GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY LUBIN 2011-2015

PROJEKT PROGRAMU

opr. Bogna Oszczanowska LUBIN, czerwiec 2011 r.

SPIS TRECI

I. Podstawy prawne i gwne cele gminnego programu opieki nad zabytkami II. Uwarunkowania zewntrzne opieki nad zabytkami II.1. Uregulowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami II.2. Organy ochrony zabytkw

4 5 5 8

II.3. Zaoenia polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami 10 II.3.1. Zaoenia krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami 10 II.3.2. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2020 11 II.4. Ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami w wojewdzkich dokumentach strategicznych 12 II.4.1. Zaoenia Programu opieki nad zabytkami Wojewdztwa Dolnolskiego 20072011 12 II.4.2. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a Strategia Rozwoju Wojewdztwa Dolnolskiego do 2020 r. oraz Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Dolnolskiego 15 II.5. Ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami w powiatowych dokumentach strategicznych - zaoenia Programu opieki nad zabytkami Powiatu Lubiskiego na lata 2010-2013. 16 III. Uwarunkowania wewntrzne opieki nad zabytkami III.1. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a dokumenty programowe gminy III.2. Ochrona zabytkw gminy Lubin stan prawny III.2.1. Rejestr zabytkw Rejestr zabytkw nieruchomych Rejestr zabytkw ruchomych Rejestr zabytkw archeologicznych III.2.2. System ochrony krajobrazu kulturowego gminy w dokumentach prawa miejscowego III.3. Wojewdzka i gminna ewidencja zabytkw Gminna ewidencja zabytkw zabytki nieruchome Gminna ewidencja zabytkw zabytki archeologiczne IV. Ocena stanu i funkcjonowania rodowiska kulturowego oraz gwne zagroenia i problemy zwizane z opiek nad zabytkami gminy Lubin V. Zaoenia programowe V.1. Priorytety polityki gminnej zwizanej z ochron zabytkw 18 18 19 19 20 21 22 23 27 29 30 31 35 35

V.2. Kierunki dziaa i zadania zwizane z opiek nad zabytkami oraz ochron krajobrazu kulturowego gminy Lubin 36

V.2.1. Kierunki dziaa oraz zadania zwizane z opiek nad zabytkami wykraczajce poza czteroletni okres obowizywania niniejszego Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 36 V.2.2. Zadania do realizacji w czteroletnim okresie obowizywania Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 40 VI. Realizacja i finansowanie przez gmin zada z zakresu ochrony zabytkw VI.1. Moliwoci pozyskania rodkw finansowych na projekty z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego VI.2. Inwestycje prowadzone przez gmin zwizane z ochron zabytkw, ktrych wacicielem jest gmina oraz zabytkw lecych na terenie gminy Lubin VI.3. Dotacje z budetu gminy Lubin na prace konserwatorskie przy zabytkach VII. Monitoring Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 TABELA 1 TABELA 2 TABELA 3 Zacznik nr 1 Aneks. Wykaz obiektw objtych gminn ewidencj zabytkw 41 41 49 51 52 53 59 60 64 69

I. Podstawy prawne i gwne cele gminnego programu opieki nad zabytkami

Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 jest dokumentem programowym, ktry stanowi kontynuacj Programu opieki nad zabytkami gminy Lubin obowizujcego w latach 2005-2009, przyjtego przez Rad Gminy Lubin Uchwa nr XXXIII/134 Rady Gminy Lubin z dnia 30 wrzenia 2005 r. Podstaw prawn sporzdzenia gminnego programu opieki nad zabytkami stanowi Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 z 2003 r.), w ktrej wprowadzony zosta obowizek sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez samorzdy zarwno wojewdzkie, powiatowe oraz gminne. Zgodnie z artykuem 87. cytowanej Ustawy wjt gminy sporzdza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami podlega uchwaleniu przez rad gminy, po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Program ogaszany jest w wojewdzkim dzienniku urzdowym. Z realizacji programu wjt gminy sporzdza, co dwa lata, sprawozdanie, ktre przedstawia si radzie gminy. Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami okrela zasadnicze cele programw opieki nad zabytkami: wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.

Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 przygotowany zosta zgodnie z metodologi przyjt w Poradniku metodycznym (opublikowanym w Kurierze Konserwatorskim Nr 3, 2009, s. 14-36) opracowanym przez Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw w Warszawie (obecnie Narodowy Instytut Dziedzictwa).

II. Uwarunkowania zewntrzne opieki nad zabytkami II.1. Uregulowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami
Podstaw prawn ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce jest Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. nr 162, poz. 1568 z 2003 r. z pniejszymi zmianami, w tym najnowsza nowelizacja Ustawa z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw, Dz. U. nr 75, poz. 474 z 2010 r.). Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami reguluje pojcia zabytku, ochrony i opieki nad zabytkami, form ochrony, kompetencje organw ochrony zabytkw, w tym administracji rzdowej i samorzdowej, formy finansowania opieki nad zabytkami, ich ewidencjonowania etc. Ustawa o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami wprowadzia pojcia ochrony i opieki nad zabytkami: Ochrona zabytkw polega na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw, udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw, przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic, kontrole stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw, uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska. Opieka nad zabytkiem w rozumieniu ustawy sprawowana jest przez jego waciciela lub posiadacza i polega na zapewnieniu warunkw naukowego badania i dokumentowania zabytku; prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku; zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie; korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci; popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz o jego znaczeniu dla historii kultury.

Zgodnie z art. 6. Ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami przez zabytek rozumiana jest nieruchomo lub rzecz ruchoma, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow. za zabytki nieruchome uznaje si krajobraz kulturowy, ukady urbanistyczne, ruralistyczne i zespoy budowlane, dziea architektury i budownictwa, dziea budownictwa obronnego, obiekty techniki, cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca upamitniajce wydarzenia historyczne lub dziaalno wybitnych osobistoci bd instytucji; za zabytki ruchome uznaje si dziea sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, kolekcje, numizmaty oraz pamitki historyczne, wytwory techniki, materiay biblioteczne, instrumenty muzyczne, wytwory sztuki ludowej i rkodziea oraz inne obiekty etnograficzne oraz przedmioty upamitniajce wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji;

zabytkami archeologicznymi s pozostaoci terenowe pradziejowego i historycznego osadnictwa, cmentarzyska, kurhany, relikty dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej.

Ustawowej ochronie podlegaj rwnie nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej. Art. 7 punkt 4 Ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz zmiana art. 1 punkt 1 Ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw) reguluj nastpujce formy ochrony zabytkw: wpis do rejestru zabytkw, ktry dla zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa prowadzi wojewdzki konserwator zabytkw; Zgodnie z art. 9. Ustawy do rejestru zabytkw wpisuje si zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw z urzdu bd na wniosek waciciela zabytku nieruchomego lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy. Do rejestru moe by rwnie wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a take nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku. Na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw informacj o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia si w ksidze wieczystej nieruchomoci, decyzja o wpisie do rejestru stanowi podstaw w katastrze nieruchomoci, jak rwnie informacj o wpisie do rejestru zabytku nieruchomego ogasza si w wojewdzkim dzienniku urzdowym. Zgodnie z art. 10. Ustawy do rejestru wpisuje si zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw na wniosek waciciela tego zabytku. Wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda z urzdu decyzj o wpisie zabytku ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granic. Sposb prowadzenia rejestru oraz ewidencji zabytkw okrela Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem (Dz. U. nr 113, poz. 661). uznanie za pomnik historii zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru lub parku kulturowego o szczeglnej wartoci dla kultury przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego; utworzenie parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyrniajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej; park kulturowy moe utworzy na podstawie uchway rada gminy po zasigniciu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw; ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizacj inwestycji w zakresie lotniska uytku publicznego.

Uregulowania prawne dotyczce ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami znajduj si ponadto w nastpujcych obowizujcych ustawach:

Ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z pniejszymi zmianami),

Ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z pniejszymi zmianami), Ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150), Ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92 poz. 880), Ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 261 poz. 2603 z pniejszymi zmianami), Ustawie z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (tekst jednolity z dnia 29 stycznia 2001 r., Dz. U. Nr 13 poz. 123). Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci i wolontariacie (Dz. U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z pn. zm.). poytku publicznego

Zasady ochrony zabytkw znajdujcych si w muzeach i w bibliotekach okrelone zostay w:

Ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5 poz. 24 z pniejszymi zmianami), Ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85 poz. 539 z pniejszymi zmianami). Ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 97 poz. 673 z pniejszymi zmianami). Rejestr zabytkw woj. dolnolskie Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw we Wrocawiu. Materiay udostpnione przez legnick delegatur Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw we Wrocawiu: karty ewidencyjne zabytkw nieruchomych i ruchomych, karty ewidencyjne cmentarzy, ewidencje parkowe oraz karty Archeologicznego Zdjcia Polski.

Ochron materiaw archiwalnych reguluj przepisy:

Podstaw prawn niniejszego opracowania stanowi ponadto:

II.2. Organy ochrony zabytkw

Zgodnie z art. 89 Ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami organami ochrony zabytkw s: minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabytkw; wojewoda, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewdzki konserwator zabytkw. Artyku 90. Ustawy stanowi, e: Generalny konserwator zabytkw jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzdzie obsugujcym ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. Do zada wykonywanych przez Generalnego Konserwatora Zabytkw naley, w szczeglnoci: - opracowywanie krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; - podejmowanie dziaa zwizanych z wspieraniem rozwoju regionalnego i realizacj kontraktw wojewdzkich w sprawach opieki nad zabytkami; - prowadzenie krajowej ewidencji zabytkw i krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem; - wydawanie decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz przepisach odrbnych; - organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania oraz stosowania przepisw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - sprawowanie nadzoru nad dziaalnoci wojewdzkich konserwatorw zabytkw; - promowanie bada naukowych w zakresie konserwacji zabytkw; - organizowanie szkole dla sub konserwatorskich; - organizowanie konkursw promujcych opiek nad zabytkami, w tym przyznawanie wyrnie, nagrd pieninych lub rzeczowych; - opiniowanie wnioskw o nadanie odznaki "Za opiek nad zabytkami"; - wsppraca z organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw; - organizowanie szkole w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - podejmowanie dziaa dotyczcych troski o zabytki zwizane z histori Polski, pozostajce poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Do zada wykonywanych przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw naley w szczeglnoci (art. 91.4. Ustawy): - realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami;

- sporzdzanie, w ramach przyznanych rodkw budetowych, planw finansowania ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - prowadzenie rejestru i wojewdzkiej dokumentacji w tym zakresie; ewidencji zabytkw oraz gromadzenie

- wydawanie, zgodnie z waciwoci, decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz w przepisach odrbnych; - sprawowanie nadzoru nad prawidowoci prowadzonych bada konserwatorskich, architektonicznych, prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych i innych dziaa przy zabytkach oraz bada archeologicznych; - organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; - opracowywanie wojewdzkich planw ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych oraz koordynacja dziaa przy realizacji tych planw; - upowszechnianie wiedzy o zabytkach; - wsppraca z innymi organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw. Przy ministrze waciwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dziaa Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach realizacji polityki Rady Ministrw w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami. Przy Generalnym Konserwatorze Zabytkw dziaa Gwna Komisja Konserwatorska jako organ opiniodawczy do spraw dziaa konserwatorskich podejmowanych przy zabytkach. Przy Wojewdzkim Konserwatorze Zabytkw dziaa Wojewdzka Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

II.3. Zaoenia polityki pastwa w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami II.3.1. Zaoenia krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami
Konstytucyjnym obowizkiem Pastwa (art. 5 i 6 konstytucji RP) jest ochrona dziedzictwa kulturowego. Zabytki i ich wartoci niematerialne s dobrem wsplnym, a dbao o nie zakada art. 82 Konstytucji. Zadaniem gwnym polityki Pastwa w dziedzinie ochrony zabytkw jest stworzenie w najbliszej przyszoci mechanizmw, ktre dostosowayby t sfer do warunkw gospodarki rynkowej. Planowane dziaania dotycz sfery legislacyjnej, zmian organizacyjnych obejmujcych konieczne rozszerzenie zakresu dziaa instytucji odpowiedzialnych za ochron dziedzictwa kulturowego w Polsce oraz zmian w strategii i organizacji ochrony dbr kultury. Krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami okreli cele i kierunki dziaa oraz zadania, ktre powinny by podjte w szczeglnoci przez organy i jednostki administracji publicznej w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

II.3.2. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2020
Oglne wytyczne do konstruowania gminnych programw opieki nad zabytkami zawiera przyjta przez Rad Ministrw w dniu 21 wrzenia 2004 r. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 (w 2005 r. Ministerstwo Kultury przygotowao Uzupenienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004-2020), bdca rzdowym dokumentem tworzcym ramy dla nowoczesnego mecenatu pastwa w sferze kultury, a przede wszystkim dla nowoczenie pojmowanej polityki kulturalnej pastwa, funkcjonujcej w warunkach rynkowych, a take dla wsplnoty Polski z Uni Europejsk. Gwnym celem strategii jest dziaanie na rzecz zrwnowaonego rozwoju kulturalnego regionw w Polsce. Instrumentami realizacji zaoonych celw czstkowych w Narodowej Strategii Rozwoju Kultury s dokumenty wdroeniowe:

Narodowy Program Kultury Wspierania Debiutw i Rozwj Szk Artystycznych. Narodowy Program Kultury Ochrona Zabytkw i Dziedzictwa Kulturowego. Narodowy Program Kultury Rozwj Instytucji Artystycznych. Narodowy Program Kultury Znaki Czasu. Narodowy Program Kultury Promocja Czytelnictwa i Rozwj Sektora Ksiki.

Za realizacj celw operacyjnych wymienionych w Narodowej Strategii Rozwoju Kultury odpowiedzialne s programy operacyjne Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogosi nastpujce programy na rok 2011 : Wydarzenia artystyczne priorytet - Muzyka priorytet - Teatr i taniec priorytet - Sztuki wizualne priorytet - Literatura priorytet - Czasopisma priorytet - Film priorytet Narodowe kolekcje sztuki wspczesnej Edukacja kulturalna Dziedzictwo kulturowe priorytet - Ochrona zabytkw priorytet - Wspieranie dziaa muzealnych priorytet - Kultura ludowa priorytet - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granic priorytet - Ochrona zabytkw archeologicznych Infrastruktura kultury Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Rozwj szkolnictwa artystycznego priorytet Edukacja artystyczna priorytet Instrumenty dla szkolnictwa artystycznego

II.4. Ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami w wojewdzkich dokumentach strategicznych II.4.1. Zaoenia Programu opieki nad zabytkami Wojewdztwa Dolnolskiego 2007-2011.
W okresie obowizywania poprzedniego Programu opieki nad zabytkami gminy Lubin zosta opracowany i uchwalony przez Sejmik Wojewdztwa Dolnolskiego Program opieki nad zabytkami Wojewdztwa Dolnolskiego 2007-2011 (Uchwaa Nr LX/912/2006 z dnia 26 padziernika 2006 r.). Podstawowym zaoeniem programu jest uznanie zasobw regionalnego dziedzictwa kulturowego za zasadniczy czynnik wpywajcy na ksztatowanie si tosamoci regionalnej. Gwnym celem programu jest denie do znaczcej poprawy stanu zasobw dziedzictwa kulturowego regionu oraz zachowania krajobrazu kulturowego Dolnego lska. Program okrela organizacyjne i finansowe warunki ochrony i opieki nad zabytkami w zakresie lecym w kompetencjach Urzdu Marszakowskiego. Przy opracowaniu Programu oparto si na zaoeniu, i dziedzictwo kulturowe Dolnego lska jest elementem powszechnie rozpoznawanym przez mieszkacw a jednoczenie stanowi coraz silniejszy wyraz ksztatujcej si tosamoci regionalnej i ponadregionalnej. W ten sposb program wpisuje si w okrelon w Strategii Rozwoju Wojewdztwa Dolnolskiego do 2020 roku misj regionu, zdefiniowan nastpujco: Dolny lsk to region, ktry czy Polsk z Europ. W Programie opieki nad zabytkami Wojewdztwa Dolnolskiego 2007-2011 zaproponowano przyjcie konkretnych zada dla Urzdu Marszakowskiego i podlegych mu jednostek: Dofinansowanie prac konserwatorskich i zabezpieczenia zabytkw: - kontynuacja programu prowadzonego przez Wydzia Kultury Urzdu Marszakowskiego dofinansowania prac konserwatorskich na drodze konkursu ofert na realizacj zada publicznych z zakresu kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego. Gwnym celem jest pobudzenie do dziaania maksymalnej liczby osb prawnych. Jako priorytet w przyznawaniu rodkw w okresie funkcjonowania programu przyjmuje si: w zakresie zabytkw architektury i budownictwa prace zabezpieczajce i remontowe przy obiektach znajdujcych si w udokumentowanym zym stanie technicznym, zagroonych postpujc destrukcj, w pierwszej kolejnoci budowli drewnianych, nastpnie pomnikw historii i proponowanych do uznania za pomniki historii; w zakresie dzie sztuki i rzemiosa artystycznego konserwacja obiektw o udokumentowanym zym stanie zachowania, powstaych do schyku wieku XVIII, w pierwszej kolejnoci zabytkw sztuki redniowiecznej. - dofinansowanie na drodze konkursu wykonania i funkcjonowania zabezpiecze przeciw wamaniowych i przeciwpoarowych w obiektach o cennym wystroju i wyposaeniu, a take w budowlach drewnianych. Wspieranie rozwoju bazy i sieci muzealnej w regionie, przede wszystkim w zakresie powstania magazynw muzealnych, w tym archeologicznych. Zakada si, e istniejca sie muzew nie ulegnie w okresie funkcjonowania programu zmianie. Prowadzone obecnie prace wykopaliskowe to w 90% badania ratownicze. Zgromadzony podczas ich prowadzenia materia na mocy Ustawy jest wasnoci Skarbu Pastwa. Stworzenie magazynw z orodkami badawczymi w oparciu o wybrane istniejce muzea pozwoli na

zachowanie w regionie tej czci dziedzictwa, a jednoczenie wzmocni regionaln sie muzealn. Warunkiem udziau Urzdu Marszakowskiego jest dofinansowanie przedsiwzicia przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Prowadzenie dziaa szkoleniowych i promocyjnych: - przeprowadzenie szkole i wydanie materiaw instruktaowych dla radnych i urzdnikw samorzdowych zawierajcych informacje o sposobie przygotowywania programw opieki nad zabytkami oraz o zakresie i moliwociach opieki i ochrony zabytkw przez gminy i powiaty. Gwnym celem jest pobudzenie do dziaania samorzdw zarwno w zakresie opracowania miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego, obligatoryjnych programw opieki nad zabytkami, jak i korzystania z moliwoci finansowania przedsiwzi zwizanych z ochron zabytkw, w tym z programami rewaloryzacyjnymi. - wspieranie, w drodze konkursu ofert, wydawnictw i publikacji multimedialnych o zabytkach regionu, zarwno naukowych jak i popularnonaukowych. Zakada si, e dofinansowanie na drodze konkursu ofert zachci rwnie mniejsze orodki do wydania publikacji o swoich zabytkach. - organizacja i udzia w Europejskich Dniach Dziedzictwa jako corocznej imprezy popularyzujcej zabytki. Zakada si, e wypracowana przez Rad Europy formua Europejskich Dni Dziedzictwa jako imprezy popularnej, o masowym charakterze, opartej w zasadzie o dziaania wolontariuszy, wymaga ze strony Urzdu Marszakowskiego pomocy w zakresie organizacyjnej i promocyjnej. Zadanie to zostanie powierzone jednostce organizacyjnej Urzdu Marszakowskiego lub innej samorzdowej i zabezpieczone w corocznych planach finansowych. - stworzenie nagrody Marszaka Wojewdztwa dla najlepszego uytkownika zabytku. Nagroda przyznawana bdzie w drodze konkursu, przez kapitu dziaajc na podstawie regulaminu, ktry zostanie opracowany przez Wydzia Kultury Urzdu Marszakowskiego. - rozwinicie programw nauczania regionalnego dla uczniw szk stopnia podstawowego i gimnazjalnego. Zakada si wypracowanie, wsplnie z Wydziaem Nauki i Edukacji Urzdu Marszakowskiego, zaoe pozwalajcych stworzy program edukacji regionalnej o nazwie Znaki Przeszoci Znaki Czasu. Tworzenie parkw kulturowych: - stworzenie koncepcji sieci parkw kulturowych jako materiau inicjujcego dyskusj nad ich utworzeniem przez lokalne samorzdy. Zakada si przygotowanie przez Narodowy Instytut Dziedzictwa Oddzia Terenowy we Wrocawiu, we wsppracy z Zarzdem Wojewdztwa Dolnolskiego opracowa koncepcyjnych, jako materiau studyjnego dla lokalnych samorzdw. Utworzenie parku kulturowego jest zalene jedynie od woli lokalnego samorzdu. W wielu przypadkach brak jednak podstawowych, studyjnych materiaw, ktre by pozwoliy na podjcie dyskusji o celowoci stworzenia parku; jest to szczeglnie trudne w wypadku, gdy park miaby swym zasigiem obj obszar kilku gmin. - opracowanie przez Wojewdzkie Biuro Urbanistyczne studiw okrelajcych granice parkw kulturowych, ktre mog sta si inspiracj dla lokalnych samorzdw. Tworzenie sieci tematycznych rowerowych, pieszych, wodnych i samochodowych szlakw turystycznych uzupeniajcych obecn struktur. Zakada si przygotowanie przez interdyscyplinarny zesp ekspertw koordynowany przez Zarzd Wojewdztwa Dolnolskiego opracowa koncepcyjnych, jako materiau studyjnego dla lokalnych samorzdw. Zakada si, e stworzenie proponowanych szlakw tematycznych doprowadzi do zwikszenia atrakcyjnoci turystycznej regionu. Gwnym celem jest

dyslokacja ruchu turystycznego i pobudzenie do dziaa zwizanych z jego obsug, rwnie poprzez renowacj i udostpnianie zabytkw, maksymalnej liczby osb prawnych. Postuluje si, aby Urzd Marszakowski powoa interdyscyplinarny zesp ekspertw w celu przystpienia do prac koncepcyjnych nad rowerowymi i samochodowymi szlakami turystycznymi. Wystpienie do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o uznanie za pomniki historii najcenniejszych obiektw z obszarw wojewdztwa dolnolskiego. Zakada si, e w przyszoci fakt uznania przez prezydenta Rzeczpospolitej zabytku za pomniki historii bdzie mia coraz wiksze znaczenie, rwnie finansowe. Gwnym celem jest wprowadzenie na list jak najwikszej liczby najcenniejszych w skali kraju zabytkw z terenu wojewdztwa dolnolskiego. Uznanie za pomniki historii jest warunkiem koniecznym stara o wpis na List wiatowego Dziedzictwa UNESCO. Tworzenie Parkw Krajobrazowych ochrona dziedzictwa przeszoci. Ze wzgldu na gwnie bdc wynikiem dziaa czowieka fizjografi krajobrazu Dolnego lska naley zwrci uwag na to, aby w funkcjonujcych Parkach Krajobrazowych zagadnienia zwizane z ochron zabytkw i krajobrazu kulturowego byy na rwni wane przy opracowywaniu planw ochrony, jak zwizane z ochron walorw przyrodniczych.

II.4.2. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a Strategia Rozwoju Wojewdztwa Dolnolskiego do 2020 r. oraz Plan Zagospodarowania Przestrzennego Wojewdztwa Dolnolskiego
W Strategii Rozwoju Wojewdztwa Dolnolskiego do 2020 r. przyjtej Uchwa Nr XLVIII/649/2005 Sejmiku Wojewdztwa Dolnolskiego z dnia 30 listopada 2005 r. jako jedno z kluczowych dziaa uznano popraw adu przestrzennego i harmonijnoci struktur przestrzennych poprzez m.in. ochron dziedzictwa kulturowego. Dziaanie to obejmuje wsparcie dla poczyna zwizanych z opisem, ochron oraz propagowaniem dziedzictwa kulturowego regionu, z uwzgldnieniem dorobku kulturowego mniejszoci narodowych, etnicznych i religijnych. Kolejnym przyjtym dziaaniem jest ochrona dziedzictwa cywilizacyjnego oraz rozwj tosamoci regionalnej poprzez inwentaryzacj dziedzictwa cywilizacyjnego regionu, budow infrastruktury zapewniajcej jego bezpieczestwo, propagowanie go wrd mieszkacw oraz wczenie w programy ksztacenia rnych typw szk elementw wiedzy na ten temat. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 zgodny jest z wyznaczonymi w Planie zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa (uchwalonym przez Sejmik Wojewdztwa Dolnolskiego Uchwa nr XLVIII/873/2002 z dnia 30 sierpnia 2002 r.) celami polityki przestrzennej, zasadami ich realizacji oraz przyjtymi w planie kierunkami dziaa polityki przestrzennej w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego. W sferze kulturowej obejmujcej system ochrony dziedzictwa kulturowego przyjto w planie oglne zasady kompleksowoci dziaa ochronnych i rewaloryzacyjnych, czenia ochrony rodowiska kulturowego z ochron rodowiska przyrodniczego oraz promowania regionalnych walorw dziedzictwa kulturowego. W obszarze gminy Lubin (na poziomie planu wojewdztwa) nie wyznaczono stref ochrony konserwatorskiej oraz nie wytypowano zespow zabytkowych do objcia ochron poprzez utworzenie rezerwatw i parkw kulturowych; uwzgldniono natomiast stanowiska archeologiczne o wasnej formie krajobrazowej.

II.5. Ochrona zabytkw i opieka nad zabytkami w powiatowych dokumentach strategicznych - zaoenia Programu opieki nad zabytkami Powiatu Lubiskiego na lata 2010-2013.
Program opieki nad zabytkami Powiatu Lubiskiego przyjty zosta Uchwa nr LIV/354/2010 Rady Powiatu w Lubinie z dnia 30 wrzenia 2010 r. W niniejszym opracowaniu, po przedstawieniu zasobw i analizie stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego okrelono wynikajce z ustawy obowizki wadz powiatowych w stosunku do obiektw zabytkowych, do ktrych powiat lubiski posiada tytu prawny (z obszaru gminy Lubin wasnoci samorzdu powiatowego jest zesp paacowo-parkowy w Szklarach Grnych, penicy obecnie funkcj Orodka Szkolno-Wychowawczego oraz park w Bukownej) oraz nakrelono oglne kierunki polityki w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego, starajc si nie naruszy w tym zakresie kompetencji gmin, wchodzcych w skad powiatu. Powiat wykonuje okrelone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym, w tym zadania zwizane z ochron dbr kultury. Program Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubiskiego na lata 2010-2013 jest zgodny z innymi dokumentami powiatowymi o charakterze strategicznym, w tym z:

Planem Rozwoju Lokalnego, przyjtym przez Rad Powiatu uchwa Nr XXX/196/2004 z dnia 25 listopada 2004 r., ktry za gwny cel stawia sobie zrwnowaony rozwj powiatu Programem ochrony rodowiska dla powiatu lubiskiego na lata 2009 2012 z perspektyw do roku 2016, ktry wymienia ochron walorw krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewie jako jeden z podstawowych celw ochrony przyrody. Planem ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych powiatu lubiskiego. Wymg opracowania planu zosta naoony na wadze wszystkich szczebli administracji terytorialnej rozporzdzeniem Ministra Kultury z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie organizacji i sposobu ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych.

W Programie Opieki nad Zabytkami Powiatu Lubiskiego na lata 2010-2013 dokonano oceny szans i zagroe dla rodowiska kulturowego powiatu lubiskiego. Jako podstawow przeszkod w prowadzeniu waciwej polityki samorzdw w kwestii dziedzictwa kulturowego uznano brak aktualnych planw zagospodarowania przestrzennego, uwzgldniajcych problematyk ochrony zabytkw. Jako gwne zagroenie dla rodowiska kulturowego wsi uznano degradacj i dekompozycj zabytkowych wiejskich zespow paacowych. Wskazano na zy stan wikszoci zaoe parkowych. Zgodnie z Ustaw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami uznano, e podstawow rol w zarzdzaniu dziedzictwem kulturowym na danym terenie odgrywaj gminy. Organy powiatu maj prowadzi dziaania o charakterze ponadgminnym. Program powiatowy wyznacza cele, ktrych realizacja powinna doprowadzi w przyszoci do zmiany wizerunku regionu kojarzonego wycznie z przemysem miedziowym, w rejon bogaty nie tylko bogactwami naturalnymi, ale rwnie tradycj, histori i wytworami materialnego i niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Z drugiej strony ide nadrzdn Programu jest budowanie tosamoci kulturowej regionu i silnych zwizkw mieszkacw z zamieszkaym przez nich terenem i jego histori. Przyjto zatem nastpujce priorytety:

 Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego regionu jako jeden z gwnych

czynnikw jego rozwoju spoeczno-gospodarczego.

Priorytet II: Nowoczesne zarzdzanie zasobem dziedzictwa kulturowego. Priorytet III: Dziaania promocyjne i edukacyjne zwizane z dziedzictwem skierowane do

spoecznoci lokalnych w celu budowania tosamoci kulturowej oraz promocja zewntrzna wartoci kulturowych regionu. Okrelono ponadto kierunki dziaa i zadania prowadzce do osignicia zamierzonych celw. Z punktu widzenia opieki nad zabytkami Gminy Lubin jako istotne uznano nastpujce zadania przyjte do realizacji przez Powiat: realizacja zada wasnych powiatu w kwestii poprawy stanu i utrzymania obiektw zabytkowych, do ktrych powiat ma tytu prawny kompleksowy remont zespou paacowo-parkowego w Szklarach Grnych, poczony z restauracj pawilonu ogrodowego, renowacj parku i konserwacj rzeb parkowych; realizacja uchway Nr XLI/265/2009 Rady Powiatu w Lubinie z dnia 24 wrzenia 2009 r. w sprawie okrelenia zasad udzielenia i rozliczenia dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytkw (Dz. U. Wojewdztwa Dolnolskiego z 2009 r. Nr 172, poz. 3111); porozumienie z KGHM i innymi pracodawcami w regionie w sprawie stworzenia racjonalnej polityki dotacji na rewaloryzacje i remonty obiektw zabytkowych; wspieranie dziaalnoci Towarzystwa Mionikw Ziemi Lubiskiej i Muzeum Ziemi Lubiskiej;

III. Uwarunkowania wewntrzne opieki nad zabytkami III.1. Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 a dokumenty programowe gminy
Gminny program opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015 zgodny jest z dokumentami gminnymi o charakterze strategicznym:

Strategi Rozwoju Gminy Lubin na lata 2009-2013 przyjt Uchwa Nr XXXVI/190/2009 Rady Gminy Lubin z dnia 30.06.2009 r. Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Lubin na lata 2004-2010 przyjtym Uchwa Nr XXIII/99/2004 Rady Gminy Lubin z dnia 19.10.2004 r.

Oba dokumenty wyznaczaj dugofalowe kierunki spoeczno-gospodarczego rozwoju gminy i sposobw jego realizacji. Celem strategicznym Planu jest zapewnienie optymalnego rozwoju spoeczno-gospodarczego i zapewnienie oraz stworzenie moliwie jak najlepszych warunkw ycia jej mieszkacom.

Wieloletnim Planem Inwestycyjnym przyjtym Uchwa Nr XII/64/2007 Rady Gminy Lubin z dnia 4.10.2007 r. uchwaami budetowymi Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin (uchwalone uchwa Nr XLIII/477/2002 Rady Gminy Lubin z dnia 26 czerwca 2002 r.) Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin (uchwalony uchwa Nr XLVI/489/2002 Rady Gminy Lubin z dnia 9 padziernika 2002 r.).

jak rwnie dokumentami wyznaczajcymi kierunki polityki przestrzennej gminy, jakimi s:

III.2. Ochrona zabytkw gminy Lubin - stan prawny

W obszarze gminy Lubin aden obiekt nie zosta uznany za pomnik historii, nie zosta rwnie utworzony park kulturowy.

III.2.1.Rejestr zabytkw
Rejestr zabytkw prowadzi Wojewdzki Konserwator Zabytkw. Obiekty, zespoy i zaoenia urbanistyczne wpisane do rejestru zabytkw objte s rygorami ochrony konserwatorskiej wynikajcymi z Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami. Rygory te obowizuj niezalenie od pooenia obiektu w poszczeglnych strefach ochrony konserwatorskiej lub poza strefami. Wszelkie prace remontowe, zmiany wasnoci, funkcji i przeznaczenia obiektu wymagaj pisemnego pozwolenia legnickiej Delegatury WUOZ. Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych, bada konserwatorskich i architektonicznych, a take innych dziaa przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw oraz bada archeologicznych i poszukiwa ukrytych lub porzuconych zabytkw ruchomych (Dz.U. z dnia 30.czerwca 2004 r.) precyzuje wymagania wzgldem osb prowadzcych prace przy obiektach zabytkowych oraz tryb postpowania. Rozporzdzenie okrela tryb i sposb wydawania pozwole, w tym szczegowe wymagania, jakim powinien odpowiada wniosek i pozwolenie na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych, bada konserwatorskich, bada architektonicznych i innych dziaa (okrelonych w Ustawie o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami) przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, robt budowlanych w otoczeniu zabytku, bada archeologicznych, poszukiwa ukrytych lub porzuconych zabytkw ruchomych w zabytkach wpisanych do rejestru zabytkw. Rozporzdzenie ponadto okrela wymagane kwalifikacje, jakie powinny posiada osoby uprawnione po prowadzenia do prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, bada konserwatorskich, bada architektonicznych lub bada archeologicznych; dodatkowe wymagania, jakie powinny spenia osoby kierujce robotami budowlanymi; sposb potwierdzania posiadanych kwalifikacji i dodatkowych wymaga; standardy dotyczce dokumentacji prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru zabytkw oraz bada archeologicznych.

Rejestr zabytkw nieruchomych obejmuje 69 zespow i obiektw (Tabela 1); Rejestr zabytkw ruchomych obejmuje cznie 230 obiektw w 12 zespoach (Tabela 2); Rejestr zabytkw archeologicznych obejmuje 17 stanowisk (Tabela 3).

Do rejestru zabytkw nie wpisuje si zabytkw wpisanych do inwentarza muzeum lub wchodzcego w skad narodowego zasobu bibliotecznego. Kwestie zwizane z ochron zbiorw muzealnych reguluje Ustawa z dnia 21 XI. 1996 r. o muzeach (Dz.U. Nr 5 z 1997 r., poz. 24 z pniejszymi zmianami).

Rejestr zabytkw nieruchomych

Z obszaru gminy Lubin aden obiekt nie zosta wpisany na List wiatowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO, jak rwnie nie zosta uznany przez Prezydenta RP za Pomnik Historii.
Do rejestru zabytkw nieruchomych w obszarze gminy Lubin wpisanych zostao cznie 69 obiektw i zespow obiektw. Park w Krzeczynie Maym, Ksiginicach oraz paac w Skadowicach wpisane do rejestru zabytkw dwiema decyzjami. Przedmiotem ochrony prawnej s w obszarze gminy Lubin gwnie zespoy sakralne kocioy wraz z otaczajcymi je cmentarzami oraz zespoy porezydencjonalne, w tym paace, parki oraz przykady zabudowy folwarcznej. Ponadto ochron objto tereny dawnych cmentarzy oraz aleje. Wrd obiektw wpisanych do rejestru zabytkw z obszaru gminy Lubin przewaaj obiekty, pozostajce wasnoci kocieln, gminn i prywatn. ZABYTKI NIERUCHOME ZE WSKAZANIEM WASNOCI: Wasno: Skarb Pastwa Samorzd powiatowy Wasno gminna Wasno prywatna Wasno zwizkw wyznaniowych Wspwasno Liczba zabytkw 8 1 10 10 32 8

Rejestr zabytkw ruchomych

Do rejestru zabytkw ruchomych wojewdztwa dolnolskiego zostao wpisane wyposaenie 11 zabytkowych wity: w Chrstniku, Czercu, Gogoowicach, Mioradzicach, Oborze, Pieszkowie, Raszowej, Siedlcach (wyposaenie i strop), Szklarach Grnych, Zimnej Wodzie (w kociele parafialnym p.w. Matki Boej Bolesnej oraz w kociele p.w. Zanicia Matki Boskiej), cznie 230 obiektw. Zabytki ruchome w gminie Lubin stanowi wasno zwizkw wyznaniowych. WOJEWDZKI REJESTR ZABYTKW RUCHOMYCH: Liczba decyzji Liczba obiektw, w tym: Wyposaenie wity 12 230 230

Rejestr zabytkw archeologicznych

Do rejestru zabytkw archeologicznych wpisano 17 obiektw. Wpisw dokonano w latach 60. XX wieku. Poza tym 4 stanowiska archeologiczne o wasnej formie terenowej objte s wpisami do rejestru zabytkw nieruchomych. W roku 2009 Krajowy Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw rozpocz weryfikacj decyzji o wpisie do rejestru zabytkw. W wyniku tych dziaa ustalono, e wikszo decyzji z terenu gminy Lubin wymaga aktualizacji, poniewa zmieniy si np. dane wasnociowe lub pierwotnie nie ustalono zakresu ochrony obiektw. Instytucj odpowiedzialn za przeprowadzenie odpowiednich procedur aktualizacyjnych jest Dolnolski Wojewdzki Konserwator Zabytkw.

III.2.2. System ochrony krajobrazu kulturowego gminy w dokumentach prawa miejscowego

Form ochrony prawnej s ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. W Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin (przyjtym uchwa Rady Gminy Nr XLIII/477/2002 z dnia 26 czerwca 2002 r.) oraz w Miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin (uchwalonym uchwa Rady Gminy Nr XLVI/489/2002 z dnia 9 padziernika 2002 r.). wprowadzony zosta system stref ochrony konserwatorskiej. Wyznaczone zostay strefy A i B ochrony konserwatorskiej, wprowadzone zostay zapisy dotyczce ochrony krajobrazu kulturowego wybranych miejscowoci, strefy W ochrony archeologicznej oraz zapisy dotyczce ochrony stanowisk archeologicznych. Strefy "A" cisej ochrony konserwatorskiej Obejmujce obszar, na ktrym elementy dawnego ukadu przestrzennego zachoway si w stanie nienaruszonym lub jedynie nieznacznie znieksztaconym. Jest to obszar uznany za szczeglnie wany jako materialne wiadectwo historyczne. W strefie tej zakada si pierwszestwo wymaga konserwatorskich nad wszelk prowadzon wspczenie dziaalnoci inwestycyjn, gospodarcz i usugow. Wyznaczone zostay w nastpujcych miejscowociach: Bukowna zaoenie paacowo-parkowe (nr 35) wraz z folwarkiem. Chrstnik wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zaoenie paacowo-parkowe; zesp kocielno-cmentarny w granicach muru cmentarza przykocielnego. Czerniec koci filialny p.w. Matki Boej Wspomoenia Wiernych wraz z cmentarzem przykocielnym. Dbrowa Grna cmentarz parafialny z kaplic cmentarn. Gogoowice cmentarz parafialny z kaplic cmentarn. Gorzelin podworski park krajobrazowy. Gorzyca wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zesp kocielno-cmentarny wraz z dawn plebani i jej otoczeniem; zaoenie parkowe wraz z folwarkiem nr 8. Kopotw dawny cmentarz ewangelicki usytuowany na pn. od zabudowy wsi, przy drodze prowadzcej do Miroszowic. Krzeczyn May zaoenie paacowo-parkowe wraz z folwarkiem oraz ssiadujcymi terenami rolniczymi. Krzeczyn Wielki wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zaoenie paacowo-parkowe wraz z folwarkiem;

 zesp kocielno-cmentarny (w granicach administracyjnych miasta Lubin). Ksiginice wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zesp paacowo-parkowy z dwoma towarzyszcymi folwarkami: pn. i pd. cmentarz parafialny usytuowany w pd.-wsch. czci wsi. Lisiec zesp paacowo-parkowy z folwarkiem (paac nr 15). Mioradzice wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: koci parafialny p.w. w. Trjcy; park krajobrazowy. Niemstw koci filialny p.w. w. Antoniego z cmentarzem przykocielnym, park nalecy do zespou dworskiego Zwierzyniec Dittersbach - Schlohof. Obora zesp parkowy z ruin dworu wraz folwarkiem oraz zesp kocielno-cmentarny. Osiek wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: koci par. p.w. Chrystusa Krla; cmentarz poewangelicki na zachodnim kracu wsi. Pieszkw koci parafialny p.w. M.B. Czstochowskiej wraz z cmentarzem. Raszowa koci filialny p.w. Niepokalanego Poczcia NMP, a take zesp paacowo-parkowy bez czci folwarcznej. Raszwka (dawniej Lipiny) cmentarz parafialny. Siedlce wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zesp kocielno-cmentarny (koci filialny p.w. w. Michaa Archanioa) zesp paacowo-parkowy. Skadowice zesp dworsko-parkowy z folwarkiem oraz szpaler kasztanowcw przy drodze prowadzcej do zespou od pd.-zach. Szklary Grne zesp paacowo-parkowy wraz z folwarkiem oraz zesp kocielno-cmentarny (koci parafialny p.w. w. Piotra i Pawa). Ustronie zesp dworsko-parkowy nr 19 (park wraz z alej kasztanowcw). Zimna Woda wyznaczono dwie rozczne strefy A cisej ochrony konserwatorskiej: zesp kocielno-cmentarny w wschodniej czci wsi (koci prawosawny p.w. Zanicia Matki Boskiej; cmentarz przykocielny); zaoenie parkowe z folwarkiem, koci parafialny p.w. Trjcy witej oraz zabytkowa cz cmentarza. Zabytkowe zaoenia parkowe w Licu oraz w Bukownej zawieraj si w granicach wyznaczonego w planie obszaru chronionego krajobrazu "Dolina Czarnej Wody".

Strefy B ochrony konserwatorskiej Obejmujce obszary, w ktrych elementy dawnego ukadu zachoway si w stosunkowo dobrym stanie. Chrstnik wyznaczono dwie rozczne strefy B ochrony konserwatorskiej: folwark i zabudowania gospodarcze (nry 62-66) na wschd od zaoenia paacowoparkowego; folwark i zabudowania gospodarcze (nr 56/57) na zachd od zaoenia paacowoparkowego. Dbrowa Grna teren zespou folwarcznego (nr 9a), usytuowanego w pd.-zach. czci wsi. Gogoowice teren zespou folwarcznego (nry 33-37), usytuowanego w pd.-zach. czci wsi. Gola cmentarz ewangelicki na pn.-wsch. od wsi. Gorzyca - Bolanw zaoenie parkowe przy willi nr 1 wraz z folwarkiem. Karczowiska nieczynny cmentarz ewangelicki na wsch. kracu wsi. Mioradzice teren zespou folwarcznego nr 48 oraz centralna cz wsi, a take teren nieczynnego cmentarza wiejskiego ssiadujcego od pn. z czynnym cmentarzem parafialnym. Miroszowice zesp paacowo-folwarczny (paac nr 12a). Niemstw zesp paacowo-folwarczny nr 117 na wschodnim kracu wsi wraz z zadrzewieniem parkowym (Nieder Herzogswaldau). Niemstw - Podgrze zesp paacowo-folwarczny nr 1 (Oberhof) wraz z parkiem. Ochron konserwatorsk objto take aleje lipow (z Niemstowa) i lipowo-dbowo-platanow, przy drogach prowadzcych do przysika. Osiek folwark nr 38 wraz z paacem i parkowym zagospodarowaniem terenu. Raszwka (dawniej Lipiny) zesp paacowo-folwarczny (paac nr 16a). Siedlce centralna cz wsi, stanowica bezporednie otoczenie kocioa. Skadowice cmentarz parafialny, usytuowany przy drodze polnej w pnocnej czci wsi. Szklary Grne - Owczary zesp dworski nr 76 z folwarkiem i parkiem. Strefy cisej ochrony archeologicznej W Obejmuj stanowiska archeologiczne wyeksponowane w terenie. Obiekt, dla ktrego wyznaczono stref, wykluczony jest z wszelkiej dziaalnoci inwestycyjnej, ktra mogaby naruszy jego specyficzn form. Przedsiwzicia o charakterze rewaloryzacyjnym (odtworzenie pierwotnego ksztatu), czy inne prace rekultywacyjne lub adaptacyjne

podejmowane na obszarze stanowiska objtego ww. stref powinny uzyska akceptacj sub konserwatorskich i by prowadzone pod ich cisym nadzorem. Strefy "W" wyznaczono dla nastpujcych stanowisk: Bukowna stanowisko nr 4/41 (ob. AZP 75-19), nr rejestru: 19/85 74/Arch/64 Chrstnik stanowisko nr 25/82 (ob. AZP 74-20) Czerniec stanowisko nr 9/62 (ob. AZP 74-21) Kopotw stanowisko nr 5/7 (ob. AZP 74-21), nr rejestru: 18/85 67/Arch/64 Krzeczyn May stanowisko nr 9/59 (ob. AZP 74-20) Krzeczyn Wielki stanowisko nr 1/20 (ob. AZP 74-20), nr rejestru: 35/85 214/Arch/66 Lisiec stanowisko nr 21/39 (ob. AZP 75-19), nr rejestru: 16/85 61/Arch/64 Mioradzice stanowisko nr 5/13 (ob. AZP 75-21) Miroszowice stanowisko nr 2/20 (ob. 74-21) Niemstw stanowiska nr 6/29 (ob. AZP 74-21), nr 27/63 (ob. AZP 74-21) Raszowa stanowisko 9/55 (ob. AZP 75-21) Raszowa Maa stanowisko nr 1/31 (ob. AZP 75-21), nr rejestru 13/85 44/Arch/64 Ustronie stanowisko nr 7/79 (ob. AZP 73-21) Zgodnie z artykuem 22 Ustawy o ochronie zabytkw projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlegaj uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw w zakresie ksztatowania zabudowy i zagospodarowania terenu.

III.3. Wojewdzka i gminna ewidencja zabytkw

Zgodnie z art. 21. Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami "ewidencja zabytkw jest podstaw do sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez wojewdztwa, powiaty i gminy". Zgodnie z obowizujcymi przepisami obowizek prowadzenia wojewdzkiej ewidencji zabytkw (nieruchomych, archeologicznych i ruchomych) spoczywa na Wojewdzkim Konserwatorze Zabytkw. Ewidencja ta ma by prowadzona w formie kart ewidencyjnych zabytkw. Generalny Konserwator Zabytkw prowadzi krajow ewidencj zabytkw w formie zbioru kart ewidencyjnych zabytkw znajdujcych si w wojewdzkich ewidencjach zabytkw. Gminn ewidencj zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy prowadzi wjt, burmistrz lub prezydent miasta. (Ustawa z 23 lipca 2003 r. ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, art. 22 pkt. 2, 4 oraz jej nowelizacja Ustaw z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektrych innych ustaw). Zakres merytoryczny wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw okrela Rozporzdzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 maja 2011 r. w sprawie prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem (Dz. U. Nr 113, poz. 661). W nowym rozporzdzeniu zostay okrelone wzory kart ewidencji krajowej i wojewdzkiej oraz kart adresowych gminnej ewidencji zabytkw. Okrelono ponadto dane, jakie powinny by ujte w kartach zarwno ewidencyjnych, jak i adresowych. Ustawa okrela, jakie zabytki winny by ujte w gminnej ewidencji zabytkw: zabytki nieruchome wpisane do rejestru zabytkw inne zabytki nieruchome znajdujce si w wojewdzkiej ewidencji zabytkw inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wjta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw. Ustawodawca zaoy nastpujcy harmonogram prac: W terminie 3 lat od dnia wejcia w ycie ustawy Generalny Konserwator Zabytkw, wojewdzcy konserwatorzy zabytkw i wjt (burmistrz, prezydent miasta) zao odpowiednio krajow, wojewdzk i gminn ewidencj zabytkw. Do czasu zaoenia gminnej ewidencji zabytkw, w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzgldnia si, oprcz zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz ustale planw ochrony parkw kulturowych, inne zabytki nieruchome wskazane przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw. W terminie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ostatniej nowelizacji ustawy z 2010 r. wojewdzki konserwator zabytkw przekae wjtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) i starocie wykaz zabytkw oraz wykaz zabytkw nieruchomych wyznaczonych przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw do ujcia w wojewdzkiej ewidencji zabytkw. W terminie 2 lat od dnia przekazania przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw wykazu zabytkw, dla ktrych naley zaoy karty adresowe gminnej ewidencji zabytkw, wjt (burmistrz, prezydent miasta) zaoy gminn ewidencj zabytkw.

Gminna ewidencja zabytkw nie powinna by dokumentem zamknitym; winna by uzupeniana i weryfikowana. Jej zmiany nie powoduj niewanoci ustale studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego, miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego oraz gminnego programu opieki nad zabytkami, ktrego stanowi podstaw. Ewidencja gminna winna podlega okresowej aktualizacji, polegajcej m.in. na wykreleniu z ewidencji obiektw nieistniejcych oraz gruntownie przebudowanych (zmiana bryy budynku, ukadu i wielkoci otworw okiennych, skucie wystroju elewacji etc.), w oparciu o dane dostarczane z WUOZ we Wrocawiu uzupenianiu o zmiany stanu prawnego (wpis obiektu do rejestru zabytkw), nowe ustalenia naukowe, oraz uzupenianiu i weryfikacji wykazu stanowisk archeologicznych. Wojewdzki Konserwator Zabytkw ma obowizek powiadamiania wadz gminy o zaoeniu karty ewidencyjnej zabytku i wprowadzeniu tym samym nowego obiektu do wojewdzkiej ewidencji zabytkw. Na tej podstawie wjt uzupenia gminn ewidencj zabytkw. Zgodnie z ust. 3 artykuu 39 Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t. jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z pn. zm.) w stosunku do obiektw budowlanych oraz obszarw nie wpisanych do rejestru zabytkw, a ujtych w gminnej ewidencji zabytkw, pozwolenie na budow lub rozbirk obiektu budowlanego wydaje waciwy organ w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw.

Gminna ewidencja zabytkw zabytki nieruchome

Gmina Lubin posiada sporzdzon w 2003 r. Gminn Ewidencj Zabytkw w postaci zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy (opr. Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw we Wrocawiu, archiwum Urzdu Gminy Lubin). Gminna Ewidencja Zabytkw sporzdzona zostaa zgodnie z wczenie obowizujcymi przepisami. Karty adresowe zaoono dla obiektw nie wpisanych do rejestru zabytkw. Z terenu gminy Lubin ewidencj objto 276 obiektw zabytkw architektury i budownictwa oraz zaoe zielonych. Gminna Ewidencja Zabytkw gminy Lubin odpowiada tzw. kartotece adresowej zabytkw nieruchomych WKZ. Rwnolegle z przygotowaniem Gminnej Ewidencji Zabytkw dla gminy Lubin, przez Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw we Wrocawiu (obecnie Nrodowy Instytut Dziedzictwa Oddzia Terenowy we Wrocawiu) zostay sporzdzone tzw. fiszki w celu uzupenienia kartoteki adresowej zabytkw architektury prowadzonej przez legnick delegatur Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw we Wrocawiu. Sporzdzone zostay karty adresowe dla obiektw wprowadzonych do Gminnej Ewidencji Zabytkw, a nie figurujcych we wczeniej sporzdzonym tzw. konserwatorskim spisie adresowym zabytkw. Wykaz obiektw nieruchomych stanowicych Gminn Ewidencj Zabytkw, a zarazem podstaw sporzdzenia niniejszego Programu, zawiera aneks do niniejszego opracowania.

Gminna ewidencja zabytkw zabytki archeologiczne

Obecnie Gminna Ewidencja Zabytkw liczy 437 stanowisk archeologicznych. W Studium rodowiska kulturowego gminy Lubin, ktre zostao opracowane w roku 2002 przez Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw, uwzgldniono 426 obiektw archeologicznych, za w Gminnej Ewidencji Zabytkw przygotowanej w roku 2003 - 427. Uwzgldniono jako stanowisko archeologiczne nr 27/63 (AZP 74-21) pnoredniowieczny dwr obronny w Niemstowie - Zwierzycu. Gminna Ewidencja Zabytkw archeologicznych powinna zosta uzupeniona o kolejne stanowiska archeologiczne wymienione poniej. Stanowiska wymienione w poniszej tabeli zostay odkryte gwnie w trakcie bada ratowniczych zwizanych z inwestycjami prowadzonymi na terenie gminy Lubin po roku 2000.
Miejscowo Chrstnik Chrstnik Chrstnik Chrstnik Chrstnik Chrstnik Obszar AZP 74-20 74-20 74-20 74-20 74-20 74-20 Numer stanowiska 17/81 18/74 19/75 20/76 21/77 22/78 Funkcja lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa lad osadnictwa Chrstnik 74-20 23/79 lad osadnictwa lad osadnictwa Chrstnik Chrstnik Siedlce 74-20 74-20 73-21 24/80 26/83 24/102 stanowisko bez lokalizacji lad osadnictwa Grodzisko? Cmentarzysko Kultura przeworska Kultura przeworska? Kultura przeworska Kultura przeworska Okres nowoytny Kultura Przeworska Pne redniowiecze okres nowoytny Wczesne redniowiecze Pne redniowiecze okres nowoytny Pne redniowiecze okres nowoytny Epoka brzu Kultura Chronologia Pne redniowiecze okres nowoytny

Kultura Przeworska

Nowe numery w ramach systemu Archeologicznego Zdjcia Polski uzyskay nastpujce stanowiska archeologiczne: 1. Chrstnik (378 w Studium) - obecnie 25/82 (AZP 74-20) 2. Czerniec (379 w Studium) - obecnie 9/62 (AZP 74-21) 3. Niemstw (380 w Studium) - obecnie 28/64 (AZP 74-21) 4. Raszowa (381 w Studium) - obecnie 9/55 (AZP 75-21) Karty Ewidencyjne Stanowisk Archeologicznych (KESA) wymienionych powyej, ktre oprcz dokadnych danych na temat obiektu, zawieraj mapy w skali 1:10000, a niekiedy w skali 1:5000 z lokalizacj stanowiska, znajduj si w archiwum Wojewdzkiego Urzdu Ochrony Zabytkw Delegatura w Legnicy.

IV. Ocena stanu i funkcjonowania rodowiska kulturowego oraz gwne zagroenia i problemy zwizane z opiek nad zabytkami gminy Lubin
Potencjalnym i najwikszym zagroeniem dla rodowiska kulturowego gminy Lubin byaby budowa na jej terenie kopalni odkrywkowej wgla brunatnego. Tak dalece inwazyjna metoda wydobycia zoa zagraaaby bezpowrotnym zniszczeniem historycznie uksztatowanych struktur przestrzennych miejscowoci oraz wszystkich zabytkw zarwno architektury i budownictwa jak i zabytkw archeologicznych.

Historyczne ukady przestrzenne miejscowoci:

Wikszo miejscowoci gminy Lubin posiada metryk redniowieczn. Wyksztacone ukady osadnicze to wsie ulicowe (Chrstnik, Krzeczyn Wielki, Niemstw, Obora, Osiek, Pieszkw, Szklary Grne, Wiercie, Zimna Woda) oraz wsie o ukadach wielodronych: Gogoowice, Lisiec, Mioradzice. Odrbn grup miejscowoci w gminie Lubin s wsie zakadane po 1773 r., na podstawie reskryptu wydanego przez Fryderyka Wielkiego, w ktrym nakaza lokacj nowych wsi, obiecujc pomoc ze strony pastwa. W wyniku tej wewntrznej kolonizacji powstay osady zakadane przez wacicieli majtkw (np. GorzycaBolanw, cz wsi Obora, zwana w przeszoci Obor Now, Zalesie obecnie przysiek wsi Skadowice), bd przez gminy miejskie (np. Karczowiska, Szklary Grne przysiek Lubkw). Byy to niewielkie osady lokalizowane na marnych gruntach, zoone pierwotnie z kilku, bd kilkunastu domostw, ktre w zasadzie si nie rozwiny poza pierwotny zasig kolonii. Dwie z miejscowoci obecnej gminy Lubin cz si z postaciami wanymi dla historii lska. Jest to Osiek, miejsce urodzenia Caspara Schwenckfelda, twrcy i przywdcy lskiej reformacji na pocz. XVI w. oraz Skadowice, nalece w 2 po. XVII w. do lekarza, pedagoga i filozofa Johana Jonstona. Na terenie gminy zachowane s historyczne struktury osadnicze. Obecno we wsi siedziby szlacheckiej w oczywisty sposb rzutowaa na uksztatowanie przestrzenne miejscowoci. Wsie przy majtkach charakteryzoway si drobn parcelacj i ciasn, skromn zabudow parcel. Odmienny ukad przestrzenny miay dawne wsie kmiece, gdzie siedliskowe dziaki tej zamoniejszej spoecznoci wiejskiej byy wiksze od zagrodniczych a zabudowa wyrniaa si okazaoci budynkw przykadowo zachodnia cz Krzeczyna Wielkiego. Wrd zabudowy wiejskiej wyrnia si architektura kolonizacyjnych domw z lat 30. XX w. m.in. w Bukownej i Mioradzicach, ktrych forma nawizuje do budownictwa ludowego: domw mieszkalno-gospodarczych, wzniesionych na rzucie prostokta, nakrytych dachem dwuspadowym z dekoracyjnym, fachwerkowym szczytem, czerpic z wzorw w zasadzie obcych na lsku, bo pochodzcych z Pomorza. We wspczesnym krajobrazie istotn rol odgrywaj wspczesne osiedla zabudowy mieszkaniowej. Realizacje te nie zaburzaj jednak historycznych ukadw wiejskich. Nowe osiedla zabudowy mieszkaniowej w wikszoci wsi realizowane s na zasadzie kontynuacji i przeduenia dawnych siedlisk. Z punktu widzenia ochrony historycznych struktur przestrzennych niekorzystny proces dokona si w miejscowoci Krzeczyn Wielki. W wyniku poszerzenia granic administracyjnych miasta Lubina zaburzona zosta struktura wsi podzielone zostao historyczne siedlisko, poprzez wczenie do miasta czci miejscowoci z kocioem parafialnym.

W celu penej ochrony historycznie uksztatowanych terenw wsi (w tym zespow podworskich) jako uzupenienie stref A i B wyznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego zalecane sukcesywne wprowadzanie w dokumentach planistycznych stref K ochrony krajobrazu kulturowego (w miejscowociach: Buczynka, Bukowna, Krzeczyn Wielki, Mioradzice, Pieszkw, Raszowa, Raszowa Maa, Skadowice, Zimna Woda) oraz stref E ochrony ekspozycji kierunkw i osi widokowych (w miejscowociach: Chrstnik i Skadowice).

Zabytki sakralne:
Wrd chronionych wpisem do rejestru zabytkw obiektw sakralnych wikszo wzmiankowana bya ju w XIII w., jednak obecnie stojce kocioy powstay w wiekach pniejszych. S to w przewaajcej czci skromne, jednonawowe witynie z wieami, o bryle jeszcze gotyckiej, noszce lady licznych, pniejszych przebudw. S to otoczone cmentarzami witynie w Chrstniku, Czercu, Gogoowicach, Gorzycy, Mioradzicach, Niemstowie, Oborze, Osieku, Pieszkowie, Siedlcach, Szklarach Grnych i Zimnej Wodzie. Na uwag zasuguj take pnobarokowe budowle katolicki koci w Zimnej Wodzie i ewangelicki w Czercu oraz koci w Raszowej. Obiekty sakralne gminy Lubin uytkowane s zgodnie z swym pierwotnym przeznaczeniem i zachowane w dobrym stanie. Systematycznie prowadzone s przy nich prace remontowe i konserwatorskie, dofinansowywane z budetu gminy Lubin. Poniewa dotychczasowe wpisy do rejestru zabytkw nie precyzuj, czy wpisem objte s rwnie okalajce zabytkowe cmentarze kamienne mury (powstae od redniowiecza i epoki nowoytnej) oraz okazae nieraz ogrodzenia i bramy XIX-wieczne, jako proponowane do objcia wpisem do rejestru jako uzupenienie decyzji o wpisie do rejestru cmentarza wskazuje si mury i ogrodzenia nekropolii w nastpujcych miejscowociach: Gorzyca, Ksiginice, Mioradzice, Osiek, Pieszkw, Raszowa, Siedlce, Szklary Grne, Zimna Woda. Do wpisu do rejestru zabytkw kwalifikuj si kaplica i dzwonnica na cmentarzu parafialnym.w Dbrowie Grnej.

Zaoenia rezydencjonalne:
Krajobraz kulturowy gminy Lubin tworz liczne dawne zaoenia rezydencjonalne. Przykadami najstarszych siedzib s zachowane, czytelne w krajobrazie grodziska m.in. w Bukownej, Licu, Kopotowie, Mioradzicach, Raszowej Maej, Ustroniu oraz relikty redniowiecznej(?) wiey mieszkalnej w Chrstniku. Przy majtkach ziemskich zakadano od XVI w. rezydencje szlacheckie. Rezydencje szlacheckie w Chrstniku i Szlarach Grnych, wizane z nazwiskami wybitnych architektw lskich Martina Franza i Johanna Blasiusa Peintnera, uznawane s za jedne z okazalszych na lsku. Paac w Chrstniku pozostajcy od lat 70. XX w. w ruinie, jest obecnie odbudowywany Podobnie paac w Krzeczynie Maym jest w trakcie prac remontowych. Niestety, cz rezydencji nie przetrwaa do dzisiaj (Czerniec, Gorzelin, Gorzyca, Mioradzice, Zimna Woda), dwory w Raszowej oraz Oborze zachowane obecnie w zasadzie jedynie w poziomie piwnic, paac w Bukownej zosta cakowicie przebudowany. Szczeglnie zagroony jest paac w Siedlcach (wasno ANR SP), wzniesiony w l. 20. lub 30. XVIII w., z wykorzystaniem fragmentw wczeniejszego, renesansowego dworu, ktrego rozwizania architektoniczne oraz detal artystyczny wykazuj analogie z realizacjami wybitnego architekta Martina Frantza Modszego, autora paacw w Chocianowie, Chrstniku i Rzniku. Ta cenna budowla obecnie pozostaje w formie ruiny, niezabezpieczona ulega postpujcej destrukcji i dewastacji.

Nieuytkowany oraz rwnie zagroony pozostaje rwnie paac w Skadowicach (bdcy wasnoci prywatn) renesansowy dwr wzniesiony ok. po. XVI w., przebudowany w XVIII, XIX i na pocz. XX w. Wraz z ogrodem o charakterze ozdobnym, rezydencja ta wymieniana bya u schyku XVII w. jako jedna z najokazalszych siedzib ziemi lubiskiej. Przy paacach i dworach zakadano pocztkowo tylko ogrody gospodarcze, nastpnie powstaway ogrody ozdobne oraz parki funkcjonalnie i planistycznie powizane z siedzibami, tworzce spjn kompozycj przestrzenn. Wyrniaj si barokowe, XVIIIwieczne zaoenia ogrodowo-parkowe w Chrstniku, Szklarach Grnych, Krzeczynie Maym i Siedlcach. Na terenie gminy Lubin odnajdujemy ponadto naturalistyczne zaoenia ogrodowe i parkowe w duchu romantyzmu tu znakomitym przykadem bd oparte o ukad wodny parki przy rezydencjach w Zimnej Wodzie, Licu i Skadowicach oraz przykady parkw krajobrazowych m.in. w Krzeczynie Wielkim, Ksiginicach, Niemstowie, Czercu i Mioradzicach. Niestety, wikszo parkw jest obecnie zaniedbana a jedynie w Chrstniku i Krzeczynie Maym prowadzi si prace renowacyjne. Wrd obiektw objtych gminn ewidencj zabytkw zasadniczo w zym stanie technicznym znajduj si zespoy dawnych folwarkw. Ochron prawn poprzez wpis do rejestru zabytkw objte zostay najcenniejsze obiekty paacowe oraz parki. Jako zasugujce na wpis do rejestru zabytkw mona dodatkowo wskaza: dwory w Gogoowicach, Niemstowie, Ustroniu i Szklarach GrnychOwczarach;

zabudow folwarczn w Szklarach Grnych (oficyna 52 T, pawilon ogrodowy, stajnia koni wierzchowych, ujedalnia), spichlerz w Krzeczynie Maym oraz budynek spichlerza, stajni, wozowni i stodoy w Krzeczynie Wielkim jako element zespou wpisanego do rejestru zabytkw decyzj A/2997/724/L z dnia 26. 06. 1986 r. (decyzja ta wymaga doprecyzowania oznaczenia na mapie zasadniczej obiektw podlegajcych ochronie oraz granic zaoenia); Naley wskaza rwnie potrzeb weryfikacji decyzji o wpisie do rejestru zabytkw w zakresie ucilenia granic ochrony konserwatorskiej parkw podworskich w nastpujcych miejscowociach: Bukowna (wspwasno powiatu lubiskiego), Chrstnik (wasno prywatna), Czerniec (wasno ANR SP), Gorzyca (wasno ANR SP), Krzeczyn May (wasno prywatna), Krzeczyn Wielki (wasno ANR SP), Ksiginice (wspwasno Gminy Lubin), Lisiec (wasno prywatna), Mioradzice (wasno gminy Lubin), Niemstw (wasno gminy Lubin), Siedlce (wspwasno gminy Lubin), Skadowice (wasno prywatna), Zimna Woda (wasno prywatna)

Tereny pocmentarne:
Znaczcym elementem w krajobrazie miejscowoci s zakadane od pocz. XIX w. ju poza granicami siedlisk cmentarze i miejsca pocmentarne zachowane w swych pierwotnych granicach i widoczne w postaci przewanie regularnego obsadzenia prostoktnej dziaki. Tereny dawnych i obecnych cmentarzy pozostaj w zdecydowanej wikszoci zadbane i uporzdkowane. Jedynie teren nieczynnego cmentarza w Osieku, usytuowanego poza zabudow wsi, na jej poudniowo-zachodnim kracu, pierwotnie ogrodzonego jest obecnie zaniedbany i nieuporzdkowany. W obszarze cmentarza znajduj si liczne drzewa powalone i nie uprztnite. Teren cmentarza pozostaje wasnoci gminn.

Szlaki:
Istotn rol w szeroko rozumianej edukacji na rzecz dziedzictwa peni szlaki, ktre prowadz do najbardziej interesujcych miejsc gminy. Przez gmin Lubin wiod nastpujce szlaki: Szlak w. Jakuba, na ktrego trasie znajduj si miejscowoci i obiekty z gminy Lubin: Siedlce, Czerniec, Krzeczyn Wielki-Lubin, Gorzyca. Szlak rowerowy czcy Dolin Odry z Przemkowskim Parkiem Krajobrazowym (Przemkw Krzyowa k. cinawy) Szlak niebieski: Obora Gola Szlak zielony: Obora Raszwka. Szlaki turystyczne: Szlak II Armii Wojska Polskiego z Chocianowa przez Lubin do cinawy Szlak Polskiej Miedzi z Polkowic przez Lubin do Legnicy Szlak Zabytkw z Krzeczyna przez Lubin do Lubia oraz Pieszkw Lubin Krzeczyn May Przemkw Szlak Leny ze Skadowi przez Lubin do Chocianowa. cieki edukacyjne: cieka przyrodnicza Gogoowice jej tematem jest rodowisko przyrodnicze wsi: ogrdki przydomowe, ziele przydrona, ziele przykocielna i zwizana z wiejskim stawem. cieki dydaktyczne eksponujce miejsca ciekawe przyrodniczo: Krzeczyn Wielki Chrstnik Rezerwat Zimna Woda Raszowa Dua Raszowa Maa Buczynka Mioradzice Siedlce Ksiginice Skadowice.

V. Zaoenia programowe V.1. Priorytety polityki gminnej zwizanej z ochron zabytkw

Priorytetem polityki gminnej w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami jest zapobieganie ich zniszczeniu, aktywne zarzdzanie materialnym dziedzictwem kulturowym oraz denie do materialnej poprawy stanu zabytkw, ich odbudowy, adaptacji i rewitalizacji w celu wykorzystania potencjau zwizanego z posiadanym dziedzictwem kulturowym. Realizacja celu nadrzdnego jest moliwa poprzez: Planowe, konsekwentne oraz kompetentne realizowanie zada samorzdowych w zakresie ochrony zabytkw. Uznanie znaczenia dziedzictwa kulturowego w rozwoju gminy. Powizanie zada sucych ochronie wartoci kulturowych ze strategi rozwoju gospodarczego oraz polityk przestrzenn gminy Wspieranie oraz realizowanie projektw zwizanych z ochron zabytkw oraz krajobrazu kulturowego, powstrzymanie degradacji zagroonych obiektw zabytkowych i obszarw oraz podjcie dziaa w celu poprawy stanu ich zachowania. Budowanie klimatu spoecznej akceptacji dla idei ochrony zabytkw odczytywanych jako rdo tosamoci, wiedzy i dumy z przeszoci i tradycji.

V.2. Kierunki dziaa i zadania zwizane z opiek nad zabytkami oraz ochron krajobrazu kulturowego Gminy Lubin V.2.1. Kierunki dziaa oraz zadania zwizane z opiek nad zabytkami wykraczajce poza czteroletni okres obowizywania niniejszego Gminnego programu opieki nad zabytkami Gminy Lubin 2011-2015 W zakresie realizacji zada samorzdowych i finansowych:
Realizacja zada z zakresu opieki nad zabytkami wynikajcych ze Strategii Rozwoju

Gminy Lubin na lata 2009-2013, Planu Rozwoju Lokalnego Gminy Lubin na lata 20042010 oraz z Wieloletniego Planu Inwestycyjnego. Podejmowanie dziaa prowadzcych do zahamowania procesu degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania (m.in. poprzez udzielanie dotacji na remonty obiektw zabytkowych). Podejmowanie stara o dofinansowanie prac przy zabytkach gminy z budetu pastwa oraz programw UE.
Okresowe przegldy zabezpiecze obiektw zabytkowych zgodnie z Gminnym

programem ochrony zabytkw Gminy Lubin na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych.

W planowaniu przestrzennym i gospodarce nieruchomociami:

Podejmowanie prac remontowych przy gminnych obiektach ujtych w Gminnej

Ewidencji Zabytkw. Respektowanie wartoci historycznych ukadw przestrzennych oraz uwzgldnianie i obejmowanie ochron wartociowych obiektw i zespow zabytkowych w planowaniu przestrzennym oraz przy realizacji dziaa inwestycyjnych gminy. Realizacja kierunkw polityki przestrzennej wskazanych w Studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego oraz zapisw dotyczcych ochrony dziedzictwa i krajobrazu kulturowego w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Wyznaczanie w planach miejscowych nowych terenw pod zabudow mieszkaniow na zasadzie kontynuacji historycznych siedlisk. W gospodarce nieruchomociami przyjcie zasady dalszego nie rozdrabniania wasnoci zespow zabytkowych, np. zespow paacowo-parkowych czy samych parkw. Przy sprzeday obiektw zabytkowych nalecych do gminy stosowanie dozwolonych prawem zniek. Interwencje wadz gminy przy racych naruszeniach prawa budowlanego (zwaszcza w zakresie samowoli budowlanych na obszarach objtych ochron konserwatorsk oraz przy obiektach zabytkowych oraz ujtych w ewidencji gminnej (przede wszystkim jeli chodzi o rozbudowy i przebudowy zmieniajce bry budynkw).

 Przeciwdziaanie niszczeniu stanowisk archeologicznych przestrzeganie koniecznoci wymagania przy wydawaniu zezwole na budow opinii bd zezwole WKZ. Podejmowanie dziaa majcych na celu ochron, zachowanie i rewaloryzacj stanowisk archeologicznych o wasnej formie krajobrazowej (grodziska, pozostaoci siedzib i urzdze obronnych). Wypracowanie standardw zagospodarowania i estetyki zabytkowych przestrzeni publicznych
W zmianach Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Lubin

zalecane uwzgldnienie dodatkowych form ochrony dziedzictwa kulturowego, ktre nie znalazy si w obowizujcym planie miejscowym. Przedstawione poniej strefy ochrony konserwatorskiej wyznaczone zostay w Studium rodowiska kulturowego gminy Lubin i cznie ze strefami A i B uwzgldnionymi w planie powinny stanowi integralny system ochrony krajobrazu kulturowego gminy: Strefy K ochrony krajobrazu kulturowego Buczynka zesp folwarczny (nry 4-5) z parkiem. Bukowna siedlisko wsi i relikty dworu we wschodniej czci wsi. Krzeczyn Wielki obszar pomidzy folwarkiem a kocioem (czciowo wykracza poza granice administracyjne gminy Lubin) oraz odrbna enklawa zespou zabudowy kmiecej w zachodniej czci wsi. Mioradzice kolonia domw mieszkalnych usytuowanych w pd.-zach. czci wsi przeznaczonych pierwotnie dla pracownikw nieistniejcej obecnie fabryki filcu. Pieszkw ssiadujcy z kocioem teren zespou folwarcznego nr 19a. Raszowa siedlisko wsi. Raszowa Maa siedlisko wsi wraz z zespoem paacowo-folwarcznym nr 1. Skadowice teren stanowicy bezporednie otoczenie i folwarku nr 7a. Zimna Woda siedlisko wsi. Strefy E ochrony ekspozycji kierunki i osie widokowe Chrstnik Ochrona osi widokowej na paac przechodzcej przez majdan folwarku na wschd od zaoenia paacowo-parkowego polegajca na pozostawieniu jako drogi lokalnej alei oraz zakazie budowy na osi jakichkolwiek, nawet tymczasowych, kubatur. Skadowice punkt widokowy z ekspozycj na zaoenie dworsko-parkowe, ze wzniesienia usytuowanego na pd.-wsch. od pd. granicy parku. Strefy obserwacji archeologicznej OW dla miejscowoci o redniowiecznej metryce dla nastpujcych miejscowoci: Bukowna, Chrstnik, Czerniec, Gogoowie, Krzeczyn May, Krzeczyn Wielki, Lisiec, Mioradzice, Niemstw, Obora, Osiek, Pieszkw, Raszowa, Siedlce, Zimna Woda Zwrcenie si do Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z propozycj wpisania do rejestru zabytkw z urzdu obiektw z terenu gminy, zasugujcych na objcie ochron prawn oraz weryfikacji niektrych decyzji o wpisie do rejestru zabytkw. Budowle i pomniki proponowane do wpisania do rejestru zabytkw: Dbrowa Grna, kaplica i dzwonnica na cmentarzu parafialnym. Gogoowice, dwr nr 33/34. Krzeczyn May, spichlerz na folwarku dworskim. Niemstw, paac nr 117. Szklary Grne, pomnik w. Jana Nepomucena. Szklary Grne - Owczary, dom zarzdcy nr 76. Ustronie, dwr nr 19.

Szklary Grne, zabudowa folwarczna: oficyna 52 T, pawilon ogrodowy, stajnia koni wierzchowych, ujedalnia Krzeczyn Wielki, budynek spichlerza, stajni, wozowni i stodoy jako element zespou wpisanego do rejestru zabytkw decyzj A/2997/724/L z dnia 26. 06. 1986 r. (decyzja ta wymaga doprecyzowania oznaczenia na mapie zasadniczej obiektw podlegajcych ochronie oraz granic zaoenia). Jako uzupenienie decyzji o wpisie do rejestru cmentarzy przykocielnych wskazuje si ponadto mury i ogrodzenia nekropolii w nastpujcych miejscowociach: Gorzyca, Ksiginice, Mioradzice, Osiek, Pieszkw, Raszowa, Siedlce, Szklary Grne, Zimna Woda. Stanowisko archeologiczne proponowane do wpisania do rejestru zabytkw archeologicznych: Chrstnik st. 25/82 pozostaoci pnoredniowiecznej wiey mieszkalnej (nr na mapie Studium: 378). Zwrcenie si do Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw z propozycj dokonania weryfikacji oraz jednoznacznego okrelenia granic wpisu do rejestru zabytkw nastpujcych zaoe parkowych (decyzje o wpisie do rejestru zabytkw nie precyzuj granic wpisu ani nie posiadaj stosownego zacznika graficznego okrelajcego granice): Bukowna (wspwasno powiatu lubiskiego), Chrstnik (wasno prywatna), Czerniec (wasno ANR SP), Gorzyca (wasno ANR SP), Krzeczyn May (wasno prywatna), Krzeczyn Wielki (wasno ANR SP), Ksiginice (wspwasno Gminy Lubin), Lisiec (wasno prywatna), Mioradzice (wasno gminy Lubin), Niemstw (wasno gminy Lubin), Siedlce (wspwasno gminy Lubin), Skadowice (wasno prywatna), Zimna Woda (wasno prywatna) Aktualizacja ewidencji gminnej, polegajca na wykreleniu z ewidencji obiektw nieistniejcych oraz gruntownie przebudowanych (zmiana bryy budynku, ukadu i wielkoci otworw okiennych, skucie wystroju elewacji etc.), uzupenienie gminnej ewidencji zabytkw o karty adresowe dla obiektw wpisanych do rejestru zabytkw, uzupenienie ewidencji zabytkw archeologicznych o stanowiska wyszczeglnione w rozdziale III.3.

W zakresie edukacji i promocji na rzecz dziedzictwa oraz turystyki:

Wspieranie projektw i realizacji majcych na celu promowanie walorw rodowiska przyrodniczego oraz rodowiska kulturowego jako potencjau dla rozwoju turystyki prowadzonej w zgodzie z zasadami zrwnowaonego rozwoju. Udzia w tworzeniu i promowanie szlakw turystycznych (s to rwnie dziaania stymulujce powstawanie nowych miejsc pracy w sektorze usug zwizanych z turystyk). Wsppraca przy tworzeniu systemu informacji o zabytkach gminy na potrzeby turystyki.

 Wspieranie turystyki kulturowej na terenie gminy poprzez m.in. rozbudow infrastruktury, rozwj szlakw turystycznych i budow sieci tras rowerowych. Przygotowanie wacicieli i dysponentw obiektw zabytkowych do absorpcji programowych funduszy Wsplnoty Europejskiej. Przygotowanie aktualnych informacji o moliwociach starania si o rodki pozabudetowe na dofinansowanie prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych. Wspieranie wydawnictw obejmujcych zagadnienia zwizane z histori gminy oraz ochron dbr kultury. Dofinansowanie szkolnych konkursw wiedzy o zabytkach gminy oraz wycieczek szkolnych, ktrych celem jest poznawanie zabytkw gminy. Uczestnictwo Urzdu Gminy oraz wacicieli zabytkw z terenu gminy w obchodach Europejskich Dni Dziedzictwa (w 2011 r. tematem przewodnim EDD s Kamienie milowe; wszelkie informacje o organizacji kolejnych edycji imprezy na stronie internetowej www.edd.com.pl).

W zakresie tworzenia miejsc pracy:

Podejmowanie stara w zakresie tworzenia miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami, w tym wsppraca z jednostkami gminnymi w zakresie prowadzenia biecych prac pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych na terenach objtych ochron konserwatorsk. Udzia gminy w programach zwizanych z tworzeniem miejsc pracy prowadzonych przez Powiatowy Urzd Pracy: Program prac spoecznie uytecznych oraz Program prac interwencyjnych.

Zadania i inwestycje, ktre porednio maj wpyw na popraw stanu rodowiska kulturowego gminy:
Podejmowanie dziaa zmierzajcych do poprawy infrastruktury w obszarze historycznych zaoe przestrzennych. Zadania takie jak budowa sieci sanitarnej czy poprawa infrastruktury drogowej (chodniki, nowe nawierzchnie, cieki rowerowe) zwizane s bezporednio z rehabilitacj tych obszarw.
Realizacja Planu usuwania wyrobw zawierajcych azbest na terenie gminy Lubin -

wrd wytypowanych obiektw znajduj si obiekty ujte w Gminnej Ewidencji Zabytkw oraz obiekty pooone w obszarach ochrony konserwatorskiej chronionych na mocy ustale miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego.

V.2.2. Zadania do realizacji w czteroletnim okresie obowizywania Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015
Zabezpieczenie w budecie gminy rodkw na dofinansowanie prac remontowych i konserwatorskich przy zabytkach w ramach przyznawanych dotacji (w pierwszej kolejnoci dotacje bd udzielane na rewaloryzacj zabytkowych drewnianych dzwonnic w Czercu i Siedlcach oraz mauzoleum na cmentarzu w Ksiginicach).
Zabezpieczenie w budecie gminy rodkw na inwestycje przy gminnych obiektach

zabytkowych, ujtych w Wieloletnim Planie Inwestycyjnym. Podejmowanie prac porzdkowych na dawnych cmentarzach (pilne uporzdkowanie terenu pocmentarnego w Osieku) oraz w miar potrzeb i moliwoci prac rewaloryzacyjnych przy obiektach zwizanych z miejscem cmentarza (ogrodze, poszczeglnych nagrobkw) z zachowaniem historycznego ukadu zieleni cmentarza w formie szpalerw i alei; uzupenianiem nasadze tymi samymi gatunkami. Tereny cmentarzy wymagaj uporzdkowania oraz winny pozosta terenami o zagospodarowaniu parkowym. Kontynuacja stara o nieodpatne przejcie od ANR czci zaoenia parkowego (stawy) w Gorzelinie oraz czci zaoenia parkowego w Ksiginicach w celu scalenia zaoenia historycznego.
Prowadzenie biecych prac pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych na

terenie gminnych parkw (Gorzelin, Ksiginice, Mioradzice, Niemstw, Raszowa wraz z uporzdkowaniem ruin paacu, Siedlce) oraz przy alejach lipowych w Krzeczynie Maym, Krzeczynie Wielkim). Przygotowanie oferty prac sezonowych dla bezrobotnych mieszkacw gminy przy biecych pracach pielgnacyjnych, porzdkowych i zabezpieczajcych prowadzonych na terenie zabytkowych zaoe zielonych, bdcych wasnoci gminn oraz przy zaoeniach zielonych w obszarach chronionych strefami ochrony konserwatorskiej na mocy ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

VI. Realizacja i finansowanie przez gmin zada z zakresu ochrony zabytkw VI.1. Moliwoci pozyskania rodkw finansowych na projekty z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego
W Programie opieki nad zabytkami Wojewdztwa Dolnolskiego 2007-2011 wskazane zostay moliwoci finansowania niezbdnych pracy przy obiektach zabytkowych (informacje uaktualnione na 2011 r.). Dofinansowanie zada z zakresu opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego z budetu pastwa: Kwestie dofinansowania prac przy obiektach zabytkowych reguluje Rozporzdzenie Ministra Kultury z dnia 6 czerwca 2005 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw. (Dz. U. z 2005 r. Nr 112, poz. 940). Wsparcie finansowe z budetu pastwa pochodzi ze rodkw: Ministerstwa Kultury w ramach Programw Operacyjnych; Wojewody Dolnolskiego, bdcych w dyspozycji Dolnolskiego Wojewdzkiego Konserwatora Zabytkw; Budetu samorzdu wojewdztwa dolnolskiego i jednostek samorzdu terytorialnego; Funduszu Kocielnego (dla prac przy obiektach sakralnych, nie obejmujcych konserwacji ruchomego wyposaenia kociow); Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej (dla zaoe zieleni zabytkowej). rodki Ministerstwa Kultury: Program Dziedzictwo Kulturowe PROGRAM MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Dziedzictwo kulturowe priorytet 1 Ochrona zabytkw INSTYTUCJA ZARZDZAJCA PRIORYTETEM: Departament Ochrony Zabytkw Przewidywany budet programu wynosi 37 000 000 z. I. CELE 1. ochrona i zachowanie materialnego dziedzictwa kulturowego; 2. konserwacja i rewaloryzacja zabytkw; 3. udostpnianie zabytkw na cele publiczne. II. RODZAJE KWALIFIKUJCYCH SI ZADA a) prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji niewymagajce wyonienia wykonawcy na podstawie przepisw o zamwieniach publicznych; b) prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw planowane do przeprowadzenia w roku udzielenia dotacji wymagajce wyonienia wykonawcy na podstawie przepisw o zamwieniach publicznych; c) prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzajcych rok zoenia wniosku (tzw. refundacja)1

UPRAWNIENI WNIOSKODAWCY (wycznie podmioty prawa polskiego, posiadajce tytu prawny do zabytku wynikajcy z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowizaniowego) a) osoby fizyczne; b) jednostki samorzdu terytorialnego, c) inne jednostki organizacyjne (np. samorzdowe jednostki kultury, kocioy lub zwizki wyznaniowe, podmioty prowadzce dziaalno gospodarcz, organizacje pozarzdowe, itp). PROGRAM MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Dziedzictwo kulturowe priorytet 2 Wspieranie dziaa muzealnych INSTYTUCJA ZARZDZAJCA PRIORYTETEM Departament Dziedzictwa Kulturowego Przewidywany budet programu wynosi 4 000 000 z. I. CELE Ochrona, zachowanie, prezentacja i popularyzacja materialnego dziedzictwa kulturowego. II. RODZAJE KWALIFIKUJCYCH SI ZADA a) organizacja czasowych wystaw muzealnych, zwaszcza o charakterze oglnopolskim i midzynarodowym, w tym edycja katalogw speniajcych wysokie normy jakociowe i merytoryczne oraz zakup niezbdnego wyposaenia i sprztu do realizacji wystawy; b) modernizacja staych wystaw muzealnych poprzez wykorzystanie nowoczesnych technik multimedialnych, w tym zakup niezbdnego wyposaenia i sprztu multimedialnego; c) zakup obiektw do zbiorw muzew (niezalenie od czasu wytworzenia), archiww (dotyczy dokumentw wytworzonych do koca 1951 r.) i bibliotek (dotyczy ksiek, czasopism, starych drukw, rkopisw, kartografii, muzykaliw, ikonografii, grafiki artystycznej, dokumentw ycia spoecznego - wytworzonych do koca 1945 r.); d) konserwacja muzealiw, archiwaliw, starych drukw, rkopisw, kartografii, muzykaliw, ikonografii, grafiki artystycznej, dokumentw ycia spoecznego; e) zakup wyposaenia pracowni konserwatorskich. UPRAWNIENI WNIOSKODAWCY (WYCZNIE PODMIOTY PRAWA POLSKIEGO) - organizacje pozarzdowe, - kocioy i zwizki wyznaniowe, - pastwowe i samorzdowe instytucje kultury. PROGRAM MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Dziedzictwo kulturowe priorytet 4 - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granic INSTYTUCJA ZARZDZAJCA PRIORYTETEM Departament Dziedzictwa Kulturowego Budet programu wynosi 3 000 000 z. I. CEL Dokumentowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego poza granicami kraju II. RODZAJE KWALIFIKUJCYCH SI ZADA a) rewaloryzacja oraz prace remontowe i konserwatorskie w zabytkach polskich lub z Polsk zwizanych, znajdujcych si poza granicami kraju; b) rewaloryzacja, konserwacja, ochrona i zachowanie zabytkowych cmentarzy i miejsc pamici narodowej poza granicami kraju; c) dokumentowanie utraconego i rozproszonego za granic polskiego dziedzictwa kulturowego (w tym badania naukowe, kwerendy biblioteczne, archiwalne i inwentaryzacja); d) promowanie bada naukowych nad dziedzictwem narodowym poza granicami kraju;

e) upamitnianie wybitnych osb lub zdarze historycznych zwizanych z dziedzictwem narodowym poza granicami kraju; f) pomoc instytucjom stowarzyszonym w Staej Konferencji Muzew, Bibliotek i Archiww Polskich poza Krajem oraz innym instytucjom emigracyjnym i organizacjom polonijnym, prowadzcym dziaalno w zakresie ochrony dziedzictwa narodowego poza granicami kraju. UPRAWNIENI WNIOSKODAWCY (WYCZNIE PODMIOTY PRAWA POLSKIEGO) - pastwowe i samorzdowe instytucje kultury; - archiwa pastwowe; - organizacje pozarzdowe; - kocioy i zwizki wyznaniowe. PROGRAM MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO Dziedzictwo kulturowe priorytet 5 Ochrona zabytkw archeologicznych INSTYTUCJA ZARZDZAJCA PRIORYTETEM Narodowy Instytut Dziedzictwa Przewidywany budet programu wynosi 2 000 000 z. I. CELE Ochrona dziedzictwa archeologicznego w Polsce, zgodnie z zasadami konserwatorskimi opartymi na zasadzie zrwnowaonego rozwoju, poprzez wspieranie nastpujcych dziaa: a) Ewidencja i dokumentowanie zabytkw archeologicznych. b) Badanie zabytkw archeologicznych z wykorzystaniem nowoczesnych, nieinwazyjnych metod badawczych. c) Upowszechnianie wynikw przeprowadzonych nieinwestorskich bada archeologicznych. II. RODZAJE KWALIFIKUJCYCH SI ZADA a) ewidencja i inwentaryzacja zabytkw archeologicznych metod bada powierzchniowych, w tym kontynuacja bada w ramach programu Archeologiczne Zdjcie Polski oraz weryfikacja bada dotychczasowych; b) nieinwazyjne badania archeologiczne z wykorzystaniem nowoczesnych metod i sprztu; c) opracowanie (monograficzne bd syntetyczne) i publikacja wynikw przeprowadzonych nieinwestorskich bada archeologicznych, w tym analizy i konserwacja pozyskanego materiau; d) analizy i konserwacja ruchomych zabytkw archeologicznych przekazanych decyzj WKZ do depozytu instytucji kultury zadanie moe by realizowane wycznie przez instytucje kultury. UPRAWNIENI WNIOSKODAWCY (WYACZNIE PODMIOTY PRAWA POLSKIEGO) - instytucje kultury pastwowe, samorzdowe oraz wspprowadzone przez Ministra i jednostk samorzdu terytorialnego; - organizacje pozarzdowe; - publiczne i niepubliczne uczelnie i szkoy wysze; - podmioty prowadzce dziaalno gospodarcz w sferze kultury. Program Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego INSTYTUCJA ZARZDZAJCA PROGRAMEM Departament Funduszy Europejskich Przewidywany budet programu wynosi 15 000 000 z.

I. CEL Zwikszenie efektywnoci wykorzystania rodkw europejskich na rzecz rozwoju kultury. Program polega na dofinansowaniu przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego wkadu krajowego do wybranych projektw kulturalnych, realizowanych ze rodkw europejskich. II. RODZAJE KWALIFIKUJCYCH SI ZADA a) ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego, b) budowa, rozbudowa i przebudowa infrastruktury kulturalnej oraz infrastruktury szk i uczelni artystycznych, c) rozwj infrastruktury spoeczestwa informacyjnego w dziedzinie kultury, d) midzynarodowe przedsiwzicia kulturalne, e) rozwj zasobw ludzkich oraz podnoszenie poziomu wyksztacenia spoeczestwa. Projekty przewidziane do realizacji w ramach Programu Promesa MKiDN musz zachowa niekomercyjny charakter. Dofinansowanie wkadu publicznego (tzw. wkadu wasnego) ze rodkw Programu Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego dotyczy projektw realizowanych w ramach: a) Programu Operacyjnego Infrastruktura i rodowisko 2007-2013, b) 16 Regionalnych Programw Operacyjnych 2007-2013, c) Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, d) Programu Operacyjnego Kapita Ludzki, e) Programu Rozwj Obszarw Wiejskich 2007-2013, f) Programw Europejskiej Wsppracy Terytorialnej, g) Programu Kultura 2007-2013. UPRAWNIENI WNIOSKODAWCY (WYCZNIE PODMIOTY PRAWA POLSKIEGO): 1. jednostki samorzdu terytorialnego, 2. pastwowe i samorzdowe instytucje kultury i filmowe oraz instytucje wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego, 3. archiwa pastwowe, 4. publiczne i niepubliczne szkoy artystyczne I i II stopnia oraz uczelnie artystyczne, 5. kocioy i zwizki wyznaniowe, 6. organizacje pozarzdowe ze sfery kultury. rodki z budetu samorzdu Wojewdztwa Dolnolskiego i Powiatu Lubiskiego: Z budetu samorzdu Wojewdztwa Dolnolskiego wspierane s zadania z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami zgodnie z obowizujc Ustaw z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96, poz. 873 ze zm.), ktra zobowizuje organy administracji publicznej do wsppracy z organizacjami pozarzdowymi oraz podmiotami, o ktrych mowa w art. 3 ust. 3 Ustawy. Zasady przyznawania dotacji na realizacje zada publicznych okrelaj przepisy Ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 249, poz. 2104). W celu racjonalnego wykorzystania rodkw budetu wojewdztwa na realizacj zada publicznych przez organizacje pozarzdowe, wprowadzono zasady okrelajce procedur organizowania otwartych konkursw ofert poprzedzajcych przyznanie dotacji oraz zasady rozliczania. (Uchwaa Nr 1637/II/2004 Zarzdu Wojewdztwa Dolnolskiego z dnia 17 sierpnia 2004 r. ze zm. w sprawie Instrukcji postpowania w sprawie wdraania Karty

Wsppracy Samorzdu Wojewdztwa Dolnolskiego z podmiotami prowadzcymi dziaalno poytku publicznego na Dolnym lsku). Celem jest wyonienie i wsparcie projektw na realizacj zada publicznych Wojewdztwa Dolnolskiego wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji w nastpujcych dziedzinach: zadania konserwatorsko-renowacyjne, ktre wymagaj dofinansowania z uwagi na konieczno podjcia niezbdnych prac ratowniczych, renowacja i konserwacja zabytkw ruchomych, znajdujcych si ma terenie Wojewdztwa Dolnolskiego, prace konserwatorsko-renowacyjne obiektw nieruchomych, ktrych wsparcie wpywaoby na zakoczenie caoci zadania. Podmiotami uprawnionymi do zoenia oferty s dziaajce w obszarze kultury: organizacje pozarzdowe w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. nr 96 z 2003 r. poz. 873), osoby prawne i jednostki organizacyjne dziaajce na podstawie przepisw stosunku Pastwa do Kocioa Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Pastwa do innych kociow i zwizkw wyznaniowych oraz o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania, jeeli ich cele statutowe obejmuj prowadzenie dziaalnoci poytku publicznego, stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego, jednostki organizacyjne podlege organom administracji publicznej lub przez nie nadzorowane. Zarzd Powiatu Lubiskiego 24 wrzenia 2009 r. podj uchwa Nr XLI/265/2009, w sprawie okrelenia zasad udzielenia i rozliczania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytkw, w myl ktrej, z budetu powiatu mog by udzielane dotacje celowe na realizacj zada w zwizku z prowadzonymi pracami konserwatorskimi, restauratorskimi lub robotami budowlanymi przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, nie stanowicym wasnoci powiatu, znajdujcym si na obszarze powiatu lubiskiego. Dofinansowanie zada z zakresu opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego z Funduszy Unii Europejskiej Pozyskiwanie rodkw finansowych na zadania inwestycyjne jest rwnie moliwe ze rde zewntrznych. Moliwo wspfinansowania dziaa obejmujcych zarwno podnoszenie poziomu wiedzy w zakresie kultury i historii, jak rwnie zachowanie oraz ochron dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim, istnieje ze rodkw finansowych Unii Europejskiej: poprzez fundusze strukturalne utworzone dla wyrwnywania poziomu rozwoju regionw w zjednoczonej Europie, z uwagi na uznanie kultury za jeden z czynnikw rozwojowych regionw. w ramach programw wsplnotowych adresowanych bezporednio do sektora kultury (Kultura 2000). Dla ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego za najistotniejszy uznaje si Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, ktry finansuje m.in. dziaania zwizane bezporednio z kultur, a wystpujcy w Zintegrowanym Programie Rozwoju Regionalnego na l. 2004-2006, Sektorowym Programie Operacyjnym Restrukturyzacja i modernizacja sektora ywnociowego i rozwj obszarw wiejskich, czy te bdzie finansowa w l. 20072013 Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko oraz Regionalne Programy Operacyjne.

I. Program Operacyjny Infrastruktura i rodowisko: Priorytet XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe CEL: Wykorzystanie potencjau kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu wiatowym i europejskim dla zwikszenia atrakcyjnoci Polski. Cel strategiczny priorytetu bdzie realizowany poprzez cele szczegowe: 1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym. 2. Poprawa stanu infrastruktury kulturalnej o znaczeniu ponadregionalnym oraz zwikszenie dostpu do kultury. W ramach priorytetu realizowane bd projekty zwizane przede wszystkim z rozbudow i modernizacj infrastruktury kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym. Zadania z zakresu ochrony i zachowania zabytkw nieruchomych o znaczeniu ponadregionalnym obejma m.in. obiekty wpisane na list wiatowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO lub uznane przez Prezydenta RP za Pomniki Historii. Wsparcie maja rwnie otrzyma projekty z zakresu ochrony zabytkw ruchomych, a take z zakresu rozwoju zasobw cyfrowych w dziedzinie zasobw bibliotecznych i archiwalnych oraz zasobw wirtualnych muzew. W ramach tego priorytetu bd realizowane take zadania z zakresu rozwoju oraz poprawy stanu infrastruktury kultury Beneficjentami pomocy mog by: W ramach projektw dotyczcych budowy i rozbudowy infrastruktury: - jednostki samorzdu terytorialnego, - instytucje kultury (samorzdowe, pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego), - szkoy i uczelnie artystyczne, - organizacje pozarzdowe ze sfery kultury, W ramach projektw dotyczcych ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego: - jednostki samorzdu terytorialnego, - kocielne osoby prawne, - instytucje kultury (samorzdowe, pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego), - uczelnie publiczne, - archiwa pastwowe, - organizacje pozarzdowe ze sfery kultury, II. Regionalny Program Operacyjny na lata 2007 2013 dla Wojewdztwa Dolnolskiego Priorytet 9. Zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego oraz rozwj kultury na Dolnym lsku Gwny cel: Podniesienie konkurencyjnoci i atrakcyjnoci regionu poprzez rozwj, upowszechnianie oraz wykorzystanie potencjau kultury. Wzrost znaczenia roli kultury jako czynnika stymulujcego rozwj spoeczno gospodarczy, ktry bdzie mia korzystny wpyw na ksztatowanie tosamoci regionalnej oraz obrazu Dolnego lska jako regionu atrakcyjnego dla mieszkacw, turystw oraz potencjalnych inwestorw. Wspierane bd wszelkie dziaania zmierzajce do poprawy stanu nieruchomych i ruchomych obiektw wpisanych do rejestru zabytkw, a dotyczce m.in. konserwacji, restauracji, renowacji i adaptacji i zastosowania ochrony (technicznej, przeciwwamaniowej i przeciwpoarowej). Dla wojewdztwa dolnolskiego wspierane bd w szczeglnoci obiekty takie jak: rezydencje, obiekty fortyfikacyjne i poprzemysowe. Ponadto wspierane bd rwnie dziaania zmierzajce do poprawy obiektw zajmowanych przez instytucje kultury oraz ich doposaenie w sprzt do ich prawidowego funkcjonowania. Jako

priorytetowe bd traktowane projekty zmierzajce do zapobieenia degradacji technicznej obiektw kultury oraz ich przebudowa i rozbudowa, szczeglnie w zakresie dostpnoci dla osb niepenosprawnych. W celu m.in. realizacji zaoonego celu wspierane bd rwnie dziaania z zakresie upowszechniania informacji zarwno o dziedzictwie przeszoci jak i przedsiwzi instytucji kultury. Dlatego wsparcie uzyskaj projekty zwizane z tworzeniem i upowszechnianiem baz danych dot. twrcw, wybitnych dzie kultury i wydarze kulturalnych, digitalizacja i upowszechnianiem istniejcych zasobw, szczeglnie zwizanych z zabytkami oraz promowanie form interaktywnych Beneficjentami pomocy mog by: W ramach projektw dotyczcych budowy i rozbudowy infrastruktury: - jednostki samorzdu terytorialnego, - zwizki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego, - instytucje kultury (samorzdowe, pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego), W ramach projektw dotyczcych ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego: - jednostki samorzdu terytorialnego, - zwizki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego, - instytucje kultury (samorzdowe, pastwowe oraz wspprowadzone z ministrem waciwym ds. kultury i dziedzictwa narodowego), - publiczne szkoy wysze, - organizacje pozarzdowe, - kocioy, zwizki wyznaniowe i ich jednostki organizacyjne posiadajce osobowo prawn, - organy administracji rzdowej. Priorytet 8. Wykorzystanie i promocja dolnolskiego potencjau turystycznego i uzdrowiskowego ( Turystyka). Gwny cel: Wzrost konkurencyjnoci dolnolskiej oferty turystycznej na rynku krajowym i midzynarodowym poprzez lepsze wykorzystanie walorw turystycznych regionu. Realizacja priorytetu przyczyni si do wzrostu znaczenia turystyki jako czynnika wpywajcego na rozwj spoeczno gospodarczy wojewdztwa. Cay priorytet opiera si na piciu produktach, tj.: Produkt turystyka uzdrowiskowa W myl tego dziaania wspierane bd projekty dotyczce m.in. odbudowy i renowacji architektury zdrojowej, rewitalizacji parkw (szczeglnie zdrojowych) wraz z istniejcymi na ich terenie obiektami kubaturowymi (np. teatry, muszle koncertowe), odbudowy, budowy i rozbudowy oraz wyposaenia pijalni wd Produkt turystyka kulturowa W ramach priorytetu wspierane bd zadania dotyczce m.in. dostosowania do potrzeb turystycznych obiektw dziedzictwa kulturowego wraz z ich udostpnieniem dla ruchu turystycznego, rozwoju infrastruktury, tj. np.: punkty widokowe, publiczne miejsca noclegowe zlokalizowane w otoczeniu szlakw tematycznych (np.: szlak cysterski, szlak zamkw piastowskich, etc) oraz wspierane bd przedsiwzicia promocyjne i kampanie informacyjne propagujce dolnolskie dziedzictwo kulturowe oraz imprezy, wydarzenia kulturalne i artystyczne o znaczeniu, co najmniej, regionalnym. O rodki finansowe bd mogli ubiega si nastpujce podmioty: - jednostki samorzdu terytorialnego, - zwizki, porozumienia i stowarzyszenia jednostek samorzdu terytorialnego, - regionalne i lokalne organizacje turystyczne nie dziaajce w celu osignicia zysku, - samorzdowe instytucje kultury, - publiczne szkoy wysze,

- kocioy, zwizki wyznaniowe i ich jednostki organizacyjne posiadajce osobowo prawn, - podmioty, w ktrych udzia wikszociowy ponad 50% akcji, udziaw itp. posiadaj jednostki samorzdu terytorialnego lub ich zwizki, porozumienia i stowarzyszenia, - organizacje pozarzdowe. III. Programy Operacyjne Wsppracy Transgranicznej. IV. Program Rozwoju Obszarw Wiejskich na lata 2007-2013 Odnowa i rozwj wsi. Dziaanie: Odnowa i rozwj wsi. Dziaanie bdzie wpywa na popraw jakoci ycia na obszarach wiejskich przez zaspokojenie potrzeb spoecznych i kulturalnych mieszkacw wsi oraz promowanie obszarw wiejskich. Umoliwi rozwj tosamoci spoecznoci wiejskiej, zachowanie dziedzictwa kulturowego i specyfiki obszarw wiejskich oraz wpynie na wzrost atrakcyjnoci turystycznej i inwestycyjnej obszarw wiejskich. W ramach programu dofinansowaniu podlega bd m.in. - remont, przebudowa i wyposaenie obiektw penicych funkcje publiczne, spoeczno-kulturalne, rekreacyjne lub sportowe, w tym obiektw zabytkowych, - remont, przebudowa i wyposaenie obiektw sucych promocji obszarw wiejskich, w tym propagowaniu i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, tradycji, sztuki lub kultury. Wnioskodawc moe by gmina, instytucja kultury, dla ktrej organizatorem jest jednostka samorzdu terytorialnego, koci lub zwizek wyznaniowy, organizacja pozarzdowa. Informacje o zasadach i kryteriach dotyczcych moliwoci pozyskiwania rodkw finansowych na zadania zwizane z ochron i opiek nad zabytkami zawarte s na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego [www.mkidn.gov.pl]. Tu dostpna do pobrania jest broszura: Moliwoci finansowania kultury z funduszy europejskich w latach 2007-2013.

Dofinansowanie zada z zakresu opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego ze strony fundacji wspierajcych rozwj lokalny: - Fundacja Wspomagania Wsi.

Program Kultura Bliska udzia w konkursie polega na zgoszeniu projektu, ktrego istot bdzie troska o zasoby kultury lokalnej. Projekt moe by realizowany w miejscowociach do 6 000 mieszkacw. Program rodowisko naturalne nasz szans dziaania podejmowane w ramach projektu maj tworzy lub przyczynia si do tworzenia nowych miejsc pracy lub/i nowych moliwoci pozyskiwania nowych dochodw przez mieszkacw. Program Nasza wie nasz szans celem projektu jest aktywizacja spoeczna i gospodarcza mieszkacw wsi i maych miasteczek.

- Fundacja Grupy Telekomunikacji Polskiej - Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Jednym z celw funduszu jest finansowe wspieranie przedsiwzi na rzecz terenw w wiejskich podejmowanych przez organizacje pozarzdowe oraz wspieranie dziaa organizacji pozarzdowych, ubiegajcych si o dofinansowanie projektw na rzecz terenw

wiejskich ze rodkw Unii Europejskiej, w tym finansowanie wymaganego wkadu wasnego. Wrd dofinansowywanych zada jest zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego oraz kreowanie narodowych produktw turystyki kulturowej na terenach wiejskich, w tym w szczeglnoci ochron i zachowanie obiektw o znaczeniu symbolicznym dla kultury oraz zabezpieczenie zabytkw ruchomych i nieruchomych przed kradzie. - Fundacja Polska Mied Kolejnym, istotnym rdem finansowania opieki nad zabytkami mog by rodki pozyskane od firm lub osb prywatnych. Na terenie powiatu lubiskiego takim podmiotem jest KGHM Polska Mied S.A., ktry podj dziaania zmierzajce do usuwania zagroe wynikajcych z monokultury przemysu miedziowego. W tym celu KGHM dy do harmonijnej wsppracy z samorzdami lokalnymi, umoliwiajc wsplne inicjowanie rnych form dziaalnoci gospodarczej, spoecznej i kulturalnej. Dziaajca w imieniu KGHM SA. Fundacja Polska Mied wspiera znacznymi kwotami, m.in. dziaanie w sferze ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

VI.2. Inwestycje prowadzone przez gmin zwizane z ochron zabytkw, ktrych wacicielem jest gmina oraz zabytkw lecych na terenie Gminy Lubin
Wrd obiektw wpisanych do rejestru zabytkw znajduj si budowle, parki, aleje i tereny cmentarzy, ktrych gospodarzem jest samorzd gminny oraz Agencja Nieruchomoci Rolnych. Obowizek dbania o ich stan, a tym samym ponoszenia nakadw na prace rewaloryzacyjne i konserwatorskie, spoczywa zatem na wadzach samorzdowych i organach skarbu pastwa. Obiekty zabytkowe, ktrych wacicielem jest Gmina Lubin: - zespoy rezydencjonalne: paac oraz cz parku w Ksiginicach, ruiny paacu i park w Raszowej, parki w Mioradzicach, Niemstowie; czci parkw w Gorzelinie i Oborze (wydzielona dziaka pod hydroforni) Siedlcach. - zaoenia zielone tereny pocmentarne w Kopotowie, Osieku, cmentarz w Zimnej Wodzie: aleje lipowe w Krzeczynie Maym oraz Krzeczynie Wielkim. Obiekty zabytkowe, ktrych wacicielem jest ANR - obiekty mogce si znale w ofercie inwestycyjnej gminy: paace w Raszwce i w Miroszowicach, cz zespou paacowego oraz park w Krzeczynie Wielkim, ruina paacu oraz cz parku w Siedlcach, parki w Czercu, Gorzycy, Ustroniu, czci parku w Gorzelinie i w Ksiginicach,. Finansowanie zada zwizanych z ochron zabytkw zostay wpisane w Wieloletni Plan Inwestycyjny (Uchwaa Nr XII / 64 / 2007 Rady Gminy Lubin z dnia 4 padziernika 2007 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniego Planu Inwestycyjnego Gminy Lubin na lata 2007 2013). S to zadania zwizane z remontem obiektu zabytkowego paacu w Ksiginicach, bdcego obecnie siedzib rnych gminnych instytucji oraz rewaloryzacji zaoe zielonych, w tym gminnych parkw oraz alei. ZADANIA ZWIZANE Z OCHRON ZABYTKW PLANOWANE W WIELOLETNIM PLANIE INWESTYCYJNYM 2007-2013 (rdo: UG Lubin) czne koszty finansowe 2007-2013 Remont paacu w Ksiginicach 5 200 000 Budowa kanalizacji przy alei lipowej w Krzeczynie Wielkim 540 000 (podczenie do kanalizacji miejskiej) Renowacja parku zabytkowego w Raszowej 640 000 Renowacja parku zabytkowego w Gorzelinie 640 000 Renowacja parku zabytkowego w Mioradzicach 640 000 Renowacja parku zabytkowego w Siedlcach 640 000 Nazwa zadania inwestycyjnego

1. 2. 3. 4. 5. 6.

Prace przy obiektach zabytkowych koordynowane s przez Referat Inwestycji, Referat Wsppracy Europejskiej, Funduszy Zewntrznych i Rozwoju Wsi, Referat Ochrony rodowiska oraz Gminny Zakad Usug Komunalnych i Mieszkaniowych z siedzib w Ksiginicach W latach 2005-2010, czyli w okresie obowizywania poprzedniego Programu opieki nad zabytkami przeprowadzono i sfinansowano z budetu Gminy Lubin nastpujce prace przy obiektach zabytkowych: Park w Mioradzicach w 2009 r. przeprowadzona zostaa renowacja parku w granicach dziaki 451/1-2 w zakresie renowacji szaty rolinnej (warto wykonanych prac 46.267,29 z brutto). Zadanie to jest czci wikszego zadania inwestycyjnego pn.: Efektywne wykorzystanie obiektw dziedzictwa kulturowego Gminy Lubin poprzez renowacj oraz prace konserwatorskie zabytkowego Parku w Mioradzicach. Warto kosztorysowa pozostaych prac wynosi ok. 862 tys. z. Na zadanie to wydano pozwolenie na budow nr AB.7351773/2008 z dnia 21lipca 2008 r. W roku budetowym 2010 inwestycja nie wesza do realizacji. Paac w Ksiginicach nr 14 wymiana pojedynczych dachwek i wymiana (czciowa) skorodowanych rynien (warto wykonanych prac 19 000,00 z brutto); wymiana i renowacja drzwi wejciowych (wewntrznych i zewntrznych) do budynku paacowego (warto wykonanych prac 64 500,02 z brutto). Ponadto prowadzone s prace remontowe przy budynkach komunalnych figurujcych w Gminnej Ewidencji Zabytkw a nie wpisanych do rejestru zabytkw, przy obiektach komunalnych pooonych w strefach ochrony konserwatorskiej wyznaczonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego oraz przy zabytkowych zaoeniach zielonych. Planowane prace przy obiektach zabytkowych w latach 2011-15: 2011 r. prace pielgnacyjne w parku w Ksiginicach Prace pielgnacyjne na terenie zabytkowych obszarw zielonych (park w Mioradzicach, Gorzelinie oraz aleja lipowa w Krzeczynie Wielkim) w zakresie koszenia traw i samosieww drzew i krzeww, karczowania i wycinania drzew). Park w Raszowej planowane wykonanie aktualizacji szaty rolinnej.

VI.3. Dotacje z budetu gminy Lubin na prace konserwatorskie przy zabytkach

Zgodnie z Uchwa Nr XLIII/188/2006 Rady Gminy Lubin z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie okrelenia zasad i trybu udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw oraz Uchwa Nr XXXIII/176/2009 Rady Gminy Lubin z dnia 30 kwietnia 2009 r. zmieniajca uchwa w sprawie okrelenia zasad i trybu udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw w corocznie uchwalanych budetach gminy rezerwowane s rodki na realizacj w/w uchway. W okresie obowizywania poprzedniego Programu opieki nad zabytkami rokrocznie, zgodnie z przyjt uchwa, udzielane byy dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy obiektach zabytkowych. W 2006 r. dotacji udzielono parafiom na budowy systemu zabezpiecze w kwocie: 40 668,70 z Na prace remontowe przy zabytkowych obiektach sakralnych dotacje zostay udzielone w nastpujcych kwotach: 2006 r. 8 000 z 2007 r. 205 256,44 z 2008 r. 72 897,28 z 2009 r. 159 700 z 2010 r. 105 000 z

VII. Monitoring Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015
Zgodnie z zapisami ustawowymi Wjt Gminy ma obowizek sporzdzania co dwa lata sprawozda z realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami. Sprawozdanie to ma by przedstawiane radzie gminy. Dla potrzeb dokonania oceny stopnia realizacji gminnych programw opieki nad zabytkami niezbdne jest prowadzenie monitoringu dziaa podejmowanych dla realizacji poszczeglnych celw okrelonych w niniejszym Programie:

Sprawozdanie z wykonania zada przyjtych do realizacji w okresie czteroletnim obowizywania Gminnego programu opieki nad zabytkami gminy Lubin 2011-2015. Ocena efektywnoci dziaa na rzecz dziedzictwa kulturowego oraz zwizanych z opiek nad zabytkami w uwzgldnionych w niniejszym Programie dziaaniach cigych, wykraczajcych poza czteroletni okres obowizywania niniejszego Programu. w szczeglnoci od

Realizacja zada inwestycyjnych uzaleniona bdzie przyjmowanych przez Rad Gminy uchwa budetowych.

TABELA 1. Gmina Lubin. Wykaz zabytkw nieruchomych. Rejestr zabytkw wojewdztwa dolnolskiego rdo: Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw we Wrocawiu
L.p. 1. 2. 3 4. 5. 6. Adres Bukowna Chrstnik Chrstnik Chrstnik Chrstnik Czerniec Obiekt Park Koci parafialny pw. Matki Boej Bolesnej Cmentarz przykocielny Paac nr 60 Park Koci filialny pw. Matki Boej Wspomoenia Wiernych Dzwonnica na cmentarzu przykocielnym Cmentarz przykocielny Park Cmentarz parafialny Datowanie 3 w. XIX w., XIX/XX 1711-15, 184953, 1961-62 za. XIV w., 1880 1723-1728, 1905-09, spalony 1976 1 po. XVII w., XVIII-XIX w. 1794 Nr rejestru woj. dolnolskiego A/2741/445/L A/1463/947 A/1464/853/L A/2823/268 A/2824/461/L A/1506/595/L Data wpisu 22-09-1976 13-09-1961 16-02-1990 10-05-1951 22-09-1976 14-04-1981 Nr dziaki 6/3, 281, 355/2 255 255 109/43 109/43 116 Waciciel stan na 31.12.2004 Powiat lubiski, Wasno prywatna Parafia Rzymskokatolicka w Chrstniku Parafia Rzymskokatolicka w Chrstniku Wasno prywatna Wasno prywatna Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach ANR Wrocaw Parafia Rzymskokatolicka w Mlecznie Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego) Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego) Uwagi o zakresie ochrony konserwatorskiej Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

7. 8 9. 10. 11.

Czerniec Czerniec Czerniec Dbrowa Grna Gogoowice

1794 za. k. XVIII w. k. XIX w. ok. 1860, 1910

162/A/03 A/1507/844/L A/2825/692/L A/1535/845/L A/1619/594/L

04-08-2003 16-02.1990 25-06-1986 16-02-1990 14-04-1981

116 116 139/2 46/2 36

Koci filialny pw. w. XV w., 1685, Katarzyny 1717, 1817, 1871

12. 13.

Gogoowice Gorzelin

Cmentarz przykocielny Park

za. XIV w. XVIII w., 3 w. XIX w.

A/1620/854/L A/2871/666/L

16-02-1990 27-12-1983

36 40/19, 40/25, 39/4, 40/6, 159, cz. 205 rw 144/2 144/2

Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Gmina Lubin ANR Wrocaw Wasno prywatna Skarb Pastwa Parafia Rzymskokatolicka w Brunowie Parafia Rzymskokatolicka w Brunowie teren - ANR Wrocaw ANR Wrocaw Obiekt nie istnieje. Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.

Gorzyca Gorzyca Gorzyca Gorzyca Kopotw Krzeczyn May Krzeczyn May

Koci filialny pw. w. XIV-XVIII w., Jzefa Robotnika 1814-1821, 1948 Cmentarz parafialny XIV w., XIX w. przykocielny Paac Park Teren pocmentarny d. cmentarza ewangelickiego Paac nr 36 Park ze wzgrzem Reiterberg 4 w. XVIII w., XIX-XX w. 1925 1724, 1776, ok. 1885, 1926? za. 1776, 1 i 3 w. XIX w.

A/1624/836 A/1625/869/L 796/L A/2972/468/L A/2029/938/L A/2994/480/L A/2995/459/L 47/A/01

27-12-1960 16-02-1990 16-11-1960 17-07-1976 16-02-1990 29-03-1977 17-07-1976 31-07-2001 25-06-1986

57 20 16, 17, 18, 26, 27, 28, 29, 30, 32 9/18 35

Gmina Lubin Wasno prywatna Wasno prywatna Skarb Pastwa Nadlenictwo Lubin Gmina wiejska Lubin Decyzja A/2995/459/L z dnia 17-07-1976 wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

21. 22.

Krzeczyn May Krzeczyn Wielki

Aleja lipowa prowadzca do parku Zesp paacowy: paac nr 43 oficyna mieszkalna nr 436b oficyna mieszkalnogospodarcza nr 44, 44a obora zach.

3 w. XIX w.

A/2996/705/L

1866-72, l. 10/20 XX w. ok. po. XVIII w., XIX- XX w. XVIII w. (?), 1 po. XIX w., 1 w. XX w., 1863

A/2997/724/L 796

26-06-1986 16-11-1960

313/22 313/21

ANR Wrocaw Wasno prywatna

313/22

ANR Wrocaw

Decyzja A/2997/724/L z dnia 26-06-1986 wymaga doprecyzowania oznaczenia na mapie zasadniczej obiektw podlegajcych ochronie oraz granic zaoenia. Budynek spichlerza, stajni, wozowni i stodoy zasuguje na wpis do rejestru zabytkw jako element zerspou.

23. 24. 25 26

Krzeczyn Wielki Krzeczyn Wielki Ksiginice Ksiginice

Park paacowy Aleja lipowa Paac Park

k. XVII w., XIXXX w. pocz. XVIII, uzup. XIX w. 1867, 1907-08 za. l. 60. XIX w., 1902-26

A/2998/458/L A/2999/703/L A/3000/723/L A/3522/238 456/L

17-07-1976 25-06-1986 26-06-1986 15-07-1950 22-09-1976 317/2 3/5 2/5, 2/3, cz. 2/4wp, 265/4, 265/3wp, 265/30, cz. 2/3dr, 265/17, cz. 265/18 3/5, cz. 3/4wp

ANR Wrocaw Gmina Lubin Gmina Lubin ANR Wrocaw Gmina Lubin

Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

Park wpisany do rejestru zabytkw dwoma decyzjami. Obie decyzje wymagaj ucilenia granic ochrony parku. Decyzj z 1950 r. wpisany do rejestru zabytkw zosta park w granicach ogrodzenia, natomiast przy decyzji z 1976 r. brak zacznika graficznego nie pozwala wskaza granic ochrony zabytkowego zaoenia.

27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34.

Ksiginice Lisiec Lisiec Mioradzice Mioradzice Mioradzice Miroszowice Niemstw

Cmentarz parafialny Paac nr 15 Park Koci parafialny pw. w. Trjcy Cmentarz przykocielny Park podworski Paac

za. ok. 1925 po 1839 k. XVIII w. (?), XIX w. XV w., 1629, 1674, XVII w. za. XV w., XVII w., XIX w. ok. 1908 roku k. XVIII w., 3 w. XIX w.

A/2186/846/L A/3036/722/L A/3037/290/L A/2230/596/L A/2231/851/L A/3124/466/L A/3125/721/L A/2242/597/L

16-02-1990 26-06-1986 30-05-1975 14-04-1981 16-02-1990 22-09-1976 26-06-1986 14-04-1981

129/2 249/63 249/63 389 389 451/1 29/4 405

Parafia Rzymskokatolicka w Skadowicach Wasno prywatna Wasno prywatna Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Gmina Lubin ANR Wrocaw Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego) Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

Koci filialny pw. w. ok. po. XV w., Antoniego 1 po. XVIII w., ok. 1857

35. 36 37. 38. 39.

Niemstw Niemstw Obora Obora Obora

Cmentarz przykocielny Park (Dittersbach Schlosshof)

za. XV w., 1933 1852, ok. 1930

A/2243/864/L A/3200/464/L A/2253/1508 A/2254/928/L

16-02-1990 17-07-1976 27-01-1966 16-02-1990 26-06-1986

405

Parafia Rzymskokatolicka w Mioradzicach Gmina Lubin Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

Koci filialny pw. w. k. XV w., 1524, Antoniego 1650, 1830 Cmentarz przykocielny Dwr (Nieder Oberau) ruina za. XIV w.

410 410 465/10

Parafia Rzymskokatolicka w Szklarach Grnych Parafia Rzymskokatolicka w Szklarach Grnych Wasno prywatna Decyzja powinna zosta zweryfikowana zakres ochrony powinien zosta zawony do poziomu piwnic i partii cokoowej cian magistralnych dawnego dworu.

2 po. XVI w., k. A/3183/726/L XVIII w., k. XIX w.

40.

Obora

Park (Nieder Oberau)

2 po. XIX w., 4 w. XIX w., pocz. XX w.

A/3182/681/L

27-12-1983

41. 42. 43.

Osiek Osiek Osiek

Koci parafialny pw. Chrystusa Krla Cmentarz przykocielny Teren cmentarza wiejskiego

XV w., 1609-10, A/2260/948 1755 za. XIV w. za. 1883 A/2261/932/L A/2262/937/L

13-09-1961 16-02-1990 16-02-1990

465/10, 465/11, 465/8 466/44, 466/37, 496 148 148 113

Wasno prywatna Gmina Lubin Parafia Rzymskokatolicka w Osieku Parafia Rzymskokatolicka w Osieku Gmina Lubin Decyzja wymaga doprecyzowania w zakresie ucilenia granic ochrony (dziaka nr 113 obejmuje teren znacznie wykraczajcy poza historyczne granice cmentarza)

44. 45. 46.

Pieszkw Pieszkw Raszowa

Koci filialny pw. Matki Boej Czstochowskiej Cmentarz przykocielny

XIV w., 1655, A/2304/849 1726, 1 po. XIX w. za. XIV, XIX A/2305/933/L 46/A

15-02-1961 16-02-1990 02-02-2001 237 207

Parafia Rzymskokatolicka w Osieku Parafia Rzymskokatolicka w Osieku Rzymskokatolicka Parafia pw. Niepokalanego Serca NMP, ul. 1 Maja 8a, 59-307 Raszwka

Koci filialny pw. w. XVIII w., ok. Marcina 1860, pocz. XX w.

47

Raszowa

Cmentarz przykocielny Paac (ruina) Park Zesp paacowy: Paac Oficyna Obora

za. XVIII w.

A/2363/930/L

16-02-1990

207, 47

48 49 50

Raszowa Raszowa Raszowa Maa

XVII w., XVIII w. ok. po. XVIII w., 2 po. XIX w. 2 po. XIX w., l. 20. XX w. 4 w. XIX w. 4 w. XIX w.

A/3309/957 A/3310/682/L A/3311/618/L

04-10-1961 27-12-1983 27-08-1982

215 215, cz. 214dr

Rzymskokatolicka Parafia pw. Niepokalanego Serca NMP, ul. 1 Maja 8a, 59-307 Raszwka Gmina wiejska Lubin Obiekt rozebrany do poziomu piwnic po 1965 r. Gmina wiejska Lubin Decyzja wymaga doprecyzowania oznaczenia na mapie zasadniczej obiektw podlegajcych ochronie oraz granic zaoenia. Obiekty: paac, oficyna i obora wymienione zostay jedynie w uzasadnieniu decyzji.

17/8, 17/9, 17/10 Wasno prywatna

51. 52. 53 54 55 56 57

Raszwka Raszwka Siedlce Siedlce Siedlce Siedlce Siedlce

Paac, ul. W. Witosa 16a Cmentarz parafialny Koci parafialny pw. w. Michaa Archanioa Dzwonnica Cmentarz przykocielny Paac (ruina) Park

k. XVIII w., ok. 1854, l. 20. XX w. za. 1849, l. 20. XX w. 1372, 1534, 1685, 1758, 1934-36 XIX w. za. XIV w. l. 20-30. XVIII w., l. 70. XIX w. za. L. 30. XVIII w., ok. po. XIX w.

A/3062/287/L A/2205/931/L A/2402/850 A/2404/598/L A/2403/842/L A/3365/270 A/3366/474/L

8-10-1976 16-02-1990 15-02-1961 14-04-1981 16-02-1990 10-05-1951 17-07-1976

20/12 193 180 180 180 229/40 229/40, 229/42, 230/1, 231/1, 230/2, 231/2, cz. 445/3 rw, cz. 433 rw 229/5 229/31 229/32

ANR Wrocaw Parafia Rzymskokatolicka w Raszwce Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach Parafia Rzymskokatolicka w Siedlcach ANR Wrocaw ANR Wrocaw Gmina Lubin Wasno prywatna Wasno prywatna Wasno prywatna Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

58 59 60 61 62 63

Skadowice Skadowice Szklary Grne Szklary Grne Szklary Grne Szklary Grne

Dwr nr 7a Park Koci parafialny pw. w. Piotra i Pawa Cmentarz przykocielny Paac nr 51 Park

po. XVI w., 725/L, XVIII w., XIXA/3521/610/L XX w. 2 po. XVII w., 1 A/3364/451/L i 4 w. XIX w. XV/XVI w., 1596, 1824, 1908-10 XIV w. 1715-25, ok. 1900 1 w. XVIII w., ok. 1900 A.2458/855 A/2459/929/L A/3362/271 A/3363/690/L

26-06-1986 28-12-1988 17-07-1976 22-02-1961 16-02-1990 11-05-1951 25/06/1986

182/31 182/31, cz. 182/27 210 210 223/6 223/6, 223/7 223/1, 223/3 223/5 224/11, 224/12, 224/20 cz. 224/18 droga 35/10 197 67 67 30, 31 23, cz. 27, cz. 5/12

Wasno prywatna Wasno prywatna Parafia Rzymskokatolicka w Szklarach Grnych Parafia Rzymskokatolicka w Szklarach Grnych Powiat Lubiski Powiat Lubiski, Wasno prywatna ANR Wrocaw Gmina Lubin ANR Wrocaw Parafia Rzymskokatolicka w Zimnej Wodzie Parafia Prawosawna pw. Zanicia Matki Boskiej Parafia Prawosawna pw. Zanicia Matki Boskiej w Zimnej Wodzie Gmina Lubin Wasno prywatna Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego) Decyzja wymaga ucilenia granic ochrony parku (brak zacznika graficznego)

64 65 66 67 68 69

Ustronie

Park 1794-97 XIV, 1718, 2 po. XIX w. XIV, XIX w. za. k. XIX w. za. XVIII w., l. 30. XIX w.

A/3398/446/L A/2549/1513 A/2551/977/L A/2552/868/L A/2550/936/L A/3448/476/L

17-07-1976 27-01-1966 29-09-1992 13-11-1992 16-02-1990 17-07-1976

Zimna Woda Koci parafialny pw. w. Trjcy Zimna Woda Koci prawosawny pw. Zanicia Matki Boskiej Zimna Woda Cmentarz przy kociele pw. Zanicia Matki Boskiej Zimna Woda Cmentarz wiejski katolicki Zimna Woda Park

TABELA 2 Gmina Lubin. Wykaz zabytkw ruchomych Rejestr zabytkw wojewdztwa dolnolskiego rdo: Wojewdzki Urzd Ochrony Zabytkw we Wrocawiu
Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 Miejscowo Chrstnik Czerniec Gogoowice Mioradzice Obora Pieszkw Raszowa Siedlce Gmina Lubin Lubin Lubin Lubin Lubin Lubin Lubin Lubin Obiekt Wyposaenie kocioa parafialnego p.w. Matki Boej Bolesnej Wyposaenie kocioa filialnego p.w. Matki Boej Wspomoenia Wiernych Wyposaenie kocioa filialnego p.w. w. Katarzyny Wyposaenie kocioa parafialnego p.w. w. Trjcy Wyposaenie kocioa filialnego p.w. w. Antoniego Wystrj i wyposaenie kocioa filialnego pw. Matki Boej Czstochowskiej Wyposaenie kocioa filialnego p.w. Niepokalanego Poczcia NM Panny Wyposaenie kocioa parafialnego p.w. w. Michaa Archanioa Numer rejestru 41/B/001-16 71/B/01/1-12 67/B/01/1-12 B/1781/1-9 38/B/00/1-6 1343/B/06/1-8 43/B/00/1-6 9/B/00/1-3 70/B/01/1-16 Data wpisu do rejestru zabytkw 10-01-2001 23-04-2001 20-04-2001 11-06-2007 3-01-2001 07-02-2006 10-01-2001 15-02-2000 23-04-2001 (uzupenienie decyzji nr 9/B/00/1-3) 17-03-1982 9-12-2002 09-01-2001

9 10 11

Szklary Grne Zimna Woda Zimna Woda

Lubin Lubin Lubin

Wyposaenie kocioa parafialnego p.w. w. Piotra i Pawa Wyposaenie kocioa parafialnego p.w. Trjcy witej Wyposaenie kocioa prawosawnego p.w. Zanicia Matki Boskiej

667/426/L/82/1-111 221/B/02/1-24 40/B/00/1-7

TABELA 3 Gmina Lubin. Wykaz zabytkw archeologicznych Rejestr zabytkw wojewdztwa dolnolskiego
Lp. 1 2 Adres Bukowna, Stanowisko 4/41 Chrstnik Stanowisko 4/7 Strefa W + Obiekt Grodzisko Urzdzenia obronne Datowanie redniowiecze Pne redniowiecze XIV XV wiek Nr rejestru 74/Arch zm. 19/85 74/Arch/64 387/Arch zm. 64/85 387/Arch/68 Data wpisu 17.10.1964 28.08.1968 484/56, 536/55 Obiekt budzi wtpliwoci jako zesp redniowiecznych urzdze obronnych. Naleaoby przeprowadzi badania w celu ustalenia rzeczywistej funkcji i chronologii stanowiska oraz zakresu jego ochrony (nieprecyzyjne szkic w decyzji) Obiekt nie jest niszczony. Stanowisko jest czciowo zniszczone przez dawne wybierzysko piasku. Konieczne badania sondaowe w celu okrelenia zakresu ochrony. Naley uaktualni dane Nr dziaki Uwagi Dokumentacja podstawowa AZP obszar 75-19 AZP Obszar 74-20

3 4

Dbrowa Grna Stanowisko 1/7 Dbrowa Grna Stanowisko 2/19

Cmentarzysko Kultura uycka Cmentarzysko Kultura uycka

333/Arch zm. 44/85 333/Arch/68 336/Arch zm. 47 /85 336/Arch/68

15.03.1968 15.03.1968

169/222 223

AZP Obszar 73-22 AZP Obszar 73-21

Kopotw Stanowisko 1/8

Osada

Kultura uycka

133/Arch

2.10.1965

208/269, 59, 66

AZP Obszar 74-21

zm. 24/85 133/Arch/65

Kopotw Stanowisko 2/24

Cmentarzysko Kultura uycka

335/Arch 368/Arch zm. 55/85 368/Arch/68

5.04.1968 13.05.1968

209/267

7 8

Kopotw Stanowisko 5/7 Ksiginice (d. Kopotw) Stanowisko 14/23

Grodzisko

redniowiecze

67/Arch zm. 18/85 67/Arch/64 375/Arch zm. 58/85 375/Arch/68

29.09.1964 14.05.1968

60 430/267, 439

wasnociowe i zweryfikowa zakres ochrony obiektu. Stanowisko zostao czciowo przebadane w zwizku z tym zakres jego ochrony winien si zmieni Naley zaktualizowa dane wasnociowe obiektu oraz anulowa kolejny wpis, a take ustali zakres ochrony (obiekt oznaczony symbolicznie). Stanowisko nie jest niszczone.

AZP Obszar 74-21

AZP Obszar 74-21

Cmentarzysko Kultura uycka

Dane AZP wasnociowe Obszar 73-21 naleaoby uaktualni, podobnie jak informacje o funkcji i chronologii obiektu (wg AZP w tym samym miejscu znajduje si cmentarzysko wczesnoredniowi eczne). Poza tym naley okreli zakres ochrony stanowiska (na mapie oznaczenie

Krzeczyn May Stanowisko 1/58

Cmentarzysko Okres wpyww rzymskich

328/Arch zm. 43/85 328/Arch/68 37/Arch zm. 12/85 37/Arch/68

2.04.1968

64, 154/1, 154/2, 227/2, 271 265

10

Krzeczyn May Stanowisko 2/14

Cmentarzysko Kultura uycka

13.08.1964

11

Krzeczyn Wielki Stanowisko 1/20

Grodzisko

Wczesne redniowiecze

214/Arch zm. 25/85 214/Arch/66

189.05.66

313/9

12

Krzeczyn May Stanowisko 3/22 i jako Krzeczyn Wielki, st. 10/61

Cmentarzysko Kultura uycka

334/Arch zm. 45/85 334/Arch/68

15.03.1968

1/23

13 14

Lisiec Stanowisko 21/39 Obora Stanowisko 1/15

Grodzisko

redniowiecze

61/Arch zm. 16/85 61/Arch/64 384/Arch zm. 62/85 384/Arch/68

29.04.1964 8.08.1968

684, 685 274/3

symboliczne) Prawdopodobnie stanowisko nie istnieje lub jego lokalizacja na mapie jest bdna. Stanowisko nie jest niszczone. Naley zaktualizowa dane wasnociowe obiektu. Stanowisko jest w znacznym stopniu zniszczone. Naleaoby poprzez badania ustali czy i w jakim zakresie istnieje i dostosowa zapisy w decyzji do aktualnego stanu. Naley zaktualizowa dane wasnociowe obiektu oraz ustali zakres jego ochrony (obiekt oznaczony symbolicznie) Stanowisko nie jest niszczone. Stanowisko jest przynajmniej czciowo zniszczone. Na polu ornym obok obszaru objtego wpisem wystpuje

AZP Obszar 74-20

AZP Obszar 74-20

AZP Obszar 74-20

AZP Obszar 74-20

AZP Obszar 75-19 AZP Obszar 73-20

Cmentarzysko Kultura uycka

15

Pieszkw Stanowisko 1/12

Cmentarzysko Kultura uycka

63/Arch zm. 17/85 63/Arch/64

29.09.1964

338

16

Raszowa Maa Stanowisko 1/31

Grodzisko

redniowiecze

44/Arch zm. 13/85 44/Arch/64

25.09.1964

34/40

17

Zimna Woda Stanowisko 2/4

Cmentarzysko Kultura uycka

371/Arch zm. 56/85 371/Arch/68

13.05.1968

360/142

ceramika. Naleaoby ustali poprzez badania sondaowe rzeczywisty zakres ochrony obiektu (na szkicu oznaczenie symboliczne). Naley zaktualizowa dane wasnociowe obiektu oraz okreli zakres jego ochrony (na szkicu zaczonym do decyzji oznaczenie symboliczne). Naleaoby poszerzy zakres ochrony obiektu o relikty fosy. Aktualnie ochronie podlega (wg szkicu w decyzji pozostao nasypu). Naley zaktualizowa dane wasnociowe oraz okreli zakres ochrony obiektu (na szkicu w decyzji oznaczenie symboliczne).

AZP Obszar 74-21

AZP Obszar 75-21

AZP Obszar 75-19

Zacznik nr 1
Uchwaa Nr XLIII/188/2006 Rady Gminy Lubin z dnia 28 czerwca 2006 roku w sprawie okrelenia zasad i trybu udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw. Na podstawie art. 18 ust. 2, pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz.1591, Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz.1271, Nr 214, poz. 1806, Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717, Nr 162, poz.1568, Dz. U. z 2004 r. Nr 116, poz. 1203, Dz. U z 2005 r. Nr 172, poz. 1441, Dz. U. z 2006 r. Nr 17 poz.128) oraz art. 81, ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568, Dz. U. z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 238, poz. 2390, Dz. U. z 2006 r. Nr 50, poz.362), Rada Gminy Lubin uchwala, co nastpuje: 1 Z budetu gminy Lubin mog by udzielane dotacje celowe na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw, jeeli zabytek ten cznie spenia nastpujce kryteria: 1) znajduje si na stae na terenie gminy Lubin, 2) jest oglnodostpny dla mieszkacw i turystw, 3) posiada istotne znaczenie historyczne, artystyczne, naukowe lub kulturowe. 2 1. Dotacje z budetu gminy Lubin mog by udzielone osobom posiadajcym tytu prawny do zabytku. 2. Na zasadach okrelonych w niniejszej uchwale wnioskodawca moe rwnoczenie wystpi z kilkoma wnioskami o dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy wicej ni jednym zabytku. 3

1. Dotacja z budetu gminy Lubin na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy jednym i tym samym zabytku moe by udzielona do wysokoci 100 % nakadw koniecznych na wykonanie tych prac lub robt budowlanych. 2. W przypadku gdy na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku przyznane s rwnie inne rodki publiczne, kwota dotacji przyznanej z budetu gminy Lubin wraz z kwotami przyznanymi na ten cel z innych rodkw publicznych nie moe przekracza 100 % nakadw koniecznych na wykonanie tych prac lub robt. 4 1. Udzielenie dotacji moe nastpi na podstawie wniosku o udzielenie dotacji. 2. Wzr wniosku o udzielenie dotacji stanowi zacznik nr 1 do niniejszej uchway. 5 1. Wnioski o udzielenie dotacji odrbnie na kady zabytek kierowane s do Wjta Gminy Lubin. 2. Wnioski o przyznanie dotacji na biecy rok budetowy naley skada do 30 wrzenia roku , w ktrym wnioskowana jest wypata dotacji. 3. Termin, o ktrym mowa w ust.2 nie ma zastosowania w przypadku ubiegania si o dotacj na prace okrelone w 1 o charakterze interwencyjnym wynikajce z zagroenia zabytku. 4. Wnioski o przyznanie dotacji na nastpny rok budetowy naley skada do dnia 31 sierpnia roku poprzedniego. 5. Wniosek podlega zaopiniowaniu przez komisj Rady Gminy Lubin waciw do spraw kultury i waciw do spraw budetu. 6 1. Dotacje przyznaje Rada Gminy Lubin na wniosek Wjta Gminy Lubin. 2. Przy ustalaniu wysokoci przyznawanych dotacji Rada Gminy Lubin uwzgldnia kwot zaplanowan na ten cel w budecie gminy. 7 Umowa o udzielenie dotacji powinna zawiera w szczeglnoci: 1) opis prac lub robt budowlanych przy zabytku i termin ich wykonania, 2) kwot dotacji i terminy jej przekazywania, 3) zobowizanie si wnioskodawcy do przekazywania pisemnej informacji o wysokoci rodkw publicznych na prace lub roboty przy zabytku otrzymanych z innych rde, 4) zobowizanie si wnioskodawcy do stosowania takich zasad obiegu i opisywania dokumentw finansowych, aby oryginay dokumentw wiadczcych o dokonaniu wydatkw fi-

nansowanych w caoci lub w czci z otrzymanej dotacji zaopatrzone byy w sposb trway w klauzul potwierdzajc ten fakt, 5) zobowizanie si wnioskodawcy do poddania si kontroli przeprowadzonej przez Gmin Lubin w zakresie przeznaczenia dotacji i wykonania prac lub robt budowlanych, 6) okrelenie sposobu i terminw rozliczania kwot udzielonej dotacji, 7) okrelenie warunkw, sposobu i terminw zwrotu niewykorzystanej dotacji oraz zwrotu dotacji wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem, pobranej nienalenie lub w nadmiernej wysokoci. 8 Kontrola, o ktrej mowa w 7 pkt 5 moe by przeprowadzana przez osoby upowanione przez Wjta Gminy Lubin do czasu rozliczenia dotacji. Kontrola ta polega na: 1. sprawdzaniu rzeczywistego przebiegu realizacji celw zakadanych w zakresie dotowanego zadania pod ktem zgodnoci z przepisami prawa i zawart umow (kontrola formalnomerytoryczna), 2. sprawdzaniu dokumentw zwizanych z realizacj dotowanego zadania (w szczeglnoci znajdujcych si w siedzibie wnioskodawcy oryginaw dokumentw finansowych) pod ktem ich zgodnoci z przepisami prawa, umow i zasadami rachunkowoci (kontrola formalno-rachunkowa). 9 1. W celu rozliczenia dotacji wnioskodawca w sposb i w terminach okrelonych w umowie skada Wjtowi Gminy Lubin sprawozdania z wykonanych prac lub robt budowlanych. 2. Sprawozdanie, o ktrym mowa w ust. 1 okrela: 1) cakowity koszt zadania w okresie sprawozdawczym, w tym nakady poniesione z innych rodkw publicznych, 2) zestawienie rachunkw doczonych do sprawozdania w celu rozliczenia dotacji z podaniem numeru pozycji kosztorysu, daty wystawienia rachunku, nazwy wydatku oraz jego kwoty wraz z okreleniem wysokoci rodkw z dotacji finansujcych dany rachunek. 3. Do sprawozdania docza si owiadczenie o zgodnoci doczonych dokumentw i informacji ze stanem faktycznym. 4. Wnioskodawca, rozliczajc dotacj, winien na wezwanie Wjta Gminy uzupeni brakujce dokumenty i udzieli wyczerpujcej informacji. 10

W przypadku czciowego lub cakowitego niewykonania dotowanego zadania, niewykorzystana cz przekazanych rodkw dotacji podlega zwrotowi do budetu gminy Lubin na zasadach okrelonych w umowie. 11 Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Lubin. 12 Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od dnia jej ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Dolnolskiego. Przewodniczcy Rady Gminy (-) Roman Komarnicki

Uchwaa Nr XXXIII/176/2009 Rady Gminy Lubin z dnia 30 kwietnia 2009r. zmieniajca uchwa w sprawie okrelenia zasad i trybu udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 08 marca 1990r. o samorzdzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591; z 2002r. Nr 23, poz. 220; Nr 62, poz. 558; Nr 113, poz. 984; Nr 153, poz. 1271; Nr 214, poz. 1806; z 2003r. Nr 80, poz. 717; Nr 162, poz. 1568; z 2004r. Nr 102, poz. 1055; Nr 116, poz. 1203; z 2005r. Nr 172, poz. 1441, Nr 175, poz. 1457; z 2006r. Nr 17, poz. 128, Nr 181 poz. 1337; z 2007r. Nr 48, poz. 327; Nr 138, poz.974; Nr 173, poz.1218; z 2008r. Nr 180, poz.1111; Nr223, poz.1458) oraz art.81 ust.1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami ( Dz.U. z 2003r. Nr 162, poz.1568, Dz.U. z 2004r. Nr 96, poz.959, Nr 238, poz.2390, Dz.U. z 2006r. Nr 50, poz.362, Nr 126, poz.875 ) Rada Gminy Lubin uchwala, co nastpuje: 1 1. W uchwale Nr XLIII/188/2006 Rady Gminy Lubin z dnia 28 czerwca 2006r. w sprawie okrelenia zasad i trybu udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytkw:

1) zmienia si tre 5 ust.2 , ktry otrzymuje nowe brzmienie: 5 ust. 2. Wnioski o przyznanie dotacji na biecy rok budetowy naley skada do dnia 30 kwietnia roku, w ktrym wnioskowana jest wypata dotacji. 2) wykrela si w caoci 5 ust.4. 3) w 7 dodaje si ust. 8, ust.9 i ust.10 o treci: - 7 ust.8) obowizek kadorazowego aneksowania umowy w przypadku zmian wartoci kosztorysowych zadania lub zakresu prac, ktre nie byy moliwe do przewidzenia na etapie skadania wniosku. - 7 ust.9) pouczenie o zakresie odpowiedzialnoci karnej skarbowej i odpowiedzialnoci za naruszenie dyscypliny finansw publicznych przy wydatkowaniu rodkw z otrzymanej dotacji - 7 ust.10) pouczenie o tym, e w przypadku wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem beneficjent zgodnie z ustaw z dnia 30 czerwca 2005r. o finansach publicznych traci prawo otrzymania dotacji przez 3 kolejne lata , liczc od dnia stwierdzenia wykorzystania dotacji niezgodnie z przeznaczeniem. 2 Wykonanie uchway powierza si Wjtowi Gminy Lubin. 3 Uchwaa wchodzi w ycie po upywie 14 dni od ogoszenia w Dzienniku Urzdowym Wojewdztwa Dolnolskiego. Przewodniczcy Rady Gminy Roman Komarnicki

Aneks. Wykaz obiektw objtych gminn ewidencj zabytkw.

rdo: Gminna Ewidencja Zabytkw, 2003 r., opr. Regionalny Orodek Bada i Dokumentacji Zabytkw we Wrocawiu (W tekcie przekreleniem oznaczono budynki ujte w tzw. spisie konserwatorskim, ktre podczas weryfikacji terenowej w 2002 roku uznano za pozbawione cech stylowych w wyniku dokonanych przebudw)

BUCZYNKA 1. Zesp folwarczno-parkowy nr 4-5: a. dom mieszkalny nr 4, mur., 1898; b. budynek mieszkalno-gospodarczy nr 5, mur., 1914; c. budynek gospodarczy obok nr 5: obora i stodoa, mur., ok. 1898; d. stodoa obok nr 4, mur., ok. k. XIX; e. park, k. XIX. 2. Aleja lipowa przy drodze do Mioradzic, k. XIX. BUKOWNA 1. Ruina dworu, pd.-wsch. kraniec wsi obok domu nr 1, mur., XVII. 2. Zesp folwarku nr 35 w zach. kracu wsi: a. budynek mieszkalno-gospodarczy nr 35 a, mur., XIX/XX; b. budynek mieszkalno-gospodarczy nr 35 b, mur., XIX/XX; c. budynek mieszkalny nr 35 c, mur., k. XIX; d. park, za. k. 3 w. XIX w., XIX/XX w, nr rej. A/2741/445/L z 22.09.1976. 3. Dom nr 25, mur., 4 w. XIX. 4. Dom nr 26, dawna szkoa, mur., l. 20. XX. 5. Aleja lipowa z Bukownej do Lica, l. 30. XIX. kapliczka przydrona obok nr 16 - wzniesiona ok. 1960. CHRSTNIK 1. Zesp kocioa parafialnego: a. koci parafialny p.w. Matki Boej Bolesnej, parafia wzm. 1288, koci wzm. 1335, obecny mur., wzn. z wykorzystaniem starszych murw 1711-15, przebudowany po poarze 1849-1853, remont i przebudowa 1961-62, remont 1984, wymiana pokrycia dachu na blach 1997, ewangelicki 1524-1945, nr rej. A/1463/947 z 13.09.1961; b. cmentarz przykocielny, za. XIV w., powikszony 1880, mur cmentarny, XVII/XVIII w., nr rej. A/1464/853/L z 16.02.1990; 2. Zesp pastorwki, obecnie zagroda nr 85: a. dawna pastorwka, obecnie dom nr 85, mur., 3 w. XIX; b. stodoa, mur.-szach., 3 w. XIX. 3. Zesp paacowo-parkowy a. paac, nr 60, mur., wzniesiony 1723-28, rozbudowany 1905-09, spalony 1976, nr rej. A/ 2823/268 z 10.05.1951; b. dom ogrodnika, nr 60, mur., ok. 1910, c. szklarnia przy domu ogrodnika, nr 60, mur., stal., szko, ok. 1910; d. oficyna mieszkalna poudniowa, nr 59, mur., ok. 1910; e. oficyna gospodarcza pnocna, mur., ok. 1910; f. mur graniczny parku z 2. bramami wjazdow i na osi paacu, mur.-kam., ok. 1910; g. most na fosie przed fasad paacu, mur.-kam., ok. 1728, ok. 1910; h. grodzisko w zachodniej czci parku, ruiny pierwotnej siedziby, XIII-XIV w.(?), wzmocnienie murw i aranacja pocz. XX w.;

i. park, za. 1 po. XVII w.(?), pocz. 2 w. XVIII w., powikszony 1 w. XIX w.(?), 2 po. XIX w., nr rej. A/2824/461/L z 22.09.1976. 4. Folwark I na wschd od zespou paacowego: a. oficyna mieszkalno-gospodarcza, nr 62, mur., XIX/XX; b. oficyna mieszkalno-gospodarcza, nr 63, mur., XIX/XX; c. gorzelnia wraz z domem mieszkalny 64, mur., 2 po. XIX, ok. 1910; d. oficyna mieszkalna, nr 65, mur., ok. 1910; f. oficyna mieszkalna, nr 66, mur., ok. 1910. 5. Folwark II na zachd od zespou paacowego: a. dom mieszkalny, nr 56/57, mur., 4 w. XIX; b. obora, mur., 4 w. XIX; c. stodoa, drew., szach., 4 w. XIX. CZERNIEC 1. Zesp kocielno-cmentarny: a. koci ewangelicki ob. filialny p.w. Matki Boej Wspomoenia Wiernych, mur., wzn. w 1794, remont 1997-2003 (prace w toku), nr rej. A/1506/595/L z 14.04.1981; b. dzwonnica na cmentarzu przykocielnym, drew., wzn. w 1794(?), nr rej.162/A/03 z 04.08.2003; c. mur graniczny cmentarza przykocielnego, mur., 2. po. XIX; d. cmentarz, za. k. XVIII w., nr rej. A/1507/844/L z 16.02.1990. 2. Zesp folwarczno-parkowy: a. dom ogrodnika, nr 18, architekt Theo Effenberger, mur.-drew., 1911; b. park wraz z murem granicznym, za. k. XIX, nr rej. A/2825/692/L z 25.06.1986. 3. Szkoa ob. dom mieszkalny nr 21, mur. pocz. XX. 4. Budynek mieszkalny nr 33, mur., XIX/XX. DBROWA GRNA 1. Zesp cmentarny: a. kaplica cmentarna p. w. w. Jzefa, mur., 1884; b. dzwonnica, drew., 1888; c. cmentarz parafialny, za. ok. 1860, powikszony w 1910, nr rej. A/1535/845/L z 16.02.1990 2. Zesp folwarczny: a. oficyna mieszkalna, nr 9 a, mur., pocz. XIX w., przebud. ok. 1910; b. stajnia i wozownia, mur., ok. 1910; c. stajnia koni roboczych, mur., ok. 1910; d. obora, mur., ok. 1910; e. stodoa, mur., ok. 1910. GOGOOWICE 1. Zesp kocielno-cmentarny: a. koci filialny p.w. w. Katarzyny, mur., XV, przebud. i rozbud. 1685, 1717, 1817 i 1871, remont. 1829, 1839 i l. 1857-1858, nr rej. A/1619/594/L z 14.04.1981; b. cmentarz przykocielny wraz z murem granicznym, za. w XIV w., mur. pocz. XX, nr rej. A/1620/854/L z 16.02.1990. 2. Zesp dworsko-folwarczny: a. dwr, nr 33/34, wzn. w 1791, przebud. w 1870 i na pocz. XX; b. budynek mieszkalno-gospodarczy nr 37 z obor, wzn. na pocz. XX. dom mieszkalny nr 54. GOLA 1. Cmentarz ewangelicki, na pn.-wsch. od wsi, za. 2. po. XIX, zamknity 1974.

GORZELIN Zesp podworski: 1. Park, za. XVIII, przeksztacony 3 w. XIX, nr rej. A/2871/666/L z 27.12.1983. GORZYCA 1. Zesp kocioa filialnego: a. koci filialny p.w. w. Jzefa (Robotnika), wzm. 1356, mur., wzn. XIV, XVIII, 18141821, 1948, 1972, remont elewacji 1984, ewangelicki 1524-1945, nr rej. A/1624/836 z 27.12.1960; b. cmentarz parafialny przykocielny, za. XIV, powikszony XIX, nr rej. A/1625/869/L z 16.02.1990; c. mur cmentarny z bram, mur., XVII/XVIII(?); d. plebania ewangelicka, obecnie dom mieszkalny nr 2, mur., ok. 1910. 2. Zesp dworsko-folwarcznym: a. paac, nr rej. 796/L z 16.11.1960 nie istnieje, rozebrany po 1965; b. dom nr 8, dawna rzdcwka, pocz. XX w., c. park, za. 4 w. XVIII w., 2 po. XIX w., pocz. XX w., nr rej. A/2972/468/L z 17.07.1976. obora I, obora II w zespole dworsko-folwarcznym. GORZYCA BOLANW 1. Zesp folwarku: a. willa nr 1, pocz. XX; b. park przy willi, pocz. XX. KARCZOWISKA 1. Zagroda nr 6: a. dom mieszkalny nr 6, mur.-szach., k. XIX; b. budynek gospodarczy, mur.-szach., k. XIX. 2. Cmentarz ewangelicki, za. XIX, nieczynny. gajwka nr 6, budynek gospod. I, budynek gospod II przy gajwce. KOPOTW 1. Cmentarz ewangelicki, za. w 1925, nr rej. 938/L z 16.02.1990. 2. Dom mieszkalny nr 5, mur.-szach., po. XIX. 3. Dom mieszkalny nr 10, mur., XIX/XX. 4. Stodoa przy budynku mieszkalnym nr 21, szach., po. XIX. KRZECZYN MAY 1. Zesp paacowo-parkowy: a. paac nr 36, mur., 1724, rozbudowa 1776, ok. 1885, remont l. 20. XX (1926?), obecnie w trakcie remontu kapitalnego, nr rej. A/2994/480/L z 29.03.1977; b. oficyna mieszkalna na folwarku, nr 36, mur., l. 70. XIX; c. spichlerz na folwarku, mur., 1763, 2 po, XIX; d. obora pn. na folwarku obok spichlerza, mur., l. 70. XIX; e. obora wsch. na folwarku, mur., 1869; f. park ze wzgrzem Reiterberg, za. 1776, powikszony 1 i 3 w. XIX, nr rej. A/2995/459/ L z 17.07.1976 oraz 47/A/01 z 31 lipca 2001; g. aleja lipowa prowadzca od pd. na folwark, zaoona 3 w. XIX. nr rej. A/2996/705/L z 25.06.1986. 2. Dom pracownikw folwarku, czworak, nr 34 a,b, mur., 1909 pooony poza folwarkiem. 3. Dom mieszkalny nr 11/12, mur., ok. 1915. gobnik na folwarku rozebrany.

KRZECZYN WIELKI 1. Zesp paacowo-parkowy: a. paac nr 43, obecnie siedziba Przedsibiorstwa Rolniczo-Handlowo-UsugowoProdukcyjnego Krzeczrol sp. z o.o., mur., 1866-1872, l. 10./20. XX, nr rej. 796 z dnia 16.11.1960 r. oraz A/2997/724/L z 26.06.1986; b. oficyna mieszkalna, nr 43b, wsch., mur., ok. po. XVIII(?), 3 w. XIX, pocz. XX, nr rej. A/ 2997/724/L z 26.06.1986; c. oficyna mieszkalno-gospodarcza, zach., nr 44, 44a, mur., XVIII(?), 1 po. XIX, przeb. 1 w. XX, nr rej. A/2997/724/L z 26.06.1986; d. obora zach., mur., 1863, nr rej. A/2997/724/L z 26.06.1986; e. stodoa, mur., pocz. XIX, przeb. pocz. XX; f. budynek spichlerza, stajni, wozowni i stodoy, mur., 2 po. XVIII(?), 3/4 w. XIX, przeb. pocz. XX; g. mur otaczajcy folwark, z bram od pn., mur., l. 60. XIX, pocz. XX; h. mauzoleum rodowe w parku, mur., 1910; i. park, za. koniec XVII(?), obecny 1 w. XIX, po 1872, pocz. XX, nr rej. A/2998/458/L z 17.07.1970; j. czworak, nr 44 c,d, 45, poza granicami folwarku, mur., 1906. 2. Dom mieszkalny 46, dawny czworak/?), mur., XIX/XX. 4. Aleja lipowa, pocz. XVIII, uzup. XIX, nr rej. A/2999/703/L z 25.06.1986. Uwaga: obecnie w granicach administracyjnych Lubina znajduje si: 1. Zesp kocielno-cmentarny: a. koci filialny p.w. w. Marii Dominiki Mazzarello, wzm. 1373, mur., XIV, XV/XVI wiea, kaplica grobowa 1671, ok. 1860, 1959-60, ewangelicki 1524-1945, nr rej. A/2210/856 z 23.02.1961; b. cmentarz przykocielny, za. XIV, nr rej. A/2211/852/L z 16.02.1990; c. mur cmentarny, XVII/XVIII(?); d. dawna plebania ewangelicka, szach., XVIII. KSIGINICE 1. Zesp cmentarny: a. cmentarz parafialny, za. ok. 1925, nr rej. A/2186/846/L z 16.02.1990; b. kaplica cmentarna i mur ogrodzeniowy, mur., ok. 1915. 2. Zesp paacowo-parkowy z dwoma folwarkami: a. paac ob. szkoa podstawowa, mur., 1867 z wykorzystaniem reliktw starszej budowli, przebud. w l. 1907-1908, nr rej. A/3000/723/L z 26.06.1986; b. park, za. w k. l. 60 XIX, powikszony l. 1902-1926, nr rej. A/3522/238 z 15.07.1950 oraz 456/L z 22.09.1976; Folwark I pnocny: a. oficyna mieszkalna, nr 13 d, na folwarku pnocnym, mur., 1902; b. stodoa, na folwarku pnocnym, mur., ok. 1902; c. oraneria, na folwarku pnocnym, mur., ok. pocz. XX. Folwark II poudniowy: a. oficyna mieszkalna I, nr 13, na folwarku poudniowym, mur., 4 w. XIX, po 1945; b. oficyna mieszkalna II, nr 13, na folwarku poudniowym, mur., 4 w. XIX, po 1945; c. obora, na folwarku poudniowym, mur., 4 w. XIX; d. spichlerz, na folwarku poudniowym, mur., 4 w. XIX; e. budynek gospodarczy obok spichlerza, na folwarku poudniowym, mur., 4 w. XIX; f. stodoa, na folwarku poudniowym, mur., 1902. 3. Poczta i biblioteka, nr 20, mur., pocz. XX. 4. Dom mieszkalny nr 7, mur., XIX/XX. 5. Dom mieszkalny nr 11, czworak poza folwarkiem pd., mur., 1898. 6. Dom mieszkalny nr 22, mur., ok. 1850.

stodoa w gospodarstwie nr 43 rozebrana. LISIEC 1. Zesp paacowo-parkowy a. paac, nr 15, mur., po 1839, remont dachu 1988, nr rej A/3036/722/L z 26.06.1986; b. park, za. k. XVIII(?), ok. po. XIX, 2 po. XIX, nr rej. A/3037/290/L 30.05.1975. 2. Dom mieszkalny nr 10, mur., 4 w. XIX, remont 2002. 3. Dom mieszkalny, nr 17, mur-szach., ok. po. XIX. dom mieszkalny nr 10 (na karcie adresowej jest bdny numer) przebudowany. MIORADZICE 1. Zesp kocioa: a. koci parafialny p.w. Trjcy witej, mur., XV, rozbud. 1629 i 1674, z kaplic grobow rodziny von Mohl z l. 80 XVII, remont. 1978, nr rej. A/2230/596/L z 14.04.1981; b. cmentarz przykocielny z kamiennym murem granicznym, za. XV, XVII, XIX, nr rej. A/2231/851/L z 16.02.1990; c. plebania, nr 42, mur., po. XIX, k. XIX, po 1945. 2. Cmentarz parafialny wiejski, zaoony 1883 (cz nieuytkowana otoczona ceglanym murem z przyciennymi nagrobkami). 3. Zesp dworski: a. oficyna mieszkalna nr 48 w zabudowie folwarcznej, mur., k. XVIII, przebud. XIX; b. park, otoczony ceglanym murem, za. ok. 1908, nr rej. A/3124/466/L z 22.09.1976 4. Szkoa, ob. dom nr 46, mur., pocz. XX. 5. Gospoda z sal taneczn, nr 80, ob. biblioteka i wietlica wiejska, mur. k. XIX, rozbud. 1905 (sala taneczna). 6. Dom mieszkalny nr 49, mur.-szach., na pocz. XIX. 7. Dom mieszkalny nr 68, ob. sklep, mur., w 4 w. XIX. 8. Dom mieszkalny nr 69, mur., 1 po. XIX. 9. Aleja kasztanowcw w poudniowej czci wsi, za. pocz. XX. poczta nr 20, dom nr 57, dom nr 65 przebudowane. MIOSNA Zesp folwarczny nr 7: a. Dom mieszkalno-gospodarczy, mur., XIX/XX; b. Budynek gospodarczy, mur., XIX/XX. MIROSZOWICE 1. Zesp paacowo-folwarczny: a. paac, nr 12 a, mur., k. XVIII(?), przebud. 3 w. XIX, nr rej. A/3125/721/L z 26.06.1986; b. oficyna mieszkalna, nr 12 b, mur., k. XVIII(?), przebud. k. XIX; c. budynek mieszkalno-gospodarczy z czci spichlerzow, mur., l. 70 XIX; d. spichlerz, mur., ok. po. XIX, przebud. l. 70. XIX; e. obora obok spichlerza, mur., l. 70. XIX. NIEMSTW 1. Zesp kocielno-cmentarny (Dittersbach Zwierzyniec): a. koci filialny p.w. w. Antoniego, mur., ok. po. XV, rozdbud. 1 po. XVIII i przebud. ok. 1857 oraz po 1945 (zwieczenie wiey), od 2002 w trakcie remontu nr rej. A/2242/597/ L z 14.04.1981; b. cmentarz przykocielny za. w XV, powikszony w 1933 (z tego czasu mur graniczny), nr rej. A/2243/864/L z 16.02.1990. 2. Zesp podworski (Dittersbach Schlohof): a. oficyna mieszkalna, nr 71, mur., pocz. XX;

b. oficyna mieszkalna, nr 72, mur., pocz. XX; c. obora obok oficyny nr 72, mur., pocz. XX; d. oficyna mieszkalna, nr 73, mur., pocz. XX; e. oficyna mieszkalna, nr 75, mur., pocz. XX; f. oficyna mieszkalno-gospodarcza, nr 77, mur., pocz. XX; g. stodoa pomidzy nr 75 a 77, mur., pocz. XX; e. obora, wzn. na pocz. XX; h. park, za. w 1852, powikszony ok. 1930, boisko zaoone ok. 1990, nr rej. A/3200/464/ L z 17.07.1976. obora w zespole przebudowana. 3. Zesp paacowo-folwarczny Herzogswaldau Nieder: a. paac, nr 117, mur., ok. 1860; a. park, za., ok. 1860. 4. Ruina zabudowa dworu grnego Herzogswaldau Oberhof; obok domu nr 62, mur.-kam., XVII(?). NIEMSTW PODGRZE 1. Zesp paacowo-folwarczny: a. paac, nr 1, mur., ok. po. XIX, przebud. na pocz. XX; b. oficyna mieszkalna, nr 1a, mur., ok. po. XIX; c. ujedalnia flankowana przez dwie stodoy, mur., ok. po. XIX, pocz. XX, po 1945; d. obora, mur., l. 60. XIX; e. stodoa, mur., pocz. XX; f. park wraz z prowadzc od wschodu alej, k. XIX, pocz. XX w. OBORA 1. Zesp kocioa: a. koci filialny p.w. w. Antoniego, wzm. 1361, mur., k. XV, rozbudowany 1524, 1650, 1830, zniszczony 1945, odb. 1966-1969, ewangelicki 1524-1945, nr rej. A/2253/1508 z 27.01.1966; b. cmentarz przykocielny, za. XIV, z murem graniczny XVIII(?), nr rej. A/2254/928/L z 16.02.1990. 2. Zesp dworski Nieder Oberau: a. ruina dworu, mur., 2 po. XVI, przebudowany k. XVIII, rozbudowany k. XIX, nr rej. A/3183/726/L z 26.06.1986; c. oficyna mieszkalna na folwarku, nr 45 f-g, mur., 1892; b. park, 4 w. XIX, pocz. XIX, nr rej. A/3182/681/L z 27.12.1983. 3. Zesp folwarku Mittel Oberau: a. oficyna mieszkalna, ul. Lubiska 34 a,b (dawniej nr 45 a,b), mur., pocz. XIX(?), pocz. XX; b. spichlerz wraz z obor, mur., ok. 1880. zesp folwarku Nieder Oberau spichlerz, obora I, obora II; dom nr 70, dom nr 75e przebudowane; dwr Mittel Oberau rozebrany. OSIEK 1. Zesp kocioa: a. koci parafialny p.w. Chrystusa Krla, mur., XV, przebud. w l. 1609-1610, rozbud. w 1755; zniszczony w 1945 i remont w l. 1966-1967, 1997-1998 remont dachu i elewacji, ewangelicki 1524-1945, nr rej. A/2260/948 z 13.09.1961; b. cmentarz przykocielny otoczona kamienno-ceglanym murem granicznym, nieczynny za. XIV, nr rej. A/2261/932/L z 16.02.1990. 2. Cmentarz ewangelicki wiejski, za. 1883, nr rej. A/2262/937/L z 16.02.1990. 3. Zesp paacowo-folwarczny nr 38: a. paac, nr 38 a, mur., 2 po. XIX, przebud. XIX/XX;

b. oficyna mieszkalna, nr 38d, mur., l. 20 XX; c. obora z czci mieszkaln, nr 38 b, mur., ok. 1870; d. obora z dwoma oficynami mieszkalnymi, nr 38 g, mur., ok. 1870; e. stodoa, mur., 1875; f. spichlerz, mur., ok. po. XIX. dom nr 23, dom nr 44 przebudowane. PIESZKW 1. Zesp kocioa: a. koci filialny p.w. Matki Boej Czstochowskiej, mur., XIV, odbud. po 1655 i w 1726, restaur. 1 po. XIX, remont wiey 1992, dachu 1996, elewacji 2001-2002, nr rej. A/2304/849 z 15.02.1961; b. cmentarz przykocielny, mur graniczny kamienny, XIV, XIX, 2001, nr rej. A/2305/933/Lz 16.02.1990. 2. Zesp podworski: a. Oficyna mieszkalna nr 19 a, mur., 4 w. XIX, przebud. na pocz. XX. RASZOWA 1. Zesp kocioa: a. koci ewangelicki, ob. filialny p.w. w. Marcina, mur., XVIII, przebud. i nadbudowany ok. 1860 i pocz. XX (wiea), remont elewacji 2002, nr rej. 46/A z 2.02.2001; b. cmentarz przykocielny, za. w XVIII w., ceglany mur. graniczny pocz. XX, nr rej. A/2363/930/L z 16.02.1990. 2. Zesp paacowo-parkowy z folwarkiem: a. paac ob. w ruinie, mur. 1688, przebud. l. 50 XVIII i XIX/XX w., czciowo rozebrany po 1965, nr rej. A/3309/957 z 4.10.1961; b1. most I wschodni, nad fos, mur., XVIII, przemur. na pocz. XX; b2. most II zachodni, nad fos, pocz. XX; b3. most III poudniowy, nad fos, pocz. XX; c. park za. w 2 po. XIX z wykorzystaniem reliktw ogrodu ozdobnego z ok. po. XVIII, nr rej. A/3310/682/L z 27.12.1983; d. oficyna mieszkalna na folwarku, nr 17, mur., 1 po. XIX; e. oficyna mieszkalna na folwarku, nr 23, mur., XVIII, przebud. XIX; f. relikt oranerii na folwarku, mur., pocz. XX. 3. Dom mieszkalny nr 25, mur., k. XIX, remont 2002. 4. Dom mieszkalny nr 27, mur., 2 po. XIX, remont 2002. RASZOWA MAA 1. Zesp paacowo-folwarczny: a. paac nr 1, mur., 2 po. XIX, przebud. l. 20. XX, nr rej. A/3311/618/L z 27.08.1982; b. oficyna mieszkalna nr 12, mur., 4 w. XIX, nr rej. A/3311/618/L z 27.08.1982; c. obora, mur., 4 w. XIX, nr rej. A/3311/618/L z 27.08.1982. dom nr 10 przebudowany. RASZWKA 1. Zesp stacji kolejowej, ul. Kolejowa: a. budynek dworca, ul. Kolejowa 3, mur., 1870; b. budynek nastawni, mur., ok. 1920; c. budynek administracyjno-mieszkalny kolejowy, ob. Lenictwo Raszwka, ul. Kolejowa 6, mur., 1870; d. budynek mieszkalny kolejowy, ul. Kolejowa 1, mur., po 1870; e. budynek mieszkalny kolejowy, ul. Kolejowa 5, mur., po 1870. 2. Cmentarz parafialny otoczony murem, za. 1849, powikszony w l. 20 XX, nr rej. A/2205/31/L z 16.02.1990.

3. Zesp paacowo-folwarczny Kaltenborn: a. paac, ul. W. Witosa nr 16 a, mur., k. XVIII, przebud. ok. 1854 i w l. 20. XX, remont. w 1978, nr rej. A/3062/287/L z 8.10.1976; b. oficyna mieszkalna, ul. W. Witosa nr 16 b, mur., 2 po. XIX; c. budynek gospodarczy obok oficyny W. Witosa nr 16 b, mur., pocz. XX; d. obora I z czci mieszkaln nr 16 c, mur., ok. 1910; e. obora II mur., ok. 1910; f. stodoa, mur., ok. 1910; g. brama wjazdowa na folwark z murem granicznym, mur., ok. 1910. 4. Poczta, ul. 1 Maja 14, mur., 1870. 5. Willa, ob. Wiejski Orodek Zdrowia, ul. 1 Maja 12, mur., pocz. XX. 6. Willa, ul. 1 Maja 13, mur., ok. 1920. 7. Dom mieszkalny ul. Witosa 10 ob. Nadlenictwo, mur. ok. 1920. 8. Dom mieszkalny ul. Witosa 12, mur.-szach., 2 po. XIX, k. XIX. dom mieszkalny nr 3 przebudowany. restauracja Lena przebudowana. SIEDLCE 1. Zesp kocioa: a. koci filialny p.w. w. Michaa Archanioa, mur., 1372, przebud. 1534, 1685 i 1758, remont. i przebud. w l. 1934-36, ewangelicki od ok. 1520 do 1945, nr rej. A/2402/850 z 15.02.1961; b. dzwonnica na cmentarzu przykocielnym, drew., XIX, nr rej. A/2404/598/L z 14.04.1981; c. cmentarz przykocielny za. w XIV w., kamienno-ceglany mur graniczny, nr rej. A/2403/842/L z 16.02.1990. 2. Zesp paacowo-parkowy z folwarkiem: a. paac ob. w ruinie, mur., l. 20 lub 30 XVIII, przebud. w l. 70 XIX, nr rej. A/3365/270 z 10.05.1951; b. oficyna mieszkalna w zespole paacowo-parkowym, na pd.-wsch. od paacu, mur., 2 po. XVIII, rozbudowana XIX/XX; c. dom zarzdcy folwarku, nr 28, mur., pocz. XX; d. obora I na folwarku, z przylegajcym budynkiem mieszkalnym, mur., 2 po. XIX, przebud. ok. 1910; e. obora II na folwarku, mur., 2 po. XIX, przebud. ok. 1910; f. park przy paacu, za. w l. 30. XVIII, przeksztacony ok. po. XIX, nr rej. A/3366/474/L z 17.07.1976. 3. Dom mieszkalny nr 55, mur., k. XIX. dom nr 17a, dom nr 59 przebudowane. SKADOWICE 1. Cmentarz parafialny wiejski, wraz z murem granicznym, zaoony 1925. 2. Zesp dworsko-parkowy z folwarkiem: a. dwr nr 7 a, mur., po. XVI, przebud. XVIII, XIX i pocz. XX, nr rej. 725/L z 26.06.1986 oraz A/3521/610/L z 28.12.1988; b. obora I, mur., 4 w. XIX; c. obora II z czci mieszkaln, mur., 4 w. XIX; d. oficyna mieszkalna w cigu zabudowy folwarku, mur., 4 w. XIX; e. spichlerz, mur., 4 w. XIX; f. obora III z czciowo mieszkalnym poddaszem, mur., 4 w. XIX; g. park typu krajobrazowego, zaoony 2 po. XVII jako ogrd ozdobny, przeksztacony w 1 i 4 w. XIX, nr rej. A/3364/451/L z 17.07.1976; h. aleja kasztanowcw przy drodze prowadzcej od pd. do zespou, zaoona 4 w. XIX. dom nr 12 przebudowany.

SZKLARY GRNE 1. Zesp kocioa parafialnego: a. koci p.w. w. Piotra i Pawa, wzm. 1336, wzniesiony XV/XVI w. przed 1516, rozbud. 1596, przebud. 1824, rozbudowa i remont 1908-1910, remont 1978, wzmocnienie konstrukcji zagroonej szkodami grniczymi 1993, nr rej. A/2458/855 z 22.02.1961; b. cmentarz przykocielny otoczony ceglanym murem granicznym, XIX, nr rej. A/2459/929/L z 16.02.1990; c. plebania, nr 40, mur., 1813, 1910, XX; d. stodoa I, szach., po. XIX; e. stodoa II, szach., po. XIX. 2. Zesp paacowo-parkowy: a. paac, nr 51, wzniesiony 1715-1725, rozbudowany ok. 1900, remont i przebudowa wntrza 1969-70, nr rej. A/3362/271 z 11.05.1951; b. oraneria, ob. dom mieszkalny nr 51c, mur., 1 w. XVIII, pocz. XX, po 1945; c. pawilon ogrodowy na osi parteru ogrodowego, mur., ok. 1900, zdjcie kopuy 1971; d. park, za. 1 w. XVIII, powikszony i przeksztacony ok. 1900, nr rej. A/3363/690/L z 25.06.1986, Folwark: e. ujedalnia i oficyna mieszkalna, mur., ok. 1910; f. oficyna mieszkalna 52 T, w pierzei pn., mur., po. XIX, ok. 1910; g. wozownia w pierzei pn., przy oficynie 52 T, mur., ok. 1910; h. oficyny mieszkalne 52 R i 52 S, w pierzei pn., mur., XVIII(?), pocz. XX; i. budynek gospodarczy, w pierzei pn., midzy nr 52 S a gorzelni, mur., pocz. XX; j. gorzelnia, w pierzei wsch., mur., 1 w. XVIII, przebudowa na gorzelni pocz. XX; k. stajnia koni wierzchowych, w pierzei wsch., mur., 1 w. XVIII, nadbudowa pocz. XX; l. spichlerz, w pierzei wsch., mur., 1 w. XVIII, XIX; m. stodoa I, w pierzei wsch., XVIII, XIX; n. oficyna mieszkalna, nr 52 L, w pierzei pd., mur., pocz. XX; o. chlewnia w pierzei pd., pomidzy 52 L a 52 K, mur., pocz. XX; p. oficyna mieszkalna nr 52 K z bram przejazdow, w pierzei pd., mur., ok. 1860; q. obora, w pierzei pd., mur. ok. 1910; r. oficyna mieszkalna nr 52 N, w pierzei pd., mur., ok. 1860; s. budynek gospodarczy I nr 52 G, w pierzei pd.-zach., mur., k. XX; t. budynek gospodarczy II nr 52 G, w pierzei pd.-zach., mur., k. XX; u. owczarnia budynek mieszkalno-gospodarczy nr 52 H, mur., 2 po. XIX, ok. 1920; v. aleja kasztanowcw prowadzca od poudnia do owczarni, zaoona 2 po. XIX. SZKLARY GRNE OWCZARY 1. Zesp dworski Bckey: a. dom zarzdcy nr 76, mur., 2 w. XIX (1836?); b. budynek gospodarczy I, mur., ok. po. XIX; c. budynek gospodarczy II, mur., ok. po. XIX; d. budynek gospodarczy III, mur., ok. po. XIX; f. budynek gospodarczy IV, mur., ok. po. XIX; g. park, ok. po. XIX. USTRONIE 1. Zesp paacowo-parkowy z folwarkiem: a. dwr nr 19, mur., l. 30. XVII, przebud. XVIII/XIX, 2 po. XX i po 1945; b. park z alej kasztanowcw na grobli, nr rej. A/3398/446/L z 17.07.1976. 2. Szkoa nr 1, mur., 1908. 3. Dom mieszkalny nr 2, mur., XIX/XX. 4. Dom mieszkalny nr 12, mur., ok. 1930.

oficyna dworska 19b, spalona przed 1945, dom nr 3, obrka przy domu nr 3 przebudowane. WIERCIE 1. Dom mieszkalny nr 37, dawna szkoa, mur., l. 30. XX. dom nr 14 przebudowana, kapliczka przydrona obok nr 30 wybudowana ok. 1960. ZIMNA WODA 1. Koci parafialny p.w. w. Trjcy, mur., 1794-97, nr rej. A/2549/1513 z 27.01.1966. 2. Zesp kocioa ewangelickiego ob. prawosawnego: a. koci ewangelicki, obecnie prawosawny p.w. Zanicia Matki Boskiej, wzm. 1399, mur., XIV, 1718, 2 po. XIX, naprawa wiby i wymiana pokrycia 1993, nr rej. A/2551/977/L z 29.09.1992; b. cmentarz przykocielny z murem cmentarnym, mur. XVII/XVIII, cmentarz powikszony XIX, nr rej. A/2552/868/868/L z 13.11.1992. 3. Cmentarz wiejski katolicki, za. k. XIX, nr rej. A/2550/936/L z 16.02.1990. 3. Zesp podworski: a. oficyna mieszkalna nr 59 a, mur., pocz. XIX; b. spichlerz, mur., pocz. XX; c. obora, mur., ok. po. XIX; d. stodoa z bram przejazdow, mur., 2 po. XIX, przeb. ok. 1940; e. park, za. XVIII, przeksztacony i powikszony l. 30. XIX, nr rej. A/3448/476/L z 17.07.1976. 4. Dom mieszkalny nr 59, dawna szkoa katolicka, mur., 3 w. XIX. 5. Dom mieszkalny nr 4, mur.-szach., 2 po. XIX. 6. Dom mieszkalny nr 20, mur.-szach., ok. po. XIX. paac rozebrany przed 1980; dom nr 36, dom nr 40 przebudowane.