Waciwoci powietrza wilgotnego

Czyste powietrze atmosferyczne jest mieszanin gazw obojtnych w stosunku do siebie pod
wzgldem chemicznym. Udziay skadnikw gazowych (tlenu, azotu, CO
2
, argonu i innych)
s w danym miejscu kuli ziemskiej stae, lecz zawarto pary wodnej w powietrzu moe
zmienia si w do szerokich granicach. W trakcie przemian fizycznych, jakim ulega powie-
trze w trakcie uzdatniania dla celw wentylacji i klimatyzacji oraz w pomieszczeniach wen-
tylowanych, w wyniku obecnoci ludzi i procesw technologicznych oraz innych wpyww
otoczenia para wodna zachowuje si odmiennie od pozostaych skadnikw gazowych. W
zwizku z tym wygodnie jest rozpatrywa powietrze wilgotne jako mieszanin dwuskadniko-
w - powietrza suchego (jako skadnika jednorodnego) z par wodn.

Tabela 1. Przecitny skad suchego powietrza atmosferycznego
Udzia
Skadnik Symbol chemiczny
masowy % objtociowy %
Azot
Tlen
Argon
Dwutlenek wgla
Wodr
Pozostae gazy szlachetne
Inne
N
2

O
2

Ar
CO
2

H
2

Ne, He, Kr, Xe
-
75,51
23,01
1,29
0,041
0,001
0,00161
do 100
78,09
20,93
0,93
0,03
0,01
0,00249
do 100
Tabela 2. Waciwoci fizyczne powietrza (w temperaturze 0C i cinieniu 1013, 25 hPa)
Wielko Symbol Warto Jednostka
Masa czsteczkowa M 28,96 kg/mol
Temperatura wrzenia t
wrz
-130,45 C
Gsto powietrza suchego
p
1,2936 kg/m
3

Gsto powietrza wilgotnego (nasyconego)
pn
1,2907 kg/m
3

Wspczynnik przewodnoci cieplnej powietrza suchego 0,0237 W/m K
Wspczynnik przewodnoci cieplnej powietrza wilgotnego (100%)
n
0,0073 W/m K
Lepko dynamiczna powietrza suchego 17,1910
6
Pa
.
s
Waciwa pojemno cieplna powietrza suchego c
p
1,005 kJ/kg K
Waciwa pojemno cieplna powietrza wilgotnego (100%) c
pw
1,009 kJ/kg K
Wykadnik politropy 1,4 -

Prawo Clapeyrona:
pV = mRT (1)
gdzie: p - cinienie gazu, Pa,
V - objto gazu, m
3
,
m - masa gazu, kg,
R - staa gazowa, dla powietrza suchego R
p

= 287,0 J/kg K,
dla pary wodnej przegrzanej R
o

= 461,4 J/kg K,
T temperatura, K.
Prawo Daltona:
p = p
p

+ p
o
(2)

gdzie: p - cinienie powietrza wilgotnego, Pa
p
p
- cinienie czstkowe powietrza suchego, Pa
p
o
- cinienie czstkowe pary wodnej, Pa.

Tabela 3. Podstawowe parametry powietrza wilgotnego
wielko
symbol,
jednostka
opis
temperatura
(termometru suche-
go)
t
s
,C
wielko fizyczna, opisujca stan termodyna-
miczny powietrza, mierzona suchym termomet-
rem, osonitym od promieniowania cieplnego
temperatura (termo-
metru mokrego)
t
m
,C
wielko fizyczna, opisujca stan powietrza po-
zostajcego w rwnowadze termodynamicznej z
wod; mierzona termometrem o bace zwilonej
czyst wod, bez wpywu promieniowania ciepl-
nego
temperatura punktu
rosy, punkt rosy
t
r
, C
t
r
=14,63 ln(p
o
/600,245)
stan powietrza osignity w trakcie jego ocha-
dzania przy staej zawartoci wilgoci x, w ktrym
pojawia si skroplona woda w stanie ciekym,
pochodzca z pary zawartej w powietrzu;
temperatura powietrza, przy ktrej osiga si ten
stan temperatura punktu rosy
wilgotno
bezwzgldna
, kg/m
3

jest to masa wody (pary wodnej) zawarta w 1 m
3

wilgotnego powietrza
wilgotno wzgldna
on
o

= ,
on
o
p
p
=
stosunek wilgotnoci bezwzgldnej powietrza
o

do wilgotnoci bezwzgldnej powietrza nasyco-
nego
on
w tej samej temperaturze
zawarto wilgoci x g/kg s.p.
masa pary wodnej w gramach lub kilogramach,
przypadajca na jednostk masy powietrza
suchego
stopie nasycenia
powietrza
n
x
x
=
stosunek zawartoci wilgoci x w powietrzu do
zawartoci wilgoci x
n
w powietrzu nasyconym, w
tej samej temperaturze
entalpia (powietrza
suchego)
i
s.p.
=c
p
t=1,005 t, kJ/kg
strumie ciepa niezbdny do zmiany temperatu-
ry powietrza od 0C do dowolnej temperatury t
entalpia pary wodnej
i
o
= r + c
o
t
o
=
2500 + 1,93 t
o
,
kJ/kg
za poziom odniesienia entalpii pary wodnej
przyjto entalpi wody w fazie ciekej w 0C (w
temperaturze t
w
=0C entalpia wody w stanie
ciekym i
w
=0 kJ/kg), r=2500 kJ/kg - ciepo
parowania (kondensacji)
entalpia (powietrza
wilgotnego)
i = 1,005 t + (2500 +
1,93 t) x kJ/(1+x) kg s.p.
entalpia powietrza wilgotnego o zawartoci
wilgoci x i w temperaturze t jest sum entalpii
powietrza suchego w temperaturze t i ciepa
potrzebnego do przemiany x kg wody o
temperaturze 0C na par wodn o tej samej
temperaturze.
gsto powietrza
wilgotnego ) x , ( T ,
) x ( b
+
+
=
622 0 61 4
1

w zakresie temperatur i cinie spotykanych w
technice wentylacyjnej gsto powietrza jest
praktycznie niezmienna i przyjmuje si zazwy-
czaj
p
= 1,2 kg/m
3






Tabela 4. Gsto, cinienie czstkowe pary wodnej, zawarto wilgoci w powietrzu
przy cinieniu b = 1013,25 hPa
Terperalura 0sloc poW|elrza
C|r|er|e czsl|oWe pary Wodrej
przy = 100
ZaWarloc W||oc|
przy = 100
t p
on
x
C |/r
3
Pa rr s|. l /| s.p.
= 0 = 50 = 100
1 2 3 1 5 Z
-20 1,39 1,395 102, 0,ZZ 0,3
-15 1,38 1,3Z 15,2 1,21 1,01
-10 1.312 1,311 259,8 1,95 1,0
-5 1,31Z 1,315 1,315 101,0 3,01 2,1Z
0 1,293 1,291 1,290 10,Z 1,58 3,Z8
5 1,2Z0 1,28 1,2 8Z1,1 ,51 5,10
10 1,218 1,215 1,212 122Z,1 9,21 Z,3
11 1,213 1,210 1,23Z 1311,8 9,81 8,15
12 1,239 1,235 1,232 1101, 10,52 8,Z5
13 1,235 1,231 1,228 119,8 11,23 9,35
11 1,230 1,22 1,223 159Z,Z 11,99 9,9Z
15 1,22 1,222 1,218 1Z01,1 12,Z9 10,0
1 1,222 1,21Z 1,211 181Z,1 13,3 11,10
1Z 1,21Z 1,212 1,208 193,9 11,53 12,10
18 1,213 1,208 1,201 203,2 15,18 12,90
19 1,209 1,201 1,200 219,8 1,18 13,80
20 1,205 1,200 1,195 233Z,8 1Z,53 11,Z0
21 1.201 1,191 1,190 218,Z 18,5 15,0
22 1,19Z 1,191 1,185 213,9 19,83 1,0
23 1,193 1,18 1,181 2809,Z 21,0Z 1Z,Z0
21 1,189 1,182 1,1Z 2981, 22,38 18,80
25 1,185 1,1ZZ 1,1Z1 318,9 23,Z 20,00
2 1,181 1,1Z3 1,1 333,0 25,21 21,10
2Z 1,1ZZ 1,19 1,11 35Z,5 2,Z1 22,0
28 1,1Z3 1,11 1,15 3ZZ8,8 28,35 21,00
29 1,19 1,10 1,151 1001,3 30,01 25,0
30 1,15 1,155 1,11 1212, 31,82 2Z,20
31 1,11 1,151 1,111 1193,1 33,Z0 28,80
32 1,15Z 1,11Z 1,13 1Z51,2 35, 30,0
33 1,151 1,113 1,131 502,1 3Z,Z3 32,05
31 1,150 1,138 1,12 5318, 39,90 31,10
35 1,11 1,131 1,121 523, 12,18 3,0
3 1,112 1,130 1,11 5910, 11,5 38,80
3Z 1,139 1,125 1,111 2Z9,1 1Z,0Z 11,10
38 1,135 1,121 1,10Z 21,5 19,9 13,50
39 1,132 1,11 1,102 98, 52,11 1,00
10 1,128 1,112 1,09Z Z3Z5,3 55,32 18,80
11 1,121 1,108 1,091 ZZZ3,1 58,31 51,Z0
12 1,121 1,103 1,08 8198,Z 1,50 51,80
13 1,11Z 1,099 1,081 839,Z 1,50 58,00
11 1,111 1,095 1,0Z 9100, 8,2 1,30
15 1,110 1,090 1,0Z0 952,5 Z1,88 5,00
1 1,10Z 1,08 1,05 1008,8 Z5,5 8,90
1Z 1,103 1,081 1,059 1012,1 Z9,0 Z2,80
18 1,100 1,0ZZ 1,051 11159,1 83,Z1 ZZ,00
19 1,09 1,0Z3 1,018 11Z32,1 88,02 81,50
50 1,093 1,013 12332,2 92,51 8,20
55 1,0Z 1,013 15Z10.5 118,00 111,00
0 1,00 0,981 19920,5 119,10 152,00
5 1,011 0,91 25010,1 18Z,50 201,00
Z0 1,029 0,909 3110,9 233,Z0 2Z,00
Z5 1,011 0,88 38550,8 289,10 382,00
80 1,000 0,823 1Z30,1 355,10 515,00
85 0,98 0,ZZ3 5Z800,3 133,0 828,00
90 0,9Z3 0,Z18 Z0110,8 525,8 1100,00
95 0,959 0,5 81530,9 33,9 3120,00
100 0,91Z 0,589 101325,0 Z0,00 -

Tabela 5 Wartoci parametrw obliczeniowych powietrza wewntrznego.
(wg normy PN-78/B-03421)
0|res z|roWy 0|res |elr|
w||olroc Wz|dra warloc| oplyra|re warloc| dopuszcza|re
Terperalura
przy zys|ac| c|ep|a jaWreo
odr|es|oryc| do 1r
2
poW|erzc|r|
pod|o| por|eszczer|a |uo slrely
roooczej A
|
l
y
W
r
o

c

l
|
z
y
c
z
r
a

T
e
r
p
e
r
a
l
u
r
a

o
p
l
y
r
a
|
r
a

d
o
p
u
s
z
c
z
a
|
r
a


r
|
r
|
r
a
|
r
a

P
r

d
|
o

c

p
o
W
|
e
l
r
z
a


r
a
|
s
y
r
a
|
r
a

T
e
r
p
e
r
a
l
u
r
a

w
|
|

o
l
r
o

c

W
z

d
r
a

do 50 w/r
2

porad 50 w/r
2

P
r

d
|
o

c

p
o
W
|
e
l
r
z
a


r
a
|
s
y
r
a
|
r
a


o
C % m/s
o
C %
o
C
o
C m/s
Maa 20 - 22 40 - 60 30 0,2 23 - 26 40 - 55 tz + 3 tz + 5 0,3
rednia 18 - 20 40 - 60 30 0,2 20 - 23 40 - 60 tz + 3 tz + 5 0,4
Dua 15 - 18 40 - 60 30 0,3 18 - 21 40 - 60 tz + 3 tz + 5 0,6

Tabela 6. Wartoci najwyszych dopuszczalnych ste czynnikw szkodliwych dla zdrowia
w rodowisku pracy. (wybr)
Zwizki chemiczne
NajWysze dopuszcza|re sler|e Wyraore W r/r
3

W za|eroc| od czasu raraer|a W c|u zr|ary roooczej
L.p. NazWa czyrr||a sz|od||Weo d|a zdroW|a
N03 N03C| N03P uWa|
1 2 3 1 5
1. A|ro|e|ra 0,2 0,5 -
2. Aror|a| 20 2Z -
3. AzoloWy |Was 10 - -
1. Azolu l|er|| 5 10 -
5. 8erzer 10 10 - R,3
. 8erzyra e|slra|cyjra 500 1500 -
Z. 8erzyra do |a||erW 300 900 -
8. C||or 1,5 9 -
9. C||oru dWul|ere| 0,3 0,9 -
10. C||orooerzer 50 150 -
11. C||orolorr 50 225 -
12. C||oroWodr 5 - Z
13. C|ror|ary 0,1 0,3 R
1)
11. CyjaroWodr | cyjar|| (W prze||czer|u ra lCN) 0,3 - 10 3
2)
15. Cyr|u l|ere| (W prze||czer|u ra Zr) - dyry 5 10 -
1. Czleroc||oroely|er (perc||oroely|er) 0 180 -
1Z. 0|o|sar (dWul|ere| dWuely|eru) 10 80 - 3
18. Ely|eru l|ere| 1 3 -
19. Ely|ooerzer 100 350 - 3
20. Ely|u oclar 200 00 - 3
21. Forra|de|yd 0,5 1 -
22. Foser 0,5 1,5 -
23. Kadr | jeo zW|z|| (W prze||czer|u ra Cd)
21. Ksy|er 100 350 - 3
25. Vely|oWy a||o|o| 100 300 - 3
2. Nalla 100 300 -
2Z. N||olyra 0,5 1,5 - 3
28. 0cloWy |Was 5 35 -
29. 0|W | jeo zW|z|| (W prze||czer|u ra Po) 0,05 0,1 -
30. 0|oW|u czleroely|e| 0,05 0,1 - 3
31. 0zor 0,1 0, -
32.
Rlc | jej zW|z|| (W prze||czer|u ra l):
orar|czre
r|eorar|czre
pary rlc|

0,01
0,05
0,025

0,03
0,15
0,2

-
-
-

3
3
3
33. 3|ar|| dWul|ere| 2 5 -
31. 3|ar|oWodr 10 20 -
35. 3lyrer 50 200 -
3. To|uer 100 350 - 3
3Z. Trjc||orooerzer 10 - 10
38. Trjc||oroely|er 50 100 -
39. Trjr|lrolo|uer (TNT) 1 3 - 3
10. w|a dWus|arcze| 18 30 - 3
11. w|a l|ere| 30 180 -
12. e|aza l|er|| (W prze||czer|u ra Fe) - dyry 5 10 -
13. Ely|eroWy |||o| 15 50 -
11. lydrazyra 0,05 0,1 -
15. 8erzo(a)p|rer 0,002 - -
1. w|a dWul|ere| 9000
1)
2Z000
1)
-
Pyy
NajWysze dopuszcza|re
sler|e L.p. NazWa czyrr||a sz|od||Weo d|a zdroW|a
r/r
3
W|||er W cr
3
uWa|
1. Py|y zaW|erajce Wo|r |rzer|or| poWyej 50
py| ca||oW|ly
py| resp|rao||ry
5)

2,0
0,3

-
-

2. Py|y zaW|erajce azoesl
py| ca||oW|ly
W||ra o d|uoc| poWyej 5r

1,0
-

-
0,5

R
R
3. Py|y orar|czre poc|odzer|a ro||rreo |
zW|erzceo zaW. por|ej 10 Wo|rej |rzer|or||
py| ca||oW|ly
py| resp|rao||ry
zaW. poWyej 10 Wo|rej |rzer|or||
py| ca||oW|ly
py| resp|rao||ry


1
2

2
1


-
-

1. Py| sadzy lec|r|czrej 1
5. Py|y dreWra
py|y dreWra, z Wyjl||er py|W dreWra
lWardeo (ou|, do)
py|y dreWra lWardeo
py|y dreWra r|eszare, zaW|erajce py|
dreWra lWardeo


1
2

2



R

R
. Py|y cererlW porl|ardz||eo | |ulr|czeo
py| ca||oW|ly
py| resp|rao||ry


2

Z. Py| szluczryc| W|||er r|rera|ryc|
py| ca||oW|ly
py| resp|rao||ry

1



2

1) dolyczy przelWrslWa rudy c|ror|loWej
2) dolyczy cyjaroWodoru
3) dolyczy 1, 1-dWuc||oroely|eru
1) r|e dolyczy rodoW|s|a W podz|erryc| Wyroo|s|ac| rr|czyc|
5) lra|cja py|u przer||ajca do pc|erzy|W p|ucryc|
R - suoslarcja o udoWodr|oryr ep|der|czryr dz|a|ar|u ra|olWrczyr u |udz|
3 - suoslarcja Wc||ar|ara przez s|r.
Znak - oznacza brak danych lub nie zachodzi konieczno oznaczania wartoci
najwyszego dopuszczalnego stenia chwilowego lub progowego.