Persoonlijkheid en competenties: wat

kun je ontwikkelen?

NOA: Drs. Daniël Elzas

(afdeling Onderzoek en Ontwikkeling)

Rabobank: Drs. Karel van der Burgt

(Directoraat Personeel, Rabobank Nederland)

Donderdag 2 november 2006

www.noa-vu.nl
Hoe ziet de workshop eruit?

z Definities van de begrippen persoonlijkheid en

competentie
z Competentiemeting: Wie? Waarom? Hoe
vaak?
z Toelichting ontwikkeling nieuwe vragenlijsten:
– Multiculturele Persoonlijkheids Test Big Six
(MPT-BS)
– Competentie Vragenlijst (CVL+)
– Aandacht voor diversiteit
z Casus: Onderzoek Rabobank
z Afsluiting + vragen

www.noa-vu.nl
Definities van persoonlijkheid en
competentie

z Persoonlijkheid: Het geheel van aangeboren

en verworven kenmerken, dat de ene persoon
van de ander onderscheidt

z Competentie: een specifieke combinatie van

kennis, vaardigheden en houding/attitude die
de manier van handelen stuurt en leidt tot een
prestatie binnen een specifieke context.

www.noa-vu.nl
Het ijsbergmodel

Leerbaarheid Transfer
Hoog Laag
Vakkennis en
vaardigheden

Intermediaire vaardigheden

Waarden, normen
en morele maatstaven

Laag Hoog
Zelfconcept, motieven en inzet

www.noa-vu.nl
NOA-model

Omgeving – cultuur - onderwijs

Gedrag - prestaties

Competentie
Reflectie

Gedragsniveau

Persoonlijkheid &
cognitieve capaciteiten
Persoonlijkheidsniveau

Genetische en biologische factoren

www.noa-vu.nl
Competentiemeting: Wie? Waarom?
Hoe vaak?

z Onderwijs

– Competenties afleiden uit beroeps- en

opleidingsprofielen
– Vervolg op leren leren: actievere rol student
in leerproces

– MBO: Competentiegericht leren in 2008

landelijk ingevoerd door ministerie van
OC&W
– HBO en WO: belang neemt toe, bijv
“nulmeting”
www.noa-vu.nl
Competentiemeting: Wie? Waarom?
Hoe vaak?

z Arbeidsmarkt

– Instroom: Werkgever vraagt in vrijwel elke

vacature naar competenties

– Loopbaanontwikkeling: Werknemer wil zich

ontwikkelen, koppeling tussen persoonlijke
competenties en competenties van de
organisatie. Vb: POP (Persoonlijk Ontwikkel
Plan)

www.noa-vu.nl
Multiculturele Persoonlijkheids Test
Big Six (MPT-BS)
z Gebaseerd op Big Five
theorie, met toevoeging
van een 6e
hoofddimensie*

z De 6 hoofddimensies
zijn:
1) Emotionele stabiliteit
2) Consciëntieusheid
3) Extraversie
4) Openheid
5) Vriendelijkheid
6) Integriteit

z (*bron: Ashton, Lee & Son

2000) www.noa-vu.nl
Multiculturele Persoonlijkheids Test
Big Six (MPT-BS)

z Diversiteit
– Formulering van de vragen a priori.
Voorbeelden die NIET zijn gebruikt:
• Ik vind dat arme landen zichzelf moeten redden
• Ik laat me de kaas niet van het brood eten
• Ik ben nogal ‘recht door zee’
• Het stoort mij als vrouwen alleen in een café
zitten

– Onderzoek naar partijdigheid van vragen

– Normen
www.noa-vu.nl
Persoonlijkheidsonderzoek bij
volwassenen in Nederland

z Allochtonen scoren gemiddeld hoger op

Testattitude
z Allochtonen scoren gemiddeld lager op
Emotionele Stabiliteit en Extraversie dan
autochtonen

z Tussen etnische groepen ook verschillen

z Hoe langer de verblijfsduur in Nederland, des
te meer komen waarden van immigranten
overeen met die van autochtonen
www.noa-vu.nl
Multiculturele Persoonlijkheids Test
Big Six (MPT-BS)

www.noa-vu.nl
Multiculturele Persoonlijkheids Test
Big Six (MPT-BS)

www.noa-vu.nl
Competentie Vragenlijst (CVL+)

z 6 competentieclusters:

1) Persoonlijke competenties
2) Communicatieve competenties
3) Sociale competenties
4) Professionele competenties
5) Leidinggevende competenties
6) Commerciële competenties

www.noa-vu.nl
Competentie Vragenlijst (CVL+)

www.noa-vu.nl
Competentie Vragenlijst (CVL+)

www.noa-vu.nl
Ontwikkelbaarheid van competenties

C
hoog laag
hoog
P

laag

www.noa-vu.nl
Ontwikkelbaarheid van
competenties: voorbeeld

C: Netwerken
hoog laag
hoog + ontwikkelbaar
P:*

laag ontwikkeld -

*Extraversie
www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Onderzoek
ontwikkelbaarheid
competenties

www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Onderzoek naar de invloed van persoonlijkheids-

trekken op de ontwikkeling van competenties.

Er is een samenhang tussen persoonlijkheids-

kenmerken en het competentieniveau van
iemand.

Het belang: het ontwikkelen vraagt veel tijd en

moeite. De vraag is dan of en in welke mate
competenties ontwikkeld kunnen worden. Dit is
nuttig voor performance verbetering, POP en het
selecteren van medewerkers.
www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Hoe kun je de ontwikkelbaarheid van een

competentie inschatten?

Dan twee vragen beantwoorden:

1. Op welke persoonlijkheidskenmerken doet
een bepaalde competentie een beroep?
2. Als we dat weten, in welke mate zijn deze
persoonlijkheidskenmerken ontwikkelbaar?

Voor de competentie klantfocus zal ik dat

nader uitwerken.
www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Klantfocus = reageren en anticiperen op

klantwensen, gericht op het realiseren van
klantwaarde.

Is niet gelijk aan: probleemanalyse,

commerciële gerichtheid, luisteren,
overtuigingskracht, empathie, initiatief
nemen..!

www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Klantfocus = reageren en anticiperen op klantwensen

gericht op het realiseren van klantwaarde.

Term klantwaarde staat daarin centraal (alles voor

de klant, inlevend, geïnteresseerd).

Om klantwaarde waar te maken zijn eigenschappen

nodig als: vertrouwen in de ander, inschikkelijk,
echtheid, bescheiden en meeleven.

Voor de ontwikkeling van klantgerichtheid is

altruïsme van belang.
www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Toekomstige beoordeling klantfocus =

(0,01 * schaalscore Harmonieus) +
(0,04 * schaalscore Vertrouwen in anderen) +
(0,05 * schaalscore Zorgzaamheid) +
(0,02 * schaalscore Prestatiemotivatie) +
(0,02 * schaalscore Interesse in anderen) +
(0,01 * schaalscore Avontuurlijkheid) +
(0,01 * schaalscore Leergierigheid) + 1,17

Deze schaalscores bepalen voor 22,3% de beoordeling op

de individuele beoordeling klantfocus. !

1= slecht 2=onvold. 3=goed 4=zeer goed 5=uitmuntend

Veranderbaarheid? Ja=groen en Gering=oranje

www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Voorspelling is verbeterd door drie factoren uit

te sluiten:

1. Ontoereikende vakkennis [beperkte invloed]

2. Zelfbeeld dat niet past bij klantfocus
3. Afwijkende motieven t.a.v. klantfocus

Wat zou dit kunnen betekenen?

Deze drie factoren afzonderlijk zouden de

ontwikkeling van de competentie klantfocus
kunnen verstoren.
www.noa-vu.nl
Casus Rabobank

Aanbeveling

• Gebruik deze rekenregel als één van de

aspecten, verlies holistische benadering niet
uit het oog!
• Probeer per competentie in te schatten in
welke mate ze in lijn is met het zelfbeeld en
motivatie. Incongruentie vermindert de
ontwikkelbaarheid.

www.noa-vu.nl
Vragen?

www.noa-vu.nl