Entdecken Sie eBooks
Kategorien
Entdecken Sie Hörbücher
Kategorien
Entdecken Sie Zeitschriften
Kategorien
Entdecken Sie Dokumente
Kategorien
'x.:^'-^..'-
ANALECTA HYMNICA
MEDII AEVI.
X.
Liturgische Prosen
des
Mittelalters
licrausj^ej^cbc'ii
Leipzijj;-.
< ). II. H e i s 1 a n d.
1891.
SKUI'KNTIAK INKDITAE.
Lituriiische Prosen
Mittelalter
Dritte Folge
herausgegeben
Leipzij>-.
(). R. K e i s 1 a ii d.
1891.
( ö "1 ^
Vorwort.
von Spmifiolii uiiica sind, für eine andere Ileihe, namentlich süd-
französischer Diöceseii, iii)('rhaiii)t nicht mehr vorhanden si:heinen.
die Ideen des heiligen Krieges, die damals die Welt so mächtig
bewegten, auch in der liturgischen Poesie nicht ohne Wiederhall
blieben, indem den \'otivmessen Se(iuenzen „contra
nicjjt nur in
piiganos" (vgl. Kehrein 882) vorkommen, sondern auch Lieder
zum G<Nlächtnis der siegreichen Thaten der Kreuzfahrer wenigstens
zeitweise in die Liturgie Eingang fanden.
Ein weltliches Lied aus der Zeit der Kreuzziige, das aber
seiner Form nach späteren Urspmnges sein dürfte als die Se-
DE TEMPORE.
I. Doniinicii I. Atlventiis.
Dominica 2. Adventiis.
8. Dominica 8. Adventus.
4. Dominica 4. Adventus.
postulemus.
18
(Jt'jrrnstni|»iif diir(li','ilioiids ciu (Jlii'd i-iiip-fn^'t ist, das in dtT StiuplK' tVlilt,
und Kin v<dlst.-iiiili;,'(r raralk'lisiiius licfse sii-li herstellen, woUto
uuijr«'li»'lirt.
das 41», 2 nalielojrt, 2li, 2 nielit verbietet, al)cr 81), 2 zu gewaf^t erselicinen
läfst. Die .... in 2 .i liedeuten somit keine Lücken.
rt".
•').
Ihiniiiiica I. Advi'iitiis.
Salve parens,
ijuüd t\\ Maria
sine semine est na tum
in orbis salute
sancto venire;
salva per adventum tuuni
cunctam creaturani.
Prosar. ms. Lauduueuse saec. 12. Cod. Landnnens. 263. Einstropliige —
Sequenz wie das bekannte (irates nunc omnes. Titel derselben „Ostende
no b is"*.
6. Dominica 2. Adventiis.
8. Ut nos recipiat
in saecula.
— 14 —
Prosar.ms. handuiituse saec 12. Cod. Laudtineus. 263. Titel der —
Se<|Ueiiz:Laetatus sum. —
2a, 1 Atque animntiauda gegen den Vers: eut-
wtder zu lesen wie <il)en, oder atque zu unterdrücken. 6 b, 1 sq. Ut nie- —
reannir. posccns, ingredi gegen den Vers, es sei denn, dafs 6 a zwei SiUjeu
fehlen.
Trop. ms. Sangalleuse saec. '" ii. Cod. Sangallens. 3t^I. A. — Trop. ms.
Mindense anni 1024 Cod. Berolinens. 1V= 11. B. —
Prosar. ms. Lauduneuse
saec. 12. Cod. Laudunens. 263. C. —
Titel der Sequenz, die keinerlei Par-
allelisnius aufweist, Laudate Dominum in A, in C dagegen Excita
Dom ine, in B ohne Titel. —
C hat keine Absätze zwischen 1 und 2,
—
4 und 5: dagegen Absatz nach 5, 2 in K. —
2, 1 sq. semper vultu BC.
S. Dominica 4. Adventus.
Prosar. ms. Lauduneuse saec. 12. Cod. Laudunens. 263. Titel der —
Secpienz ,.Veni Dinnine". Nach Ausweis der Melodie onträt dieselbe des
Parallelisnuis, obschou ein solcher aus dem Text allein allfut'alls herstell-
l):ir w.'irc — 2, 7magna. —
2, 8 gratia.
— 15 -
4. Iluic, oportet,
ut cananius
cum angelis scmper:
gloria in excelsis.
Prosar. ins. Marcliiaueiise saec. 15. Cod. Diiaceus. 123. 5b, 2 Sk-
possescat (sie). Hs.
U. In Nativitate HN.
1. Praecelsa
celebrantes solemnia
2a Persolvamus 2 b, Fraterna pax
voce praeclara Domino grata
ac nova cantica; resultet carmiua.
3 a. Declarant 3b. Maria.
hodie nova mysteria virgo perpetua. Dondni
coeli secreta; mater est facta.
4 a. Angelica 4 b. Gloria
jam turba rtsonat sit per saecula,
modulamina pax, quibus bona
dulcia cantans : constat voluntas.
2*
— 20 —
5 a. Eja intona 5 b. Canta cantica
nostra tiunula frequeus voce, choro, tympano,
musira, citliara.
Trop. ms. Sednnensc saec. 10. Cod. Londincns. .\d(l. 197frs. — 5a, 4
trudens gemmula H.s.
Trop. ms. Novalicensc saec. 11. Cod. Oxoniens. Douce 222. 6a, 2 —
seucs Hs. —7b, 6 mandatam Hs. —
Die Abteilung von Str. 8 an ist
zweifelhaft, da die Handschrift mit 8b, 6 und 9, 2 Alinea eintreten läfst.
Ist diese Abteilung der Handschrift richtig so ist der offenbar vorhandene
,
1. Verbum, legibus
nullisdebens quidquam,
solvere venit
non literam sed dare
2 a. De superna patria, 2 b. De parentis dextera,
9 b, 4 baec = —
usia H. —10, 2 sqq. fehlen B.
7 a. Quaesumus, 7 b. üt recto
jam nos respice tu, semper gradientcs
pater, et viam patriae curru mereamur regna
supernae demonstra, scandere praecelsa,
9. Ut tibi jugiter
concinentes
veniant ad gaudia.
Trop. ms. Novalicense saec. 11. Cod. Oxonieiis. Douce 222. 2b, 1 —
Praesepe ponitur. —
3b, 2 reges (hodierna mystica) adcurrunt, gegen das
Versinafs. —
6a, 1 sq. sancto spiritu speciem: Überschnfs von zwei
. . .
Silben. —
7 a, 4 super et demonstra.
1. Replet nova
dies laetitia
fidelium corda,
iiitin Octavani.
Prosar. ms. Guliclmi Lovel anni 1572. Cod. Amhianeus. 132. — Mel.
Veni sancto spiritus mit Wiederholung des vorletzten Chorals.
4a. Haec sunt arnui quibus iniles 41). Unde gaudent coclorum sidcra
Christus solvit nos cxilcs Et laetantur quaccunque ce-
tera
Ab inl'onii l'aufibus, Christi sub im])orio.
r>a. llasta saiu'ta, nispis vitae, 5b. Ista liasta. iilud lignum,
Quo rcx n'^uin vicit rite, Stabitprope crucis Signum
beata lancea, In sununa sententia.
Sion B.
Miss. ms. Melliceiise 991. saec. 15. Aus der Messe de quincpie vul-
ueribus DN.
1
29 -
12a. Te sanautc sim sanatus, Uli. Tu, <|nis (loiias ossc domuii,
Te salvimtr sim suhatus Dona nobis Hneiii bonuiii
Düuo suncti spiritus. Et feliccm exitum.
ISa, Jesu (lulcis, csto mcouiii, 131). In hoc tristis vitac salo
Suine, piTcor, vota itrocuiii, Nüs (lefendc hoste inalo,
Natus alma virgine; Salus nostra, Doininc
1. Surgente Christo
de sepulchro
2a. llymuos at<iue 2 b. Praecincntes
hiudes demus et annuiitiemus
paschalia magnalia.
8 a. IMunora populi 8 b. Coelica dicentes:
exsultantes tollitc in quia regnavit a ligno
atria verifas.
Trop. ms. Novalicense saec. 11. Cod. Oxonieiis. Doiice 222. r.b, 2
heu. — 7 b, atque Jesuiu.
.">
1. Cane, cuncta
Grad. ms. S. M,ij,'daleiiae Bistintin. saec. 11. ex. Cod. Bisuntiii. 78.
4a, 3 Cberschufs von einer Silbe. —
6 b, 2 perfriii Hs.
8 a. Perfrui 8 b. Da quofjue
tu dedisti nobis, corani
bis luce tua ;
te geri grata.
Grad. ms. S. Theoderici saec. 12. Cod. Reinens. 169. A. Miss. ms. S. —
Kemigii saec. 13. Cod. Remcns. 122 K. —
Prosar. ms. S. Theoderici saei-.
15. Cod. Remens. 179. C. Mel. —
Christi hodierna paugiiuini omnes ima.
:
r
— 32 —
5 a. Haec dies, in qua 5 b. Adest, inclita
potenter dira David excelsi
Pharaonis victoria
destruxit imperia, quondain praetigurata.
Conferens nobis En niicrocosiDo
viventium regna, conferuntur aetlira.
Grad. ins. Kiiin-nsc s;u'c. \2. Cod. Hciiu'iis. 2G1. a<ld. sacc. 12 cx.
8 a. Hujus cannina
dioi 81». Verax sine fallacia,
Nulla comprendit i)agina Felix sine miseria
Laudis oxcollentia; IJona praestans dulcia.
Prosar. ms. Marcliiaueiisf saec. 15. Cod. Duacens. 128. — 81), 3 i»ra<
stjxiis diviiia Hs.
Miss. ms. Whitbicnse saec. 14. Cod. Oxoniens. Miscell. Liturg. :390.
3*
— 36 -
.{8. De Ascensione I)N.
4 a. Quid est istud, quo vestitur, 4 b. Haec est vestis illa pia,
Cur majestas operitur, Caro sumpta de Maria
Quae non egct tegmineV Sine viri semine.
.Sublimi potentia. —
1 b. Totus coeli potentatus Exit illi laureatus Summa
cum laetitia.
39. De Asceiisione DN
1 a. Sursuni corda sublevcmus 1 b. Quem coelestis hierarchia
Et triuiiiphuni personenius Dulci laudat sympliouia
Salvatoris hodie, Titulo victoriae.
Prosar. ms. Gulielmi Lovel anni 1572. Cod. Arabianens. 132. — Mel.
Lauda Sion, ausgewählte Choräle.
Miss. ms. Claustriburgense 958. saec. 15. — Mel. wohl Mnndi renovatio.
3a. Dens caput nostrae tril»us, .Jb. Pellitur mors, vita datur,
Sanguis potus. caro cibus, Pace terra circumdatur,
Coeli datur gaudium; Nam Christus in medium.
•ia. Ergo surganms oeius 4 b. Ut possimus suscipere,
Et purgeinus attentius Quod mundus neciuit capere
Nostri cordis vasculuni. Beatum hoc ferculum.
5a. Sic sumentes assumamur ob. Ut in tine coaequales
Ab eo, ut u'.üamur Sancti simus et sodales
IMembri sui cori)oris; Cum angelicis choris.
la. Plebs tidelis, manus, corda Ib. Qui te cibo panis veri
Munda sicque sursura corda Pascit, qui manua veteri
Ad Dominum, Dat terminum.
2 a. Hie panis est angelorum, 2 b. Accedamus mundo corde,
Vita viaque coelonim, Mente pura sine sorde,
Animae refectio, Clara tide lucidi
Per quem nobis adoptio Et caritate fervidi,
Datur Dei. Portes spei.
3 a. Hoc est verum corpus Christi, 3 b. Haec est nostra medicina,
Sanguis merus, quibus tristi Qua purganmr a sentina
Morte sumus liberati. Et ad divina signati
2a. Omnis honio omni Iioim 2b. Psallc, psallc nisu totu
Ipsum ora ot iiiiplora Cordis voce, oris voto:
Ejus patrociiiia. Ave, Vera bostia.
3a. Eccc panis anjidoruni, :>b. F(>cuiidata mo(b) riiin»
la. Participes sui facit Ib. Hos, qui digne sumunt Cbri-
stum
deitatis unio vero sacrificio.
2 a. Celebratur in bac die 2 b, Exsultantes jubilemus
ejus institutio. de tali convivio.
— 42 —
3 a. Per quod digni habebiimir 3 b. Kt t'niemur iiiiniortali
sanctorum consortio sempiterno gaudio.
4 a, Ergo laudes Deo nostro 4 b. Corde, voce si laudemus,
concinat haec concio ejus magno praemio
Participamus.
Prosar. ms. Marcliianense saee. 15. Cod. Duacens. 123 Mel. : Sospi-
tati dedit aegros.
Miss, ms. Pictavense saec. 15 in. Cod. Pictavens. 43. Mel. : Laeta-
bundus.
l'rosar. ms. riulii'lmi L>ivcl anni 1572. Cod. Amliianeiis. 1.S2. Mel.
LaetjUmmhi;
Brev. ins. Fiscanense saec. 14. Cod. Rotoinagen.s. 205. Officium und —
Me.<ise de Coi-pore Cliristi zugeschrieben saec. 14. Mel. wohl Verhuin — :
bomim.
Prosar. ms. Gulielmi Lovel anni 1572. Cod. Ambianens. 132. — Mel.
Laitetur ecclesia.
Virginali thalamo
Dum processit tilius,
Trop. ms. Cameracense saec. '"/ii. Cod. Cameracens. 79. A. ..Trop. ms. —
Cameracense saec. *Vi2. Cod. Cameracens. 61. B. Eine Silbe Überschufs —
in 2 b. 1 inid 4 a. 4; durchgeführte Endassonanz in a.
In Octava,
(Jrad. ms. Miiicliiamiise sac-c 14. Cod. Duai-nis. 114. A. - Miss. ni8.
Caraeracensis.
Suessionensis.
18 a. Ut per festa ,
quae agimus, 18b. Te, Christum, quem hie
quaerimus,
Et sanctos, quos requirimus, Possideamus, quo imus,
Quorum sunt hie reliquiae, In sempiterna requie.
Miss. ms. Franciscano-Roniaimm saec. 15. Cod. Tolosan. 102. 12 a, 1 —
Turone. —
12b, 1 Ludoviciis. 12b, 2 claret.— 14 b, 1 Sermerns et. — —
14 b, 2 et Suplius. —
16 a, 2 Barba statt Barbara, Gallicismus von Ste. Barbe.
I
i3 —
6a. Aquas dulces tninsiit, 6b. Loci Situs phuuit.
Termin tanj^ens oxiit Loco nuiuen pra»'buit
Non HiKiuens tliesaiiinm, De 8U() fonnatuni.
(^ui vero naufraj^io Nomen sapit Lucii
Sui boneticio Nomen Lucionii
Vincit geinnuis, aiuujii. Uecte derivatum
Mis.s. ms. Ebroiceuse saec. 13. Cod. Rotomageiis. 30") add. saec. 15. —
Mel. : Mane prima Sabbati.
1. Fraterua gratanter
nunc canat tuba.
2 a. Landes promat 2 b. Grates pangat,
Dominoque jubilet modulos accommodet
voce praecelsa. mente devota.
3 a. Cor iinuin atcjue anima 3b . Ac sicot chorns concinit
nnica unicus,
seniper gubernet ita collata
fovens caritate nos integra, fide sit corde salus credita,
pace benigna. ore confessa.
4 a, Ergo gaudenter 4 b Laudando Christum
Domino concinat exprimat talia
concio nostra, modulans ita:
7 a. Adnectens 7b Affectu
cum quoiTim vocibus socies gaudia
Organa nostra, te laudantia.
Grad. ms. S. Theoderici saec. 12. Cod. Remens. 169. A. Prosar. ms. —
8. Theoderici saec. 1.5. Cod. Remens. 179. B. Mel.: .lustiis ut palma —
major. —
7)), 3 pia te simnl laudantia AB.
Grad. ms. S. Theoderici saec. 12. Cod. Iviinciis. lüU. A. l'rosar. ms. —
8. Theoderici s.ur. 1.5. Cod. Kemens. 179. W. Grad. ms. Aquicincteiisc —
saiT. U). Cod. Du.u'ous. 124. C. —
C gieht dii? Prose als Interpolation des
Gloria, also als Tropus. - 2a und 21» zeigen keinerlei (Uiedernu^ inneili.ill>
der claiisnla.
(i!i. In Doiiiiiiicis
|>ost I'cntccostcn.
Miss. ms. S. Petri Carnotens. saec. 14. Cod. Carnotens. .")19. add. saee.
15. ex. A. —Miss. Carnotenye imp. Parisiis 1511. B. lb| 3 protoplastns —
B. — :^b, 1 dies ista B.
Miss. ms. Eduense saec. 15. ex. Cod. Semin. Edueiis. 120. — ob, 2
nexus Hs. — 7 a, 3 qiiidquid Hs.
Miss. ms. Bisuntiimni saec. 15. Cod. liisuntin. 77. A. Miss. ms. —
S. Acheoli saec. 15. Cod. Ambianens. 160. —
„.S«'f|uitur missa contra jx^stenn,
quam dominus ]»apa Clemens VI feeit et ordinavit. A. 4 a, 1 Fer vivat —
A. — 5 b, 4 S(|. sanctdS singulos confessoresqne Dominum placate A.
DE BEATA.
i
I. In Conceptiune B.>n
In C'onceptioiie BMV.
6a. Undc judex iminortalis 61). Sic non justus aut non Valens
Diriortit quam niortalis, Aut ignurus cuncta calens
Dum insontos perimit, Est n(!C matrem redimit,
7 a. Ut Sit ergo tuus natus 7 it. Tale confert atque nmnu'-,
P()tens, justus. occulatus, Sit viator ut nee unus
Matrem purgat hodie; A(>(iualis munditiae.
Saiictiticatione BMV.
la. Mellis stilla 1 b. Sed spinosum
De spinis exiit, Nil stilla sapuit,
Maris Stella Sed nubosum
De nube prodiit Nil Stella habuit
Tenebrosa, Radiosa.
2 a. Stilla, Stella 2 b. De Judaeae
Talis origine spineto genitae,
Dulcis hortus Alienae
et clarae virginis tamen a stipite
Sunt tigura, In natura.
Miss. ms. Kilorrniceuse saec. 15. Cod. Colleeii ss. Triiiitatis Dubliiiens.
B 3. — 1. 11«, 1 spinosa. —
2 a, 2 origine. —
2 a, 5 Sunt figrina. 4 a, 4 —
luminis. — 4a, ö Solem aeternum.
9 a. Sacerdotem 9 b. Et clericum
tibi gratum subarrbatum
liberasti revocasti
turbine submersum laudibus intentum.
67
Cod. l'ui^oiis. .\11 .V IT •..uc. I.">. Mit Mel. lUa, 1 Helsvnuiu Hs.
in coelesti solio.
Miss. ms. Cremense saec. 15. Cod. Prägens. XII B 13. Eine des —
Originals würdige Umdichtung der vorigen Nummer durch Karmeliten (vgl.
IIb), wobei in ötr. II das Versmafs verändert ist. 10a, 1 Helsimuin Hs. —
M. In Nativitati' inh.
1. Salve regina,
pia virgo, divina
gratia fecunda,
puritate salva.
praesentari ad altare
te in templo petisti, liolocausti venisti,
praeacta Domino vota scaudere te cogit amor.
complevisti. quo languisti.
9. Unigenitum tuuin
placabilcm
placa, virgo,
ut sie obtinere
pro tuis petita valeas
precibus commendatis.
Miss. ms. Hremeiisc saec. 15. Cod. Hafnicns. Gl. Kg\. 188. A. — Cod.
Liihicens. ol. Fol. 22. saec. 15. B. — „.Soquitur ufficinni novum . . . Se-
quenti;i in die saiicto et in octava die dicenda." A. — Mel.: .\ve praeclara.
Die Vor.sabteilunp beherrscht der Reim, der nicht immer auf die richtigen
Stellen jrficpt \nt.
- 71
1. Saufta virgo,
9. Te mediante, pia.
Simus ut in patria,
Ubi gaudent omnia.
Cod. Aureliauens. (ol. Floriacens.) 201. saec. 12 et 13. add. saec. 13.
3a. Hie ignotus apud patrem 3b. Noster ergo factus frater
Nobis notus tit per raatreni. Per te, virgo facta mater.
—
5a, 1 O stupenda C. —
5b, 1 O quam mira C. —
6a, 3 Sua nos C. —
6 b, 3 coelesti gloria B.
Cod. Ebroieens. (ol. Lirens.) 17. saec. 12. add. saec. '^ is. — Mit Mel.,
welche das Lied als Sequenz charakterisiert.
1. ("uiifti uiianiiiiitfr
Coiicinamus suaviter
2 a. Salutis auctori 2 b. üniversorumqui'
Benigno ac redoiuptoii Optimo moderatuii,
3 a. Qui nostrae saluti providons :3l). Empyreis a sedilibus
Dignatus est descendcrc Kt caniem nostraiii assuniere
4 a. Ex Maria virginc, 4 b. Sine viri seniine
(^»uac pudicissima Natum i)rotulit
Mausit illaeso hyminc. Sacro afflata spiraniine,
5 a. Dum Gabriel archangelus, 5 b. Ave, iiKiuit, sanctissima
A Deo missus, Virgo ^laria,
attulit vcrba dulcia: Plena divina gratia.
6a. En tuo in utero 6 b. Verbis dum virgo
Concipies prolem ilivam, Credidit angelicis,
Virgo manens i)aries, Concipit tilium Del,
Uli daturus Qui genas liumanuiii
Est dominus Dens A nece saeva
Sedem David, patris ejus. Eripuit morte sua.
7. Ergo nunc gratias
Aganms singuli
Maximas redemptori.
Grad. ms. Pragense VII A 13. saec. 16.
Miss. ms. \'(>(lnstiiiuM) sai'c. l-'). C'dcI. Atn-ltntfns. ilT. JuM. mwv. '"/te. —
Mfl. i>rtV)ili;ir. In ruclcsti liicrarchia.
Prius sancta, quam sit nata. Quam sie mundat virtus Dei
Maria. Maria.
79 —
5a. Er^o codi 5 b. E&to nohis
tcrracciuc <li)iiiiiia. in adjutoriuiii
Excelsior Et pro ii()l)is
l)lus cuuctis fi'ininu exoru iiliuiii.
Meutes nostras Ut in cot'li.s
Maria. Maria.
Miss. ms. S. Pftri Mnissiacens. saec. \h. Cod. Ti>l au. Ulli.