii opera omnia (Corpus Scriptt. eccles. lat. Vol. X) Vindo-
bonae 1885 p. 163 sqq.

24.

De sancto Stephano ad vesperas.

1. 3. Quaesumus flentes, benedicte


— — onum pietate prime
cordis Martyrum civis, sociate justis,

Hostibus quaerit veniam miser- Coelitus clarae regionis haeres,


tus Inclite, polles.
Pectore grato.
4. Promptus hie nostrum facinus
2. Imbuit primos homines bea- remitte,
tos Pellelanguorem, tribuesalutem,
Corde directo, jecore fideli, Confundas hostem, releva moe-
In fide Christi jugulata tellus rorem
Ponere membra. Morte subaeta.
5. Gloria psallat, canat et resultet,
Gloria dicat, canat et revolvat
Nomine trino, deitate soli
Sidera clament. Amen.
Fol. 7 a. Da das letzte Blatt der ersten Lage fehlt, fehlt leider auch der
Anfang dieses, soweit ich sehen kann, unbekannten Hymnus. Da zwischen
ihm und dem vorhergehenden ein weiterer Hymnus sich nicht befunden
haben kann, mufs das diesem Fehlende über eine Seite der Handschrift aus-
gefüllt, sich also auf 8 bis 9 Strophen belaufen haben. — 3, 2 Martyres cives
Hs. — 4, 3 Confundet Hs. —
5, 1 canet et resultet Hs.

25.

Hymnus in prima nocturna.

1. Landes canamus Domino 2. Mortem quam ipse dominus


De protomartyre Stephano, Suscepit propter homines,
Qui ex diaconibus
fuit Hanc athleta fortissimus
Ekctus ab apostolis. Primus reddere studuit.
38 —
Cum accepissit lapides 5. Haec namque dixit Dominus
Jactante de torrentibus, Paulo pergenti Damasco:
Genu flectebat domino Ego, inquit, te perderem,
Orans pro transgressoribus. Nisi orasset Stephaiius.

4. Jam Paulus servaiis vestibus 6. Martyr, levita Stephane


Fuit martyrii conscius, Cum beato apostolo,
Quem ipsa ejus Caritas Preces fundite domino,
Erexit, cum prosterneret. Ut nos vobiscum societ.

7. Praestet et ipsa trinitas,


Quam tu vidisti unica,
Pater ejusque filius,

Spiritus sanctus dominus.

Fol. 7 a sq. — 4, 2 martyri Hs. — 7, 2 'Quam tu vidisti uiiita Hs.

In matutiiiis laudibus.

1. Hymnum canamus Domino, 3. Christo, quod mundo genitus,


Hymnuiii martyri Stepliano, Stephano, quia mortuus,
Christo ut regi omnium, Christo, quod vitam contulit,
Stephano ut primo martyri. Stephano, quod mortem pertulit,

2. Christo ut patris unico, 4. Christo, quia descenderat,


Stephano ut vernaculo, Stephano, quod ascenderat,
Christo Deo et homini, Christo, quod terras adiit,
Stephano ut sancto homini. Stephano, quod coelos petiit.

5. Laus i)atri sit ingenito,


Laus patris unigenito,
Laus sit sancto spiritui,
Tanto praestanti martyri.
Fol. 7 b. — 1, 4 martyre Hs. — 3, 1 geuitur Hs. — 5, 4 martyre.

27.

In pnrilicatione 8. Mariae ad vesperas.

1. Quem terra, pontus, aethera, 3. Mirantur ergo saecula.


Colunt, adorant, pracdicant, Quod angelus fert nuntia.
Trinam regentom machinam Quod aure virgo concei>it.
Claustrum INIariae bajulat. Et cordc credens parturit.

Cui luna, sol et omnia 4. Beata mator munere.


Deserviunt per tempora. Cujus supernus artifox
Perfusa coeli gratia INIundum pugillo continens
Gestaut puellae viscera. Ventris sub arca clausus est.
39 —
5. gloriosa femina, 7. Tu regis alti janua
Excelsa super sidera, Et porta lucis fulgida,
Qui te creavit provide, Vitam datam per virginem,
Lactas sacrato ubere. Gentes redemptae, plaudite.

6. Quod Eva tristis abstulit, 8. Flos, Christe, decus virginum,


Tu reddis almo germine, Florem te, natum virgine,
Intrent ut astra flebiles, Nos precibus virgineis
Coeli fenestra facta es. Salve precantes jugiter.

9. Gloria tibi, Domine.

Fol. 8 a.— Dan. I. 172. Mone 419. —


5, 4 Lacta Hs, s zu ergänzen
aus sacrato. — Str. S fast gleichzeitiger Nachtrag hinter der Doxologie.

28.

Hymnus in prima nocturna.

Quod Chorus vatum venerandus 3. Quem senex justus Simeon in


olim ulnis
Spiritu sancto cecinit repletus, In domosumpsitdominigavisus,
In Dei factum genitrice constat Hoc quod optavit proprio videre
Esse Maria. Lumine Christum.

2. Haec deum coeli dominumque 4. Tu libens votis, petimus, pre-


terrae cantum,
Virgo concepit peperitque virgo Regis aeterni genitrix, faveto,
Atque post partum meruit Clara quae celsi renitens olym-
manere pi
Inviolata. Regna petisti.

5. Sit Deo nostro decus et potestas,


Sit Salus perpes, sit honor perennis,
Qui poli summa residet in arce,
Trinus et unus.
Fol. 8 b. ~ Dan. I. 242. — 4, 3 Olymphi Hs.

29..

Item alius de S. Mariae.

1. Ave maris Stella, 3. Solve vincla reis,


Dei mater alma Profer lumen caecis.
Atque semi)er virgo, Mala nostra pelle,
Felix coeli porta. Bona cuncta posce.

2. Sumeiis illud Ave 4. Monstra te esse matrem,


Gabrielis ore Sumat per te precem,
Funda nos in pace Qui pro nobis natus
jNIutans Evae nomen. Tulit esse tuus.
40

5. Virgo singularis, 6, Vitam praesta puram,


Inter omnes mitis, Iter para tutum,
Nos culpis solutos Ut videntes Jesum
Mites fac et castos. Semper conlaetemur.
7. Sit laus Deo patri,
Summum Christo decus,
Spiritui sancto,
Trinus honor unus.
Fol. 8 b. — Dan. I. 204.

30.

Item alins.

1. quam glorilica luce corruscat 3. Quem cunctus veneians orbis


Stirpis Davidicae regia proles, adorat,
Sublimis residens virgo Maria Cui nunc rite genufiectituromne,
Supra coeligenas aetheris om- A quo nos petimus adveniente
nes. Abjectis tenebris gaudia lucis.
2. Tu cum virgineo mater honore 4. Hoc largire, paterluminis omnis,
Anglorum domino pectoris Natum per proprium flamine
aulam sancto,
Sacris visceribus casta parasti, Qui tecum nitida vivit in aethra
Natus hinc Deus est corpore Regnans ac moderans saecula
Christus. cuncta.

Fol. 9 a. — Dan. IV. 188.

31.

Hymnus de S. Benedicto.

1. Chris te sanctorum decus atque 4. Dein extendens pedem in re-


virtus, motis
Vita et forma, via lux et auctor, Ardua scandens, cruciare ma-
Supplicum Vota pariterque lens
hymnum Corporis artus juvenilis ardens
Suscipe Clemens. Casto amore;
2. Qui dudum tuum benedictum 5. Imbuit posthinc homines beatos
ad te Regulis artis, animos retundit,
Attrahens mire segregasti mun- Et jugo semper domini polo-
do, rum
Ut prava mundi reprobare Subdere colla.
discens g^ E quibus Maurus, sedulus mi-
Te sequeretur. nister,
3. Cujus devotum animum pueri Gurgite ductum Placidum pu-
Gratia praestas tidei valere, erum
Qua Valens mira precibus peregit Obsequens patri latice levatus
Mente fideli. Aequore traxit.
— 41 —
7. In quibus ipse via rite clarens 8. Gloria patri resonemus omnes
Actibus sanctis docet ammo- Et tibi, Christe, genite superne,
nendo, Cum quibus sanctis simul et,

Sic Dei jussu über a pandendo Creator


Mente subesse. Spiritus, regna.

Fol. 9 b. — 3, 2 mire Hs. — 4, 2 raallens Hs.

Hymnus in septuagesima.

1. AUeluja, dulce Carmen, 3. AUeluja non meremur


vox perennis gaudii, nunc perenne psallere,
AUeluja, laus suavis AUeluja nos reatus
est choris coelestibus, cogit intermittere ;

Quod canunt dei mancntes Tempus instat, quo peracta


in domo per saecula. lugeamus crimina.
2. AUeluja, laeta mater 4. Unde supplices precamur
concinis Jerusalem, te, beata trinitas,
AUeluja, vox tuorum Ut sinas nobis audire
civium gaudentium, paschale mysterium,
Exsules nos flere cogunt Quod canunt dei manentes
Babylonis flumina. in domo per saecula.

Fol. 10 a. — Dan. I. 261. - 1, 2 gaudia Hs.

33.

In matntinis landibns.

1. AUeluja piis edite laudi- 5. Almum sidereae jam patriae


bus, decus
Cives aetherei, psallite na- Victores capitis, quo canor est
viter jugis
AUeluja perenne. AUeluja perenne.
2. Hinc vos perpetui luminis ac- 6. lUic regis honor vocibus inclytis
colas Jucundum reboat carmine per-
Assumens resonant hymniferis petim
choris AUeluja perenne.
AUeluja perenne. 7. Hoc fessis requies, hoc cibus et
3. Vos urbs eximia suscipiet potus,
Dei, Oblectans reduces haustibus
Quae laetis resonans cantibus affluens
excitat AUeluja perenne.
AUeluja perenne. 8. Nos te suavisonis, conditor,
4. Felici edite gaudia sumitc afFatim
Reddentes domino gloriticos Rerum carminibus laudeque
melos, pangimus
AUeluja perenne. AUeluja perenne.
42

9. Te, Christe, celebret gloria vocibus


Nostris, omnipotens, ac tibi dicimus
Alleluja pereniie.

Fol. 10 — Mone 66. Dan. IV. 63. —


]). 3, 1 suscipie H.s der t-Laut aus
Dei zu — 2 Quae
erg-änzen.f resonant Hs. —
3, laeti 2 Victor est Hs. 5, — 5, 2 que
eanor. Hs. — 2 redue Hs. — 8,3 laudeni que
7, Hs. Der bei — Mone un-
genügend edierte Text wird leider auch durch unsere Hs. noch nicht fehlei*frei.

34.

Hymnus in Quadragesima ad vesperas.

1. Audi, benigne conditor, 3. Multum quidem peccavimus,


Kostras preces cum laudibus Sed parce confitentibus,
In hoc sacro jejunio Ad laudem tui nominis
Fusas quadragenario. Confer medelam languidis.

2. Scrutator alme cordium, 4. Sic corpus extra conteri


Infirma tu scis virium, Dona per abstinentiam,
Ad te reversis exhibe Jejunet ut mens sobria
Remissionis gratiam. A labe prorsus criminum.

5. Praesta, beata trinitas,


Concede, simplex unitas,
Ut fructuosa sint tuis
Jejuniorum munera.

Fol. n a. - Dan. I. 178; Mone 74.

35.

In niatutinis laudibus.

1. Summe largitor praemii, 3. Si renuis, quis tribuet?


Spes qui es unica mundi, Indulge, quia potens es,

Preces intende servorum Te corde rogare mundo


Ad te devote clamantum. Fac nos, prccamur, Domiue.

2. Nostra te conscientia 4. Ergo acceptare nostrum


Grave offendisse monstrat, Qui sacrasti jejunium,
Quam cnmndes, supplicamus, Quo mystice paschalia
Ab Omnibus piaculis. Capiamus sacramenta.

5. Summa nobis liaec conferat


In deitate triniias,
In qua gloriatur unus
Per cuncta saecula Deus.

Fol. 11 a. — Dan. I. 182; Mone 75. — 1, 2 Spes quies unica Hs.


- 43 —
36.

In matutiiiis lamlibiiü.

1. Jam, Christe. sol justitiae, 3. Quiddanique poenitentiae


Noctis recedunt tenebrae, Da ferre, licet grandium
Nunc mentis eat caecitas, Majore tuo munere
Virtutum et lux redeat. Quod emptio sit criminum.
2. Da tempus acceptabile 4. Dies venit, dies tua,
Et poeuitens cor tribue, Per quam reflorent omnia,
Ne uos vacuum trauseat Laetemur in hac ut tua
Hoc, quod benigne prorogas. Per hanc reducti gratia.

5. Praesta, beata trinitas.

Fol. Hb. — Dan. I. 235; Mone 69.

37.
Ad Tertiam.

1. Bei fide, qua vivimus, 3. Precemur ergo subditi,


Spe per eum, qua credimus, Redemptione liberi,
Per caritatis gratiam Ut eruat a saeculo,
Christo canamus gloriam. Quos solvit a chirographo.
2. Qui ductus hora tertia 4. Gloria libi, trinitas,
Ad passionis liostiam. Aequalis una deitas,
Crucis ferens suspendia Et ante omne saeculum
Ovem reduxit perditam. Et nunc et in perpetuum.
Fol. Hb. — Dan. I. 71. — Von der Doxoloo'ie nur die erste Zeile. Hs.

38.
Ad Sextani.

1. Meridie orandum est, 3. Detque nobis auxilium


Christusque deprecandus est, Per angelos mirabiles,
Ut jubeat nos edere Qui semper nos custodiant
De suo sancto corpore. In omni vita saeculi.
2. Ut ille sit laudabilis Gloria tibi, trinitas,
In universis populis, Aequalis una deitas,
Ipse coelorum dominus, Et ante omne saeculum
Qui sedet in altissimis. Et nunc et in perpetuum.
Fol. 12 a. — Dan. I. 72. - Ad Sexta Hs. — Von der Doxologie nur 4, 1. IIs.

Ad Nonam.
Perfecto trino numero 2. Sacrum Dei mysterium
Temis horarum terminis, Puro tenentes pectore,
Laudes canentes debitas Petri magistri regulam
Nonam dicentes psallimus Signo salutis proditam.
— 44 -
3. Et nos psallamus spiritu 4. Gloria til)i, trinitas,
Adhaerentes apostolis, Aequalis una deitas,
Qui mentes habent debiles, Et ante omne saeculum
Christi virtutem diligant. Et nunc et in perpetuum.
Fol. 12 a. — Dan. I. 45. — Von der Doxologie nur 4, 1. Hs.

40.

De passione Doniini.

1. Fange, lingua, gloriosi 4. Quando venit ergo sacri


proelium certaminis plenitudo temporis,
Et super crucis trophaeum Missus est ab arce patris
die triumphum nobilem, natus orbis conditor
Qualiter redemptor orbis Ac de ventre virginali
immolatus vicerit. came factus prodiit.

2. De parentis protoplasti 5. Vagit infans inter arta


fraude factor condolens, positus praesepia,
Quando pomi noxialis Membra pannis involuta
morte mors oceubuit, virgo mater alligat,
Ipse lignum tunc notavit, Et pedes manusque crura
damna ligni ut solveret. stricta cingit fascia.

3. Hoc opus nostrae salutis 6. Gloria et honor Deo


ordo depoposcerat, usquequo altissimo,
Multiformis proditoris Una patri filioque,
ars ut artem falleret, inclito paraclito,
Et medelam ferret inde, Cui laus est et potestas
hostis unde laeserat. per aeterna saecula.
Fol. 12 a. mit Mel. Dan. I. 163.

41.

Alius.

1. Lustra sex qui jam peracta 3. Crux fidelis inter omnes,


tempus implens corporis, arbor una nobilis,
Se volente natus ad hoc, Nulla Silva talem profert
passioni deditus, fronde, flore, gerniine,
Agnus in cruce levatus Dulce lignum, dulces clavi,
immolandus stipite. dulce pondus sustinent.

2. Hie acetum, fei, arundo, 4. Fleete ramos. arbor alta.


Sputa, clavus, lancea, tensa laxa viscera,
Mite corpus perforatur, Et rigor lentescat ille,

sanguis unda protluit, quem dedit nativitas,


Terra, pontus, astra, niundus, Ut superni membra regis
quo lavantur tiumine. miti tendant (I) stipite.
— 45

Sola digiia tu fuisti, 6. Gloria et honor Deo


ferre saecli pretium, usquequo altissimo,
Atque portum praeparare Una patri filioque,
nauta mundo naufrago, inclito paraclito,
Quem sacer cruor perunxit Cui laus est et potestas
fusus agni corpore. per aeterna saecula.
Fol. 12 b. sq. mit Mel. —
Daniel I. 164. — 2, 1 aceto Hs. — Str. 3 am
Eande nachgetragen. 3, 5 dulce clavi Hs.

42.

Hymnus ad vesperas.

1. Vexilla regis prodeuiit, 5. Arbor decora et fulgida,


Fulget crucis mysterium, Ornata regis purpura,
Quo carne carnis conditor Erecta digno stipite,
Suspensus est patibulo. Tarn sancta membra tangere.
2. Confixa clavis viscera 6. Beata, cujus brachiis
Tendens manus vestigia, Saecli pependit praemium,
Redemptionis gratia Statera facta corporis,
Hie immolata liostia. Praedam quae tulit Tartari.
3. Quo vulneratus insuper 7. crux, ave, spes unica,
Mucrone dirae lanceae, Hoc passiones tempore,
Ut DOS lavaret crimine, Auge piis justitiam
Manavit unda, sanguine. Reisque dona veniam.
4. Impleta sunt, quae coucinit 8. Te, summa Deus trinitas,
David fidelis carmine, Collaudet omnis spiritus,
Dicens: in nationibus Quos per crucis mysterium
Regnavit a ligno Deus. Salvas, rege per saecula.

Fol. 13 a. — Dan. I. 160. — Str. 2 später ausradiert, doch mittelst


Schwefelammonium wieder leslich Hs.

43.

Hvmnus de beata Maria.

1. Quid quid creatum permanet, 4. Salutatur ab angelo,


Laudes Mariae personet, Fecundatur a domino
Quae theotocon hagia Fit namque viri nescia
^lundum vestivit in gloria. Plena coelesti gratia.
2. jMalum, quod Eva et coluber 5. Portat portantem omnia,
Pomo patraiiint pariter, Facta polorum janua
Hoc sola totum pepulit, Et paradisi semita,
Dum virgo Christum peperit. Porta et fenestra coelica.
S. Orta Juda prosapia 6. Columba, sponsa decora,
Davidis haec juvencula, Mater, soror et domina,
Quae sine viri semine Perfecta Christi gerula,
Virgo praegnatur homine. Föns signatus in gloria.
— 46 -
7. Rosis ornata et lilio, 11. Quia de eunctis credimus
Nardo manans et balsamo, Quod te exaudit filius,
Regina decus virginum,
et A eunctis mundum cladibus,
Christi Jesu sacrarium. Virgo, guberna coelitus.

8. Ortus et salutatio, 12. Quod mente, dictis, actibus


Hypapante, assumptio Nato tuo fraudavimus,
Tantae reginae celebris Tu de coelesti thalamo
Festis corruscant annuis. Materno solve studio.

9. Quem mundus non intercludit, 13. Nostris oramus vocibus,


Haec ventris alvo contegit, Aurem flecte divinitus,

Est qui Creator omniuni, Quo nos ad tuum tilium


Per haue sumpsit corpusculum. Ducas post vitae transitum.

10. Navis, sedes tutissima, 14. Eatri, nato, paraclito


Mortis et vitae medica, Laus, honor sine termino,
Coeli suscepit principem, Qui disparili nomine
Quo coelo reddit hominem. Coaevo regnat numine.

Fol. 1."^ b. —
3, 4 omine Hs., was einen Sinn zuläfst; wahrscheinlicher

die Aspiration zu ergänzen. 6, — 1 Columbra Hs. — 8, 2 Hypapantis Hs.
8, 4 corrascat Hs.

44.

Hymnus de Pascha domiiii ad vesperas.

1. Ad coenam agni providi 5. vere digna hostia.


Et stolis albis candidi, Per quem fracta sunt tartara,

Post transitum maris rubri Redempta plebs captivata


Christo canamus principi. Redit ad vitae praemia.

2. Cujus corpus sanctissimum 6. Cum surgit Christus tunmlo


In ara crucis torridum, Victor redit de barathro,
Cruore ejus roseo Tyrannum trudens vinculo
Gustando vivamus Deo. [Et reserans paradisum].

3. Protecti paschae vespere 7. Quaesunms, auctor omnium,


A devastante angelo, In hoc paschali gaudio
Erepti de durissimo Ab omni mortis impetu
Pharaonis imperio. Tuum defende populum.

4. Jami)aschanostrumChristusest, 8. Gloria tibi, domine,

Qui imniolatus agnus est, Qui surrexisti a mortuis,


Sinceritatis azyma Cum patre et sancto spiritu
Caro ejus oblata est. In sempiterna saecula.

Fol. 14 b. mit Mel. Dan. I. 88; Mono 101. <;, 4 fohlt. H.<?.
— 47 -
, 45.

llvmmiü de Pascha (loiuiiü ad uücturnas.

1. Rex aeterne Doinine, 5. Quem editum ex virgine


Reruni creator omnium, Pavescit omnis anima,
Qui es ante saecula Per quem nos resurgere
Semper cum patre tilius ;
Devota mente credimus.
2. Qui iiiundi in priniordio 6. Qui nobis per baptismum
Adam plasmasti liominem, Donasti indulgentiam,
Cui tuae imagini Qui tenebamur vinculis
Vultum dedisti similem; Ligati conscientiae ;

3. Quem diabolus deceperat, 7. Qui crucem propter hominem


Hostis humani gcneris, Suscipere dignatus es,

Cujus tu formam corporis Dedisti tuum sanguinem


Assumere dignatus es ;
Nostrae salutis pretium.
4. Ut hominem redimeres, 8. Gloria tibi, Domine,
Quem ante jam plasmaveras, Qui surrexisti a mortuis,
Et DOS Deo conjungeres Cum patre et sancto spiritu
Per carnis contubernium ;
In sempiterna saecula.

Fol. 15 a. — Dan. 1, 85. — Von der Doxologie nur 8, 1 und 2. Hs.

46.

In niatntinis laudibus.

1. Aurora lucis rutilat, 6. Sermone blandus angelus


Coelum laudibus intonat, Praedixit mulieribus,
Mundus exsultat, jubilat, In Galilaea Dominus
Gemens infernus ululat. Videndus est quantocius.

2. Cum rex ille fortissimus 7. Illae dumpergunt concite,


Mortis confractis viribus Apostolis hoc dicere,
Pede conculcans tartara Videntes eum vivere
Solvit a poena miseros. Osculantur pedes domini.
3. Ille,qui clausus lapide 8. Quo agnito discipuli
Custoditur sub milite, In Galilaeam propere
Thriumphans pompa nobili Pergunt, videre faciem
Victor surgit de funere. Desideratam domini.
4. Solutis jam gemitibus 9. Claro pasch ali gaudio
Et infern i doloribus, Sol mundo nitet radio,
Quia surrexit dominus, Cum Christum jam apostoli
Resplendens clamat angelus. Visu cernunt corporeo.
5. Tristes erant apostoli 10. Ostensa sibi vulnera
De nece sui domini, In Christi carne fulgida,
Quem poena mortis cinidelis Resurrexisse Dominum,
Servi damnarant impii. Voce fatentur publica.
— 48 —
Christe clementissime, 12. Gloria domine,
tibi,
ll.Rex
Tu corda nostra posside, Qui surrexisti a mortuis.
Ut tibi laudes debitas Cum patre et sancto spiritu
Reddamus omni tempore. In sempiterna saecula.

Fol. 15 b. -- Dan. I. 83; Mone 141. — Von der Doxologie nur 12, 1

und 2. Hs.

47.

Hymnus de ascensione Domini.

1. Aeterne rex altissime, 5. Tu, Christe, nostrum gaudium,


Redemptor et fidelium, Manens Olympo praemium,
Quo mors soluta deperit, Mundi regis qui fabricam,
Datur triumphus gratiae. Mundana vincens gaudia.

Scandens tribunal dexterae 6. Hinc te precantes qua-^sumus,


2.
Patris, potestas omnium Ignosce culpis omnibus
CoUata est Jesu coelitus, Et corda sursum subleva
Quae non erat humanitus. Ad te superna gratia.
3. Ut trina rerum machina, 7. Ut cum rubente coeperis

Coelestium, terrestrium, Clarere nube judicis,

Et infernorum condita Poenas repellas debitas,


Reddas Coronas perditas.
Flectet genu jam subdita.

4. Tremunt videntes angeli 8. Gloria tibi, Domine,


Versam vicem mortalium, Qui scandis super sidera.
Culpat caro, purgat caro, Cum patre et almo spiritu

Regnat Dens Dei caro. In sempiterna saecula.

Fol. 16 a. —
Dan. I. 196; Mone 171. —5, 4. vices Hs. — 6, 4 giatiam
jjs^ — pie Doxologie nur bis qui scandis incl. Hs.

48.

Item alius liymnus.

Hymnum canamus gloriae, Hoc prosecuti lumine


1.
Hymni novi nunc personent, Laeto petentem sidera
Christus novo nunc tramite Laetis per aui-as cordibus

Ad patris ascendit thronum. Duxere regem saeculi.

2. Transit triumpho gloriae Quos allociuentos angeli,


Poli potenter culmina, Quid astra stantes cernitis?
Salvator hie est, inquiunt,
Qui morte mortem absumpserat
Derisus a mortalibus. Jesus triumpho nobili.

3. Apostoli tunc mystico 6. A vobis ad coelestia

In monte stantcs chrismatis Qui regna nunc adsumptus est,

Cum matre clara virgine Venturus inde saeculi


Jesu videbant gloriam. In fine judex omnium.
— 49 —
7. Quo nos precamur tempore, Da nobis, illuc sedula
Jesu redemptor unice, Devotione tendere,
Inter tuos in aethera Quo te sedere cum patre
Servos benignus adgrega. In arce regni credimus.

9. Gloria tibi, Domine.


Fol. 16 b. — Vgl. Daniel I. 206. — 4, 3 per aures verschrieben Hs.

49.

Alins hjmiuis.
1. Jesu nostra redemptio, 3 Inferni claustra penetrans,
Amor et desiderium, Tuos captivos redimens,
Deus Creator omnium, Victor triumplio nobili
Homo in fine temporum. Ad dextram patris residens.

2. Quae te vicit dementia, 4. Ipsa te cogat pietas,


Ut ferres nostra crimina, Ut mala nostra superes
Crudelem mortem patiens, Parcendo et voti compotes
Ut nos a morte tolleres? Nos tuo vultu saties.

5. Tu esto nostrum gaudium,


Qui es futurus praemium,
Sit nostra in te gloria
Per cuncta semper saecula.
Fol. 17 a. — Dan. I. 63; Mone 173.

50.

Item alius hymiius.

Jam Christus astra ascenderat, 5 Impleta gaudent viscera,


Regressus unde venerat, Afflata sancto spiritu,
Promissa patris munera, Voces diversas intonant,
Sanctum daturus spiritum. Fantur Dei magnalia.

2. Solemnis urgebat dies, 6. Ex omni gente cogniti


Quo mystico septemplici Graecis, latinis, barbaris,
Orbis volutus septies Cunctisque admirantibus
Signat beata tempora. Lingnis loquuntur omnibus.

Cum hora cunctis tertia 7. Judaea tunc incredula,


Repente nmndus intonat, Vesana torvo spiritu,
Orantibus apostolis Ructare musti crapula
Deuni venisse nuntiat. Alumnos Christi concrepat.

4. De patris ergo lumine 8. Sed signis et virtutibus


Decorus ignis almus est, Occurrit et docet Petrus,
Quo fida Christi pectora Falsos probari perfidos
Calore verbi comi)leat. Joelis testimonio.
I>reve3, Hymnarius Moi-isiacensis. 4
— 50 —
9. Hinc, Christe, nunc paraclitus
Per te pius nos visitet,
Novansque terrae faciem
Culpis solutus recreet.
Gloria tibi, Domine.
Fol. 17 b. — Dan. I. 64; Mone 182.

51.
De sancto peiitecosteii ad noctiirnas hymiius.
1. Beata nobis gaudia Patrata sunt liaec mystice
Anni reduxit orbita, Paschae peracto tempore
Cum Spiritus paraclitus Sacro dierum numero.
Effulsit in discipulos. Quo lege fit remissio.

Ignis vibrante lumine Te nunc, Deus piissime,


Linguae figuram detulit, Vultu precamur cernuo,
Verbis ut essent proflui Illapsi nobis coelitus
Et caritate fervidi. Largire dona spiritus.
3. Linguis loquuntur omnium, 6. Dudum sacrata pectora
Turbae pavent gentilium, Tua replesti gratia,
Musto madere deputant, Dimitte nunc peccamina
Quos Spiritus repleverat. Et da quieta tempora.
Sit laus patri cum filio,

Sancto simul paraclito,


Nobisque mittat filius

Charisma sancti spiritus. Amen,


Fol. 18 ii. — Dau. I. 6; Mone 183. — 4, 1 mystica Hs.

52.
Hymnus de S . Joluiiiiie.

1. Ut queant laxis resonare fibris 4. Ventris obstruso positus cubili


Mira gestorum famuli tuorum, Senseras regem thalamo mancn-
Solve polluti labii reatum, tem,
Sancte Johannes. Hinc parens nati meritis uterque
Nuntius celso veniens olympo Abdita pandit.
2.
Te patre magnum fore nasci- 5. Antra deserti teneris sub annis
turum Civium turmas fugiens petisti,
Nomen et vitae seriem geren- Ne levi saltcm maculare vitam
dae Famine posses.
Ordine promit. 6. Praebuit hyrtum tegimen ca-
3. nie promissi dubius supcrni mclus
Perdidit promptac modulos lo- Artibussacris, strophium bideu-
quelae tes,

Sed reformasti genitus pcrcmp- Cui latex haustum, sociata pas-


tae tum
Organa vocis. Mclla locustis.
51 —
7. Ceteri tantuin cecinere vatum 8. Xon fuit vasti spatiuin per orbis
Corde praesago jubar ad fu- Sanctior quisquam genitus Jo-
turum, hanne,
Tu quidem luuiuli scelus aufe- Qui nefas saecli meruit lavan-
rentem tem
Indice prodis. Tingere lymphis.
9. Laudibus cives celebrant superni
Te, Deus simplex pariterque trine,
Supplices at nos veniam precamur,
Parce redemptis.
Fol. 18 b. —Dümmler, Poetae lat. aevi Carol. I. 88. Dan, I. 209. —
1, 3 Polluti labiis Hs. - 6, 2 trophium Hs. s aus sacris zu ergänzen.

53.

Alias.

1. nimis felix nieritique celsi, 3. Nunc potens nostri meritis opi-


Nesciens labern nivei pudoris, mis
Praepotens martyr eremique Pectoris duros lapides repeile,
cultor, Asperum planans iteretreÜexos
Maxime vatum! Dirige calles.
2. Serta ter denis alios coronant 4, Ut pius mundi sator etredemp-
Aucta crementis, duplicata tor,
quosdam, Mentibus pulsa livione puris,
Trina centeno cumulata fructu Rite dignetur veniens sacratos
Te, sacer, omant. Ponere gressus.
5. Laudibus cives celebrant superni
Te, Deus simplex pariterque trine,
Supplices at nos veniam precamur,
Parce redemptis.
Fol. 19 a, — Uüinmler. 1. c. Dan, I. 210.

54.

Item de S. Joliaiiiie.

Almi prophetae progenies pia, 3. Vox suscitavit missa


puerpera
Clarus parente, nobilior patre, Fovetque vatis gaudia parvuli,
Quem matris alvus claudere Matres prophetant munere pi-
nescia gnorum,
Ortus herilis prodidit indicem. Mutus locutus nomine tilii est.

Cum virginalis regia gloriam 4. Scribendus hie est, vocis ut


Summi tonantis nomine pigno- augeat
ris Nostrae canores diracjue vineula
Gestaret, aula nobilis intimo Dissolvat oris, largapropheticia
Claustro i)udoris fertilis inte- Verborum habenas litera no-
gro. minis,
4*
— 52

5. Vox namque verbi, vox sapien- 7. Sic ira regis saevaque funera
tiae est, Saltationis munere vendita
Major prophetis et minor an gelis, Mensas tyranni et virginis
Qui praeparavit corda fidelium ebriae
Stravitque rectas justitiae vias. Luxu replevit sanguine sobrio.

6. Assertor aequi non ope regia 8. Haec vitricus dat donaves?inior


Nee morte dura liquere trami- Quam si venenipoculatraderet,
tem Negare praestat quam dare vi-

Verl coactus, non licet, alt, tibi trico.


Uxorem habere fratris adul- Odisse praestat, plus nocet hie
teram. amor.

9. Sit trinitati gloria unicae,


Virtus, potestas, summa potentia,
Regnum, potestas, quae Deus unus est
Per cuncta semper saecula [saeculi].
Fol. 19 b. mit Mel. —
Dan. I. 100; Moue 647. 1, 3 iiescius Hs. — —
1, 4 Oritur Hs. —
2, 3 Gestare Hs. —
2, 4 claustra puduris! Hs. 3, 2 —
parvulis Hs. —
4, 1 voces ut augeat nostre canore Hs. 7, 1 funere Hs. — —
7, 3 mensa Hs. —
8, 1 metricus Hs. —
8, 2 pociilo trahere Hs. 9, 3 Reg- —
num retentas Hs.

55.

Ali US.

1 . Praecursor alti luminis 6. Sic plurimos ex Israel


Et praeco verbi nascitur, Christi üdei subdidit,
Laetare^ cor fidelium, Et corda patrum in filiis

Lucemque gaudens accipe. Docens superna transtulit.

2. Miranda cujus saeculi 7. In Eliae qui spiritu


Nativitas per angelum Venit propheta, semitam
Intonuit parentibus Parare Christo, ac plebibus
Pia fide jam praeditis. Iter salutis pandere.

3. Sublime cui vocabulum 8. Quo feminaruiii in hliis


Johannes ipse Gabriel Propheta major nuUus est,
Imponit et clarissima (^>uin ipse miris actibus
Ipsius acta i)raechiit. Plus quam propheta claruit.

4. Qui matris adhuc parvulus 9. Baptisma poenitentiae


Vulva retentus spiritu Qui pracdicabat ac dedit,
Percepit almus gratiam, Turbasque Jesu gratiae
Festis futurus gloriae. Illuminandas obtulit.

5. Nee dunKiue natus jam dedit 10. Ipsum Jesum, qui omnia
De luce tcstimonium; Sancto lavans in si)iritu
Quod natus admirabili Enmndat, in Jordanicis
Complevit ipse gloria. Tinxit lluentis cjurüjitis.
.

53 —
11. Et baptizato protinus 14. Edoctus bis oraculis
Aperta vidit aethera, Baptista Jesum praedicat
Nobis suo baptismate Natum Dei, qui in spiritu
Paudit poli (jui regiam. Sancto üdeles baptizet.
12. Atque in columba spiritum 15. Quid sermo noster amplius
Illuni super descendere Hujus canat praeconia,
Vidit, qui doli iiescius De quo patris vox iilio
Mentes requirit simplices. Olim locuta praecinit:
13. Audivit et vocem patris: 16. En mitto, dixit, angelum
Dilectus est haec ftlius Tuam paret qui semitam,
A saeculo dixit meus, Vultum praecurratque tuum
In quo mihi complacuit. Solem lucens ut lucifer.
17. Praesta, pater piissime.

Fol. 2U a sqq. - Migne PP. LL. XCIV. p. 527 sq. — 2, 3 Intonuit


vielleicht st. iimotuit. 2, 4 praeditus Hs. — 10, 4 fluendo Hs. — 14, 2
Baptisma Jesum Hs.

56.

In iiatali saiicti Petri hynnium.

1. Felix per omnes festum mundi 4. Petrus beatus catenarum la-


Cardines queos
Apostolorum praepollet ala- Christo jubente rupit mirabi-
criter liter,

Petri beati, Pauli sacratissimi, Custos ovilis et doctor ecclesiae


Quos Christus almo consecravit Pastorque gregis, conservator
sanguine, ovium
Ecclesiarum deputavit prin- Arce luporum truculentam ra-
cipes. biem.
2 Hi sunt oli vae duo coram domino 5. Non impar Paulus huic, doctor
Et candelabra luce radiantia, gentinm,
Praeclara coeli duo luminaria, Ecclesiarum templum sacratis-
Fortia solvunt peccatorum vin- simum,
cula, In morte compar, in Corona par-
Portas olympi reserant fideli- ticeps,
bus. Ambo lucernae et decus ec-
o. Habent supernas potestatem clesiae,

claudere In erbe clarocorruscant vibra-


Sermone sedes, pandere splen- mine.
dentia 6. Quodcumque vinclis super ter-
Limina poli super alta sidera, ram strinxerit.
Linguae eorum claves coeli Erit in astris religatum pariter,
factae sunt, Et quod resolvitin terris arbit rio,
Larvas repellunt ultra mundi Erit solutum super coeli radium,
limitem. In fine mundi judex erit saeculi.
Fol. 21 a. — Düinmlerl. 136 sq. Dan. 1 243. — 5, 5 Fnifuleuta rabie Hs.
— 54 ^
57.
Diviso.

Roma felix, quae tantorum 2. Vos ergo modo, gloriosi mar-


principum tyres,
Es purpurata pretioso sanguine, Petre beate, Paule mundililium,
Exceliis omnern mundipulchri- Coelestis aulae triumphales
tudinem milites,
Non laude tua sed sanctorum Precibus almis vestris nos ab
meritis, Omnibus
Quos truculentis jugulasti gla- Munite malis, ferte super ae-
diis. thera.

3. Gloria Deo per immensa saecula,


Sit tibi, nate, decus et Imperium,
Honor, potestas sanctoque spiritui,
Sit trinitati salus individua
Per infinita saeculorum saecula.
Fol. 22 a. — Dümmler 1. c. ; Dan. 1. c.

58.
Alius.

1. Aurea luce et decore roseo, 4. Doctor egregie, Paule, mores


Lux lucis, omne perfudisti sae- instrue
culum, Et mente polum nos transferre
Decorans coelosinclitomartyrio satage,
Hac Sacra die, quae dat reis Donec perfectum largiatur ple-
veiiiam. nius,

2. Janitor coeli, doctor orbis pari- Evacuato, quod ex parte ge-


ter, rimus.
Judices saecli, vera mundi lu- 5. Olivae binae pietatis unicae.
mina, Fide devotos, spe robustos ma-
Per crucem alter, alter ense xime,
triumpliaiis Fönte repletos caritatis ge-
Vitae senatum laureati possi- minae,
dcnt. Post mortem carnis impetrate
3. Jambonepastor, Petre, Clemens, vivere.

accipe 6. Sit trinitati sempiterna gloria.


Vota precantum et peccati vin- Honor, potestas atque jubila-
cula tio,

Resolve tibi potestate tradita, In unitate cui manet impcriuni


Qua cunctis coelum verbo clau- Ex tunc et modo per aeterna
dis, aperis. saecula.

Fol. 22 n. - Dan. I. 15(>: Mone (ib4. —


Das Ijied wird durch die
Übfrlieternng" der Elpis zuo-oschriobon, was mindestens el)enso irlauMieh
klinji^t als der g'eniale Grund, den Mono 1. ('. f^ejiv^'ii diese Aut<n-srliaft ins
Feld führt.
55

59.

Alius.

1. Ai)Ostolorum passio 5. Praecinetus, ut dictum est, senex,


Diem sacravit saeculi, Elevatus ab altero
Petri triumplium nobilem, Quo noUet ivit, sed volens
Pauli coronain praeferens. Mortem subegit asperam.
2. Conjunxit aequales viros 6. Hinc Roma celsum verticem
Cruor triuniphalis necis, Devotionis extulit,
Deum secutos praesulem Fundata tali sanguine
Christi coronavit fides. Et vate tanto nobilis.
3. Primus Petrus apostolus 7. Tantae per orbis ambitum
Nee Paulus impar gratia, Stipata tendunt agmina,
Electionis vas sacrae, Trinis celebratur viis
Petri adaequatur fides. Festum sanctorum martyrum.
4. Verso crucis vestigio 8. Prodire quis mundum putet,
Simon honorem dans Deo, Concurrere plebem poli,
Suspensus ascendit, dati Electa gentium caput
Non immemor oraculi. Sedes magistri gentium.
9. Deo patri sit gloria.

Fol. 22 b. — Biraghi p. 86; Dan. I. 101 Mone 684; 5, 3 Quod nollet,



;

se volens. Hs. 8, 4 Sedet Hs.

60.
Item alias.

1. Apostolorum gloriam 6. Fulgentis ascendit poli


Hymnis canamus debitis, Tertia Paulus edita,
Yotis vocemus annuis, Arcana discit, alteri
Jesu fave precantibus. Proferri nulli quae licet.

2. Bar Jona, Simon Petrus 7. Gressus Cephi per caerula


Et doctor almus gentium Christi juvantur dextera,
Festiva saeclis gaudia Christus suos ne saeculi
Suo dicarunt sanguine. Demergat aequor erigit.
3. Conjunxit unus exitus, 8. Hujus pericla saeculi
Quos dispar ortus protulit, Vinci tide credentium,
Terris simul non editi Paulus docet, jam naufragos
Simul petunt coelestia. Salvans ab undis socios.
4. Diversa verba ple])ium 9. Imis Simon e fluctibus
Ad astra cogunt agmina Mundi fideles extrahens
Unaque condunt plurimis Pisces bonos ut libere
Aulam Deo de gentibus. Ad lucis effert patriam.
5. Ecclesiae princeps sacer 10. Xriste, precamur ut quibus
In monte Jesum conspicit Landes ovantes dicimus,
^'ocemque patris igneo Ilorum frui nos lucidis
Audit poli de vertice. Dones per aevum aspectibus.
— se-
il. Ymnisonis per aethera 12. Deo patri sit gloria
Apostolorum coetibus Ejusque soll filio

Noster chorus hie consonet, Cum spiritu paraclito

Psalmis canorus dulcibus. In sempiterna saecula.

Fol. 24 b. — Migne PP. LL. XCIV p. 62b sq. — Die Doxologie nur
begonnen Hs.

61.

De sancto 3Iartiale.

1. Martialis sanctissimi 4. Adveetus ad dispositam


Trophaeum nimis nobile Dignus sacerdos patriam,
Plebs omnis hymnis concrepet Urbis plebem et principem
Deoque laudes personet. Christi subegit dogniate.

2. Hie praeclaro de genere, 5. Haec eondocente patriam


Christi ditatus munere, Conversa sunt tot milia,
A sede apostolica Dirupta nee non idola,
Datur pastor in Galliam. Christo erecta altaria.

3. Petrum secutus principem, 6. Virgo praeclara genere,


Callem adgressus Galliae Valeria cognomine,
Urbis plebem Lemovieae A sancto docta praesule
Tinxit baptismi gratia. Caeso laetatur capite.
7. Te nunc redemptor quaesumus,
Ut hujus sanctis precibus
Omnem elerum et populum
Conserves in perpetuum.
Fol. 24 a. — 3, 2. Lemovicam Hs. — 3, 4 gratiam Hs. — 6, 4 Plieso
laetatur Hs.

G2.

Hymnus in niatutinis laudibus.

1. Henigna Christi gratia 4. Firmo statu jam tidei


Respargit orbem hodie, Jesum videns obdormiit,
Qua Martialis pontifex Coeleste capitolium
Coelorum intrat cardines. Intrat coae(iuus maximis.

2. Petri comes et proxinms 5. Hoc vita, vox, miraculum,


Christique j)raesens actibus, Hoc mors probat miritica.
Hoc tune repletus neumate Coetus comit imperios
Nunc pontifex lit Galliae. Visa phalanges choreas.

3. Jussus petit Limovicas 6. Hymnis Doum. huuc procibus


Et cum docet provincias Cuncti t'reciuontent supplices,
Sermone, signis, actibus, Suae tamen plus Galliae
Divis subegit legibus. Pontiticatus indicet.
..

57 —
7. Tu caritatis tilius, 8. Te, sancte Deus trinitas,
Minister indulgentiae, Superna laudet civitas,
Agnosce nos ut proprios, Per hunc üde, qua vivimus,
Culpis licet extraiieos. Dignos tuis fac laudibus.
Fol. 24 b. —
3, 2 Et cum deducit Hs. —
4, 5 Intrat quo equus maxiraus
Hs. — 5,3 und 4 verderbt; Konjektur, die das Siegel der Walirscheinlich-
keit trüge, schwierig.

63.
In transliguratioiie Doiuini liymnus ad iiocturiias.

1. sator rerum, reparator aevi, 5. Da dies nobis probitate faustos


Christ e rex regum, metuende Morti[s] ignara[m] tribuendo
censor, vitam,
Tu preces nostras pariterque Semper ut nostros tua sit per
laudes actus
Suscipe grates. Gloria perpes.
2. Noctis en cursu tibi vota laudum 6. Ure cor nostrum, jecur atque
Pangimus, praesta, tibi sint ut lumbos
aptae Igne divino vigilesque nos fac,
Nosque concentu renova per- Semper ardentes manibus lu-
enni, cernas
Luminis auctor. Ut teneamus.
3. Inter Eliam Moysenque vates 7 Esto tu noster cibus atque potus,
Ut jubar solis facie refulgens, Tu labor, virtus, requies, amic-
Candidas vestes nivis instar tus,
almis Livor absistat, tumor,ira,luxus,
Tu reserasti. Moeror et omnis.

4. Tu dei prae bis patre teste 8 Lumen infunde , tenebras re-


proles, pelle,
Tuque sanctorum decus ange- Aufer infesti laqueos celydri,
lorum, Yincla dissolve, coelorum fer
Tu Salus mundi, via, vita, virtus astra
Crederis esse. Scandere nobis.
9. Gloria, virtus, tibi sit, creator,
Cuncta qui solus retinens gubernas
In throno regni sine fine regnans
Trinus et unus.
Ful. 25 a. — 2,2 ut aptas Hs. —
2, 3 renove Hs. 3, 2 facies Hs.
- —
Str. I
—4 und 9 auch in Jirev. ms. Palat. Vindob. 1826. saec. 12; Diurn.
ms. Palat. Vindob. (olim Lunaelacen.) 1968 saec. 14.

64.
Aliiis liymnus de transliguratione.
1. nata lux de lumine, 2. Qui carne quondam contegi
Jesu redemptor saeculi, Dignatus es pro perditis,
Dignare Clemens supplicum Nos membra confer effici
Laudes precesque sumere. Tui beati corporis.
— 58

3. Prae sole vultus flammeus, Te vox paterna coelitus


Ut nix amictus candidus, Suum vocavit filium,
In monte dignis testibus Quem nos fideli pectore
Tu paruisti conditor. Regem fatemur coelicum.
Vates alumnis abditos Concede nobis, quaesumus,
Nobis vetustos conferens, Almis micare moribus,
Utrisque te divinitus Ut ad polorum gaudia
Deum dedisti credere. Bonis vehamur actibus.
7. Landes nos pangimus,
tibi
Aeterne regum rex Dens,
Qui trinus unus rector es
Per cuncta regnans saecula.
Fol. 2() a. — Dan. lY, 161.

65.

Hymnus de Trinitate.

pater sancte, mitis atque 3. Te tuae cunctae laudent creatu-


pie, rae,
Jesu Christe, tili vene- Serviant tibicuncta, quae creasti^
rande, Nos quoque tibi psallimus de-
Paraclitusque spiritus et alme, vote,
Deus aeterne. Tu nos exaudi.
Trinitas sancta unitasque fir- 4. Gloria Deus omnipotens,
tibi,

ma, Trinus et unus, magnus et aeter-


Deitas vera, bonitas immensa, nus,
Lux angelorum, salus orphano- Laus tibi, Christe, honor, lux,
rum, decus hie
Spesque eunctorum. Et in aeternum.
Fol. 26 b. — Dan. I. 263; Mone 12.

De S. Henedicto hynnius.

Rex Christe, dignanter fave. 4. Bilectus hie proles tua.


In laude patri psallere Sanctissimus, nostrum decus,
Et debitas laudes dare Quem Benedictum dicimus,
Nostrumque munus solvere. A quo juvari poscimus.
2. Sint haec tibi praeconia, 5. Adquinit hie nobis tuam.
(t)uae nostra tergant crimina, Quam coelitus dat, gratiam
Orante pro nobis patre, Et praestet in coelis eam.
Per quem rogamus te pie. Quam possidet jam gloriam.
3. Nos esse jam, quales jubes, 6. Sit semper adjutor pius
Largire, tales tieri, Ncc servulos spernat suos,
Coelestis ut vitae vias Cui sola post te spes inest,
Intremus haeredes poli. Hie et polo nos qui jubet.
- 59 —
7. Sit laus patri cum filio

Et cum pio paraclito,


Quem personant sursum poli
Per cuncta semper saecula.
Fol. 26 b. 2, 2 nostram Hs. 3, 3, vita Hs. — 3, 4polim. Hs. -4, 1

poles tuis Hs. 6, 3 Qui Hs.

67.

Alius hvmnus.

1. Magno canentes annua ; Miraculorum praepotens,


Nunc Benedicto cantica, Afflatus alto flamine,
Fruamur hujus inclitae Resplenduit prodigiis,
Festivitatis gaudiis. Ventura saecli praecinens.

2. Quo fulsit ut sidus novum, Non ante saeclis cognitum


Mundana pellens nubila, Noctu jubar effulserat,
Aetatis ipso limine Quo totus orbis cernitur
Despexit aevi florida. Et haec terra conspicitur.
5. Sit trinitati gloria,
Sit perpes et sublimitas,
Hanc qui lucernam fulgidam
Donavit nostro saeculo.
Fol. 27 a. — Mone 839; Dan. IV. 183. — 4, 2 effiilgerat Hs. 4, 3
Quod totus Hs. — 4, 4 et etera Hs. — 5, 1 trinitatis.

68.

De S. Antonino hymnus ad iiocturnas.

1. Athleta Christi, Antoninus mar- 4. Naviter tandem famulostonandi


tyr, Nominis lito propriis furore
Supplici voto veneranda gesta Cespitis nomen genitalis almo
Cujus insignis radiat nitore Pectore gestat.
Vita per orbem. 5^ Namque tranquillo venerandus
2. Dum Dei vates rudimenta pri- exstat
mae Ortus ex vico Dominique nutu
Ferret aetatis, studuit superni Mente tranquillo simul et sereno
Omnibus votis inhiare curis, Splenduit actu.
Mente senescens. g. Christe, poscentes famulos sub-
3. Sicquecertatimmiserosfovebat, audi,
Copiam victus tribuens egenis, Vocibus nostris miserans faveto,
Contegens nudos, pariter conso- Trinus et simplex deitatis al-
lans mo
Carcere trusos. Lumine splendens.
Fol. 27 b. — mit Mel. = Lste confessor. — 2, 2 Fere Hs. — 3, 2 victis
Hs — 4, 1 und 2 unverständlich. — Der Heilige ist der s. g. S. Antonin
de Pamier.
— 60 -
69.

Ali US.

1. I.audes magniticas altithrono 5. Inter prodigia signaque niaxima


Deo Virtutis merito fontes ab arida
Psallamus pariter festa per an- Produxit sitiens pocula vivida,
nua Antiquuni reserans opus.
Antonini obitus, niartyris incliti, q^ Armis omnigenis ac fidei probus
Hymnorum bene cantibus. Praecinctus subiit martyrü
2. Nam Christi famulus matris ab de GUS
ubere Victorumque choris nectitur
Consecrante fide flaminis intima aulica
Virtutummeritis claruit, actibus Ditatus bene laurea.
Concedens salutaribus. 7. Jam nunc, ChristeDeus, rex quo-
o. Divini subiit officii gradum que martyrum,
Indutus domino, quo sacer in- Hujus nos meritis patrocinan-
fula tibus
Consecrando litat sancta liba- Athletae refovens stare viriliter
mina In statu praebe saeculi.
Commissum duplicans lucrum. g. Laus semper tibimet, nate, per
4. Hie sanctus rutilo stemmate omnia
praeditus, Laus patrique Deo summaque
Vicinas patrias ac loca plurima gloria
Perlustrans, iidei dat pia dog- Cum sancto resonet flamine per-
mata petim
Cum summa patientia. Cum chordae modulamine.
Fol. 28 a. mit Mel. — 2, 1 famulis Hs. 3, 3 — litet Hs. — 5, 2 fontis
Hs. — 8, 4 corde Hs. = chordae oder cordis Hs.

70.

Item de S. Aiitonino.

Ut tibi darum resonemus hym- 4. Sicque discissis pelagi procellis


num Accolae gLMites lavacro beati
Mentibuspuris, sacer sacerdos, Corporis glebam gladio recisam
Martyr Antonine, nefas piato Gurgitc tollunt.
Omnc tuorum. 5. Ut tui pignus capitis sacratum
Merce qui mortis roseani tiaram Inditum lintri varios per anmes
Hoste devicto referens in aulam His tibi latis vehitur in oris
Kegis aeterni, speciale munus Remige Christo.
Pronieruisti. (). Cujus ad jussum volucris gc-
o. Nam ferae gentis rabie peracta mella
Gloria magna redimire Christi, Rite candenti specie nivali
Cujus ad nutuni patefacta Prora decurrens agitur per
cunctis undus
Unda dehiscit. Tramite recto.
.

61

Unde concentu(m) fidium ca- Laus, honor semper decus et


nora potestas
Oris et cordis tibi, sancte Sit sancto patri simul atque
martyr, nato
Psallinius laeti caniinusque Flamini nee non ab utroque
cuncti fuso
Munia laudis. Tempore cuncto.

Fol. 29 <a. mit Mel. — 2, 1 roseum Hs. — 3,3 nutn Hs. — 3, 4 de-
hixit Hs. — 4,2
beate corpori glebam gladio recisum Hs. — 6, 1 volucri
gemella rite candentis Hs. —
6, 3 per iinda Hs.

71.

Hyiiiiius de sancta Maria.

1 virgo princeps virginum, 5. Per lignum induleans crucis


Quae auris sensit talia, Gustum amarae arboris,
Quod virgo viri nescia Resurrexit de mortuis,
Tu casta sis puerpera. Ascendit ad sedem patris.

2. Regina mundi nobilis, Felix nimis per filium.


Mater Dei et hominis, Quem ante omne saeculum
Nata in mundo similis De corde patris genitum
Non est tibi ex feminis. Post concipis per spiritum.

3. Tu mater virgo es,


sola 7. Quem nos precamur, domina,
Tu porta caeli permanes, Per te reatus pondera
Qui sunt per Evam fiebiles, Nunc allevet sie antea,
Per te fiunt nunc alacres. Ut judicet nos postea.

4. Fit natus ex te vir novus. 8. Trino et uni gloriam


Mortem, quam Adam fert vetus, Deo canamus debitam,
De morte aufert coelitus, Qui omnem a se conditam
Vitam[que] dat credentibus. Mundi gubernat fabricam.
Fol. 29 b. — 1, 2 Qui aures Hs. — 7, 3 Nee alleva Hs.

72.

Alias hymnus.

1. Ave coeli janua, virgo sanctissima,


Stella maris lucida, Prudens et pacifica,
Virgo sacratissima, Quae praesago animo
Dei mater inclita Maria. Gabrieli credidisti nuntio.

2. Quem supemi pectora Non te infidelitas


Sibi regis unicam Perturbavit aliqua,
Praeelegit famulam Sed divinis credula
Ante primi saeculi terapora. Coelo terrae intulisti gaudia.
— 62

5. Stirps Jesse fiorigcra 7. Mala cuncta delue,


Germinavit virgulam, Probos mores ingere,
Virga fiorem roscidum, Ut nostras, saiictissima,
Ubi saiictus requiescit Spiri- Cantilenas digneris excipere.
tus. 8. Gloria patri natoque
G. Ut a stirpe spinea Inclito paraclito,
Mollis rosa pullulat, Cui virtus et potestas
Sic ab Evae miserans Per aeterna saecula [saecu-
Processisti, Maria, germine. lorum.]
Fol. 30 a. mit Mel. 2, —
Quem Hs. 2, 2 unica Hs. —
2, 3 famula —
— —
I

Hs. — 3, 3 Quem Hs. —


5, 2 virgula Hs. 5, 3 Virgo fioris Hs. 7, 3
saiictisoime Hs. —
7, 4 Cantilenae Hs. —
Das Lied ist wichtig, weil es ein
völliges Brechen mit den lyrischen Formen der klassischen Zeit bedeutet.
Die Verse 1 4 2, 4 und 0, 4 haben eine Silbe weniger als die entsprechenden
, ;

der anderen Strophen ohne diese Unregelmäfsigkeit hätte ich nach der ersten
;

Dipodie jeder viertan Verszeile eine Brechung eintreten lassen.

73.
De S. Cornelio hymnus.

1 Te, Christe, patris verbum, 4. Qui sanctitatis luce poUens


virtus inclita, fulgida
Submissis laudum quaesumus Sacerdos atque grata factus
praeconiis, victima,
Hujus diei festa celeberrima Obtulit sese mactandum per
Superna semper fac nitere jugula
gratia, In pastorali summa vigilantia,
Quam frequentare nos dedisti Pii magistri secutus vestigia.
annua. , Unde perenni trabeatus infula
2. Haec namque dies, triumphali Et pretiosa segmentatus stra
gloria gula
Per quadrifidi vernans mundi Inter sacrata martyrum col-
climata, legia
Immensa nobis repraesentat Ovat micatque immortali lau-
gaudia, rea
Honore sacra et cultu dignis- Melosque Christo laude pangit
sima sedula.
lieligionis sub ope gratuita. 6 ,
Sit ergo perpes atque decens
8. Hanc miles fortis et bellator gloria,
strenuus, Sccptrum perenne, laus et jubi-

Romanae arcis aiitistes Cor- latio


nelius, Patri nato(iue cum aeterno
Sacri cruoris purpuravit iiotulis, tlamine,
Quam rutilantem velut solis Quibus majestas virtus et par
lampadem unitas
Suis praecelsis consecravit Per universa semper exstat
meritis. saecula.
Fol. 30 b, s(|. — mit Mel.
- 63 —
74.

Ad nocturuas liymiius.

Praepotens miles catliedraeque 3. Jura tunc Christi reboans


princeps magistri,
Maxim ae Romae, domine per Ut satis doctus simul ortho-
orbem, doxus
Alme Corneli^ strue templa Fers ad hanc — — bravii
coeli coronam
Pervia plebi. Sat pretiosam.

Quem minae mortis neque 4. Hinc palatinus potes esse divus


torvus hostis Atque coelestis socius pha-
Terruit verbo capulove stricto, langis,
Quin Caput sacrum jugulo di- Unde nos omnes tibi vota
catum dantes
Das violandum. Annua salves.

5. Omne per tempus honor hinc et virtus


Sit Deo patri meritoque nati,
Flamini virtus, honor ipse dignus
Sit quoque mixtus.

Fol. 31 b.

75.

Ad vesperas hyninus.

1. Psallamus modulis carmina 3 Hinc jussu rabido principis


dulcibus impii
Christo, quem superis martyr Obstrusus patriis exsul in ab-
in arcibus ditis
Laudat et inclitus praesul Lucis opes ut jubar
fundit
Cornelius emicans
Additus summis coetibus. Orbis fine sub ultimo.

2. Sacris eloquiis qui fera gen- Quae laus dum canitur Caesaris
tium auribus,
Arcis Romuleae pectora con- Post oris laceri torvida verbera
domans, Ut sacram jugulo praecipit
Fundans ecclesias diruit idola, hostiam
Coelicae plenus gratia. Tradendam quoque caedere.

5. Sic coeli penetrans atria fulgida,


Victrici renitet perpete laurea,
Regnans cum Domino, (pi regit aethera,
In cuncta semper saecula.
Fol. 32 a. — 2, 4 Coelitc Hs. — 3, 3 et jubar Hs.
— 64 —
76.

Hymnus de S. Micliaele.

1. Christe sanctorum decus an- 3. Angelus fortis Gabriel, ut


gelomm, hostem
Rector humani generis ei Pellat antiquum, volitet ab
auctor, alto,
Nobis aeternuin tribue beni- Saepius teniplum veniat ad
gnus istud
Scandere regnum. Misertus nostri.

2. Angelum pacis Michael ad is- 4. Angelum nobis, medicum sa-


tam lutis,
Coelitus mitte rogitamus au- Mitte de coelis Raphael, ut
lam, omnes
Nobis ut crebro veniente eres- Sanet aegrotos pariterque nos-
cant tros
Prospera cuncta. Dirigat actus.

5. Hie Dei nostri genitrix Maria,


Totus et omnis chorus angelorum
Semper assistat simul et beata
Concio tota.

6. Praestet hoc nobis deitas.

Fol. 32 b. mit MA. — Dan. I. 218; Mone 311. — 3, 3 istiim Hs.

77.

Hymnus ad nocturnas.

1. Tibi, Christe, splendor patris, 3. Quo custode procul pelle,


Yita, virtus cordium, rex Christe piissime,
In conspectu angelorum Omne nefas inimici,
votis, voce psallimus, mundos corde et corpore
Alternantes concrepando Paradiso redde tuo
melos demus vocibus. nos sola dementia.

2. Conlaudemus venerantes 4. Gloriam patri melodis


omnes coeli milites, personemus vocibus,
Sed praecipue primatem Gloriam Christo cananuis,
coelestis excrcitus, gloriam paraclito,
Michaelem, in virtute Qui Dens trinus et unus
alligantem zabulum. cxstat ante saecula.

Fol. 33 a. mit Mel. — Dan. I, 220; M.me 307.


— 65 —
78.

Hvmnus de Sancto Geraldo.

Landes solvamus debitas 6. Frontibus noctem pepulit,


Tibi, unita trinitas, Lucem diei retulit,
Alternis rite vocibus, Vires nervorum aridis,
Claris quoque concentibus. Dedit vigorem languidis.
Ut in Geraldi precibus 7. Morborum mundat genera,
Noster exsultet spiritus, Cordium. sanat vulnera,
Totumque corpus gaudeat, Corpore fugat daemones,
Opern salutis sentiat. Bacchantes purgat homines.
3. Qui virgo ab infantia, 8. Surdorum aures arrigit,
Christi repletus gratia, Mutorum linguas aperit,
Dum vixit in hoc corpore, Quo sensus per officium
Miro refulsit opere. Plures conlaudant dominum.
4. Kudis membrorum tegmina 9. Ergo, confessor inclite,
Porrexit, siccis pocula, Crimina nostra delue,
Lacrimas tersit flentibus, Sit nobis per te venia,
Angorem aufert mentibus. Feras tranquilla tempora.
Unde post carnis obitum, 10. Praesta, pater piissime,
Ut praesens sit indicium, Patrique compar unice,
Majora dat miracula Cum spiritu paraclito
Domini per suffragia. Regnans per omne saeculum.
Fol. 33 b. —
Der Heilige, dem dieser und der folgende Hymnus gewidmet,
ist der Geraldus Graf von Aurillac, nicht Geraldus von Sauve majeur,
hl.
der jünger ist und auf den 79, 3, 3 nicht passen würde.

79.

In matutinis laudibus hymniis.

1. Dens, patrum sub tempore 4. Hie nempe coram dyscolis


Qui mirum opus gesseras, Te gloriticans coluit,
Sit laus tibi, quod nunc quoque Tu coram bis hunc decores
Nostros dies laetiticas. Ut hos per ipsum corrigas.

2. jMiles novus cum veteri His cuncta vertis in bonum,


Saeclo Geraldus splenduit, Qui diligunt te per eum,
Cujus levet nos pietas, Qui vexit et hunc pignetra [sie]
Quos mergit ingens pravitas. Conventum hunc sanctifica.
3. Nam stirpe, gazis inclitus, Praesta, pater piissime,
Piis vacans et actibus, Patrique compar unice,
/
In spiritu pauper fuit, Cum spiritu paraclito
Simus quod ejus meritis. Nunc et per omue saeculum.
Fol. 34 a. s(i. —
5, 3 verderbt; da in dem Worte ])ignetra die Silbe
et durch das Abkürzungszeichen & gegeben, i.st penetra oder pignora zu ver-
muten, was indefs einen Sinn ebenfalls nicht ziiliifst.
I)reve.s, Hymnarius Moissiacensis. 5
66 —
80.

De Omnibus Sancti)^.

1. Festiva saecli colitur 5. Baptista Christi praevius


Dies sanctorum omnium, Et claviger aethereus
Qui regnant in coelestibus, Cum ceteris apostolis
Jesu, tecum feliciter. Nos solvant nexu criminis.

2. Hos invocamus cernui, 6. Chorus sacratus martyrum,


Teque, redemptor omnium, Confessio sacerdotum
Ulis til)i(iue supplices Et virginalis castitas
Preces gementes fundimus. Nos a peccatis abluant.

3. Jesu, salvator saeculi, 7. Monachorum suffragia


Redemptis ope subveni, Omnesque cives coelici
Et pia dei genitrix, Annuaut votis supplicum
Salutem posce miseris. Et vitae poscant praemium.

4. Coetus omnis angelicus, 8. Laus, honor, virtus, gloria


Patriarcharum cunei, Deo patri et filio

Et prophetarum merita Una cum saneto spiritu


Nobis precentur veniam In sempiterna saecula.

Fol. 34 b. — Dan. I. 297. — Aufschrift: De omnium sanctorum (sei.

festo) Its.

81.

In matutinis laudibus.

1. Christe, redemptor omnium, 4. Martyres Dei incliti,


Conserva tuos famulos, Confessoresque lucidi,
Beatae semper virginis Vestris orationibus
Placatus sanctis precibus. Nos ferte in coelestibus.

2. Beata (luoque agmina 5. Chorus sanctarum virginum


Coelestium spirituum, MonachorunKjue omnium
Praeterita, praeseutia, Simul cum sanctis onmibus^
Futura mala pellite. Consortes Christi facitc.

3. Vates aetcrni judicis (j. Gentem auferte perfidam


Apostolique doniini, Credentiuni de hnibus,
Suppliciter exposcimus Ut Christi laudes debitas
Salvari vestris precibns. Persolvamus alacriter.

7. Gloria patri ingenito


Ejusque unigonito,
Saneto sinml paraclito
In sempiterna saecula.
Fol. 35 a. — Dan. I. 256; Mone 635.
- 67

82.

Hymnus de Sancto Martino.

1. Kex Cliriste, Martini decus, 4. Ut vita fulget transitus,


Hie laus tua, tu illius, Coelis et arvo splendidis
Tu nos in hoc te colere, Gaudere cunetis pium est,
Quin ipsum in te tribue. Cunetis salus sit haec dies.
2. Qui das, per orbis cardines 5. Erili noete media
Quod gemnia fulget praesulum, Abrahae sinu subiit,
Da, quos premunt culpae graves, Qui pace migrat reddita,
Solvat per ingens meriium. Quam reddit et nunc dyscolis;
3. En pauper hie et modieus 6. Martine, mundus te colit
Polum dives ingreditur, Consertum ut apostolis,
Coeli honores obviant, Voces precantum suscipe,
Linguae, tribus, gentes ovant. Cunetis, quod egent, obtine.
7. Sit trinitati gloria,
Martinus ut confessus est,
Cujus fidem per opera
Qui semper in nos roboret.
Fol. 35 b. — Mone 1071. — 1, 3 in himc Hs. — -1, 2 arva Hs.

83.

Alius.

Martine par apostolis, 3. Qui ter chaos eviceras,


Festum eolentes tu fove, Mersos reatu suseita,
Qui vivere diseipulis Divis eras ut chlamydem,
Vis aut mori, nos respice. Nos indue justitiam.

Fac nunc, quod olim gesseras, 4. Ut specialis gloriae


Nunc praesules clarifiea, Quondam recorderis tuae,
Auge piis ecclesiae, Monastico nunc ordini
Fraudes elide sathanae. Jam paene lapso subveni,
5. Sit trinitati gloria,
Martinus ut confessus est,
Cujus tidem per opera
Qui semper in nos roboret.
Fol. 36 a. — Mone 1071, V. 17 tf.

84.

item alius.

1. Martine, pracsul obtime, 2. Ovile, sanete,nos tuum


Salus nostra et omnium, Sunius, quod hinc in aethera
Fusis precamur precibus, Leva precando, ({uaesumus,
Nobis obtende veniani. Summis adhaerens coetibus.
.

- 68

3. Cum hie manemus saeculo


Viae trahentes tenebras,
Per te, rogamus, jugiter,
Lapsos vitari pessimos.
4. Laus, honor, virtus.
Fol. 36 b. 2, 4 adhaerent Hs.

85.
Hymnus de Sancto Salvio.

1. Cantibus dignis modulisque mi- 5. Postque correptus febribus ibi-


ris dem,
Pangimus dominoque coeli,
regi Morte praeventus quoque pre-
Gesta promentes tua, sancte tiosa,
Salvi, Spiritum reddens domino po-
Voce fideli. lorum
2. Jam dies instat tibi consecrata, Alta petisti.

Qua poli regnum penetrans sub- 6. Plura sanctorum veneranda ca-


isti, stra
Hanc pio cultu celebramus omnes Te salutabant humili favore
Laetificati. Teque gaudebant habitare secum
3. Tu quidem mundum fugiens Luce beata.
caducum, 7 Unde praecepto domini reversus,
Ac Deo summo cupiens placere, Pontifex plebi sacer ordinaris
Mente subdisti bene te fideli Urbe, qua celsa resides in aevum
Legibus ejus. Sede patronus.
4. In quibus digne placideque 8. Ergo nos omnes parit er rogamus,
vivens, Expies culpas precibus benignis,
Nomen abbatis refutans habere, Carmen hoc dignum faciasque
Cellula clausus latitabas arta, regem
Corpore parcus. Ante supemum.
9 His fave votis petimus, redemptor,
Qui patris consors deitatis atque
Spiritus sancti regis omne saeclum
Magnus et unus.
Fol. 36 b. sq. — 1, 3 proinonte Hs. — 5, 1 corre})tis IIs. 2 prne-
ventis Hs.

8G.
In niatutinis laudibus.

1 . Agmina cuncta populi praesentia 2. Ilic enim alta inspiratus gratia


Christo sacrata per haec festa Flaminis sancti liciuit vana
annua saecula
Pangant in altis cantica prae- Atque divina sequondo vetigia
dulcia Coenobiorum arta habitacula
Regi superno in honore incliti Petiit, rcgna amplexans si-
Salvii, nostri patroni, composita. dera.
— 69 -
3. Ibi clevota exercendo semita 5. Redditum membris post tanta
Actibus almis atque sanctis mo- mysteria
ribus Plebs Albiensis ereptum de cel-
Claruit ipse carnis in certamine, lula
Monita sacra atque cura pa- ipsum sede sublimat,
Pontiticali
triae In qua divina revocante gratia
Cernens benignus, servans sibi Domino sanctam reddit felix
tradita. animam.

4. Jamque peracta aetate juven- 6. Hujus, o Christe, prece patris


cula sedula
Regenda castra suscepit monas- Ipsum foveto agmina colentia,
tica, Qui regis una cum sancto spi-
Deinde morte dissolutus beata, ramine
Sidera super elevatus, divina Ac Deo patre ima atque supera,
Novit secreta, prodit et in sae- Trinus et unus per aeterna
cula. saecula.

Fol. 37 b. — 1, 5 patronis Hs. — 2, 4 arta habitaculum Hs. — 5, 3


sublima Hs. — 4, 2 Regendi Hs. — 6, 2 fovendo Hs.

87.

De Sancta Caecilia hymnus.

1. Concentus omnis virginum 5. Plures dehinc adulteros


Exsultat atqne martyrum, Sermone reddit liberos,
Cum virgo sacratissima Dum sponsa commanens Dei
Coelum petit Caecilia. Adhaesit ejus corpori.

2. Haec namque prüden tissima, 6. Junctis ministrans lumine


Fundata Christi gratia, De caritatis lampade,
Firmans secreta pectoris Ne lux eis defecta sit,

Virtute sacri dogmatis. Dum nocte sponsus venerit.

3. Sexum relinquens feminae, 7. Hinc palma fervens incitat,


Praecincta militis fide, Quam castitas devinxerat,
Nupti viri consortia Subitque flammas balnei
Ad casta fert commercia. Obitque cacsa vertice.

4. Sponsique germanum sui 8. Jam nunc, pia Caecilia,


In foedus adnectit Bei, Te poscimus, clarissima,
Utrumque de mortis via Orando Christum supplica,
Yitae ferens ad pervium. Quod nostra solvat crimina.

9. Cui doxa semper cum patre,


Laus et salus cum Üamine,
Qui vivit et regnat Deus
In saeculorum saecula.
Fol. 38 a. sq. — 3, 1 femineae Hs. — 4, 4 perviam Hs. Vgl. üii Gange
V. pervium.
— 70

88.
Alins.

Audi, quae canimus, Christe re- 4. Hie haerens tibimet foedere


1.
demptor, certo,

Et quae te petimus supplices voto, Mundi delicias tempsit inanes,

Festum Caeciliae, virgiiiisalmae, Vincens illecebras carnis iniquas,


Cantu multisono concelebrantes. Sensus ecclesiae lacte fovendo.

2. Afflatu placido poscimus omnes, 5. Consistens thalamis corde pu-


Mundes eriminibus viscera ple- dico,

bis, Secretis animis tympana gestans ,

Quod verbis valeant promere Psallebat solidos pectore laudes,


casus Orans connubiuni semper hones-
Hujus praecipuum laude trium- tum.
phum. 6. Rivi jamque tui semine verbi
3. Haec sancta fidei fulta decore, Decertans fidei gignere proles
Ad te confugiens arctius ambit Sponsum pacificis instruit orsis,
Affectumque pii fudit amoris Cognatum pariter pluraque ca-
In te, dulcis ei sponsus ut esset. stra.

7. Aeternum sonat hie virgineumque


Succeditque decus martyriale.
In quo nos petimus, Christe, foveri
Istius meritis omne per aevum.
Fol. 39 a. - 5, thalamus Hs. - 6, 2 horsis Hs.
1
Vgl. „Lacrymaus
mox iititm* orsis," Hroswithn ap. Du Gange s. v. orsus.

89.
Hymnus de Sancto Saturniiio.

1. Conditor alme summaciue potes- 4. Praesul insignis meritisquecelse.


tas, Urbis praeclarae Tolosanae
Celsa sanctorum gloria marty- decus,
rum, Principes dives, populorum tur-
Pro coeli regno quos pugnare mas
jubes, Christo junxisti.
Vincere facis. 5. Nam Pampelona millenas qua-
2. E quibus almus fulsit Saturni- ternas
nus, Denas errore liberasti nigro,

Validus celsus gloriosus atque Civibus coeli domino juvante


Populos doccbat in fide recta Quas sociasti.

Dogmate Petri. G. Ad sacrum tui tumulum fre»

3. Largitor largae dono sanctitatis. qucnter


Tu praebuisti tidelibus cunc- Morbis oppressi concurrunt ge-
tis mentes,
Favente Petro dogmatis sta- Omnes ([uos summo largiente
tum Christo
In tide Christi. Sospes fecisti.
— 71 —
7. Sancte antistes Saturnine, tibi 9. Christe salvator, dominator
Debitas laudes, venerande mar- alme,
tyr, Nostrorum voces clementer
Canimus odis, tuorumque preces exaudi,
Scrvorum audi. Fundimus tibi meritis pro almis
Quas Saturnini.
8. Xunc procul pelle tempestates,
morbos 10. Gloria sumnio genitori celso,
A nobis pie hostes atque cunctos, Prolique tibi sanctoque aequali
PraestanteChristonovimus [haec] Flamini sacro nunc sit et semper
namque [per]
Te dare posse. Saecula cuncta.

Fol. 39 b. — 2, 2 Validum, celsum, gloriosum Hs. 3, 3 dog-mati statum


Hs. — 5, 2 errores Hs.

90.

Hymnus de Sancto Andrea.

1. Andreas pie, sanctorum mitis- 3. Salva redemptor plasma tuum


sime, nobile
Obtine nostris erratibus ve- Signatum sancto vultus tui lu-
niam, mine,
Et qui gravamur sarcina pec- Ne lacerari sinas fraude dae-
camiiium, monum
Subleva tuis intercessionibus. Propter quod mortem exsol-
visti pretium.
2. Annue, Christe, saeculorum do-
mine, 4. Solve captivos esse tuos ser-
Nobis per horum tibi clara me- vulos,
rita, Absolve reos, compeditos erige,
Ut, quae te coram graviter deli- Et quos cruore redemisti pro-
quimus, prio,
Hoiimi solvantur gloriosis me- Rex bone, tecum fac gaudere
ritis. perpetim.

5. Sit tibi, Christe, benedicte domine,


Gloria, honor, virtus et Imperium
Una cum patre sanctoque paraclito.
Cum quibus regnas Deus ante saecula. \

40 b.
Fol. —
Mone 666. —
1,2 errantibus Hs. 1 4 Sublevatus — ,

statt subleva tuis Hs. —


2,1 Annua Hs. —
2, 2 Nobis per eum Hs. Die
A'orhige wird orum statt horum gehabt haben, woraus eum verschrieben. Der
Plural, der hier und 4, 4 zur Verwendung kommt, beweist, dafs das Lied
auf alle Apostel, wie Mone 1. c. es bietet, wenn auch aus Handschriften, dif
um ein halbes Jahrtausend jünger sind als diese die ursprüngliche Form ,

des Hymnus ist.


— 72 —
91.

Item aliiis.

1. Decus sacrati nominis 3. Quem crux ad alta provehit,


Nomenque vita exprimens, Cnix quem beata diligit,
Sic te decorum praedicans Cui crux amata praeparat
Crucis beatae gloria. Lucis futurae gaudia.
2. Andreas, Christi apostole, 4. Jam nos foveto languidos
Hoc ipse jam vocabulo Curamque nostri suscipe,
Decorus idem mystice, Quo per crucis mysterium
Signaris isto nomine. Coeli petamus patriam.
5. Deo patri sit gloria.

Fol. 41 a. — Dan. I. 8 Mone 689. — Das Lied wird dem heiligen


Damasus zugeschrieben. — 1,
;

1 Deus sacrati Hs. — 3, 1 provehi ut Hs. —


.i, 3 amat Hs.

92.

In dedicatione ecclesiae.

1. Christe, cunctorum dominator 6. Daemonis saeva perithicrapina^


alme, Pervicax monstrum paves et
Patris aeterni genitus ab ore, retenta
Supplicum Vota pariterque hym- Gorpora linquens fugit in re-
num motas
Gerne benignus. Ocius umbras.
2. Gerne quod puro Deus in honore 7. Hie locus nempe vocitatur aula
Plebs tua simplex resonat in Regis immensi niveaque coeli
aula, Porta, (luae vitae patriam pe-
Annua cujus redolent colenda tentes
Tempore festo. Accipit omnes.
3. Haec domus rite tibi dedicata 8. Turbo quam nullus quatit aut
Noscitur, in qua populus sa- vagantes
cratum üiruunt venti penetrantque
Gorpus assumit bibit et sacra- nimbi,
tum Non taetris laedit piceus te-
Sanguinis haustum. nebris
4. Hie sacrosancti latices veternas Tartarus horrens.
Diluunt culpas peremuntque 9. Quaesumus ergo, Deus, utsereno
noxas, Annuas vultu, fanmlos gubernes,
Ghrismate vero genus ut creetur Qui tui summo celebrant amore
Ghristicolarum. Gaudia templi.
5. Hie Salus aegris, medicina fessis, 10. Nullanos vitae crucietmolestas,
Lumen orbatis veniaque nostris Sint dies laeti placidaeque noc-
Fertur oflfensis , timor atque tes,
moeror Nullus ex nobis pereunte mundo
Pellitur omnis. Sentiat ignes.
— 73 —
11. Hie dies, in qua tibi con- 12. Gloria summum resonet pa-
secratam rentem,
Conspicis aram, tribuat per- Gloria natum pariterque sanc-
enne tum,
Gaudium nobis vigeatque
,
Spiritum dulci modulemur
longo hymno
Temporis usu. Omne per aevum.
Fol. 41 b. — Dan. I. 1071. —
2, 2 resonet Hs. —
4, 3 crimate Hs.

5, 2 veniamque Hs. — 6, 2 monstre Hs. —
11, 2 tribiie Hs. 12, 3 mo- —
dulemus hymnum Hs.

93.

Alius hyninus.

1. Urbs beata Hierusalem, 6. Angularis fundamentum


dicta pacis visio, Christus lapis missus est,

Quae construitur in coelis Qui eompage parietis


ex lapidibus
vivis in utroque neetitur,
Et angelis coornata Quem Sion sancta suseepit,
ut sponsata comite. in quo eredens permanet.

2. Nova veniens e coelo 7. Fundatores templi hujus,


nuptiali talamo, Christe, tua dextera
Praeparata ut sponsata Protege, eonserva elemens
copuletur domino, et in bonis amplia,
Portae et murique ejus Et praemiis sempiternis
ex auro purissimo. tua dita dextera.

3. Portae nitent margaritis 8. Hoe in templo, summe Deus,


Aditis patentibus, exoratus adveni
Et virtute meritorum Et Clement! bonitate
illuc introducitur preeum vota suscipe,
Omnis, qui per Christi nomen Largam benedictionem
hie in mundo premitur. hie infunde jugiter.

4. Tunsionibus, pressuris 9. Hie promereantur omnes


expoliti lapides, petita adquirere
Suisque aptantur loeis Et adepta possidere
per manum artifieis, cum sanctis perenniter,
Disponuntur per mansuris Paradisum introire,
sacris aediticiis. translati in requiem.

5. Omnis illa Deo sacra 10. Quaesumus, tuam petentes


et dilecta civitas aetemam clementiam,
Plena modulis in laude, Annua recursione
et canore jubilo per longinqua tempora
Trinum Deum unicumque Ut hunc diem celebremus
cum favore praedicat. cum summa laetitia.
— 74 —
11. Gloria et honor Deo,
laus et benedictio,
Genitoque Nazareno,
simul et paraclito,
Qui supernum tenet regnum
permanet in saecula.
Fol. 42 b. mit Mel. —
Dan. I. 239; Mone 251. — 7 und 10 sind,
Str.
•wohl von späterer Hand, durchgestrichen. — 1,1 Hs.
Ihi-usaleni 3, 5 pro—
Christi nomen Hs. —
4, 5 permensuris. — 7, 5 Et praemia sempiterna Hs. —
9, :i adeptani Hs. — 10, 3 rocnrsiones Hs. — 10, 5 P]t hunc. Hs.

94.

Hymnus ad vesperas
1. Exsultet coelum laudibus, 4 Quorum praecepto subditur
Resultet terra gaudiis, Salus et languor omnium,
Apostolorum gloriam Sanate aegros moribus,
Sacra canunt solemnia. Nos reddentes virtutibus.

2. Vos saecli justi judices 5. Ut cum judex advenerit


Et vera mundi lumina, Christus in fine saeculi,
Votis precamur cordium, Nos sempiterni gaudii
Audite preces supplicuni. Faciat esse compotes.

3. Qui coelum verbo clauditis 6. Deo patri sit gloria


Serasque ejus solvitis, Ejusque soli filio

Nos a peccatis omnibus Cum spiritu paraclito


Solvite jussu, quaesumus. Nunc et per omne saeculum.
Fol. 43 b. mit Mel. — Dan. I. 247 ; Mone 663. — Von der Doxologie
nur der Anfang Hs. — 5. 2 in finem saeculi Hs.

95.

In natali Apostoluruiu

1. Aeterna Christi munera 4 Traduntur igni martyres


Et apostolorum victorias, Et bestiarum dentibus,
Landes canentes debitas, Armata saevit ungulis
Laetis canamus mentibus. Tortoris insani manus.

Ecclesiaruni principes, 5. Nudata pendent viscera,


Belli triumphales duces, Sanguis sacratus funditur,
Coelestis aulae militcs Sed permanent hnmobiles
Et vera nmndi lumina. Vitae perennis gratia.

3. Terrore victo saeculi 6. Devota sanctorum tides,


roenis(iue spretis corporis Invicta spos credentium,
Mortis sacrae compendio Perfecta Christi Caritas
Vitam beatam possident. Mundi triumphat principem.
— 75 —
In his paterua gloria, 8. Tenunc, redemptor, quaesumus,
In his voluntas spiritus. Ut apostolorum consortio
Exsultat in his filius, Jungas precantes servulos
Coelum repletur gaudio. In sempiterna saecula.
Fol. 44 a. mit Mel. Dan. I. 27 —Mone 662. 1,2 verstöfst gegen
;

das Versmafs, ursprünglich: Et martyrum victorias. 1,3 sonst ferentes. —
— 3 , 3 compendia Hs. 5 —
1 pendimt Hs. , 5,4 gloriae Hs. in leicht —
erklärlicher Verwechselung. —
8, 2 wie oben 1, 2.

96.

In natali plurimoruiii martyrum.

1. Rex gloriose praesulum, 3. Tu Vincis in martyribus


Corona confitentium, Parcendo confessoribus.
Qui respuentes terrena Tu vince nostra crimina
Perducis ad coelestia. Donando indulgentiam.
2. Aurem benignam protinus 4. Praesta, pater piissime
Appone nostris vocibus, Patrique compar unice,
Trophaea sacra pangimus, Cum spiritu paraclito
Ignosce quod deliquimus. Nunc et per omne saeculum.
Fol. 44 b. mit Mel. — Dan. I. 248; Mone 732. —
1, 1 Ueber praesulum
martyrum Hs. — 1, 2 Coronas Hs. —
Die Doxologie nur begonnen. Hs.

97.

Alius liymnus.

1. Sanctorum meritis inclita gaudia 4. Caeduntur gladiis more biden-


Pangamus, socii, gestaque fortia, tium^
Nam gliscit animus proniere can- Non murmur resonat, non quaeri-
tibus monia,
Victorum genus Optimum. Sed corde tacito mens bene
conscia
2. Hie sunt quos retinens mundus
Conservat patientiam.
inhorruit,
Ipsum nam slerili tiore per- 5. Quae vox, quae poterit lingua
aridum retexere,
Sprevere penitus teque secuti Quae tu martyribus muneraprae-
sunt, paras,
Rex Christe bone, coelitus. Rubri nam fluid o sanguine laurei
Ditantur bene fulgidi.
3. Hi pro te furias atque ferocia
Calcarunt hominum saevaque 6. Te,trinadeitasunaque,poscimus,
verbera, Ut culpas abluas, noxia subtrahas,
Cessit his lacerans fortiter un- Des pacem famulis, nos quoque
gula gloriam
Nee carpsit penetralia. Per cuncta tibi saecula.
Fol. 4.^ a. mit Mol. — Dan. I. 203. — 0, 3 gloria Hs.
76

98.

De uno niartyre.
1. Martyr Dei, qui unicum 3. Soluta sunt jam vincula
Patris sequendo filium Tui sacrati corporis,
Victis triumphas hostibus, Nos solve vinclis saeculi
Victor fruens coelestibus. Amore filii Dei.

2. Tui precatus munere 4. Praesta, pater piissime


Nostrum reatum delue, Patrique compar unice,
Arcens mali contagia, Cum spiritu paraclito
Yitae removens taedia. Nunc et per omne saeculum.
Fol. 45 b. mit Mel. — Dan. I. 247, 2, 1 precatu Hs.

99.

Alias hymnus.

1. Dens tuorum militum 3. Poenas cucurrit fortiter


Sors et Corona, praemium, Et sustulit viriliter,
Laudes canentes martyris Pro te effundens sanguinem
Absolve nexu criminis. Aeterna dona possidet.
2. Hie nempe mundi gaudia 4. Ob hoc precatu supplici
Et blandimenta noxia Te poscimus, piissime,
Caduca rite deputans In hoc triumpho martyris
Pervenit ad coelestia, Dimitte noxam servulis.
5. Laus et perennis gloria
Deo patri et filio

Una cum sancto spiritu


In sempiterna saecula.
Fol. 46 a. mit Mel. — Dan. I. 109; Mone 740.

100.

De uno coiifessore.

1. Jesu, redemptor omnium, Qui rite mundi gaudia


Perpes Corona praesulum. Hujus caduca respuens,
In hac die clementius Cum angelis coelestibus
Nostris faveto vocibus. Laetus potitur praemiis.
2. Tui sacri qua nominis Cujus benignus aunue
Confessor almus clafuit, Nobis sequi vestigia,
Cujus celebrat annua Hujus precatu servulis
Devota plebs solemnia. Dimitte noxam criminis.
5. Sit, Christe, rex piissime.
Tibi patrique gloria
Cum si)iritu paraclito
In sempiterna saecula.
Fol. 46 a. mit Mel. —Dan. I. 249. — Autsch: De unius ronfessoris
(sei. feste) Hs. — 2, J qiie Hs. — 4, 1 annua Hs. — 4, 3 precatus Hs.
— 77

101.

Alins.
1. Iste confessor domini sacra- 3. Ad sacrum cujus tumulum fre-
tus, quenter
Festa plebs cujus celebrat per Membra languentum modo sani-
orbem, tati,

Hodie laetus meruit secreta Quolibet modo fuerint gravati,


Scandere coeli. Restituuntur.
2. Qui pius, prudens, humilis, pu- 4. Unde nunc noster chorus in ho-
dicus, nore
Sobrius, castus fuit et quietus, Ipsius hymnum canit liunc li-

Yita dum praesens vegetavit benter,


ejus Ut piis ejus meritis juvemur
Corporis artus. Omne per aevum.
5. Sit Salus decus atque virtus,
illi,

Qui supra coeli residet cacumen.


Totius mundi machinam gubernat,
Trinus et unus.
Fol. 46 b. mit Mel. — Dan. I. 248.

102.
Aiius liymnus.

1. Summe confessor sacer et sa- 5. Dignaque poena revocat in ora


cerdos, Nostra, cum dira miseros
Temporum metas rota torquet perurget
anni, Pandere mundo Variante facta
Tempus est nobis, tibi con- Coelitus ira.
secratum 6. Tu procul casus prohibe tonantes,
Pangere festum. Pelle peccata, tenua furorem,
2 . Praesul insignis meritisque clare, Pestis et morbus, petimus, re-
Te Sacra cleri populique turba cedant
Corde prostrato pietate poscit Sospite cive.
Vernula patrem. 7. Moribus cunctis moderare vitam,
3. Vota cun Ctorum relevans in aula Confer et sudam placidamque
Regis aeterni foveas utrumque m entern,
Ordinem, cujus pius exstitisti Corda virtutum meditentur arma
Pastor in urbe. Munere Christi.
4. Quaestibus cunctis referunt ge- 8. Sancte, tu praebe quoties ro-
mentes garis,
Gesta culparum lacrymasque Profluos fructus pluviasque
pandunt largas,
Pessimae mentis animaeque ni- Credimus cuncta Domino fa-
grae vcnte
Crimina dira. Te dare posse.
.

78 —
9. Credimus Christum pretium la- 10. Gloria Christo patulo canamus
borum Ore praestanti sive servienti,
Praemium justis studiis dedisse, Tanta qui poUet deitate Sim-
A quibus artus etiam solutus plex
Morte bearis. Trinus et unus.
Fol. 47 a. Mone961; — —
Missae Gothicae et Officii Miizarabici dilucida
expositio, Toleti 1875, p. 145. sq.

103.

In iiatali virginum hymnus.

1 Virginis proles opifexque matris, 3. ünde nee mortem nee amica


Virgo quem gessit peperitque mortis
virgo, Saeva poenarum genera pave-
Virginis festum canimus, tro- scens.
phaeum, Sanguine fuso meruit seereta
Accipe Votum. Scandere coeli.
2. Haec tua virgo duplici beata 4. Hujus obtentu, Deus alme,
Sorte dum gestit, fragilem do- nostris
mare Parce jam culpis vitia remittens,
Corporis sexum, domuit cruen- Quo tibi purum resonemus al-
tum mum
Corpore suecluni. Pectore hymnum.
5. Gloria patri genitoque proli
Et compar utriusque semper
tibij

Spiritus alme, Deus unus omni


Tempore saecli.
Fol. 48 a. — Dan. I. 250. - 2, 2 gessit Hs. — 2, 4 saecli Hs.

104.

Alius hynmus.

1. Jesu, Corona virginum, 3. Quocunque pergis, virgines


Quem mater illa concepit, Sequuntur atque laudibus
Quae sola virgo parturit, Post te canentes cursitant
Haec Vota Clemens accipe. Hymnosque dulces personant.
2. Qui })ascis inter lilia 4. Te deprecamur largius,
Septus choreis virginum, Nostris adauge sensibus
Sponsas decoras gloria Neseire prorsus omnia
Sponsisiiue reddis praemia. Corruptionis vulnera.
5. Praesta, pater piissimo.

Fol. 48 b. — Dan. 1. 112.


— 79

ZWEITE SERIE.

105.

De Epiphania Douiiiii.

1. Jesus refulsit oinnium 5. Felix Johannes mergere


Pius redemptor gentium, Illum tremiscit flumine,
Totum genus lidelium Potest suo qui sanguine
Laudes celebrat dramatuin. Peccata cosmi tergere.
2. Quem Stella natum fulgida 6. Vox ergo prolem de polis
Monstrans micat in aethera Testatur excelsi patris,
Magosque duxit praevia Yirtus adestque pneumatis,
Illius ad cunabula. Sancti datrix charismatis.
o. Uli cadentes parvulum 7. Nos, Christ e, supplici prece
Pannis adorant obsitum, Precamur, omnes protege,
Verum fatentur et Deum Qui praecipis rubescere
Munus ferendo mysticum. Potenter hydrias aquae.
Denis ter annorum cyclis 8. Praesta benignum sedulo
Jam parte vivens corporis Solamen adjutorio
Lympham petit baptismatis Raptosque nos a tartaro
Cunctis carens contagiis. Eegnare fac tecum polo.
9. Laus trinitati debita,
Honor, potestas, gloria
Perennitersit omnia

Per saeculorum saecula.


Fol. 59 b. mit Mel. —
Dan. I. 4; Mone 85. — 4, 1 Denum. — 6, 3
fulestoque Hs. —
9, 1 trinitatis Hs.

106.

Aliiis liymiius.

1. Kuntium vobis fero de supernis, 3. Thus Deum, myrrha trocletera


Natus est Christus dominator humando,
orbis Brathea regis chrysea de-
In Betiilem Judae sie
, enim centi,
propheta Dum colunt unum , meminere
Dixerat ante. trinum
2. Hunc canit laetus chorus an- Tres dare terna.
gelorum, 4. Gloriam trino monadi cana-
Stella declarat, venient eoi mus.
Principes dignum celebrare cul- Cum Deo divo genitore proli,
tum, Flamini necnon abutroque[fuso]
Mystica dona. Corde tideli.
P^ol. 60 a. — Migne PP. LL. CXLI. p. 3öU. — Hymnus des hl. Fulbert
von Chartres. Vgl. 8tr. 1 bei Dan. I. 235.
.

80

107.
De nativitate Domini.
1. A patre unigenitus 4. Mane nobiscum, Domine,
Ad nos venit per virginem, Obscuram nocteni removens,
Baptisma cruce consecrans, Omne delictum ablue,
Cunctos tideles generans. Piam medelam tribue.

2. De coelo celsus prodiens 5. Quem jam venisse noviraus,


Excepit formam hominis, Redire item credimus,
Facturam morte rcdimens, Sceptrum tuumque inclitum,
Gaudia vita rediens. Tuum defende clipeum.
3. Hoc te, redemptor, quaesumus 6. Gloria tibi, domine,

Inlabere propitius Qui natus es de virgine,


Clarumque nostris cordibus Cum patre et almo spiritu
Lumen praebe fidelibus. Per sempiterna saecula.
Fol. 60 b. — Dan. IV. 151; Mone 59. 1 , 3 crucem Hs. — 2, 3 Factura
Hs. — 5, 1 Que Hs.
108.
Ad Tertiam.
1. Nunc tibi, Christe, 2. Deus alme
Carmina laeta, Omnipotensque,
Laudes canamus Mitis ubique,
Pectore toto Magnus in alla
Menteque pura, Sede polorum,
Perpete voto. Nostra petisti.
8. Gloria patri,
Gloria nato,
Gloria sancto
Spiritui, qui (es)
Summa potestas,
Sanctus in aevum.
Fol. 61 a. 3, 4 hat— eine Silbe zu viel, es sei denn, dafs Spiritui als
dreisilbig gegolten hätte.

109.
In annnntiatione Sanctae Mariae.

1 Deus, qui mundum crimine ja- Coelo dimissus Gabriel salutem


centem In Galilaeam virgini detulit.
Filii tui carne relevasti. Gaudium certum nuntiare venit
Et veternosi pertidi serpentis Mundo vcnturum.
Noxa delcsti; Dudum jam virgo desponsata
2. INIortem, quam dudum Eva pro- orat^
pinavit, Pcrquam famoso annulo pudoris
Venire beato Virginis fugasti, ,losci)li qni numiuam coi^ula
,

Ad prcccs nostras aures pietatis jiigali

Tuac rcclina. Corpore gossit.


— 81 —
5. Haec casti degens pectoris 9. Inquiens virgo nuntium per-
puella, quirens :

Quam sie ingressus angelus sa- Unde hoc mihi, virum non
lutat : cognovi
Ave Maria, gratia pleua, Quomodo possint fieri ,
quae
Dominus tecum. dicis,

6. Festinus dehinc nuntius ad- Unde hoc sciam?


junxit : 10. Cui repente angelus respondit:
Beata eris iuter mulieres, Spiritus sanctus super te de-
Et benedictus fructus ventris scendet,
tui, Ideo sanctum quod erit, vocatur
Quae credidisti. Filius Dei.

7. Gaudens in verbo sed turbata ll.Mox Sacra virgo angelo re-


virgo, spondit :

Cogitans, cur sit ita salutata: Ecce sum ego,


ancilla domini
Quomodo possunt fieri, quae Contingat mihi juxta verbum
dicis, tuum
Angele Dei? Sicut dixisti.
8. Quam adsecutus Gabriel affatus : 12. Statim discessit angelus ab ea,
Noli timere, gratia repleta, Virgo festinans abiit montana,
Nominis altum filium gestabis Domum ingressaZachariae vatis
Yentre beato. Cum charitate.
13. Gloria summo referamus patri,
Cui congaudet filius dilectus
Sanctus simulque spiritus Creator
In sempiternum.
Fol. 61 a. — 2, 3 aure Hs, —
3, 2 In Galilaea virginis Hs. 4, 2 —
Pro quo famoso Hs. —
3 fehlt eine Silbe, vielleicht gratia tu plena; oder
5,
wollte der Dichter lieber eine Silbe im Verse zu wenig als in den Worten
der Schrift zu viel sehen?

110.
De nativitate Domini.

1. Sol, astra, terra, aequora 4. Laetentur simul angeli,


Adventum Dei altissimi, Omnes exsultent populi,
Prolem excelsi germinis Excelsus venit humilis,
Dives et inops concrepent. Salvare quod perierat.
2. Olim promissum vatibus 5. Dens et homo oritur
Partum puellae inclitum, Siinctaque regnat trinitas,
Natum ante luciferum, Quo ejus patri filius
Dei potentis filium. Terris descendit dominus.
3. Venturum regem gloriae, 6. Clament prophetaeetprophetent ;

Deum regnare regibus, Emmanuel jam prope est,


Hostem calcare improbum, Mutorum liiiguae jam sonent,
Mundum sanare languidum. Claudi in occursum pergite.
Dreves, Uymnarius Moissiacensis. 6
82

7. Agnus et fera beslia 10, Omnes geutes et insulae


Simul manducent paleas, Magnum triumphum plaudite,
Agnoscat bos et asinus Gurtes cervorum currite,
Jacenteiii in praesepio. Redemptor ecce jam venit.

8. Signum regale emicans ll.Discant caecorum oculi


Sacrum praecedit verticem, Claudum sedentem lineis
Regali nato nobili, Noctis tenebras solvere,
Reges, parate munera. Lumen verum percipere.

9. "quam beatum nuntium 12. Gens Gralilaea et Greta


Yirgo Maria audivit, Gredat, Persa et India,
Credendo mater exstitit Dignando Deus homo fit,
Et virgo virum nescivit. Et verbum cum patre manet.
Laus honor, virtus.

Fol. 62 a.— Den Anfang giebt Daniel I. 257 aus Cassander unter der
Ueberschrift Hymni ecclesiastici qui in breviariis saeculi 14 et 15 repe-

:

riuntur. 10 3 Curcer cervorum cm*rite Hs. , vielleicht curtes. „Cortis,


,

curtis, pullus quia in corte nutritur. cl'uUi masculi vocati cortes trium an-
norum.'" Du Cange. s. v. cortis. 5. 1.

IIL
De S. Johanne evangelista.

1. Iste electus Johannes 5. Ad crucem tractus redemptor


diligendi promptior, esse matris filium
Advocatus perenne in Dicit istum, rursus ipsam
veritatis gratiam esse matrem praecipit,
nie mercedem assumens, Garne unus, spiritu alter
c[uidquid ambit, obtinet. ut manerent filii.

2. Lisula Patlimos tcneri 6. Ultimae praenotus horae


impcrante promitur, scindere tunc praecipit
Gonspicit illic refulsa Terream fossam ministris,
coelitus mysteria quam reclivis inruit,
Et profunda, quac notavit Mortis et vicem quievit
mente, narrat ardua. omni vivens sacculo.
3. Accipit Dei parentem 7. Te rogamus, te precamur,
in suis praecordiis, sancte Christi apostole,
Ut minister veritatis Tolle pestem, aufer ulcus
administret virgini, et foveto languidos,
Quae deum enixa sola Pelle morbum, caede hostem
virgo semper adstitit. et rcmove scandalum.
4. Iste supra pectus illud 8. Xon aduret terram ignis,
sempiterni luminis aerom non sauciet,
Corporis usu reclinis Non refundat ultionis,
hauriebat intima trist e(m) coelum turbines,
Spiritus, (piae indicabat Non rechnet in ruinam
veritatis gutturc. orbem ira funditus.
— 83 —
9. Decidat delictum omne,
subsequatur gratia,
Auferatur culpa tota,
sit salutis copia,
Sint remotae cunctae fraudes,
augeatur charitas.

Gloria sit Deo patri.

Fol. 63 a. —
1,5 mercem Hs. 3, 1 parente Hs. — 4, 3 usum Hs. — —
5, ipse esse matris Hs.
3 —
reclinis Hs. 6,4 8, 6 infunditus Hs. — —
9, 5 Sit remota ciincta laucles Hs. —
Str. 1 bis 7 dieses unbekannten Hymnus
fand icli bereits in dem Brev. Coelestinoriim. Neapoli 1488 dessen Varianten
hier folgen : 1,5 mercedem smnens amoris. —
3, 6 exstitit 4, — 2 nunii-
nis. — 4, 5 Spirituque indagabat. — 6, 5 Morti et vitae qnievit.

112.

Dominicis diebus in Qiiadragesima.

1. Ex more docti mystico 5. Dicamus ergo cernui


Servemus eii jejunium Clamemus atque singuli,
Deno dierum circulo Ploremus ante judicem,
Ducto quater notissimo. Flectamus iram vindiceni.
2. Lex et prophetae primitus 6. Nostris malis offendimus
Hoc praetulerunt ,
postmodum Tuam, Deus, clementiam,
Christus sacravit, omnium Effuude nobis desuper,
Rex atque factor temporum. Remissor, indulgentiam.
3. Utamur ergo parcius 7. Memento, quod sumus tui
Verbis cibis et potibus, Licet caduci plasmatis,
Somno, jocis et arctius Ne des honorem nominis
Perstemus in custodia. Tui, precamur, alteri.
4. Vitemus autem pessima, 8. Laxa malum, quod fecimus,
Quae subruunt mentes vagas, Auge bonum quod poscimii;
,

Nullumque demus callidi Placere quod tandem tibi


Hostis locum tvrannidi. Possimus hie et perpetim.

9. Praesta, beata trinitas.

Fol. 63 b. — Dan. I. 96; Mone 73. — 1, 2 und 3 jejunio denum, die


Kndungen verwechselt Hs.

In liiatiitiuis laiidibus.

1 . Aures ad nostras deitatis preces, 2. Respice Clemens solio de


Deus, inclina pietate sola sancto
Supplicum Vota suscipo, pre- Yultu sereno, lampadas illustni
camur, Lumine tuo, tenehras dcpelle
Famuli tui. Pectore nostro.
6*
84

8. Crimina laxa pietate multa, 6. Insere tuum, petimus, amorem


Ablue sordes, vincula disrumpe, Mentibus iiostris, fidei refunde
Parce peccatis, releva jacentes Lumen aeternum, caritatis äuge
Dextera tua. Dilectionem.

4. Te sine tetro mergimur pro- 7. Tu nobis dona fontem lacr}'-

fuiido, marum,
Labimur alta sceleris sub unda, Jejuniorum fortia ministra,
Brachio tuo trahimur ad clara Vitia carnis milia retunde
Sidera coeli. Framea tua.

5. Christe, lux vera, bonitas et vita, 8. Procul a nobis perfidus absistat


Gaudium mundi, pietasimmensa, Sathan, a tuis viribus confractus,
Qui nos a morte roseo salvasti Sanetus assistat spiritus, a tua
Sanguine tuo; Sede dimissus.

9. Gloria Deosit aeterno patri,

Sit tibi semper, genitoris nate,


Cum quo aequalis spiritus per cuncta
Saecula regnat.

Fol. 64 a. —
Die erste Strophe bei Daniel I. 262 nach den Hjmnen-
sammlung-en des 16. Jahrh. —
3, 1 Crimine Hs. 6, 1 tuo... amore Hs. — —
9, 4 regnas Hs. —
Ich fand den Hymnus bereits in Diurn. Francisc. Cod.
Prägen. VH. H. 9. saec. 15 und Brev. Francisc. Cod. s. n. bibl. Kossianae
saec. 14. Varianten bieten sie keine.

114.

Ad Tertiaiii.

1. Jam ter quaternis trahitur 5. Nos ergo signo domini


Horis dies ad vesperum, Tutemus claustra pectoris,
Occasu sol praenuntiat Ne serpens ille callidus
Noctis redire tempora. Intrandi temptet aditum.

2. In actu quadragesimae 6. Sed armis pudicitiae


Tu sis redemptor, domine, Mens fulta vigil liberae
Guberna tuos famulos, Sobrietate comite
Quos redemisti sanguine. Hosten! rcpellat improbum.
5. Da, ut nostra jejunia 7. Sed nee ciborum crapula
Sint tibi grata jugiter, Tandem distendat corpora,
Repelle somnolentiam, Ne vi per somnum animam
Ne pigritantes obruat. Ludificatam polluat.
4. Tu es in cruce positus 8. Praesta, beata trinitas,
De manu hostis callidi, Concede simplcx unitas,
Serpentis atrocissimi Ut fructuosa sint tuis
Atque draconis pessimi. Jejuniorum munora.

Fol. 64 b. - !Str. 1, 5 und 7 bei Dan. 1.81. —


1, 3 oicasum Hs.

2, IIn hactum Hs.
.


2, 2 tu scis Hs. — 2, 4 sanguineui Hs. 3, 3 som-—
uolcntia Hs. —
4, 2 de manum Hs. 8, — 1 Die Doxologie nur angefangen Hs.
85 —
115.

Ad Sextam.
1. Qua Cliristus hora sitiit, Charisma sancti spiritus
Cnicem vel in qua subiil, Sic influat psallentibus,
Quos praestat in hac psallere, Ut carnis aestus frigeat,
Ditet siti justitiae. Et mentis ardor ferveat,

2. Quibus Sit et esuries, 4. Gloria tibi, trinitas,


Quam ipse de se satiet, Aequalis una deitas,
Crimen sit ut fastidium Et ante omne saeculum
Yirtusque desiderium. Et nunc et in perpetuum.
FoL 65 a. — Dan. I. 169. — 1,4 justitiam Hs. — 4, 1 Doxologie er-
gänzt.

116.
Ad Nonani.

1. Ternis ter horis numerus 3. Mors per crucem nunc interit


Sacrae fidei panditur, Et post tenebras lux redit
Nunc trinitatis nomine Horror dehiscat criminum
Munus precemur veniae. Spien dor nitescat mentium.
2. Latronis en confessio 4, Gloria tibi, trinitas,
Christi meretur gratiam, Aequalis una deitas,
Laus nostra vel devotio Et ante omne saeculum
Meretur indulgentiam. Et nunc et in perpetuum.
Fol. 65 b. — Dan. I. 73. — 1, 4 veniam Hs.

117.

De Sancto Orientio.

1. Lux orbis, domine praesulum 4. Nam solis retinet jubarutoriens,


inclyte, Praestans occiduis lumina fini-
Sanctorum recolis gesta vel or- bus,
dinans, Perlustrando pios insuperabili
Nobis pontificem dans Orientium, Splendore sacri luminis.
Pastoren! vcnerabilem. Nostras ergo preces ipse piissimus
2. Hie mundi provide noxia respuit Coelorum, petimus, inferat atria,
Virtutum meritis atque refloruit, Pellens pectoribus quaeque no-
Sanctorum rutilans in sapientia, centia
Cunctorum beatissimus. Informando salubria.
3. Qui pleljem domini prospera b. Ut patriqueDeo sit genitosacro,
temnere, Sancto spiritui sit honor, gloria,
Adversis docuit rite resistere, Virtus continua, qui Deus unus
Quo coeli valeat gaudia scandere est,
Yictorum comitabilis. Condens praevidet saecula.
Fol. 65 1). — 1 , 1 (loininus praesulum inclytum Hs. — 2, 3 sapientiae.
86 —
118.

De ascensione Domini.

1. Aeterne rex altissime, 3. Hinc te precantes quaesumus,


Scandens tribunal dexterae Ignosce culpis omnibus
Patris, cui rerum machina Et corda sursum subleva
Flectit genu jam subdita. Ad te superna gratia.
2. Tu, Christe, nostrum gaudium 4. Ut cum rubente coeperis
Manens Olympo praeditum, Clarere nube judicis,

Mundi regis qui fabricam, Poenas repellas debitas,


Mundana vincens gaudia. Red das Coronas perditas.

5. Gloria tibi, Domine,


Qui scandis super sidera,
Cum patre, sancto spiritu
In sempiterna saecula.

Fol. 66 a. —
Dan. I. 196. —
2, 2 praeditum statt des üblichen prae-
mium; die Interlinearglosse setzt als erläuterndes Synonymum firmatum.

119.

De sancta cruce.

Signum crucis mirabile 3. Tu, Christe, rex piissime,


Olim per orbem renitens, Hujus crucis signaculo
In qua pependit innocens Horis, momentis omnibus
Christus, redemptor omnium. Munire nos non abnuas.
Haec arbor est sublimior Ut ore tibi consono
Cedris, habet quas Libanus, Et corde devotissimo
Quae poma nescit noxia Possimus omni tempore
Sed ferre vitae praemia. l.audes referre debitas.

Praesta, pater piissime.

Fol. 66 b. — Mone 77. — 1, 3 pependi Hs.

120.

De Sancto Saeerdote hyninus.

1. Benigna nobis hodie Hie intra hujus noxia


Christi refulget gratia, Saecli locatus gaudia
Solisque festa clarior Dei valeret transgredi
Laetiticat nos jubare. Cum jussa, nempe noluit.

2. Die sub isto praesulis 4. Sed mitis atque sobrius


Sacerdotis nam spiritus Ejus sequens vertigia
Tetendit astra cuneis Fuit et miris sedule
Et mixtus est angelicis. Uesplenduit prodigiis.
— 87 —
5. Ob hoc supernae praemio Te deprecamur supplices,
Est muneratus patriae sancte Christi pontifex,
Gestatque summo lauream Tui precatus veniam
Suo cruento vertice. Nobismet affer coelitus.
6. Nos, qui meremur denique 8. Sit trinitati simplici
Ejus frui praesentia, Et unitati triplici
Fruamur una gaudio Honor, potestas, gloria
Sollemnitatis indice. Per inünita saecula.

Fol. 66 b. 1
—2 Solusque festa clarior laetifica etc. Hs.
, Die Stelle
lässtmehrere Emendationeii zu; ich wähle diejenige, welche dem Wortlaut
des Textes zunächst kommt.

121.

Petri et Pauli.

1. Pastor bonus, fons gratiae, 5. Tu, Petre. cujus pietas


Gratis magna pastoribus, Vult poenitere vel magum,
Tuique plenitudine Qui solvis orbem aut ligas,
Sumant hü cum ovibus.
et Nos solve vinclis criminum.
2. Pascautque nos summi duces 6. Tu, Paule, gentes integras
Amoris ut signo jubes, Qui parturis et reparas,
Quos praestat haec dignatio, Fac nos renasci venia,
Quod nos emisti pretio. Quamvis aborsos crimine.
3. Tu quaeris ovem, quae perit, 7. Dives misericordiae
Gaudensque fers in humeris, Per quos Deus innotuit,
Nos quaerat horum pietas Per vos et ejus copia
Oves licet erroneas. Nostris fluat miseriis.
4. Agnoscat alter creditas 8. Per vos peregrinantibus
Alterque verbo genitas, Tutum Sit iter et salus,
Üterque per clementiam Salvos simul quos ducite
Nos solvet apostolicam. Cunctos solutos crimine.

9. Deo patri sit gloria.

Fol. 67 a. —
5, 2 magnum Hs. — 6,3 veniam Hs. 1 O vos
peregrinantibus Hs. O statt V.

122.

De decollatioiie Saiicti Johaiiiiis.

1. Hie Joliannes, mire natus 2. Tunc tori vino repletus


de senili viscere, sanguinem jubet flui,
Ante judicem prophetans Quare stuprum caedit audax
quam sit index editus, conjugalis criminis,
Praeiit nascendo Christum, Sed sacram sumit coronara
praeiit et mortuus. laureatus gloria.
— 88

3. Hie Dei praecessit unum Hunc rogemus, abditorum,


matre natum tilium, corda moesta pectorum
Temporeque sul)se<iuente Ut solum nostrum repellat
praeco verax praeiit, motus indulgentia,
Mortis et praecursor ipsa Conferat et dona vitae
morte primus concidit. cum perenni gaudio.
4. Nuntiat, redemptionem 6. Arceat irain superni,
esse Christum saeculi, quam pavemus, judicis,
Nuntiavit, tale munus Provocet patris benignam^
esse Christum mortuis, quam sitimus, gratiam,
Quare, Christum probra, dixit, Donet et cunctis beatam
posse mundi tollere. possidere patriam.
7. Gloria patri natoque
semper ac paraclito,
Laus, potestas atque virtus,
gratiarum copia,
Quem Deura cuncta fatentur
per aetema saecula.
Fol. 67 b. —
2, 2 sanguinem jubet fui Hs. entweder flui, wobei an =
die Bildung eines Deponens fluor zu denken wäre, oder zu lesen: sanguine
jubet lui, quare etc., wobei quare =
quia und dieses =^= quod zu fassen. —
4, 3 talein Hs. 5, 1 —
Tunc rogemus Hs.

123.

De Omnibus sanctis.

1. Omnium, Christe, paritertuorum 3. Ut quibus vitae Stadium ma-


Festa sanetorum colimus pre- gist ris
cantes, Curritur, horum precibus beatis
Quos tibi qui jam meruere jungi, Fulgido coeli gremio locemur
Nostra tueri. Perpete vita.
2. Vincla nostrorum scelerum re- 4. Gloriam sanetae piae trinitati
solvant, Turbapersultet, canat et resolvat^
Luce virtutum populos.adornent, Quae manens regnat Deus mms
Vindicent nobis pietate sola omni
Regna superna. Tempore saecli.
Fol. 68 a. — 2, 2 adornant Hs. — 3,1 magistri Hs. — 3,4 vitani
Hs. — 4, 1 Gloria . . trinitatis Hs,

124.

De Saiicto Potro.

1. Beatus Christi famulus, 2. In sede quoque optima


Sanctus Petrus apostolus, Sedit post Antiocliiam,
Insignis hac praecipuus Romae, ubi ditissimae
Christi amorc agnitus. Nobilitatis gratia.
89 —
3. Cui poiiti juxta litora 5. Elegit crucis tropheum
Christi occumt gratia, Ascendere post magistrum.
Mox ebrius in spiritu Cujus doctrina et gratia.
Corde reliquit saeculum. Refulget in ecclesia.

4. Hujus sacrata gressibus 6. Gloria tibi, Domine,


Unibra daretur teiiiporis Gloria, unigenite,
Contactus quoque languidis Una cum sancto spiritu
3Iox faciebat pospera. In sempiterna saecula.
Fol. 68 b. — 3, 1 Qiii ponti juxtca literam Hs.

125.
De Sancto Satiirnino.

1. Lux mundi Dominus nubila 5. Hunc plebs saeva neci tradere


saeculi praeparat
Illustrare volens lumine splen- Tauro membra ligans funibuSy
dido arduis.
Bissenos proceres constituit sibi, Quem mox instimulant, prae-
Mundi qui radii forent. cipitem dari

2. Ex quorum raicuit stemmate Arcem per capitolii.

nobili 6. Quo casu laceris decidit artubus


Saturninus ad hoc dignus opus Excusso cerebro tramite con-
pium, frago,
Quo semen fidei spargeret accolis Christus tunc animam suscipiens-
Tolosae residentibus. fovet

3. Quae fecund a manens cespite Condignam diademate.


fertili. 7. Hujus nos precibus, rex pie^
Nullius sterilis frugis amabilis, protege
Scatebat populis perfidis ac feris, Peccatis vacuans accumulaiis
,

Necdum fönte nitentibus. bonis.

4. Quos per signa Deo plurima Quo justis socii coelica gaudia
destinat, Captemus sine limite.

A mutis retrahens sculptilibus 8. Virtus ingenito sit jugiter patri


sacer, Nato cum proprio spiritui quoq ue>
Quo laetam segetem portet ad Qui Simplex deitas veraque tri-
aream nitas
Christi semine centuplo. Regnat saecla per omnia.
Fol. 69 a. 3, 'S Scalebat populis perfidi a feris Hs.

126.
Alins liymnns.

1. Vocis auditae novitas refulsit 2. Ninguidis septa spaciis Tolosa


Regis adventum retinent su- Flagrat, accensa fidei calore,
pemi Quem Saturninus roborante
De suis terris pariendo florem Christo
Junge colonos. Martyr accepit.
— 90 —
3. Dogmatc cujus simulacra ce- 6. Inde te, Christe, vcniens, ro-
dunt, gamus,
Cujus accensum reticere discunt Mitis appare veniendo justis,
Daemonum vafra dominantis ora Nosquevictorumsocians coruscis
Voce sopita. Junge coronis.
4. Hie Dei patris genitum colendum 7. Gloriam psallat chorus etresultet
Praedicans voce simul et cruore, Glorim canat, dicat et revolvat
Vincitur tauri pedibus litandi, Nomini trino deitatis simul
Yictima Christo. Sidcra clament.
5. Hujus inlaesi cineres dicati 8. Gloria Deo throno sempitemo,
Rite transferri tumulo merentnr, Gloria Christo atque paraclito,
Quod fides cultu gemini honoris Cujus adventum laus et potestas
Aucta maneret. Resonat semper.
Fol. 69 b. — 2, 1 scepta Hs. — 3, 4 voces opita Hs. — 4, 2 voces simul
Hs. — 7, 1 Gloria . . . resiiltat Hs . — 7, 4 Sidere Hs. — 8, 3 fehlt eine
Silbe am Vers.

NACHTRÄGE.
127.
Ad Odonem regem.
1. Odo, princeps altissime 6. Sis sapiens ut Salomon,
Regumque potentissime, Fortissinms sicut Samson,
Regale sceptrum suscipe Pulcherrimus ut Absalon
Longo regendo tempore. Et cautus sicut Gedeon.

2. Te crux divina muniat, 7. Monarcha sis ut Julius.


Te virtus alma protegat, Sed Deo dignus melius,
Te neuma sacrum repleat Ut David, rex mitissimus,
Et ad superna dirigat. Et Judas, Victor optimus.
3. Sis Deo dignus ut Abel, 8. Ut Alexander maximus
Sis tidelis ut Samuel, Pugnator sis aptissimus,
Sic judices ut Daniel Tibique sit contrarius
Et credas ut Nathanael. Ceu fugiens Pompegius.
4. Vivendo vivas ut Enoch, 9. Qui mea laudant carmina
Pacificus uti Sadoch, Pigmenta bibant dulcia,
Sis bcnedictus ut Jacob, Quibus(pie sunt contraria,
Sanctissinms ut fuit Job. Spumosa dotur cicera.

b. Sis elo(iuens ut Abraham, 10. Amen resultet Gallia,


Benedictus ut Balaam, Amen cantent Burgundia,
Robustus ut Jeroboam, Bigorni regni si)atia.
Aedificis ut Joatam. Vasconia et Teutonia.
Fol. 75 a. ohne Ueberschrift mit Mol. Zuschrift des — lü. .lahrh. —
Str. 4 —10 fehlen in der 11s. <lie Initialen der ersten Zeile. — S, 4 Cau fu-
giens Hs. — 9, 2 dideida Hs. — 10, 4 Vivaseonia et Theutonica Hs.
91

128.

De Aiiticliristo.

1. Quique cupitis audire 8. Jesus Christus, Deus noster,


ex meo ore carmina, qui redemit saeculum,
De summo deo nunc audite Ipse mitet ex ore suo
gloriosa famina gladium fortissimum,
Et de adventu antichristi Ipse occidet antichristum,
in extremo tempore. perditionis filium.
2. Antichristus est venturus Tunc reddetur pax in terra
9.
permittente Domino, quadraginta diebus,
In Babilonia nascetur Tunc erit dominus venturus,
conceptus de diabolo, vident omnes oculi,
De tribu Dan erit ortus
Tunc omnis gens, tribus, lin-
ex Haebraeoram populo. gua
3. Triginta annos tunc latebit venit ad Judicium.
incognitus a populo,
10. Tunc apparebit crux in coelo,
Duos annos tunc regnabit
Signum admirabile,
et uno et dimidio,
Judaea nequam et pagana
Foras potestas ei datur
et haeresia dogmata
in praesenti saeculo.
Absque dubio peribunt
4. Modo cuncta auscultate
qui crucem et fidem ri-
praecepta apostolica,
dent.
Nemo ex vobis jam seducat
per suam epistolam, ll.Virtutes coeli [terraeque]
Per sermonem nee per signa, movebuntur pariter,

nee per vanam gloriam. Cum Deus tunc judicabit


unumquemque secundumme-
5. Henoch jamque missus Dei
rita,
cum Elia pariter
Soli justi salvabuntur
In illo tempore tunc veniet
propter sua opera.
mortem suscipere,
Antichristus hos occidet 12. Civitas siquidem illa
permittente Domino. valde est mirabilis,
6. Tribus diebus tunc jacebunt Portas habet quater ternas,
eorum sancta corpora, fundamcnta totidem,
Die tertia resurgent Non lumen solis nee lunae

domini imperio, nee de uUo sidere,


Sicque gentes praedicabunt, Sed claritas summi Dei
ne credant diabolo. semper hanc illuminat.
7. Et in coelum sie ascendent 13. Jerusalem, civitas Dei
reclamante domino, et paradisi claritas,
Ut eorum fusus sanguis Ubi regnat Christus Deus
divina fiat ultio cum san Ctorum animis.
Et vindicta facta erit Sine ßne tunc regnabunt
de maligno spiritu. in aeterna .requie.
92 -
14. Homicidac et crimiiiosi 16. Nam de poeiia reproborum
intus non recipiunt,
Sed Chaos magnum inter eos Quos mors secunda gustavcrit,
in atrocis tenebris non erit ultra requies,
Omni hora vae, vae claraant Cum Sathan semper ardebunt
et mittunt voces lugubres. in stagno ignis et sulphuris.

15. Nee pavescant firma corda 17 . Omnipotentem deprecemur


quae, cum haec audierit, cuncti devotissime,
Sed virtutes imitentur, Ut a poena infernali
quae in coelis coronant, dignetur nos eripere
Ut evadant poenas diras Et ad gaudia superna
et amplectent supera. sinat introducere.

18. Gloriam Christo canamus,


gloriam paraclito,
Una patri filioque
simul individuo,
Cujus honor et potestas
regnat ante tempora,

Fol. 76a. mit Mel. Zuschrift des 10. Jahrh; nach Bethmann dieselbe
Hand, auch das Odolied geschrieben, wovon ich mich um so weniger
die
überzeugen konnte, als mir einige Buchstaben, namentlich die minuskel g,
einen anderen Zug zu verraten schienen. —
4, 1 abscultate Hs. 7, 2 re- —
clamant ante Dominum Hs. 7, —3 fuso sangui Hs. 9, 5 genus— tribus,
linguae Hs. —
10, ti fidem deridunt Hs. —
12, 5 neque lunae Hs. 12, 6 —
nee de ulla sidera Hs. —
13, 4 animas Hs. —
7, 4 dignet Hs.

129.

Versus anepigraplii.

1. Indicis a sunnno capiens exordia prinms


In niinimi tiexu postrema reponit,
Qua sede instat principium finisque secundi.
Tertius a summo rursum capit indicis ortum
5. In summo tine distinguens auricularis,
Qua sede quoque quarti.
instat principium Unis
Indicis inmedio quintus sumit et capit ortum
Et medii finem modulaminis aptat in ungue,
Qua sede instat principium Unis quoijuo sexti.
10. Indicis hinc radix septeni continet ortum
Et medii fincm modulaminis aptat in unguc,
Qua sede instat principium tinisciuc octavi.

Fol. 80 a. — Zuschrift des 10. Jahrh. ohne Aufschrift. — V. 1 und 4


assumo Hs. — V, 2 fehlt ein Fufs.
93

130.

Hymnus de Quadvagesima ad vesperas.

1. Jesu, sacrator mentium, 3. Et si reatus conscia


Spes et Salus credentium, Mens tibi Deo supplicat,
Nos hoc quadragenario Intende Clemens perpeti
Puritica jejunio. Quae Vota reddit vesperi.
2. Dum decimamus annuam 4. Monachorum collegio
Te duce parsimoniam, Et clericorum jubilo
Facultas abstinentiae Nee non utrique sexui
Sit fructus poenitentiae. Adsis ubique supplici.

5. Praesta, perennis deitas


Et trinitatis unitas,
Ut dignis paschae victima
Des sempiteraa saecula.

Fol. 80 b. — 2, 3 Facultas ut abstinentiae Hs. — 5,3 paschae vic-


timas Hs.

131.

De Pascha.

1. Chorus novae Jerusalem 4. Triumphat ille splendide


Novam meli dulcedinem Et dignus amplitudine,
Promat, edens cum sobriis Soli polique patriam
Paschale festum gaudiis. Una facit rem publicam.
2. Quo Christus invictus leo 5. Ipsum canendo supplices
Dracone surgens obruto, Regem precemur milites,
Dum voce viva personat, üt in suo clarissimo
Amore functos excitat. Nos ordinet palatio.

3. Quam devorarat, improbus 6. Per saecla metae nescia


Praedam refundit tartarus, Patri supremo gloria,
Captivitate libera Honorque sit cum filio

Jesum sequuntur agmina. Et spiritu paraclito.

Fol. 80 b. - Dan. I. 222; Mono 162. Der Hymnus ist vom hl. Fulbert
von Chartres. „Rarus in breviariis vetustis", Dan. 1. c. — 1 , 2 Nova meli
(lulcedine Hs. —
ü, 1 Per saecla mente Hs.

132.

De Spiritu Sancto.

1. Veni Creator spiritus, Qui paraclitus diceris,


Mentes tuorum visita, Donum Dei altissimi,
Imple supcrna gratia, Föns vivus, ignis, charitas
Quae tu creasti pectora. Et spiritalis unctio.
— 94

3. Tu septiforinis munere, 5. Hostem repeile longius


Dextrae Dei tu digitus, Pacemque redde protinus,
Tu rite promisso patris Ductore sie te praevio
Sermone ditas guttura. Yitemus omne noxium.

4. Accende luinen sensibus, 6. Per te sciamus, da, patrem,


Infunde amorem cordibus, Noscamus atque filium,
Infirma nostri corporis Te utrorumque spiritum
Virtute firma perpeti. Credamus omni tempore.

Fol. 81 a. ohne Aufschrift,


— Dan. I. 213; Mone 184. — 3, 1 Ueber
nmnere die Korrektur gratiae.

133.

De portis supernae Jerusalem.

6. Sardonyx constans tricolor


1. Cives coelestis patriae,
Regi regum concinite, Homo fertur interior,

Qui est supremus opifex Quem denigrat humilitas,


Civitatis uranicae In quo albescit castitas,
In cujus aedificio Ad honestatis cumulum
Talis exstat fundatio. Rubet (luoque martyrium.

2. Jaspis colore viridis 7. Sardius est puniceus,


Praefert virorem tidei, Cujus color sanguineus
Quae in perfcctis omnibus Decus ostentat martyrum
Nunquam marcescit penitus, Rite agonizantium,
Cujus forti praesidio Sextus est in catalogo,
Resistitur diabolo. Crucis habet mysterium.

3. Saphirus habet speciem 8. Auricolor Chrysolithus


Coelestis tlironi similem, Scintillat velut clibanus,

Designat cor simplicium, Praetendit mores hominum


Spe certa praestolantium, Perfectc sapientium,
Quorum vita et moribus Qui septiformis gratiae
Delectatur altissimus. Sacro splendescunt jubare.

Chalcedonius pallentem 9. Beryllus est lymphaticus


4.
Ignis tenet effigiem, Ut sol in aqua limpidus,
Subrutilat in publico, Figurat votum mentium
Fulgorem dat in nubilo, Ingenio sagacium,
Yirtutem fort üdclium Quis magis übet mysticum
Occulte famulantium. Summae quietis otium.

5. Smaragdus virens nimium 10. Topa/ius ({uo rarior


Dat lumen oleaginum, Eo est pretiosior,

Est fides integerrima Nitore rubet chrysoo


Ad omne bonum patula, Et aspectu aothcreo,
Quae nmKiuam seit doticore Contemidativao solidum
A pictatis operc. Yitae nostrae otiicium.
— 95 —
11. Chrysoprassus purpureum 14. Hi pretiosi lapides
Imitatur concilium, Carnales signant liomines,
Est intertinctus dureis Colorum est varietas
Quodam muscillo jaculis Virtutum multiplicitas,
Hoc est perfecta Caritas, Quicunque Ins tloruerit,
Quam nulla sternit feritas. Concivis esse poterit.
12. Jacinthus est caeruleus 15. Jerusalem pacifera,
Virore medioximus, Haec tibi sunt fundamina,
Cujus decora facies Felix et Deo proxima,
Mutatur ut tempcries, Quae te meretur,
anima,
Yitam signat angelicarn Custos tuarum turrium
Discretione praeditam. Non dormit in perpetuum.
13. Ametystus praecipuus, 16. Concede nobis, hagie
Decore violaceus, Rex civitatis coelicae,
Flammas emittit aureas Post cursum vitae labil is
Nitelasque purpureas, Consortium cum superis,
Praetendit cor liumilium Inter tuos in aethera
Christo commorientium. Nova cantemus musica.
Fol. 81 b. mit Mel. ohne Aufschrift. —
Mone 637. Das Lied steht —
;

auch Cod. Gottwicensis 107 saec. 12 mit Neumen. —


11, 6 sternitur Hs. —
14, 1 Si pretiosi Hs. —
16, 6 cantamus Hs.

134.

Hymnus saneti Antoiiiiii Martyris.

1. Alme dictatis resonante gratis 5. Exstant bis bini quibus quintus


Canentes audi Antonine martyr init
Quo vox te cassis laudibus et Quinta quod fidis blaterando finit
altis Mesem nabli tinula dum clangit
Personet omnis. Per diapasin.
2. Barginum Carmen simulque 6. Fac derenixi mecum promant
oramen Christi
Tuum piamen notum per cer- Jamque ministri magni et pusilli
tamen Sono festivi cantant Antonini
Prodit hinc famen fitque famu- Cantica ciclum
lamen 7. Generis decus et usiae genus
Hocque dictamen. Protulit ejus prosapiae pectus
3. Celsi honoris tuique amoris Temporis tempus quo gliscens
Ergo ut moris bis annue horis adeptus
Cyclo de solis benedictionis Est polum laetus.
Jugiter nobis. 8. Hinc linquens formam diffe-
4. Donum quod lingua modulis rendo normam
praecingat Ad pium dogma qualitatis
Digito pingant et musacontingat constans
Rongique pangant variaperoma Ruris fecundas dabas et aristas
Canore compta. Nubilis micas.
— 96 -
9. Id üguratas consecrande offas 17. Redde salutem et luininum
Efficiebat genitrix ut foeta lucem
Gnatis papua osque porrigebat Habenas solve criminum et

Lacte refertas. hostes


Comprime fortes viribusque
10. Kalata fari prohibebat fani
omnes
Rictus vesani delubraque fagi
Dilue sordes.
Ne profani cultus adpiari
Posset inanis. 18. Sitim exstingue latices prorum-
pens
11. Letale ulcus quod confert pe-
tulcus Sophiae fönte quo simus pru-
dentes
Taxo hiulcus medebatque tultus
Qui olim dulcem protulisti
Yirtutis nultu et ro[re] perfusus
fontem
Coelica multum.
Imo ab arvo.
12. Mirmida cohors in livore Con-
cors 19. Tolle languores mentis et do-
Captatque et mox jugulat cru- lores

ento Aufer furoreset corrige mores

Ense profunde lympharis in Auge honores amovens timores


antro Ut te pastorem
Projiciendo. 20. Vasti per orbis sentiamus nobis
13. Nex Ovis sacra vita constat Spatia pacis habendo in annis
ampla Tempora nostris procul pulsa
Qua praestat alias martyribus noctis
aulas Umbraque mortis.
Quas diadema stipat celsa
21. Xenia vitae canentibus praebe
adepta Et calcem diifer transeuntis
Carnis emblema. glcbae
14. Oritur sane tyro quondam mane Ne chaos horrens veniens
Poli per axem ductus ad ti- repente
tanem Perdat latentem.
Cujus fervore magnum calet
22. Ymnum nunc sume fellx An-
mare
tonine
Ad vitae lares.
Quem ore tibi plebs devota
15. Potitur summis coelicis cum promit
trinus
Qui Deo soll semper placuisti
Bona Olympi odas boans hymni Respuens aevi.
Aeterno regi tenens sceptrum
regni 23. Zelum ac factum labetis pia-
clum
Jure perenni.
Quibus et pactum gignitur
IG. Quaesumus cuncti famuli per-
opacum
culsi
Posce beatuni paradisi gratum
Telo maligni loribus innexi
Tuique locum.
Corde compuncti corporeque
fessi
Visibus caeci.
97 -
24. Haec dies festum tuuin canat 30. Quamvis indignus sim et im-
celsimi peritus
Quo currunt ad te catervatim Tarnen confisus postulo asylum
omnes Tuumque pium redde redivivum
Te flagitantes seues et infantes Animo victum.
Proceres atque. 31. Exaudi namque ad te pro-
25. Sanguine fuso Christi triumplio clamantes
Rutilas mundo coelitus emisso Dando juvamen divinum per
Munere pio laureatus serto omne
Jam aethereo. En et solamen ergo peto item
26. Ora pro nostris precando Martyr opime.
[ofjfensis 32. Fac ut aeternas evadere poenas
Ut emundati maculis peccati Queam pro tua prece gloriosa
Queamus vota resonare nostra Et nostris dona parentibus
Voce sonora. vitam
27. Te laudatPetrus rhytli- Et cuncta bona.
minizans laetus 33. Decus honorque sit domino
Malis adfectus et dolore pres- quoque
sus Qui Antonini meritis nos fove
Languore fessus patriaque ex- Donando pacem et vigoris
sul arcem
Omnino moestus. Nunc atque semper.
28. Moerore datus honore privatus 34. Sit genitori gloria[que] proli
Lamentis raucus fletibus et In arce poli quae olympus colit
auctus Flamini quoque aliquid non
Sat blasphematus et probris soli
vallatus Laus ore omni. Amen.
His corde tactus. 35. Sit benedicta Deitas benigna
29. Rogo te sanctemartyr Antonine Laude suprema omnia per
Meum intendens hodie cla- saecla
morem Quem benedicat quidquid vivit
Confer honorem et episcopalem vita (nostramque)
Da mihi sedem. Petrique lingua.
Fol. 82 b. — Dieser Abecedarius spottet mit seinen Fehlern aller Ver-
besseriingsversuche ;es ist daher vorstehend ocnau der Text der Handschrift
\viedero;ef];-e))en mit all ihren Fehlern; vielleicht dass es einem Ghicklicheren
gelingt, die sieben Siegel zu lösen, die an sieben mal sieben Stellen das Ver-
ständniss verschliessen.

135.

De S. Maria Magdalena.

1. Fidelium devotio 2. In qua, quid esset pietas,


Depromat hymnum domino, Ejus ostcndit bonitas,
Qui Mariae Magdalenae Quid posset poeiiitcntia
Sedem dedit in aethere. Patcfecit dementia.
Dreves, Hymuarius Moissiacensis.
98 —
3. Quae prius eiiim scelera 4. Patri, nato cum flaniine
Commiserat innumera, Sit laus aeterno tempore,
Accepto passo veniae Cui est summa deitas
Regno potitur gloriae. In unitate trinitas.
Fol. 84 a. ohne Aufschrift von späterer Hand nachgetragen. Von der —
I )oxologie steht an dieser Stelle nur der Anfang. 3 —
4 Accepto passe
,

A-eniae Hs.

136.

De eadeni.

Maria fusis crinibus Rogamus domina,


ergo,
Procumbens Christi pedibus, Nostra deleto crimina
Dum rigat eum lacrymis, Tuisque sanctis precibus
Se lavit sorde criminis. Nos junge coeli civibus.
Hinc consecuta plurimum 4. Patri, nato cum flamine
Amoris erga dominum, Sit laus aeterno tempore,
In coelorum palatio Cui est summa deitas
Perenni gaudet praemio. In unitate trinitas.
Fol 84 a. ohne Aufschrift von späterer Hand zugeschrieben.

137.

De nativitate Domini.

1. Manus edocta variis 3. Sed surrexit a mortuis,


Nos agite sie digitis, Post ascendit et in coelis,
Cunctis promantur labiis Tuentibus discipulis
Landes Deo cum angelis. Dicentibusque angelis :

2. Natum qui misit e coelis, 4. quid viri Galilaei


Alvus quem fudit virginis, Admirando aspicitis
Qui passus est et in terris, Sic veniet vir humilis
Pius redemptor hominis. Quemadmodum jam vidistis
Euntem illum in coelis.

Fol. 84 b. —
Zuschrift ohne Titel mit scijuen/tnartiger Mel., Hand des X.
Am ehesten dürfte diesen und den zwei folgenden Nunanern unter dem dehn-
baren Begritle der Trojjcn ein Platz anzuweisen sein.

138.

De Spiritu Sanoto.

1. Ob adventum carissimi 2. üt nostra tergat scelera.


Nunc Spiritus paracliti Qui tidelium pectora
Laetemur simul, socii, Sui replendo gratia
Et Carmen cordis Intimi Sacra sibi focit tonipla,
Promanms voce gracili Et qui linguarum varia
In conspectu altissimi. Conscendit modulamina.
— 99 —
8. Coelitus missa gratia,
Quae Babylonica
turris
Disperserat circum circa,
Nos foveat per tempora,
Cujus fides et gloria
Per cuncta semper saecula.
Fol. 84 b. Zuschrift ohne Titel mit Mel., Hand des X.

139.
In natali Doiuiiii.
Psallere quod docuit musica 3. Concio praesens ferat tercula
Egregia manus Davidica, Summo nitore quae sunt parata
Psallere condiscat ecclesia, Ac dapibus summis exornata,
A Christo de Libano vocata, Quibus nostra laetetur caterva,
Sanguine cujus exstat redempta. Voce Clara canens: Alleluja.

2. Canite nova Deo cantica 4. Soluta jam redeant pigmenta


Concelebrando clara gaudia, Specie melle vino conferta,
Cujus instant festa praefulgida, Quis referta clericorum turba
Ornata nativitate sacrata Potiora persolvat carmina,
Unde canamus adest praecelsa. Canendo: nato canant omnia.
Fol. 84 b. — Zuschrift
ohne Titel mit Mel., Hand des X. Wahrscheinlich ein
Tischlied der Cleriker, wie solche allerdings aus späterer Zeit nachweislich
sind. —
Es folgen in der Hs. noch einige Bruchstücke einer fünften Strophe.

140.
Ad Musas cantilena.
1. Musae cicilides, Quisque claros excolat,
Seu praestat pierides, Grave sonum
Nunc ad vota faciles tympanis objiciat.

Advenite celeres.
5. Nunc sonorus cornicen
2. Si remissa displicet,
Et inflatus tibicen,
Yox acuta concrepet,
Quae ne vos exasperet, 6. Apparatis
Ima rursus insonet. Armamentis
3. Vos alternis congaudetis,
7. His sororibus jocosis
Fidibus lyra canat
Alludat nunc chorus omnis.
Dulcisonis ;

Si mavultis et jubetis, 8. Assolescat


Modis cithara strepat modus rhythmulis
Hymnidicis. Britannicis,
4. Nutu vestro veniat, Pedibusque
Se choreis vox harmonica
barbiton interserat. dactylicis.
Fol. 8.5 a. ohne Titel mit Mel. Zuschrift des 10. Jahrh. Lied mit strenger —
Öeiiuenzenfonn, die an der Hand der Melodie festgestellt, aber ohne die allein-
stehende Anfangs- und Schlussstrophe. —
Zu 3, 1 „Amant alterna camoenae."
:

7*
— 100 -
141.

De S. Agatha.

Martyris ecce dies Agathae 4. Delicae cui carcer erat,


Yirginisemicat eximiae, Pastor ovem Petrus hanc recreat,
Qua sibi Christus eam sociat Inde gavisa magisque flagrans
Et diadema duplex decorat. Cuncta flagella cucurrit ovans.
2. Stirpe decens, elegans specie, 5. Jam renitens quasi sponsa polo
Sed magis actibus atque fide, Pro miseris supplicet Domino,
Terrea prospera nil reputans, Sic sua festa coli faciat,
Jussa Dei sibi corde ligans. Se celebrantibus ut faveat.
3. Fortiter haec trucibusque viris 6. Ethnica turba rogum fugiens
Exposuit sua membra flagris, Hujus et ipsa meretur opem,
Pectore quam fuerat valido, Quos fidei titulus decorat,
Torta mamilla docet patulo. His Yenerem magis ergo premat.
7. Gloria cum patre Sit genito
Spirituique proinde sacro

Hanc faciat memorem.


Fol. 92 b. — Dan. I. 9; Zuschrift des 1 1.— 12. Jalnh.; leider ist ^^erade
die Doxologie, deren Fassung bei Daniel oftenbar mangelhaft ist, absolut ini-
leserlich.
II.

Die Melodieen des Hymnars


von Moissac.

'""»Wt«.»- »
— 103 —

wiryujnjrirer-Jlxpufiairy

Xm.1 ei^^ fhc^crp^^zTwrffvrcLx

/ •

1 /
•/«

' ' . '^


f

i ' V^T^cC4^iu.truxzxif1*^4:^ feit ruttnm oHe: Jinuucro

PtncruJL
— 104 —

r rcdtt- Ua^ nclifdmS h tOtJ>t>^ AP


T
1^

uofOiu ff tu/ruf meit^ nth wwif tt«.

«tttw aueiurmif vr^ccniv"' hwtjfeüci

• ' '
. . . .'
— — — '

I.

Fol. 12 a.

— ,«. i] — -J — ^_— ^_— — ^— --=: J_^_^_-_:


Pan-ge lin-gua glo - ri - o - si proe - li - um cer - ta - mi - nis

b
nJ—
—^— ^ —^
:=n=:^ -z\:

i^ ^
_i

Et
-j
SU
1


-
^^—
per cru
i]_,.,^_t—

- eis
I

tro-phae
.

!
^_
f
- um die
t:
tri -
L-eM=S|
um-phum no
o—
- bi - lern
-:^-

1=4
=1=-—IT—=1:
:=:]:
:ij=d=-^= :=l=:::l
:ö:
—^—^—^—^ —
Qua - li - ter re-demptor or - bis Im - mo - la - tus vi - ce - rit.

IL

Fol. 121).

==Ä:
Lu-stra sex qiii jam pe-ra-eta tem-pus im-plens eor-po-ris

;=:::]- :1: :1-=r-: zzz:\-:


b—^-=— j^-cs-=—^-t-^_o-^-J-^-^-
Se vo-len - te na - tus ad hoe pas-si - o - ni de - di - tus

A - gmis in cm-ce le - va - tus im - mo-lan-dus sti - pi - te.


( —
106 —

III.

Fol. 14 b.

z=iri==:zi4=^-::ji]:=zqzqg^!iz^zizq--z:=:i:zzq:z=:(.-q

_^_o-^^— ^->^ 1 ^ — _j
Ad coe-nam ag-ni pro - vi - tli Et sto - lis al - bis can - di - di

-t-
z^z:^z^=^::^-g-:\£i^l^-i^si^z^^^-:^-i^-^

Post tran-si-tum ma - ris ru - bri Christo ca - na - mus prin-ci - pi.

IV.

Fol. 19 b.

:4
:i|=1=

AI - mi pro - phe - tae pro - ge - ni - es pi - a

=ri|=z=rzz:::|=—
t:
-ö -ö ——
:

=1^: :=j:

-^ —^-=l=:1:
Cla-riis pa - ren - te, no - bi - li - or pa - tre

:jizL-1^=il i
Quem ma-tris al - vus clau - de - re ne - sei - us

:=:i~z\-=L::i=z\=ir^

Or - tiis he - ri - lis pro - de - re in - di - cem.

y.

Fol. 21a.

>^ — 1

!^—^---
1
I 1

Fe - lix per om - nes Fo-stiun iiiun - di car - di - nes


^ j

— 107 -

— ^ —j— — ^_^-
A - 1)0 - sto - lo - nun prae - pol - let a - la - cri - ter

.:^- :::|===|:
::^=: :=!=—z^. =^-_zz:l=^=^z=q=g:
it: -t—
Pe - tri be - a - ti Pau - li sa - cra - tis - si - mi

b
:^=^; :=t:ii==l qi:^z=i(^:

Quos Chri - stus al - mo con - se - cra - vit san-gui-ne

^Z5E==^EaE^E=-EE^E^^3iEi3==!E=^==^EEl
Ec - cle - si - a - rum de - pu - ta - vit prin - ci - pes.

Va.

Antiphon. Boman. Parisiis 1855, p. 442.

Mi-ris mo - dis re - pen - te li - ber fer - re - a

iiliiziUznlzizJ^ lizi iM=i^z=::j:


==l^- :1=:]==i:
=j=:t::=^

::|==:=:1:
^;

::j=^
^-J^— g^~^=J^:E^EE^l

$^=WE^JEt3E-='^_E^-=l=j^=i
=— —
— —

- 108 —
VI.

Fol. 28b und 46b.

3^:E=?= — J— —- t=^-
^ — j^^ -T—i -Ph
^- it=t=:i;]i=;:J._ziä=z:ö:
I
I] ,

A - thle - ta Chri - sti An - to - ni - ne mar - tyr


I - ste con - fes - sor Do - mi - ni sa - cra - tu.s

:^3=;t :1zzz^z=:i^zz:^z:3 ^=4


ä=ö: ^^^=^S^^
Sup - pli - ci vo - to ve - ne - ran - da ge - sta
Fe - sta plebs cu - jus ce - le - brat per or - bem

:1: :=r^
:t
:^^^=E^^
Cu - jus in si - gni ra - di - at ni - to - re
Ho - di - e lae - tus me - ru - it se - cre - ta

^
— ^as—3— — ^— ^— -fl—
Vi - ta per or - bem.
Scan - de - re coe - li.

Via.

Hymnar. Claustroneoburg. Cod. 601. saec. 14

— ^o<Äj
^==1.
—J^=1^
—^i3 -^ "^ —\ — I
—i—^—^— ^^ —^in:

Chri - ste coe - lo - rum ha - bi - ta - tor al - nie.

, ^ö
::|^
-U—?— —
— ^ — _,_.H-^.
3=1: 1
i
1 — ^— — _o< —
— l=1=:^=1=:
^)
:1:

— ^—d = o:Ä
=1f^- Ti
—:3~F=—^— :3 1
=^

il^T^irz:
- —

109

VII.

Fol. 28 a.

353^33^5^: 3^P3i
:f:=t:=U3=:
Lau - des ma - ffiii - fi - cas al - ti - thro-no De - o

^ziitiziztif:: —1^ —
I
?"*

Psal - la - mus pa - ri - ter Fe - sta per - an - nu - a

:i^:
r: =UJ:i=t:=t=— p^P== :t=tiji=:r i
An - to - ni - nio - bi - tus mar - ty - ris in - cli - ti

-^-.
1=^:1=:^:
zzzn^pü-^zzi^izgzzp^iz^^zigd:

H}in - no - mm be - ne can - ti - bus.

Vlla.

Antiphon. Boman. Parisiis 1855.

—J=:d= ä=^-1—1-
i^ Sa - cris
:ö=
so - lern -
^^

ni - is
t^:
jun - cta
:1:

sint gau - di -
-^^-
a.

i^^^^^^ä^
:ti=rrz=t:rt:=|i=t

ffi=t^ö=^P=? =1=:=t:=rti: 1
::1-

t^ :zi3[:zi=:p. i
— 110 —
VIII.

Fol. 29 a.

..^. dz: ^=:

Ut ti - bi cla - rum re - so - ne - mus hym - niim

::J=:=Äq=::1=::
^EE?^Et=E^^f -t^=rt: :t=^^
Men - ti - bus pu - ris sa - cer o sa - cer - dos

:1^ :^:
^=:^=i:^ö=r^==Ö:=t::
^•- -•«««ii*ssi

Mar-tyr An - to - ni - ne ne - fas pi - a - to

Om-ne to - o - rum.

IX.

Fol. 30a.

:::1==|- ^—
•^ —^- -H-
—^—^ X.—f=t.--
1

H-
A - ve coe - li ja - nu - a Stel-la ma-ris In - ci - da

t:

Vir-go sa-cra-tis - si-ma 1 )e - i nia-ter in - cly - ta Ma - ri - a.

X.

Fol. 30b.

I]zr3l^i=id3— d=-

Te, Chri-ste, pa - tris vcr-buni, vir-tns in - cly - ta,


'

— 111

^.[ZZ!
:d— zd5=d=rq?g=i3£j

Sub - mis - sis lau - dum (ßiae - su - mus prae - co - ni - is

— —^ — ——^—?H^—?H — ^^— ^
liz-^nj: ::1=:
H I

Hu - jus di - e - i fe - sta ce - le - ber - ri - ma

iP^=:1:
:i]=^i=:^i:^
:=]: — I
1 1
1 — 1_

:tirr=t:— i4::
Su - per - na sem - per fac ni - te - re gra - ti - a

:1=:1— ==T=l=i":t;^==l-
-^—ö-
(^uam fre-quen - ta - re nos de di - sti an-nu - a.

XI.

Fol. 32 b.

:1^— ::r^:
3^==3i=:^:^z=i^z:;^^=:^=::
-t=rJ^^^Z^z^zt:r-
Chri - ste san - cto - rum de - cus an - ge - lo - rum

-t
^T^f.
-^— — I

— .[==:[=:
1

Ile-ctor hu - ma - ni ge - ne - ris et au - ctor

ii

Scan - de - re re-gnum.
112 —
XII.
Fol. 33 a.

^_-
——— — —1_ _J — — :q^_.:i^!5«s*,
i^: ::4=1ir -Ji!:=1z:1z^z:
[ I
1| 1| i^ |_j
1 I

Ti-bi Cliri-ste splendor pa-tris vi - ta vir - tus cor-di um

m-^-l: rq:?"
a=^^=^^-i
In con-spec-tu an - ge - lo-rum Yo - tis vo - ce psal-li-mus

::lr;l-1: :1^
-=1:
gz-SE3E53E^3=
^^7^-
Al-ter-nan-tes con-cre-pan-do Me-los da - miis vo - ci - bus.

XII a.
Antiph. Cremifanense Cod. 359 abni 1465.

=1==l--=d=:1 3E353
Ti - bi Chri-ste splendor pa-tris.

:^=T~

-r— H—iz1-jz^-4
=J^^ :^-i^^-z:

XII b.
Antiphon. Rom. Parisiis 1855 p. 6(31.

_-^__zq_:|__^____^_q^^_l
S=3==^lä^E^Esl-ä^=
Ti - bi (;hri-ste splendor pa - tris.

!=.^d

nrrd;
::]="
I

113

XIII.
Fol. 42b.

ij=i=:1— Ä
Urbs be - a - ta Hie - ru - sa - lern Dicta pa - eis vi - si - o

i7

i ^— — — —
:q=!l
::1=:=l:
-.—3—^
t^ _«i-X^^ —* ;^i
— I I

I
f
'"^
I f-
1

Quae con-strii - e - ris in coe - lo Vi - vis ex la - pi - cli - bus

$^'
Et
4=4:=&

an - ge-lis
=]=:}

co-or-na-ta
rö=^=tzö=d;^^^:3ä=Sz=:|;
r^s:
:l:

Ut spon-sa ta
=^=
co-mi-te.
^
XIV.
Fol. 43 b.

1-1 _Ä -I ^l^ 1^ -I— ^ ^-t-.—^ — ^^— ^cr -

Ex - sul - tet coe - lum lau - di - bus Re - sul - tet

:=1=1^^ ::\:=rzzr^-:t^zz=^:

ter ra gau-di - is A- po - sto - lo - rum glo - ri - a

=1:
=^r^=i:^zz:z=:
-l-

$Ep==E :t:=L;:;
Sa - cra ca-nunt so lern - ni - a.

xv.
Fol. 44 a und 48 b.

Ae-ter-na Christi mu-ne - ra Et mar-ty-rum vi-cto - ri - as


Je-su CO - ro - na vir-gi-num Quem ma-ter il-la con - ci - pit

Lau- des ca-nentes de-bi-tas Lae - tis ca - na- mus men ti - bus.
Quae so -la vir-go par-tu-rit Haec vo-tacle-mens ac ci - pe.
Dreves, Hymnarius Moissiacensis.
^ ^ j ^ '

114

XVa.
Antiph. Cremiphanen. Cod. 359 anni 1465.

^^d
Mar-tyr De - i qui u - ni-cum.

--^7-«Ä^-
Ei^H3_^SEä'J

XVb.
Hyran. Wellegraden, saec. 18. Cod. Prägen. XIV D. 4. i.

z^zmti:^:
Epi^z:ö=^z:^EE^=:t:=r:=5=i-t:=t:=:ti=
Ae - ter - na Chri - sti rau - ne - ra.

^s^r^^i^i^;
TzzU-: :: :4
'iö:
::1=.

XVI.
Fol. 44 b.

Hex glo - ri - o - se prae - su - lum Co - ro - na


h

:^=a-ä-; -(^ —— — 1-^ =--= —


1
'—

con - ii - ten - ti - um Qui re - spu - en - tes ter - re - na

L '—-^-\ 1 1 1 i
h— 1
1 -T-H 1 ~X

Per - du - eis ad coe - le - sti - a.

XVII.
Fol. 48 a.

San

^ —gl—
1

-
I
I

cto
1

- rum
-1—1
si
^—
— —»i—
me
1

- ri - tis
,—5

in
^:=:
Rg>
-
—^ —z^—i^-
cli
1

- ta
1

gau
1

- di - a
m

11.

$m Paii - ga -
^—!^

mus so - ci - i ge - sta - qiie Ibr - ti - a

m Xani
-;i:zz:-z.^t::

gli - seit an - ni
^—

-
^ ^.
=:pit]:=r:=:[:=zi[i=z-^.zi^z::
mus pro - me - re can - ti - bus

]^—1=3d! -H ü

t: Vi - cto - rum ge-nus op


:;^~iii:-
- ti - imini.

XVII a.
Aus einem alten Vesperale Amstelod.
Abschrift des Herrn Thielen. Vgl. VII a.

._=__:.^^-=^
::|=zn::
3=1-
'-ß-^'-
:irp3:t:--t;
===^=±=3.
Sa-cris so - lern - ni - is jun-cta sint gau-di - a.

mzziilz::^:
— -=^^^^
i -—K =-^#-

.^- :[:=t=t: =t=r|i=::

i^B :t=(:=t:: -
i
— — ^
:tr-^,^=^~\i=\^:
i
1

I
i

m =^=^==^^ i

XVIII.
Fol. 45 b.

Mar-tyr De - i (lui ii - ni cum Pa-tris sequendo fi - li - um

Vi-ctis tri-um-phas ho - sti - bus Vi-ctor fru - ens coe - le - sti - bus.
8*
— 116

XIX.
Fol. 46 a.

-il^=i]z:i]:
t^ES^iSlEi^^^
De -US tu-o-mm mi - li-tum Sors et co- ro-na prae-mi - um

r=--=1
:]=::1==1:
3: 3=::^=^=4=^=d3=
Lau-des ca-nen-tes marty-ris Ab-sol-ve ne-xu cri - mi - nis.

XX.
Fol. 46a.

:1=^
i Je-su
!

_^

redemptor
S_^ _J

om-ni-um
^- ._^ 4- H 1 1-^

Per-pes co- ro-na prae-su-lum


'--£:r n^
:=^z=:1z:^=:]=:1=::ji=rffi^zi^-^ ^l^gg^jg
In hac di - e cle-men-ti-us No-stris fa - ve - to vo - ci - bus.

XXI.
Fol. 59 b.

Je-sus re - ful - sit om - ni - um Fi - us redemptor gen - ti - um

To-tum ge - nus fi - de-li - um Landes ce - le-biat dra-ma-tum.

XXI a.

Antiph. S. Crucis Cod. 20 aaec. 19. exeant.

E^?igrJlFjl^äE:=i=L4^^^S
-SU CO - ro - na cel-si-or

^ÄE:^i_^^j=jgp^=J^j^^=^^i
P

— 117 -

XXII.
Fol. 75 a.

—=t
-^—P^—\
X=\:: f= f=^— h^-=— •I

- do prin-ceps al - tis - si - me re-gum-que po-ten - tis - si - me

:^=^=:1: ^-
.^-^^—e^—
:^_-J__d
-ij _d — — \—-\
— il i]

^=tHEzt— t:=:^z:t=tit-t 1
Re - ga-le sceptriun sus-ci - pe Lon-go re - gen - do tem-po-re.

XXIII.
Fol. 76 a.

::^==r=; =|: :q^'—


i Qui-que
::3=iÄ:

cu-pi
äi5ii3zH33=!
- tis au-di-re Ex meo o
^-^jg-^-ga^—--1
- re car-mi - na

^-^=^-- -=!=3 ~ö:z^^-


-öir^_^-
De
tr
summo De - o nunc au - di - te Glo - ri - o - sa fa - mi - na

rfCY) 1 ^ fc—!-:-«: ^-=—ö-^-^ J^ 1


1- -^ ^ —^ ^ -U-d 1 1
^ —J
I !

Et de ad-ven - tu An-ti-chri-sti In ex-tre-mo tem - po - re.

XXIV.
Fol. 8lb.

:^-:r^-
T-—d^?-^-^5j«-(^ ^=^^
;— f—
^-H ^S
:^=E=tit=:|==^^:t=t:rd
Ci-ves coe-le - stis pa-tri-ae Re-gi re-gum con-ci - ni-te

:9^ it -r^^s«
Sit—^^—^izimzz:
:Ui^ii±if:=!?n=±zzXt=
Qui est su-pre - mus o - pi - fex Ci - vi - ta - tis

t=jr^z=i-:jm—-

p^EaEg^^^Egrfe
Ta-lis ex-stat fun-da-ti - o.

118 -

XXV.
Fol. 82 b.

=1 H
——
—^ T
i^^pi^:
1
1

Ü I i

Al - me cli - cta - tis re - so - nan - te gi-a - tis

:.1- --r^=--t- -1=^^


j^— ^=^=^=p=j—
W^ca -
-^s^
nen - tis au - di An - to ni - ne mar - tyr

$=?^
Quo vox te - cas -
==a:=i=:
sis lau - di - bus et al - tis

11:1=::]=

Per - so - net om - nis.


III

Carmina scholarium
Campensia.
1.

De assumptione B. M. V.

1. Honestatis iiientis purae 7.Coeli Chorus est jucundus,


Plaudant omnes creaturae Gaudet aer, gaudet mundus
Credentes tideliter, Cum summa laetitia,
Nam est modo Christi parens, Coeli gaudet lirmamentum,
Virijo sancta labe carens, Dum venit tale talentum
Assumpta feliciter.

2. Jam assumpsit matrem piam, 8. Aer gaudet, dum in eo


Postponenteni mundi viam, Obivat Maria Deo
Salvatoris pietas ;
Et secum assumitur,
Nato mater est in caelis Gaudet terra, nam ab ea
Fideli juncta fidelis, Polo gracilis idea
felix societas. Incundanter redditur.
3. Est impleta prophetia, 9. Animam Mariae tantum
Quam praedixit de Maria Non assumptam crede, sanctum
David voce lucida, Corpus eam sequitur,
Qui dixit in psalmis suis, Corpus, in quo requievit,
Astitit a dextris tuis Qui mundi scelus delevit,
Regina praecandida. Vermibus non redditur.
4. De assumptione quaerit 10. Quod assumpsit coeli sinus
IstaSalomon et serit Corpus simul, Augustinus
Quaestionem sedulam : Vult doctor doctissimus,
Quae est ista, quae ascendit Vult Bemardus idem clare,
Per desertum et ostendit Licet inde dubitare
Se fumantem virgulamV Videtur Jeronymus.
5. Merito pro virga fumi 11. Credamus ergo benigne,
Sacra virgo potest sumi, Quod illud corpus insigne
Nam est ei similis, Non est datum vermibus;
Fumi virgam ascendentem Vermis corpus non gustavit,
Sursum et summa petentem In quo Christus habitavit
Ventus movet facilis. Plene novem mensibus.
0. Sic Maria, si tangatur 12. Quia credimus hoc vere,
Para voce, inclinatur Fac Maria nos videre,
Ad velle petentium ;
Id quod modo credimus ;

Haec mater pietatis,


est Videamus to cum nato
Nostris orans pro peccatis In regno juncta beato,
Apud suum filium. Hoc devote ])()scimus.

Fr.l. 8S a. — 1,2 Plaudent Hs.


122 —
2.
De Nativitate B. M. V.

Frondet radix regis Jesse, Eva nos culpae subegit,


Jesse regis radix frondet, Subegit culpae nos Eva,
Spondetque fructum expresse, Primaeva dum jussa f regit,
Expresse fructunique spondet, Fregit jussa dum primaeva
Mundo necessarium. Serpentique credidit.
Orta jam est maris Stella, Maria üos castitatis.

Stella maris jam est orta, Castitalis flos Maria,


Porta coeli, pura cella, Via vitae. mitis satis.
Cella pura, coeli porta, Satis mitis, vitae via,
Domini sacrarium. Nos salvantem edidit.

Hodierna gaudet die. 4. Ortus sanctus iste quidem.


Die gaudet hodierna Quidem iste sanctus ortus,

Superna coliors jam pie, Port US dat ammissos pridem,


Pie jam coliors superna, Pridem amissos dat portus
Maria dum oritur. Terminans exsilium.
Fructus dulces quae propinat, Jure miratur natura,
Propinat quae dulces fructus, Natura miratur jure.
Rictus Adaeque declinat, Pure dum dat virgo pura,
Declinatque Adae luctus. Pura virgo dum dat pure
Et mors prima moritur. Sine viro tilium.
o. Parens sancta bis decorum,
Decorum bis sancta parens.
Garens labe peccatorum,
Peccatorum labe carens.
Cunctis plena gratiis,
Tui fac nos, virgo, nati.
Nati, virgo, fac nos tui
Frui luce vultus grati,
Grati vultus luce frui
In coeli palatiis.

Fol. 88 a. — 1, 3 quod expresse Hs. — 2, 8 Adae quis Hs. 2, 9 giebt


die Korrektur. — 3, 10 satiantem Hs. gegen den sonst so sorglieli goh;aid-
habten Vers.
3.
De nativitate B. M. V.

Adsit jubilatio 2. Jure gaudet civitas


Removens moerorem. Sacrarum coliortum,
Cor, mens, poctus, ratio Nam ejus nativitas
Festum promant moreni Est, ([uac nescit scortum.
Summo cum solatio. Qua nostra cai>tivitas
Nam nunc pronioreni Pertingebat porlum,
S t i r p s Jesse v i r ga m Stella Maria maris
produxit virgaque h die p r c e s s i t ad
fl orem. ort um.
— 123 —
3. Cognitam a nemine 7. Primum plenum gratia
Seimus matrem piam, Seimus banc fluentem,
Quae de David seiiüne Ad eoeli palatia
Genealogiani Quae ducit egentem,
Cepit et haec feminae Quae per mundi spatia
Dedit ortus viam. Matrem existentem
Si cut Spina rosam Non habuit similem
genui t Judaea Mar i - nee est habitura se-
am. qucntem.
4. Merito debuerat 8. Hacc est virgo stabilis,
Benedicta scribi, Duleis, mitis. pura,
Qua deletus fuerat Mater venerabilis,
Morbus primi cibi, NuUi nocitura.
Deus hanc voluerat. A cunctis laudabilis
Ut maneret ibi, Est baec creatura,
Vas generale suis, Hie color. hie sexus,
vas speciale sibi. hie aetas ista figura.
6. Video miracula 9. Quae portasti filium,
Facta novo more, Virgo, sine poena,
Virginem abs macula Da nobis auxilium
Matrem scio fore, Hostemque refraena.
Daemonis quae jacula Tu rosa, tu lilium,
Fregit cum vigore, Tu virtute plena,
Gaudia matris liabens Cellula meUis fundit |

cum virginitatis lio- odorem virgoserena.


|

nore. 10. Quae cum sacro numiue


6. Jure te prae ceteris Gaudes in hae hora,
Benedictam promo, Sursum in aeumine
Quae rectorem aetheris Tu pro nobis ora,
Ventris claudis domo, Ut fruamur lumine
Qui peccato veteris Teeum sine mora,
Obiit pro pomo, Ad eoeli deeora
In tua se clausit nos erige, virgo de-
viscera factus homo. eora.
Fol. 88 b. — 5, 3 absque Hs.

4.

De pariticatione ß. M. V.

Ecee plena gaudio 2, Ad templum progreditur


Dies est exorta. Virgo mater Dei,
Qua de puerperio Inter ulnas geritur
Venit eoeli porta Salus nostrae spei.
Ad templum cum filio, Piis votis igitur
Per quem est absor(p)ta Oecurramus ei,

Acherontis ditio, Nunc cum festum colitur


Mors quoque eontorta. Sacratae diei.
124 —
3. Virgo, vas munditiae, Aliter abs fructibus
Nulli nota mari, Templi loca quaerit,
Sicut matres aliae Et a suis actibus
Voluit purgari, Totus valor pcrit.
Dans obedientiae
Signum, imitari 9. Per candelas etiam
Hanc debemus hodie Nosco trinitatem:
Purgamento pari.
Gera nosse propriam
Dat paternitatem,
4. Currat ad ecclesiam Per filum eximiam
Modo gens fidelis, Verbi bonitatem,
Tollat immunditiam Spiritus clementiam
Peccati crudelis, Scis per claritatem.
Imploretque gratiam
Domini de caelis, 10. Hi tres, debet firmiter
Praebens reverentiam Credere mens pia,

Matri cum candelis. Quod essentialiter


Una sunt usia,
5. Apportent in manibus Deus mirabiliter
Christianae gentes Operatur quia,
Praeclaris luminibus Tres sunt personaliter,
Cerasque ardentes, Sed nequaquam tria.
Intus sint virtutibus
Illustratae mentes, ll.Hunc Deum quae genuit
Et sanctis operibus Natura devicta,
Ut lumen splendentes. Se mundare voluit,
Quae neque delicta
6. Istud festum dicitur Nee peccatum coluit,
Festum candelarum, Sed legis edicta
i^uo scelus abluitur
Refutare noluit
Sordis et noxarum, Virgo benedicta.
Atque cor accenditur
Gentium piarum, 12. Miseri nos turpiter
Et illud ostenditur Unde superbimus.
Juxta lumen darum. Cum gravati graviter
Per peccata simus?
7. In candela bonitas Cur extollit taliter
Triplex demonstratur, Nos fastus sublimus,
Fides, spes et Caritas, Quos defoedat viliter
Nam per ceram datur Peccatorum timus '?

Cognosci fidelitas,
Per filum Signatur 13. Accedamns ])rotinus

Spes et cara pietas Ad Christum purgando


Per lumen notatur. Nostrae mentis facinus,
Inveniri i^uando
8. His tribus virtutibus Pius potest dominus,
lUustratus orit, Cnrramus plorando,
Ceram cum luminibus Nullus dies crastinus
In manu (jui gerit, Sit in (^xspectando.
125 —
14. rectrix coelestium,
Salus et solamen
Miserorum omnium,
Per tuum juvamen
Nobis Sit propitium
Judicis examen,
Ejus ne Judicium
Nos condemnet. Amen.
Fol. 89 b. 4, 3 Tollant Hs. — 9, 3 nosce propria Hs. 13, 4 In-
venire Hs.

5.

Purificatio.

Toto cordis serio 4. Solatorem mentium


Psallat melodia, Cum devotione
Vacans ministerio Poenas patientium
Gaudeat mens pia Ad templum matronae
Magno desiderio, Portant, hie pro gentium
Cum de puerperio Advenit gementium
Venit Christi dia Revelatione
Genitrix Maria. Teste Simeone.
Dat purificatio 5. Jesus Dei filius.

Nomen huic diei, Modo praesentatus,


Potior sed ratio Templo fit humilius
Fuit matris Dei Ut humanus Status
Legis observatio, Parere facilius
Nam contaminatio Discat et sit vilius
Cujuscunque rei Crimen et reatus
Non adhaesit ei. Tollere paratus.
Yirginisdementia 6. Simeonis lectio
Moysis mandatis De Christo vult scribi,
Cum obedientia Quod est resurrectio
Facere vult satis, Refraenata sibi,
Ut.in hac praesentia Gladii trajectio
Vitae cum fruentia Poenaeque connexio
Quivis a peccatis Virgo fuit sibi
Se purget patratis, Sicut pater ibi.

7. Mater plena gratiae.


Coelica regina,
Facias nos facie
Perfrui divina,
Nee sua nos acie
Gratia fallaciae
Cohors Sathanina
Mergat in sentina.
Fol. 90 a. — 2, 4 Fui t mater Dei Hs. — 3, 8 purgat Hs.
m

126 —
6.
Pnrificatio.

Castitatis cella 8. Mortem cruciatus


1.
Frondescensque palma, Superavit saus,
Qui pro nobis natus
Ave, maris Stella,
Tulit esse tuus.
Dei mater alma.
pirgo 9. Sine viro paris,
2. Tuae nos in
fecunda vitis,
Tutelae conforta,
Atque semper virgo Virgo singularis,
Inter omnes mitis.
Felix coeli porta.
10. Vitiis poUutos
3. Concepisti suave
Sordisbusque vastos,
Verbum cum honore,
Sumens illud Ave Nos culpis solutos
Mites fac et castos.
Gabrielis ore.

Ab hoste fallace 11. Meutern nunc obscuram


4.
Tergens pelle lutum,
Ne vincamur saeve,
Fuuda nos in pace Vitam praesta puram,
Iter para tutum.
Mutans nomen Evae.
Qui tc colunt, eis 12. Sana pectus laesum
5.
Sordc, qua torquemur,
In adventu necis
Solve vincla reis, Ut videntes Jesum
Profer lumen caecis.
Semper collaetemur.

Nobis bonum velle 13. Qui destruxit atri


6.
l.oci durum pecus,
Da, pravis ignosce,
pelle, Sit laus deo patri,
Mala nostra
Bona cuncta posce. Summo Christo decus.

Apud sumnmm patrem, 14. Honore pro tanto


Detur laudum munus
Qui destruxit necem,
Spiritui sancto,
Monstra te esse matrem,
Tribus honor unus.
Sumat per te precem.
Fol. 90 b. — 13, 2 pectus Hs. gegen den Keim

7.
Omiiiuni Sanctorum.

Omnium sanctorum 2. Est nunc melodia


1.
Festa recolamus,
Super coeli thronum.
Puritate morum Ubi dat vox pia
Pie gaudeamus
Xovi cantus sonum,
Beatorum gregi
At(iue gratulenmr
Christi parens dia
l'er Carmen canojum,
llujus psalmi tonum
Dulciter canamus
Praecinit Maria:
Infra mentis chorum:
Eructavit cor meum
Te Deum laudamus,
Te dominum confi- Verb um b o nu ,

temur. Di CO ego opera mea


regi.
- 127

S. Angeli sequentcs 6. Martyres hinc Christi


Yocem Michaelis Gaudent praecinentes,
Sunt inde canentes, Quos tormento tristi
Cum ductor tidelis Fecerat gementes
Horum Michael sis; Principum vesania:
Per voces clarentes Sunt, David, isti

Piisque loquelis Incliti splendentes,


Sunt ipsi dicentes: De quibus dixisti:
Laudate Dominum de Quare fremuerunt gen-
coelis, tes.
Laudate eum in ex- Et populi nMtditati
celsis. sunt inania?
4. Hinc canunt prophetae
7. Inde confessorum
Magno jubileo,
Turba decantabit,
Jesu Christe, laete
Yoxque monachorum
Qualiter ut leo
Dulces laudes dabit
Certasti pro reis,
Creatori suo,
Qui nunc es quiete
Quilibet eorum
Junctus patri Deo,
Sic interrogabit
David ait de te:
Regem angelorum
Dixit dominus domino
:

meo Domine quis habita-


,
bit
Sede a dextris meis.
In tabernaculo tuo?
5. Petrus et sodales
Sui praebent ei 8. Virginum sanctarum
Landes speciales, Dulcis symphonia
Qui cujusque rei Canticum praeclarum
Est confortamentum, Dat in hierarchia
Coelos vocat tales Salvatoris nomini;
Vox David Judaei, Vertitur earum
Non vires carnales, Vox in prophetia
Coeli enarrant glori- More prophetarum :

am Dei ,
Beat i i ni macu 1 at i in
Et opera manuum via,
ejus an nuntiat Qui ambulant in lege
firmamentum. d m i n i.

Fol. a
91 - 3, 1 dator Hs. 8, — 6 Utitur Hs. offenbar das Ab-
kürzungszeichen über dem U vergessen.

8.
Oiniiium Sanctorum.
In hoc festo mente pura 2. Annus nescit sancto cuivis,
Promens esto laudis jura, Qui quiescit et est civis
Cleri congregatio^ In coelesti patria,
Dies pius est sanctorum, Sparsim dare diem sanctum
Non solius sed cunctorum Neclaudare, quamquamtantum,
Cum Sit celebratio. Speciali latria.
128

3. Hinc videtur opportunum, 5. Hinc Maria, Stella maris,


Ut donetur festum unum Mente pia tu colaris
Cunctis generaliter, Cum turba virginea,
Dies sola datur cunctis Hinc prophetae, patriarchae,
Nunc in scola coeli junctis, Qui quiete nunc in arce
Nam nescimus aliter. Gaudent Olympinea.
4. Hinc imprimis collaudata 6. Yeneretur post hoc pie.
Nunc sublimis sit beata Ut hoc decet in hoc die,
Sancta quoque trinitas, Cohors apostolica,
Nobis dentur ut coronae, Hinc honorem merueruut
Adorentur tros personae Et cruorem effuderunt
Sed una divinitas. Pro fide catholica.

7. Hymnus sanctus, vox jucunda,


Novus cantus mente munda
Detur confessoribus,
Totus coetus adoretur,
Stygis metus ne donetur
Nobis peccatoribus.
Fol. 91 h. 4 , 2 Non sublimis sie beata Hs. — 6 , 2 Et hoc videtur
in hoc die Hs.

9.

S. Martini.

1. Te, Martine, miles Christi, 4. Dabas totum , dabas quaeque


Laudet sine nece tristi Dona dotum et utraeque
Praesens haec familia, Manus largae fueraut,
Qui divinae meruisti Cor devotum humileque.
Yirtuti, ne neges isti, Pectus lotum, laudes aequae
Qui petit auxilia Te dignum praebuerant,
Vota per humilia. Nam in te splenduerant.
2. Omnes gcntes tua festa 5. Post et ante sub vita tis

Recolentes per honesta Eras tantae probitatis


Pectoris hospitia, Praenmnitus gladio,
Fac gaudentes atque praesta Quod Titan te claritatis
Puras mentes, tolle maesta Et lux sanctae trinitatis
Baratri supplicia, lllustravit radio
Purgans cordis vitia. In hoc mundi stadio.
3. Non pctivit quid(iuam a te 6. Turoncnsis praesul pie.
Nee abivit desolate Cujus ensis ob Mariae
Ali(iuis egentium, Vestem scidit tilium.
Non audivit longo, late, Tu lumen sis nostrae viae,
Neque scivit largitate Et da mensas coenae diae
Parem tibi gentium Nobis post exsilium
Ulla nunc viventiuni. Poenarum Hebiliuni.

Fol. 92 a. — -1, 3 lavf^a Hs. -


6, 5 monsis Hs. — 0. l> port hoc ex-
siliuni, überzählig Hs.
— 129 —
10.

Iteiii de S. Marliiio.

Laete canat symphoiiia Alter paupcr dum intraret


Mundo corde^ voce dia, Templum nudus et rogaret,
Sumpta peccatorum via Ut sibi quidquam donaret
Lyra sonet mellica. Martini benignitas,
Xovum cantum det mens pia Adhuc commotus apparet,
In lioc sacro festo, quia Quamvis omni veste caret,
Transvectus in liierarchia. In sola non tarnen aret
]Martinus est coelica. Ejus dandi dignitas.
Ho die sanctus ^lartinus Quid agit praesul electus?
Coelestis intravit sinus, Hac veste, qua fuit tectus,
Ab hoc mundo mundo minus, Denudavit suum pectus
Sed immundo potius, Nudo dans hanc homini.
Caritatis quem caminus Laete pauper est profectus,
Texit et amor divinus, Et praesul plus quam perfectus,
Factus est Deo vicinus Mansit nudus sed erectus
Et sanctorum socius. Ad praecepta domini.
Erat gemma sacerdotum, Vestis ei fit portata
Habens semper cor devotum, Brevis, nee apta nee lata,
Purum, mundum et remotum Nimium abbreviata
A peccati sentibus-, In utraque manica,
Nihil mali sibi notum, Sed earum restaurata
Dator largus, fusor dotum, Brevitas nee augmentata
Quidquid habebat, hoc totum In defectu reparata
Tribuit egentibus. Ope fit uranica.
Clauso residenti pone Pie praesul et modeste,
Portas pro petitione (jlui vestitus nunc honeste
]\Iartini virtutis bonae Es jucunditatis veste
Largitas apparuit, Nunquam transitoriae,
Pia miseratione Nos scholares laudantes te
Condolens ille personae Conserves ab omni peste,
Vestem scidit cum mucrone Sed perducas ad coeleste
Quia nummis caruit. Jubar verae gloriae.
Fol. 92 1.. 4, :i Martine Hs.

11.

De S. Katharina.

Katharina virgo, vena Quae pro filio Mariae


Virtutum, laude serena Cruorem fudisti pie,
riosqne caritatis diae, Cruciata gravi poena,
Te cum nova cantilena Nee te tormentorum viae
Sonus dulcis, vox amoena, Terruerunt, nam sophiae
Landet in hac sacra die. Divinae fuisti plena.
1> r eV »' s . Hymnarius Moissiacensis. 9
— 130

2. Kras tarn intus quam foris 4. Uxor tyranni regina


Grata venustate moris, Suscepit a Katherina
Ad bonum seniper intenta, Fidem Christianitatis.
Culpando causas erroris Porphyrium a ruina
Errantis imperratoris, Servabit ejus doctrina
Non timens sua tormenta. Simulacris refutatis ;

Neque propter argumenta Pro cultrice castitatis


Eras confiteri lenta A tortoribus iratis
Nomen tui salvatoris, Praeparatur rota bina,
Arguebat vox ducenta Rotae cadunt cito satis
Doctorum, sedes inventa Precibus fusis et datis
Victrix Omnibus in horis. A puella genuina.
3. Rhetores effecti muti 5. Yirgo mitis et faceta,
Cedunt, Caesar frendit uti Sancto spiritu repleta,
Vox leonis rugientis, Compeditur, tiagellatur,
Promittit dotes tributi, Sed sicut ovis mansueta
Quas spernis ut sordes luti Omnes poenas suffert laeta,
Vel undaminis ferventis. Tandem ensis poenae datur
Nee promissis, nee tormentis Gladioque decollatur,
Vertis statum tuae mentis, Sanguis in lac commutatur
Dantur ictus tuae cuti, Naturali lege spreta;
Quos propter omnipotentis Angelorum tumulatur
Amorem benigne sentis Manibus, nunc tribuatur
Manens subjecta virtuti. Per hanc ut pace quieta
Quilibet nostruni fruatur.
Fol. 92 b. — 3, 5 spernes Hs.

12.
Item de S. Katharina.
1. Novae laudis studio 4. Iniens martyrium
Psallat haec societas Fidei pro nomine.
Remota tristitia, Sprevit deos viliter,
Vacare tripudio Juxta posse virium
Velit cleri pietas Certans pro te, Domine,
Cum cordis munditia. Devicit virilitcr.

2. Hac die, qua gloriam 5. Yicit in palatio


Summam adipiscitur Caesarem Maxentium.
Katharina nobilis, Saeva plenum furia,
memoriam
Cujus(j[uc Magistrorum ratio
Nunquam obliviscitur Perit arguentium
Cursu mundi mobilis. In regali curia.
3. Haec est virgo regia, (3. Regina, Porphyrius
Quae praeclaro genere Credunt cum modcstia
Costi regis oritur, Virginis sormonibus.
Moribus egregia Imperator durius
Sub aotatis tencrac Frendit omni bostia,
Fb)re mart>r moritur. Ursis et leonibus.
131 -
7. Caesar cepit varia 9. Post plura pericula,
Virgini praetendere Quae virgo pacitice
Munerum pollicita, Passa fore dicitur,
Sed Christi vicaria Detruncat ensicula
Nolens ea prendere Collum, et mirifice
Culpavit illicita. Sanguis lac cifunditur.

-8. Hinc membra virginea 10. Sepulturae creditur


Caeduntur verberibus, Hinc manus angelica
Quia verbum praedicat, Fecisse negotia,
Guttaque sanguinea Spiritus ingreditur
Manans e vulneribus Polum, turba coelica
Sacruni corpus dedicat. Tali gaudet socia.

11. Sed jam adjutoria


Yirginis amabilis.
Pro qua Carmen facio,
Impetrent. ut gloria
Fruamur durabilis
In coeli palatio.

Fol. 93 a. — 6, 2 Tendunt Hs. lies wie oben oder ceduut.

13.

De S. Andrea.

1. Andreae, Petri germano, 3. Ab Andrea fit abjectus


Excellenti piscatori, Remus et dimissa ratis
Digno laude pulcliriori, Sequiturque veri vatis
Laudes stylo rudi cano, Yocem tamquam vir perfectus ;

Cujus nomen nunquam mori Hinc a Domino fit satis


Debet, et actus decori Odore suavitatis
Florebunt in coeli piano Specialiter electus
Peracto cursu nmndano Ut vir Simplex, justus, rectus
Factus fit coelestis cliori Et obediens mandatis,
Civis, junctus salvatori. Christi monitisque gratis.

2. Juxta mare Galilaeae 4. Seminavit verbum Dei


Dum salvator ambulavit, Tamquam amicus fidelis
Andream navis servavit, Dicens, Dominum de caelis
Et Petrum. fratrem Andreae, Advenisse, quem Judaei
Quos dum Jesus advocavit, Adhuc apertis loquelis
Vcnite post nie, clamavit, Negant, voce Gabrielis
Faciam vos gentis meae Fore conceptum, sed ei
Piscatores, ad plateae Joseph dant patrem, hinc rei
Vias uterque saltavit Dirae mortis et crudelis
Et se Christo sociavit. Erunt in inferno prelis.
9*
132 -
5. Non credentes ab errore 7. Funibus simul contortis
Revocare nitebatur, Alligatur cruci dirae,

Sicut fecit, ut testatur, Et dum gentes impedirc


Ejus vita plena rore Vellent pocnam suae mortis-
Sanctitatis, revocatur Tendens praedicavit mirc,
Multa gens et baptizatur; Praecepit eas abire,
Hinc Aegeas ursi more Deum ut athleta fortis,

Insanit, plenus furore, Et darum a coeli portis


Crux amara praeparatur, Lumen visum est venire,
Ut Andreas suspendatur. Dum Vit am coepit fiuire.
6. Visa cruce jam gavisus 8. Sic intravit portas poli,

Fit Andreas laeta mente, Ubi modo requiescit,


Et cum animo fervente Nee non timet nee pavescit
Sponte velle mori visus, Ullas poenas hujus soll,

Salve crux, ait repente, Magis contristari nescit,


In qua Christo moriente Sed cum claritaie crescit
Est apertus paradisus, Conjunctus Mariae proli
Et datus pro luctu risus; Radiant! compar soli,
Ad crucem non currit lente Quando lucet et splendescit.
Yultu laeto, non timente. Ut in aestate consuescit.

Fol. 94 a. — 5, 1 Nunc credentes Hs. — 8, 8 Radiante Hs.

14.

S. Nicolai.

1. De piis miraculis 4. Crescens eget opcra


Et vita beata Scmper bonae rei,
Nicolai praesulis, Hujus mundi prospera
(^ualiter in saeculis Displicebant ei,

Fuit illustrata, Legit scripta vetera,


Mens mis est conata Colens inter cetera
Scribere clericulis. Doctrinale Dei.

2. Gestus nimis ardui, 5. Auri cum muneribus


Nimis (luoquo miri, Juvat aegrum, qui de
Non merentur respui Suis fuit partibus,
Praesulis tam strenui Qualiterciue tide

Tarn sanctique viri ;


Liberata vilibus
Haec, ut possint sciri, Nymplia stupri sordibus,

Pandere proposui. Post praedicta vide.

8. Excolis jejuniaV 6. Vixit cum nmnditia


Miruni dico tibi: Sine culpa labis,
Dum ligatur fascia, ;Meditans coelestia
Non est coena tibi Removens cor ab bis,
(^Uialibet in feria, Quae sunt mundi gaudia,.

Voluntatc propria Ipsius magnalia


l>is corrcpta sibi. Haec tibi signabis.
133

7. Navita naufragium 9. In suis sermonibus


Timens dirae mortis, Nullus erat dolus,
Sed prae rebus omnibus
Ei placet polus,
Fracturaeque iiavium Si sit cum magnatibus
Jani confert remediuiii Junctus seu praesulibus.
Dextra viri fortis. Infimus est solus.
Clericos occiderat 10. Bonitas, scientia,
Hospes armis duris. Virtus, cor pium, mos
Hisque, quos iiecaverat Fecerunt hunc gratia
Pertida securis, Dignum, non per nummos
Praesul vitam dederat, Neque cum pecunia
Nomen, in qua fuerat, Scandit cum ecclesia,
Nescio telluris. Credo, gradus summos.
11 (»)ui rector in aetlieris
Summa sede sedet,
Nicolae, miseris
Mediante te det
Gaudere cum superis,
Quos in mundo sceleris
Poenitet et haedet.

Fol. 94 a.

15.

Ttein de sancto Nicoiao.

Nicolae, clericorum Precibus sibi collatis,


Praesul et patrone, Statim nutu pietatis
Vas electum, vas decomm, Cuncto succurrit homini
A nobis depone Iste confessor domini.
Grave pondus vitiorum, Inter sanctos numeratus
Fruens cum sancta sanctorum Iste merito sit,
Coeli regione, Qui dum esset invocatus
Euge serve bone. Ab eo, quem rosit
2. Laudet ipsum vox communis Dolor atque durus Status,
Cantico non tristi, Cito fit ei paratus,
Qui quando puer in cunis Qui manus complosit,
Yidebatur sisti, Ut juvet et prosit.
Jacet faucibus jejunis. Virgines ne deturpare
Haec caro manet in prunis, Possit stupri turpitudo,
Et jam placet isti Impedivit clare
Vita Jesu Christi. Auri magnitudo,
Subdit se Christi mandatis Pater inops coUaudare
Sed mundano non omini Sanctum posset et clamare,
Cultibus humilitatis Auro viso nudo,
Servit divino nomini; Pauper ego ludo.
.

— 134 —
Motum tempestatis dirae 9. Clericos hospes nccabat
Dum ventus suftlaret, Tres trudens ad imum^
Navigantos clamant mire, Quibus Nieolaus dabat
Ut quis openi daret, Solamen opimum,
Non cessant ventoruni irae, Nam a morte suscitabat^
Sed navis cepit perire, Hoc miraeulum laudabat
Ut eis apparet, Et valde sublimum
Et rectore caret. Omnis liomo primum.
In hac turba sie timente 10. Christianus infra lignum
Vir unus devot us Clausit aes Judaei,
Nicolaum pia mente Per juramentum malignun>
Invocat, ut notus Opes sumens ei,
Cedat, ccssatque repente Injustitiaeque Signum
Fecit ipsum morte dignum
Tumor fit remotus Causa talis rei
Iste fere totus. Virtus Vera Dei.

A nautis pavor recedit, .


1 1 Opem tuae terrae tradis
Navis fit secura. Removens tormenta
Sancto tempestas obedit Famis atque durae cladis,
Plus non nocitura, Propter alimenta
Nullus turbo navem laedit, Ad navcs, o praesul, vadis^
Timor fugit, salus redit, Augmentatis mire bladis
Sic in Sorte dura Plura sunt inventa
Est pater hie cura. Ordea frumenta.
12. Sie eessavit clades fere
Famis atque pestis,
Omnes, illud qui videre,
Cordibus non maestis
Gaudent admirantes de re
Tanta, vir cum muliere,
Pro tam magnis gestis
Est hie et haec testis.

Fol. 95 a.

16.

Item de S. Nicoiao.

1. Nicolaum mitia 2. Ilune dum in cunabalis


Cordis laudont clcri Contigit jacerc.
iSIagna cum laetitia A mamillae pabulis
Menteque sinccri, Coepit abstinere.
Sibi cantus meri Nee se gulae fere
Debent exhibcri, Yoluit praeberc
Cognita servitia Ut pecus in stabulis,
Postponendo vitia Nee cum mentis tabulis
Donet pueritia Falsi nuuuli fabulis
Clericique veri. Yoluit liaerore.
— 135

3. Hinc opem sororibus 5. Vir per doli jaculum


Reddidit pamtis Retinet trophaeum
Sordium foetoribus Ante tabernaculum
Et stupri peccatis Sancti, dum per eum
Donis auri datis, Jurat et per Deum,
Sicque liabent satis, Ne fallat Judaeum,
Relictis erroribus, Ecce per miraculum,
Manent in honoribus, Cunctorum spectaculum,
Manent et in tioribus Fractum videt baculum
Suae castitatis. Jurantemque reum.

4. Tempestate varia 6. Daemonis fallacia


Turbo, ventus, flamen Ne nos donet poenae,
Agitant per maria Rogent cum audacia
Xautas, ejus tarnen Nicolaum plene
Mortis ad examen luvenes cum sene
Praesul dat juvamen Corde mundo bene,
Ope multifaria, Ex ipsius gratia
Sic quod jam primaria Post haec vitae spatia
Vertitur an gada Ducat ad palatia
In laetum solamen. Nos portae amoenae.

Fol. 95 b.

17.

De nativitate Doiiiiiii.

1. Vera salus languentium, 3. Primi patris pro crimine


Spes novi medicaminis, Crucis adibas stipitem
Consolator dolentium, Miro vincens certamine
Ver aetemi solaminis, Baratrorum satellitem,
Ut subleves cor flentium Hinc purae mentis carmine
Ope tui juvaminis, Talem laudemus militem
Veni redemptor gen- A solis ort US cardine
tium, Ad usque terrae li mi-
Ostende partum vir- te m.
ginis.
4. Novum ecce miraculum
2. Propter peccata veterum Mens obstupescat omnium,
Parentum non parentium Parvum cepit corpusculum
Mundum intrasti miserum Summum regem coelestium
Miserendo gementium, Deitatisque speculum.
(^»uos a dolore vulnerum Kam in ^Mariae gremium
Tu salvasti nocentium, Agnoscat omne saecu-
Conditor alme siderum, 1 um ,

Aeterna lux creden- Venisse vitac prae-


tium. mium.
— 136 —
Filius omnipotciitis Tu virgü, tu pucrpera,

Ablutoniue sordiuin Tu regis hos, qui claudicant.

Formam induit clientis, Contra serpentis vulnera


Vitae via, lux cordium, Tuae virtutes dimicant,
Inter puellae degentis Tua lactabant ubera.
Requievit praecordiuin, Quem Cherubim magnificant,
Corde n atus ex p aren - Quem terra, pontus .

tis aethera,
Ante muiidi exor- Colunt, adorant, prae-
dium. dicant.

benedicta femina, A coelorum culminibus


Cujus portabant viscera, Veiiit rex, ut a vitiis
Quem coeli laudant agmina, Nos tergeret et sordibus,
Quem contrcmiscunt infera, Idcirco cum laetitiis

Per quem virtutum scmina In bis festivitatibus

Dantur et vitae prospera, Et bis sacris solemniis

gloriosa dorn Ina, Exultet coelum laudibus,


Excelsa super sidera. Re sult et terra gaudiis.

9. Universorum conditor,
Qui regnas in coelestibus,
Hostis antiqui domitor,
Nos conserves a pestibus,
Ne nos crudelis proditor
Adjungat suis coetibus,
Audi benigne conditor
Nostras preces cum fletibus.
Fol. 90 a. --4, 2 Meutes obstupe.scant gegen das Versmass. — Die
Schlussverse der Strophen Anfänge bekannter Hymnen.

18.

Item de uativitate Domiiii.

Ilodie solatio 2. Descendit ab aethere


Vario Superae
Sint vacare proni Lucis rex virtutum,
Gaudcntes cum gaudio Quem amor induere
Kimio Miserae
Christiani boni, Carnis vile lutum,
INIisso Dei tilio Cocgit et solverc
Solio Vetere
De supremi throni, Pro culpa tributum,
Iste dies debet Q u i d q u i d amor j u s s i t ,

1 a e 1 pro tempore u n est c n t e m n e r e

poni. u t u m.
t
- 137

S. Ilinc misertus hominis 6. Ventcr tuus ipsius


Criminis Radius
Oppressi languore Bene potest scribi,
Kedimens a sarcinis Dei nam eximius
Torminis Filius
Ipsum et dolore, Requievit ibi,

Utero de virginis, Gabriel, egregius


Ordinis Nuntius,
Dum venerunt liorae, Vocem jussam sibi
Pr cess t sp1endore
i Äff ort mellifluam,
novo roseoque decore. virgo Maria, tibi.
4. Adae pro nocentibus 7. virgo laudabilis,
Morsibus Sepilis
Homo fit egenus, Satlianae vigorem,
Multis cruciatibus Rosae comparabilis,
Gravibus, Gracilis
Poenis quoque plenus, Aurorae in morem,
Venit a coelestibus Atque soll similis,
Sedibus Stabilis
Hinc Dei serenus Gratiae da rorem,
Filius, h u m a n u m Te deus elegit,
vivificare genus. Va s nobile, vas i n ho -

n r e m.
5. Tu qui rector diceris
Aetheris, 8. Virgo mater inclita,
Atque coelum regis Rogita,
Quod a sorde luti
Purgemur illicita,

Valle sponte degis, Genita


Prae cunctisque ceteris Pro prole nunc et uti
Veteris Possimus, postposita
Tibi placet legis Semita
Yirgo decora nimis, Daemonis hursuti,
David de semine re Cum nihil u t i 1 i u s
gis. hu manae cre d s a 1 u t i.

Fol. 06 b. — 3, 4 sarcina lis. gegen den Reim.

19.

De Carnisprivio.

1. Cunctis mundi parasitis, 2. Vos omnes ad hoc invito,


Quos fames torquet et sitis, Levi pede, non invito,
Ego carnisprivium Festinetis propere,
Salutcm vase vitis,
in Tempus adest, ite cito,
Appropin(]uat, sicut scitis. Quovis alio sopito
Solennie convivium. Ad vos tenet operc.
— 138

3. Paratus edulioruin 10. Escis Omnibus paratis,


Cibus vobis diversorum Coctis, bullitis, assatis,

Est et multjplicium, Parasiti veniunt.


Ponere nunc ori lorum Antris ventris vacuatis
Atque gulae, leccatorum Succurrentes, famem satis

Aestimatur Vitium. Vilem cibis leniunt.

4. Incipit nam vitulina, 11. Hinc coliors agagularum.


Prunis assata ferina Item concio scurrarum,
Seu buUita sapere, Hinc abundat patera,
Spirat massa cuardina, Leno vilis ac lenarum,
Nam celeritas veltrina Ganeoque ganearum
Decem solet rapere. Simul jungunt latera.

5. In de lamiger agncUus 12. Cibi tales, escae tantae,


Innocentis perdens vellus Quales nominantur ante^
Non balatu loquitur, Vix eis sufficiunt,
Hoedus hinnulus novellus, Eine sed approximante
Yae foetusque tenellus Coenae gula cum hiante
In lebete coquitur. Plures cibos sitiunt.

6. Aceto te post hoc ponis, 13. Crematur arvina bovis,


Ad^nt hinc praeda furonis 3Iolle quoque cerum ovis
Cunorum cuniculi, In ipsa sartagine,
Hinc duritia pavonis Ut gustent de cibo quovis
Demolitur vi carbonis Lagana tiunt ex ovis
In flammis igniculi. Et ex simulagine.

7. Hinc salsutia cum liyllis 14. Hinc artocreae paratae


Escis data de suillis Sunt coUuridaeque latae
Cremiis conjungitur. Coctae sub carbonibus,
Passeres sunt in pastillis, Graphae quoque succaratae
Furor salatis ab illis Piacent, post attenuatae
Nunc calcari pungitur. Nebulae buconibus.

8. Ardea falconis liostis, 15. Veniunt meri metretae,


In odore compar costis, Gaudent. cantant, bibunt laete,
Et aquas de fiumine, Cunctis plaudant manibus,
Succulis junguntur costis Gulae non i)onuntur metae,
Qui saginatis liostis Vorant magis indiscrete
INIanant lardi sumine. Lupis, ursis, canibus.

9. Postea supplcbunt vices 16. Bibit senex. sorbet Baucis,


Merges, grues et perdices, Ungunt t'remen suae faucis
Retia quas capiunt, K\ Falerni copia,

Ex verucis post ornices, Crastina die cum aucis


Nemorum habitatrices, Potant frucntes(iue paucis
Salivate sapiunt. Vivunt et inopia.
— 139

17. Hinc ponamus gulae frenum,


Ventremque dornet obscoenum
Congrua sobrietas,
Ut post liunc mundum egenum
Nos perducat ad serenum
Regnum Dei pietas.

Fol. 97 a. 4 , 4 Hs. wie oben. 8, 5 fehlt eine Silbe. 10, 5


ames Hs.

20.

De passione Doniiiii.

1. Plange, Sion iilia, 5. Quando sol clementiam


Leva supercilia, Vidit pestilentiam •

Yide Christum Jesiini Mortis pati ferae,


Per pectus et ilia, Jam lucis praesentiam
Per membra gracilia, Clausit, violentiam
Yulneratum, laesuni Nequiens videre,
Graviterque caesum. Quam Jesu fecere.

2. Patitur justitia 6. Tellus horribiliter


Ponas et supplicia Tremit, mirabiliter
Falsis a Judaeis, Lapides secantur,
Qui tot beneficia Rumpitur similiter
Totque verba mitia Velum visibiliter,
Conferebat eis, Tumbae reserantur^
Durae mortis reis. Mortui surgantur.

3. Comparationibus, 7. Condolent flagitiis


Verbis et sermonibus Et Dei supplitiis
Cläre radiavit, Omnes creaturae,
Tarnen est latronibus Sed manet in vitiis,
Par in passionibus Subdita duritiis,
Crucemci^ue portavit, Gens cervicis durae,,
Qua nos liberavit. Non est sibi curae.

4. Triginta denariis Dolet maternaliter


A viris nefariis Et dolet aequaliter
Emitur rex caeli, Virgo benedicta,
Subest poenis variis, Dum universaliter
Mundo necessariis, Membra prolis taliter
In morte crudeli Aspicit aftiicta
Bis clamavit Ileli. Et fiagellis icta.
140 —
Ilinc iutactuui lilium 10. Cuspis arundinea
Pati videns filium Cum Corona spinea
Flet ut mater solet, Sacra nienibra forat,
Iliiic adcst consilium Fundatori vinea
Judeorum vilium, Vina dat sanguinea,
Hinc Johannes dolct. Naturaque plorat,
Quis gaudcrc volet? Dum Jesus laborat.
1 1 . Cujus efficacia
Yicit cum audacia
Baratri clientes,
Suae mortis gratia
Ducat ad palatia
Coeli cunctas gentes
In eum credentes.

Fol. 98 a. — Vgl. Müiie 81 , wo das Lied aus einer Darmstädter Hs.


des 15. Jalirh. niito^eteilt.

21.

Item de passione Domini.


Contristarc mens fidelis Sanguis cujus favo mellis
Christiani populi, Dulcior a latere
Plangc, nc gaudere velis, Fluit, et membris tenellis
Guttis tiuant oculi, Nescit clavis parcere,
Aspicc duris in prelis Guttae manant ab ocellis,
Suspensum patibuli Partes dolent cereae,
Clavorumque fixum telis Hostis latrat par catellis
Salvatorem sacculi, Et ut solet furere
Jesum Christum, Tigris fera.
Qui terrae praeest et caelis, 3. Flet Johannes, mater plorat,
A sui discipuli Agnus Dei moritur,
Judae, latronis crudclis, Dare lumen sol ignorat.
Signo fuit osculi Yelum templi scinditur,
Venditus atque tutclis Terra tremit et laborat,
Datus diri vinculi, Motu quoque patitur.
Danniantque falsis loquelis Quam Christi cruor colorat,
Falsitatis servuli Compati vult igitur
Pium istum. Morienti.
Corpus magis purum stcllis Latro pendtMis Jesum orat,
Tormentatur asi)cre, Veniaque redditur,
Sic aftiicta sacra pellis INIulta Spina caput forat,
Flagcllorum verbero, Innocens deluditur,
Frcmit Judaea rcbellis Nemo pendentem honorat,
Dirae compar viperae Sed a cunctis spernitur
Datque Jesu potum fellis Sic vita, et cuncta vorat
Cum aceto biberc Mors, dum Cliristus moritur
Gens severa. Vi tormcnti.
- 141 —
4. Fit Christi vestinientoruiu Novitatis hujus rei
Per sortem divisio, It INIaria nuntia,
Plurimumque mortuoruni Surrexit, o fratres mei,
Placet resuiTectio, Jesus cum potentia,
Christus infernalem chorum Quem scribae, quem pharisaei:
Frangit cum daemonio, Et turba nefaria
Ipse memor amicorum Necabant, mira trophaei
Tollit a supplicio Tenet cum decentia
Caros sibi. Vehemente.
Sepultum corpus decorum
6. Liberantur captivati,
Pio fit officio,
Fit lux orta miseris,
Haecmater, quaenescit thorum,
Ante tristes sunt laetati,
Adest suo filio,
Gaudentes cum superis
Dum vas illud praefulgorum
Jam non possunt plura pati
;

Ligatur sudario,
De duris vel asperis,
Mulieresque, moerorum
Sunt ad requiem translati
Plenae luctu nimio,
A tormento carceris
Flebant ibi.
Nimis duri.
5. Sepulchrum firmant Judaei Supplicamus pietati
Cum forti custodia, Tuae, rector aetheris,
Filius resurgit Dei Ut simus nos computati
Mane die tertia, In san Ctorum numeris,
Luget expers omnis spei Ubi laetantur beati,
Magdalena Maria, Quibus portas aperis
Sed Jesus apparet ei. Regni decenter ornati,
Quem dum noscit, gaudia Huc quos introduxeris,
Serit mente. Sunt securi.
Fol. 98 b. — 2, 10 Sanguis cum favo Hs. — 2, 13 Nescit clanüs Hs.
ö, H Maria Magdalei Hs. — 5, 8 noscit, gaudet Hs.

22.

De festo pascliae.

1. paschale gaudium, Et cordis hospitium


Ciarum sine naevo. Hac die serenet,
Hos a jugo liberans Qua Deus in fern um
Pharaonis saevo, vicit et astra tenet.
<Jui captivi fuerant
3. Hodie redempti sunt
Tempore longaevo,
Hi, qui gemebundi
Salve festa dies:
Fuerant in vinculis
toto venerabilis aevo,
Baratri profundi,
2. Se mentis a jubilo Ad venisse gaudia
Nullus alienet, Tempods jucundi,
Sed carnales stimulos Ecce renasccntis
Quilibet refraenet, testatur gratia mundi.
— 142 -
Coeluni ait, roribus 6. Qui prius liabuerant
Modo novis üuo, Poenas atque metum,
Dum resurgis Domine, Hodie translati sunt
De sopore tuo, Ad locum quietum,
Elementa liquide Nam contrivit Dominus
Sentiunt bis duo, Sathaninum coetum,
Omnia cum Domino Laudent rite Deum
dona redisse suo. lux, polus, arva, fre-
tum.
Non homo, subditus
es,

Satanae plus iris, 7. Hodie completum est,


Ideo revertere quod praedixit David,
Viis a deliris, Phrophetizans Dominus
:

Cor intus virtutibus a ligno regnavit,


Exornando miris, Cujus resurrectio
Pascliales quicunque captos liberavit,
da p es Nobis surrexit
conviva requiris. qui nobis cuncta cre
aV i t.

8. Ablutum percipimus
peccatorum faecem,
Bis sex idiomata
septiesque decem
Illum laudent pugilem,
qui devicit necem,
Dentque creatori
cuncta creata precem.
Fol. 99 a. — 4, 5 und 6 Elementa se liquide ciuiit bis duo Hs

23.

De Spiritii Saiicto.

1. Veni, salvator egentis 4. Nobis labore quassatis,


Gentis, sancte spiritus. Satis in hoc saeculo
Tu qui spes es in tormentis, Vitiorum sordidatis,
Mentis et paraclitus. Da tis opem, postulo.
2. Corpus ablue pollutum 5. Velis nos mundificare,
Lutum per odibilc, Care pater paupcrum.
Quia dator es virtutum, Fac nos tecum habitare
Tutum tu fac debile. Mare toUens miserum,
3. Es solamen in moerore, 6. Des auxiliuni iidele,
Rore madefaciens Dele mentis vitium,
INIentes, et dans in amore Sis rector nostrae loquelae,
More dulci vincicns. Quae cor laedit nimium.
— 148 —
7. Dignoris nos refovere 8. Caritatis es fundator
Yerae lucis gratia Dator quoquc munerum,
Atque meutern dissuadere Tu sordis es propulsator,
De re transitoria. Sator laudis operum.

Ab infernali carbone,
Boiie, nos salvifica,
Spiritus et tecum pone
Pone regiia coelica.

100 a ohne Aufschrift.


Fol. —
2, 4 Tutum fac debile H.^. -— 3, 3 Men-
ses Hs. —
3,4 dulee Hs. —
5,2 pauper pauperum Hs. Mit diesem —
Liede endigt die Series der Seholarenlieder. Hinter dem Liede die Be-
merkung: „Deficiunt adhue multa.'" —
Ich füge noch die folgenden drei
Lieder derselben Hs. bei, die den vorstehenden verwandt scheinen.

24.

In iiativitate Domiiii.

Beant laude varia 4. Mater virgo placuit,


Coelum, terra, maria Cujus alvo jacuit,
Deum indefesse, Qui venit prodesse.
Verum nos prae ceteris Ex qua nasci voluit
Ut laudemus aetheris Christus, qui condoluit
Regem est necesse. Katurae transgressae.

2. Qui nos sapientia Natus hosti nocuit,


Fecit et dementia Nam et cultum docuit
Conservat in esse, Fidei professae,
Dens potens. sapiens, Quo mereniur bravium
Bonus, vi nil rapiens, Fructuum suavium
Dignatus adesse. In salutis messe.

3. Dum felices fuimus, Cujus nato canimus


Per parentes ruimus, Proli, vacet animus
Sic habebat res sc, Virgini progressae,
Verbi quod carnatio Fides sie erigitur,
Sola reparatio Benedictus igitur
Genti foret esse. Sit flos stirpis Jessc.

7. Tibi servientibus
YA nato psallentibus,
virgo favesce.

Fol. 62 a. — Str. 7 trf^gt die Bezeichnung Repetitio hier soviel als


— —
,

Kefrain. 3, 6 foret per esse Hs. 4, 2 alvus Hs. - 0, 3 A^irghicin Hs.


.

— 144 —
25.

De corpore Christi.

1 Gaude, Sion, et laetare, 7. Rivus quid am, ut narratur^


Corde, mente jucuiidare, Istud mirum operatur.
Nam hie panis vivus arae Qui, si lignum imponatur,
Coelique servatur, quare Jam in saxum transmutatur,
Huc Caput inclinabis. Huc digne reclinabis.
2. Ilic est panis angelomm, 8. Dicit etiam scriptura,
Spes et vita beatorum, Vini lymphae quod natura
Factus cibus viatorum, Fuit data, quod statura
Medicina populorum, Conjux Loth mutata dura,
(^uem digne adorabis. Hunc panem adorabis.

3. Edentique damnatio 9. Vacillare nee in pane


Fit, ni praesit mundatio, Ergo debes, qui tam mane
Ut legis docet ratio, Erit caro sicut sane
Ac tibi, ut salvatio Verba dixerit nee vane
Sit, isthac conclinabis. Sacerdos, inclinabis.
4. Rudis, doctus firma mente, 10. Sibi Christus cum donare
Herus credat cum diente. Pius voluit, quod arae
Forma prima remanente Panem potest transmutare
Panis caro quod repente Sic in Dei carnem, quare
Fit, quod hie adorabis. Hunc summe adorabis.
5. Atque sensu, mi dilecte, 11.0 prae digna Dei caro,
Si non capis hoc perfecte, Panis vive, fac ne pharo
Adsit fides, vis ne sectae Nos seducat cum avaro,
Falsae te seducat, recte Sed jungamur coetu caro,
Huc Caput inclinabis. Hunc digne reclinabis.
G. Et ut exempliticari 12. Quo dulcissimum solamen
Plusque possint informari Habeamus nee gravamen
Ad credendum in lioc cari, Quod concedat Deus. Ameni
Quaedam dement enarrari, Ergo reclinando fiamen
Hunc panem adorabis. Hunc plene adorabis.
Fol. 125 ii. — 3, 2 Sit ui praesit Hs.

26.

De S. .lohainie Evaiii[;;elista.

1. In Johannis solemnio 2. Hie est ille discipulus,


Fidclis psallat concio Cujus cor, mens et oculu5>
Exsultans cordis jubilo, In amatum traducitur,
Quem sibi rex altissimus Et secrctis coelestibus
Adscivit spccialius Prae cetcris mortalibus
Suo cubautcm gremio. Perfectius imbuitur.
- 145

Thesaumm sapientiae 6. Coaequari quis audeat


Sparsit natis ecclesiae Huic, quem sie, donec venerat,
Dispensator niellifluus, Christus manere voluit,
Quem mira plenitudine Qui, dum matrem assumeret,
Hausit in lucis lumine Discipulum relinquere
Contemplator praecipuus. Hie in terris non debuit.

4:. Cibi coelestis dapifer, 7. Fervens exivit oleum,


Archani Christi signifer Virus degustat horridum
Deliciatur plenius, Fultus auctore fidei,
Trinitatis triclinium Hoc exstinctus condoluit
Et unitatis solium Quos mox vitae restituit
Pandit prae cunctis altius. Nomen invocando Dei.

Vires transcendit hominis 8. Johannis amabilis,


Loquens de verbo luminis, Qui conregnas coelicolis,
Quod erat in principio, Trahe nos de miseria,
Si tonuisset altius, Nostras voces harmoniae
Non haberet ulterius Jungas coelestis patriae,
Locum vagandi ratio. Ubi laus est et gloria.

Fol. 158 a.

27.

De sanctis Virginibus.

Mater regis omnium, 3. Praesto sint Scholastica,


Regina coelorum, Agnes, Katharina,
Quae summum auxilium Margaretha, Barbara,
Es Christianorum, Agatha, Christina,
Placa, rosa primula. Gertrudis, Caecilia,
Cum dilecta Ursula Sanctaque Odilia
Pinnosaque et Cordula Demonstrent prece sedula
Coelestem sophiam. Summae pacis viam.

Adsit cum Constantia 4. Lucia, Eufemia,


Sancta Florentina, Tecla, Petronilla,
Verena, Concordia, Adsint cum Eugenia,
Babila, Walbina, Prisca, Domitilla,
Sigilindis,Theumata, Juliana, Daria,
Sechia et Cleumata Dorothea, Brigida,
Praestent per sua merita Virginumque millia
Coeli melodiam. Et sternant Goliam.
Dreves, Ilymnarius Moissiacensis. 10
— 146 —
Sint cum Theodosia 6. Dum Christus advenerit,

Praesens Euphrosyna, Virginum amator,


Agape, Chionia, Et cum judex sederit
Irene, Martina, Agnus speculator,
Walburgis, Eulalia, Mariam cum omnibus
Columba, Euplirasia, Justis et virginibus

Quarum det Deus gratia Nobis esse deposcimus


Summam theoriam. Advocatam piam.
7. R. Gaudeamus pariter,
Cantemus solemniter,
CoUaudemus jugiter
Virginem Mariam.

Fol 163 b. — 2, 3 Constantia.



R. nach jeder Strophe als Rundreim
wiederholt. — Das Lied gehört inhaltlich zu den vorhergehenden.
IV.

Cantiones Yissegradenses

10
1.

De S. Anna.

1. Felix Sion filia 5. Primaeva sed posteras


De stirpe Judaea, Praecessit haec duas
Anna, mater Mariae, Ut rosa inter spinas
Prodiit ad gaudia Fructu nobilissimo
Coelestis militiae. Mundoque inaudito.

2. Joachim copulata 6. Altera profert prolem


Matrona beata Jacobum minorem
Profert mundo filiam, Joseph justum patiens,
Ante nee port aliam, Simonem Judam jungens
Christi matrem Mariam. Grates deo ferens.
3. Juncta viris aliis 7. Trina producit prolem
Deicae sobolis Jacobum majorem
Exstitit mater pia, Et Johannem aquilam,
Nobis ferens gaudia Cognoscens matrem illam
De tanta prosapia. Amicam summe caram.
4. Cleopham cum Salome 8. De quarum progenie
Sumis pro conjuge, Laetemur hodie
Binas gignis Marias, Landes dantes Domino,
Sorores eximias, Ut nos de exilio
Creatori caras. Societ regno suo.

9. Servulos exiguos
Rogat innocuos
Prolem ut agnoscamus,
Fructum vitae sumamus
In aeternum vivamus.
W. — Mel. offenbar Ave hierarchia.

2.

De S. Dorothea.

Ave virgo gratiosa, 2. Dominus te ad amavit,


Super omncs speciosa, Ideo et praedotavit
Virgoque tenerrima, Benedicto nomine,
Dorothea gloriosa. Dum te sanctam dedicavit
Es de stirpe generosa Dorotheamque vocavit
Sed fide pulcherrima. In baptismi ßumine.
— 150 —
3. Ut in scriba ostendisti 6 . Eja virgo gloriosa,
Tlieophilo, dum misisti Dorothea, vernans rosa^
Poma tu cum rosulis^ Praecordialissima,
Dum per portam deduceris, Nostri cordis tu electa,
Capite ut plectereris, Ac prae multis praeelecta
De sponsi tunc hortulis. Atque amantissima.
4. Dum ad locum tu venisti 7 . Nostram vitam nunc mundare-
Passionis, petiisti Tua virtute dignare
Tuis pro fidelibus, Cunctis a piaculis
Ut hi omnes salvarentur, Atque cunctis a peccatis,
A poenis eruerentur Die noctu perpetratis
Tantisque criminibus. Et enormis maculis.
5. In fine contritionem 8 . Ut post finem liujus vitae
Culparum remissionem, Psallentes laudemus rite
Haec, beatissima, Christum, sponsum virginum,
Nobis tu in iine dona, Sequentes El genitricem,
Dorothea virgo bona, Peccatorum adjutricem,
Nostra dilectissima. Matrem regis omnium.
W mit Mel. Str. 1 Ordnung der Verse verkehrt, indem die Hs.
ist die
«lie erste und zweite Zeile an und 5. Stelle setzt; doch liat Ave virgO'
die 4.
die Initiale. — 2,1 amavit Hs. —
3, 2 Theophilum Hs. 5, 4 tuae st-—
tu Hs. —
7, 6 enormis [sie!]

3.

Cantio de Doiiiina.

1. Mundi lux volubilis Vere tu dulcoris mel,


Sed inexstinguibilis, Nesciens peccati fei,

Abigail, placatrix, Tu mons es non incisus^


Adonai filia,
3. Cella es vinaria,
Sunanitis regia. Vincens pigmentaria,
Tu plebis, Ruth, amatrix. Tu thronus Salomonis^
2. Fortis Judith diceris, Virga Jesse florida,
Hester pulchra nosceris, Rore coeli madida,
Coelestis i)aradisus, Tu vellus Gedeonis.
4.R" Suavitatis balsamus,
Castitatis thalamus,
N.. Botrus Cy pri, calamus.
Wmit Mel. —
2, 6 Tu mons es non incisus wohl aus Missverstand des-
„Libaiuisque non incisus", wo die Li banstaude gemeint ist.

4.

De corpore Christi.

1. Vere cerno dominum, 2. Natus Dei unicus,


Salvatorcm omnium, Passuscjuo, crucitixus,
Fide complectendo. [Natus] ex Maria.
— 151 —
3. Ejusdemque usiae 8. Veni amantissime,
Cum liato,deo patre, Jesu dulcissime,
Xoii divisum a se. Da te digne praelibare.
4. Sola fide creditur, 9. Sacrum corpus et sanguinem
Esse nain variatur, Theos hie te hominem
Tegitur epitheto. Credo venerari.
Laudes cano domino, 10. Cor contritum humile
Qui nee pane nee vino Flecto tibi poplice,
Satiat fideles. Miserere mei.
6. Qui sola dulcedine, 11. En gemens ingemisco
Panis imo munere Zeloque zelotisco,
Certificat nos Jesus. Te digne manducare.
Hoc corpus cum dicitur, 12. Rabbi o sanctissime,
Vere tunc efficitur Precor te, me non sine
Suo in esse Christus. Post esum dominari.
13. Vates heri comites,
Apostoli, matyres,
Succurrite misero.
AV mit Mel. Als R^ sind bezeichnet Str. 2, 4, 8, 13.

5.
De S. Dorothea.
1. Dorotheae festo 5. Fabricius, praeses
Congaudete, Regni illius,
Corde namque praesto Est amore virginis
Christo psallite. Stimulatus.
2. Virginem Mariam 6. Eique pro dote
Collaudate, Spondens clare
Eique laudes Divitias regni
Decantate. Adamare.
3. Theodoro patre 7. Fabricius sedens
Nata virgo tenella, In palatio,
Atque Thea matre Theophilus scribens
Procreata. Privilegio.

4. A quodam episcopo 8. Sportulam cum rosis


Baptizata, Tibi dabo,
Sponsoque suo Filio Mariae
Sociata. Sociabo.
W. — 5, 3 ra morte virginis Hs.

6.
De B. V. Maria.
Salve mundi gloria, 2. Dulcedo munditiae,
Regina coelorum, Decus angelorum,
Sanctorum laetitia, Reparatrix gratiae,
Vita beatorum. Spes desperatorum,
— 152 —
Ad te clamant filii Pietatis oculos
Evae matris flentes Super nos inclina,
Mater veri lilii, Peccatorum loculos
Respice gementes. Solvere festina.
4. Suspiramus, genitrix, 6. Nostrum monstra praemium,
Ad te, salvatoris, Fructum ventris tui,
Nobis ut sis adjutrix Benedictum tilium,
In valle laboris. Quo possimus frui.
7. Cum aeterno Domino,
Clemens, o pia,
Absque uUo termino,
dulcis Maria.

W. — Poetische Umschreibung des Salve regina.

7.

De S. Jacobo.

Jam cuncti psallite, 3. Omnes in visere


Mentes attollite Te poscentes vere
Cordis cum jubilo, Velis, diligere,
A malis pergite. Bonarges diceris
Ad Christum venite, Nate Zebedei
Omnes pro clamate: Dona nos Domine.
2. Care apostole 4, Visita propere
Fraterque Domini, In gemitus valle
Nos per tua merita, Nos tuo foedcre,
sancte Jacobe, Sancte Christopliore,
Da tecum vivere Fac nos in opere
In summo aethere. In Christo vivere.

W. —
Str. 2 ist als R^ bezeichnet und steht zwischen 1, 3 u. 1, 4. —
Christoph und Jacob treffen auf einen Tag. Daher ihre häufige Verbindung
in einem Liede.

8.

De corpore Christi.

1. Mundo Deus nunc illustra Auscultetur Jesu Christi


Robur tidei Haec traditio,

Comminuent (luod non frustra Subdita sit verbo isti

Hoc Philistaci Omnis natio:

Hostes tui gregis, Qui manducat panem,


Damnatores legis Legem implet, tamen
Per te traditae :
Recto t rannte
Quoticns fcccritis Qui et bibit merum,
Et manducaveritis Cernct Deum verum
Fit mis in memoria. In coclestibus.
— 153

3. In tiguris hoc praecessit,


Dum a patribus
Manna Dei non discessit
Sed et matribus
Panem Dens dedit,
Homo tunc comedit
Panem angelorum,
Vi sua Hebraeis
Terra dedit eis
Post maris transitum.
W. Leich, wenn man will, mit doppeltem Abgesang. 1, 8 10 steht — —
in der Hs. nach 3, 10, wo es sowohl die Ordnung des Versmasse s als den
Sinn stört. An seiner jetzigen Stelle füllt es eine sonst unbegreifliche
Lücke aus.
9.
De B. V. Maria.
Imperatrix egregia, 2. Tu sceptrum regis gloriae,
Salus humanitatis, Potestas summi Dei,
Pauperum suffragia, virgo sapientiae
Secretum deitatis, Et miserorum spei,

Splendor aeternae majestatis Spes infirmorum cum beatis,


Atque divinitatis, Dulcedo pietatis,
Plena vere deliciis. Agonizantes respice.
3. Memento nostri, quaesumus,
Praeelecta satiata,
Ut tuus unigenitus
Dimittat nunc peccata,
Ut in extremis nostris jugiter
CoUocet in solatio
Coelesti aeternaliter.
W. Regelmässiger Leich.
10.
Item de B. V. M.
1. En positive coUaudo te for, 3. Superlative nunc laudo te for,
Quod sis tota pulchra, dia, Quod sis matrum uberrima,
Dulcis, mitis, rutilans, pia. Puellarumque pulcherrima.
2. Comparative collaudo te for, 4. sancta, sanctior, sanctissima,
Quod sis sole splendidior, Sub tuo gradu dignissima,
Astris coeli perspicatior. Juva mundum perfectissima.
W. N. — Dies Gedicht befindet sich auch in der Wittingauer Hs. A 4
fN), war mir aber der schrecklichen Schrift des Crux von Telcz nicht
bei
entzifferbar; jetzt da zwei Handschriften fast wörtlich übereinstimmen, kann
ich nicht länger zweifeln. —
Str. 4 als R^ bezeichnet in W, als V. in N. —
Nach Str. 1 O, virgo Maria W
N, vielleicht war dies der Refrain. 2, 1 —
Commendabo te for N. —
3, 1 nunc laudabo te for N. 4, 3 persanc- —
tissima W. —
4, 2 ist sub, 4, 3 per überzählig, da aber beide Hs. sie haben,
belasse ich sie.
— 154 —
11.
De AiHinntiatioiie. B. V. M.

Jam praestolantes gloriam, 3. 0, virgo venerabilis,


Victoriam, Laudabilis
Surgite, Regina,
Clara dies illuxit, De stirpe David orta,
Atram noctem obstruxit, Tu Vera coeli porta,
Et nebula propellitur, Cunctis te laudantibus
Et umbra terrestris. Precibus praecelsis.
Nam mystice quem ceperit, 4. Trinitatis triclinium,
Hunc peperit Tu filium
Maria, Yestisti
Coelorum verum lumen, Carne, patri obediens,
En pneumatis per numen, Paraclito consentiens
Cui dixit Gabriel, Per aeterna saecula.
Angelus coelestis :

5. R. Ave, ave, gratia plena,


Dominus tecum,
Concipies et paries
Verbum patris altissimi;
Et verbum caro factum est,
Nobisum est,
Et manet in aeternum.
W. — Str. 5 steht als HP (Refrain) an zweiter Stelle.

12.
Ad Christulli.

1. Modulizemus omnes 2. Qui sanctis suis dedit


Corde, voce, ore, Regna debellare,
Concrepantes in laudem Sui corporis flammas
Discanto et tenore ]\Iire suffocare,
In laudem salvatoris, Acherontem superbum
Nostri redemptoris, Dedit conculcare.
Jubilose dicentes Ex hinc sit illi laus
Cuncti Alleluja. Virtus et gloria.
3. Jam ergo imploremus
Ejus clementiam,
Nobis ut concedat
Talcm victoriam,
Mundique furibundi
Spernamus gloriam,
Hostemque devastenms,
Laudes Christo demus.
W. — Str. 2 vgl. man in liand 1., Nr. 1)3. d. 117.
155 —
13.
De Assuinptione B. M. V.

1. Virgo prudens graditur 4. Maria nos precibus


Sidereos throiios, Tuis cxauditos
In omnes extollitur Dens purget faecibus
Aiigelicos choros. Pellens pravos ritus.
2. Omni plena gratia, 5. Natiismatrem praetuli
Scatens fons dulcoris, Omnibus electis,
Et coeli militia Regnum ei contulit
Praedulci canore. Paratuin dilectis.

3. Te praelatam sedibus 6. Praebens ei thalamum


Coelicis resultat, Coeli aeviternum,
Haec unde plebs laudibus Unde cepit hominem
In terris exsultat. Dens sempiternum.
W mit Mel. — 4, 3 pulset Hs. — 5, 1 pertulit Hs.

14.
De adventu D. N.
In hoc festo Domino Ex patris consilio,
Omnes cum tripudio Mystico officio
Odas resonemus, Yerbum incarnavit.
Quem non sinit canere, 4. Tremens virgo percipit-
Miro cantu colere Paranymphi suscipit
Ordo supernorum. Cum pudore sonum,
Quem non cessat dicere Regem regum concipit^
Et ore praedicere Mox gravari incipit
Cetus logicorum, Regina coelorum.
Ens supremum entium, 5. Venia cohors coelica
Rerum atque gentium, Laudat, dos angelica
Creator coelorum. Infantulum natum,
Puerum artificio. Stupet ars jam physica
Quod non capit ratio, Cernens tam mirifica,
Mire ordinavit, Deum humanatum.
6. R^ Qui de suo solio
Pro nostro subsidio
Luxitque in saeculo.
W. mit Mel. — Str. 6 als R» (Kimdreim) nach 1, 3 Hs.

15.
De corpore Christi.

Ut igitur plenitudo Yirtus patris flaminisque


Venit temporis, Rosae jungitur,
Virginis mansionem Lilium ex rosa miro
Accepit corporis Modo gignitur,
Dei unigenitus, Dominus Emanuel,
Legi plene subditus, Quem praedixii Gabriel^
Ut hanc redimeret. Matris in utero
— 156 -
Latet, ut sub herba, Ex lioc divo pane vino
Sanguis dum per verba Sumpto munere,
Formatur rite. Apostolis vere solis
Eja jubilantes, Tunc porrigere
Matrem venerantes, Voluit, pane fracto,
Nato concinite. Calice benedicto
2. Liquor rubens Christi fusus Dicens his: Sumite.
Fit ex latere, Grex quibus committitur,
Haereticusque praecisus Caro sanguis traditur
Nequit accedere, Sub bina specie.
Nam Christus in coena Res bene exprimitur,
Turba duodena Corpus panis dicitur,
Dum conquicsceret, Yinum in sanguine.
3. Ait Jesus: corpus meum
Hoc commedite,
Sanguis meus hie, ex eo
Omnes bibite.
In memoriam, retulit,
Quorum unum repulit,
Judam nomine.
Discessurus facta coena
Ab apostolis,
Quo ordine sit sumendus
A discipulis,
Jesus non instituit,
Ecclesiam voluit,
Haec discernere.
Vis audi attentuis,
Haec refert Augustinus
In suo opere
Sic sumat communitas
Sanctorum auctoritas
Sub una specie.
W. N. ~Dieser äusserst künstliche Leich —
denn auch die einzelnen
Stollen sind nach dem Gesetze der Dreiteilig-keit aufgebaut befindet sieh —
auch in der Wittinj^auer Handschrift A 4 (N), an deren Hand allein mir die
Entwirrung des Knauls niclit gelingen wollte; jetzt ist sie gelungen durch
Umstellung von nur 3 Zeilen: I, 18 —
20 stehen hinter 1, 7 WN. 2, 20 —
sa)iguinem W. —
3, 1 Et clistribuas N. .'i, —
14 Haec distinguere N. —
3, 20 Sub bina specie W, ganz gegen den Sinn.
Kantional. — W
ist also ein husitisches
Die Mel. des Liedes in N.

16.
De B. V. Maria.
1. Hymnizcmus Christo regi, 2. Annunciantes cjaudium.
Venerantes matrem Dei Quod est sibi datuni perangelum,
Omnes cum jubilo, Castae matri Dei,
Canamus Jesu domino. Omnium nostrum spei.
157

3. Concrepemus ergo dulciter, 5. Bonum finem dignetur praestare^


Quae nos juvat misericorditer, In futuro nos praemiare,
Pia virgo Christi Ducens ad patriam,
Genitrix tilii Dei. Angelorum curiam.
Omnibus nobis ora dominum 6. Ubi sempiterna laetitia
Jesum Christum, filium tuum, Absque omni tristitia,
Ut nobis indulgeat, Ibi nos collocet,
Crimen nostrum deleat. Ubi ipse manet,
7. Sit laus trinitati aeternae,
Gloriosae virgini Mariae,
Cunctis apostolis,
Omnibus coelorum turmis.

W. — Venvildertes Versmass.

17.

De Sancto Spiritu.

1. Donum patris et filii, 4. Haec paterno solamine


Spiritus, dux consilii, Solatur sacro flamine.

2. Discipulis apparuit, Foris atque interius


Lignis igneis damit. Expiat nostrum facinus.

3. Corda flammantia
fecit 6. Ergo nos cum tripudia
Paraclitum amantia. Benedicamus Domino.

W. — Ruf.

18.

De S. Elisabeth.

1. Elisabeth beatae 2. Sub veste pretiosa


Yocis amoenitate Matrona speciosa
Festum celebremus, Tulit cibaria,
A primaeva aetate Es fidei zelatix,
Momm varietate Pauperum consolatrix,
Eam collaudemus. Mater fidelium.
3. De ramis regum nata,
Juste vere vocata
Dei saturitas,
Vere sidus praeclarum,
A sole differs parum,
Luna lucidius.

W an zwei Stellen A und B. 1 1— , praegrata[e] A. — 1, 3 Eane


collaudemus A. — 1, 6 Festa celebremus A. — 1, 4— G hinter Str, 2 IJ.
- 158 —
19.
De S. Dorothea.

1. Gratulemur in hoc festo Do- 7. Mox mucrone plectebatur ca-


mino pite,

Corde laetabundo, Adsunt turbae coelicae


Voce resonemus, Simul resonantes
Eja concinendo. Ingenti neumate.

Salve, virgo virtuosa, nobilis,


8. Cum sporta Theophilo notario
5.
De coeli sacrario
Christo desponsabilis,
Missus indumento
Rosa Dorothea
Multifario.
Vernans, laudabilis.
9. Tandemque rogavit flexis geni-
3. Christi felix virgula, Dorothea bus
Nostra modulamina Pro famulis omnibus
Audi atque cuncta Ejus memoriam
Terge peccamicia. Digne recolentibus.

4. Procedens ex nobili prosapia 10. Detulerunt dulcem Christi fa-


Theodori filia mulam
Vicit Fabricium Ad coelestem gloriam,
Atque daemonia. Gaudet in amoenis
Coeli coronata.
5. Margarita inventa egregia,
11. Inclita in Rama vox exauditur
Intrans viridaria
Et promittitur,
Rosas paradisi Atque statim sonus
Legat terrestria.
De coelo auditur.
Veni, veni, veni, electa mea 12. Uni trino sempiterno Domino
Columba, Dorothea, Patri atque tilio,

Veni, dilecta mea, Spiritui sancto


De mundi morphea. Benedicanus Domino.
13. R. Dulcis florum flos
Exaudi nos.
W. — 13 steht als K (Kundreim) hinter Str. 2 Hs.

20.
De SS. Trinitate.
1. Dies est laetitiae 2. Te laudamus Domine
Infesto regali, Nunc benedicentes,
Hinc laudemus hodie Et oramus hodie
Laude speciali, Tc gloriticantes,
Cui canunt omnia, Qui creasti onmia,
In coelesti curia Coelum, terram, sidcra
Angeli diccntes: Hisque dominaris.
In excelsis gloria Et sunt tibi subdita
Deo, pax et in terra, Omnia vivcntia
Simul congaudentes, Et potcstas maris.
— 159

3. Deus rex altissinie, 4. Agnus Dei diceris,


Pater nominatus, ToUens mundi scelus
Fili unigenite, Succurre nunc miseris,
Sacer atque flatus. Ut tibi cantemus,
Tria habens nomina, Trino, uni Domino,
Unus in substantia, Semper sine termino
Trinus in personis, Tecum gloriantes,
Eras ante saecula. Laudes cum tripudio
Tibi canunt omnia Novas, et cum gaudio
Landes novis sonis. Sanctum te dicentes.

W. — Offenbar auf die Mel. des Weihnachtsliedes gleichen Anfangs.


1, 10 congaudemus Hs.

21.

De nativitate Christi.

1. Vile tangit praesepium 4. Haec inviolata peperit


Veniens ab aethere Deus om- Et post partum virgo per-
nium. mansit.

2. Summus infimum
fecit se 5. Ergo nostra concio,
Pro salute certe hominum. Omni semper plena gaudio,

3. Nata patrem jam genuit, 6. Simul psallens cum tripudio


Hominem ecce Deus induit. Benedicat nato filio.

W. — Ein Ruf von höchst verwildertem Versmasse.

22.

In prima inissa neoniystae.

1. Solemnizemus hodie, 2. Clamat cum tripudio,


Dies venit laetitiae, Alludens Dei filio,
Jubilcmus pariter, Praecatur suppliciter,
Cantantes suaviter Postulat liilariter,

Vocibus jucundis. Reatum deleri.

Sacerdotes, plaudite, Hie est cui dictum est :

In missa hujus athletae, Vas mihi electum est,

Qui creatus hodie Nomen ut portet meum,


Creat regem gloriae Praeferam ego eum
Ex figura panis. Omni creaturac.

Jesum tractat et mactat Novum hunc ecclesiae


Agnum, ut nostrae tergat Militem, prophetiae
Facinora plebis. Dominus formavit.
— 160

3. Iste Dei famulus, 4. Lux oritur populis

Regali veste indutus, Stantibus in tenebris,


Rapiens justitiam Gloria in excelsis,
Contra eglon Goliam Angeli tuis mammis
Exit pugnaturus. Cantant incessanter,

Coeli auctor graditur, Ave germen gratiae,


Per quem hostis rapitur, Tu decus ecclesiae,
Ne praesumat fallere, Hanc catervam protege
Sed post eum abire Coram coelesti rege,
Studeat confusus. Petimus gratanter.
genitrix plasmatis, Omni genti solamen,
Laetare cum beatis, Clero det relevamen,
Quae hunc genuisti. Jam dicamus Amen.
W. — Mel. Salve regina gloriae. — 3, 4 galeam Hs.

23.
De S. Dorothea.

1. Puellulae amabilis, 4. Rosarum flores cum pomis^


Dorotheae laudabilis, Veri sponsa Salomonis
Coetus laetus personet His compos rationis
Odas dulciter. Clamat divinitus :

2. Equulei gravamina 5. Venustus dei genitus


Coram gente Jebuzea, Gentilium funditus
Flamnarum uramina Contrivit daemonia
Victit fortiter. Sua gratia.

3. Theopbilo notario 6. Suam necem colentibus


De coeli sacrario Piis orat fletibus,
Mense Februario Supernorum dominus
Mittit coelitus Ut det gratiam
7. Ovans ovem in aethere
Nos jungat coeli curiae
Pio oramine.
W. Str. 7 stellt als 11. (Kimdreim) liiuter Str. 2

24.
Iteiii de S. Dorothea.
Deum collaudemus
coeli 2. dulcedo pietatis,

Virginum cum agmine, Rex coelorum domine,


Omnes simul decantemus Temporibus qui mutatis
Laeto modulamine. Reples terram germine.
Regina decora, Hoc in Visum facto,

Puella nobilis, Februario


Dorothea cara Rosae dum mittuntur
Et amabilis, A te notario
Regum orta generc. pro praemio.
~ 161 —
3. Eja virgo, martyr Dei,
Ora Christum Dominum,
Adinventrix sanctae spei,
Laetum optans terminum.
Adsis in extremis
Jesu per juvamen,
Amovendo fortiter
Hostium examen
Tecumque laetemur. Amen.
W. —
Leicli, dessen Abg'esänge sehr nachlässig' skandiert erscheinen.
1, 5 Eeg-uhim te chorum pnella nobili Hs. —
2, 9 Puellae datae etc. Hs. —
o, 3 Adinventrix sis Hs.

25.

De S. Nicoiao.

Novus praesul prodiit. 2. Mira res navi agitur,


In quo virtus claruit Tamen aurum projicitur
Immensae largitatis, In aedem paupertatis,
Gaudium patri intulit, Licet teuer infantia
Dum stuprum proliibuit Tamen digna prudentia
Truim puellarum. Se in hoc occultavit.
W. — Mit der Bemerkung „Canitur sicnt novus annus."

26.

De nativitate D. N.

1. Instat tempus gratiae, 2. At magis sol claruit,


Ut nos pia facie Trinus nam apparuit
Respexit ab alto. Orto novo s.ole,
Summipotens solio Nunien Romae corruit
Misso suo filio Falsum, dum refloruit
Terrarum ab alto, Dens sua prole,

Hostis ut terret jacula. Nulla linquens oracula.


3. Et Romae fons manavit,
Lac mel ex se donavit
Novum in hac die;
Sumus quidem fragiles
Et ad malum agiles,
Te precamur, rex pie,
Ut nos purges a macula.
W. mit Mel. — Leich mit einzeiligen Abgesängen sie sind ausdrücklich

;

mit K*' bezeichnet. 1, 4 Summipotentes Hs. —


1, 5 Missus sui filio Ils.

Dreves, Hymnarius Moi^sia<;ensis. 11


l
— 162 —
27.

De incarnatione D. N.

1. Jam virtus almi numinis Arcum promissi foederis


Aurem subintrans virginis Ponit in nubes aetheris
Formam suscepit hominis, Irae oblita veteris
Carnis ferens vilia; Dei miseratio.
Quam stupenda genitura, 3. Abba, patris verbum missum,
Contra morem in natura, Reduc Petri rete scissum,
Creatoren! creatura, Ne mergamur in abyssum
Patrem gignit filia. Errantes per devia;
2. Hostis serva vis tabescit, Salva servos, Stella maris,
Mundus arens revirescit, Verbo gignens, et cum paris,
Dum in alvo requirescit Persistis quae singularis
Verbi incarnatio. Virgo plena gratia.
4. R. Praesta, pater, verbigene,
Natus ex virgine,
Solutos a crimine.
W. —
Mit der Bemerkung: Canitiir sicut „Patrata". Str. 4 als K. —
(Rundreim) hinter Str. J Hs. —
2, 1 vis calescit Hs. 2,3 Dum fehlt —
Hs. —2, 6 Ponitur Hs. Ibid. in nube sederis Hs. 3, —
Ebbi patris Hs., 1

entweder wie oben zu korrigieren oder Aevi patris zu setzen.

28.

De nativitate D. N.

Jam caligo noctis 3. Pavit virginali


In lucem vertitur, I.acte hunc dulciter,
Nivibus defiuxis Cujus gubemamur
Aestas egreditur. Hie manu feliciter.
Jam gignit sol solem 4. Hominibus miranda
Virgo beatissima, Vernalis conditio,
Mater electissima Coeli gubernatio
Divinam prolem. Depulit molem.
5. Dies nuntiavit
Haec novaque gaudia,
Christus emanavit
Haec ab aula regia.

W. — Mit der Bemerkung: Canitur sicut „Ezechielis porta.'" — Str. 2


und 4 als R. bezeichnet. Am Schlüsse Str. 2 zu wiederholen Hs.

29.
Item de Nativitate D. N.

1. Nobis est natus hodie 2. Ideo nos terrigenae


De pura virgine Laudemus hodie
Rex victoriae, Regem potentiae.
— 163 —
Cui sol et aethera 5. Laudantes nostrum Dominum,
Luna et sidera Mariae filium,
Vernant per tempora. Regem humilium.
Ob hoc nunc pangamus 6. Ut dentur nobis praemia
Ei omnes et singuli Magnaque gaudia
Cum voce cliorali. In coeli curia.
Cui laus et gloria,
Honor, victoria,
Per cuncta saecula.
W.

30.

De novo episcopo.

1. Jam consurguut pueri, 4. Noster est episcopus


Surgunt et majores, Omni laude dignus,
Qui nostri episcopi Cum sua progenie
Diligunt honores. Largus et benignus.
2. Quis est iste pontifex 5. Praesul venit, cedite,
Cujus honor crescit, Locum sibi date,
Et decoris quantitas Et ejus vestigia
Detrimentum nescit? Pedum adorate.
3. Mater ejus merito 6. R. Gaudeamus et psallamus
Debet congaudere, Novo praesuli,
Quod tam probum filium Ad honorem et decorem
Meruit habere. Nostri episcopi.
W.

31.

De Nativitate D. N.

1. Nascitur de virgine 4. Supplices puellulae,


Sini viri semine, Regi nostro psallite.

2. Partus sine criraine 5. Ergo nostra concio,


Verus sol justitiae. Omni plena gaudio
S. Omnes mei socii De virgine genito,
Gaudeant semper laeti. Benedicat Domino.
W. — Ein Ruf.

32.

Item de Nativitate.

1. Nativitas pueruli, Illuxit gloriosior


Magni regis et parvuli Cunctisque gratiosior
Nee non regis humilimi. Et semper amabilior.
11*
164

3. Quem mater virgo gcnuit, Qua vita mundi patuit^


Praesepi arcto conclidit, Uivinitus sie latuit
Manusque pedes ligavit, Et hominibus patuit.

4r. In volutum panniculis 6. ]Maria unigenito


Ut lilium sub violis, Praesente isto parvulo
Nati tarn pulclierrimi. Benedicamus Domino.
W. — Ein Ruf.

De corpore Christi.

1. Odas demus Christo regi, 4. Mandatum est laico rustico


Et omnes adhaerentes legi Sub praemio non modico:
Laetanter exsultent, Qui manducat panem
Christum Deum laudent, Et bibit sanguinem
Qui nos redemit. Vivet in aeternum.
2. Satiando sacro sanguine 5. Approbatur sie traditio,
Dignos locat in culmine, Exsultent in tanto gaudio,
Qui digni sunt coena Quod Christus instituit,
Ibunt ad amoena Solus se praebuit
Coeli curiae. Suis discipulis.
3. Qui manducat hoc mysterium, 6. Miserere populo tuo Bohemico,.
Ne manducet hoc Judicium Ut gregem refove in gremio tuo.
Mysterii tanti, Tu nos hie tuere,
Christoque sie donanti Vitam possidere
Utraque specie. Da coelesti patriae.

W. —Ein husitisches Lied (3, 5); da darf man kein allzufeines Vers-
mass verlangen. —
Nach Str. 4 „Auscultetur liacc traditio, Subdita sit onuiis-
natio," JIs. überzählig und bereits Nr. 8, Str. 2.
•,

34.

De nativitatc D. N.

1. Ad honorem infantuli 5. Ab angelis concinitur,


Clangemus omnes singuli Gloria, pax dicitur.

2. Stella solem protulit, 6. Puer circumciditur,


Sol salutem contulit. Sanguis ejus funditur.
3. Sine viri copula 7. A pastoribus (luaeritur,
Florem dedit virgula. Yelo matris tegitur.
4. In praesepe ponitur 8. Hie vagit^ plorat, regitur^
Et a brutis noscitur. Nomen sibi imponitur.
9. In cujus natalitio,
Benedicanus Domino.
W. —
Ein Kuf, der lioroits JJand 1. Nr. 140 S. 153: hier alu-r in völlig-
abweichender Fassung.
— 165 —
35.
De nativitate Doiuini.

1. Pangat coliors jubilum 3. Chaos tunc propellitur,


Almae virginis laudans filium Dum per virginem El gignitur,
Ejus natalitium mira haec natio,
Pei-strependo cordi fidelium. Angelica profert affatio.
Tonantem in aethere, Beata in filio,
virgo Maria, Precare pro clero
dementem tilium Cunctoque populo
Pro nobis implora. Orando pro eo.
S) Roga tu tis supplici, 4. In salutem gentium
Tibi concinunt tui servuli, Virgo peperit patrem filium,
Ut possint beati Laudemus hunc hodie
Regnum ingredi nati puelluli; Gratum natum ergo pro homine.
Summoque Domino Clangentes symphonice
Sit laus cum filio Sonemus lyrice,
Sancto paraclito Adventum mysticum
Nunc et in saecula. Colentes mystice.
Alma Maria,
Pro nobis implora
Ut n oster Dominus
Sanus revertatur.
\V. — Regelrechter Leich, in der letzten Zeile mit doppeltem Abgesang. —
Wer dieser Dominus, der gesund heimkehren soll, ist, wird wohl aus der
Parallelstelle Band I. S. 19 klar sein.

36.
De B. V. Maria.
1. Perstrepet concentu 5. Dum visitando
Gens fidelium, Matrem gravida
Almae genitricis Salutat, quae ad eam inquit
Venerans filium. Unde mihi hoc exstat,

2. Cujus genitura 6. Ut veniat mater


Carnis frangit jura, Domini haec ad me,
Praecellendo cunctos Nam exsultat infans
Nostra in natura. In utero meo. .

3. Virgo mater Christi, 7. Vale, inquit, mater


Pro nobis implora, Exultative,
Ut a nece tristi Nam vaticinaris
Nos liberet ora. Angeli famin e.
4. Isaiae dictu 8. Christum gratum fatum,
Nobis praecinuit Natum pro homine,
Johannes baptista, In nmndum datum
Haec idem annuit. Mystico spiramine.
W. — 2, 4 innata. Hs. — Str. 3 und 6 als R^. bezeichnet Ils.
— 166 -
37.

De resurrectione D. N.

1. Vita Christi resurgente 2. Discipulis pedes lavans


Humano generi Summus Deus liomo
Laudes salvatori demus Ultimatim discubuit
Cum voce supplici, Volens vitam dare
Coelesti Messiao, Cunctis Christicolis,
Christo jubilose. Divina sacrare.

Se ipsum exinanivit, Vestivit caecos lumiue.


Ut nos liberaret I.epram tactu fugat,
Relaxando, transgressoreni Aquam vinei saporis

Sua morte stravit, Nuptiis figurat,


A nece perditis Fluxum constrinxit,

Salutem paravit. Quina milia pavit.


Panem et vinum obtulit, Primo Mariae amanti,
Esse assignavit Dehinc apostolis
Corpus proprium, divinum Docens eos in scripturis
In hoc demonstravit. Clausis reseratis.
Tropus. Tropus.
Benedixit quoque fregit Favent igitur Domino
Dedit et cibavit Cuncta congaudere,
Misses duodecim Flores et segetes
Se Judas damnavit. Fructu vernant suo.
3. Post haec mira miracula
Taliaque facta
Crucifigi non despexit
Sponte sua bona,
Mortem devastando
Et vitam parando.
Lucet clarius sol luna
Morte jam turbida,
Tellus, volucres nunc plaudent
Christo resurgenti,
Quae tremula ejus
Morte sunt casura.
Ergo die nunc jam isto

Omnes concinamus,
Quo nobis viam resurgens
Patefecit Jesus.
Tropus.
Astra, sol, luna jucundentur,
Et cuncti laetentur
Chori spiritales
Deo decantantes.
W. — Künstlicher Leich, mit Stollen, Abgesang und Tropus.
.

167

38.
De scandalis.
1. Jesu Christe pie, 4. Ad nefas all prona
Restaurator die, Tartarea zona,
Nos pusillum gregem Immemor salutis,
Doce tuam legem. Proditrix virtutis,
AUeluja. Baratratur.
2. Morte surgis victa, 5. Res est inaudita
Nostra tu delicta Nunc, post atque retro,
Veram dona vitam, Prava nee finita
Et hanc stabilitam. Hoc tempore tetro
AUeluja. Glomeratur.
3. Gens dira surrexit, 6. Ursis tantis dolis
Scandala contexit, Hujus nequam orbis,
Sacrilega tota Et sub globo solis

In praeceps ut rota Tarn nefandis morbis


Yolutatur. Dum rotatur.

7. Laus patri creanti.


Nato restauranti,
Amborum spiranti,
Per saecula regnanti.
AUeluja.
W mit Mel., welche die des Liedes Deus oinnipotens (Buoh vsemo-
liouci) ist.

39.
De Nativitate D. N.
1. Yile tangit praesepium 6. Propugnando nobis omnibus
Yeniens aethere rex omnium, Nece necta reviviscentibus.
2. In salutem jam gentium 7 Hinc senes atque parvuli,
Peperit virgo filium. In unum omnes populi,
3. Nata patrem sie genuit, 8. Landes matris infantuli
Hominem ecce Deus induit. Resonent in saeculum saeculi.
4. Yis naturae obstupuit, 9. Plaudentes cum tripudio
Ratio certans occubuit. Jubilo mentis amoenissimo.
5. Tectus armis Deus talibus 10. Hoc salutis in exordio
Spiculis obstat hostilibus. Benedicamus Domino.
\V. — Eine zweite, durchaus verschiedene Lesart des schon oben mit-
geteilten Kufes.

40.
Oratio dominica.
1. Pater, creator 2. Qui es in coelis
divinissimo, In omni gloria,
Noster amater Miserere filiis
zelantissimo, In hac miseria.
- 168 —
3. Sanctificetur 8. Et dimitte debita
In nostris cordibus Licet maxima,
Nomen Jesu Christi Supra modum gravia
Cum cliarismatil)us. Licet et plurima.

4. Et regnet in nobis 9. Sicut nos dimittimus


Deus optimus, debitoribus
Non caro, non mundus Condonando omnibus
Non diabolus. Culpas ex cordibus.
5. Fiat voluntas 10. Et ne nos inducas
Tua regia In liostis laqueum,
Semper in nobis Sed demonstra quodlibit
Abs renitentia. sathanae conatum.
6. Sicut est in coelis 11 . Libera, salvator
In omni gloria, Clementissime,
Sic fiat in terris Nos a malis omnibus
Pro tua gratia. In tuo nomine.
7. Panem divinum 12. Amen dicamus
Semper nobis da, Omnes pariter,
Christum benedictum Ut nobis relaxet
Cum affluentia. Culpas benigniter.
W. — Poetische Umschreibiiug des Pater noster. — 5, 2 Tua regere Hs.

41.

De B. V. Maria.

1. In laudem matris piae, 2. Rex per portam transivit,


Genitricis Mariae, Ezechiel ut vidit,
Decantet virginum Clausaquc permansit.
Chorus et angelorum, Post partum nato ])role

Agmina beatorum Yirginitatis flore


Coetusque hominum. Manente pertransit.

Vates praenuntiavit Puella generavit


Sacro spiramine, Castis visceribus
Rubus ardens monstravit, Regem, solum creavit,
Virga frondens formavit Polum qui adornavit
Flore cum germine. Claris sidoribus.
Puellam fecundavit Angelus nuntiavit
Non viri semino, Palam pastoribus,
Sanctus sed obumbravit Exercitus laudavit
Spiritus, impregnavit DominunKpie donavit
Divino flamine. Pacem hominibus.
3. Stella ducatum praestat,
Filium virgo gostat
Domus in stabulo,
— 169 —
Magus munera clefert,

Auruin, tlius, myiTham offert


Regi iiifantulo.

Praesepi reclinatur,
Qui coeli solio
Eesidet, domiiiatur,
A cunctis adoratur,
Potens dominio.
Virginem salutemus
In puerperio,
Natum regem laudemus,
Ut bene conregnemus
Die am US Domino.
Den Liedern der Wiselirader Handschrift füge ich noch diesen Leich
mit doppeltem Abgesange bei; er befindet sich in der Prager Hs. XIII. E
ll, einem Brevier der Franciskanerinnen in Krumau vom Jahre 1366. Dort
hat ihn eine Hand des 14. Jahrh. auf eine leere Seite eingetragen.
Inhalts -Verzeichnis, *)

Seite Seite

Ad coenam agni providi 46 Christe redemptor omnium ex


Ad lioiiorem infantuli . 164 patre 36
Adsit jubilatio .... 122 Christe sanctorum (Benedieti) 4a
*Äeterna Christi munera 74 *Christe sanctorum (Michaelis) 64
Äeterna coeli gloria . . 33 *Cives coelestis patriae . 94
Aeterne rex cdtissime redemptor 48 Coeli Deus sanctissime . 31
Äeterne rex altissime scandens 86 Concentus omnis virginum 69
Agmina cuncta .... 68 Conditor ahne siderum . 35
AJleluja dulce Carmen . 41 Conditor alme summaque 70
Alleluja piis edite laudibus 41 Consors paterni luminis 30
Ales diei nuntius . . . 30 Contristare mens fidelis . 140
*Alme dictatis .... 95 Cunctis mundi parasitis 137
*Almi prophetae .... 51 Decus sacrati nominis . 72
Andreae Petri germano . 131 Dei fide qua vivimus 43
Andreas pie 71 De piis miraculis . . . 132
A patre unigenitus . . 80 Deum collaudemus
coeli 160
Apostolorum gloriam 55 Deus patrum sub tempore 65
Apostolorum passio . . 55 Deus qui mundum . . 80
A solis ortus cardine . 36 * Deus tuornui militum . 76
*Athleta Christi .... 59 Dies est laetitiae . . 158
Audi benigne conditor . 42 Donum patris et filii . . 157
Audi quae canimus . . 70 Dorotheae festo . . . 151
Aurea luce 54 Ecce plena gaudio . . 123
Awes ad nostras . . . 83 Elisabeth beatae . . . 157
Aurora jnm spargit polum 34 En positive 153
Awora lucis rutilat . . 47 Ex more docti mystico . 83
*Ave coeli janua . . . 61 *Exsidtet coelum laudibus 74
Ave maris Stella . . . 39 * Felix per omnes . . . 53
Ave virgo gratiosa . . 149 Felix Sion filia. . . . 149
Jieata nobis gaudia . . 50 Festiva saecli colitur. . 66
JJeant laude varia . . . 143 Fidelium devotio . . . 97
Heatus Christi fainulus . 88 Frondet radix regis Jesse 122
IJenigna Christi gratia . 56 Gaude 8ion et laetare . 144
Benigna nobis hodie . . 86 Gratulemur in hoc festo 158
Caiitibus dignis .... 68 Hie Johannes mire natus 87
Castitatis cella .... 126 llodie solatio .... 136
Choi'us novae Jerusalem 93 Honestatis mentis purae 121
Christe cunctonim . . . 72 llymnizemus Christo regi 156
Christe redemptor omnium con llymnum cananuis Domino 38
serva .:.... 66 IJymnum canamus glariae . 48

*)Mit liegender Schrift s nd die Anfänge jener Lieder geo-eben, d 'lier


nicht zum
ersten Male zum Vhdnu'ke ffelanjjen; der Astcriskus bezeichnet
«liejenigen, dert'U Melodie ent/äft'ert wurde.
- 171

Seite
Jam caligo noctis 162 Nicolaum mitia. . . . 134
Jam Christus astra ascenderat 49 Nobis est natus hodie . 162
Jam consurgunt pueri . . . 163 Novae laudis studio . . 130
Jaui Christe sol justitiae . . 43 Novus praesul prodiit . 161
Jam cuncti psallite . . . . 152 Kox atra reriim contegit 32
Jam praestolantes gloriam . • 154 Nox et tenebrae et nubila 31
Jam ter quaternis trahitur . . 84 Nunc tibi Christe . . . 80
Jam virtiis almi niiminis . 162 Niintium vobis .... 7^^

.Jesu Chiiste pie 167 Ob adventum carissimi . 98


*Jesu Corona virgimim . . . 78 Odas demus Christo regi 164
Jesu nostra reäemptio . . .

49 *Odo princeps altissime . 90
*Jesu redemptor omnium 76 lux beata trinitas 34
Jesu sacrator mentium . . 93 Omnium Christe . 88
* Jesus refulsit omnium . . 79 Omnium sanctorum 126
Imbuit primos (Str. 2) . . 37 O Musae cicilides . 99
Immense coeli conditor . . 29 nata lux de lumine 57
Imperatrix egregia . . . 153 nimis felix . . 51
Indicis a summo .... 92 O paschale gaudium 141
In hoc festo Domino . . . . 155 O pater sancte . . 58
In hoc festo meute pura . 127 quam glorifica . 40
In Johannis solemnio . . 144 Borna felix . . 54
In lauflem matris piae . . . 168 O sator rerum . . 57
Instat tempus gratiae . . 161 O virgo princeps virginum 61
*Iste confessor 77 Pangat chorus jnbilum . 165
Iste electus Johannes . . 82 *Pange lingua gloriosi .

Katharina virgo vena 129 Pastor bonus fons gratiae 87


Laete canat symphonia . . 129 Pater creator .... 167
Landes canamus Domino . 37 Perfecto trino numero . 43
* Landes magnificas. . . . 60 Perstrepet concentu . . 165
Landes solvamus debitas . 65 Plange Sion fdia . . . 139
*Lustra sex qui jam peracta . 44 Plasmator hominis Dens 33
Lux ecce surgit aurea . . . 32 Praecursor alti luminis 52
Lux mnndi Dominus . . . 89 Praepotens miles . . . 63
Lux orbis Doniine . . . . 85 Psallamus modulis . . 63
Jfarjnae Dens potentiac . 32 Psallere quod docuit . . 99
Magno canentes annua . . . 59 Puellulae amabilis . . 160
Manns edocta variis . . . 98 Qua Christus hora sitiit 85
Maria fusis crinibus . 98 Quem terra pontus aethera 38
Martialis sanctissimi . . . . 56 Quidquid creatum permanet 45
Jladine par apostoUs . . . 67 *Quique cupitis audire . . 91
Martine praesul optime . . . 67 Quod chorus vatum . . . 39
*MaHyr Vei qui tmicum . . 76 Rerum creatoi' optime . . 31
Madyris ecce dies Agathae . 100 Bex aeterne Domine . . . 47
Mater regis omnium . . . . 145 Kex Christe dignanter fave 58
Meridie orandiim est . . . 43 Hex Christe Martini decus 67
Modulizemus omnes . . . . 154 *Rex gloriose praesulum 75
Mundi lux volubilis . . . . 150 Salve mundi gloria . 151
Mundo Dens nunc illustra . . 152 * Sanctorum meritis 75
Naseitur de virgine . . . 163 Signum crucis mirabile 86
Nativitas pueruli .... 163 8ol astra terra aequora 81
Nicolae clericorum . . . . 133 Solemnizemus hodie . 159
— 172 -
.Seite Seite

Splendor paternae gloriue 29 Ut (jueard Jaxis .... 50


Summe confessor. . . . 77 Veni Creator Spiritus . .93
Summe Dens clementiae 34 Veni redemptor gentium .36
Summe Jarffitor praemii 42 Veni salvator egentis . 142
^Te Christe patris . . . 62 Vera salus languentium 135
.

Tellu/ris ingens conditor 30 Verbum supermim prodiens 35


Te Martine miles Christi 128 Vere cerno Dominum . 150
.

Ternis ter horis numerus 85 Vexilla regis prodeunt 45


"^Tibi Christe splendor p(dris 64 Vile tangit praesepium 159. 167
Toto cordis vSerio . . . 125 Virginis proJes .... 78
Tu trinitatis unitas . . 33 Vifgo prudens graditur 155
.

*Urhs heata Hieruscdem 73 Vita Christi resurgente 166


.

Ut igitur plenitudo . . 155 Vocis auditae 89


*Ut tibi darum .... 60 Vox Clara ecce intonat .35

Nachträge und Bericlitiguiigeii.

1.Ein höchst unliebsamer Druckfehler, den ich an Ort und Stelle zir
verbessern bitte, ist S. 110 "während der Korrekturen eingeschlichen und

leider erst entdeckt worden, als Abhülfe nicht mehr möglich. Die letzte
Note des letzten Systems darf nämlich nicht f, sondern muss d sein; also:

5tatt —^-1 — Ip5


1
1
^
-=liJ:

cly - ta in - cly - ta

2. Die vier S. 103 u. f. faksimilierten Melodien sind von Anger er und


Gösc h 1 in Wien phototypisch vom Originale selbst hergestellt. Diese
Methode, welche eine genauere Wiedergabe namentlich der Schrift ermöglicht,
hat aber rücksichtlich der Noten den Nachteil, das kleine Unsauberkeiten des
Pergaments oder der Schrift, die am Originale Niemand für Notenzeichen
zu halten versucht ist, sich so verstärken, wie z. B. S. 104 zu sehen. Der
Kenner wird auch hier die Neumenpunkte von jenen andern leicht unter-
scheiden; für Ungeübtere schien es mir rätlich, durch Vorstehendes einer
Verwechslung vorzubeugen.
3. Die Melodien der drei vorletzten S. 15 aufgeführten Lieder sind un-
entzifferbar, da der Eaum zwischen den Zeilen für den Neumator zu enge
bemessen war. Die Melodie des letzten Liedes schien mir ohne Interesse
zu sein.
4. Von dem Cantionale Vissegradense befinden sich zwei Faksimilien
in F. X. Haberls Kirchenmusikal. Jahrbuch für 1888 S. 30 und 31.
0. In letzter Stunde stofse ich in Notenhandschriften des 15. Jahrhunderts
auf die Melodie Nr. XIV des Hymnars von Moissac. Dieselbe gehört nicht
dem Ton. VIII an, wie ich angenommen, sondern ist hypophrygisch und
lautet:
XIV.

Sa - cra ca - mint so
— 174 —
XIV a.
Atiph. Uiiderdorfen. saec. 15. C'lm. Monacen. 7609.

-^=zz\=z:i=z:f.

Ex = sul ' tet coe = lum lau - di - bus.

:^^=:^ :ir5=::1=Ä:

1
^-1

^=:a=:1^
^_J^i2ä._JJ__-

•^s-

0. A. M. D. G.

-^&=K>=^6

Pierer'sche Hofbiuhdruckeii'i. Stephan Geibcl Ä L\>. in Altt>nburjj.


10782

==^

02

THE INSTlTUrE OF l«EOIAEVAL STUD'J:S


59 QÜEEN'S PARK CRESCENT
TORONTO - 5, CANADA
A^ r
'

>> A.

H .fe^i

^^ .>c!

^^..k:

Das könnte Ihnen auch gefallen