Oplossingsgericht werk

Als iets niet werkt, stop ermee! T van Wissen

Pascal College Zaandam

H1: Van problemen oplossen naar het construeren van oplossingen

Helpen door problemen op te lossen
Hulpverleners zijn vaak geneigd om problemen van clinten te willen oplossen. Dat hebben ze zo geleerd volgens een bepaalde systematiek. Dit blijkt ook uit de vragen die worden gesteld aan Ilse in het eerste gesprek.

De fasen van problemen oplossen (volgens McMahon)

Beschrijving van problemen en verzamelen van gegevens Probleemanalyse: aard en zwaarte van het probleem vaststellen Interventies bedenken Interventies Evaluatie en vervolgcontact

Een protest: het belang van het ontwikkelen van zelfvertrouwen

Eerst komt nu het opbouwen van een vertrouwensrelatie met de clint. Ook is er een afrondingsfase waarin vertrouwen, empathie enz aan bod komen.

Het medisch model

Diagnose stellen en behandelen. Door grote successen in medische wetenschap ontstond er een zeer groot vertrouwen in wetenschappelijke kennis als basis voor diagnose en behandeling.

Probleemoplossen: het paradigma van de hulpverlening

Probleemoplossen: overheersend denkmodel in de hulpverlening
Classificeren van problemen, categorien van Freud en Satir en lijsten van stressfactoren Zeer gespecialiseerde hulpverlening met verscheidene verklaringen en oplossingen. En ook met gemeenschappelijke uitgangspunten:

Eerste uitgangspunt: een probleemoplossende structuur

Vooronderstelling: er is een noodzakelijk verband tussen een probleem en de oplossing daarvan. Daarom is een accurate analyse nodig. De clint vraagt na de beschrijving van de klachten: Wat denkt u dat er aan de hand is? Een ander aspect van deze structuur: Probleem en oorzaak daarvan bestaan als objectieve realiteit. Psychologen en maatschappelijk werkers hanteren echter verschillende probleemcategorien, analysetechnieken en methoden. De structuur van hun werken is gelijk.

Tweede uitgangspunt: zich baseren op wetenschappelijke kennis.

Problemen als losstaande realiteit worden bestudeerd. Deze kennis van problemen wordt gekoppeld aan kennis van oplossingen.

Oplossingsgericht helpen
De algemene structuur van probleem oplossen (inventariseren en analyseren van problemen daarna interventie) leidt ertoe dat de aandacht voornamelijk gaat naar de problemen.

Zorgen over het probleemgericht paradigma

Veel schrijvers maakten zich zorgen over de nadruk op problemen en wetenschappelijke kennis. Een inventarisatie:

Problemen van clinten zijn geen puzzels

In de medische en natuurwetenschap zijn problemen voor te stellen als puzzels waarvan alle stukjes echt bestaan. Een zoektocht convergeert dan ook uiteindelijk (vaak) in het vinden van de oplossing. Zoniet in de psychische hulpverlening. Hier zijn de problemen vaak veel complexer en bestaan er veel meer dan n werkende oplossing. Divergent onderzoek, waarbij de perceptie van de clint een grote rol speelt, kan dan meerdere oplossingen leveren waaruit de beste kan worden gezocht.

Aandacht richten op versterking en op de krachten van de clint.

Aandacht voor probleemcategorien kan clinten ontmoedigen. Terwijl het doel van de geestelijke gezondheidszorg moet zijn om de clint sterker te maken. Ze moeten ontdekken wat hun eigen specifieke kracht is, of die van hun gezin, bedrijf enz. Saleebey noemt vier uitgangspunten van sterkteperspectief: 1. Respect van de hulpverlener voor de sterke kanten van de clint en voor de manier waarop deze ze gebruikt. 2. Voortdurend benadrukken van deze sterke kanten, vergroot de motivatie. 3. Nodig is een proces van coperatieve exploratie van sterke kanten. De hulpverlener heeft niet het laatste woord over wat een clint moet verbeteren in zijn leven. 4. Niet de clint veroordelen voor zijn aandeel in de problemen maar juist leren ontdekken hoe zij zelfs in zeer moeilijke omstandigheden hebben kunnen overleven. Volgens Saleebey is dit de uitdaging aan de hulpverlening: het steeds meer ontwikkelen van methoden om de sterkte van de clint te vinden en te benadrukken. In dit boek wordt hiervoor een gespreksgerichte benadering voor gegeven waarbij volledig wordt uitgegaan van het referentiekader van de clint .

Geschiedenis van oplossingsgericht werken.

Steve de Shazer, Imsoo Kim Berg zijn de pioniers. Genspireerd door Gregory Bateson en Milton Erickson. Zij observeerden zichzelf aan het werk met clinten om te ontdekken wat hielp en wat niet. Zij ontdekten dat er lang niet altijd een verband is tussen een probleem en wat de clint als oplossing ervaart. Het gezin waarin iedereen zijn problemen naar voren droeg tot een onoverzichtelijke berg, waarop de therapeut voorstelde dat ze zich eens gingen afvragen wat in hun gezin nu in ieder geval hetzelfde moest blijven. Deze aandachtsverschuiving, van problemen naar oplossingen loste het probleem op, zonder dat iemand eigenlijk precies hoefde te weten wat er nu aan de hand was. Dit leidde tot de oplossingsgerichte aanpak.