Sie sind auf Seite 1von 188

tzGihfpum;

awG;ac:qifjcifrI? bmoma&;ESihf EkdifiHa&;pepftoD;oD;\ tEdr &nfrSef;


csufrSm ]Nidrf;csrf;a&;} jzpfonfudk avhvmawGY&SdEkdifygonf/

xdkYjyif pnfyifzGYHNzdK;jcif;ESihf vlrIpD;yGm; zlvHkavmufirIudkvnf; arQmfvifh awmifhwMu\/
Nidrf;csrf;a&;ESihf pnfyifom,ma&;wdkYtwGuf &kef;uefvIyf&Sm;jcif;? jyKjyifajymif;vJjcif;? ,HkMunf
&mtwdkif; wnfaqmufMujcif;ESihf tawG;tjrifopfrsm; zGJYpnf;jcif;wdkYudk ordkif;wGif pOfquf
rjywf BudK;pm;cJhMuonf/ BudK;pm;aeMuqJyif/ vlom;wdkY\ c&D;rSm rnfrQ wGifaeygoenf;/


todPfynm BuD;jrifhvmjcif;ESihftwl om,mvSyaom aecsifpzG,f vlYtodkuf
tNrHKwdkYudk &&Sd cHpm;aeMuonfh a'orsm;pGm &SdaeavNyD/ Nidrf;csrf;a&;ESihf vdkufavsm nDaxG
o[Zmw jzpfaeonfh xkdxdkaom ,Ofaus;rIwdkYudk pHjyKxm;tyfonfrSm xif&Sm;vSonf/

ausmif;ynma&;taejzihf rsufarSmuf jrefrmESihf urmBuD;wGif vdktyfvsuf&Sdonfh
Nidrf;csrf;a&;,Ofaus;rIudk pwifrdwfqufay;&ef wm0ef&Sdonf[k ,HkMunfxm;ygonf/
'Drkd ua&pDa&;ESifh Nidrf;csrf;aom,Ofaus;rIudk pwifysKd;axmifay;aeonfh ae&mrsm;taejzihf
ausmif;pmoifcef;rsm;\ ta&;ygrIudk todtrSwfjyKaeMu&onf/ wGif ar;cGef;xkwfp&m
&Sdaeavonf/

ausmif;pmoifcef;rsm;twGif; usihfoHk;aeonfh pnf;rsOf;rsm;? enf;vrf;rsm;ESihf oif&dk;
nTef;wrf;rsm;u 'Drkdua&pDESihf Nidrf;csrf;aom ,Ofaus;rI zGHYNzdK;aprnfh vlYtzGJYtpnf;twGuf rnf
odkY jyifqifay;aeygoenf;/ ESpf 40 ausmf jrefrmhynma&;c&D;wGif oif&dk;nTef;wrf;rsm;udk tajccH
usus rajymif;vJEkdifao;yg/ enf;ynmESihf acwfpepfrsm;u ajymif;vJrIudk awmif;qdkaeNyDjzpf
onf/ rwlaom ,Ofaus;rIrsm; o[Zmwjzpfa&;ESihf yk*vtpGJ? *dkPf;*PtpGJ avsmhenf;a&;
twGuf tajccHpdwf,Ofaus;rIudk wnfaqmufMu&m0,f ausmif;oif&dk;rsm;ESihf ausmif;wGif;
qufqHa&;wdkYrSm ta&;ygvmjcif;yif/ &Sifoef? Ekd;Mum;aeaom ausmif;rsm;u ysKd;axmifay;
vdkfufonfh Nidrf;csrf;aom pdwfESvHk;om;wdkYrSm jrefrmhvlYtzGJYtpnf;\ Nidrf;csrf;a&;? wef;wl
nDrQa&;ESihf t&SnfwnfwHhrnfh zGHYNzdK;a&;wdkYtwGuf taocsmqHk;yifjzpf\/


pdwf,Ofaus;rIudk jyifqifay;&ef rysufuGufoihfyg/

oif&dk;nTef;wrf; vGwfvyfcGihfrsm;? ajymif;vJcGihfrsm;? topfzefwD;cGihfrsm; &&SdMuoihfyg
onf/ vlYtzGJYtpnf;\ tm;omcsufrsm;? arQmfvihfcsufrsm;ESihf wl&lcsufrsm;udk A[kdjyKxm;onfh
oif&dk;rsm;wGif Nidrf;csrf;a&; ,Ofaus;rIudkvnf; jzefYusuf vTrf;NcHKapoihfygonf/ 5 ESpf t&G,f
jrefrmi,fwdkYonf yl;aygif;aqmif&GufEkdifrIESihftwl zGihfvSpfxm;aom pdwfjywif;rsm;jzihf oli,f
wef; pmoifcef;rsm; odkY 0ifa&mufvmMujcif;jzpf\/ olwdkYav;awG\ &SdESihfNyD;aom pdwf,Ofaus;rI
qufvufzGHYNzdK;&ef tvif;oif&dk;rsm;jzihf wHwm;cif;jcif;vnf;rnfygonf/

Nidrf;csrf;a&;twGuf tc&musaom vlom;A[dkjyKw&m; xGef;um;ygap/


armuynma&; r*Zif;
'DZifbm 2011
1

Maukkha

ewfawmfv 1373 ckESpf

CONTENTS
No. 8 December 2011

44

uAsm

Munfarmifoef;? aeEG,f? opfaumif;tdrf? okcocif? cefYrif;udk?


armifNidrf;at;? ololtdrf

umwGef;

15

18

26
27
28
30
32
41
42

opmazgufcHae&qJ rsKd;qufopf vli,frsm; vSa&T


tajccHvlwef;pm;rsm; tm;xm;&m buausmif; Munfa0
Into odkYr[kwf


cifaZmf
uav;rsm;\ vufOD;q&m

odef;Ekdif

44
46
50
52

EdkifiHwum ynma&;owif;

aersKd;at;? vdIif? uvsmrdaw? EkdifiHwum

jynfwGif;ESihf e,fpyf ynma&; owif;

175

uav;u@
uav; uAsm


pGefYpm;jcif;tufaq;? bmta&;BuD;qHk;vJ/
a&TUajymif; oifykef;BuD;zwfpm

t[uf[uf? t[m;[m;... vdrfrm&rwJhvm;
r[mzGHYNzdK;a&; bk&ifBuD;

owd? pmzwf&ef rarhygESihf

oihfpmusufpGrf;&nfudk b,fvdk jrihfwifrvJ/

124

aqmif;yg;

55

wkdif;jynftajymif;tvJESihf ynma&; tcef;u@

64

tifwmAsL;u@

108
2

32
urmhq&mrsm;aeY (2011) txl;u@
o0PfvTm


wef;wlnDrQ trsKd;orD;0g'
xbDcg;awmif;usKdufNyD;
urmhtqdk;0g;qHk; jyXmef;pmtkyfrsm;
Nidrf;csrf;om,maom e,fajrodkY
uav;rsm;\ b0ESihf tvS
urmudkzsuf vlYpeuf -pmpDpmuHk; -

UNESCO, EI, ILO

76

wifnTefY

oQiftEka&m"d
cs,f&Drdk;oJ

avjynfat; (rJaqmuf)
a':vSpdef (zefi)
aemf&dkrDxl; (SAW)

78
84
86
89
92
94

ynma&; okawoepmwrf;
Nidrfcsrf;a&;twGuf ynma&; (tydkif; 1)

odef;Ekdif

96

84

tufaq;
uRefawmfwdkY bmtwGuf ynmoif
pmoifjcif;


urmajr a&GUaeygonf

uGyfyspf0g' ay:xGef;vmjcif;

aZ,s
rdk;csKdoif;
rsKd;jrihfcsKd
ol&d,rsKd;

108
112
114
118

ynma&; [mo

122

bmom&yfwpfckudk uRrf;usif ydkifEkdif&if


udkcrf;em;&JU tbd"gef

179

EkdifiHwum ynma&;
'kwd,ajrmuf r[mqHk;jzwfcsuf

qmavmifrGwfodyfyg? &l;oGyfyg...

roefrpGrf;uav;rsm; ynma&;

pmzwfaom ,Ofaus;rI &SdrSom zGHYNzdK;rnf

jrwfyef;&Sif
pwdAfa*smh
jrihfjrifh
0ifhxef;

124
128
134
136

64
141
3

twdkifyifcH t,f'Dwm
t,f'Dwm

vufaxmuft,f'Dwm
&Hk;tzGJY

aeEG,f
odef;Ekdif
a':vdIif? &Jjrifhausmf
0if;0if;rif;? EG,feD? rsKd;rsKd;
cifav;i,f? vSa&T?
armifarmifoef;

Webmaster

Ko Blade

armupmvHk;'DZkdif;
rsufESmzHk;'DZdkif;

pmtkyftjyiftqif
twGif;yef;csD




jzefYcsda&;

qufoG,f&ef

kazu

Staff Writers

nnt

pmtkyfpifu@
vlwkdif;zwfoihfaom pmtkyf 30

ol&defrif;?
xG#fatmif? 0PaZmf?
usef;rma&;u@
Pfpdk;? yef;yHkjyif?
urmah &tdrfomaeY (10) jynfh
EG,feD? 'Dt,f

&Jjrihfausmf

141

rar

145

maukkha@gmail.com

obm0 ywf0ef;usif u@

www.maukkha.org

[dr0Emt&nfaysmfrI

apmjynfhndK
xkdif;a&BuD;rI


vSa&T
AD,uferf qeftdk;BuD; a&jrKyf
armifarmifoef;
tmwdwfa&cJjyif t&nfaysmfrI
apmjynfhndK
aomufa&oefYjzihf oef;MuG,folaX;jzpfEkdif ckdif&rm

128

147
148
150
153
155

odyHESihf enf;ynm
,leD... wlnD... rltwnfjzpfzdkY
vlom; p ay:xGef;vmwJh ae&m
vloHk;rsm;vmwJh pudkuf

World Wide Web (WWW) ESpf 20

rdawzdk;
bDbDpD
pDaxmif;
okcocif

156
160
162
164

0wKwdk
jrwfq&m 2 ql

aomfZif (csif;rkdif) 167
vGwfajrmuf&modkY vrf;avQmufxGufcGgjcif; t*jref 172
'Drdkua&pDodkY ajcvSrf; 90
nDapmvGif
175
zm;ul;&Gm&JU carmufyHkjyif
ckdifckdifapmvGif 179

118
4

86

uRefawmfh&JU awmf&kHwef&kHt"dym,f
opfyifawG Nidrfouf
avuvJ Nidrfouf
ighrSmom iSufwpfaumifvkd *emrNidrf
pmuav;awG&JU cGef;wkHYoHukd Mum;rS
twb0rSefukd atmufarhqifjcifrd&JU
i,fi,fwkef;u rSm;cJhw,f
BuD;vmawmh vGJcJhw,f
aoumeD;awmh bmvkyf&rSef;rod
0drkwdaumif;uifrSm ysHoef;zkdY
tawmiftvufu rpkH
cspfjcif;arwmukd ,kHcJhw,f
'kuopmukd ,kHcJhw,f
aiGukdawmh r,kHwpf0uf ,kHwpf0uf
oHo&mu nDapmfeHaeNyD
tJ'Dyef;ykukd b,f[if;vif;jyifrSm xm;rvJ
yef;ykrSmukdu [if;vif;jyif &SdNyD;om;yg
&l;csifa,mifaqmifvkdY&w,f
tdyfcsifa,mifaqmifvkdY&w,f
'gayrJh aocsifa,mifaqmifvkdY r&bl;
igh&JU jzpfwnfrIukd owfrSwfzkdY
ekdifiHom;u'fjym; wpfckyJ&Sdw,f
ckcsdefxd rdom;pk oef;acgif;pm&if;xJu
&kef;rxGufekdifao;
igh&JU a&TU ajymif;ykHpH
b,faeYrsm; b,folYxH a&mufrSmvJ
zsmwpfcsyfay:u i&JukdodcJhNyD
zdeyfwpf&Hay:u i&JukdodcJhNyD
wpfaeY xrif;eSpfeyf pm;ovkd
wpfaeY uAsmeSpfyk'fzwfzkdY rvkdtyfbl;vm;
acwfBuD;wpfckvkH; taMumay;xm;vkdufcsifw,f
owif;eJY enf;ynm acwfBuD;NyD;&if
uAsmacwfBuD; rvmbl;vkdY b,fol ajymekdifrvJ/ /
Munfarmifoef; (1963-2011)

(2)
rdef;rvSawG&,f
aiG&,f
tmPm&,f
&dk;wmvGef;vSygw,f
'gudkyJ &SdwfpyD;,m; a&;cJhw,f
umVD'go a&;cJhw,f
oQw&q&mawG
&mZ0ifq&mawG
vlynm&Sd &[ef;ynm&SdawG a&;cJhw,f a&;cJhw,f
igvnf;yJ
raeEkdifrxdkifEkdif
rysif;r&d a&;rdygw,f 'gudkyJ

(1)
aemufausm"g;eJY txdk;cH&tNyD;
*sL;vd,ufqDZm
urmausmfatmif pum;wcGef;ajymcJhw,f
]atmf rif;vnf;ygoudk;}

(3)
rD;qvdkufuGufNyD; xdk;xm;ap
b&l;wufpf "g;udkifajrmufxm;ap
eef;&ifjyif IyfaxG;aeap
aoG;tkdifxJ qDZmvJusaeap
pum;wcGef; ajymygap
ZmwfydkYoHpHkwD;0dkif;BuD; [D;aeap
um;vdyfcsap
ba&mh'fa0; jyZmwfMunhf vl,Ofaus; y&dowfBuD;

Mobm vufckyfwD;ap
um;vdyfjyefwifap
bl;wufpfeJY qDZm jyefxGufvmNyD; MobmcH,lap
jAKef;qdk ESpfaygif; &mcsDoGm;ap
jAKef;qdk bl;wufpfawG trsm;BuD;
rif;vnf;ygoudk;awG trsm;BuD;
jAKef;qdk ZmwdtmPmoDcsif;
jAKef;qdk aeckESpfpif; / /

opmazgufawG[m
opmazgufzdkY t&nftcsif; jynfhpHkolawG jzpfw,f
opmazgufawGu acwfudkpm;w,f
acwfu opmazgufawGudk pm;w,f
opmazgufawG acwfpm;w,f

aeEG,f
14? atmufwdkbm? 2011
(owrae tvmrSm urmysufudef;BuHK&yHk? a':rmrmat;
&JU ZmwdtmPmoDcsif; jyef em; axmifMunfhyg/ &dSwfpyD;
,m;&JU *sL;vd,ufqDZm jyZmwf jyefzwfMunfhyg/)

owrae tvmrSm

va&mifatmufu awmacG;rsm;
tdrfaygufaph rkkefYnif;aph&Smovkkd
jyu'defxJ
aoewfwcsuf raygufzl;wJh aeY&ufw&ufukd
tdyfruf&if;eJY vdkuf&Sm
Mumvmawmh
ukkd,fhtemaz; ukkd,fxkdifcGmae&wmukkdyJ
t&omwckkvkdjzpfvm
'Pf&muif;rJhwJh ol&Jaumif;qkkdwm
vdrfnmNzD;jzef;olyJjzpfvdrfhr,f... vkkdYtqkkd&Sdav&m
reufwkef;qDu aMumhqkH;rSm
ESif;qD[m cGmvdyfvkdY
tcspfqkH;a&
ppfIH;wmvnf;
ESpfokH;q,frjynfhao;ygbl;
EGm;&dkif;oGif;csdefvnf; qHk;NyD
nDtudkvHk;vHk; rodawmhbl;...
va&mifeJYaxmifzrf;
om;&JwGif;EIwfcrf;0rSm
vrif;u "m;&kkd;urf;vkkdY ...../ /
opfaumif;tdrf
(09 ? 18 ?2011)

[if;vif;jyifxJu ar;cGef;rsm;
vGwfvyfjcif;rdk;aumif;uifudk jrif&zdkY
tBudrfBudrf armhMunfcJh
ighudk,figawmiff oem;w,f/
idka~uG;aeMuwmvm;...
'DidkoHawGudka&m
b,folawGu Mum;EdkifrSmvJ /
trSefw&m;wpfck
touf0ifzdkYtwGuf
bmawGb,favmuf
ay;qyf&tHk;rSmvJ/
vGwfvyfrIqdkwm r&SdbJeJY
igwdkY b,favmufxd
xyfNyD; &Sifoef wnf&SdMurSmvJ/
rsufuG,fjyKedkif&ufolawG
rjrifMuwmvm;
rjrifcsifMuwmvm;
rjrifcsifa,mifaqmifMuwmvm;/
ausmufaqmifawG b,favmufrmrm
awmifawG b,favmufBuD;BuD;
yifv,fqDawmh wpfaeY
0yfpif;&pNrJyg ...
igwdkYavQmufcJhwJhvrf;awG
igwdkY aqmufcJhwJh tdyfrufawG
igwdkY &if;ESD;cJhwJh aoG;pufawG
tvum;awmh r[kwfygbl;
oHvGifcufeJY csKd;iSufuawmh
cdkem;zdkY ae&m &Smaeav&JU /
/
okcocif
27 Mo*kwf 2011

jzpfpOf
,kHMunfp&m
"g;oGm;wvufvdk xuf&Sw,fqdk
udk,fwkdifu jywf&m &S&m A&yGeJY
temw&awGMum;
tajz&Sm rrSm;zdkY
tNrJvdkowdxm;
a`rGeJYupm;wJh tvrm,fq&mvdk....
oHo,pum;
b,foludkrS rqdkrdcJhayr,fh
b0wckvkH; oHo,BudK;eJY wkwfcsnf
EIwfu yvDyvmyGm;
b,fEScgrsm; uwdpum;wnfcJhvdkYvJ
wdkYrSmawmh ,lrdwJh ta~uG;
rdk;pyg;ysufvnf;ay; aEGpyg;ysufvnf;ay;
rdom;pkb0ta&; tysufcHNyD;
ay;qyf&wJh olawG/ /
arQmfvifhcsuf
a&epfolawGtwGuf
aumuf&dk;wrQif
,kefxifaMumifxif
ykHjyifa[mif;xJ
tajymif;tvJtwGuf
rSef;csufeJY ESrf;xGuf
'Dwoufawmh
xyfrvJGcsifbl;av/ /
cefYrdk;udk
August 27,2011

qm,m
9 em&Ddxkd;NyD; wpfpuefYrSm ausmif;a&mufvmwJh olawGudk rBudKufbl;
3 em&D 15 jynfhzkdY wpuefY tvdkrSm tdrfjyefoGm;wJh olawGudk rBudKufbl;
pmoifcef;xJ aemufusrS 0ifNyD; apmapmjyefxGufwJh olawGudk rBudKufbl;
uav;awGudk pma&;ckdif;NyD; udk,fvkyfcsifwm vkyfaewJh olawGudk rBudKufbl;
pmaumif;aumif; roifbJ axG&mav;yg; avQmufajymaewJh olawGudk rBudKufbl;
pmoifwm wpfckwnf;udkyJ vkyfaewJh olawGudk rBudKufbl;
q&mtcsif;csif; wpfa,mufraumif;aMumif; wpfa,mufajymaewJh olawGudk rBudKufbl;
0goemygwJh tvkyfudk OD;pm;ay;NyD; vuf&dSq&mtvkyfudk 'kwd,ae&mxm;wJh olawGudk rBudKufbl;
q&musifh0wfodumeJYtnD 0wfpm;qif,ifajymqdkjcif; r&dSolawGudk rBudKufbl;
ausmif;om;ausmif;olawGudk udk,fa&;udk,fwm udpawG ckdif;aewJh olawGudk rBudKufbl;
uav;awG qlae&if ausmif;cef;tjyif xGufckdif;vkdufwJh olawGudk rBudKufbl;
uav;awG qlae&if pmroifawmhbJ xGufoGm;wwfwJh olawGudk rBudKufbl;
udk,fhtarvif tdwfxJu ydkufqHEIdufovkd cGifhcPcP ,lwwfwJh olawGudk rBudKufbl;
tpm;xkd; 0ifoifckdif;rS pdwfrygYwygeJY tpm;xdk; 0ifoifaewJh olawGudk rBudKufbl;

10

'De,fajr[m
pGefYvTwfpGefYpm; tepfemcHolawG&JU tjzLa&mif e,fajrjzpfw,f
twajray:rSm y&[dw tvHpkdufxl 0ifholawG&JU tjyma&mif e,fajrjzpfw,f
,kHMunfcsufudk atmufpD*sifvkd &INyD; touf&SifaeolawG&JU teDa&mif e,fajrjzpfw,f/
'De,fajrrSm
ydkufqHvm&SmwJh iawrmawGudk rvkdcsifbl;
udk,fhyef;wkdif twGuf cPwmrdkY ckdwJholawGudk rvdkcsifbl;
a&omckd tacsmifvdkuf edrfhuswJh p&dkuf&dSolawGudk rvdkcsifbl;
jynfhwefqmvkd wm0efausNyD;a&m pdwfxm;rsKd; &dSolawGudk rvkdcsifbl;/
uav;awGrSm rdbawG r&dSMubl;
uav;awGrSm tdk;tdrf r&dSMubl;
uav;awGrSm ydkufqH r&dSMubl;
uav;awGrSm tmrcHcsuf r&dSMubl;
uav;awGrSm wkdif; jynfawmif r&dS&SmMubl;av
r&dSjcif;awGom tjynfh&dSaewJh olwdkYudk
tem*wfrSm &dSoifhwmawG &dSvmzdkY
q&mawG[m rD;tdrfawGjzpfw,f
rD;rvif;wJh rD;tdrfawGudk
b,fpmoifcef;rsKd;urS rvGrf;bl;
pmoifcef;awG arSmifae&if
tJ'g... q&mawG arSmifaevdkYyJ jzpfw,f
ausmif;om;awGu b,fawmhrS rarSmifbl;/
ynma&;qkdwm
ausmif;q&mawGu ]q&mvkyf} oifMum;ay;&wmrsKd; r[kwfbl;
]yef;yk&kyf[m e*dkuwnf;u opfom;xJrSm &dSNyD;om;
yef;ykq&mu rvkdwJh tydkif;awGudkom z,fxkwfay;wmjzpfw,f } qdkovkdyJ
ESvkH;om;eJY zGifhay;&wJh olom jzpfw,f/
urmay:rSm &dSorQ tvkyfawGxJ
ausmif;q&m tvkyfavmuf BuD;us,fjrifhjrwfwJh tvkyfr&dSbl;
*kPfodumcsif; EIdif;,SOfp&m tjcm;tvkyfr&dSbl;
tdkbm;rm;[m OD;zkd;usm;avmuf acgif;wpfvkH; ydkrjrifhbl;av
ausmif;q&mtvkyfqdkwm rsKd;quftvdkuf
wdkif;jynfeJY vlrsKd;udk tmrcHcsufay;&wJh tvkyf
vay:om;a& tIyfxkyfawGeJY vkH;0 rxdkufwefwm taotcsm/ /
armifNidrf;at;

11

oif,lavhvmaeol wpfOD;yg
oif,lavhvmaeol wpfOD;yg?
usaemf awGYjrifEkdifwJh a&mifpHkawGudk tjcm;olawG rawGYjrifekdifovdk? usaemf cHpm;ekdifwJh *Dwudk
tjcm; b,folrS rMum;Ekdifovdk? usaemfh&JU vufxJrSm wpfckckudk qkyfudkifxm;wJh cHpm;rIudk
tjcm;b,folrS rcHpm;Ekdifovdk? usaemfh&JU ywf0ef;usif urmudk usaemf tm&Hkouf0ifovdkrsKd;
tjcm;b,folrS tm&Hk rxifekdifovdk? b,folurS usaemfhudk oifMum; ray;Ekdifygbl;/
b,folurS usaemfhudk oifMum; ray;ekdifygbl;/
oif,lavhvmaeol wpfOD;yg?
oifay;vdkYawmhjzihf r&bl;aygh? usaemf avhvmygw,f/ vlom;pifppfvnf;jzpfw,f vlrIa&;
ow0gvnf; rnfw,f? tJ'DtwGuf tjcm;olawGeJY wlwl avhvmygw,f/ tjcm;olawGqDuvnf;
avhvmwmyg? 'gayr,fh wu,f avhvmjzpfwJh t&mawGuawmh usaemhfudk oifMum; ay;cJhwmawG
awmh r[kwf&ygbl;? q&mwl oli,fcsif;awGeJY avhvmjzpfcJhwJh t&mawGvnf; r[kwfjyefbl;/
wpfOD;wnf; xD;wnf;oufoufyJ avhvmaejzpfwm/
oif,lavhvmaeol wpfOD;yg?
usaemf odjrifygw,f/ ywf0ef;usifurmudk odem;vnfzdkY&m tm&HkawGudk toHk;jyKw,f /
yHkoPmefawGudk cGJjcm;w,f? edrdwfyHkawGeJY qifwlcdkif;EdIif;yHkawGuae yHkazmf em;vnfaeolyg/
usaemfhb0&JU &nfrSef;csufawGudk zefwD;zdkY&m &SmazGygw,f/
&Hcg &nfrSef;csufrJh pdwful;Munfhrdw,f/ pMum0VmBuD;xJrSm tjcm;olrsm;&JU &nfrSef;csuf pdwful;awG?
tjcm;olawG&JU b0 &nfrSef;csufawGudk rMumcP qdkovdk vufcHrdw,f/
12

oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
usaemfh&JU pdwfxJrSm pMum0VmBuD; wpfckudk wnfaqmufw,f? tJ'DrSm usaemf aew,f? oif,l
avhvmaewmeJY trQudk tcsdefwkdif;rSm yHkajymif;aewJh pMum0VmBuD;yg? vlom;tm;vHk; cspfcifjrwfEkd;
&wJh olawG tygt0if tcsdefwkdif;rSm a&GUavsmaewJh pMum0VmBuD; rSm aeaeMuw,f/ olwdkY udk,fwkdif
OD;aqmifwJh b0yHk&dyfawGudk vSpfceJom awGYvkduf&? wu,fawmhvnf; usaemfh&JU urmxJrSm
olwdkYawGu upm;olawGjzpfovkd? touf&SifoefaewJh olwkdif;u zefwD;xm;wJh
pMum0Vmrsm;pGmrSmvnf; usaemf[m upm;orm;wpfOD; jzpf&/
oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
usaemf q,foG,fygw,f? &kyfurmeJY AmusL&,f urmawGu vlom;awG? tkdif'D,mawGeJY usaemf
qufoG,fygw,f? tJ'D 2 ck tMum;rSm e,fedrdwfawGeJYvnf; cGJjcm;xm;rI ewd/ usaemf aexkdif
&Sifoef&m? tvkyfvkyfudkif&m? upm;ckefpm;&m? ul;vl;qufqH&m ewf0gYrsm;u (wqihf? jzwfvdkY?
twlwuG? yl;wGJ) avhvmygw,f/ qufoG,frIrsm;uwqihf usaemfh&JU ydkwef&S,fudk pOfqufrjywf
us,fjyefYapygw,f/ usaemf avhvmxm;NyD;wJh t&mrsm;&,f? urmBuD;eJY xdawGYqufqH&mu
urmBuD;u usaemfhtwGuf a&G;cs,f ay;xm;wJh t&mrsm;&,f? tjcm;olrsm;&JU vkyf&yfawGeJY pGufzufrI
awG tJ'gawG tm;vHk;udk usaemf qufoG,frI jyKygw,f/
q,foG,fwJhtwGufaMumihf usaemfavhvmjzpfwm/
oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
tcsuftvufawG trsm;BuD;udk a&&Gwfekdifygw,f? tjcm;olwum&JU tawG;tjrifawGudk yJhwif
xyfekdifw,f? awmif;qdkcH&wJh tcgawGrSmawmh tcGihftmPm&Sdol q&mocifrsm;&JU tjrifoabmxm;
twkdif;yJaygY? 'gayrJh usaemfu rSDwif;aexkdif&m urmBuD;&JU ajymif;vJaewJh yuwd t&Sdw&m;udkom
13

&SmrSD;vdkolav? vlom; jzpfwnfrI&JU tZwoabmpifppfudk odem;vnfvdkol? wpfOD;ESihf


wpfOD; r&Sdrjzpf tjyeftvSef trSDo[J jyKae&ygvm;qdkwJh todw&m;? tjcm;olawGudk
&GwfzwfzdkY&mxuf? tjcm;olawGudk wkyzdkY&mxuf usaemf udk,fhudk,fudkom odjrif
em;vnfcsif vGef;vSygw,f/
oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
pdwful;PfuGefYjrL; awG;awmolyg? tm&HkcHpm;rI t&Sdw&m;&JU [dk; tjyifzufudk xGufvdkYvnf;
&olav? tJ'DrSmaygh usaemfh&JU tdyfrufawGeJY &nf&G,f&m tjrifawGudk wnfaqmufjzpfwm?
wcgwcgrSmawmh vnf; tjcm;aom olrsm;&JU vdktifqEudk BudKqdkvufcHNyD; udk,fydkif
ae&mav;udk tJ'Du olwkdY&JU pdwful; urmawGxJrSmvnf; zefwD;wwfyg&JU .... usaemfhudk wefzdk;
jzwfxm;wJhtwkdif;vnf;yJ vufcHyg&JU? a&ppfovdk a&ToefYovdkawmh usaemfh&JU udk,fydkif
pMum0VmeJY tH0ifcGifus jzpfzdkYrQom/ rMumcPqdkovdkaygh? tcsdefumveJY arG;Zmwd&JU
rawmfwq jzpfrIawGaMumihf 0ef;usifvlom;awG&JU vlrI? bmom? pm&dweJY ekdifiHa&; pHwefzdk;
rsm;&JU jyXmef;cH wpfOD;ygyJ/ tJ'Dvdk tajctaeawGrSm udk,fydkif trSefw&m;udk zefwD; wnf
aqmufaeqJ? odkYaomfvnf;yJ vGwfvyfrItwGufawmhjzihf &kef;uefae&pNrJ? tjcm; [efYwm;?
ydwfqdkYrIawG&JU 'kuMum;rSmaygY/
oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
tjcm;olrsm;&Jh yHk0wKawGudk em;axmifygw,f? udk,fydkif yHk0wKawGudkvnf; ajymjywwfol
ukd,fh zmomudk,f ajymjzpfw,f? olwumudk ajymjyw,f? yHk0wKxJu Zmwfvdkufausmfav...
udk,fwkdifa&;aum? olrsm;zGJY&mrSmaum/ udk,fhZmwf&kyfudk ukd,fwkdifyJ qHk;jzwf&- ZmwfuGuf?
Zmwfvrf;? '@m&D? Zmwforkdif;rsm;? tvdrftnmrsm;? rSefw,f xif&yHkrsm;? &dk;&mrsm;? upm;
enf;rsm;&JU a&morarT ryD0dk;w0g; tvif;zefwHk;atmufrSm - b0&JU yuwd t&Sdw&m; udk
,Sufazguf zGJYxHk;vdkY zefwD;xm;wJh t&IyfZmwfvrf;/ ypKyef ZmwftdrfxJrSm aexkdifvdkY oif,l
aeolav twdwfZmwfaMumif;rsm;udkvnf; ,Sufazguf? a&G;xkwf? jyefajymvdkY? oif,l
ygw,f/
oif,lavhvmaeolwpfOD;yg?
oifMum;jyocHwpfOD;awmh r[kwf&yg/
avhvmaeqJ/
ololtdrf
(paumhwvefjynfom;? ausmif;q&m? ynma&;ynm&Sif? trsKd;om; ynma&; ay:vpD tBuH
ay;? uAsmq&m? pma&;q&m John Connell \ I am learner uAsmukd bmomjyefqdk
onf/)
14

umwGef;

15

16

ausmif;om;rsm;\ pdwfyg0ifpm;rI wdk;wufa&;twGuf ausmif;q&mrsm; nDvmcH

17

jynfwGif;E
Sihf e,fpyf
ynma&; o
wif;
udk,fydkifausmif; Oya't& EkdifiHa&; oifMum;cGihf r&Sd

jynfaxmifpk vTwfawmfrS jyXmef;vdkufaom
udk,fydkifausmif; Oya'wGif udk,fydkifausmif; qdkonfrSm
ynm t&nftaoG; jrifhrm;a&;twGuf ynma&;0efBuD;
Xmeu jyXmef;xm;aom oif&dk;nGef;wrf;ESihftnD oif&kd;
rmwdumrsm;yg bmom&yfrsm;twdkif; jzpfap? tqdkyg
bmom&yfrsm;twGuf oifcef;pmrsm; xyfaqmif; jzpf
ap avhusifh oifMum;ay;aom yk*vdu wnfaxmif zGifh
vSpfonfh ausmif;udk qdkvdkonf[k az: jyxm;onf/

]tpdk;&u jyXmef;xm;wJh oif&dk;nTef;wrf;udkyJ
oif&r,fqdkawmh bmxl;rSmvJ? 'kH&if;u 'kH&if;ygbJ/ edkfifiH
jcm; wdkif;jynfawGrSmu ynma&; vGwfvyfrItjynfh&Sdw,f?
oif&dk;nGef;wrf;u wausmif;eJY wausmif; rwlbl;? oif&kd;
aumif;rS ausmif;om;awG t&nftcsif;wufr,f qdkawmh
tNydKiftqdkif vkyfMuw,f? tpdk;&u olwdkY xkwfjyefxm;wJh
Oya't& qdk&if Student Center pepfeJY oGm;vdkY rjzpfbl;?
'Dpepft& qdk&if ausmif;om;awGrSm vGwfvyfpGm ar;ydkif
cGifh &Sdw,f? Oya'eJY rudkufnDwJh? jynfaxmifpk NydKuGJa&;udk
xdcdkufaprnfh oifMum;a&;udk roif&qdkawmh? oifwJh
q&mudk b,ftcsdefrqdk axmifxJ qGJxnfhvdkY&w,f qdkwJh
oabmygyJ} [k pD'DpDausmif;wGif oifMum;aeonfh q&m
wOD;u ajymqdkcJhonf/

udk,fydkifausmif;wGif oifMum;rnfh q&mrsm;
onf vkyfouf ig;eSpf &Sd&rnfNyD; ynma&;XmewGif yk*vdu
ausmif;q&m vkyfudkif&ef avQmufxm;&rnf jzpfonf/

]usru xdkif;edkifiHyk*vdu ausmif;awGrSm vkyf
vmwm q,feSpfausmfNyD? xdkif;tpdk;&qDrSm vufrSwf
vkyfp&m rvdkbl;? 'Duausmif;awGu vGwfvyfrI tjynfh
&Sdw,f? tpdk;&uvnf; bmrS 0ifa&muf pGufzufwm
r&Sdbl;} [k befaumufedkifiHwum ausmif;wGif oifMum;
18

aeonfh q&mr a':eSif;qDrS ajymqdkcJhonf/



udk,fydkifausmif; wnfaxmif&mwGif jynfyedkfifiH
tultnDjzifh wnfaxmifzGifhvSpfaom ausmif;rjzpfap&
[kyg&Sdonf/ edkifiHjcm; tzGJYtpnf;u OD;pD;wnfaxmifaom
ausmif;rjzpfap& [lyg&SdjyD;? omoemjyKausmif; rjzpfap
& [kvnf;yg&Sdonf/

]b,fedkifiHrSmrqkd yk*vduausmif;awGrSm yl;
aygif; aqmif&Gufr,fh edkifiHjcm;wuokdvf (odkYr[kwf)
aumvdyfawGeJY yl;aygif; wnfaxmifMuw,f? tJ'Dvdk
yl;aygif; rwnfaxmifbJeJY jrefrmedkifiH taetxm;t&
qdk&if ykdcufcJr,f? tawGYtBuHK&SdwJh ausmif;awG&JU yHhydk;
ulnDrI vdktyfw,f? tpdk;&jyXmef;xm;wJh Oya't&qdk&if
olwdkYrBudKufwJh waeYrSm ta&;,lvdkY &aew,f? edkifiH
jcm;om; q&mawGudkac:r,fh udpuvnf; 'DOya't&
qdk&if jzpfedkifajc odyfr&Sdbl;} [k pD'DpD ausmif;rS q&mu
axmufjy ajymqdkcJhonf/

pD'DpDausmif;wGif edkifiHa&;odyHeSifhordkif;bmom
&yfudk oifMum;aeonfh q&mOD;vSa&TrS ]'DOya'udk usaemf
avhvmMunfhw,f? a&;xm;wmawmh AvokH;wef &Sd&r,f
aygh? tJ'geJY ajymif;jyef jzpfaewJh tcsufu oifMum;&rnfh
bmom&yfeSifh oufqdkifjcif; r&Sdonfh edkifiHa&;? bmom
a&;awGudk rydkYcs& qdkNyD; ajymxm;w,f? 'gqdk&if ordkif;
oifwJhq&mudk olwdkY rBudKuf&if axmif'Pf weSpfuae
okH;eSpfeSifh usyfokH;odef;xufrydkwJh 'PfaiGudkyg aqmif&OD;
r,fh oabm&Sdw,f? ordkif;qdkwm edkifiHa&;udk oifwmyJ
av? 'D Oya't&qdk&if aemufusaewJh ynma&;u
aumif;vmr,fh tajctae r&Sdbl;} [k jrefrmtpdk;&\
ynma&;qdkif&m Oya'opfudk a0zefaxmufjycJhonf/
armuynma&;owif; (5? 'DZifbm 2011)

wkdif;&ifom; pmay ausmif;rSm oifMum;Ekdifawmhrvm;



trsKd;om; vTwfawmfrSm yk*vdu ausmif;awG
zGifhEdkifcGifh Oya'rlMurf; wckudk Ak'[l;aeYu twnfjyK
vdkufNyD; tJ'Dausmif;awGrSm tpdk;&u jyXmef;xm;wJh
oifcef;pmawGtjyif jznfhpGufbmom&yfawGvnf; oif
Mum;Ekdifw,fvdkY cGifhjyKxm;wJhtwGuf wdkif;&if;om;
bmompum;eJY pmayawG ausmif;rSm w&m;0if oifMum;
Edkifawmhrvm; qdkwJh arQmfvifhcsufawG ay:xGuf aeyg
w,f/ tck Oya'rlMurf;rSm yk*vduydkif;u axmifwJh
ausmif;awG taeeJY tpdk;&u ausmif;oifcef;pm tjzpf
jyXmef;xm;wJh bmom&yfrsm;udk roifrae& oifMum;&rSm
jzpfNyD; jznfhpGufbmom&yfawGudkvnf; oifMum;Ekdifw,f
vdkY cGifhjyKxm;aMumif; trsKd;om;vTwfawmfudk,f pm;vS,f
wOD;jzpfwJh OD;zkef;jrifhatmifu bDbDpDudk ajymygw,f/


'gYaMumifh tck Oya' t& wdkif;&if;om; bmom
oifMum; ydkYcsvdkwJh yk*vdu ausmif;awG taeeJY jznfhpGuf
bmom&yfwck tjzpf xnfhoGif; oifMum;EkdifrSm jzpf
aMumif; olu &Sif;jyygw,f/ tck Oya'rlMurf;udk trsKd;om;
vTwfawmfuom twnfjyKxm;ao;wJh tqifhrSm&SdNyD;
jynfolYvTwfawmfeJY jynfaxmifpkvTwfawmfawGu t
wnfjyKzdkY vdktyfaeygao;w,f/ jrefrmEkdifiHrSm wdkif;&if;
om; vlrsKd;rsm;pGm &SdayrJh jrefrmbmomeJY pmayuvGJvdkY
wdkif;&if;om; bmompum;eJY pmay oifMum;rI[m vGwf
vyfcGifh r&Sdwm[m ESpfaygif;rsm;pGm Mumjrifh aecJhwmyg/
bDDbDpD (8.Sept.2011)

ausmif;om; or* taqmuftODyHk jyefvnf azmfjycGihf&


trsm;jynfolMum;xJ ESpfaygif;rsm;pGm yHkESdyfjzefY csd
cGihf r&cJhwJh ordkif;0if ausmif;om;or* taqmuftODyHk
ygwJh pmtkyfwpftkyfudk 'DuaeY pufwifbmv 8 &ufaeYrSm
pwif jzefYcsdvdkufygNyD/ jrefrmhvGwfvyfa&; Adokum AdkvfcsKyf
atmifqef;taMumif; a&;om;xm;wJh pmtkyf wpftkyfxJ
rSm or*taqmuftODykHukdyg yHkESdyfjzefYcsdcGifh &cJhwmyg/

AdkvfcsKyfatmifqef;&JU rdwfaqGawG? vkyfazmf
udkifzufawGpojzihf pma&;q&mawG a&;om;cJhwJh aqmif;

yg; 57 yk'fudk pkpnf;NyD;awmh ]atmifqef;aemf? Adkvf csKyfaemf?


awZaemf} qdkwJh pmtkyfxJrSm ausmif;om;or* t
aqmuftODyHkudkyg xnfhoGif; azmfjyxm;wmyg/ AdkvfcsKyf
atmifqef;&JU b0wavQmuf acwftoD;oD;udk xif[yf
wJh "mwfyHkawGudk u@awG cGJNyD; azmfjyxm;w,fvdkY 'D
pmtkyfudk xkwfa0wJh wdk;jrpfpmtkyfwkduf&JU xkwfa0ol
udk0if;aZmfvwfu ADGtkdatudk ajymygw,f/

]usaemfwkdYu 'DpmtkyfrSmawmh AkdvfcsKyfatmif
19

qef; Ou|tjzpf aqmif&GufcJhzl;onfh &efukefwuodkvf


ausmif;om;or* taqmuftODqkdNyD; aemufrSm tJ'D vkd
av; xnfhNyD;awmh azmfjyxm;wmaygYAsm/ NyD;awmh AdkvfcsKyf
"mwfykHawGudk azmfjywJhtcg AkdvfcsKyfatmifqef;&JUausmif;
om;b0? aemufwcku ocifb0? aemuf &Jabmf okH;usdyf
b0? NyD;awmh AkdvfcsKyf&JU tdrfaxmifonfb0? aemuf
ppf0efBuD;b0? NyD;awmh aemufykdif; EkdifiHa&;orm; OD;atmif
qef; b0aygY? tJ'DvdkrsKd; u@ 3 ck cGJNyD; "mwfykHawGukd
pmtkyf&JU oihfawmfwJh ae&mawGrSm tykdif;vdkuf? tykdif;vkduf
cGJNyD;awmh xnfhxm;ygw,f/ tJ'DtxJrSmausmif;om;u@
rSmqkd&if ausmif;om;or* taqmufftODudk xnfhxm;yg
w,f/}

ausmif;om;or* taqmuftOD[m wcsdef
wkef;u &efukefwuodkvf0if; twGif;rSm wnf&SdcJhwm
jzpfNyD; 1962 ckESpf? Zlvdkifv 8 &ufaeY reufydkif;rSm tJ'D
tcsdefwkef;u AdkvfcsKyfBuD;ae0if;&JU awmfvSefa&;aumifpD
tpdk;&vufxuf azmufcGJ NzdKcsypfcJhwmyg/ tJ'D tcsdef
aemufydkif;uwnf;u ausmif;om;or* taqmuftOD
yHkukd jrefrmEkdifiHwGif; pmaypdppfa&; cGihfjyKcsufeJY w&m;0if
xkwfa0&wJh pmtkyfawGrSm yHkESdyfazmfjycGihf r&cJhwmaMumifh
&mpkESpf0ufeD;yg; MumNyD; aemufrSmrS trsm;jynfol Munhf
cGihf&wJh txd yHkESdyf azmfjyEkdifcJhwJh tay: 0rf;ajrmuf0rf;om
jzpfoluawmh 7 Zlvdkif ta&;tcif;rSm udk,fwdkifyg0ifcJhol
ausmif;om;or* tzGJY0ifa[mif; OD;Ekdif;Ekdif; jzpfygw,f/

]'Dvdk ykHESdyfcGifh qkdwmuawmh &&r,fh Opm? tck

&vmwmaygYAsm/ tifrwef r*Fvm&SdNyD; 0rf;omp&m aumif;


w,fvdkY usaemf jrifygw,f/ ausmif;om;or* taqmuf
tODqkdwmu orkdif;rSmvnf; tifrwef ta&;BuD;wJh
Landmark aygYAsm? trSwfw& ae&mXmeBuD; jzpfygw,f/
wkdif;jynfeJYcsDNyD; r*Fvm&SdwJh taqmuf tOD;wcku tNrJ
wrf;vdk pOfqufrjywf &Hzef&Hcg pme,fZif;awGrSm ygoihfwJh
Opm ESpfaygif;rsm;pGm b,frSmrS rjrif&bl;/ usaemfuawmh
odrf;xm;ygw,f? ausmif;om;or* taqmuftODykHudk
wavmurS ausmif;om; vli,fawGudk jyao;w,f/
usaemhfrSm "mwfykH aocsm &Sdw,f/

]tJ'Dawmh 'DOpmBuD; 'DrSm vlod&SifMum;? vlawG
odoihf odxkdufwJh[mudk trsm;jynfol jrifawGYEkdifatmif
xkwfa0cGihf&w,f qkdwmutp tifrwef BuD;rm;wJh
r*Fvmw&m;wck jzpfay:vmw,fvdkY ,lqygw,f/ aemuf
wcku orkdif;qkdwm azsmufvkdYr&bl;? uG,fvdkYr&bl;?
jyefay:rSmyJ qdkwJh tqkdtrdefYu w,frSefwmyJ qkdwJh [mudk
cHpm;&w,f? 0rf;odyfomw,fAsm? tJ'DudpeJY ywfouf
vdkY/}

vuf&SdrSm NLD &JU A[dkOD;pD; tzGJY0ifwOD;jzpfwJh
OD;Ekdif;Ekdif;[m 1990 jynfhESpf a&G;aumufyGJrSm trsKd;om;
'Drkdua&pDtzGJYcsKyf (NLD) udk ukd,fpm;jyKNyD; ykZGefawmif
NrdKUe,fuae a&G;aumufwifajrmuf cHcJh&wJh vTwfawmf
udk,fpm;vS,fwOD; jzpfovdk ESpf&Snf tusOf;uscJhwJh Ekdif
iHa&; tusOf;om;a[mif; wOD;vnf; jzpfygw,f/

(VOA) (9.Sept.2011)

ausmif;om; 20 &mckdifEIef;cefY rlvwef; ynm rNyD;qHk;



jrefrmEdkifiH w0ef;vkH;wGif rlvwef;tqifh pwif
wufa&mufonfh ausmif;om; ausmif;ol &mcdkifEIef; 20
cefY rlvwef;ynm rNyD;qHk;aMumif; pufwifbm 3
&uf wGif ukefonfBuD;rsm; [kdw,f usif;yonfh ausmif;
jyify rlvwef;ynma&; tvSL&Sifrsm; *kPfjyKyJG tcrf;
tem;wGif ynma&; 0efBuD;Xme? 'kwd,0efBuD; OD;at;MuL
u trSmpum; ajymMum;&mwGif xnfhoGif; ajymMum;cJh
onf/

tqkdygudpESihfywfouf 'kwd,0efBuD; OD;at;
MuLu ]EkdifiHwpf0ef;vHk;rSm rlvwef; ausmif;ol ausmif;
om; wpfoef;ausmfavmuf pwufayr,fh &Spf odef;ausmf

20

avmufyJ rlvwef;ynm NyD;qHk;ygw,f/ 'gaMumihf


&mckdifEIef;eJY Munfh&if &mckdifEIef; 20 avmuf rlvwef;ynm
rNyD;qHk;wm awGY&w,f/ 'gaMumihf ausmif; jyify rlvwef;
ynma&;u tvGefta&;ygNyD; 'DtpDtpOf wkd;csJU aqmif
&GufEkdifzdkYtwGuf tm;ay;ulnDoGm;rSm jzpfygw,f} [k qkd
onf/
The Myanmar Post
(15.Sept.2011)

ausmif;q&mrsm; toif;csKyf zGJYpnf;wnfaxmifcGihf tqkdudk vTwfawmfu y,fcs


ausmif;q&mrsm;\ tvkyftudkif *kPfodum
eSihf vlrIpD;yGm; ajyvnfapa&;? q&mtcGihfta&;rsm;
umuG,f apmihfa&Smufay;a&;wdkYtwGuf vGefpGm vdktyf
vsuf&Sdonfh ausmif;q&mtoif;csKyf? q&mor* zGJYpnf;
cGihftwGuf wifjyawmif;qdkrIudk vTwfawmfu y,fcsvdkuf
onf/

vTwfawmf tpnf;ta0;wGif &efukefwdkif;a'o
BuD; rJqEe,ftrSwf 10 rS OD;eku ]jrefrmedkifiH ausmif;q&m
rsm; toif;csKyf zJGYpnf; wnfaxmifcGifhjyK&ef tpDtpOf &dS^
r&dS} ar;jref;&m ynma&;0efBuD;Xme? 'kwd,0efBuD; OD;at;
MuLu ynma&; 0efBuD;XmewGif OD;pD;Xme? wuodkvf? 'D*&D
aumvdyef iS hfaumvdyrf sm;?wdik ;f a'oBu;D eSijhf ynfe,fynm
a&;rSL;&Hk;rsm;? NrdKUe,fynma&;rSL;rsm;? ausmif;rsm; ponf
jzihf pepf usepGm zJGYpnf;xm;NyD; jzpfygaMumif;? oufqdkif&m
tqifhtvdkufudk q&mq&mreSihf 0efxrf;rsm;tm; vpOf
omrubJ tcgtm;avsmfpGm awGYqHkyGJrsm; usif;yay;vsuf
&SdygaMumif;? xdkYtjyif q&mq&mrrsm;taejzifh A[dk 0ef

xrf; wuokdvf (azmifBuD;eSihf ZD;yifBuD;) wdkYwGif zGifhvSpf


onfh oifwef;rsm; wufa&mufonfh tcgvnf; wpf
aygif;wnf; pkpnf;pGm awGYqHkcGifh &&dSygaMumif;? eSpfpOf
tajccHynmeSifh tqifhjrifhynm u@&dS q&m q&mrrsm;
onf aejynfawmf&dS a&qif;pdkufysKd;a&; wuodkvfwGif
usif;yaom ynma&; eDS;aeSmzvS,fyJGrsm;wGifvnf; awGYqHk
cGihf &&SdygaMumif;? xdkodkY awGYqHkcGihf &&SdcsdefwGif q&mq&mr
rsm;\ vdktyfcsufrsm;? wijfycsufrsm;udk ajz&Sif; ay;aeyg
aMumif;? xdkYtjyif q&mq&mrrsm;\ &ifzGihf wdkifMum;pmrsm;
udkvnf; tav;xm; pdppf ppfaq; aqmif&Gufvsuf &Sdyg
aMumif;? odkYjzpfyg avmavmq,f jrefrmekdifiH ausmif;
q&m toif;csKyfuJhodkYaom tzJGYtpnf;rsKd; xyfrH zGJYpnf;
&ef rvdktyfao;ygaMumif;jzi fh ajzMum;cJhonf/

jrefrmhynma&; okawoDwpfOD;u armuodkY
ajymMum;cJh&mwGif q&mtoif;tzGJY? q&mor*rSm vGefpGm
vdktyfaeaMumif;eSihf odkY wHk;wdwdjzihf vTwfawmfu y,f
cs vdkufjcif;rSm ausmif;q&mq&mrrsm; omrubJ jrefrmh
ynma&;twGufvnf; vGefpGmepfemrI &SdaeaMumif; ajymjy
cJhonf/

]0efBuD;jzpfoludk,fwdkifu 'Drdkua&pD ynma&;
rSm ausmif;q&m or* vdktyfcsufudk em;vnfyHkr&bl;As}

w&m;0if ausmif;q&mor* zGJYpnf;cGihf r&&Sd
ao;aomfvnf; yk*vdausmif;rsm;eSihf tcsKdUaom bu
ausmif;rsm;taejzihf pkaygif;vIyf&Sm;rIrsm; &SdaeaMumif;
vnf; owif;&&Sdygonf/
armuowif; (31? atmufwdkbm? 2011)

NLD vli,f 8 OD; ydkvef 'Drkdua&pDpepfoGm;a&muf avhvm



ykdvef ekdifiHjcm;a&; 0efBuD;Xme&JU zdwfMum;csuf
t& trsKd;om;'Drkdua&pD tzJGYcsKyfu vli,f 8 OD;[m ykdvef
ekdifiH&JU toGiful;ajymif;a&; tawGYtBuHKawGukd wpfywf
Mum avhvmzkdY ykdvefekdifiHukd a&mufaeygw,f/

'Drkdua&pDekdifiH xlaxmif&mrSm b,fvkd tajccH
awG wnfaqmufcJhw,fqkdwJh tawGYtBuHKawGukd 'D
c&D;pOftwGif; avhvmNyD; jrefrmekdifiHrSm jyefvnf tokH;cs
ekdifrSmygvkdY avhvma&;tzJGY0if rat;at;Nidrf;u qkdyg
w,f/


1989 ckESpfu awGYqkHaqG;aEG;NyD; uGefjrLepf
tmPm&Sifpepfuae 'Drkdua&pD ekdifiHa&;pepfukd ul;ajymif;
ekdifcJhwJh ykdvefekdifiH&JU tawGYtBuHKawGeJY tJ'Dtcsdefu ay:
aygufcJhwJh ykdvefjynfolawG&JU Solicitor ac: aoG;pnf;
nDnGwfa&; vIyf&Sm;rItaMumif;ukd 'DZifbmv 17 &uf
txd avhvmMuygr,f/

ykdvefekdifiHNrdKUawmf 0gaqmrSmvnf; ykdvef tkyf
csKyfa&;pepfeJY ynma&;pepfawGukd avhvmygr,f/ (RFA)

21

2011 ckESpf
urmhq&mrsm;aeYudk BMTA
usif;y


2011 ckeSpf atmufwkdbmv 5 &uf? urmh
q&mrsm;aeYudk BMTA rSBuD;rSL;um xdkif;-jrefrm e,fpyf
rJaqmufNrdKY CDC ausmif;wGif pnfum;odkufNrdKufpGm
usif;ycJhaMumif; owif;&&Sdygonf/

tcrf;tem;odkY a&TUajymif; ausmif;q&m q&mr
rsm;? rJaqmuf c&kdifynma&; wm0efcHeSifh tpdk;& r[kwf
aom tzGJYtpnf;rsm;rS wm0ef&Sd yk*dKvfrsm; tyg0if pkpkaygif;
300 ausmf wufa&mufcJhonf/

wmhc&kdif 'kwd,ynma&;'g&dkufwm red'grS ]usr
wdkY xdkif;edkifiH&JU ynma&;aqmifyk'fu bk&if blrdabmonf
xdkif;vlrsKd;wkdY&JU q&mwql? todPf MuG,f0jcif;&JU
oauFw jzpfygw,f} [k ajymqdkoGm;cJhonf/ ynm&Sif
w&mausmf yg0ifaom xdkif;edkifiH ynma&; aumfrwD\
q&mrsm; usifhBuH&rnfh tcsuf (5) csufeSifh ynm jzefYa0

GHRE-FED

oif&dk;nTef;wrf; pHEIef;rsm; a&;qGJ


xdkif;edkifiH awmifydkif;? zefia'o&Sd a&TUajymif;
uav;rsm;twGuf pmoifausmif;rsm; zGifhvSpfxm;aom
ynma&;eSifh zGHYNzdK;wkd;wufa&; azmifa';&Sif; FED \ ynm
a&;XmerS ynma&;qkdif&m tvkyf&Hk aqG;aEG;yGJudk atmuf
wdkbm 13 &ufaeYrS 19 &ufaeYtxd xHkcrif; tv,fwef;
ausmif;wGif usif;ycJhaMumif; owif;&&Sd ygonf/

xdkif;tpdk;&? ynma&;0efBuD;XmeodkY wifjy&rnfh
FED \ udk,fydkif ynma&; oif&dk;nTef;wrf; pHEIef;rsm;udk
jyKpka&;qGJjcif;? uav;A[dkjyK pmoifMum;enf;oifwef;eSihf

22

&mwGif xm;&Sd&rnfh oabmxm;wdkYudk wifjycJhonf/



]q&mrsm; vdkufem&r,fh tcsufuawmh (1)
ynmudk wefzdk;xm;&ef? (2) ynmudk xdef;odrf; apmifha&Smuf
&ef? (3) ynmudk wdk;wufatmif jyKvkyf&ef? (4) &SdNyD;om;
ynmeSifh ynma&; tzGJYtpnf;wGif yg0if&efeSifh (5) ynm
a&;u@wGif yl;aygif; aqmif&Guf&ef? pwJh tcsufawG &Sdyg
w,f} [k ajymjycJhonf/

r,fawmfaq;cef;rS q&mra'gufwm pifoD,m
armif? Thinking Classroom Foundation rS a'gufwm
OD;odef;vGif? a&TUajymif; ausmif;q&mrsm; tpnf;t&Hk;
BMTA rS q&mref;a&TESif;ESihf WE rS Mr. Greg Antos
wdkYuvnf; toD;oD; trSmpum;rsm; ajymMum;cJhMuonf/
armuowif; (5 atmufwdkbm? 2011)

uav;oli,f umuG,fapmihf a&Smufa&; oifwef;wdkYudk


vnf; aqmif&GufekdifcJhaMumif; FED tzGJYtpnf;\ ynm
a&;Xme wm0efcH q&mOD;rif;odrf;ausmfu &Sif;jycJhonf/

7 &ufMum ynma&; aqG;aEG;yGJwGif FED \
ynma&;qdkif&m tBuHay;t&m&Sd q&mOD;odef;edkifu OD;
aqmifcJhNyD; q&reef;eDvmaxG;ESihf q&mrqkeEmxGef; wkdY
uvnf; ynma&; pDrHcefYcGJrItaMumif; aqG;aEG;cJhMuonf/
armuowif; (21 atmufwdkbm 2011)

ucsif 'kuonf uav;i,frsm;


pdwf'Pf&m&

ucsifjynfe,ftwGif; ppfjzpfyGm;rIaMumifh xGuf
ajy; wdrf;a&Smifae&aom uav;i,frsm;onf pdwfydkif;
qkdif&m xdcdkufrIrsm;eSifh &ifqdkifae&aMumif; jrefrmEkdifiH
trsKd;om; vlYtcGifhta&; aumfr&Sif\ ,aeY xkwfjyef onfh
aMunmcsufwGif azmfjyxm;onf/

]txl;ojzifh uav;i,frsm; pdwfydkif;qkdif&m
xdcdkufrI&&SdMuNyD; oufBuD;ydkif;wGifvnf; rdrdukd,fukd rdrd
,HkMunfrI avsmhenf;vmNyD; pdwfvHkjcHKrI r&Sdonfh cHpm;
csufrsm; &SdaeMuonf} [k xkwfjyefcsufwGif a&;om;

xm;onf/

tdrfaxmifpkrsm;twl a&mjyGrf; aexkdif&ojzifh
txl;ojzifh uav;i,f&Sdaom rdom;pkrsm; tcuftcJ
BuHKawGYvsuf &SdaMumif;vnf; if;tzGJYu qdkonf/

ucsif jynfe,f&Sd NrdKYe,f 11 NrdKYe,fwGif ,m,D
'kuonf pcef; 59 ck vl 14113 OD; jynfe,f tpdk;&\
tpDtpOfjzifh apmifha&Smufxm;aMumif;vnf; xkwfjyef
csufwGif azmfjyxm;onf/

trsKd;om; ausmif;q&m tvGeftrif; &Sm;yg;vmae



tajccHynm ausmif;rsm; q&mOD;a&rSm q&mr
OD;a&xuf enf;aeNyD; tcsKdUausmif;rsm;wGif q&mrrsm;om
&SdMuonf[k &efukefNrdKU&Sd tajccHynmausmif;rsm;rS pHkprf;
od&Sd&onf/

taMumif;rSm wuodkvf0ifwef; atmifjrif
olrsm;xJrS 42 &mcdkifEIef; eD;yg;rSm ausmif;om;rsm;om
jzpfNyD; xdkxJrS wyfrawmfESifh &JwyfzGJYrsm;odkY 0ifa&muf
oGm;jcif;? olemjyKwuodkvfESifh pD;yGm;a&; wuokdvf rsm;rS
ty useftoufarG;0rf;ausmif; wuodkvfrsm;onf
trsKd;om;OD;a& wkd;jrifhac:,ljcif;? rdom;pkpD;yGm;a&; vkyf
ief;rsm;wGif OD;pD;OD;aqmif jyKoGm;jcif;tjyif ynmwwf
trsKd;orD;tiftm; wdk;wufvmjcif;wdkYaMumifh ausmif;
q&mtjzpf wm0efxrf;aqmifvdkonfh ausmif;om;rsm;

avsmhenf;vm&jcif; jzpfonfudkvnf; Mo*kwfv 31


&ufaeY trsKd;om;vTwfawmf tpnf;ta0;wGif jynf
axmifpk0efBuD; a'gufwmjrat;\ ajymMum;csuf t&
od&Sd&onf/

xdkjyif ynma&;0efBuD;Xme wpfckvHk; oifMum;
a&;ESifh pDrHcefYcGJa&; 0efxrf;rsm;[l &Sd&m 0efxrf;tiftm;
pkpkaygif;\ 23 &m cdkifEIef;onfom trsKd;om;jzpfaMumif;
od&Sd&onf/

2011 ckESpf rwfv q&m tiftm; pm&if;t&
pkpkaygif; q&m? q&mr tiftm; 27300 xJwGif
trsKd;om;q&mOD;a&rSm 4800 ausmf&SdNyD; 17 'or 7 &m
cdkifEIef;? ausmif;? &Hk;0efxrf;tiftm; 45000ausmf teuf
trsKd;om; tiftm; 24600 ausmf &Sdojzifh trsKd;
23

om;tiftm; 54 'or 5 &mcdkifEIef;ESifh tajccH ynm a&;0efxrf;


OD;a& pkpkaygif; 3 'or 18 odef;wGif trsKd;om; 23 &m cdkifEIef;cefY
wm0ef xrf;aqmif vsuf&Sdonf[kvnf; od&onf/

]trsKd;om;q&m &Sm;vmwJh udprSmawmh
toufarG;0rf;ausmif; oabm obm0 xHk;pHudku
trsKd;om;q&mu trsKd;orD;xuf enf;udk enf;wmyg/
'DMum;xJrSmrS trsKd;om;q&m ydkNyD;&Sm;vm&w,f qdkwm

uawmh toufarG;0rf;ausmif; wuodkvfBuD;awGrSm


trsKd;om;OD;a& wdk;ac:vmcJhwmawG aMumifhyg/ 'gudkvnf;
vTwfawmfrSm ajymcJhNyD;ygNyD/ ajym&&if q&mawG vkyfcsif
udkifcsifpdwf &Sdvm&atmif? qGJaqmifrI&SdapwJh ywf0ef;
usifrsKd;awmh zefwD;ay;oihfw,ff} [k &efukefynma&;
wuokdvfrS tNidrf;pm; 'kwd, ygarmucsKyfu ajymMum;
cJhygonf/ (3 .Sept. 2011)

vTwfawmftrwf aZurmOD;cifa&T &wJh a'gufwmbGJU twk jzpfae


Associates ukkrPDukd weSpf a':vm 2 odef;cGJausmf ay;NyD;
aZurmukkrPDykdif&Sif OD;cifa&Tuwqihf iSm;cJhygw,f/ 'g
vnf; ratmifjrifcJhygbl;/

'Daemuf Atlantic Group ukkrPDukd a':vm
tajrmuftrsm;ay;iSm;ayrJhvJ ppftpdk;& odum wufrvm
cJhygbl;/ 'daemuf 2002 ckkrSm DCI Group qkkdwJh tar&duef
ukkrPDukd &SpfvwGuf a':vm 3 odef;cGJeJY iSm;cJhayrJh aemuf
qkkH; 'DukrPDeJYvnf; ppftpkd;& cGmjyJcJhygw,f/

tar&duef qef&SifjyefzGihfedkifa&;? ekkdifiHwumrSm
ppftpdk;& odumwufvma&; pDrHudef;udk wcsdefu OSS
axmufvSrf;a&; ppfAdkvfawGvkyfcJhwmrkkdY OD;cifa&T[m
axmufvSrf;a&;tzGJYu vuf&if;xm; tm;ukkd;cHcJh&ol
vkkyfief;&SifBuD; wOD;qkkdvnf; rrSm;ygbl;/ 'DpDrHudef;om
atmifjrifcJh&if OD;cifa&T[m 'DxufydkNyD; olaumif;jyKcH&rSm
{uefjzpfygw,f/ 'gayrJh 'DpDrHudef;ukkd taemufekdifiH

aZurm ukkrPDykdif&Sif OD;cifa&T BuD;yGm; csrf;om pme,fZif;awGu azmfxkwfcJhwJhtwGuf OD;cifa&Tyg ppf
vmjcif;[m ppftpdk;&u olaumif;jyKwJh pDrHudef;awGeJY tpdk;&eJYtwl a&mNyD; odumuscJhygw,f/
acwfysufolaX;jzpfNyD; csrf;omvmol jzpfygw,f/

AdkvfcsKyfcifnGefYvufxufu OD;cifa&Tukd okH;NyD;

etz-e0w ppftpdk;& tqufquf aus;Zl; tar&duefukd vdrfzdkY axmufvSrf;a&;tzGJYu BudK;pm;cJhwm
aMumihf csrf;omvmwJh OD;cifa&Tukd ppftpdk;&uvnf; xkduf awGukd tar&duefrSm ekdifiHa&;ckdvIHcGihf&oGm;wJh axmuf
xkdufwefwef tokkH;cscJhygw,f/
vSrf;a&;a[mif; AdkvfrSL; atmifvif;xG#fuvnf; ckxd azmf

1997 ckkeSpf tar&duefqef&Sifac: pD;yGm;a&; ydwf xkwfjcif; rjyKbJ jidrfaeygw,f/
qkkdYrIaMumihf jrefrmppftpdk;& tvl;tvJ cHae&csdefrSm
OD;cifa&T a'gufwmbGJYtwkk b,fvkd&ovJ/
tar&duefpD;yGm;a&; ydwfqkdYrI jyefzGihfa&;? ekkdifiHwumrSm
ppftpdk;&[m wbufu OD;cifa&Tukd tokkH;csNyD;
ppftpdk;& odumjyefwifekdifa&;twGuf tar&duef Public tar&duef PR ukkrPDawGeJY odumwufatmif BudK;pm;
Relations ukkrPDawGukd aZurmukkrPDykdif&Sif OD;cifa&T aecsdefrSm wbufuvnf; OD;cifa&Tukd a'gufwmbGJYwpfck
uwqihf iSm;&rf;cJhygw,f/
&atmif zefwD;ay;NyD; PR urfydef; t&Sdef&atmif BudK;pm;cJh

1990 jynhfeSpftapmykkdif;upNyD; Jafferson wmjzpfw,fvkdY OD;cifa&T&wm a'gufwmbGJY twkkjzpf
Waterman International qkkdwJh ukkrPDukd weSpf aMumif; azmfxkwfcJhwJh tar&duefawGbufu jrifygw,f/
tar&duefa':vm 4 odef;eJY ppftpdk;&u iSm;yD; avmfbD
OD;cifa&T[m ppftpdk;& odumwufa&;twGuf
vkkyfcJhayrJh ratmifjrifcJhygbl;/ 'Daemufrawmh Bain & Bain & Associates ukkrPDeJY tvkkyfrsm;aewkef;rSm OD;cif
24

a&Tukd tar&duefekdifiH 0g&Sifwefwuodkvfu ay;tyf wJh


Business Administration qkkdif&m *kkPfxl;aqmif a'guf
wmbGJY csD;jrihfwJh tcrf;tem;vkkyfwJhtaMumif; ppftpdk;&
owif;ukkd ukkd;um;NyD; tar&duef Washington Post
owif;pmu azmfxkwfcJhygw,f/

ppftpdk;& owif;pmawGt&qkkd&if OD;cifa&Tukd
a'gufwmbGJYay;wJh tcrf;tem;rSm tar&duefynma&;
azmifa';&Sif;tzGJY&JU uruxeJY 0g&Sifwef wuokdvf ygarm
u a'gufwm Carey Rosenthal eJY 0g&Sifwef wuodkvf
*kkPfxl;aqmif okkawoe aumfrDwD OuX a'gufwm Jom
Lim wkkdYuae ay;tyfcJhwmvkkdY qkkdygw,f/

wu,fawmh OD;cifa&T[m ppfwyfuae wyf
MuyfBuD;tqihfu tNidrf;pm; ,lcJholjzpfNyD; twef;ynm
txufwef;awmif ratmifcJhbl;vdkY tar&duef owif;pm
awGu a&;ygw,f/
arSmifckd a'gufwmbGJYtwkqkdwm azmfxkwfekdifNyD

OD;cifa&T&JU a'gufwmbGJYaemufaMumif;ukkd tar
&duef wufMuG vIyf&Sm;olawGu pkkHprf;azmfxkwf&mrSm1/ OD;cifa&Tukd a'gufwmbGJYay;wJh tar&duefekdifiH
0g&Sifwefwuokdvfqkdwm todtrSwfjyK cHxm;&wJh
wuokdvfr[kkwfbJ [m0kkdiftDuRef;rSm rSwfykHwifxm;NyD;
yifq,faA;eD;,m;jynfe,f Bryn Mawr rSm pmwkkduf
aowmeHywfwckkeJY bGJYawG a&mif;pm;aewJh wuokdvf
twkk jzpfaewm awGY&ygw,f/ a'gufwmbGJYwckkukd tar&d
uefa':vm 3600 uae a':vm 6000 Mum;aps;eJY arSmifckd
a&mif;aewJh wuodkvftrnfcH arSmifckdvkyfief;wckom
jzpfygw,f/
2/ 'gayrJh OD;cifa&Tukd arSmifckd a'gufwmbGJYtwkk a&mif;wJh
wu,fr&SdwJh emr,fwl 0g&Sifwefwuodkvf&Jh owif;
aMumihf tar&duefekdifiH St. Louis rSm wu,f&SdwJh
0g&Sifwefwuodkvfu Mum;uae tacsmif emrnfysuf
oGm;ygw,f/ 'DrSmwif trSefwu,f wnf&SdwJh St. Louis
0g&Sifwefwuodkvfu OD;cifa&T *kkPfxl;aqmif a'gufwm
bGJY &w,fqkdwJh ppftpkkd;&owif;[m rSm;,Gif;aMumif;eJY
txifvGJp&mawG jzpfukefaMumif; aMujimcsufxkwfjyefNyD;
w&m;pGJzdkY jyifqifcJhygw,f/
(yifq,faA;eD;,m; tajcpkduf pD;yGm;jzpfvkyfpm;aewJh
0g&SifwefwuodkvftwkukdSt. Louis 0g&Sifwefwuodkvf
tppfuae OD;cifa&Tukd ay;wJhbGJYudpeJY ywfoufNyD; Federal District w&m;&kH;uae w&m;pGJcJh&mrSm aemufqkH;
w&m;&kH;jyifyrSm ausat;cJhygw,f/ 'gayrJh pmwkdufykH; wpf

vkH;eJY arSmifckd a'gufwmbGJYawG a&mif;pm;aeolawGtaeeJY


w&m;&kH;qkH;jzwfcsuft& aemufaemif 0g&Sifwefwuokdvf
tppfeJY wjcm;tar&duef wuodkvfawG&Jh trnfokH;NyDf;
pD;yGm; rvkyfEkdifatmif [efYwm;ekdifcJhygw,f)/
3/ OD;cifa&Tukd arSmifckda'gufwmbGJY twkay;wJh tar&duef
ynma&; azmifa';&Sif;tzGJYqkdwm puFmylekdifiHrSmom tajc
pkkdufwJh tzGJY jzpfaewm awGh&ygw,f/
4/ ppftpkkd;&owif;pmyg OD;cifa&Tukd a'gufwmbGJY twkk
ay;wJh 0g&Sifwef wuokdvf ygarmu a'gufwm Carey
Rosenthal qkkdwmvJ tar&duefekdifiH Philadelphia
rSm&SdwJh Drerell wuodkvfu "gwkaA' ygarmujzpfaewm
awGY&NyD; OD;cifa&Tudk bGJYay;zdkY ol jrefrmekkdifiHoGm;wJh p&dwf ukkd
OD;cifa&TuyJ pkdufxkwfuscHw,fvkdY od&ygw,f/
5/ wu,fawmh OD;cifa&T &w,fqkdwJh *kkPfxl;aqmif
a'gufwmbGJYqkdwm bGJY 'D*&D ay;cGihfr&SdwJh tzGJYtpnf;wckku
ay;wJh arSmifckda'gufwmbGJY twkkomjzpfNyD; a'gufwmbGJY
ay;wJh jzpfpOfwckkvkH;&JU ukkefusp&dwfawGukd OD;cifa&TuyJ
tukkeftuscHwm ay:vGifaew,fvkdY ukkdvHbD,m wu
odkvf ekkdifiHwuma&;&m ygarmu Tom Lansner u ajym
ygw,f/

ckkvdk OD;cifa&Tukd arSmifckd a'gufwmbGJY twkk
&atmif ppftpdk;&u bmaMumihf vkkyfay;&ovJqkd&if a':
atmifqef;pkkMunfukd ekkdifiHwumu *kkPfxl;aqmif a'guf
wmbGJYawGay;wm remvkkdwJhtwGuf jzpfekdifw,fvkdY OD;cif
a&T&w,fqkdwJh a'gufwmbGJY aemufaMumif;ukkd azmfxkwf
ol tar&duef wufMuGvIyf&Sm;olawGu rSwfcsufcs yg
w,f/
(ed*kH;)

OD;cifa&T[m ppftpdk;& tusKd;pD;yGm;ukkd emrnf
ysufcH aqmifusOf;ay;cJholjzpfwJhtwGuf uaehY trsKd;om;
vTwfawmfrSm BuHhzGHYtrwftaeeJY ekkdifiHa&;e,fy,ftxd
OD;odef;pdeftpdk;&u cGihfjyKcJh&wm jzpfygw,f/ 'gaMumihf
ppftpdk;& 'grSr[kkwf OD;odef;pdeftpdk;&[m OD;cifa&TeJY tusKd;
wljzpfaewmrkkdY 'Dvkd odumrJhwJh jynfolYvTwfawmfukd,fpm;
vS,frsKd;ukkd tajccHOya' 2008 t& vTwfawmf ukkd,fpm;
vS,ftjzpfu &yfqkdif;ay;yg&ef (recall) rJqE&SifawGu
pkkaygif;vufrSwfxkd;NyD; a&G;aumufyGJaumfr&SifxH awmif;
qkkd cGihf&Sdygw,f/
(*sufz&D qef;armif)
news.uwstl.edu

25

uav;u@

uav;uAsm

oli,fcsif;rdk;
olYararqlxm;vdkYvm;
rdk;om;rnf;rnf; rJhrJhidkaew,f
xD;aqmif;vdkYawmif rvHkyguG,f
olYrsuf&nfawG pdkpdk&TJukefw,f/
b,fvdk acsmh&r,frSef;vnf; rodyg
wdrfa&mifpHkav;awG 0,fay;rSm
ajymcsifwmawGvnf; ajymayghuGm
wdkYwlwl u&atmif vmyg/
rdk;&GmxJ abmvHk; ruefawmhyg
olYrsuf&nfawGudk tm;em
oDcsif;tqef;av; qdkjyrSm
wdkYwlwl u&atmifvmyg/
ygyk (rJaqmuf)
13 pufwifbm? 2011

upm;uGif;
aumif;uifay:rSmMu,f
Mu,fay:rSm aqmhaew,f
vdrfhusOD;r,fuG,f/
wdrfrSonf wdrfodkY ckeful;
jrL;xl; ayghyg;aevdkufwm
*g0efzm;zm;av;vnf; tawmifyHyrm/
oufwHhcHk;ckH;avQmvkyfpD;
ta0;BuD;udk csufjcif;a&muf
aumufcsDvdkufr,f aumufcsDxm;vdkufawmhr,f
tvnfvGefvGef;w,f/ /
oefY (rJaqmuf )
16 Mo*kwfv? 2011
26

pGefYpm;jcif;

om,mvSaom aEGOD;ayguf&moDjzpfonf/

ajrqDMoZm jynfh0onfh NcH0if;wpfckxJrSm opfaph ESpfaph
ab;csif;,SOf wnf&Sdaeonf/

yxropfaph qdkonf/

]ig tyifjzpfcsifw,f? BuD;xGm;csifw,f? igYtjrpfawG atmuf
zuf ajrBuD;xJ eufeuf&dIif;&dIif; wGef;ydkYcsifw,f? igYtpdkYtanmufawG
txufajrvTmudk azgufxGif;NyD; tjyifzuf xGufcsifw,f? El;nhHwJh
tzl;uav;u yGifhtmvmwJh tcsyftvTmawGeJY atmifvHxlNyD; aEGOD;udk
BudKqdkcsifw,f? igYrsufESmay: aEG;axG;wJh aea&mifjcnf usa&mufwm ig
cH,lcsifw,f? at;jrwJh eHeufcif; ESif;yGifhuav;awG igYyGihfvTmcsyfawG
ay: jzef;yufwmvnf; ig cHpm;csifw,f/}

onfvdkjzihf olBuD;xGm; &SifoefoGm;cJhonf/


'kwd,opfaphu odkY qdkonf/

]tyifayguf&rSm igaMumufw,f? tjrpfawG ajrBuD;xJ
xdk;xnfhawmh tarSmifxJrSm bmawGeJY &ifqkdifwkd;&rvnf; igrodbl;?
tay:u ajrrmudk azgufxGufawmhvnf; El;nHhwJh igY tpdkY tanmuf
av;awG yJh&GJU ysufpD;rSm pdk;&w,f? ..... tzl; tiHkav;awG yGihftmprSm
yufusd pm;oGm;&ifaum? yef;uav;awG yGihfvmawmhrS uav;
wpfa,muf aumufEIwfoGm;&ifaum b,fhES,fvkyfrvJ? rjzpfbl;? pdwf
cs&wJh txd apmihfrS aumif;r,f/}

okdYESihf olapmihfaecJhonf/

wpfaeYrSmawmh NcH0if;xJrSm tpm &SmazGonfh Muufrwpf
aumif [dk[dkonfonf ,uf&if; pdwfcs&aom tcsdefudk apmihfarQmfae
onfh opfaphudk awGYum qwfceJ aumufpm;ypfvdkufavonf/

azjrihf? ESvHk;om; tm[m& &opmrsm; (2) rS...


Risking by Patty Hansen (Chicken Soup for the soul

27

Nidrf;csrf;a&; Edkb,f ESpf 100 jynfh txdrf;trSwf wHqdyfacgif;

aysmf&Tifjcif; vufaqmif
]arar... aysmf&Tifjcif;u b,frSm &SdovJ }
]aysmf&Tifjcif;u om;&JU tNrD;rSm &Sdw,f}
'DvdkeJY om;i,f jcaoFhu aysmf&Tifjcif;udk &zdkY olYtNrD;aemufudk vdkufw,f/
vdkufavav a0;av 0dkif;BuD; ywfywf 'la0a0eJY aysmf&Tifjcif;udk
ol r&cJhbl;/
'gudk jcaoFh araru awGYawmh
&,fNyD; ajymw,f/
]aysmf&Tifjcif;u 'Dvdk&wm r[kwf bl;.... om;/
a&SUudk acgif;armh avQmufvSrf;wm
eJY aysmf&Tifjcif;u om;aemufu
xyfMuyf rcGg vdkufaevdrfhr,f/}
(Ekdif;Ekdif;pae bavmhrS...)

28

2011 Nidrf;csrf;a&; Edkb,fqk&Sifrsm;

,DrifEkdifiHrS EkdifiHa&; vIyf&Sm;ol


Tawakkol Karman

The Nobel Peace Prize

vdkufab;&D;,m; trsKd;orD; orw


Ellen Johnson Sirleaf

vdkufab;&D;,m;rS vlYtcGihfta&;
vIyf&Sm;ol Leymah Gbowee

]trsKd;orD;rsm;\ b0 vHkNcHKa&;ESihf Nidrf;csrf;a&; wnfaqmufrI vkyfief;wGif trsKd;orD;rsm;


tjynfht0 yg0ifEkdifaom tcGihfta&;twGuf olwdkY\ tMurf;rzuf wkdufyGJ0ifrI} aMumifh [l
Ekdb,fqkaumfrDwDu azmfjyxm;onf/

a&TUajymif;
oifykef;BuD;
zwfpm
29

t[uf[uf.... t[m;[m;
vdrm&rwJhvm; ...........

b,fvdk ajymvdkufw,f/
om;om;? rD;rD;wdkYu vdrfvdrfrmrm ae&r,f/ [kwfvm;/
pOf;pOf;pm;pm; ajymprf;ygOD; ....
b,fvdk &Sifoef BuD;jyif;ae&w,f rSwfovJ/ wqdwfavmuf &Sif;jyyg&apvm;/

a&Trif;
o
pif'&Jv rD;acsmav
;
m
nBuD;r ; Cinderel
l
a
dk;c
tdrfjye sKyf? oef;acgi [m
fvmw
fw
wfwJho kdifrS
tdk; [dk;
la
[dk; pi
f'&Jvm v/
;.../

,fav;
uav;i nf;u
w
t&G,fu ;r0wfbJ
pm
t0wft Gm;aewwfwJh
fo
avQmu m;av;
f;o
m/
awmwGi an ukd cspfcJhzl;w
rz
wmZH Ta

opfo
yifEkdc m;&kyfuav
D,
tNrJw dk Pinocc ;
h
rf;udk
vdrfn io [m
m ajym
qdkae

Zmwfvdkufausmf vlpGrf;aumif;
tmvm'if Aladdin usjyefawmh
olcdk;BuD;r[kwfvm;/

awm

30

hwm/

f
if&Si f
f
w
m
f; u, 00 aus f/
i
m
Grf;au Dudk rkdif 2 dkufw,
p
l
m; v h wem& vnf r
o
l
f;EkdYv wm
f/ a&
vi usjyefa efw,
f;jy
an
rmi
tm
a
f
e
Ba
tjr
um;

awmf0ifrif;orD;av; pEkd;0dIuf Snow White


qdk&ifvnf;yJ vlolreD;wJh awmwGif;u tdrfBuD;wpfvHk;rSm
a,mufsm; 7 OD;eJY twlaeavowJh/
[D;[D;...

;wH
q
a
[m awGudk
ye
e
p
m/
fwl;
f; Po mh wu dk;xm;w
i
d
k
&
gYt
D; ay fNyD; cspfp fvHk; x
u
B
Av omu wudk,
Ja
tNr

rk0ifatmif aq;vHk;aomufNyD;
'pf*spfw,fjrL;ZpfeJY uckefaewJh yufref; Pac
Man usjyefawmh tm;usp&m aumif;vdkufwm/
'Dwcg a*s;rDyGJoGm;&if tJ'Daq;aomufoGm;&r,f/

vQKdU0SufcsufawG&JU oJvGefptajz&SmMuwJh &Suf*DeJY pulbD


Shaggy and Scooby [m
pm;csif&mpm;? oGm;csif&m
oGm;wJh [pfyDawGav/

yDvm;/
[kwfbl;aemf/ awGYN
r
0
;
k
H
Jh
v
f
p
y
j
t
U
J
&
Y
k
d
w
D
;
musp&maumif;w
b
a
o
f
om;om;? rD;r
u
o
f
p
S
E
;
D
y
N
d
S
Smwkef;/
0 jzwfoef;rI&
,folu vdrfrmEkdifr
b
f
i
tJ'DvdkrsKd; uav;b
&
k
d
q
f
,
r
&
h
J
c
;
f
i
.../
GeJYom BuD;jy
t[m;t[m;.........
..
.
f
Zmwfvdkufausmfaw
u
[
f
u
[
t
m/
g vlBuD;&
pOf;pm;NyD; ajymprf;y

oQif,

E&m;
31

The Great
Developer
King
Nidrf;at;qm,m

r[mzGHYNzdK;a&; bk&ifBuD;
32

oufawmf&Snf bk&ifrif;jrwf\ twKywdtusOf;



a&S;a[mif;ESihf rsufarSmufacwf urmhordkif;wGif eef;ouft&SnfMumqHk; bk&ifrSm
xkdif;bk&ifBuD;yifjzpfygonf/

oufawmf&Snf xkdif;bk&ifrif;jrwfudk 1927 ckESpf? 'DZifbmv 5 &ufaeYwGif
tar&duefEkdifiH? rufqmcsLqufjynfe,f? uif;b&pfNrdKU zGm;jrifcJhygonf/ aqmifuvm rif;om;ESihf
rif;orD; r[da'g\ wwd,ajrmufom;awmfjzpfonf/ crnf;awmfjzpfolrSm tar&duefwGif
ynmoifMum;aecsdefjzpfonf/ tzdk;awmfolrSm xkdif;EkdifiHudk acwfrDEkdifiHawmfjzpfatmif pGrf;aqmif
cJhol bk&ifrif;jrwf csLvmavmifuGef; (&mr 5) jzpfonf/

bk&ifrif;jrwf\ trnfrSm blrdabmvft'l,m'wfjzpfonf/ touf 2 ESpft&G,fwGif
crnf;awmf rif;om;r[da'g uG,fvGef tedpa&mufcJhonf/ befaumufNrdKUawmfwGif rlvwef;
ausmif;udk acwwufa&muf ynmpwifoifMum;cJhNyD;aemuf rdom;pkESihftwl qGpfZmvefEkdifiHwGif
txufwef;ausmif; wufa&mufcJhonf/ odyHbGJYtwGuf ynmqufvufoifMum;&ef pDpOfaeqJ
tudkjzpfol bk&if tmeef'gr[da'grSm 1946 ckESpf ZGefv 9 &ufaeYwGif &kwfw&uf uG,fvGef
tedpa&mufcJhonfhtwGuf xkdif;EkdifiHodkY jyefvmcJhonf/ aemifawmf\ xD;eef;t&dkuft&mudkf 1946
ckESpf ZGefv 9 &ufaeYwGif qufcHcJhonf/

1950? {NyDv 28 &ufaeYwGif rif;om;BuD; csef'&m rl&dqlewf\ orD;awmfjzpfol
rif;orD;oD&dacwfeSifh pkvsm;&pfywf vufxyfxdrf;jrm;cJhonf/ xkdif;bk&ifrBuD; oD&dacwfudk (1932)
ckeSpf? Mo*kwfv 12 &ufaeYwGif arG;zGm;cJhNyD; ekysKdpOf tcgu urm wpfcGifwGif tacsm tvSqHk; awmf0if
trsKd;orD;rsm;wpfOD; tjzpf xifay: ausmfMum;cJhol jzpfygonf/ xkdif;bk&if blrdabmvft'l,m'wfeSifh
oD&DacwfwkdYonf qGpfZmvefekdifiHwGif ynmoifMum;aepOfuyif &if;eSD; arwmrQcJhMuNyD; 1950
jynfhESpf? arv 5 &ufaeYwGif ]&mZmbdaou} tcrf;tem;udk BuD;us,fpGm qif,ifusif;y bdoduf
cHcJhMuonf/ rif;orD; oD&dacwfonf bk&ifblrdabmvfESifhtwl e,fpGef?e,fzsm;rsm;odkY vkdufygvsuf
jynfoljynfom;rsm;tm; vufaqmifrsm;ay;jcif;? aq;0g;ukoay;jcif;paom vlxktusKd;jyK vkyf
ief;rsm;udk rnnf;rnL vdkufyg aqmif&GufcJhonf/

xdkif;bk&ifonf i,fpOfuwnf;u t&SuftaMumufBuD;ol jzpfovdk pdwfaumif;
eSvHk;aumif;&Sdum cufxef armufMuGm;rI uif;onf/ arwmw&m;jynhf0aom olwpfOD;jzpfonf/
wkdif;ol jynfom;rsm;tay: ulnD &dkif;yif;vkdonfh vlrI0efxrf;pdwf"gwfaMumifh wkdif;jynfeSifh vlrsKd;
tusKd; &Sdrnfh tvkyf[lorQudk tiftm;tjynfheSifh wpdkufrwfrwf o,fydk;aeonf/

bk&ifblrdabmvfESifh bk&ifrBuD; oD&dacwfwkdY EkdifiHtESHY wkdif;cef; vSnfhvnf&mwGif
aemufyg; tpdk;&t&m&Sdrsm;eSifh aqmufvkyfa&; tif*sifeD,mrsm;? txl;ukq&m0efrsm;? oGm;txl;uk
q&m0efrsm;? usef;rma&; 0efxrf;rsm; vdkufygMuonf/ wkdif;cef;vSnfhvnf&m a'orsm;&Sd aq;&Hkrsm;
eSifh yl;aygif; aq;0g; tcrJh uko ay;jcif;rsm;udk aqmif&GufcJhonf/

,aeY xdkif;edkifiHonf tm&SwkdufwGif xGef;opfp? pufrIedkifiHtjzpfodkY a&muf&SdaeNyD jzpf
aomfvnf; v,f,mvkyfief;onfom xkdif;edkifiH\ t"du pD;yGm;a&; ausm&dk; jzpfonf[k xkdif;
bk&ifu vufcHxm;onf/ ]jynfoltwGuf csufcsif; aqmif&Guf} qkdonfrSmbk&ifblrdabmvf\
vufawGY usifhoHk;vsuf &Sdonfh aqmifyk'fwpfck jzpfonf/

2011 ckESpf? 'DZifbmv 5 &ufaeYwGif bk&ifrif;jrwfrSm oufawmf 84 ESpfjynhfNyDjzpfonf/

33

rif;om;
r[da'gESihf
aqmifuvm
rif;orD;
qdkif;0efwdkY\
xdrf;jrm;r*Fvm
pufwifbm
1920

1920

34

tpfrawmf
rif;orD;
uvsmPD
0g'eudk zGm;jrif
- arv 6 &uf
1923

rif;om;
blrdabmudk
tar&duefwGif
arG;zGm; 5 'DZifbm
1927

aemifawmf
rif;om;
tmeEm udk
*smrPDwGif
zGm;jrif - 20
pufwifbm
1925

1925

bk&if r[da'g
uG,fvGef
tedpa&mufcJh/
24 pufwifbm
1929

rif;om; blrdabm
ESihf rdom;pk xkdkif;
EkdifiHodkY jyefvmcJh/
13 'DZifbm 1928

aemifawmf
]uefem&mhZf}
rif;om;
tmeEm
awmfvSefrItNyD;
bl
rdabm\
bk&ifjzpfvmcJh
oufOD;qHykdif
yxrqH
k;aom
rwfv 2
ya'o&mZf
a&cJjyifavQmpD;
1934
pepf rS
oifcef;pm
pnf;rsOf;cH
1935
bk&ifpepfodkY
ajymif;vJ
awmf0if
bk&iftmeEm
usihfoHk;
r[da'grdom;pk
xkdif;EkdifiHodkY
ZGefv 24
qGefZvefEkdifiH
bk&iftjzpf
1932
odkY ajymif;a&TU
yxrOD;qHk
aexkdifcJh/
tBudrf jyefvmcJh/
arv 9 &uf?
15 Ed0k ifbm 1938
1933
&mr (7) bk&if
xkdif;xD;eef;udk
pGefYvTwfcJh&/
(t*FvefEkdifiH)24
rwfv 1932

1930

1935

1940

bk&if
&mr (7)
uG,fvGef
arv 30?
1941

1940

bk&if tmeEmESihf
rif;om;blrdabm
xkdif;EkdifiHodkY
jyefvnfa&muf&Sd/
5 'DZifbm 1945

rif;om;
bk&ifblrdabm\
tdrfa&SUpHrif;om;
blrdabm
]&mZbdaou} eef;wuf
r[m0ZD
&
mavmifuGef;udk
&mr (9)
r*Fvmusif;y/
zGm;jrif/
bk&if tjzpf
arv 5 &uf? 1950
28 ZGefv? 1952
xD;eef;
qufcH/
bk&ifrif;jrwf
ZGefv 9?
blrdabmESihf rif;orD;
bk&ifblrdabmESihf
1946
&m*s0efoD&dacwf
rdom;pk befaumuf
udwd,um&wdkY\
NrdKUawmfodkY tNyD;wkdif
aphpyfaMumif;vrf;jcif;
jyefvmcJh/
bk&if
r*Fvm/
2 'DZifbm 1951
tmeEm
19 ZGef? 1949
uG,fvGef/
ZGefv 9?
rif;orD;
1946
bk&ifblrdabmESihf
Oabm
rif;orD; oD&dacwfwdkY\
&wemudk
xdrf;jrm;r*Fvm/
zGm;jrif/
18 {NyDv? 1950
5 {NyD? 1951

1945

1950

rif;orD;
csKvmbGefudk
zGm;jrif
4 ZGef? 1957

rif;orD;
csKvmbGefudk
zGm;jrif
4 ZGef? 1957

rif;orD;
r[mcsufu&D
oD&d'Hkudk zGm;jrif/
2 {NyD? 1955/

1955

1960

35

bk&ifBuD;\ zGHYNzdK;wdk;wufrI t,ltq


yx0DtajctaeESihf &SifoefaexdkdifrI yHkpHwdkYtay: av;pm;
orI &Sd&rnf[kvnf; bk&ifBuD;u rdefYjrGufrSmMum;onf/


]vlxktay: uREkfyfwdkY\ tawG;tjrifwkdYudk
twif;tusyf roGwfoGif;oihfyg/ tBuHPf jyK&HkrQom
vkyfaqmifoihfonf/ olwdkYESihf awGYqHk&rnf/ olwdkY vkdtyf
csufudk odjrifem;vnfxm;&rnf/ ,if;aemufwGifrSom
olwdkY arQmfvifhcsufwdkY jynfh0ap&ef rnfonfwdkY vkyf
aqmifEkdifonfudk tBuHPfay;jcif;yifjzpfonf/}


bk&ifrif;jrwf \ tawG;tjrifwdkYrSm pHEIef;rsm;udk
csrSwfNyD; txufrS atmufodkY nTefMum;tkyfcsKyfonfh

zGHYNzdK;wdk;wufa&;\ &v'frsm;rSm vuf&Sd jy AsL&dkua&pDpepfESihf qefYusifzufjzpf\/ vlxku yg0if
emwdkYudk ajyvnfatmif ajz&Sif;EkdifNyD; vlxkqDodkY wkduf&dkuf aqmif&Gufjcif;ESihf qHk;jzwfcsufcsrSwfjcif;wdkYjzpfonf/
a&muf&Sd &rnfvnf;jzpfonf/ ]&SifoefrItwGuf avmuf
]zwfpmtkyfrsm;udkomvQif wG,fuyf? zufwG,f
i&ef? pm;oHk;&eftwGuf avmufi&ef} rSonf ]jynhfpHkpGm
aexdkifjcif;ESihf tm[m&jynfh0pGm pm;oHk;Ekdifjcif;} qDodkY rxm;MuavESifh/}

csOf;uyfrIjzpf\/

bk&ifBuD;u qHk;rpum; ajymMum;cJhzl;onf/

bk&ifBuD;udkf,fwkdifvnf; ]&dk;pif;aom aexdkif
rI} udk vdkufemusihfoHk;onf/ enf;vrf;jzifh wkdif;ol
zGHYNzdK;a&;orm;wdkYonf &yf&Gm vlYtodkif;t0dkif;
jynfom;wdkYvnf; rdrdwkdY\ b0 tajctae trSeftwkdif; twGif;&Sd vlrIa&;ESihf obm0w&m;wdkYESihf ndEdIif; aqmif
jyem t00udk &ifqkdif ajz&Sif;EkdifMuonf/ ol\ zGHYNzdK;a&; &Guf&rnf[kvnf; Mo0g' ay;cJhzl;onf/
'etawG;tjrifwdkYudk trsm;jynfol odem;vnf
vG,frnfh acgif;pOfi,frsm;jzihf a&;om;jyKpkwifjycJhonf/

zGHYNzdK;wdk;wufa&; jyemrsm;ESihf ywfoufNyD;
bk&ifrif;jrwf\ udk,fydkif 'erSm odkYjzpf\/ &kd;&Sif;
vG,fulpGm ajz&Sif;&efjzpfonf/ obm0w&m;\ tpOf
ajymif;vJaerI Oya'otwkdif; todPfynm &,lNyD;
vdkufavsmnDaxG trSDo[JjyK &Sifoefa&;yifjzpfygonf/
om"u aqmif&aomf a&xknpfnrf;rIudk oefYpif&mwGif
a&oefYjzihf vJvS,fz,f&Sm;a&; (odkYr[kwf) yHkrSef
'Da&twuftus pepfudk toHk;csNyD; a&udk oefYpifapa&;
jzpfonf/ aA'gyifi,frsm;udk pdkufysKd;xm;NyD; tnpftaMu;
rsm;udk pkyf,loefYpifaponhf enf;vrf;rsm;udkvnf;
toHk;jyKEkdif ygao;onf/


36

zGHYNzdK;a&; vkyfaqmif&m0,f a'owGif;vlxk?

r[mzGHYNzdK;rI bk&ifBuD;ESihf ol\ ukd,fydkif urmausmf 'e



2006 ckESpf? arvwGif ukvor* taxGaxG twGif;a&;rSL;csKyf udk
zDtmeefu vlom;zGHYNzdK;a&; woufwm pGrf;aqmif&nf atmifjrifrIqk Human
Development Lifetime Achievement Award udk xkdif;bk&ifBuD;tm;
csD;jrihfcJhonf/ bk&ifrif;jrwf\ ]jynfwGif;zlvHkavmufirI pD;yGm;a&;} Sufficiency Economy zGHYNzdK;a&; 'etjriftay: wefzdk;xm;NyD; qkcsD;jrihfjcif;jzpfonf/


jrwfAk'\ oGefoifqHk;rcsufrsm;? rZdry#dy'g - tv,ftvwf
usihfpOf? zGHYNzdK;a&;\ tv,fA[dkwGif jynfolvlxk\ udk,f? pdwfESpfjzm csrf;om
a&;udk t"duxm;&ef? &dk;&mrysuf tjcm;enf;vrf;rsm;jzihf zGHYNzdK;a&;udk aqmif
&Guf&ef? pD;yGm;wdk;wufzGHYNzdK;rI yg&m'dkif;ta&GUtay: owdxm; csnf;uyf&ef
ponfh tawG;tjrifrsm;udk aygif;pnf;NyD; bk&ifBuD;u xdkif;jynfolwdkYtwGuf
udk,fydkifzGHYNzdK;rI 'ewpf&yfudk wnfaqmufay;cJhonf/


rsufarSmufacwf urmBuD;\ pD;yGm; zGHYNzdK;wkd;wufa&;wGifvnf;
ta&;ygvSonfh tawG;tjrif wpf&yftaejzihf vufcHxm;&SdMuonf/

Sufficiency
Economy

37

bk&ifrif;jrwf\ qif;&Jom;jynfolvlxktwGuf
awmf0if zGHYNzdK;wdk;wufa&; pDrHudef;rsm;

csufu&D rif;rsKd;quf\ udk;yg;ajrmufrif; jzpf
aom bk&if blrdabmvft'l,m'wf aexdkif&m awmf0if
eef;awmf0ef;twGif;wGif awmf0ifpDrHcsufrsm;twGuf prf;
oyf okawoe oD;ESHpdkufcif;rsm;? opfawmrsm;? tao;pm;
puf&Hki,frsm; xm;&Sdygonf/ pyg;pdkufcif;rsm;? opfoD;0vH
pdkufuGufrsm;? arG;jrLa&;jcHrsm;? ig;uefrsm;? pyg;Budwf puf
wpfvHk;? EkdYcsufpuf&Hk ponfwdkYvnf; yg&Sdonf/ prf;
oyfrIrsm;? okawoersm; atmifjrifonfh tcg0,f v,f
orm;vlxkxH taMumif;Mum;NyD; enf;ynmtopfudk
toHk;jyKcGihf &&Sdaponf/ ausmif;om;rsm;? v,f orm;rsm;
ESihf jynfolvlxkudkvnf; eef;wGif; pDrHcsufrsm;tm;
vma&muf avhvmcGihf jyKxm;onf/

bk&ifrif;jrwf\ ESpf 60 ausmf xD;eef;oufwrf;
umvtwGif; NrKdU&Gm? aus;vuftESHY EkdifiHw0Srf;vHk;&Sd
tajccHvlxkxHodkY yHkrSef oGm;a&mufvnfywfavh&Sdonf/
txl;ojzihf a0;vHoDacgifNyD; zGHYNzdK;wdk;wufrI enf;yg;vS
aom aus;vufESihf awmifay:a'orsm;? qif;&JrGJawvS

38

aom vlxk tMum;odkY OD;pm;ay; oGm;a&muf avhvmavh


&Sdygonf/


tusKd;quftaejzihf 1952 ckESpfu pwifcJh
aom awmf0ifpDrHudef; Royal projects ta&twGufrSm
,cktcg 3000 (oHk;axmif) ausmf&SdavNyD/ tajccHvlxk
twGuf ynma&;? usef;rma&;? pD;yGm;a&;? obm0
ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;? a&t&if;tjrpf umuG,fa&;
ESihf zGHYNzdK;a&; pDrHudef;rsm; jzpfonfhtwGuf aus;vufae
vlxkwdkY tcGihftvrf;rsm;pGm cHpm; &&SdapNyD; qif;&JrGJawrI
avsmhcsa&;ESifh jynfolYtusKd;pD;yGm; zGHYNzdK;a&;twGuf rsm;pGm
taxmuftuljzpfaponf/

21 &mpkwGif vlom;qefvSaom? jynfolwdkY
ESihftwl? jynfolYvlxk\ pdwokc? um,okc jynfhpHka&;
twGuf aexkdif&Sifoefaom xl;jcm;onfh orkdif;wGifrnfh
bk&ifBuD; wpfyg;yifjzpfygonf/

bk&ifrif;jrwf oufawmf &mausmf&Snfygap/

xkdif;0efBuD;csKyf&ifvufESihf tpdk;&tzGJYu
bk&ifBuD;arG;aeYwGif *g&0jyKMuyHk

oufawmf&Snf bk&ifrif;jrwf\ 84 ESpfajrmuf arG;aeYwGif


Mo0g'rdefYcGef; ajymMum;pOf (5 &uf? 'DZifbm? 2011)

39

ukvor*\ vlom;zGHYNzdK;a&; woufwm


pGrf;aqmif&nfatmifjrifrI qk udk bk&ifrif;jrwfrS
vufcH&,lpOf (26 arv 2006)

jrefrmEkdifiH orwBuD; ref;0if;armifESihf


xkdif;bk&ifrif;jrwf
(2-5 rwfv? 1960? &efukef)

acG;cspfaom bk&ifBuD;

40

owd... pmzwf&ef rarhygESihf



,aeYacwfrSm rD'D,mawG&JU
wdk;yGm;rI (Media Population) u rsm;
onfxuf rsm;vmonf/ ,cifu yHkESdyf
rD'D,m (Press Media) TV, Audio
Media wdk havmufom &dScJh&mrS ,aeY
wGif tGefvdkif;rD'D,m? aMumfjimbkwf? qdk
&S,feuf0ufcfrsm;? rdkbdkif;zkef;rsm; ponf
jzifh Media rsKd;pHk tvQKdvQKd ay:ayguf vm
Muonf/

txl;ojzifh
rD'D,mat;
(Cold Media) rsm; jzpfonfh pmtkyfpm
ay Press Media rsm;u Online, Internet uJhodkYaom Hot Media rsm;ESifh
,SOfvQif ,SOfNydKif EdkifpGrf;rsm; ododom
om usqif; vmMuonf/ txl;ojzifh
tifwmeufuJhodkYaom Hot Media wdkY
rSm toHk;jyKolrsm; od&dSvdkonfh owif;
tcsuftvufrsm;udk tcsdefwdktwGif;
vsifjrefpGm &SmazGay;Ekdifjcif;? t&kyftoH
ponhf Media pHk MunhfI cHpm;Ekdifjcif;? toHk;jyKol user
tcsif;csif; Email? csufwif ponfwdkYjzifh qufoG,f
Ekdifjcif;? ponfwdkYaMumifh umvwdk twGif;rSm oHk;pGJol
ta&twGuf tqrwef rsm;jym;vmcJhonf/ tcsKdUaom
urmausmf owif;pmBuD;rsm;onfyifvQif ,if;wdkY\ Offline yHkESdyf xkwfa0aerIrsm;udk &yfqdkif;um Online Version wpfckwnf;jzifh ajymif;vJ &yfwnf vm&onftxd
Hot Media wdkYu atmifjrifrI o&zl aqmif;EkdifcJhonf/

ICT acwf&JU wdk;wufrIawGMum;rSm arG;zGm; vm
MuwJh Cyber Citizen vli,fawG[m Online, Internet
t&kyf? toH vIyf&Sm;rIrsm;awGeJY jynfhESufaewJh Multimedia urmBuD;rSmyJ olwdkY&JU b0awGudk jrKyfESH xm;csifMu
ygw,f/ onfvdkqdk&if olwdkYwpfawGtwGuf Cold Meida awG[m rvdktyfawmhbl;vm;/ Cold Media awG&JU
usqHk;cef;[m uRefawmfwkdY&JU urmBuD;rSm pwifaeNyDvm;/


onfvdk ar;vmcJh&ifawmh pma&;ol
u r[kwfyg/ vHk;0r[kwfyg[k jywfjywf
om;om; jyef ajz&ygrnf/ rMumao;rDu
t*FvefEkdifiHrSm jyKvkyfcJhonfh okawoe
ppfwrf;wpfck& Online, Internet, Hot
Media rsm; tMum; arG;zGm; BuD;jyif;vmonfh
vli,fvl&G,fwdkYrSm pmtkyf? pmay? r*Zif;
ponfh Cold Media rsm; tMum;rSm arG;zGm;
BuD;jyif;vmaom vli,f vl&G,frsm;xuf
pOf;pm;awG;ac:EkdifrI?Pf&nfPfaoG;wdkY
edrfhusaeaMumif; taotcsm awGY&dS&yg
onf/ Hot Media wdkY\ oabmrSm t&kyf?
toH? vIyf&Sm;rIwdkYrSm cl;NyD;cyfNyD; toifhjyif
qifxm;NyD; jzpfojzifh OD;aESmuf\tvkyf
rvdktyfbJ ESvHk;om;ESifh toifh cHpm;&Hk jzpf
onf/ Cold Media wdkY\ oabmrSm Hot
Media \ ajymif;jyefjzpfonf/

txl;ojzifh ,aeY zGHYNzdK;NyD; EkdifiHBuD;
rsm; (Developed Country) wGif Hot Media rsm;ESifh Cold Media rsm;\ vTrf;rdk;rIrSm wef;wl
&nfwlrQom &dSvm aomfvnf; pma&;olwdkYuJhodkY zGHNzdK;qJ
EkdifiHrsm;wGif Hot Media rsm;\ vTrf;rdk;rIrSm tqrwef
tm;aumif; vm onfjzpf&m awG;ac:rIpGrf;&nfrsm;? wDxGif
zefwD;EdkifrIrsm; ododomom usqif;vmonfudk awGY&dS&
ygonf/ odkYjzpf vli,fvl&G,frsm; taejzifh Hot Media
rsm;wGifom tcsdefukef vHk;yrf; raeMubJ Cold Media
rsm;bufodkYvnf; wpfvSnfhjyef vSnhfum rdrdwdkY\
awG;ac:rI pGrf;&nfrsm;udk jrifhwifMuyg[k wdkufwGef; a&;
om; vdkuf&ygonf/

]aus;Zl;jyK ... pmzwf&ef rarhMuygESifh}


Ref: www.newyorktime.com

41

oifhpmusufpGrf;&nfudk b,fvdkjrihfwifrvJ
plan is plan for fail}

'DuaeY acwf[m ,SOfNydKifrIacwf Hyper Competition Age BuD; jzpfwmeJYtnD vli,fvl&G,fwkdif;[m


tcsdefwkdif; oif,lae? Learning vkyfae&ygw,f/ ,aeY
urmay:rSmvnf; pOfqufrjywf oif,lavhvmaeMuwJh
tzGJYtpnf;awG? EdkifiHawGuyJ atmifjrifrI o&zltvDvDudk
&,laeMuwm jzpfygw,f/

zl;ikHwkdY taeeJYvnf; 'Dvkd Learning Organization awGxJrSm ausmif;oifynma&;awGudk omru
Informal Education jzpfwJh udk,fwkdif avhvmoif,lrI
Self learning udkvnf; rjywf jyKvkyfaeMu&rSmyg/ wpf
zufrSmvnf; Formal Education vrf;aMumif; jzpfwJh
wuodkvf0ifwef;? yxrbGJY First Degree awGudk omr
u 'kwd,bGJY Second Degree awG? rmpwmbJGY Master
Degree awG? a'gufwmbGJYawG? 'DyvkdrmawG rsm;pGm
oif,lMu&OD;rSm/

zl;ikHwkdY&JU oif,lavhvmrI Learning Process
rSm taxmuftuljyKapzdkY tcsuftvuf uav;rsm;udk
wifjy ay;vdkufygw,f/
1/ tcsdefpm&if; jyifqifa&;qGJrIESifh yef;wkdif (Planning Time-table
and Target)

tpaumif;rS taESmif;aocsmqdkwJh pum;ykH



twkdif; t&m&mwdkif;rSm tpjyKrI[m ta&;BuD;ygw,f/
txl;ojzifh usaemfwdkY jrefrmvlrsKd;awG awmfawmfrsm;rsm;
[m Planning a&;qGJwJh ae&mrSm tm;enf;avh &Sdygw,f/
'gaMumifhrkdY olwkdYEdkifiHawGrSm Planning eJY ywfoufvkdY tNrJ
wrf; ajymavh&SdwJh pum;av; wpfcGef;&Sdygw,f/ ]Fail for

42

] pDrHudef;qGJzdkY
ysufuGufjcif;[m usqkH;zkdYtwGuf pDrH
udef; qGJaejcif;yJ} wJh/ 'gaMumifhrdkY zl;ikHwkdY
taeeJYvnf; rdrdwkdY&JU pmoifESpfawG
ppcsif;uwnf;u b,f&uf b,f&uf
awGrSm b,fbmomawGudk tNyD;usuf
r,f? b,fvawGrSm b,fbmomawG
udk oif&kd;ukef avhvmNyD;vdkY jyefvnf
avhusifhcef; vkyfr,f pwJh udk,fh&JU
studying Process eJY qufpyfywf
oufwJh Mile stones Time-scale awGudk tao;pdwf
a&;qGJ jyifqif xm;oifhMuygw,f/ NyD;oGm;&ifvnf; Plan
u Plan twkdif;yJ &SdaevdkY r&ygbl;/ udk,fa&;qGJxm;wJh
pDrHudef; Plan eJY tnD vufawGY taumiftxnfazmf
vkyfMu&ygr,f/ tJonf vkd vkyfaepOf tcgrSmvnf; udk,fh&JU
Plan [m vufawGY usrus? udk,feJY udkufnD-rudkufnD
rjywf qef;ppfaeNyD; vdktyfwmrSeforQudk vkdwdk; ydkavQmh
vkyfNyD; Plan udk tNrJ wrf; Update vkyfaeoifhygw,f/
2/ pmusufonfhae&m (Studying Location)

pmusufwJh ae&muvnf; zl;ikHwkdY Learning
Process rSm rsm;pGm ta&;ygygw,f/ ckdifrmwJh okawoe
ppfwrf;awGt& ae&m wpfae&mwnf;rSmyJ tNrJwrf; pGJ
pGJNrJNrJ usufwJh olawG[m ae&mawG cPcPajymif;NyD;
pmusufwJh olawGxuf pmydk&? pmrSwfrdw,fvkdY qkdyg
w,f/ jzpfEdkif&if pmusufwJh ae&m[m tdyf&may:wdkY?
qdkzmay:wdkYxuf pmMunfhpm;yGJrSm jzpfoifhygw,f/ NyD;&if
udk,fh&JU pmMunfhpm;yGJay:rSm ausmif;pmeJY ywfoufvdkY
udk;um; (Reference) vkyfp&m Dictionary vkdrsKd; pmtkyf
pmwrf;awGudk xm;&Sdoihfovkd pmusuf&if; vdktyfr,fh
abmvfyif? cJwH? Line Pen pwJh pma&; ud&d,mawGudk
vnf; pmusufae&if; x&Smp&m rvdkatmif t&efoifh
xm;&Sd oifhygw,f/ NyD;awmh txl;ojzifh vufudkifzkef;&SdwJh
zl;ikHwkdYuvnf; wwfEkdif&if pmusufaewJh tcsdefrSm vuf
udkifzkef;udk ydwfxm;zdkY BudK;pm;oifhygw,f/ pmusufwJh
ae&m[m wdwfqdwfNidrfouf? taESmihft,SufawG uif;zdkY

vkdtyfovdk? tyltat; rQwNyD; vkHavmufwJh tvif; 4/ wwfEkdifoavmuf tvGwfusufrSwf&rnfh pmrsm;udk toHxGuf


a&mif &&SdzkdYvnf; vkdtyfygw,f/
usufyg

pm usufrSwfwJhtcg wcsKdU yg;pyfuae toH
3/ trsKd;rsKd;aom pmzwfenf;rsm; (Various Reading Style)
xGuf usufrSwfavh &Sdayr,fh wcsKdUuawmh rsufpdeJYyJ zwf
usaemfwdkY jrefrmausmif;om;awG awmfawmf NyD; toHxGufusufavh r&Sdygbl;/

rsm;rsm;[m pmqdkwmeJY wef;NyD; tvGwfusufzdkYyJ tm;oef
vl&JU OD;aESmuf[m taMumif;t&mwpfckudk
Muygw,f/ wu,fawmh bGJYvGef? a'gufwmbJGY pwJh tqifh rSwfom;wJh ae&mrSm vlYcEmudk,f&JU 'Gg&ayguf tm&kHcH t*Fg
qifh wufvSrf; jrifhrm;vmvdkY zwf&wJh? avhvm&wJh oif&dk; Sense Organs awGjzpfwJh rsufpd? em;? ESmacgif;? vQm?
awG? &nfnTef;pmtkyf Reference Books awG rsm;jym; udk,f? pdwf pwmawGuae Input Data tcsuftvuf
vmwJh tcg b,folrS tvGwf rusufEkdifawmhygbl;/ awGudk &,lygw,f/ 'gaMumifhrdkY rsufpdeJYyJ MunfhNyD; usuf
'gaMumifh pmtkyfawG? oif&kd;awGudk zwfI avhvmMuwJh avh&SdwJh olawG&JU OD;aESmuf[m ol rSwf&r,fh taMumif;
ae&mrSm atmufrSm azmfjyxm;wJh Reading Style av; t&mudk rsufpdeJYyJ Scan vkyf rSwfom;EkdifNyD; em;eJY toHudk
awGeJY csdefxdk;okH;oyf zwfIMur,fqkd&if ydkNyD;xda&muf rMum;Ekdifygbl;/ toHxGuf usufrSwfavh&SdwJh olawG&JU
atmifjrifygvdrfhr,f/
OD;aESmufuawmh rSwfom;&r,fh Input Data awGudk
rsufpdeJY Scan vkyf rSwfom;Ekdif&kH omru toHxGufNyD;

(u) tay:,H &Syfzwfjcif; ( Skimming)
usufrSwfwJh twGuf em;eJYyg toHudk rSwfom; Voice Re
oif&kd;wpfckvkH;? pmtkyfwpftkyfvkH;udk wpfcef; cord vkyfekdifygw,f/ 'gYtjyif Oyrm- pmar;yGJrSm pmawG
csif; tao;pdwf rzwfIrD pmtkyf&JU qkdvdk&if;? tmabmfudk bmawG arhoGm;cJh&ifvnf; rsufpdeJY Scan vkyfxm;wJh
jcHKikHrdatmif tay:,H zwfIoifhygw,f/ NyD;awmh wcsKdU ykH&dyfawGudk OD;aESmufu jyefac:,lEkdif&kH omru em;eJY ReReference Books awGudk zwfIwJh ae&mrSmvnf; udk,fh cord vkyfxm;wJh toH Voice awGudkyg jyefvnf Mum;
&JU oif&dk; Course eJY wkduf&kduf roufqkdifwJh tydkif;awGudk EkdifwmrdkY rSwfrEkdifzkdY tcGifhta&; ydkrsm;ygw,f/
Skimming Reading Style eJY zwfI oifhygw,f/
5/ pdwfzdpD;rIrsm;udk avQmhcsyg/ (Reduce Your Stress)

(c) rSwfrdatmif usufrSwfzwfIjcif;

wwfEkdifoavmuf pmrusufrSwfcifrSm pdwfudk

Memorizing
ayghyg; Munfvifatmifxm;yg/ txl;ojzifh pmrusufcif

pmar;yGJrSm ar;avh ar;x&SdwJh taMumif;t&m w&m;xkdifwmvdkrsKd; (Meditation Exercise) udk 15 rdepf
awG? pmar;yGJtwGuf rodrjzpf odxm;&r,fh tcsuf avmuf vkyfay;Ekdif&if aumif;ygw,f/ 'grSr[kwf pm
tvufawGudkawmh tvGwf rSwfrdaeatmif Memoriz- rusufcif udk,ftESpfoufqkH; oDcsif;wpfyk'fudk zGifhNyD; 5
ing Reading Style eJY xyfum wvJvJ zwfI&ygr,f/
rdepf 10 rdepf avmuf em;axmifyg/ udk,fh&JU Study Plan
Time-table udk a&;qGJwJh ae&mrSmvnf; awmuf

(*) odjrifem;vnfatmif zwfIjcif;
avQmuf pmusufwmrsKd;xuf wpfem&Davmuf usuf? 15

Realizing
rdepfavmuf em;NyD;&if jyefusuf ponfjzifh a&;qGJxm;

wcsKdU taMumif;t&mawG[m tvGwfusuf oifhygw,f/ Studying Process qkdwm[m pdwfeJY
rSwf&kHeJY rvkHavmufbJ aoaocsmcsm oabmayguf od wkduf&kduf oufqkdifwJh Process jzpfwmrdkY zl;ikHwkdY&JU
jrifem;vnf realize jzpfatmif okH;oyfzdkY vkdtyfygw,f/ pdwf[m Stress awG? Pressure awG uif;uif;eJY Munf
Oyrm- tkdif;pwdkif;&JU urmausmf Equation wpfck jzpfwJh vifaezdkY vkdtyfaMumif; wifjyvkdygw,f/
E=mc2 qdkwmudk tvGwfusufrSwf&if puefYydkif;avmuf
aemifrSmvnf; tvsOf;oifh&if Studying skill
yJ tcsdefay;&ygw,f/ 'gayr,fh 'D Equation udk aoao Tips av;awGudk qufvuf azmfjycsifygao;w,f/
csmcsm oabmayguf em;vnf tokH;cs EkdifzkdYuawmh rvG,f
ygbl;/

(vif;okdufnGefY (jrefrmhajr) a&;om;aom jref
rmawG atmifjrifzdkY pmtkyfrS xkwfEIwfygonf/)
43

opmazguf cHae&qJ
rsKd;qufopf
jrefrmhvli,frsm;
vSa&T

44


vGefcJhwJh ESpf&ufavmufu azhpfbkwfrSm rdwfaqG wpf
a,muf wifvdkufwJh owif;udk zwfNyD; awmfawmfav; pdwfrtD
rom jzpfoGm;w,f/ ynmacwfrSm jrefrmvli,fawG &&SdaewJh
ynm t&nftaoG;eJY ywfoufvdkYyg/

armuynma&; r*Zif;rSm pmawGa&;jzpf? zwf jzpfawmh
urmhEkdifiH trsm;pkawG[m ynma&;rSm &if;ESD; jrKyfESHrI tNydKiftqdkif
jzpfvmwmudk awGYjrifae&w,f/

21 &mpk[m enf;ynm aygufuGJwJh &mpkESpf? ynma&;u
t&m&mudk OD;aqmifr,fqkdwJh acwfrSm usaemfwdkY&JU wdkif;jynf acgif;
aqmifawGu wuokdvf taqmifawGudk [kdw,fvkyfr,fh pD;yGm;
a&; vkyfief;&SifawGqD avvHypf a&mif;pm;wmudk awGY&awmh
awmfawmfav; pdwfxdcdkuf&ygw,f/ todPf enf;yg;&avjcif;
qdkNyD; ,lusKH; r& jzpfrdygw,f/

usaemfwdkY rsKd;qufawG[m 1962 ckESpf uwnf;u
tkyfcsKyfolawG&JU zsufqD;rIudk pepfwus cHcJhMu &yg w,f/ ESpf 20 udk
rsKd;quf wcktjzpf owfrSwf&if tckqdk&if rsKd;quf oHk;ckavmuf
[m rw&m; zsufqD; cHvdkuf&ygNyD/

usaemfu 1992 ckESpfrSm ppfawG'D*&D aumvdyfudk
wufcGifh &ygw,f/ aumvdyf? wuokdvfwdkYqdkwm ausmif;om;awG
okawoevkyf? tokH;jyKEkdifzdkY pmtkyfpmwrf;awG odyHokawoe

aqmif;yg;u@
vkyfr,fh "gwfcGJcef;okH; ud&d,mawG b,favmuf rsm;rsm;
pm;pm; &SdovJqdkwJh tcsufu ta&;BuD;ovdk ynm&Sif
awG&JU tcef;u@uvnf; awmfawmfav; ta&;ygyg
w,f/ usaemf wufa&mufcGifh &cJhwJh 'D*&D aumvdyfrSm pm
Munfhwdkuf Library oD;oefY r&Sdygbl;/

ausmif;om;wpfa,muf pmzwfcsifvdkY pmtkyf
iSm;csifoyqdk&if pmtkyfwpftkyf &zdkY em&DESifhcsD apmifhqdkif; &
ygw,f/ (0g&ifh ausmif;om;tcsKdU\ oifjycsuft& pmtkyf
jrefjref vdkcsif&if pmMunhfwdkuf 0efxrf;rsm;udk rkefYrsm;jzifh
vmbfxdk;xm;jcif;jzifh rdrdvdkcsifaom pmtkyfudk tjref &&Sd
edkifonfrSm udk,fawGY jzpfygonf )/

wuodkvf ausmif;om; wpfa,muf&JU t"du
wm0efu rdrdbmom&yfESifh qdkifwJh pmtkyfpmwef;awG &Sm
azG zwfI&ygr,f/ 'gayrJh usaemfwdkY ausmif;aepOf wu
odkvf ausmif;om; trsm;pku pmzwfwJh tavhtusifh r&Sd
Muygbl;/ pmrzwfwJh tjyif pmar;yGJrSm cdk;cswJh tvkyfudkyg
vkyfMuygw,f/

ausmif;NyD;vdkY vlYavmuxJ usifvnf&r,fh
vli,fawG pmar;yGJrSm ckd;csaeMujcif;[m usaemfwdkY vlY
tzGJYtpnf; twGuf aumif;aom vuPm r[kwfygbl;/

usaemf 2001 ckESpfrSm xdkif;EkdifiHu emrnfausmf
csLvmavmifuGef; wuokdvfrSm ynmoifaewJh rdwfaqG
wpfa,mufqDudk tvnftywf a&mufygw,f/ jrefrm
jynfu ausmif;om;awGeJY rwlnDwJh tcsufu pmzwfwm
ygyJ/ aeYvnfpm pm;NyD;wmeJY pmMunfhwdkuf (Library) rSm
pmzwfae&m wpfae&m &zdkYtwGuf tajy;tvTm; tvk
t,uf ,l&wJh taetxm;yg/ 2006 ckESpfrSm tdEd,EkdifiH
u emrnfausmf *s0g[mvmael; wuodkvfudk a&muf
awmh trdjrefrmjynfu ausmif;om;awG? tem*wf acgif;
aqmifavmif;awG b,ftxd acwfaemufus usefcJhNyDvJ
qdkwm awG;rdNyD; pdwfraumif; jzpfrdygw,f/

wuodkvf tmPmydkifawGu pmMunhfwdkufudk
n (12) em&Dxd zGifhay;xm;w,f/ pmMunfhwdkufBuD; udk,f
wdkifu pmayavhvmaewJh ausmif;om; wpfa,muf&JU
pdwfydkif;qdkif&mawGeJY oif,l avhvm qnf;yl;vdkpdwfudk
wuf~uGEkd;Mum; apygw,f/ BuD;us,fwJh wuodkvfawGeJY
ausmif;pmMunfhwdkufBuD;awG[m tem*wf acgif;aqmif
awG&JU tvkdtyfqHk;aom? r&Sdrjzpfaom &wemodkufawG
jzpfaeygw,f/ pma&;q&mBuD; jroef;wifh&JU pum;vkH;ukd
iSm;okH;&r,f qdk&if {u&mZfwdkY&JU b@mwdkufaygYAsm/ wdwf
qdwf NidrfoufpGmESifh pmay avhvmaewJh ausmif;om;

vli,fawG pmMunfhcef;xJrSm tjynfh/ awG;awm? a0zef


pOf;pm;&if; tem*wf urmudk udk,hfynm e,fy,f tvkduf
pdwful; yHkazmf aeMuyHkrsm;u tm;&p&m? tm;usp&myg/
&efukef wuodkvfrSmawmh ausmif;om;awG pnfum;wJh
ae&mu vufzuf&nfqdkif jzpfaeqJ/

usaemfwdkY &efukefwuodkvf yifrpmMunfhwdkuf
rSm pmtkyfzwfaewJh ausmif;om; wpfa,mufp ESpfa,muf
pu vGJNyD; usefolawGuawmh orD;&nf;pm; csdef;awGYwJh
olawG jzpfaeygw,f/ t"dywd vrf;rab;u opfyif
atmuf ckHwef;vsm;awG[m twGJawG cspfZmwfvrf;cif;wJh
ae&mrQom jzpfaewm pdwfraumif;p&m jzpfaeygw,f/

ausmif;om;awG 'Dvdkjzpfaeatmif zefwD;xm;
wmu ppftkyfcsKyfa&;atmufu ynma&;pepfyg/ awG;ac:
pOf;pm;wJJh? a0zefydkif;jcm;wJh vli,fawG rvkdbJ trdefYemcH
wwfrI wcktwGuf &nf&G,f wnfaqmuf xm;wJh edrfhus
wJh ynma&; pepfaMumifh jzpfygw,f/ vli,fxkudk vrf;
aMumif;vTJxm;w,f/ todynm zGYHNzdK;rItwGuf tqif
rajywJh wuodkvf ynma&;yg/

urmhEdkifiH awmfawmfrsm;rsm;u acgif;aqmif
awG[m olYwdkYEdkifiH&JU tem*wf acgif;aqmifawG jzpfvm
r,fh vli,fawG twGuf ynma&; u@rSm tBuD;tus,f
&ifESD;jrKyfESHrI jyKvkyfaeMuwmudk aeYpOf ESifhtrQ awGYjrif
ae&ygw,f/ (Worldwide Education and Library
spending) 0bfqdk'f pmrsufESmrSm az: jycsuft& tar&d
uef jynfaxmifpku ynma&; u@rSm a':vm bDvD,H
(500) eJY eHygwfwpf ae&mrSm &Sdaeygw,f/ *syef? *smreD? jyif
opfEkdifiHawGu 'kwd,? wwd,ESifh pwkwae&m
toD;oD;rSm &SdaeMuygw,f/ tar&duef jynfaxmifpk[m
pmMunfhwdkuf wckwnf;rSm okH;wJh tokH;p&dwfu a':vm
12 bDvD,H &Sdygw,f/ 'Davmuf &if;ESD;jrKyfESHrI vkyfaewm
awmif 2009 ckESpfu vkyfwJh (Program for International Student Assessments - PISA) ppfaq;rIrSm
tar&duef jynfaxmifpku ausmif;om;awG eHygwf (14)
ae&mudk a&mufoGm;wJh twGuf tkyfcsKyfolawG tkwfatmf
aomif;wif; jzpfcJh &ygw,f/ ynma&;0efBuD; (Arne Duncan) u qdk&if 'Dowif;udk Mum;NyD; wkefvIyf cJh&w,fvdkY
ajymqdkcJhygw,f/

orw tkdbm;rm;uawmh (Spunik moment)
vdkY ajymqdkcJhygw,f/ Spunik moment qdkwm qkDAD,uf
jynfaxmifpku urmywf vrf;aMumif;xJudk N*dK[fwk vTwf
wif vdkufwJh tcsdef? tar&duefu acwf aemufus usefcJh
45

NyD qdkNyD; tar&duef jynfaxmifpkrSm jzpfay:cJhwJh okawoe


ESifh enf;ynm vIyf&Sm;rI taMumif; &nfnTef; ajymoGm;wm
jzpfygw,f/

aqmf'Dtma&;AD;,m;EdkifiH qdk&if (King Abdull
ah Science and Technology Institute) wuodkvf
wckwnf;rSm a':vm 10 bDvD,H &if;ESD; jrKyfESHcJhygw,f/ 'D
tcsufawGudk Munfh&if EkdifiHhacgif;aqmifawG[m ynma&;
udk b,ftwdkif;twmxd pdwf0ifpm;aew,f qdkwm od
omygw,f/

usaemfwdkY&JU tdrfeD;csif; xdkif;EkdifiHqdk&if tkyfcsKyf
olawG? ynm&SifawG? ausmif; tmPmydkifawG[m rMumcif
rSm jzpfay:vmr,fh (Asean Economic Community tmqD,H pD;yGm;a&;uGefjrLewD) 0ifqefYzdkY BudKwif jyifqif
aeMuwmudk awGYjrifae&wm awmfawmf tm;usp&m
aumif;ygw,f/ wm0ef&SdolawGom jyifqifwm r[kwfbJ
ausmif;om;awG udk,fwdkifu vmr,fh tem*wf umvrSm
jzpfay:vmr,fh EdkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&; ajymif;vJrIawG
tay: &ifqdkifzdkY jyifqif aeMuygw,f/ EkdifiHawmf bwf*suf
&JU 27 &mcdkifEIef;udk ynma&;u@rSm okH;xm;NyD; trsKd;om;
xkwfukef GDP ESifh wGuf&if ynma&; tokH;p&dwfu
urmheHygwfwpf ae&mrSm &Sdygw,f/

'gayr,fh usaemfwdkY jrefrmEdkifiH? ppftmPmydkif
awGu EdkifiHwck&JU usufoa&aqmif trsKd;om; pmMunfh
wdkufESifh wuodkvfawGudk avvHwif a&mif;csvdkuf? ynm
a&; toHk;p&dwfudk tedrfhqHk;xm;vdkuf? vli,fxkudk
rawG;ac: wwfatmif ydwfqdkYvdkuf? axmifcsvdkuf? oif&dk;
udkvnf; ajymif;vJ jyKjyifcGifh ray;eJY urmhEkdifiHawGrSm
rjrifzl;? rMum;zl;wJh tvkyfawGudk vkyfaewm awmfawmf
&ifav;p&m aumif;vSw,f/ ynma&;udk b,fyHk? b,f
enf; wnfaqmuf yHkazmfaeMuovJ qdkwm pdk;&drfp&myg/

EkdifiH&JU vlOD;a& w0uf&SdwJh vli,fawG 21 &mpk
udk b,fynma&;? b,ftawG;tac:ESifh &ifqkdif jzwfoef;
MurvJ qdkwm tifrwefrS &ifav;p&m aumif;ygw,f/
jrefrmEkdifiHu rsKd;qufopf vli,fawG[m acwftquf
qufrSmvdkyJ tkyfcsKyfolawG tqufquf&JU opmazgufjcif;
udk cHae&qJygvm;vdkY awG;rdygw,f/
vSa&T

Sources;
Think Again, Education (Foreign Policy)
Worldwide education and library spending
Ministry of education (Thailand)

46

tajccH
vlwef;pm;rsm;
tm;xm;&m
buausmif;
Munfa0

udkat;xGef;u ol\ ,mOfarmif; vpmaiG
usyf 7 aomif;ESifh NrdKUe,fpnfyifom,mwGif oefY&Sif;a&;
tjzpf vkyfudkifaeaom ZeD;onf\ vpmaiG usyf 4
aomif;cefYu pm;avmuf&Hkom &SdNyD; ausmif;ae t&G,f
om;orD; 3 a,mufpvHk;udk ausmif;xm;&ef rwwfEkdif
aMumif; ajymjyonf/

]usaemfu qif;&Jayr,fh udk,fhom;orD;udk
awmh ynmwwf jzpfapcsifw,f/ om;orD; 3 a,muf p
vHk;udk tpdk;&ausmif;rSm xm;EkdifzdkY qdkwmuawmh usaemf
wdkY tajctaeeJY vHk;0rjzpfEkdifbl;} [k &efukefNrdKU vdIifom
,mNrdKUe,fwGif aexdkifol udkat;xGef;u qdkonf/

jrefrmEkdifiHwGif trsKd;om;ynm&nf jrifhrm;a&;
twGuf ESpf 30 pDrHudef; csrSwf taumiftxnfazmfcJhNyD;
xdkpDrHudef;wGif roifrae&pepf? tcrJhynma&;pepfwdkY

yg0ifaomfvnf; yDyDjyifjyif aqmif&GufEkdifjcif; r&SdcJhay/



tpdk;& ausmif;rsm;wGif ausmif;0ifaMu;? pm
tkyfpmwrf;zdk;? tm;upm;aMu;? pmMunfhwdkufaMu;?
ausmif;&efyHkaiG ponfwkdYtjyif pma&; ud&d,mtwGuf
vnf; ukefusp&dwfrsm; &SdaeaomaMumifh ausmif;om;
wpfa,muftwGuf wvvQif tenf;qHk; usyf 5 axmif rS
usyf 1 aomif;ausmftxd tukeftus cHEdkifrS tpdk;&
ausmif;xm;Ekdifaom tajctae jzpfaeaMumif; ausmif;
om; rdbrsm;u ajymonf/

]ausmif;0ifaMu;eJY ausmif;&efyHkaiGu ausmif;
tyfprSm ay;&r,f/ ausmif;tvdkuf aiGyrmPu uGmjcm;rI
&Sdw,f/ ausmif;om;wdkif; vpOf ukefaewmu pmtkyf
pmwrf;zdk;? pmar;yGJaMu;? oifMum;a&;ypnf; tvSLaiG
tJvdk acgif;pOfawGeJY vwdkif; tvSLaiG xnfhae&w,f/ pm
oifckHutp vdktyf&if 0,fvSL &wmrsKd;qdkawmh ausmif;
p&dwfu BuD;ygw,f} [k yJcl;NrdKUcH ausmif;om; rdbwOD;u
ajymMum;onf/

ynmoifMum;a&;twGuf vdktyfaom wjcm;
p&dwfrsm;udk rdbrsm;rS jznfhqnf; ay;ae&jcif;onf tpdk;&
rS csxm;ay;aom ynma&;bwf*sufaiG enf;yg;jcif;
aMumifhjzpfaMumif; tajccHynmOD;pD;XmerS twdkifyifcH
ynm&SifwOD;u oHk;oyf ajymqdkonf/

ynma&; wuokdvfrS ygarmuwOD;uvnf;
tpdk;&taejzifh ynma&;twGuf bwf*sufudk vHkavmuf
pGm csray;jcif;aMumifh ausmif;oHk;ypnf;rsm;? oifMum;a&;

ud&d,mrsm; rvHkavmufjcif;? ynma&;0efxrf;rsm; vpm


vHkavmufrI r&Sdjcif;? ynm oifMum;p&dwfudk ausmif;om;
rdbrsm;u rQcH jznfhqnf; ay;ae&jcif;rsKd; jzpfvsuf&SdNyD;
rjznfhqnf;Ekdifaom qif;&Jom;rsm;rSm ausmif; raeEkdif
onfh tajctaeodkY a&muf&SdoGm;aMumif; ajymonf/

]jrefrmEkdifiH&JU uav;oli,f 1 oef;eJY 2 oef;
Mum;avmufu t"dutm;jzifh rdom;pk pDyGm;a&; jyem
awGaMumifh ausmif;rwufEkdifMuwmudk awGY&w,f} [k
ynma&; wuodkvf tNidrf;pm; 'kygarmu a'gufwmrsKd;
wifhu ajymonf/

jrefrmwEkdifiHvHk;wGif tajccHynm txufwef;
tv,fwef;? rlvwef; ausmif;aygif; 40900 ausmfwGif
q&m q&mraygif; 274000? ausmif;ol ausmif;om;aygif;
8 oef;ausmf&SdaMumif; od&Sd&onf/

ynma&;0efBuD;Xme taejzifh ynma&;u@
toHk;p&dwfrsm;udk tajccHESifh tqifhjrifh ynmu@[l
cGJjcm; aqmif&Gufvsuf&Sdonf/ tajccHynma&;u@wGif
tajccHynmausmif;aygif; 4 aomif;ausmf\ toHk;p&dwf
rsm;yg0ifNyD; tqifhjrifh ynmu@wGif wuodkvf?
'D*&DaumvdyfESifh aumvdyf 64 ausmif;vnf; yg0ifonf/

wjcm; wuodkvf? 'D*&DaumvdyfESifh odyH
ausmif; 97 ausmif;ukdrl ouffqdkif&m 0efBuD;Xme 12 cku
wm0ef,lxm;onf/ ynma&;u@m toHk;p&dwf pkpkaygif;
rSm aiGusyfoef;aygif; 352584 oef;&SdNyD; ynma&;u@
pkpkaygif;onf 4 'r 42 &mcdkifEIef; jzpfonf[k tpdk;&\
47

]bmaMumifh tckvdk tcrJhausmif;


xlaxmif &wmvJ qdkawmh 'Duav;awG
ausmif;rae&awmh vrf;ay:
a&mufukefr,f? udk,fhudk,fudk
rapmifha&SmufEkdifwJh vlawGtjzpf
BuD;jyif;vmr,fvdkY awG;rdawmh
raeEkdifawmh bl;/

w&m;0if xkwfjyefcsuft& od&Sd&onf/



]usaemfwkdYvdk qif;&Jom;awGtzdkY tpdk;&
ausmif;awGu wjznf;jznf;eJY tvSrf;a0;vmw,f/ &yf
uGufxJrSmvnf; usaemfhvdk b0wlawG rdbawG trsm;BuD;
yg/ om;orD;awGudk ynmwwfapcsifw,f? pm;0wfaea&;
uvnf; usyfwnf;vGef;awmh ausmif; rxm;EkdifbJ tcrJh
oifay;wJh bu (bkef;awmfBuD;oif ynma&;ausmif;)rSm
xm;vmMuw,f/ buausmif;awGuawmh tcrJhyJ? pm
tkyfzdk;vnf; ay;p&m rvdkbl;/ ausmif;0ifaMu;wdkY? tvSL
aiGwdkYvnf; r&Sdawmh usaemfwkdYvdk qif;&Jom; rdbawGt
wGuf awmfawmfav; tqifajyygw,f} [k udkat;xGef;u
ajymonf/

om;orD;udk ynmwwfapcsifaomfvnf; qif;
&JEGrf;yg;aom udkat;xGef;uJhodkY rdbrsm;twGuf bu
ausmif;[k ac:qdkMuaom bkef;awmfBuD;oif ynma&;
ausmif;rSm tm;xm;&m jzpfvsuf&Sdonf/ 2000 jynfhESpf
aemufydkif;wGif ynmoifMum;p&dwf jrifhvmjcif;aMumifh
bu ausmif;rsm; trsm;tjym; ay:xGufvmcJhonf/

,cktcg jrefrmwjynfvkH; twdkif;twmjzifh
tcrJh bu ausmif;aygif; 2500 ausmf&Sdum tqdkyg
ausmif;rsm;wGif oifMum;aeaom ausmif;om;aygif; 2
odef;ausmf&SdaMumif;? tqdkyg ausmif;om;OD;a&rSm jynf
wGif; ausmif;om; pkpkaygif;\ 16 &mcdkifEIef; jzpfaMumif;
tNidrf;pm; 'k ygarmu a'gufwm rsKd;wifh\ bkef;awmfBuD;
oif ynma&;ausmif;rsm; tcef;u@ESifh jrefrmh ynma&;
48

qdkif&m pmwrf;wGif a&;om;xm;onf/



tqdkygpmwrf;wGif jrefrmEkdifiH twGif;&Sd qif;&J
EGrf;yg;aom uav;oli,frsm; pmwwfajrmufa&; twGuf
tcrJh bu ausmif;rsm;onf ,aeY jrefrmEkdifiH ynma&;\
t"du tcef;u@ w&yftjzpf yg0ifvsuf&SdaMumif; oHk;
oyf a&;om;xm;onf/

yJcl;NrdKU Zdkif;*Edkif;awmifydkif;? ynma&Tawmif
bkef;awmfBuD;oif rlvwef;vGefausmif;rS q&mawmf
OD;0dvmou ]bmaMumifh tckvdk tcrJhausmif; xlaxmif
&wmvJ qdkawmh 'Duav;awG ausmif;rae&awmh vrf;
ay: a&mufukefr,f? udk,fhudk,fudk rapmifha&SmufEkdifwJh vl
awGtjzpf BuD;jyif;vmr,fvdkY awG;rdawmh raeEkdifawmh
bl;/ ynmyg&rDjzpfatmif jznfhr,fqdkwJh pdwfeJY 'D
bkef;awmfBuD;oif ynma&;ausmif;udk pvdkufwmyJ} [k
rdefYonf/

pmoifausmif; pwifpOfu ausmif;om;rsm;
om&SdNyD; ausmif;&yfwnf&ef &efyHkaiG r&Sd? oifay;rnfhq&m
r&Sd? pmoifcHk r&Sd? ausmufoifykef; r&Sdaom tajctaejzpf
aMumif;? ,cktcg oli,fwef;rS &Spfwef;txd ynm
oifMum;aeaom ausmif;ol ausmif;om;aygif; 250
ausmf&SdNyD; q&m q&mraygif; 11 OD;&SdaMumif;? ausmif;rS
oHCm 3 yg; uvnf; ,Ofaus; vdrfrmap&ef oifMum;
ay;aeaMumif; od&onf/

]'Dvdk bu ausmif;awGuawmh tpdk;& ausmif;
awGrSm raeEkdifMuwJh uav;awGaygY/ olwdkY rdbawGu
qif;&JEGrf;yg;Muawmh ausmif;p&dwf rwwfEkdifbl;/ 'D
ausmif;rSmawmh ausmif;0ifaMu;vnf; r&Sdbl;? pmtkyf
pmwrf;up bkef;BuD;u wm0ef,l ay;xm;awmh qif;&J
om;awGu 'Dausmif;wufMuwm rsm;w,f/ ckawmh yJcl;rSm
vnf; 'Dvdk tcrJh ausmif;awG ydkrsm;vmw,f/ ausmif;
om;awGuvnf; rsm;vmMuwmudk;} [k OD;0dvmou rdefY
Mum;onf/

ynma&Tawmif bu ausmif;rSm 1993 ckESpf
wGif yJcl;NrdKU yxrqHk; zGifhvSpfcJhaom bu ausmif;jzpfNyD;
2010-2011 ckESpfwGif yJcl; bu ausmif; 27 ausmif;
txd &SdaMumif; od&onf/

&efukefwdkif;wGif 2010-2011 ynmoifESpf
ta&SUydkif; c&dkif 12 NrdKU e,fwGif 53 ausmif;? taemufydkif;
c&dkif 9 NrdKUe,fwGif 23 ausmif;? awmifydkif;c&dkif 8 NrdKUe,fwGif
42 ausmif;? ajrmufydkif;c&dkif 8 NrdKU e,fwGif 55 ausmif; &Sd
aMumif; bu ausmif;rsm;ESifh ywfoufaom ppfwrf;xkwf

jyefcsufwGif azmfjyxm;onf/

tqdkyg ausmif;trsm;pkwGif aeYvnfpm xrif;
pm; qif;csdef xrif;bl; rygaom uav;rsm; trsm;tjym;
&SdaeaomaMumifh bkef;awmfBuD;rsm;rSm pmoifMum;a&;
omru aeYvnfpm tm[m& auR;arG;a&;udkyg wm0ef,l
vmMu&aMumif; od&Sd&onf/

vdIifom,mNrdKUe,f atmify&[dw bkef;awmf
BuD;oif ynma&;ausmif;rS q&mrwOD;u ]'Du uav;
awGu awmfawmfav;udk EGrf;yg; Muygw,f/ uav;wdkif;
aeYvnfpm xrif;bl; ,lEkdifMuwm r[kwfbl;/ aeYvnfpm
tiwfcHaewJh uav;awG&Sdwmudk q&mawmfu odoGm;
awmh xrif;bl; rygwJh uav;awGudk [if;aygif;eJY auR;ay;
w,f/ wESpfxuf wESpf ausmif;om;awGu ydkydkrsm;
vmawmh q&mawmfvnf; rwwfEkdifawmhbl;} [k ajym
onf/

jrefrmEkdifiHwGif bkef;awmfBuD;oif ynma&;
ausmif;rsm;rSm udkvdkeDacwf uwnf;u &SdcJhMuNyD; 1982
ckESpf 0ef;usifwGif uG,faysmuf oGm;cJhonf/ 1992 ckESpf
aemufydkif;wGif jyefvnf &SifoefvmcJhNyD; ,cktcg tajccH
vlwef;pm;rsm;\ tm;xm;&m ausmif;rsm; jzpfvsuf&Sdonf/

buausmif;rsm;onf omoema&;0efBuD; Xme
\ pDrHcefYcGJrI atmufwGif &SdNyD; rlvwef;vGef? tv,fwef;
ESifh txufwef; txd zGifhvSpf oifMum; aeMuonf/ bu
ausmif;rsm; oifMum;ay;aeaom q&mq&mrrsm;
twGuf owfrSwf vpm[l r&SdbJ ausmif;\taetxm;
ESifh aiGaMu; vdktyfcsufay: rlwnf bkef;awmfBuD;
ausmif;rsm;uom ay;ae&jcif; jzpfonf/

atmify&[dw bu ausmif;rS q&mawmfu
]q&m q&mrawG&JU vpm? pm;0wfaea&;eJY uav;awG
twGuf pma&;ud&d,m pwmawGudk bkef;awmfBuD;awGu
oma&;? ema&;u &wJh aiGawGuae jznfhqnf; ay;ae
&w,f/ vpmxuf rkefYzdk;oabmrsKd;yJ ay;EkdifwJh tae
txm;&Sdw,f} [k rdefYonf/

tqdkyg bu ausmif;rsm; ynmoifMum; ay;
aeaom q&m? q&mrrsm;onf &&Sdonfh vpmEIef;xuf rdrd
cH,lcsufESifh qEtavsmuf vma&muf oifMum; ay;aeMu
jcif; jzpfaMumif; od&onf/

ynma&Tawmif ausmif;wdkufrS q&mwOD;u
]wvudk aiG 2 aomif;aygY? bkef;bkef;u rkefYzdk; qdkNyD;
ay;ygw,f/ toHk;p&dwfeJYqdkawmh ravmufbl;/ ravmuf
ayr,fh acRwmNyD; oHk;aew,f} [k ajymonf/


olonf tpdk;&ausmif;rS yifpif,lNyD;aemuf
buausmif;wGif q&mtjzpf vkyfudkifcJhaMumif;? ,cifu
rkefYzdk;tjzpf wvvQif aiGusyf 7 axmif &&SdcJhaMumif;?
aemufydkif; ukefaps;EIef; jrifhwufvmonfh twGuf q&m
awmfrS 1 aomif;? 2 aomif; ponfjzifh wjznf;jznf; wdk;
jrifh ay;vmcJhjcif; jzpfaMumif; ajymjyonf/

vuf&Sd tajctaewGif jrefrmwEkdifiHvHk;&Sd bu
ausmif;rsm;wGif ynmoifMum;vsuf&Sdaom ausmif;om;
OD;a&rSm ESpfpOf wdk;vmaomaMumifh q&m? q&mr
vdktyfcsufrsm;&Sdvmjcif;? bkef;awmfBuD;ausmif;rsm; tae
jzifh taxmuftyHhrsm; ydkrdkvdktyfvmjcif;wkdY BuHKawGY ae&
aMumif; od&onf/

vdIifom,mNrdKUe,f&Sd atmifaZ,srif; bu
ausmif;rS q&mawmfu ]ausmif;om;OD;a&eJY q&m? q&mr
OD;a&u rvHkavmufbl; qkdwmvnf; bkef;bkef; odw,f/
'gayr,fh tajctae& xm;ae&wmygyJ/ bkef;bkef;
ausmif;rSmu rdbrJh uav;u 200 ausmf? ausmif;ynm
oifMum;ay;aewJh ausmif;om;uav;awGu 1200 &Sd
awmh bkef;bkef;vnf; awmfawmfav;udk tcuftcJ awGY
vmw,f} [k rdefYonf/

bu ausmif;rsm;tm; tpdk;&taejzifh ulnD
axmufyHhay;rnfqdkygu qif;&Jom; tajccHvlwef;pm;
rdom;pk0if uav;i,fwkdY\ tem*wfudk u,fwif ay;Ekdif
rnfh enf;vrf;wckjzpfaMumif; q&mawmfu qufvuf
rdefYMum;onf/

bu ausmif;rsm; taejzifh tcuftcJrsm;
&Sdaeaomfvnf; jrefrmhynma&; vdktyfcsufaMumifh quf
vuf oifMum;ay;Ekdifa&; arQmfvifhxm;aMumif; bu
ausmif;rsm;xHrS od&Sd&onf/

]om;BuD;udk 'DESpf tv,fwef;atmif&if tpdk;&
ausmif; ajymif;xm;&awmhr,f/ ausmif;p&dwfu ckvdkyJ
qufjrifhaeOD;r,f qdk&ifawmh usaemfwkdYvdk qif;&Jom;
awGtwGuf jyemBuD;w&yf xyfjzpfaeOD;rSmyJ} [k
udkat;xGef; u ajymonf/

buausmif;rsm;udk qufvuf tm;udk;&rnfh
taetxm;jzpfaomaMumifh udkat;xGef;uJhodkY qif;&J
EGrf;yg;aom vufvkyfvufpm; rdbrsm; taejzifh om;
orD;rsm;udk tajccHynmtqifhwdkif; bu ausmif;rsm;
wGif xm;cGifh&a&; arQmfvifhaerdaMumif; ajymjyonf/
Munfa0 ({&m0wD)
49

Into (odkYr[kwf) pmoifcef;twGif;

owdjyKoifhonhf toHk;tEIef;wpfck
cifaZmf

usaemf trSwfw& &dSaeygao;onf/ rdom;pk
pD;yGm;a&;tm; wzufwvrf;rS ulnDaxmufyHh&ef twGuf
2001 ckESpf arv 13 &ufaeYwGif tdrfeD;csif; xdkif;EkdifiHodkY
usaemf a&muf&dSvmcJhonf/

xdkif;EkdifiHodkY a&mufvQif a&mufcsif; us
aemfESifh oifhavsmfonf[k ,lqonfh tvkyfudk&Sm r&yg/
2002 ckESpfwGif csif;rdkif tajcpdkuf ICFC (Intensive College Foundation Course) wGif ocsFm q&mtjzpf pwif
tvkyfvkyfygonf/

xkdpOfu usaemf\ ausmif;tkyfrSm vGefpGm
oabm aumif;vSNyD; ynm jynhf0aom uae'grS Lynn
Vasey jzpfygonf/ rSwfrSwf&& wpfaeYwGif 2 csdef qufwdkuf ocsFmoiftNyD; q&m? q&mrrsm; em;aecef;odkY
jyefa&mufcsdef usaemf\ ausmif;tkyfu usaemfhtm; ]cif
aZmf pum;enf;enf; ajymcsifvdkY tcsdef&rvm;} [k ajymvmygonf/ ]&ygw,f/ bmtaMumif; cifAsm; ajymcsif
vdkYygvJ/ usaemf aumfzDoGm;azsmfNyD; ajymMuwmaygY/}
[k jyefajymvdkufygonf/
50


]cifaZmf? rif;pmoif&if pum;oH tawmfus,f
w,faemf/}

][kwfuJh? bmjzpfvdkYvJ}

]igrif;udk tBuH wpfck ay;vdkY&rvm;}

]&wmaygYuG/ bmjzpfvkdY r& &rSmvJ/ ausmif;tkyf
BuD;uvnf;Asm..}

]rif;pmoifaewJh tcsdef igMum;w,f/ qdkygpdkY/ 3
into 2 equals 6 qdkwm rif;bmudk qdkvdkwmvJ/ igYudk
wqdwfavmuf ajymjyEkdifrvm;/}

]aMomf'gvm;/ q&mBuD;uvnf; 3 &,f 2 &,f
ajrmuf&if 6 jzpfw,fvdkY usaemf qdkvdkwmaygY/}

]'Dr,f q&mcifaZmf. ukd,fwdkY English
pum;rSm 3 into 2 equals 6 qdkwJh tokH;tEIef; r&dSbl;uG/
tJ'Dawmh rif;&JU rSm;aewJh tokH;tEIef;av;udk jyifay;
apcsifw,fuGm/ bmjzpfvdkYvJqdkawmh igwdkYausmif;ol
ausmif;om;awG[m ICFC NyD;oGm;NyD; ynm oifqk &cJh&if
EkdifiHwum wuodkvfawGrSm ynm qufoifMu&rSmrdkYyg/
Native speakers of English awG[m into udk

ajrmufw,fqdkwJh t"dyg,f taeeJY rokH;MuvdkYyg/}



3 into 24 is 8

Lynn Vasey ESifh txufygtwdkif; ajymqdk
cJhMuNyD;aemuf usaemf pOf;pm;ygonf/ xdkYaemuf Oxford
Dictionary tygt0if Dictionary tawmf rsm;rsm;wGif
into qdkaom tokH;tEIef;ESifh ywfouf tawmfrsm;rsm;
vdkufvH &SmazG Munfhrdygonf/ taMumif;rSm usaemf
i,fpOfurS p &efukef pufrIwuodkvfrS bJGY &&dScJhonfh
wdkif ocsFmtygt0if twGuftcsufrsm;ygonfh bm
om&yfrsm;tm; oifMum;ay;cJhonfh q&mq&mrrsm;
tm;vkH;u into qdkaom tokH;tEIef;tm; ajrmufonf
qdkonfh t"dyg,ftjzpf okH;pJGcJhjcif;aMumifh jzpfonf/

,if;odkY &SmazG avhvmcJh&mwGif Oxford Advanced Learners Dictionary wGif atmufyg
twdkif; awGY&dScJhygonf/

Used when you are dividing numbers: 3

into 24 is 8.


&Sif;oGm;ygNyD/ 3 u 24 udk pm;vQif tajzu 8
jzpfygonf/

xdktcsdefrSp usaemf\ pmoifcef;twGif; into
qdkaom tokH;tEIef;tm; ajrmufonf qdkonfh t"dyg,f
tjzpf okH;pJGjcif;udk a&SmifusOfcJhygonf/

,aeYxufwdkif tcsKdUaom q&m q&mrrsm;
onf into qdkaom tokH;tEIef;tm; ajrmufonf qdk onfh
t"dyg,ftjzpf okH;pJGaeqJyifjzpfonfudk awGYjrif ae&yg
onf/

xdkYaMumifh pmoifcef;twGif; ynmoifay;ae
Muaom usaemf\ vkyfazmfudkifzuf q&m? q&mrrsm;tm;
into qdkaom tokH;tEIef;tm; ajrmufonfh t"dyg,ftjzpf
okH;pJGaejcif;udk a&SmifusOfapvdkonfh twGuf aqmif;
yg;jzifh wdkufwGef; vdkuf&ygonf/

tb,faMumifhqdkaomf usaemfwdkY\ tokH;
tEIef; rSm;,Gif;rIaMumifh ausmif;ol ausmif;om;aygif;
ajrmufrsm;pGm vGJrSm;oGm;Ekdifjcif;aMumifhyif jzpfonf/

tJvbwf tdkifpwkdif;

Pure mathematics is,


in its way, the poetry
of logical ideas.
Albert Einstein

Multiply, of, times, product of, multiplied

ponfh tokH;tEIef;rsm;onf
t"dyg,frsm;yif jzpfonf/
by

ocsFmppfppfqdkwm
olYenf;vrf;eJYolawmh
,kwdwefwJh
pdwful;pdwfoef;awG&JU
uAsmygyJ/

ajrmufonfh

cifaZmf (CDC)
October 10, 2011.

51

uav;rsm;\ vufOD;q&m

vlrIpD;yGm; tqifajy csrf;omMuG,f0Muol
rsm;\ om;orD;rsm;rSm Pf&nf ydkrdkxufjrufMuonf?
ausmif;ynma&;wGif ydkawmfMuonf [laom t,ltq
rSm aqG;ajrh a[mif;EGrf;cJhNyD; jzpfyg\/ rdbrsm;\ vpOf? eSpf
pOf 0ifaiG? csrf;om MuG,f0rI yrmP? aexdkif&mNrdKUe,f?
&yfuGufponfh vlrIpD;yGm;aemufcH tajctaersm;eSihf
ausmif;ynma&; atmifjrifrI qufEG,faerI qdkonfrSm
twdwfumvrsm;wGif ajymqdk aqG;aEG;cJhaom yHkpHrsm;
avmuf &dk;pif;vSonfawmh r[kwfyg/ trSefwu,fwGifrl
2 ck\ tquftpyfudk &dk;&dk;om &IjrifcJhonfrSm tpOf
rrSefuefedkifaMumif;rsm;udk awGYjrifcJhjcif;yif/ qif;&J EGrf;yg;
aom rdom;pkrsm;rS uav;rsm;onfvnf; b0wGif
xGef;ayguf atmifjrifedkifpGrf; tb,faMumihf &&Sdaeyg
oenf;/

52

odef;Ekdif

tvSnfhtajymif;

]ausmif;ynma&;wGif atmifjrifrIudk rnf
onfhtcsufrsm;rS vTrf;rdk;aeoenf;} [laom ar;cGef;udk
rfdbrsm;tm; ar;jref; MunfhcJhzl;ygonf/ jzpfEdkifaom tajz
rsm;wGif ]tpm;tpm yHkrSef? aumif;aumif;rGefrGef auR;arG;
jcif;? i,fpOfuwnf;u (rlBudKt&G,f uwnf;u) ynm
a&; tajccHaumif; &&Sdjcif;? rdbrsm;\ aemufcHynm
tajccH? arG;pOf (tBuD;? ti,f? tvwf)? &kyfydkif;? pdwfydkif;
usef;rma&; ponfhtcsufrsm; yg0ifekdifygvdrfhrnf/ vl
trsm;pk owdrrl rdwwfonfh ta&;BuD;aom tcsufwpf
csufum; usef&Sdaeavonf/

tcsufrSm tjcm;aom tcsufrsm;udk rsm;pGm
vTrf;rdkrI &Sdjyefygonf/ ,if;tcsufonf uav;rsm;\ pdwf
tajccH? oif,lavhvmrIeSihf tqHk;pGeftm;jzihf ausmif;

ynma&;atmifjrifrIwGifvnf; oufa&mufrI &Sdaejcif;


aMumihfyif jzpfonf/

tcsufrSm ]rdbrsm; udk,fwdkif yg0if aqmif
&GufrI} yif jzpfawmhonf/ vlrIpD;yGm;aemufcH tajctae
ESihf ausmif;ynma&; atmifjrifrI wdkuf&dkuf qufEG,f
aeaom tcsufrsm;udk rjiif;y,fvdkyg/ odkY&mwGif rdbrsm;\
udk,fwkdifukd,fusyg0if aqmif&GufrIrSm qufEG,faerI
wGif Mum;cHaomhcsufyifwnf;/

wenf;qdk&aomf uav; rsm;\ qif;&J? csrf;om
aemufcH taMumif;w&m;rsm;rSm rsm;pGm ta&;rBuD;vSjcif;
yif jzpfonf/ ta&;ygonfh tcsufrSmum; om;orD;i,f
rsm;\ ausmif;ynma&;wGif rdbrsm; udk,fwdkifukd,fus
teSpfom&&Sd&Sd xJxJ0if0if yg0if aqmif&GufrI&Sdjcif;? wuf
MuGpGm vkyfudkif aqmif&Gufay;jcif;? rdbrsm;\ yg0ifrIrSm
xifomjrifom &Sdjcif;wdkYyifjzpfonf/

txufwGif ar;xm;onfh ar;cGef;\ tajz
vnf; jzpfonf/ qif;&Jaom rdbrsm; \ uav;i,frsm;rSm
ausmif;ynma&;wGif atmifjrifrI &&Sdedkifjcif;eSihf rdb csrf;
omMuG,f0aomfjim;vnf; om;orD;wdkYrSm ausmif;ynm
a&;wGif atmifjrifrI r&&SdMuolwdkYtMum; jcm;em;csufudk
&Sif;jyedkifjcif;jzpfonf/ jrefrmpum;yHkwGif txifu& jzpf
aom ]vufOD;q&m? rnfxdkufpGmonf? ykAmp&d, rdeSihfz}
[lonfrSm rdbrsm;\ wm0ef0w&m;udkvnf; azmfusL;
xm;jcif;yif/

rdom;pk z&dkz&Jjzpfjcif;udk i,fpOfu yifBuHKawGY cHpm;&


avonf/ rdcifjzpfolonf oHk;wef; tqihfom ausmif;ae
zl;NyD; pmayrwwfol jzpf&um; rdom;pkudk tvkyf 3-4 rsKd;
wNydKifwnf; vkyfum yifyef; qif;&JpGm vkyfudkif&SmazG
auR;arG;cJh&onf/

om; 2 a,muf vlvm; ajrmufvmap&ef jyKpk
ysKd;axmif ay;cJh&mwGif a'gufwmbefumqefESihf ol\ nD
jzpfolwdkYudk wDADG wpfcsdef vHk;Munfhaeonfxuf pmydkrdk
zwf&Iavhvm&ef Muyfrwf vrf;nTefcJhonf/ &ufow
wpfywfwGif &kyfjrifoHMum; tpDtpOf 2ck? 3 ckudkom
Munfh&IcGifh jyKavonf/ aeYaeYnn usefaom tcsdef
trsm;pkudkum; pmay zwf&Ijcif;? avhvmjcif;wdkYjzihf ukef
vGef ap&onf/

trdjzpfolonf om; 2 OD;wdkY\ ynma&;wGif
edk;Mum;wufMuGpGm yg0if aqmif&GufcJh\/ ausmif;ynma&;
\ wefzdk;udk tpOfyif owday;avh&SdNyD; rjzpfedkifaomt&m
[lonf r&Sd[kvnf; pdwfcGeftm; wwfMuGzG,f&m ajymqdk
qHk;rwwfonf/ jrefrmedkifiHwGif txifu& wpfOD;jzpfol
wuodkvf aumvdyf ausmif;tkyfBuD;? pmayynm&Sif
q&mBuD; wuodkvf bkef;edkifrSm qif;&Jaom rdom;pk\ pm
awmfaom ausmif;om; jzpfcJhaMumif;udkvnf; a&;om;
aqG;aEG; cJhzl;ygonf/

pHerlem,lp&m


q&mq&mrrsm; taejzihf rdbrsm;eSihf rnf onfh
tcsdefwGif awGYqHkwwfygenf;/ rsm;aomtm;jzihf jrefrm
pmoifausmif;rsm;wGif ausmif;om;rdbeSihf awGYqHkrIrSm
jyemjzpfonfh tcgwGifom jzpfavonf/ ausmif;om;
rsm; qdk;oGrf;onfhtcg? ausmif; pmar;yGJ us&HI;aomtcg?
cdkuf&ef jzpfyGm;onfh tcgwdkYwGifom xdkausmif;om;wdkY\
rdbrsm;eSihf awGYqHkavonf/ ]rdb? q&m yl;aygif; uav;
ynmaumif;} [laom ynma&; pum;yHk&Sdaomfjim;vnf;
uav;i,f wpfOD;csif; rdbrsm; taejzihfrl ausmif;tkyf?
twef;ydkfif? bmom&yfjy q&mq&mrrsm;eSihf awGYqHk
aqG;aEG;cGifhrSmrl rsm;pGm r&Sdao;aMumif; avhvmawGY&Sd &
jyefonf/ pmoifausmif;\ wpfeSpfwm ynma&; jyu'def
wGif xnfhoGif; rxm;&SdMuao;yg/

aEG;axG;aom u&kPm&Sif tar


edkifiHwumwGif atmifjrifrI &&Sdaeaom OD;aESmuf
cGJpdwfuk orm;awmf? pma&;q&m? pdwfcGeftm; wufMuGzG,f
a[majymol a'gufwm befumqefonf touf 33 eSpf
t&G,fwGif *Refa[mhuif;aq;&HkBuD; (tar&duefedkifiH eSpf
pOf taumif;qkH; aq;&Hkqk 18 ck &&SdjyD;) \ uav;oli,f
OD;aeSmufcGJpdwfuk orm;awmf tvkyfudk &&Sdonftxd
atmifjrifrIeSihf ywfouf rdcifjzpfol wpfOD;wnf;aMumihf
jzpfaMumif;udk xkwfazmf ajymqdkcJhavonf/ &ifcsif;quf
trTmudk cGJpdwfukool? rMumrMum owdvpf ]wuf} wwf
olvlemrsm;udk ulnDay;&eftwGuf OD;aeSmuf wpfjcrf;udk
cGJpdwfxkwfy,fonfh radical hemispherectomies
orm;awmf wpfOD;jzpfonf/

a'gufwmbefumqefrSm qif;&J EGrf;yg;NyD; rdb
tjcm;aom edkifiHrsm;\ ynma&; okawoe
rsm;rSm vifr,m; uGm&Sif;jywfpJxm;olrsm; jzpfavonf/ avhvm awGY&SdrIrsm;t& rdcif? zcif wpfOD;OD;rS uav;\
53

ynm&nf wdk;wufrIudk ausmif;q&mq&mrrsm;eSihf


vma&muf aqG;aEG;onfh tcg0,f ausmif;om;taejzihf
tjyKtrl? pdwfyg0ifpm;rIeSihf oif,l avhvm&mwGif ydkrdk
aumif;rGef wdk;wufrI &Sdjcif;yif jzpfygonf/ rdbrS
ausmif;odkY vma&mufonfhtwGuf aMumuf&GUH xdwfvefYNyD;
ajymif;vJvmjcif;[l &Ijrifedkifonf/

odkYum; r[kwf&ygav/ taumif;jrif
oabmxm; taejzihfom &Ijriftyfonf/ rdbeSihf ausmif;
om; eSpfOD;eSpf0twGuf ynma&; tjrpfudk cdkifrmap jcif;yif/
olwdkY\ ausmif;pmeSihf ausmif; ynma&;wGif rdbrsm;\
yg0ifywfoufrI? pdwf0ifpm;rI? tjcm; ausmif;om;rsm;eSihf
qufqHa&;? q&mq&mrrsm;eSihf qufqHa&;wdkYudk om;
orD;rsm;eSihf aqG;aEG;ajymqdkrIwdkYonf ausmif;ol ausmif;
om;rsm;rS ynma&;udk trSefwu,fpdwfyg0ifpm;rI jzpfay:
apygonf/ pdwftm; wufMuG zG,f&mvnf; jzpfNyD; ynma&;
pdwfcGeftm; &&Sdapum jzpfedkfifonfh vdkvm;tyfaom
ausmif; ynma&; &nfrSef;csufrsm; jrifhjrifh xm;&SdMuygonf/

yg0ifaqmif&GufrI? uav; ynma&;twGuf edk;Mum;


wufMuGrIwdkYudk ausmif;olausmif;om;rsm;u rsm;pGm
wefzdk; xm;&SdaMumif;yif jzpfyg\/


vuf&Sd ausmif;ynma&; tajctae? oli,f
csif; rsm;tajumif;? olwdkY pdwfyg0ifpm;onfh bmom&yfrsm;?
tajumif;t&mrsm;? arQmfrSef;csufrsm;? tem*wftaMumif;
ponfwdkYudk uav;rsm;eSihf aqG;aEG;ajymqdkjcif;onf
oif,lavhvmrIudk wdk;wufap&ef rsm;pGm taxmuftyHh
jzpfapNyD; ausmif;ynma&;wGif atmifjrifrI &&Sd&ef twGuf
vnf; arQmfvifhedkifygonf/ teSpfom&tm;jzihf rdbrsm;\


uav;rsm;\ ynma&; atmifjrifrIrSm ausmif;
q&mq&mrrsm;omvQif wm0ef&Sdonff r[kwfyg/ q&m
q&mrrsm;enf;wl uav;rsm;? rdbrsm;? &yf&Gm vlYtzGJY
tpnf;eSihf tpdk;& tqihfqihfwGifvnf; tnDtrQ wm0ef
BuD;BuD;&SdygaMumif;/


ausmif;rsm;taejzihf eSpf0ufwdkif;wGif rdb
wdkif;eSifh twef;ydkif? bmom&yfjyq&mwdkY awGYqHk
aqG;aEG;jcif; tpDtpOfudk a&;qGJ xm;oihfonf/ ig;rdepf?
q,frdepfcefY awGYqHkjcif;rSm ynma&; tusKd;aus;Zl; rsm;pGm
&Sdygonf/ ynm&nfwdk;wufrI rSwfwrf; ay;ydkYNyD;onfh
tcgrsm;wGif uav;wdkif;\ rdbwdkif;eSihf awGYqHkjcif; tpD
tpOfyifjzpf\/ qdk;aom? awmfaom? nHhaom uav;
[lvnf; cGJjcm;xm;rI r&SdbJ rdbtm;vHk;eSihf tvSnfhus
awGYqHkjcif;jzpfonf/

xdkYtjyif tcgtm;avsmfpGm vdktyfcsufrsm;t&
vnf; awGYqHkoifhygonf/ tenf;qHk;tm;jzihf rdbwdkif;
onf uav;rsm;eSifh ausmif;ynma&;qdkif&mwdkYudk ajymqdk
aqG;aEG;edkifonf r[kwfygvm;/

uav;i,fwpfOD;&JU pdwful;udk
b,folodovJ/
Ekd&mb,f&D
Nora Perry (1831-1896)
tar&duef uAsmq&mr? pma&;q&m

54

odef;edkif

EkdifiHwum
ynma7;
owif;rsm
;
trdIufaumufNyD; uav;ausmif;
axmifcJhol tm* trsKd;orD;

uav; 1800 twGuf trdIufyHkrsm;rS pGefYypf
ypnf;rsm;udk aumuf,l a&mif;csNyD; pmoifausmif; axmif
cJholrSm tm* ygupwef trsKd;orD;wpfOD; jzpfonf/

0efBuD;csKyf ,lqmhzf&mZ*DvefeDu rdbrJh? pGefYypf
cH uav;rsm;twGuf trsKd;orD;\ ukd,fusKd;pGefY tm;
xkwfrIudk ulnDay;&ef lyD;aiG 1 oef; csD;jrihfrnfjzpf
aMumif; aMunmvdkufonf/

*DvefeDu lbDem uk&m&SD\ tm;xkwfrIwdkYudk
Mum;od&ojzihf tvGefyif cHpm;cJh&aMumif; qdkonf/ l
bDemonf qif;&JvGef;vSonfh vm[kd;jynfe,fu uav;
i,f 1800 twGuf pmoifausmif;udk tdrfwumvSnfh
trdIufaumuf,lNyD; a&mif;cs&onfh aiGjzihf wnfaxmif
xm;oljzpfonf/

vltrsm; toHk; rvdkawmhojzihf pGefYypf ypnf;
rsm;udk vdkufaumufNyD; a&mif;cscJh&aMumif;? &onfh aiG
aMu;jzihf tcrJh ynmoifay;aMumif;? pmtkyfrsm;udk pGefYypf
cH qif;&Jom; uav;i,frsm; twGuf 0,fay;aMumif;
lbDemu ajymjycJhonf/

&yf&GmtwGif;&Sd csrf;om~uG,f0olrsm;? pnf;pdrf
,pfaeolrsm; taejzihf tdk;tdrfrJh? pGefYypfcHvlxk\ uav;
i,frsm; ynma&;? pmoifausmif;wdkYtwGuf aiGaMu; vSL
'gef;oihfaMumif; tBuHjyKxm;onf/
Source: IANS
(3. August.2011)

tmz&du&JU opfyif arar uG,fvGef



uifnm orwa[mif; 'efeD&,frdGKif;u 0ef*g&D
rmxD(Wangari Maathi) udk tl;rvdkY ac:cJhonf/ aemuf
csrf;omolawG? tmPm&SdolawGeJY uifnmEkdifiH vkHjcHKa&;
twGuf tE&m,f&Sdw,fvdkY ,lqNyD; olrudk &dkufESufonf?
axmifcsonf/

wu,fawmh 0ef*g&Du odyfxl;xl;jcm;jcm;awG
vkyfjywmr[kwf/ EkdifiHa&; tmPmudk pdefac:wm r[kwf/
olr vkyfwmu opfyifpkdufjcif;yJ jzpfonf/ opfyifpdkuf
jcif;u tmz&du&JU qif;&JrGJawrIeJY y#dyuawGudk avQmhcs
Ekdifw,fvdkY ,HkMunfNyD; opfyifawG odef;oef;csDNyD; wpdkuf
rwfrwf pdkufcJholjzpfonf/ uifnmwpfEkdifiHvHk; opfyif
awGpkdufzdkY vIHYaqmfcJhonf/

tckawmh tz&du&JU opfyif rdcifudk wpfurm
vHk;u trSwf&aeMuNyD/ touf 71 ESpf&Sd tmz&du&JU
yxrqHk; trsKd;orD; Nidrf;csrf;a&;Ekdb,fqk&Sif 0ef*g&DrmxD
[m pufwifbm 25 &ufaeYu uifqma&m*geJY uG,fvGef
oGm;cJhNyD/ tmz&du wpfwdkufvHk;u ausmif;om;awGu
olrudk trSwfw&tjzpf opfyifpdkufMuonf/ urmhacgif;aqmif
awGu 0rf;enf;aMumif; o0PfvTmawG ay;ydkYcJhMu onf/

,HkMunfcsuftwdkif; uifnmrSm olr xlaxmif
xm;wJh vlrIa&; tzGJYtpnf;u Nidrf;csrf;a&;eJY obm0udk
atmifEkdifa&;twGuf opfyif oef; 30 ausmf pdkufcJhonf/
olr&JU vIHYaqmfrIudk tm;us twk,lNyD; ukvor*u wpf
urmvHk; opfyif 11 bDvD,H pdkufjzpfcJhonf/

rmxDu tar&duefjynfaxmifpkrS bGJY&cJhNyD;?
55

uifnmEkdifiHu Ekdif&dkbD wuodkvfrSm ygarmu vkyfcJhonf/


1998 ckESpfrSm uifnmNrdKU jyifu zkef;qdk;ajrawGrSm opfyif
pdkufzdkY pwif vIHYaqmfcJhonf/ tJ'DajruGufawGudk odrf;xm;
wJh tpdk;&eJY eD;pyfolawGu rmxDwdkY tzGJYudk av;cGawG
jrm;awG cJawGeJY ypfcJhonf/ aemuf 0g;&if;wkwfawG? Mum
yGwfawGeJY &dkufcJhonf/ rmxD udk,fwdkif acgif;uGJNyD; aoG;
tvdrf;vdrf;eJY aq;&Hka&mufcJh&onf/

2004 ckESpf aemfa0EkdifiH Nidrf;csrf;a&; qkay;yGJ
tcrf;tem;rSm Ekdb,fqk aumfrwDrS 'g&dkufwm *D,m
vef'wfpw'fu ]rmxD vkyfcJhwm opfyifpdkufwmyg/ 'g
ayrJh 'gu odyfta&;BuD;ygw,f/ obm0 ywf0ef;usif
tjrifeJYwif r[kwfbl;? tmz&du oJuE& jzpfaewm &yf
wefYzdkY? trsKd;orD;awG vlrIa&;? EkdifiHa&; tod pdwf"mwfawG
Edkf;Mum;zdkYeJY tmPm&Sif ',feD&,frdGKif; tpdk;&udk qefYusifhrI
awGyg vkyfEkdifcJhw,f/ obm0 ywf0ef;usif umuG,fa&;eJY
trsKd;orD; tcGifhta&;? 'Drdkua&pDa&;awGudk aygif;pyf
vkyfEkdifcJhw,f} [k ajymcJhonf/

Ekdb,fqk vufcH &,lpOf rmxDu uifnm aus;
vufawm&Gmu olr&JU uav;b0 tawGYtBuHKawGudk
rdefYcGef;rSm xnfhajymcJhonf/ pD;yGm;a&;orm;awGu opf
awmudk tajymif&Sif;ypfyHk? opfyifawG r&SdvdkY a&awG rxdef;
EkdifyHk? ajrNydK urf;NydKawG jzpf&yHk? om;aumifawG aoqHk;&yHk?
qif;&JrGJawrI jzpfvmyHkawG ajymjycJhonf/

tmPm&Sif rGdKif; jyKwfNyD;? aemuftpdk;& vuf
xufrSm rmxDudk obm0 ywf0ef;usifeJY obm0&if;jrpf
xdef;odrf;a&; 'kwd,0efBuD; tjzpf cefYxm;cH&onf/

56


t&ifu olrtzGJY (Green Belt Movement)
u opfyifyJ oJBuD;rJBuD; pdkufaeNyD;? 'Drdkua&pDeJY Nidrf;csrf;
a&;taMumif; odyfrajymcJhayrJh? aemufydkif;rSm 'Drdkua&pD
taMumif; t&rf;ajymvmonf/ 'Drdkua&pD r&Sd&if obm0
ywf0ef;usifudk wm0ef,l xdef;odrf;zdkY rjzpfEkdifaMumif;
us,fus,favmifavmif ajymvmonf/

]opfyif[m uifnmEdkifiH 'Drdkua&pD BudK;yrf;rI
twGuf oauFwygyJ/ uifnmEkdifiHom;awG[m tmPm
tvGJoHk;olawG? t*wd vkdufpm;olawGeJY obm0 ywf0ef;
usif zsufqD;olawGudk pdefac:zdkY opfyifpdkuf&if; pnf;vHk;
nDnGwfrIawGeJY &J0hHrIawG &&SdvmcJhw,f} vdkY rmxDu
rdefYcGef;rSm xnfhajymonf/

Ekdb,fqk&NyD; aemufydkif; urmtESHYu tpdk;&
awGeJY tzGJYtpnf;awGu rmxD&JU vkyfaqmifrIawGudk ydkNyD;
todtrSwf jyKvmMuonf/

ukvor* obm0 ywf0ef;usiftzGJYu 2006
ckESpf wpfurmvHk; opfyif 11 bDvD,H pdkufysKd;a&; UNEP'S
2006 Billion Tree Campaign [m rmxD&JU vIyf&Sm;rI
uae jzpfvmaMumif; 0efcHajymqdkcJhonf/

ukvor* taxGaxGtwGif;a&;rSL; befuD
rGef;u rmxD[m vlYtcGifhta&;? qif;&JrGJawrI wdkufzsuf
a&;? tmz&du vHkjcHKa&;eJY obm0ywf0ef;usif umuG,f
a&;wdkYudk aygif;pyf vIyf&Sm;EkdifcJhwJh xll;jcm;wJh pHjyyk*dKvf jzpf
aMumif; ajymqdkcJhonf/
Source: AP (4.October.2011)

2011 ckESpf urmh tawG;ac:&Sif (100) pm&if;rSm yg0ifol a':atmifqef;pkMunfESihf


tvmt,f tufpf0geD


MoZmt&Sdeft0g BuD;rm;onfh Foreign Policy
r*Zif;BuD;u 2011 ckeSpf urmhtawG;tac:&Sif 100
twGuf ppfwrf;aumuf,l&mrSm? jrefrmedkifiHrS Nidrf;csrf;a&;
edkb,fqk&Sif a':atmifqef;pkMunftm; trSwfpOf 31
ae&mwGif a&G;cs,f azmfjycH&onf/

a':atmifqef;pkMunfeSifh ywfoufNyD; Foreign Policy r*Zif;u ]tu,f jrefrmedkifiH ppftmPm
&Sif wHydk;atmufrS aemufqHk; &kef;xGufedkifcJhw,fqdkvQif?
a':atmifqef;pkMunf&JU edkifiHa&; uRrf;usifwwfyGefrIu
t"du tcef;u@uae yg0ifaevdrfhrnf} [k a&;om;
xm;onf/

,ckeSpf urmhtawG;ac:&Siftjzpf eHygwf 1 ae&m
a&G;cs,fcH&ol rSm tD*spfedkifiHom; oGm;q&m0efuae urm
ausmf pma&;q&mjzpfvmol tvmt,f tufpf0geD (Alla
Al Aswany) jzpfonf/ olY&JU 2002 ckeSpfrSm xkwfa0wJh
pmtkyf The Yacoubian Building u udkvdkeD oHajcusif;
tjzKwfcH&NyD;aemuf tD*spfedkifiH vlrIa&;eJY ,Ofaus;rI wpp
,dk,Gif;vmcJhyHkudk xl;jcm;pGm wifjyxm;onf/

aemufNyD; tufpf0geDu tD*spfrSm t*wd vdkuf
pm;rI wdkufzsufzdkY? rsKd;&dk;qufcHwJh tkyfpdk;rIpepfudk tqHk;
owfzkdY? ppfrSefwJh 'Drdkua&pD xlaxmifzdkYtwGuf edkifiHa&;
vIyf&Sm;rIrsm; aqmif&GufNyD; vli,fawG w[&D&m &ifjyif

ay: xGufvmatmif vHIYaqmf pnf;&Hk;cJhonf/ vli,f pma&;


q&mawGeJY aumfzDqdkifrSm tjrJ awGYqHkpnf;a0;wmaMumifh
tD*spf&JawGu olYudk trsKd;rsKd; taeSmifht,Sufay;cJhonf/

tD*spfawmfvSefa&;rSm qEjyolawGeJY rlbm&uf
bufawmfom;awG tjyeftvSef &dkufeSufaepOfrSm tufpf
0geD tzdkY oHk;Budrfwdwd aoab; BuHKcJh&onf/ 'gayrJh awmf
vSefa&; vrf;aMumif; aysmufroGm;atmif tjrJ OD;aqmifrI
ay;cJhNyD;? rlbm&uf tpdk;&udk tNyD;wdkif jrifuGif;uae z,f
&Sm;ypfzkdY ppfwyfudk zdtm;ay;cJhonf/

tufpf0geDu eSpfaygif;rsm;pGm wdwfqdwfNidrf
oufaewJh tD*spfvlxk&JU toHawG xGufvmatmif rD;xdk;
cJhol jzpfonf/ olu ]awmfvSefa&;qdkwm tcspfZmwfvrf;
vdkygyJ/ wu,f cspfrdwJhtcg vlaumif;wpfa,muf jzpf
vmovdkyJ? awmfvSefa&;tay: wu,fcspfrdNyDqdk&ifvnf;
tepfemcHrI? pGefYpm;rIawG? pGrf;tm;awGeJY vlaumif; wpf
a,muf ydkjzpfvmw,f} [k ajymcJhonf/

Foreing Policy u a&G;cs,fwJh tawG;tac:
yk*dKvfausmf 100 pm&if;rS wpfOD;csif;pDtaMumif;udk rlv
qdk'fwGif avhvmedkifygonf/
http://www.foreignpolicy.com/articles/2011/11/28/
the_fp_top_100_global_thinkers

57

jrefrmh'Drkdua&pDa&;udk tm;ay;ulnDcJhol
csuforwa[mif;? tEkynm&Sif Am;pvAf [mA,fvf uG,fvGef


ta&SU Oa&myedkfifiHjzpfaom csufudkpvdk
aA;uD;,m; uGefjrLepftpdk;&udk jzKwfcscJhol jyZmwfa&;
q&mESifh csuforwa[mif; Am;pvAf[mA,fvfonf
touf 75 t&G,fwGif uG,fvGefoGm;NyD jzpfonf/

1989 ckeSpfwGif eSpfaygif;av;q,fMum tkyfcsKyf
vmcJhaom uGefjrLepf tkyfcsKyfa&;pepfudk NzdKcsedkifcJhonfh
twGuf urmw0Srf; vlxk\ cspfcifav;pm;rIudk &&SdcJhol
vnf;jzpfonf/ pwmvifacwf tkyfcsKyfa&;wGif &efol
tjzpf owfrSwfcH&ol jzpfonf/ jyZmwfo&kyfaqmif?
aemufydkif;wGif 'g&kdufwm? ZmwfnGef;a&;q&m? jyZmwf
a&;om;oltjzpf vkyfaqmifcJhonf/ol\ Garden Party
jyZmwfonf edkifiHwumtxd ausmfMum;cJhonf/

uAsm? pmayrsm;a&;om; jzefYa0rIaMumifh uGefjrL

epftpdk;&\ zrf;qD;EdSyfpufrIudk cHcJh&onf/ tpdk;& qefYusif


a&;wGif xifay: ausmfMum;aom acgif;aqmifwpfOD; jzpf
vmcJhonf/ 1968 ckeSpfwGif qdkAuf,uf jynfaxmifpkrS
usL;ausmfNyD;aemuf ol\xifay:ausmfMum;aom (My
Beautiful Czech Land) ukd a&;om;xkwfa0cJhonf/

[maAvf\ ]wm0ef,lvdkpdwf} rdefYcGef;rSm urm
w0Srf; xifay: ausmfMum;aom 'ewpfck jzpfvmcJh
onf/ csufudkpvdkAufuD;,m; jynfaxmifpkwGif orw
jzpfvmNyD; &ufaygif; 1000 tMumwGif qvdkAuf rsKd;cspfwdkY
onf csufudkpvdkaA;uD;,m; jynfaxmifpkudk csufeSifh
qvdkAuf [laom edkifiH eSpfcktjzpf cGJxkwfcJhonf/ [mAvf
onf csuforwedkifiHwGif okH;Budrfwdkif orwtjzpf a&G;
aumufwifajrmufjcif;cHcJh&onf/

jrefrmh'Drdkua&pDta&; vIyf&Sm;rIudk tjynfht0
axmufcHcJhaom yk*dKvfjzpfonf/ a':atmifqef;pkMunf
Ekdb,fNidrf;csrf;a&;qk&a&; tqdkudk axmufcHcJholvnf;
jzpfonf/ ]eSpfpOfeSpfwdkif; a':atmifqef;pkMunf\ arG;aeY
yGJudk rdwfaqGrsm;ESihftwl usif;yavh&Sdygw,f/ wpfaeYus
&if atmifqef;pkMunfudk udk,fwdkifawGYNyD; arG;aeYpum;
ajymedkifr,fvdkY arQmfvifhaMumif;} ajymqdkcJhonf/

a':atmifqef;pkMunfESihf awGYqkHcGifh r&bJ ol
cspfaom csufjynfolESihf pmayudk pGefYcGmoGm;NyD jzpfonf/
(armuowif;)

jynfcspf0g' oifcef;pmudk a[mifaumifausmif;q&mrsm; cg;cg;oD;oD;y,fcs



a[mifaumif\ tBuD;qHk; ausmif;q&m or*
u roifrae& w&kwfjynfcspf0g' oifMum;a&; tpDtpOf
udk vufrcH&ef NrdKUtmPmydkifrsm;tm; Ak'[l;aeYu arwm
&yfcHcJhonf/

ESpfqef;ydkif;wGif NrdKUawmf\ xdyfwef; ynm
a&; tmPmydkifrsm;u ausmif;om;i,frsm; twGuf tqdkyg
tjiif;yGm;zG,f oifcef;pmrsm; roifrae& oifMum;a&;
tpDtpOfudk wifjycJh&m? wpfzufowf EdkifiHa&; tawG;
tac: &dkufoGif;rIrsm; jzpfyGm;awmhrnfavm[laom pdk;&drf
pdwfrsm; ay:aygufapcJhonf/
58


a[mifaumif ausmif;q&mor*\ ajyma&;qdk
cGifh&SdolwpfOD; jzpfaom *sdrf;[Gefu tpDtpOfudk cg;cg;
oD;oD; y,fcscJhonf/

]'gu (usaemfwdkY&JU ynma&; pepfxJudk) EkdifiH
a&; t& 0ifpGufzufwmyJ qdkwm &Sif;aeygw,f} [k olu
qdkygonf/ xdkYaemuf ]ausmif;om;awG&JU bufpHk zGHYNzdK;
wdk;wufrIudk taESmifht,Suf jzpfapygvdrfhr,f/} [kvnf;
olu qufajymcJhonf/

,cifu NAdwdoQ udkvdkeDjzpfcJhNyD; 1997 ckESpfu
w&kwfjynfodkY jyefvnf vTJajymif;ay;cJhaom a[mif

aumifonf 4if;\ EdkifiHa&;ESifh w&m;Oya'a&;&m pepfudk


qufvuf xdef;odrf;cGifh &xm;aom w0ufwysuf udk,f
ydkiftkyfcsKyfcGifh& e,fajrjzpfNyD;? jynfrBuD;rSm r&&SdEkdifaom
jynfolY tcGifhta&;rsm; &&Sdaeonf/

vlOD;a& 7 oef;&Sdaom a[mifaumif ab*sif;
tpdk;&tm; rMumcPqdkovdk uefYuGuf qEjyrIrsm;
jzpfyGm;avh&Sdonf/

oifMum;a&; tpDtpOft&qdkvQif ausmif;
om;rsm;onf ]trsKd;om; oifhjrwfrI? trsKd;om; vuPm
ESifh trsKd;om; aoG;pnf;rI wnfaqmufa&;} wdkY tay:
tajccHaom oifcef;pmrsm;udk wESpfvQif em&Daygif; 50
oif,lMu&rnf jzpfonf/

uGef&uf pmrsufESmrSm wifxm;aom ynma&;
AsL&dk\ vrf;nTefcsufrsm;t&qdkvQif pmar;yGJrsm;&Sdrnf
r[kwfaomfvnf; ausmif;om;rsm; taeESifh ]w&kwfvlrsKd;
jzpf&onfudk auseyfjcif;&Sd? r&Sd} (odkYr[kwf) ]rdrdwdkY\
tem*wftwGuf tpDtpOf csrSwf&m wdkif;jynf\ vdktyf
csufrsm;udk xnfhoGif; pOf;pm;jcif; &Sd? r&Sd} udk oifcef;pm
oifMum;&m tuJjzwfoGm;rnf jzpfonf/

ausmif;om;rsm;taeESifh oifcef;pmrsm;u
olwdkYtm; ]rdrdonf w&kwfjynfrBuD;rSm tBuHK;0ifonf
[laom todudk &&Sdaprnf}? ]trsKd;om; tm;upm;toif;
rsm;udk tm;ay;vmaprnf}? ]w&kwf ,Ofaus;rIudk wefzdk;
xm;vmaprnf} [k oifcef;pmrsm;udk vdkvm;olrsm;
qdkygonf/

tzGJY0if &Spfaomif;ausmf (80000) &Sd (a[mif
aumif ausmif;q&m? q&mrrsm;\ 90 &mckdifEIef;) aom
ausmif;q&mor*\ ppfwrf; aumuf,l&&Sdcsuf avh
vm awGY&Sdxm;onfrSm oifcef;pmrsm;udk tzGJY0if 70
&mckdifEIef;u qefYusifonf [ljzpfonf/

ausmif;om;rsm;tm; omom&yfjzifh EdkifiHa&;
tawG;tac:rsm;udk wzufowf &dkufoGif;rnfudk 67 &m
ckdifEIef;u ]pdk;&drf} odkYr[kwf ]tvGefpdk;&drf} aMumif; ppfwrf;
aumuf,l &&Sdcsufu az: jyxm;onf/

tpDtpOfudk twnfjyKjzpfygu oifcef;
pmrsm;udk rlvwef;ausmif;rsm; vmrnfhESpfwGif4if;?
tv,fwef;ausmif;rsm; 2013 ckESpfwGif4if; pwif oif
Mum;oGm;rnf jzpfonf/
Source: APF - (23.August.2011)

pmoifausmif;rsm;twGif; vdifydkif;qkdif&m
aESmuf,SufrI tjzpfrsm;

tar&duef wuokdvftrsKd;orD;rsm;toif;&JU
avhvmcsuft& 7 wef;uae 12 wef;Mum;u ausmif;ol
ausmif;om;awG&JU 48 &mcdkifEIef;[m tjyifrSm 'grSr[kwf
zkef;rufaqh? tD;ar; 'grSr[kwf rD'D,muwqifh vdifydkif;
qkdif&m aeSmuf,SufcH&wJh tawGYtBuHKawG &SdMuygw,f/
tJ'Dtoif;&JU nTefMum;a&;rSL;jzpfol uufo&if;a[;vfu
]'DvkdjzpfaeMuwm[m yHkrSef jzpf&dk;jzpfpOfvkdyJ jzpfaeygjyD}
vkdY ajymcJhygw,f/

tar&duef wuokdvftrsKd;orD;rsm; toif;
[m yk*vduausmif;eJY tpdk;&ausmif;awGu rdef;uav;
1000 ausmfESihf a,mufsm;av; 963 a,mufudk ppfwrf;
aumuf,lNyD; tcsuftvuf pkaqmif;cJhwmjzpfygw,f/
avhvmcsuft& rdef;uav;i,fawG[m a,mufsm;av;
awGxuf ydkNyD; vdifydkif;qkdif&m aeSmuf,SufcH&wJh tajc
taerSm &Sdaeygw,f/

tJ'DxJrSmrS vdifydkif;qkdif&m xdyg;aeSmuf,Suf
cH&ol ausmif;olausmif;om;awG&JU 9 &mckdifEIef;avmufyJ
olwdkY&JU jzpf&yfawGudk ausmif;q&m? q&mrawGvkd ausmif;
wm0ef&SdolawGudk wkdifwef; tpD&ifcHcJhygw,f/ tJ'D tpD&if
cHpmxJrSm ausmif;wkdif; vdifydkif;qkdif&m aeSmuf,SufrIESihf
ywfoufNyD; rl0g'awG xm;&SdzkdY? trsm;odatmifvkyfzkdY
awmif;qkdxm;csufawG yg0ifygw,f/
(csKd;vif;jym 0bfqkdufrS...)
Feminist Majority Foundation

59


tdEd,pwkdif w&m;bm0emusihf
BuH tm;xkwfjcif; Meditation udk avh
usihf oifMum;ay;aeonfh NAdwdef
pmoifausmif;udk tpdk;&u &efyHkaiG
ulnD ay;oGm; rnf jzpfonf/

vefuwfIdif;,m;a'o? pu,f
rma';t&yf&Sd r[m&d&SDausmif;wGif
tdEd,w&m;jy *k&kq&mBuD; r[m&d&SD
rJa[;a,m*D\ oifMum;rIrsm;ESihf
tusihftBuHwdkYudk oifMum; ay;vsuf
&Sdonf/ r[m&d&SdrJa[; a,m*D\
wynfhrsm;xJwGif *DwtEkynm&Sif?
tqdkausmfrsm;jzpfonfh The Beatles tzGJY0ifrsm; &SdcJhzl;onf/

aeYpOf ausmif;wuf&ufwkdif; ausmif;csdef rpwifrDESihf ausmif;qif;csdefrsm;wGif touf 4
ESpft&G,f uav;rsm;vnf; w&m;xkdifjcif; oifcef;pmrsm;udk wufa&muf avhvmMuonf/ tpdk;&
axmufyHhaMu;aiG &&Sdxm;onfh ausmif; 24 ausmif;wGif wpfausmif;jzpfaom r[m&d&SDausmif;u odkY
w&m;bm0emudk avhusihf oifMum;ay;jcif;jzifh ausmif;ol ausmif;om;rsm;? wynfhrsm;taejzihf pdwfNidrf;
at;csrf;omrIudk &&SdcHpm;MuNyD; oif,l avhvmjcif; pGrf;&nfudkvnf; wdk;wufaponf[k qdk\/

tpdk;& axmufyHh ulnDaomfjim;vnf; trsKd;om; oif&dk;nGef;wrf;udk wpfyHkpHwnf; vdkufem
aqmif&Guf&ef rvdktyfyg/ Source: IANS/ Indo-asia news (7.Sept.2011)

w&m;xkdifjcif;udk avhusihfoifMum;onfh ausmif;udk


NAdwdef tpdk;& ulnD

uav; aq;
bufqdkif&m t
ar&duef orm;
awmftzGJYu t ouf
2 eSpfatmuf
uav;i,f a wG
udk wDADGESihf uGefysL
wm pc&if
vHk;0 rMunfh
apzdkY rdbrsm;udk
owday;cJhonf/
touf 8 eSpf
atmufawGudkvnf; uGefysLwmESihf w,fvDADG;&Sif; pc&if
awGa&SUrSm tcsdefjzKef;wmudk uefYowfxm;zdkY tpD&ifcHpm
wpfapmif xkwfjyefcJhonf/

i,f&G,fvGef;ao;wJh uav;awGudk wDADG? uGef
ysLwm junfh&Iapjcif;jzifh rnfonfhynma&; tusKd;tjrwf
rS &&SdaprSm r[kwfaMumif; azmfjycJhonf/

abmfpwGefNrdKUrSm eSpfpOftpnf;ta0; vkyfwJh

touf 2 ESpfatmuf uav;udk


wDADG? uGefysLwm vHk;0
ay;rMunfhoihf

60

orm;awmfrsm;tzGJYu wDADGpc&if MunfhvGef;wJh uav;awG


uav;aq;cef;awGrSm pkjyHK a&mufaewJhtaMumif; ajymqdk
cJhonf/ uav;i,fawGudk wDAGDjyNyD; pmoifwm? tdrf
aemufaz;rSm rdbawG tvkyf&IyfaevdkY uav;udk wDADGa&SU
ydkYxm;wmawG[m eke,fwJh uav;&JU OD;aeSmufESihf tm&Hk
aMumawGudk xdcdkufrIjzpfapw,f[k qdkonf/

aemufawGY&SdcsufwpfckrSm 8 eSpfatmuf uav;
awG[m w,fvDaA;&Sif;udk qifBuD;avmuf BuD;w,f[k
,lqvmNyD; iPod, iPad ESihf tjcm; wufbvufav;
awGudkyJ pGJpGJvrf;vrf;jzpfvmMuonf/ aeYpOf tJ'DrD'D,m
ypnf;i,frsm;eSifh uav;awG tcsdefjzKef; vmMuawmh
onf/

tar&duef orm;awmfrsm;tzGJYuawmh tJ'Dvdk
uav;awG rD'D,mypnf; pGJvrf;wmudk *kPf,lraezdkYESihf
a&&SnfrSm uav;b0twGufa&m olwdkY ynma&; twGuf
yg rnfonfh tusKd;tjrwfrS r&edkif[k wm;jrpfxm;onf/

&nfnTef;/ / The New York Times

uGefysLwmaMumihf OD;aESmufysuf rcHMueJY?


opfawmxJvnf; vrf;avQmufMuygOD;/

Facebook eSihf uGefysLwm*drf;ponfh enf;
ynmwdkYudk tvGeftuRH toHk;jyKjcif;onf uav;rsm;
twGuf vGefpGm tE&m,f&Sdaeonf[k xdyfwef; OD;aeSmuf
tm&HkaMum odyHynm&Sifu xkwfaz: ajymqdkvkdufygonf/

]OD;aeSmuf acwysufjcif;} eSihf &ifqkdifekdif&zG,f
&SdaMumif;vnf;qdkonf/

ynm&Sif Baroness Greenfield u uGefysL
wma&SUwGif em&Daygif;rsm;pGm xkdifaejcif;rSm uav;\
OD;aeSmuf tvkyfvkyfyHkudk a,muf,ufcwf? &IwfaxG;
apekdifNyD; uGefysLwm pGJvef;jcif; a&m*gvnf; &&SdekdifaMumif;
tckdiftrm ajymqdkcJhygonf/

olru tBuHjyK&mwGif vli,f ausmif;om;rsm;
taejzihf uGefysLwmudk ydwfNyD;? jyifyywf0ef;usifodkY oGm;
vnfywfoifhaMumif;eSihf avaumif;avoefYudk aysmf&Tif
pGm &I&dIufoihfaMumif; ajymjycJhonf/

wpfeSpftwGif;rSmyif uGefysLwm pc&if;udk
uav;i,frsm;onf em&Daygif; 2000 (eSpfaxmif) cefY
txd pl;pdkuf Munfhekdifonf[kvnf; qdkxm;onf/ tusKd;
quftaejzihf ]uGefysLwm pGJvrf;jcif;eSihf r&Sd-raewwf
a&m*g} pGJuyfjcif;udk cHpm;ekdifonf[k olru &Sif;jyonf/

enf;ynmrSm wDxGifzefwD;rI pGrf;&nfwdkYudk zGHYNzdK;
apekdifonfh tusKd;aus;Zl; rsm;pGm &Sdaeaomfjim;vnf;

tvGeftuRH toHk;jyKjcif;rSmrl aocsmayguf tE&m,f


jzpfapekdifonf[k ynm&Sif Greenfield u tckdiftrm
ajymqdkxm;ygonf/

]pc&if enf;ynmawGu pdwftm; xufoefrI
udk tvGeftrif; vHIYaqmfay;ekdifwmyg/ tJ'DtcgrSm pGJvef;
jcif;udk jzpfapwJh OD;aeSmuftwGif;ydkif; pepfudkyg vHIYaqmf
ay;ovdk jzpfaew,f/ tusKd;qufuawmh pc&if ay:rSmyJ
ydkNyD;awmh vkyfcsifaeawmhwJh wyfrufpGJvef;rI a&m*g
a0'emudk cHpm;&awmhw,f/} t*Fvef taemuf awmif
ydkif;e,f? Dorset NrdKU nDvmcHwGif olr &Sif;jycJhonfudk Sun
owif;pmwGif az: jycJhonf/

tm&HkcHpm;rI taMumif;t&m rsm;jym;vmonfh
tcg OD;aeSmuftwGif;ydkif;eSihf qufEG,f vkyfaqmif&rIrsm;
u ]acwrQ &yfwefY} oGm;ekdifaMumif;? ]pdwfudk av[m
e,fxJ vTifhypfvdkufovdk} jzpfwwfaMumif;vnf; olru
qdkygonf/

]odkYwnf;r[kwf OD;aeSmuf ,dk,Gif;ysufpD;jcif;
Dementia a&m*guJhodkYvnf; &&SdapekdifNyD; &moufyef
OD;aeSmuf ysufpD; apekdifonfh jzpfekdifacs &Sdaeavonf/}

]tjyifbufudk xGufMurS jzpfawmhr,f/ opfyif
ay: wufMunhfMuyg/ ajcaxmufatmufu jrufcif;
pdrf;pdrf;av;awG xdudkifMunfh? cHpm;MunfhygOD;/ rsufeSmay:

61

usa&mufvmwJh aejcnfaEG;&JU t&omudkvnf; cHpm;yg/}



vli,frsm;pGmrSm Facebook ay:wGifom tcsdef
ukefvGefvsuf&SdjyD; Facebook udkom b0[kyif xifrSwf
rSm;vsuf &Sdjyefonf[k Greefield u qdkygonf/ xdkYtjyif
ydkYpfrsm;wGif yg&Sdaeonhf owif;rSm;? twif;tzsif;rsm;
aMumihfvnf; apmfum;cH&jcif;? tE&m,f jzpfapekdifjcif;
wdkYjzihf &ifqkdifae&vsufvnf; &SdMuonf/

]tjcm;olawGu olwdkYudk &IjrifMuwJh twkdif;
om t"dyg,f zGihfqdk&if;eJY olwdkY&JU yifudk,fo&kyf[m b,fvdk
jzpfaeNyDvJ/} olru ar;cGef; xkwfcJhygonf/
armu enf;ynmeSihf aq;odyHowif;

arG;&myg ocsFm awmfjcif;? nHhjcif;



ocsFmbmomeJY ywfoufNyD; vltawmfrsm;
rsm;[m bmaMumihfrsm; 'Davmufxdatmif nHhae&ovJ
qdkwm awG;awm rdwwfMuygw,f/ 'g[m arG;&myg
rsm;vm;/ okawoe avhvmrI wpfckt&uawmh tJ'D
vdkrsKd; ocsFmbmom&yfrSm tcufBuHK&wm[m arG;&myg
jzpfEdkifygowJh/

udef;*Pef;eJY arG;zGm;vmol tcsKdU &Sdayr,fh
tcsKdUrSmawmh wvHk;rS ygrvmcJhbl;wJh/

bmvfwDrdk; Johns Hopkins wuodkvf?
pdwaA' ynm&Sif tzGJYu touf 4 ESpft&G,f uav;i,f
200 ausmfudk prf;oyf ppfaq; avhvmrIt& 'Dvdk awGY&Sd
&jcif; jzpfygw,f/

udef;*Pef;rsm;eJY tvkyfvkyfEkdifzdkY qdkwm[m
arG;&myg BudKwif qHk;jzwfxm;NyD;om; jzpfEkdifygowJh/ udef;
*Pef;rsm;eJY arG;vmcJhw,f/ 'grSr[kwf wpfvHk;rS rygvm
cJhacsbl;/

ynm&Sif rmvpfqmvpfbmwyf OD;aqmifwJh
tzGJY[m ocsFm vHk;0 roifay;&ao;wJh uav;i,fav;
rsm;udk t"duxm; avhvmrI jyKcJhMuygw,f/

]udef;*Pef; tm&HkcHpm;rIESihf ocsFm pGrf;&nf
qufEG,faerI[m wu,fudk &Sdaewmyg/ ausmif;rSm
ocsFm bmomudk w&m;0if roif,lcif uwnf;uyJ/}
vpfbmwyfu qdkonf/

udef;*Pef; pGrf;&nfrSm tjcm;aom bufpHk
Pf&nfrsm;ESihf qufpyfyHkr&[kvnf; okawoDrsm;u
qdkygonf/
IANS/ London (25.August.2011)
62

EdkifiHjcm; wuodkvfBuD;
blwefwGif wnfaqmuf

blwefedkifiH? NrdKUawmfoifzlNrdKUrSm edkifiHjcm; wu
odkvfrsm;twGuf {&mr wuodkvfe,fajrBuD;wpfck wnf
aqmuf&ef pDpOfvsuf&Sdonf/

ajr{u 405 [ufwm ({u 1 000) us,faom
4if;wuodkvf pDrHudef;vkyfief;onf ausmif;om; 15000
twGuf wnfaqmuf&ef &nf&G,fxm;jcif;jzpfonf/

]ta&twGuf 50 avmuf&Sdr,fh ausmif;om;
awGu tdEd,edkifiHu vmrSmjzpfygw,f/ eD;wmuvnf;
wpfaMumif;? tdEd,ausmif;om;awGtzdkY jynf0ifvuf
rSwf ,lp&mrvdkwmvnf; wpfaMumif;ajumifhaygh} trI
aqmif t&m&SdcsKyfjzpfol rpwm&Sm&if;u qdkygonf/

edkifiHjcm;wuodkvfrsm;udk qGJaqmifonfhtae
eSifh blwefu 4if;wdkYtm; tjrwfaiGrsm;udk ,laqmif oGm;
cGifhjyKrnfhtjyif? 0ifaiGcGef? ta&mif;cGefeSifh oGif;ukefcGef
rsm;rS vGwfNidrf;cGifh uJhodkYaom rufvHk;rsm;udkvnf; ay;
rnfjzpfonf/

xdyfwef; wuodkvfBuD;rsm;u wuodkvf y&
0kPfrsm;udk csufcsif;vufiif; aqmufcsifrS aqmufMu
rnfjzpfaomfvnf; emrnfBuD; ygarmu tawmfrsm;rsm;
vma&mufcJhNyD;jzpfaMumif;eSifh xdyfwef;wuodkvfBuD;awG
udk qGJaqmifvdkY &NyDqdk&if? wjcm;wuodkvfawGvnf;
a&mufvmMurSm jzpfaMumif; rpwm &Sm&if;u ajymygonf/

blwefedkifiHonf emrnfBuD;ausmif;rsm;? wu
odkvfrsm;ESifh tquftoG,f &Sdxm;NyD;jzpfonf/
www.courses18.com/index.php

touf 16 ESpfwGif Ph.D bGJY &onfh w&kwfausmif;om;



usef&SD,ef;rSm touf 10 eSpfeSifh wuodkvf
wufcGifh&olrkdY w&kwfrSma&m jynfyrSmyg ynmyg&rDygol
tjzpf xif&Sm;onf/

touf 13 eSpfrSm abusif;enf;ynm wu
odkvfwGif r[mbGJYtwGuf pwifavhvmcJhonf/ tck
touf 16 eSpfrSm abusif; wuodkvfuae ocsFmbm
omESihf PhD yg&*lbGJY &&SdcJholrdkY ydkrdkausmfMum;vmonf/

usef&SD,ef;\ xl;jcm;rIaMumifh aemufqufwGJ
tjzpf w&kwfynma&;pepfudkyg 'Dbdwfvkyfp&mawG jzpf
vmonf/ uav;i,fawGudk twef;awG ckefysHwuf
atmif vkyfwJh w&kwfynma&;pepfu rSefuef&JUvm;? tJ'D
pmawmfwJh uav;awGuaum wu,fh todynm &ifh
usufjynfhpHkrI &Sd&JUvm;/

rMumcifu usef&SdD,ef;udk w&kwftpdk;& &kyfoH
CCTV u tifwmAsL;vkyfawmh olY&JU uav;qefrI? pdwf
aumufrIawG jrifMu&onf/ olYtwGuf rdbawGu
abusif;NrdKUv,frSm wdkufcef;wpfcef; 0,fray;&if? ol
ausmif;qufrwufawmhbl;qdkNyD; rdbawGudk tusyfudkif
cJhonf[k ajymjyonf/

tJ'Dvdk rdbawGtay: tusyfudkif pdwfaumuf
wJhtaMumif; olajymvdkufawmh w&kwftGefvdkif; y&dwf
owfawGMum; yGJqloGm;onf/ csKdUcsKdUwJhwJh &kef;uefae&wJh
rdbawGudk ol 'Dvdk rnOf;qJoifhbl; qdkNyD;? ajymcsifqdkcsif
aeMuwJh ]tufwmeuf edkifiHom;] netizens awGtwGuf
vufwdkY vdkufovdk jzpfoGm;onf/

bGJY&rS udk,fh[mudk,f tvkyfvkyfNyD; aiGpk wdkuf
cef;0,foifhwmaygh? odyf twBuD;wJh aumifav;yJ? olh
ynmu bmoHk;pm;&rSmvJ? pdwfaum yHkrSef[kwfao;&JUvm;
pojzifh../

wcsKdUuawmh oufoufnmnmajymonf/ 'D
t&G,fqdkwm 'DvdkyJ rdbudk ylqmr,f? pdwfaumufr,f?
ykefuefcsifr,f? 'gjzpfavhjzpfxyJ/ ol&JU a'gufwmbGJYBuD;
aMumifh owif;pmawGxJygNyD; a&;BuD;cGifus,f ajymae
MuwmyJ? oem;p&mav;yg/

usef&SdD,ef;ukd va,mifeifjynfe,frS 0ifaiG
tv,ftvwf&Sd rdom;pkuae arG;zGm;cJhonf/ tpdk;&
0efxrf;jzpfol zcifu olYom; ynmyg&rDygwmudk tp
uwnf;u od&SdcJhonf/ i,fi,fuwnf;u ar;cGef;awG

ar;cdkif;? awG;cdkif;NyD; avhusifhay;cJhonf/ uav;t&G,frSm


w&kwfjynfordkif;uae tD&wfppfyGJ taMumif;txd
BuD;BuD;us,fus,fawG tmabmiftm&if;oefoef ajym
wwfonf/ olYtazESifh tjyeftvSef jiif;ckefMuonf/

'gayrJh olYynma&;c&D;rSm tcuftcJ umvawG
jzwfcJh&onf[k CCTV tifwmAsL;rSm ajymjyonf/
ausmif;pm rvkyfbJ uGefysLwm *drf;pGJoGm;awmh tazh
tBudrf;tarmif;cH&onf/ ausmif;taqmifrSm *drf;aqmh
aewmudk olYtaz jrifoGm;awmh om;tzawG jyem
tBuD;tus,fwufMuonf/ tJ'Daemufydkif; olYtazu
olYausmif;pmvkyfwmudk tjrJapmifhMunfhaewwfonf/

olYrdbawG&Jh armif;eSifrIu olYtwGuf jyif;xef
vGef;onf/ tJ'D rdbawG&Jh zdtm;uyJ olYtwGuf &nfrSef;
csuf jzpfvm&onf/ rmpwmbGJY vkyfaepOfrSm bmom&yf
tcsKdU uscJhNyD;? bGJYudk vufavQmhzdkYtxdd jzpfcJh&onf/ aemuf
qHk; owfaozdkYtxdyg awG;cJhao;onf[k jyefajymjyonf/

CCTV u zcifudk tifwmAsL;&mwGif olu olY
om; tem*wf vSyzdkYtwGuf ysKd;axmiffcJhwm jzpfaMumif;?
olwdkYZeD;armifeSHu olYom;udk b,fvdk ysKd;axmifcJh ovJqdk
wJh taMumif; ]yOvufqefwJh ynmoifMum;a&;}trnf
ESihf pmtkyfwpftkyfyif a&;OD;r,f qdkwJhtaMumif; ajymjyonf/

olYom; rmpwmwef; wufaepOfrSm wdkufcef;
0,fay;&r,f? 0,fray;&if pmrvkyfawmhbl;vdkY jyem
&Smawmh? olwdkY vifr,m;rSm a&G;cs,fp&m r&SdaMumif;?
abusif;rSm wdkufcef;wpfcef; oD;oefY olYtwGuf iSm;ay;
cJh&aMumif; ajymonf/ olYom;u abusif;NrdKU BuD;rSm
ausmif;oGm;wufuwnf;u &kyf0wKMoZm vTrf;rdk;cH&
aMumif; ajymjycJhonf/

16 eSpfom; usef&SD,ef;uawmh olYrdbawG&JU
tdyfrufu olY&JU tdyfruf jzpfvmaMumif;? rdbawGu olh
twGuf cufcufcJcJ &kef;uef&ovdk? olvnf; tjyif;txef
MudK;pm;&aMumif; ajymonf/ olYtazu aiGr&Sd&if 'ku
a&mufr,fvdkY wzGzGajymNyD; BudK;pm;cdkif;onf[k qkdonf/

tck usef&SD,ef;u rD'D,mawGeJY tGefvdkif;ay:
awGrSm olYtaMumif; bmajymajym tjyKoabm jrif
aMumif;eJY edkifiH&yfjcm;rSm qufNyD; a'gufwmbGJY xyf,lOD;
r,fh taMumif; CCTV udk ajymcJhonf/
Source: Beijing Review & the Nation

63

tifwmAsL;

wkdif;jynftajymif;tvJESihf

ynma&;u@

q&m OD;odef;vGifESihf q&mOD;odef;EkdifwdkYudk


RFA q&mOD;opfqif;rS ar;jref;aqG;aEG;csufrsm;


aomw&Sifrsm;cifAsm; jrefrmekdifiHrSm tajymif;tvJawG pwifNyD; awGY
ae&NyDvkdY jynfwGif;jynfyu todtrSwfjyK ajymqkdMuwJh toHawG Mum;odcJh&
ygw,f/ eSpfaygif;av;q,fausmftwGif; Mum;aeus r[kwfwJh ekdifiH&JU yuwd
tajctaerSefeJY tifrwef eD;pyfwJh oHk;oyfajymqkdcsufawG orw OD;odef;pdef&JU
EIwfzsm;u xGufay:vmwm? a':atmifqef;pkMunfeJY tpkd;&Mum; xdawGY qufqH
rIawG tcsdefpdyfNyD;awmhvmwm? t&ifwkef;u ayxuf tu&m wifvkdY r&wJh
taMumif;t&mawG txkduftavsmuf a&;om;azmfjycGifh &vmwm? jrpfqHkqnf
udprSm jynfolYaomuukd orwu txkduftavsmuf ajzodrfhay;vkdufwm
pwmawGukd taMumif;jyKNyD;awmh jrefrmjynf wu,f ajymif;vJawmhrSmvm;vkdY
edkifiHwumuvnf; apmifhMunfhaewm jzpfygw,f/ 'gayr,fh ajymif;vJ pjyKNyDqkdwJh
jrefrmekdifiHrSm zGHYNzdK;wkd;wwfrI twGuf tajccH ya&m*suf jzpfwJh ynma&;u@
jyKjyifajymif;vJa&;eJY ywfoufwJh owif;awG aqG;aEG; jiif;ckHwJh toHawGuawmh
rsm;rsm;pm;pm; rMum;&ao;ygbl;/ tJh'gaMumifh tckwywf tm&ftufzfat (RFA)
we*FaEG pum;0kdif;rSm ]ajymif;vJp jrefrmekdifiHeJY ynma&;pDrHrI taMumif;}aqG;aEG;
wifjyzkdY pDpOfxm;ygw,f/ tJh'DtwGuf xkdif;ekdifiHtajcpkduf ynma&;yg&*l
a'gufwm odef;vGif? xkdif;jrefrme,fpyfrSm ynma&;vkyfief;awG aqmif&GufaewJh
q&mOD;odef;ekdifwkdYukd zdwfac:xm;ygw,f/ uJ uRefawmfwkdY pum;0kdif; pvkduf
&atmifvm;/
64


q&mwkdYcifAsm;? wu,fawmh ynma&;qkdwm
tifrwef us,fjyefY euf&Idif;wJh bmom&yfjzpfygw,f/
ynma&;qkdif&m t,ltqawG? oDtkd&DawGuvnf;
trsm;juD;yJ&Sdygw,f/ tJh'DtxJurS OD;qHk;yxr ynm
ta&;BuD;yHk taMumif;eJY pvkdufcsifygw,f/ 20 &mpk
aeSmif;ykdif; 1990 w0dkufavmufu ynmacwfqkdwJh
a0g[m& pjyD;awmh Mum;vmcJh&ygw,f/ urmBuD;[m ynm
acwfxJ 0ifvmNyDwJh/ tJh'Dawmh ynm&JU wefzkd;eJY ynmacwf
qkdwmuae pwifcsifygw,f/
ar;/ / q&ma'gufwmodef;vGifcifAsm;? ynmeJY ynmacwf
tay: q&m&JUtjrif odyg&apcifAsm/
a'gufwmodef;vGif/ /[kwfuJh pD;yGm;a&;vkyfief;awGrSm?
tkyfcsKyfa&;rSm? pDrHcefYcGJa&;rSm 'D twwfynm? enf;ynm
awGeJY aqmif&GufzkdY vkdvmwJhtwGuf 'g ekdifiHwumrSm
ynmacwf qkdNyD;awmh ajymvmwmjzpfw,f/ aemuf vkyf
ief;uRrf;usifrIrSmvnf;yJ topftopf awGY&SdcsufawGu
rsm;wJhtwGuf xyfxyfavhvmqnf;yl;zkdY vkdw,f/ 'g
aMumifh ynmu tNrJwrf; qnf;yl;zkdY vkdw,f/ 'gaMumifh
ynmu ykdta&;BuD;vmw,f/ aemuf ynmu 'D ekdifiHwpf

ckrSm ekdifiH&JU pD;yGm;a&;? usef;rma&;? vlrIa&;? ,Ofaus;rI


utp tifrwef tajccHuswJh u@wpfckjzpfw,f/

'gaMumifhynma&;u ta&;BuD;w,f/ jrefrmekdif
iH jyKjyifajymif;vJa&; vkyfawmhr,fqkd&if ynma&;ukd
jyKjyifajymif;vJa&; vkyfEkdifrS jrefrmekdifiH wkd;wwfekdifr,fvdkY
uRefawmfem;vnfw,f/
ar;/
/ [kwfuJh? [kd q&mOD;odef;ekdif&JU tjrifvnf;
odyg&ap cifAsm/
q&mOD;odef;ekdif/ / [kwfuJhyg? ynmacwfvkdY ac:a0:
oHk;pJG&wJh t"dyg,fxJrSm &nf&G,fcsufawG trsm;BuD; &Sdyg
w,f/ qkdawmh 'DuaeYacwf tvkyfwkdif;[m todynmeJY
PfynmeJY ,SOfNyD;awmh? twwfynmeJY ,SOfNyD;awmh
vkyfukdifrS jzpfr,fqkdwmukd ynmacwfu zGihfqkd ay;xm;
wmjzpfw,f/ 'DtwGuf uRefawmfwkdY&JU 'Dtqifhqifhwkdif;rSm
vkyfukdifaeMuwJh tvkyfawG? vkyfief;yHkoPmef trsKd;rsKd;
awGtwGuf uRefawmfwkdY todynm? twwfynm vkd
tyfw,fqkdwmukd ynmacwfu awmif;qkdaewm jzpf
ygw,f/

65

ar;/
/[kwfuJhcifAsm;? jrefrmrSmvnf; 'D ]]ynm
a&Ttkd;vlrckd;}} ]]ynm&J&ifh yJGv,fwifh}} pwmawG pum;ykH
awG&Sdygw,f/ 'gawGu vlwpfa,mufcsif;ukdom &nfnTef;
wm r[kwfbJeJY ekdifiHawmfawG txdyg tusKH;0ifw,fvhkd
,lqrdygw,f cifAsm/ 'D ynmjynfh0wJh ol[m vlY tokdif;
t0kdif;Mum;rSm wifhw,fw,f qkdwJh twkdif;yJ ynm&J&ifhwJh
ynmwwf aygrsm;wJh ynmtqifhjrifhwJh ekdifiH[mvnf;
edkifiHwumtv,frSm wifhwifhw,fw,f &Sdw,fvkdh qkd&m
a&mufw,fvkdY xifygw,f/ tJh'gaMumifh ]]ynma&;rSm
&if;ESD;jrKyfeSHyg? OD;aeSmufrSm &if;ESD;jrKyfeSHyg}} qkdwJh ajymqkd
csufawG xGufay:vmaeygw,f/ pifumylqkd&if ynm
uRef;vkdhawmif ac: Muygw,f/ tJhawmh ynma&;rSm &if;ESD;
jrKyfESHrI ta&;BuD;yHkukd q&mOD;odef;vGif ajymjyygOD;cifAsm/
a'gufwmodef;vGif/ / [kwfuJh? ynma&;[m 'g vlom;
t&if;jrpfjzpfw,f/ 'Dvlom; t&if;tjrpf&JU &if;ESD; jrKyfeSHrI
jzpfw,f/ vlawG[m todynm &SdvmNyDqkd&if 'D tod
ynmeJY ukd,fhekdifiH ukd,fha'o ukd,fhywf0ef;usif aumif;
atmif aqmif&Gufedkifw,f/ 'D ynmeJY twwfynm? enf;
ynmawG wDxGifzefwD;edkifr,f/ ykdaumif;wJh vlYtzGJY
tpnf;ukd zefwD;edkifr,f/ ynmu tajccH usw,f? ynm eJY
pOf;pm; oHk;oyfekdifw,f? ykdif;jcm;a0zefEkdfifw,f/ 'DtwGuf
ynmu ta&;BuD;w,f/ tJh'DtwGuf ynmtwGuf
&if;eSD;jrKyfeSHrI vkdw,f/ pD;yGm;a&;vkyfief;rSm t&if;teSD;
jrKyfeSHovkd 'D ekdifiHwpfck zGHYNzdK; wdk;wwfvmzkdY twGuf vlom;
t&if;tjrpfrSm &if;eSD;jrKyfESHzdkY vkdw,f/ vlom;t&if;tjrpf
wkd;wufzdkY qkd&if ynma&;ukd t"du xm;&r,f/ 'D uRef
awmfwkdY edkifiHrSm eSpfaygif;rsm;pGmaygY? ynma&;ukd &if;eSD;
jrKyfeSHrIrSm enf;vmwJhtwGuf uRefawmfwkdY ekdifiH[m 'DaeY
rSm ynma&;rSm aemufus usef&pfcJhw,f/ ckeu ajymwJh
pifumylekdifiHwkdY? tck xkdif;ekdifiHqkd&if ynma&;rSm &if;eSD;
jrKyfeSHrIawG trsm;BuD; vkyfw,f/ 'D edkifiH toHk; p&dwfawG&JU
yrmP BuD;BuD;ukd ynma&;rSm oHk;w,f/ 'gaMumifh
xkdif;edkifiHu vlawG[m todynmawG wwfvmw,f?
uRrf;usifrIawG &Sdvmw,f/ 'gaMumifh xkdif;edkifiH&JU pD;yGm;a&;
[m wkd;wufvmw,f? vlaerI tqifhtwef;awG jrifhvm
w,ff/ 'gaMumifh uRefawmfwkdY ekdifiHuvnf; ynma&;rSm
trsm;BuD; pkdufxkwf oHk;pGJzkdY vkdygw,f/

oHk;w,fvkdh ajymMuygw,f/
q&mOD;odef;ekdif/ /uRefawmfwkdYqDrSm tck tifrwefrS
ynma&;toHk;p&dwf enf;w,fqkdwJhOpmukd vuf&Sd uRef
awmfwkdY ynma&;rSm &ifqkdifBuHKawGY ae&wJh tusyf
twnf;? tcuftcJawGukd Munfhjcif;tm;jzifh odomekdif
w,f/ trsm;BuD; wkd;jrifhzkdY vkdtyfaew,f qkdwmukdvnf;
uRefawmfwkdY ausmif;q&mq&mrrsm;? aemuf uav;
oli,frsm;&JU vuf&Sd ynma&; tajctae vkyfief;cGif tajc
tae? ynma&;vkyfief; tajctaeawGukd Munfhr,fqdkvkdY
&Sd&if txif;om; jrifekdifygw,f/ ausmif;raeekdifMu ao;
wJh uav;i,f oHk;yHkwpfyHkavmuf &Sdaeekdifw,fvkdY uRef
awmfwkdY okawoe &v'fawGt& awGYekdifw,f? aemufNyD;
awmhvnf; q&m? q&mrawG&JU tvkyf *kPfodumeJY
ywfoufNyD;awmhvnf;yJ wkd;jrifhzkdY vkdtyfaew,f/ aemuf
t&nftaoG;ykdif; qkdif&mayghAsm/ ynma&; t&nftaoG;
twGuf tqifhwkdif;rSm tajccHynmtqifh rl?v,f?xuf
tqifh aemufNyD;vkdY&Sd&if 'D wuodkvfynma&;? aemuf
toufarG; 0rf;ausmif;ynma&;? qkdawmh 'D ynmacwfrSm
vlY*kPfodumeJYtnD aeekdifzkdYtwGufu ynma&;rSm r&Sd
rjzpfukd uRefawmfwkdYu &if;eSD;jrKyfeSH&awmhrSm qkdawmh
uRefawmfwkdY vuf&Sd oHk;pGJaewJh yrmP[m acwf tquf
quf q,fpkeSpf awmfawmfMumMumrSm tifrwef enf;yg;cJh
w,f/ 'DtwGuf uRefawmfwkdY trsm;BuD; jyefNyD;awmh
pOf;pm;MuzkdY vkdtyfygw,f/ tqrwef ppf toHk;p&dwfukd
oHk;pGJ aewmukdawmh aocsmayguf avQmhcs NyD;awmh uRef
awmfwkdY ynma&;u@ukd jrifhwifr,f qkdvkdY&Sd&ifawmh
uRefawmfwkdYtwGuf tvm;tvm aumif;wJh ynma&;
pepfukd &ekdifygw,f/ 'Dawmh 'D vuf&Sd uRefawmfwkdY taeeJY
tenf;qHk; 6 &mckdifEIef;avmufukd oHk;oifhw,fvkdY ekdifiH
wumu tBuHjyKxm;wmawGvnf; &Sdw,f/ 'geJYtnD
vkdufygaqmif&GufzkdY ta&;wBuD; vkdtyfygw,f/

ar;/ /[kwfuJhq&m? tck uRefawmfwkdh 'D jrefrmekdifiH rSm


awGYae&wmuawmh 'D apmapmu ajymcJhwJhtwkdif; 'D
ynma&;p&dwfpuawGu enf;enf;BuD;rm;wm? rdbawG
u pD;yGm;a&; tqifhtwef; edrfhusvmwJh tcgrSm tckqkd&if
'Duav; awmfawmfrsm;rsm;u 'Dtpkd;&.. pmoifausmif;
ar;/ /[kwfuJh? uRefawmfwkdh 'DjrefrmekdifiHrSmawmh ekdifiH awGrSm raeekdifawmhbJeJY eD;pyf&m bkef;awmfBuD;ausmif;
awmf bwf*suf&JU 40 &mckdifeIef;u ppfwyfqDukd oGm;NyD; ynma&;bufukd OD;vSnfhoGm;Muwm rsm;aew,fvkdhvnf;
awmh ynma&;twGufu 2 &mckdifEIef; eD;yg;avmufav;yJ od&ygw,f/ Oyrm- 'D reav;u ausmif;wkdufqkd&if
66

ausmif;om;ta&twGuf axmifausmfavmuf &Sdaew,f


vkdh od&ygw,f/ tJh'grsKd; bkef;awmfBuD; ausmif;awGrSm
ausmif;om;ta&twGufawG rsm;vmawmh 'D..jrefrmekdif
iHrSm bkef;BuD;ausmif; ynma&;u enf;enf;rsm; jyefrsm;
OD;armh vmekdifwJh tajctaersm; &Sdygovm; q&mwkdY a&/
q&mOD;odef;vGif/ / [kwfuJh? 'Dbkef;awmfBuD;awG oif
ay;aewJh twGuf 'D uav;awG pmwwfaew,fvkdY uRef
awmf tJh'Dvkd jrif&NyD/ 'D..bkef;awmfBuD; ausmif;awG[m
p&dwf ray;&wJhtwGuf rdbawGu bkef;awmfBuD;ausmif;
ukd tm&kHpkdufvmNyD/ tJh'D tjyif bkef;awmfBuD; ausmif;awG
[m apwemxm; oifwJhtwGuf t&nftcsif; jynfhrDwJh
ynma&;ukd &w,f/ txl;ojzifh azmifawmfOD;ausmif;
qkd&if uav;awGukd *&kpkduf oifwJhtwGuf uav;awGu
aumif;aumif;pmwwfw,f? trSwf aumif;aumif; &
w,f/ qkdawmh tJh'DtwGuf rdbawGu 'D azmifawmfOD;
ausmif;xm;jcif;tm;jzifh p&dwfvnf;rukefbl;/ aumif;wJh
ynma&;&w,f/ tJh'gaMumifh rdbawGu bkef;awmfBuD;
oif ynma&;ukd tm;ukd;vmMuwm jzpfw,f/ tJhawmh 'g
aus;Zl;wifp&m aumif;w,f/ 'Dbkef;awmfBuD;awG aqmif
&Gufay;wJhtwGuf uRefawmfwkdY uav;awG 'D ynm
aumif;aumif; &aewmjzpfw,f/
ar;/
/[kwfuJh q&m 'D 20 &mpkrukefcifrSm 'D
a[mifaumif? pifumyl? awmifukd;&D;,m;? xkdif0rf (4) edkif
iH ayghaemf 'D.. zGhHjzkd;wkd;wwfvmwJh 'D ta&Shawmiftm&S ekdif
iH tcsKdU udk tm&Swkduf&Jh usm;ekdifiHawGvkdh ac:cJhMuygw,f/
tJhawmh uRefawmfwkdY orkdif;ukd jyefMunfhawmh 'D vGwfvyf
a&; &NyD;p tcsdefrSm jrefrmedkifiH[m a'owGif;rSm yxr
qHk;aom usm;jzpfr,fh vrf;ay:ukd pNyD;awmh a&mufcJhw,f
qkdwm ay:vGifaeygw,f/ tJh'D usm; ekdifiHawGrSmvnf;yJ
aemuf pD;yGm;a&; jyKjyifajymif;vJrIawG vkyfwmeJYtnD
wpfzufrSmvnf; 'D..ynma&; wkd;wwfajymif;vJrIukdyg
wNydKifeuf vkyfcJhw,fvkdh Mum;od&ygw,f/ qkdawmh tck
jrefrmekdifiHrSm pD;yGm;a&;jyKjyifajymif;vJrIawG t&ifqHk;OD;
vkyfaewmeJY tnD ynma&; jyKjyifajymif;vJrIawGrSm
vkyfNyDqkd&if rSefuefwJh ynma&; rl0g'rsKd; csrSwfzkdY ta&;BuD;
w,fvkdYvJ ajymMuygw,f/ qkdawmh q&ma'gufwm
odef;vGif cifAsm? 'D..jrefrmekdifiHeJY oifhawmfwJh ynma&;
rl0g' taMumif;vnf; odyg&ap cifAsm/
a'gufwmodef;vGif/ / [kwfuJh? yxrqHk; 'D..uav;
tm;vHk; ausmif;aeekdifatmif vkyf&r,f/ tck jrefrmekdifiHu

ckeu ynma&; toHk;p&dwf enf;wJhtwGuf ausmif; rvHk


avmufbl;? q&m rvHkavmufbl;/ rdbawGu uav;&JU
ausmif;ynma&;rSm pkdufxkwfoHk;pGJ&awmh rdbrwwfekdif
awmh ausmif;rxm;ekdifbl;/ tJhtwGuf uav;tajrmuf
tjrm; ausmif;rae&wm &Sdw,f/ tJh'DtwGuf jrefrmekdifiH
u uav;awGtm;vHk; ausmif;aeekdifatmif vkyf&r,f/ 'g
uav;tm;vHk; ausmif;aeekdifzkdYu roifrae& t&G,frSm
ekdifiHtpkd;&wm0ef &Sdw,f/ ekdifiHtpkd;& tmPmeJY 'Duav;
tm;vHk;ausmif;aeekdifatmif vkyf&r,f/ rdbrSm 0ef rydap
&bl;/ rdb0ifaiG enf;onfjzpfap? rsm;onfjzpfap rdbrSm
0efrydbJeJY uav;tm;vHk; ausmif;aeekdifwJhtqifh a&muf
atmifvkyf&r,f/ tck NyD;cJhwJh 'Dvykdif;awGuawmh ausmif;
awGrSm uav;awGtwGuf 0ifaMu; r,lawmhbl;? aiG
raumufawmhbl;vkdY ajymaeayr,fh wjcm;tcuftcJ
awGu &Sdao;w,f/ rdbawGu 'D uav;awG tvkyfckdif;
aewmawG? wjcm;rSm rdbawGu uav;twGuf pkdufoHk;
ae&awmh ausmif;raeekdifwJh uav;awG rsm;aeao;
w,f/ tck ajymaeoHMum;wJh qif;&JrI yaysmufa&; qkdwm
qif;&JrIyaysmufa&;&JU tajccHu ynmyJ? vlwkdif;vlwkdif;u
ynmoifatmif vkyfekdif&if uRrf;usifrIawG &SdvmNyD/
'gqkd&if toufarG;0rf;ausmif; ynmawG em;vnfvm
r,f/ 'gqkd&if 'Dqif;&JrI avsmhoGm;r,f/ qif;&JrI yaysmuf
a&;&JU tajccHu ynmyJ? qif;&JrI avsmhyg;a&;rSm tJh'D
pum;vHk;oHk;wm uRefawmf rMum;ao;bl;/ qif;&JrI
avsmhyg;a&; twGuf ta&;BuD;wJh tcsufu ynma&;rSm
&if;eSD;jrKyfeSHzkdYvkdw,f/
ar;/
/[kwfuJh q&m aemuf 'Dynma&;rSm &if;ESD;jrKyfESH
yHk jrKyfESHenf;eJY ywfoufvkdYaum q&mwdkY b,fvdkrsm; jrif
ygvJ cifAsm/
q&mOD;odef;vGif/ / uRefawmfh tjrifajym&&ifawmh
tm;vHk;roifrae& ynma&;vkyfzkdY vkdw,f/ NyD;awmh
uav;awG t&nftcsif; &SdwJh ynmoifekdifzkdY vkdw,f/
uav;awG t&nftcsif;&SdwJh ynmoifekdifzkdY qkd&if
uav;awG ol[mol tm;xkwf oifekdifatmif pDpOf
aqmif&Guf ay;&r,f/ q&mawGtwGuf vHkavmufwJh
vkdtyfwJh oifwef;awG ay;&r,f/ q&mawGukd uRrf;usifrI
&Sdatmif vkyf&r,f/ uav;awGudk ukd,fwkdifavhvm
oif,lekdifwJh pmtkyfpmwrf;? tifwmeuf ponfjzifh
tJh'Dvkdenf;vrf;awG &atmifvkyfay;&r,f/ aemuf 'D
q&mawGrSm vGwfvyfpGmaygY/ olwkdY oifMum;enf;pepf
67

awGrSm vGwfvyfpGm oHk;ekdifwJh ynma&; vGwfvyfcGifh


q&mawGrSm &SdzkdY vkdw,f/ aemuf tJh'D tjyifukd pDrHceffYcGJjcif;
rSmyg odyfwif;usyfwm r[kwfbJeJY 'D..ausmif;awG? q&m
awGrSm tck a'oq&mawGrSm 'D ynma&;twGuf pDrHcefYcGJ
edkifw,f? tkyfcsKyfwJh enf;pepfawGyg jyKjyifzkdYvkdw,f/

qkkdvkdY&Sd&if tqkkd;&Gm;qHk;? txdckdufqHk; &ifqkdif ae&wJh tajc


taeu ynma&;u@vkkdY ajymMuw,f/ qkkdawmh uRef
awmfwkdY rsKd;qufawGukd bmawG vufqifhurf; aeovJ
qkkdwm[m uRefawmfwkdY tm;vHk; jyefvSefoHk;oyf pOf;pm;&
rSm jzpfygw,f/ 'DtwGufukd uRefawmfwkdYzufuaeNyD;awmh
wifjycsifwmu t&nftaoG;ukkd jrifhwifzkdY trsm;BuD; vdk
ar;/ /[kwfuJh tckawmh 'D jrefrmekdifiHrSm uRefawmf tyfw,f/ t&nftaoG;ukkd jrifhwifwJh ae&mrSmvnf;yJ
wkdY [kd pm&if;Z,m;wpfckt& qkd&if 'D jrefrmekdifiHrSm u@aygif;pHkayghaemf? qufpyfaqmif&Guf pOf;pm;ekkdifzkdY
rlvwef; NyD;atmifawmif raeekdifwJh ausmif;ol? ausmif; vkkdtyfw,fqkdwm axmufjycsifygw,f/
om; ta&twGufu awmfawmfav; rsm;w,fvkdh Mum;zl;yg
w,f/ [kd 40 &mckdifEIef; avmufrsm;awmif &Sdrvm; awmif q&mOD;odef;vGif/ / q&mOD;odef;ekkdif ajymovkkd uRef
rodygbl; cifAsm/
awmfwdkY oif&dk;nTef;wrf;u pjyif&r,f/ uRefawmfwkdY
q&mOD;odef;ekdif/ /[kwfuJh uav;awG ausmif;pmoif vuf&Sd oHk;aewJh oif&dk;nTef;wrf;u zwfpmtkkyfrSm ygwJh
cef;xJrSm ra&mufbl; qkdvkdY&Sd&if? ausmif; raeedkifbl; pmukkd tvGwfusufckdif;wm jzpfaew,f/ qkkdawmh uRef
qkd&ifawmh uRefawmfwkdY ckeu ajymwJh ynm vlY awmfwkdY uav;twGuf vkkdtyfwJh oif&kd;nTef;wrf;u 'D..
tzGJYtpnf;twGufukd pdwful;,Of tdyfruf rufvkdY &whJ tcsuftvufawGtjyifukd? tcsuftvufawGukd em;
tqifhawmif r&Sdao;ygbl;/ 'D ynmacwfrSm ausmif;aecGifh vnfwJh tjyifukd uRrf;usifrI&SdwJh enf;pepfawG oGm;&r,f/
r&wm? pmoifcef; twGif;zufukd ra&mufbl;wJh uav; uRrf;usifrIqkdwm vlrIaygif;oif; qufqHa&; qkkdif&m uRrf;
awG &SdaeorQ umvywfvHk;awmh uRefawmhwkdY[m usifrI? qufoG,fa&; uRrf;usifrI? enf;ynmqkkdif&m
wkd;wwfzGHYNzdK;rI? pD;yGm;a&;qkdif&mzGHYNzdK;rI? qif;&JrGJawrI uRrf;usifrI? NyD;awmh b0twGuf vkkdtyfwJh wjcm; uRrf;
avsmhcsrI 'gawGtwGuf trsm;BuD; pOf;pm;p&m &Sdaew,f/ usifrIawG? olwkdYb0 wpfoufom vkkdtyfwJh usef;rma&;
apmapmu q&mOD;odef;vGif ajymoGm;ovkdyJ? ynmu qkkdif&m todawG? aygif;oif; qufqHa&; todawG?
tc&m usaew,f/ qkdawmh 'Dae&mrSm uRefawmfwkdY ,Ofaus;rIawG? wefzkd;xm;rIawG/ tJh'Dvkdukd oifekdifwJh
q&mawG&JU tajctae jrifhwifay;&rSm jzpfovkkd uav; oif&dk;nTef;wrf;ukkd ajymif;zkkdYvkdw,f/ tckk tvGwfusufwJh
awG tm;vHk; pmoifcef;xJa&mufzkdY? aemufwpfcsufu [mu pmtkkyfxJrSm a&;wJhpmu uav;wpfa,mufu
ta&;BuD;wmu 'D vuf&Sdausmif;awGrSm toHk;jyK aewJh olYb0rSm vkkdtyfwJh taMumif;t&mawG&JU q,fyHk wpfyHk
oif&dk;nTef;wrf;ayghAsm/ b,fvdk ynma&;rsKd; avhusifh awmif uRefawmfwkdY pmtkkyfu ray;ekkdifbl;/ tJh'DtwGuf
ysKd;axmifay; aeovJ/ qkkdawmh ynma&;&JU &nf&G,fcsuf ausmif;pmtkkyfukd tvGwfusufwm[m uav; wpf
wpfcku ]wm0ef,lvkdpdwf &SdwJh ekkdifiHom;awG}? todynm a,muf&JU b0twGuf rvHkavmufbl;/ uav; wpf
Pfjynfh0NyD;awmh 'D eSvHk;&nfvnf; vSwJh rdrd&yf&Gm? rdrd&JU a,muf&JU vkkdtyfwm? b0 &ifqkdifekdifwJh jyemawGukd
vlYtzGJYtpnf;rSm wefzkd;&SdwJh tvkkyfuav;awG twGuf udk b,fvkd ajz&Sif;rvJ/ b,fvkd pOf;pm;awG;ac:rvJ/
pOf;pOf;pm;pm; vkkyfay;ekkdifwJh vlom;? ekkdifiHom;awGjzpf vm tJh'DvdkrsKd; enf;ynmawGaygY/ qufoG,fa&; enf;ynm
zkkdY vdkygw,f/ qkkdawmh uRefawmfwkdY oif&dk;nTef;wrf;[m awG? vlrIa&; enf;ynmawGyg oifekdifwJh oif&dk;nTef;wrf;
'gukd OD;wnfNyD;awmh avhusifhysKd;axmif aewm r[kkwfbl; jzpfzkdYvkdw,f/
qkkdwmukkd od&w,f/ 'DtwGuf uRefawmfwkdY wkkdif;jynfrSm
ynmvlYtzGJYtpnf; jzpfzkdY? pD;yGm;a&; t& zGHYNzdK;wkkd;wufrIawG ar;/ / [kkwfuJh q&m? 'DudprSm 'D q&mawG&Jh tcef;
&SdvmzkkdY qkkdwJh[mu trsm;BuD;yJ ar;cGef;xkkwfp&m &SdaeqJ u@uvnf; trsm;BuD; ta&;BuD;r,fvkdh xifygw,f/
jzpfygw,f/ 'Dxuf ykkdqkd;oGm;wmuawmh ynma&;rSm tJhawmh 'D q&mu@ jrifhwifa&;eJY ywfoufvkdYuaum
t*wd vkkdufpm;rIawG &Sdaew,f/ uRefawmfwkdY wkkdif;jynf&JU jrefrmedkifiH rSm b,fvkdrsm; aqmif&Guf ekkdifygovJ cifAsm/
tvTmwkkdif;rSm t*wd vkkdufpm;rI[m jyif;jyif;xefxef &Sdae q&mOD;odef;vGif/ / [kkwfuJh? q&mawG&JU 'D toufarG;
avawmh/ ekkdifiHwpfekdifiHrSm t*wd vkkdufpm;rI qkkd;&Gm;w,f 0rf;ausmif;qkkdif&m pHjrifh&r,f/ q&m&JU tvkkyfu wjcm;
68

]].... ynmtwGuf
&if;eSD;jrKyfeSHrI vkdw,f/ pD;yGm;a&;vkyfief;rSm
t&if;teSD; jrKyfeSHovkd 'D ekdifiHwpfck zGHYNzdK;
wdk;wwfvmzkdY twGuf vlom;
t&if;tjrpfrSm &if;eSD;jrKyfESHzdkY vkdw,f/
vlom;t&if;tjrpf wkd;wufzdkY qkd&if
ynma&;ukd t"du xm;&r,f/}}
q&mOD;odef;vGif
q&m0ef? tif*sifeD,m ynm&yfawGxuf redrfhbl;/
'gayr,fh q&m&JU vcu edrfhaew,f/ q&mawGrSm vlrIa&;
owfrSwfcsufu edrfhaew,f/ tJh'D twGuf q&m&JU tqifh
twef;ukkd jrifhzkdYvdkw,f/ olwkdY&JU vlrIa&; apmifha&Smuf
a&;t&? usef;rma&; apmifha&SmufrI? olwkdY&JU vpm? olwdkY
*kkPfodum? 'gawG jrifhwwfNyD;&if? tJh'gqkd&if 'D.. q&m&JU
u@[m jrifhvmr,f/ aemuf q&m&JU t&nftaoG; jrifh
vmzkkdYtwGuf q&mawGukd oif,lekdifzkdY twGuf? tNrJwrf;
qnf;yl;ekkdifzkdYtwGuf vkkHavmufwJh taxmuftyhH ay;zkkdY
vkkdw,f/ 'D..q&mawG[m vGwfvGwfvyfvyf olwkdY
toufarG;0rf;ausmif; a&G;cs,fcGifh&Sdr,f? olwkdY a&G;cs,fwJh
toufarG;0rf;ausmif;rSm aumif;aumif; uRrf;uRrf;usif
usif wwfajrmufatmif oif,lekdifwJh tcGifhtvrf; &Sd
r,fqkd&if uRefawmfwkdY q&mawG&JU t&nftaoG;
jrifhvm&if? oifwJhenf;pepfawGvnf; jrifhvm&if uav;
awGu t&nftcsif;&SdwJh ynma&;ukkd ykkdNyD;awmh &ekkdifr,f/
tJh'DtwGufvnf; uRefawmfwkdYu trsm;BuD; &if;ESD; pkkdfuf
xkkwfNyD;awmh q&mawG t&nftaoG; jrifhatmifvkyfzkdY
vkkdw,f/
OD;opfqif;/ / [kkwfuJhcifAsmh uRefawmfwkdY tckk Mum;odae&
wmvnf; 'D q&mawG&JU 'D..vlrIa&;qkkdif&m wefzkd;awGaygh
aemf q&m/ wefzkd;awGuvnf; tckkqkd&if 'D b,favmuf
xd jzpfaevJqkd&if wcsKdU e,fawGrSm? &GmawGrSm qkkd&if 'D..
ausmif;q&mrawGaygYaemf? ausmif;ukkd oGm;zkkdY? ausmif;u

jyefzkdYawmifrS 'D..bwfpfum;orm;awGu &yfNyD;awmh


ray;csifbJeJh twif; armif;ajy;MuwmawG? bmawG
Mum;&ygw,fcifAsmh/
q&mOD;odef;vGif/ /[kkwfw,f[kkwfw,f
OD;opfqif;/
/
qkkdawmh
'D[mawGuvnf;
pdwfraumif;p&mawG jzpfygw,f/
q&mOD;odef;ekkdif/
/ [kkwfygw,f? uRefawmfwkdY 'D
q&mawGukd wefzkd;xm;cJhzl;wJh jrefrmh vlYtzGJYtpnf;ukkd jyef
vnf &&SdekdifzkdYtwGuf uRefawmfwkdY BudK;pm;MuzdkY vkkdtyf
w,f/ todynm? b0twGuf toHk;0ifr,fh todynm?
twwfynmawGukd wefzkd;xm;cJhzl;wJh vlYtzGJYtpnf;[m
aysmufqHk;oGm;wm MumcJhjyD/ q&mawG&JU wefzkd;? *kkPfodum
[mvnf;yJ aysmufqHk; oGm;wm MumcJhNyD/ 'Dawmh 'D.. aysmuf
qHk;oGm;wm MumNyDjzpfwJh uRefawmfwdkY&JU pHwefzkd;awGudk
jyefvnf &&SdzkdYtwGuf BudK;pm;wJh ae&mrSm q&mawG&JU
todynm? twwfynm? tjrifoabmxm; 'gawG
tm;vHk;ukkd jyKjyifajymif;vJay;zkkdY vkkdtyfaewmukkd od&yg
w,f/ qkkdawmh 'D..&yfwnfekdifrI&SdzkdYvnf; vkkdtyfw,f/
*kkPfodumESihf tnDayghAsm/ q&m&JU tvkkyftukkdifeJY
*kkPfodumeJY tnDyg/ tckku b,folrS rvkkyfcsifqHk;
tvkkyf[m ausmif;q&mtvkyf jzpfaeorQ umvywfvHk;
awmh uRefawmfwkdY wkkdif;jynf&JU tem*wf[m trsm;BuD;
&ifav;p&m jzpfygw,fq&m/

69

OD;opfqif;/
/ qkkdawmh 'D q&mawG&JU 'D t&nf
tcsif; jrifhwifa&;eJY ywfoufNyD;awmh [kkdwkef;uawmh
uRefawmfwkdY 'D jrefrmekkdifiHrSm q&mtwwfoif oifwef;
ausmif;awG &SdcJhw,fvkdY Mum;zl;ygw,fq&m/ tckkawmh 'D
q&mtwwfoif oifwef;ausmif;awG jyefrsm;zGifhzkdYrsm;
vkkdtyfovm; q&m/
q&mOD;odef;vGif/ / [kkwfuJh vkkdtyfw,f/ aemuf wu
odkvfawGrSm? uRefawmfwkdYqDu jrefrmekkdifiH wuokdvf
zGJYpnf;yHku 'D bmom&yfwpfckukd wuodkvfwpfck vkkyf
aewm jzpfaew,fav/ wuokdvfawGrSm bmom&yf
aygif;pHk oifekdifwJh wuokdvfvkyf&if wuodkvfwkdif;rSm
q&menf;ynmukkd oifwJh XmeawGxm;zkkdY vdkw,f/ aemuf
wuokdvfuaeNyD;awmh q&mawGukd avhusifh ay;ekkdif
w,f/ aemuf wjcm;q&m twwfoifaumvdyfawG tJh'D
uae q&mawG avhusifhay;ekkdifw,f/ q&mawGukd rsm;rsm;
avhusifhay;zkkdY vkkdw,f/ 'D q&mawGukd enf;pepfawG
ay;NyD;rS pmoifcef;0ifwm ykkdaumif;w,f/ enf;pepfawG
ay;w,fqkdwm 'Duav;awG&JU zGHYNzdK;wdk;wufrI? uav;
pdwfynm? uav;awG b,fvkdoif,lvJ? uav;awG
oif,lekdifatmif b,fvkd pDpOfaqmif&Guf ay;&ovJqkdwJh
enf;ynmawG odNyD;awmh pmoifcef;ukkd 0if&if ykkdaumif;
w,f/ jrefrmjynf jzpfaewmu 'D rlvwef;q&m&JU tqifh
ukkd eSdrfhxm;w,f/ vpmt&? &mxl;t& eSdrfxm;w,f/ &mxl;
wufw,fqkd&if rlvwef;q&muae tv,fwef; q&m
udk &mxl;wwfw,f/ tv,fwef;uae txufwef;
&mxl;wwfw,f/ tJh'D enf;u vGJaew,f/ 'D rlvwef;
q&meJY tv,fwef;? txufwef;q&meJY cGJjcm;zkkdY roifhbl;/
tJhvkd cGJwJhtwGuf q&mawGu vpmrsm;wJh tv,fwef;
txufwef;ukkd a&mufcsifw,f/ qkkdawmh tckku rlvwef;
rSm tawGYtBuHK&NyD;NyD? uav;awG taMumif; em;vnfNyD
qkkd&if olu rlvwef;u vpmenf;awmh vpmrsm;wJh
tv,fwef;ukkd ajymif;csifw,f/ tJhawmh tv,fwef;
a&mufawmh topf jyefjzpfoGm;NyD/ qkkdawmh u@wkkdif;u
ta&;BuD;w,f/ pmoifwJh ae&mrSm olYu@tvkkduf
ta&;BuD;wmcsnf;yJ/ rlvwef; tqifhvnf; ta&;BuD;
ovkkd? tv,fwef;tqifh ta&;BuD;ovkkd? txufwef;
tqifh ta&;BuD;ovkkd tm;vHk; ta&;BuD;w,f/ tJhvkd
ta&;BuD;wJhtwGuf q&mu ol0goemygrIeJY uRrf;usifrI
tavsmuf olBudKufwJh u@rSm q&mtjzpfeJY avQmufxm;
ekkdifw,f/ tJh'D bmom&yfukd oif,lekdifcGifh &SdzkdYvkdw,f/
tqifhtwef; wef;wl &SdzkdYvdkw,f/ qkkdawmh q&mawGrSm 'D
70

vpm b,fvkd cGJjcm;ekkdifvJ qkkd&if q&m&JU olY&JU vkkyfoufeJY


olY&JU oif,lwwfajrmufxm;wJh uRrf;usifrIeJY 'Day:rSmawmh
cGJekdifw,f/ 'D rlvwef; tqifhrSmyJ uRrf;usifNyD;awmh
rlvwef;tqifhrSmyJ &mxl;awGwuf? OyrmtaeeJYqkd&if 'D
rlvwef;oifwJh q&mu wuokdvfrSm q&mawGukd oif
wJh q&mtwwfoifwef;awGrSm jyefNyD;awmh q&m jzpfekdif
w,f/ ygarmutxd jzpfekdifw,f/ 'D rlvwef; bmom&yfukd
oifwJh ygarmu tqifhtxd &mxl;wuf oGm;ekkdifw,f/
tJh'gaMumifh rlvwef; ynm&JU u@ukkdvnf; jrifhwifw,f/
u@wkkdfif;ukkd wef;wlxm;NyD;awmh ta&;BuD; w,fvkdY
oabmxm;NyD;awmh tJhvkd aqmif&Gufoifhw,f/
OD;opfqif;/
/[kkwfuJh q&m? uRefawmfwkdY Mum;zl;
w,f/ wcsKdU edkifiHawGrSm 'Drlvwef; tqifhu uav;awG
udk pmoif&wm[m tifrwef ta&;BuD;wJhtwGufaMumifh
tJh'D ygarmu tqifhawGu 'D rlvwef; tqifhawGyg
oifw,fvkdY Mum;zl;ygw,f/
q&mOD;odef;vGif/ / [kkwfuJh? 'D wuodkvfrSm oifaewJh
'D ygarmuawG PhD bGJY&NyD;wJh ygarmuawGukdf,fwkdif
rlvwef;uav;awGukd oifw,f/ i,fwJhtwGuf ykkdNyD;
awmh *&kkpkdufzkdY vkkdw,f/ 'gaMumifhrdkYvkdY ykkdNyD;awmh uRrf;usif
rI &SdwJhvlawGuoifzkdYvkdw,f/
OD;opfqif;/ /[kkwfuJh? q&mu@eJY ywfoufNyD;awmh
q&mOD;odef;edkif&JU tawGYtBuHKav;vnf; odyg&ap cifAsm/
q&mOD;odef;ekkdif/ / [kkwfuJh uRefawmfwkdY 'D jrefrmedkifiH
rSm pkpkaygif; q&mta&twGufu 270000 (eSpfodef;
ckkeSpfaomif;) 0ef;usif&Sdw,fqkdwmukkd awGY&w,f/ tvkkyf
tukkdif wpfcktaeeJY uRefawmfwdkY t&nftaoG; jrifhwifwJh
ae&mrSm tifrwef tm;enf;aeqJ jzpfygw,f/ q&m vdk
tyfcsufuvnf; wpfeSpfwpfeSpfudk tvsif rrDatmif
vkkdtyfaew,f/ yifpifpm;oGm;vkkdY? 'grSr[kkwf tvkkyfu
pGefYoGm;vkkdY? q&mtvkkyf pGefYEIef;uvnf;yJ ausmif;om;
awG&JU ausmif;xGufEIef;eJY tNydKifvkdrsKd; tifrwef jrifhrm;
aewmawGY&w,f/ qkkdawmh uRefawmfwkdYqDrSm wpfeSpf
wpfeSpfvkdtyfcsufudk jznfhqnf; ray;ekkdifao;bl;/ qGJcefY
q&mawGeJh ynma&;ukkd oGm;ae&qJyJ jzpfw,f/ awmifay:
a'oawGrSm? aus;vufa'oawGrSmwif rubJ NrdKUay:awG
rSmvnf;yJ uRefawmfwkdY[m qGJcefYq&mawGeJY jznfhqnf;
xm;&w,f/ 'Dawmh twwfynmqkkdif&m rjynfhpHkrI[m
xif&Sm;aeygw,f/ aemufwpfcku tajccHynmausmif;

]].... rdrd&JU uHMurmESihf


rdrdvlYtzGJYpnf;&JU uHMurm tay:rSm
wm0ef,l&JwJh olawG jzpfzkdYtwGuf
uRefawmfwkdY ynma&;u jyifqifay;&rSm
jzpfw,f/ qHk;jzwfcsufawG?
a&G;cs,fekdifpGrf;awGtwGufvnf;yJ
vHkavmufwJh todynm? awG;ac:rI
Pfynm.. 'gawGukd uRefawmfwdkYu
ysKd;axmifay;zkkdY vkkdw,f/}}
q&mOD;odef;Ekdif
pkkpkaygif; 30000(oHk;aomif;) ausmf &Sdw,fvkdY uRefawmf
wkkdY od&w,f/ apmapmeu ajymwJh q&mq&mr eSpfodef;
ckkeSpfaomif;0ef;usifavmufu oifay;aeawmh [dk vkkd
tyfcsufu 'D xufykd xuf0ufcefY xyfNyDd;awmh vkkdtyfae
ekkdifao;w,f/ ausmif;ta&twGufaum? q&m?q&mr
ta&twGufaum? qkkdawmh pmoifcef;awGxJrSm q&m?
q&mrawG[m uav;ta&twGuf odyfrsm;jym;aewJh pm
oifcef;awGudk wm0ef,lae&awmh 2015 usvkdY&Sd&if
uav; A[kkdjyK ynma&;pepf atmifjrif&r,fvkdY jrefrm
wkkdif;rfpf Myanmar Times xJrSm NyD;cJhwJh tywfu owif;
wykk'f ygvmcJhw,f/ 'g[m aMuG;aMumfoH oufoufrQom
jzpfvdrfhr,f/ uRefawmfwkdY taeeJYuawmh axmufjycsif
wmuawmh 'D q&mtwwfynm u@ukkd jrifhwif&r,f/
ynma&; t&nftaoG;twGufudk qkkdvkdY&Sd&if uav;
A[dkjyK ynma&;pepfukd wu,fyJ atmifjrifatmif
usifhoHk;zkkdY? pOf;pm;awG;ac:wJh pmoifcef;awG jzpfvmzkkdY?
pGefYOD;wDxGif zefwD;vkkdpdwfukd uRefawmfwkdY arG;xkkwf
ay;ekkdifzkdY? wm0ef,lvkdpdwf&SdwJh ekkdifiHom;awG jzpfvmzkkdYaemf
ynma&;[m avhusifhay;ekkdifzdkYtwGuf qkdvdkY&Sd&if yxr
OD;qHk; q&mawG&JU tcef;u@udk tBuD;tus,f jrifhwif
&r,f/ 'Dae&mrSmvnf; apmapmu q&mOD;odef;vGif
tus,fw0ifh aqG;aEG;cJhovkkd 'D tqifhcGJjcm;xm;wJh
ynma&; usifhxHk;awGukd uRefawmfwkdYu ajymif;vJzkdY vkkd
tyfw,f/ t&nftaoG;tay:rSm uRefawmfwkdYu 0efxrf;
ukkd cefYtyfzkdY vkkdtyfw,f/ 'D.. tvkkyftukkdif[mvnf;yJ

vkkyfcsifpzG,f tvkkyfukdifwpfck jzpfatmif zefwD;ay;zkkdY


vkkdtyfaeygw,f/ 'g[m wm0ef&Sdwmuawmh tmPmydkif
tqifhqifhrSm wm0ef&Sdaew,f/ qkkdawmh uRefawmfwkdY 'D
ekkdifiHwumrSm ynma&;eJY ywfoufvkdY&Sd&if ynma&;bGJY
r&SdbJeJY pmoifcef;ukkd 0ifcGifh r&Sdygbl;/ qkkdawmh uRefawmf
wkkdY wkkdif;jynfrSmu ynma&;bGJYukd eSpfae&mrSmyJ ay;w,f/
ta&twGufu tifrwef enf;aew,f/ qkkdawmh wcsKdU [dk
vkkdtyfwJh twGufaMumifh ynma&;aumvdyfawGvnf;
uRefawmfwdkY jznfhqnf;xm;wmukkdawmh awGY&w,f/
ynma&; aumvdyfeSpfq,fausmf &Sdaew,f/ wpfeSpfoif
wef;? eSpfeSpfoifwef;eJY/ 'gayr,fh rvHkavmufbl;qkkdwmukkd
ajymjycsifw,f/ 'Dxuf ykkdNyD;awmh t&nfaoG; jynfhrDwJh
av;eSpfoifwef;rsKd; vdktyfaew,f/ xdkif;edkifiHrSm qkkdvkdY
&Sd&if ausmif;q&mwpfa,muf jzpfzkdYtwGuf tajccH
ynmrSm pNyD;awmh tqifhtqifhwkdif;rSm ausmif;q&mbGJY
ig;eSpfoifwef; NyD;rSomvQif ausmif;q&m vkkyfcGifh &Sdw,f/
tJh'DvkdyJedkifiHawmfawmfrsm;rsm;?taemufwkdif;edkifiHawGrSm?
'D ta&SU awmiftm&S ekkdifiHawGrSm ausmif;q&m pmoifcef;
xJudk0ifzdkYqkdvkdY&Sd&if tenf;qHk; av;eSpfoifwef; tjynfh
wufxm;&r,f/ 'Dh tjyifukd pm&dw aumif;aMumif;
axmufcHcsufuvnf; vkkdtyfjyefw,f/ qkkdawmh uav;
oli,fawGeJY xdawGYqufqH vkkyfukdif&wJh ta&;BuD;wJh
tvkkyf jzpfaeavawmh bufaygif;pHkuae vpf[mcsuf
r&Sdatmif ynma&;bufu? tmPmykkdifbufuaeNyD;awmh
yl;wGJ NyD;awmh jznfhqnf;ay;ekkdifrS ynma&;pepfu atmif
71

jrifrSmyg/ 'Dawmh 'D ausmif;q&m jyKpkysKd;axmifa&;[m uRef


awmfwdkY ekkdifiHrSm edkifiHawmftm*sif'g taeeJY xm;NyD;awmh
ta&;BuD;wJh OD;pm;ay; vkkyfief;taeeJY xm;&SdNyD;awmh vkkyf
aqmifzkdY vkkdtyfaewmukkd wifjycsifygw,f/
q&mOD;odef;vGif/
/ ckkeu q&mOD;odef;edkifajymwJh
q&mawG&JU t&nftaoG; jrifhwifzkdYrSm q&meJY uRef
awmfeJY wxyfwnf;yJ/ 'gayr,fh uav;A[kkdjyKqkdwmeJY
ywfoufwJh uRefawmfh oabmxm;av; xnfhajymcsifvkdY
yg/ uRefawmfwkdY ekkdifiHu uav;A[kkdjyK qkkdwmxufukd
uav;&JU oif,lrIukd A[kkdjyKzkdY oifhw,f/ 'D uav; tJh'DrSmrS
q&m&JU u@vnf; jrifhvmr,f/ Oyrm-uav;A[kkdjyKvkdY
oHk;vkkduf&if 'D q&m&JU u@u aysmufovkkd jzpfaer,f/
qkkdawmh vufawGYrSmvnf; pmoifcef;awGrSm tJh'Dvkd jzpf
aew,f/ uav;u t"du usNyD;awmh q&mu ta&;ryg
ovkkd jzpfaew,f/ uRefawmf ajymif;csifwmu uav;&JU
oif,lrIukd A[kkdjyKwJh ynma&;/ 'D uav;uvnf; ol&JU
oif,lrIukd tm&Hkpdkuf&r,f/ q&m&JU vkkyfaqmifcsufu
vnf; 'D uav;oif,lrIukd q&mu OD;aqmifrI ay;aewm
jzpf&r,f/ rdbawG&JU yhHykd;rI[mvnf; uav; oif,lekdif
atmif yHhykd;ay;wm jzpf&r,f/ uRefawmfwkdY&JU ynma&;u
ukkd,fwkdif oif,lwJh ynma&; jzpfatmif ajymif;oifhw,f/
trSwf b,favmuf&w,f? *kkPfxl; b,favmuf
xGufw,f qkkdwm 'gu ta&;rBuD;bl;/ pm&Gufay:rSm &SdwJh
trSwfu ta&;rBuD;bl;/ uav;&JU todPfrSm &oGm;wJh
ynmu ta&;BuD;w,f/ tJhtwGuf uav;u olY tod
PfrSm ynm&zkkdYtwGuf oif,lekdifwJh ywf0ef;usif
zefwD;zkkdY vkkdw,f/ tJh'gaMumifh uRefawmf oHk;csifwmu 'D..
uav;&JU oif,lrIukd A[dkjyKwJh ynma&;ukkd uRefawmfwkdYu
OD;wnfaqmif&Gufoifhw,f/
OD;opfqif;/ / aemufwpfcku q&m 'D uav; oif,lrI
A[kkdjyK ynma&;eJY wygwnf;vdkY ajymvkkdY &rvm; rodbl;
q&m/ 'D ykkdif;jcm;pdwfjzm oHk;oyfwwfwJh 'D..tavhusifhrsKd;
awGukdvnf; 'D pmoifcef;xJrSm xnfhoGif;oifhNyDvkdY
q&mwkkdY ,lqygovm; cifAsm/
q&mOD;odef;vGif/ / [kkwfuJh ,lqw,f/ uRefawmf vkkyf
vnf; vkkyfaew,f/ bmaMumifhvnf;qkkdawmh 'DaeYacwf
u ekkdifiHwum yl;aygif;aqmif&GufrIawG rsm;vmw,f/
ul;oef;qufoG,fa&;u vG,fvmw,f/ tJhtwGuf wpf
ekkdifiHeJY wpfekdifiHu 'D ,Ofaus;rI rwlwJh vlawG 'D
72

tawG;tac: t,ltq rwlwJh vlawG aygif;qHkvmwJh


tcgusawmh tJh'Dae&mrSm b,folY tawG;tac:ukd vufcH
&rSmvJ/ b,folY tawG;tac:ukd rSefw,fvkdY em;vnf&
rSmvJ/ tJh'DtwGuf pOf;pm;awG;awmzkkdY vkkdvmNyD/ a&S; acwf
uawmh ukkdf,fhrdb bkkd;bGm; tpOftqufu rdbu
om;orD;ukkd oGefoifqHk;rvmawmh q&morm;u ukkd,fh
a'orSm oGefoifqHk;rawmh 'g ukkd,fh ,Ofaus;rI wpfck&,f
aemuf wefzdk;xm;rI twlwlqkdawmh jyem r&Sdbl;/ tckk
wefzkd;xm;rI trsKd;rsKd;&SdwJh? ,Ofaus;rI trsKd;rsKd;&SdwJh? ekkdifiH
a&; t,ltq? pD;yGm;a&;tjrif trsKd;rsKd;&SdwJh vlawG aygif;pHk
vmwJh tcgusawmh b,folrSefw,f? b,folrSm;w,f?
b,folYt,ltqukkd vufcH&rvJ qkkdwmudk ukkd,fwkdif
awG;awmpOf;pm;zkkdY vkkdw,f/ 'gaMumifh uav;awGrSm
ukkd,fwkdif pOf;pm;awG;awmwwfwJh tavhtusifh vkkd
w,f/ tJh'gaMumifh pmoifcef;u uav;awG&JU pOf;pm;
awG;awmrIukd OD;wnfwJh oifMum;enf;rsKd;ukkd oGm;csif
w,f/ uav;awG pOf;pm;awG;awmekkdifr,fqkd&if b,fvkd
tcuftcJrsKd;rqkkd &ifqkdifwwfvmr,f/ olwkdYukdf,fwkdif
pOf;pm;ekkdifr,f/ wpfckck a&G;cs,f qHk;jzwf&awmhr,fqkd&if
olwkdYukdf,fwkdif pOf;pm;wwfNyDqkd&if rSefuefwJh qHk;jzwf
csuf wpfckukd a&mufoGm;ekkdifw,f/ uRefawmfwkdY tckkedkifiH
'Drkdua&pDekdifiH xlaxmifaewJhtwGuf 'gu ykkd ta&;BuD;
w,f/ 'Drkdua&pDekdifiHrSm a&G;cs,frIawG jyK&awmhr,f/
rJay;&awmhr,f/ tJh'gb,folYukd rJay;rSmvJ/ bmukkd
a&G;cs,frSmvJ/ tJh'DtwGuf pOf;pm;awG;awmzkkdY vkkdw,f/
tJhawmh uav;awG[m pmoifcef;xJu aeNyD;awmh
pmoifae&if;eJY pOf;pm;awG;awmwJh tavhtx awG&SdzkdY
vkkdw,f/ tJhawmh uRefawmfwkdY ynma&;u pOf;pm;
awG;awmrIukd tm;ay;wJh ynma&; jzpfoifhw,f/
ar;/
/[kkwfuJh 'D edkifiHawGukd ajymif;vJawmhr,f?
vlYtzGJYpnf; wpfckukd ajymif;vJawmhr,f qkkd&if OD;qHk;yxr
'D pmoifausmif;awGukd pNyD;awmh ajymif;vJoifhw,fvkdh
xifrdygw,f q&m/ q&mOD;odef;ekkdif&JU tjrifudk odyg&ap
cifAsm/
q&mOD;odef;edkif/ / [kkwfuJh? pmoifausmif;awG[m
uRefawmfwkdY 'D ypKyef &SifoefrItwGufa&m? tem*wf &Sif
oefrI twGufa&m tc&musw,fvkd qdkrdefYMuw,f/
'Dae&mrSm vlYtzGJYtpnf;&JU vkkdvm;tyfwJh pHwefzkd;awGaygY
Asm/ aumif;jrwfNyD;awmh uRefawmfwkdY acwftqufquf
usifhoHk;cJhJwJh tpOftvmawGxJrSm vufqifhurf;&r,fh

uRefawmfwkdY&JU pHwefzkd;awG? &dk;&mawGxJu xkkwfEIwfNyD;


awmh vufqifhurf;ay;zkkdY wm0efukdvnf; pmoifausmif;
awGu ,lxm;w,f/ 'kkwd, tqifhu tJh'DxJrSmvnf;
qkkd;usKd;awGaygYaemf/ uRefawmfwkdY rvkkdvm;tyfwJh ,Of
aus;rI pHwefzkd;awG qkkdwmvnf; &Sdaeedkifw,f/ 'gawGukd
uRefawmfwkdYu z,f&Sm;ypfzkdY? avsmhyg;oGm;ekkdifzkdY [mvnf;yJ
pmoifausmif;u wm0ef,l&w,f/ 'Dawmh 'D pmoif
ausmif;? pmoifcef; i,fav;awGxJrSm uRefawmfwkdY
uav; awG bmawG oifae&ovJ/ q&mawG[m uav;
awGukd bmawG oifay;aeovJ/ ynma&; OD;wnfcsufu
bmvJ/ wpfOD;csif;pD&JU ynma&; OD;wnfcsufu bmawG
jzpfaeovJ/ 'DvkdyJ wpfckvHk; wpfpHkvHk; taeeJY ynma&;
pepfBuD;[m b,fzufukd vrf;nTefxm;ovJ/ 'gawGukd
uRefawmfwkdY jyefvSefoHk;oyfzkdY vkkdtyfygw,f/ [kkdwavm
u uRefawmf wkkdif;&if;om;a'o wpfckukd q&m twwf
ynm oifwef;twGuf a&mufw,f/ touf 13? 14 eSpf
t&G,f uav;i,f trsm;pkk&JU tem*wfawG[m tifr
wefrS ra&&m qJyJjzpfaew,f/ wpfzufedkifiHrSm tvkkyf
xGufvkyfzkdY qkkdwJh tm&Hk[m odyfrsm;aew,f/ 'DvkdrsKd; pm
oifcef;awGxJrSm tm&HkawG ta0;ukkd vGifhaew,f? ta0;
ukkd arQmfvifhae&wJh tajctaeqkkd;ukkd uRefawmfwkdY u
b,fvkd ajymif;vJ ypfekdifrvJ/ 'gukd tm;vHk; 0kkdif;0ef;pOf;pm;
MuzkkdY vkkdtyfygw,f/ 'grSomvQif jrefrmedkifiH&JU tem*wfu
pmoifcef;awGxJrSm yHkazmfwnfaqmufaew,f qkkdwm
ukkd ajymvkkdY &rSmjzpfw,f/ qkkdawmh apmapmwkkef;u
q&mOD;odef;vGifvnf; aqG;aEG;oGm;wm&Sdw,f/ 'Drkdua&
pD pHwefzkd;awGayghaemf/ qkkH;jzwfcsuf csekdifpGrf;&SdwJh
ekkdifiHom;awG jzpfzkdY? aemufNyD;awmhvnf; wm0ef,lvkdpdwf
&SdwJh ekkdifiHom;awG jzpfzkdY vdktyfygw,f/ rdrd&JU uHMurmESihf
rdrdvlYtzGJYpnf;&JU uHMurm tay:rSm wm0ef,l&JwJh olawG
jzpfzkdYtwGuf uRefawmfwkdY ynma&;u jyifqifay;&rSm
jzpfw,f/ qHk;jzwfcsufawG? a&G;cs,fekdifpGrf;awG twGuf
vnf;yJ vHkavmufwJh todynm? awG;ac:rI Pfynm
'gawGukd uRefawmfwdkYu ysKd;axmifay;zkkdY vkkdw,f/ qkkdawmh
tJh'D ynmawG[m touf BuD;oGm;rS jyKjyif ysKd;axmifay;
&r,fh [mawG r[kkwfbJeJY oli,fwef; pmoifcef;ukkd yxr
OD;qHk; wufwJhaeYrSm pNyD;awmh uRefawmfwkdY ynma&;
vrf;aMumif;BuD;u txift&Sm;BuD; jzpfae&r,f/ 'D yef;
wkkdifukd uRefawmfwkdYu oGm;aewm jzpfw,fqkdwmukkd
oli,fwef; yxrqHk;aom aeY&ufrSm uwnf;u 'Duav;
&JU ynma&; c&D;rSm uRefawmfwkdYu wpfcgwnf;yJ yEuf &kkduf

ay;ekkdifzkdY vkkdtyfygw,f/ 'grSmomvQif uRefawmfwkdY arQmf


rSef;xm;wJh Nidrf;csrf;aom? 'Drkdua&pD zGHYNzdK;aom? qif;&JrGJ
awrI uif;pifaom vlYtzGJYtpnf;ukkd a&muf&SdedkifrSm
jzpfw,f/
OD;opfqif;/
/ [kkwfuJh q&m tckkqkd&if 'D.. ekkdifiH
awmf orw OD;odef;pdefrSm pD;yGm;a&; tBuHay;awG&Sdw,f?
ekkdifiHa&; tBuHay;awG&Sdw,f? 'gayr,fh ynma&; tBuH
ay;awmh &Sdw,fvkdY uRefawmfawmh rjum;rdbl;cifAsmh/
tenf;qHk; ynma&; 0efBuD;rSmawmif 'D..qkkdif&mqkkdif&m
'D..ynma&; tBuHay; &Sdw,fvkdY rMum;rdygbl;/ qkkdawmh
wu,fvkdY q&mwkkdYom 'D vuf&Sdtpkkd;&&JU ynma&;qkkdif&m
tBuHay;vkkdY &r,fqkd&if t"du tusqHk; tBuHay;csifwJh
tcsufoHk;csuf odyg&ap q&mOD;odef;vGif cifAsmh/
q&mOD;odef;vGif/
/ [kkwfuJh 'D..yxr wpfcsufu
t&nftaoG;eJY ywfoufvkdY uRefawmfwkdY oif&dk;nTef;wrf;
awG jyKjyifzkdY? q&mawG t&nftaoG; jrifhwifzkdY 'Dtcsuf
awGrSm 'D.. em;vnfwJh vlawGu tBuHay;zkkdYvkdw,f/
aemuf pDrHcefYcGJa&;rSmvnf; oifMum;enf;pepfawG 'D
ajymif;wJh tcgrSm 'D oif&dk;nTef;wrf; awGajymif;wJh tcgrSm
tJh'geJY ukkdufnDwJh pDrHcefYcGJrI jzpfzkdYvkdw,f/ aemuf pDrHcefYcGJrI
eJY em;vnfwJh vlwpfa,muf[m ynma&; pDrHcefYcGJrI[m
b,fvkdvkyf&r,fqkdwmukkd tBuHay;zkkdYvkdw,f/ aemuf
tckkwavm vTwfawmfrSm aqG;aEG;aewJh 'D wkkdif;&if;om;
bmompum;udp uRefawmfwkdY 'D owif;awGrSm Mum;&
w,f/ tckk ykk*vduausmif;awG zGifhcGifhay;r,f/ ykk*vdu
ausmif;rSm wkkdif;&if;om;bmom oifcGifhay;r,f/ 'gayr,fh
olu uefYowfcsufawG jzpfaew,f/ wkkdif;&if;om;
bmomu 'D rlvwef;tqifh rygbl;/ tv,fwef;usrS p
oifr,f/ qkkdawmh tJh'DrSm eSpfcsuf uRefawmf ajymcsifw,f/
'D uav;wkkdif;u wkkdif;&if;om; uav;wkkdif;u olwkdY&JU rdcif
bmom pum;eJY ausmif;rSm oif oifhw,f/ 'Dvkd oifawmhrS
olwkdY&JU wwfuRrf;rIrSm ykkdw,f/ ol rdcifbmom pum;ukkd
em;vnfNyD qkkd&if wjcm;bmom pum;vnf; oifzkdY vG,f
w,f/ twwfynmawG &&SdzkdYvnf; ykkdvG,fw,f/ 'gaMumifh
'D uav;wkkdif;u wkkdif;&if;om; uav;awG[m olwkdY
bmomeJY oifcGifh &Sdoifhw,f/ tJh'D twGuf 'D tckk jyXmef;
wJh[mu ykk*vdu ausmif;rSmyJ oifcGifhay;wm r[kkwfbJeJY
vltrsm;pk &SdwJh ausmif;rSmyg wkkdif;&if;bmompum;eJY
oifay;zkkdY vkkdw,f/ tJh'D twGufvnf; 'Dem;vnf
wwfuRrf;wJh vlawGu tBuHay;zkkdY vkkdw,f/ tJh'D u@
73

oHk;ckkrSm ta&;juD;w,fvkdY uRefawmfjrifw,f/


OD;opfqif;/
/ [kkwfuJh? q&mOD;odef;Ekdifuaum
bmawGrsm; tBuHay;csifygovJ cifAsmh/
q&mOD;odef;ekkdif/
/ [kkwfuJh uRefawmfwkdY jrefrmekkdifiH
jynfwGif;rSm acwftqufquf jrefrmh ynma&; wm0ef ukkd
xrf;aqmifcJhMuwJh q&mq&mrBuD;awG &Sdaew,f/ 'D
q&mq&mrBuD;awGuaeNyD;awmh taumif;qHk; tBuH
PfawGukd acwftqufqufrSmvnf; ay;cJhw,f/ 'gay
r,fh uRefawmfwkdY 0rf;enf;p&m aumif;wmu tmPm &,l
xm;wJh tpkkd;& tqufqufu vufawGY vkkyfief;cGifxJu
'D jrefrmhynma&; orm;BuD;awG&JU tBuHPfawGukd
tav;w,l emcH cJhwmrsKd; r&SdcJhzl;bl;/ 'DtwGuf uRef
awmfwkdY pkkd;&drfygw,f/ vuf&Sd ynma&;pepf ajymif;vJrI
vkkyfaewJh? vkkyf&awmhr,fh tcsdefukdvnf; a&mufaejyD/
wpfckckukdvnf; vkkyfawmhr,f qkkdvkdY&Sd&if jynfwGif; ynm
&SifBuD;awG? q&mq&mrBuD;awG&JU pum;ukkd tmPmykkdif
awG[m em;axmifzkdY vkkdtyfw,fqkdwmukkd yxrOD;qHk;
tBuHjyKcsifw,f/ 'D q&mq&mrBuD;awGqDrSm eSpfaygif;
av;ig;ajcmufq,f pmoifcef;twGif; jrefrmhynma&;
avmu tawGYtBuHKawG &Sdaew,f/ qkkdawmh olwkdY&JU toH?
olwkdY&JU cHpm;csufawG? olwkdYuaeNyD;awmh jrifawGYcJh?
em;vnfcJhwJh jrefrmh ynma&;rSm ajymif;vJzkdY vkkdtyfwJh
tykkdif;awGukd tav;w,l pOf;pm;r,f qkkdvkdY&Sd&if ykkdaumif;

vmr,fh ynma&; pepfwpfckukd uRefawmfwkdY &&SdvmrSmyg/


'g[m yxrtcsuf tBuHjyKcsifwmyg/ 'kkwd, wpfcsuf
taeeJYuawmh uav;i,fawG tm;vHk; pmoifcef;xJukd
a&mufzkdYtwGuf trsm;BuD;vkkyfzkdY vkkdtyfaeao;w,f/ tyl
wjyif;vkkyfzkdY vkkdtyfaeao;w,f/ OD;pm;ay; ekkdifiHawmf
tm*sif'gxJrSm rvGJraoG xnfh&r,fh udpjzpfw,f/ 'D Opm
ukkd uRefawmfwkdYu [efjyvkkyfvkdYvnf; rjzpfbl;/ tJawmh
pD;yGm;a&;t& tifrwefrS cRwfNcHKus qif;&J rGJawaewJh
ekkdifiHvnf; jzpfaeavawmh ykkdNyD;awmhukd uRefawmfwkdY
tiftm; pkkdufxkwfzkdY vkkdtyfw,f qkkdwmukkd 'kkwd, tcsuf
taeeJY tBuHjyKcsifygw,f/ wwd,tcsuf taeeJYuawmh
q&m q&mrawG tm;vHk;[m *kPfodumeJYtnD &yfwnf
ekkdifrSomvQif uRefawmfwkdY 'Dynma&;pepf t&nftaoG;
aum? 'D ta&twGuft&aum atmifjrifekdifrSmyg/ 'DtwGuf 'D q&mq&mrawG&JU tvkkyf*kPfodumukkd uRef
awmfwkdY jrifhwifay;zkkdY? twwfynmt& jznfhqnf;ay;zdkY?
vkkdtyfwmukkdvnf; tBuHjyKcsifygw,f/ 'DoHk;csufyg/
OD;opfqif;/
/ [kkwfuJh q&mwdkYa&/ uJtckkvkd 'D
jrefrmekkdifiH&JU tifrwef ta&;BuD;wJh ynma&;qdkif&m udp
awGrSm vkkdtyfwmawG jznfhoifhjznfhxkdufwmawGukd
tBuHay; aqG;aEG;cJhMuwJh q&ma'gufwmodef;vGifeJYq&m
OD;odef;edkifwkdYukd txl;yJ aus;Zl;wif&Sdygw,f cifAsm/

wkdif;&if;om; bmompum;awG trsm;BuD; ajymMupdkY


]]oifajymqdkwJh bmompum; topf wpfckwkdif;twGuf
b0topf wpfckpDudk ydkifqkdif aexkdif Ekdifygw,f/
wu,fvdkY oif[m bmompum; wpfckrQom odw,fqdk&ifawmh
oif[m wpfBudrfrQom &Sifoef
aexkdifcGihf &Sdw,f/}}
(csufpum;yHk)

74

2011
txl;u@

urmhq&mrsm;aeY 2011

Teachers for
gender equality

5 October www.5oct.org

Education International
Internationale de lEducation
Internacional de la Educacin
Bildungsinternationale

United Nations
Cultural Organization

75

*sef'g wef;wlnDrQrI &Sd&efvkdtyf?


pGrf;aqmif&nf&Sdaom olrsm;udk
oifMum;a&;wGif yg0ifvmatmifqGJaqmif
2011 ckeSpf urmhq&mrsm;aeY
tcrf;tem;odkY ay;ydkYonfh
UNESCO, UNDP, UNICEF, ILO and
Education International (EI)

tzJGYtBuD;tuJwdkY\ pkaygif;o0PfvTm
(2011 ckeSpf atmufwdkbm 5)


,aeY usa&mufaom urmhq&mrsm;aeYwGif
uav;rsm;? vli,frsm;eSifh vlBuD;rsm;wdkYudk ynmoifMum;
jyoay;&ef twGuf olwdkY\ b0rsm;udk jrSKyfeHSxm;Muaom
urmwpf0ef;&dS oef;aygif;rsm;pGmaom ynma&; 0efxrf;
rsm;? ynm&Sifrsm;tm; uRekfyfwdkY *kPfjyKtyfygonf/

tm;vHk;twGuf ynma&; EFA eSifh axmifpkeSpf
zHGYNzdK;wdk;wufa&; &nfrSef;csufrsm; MDR aygufajrmuf
atmifjrifap&eftwGuf rdef;uav;rsm; ausmif;aea&;u
tpjyKNyD; oifMum;a&;wGif q&m? q&mryg0ifrI tcsKd;tpm;
udk txl; *&kjyK&ygrnf/ Oyrmtm;jzifh a'orsm;pGmwGif
q&mr yg0ifrI tcsKd;edrfhjcif;onf rdef;uav; tenf;i,f
om ausmif;wufaMumif; azmfjyaeygonf/ aemufquf
wJG taejzifh tem*wfwGifvnf; trsKd;orD; q&mr
enf;yg;rnfjzpfaMumif; uRekfyfwdkY od&dSxm;ygonf/ rdef;
uav;rsm;eSifh trsKd;orD;rsm;tm; ynmay;jcif;onf vl
om;rsm; zHGYNzdK;rItwGuf xyfqihf tusKd;aus;Zl;rsm; qufpyf
cHpm;ae&ygonf/ uav;zGm;aoEIef; enf;jcif;? uav;rsm;
ydkrdk usef;rmjcif;? uav;rsm; ausmif;ydkrdk a&muf&dSjcif;?
uav;i,feSifh trsKd;orD;rsm; HIV eSifh AIDS ul;puf cH&
jcif;? vlukeful;cH&jcif;eSifh vdifrIqdkif&m toHk;cscH&jcif;wdkYrS
76

ydk umuG,fedkifjcif;eSifh tm;vHk; tusKH;0ifaom bufpHk


zHGYNzdK;rI cdkifrmapa&;udk OD;wnfonfh trsKd;orD;rsm; pD;yGm;
a&;eSifh edkifiHa&;qdkif&m pGrf;aqmif&nf jrifhvmjcif; ponf
jzifh tusKd;rsm; cHpm;Mu&ygonf/

tu,f uRekfyfwdkY\ orD;eSifh om;rsm;tm; ol
wdkY\ pGrf;tm;jynfh zHGYNzdK; vmap&ef wlnDaom tcGifhtvrf;
rsm; ay;vdkygvQif uRekfyfwdkYonf pGrf;aqmifedkif&nf &dSaom
trsKd;orD;? trsKd;om;rsm;tm; oifMum;a&;wGif yg0ifvm
atmif qJGaqmifrIeSifh vHIYaqmfrI jyKedkif&efeSifh olwdkYtm;
usm;-r wef;wlnDrQaom oif,lrI0ef;usif zefwD;edkifap
&eftwGuf rl0g'rsm;eSifh enf;AsL[mrsm;udk pDpOfazmfxkwf
toHk;jyK&ygrnf/ t&nftaoG;&dSaom tm;vHk;twGuf
ynma&;udk ydkrdk us,fjyefYpGm ay;edkif&eftwGuf q&m
aumif;rsm; vdktyfNyD; oifMum;a&;e,fy,f tm;vHk;eSifh
tqifh tm;vHk;wdkYwGif trsKd;om;q&meSifh trsKd;orD;
q&mrrsm; 0ifa&mufvm&ef rufvHk;ay;&ygrnf/ odkYrSom
a,musfm;av;rsm;eSifh rdef;uav;rsm;twGuf olwdkY\
ausmif;ae umvtwGif; erlem ,l&ef oifhavsmfaom pHjy
yk*dKvfrsm; &&dS&ef aocsmygrnf/


rlvwef;tqifhwGif wurmvHk; twkdif;twm
jzihf trsKd;orD; q&mrOD;a&rSm trsm;pkBuD;jzpfonf/ yQrf;rQ
62 &mckdifEIef; jzpfNyD; tcsKdUEkdifiHrsm;wGif 99 &mckdifEIef;txd
&Sdaeavonf/ oifMum;a&;vkyfief;wGif trsKd;orD;rsm;
ta&twGuf ydk ydk rsm;jym; vmaeaomfjim;vnf;
oifMum;a&; vkyfief; tajctaersm;? vpmeSifh vlaerI
tqifhtwef;wdkYrSmrl edrhfus ,dk,Gif;vsuf &Sdaeygonf/
tu,f q&mrsm;tm; ynma&;e,fy,f toD;oD;eSifh
ausmif;tqifh tm;vHk;&dS a,musfm;av;rsm;eSifh rdef;uav;
rsm;twGuf usm;-r wef;wlnDrQrIwGif twk,lp&m
pHjyyk*dKvf jzpfapvdkvQif oifMum;a&; vkyfief; usm;-r
wef;wl nDrQrI r&dSjcif;udk OD;pGm &ifqdkif ajz&Sif;&ygrnf/

tygt0if txufu azmfjycJhonfh jyem&yfrsm;udk


ajz&Sif;zdkY vdkygonf/


uRekfyfwdkY taejzifh trsKd;orD;rsm;tm; ausmif;
tkyfcsKyfolrsm;? wuodkvf? aumvdyfwdkYwGif pDrHcefYcJGolrsm;
eSifh ynma&; 0efBuD;Xmersm;twGif; qHk;jzwfcsuf csolrsm;
jzpfap&ef? odyH? ocFsmeSifh enf;ynm bmom&yfqdkif&m
q&mrrsm; ydkrdk rsm;jym; vmap&efeSifh rlBudKeSifh rlvwef;
ynma&; ynm&Sifrsm;wGifvnf; trsKd;om; q&mrsm; ydkrdk
rsm;jym; vmap&eftwGuf wef;wltcGifhta&; &&dSatmif
aqmif&Gufay;&ygrnf/


tcsufrsm;rSm t&nftaoG; jynfh0onfh oif
Mum;a&; tiftm;pk wnfaqmufa&;twGuf r@dKifrsm;
jzpfMuygonf/


tu,f q&mrsm;twGuf rGefjrwf aumif;rGef
aom vkyfief;ESifh uav;rsm;twGuf t&nftaoG;&dSaom
ynma&; trSefwu,f jzpfxGef;apvdkygu vlrIa&;
tjrifcsif; zvS,fjcif;tm;jzifh ynma&;qdkif&m qHk;jzwfcsuf
rsm; yHkazmf&eftwGuf q&mrsm;tm; tcGifhtvrf;ay;jcif;

Juan Somavia Director-General, ILO


xl;jrwfaomaeY jzpfay:&ef tpjyKcJhonfh
1966 ckeSpf tjynfjynfqdkif&m tvkyform;tzJGYeSifh ,leuf
pudkwdkY\ q&mrsm; *kPfodumqdkif&m axmufcHcsufeSifh
1997 ckeSpf ,leufpudk\ tqifhjrifhynmu@ oifMum;
a&; 0efxrf;rsm; *kPfodumqdkif&m axmufcHcsufwdkYwGif
yg0ifonfh tcGifhta&;rsm;eSifh wm0ef0w&m;rsm;udk t
jynfht0 av;pm; vdkufemapa&;twGuf aqmif&GufMu yg
&ef ynma&;vkyfief; aqmif&GufaeMuonfh vkyfazmf udkif
zuf tm;vHk;wdkYudk wdkufwGef;tyfygonf/


a&&SnfzGHYNzdK;wdk;wufrI? Nidrf;csrf;rI? 'Drdkua&pD?
vlYtcGifhta&;rsm;eSifh omwl nDrQrIwdkYudk tajccHonfh vlY
tzJGYtpnf;rsm;udk wnfaxmifedkifa&;twGuf tem*wf
rsKd;qufopfrsm;udk ynmay;&ef wm0ef,l aqmif&Guf ae
Muonfh q&meSifh q&mrtaygif;wdkY\ tm;xkwfrIrsm;eSifh

q&mrOD;a& enf;yg;aom a'orsm;wGif xdkodkY vkyfief;wGif pl;pdkufeSpfjrKyf aqmif&GufrIwdkYudk aus;Zl;
enf;yg;&jcif; taMumif;&if;rsm;udk azmfxkwf&efvnf; wif&dSaMumif;eSifh tm;ay;csD;ajrmufygaMumif; xyfrH azmfjy
ta&;BuD;ygonf/ vdifydkif;qdkif&m tMurf;zufrIeSifh rzG,f tyfygonf/
r&m jyKrIrsm;udk xda&mufpGm tumtuG,fay;&ef vdktyf
ouJhodkY udk,f0efaqmifpOf umuG,f apmifha&SmufrIeSifh
,aeY 2011 ckeSpf atmufwdkbmv 5 &ufaeh
om;zGm;cGifhay;jcif; udp&yfrsm;twGuf vHkavmufaom wGif urmwpf0ef;vHk;&dS q&m? q&mrrsm;twGuf tcrf;
taxmuftyHhrsm; ay;&efvnf; vdktyfygonf/ tu,f tem; usif;y&m uRekfyfwdkYeSifhtwl vufwJG aqmif&Guf
t&nftaoG; jynfh0onfh trsKd;orD; q&mrrsm;taejzifh MuygpdkY/ /
vlrIa&;aemufcH tm;enf;aom a'orsm;eSifh aus;vuf
a'orsm;wGif wm0ef xrf;aqmif&ef a&Smifz,f aeMurnf
Irina Bokova Director-General, UNESCO
qdkygu uav;rsm;udk ausmif;odkYydkY&ef 0efav;aeMuonfh
Anthony Lake E_ecutive Director, UNICEF
rdbrsm; ,HkMunf vufcHatmif uRekfyfwdkYtaejzifh rnfodkY
pnf;&Hk;edkif ygrnfenf;/
Helen Clark Administrator, UNDP
Fred van LEEUWEN General Secretary,
Education International

77

wifnTefY


a,mufsm;-rdef;r wef;wlnDrQ tcGifhta&; &,l ydkifqdkifvdkonfh qEonf
]trsKd;orD;tcGifhta&;} udk us,favmifpGm [pfaMuG;vmonfh umvrsm;wGif acwfpm;
vmonf/ trsKd;orD; tcGifhta&;udk trsKd;om;rsm; enf;wl &,lydkifqdkifvdkonfh vIyf&Sm;rI
(odkYr[kwf) 0g' oabmw&m;udk taemufedkifiHwdkYu Feminism [l ac: Muonf/
trsKd;orD; tcGifhta&; wdkufyGJwGif rjzpfrae okH;pGJvmMuonfh a0g[m&vnf; jzpfonf/

wef;wlnDrQ0g'udk 18 &mpk aeSmif;ydkif;avmuf uwnf;u azmfxkwfvmcJhMu
onf/ rlvuwnf;uyif edkifiHa&;? pD;yGm;a&;? vlrIa&;u@wdkYwGif trsKd;om;rsm;eSifh
trsKd;orD;rsm;tMum; tcGifhta&; nDwlnDrsS &&Sda&;twGuf wdkufyGJ 0ifcJhMuonf/
aqmif;yg;onf trsKd;orD; tcGifhta&;twGuf vIyf&Sm;rIrsm;wGif aemufuG,frS pdwful;
tBuHPfrsm;? oabmw&m;rsm; zGHYNzdK; wdk;wufvmrIudk &nf&G,fwifjyjcif; jzpfygonf/

trsKd;orD; tcGifhta&;twGuf wdkufyGJ0ifolrsm;onf vlYabmifavmuwGif
trsKd;om;rsm;u edkifiHa&;? pD;yGm;a&;eSifh vlrIa&; e,fy,frsm;wGif trsKd;orD;rsm;tay:
xdcdkuf epfemaponftxd tcGifhta&; ,lvmaomaMumifh wdkufyGJ0ifMu&jcif; jzpfonf
[k qdkMuonf/

ordkif;t& trsKd;orD;vIyf&Sm;rIeSifh tawG;tjrifwdkYudk vIdif;eSpfvIdif;jzifh cGJjcm;edkif
ygonf/ yxrvIdif;onf 1800 jynfheSpfcefYwGif pwifNyD; 1930 jynfheSpfydkif;avmufwGif
NyD;qkH;onf/ xdkumvrsm;wGif trsKd;om;? trsKd;orD; wef;wl tcGifhta&;twGuf atmif

wef;wlnDrQ trsKd;orD;0g'

78

jrifrIrsm; tawmfav; &&SdcJhonfh umv[l qdk&rnf/



'kwd,vIdif;onf 1960 jynfheSpf aeSmif;ydkif;
avmufwGif ay:aygufcJhonf/ xdkumvrsm;onf wef;wl
nDrsS tcGifhta&;twGuf wdkufyGJ0if &&kHrQru tawG;tjrif
oabmw&m;rsm; wdk;wuf zGHYNzdK;a&;tjyif a,mufsm;eSifh
rdef;rwdkYtMum; zdpD;aeonfh pdwfa0'emwdkYudkyg tajz&Sm
vmMuonfh acwfjzpfvmonf/ trsKd;orD;rsm;twGuf
tcGifhta&;udk wdkufyGJ0if&if; pdwfzdpD;rI cHpm; ae&onfrsm;
udkyg tav;ay;Mu&ef wdkufyGJ0if vIyf&Sm;vmonfh acwf
vnf; jzpfonf/
trsKd;orD;rsm;tay: tpOftvmtjrif

Oa&mywdkufeSifh ta&SUtv,fydkif; a'orsm;\
a&S;a[mif; taxmuftxm;rsm;t& ausmufacwf ,Of
aus;rIwGif trsKd;orD;udk ewfbk&m;tjzpf udk;uG,frIrsm;
eSifh rdcifBuD;pdk;onfh acwfumv &SdcJhaMumif; awGYcJh&onf/
rdef;rrsm;onf tkyfpkacgif;aqmifrsm; jzpfcJhMuaMumif;
taxmuftxm; rsm;pGm&SdcJhonf/

ordkif;qdkif&m taxmuftxm;rsm; t&
a,mufsm;ewfbk&m;rsm;udkvnf; udk;uG,fonfudk awGY&
NyD;? a,mufsm;rsm;onf edkifiHa&;? bmoma&;? ppfa&;
acgif;aqmifrsm;tjzpf &yfwnfcJhMuaMumif;vnf; awGYae
&jyefojzifh trsKd;orD;rsm;onf vufatmufi,fom;rsm;
udk xdef;odrf; apmifha&Smufay;Mu&onfh ae&mudk &,l
ydkifqdkifxm;Muolrsm; [lvnf; qdkedkifonf/

a&S;a[mif;*&deSifh a&mracwf? c&pf,mef t,l
vTrf;rdk;onfh acwfrsm;wGif trsKd;orD;rsm;udk vlawmwdk;cGifh
r&Sd? vl&mroGif;bJ trsKd;om;rsm;\ vufatmufi,fom;
yrm jyKrlqufqHcJhMuonf/

Oyrm *&dtawG;tac:ynm&Sif t&pwdkw,fu
ola&;om;jyKpkoGm;onfh ]edkifiHa&;} usrf;wGif trsKd;orD;
rsm;onf ,kwfnHholrsm;jzpfNyD; trsKd;om;rsm;\ tkyfcsKyfrI
udk cHMu&rnf[k qdkcJhonf/ pdefYaygvfuvnf; c&pf,mef
trsKd;orD; tdrfaxmif&Sifrsm;onf cifyGef;jzpfol\ pum;udk
emcH&rnfjzpfNyD; bk&m;ausmif;wGif pum;ajymqdkcGifh r&Sd[k
qdkcJhonf/

ordkif;onf 'kwd,axmifpkeSpfodkY ausmfeif;vm
onfhwdkif trsKd;orD; tcGifhta&;qdkonfrSm wdkuf,ledkifrS
ay;onfh umvrsm; jzpfcJh&onf/ ydkifqdkifrI? ynma&;?
Oya'a&;&mwdkYwGif qkH;&IH; epfem&rIawGuvnf; rsm;vS
onf/ vufxyfvdkufonfh trsKd;orD;wpfOD;onf cifyGef;

onf\ ydkifqdkifaom ypnf;wpfckyrm jzpfoGm;&kHru


aqGrsKd;eSifh a,mufurwdkYudk aMumuf&onfh'kuyg ydkvm
onf/

odkYaomf ordkif;wGif udk,fhcifyGef;udk jyefNyD; pdefac:
0Hhonfh trsKd;orD;rsm;u "m;pGrf;xuf uavmifpGrf;udk jyNyD;
wdkufyGJ0ifcJhMuonf/ Oyrm *smrefoDv&Sif q&mBuD;wpfOD;
(Hildegard of Bingen) onf c&pf,mef ausmif;awmfrS
a,mufsm;om; tmPmydkifrsm;udk qefYusif awmfvSef tmcH
cJhonf/

tDwvD pma&;q&mreSifh eef;wGif;ol (Christine de Pisan) uvnf; c&pf,mef t,l0g'yg t,ltq
rsm;eSifh ormusrf;pmyg tcsufrsm;udk axmufjy a0zefcJh
onf/ 17 &mpk ukefcgeD;wGif pma&;q&mr tawmfrsm;rsm;
ay:vmonf/ t*FvefrS Mary Astell onf trsKd;orD;rsm;
ynma&;eSifh ywfoufNyD; txl;wdkufyGJ0ifcJhol wpfOD;jzpf
onf/
trsKd;orD;wdkufyGJ yxrvIdif;

trsKd;orD; tcGifhta&; wdkufyGJtwGuf Feminism [lonfh a0g[m&udk 19 &mpktukeftxd rokH;pGJ
Muao;ay/ trsKd;orD;rsm;twGuf wdkufyGJ0ifaeolrsm;
onf 18 &mpktukef avmufuwnf;uyif vIyf&Sm;ae
MuNyDjzpfonf/ trsKd;orD; tcGifhta&; wdkufyGJtwGuf
yxrOD;qkH; vIyf&Sm;rIrSm trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;
eSifh wef;wltcGifhta&; &oifhonfqdkaom t,ltqom
jzpfonf/

xdkpOfu awmif;qdkcsufrsm;wGif trsm;jynfol
Mum; wef;wlnDrQ edkifiHol edkifiHom;wpfOD;taejzifh &yf
wnfcGifheSifh tdrfwGif;vnf; tcsKdUae&mrsm;wGif wef;wl
tcGifhta&; &ydkifcGifhrsm; yg0ifonf/

xdktBuHtpnf pdwful;rsm;onf tar&duef
awmfvSefa&; (1775-1783) eSifh jyifopfawmfvSefa&;
(1789-1799) wdkYudk rsm;pGm oufa&mufrI&SdapNyD; vGwf
vyfjcif;? nDrQjcif;qdkonfh oabmw&m;rsm;udk tm;ay;
tm;ajrmuf jzpfapcJhonf/

jyifopfedkifiH trsKd;orD;a&; vIyf&Sm;olrsm;u
vGwfvyfjcif;? nDrQjcif;? cspfMunf &if;eSD;jcif;qdkonfh
rl0g'udk vufudkifxm;vQif tm;vkH; wef;wlnDrQ tcGifh
ta&; ay;&efvnf; vdkonf[k axmufjyMuonf/

tar&duef trsKd;orD;a&;&m vIyf&Sm;olrsm;u
wpfNydKifwnf;wGif tar&duef vGwfajrmufa&; aMunm
79

pmwef; trsKd;orD;rsm;twGuf vGwfvyfcGifh edkifiHom; jzpf


cGifh? ypnf;Opm ydkifqdkifcGifhrsm;udk xnfhoGif; aMunmedkifcJh
onf/

t*FvefwGif Mary Wollstonecraft onf A
Vindication of the Rights of Women (1792) [l
onfh pmtkyfudk a&;cJhonf/ xdkpmtkyfwGif trsKd;orD;rsm;
twGuf wef;wlnDrQcGifheSifh ynma&; ydkrdkavhvm oifMum;
cGifhrsm;udk awmif;qdk wifjyxm;onf/ trsKd;orD;rsm;udk
ae&m ray; acsmifxdk;xm; MuonfhtjzpfESifh ,kwfnHhedrfh
usonfqdkaom t,ltqudk yxrOD;qkH; a0zefjypfwifcJh
onfh pmayvnf; jzpfonf/

19 &mpk tapmydkif;wGif NAdwdefedkifiH vlvwf
wef;pm; trsKd;orD;rsm;onf tkyfpkav; wpfpkzGJYNyD; ynm
oifMum;a&;eSifh Oya'a&;&m (vufxyfrIqdkif&m) wdkYwGif
ydkrdk tcGifhta&; &&Sdapa&;? tvkyftudkif &&Sda&;? rJay;
ydkifcGifh&&Sda&;rsm;udk awmif;qdkcJhMuonf/

trsKd;orD;rsm;twGuf wef;wlnDrsS tcGifhta&;
ay;&ef oabmw&m;t& axmufcHaqG;aEG; a&;om;cJhol
rsm;wGif tawG;tac:ynm&Sif John Stuart Mill onf
xif&Sm;onf/ ola&;om;onfh The Subjection of
Women (1869) wGif xdkoabmw&m;rsm;udk a&;om;
cJhonf/ ZeD;jzpfol Harriet Taylor \ MoZmruif;aom
oabmw&m;rsm; jzpfonf[kvnf; axmufjyMuonf/

1850 aemufydkif; umvrsm;wGif trsKd;orD;a&;
vIyf&Sm;rIrsm;onf wef;wlnDrQ tcGifhta&; &&Sda&;rS rJ
ay;cGifh &&Sda&;odkY ul;ajymif;oGm;onf/ trsKd;orD;rsm; rJay;
ydkifcGifh vIyf&Sm;rI[l vlodrsm;onf/

xdkwdkufyGJudk OD;aqmifolrsm;wGif tar&duef
edkifiHrS Susan B. Anthony eSifh Elizabeth Cady Stanton wdkY xif&Sm;onf/ aemufydkif; trsKd;orD;rsm; rJay;ydkifcGifh
onf e,l;ZDvef? qdkAD,uf,leD,H? *smreD? ydkvef? MopBwD;
,m;eSifh qGD'ifedkifiHrsm;odkY ysHUeSHYoGm;onf/

19 &mpk aeSmif;ydkif;wGif trsKd;orD;a&;&m vIyf&Sm;
olrsm;u trsKd;orD;rsm;twGuf ppfrsufeSmwpfck zGifhum
wdkufyGJ0if vIyf&Sm; vmMujyefonf/ trsKd;orD;rsm;onf
pmay? tekynmeSifh tjcm;vlrIa&; vkyfief;rsm;wGif trsKd;
om;rsm;eSifh wef;wltcGifhta&; &ydkifcGifhrsm;jzpfonf/

20 &mpkudk jyefajymif; MunfhvsSif ajrmuftar&d
ueSifh Oa&myedkifiHrsm;\ rD'D,mavmuwGif ]trsKd;orD;
opf} qdkonfh vIyf&Sm;rIudk awGY&rnfjzpfonf/ xdktrsKd;
orD; vIyf&Sm;rIjuD;\ pdefac:csufonf vlrItzGJYtpnf;
80

twGif; wef;wlnDrQ tcGifhta&; &ydkifcGifhrsm;tjyif? tpOf


tvmudk qefYusifcGifh? vGwfvyfpGm aexdkifydkifcGifh? a&G;cs,f
0wfqifcGifhrsm;vnf; yg0ifaeaMumif; awGY&onf/

1920 ckeSpfrsm;wGif trsKd;orD;a&;&m vIyf&Sm;ol
rsm;u wef;wlnDrQ qdkonfxuf trsKd;orD;rsm; bufudk
om tav;ay; pOf;pm; aqG;aEG;rIrsm;vkyfvmonf/ Oyrm
rdcifeSifh uav;rsm;twGuf zlvkHa&;eSifh apmifha&Smufa&;
wdkYudk OD;pm;ay; aqmif&Guf vIyf&Sm; vmMuonf/ xdk
vIyf&Sm;rIonf trsKd;orD;a&; vIyf&Sm;rI 'kwd,vIdif;twGuf
ydkrdk tajccdkifrmaponfh vIyf&Sm;rI vIdif;BuD;wpfck jzpfvm
apcJhonf/
trsKd;orD;wdkufyGJ 'kwd,vIdif;

'kwd, vIdif;vkH;BuD;awG wufvmap&ef wGef;
tm; ay;vdkufonfh vIyf&Sm;rIonf trsm;jynfeSifh ouf
qdkifonfh tcGifhta&;vIyf&Sm;rI wpfckrS pwifvdkufjcif; jzpf
onf/

1960 jynfheSpfrsm;wGif ajrmuftar&duwdkuf
ppfqefYusifa&; vIyf&Sm;rIrsm; acwfpm;vmonf/ Oa&my?
tm&SeSifh MopaMw;vQwdkYwGif ppfqefYusifa&; vIyf&Sm;rIrsm;
wdk;wuf rsm;jym;vmonf/ trsKd;orD; tcGifhta&;
vIyf&Sm;rItaejzifh udk,fydkif qkH;jzwfydkifcGifh? vdifcGJjcm;rI
r&Sda&;wdkYudk tar&duef&Sd trsKd;orD;xku wufMuGpGm
vIyf&Sm; vmcJhMuonf/

xdkt,ltqrsm;onf 1970 eSifh 1978 ckeSpfrsm;
wGif awmif;qdkcsuf 7 csuf jzpfay:vmap&ef taxmuf
tuljyKonfh tawG;tjrifrsm; [lvnf; qdk&rnf/
awmif;qdkcsuf 7 csufwGif...
(1) vkyfcvpm nDwlnDrQ &cGifh
(2) wef;wlnDrQ ynmoifcGifheSifh tvkyftudkif &&Sdedkif onfh
tcGifhta&;
(3) aiGaMu;eSifh w&m;Oya'qdkif&m
(4) uav;apmifha&SmufrIwGif 24 em&D wm0ef,l&jcif;
(5) vGwfvyfpGm y#doaEwm;ydkifcGifh? zsufcsydkifcGifheSifh
&,lydkifcGifh
(6) vdifqufqHrIqdkif&m vGwfvyfydkifcGifh? vdifwlcsif;
qufqHrIudk rdrdoabmus qkH;jzwfydkifcGifh
(7) twif;tusyf t"rjyKum vdifqufqHjcif;wdkYrS
uif;vGwfcGifhrsm; yg0ifonf/


trsKd;orD;wdkufyGJ 'kwd,vIdif;\ tv,f
oabmw&m;rsm;onf wpfOD;csif;qdkif&m edkifiHa&; t,l
tqrsm; jzpfvmonf/

trsKd;orD; wpfOD;csif;pD\ cHpm;csufydkif;eSifh
rsm;pGm oufqdkifvmonf/ trsKd;orD;wpfOD;udk txD;usef
pGm ypfy,fxm;NyD; zdeSdyf csKyfcs,fxm;jcif;jzifh a0'em rcH
pm;apoifhqdkaom t,ltqrsm; acwfpm;vmonf/ xdk
tcsdefu vlrIa&;eSifh edkifiHa&; e,fy,fwGif trsKd;orD;rsm;
twGuf ae&m odyf r&Sdao;aomaMumifh jzpfonf/

xdkt,ltqrsm;onf jyifopf tawG;tac:
ynm&Sif Simone de Beauvoir eSifh tar&duef trsKd;orD;
a&; vIyf&Sm;ol pma&;q&mr Kate Millett wdkY\ tawG;
pmayrsm;jzifh xGef;um;vmapcJhonf/ taemufwdkif; vlY
abmif tzGJYtpnf;onf olwdkY\ ta&;tom;rsm;aMumifh
zdeSdyf cHae&rIrsm;udk ydkNyD; *&kpdkuf vmrdMuonf/

Beauvoir u olr\ The Second Se_
(1949) wGif taemufwdkif; vlYabmifu a,mufsm;awG
r[kwfwmvkyfvsSif omref[k,lqNyD;? rdef;rawG vdkufvkyf
vQif azmufjyefonf[l ,lqMujcif;aMumifh rdef;rrsm;
onf ]oD;jcm;} jzpfoGm;&onf[k axmufjyonf/ trsKd;
orD;rsm;wGifvnf; txl;oD;oefY cHpm;csufrsm; &Sdonfudk
todtrSwf jyKMu&ef olu awmif;qdkxm;onf/

Kate Millett u olr\ Sexual Politics
(1970) wGif trsKd;om;rsm;onf t&m&mudk OD;aqmif&rnf
qdkonfh t,ltqudk rdom;pkeSifh ,Ofaus;rIwGif twif;
t"r vufcHapjcif;? txl;ojzifh pmaye,fwGif ae&m,l
vGef;jcif;rsm;udk axmufjy a0zefxm;onf/

aemufydkif;wGif trsKd;orD; tcGifhta&; vIyf&Sm;
olrsm; aygif;pnf;nDnGwfpGmjzifh olwdkYtay: ,Ofaus;rI
t&vnf;aumif;? aemufcH ordkif;aMumif;t& vnf;
aumif; zdeSdyfrIrsm;udk wGef;vSef wdkufcdkuf&ef awmif;qdk
vmMuonf/

trsKd;orD;wdkufyGJ 'kwd,vIdif;onf trsKd;orD;
eSifh trsKd;om;rsm;onf &kyfydkif;eSifh pdwfydkif;qdkif&m uGJjym;
jcm;em;rIrsm;udk tav;teuf xm;vmMuonf/ pdwfynm
&Sif Sigmund Freud \ avhvm qef;ppfcsuft& vlom;
wdkif; twlwljzpfonfqdkonfh t,ltqudk axmufjyMu
onf/

trsKd;orD;rsm;onf trsKd;om;rsm;eSifh uGmjcm;
csufrSm cEmudk,f tcsKd;tpm;? [efyef taetxm;eSifh
udk,f0efaqmifjcif;? rD;zGm;jcif;wdkYomjzpfonf/ ,if;t

csufonf t"duusonfh tcsufjzpfNyD; a,mufsm;xuf


rdef;ru omvGefonfh tcsufyifjzpf&rnf/ xdkuGmjcm;csuf
aMumifh edrfhusrI rjzpfap&[l axmufjyMuonf/

trsKd;orD;wdkY\ obm0onf tm;enf;csuf
r[kwf/ tm;enf;onf[l r,lqoifhaMumif; wifjy
aqG;aEG;vmMuonf/ trsKd;orD;rsm;onf touftE
&m,faMumifhvnf;aumif;? tvkyfcGifwGif tcsdefjynfh wm
0ef xrf;aqmifvdkonfh twGufaMumifh vnf;aumif;
vif,l om;arG;cGifhudk jyKcsifrS jyKedkifonfqdkonfh oabm
w&m;rsm;vnf; acwfpm;vmjyefonf/

trsKd;orD;wdkufyGJwGif owdjyKp&m tcsufrSm
a,mufsm;rsm;onf rdef;rrsm;udk vTrf;rdk;vdkjcif;? tm;EGJY
ol[l qufqHjcif;rsm;jzpfonf/ Oyrm tar&duef
ynm&Sif Mary Daly u olr\ GynaEcology (1979)
pmtkyfwGif a,mufsm;awG BuD;pdk;onfhacwfwGif rdef;r
rsm;udk twif;tusyf umrqufqHjcif; cH&&eftwGuf
rdef;r jzpfae&jcif;eSifh? a,mufsm;awG xifwdkif; jyKrledkifcGifh
udk NidrfoufcH&ef jzpfae&jcif;udk axmufjyxm;onf/

trsKd;orD;vIyf&Sm;rIudk OD;aqmifaeMuolrsm;u
vdifrIqdkif&m tMurf;zufrIrsm;udk rdrd tdrfwGif;eSifh jyify
avmu cGJjcm;p&m rvdkaMumif;? rdrdZeD;r,m;qdkNyD; t"r
usifh r&aMumif;? a,mufsm;BuD;pdk;aom acwfqdkNyD; rdef;r
rsm;udk xifwdkif; eSdrfhcs qufqH r&aMumif; aqG;aEG; vmMuonf/

trsKd;orD;a&;vIyf&Sm;olrsm;wGif xif&Sm;onfh
81

tar&duefrS Andrea Dworkin qdkolu a,mufsm;rsm;


onf trsKd;orD;rsm;\ 0wfvpfpvpfykHrsm;udk MunfhNyD;
tmomajzjcif;udk tMurf;zufrIeSifh EdIif;,SOf axmufjy
xm;onf/

trsKd;orD;rsm;onf rdrdudk,fcEmudk rdrdydkifqdkif
cGifh &Sdonfqdkonfh tcGifhta&;onf rdcifavmif;b0udk
cH,lcsifrS cH,lcGifh &Sdonfqdkonfh t,ltqeSifhtwl
wdkuf,l &vmonfh oabmw&m;rsm;jzpfonf/

a,mufsm;awG BuD;pdk;vTrf;rdk;xm; rdef;rqdk
onfrSm rsKd;qufjyefYyGm;a&;twGuf wm0ef&Sdonfqdkonfh
t,ltqae&mwGif rdef;rrsm;onf tem*wftwGuf
rdrdudk,fydkif a&G;cs,fcsufjzifh rsKd;quf xm;ydkifcGifh &Sdonf
qdkaomt,ltqrsm; 0ifvmonf/

tcsKdUaom trsKd;orD;a&; wdkufyGJ0ifolrsm;u
ae&mwGif tdrfaxmif&Sif trsKd;orD;b0 cH,l&efxuf
wpfudk,fwnf; tysKdBuD;b0 cH,lNyD; rdcifavmif;jzpfcGifh?
trsKd;orD;csif; vdifwl qufqH aygif;oif;cGifhrsm;udk wdkuf
yGJ0ifvmMujyefonf/
rsufarSmufacwf trsdk;orD;a&;&m

trsKd;orD;a&; wdkufyGJ0if vIyf&Sm;rIrsm;onf
Oa&myA[dkjyK vIyf&Sm;rIrsm; jzpfaeaMumif; awGY&onf/
Oa&myeSifh ajrmuftar&du ,Ofaus;rIrsm;udk tajccHum
wdkufyGJ0if vIyf&Sm;aeMujcif;jzpfonf/ txl;ojzifh vlrnf;
trsKd;orD;rsm;eSifh zGHYNzdK;qJ edkifiHrsm;rS trsKd;orD;rsm;twGuf
wdkufyGJ0ifrIrsm;jzpfonf/

Oyrm tdEd,edkifiHol Gayatri Chakravorty
Spivak u t*Fvdyf-tar&duef trsKd;orD;a&; 0g'Drsm;
onf olwdkY\ oabmw&m;rsm;udk zGHYNzdK;qJ edkifiHrsm;odkY
oGyfoGif;um trsKd;orD;rsm;udk ]oD;jcm;} rjzpfjzpfatmif
taemuftjrifjzifh vkyfaeMuonf[k a0zefoGm;onf/

taemufr[kwfonfh edkifiHrsm;wGif trsKd;orD;
a&;&meSifhywfoufNyD; olYvrf;aMumif;eSifhol wdkufyGJ0ifae
Muonfom jzpfonf/ Oyrm vlrnf; trsKd;orD;rsm;udk
vlrsKd;pkt&? vdift& cGJjcm;qufqHjcif;qdkonfh t,ltq
onf tcsKdUedkifiHrsm;wGif jzpfedkifrnf r[kwfay/

tm&S? um&pfbD,HeSifh tar&duefa&muf tmz&d
uwdkufom; trsKd;orD;a&;0g'Drsm; taejzifh edkifiHa&;udk
tokH;csum vlrsKd;pk tpGrf;jya&;udk OD;pm;ay;aqmif&Gufae
Muonfrsm;vnf;awGY&onf/

vufwif tar&duedkifiH trsKd;orD;a&;0g'Drsm;
82

onf rsKd;EG,f? vlwef;pm;? vdifcGJjcm;rIrsm;udk wdkufyGJ0ifae


Muonf qdkaomfvnf; trsKd;orD;a&;&mudprsm; tay:
wGifom tav;xm; aqmif&GufvGef;onf[k a0zefMu
onf/

tpvmrfbmom udk;uG,fonfh wdkif;jynfrsm;rS
wdk;wufonfh tjrif&Sdaom bmoma&; acgif;aqmifrsm;
onf trsKd;orD;rsm;tay: cGJjcm; qufqHrIrsm;udk qefYusif
wdkufzsufay;vmNyD jzpfonf/ w&m;0if ZeD;r,m; rsm;pGm
,ljcif;? tdrfwGif;ykef;ae&jcif; qdkonfh t,ltqrsm;
omru vifa,mufsm;udk uGm&Sif;vdkvsSif uGm&Sif;ydkifcGifhrsm;
udkyg tav;xm; pOf;pm;vmMuNyD jzpfonf/

tdEd,edkifiHwGif trsKd;orD;a&;vIyf&Sm;olrsm;u
vufzGJYaMu;rsm;pGm ay;aqmif&onfh "avhudk wdkufzsuf
aeMuNyDjzpfonf/ vufzGJYaMu; aemufuG,fwGif jzpfay:vm
onfh ]aorif;vufzGJYaMu;} udprsm;onf tdEd,edkifiHwGif
BuD;rm;vmonf/

owdkYorD; jzpfolbufu vufzGJYaMu; rsm;pGm
wif awmif;&jcif;ajumifh ray;edkifonfh rdbrsm;onf
&Suf&SufeSifh rdrdwdkYorD;udk owfjzwfvdkuf&rI rsm;vm
onfhtcg tdEd, vlYabmifwGif vufzGJYaMu;udk wdkufyGJ0if
onftxd jzpfvmonf/

vdifwlqufqHjcif;udk axmufcHonfh pma&;
q&mrrsm;u trsKd;orD;a&;vIyf&Sm;rIonf olwdkYvufcH
aom pHudk ta&;rxm;aMumif; axmufjy a0zefcJhonf/
tar&duef uAsmq&mr Adrienne Rich qdkolonf
trsKd;orD;csif; vdifwlqufqHrIudk oD0&Drsm; xkwfum
wifjy aqG;aEG;cJhonfh vIyf&Sm;olwpfOD; tjzpf xif&Sm;
onf/

olru trsKd;om;rsm; taejzifh trsKd;orD;rsm;udk
rsKd;qufjyefYyGm;a&;twGuf r&Sdrjzpf vdktyfaom olrsm;
tjzpf oabmxm;um qufqHaeoa&GU xdk oabmw&m;
udk qefYusifonfh taejzifh vdifwlcsif; aygif;oif;aexdkif
qufqHjcif;udk jyKoifhaMumif; axmufcH aqG;aEG;xm;
onf/

vlrnf; trsKd;orD;a&;&m vIyf&Sm;olrsm;uJhodkY
Rich onf edkifiHa&;wGif yGifhvif;pGm ajymqdk aqG;aEG;ydkifcGifh
&SdouJhodkY vdifudpwGifvnf; vGwfvyfcGifh &SdoifhaMumif;
ajymqdkaqG;aEG; vIyf&Sm;cJhonf/

trsKd;orD;rsm; vGwfvyfcGifheSifh ywfoufNyD; t
awG;tjrif wifjycsufrsm;pGm &Sdygonf/ txl;ojzifh NAdwdef
edkifiHwGif rmhufpf0g' trsKd;orD;a&; oabmw&m;u ydkNyD;

acwfpm;onf/ *smrefqdk&S,fvpf oabmw&m;a&; q&m


BuD;rsm; jzpfMuonfh rmhufpfeSifh tdef*s,fwdkYu trsKd;orD;
rsm;eSifh ywfoufonfh tcGifhta&;udk pD;yGm;a&;eSifh
edkifiHa&;wGif tjynfht0 &&Sdedkifa&; OD;aqmifaqG;aEG;cJh
Muonf/

vkyfief;cGiftwGif; usm;r vdifcGJjcm;rI rjyKa&;?
uav;oli,frsm;ukd rcdkif;apa&;? wef;wlnDrQ tcGifh
ta&;ay;a&;wdkYtwGuf oDtdk&Drsm; xkwfum jyKpk a&;om;
cJhMuojzifh aemiftcg qdk&S,fvpf? uGefjrLepf edkifiHrsm;
twGif; trsKd;orD;xk\ tcef;u@onf a&SUwef;odkY
a&mufvmcJh&onf/

tar&duefedkifiHwGifvnf; &kyf0g' trsKd;orD;
a&; vIyf&Sm;rIrsm; acwfpm;cJhonf/ trsKd;orD;rsm;onf
&kyftajctae? vlrIqufqHa&; taetxm;rsm;t&
vlwef;pm;wpf&yftaejzifh oabmxm;um eSdrfhcs qufqH
jcif; cHae&onf[k olwdkYu axmufjyMuonf/

rsufarSmufumvwGif trsKd;orD;a&; wdkufyGJ
rsm;onf acwfvGef0g' wpf&yftaejzifh aeSmif;umv
tawG;tac:rsm;udk wdkufyGJ0ifaeMuonf/ trsKd;orD;wdkif;
wef;wltcGifhta&;udk tjynfht0 &ydkifcGifh&SdaMumif;? aemif
tem*wfumvwGif wdkufyGJ0if&ef rvdkonfh taetxm;
&&Sdonftxd vGwfvyfcGifheSifh wef;wl nDrQ &ydkifcGifh
&Sd&rnf[k wdkufyGJ0ifaeMuNyDjzpfonf/

tar&duefeSifh NAdwdefedkifiHwdkY ,aeYwdkif vGwf
vyfpGm y#doaEzsufcscGifheSifh wpfvifwpfr,m; pepfwdkY
twGufwdkufyGJonf rNyD;qkH;ao;onfh wdkufyGJBuD; jzpfae
ao;onf/
trsKd;orD;wdkufyGJ\ oufa&mufrIrsm;

trsKd;orD; wdkufyGJ0ifolrsm;aMumifh trsKd;orD;
a&;eSifh ywfoufNyD; rsufarSmufumvwGif tawmfav;
owdrlvmMuonf[k qdkedkifonf/ wef;wlnDrQ rjzpfrI? eSdrfh
cspGm qufqHcH ae&rIrsm;udk vlwdkY tav;teufxm; pOf;
pm; vmMuonf/

vkyfief;cGiftwGif; trsKd;orD;rsm;\ tqifht
wef;eSifh rnfodkYjyKrl qufqHae&m ay;&rnfrsm;udk xnfh
oGif; pOf;pm;vmMu&onf/ vkyfief;cGiftwGif; tvkyf&Sif
(odkYr[kwf) txuft&m&SdwdkY\ xduyg;? &duyg;vkyfrI?
t"r qufqHcdkif;aprI? vdifrIqdkif&m tMurf;zufrIrsm;udk
rjyKvkyf0Hhonftxd jzpfvmMuonf/

aqmufvkyfa&; vkyfief;cGifrsm;wGif trsKd;orD;

rsm;u trsKd;om;rsm;enf;wl wef;wl vkyfaqmifjy vmedkif


Muojzifh trsKd;orD;twGuf oD;jcm; pOf;pm;&rIrsm;? vkyfc
jyemrsm; r&Sdonfh acwfodkY a&mufvmonf/

trsKd;orD;wdkufyGJonf vlYabmif ,Ofaus;rIudk
vnf; rsm;pGm vTrf;rdk;cJhonf/ rD'D,mavmuwGif owif;
vdkuf? owif;,l owif;a&;&onfh udprsm;wGif usm;r
cGJjcm; r&edkifatmif wef;wlnDrQ tcGifhta&;awG &vm
onf/ trsKd;orD;rsm;\ tawG;eSifh ta&;udkvnf; vlwdkif;
vufcH vmcJhMuonf/

trsKd;orD; wpfOD;onf trsKd;om;rsm; enf;wl
ae&mteSHY wm0ef,l vkyfaqmifrIrsm;? vIyf&Sm;rIrsm; &Sdvm
onf/ attdkif'Dtufpf vIyf&Sm;rIrsm;? vdifcGJjcm; qufqHrI
rjyKa&;? enf;ynm? ppfyGJponfh ae&mwdkif;vdkvdkwGif
trsKd;orD;rsm;\ tcef;u@onf avQmhwGuf r&edkifay/

tcsKdUtrsKd;orD;a&; vIyf&Sm;rIrsm;onf EsLuvD;
,m; vufeufrsm; xdef;csKyfa&;? Nidrf;csrf;a&;? ywf0ef;usif
xdef;odrf;a&;eSifh qufEG,fvmonfudkvnf; awGY&onf/
enf;ynmydkif;wGif rsKd;qufjyefYyGm;a&;qdkif&m t,ltq
opfrsm;? tiSm; udk,f0efaqmifrIrsm;udk trsKd;orD;rsm;udk
trsKd;om;rsm;u wm0efwpf&yf taejzifh owfrSwfxm;
jcif;? xdef;csKyfedkif&ef BuHaqmifjcif;wdkYrS uif;vGwfap&ef
tm;ay;axmufcH wdkufyGJ 0ifvmrIrsm;vnf; vkyfvmMu
onf/

trsKd;orD;a&; wdkufyGJrsm;onf rsufarSmuf
acwf umv\ rekaA'? vlrIaA'? pdwfynm? pmay
a0zefa&;? ordkif;? bmoma&;eSifh odyHynm&yfwdkYudkvnf;
rsm;pGm oufa&mufrI &SdapcJhonf/

trsKd;orD;xkudk udk,fpm;rjyKonfh tawG;
tjrifrsm;udk trsKd;orD; ynmwwfrsm;u nDnGwfpGm
vufwGJNyD; wdkufyGJ 0ifcJhjcif;aMumifh trsKd;orD; qdkonfrSm
edrfhusonfh vlwef;pm;rsm; r[kwfawmh/ b0&Sif rdef;rom;
rsm;[l [pfaMuG;edkifa&;twGuf ay;qyfcJh&onfawGu
rsm;pGm &SdcJhonfrSm trSefjzpfonf/

trsKd;orD; qdkonfrSmvnf; vl/ trsKd;om; qdk
onfrSmvnf;vl/ ae&mwum a,mufsm;eSifh rdef;rqdkonf
r&Sd/ vlYabmifwGif vlawGu vlYvkyfief;rsm; vkyfaqmif&if;
jzifh csDwufaejcif;jzpfonf qdkjcif;u vlom;ordkif; wpf
acwfudk qef;opfapcJhonfuawmh trSefyif/
wifnGefY
Ref: http://www.crlp.org/worldwide.html
http://www.feminist.com/

83

Gender Issues in
Teaching Profession

xbD cg;awmif;usKdufNyD;
acgifrdk; wufzmae&aom
jrefrmtrsKd;orD;
ausmif;q&mrrsm;

84


jrefrmekdifiH teSHYtjym;wGif trsKd;orD; ausmif; q&mr OD;a& tqrwef
rsm;jym;aeNyD; trsKd;om;rsm;u ausmif;q&mtvkyfudk jiif;qefaecsdefwGif urmhekdifiH
rsm;\ ynma&; pepfwGifvnf; jyemwufaeygonf/

vlrIpD;yGm; rajyvnfonfh tvkyftaejzihf vnf;aumif;? *kPfodumt&
usqif;aeonfh tvkyftaejzihf vnf;aumif; jrefrmhynma&;wGif trsKd;om; ausmif;
q&m &Sm;yg;rI jyemudk q,fpkeSpfrsm;pGm &ifqkdifae&NyD;vnf; jzpfonf/ aemufquf
wGJ qdk;usKd; rsm;pGmudk avhvmoihfMuygNyD/

ausmif;q&mi,frsm;rSmvnf; vufzuf&nf qkdifwGif vlod&SifMum; ]usaemf
ausmif;q&m vkyfygw,f} [k xkwfazmf ajymqdk&ef &Suf&GHU 0efav;MuaMumif; armu u
owif;&&Sdxm;onf/

odkYjzihf a'o teSHYtjym;&Sd tajccHynm ausmif;rsm;wGif trsKd;om;
ausmif;q&mrsm; &&Sda&;rSm pdefac:rI wpfckvnf; jzpfvkdYvmayNyD/ e,fzuf aus;vuf
a'orsm;wGifvnf; ,ckvdk rkd;wGif;umvwGif acgifrdk; wufzm&ef? eSD;wufcsnf&ef
twGuf &Sdpk? rJhpk ausmif;q&m wpfa,mufrSmvnf; tdrfeD;csif;wkdif;jynfwGif tvkyfvkyf
&ef xGufoGm;avNyD/ usm;usm;vsm;vsm; wpfa,muf wpfavrS r&SdaomaMumihf
tcuf awGY ae&avonf/


jrefrmq&mrrsm; udk,fwkdif xbD cg;awmif;
usKdufNyD; acgifrdk; wufzmae&avawmhonf/


acgifrkd;wufzm&ef rvdktyfaom ekdifiHrsm;wGifrl
trsKd;om;ausmif;q&m &Sm;yg;rIrSm wpfrsKd;wpfbmom jzpf
aejyefygonf/

0efBuD;csKyf a';Apfuifr&Gef;rS t*FvefedkifiH\
ynma&;0efxrf;rsm; tajymif;tvJvkyf&ef aMunmNyD;
aemuf jyifopfedkifiHrSvnf; tvm;wl jyKjyifajymif;vJrI
vkyf&ef jyifqifaeonf/

orw qmudkZD\ tBuHay;yk*dKvfrS ]q&mrawG
t&rf;rsm;aew,f? tajctae rQrQww jzpfzdkYtwGuf
jyKjyifajymif;vJrI vkyf&r,f? trsKd;om; ausif;q&mawGudk
vpmwdk;jrifh ay;NyD;awmh ac:,l&ygr,f? q&mrawG rsm;
vmwJh taMumif;&if;u olYwkdY&JU aexdkifrI ykHpHeSifh udkufnD vdkY
jzpfw,f? tcsdefydkif;vkyfwmu ausmif;awGudk ydkrdk xdcdkuf
apw,f? usaemfwdkY vdkcsifwJh q&mrsKd;u (100) &mcdkifEIef;
tcsdefjynfh tvkyf vkyfzdkY jzpfygw,f} [kajymqdkcJhonf/

vGefcJhaomeSpf 60 cefYrS p tjcm;aom
t aemufedkifiHrsm; enf;wl jyifopf\ ynma&;avmuwGif
q&mrrsm; ydkrdk rsm;jym;vmcJhonf/ rlvwef;wGif 1954 u
65 &mcdkifEIef; &Sd&mrS ,cktcsdefwGif 82 &mcdkifEIef; txd
wdk;jrifh vmcJhonf/ yk*vdu ausmif;rsm;wGif q&mr ta&
twGufrSm 91 &mcdkifEIef;txd jrifhwufcJhonf

trsKd;om;rsm;rSm ausmif;q&mtvkyfonf *kPf
odumrJhonfhtwGuf tvkyftopf ajymif;a&TU cJhMuonf/
odkY&mwGif okawoeuJhodkYaom tvkyfrsm;onf vli,f
rsm;udk pGJaqmifedkifcJhonf/ 4if;tvkyfrSm q&mtvkyfxuf
aiGaMu; jrufjrufuav; &&SdrIaMumifhjzpfonf/

ynma&;Xme tvkyfvkyf&mwGif trsKd;om;eSifh
trsKd;orD;tMum; tjrifcsif; rwlnDMuay/ ynma&;
okawoe ynm&Sifrsm;rS avhvmcJh&mwGif q&mrrsm;rS
uav;rsm;eSifh twlwlae&jcif;eSifh yk*dKvfa&;b0eSifh
toufarG;rIwdkYtMum; rQrQww jzpfvdkonfhtwGuf
q&mrtvkyfudk eSpfoufaMumif; ajymqdkcJhMuNyD;? trsKd;
om;rsm;rSm tpdk;&vkyfief;rsm;om vkyfvdkaMumif; ajz
Mum;cJhMuonf/

jyifopfynma&; uRrf;usifol (Marcel PorS
chard) jyifopfynma&;wGif q&meSifh q&mr tcsKd;nD
jzpfa&;onf jzpfedkifajc r&SdaMumif;? q&mr rsm;aejcif;onf
ausmif;om;rsm;rS vlYtzGJYtpnf;tay: tjrifvGJrIawG jzpf

ay: edkifaMumif;? ynma&; wm0ef&Sdolrsm; taejzifh *&k


wpdkuf udkifwG,f&ef owday; ajymqdkcJhonf/

ynma&;qkdif&m uRrf;usifol Jean-Louis Auduc a&;om;onfh tufaq;wGif uav;rsm;\ i,fpOf
b0wGif q&mrrsm;om t"du ae&m,lvsuf&SdaMumif;?
olwdkY ausmif;aepOf umvwGif av;pm; tm;usavmuf
aom q&mrsm; r&SdaMumif; wifjycJhonf/

ausmif;om;rsm;onf ausmif;olrsm;uJhodkY oif
cef;pm vkdufedkifrI r&SdbJ ausmif;om;rsm;rS pdwftvdk rusrI
rsm;aMumifh pmar;yGJ us&IH;&ef vG,fulaMumif;? ausmif;om;
tenf;i,fom txufwef; atmifjrifcJhaMumif; wifjy
xm;onf/

odkY&mwGif tjcm;aom edkifiHrsm;wGif avhvmcJh
aom okawoe ppfwrf;rsm;t& ynma&;wGif ausmif;
om;rsm;\ atmifjrifrIrSm (q&m) usm;? r tajccHjcif; r&Sd
bJ? ausmif;om;-q&m qufqHa&;om ta&;BuD;onfh
taetxm;wGif&SdaMumif; uae'gedkifiHrS okawoe ynm
&Sifrsm;u wifjycJhonf/

ynm oifMum;a&;wGif tcuftcJ &Sdaom
ausmif;om; trsm;pkrSm qif;&Jaom rdom;pkwGif arG;zGm;
vmolrsm;jzpfNyD;? 4if;rdom;pkrS vmaom ausmif;om;rsm;
onf usm;-r tajccHNyD; wnfaxmifxm;onfh a&S;&kd;pGJ
ausmif;rsm;wGifom oifMum;vdkolrsm;jzpfaMumif;? q&mr
rsm;udkvnf; jyem &Smavh&SdaMumif; jyifopf ausmif;
q&m wOD;u ajymqdkcJhonf/

odkY&mwGif ynma&;qdkif&m uRrf;usifolrsm;rS
ausmif;rsm;wGif trsKd;om;q&mrsm; cefYxm;a&;udk oabm
wlnDMuonf/


jrefrm ausmif;q&mrsm;\ vuf&SdvpmaiGrSm
wpf0rf;pmrQ r0/

vpmaiG rwkd;ay;ekdifygu ynma&; wdk;wuf&ef
aqmif&GufrIrSm tcsnf;eSD;yifjzpfrnf[k jynfwGif; ynma&;
okawoD q&majru armuudk ajymjycJhonf/

ukefaps;EIef;ESihf vlY*kPfodumESihf tnD t*wd
w&m; uif;&Sif;pGm &yfwnfEkdifap&ef jrefrmhynma&;
wGifvnf; ausmif;q&mq&mrrsm;twGuf vpmaiG tedrfh
qHk; usyf oHk;odef; cefY ay;oifhaMumif; tBuHjyKpmrsm;vnf;
armuu &&Sd xm;ygonf/
oQiftEka&m"d
udk;um;/
/ armujynfwGif;owif;rsm; & Times
85

urmhtqdk;&Gm;qHk; jyXmef;pmtkyfrsm;
cs,f&Drdk;oJ

urmhEkdifiH toD;oD;u ausmif;ol ausmif;om;
rsm;rSm aeYpOf pmoifcef;wGif; 0ifNyD; tNydKiftqdkif pmoif
,laeMu&onf/ odkYaomf olwdkY oif,laeaom oifcef;pm
tcsKdUrSm rSm;,Gif;ae&HkrubJ tE&m,f &Sdaewmudkyg awGY
Mu&onf/

atmufwGif azmfjyxm;wJh EkdifiHawGrSm ausmif;
om;rsm; oif,lae&wJh qdk;&Gm; oifcef;pm tcsKdUudk avhvm
zdkY azmfjyvdkufygonf/

toHk;jyKvmonf/ tD&ef jynfwGif;rSmawmh bmoma&;


t,ltq oGwfoGif;zkdY ausmif; yHkESdyfpmtkyfawGxJ trsm;
tjym; xnfhvmonf/

avhvmawGY&Sdcsuf wpfckt& tD&ef 7 wef;
ausmif;oHk; zwfpmtkyfwpftkyfrSm ]rlqvif vli,fwdkif;
onf tvmt&Sifawmfjrwf\ &efolwdkif;ESifh rdpm[k
owfrSwfxm;olwdkif;udk xdk;ESufwdkufcdkufjcif;? ypfrSwfudk
wdus uRrf;usifpGm ypfcwfEkdifjcif;jzifh rdrdf\ aMumuf&GHUrItm;
ESvHk;om;xJrS armif;xkwfypfMu&rnf} [k oifMum;xm;
tD&ef
onf/ tD&ef Oya't& vli,fwdkif; touf 19 ESpfwGif
rjzpfrae 18 v ppfrIxrf;&rnf jzpfonf/
Lesson plan : bmoma&; ppfyGJESifh usm;rjyem

2010 ckESpf 0g&Sifweftajcpdkuf Freedom
bmom&yf taMumif;t&m/
House tpD&ifcHpm t& tD&ef tpdk;&u tD&ef ausmif;om;

tD&ef acgif;aqmif rsm;u olwdkY EkdifiHa&; ruf awGudk tpvrf vlrsKd;BuD; pdwf0ifatmif oifMum;ay;ae
aqhcsfawG wurmvHk;udk ysHUESYHapzdkY twGuf ]rD'D,mopf} udk onf[k azmfjyxm;onf/ tD&ef EkdifiHa&; pepfu usm;r
86

cGJjcm;rI? vlrsKd;a&; cGJjcm;rIrsm; jyKvkyf xm;onf/ trsKd;om;


awGudk yxrwef;pm; EdkifiHom; pdwfudef;atmif oGwfoGif;
vsuf&Sdonf/ trsKd;orD;awG udkawmh tdrfwGif;rSm aecdkfif;NyD;
'kwd,wef;pm; EkdifiHom; jzpfatmif oifMum;aeonf/
jyXmef;pmtkyfrS taxmuftxm;/

]rlqvif bmoma&;ppfyGJ ]*sD[m'f} udk um
uG,fjcif;onf vli,fwdkif;? vlBuD;wdkif;? trsKd;orD;wdkif;&JU
tvmt&Sifawmfjrwfay; wm0efjzpfonf/ jrifh jrwf
aom ppfyGJtwGuf vlwdkif; vHk;0OHkyg0if qifETJ&rnf/
igwdkY&JU wdkufyGJ0if ol&Jaumif;rsm;twGuf igwdkY pGrf; tm;&Sd
orQ ulnD wdkufcdkufoGm;&rnf.....} (tD&efEkdifiHxkwf ow
rwef; tpvrf,Ofaus;rIESifh bmoma&; ausmif;oHk;
zwfpmtkyf rS aumufEIwfcsuf)/

wJh pmrsufESm Oyrm Munfhyg/



]eefusif;NrdKUudk *syefwdkYu odrf;ydkufvdkufonf/
eefusif;NrdKU rk'drf;usifh cH&rIyif jzpfonf/ *syefwdkYu vl
300000 (oHk;odef;) ausmfudk owfjzwfNyD; urmhordkif;wGif
t&ufpufqHk; aMumuf&GHUzG,f taumif;qHk; vlowfyGJ
BuD;udk zefwD;cJhonf} [k qdkNyD; tBuD;rm;qHk; vlowfyGJ[k
oHk;EIef;xm;onf/ ( *syef ordkif;pmtkyfawGrSmawmh ]tpk
vdkuf tNyHKvdkuf owfcJhonfh jzpf&yf} [k oHk;EIef;xm;onf/
w&kwfwdkYu olwdkY rvdkwJh ae&mrsm;wGif toHk;tEIef;rsm;udk
csJUum;EkdiforQ csJUum;xm;onf/

aemuf *syefwdkYudk ckcH wGef;vSefEkdifrIrSm w&kwf
wdkY&JU pnf;vHk;nDnGwfrIESifh ppfa&; uRrf;usifrIwkdYaMumifhom
jzpfonf[k a&;xm;onf/ tar&duefwyfawG ppfyGJudk OD;
aqmifwdkufcdkuf ay;cJhwJhtaMumif; vHk;0 azmfjyrxm;yg/

jyXmef;pmtkyfrS taxmuftxm;/

]'kwd, urmppfwGif *syefwdkY tay: w&kwfwdkY
atmifjrifrI&&Sdjcif;\ t"du taMumif;rSm xl;jcm;vSaom
Lesson plan: yHkrSefr[kwfwJh ordkif;
w&kwf uGefjrLepf ygwDu wpfEkdifiHxJudk pkpnf;EkdifcJhonfh
bmom&yftaMumif;t&m/

w&kwfwdkYrSm rdrd udk,fudk urmhtiftm;BuD; qlyg yifrtaMumif; w&m;aMumifhom jzpfonf....} (trsm;
yg0g tjzpf jrifMunfhzdkY csDwHk cswHk jzpfae[ef&Sdonf/ vuf&Sd jynfoloHk; w&kwf ordkif;pmtkyfrS aumufEIwfcsuf)/
oifMum;aeaom w&kwfordkif; zwfpmtkyfrsm;wGif a&SU
aemufrnD 0da&m"drsm;ESifh jynfhaeonf/ oef;aygif; rsm;pGm aqmf'Dtma&AD,
aom ausmif;om;awG&JU rsufpdwGif w&kwfjynfqdkwm
vHk;0 &dk;om; tjypfuif;pifNyD; ppfa&;tiftm;csJUxGifrI usL; Lesson plan: ,HkMunfrI&JU &efolawmfrsm;
ausmfrIwdkYESifh bmrS rywfoufwJh EkdifiH[k jrifxm; Mu bmom&yftaMumif;t&m/
9^11 tar&duef ukefoG,fa&;pifwm wdkuf
onf/ odkYaomf pmtkyfawGrSm odkodyfrIESifh ~uGm;0grI wNydKif
cdkufcH&rIrSm av,OfawG jyefay;qGJol 19 a,mufteuf
ufxJ a&maxG;aewwfonf/

w&kwfausmif;oHk; jyXmef;pmtkyfawGrSm 1950 15 a,mufu aqmf'DEkdifiHom;rsm; jzpfonf/
9^11 jzpfNyD;aemuf bk&iftbf'lvmu aqmf
ckESpfu wdbufudk 0ifa&mufusL;ausmf owfjzwfwJh t
'D
j
y
Xmef
;
pmtk
yfawGudk jyKjyifajymif;vJrI vkyfcJhonf/ t&if
aMumif; azmfjyxm;jcif; r&Sd/ uarm'D,m;udk 0ifa&mufcJhwJh
AD,uferfwdkY tay: wkHYjyefcJhonfh 1979 w&kwf-AD,uf erf jyXmef;pmtkyfawGrSm c&pf,mef? uGefjrLepf? ZD,Gef0g'DESifh
ppfyGJtaMumif;udk vHk;0azmfjyrI r&Sd/ w&kwfqdkwm b,f taemufrS vljzLawGudk ]bmoma&; r,HkMunfolrsm;}
awmhrS usL;ausmfolr[kwf? rdrdudk,fudk umuG,folom (non-believers) [k owfrSwfxm;NyD;? rlqvifwdkY&JU
jzpfaMumif; vuf&Sd ordkif;pmtkyfrsm;u oifMum;onf/ OD;pm;ay; rdpm&efolrsm; tjzpf oifMum;cJhonf/
odkYaomf q,fESpfausmf MumvmayrJh ajymif;vJ
1958 ckESpfrS 1961 ckESpftxd Ou|BuD;armf&JU r[m
ckefysHausmfvTm;a&; vrf;pOfaMumifh vloef; 50 ausmf ao oifMum;rI tusKd;&v'fu ododomom wdk;wufrIr&SdcJh/
qHk;rIeJY iwfrGwfacgif;yg;rIwdkYudk &Sif;&Sif;vif;vif; a&;om; 2006 ckESpfrSm tjcm;bmomuGJ vlrsKd;uGJrsm; tay:
onf;rcHrIudk azmfjyoHk;EIef;xm;wJh pmydk'frsm; jzKwfay;
xm;rIr&Sd/

w&kwf ausmif;oHk; jyXmef;pmtkyf wpftkyfrS 'kwd r,fvdkY bk&ifhtpdk;&tzGJYu w&m;0if uwday;cJhayrJh?
, urmppfESifh *syefqefYusifa&; ppfyGJtaMumif; a&;xm; aqmf'D uav;i,fawGu *sD[m'fppfyGJ taMumif;eJY *sL;
w&kwf

87

rkef;wD;a&; pmydk'frsm;udk atmfusufaeMuwkef;yif/ vuf&Sd


tar&du? NAdwdef? jyifopf? *smrPDESifh wl&uD EkdifiHrsm;&Sd
aqmf'Dydkif ausmif;awGrSmvnf; tvm;wl zwfpmtkyfawG
udkom oifMum;vsuf&Sdonf/

,ckaemufqHk; aqmf'D tpdk;u xyfaMujim
onf/ aqmf'D bk&ifhEkdifiHtwGif;&Sd ausmif;rsm;? aqmf'DrS
axmuffyhHrI &,lxm;aom wurmvHk;&Sd ausmif;rsm;rS
zwfpmtkyfrsm;udk vmrnfh oHk;ESpftwGif; jyefvnf ppfaq;
oHk;oyfrnf qdkwJh taMumif;/

jyXmef;pmtkyfrS taxmuftxm;/

]atmufyg uGufvyfrsm;wGif oifhavsmfaom
pum;vHk;rsm; jznfhpGuf yg/

urmay:&Sd bmomwdkif;onf ...................
bmoma&;avmuf rrSefuefbJ rSm;,Gif;aeonf/
tpvmrf bmom r,HkMunf rudk;uG,faomol rnfolyJ
aoao ................ odkY oufqif;oGm;&rnf/ (aqmf'D
yxrwef; zwfpmtkyfrS)/

a&;u xdyfqHk;u yg0if aeonf/



au*sDbD axmufvSrf;a&;rSL;rS or&mxl; ESpf
quf ,lcJhNyD; ,ck 0efBuD;csKyfvkyfaeol Avm'Drmylwifu
ausmif;oif&dk;nTef;wrf;rsm; jyifqifa&;qGJzdkY tm;xkwf
cJhol jzpfonf/ pwmvifEdkufaZ;&Sif; vkyfzkdYtwGuf olY
tac: ]taumif;jrifordkif;} (positive history) oif&dk;
nTef;wrf;awG oifMum;a&; tqufrjywf vkyfonf/
pwmvif&JU aumif;uGufawGudk twif;&SmazG EIdufcRwf
trTef;wifNyD; uav;awGudk oHNydKifatmfcdkif; Zmwfwdkuf
cdkif;aeonf/

ylwifacwf ordkif;pmtkyfopf wpftkyfwGif
pwmvif acgif;aqmifrIatmuf? 1932-33 ckESpf pdkufysKd;
a&; ay:vpD rSm;,Gif;rIaMumifh jzpfysufcJh&wJh tiwfab;
BuD;udk az: jyxm;onf/ 'kwd, urmppftwGif; zufqpf
wdkYukd wdkufyGJqifEkdifrIrSm tjcm;r[mrdwf EkdifiHawG&JU tcef;
u@udk trsm;BuD; avsmhcsypfcJhonf/ qdkAD,uf jynf
axmifpk a&TxD;aqmif;umvudk txyfxyf azmfjyxm;
onf/

&k&Sm;

jyXmef;pmtkyfrS taxmuftxm;/
Lesson plan: pwmvif

]pwmvif onf qifjcifwHkw&m; &SdpGm t&m&m
udk aqmif&Gufwwfol jzpfonf/ uGefjrLepfudk umuG,f
bmom&yftaMumif;t&m/
apmifha&Smufol? qdkAD,uf tifyg,mudk yHkazmfcJhol? urmh

&k&Sm; acgif;aqmifBuD; pwmviftaMumif; tjyK tiftm;BuD; pufrIEkdifiHBuD;udk pGrf;aqmifEkdifcJhol jzpfay
oabmaqmif ajymzdkYrSm cufcJvSonf/ ol&JU OD;aqmifrI onf..} (&k&Sm;ordkif; 1900-1945 pmtkyfrS)/
atmufwGif &k&Sm; oef; 20 ausmf toufqHk;IH;cJh&onf/
odkYESifhwdkif ,aeY &k&Sm;rsKd;qufopf acgif;aqmifrsm;&JU BudK;
&nfnTef;/ Foreign Policy
pm; vkyfaqmifrIwdkif;wGif pwmvifudk jyeftzwfq,f
cs,f&Drdk;oJ

ynma&; udk;um;p&m
jyXmef;pmtkyfudk roifygESihf?
jyXmef;pmtkyfESihf oifyg/
Do not teach the textbooks,Teach with the textbook.

88

arwmw&m;xGef;um;&m jidrf;csrf;om,maom e,fajrodkY


avajyat; (rJaqmuf)

rdk;OD;us? ausmif;zGifhp&JU ra&S;raeSmif; tcsdefrSmyJ
xdkif;e,fpyfu a&TUajymif;ausmif;rsm;&JU ordkif; oif&kd;nTef;
wef; tvkyf&kHaqG;aEG;yGJESifh odyHbmom&yfoifMum;enf;
tvkyf&kH aqG;aEG;yGJudk usif;ycJhaMumif; od&ygw,f/

odkYaomf usef;rma&; tajctaeaMumifh xdk
aqG;aEG;yGJodkY rwwfjzpfcJhyg/ Mo*kwfvxkwf armu r*Zif;
yg aqmif;yg;av;wpfckrSm arwmekdifiHawmfwdkY? trsKd;om;
&ifMum;apha&;wdkYqdkwJh a0g[m&awGaMumifh tJ'D aqmif;yg;
av;udk pdwf0ifwpm; zwfMunfhrdvdkufw,f/ zwfNyD;wJh
aemuf MunfEl;yDwdESifhtwl tawG;wpfcsuf 0ifvmrd
w,f/

i,fpOfausmif;om;b0 yx0D0if bmom&yf

oifMum;pOfu jrefrmekdifiHajryHkudk tBudrfBudrf qGJjzpfcJhMu


w,f/ yx0Dbmom&yf q&mruvnf; toiftjy
aumif;? yHktqGJaumif;? ajrjzLudkifxm;wJh olYvufuav;
awG wGefYvdkufwmeJY bvufbkwfay:rSm tifrwef tcsKd;
us vSywJh uRefawmfwdkY&JU jrefrmedkifiHajryHk[m wr[kwf
csif; ay:vmygawmhw,f/

uRefawmfwkdYuvnf; yHkqGJ0goemygawmh rl&if;
jyXmef;pmtkyfygyHkudk pau;tuGufcs? qGJvdkwJh pmrsufESm
ay:rSmvnf; tuGufcsvdkY jyXmef;ygyHkeJY wxyfwnf; us
atmif pau;udkuf qGJvdkufygw,f/

&cdkifuef;&kd;wef;u pqGJ&w,fqdkwJh tavh
txudkvnf; q&mruoifjyw,f/ tJ'DurS {&m0wD jrpf
89

0uRef;ay:? aemuf weomF&D [kd;atmufbufpGef;? aemuf


rS csif;jynfe,fbuf jyefwufqGJ? qufNyD; ucsifjynfe,f
xdyfxd? tJ'DurS atmufjyefqif;? &Srf;jynfe,f? aemuf
qufqif; weoFm&D? usefwJhbufudk ydwfvdkufMuw,f/

NyD;awmhjrpfawGqGJ? NrdKUawGxnfh? pau;udkufrdkY
yHkeSdyfeJYrjcm; wlvSwmrdkY udk,fqGJwJh ajryHkMunfhNyD; MunfEl; cJh
Mu&w,f/ udkf,fhwdkif;jynfudk cspfwJhpdwfeJY qGJaecJhwm
aMumifh ydkvdkYrsm; vSaewmvm;/

jrefrmpmq&muqdk ]wkdYekdifiH ajryHkudk Munfh
vdkufMuprf;/ NrD;qHudkcs? v,fudkMuGvsuf? vSyausmharmh?
&ifudkaumhxm;? Oa'gif;zdk&Jh [eftvm;} vdkY wifpm;NyD; ajym
w,ff/

wpfeSpfvHk; qGJvdkuf&wJh ajryHk? aemufydkif;rSm
awmh pau;udkuf tuGufawG rcsawmhbJ vufwef;
tcsKd;usus qGJekdifonftxd tavhtusifh &vmw,f/
'DajryHkudk qGJ&if;eJY o,HZmw aygMuG,f0wJh rdrdekdifiHudk &if
xJrSm udef;atmif;aewJh pdwfuav;u vQyfwjyuf tajy;
tvTm;av; *kPf,lvdkufrdao;w,f/

'DjrefrmhajryHkudk tv,fwef;tqifh av;eSpf
vHk;vHk; awGYxdcJh&awmh b,fvdkvkyf arhekdifrSmwJhvJ/ vlrSef;
odwwfpuwnf;u udk,fhekdifiHudk cspfwJhpdwf? 'geJYwpfyg
wnf; AdkvfcsKyfatmifqef;udk cspfwJhpdwf? b,folurS
rwdkufwGef;&bJ? &ifxJtonf;xJuudk jzpfaerdwmyg/

'DjrefrmekdifiHajryHkudk wpfykdif;wpfpavmuf qGJ
jzwfxkwfMunfh&if b,fvdkrS rvSawmhwm b,fvdkrS
usufoa& r&Sdawmhwm trSefyJ/ rl&if;e*dktwdkif; pmr&D
iSufuav;twdkif;om vSaewmyg/

pdwful;u jrefrmekdifiH wvTm;&SdwJh wdkif;&if;om;
wdkYqD a&muf&SdoGm;rdygw,f/ &kd;&m ,Ofaus;rIawG? &kd;&m
t0wftpm;awG? olwdkY&JU cspfcifp&m p&kdufav;awG at;
csrf;pGm aexdkifpm;aomufwwfwJh "avhawG? bmom
w&m; &kdaoudkif;&kdif;rI? tekynmawG[m a&mifpHkyef;rsm;
ozG,f zl;yGifh a0qmaeovdk? uRefawmfwdkY wdkif;jynf[m
vnf; wu,fawmh a&mifpHkjzm yef;rmvmawG yGifhzl;aewJh
O,smOfBuD;eJY wlvSygawmhw,f/

odkYaomfvnf; tcktcsdeftcgxd at;csrf;rI?
Nidrf;csrf;rIawG r&ao;? wpfa,mufeJY wpfa,muf owf
Muwkef;? jzwffMuwkef;? ypfMuwkef;? cwfMuwkef;/ 'D tuk
odkvf tvkyf&IyfawGeJYyJ jrefrmjynf[m urmwnfo oGm;
Mu&awmhrSmvm;/ tmCmwawG? tpGJawG? tmPm&l;awG?
BuD;ekdifi,fnif; 0g'awG? Pfua&SUu roGm; vufeuf
90

tm;udk;olawG? aomuawG rsuf&nfawGeJYyJ urmukef


us,fo umvawGudk ukefapawmhrSmvm;/

tcsif;csif; &efjzpfaewmeJh tcsdefawGom ukef
oGm;NyD; b,fawmhrsm;rS zGHNzdK; wdk;wufMuawmhrSmvJ/
jrefrmekdifiHom;wdkY&JU b0u usD;vefYpmpm;? tdk;ypftdrfypf
,rf;aiYG waxmif;axmif;b0eJY a&pkef arsmawmhrSmvm;?
qdkwJh tawG;awGu &ifxJrSm rcsdrqefYatmifygyJ/

ordkif;&JU tjzpftysufrSefawGudkawmh EIwfy,f
vdkY rjzpfygbl;/ rSm;wmawG oifcef;pm,l? rSefwmawG&Sd&if
twkcdk;ekdifzdkYudkom ordkif;q&mwdkYu vrf;nTefzdkY vdkygw,f/
tmCmwawG? emusnf;csufawG? *dkPf;*P tpGJawG?
vlrsKd;tpGJawG uif;NyD; vlYtzGJYtpnf; wpfckvHk;udk tusKd;jyK
apwJh ordkif;bmom&yfrsKd;? tem*wfudk a&S;&I aumif;rGef
aprJh puf,E&m;udk armif;eSifolrsm;jzpfatmif q&mu
vrf;nTef&rSm jzpfw,f/

'ghtjyif rdbrsm;eSifhyg tvkyf&kH aqG;aEG;yGJrsm;
jyKvkyfNyD;? rdbrsm;uyg 'Dvkd tem*wfa&; a&S;&I ay;ekdifr,fh
tm;vHk;&JU tusKd;udk a&S;&IwJh pdwfrsm; rQa0cHpm;&mu rdrd\
&ifaoG;udk wpfzufwpfvrf;rS 0ifa&mufxdef;nd ac:
aqmif oGm;ekdifzdkYudk pDrHoifhygw,f/ ordkif;bmom&yfrS
tydkawG? trSm;awG? rcdkifvHkwmawGudkawmh txl; a&Smif&
ygvdrfhr,f/ ordkif; trSefxJrSmawmh edkifiHa&;uawmh
qufEG,fNyD;omyg? rygvdkY r&ygbl;/

,aeY a&TUajymif;uav;rsm;&JU pdwfawGxJudk 0if
Munfhvdkufjyef&ifvnf; udk,fhekdifiH udk,fhvlrsKd;udk bm&,f
vdkYrS a&a&&m&m rodao;wJh uav;awG? udk,fhekdifiH t
aMumif; rodao;wJh uav;awG? udk,fh,Ofaus;rI t
aMumif; Za0Z0g jzpfaeao;wJh uav;awG? jrefrmjynfrSm
bmawG jzpfcJhovJ? rodMubl;/ zufqpfawmfvSefa&;aeY
rodbl;/ tmZmenfaeY taMumif; ar;vnf;yJ rodbl;/
tmZmenfawG b,feSpfa,mufqdkwmvnf; rodbl;/
ordkif;todvnf; a&;aw;aw;? q&muay;vkdY atmf
usuf xm;wmyJ &Sdw,f/ &ifxJrSmawmh bmrSr&Sdbl;/

bmom&yf awmfawmfrsm;rsm;udkvnf; usuf
pmvdkY oabmxm;NyD; atmfusufwJh tusifh p&kdufudk 'Du
aeY &Sif;zdkY tcsdefwefNyD/ a&TUajymif;uav;awG[m NrdKU BuD; jy
BuD;u ajymif;vmwm tawmfenf;ygw,f/ NrdKUi,f? &Gmi,f
e,fpyf a&mufvmMuolawG? trdrJh tzrJh rdbrJh pGefYypfcH
b0awGeJY uav;awGrdkY olwdkYav;awG&JU b0'Pf&m 'Pf
csufawG[m emusnf;aeqJrdkY bmudkawG;vdkY bmukd
ta&;w,l vkyf&r,fqdkwmudk awmfawmf a&a&&m&m

rod&SmMubl;/

wcsKdUuav;awG[m ausmif;udkom vmw,f
ynmoifcsifpdwfawG r&SdMubl;/ 'gudk q&mawGu pdwf
&Snfonf;cHNyD; ausmif;oifcef;pm wpfzuf? olwdkYav;awG
&JU vdrma&;jcm;&Sdr,fh taMumif;t&mawG? A[kokwawG?
ynmoifcsifpdwf &Sdvmedkifr,fh tqHk;trawGudk aeYpOf
oifcef;pmeJY wGJzufvdkY uav;awG&JU pdwfudk jznfhqnf;ae
rSom todw&m;jrifhNyD; ausmif;aeaysmfpdwf 0ifvmaprSm
jzpfygw,f/

ordkif;bmom&yfudk oifMum;&mrSmawmh wkdif;
jynfeJY vlrsKd; (wpfrsKd;om;vHk;) udk cspfwwfvmatmif? cspf
pdwf0ifvmatmif q&mawGu b,fvdkoifMum;ay;rvJ/
wpfOD;eSifhwpfOD; tmCmwawG? emMunf;csufawG wif
usef raeatmif b,fvkdoifrvJ/ wpfOD;eSifhwpfOD; cspfcif
uRrf;0ifNyD; vnfyif;zuf aygif;oif;ekdifwJh Nidrf;csrf;a&;
b0udk eSpfoufvmatmif b,fvdk vrf;nTefrvJ/ Nidrf;csrf;
wJh tem*wf ordkif;jzpfvmzdkY ordkif;udk oifMum;&mrSm
owdjzifh apmifha&SmufzdkY vdkaeygNyD/

rJaqmufNrdKU u Love And Care ausmif;q&m
BuD; &SD&IdxGef;&JU The Union of Matta Land ]arwmEkdifiH
awmf} t,ltqudk eSpfoufaxmufcHygw,f/ 'grSr[kwf
tvm;wl t"dyg,frsKd;jzpfr,fh trnfudk trsm;oabmwl
'Drdkua&pDusus 'Dxufaumif;atmif a&G;cs,f ay;ekdif&if
awmh twdkif;xuf tvGefygyJ/

'Dae&mrSm tiftm;rsm;wJh vlrsKd;u oabmxm;
BuD;zdkY vdkygvdrfhr,f/ t&ifwkef;u ajymajymaeMu jzpfwJh

r[mvlrsKd;BuD;0g' qdkwmrsKd;vdkaygh/ rnfolrqdk 'D0g'awGudk


twdwfrSm xm;cJhzdkY oifhygNyD/ wdkif;&if;om;pHHk omwlnDrQ jzpf
aom Nidrf;csrf;wJh ekdifiHawmfBuD;udk wnfaxmif&mrSm
trsKd;om; jyefvnf&ifMum;apha&;twGuf tekpdyfuav;
utp tMurf;xnftqHk; owduyfNyD; 0dkif;0ef; pOf;pm;Mu
&rSmyg/ tajymeJY r&ygbl;/ &ifxJu eSpfeSpfumum vkyfrS
tvkyfjzpfrSmyg/

q&mBuD; *dktifum&JU pum;eJY ajym&vQif
wu,f Nidrf;csrf;csif&if ]wpfOD;csif; wpfa,mufcsif;pDu p
Nidrf;csrf;zdkY vdkygvdrfhr,f}/ 'gaMumifh uRefawmfwdkY ekdifiHBuD;
udk urmwnfo arwmw&m;awG jynfheSufaewJh
avmuygvw&m;eJYtnD tkyfcsKyfwJh 'Drdkua&pD ekdifiHawmf
opffBuD; jzpfcsifvSygjyD/

,aeY vdktyfcsufBuD;uawmh uRefawmfwdkYekdifiH
rS uav;rsm;tm;vHk;twGuf rSefuef wduswJh ordkif;oif&kd;
tjref vdktyfaeygNyD/ ordkif;rSefrS oifcef;pmrsm; &,lekdifNyD;
tem*wf arwmekdifiHawmfBuD;? Nidrf;csrf;wJh ekdifiHawmfBuD;?
wpfOD;eJY wpfOD; udk,fcsif;pmw&m; &SdaeMuwJh ekdifiHawmf
BuD;rSm 'Duav;awG[m ordkif;q&mBuD; a'gufwm
oef;xGef;&JU pum;eSifhqdk&vQif ]ordkif;oifwm rtatmif
uG} vdkY qdkwJhtwdkif; r taom ekdifiHom;rsm; jzpfvmNyD;
wkdif;jynftwGuf todynm&Sifrsm;? twwfynm&Sifrsm;
jzpfvmMurSm rvGJygaMumif;/
avajyat; (rJaqmuf)

rD;tdrf tpOf vif;xdefaezdkY rD;tdrfxJudk


qD rjywf xnfhay;ae&rSmyJ/
rmomx&DZm
Mother Teresa (1910-1997)
qif;&JEGrf;yg;olrsm;pGmudk ulnDay;cJhol?
1979 ckESpf Ekdb,fNidrf;csrf;a&;qk&Sif

91

jrefrmh

tzJGYjzpfwJh ynma&;ESifh zHGYNzdK;wkd; wufrI azmifa';&Sif;


(Foundation Education and Development) (FED) tzJGYonf zefic&dkif
wuGmyg NrdKU cdcwf &GmrSm &dSNyD; jrefrmhtvkyform;rsm;ESihf olwdkY uav;rsm;&JU
zGHYNzdK;wkd;wufrI? ynma&;? usef;rma&;? vlrIa&;? trsKd;orD;ta&;? tvkyf
orm;ta&;pwJh vlrIa&; vkyfief;awGudk yHhydk; ulnDay;aeygw,ff/ qlemrD r[m
a&vdIif;'Pfudk cHcJhMu& tNyD; 2005 ckESpfuwnf;uyg/

usrqdk&if FED u zGifhay;cJhwJh pmoifausmif;awGxJu pmoif
ausmif; wpfausmif;rSm q&mr wpfa,muftjzpf yg0if tusKd;jyKcJhwm ynm
oifESpf 7 ESpf &dScJh ygNyD/ uav;trsKd;rsKd;ESifhvnf; BuHKcJh qkHcJh&ygw,f/ vdrmwJh
uav;? qdk;wJh uav;? tm;i,faewJh uav;? tNidrf raeEkdifatmif aqmhwJh
uav;pwJh p&dkuf trsKd;rsKd;&dSwJh uav;awGudk ynma&;omru vdrma&;jcm;&dSzkdY
enf;rsKd;pkHESifh oGefoifjyo qkH;rcJh&ygw,f/ tJ'DtxJrSm rarhEkdifp&m uav;
wpfa,mufESifh usr qkHcJhygw,f/

2006 -2007 ynmoifESpf Zlvkdif 1 &ufaeYrSm uav;wpfa,mufudk

uav;rsm;\ b0ESihf tvS


a':vSpdef (zefi)

92

NGO

rdbawGu ausmif;vmtyfMuyg w,f/ yef;&HqdkufwpfckrSm


aewJh yef;&Htvkyform; wpfOD;&JU uav;yg/ jreffrm rdb
awG&JU xkH;pHtwkdif; uav;ausmif; vmtyfNyD qdk&if ]q&m
r &dkufom&dkuf usr uav;u qkd; w,f &kdufrS&r,f} qdkwJh
pum;udk wGifwGif okH;NyD; q&mr vuf tyfMu&Smw,f/
][kwfuJhyg? vkdtyf&if &dkufygYr,f} vkdY qdkygrS pdwfauseyf
Muw,f/ jyefcgeD;&ifvnf; xyfNyD; awmh ]ajymr&&if &dkuf
aemf q&mr} vdkY xyfNyD; EId;aqmf oGm;ao;w,f/

usr BuHK&ygNyD/ ajymr&wJh 'Duav;u oli,f
wef;? toufu 7 ESpf qkdayr,fh 2 wef; 3 wef;u olYxuf
BuD;wJh uav; (xdkif;EkdifiHwGif jrefrmausmif; zGifhpu 2
wef; 3 wef; uav;rsm;onf 12 ESpfESifh 13 ESpfwGif
&dSMuonf/) awGudk vkH;0 &GHU jcif;?&dkaojcif;? tav;xm;jcif;
r&dSygbl;/ olY pdwfESifh rawGYwJh ausmif;om;wpfa,muf&JU
a&SUrSm q&mBuD; wpfa,muf tdkifwifESifh vlom; pm;csif
w,fvdkY cufrkdufrkduf ajymwwfw,f? upm;p&mqdkvnf;
b,folrS ray;awmhbJ olwpfa,mufwnf; armifydkifpD;
vkyfwwfw,f/ tjcm;tajym&dkif;? tqdk&kdif;awGvnf; &dScJh
ygw,f/ tcsif;csif;vmwdkifvdkY usr ac:,l ar;jref;wJhtcg
- &kyf&SifawGxJrSm usrwkdY awGY&jrif&wwfwJh vlqkd; Adkvf
BuD;awG&JU pwkdifrsKd;ESifh usr a&SUrSm vm&yfw,f/ aemif 'Dvkd
rvkyfzdkY qkH;rwJh tcg ]tif;rvkyf tJrvkyf}vkyfaewwf
w,f/ usru ]oGm;EkdifNyD} vkdY ajymvdkuf&if &efyJGwpfckudk
ausmfvTm;atmifjrifcJhwJh rif;om;wpfa,muf&JU ykHpHrsKd;ESifh
usr a&SUu xGufoGm;wwfw,f/ olY ykHpHudkMunfh&if awmf
awmf tdkifwif vkyfwwfwJh uav;yJqdkNyD; olYykHpHuav;udk
oabmusrdw,f/ 6 ESpf 7 ESpf t&G,f 'Dvdk tkdifwifrsKd;
vkyfjywwfawmh oabmusp&mygyJ/ usr Munfhaumif;
ovdk? oabmuscJhovdk? olY ywf0ef;usifuvnf; Munfh
aumif;aumif;eJY MunfhcJhvdkY 'Duav;rSm p&dkufqdk;uav;
pJGvmwmvdkY xifygw,f/

usr qkH;rwdkif; atmifyJG& rif;om;tkdifwifvkyf
aeawmh usr wpfa,mufwnf;eJYawmh rvkHavmufawmh
bl;qdkwm odvmw,f/ 2 wef;? 3 wef;u uav;tcsKdUudk
tultnD awmif;&w,f/

olupm;wJh ae&mrSm aESmihf,Sufw,f/ upm;
r,fh ypnf;awGudk OD;atmif ,lvdkufw,f/ 'ef;pD;r,f
qdk&ifvnf; olYxufOD;atmif pD;vdkufMuw,f/ olcH&awmh
usrudk vmwkdifw,f/ 'DtcsdefrSm usr&JU qkH;rrIu olYt
wGuf ta&;ygaeNyD - ]udkudkawG oGm;ajym? om; upm;csif
vkdY? om;udkvnf; ay;upm;ygvdkY ajymckdif;&w,f/


tpOD;awmh rajymbl;? BuD;oludk i,folu
&dkao&w,f/ ol tEkdif,lcJhwJh olY tazmfawGudk udk,fcsif;
pm wwfatmif EIdif;,SOfjycJh&w,f/ wpfv? ESpfvavmuf
jyKjyifvkdufwJh tcsdefrSm csKdomwJh pum;eJY &dkaowwfrI
awGudk olYrSm usr awGYvkduf&w,f/

usrwdkY jyKpkcJhwJh yef;uav; ta&miftaoG;
vSypGmeJY ajrrSefa&rSef ae&m rSefrSm vef;vmNyDaygY&Sif/ yDwd
jzpfvdkYrS r0cifrSmbJ uav;u ausmif;rwwfvdkY pkHprf;
Munfhawmh rdbawG yef;&Hqkduf ajymif;vkdY ygoGm;NyD/
ausmif; rwwfEkdifawmhbl;qdkwm odvdkuf&ygw,f/ usr
wdkY FED u zGifhxm;wJh ausmif;awGESihf teD;tem; ausmif;
awGudkvnf; ausmif;vmwwfwm rawGY&awmh ausmif;
awGESifh a0;wJh ae&mudk a&mufoGm;NyDvdkY xifygw,f/ usr
pdwfraumif; jzpfrdw,f/ vdrm ,Ofaus;vmNyDjzpfwJh olY&JU
trlt&mav; aysmufysufroGm;ygapeJYvdkY qkawmif;&kH
uvJGNyD; bmrS rwwfEkdifawmhygbl;/


aMomf... a&TUajymif; jrefrm tvkyform;awG jzpf
ae wmudk; -- &Sif/

a&TUajymif; jrefrmtvkyform;awGudk usr wpf ck
today;csifwmu uav;yJ Munfhaumif;w,fqdkNyD;
udk,ftrlt&m? EIwftrIt&m pdwf&dkif;uav;awGudk oGef
oifjyordcJh&if uav;udk cspf&mra&mufbJ ESpf&ma&muf
ygw,f/ usrwkdY a&TUajymif; jrefrmtvkyform;awG udk
xkdif;vlrsKd; tcsKdUu txifao;Muw,f/ pmrwwf ayr
wwf t&dkif;tpdkif;awGqdkNyD; ESdrfcsifMuw,f/ olwdkY&JU tjrif
udk ajymif;vJapzdkYtwGuf xdkdif;EkdifiHudk a&mufaewJh jrefrm
vlrsKd;wkdif;rSm wm0ef&dSygw,f/ toGm;tvm? tajymtqdk
taetxdkifu tp oefY&Sif;oefY&yfNyD; pnf;urf;&dSzdkY vdkyg
w,f/

usrwdkY jrefrmawG[m 'kuaygif;pkH enf;rsKd;pkHESifh
xkdif;EkdifiHudk a&mufvmMuayr,fh ,Ofaus;wJh vlrsKd;yg
qkdwm odjrifapcsifygw,f/ 'gaMumifh ykHoGif;&vG,fwJh
uav;awGudk odwwfcgp t&G,fuwnf;u vdrm,Of
aus;wJh uav;wpfa,mufjzpfzdkY usrwdkY q&m q&mr
rsm;omru vufOD;q&mjzpfwJh rddbESifh ywf0ef;usifu
vnf; txl;yif vkdtyfygaMumif; today; vdkufcsifygw,f
&Sif /

uav;rsm;b0 xm0& vSyEkdifygap/
a':vSpdef (zefi)

93

urmudkzsuf vlYpeuf (pmpDpmuHk;)


aemf&dkrDxl; (SAW ausmif;)


vlonf ,Ofaus;rIqkdaom vufeufudk qJG
udkifum wd&pmefavmurS vrf;cJG xGufvmaom ow0g
jzpfayonf/ vlom;wkdYonf urmOD; tprS ,aeYxufxd
wkdif avudk IIduf? a&udk aomufokH;NyD; tpmt[m&rsm;udk
pm;okH;um touf&Sif aexdkifcJhMuygonf/ xdktcgwGif vl
om;wdkYtwGuf r&dSrjzpf vkdtyfaeaom t&mrSm ]obm0
ywf0ef;usifac: Moumoavmuyif}jzpfavonf/ o
bm0 ywf0ef;usif qdkonfrSm awm?awmif? a&? ajr? av?
yifv,f? ork'&mrsm; tm;vkH; aygif;pyfzJGYpnf; xm;onfh
qef;Mu,faom arSmfavmuyif jzpfayonf/ vlom;wkdY
onf xdkMoumoavmuxJwGif aexdkif usufpm;MuNyD;
todPfrsm; wdk;wuf jrifhrm;vmMuygonf/ xdkYtwl
avmb? a'go? arm[w&m;[laom twudk tajccH xdk
w&m;rsm;vnf; twlwuG arG;zGm;vmcJhMuygonf/

]b,folrjyK rdrdrI} qdkaom pum;ykHudk vlom;
wkdYu taumiftxnf azmfvmNyDjzpfaMumif;udk ,aeY
acwfBuD;u om"ursm;ESifhwuG azmfjyaeavNyD jzpf
onf/ ,cifu arSmfavmuyrm qef;Mu,frIrsm;ESifh jynfh
ESufaeaom obm0ywf0ef;usifonf ,cktcgwGifrI
wpfpwpfp ,kd,Gif; ysufpD;vmcJhygonf/ taMumif;&if;rSm
vlom;wkdY\ wpfudk,faumif;qefrIaMumifhyif jzpfonf/
xkdwpfudk,faumif;qefrIwdkYaMumifh rdrdwdkYtm; tvkyft
auR; jyKpkaeaom obm0 ywf0ef;usifudkyif zsufqD;vm
Muygonf/ xkdYaMumifh obm0 ywf0ef;usifqkdif&m jy
emrsm;udk vuf&dSavmuwGif urmhEkdifiHtoD;oD; ydkrdkBuHK
awGYae&ygonf/
94


rdrdwkdY\ udk,fusKd;pD;yGm;twGuf opf awmrsm;
udk w&m;r0if twkdif;tqrJhpGmjzifh ckwfvSJaerI rsm;aMumifh
opfawmrsm; jyKef;wD;Mu&ygonf/ xdkYtjyif wdk;wufvm
aom urmhvlOD;a&t& pm;okH;&ef pkdufysKd;ajrrsm;udk wkd;csJU
jcif;wkdYaMumifhvnf; opfawmrsm; jyKef;wD;Mu&jyefygonf/
opfawmrsm; jyKef;wD;jcif;\ aemufuG,f ZD0 oabmt&
qufoG,frI wpfckjzpfaom a&wdkufpm;rIrsm; jzpfay:vm
NyD; opfyifopfawmrsm; enf;yg;vmjcif;\ aemufuG,f
wGifvnf; tusKd;qufrsm; taejzifh ajrom;? ajrqDvTm
rsm; xdckdufvmEkdifygonf/ xkdYtjyif opfyifrsm;ESifh ywf
oufaeaom &moDOwkrSmvnf; tyifrsm; enf;yg;jcif;
aMumifh yljyif;um ajrqDvTmrsm; cef;ajcmufukefygonf/
,if;tcsufonf vlom;wkdY\ pm;eyf&dumtwGuf tvGef
owdxm;&rnfh tcsufyifjzpfygonf/

,cktcg urmwpf 0Srf;wGif vlom;wdkY\ aygYq
rI? obm0tavsmuf awmrD; rsm; avmifrIudk wpfrdepf
vQif ]wpfpwk&ef;} rdkifEIef;jzifh avmifuRrf;aeaMumif;
awGY&ygonf/ xdktcgwGif tqdkyg awmukd trSDjyKae&aom
om;&Jwd&pmef? aus;iSufom&umrsm;tjyif ajrwGif; ckd
atmif;aewwfaom wDaumiftygt0if bufwD;&D;,m;
rsm;yg aoqkH;MuNyD; &Sm;yg; wd&pmefrsKd;rsm;yg rsKd;wkH;&yg
onf/ xdktcgwGif a&rsm;vnf; cef;ajcmufoGm;wwfyg
onf/ vuf&dS tajctaewGifvnf; awmrD;rsm; avmif
jcif;ESifh vlOD;a& oef;aygif; (50) ausmf (60) twGuf xif;
ckwf,ljcif;wdkYaMumifhvnf; opfawmrsm; ysufpD; qkH;IH;&
ygonf/ xdkuJhodkY opfawmrsm; jyKef;rI aMumifh &moDOwk

azmufjyefajymif;vJum aMumufruf zG,faumif;aom


obm0ab;qdk;rsm;ESifh &ifqkdif BuHKawGY &ygawmhonf/

xdkYaemuf BuD;rm;aom pufrIvkyfief;BuD;rsm;
aMumifhvnf; opfawmrsm; jyKef;wD;um avxk? a&xkukd
npfnrf;apygonf/ Oyrmtm;jzifh a&eufqdyfurf;rsm;
aMumifh obm0ywf0ef;usif xdckdufNyD; usef;rma&; qdk;usKd;
rsm;vnf; jzpfay:apygonf/ a&eufqdyfurf;ESifh ywfouf
aom usef;rma&;twGuf qdk;&Gm;aponfh npfnrf;rIrsm;
teuf Air Pollution ac: avxknpfnrf;rIrSm vludk tE
&m,f tay;EkdifqkH; npfnrf;rIwpfck tjzpf ynm&Sifrsm;u
axmufjyavh&dSygonf/ avxk npfnrf;rIrsm;aMumifh wpf
ESpfvQif vlOD;a& (2) oef;cefYonf tcsdef rwdkifrD aoqkH;
oGm;Muonf[k (WHO) ac: urmhusef;rma&; tzJGYBuD;u
cefYrSef; ajymqdkygonf/ xdkuJhodkY avxk npfnrf;rIrsm;
onf zHGYNzdK;NyD;ESifh zHGYNzdK;qJEkdifiHrsm;wGif vlwkdif;tm; xdckduf
apEkdifaom ywf0ef;usifqkdif&m usef;rma&; jyemwpf ck
jzpfygonf/

xdkYtjyif puf&kHrsm;rS okH;pJGNyD; avmifpm t<uif;
tusefrsm;? tE&m,f&dS pGefYypfypnf;rsm;udk yifv,f ork'
&mxJodkY pnf;urf;rJh pGefYypfjcif;aMumifh yifv,fae a&ow
0grsm; aoqkH;jcif; rsKd;wHk;jcif;rsm;udk jzpfay:aponf/ "mwk
ypnf;rsm;? a&eHrsm; o,f,l ydkYaqmifaeMuaom oabFm
rsm;aMumifh yifv,fork'&mrsm;tm; a&eH ,dkzdwfrIrsm;jzifh
npfax;apygonf/ urmt&yf&yfwGif vnf; a&eH,dkzdwfrI
owif;rsm;udk Mum;&avh&dSygonf/ xdkYaMumifh oEm
ausmufwef;rsm;vnf; a&aeow0grsm;ESifhtwl ysufpD;
Mu&ygonf/ ,ck rdrdwdkY\ rsufarSmuf umvyif BuHK
awGYae&onfh BuD;rm;aom tE&m,fudk vlom;wkdY owd
rjyKrdMuay/ xdktE&m,frSm tjcm;r[kwfay/ yvyfpwpf
tdwfrsm;tm; us,fjyefYpGm tokH;jyKaejcif;yif jzpfonf/

yvyfpwpftdwfrsm;onf o,faqmif& vG,f
uljcif;? aps;EIef; oufomjcif;? tayta&cHjcif;wdkYaMumifh
aps;uGufrsm; ESifh vlrIywf0ef;usifwGif tokH;rsm; vmMu
onf/ okH;pJGrI EIef;rSmvnf; wpfESpfxuf wpfESpf wkd;vmcJh
ygonf/ odkYaomf yvyfpwpftdwfrsm;tm; pGefYypf&ef
rvG,fuljcif;udk vlom;wdkY owd rjyKrdMuay/ yvyfpwpf
tdwfrsm;onf ajrwGif pGefYypfygu ajratmufwGif rysuf
rpD;bJ wnf&dSae vQif ESpfaygif; (1000) cefY wnfNrJ aeEkdif
ygonf/ a&wGif pGefYypfonfh tcgwGifvnf; a&ow0grsm;
aoqkH;rIudk jzpf aponfh tjyif rD;IdUonfh tcgwGifvnf;
xGufvmcJhaom rD;ckd;aiGYrsm;onf toufIvrf;aMumif;

ESifh ywfoufaom a&m*grsm;udk &&dSapygonf/ todynm


enf;aom &yf0ef; rsm;ESifh vlaexlxyfaom NrdKU BuD;rsm;wGif
yvyfpwpfrsm;udk pnf;urf;rJh pGefYypfrIaMumifh a&ajrmif;
rsm;wGif trIdufrsm; ydwfqdkYjcif;? BuD;rm;aom yvyfpwpf
trdIufykHBuD;rsm; jzpfay:um teYHtoufESifh avxk? ajrxk
rsm;udk npfnrf;apNyD; a&m*grsm;udk &&dSapygonf/

xdkYaMumifh ,cktcgwGif xdkuJh odkY a&m*gb,rsm;
rjzpfay:ap&efESifh obm0ab; tE&m,frsm;rS umuG,f
Ekdif&ef opfyifrsm; jyefvnf pkdufysKd;jcif;ESifh yvyfpwpf
rsm;tm; jyefvnf tokH;jyKEkdifaMumif;udk ae&m tESHYtjym;
wGif ynmay;vsuf &dSygonf/ xdkYtjyif ,cktcg EkdifiH
wum xdef;odrf;rIrsm; jyKvkyfjcif;? a&mif;0,f azmufum;
cGifhrsm;udk wm;qD;ydwfyifjcif;rsm; jyKvkyfay; csKd;azmufyg
u Oya't& tjypfay;jcif;jzifh umuG,frIrsm; jyKvkyf&
ygonf/

obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; ynm&Sifrsm;
uvnf; ],cktcsdefonf urm tESHYtjym; obm0 ywf
0ef;usif ,kd,Gif;ysufpD;rIrsm; jzpf onfh a&xknpfnrf;jcif;?
avxknpfnrf;jcif;? ajrqDvTmrsm; avsmhusjcif; ponfh
tajctaersm; jzpfay:vsuf&dS&m vlwkdif;wGif obm0 ywf
0ef;usif xdef;odrf;jcif;ESifh ywfouf rdrdwkdY\ ,Ofaus;rI
uJhodkY tod&dSaeoifhaMumif;} udk ajymMum;Muygonf/

xdkYtjyif uREkfyfwkdYtm;vkH; tNrJrSwfrdae&rnfh
qifjcif okH;oyf&rnfh xdkif;EkdifiH tajcpdkuf Fair Earth
Consulting Co. Ltd tBuHay; wpfOD;jzpfol obm0 ywf
0ef;usif xdef;odrf;a&; ynm&Sif Jeff Rutherford \ pum;
rSm ]vlom;awGu ajrqDvTmudk rdcifajrvdkY ajymMuw,f/
'gayrJh udk,fhrdcifudk aumif;aumif;rGefrGef qufqHjcif;
r&dSbl;/ xGef,ufNyD; rD;IdUwm? tqdyfzsef;wm? aq;awG
xkd;xnfhNyD; tqrwef vkyfckdif;aewmawG[m tav;xm;
Munfh&r,fh taMumif;t&mawG jzpfaeNyD} qkdaom pum;
yif jzpfonf/ xdkaMumifh uREkfyfwdkYonf ]urmudkzsuf vlYp
euf }qdkaom pum;udk acszsufEkdif&ef BudfK;yrf;NyD; urm
ajrBuD;tm; pdrf;vef;ap&ef tm;vkH; 0dkif;0ef; ulnDMuyg&ef
wdkufwGef;vdkuf &ygawmhonf/
aemf&kdrDxl;
e0rwef;(14)ESpf
SAW txufwef;ausmif;

95

ynma&; okawoe

Nidrf;csrf;a&;twGuf ynma&;

Peace Education

(tydkif; 1) t,ltqESihf enf;pepf

96

odef;Ekdif

ed'gef;


]... vlvlcsif;owfjzwfrIawG? vlvlcsif; &ufpufrIawG urmajrudk
tusnf;wefapNyD? vlvlcsif; nif;yrf;rIawG? vlvlcsif;&ufpufrIawG? 'gawGudk &yfzdkY
oifhNyDav/ ...}

jynfwGif;ppfoDcsif; (trftufzf*sD) 2003/


]...trSm;udk jrifvmjcif;... wkHYjyef&efvdkjcif;? twtpGJrsm; jynfhESuf
w,loef NydKifqdkifaerIrsm;... ....urmajr Nidrf;csrf;a&;... urmajr... vSya&; twrme
uif;ap (rmew&m;awG uif;a0;ap)....}

... urmajr..... Nidrf;csrf;a&; urmajr.... vSya&;... todPfpGrf;tif
zGHYNzdK;ap) .....}

urmajr Nidrf;csrf;a&; oDcsif;
(vGdKifaumfESpfjcif; toif;awmf 1997)/


ESpfq,f&mpktwGif; urmajrwGif ajymif;
vJrIrsm;pGm jzpfxGef;cJhygonf/ EkdifiHa&;? odyHESifhenf;ynm?
vlrIa&;ESifh pD;yGm;a&;tp&Sdonfh e,fy,f toD;oD;wGif
txifu& wdk;wuf xGef;um;vmrIrsm;udk jrifawGYcJh Mu&
NyD;vnf; jzpfonf/ txl;ojzifh urmrIjyKjcif; jzpfpOfESifh
A[dkOD;pD; csKyfudkifrI avsmhcs&jcif;ponfh t,ltqrsm;?
usifhpOfrsm;rSm tusKd;quf taejzifh jzpfay:vmcJhygonf/
EdkifiHwum e,fedrdwfrsm;udk NydKvJapvsuf urmBuD; wck
vHk;udk &Gmi,fav;ozG,f (urm&Gm) jzpfay: vmapcJhyg
onf/

odkY&mwGif txifu& ajymif;vJjcif; jzpfpOf
rsm;rS rajz&Sif;ay;Ekdifonfh jyem rsm;pGmxJwGif wef;wl
nDrQrI? Nidrf;csrf;a&;ESifh vlrItodkif;t0dkif;twGif; tnD
tnGwf vdkufavsmnDaxG &Sifoefaexdkifjcif; ponfwdkYrSm
vrf;p aysmufvsufyif &Sdaeao;acsonf/ tcsif;t&m
rsm;udk r&&Sdao;onfhtwGuf EdkifiHa&;? vlrIa&;ESifh pD;yGm;
a&;qdkif&m rnDrQrIrsm;? aemufqufwGJ jyemrsm;ESifh
usifh0wfqdkif&m pHEIef; wefzdk;rsm;ESifh ywfoufvnf;
qdk;0g;pGm &ifqdkifaeMu&qJyif jzpfonf/

vlYordkif;wGif rBuHKbl;onfh odyHESifh enf;ynm
qdkif&m wdk;wufrIrsm;aMumifh "e<u,f0rIESifh oufawmifh
oufom aexdkif&jcif;wdkYudk ydkifqdkif vmMuaomfvnf;
urmt0Srf;wGif rnDrQrIrsm;aMumifh vlrsKd;a&;? bmoma&;?
vlwef;pm;ESifh wdkif;&if;om;vlrsKd;pk y#dyursm;jzifh jynfh
ESuf aeqJjzpfonf/ ajrurm\ ouf&Sd rsKd;EG,fpkrsm;wGif
vlom;rsKd;EG,fpkonf todPfydkif;qdkif&m tzGHYNzdK;qHk;
wdk;wufvmcJhaomfjim;vnf; tjcm; wpfzufwGifrl tw
vGefuJjcif;? oD;oefY aexdkifvdkjcif;? onf;cHjcif;w&m;
acgif;yg;vmjcif;rsm; tygt0if rdrdudk,fudkESifh obm0
ywf0ef;usifudk zsufqD;olrsm; taejzifhvnf; wnf&Sdae
avonf/ ,ck 21 &mpk tpydkif;umv urmt0Srf;wGif
Nidrf;csrf;a&;ESifh nDnGwfaom vlrItodkif;t0dkif;twGuf
BuD;rm;aom pdefac:csufrsm;jzpfonfh atmufyg tusyf
twnf;rsm;? ta&;ay: tajctaersm;jzifh &ifqdkif
aeMu&onf/





vnf; uGm[csufudk ajz&Sif;&ef jzpfedkifacs

enf;vrf;rsm; &Smr&ao;jcif;/


vufeufqef;rsm;ESifh tPkjrLpGrf;tif enf;ynm

rsm;udk tNydKiftqdkif wDxGif wyfqifrIrsm;aMumifh

vlom;rsKd;EG,fpk wpfckvHk;\ &SifoefrIudk Ncdrf;

ajcmufvsuf&Sdaejcif;/


tqifhwdkif;wGif yHkpHtrsKd;rsKd;ESifh cGJjcm; qufqHrIrsm;?

zdESdyfcsKyfcs,frIrsm;? y#dyursm; tMum;wGif acgif;yHk

jzwf tjrwfxkwfrIrsm; &Sdaejcif;/


tMurf;zufwdkufcdkufrIrsm;? tMurf;zuf ajz&Sif;rI

rsm;? vlrsKd;a&;cGJjcm;jcif;rsm;udk urm\ oGifjyif

vuPm wpf&yftaejzifh jrifawGYEkdifNyD; vlom;

rsKd;EG,fESifh tajccH pHEIef;wefzdk;rsm; wdkufpm; cHae

&jcif;/


vlOD;a&aygufuGJrIaMumifh obm0 t&if;tjrpfrsm;

udk tvGeftuRH oHk;pGJ&onfhtwGuf obm0 ywf

0ef;usif npfnrf;jcif;? a*[aA'qdkif&m nDrQacs

udk zsufqD;cH&jcif;ESifhtwl vlom;rsKd;EG,ftouf

&Sifoef aexdkifrIudk tcsdefjynfh Ncdfrf;ajcmufvsuf

&Sdaejcif;/


usOf;ajrmif;onfh yk*v tusKd;pD;yGm;tay: tajcjyK

pOf;pm;awG;ac: jcif;ESifh twrme vGefuJrI (rdrd

vkyfief;? y&dk*sufESifh tzGJYtpnf;udkom t[kwfxif

jcif;)aMumifh vlom;rsKd;EG,fonf e,fy,f toD;

oD;wGif *dkPf;*P? tkyfpki,frsm;pGmjzifh uGJjym;vsuf

&Sdaejcif;/


ypu urmh vlYtzJGYtpnf;\ &Sifoef aexdkifEkdif
&eftwGuf awmif;qdkcsufrsm;wGif usOf;ajrmif;onfh trsKd;
om;a&; tjrifrsm;xuf urmt0Srf; vGrf;NcHK pOff;pm;awG;
ac: jcif;? vlrsKd;a&;ESifh ,Ofaus;rIqdkif&m tpGef; a&mufjcif;
,Ofaus;rI? EkdifiHa&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&; qdkif&m xuf onf;cHjcif;w&m; xGef;um;apjcif;? tjyeftvSef
uGm[csufrsm;\ tusKd;qufaMumifh Opm"e em;vnfrIudk wnfaqmufjcif;ESifh ,Ofaus;rI A[k0g'
ydkifqdkifrIwGif csrf;omolrsm;ESifh qif;&Jolrsm;Mum; usifhoHk;jcif;? vltenf;pk twGufom tcGifhxl;cH jzpfae
BuD;rm;onfh uGm[csuf &Sdaejcif;? zGHYNzdK;wdk;wufNyD; onfh odyHESifh enf;ynmt& cGJjcm;jcif;xuf enf;ynmt&
EkdifiHrsm;ESifh zGHYNzdK;wdk;wufqJ EkdifiHrsm; Mum;wGif
pkpnf;Ekdifjcif; tp&Sdonfh taMumif;csif;t&mrsm; yg0if
97

onf/ vlwef;pm; tvTmwdkif;wGif tMurf;rzufjcif;?


onf;cHjcif;w&m; xGef;um;apjcif; paom vdkvm;tyf
onfh ,Ofaus;rIrsm; xGef;um;apjcif;jzifh ydkrdk Nidrf;csrf;
om,monfh ,Ofaus;onfh vlYabmifudk wnfaxmifEkdif
rnf jzpfonf/

ynma&;qdkif&m uRrf;usifolrsm;? tawG;tac:
ynm&Sifrsm;? odyHynm&Sifrsm;ESifh EkdifiHa&; acgif;aqmifrsm;
taejzifh vlYpHEIef; wefzdk;rsm;udk jyefvnf &Sifoefap&ef
twGuf vdktyfcsufudk umvMumjrifhpGm uwnf;u od
jrifcJhMuonf/ ajrurm\ a&&Snf wnfwHhEkdifrnfh
Nidrf;csrf;a&; twGuf wpfckwnf;aom arQmfvifhcsufvnf;
jzpfonf/

tmPmESifh &kyf0wK ypnf;aemufodkY tarm
waum vdkufygvsuf vlom;wdkYonf obm0w&m;\
tajccH Oya'jzpfaom ]rdrdESifh tjcm;olrsm; twlwuG
&Sifoef aexdkif&jcif;} oabmw&m;udk arhavsmh aecJhNyD
vnf;jzpfonf/ tcsif;t&mudk todtrSwfjyK xnfh
oGif; pOf;pm;vsuf urmhukvor* ynma&;? odyHESifh
,Offaus;rI tzGJYtpnf; (,leufpudk) rS txl;cefYtyf
wm0efay;cJhonfh 'Davmf(pf) aumfrpf&Sif\ tpD&ifcHpm
jzpfonfh ]oif,ljcif; &wemtwGif;rSm - Learning: The
Treasure Within (1996)} wGif ]twlwuG touf
&Sifoef aexdkifzdkY oif,lavhvmpdkY} [laom tcsufudk
ynma&; r@dKifBuD; av;&yfteuf t"du ynma&;
axmufwdkif wpf&yftaejzifh vrf;nTef tBuHjyK cJhygonf/

rsufarSmuf urmBuD;wGif 0rf;enf;zG,f&m vdk
tyfaeonfh nDnGwfaom vlYtodkif;t0dkif; wnfaqmuf
a&;ESifh Nidrf;csrf;pGm tjrifoabmxm; zvS,fjcif;wdkYudk
tpD&ifcHpmwGif rD;armif;xdk; wifjycJhonf/ acwf tpOf
tqufwGif todynmESifh twwfynmqdkif&m uRrf;usif
onfh um,? P vkyfom;xkudk arG;xkwfay;&ef twGuf
ynma&;udk toHk;cscJhonf/ ,cktcgwGifrl yk*v zGHYNzdK;
wdk;wuf&efESifh vlrIqufqHa&; wdk;wufjrifhrm;ap&ef
twGuf ynma&;rSm tajccH tusqHk; jzpfonf[l tjrif
oabmxm; ajymif;vJvmcJhNyD jzpfonf/

Nidrf;csrf;aom vlrItodkif;t0dkif;twGuf rwl
uGJjym;onfh ,Ofaus;rIrsm; o[Zmw jzpfapa&;ESifh vlrI
jyKjyif ajymif;vJ a&;wdkYwGif tajccHynm ausmif;rsm;rSm
tc&musonfudk vspfvsL&I cJhMu\/ vlrItodkif;t0dkif;
twGif; ydkaeNrJ? usm;aeNrJ tajctaeudk xdef;odrf;xm;
Ekdif&ef twGuf vuf&Sd tajctaeESifh wpfyHkpHwnf;? wpf
98

]]ppfyGJrsm; tm;vHk;onf vlom;wdkY\


pdwfwGif;rS tpjyK jzpfay:
vmjcif;aMumifh Nidrf;csrf;a&;udk xdef;odrf;
umuG,f apmifha&Smuf&efrSm vlom;wdkY\
pdwfwGif;yif jzpfacsonf/}}
y#dyursm;? ppfyGJrsm;ESifh
twd jynfhESufaeqJ jzpfonfh
ajrurmwGif Nidrf;csrf;a&;udk rnfodkY
rnfyHk &,lwnfaqmuf Ekdifygoenf;
qdkonfh ar;cGef;rSm acwftqufquf
'e jyem wpf&yf taejzifh
wnf&SdcJhNyD; jzpfonf/

xyfwnf; jzpfap&efom &nf&G,fcsufrsm; xm;&Sdonf/


odkYjzifh pmoifausmif;rsm;\ tcef;u@rSm arS;rSdef
vm&onf/

pD;yGm;a&;t& zGHYNzdK;wdk;wufNyD; EkdifiHrsm;udk trD
vdkufedkif&efESifh ,SOfNydKifEkdif&eftwGuf BudK;pm;aepOf zGHYNzdK;
wdk;wufqJ EkdifiH trsm;pkwGif vlYpHEIef; wefzdk;qdkif&m a&&Snf
&nfrSef;csufrsm;ESifh pm&dw? eDwdqdkif&mrsm;udk ynma&;
wGif OD;pm;ay;jcif; r&Sdygacs/ odkYjzpfyg ynma&;onf
EkdifiHom;wdkYtm; Nidrf;csrf;aom ywf0ef;usifESifh Nidrf;csrf;
aom ,Ofaus;rI zGHYNzdK;xGef;um;ap&ef? onf;cHHjcif;w&m;
xGef;um;ap&ef? 'Drdkua&pD pHEIef; wefzdk;rsm;? vlY tcGifh
ta&;ESifh wm0ef0w&m;rsm;udk od&Sdem;vnf vdkufem ap
&ef twGuf jyifqifay;Ekdif&rnf jzpfonf/

ausmif;ynma&;ESifh Nidrf;csrf;a&;twGuf
ynma&; okawoe ar;cGef;

jrefrmEkdifiH ausmif;ynma&;ESifh Nidfrf;csrf;a&;
twGuf ynma&;qdkif&m okawoejyK avhvm wifjy
aqG;aEG;&m0,f ar;cGef;i,f (7) ck tay:wGif tajcjyK
avhvm wifjyygrnf/
okawoear;cGef;rsm;
(1) ajymif;vJaeonfh urmBuD;wGif Nidrf;
csrf;a&;qdkif&m jiif;cHk aqG;aEG;rIrsm;udk avhvm&ef/

(2) ]Nidrf;csrf;a&; t,ltq} udk &Sif;vif; zGifhqdk
&ef?

(3) Nidfrf;csrf;a&;twGuf ynma&; tpDtpOf\
wefzdk;ESifh vdktyfcsufudk owdjyKrdap&ef/

(4) ausmif;oifbmom&yf e,fy,f toD;oD;
wGif Nidrf;csrf;a&;twGuf ynma&;qdkif&m avhusifh oif
Mum;jcif;udk rnfodkY ,SufEG,faygif;pyf ]aygif;pnf;
oif&dk;nTef;wrf;} taejzifh oifMum;Ekdifrnfh enf;vrf;rsm;
udk &SmazGaz:xkwf&ef/

(5) Nidrf;csrf;aom vlY tzGJYtpnf;wpf&yfudk
wnfaqmuf&eftwGuf vdkvm;tyfonfh vlrIywf0ef;
usifudk rnfonfh ynma&;tpDtpOfrsm;? enf;vrf;rsm;rS
wqifh jyKpk ysKd;axmifEkdifygoenf;/

(6) Nidrf;csrf;a&;twGuf ynma&; oif&dk; nTef;
wrf;qdkonfrSm tb,fenf;/ vuf&Sd ausmif;ynma&;
oif&dk;nTef;wrf;rsm;ESifh rnfodkY qufpyf aygif;pnf; vkyf

aqmif&rnfenf;/

(7) vlY tzGJYtpnf;twGif; zGHYNzdK; wdk;wufrIESifh
Nidrf;csrf;om,m 0ajymap&eftwGuf r&Sdrjzpf vdktyf
onfh ]Nidrf;csrf;aompdwf ,Ofaus;rI} wnfwHh cdkifNrJ aeap
&ef rnfonfh oif,ljcif;-oifMum;jcif; enf;pepfrsm;udk
toHk;jyK&ygrnfenf;/

Nidrf;csrf;a&;qdkonfrSm

Nidrf;csrf;a&;udk tpOftquf t"dyg,f trsKd;rsKd;
zGifhqdkcJhMuonf/ IyfaxG; t"dyg,f zGifhqdk&ef cufcJonfh
t,ltq wpf&yftaejzifh wnf&SdaeqJvnf; jzpfonf/
y#dyursm;? ppfyGJrsm; r&Sdjcif;[laom &dk;&Sif;onfh t"dyg,frS
tpjyK y#dyursm;? ppfyGJrsm;ESifhtwl &Sifoefaexdkif
Edkifjcif; pGrf;&nf[lonfh ydkrdkIyfaxG;aom t"dyg,f zGifhqdk
csuf trsKd;rsKd;udk avhvm awGY&Sd&onf/

ordkif; pOfqufxJwGif Nidrf;csrf;a&;udk pdwf\
csrf;omjcif; (pdwokc)? udk,fwGif; Nidrf;at;jcif;ESifh ,SOf wGJ
az: jycJhonf/ &Sifawmf jrwfAk'\ w&m;a'oemrsm;wGif
oabmw&m;? t,ltqESifh tusifhtBuHwdkYudk txif
t&Sm; avhvm awGY&SdEkdifonf/ ]avmuwGif pdwfonf
t&mtm;vHk; (trIcyfodrf;) \ a&SUaqmifyifjzpfonf}
(pdawe ed,awavmaum-"ry') [laom w&m;udk
`rGufMum;awmfrlcJhjcif;onf xif&Sm;onfh om"u jzpf
onf/ ukvor*? ,leufpudk\ zGJYpnf;yHk tajccHOya'
aMunmcsuf ed'gef;wGif ]ppfyGJrsm;tm;vHk;onf vlom;wdkY\
pdwfwGif;rS tpjyK jzpfay: vmjcif;aMumifh Nidrf;csrf;a&;udk
xdef;odrf; umuG,f apmifha&Smuf&efrSm vlom;wdkY\ pdwf
wGif;yif jzpfacsonf/} y#dyursm;? ppfyGJrsm;ESifh twd
jynfhESufaeqJ jzpfonfh ajrurmwGif Nidrf;csrf;a&;udk
rnfodkYrnfyHk &,lwnfaqmuf Ekdifygoenf; qdkonfh
ar;cGef;rSm acwftqufquf 'e jyem wpf&yf
taejzifh wnf&SdcJhNyD; jzpfonf/

odkY&mwGif vlom;wpfOD;csif; pD\ udk,fwGif;?
pdwfwGif; Nidrf;at;jcif;ESifh todPfynm zGHYNzdK; wdk;wuf
jcif;udk &SmazGavhvm? usifhBuH tm;xkwfaeqJrSmyif vlY
todkif;t0dkfif;\ vlrIa&;ydkif;qdkif&mrsm;rSm vspfvsLI cHxm;
&qJ jzpfygonf/ tMuifyk*dKvf\ vGwfajrmuf&mESifh tod
Pfydkfif;qdkif&m jynfhpHka&;wdkYtwGuf BudK;yrf;jcif;rSm
vlrI todkif;t0dkif; twGif;yif jzpfav&m 19 &mpk

99

aESmif;ydkif; todynm Pftjrif qef;opfcJhonfh acwf


umvtwGif; taemufwdkif; tawG;tac: ynm&Sifrsm;rS
vlrI ywf0ef;usif tajctaersm;ESifh EIdif;,SOf avhvmcJh
Muonf/

txl;ojzifh odyHenf;us qdk&S,fvpf0g' Scientific Socialism xGef;um;vmjcif;ESifh twl ydkrdk
xJxJ0if0if avhvmcJhMuonf/ okdY&mwGif rmhufpf0g'D
Marxists rsm; taejzifhrl wpfoD;yk*v Nidrf;csrf;jcif; t,l
tqudk OD;pm;ay;jcif; r&SdawmhbJ yk*voabm arS;rSdef
vmNyD; vl\ &Sifoefaexdkif&m vlrItodkif;t0dkif;\ wnf
aqmufyHkESifh vlYtzGJYtpnf; (vlrItaqmufttHk) udk
tav;xm; avhvmcJhMuonf/ ]Opm"eudk nDwlrQwl
cJGa0a&;} tay: tav;xm;onfh qdk&S,fvpf tjrif
oabmxm;t& yk*vydkifqdkifrIonf vlrItedXm&Hk tvHk;pHk
ESifh tMurf;zuf tEkdiftxuf jyKusifhjcif;wdkY\ taMumif;
&if; jzpfonf[l ,lqMuonf/ odkYjzpfav&m olwdkYrS
Nidrf;csrf;a&;qdkonfrSm tpDtpOfwus tMurf;zufcH&jcif;
rS uif;pifjcif;yif jzpfonf/

vlom;wpfOD;pD\ todynmPfzGHYNzdK;wdk;wuf
ajymif;vJjcif;ESifh ,aeYacwf tMurf;zufjcif;? jyemudk
&kef;&if;qefcwf ajz&Sif;wwfonfh vlrItodkif;t0dkif; wnf
aqmufyHkudk jyKjyif ajymif;vJjcif;wdkYrSm cGJjcm; r&Ekdifygay/
vlrItaqmufttHkESifh vlrIa&;qdkif&m vufawGY jzpfysuf
aerIrsm;udk OayumjyK tMuifolwpfOD;\ pdwfat;
Nidrf;csrf;omjcif; taMumif;w&m; (pdwokc)ESifh todPf
ynm wdk;wufjcif;wdkYudk ajymqdk aqG;aEG;&efrSm rjzpfEdkifyg/
xdkYtwl wpfOD;csif;pD\ tcef;u@ESifh vlom;tm;vHk;\
todynmPf wdk;wuf jrifhrm;a&;wdkYudk rsufuG,fjyK
tcGifhtmPmqdkif&m qufoG,f aqmuf&Gufjcif;onf
vnf; vdkvm;tyfonfh aumif;usKd; csrf;omw&m;rsm;udk
raqmifusOf;ay;Ekdifacs/ odkYjzpfav&m Nidrf;csrf;a&;\
t,ltq ESpf&yfpvHk;rSm '*Fg;jym;\ acgif;ESifh yef;ozG,f
avhvm awGY&SdEdkifNyD;vQif wpfck r&Sdygu tjcm;wpfck\
t"dyg,f &SdrIrSm ar;cGef;xkwfzG,f&m jzpfonf/

r[wr*EDrS ydkrdk us,fjyefYonfh t"dyg,f
zGifhqdkjcif;udk jyocJhonf/ Nidrf;csrf;a&;udk &Sif;vif;zGifhqdk&ef
tMurf;zufjcif;oabmudk azmfjycJhonf/ olYtaejzifh
tMurf;zufjcif; qdkonfrSm- EkdifiHwpfEdkifiHrS tjcm;EkdifiH
wpfEkdifiHtay:? vlwpfOD;rS tjcm;olwpfOD;tay:? trsKd;
om;rsm;rS trsKd;orD;rsm;tay:? pepfwpfckrS tjcm;pepf
wpfcktay:? pufypnf;rsm;rS vlom;rsm;tay:wGif - EdkifiH
100

a&;? pD;yGm;a&;ESifh vlrIa&;t& acgif;yHkjzwf tjrwfxkwf


jcif;? cs,fvS,fjcif;yifjzpfonf/ tMurf;zufjcif;\ qefY
usifbufjzpfaom tMurf;rzufjcif;wGif oGifjyifvuPm
&Spf&yf tenf;qHk; yg&Sdavonf/

,if;wdkYrSm - Nidrf;csrf;a&;? wef;wla&;? aMumuf&GHU
jcif;rS uif;a0;a&;? rdrdudk,fudk ESdrfhcsjcif;? cspfjcif;arwm?
rdrdudk,fudk xdef;csKyfEkdifjcif;? trSefw&m;ESifh onf;cHjcif;
w&m; (cED) wdkYjzpfMuonf/ tcsif;t&mrsm;rSm tjyef
tvSef qufpyfaejcif; jzpfaomfjim;vnf; Nidrf;csrf;a&;
qdkonfrSm tMurf;rzufjcif;\ aemufcH taMumif;&if;yif
jzpfavonf/ r[wr*ED taejzifhrl rnfonfh yHkpHESifhrS
acgif;yHkjzwf cs,fvS,fjcif; vHk;0r&Sdonfh tMurf;zufrI
uif;pifaom vlrI todkif;t0dkif;udk arQmfrSef;cJhonf/ olY
taejzifh uJhodkYaom vlYtodkif;t0dkif;udk ynma&;wnf;
[laom ud&d,m toHk;jyKjcif;jzifh wnfaqmufEkdifonf
[l ,HkMunfcJholjzpfonf/ *EDBuD;\ Nidrf;csrf;a&; t,l
tqwGif trSefw&m;? tMurf;rzufjcif;? rdrdudk,fwdkif
tepfemcHjcif;? vlrIqufqHa&; enf;vrf;rsm;ESifh &v'frsm;
rSm ta&;BuD;avonf/ vkyfaqmifcsufrsm;ESifh aemuf
qufwGJ &v'frsm; ESpfckpvHk;rSm ta&;BuD;onf[l ,HkMunfoljzpfonf/ ESpfq,fhwpf&mpk ynma&;vrf;aMumif;
azmfxkwfjcif; tpDtpOft& ,leufpudk\ ]twlwuG
touf&Sifoef aexdkifEkdifzdkY oif,lavhvmpdkY} Learning
to Live Together t,ltqrSm *ED\ Nidrf;csrf;a&; 'e
udk a&mifjyef[yfaMumif; avhvm awGY&SdEkdifonf/ tjcm;
olrsm; tay:wGif tMurf;zufjcif;tpm; rdrdudk,fudk tepf
emcHjcif;ESifh]opmj*[}(tmPm&SifqefYusifa&;wGif vlxk
wpf&yfvHk; tEkenf;jzifh trdefYtmPm zDqefa&;) udk a[m
ajym aqG;aEG;cJholjzpfNyD;vQif zdESdyfolrsm;udk wefjyefzsufqD;
jcif;ESifh tjypf'Pfay;jcif;wdkYonf trkef;w&m;ESifh tMurf;
zufjcif; oHo&mudkomvQif &Snfaponf[l tcdkiftrm
,HkMunfol jzpfavonf/ EkdifiHwumynma&; ynm&Sif
rsm;rS ,aeYacwf urmBuD;ESifh vlrItodkif;t0dkif; twGif;
wGif vlrsKd;a&;? bmoma&;? vlwef;pm;? Zmwfedrfh? Zmwfjrifh?
vlrsKd;pkESifh vdifydkif;qdkif&m cGJjcm;jcif;? tMurf;zuf jyKrljcif;
rsm;udk txift&Sm; awGYjrif&av&m (Nidrf;csrf;om,m
aom urmhtpDtpOfopfudk wnfaqmufEkdif&efrSm tem
*wf EkdifiHom;rsm;tm;vHk;udk tjrifhrm;qHk;aom onf;cH
jcif;w&m; zGHYNzdK;apjcif;ESifh trSefw&m;zufrS &yfwnfa&;
twGuf ynmoifMum;jcif;onf ta&;wBuD; vdktyfcsuf
jzpfaMumif; wifjy xm;Muygonf/) odkYjzpfav&m *ED\

'ersm;rSm rsufarSmufacwfwGif ta&;ygqJyif jzpfav


onf/

pmwrf;wGif Nidrf;csrf;a&;qdkif&m ,lqcsuf
rsm;udk atmufygtwdkif; wifjy avhvm aqG;aEG;vdkygonf/

(1) wif;rmrIrsm;? y#dyursm;ESifh ppfyGJrsm;
r&Sdjcif;?

(2) tMurf;rzufaom vlrIpepf (tpDtpOf&Sd&Sd
tMurf;zufjcif; uif;pifaom vlYtzGJYtpnf;)?

(3) rnfonfhyHkpHrsKd;ESifhrS acgif;yHkjzwfjcif;ESifh
w&m;rQwrI uif;rJhjcif;wdkY r&Sdjcif;?

(4) EkdifiHwumqdkif&m od&Sdem;vnfrIESifh yl;
aygif;aqmif&GufrI?

(5) obm0ywf0ef;usif\ a*[aA'qdkif&m
nDrQajc &Sdjcif;ESifh xdef;odrf;umuG,fjcif;?

(6) pdwf\ csrf;omjcif;?

odkYjzpf Nidrf;csrf;a&;udk aexdkifrIyHkpH? cH,lcsuf
tjrifoabmxm;? wnfNidrfjcif;ponfjzifh azmfjyEkdifyg
onf/ rdrd\ udk,fwGif; tZswoPmef Nidrf;at; csrf;om
jcif;ESifh tjcm;olrsm; tay:wGif arwmw&m; xm;&Sdjcif;
jzpfonf/ (Nidrf;csrf;onfh urmhtpDtpOfopfudk wnf
aqmufEkdif&efrSm wpfOD;csif;pD\ vkyf&yfrsm;onf rdrdESifh
tjcm;olrsm; aumif;usKd;csrf;omudk xnfhoGif; pOf;pm;jcif;
rS pwifavonf/ wpfOD;csif;pD\ tcGifhta&;rsm;ESifh &ydkif
cGifhrSm wpfOD;csif;pD\ wm0ef 0w&m;rsm;udk xrf;aqmif vdk
pdwfESifh qufEG,faerIrSvnf; pwifavonf/) usKd;
aMumif; qDavsmfpGm pOf;pm;awG;ac: jcif;rSvnf; pwifyg
onf/

yk*vtpGJtvrf;rsm;? bufvdkufrIrsm;? trkef;
w&m;rsm;? trsKd;Zmwdrmef vGefuJjcif;rsm;? zdESdyfcsKyfcs,f
jcif;rsm; uif;pifjcif;rsm;rSvnf; pwifygonf/ t&Snf
wnfwHhEkdifrnfh Nidrf;csrf;a&;udk &&Sd&efrSm rdrd\ pdwfwGif;
tajctaeudk od&Sd em;vnfjcif;pGrf;&nf zGHYNzdK;apjcif;jzifh
tpjyK&ygvdrfhrnf/ pOf;pm;awG;ac: jcif;rsm;? pdwfqErsm;?
tajymtqdkESifh tjyKtrlrsm; [efcsuf nDapjcif; jzpfonf/
pdwfwGif; tZswrS jzpfwnfvmonfh Nidrf;csrf;a&;wGif
oefYpifaom tawG;tjrifrsm;? oefY&Sif; aom cHpm;csufrsm;?
oefY&Sif;aom pdwfqErsm;ESifh cH,lcsufrsm; yg&Sdavonf/

odkYjzpfav&m Nidrf;csrf;a&; t,ltqrSm pHwefzdk;
rsm;pGm yg&Sdvsuf vGefpGm us,fjyefY eufIdif;onfudk avhvm
awGY&Sd&onf/ a'oqdkif&m nDvmcHwpf&yf jzpfaom EkdifiH
wumynma&;ESifh vlYpHEIef; wefzdk;rsm;qdkif&m ynma&;

Nidrf;csrf;a&;ESifh rQwnDnGwfaom
vlyk*dKvf wpf OD;csif;pD taejzifh
uav;rsm; &SifoefBuD; jyif;&mwGif
oifhavsmfaom pdwfESvHk;om;ESifh
tjrifoabmxm;rsm; zGHYNzdK;ap&ef
wm0ef0w&m; wpf&yf taejzifh
ausmif;rsm;wGif wnf&Sdaeavonf/
onf;cHjcif;w&m;? wef;wl&nfwla&;?
w&m;rQwa&;? vdifydkif;qdkif&m
wef;wltcGifhta&;? tkyfpktvdkuf
yl;aygif;aqmif&GufwwfrI? vlrI0efxrf;
pdwf"gwf &Sifoefa&;ESifh y#dyursm;
ajz&Sif;wwfonfh pGrf;&nf
zGHYNzdK;a&;wdkYtwGuf jyifqif xm;&Sdonfh
oif,lavhvm&ef ywf0ef;usifrS wqifh
uav;rsm;\ pdwfESvHk;om;rsm;wGif
Nidrf;csrf;a&; ,Ofaus;rIudk wnfaqmuf
Ekdifygvdrfhrnf/

101

twGuf tm&S-ypdzdwfuGef,uf (Asia-Pacific Network (rwl? uGJjym;jcm;em;jcif;rsm; &Sdvsufyif twlwuG tvkyf


for International Education and Values Education vkyfEdkifjcif;)? y#dyursm;udk Nidrf;csrf;aom enf;vrf;rsm;
(APNIEVE 1995) rS Nidrf;csrf;a&;? vlYtcGifhta&;? 'Drdk jzifh ajz&Sif;jcif;? rwluGJjym;aom ,Ofaus;rIrsm;udk av;pm;
ua&pDESifh t&SnfwnfwHhaom zGHYNzdK;wdk;wufrIESifh quf Ekdifjcif;? vufcHwefzdk;xm;jcif;? vlenf;pkrsm;? tkyfpki,frsm;
EG,faeaom pHwefzdk;rsm;? taxmuftyHhrsm;qdkif&m oGif tay: av;pm;jcif;? ,Ofaus;pGm ajymqdkjyKrljcif;? tjrif
jyif vuPmrsm;udk avhvmwifjycJhonf/ Nidrf;csrf;a&; us,f yGifhvif;aom pdwfxm;&Sdjcif;?
t,ltqwGif cspfjcif;arwm? u&kPm? nDnGwfjcif;?
onf;cHjcif;? ulnD jyKpk apmifha&Smufjcif;ESifh rQa0jcif;? (5) ulnDjyKpk apmifha&Smufjcif;ESifh rQa0jcif;
tjyeftvSef trSDo[JjyKjcif;? pmempdwf? eDwdESifh pdwfydkif;
cspfjcif;arwm? olwpfyg;twGuf pdk;&drfpdwfESifh
qdkif&m zGHYNzdK;jcif;ESifh aus;Zl;w&m;udk odjrifjcif;wdkY yg&Sdonf/ apwem o'gw&m; xufoefjcif;wdkY yg&Sdonf/


yifrpHwefzdk;rsm;ESifh qufEG,faeonfh tjcm; (6) tjyeftvSef trSDo[JjyKjcif;?
aom pHEIef;rsm;rSm
touf&Sifoefjcif;wGif tjcm;aomolrsm;ESifh
(1) cspfjcif;arwm
qufpyfae&jcif; oabmudk odjrif cHpm;Ekdifjcif;? rnfolrQ

rdrdudk,fudk wefzdk;xm;jcif;? ,HkMunfjcif;? av; NyD;jynfhpHkjcif; r&Sdonfh w&m;oabmudk odjrifem;vnfjcif;?
pm;jcif;? tjyKoabmaqmifaom rdrdudk,fudk a0zefa&;? pGefYOD;wDxGifzefwD;vdkpdwfESifh twlwuG wm0ef,l vkyf
&dk;om;yGifhvif;jcif;? wm0efodpdwf&Sdjcif;? tjcm;olrsm; t aqmifvdkpdwf? yl;aygif;aqmif&Gufjcif;wdkYyg&Sdonf/
wGuf pOf;pm;ay;jcif;? opm&Sdjcif;? pGefYvTwftepfemcHvdk
pdwf? ajyvnf&majyvnfaMumif; aqG;aEGG;ndEIdif; wdkifyif (7) eDwdESifh pdwfydkif;qdkif&m pm&dwzGYHNzdK;jcif;
vdkpdwf? owd&Sdjcif;? El;nHhodrfarGYjcif;ESifh onf;cHEkdifjcif;wdkY
pdwfwGif;? udk,fwGif;Nidrf;at;jcif;? touf&Sif
yg&Sdygonf/
oefjcif; (b0) tay: tav;tjrwfxm;jcif;? vlwdkif;\
&kyfydkif;? pdwfydkif; taumif;qHk; jzpfwefpGrf;udk todt
(2) u&kPm
rSwfjyKjcif;? vlom;xk zGHYNzdK;wdk;wuf&ef trSefwu,f qE

Muifemoem;wwfjcif;? pdwf"gwfcGeftm;&Sdjcif;? &Sdjcif;? vlYpdwfpGrf;tm;tay: ,HkMunfrI&Sdjcif;? vGwfvyfpGm
tjcm;olrsm;\ vdktifudk odjrif cHpm;Ekdifjcif;? pdwfaumif; awG;ac:pOf;pm;cGifh? ,HkMunf udk;uG,fcGifhESifh todynm
ESvHk;aumif;&Sdjcif;? jyKpkapmifha&Smufwwfjcif;? tultnD &SmazGcGifh&Sdjcif;? &dk;om;ajzmifhrwf rSefuefjcif;? rdrd tjyKtrl
taxmuftyHh ay;wwfjcif;wdkY yg&Sdonf/
tajymtqdkwdkYudk jyefvSefoHk;oyf avhvmwwfjcif;?
orm"dw&m; zGHYNzdK;apjcif;wdkY yg&Sdonf/
(3) nDnGwfjcif;


tjyeftvSef,HkMunfrIESifh em;vnfrI&Sdjcif;? yg
1999 ckESpfwGif *syefEkdifiH? wdkusKdNrdKUwGif
0if aqmif&GufcGifh&Sdjcif;? ,Ofaus;rI pHwefzdk;rsm; rQwjcif;? urmhukvor*? ,leufpudkrS BuD;rSL;usif;ycJhonfh ]Nidrf;
yl;aygif;aqmif&Gufjcif;? twlwuG vkyfaqmifjcif;? xd csrf;a&;ESifh EkdifiHwum em;vnfrI xGef;um;a&;twGuf
a&mufaom qufqHa&;&Sdjcif;? bHktusKd;pD;yGm;twGuf q&mtwwfynm} Teacher Education for Peace
xnfhoGif;pOf;pm;jcif;? ajyvnf&m ajyvnfaMumif; aqG; and International Understanding nDvmcHBuD;
aEG;ndEIdif; wdkifyifvdkpdwf? trsm;oabmxm;udk av;pm; rSvnf; tzGJY0ifEkdifiHwdkif;\ q&mtwwfynm oifwef;
rsm;wGif xnfhoGif; oifMum;&eftwGuf pHEIef;wefzdk; (10)
vdkufemjcif;wdkY yg&Sdonf/
&yfudk azmfxkwf aqG;aEG;cJhMuonf/ Nidrf;csrf;a&;ESifh
tjynfjynfqdkif&m em;vnfrI xGef;um;a&;twGuf &nf
(4) onf;cHjcif;

tjyeftvSef ,HkMunfrI&Sdjcif;? &ifxJrS vufcH &G,f&if; jzpfonf/ pHEIef;wefzdk; (10) &yfrSm (1) vlY
Ekdifjcif;? tjcm;olrsm;udk ae&may;jcif;? ,Ofaus;rI pHEIef; tcGifhta&;ESifh wm0ef0w&m;rsm;? (2) tjyeftvSef em;
rsm;ESifh yk*vrwl? uGJjym;jcm;em;jcif;rsm;udk av;pm;jcif; vnfrI&Sda&;? (3) 'Drdkua&pD? (4)onf;cHjcif;w&m; (cED)?
102

Nidrf;csrf;a&;twGuf ynma&;ESifh
Nidrf;csrf;a&;twGuf oifMum;jcif;[k
qdk&m0,f
]odrIe,fy,fESifh cHpm;rI e,fy,f}
ESpf&yfpvHk;twGuf jzpfygonf/
udk,f&nf udk,faoG;qdkif&m zGHYNzdK;
wdk;wufap&eftwGuf oifcef;pm
acgif;pOftvdkufESifh uav;\
touft&G,ft& oifMum;jcif;
enf;pepfrsm;udk jyKjyifajymif;vJjcif;
jzpfonf/

(5) udk,fwGif;pdwfwGif; Nidrf;at;jcif;ESifh nDnGwfrQwjcif;?


(6) vlY *kPfodum? (7) t&SnfwnfwHhcdkifNrJaom wdk;
wufzGHYNzdK;rI? (8) EkdifiHwum yl;aygif;aqmif&GufrI? (9) ul
nDapmifha&Smufjcif;ESifhrQa0jcif;? (10) touf&Sifoef jcif;
(owavmu) wGif w&m;rQwrI&Sdjcif;? rwluGJjym; jcm;em;
jcif;rsm;udk todtrSwfjyK wefzdk;xm;jcif;wdkY jzpf Muonf/

Nidrf;csrf;a&; t,ltqESifh wpfxyfwnf;wnf&Sd
aeaom t"du pHEIef;rsm;jzpfonfh tjyeftvSef odem;
vnfa&;? yl;aygif;aqmif&Gufa&;? onf;cHjcif;w&m; xGef;
um;a&;? owavmu wpfckvHk;twGuf w&m;rQwrI
&Sda&;? vlY tcGifhta&;ESifh wm0ef0w&m;rsm;rSm Nidrf;csrf;a&;
twGuf r&Sdrjzpfvdktyfonfh tpdwftydkif;rsm; jzpfaMumif;
xif&Sm;onf/

4if;tjyif eDwdESifh pm&dwydkif;qdkif&m zGHYNzdK;a&;rSm
vnf; Nidrf;csrf;a&; wnfaqmuf&mwGif vspfvsLIxm;
r&ygacs/ pHwefzdk;rsm;udk vufqifhurf; oGm;Ekdif&ef tm;
xkwfMu&rnf jzpfonf/ odkYjzpfav&m ynma&;rSm ta&;
BuD;NyD; tjyKoabmaqmifonfh tcef;u@wpf&yf tae
jzifh ,cifumvrsm;uxuf ydkrdk vdktyfvsuf &Sdaeav
onf/

Nidrf;csrf;a&;ESifh rQwnDnGwfaom vlyk*dKvf wpf
OD;csif;pD taejzifh uav;rsm; &Sifoef BuD;jyif;&mwGif oifh
avsmfaom pdwfESvHk;om;ESifh tjrifoabmxm;rsm; zGHYNzdK;
ap&ef wm0ef0w&m; wpf&yf taejzifh ausmif;rsm;wGif
wnf&Sdaeavonf/ onf;cHjcif; w&m;? wef;wl&nfwla&;?
w&m;rQwa&;? vdifydkif;qdkif&m wef;wltcGifhta&;? tkyfpk
tvdkuf yl;aygif;aqmif&GufwwfrI? vlrI0efxrf; pdwf"gwf
&Sifoefa&;ESifh y#dyursm; ajz&Sif;wwfonfh pGrf;&nf
zGHYNzdK;a&;wdkYtwGuf jyifqif xm;&Sdonfh oif,lavhvm&ef
ywf0ef;usifrS wqifh uav;rsm;\ pdwfESvHk;om;rsm;wGif
Nidrf;csrf;a&; ,Ofaus;rIudk wnfaqmuf Ekdifygvdrfhrnf/

ausmif;ynma&;tpDtpOf - Nidrf;csrf;a&;twGufynma&;

jrefrmEkdifiHonf wdkif;&if;om;aygif;pHk rSDwif; ae
xdkifvsuf &Sdonfh zuf'&,f jynfaxmifpk EkdifiHwpfEkdifiH
jzpfonf/ rwl? uGJjym;jcm;em;aom ,Ofaus;rIrsm;ESifh
vlrsKd;pkrsm; aygif;pnf; aexdkifvsuf &SdMu&m &dk;&m"avhrsm;
toD;oD;vnf; &Sdaeygonf/ odkYjzpfjcif;aMumifh jrefrmh
ynma&;onf &kyfydkif;qdkif&m zGHYNzdK;wdk;wufjcif; wpfckwnf;

103

udkomvQif OD;wnfxm;jcif; r[kwfrlbJ eDwd oabm


w&m;ESifh udk,fwGif;? pdwfwGif; Nidrf;at;jcif;rsm; yg0ifvsuf
bufpHk ynma&; twGufudk OD;wnf oifhygonf/

twlwuG touf&Sifoef aexdkifEkdifzdkY oif,l
avhvmpdkY t,ltqrSm jrefrmwdkif;&if;om;wdkY\ rsuf
arSmufordkif; vdktyfcsuf jzpfaMumif;vnf; avhvm
awGY&Sd&onf/ onfrSm A[k,Ofaus;rI vlrI todkif;
t0dkif;jzpfonfh jrefrmh vlYabmif\ tem*wf Nidrf;csrf;
om,mjcif;ESifh zGHYNzdK;wdk;wufjcif;twGufvnf; tajccH
jzpfavonf/ ordkif;tarGtESpf xkxnfBuD;rm;onfh
jrefrmwdkif;&if;om;wdkY\ pdwfESvHk;om;wdkYwGif wnf&Sdonfh
arwmw&m;? onf;cHjcif;w&m;ESifh avmuygv w&m;rsm;
rSm t&SnfwnfwHhaom Nidrf;csrf;onfh vlYtzGJYtpnf;
wnfaqmufa&; twGuf 21 &mpk EkdifiHwum pHwefzdk;rsm;
jzpfonfudkvnf; avhvm awGY&Sd&ygonf/

rnfhonfh taMumif;w&m; (vdifydkif;? vlrsKd;a&;?
,HkMunfudk;uG,frI? vlrIpD;yGm; tqifhtwef;)aMumifhrS
wpfOD;csif; taejzifh wef;wl&nfwl &ydkifcGifh? w&m; rQwrI
&Sdjcif;ESifh vlrIvGwfvyfcGifhrsm;udk rxdcdkufap&ef tajccH
Oya'wGif jyXmef;ay;&rnf jzpfonf/ onfrSm Nidrf;csrf;
aom? zdESdyfjcif;uif;aom? tMurf;rzufaom jrefrmh vlY
tzGJYtpnf;twGuf tajccH vdktyfcsufvnf; jzpfav
onf/ wqufwnf;rSmyif EdkifiHawmf\ ynma&;qdkif&m
rl0g'rsm; csrSwfa&;wGifvnf; tcsufrsm; tay:wGif
tajcjyK&ygrnf/

oif&dk;nTef;wrf;\ tqifhwdkif;wGif Nidrf;csrf;a&;
twGuf vrf;aMumif; azmfaqmif ay;Ekdifrnfhrlrsm;? vuf
awGY usifhaqmifEkdifrIrsm;udk xnfhoGif; ay;oifhygonf/
urmha&;&mrsm;ESifhtwl rsufarSmuf jrefrmh vlYtodkif;
t0dkif;\ vdktyfcsufrsm;? &ifqdkifae&onfh tusyftwnf;
rsm;? vlrI vGwfajrmufa&;twGuf vkyfaqmifcsufrsm;?
tMurf;zufrI uif;pifa&;? Nidrf;csrf;a&;ESifh vlYtcGifhta&;
xGef;um;a&; ponfh tcsuftvufrsm;udk oif&dk;
nTef;wrf;? pHEIef;rsm; tnTef;abmifESifh oif&dk; rmwdum
rsm;wGif xnfhoGif; a&;qGJEkdifavonf/

q&mtwwfynm oifwef;rsm;wGifvnf;
ypu jrefrmh vlYabmifa&;&mrsm;ESifh Nidfrf;csrf;a&; ,Of
aus;rI xGef;um;ap&ef ynma&; tpDtpOfrsm;udk rdwf
quf oifwef;ay;jcif;? pmoifcef;twGif; vkyfaqmifEdkif
onfh oifMum;a&; tpDtpOfrsm;udk a&;qGJjcif;wdkYudk
xnfhoGif; oifhygonf/
104

Nidrf;csrf;aom tdrf

rdbrsm;? nDtudkarmifESrrsm;? tjcm;aom
aqGrsKd;pk0ifrsm;jzifh xdawGY qufqHjcif;rS tpjyK
uav;\ vlrIqufqHa&; pwifygonf/ onf;cHjcif;
w&m;? tjcm;olrsm;udk av;pm;jcif;? pmempdwf&Sdjcif;?
yl;aygif;aqmif&Gufwwfjcif;? tcsdefav;pm;jcif;? ulnD
apmifha&Smufjcif;ESifh a0rQcHpm;jcif;? &dk;om;ajzmifhrwfjcif;
tp&SdonfwdkYESifh oufqdkifaom yxrqHk; oifcef;pmrsm;
udk tdrfwGif pwif avhvm Mu&jcif; jzpfonf/ rdbrsm;rS
tzdk;tzGm;rsm;? aqG;rsKd;om;csif;rsm;ESifh tjcm;aom ouf
BuD;&G,ftdkrsm;udk jyKrlqufqHyHkrsm;onf uav;rsm;\
udk,f&nfudk,faoG; zGHYNzdK;rItay: rsm;pGm oufa&mufrI &Sdyg
onf/

ndEIdif;aqG;aEG;jcif;rsm;? tjyeftvSef em;vnfrI
&Sdjcif;? o'gw&m;xufoefjcif;? bufvdkufrIr&Sdaom quf
qHa&;rsm;onf uav;rsm;\ udk,f&nfudk,faoG; xuf
jrufapjcif;? taumif;jrifoabmxm; zGHYNzdK;apjcif;wdkY
twGuf rsm;pGm taxmuftyHh jzpfapygonf/ aeYpOf
y#dyursm;? tdrfwGif; tMurf;zufrIrsm; tygt0if w
usufusuf &efjzpfaeaom rdom;pkESifh twlaexdkif
z&ko0gpm pum;rsm;jzifh qJa&;wdkif;xGmjcif;? &dkufESuf
tjypfay;jcif;rsm; tpOf cHpm;&onfh uav;rsm;rSmrl yk*v
zGHYNzdK;wdk;wuf&efESifh udk,f&nfudk,faoG;qdkif&m vdkvm;
tyfaom aumif;rGefonfh p&dkuf vuPmrsm; &&Sdap&efrSm
rsm;pGm tcuftcJ &Sdavonf/ arG;csif; nDtudk? armifES
rrsm; tcsif;csif; tjyeftvSef qufqHa&;rsm;rS wqifh
yl;aygif; aqmif&Gufwwfjcif;ESifh tEkdif,lvdkpdwfjzifh ,SOf
NydKifjcif;? a0rQ cHpm;jcif;ESifh remvdk0efwdkjcif; oabm wdkYudk
oif,l avhvm Muygonf/

vlrItodkif;t0dkif;ESifh ausmif;wGifjyKrlqufqHyHk
rsm;ESifh toHk;jyKonfh pum; toHk;tEIef;rsm;rSm tdrfwGif;
qufqHa&;ESifh &dk;&m,Ofaus;rI tpOftvmrsm;rS vufcH
&&Sdxm;jcif;yif jzpfonf/ tm;vHk;tay: wpfyHkpHwnf;
qufqHjcif;? bufvdkufwwfjcif;? cGJjcm;qufqHjcif;? &efp
wwfjcif;? trsufa'go xGufvG,fjcif;ESifh tm;enf;oludk
ESdrfwwfjcif; oabmwdkYudk rdom;pk0ifrsm;ESifh xdawGY
qufqHjcif;rsm;rS yxrqHk; taejzifh vufcH oif,l vmMu
NyD;vQif &yf&Gm vlY todkif;t0dkif;ESifh ausmif;rsm;rS
tcsif;t&mrsm;udk avmifpmqDozG,f tm;jznfhjcif;udk BuHK

awGY&ygrl uav;rsm; ydkrdk qdk;0g; vmEkdifavonf/ odkYjzpf


yg tdrf? ausmif;ESifh&yf&Gm vlY todkif;t0dkif; tm;vHk;wGif
uav;rsm; rnfodkYaom yHkpHrsm;jzifh BuD;jyif;vmap&efrSm
wm0ef&Sdavonf/ vdkvm;tyfonfh ,Ofaus;rI pHEIef;
rsm;udk vufqifhurf; ay;&eftwGuf ae&mrsm;rS yHhydk;
jznfhqnf; ay;Ekdifygonf/

odkYjzpfyg Nidrf;csrf;a&; oabmw&m;rsm;ESifh
tpDtpOfrsm;udk uav;rsm;ESifh olwdkYtay: jyKrlqufqHyHk
rsm;udk rdbrsm; owdjyKrdapjcif;rsm;? udkf,f&nfudkf,faoG;
qdkif&m oufa&mufrIrsm;udk odem;vnfjcif;rsm;rS wqifh
OD;pGm pwif&rnf jzpfonf/ uav;rsm;rS arG;csif;rsm;?
aqGrsKd; om;csif;rsm;? &yf&GmwGif;&Sd tjcm;aomolrsm;ESifh
qufqHa&;Mum;wGif ndEIdif; aqmif&GufEkdifolrsm;rSm rdb
rsm;yif jzpfavonf/ qufqHa&;rsm;onf uav;\
vlrI aygif;oif;qufqHa&; 0ef;usifudk us,fjyefY vmap
jcif;ESifh rdrdudk,fudkESifh vlYtodkif;t0dkif; tay:wGif tjyK
oabm aqmifaom oabmxm; tjrifrsm; zGHYNzdK;vmap&ef
rdbrsm;rS ulnD yHhydk;Ekdifygonf/ enf;jzifh uav;
rsm;onf vlY todkif;t0dkif;twGuf Nidrf;csrf;a&;udk jrwfEdkf;
arwmw&m; jynfh0aom olrsm; jzpfvmEkdifygrnf/

Nidrf;csrf;aom &yf&Gm? vlY tzGJYtpnf;



vlwdkif;onf rdrd &Sifoefaexdkif&m &yf&Gm vlY
todkif;t0dkif;twGif;\ vlrIywf0ef;usifrS wpfoufwm
vHk; pOfqufrjywf oif,l avhvmvsuf &SdMuonf/
vlrIywf0ef;usifrSae vlwdkif;\ ynma&; tay:wGif
rsm;pGm vTrf;rdk;vsuf &Sdaeavonf/ &yf&Gm vlY todkif;t
0dkif;\ tawG;tac:? t,ltq oabmw&m;rsm;? ,Of
aus;rIESifh &dk;&mtpOftvmrsm;? pHwefzdk;rsm;rSm vlwdkif;
tay:wGif oufa&mufvsuf &Sdaeonf/ wHcg;ydwf 0g'
usifhoHk; acwfaemuf jyefqGJaeonfh tawG;tac:
vTrf;rdk;aom &yf&Gm? vlY tzGJYtpnf;twGif; &Sifoef vlvm;
ajrmufvmMu&onfh uav;rsm;ESifh vGwfvyf yGifhvif;
wdk;wufa&; tjrif&Sdonfh vlY todkif;t0dkif;twGif; BuD;jyif;
vmMuonfh uav;rsm;\ rwl? uGJjym; jcm;em;csufrsm;udk
txift&Sm; avhvmEkdifygonf/

odkYjzpfav&m rdbrsm;? q&m? q&mrrsm; tae
jzifh uav;rsm;udk Nidrf;csrf;aom vlrIywf0ef;usif twGif;
wGif &Sifoef BuD;jyif;vmMuap&eftwGuf tcGifh tvrf;rsm;

ESifh Nidrf;csrf; om,maom ywf0ef;usifudk zefwD;oifhyg


onf/

Nidrf;csrf;a&;ESifh pmoifausmif;

,Ofaus;rIrsm;ESifh pHwefzdk;rsm;udk vufqifhurf;
o,faqmifay;onfh ,OfrSm ynma&;yif jzpfygonf/ vlrI
qufqHa&; xGef;um;aponfh ywf0ef;usifudk zefwD;ay;
EkdifpGrf;rSmvnf; ynma&;yif jzpfavonf/ ,Ofaus;rI
rsm;ESifh &dk;&m pHwefzdk;rsm;t& tem*wf EkdifiHom;rsm;\
udk,f&nfudk,faoG;ESifh yk*vzGHYNzdK;rIudk yHkazmf&ef twGuf vlY
todkif;t0dkif;rS wnfaxmifxm;&Sdonfh w&m;0if Xmersm;
taejzifh pmoifausmif;rsm;udk zGifhvSpfxm;&SdMujcif; jzpf
onf/ uav;oli,fwdkY\ tzGJYtpnf;BuD; wpfck taejzifh
vnf;aumif;? ydkrdkus,fjyefYonfh &yf&Gm? a'o? EkdifiHawmf
ESifh urmhtqifhwdkif;wGif yg0ifaqmif&Guf EkdifMuapjcif;
tvdkYiSg oif,lavhvmjcif; "gwfcGJcef; wpfcktaejzifh
vnf;aumif; pmoifcef;rsm;u wm0ef ,lxm;ygonf/

ausmif;odkY rvmrDuwnf;uyif uav;rsm;
onf vlrIqufqHa&; qdkif&mrsm;pGmudk awGYBuHK em;vnf
xm;Muygonf/ ,aeYrsufarSmuf owif;ESifh enf;ynm
acwfwGif pdwful;,Of Zmwfvrf;rsm;? yuwdjzpf&yfrsm;?
&yf&Gm a'owGif;omru EkdifiHwumjzpf&yfrsm; tp&Sdonfh
urmBuD;\ tawGYtBuHK trsKd;rsKd;udk owif;pm? a&'D,dk?
wDAGD&kyfoHESifh pmtkyf pmwrf;rsm;rSwqifh tcsdefjynfh vufcH
&&SdaeMuygonf/ azsmfajzwifqufrIrsm;? owif; tcsuf
tvufrsm;? aMumfjim rD'D,mrsm;rS ae tcsuf
tvufrsm;pGmudk ausmif;ESifh pmoifcef;twGif; oif,l
avhvmrIrsm;ESifh ,SOfNydKifjzpfap? qefYusifbufrsm;udk
jzpfap uav;rsm; vufcH &&SdaeMuygonf/ vlBuD;rsm;?
&G,fwlrsm;ESifh qufqHa&;rsm; twGufvnf; oufa&mufrI
rsm;pGmudk jzpfaponf/

,leufpudk\ 'Davmpfaumfrpf&SifrS wifjyxm;
&Sdonfhtwdkif; vlYtzGJYtpnf;ESifh vlrIywf0ef;usifqdkif&m
jyemrsm;udk ausmif;0if;wHcg;? *dwf0 tjyifbufom
xm;&Sd r&Ekdifawmhyg/ ,aeY rsufarSmuf jrefrmESifh EkdifiH
wum vlrIjyemrsm; jzpfMuonfh- qif;&JEGrf;yg;jcif;?
iwfrGwfacgif;yg;jcif;? zdESdyfcsKyfcs,fcH&jcif;? tMurf;zuf
jcif;? 'Drdkua&pD qdwfokOf;jcif;? vlY tcGifhta&; csKd;azguf
cH&jcif;ESifh rl;,pfaq;0g; jyem ponfwdkYrSm uav;

105

rsm;ESifh twl pmoifcef;rsm; twGif;odkY 0ifa&muf vmMu


avonf/ odkYjzpfav&m pmoifausmif;rsm;onf
jyemrsm;udk cGJjcm;odjrifjcif;? &ifqdkifEkdifjcif;wdkYtjyif
ausmif;ol? ausmif;om;rsm; ydkrdkvdkvm;tyfonfh tjyK
trlESifh tavhtusifhrsm;udk zGHYNzdK;apjcif;jzifh olwdkY\
pGrf;tm;rsm;ESifh EkysKdopfvGifaom pdwfESvHk;om;rsm;wGif
tjyKoabmaqmifonfh tjrifrsm;? vlrIjyKjyif ajymif;vJ
a&; twGuf trSefw&m;ESifh Nidrf;csrf;a&;udk jrwfEkd;pdwfrsm;
udef;atmif;aeap&ef jyKpk ysKd;axmif&rnf jzpfygonf/ xdkY
twGuf pmoifausmif;rsm;onf ,aeY rsufarSmufacwf
rNidrf;csrf;ao;aom urmBuD;wGif ydkrdkta&;ygonfh ae&m
wnf&Sdaeonfudk avhvm awGY&Sd&onf/

pmoifcef;twGif;rS a0'emrsm;


ae&mwGif q&m q&mrrsm;rS txl; owd
xm; *&kwpdkuf udkifwG,faqmif&Guf&rnfh ausmif;ol
ausmif;om;rsm;\ tjyKtrlqdkif&m oGifjyifvuPm
wpf&yfjzpfonfh onf;rcHEkdifrIESifh ywfouf aqG;aEG;
vdkygonf/ ,leufpudkrS rlvwef;ESifh txufwef;tqifh
ausmif;ol? ausmif;om;rsm;\ onf;rcHEkdifrIESifh ywfouf
q&mq&mrrsm; taejzifh pmoifcef;twGif; awGY&Sd
Ekdifonfh oGifjyifvuPm tcsuf (15) csufudk azmfxkwf
xm;&Sdonf/ ,if;wdkYrSm - (1) uav;rsm; oHk;EIef; ajymqdk
onfh bmompum; (pum;vHk;) - emrnfzsufac: jcif;?
vlrsKd;a&;ESifh vlenf;pkwdkYudk xdcdkufaponfh ykwfcwf
ac:a0:jcif;? odkYr[kwf uav;tcsif;csif; xdcdkufaponfh
tykwfcs ac:a0:ajymqdkjcif;? (2) yHkaoum;cs owfrSwf
yHkpHoGif;jcif; - avSmifajymifoa&mfjcif;? jyuf&,fjyKjcif;?
t*wdw&m;jzifh rvdkrkef;xm;jcif;? bufvdkufjcif;? w,l
oef tpGJtvef;? rdrd (odkYr[kwf) rdrdtzGJY tm;enf;csufudk
tjcm;olwpfyg; tay: tjypfyHkcsjcif;? (Oyrm - tm;
upm;NydKifyGJwGif rdrd (odkYr[kwf) rdrdtoif;\ IH;edrfhrI?
ratmifjrifrI? ruRrf;usifrIwdkYudk tzGJY0ifwpfa,muf
a,muf (odkYr[kwf) tenf;pk tay:wGifom tjypfwif
jcif;? (3) cGJjcm;qufqHjcif; - MuOfz,fjcif;? 0dkif;z,fjcif;?
(twef;om;wpfOD;OD; (odkYr[kwf) tenf;pk tay:wGif
tjcm;olrsm;rS pum;rajymbJ aejcif;? twlwuG pmoif
cef;wGif; vkyfaqmifcsufrsm;wGif ryg0ifapjcif;)? (4)
taESmuft,Sufay;jcif;? apmfum;jcif;- rvdktyfbJ wrif

106

vkyfaqmifjcif;? pmtkyf? pm&GufponfwdkYudk a&;jcpf


zsufqD;jcif;? (tjcm; ausmif;om;wpfOD;\ yef;csDum;udk
zsufvdkzsufqD;pdwfjzifh rifpufvdkufcsjcif;? ausmif;pmudk
ysufpD;apjcif;? tv[ tcsdefjzKef;apjcif;? (5) tEkdif
usifhjcif;? &efvdkjcif;? &efpjcif;? Adkvfusjcif;? BuD;Ekdif
i,fnOf;jcif; - rdrdtzGJYrS wrifoufouf xkwfy,fjcif;?
0dkif;MuOfxm;jcif;? cGJjcm;qufqHjcif;? txD;usefjzpfapjcif;?
zdESdyfqufqHjcif;ESifh aESmuf,Sufjcif; ponfwdkY jzpfMu
onf/

oGifjyifvuPm tcsuf 15 csufwGif t
Ekdifusifhjcif;? &efvdkjcif;? &efpjcif;? Adkvfusjcif;? BuD;Ekdif
i,fnOf;jcif;udk jrefrm pmoifcef;wGif;ESifh ausmif;rsm;wGif
trsm; qHk; awGYBuHK&aMumif; avhvm awGY&Sd&onf/ q&m
q&mrrsm; taejzifh ydkrdk cufcJpGm &ifqdkif&wwfonfh
uJhodkY jyKrlaom uav;rsm;\ tjyKtrlESifh cHpm;csufwdkYudk
enf;rSefvrf;rSefjzifh udkifwG,f xdef;ausmif;jcif; rjyKygu
tMurf;zufvdkpdwfESifh &efvdkpdwfrsm;aMumifh Adkvfus pdk;rdk;
zdESdyf cs,fvS,fwwfonfh vlBuD;rsm;? txufzm; atmufzd
vlBuD;rsm;tjzpf BuD;jyif; vmEkdifavonf/

Nidrf;csrf;a&;twGuf ynma&;ESifh Nidrf;csrf;a&;
twGuf oifMum;jcif;[k qdk&m0,f ]odrIe,fy,fESifh cHpm;rI
e,fy,f} ESpf&yfpvHk;twGuf jzpfygonf/ udk,f&nf
udk,faoG;qdkif&m zGHYNzdK; wdk;wufap&eftwGuf oifcef;pm
acgif;pOftvdkufESifh uav;\ touft&G,ft& oif
Mum;jcif; enf;pepfrsm;udk jyKjyifajymif;vJjcif; jzpfonf/
ausmif;ESifh pmoifcef;twGif;wGifomrubJ tdrf? &yf&Gm?
a'oywf0ef;usifvnf; usifhoHk; vdkufemMuap&ef pH
wefzdk;rsm;? tjyKtrlrsm;udk od&Sdem;vnfapjcif;? oGefoif
qHk;rjcif;? yJhjyif xdef;ausmif;jcif;jzif jyKpk ysKd;axmif Ekdifyg
onf/ Nidrf;csrf;a&;twGufynma&;? vlY tcGifhta&;ESifh
wm0ef0w&m;rsm;twGuf avhusifh oifMum;&m0,f oif
,ljcif;jzpfpOf (process of learning) twGif; ausmif;ol
ausmif;om;rsm; udk,fwdkif xJxJ0if0if yg0if aqmif&GufrI
&&Sdap&ef bufpHkrQwaom aygif;pnf; oif&dk; nTef;wrf;udk
wnfaqmuf&rnf jzpfygonf/
odef;Ekdif
(qufvufazmfjyygrnf/)

107

tufaq;


ynma&;&JU t"dym,fu bmvJvdkY ar;cJhMuzl;
ovm;/ usaemfwdkY ausmif;udk bmaMumifh oGm;&ovJ/
bmom&yfcGJ trsKd;rsKd;udk bmvdkY oif&ovJ/ wpfwef;NyD;
wpfwef;? wpfqifhNyD; wpfqifhwufzdkY bmvdkY BudK;pm;Mu
ovJ/

'g[m ynma&;&JU yHkpHtppf jzpfovm;/

ynma&; qdkwm bmvJ/

'Dar;cGef;awG[m ausmif;om;awG twGufom
ta&;BuD;wm r[kwfygbl;/ rdbawG? q&mawGtwGuf?
vlom;tm;vHk;twGuf ta&;BuD;ygw,f/ ynmoifzdkY
ynmwwfawGjzpfzdkY b,ftaMumif;aMumifh usaemfwdkY BudK;
yrf;&ovJ/ pmar;yGJ tcsKdUudk ausmfjzwfNyD; vufrSwfpm&Guf
,l? tvkyfwpfck&SmzdkY twGufyJvm;/

b0qdkwm&JU jzpfpOfudk em;vnfEkdifzdkY i,f&G,f
vGef;aewJh uav;t&G,ftwGuf ynma&;qdkwmeJY rGrf;rH
ay;zdkY/ tJovdk &nf&G,fwm r[kwfvm;/ twwfynm
oifMum;NyD; toufarG;0rf;ausmif;rI jyKMuzdkYqdkwm vdktyf
ygw,f/ 'gayrJh ynma&;[m 'gyJvm;/ b0&JUJ tcsdef oHk;csKd;
wpfcsKd;? av;csKd;wpfcsKd;udk tukefcHNyD; ynmqdkwmudk 'Dt
wGufyJ wGef;ydkY vdkufMuwmvm;/

pifppf b0[m tvkyfwpfckoufouf r[kwf
bl;/ ydkifqdkifrItwGuf oufoufr[kwfbl;/ b0[m
av;eufNyD; xl;jcm;wJh wpfpHkwpfck jzpfygw,f/ eufeJw,f/

108

vlom;wpfckwnf; twGufrSmwif b0t"dym,fu us,f


jyefYw,f/

toufarG;rItwGuf jyifqif&HkrQ oufoufyJ
qdk&if usaemfwdkY &nf&G,f&m[m vGJrSm;aeNyDvdkY ajym&r,f/

b0&JU t"dym,f tjynfht0 em;rvnfawmhbJ
vGJaeNyDvdkY qdk&ygr,f/ b0udk em;vnfoabmaygufzdkYu
pmar;yGJajzzdkY jyifqifwmxufawmh ydkta&;BuD;r,f
r[kwfvm;/ ocsFm? lyaA' pojzifh bmom&yfawG oif
Mum;ae&Hkxufawmh ydkta&;BuD;w,f r[kwfvm;/

q&myJjzpfjzpf? ausmif;om;yJjzpfjzpf oifMum;
jcif;qdkwm bmvJ? ynma&;udk bmaMumifh jyKMu&ovJ
qdkwm ajcajcjrpfjrpf ar;cGef; &Sdoifhygw,f/ ynma&;[m
b0eJY qufEG,fr,fhtwGuf b0udkvnf; ar;cGef;xkwf
ygr,f/ b0&JU NyD;jynfhpHkaom? teufdIif;qHk;aom t"dym,f
u bmvJ/

iSufaus;om&um? opfyif yef;ref? aumif;uif?
ajrjyif? Mu,fpif pwmawGuvnf; b0xJ tusKH;0if
aer,f/ qif;&Jjcif;? csrf;omjcif;[mvnf; b0rSm &Sdr,f/
vlwef;pm;csif;? tkyfpkcsif;? EkdifiHcsif; wdkufyGJawGvnf; yg
r,f/ bm0emvnf; &Sdr,f/ bmoma&;vdkY usaemfwdkY ac:
qdkMuwmvnf; b0rSm&Sdw,f/ El;nHhodrfarGYwJh pdwf? eufeJ
r,fh p&dkufawGvnf; b0rSm yg0ifygw,f/ arQmfrSef;csuf
awG? &nf&G,fcsufawG? cHpm;csufawG? aMumuf&GHU pdwfawG?

usaemfwdkY bmtwGuf ynmoif


Krishnamurti

tmom&rufeJY pdwfvIyf&Sm;rIawG pwmawGvnf; b0rSm


&Sdaew,f/ 'gawG tm;vHk;[m b0 jzpfw,f/ 'ghxufvnf;
ydkr,f/

'gudk usaemfwdkY trsm;pku toufarG; 0rf;
ausmif;qdkwJh Iaxmifh wpfckwnf;uae uav;awGudk
('grSr[kwf) usaemfwdkY uav;b0udk - q,fhig;ESpf? ESpfESpf
q,favmuf tcsdefukefcHcJhNyD; jyifqif oGm;cJhMu&w,f/
pmar;yGJawG 0ifajz? tvkyftudkif wpfckvkyf? tdrfaxmif?
om;arG;? puf&[wfBuD; vnfovdk vnfywf aeMuw,f/

tJ'DtcsdefawGxd usaemfwdkY b0xJrSm aMumuf&GHU
pdwfawG? arQmfvifhcsufawG? pdk;&GHUrIawGu usef&pf aewkef;yJ/
tJawmh ar;cGef;a[mif;yJ xyfar;ygr,f/ ynma&;[m
tvkyftudkif &SmazGzdkY twGufyJvm;? b0udk em;vnf
oabmaygufatmif ulnDaxmufyHhay;zdkY r[kwfbl;vm;/

usaemfwdkY vlBuD;b0 a&mufvmwJhtcg bm
awG jzpfukefrSmvJ/ omrmef orm;&dk;us twdkif;- cifAsm;
tdrfaxmifusoGm;r,f/ udk,fhudk,fudk,f rdbjzpfvdkY jzpf
rSef;rod jzpfoGm;Mur,f/ tvkyfwpfckrSm ('grSr[kwf) rD;zdk
acsmifrSm csnfaESmif cHae&r,f/ tJvdkeJYyJ usaemfwdkY BuD;jyif;
vm&if; aysmufqHk; oGm;Mur,f/ usaemfwdkY b0jzpfpOfu
'gtukefyJvm;/ 'Dar;cGef;u ar;oifhr,f xifyg w,f/

cifAsm;&JU rdom;pku csrf;om <u,f0ae&ifawmh
'Dar;cGef;udk pdwfcsvufcs ajzcsifajzaevdrfhr,f/ cifAsm;

tazu cifAsm;twGuf tvkyfaumif;aumif; ay;Ekdifr,f/


wifhawmifhwifhw,f vufxyfay;r,f/ 'DvdkeJY aemuf
awmh BuD;jyif; qkwf,kwf uG,fvGefoGm;r,f/ jrifEkdifyg&JU
vm;/

tJawmh aocsmwmu - usaemfwkdY[m b0&JU
t"dym,fudk em;vnfEkdifpGrf;twGuf taxmuftyHh ray;
Ekdif&if? b0&JU qHk;IH;rI? b0&JU aysmf&TifrI? b0&JU tvSty?
b0&JU tusnf;wefrI 'Davmufudk em;vnfEdkifpGrf; ray;
Ekdifbl;qdk&if usaemfwdkY ynma&;[m t"dym,f r&Sdygbl;/
bGJYtvDvD ,lNyD;? udk,femrnfaemufrSm pmvHk;awG wpfvHk;
NyD; wpfvHk; wdk;r,f/ NyD;awmh tvkyf aumif;aumif; wpfck
,lr,f/ tJ'Daemufaum ----/

tJ'DaemufrSm cifAsm;u xHktaewkef;? awGa0
,pfrl;aewkef;? todPfrJhaewkef; - qdk&if ynma&;&JU
t"du vrf;aMumif;u bmjzpfoGm;rvJ/ cifAsm;&JU tod
Pfudk jrifhwifzdkY? jyKpk ysKd;axmifzdkY ynma&;udk *&kjyKcJhMu
wm r[kwfvm;/ todPf&SdwJholom b0&JU jyem?
tcuftcJawGudk &ifqdkif ajz&Sif;oGm;EdkifrSm r[kwfvm;/

'gqdk xyfar;&NyD/ todPfqdkwm bmvJ/
usaemf em;vnfwJh todPfqdkwm aMumuf&GHUrI r&Sd?
avSmifydwfrI r&SdbJ vGwfvGwfvyfvyf awG;ac:EkdifpGrf; jzpf
ygw,f/ i,f&G,fpOfuae BuD;jyif;wJhtxd b0rSm b,f
[mu tppftrSefvJ? b,f[mu twkta,mifvnf;

109

todPfqdkwm bmvJ/
usaemf em;vnfwJh
todPfqdkwm
aMumuf&GHUrI r&Sd?
avSmifydwfrIr&SdbJ
vGwfvGwfvyfvyf
awG;ac:EkdifpGrf; jzpfygw,f/

rdrdPfeJY vGwfvGwfvyfvyf ppfwrf; xkwfEkdif&r,f/



wu,fvdkYom cifAsm;u wpfckckudk aMumuf
vefY ae&r,fqdk&if b,fvdk ppfwrf; xkwfrvJ/ cifAsm;&JU
tawG;tac:u wpfckckudk rSDwG,fNyD; ydwfrdaew,f qdk&if
b,f[mudk pdppfrvJ/ arQmfrSef;csufawG? avmbawG?
pdwfvIyf&Sm;rIawG? aMumuf&GHUpdwfawG - 'DpdwfawG tukef
vHk;u &Sif;vif;jywfom;aom? pGrf;tm;&SdwJh todPfudk
twm;tqD; jzpfapygw,f/

&Sif;vif;jywfom;NyD; pGrf;tm;&SdwJh pdwfudkom
todPfvdkY usaemf qdkcsifw,f/

cifAsm;wdkYvnf; odygvdrfhr,f/ usaemfwdkY ae
xdkif&m ywf0ef;usifudk aMumuf&GHUrI uif;wJhae&m jzpfap
csifw,f/ 'Dywf0ef;usifrSm aMumuf&GHUrI? pdk;&GHU rIawGcsnf;
&SdaerSmudk rvdkvm;Mubl;&,f/ [kwfw,f [kwf/

'gayrJh wu,fwrf; usaemfwkdY BuD;jyif;vmwJh
tcg aMumufpdwfawGom ygvmcJhMuw,f/ touf&Sif ae
xdkif&qJ cPi,fudk aMumufw,f/ tvkyftudkif qHk;IH;&
rSm aMumufw,f/ ,Ofaus;rI? ukefoG,f pD;yGm;pojzifh
ysufokOf;rSm aMumufw,f/ udk,fhtdrfeD;em;csif;? udk,fh
ywf0ef;usifudk aMumufw,f/ aemufqHk; udk,fhZeD;r,m;
vifa,musfm;udk aMumufw,f/

wpfcgu pmwpfyk'f zwf&zl;w,f/ tJ'DtxJrSm
aMumuf&wJh taMumif;awGu 'gawGwif rubl;/ om;
110

ausmif;BudKzdkY aemufusrSm? bwfpfum; rrDrSm? rDwmcawG


trsm;BuD;wufvmrSm? ukefaps;EIef;awGwufrSm? a':vm
aps;awG usrSm pojzifh aMumufae&w,fqdkwJh t
aMumif;/ tJ'Dxuf tqHk;owf aMumuf&GHU&wmu- ao rSm
udk aMumuf&w,fqdkwmtxd aMumuf&GHUpdwf udk,fpD&Sd
Muw,f/

aMumuf&GHUpdwf yHkpHom uGJjym;aecsifaer,f/ tJ'D
aMumuf&GHUpdwf 0ifaecsdefrSm todPf[m r&Sdawmhbl; qdk
wm awGYyg&JUvm;/ vGwfvyfwJh todpdwf &SdaezdkYqdkwm tJ'D
tcsdefrSm rjzpfEkdifbl; r[kwfvm;/

'gaMumifhrdkY usaemfwdkY&JU ynmoifMum;rI[m?
usaemfwdkY&JU ynma&;[m aMumuf&GHUpdwfuae vGwfuif;
atmif vrf;aMumif; ay;Ekdif&r,f/ vGwfvyfwJh avudk I
oGif; ay;Ekdif&r,f/ vGwfvyf &Sif;vif;wJh pdwfudk arG;jrL
Ekdif&r,f/ ynma&;[m usaemfwdkY tBudKuf? usaemfwdkY
tvdkufudk azmfusL; ay;EkdifzdkY toHk;cscH r[kwfbl;/ ynm
a&;[m wu,fhtppf trSefqdkwm bmvJ &Sif;&Sif; vif;
vif; odem;vnfEkdifzdkY ysKd;axmif ay;EdkifwJh t&mom jzpf&
r,f/

b0[m pifppf vSyygw,fqdk&if usaemfwdkY
ynmoifMum;&jcif; &nf&G,fcsuf[m tJ'DtvStyudk
azmfusL;EkdifzdkY jzpfygw,f/ b0[m t&kyfqdk; tusnf;
wefygw,fqdk&if usaemfwdkY ynmoifMum;&jcif; &nf&G,f
csuf[m tJ'Dtusnf;wefrIudk avsmhenf;oGm;atmif azmf
aqmifEkdifzdkY jzpfygw,f/ ynma&;eJY axmuful pdwful;
,OfzdkY r[kwfbl;/ cifAsm; udk,fwGif;rSm &SdwJh cifAsm;&JU trSef
oabmudk &SmazG azmfxkwfzdkY? axmuful yHkazmfzdkY/

vlom;wdkif; vHkNcHKpdwfcs&wJh b0udk vdkvm;Mu
w,f/ cifAsm;&JU rdbawG todkif;t0dkif;awGuvnf; ol wdkY
xifMuwJh vHkNcHKpdwfcs&m ae&mrSm cifAsm;udk xm;csifMu
w,f/ ynma&;uae oGm;&if b0rSm vHkNcHK pdwfcs&r,fvdkY
arQmfrSef;csufeJY cifAsm;udk ynmoif apcJhMur,f/ wu,fh
wu,f vHkNcHK pdwfcs&mae&m qdkwmu cifAsm;udk,f cifAsm;
odrS jzpfygvdrfhr,f/

cifAsm;&UJ tppftrSefudk cifAsm; bmom azmf
xkwfEkdifrS vHkNcHK pdwfcs&m trSefjzpfvdrfhr,f/ tJvdk azmf
xkwfEkdifzdkY qdkwmuvnf; cifAsm;&JU pdwf[m &J&ifhae&r,f/
vGwfvyfae&r,f/
'Dvdk rwGefY r&GHUwJhpdwf? raMumufr&GHUwJh pdwfudk ynm
a&;u arG;jrL ay;Edkif&r,f/
trdefY emcHwwfrIu ynma&; r[kwfbl;/

xdwfvefY aMumuf&GHUwwfrIu ynma&; r[kwf bl;/


tJvdk aMumuf&GHUaewwfNyD qdk&ifvnf; cifAsm;udk,f
cifAsm; awmfvSefypfEkdif&r,f/
udk,fhudk,fudk,f pwif awmfvSefNyD qdk&if ynma&;
udk pwifyHkazmfNyDvdkY ajymwmeJY twlwlyJ/

usaemfwdkY ywf0ef;usifrSma&m aMumuf&GHUpdwf
awG&Sdae&if b,fvdkvkyfrvJ/ ynma&;[m tJ'gawGudk
vnf; ajczsufEkdif&ygr,f/ ynmeJY jynfh0atmif BudK;yrf;&if;
tJ'DaMumufpdwfawG yaysmufatmif usaemfwdkY zefwD;Ekdif
&r,f/

urmrSm ppfrufawG jzpfw,f/ EkdifiHa&;orm;
awGu yg0g tmPm&Smw,f/ Oya'jyKawG? &J? ppfom;awG
Iyf,Sufcwfw,f/ pD;yGm;a&;orm;awG? &nfrSef;csuf udk,f
pD &SdMuolawGu cHkae&m vkMuw,f/ tcsif;csif; wdkufcdkuf
owfjzwfw,f/ 'Dae&mrSm olawmfpif qdkolawGvnf; &Sd
w,f/ *dkPf;*PawG? *k&kq&mawG? aemufvdkufawGeJY
toif;vdkuf? tzGJYvdkuf &Sdw,f/ olwdkYrSmvnf; yg0geJY?
tmPmeJY/

'Dvdk IyfaxG;aewJh urmrSm uGefjrLepfawG?
qdk&S,fvpfawGu t&Sif;&Sif0g'eJY wdkufMujyefw,f/
t&if;&Sif0g'uae 'Drdkua&pDudk zGifh[Muw,f/ urmrSm
vlwpfa,mufu wpfa,mufudk? wpfzGJYu wpfzGJYudk rdrd wdkY
ae&m vHkNcHKpdwfcsa&;twGuf wdkufcdkuf aeMuw,f/ ,Hk
MunfrI trsKd;rsKd;? vlwef;pm; trsKd;rsKd;eJY udk,foef&m oef&m
qGJudkifMuwJhtcg urmBuD;uom puLajryHk wpfcsyfqdk&if
tpdwfpdwf tydkif;ydkif; uGJjym;aeavmufr,f/

'Durm[m ynma&;eJY BudK;yrf;MuwJh usaemf
wdkY urmjzpfygw,f/ 'Dvdk ysuf,Gif;aewJh urmrSm oifh
awmf&m aexdkif&SifoefzdkY ynma&;u OD;aqmif ay;Ekdif&yg
vdrfhr,f/

tJ'Dawmh tESpfcsKyfMunfh&if - ynma&;[m
'Dvdk upOfhuvsm; jzpfaewJh avmurSm rdrdPfpGrf;eJY
rdrdudk,fudk? rdrdywf0ef;usifudk tpDtpOfwus jzpfatmif
axmufyHh ay;EkdifpGrf; &Sd&r,fvdkY qdkcsifw,f/

pnf;abmifeJY usOf;usyfaewJh avmuudk
azmufxGufNyD; ynma&;u cifAsm;udk vGwfvyfrI ay;Ekdif&
r,f/ cifAsm; vGwfvGwfvyfvyf &Sifoefaexdkif oGm;Ekdif&
r,f/ cifAsm; ESpfoufwJh? cifAsm; jrifwJh? cifAsm; ,HkMunfwJh
ydkcdkifrm vHkNcHKr,fh vlYabmif tzGJYtpnf;opf? urmopfudk
zefwD; Ekdif&r,f/ cifAsm;ab;rSm ydwfusyf aewJh? tdka[mif;
aer,fh taESmiftzGJY rSeforQudk acszsuf ypfEkdif&r,f/

b0[m pifppf vSyygw,fqdk&if


usaemfwdkY ynmoifMum;&jcif;
&nf&G,fcsuf[m tJ'DtvStyudk
azmfusL;EkdifzdkY jzpfygw,f/
b0[m t&kyfqdk; tusnf;wef
ygw,fqdk&if usaemfwdkY
ynmoifMum;&jcif; &nf&G,fcsuf[m
tJ'Dtusnf;wefrIudk
avsmhenf;oGm;atmif azmfaqmifEkdifzdkY
jzpfygw,f/

ppfrSefwJh ynma&;[m tJ'gawGudk tjynfht0 axmuful


ay;Ekdif&ygr,f/ vlYabmifavmu? urmavmuudk &J&J0Hh0Hh
&ifqdkif jzwfoef;EkdifzdkY ynma&;u OD;wnfay;Ekdif&r,f/
'Dynma&;eJY vl[m rdrdudk,fudk,f ppfaMum&if;? rdrd
ukd,fudk,f a0zef&if; pifppf trSefw&m;udk &SmazG
oGm;Ekdif&ygr,f/ qdkvdkwmuawmh ynma&;[m cifAsm;
udk,fcifAsm; qufvufNyD; ynmyGm;Edkifatmif vrf;
aMumif; ay;Edkif&r,f/ cifAsm;&JU tw? bk&m;ocif? arwm
pojzifh tqufrjywf avhvm&if;? oif,l&if; tajz&Sd&m
OD;wnfoGm;Ekdif aeap&r,f/

'DvdkrS roGm;EkdifbJ cifAsm; udk,fwGif;u
aMumuf&GHUpdwfeJY 'Hk&if;udk 'Hk&if;twdkif; aexdkif&Sifoef oGm;
r,fqdk&if ynma&;&JU t"dym,fvnf; vHk;0 ysufokOf; oGm;
vdrfhr,f/

'gaMumifhrdkY vlYtawG;tac:? vlawG&JU pdwf?
vlawG&JU wdk;wufrIudk zsufqD;aewJh tJ'D aMumufpdwf y
aysmufoGm;zdkY? vGwfvyf&J&ifhwJh pdwfeJY rdrdavmuudk rdrd
zefwD; azmfaqmifEkdifzdkY ynma&;u OD;aqmif ay;ae&r,f
vdkY qdkcsifw,f/
aZ,s
J.Krishnamurti: This Matter of Culture udk zwfI&if;
http://zayyablogger.blogspot.com/

111

pmoifjcif;
rdk;csKdoif;

tck 'DrSm aEG&moD a&mufvmNyDqdkawmh xkH;pH
twdkif; ylpjyKNyDaygh/ ylawmh aevdkY xdkifvdkY raumif;bl;/
vif;awmh vif;csif;yg&JU ? 'gayr,fh tdkufw,f/ udk,fu 'DrSm
aEGOD;&moDudk oabmusw,f/ &moDOwkvnf; aumif;?
aea&mifjcnfvnf; aumif;aumif;&vdkYyg/ yef;awGvnf;
yGifhMuwmrdkY jrifjriforQ eSpfoufrdw,f/

twl vdkufoGm;&NyD; tarpmoifwm ulvkyf ul0dkif;NyD;


uav;awGudk pmoifay;? oDcsif;qdk oifay;&wm/
uav;awGu ausmif;BuD; rwufcif rlBudKuav;awG
qdkawmh ulxdef;&if; udk,fyg a&maqmhwJhtcgvnf; aqmh
aygh/

taru rdbudk ulvkyf&if; b0udkvJ em;vnf
atmiff? vlawGeJYvnf; qufqHwwfatmif? ausmif;ydwf
xm;csdefrSm pdwfvnf; ravatmif 8wef; ausmif;ydwf&uf
u pNyD; udk,fwdkY nDtpfr wawG tarhausmif; vdkuf&
awmhwmyJ/ tprSmawmh ysif;w,f/ rvdkufcsifbl;/ aemuf
awmh wjznf;jznf;eJY pmoif&wmvJ pdwf0ifpm;NyD;
aysmfvmw,f/ uav;awGeJY ae&wm? olwdkY wdk;wufrI
av;awG apmifhMunfh&wm? olwdkY jzLpifrIav;awG oabm
usrdwm tpkHaygh/


i,fi,fwkef;u aEG&moDqdk&if ausmif;ydwfwm
rdkY aysmfp&m taumif;qkH;aygh/ uav;qdkawmh aEG&moDudk
om arQmfrdwmyJ/ ausmif;wuf&wJh tcsdefawGrSm reuf
apmapm ausmif;wufzdkY EdI;&oavmuf aEG&moD ausmif;
ydwf&ufus&ifawmh tapmBuD; tvdkvkd edk;aewwfw,f/
aqmhzdkY upm;zdkY &,f'DyJ qdkovdkaygh/ 'guvnf; 7 wef;
avmuf txdygyJ/

8 wef; ausmif;ydwf&ufu pNyD; udk,fwdkY tarh
ausmif;udk p vkduf&ygw,f/ tarhausmif;qdkwm tar zGifh
uav;av;awGudk aygifay:rSm ayGYcsDNyD; olwdkY
xm;wJh rlBudKausmif;av;yg/ tJ'Dausmif;av;udk tareJY vufao;ao;av;awGay: xyfudkif&if; 0vkH; 0vkH; vdkY
112

qdkNyD; 0dkif;0dkif; a&;wwfatmif twlwl a&;&w,f/



tazh&JU ]rr00 xxu} uAsmoif&if ykHazmf
p&mrvkdbJ udk,fhudkMunfhMunfhNyD; olwdkY qdkMuw,f/

]aevkH;eDeD naeapmif;awmh tarhausmif;udk
oGm;&r,f} vdkY [efyef trlt&mav;eJY qdk&wmudk oabm
usw,f/

]reDuav; bmawGoif? pma&;pmzwfoif..}

qdkwm tazu udk,fwdkY nDtpfrwawGudk pyfcJhwmrdkY tJ'DuAsmav;awG jyefoifay;&wm aysmfw,f/

uav;awGu ryDuvm yDuvmeJY ac:wmu
q&mr rdk;csKyfoif;wJh/ ]csKd} yg qdkwm ajymr&/ b,fheS,f
igheHrnf vSwywrSm rdk;BuD;pkef;pkef;csKyfovdk jzpf&ygvdrfh
vdkY../ wcsKdUu w&kwfuav;awGrdkY ]oif;} udk ]wif;}
vkyfcsifao;w,f/ olwdkY toHav; em;axmifNyD; &D&?
tarmajy&wmaygh/

owfykHppfvdkY &&if udk,fu olwdkYxufawmif
aysmfrdao;w,f/ wcsKdUuav;awGu olwdkY pm&vdkY udk,f
aysmfwmudk oabmusNyD; pmawGawmif BudK;pm;vdkY../
*Pef;awGrsm; wGufvdkufwm wukH;ukH;eJY../ eSyfacs;udk
vufckHeJY okwfvdkuf? udk,fhudk armhMunfhvdkuf? wGufvdkuf
eJY../ udk,fuvnf; trSeft&SnfBuD; jcpfay;vdkufwm../

'geJY t&Sdef&NyD; tarhausmif;wifru? tdrfrSmyg
pmawG oifawmhw,f/ tdrfrSm pmoifwmuawmh tdrfrSm
vmulwJh &Gmu nDrawGudkyg/ olwdkY&Gmudk pma&;&if tqkH;
owfrSm ]awmfaoNyD} vdkY a&;xm;wmudk ]ao} rSm 0peSpf
vkH;ayguf xnfhrS rSefawmhrayghvdkY rifeDeJY jznfhypfvkduf
wmrsKd; q&mvkyfwwfw,f/ wcgwavrsm; pmr&&if rifeD
eJY jyifypfwm pmtkyfrSm &Jyawmif;cwfvdkY../ ynmpGrf;jyw,f
ajym&rSmaygh/

cifr qdkwJh nDrwa,mufuawmh owfykH ppf
awmhr,fqdk&if olYvufrSm ul;NyD; rSwfxm;w,f/ udk,fu
tpu rodbl;? cyfwnfwnfeJY owfykHac:aewm/ rD;&xm;
pD;vmyg? tvum; rpD;&wdkYbmwdkYaygh/ olu qHyifuG,fNyD;
vufz0g;u pmawGudk cdk;MunfhNyD; a&;aewmav/ rSefvS
csnfvm; atmufarhvdkY vufz0g; jyygtkH; qdkawmh &Dae
w,f/ wHawG;eJY Budwfzsufao;w,f/ rrDbl;/ q&mr
rdoGm;wmaygh/


udk,fu cdk;csvdkY qlyl Budrf;armif;vnf; cifru &D
aewmyg/ pdwfrqdk;ygbl;/ vdkufvnf; vdkufwJh q&m
wynfhyJ/ udk,fhtpfrawGuawmh udk,fwdkY nzuf pmoif zdkY
jyifqifaeMuNyDqdk&if tdrfay: wufajy;Muw,f/ em;at;
yg;at; vGwf&majy;MuwJh oabmaygh/ cdk;cs&if udk,fu ql?
olu &DeJY rkefYvkH;puL uyfaevdkYav../ [dkwa,mufu
vnf; pm&awmif cdk;awmh ul;vdkuf&rS.. qdkwmrsKd;/


]cifr&,f? eifuvJ eifyJ? bmvdkY olrBudKufwm
cdk;cs&ovJ? roifcsifvJ roifygeJYawmh} vdkY tpfrawGu
ajymMuvnf; cifru oifcsifwmygyJ/ tifrwef BudK;pm;
csifpdwf? pmwwfcsifpdwf &Sdygw,f/ 'DvkdeJY olvnf; &nf;pm;
pmudk owfykHrSefrSefeJY a&;wwfoGm;NyD; a,mufsm;&oGm;rSyJ
udk,fwdkY pmoifwm wcef;&yfawmhwm../ olBudK;pm;aewm
'gaMumifhudk;/

'DvdkeJY vkyfief;cGifxJa&muf? a&jcm;ajrjcm;
a&mufeJY pmoifcef;av;eJY tvSrf;uGmoGm;w,f/ [dk;
wavmu udk,fwdkYaewJhNrdKU rSm jrefrm uav;av;awGudk
tcrJh jrefrmpm oifay;Mur,fqdkNyD; vlBuD;awGu pDpOfMu
awmh udk,fwdkYvnf; udk,fwwfedkifwJhzufu 0dkif;0ef;Mu
wmaygh/ &efukefrSm ausmif;tkyfq&mr vkyfouf&ifhcJhwJh
rmrm;eJYtwl om;trdeSpfa,muf we*FaEGaeYwdkif; uav;
awGudk jrefrmpm oGm;oifMuygw,f/

'DrSmu uav;awGu jrefrmvdk pum;ajymwJh
todkif;t0dkif;rSm BuD;jyif;&wmr[kwfawmh olwdkYudk udk,fh
bmompum;wckudk pdwf0ifpm;vmatmif? ajymcsif?
a&;csifvmatmif q&mrawGtm;vkH; wdkifyifaqG;aEG;NyD;
oifMuwmyg/ &efukefrSm oif&wmeJh rwlygbl;/ vlBuD;rdb
q&morm;udk &kdaoav;pm;zdkY *g&0w&m;vnf; ajymjy
oifjy&w,f/ em;axmifusifh? ajymusifh&atmif uAsmawG?
ykHjyifav;awGvnf; qkdjy? ajymjy&w,f/

uav;awGu pdwfyg0ifpm; Muygw,f/ pum;
vnf; em;axmifw,f/ tdrfpmvnf; rSefrSef vkyfvmNyD/
q&mrudk ajym&ifvnf; jrefrmvdk BudK;pm;NyD; ajymMuw,f/
wcsKdUrdbawGu jrefrmvdk tdrfrSm tNrJ ajymaewJh uav;
rsm; qdk&ifawmh pum;ajym&mrSm odyftcuftcJ r&Sdbl;/ ydk
oGufoGuf ajymedkifwmaygh/ udk,fwdkYuvnf; jrefrmvdkyJ
ajymNyD; oifwmyg/ bmompum;wckqdkwm wwfxm;&if
113

tusKd;rsm;wmyJ r[kwfvm;/

tJ'DrSm oifwmeJY ,lwm uGJvGJwmav;awGudk
ajymjycsifao;w,f/ yxrqkH;aeYrSmyJ 0vkH; oifw,f/
aemuf xqifxl; oifvdkufw,f/ tdrfjyefa&mufawmh
udk,fwdkYrdwfaqG uav;tazu olYuav;udk ar;ygowJh/
om;om;q&mru bmoifvdkufovJvdkY../ uav;u
jyefajzw,f/ edkY edkY wJh../ jrwfpGmbk&m;../ udk,foifvdkufwm
xqifxl; oifvdkufwmyg/ uav; tjrif pl;&SvGef;w,f/

aemufwcgawmh uav;awGudk ,yufvuf
oifvdkufyga&m../ uav;awG tazuvJ ar;jyefyga&m/
'Dwcgawmh uav;u jrefrmvdk b,fvdk ajym&r,f rodvdkY olYwifyg;udk ykwfNyD; ajymygw,f/ tJ'g ,yufvuf wJh/
uav;rdbawGeJY rdwfaqGawG jzpfaevdkYomaygh? edkYrdkYqdk csKd
oif; bmawG oifaeygvdrfh jzpfrSm../ uav;awGu olwdkY
tjrifeJY wGJrSwfxm;Muwmyg/ vefYavmufygayw,f/

olwdkYu t*Fvdyfpmudk ydktm;oefwmrdkY jrefrm
tu&mawGudk t*Fvdyfvdk wGJrSwfao;w,f/ 'a'G;udk
three 3 wJh/ ]t}udk thirty two 32 wJh/ ]i} udk C pD wJh/ ]"}
udk Q wJh/ olwdkY rSwfxm;wmav;awGu cspfp&mav;/
aemufNyD; olwdkYudk udk,fjrifawGYae&wJh eD;pyfwJh t&m
awGudk jrefrmvdk ac:ykHac:enf; oif&ao;w,f/ Oyrm
vufr udkjyNyD; 'gudk vufrvdkY ac:w,f? vufndK;udk axmif
NyD; 'guawmh vufndK;aygh/ vufcv,fusawmh udk,f
uvnf; vufcv,fwckwnf; axmifNyD; 'g bmvJ qdk
awmh Oh My God wJh/ uav;awG tukefvkH; 0dkif;
atmfMuyga&m/ q&mrvJ aMumufvefYNyD; vufudk tjref
&kyfvdkuf&ygw,f/ udk,fh&kd;&dk;udk olwdkYu qef;qef; awG;
ypfvkdufMuwmav../

'DvdkeJY uav;awGeJY q&mr pcef;oGm;aeMuwm
tawmfawmh c&D;aygufaeNyD/ aysmfp&mvnf; aumif;w,f?
pdwfvnf; csrf;om&ygw,f/ 'gaMumifh MunfEl;rdwmav;
awG udk,fhrSwfwrf;rSm trSwfw&wdkY xm;vdkufwmyg/
aemufvnf; olwdkYtaMumif;av;awG a&;zdkY BudK;pm;tkH;
r,f/
rdk;csKdoif;

114

urmajr
a&GUaeygonf
rsKd;jrihfcsKd


]usaemf nwkef;uzsm;vdkYAsm? tJ'gaq;rSL;u
xrif; rpm;eJYOD;? aumfzDav; EkdYav; aomufqdkvdkY? tudkwdkY 0dkif;rSmrsm; EdkYrIefY &Sdrvm;vdkY..}

usaemf pmcdk;zwfae&if; toHMum;vdkY armh
Munfhvdkufawmh udknDnD/ ]&Sdw,f? udknD cPav;} ajym
NyD; [kdEIduf onfEIduf vkyf&awmhonf/

tem;wGif ykwD;pdyfaeonfh udkatmifcdkifu
tptqHk; Mum;yHk&\/ pdyfvufp ykwD;udk &yfNyD; xvm\/

]a&mh w0ufavmuf &Sdao;w,f? ,lom
oGm;awmh}

][m.. trsm;BuD;yJ? enf;enf; cGJ,loGm;r,f}

]&w,f udpr&Sdbl;? ,lomoGm;? axmif0ifpm
eD;NyD? vdk& r,f& aqmifxm;wmyJ[m}

usaemfh EkdYrkefYxkwfudk Munfh&if; udkatmifcdkifu
]rSef;prf;} [kqdkum txkwf atmufajcydkif;udkuyfNyD; ao
aocsmcsm Munfh\/ ]tif;.. oufwrf;awmh rukefao;bl;?
aumif;awmh aumif;OD;r,f xifwmyJ? raocsmbl;?
usaemfhrSm topf&Sdw,f udknD? vwfvnf; vwfw,f?
trsKd;tpm;vnf; ydkaumif;w,f umae&Sif;yJ? a&mh.. 'g
,loGm;? tJ'g jyefay;vdkuf} [kqdkawmh usaemfhpdwfxJ ckwk
wkjzpfoGm;onfudk udknDa&molyg &dyfrdyHk&onf/

udknDu tm;wHkYtm;emjzifh ]&ygw,f udkatmif
cdkif? aeygYap? aus;Zl;yJ? usaemf 'gyJ ,loGm;r,f}

]r[kwfwm udknD&,f usaemfu apwemeJY
ajymwmyg? tJ'gu w&kwfvkyfBuD;Asm? azgufvnf; azguf
xm;NyD;om;BuD;? omreftcsdef aomuf&ifawmif tm[m&
rjynfhygbl;? tck[mu zsm;vnf; zsm;aewm? tm;&SdzdkY vdk
w,fav? rawmf0rf;awGbmawGysuf&if zsm;ae&wJh txJ

ydkqdk;r,f? a&mh ,lomoGm; tm;remeJY} ajymvnf;ajym ay;


vnf;ay;vdkufonf/

udknDvnf; ,lomoGm;&onf usaemfhudk tm;
emaeoa,mif/ umae;&Sif; b,favmuf aumif;rSef;
usaemf taotcsm rajymEkdifaomfvnf; w&kwfxkwf
vdyfjym EdkYrIefYum; usaemfwdkY i,fi,fu aomufcJhonfh
vl&nfcRef EdkYrIefYavmuf raumif;aMumif; odygonf/ ,ck
vl&nfcRefvnf; r&Sdawmh/ aps;oufomNyD; trsm;oHk; vdyf
jymrsm; jrefrmjynf ae&mtawmfrsm;rsm;wGif ysH0JaeMu
avNyD/

aqmf'Dtma&AsEkdifiH? rumbk&m;zl;rS jyefvm
onfh tarhem;wGif aqGrsKd;? rdwfaqGrsm; 0dkif;0dkif;vnf/
wcsKdUu tarhudk EkdifiHjcm;qdkwm bmeJYwlaMumif;/ wcsKdU
&moDOwktaMumif;? wcsKdUu tpm;taomuftaMumif;?
wcsKdU av,mOfpD;wJh taMumif;? wcsKdUu rumr'Dem
taMumif; pHkaeonf/ ab;u em;axmifaeonfh usaemf
uom armaeaomfvnf; taruawmh rarmwrf; jyef
ajz\/

enf;enf;av; tcsdef vifhvmawmhrS taru
aqmf'DrS ol0,fvmonfh vufaqmifypnf; xkwfudk xkwf
cdkif;NyD;jznf\/ awmfawmfav; pHkonf/ 'gawG tm;vHk;udk
olaqmf'Dtma&Asu 0,fvmrSef; usaemfodonf/ tm&Apf
pmrsm; xGif;xk a&;om;xm;onfh zefwHk; zefjym;av;rsm;?
bmoma&; ordkif;0ifae&mrsm;udk &kyf<u yHkoGif;xm;onfh
zefxnfrsm;? ya&mzufrdk[mruf 0wfjyKcJh&m ausmif;awmf
yHkpHi,f? tpvmrfbk&m;zl; trsKd;orD;0wfpHk? NcHKxnfrsm;
yk0grsm;? tpvmrf bmom0ifwdkif; txG#ftjrwf wefzdk;
xm;Muonfh trSwfw& atmufarhzG,frsm; pHkaeonf/
115


'gu b,folYtwGuf? 'gu b,f0ghtwGuf ajym
NyD; cGJwrf;csaeonfh tarhab;wGif xdkifum usaemfu
xdkypnf;rsm;udk Munfhaerd\/ vuf&mav;awGu zefpD
qefNyD; vSaeonf/ odyf tcefYBuD;awG r[kwfMu/ aps;u
vnf; tvGefoufomonf/ vdkcsif odrf;csif p&mav;awG/
][,f.. w&kyfvkyfawGawmh} [kqdkonfh wtHhwMo
toHMum;awmhrS aocsmMunfhrdawmh\/ [kwfonf/
bk&m;zl;jyef txG#fjrwf trSwfw& ypnf;wdkif;wGif e*g;
BuD;cHwGif;rS rIwfxkwfvdkufonfh rD;vQHrsm; [yfaeNyDaum/

usaemf xdkif;a&mufawmh uGefysLwmESifh pawGY&
onf/ 'Dht&ifu uGefysLwmqdkwm vufESdyfpufESihf w,fvD
aA;&Sif; pyfxm;wJh[mvdkYom xif\/ aemufawmh tcefY
oifhNyD; uGefysLwmwvHk; 0,fjzpf&ef zefvm\/ em;vnf
onfh oli,fcsif;wOD;u tBuHay;onf/

]'DrSmawmh tdyfcsfyDeJY 'Jvf vloHk;rsm;w,f/ cif
Asm; oHk;r,fh taetxm;eJYqdk tdyfcsfyD 0,fwm ydkaumif;
w,f..} qdkaomaMumifh usaemf olajymwmyJ 0,frnf[k
qHk;jzwfvdkufonf/ tdrfjyefa&mufawmh oluyJ qifay;
onf/ usaemf ab;xdkifMunfh? ai;oloufouf/

]cifAsm; aqmhzf0Jtopf wcsKdU 0,f&r,f/ us
aemfh &Sdwmawmh wcgwnf; tifpawmvf vkyfay; oGm;
r,f/}

]tif;av? cifAsm;yJMunfhusuf vkyfay;yg? us
aemf em;vnfwm r[kwfawmh} ]&ygw,f reufjzef
avmufaygYAsm}/ ]'gayr,fh wckawmh&Sdw,faemf usaemf
w&kwfypnf;awGawmh rvdkcsifbl;}

]bmjzpfvdkYvJAs} ]olrsm;awGajymwmyJ w&kwf
ypnf;awGu nHhw,fwJh} ]tif;av? tar&duefvkyf?
*syefvkyf tppfawGavmufawmh raumif;bl;? trSefyJ?
'gayr,fh tck cifAsm;&SdwJh ydkufqHeJYvnf; tJ'grsKd;awG
r0,fEkdifbl;As/ tck cifAsm; uGefysLwm udk,fwdkifu w&kwf
vkyfavAsm/ tvkyfjzpfygw,f/ aqmhzf0JawGqdkvnf;
tjyifu aumfyDawG 0,fwm aps;ydkoufomw,f? oHk;
awmhvnf;rxl;bl;? twlwlygyJ}

]at;Asm.. usaemfu rodygbl; olrsm;awG
ajymvdkY}

rdwfaqGu ]usaemfvnf; taumif;pm; oHk;csif
wmayghAs? 'gayr,fh 'geJYvnf; tvkyf jzpfaewmyJ[m/
aiGydkukefvnf; udk,fuoHk;rSm 'DavmufyJqdkawmh 'geJYyJ
udkufw,fAs}

] at;av.. 'gqdkvnf; NyD;wmyJ} onfvdkESifh
116

tEkxnf tMurf;xnf enf;ynme,fy,f\ tpdwftydkif;


wcsKdUudk *&dwfa0gwHwdkif;BuD; aemufcHwGif jrifvm&\/

2010 urmhzvm;abmvHk;yGJBuD;udk awmif
tmz&duwGif vkyfoGm;onf/ usaemfu abmvHk;yGJudk
0goemrygvS/ odkYaomf vlajymrsm;aom taMumif;t&m 3
ck udkawmh em;pGifhrd\/ *smreD a&b0J? puFmyl Muufwla&G;ESifh
AlAlZDvm/

xdka&b0Ju yJGrprD b,ftoif;Ekdifrnf? IH;rnf
udkBudKa[m\/ ol a[movdk trSefrsm;onf[kvnf;
ajymMuonf/ wcsKdUu a&Ta&b0Jav;qdkNyD; tcspf ydkMu
ovdk wcsKdUu a&b0Jpkwf tokwfpmjzpfcsifvdkY qdkNyD; Budrf;
\/ puFmyl Muufwla&G;uawmh a&b0Javmuf vlcspfvl
rkef; rrsm;ovdk vlodvnf; enf;\/

aemufwcku AlAlZDvm/ tmz&duef&dk;&m av
rIwf wl&d,m/ yGJMunfhpifawGuae AlAlZDvm rIwfMuwm
em;uGJrwwf/ 'dkifawGvnf; pdwfnpf\/ uGif;xJrSm
abmvHk;orm; tcsif;csif;a&m 'dkifawGyg wa,mufudk
wa,muf rMum;&awmh/ aemufydkif;yGJawGrSm AlAlZDvm rIwf
wmawGudk wm;ay;zdkY abmvHk;tzGJYcsKyfudk 'dkifawG?
abmvHk;orm;awG? toif;enf;jyawGu wdkifonf/
tzGJYcsKyfu olwdkY&dk;&m wl&d,m jzpfonf/ wm;cGifhr&Sd/ rwm;
paumif;[k taMumif;jyef\/

ylnHylnHESifh yGJom NyD;oGm;onf AlAlZDvmoHawG
uGif;xJrSm nHwkef;/ urmhzvm;rSm AlAlZDvmawG oef;csD
a&mif;vdkuf&\/ xkwfvkyfol? wifydkYa&mif;csolawG awmf
awmfav; yGoGm; Muonfqdk\/ AlAlZDvmum; a&S;wkef;u
ppfyGJ? bmoma&;ESifh &dk;&m tcrf;tem;awGrSm tmz&du
wdkufom;awGoHk;onfh &dk;&mwl&d,m/ olu tmz&durSm
arG;NyD; vlvm;ajrmufonfh tmz&dum;om;tppf/ tck
xdktmz&du aoG;tppfonf ,efpDjrpfxJuae a&ul;NyD;
olYZmwdajru abmvHk;yGJudk b,fub,fvdk a&mufvm
onf rod/

usaemfh em;vnfxm;csuft& wdkif;jynfwck\
tvHESifh EkdifiHawmf trSwfwHqdyfqdkonfrSm xdkwdkif;jynf\
oauFw/ txG#ftjrwfjyK&m/ tvHay: wifxm;onfh
oauFw&kyfwdkY trsKd;rsKd;jzpfEkdifrnf/ taor[kwf/ jyifvdkY
&onf/ jyifvnf; jyifMuonf/

vuf&Sd oauFwudk vuf&SdvlawGu BudKufvdk h
oHk;aewmjzpfjzpf? aMumufvdkY vufcHae&wm jzpfjzpf
udpr&Sd/ tBudKufESifhtaMumuf ajymif;vQif oauFw&kyf

vnf; ajymif;\/ wdkif;jynfwjynfudk odrf;ydkuf NyD;NyD;jcif;


t&ifqHk;vkyfonfrSm tvHvJjcif; jzpfonf/ tvHa[mif;
ESifhtwl tvHa[mif;\ twdwfudk? rsKd;cspfpdwfudk csKd;jyjcif;
jzpf\/

wcsKdU EkdifiHrsm;\ tvHtay: tav;tjrwf
jyKrIu wcsKdU EkdifiHawGxuf ydk\/ b,favmufydkydk b,f
avmufavsmhavsmh olwdkY tvHudk rD;IdUvQif aZmufxdk;
vTifhvQif wdkif;jynfudk xdyg;jcif;[k cH,lMuonf/ tar&d
uef tvHudk twGif;cH abmif;bDvkyf 0wfvdkY &aomfvnf;
rnfolrQ rD;IdU cGifh r&Sd/

9^11 trTmarQmfpifBuD;rsm;ESifh yifwm*Gefudk
tpvmrf tpGef;a&muf tcsKdU wdkufcdkufNyD; aemufydkif;
tar&durSm tvHxlwmawG ydkrsm;vmonf[k ajymoH
Mum;zl;onf/ cyfvSrf;vSrf;rSyif jrifEkdifavmufatmif
vTifhxm;onfh {&mr tvHBuD;rsm; usaemfaeonfh NrdKU
uav;wGif tajrmuftrsm;&Sdonf/ wjcm; NrdKUrsm;wGif
vnf; xdktwdkif;/

]t&ifu tJ'D tvHBuD;awG r&Sd} [k NrdKUcHawGu
ajymjyonf/ 9^11 tNyD;rSm tar&duefawG olwdkY tvHudk
ydkNyD; cspfvmMuwmrsm;vm;[k usaemf awG;rdonf/ tvH
onf wdkif;jynf\ oauFw/ tvHudk cspfjcif;onf
wdkif;jynfudk cspfjcif;/ tvHudk bDuDeDcsKyf 0wfxm;onfh
tar&duefrwOD;udk ]bmvdkY0wfvmvJ} [k ar;Munfhawmh
]igwdkY tvHudk jrwfEdk;vdkYaygY} [k qdk\/ cspfyHk cspfenf;rsm;
uGmoavm[k awG;p&maumif;onf/

usaemf NyD;cJhonfh tywfu udpwckjzihf NrdKU jyif
buf a&mufonf/ tjyefusawmh vdkufydkY ay;olu
tvmwkef;ueJY jrifuGif; rwlatmif tjcm;vrf;u
armif;NyD; jyefrnf qdkonf/ tvmwkef;u vrf;rSm puf&Hk
tvkyf&HkawG rawGY&oavmuf tjyefvrf;Muawmh ayg
vdkufonfh puf&Hkrsm;/ um; toGm;tvmuvnf; xlonf/
rD;ydGKifh cPcP rdNyD; c&D; odyfrwGifvS/ ab;bDudk MumMum
Munfh&ojzifh usaemfu BudKufonf/ zwfvdkY rDorQ
aMumfjimqdkif;bkwfawGudk zwf&if; r&Sif;wmawG olYudk
ar;&onf/ puf&HkBuD;wckem;a&mufawmh rD;ydGKifhtMumBuD;
rdonf/ puf&HkBuD; ab;rSm puf&Hki,fav;awGvnf; jrif&
onf/

onfrSm usaemf qdkif;bkwfwckqD rsufaph
a&mufoGm; onf/ Here American Flags, Made in
America, Buy one, Get one Free. oabmuawmh
]a[m'DrSm tar&duefvkyf tar&duef tvHawGaemf?

wpfck 0,f&if aemufwpfck tvum;&r,f} qdkjcif;yif/


zwfNyD; olYudk vSnfhar;r,f tvkyfrSmyJ olu &,fNyD; ]bm
vJ.. rsKd;.. rif; tHhMooGm;vm;..}wJh/

usaemfu ]tif;..}qdk awmh/

]tar&duef tvHtrsm;pku w&kwfvkyfav?
'DrSmvkyfwmeJY [dkuvmwmeJY aps;u awmfawmf uGm w,f
uG/ t&nftaoG;uawmh odyfrxl;ygbl;.. igwdkYvnf;
w&kwfvkyf tar&duef tvHawGyJ toHk;rsm;w,f Made
in China, of America aygYuG} wJh/ ajymjyaeonfh
olYtrlt&mESifh avoHwGif xl;xl;jcm;jcm; r&Sd/ ajym&dk;
ajympOf udpwckvdk/ usaemfuom awG;aerdonf/

]rif;uvnf;uGm.. wjcm; ypnf;awGuawmh
xm;ygawmh.. tck[mu tvHavuGm}[k usaemfh pum;udk
olu ]tvHyJjzpfjzpf bmyJjzpfjzpfav.. ukefypnf;yJ r[kwf
vm;.. t&nftaoG;wlNyD; aps;oufom&if oufomwm
udkyJ 0,frSmaygY? pD;yGm;a&; tajctaeuvnf; rif;odwJh
twdkif;yJ.. rif;qdk&ifaum..} wJh/ usaemf bmrS jyefrajym
jzpfcJh/

pufrIvkyfief;rsm; w[kefxdk; wufvmNyD; pufrI
t&if;&SifBuD;rsm; urmywf tjrwf&Smaecsdef/ tdrfwGif;
rIESifh trsKd;om;ydkif wEdkifvkyfief;av;rsm; aendKp/ puf
,uef;rsm;u vuf,uef;rsm;udk wGef;wdkufz,fcsp/
vufvSnfh Adkif;iif pufuav;wvHk;ESifh r[wr*EDBuD;/
jynfwGif;jzpfudk tm;ay;yg a<u;aMumfoHESifh yGJ0ifcJhonfh A
rmjynf 0HomEkacwf trsKd;om;a&; vIyf&Sm;rI..../

t&if;&Sifpepf? qdk&S,fvpfpepf? bHk0g' wnf
aqmufjcif;? wHcg;zGifh0g'? aps;uGufpD;yGm;a&;? *vdkb,fvf
vdkufaZ;&Sif;? pD;yGm;a&; tusyftwnf;rsm;? aiGaMu;aps;
uGufNydKvJjcif;? aiGwefzdk; tedrfhtjrifh? yg0g taysmhtrm
ponfh usaemf em;rvnfonfh jyemaygif; aomif;
ajcmufaxmifjzifh a&GUaeonfh urmajrum; usaemfwdkY
um;av;ESifhtwl usaemfh tawG;rsm;ESifh twl vdkufa&GU
aeygyaum..../
rsKd;jrifhcsKd

117


taMumif;wkdufqkdifvQif uGyfy
spf pum;0kdif;rsm; jyefvnf
ay:xGef; apcsifonf/ cyfi,fi
,fwkef;uawmh a&S;vlBuD;rsm;\
uGyf
yspf pum;0kdif;rsm;taMumif; zw
fcJh &zl;ygonf/

txl;ojzifh vomaomnrsm;w
Gif us,fjyefY oufaomifh
oufom&Sdaom uGyfyspfrsm;ay
: a&aEG;Murf;? xef;vsuftp&
Sdaom
118

tcsKdwnf;p&mrsm;jzifh pum;0kdif;rsm; cif;usif; aqG;aEG;


MuykHwdkY jzpfonf/

ajymqkd wifjyMuaom taMumif;t&mu tajc
taeay: rlwnfrSm aocsmonf/ wcgw&H pyg;aps;? ig;
aps;ESifh trawmfaMu;taMumif; jzpfrnf/ wcgw&H rkd;
av0oESifh wkdif;a&;jynfa&;udp jzpfrnf/ wcgw&H
om;a&;orD;a&;ESifh oma&;ema&; jzpfrnf/ wcgw&Hawmh
w&m;"reSifh pmtaMumif; aytaMumif; ajymcsif ajymMu
rnf/

rnfonfh taMumif;udpukd ajymqkd aqG;aEG;Mu
onfjzpfap...? tjyeftvSef av;pm;rIrSty BudKwif owf
rSwfxm;aom pnf;urf;rsm; &SdcsifrS &Sdvdrfhrnf/ b,folu
bmrajym&[k wm;jrpfxm;wmrsKd;? b,folu b,fESpfcGef;
xufykdNyD; rwifjy&[k uefYowfxm;wmrsKd; &SdEkdifrnf
r[kwf/ xkdYtjyif uGyfyspf0kdif;odkY tjyifvl rvm&? rSwfwrf;
rwif& qkdonfrsKd;vnf; awGY&rnf r[kwfyg/

pum;0kdif;vkyfonfh ae&mukdu aetdrfwpfckck
\ tjyifbufrSm &Sdygonf/ tumt&H r&Sdonfh vGwfvyf
aom uGyfyspfay:rSm pka0;Mujcif; jzpfonf/ pum;0kdif;ukd
OD;aqmifonfh yk*dKvfrsm;onf uGyfyspfay:okdY a&mufvm
aom taMumif;t&mwkdif;ukd ae&mxkdifcif;\ vGwfvyf
yGifhvif;rI obm0tay: tajccH ajymqkdMu rnfjzpfonf/

uGyfyspfpum;0kdif;onf wHcg;ydwf tpnf;ta0;
r[kwfonhf twGuf owif; aygufMum;rSm pkd;&drfp&m r&Sd
yg/ xkdYjyif igYpum;EGm;& ajymjcif;rsKd;vnf; r[kwfojzifh
acgif;Nidrfh acgif;cg oufoufyJ wkefYjyefp&m rvkdyg/

uGyfyspfpum;0kdif;odkY wufa&mufolrsm;onf
rdrdwkdY\ todPfwHcg;ukd zGifhxm;&efom vkdtyfonf/
pum;0kdif; twGif;okdY A[kokw wpkHw&m aqmif,lvm&ef
(okdYr[kwf) pum;0kdif;rS jyefoGm;onfhtcg A[kokw wpkH
w&m o,f,loGm;&efom t"du usygonf/

oufBuD;pum;onf oufi,ftwGuf tm;
wufzG,f&m jzpfEkdifovkd? oufi,fpum;onf oufBuD;
twGuf pOf;pm;okH;oyfzG,f&mvnf; jzpfapEkdifygonf/ xkd
tm;wuf Ekd;Mum;zG,f&meSifh qufvuf pOf;pm;qifjcif
zG,f&mrsm;onf aemufwaeY &Sifoef&rnfh vlrIb0 t
wGuf vGefpGm tzkd;wefaom &if;eSD;jrKyfESHrIrsm;om jzpfonf/
wenf;qkd&vQif uGyfyspf pum;0kdif;wkdYrS xGufay:vmcJhonfh
tjyeftvSef oabmxm; tjrifzvS,frIESifh oif,lrIwkdY
onf uRefawmfwkdY bkd;bGm;rsm; Nidrf;csrf;pGm usifhokH;cJhonfh
edp'l0 p&kdufvuPmeSifh tarGtESpfrsm;om jzpf onf/

...
rnfokdYyifjzpfap
tcef;i,fwpfckxJrS pm;yGJ0kdif;
aqG;aEG;yGJrsm;onf vlrsKd;tvkduf? EdkifiH
tvkduf us,fjyefYpGm jzpfyGg;&aom
ppfyGJrsm;? y#dyursm;xuf ykdNyD; MoZm
wdudr BuD;rm;aMumif; orkdif;u
oifMum;ay;cJhNyD; jzpfonf/


uifnmvlrsKd;wkdY\ &kd;&m pum;ykHwpfckwGif
]aumif;rGefaom aqG;aEG;jcif;onf vmbfwpfyg;} [k
tqkd &Sdygonf/ xkdpum;ukd a*smhcsfbm;ewfa&Sm ajymcJh
aom pum;wpfckESifh qufpyf awG;Munfhcsifygonf/

olu t,ltq topfrsm;onf a&S;OD;pGm vl
&,fp&mtjzpf? pdwful;,Oftjzpf ay:xGuf vmwwfMu
onfwJh/ NyD;awmhrS rdpm'd|d t,luJhokdYvnf;aumif;? tpOf
tvm azmufjyefrIuJhodkYvnf;aumif; ajymif;vJum yGifh
yGifhvif;vif;aqG;aEG;&ef ar;cGef;rsm; jzpfvmMuonfwJh/

aemufqkH;usrS tajcckdifrmaom trSefw&m;
tjzpf ay:aygufvmMuonf[k qkdygonf/ ae&mwGif
t,ltq topfwpfck ay:aygufvmzkdYtwGuf tcuftcJ
ESifh tqifhrsm; jzwfoef;cJh&ykHukd olu qkdvkdjcif; jzpfonf/

okdYaomf uRefawmfuawmh xkdtqifhrsm;xJwGif
yGifhvif;pGm aqG;aEG;jcif; qkdonfhtcsuf yg0ifaejcif;ESifh xkd
tajctaetm; rvGJraoG ausmfjzwfzkdY vkdtyfonfwdkYukd
tav;teuf xm;csifygonf/

uRefawmfwkdY b0wGif rSefuefaom qkH;jzwfcsuf
csrSwfEkdifa&; twGuf rSefuefaom owif;tcsuftvuf?
tjriftodeSifh PfynmwkdY vkdtyfygonf/ wpfOD;ESifh
wpfOD; awGYqkH aqG;aEG;jcif;rsm;onf xkdtcsuftwGuf
ueOD; ajcvSrf;p vSrf;jcif;om jzpfonf/

okdYaomfvnf; aqG;aEG; ajymqkdjcif;rsm;ukd

119

aMumufvefY pkd;xdwfzG,f&mtjzpf Ijrifolrsm; &Sdaumif; &Sd


Ekdifygonf/ xkdolrsm;onf aqG;aEG;jcif;rS wqifh xGufay:
vmrnfh toD;tyGifhwkdYukd r,kHMunfolrsm;om jzpfonf/
wenf;tm;jzifh rvGJra&Smifom BuHKawGY&wwfonfh tjrif
uGJvGJEkdifrIukd vufcH&ef cufcJolrsm;[kvnf; qkdekdifyg
onf/ trSefawmh tjrif rwlnDjcif;onf tNrJwap
t[efYtwm;wpfck r[kwfyg/

vlom;tm;vkH;\ aeYpOfb0wGif &nf&G,fonf
jzpfap? r&nf&G,fonfjzpfap...? aqG;aEG; ajymqkdrIrsm; vkyf
aeMuonfom jzpfonf/ xkdtcsufu todynm zvS,f
jcif;ukd ukd,fpm;jyKygonf/

urmhtqifhrD tpnf;ta0; cef;rrsm;rSmom r
[kwf../ NrdKUay:u aumfzDqkdifrSm..? aps;xJu pm;aomuf
qkdifrSm..? vrf;ab;u yvufazmif;rSm..? aus;vufu
uGyfyspfay:rSm.. (ae&mrsm;om uGJcsifuGJoGm;rnf) uRef
awmfwkdY ajymqkd aqG;aEG;aeMuqJ jzpfonf/

uRefawmfwkdY\ oabmxm; tjrifrsm;onf
ukd,fhukd,fukd owd rxm;rdEkdifavmufatmif ta&mift
aoG; pkHvifvSrSef; tjcm;ol wpfOD;wpfa,muf\ xifjrif
,lqcsufrsm;ESifh wkd;xd aygif;pyfMunhfrS odvm&ygonf/

rMumao;rDu rdwfaqGwpfa,muf vuf
aqmifay;aom pmtkyfwpftkyfukd tenf;i,f ukd;um;
csifygonf/ pmtkyftrnfu pm;yGJ0kdif; aqG;aEG;yGJrsm;ESifh
uGefjrLepf0g' NydKvJjcif; (The Roundtable Talks and
The Breakdown of Communism by Jon Elster )../

tqkdyg pmtkyfwGif 1989 ESifh 1990 ckESpfrsm;
twGif; ta&SU Oa&my uGefjrLepf tpkd;&rsm;ESifh twkduftcH
tkyfpkwkdY\ rsm;pGmaom pm;yGJ0kdif; awGYqkH aqG;aEG;yGJrsm;
taMumif;ukd rSwfwrf;wif azmfjyxm;ygonf/

blvfa*;&D;,m;? ykdvef? [efa*&D? csufukdpvkd
AufuD;,m;ESifh *smref 'Drkdu&ufwpf &DyufAvpfEkdifiH 5
EkdifiHwkdYwGif Nidrf;csrf;pGm aqG;aEG; tajz&Smjcif;tm;jzifh
tmPm&Sif tkyfcsKyfa&;pepfukd NydKvJapjcif;? (ykdta&;BuD;
onfu) 'Drkdua&pD tkyfcsKyfa&;qDokdY ul;ajymif;Ekdifjcif;
wkdYukd vufawGY jzpfay: apcJhygonf/

atmifjrifaom pm;yGJ0kdif; aqG;aEG;rIrsm;ESifh twl
oifcef;pm ,l&eftjzpf ratmifjrifcJhaom ndEIdif;rI tajz
&SmrI wpfckudkvnf; tcef;wpfck cGJum wifjy xm;ygao;
onf/ xkdratmifjrifrIu tjcm;r[kwfyg/ 1989 ckESpfwGif
jzpfcJh&onfh w&kwf uGefjrLepftpkd;&ESifh jyKjyifajymif;vJa&;
vkdvm;olrsm; tMum;u &ifqkdifawGYrIyif jzpfonf/
120


rnfokdYyifjzpfap tcef;i,fwpfckxJrS pm;yGJ0kdif;
aqG;aEG;yGJrsm;onf vlrsKd;tvkduf? EdkifiHtvkduf us,fjyefY
pGm jzpfyGg;&aom ppfyGJrsm;? y#dyursm;xuf ykdNyD; MoZm
wdudr BuD;rm;aMumif; orkdif;u oifMum;ay;cJhNyD; jzpf
onf/

xkdtcsufonf pdwful;,Of oufouf r[kwf
rSef; ,cktcg 'Drkdua&pD\ tusKd;ukd cHpm;ae&NyDjzpfonfh
tqkdygEkdifiHrsm;u oufaojyvsuf &Sdygonf/ ta&;BuD;
onfu ndEIdif; aqG;aEG;yGJrsm;onf ormorwf r&Sdaom
&v'f wpfckcktwGuf ausmhuGif; axmifxm;jcif;rsKd;
rjzpfap&efjzpfonf/

xkdYjyif yk*dKvfa&; MoZm xlaxmif&eftwGuf
orm;*kPfjy&rnfh ae&mrsKd; rjzpf&efvnf; vkdtyfygonf/
tjyeftvSef tjrif&Sif;vif;rIESifh em;vnfrIwkdYukd azmf
aqmifa&;twGuf &kd;om;pGm ESvkH;&nfcsif; aygif;qkHjcif;
rsKd;om jzpfoifhygonf/

uRefawmfuawmh &kd;&m tpOftvmrsm;\
aumif;arGukd qufcHaomtm;jzifh uGyfyspfpum;0kdif;rsm;
jyefvnf ay:xGef;apcsifonf/ uGyfyspf\ vGwfvyfaom
tcif;tusif;ukd jrwfEkd;pdwf oufoufaMumifh r[kwfyg/
wpfa,mufESifhwpfa,muf Nidrf;csrf;pGm rsufESmcsif;qkdifzkdY
tajccHusus vkdtyfaeaomaMumifh jzpfonf/

wpfa,muftm;ukd wpfa,muf,lzkdY tajct
ae t&yf&yfu awmif;qkdaeaomaMumifh[kvnf; qkdEdkif
onf/ tjrifuGJjcif;onf obm0 jzpfonf/ tjrifrSm;
aejcif;onfom obm0rS aoGzDjcif; jzpfygonf/

tb,fhaMumifh 21 &mpk acwfBuD;wGif opfom;
(okdYr[kwf) 0g;jzifh jyKvkyfxm;aom tqifwefqm
r&Sdonfh uGyfyspfukd uRefawmf yGJxkwfcsif&ygoenf;../
uRefawmf\ tajzonf uGyfyspf wpfvkH;uJhokdYyif &kd;pif;
aumif; &kd;pif;Ekdifygonf/

uGyfyspf\ obm0t& tm;vkH; vufa&wjyif
wnf; pkaygif;0kdif;zGJY xkdifEkdifjcif;ukd azmfnTef;ygonf/ uGyf
yspfay:wGif ae&m tedrfhtjrifh r&SdaomaMumifh ae&mtqifh
twef; cGJjcm;rIvnf; r&Sdjyefyg/

aus;vufrS uGyfyspfwpfvkH;ay:wGif rnfolu
rnfol\ txufrSm &Sdjcif;onf t"durus/ rnfolu
rnfolxuf BuD;jrwfonfqkdjcif;rSm uGyfyspfay:wGif ajym
rnfh um,uH&Sif\ EIwfrS xGufaom pum;ay:wGifom
rlwnfaomaMumifh jzpfygonf/ /
ol&d,rsKd;

AdkvfcsKyfajymwJh .... EkdifiHa&;


EkdifiHa&;qdkwmu wcgw&HrS tpnf;ta0;vkyfNyD;awmh pifjrihfay:u ajymwJh vlu ajym?
em;axmifwJh vlu em;axmifwJh udprsKd; r[kwfbl;..../
tNrJwrf;tm;jzihf wwdkif;jynfvHk;rSm &SdwJh wkdif;oljynfom;awG[m? rdrdwdkY&JU qkdif&mqdkif&m
tusKd;awGudk qkdifovdk zGJYpnf;NyD;awmhum? rdrdwdkY jyemawGudk vkyfNyD;awmhum
ajz&Sif;&eftwGuf tNrJwrf; vkyfaewJh udpjzpfw,f/

(1946 ckESpf? Zefe0g&Dv? 23 &ufaeYwGif zqyv jynfvHk;uRwf nDvmcHwGif


wifoGif;cJhaom nDnGwfa&; tqdkrS...)

121

ynma&; [mo
udkcrf;em;&JU tbd"mef

]eydkvD,H bdkemywf} [laom {u&mZf bk&ifBuD;
u ]The Impossibility is not found in my dictionary} vdkY qdkcJhaMumif; rSwfom;zl;ygonf/ ]rjzpfEkdifbl;}
qdkwJh pum;vHk; olY tbd"mefrSm r&Sdbl;/ ol rvkyfEkdifwm
bmrS r&Sd bl;udk qdkvdkjcif; jzpfygw,f /

tJhwmudkrS ESif;qDwdkY oli,fcsif; udkcrf;em;
wjzpf vnf; bkef;a0 wpfa,muf rnfodkY rnfyHk tawG;
aygufav onf rod/ awG;yHku eydkvD,H&JU tbd"mefxJrSm
r&SdwJh pum;vHk; ol\ tbd"gefxJrSmrsm; &Sdvdk&Sdjim;
awGYavrvm;vdkY qEjyif;jy odcsifaZmtm;aMumifh ...

rEav;rS &efukefodkY ta~uG;a&SmifpOf wpfcgwkef; u pmtkyfa[mif;rsm; a&mif;wJh qdkifwpfqdkifuae
aps;ayg aygeJY 0,fxm;wJh ]OD;[kwfpdef trsm;okH; jrefrmt*Fvdyf-ygVd} tdwfaqmif tbd"gefxJrSm jyL;jyL;NyJNyJ
&SmMunfhrdw,f qdkyJ..../

bkef;a0&JU OD;[kwfpdef tbd"gef\ pmrsufESm wpf
ae&m&JU atmufajc em;wGif ..

"Impossibility = rjzpfEkdif " qdkwJh

pum;vHk;vnf; awGYa&m bkef;a0wpfa,muf
udkvHbwf ajrmuftar&duwdkuf &SmawGYovdk rsufESmrsKd;eJY
0rf;omtm;& xatmf vdkufwmuawmh.....

] atmf .... vufpowfawmh ] eydkvD,H } &JU
tbd"gefrSm pmtkyfcsLyfwJhol tem; wdvdkufwJh txJ ]rjzpf
Ekdif} qdkwJh pum;vHk; ygoGm;wmudk;wJh/ w,faygYwJh pmtkyf
csKyf olvdkY udkcrf;em;BuD;u qdkowJh &Sif....}

crf;em;vdkufyHkrsm; ...

yef;ESif;qD

122

bmom&yfwpfckudk uRrf;usifydkifEkdif&if
aemufbmom&yf wpfckudk prf;oGm;vdkY
&edkifw,f


wpf&uf ZD0aA' ausmif;om;wpfa,mufu
reufrSm pmar;yGJ ajz&rSmawmif pmusufcsifpdwf r&Sdao;
ojzifh tjyifwGif avQmufvnfaecJhw,f

tJ'DvdkeJY tJ'Dnu tdrfudk aemufusrS jyefa&muf
awmh tdrfa&muf a&mufjcif;yJ ol&JU reufjzef pmar;yGJ t
wGufudk tJ'D tcsdefusrS tylp 0ifrdNyD; aZmacR;yg jyefoGm;
wmaygY

atmf reuf ig pmar;yGJ ajz&rSm b,fvdkrqdk
pmenf;enf;avmufawmh MunfhvdkufOD;rSyJqdkNyD; pmtkyf&JU
rd&m wpfae&mudk vSefvdkufygw,f

ol vSefvdkufwJh taMumif;t&mu OD;acgif;tm;
oefY&Sif;pGm rxm;aom vlrsm;\ acgif;ay:wGif aygufzGm;
onfh ]oef;} taMumif; jzpfaeonf/

(pm~uGif;/ / tJ'D oef;u rdef;uav; trsm;pk
acgif;ay:wGif &Sdwwfonf/)

rxl;bl;qdkNyD; tJ'D ]oef;} taMumif;udkyJ ydkifydkif
EkdifEkdifMunfhNyD; tdyfvdkufawmhonf/

aemufwpfaeY pmar;yGJ ajzcsdefusawmh q&mr
u olYudk pmar;yGJajzzdkY rJvdyf wpfvdyf EIdufcdkif;onf/

olEIdufvdkufonf/ rJvdyfudk zGifhMunfhawmh
]aMumif} taMumif;tm; oifodoavmuf ajzqdkygwJh...

ol pOf;pm;vdkufonf/


]aMumif}

aMumifonf tdrfarG;wd&pmef jzpf\/ aMumif\
udk,fay:wGif arT;nif;rsm; &Sdygonf/ aMumifonf a&
aMumufonf/ tb,faMumifhqdkaomf wpfcgrS a&rcsKd;
acs/

(pm~uGif;/ / odkYaomf tJ'D a&rcsKd;aom aMumif
rsm;udk (tysKdBuD;rsm;) cspfMuygonf/ cspfp&m vlrS r&Sdwm/)

tJ'DtwGufaMumifh aMumifukd,fay:&Sd arT;nif;
rsm;wGif ]oef;} rsm;&Sdygonf/ wqufwnf;rSmyJ oef;
taMumif;udk quf&Sif;zdkY vkyfygava&m

tJ'DrSmwif q&mru tif; 'Dausmif;om; pm
&^ r& pOf;pm;& Muyfaeygawmhonf/

]awmfNyD} aemuf rJ wpfvdyfEIduf[k qdkonf/

ausmif;om;vnf; aemuf rJvdyf wpfvdyfudk
EIdufNyD; zGifhvdkuf&m

]acG;} taMumif;tm; tusOf;csKHU ajzqdk &rnf
jzpfygonf/

ausmif;om;onf acwrQ pOf;pm;NyD; ...

]acG;}onf tdrftrsm;pkwGif arG;xm;aom wd
&pmef wpfaumif jzpfonf/ 4if;acG;rsm;onf aMumifrsm;
uJhodkYyif arT;nif;rsm; &Sdygonf/

acG;rsm;onf trJ&dk;udk t&rf; BudKufMuygonf/
acG;arG;xm;aom tdrfrsm;onf tdrfvHkjcHKrI &Sdonf/odkYay
r,fh tJ'DacG;rsm;onf aMumifrsm;uJhodkYyif a&rcsKd;ay/

onfhtwGufaMumifh acG;rsm;\ udk,fwGif
]oef;} rsm;&Sdygonf/ wqufwnf;rSmyJ ]oef;} taMumif;
udk quf&Sif;zdkY vkyfygava&m...


tJ'DrSmwif q&mru tif; 'Dausmif;om; pm
&^r& pOf;pm;&Muyfaejyefygonf/ ]awmfNyD} aemuf rJwpf
vdyf xyfEdIufcdkif;jyefonf...

wwd, rJvdyfudk EIdufvdkufonfh tcsdefwGif...

'Dwpfcgawmh 'Dausmif;om; uHraumif;pGmyif
rJvdyfudk ajzMunfhvdkufawmh ajz&rnfh taMumif;t&m
onf ]ig;} taMumif; jzpfaeonf/

ausmif;om;u wpfcPrQ pOf;pm;NyD;...

]ig;} onf a&xJwGif aeygonf/ ig;rsm;onf
acG;ESifh aMumifwdkYuJhodkY ukd,fcEmwGif arT;nif;rsm; ryg&SdfbJ
4if;\ udk,fudk taMu;cGHrsm;jzifhom wnfaqmufxm;yg
onf/

ig;rsm;onf oefYygonf/ tb,faMumifhqdk
aomf aewmudku a&xJrSm jzpfonfh twGufaMumifhyif...

wu,fvdkY ig;rsm;\ udk,fcEmwGif acG;ESifh
aMumifrsm;uJhodkYaom arT;nif;rsm; yg&Sdrnfqdkygu 4if;
ig;rsm;\ ukd,fay:wGifvnf; oef;rsm; &SdEdkifygonf/

]oef;....}

wqufwnf;rSmyJ ]oef;}taMumif; udk quf
&Sif;zdkY vkyfygava&m/

tJ'DrSmwif q&mru pdwfr&Snfaom avoHjzifh
]a[h ausmif;om; oGm;awmh &NyD } [k ajymavonf/
[efa0
xm0&oli,fcsif;rsm;qdk'frS

123

EkdifiHwum ynma&;

'kwd,ajrmuf
r[m
qHk;jzwfcsuf
jrwfyef;&Sif

124


uav;,lr,fvdkY r[m qHk;jzwfcsuf cscJhMu tNyD;rSmawmh
rdbawG&,fvkdY jzpfvmNyD; oumv 'kwd, ta&;tBuD;qHk;aom
qHk;jzwfcsufudk cs&ygOD;r,f/

b,f ausmif;rSm uav;udk tyf&rvJ qdkwmygyJ/

qHk;jzwfcsufom rSefuefcJhr,f qdk&ifawmh woufwm
ynma&; c&D;vrf; twGuf jyifqifay;wm jzpfovdk? *kPfajymif
vmr,fh wuodkvf ausmif;awmfom; BuD; tjzpfvnf; tpysKd;ay;jcif;
rnfygw,f/ tvkyftudkifaumif;wdkY&JU jrpfzsm;vnf; qdkvdkY&w,f
r[kwfvm;/

tJ qHk;jzwfcsufom rSm;oGm;cJhw,f qdk&ifawmh/

odawmfrlMuwJh twkdif;ygyJ/ cHpm;aya&mh/

rdbrsm;twGuf &wuf at;zG,f&mav;udk wifjyyg&ap/
a,musfm;av; rsm;&JU jyem ''The trouble with boys'' pmtkyfudk
a&;om;jyKpkcJholvnf;jzpf? Newsweek owif;r*Zif;&JU ynma&;
owif;axmufvnf; vkyfcJhzl;ol Peg Tyre &JU pmtkyftopf jzpfyg
w,f/ pmoifausmif;rsm;eJY q&mrsm;udk rdbrsm;taeeJY a0zef oHk;oyf
tuJjzwfwwfapNyD;? om;om;rD;rD;wdkYtwGuf oifhavsmf&m pmoif
ausmif;udk azG&Sm EkdifapzdkY&m tultnD jzpfr,fvdkY qdkygw,f/

pmtkyf acgif;pOfu 'Dvdkyg/

The

Good

School: How Smart Parents Get Their Kids the

- ausmif;aumif; - prwf
uswJh rdbawGu uav;rsm;twGuf xdkufwefwJh ynm
a&;udk a&G;cs,fay;yHk} wJh/ pma&;ol wkdif,mu rdbrsm;
taeeJY ausmif;a&G;cs,fwJh tcgrSm ar;jref;oifhwJh ar;cGef;
awG taMumif;eJY ywfoufvdkY Time r*Zif;udk tckvdk ajym
jycJhygw,f/

oifh&JU uav;i,fav;[m tckrS rlBudKausmif;
pwif wufrSmyJ jzpfjzpf? pwkwwef; ta&mufrSm ausmif;
ajymif;&awmhrSmrdkYvdkYyJjzpfjzpf? ocsFmbmom&yf[m twef;
wkdif;twGuf ta&;BuD;vSw,fqdkwJh tcsufyJjzpfjzpf? rdb
awG odxm;oihfw,f r[kwfvm;/

(1) rlBudKausmif; t&G,frSmawmh q&meJY ausmif;om;&JU
qufqHa&;[m t"duygyJ/

uav;eJY q&m&JU qufEG,frI[m b,foif&dk;
nTef;wrf;xufrqdk ta&;tBuD;qHk;ygyJ/ wkdif,mu ajymjy
wmyg/ 'DvdkrsKd;av; pOf;pm; MunfhMuprf;ygwJh/ oifh&JU 3 - 4
ESpft&G,f cspfp&mav;[m tifrwefrS cspfjrwfEkd;MuwJh vl
awG 0ef;&HNyD; &SdaecJhwmyg/ rdbawG? nDtudk armifESrawG
u 24^7 jyKpk,k, MuifemMuw,fav/ tJ ausmif;u
awmhjzihf&if tJ'Dvlrsm;&JU ta0;qHk;rSm tcsdef tMumBuD; ae
ae&wJh ae&m jzpfawmhw,f/ trSefwu,f pdwfygvufyg
&SdvSwJh rlBudK q&mq&mr wpfa,mufavmufudk &Smcsif
w,frdkYvm;/ wkdif,mu ajymjyygw,f/

tvm;tvm&SdwJh q&mq&mr wpfa,muf
avmufeJY pum;pjrnf ajymqdk Munhfygvm;/ vuf&Sd
pmoifcef; taMumif;udkaygY/ uav;i,fav; wpfOD;csif;
pD&JU tm;omcsuf? tm;enf;csufawGudk ajymjyEkdifygvdrfh
r,f/ olwdkYav;awG&JU aemufcH ZmpfjrpfawG? pdwfyg0ifpm;
rIawG? pdwfcHpm;rIawGeJY ynm&nf? atmifjrifrIawG yg0if
ygw,f/ ol? olr&JU ausmif;ol ausmif;om;rsm;&JU ynm&nf
wdk;wufatmifjrifrI tay:rSm *kPf,l 0ihf~uGm;ol q&m
q&mrrsKd;udkom tvdk&Sdw,f r[kwfvm;/ ydkNyD; wdk;wuf
atmifjrifEdkifwJh tcGifhtvrf; twGufvnf;yJ vrf;zGifh
xm;&SdwJholav/ ]wu,hf q&mq&mraumif;awGeJY awGY
wJh tcgrsKd;rSm olwdkYtwGuf aeYwkdif;[m aeYopfawGygyJ/}
wkdif,mu Time r*Zif;udk ajymjywmyg/

]tJ'DvdkrsKd; q&mq&mrrsm; olwdkY&JU ausmif;om;
awG ydkNyD;wdk;wufvmzdkY? ydkavhvmapzdkYtwGuf tqifoifh
Education They Deserve

&SdaeMuwJh olawGjzpfw,f/} wdkif,m&JU tqdkt& pdwfxm;


ykyfwJh q&mq&mrawG? a'gotdk;? tmPm&Sif q&m q&mr
awGudkawmh a&Smif&Sm;EkdifzdkYu ta&;tBuD;qHk; jzpfygw,f
wJh/ ]tNrJwrf;vdkvdkudk awGYae&wmyg/ uav;awGudk
nTefMum;csufawG rem;wrf; ay;aeNyD;awmh uav;awG
tay:rSmvnf; tifrwefudk Murf;Murf; wrf;wrf; qufqH
MuwJh olawGav/} olru qufajym jycJhygw,f/ ] tJ'Dvdk
rsKd;uawmh roifhawmfbl;vdkY usr xifygw,f/}

(2) b0&JU tp vdktyfcsuf - pum;vHk;awG? pum;vHk;awG?
pum;vHk;awG/

oifh&JU uav;i,fav;udk pum;vHk;rsm;eJY &Hxm;
&r,fwJh/ txl;ojzihfawmh b0&JU tpydkif; ESpfawGrSmyg/
wkdif,mu &Sif;jyygw,f/ pmoifcef;xJrSm pmtkyfawG &Sd
wmudk awGYcsifrSmyg/ aemufNyD;awmhvnf; twef;wkdif;[m
pmMunfhwkdufudk yHkrSef vnfywfcsdef xm;&SdwmrsKd;/ q&m
q&mrrsm;uvnf; pmoifcef;twGif;rSm pmzwfcsdef trsm;
BuD; ay;NyD;? pmawG? yHk0wKawG zwfjyMuwmrsKd;/

rlBudKeJY oli,fwef; t&G,frsm;rSmawmh pmzwf
EkdifzdkYtwGuf tajccHususudk avhusihf oifMum; ay;wmrsKd;
q&mrsm;[m vkyfudk vkyf&ygvdrhfr,f/ toHxGuf? pmvHk;
aygif;? owfyHkawGudk txl; *&kpdkufvSoihfygw,f/ B qdkwJh
pum;vHk;[m bah toH&yHkrsKd;? aemufNyD;awmhvnf;
The boy had a big blue ball qdkNyD; pmaMumif;rSm
oHk;yHkrsKd;/ ]u} [m ]um;BuD;} toHrSm ygyHkrsKd;eJY ]u uav;
i,f cspfpzG,f} qdkwJh oHaygufvuFmrSm ygyHkrsKd;/
(3) ocsFm[m tpuwnf;u ta&;ygvSw,f/

ausmif;pNyDqdkwmeJY oihf&JU uav;i,fav;udk
ocsFm t,ltqrsm;eJY pwif rdwfqufoihfygw,f/ ]oihf&JU
uav;[m rlBudKt&G,frSm qdk&if 'gudk odxm;oihfygw,f/
ocsFm t,ltq? oabmw&m;udk pwif rdwfqufzdkY
twGuf ydkNyD;awmh toufBuD;vm? ]tawG;ygwJh? pdwZ
qefwJh} pum;awG ajymEkdifvmwJh txd apmihfaep&m rvdk
bl; qdkwmyg/ olr&JU pmtkyfxJrSm xnhfaqG;aEG;xm;wmyg/

]usrwdkY tm;vHk;rSm ocsFmpGrf;&nf tenf;eJY
trsm; qdkovdk yg&SdNyD;om;yg/ arG;zGm;p uwnf;u tJ'D
oabmav;udk awGYjrif Mu&ygNyD/ ]qdkvdkwmuawmh oihf&JU
uav; rlBudK twef;xJrSm q&mq&mrrsm;[m tajccH
ocsFm t,ltqawGudk avhusihf jyoaewm awGYjrif
&ygvdrfhr,f/ -ydkNyD; t&yfjrihfaom? ydkBuD;aom? ao;i,f
125

yHkpHcs ppfaq;rIrsm;[m
oif&dk;nTef;wrf;&JU
oHk;yHk wpfyHkavmufudkom
ppfaq;Ekdifwmjzpfw,f/

aom? tBuD;BuD;? ao;ao;av;? pwJh avhusihf


oifMum;rIrsm;[m ocsFm t,ltqudk pwifaqG;aEG;
aewmyg/ (oHk;ck b,favmufvJ)/ rdbtaeeJY oif[m
tJ'DoifMum; avhusihfrIudk aemufqufwGJ avhusihfay;
Ekdifygw,f/ reufcif; eHeufpmrSm ygwJh opfoD;awGudk
a&wGufMuwmrsKd;? pyg;vHk; b,fESpfaph aumufEkdifovJ
qdkwmrsKd;awGyg/ ocsFmudk rBudKufbl;/ awmfvnf; rawmf
cJhbl;vm;/ tJovdkrsKd;awmh uav;awG a&SUrSm oGm;rajym
vdkufygeJY/

ocsFm bmom&yfudk rBudKufwJh rdbawG&JU
tajymtqdkrsKd;[m uav;awGtwGuf temw& jzpfap
NyD; ocsFmbmom&yfrSm atmifjrifEkdifzdkY cufcJ apwwfyg
w,fvdkY wkdif,mu &Sif;jyxm;w,f/ tar&dum;rSmawmh
rdbawG? uav;awG? (q&mawGyg ygaew,f/) u]ocsFm
nHhwJhol} qdkNyD;awmh ajymqdkMuzdkY&m 0efrav; wwfMuyg
bl;/ 'gayrJh (ocsFm xl;cRefMuaom) tjcm;aom wkdif;jynf
rsm;rSmawmh uav;[m ocsFmrSm r&bl; jzpfaew,fqdk&if
q&mrsm;eJY tjcm; oli,fcsif;awGu ocsFmudk ydk BudK;pm;&
r,fvdkY tm;ay;pum; ajymwwfMuw,f/

]ocsFm[m (oDcsif;qdkwwfovdkrsKd;) yifudk,f
pGrf;&nf wpf&yfr[kwfbl;/ avhusihfay;&r,fh ~uGufom;
wrQifjzpfw,f/] wkdif,mu ajymjyygw,f/ ocsFmudk tm&Hk
pl;pdkufrI&SdwJh q&maumif;udk [kd[dk'D'DrSm &Smxm; Munfhay
awmhwJh/ ]ocsFmaMumufwJh q&mrsKd;udkawmh rvdkcsifbl;
r[kwfvm;/}
126


(4) ausmif;&JU tqihfeJY &rSwfawGcsnf;rSmyJ tm&Hk odyfrpdkuf
ygeJY/

wcgwavrSmawmh &v'faumif;? &rSwf
aumif;? atmifcsufaumif;awGaMumihf 'Dausmif;[m
uav;awG twGuf tifrwefrSudkyJ tqifajyvSw,fvdkY
xifjrif ,lqp&mjzpfr,f/ odkYayrJh tJ'Dvdk &rSwfaumif;zdkY
twGufom &nfpl;NyD; pmoifay;aewm jzpfEkdifao;w,f/

yHkpHcs ppfaq;rIrsm;[m oif&dk;nTef;wrf;&JU oHk;yHk
wpfyHkavmufudkom ppfaq;Ekdifwmjzpfw,f/ 'DtwGuf
ausmif; awG[m ppfaq;rI tay:rSmom tm&Hkpdkuf oif
Mum; Muawmhw,f/ 'Dawmhum uav;i,frsm;pGm[m
tjcm;aom ta&;BuD;wJh ynma&; &nfrSef;csufawGeJY vGJ
acsmf &ygawmhw,f/ ynm tjynfht0 r&bl;vdkY qkdvdk
w,f/ yHkrSef tm;jzihf qdk&if ausmif;[m bufpHk? axmifhpHk? ESHY ESYH
pyfpyf oif&dk;nTef;wrf;udk oifMum;&rSmyg/ owif;tcsuf
tvufawG? taMumif;t&mawG trsm;BuD;udk yg0ifae
w,f/ pmar;yGJawGrSm ppfaq;r,fh taMumif;t&mawG
vnf; yg0ifwmaygY/

]pmar;yGJ &rSwf wESpfavmuf aumif;aewmeJY
awmh ajymvdkY r&ao;bl;/ tJ'DtwGuf atmifcsufwdkY?
&rSwfwdkYudk xnhfrwGufygeJYOD;/} q&mr wkdif,mu
owday;xm;w,f/

bmom&yfrsm;tvdkuf uav;rsm;[m b,f
avmuftxd wwfuRrf;aeovJ qdkwmudk od&Sdxm;&
ygvdrhfr,f/ Oyrmtm;jzihf t*Fvdyfbmom avhvmaeol
ausmif;om;rsm;xJrS &rSwf tedrfhqHk; &Sdolrsm;udk avhvm
Munfhyg/ olwdkY &rSwfrsm; jrihfvmw,fqdkygu pOf;pm;p&m
jzpfEkdifw,f/ ae&mwGifvnf; &yfraeygESihfOD;/ tb,f
aMumihf &rSwfrsm; jrihfvm&onfudk qufvuf pHkprf;ygav/
awG;awm qifjcifp&m yg&Sdaom tajzudk vdktyfvSygw,f/
]tJ'D tpDtpOf topfudk xnhfxm;w,fav/ pmar;yGJ
twGuf jyifqifay;wmyg/} qdkwmrsKd; &dk;pif;aom tajz
rsKd;um; r[kwfao;yg/
(5) tm;vyfcsdefr&Sdygu ausmif; rrnfyg/

tifrwef rSm;wwfMuygw,f/ wkdif,mu
qkdygw,f/ ]odyfaumif;wJh pOf;pm;csufvdkYawmh b,fol
urS xifrSm r[kwfygbl;/} at&dk;Apf avhusihfcef;rsm;&JU
tusKd;aus;Zl;rsm; tjyif tm;vyfcsdefay;jcif;[m odrI
vkyfief;pOfrsm; twGufvnf; tusKd;rsm; vSw,fvdkY ynm

a&;okaw oeu axmufjyxm;wmyg/ tm;upm;uGif;


r&Sd&SmwJh rlvwef;ausmif;rsm; aqmufxm;yHkudk awGYzl;
w,f r[kwfvm;/ pmusufpcef;rsm;? ta&;tzwfESihf
ocsFmpuf&Hkrsm;ozG,f jzpfaeawmhonf/ q&mtcsKdUESihf
rdb tcsKdU uvnf; vGJrSm;pGm ,HkMunf xm;MuonfrdkYwrYkH/

pmrsm;rsm; oifavav pmydk wwfavav
[l/ ]tJ'DvdkrsKd; ausmif;awGudk a0gifa0gifa&S; - a0;a0;
a&SmifMuyg/} wkdif,mu &Sif;jyxm;w,f/ ]uav;awG[m
tm;vyfcsdef? at;at;vlvlaecsdef vdktyfw,f/ jyif;xef
wJh oif,l avhvmrIuae cPavmuf tem;,lcsdefrsKd;/}

]ausmif;pmoifcsdef twGif;rSm rdepf 20 avmuf
pD aygY}/ tv,fwef;ESihf txufwef; tqihfrsm;rSmvnf;
tm;vyfcsdef vdktyfygao;w,f/
(6) q&mr&SdvdkYvnf; rjzpfjyefbl;/

plygausmif;q&m qdk&ifvnf; qif;&JrJGawrIudk
avsmhcs ypfzdkY&m vHk;vHk;vsm;vsm;BuD;awmh rwwfEkdifygbl;/
odkYaomfvnf;yJ q&maumif;rsm;[mjzifh&if ausmif;om;
rsm;&JU oif,lavhvmrI t&SdefEIef;udkawmh jrihfwifay; Ekdifyg
w,f/ aemufNyD;awmh ausmif;aumif;awG[m q&m
aumif;? q&mjrwfawGudk tav;xm;Muygw,f/ txl; w
vnf jyKpk xdef;odrf;xm;Mu&w,f/ q&maumif; wpfOD;
jzpfvmzdkY qdkwmu ESpfumv &SnfMumpGm ysKd;axmif xm;&
wm r[kwfvm;/ q&mtcsif;csif; &dkif;yif;ulnDwJh? oif,l
jcif;-oifMum;jcif;awGudk tjyeftvSef aqG;aEGG;MuwJh
ausmif;udk &SmazGygav/ q&mqdkwm (vdkovdk) vJvS,f
vdkY&w,f qdkwJh tjrif rxm;wJh ausmif;rsKd;udk a&G;cs,fyg/

]ausmif;udk a&mufwkef;tcdkuf av;wef; q&m
[m oli,fwef;rSm pm0ifoifaewmrsKd; qdk&ifawmh r[kwf
ao;bl;/ tajctae odyfraumif;bl;vdkY ajym&vdrfhr,f/}

]'DpmoifESpftwGuf q&mawGudk b,fvdk ysKd;
axmif? jyifqifxm;MuovJqdk ar;jref;MunfhygOD;/}

]aEG&moD ausmif;ydwf&ufawGrSm 'Dq&mrsm;
[m b,fvdk rGrf;rHoifwef;awGudk wufcJhMuovJ/}

aemufNyD;awmhvnf;yJ ausmif;tkyfcsKyfa&;rSL;
awGudk rdbrsm;u ar;jref;avh&Sdygw,f/ ]'Dq&mawGudk
b,fvdk tuJjzwfrSmvJ/} ] pmoifcef; oifcef;pmawGudk
b,favmufMumMumrSm wcg avhvmorI jyKMuovJ/}
qdkwmrsKd;/ 'Dausmif;q&mrsm;[m bGJY&xm;Mu&JUvm;? bm
awG avhvmxm;MuovJ/ ynma&;bGJY &Sd&JUvm;/ qdkwm
awGudkvnf; ar;jref;zdkY raES;ygeJYwJh... wdkif,mu tBuHjyK

... tm;upm;uGif; r&Sd&SmwJh


rlvwef;ausmif;rsm; aqmufxm;yHkudk
awGYzl;w,f r[kwfvm;/
pmusufpcef;rsm;? ta&;tzwfESihf
ocsFmpuf&Hkrsm;ozG,f jzpfaeawmhonf/
q&mtcsKdUESihf rdb tcsKdU uvnf;
vGJrSm;pGm ,HkMunf
xm;MuonfrdkYwrYkH/

xm;wmyg/ ]q&m&JU t&nftcsif;[m uav;rsm;twGuf


tifrwef ta&;BuD;vSw,f r[kwfvm;/}
(7) emrnfBuD;wkdif; tvkyfrjzpfyg/

t&nftaoG;eJY trnfemrudk xyfwljyKvdkY
r&bl;vdkY qdkxm;jyefw,f/ yk*vdu ausmif;jzpfjzpf? tpdk;&
ausmif;jzpfjzpf b,fvdk emrnfyJ wyfxm;? wyfxm;? tJ'D
ausmif;[m atmifjrifrItwGuf jzpfw,fvdkY ajymvdkY r&ekdif
ygbl;/ oD;oefYausmif; 5 ausmif;rSm 1 ausmif;omvQif
tvkyf jzpfw,fwJh/ ]yk*vduausmif; taumif;pm;? oD;
oefYausmif; taumif;pm;? tpdk;&ausmif; taumif;pm;
qdkNyD;awmhvnf; yHkaoum;cs ajymvkdY r&jyefbl;/}

]qHk;jzwfcsuf csrSwfzdkY&m ausmif;&JU emrnfudk
om MunfhNyD;awmh ajymvdkY r&Ekdifbl;qdkwmyg/} tJ'Dawmh
rdbrsm;[m tdrfpmav; vkyfvdkufMuygOD;/ aemifESpf twef
MumvdkY ausmif;uxGufwJh tcgrSmvnf; aiGaMu;rsm;pGm
tukeftus cHNyD;awmh xm;&wJh yk*vdu ausmif;xGuf[m
vnf;yJ tpdk;& ausmif;xGuf omomygyJ qdkNyD; awGY&if
awGYaeygvdrfhr,f/
jrwfyef;&Sif
Ref: 7 Things You Need to Know About a School
(Before You Enroll Your Kid) by Kayla Webley
Time

127

2005 ckESpf ZGefv 12 &uf aeYwGif usif;ycJhaom


Stanford wuodkvf bJGYESif;obif tcrf;tem;wGif Apple
Computer eSihf Pi_ar Animation Studio wkdYudk pwif
wnfaxmifcJhol Steve Jobs ajymMum;cJhonhf rdefYcGef;/

urmhtaumif;qkH; wuodkvfBuD;wck&JU bGJY&
armifr,frsm;udk awGYqkH pum; ajymcGihf&wJh twGuf
aMumihf tifrwef *kPf,lrdaMumif; ajymyg&ap/ usaemf[m
wuodkvfbGJY& wa,mufr[kwfyg/ trSeftwdkif; ajym& &if
bGJYESif;obif tcrf;tem;qdkwm 'DaeYrS wufzl;wmyg/
'DbJGYESif;obif tcrf;tem;rSm usaemfhb0 Zmwfvrf;av;
okH;yk'f ajymyg&ap/ rdefYcGef;t&SnfBuD; r[kwfyg/ BuD;BuD;
us,fus,f taMumif;t&mawG r[kwfyg/ Zmwfvrf;
okH;yk'fxJyg/

qmavmifrGwfodyfyg? &l;oGyfyg...
Steve Jobs ajymMum;cJhonhf rdefYcGef;

128


yxrqkH; Zmwfvrf;uawmh qufpyfykHazmfjcif;
taMumif;yg/

usaemf Reed College rSm ajcmufvyJ wufNyD;
ausmif;xGuf cJhygw,f/ 'gayr,fh ausmif;u rcGgEdkifao;yJ
aemuf 18 vavmuf twef;awG qufwuf cJhygw,f/
usaemf bmaMumihf ausmif;xGufcJh&w,f xifygovJ/

'DZmwfvrf;u usaemf rarG;cif tcsdefu pNyD;
ajymjy&rSmyg/ usaemfhudk udk,f0ef&SdwJh tcsdefrSm tar[m
tdrfaxmif r&Sdao;wJh bGJYvGefausmif;ol wa,mufyg/
tJ'gaMumihfvnf; usaemfhudk arG;pm;zdkY ay;vdkufr,fvdkY qkH;
jzwfcJhygw,f/ usaemfhudk arG;pm;r,fh rdbrsm;[m bGJY&
ynmwwfawGom jzpfoihfw,fvdkY tarh pdwfxJrSm tBuD;
tus,f pGJaecJhygw,f/

'gaMumihfvJ Oya'ynm&Sif wa,mufeJY olYZeD;
wdkYu usaemfhudk arG;NyD;NyD;csif; vTJ,lvdkufzdkY BudKwif pDpOf
xm;cJhygw,f/ jzpfcsifawmh usaemfudk ]tl0J} qdkNyD;arG;vdkuf
wJh tcsdefrSm olwdkYu rdef;uav;rS vdkcsifygw,fvdkY pdwf
ajymif; oGm;cJhygw,f/ 'gaMumihfrdkY tcsdefrawmf nBuD; oef;
acgifrSm arG;pm; rdbavmif; wef;pD pm&if;xJu usaemfh
rdbrsm;udk zkH;qufcJhygw,f/

]'DrSm rarQmfvihfbJ a,musfm;av; wa,muf &
xm;w,f/ ,lrvm;...} wJh/ rdbrsm;uvJ ]odyf,lwm
aygY...} wJh/ tJ'Dvdk ay;vdkufNyD;rS usaemfh&JU tar[m bGJY&
ynmwwfr[kwfwm? usaemf&JU taz[mvJ txufwef;
ausmif;awmifrS ratmifwmudk usaemfh arG;rdcifu odoGm;
wmyg/ arG;rdcif[m arG;pm; pmcsKyfrSm oabmwlaMumif;
vufrSwf xdk;ray;cJhygbl;/ aemifvaygif; tawmf MumNyD;
usaemfh&JU rdbawGu usaemfhudk ]wuodkvf xm;ay; ygY
r,f...} vdkY uwday;rS arG;rdcifu pdwfavsmhNyD; vufrSwf
xdk;ay;cJhwmyg/

aemuf 17 eSpf tMumrSmawmh usaemf wu
odkvfausmif;om; jzpfvmcJhygw,f/ 'gayrJh usaemf[m
tqiftjcif uif;rJhpGmeJY Stanford wuodkvf eD;yg; pm;
&dwfBuD;wJh wuodkvfudk a&G;cJhygw,f/ usaemfh&JU wu
odkvfynma&;twGuf tajccH vlwef;pm; rdbrsm;&JU pkaiG
awGtm;vkH;udk usaemf okH;rd&ufom; jzpfoGm;ygw,f/

aemufajcmufv tMumrSmawmh 'Dynma&;[m
wu,fay;&wmeJY wefw,fvdkY usaemf rxifawmhygbl;/
tJ'Dtcsdefu usaemfhrSm b0 &nfrSef;csufqdkwm r&SdcJhygbl;/
wuodkvf ynma&;uaeNyD; usaemfh&JU b0 &nfrSef;csufudk
b,fvdkvkyfNyD; tajzxkwfay;edkifr,f qdkwmvJ pOf;pm;vdkY

r&cJhyg/ 'Dawmh usaemf[m rdbawG&JU woufpm pkaiGudk


wuodkvfrSmvmNyD; NzHK;aewmygyJ/

'geJYusaemfvnf; wuodkvfu xGufzdkY qkH;jzwfcJh
yg w,f/ tcsdefus&iftm;vkH; tqifajyoGm;rSmygvdkY rsufpd
pkHrSdwfNyD; vkyfcJhwmyg/ tJ'Dwkef;uawmh aMumufaMumuf
eJY vkyfcJhwmyg/ ck jyefpOf;pm;MunhfwJh tcgrSmawmh 'DqkH;
jzwfcsuf[m usaemfh&JU taumif;qkH; qkH;jzwfcsuf wckyg/

ausmif;u xGufvdkufwmeJY csufcsif;yJ rwuf
csifbJ wufae&wJh twef;awGudk wufp&m rvdkawmhwm
aMumihf wufcsifp&m aumif;wJh twef;awGxJrSm 0ifxdkif
ausmif;om; vkyfcJhygw,f/

'DZmwfvrf;rSm uAsm rqefwmawGvnf; ygyg
w,f/ usaemfhrSm aep&mtcef; r&Sdawmhygbl;/ 'Dawmh
usaemfh oli,fcsif;awG&JU tcef;Murf;jyifay:rSm tdyfcJh&
ygw,f/ Coke ykvif;awGudk vdkufpkNyD; jyeftyfvdkY&wJh
wykvif; 5 qihf qdkwJh ydkufqHeJY Adkufjznfh&ygw,f/

we*FaEGaeYnwdkif; ckESpfrdkif vrf;avQmufNyD;
Hare Krishna [dEL bk&m;ausmif;rSm xrif;weyf t0
oGm;pm;&ygw,f/ pm;vdkY tifrwef aumif;ygw,f/ pl;prf;
vdkpdwf aemufvdkuf&if;? pdwfxJrSm ay:vmwmawGudk
vdkufvkyf&if; BuHKBudKufcJhwm tawmfrsm;rsm;[m aemuf
ydkif;rSm tzdk; rjzwfEkdifwJh tawGYtBuHKawG jzpfvmcJhygw,f/
Oyrmav;wck ay;yg&ap/

tJ'Dtcsdefu Reed College rSm &SdwJh pmvkH;
tvSa&;enf; oifwef;[m wEkdifiHvkH;rSm taumif;qkH;
oifwef;yg/ wuodkvfe,fajr wckvkH;rSm &SdorQ ydkpwm
awG? pmwef;awG? emrnfawG[m tifrwef vSywJh vuf
a&; pmvkH;awGeJY jc,foxm;ygw,f/

ausmif;u xGufvdkufNyDqdkawmh yHkrSefoifwef;
awG wufp&mrvdkawmhwJh usaemf[m pmvkH;tvS a&;
enf;oifwef;udk 0ifwufNyD; twwfoifcJhygw,f/ pmvkH;
ykHpHawGxJrSm Serif pmvkH;ykH? San Serif pmvkH;ykHawG
taMumif;udk oif,lcJhygw,f/

pmvkH;wvkH;eJY wvkH;Mum;rSm b,fvdk teD;ta0;
jcm;w,fqdkwm avhvmcJhygw,f/ pmvkH;a&;enf; ynm&JU
eufIdif;rIudk awGY&SdcJhygw,f/ 'Dynm&yf[m tifrwef vS
ywJh? ordkif;0ifwJh? tEkynmajrmufNyD;? odyHenf;eJY pl;prf;vdkY
r&wJh ynmyg/ 'Dynm&yfu usaemfhudk ndKU,lzrf;pm; cJhyg
w,f/

'gawGudk usaemfh b0rSm b,fvdk vufawGY
129

aemufajcmufv tMumrSmawmh
'Dynma&;[m wu,fay;&wmeJY
wefw,fvdkY usaemf rxifawmhygbl;/
tJ'Dtcsdefu usaemfhrSm b0
&nfrSef;csufqdkwm r&SdcJhygbl;/
wuodkvf ynma&;uaeNyD; usaemfh&JU
b0 &nfrSef;csufudk b,fvdkvkyfNyD;
tajzxkwfay;edkifr,f qdkwmvJ pOf;pm;vdkY
r&cJhyg/ 'Dawmh usaemf[m rdbawG&JU
woufpm pkaiGudk wuodkvfrSmvmNyD;
NzHK;aewmygyJ/

tokH; 0ifrvJ qdkwmudkawmh arQmfvihf rxm;cJhygbl;/


'gayr,fh aemif 10 ESpf tMumrSm yxrqkH; Macintosh
uGefysLwmudk 'DZdkif;qGJwJh tcgrSmawmh 'Dynm&yfudk jyef
vnfNyD; owd&vmcJhygw,f/ 'Dynm&yfudk tpGrf;ukefokH;NyD;
Mac udk 'DZdkif; vkyfcJhwmyg/ Mac [m urmhyxrOD;qkH;
pmvkH;tvSawGokH;wJh PC uGefysLwmyg/

wuodkvfu 'Doifwef;udkom usaemf rwuf
cJhbl;&if Macintosh uGefysLwmrSm tifrwef aooyfNyD;
tpdyftusJ? tcsKd;us vSywJh pmvkH;awG xnhfay;edkifcJhrSm
r[kwfygbl;/ NyD;awmh Windows qdkwmuvJ Mac u
pmvkH;awGudkyJ ul;csxm;wmqdkawmh PC awGay:rSm pmvkH;
tvS ay:xGufcJhrSm r[kwfbl;vdkYawmif ajymaumif; ajym
Ekdifygvdrhfr,f/ usaemf ausmif; rxGufcJh&if pmvkH;tvS
oifwef;udk wufcJhrSm r[kwfyg/

'Doifwef;udk usaemf rwufcJh&if PC awGay:
rSm pmvkH; vSvSav;awG &Sdaumif;rS &SdrSmyg/ rSefygw,f/
usaemf wuodkvf wufaepOf tcguawmh tem*wfudk
BudKjrifNyD; 'DtusKd;taMumif;awGudk qufpyf ykHazmfMunhf zdkY
qdkwm b,fjzpfEkdifyghrvJ/ aemif 10 ESpfMumNyD; twdwfudk
130

jyefMunhfwJh tcgrSmawmh 'DqufpyfrIawGudk &Sif;&Sif;BuD;


awGY ae&ygw,f/

xyfajym&r,f qdk&ifawmh a&SUtem*wfrSm bm
awG b,fvdk qufpyf ykHay:vmr,f qdkwmudk usaemfwdkY
rjrifEkdifyg/ aemufjyefMunhfrSom qufpyfrIawGudk awGY
Ekdifwmyg/ 'gaMumihfrdkY bGJY& armifr,fwdkYawG[mvnf; tem
*wfrSm jzpf&yfawG qufpyfNyD; ykHay:vmvdrhfr,fvdkY
,HkMunfxm; &ygvdrhfr,f/

bGJY& armifr,fwdkY wawG[m rdrd&JU &ifwGif; cHpm;
csufudk ,HkMunfrI&Sdyg/ uHpDrHw,fqdkwm ,Hkyg/ uH\
tusKd;qdkwm ,Hkyg/ wckckudkawmh ,Hkyg/ 'D,HkMunfcsuf
aMumihf usaemf acsmufuscJh&w,f qdkwm b,fawmhrS
r&SdcJhyg/ usaemfh b0udk tBuD;tus,f ajymif;vJapcJhwm 'D
,HkMunfcsufaMumihf ygyJ/


usaemfh&JU 'kwd, Zmwfvrf;uawmh tcspfeJY
tIH; taMumif;yg/

usaemf uHaumif;cJhygw,f/ usaemf wu,f
pGJpGJvrf;vrf; cspfcifrdwJh tvkyf[m bmvJqdkwm touf
i,fi,frSm &SmazG awGY&SdcJhwmyg/ usaemfh rdbawG&JU um;
*dka'gifxJrSm Apple udk Woz eJY twl pwif wnfaxmif
pOfu usaemf touf 20 yJ &Sdygao;w,f/

usaemfwdkY 2 a,muf wu,f tvkyfBudK;pm;
cJhMuwmyg/ Apple [m 10 ESpf twGif;rSm um;*dka'gifxJu
usaemfwdkY 2 a,mufu aeNyD; a':vm oef; 2 axmifwef
0efxrf; 4 axmif&SdwJh ukrPDBuD; jzpfoGm;cJhygw,f/

usaemfwdkY&JU taumif;qkH; wDxGifrIjzpfwJh Macintosh udk aps;uGufwifNyD; wESpfavmuf usaemfvnf;
touf 30 jynfhNyD; cgpav;yg/ tJ'DrSm usaemf tvkyfu
txkwfcH&ygw,f/ udk,fwdkifwnfaxmifcJhwJh ukrPDu
ae b,fvdkvkyfNyD; txkwfcH &EkdifygYrvJ/ tJZmwfvrf;u
awmh'Dvdkyg/

Apple ukrPD BuD;yGg;vmwJh tcsdefrSm usaemfu
tifrwef awmfw,fvdkY xifcJhwJh vlwa,mufudk usaemf
eJYtwl ukrPDrSm pDrHcefYcGJzdkY tvkyfcefYcJhMuygw,f/ yxr
wESpfavmufuawmh tawmfav; tqifajyygw,f/
'gayr,fh wajz;ajz;eJY tem*wf tvm;tvmawGudk
tjrif rwlwmawG ay:vmcJhygw,f/ aemufqkH;rSmawmh
tBuD;tus,f uawmufuqjzpfwJh txdygyJ/ 'D u
awmufuqjzpfwJh tcgrSm 'g&dkufwmtzGJYu olYzufu &yf
cJhygw,f/


'geJY touf 30 rSm tvkyfvufrJh jzpfoGm; yg
w,f/ wu,fudk [dk;av;wausmf jzpfNyD; tvkyfxkwfcH &
wmyg/ usaemfh&JU b0 wckvkH;udk ykHNyD; pdkufvdkufrwfwyf
vkyfcJhwJh t&mBuD;udk qkH;IH;cJhwmyg/ 'g[m usaemfh twGuf
tifrwef wkefvIyfp&m? aMuuGJp&m jzpfcJhygw,f/

vaygif; tawmfMum wu,fudk bmvkyfvdkY
vkyf&rSef; rodatmif jzpfcJhwmyg/ wDxGifol vkyfief;&Sif
rsKd;qufa[mif;BuD;rsm; tay:rSm usaemf wm0ef rausbl;
vdkYvnf; cHpm;cJh&ygw,f/ olwdkYu vufqihfurf;ay;cJhwJh
wm0efudk ayghavsmhrdwJh? vufqihfurf;ajy;yGJrSm tvHwdkif
jyKwfuscJhwJh olvdk cHpm;&wmyg/ usaemf David Packard
eJY Bob Noyce wdkYudk oGm;awGYcJhygw,f/

NyD;awmh usaemfhaMumihf jyem tBuD;tus,f
jzpfcJhwmudk BudK;pm;NyD; awmif;yefcJhygw,f/ usaemfh usqkH;
cef;[m [dk;av;wausmf jzpfcJhwmyg/ Silicon Valley u
aeNyD; tIH;ay; xGufajy;oGm;zdkY txdawmif usaemf pOf;pm;
cJhygw,f/ 'gayr,fh tcsufwcsufudk usaemf wajz;ajz;eJY
owdjyKrdvmygw,f/

tJ'guawmh usaemf vkyfcJhwJh tvkyfudk usaemf
cspfcifqJ? pGJvrf;qJ qdkwmygyJ/ Apple rSm jzpfcJhwJh u
armufur jzpf&yfawG[m usaemfh&JU tvkyftay: pGJvrf;rI
tay:rSm t&mrxifcJhygbl;/ usaemfhudk uefxkwfwm cH&
ayr,fh usaemfuawmh cspfcifpGJvrf;vsufyg/ 'g
aMumihfvnf; usaemf wpfuae jyefpzdkY qkH;jzwfcJhygw,f/

Apple uaeNyD; tvkyfjzKwf cH&wm[m us
aemfh b0 wavQmufvkH; jzpfEdkifcJhorQxJrSm taumif;qkH;
tjzpfyg/ tJ'D tcsdefuawmh 'Dvdk rawG;cJhrdygbl;/ atmif
jrifrIqdkwJh 0efxkyf0efydk;BuD;udk aygYaygYyg;yg; vlopfwcg
jyefjzpf&w,f qdkwmeJY vJvdkuf&wmyg/ t&m&mwdkif;rSm
raocsmrIawGcsnf;ygbJ/ 'Djzpf&yfuyJ usaemfhudk taESmif
tzGJYawGu uif;vGwfcGihf ay;NyD; usaemfh b0&JU zefwD;rItm;
taumif;qkH; umvudk pwif apcJhygw,f/

aemuf 5 ESpf twGif;rSmawmh Next qdkwJh
ukrPDudk usaemf wnfaxmifygw,f/ Pi_ar qdkwJh
ukrPDudk usaemf wnfaxmifygw,f/ NyD;awmh tifrwef
jynfh0wJh trsKd;orD;wa,mufeJY arwmrQNyD; usaemf tdrf
axmifjyK cJhygw,f/ Pi_ar uawmh urmhyxrqkH; uGef ysLwm umwGef;um;udk zefwD; xkwfvkyfcJhwmyg/

ckcsdefrSmawmh Pi_ar [m urmh tatmifjrifqkH;
umwGef;&kyf&Sif pwl'D,dk jzpfaeygNyD/ ajymprSwf jyKp&m
tvSnhftajymif;rSm Apple u usaemfh&JU Next ukrPDudk

usaemfh&JU b0 wavQmufvkH;rSmt&m&mudk
jzwf ausmfzdkY cGeftm; ay;aecJhwm[m
usaemfh tvkyfudk usaemf cspfcif
pGJvrf;rIyJvdkY usaemf
,HkMunfygw,f/
bGJY&armifr,fwdkYvnf; udk,hf&JU tcspfppf
tcspfrSefudk awGYatmif&Smyg/ 'Dtqdk[m
armifr,fwdkY&JU cspfol&nf;pm; &SmzdkYdeJY
qdkifovdk tvkyf&SmzdkYeJYvnf;
oufqdkifygw,f/

0,fygw,f/ usaemf Apple udk jyefa&mufoGm;ygw,f/



Next rSm usaemfwdkY pwifcJhwJh enf;ynm[m
Apple jyefvnf qef;opfjcif;&JU A[dkcsufrSm &Sdygw,f/
Laurene eJY usaemfwdkYuawmh tifrwef aysmfp&m aumif;
wJh rdom;pkav;wck jzpfvmygw,f/

usaemfom Apple u tvkyfxkwf rcHcJh&&if
'gawG wckrS jzpfvmrSm r[kwfwm tawmfaocsmygw,f/
tvkyfxkwf cH&jcif;[m tifrwef t0ifqdk;wJh aq;cg;BuD;
yg/ 'gayrJh vlemudk Munhf&wmvJ 'Dvdkaq;rsKd; vdkaeyHkygyJ/
wcgwavawmhvJ b0rSm acgif;udk tkwfcJeJY xkovdk cH&
wmrsKd; &Sdygw,f/ rdrd,HkMunf&mudk rpGefYvTwfygeJY/

usaemfh&JU b0 wavQmufvkH;rSm t&m&mudk jzwf
ausmfzdkY cGeftm; ay;aecJhwm[m usaemfh tvkyfudk usaemf
cspfcif pGJvrf;rIyJvdkY usaemf ,HkMunfygw,f/ bGJY&armifr,f
wdkYvnf; udk,hf&JU tcspfppf tcspfrSefudk awGYatmif&Smyg/
'Dtqdk[m armifr,fwdkY&JU cspfol&nf;pm; &SmzdkYdeJY qdkifovdk
tvkyf&SmzdkYeJYvnf; oufqdkifygw,f/

ckcsdefxd rawGYao;bl; qdk&ifvnf; awGYwJh txd
quf&Smyg/ &&meJY rauseyfMuygeJY/ ESvkH;om;a&;&m udp
131

qdkawmh awGYNyDvm;? rawGYao;bl;vm; qdkwmudk udk,hf[m


udk,f odvmygvdrhfr,f/ NyD;awmh b0 tazmfrGefawG&JU
obm0twdkif; ESpfMumavydkNyD; cdkifNrJvmavav jzpfvm
ygvdrhfr,f/ 'gaMumihf armifr,fwdkY tcspfppf tcspfrSefudk
awGYatmif&SmMuyg/ &&mav;eJY ra&mihf&JvdkufMuygeJY/


usaemfh&JU wwd, Zmwfvrf;uawmh aojcif;
w&m; taMumif;yg/

usaemf touf 17 ESpfrSm aumufEIwfcsuf
pmom;wck zwfcJh&ygw,f/ rSwfrdoavmuf qdk&ifawmh
]aeYwdkif;udk oihfb0&JU aemufqkH;aeYtjzpf aexdkifcJh&if
waeYrSmawmh tJ'Dtwdkif; jzpfvmzdkY aocsmygw,f} wJh/
'Dpmom;u usaemfh pdwfrSm xif[yf oGm;cJhygw,f/

tJ'Du pNyD; aemuf 33 ESpfvkH; reuf tdyf&mxrSm
rSefudkMunhfNyD; udk,hfudk,fudk ar;cJhygw,f/

]'DaeYom ighb0&JU aemufqkH;aeYqdk&if 'DaeY vkyf
r,fh tvkyfawGudk ig vkyfcsifygYrvm;}/ ar;cGef;&JU tajz[m
&ufaygif;rsm;pGm qufwdkuf ]rvkyfcsifbl;} jzpfaeNyD qdk
&ifawmh tajymif;tvJ wckckvkyfzdkY vdkaeNyDvdkY usaemf od
vdkufygw,f/

b0twGuf tvGef ta&;ygwJh qkH;jzwfcsufawG
udk cs&mrSm ta&;BuD;qkH; taxmuftyHh ud&d,mtjzpf
usaemf awGY&SdcJhwmuawmh aojcif;w&m;[m vufw
urf;rSmyJ &Sdw,fvdkY owdcsyfjcif;yg/

bmvdkYvJqdkawmh ta&;rygwJh arQmfrSef;csuf
awG? *kPfrmeawG? t&SufuGJrSm 'grSr[kwf IH;edrhfrSmudk
aMumufwJh pdwfawG 'gawG tm;vkH;eD;yg;[m aojcif;w&m;
qdkwmeJY &ifqdkif awGYvdkuf&if tvdkvdk aysmufuG,foGm;NyD;
wu,hfudk ta&;BuD;wJh t&mawGom usef&pfcJhygw,f/

rif;rSm vufvTwf qkH;IH;p&m ydkifqdkifrIawG &Sd
w,fqdkwJh tawG;axmifacsmufudk a&SmifvTJzdkY enf;vrf;
awGxJrSm usaemf odwJh taumif;qkH;enf;uawmh rif;[m
ao&awmhrSmyJvdkY owdcsyfjcif;yg/ rif;[m AvmxD;wnf;
udk,fcsnf;jzpfoGm;ygNyD/ tJ'Dawmh udk,hfESvkH;om;&JU ac:&m
aemufudk rvdkufbJ aezdkY&mtaMumif; r&Sdawmhyg/

vGefcJhwJh wESpfavmufu usaemfhrSm uifqm
a&m*g&Sdw,fvdkY awGY&SdcJhygw,f/ reuf 7 em&DcGJrSm aq;
"mwfrSef &dkufygw,f/ usaemfh&JU o&uf&Guf (Pancreas)
rSm tBudwf&Sdwm "mwfrSefrSm xif;xif;BuD; ay:aeygw,f/
o&uf&Gufqdkwm bmvJ qdkwmawmifrS usaemf rodcJhyg/
'Dvdk uifqmrsKd;[m ukp&m aq;r&SdwJh uifqmrsKd;jzpfzdkY
132

tawmf aocsmw,fvdkY usaemfhudk q&m0efBuD;awGu


ajymcJhygw,f/ NyD;awmh aemuf 3 v uae 6 v txdyJ
ae&zdkY arQmfvihfxm;ygvdkY ajymygw,f/

'g[m bmt"dyg,fvnf; qdkawmh usaemfh&JU
uav;awGudk aemif 10 ESpf twGif;rSm ajymjyzdkY pOf;pm;
xm;orQudk aemif v tenf;i,f twGif;rSm tukeftpif
ajymzdkY BudK;pm;ygqdkwJh t"dyg,fygyJ/ usef&pfol rdom;pk 'ku
rrsm;&avatmif &SdorQ udpawG tm;vkH;udk vufpodrf;yg
qdkwJh t"dyg,fyg/ oGm;awmhr,fvdkY EIwfqufawmhqdkwJh
t"dyg,fyg/

waeYvkH; 'Duifqm taMumif;uyJ usaemfhudk
vTrf;rdk;xm;cJhygw,f/ tJ'DaeY naerSmawmh tom;p xkwf
NyD; aq;ppf cHcJh&ygw,f/ cEmudk,f twGif;ydkif;Munhf
ud&d,mudk usaemfh vnfacsmif;xJu wqihf tpmtdrfudk
jzwfNyD; tlodrfxJudk a&mufatmif xnhfygw,f/

NyD;awmhrS usaemfh&JU o&uf&Gufudk tyfeJY pdkufNyD;
tom;p tenf;i,ffudk xkwf,lygw,f/ tJ'D tcsdefrSm
usaemfu arhaq;eJY arsmaecJhygw,f/ 'gayrJh twl&SdaewJh
ZeD;u jyefajymcJhwmu 'Dtom;pudk tPkMunhf rSefbDvl;
atmufrSm MunhfcJhwJh q&m0efBuD;awG ]a[; ueJ...} xNyD;
atmfcJhMuygw,f/

bmvdkYvJ qdkawmh usaemfh&JU uifqm[m tif
rwefrS &Sm;yg;wJh cGJpdwfNyD; ukovdkY&wJh o&uf&Guf
uifqmrsKd; jzpfaevdkYyg/ usaemf cGJpdwf uko cHcJh&ygw,f/
usaemf tck aeaumif;ygNyD/

'g[m usaemfh tzdkY aojcif;w&m;eJY teD;uyfqkH;
&ifqdkif jzpfcJhjcif;ygbJ/ aemif 10 ESpf? tESpf 20 twGif;rSm
vnf; 'Dxuf ydkNyD; eD;eD;pyfpyf rawGYBuKH&awmhbl;vdkY arQmf
vihf ygw,f/ 'Djzpf&yfudk udk,fawGY BuKH&wJhtwGufaMumihf
bGJY&armifr,fwdkYudk aojcif;w&m;taMumif; ajymjy&mrSm
okH;jzpf&kH onmod t"dyg,f zGihfqdkcsufxuf enf;enf; ydkNyD;
aoaocsmcsm usaemf ajymedkifygNyD/

]b,folrS raocsifygbl;/ aumif;uifbkHudk
oGm;csifwJh olrsm;awmifrS tJ'Dudk a&mufzdkY raocsifMuyg
bl;/} odkYaomfvnf; vlwdkif;[m waeYawmh aoMu&rSmyg/
ckxufxd aojcif;w&m;udk vGefqefedkifwJhol qdkwm r&Sd
ao;yg/

'g[mvJ jzpfoihfvdkYyg/ b0w&m;&JU wckwnf;
aom taumif;qkH; zefwD;rI[m r&Pw&m; jzpfp&m t
aMumif; &Sdygw,f/ r&Pw&m;[m b0 jzpfwnfjcif;
w&m;&JU tajymif;tvJ jzpfatmif azmfaqmifay;wJh t&m

yg/ r&Pw&m;u a[mif;aqG; tdkrif;rIawGudk z,f&Sm;NyD;


EkysKd opfvGifrIawGeJY tpm;xdk; ay;aeygw,f/

tJ'DaeY tcsdeftcgrSmawmh bGJY&armifr,fwdkY[m
EkysKd opfvGifrIawGeJY tjynfhyg/ odkYaomf rMumawmhwJh
tcgrSm armifr,fwdkYvJ tdkrif; &ihfa&mfvmrSmyg/ NyD;awmh
tz,f&Sm; cHMu&rSmyg/ pdwfxdcdkufatmif ajymrdwmudk
usaemf awmif;yefygw,f/ odkYaomfvnf; 'gu trSefw&m;
yg/

bGJY&armifr,fwdkYrSm tcsdefawG trsm;BuD; r&Sd
awmhygbl;/ 'Dawmh wjcm;olawG aeovdkyJ aeNyD; tcsdefudk
rjzKef;ygeJY/ olrsm;awG&JU tawG;txifxJu twdkif; ae&wJh
b0udk w&m;ao qkyfudkifxm;NyD; acsmifydwf rrdygapeJY/
rdrd&JU twGif;pdwfu EId;aqmfoHudk olwyg;awG&JU xifjrif
csuf taESmihft,SufoHawGu zkH;vTrf; roGm;ygapeJY/

'DxufydkNyD; ta&;BuD;qkH; tcsufuawmh udk,hf&JU
ESvkH;om;eJY &ifwGif;odpdwfwdkYu ac:aqmif&mudk vdkufyg/
olwdkYu armifr,fwdkY trSefwu,f bmjzpfcsifw,f qdk
wmudk odaeMuNyD;om;yg/ usefwJh t&mawGtm;vkH;u
omrn tcsufawGyg/

usaemf i,fpOftcgu ]The Whole Earth
Catalog} qdkwJh tifrwef ajymifajrmufwJh uwfw
avmufpmtkyf wtkyf &SdcJhzl;ygw,f/ 'Dpmtkyf[m tJ'Dwkef;
u usaemfwdkYawG twGufawmh udk;uG,fp&m usrf;pmawG
xJu wtkyfaygY/

tJ'Dpmtkyf&JU zefwD;&Sifuawmh D Stanford
wuodkvfeJY odyfra0;wJh Menlo Park rSmaewJh Stewart
Brand qdkolyg/ 'Dpmtkyfudk olu uAsmqefqef tvSawG
eJY jc,frIef;NyD; xkwfa0cJhwmyg/ 'Dpmtkyfudk xkwfa0csdefu
1960 ck aESmif;ydkif;umv? uGefysLwmeJY uGefysLwmpmpD
vkyfief;awG ray:cifuyg/


tJ'Dawmh pmtkyfwtkyfvkH;u vufESdyfpuf&dkuf?
uyfaMu;eJYudkuf? Polaroid uifr&meJY "mwfyHkawG &dkufNyD;
pmtkyfudk zefwD;&wmyg/ Google udk pmtkyftjzpf zwf&
ovdkygyJ/ 'Dpmtkyf[m Google rwdkifcif 35 ESpfu ay: cJh
wmyg/ wu,hfudk pHerlem ,lp&m pmtkyfyg/ pmtkyf
wckvkH;vnf; oyf&yfvSywJh u&d,mawGeJY tMuHaumif;
awGeJY jynfhaeygw,f/

Stewart eJY olYtzGJYom;awG[m ]The Whole
Earth Catalog} pmtkyf awmfawmfrsm;rsm;udk xkwfa0cJh
ygw,f/ xkwfa0jcif;uae &yfqdkif;&wJh tcgrSmawmh ol wdkY
wawG aemufqkH; EIwfqufjcif; pmtkyfudk xkwfMuyg
w,f/

tJ'DtcsdefrSm usaemfu ckbGJY& armifr,fwdkY&JU
t&G,f? 1970 ESpfvnf umvrsm;yg/ EIwfqufpmtkyf&JU
ausmzkH;yHku reufapmapm awmbufu um;vrf;av;
wck&JU "mwfyHkyg/ pGefYpm;cef; tifrwef BudKufolrsm; um;MuHK
pD; c&D; xGuf&mrSm awGYaumif; awGYzl;Mur,fh um;vrf;av;
rsKd;yg/ atmufrSm pmwef;av; a&;xm;ygw,f/

]qmavmif rGwfodyfyg/ tl;xyg/} wJh/

'golwdkY&JU aemufqkH; pmtkyfrSm aemufqkH; EIwf
qufwJh pum;yg/ usaemf udk,fwdkifvnf; 'DqkudkyJ tNrJ
wrf; awmif;cJhygw,f/ ckbGJY& armifr,fwdkY b0 topf pMu
&awmhr,f qdkawmh armifr,fwdkYudkvnf; 'DqkudkyJ
awmif;ay;ygYr,f/

]qmavmifrGwfodyfyg... &l;oGyfyg/}

tm;vHk;udk aus;Zl;wifygw,f/
(aeYopf 0bfqdkufrS... ul;,lazmfjyygonf/)

uGefysLwmenf;ynm awmfvSefa&; a&SUaqmifwpfOD;vnf;jzpfol? Apple


uGefysLwmESihf iPhone wdkYudk wDxGifzefwD;cJhol? rsufarSmufacwfwGif
urmhjynfolwdkY\ b0wdkYudk ajymif;vJapcJhol pwdAfa*smh Steve Jobs
onf 2011 ckESpf? atmufwkdbmv 5 &ufaeYwGif uifqma&m*gjzihf
touf 56 wGif uG,fvGefcJhonf/

133

Special Education Need


(SEN)
134


arv tpydkif;uwnf;u EkdifiH 100 onf ukvor*? roefrpGrf; jzpfol
rsm; tcGihfta&;pmcsKyfukd oabmwl vufrSwf a&;xdk;cJhMuNyD; jzpfonf/

EkdifiHwum ynma&; or*tzGJYcsKyfBuD; EI uvnf; vlom;wkdif;twGuf
xnfhoGif;pOf;pm;onfh EkdifiHrsm;\ yg0if aqmif&GufrIudk BudKvdkufonf/ pm&Gufrsm;rS
wqihfwufNyD; vufawGYusus quf vkyfaqmifEkdifrnfh enf;vrf;wdkYtwGuf
awmif;qdkxm;onf/

ou&mZf 2006 ckESpf? ukvor* taxGaxGnDvmcHBuD;wGif ukv
or* roefrpGrf;pmcsKyfudk a&;qGJcJhMuonf/ tajccH vltcGihfta&;rsm;ESifh roef
rpGrf;olrsm;taejzihf vlYtzGJYtpnf;twGif; yg0if aqmif&GufcGihfwdkYudk tmrcH ay;&ef
&nf&G,f&if; jzpfonf/ yg0ifonfh u@rsm;wGif ynmoifMum;ykdifcGihf (pm
csKyf tydk'f 24) rSm wpfckjzpf\/ tqihfwkdif;wGif vlwkdif; tusKH;0ifynma&; pepfudk
EkdifiHrsm;u aqmif&Guf&rnf jzpfonf/ pGrf;aqmif Ekdif&nf rwlaom vlom;wkdif;\
yk*vzGHYNzdK;rI tjrifhrm;qHk; &&Sda&;? vlY *kPfodum ydkfifqkdifEkdifa&;? vlY tzGJYtpnf;
twGif; xda&mufpGm yg0if aqmif&GufEdkifa&;wdkY twGuf vrf;nTef xm;&Sdjcif;yif jzpf
ygonf/ tvkyfu@ (tydk'f 27) wGif ya&mfzuf&Sife,f oifwef;rsm; wufa&muf
cGihf? tvkyft udkifESihf tvkyf&mxl;ae&mwdkY &&SdydkifcGihfwdkYwGif roefrpGrf;
jzpfjcif;aMumihf cGJjcm;rI r&Sdap&ef EdkifiHrsm;u Oya'jyK jyXmef; ay;&rnfjzpfonf/
pGrf;aqmif&nf rwlaom vlom;rsm;twGuf w&m;rQwNyD; tqifajyaom vkyfief;

roefrpGrf; uav;rsm; ynma&; pm&Gufay:rS vufawGYqDokdY


jrihfjrifh

cGiftwGif; tajctaersm;twGufvnf; umuG,f apmihf


a&Smufay;&ef vkdtyfygonf/

odkY&mwGif uJhodkYaom av;eufvSonfh tmr
cHcsuf? uwdu0wf pmcsKyfxm;&Sdaomfjim;vnf; roef
rpGrf;jzpfolrsm; taejzihf vlYtzJGYtpnf;ESihf ynma&;wkdYwGif
&ydkifcGifhrsm; qHk;IH;ae&qJyif &Sdao;onf/ 2010 ckESpf?
,leufpudk\ tm;vHk;twGuf ynma&;- urmvHk;qdkif&m
apmihfMunfha&; tpD&ifcHpmwGif ]roefrpGrf;jzpfjcif;rSm
xifomjrifom r&SdqHk;jzpfaomfvnf; ynma&;qdkif&m
ab;z,fxm;jcif;cH&NyD; wdrfjrKyfaeaom pGrf;tm;rsm;
&Sdaeavonf/ usef;rma&;qkdfif&m vufwavm ouf
a&mufrItjyif &kyfydkif;ESihf pdwfydkif;qdkif&m rjynfhpHkrIrsm;
aMumihf vlYtzGJYtpnf; twGif;ESihf ausmif;rsm;rS
usOfz,fxm;&Sd&rnfh t&mtaejzihf IjrifMuygonf/} [l
azmfjyxm;onf/ tjrifrSm roefrpGrf;jzpfaeonfh
q&mrsm;ESihf ausmif;om;rsm; tay:wGif oufa&mufrI
&Sdaeavonf/ ausmif;rsm;ESihf &yf&GmtwGif;wGif aMumuf
&GHUrI? &SufrIESihf rodem;rvnfrIwkdY a&m`yGrf;vsuf &Sdae
jcif;aMumihf pGrf;aqmif&nfrwlaom vlom;rsm;rSm oD;oefY
cGJjcm;xm;jcif;udk cHae&ygonf/
roefrpGrf;uav;rsm; ynma&;

wurmvHk;wGif roefrpGrf;jzpfonfh uav;
i,f oef; 150 cefY &Sdaeygonf/ uav;rsm;rSm
ynma&;wGif pdefac:rIrsm;pGmudk &ifqkdif ae&yg\/ pepfw
us cGJjcm;cHae&jcif;? vlYtzGJYtpnf; trJpuf[k Ijrif
cH&jcif;ESihf vspfvsLjyKcHxm;&jcif;wdkY jzpfonf/ &kyfydkif;
qkdif&m twm;tqD;rsm; &Sdaejcif;? uRrf;usifaom q&m
tvHktavmuf r&Sdjcif;ESihf oifaxmuful ypnf;rsm;
rjznfhqnf; ay;Ekdifjcif;wdkYaMumihf roefrpGrf;jzpfaom
uav;rsm;rSm ynma&;pepfrS z,fxkwfxm;jcif;udk cHpm;
aeMu&onf/ Oyrmtm;jzihf armv0DESihf wefZefeD;,m;
EkdifiHwdkYwGif roefrpGrf; uav;rsm; ausmif;raeEkdif EIef; 2
q? bmudezmqdkEdkifiHwGif 2 qcGJ &Sdaeonf/ bla*;
&D;,m;ESihf &dkar;eD;,m;wdkYwGif uav;i,f 90 &mEIef;
ausmif;aeEdkifaomfjim;vnf; roefrpGrf; uav;i,f
OD;a&rSm 60 &mckdifEIef;atmif avsmhenf;aeonf/

pGrf;aqmif&nf rwlaom vlrsm;\ b0rsm;
wdk;wuf aumif;rGefap&ef twGuf ynma&;rSm tm;BuD;
aom u@wpfck jzpfonf/ roefrpGrf;jzpfjcif; tay:
vlYtzGJYtpnf;\ IjrifyHk oabmxm;udk ajymif;vJ

ypfEkdifpGrf;&Sd\/ vHIaqmfrI&SdNyD; tm;vHk; tusKH;0ifaom


oif,ljcif; ywf0ef;usifudk axmufyHhay;jcif;jzihf yk*v
zGHYNzdK;rIESihf tvkyftukdif tcGihftvrf;rsm; aumif;rGef
wdk;wufap&ef ynma&;pepfu zefwD; ay;Ekdifonf/
odkYjzpfEkdif&efrSm t&if;tjrpfrsm;pGmudk yHhydk;axmuful
ay;&ef vdktyfaeygonf/ ausmif; taqmuftODrsm;\
&kyfydkif;qkdif&m tuefYtowfwdkYudk ausmfvTm;Edkifap&efESihf
pmoifcef;rsm;udkjyKjyif aqmufvkyf&ef? roefrpGrf; q&m
rsm;? uav;rsm;twGuf oifhawmfrI&Sdaom oifaxmuful
ypnf;rsm;udk zefwD;ay;&efwdkYtwGuf &if;ESD; jrKyfESHrI
vkyf&ygrnf/ roefrpGrf;uav;rsm;twGuf txl;tul
tnDynma&;qdkif&m uRrf;usifaom q&mrsm;udk avh
usihf ysKd;axmifay;&ef vdktyfonf/ ausmif;rsm;wGif
txl;pDrH zefwD;xm;onfh oif,lrI ypnf;rsm; vdktyf
aeonf/ roefrpGrf; uav;rsm;\ rdom;pkwdkYudkvnf;
aiGaMu;tultnD axmufyHhay;&ef vkdtyfEkdifygonf/
Education International EI \ wGJzuf

taxGaxG twGif;a&;rSL;jzpfol ,eftdpfref;u ,ckuJhodkY
rdefYMum;cJhonf/ ]vGefcJhwJh 5 ESpfwmumvrSm tpdk;& 100
ausmfwdkY[m ukvor* roefrpGrf;qdkif&m oabmwl
pmcsKyfudk vufrSwf a&;xdk;cJhJNyD; jzpfygw,f/ tck tcsdef
rSmawmh pm&Gufay:awGu vufawGYususudk wurmvHk;&JU
ynma&;pepfrsm;rSm taumiftxnfazmf vkyfaqmifzdkY
tcsdefusaeygNyD/ vlYtcGihfta&; wpfcktaeeJY r[kwfygbl;/
bmjzpfvdkYvnf;qdkawmh roefrpGrf;jzpfaewJh q&mawG?
ausmif;om;awG[m pmoifcef;wGif;udk rwlwJh Iaxmifh
tjrifawG ,lvmay;Ekdifw,f/ ynma&;ESihf vlYtzGJYtpnf;
twGuf rsm;pGm wefzdk; &Sdygw,f/}

2011 ckESpf *sLvdkfifvwGif awmiftmz&duEkdifiH?
udwfawmif;NrdKU usif;y jyKvkyfrnfh 6 Budrfajrmuf EI
urmhvHk;qkdif&m nDvmcHwGifvnf; vlwkdif;tusKH;0if ynm
a&;pepf inclusive education system rSm t"du
acgif;pOfBuD; wpfckjzpfygonf/ aqG;aEG;yGJ trSwfpOf 2 wGif
ar;cGef;udk aqG;aEG;Murnf/ ]vlwkdif;tusKH;0if ynma&;
Xmersm;[m wu,fjzpfEkdifwmvm;? tdyfrufrQomvm;/}
xdkYtjyif ab;z,fxm;jcif; cHae&NyD; cGJjcm; qufqHjcif;
cHae&onfh tkyfpkrsm; tusKd;twGuf ynma&;pepf
jyifqif&ef ausmif;q&mor*rsm;u vkyfaqmifEdkif
onfh enf;AsL[mwdkYudkvnf; aqG;aEG;MuygOD;rnf/
jrihfjrihf
Ref: Education International

135

pmzwfaom ,Ofaus;rI&SdrSom zGHYNzdK;rnf

0ifhxef;

zifvefedkifiHu ausmif;olwpfa,mufeJY um;twl pD;NyD; usr c&D;
oGm;zl;ygw,f/ bwfpfum;ay:rSm wpfaeYvHk; pmudk oJBuD;rJBuD; zwfaewm
awGYcJh&w,f/ pyfpk wwfwJh usru ar;Munfhw,f/

]nDrav;.. tJ'D pmrsufeSm 500 ausmfwJh pmtkyfudk b,favmuf
Mumatmif zwf&ovJ}

]eSpf&uf oHk;&ufygyJ.. tpfr}


pmtkyfcspfwJh usrtzkdYawmh tJ'Dvdk pmtkyfrsKd; NyD;zdkYqdk wpfywf eSpfywf
awmh tcsdefay;&ygr,f/

tif'dkeD;&Sm;u uRef;awGudk c&D;xGufjzpfwdkif; urf;ajc oJaomifjyif
ay:rSm edkifiHjcm; {nfhonfawG pmzwf aeMuwm usr tjrJwrf; awGYae&ygw,f/
pmtkyfawGuom olwdkYtwGuf taumif;qHk; tazmf jzpfyHk&ygw,f/

azhpfbGwfay:rSmvnf; taemufu rdwfaqG tcsKdUeJY usr qkHwwfyg
w,f/ pmzwf0goem ygolawGyDyD? olwdkY udk,fa&;zdkifxJrSm tBudKufqHk; pmtkyf
pm&if;awG udk,fpD wifxm;Muygw,f/

'DvlawGtzdkYawmh 0goemygvdkY? tysif;ajzzdkY pmzwfwm r[kwfyg/
pmzwfjcif;[m ,Ofaus;rI wpfckudk jzpfaewmyg/ Oa&my? ajrmuftar&du?
*syefeJY awmifudk&D;,m;vdk zGHYNzdK;NyD; wdkif;jynfawGrSm pmzwfjcif;[m pGJpGJ NrJNrJ
136

vkyf&r,fh ,Ofaus;rI wpfckvdk jzpfaeMuwmyg/



pmzwfwJh tavhtusifhqdkwm uav;b0vdk
i,fi,f&G,f&G,frSm uwnf;u ysKd;axmif&wmyg/ rdcifu
pm rzwfwwfao;wJh uav;i,fudk toHxGufNyD; zwfjy
&ygw,f/ uav;udk,fwdkif olY[mol pmzwfvmedkifwJh
txd rdcifu zwfjyaezdkY vdkygw,f/ tJ'D tavhtusifhu
uav;udk bmompum; uRrf;usifrI&atmif pysKd;axmif
&mrSm trsm;BuD; taxmuftul jzpfapygw,f/

zGYHNzdK;NyD;edkfifiHawGu NrdKUwdkif;? &yfuGufawGwdkif;rSm
vlawG pmtkyf tvG,fwul vufvSrf;rSDedkifatmif pm
MunfhwdkufawG xm;ay;Muygw,f/ tJ'D edkifiHawGuvl
awG pmoJBuD;rJBuD; zwfwJh tusifh[m ae&mwdkif;rSm pm
MunfhwdkufawG &SdaewmaMumifhrdkY jzpfygw,f/

olwdkYudk pmzwfusifh jzpfapwJh aemuftaMumif;
wpfckuawmh ausmif;rSmuwnf;u pmtkyfawGudk rzwf
rae& zwf&wmyg/ taemufedkifiHawGu rlvwef;ausmif;
pmoifcef;wdkif;&JU axmifhawGrSm pmMunfhwdkufav;awG &Sd
ygw,f/ A[kokwjzpfp&m pmtkyftrsKd;rsKd;awG &Sdaeygw,f/

ausmif;awGu ausmif;om;awGudk pmzwf pGrf;
&nf ppfaq;rI yHkrSefvkyfygw,f/ ppfaq;rINyD;wdkif; q&mu
ausmif;om;&JU pmzwfpGrf;&nf tqifhukd tuJjzwfNyD; oifh
avsmfrSefuefwJh pmtkyf a&G;cs,fwwfatmif vrf;nTefay;
ygw,f/

pmzwfjcif;udk pdwf0ifpm;vmatmif? pmzwf
pGrf;&nf jrifhatmif ysKd;axmif&mrSm zifvefedkifiHudk erlem
,loifhygw,f/ zifvefausmif;om;awG&JU pmzwfpGrf;&nf
[m urmrSm wwd,tqifh &Sdygw,f/ pmzwfusifhudk
vlxkawGMum; ,Ofaus;rI jzpfvmatmif aqmif&GufaewJh
xl;jcm;wJh wdkif;jynf jzpfygw,f/

... pmzwfjcif;[m tjrifrwlrI tay:


onf;cHrIeJY Nidrf;csrf;a&;udk
jrifhwifay;ygw,f/
pm rsm;rsm; zwfwmeJYtrQ?
tjcm;vlawG&JU
,Ofaus;rI? "avhxHk;pH?
,HkMunfcsuf? bmoma&;?
vlrsKd;a&;awGudk
ydkNyD; em;vnf
cHpm;wwfvmygw,f/

'Dvdk vkyfaqmif&mrSm t"du tcsufu pmtkyf?
owif;pmeJY r*Zif;awGudk tm;vHk; vufvSrf;rSDatmif
trsm;jynfolY pmMunfhwdkufawGrSm xm;ay;jcif; jzpfyg
w,f/ aemufjyD; pmzwfjcif;&JU ta&;ygrIudk ausmif;awG?
q&mawGeJY rdbawGu urfydef;wpfcktjzpf tqufrjywf
vHIYaqmfaejcif; jzpfygw,f/

'Dvdk BudK;pm;&mrSm zifvef owif;pmwdkufawG?
pmtkyfxkwfa0a&; vkyfief;awG? ausmif;q&m or*awG?
ausmif;pmMunfhwdkufeJY udk,fydkifpmMunfhwdkufawG pwJh
tzGJYtpnf;awG&JU yl;aygif;aqmif&GufrIu t"du tcef;
u@rSm yg0ifygw,f/

pmzwfjcif;[m bmompum; pGrf;&nf wdk;wuf

137

zdkY twGuf ta&;ygygw,f/ vlxk&JU bmompum; pGrf;&nf


jrifhrm;rIeJY A[kokw MuG,f0rIu wpfOD;csif;udka&m vlYtzGJY
tpnf;udkyg trsm;BuD; tusKd; jzpfapygw,f/

yxrtcsufu ausmif;rSm pmzwfpGrf;&nf
avhusifhay;jcif;[m ausmif;om;awGudk atmifjrifwJh
oif,l avhvmolawG jzpfvmapygw,f/ pepfwus pm
zwfedkifrIu wuodkvf ynma&;rSma&m woufwm
oif,lqnf;yl;ol tjzpfeJYyg atmifjrifrIawG &&Sdapygw,f/

'kwd,tcsufu pmzwfjcif;[m wpfpHkwpfOD;udk
qef;opf wDxGifoljzpfatmif vHIYaqmfay;edkifygw,f/ qef;
opfwDxGifrI &v'fawGqdkwm tdkif'D,mawGeJY t,ltq
awG aygif;pyfNyD;rS &vmwmyg/ pmawG ydkrsm;rsm; zwfav?
t,ltqeJY pdwful;pdwfoef;awG ydkrsm;rsm; 0ifvmav
jzpfygw,f/ 'gaMumifhvnf; wDxGifzefwD;rI trsm;pk[m
zGHYNzdK;NyD; edkifiHawGuae vmaewm tHhMop&m r&Sdygbl;/

*syefudkyJ Munfhyg/ *syefawG&JU pmzwfpGrf;&nf
jrifhrm;rIaMumifh urmrSm wDxGifqef;opfrI trsm;qHk; edkifiH
wpfedkifiH jzpfvmapcJhygw,f/ tjcm;tm&SedkifiHawG *syefudk
tjrJ twk,l tm;usoifhygw,f/

wwd,tcsuf/ pmzwfjcif;[m tjrifrwlrI
tay: onf;cHrIeJY Nidrf;csrf;a&;udk jrifhwifay;ygw,f/ pm
rsm;rsm; zwfwmeJYtrQ? tjcm;vlawG&JU ,Ofaus;rI? "avh
xHk;pH? ,HkMunfcsuf? bmoma&;? vlrsKd;a&;awGudk ydkNyD;
em;vnf cHpm;wwfvmygw,f/

Oyrm? Ak'bmom? c&pf,mefeJY rlqvifawG[m
wpfOD;,HkMunfcsuftaMumif; wpfOD; zwfMuw,fqdk&if
bmomw&m;awG&JU t"du teSpfom&u Nidrf;csrf;a&;?
w&m;rQwrIeJY udk,fcsif;pmw&m;awG jzpfwmudk odem;
vnfMuygr,f/ 'Dvdk em;vnfvm&if a'oy#dyuawGudk
avQmhcsedkifMuygvdrfhr,f/

pmzwfjcif;uae tem*wfrSm vlrsKd;a&;eJY
bmoma&; y#dyuawGudk wm;jrpfay;edkifr,fvdkY usr
tav;teuf ,HkMunfaeygw,f/ usrwdkY tif'dkeD;&Sm;wif
rubJ tmpD,H a'owGif; edkifiHtm;vHk;rSm Nidrf;csrf;a&;eJY
zGHYNzdK;wdk;wufa&;twGuf pmudk pepfwus zwfwJh tavh
tusifhawG ysKd;axmifzdkY tjref vdktyfaeygw,f/

'gaMumifh tmpD,HedkifiHwdkif;rSm pmzwfjcif;udk
,Ofaus;rI jzpfvmatmiftxd vkyfMuzdkY ay:vpDrdwfum
awGudk usr tMuHay;csifygw,f/ vlxktm;vHk; pmzwfvm
atmif w,fvDaA;&Sif;awG? ydkpwmawG? aqmifyk'fawG?
vufurf;pmapmifawGeJY vHIYaqmfrIawGtxd vkyf&r,f/
138


'gayrJh tay:,H [efjyawG r[kwfbJ? xda&muf
wJh enf;vrf;awGeJY taumiftxnfazmfzdkY vdkygw,f/

pmzwfpGrf;&nfudk jrifhrm;apr,fh ynma&;
oif&dk;nTef;wrf;awGudk edkifiHwumausmif;awG? ynm&Sif
awGeJY ndEdIif;a&;qGJzdkY ynma&;XmeawGu taumif
txnf azmf&ygr,f/

&nf&G,fcsufu pmoifcef;rSm uav;awG
rzwf rae& pmzwfapzdkY jzpfygw,f/ tJ'DtwGuf ausmif;
awGrSm jyXmef;pmtkyfwif rubJ? zwfp&m pmtkyfrsKd;pHkeJY
pmMunfhwdkuftwGuf vdktyforQ taxmuftul ypnf;
awG jznf;qnf;ay;xm;&ygr,f/ ausmif;om;awG&JU t&G,f
zGHYNzdK;rIeJYtwl pmzwfpGrf;&nf jrifhvmatmif? okw&o
pmtkyftm;vHk; zwfcGifh jyK&ygr,f/

aemuf a'opmMunfhwdkufawGeJY yk*vdu pm
MunfhwdkufawG xlaxmifzdkY vdktyfwJh pmtkyfpmwrf;awGudk
tpdk;&u yHhydk;ay;&ygr,f/ pmMunfhwdkufawG Mum;rSm
uGef,ufzGJYay;xm;&ygr,f/ &nf&G,fcsufu vlxkudk
A[kokw jzpfapr,fh pmtkyfawG rsm;rsm; iSm;ay;edkifzdkY
jzpfygw,f/

tmpD,HedkifiHawGrSm pmzwftm;enf;wJh t"du
taMumif;u pmtkyfpmayudk vlxkeJY vufvSrf;rDrD xm;
ray;edkifwJh tcsufjzpfwm usrwdkY jrifawGYae&ygw,f/
tpdk;&awG taeeJY vlxk pmzwfa&; vkyfief;twGuf aiG
aMu; tvHktavmuf oHk;pGJoifhygw,f/

pmzwfwJh ,Ofaus;rI[m zGHYNzdK;NyD; edkifiHwpfedkifiH
jzpfvmzdkYtwGuf tvGefta&;BuD;wJh tcsuf jzpfygw,f/ 'D
vkyfief;rSm pdefac:rIawG &SdayrJh? udk,fhedkifiH udk,fha'o zGHYNzdK;zdkY
tdyfruf rufxm;&if rjzpfrae usm;ukwfusm;cJ vkyfMu&
rSmyJ jzpfygw,f/

tem*wfrSm usrwdkY tmpD,H a'oedkifiH
tm;vHk;u um;ay:? &xm;ay:? av,mOfeJY oabFmay:?
aumfzDqdkif? vufbuf&nfqdkifawGrSm vlawG pmzwf
aewmudk jrif&zdkY vdkygw,f/ b,fae&m MunfhvdkufMunfh
vdkuf vlawG pmzwfaeNyDqdk&ifawmh tmpD,Ha'ovnf;
zGHYNzdK;NyD; edkifiHawG jzpfaeNyDaygh/
(pma&;ol Betsy Sahetapy rSm Jakarta International
School rS ausmif;q&mr jzpfonf/)
0ifhxef;
&nfnTef;/ The Jakartar Post


wkdif;jynfzGHYNzdK;wkd;wufzkdY pGrf;aqmif&nf jynhf0
wJh vli,fawG vkdtyfw,fvdkY jrefrmh'Drdkua&pDacgif;aqmif
a':atmifqef;pkMunfu ajymMum;vdkufygw,f/

'Dv 23 &ufaeYu pwif zGifhvSpfvdkufwJh
(atmifqef;yifvkH) pmzwfcef; zGifhyGJtcrf;tem; tzGifh
rdefYcGef;rSm a':atmifqef;Munfu ajymMum;vdkufwmyg/

a':atmifqef;pkMunf rdefYcGef;eJY ywfoufNyD;
tzGJYcsKyf jyefMum;a&;tzGJY0if OD;tkef;BudKifu tckvkd jyefajym
jyygw,f/

]taxGaxGtwGif;a&;rSL; ajymwJh trSmpum;
rSmawmh wkdif;jynf zGHYNzdK;wkd;wufa&;twGufqkd&if pGrf;
aqmif&nf jynfh0wJh wu,fhvli,f? vlwwfawG trsm;
tjym; vkdtyfaew,f/ pGrf;aqmif&nf jynfh0wJh vli,fawG
ay:xGef;vmzkdY twGufqkd&if pmzwfcef;awGu rsm;pGm
taxmuftul jyKekdifw,f? tusdK;jyKekdifw,f/ 'gaMumifh
rkdYvkdY pmzwfcef;awG wkd;csJU zGihfvSpfekdifa&;ukd BudK;yrf;Muyg/
apwem&SifawGuvnf; wwfpGrf;oavmuf aiGaMu;?
ypnf;yp,pwJh? pmtkyfponfjzifh axmufyHh ulnDMuyg vkdY
ajymMum; wkdufwGef;oGm;ygw,f/}

atmifqef;yifvkH pmzwfcef;ukd oCFef;uRef;
NrdKUe,f tzGJYcsKyf vli,fawG OD;aqmif zGifhvSpfcJhwmjzpfNyD;
zGifhyGJtcrf;tem;ukd a':atmifqef;pkkMunf? trsKd;om;
'Drkdua&pDtzGJYcsKyf A[kdtvkyftrIaqmif tzGJY0ifawGeJY
vli,ftzGJYawG tygt0if vlOD;a& 1500 cefY wufa&mufcJh
w,fvkdY OD;tkef;BudKifu ajymygw,f/

pmzwfcef;zGifhyGJ wufa&mufolawGxJu ap
wem&Sif wcsKdUu usyf 10 odef;ausmf vSL'gef;cJhw,fvdkY

OD;tkef;BudKifu ajymygw,f/

atmifqef;yifvkHpmzwfcef; zGifhvSpfjcif;&JU &nf
&G,fcsufeJY ywfoufNyD; OD;aqmifzGifhvSpfcJhol Oya' tBuH
ay; OD;atmifodef;u tckvkd ajymygw,f/

]usaemfwkdY NrdKUe,frSm pmzwfcef;taeeJY vli,f
awG todynm wkd;jrifhvmzkdYtwGufayghAsm/ wkdif;jynf
uvnf; ynma&; &efykHaiGqkdwm tokH;jyKwmu 4 &mckdif
EIef;avmufyJ tokH;jyKwJh umvrSm tajccH taqmuf
ttkHtaeeJY pmayykdif;qkdif&maygh? todynmaqG;aEG;rIawG
vkyfvmekdifatmif a&&SnfarQmfukd;NyD; usaemfwkdY 'Dpmzwf
cef;udk zGifhwmyg/

]pmzwfcef;rSm pmayaqG;aEG;rIawG usaemfwkdY
vkyfvmrSmayghAsm/ tawG;tac: jrifhrm;atmif acwfeJY rsuf
ajcrjywf jzpfatmifvnf; usaemfwkdY BudK;pm; aqmif&Guf
zkdYaygh/ ynm&SifawGukdvnf; ac:,lNyD;awmh aqG;aEG; ar;
jref;wmawG? a[majymyGJawG vkyfekdifonftxd usaemf wdkY
&nf&G,fygw,f/}

'Dpmzwfcef;rSm usef;rma&;? bmoma&;? ynm
a&;? uav;pmay? ekdifiHwum? orkdif;taxmuftxm;eJY
ywfoufwJh pmaygif; 2000 ausmf vufcH &&Sdxm;NyD; tif
wmeufuaewqifh &SmazG zwf&IekdifwJh tGefvkdif; pm
Munfhwkdufvnf; yg0ifw,fvkdY qkdygw,f/

atmifqef;yifvkH pmzwfcef;ukd oCFef;uRef;
NrdKUe,f av;axmufuef vrf;r Z^ ajrmuf&yfuGufu
wkduftrSwf i^ 248 tcef; (A-3) 'kwd, txyfrSm
zGifhvSpfxm;ygw,f/
aemfedk&if ('DADGbD)

139

pmtkyf rdwfquf

touf 30 rwdkifcif
vlwkdif; zwfoifhwJh
EdkifiHwum pmtkyf 30

tifwmeufESifh 0bfqdk'fawGu crf;em;BuD;
us,foavmuf vlwkdif; aeYpOfb0rSm ae&m 0if,lvm
onf/ tifazmfar;&Sif;awGu azmif;yG vGef;NyD;? tGefvdkif;
ay:rSm pmzwfzkdY? tvkyfvkyfzdkY? rdwfaqGawGeJY awGYqHkzdkY t
csdefawG ydkay;vmMu&onf/

odkYESifhwdkif 0bfqdk'fawGu rsKd;qufwdkif;twGuf
urmvHk;csD av;eufwJh tawG;tjrif &oaygif;pHk ay;cJhwJh
*E0ifpmtkyfawGudkawmhjzifh z,f&Sm;ypfvdkY r&yg/

atmufrSm urmh ynm&wemodkuftjzpf w
pdwfwydkif; &nfnTef;Edkifrnfh pmtkyfpm&if;udk azmfjyxm;yg
onf/ touf 30 arG;aeY&uf rwdkifrD vlwdkif; zwfoifhwJh
pmtkyf (30) [k Foreign Policy *sme,fu nTef;qdk
xm;ygonf/

&Jjrihfausmf
pmtkyfjzpfonf/ qGpfvlrsKd; *smrefEkdifiHom; [mref[ufpf
ua&;NyD;? q&myg&*lu ]od'w] trnfjzifh jrefrmjyefcJh
onf/
2. 1984 by George Orwell


1984 ckESpfrSm jzpfvmr,fh tpdk;&rsm;&JU aMumuf
r,fzG,f o&kyfouefudk pma&;olu 1949 ckESpfrSm BudK
wifa&;om; owday;cJhwJh pmtkyfjzpfonf/ vlxkeJY
EkdifiHom;rsm;tay: trsKd;rsKd; vdrfvnfvSnfhpm; axmuf
vSrf;a&;vkyfwJh ]tm;vHk;od-tpdk;&awG} &JU tE&m,f&SdwJh
tjyKtrl p&dkufawGudk taumif;qHk; azmfjyEkdifwmaMumifh
,aeYwdkif tNrJ csD;usL;Mu&wJh pmtkyfjzpfonf/

t*Fvdyf pma&;q&mBuD; a*smfhcsfatmf0JvfrSm
udkvdkeDacwf jrefrmEkdifiHwGif &Jt&m&Sdtjzpf trIxrf;cJhNyD;?
1. Siddhartha by Hermann Hesse
1934 ckESpfwGif emrnfausmf ]jrefrmjynf aeY&ufrsm;]

b0&JU tESpfom&ESifh oabmudk vufawGY em; pmtkyfudk a&;om;cJhonf/
vnfzdkYeJY Pftvif; &&SdzdkYtwGuf enf;vrf; &SmazG&mrSm
rdrdukd,fudk tm;udk;a&;om y"me usaMumif; wifjyxm;wJh

140

3. To Kill a Mockingbird by Harper Lee


1930 jynfhESpf tar&duef awmifydkif;jynfe,f
awGrSm vlrsKd;a&;eJY pD;yGm;a&; cGJjcm;qufqHcH&wJh tjiif;yGm;
zG,f jyemrsm;udk wifjyxm;onf/ t"rjyK usifhw,fvdkY
pGyfpGJcJh&wJh vlrnf;wpfOD;ESifh t"r jyKusifhcH&ol vljzL trsKd;
orD;i,fwdkY&JU w&m;&Hk;aemufcH trIjzpfonf/ w&m;rQwrI
twGuf wdkufyGJ0if&if; tpGJ tmCwawGudk wdkufzsufzdkY
BudK;pm;wJh? tawG;tac: rsm;pGm ay;wJh Zmwfvrf; jzpfonf/
4. A Clockwork Orange by Anthony Burgess


20 &mpk taumif;qHk; t*Fvdyf0wK (100) rSm
pm&if;wifcH&wJh pmtkyfjzpfNyD;? &kyf&Sifvnf; &dkuful;cJhonf/
l;ESrf;wJh vli,f,Ofaus;rI tdyfrufqdk; wpfcku q,fausmf
ouf vli,fwpfa,mufudk tNrJxdwfvefY aMumuf&GHUatmif
trsKd;rsKd; aESmuf,SufrI ay;wJh Zmwfvrf; jzpfonf/ touf
rIEkdifavmufatmif pdwfvIyf&Sm;apwJh Zmwfvrf; jzpfNyD;?
pmzwfoludk tawG;csJUxGifrIrsm;pGm ay;edkifonf/
5. For Whom the Bell Tolls by Ernest Hemingway


r,HkMunfEkdif avmufatmif &ufpufwJh ppfyGJ?
aojcif;w&m;eJY tdkif'Dtdkavmf*sDrsm;tay: tm;aumif;pGm
pOf;pm;awG;ac: wifjyxm;wJh pmtkyfjzpfonf/ tar&duef
pma&;q&m tm;eufpf[Jrif;a0;&JU pmtkyfrsm;ESifh 0wKwdkrsm;
rSm jrefrmbmomjyef &SdaeNyD;? ,ckpmtkyfudk pma&;q&m
]udkudk} u ]acgif;avmif;oH} trnfjzifh jrefrmjyefqdkcJh onf/
6. War and Peace by Leo Tolstoy


&k&Sm;pma&;q&mBuD; vD,dkawmfvfpwGdKif; a&;
om;NyD;? 1869 ckESpfrSm xkwfa0cJhwJh urmh*E0ifpmtkyf jzpf
onf/ &k&Sm;udk jyifopfwdkY usL;ausmf 0ifa&mufrI? Zmbk&if vlY
tzGJYtpnf;tay: e,dkvD,Hacwf&JU tusKd;oufa&mufrI?
&k&Sm; rif;rsKd;pdk;EG,fawG&JU trltusifhawGudk Zmwfaumif
p&dkufrsm; tm;aumif;pGmjzifh wifjyxm;wJh Zmwfvrf;BuD; jzpf
onf/ urmhxdyfwef; pmtkyf (100) wGif xdyfqHk;rSm ae&m,l
xm;aom pmtkyf jzpfonf/
7. The Rights of Man by Tom Paine


jyifopfawmfvSefa&; umvtwGif; a&;om;cJhwJh
pmtkyfjzpfNyD;? 'Drdkua&pD Iaxmifhuae vlYtcGifhta&;
t,ltqudk yxrqHk; pwif rdwfqufay;wJh pmtkyfwpf
tkyftjzpf owfrSwfMuonf/ aomrpfydef;udk tar&duef

141

jynfaxmifpk wnfaxmif&mrSm pmaya&;om;rIjzifh ulnDcJh *vdkb,f vlrItajymif;vJawG jzpfay: cJhwm? qufvuf


oltjzpf vlodrsm;onf/
jzpfay: OD;rSmudk wifjyxm;wJh pmtkyfjzpfonf/ 2000 ckESpf
wGif xkwfa0cJhNyD;? pmtkyfaumfyD 1 'or 7 oef;ausmf
8. The Social Contract by Jean-Jacques Rous- a&mif;cJh&onf/
seau

'Dpmtkyfuae ausmfMum;wJh udk;um;p&m wpfck


u ]vl[m vGwfvyfpGm arG;zGm;cJhNyD;? ae&mwkdif;u oleJY
qufpyfywfoufaew,f} qdkwm jzpfonf/ vlYtzGJY
tpnf;twGif; wpfOD;csif;&JU ta&;ygrI tcef;u@udk wif
jyxm;wJh pmtkyfjzpfonf/ 1762 ckESpfrSm a&;cJhwJh l;qdk;&JU
]vlrI y#dnmOf} pmtkyfu jyifopfeJY Oa&myrSm EkdifiHa&;jyK
jyifajymif;vJrIrsm;? awmfvSefa&;rsm;udk jzpfay:atmif
vIHYaqmfay;cJhonf/

9. One Hundred Years of Solitude by Gabriel


Garcia Marquez

13. The Wind in the Willows by Kenneth Graham

t*FvefbPf tNidrf;pm; tkyfcsKyfa&;r;u 1908


ckESpfrSm a&;cJhwJh uav;pmtkyf jzpfonf/ uav;pmayxJ
wGif taumif;qHk; 0wKZmwfvrf;tjzpf &nfnTef;cH&NyD;?
b0udk aysmfaysmf&Tif&Tif aewwfzdkY? &J0HhpGefYpm;zdkY? &Jabmf&J
bufpdwf &SdzdkYtwGuf vlr[kwfwJh Zmwfaumifrsm;jzifh
wifjy xm;onf/

14. The Art of War by Sum Tzu

ppfa&; r[mAsL[meJY enf;AsL[mrsm; twGuf


a&S;tusqHk; pmtkyfwpftkyf jzpfonf/ ppfa&;omru?

omref Zmwfvrf;ZmwfuGuf qifxm;wJh 0wK
pD;yGm;a&;? EkdifiHa&;? zGHYNzdK;a&;vkyfief;awG twGufyg atmif
rsKd; r[kwfbJ? vl,Ofaus;rI ordkif;udk jyefvnf trSwf&
jrifatmif r[mAsL[m csrSwfEdkifzdkY vrf;nTefrI ay;edkifwJh
jcif;&JU ta&;BuD;yHkudk trsKd;rsKd;aom ZmwfaMumif;ajym yHkpH eJY
a&S;a[mif; w&kwf ppfa&;usrf; pmtkyf jzpfonf/
vSvSyy zGJYqdk wifjyxm;wJh 0wK jzpfonf/ udkvHbD,m
pma&;q&mu 1967 ckESpfrSm pydefbmomeJY yxrqHk; xkwf 15. The Lord of the Rings by J.R.R. Tolkien
a0cJhNyD;? aemufydkif; bmompum; 30 ausmfjzifh jyefqdkcJh
20 &mpk t*Fvdyfpmayorkdif;rSm ay: jyLvm
Muonf/
tjzpfqHk;eJY MoZmtBuD;qHk; 0wKpmtkyf wpftkyf jzpfonf/
10. The Origin of Species by Charles Darwin

pmtkyfudk udkifMunfh&HkeJY wpftkyfvHk;NyD;atmif zwfjzpf


atmif pGJaqmifEkdifwJh pmtkyfjzpfonf/


vlom;&JU rlvZmwfjrpfESifh obm0 avmuESifh
ywfoufNyD;? vlYtzGJYtpnf;rsm;&JU tawG;tjriftay: xl; 16. David Copperfield by Charles Dickens
xl;jcm;jcm; *,uf&dkufapcJhwJh pmtkyfjzpfonf/ 1859
t*Fvdyf pma&;q&mBuD; csm;vf'pfuif;pf&JU &Spf
ckESpfrSm a&;om;cJhNyD;? csm;vfpf 'g0ifu vlom;&JU jzpfpOfudk tkyfajrmuf pmtkyfjzpfNyD;? 1850 ckESpfrSm pwif xkwfcJh
ZD0 qifhuJwdk;wufrI vrf;aMumif;uae pOf;pm;jycJhonf/ onf/ 'pfuif;pf udk,fwdkifu "rdbtrsm;pkvdkyJ? om;orD;
trsm;BuD;xJu wpfa,mufudk tcspfqHk; jzpfwwfovkd?
11. The Wisdom of the Desert by Thomas Merton
usaemfvnf; a&;orQawGxJu a';Apfaumfyg;zD;vfudk

b0qdkwm bmvJ? b0udk oefY&Sif;jrifhjrwf
tESpfoufqHk;yJ" [kqdkonf/ a';Apfaumfyg;zD;vf &kyf&Sif?
atmif b,fvdk aexdkifrvJ? b0rSm BuD;rm;wJh pGrf;tm;awG
wDAGD? jyZmwfrsm; rsm;pGm&SdNyD;? pma&;q&m 'pfuif;u *PSm
&atmif b,fvdkvkyfrvJ qdkwmawGtay:? oHk;&mpkeJY
rNidrfwJh ESvkH;om;uae rSm;,Gif;rI jzpfay:vmjcif;udk apmifh
av;&mpkrSm tD*spf oJuEm&xJ usifvnfcJhMuwJh ynm&Sif
pnf; xdef;odrf;EkdifpGrf; &SdzdkY wifjyxm;jcif; jzpfonf/
rsm;&JU tawG;tac: tqdktrdefYrsm;udk pkpnf;wifjy xm;wJh
tar&duef c&pf,mef bkef;awmfBuD; aomrwfpf rmwif&JU 17. Four Quartest by T.S Elliot
pmtkyfjzpfonf/

'kwd,urmppftwGif; a&;om;cJhwJh uAsm
12. The Tipping Point by Maclolm Gladwell


ao;i,fwJh pdwful;wpfck? t,ltqwpfck?
xkwfvkyfrIwpfcku Adkif;&yfpfvdk jyefYESHYNyD;? yOvufqefqef
142

pum;ajy av;yk'fudk pkaygif;xm;jcif;jzpfNyD;? armf'efacwf&JU


taumif;qHk; uAsmpum;ajy tjzpf owfrSwfcH&onf/

18. Catch-22 by Joseph Heller


1961 ckESpfrSm tar&duefoa&mf pma&;pma&;
q&m *sKd;Zuf[Jvfvm a&;cJhwJh 20 &mpk taumif;qHk; vuf
&m pm&if;0if pmtkyfjzpfonf/ AsL&dkua&pDpepfudk oa&mf
a0zefwJh pmtkyfjzpfNyD;? pmtkyfemrnf Catch-22 rSm
taemufEkdifiHrsm;wGif aeYpOfoHk; Aef;pum;wpfck txd jzpf
vmcJhonf/
19. The Great Gatsby by F. Scott Fitzgerald

1920 jynfhESpfrsm;rS *sufZf aw;*Dwacwfudk


aemufcHxm;NyD;? emrnfausmf ]tar&duef tdyfruf} udk wif
jyxm;wJh Zmwfvrf; jzpfonf/ &if;ESD;wJh rdwfaqG rsm;pGm&SdwJh
teuf? rdwfaqGaumif; tenf;i,fu ydkwefzdk; &SdyHkrSm pmzwf
olrsm;twGuf oifcef;pm ,lp&m jzpfonf/ aemufNyD;..
b0rSm udk,fwefzdk;xm;wJh t&mudk xajrmufatmif vkyfzdkY
wGef;tm;ay;wJh pmtkyfjzpfonf/

20. The Catcher in the Rye by J.D Salinger


tar&duef pma&;q&m a*s'Dqvif;*smu 1951
ckESpf q,fausmfoufrsm; twGuf &nf&G,fa&;wJh pmtkyfjzpf
onf/ q,fausmfwdkY&JU taMumuf? pdk;&drfaomu? tmcH ykef
uefvdkpdwfwdkY&JU twuftusudk azmfjywJh Zmwfvrf;jzpf
onf/ q,fausmfoufwdkY&JU pdwfaeoabmxm;udk uGuf
uGufuGif;uGif; azmfjyEkdifwJh pmtkyfjzpfonf/
21. Crime and Punishment by Fyodor Dostoyevsky

um&mrmaZmhAf nDtpfudkrsm; pmtkyfa&;ol? &k&km;


pma&;q&m a'gYpwdk,AfpuD;u qmbD;,m;rSm jynfajy; 5
ESpf aeNyD;aemuf &k&Sm;udktjyef? 1866 ckESpfrSm a&;cJhwJh em
rnfBuD; pmtkyf jzpfonf/ qif;&JrGJawwJh vli,fwpfOD;&JU
pdwfa'go? udk,fhusifhw&m; jyemeJY aiGtwGuf vlowf
vdkrIawGudk azmfjywJh 0wKaumif; jzpfonf/

22. The Prince by Niccolo Machiavelli


tmPmESifh EkdifiHacgif;aqmifrI&JU vQKdU0Sufcsuf
rsm;udk azmfjywJh emrnfBuD;pmtkyf jzpfonf/ EkdifiHa&; tm
PmrSonf aumfydka&;&Sif; avmutxd &mxl;? MoZm? ae&m
&&SdzdkY &kef;uef BudK;pm;&mrSm? tDwvD orkdif;eJY 'eynm&Sif&JU
1513 ckESpfrSm pwifjzefYcJhwJh pmtkyfudk avhvmzdkY vdktyfae
qJyif jzpfonf/

143

23. Walden by Henry David Thorean


[ife&D a';Apf aomf&dk;u 'Dpmtkyfudk a&;zdkY t
wGuf tar&duef? rufqmcsL;qwfpf jynfe,f uGefaumh'f
NrdKU&Sd 0Jvf'ef uefabmifay:rSm &GufzsifwJxdk;NyD; ESpfESpf? ESpf
veJY ESpf&uf tcsdef,l a&;cJhonf/ vlY tzGJYtpnf;&JU zdtm;
awGuae trSefwu,f vGwfajrmufEkdifwJh enf;vrf;awG
udk wifjyxm;wJh Zmwfvrf; jzpfonf/

'DpmtkyfrS ausmfMum;wJh pmom;wpfckuawmh
]vGwfvyfpGm touf&SifvdkwJh qEeJY b0&JU ta&;ygwJh
tcsufawGudk &ifqdkifzdkYtwGuf ig awmxJudk oGm;cJhw,f/
bmawG oif,lEkdifrvJ qdkwm igMunfhcJhw,f/ bmrS oif,l
p&m rawGYbl;qdk&ifawmh? ig aocgeD;rSm ig&JU b0udk aumif;
aumif; r&Sifoef raexkdifcJhbl; qdkwm awGY&vdrfhr,f}
24. The Republic by Plato


b0udk b,fvdkaexkdif oifhovJ? w&m;rQwrI
udk b,fvdkaqmif&GufoifhvJ? ol&owdqdkwm bmvJ?
acgif;aqmifawGu b,fvdk OD;aqmifrI ay;oifhovJ pwJh
tacstwif aqG;aEG;xm;csufrsm;udk *&d'e ynm&Sif
yavwdku wifjyxm;jcif; jzpfonf/ yavwdku olYq&m
aqmhc&wdudk acgif;aqmifwif a&;om;xm;NyD;? taemuf
wkdif; EkdifiHa&; oDtdk&Dudk em;vnfzkdYtwGuf tajccHjzpf
onf/ q&maZmf*sDu yav;wdk;ed'gef; tjzpf rdwfquf ay;
cJhonf/
25. Lolita by Vladimir Nabokov


&k&Sm; pma&;q&m ebdkaumhAfu 1951 ckESpf jyif
opfrSm t*Fvdyfvdk a&;cJhJNyD;? aemufrS &k&Sm;bmomudk jyefcJh
onf/ tcspf? udk,fusifhw&m; azmufjyefrIESifh b0 cHpm;
csufrsm;tay: y#dyujzpfrIudk tjrifus,fus,f azmfjy
xm;wJh pmtkyf jzpfonf/
26. Getting Things Done by David Allen


tar&duef pma&;q&m a';Apf'ftvefu olY
pmtkyf emrnftwdkif; Getting Things Done (GTD)
qdkwJh twdkifyifcH (consultant) tzGJYwpfzJGYudkvnf;
axmifxm;onf/ olY t,ltqu vlwpfa,muf[m
pdwfxJrSm rSwfom;xm;wJh t&m&mudk z,f&Sm;NyD;rSom
tvkyf pwifzdkY vdkw,f/ vkyfzdkY vdktyfw,fqdkNyD; zdpD;aewJh
t&m&mudk pdwfxJu z,fxkwfypfrSom? atmifjrifwJh
vkyfief;twGuf tm&Hk pl;pdkufEkdifrSm jzpfaMumif; wifjy xm;
onf/
144

27. How to Win Friends and Influence People by


Dale Carnegie

atmifjrifa&; wufusrf; pmtkyfrsm;xJwGif


awmh tBuD;us,fqHk; pmtkyfjzpfonf/ pD;yGm;a&;? EdkifiHa&;?
yk*dKvfa&; qufqHrIrsm;wGif udk,fhzufygatmif odrf;,l
pGJaqmifEdfkifzkdY twGuf tvG,fwul nTefjyEdkifwJh pmtkyfjzpf
onf/ OD;EkESifh Ardk;wdkYu jrefrmjyefqdk cJhMuonf/

28. Lord of the Flies by William Golding


4if;pmtkyf emrnfESifhyif 1961 ckESpfwGif &kyf&Sif
tjzpf &dkuful;cJhonf/ vlom;&JU tMuifemw&m;eJY qifjcif
wHkw&m;ae&mwGif rif;rJhp&dkufeJY wd&pmefpdwfrsm; 0ifvm
NyD;? Oya'rJh ywf0ef;usif jzpfoGm;onfhtcg &ufpuf
Murf;MuKwfrIeJY aMumufr,fzG,f jzpfEkdifacsawGudk wifjy
xm;wJh pmtkyf jzpfonf/
29. The Grapes of Warth by John Steinbeck


q&marmifxGef;olu ]a'gormef} trnfjzifh
jyefqdkcJhonf/ 1930 tar&duef pD;yGm;a&; tusyftwnf;
umvrSm jynfwGif; a&TUajymif; rdom;pkrsm;&JU touf&Sif
&yfwnfa&;twGuf tvkyftudkif tl;trl; &SmMuyHkudk
azmfjyxm;wJh Zmwfvrf; jzpfonf/ tar&duef txuf
wef; ausmif;rsm;wGif *E0ifpmay oifMum;a&; twGuf
rMumcP jyXmef;aom pmtkyf jzpfonf/
30. The Master and Margarita by Mikhail Bulgakov


aumif;rIeJY raumif;rIMum; y#dyu vGefqGJrIudk
azmfjy&if; uGefjrLepf qefYusifa&; wifjyxm;wJh &k&Sm;0wK
jzpfonf/ avmb? t*wdvkdufpm;rIeJY vdrfvnf vSnfhpm;rI
rsm;rSm vlYobm0ESifh qufEG,faeaMumif; wifjywJh pm
tkyfvnf; jzpfonf/ qkdAD,ufacwfudk oa&mfwJh Zmwf
vrf;jzpfNyD; vef'efwdkifrf; owif;pmu 20 &mpk&JU taumif;
qHk; 0wKwpftkyfjzpfaMumif; nTef;qdk cJhonf/
&Jjrihfausmf
&nfnTef;/ Foreign Policy

usef;rma&;

urmh a&tdrfomaeY (10) ESpfjynfh vIyf&Sm;rI

rar

Jenna Davis qdkwJh trsKd;orD;[m Stanford wuodkvf vlrlywf0ef;usif

xdef;odrf;a&;Xmeu jzpffNyD; rdvma&qdk;pepfeJY usef;rma&;u@ukd okawoe vkyf&if;


ynmay;aeol jzpfygw,f/

olr[m ukvor*&JU rdvma&qdk;pepfeJY usef;rma&;tzJGYrSm wm0ef xrf;
aqmifaeoljzpfNyD; tJ'D taMumif;t&meJY ywfoufvdkY EkdifiHaygif; 12 EkdifiHxuf
renf;rSm avhvmrIawG jyKvkyfaeol jzpfygw,f/

CNN udk ajym&mrSm olru xrif;pm;csdefawGrSm ajymraumif;wJh t&myif
jzpfaomfvnf;? urmw0Srf;vHk;rSmawmh 'DrpifpGefYjcif;qdkwJh jyem[m tBuD;BuD;
ygwJh/ urmhay: &Sd vlOD;a& 40 &mcdkfifEIef;u uaeYtxd tdrfomudk toHk;rjyKbJ rpifpGefY
aeMuwkef; jzpfw,fvdkY qdkygw,f/

2 'or 6 bDvD,Havmuf aexdkifwJh tm&SeJY tmz&duwdkufu vl awmfawmf
rsm;rsm;[m usifBuD;usifi,f pGefYa&;twGuf NcHKykwfudk &SmwmwpfrsKd;? &xm;rsm;
145

uG,f&mudk &Sm&wmwpfzHk? ajruGufvyfudk &Sm&wmwpf


oG,f? wpfcgwpfav olrsm; NcH0if;udkyg oGm;a&muf pGefY
wmawG? NcHpnf;&dk; csKd;wJh jyemawG aeYpOf BuHKawGY
ae&ygwkef;ygyJwJh/

1990 ESifh 2008 Mum;rSmawmh urmay:u
vlOD;a& wdk;vmwmeJY trQ rpifpGefYrI jyemuvnf; 7
&mcdkifEIef;uae 61 &mcdkifEIef;xd wdk;cJhygw,f/ zGHYNzdK;qJEkdifiH
awmfawmfrsm;rsm;rSm rdkbdkif;zkef;udk vlwef;aph toHk;jyKrl
ysHUESHYrIu rdvmudk pepfwus toHk;jyKrIxuf ydkrdkjrefqefpGm
ysHUESYHcJhw,fqdkvnf; rrSm;ygbl;/

wefZefeD;,m;EkdifiHukd Oyrmay; ajym&r,fqdk&if
EkdifiHwpf0ufavmuf&JU vlOD;a&[m rdkbdkif;zkef;udk toHk;
jyKEkdifaeayrJh? rdvmudk aumif;rGefpGm toHk;jyKwwfwJh
vlOD;a&u 24 &mckdifEIef;om &Sdygw,f/

Ekd0ifbm 19 &ufaeYu 10 ESpf jynhf ]urma&
tdrfrsm;aeY} qdkNyD; ukvor*u OD;aqmif usif;ycJhygw,f/
'Dusif;y&jcif; taMumif;uawmh a&tdrfeJY rpifudp wuf
~uGvIyf&Sm;NyD; vlawG odyfaysmf&TifapcsifvdkY r[kwfygbl;/
'gayrJh tJ'D urmvlom; wpf0ufausmfu BuHK&musyef;
pGefYaewJh jyemBuD;udk vlwdkif; pdwf0ifpm;vmapNyD; yg0if
ajz&Sif;csifpdwf &Sdvmatmif usif;yjyKvkyfae&jcif; jzpfyg
w,f/

a&tdrf toHk;rjyKrl jyem[m vlwpfa,muf
&JU tqifhtwef; wpfckudk xdcdkufapwmwif r[kwfygbl;/
ywf0ef;usifudkyg xdcdkufapwmyg/ wefaygif; &meJY csDwJh
rpifawGudk jrpfxJ? uefxJ? aemufqHk; yifv,fxJ txdudk
a&mufapNyD; vlESifh vlYywf0ef;usif wpfckvHk;&JU usef;rm
a&;wGuf xdcdkufrlawG trsm;BuD; jzpfay: apygw,f/

usifBuD;usifi,fudk aocsmpGm rpGefYjcif;aMumifh
ywf0ef;usifrSm a&m*gaygif;pHk teHYtouf aygif;pHk &&SdNyD;?
aeYpOf 4000 ausmfavmuf aoqHk;ae&ygw,f/ trsm;pku
uav;awGyg/ zGHYNzdK;qJ EkdifiHawGrSm&SdwJh aq;&Hkukwif
wpf0ufavmuf[m rpifudk aocsmpGm rpGefYrIuae
ul;pufa&m*g &&Sdwm jzpfygw,f/
a&tdrf wnfaqmufa&; 0dkif;0ef;ulnDay;

vlrla&;toif;tzGJYawG? NGO awGeJY okaw
oe tzGJYtcsKdUuvnf; wwfEkdifoavmuf ynmay;
vkyfief;awGeJY twl a&tdrfomeJY wGif;tdrfom jzpfajrmuf
a&; 0dkif;vkyfay;aeMuygw,f/

zGHYNzdK;qJEkdifiHawGrSm a&tdrfomrsm; aqmuf
146

vkyfzdkY 0efxrf;awG cefYxm;ygw,f/ trsm;oHk; a&tdrfom


rsm;eJY udk,fydkif a&tdrfomrsm; aqmufvkyfrIawGudk vnf;
ulnD vkyfudkifay;aeMuygw,f/ rdvmwGif;awGudk aocsm
aqmufvkyfzdkY? vlaexkdifwJh ae&meJY tuGmta0;rSm xm;zdkY?
aemufNyD; b,fvdk xdef;odrf;&r,f qdkwmawGudkyg oifjy zdkY
awG vkyfaeMuygw,f/ ynmay;jcif;? a&tdrf vSL'gef;jcif;
jzifh usef;rma&;eJY ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;twGuf trsm;
BuD; ulnDEkdifygw,f/
b0okc tjynfh&wJh tcsdef

wjcm; ajz&Sif;enf; wpfcsufuawmh wnf
aqmufp&dwfvnf;oufom? a&tukefvnf; acRwmap
wJh enf;wpfckuawmh rpifrsm;rsm;rS wqifh bdkiftdk*ufpf
xkwfNyD; csufjyKwfa&;eJY vQyfppfrD;&a&; twGuf toHk;jyK
jcif;ygyJ/ aemuf ajrMoZmtjzpf ajymif;vJ toHk;jyKNyD; pdkuf
ysKd;a&;rSmvnf; toHk;csEkdifygao;w,f/

odkYayrJh tJ'Dvdk tzufzufrS rdvmudk pepfwpf
us pGefYenf;awG wdk;wufatmif BudK;yrf;aeayrJh? tckt
csdefxd wdk;wuf ajymif;vJvmrIu aES;auG; aeygao;w,f/
t"du tajzuawmh a&tdrfom vHkNcHKpGm toHk;jyKjcif;u
qif;&JwJh EkdifiHawGu vlawGtzdkY odyfNyD; ta&;rBuD;bl;vdkY
IjrifaeMuvdkYygyJ/

'DtaMumif;eJY ywfoufvdkY vef'efu usef;rm
a&;ESifh ywfoufwJh Xmeu *k&kwpfa,muf jzpfwJh ygarmu
]pef'Dudef;ua&mhpf} u rSwfcsuf ay;ygw,f/ wcsKdUaom
olawGu reufapmapmtcsdef uGif;jyifav;xJrSm ikwf
wkwfxdkifNyD; pdwful;,Of rpifoGm;&jcif;udk vmbfBuD;
wpfyg;vdk ESpfoufMuw,fwJh/ wcsKdUuawmh tcef; ao;
ao; arSmifarSmifrSm xdkifNyD; teHYqdk;qdk;eJY qdwfNidrfpGm xdkif
ae&wmudkyJ urXmef; xkdifovdk pGJrufMuygowJh/
armf'ef rdvmypnf;rsm;eJY pGJaqmifzkdYvdk

aps;uGufpD;yGm;a&;pepfjzpfvdkY? aps;EIef;csKdompGm
eJY rdvmpepfrsm; ypnf;rsm;udk wdk;wufatmif jyKvkyfzdkY
vkdktyfaeygao;w,f/ vlawGu usef;rma&; vHkNcHKpdwfcs
&rlxuf? armf'efusus ZdrfcHvdkY&r,fh t&mrsKd;ukd aps;ay;
0,fwwfMuw,fvdkY University of North CarolinaChapel Hill rS okawoejyKol wpfOD;u ajymygw,f/

tJ'D aps;uGufpepfu vmwJh a&tdrfypnf;awG
u tdrfwdkif; tdrfwdkif; a&tdrfom aqmufvkyfoHk;pGJa&;
twGuf taxmuftul jzpfapr,fvdkY qdkdygw,f/ jrLeD

py,feJY tpdk;&awGuyg vdkufvH yg0if aqmif&GufvmMu rjyKvkyf&if roefYpifrIawGaMumifh a&m*gyg &Ekdifygw,f/


r,f qdk&ifawmh wpfurmvHk;qdkif&m rdvmjyemudk a&tdrf 'Dbdwf
xdef;odrf;EkdifrSm jzpfygw,f/

wu,fawmh tdrfom udpudk vlawmfawmf
rsm;rsm;u rajymcsifMuovdk? udk,fhywf0ef;usif udk,fh vlY
tar&duefawG a&oHk;rsm;vGef;
tzGJYtpnf;rSm b,fvdk jyKjyifa&;awG vkyfEkdifovJqdk

tar&duefEkdifiHrSmawmh a&tdrfomudpudk ajz wmawmif pum;vkyf rajymcsifMuygbl;/
&Sif; ay;EkdifcJhwm &mpkESpfwpfck jynfhoGm;ygNyD/ 'gayrJh
tckawmh 'Drdvmudpudk 'DbdwfawG vkyfoifh
tar&duefrSm a&tdrfom wpfck[m wpfESpfudk rdvma& aeygNyD/ 'grSvnf; rpifpGefYwJh jyemudk qif;&JwJh EkdifiHrSmyJ
vDwmaygif; 12000 avmuf qGJcs toHk;jyKygw,f/ 'D jzpfjzpf wdk;wufcsrf;omaewJh EkdifiHrSmyJ jzpfjzpf &if;jrpfawG
twGuf a&oefYrsm; qHk;IH;rludk xdef;odrf;zdkY vdktyfvmovdk? resource xdef;odrf;a&; vkyfief;tjzpf tm&Hk pdkuf
p&dwfoufom tqifajyEkdifr,fh enf;awG vdktyfvm jyef vmMurSm jzpfygw,f/ 'Dvdk a&tdrfudp aqG;aEG;yGJrIudk
ygw,f/
yGJBuD;wpfyGJtaeeJY EkdifiHwdkif;rSm usif;yoifhw,f r[kwf

a& enf;enf;eJY toHk;jyKEkdifr,fh a&tdrfomawG ygvm;/
udk aps;uGufuae jyKvkyfa&mif;csay;zdkY vdktyfvmygw,f/
rar
Source: CNN
enf;vrf;wpfckuawmh toHk;jyKNyD;om; a&awGudk jyef
vnf oefYpifNyD; toHk;jyKwJh enf;ygyJ/ 'gayrJh aocsm

Budrfonf 'kwd,tBudrftjzpf xGufay: vm


jcif; jzpfonf/

,ckxkwfjyefcsufonf ae&ma'o
tvdkufpepfwus okawoevkyf wifjyxm;
jcif;jzpfonf/ [dr0Ema'owGif a&cJjyif
[dr0Em t&nfaysmfrI awmiftm&Sudk Ncdrf;ajcmuf t&nfaysmfrIudk vGefcJhonfh q,fpkeSpfu
wnf; u odyHynm&Sifrsm; awGY&SdcJhonf/

&moDOwk ajymif;vJrIaMumifh [dr
0Ematmuf ydkif;wGif aexdkifMuonfh jrefrm
tygt0if vlOD;a& oef;aygif; 1300 twGuf
tpm;tpm xkwfvkyfrIwGif tBuD;tus,f
xdckdufrnf jzpfaMumif; odyHynm&Sifrsm;rS

urmh odyHynm&Sifrsm;u urmBuD; ylaEG;vmrI
aMumifh [dr0Em&Sd a&cJjyifBuD; t&nfaysmfrIonf eSpf 30 ajymqdkcJhonf/
obm0 ywf0ef;usif vIYHaqmfolrsm;rS [dr0Em
twGif; ig;&mcdkifEIef;xd&SdaMumif; yxrqkH; xkwfaz: ajymqdk
a&cJjyiftm; wwd, 0if&dk;pGef;[k wifpm; ac:a0:cJhMuonf/
vdkufjcif;jzpfonf/

cErElNrdKU tajcpdkuf (International Center for a&cJjyif t&nfaysmfrIonf yifv,fa& jrifhwufvmrI\
Integrated Mountain Development-ICIMOD) rS t"dutaMumif;t&if; jzpfonf/
[dr0Emawmifwef;&Sd a&cJjyif aysmufuG,foGm;
ajymqdk&mwGif eSpf 30 twGif; eDaygedkifiHwGif a&cJjyif t&nf
aysmfrI 21 &mcdkifEIef;eSifh blwefedkfifiHwGif 22 &mcdkifEIef;txd ygu awmiftm&Sa'oonf oJuE&tjzpf ajymif;vJ
oGm;edkifaMumif; ajymqdkcJhonf/
&SdaMumif; xkwfjyefcJhonf/
apmjynfhndK

2007 ckeSpfwGif xkwfjyefcJhonfh rSwfwrf;wGif

Source:
Nature
Magazine
[dr0Em&Sd a&cJjyifonf 2035 ckeSpfta&mufwGif vkH;0
aysmufuG,f oGm;edkifaMumif; xkwfjyefcJhNyD;aemuf ,ckt
147

ynma&;ESihf obm0ab; tE&m,f xkdif;a&BuD;rI

vSa&T

tckwavm xdkif;edkifiHESifh jrefrmEkdifiHrSm obm0
a&ab;tE&m,faMumifh vltaotaysmuf trsm;tjym;
&SdcJhwmudk awGY&ygw,f/ jrefrmEkdifiHrSm yckuL a&ab;
aMumifh vlaygif; &mausmf aoqkH;cJh&ygw,f/

okH;vMum &GmoGef;wJh rkwfokefrdk;aMumifh xdkif;Ekdif
iHrSm c&dkifaygif; 74 c&dkif&SdwJh txJ28 c&kdifu a&atmuf
a&mufaeygw,f/ a&ab;aMumifh vlaygif; 300 ausmf
aoqkH;cJhygNyD/ puf&kHaygif; waomif;ausmf[mvnf; a&
atmufudk a&mufoGm;ygNyD/ vlom;pmemrIESihf u,fq,f
a&;pepf aumif;rGefwJhtwGuf EkdifiH&JU oHk;yHkwyHk[m oHk;v
wm a&atmuf a&mufaeayr,fh vl 300 ausmfom
toufqHk;IH;cJhw,f/ jrefrmEkdifiHrSmawmh yckuLa&BuD;wm
2 &uftwGif; vl 200 ausmf toufqHk;IH;cJh&ygNyD/

urmvSnfh c&D;onfawG&JU yg;pyfzsm;rSm a&yef;
pm;wJh ewfrdr,fawG&JU NrdKUawmf? UNSECO tzGJYBuD;u
,Ofaus;rIaygif;pkHNrdKUawmf? xdkif;vlrsKd;wdkY&JU (Krong thet)
ewfjynfvdkY wifpm;ac:a0:wJh befaumuf NrdKUawmfBuD;
vnf; a&atmufudk a&mufaeygNyDf/ 'gayr,fh xdkif;tpdk;&
wm0ef&SdolawGtjyif pD;yGm;a&; vkyfief;&SifawG? ppfwyf?
ausmif;om;awGuvnf; a&ab; u,fq,fa&;awGrSm
vkyftm;ay; vkyfudkifaeMuwmudk rjywf xkwfvGifhay;ae
148

wmudk awGY&ygw,f/ jrefrmEkdifiHom; a&TUajymif; tvkyf


orm; odef;csDNyD; tvkyfjyKwfum 'ku a&mufaewm udk
vnf; awGY&ygw,f/

xdkif;tpdk;&&JU xkwfjyefcsuft& jynfwGif; t
om;wif xkwfukef GDP rSm 1 'r 7 &mcdkifEIef;xd
avsmhus oGm;EkdifNyD; tar&duef a':vm 3 'r 3 bDvD,H
xd qkH;IH;EdkifaMumif; od&ygw,f/ tifrwefrS pdwfrcsrf;
ajrhzG,f&m owif;yg/
owif;pmawGu ajymwJh xdkif;a&ab;

xdkif;EkdifiHxkwf The Nation owif;pmBuD;xJ
rSm aqmif;yg;&Sif Chularat Saengpassau ol&JU tjrif
udk xdkif;&JU ynma&;eJY qufpyfNyD; wifjyxm;ygw,f/
aqmif;yg;&JU acgif;pOfuawmh Lessons from Floods,
What is missing from textbooks? a&ab;uay;aom
oifcef;pm - zwfpmtkyfawGrSm rygao;wJh bmawGudk
roifbJ xm;ovJ/
emZD,leDazgif; 0wfwJh csif;rdkifNrdKUu ausmif;om;

pufwifbmv 27 &ufaeYrSm usif;ycJhwJh csif;
rdkifNrdKU ausmif;tm;upm;aeY txdrf;trSwf csDwufyGJrSm

obm0ywf0ef;usif
ausmif;om;wOD;u [pfwvm&JU oauFw 0wfpkHjzpfwJh
&SyfndKa&mifESifh pMumwHqdyfawGudk 0wfqifcJhygw,f/ tJ'D
vdk 0wfpm;qif,ifrIudk tar&duef tajcpdkuf *sL; tzGJY
tpnf;awGeJY vlYtzGJYtpnf;awGu jyif;jyif;xeffxef a0zef
cJhygw,f/ ausmif;wm0ef&SdolawGESifh tpdk;& wm0ef&Sdol
awGuvnf; awmif;yefcJhygw,f/ tJ'D emZD trSwfwHqdyf&JU
av;eufrIESifh ordkif;aMumif; tquftpyfudk tJ'D ausmif;
om; rodcJhyg/ [pfwvm&JU trdefYatmufrSm *sL;vlrsKd;
ajcmufoef;avmuf rD;avmifwdkuf toGif;cHcJh &wmudk
xdkif;ausmif;om;awG tenf;i,favmufom od&SdcGifh &cJh
ygw,f/ uav;awGudk oifay;aewJh ynma&;pepf
tay:rSm ar;cGef; xkwfvmMuw,f/ xdkif;ausmif;om;
taeeJY wjcm;EkdifiHawG&JU ordkif;aMumif; od&Sd em;vnfrI
tay: ar;cGef; xkwfp&m jzpfvmygw,f/

EkdifiHwum&JU ordkif;aMumif;tjyif vuf&Sd jzpf
ay:aewJh xkdif;a&ab;ESifh ywfoufNyD; xdkif;vlrsKd;awG
tMum;rSm yx0Dqdkif&m A[kokw enf;yg;wmudk awGY&
ygw,f/ xdkif;awmol awmifom;awGu yx0Dqkdif&m ajr
jyif taetxm; ajymif;vJrI[m olwdkY&JU aeYpOf b0udk
b,favmuftxd xdcdkufEkdifw,f qdkwmudk em;rvnfMu
ygbl;/ rdom;pk pm;0wfaea&;twGuf zsufqD; cHvdkuf&wJh
obm0 awmawmifawG[m b,fvdk qkd;usKd;udk jzpfay:
apEkdifwm olwdkYawG rodygbl;/ tJ'gvnf; tHhMop&m
r[kwfygbl;? xdkif;awmol awmifom;awG[m ynma&;
edrfhyg;NyD;? pmMunfhwdkufawGu wqifh A[kokw &SmazG
qnf;yl;csdef odyfr&SdvdkYygbJ/
NrdKU BuD;om;rsm; yx0Doif&kd; raMu

befaumufNrdKUawmfrSm aexdkifwJh olawG trsm;
pk[m vlvwfwef;pm; acwfynmwwfawG jzpfayr,fh
olwdkYEkdifiH? c&kdifESifhqdkifwJh yx0Dqdkif&m A[kokw enf;yg;
wmudk awGY&ygw,f/ befaumufae vlvwfwef;pm;
awG[m tifwmeuf qufoG,fa&;ay:rSm &Sdaeayr,fh
A[kokwqdkif&m avhvmrI enf;yg;wmudk awGY&w,f/
befaumufae jynfolawG[m ZlvdkifvtwGif;u xdkif;
EkdifiH ajrmufydkif;rSm rdk;onf;xefpGm &GmoGef;aewJh tajc
taeudk owd rxm;rdcJhMuygbl;/

ajrmufydkif;u pD;qif;vmwJh a&vIdif;BuD;awG
befaumufudk a&mufawmhrS wtHhwMo jzpfcJhMuygw,f/
a&ab; jyemudk ajz&Sif;zdkY awmif;qdkcJhMuygw,f/ t
csKdUolawG qdk&if 'Da&awGudk xdkif;EkdifiH&JU ajcmufaoGYwJh

a'ojzpfwJh eacgif&mhcsfpDrm; a'ozufudk bmaMumifh r


vTwfovJqdkwJh apmaMumrIawG &SdcJhygw,f/ befaumuf
aejynfol tenf;i,favmufom ajrmufydkif;u pD;qif;
vmwJh a&awG[m befaumufuwqifh xdkif; yifv,fauGY
xJ pD;0ifwmudk od&SdMuygw,f/ eacgif&mhcsfpDrm; a'o[m
yifv,fa&rsufESmjyif txuf 187 rDwm jrifhw,f qdkwm
udkvnf; rodwJh befaumufNrdKU BuD;om;awG/
bmawG vpf[maeovJ

ordkif;qdkif&m tcsuftvufESifh yx0Dqdkif&m
A[kokw enf;yg;jcif;[m ausmif;okH; jyXmef;pmtkyfESifh
oifMum;a&; enf;pepf nHhzsif;rIudk vufndK;xdk;&ygr,f/
yx0DESifh ordkif;bmom&yfudk wckwnf;aom bmom&yf
tjzpf jyXmef;xm;ygw,f/ ordkif;bmom&yfudk udk;wef;
tqifhrSm oif&r,fvdkY owfrSwfxm;&if &Spfwef; tqifhrSm
[pfwvmESifh ywfoufwJh taMumif;t&mudk oifp&m
rvdkwJh ynma&; pepfrsKd;yg/

yx0D bmom&yfudk oifwJhtcgrSm xdkif;EdkifiH
twGif;&Sd xif&Sm;wJh jrpfacsmif;awGudk oifMum;ayr,fh tJ'D
jrpfawG&JU pGrf;aqmifrI? ta&;ygrIudk ausmif;om;awG
rodygbl;/ 'Dvdk rdk;&GmoGef;rIawG jzpfay:vmwJhtcg jrpf
BuD;awGudk tokH;jyKNyD; b,fvdk ajz&Sif;rvJ qdkwJh ar;cGef;ESifh
tajz ausmif;om;awGMum;rSm r&SdcJhbl;/ ausmif;om;awG
[m b,fc&kdif? b,fa'o[m urmvSnfh c&D;onfawG
pdwf0ifpm;wm? b,fo,HZmw xGufwmavmufyJ avh
vmcGifh &&SdcJhMuygw,f/ ausmif;om;awG&JU aeYpOfb0rSm
yx0Dbmom&yfudk tb,fuJhodkY taumif;qkH; tokH;cs
rvJ qdkwmudk avhvmcGifh r&cJhMuygbl;/

tJ'Dvdk avhvmcGifh r&cJhwJh twGuf NrdKU jypDrHudef;
awG a&;qGJwJhtcg tav;rxm;rIawG jzpfay: cJhygw,f/
b,faqmufvkyfa&; vkyfief;u b,fa&pD; a&vmudk xd
cdkufrvJ qdkwJh tod enf;yg;oGm;cJhygw,f/ obm0a& pD;
qif;rI ydwfqdkYwJh udpudk NrdKUawmfpnfyif 0efxrf;awG&JU
acgif;ay: xm;cJhMuw,f/

'gaMumifh usaemfwdkY&JU uav;awGudk twdwfu
jzpfcJhaom obm0 ab;tE&m,fqdk;awGudk b,fol b,f
0gu b,fvdk ajz&Sif;cJhovJ qdkwJh oifcef;pm? b,fvdk
umuG,frIrsKd; jyKvkyfcJhovJ qdkwJh jzpfpOfawGudk oifMum;zdkY
aemuf rusao;aMumif;yg/ /
vSa&T
udk;um; - The Nation
149

armifarmifoef;


&moDOwk ajymif;vJrIu rJacgif jrpf0uRef;ay:
a'o&Sd jrpfrsm;tm; qm;ief aygufvm aeapvsuf&SdNyD;?
qif;&Jol qif;&Jom; v,form;rsm;tm; usdefpmwdkuf ae
vsuf&Sdonf/

AD,uferf\ rJacgifjrpf0uRef;ay: a'o&Sd jrpf
rsm;onf qm;ief aygufaeygNyD[k ik,ifoDvif;vsefu
qdkygonf/

jrifhwufvmaeonfh yifv,f a&rsufESmjyif
aMumihf AD,uferf qeftdk;BuD; epfjrKyf aysmufqHk; Ekdifyg
onf/

aps;xJu qefawmif;rsm; tMum;rSm xdkifae&if;
ik,ifoDvif;vsefu wurmvHk; Mum;odapaomf0f [l
onfh oabmjzifh EIwfrS owday; pum;wcGef; xkwfvTwf
vdkufonf/

AD,uferf
qeftdk;BuD;
a&jrKyfawmhrnf

150


]&moDOwk ajymif;vJvmvdkY rJacgifjrpf0uRef;ay:
a'ou jrpfawG qm;iefaygufaeNyD}[l\/ ]tpdk;&u
ajymw,f/ jrpfawGxJu a&csKd 1 vDwmrSm qm;"gwf 3 *&rf
ygaew,fwJh/ tJ'D'Pfudk cH&wJh vlawG ydk rsm;rsm; vmae
w,f/ yifv,feJY teD;qHk; vlawGrSm tcH&qHk;aygY/ rMum
awmhygbl;/ jrpf0uRef;ay: wckvHk; xdukefawmhrSm/}

us,f0ef;NyD;? &moDOwk pGwfpdkaom jrpf0uRef;
ay: a'owcGifonf jrpfcGJ? acsmif;cGJ axmifaygif;rsm;pGmwdkY
tay: tpOftquf trSDo[JjyK aexdkif vmcJhMuaom
vlOD;a& 17 oef;wdkY\ Xmaejzpfonf/ &moDOwk ylaEG;
vmrIaMumifh yifv,f a&rsufESmjyif jrifhwufvmum jrpf
a&\ qm;yg0ifrIEIef; jrifhwuf vmaevsuf&Sdonf/ odk Y
jzifh qif;&Jol qif;&Jom; v,form;rsm;ESifh wHigrsm;\
pm;0wfaea&;udk Ncdrf;ajcmufaevsuf &Sdawmhonf/

AD,uferfonf urmh tylcsdef jrifhwufvmrI
aMumifh jzpfay:vmaom yifv,f a&rsufESmjyif jrifhwuf
vmrI\ Ncdrf;ajcmufrIudk tqdk;&Gm;qHk; cHae&aom wdkif;jynf
wjynf jzpfonf/ olYxufydk qdk;qkd;&Gm;&Gm; cHae&aom
wdkif;jynf[l yifv,fa&rsufESmjyif 1 rDwm jrifhwuf
aeaom b[m;rm; jynfwjynfom &Sdonf/ odkYjzifh
AD,uferfEkdifiH wEkdifiHvHk;\ qefw0ufeD;yg;rQ xkwfvkyf
ay;aom rJacgifjrpf0uRef;ay: a'oBuD;\ 3 yHk 1 yHkonf
a&atmufodkY a&mufoGm;EkdifNyD;? vlOD;a& tvHk;t&if;vdkuf
ae&m a&TUajymif; &rIrsm;ESifh {&mr ysufpD; qHk;yg;rIrsm; jzpf
vmEkdifygonf/

]a& 1 rDwm jrifhwufvm&if? jrpf0uRef;ay:
a'o&JU 40% a&jrKyfoGm;r,fvdkY cefYrSef;&ygw,f/ qdkufu
vHk; rkefwdkif;awG&JU Ncdrf;ajcmufrIawG[mvnf; &moDOwk
ajymif;vJrIeJY qufpyfaeygw,f}[k AD,uferfEkdifiH\
rdk;av0o? ZvaA'ESifh obm0ywf0ef;usif okawoe
Xme\ nTefMum;a&;rSL; x&efoyfu ajymjyygonf/ ESpf
aygif;axmifESifhcsD pyg;? iSufaysmESifh tjcm; oD;yif pm;
yifrsm; pdkufysKd; pm;aomuf aexdkifvmcJhMuNyD;? a&BuD;rI
'Pfudk cHaeusjzpfaom ajredrfhydkif; jrpf0uRef;ay: a'o
om;rsm;onf ,cktcg jrpfa&xJrSm qm;ief"gwf ydkrsm;
vmjcif;ESifh ywfouf pdk;&drfaomu a&mufaevsuf &Sd
Muonf/

bifx&De,fajr pdkufysKd;a&;ESifh aus;vufa'o
zGHYNzdK;a&;Xme\ az: jycsuft&? qm;iefa& (qm; 0 'or 04
% yg0ifaoma&)onf {NyDvrSp ukef;wGif;bufodkY 35
rdkif txd a&mufcJhonf/ odkYjzifh oD;ESHyifrsm;ESifh wd&pmef

rsm;rSm ododomom xdcdkufcJhonf/ txl;ojzifh pyg;


pdkufysKd;a&;udk xdcdkufcJhonf/

]qm;iefa& wufwmu ydkydkNyD; jrifhvmvdrfhr,f/
wufwJh umvuvnf; &Snfonfxuf &SnfvmNyD;?
qdk;onfxuf qdk;vmvdrfhr,f}[k oyfu BudKwGufyg
onf/ bifx&DNrdKUonf rJacgifjrpf\ jrpfcGJ wckay:rSm
wnf&Sdaom ukef;wGif;ydkif; e,fajrwck jzpfonf/ qm;ief
a& wufvmjcif;\ 'Pfudk xdke,fajr tenf;tusOf;
avmufom cH&ao;onf/ jrpfatmufydkif; 'PfcH&rI ydk
rsm;avonf/

]aomufa&? oHk;a&? csufjyKwfzdkY? a&cyfzdkYtwGuf
jrpftxufydkif;udk 5 em&Davmuf avSarmif;wufoGm; &
w,f/ jrpftxufydkif;uae a& vma&mif;wJh vlawG
awmif;wJh aps;EIef;eJY usr a&0,f roHk;Ekdifbl;av} [k
touf 60 t&G,f AdkoDoef;u ajymygonf/

oef;onf ulavmifatmh[k ac:aom ajrEkk
uRef;av; wuRef;\ avSvGef;usif; wusif;ab;wGif pm;
aomufqdkif wqdkif zGifhxm;oljzpfonf/ xdkuRef;onf
vlOD;a& 6000 cefY &Sdaom v,form;rsm;ESifh tkef;jcH
pdkufysKd;olrsm; aexdkif&m uRef;av;jzpfonf/ ][dk t&ifh
t&ifwkef;u qdk&if qm;iefa&wufwJh &moD&,fvdkY r&SdcJh
bl;/ ckawmh wESpfrSm 5 vavmuf a&iefygw,f}[k olru
ajymjyygonf/

]usrwdkYu vdarmfyif? oHy&myif? tkef;yifawG
pdkufygw,f/ qm;iefa& oufoufeJYqdk&if 'DtyifawG cH
EkdifrSm r[kwfbl;av/ qm;iefa&wufwJh &moDrSmqdk&if
toD;vnf; enf;w,f/ tvHk;vnf; ao;w,f/ qm;iefa&
wufwJh &moDcsnf;yJqdk&if bmyifrS pdkufvdkY&rSm r[kwf
awmhbl;aygY/} jrpf0uRef;ay: a'oae vlxktzdkY touf
&Sifa&;twGuf ajymif;vJaeaom b0 tajctaeESifh
tH0ifcGifus jzpfatmif aexdkifMu&rnfjzpf&m aexdkifrI
b0yHkpHrSm odomaom ajymif;vJrIrsm; jzpfyGm;oGm;vdrfh
rnf[k tpdk;& tmPmydkifrsm;ESifh EkdifiHwumrS avhvmol
rsm;u BudKwif wGufqxm;onf/

AD,uferfEkdifiH&Sd ukvor* zGHYNzdK;a&; tpDtpOf
rS a&&SnfzGHYNzdK;a&; vkyfief;Xme\ tBuD;tuJjzpfol a'gifZl
tefvdkif;u odkY ajymjyygonf/ ]yifv,fa& jrifhwuf
vmwmaMumifh rJacgifjrpfrSm a&vTrf;rIawG jzpfyGm; vmyg
vdrfhr,f/ 'Dawmh vlxktzdkY aexdkif pm;aomufrIyHkpHrSm
tajymif;tvJBuD;awG vkyfzdkY vdkygvdrfhr,f/ oD;ESH? oD;yif
trsKd;tpm; ajymif;pdkufwmawG? rGrf;rHjyKjyifwmawG rjzpf
151

rae vkyf&ygvdrfhr,f/ jrpfurf;ezl;em;rSm aewJh vlawG?


yifv,f0rSm aewJh vlawGtzdkY a&csKdt&yfrSm vkyfudkif
pm;aomuf&rnfh enf;vrf; trsKd;rsKd;udk &SmBuH &ygvdrfh
r,f/}

jrpf0uRef;ay: a'o\ jrpf0wck teD;&Sd bx&D
NrdKU\ ywf0ef;usif e,fajrwGif qm;iefa& wufjcif;onf
tqdk;&Gm;qHk; trSwfodkY a&mufvmcJh&m? e,fajrol? e,fajr
om;rsm;tzdkY &mpkESpfrsm;ESifh csD pyg; pdkufysKd;vmcJhaom
v,fuGif;rsm;udk pGefYvTwfNyD;? tjcm; vkyfief;opfrsm;
(trsm;tm;jzifh ydk tief"gwf ygaom a&rSm jzpfxGef;onfh
ykZGefarG;jrLa&; vkyfief;) udk vkyfudkif&awmhonf/ zrf
Aefbdk tzdkYrl vGefcJhaom 4 ESpfavmufu tpdk;& wnf
aqmufxm;cJhaom a&umwmaMumifh rdrdv,fajr\
w0ufavmufrSm pyg; pdkufysKd;Ekdifao;onf/ odkY&mwGif
rdom;pk\ pkaqmif;aiGudk vkyfief;opfrSm jrKyfESH xm;
vdkuf&onf/

]ykZGefuef wl;zdkYtwGuf usaemfh ydkufavSudk
a&mif;ypf vdkuf&w,f/ ykZGefarG;enf; jyay;wJh vludkvnf;
ydkufqH ay;&ao;w,f/ tukeftusawGrsm;awmh? us
aemfhrSm ykZGeftpmeJY? aq;udk ta~uG;0,f&w,f/ ykZGef t
ao;uav;awGuae a&mif;vdkY&wJh txd qdk&if 4 v
avmuf tcsdef ay;&ygw,f/ ykZGefarG;wmu pyg; pdkuf
wmxuf tjrwf ydk&Ekdifygw,f/ 'gayr,fh usaemfh tzdkY
prf;vkyf&wJh vkyfief;rdkYvdkY pdwfylrdygw,f}[k olu ajymyg
onf/

pdwfyl &avmufatmif jzpfapaom jzpf&yf wck
udk Munfhvdkygu jrpfurf;twdkif; rDwm 200 avmufom
avQmufoGm;&ef vdkygonf/ ik,ifAefvef;ESifh ol\ rdom;pk
onf vGefcJhaom 6 v avmufu ykZGefarG;cJh&m? ykZGefuef
wuefrS vGJ tm;vHk; ajymifwvif; cgoGm;onf/

]rESpf atmufwdkbmvwkef;uaygY/ yifv,fa&
u usrwdkY ykZGefuefawGudk wdkufcs oGm;cJhw,f/ ykZGef
uefawGtm;vHk; qHk;ukefawmhwmaygY/ yifv,fa& wuf
vmNyD;? eD;onfxuf eD;vmwmudk jrifae&w,f/ 'gayr,fh
usrwdkY bmrS rwwfEkdifbl;/ 'D&moDrSmawmh ykZGefawGudk
uefxJ xnfh&HkavmufyJ wwfEkdifawmhw,f/ yefumawG?
aq;awG? txl;tpmawG rygbJ arG;&awmhwmaygY/}

olwdkYrdom;pkonf qufvuf &yfwnfa&;

152

twGuf e,fajr tmPmydkifrsm;qDrS trawmfaMu; &cJh


onf/ odkY&mwGif ykZGefarG;&m aiGtawmf ukefoGm;cJhonf/
olwdkYonf ckawmh pm;0wfaea&;twGuf ykZGef arG;jrLa&;
vkyfief;wckwnf; tay:rSm vHk;0eD;yg; tm;xm;ae&onf/

tdkvDAD,m'ef;onf q'eDwuodkvf? rJacgif
t&if;jrpfXme\ yg&*lbGJYtwGuf avhvmaeaom ausmif;
ol wa,mufjzpfonf/ 'Gef;onf rJacgif jrpf0uRef;ay:
a'owGif; obm0ywf0ef;usif ajymif;vJrIrsm;? a&BuD;rI
rsm;? a&ief wdk;0ifrIrsm;? ae&m a&TUajymif; aexdkifrIrsm;
taMumif;udk avhvm aevsuf&Sdonf/ ]wcsKdU tdrfaxmifpk
awGu ykZGefarG;jrLa&; vkyfief;udk ajymif;vkyfvdkY tusKd;
cHpm;&NyD;? 0ifaiG ydk&vmcJhMuw,f/ wcsKdU uusawmh ykZGef
arG;jrLa&; vkyfief; atmifjrifzdkY qufvufBudK;pm; aeMu
wkef;ygyJ/ ykZGefarG;jrLa&;vkyfief; u ykZGefuef&JU ywf0ef;usif
tajctaetay:rSm wnfrSDygw,f/ NyD;awmh ykZGef a&m*g
'Pfudkvnf; cH&vG,fygw,f/ tJ'Dvdk tdrfaxmifpkrsKd;awG
tzdkYawmh a~uG;u wifNyD;&if;wif jzpfaeawmhwmygbJ/
tJ'DxJu wcsKdU tdrfaxmifpkawGuawmh 0ifaiG&SmzdkY wjcm;
ae&mawGudk ,m,D ajymif;a&TU oGm;Muygw,f/

rdrdwdkY aexdkif&m ywf0ef;usifrSm ajymif;vJvm
onfESifhtrQ uJhodkYaom rwwfomvGef; ajymif;a&TU
oGm;&rIrsKd;onf vmrnfhESpfrsm;wGif rJacgife,fajr a'o
ae vlrsm;xJrSm ydk ydk tjzpfrsm; vmayvdrfhrnf/

]ck xkwfvTwfaewJh "gwfaiGYawGudk txGuf &yf
oGm;atmif vkyfvdkuf r,fqdk&ifawmif yifv,fa&u
vmr,fh q,fpkESpf wpk? ESpfpk twGif;rSm pifwDrDwm 2030 jrifhwuf vmaetHk;rSmyg}[k ukvor*rS vdkifu qdkyg
onf/

]avmavmq,f cefYrSef; wGufcsufrIt&qdk&if
2050 ckESpf a&muf&if yifv,f a&rsufESmjyif[m 75 pifwD
rDwm jrifhwufNyD; jzpfygvdrfhr,f/ 'Da'ou vlawG[m
tvGef qif;&Jaeao;wmaMumifh 'Dvdk yifv,f a&rsufESm
jyif jrifhwufvmwJhtcg touf&Sif &yfwnf Ekdifa&;twGuf
EkdifiHwum&JU tultnD vdktyfygvdrfhr,f/}
armifarmifoef;
Source: Guardian newspaper


9^11 wdkufcdkufrI 10 ESpfjynfhwGif urmh vkHNcHKa&;ESifh ywfoufaom
okawoe pmwrf;ESifh aqmif;yg;rsm; a&;om; az: jy cJhMuaomfvnf; vuf&Sd
urmhvkHNcHKa&;udk t"du Ncdrf;ajcmufvmaeaom &moDOwk ajymif;vJrIudk rsuf
uG,f jyKcJhMuonf/

pufwifbm wdkufcdkufrI ESpfywfvnfaeY rwdkifrD wpf&uftvdkwGif
*smref odyHynm&Sif wpfOD;rS tmwdwf a'owGif a&cJ wnf&SdrIonf tedrfhqkH;
tqifhodkY rSwfwrf;opfwif a&muf&SdcJhaMumif; &moDOwk ajymif;vJrIESifh
ywfouf owday; ajymMum;cJhonf/

urmBuD;\ ajrmufydkif; a&cJjyifonf wjznf;jznf;jcif; avsmhus
aeonf/

uJhodkY avsmhusae&jcif;\ t"du taMumif;t&if;rSm urmh
ajrmuf0if&dk;pGef;wGif opfawmrsm; jyKef;wD;rIonf t"du t&if;cHjzpfaMumif;?
urmh&moDOwkrSmvnf; cefYrSef; r&Ekdifaom enf;vrf;jzifh ajymif;vJae
aMumif; ajymMum;cJhonf/ pufwifbm 8 &ufaeYwGif *smreDEkdifiH Bremen
wuodkvfwGif okawoe ynm&Sifrsm;rS 2007 ckESpfonf tmwdwfa'owGif
a&cJ t&nfaysmfrI trsm;qkH;jzpfaMumif;? 2011 a&cJ t&nfaysmfrIrSm 'kwd,
pHcsdefwif 'kwd, taetxm;wGif &SdaeaMumif; axmufjycJhonf/

2007 ckESpf pHcsdefwifxm;rIonf rMumrD usKd;ysufawmhrSm jzpf
aMumif; tar&duef aumfvdk&m'dk&Sd trsKd;om; qD;ESif;ESifh a&cJokawoeXme
odyHynm&Sif Mark Serreze u ajymqdkcJhonf/ ] 'DESpf&JU xl;jcm;rIuawmh

apmjynfhndK

urmhvkHNcHKa&;udk Ncdrf;ajcmufaeaom

tmwdwf a&cJjyif t&nfaysmfrI


153

xl;jcm;wJh &moDOwk tajctae r&SdcJhbl;? aEG&moD &moD


Owk tajctaeuvnf; ykHrSef tajctaerSm a&cJ
t&nfaysmfrIu 2007 ckESpf tqifhxd a&mufaew,f?
tmwdwfa&cJjyif[m yg;vTmaewJhtwGuf ykHrSef &moDOwk
tajctaerSmwif qufvuf t&nfaysmf aeOD;rSm jzpfyg
w,f} [k ajymqdkcJhonf/

2007 ckESpfrS pwifum tmwdwfa&cJjyif
t&nfaysmfrIaMumifh urmhtaemufajrmufESifh ajrmufyif
v,f a&vrf;aMumif;rSm waeYwjcm; us,fjyefYvsuf
&Sdaeonf/ rMumao;rDu a&eHwif oabFmwpD;onf
tar&duef? [lpwefNrdKUrS tmwdwf ork'&mudk jzwfoef;
ckwfarmif;&m xdkif;EkdifiH arwmzk a&euf qdyfurf;odkY 8 &uf
c&D;jzifh a&muf&SdcJhonf/ ,cifu oabFmrsm; oGm;vm
r&aom tmwdwf ork'&monf ,cktcg &moDOwk
ajymif;vJrIaMumifh oabFmrsm;yif oGm;vmaeMuNyD jzpf
onf/

1979 ckESpfwGif arG;aom uav;onf touf
50 rjynfhrD tmwdwfa'owGif aEG&moD a&cJ vkH;0r&Sd
onfudk awGY&rnf[l\/ ajymif;vJrI jzpfpOfonf urmh
ajymif;vJrI jzpfpOfwGif tvGef jrefqefjcif; jzpfonf/ urm
BuD; ylaEG; vm&jcif;\ tusKd;quftjzpf tmwdwfa'o\
taetxm;onf tjzLa&mifrS eufjyma&miftjzpf ajymif;
vJoGm;rnfjzpfNyD; ork'&m a&jyifonf ae\ tylcsdefudk 24
em&D pkyf,l&rnf jzpfonf/ tjzLa&mifrS teufa&miftjzpf
ajymif;vJoGm;ygu urmha&jyif? ajrjyif wpfpwk&ef;rDwm
ywfvnfwGif tylpGrf;tif 0 'or 3 0yf xyfwdk;vmrnf
jzpfaMumif;} aemfa0EdkifiH 0if&dk;pGef; okawoeXmerS
[wf'qifu wGufcsuf jycJhonf/ ol\ wGufcsufrIrsm;
onf tmwdwfa'o a&cJ vkH;0r&Sdawmhonfh tajctae
udk tajccHxm;jcif; jzpfonf/


tylcsdefonf urmajrjyif taetxm;ESifh
nDrQonfh pwk&ef;rDwm oef;aygif; 510 tus,ft0ef;udk
pGrf;tif ay;EdkifpGrf;&Sdonfh taetxm;jzpfonf/ urmh
tylcsdefonfvnf; 0.25 pifwD*&dwf jrifhwufvmrnf jzpf
aMumif; rifeDqdkwm;jynfe,f pdefYaomruf wuodkvfrS
*RefatA&m[efrS ajymqdkcJhonf/ tylcsdefonf tmwdwf
a'owGif yxrqkH; jzpfay: NyD;? tmwdwfa'o\ tylcsdefrSm
vGefcJhaomESpf 30-40 u &SdcJhaom tylcsdefxuf 3 - 5
pifwD*&dwfxuf ydkrdk jrifhrm;aeonf/ ,ck aqmif;&moDwGif
tmwdwf a'o\ tylcsdefrSm 21 pifwD*&dwf txufwGif
&Sdaernf jzpfonf/

urmBuD; ylaEG;vmrIonf urmw0Srf;&Sd vlom;
tm;vkH;udk xdcdkufaprnf jzpfonf/ (Global Governance Project) rS az: jycsuft& ou&mZf 2050
ta&mufwGif &moDOwk ajymif;vJrIaMumifh urmw0Srf;
'kuonfOD;a& oef; 200 &Sdrnf jzpfonf/

urmh&moDOwk ajymif;vJrIonf urmh tem
*wfudk pdefac:aeaomfvnf; tar&duef tygt0if zGHYNzdK;NyD;
EkdifiHrsm;rS pdwfyg0ifpm;jcif; r&SdbJ tMurf;zufrI wdkufzsuf
a&;twGuf a':vm x&DvD,HESifhcsDum okH;pGJcJhMuonf/
tD&wfESifh tmz*efwGif ppfa&;twGuf okH;cJhaom aiGaMu;
onf av? aea&mifjcnf? a&vIdif;ESifh ajratmuf tyl
avmifpmwkdYrS vQyfppfpGrf;tif xkwf,l okH;pGJygu tar&d
uefEkdifiH taejzifh 100 &mcdkifEIef;txd atmifjrifrI &&SdEkdif
rnf jzpfaMumif; u,fvDzdk;eD;,m; tajcpdkuf umAGef okaw
oeXmerS &pf&Spf [rf;bwfrS axmufjycJhonf/
apmjynfhndK
Source: IPS/ Record Arctic Ice Melt Threatens
Global Security

wdk;wufjzpfxGef;rI rSeforQ vlYtzGJYtpnf;eJY


wkdufcdkuf ppfcif;&wmcsnf;ygyJ/
George Bernard Shaw (1856-1950)
jyZmwfq&mESihf a0zefa&;ynm&Sif/
pmayEkdb,fqk (1925)? atmfpumqk (1938)
154

a*smhbm;e'fa&Sm

aomufa&oefYjzihf
f
i
d
k
E
f
p
jz
;
X
a
l
o
f
,
G
~u
;
f
oe

aomufa&twGuf aiGaMu;okH;pGJrIonf ou
&mZf 2035 ta&mufwGif tar&duef a':vm bDvD,H 800
&SdrnfjzpfaMumif;? tm&SwGif vlOD;a& aygufuGJrIESifh twl
pD;yGm;a&; wdk;wufvmrIaMumifh urmha& okH;pGJrI\ w0uf
rSm tm&SwGif&Sdrnf jzpfaMumif; zifvef "gwkukrPD\
tBuD;tuJ Kemira u ajymqdkvdkufonf/

tcsKdUaom uRrf;usifolrsm;rS ou&mZf 2020
ta&mufwGif a&twGuf ukefusrnfh aiGrSm tar&duef
a':vm 1 x&DvD,H&Sdrnf jzpfaMumif; a[mudef;xkwf
ajymqdk aeMuonf/

]a& aps;uGufu waeYxuf waeY BuD;xGm; vm
aew,f? vuf&Sd tcsdefrSm a&oefYtwGuf wurmvkH;
wESpf okH;pGJaiGrSm a':vm 500 bDvD,H &Sdw,f? awmif
tar&duESifh tm&Su a&oefY vdktyfrI BuD;xGm;vmaewJh
ae&mawGjzpfw,f[k Kemira u ajymqdkcJhonf/ ,ck
tcsdefwGif Kemira "mwkukrPD\ 75 &mcdkifEIef;aom
tjrwfaiGrSm a&oefYpifjcif;rS &&SdcJhonf/ vGefcJhaom ESpf
0ifaiGrSm 2 'or2 bDvD,H &Sdonf/

Kemira rS vufwif tar&duESifh tm&Sonf
pD;yGm;a&; w[kefxdk; wdk;wufvmrI? &moDOwk ajymif;vJrI
'Pf? pGrf;tif tcuftcJESifh a&okH;pGJa&; rl0g'aMumifh a&
oefY a&mif;csa&; twGuf BuD;rm;aom tcGifhtvrf; tjzpf
Ijrifonf/

]t"du jyemu a& t&nftaoG; raumif;
jcif;ESifh a&wnf&SdrIae&m rSm;aewmaMumifh jzpfw,f? vl
ESifh pufrIvkyfief;twGuf a& tokH;jyKEkdifrIu 1 &mcdkifEIef;yJ
&Sdw,f? a&oefY &&Sda&; twGuf jyifqifrI r&Sdbl;qdk&if

2030 ta&mufrSm vkdtyfcsufESifh jznfhpGufrIu 40 &mcdkif


EIef;txd uGm[ oGm;Ekdifw,f} [k Kemira u ajymqdkcJh
onf/

,ckacwf\ BuD;rm;aom jyemBuD; ESpfckrSm
pGrf;tifESifh a&yifjzpfaMumif;? vkHavmufrItwGuf
u@ESpfckudk aygif;pyf aqmif&Guf&rnf jzpfaMumif; ajym
qdkcJhonf/ pufrIvkyfief;rsm; a&ESifh pGrf;tifrSm tNrJyif
qufpyfaeMumif;? pGefYypfa&rSwqifh aomufokH;a& jyK
vkyfEkdifaMumif;? pGefYypfa&ukd tqifhqifh cGJxkwfum ZD0
pGrf;tiftjzpf tokH;jyKEkdifaMumif; wifjycJhonf/ aomuf
a&oefY aps;csKdompGmESifh &&Sda&; wckwnf;aom enf;
vrf;rSm pGefYypfa&udk jyefvnf oefYpifjcif;yifjzpfaMumif;?
qm;iefa&rS a&csKd jyKvkyfjcif;xuf ukefusp&dwf ydkrdk ouf
omaMumif; axmufjycJhonf/

a&eH a&mif;csjcif;jzifh csrf;om ~uG,f0vmaom
aqmf'Dtma&AD;,m;EkdifiHonf ol\ tem*wf a&zlvkHrI
twGuf urmay:wGif &if;ESD;jrKyfESHrI trsm;qkH; jyKvkyfaom
EkdifiHjzpfvmonf/ aqmf'Dtma&bD;,m; EkdifiHonf a&eH
wifydkYrIrS &&Sdonfh aiG tajrmuftrsm;udk a&iefrS a&csKd
oefYpifa&;wGif tokH;jyK ae&onf/ wOD;csif; a&okH;pGJrIrSm
vlOD;a& wdk;yGm;vmjcif;ESifhtwl pufrIvkyfief;rsm;aMumifh
urmhwOD;csif; a&okH;pGJrI\ ESpfpOf ESpfq wdk;vsuf&Sdonf/
aqmf'Dtma&AD;,m; EkdifiHonf vmrnfh q,fpkESpftwGif;
a&ESifh pGrf;tif&&Sda&; twGuf tar&duef a':vm 133
bDvD,H &if;ESD; jrKyfESHrnf jzpfonf/
ckdif&rm
Source: Reuter

155

odyHESihf enf;ynm

rdawzdk;

bavmh*g nDrav; wpfa,mufu ajymzl;
w,f/ igwdkY jrefrmawGuvnf; pmvHk;zGefYav;awmif
nDnGwfatmif roHk;EkdifMubl;aemfwJh/ tif;... vdkYyJ oH&Snf
qGJNyD; axmufcHovdkvdk pOf;pm;ovdkvdk vkyfvdkufygw,f/

wu,fu bmaMumifhqdkwJh tajzudk rodvdkYyg/

jyefpOf;pm;rdawmh tm;vHk;eD;yg; aZmf*sDzGefY (pmvHk;
yHkpH) udk oHk;aeMuom;yJ/ nDnGwfom;yJvdkY... tck0bfrSm
a&;wJh pmudkawmif aZmf*sDzGefYeJYyJ &kdufvkdufwmyJav/

'gayrJh tdkifwDynm&Sif trsm;pku wnDwnGwf
wnf; ajymMuwmuawmh aZmf*sDzGefY[m ,leDuk'fudk
tjynfht0 toHk;csxm;wm r[kwfbl;wJh/ 'gaMumifh roHk;
oifhbl;wJh/ ,leDuk'fudkyJ tjynfht0 toHk;cswJh jrefrmzGefY
udkyJ oHk;oifhowJh/

'geJY olwdkYnTef;wJh ,leDuk'fqdkwJh zGefYawGudk uGef
ysLwmrSm oGif;NyD; oHk;zdkY BudK;pm;MunfhwJh tcgrSm t&ifu
tqifajyajy zwfvdkY&aewJh pmawGvnf; zwfvdkY r&
awmhygbl;/
156

,leD
wlnD
rltwnfjzpfzdkY


aemufwcg tdkifwDorm;awGu ajymygao;
w,f/ jrefrm ,leDuk'fudk wnDwnGwfwnf; oHk;EkdifzdkYu 90
&mckdifEIef; atmifjrifaeNyDwJh/ 'gqdkvnf; usefwJh 10 &mcdkif
EIef;u bmvdkaeao;wmvJ.../

tJ'D 10 &mcdkifEIef;avmuf vdkaeao;vdkY ,leD
uk'f qdkwmudk oHk;wJh tcgrSm ckevdk tqifrajywmawG ay:
vmwmvm;/ 'gqdk&if usrwdkYvdk omref toHk;jyKolawG
taeeJY 100 &mcdkifEIef; atmifjrifrSyJ ,leDuk'fudk oHk;vdkY &rSm
vm;/ ckvuf&SdrSm tqiftajyqHk; ,leDruk'fwJh zGefYudkyJ oHk;
vdkY r&bl;vm;vdkY ar;csifygw,f/

usrwdkYvdk tdkifwDynmudk xJxJ0if0if rodwJh
omref toHk;jyKolawG em;vnfzdkY tdkifwDynm&SifawG
bufu vHkavmufwJh &Sif;vif;csufawG ay;xm;wm
rsm;rsm;pm;pm; &SmrawGYrdygbl;/

usrtjrif ajym&&if onfaeYvdk tifwmeuf
wGifus,fvmwJh umvrSm urmh pHEIef;eJYnDwJh jrefrm pmvHk;
yHkpHudk wnDwnGwfwnf; toHk;jyKEkdifzdkYqdkwJh ta&;[m
jrefrmudk t*Fvdyfvdk bm;rm;vdkY aygif;rvm;? jrefrmvdkY
aygif;rvm;qdkwJh udpxufawmif ta&;BuD;OD;r,fvkYd xif
ygw,f/

tJonfawmh usr taeeJY em;vnf wwfuRrf;
ol r[kwfayrJh urmhpHEIef;eJYnDwJh ,leDuk'fqdkwm bmvJ
qdkwmudk ynm&yf pum;vHk;awG roHk;bJ? omref em;vnf
atmif BudK;pm; Munfhygw,f/ ,leDuk'fqdkwm tu&m pm
vHk; wpfckwdkif;rSm udk,fydkif oD;oefYae&m wpfckudk ydkifqdkif
jcif; ygyJwJh/

tu&m wpfvHk; &dkufwdkif; olYtwGuf oD;jcm;
owfrSwf ay;xm;wJh eHywfudk ac: NyD; azmfjycdkif;wm jzpfyg
w,f/ uGefysLwmpufuvnf; tJ'Doufqdkif&m eHygwfudk
MunfhNyD; bmtu&m qdkwmudk em;vnf ygw,fwJh/

tJ'Dvdk em;vnfrSom jrefrmpmeJY owfyHkppfwm
wdkY? pufeJY bmomjyefwm? tu&mpOf pDwm? pmvHk;aygif;?
o'gtxm;todk ppfay;wm? pm&dkufvdkufwmeJY yk'fjzwf?
yk'f&yfawG cJGxm;awG pepfwus vkyfaqmif ay;Edkifygvdrfh
r,fwJh/

uGefysLwmrSm azmfjywJh cvkwfawG? owfrSwf
csufawGudk udk,fhpmeJYudk,f zwfEkdif? aqmif&GufEkdifr,f/
'gxufydk&&if 'pf*spfw,fpepf toHk;jyKwJh rdkbdkifzkef;awG?
vQyfppfypnf;awGrSm udk,fhbmom pum;eJY azmfjyay;Ekdif
vmygr,f/

vuf&Sd usrwdkY oHk;ae&wJh jrefrmpm? wdkif;&if;

om; pmawGu uGefysLwmrSm omref pmpDpm&dkufwJh tqifh


avmufyJ &Sdaeygw,f/ ,leDuk'f qdkwmBuD; jzpfvm&ifawmh
udk,fhbmom pum;eJY cufcJIyfaxG;wJh vkyfief;&yfawG
vkyfaqmif cdkif;ap Ekdifygvdrfhr,fwJh/

,leDuk'f eHywfawG &zdkYudkawmh ,leDuk'f uGefqdk
wD,H Unicode Consortium vdkY ac:wJh urmvHk;qdkif&m
,leDuk'f pHowfrSwfwJh tzJGYBuD;rSm avQmufxm;&ygw,f/
avQmufxm;wJh EkdifiHtvdkuf? bmompum;tvdkuf wifjy
vmwJh bmompum;awGudk oufqdkif&m EkdifiHu pmay
ynm&Sifrsm;? uGefysLwm ynm&Sifrsm; yl;aygif; ndEIdif;NyD;?
,leDukwfpH owfrSwfwJh tzJGYuaeNyD; uk'feHygwfawG owf
rSwf ay;ygw,f/

jrefrm ,leDuk'f pepf[m jrefrmpm wpfckwnf;
twGuf r[kwfbJ? tjcm; wdkif;&if;om; bmompum;awG
yg xnfhoGif; owfrSwfay;&rSmyg/ EkdifiH wEkdifiHtwGufpepf
wpfckom owfrSwfay;wJh owfrSwfcsufaMumifhyg/

jrefrmEkdifiHtwGuf avQmufxm;cJhvdkY jrefrmpm
twGuf tawmf jynfhpHkaewJh tajctae a&mufaeNyD;?
wdkif;&if;om; bmompum;awG twGufyg qufvuf vkyf
aqmif owfrSwfaewJh tqifhrSm a&mufaeNyDvkdY qdkygw,f/

tJ'Dvdk owfrSwfcsuf &&kHeJY rNyD;ao;ygbl;/
uGefysLwmrSm wyfqifxm;wJh aqmhzf0JvfawGu owfrSwf
xm;wJh uk'feHygwfawGudk em;vnf vufcHzdkYeJY yHkpHwus
jrefrmpmvHk;awG ay:vmzdkY vdkygao;w,f/

tJ'D tqifhrSm jrefrmpm pepfudk uGefysLwmrSm
rSefrSefuefuef ay:vmatmif tvkyfvkyfEkdifzdkY vdktyfwJh
enf;ynmydkif;qdkif&mudk Mum;cH vkyfaqmifay;rJh aqmhzf
0Jvf wpfck &Sd&ygr,f/

vuf&Sd jrefrmpm oHk;EkdifwJh zD'dk&m - vif;eufpepf
(Fedora Linux OS)? tck aemufqHk;xGuf yef;oD;
rufpftdktufpf tdwf (Mac OS X Lion) rSm jrefrm
,leDukwf yg&SdygowJh/ tck ajymcJhwJh pepfawGudk usrwdkY
roHk;Ekdifwm&,f? roHk;wwfwm&,faMumifh trsm;jynfol
twGuf rus,fjyefYEkdifao;ygbl;/

tu,frsm; rdku&kdaqmhzfvdk ukrPDu jrefrm
pm pHowfrSwfcsuf pepfudk vufcHNyD; tJonf aqmhzf 0Jvf
udk vkyfaqmifay;r,f qdk&ifawmh jrefrmEkdifiHom; tm;vHk;
twGuf jzpfvmygvdrfhr,f/

bmaMumifhvJqdk&if urmrSma&m jrefrmrSmyg
toHk;jyKol trsm;qHk; jzpfwJh 0if;'kd;pepf (Windows OS)
udk olwdkY ukrPDu xkwfvkyfaevdkYyg/ rdku&dkaqmhzfu
157

vufcHNyD qdk&ifawmh usefwJh aqmhzf0Jvf ukrPDawGu


vnf; vufcH vmMuygvdrfhr,f/

'gqdk&if b,faqmhzf0Jvfudk toHk;jyKNyD; uGefysL
wm pmrsufESmawGudk zefwD;xm;onfjzpfap jrefrmpmudk
owfrSwfxm;wJh vufuGuf yHkpHeJY&kdufNyD; wnDwnf; ay:
vmcdkif;awmhrSm jzpfygw,f/

udk,fb,fae&m a&mufa&muf? b,fuGefysL
wm oHk;oHk; jrefrmpmudk zwfzdkY bmrS tvkyfIyf aep&m
rvdkawmhygbl;/ pm&dkufwJh tcgrSmvnf; jrefrmpm vuf
uGuf yHkpHod&if b,faqmhzf0Jvfuae jzpfjzpf tvkyf vkyf
vmEkdifygr,f/ pmzwfwJh tcgrSmvnf; 0bfrSm aZmf*sDzGefYeJY
&kdufxm;wmawGudk wcsKdU ae&mawGrSm zwfvdkY r&yJ av;
axmifh twkH;av;awGyJ ay:aewmrsKd;awG rjzpfawmhyg
bl;/

vuf&Sd tajctaerSmawmh jrefrmpmudk uGefysL
wmrSm &dkufawmhr,f qdkwmeJY tqifhawG trsm;BuD; vkyf
aqmif&ygNyD/ udk,foHk;r,fh uGefysLwmrSm jrefrmzGefY oGif;
xm;rS &kdufvdkY&r,f/ zwfrJh pufrSmvnf; jrefrmzGefY&SdrS zwf
vdkY&r,f/ &SdvdkY &kdufawmhr,f qdk&ifawmif jrefrmzGefY yHkpHudk
a&G;&w,f ajymif;&w,f/

onfbuf uGefysLwmuae [dkbuf uGefysLwm
udk a&TUvdkuf&if udk,f&kdufxm;wmawGudk jyefzwfvdkY r&
awmhygbl;/ uGefysLwm wpfvHk;xJrSmawmif e*dk&SdNyD;om;
pm&kdufxm;wJh zdkifwpfckudk jyefzGifh&if e*dktwdkif; jyefray:
wwfygbl;/ zGefYudk jyefjyef a&G;ae&ygw,f/

oli,fcsif; 'DZdkif;em wpfa,mufuawmh jrefrm
pmeJY vkyf&wm odyfvufaygufuyfw,f/ 'DZdkif;yHkpH wck
ajymif;wmeJY tp? tqHk; jyefjyef pDae&wJh b0 b,fawmh
uRwfrvJvdkY nnf;nLavh &Sdygw,f/

,leDuk'fudk wnDwnf; toHk;jyKvmEkdif&if
tifwmeuf pmrsufESmawGrSmvnf; odcsifwJh tcsuft
vufudk jrefrmvdk &kdufNyD; rSefrSefuefuef &SmEkdifygvdrfhr,f/
tckawmh aZmf*sDzGefYeJY &Sm&if? jrefrm 3 zGefY u rod? {&meJY
&Sm&if aZmf*sDu rodqdkawmh tvkyfrjzpfygbl;/

'gqdk tck ta&;BuD;wmu rdkufu&kdaqmzfh ukr
PDu rxnfhoGif; ay;ao;vkdY jrefrmpm ,leDuk'fawGtvkyf
rjzpf ao;wmaygY/ olwdkYu vdktyfwJh aqmhzf0Jvf a&;ay;
atmif bmvkyfay;zdkY vdkrvJvdkY ar;jref;MunfhrdwJh tcg....
onfvdk udprsKd;rSm tpdk;&ydkif;qkdif&m wm0ef &SdolawGu
ukrPDudk awmif;qdkrS jzpfEkdifvdrfhr,fwJh/

wpfEkdifiHvHk; oHk;zdkY pepfwpfck jzpfwJhtwGuf
158

aiGaMu; &if;ESD;rI trsm;tjym; oHk;&rSmyg/ tpdk;&awG


udk,fwdkifu OD;aqmif vkyf&wJh pDrHudef;rsKd; jzpfygw,f/
tJawmh omref oHk;pGJolawG taeeJY wwfEdkifwmuawmh
oufqdkif&m ukrPDeJY pum;ajymzdkY tpdk;&ydkif;udk 'grSr[kwf
onf ukrPDtay:rSm MoZm&Sdr,fhol yk*dKvfudk tultnD
awmif;zdkY? vdkygvdrfhr,f/

rpwm bDvf*dwfeJY rpwm abmfrmodkY OD;wnfNyD;
rdku&dkaqmhzf pepfrSm jrefrmpmpepf vufcH xnfhoGif;zdkY
wdkufwGef;wJh vufrSwfxdk; awmif;qdkwJh pmrsufESm wpfck
&Sdygw,f/ rpwm*dwfeJY rpwm abmfrm cifAsm;^ &Sifh qdkNyD;
aemifxGufr,fh 0if;'dk;awGrSm jrefrmbmom xnfhoGif;ay;
a&; arwm&yfcHcsufyg/

'Dae&mrSm vufrSwfxdk; awmif;qdkxm;olaygif;
[m onfpma&;csdeftxd pkpkaygif; wpfaomif; oHk;axmif
ausmfyJ &Sdygao;w,f/ vufrSwfa&;xdk;ol 5 odef; (jrefrm
edkifiHrSm uGefysLwm toHk;jyKol 5 odef; &Sd&if) rdku&dkaqmhzfu
jrefrmpmpepfudk vufcHEkdifygw,f/ 'guvnf; wenf;
wvrf;jzpfwJhtwGuf yg0ifawmif;qdk vufrSwfxdk; oifhMu
ygw,f/

pD;yGm;a&; ydwfqdkYwJh tcsufaMumifh rdku&dkaqmhzf
u rvkyfwm qdkcJh&ifawmh? vlom;csif; pmemrI tjrifu
MunfhzdkY vdktyfygr,f/ oef; 60 vlOD;a& &SdwJh EkdifiHrSm enf;
ynm tqifhjrifhzdkY tultnD ay;jcif;tm;jzifh omref vl
wef;pm;eJY enf;ynm eD;pyfzdkY vkyfaqmifay;wmyg/ vlxkudk
wdkuf&dkuf tusKd;&Sdapygw,f/

t"du wm0ef t&SdqHk;uawmh tpdk;&ygyJ/ 'gay
rJh avmavmq,f tpdk;&uawmh tmqD,H OuX jzpfzdkYu ydk
ta&;BuD;aew,f xifygw,f/ jrefrm tcsif;csif; wpf
a,mufa&;wm wpfa,muf tvG,fwul zwfr&&if ydk
awmif aumif;ao;w,fvdkY xifaevm;awmh rodyg/

'grSr[kwf enf;ynm wdk;wufrI[m tpdk;& tkyf
csKyfa&;twGuf taESmifht,Suf jzpfapwmaMumifh tpdk;&
u aiGaMu; rpdkufxkwfwmvm;? olwdkY tdyfxJ ra&mufrJh
pDrHudef;jzpfwJh twGuf rodcsifa,mif aqmif aeMuwm
vm; qdkwmawmh jrefrmtpdk;& udk,fwdkifyJ odyg r,f/

aemufwcsufu wdkif;&if;om; bmompum;
awGudk enf;trsKd;rsKd;eJY uefYowfwJh tpdk;& wpf&yf taeeJY
,leDuk'fpepf r&Sdaewmudk ydkBudKufygvdrfhr,f/ ,leDuk'f
pepf tvkyfvkyfvm&if wdkif;&if;om; bmompum;awGudk
t&ifuvdk uefYowf ydwfyifEkdifawmhr,f r[kwfyg/

udk,fh rdcifbmompum;udk tqifhjrifh enf;y

nmeJY wJGzuf oHk;Ekdifvm&if vlawG enf;ynmeJY ydkrdk &if;ESD;


vmaprSm jzpfovdk? pmay zGHYNzdK;rIvnf; wdk;wuf vm
Edkifygw,f/ tdkifwDenf;ynm tajymif;tvJqdkwm vlrI
awmfvSefa&; wpf&yfjzpfovdk 'Drdkua&pDa&;twGufvnf;
rsm;pGm taxmuftyHh jzpfaprJh ta&;BuD; udpwpf&yfyg/

,leDuk'fpepf xlxlaxmifaxmif jzpfvmwJh
waeY? &Gmu v,form;BuD;awGvnf; olwdkYtdrfu &kyfjrif
oHMum;pufrSm vkyfaqmifcsufawG jrefrmpmeJY zwfI
toHk;jyK vmEkdifrSmyg/ 'DarQmfvifhcsufawG vufawGYjzpfvm
zdkYudkawmh bmomaA' uRrf;usifol jrefrmynm&Sif? wdkif;
&if;om; ynm&SifawGeJY? enf;ynm uRrf;usifolawG? tpdk;&
eJY rD'D,mawGuyg 0dkif;0ef; yl;aygif;aqmif&GufzdkY vdktyfae
ygw,f/

jrefrmpm ,leDuk'fpepf toHk;jyKEkdifa&;[m
ta&;BuD;aMumif; uGefysLwm toHk;jyKol omrefvlawGudk
vnf; em;vnfatmif ynmay;zdkY vdkovdk oufqdkif&m
rdku&kdaqmhzf ukrPDu vufcH aqmif&Gufay;vmatmif
wdkufwGef;EkdifzdkY vdkygw,f/

udk,feJY eD;pyfwJh tdrfeD;csif; EkdifiHawGudk avhvm
MunfhrdwJhtcg xdkif;EkdifiHrSmqdk&ifvnf; olYbmompum;
udk ,leDuk'feJY oHk;aewm q,fpkESpf wpfck ausmfoGm;ygNyD/
w&kwf? tdEd,? *syef? udk&D;,m;? AD,uferf? uarm'D,m;?
vmtdkpwJh EdkifiHawGrSmvnf; ,leDuk'fudk toHk;jyKEkdif aeyg
NyD/ olwdkYbmom pum;awGeJY pufypnf;awG oHk;EkdifMuygNyD/

wu,fvdkYom rdku&kdaqmhzfvdk ukrPDBuD;rsKd;u
jrefrm ,leDuk'fpHudk olY&JU aemifxGufvmrJh 0if;'dkrSm xnfh
oGif; ay;vdkuf&if ckvdk wuGJwjym;jzpfaewJh jrefrmzGefYawG
vnf; ,leDuk'f pepfatmufrSm rnDnGwfp&m taMumif;
r&Sdawmhbl;vdkY xifygw,f/

,leDuk'f pHnTef;twdkif; vufuGuf qifxm;wJh
'DZdkif; trsKd;rsKd;eJY pmvHk;yHkpH trsKd;rsKd;uawmh wDxGif zefwD;rI
tvkduf ay:vmrSmaygYav/ 'guawmh jyemr[kwfygbl;/
'gudk rnDnGwfwmvdkYvnf; owfrSwfvdkY r&awmhygbl;/
'grsKd;uawmh rwluGJjym;jcif;&JU tvSwyg;yJ jzpfvmrSmyg/
rdawzdk;
Zlvdkifv 31 &uf ?2011 ckESpf/

av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf
armuynma&; r*Zif;ESihf
0bfqdkufonf jrefrmEkdifiH ynma&;
vGwfvyfcGihf? ynma&; w&m;rQwrIESihf
ynma&; t&nftaoG; wdk;wuf
aumif;rGefvmapa&;twGuf BudK;yrf;
tm;xkwfrI wpf&yfjzpfygonf/
armuynma&; r*Zif;odkY
ynma&;ESihf ywfoufaom owif;? umwGef;?
uAsm? aqmif;yg;? 0wKwdk? tufaq;ESihf ynma&;
"gwfyHk? &kyfyHkrsm; ay;ydkYyg&ef av;pm;pGm
zdwfac:tyfygonf/
aus;Zl;wifpGmjzihf
t,f'DwmtzGJY
maukkha@gmail.com
editors@maukkha.org
www.maukkha.org

159

vlom; p ay:xGef;vmwJh ae&m


urmay:rSm OD;qkH; tp ay:xGef;vmwJh vlom;u ta&SU tmz&duu qdk
wmrsKd; owfrSwfxm;cJh&muae tckawmh awmiftmz&durSm vlom; p ay:xGef;cJh
wmvkdY ajymif;vJ owfrSwf&rvdk jzpfaeygNyD/

Science Journal rSm ygvmwJh okawoe azmfjycsuf wpfcku awmif
tmz&dubufrSm awGY&dScJhwJh trsKd;orD; wpfOD;eJY uav;wpfOD;wdkY&JU t&dk;pkawGu ESpf
aygif; 2 oef; oufwrf;&dSNyD jzpfw,fvdkY qkdxm;wJh twGuf tckvdk vlom;tp
ay:xGef; aexdkifcJh&m t&yfudk ajymif;vJ owfrSwf&r,fhykH jzpfaewmyg/

vlom;tjzpf qifhuJ jzpfpOf ajymif;vJrIrSm b,ftcsdefrSm vlom;&,fvkdY
pjzpfcJhNyD qkdwmeJY b,fae&mrSm vlom; ay:xGef;cJhw,f qdkwmu wu,fhudk
ar;cGef;BuD; tjzpf &SdaeMuqJyg/


odyHynm&Sif trsm;tjym; ESpfoufvSwJh oDtdk&D wpfckuawmh vGefcJhwJh
ESpfaygif; 2 oef;rSm vlom;ay: xGef;cJhNyD; tmz&du ta&SUydkif;rSm ay:xGef;cJhwmvdkY qdkwJh
oDtkd&Dyg/

tckawmh awmiftmz&du EkdifiH *sKd[efepbufNrdKUem;rSm &dSwJh rmvmyg
qdkwJh *lxJu awGY&dSvmcJhwJh t &dk;pkawGudk avhvmcsufawGu tcke oDtkd&Dudk pdefac:
aeygNyD/

t&ifawGYzl;orQ vlom;&kyf~uGif;awGeJY EIdif;pm&if 'D*lxJu awGY&dScJhwJh
trsKd;orD;eJY uav;i,fwdkY&JU &kyf~uGif;awGu OD;aESmufykdif; zGHYNzdK;rI ydkrsm;vmwm?
vufwdkY? oGm;wdkYudk Munfhr,fqdk&ifvnf; vlom;eJY ydkwlwm? wifyqkH&dk;acGuvnf;

160

wjcm; vlom;rjzpfcif tqifh ow0gxuf vlom;vdk vrf;avQmufEkdifwJh taetxm;rsKd; jzpfae


wmudk avhvmMuwJh tcgrSm awGYcJhMu&ygw,f/

tckawGY&dSwJh &kyf~uGif;awGu vlom; toGiftjyif vuPmeJY ydkwlvmw,fvdkY qkday
r,fh 'g[m tpOD;qkH; vlom;vm;qdkwJh tay:rSmawmh ynm&SifawGMum; oabm rwlMuao;ygbl;/

vlom; rjzpfcif ta&SUykdif;tqifh vlom;wl ow0gawGvdkY wcsKdU ynm&SifawGu
owfrSwfygw,f/

vef'efrSm &dSwJh obm0orkdif; jywkdufu vlom; qifhuJjzpfpOfudk avhvmwJh Xmeu
XmerSL; ya&mfzufqm Chris Stringer uvnf; tck awGY&dSwJh &kyf~uGif;awG[m vlom;wlow0g&JU
&kyf~uGif;awGvYdkyJ jrifygw,f/

ynm&SifawGxJu tckvkdyJ ta&SUtmz&durSmom vlom; pwif ay:xGef;cJhwm qdkwJh
tjrifudk qufvuf udkifpJGxm;olawG &dSrSmyg/


tckawGY&dScsuf t& wpfckawmh taotcsm ajymEkdifwm wpfck &dSw,fvdkY qdkygw,f/

tJ'guawmh vlom; qifhuJjzpfpOfrSm arsmufuae arsmuf0H? arsmuf0Huae wjznf;
jznf; vlom;tjzpfudk ajymif;vJvmwJh wajzmihfwnf; jzpfpOfxufpm&if Zmwfvrf;udk ydkNyD;
IyfaxG;wJh jzpfpOfrsKd; jzpfzdkY ydkrsm;w,fqdkwJh tcsufyg/

vGefcJhwJh ESpfoef;aygif;rsm;pGmrSm vlom;&,fvdkY rjzpfcif vlom;wl ow0gawG
trsm;tjym; ay:xGef;cJhNyD; taMumif;trsKd;rsKd;aMumihf wjznf;jznf; avsmhenf;vmNyD; vlom;awGyJ
urmajr0,f usef&pfw,fvdkY qdk&rSmyg/ (bDbDpD)

Malapa

*lu awGU&SdcJhwJh a&S;OD;vlom; t&dk;pk

161

vlokH; rsm;vmwJh
a':pkeJY pudkuf

EkdifiHa&;? pD;yGm;a&; acgif;aqmifawG&JU e,l;
a,mufNrdKU tpnf;ta0;ukd a': atmifqef;pkMunfvnf;
wufa&mufcJhygw,f/ NLD acgif;aqmif a':atmifqef;
pkMunfu &efukefNrdKUuae Skype tokH;jyKNyD; tpnf;ta0;
vmolawGukd wkduf&kduf pum; ajymwmyg/
xkdif;tpkd;&tBudKuf pukduf

'DaeY tif;vsm;vdwf[kdw,frSm zwf&whJ owif;
wpfyk'fu t&rf; pdwf0ifpm;zkdY aumif;w,f/ jynfya&muf
0efBuD;csKyfa[mif; oufqif&Sifem0yfu Skype okH;NyD;
befaumufNrdKUu tpkd;& 0efBuD;tzJGYukd vufcsm ay;owhJ/
vTwfawmfrSmawmh r[kwfyg/ olYESr&JU ygwD zk,mhxkdif;ygwD
XmecsKyfrSmyg/ olYnDr &ifvyf&Sifem0yfu vuf&dS xkdif;&JU
EkdifiHacgif;aqmif/

'gayr,hf [kdwavmurS EkdifiHa&; a&uefxJ
ckefcsNyD; 0efBuD;csKyf jzpfvmwmaMumihf olYukdukdBuD; jynfajy;
0efBuD;csKyfa[mif;u ta0;uae *kdufvkdif; csay;ae&wm
aygY/ ESrukdomru ESr&JU 0efBuD;rsm;ukdvnf; vufcsmay;whJ
ae&mrSm Skype ukd okH;aeMuwmyg/


&kyfjrifoHMum; tpnf;ta0;vkyfrvm;? w,fvD
zkef;xJ xnhfokH;rvm;? 'DaeYtxd EkdifiHwumrSm pukduf
taumihfzGihfxm;olaygif; oef; 900 ausmfoGm;ygNyD/ NyD;chJwhJ
ZlvkdifrSmawmh Facebook eJY aygif;NyD; AD'D,kdcsuf tpDtpOf
ukd zefwD;ygw,f/ [D;[D; - jrif;ukd *sKdwyfay;ovkd jzpf
awmhrSmyJ/ http://www.facebook.com/videocalling
rSm tvum;q,fjym; okH;ayawmh/

aps;aygw,f

jynfya&mufolawG jrefrmjynfukd zkef;quf&if
zkef;uwfawG okH;MuwmrkdY t&rf;t&rf; aiGukefchJMuw,f/
pukduf qdkwm bmvJ
tifwmeuf,Ofaus;rI xGef;um;vmawmh skype okH;NyD;
Skype qkdonfrSm ]EkdifiHwumokdY w,fvDzkef;

ajymqkdEkdifonhf tifwmeuf pmrsufESmjzpfonf} qkdyg zkef;ac:&if t&rf;t&rf; aps;oufomaMumif; &SmazGawGY&dS
awmh/ tokH;jyKolawGu uGefysLwmrSm webcam wyf vmMuw,f/

EkdifiHwumrSm pkpkaygif; q&mq&mr waomif;cJG
xm;&if wzufeJY wzuf jrifawGYEkdifygw,f/
u skype okH;NyD; pmoifay;aew,fvdkY owif;wpfyk'frSm

162

zwf&ygw,f/ q&mru usaemfwkdY &efukefrSm qkdygawmh?


olYwynhf q,fa,mufu wkdusKdrSm jzpfcsif jzpfEkdifw,f/
'grS r[kwf wjcm;EkdifiHrsKd;pkHuvnf; jzpfEkdifw,f/

jrefrmwkdif;rfpf *sme,frSm azmfjychJzl;whJ tdEd,u
skype okH;whJ q&mwpfa,muf taMumif; 'DrSm http://
www.myanmar.mmtimes.com/2011/tech/514/
tech01.html zwfyg/

bmaMumihf wkd;wuf

tifwmeufrSm Ebay, Facebook, Microsoft, CNN pojzifh pojzihfwkdYeJY yl;aygif; vkyfaqmifrIawG
a[mwck a[mwckvkyf&if; armifrif;BuD;om; (r,frif;
BuD;r) Skype u axmifwufoGm;wmyg/ Google vkdyJ
bmomrsKd;pkHeJY okH;&vG,fatmif vkyfxm;wmrkdY EkdifiHwum
xkd;azmuf& tifrwef tqifajyygw,f/

qufoG,fa&;Xmeukd vmbfydwfapwhJ pukduf



aps;oufomNyD; &kyfjrif&vkdY jrefrmjynfrSm wGif
wGif okH;vmMuygw,f/ 'Dawmh jrefrmhqufoG,fa&;
vkyfief;u 0ifaiGyif xdckdufvmw,fwhJ/ 'gaMumihf jref
rmjynfwGif Skype tokH;jyKrIukd wm;jrpfaMumif; qkdwhJ
aMunmcsuf ESpfqef;ykdif;rSm xGufvmygw,f/

EkdifiHpkH a&mufaewhJolawG skype okH;NyD; rdom;
pkeJY pum;ajymwm tukeftus oufomw,fwhJ/

jrefrmbmomeJY okH;vkdY &ovm;



r&ao;yg/ aZmf*sD0rf;? ola,mifr,f0rf; qkd
wmawGukd urmBuD;u todtrSwfrjyKawmh skype u
vnf; todtrSwf rjyKyg/ 'Dawmh usKyfwkdYu bkdvkdyJ zwf
aygY/

okdYaomf - 0rf;omp&m wcku Gtalk rSmvkdyJ
jrefrmbmomeJY csufwifvkyfvkdY &ygw,f/ azmihfawmh
ajymif;&r,f/ vlokH;rsm;whJ aZmf*sDeJY csufwif vkyfr,fqkd&if
1/Tools udkESdyf/ Options udkESdyf/
toHxGuf
2/ IM & SMS udk &SmNyD;ESdyf/

pukdufvkdY toHxGufMuygw,f/ bkdqefcsif&if 3/ IM appearance qdkwJh t0ga&mif smile av;udkESdyf/
awmh toHxGufNyD;&if yg;pyfydwfvkdufyg/ pudkufyf/
4/ Change font udkESdyf/ Zawgyi one udk a&G;/ font size

pukdif;yDvkdY toHxGufolvnf; &dSygw,f/ udk 11 avmufxm;&if tawmfyJ/
olYukdvnf; rSm;w,fvkdY rqkdcsifyg/ 7up ukd qJAif;,lyDvkdY 5/ Save udk ESdyf/
toHxGufovkdaygY/
'gqkd&if Gtalk vkdyJ aZmf*sDeJY avQmufa&;vkdY &ygNyD/
cufovm;

cufygbl;av/ okH;&if;eJY uRrf;usif tqifh
a&mufoGm;rSmyg/

ynma&;0bfqkduf wpfckrSmawmh q&mq&mr
wkdY&JU atmifjrifa&;aomhcsuf 20 xJrSm Skype okH;yg qkd
wmukd awGY&w,f/

Skype ukd csufwifvkyfzkdY roHk;avESihf/

urmtESHYu ynma&;qkdif&m yk*Kdvfrsm;eJY csdwf
qufzkdY okH;ygvkdY tBuHjyKxm;w,f/ pmoifcef;xJrSm tMuH
aumif; Pfaumif;awG &Ekdifr,fwhJ/ b,fvkd &EkdifrvJ
awmh ajymrxm;yg/ (atmifjrifaom q&morm;jzpfa&;
aomhcsufawGxJrSm tifwmeufeJY qkdifwmawGxJu 4 ck
ukd ajym&&if - wGpfwmokH;? wGpfwmxJrSm csufwif0if?
ukd,fhtaMumif; bavmha&;? ausmif;om;awGeJY bavmh
a&; qkdyJ/ tifwmeufr&dS&if q&maumif; rjzpfawmhr,fh
ykHyJ/)

owif;Xmersm;vnf; odyfBudKuf qkdyJ/



owif;orm;awGu Skype uae zkef;quf
tifwmAsL;&if uGefysLwmuae toHzrf;vkduf&kHyJ/ (toH
zrf;r,hf y&kd*&rfawmh oGif;xm;&r,f)

EkdifiHwum &kyfoHXme BuD;BuD;i,fi,fwkdY skype aMumihf [efusaeMuNyD/ cgwkdif;qkd olwkdY AsL;csifolukd
&kyfoH&kdufzkdY qkd&if tJ'Dvlukd pwl'D,kdcef;xJ ac:&w,f?
'grSr[kwf olYqDukd uifr&morm; vTwf&w,f/ uoD
w,f/ ckawmh olwkdY AsL;csifolu skype okH;w,f qkd&if
t&rf; tqifajyNyDaygY/ uRrf;usifolawG ynm&SifawG
tuJcwfawG[m skype okH;NyD; ajymqkdwm awGukd &kyf
oHrSm awGY&rSmyg/

a':atmifqef;pkMunfvnf; skype okH;aeNyD
qkdawmh jynfyuae vSrf;NyD; AsL;zdkY BudK;pm;Mur,f xifyg&JU/
tifwmeufaES;vkdY t&kyftoH jywfawmufjywfawmuf
jzpfwmawGukdawmh onf;cHaygYcifAsm/
pDaxmif; (rdk;rc)
163

Sihf

wfE
c
a
;
&
a
f
qufoG,
e Web
d
i
W
d
Worl

fh
SEpf 20 jyn f
rSw
t
;
f
r
d
x
t

okcocif

2011 ckESpf? Mo*kwf 6 &ufaeYonf World


Wide Web (WWW) udk pwif toHk;jyKcJhonfh ESpf 20
jynfhaeYjzpfonf/ yHkESdyfpuf ay:xGef;rIu vlom;zGHYNzdK;rI
ordkif;udk wqpfcsKd; tajymif;tvJawG jzpfapcJhonf/

aemufxyf rD'D,m enf;ynmopf ay:xGef;rIu
vnf; vlwdkY\ awG;ac:yHk? tvkyfvkyfyHk? upm;yHkpaom b0
aexkdifrI yHkpHrsm;udk tHhrcef; ajymif;vJrIrsm; jzpfapcJhonf/
pD;yGm;a&;? vlrIa&;? EkdifiHa&;ESihf b0\ edp'l0 t&m&mwdkif;
tay: pdk;rdk;vmaom urmwvTm;0ufbf (WWW
World Wide Web) u vGefcJhonfh ESpf 20 u pNyD; urm
BuD;udk yHkpHtopf? jrifuGif;topfrsm;ESihf tajymif;tvJrsm;
tBuD;tus,f vkyfypfvdkufonf/

ESpf 20 aemufaMumif; jyefMunfhvQif ]0ufbf}
udk arG;zGm;rIu pdwf0ifpm;zG,fyif/ 1991 ckESpf Mo*kwfv 6
&ufaeYrSm *seDAmNrdKU&Sd Oa&my EsLuvD;,m; okawoetzGJY
(CERN) rS NAdwdoQ lyaA'ynm&Sif wifrfbmempfvD (Tim
Berners-Lee) u yxrqHk; ]0ufbfpmrsufESm} udk wD xGif
zefwD;cJhonf/ ol\ ya&mh*sufudk 'WWW' vdkY twdk
aumuftrnf ay;xm;NyD;? ,if;aeYwGif zdwfMum; xm;
aom {nfhonfrsm;udk 0bfqdk'f udk,fydkifvkyfenf;rsm;?
0bfay:rSm owif;tcsuftvuf &Smenf;awGudk &Sif;jycJh
onf/

164


aemufolu ]0ufbf} udk ]tifwmeuf} ESihf
uGJuGJjym;jym; em;vnfzdkYvnf; &Sif;jycJhonf/ tifwmeuf
qdkonfrSm 1960 jynfhvGef ESpfrsm;uwnf;u uGef,ufzGJY
*vdkb,f pepfwpfck taeESihf &SdaecJhNyD;? tar&du&Sd
wuodkvfrsm;ESihf tpdk;& okawoeXmersm;rS pwif
uGef,ufzGJY toHk;jyK aecJhjcif; jzpfonf/

tifwmeufu TCP/IP (Transmission
Control Protocol / Internet Protocol) [l odxm;
aom suite of protocols rsm;udk toHk;jyKNyD; a'wmrsm;?
tifazmfar;&Sif;rsm;? oD;oefYqdkif&m qdkif&mawGqDudk ay;ydkY
Ekdifonf/ tifwmeufpepf\ xl;jcm; qef;Mu,fyHkrSm
owif;tcsuftvufrsm;u uGef,ufrsm;rSwqifh olwdkY
b,foGm;csifonfudk ajymygonf/ uGef,ufawG tm;vHk;
uvnf; tqdkyg vkyfxHk;vkyfenf;udk vdkufem vufcHMu
ygonf/ owif; tcsuftvufrsm;u b,fudkoGm;csif
onff? olwdkYb,fvdk tvkyfvkyfonfudk uGef,ufrsm;u
twm;tqD; r&Sd cGifhjyKum owif;tcsuftvufrsm;udk
pD;qif;apygonf/

0ufbfuawmh tifwmeufESihf rwl/ 0bfu
owif;tcsuf tvufawGudk uGefysLwm tcsif;csif; quf
xm;aom uGef,ufay:wGif pkpnf;jcif;yif jzpfonf/ xdk odkY
pkpnf;&mwGif ][dkifygvifh} Hyper link [kac:aom udk;

um;Ekdifaom uGif;quf qufoG,frIjzifh owif;tcsuf


tvuf &if;jrpfawG&Sdaom ae&mudk uGef,ufay:&Sd oHk;pGJ
aeolrsm;u tvkdtavsmuf wdkuf&dkuf oGm;a&muf MunfhI
Ekdifonf/ em;vnfatmif ajym&rnfqdkvQif 0ufbf qdk
aom t&monf tifwmeufay:wGif tvGef ta&;ygpGm
xdyfqHk;rS ajy;aeaom 0efaqmifrI wpfck jzpfygonf /

tifwmeufay:rSm [dkifygvifhcfrsm;jzifh aygif;
xnfhxm;aom owif;tcsuftvufawGudk a0iSaom
pdwful;rS rpwm wif bmempfvDu Internet Explorer,
Firefox, Google Chrome, Safari uJhodkYaom urm
wvTm; 0ufbf (World Wide Web) ay: owif;tcsuf
tvuf &SmazGonfh yxrqHk; ba&mifZm tif*sif (web
browser-editor)? yxrqHk; 0ufbfqmAm Web server
[k ac:aom tifwmeufjzifh 0ifa&muf MunfhIEkdifonfh
0ufbfqdk'fawGudk vufcH odkrDS;ay;onfh ae&m? 0ufbfay:
wGif a'wmawGudk em;vnfatmif zwfIvdkY&atmif a&;
om;vdkY&atmif zefwD;xm;onfh pmom;rsm; yg0ifaom
bmompum; wpfck jzpfonfh yxrqHk; HTLM Am;&Sif;
wdkYudk zefwD;cJhygonf/

tu,f tifwmeufqdkwm r&SdvQif 0ufbf
qdkwmvnf; &SdcsifrS &SdrSmyg/ 0ufbfqdkwm r&SdvQifvnf;
tifwmeufrSm uGefysLwm ynm&Sifrsm;ESihf uRrf;usifolrsm;
twGufom toHk;0ifaom ud&d,mwpfck taeESihfom &Sd
aeygvdrfhrnf/ ,ckvdk us,fus,fjyefYjyefY tifwmeufudk
toHk;jyKEkdifMurSm r[kwfyg/

aocsmonfrSm 0ufbf[l r&SdvQifvnf; tif
wmeuf\ tapmqHk;aom pepfjzpfonfh tD;vfar; (ac:)
vQyfppfjzifh pmydkYaom pepfrSmrl qufvuf BuD;yGm; aernf
rSm rvGJ{uef jzpfayonf/

csufcsif; owif;ay;ydkYonfh pepf Instant message? ,ckawGYjrifae&aom tifwmeufay:rS zkef;ac:qdk
pum;ajymEkdifaom Skype pepf? Youtube uJhodkYaom
AD'D,dkawGudk a0iSvTifhwifEkdifonfh 0efaqmifrIawGvnf;
0ufbfqdkwm r&dSvnf; ay:aygufaumif; ay:aygufaerSmyg/

odkY&mwGif tifwmeuf toHk;jyKolrsm;onf
IyfaxG; cufcJNyD; tajymif;tvJrsm;aom uGefysLwm udef;
*Pef;rsm;? bmompum;rsm;? enf;ynmrsm;? qufoG,frI
pepfrsm; tukefvHk;udk q&mwpfql jzpfaerSomvQif t
xufyg pepfrsm;ukd toHk;jyKEkdifvdrfhrnf/ tifwmeufay:&Sd
cufcJeufeJ IyfaxG;rIwdkYrSm 0ufbf\ toHk;jyK& vG,fulrI
ESifh vG,fulpGm vrf;aMumif; &SmazGay;rI? HTLM \

qef;jym; Mu,f0pGm toHk;0ifrIwdkYaMumifh jzpf&ayonf /



ukefvGefcJhonfh tESpf 20 twGif; 0ufbfonf
tusKd;aus;Zl; ajrmufjrm;pGmudk ,laqmifvmcJhonfrSm
ar;cGef; xkwfp&m rvdkay/

odkYaomf tqdk;rsm;vnf; &Sdygao;onf/

olcdk;rsm;? aMumfjimrsm;? owif;tcsuftvuf
azmufxGif;rIrsm;? uav;rsm;ESifh roifhawmfaom npf
nrf;"mwfyHk? AD'D,dk? pmtkyfrsm;? tMurf;zuform;rsm;?
wm;jrpfaq; a&mif;0,frIrsm; ponfh qdkufbm &mZ
0wfrIrsm; cyber crimes rSm ysHUESYHaeygonf/

trnf0Sufjzifh tifwmeufay:wGif &mZ0wfrI
awGudk usL;vGefMuovdk tifwmeufay:rS &SmazGa&;
tif*sifawGudk toHk;jyKNyD; rjrifEkdifaom 0bfawGjzifh
owif;tcsuftvufawGudk cdk;,lMuonf/

xdktcg okawoe tifpwDusL;&Sif;? tpdk;&
at*sifpDwdkYrS tvGefBuD;rm; rsm;jym;vSaom owif; t
csufvufrsm;udk vHkjcHKa&; taMumif;jycsufjzifh vQKdU0SufpGm
odkrSD;rIrSmvnf; w&m;0if jzpfvmygawmhonf/ odkYaomf
0bfay:wGif xdkxufru rsm;jym;aom toHk;0ifaom
owif;tcsufvufawGudk vG,fulpGm &&Sd&SmazG Ekdifyg ao;
onf/

Facebook, Twitter, Tumblr, Foursquare
paom 0ufbfay:&Sd vlrIa&; uGef,ufrsm;u rsKd;quf
wpfckvHk;\ qufoG,frI pepfawGudk ajymif;vJ apygonf/
rdwfaqGopfawGudk enf;vrf; topfawGjzifh &&SdaeMu
onf/ rawGY&wm MumNyDjzpfaom oli,fcsif;awGudkvnf;
&SmazGEkdifonf/ tGefvdkif;ay:rSm aygif;oif; qufqHEkdifMu
NyD; pdwfwludk,fwlawGudk &SmazGum yl;aygif; aqmif&Guf
EkdifMuonf/

LinkedIn uJhodkYaom pD;yGm;a&; 0bfqdk'frsm;u
vnf; tvkyftudkif tcGifhtvrf;rsm;twGuf qufoG,f
ulnD vkyfaqmif vmMuonf/ YouTube ESihf Flickr rsm;
uvnf; oHk;pGJolwdkY\ AD'D,dkrsm;ESihf vQyfwjyuf &dkufcsuf
wdkYudk tjcm; vloef;aygif;rsm;pGmtm; a0rQEdkifap&ef ulnD
ay;aeygonf/

Match uJhodkYaom tGefvdkif;ay:rSm tcsdef;
tcsufvkyfay;aom 0bfqdk'fawGaMumifh txD;usef
tazmfrJh olawGrSm oifhwifhavsmufywfaom tazmfawG
udk &&SdvmMuonf/ uvpfwpfcsuf ESdyf&HkrQjzifhvnf; vdk
tyfaom ypnf;awGu tdrfa&SU a&mufvmaeNyDjzpfonf/

E-Bay qdkaom 0bfuvnf; rvdktyfawmh
165

aom ypnf;rsm;udk csufcsif; a&mif;xkwfEkdifatmif tul


tnD ay;aejyefygonf/ Spotify uJhodkYaom aw;*Dw 0bf
qdk'fawGuvnf; *Dw a&pD;aMumif;udk oef;aygif;rsm;pGm
aom tifwmeuf toHk;jyKolwdkY\ a&Tem;awmfqD t
a&muf *DwoHpOfawGudk o,faqmif ay;aejyefygonf/

tjcm; tjcm;aom owif; tcsuftvuf
ajrmufjrm;pGmudkvnf; Google, Bing, Ask paom
&SmazGa&; tif*sifwdkY\ tusKd;aus;Zl;jzifh uGefysLwm uD;
bkwf&Sd cvkwfawGudk ESdyfvdkuf&Hk jzifh &&dSEkdifMuonf/

Wikipedia qdkaom 0bfqdk'frSm ,HkMunf tm;
xm;p&m taumif;qHk; 0bfqdk'fwpfck r[kwfaomfjim;
vnf; tvsiftjref vdktyfaom owif;tcsuf tvuf
rsm;udk tvG,fwul yHhydk;ay;aeygonf/ yHkESdyf xkwfa0
xm;aom pG,fpHkusrf;? vlxkpmMunfhwdkufawGESifh EIdif;pm
vQif 0bfonf acwftqufquf todynmrsm;udk
pkaqmif;ay;NyD; vGwfvyfpGm jyefvnf a0rQygonf/

,cktcgrSm reufapmapm a&muf&Sdvmrnfh
owif;pm? odkYr[kwf owif;Xmersm;rS pkaqmif; vTifhwif
rnfh owif;wdkYudk apmifhp&m rvdkawmhyg/ 0bfpmrsufESm
rsm;? Tweets ESifh bavmh*f Blog awGu tcsdefESifh wajy;
nD wifqufaeaom owif;rsm;udk MunfhI aeEkdifNyDjzpf
onf/

tcsKdUaom olrsm;onf odkY 0efaqmifrIrsm;u
urmBuD;udk ydkrdk prwfusvmatmif? touf0ifvmatmif?
pdwf0ifpm;p&m aumif;vmatmif jyKvkyfay;aeonfudk
vufcHcsifrS vufcHayvdrfhrnf/ 0bfrsm;aMumifh owif;
wdkY\ ysHUESHYrI vsifjrefvmovdk tvdrftnmawG? tvGef
trif; csJUum;rIawG? aumv[mvawGuvnf; vG,ful
pGm ysHUESHYvmygonf /

WikiLeaks \ tpdk;&rsm;qDrS cdk;,l &&Sdaom

oHa&; wrefa&;? oHcif;wrefcif; tcsuftvuf ajrmuf


jrm;pGmudk olwdkY\ 0bfqdk'frS zGifhcsvdkufrIuvnf; urm
BuD;ukd twdkif;twmwpfck txd wkefvIyf aeapygonf/
wpfOD;wpfa,mufcsif;\ vGwfvyfcGifh? vlxk\ ab;uif;
rI? EkdifiHwpfck\ vHkjcHKrIwdkYESifh oufqdkifvmvQif tpkd;&wkdY
wGif wHcg;ydwfxm;cGifh &Sd? r&Sd qdkonfudk ar;cGef;xkwf vm
Muygonf/

tGefvdkif;ay:rSm tvkyftudkifrsm;udk zefwD;ay;
onfh 0bfqdk'frsm; ay:vmovdk tvdrftnmrsm;uvnf;
aygrsm;vmygonf/ tu,f vGwfvyfNyD; tmrcHcsuf
ay;Ekdifaom 0ufbfqdk'frsm;udkom zefwD;rnf qdkvQif
vnf; rlydkifcGifhwdkYudk xnfhoGif;pOf;pm; vm&jyefygonf /

,aeYacwfrSm vlaygif;rsm;pGmwdkY tjyifxGufNyD;
vuf&Sd b0\ wu,fh tjyifavmuudk awGYBuHK cHpm;rnfh
tpm; olwdkY\ tcsdefajrmufjrm;pGmudk uGefysLwm rsufESm
jyif a&SUrSm uD;bkwfudk wa'gufa'guf acgufvsuf bm
aMumifh ukefqHk;aeMuonfudk oifvnf; wtHhwMo pl;prf;
um odcsifygvdrfhrnf/

ajym&rnfqdkaomf 0bfrsm;u ay;tyfxm;
aom tvkyfudk oufomapaom enf;vrf; ud&d,m
tukefvHk;? 0bfawGu toHk;jyK&ef cGifhjyKxm;aom quf
oG,frI yHkpHtm;vHk;wkdYaMumifhom jzpfayvdrfhrnf/ 'gawG
aMumifhvnf; uRefawmfwdkYonf t&ifuxuf ydkrdk woD;
woefY txD;usefqefrIawG jzpfvmEkdifonf/ 'guvnf;
0rf;enf;p&m tajctaewpfck? qufvuf aqG;aEG; Mu&
OD;r,f ta&;wpfck jzpfaeayonf/
okcocif
&nfnTef;/ Difference Engines:
Happy Anniversary: Los Angeles Times

uGefysLwmawG[m w,ftoHk;rusvSygbl;/
rif;udk odcsifwJh tajzudkyJ ay;wwfwmyg/
yufbvdk yDumqdk
Pablo Picasso (1881-1973)
Artist

166

0wKwdk


]tm; ...}

ararh atmfoHaMumifh udkBuD;a&m uRefawmfyg
tdyfae&mrS NydKifwl vefYEkd;oGm;Muonf/ ESpfa,mufvHk;
ararhqDodkY tajy;a&muf &SdoGm;MuNyD; xdwfvefYzG,f&m awGY
vdkufMu&onfu za,mif;wdkifrD; rSdefrSdefav;atmufu
ararh nmzuf vufrSm aoG;awG ../

][if .. arar bmjzpfwmvJ}

uRefawmfu ar;onf/ araru pkwfwowf
owf nnf;wGm;&if; ...
167


]uwfaMu;eJY xdk;rdwm... 'D
csKyfvufp tusav; csnfjzwf&if; t
arSmifxJrSmqdkawmh ukd,fhvuf udk,f
rjrifvdkufrdbl;} [k jyefajzavonf/

udkBuD;u uRefawmfhxuf
ajcmufESpf BuD;olyDyD Pfvnf; ajy;
onf/ arar uwfaMu; &SNyD[k odod
csif; tdrfcg;yef;wGif wifxm;aom
t&ufysH ykvif;ESifh *Grf;udk ajy;,l&if;
ararh vufudk okwfay;onf/ uRef
awmfvnf; ararh vufu 'Pf&mudk
udkBuD; aumif;pGm jrif&ap&ef z
a,mif;wdkif cGufuav;udk tay:odkY
ajrmuf&if; ..

]arar&,f... n oef;acgif
yJ &SdaeNyD? tuscsKyfwmawG &yfvdkuf
ygawmh/ tarSmifxJ tm;,lNyD; Munfh
&awmh rsufpdvnf; ysufr,f? ckvdk
rjrifrprf;eJY tyfpl;vdkuf? uwfaMu;
&SvdkufeJY xdcdkuf'Pf&mvnf; rsm;
vGef; vSygw,f arar&,f}

]at;yg om;i,f&,f? rif;
wdkY tazvnf; jyefrvmao;wmeJY
apmifh&if; 'Dtyfxnfav; 'Dn NyD;
atmif vkyfaevdkfufwm}

]tif;... azaz 'Dnvnf;
aemufusw,faemf? raeYuvnf;
aemufusw,f/ Munfh&wm ausmif;
om;awGvnf; pmr&Muao;bl; xif

w,f} [k udkBuD;u ararh vufudk


ywfwD; pnf;ay;&if; ajymonf/

]at;... pmar;yGJBuD; eD;NyD
av? raeYueJY 'DaeYeJYu q,fwef;
ausmif;om;awGudk tcsdefydk oif&wJh
&ufqdkawmh ydkNyD; rdk;csKyfwmaygY/}

uRefawmf za,mif;wdkif rD;
udk ajrmuf&if; wHcg;rBuD; ab;u tdrf
wdkifrSm csdwfxm;wJh em&Dudk vSrf;Munfh
vdkufawmh n 12 em&D ausmfaeNyD/
udkBuD; ararhudk ywfwD; pnf;ay;wm
NyD;oGm;onfeSifh araru...

]uJ uJ... rif;wdkY ESpfa,muf
vnf; tdyfMuawmh? reufus&if
ausmif;oGm;&OD;rSmeJY? awmfMum tdyf
a&;ysufvdkY reufjzef ausmif;rSm tdyf
idkuf aeMur,f}

]araru azazhudk apmifh
aeOD;rSmvm;} [k udkBuD;u ar;awmh

]at;? apmifhaevdkufOD;
r,fav? olvnf; jyefvmawmhrSmyg}

uRefawmfu ararhpum;
qHk;onfESifh wqufwnf; ]arar
apmifh&ifvnf; tusawmh rcsKyfeJY
awmhav? vufrSmvnf; 'Pf&mBuD;
eJY}

]at;yg om;i,f&,f? oGm;
oGm; ESpfa,mufvHk; tdyfMuawmh}

onfrSm uRefawmfwdkY

]]BudrfvHk;udkifNyD;
ausmif;om;awGudk trdefYay;w,f qdkwm
Ncdrf;ajcmuf tmPm oHk;wmeJY twlwlyJ? ...

168

rdom;pkav;\ orm;&dk;us naygif;


rsm;pGmxJrS wpfnwm jzpf\/ tdrfwGif
vQyfppfrD; &Sdonf/ okdYaomf uRefawmf
wdkY aeaom &yfuGufrSm rD;vmaomf
vnf; rD;tm;rSm AdkY 40-50 rQom 0if
onf/ rD;tm;jrifhpuf&Sdaom tdrfeD;
csif; tcsKdUrSm rD;vif;Ekdifaomfvnf; rD;
tm;jrihfpuf r0,fEkdifaom uRefawmf
wkdY tdrfrSm rD;acsmif; wpfacsmif;yif zGifh
r&yg/ rD;tm;enf;enf; aumif;aom
tcsKdU nrsm;rSty naygif;rsm;pGmrSm
za,mif;wdkif rD;a&mifav; atmuf
wGifom wpfnwm tvkyfrsm; NyD;pD;
Mu&\/

uRefawmfwkdY nDtpfudk ESpf
a,mufu ausmif;rS tdrfpmygvm
vQif za,mif;wdkif rD;a&mif atmuf
wGif acgif;csif;qdkif tdrfpm vkyfMu
onf/ pmusufMuonf/ wpfcgwpf&H
ararrSm uRefawmfwdkYtm; pmppfay;
onfh *dkufq&mrBuD; jzpfaeonf/
pmusufNyD; ararhxHwGif pmjyef Mu
onf/ ocsFmwGufNyD; ararhxHwGif
trSm;trSef ppfcdkif;&onf/

n 8 em&Dausmf uRefawmf
wdkY tdyf&m0ifNyDqdkrS araru olY t
vkyfudk qufvkyfonf/ ararh tvkyf
rSm wjcm;r[kwf? &yfuGuf twGif;rS
vlBuD;vli,f tcsKdU\ tus? abmif;
bD? vHkcsnf? *g0ef tp&Sdaom tyf
xnfav;rsm; vmtyfvQif pufcsKyf
atmf'g vufcHjcif; jzpfonf/ yifyef;
wBuD; csKyf wxnfNyD;rS aiG ig;q,f?
wpf&mom &aomfvnf; txnfawG
trsm;BuD; aygif;vdkufvQif axmifcsD
&onf? uRefawmfwdkY\ ausmif;
p&dwf tcsKdU umrdonf[k qdkum tm;
onfh tcsdefav;rsm;udk vk xdkt
vkyfudk arar vkyfaejcif; jzpfonf/

arar tydk0ifaiG &zdkY tus
csKyf&onf[k qdkaomf azaz bmvkyf

ygoenf;/ uRefawmfwdkY\ azazonf


q&m0efBuD; wpfa,muf r[kwfyg/
tif*sifeD,mBuD; wpfa,muf r[kwf
yg/ ukrPDydkif&Sif olaX;BuD; wpf
a,mufvnf; r[kwfcJhyg/ aemifwpf
csdef xdkxdkaom q&m0ef? tif*sifeD,m?
olaX;ol~uG,faygif; rsm;pGm jzpfvm
rnhf vl&nfcRefrsm;udk arG;xkwf ay;cJh
aom ausmif;q&m wpfOD;om jzpfyg
onf/

txufwef; ausmif;om;
BuD;rsm; jzpfMuonfh udk;wef; q,f
wef; ausmif;om;rsm;udk pmoif ay;&
aom? wynhfrsm; cspfonfh ocsFmESifh
lyaA' q&mjzpfygonf/ ausmif;csdef
wGif pmoifay;&Hkomruausmif;qif;
csdef nydkif;rsm;wGifvnf; olY ausmif;
om;rsm; oif&dk; ausnufa&;twGuf
tcrJh tcsdefydk pmjy ay;ao;onf/

arar uRefawmfwkdYudk jyef
vnf ajymjycsuft& azazhudk olY w
ynfhrsm; awmfawmf cspfMuygonf/ ESpf
wdkif; ESpfwdkif; tv,fwef;rS udk;wef;
q,fwef;odkY wufvmaom ausmif;
om;rsm;onf olY pmoifcsdefqdkvQif
tvGefaysmfMuonf/ pmoif&if;ESifh
ausmif;om;rsm; NiD;aiGYvmonf[k
cHpm;&vQif ausmif;om;rsm;udk &,fp
&mrsm; ajymjywwfygao;onf/

ocsFmESifh lyaA' yHkao
enf;rsm; ajym&NyD qdkvQifvnf; BudK;
pm;yrf;pm; usufaezdkY rvdkbJ wpfcg
wnf; ao&myg pGJoGm;avmufonfh
Oyrmrsm;? um&Hav;rsm;ESifh ajymqdk
oifMum; wwfygao;onf/ (aemif
wpfcsdef uRefawmf txufwef;
a&muf oifcef;pmopfrsm; oifMum;
&onfhtcg uRefawmf i,fpOfu az
az uRefawmhfukd acsmhjrL&if; uAsmvdk
EIwfwdkuf &GwfjycJhzl;aom ]reD reD
xx? xx eDr eDr} qdkonfrSm

uRefawmfoif&onhf ocsFmpmtkyf
xJrS BwD*dkEdkarx&D (Trigonometry)
ygvm;[k oabmayguf&if; aus;Zl;
rsm; wifrdygonf/)

azazonf BudrfvHk; udkif
aom q&mwpfa,muf r[kwfcJhyg/
azaz cPcP ajymzl;onf/

]BudrfvHk;udkifNyD; ausmif;
om;awGudk trdefYay;w,f qdkwm
Ncdrf;ajcmuf tmPmoHk;wmeJY twlwl
yJ? ausmif;om;awG[m pmBudK;pm; csif
pdwf wu,f&SdvdkY pmvkyfwmxuf
q&m q&mrawG&JU BudrfvHk;udk
aMumufvdkYom pmvkyf&wm jzpfae
w,f? tJ'Dvdkqdk ausmif;om;awG&JU
awG;ac:rI pGrf;&nf? tm;xkwfrI pGrf;
&nf awG[mvnf; yifudk,f &Sdo
avmuf yGifhxGuf rvmawmhbJ
aMumuf&GHUwJhpdwfeJY pnf;rsOf; atmuf
rSmyJ abmifcwf cHae&w,f/} [l
jzpf onf/

tb,frQ wefzdk;&Sd vkduf
onhf pum;ygenf;/ tvm;wlyif
uRefawmfwkdYudk azaz qHk;rvQifvnf;
b,fawmhrS &dkufavh r&Sd? qlavh r&Sd/
tNrJwrf; em;0ifatmif ajymonf/
Oyrmrsm;ESifh csdefxkd; jyonf/ ]'g r
vkyfeJY} ]'grvkyf&bl;} [laom wpf
csufvTwf trdefYxuf ]'gvkyf&if

'gjzpfw,f} ]'Dvdk vkyfvdkY 'Dvdk jzpf


vmw,f} [laom vuffawGYqef
onfh Oyrmrsm; ay;onf/ arar
vnf; azazhqDrS tarGrsm; &cJhonf[k
qdk&rnf/ uRefawmfa&m udkBuD;a&m
vlysKd0ifMuonfh tcsdefrsm; uRef
awmfwdkYESifh &G,fwl vli,ftcsKdU aq;
vdyf cdk;aomuf? t&uf cdk;aomuf
aeMucsdefwGif arar uRefawmfwdkYudk
]aq;vdyf raomuf&bl;} ]t&uf
raomuf&bl;} [k taMumif; jycsuf
rygaom trdefYrsKd;udk rxkwfcJhyg/

ararh qHk;ryHkrSmvnf; pdwf
0ifpm;zG,f wpfrsKd;aumif;onf/ aqG
rsKd; r*FvmaqmifrS vufaqmif t
jzpf urf;aom aq;vdyfudk tdrfodkY
tjyef ,lvmonf/ uRefawmfh a&SUodkY
rD;jcpfESifh xdkaq;vdyf csay; onf/

]om;... rif; [dkaeYu ar
arhudk jyefajymjywmav? rif;oli,f
csif;awG ausmif;u tjyef aq;vdyf
cdk;aomufMuw,fqdk}

][kwfw,fav arar?
'DaumifawG wpfa,mufwpfvSnfh
aomufaevdkufMuwmrS awmfawmf
t&om &SdwJh twdkif;yJ}

]tif;... tJ'gqdk rif;
aomufMunhf}

]araruvnf; aq;vdyf

169

aomufwm raumif;bl;qdk}

]rif; aq;vdyf wpfcgrS
raomufzl;bl; r[kwfvm;}

][kwf? raomufzl;bl;
arar}

]at;... aq;vdyfwpfcgrS
raomufzl;bJeJY aq;vdyf raumif;
bl; qdkwm b,fvdkvkyf odvJ? aomuf
Munhf om;}

]Asm}

uRefawmf rSifwuf aerd
onf/ wpfqufwnf;rSmyJ ararh
vkyf&yf twGufvnf; em;rvnfEkdif
jzpfae&onf/ odkYaomf trSeftwkdif;
0efcH&vQif uRefawmf prf; aomuf
MunhfcsifaeonfrSm trSefyif jzpf
onf/ aq;vdyfaomufwm raumif;
bl; qdkaom twef;xJrS q&mr qHk;r
oHaMumihfvnf; tenf;i,f wGefYae
rdonf/

odkYaomf arar cGifhay;wkef;
prf; aomufMunhfrnf[k qHk;jzwf
csufcsNyD; rD;jcpfESifh aq;vdyfudk qGJ,l
vkdufonf/ twef;xJrS oli,fcsif;
rsm; ausmif;u tjyef cdk;aomufovdk
pwdkifrsKd; twkcdk;NyD; aq;vdyfudk yg;
pyfrSm awhvdkufonf/ xdkYaemuf
rD;ndNyD;onfESifh wpfNydKifeuf uRefwmf
p toufI rSm;awmhonf/ trSefrSm
toufIaeus twkdif; yHkrSef Ivdkuf
rdjcif;yif/ okdYaomf yg;pyfrS wqifh rD;cdk;
aiGYrsm; tqrwef uRefawmfh vnf
acsmif;xJodkY tvkt,uf wdk;0if
vmMuonf/

]t[Gwf}

acsmif;wpfcsuf pqdk; vdkuf
onf/ aemuf &yf r&awmh? acsmif;u
r&yfrem; qdk;vmonf/ rSifwufrd
aq;vdyfudk yg;pyfrS jyefxkwf&ef arh
avsmhaeonfh tavsmuf acsmif;qdk;
toufjyif;jyif; Idufvdkufrdwdkif;
170

rD;cdk;aiGYrsm; qufwdkuf wdk;0if vm


onf/ aemufrS owd&NyD; aq;vdyfudk
yg;pyfrS qGJjzKwfrdonf/ odkYaomf
acsmif;u r&yfrem; qdk; aeNyD/

]t[Gwf t[Gwf t[Gwf
[Gwf[Gwf t[Gwf[Gwf[Gwf}

uRefawmf\ yxrqHk;ESifh
aemufqHk;tBudrf aq;vdyf aomuf
jcif; tawGYtBuHK jzpfonf/ aemif
wGif uRefawmfhudk aq;vdyfaomuf
rvm;[k ar;vQif acgif;udk wGifwGif cg
&rf;rdavmufonf txd arar t&dk;pGJ
atmif oifMum;ay;vdkufaom aq;
vdyf rkef;enf;yif jzpfayonf/

xdkrQ t0ifqdk;aom rkef;p
&m aumif;aom aq;vdyfudk vltrsm;
tb,faMumifh pGJpGJNrJNrJ ESpfESpfNcdKuf
NcdKuf aomufoHk; aeMuygoenf;/

]Budrfzefrsm;pGm pGJNrJ vkyf
aom tvkyfonf tcsdef Mumvm
onfESifh trQ tavhtxozG,f jzpf
vmonf} [laom qdk&dk;twdkif;yif
jzpfrnf xifonf/ xdkpOfu tawmf
yif cH&cufvdkufonfh jzpfjcif;yif/
rsuf&nfrsm;0J? acsmif;qdk;&vGef; &if
bwfwpfckvHk; atmifhonfh tjyif
rD;cdk; oD;onfh cHpm;rIBuD;udk ,aeYwdkif
tawmfyif rkef;rSef;rod rkef;ae rd
onf/

araray;aom t&uf
Oyrmvnf; xkdenf;twkdif;yif/ ab;
tdrfrS vlysKdBuD; OD;wif0if; aomuf
avh&Sdaom t&ufykvif;rS arar
t&uf 10 zdk;avmuf oGm;awmif;
0,fNyD; uRefawmfwdkY nDtpfudk ESpf
a,mufudk ac:onf/

]om;wkdYa& vmOD;}

ESpfa,mufvHk; a&mufvm
NyD; ararh a&SUrSm 0ifxdkifMuaom tcgrS

]a&mh... 'gudk wpfiHkpD
avmuf aomufMunhfprf;}


]bmvJ arar}

NydKifwl ar;vdkufrdMuonf/

]uJyg
ar;raeMuygeJY?
aomufrSmom aomufMuprf;yg} qdk
cGufudk a&SUodkY xyfwdk;ay; vkduf
onf/

b,fawmhrqdk udkBuD; t
ay: tNrJ Adkvfuswwfaom uRef
awmfuyif cGufudk qGJ,l wpfiHk
aomufvdkufonf/

]tm;... arar... ylw,f
ylw,f? t&ufysHawGvm;/ arar
bmvdkY wdkufwmvJ} [l atmf&if;
uRefawmf twif; axG;xkwfrdonf/

udkBuD;vnf; odvdkaZmjzifh
,laomufonf/ olvnf; xdkenf;
vnf;aumif;yif? twif; axG;xkwf&
onfh tjzpfodkY a&muf\/ xkdYaemuf
ESpfa,mufvHk; tdrfaemufaz; a&u
jyifodkY tajy;oGm;MuNyD; yvkwfusif;
Muonf? a&tdk;pifodkY tajy;oGm;NyD;
yg;pyfxJrS ylavmif cg;oufaom
t&om raysmufrcsif; nDtpfudk ESpf
a,mufvHk; a&rsm; w0aomuf aerd
Muonf/ xkdpOf uRefawmfwkdYudk
wdkufaom cGufuav; udkifNyD; arar
uRefawmfwdkY ab;em;odkY a&mufvm
onf/

]uJ .. b,fvdk aeMuvJ}

]arar? tJ'g bmawGvJ?
t&ufysHeHY BuD;/ ylvnf;yl cg;vnf;cg; ..
om;awmh vnfacsmif; avmifNyD;
aoNyD rSwfwm} [k uRefawmf ajym
awmh

udkBuD;u ]tif;av? bm
awGvJ arar} [k pum; 0ifaxmuf
onf/

]tJ'g t&uf qdkwmyJ
om;wdkY? vlawG ydkufqH tukefcH? t
csdefukefcHNyD; aomufaeMuwm/ uJ
aumif;vm;? t&om &SdMuvm;}


][ifhtif;}

NydKifwl ajzvdkufMuonf/

]at;... vlawGu i,fpOf
rSm jzpfjzpf? BuD;rSyJ jzpfjzpf raumif;bl;
vkdY taMumif;jycsufr&Sd wm;jrpf xm;
&if pl;prf;csifMuw,f? ydkNyD; vkyfcsifMu
w,f? tJvdkeJY prf;&if; prf;&if;uae
t&SdefvGefNyD; tavhtx wpfck vdk
jzpfNyD; pGJoGm;MuwmyJ? aq;vdyf?
t&uf? aq;ajcmuf? bdef;? avmif;
upm;? tJ'gawG tukef twlwlyJ/

om;wdkY aq;vdyfvnf;
arar prf;aomufcdkif;Munfhzl;vdkY prf;
aomufzl;MuNyD r[kwfvm;? at; ..
bdef;wdkY aq;ajcmufwdkY qdkwm 'Dxuf
ydkqdk;w,f? tprf; rcHbl;? poHk;rdwmeJY
pGJNyD; ao&mygawmhwmyJ? aq;vdyf
awmif tJavmuf qkd;ae&if bdef;qdk
ydkqdk;NyD qdkwm odxm;Muawmh? tck
t&uf raumif;aMumif;vnf; odNyD
aemf}

][kwf} [k ESpfa,mufvHk;
NydKifwl ajzjzpf Mujyefonf/

]at; .. rl;,pfaq; qdkwm
uawmh b,fawmhrS aumif;w,fvdkY
r&Sdbl;? tukefvHk;u vludk qdk;usKd;
udk,fpD ay;Muwmcsnf;yJ? om;wdkY tJ'D
todudk wpfoufvHk; rSwfxm;NyD;
qifjcifMuayawmh}

ararh tqHk;tru w
u,f xda&mufonf/ udkBuD;a&m
uRefawmfa&m ,aeYtcsdefxd aq;
vdyf vHk;0 raomufMuyg/ rl;,pf
aq;qdk a0vma0;/ t&uf bD,m
udkawmh wpfcgwpfav rdwfqHk pm;
yGJrsKd;? ygwDrsKd;&Sdonhf tcg vlY ,Ofaus;
rI t& tenf;tyg; aomufMuonfh
tcgrsm; &Sdonf/

odkYaomf ]raumif;} [l
aom todudk arar oHrIdpGJ uyfay;
xm;onhf tavsmuf b,fawmhrS

rl;onf txd? pGJavmufonf txd


rjzpf&ef xdef;EkdifMuonf/ t&uf
rl;,pfaq;0g;aMumifh udk,fhb0udk,f
zsufqD;rnfh olrsm;xJwGif uRefawmf
wdkY ryg0ifawmhonfrSm ararh aus;Zl;
rsm; jzpfonf/

odkYjzifh azazESifh arar
rSm uRefawmfwdkY\ tBuD;rm;qHk;aom
b0\ yJhudkif q&mESpfql jzpfMuonf/
azazonf uRefawmfwkdYudkomru
tem*wf\ &ifaoG;i,faygif;? vl&nf
cRefaygif; rsm;pGmudk arG;xkwfay;cJh zl;
aom rGefjrwfonfh apwem q&m
wpfOD; jzpfonhf tavsmuf arar
onfvnf; uRefawmfwdkY b0\ ae
enf; xdkifyHk toG,foG,fudk vuf
awGY yJhjyif qHk;ray;cJhaom aus;Zl;&Sif
rdcifwjzpfvJ jrwfq&myif jzpfonf/

uRefawmfwdkY rdom;pkav;
rcsrf;omyg/ i,fpOfwnf;u csKdUcsKdUwJh
wJhESifh BuD;jyif;vm&onf/ azaz &
&Sdaom ausmif;q&m vcESifh arar
&&Sdaom tyfcsKyfxnfav;rsm;rSm
uRef awmfwdkY aeYpOf toufquf&
aom xrif;eyfrsm; jzpfvmcJhzl;onf/

[if;raumif;aomfvnf;
uRefawmfwdkY twGuf yDwdrsm;jzifh Nrdef
apcJhonf/ 'Dtaz 'Dtar&JU om;
jzpfcGifh&onfhtwGuf uRefawmf *kPf
,lonf/ auseyfonf? yDwdjzpfonf?
wpfNydKufeufwnf; azazhudkvnf;
pl;pl;epfepf vGrf;rdonf/

azazrSm aeYpOf pmoif &
onhf twGuf ausmufoifykef;rS ajr
jzLrIefYrsm;\ xdk;ESufcsufaMumifh uRef
awmf txufwef; wufonfh ESpf
rSmyif tqkwfa&m*gjzifh uG,fvGef cJh
&onf/ xdktcsdefwGif uRefawmfh tpf
udkrSm tif*sifeD,mbGJYyif &vk&cif
tcsdef jzpfaeNyD/ rD;a&mif rSdefatmuf
wGif uyfaMu;'Pf&m A&yGESifh arar

tuscsKyf auR;cJhaom xrif;udk pm;


uRefawmfwkdY vlvm;ajrmuf cJh
onf/ uRefawmfwdkY nDtpfudk ESpf
a,mufvHk; za,mif;wdkif rD;a&mif
atmufwGifyif bGJY&&SdcJhMuonf/

arar csKyfay;aom ydwfp
tydkif;jywfav;rsm;ESifh csKyfxm;aom
tusudk 0wfqifcJh&onfh udkBuD;rSm
,aeYtcg cefYnm; vSyaom wdkuf
wm taqmuftODrsm;udk udk,fwdkif
wnfaqmuf&onfh tif*sifeD,mBuD;
wpfOD;jzpfaeNyD/

ajrjzLudkif uav;rsm;udk
rNcdrf;rajcmuf? BudrfvHk;azsmuf pm
oifcJhaom azazhom; uRefawmf
onf ,aeYtcg xkdenf;wlpGmyif rql?
r&dkuf aqmhyifudkif ausmif;om;
A[kdjyK oifMum;enf;jzifh pmoifMum;
aeaom ausmif;q&mBuD;wpfOD; jzpf
vmcJhNyD/

uRefawmfhpmoifcef;udk a0
zefydkif;jcm;pOf;pm;Ekdifaom? ausmif;
om;rsm;\ tawG; tac: aumif;rsm;
arG;zGm; ay;Ekdifaom Thinking
Classroom tjzpf zefwD;EdkifcJhNyD/
araroifay;cJhaom t&uf rkef;wD;
enf;? aq;vdyf rkef;wD;enf;rsm;udk
vnf; tcgtcGifhoifhvQif uRefawmfh
ausmif;om;rsm;udk wpfqifh jyefvnf
oifMum;&ayOD;rnf/

jrwfq&m rdbESpfyg; tyg
t0if oifq&m? jrifq&m? Mum;q&m
rsm; tm;vHk;udk &Sdcdk;vsuf/

atmufwdkbm (5) &uf
urmh q&mrsm;aeYudk *kPfjyKaom
tm;jzifh.....
armifaomfZif (csif;rdkif)

171

Y
k
d
o
m
f&
u
if;
m
c
r
j
j
g
G
a
f
c
f
vGw Qmuf xGu
v
a
;
f
r
v

vDtdk ,D0k

w&kwfEkdifiH
taemuf
awmifbufu ,leef jynfe,f[m
wdkif;jynfuae xGufNyD; b0opf pvdk
wJh w&kwfawG twGuf tNrJwrf;
xGuf ayguf wpfck jzpfaecJhygw,f/

,leefjynfe,f&JU oufEk
opfawmawGudk jzwfNyD; ukef;vrf;
c&D;eJY w&kwfEdkifiHxJu cdk;aMumif
cdk;0Suf xGufoGm;Ekdifygw,f/ vefcsrf;
jrpftwdkif; pkefqif;NyD; rJacgifjrpfxJ
auGYaumuf pD;0ifoGm;wJh a&aMumif;
vrf;uvnf; jrefrm? vmtkd? uarm
'D;,m;? AD,uferftxd aygufatmif
oGm;Ekdifygw,f/

tJ'Dae&mawGudk wpfBudrf
pD usaemf jzwfoef; cJhygw,f/ aeylusJ
usJ teDa&mif oJajray:rSm rem;wrf;
172

avQmufvSrf;cJh&w,f/ tJ'DtcsdefrSm
usaemf pdwful; tawG;awGuvnf;
l;oGyfvdkY aeygw,f/

1989 ckESpf ausmif;om;
qEjyyGJudk w&kwf tpdk;&u &uf&uf
pufpuf zdESdyfrItay: IwfcswJh uAsm
wpfyk'f a&;rdvdkY axmif av;ESpf uscJh
w,f/ tJ'Daemuf w&kwfuae xGuf
cGgcGifh avQmufwm 16 Budrfwdkifwdkif
usaemf jiif;y,fcH&ygw,f/

jyifyudk rjzpfrae xGufzdkY
tajctae zefvmygw,f/ ywfpydkYeJY
ADZm r&vnf; bmudp&SdrvJ/ tdyfxJ
ydkufqH&Sd&if b,fjzpfjzpf oGm;vdkY&
wmyJ/ qJvfzkef;udk ydwfypfvdkufw,f/
qufoG,fa&; tm;vHk; jzwfypfvdkuf
NyD; awmxJ wdwfwqdwf 0ifcJhw,f/


udk,fhudk tultnD ay;vdk
wJh v,form; (odkYr[kwf)arSmifcdk
orm;qDrSm wnf;Ekdifw,f/ aps;pum;
ajymNyD;&if? omrefvlawGeJY wapo&J
awGawmif rodEkdifwJh vQKdU0Suf awm
vrf; Mum;uae w&kwfjynfudk EIwf
quf ausmcdkif; oGm;Ekdifygw,f/

wu,fawmh 'DESpf tapm
ydkif;xd? jyifyxGufajy; vGwfajrmuf
vdkwJh qEudk usaemf jiif;qefxm;yg
w,f/ tjyif xGufoGm;r,fhtpm;?
jynfwGif;rSmyJaeNyD; vlYtzGJYtpnf;&JU
atmufqHk;qifhu vlawG&JU b0awG
udk qufNyD; rSwfwrf; wifaewm
aumif;r,fvdkYyJ awG;ygw,f/

'gayrJh rjzpfrae jyify
xGufzdkY taMumif;zefvmwmu tm

&yfurm&JU 'Drdkua&pD qEjyyGJawG


aMumifhygyJ/ tm&yf awmfvSefa&;
owif;awG tifwmeufay: a&muf
vmNyD;? w&kwf vrf;BudK vrf;Mum;wdkif;
rSm tvm;wl qEjyyGJrsKd;awG jzpf
atmif vIHYaqmfrIawG jzpfvmygw,f/

azazmf0g&DeJY rwfvxJrSm
NrdKU BuD; wpf'gZifausmfu Iyf,Sufcyf
aewJh ukefoG,fa&; pifwmawGeJY wdk;
&pfZHkawGrSm we*FaEG aeYvnfwdkif;
Nidrf;csrf;wJh pka0;rIawG yHkrSef xGufay:
vmw,f/ tpdk;&u xdwfxdwf jymjym
jzpfNyD;? Zmwfwdkufxm;wJh vHkjcHKa&;
awG wpfEkdifiHvHk; csxm;vdkufw,f/
ppfom;awGu t&yf0wf vJNyD;
aoewfawGzGuf apmifhMunfh aeyg
w,f/ oHo, &Sdw,fvdkY ,lq
olwdkif;udk qGJzrf;ygw,f/

tJ'DumvtwGif; wleD;&Sm;
u py,fawmfvSefa&;eJY ywfouf
orQ pum;vHk;wdkif;? 0guswdkif;? ruf
aqhcsfwdkif;udk tifwmeuf search
engine rSm &Smr&atmif qifpmawG
ydwfxm;w,f/ vlYtcGifhta&; a&SUae
awG? pma&;q&mawGeJY tEkynm&Sif
awGudk &JawGu 0dkif;ywfxm;ygw,f/
w&kwf 'Drdku&ufwpfygwD zGJYzdkY BudK;
pm;vdkY axmif 9 ESpf uscJhwJh vsLa&Smif
bdkudk axmif 10 ESpf xyfcs vdkufyg
w,f/ emrnfBuD; tEkynm&Sif tdkif
a0a0 [m {NyDvuae ZGefvv,f
txd tpdk;&&JU xdef;csKyfrIatmufrSm
ae ae& ygw,f/

acwfrrDwJh pma&;q&m
usaemf[m ]0bf} vIdif;udk pD;cJvSyg
w,f/ 'gaMumifhrdkY tm&yf awmfvSef
a&;u usaemfeJY rqdkifovdk jzwfoef;
oGm;awmhw,f/ 'Dvdk ab;xGuf xdkif
aeayrJhvnf; usaemfhudk &JawGu
csrf;om ray;ygbl;/ vHkNcHKa&; &JawGu
usaemfh pmtkyfawG[m *smrPD? xkdif

0rfeJY tar&duwdkYrSm xkwfa0wmudk


odxm;ygw,f/ rMumcP usaemfhqD
zkef; w*Grf*Grf qufvdkuf? vmMunfh
vdkuf vkyfMuygw,f/

rwfvxJrSm usaemfhudk
rsufajc jywfrcHwJh &JawGu usaemfh
wdkufcef; tjyifzufrSm txdkifcsNyD;?
usaemfh&JU aeYpOf tvkyfawG apmifh
Munfhygawmhw,f/ olwdkYu usaemfh
udk ]taemufrSm yHkESdyfwm[m w&kwf
Oya'udk csKd;azmufwmyJ} vdkY ajymyg
w,f/

]tusOf;axmif rSwfwrf;
pmtkyf} [m w&kwf tusOf;axmif
pepfudk apmfum;wmjzpfw,f? ]a*gY'f
onf teD} qdkwJh pmtkyf[m bmom
a&;tay:xm;wJh ygwD&JU rl0g'udk
oufouf tjrifvGJatmifvkyfNyD;? ajr
atmuf vkyfaewJh c&pf,mefausmif;
awGudk ajrmufay;xm;wmvdkY ajymyg
w,f/ taemufu xkwfa0olawG eJY
pmcsKyfcsKyf xm;wmawG usaemf rzsuf
bl;qdk&if? Oya't& ta&;,l cH&r,f
vdkY olwdkY ajymvmygw,f/

tJ'D tcsdefrSm e,l;a,mhcf
urmhuavmif&Sifrsm; yGJawmf (PEN
World Voices Festival) udk wuf
a&mufzdkY tdEd,-NAdwdoQ pma&;q&m

BuD; ]qvfref &&S'D} qDu zdwfpm


a&mufvmygw,f/ csufcsif;yJ a'o
tmPmydkifawGqD jynfy oGm;cGifh
avQmufvTm wifvdkufw,f/ av
,mOf vufrSwfvnf; pDpOfNyD;NyD/

rxGufcif wpf&uftvdkrSm
&Jt&m&Sdwpfa,muf usaemfhudk vuf
zuf&nfaomufzdkY ac: NyD;? usaemf wif
wJh oGm;cGifhudk jiif;y,faMumif; ajym
jycJhw,f/ wu,fvdkY avqdyfudk oGm;
cJh&if? tdkifa0a0vdkyJ avqdyfrSm tqGJ
cH&r,fvdkY usaemfhudk owday;ygw,f/

pma&;q&m wpfa,muf
twGuf? txl;ojzifh w&kwfjynfrSm
bmawGjzpfaeovJ qdkwm azmfjyvdk
wJh pma&;ol wpfa,muftwGuf
vGwfvyfpGm ajymqdkcGifheJY yHkESdyfxkwf
a0cGifh[m udk,fhb0xufawmif ydk
wefzdk; BuD;ygw,f/

usaemfh&JU rdwfaqG&if; Nidrf;
csrf;a&; Ekdb,fqk& vsLa&Smifbdk[m
olY&JU a&;om;rIawGeJY EkdifiHa&; vIyf&Sm;
rItwGuf jrifhjrwfwJh wefzdk;awG ay;cJh
&ygw,f/ olY vrf;aMumif;udk usaemf
rvdkufvdkygbl;/ axmifxJ jyefoGm;
vdkwJh &nf&G,fcsuf usaemhfrSm r&Sdyg
bl;/ tusOf;axmif eH&HwHwdkif; jyifyrS
vlawGu ]vGwfvyfrI oauFw}

173

tjzpf trTrf;wif *kPfjyKwmawG cH,l


csifpdwfvnf; usaemfhrSm r&Sdygbl;/

w&kwfjynfqdkwJh {&mr
tusOf;axmifBuD;xJuae vGwf
ajrmufEkdifwJh usaemfhtwGuf wpfckxJ
aom enf;vrf;u vGwfvGwf vyf
vyf pma&;om;Ekdif? xkwfa0 Edkifjcif;
ygyJ/ pD;yGm;a&; wdk;wufrIqdkwJh tjrif
vSnfhpm;rI aemufrSm zHk;uG,fxm;wJh
w&kwfjynf&JU tppftrSef b0t
aMumif; urmBuD;udk ajymjyzdkY us
aemfhrSm wm0ef&Sdw,f/ omref w&kwf
jynfolwpfOD; twGufuawmh raus
eyfrIawG waiGYaiGY avmifaeqJrdkY
tajctaeu [dk; t&iftwdkif; rxl;
rjcm;em;ygyJ/

usaemfh tpDtpOfudk NrdK
odyfxm;vdkufw,f/ yHkrSeftwdkif; av
aMumif;eJY oGm;zdkY &JawGqDu cGifhjyKcsuf
awmif;raeawmhygbl;/ usaemfh tus
awG xkwfydk;vdkuf w,f/ w&kwfyavG?
wdbuf trSwftom;ygwJh yef;uef
vHk;av;eJY usaemfh&JU qk& pmtkyf ESpf
tkyf 'The Records of the Grand
Historian' eJY 'I Ching' wdkYudkvnf;
xnfhvdkufw,f/ &JawG vpfwJh tcsdef
rSm ,leefbufudk c&D; ESifcJhygw,f/

ylavmif tdkufpyfaeayrJh?
aqmif;wGif;rSm ajy;aewJh ~uGufwpf
aumifvdk cHpm;rdygw,f/ jzpfEkdiforQ
tem;,l vJavsmif;&if; usaemfh pGrf;
tifawG acRwmygw,f/ vrf;ay:u
vlawGeJY usaemfh tcsdeftrsm;pkudk ukef
cJh&w,f/ 'DvltkyfawGxJ eufeuf
wl;rd&if usaemfhtwGuf aemufqHk;
xGufayguf awGYr,fqdkwm odaeyg
w,f/

usaemfh ywfpydkY&,f? *smr
PD? tar&du? AD,uferf oH&Hk;awGu
cGifhjyKxm;wJh w&m;0if ADZm awG&,f
udk zGufNyD; usaemfh pwif a&GU ygw,f/
174

'Dvdk xGufcGmzdkY tpDtpOfudk yl;aygif;


ulnDwJh taemufu usaemfh rdwfaqG
awGeJY qufoG,fEkdifwJh qJvfzkef;udk
ydwfxm;ygw,f/

&uf tawmfMumvmawmh
e,fpyfNrdKUav; wpfNrdKUudk usaemf
a&mufvmw,f/ tJ'DrSm a&oGuf
oGuf pD;aewJh jrpfuae [dkbufurf;
u AD,uferfudk vSrf;jrif ae&w,f/
usaemfhudk ulnDwJh a'ocH vl wpf
a,muf a,mufudk ydkufqHay;vdkuf
&if [dkbufudk ul;wdkYavSeJY cdk;ul;
oGm;vdkY&w,fvdkY ajymygw,f/ usaemf
jiif;vdkufygw,f/ usaemfrSm w&m;0if
ywfpydkY &Sdaew,f/ wHwm;ay: e,fpyf
*dwfuyJ jzwfzdkY usaemf a&G;cs,f
vdkufygw,f/

vGwfajrmufzdkYtcsdef p ae
csdefrSm? usaemfhudk ulnDwJh olu e,f
pyf teD;u [dkw,frSm xm;ay;yg
w,f/ a&csKd;cef;xJrSm a&yef;udkzGifh
Zdrfusaewkef; wHcg;acguf oHMum;
awmh tdyfrufawG vGifhpifNyD;
uwkefu&DeJY vefEdk;ovdk jzpfoGm;
w,f/ rkd;&GmxJuae cdkufcdkufwkef
vmwJh jynfhwefqmrav;yg/ 0ifcdk
yg&ap&SifwJh/ pmempdwf tjynfh&SdayrJh?
usaemfhrSm olYudk ulnDEdkifwJh tae
txm; r&Sdygbl;/

Zlvdkif 2 &ufaeY 10 em&DrSm
udkuf 100 avmufa0;wJh e,fpyf
*dwfudk [dkw,fuae vrf;avQmuf
xGufcJhygw,f/ tqdk;qHk; tajctae
udk &ifqdkifzkdYvnf; jyifqifxm;yg
w,f/ 'gayrJh tajymif;tvJu tHhzG,f
w'*F ygyJ/

t&m&Sdu usaemfh pm&Guf
awG ppfaq;w,f/ usaemfh rsufaph
pl;pdkufMunfhNyD; ywfpydkYudk wHk;xkay;
vdkufygw,f/ aemufvSnfh rMunfh
awmhbJ [EGdKif;udk tjrefqHk; okwfacs

wifcJhw,f/ aemuf ydkvefoGm;wJh


av,mOfpD;NyD;? *smrPD quful;vm
cJhw,f/

Zlvdkif 6 &uf bmvifNrdKU
wD;*Jvf avqdyfxJu vrf;avQmuf
txGuf? usaemfh&JU *smref t,f'Dwm ]
yDwm qDvfvrf;} u bk&m; bk&m; w
NyD; 0rf;omtm;& BudKqdkygw,f/ us
aemf *smrPD a&mufEkdifw,fvdkY ol
vHk;0 r,HkMunfygbl;/ avqdyf tjyif
zufrSmawmh oefY&Sif; vwfqwfwJh
avudk w0I&if; vGwfvyfrI t&om
pNyD; cHpm;rdygw,f/

usaemf ae&mwus jzpfNyD
qdkwmeJY usaemfh rdom;pkeJY cspfoludk
ac:vdkufygw,f/ olwdkYvnf; tmPm
ydkifawG&JU ar;jref;wmawG cH&ygw,f/
usaemf vGwfajrmuf oGm;NyDqdkwJh
owif;u csufcsif; jyefYoGm;ygw,f/

usaemfh rdwfaqG yef;csD
q&mwpfa,mufeJY zkef;&awmh olu
w&kwf&JawG apmifhMunfh cHxm;&wJh
tdkifa0a0qD tvnfoGm;wJh t
aMumif; ajymygw,f/ olu tdkifa0a0
udk usaemf *smrPDudk yOvufqef
qef a&mufoGm;NyDqdkwJh taMumif;
ajymvdkufawmh tdkifBuD;&JU rsufvHk;awG
jyL;us,foGm;w,fwJh/

tdkifBuD;u r,HkEdkifatmif
jzpfNyD;
]a[..
wu,fvm;..
wu,fvm;.. wu,fa&mufoGm;
wmvm;...} qdkNyD; atmf[pfaeyg av
a&mwJh.../
&nfnTef;/ NY Times (Walking out
rSm emrnf
ausmf "God is Red" eJY "The
Corpse
Walker" pmtkyfwkdYudk
a&;oljzpf onf/
(t*jref bmomjyefqdkonf)

on China) Liao Yiwu

'Drkdua&pDodkY

ajcvSrf; 90
nDapmvGif


tD*spfrSm vlxk tHk~uGrIeJY
tmPm&Sif rlbm&ufudk jzwfcsEkdifcJh
NyD;wJhaemufrSm 'Drkdua&pD toGiful;
ajymif;a&;taMumif; a&;xm;wJh
aqmif;yg;wyk'f zwf&ygw,f/ aqmif;
yg;&Sifu tD*spfEkdifiH? udkif&dk avqdyfu
ae NrdKUxJudk um;armif; oGm;&if; jrif
orQ taqmufttHkawG? pD;yGm;a&;
vkyfief;awGudk ppfwyf todkif;t0dkif;
u ydkifwmcsnf;rdkY tD*spfrSm 'Drkdua&pD
tjrpfwG,fzkdY
rvG,fao;bl;vdkY

aumufcsufqGJygw,f/

tif'dkeD;&Sm;rSmawmh av
qdyfuae *smumwmNrdKUxJudk oGm;wJh
wvrf;vHk;rSm ppfwyf,leD azmif;awG
udk vHk;0rawGY&vkdY tif'dkeD; &Sm;rSm
'Drkdua&pD tawmfav;udk tajcus
aeNyDyJvkdY trSwfay; rdyg w,f/

0ef;usif wupD'&kdifbmu t&ifu


a&eHzufpyf ukrPDwckudk ydkifcJhzl;
olyg/ pD;yGm;a&;orm; b0uae wu
pDorm; jzpfvmolqDu ynm&yfqef
wJh pum;wcGef; wpGef;wp Mum;&yg
w,f/

]pD;yGm;a&;rSm udk,fhNydKif
bufudk r,SOfEkdifawmh wupD armif;
ukrPDydkif&SifrS wupDorm;odkY
& wmaygY} vdkY olu &,f&,farmarmyJ

*smumwm avqdyfuae ajymygw,f/ 'guyJ tif'dkeD;&Sm;&JU
NrdKUxJudk um;armif;ydkYwJh touf 50 vuf&Sd aps;uGuf pD;yGm;a&;&JU vuPm
175

jzpfygvdrhfr,f/ 'gayrJh wupDorm;


b0rSm c&D;onfawGudk a&mufcsifwJh
ae&mudk ydkYay;vkduf? usefwJh tcsdefrSm
tem;,lEkdif? rdom;pkudkvnf; tcsdef ydk
ay;EkdifwmaMumifh vuf&Sd b0u ydk
auseyfp&m aumif;w,fvdkY olu cH
,lygw,f/

]wupD armif;&wm acgif;
rpm;&bl;} vdkY ajymyg w,f/

olY om;wa,mufu t
xufwef;? orD;wa,mufu wu
odkvf aemufqHk;ESpf? wupD armif;&if;
rdom;pk pm;0wfaea&;eJY uav;awG
ynma&;twGuf axmufyHhEdkifw,f
vkdYvnf; olu ajymjyygw,f/

*smumwmvrf;awG um;
MuyfyHkuvnf; rSwfom;avmuf yg
w,f/ yHkrSefEIef;eJY armif;&if em&D0uf
omom MumwJh c&D;u ESpfem&DMum
ygw,f/ tif'dkeD;&Sm;rSm vGefcJhwJh 10
ESpfwkef;uxuf pm&if vlawG ydk
csrf;omvmMuNyD;? um;pD;EkdifwJh vl
wpp rsm;vmwmaMumifhvkdY wupD
q&mu &Sif;jyygw,f/
tif'dkeD;&Sm; ta0;jrif

tif'dkeD;&Sm;&JU 'Drkdua&pD
tajymif;tvJudk usaemf pdwf0ifpm;
cJhwm MumygNyD/ 1998 vlxk tHk~uGrI
aMumifh ql[mwdk jyKwfusoGm;wJh
aemufrSm tif'dkeD;&Sm; 'Drkdua&pD
tajymif;tvJ[m
jrefvnf;jref?
vrf;aMumif;vnf; rSefwJh twGuf
tm;uscJhwmvnf; ygygw,f/

*smumwm avqdyfrSm vl
0ifrI BuD;Muyfa&; t&m&Sdu *smum
wmudk bmvm vkyfovJvdkY ar;yg
w,f/

usaemfu ]rD'D,m oif
wef; vmwufwmyg} vdkY &dk;&dk;yJ ajz
vkdufawmh bmrS xyfrar;awmhbJ
176

&nf&nfrGefrGefyJ ywfpydkY pmtkyfudk jyef


urf;ay;vkdY tif'dkeD;&Sm;u xifxm;
wmxufawmif a&SUa&muf aeygvm;
vdkY trSwfay; vdkufrdjyefygw,f/

vuf&Sdorw qlpDvl bef
brf; ,l'dk,dkEkd[m ql[mwdkacwfu
Ad k v f c sKyf a [mif ; wa,muf j zpf N yD ; ?
2004 ckESpfrSm vGwfvyfNyD; w&m;
rQwwJh a&G;aumufyGJeJY orw jzpfvm
olyg/ vGefcJhwJh eSpfESpfu orwtjzpf
'kwd,tBudrf ta&G;cH&ygw,f/ ol&JU
orwoufwrf; twGif;rSm pD;yGm;a&;
t&? EkdifiHa&;t&? atmifjrifcJhygw,f/

Oyrm - 2005 ckESpfrSm
qlrm;Mwm;uRef;ay:u tESpf 30 Mum
vufeufudkif y#dyuudk tqHk;owf
EkdifcJhygw,f/ pD;yGm;a&;ydkif;rSm EkdifiH
wum aiGaMu; &efyHkaiGtzGJYrSm wifae
wJh ta~uG;- tar&duef a':vm 7
bDvD,H eD;yg;udk owfrSwfcsdefxuf 4
ESpf apmNyD;? 2006 ckESpfrSm jyefqyfEkdif

....
owif;pmawG t&awmh
orw udk,fwkdifu olY
tpkd;&tzGJYudk tvkyf
rjzpfvdkY pdwfysuf
aeyHkygyJ/ olY trdefYawG
udk taumiftxnf
azmfwJh ae&mrSm tpdk;&
tzGJYu av;zihfaewm?
remcHwmawGaMumihfvkdY
qkdygw,f/

vkdufygw,f/ wjcm; atmifjrifrIawG


trsm;BuD; &Sdygao;w,f/

'gayrJh wjcm;wzufrSm
vnf; avmavmq,ftxd tif'dkeD;
&Sm;u tcsrf;omqHk; vlpm&if;rSm
ql[mwdk&JU *dkumygwDu acgif;aqmif
awG xdyfqHk;u &Sdaewkef;? MoZm vTrf;
aewkef;ygyJ/ *smumwmrSm usaemf
a&mufaewJh tcsdfefrSmyJ c&pf,mef
bk&m;ausmif; wckrSm taocH AHk;cGJvdkY
vl 20 ausmf 'Pf&m &oGm;ygw,f/
,l'dk,dkEkd&JU tpdk;&tay: vlxkaxmuf
cHrIuvnf; usqif;aeygw,f/ tif'dk
eD;&Sm;u owif;pmawG t&awmh
orw udk,fwkdifu olY tpkd;&tzGJYudk
tvkyfrjzpfvdkY pdwfysuf aeyHkygyJ/ olY
trdefYawGudk taumiftxnfazmfwJh
ae&mrSm tpdk;& tzGJYu av;zihfaewm?
remcHwmawGaMumihfvkdY qkdygw,f/

tdkprmbifvm'ifwdkY wkdif;jynfu
vmcJhw,f

*smumwmu rD'D,m oif
wef;udk tmz*epwefu owif;
orm; wpfa,mufvnf; vmwufyg
w,f/ rkwfqdwfzm;vsm;? 0wf&HkyGyGeJY
&efvdkaewJh vlawmh r[kwfyg/ tom;
jzLjzL? udk,f[ef EGJYEJGYeJY [mo tvGef
ajymwwfwJh touf 21 ESpft&G,f?
olYudk,fol ]rmvsm] vdkY rdwfquf yg
w,f/ ]rm,m} vdkY tvG,f rSwf
xm;vkdufygw,f/

aumfzDem;csdef? aeYvnfpm
pm;csdef? npmpm;wJh tcsdefawGrSm
[moawG tqufrjywf ajymwwf
olyg/ ,Ofaus;rIcsif; uGmwm? olY&JU
pum;vHk;wkdif;udk aocsm em;rvnf
wmaMumifh olYyHkjyifom qHk;oGm;ay
r,fh b,folrS r&,fyg/ tJ'DtcgrS
olu ]NyD;NyDav? wa,mufrS r&,fMu
ygvm;? cifAsm;wdkY &,fatmifvdkY us

aemf b,favmuf tm;pdkuf&w,f


rSwfvJ} vdkY rsufvHk;jyL; rsufqHjyL;
eJY tm;rvdk tm;r&jzpfawmhrS vlawG
u w[m;[m; yGJuswwfygw,f/

wcsdefrSmawmh olu yHkjyif
wyk'fudk tckvdk ajymjyygw,f/

]tcsdefu tmz*ef epwef
udk wmvDbefawG tkyfcsKyfaewJh
tcsdef/ vlwa,mufu pufbD; pD;&if;
cyfat;at; oDcsif; nnf;vmwkef;rSm
wmvDbefvHkjcHKa&; wyfom;wOD;u
zrf;vkdufygw,f/ ppfar;zkdY wmvDbef
t&m&Sdwa,mufqD ac:oGm;ygw,f/
t&m&Sd/ / ol oDcsif;nnf; vmwJh
tcsdefrSm pufbD; acgif;avmif; udka&m
wD;ao;vm;?
wyfom;/ / rwD;ygbl; q&m/
t&m&Sd/ / at;.. 'gjzifh olYudk
jyefvTwfay;vdkuf? oDcsif;qkdwJh trI r
ajrmufbl;}

wmvDbef acwfrSm oDcsif;
nnf;&ifawmif &mZ0wfrI ajrmufwJh
taMumif;yg/ olYyHkjyifudk em;axmifNyD;
wmvDbefacwf tmz*epwefxuf
igwdkY tajctaeurS trsm;BuD; om
ao;wmyJvkdY pdwful;rdygw,f/

oifwef;twGuf ol,l
vmwJh owif;aqmif;yg;u tmz*ef
epwefu trsKd;orD;awGu olwdkY ae
zdkY tdrftwGuf? tkwfzkwfwmtp?
vuform;vkyfwmtqHk; a,musfm;
om;awG&JU tultnDr,lbJ olwkdY
bmom aqmufMuwJh taMumif;/

olu tar&duef tpdk;&
ay:vpDudk a0zefayr,hf vGefcJhwJh 10
ESpfuxuf pm&if tmz*epwef
tajctae trsm;BuD; wkd;wufvm
w,fvdkY ,HkMunfol/ tif'dkeD;&Sm;
tajctae ra&mufonfh wkdifatmif
bmyJjzpfjzpf tckawmh olYEkdifiHrSm
wzufrSm taocH AHk;cGJorm;awG

awmh aMumuf&ayr,fh? wzufrSm wJh rmvsmudk ]igowif;axmuf


awmh owif;axmufawG vGwfvGwf pvkyfwkef;u rif;arG;awmif rarG;
vyfvyf owif;,lEkdifwJh tajctae/ ao;bl; udk,fhvl} vdkY pum;em xdk;
wwfao;w,f/

bmyJjzpfjzpf 'Drkdua&pD
*EDwkdY wkdif;jynfu Zmwfq&m

oifwef;rSm touftBuD; pepfrSm tdEd,u 0g&ihform&ifhrkdY EkdifiH
qHk;u tdEd,u abmif;xkyf acgif; a&;taMumif; ajym&if olu tvkdvdk
aygif;waxmifaxmif? EIwfcrf;arG; q&mjzpfoGm;wwfygw,f/ avat;
rkwfqdwfarG; AvAspfeJY ]*sufpD}/ at;eJY ]tdEd, 'Drkdua&pDu tajcus
touf 50 ausmfayr,hf tuGuf aeNyD;om;? Oya'awGuvnf; tom;
aumif;apmifhNyD; twnfaygufeJY &, usaeNyD;om;? rD'D,muvnf; yg0g&Sd
p&m ajymwwfol/ aq;ynmeJY bGJY& ovm; rar;eJY? ae&mwum owif;
xm;ayr,hf owif;axmufvkyfvkduf axmufu'f jyvkduf&if udpu jywf
AD'D,dk rSwfwrf;&kdufvkduf? aMumfjim a&m/ tpdk;& t&m&SdawGu tmPm&Sd
&kdufvkduf../ ydkufqH&wm tukef wkef; vmbfpm;w,fqdk&if pm;aygY?
vkyfw,fvdkY cyf&Tif&Tif ajymwwfol/ at; olwdkY tmPmrJh oGm;wJh tcsdef us

a&'D,kd owif;aqmif;yg; &if Oya'twkdif; cH&rSmyJ? tdEd,
udk obifqefqef oHae oHxm;eJY zGJY axmifawGrSm tJhovdk t&m&Sdqdk;awG
wwf EJGYwwfvGef;vkdY oifwef;q&m eJY jynfhvdkY... udk,fhvlwkdYa&}
oifwef;twGuf ol,l
u ESpfcgjyef vkyfckdif;&ol/ olu
usaemfwdkYxJu touf ti,fqHk;jzpf vmwJh owif;aqmif;yg; u tdEd,u
vli,f ynmwwfawG tar&dum;udk
oGm;zdkY l;oGyfMuwJhtaMumif;? rdb
awGuvnf; olwkdYom;awG tar&d
uefADZm&zkdY av,mOfysH&kyfeJY bk&m;
ausmif;wckrSm ,MwmacsMuwJh t
aMumif;/
ql[mwdk&JU wkdif;jynfrSm

bmyJjzpfjzpf
EkdifiHa&;
aemufcH rwlwJh owif;axmufawG
ql[mwdk&JU tif'dkeD;&Sm;rSm qHkwmudk
t"dyg,f &Sdw,fvdkY usaemfu ,lqyg
w,f/ oifwef;cef;r ae&muvnf;
ql[mwdkacwfu twkduftcHawG cdk
atmif;&m ae&mvkdY od&awmh ydkYvkdY
awmif oabm usrdygw,f/ *smum
wmrSm 7 ESpfavmuf tvkyfvkyfaewJh
MopaMw;vsol oifwef; enf;jyu
]tckcsdefrSmawmh tif'dkeD;&Sm; rD'D,m
u tawmfav; vGwfvyfygw,f?
177

wcsdefwnf;rSm toa&zsufrIeJY w&m;


pGJcH&wJh udpawGvnf; rsm;ygw,f} vkdY
ajymygw,f/

'gayrJh usaemfwdkY oifwef;
om;awGudk aeYvnfpm wnfcif;wJh
owif;Xme taqmuftODa&SU? pmyGJ
awG cif;xm;wJh ae&mrSm rESpfwkef;u
awmh tpGef;a&muform; wa,muf
u vufypfAHk;wvHk; ypfoGif;cJhygao;
w,f/

*smumwm NrdKUxJrSm um;
vkdufpD;&if; NrdKUvnf wae&mu &if
jyifwck ta&mufrSm *smumwmNrdKUcH
owif;orm; bufpwDu ]'DrSm b,f
oljzpfjzpf udk,fhqEudk vGwfvGwf
vyfvyf azmfxkwfvkdY&w,f/

]z&D;bm;rm;}vdkY oGm;atmf
vdkY&w,f}vdkY ajymygw,f/

aemufwae&m ta&muf
rSmawmh ]tJ'D ae&maygY/ 1998 vlxk
tHk~uGrIwkef;u ausmif;om; acgif;
aqmif aoewfeJY ypfowf cHvkduf&
wmav/} olu vrf;qHk wae&mudk
nTefjyygw,f/

wu,fawmh vGefcJhwJh 10
ESpf qkdawmh bmrS odyfrMumao;? 'g
ayr,fh olwdkYu orkdif;xJu tjzpft
ysuf wckvdk aygYaygYyg;yg; jyefajymEkdif
wJh tajctae/ jrefrmjynfrSmu
vGefcJhwJh ESpf 20 u tjzpftysufawG
udkawmif orkdif;xJ rxm;cJhEkdifao;/
xm;cJhvkdY rjzpfao;/ *smumwmrSm &Sd
aewJh tcsdefrSmyJ 2007 a&T0ga&mif
awmfvSefa&; ESpfywfvnf qEjyol
awGudk &Ju zrf;oGm;wJh tifwmeuf
owif;awG zwf&ygw,f/

jyemyJ} vkdY ajymawmh? tdEd,u


*sufpDuvnf; ]tdEd,rSmvnf; tck
csdefxd tajymif;tvJawGu vkyfae
&wkef;ygyJ} vdkY ajymygw,f/ tdEd,rSm
t*wd vkdufpm;rIawG rsm;wJh twGuf
t*wdvkdufpm;rI wkdufzsufa&; Oya'
jyXmef;zdkY tpmiwfcH qEjywJh tefem
[mZm&Dudk olu Oyrm ay;ygw,f/

tmz*efepwefu rmvsm
uawmh xHk;pHtwkdif; ]tmz*efep
wefua&m bmxl;vdkYvJ? t*wd vkduf
pm;rI wkdufzsufa&;twGuf zGJYxm;wJh
aumfrwDudk,fwkdifu vmbfpm;ae
wm} vdkY csufusus ajymawmh &,fMu
jyefygw,f/

tdEd,eJY tif'dkeD;&Sm;u
rD'D,mvGwfvyfcGifh tajctae? vl
vwfwef;pm;awG BuD;xGm;aew,f
vkdY em;vnfxm;wJh usaemfu ] tif'dk
eD;&Sm;eJY tdEd,twGufuawmh odyf
ylp&m rvkdygbl;?} vkdY 0ifajymawmh
]jrefrmjynf usawmha&m b,fawmh
ajymif;rvJ} vdkY 0kdif;ar; Muygw,f/

]jrefrmjynfvm;? aemuf
ESpf ESpfavmufMum&if igwkdY &efukefrSm
qHkcsif qHk&rSmaygY/}

avmavmq,f a':atmif
qef;pkMunfeJY tpdk;&eJY pum; ajymae
wmudk owd&&if; ajymrdNyD;rS b&dwf
jyeftkyfzkdY BudK;pm;&ygw,f/

]tajymif;tvJ jzpfzkdYu
tajctae ESpf&yfvkdw,f xifwmyJ/
vlawG ukef;aumufp&mr&Sd? pm;p&m
r&SdvdkY iwf&ifiwf? tJovkd riwf&if
vlvwfwef;pm;awG BuD;xGm;aygY? us
aemfwdkY jrefrmjynfu tJ'D tajctae
ESpfckvHk; rukdufawmh tajymif;tvJ
rjzpfao;wm xifwmyJ/}

olwkdYae&m? igwdkYae&m

*smumwmu owif; o
rm; Apfx&Du ]igwkdYEkdifiH jyemu tawG;udk,fpD
ae&mwkdif;rSm tusifhysuf cspm;aewJh
rjyefcif wnrSm usaemfu
178

rmvsmeJJY *sufpDudk trSwfw& "mwfyHk


&kdufzdkY arwm&yfcHygw,f/ olwdkY ESpf
a,mufMum;rSm 0if&yfvkdufNyD; ]wpf
a,mufu tkdprm bifvm'ifwdkY wkdif;
jynfu? aemuf wpfa,mufu r[w
r*EDwkdY wkdif;jynfu? tv,fuawmh
a':atmifqef;pkMunfwkdY wkdif;jynfu
aygYuGm}

'gayrJh olwkdYu usaemfhudk
wjcm;trnfeJY uifyGef;wyfcsif wyf
Ekdifygw,f/ NrdKUxJrSm um;pD;wkef;u
tif'dkeD;&Sm; owif;axmuf bufpwD
u vpfAsm;u u'gzDeJY jrefrmjynfu
oef;a&TeJY ,SOf&if b,folu ydk &uf
pufovJvdkY usaemfhudk ar;cJhw,f
r[kwfvm;/

rjyefcif npmpm;yGJrSm *sm
umwmu rdwfaqGawGu *smumwm
vmMuwJh jrefrmrSeforQ &nfrGef Mu
wmcsnf;yJvdkY ajymawmhvnf; udk,fh
vlrsKd;twGuf trSefyJ *kPf,l& yg
w,f/ pum;txte aumufwwf
wJh tdEd,u *sufpDu ]tdEd,eJY
tmz*efpwefu vmwJh vlawGus
awmh raumif;wJh oabmaygY} vkdY
0ifaxmufawmh &,f&? aysmf&ygw,f/

wae&mrSmawmh wcsdefvHk;
t&Tef; azmufvmwJh tmz*ef epwef
u rmvsmu ]at;Asm? tmz*efep
wefqkd&if? vlawGu tdkprmbifvm
'if? wmvDbef? taocH AHk;cGJorm; qkd
wmavmufyJ odxm;Muw,f? igwdkY
rsKd;qufopfawG vufxufrSmyJ vl
awG&JU tJovdk tjrifawGudk ajymif;vJ
oGm;atmif vkyf&r,f} vkdY awG;awG;
qq ajymygw,f/ olYpum;u t
av;teufrdkY b,folrS r&,fMu
awmhyg/
nDapmvGif
(29? 09? 2011)

179


(1)

oefvsif a&eHcsufpuf&Hk AHk;
azmufcGJrI usL;vGefw,fvdkY pGyfpGJcsuf
awGeJY tusOf;us cH&NyD; vGwfajrmuf
vmwJh udknDnDOD;&JU tifwmAsL;udk
zwf&if; pdwfxJrSm emusifrIawGeJY wEkHY
EkHY jzpf&ygw,f/

w&m;cHtppfudk azmfxkwf
&rdvsufeJY jyefvTwf ray;bJ ESpfaygif;
rsm;pGm zrf;qD;csKyfaESmif xm;cJhyg
w,f/ b,favmuf qdk;&Gm;onfh
tjzpfawGygvJ/ vli,fwpfa,muf&JU
wufopfp tcsdef? EkysKd wuf~uGpGm
vkyfudkifEkdifwJh t&G,fumv wpfck
vHk;udk owfypfvdkufwmygyJ/

ppf a xmuf v S r f ; a&;awG
rif;rlpOfumvu rSefonfjzpfap? rSm;
onfjzpfap? [kwfwm r[kwfwm
xm;? w&m;cH azmfjyEdkif&if olwdkY wm
0efausNyD;a&mqdkwJh ,kwfrmwJh pdwf
"mwfawGeJY rw&m; nOf;yrf;ESdyfpuf
NyD; twif; 0efcHcdkif;wm trIqifcJh
MuwmawG trsm;BuD;ygyJ/ jrefrmEkdifiH
w0ef;rSm 'Dvdk rw&m; zrf;qD;NyD;
axmifcscHcJh&wJh olawG rdom;pkawG
[m b,facwf? b,fumveJYrS rwl
ppftpdk;& vufxufrSm cHpm; cJhMu&
ygw,f?/

udknDnDOD;&JU tifwmAsL;rSm
olYudk tjcm; wpfa,mufajymrS AHk;
aygufwJh owif;udk od&wmygwJh?
1989 ckESpf? Zlvdkifv 12 &ufaeYrSm
NLD ygwD pnf;&Hk;a&;udpeJY zm;ul;
aus;&Gm toGm;rSm tzrf;cHcJh&w,fvdkY
qdkygw,f/ zm;ul;aus;&GmvdkY qdkwm eJY
usr&JU tawG;awG[m vGefcJhwJh 22
ESpf? 1989 ckESpfawGqD a&muf&SdvdkY
oGm;ygw,f/

oefvsif a&eHcsufpuf&Hk AHk;
azmufcGJrIeJY ywfoufNyD; oefvsif
NLD vli,fawG awmfawmfrsm;rsm;
180

udk pGyfpGJ zrf;qD;wJh owif;awG? wpf


csKdUudk ,l*sDvdkY pGyfpGJNyD; ESpf&Snfaxmif
'PfawG csvdkufwm owif;pmxJrSm
yvlysHatmif ygaeygw,f/

tJ'Dtcsdefu NLD ygwD
[m jynfolwpf&yfvHk; axmufcHrI &
aewmaMumifh xdyfqHk;u ajy;aewJh
ygwDyg/ ppfwyfudk ausmaxmuf
aemufcHjyKxm;wJh rqv wjzpfvJ
wdkif;&if;om; pnf;vHk;nDnGwfa&;
ygwD&JU t"du twdkuftcHygwD jzpfyg
w,f/

1988 ckESpf &Spfav;vHk;
ta&;awmfyHkudk ppfwyfu NzdKcGif;NyD;?
ppftmPm&Sif tpdk;&u EkdifiHa&; ygwD
rsm; rSwfyHkwifa&; Oya'udk xkwfjyef
vdkufygw,f/ tJ'DrSm EdkifiHa&;ygwD
aygif; 200 ausmf rSwfyHk wifcJhMuyg
w,f/ tJ'DurS a&G;aumufyGJ usif;y
ay;r,fvdkY uwdjyKxm;wJh tcsdef jzpf
ygw,f/

'gYaMumifh t"du ygwDBuD;
jzpfwJh NLD udk NzdKcGif;zdkY odumcszdkY
enf;rsKd;pHkeJY ygwD0ifawGudk pGyfpGJ
axmifoGif;tusOf;csaewm jzpfyg
w,f/ txl;ojzifh ausmif;om; vl
i,fawGudk ,l*sDpGyfpGJNyD; zrf;qD;ae
wm jzpfygw,f/
(2)

tJ'D tcsdefumvawG jzpfNyD; vdkY vydkif;av;yJ tMumrSm usr[m
oefvsifNrdKUe,f? zm;ul;aus;&Gm? t
v,fwef;ausmif; (tvu zm;ul;)
udk rlvwef;jyq&mrtjzpf a&muf&Sd
oGm;ygw,f/ NrdKUe,fynma&;rSL;u
usrudk awGYNyD; ajymwJh tcg tJ'Dzm;ul;
tvu u ausmif;om;awGeJY &Gmol
&Gmom;awG[m EkdifiHa&;t& IyfaxG;
rIawG&Sdw,f/ owdeJYajym? owdeJY
aeygvdkY qdkygw,f/


zm;ul;&Gm[m oefvsifNrdKU
e,fxJ ygaeayr,fh wu,fwrf;
ajryHkt&qdk&if yJcl;eJY ydkeD;ygw,f/ tJ'D
&GmeJY uyf&uf 0if;ceD;qdkwJh &Gmuav;
NyD;&if [dk;zufu yJcl;wdkif;u &GmawG
yg/ oefvsifudk ausmfNyD; yJcl;jrpf
twdkif;oGm;&if aemufxyf ESpf em&D
avmuf armfawmfeJY oGm;rS a&mufyg
w,f/ yJcl;jrpfurf; eHab;u &Gmav;
yg/ &efukefuae armfawmfeJY oGm;&yg
w,f/

ESpfaygif; 20 ausmfvdkY tJ'D
rSwfwdkif emrnfudkawmif arhaeygNyD/
ykpGefawmifaps;rSwfwdkifeJY oDwmqdyf
vdkY ac:wJh anmifwef;rSwfwdkifMum;rSm
rSwfwkdifwpfck &Sdygw,f/ tJ'D rSwf
wdkifab;u ajreDvrf;av;xJ 0if
oGm;&if ykpGefawmifacsmif;ab;u
urf;em;wpfckudk a&mufygw,f/ armf
awmfav;awG? ig;zrf;avSav;awG
qdkufuyfxm;ygw,f/

tJ'DrSm zm;ul;&Gmudk oGm;wJh
wpfpif;xJaom armfawmfav; &Sdyg
w,f/ a&wufa&useJY xGufwmyg/
'DaeY 'D&uf 'DtcsdefvdkY twdtus r&Sd
ygbl;/ vqef;&uf? vqkwf&uf wGuf
csufNyD; b,faeYrSm b,ftcsdef xGuf
w,f qdkwm &Sdygw,f/ qdkuf&ifvnf;
'DvdkygyJ? a&wuf a&uswGufwJh enf;
udk usrwdkYvnf; usufrSwfxm; &yg
w,f/ 'grS armfawmfxGufwJh tcsdef od
wmyg/ EkdYrdkYqdk&if &Gmudka&m &efukefudk
a&m a&mufzdkY rjrifyg/

tJ'D qdyfurf;uae ykpGef
awmifacsmif;twdkif; ckwfvmNyD;awmh
b,fcsKd;vdkuf&if &efukefjrpfudka&muf
ygw,f/ &efukefjrpfuae emrnf
ausmf jrpfoHk;cGqHk (wdk;at;oabFm
epfjrKyfwJh ae&m) a&muf&if b,fzuf
udk wpfcgcsKd;vdkuf&if yJcl;jrpfudk
a&mufygw,f/ tJ'D yJcl;jrpftwdkif;

ckwfoGm;&if a&pkefqdk 3 em&D? a&qef 4


em&Davmuf tMumrSmawmh zm;ul;&Gm
udk a&mufygw,f/ oDwmqdyfuae
oefvsifqdyfurf; ta&mufu a&pkef
45 rdepf? a&qefqdk 1 em&DyJMumwm
jzpfwJhtwGuf &efukef-zm;ul; tuGm
ta0;udk rSef;vdkY &ygw,f/

b,farmfawmfrSvnf; &Gm
udk rvmMuygbl;/ &Gmu vlawG aps;
0,fxGuf? tvkyfudp? usef;rma&;
udpeJY oGm;MuwJhtwGuf &Gmu vl
wpfa,mufydkifwJh tJ'D armfawmf wpf
pif;yJ toGm;tvm &Sdygw,f/ 'g
aMumifh armfawmfqdkufcsdef r[kwfbJ
zm;ul;qdyfcH wHwm;rSm armfawmf?
pufavS wpfckck qdkufoHMum;&if vl
pdrf; {nfhonf vmw,fqdkwm olwdkY
tvdkvdk odMuygw,f/ 'grSr[kwf
vnf; taMumif;wpfckck xl;w,fqdk
wm odMuygw,f/

usr tygt0if q&mr 3
a,muf[m &efukefuyg/ usr wpf
a,mufyJ &efukefwuodkvfu ylyl
aEG;aEG; ausmif;yD;cgpyg/ &GmxJudk
a&mufw,fqdk&ifyJ xl;jcm;wmu
usrwdkY udk,fhtxkyf udk,fqGJ&wmygyJ/
uav;awG rdbawGu ajy;BudK Mu
vdrfhr,f xifxm;wm? wufwufpif
atmif vGJygw,f/ tJ'DrSm usr owd
xm;rdwmu olwdkYawG q&mrawGudk
MunfhwJh rsufvHk;awG[m cyfpdrf;pdrf;
jzpfaejcif;yg/ &dkif;wmvnf; r[kwfyg/

bmaMumifhvnf; qdk&if
q&mrawG vmw,fqdk vrf;ay:u
aeqif;NyD; ab;rSm acgif;iHkYvdkY &yfay;
ygw,f/ ausmfoGm;awmhrS olwdkYbm
om qufavQmufMuygw,f/ aemuf
ydkif;rSm owdxm;rdwmu &Gmol&Gm
om;awG[m q&m q&mrawGudk cyf
pdrf;pdrf;yJ aeMuw,f/ &if;ESD;vdk[ef
rjywJhtjyif jyHK;jy EIwfqufjcif;yif

r&Sdwmudk awGY&ygw,f/

ausmif;u &Gm&JU ta&SUbuf
rSm &Sdygw,f/ &Gm&JU tjyifbufvdkY
awmif ajymvdkY &ygw,f/ tJ'DrSm "edrdk;?
0g;x&Hum? ajrpdkuf taqmifav;u
usr oif&r,fh pwkwwef;yg/

tJ'D acwfwkef;u pwkw
wef;ac:wJh 4 wef;u NrdKUe,fppf? bkwf
ppfvdkY ac:ygw,f? ta&;BuD;ygw,f/
wcsKdU tJ'D 4 wef;udk rausmfEkdifvdkY
ausmif;xGufoGm;&wmawG &Sdygw,f/
twef;xJ a&mufNyD; udk,fhudk,fudk
uav;awGeJY rdwfquf pum;ajym
&if; tuJcyfwJhtcg uav;awG[m
q&mrudk &if;ESD;vdk[ef rjy? cyfpdrf;
pdrf;yJ jzpfaewmudk awGY& jyefygw,f/

pmroifcif uav;awGeJY
&if;ESD;rI&rS jzpfr,fqdkwJh tawG;? u
av;awG tm;xm;rI? ,HkMunfrIudk &rS
jzpfr,f qdkwmudk awG;rd vdkufygw,f/
yxrqHk;aeYuawmh cyfwef;wef; pm
oif&if; NyD;qHk;cJh&ygw,f/
(3)

&efukefudk aeYcsif;jyefvdkY
r&wJhtwGuf ausmif;rSm wm0ef
xrf;aqmifwJh q&m q&mrrsm;[m
&GmxJrSmyJ tdrfiSm; aeMu&ygw,f/
usrwdkY q&mr 3 a,muf[m 'D&GmrSm
t&ifuwnf;u a&mufESifh aewJh
q&mr ESpfa,mufaewJh tdrfrSmyJ
tdrfvc a0pkxnfhNyD; pkaevdkufMu
ygw,f/

q&mrwpfa,mufu ]'D
&Gmu uav;awGu q&m q&mrawG
tay:rSm pdk;&drfpdwfawG &Sdaew,f/
aemufNyD; r,Hkovdk bmvdkvdk jzpfae
Muw,f/ pmoif&if bmrS tpGef;
rxGufapeJY} vdkY ajymygw,f/ usreJY
twl a&mufvmwJh q&mr ESpfa,muf
u tJ'DtwGuf bmrS xl;jcm;[ef rjy?

olwdkYu oli,fwef;ESifh yxrwef;


oif&olawGqdkawmh uav;awG u
vnf; b,fvdkrSrae? olwdkYuvnf;
bmrS rod/

usru 'D&Gm taMumif;
enf;enf; Mum;zl;em;0 &Sdxm;wm&,f?
'Da&mufrS ausmif;om;awG&JU tjyK t
rl&,f? ydkNyD; owdxm;rdwmu pmoif
ESpf0uf a&mufaeayr,fh ausmif;
om;awG ausmif;vmwufzdkY pkpnf;
ae&wmawG&,f tm;vHk;udk pdwf0if
pm; aerdygw,f/

'gaMumifh ausmif;tkyfq&m
BuD;u q&mrwdkY tqifajyMuvm;
ar;wm usr wpfa,mufyJ wckawmh
tqifrajybl;vdkY ajymvdkufygw,f/
q&mBuD;u usrudk aocsm MunfhNyD;
]q&mr tm;wJhtcsdef usaemfh &Hk;cef;
vmcJhyg} ajymygw,f/

ckrS ausmif;NyD;cgp bmoif
wef;rSvnf; rwufcJh &wJhtjyif
ausmif;rSmvnf; toufti,fqHk;
jzpfaewJh usrudk ta&;BuD;wJh twef;
ay;NyD; oifcdkif;wm q&m q&mrawG
0dkif;NyD; uefYuGufwmudk qefYusifNyD;
twef;ydkiftjzpf tyfwmawG Munfh
vdkuf&if q&mBuD;[m usrudk awmf
awmf tuJcyf xm;w,fqdkwm usr
&dyfrd xm;ygw,f/

]vlawG[m toufBuD;
vm&if a&vdkuf ig;vdkufyJ aecsifMu
awmhw,f/ 'ghaMumifh toufBuD;vm
wJh q&mq&mrwawG[m pmoifNyD;
&ifawmfNyD? usefwm pdwfr0ifpm;Mu
awmhbl;} qdkNyD; pum; pvmygw,f/

usrvnf; q&mBuD;udk
ai;Munfh&if; pma&;q&m &kyf&Sif'g
&dkufwm armif0Pudk jrifa,mifrd yg
w,f/ aq;ayghvdyfuav; cJaerSjzifh
ydkawmif wlygao;w,f/ &Gmtjyef
armfawmfay: apmapm a&muf&if
181

acgifrdk;ay: wufxdkifNyD; aq;ayghvdyf


cJvdkY jrpfxJ [dkai; 'Dai; aeygw,f/
wjcm;&Gmu wcsKdU toufBuD;wJh vl
BuD;ydkif;u q&mBuD;udk rodawmh ][kd;
acgifrdk;ay:u oli,fBuD;awmf... t
xkyfuav; vSrf;qGJNyD; trdk;ay: wif
ay;prf;yg} qdkNyD; rMumcP tcdkif; cH&
wwfygw,f/

armfawmf tvkyform;u
tJ'DawmhrS tl,m; zm;,m; ajy;vmNyD;
txkyfudk o,fygw,f/ bmtaqmif
ta,mif? bm[efyefrS r&SdwJh ausmif;
q&m yDowJh ausmif;tkyfBuD; wpf
a,mufyg/ q&mBuD;u olYvuf
atmufu q&mrwpfa,mufudk
ajymwmxuf orD; wa,mufudk
ajymovdk usrudk ajymjyygw,f?

tvu zm;ul;rSm oli,f
wef;u tXrwef; (&Spfwef;) txd
&Sdygw,f/ &GmawGrSmu uav;
ausmif;xm;&if ajcEkdifvufEkdif &SdrS
xm;Muwmqdkawmh rsm;aomtm;jzifh
7 ESpf 8 ESpf avmufa&mufrS ausmif; p
xm;Muygw,f/ yHkrSef wpfESpfwpfwef;
atmif&ifawmif 8 wef; a&muf&if 16
ESpfavmuf jzpfaeMuygNyD/ tJ'D tcsdef

182

u 4 wef;rSm wpfaejyef&if wcsKdU


touf ESpfq,favmufrS 8 wef;
a&mufygw,f/ tJ'Dawmh &Spfwef;
ausmif;om;awG[m rsm;aomtm;
jzifh 15 ESpfuae 20 ESpf ywf0ef;usif
awGygwJh/

88 umvrSm ausmif;om;
awG[m or*0ifawG jzpfcJhMuNyD; Ekdif
iHa&; tajymif;tvJeJY twl wcsKdUu
vnf; NLD vli,fawG jzpfygw,fwJh/
oefvsif AHk;aygufuGJtNyD; odrf;usKH;
&rf;orf; zrf;wJh tcg NLD vli,f 40
eD;yg; tzrf;cH&ygw,f/ zm;ul;rSm
Zlvdkif 12 &uf NLD tpnf;a0; vkyf
aecsdefrSm 0ifzrf;wm jzpfygw,f/

ausmif;u twef;BuD;
ausmif;om;awG tukefeD;yg; tzrf;
cH&ygw,f/ &GmxJu vli,f vl&G,f
wpfa,mufrS rcsef tm;vHk; ac:oGm;yg
w,f/ usef;rma&; raumif;wJh olu
vGJvdkYygwJh/ &GmrSm wpfOD;wnf;aom
q&m0efjzpfwJh NLD u a'gufwm
xGef;ol? &efukefu tvnfa&muf
aewJh olYwlyg rcsef tm;vHk;udk zrf;
oGm; ygw,fwJh/ aemufydkif; ppfcHk&Hk;rSm
trIppfawmh oefvsifAHk; azmufcGJrI

uae ,l*sD vkyfygw,fqdkwJh pGyfpGJcsuf


awGeJY axmif'PfawG usukefygawmh
w,f/

a'gufwmxGef;oleJY olYwl
u axmif'Pf tESpf 20 ausmf usyg
w,fwJh/ v,fxJ a&mufaewJh vli,f
wpfcsKdU olwdkYrsufaphatmuf rawGYwJh
olwcsKdUyJ vGwfygw,fwJh/ tJ'Dwkef;u
wpf&GmvHk; pdwfrcsrf;rom jzpfcJh&yg
w,fwJh/ ausmif;rSmvnf; &Spfwef;
ausmif;om; r&Sdawmhbl;/ tck&SdaewJh
ausmif;om; tenf;i,fu &GmeD;csKyf
pyfu olwdkY&GmrSm tv,fwef;
ausmif; r&SdvdkY 'D&GmrSm vmwufMuwJh
olawGygwJh/

'D&Gm[m tpGeftzsm;&Gm
jzpfwJhtwGuf awmf&Hk b,folrS rod
Edkif? 'D&GmrSm tpnf;a0; vkyfwm b,f
vdk odvJ qdkwJh tawG;awG 0ifvmMu
owJh/ tpdk;&zufu vlawGvnf;
t0iftxGuf r&SdygwJh/ tJ'Duwnf;
u tpdk;& 0efxrf;qdk tpdk;&vlqdkNyD; &GHU
MuygowJh/ q&m q&mrawGuvnf;
tpdk;&vcpm;qdkawmh tpdk;&bufu
yJqdkNyD; cyfpdrf;pdrf;awG jzpfukefMuyg
w,fwJh/

ausmif;olav;awGu carmufav;awG udk,fpD aemufrSm


odkif;vG,fxm;ygw,f/
]...wdkYb0&JU i,fpOf wavQmuf... &GmOD;ausmif;u tkef;armif;acguf...
a&mifeDvm rdk;OD;ayguf... ca&yif&Sd&m tajy;...} qdkwJh ae&m a&mufawmh
carmuf uav;awG cRwfNyD; yef;aumuf xnfhwJh trlt,m vkyfMuygw,f/


'DtaMumif;awG Mum;&wJh
tcg usr i,fpOfu Mum;zl;cJhwJh
qifpG,f&Gm vlowfyGJudkawmif owd
&rdygw,f/ wpf&GmvHk;&Sd a,mufsm;
awG tukefowf ypfvdkufwmyg/ ck
vnf; xl;rjcm;em;ygvm;vdkY awG;rdyg
w,f/
(4)

tJ'DaeYu pNyD; usr ordkif;
bmom&yfudk poifygw,f/ tJ'DrSm
ausmif;om;oydwf? AdkvfcsKyfatmif
qef;taMumif;? vGwfvyfa&;aeY?
yifvHkpmcsKyfeJY jynfaxmifpkaeY pwm
awG oif&if;? ajym&if; ordkif;aMumif;
udk ajc&maumuf&if; usr &yfwnfNyD;
ajymaewmudk olwdkY &dyfrd vmygw,f/
usr b,fbufrSm &Sdw,fqdkwmudk
olwdkY &dyfrdvmNyD; usrudk MunfwJh
rsufvHk;awG ta&mifajymif; vmyg
w,f/ cifrif&iffESD;vdk[ef q&mr qdk
wmxufydkNyD; &if;ESD;csif[efawG jy
vmygw,f/

xl;jcm;wmu &efukefu
q&mr topf a&mufNyD qdkuwnf;u
ausmif;rwufawmhwJh uav; wpf

a,muf ausmif;jyef vmwufMunfh


ygw,f/ wufMunfhw,fvdkY ajym&
wmu olYudk pma&;cdkif;wJh tcg pm tkyf
ygrvmbl;csnf;yJ ajymaewmygyJ/
usr olYudk pmtkyf topfwpftkyf
xkwfay;NyD; aemuf jyefrul;&atmif
'DrSm a&;qdkNyD; ay;vdkufygw,f/

tJ'Duav;[m vufa&;
tifrwefvSNyD; Pfvnf; aumif;yg
w,f/ usr olYudk csD;usL;vdkufw,f
qdk tJ'Duwnf;u ausmif; rysuf
awmhygbl;/ olYtudku axmifxJrSm?
tazuawmh tJ'Dwkef;u &GmvlBuD;?
ckawmh tjyKwfaygY/

uav;&JU pdwfxJrSm t&G,f
eJY rrQwJh pdwf'Pf&mawG &cJhzl;w,f/
olYtudkudk ac:oGm;wm? tar rcsdwif
uJ usefcJhwm/ tazudk vlBuD;olrrSef;
av;pm;rIr&Sd? aigufief; ajymqdkwm
awG ol rarhEkdifao;ygwJh/ aemifrSm
tJ'Duav;&JU tdrfa&SU a&mufwdkif;
tJ'Duav;&JU taz[m usr ausmif;
u tjyefudk aoaocsmcsm apmifhNyD;
EIwfquf &Smygw,f/

uav;awGudk usru
q&mreJY a&puf&SdvdkY qHk&wJh t

aMumif; ajymjyygw,f/ 88 ta&;


tcif; rwdkifcif usru bGJYvGefwuf
aeaMumif;? ausmif;awG rzGifhao;vdkY
apmifhaewm jzpfaMumif;/ 'gayrJh
ausmif;om;awG awmfawmfrsm;rsm;
awmxJ a&mufaevdkY (tJ'Dwkef;u
awmcdkw,fvdkY rajymMuygbl;) tJ'D
ausmif;om;awG jyefrvmrcsif; tpdk;
&u ausmif;awG jyefzGifhvnf; r
wufbJ oydwfarSmufzdkY qHk;jzwf xm;
w,fMum;&wJhtwGuf 'gudk axmufcH
wJh taeeJY q&mrvnf; ausmif;jyef
rwufawmhbl;
qHk;jzwfvdkufNyD;
q&mrjzpfvmwJh taMumif; ajymjyyg
w,f/

usreJY usrtwef;u u
av;awG[m wom;wnf; jzpfoGm;yg
w,f/ tJ'DpmoifESpfrSm tvu
zm;ul;u pwkwwef; &mEIef;jynfh
atmifygw,f/ wpfausmif;vHk;rSm
pwkwwef;u wpfcef;xJ &Sdwmqdk
awmh ausmif;vHk;uRwf atmifw,f
ajym&ifvnf; &ygw,f/

aEG&moD ausmif;ydwf&uf
rSm q&mrwawG &Gmudk wpfacguf jyef
cJh&jyefygw,f/ 1990 a&G;aumufyGJ

183

usif;yawmhrSm jzpfygw,f/ q&m


q&mrawG rJ&Hk apmifhMu&ygr,f/ rJ
a&wGufay;&ygr,f/ &Gmol &Gmom;
awG[m usrwdkY q&m q&mrawG
tay: oHo, &Sdaeygw,f/ vlxk
wpf&yfvHk;u axmufcHaewm NLD
yg/

'gayrJh NLD acgif;aqmif?
ygwD&JUtaxGaxGtwGif;a&;rSL;jzpfwJh
a':atmifqef;pkMunfudk a&G;aumuf
yGJ 0ifvdkY r&atmif vkyfxm;ygw,f/
'gayrJh tm;vHk;[m carmufyg/ rqv
wjzpfvJ wdkif;&if;om; pnf;vHk; nD
nGwfa&; ygwDuvnf; tiftm;
awmfawmf aumif;aewJh tcsdefyg/
olwdkYu pyg;ESH trSwftom;yg/

zm;ul; rJqEe,fu c
armuf tEkdif&w,fvdkY odvdkufwJh
tcsdefrSm &Gmom;awG&JU oHo,[m
aysmufuG,foGm;ygw,f/ q&mq&m
rawG[m tpdk;&vljzpfvdkY tpdk;& cdkif;
ovdk vkyfrSm? tpdk;&buf vdkufr,fvdkY
ol wdkY xifxm;yHk &ygw,f/

a&G;aumufyGJBuD; NyD;vdkY c
armuf tEkdif &vdkufNyD;csdefrSmawmh
&Gmom;awGeJY ausmif;u q&mq&mr
awG wom;wnf; jyefjzpfoGm; Muyg
w,f/ tJ'Dwkef;u vlxk wpf&yfvHk;
u carmufudk tifeJY tm;eJY axmufcH
cJhMuayrJh tmPm rvTJao;bJ tajccH
Oya' qGJzdkYudkyJ jyifqifaeygw,f/
a&G;aumufyGJtEkdif& vTwfawmf udk,f
pm;vS,fawGudkvnf; taMumif;
trsKd;rsKd; jyNyD; zrf;qDd;aeygNyD/ ausmif;
tkyfq&mBuD;eJY
&Gmol&Gmom;awG
vnf; pum;0dkif;av;awG jzpfvdkYaeyg
w,f/

tcsdefrSm? rarQmfvifhbJ &mxl;wdk;


ajymif;a&TUrdefY xGufvmygw,f/ tm;
vHk; tHhMo 0rf;om0rf;enf; jzpfukef
ygw,f/ usrvnf; wpfywftwGif;
ajymif;zdkY jyifqif &ygw,f/

'DtcsdefrSmyJ ausmif;tkyf
q&mBuD;udkvnf; &efukefawmif Ou
vmudk ajymif;a&TUrdefY xGufvmjyef yg
w,f/ q&mBuD;vnf; rdom;pkeJYtwl
ae&NyDrdkY 0rf;omayrJh ausmif;u cGJ&
awmhrSmrdkY tjynfht0 raysmfEdkifygbl;/
usefcJhwJh q&mq&mrawG tm;vHk;
pdwf raumif; jzpfMuygawmhw,f/

ausmif ; tk y f q &mBuD ; eJ Y
usrudk EIwfqufyGJ vkyfr,f? uav;
awGu yGJav; pDpOfMuygw,f/ usr
vnf; uav;awGtwGuf trSwfw&
av;wpfck vkyfay; cJhcsifygw,f/
'ghaMumifh tpnf;a0;rSm yef;aumuf
aw; oDcsif;udk aw;o&kyfazmfuzdkY
pDpOfMuygw,f/

tprf;wdkufwJh
aeYrSm
ausmif;tkyfq&mBuD;u vmMunfhNyD;
]Munfhvnf; vkyfMuygOD;? q&mrwdkY
&,f? usaemf awmifOuvm ra&muf
bJ tif;pdef a&mufaeygOD;r,fvdkY}
&,farm ajymoGm;ygw,f/

ausmif ; ol a v;awG u
carmufav;awG udk,fpD aemufrSm
odkif;vG,fxm;ygw,f/ ]...wdkYb0&JU
i,fpOf wavQmuf... &GmOD;ausmif;u
tkef;armif;acguf... a&mifeDvm rdk;OD;
ayguf... ca&yif&Sd&m tajy;...} qdkwJh
ae&m a&mufawmh carmufuav;
awG cRwfNyD; yef;aumufxnfhwJh
trlt,m vkyfMuygw,f/

tJ'D oDcsif;rSm wdkYrSm udk,fpD
carmufqdkwJh ae&ma&mufawmh c
(5)
armufuav;awG acgif;ay: aqmif;

zm;ul;&Gmu usr ausmif; vdkufMuwmyg/ wpfyk'fvHk;rSm carmuf
om;awGeJY usr txm usvk uscif qdkvdkY 'Dwpfae&mxJ ygwmyg/ 'gayrJh
184

tm;vHk; carmufaqmif;NyD; u &


wmudk auseyfaeMuwmyg/ ausmif;
cef; tjyifrSm &Gmom;awG jynfhae
atmif vmMunfhwmudk awGY&ygw,f/

&Gmu xGufvmNyD; aemuf
ydkif; umvawGrSmawmh q&m q&mreJY
ausmif;ol ausmif;om;awG/ olwdkY&JU
rdb &Gmol&Gmom;awG wpfpdwfxJ
wpf0rf;xJ &SdvmMuwmudk Mum;od&
ygw,f/

ESpfaygif; ESpfq,fausmf
vmNyD; tcktcsdefrSm jyefawG;rdawmh
rif; raumif;awmh jynfolawG
pnf;vHk; nDnGwfrINydKuGJ? jynfolawG
twd'kua&muf&wmawG rsuf0g;
xifxif awGYae&ygw,f/

udknDnDOD; axmifuspOfrSm
olY rdb ESpfyg;pvHk; qHk;yg;oGm;cJhw,f/
rqHk;cifrSm b,favmuf udk,fpdwf
ESpfyg; qif;&JcJh& &SmrvJvdkY usr awG;
aerdygw,f/ tJ'D zm;ul;&Gmu vl
awG[m 'DtrIeJY ywfoufNyD; pGyfpGJcsuf
awG trsKd;rsKd; pGyfpGJ cHcJhMu&ygw,f/
aemufqHk;rSm ,l*sDawGyg qdkNyD; olwdkY&JU
cifyGef;? om;? ajr;? wlawGudk ESdyfpuf
nif;yrf;vdkY ESpf&Snfaxmif'PfawG cs
cHcJh&ygw,f/

olwdkY&JU &ifxJrSm 'Pf&m
'PfcsufawGjynfhNyD; ,HkMunfrIawG
aysmufuG,fukef Mu&wJhtxd jzpfcJh
&ygw,f/ trSefw&m;qdkwm olwdkY
zufrSm r&Sdovdk jzpfcJh Mu&ygw,f/
ordkif;qdkwm azsmufzsufvdkYr&ygbl;/
vlxk&JU &dk;om;at;jrwJh pdwf"mwf
awG[m trSefw&m;awGygyJ/
cdkifcdkifapmvGif

Das könnte Ihnen auch gefallen