DEPARTAMENT RYNKU PRACY

KOMENTARZ
DO USTAWY Z DNIA 20 KWIETNIA 2004 ROKU O PROMOCJI ZATRUDNIENIA I INSTYTUCJACH RYNKU PRACY

czerwiec 2005
1

amanie i druk: ZWP MGiP. Zam. 786/05.

Szanowni Pastwo, W odpowiedzi na zgaszane przez pracownikw urzdw pracy zapotrzebowanie na przewodnik po ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przekazujemy do wykorzystania niniejszy trzyczciowy Komentarz. Potraktujcie obecnie przesyane wydawnictwo jako prbk pilotaow. Bdziemy zobowizani za wszelkie uwagi co do podanego kierunku zmian w opracowaniu. Wane jest dla nas, abycie to Pastwo dokonali surowej oceny uytecznoci Komentarza zarwno w odniesieniu do treci, ujcia, jak i formy wydawniczej. Oczekujemy na Wasze uwagi i sugestie. W przyszoci przygotujemy skorygowane zbiorcze wydanie Komentarza, dostosowane do Waszych oczekiwa.

Departament Rynku Pracy

Warszawa, czerwiec 2005 rok

Spis treci

Wprowadzenie .......................................................................................................................

CZ 1 Rozdzia I. Polityka Rynku Pracy ........................................................................................ Rozdzia II. Usugi rynku pracy ........................................................................................... Rozdzia III. Instrumenty rynku pracy ............................................................................... Rozdzia IV. Publiczne suby zatrudnienia organizacja i pracownicy ........................ 9 16 30 55

CZ 2 Rozdzia I. wiadczenia z tytuu bezrobocia ....................................................................... Rozdzia II. Fundusz pracy katalog wydatkw ............................................................... 65 92

CZ 3 Swoboda przepywu pracownikw ze szczeglnym uwzgldnieniem zagadnie zwizanych z koordynacj systemw zabezpieczenia spoecznego oraz z zatrudnianiem cudzoziemcw ................................................................................... 107

WPROWADZENIE
Przedstawiamy Pastwu komentarz do ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Przygotowany zosta z inicjatywy i na zlecenie Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy przez ekspertw Stowarzyszenia na rzecz Rozwoju Rynku Pracy Dorot Chlebosz, radc prawnego, eksperta ds. bezrobocia i zatrudnienia oraz Iren Wolinsk, eksperta ds. rynku pracy i EFS. Komentarz przygotowany zosta w celu uatwienia Pastwu pracownikom sub zatrudnienia wykonywania codziennych zada. Od dnia wejcia w ycie ustawy min ju rok, wci jednak budzi ona szereg wtpliwoci interpretacyjnych. Wskazuj na to liczne pytania kierowane do departamentu. Staramy si na nie odpowiada jak najszybciej, ale efektem jest dua skrtowo naszych odpowiedzi. W komentarzu znalazo si miejsce na opis uwarunkowa, wyjanienie kontekstu okrelonych regulacji i intencji ustawodawcy. Sdzimy, e pomoe to w Pastwa pracy. Jest te inny powd wydania komentarza. Jako trwaa wysokonakadowa publikacja moe on by atwo dostpny dla wszystkich stanowisk, w tym rwnie dla nowoprzyjmowanych pracownikw inaczej ni pilne pisma, o ktrych zazwyczaj wiedz wycznie bezporednio zainteresowani pracownicy. W opracowaniu przyjto struktur tematyczn, co w wielu przypadkach oznacza odejcie od ukadu obowizujcego w ustawie. W czci pierwszej omawiamy kwestie dotyczce polityki rynku pracy, usug i instrumentw rynku pracy oraz publicznych sub zatrudnienia i ich pracownikw. Druga cz powicona jest problematyce wiadcze z tytuu bezrobocia oraz Funduszu Pracy. Cz trzecia omawia kwestie koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego i zatrudniania cudzoziemcw. Kolejne czci dotyczce instytucji rynku pracy oraz polityki regionalnej zostan dopisane niezwocznie po wejciu w ycie przygotowanej wanie nowelizacji ustawy, bowiem zmienia ona obecne zapisy w sposb istotny. Ponadto naszym zamiarem jest dokonanie aktualizacji Komentarza we wszystkich niezbdnych miejscach rwnie niezwocznie po wejciu w ycie wspomnianej nowelizacji.

CZ 1

ROZDZIA I. POLITYKA RYNKU PRACY

Po raz pierwszy polski ustawodawca zdecydowa o wydzieleniu w przepisach dotyczcych bezrobocia i sub zatrudnienia czci powiconej polityce rynku pracy i po raz pierwszy wskaza cele polityki zatrudnienia. W dotychczas obowizujcych przepisach ustawy O zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu z dnia 14 grudnia 1994 roku nie byo takich zapisw; nie byo ich take w poprzednich ustawach z tego obszaru. Problematyka ta jest przedmiotem rozdziau 2 ustawy, poniewa jednak dotyczy jej rwnie art. 1, omawiamy je tutaj cznie.
Art. 1.1. 2. Ustawa okrela zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej s realizowane przez instytucje rynku pracy dziaajce w celu: 1) penego i produktywnego zatrudnienia; 2) rozwoju zasobw ludzkich; 3) osignicia wysokiej jakoci pracy; 4) wzmacniania integracji oraz solidarnoci spoecznej.

Pierwsza kwestia, na ktr warto zwrci uwag, to zmiana akcentw w stosunku do dotychczas obowizujcej ustawy w art. 1 ust. 1. Przypomnijmy tre art. 1 ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu: Ustawa okrela zadania pastwa w zakresie agodzenia skutkw bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych osb poszukujcych pracy. agodzenie skutkw bezrobocia staje si wyranie wtrne wobec zadania dotyczcego promocji zatrudnienia, czyli realizowania aktywnej polityki na rzecz zwikszania liczby osb pracujcych, jako najlepszej metody na zmniejszanie bezrobocia. Ustawodawca wskaza w tym miejscu cztery podstawowe cele polityki w obszarze rynku pracy. Naley przy tym pamita o europejskim kontekcie polskiej polityki rynku pracy, co pozwala waciwie interpretowa powysze zapisy. Zgodnie z Wytycznymi w sprawie Zatrudnienia z czerwca 2003 roku (2003/758/EC, Official Journal of the European Union L.197/13 z 5.08.2003) przez pene zatrudnienie rozumie si prowadzenie takiej polityki, ktra zapewnia maksymalnie moliwe wykorzystanie zasobw ludzkich, przyjmujc jednoczenie, e w gospodarce rynkowej pewien poziom bezrobocia jest norm; e wystpowanie zjawiska bezrobocia, aczkolwiek dotkliwe w skali indywidualnej, to w skali caego spoeczestwa, nie jest jeszcze patologi; patologi jest pozostawanie wysokiego poziomu bezrobocia przez dugi okres i z drugiej strony wystpowanie i pogbianie si zjawiska bezrobocia dugookresowego. Przez rozwj zasobw ludzkich zgodnie z ide ksztacenia si przez cae ycie rozumie si stae podnoszenie kwalifikacji i rozwijanie umiejtnoci przez czonkw spoeczestwa, przy czym zakada si, e obowizki w tym zakresie maj zarwno jednostki, pastwo (jego instytucje), jak i pracodawcy. Osignicie wysokiej jakoci pracy to przede wszystkim sprzyjanie, aby powstajce miejsca pracy speniay kryteria dobrych miejsc pracy, czyli pracy przebiegajcej w dobrej, nowoczesnej organizacji, w organizacji cenicej rozwj jednostki, szanujcej rodowisko naturalne i ksztatujcej przyjazne dla zdrowia warunki pracy. I wreszcie idea wzmacniania integracji oraz solidarnoci spoecznej, bardzo silnie akcentowana w dokumentach unijnych, poczynajc zwaszcza od Strategii Lizboskiej 2000. Idea zakadajca przeciwdziaanie wszelkim formom dyskry9

minacji i aktywne dziaania na rzecz wczenia wszystkich grup spoecznych do udziau w yciu spoecznym, w jego ksztatowaniu i w korzystaniu z jego dorobku. Szerzej o Europejskiej Strategii Zatrudnienia piszemy w komentarzu do art. 3.
Art. 3.1. Zadania pastwa w zakresie promocji zatrudnienia, agodzenia skutkw bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej s realizowane na podstawie uchwalanego przez Rad Ministrw Krajowego Planu Dziaa na Rzecz Zatrudnienia, zawierajcego zasady realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia, zwanego dalej Krajowym Planem Dziaa, oraz w oparciu o inicjatywy samorzdu gminy, powiatu, wojewdztwa i partnerw spoecznych. Projekt Krajowego Planu Dziaa przygotowuje minister waciwy do spraw pracy, wspdziaajc z ministrem waciwym do spraw gospodarki, ministrem waciwym do spraw owiaty i wychowania oraz ministrem waciwym do spraw szkolnictwa wyszego, i przedstawia do zaopiniowania Naczelnej Radzie Zatrudnienia. Krajowy Plan Dziaa okrela: 1) cele i dziaania zgodne z kierunkami i priorytetami polityki pastwa w dziedzinie rynku pracy; 2) dziaania i zakadane wyniki wdroenia priorytetw i wytycznych Europejskiej Strategii Zatrudnienia; 3) zadania, programy i projekty, ktre mog uzyska wsparcie w ramach Krajowego Planu Dziaa; 4) kryteria uzyskania wsparcia finansowego przez samorzdy terytorialne; 5) przewidywane wydatki Funduszu Pracy oraz budetu pastwa na dofinansowanie zada objtych Krajowym Planem Dziaa, z okreleniem wydatkw w kolejnych latach budetowych; 6) wskaniki efektywnoci Krajowego Planu Dziaa; 7) sposb monitorowania i koordynowania wykonywania zada. Samorzd wojewdztwa na podstawie Krajowego Planu Dziaa, uwzgldniajc strategi rozwoju wojewdztwa oraz strategi wojewdzk w zakresie polityki spoecznej, o ktrych mowa w odrbnych przepisach, przygotowuje corocznie regionalny plan dziaa na rzecz zatrudnienia, okrelajcy preferowane programy regionalne, projekty lokalne, priorytetowe grupy bezrobotnych i innych osb wymagajcych wsparcia po zasigniciu opinii powiatowych jednostek samorzdu terytorialnego oraz partnerw spoecznych. Rada Ministrw w ramach Krajowego Planu Dziaa moe przyj rzdowe programy promocji zatrudnienia i przeciwdziaania bezrobociu, majce na celu aktywizacj zawodow bezrobotnych. Rada Ministrw przedstawia Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej przyjty Krajowy Plan Dziaa oraz sprawozdania z jego realizacji.

2.

3.

4.

5. 6.

Istotn nowoci wprowadzon ustaw jest wczenie do polskiego systemu prawnego zada wynikajcych z realizacji Europejskiej Strategii Zatrudnienia. Europejska Strategia Zatrudnienia realizowana jest przez kraje Unii Europejskiej od 1997 roku na podstawie rozdziau 8 Traktatu ustanawiajcego Wsplnot Europejsk (ds. 125130). Na mocy jego postanowie obowizkiem wszystkich pastw czonkowskich Wsplnoty jest sporzdzaniem Krajowych Planw Dziaa na Rzecz Zatrudnienia (National Action Plans for Employment), w oparciu o Wytyczne do Europejskiej Strategii Zatrudnienia, przyjmowane przez Rad, na wniosek Komisji Europejskiej, po uzyskaniu opinii Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Gospodarczo-Spoecznego, Komitetu Regionw i Komitetu ds. Zatrudnienia. W Decyzji Rady z 22 lipca 2003 dotyczcej wytycznych w sprawie polityki zatrudnienia w Krajach Czonkowskich (2003/758/EC, Official Journal of the European Union L.197/13 z 5.08.2003) stwierdzono, e realizacja celw Strategii Lizboskiej wymaga wikszej stabilizacji wytycznych, co nakazuje konieczno minimalizowania zmian do roku 2006. Uznano take za niezbdne ukierunkowanie wytycznych bardziej na rezultaty ni na dziaania (zada10

nia) i pozostawienie Krajom Czonkowskim wikszej swobody w doborze odpowiedniego zestawu dziaa. Przyjte w 2003 wytyczne skadaj si z trzech czci: cele nadrzdne (trzy komplementarne cele: 1) pene zatrudnienia, 2) poprawa jakoci i produktywnoci pracy i 3) wzmocnienie integracji spoecznej i zawodowej), 10 kluczowych i rwnorzdnych priorytetw niezbdnych reform strukturalnych, zalecenia w zakresie wzmocnienia zarzdzania procesami realizacji dziaa. Wszystkie te elementy musz zosta odzwierciedlone w Krajowych Planach Dziaa na Rzecz Zatrudnienia wszystkich krajw czonkowskich UE. Ustawa zobowizuje ministra waciwego do spraw pracy do przygotowania Krajowego Planu Dziaa na Rzecz Zatrudnienia (zwanego dalej Planem) we wspdziaaniu z innymi ministrami, majcymi wpyw na stan rynku pracy. Plan podlega opiniowaniu przez Naczeln Rad Zatrudnienia i uchwaleniu przez Rad Ministrw. Rada Ministrw zobowizana jest zaprezentowa przyjty Plan Sejmowi. Ponadto Rada Ministrw ma obowizek przedkadania Sejmowi sprawozda z realizacji Planu, przy czym nie okrelono terminw przedkadania sprawozda. Z drugiej jednak strony w niej cytowanym art. 4 naoono na ministra waciwego w sprawach pracy obowizek corocznego przedkadania Radzie Ministrw sprawozda z Planu, co logicznie naley przeoy na obowizek przedkadania tych sprawozda przez Rad Ministrw Sejmowi. Nie okrelono take okresu obowizywania Planu, pozostawiajc kadorazowo t decyzj Radzie Ministrw. Bdzie ona wynikaa z oceny sytuacji i moliwoci zrealizowania planowanych zamierze, ale te ze wskaza Komisji Europejskiej. Biorc pod uwag procedur wynikajc z Traktatu naleaoby przyj, e Plan bdzie przyjmowany corocznie, a w wariancie minimalnym e coroczne sprawozdania bd zawieray przegld priorytetw i wskanikw i ich ewentualna rekonstrukcj. Biorc pod uwag natomiast zapisy art. 4 ust. 1 pkt 5 (o corocznych sprawozdaniach) naley przyj, e ustawodawca zadecydowa o wariancie drugim Plan bdzie mia charakter wieloletni, a coroczne sprawozdania bd w razie potrzeby korygowa zapisy Planu. Europejska Strategia Zatrudnienia nie jest dokumentem dziaajcym samodzielnie. Jej Wytyczne maj by realizowane wsplnie i komplementarnie z Wytycznymi Europejskiej Strategii Gospodarczej (Broad Guidelines of the Economic Polocies of the Member States and the Community) i dopiero poczone dziaanie obydwu Strategii daje zaplanowane efekty. W tym sensie, take Krajowe Plany Dziaania musz uwzgldnia specyficzne wytyczne krajowe zawarte w Europejskiej Strategii Gospodarczej na rwni z krajowymi priorytetami zatrudnienia*. Kwestia ta na nabiera specyficznego znaczenia, jeli spojrze na zapisy ust. 4, nakadajce na samorzd wojewdztwa obowizek sporzdzania regionalnego planu dziaa na rzecz zatrudnienia (zwanego dalej planem regionalnym), bowiem w tym przypadku wskazano e ma on by sporzdzany corocznie. Odmiennie te zdefiniowano procedur przygotowywania planu regionalnego. Plan regionalny winien by opracowany przy zachowaniu nastpujcych zasad: na podstawie Krajowego Planu, z uwzgldnieniem strategii rozwoju wojewdztwa (opracowywanej na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa Dz.U. Nr. 142 z 2001 r., poz. 1590 z pn. zm.)
*

Wobec tego, e obecny rok zamyka okres na jaki opracowano strategi gospodarcz, wiosenny szczyt Rady w 2005 roku przynis istotn zmian w postaci propozycji poczenia obydwu kompletw wytycznych (zatrudnienia i gospodarczych) w jeden wsplny pakiet. Jednoczenie zakada si zmniejszenie ich liczby i uproszczenia caoci. Komisja Europejska przygotowaa propozycje tekstu nowych wytycznych i zostay uruchomione procedury uzgodnie. Ulegn take zmianie zasady opracowywania planw dziaania na poziomie krajowym, jednak nie bdzie to miao wikszego wpywu na budowanie planw regionalnych i tworzenie projektw lokalnych.

11

 z uwzgldnieniem strategii wojewdzkiej w zakresie polityki spoecznej, o ktrej mowa w odrbnych przepisach (chodzi o art. 21 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej Dz.U. Nr 64 z 2004 r., poz. 593 z pn. zm.), z uwzgldnieniem opinii powiatowych jednostek samorzdu terytorialnego, z uwzgldnieniem opinii partnerw spoecznych. Struktura (jego obowizkowe elementy skadowe) Planu zostaa wyliczona w sposb nie wymagajcy komentarza. Nieco odmiennie zdefiniowano struktur regionalnego planu, co jest oczywiste wziwszy pod uwag odmienne kompetencje na tym szczeblu funkcjonowania pastwa. Ustawa stwarza Radzie Ministrw moliwo przyjmowania w ramach Krajowego Planu Dziaa rzdowych programw promocji zatrudnienia i przeciwdziaania bezrobociu, majcych na celu aktywizacj zawodow bezrobotnych. Zapis ten mia na celu nie tyle wprowadzenie nowych moliwoci dziaania Radzie Ministrw (takie uprawnienie posiada niezalenie), ile raczej sugerowanie koncentracji dziaa i idei, a take rodkw finansowych, w jednym miejscu. Artyku 4 omawia zadania ministra waciwego do spraw pracy (zwanego dalej ministrem). Warto zwrci uwag, e minister jest jednym z organw zatrudnienia (patrz art. 2 ust. 1 pkt 17) i stanowi jeden z elementw publicznych sub zatrudnienia (patrz art. 6 ust. 2), jednake ze wzgldu na jego znaczenie dla ksztatu polityki rynku pracy, jego zadania wymienione zostay zarwno w ustawie, jak i w niniejszym opracowaniu. Katalog zada ministra zosta poszerzony i uszczegowiony w stosunku do wczeniej obowizujcego na mocy ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Szczeglnie istotne s zadania ministra jako koordynatora publicznych sub zatrudnienia. Istotn nowoci jest te pkt 7 w ust. 1, dotyczcy zada ministra w zakresie rozwoju zasobw ludzkich. Poniej zadania ministra zostan omwione w podziale na poszczeglne ustpy artykuu 4, ze wzgldu na ich istotn odrbno.
Art. 4.1. Minister waciwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy przez: 1) przygotowywanie i koordynacj realizacji Krajowego Planu Dziaa;

Szerzej to zadanie omwiono wyej.

2) koordynacj publicznych sub zatrudnienia, w szczeglnoci przez: a) realizowanie zada wynikajcych z funkcji dysponenta Funduszu Pracy, b) okrelanie instrumentw stymulujcych rozwj ksztacenia ustawicznego rozumianego jako ksztacenie w szkoach dla dorosych, a take uzyskiwanie i uzupenianie wiedzy oglnej, umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych w odniesieniu do bezrobotnych, poszukujcych pracy, pracownikw i pracodawcw, c) tworzenie narzdzi i metod na potrzeby poradnictwa zawodowego, porednictwa pracy, organizacji szkole bezrobotnych, aktywizacji bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz usug EURES, d) realizowanie zada wynikajcych z prawa swobodnego przepywu pracownikw midzy pastwami, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, w szczeglnoci przez realizowanie i koordynowanie dziaa w wojewdztwach i powiatach w zakresie udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES, e) reprezentowanie publicznych sub zatrudnienia wobec publicznych sub zatrudnienia innych pastw, f) realizowanie postanowie i koordynowanie dziaa wynikajcych z umw midzynarodowych i innych porozumie zawartych z partnerami zagranicznymi w zakresie przepywu pracownikw; 12

W konsekwencji reformy administracyjnej kraju poczwszy od pocztku 2000 roku funkcjonujcy w Polsce model publicznych sub zatrudnienia ma charakter rozproszony. Niewtpliwie istniej Publiczne Suby Zatrudnienia (PSZ), odpowiadajce wymogom prawa midzynarodowego a wic powszechnie dostpne instytucje administracji publicznej. Ustawa to pojcie definiuje, wskazujc ktre instytucje administracji publicznej wchodz w skad PSZ w Polsce. Z drugiej jednak strony specyfika rozproszonego modelu spowodowaa problem koordynacji dziaa w sposb istniejc w wikszoci krajw Unii Europejskiej, gdzie suby zatrudnienia, stanowic rne modele prawno-organizacyjne, zawsze jednak pozostaj strukturami w znacznym stopniu scentralizowanymi. Na szczeblu UE funkcjonuje tzw. Strategiczna Grupa Wysokiego Szczebla, ktr stanowi Szefowie PZS powsta wic problem, kto w Polsce i na jakich zasadach jest Szefem PSZ? Kto powinien reprezentowa polskie suby zatrudnienia w pracach Grupy Strategicznej i innych wsplnych dziaaniach? Z tego te wzgldu ustawodawca zdecydowa na wyznaczenie ministrowi waciwemu do spraw pracy roli koordynatora publicznych sub zatrudnienia, wskazujc jednoczenie charakter tej roli.
3) realizowanie zada z zakresu koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, w zakresie wiadcze dla bezrobotnych, w szczeglnoci penienie funkcji instytucji cznikowej;

To zadanie zostanie omwione szerzej w rozdziale 5, dotyczcym koordynacji systemw.

4) zapewnianie jednolitoci stosowania prawa, w szczeglnoci przez: a) udzielanie wyjanie dotyczcych stosowania przepisw ustawy, b) ustalanie standardw realizacji usug rynku pracy wiadczonych przez publiczne suby zatrudnienia;

O wysokiej jakoci usug organw administracji, do jakich zaliczaj si jednostki PSZ wiadczy w znacznej mierze trafno podejmowanych przez nie decyzji i prawidowo stosowania przewidzianych prawem dziaa. Aby zapewni jednolite we wszystkich jednostkach prawidowe stosowanie prawa minister waciwy do spraw pracy zobowizany zosta do udzielania wyjanie dotyczcych stosowania przepisw ustawy, take do ustalenia standardw realizacji usug rynku pracy wiadczonych przez publiczne suby zatrudnienia. Standardy opisuj procesy, w ramach ktrych przebiega realizacja poszczeglnych usug, ich szczegow struktur, niezbdne dokumenty tworzone w ramach tych procesw oraz sposb badania jakoci danej usugi.
5) sporzdzanie rocznych sprawozda z realizacji Krajowego Planu Dziaa;

Patrz komentarz do art. 3

6) planowanie i wykonywanie dziaa wynikajcych z programw sektorowych, regionalnych i inicjatyw wsplnotowych, o ktrych mowa w odrbnych przepisach, wspfinansowanych z Europejskiego Funduszu Spoecznego;

Poprzez odrbne przepisy naley rozumie ustaw z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz.U. Nr 116 z 2004 r., poz. 1206), okrelajc tryb tworzenia i realizacji Narodowego Planu Rozwoju dokumentu bdcego podstaw programowania funduszy strukturalnych. Zgodnie z zapisami art. 17 i 18 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 tej ustawy, biorc pod uwag zapisy Narodowego Planu Rozwoju 20042006, przyjtego przez Rad Ministrw w styczniu 2004 roku, minister waciwy do spraw pracy mia obowizek przygotowania Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwj Zasobw Ludzkich i Uzupenienia Programu oraz Programu Inicjatywy Wsplnotowej EQUAL i Uzupenienia Programu. Oba te programy wspfinansowane s z Europejskiego Funduszu Spoecznego.
13

Zapisy ustawy dotycz rwnie przyszoci okresu programowania funduszy strukturalnych 20072013. To, jakie programy operacyjne bdzie przygotowywa minister zalene bdzie od decyzji Rady Ministrw zawartej w Narodowym Planie Rozwoju 20072013.
7) denie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobw ludzkich, w szczeglnoci przez: a) prowadzenie bada i analiz rynku pracy, b) ustalanie klasyfikacji zawodw i specjalnoci na potrzeby rynku pracy, c) koordynowanie opracowywania standardw kwalifikacji zawodowych dla zawodw wystpujcych w klasyfikacji zawodw i specjalnoci oraz prowadzenie baz danych o standardach kwalifikacji, d) koordynowanie opracowywania i rekomendowanie moduowych programw szkole zawodowych dla bezrobotnych i poszukujcych pracy, a take prowadzenie baz danych tych programw;

To nowe zadanie w katalogu zada ministra, aczkolwiek jego elementy wystpoway w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Zobowizanie ministra do realizacji zada na rzecz uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobw ludzkich to efekt wczania do polskiego systemu prawnego zaoe Europejskiej Strategii Zatrudnienia, w ktrej stay rozwj zasobw ludzkich jest jednym z istotniejszych elementw. Prowadzenie bada i analiz rynku pracy suy trafnemu prognozowaniu zapotrzebowania na prac, a tym samym dostosowywaniu ksztacenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy. Suy ponadto trafnemu programowaniu wsparcia udzielanego w ramach usug i instrumentw przez urzdy pracy, a take przez instytucje rynku pracy w ramach programw wspfinansowanych z funduszy strukturalnych. Klasyfikacja zawodw i specjalnoci to narzdzie uatwiajce porzdkowanie informacji o rynku pracy, midzy innymi w celu profesjonalizacji usug porednictwa pracy, poradnictwa i informacji zawodowej oraz prognozowania popytu na prac. Standardy kwalifikacji zawodowych to narzdzie wci jeszcze nowe na polskim rynku pracy. Pokazuj one, jakimi wiadomociami, umiejtnociami i cechami psychofizycznymi powinien legitymowa si pracownik wykonujcy okrelony zawd, przy czym dodatkowo rnicuj te wskazania w zalenoci od szczebla w hierarchii zawodowej oraz konkretnego miejsca wykonywania pracy. Opracowanie standardu wymaga przeprowadzenia szerokich bada wrd osb wykonujcych dany zawd w rnych moliwych warunkach i miejscach. W ramach projektu Phare 1998 Analiza potrzeb szkoleniowych opracowana zostaa metodologia opracowywania standardw, zweryfikowana nastpnie w ramach projektu Phare 2000 Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego. Metodologia ta jest zalecana przez Ministerstwo Gospodarki i Pracy w pracach nad tworzeniem kolejnych standardw. W ramach projektu Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego utworzona zostaa ponadto baza danych standardw kwalifikacji zawodowych, dostpna pod adresem www.kssz.praca.gov.pl zawierajca 48 standardw. Moduowe programy szkole zawodowych, upowszechnione zostay w Polsce w ramach Projektu Promocji Zatrudnienia i Rozwoju Sub Zatrudnienia, wspfinansowanego z poyczki Banku wiatowego (TOR#9), a nastpnie w ramach projektu Phare 2000 Krajowy System Ksztacenia Ustawicznego. W ramach tego ostatniego projektu powstaa take krajowa baza programw (adres jak wyej), zawierajca ponad 100 programw. Moduowe programy szkolenia zawodowego stwarzaj szans na bardziej efektywne i dopasowane do potrzeb uczestnikw szkolenia dziki strukturze szkolenia. Programy podzielone s na czstki odnoszce si do konkretnych zada zawodowych, koczce si egzaminem i potwierdzeniem opanowania okrelonych umiejtnoci, dziki czemu uczestnik nie musi odbywa penego programu kursu, a jedynie bra udzia w zajciach odnoszcych si do zada wymaganych do opanowania.
14

8) wprowadzanie i rozwijanie w publicznych subach zatrudnienia systemw informatycznych zapewniajcych spjny system obsugi rynku pracy przez ustalenie zasad i procedur homologacji systemw informatycznych stosowanych w tych subach.

To zadanie omwione zostanie niej, cznie z ust. 2

2. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, standardy wymaga homologacyjnych i tryb homologacji systemw informatycznych stosowanych w urzdach pracy przez wskazanie rodzajw oprogramowania objtych procedurami homologacji, zakresu wymaga homologacyjnych, sposobu ogaszania wymaga, warunkw zgaszania oprogramowania do homologacji, przebiegu procedury homologacji, majc na uwadze jednorodno zakresu i rodzaju danych, ktra umoliwia ich scalanie w zbir centralny.

Homologacja umoliwia administracji publicznej budow nowego systemu informatycznego bez angaowania szczeglnych rodkw inwestycyjnych. W praktyce jak wynika to m.in. z dowiadcze stosowania homologacji w SI POMOST, funkcjonujcego w jednostkach pomocy spoecznej jest motorem rozwoju i ulepszania oprogramowania. Ministerstwo Gospodarki i Pracy postulowao zapisy o homologacji systemw informatycznych w administracji publicznej w ustawach dotyczcych obszarw, w ktrych bdzie funkcjonowa SI SYRIUSZ (nie powiodo si to jedynie w ustawie o zatrudnieniu socjalnym). Podkrelenia wymaga wyrane odejcie od prby wprowadzenia jednego systemu informatycznego w urzdach pracy na rzecz zapewnienia spjnoci systemu obsugi rynku pracy. Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy w sprawie homologacji systemw informatycznych stosowanych w urzdach pracy podpisane zostao w dniu 30 sierpnia 2004 r. (Dz.U. Nr. 204, poz. 2085). Kluczowym dla procesu homologacji jest pojcie wymaga homologacyjnych. Wymagania homologacyjne (w tym przede wszystkim opis struktury i dziaania systemu informatycznego) ogaszane s przez ministra. Zainteresowani producenci mog zgasza swoje oprogramowanie, suce wspomaganiu realizacji zada na rzecz rynku pracy, okrelonych w ustawie i stosowane w urzdach pracy, do homologacji na swj wniosek. Procedura homologacyjna realizowana jest w formie przegldu dokumentacji systemu informatycznego i nastpnie testu homologacyjnego. Producent uzyskuje wiadectwo homologacji systemu informatycznego, jeeli podczas procedury homologacji zostanie stwierdzone, e system spenia wymagania.
Art. 5.1. 2. 3. Minister waciwy do spraw pracy peni funkcj koordynatora publicznych sub za-trudnienia przy pomocy Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia. Minister waciwy do spraw pracy zadania w zakresie udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES realizuje za porednictwem krajowego koordynatora EURES, dziaajcego w ramach urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze zarzdzenia, szczegowe zasady funkcjonowania Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia, w tym zasady wynagradzania pracownikw Biura.

Dla umoliwienia ministrowi realizacji funkcji koordynatora publicznych sub zatrudnienia, o czym szerzej bya mowa wyej, zdecydowano o koniecznoci powoania Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia. Zapisy ust. 3 przesdzaj o usytuowaniu Biura poza struktur urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy, w przeciwiestwie do zada zwizanych z udziaem publicznych sub zatrudnienia w sieci Europejskich Sub Zatrudnienia EURES. W tym drugim przypadku w ust. 2 wyranie wskazano wol ustawodawcy, by zadania te pozostay obszarze urzdu obsugujcego ministra. Europejskie Suby Zatrudnienia szerzej scharakteryzowane zostan w rozdziale dotyczcym usug rynku pracy. W chwili pisania niniejszego komentarza (20 grudnia 2004 r.) nie wydano rozporzdzenia, o ktrym mowa w ust. 3.
15

ROZDZIA II. USUGI RYNKU PRACY

Uwagi oglne Wprowadzenie poj usug i instrumentw rynku pracy oraz zdefiniowanie segmentw rynku pracy, do ktrych s one adresowane, to najistotniejsza zmiana, obok regulacji dotyczcych instytucji rynku pracy, wprowadzona omawian ustaw. wiadomo, e urzdy pracy, jako organy administracji publicznej, wiadcz usugi, bya obecna w myleniu kadry PSZ w Polsce od kilku lat, wci jednak dominowao podejcie typowo administracyjne (realizacja przepisw ustawy) a nie usugowe (wiadczenie usug zgodnie z przepisami ustawy). Punktem wyjcia nie by wic (lub by w niewystarczajcym stopniu) klient i jego potrzeby oraz moliwoci ich zaspokojenia. Obecne przepisy wrcz nakazuj stosowanie podejcia ukierunkowanego na potrzeby i zadowolenie klientw. Ustawodawca dokona podziau dziaa na usugi podstawowe i na instrumenty wspierajce realizacj usug podstawowych. Zastosowanie przymiotnika podstawowe w odniesieniu do niej wymienionego katalogu wskazuje na intencje traktowania instrumentw rwnie jako usug, ale o charakterze uzupeniajcym i w takim ujciu zostan one zaprezentowane (w kolejnym rozdziale). Jeli wnikliwie przeanalizowa zapisy kolejnych artykuw ustawy, to wyoni si nastpujcy obraz: urzd pracy dysponuje pakietem narzdzi, ktre dowolnie indywidualnie zestawiane (w ramach okrelonych regu) powinny doprowadzi do aktywizacji zawodowej poszczeglnych klientw urzdu. Rol pracownikw urzdu, poczynajc od stanowiska rejestracji, jest zidentyfikowanie moliwoci, oczekiwa, potrzeb klienta i zaoferowanie takiej pomocy, ktra w kontekcie potrzeb lokalnego rynku pracy ma szanse okaza si najskuteczniejsza. Kada usuga i kady instrument ma swoja specyfik, jednak wszystkie maj jeden cel doprowadzenie bezrobotnego do staego zatrudnienia. Jeli cel ten jest moliwy do osignicia wycznie dziki usudze porednictwa pracy lub tylko informacji o ofertach pracy (dostpnej np. w oglnodostpnym kiosku), to nie ma potrzeby traci czasu i pienidzy na organizowanie szerszego wsparcia. Jeli jednak bezrobotny ma problem z okreleniem swoich oczekiwa czy moliwoci potrzebne jest dodatkowe wsparcie w postaci usugi poradnictwa zawodowego. Jeli problem dotyczy braku umiejtnoci poruszania si po rynku pracy przydatne moe by uruchomienie usugi pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, albo rwnie usugi poradnictwa zawodowego (zaley od skali i charakteru problemu). W przypadku gdy mamy do czynienia z grupami szczeglnego ryzyka na rynku pracy, odnotowujcymi szczeglnie due problemy w odnajdywaniu swej pozycji na rynku pracy mamy do dyspozycji bogaty zestaw instrumentw specyficznych, ktrymi mona wspiera dziaania porednictwa pracy. Ponisze zestawienie pokazuje na oglny podzia narzdzi w stosunku do grup (kategorii) klientw (bardziej szczegowe zestawienie, odnoszce si do instrumentw rynku pracy, odnajd Pastwo w kolejnym rozdziale).

16

Kategoria ustawowa USUGI RYNKU PRACY

Odbiorcy Wszyscy bezrobotni i poszukujcy pracy porednictwo; pozostae zgodnie z rozpoznaniem potrzeb Wszyscy bezrobotni i poszukujcy pracy zgodnie z rozpoznaniem i udokumentowaniem potrzeb Wskazane grupy bezrobotnych i poszukujcych pracy uznane przez ustawodawc za najbardziej potrzebujce (ale wewntrz tych grup osoby zgodnie z rozpoznanymi w urzdzie potrzebami)

Inicjatywa Bezrobotny, i poszukujcy pracy i urzd

Roszczenie Nie

INSTRUMENTY WSPIERAJACE

Urzd

INSTRUMENTY WSPIERAJCE

Urzd i klient

Nie, z wyjtkiem dodatku aktywizacyjnego i stypendium w okrelonych sytuacjach Nie, z wyjtkiem stypendium w okrelonych przypadkach

Usugi rynku pracy Art. 35.1. Podstawowymi usugami rynku pracy s: 1) porednictwo pracy; 2) usugi EURES; 3) poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa; 4) pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy; 5) organizacja szkole. Usugi rynku pracy wykonywane na podstawie przepisw ustawy przez publiczne suby zatrudnienia oraz agencje zatrudnienia s realizowane zgodnie ze standardami usug rynku pracy. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, standardy usug rynku pracy realizowanych przez publiczne suby zatrudnienia oraz agencje zatrudnienia, a take terminy dostosowania tych sub i agencji do wymaganych standardw, uwzgldniajc zakres usug, miejsce i sposb ich realizacji oraz konieczno zapewnienia respektowania praw osb korzystajcych z usug. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki prowadzenia przez publiczne suby zatrudnienia usug porednictwa pracy, poradnictwa zawodowego i organizowania szkole oraz pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy, majc na uwadze ujednolicenie procedur usug rynku pracy realizowanych przez publiczne suby zatrudnienia oraz konieczno zapewnienia zgodnoci udzielania pomocy publicznej dla przedsibiorcw z warunkami jej dopuszczalnoci.

2. 3.

4.

W katalogu usug podstawowych umieszczono dziaania dotychczas dobrze znane i wykonywane od pocztku istnienia publicznych sub zatrudnienia w Polsce porednictwo pracy, poradnictwo zawodowe i informacj zawodow oraz organizacj szkole. Wystpuj ponadto w tym katalogu dwa nowe pojcia usugi EURES i pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Obie te usugi zostay szerzej przedstawione w dalszych artykuach ustawy i tam te zawarty zostanie komentarz. Wyliczenie w ustawie usug ma na celu ich precyzyjne zdefiniowanie i wskazanie specyfiki kadej z nich, jednake winny by one traktowane jako elementy jednego systemu wsparcia osoby
17

bezrobotnej w jej drodze na rynek pracy. Kadorazowo zastosowanie konkretnej usugi (pakietu usug) powinno zosta poprzedzone diagnoz moliwoci i potrzeb bezrobotnego i poszukujcego pracy. Niewtpliwie najpowszechniejszy charakter ma usuga porednictwa pracy, od pocztku istnienia publicznych sub zatrudnienia bdca podstawow ich funkcj. Zastosowanie usugi poradnictwa zawodowego lub pomocy w aktywnym poszukiwaniu pracy bd organizacja szkole staj si celowe jedynie w sytuacji, gdy nie jest moliwe udzielenie klientowi pomocy jedynie w drodze porednictwa pracy (np. klient ma problemy z okreleniem swoich moliwoci lub oczekiwa; klient nie zna regu poruszania si po rynku pracy; klient nie ma umiejtnoci niezbdnych na lokalnym rynku pracy). Usuga EURES jest usug porednictwa pracy w odniesieniu do klientw zainteresowanych podjciem pracy za granic. Do dnia 20 grudnia nie minister nie wyda rozporzdze, o ktrych mowa w ust. 3 i 4.
Art. 36.1. Porednictwo pracy polega w szczeglnoci na: 1) udzielaniu pomocy bezrobotnym i poszukujcym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych; 2) pozyskiwaniu ofert pracy; 3) udzielaniu pracodawcom informacji o kandydatach do pracy, w zwizku ze zgoszon ofert pracy; 4) informowaniu bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy; 5) inicjowaniu i organizowaniu kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami; 6) wspdziaaniu powiatowych urzdw pracy w zakresie wymiany informacji o moliwociach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich dziaania; 7) informowaniu bezrobotnych o przysugujcych im prawach i obowizkach. Nie stanowi porednictwa pracy: 1) kierowanie za granic do pracodawcw zagranicznych wasnych pracownikw, jeeli wynika to z umw midzynarodowych, ktrych stron jest Rzeczpospolita Polska; 2) kierowanie za granic do zatrudnienia polegajcego na czasowym przyjciu do rodziny w zamian za okrelone wiadczenia w celu doskonalenia umiejtnoci jzykowych lub zawodowych na okres do 2 lat; przepisy art. 19 ust. 7 i art. 85 ust. 2 stosuje si odpowiednio. Porednictwo pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub porednictwo do pracy za granic prowadz powiatowe i wojewdzkie urzdy pracy, agencje porednictwa pracy i Ochotnicze Hufce Pracy. Porednictwo pracy dla bezrobotnych i poszukujcych pracy realizowane przez powiatowe i wojewdzkie urzdy pracy jest prowadzone nieodpatnie, zgodnie z zasadami: 1) dostpnoci usug porednictwa pracy dla poszukujcych pracy oraz dla pracodawcw; 2) dobrowolnoci oznaczajcej wolne od przymusu korzystanie z usug porednictwa pracy przez poszukujcych pracy; 3) rwnoci oznaczajcej obowizek udzielania wszystkim poszukujcym pracy pomocy w znalezieniu zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej bez wzgldu na pe, wiek, niepeno-sprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow; 4) jawnoci oznaczajcej, e kade wolne miejsce pracy zgoszone do urzdu pracy jest podawane do wiadomoci bezrobotnym i poszukujcym pracy. Pracodawcy s obowizani na bieco informowa powiatowe urzdy pracy waciwe ze wzgldu na siedzib pracodawcy o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego. Informujc o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach przygotowania zawodowego, pracodawcy nie mog formuowa wymaga dyskryminujcych kandydatw ze wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub ze wzgldu na przynaleno zwizkow. Pracodawca przed zatrudnieniem osoby lub powierzeniem jej innej pracy zarobkowej jest obowizany uzyska od niej pisemne owiadczenie o pozostawaniu lub nie pozo-

2.

3. 4.

5.

6.

18

7. 8.

stawaniu w rejestrze bezrobotnych i poszukujcych pracy, a osoba podejmujca prac jest obowizana zoy takie owiadczenie. Pracodawca jest obowizany zawiadomi w formie pisemnej, w okresie do 5 dni, waciwy powiatowy urzd pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako bezrobotna lub o powierzeniu jej innej pracy zarobkowej. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, klasyfikacj zawodw i specjalnoci na potrzeby rynku pracy oraz zakres jej stosowania, uwzgldniajc zawody i specjalnoci wystpujce na rynku pracy oraz potrzeby porednictwa i poradnictwa zawodowego.

Definicja porednictwa pracy zostaa w zapisach niniejszej ustawy znacznie poszerzona w stosunku do zapisw ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Podstawowym elementem tej definicji pozostao udzielanie pomocy bezrobotnym i poszukujcym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia. Rwnie wany element to udzielanie pracodawcom pomocy w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych. W tym zapisie warto zwrci uwag na zmian w stosunku do zapisw dotychczasowych z odpowiednich pracownikw na pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych. W ten sposb zwrcono uwag na kluczow z punktu widzenia sub zatrudnienia cech pracownika odpowiedniego to jego kwalifikacje niezbdne z punktu widzenia potrzeb firmy maj sta w centrum zainteresowania porednictwa, a nie inne cechy, tak jak np. pe lub wiek. Pozyskiwanie ofert pracy, utrzymywanie szerokich i wielokierunkowych kontaktw z pracodawcami nie byo dotychczas regulowane ustawowo. Ustawodawca chcia w ten sposb zaktywizowa dziaania tych urzdw pracy, ktre w swej dotychczasowej praktyce stosoway bierne podejcie do realizacji porednictwa pracy, nie podejmujc aktywnych kontaktw z pracodawcami. Zwrci wic uwag na konieczno pozyskiwania ofert pracy, akcentujc tym samym potrzeb nawizywania kontaktw w celu uzyskania ofert pracy, w przeciwiestwie do sytuacji, w ktrej urzd biernie oczekuje na zgoszenie oferty. Daje to szanse na zwikszenie liczby ofert pozostajcych w dyspozycji urzdw. Praktyka wskazuje bowiem, i zaledwie 1520% wolnych miejsc pracy trafia do urzdw, pozostae obsadzane s z ich pominiciem. Obowizek udzielania informacji pracodawcom o kandydatach do pracy w zwizku ze zgoszon ofert pracy to konieczno dokonania wyboru z bazy zarejestrowanych osb tych, ktre najpeniej speniaj kryteria okrelone przez pracodawc i przedstawienie ich pracodawcy w celu uatwienia wyboru najlepszego z nich. Nie oznacza to koniecznoci zrezygnowania z wypracowanej metody porednictwa otwartego (gdy pena oferta, wraz z danymi adresowymi pracodawcy, trafia do wiadomoci publicznej i kandydaci sami zgaszaj si do pracodawcy), ale dotyczy to jedynie tych sytuacji, gdy pracodawca sam zdecyduje o wyborze takiej metody dziaania. Informowanie bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy ma na celu uwiadamianie odbiorcom usug urzdu uwarunkowa lokalnych w celu waciwego ksztatowania ich zachowa. W przypadku bezrobotnych moe to oznacza na przykad konieczno podjcia przekwalifikowania, w przypadku pracodawcw konieczno komunikowania urzdowi zamiaru zatrudnienia osb o okrelonych kwalifikacjach z wyprzedzeniem tak, aby pozostawi czas na skierowanie bezrobotnych na okrelone kursy. Ustawodawca nie okreli sposobu realizacji tej funkcji, pozostawiajc to do decyzji urzdu w zalenoci od potrzeb i moliwoci odbiorcw. Inicjowanie i organizowanie kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami moe przybiera rne formy od wydania skierowania na zgoszone miejsce pracy po organizacj targw i gied pracy. Naley jednak podkreli, e ten katalog dziaa w obszarze realizacji usugi porednictwa pracy nie moe by traktowany jako zamknity. Ustawodawca zwrci jedynie uwag na elementy kluczowe. Istotnym uszczegowieniem tej definicji bdzie standard usugi porednictwa. Kolejny element omawianej definicji zwraca uwag na konieczno wspdziaania poszczeglnych jednostek PSZ przy realizacji usugi porednictwa pracy, a tym samym na potrzeb trakto19

wania jej w oderwaniu od administracyjnych granic dziaania powiatowego urzdu pracy. Stwarza to ma moliwo wspierania przestrzennej mobilnoci bezrobotnych. Informowanie bezrobotnych o przysugujcych im prawach i obowizkach to cz usugi porednictwa pracy, ale rwnie w tym przypadku nie naley traktowa tego zapisu jako wskazujcego na wyczny obowizek osb odpowiedzialnych za porednictwo pracy. Naley przyj, e intencj ustawodawcy byo zwrcenie uwagi na konieczno staego uwiadamiania bezrobotnych i poszukujcych pracy ich praw i obowizkw. Ze wzgldu na zamknit list instytucji, ktre maj prawo prowadzi porednictwo pracy (ust. 3) w ust. 2 wymieniono dziaania, ktre nosz znamiona porednictwa, ale w rozumieniu ustawy nim nie s. Dotyczy to dwch sytuacji. Pierwsza gdy pracodawca w ramach umowy midzynarodowej kieruje do pracy za granica swych wasnych pracownikw. Druga gdy ma miejsce kierowanie do pracy w tzw. systemie au pair. Cztery podstawowe zasady realizacji usugi porednictwa pracy obowizyway na gruncie poprzedniej ustawy i z tego wzgldu nie wymagaj szczegowego objanienia, tym bardziej e zapisy ustawy s jednoznaczne i czytelne. Jednake dwie kwestie warte s podkrelenia. Po pierwsze zasada dobrowolnoci nie pozostaje w sprzecznoci z moliwoci zastosowania sankcji w przypadku niezastosowania si bezrobotnych do przepisw ustawy. Dobrowolno oznacza bowiem prawo do decyzji o skorzystaniu z usugi porednictwa, sankcje natomiast dotycz korzystania z innych dziaa urzdu zabezpieczenia spoecznego. Osoba decydujca si na korzystanie z zasiku przyjmuje warunki jego otrzymywania, wrd ktrych znajduje si obowizek przyjmowania odpowiednich ofert zatrudnienia. Z kolei zasada jawnoci nie pozostaje w sprzecznoci z moliwoci stosowania tzw. zamknitego porednictwa pracy, w ktrym do publicznej wiadomoci przedstawiana jest informacja o wolnym miejscu pracy bez podania danych adresowych pracodawcy. W ustawie podtrzymano kontrowersyjny od lat zapis o obowizku zgaszania wolnych miejsc pracy lub miejsc przygotowania zawodowego do urzdw pracy. Kontrowersyjno zapisu polega na braku sankcji za jego nie przestrzeganie, i w konsekwencji nie przestrzegania go przez wikszo pracodawcw. Zdaniem ustawodawcy jednake brak takiego zapisu skutkowaby jeszcze mniejsz liczb ofert pracy zgaszanych do urzdw. Dalsze dwa ustpy obowizyway w dotychczas obowizujcej ustawie. Intencje ustawodawcy oddane zostay w sposb czytelny, nie wymagajcy komentarza. Warto jedynie wskaza w tym miejscu, e w przypadku powierzenia pracy osobie bezrobotnej bez poinformowania o tym urzdu pracy, pracodawcy grozi grzywna nie nisza ni 3000 z.
Art. 37.1. Usugi EURES s realizowane na terenie pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, i polegaj w szczeglnoci na: 1) udzielaniu bezrobotnym i poszukujcym pracy pomocy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia zgodnie z prawem swobodnego przepywu pracownikw w Unii Europejskiej; 2) udzielaniu pracodawcom pomocy w pozyskaniu pracownikw o poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych; 3) inicjowaniu i organizowaniu kontaktw bezrobotnych i poszukujcych pracy z pracodawcami; 4) informowaniu o sytuacji na rynkach pracy, z uwzgldnieniem wystpujcych tam zawodw deficytowych i nadwykowych; 5) przeciwdziaaniu i zwalczaniu pojawiajcych si przeszkd w mobilnoci w dziedzinie zatrudnienia; 6) informowaniu pracownikw publicznych sub zatrudnienia oraz zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw o usugach EURES; 7) inicjowaniu projektw o zasigu midzynarodowym i zarzdzaniu nimi.

20

2.

Rada Ministrw okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowy sposb realizacji przez organy zatrudnienia zada wynikajcych z udziau publicznych sub zatrudnienia w sieci EURES, w tym zwizanych z: 1) planowaniem krajowej dziaalnoci sieci EURES; 2) procedurami, trybem i warunkami finansowania z Funduszu Pracy kosztw poniesionych na realizacj dziaalnoci krajowej, okrelonych w odrbnych procedurach finansowych pastw Unii Europejskiej; 3) okreleniem sposobu wyznaczania i szkolenia krajowego koordynatora EURES, kierownikw liniowych EURES, doradcw EURES i asystentw EURES oraz zakresem, formami, warunkami i trybem wsppracy midzy nimi; 4) przekazywaniem informacji midzy publicznymi subami zatrudnienia a publicznymi subami zatrudnienia pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, oraz trybem i zakresem tego przekazywania; 5) procedur wymiany ofert pracy midzy publicznymi subami zatrudnienia a publicznymi subami zatrudnienia pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b; 6) wspprac transgraniczn w ramach sieci EURES oraz jej zakresem, trybem, warunkami i formami; 7) monitorowaniem i ocen krajowej dziaalnoci sieci EURES uwzgldniajc procedury i standardy obowizujce pastwa czonkowskie Unii Europejskiej.

EURES to akronim Europejskich Sub Zatrudnienia. EURES stanowi sie wsppracy PSZ krajw Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, ukierunkowan przede wszystkim na zaspokajanie potrzeb pracodawcw w zakresie okrelonych kwalifikacji, na wspieranie mobilnoci geograficznej pracownikw, a w efekcie na wzmacnianie jednego z fundamentalnych praw UE prawa swobodnego przepywu pracownikw. Sie EURES skada si z PSZ poszczeglnych krajw i wyznaczonych w ramach ich struktur krajowych koordynatorw EURES oraz doradcw EURES usytuowanych z reguy na szczeblu porednim struktury PSZ. Status doradcy EURES wymaga potwierdzenia przez Komisj Europejsk. Dziaania doradcw EURES wspierane s przez asystentw EURES usytuowanych na szczeblu lokalnym PSZ. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 39 usugi EURES to usugi rynku pracy realizowane przez publiczne suby zatrudnienia oraz zwizki zawodowe i organizacje pracodawcw, obejmujce w szczeglnoci porednictwo pracy wraz z doradztwem z zakresu mobilnoci na rynku pracy Rzeczypospolitej Polskiej oraz pastw Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W przypadku Polski, jak ju zwrcono uwag wyej (art. 5 ust. 2), krajowy koordynator EURES dziaa w ramach urzdu obsugujcego ministra waciwego do spraw pracy. Doradcy EURES dziaaj w wojewdzkich urzdach pracy, a ich dziaalno wspierana jest przez asystentw EURES usytuowanych w wojewdzkich i powiatowych urzdach pracy. Dodatkowo struktury te wspierane s przez kierownikw liniowych EURES, czyli przeoonych doradcw EURES. Komisja Europejska zaakceptowaa i potwierdzia status 14 doradcw EURES (stan na 15 listopada 2004 r.), co oznacza, e w dwch wojewdzkich urzdach pracy zadania realizuj wycznie asystenci EURES. Zadania EURES w znacznej mierze pokrywaj si z typowymi zadaniami porednictwa pracy. Mona wrcz stwierdzi, e EURES realizuje zadania midzynarodowego porednictwa pracy. Katalog zada EURES okrelony w art. 37 w duej mierze jest analogiczny do katalogu z art. 36 i z tego wzgldu w tym miejscu zatrzymamy si jedynie na zapisach nowych. Wana rola EURES to przeciwdziaanie i zwalczanie pojawiajcych si przeszkd w mobilnoci w dziedzinie zatrudnienia. Mog one dotyczy wystpowania tendencji dyskryminujcych nie-Polakw w okrelonych ofertach czy wrcz na lokalnych rynkach pracy, mog dotyczy formuowania przez pracodawcw nieuzasadnionych wymaga, ktrych nie-Polak nie speni, mog dotyczy obaw mieszkacw Polski przed podejmowaniem pracy na terenie innego kraju UE. Zadaniem
21

pracownikw sieci EURES i pozostaych pracownikw PSZ jest prowadzenie aktywnych dziaa informacyjno-promocyjnych sucych przeamywaniu tych i podobnych barier. Ze wzgldu na nieliczna grup pracownikw bezporednio zaangaowanych w dziaania EURES niezbdne jest zachowanie troski o pen informacj o idei i roli sieci EURES wrd pozostaych pracownikw PSZ w celu penego wykorzystania potencjau sieci. Niezwykle wan spraw jest te docieranie z informacj o usugach EURES do zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw i t drog upowszechnianie wiedzy o moliwoci skorzystania z profesjonalnego i bezpatnego midzynarodowego porednictwa pracy. Udzia zwizkw zawodowych i organizacji pracodawcw w realizacji usug EURES, o ktrym mowa w art. 2 ust. 1 pkt 39, wie si z tworzeniem partnerstw na rzecz wsppracy transgranicznej. Szerzej mowa o tym bdzie w rozporzdzeniu o ktrym mowa w ust. 2. Komisja Europejska dofinansowuje cz kosztw realizacji zada EURES w formie grantw na projekty. Projekty te dotyczy mog realizacji midzynarodowej rekrutacji pracownikw na potrzeby krajowego lub zagranicznego pracodawcy, mog dotyczy organizacji targw pracy na potrzeby pracodawcw z jednego z krajw UE, czy te inicjowania wsppracy transgranicznej. Do dnia 20 grudnia Rada Ministrw nie wydaa rozporzdzenia, o ktrym mowa w ust. 2.
Art. 38.1. Poradnictwo zawodowe polega na udzielaniu bezrobotnym i poszukujcym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia oraz pracodawcom w doborze kandydatw do pracy na stanowiska wymagajce szczeglnych predyspozycji psychofizycznych, w szczeglnoci na: 1) udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz moliwociach szkolenia i ksztacenia; 2) udzielaniu porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod uatwiajcych wybr zawodu, zmian kwalifikacji, podjcie lub zmian zatrudnienia, w tym badaniu zainteresowa i uzdolnie zawodowych; 3) kierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umoliwiajce wydawanie opinii o przydatnoci zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia; 4) inicjowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla bezrobotnych i poszukujcych pracy; 5) udzielaniu informacji i doradztwie pracodawcom w zakresie doboru kandydatw do pracy na stanowiska wymagajce szczeglnych predyspozycji psychofizycznych. Poradnictwo zawodowe prowadzone przez powiatowe urzdy pracy oraz centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy jest realizowane zgodnie z zasadami: 1) dostpnoci usug poradnictwa zawodowego dla bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz dla pracodawcw; 2) dobrowolnoci korzystania z usug poradnictwa zawodowego; 3) rwnoci w korzystaniu z usug poradnictwa zawodowego, bez wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow; 4) swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia; 5) bezpatnoci usug poradnictwa zawodowego; 6) poufnoci i ochrony danych osobowych bezrobotnych i poszukujcych pracy korzystajcych z usug poradnictwa zawodowego. Poradnictwo zawodowe jest wiadczone w formie porad indywidualnych i grupowych. Porady indywidualne mog by poprzedzone specjalistycznymi badaniami lekarskimi i psychologicznymi. Koszty bada s finansowane z Funduszu Pracy. Przeprowadzenie bada, o ktrych mowa w ust. 4, moe nastpi wycznie za zgod bezrobotnego lub poszukujcego pracy.

2.

3. 4. 5.

Usuga poradnictwa to kolejna podstawowa usuga rynku pracy, obecna w dziaaniach PSZ od pocztku ich dziaalnoci. Ustawa nadaa jej szersz definicj od dotychczas obowizujcej, precyzujc formy jej realizacji. Trzeba zwrci uwag na to, e w art. 35, wprowadzajcym pojcie
22

podstawowych usug rynku pracy w ust 1 w punkcie 3 cznie wymieniono poradnictwo zawodowe i informacj zawodow, za w niniejszym artykule ograniczono si do szczegowego zdefiniowania poradnictwa zawodowego. Jednake art. 38 ust. 1 pkt 1 wyranie wskazuje na czne traktowanie obu usug. Inaczej mwic, z zapisw tych wynika, e informacja zawodowa jest traktowana jako integralny czon usugi poradnictwa zawodowego, cho zasuguje na wyeksponowanie ze wzgldu na specyficzny, odrbny proces jej tworzenia i upowszechniania. Wprowadzony katalog przejaww dziaania poradnictwa zawodowego rozpoczyna si wic od udzielania informacji o zawodach, rynku pracy oraz moliwociach szkolenia i ksztacenia. Nie sprecyzowanie odbiorcw tych informacji ma charakter wiadomy, albowiem odbiorcami mog by potencjalnie wszyscy czonkowie spoeczestwa dzieci dokonujcy wyboru zawodu, rodzice tych dzieci, nauczyciele i doradcy zawodowi w szkoach, wspierajcy proces podejmowania decyzji o wyborze kierunku dalszej nauki bd poszukiwania pracy, bezrobotni, inne osoby poszukujce pracy, osoby zagroone utrat pracy, pracodawcy, inne instytucje rynku pracy itp. Do specjalistw wiadczcych t usug naley dobr metod i zakresu treci udzielania informacji w zalenoci od potencjalnych odbiorcw. Udzielanie porad z wykorzystaniem standaryzowanych metod uatwiajcych wybr zawodu, zmian kwalifikacji, podjcie lub zmian zatrudnienia, w tym badanie zainteresowa i uzdolnie zawodowych to zadanie wyspecjalizowane, ktre moe by realizowane przez specjalnie w tym celu przygotowanych pracownikw i z tego wzgldu ustawa naoya specyficzne wymagania kwalifikacyjne w stosunku do osb wykonujcych te zadania doradcw zawodowych (patrz rozdzia powicony publicznym subom zatrudnienia i ich pracownikom). Odbiorcami tych dziaa s klienci urzdw pracy powiatowych oraz centrw informacji i planowania karier zawodowych wojewdzkich urzdw pracy patrz ust.2. Kierowanie na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie umoliwiajce wydanie opinii o przydatnoci zawodowej do pracy i zawodu albo kierunku szkolenia ma na celu uniknicia podejmowania przez osoby bezrobotne i poszukujce pracy wysikw w celu uzyskania zawodu i pracy, do ktrej osoba nie spenia okrelonych warunkw psychofizycznych. Badania takie mog by sugerowane przez doradc jako warunek wstpny dalszego procesu doradczego (ust. 4), przeprowadzenie ich wymaga jednak zgody bezrobotnego lub poszukujcego pracy. Koszty bada pokrywane s z Funduszu Pracy. W dalszej czci definicji wskazano na moliwo udzielania porad grupowych, a take na dziaania ukierunkowane na wspieranie pracodawcw w procesie doboru kandydatw do pracy, o ile wykonywanie danej pracy wie si ze szczeglnymi wymaganiami psychofizycznymi. W ust. 2 podtrzymano dotychczas obowizujce zasady wiadczenia usug poradnictwa zawodowego, przypominajc jednoczenie, e jest to zadanie powiatowych urzdw pracy oraz wojewdzkich urzdw pracy centrw informacji i planowania karier zawodowych.
Art. 39.1. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy polega na przygotowywaniu bezrobotnych i poszukujcych pracy do lepszego radzenia sobie w poszukiwaniu i podejmowaniu zatrudnienia, w szczeglnoci przez: 1) uczestnictwo w szkoleniu z zakresu umiejtnoci poszukiwania pracy; 2) uczestnictwo w zajciach aktywizacyjnych; 3) dostp do informacji i elektronicznych baz danych sucych uzyskaniu umiejtnoci poszukiwania pracy i samozatrudnienia. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, jest przeznaczona dla bezrobotnych i poszukujcych pracy. Z pomocy okrelonej w ust. 1 pkt 3 mog korzysta wszyscy zainteresowani. Pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy jest udzielana przez powiatowe urzdy pracy w ramach klubw pracy oraz przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy. 23

2. 3.

4.

5.

Koszty utworzenia klubu pracy i prowadzonych w nim dziaa s finansowane ze rodkw przeznaczonych na funkcjonowanie powiatowego urzdu pracy oraz ze rodkw Funduszu Pracy w zakresie wyposaenia klubu pracy oraz kosztw prowadzenia zaj przez osoby niebdce pracownikami powiatowego urzdu pracy. Starosta inicjuje i wspiera tworzenie klubw pracy przez instytucje lub organizacje, udzielajc im pomocy organizacyjnej i metodologicznej.

Art. 39 definiuje now usug, wprowadzon w art. 35 pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy. Intencj wprowadzenia tej usugi i katalogu jej przejaww byo uporzdkowanie pewnego nieadu pojciowego wok istniejcego w ramach ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaania bezrobociu w katalogu zada urzdw obowizku prowadzenia klubu pracy. Praktyka wskazywaa na rne rozumienie tego zadania. W efekcie pozyskiwane z urzdw dane o dziaaniach klubw pracy byy trudne do analizowania ze wzgldu na nie porwnywalno przyjmowanych definicji. Konsekwencj byy ponadto trudnoci interpretacyjne zwizane z uprawnieniami uczestnikw zaj w klubie pracy. Zgodnie z zapisami art. 39 wprowadzono rozrnienie trzech form wiadczenia omawianej usugi: Szkolenie z zakresu umiejtnoci poszukiwania pracy, o ktrym mowa w art. 39 ustawy jest trzy-tygodniowym szkoleniem w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 37 ustawy (w zwizku z art. 40 ust. 1 pkt 4), realizowanym zgodnie z rekomendowanym przez MGiP programem Klub pracy, i w zwizku z tym maj do niego zastosowanie wszystkie postanowienia ustawy dotyczce szkole dla bezrobotnych. Z uwagi na cel tego szkolenia i brak okrelenia w ustawie maksymalnego czasu tego szkolenia (art. 40 ust. 4 ) mona przyj, i szkolenie to powinno by krtkie, nie przekraczajce 3 tygodni. Zajcia aktywizacyjne s krtkimi, trwajcymi np. 23 dni, warsztatami powiconymi wybranym zagadnieniom zwizanym z umiejtnoci poszukiwania pracy, np. pisaniu CV, rozmowie z pracodawc itp. Postanowienia ustawy dotyczce szkole dla bezrobotnych nie maj do nich zastosowania. Z powyszego wynika, e kluby pracy s jednostkami organizacyjnymi, w ramach ktrych udzielana jest pomoc w aktywnym poszukiwaniu pracy i ktrych liderzy prowadz szkolenia i zajcia aktywizacyjne dla bezrobotnych i poszukujcych pracy. Dziaania te mog by take realizowane przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewdzkich urzdw pracy. Trzecia forma jak si wydaje nie wymaga komentarza. Wie si ona z tendencj do zwikszenia samodzielnoci bezrobotnych i poszukujcych pracy przy jednoczesnym zwikszaniu moliwoci jakie niesie ze sob nowoczesna technologia informacyjna. Generalnie koszty dziaania klubw pracy finansowane s ze rodkw urzdu pracy, istnieje jednake moliwo dofinansowania z Funduszu Pracy (w ramach przyznanych limitw na zadania fakultatywne) kosztw zakupu wyposaenia klubu oraz kosztw prowadzenia zaj przez osoby spoza urzdu (w ramach umowy zlecenia czy umowy o dzieo). Ze wzgldu na wysok efektywno dziaa zwizanych z udzielaniem pomocy w samodzielnym poszukiwaniu pracy poprzez kluby pracy prowadzone zarwno w urzdach pracy, jak w innych instytucjach rynku pracy, ustawa nakada na starost obowizek upowszechniania idei klubw pracy poprzez udzielanie wsparcia organizacyjnego i metodycznego.
Art. 40.1. Starosta inicjuje, organizuje i finansuje z Funduszu Pracy szkolenia bezrobotnych, osb pobierajcych rent szkoleniow i onierzy rezerwy w celu zwikszenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, podwyszenia kwalifikacji zawodowych lub zwikszenia aktywnoci zawodowej, w szczeglnoci w przypadku: 1) braku kwalifikacji zawodowych; 2) koniecznoci zmiany lub uzupenienia kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniej pracy;

24

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

3) utraty zdolnoci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie; 4) braku umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy. Starosta organizuje szkolenie bezrobotnych w szczeglnoci z wykorzystaniem umw szkoleniowych, zawieranych pomidzy starost, pracodawc i instytucj szkoleniow. W umowach tych s ustalane w szczeglnoci kwalifikacje wymagane przez pracodawc od kandydatw do pracy i kwalifikacje te powinny by uwzgldniane w programie szkolenia. Starosta kieruje bezrobotnego, osob pobierajc rent szkoleniow i onierza rezerwy na wskazane przez niego szkolenie, jeeli uprawdopodobni, e szkolenie to zapewni uzyskanie odpowiedniej pracy, koszt tego szkolenia nie przekroczy 200% przecitnego wynagrodzenia, a take jest speniony przynajmniej jeden z warunkw, o ktrych mowa w ust. 1. W przypadkach, o ktrych mowa w ust. 1: 1) w pkt 1 szkolenie moe trwa do 12 miesicy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 24 miesice; 2) w pkt 2 i 3 szkolenie moe trwa do 6 miesicy, a w sytuacjach uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie nie duej ni 12 miesicy. Skierowanie na szkolenie bezrobotnego, osoby pobierajcej rent szkoleniow i onierza rezerwy powinno by poprzedzone okreleniem przez doradc zawodowego powiatowego urzdu pracy predyspozycji do wykonywania zawodu, ktry uzyskaj w wyniku szkolenia; w uzasadnionych przypadkach szkolenie moe by poprzedzone skierowaniem na badania specjalistyczne finansowane z Funduszu Pracy. Przy kierowaniu na szkolenie obowizuje zasada rwnoci w korzystaniu ze szkole bez wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, pochodzenie etniczne, narodowo, orientacj seksualn, przekonania polityczne i wyznanie religijne lub przynaleno zwizkow. Minister waciwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw owiaty i wychowania, moe okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb opracowywania standardw kwalifikacji zawodowych i ich wykaz, uwzgldniajc potrzeby ksztacenia i szkolenia zawodowego. Minister waciwy do spraw pracy moe okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb opracowywania moduowych programw szkole zawodowych i ich wykaz, uwzgldniajc sposb ich wykorzystania na rynku pracy.

Szkolenie to, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 37, pozaszkolne zajcia edukacyjne majce na celu uzyskanie lub uzupenienie umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych oraz oglnych, w tym umiejtnoci poszukiwania zatrudnienia. Usuga szkolenia jest znana doskonale z dotychczasowych dziaa PSZ, jednak kilka elementw obecnej definicji wymaga podkrelenia. Po pierwsze wprowadzono nowego adresata tej usugi, obok bezrobotnych i onierzy rezerwy osoby pobierajce rent szkoleniow. W tym przypadku konieczne jest jednak, aby osoba taka dokonaa rejestracji jako osoba poszukujca pracy. Ze wzgldu na zapytania dotyczce rozbienoci midzy zapisami omawianego artykuu a art. 41 ust. 4, gdzie pominite zostay osoby pobierajce rent szkoleniow trzeba podkreli, e zgodnie z art. 40 ust. 1 naley przyj, i koszty szkolenia osb pobierajcych rent szkoleniow s finansowane z Funduszu Pracy. Po drugie celem realizacji tej usugi, oprcz zwikszenia szans na zatrudnienie, podwyszenie dotychczasowych kwalifikacji zawodowych i zwikszenie aktywnoci zawodowej jest te zwikszenie szans na uzyskanie innej pracy zarobkowej. Poszerzono te katalog przyczyn, ktre mog sta si podstaw zaoferowania tej usugi. Oprcz braku kwalifikacji zawodowych, koniecznoci zmiany kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniego zatrudnienia oraz utraty zdolnoci do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie tak przyczyn moe by te: konieczno uzupenienia kwalifikacji w zwizku z brakiem propozycji odpowiedniej pracy (a wic nie tylko zmiana, lecz rwnie uzupenienie),
25

brak umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy (z tego wzgldu szkolenie w tym zakresie, o ktrym mowa w art. 39 ust. 1 pkt 1 traktowane jest na zasadach okrelonych w niniejszym przepisie).

Zwrci wic naley uwag, e szkolenie stanowi usug, dla zaoferowania ktrej urzd musi mie wystarczajce przesanki, o ktrych mowa w przepisie. Ustawa zaleca przy organizacji szkole stosowanie trjstronnych umw szkoleniowych, zawieranych pomidzy starost, pracodawc i instytucj szkoleniow ze wzgldu na ich wysz efektywno w stosunku do szkole organizowanych w tradycyjnej formie, jednake nie jest to jedyna dopuszczalna forma. Nadal wic dopuszczalne jest organizowanie szkole bez pracodawcy jako strony umowy. Warto zwrci uwag, e w przypadku gdy jest to uzasadnione programem szkolenia nie ma przeszkd, by w ramach umowy trjstronnej organizowa szkolenie bezrobotnych, dla ktrych pracodawcami po ukoczeniu szkolenia bd rne podmioty. Zachowano dotychczasow form kierowania beneficjentw na szkolenie wskazane przez zainteresowanego (bezrobotnego, osob pobierajc rent szkoleniowa lub onierza rezerwy) o ile uprawdopodobni w drodze owiadczenia lub w kady inny sposb potwierdzajcy wol zatrudnienia e w wyniku ukoczenia danego szkolenia uzyska odpowiedni prac. Pozostawiono przy tym dotychczas obowizujce warunki: koszt tego szkolenia nie moe przekroczy 200% przecitnego wynagrodzenia szkolenie jest uzasadnione jedn z przyczyn o ktrej mowa w ust. 1. W ustpie 4 okrelono maksymalny czas trwania szkolenia w zalenoci od przyczyny, dla ktrej nastpio skierowanie. Zapisy s jednoznaczne i nie wymagaj komentarza, jednake pozostaje konieczno wyjanienia, jak dugo trwa moe szkolenie organizowanie w sytuacji o ktrej mowa w ust. 1 pkt 4 tzn. braku umiejtnoci aktywnego poszukiwania pracy. Ma wwczas zastosowanie wyjanienie, ktre zamieszczono przy art. 39. Wymagane w ust. 5 okrelenie przez doradc zawodowego powiatowego urzdu pracy predyspozycji do wykonywania zawodu ma na celu uniknicie sytuacji organizowania i finansowania szkolenia w zawodzie, ktrego dana osoba nie bdzie moga wykonywa ze wgldu na brak predyspozycji i/lub warunkw zdrowotnych. W tym miejscu warto zwrci uwag na zapisy art. 2 ust. 1 pkt 12, definiujcym koszt szkolenia, oznaczajcy: uprzednio uzgodnion naleno instytucji szkoleniowej, koszt ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw, koszty przejazdu, zakwaterowania i wyywienia, jeli szkolenie odbywa si w miejscowoci innej ni miejsce zameldowania staego lub czasowego, koszty bada lekarskich i psychologicznych wymaganych w przepisach odrbnych, koszty egzaminw umoliwiajcych uzyskanie wiadectw, dyplomw, zawiadcze, okrelonych uprawnie zawodowych lub tytuw zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbdnych do wykonywania zawodu. Zapisy ust. 6 nie pozostawiaj wtpliwoci co do intencji i woli ustawodawcy, naley jednak zwrci uwag na fakt, i zasiek dla osb bezrobotnych, dodatek szkoleniowy (art. 41 ust. 1 lub stypendium (art. 52) nie jest kosztem szkolenia w rozumieniu ustawy i w zwizku z tym w przypadku nie ukoczenia szkolenia z winy osoby bezrobotnej wiadczenia te nie podlegaj zwrotowi. Zgodnie z art. 45 osobie skierowanej na szkolenie starosta moe dokonywa zwrotu kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca szkolenia, o ile zostaa skierowana przez powiatowy urzd pracy na szkolenie poza miejscem zamieszkania.
26

Odmowa udziau w szkoleniu zarwno jako odmowa podjcia szkolenia lub przerwanie bez uzasadnionej przyczyny powoduje utrat statusu bezrobotnego na okres 90 dni. Do dnia 20 grudnia minister nie wyda rozporzdze, o ktrych mowa w ust. 7 i 8.
Art. 41.1. 2. 3. 4. 5. Bezrobotnemu w okresie odbywania szkolenia, na ktre zosta skierowany przez starost, przysuguje dodatek szkoleniowy, z zastrzeeniem art. 52. Dodatek szkoleniowy nie przysuguje bezrobotnemu, jeeli w okresie odbywania szkolenia przysuguje mu z tego tytuu stypendium, dieta lub innego rodzaju wiadczenie pienine w wysokoci rwnej lub wyszej ni dodatek szkoleniowy. Wysoko dodatku szkoleniowego wynosi miesicznie 20% zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1. W przypadku skierowania bezrobotnego lub onierza rezerwy na szkolenie koszty tego szkolenia s finansowane z Funduszu Pracy. Starosta, na wniosek bezrobotnego, moe wyrazi zgod na czciowe sfinansowanie z Funduszu Pracy kosztw szkolenia, jeeli skierowanie na to szkolenie nastpio na prob bezrobotnego albo organizacji lub instytucji pokrywajcej cz kosztw tego szkolenia. Przepisy art. 40 stosuje si odpowiednio. Osoba, ktra z wasnej winy nie ukoczya szkolenia, jest obowizana do zwrotu kosztw szkolenia, chyba e powodem nieukoczenia szkolenia byo podjcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Osobom skierowanym na szkolenie przez starost, z wyjtkiem osb posiadajcych z tego tytuu prawo do stypendium, przysuguje odszkodowanie z tytuu ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw powstaych w zwizku ze szkoleniem oraz w drodze do miejsca szkolenia i z powrotem, wypacane przez instytucj ubezpieczeniow, w ktrej osoby te zostay ubezpieczone. Instytucja szkoleniowa jest obowizana ubezpieczy osob, o ktrej mowa w ust. 7, od nastpstw nieszczliwych wypadkw. Starosta moe w umowie zawartej z instytucj szkoleniow przewidzie przyznanie tej instytucji z Funduszu Pracy jednorazowej kwoty w wysokoci do 50% minimalnego wynagrodzenia za prac za kadego skierowanego bezrobotnego uczestniczcego w szkoleniu, ktry wskutek dziaa tej instytucji szkoleniowej podj w cigu 30 dni od dnia ukoczenia szkolenia zatrudnienie lub inn prac zarobkow i wykonuje je co najmniej przez okres 6 miesicy.

6. 7.

8. 9.

Bezrobotni uczestnicy szkole organizowanych przez urzd pracy maj prawo do dodatku szkoleniowego w wysokoci 20% zasiku, z wyjtkiem bezrobotnych do 25 roku ycia (patrz dalsza cz komentarza), ktrzy s uprawnieni do stypendium w wysokoci 40% zasiku. Dodatkowy warunek nabycia prawa do dodatku sformuowany zosta w ust. 2. Przez innego rodzaju wiadczenie pienine naley rozumie np. kwot wypacan bezrobotnemu z tytuu jego udziau w szkoleniu, ktre jest elementem programu finansowanego z innych rde ni Fundusz Pracy, np. rodkw Phare lub Europejskiego Funduszu Spoecznego. Pod pojciem tym nie naley rozumie zasiku dla bezrobotnych. Zapisy ust. 4 nie dotycz osb pobierajcych rent szkoleniow. Jednake finansowanie szkole tych osb odbywa si z Funduszu Pracy zgodnie z art. 40 ust. 1. oraz z art. 131 ustawy. Ust. 5 stwarza moliwo czenia rodkw z rnych rde w celu podniesienia zdolnoci bezrobotnych do uzyskania zatrudnienia. Dotyczy to zwaszcza rodkw z funduszy pomocowych i strukturalnych UE. Zwrot kosztw szkolenia o ktrym mowa w ust. 6 dotyczy wycznie kosztw wymienionych w definicji w art. 2 ust. 1 pkt 12. Nie obejmuje wic kwot wypaconych jako zasiki, dodatki szkoleniowe lub stypendia, ktre nie stanowi kosztu szkolenia. Koszt ubezpieczenia o ktrym mowa w ust. 8 stanowi cz kosztw szkolenia i jest finansowany z Funduszu Pracy. Zapisy ust. 9 budziy wtpliwoci urzdw pracy.
27

Przez dziaania instytucji szkoleniowej, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9 ustawy naley rozumie przede wszystkim to, e instytucja szkoleniowa przygotowaa i przeprowadzia szkolenie na odpowiednim poziomie, co umoliwio bezrobotnemu podjcie pracy zgodnie z kierunkiem szkolenia (w krtkim czasie po jego zakoczeniu do 30 dni) i utrzymanie jej nieprzerwanie przez okres co najmniej 6 miesicy. Przytoczony artyku nie okrela wymogw dot. wymiaru czasu pracy, a zatem mona uzna zatrudnienie zarwno w penym jak i niepenym wymiarze. Inne dziaania instytucji szkoleniowej to np. wsppraca w opracowywaniu strategii rozwoju kadry przedsibiorstwa, badanie potrzeb szkoleniowych i opracowywanie planw szkole, badanie efektywnoci szkole, projektowanie szkole na miar, pomoc w znalezieniu zatrudnienia dla szkolonych bezrobotnych itp. Moliwo przyznania instytucji szkoleniowej jednorazowej kwoty, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9, nie jest przedmiotem zamwienia publicznego dotyczcego wyboru instytucji szkoleniowej. Zapis taki moe starosta sformuowa w umowie z ju wybran instytucj realizujc szkolenie. Szczegowe wymagania i kryteria dot. dokumentowania podjcia i utrzymania pracy przez uczestnikw szkolenia oraz uznania dziaa instytucji szkoleniowej w tym zakresie stanowicych podstaw przyznania tej instytucji jednorazowej kwoty z Funduszu Pracy, powinien okreli starosta, przed zawarciem umowy z instytucj realizujc szkolenie. Wypata kwoty, o ktrej mowa w art. 41 ust. 9, powinna nastpi nie wczeniej ni po upywie 7 miesicy od daty zakoczenia szkolenia.
Art. 42.1. Starosta moe, na wniosek bezrobotnego lub onierza rezerwy, udzieli poyczki na sfinansowanie kosztw szkolenia do wysokoci 400% przecitnego wynagrodzenia obowizujcego w dniu podpisania umowy poyczki, w celu umoliwienia podjcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wymagajcych szczeglnych kwalifikacji. Poyczka, o ktrej mowa w ust. 1, jest nie oprocentowana, a okres jej spaty nie moe przekroczy 18 miesicy od ustalonego w umowie dnia zakoczenia szkolenia. W przypadku wykorzystania poyczki na cele inne ni okrelone w umowie, niepodjcia lub nieukoczenia szkolenia poyczka podlega bezzwocznemu zwrotowi w caoci, wraz z odsetkami ustawowymi. Odsetki ustawowe ustala si take od kwoty poyczki niespaconej w terminie.

2. 3.

Poyczka szkoleniowa to instrument znany z dotychczas obowizujcych przepisw. Zosta on utrzymany w niezmienionej formie z jedn rnic, o ktrej niej. Poyczk moe otrzyma bezrobotny lub onierz rezerwy na podjcie i sfinansowanie szkolenia, o ile umoliwi to uzyskanie zatrudnienia (lub innej pracy zarobkowej) wymagajcego szczeglnych kwalifikacji. Wysoko poyczki nie moe przekroczy 400% przecitnego wynagrodzenia. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 27 w tym przypadku nie jest wymagane skierowanie urzdu na to szkolenie. Rnica, o ktrej mowa bya wyej dotyczy rezygnacji z poprzednio istniejcego ograniczenia czasu trwania takiego szkolenia do 6 (wyjtkowo 12) miesicy. Obecny przepis nie wprowadza adnego ograniczenia w tym zakresie.
Art. 43. Starosta moe sfinansowa z Funduszu Pracy koszty szkolenia poszukujcego pracy skierowanego na szkolenie, ktry: 1) jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy lub stosunku subowego z przyczyn dotyczcych zakadu pracy; 2) jest zatrudniony u pracodawcy, wobec ktrego ogoszono upado lub ktry jest w stanie likwidacji, z wyczeniem likwidacji w celu prywatyzacji; 3) otrzymuje wiadczenie socjalne przysugujce na urlopie grniczym lub grniczy zasiek socjalny, okrelone w odrbnych przepisach; 4) uczestniczy w indywidualnym programie integracji, o ktrym mowa w przepisach o pomocy spoecznej.

28

Przepis ten umoliwia organizowanie i finansowanie z Funduszu Pracy szkole dla niektrych osb poszukujcych pracy, okrelajc warunki, ktre musz by przez te osoby spenione. S to warunki znane z dotychczas obowizujcych przepisw, z wyjtkiem ostatniego, ktrego brzmienie zostao zmienione w zwizku ze zmianami wprowadzonym w systemie pomocy spoecznej. W miejsce pobiera gwarantowany zasiek okresowy z pomocy spoecznej jako warunek zdefiniowano uczestniczy w indywidualnym programie integracji, o ktrym mowa w przepisach o pomocy spoecznej. Chodzi tu o indywidualny program integracji w rozumieniu przepisw art. 93 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy spoecznej (Dz.U. 64, poz. 593 z pn. zm.), dotyczcy uchodcw.

29

ROZDZIA III. INSTRUMENTY RYNKU PRACY

Jak zwrcono ju wczeniej uwag, ustawa wprowadzia katalog usug podstawowych i instrumentw wspierajcych realizacj usug podstawowych. Usugi podstawowe oferowane mog by wszystkim klientom urzdu pracy (bez wzgldu na pe, wiek o ile jest to wiek zdolnoci do pracy, wyznanie, przynaleno do organizacji politycznych, orientacj seksualn ), cho w niektrych przypadkach zdefiniowano szczegowe kryteria dostpu do usugi (np. szkolenie). Tak wic ich stosowanie winno zosta poprzedzone diagnoz potrzeb i moliwoci klienta w kontekcie sytuacji na lokalnym rynku pracy. Usugi te dostpne s w powiatowych urzdach pracy i wyjtkowo w wojewdzkich urzdach pracy w ich centrach informacji i planowania karier zawodowych. W tych samych jednostkach publicznych sub zatrudnienia dostpne s instrumenty rynku pracy. Ich stosowanie ma jednak w odrnieniu od usug charakter fakultatywny i zalene jest w kadym indywidualnym przypadku od decyzji starosty (w praktyce najczciej od dziaajcego z upowanienia starosty dyrektora powiatowego urzdu pracy). Z istoty swej instrumenty rynku pracy powinny by stosowane w tych sytuacjach, gdy na podstawie oceny indywidualnych moliwoci i potrzeb klienta w kontekcie sytuacji na lokalnym rynku pracy eksperci urzdu dojd do wniosku, e usuga urzdu jest niewystarczajca bez dodatkowego wsparcia. Stosowanie instrumentu rynku pracy moe mie miejsce na wniosek zarwno klienta, jak i urzdu (w pewnych przypadkach o czym niej wycznie na wniosek klienta, co oczywicie nie oznacza braku moliwoci poinformowania o takim prawie przez urzdnika). W praktyce dodatkowym kryterium stanowicym o uyciu instrumentu rynku pracy bdzie te dostpno rodkw Funduszu Pracy. Reasumujc, na instrumenty rynku pracy mona patrze w dwojaki sposb w zalenoci od punktu wyjcia: a) z punktu widzenia urzdu jest to moliwo wzmocnienia oddziaywania usugi w przypadkach dajcych si uzasadni cechami klienta na tle sytuacji lokalnego rynku pracy; zastosowanie konkretnego instrumentu kadorazowo winno zosta poprzedzone stosown analiz obejmujc oba wymienione elementy. b) z punktu widzenia klienta jest to moliwo uzyskania intensywniejszej pomocy, ktra jednak nie ma charakteru obligatoryjnego i jej nie udzielenie nie moe by podstaw roszczenia. Wyjtek w tym zakresie stanowi dodatek aktywizacyjny (pkt 5 art. 44), ktry ma charakter obligatoryjny przy spenieniu okrelonych warunkw.
Art. 44. Instrumentami rynku pracy wspierajcymi podstawowe usugi rynku pracy s: 1) finansowanie kosztw przejazdu do pracodawcy zgaszajcego ofert pracy lub do miejsca pracy, odbywania stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zaj w zakresie poradnictwa zawodowego poza miejscem staego zamieszkania w zwizku ze skierowaniem przez powiatowy urzd pracy; 2) finansowanie kosztw zakwaterowania w miejscu pracy osobie, ktra podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem staego zamieszkania, w przypadku skierowania przez powiatowy urzd pracy; 3) dofinansowanie wyposaenia miejsca pracy, podjcia dziaalnoci gospodarczej, kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa; 4) refundowanie kosztw poniesionych z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne w zwizku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego; 5) finansowanie dodatkw aktywizacyjnych.

30

Instrumenty rynku pracy wymienione w punkcie 1 i 2 maj na celu wzmacnianie mobilnoci przestrzennej bezrobotnych i su wspieraniu decyzji o podjciu pracy poza miejscem staego zamieszkania w przypadku, gdy w miejscu zamieszkania nie ma moliwoci uzyskania odpowiedniej pracy. Instrument, o ktrym mowa w punkcie 4 jest ukierunkowany na zachcenie pracodawcw do zatrudniania osb bezrobotnych, ktrych kwalifikacje i inne cechy zwizane z zatrudnieniem nie s wystarczajcym argumentem do zatrudnienia bez wsparcia ze strony urzdu. W punkcie 3 wymienione s instrumenty rynku pracy, ktre w podobnej formie byy dotychczas realizowane w ramach programw specjalnych. Praktyka i dowiadczenie sub zatrudnienia dowiody, e aktywizowanie (w tym kontekcie rozumiane wycznie jako doprowadzenie do zatrudnienia) wymaga zoonego instrumentarium i znacznego wysiku. Wobec tego, przy konstruowaniu ustawy uznano, e to, co zwyklimy nazywa programem specjalnym, w rzeczywistoci powinno by dziaaniem rutynowym o ile oczywicie prowadzi do celu, o ktrym wyej. Wobec powyszego, programy specjalne rozpoczte na podstawie rozporzdzenia do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobocia i rozporzdzenia przejciowego powinny by kontynuowane i ukoczone w taki sposb, w jaki przewiduj to wspomniane przepisy przejciowe (art. 139 ustawy), natomiast po 1 czerwca 2004 r. nie jest ju moliwe uruchamianie programw specjalnych, natomiast moliwe jest stosowanie instrumentw o ktrych mowa w opisywanym artykule. Instrumenty te maj na celu zwikszanie motywacji do podejmowania dziaalnoci gospodarczej i uatwianie realizacji tych zamierze. Maj te na celu uatwianie pracodawcom tworzenia nowych miejsc pracy. Inny charakter ma dodatek aktywizacyjny, o ktrym mowa w punkcie 5. Ma on charakter motywujcy w stosunku do osb uprawnionych do zasiku dla bezrobotnych, do aktywnoci i podejmowania zatrudnienia. Praktyka pokazywaa, e wiele osb uprawnionych do zasiku rozpoczyna aktywne poszukiwanie pracy w ostatnim miesicu posiadania tego uprawnienia. Wskazuje to, e dla wielu osb posiadanie minimalnego zabezpieczenia finansowego w formie zasiku przy wiadomoci, e wynagrodzenie z tytuu zatrudnienia w niewielkim stopniu przewyszy t kwot, stawao si hamulcem w aktywnoci. Z drugiej strony osoby nie zdaway sobie sprawy z faktu utraty w tym okresie walorw jako kandydaci do pracy. Dodatek aktywizacyjny ma na celu zachcenie do podejmowania zatrudnienia w okresie pobierania zasiku zmniejszajc ryzyko spadku realnych dochodw z tego powodu. Przystpujc do analizy zapisw dotyczcych instrumentw rynku pracy trzeba na pocztek zwrci uwag na pojcie pracodawcy, ktre od tego momentu bdzie przewija si wielokrotnie. Ustawa zawiera wasn definicj pojcia pracodawca. Pracodawc w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy jest jednostka organizacyjna chociaby nie posiadaa osobowoci prawnej, a take osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz, ktre zatrudniaj lub maj zamiar zatrudni co najmniej jednego pracownika. Nie moe by uznana za pracodawc (w rozumieniu przepisw ustawy) osoba fizyczna nie prowadzca dziaalnoci gospodarczej pomimo tego, e wyraa ch zatrudnienia, np. pomocy domowej. Osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz nie zatrudniajca adnego pracownika moe by uznana za pracodawc w rozumieniu ustawy na podstawie zamiaru zatrudnienia pracownika po zakoczeniu stau wyraonego we wniosku do powiatowego urzdu pracy o zawarcie umowy o organizacj stau. Mona w umowie staowej zawrze zobowizanie tego pracodawcy do zatrudnienia byego staysty po zakoczeniu stau. Za zamiar zatrudnienia pracownika w rozumieniu ustawy moe by uznane samo zgoszenie do urzdu pracy oferty pracy (w tym oferty pracy subsydiowanej).
Art. 45.1. Starosta moe dokonywa z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesicy zwrotu kosztw przejazdu z miejsca zamieszkania i powrotu do miejsca zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, odbywania u pracodawcy stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, szkolenia lub odbywania zaj z zakresu poradnictwa zawodowego osobie, ktra spenia cznie nastpujce warunki: 31

2.

3. 4.

1) na podstawie skierowania powiatowego urzdu pracy podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, szkolenie, sta lub zostaa skierowana na zajcia z zakresu poradnictwa zawodowego poza miejscem zamieszkania; 2) uzyskuje wynagrodzenie w wysokoci nie przekraczajcej 200% minimalnego wynagrodzenia za prac. Starosta moe dokonywa przez okres do 12 miesicy zwrotu z Funduszu Pracy kosztw zakwaterowania osobie, ktra spenia cznie nastpujce warunki: 1) na podstawie skierowania powiatowego urzdu pracy podja zatrudnienie lub inn prac zarobkow, sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie poza miejscem zamieszkania w miejscowoci, do ktrej czas dojazdu i powrotu do miejsca staego zamieszkania wynosi cznie ponad 3 godziny dziennie; 2) mieszka w hotelu lub wynajtym mieszkaniu w miejscowoci, w ktrej jest zatrudniona, wykonuje inn prac zarobkow, odbywa sta lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy w pobliu tej miejscowoci; 3) uzyskuje wynagrodzenie w wysokoci nie przekraczajcej 200% minimalnego wynagrodzenia za prac obowizujcego w miesicu, za ktry jest dokonywany zwrot kosztw zakwaterowania. Starosta finansuje z Funduszu Pracy koszty zakwaterowania i wyywienia bezrobotnego lub innej uprawnionej osoby, skierowanych na szkolenie odbywane poza miejscem zamieszkania, jeeli wynika to z umowy zawartej z instytucj szkoleniow. Starosta moe zwrci bezrobotnemu koszt przejazdu do pracodawcy i powrotu do miejsca zamieszkania w przypadku skierowania go do pracodawcy, ktry zgosi ofert pracy, jeeli siedziba tego pracodawcy znajduje si poza miejscem zamieszkania bezrobotnego.

Jak ju wspomnielimy wyej, intencj przepisu art. 45 jest wspieranie mobilnoci przestrzennej bezrobotnych, w wic zachcenie ich do podejmowania pracy poza miejscem staego zamieszkania. W dyskusjach nad barierami mobilnoci geograficznej wymienia si wiele czynnikw, jednak na pierwszym miejscu nieodmiennie pojawiaj si koszty dojazdw oraz koszty zakwaterowania w innym miecie. Ustawodawca przewidzia wic w tym zakresie dwa instrumenty, adekwatne do zidentyfikowanych barier finansowanie dojazdw i finansowanie zakwaterowania poza miejscem staego zamieszkania. Oba instrumenty, raz jeszcze podkrelimy, maj charakter fakultatywny, a wic ich zastosowanie zalene jest od decyzji starosty. Decyzja taka musi zosta poprzedzona rozpoznaniem sytuacji w celu upewnienia si, czy wydatkowane na ten cel rodki przynios podany efekt. Podkrelenia wymaga warunek zaistnienia w kadym przypadku skierowania bezrobotnego na dane miejsce przez powiatowy urzd pracy. Nie jest wic moliwe refundowanie kosztw przejazdu czy zakwaterowania w przypadku podjcia z wasnej inicjatywy przez bezrobotnego pracy poza miejscem staego zamieszkania. Kilka kwestii w zapisach art. 45 wymaga wyjanienia: sformuowano w nim w ust. 1 dwa, a w ust. 2 trzy czne warunki, jakie musz zosta spenione, aby mona byo rozwaa przyznanie uprawnienia. Zwraca uwag warunek uzyskiwania wynagrodzenia w okrelonej wysokoci. Dotyczy on wycznie osb, ktre wynagrodzenie otrzymuj. I tak na przykad osoba odbywajca szkolenie nie otrzymuje wynagrodzenia, w zwizku z czym wystarczy aby speniaa tylko warunek wymieniony w pkt 1 ust. 1 cyt. artykuu. Innymi sowy, osoby nie otrzymujce w ogle wynagrodzenia, speniajce pozostae warunki, s uprawnione do ubiegania si o przyznanie prawa do danego instrumentu. przepis nie okrela minimalnych i maksymalnych granic kosztw kwalifikujcych si do refundacji, nie okrela te granic refundacji. Zgodnie z oglnymi zasadami prawa, jeeli przepisy dopuszczaj moliwo caoci refundacji to naley wnioskowa, e dopuszczalna jest take czciowa refundacja. W zwizku z tym, e forma ta jest fakultatywna (starosta moe odmwi w ogle refundacji) naley przyj, e moe przyzna take czciow refundacj.
32

zwrot kosztw moe nastpi w przypadku zakwaterowania w miejscowoci pracy a take w miejscowoci pobliskiej, szczeglnie w sytuacji kiedy w miejscowoci, w ktrej wykonywana jest praca nie ma moliwoci zakwaterowania. bezrobotny, ktry otrzyma z urzdu skierowanie do pracodawcy poza miejscem staego zamieszkania i uda si na rozmow kwalifikacyjna, ktra jednak nie zakoczya si zatrudnieniem, ma prawo otrzyma zwrot kosztw przejazdu.

Zapis ust. 3 nawizuje treci do definicji kosztu szkolenia (patrz art. 2 ust. 1 pkt. 12 lit. c).
Art. 46.1. Starosta ze rodkw Funduszu Pracy moe: 1) refundowa koszty wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego w wysokoci okrelonej w umowie; 2) przyzna bezrobotnemu jednorazowo rodki na podjcie dziaalnoci gospodarczej; 3) refundowa koszty pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa dotyczcych podjcia dziaalnoci gospodarczej, o ktrej mowa w pkt 2. 2. Pracodawcy, ktry ponis koszty wyposaenia lub doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, pod warunkiem jego zatrudnienia przez okres co najmniej 12 miesicy w penym wymiarze czasu pracy, moe by dokonana refundacja, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1, w wysokoci okrelonej w umowie, nie wyszej jednak ni 300% przecitnego wynagrodzenia. 3. Bezrobotnemu mog by przyznawane rodki, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, w wysokoci okrelonej w umowie, nie przekraczajcej jednak 500% przecitnego wynagrodzenia. W przypadku gdy dziaalno jest podejmowana na zasadach okrelonych dla spdzielni socjalnych w rozumieniu przepisw prawa spdzielczego, wysoko przyznanych bezrobotnemu rodkw nie moe przekracza 300% przecitnego wynagrodzenia na jednego czonka zaoyciela spdzielni oraz 200% przecitnego wynagrodzenia na jednego czonka przystpujcego do niej po zaoeniu spdzielni. 4. Bezrobotnemu mog by zrefundowane koszty, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3, do wysokoci 80% udokumentowanych kosztw pomocy prawnej, konsultacji lub doradztwa, nie wyszej jednak ni przecitne wynagrodzenie. 5. Wysoko przecitnego wynagrodzenia, o ktrym mowa w ust. 24, jest przyjmowana na dzie zawarcia umowy. 6. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki realizacji instrumentw rynku pracy, w tym: 1) warunki i tryb refundacji, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 i 3, 2) warunki i tryb przyznawania bezrobotnemu jednorazowo rodkw na podjcie dziaalnoci, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2; 3) wymiar dopuszczalnej pomocy w granicach okrelonych w przepisach rozporzdzenia Nr 2204/2002 Komisji WE z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 TWE w odniesieniu do pomocy pastwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE Nr L 337, 13/12/2002 r., s. 3) majc na wzgldzie zwikszenie mobilnoci bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz racjonalne gospodarowanie rodkami Funduszu Pracy, a take konieczno zapewnienia zgodnoci udzielania pomocy publicznej dla przedsibiorcw z warunkami jej dopuszczalnoci.

Zestaw instrumentw okrelonych w art. 46 suy wspieraniu powstawania nowych miejsc pracy u pracodawcy lub wasnych stanowisk w ramach podejmowania dziaalnoci gospodarczej. Istotne znaczenie dla stosowania tego artykuu ma rozporzdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunkw i trybu refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej i refundowania kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018).
33

Refundacja kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy O refundacj mog ubiega si pracodawcy, a wic podmioty speniajce wymogi definicji praco-dawcy, o ktrej mowa bya wyej (patrz komentarz do art. 44). Mog to wic by take jednostki organizacyjne samorzdw powiatowych, aczkolwiek zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Gospodarki i Pracy (Departament Funduszy) w tym przypadku instrument naley stosowa w ograniczonym zakresie (ze wzgldu na wtpliwoci zwizane z tym, e starosta podejmuje decyzj, ktrej jest beneficjentem). Ze wzgldu na fakt, e rodki na refundacj zaliczane s do pomocy publicznej, to zgodnie z warunkami okrelonymi w Rozporzdzeniu Komisji nr 2204/2002 nie mog z nich korzysta pracodawcy sektora budownictwa okrtowego, grniczego i transportu oraz pracodawcy ktrych dziaalno odnosi si do dziaalnoci zwizanej z eksportem (jeli pomoc miaaby by bezporednio zwizana z iloci eksportowanych produktw, utworzeniem i funkcjonowaniem sieci dystrybucyjnej lub innymi wydatkami biecymi zwizanymi z dziaalnoci ekspertow). Warunkiem ubiegania si o refundacj kosztw wyposaenia (doposaenia) stanowiska jest uprzednie zawarcie umowy. Szczegowe warunki i tryb refundacji, o ktrej mowa w art. 46 ust. 6 pkt 1 ustawy okrelone s w rozporzdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunkw i trybu refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej i refundowania kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018). Rozporzdzenie okrela dokumenty, jakie pracodawca zamierzajcy ubiega si o refundacj winien przedoy zanim dokona zakupw, oraz warunki jakie taki pracodawca musi (cznie) spenia. Szczeglnie istotne znaczenie maj dwa warunki: w okresie 12 miesicy poprzedzajcych zoenie wniosku liczba zatrudnionych u danego pracodawcy pracownikw nie ulega zmniejszeniu (chyba, e wynika to z sezonowoci produkcji lub usug) i w okresie 3 poprzedzajcych lat pracodawca nie otrzyma poyczki z Funduszu Pracy na utworzenie dodatkowych miejsc pracy, lub otrzyma j, ale w momencie skadania wniosku bya ona spacona. Wymg utrzymania poziomu zatrudnienia w okresie 12 miesicy poprzedzajcych zoenie wniosku dotyczy wszystkich pracownikw (zarwno zatrudnionych na czas okrelony jak i nieokrelony) i odnosi si do oglnego poziomu (liczby) zatrudnienia, bez wzgldu na to, czy w danym okresie miao miejsce zwalnianie i przyjmowanie pracownikw. Zasady obliczania wzrostu liczby netto pracownikw zostay okrelone w Rozporzdzeniu Komisji nr 2204/2002 z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy pastwa w zakresie zatrudnienia. Zgodnie z tym rozporzdzeniem przez liczb pracownikw rozumie si roczn liczb jednostek pracujcych, a wic liczb osb zatrudnionych w przeliczeniu na pene etaty. Zgodnie z Wytycznymi w sprawie krajowej pomocy regionalnej (Dz. Urz. WE 74, 10.3.1998) tworzenie miejsc pracy oznacza wzrost netto ich liczby w danym przedsibiorstwie w porwnaniu ze redni z pewnego okresu czasu. Wymg badania stanu zatrudnienia w okresie 12 miesicy nie oznacza, e o refundacj ubiega si mog wycznie podmioty dziaajce minimum 12 miesicy; jest to jedynie wskazanie maksymalnego okresu za jaki stan zatrudnienia moe i powinien by badany. Starosta jest zobowizany poinformowa pracodawc o uwzgldnieniu lub odmowie uwzgldnienia wniosku pisemnie w terminie 30 dni od daty zoenia wniosku wraz z kompletem wymaganych dokumentw. W umowie obligatoryjne jest zawarcie klauzuli zobowizujcej pracodawc do zwrotu w cigu 30 dni dokonanej refundacji wraz z odsetkami ustawowymi w przypadku naruszenia przez pracodawc warunkw umowy. Zarwno ustawa jak i rozporzdzenie nie zawieraj przepisw nakadajcych na pracodawc obowizek przedoenia zabezpieczenia zwrotu nieprawido34

wo wykorzystanych rodkw, jednake starosta ma prawo wymaga takiego zabezpieczenia. Warto zwrci jednak uwag, e zdaniem Departamentu Funduszy MGiP wymogi takie naley uwzgldni w regulaminie rozpatrywania i przyznawania tych rodkw, a ponadto sugeruje si stosowanie zabezpiecze typu weksel lub akt notarialny o poddaniu si egzekucji (art. 777 Kodeksu postpowania cywilnego). Rozporzdzenie stanowi, e wniosek o dokonanie refundacji pracodawca skada wraz z rozliczeniem poniesionych kosztw, dokumentujc fakt zatrudnienia skierowanych bezrobotnych oraz spenienia innych warunkw okrelonych w umowie. Zarwno zapisy ustawy, jak i rozporzdzenia nie precyzuj momentu dokonywania refundacji, pozostawiajc w tym wzgldzie swobod starocie. Oznacza to, e refundacja moe by dokonana bezporednio po przedoeniu wniosku, potwierdzajcego dokonanie zakupw oraz fakt zatrudnienia skierowanego bezrobotnego (-ych) na okres przynajmniej 12 miesicy. Moliwe jest jednak rwnie przyjcie rozwizania, w ktrym refundacja dokonana zostanie po upywie 12 miesicy zatrudnienia tak, aby starosta uzyska pewno, e warunek 12-miesicznego zatrudnienia zostanie dotrzymany. Sytuacja ta musi by uregulowana w umowie. Refundacja o ktrej mowa w art. 46 ust. 1 stanowi pomoc publiczn na tworzenie stanowisk pracy lub na rekrutacj pracownikw znajdujcych si w szczeglnie niekorzystnej sytuacji. Z faktu tego wynika nie tylko konieczno zapewnienia wzrostu netto liczby zatrudnionych pracownikw, o ktrym mowa bya wyej, lecz take warunek utrzymania stanowiska pracy przez okres co najmniej trzech lat, a w przypadku maych i rednich przedsibiorstw dwch lat. Wymg ten budzi wiele kontrowersji i wtpliwoci. Naley podkreli, e zarwno z brzmienia cyt. Rozporzdzenia Komisji, jak i rozporzdzenia ministra nie wynika obowizek zatrudnienia na danym stanowisku przez wymagany okres skierowanego bezrobotnego, a jedynie wymg utrzymania stanowiska. Tak wic skierowany bezrobotny winien pozostawa na danym stanowisku minimum przez okres wymagany ustaw (12 miesicy), po tym za okresie moliwe jest zatrudnienie innej osoby. Naley przy tym dopuci sytuacj, w ktrej ze skierowanym bezrobotnym zostanie rozwizana umowa o prac z przyczyn nie lecych po stronie pracodawcy wwczas naley skierowa innego bezrobotnego na okres uzupeniajcy do upywu co najmniej okresu zatrudnienia okrelonego w umowie zawartej pomidzy starost i pracodawc. Podkreli naley take, e w przypadku gdy skierowani bezrobotni zalicza si bd do bezrobotnych znajdujcych si w szczeglnie niekorzystnej sytuacji (art. 5 Rozporzdzenia Komisji 2204/2002), wwczas nie jest wymagany w efekcie wzrost netto liczby pracownikw, o ile skierowanie nastpi na stanowisko zwolnione w nastpstwie rozwizania stosunku pracy z inicjatywy pracownika lub na mocy porozumienia stron, rozwizania stosunku pracy w zwizku z przejciem na emerytur, obnieniem wymiaru czasu pracy na mocy porozumienia stron lub rozwizania stosunku pracy bez wypowiedzenia z powodu cikiego naruszenia podstawowych obowizkw pracowniczych, a nie w wyniku redukcji etatw. Z krtkiej praktyki stosowania przepisw widoczna jest te inna kwestia nie uregulowana jednoznacznie i powodujca wtpliwoci. Pojawia si mianowicie pytanie, czy wyposaenie i doposaenie stanowiska pracy jest tosame ze zorganizowaniem nowego miejsca pracy. O ile kwestia doposaenia nie powinna budzi takich wtpliwoci (z samego okrelenia wynika, e stanowisko/miejsce pracy istnieje, jest wyposaone, ale niezbdne jest dokupienie nowego elementu stanowicego jego wyposaenie), o tyle kwestia wyposaenia wymaga rozstrzygnicia w drodze komentarza. Naley przyj, e ustawodawca, wprowadzajc te dwa rne pojcia, zamierza rozrni obie sytuacje: wyposaenia nowego stanowiska pracy i doposaenia istniejcego stanowiska pracy.
35

Przyznawanie rodkw na podejmowanie dziaalnoci gospodarczej Podobnie jak w przypadku refundacji kosztw wyposaenia/doposaenia stanowiska pracy, rwnie przyznanie bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej dokonywane jest po uprzednim zawarciu umowy i spenieniu przez bezrobotnego okrelonych w tej umowie warunkw. Umowa powinna midzy innymi przewidywa obowizek rozliczenia przez bezrobotnego otrzymanych rodkw oraz obowizek zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi w przypadku wykorzystania niezgodnie z przeznaczeniem przyznanej kwoty lub naruszenia innych warunkw umowy. Komentarz dotyczcy zabezpieczenia zawarty w odniesieniu do refundacji kosztw wyposaenia stanowiska pracy ma tu zastosowanie. Dochodzenie zwrotu udzielonych rodkw, o ile beneficjent nie zastosuje si do wezwania do zwrotu, nastpuje na drodze sdowej (cywilnoprawnej). rodki mog by przyznane tylko na podjcie dziaalnoci gospodarczej; nie ma podstawy do przyznania rodkw na podjcie dziaalnoci rolniczej. Szczeglna sytuacja odnosi si jedynie do osb, o ktrych mowa w art. 62 ust. 1 ustawy (osoby podlegajce ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw, z ktrymi stosunek pracy lub stosunek subowy zosta rozwizany z przyczyn dotyczcych zakadu pracy i ktre nie s uprawnione do zasiku), ktrym rodki mog by przyznane na podjcie pozarolniczej dziaalnoci lub na zakup ziemi, nie wyczajc dziaalnoci wytwrczej lub usugowej zwizanej z rolnictwem. Zgodnie z wyjanieniami Departamentu Funduszy MGiP rodki Funduszu Pracy powinny by przyznawane na podjcie (nowej) dziaalnoci gospodarczej, a nie na przejcie lub stanie si wsplnikiem lub wspwacicielem ju istniejcej firmy. Przepisy nie precyzuj jednoznacznie kategorii moliwych do sfinansowania w ramach tych rodkw wydatkw, z brzmienia jednak par. 5 ust. 2 pkt. 4 naley wnosi, e powinny to by wydatki (rzeczowe) dotyczce zakupu urzdze, narzdzi, pomieszcze itp., niezbdnych do uruchomienia dziaalnoci. Podkreli wic te naley, e chodzi o wydatki ponoszone w okresie poprzedzajcym rozpoczcie dziaalnoci. rodki przyznane bezrobotnemu na podjecie dziaalnoci gospodarczej oraz na pomoc prawn i doradztwo dotyczce podjcia dziaalnoci gospodarczej stanowi pomoc de minimis w rozumieniu art. 2 Rozporzdzenia Komisji (WE) nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis. Wynika to z faktu, e co prawda wprost pomoc udzielana jest osobie, to jej skutki bd dotyczyy tej osoby ju jako przedsibiorcy. Skoro mowa jest o pomocy de minimis, to maj tu zastosowanie wyczenia o ktrych mowa w art. 1 cyt. Rozporzdzenia. Zgodnie z ww. artykuem rodki mog by przyznawane na dziaalno we wszystkich sektorach z wyjtkiem: sektora przewozu rzeczy i osb oraz dziaalnoci zwizanej z produkcj, przetwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu produktw wymienionych w zaczniku 1 do Traktatu (dostpny na stronie www.ukie.gov.pl), pomocy zwizanej z wywozem (dotyczcej bezporednio iloci wywoonych produktw, ustanawianiem i funkcjonowaniem sieci dystrybucyjnej lub wydatkami biecymi dotyczcymi prowadzenia dziaalnoci wywozowej), pomocy uwarunkowanej uyciem towarw produkcji krajowej przed towarami przywoonymi. Skutkiem stosowania zasady de minimis jest ponadto obowizek wymagania od bezrobotnego ubiegajcego si o rodki na podjcie dziaalnoci owiadczenia o nie uzyskaniu pomocy publicznej w wysokoci 100 tys. euro, a take obowizek wystawienia bezrobotnemu zawiadczenia o udzieleniu pomocy publicznej. Zawiadczenie to naley wystawi w dniu udzielenia pomocy, co wynika z rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie zawiadcze o pomocy de minimis (Dz.U. Nr 187, poz. 1929 i 1930). Zacznikiem do powyszego rozporzdzenia jest wzr zawiadczenia.
36

Naley podkreli, e przepisy rozporzdzenia stanowi o przeznaczeniu przyznanych rodkw na zakup, to naley przez to rozumie, e nie jest moliwe stosowanie instytucji leasingu. Nie podlega rozliczeniu koszt VAT-u zapaconego przez dan osob przy zakupie rodkw trwaych. Bezrobotny, ktry otrzyma rodki na rozpoczcie dziaalnoci gospodarczej straci status bezrobotnego z dniem podjcia tej dziaalnoci od dnia wskazanego w zgoszeniu do ewidencji. Przepisy nie reguluj, w jakim okresie od otrzymania rodkw bezrobotny powinien podj dziaalno kwestia ta winna by uregulowana indywidualnie w umowie. Refundacja kosztw o ktrych mowa w ust. 4 winna by przewidziana w umowie o udzielenie dotacji.
Art. 47.1. 2. Starosta moe zawrze z pracodawc umow przewidujc jednorazowe refundowanie poniesionych kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne w zwizku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego. Refundacja moe nastpi w przypadku, gdy: 1) pracodawca zatrudnia skierowanego bezrobotnego w penym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 12 miesicy oraz; 2) po upywie 12 miesicy zatrudnienia skierowany bezrobotny jest nadal zatrudniony. Kwota refundowanych skadek, o ktrych mowa w ust. 1, nie moe przekroczy 300% wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac obowizujcego w dniu spenienia warunkw okrelonych w ust. 2.

3.

Przy stosowaniu tego przepisu naley bra pod uwag rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne (Dz.U. Nr 161, poz. 1683) oraz zmieniajce je rozporzdzenie z dnia 24 listopada (Dz.U. Nr 257, poz. 2576). Refundacja moe nastpi jeeli pracodawca zatrudnia bezrobotnego przez cigy okres minimum 12 miesicy. Liczba umw o prac nie ma tu znaczenia; liczy si fakt zatrudnienia przez odpowiedni okres czasu. Nie ma te znaczenia okres zatrudnienia po upywie pierwszych 12 miesicy; wystarczy aby po 12 miesicach zatrudnienia zawarta bya umowa o prac na czas okrelony lub na czas nieokrelony. Istotne jest, e oba warunki winny by spenione cznie.
Art.48.1. Bezrobotnemu posiadajcemu prawo do zasiku przysuguje dodatek aktywizacyjny, jeeli: 1) w wyniku skierowania przez powiatowy urzd pracy podj zatrudnienie w niepenym wymiarze czasu pracy obowizujcym w danym zawodzie lub subie i otrzymuje wynagrodzenie nisze od minimalnego wynagrodzenia za prac; 2) z wasnej inicjatywy podj zatrudnienie lub inn prac zarobkow. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 1, dodatek aktywizacyjny przysuguje w wysokoci stanowicej rnic midzy minimalnym wynagrodzeniem za prac a otrzymywanym wynagrodzeniem, nie wikszej jednak ni 50% zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1, przez okres, w jakim przysugiwaby bezrobotnemu zasiek. W przypadku, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, dodatek aktywizacyjny przysuguje w wysokoci do 30% zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1, przez poow okresu, w jakim przy-sugiwaby bezrobotnemu zasiek.

2.

3.

Istotne znaczenie dla stosowania tego przepisu ma Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 6 padziernika 2004 roku w sprawie szczegowego trybu przyznawania zasiku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz.U. Nr 219, poz. 2222). Dodatek aktywizacyjny przysuguje bezrobotnemu posiadajcemu prawo do zasiku dla bezrobotnych w dwch sytuacjach. Po pierwsze, w przypadku podjcia zatrudnienia w niepenym wymiarze czasu pracy w wyniku skierowania go przez powiatowy urzd pracy i otrzymywania
37

wynagrodzenia niszego ni minimalne wynagrodzenie za prac. Dodatek przysuguje wwczas w wysokoci rnicy midzy minimalnym wynagrodzeniem, a faktycznym wynagrodzeniem otrzymywanym przez dan osob, nie wyszej jednak ni 50% kwoty zasiku dla bezrobotnych (obecnie kwota zasiku podstawowego wynosi 504,20 z). Dodatek taki przysuguje przez okres, w ktrym bezrobotny pobieraby zasiek. Po drugie, w przypadku podjcia z wasnej inicjatywy zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Wtedy dodatek przysuguje w wysokoci do 30% kwoty zasiku (podstawowego) dla bezrobotnych i kadorazowo o jego wysokoci decyduje starosta. Wwczas dodatek aktywizacyjny przysuguje przez poow okresu, w jakim przysugiwaby bezrobotnemu zasiek dla bezrobotnych. W kadym przypadku chodzi o okres, jaki pozosta do koca okresu przysugiwania zasiku. Jest to wiadczenie obligatoryjne, nalene kadej osobie speniajcej warunki, nie podlegajce limitowaniu. Dodatek przyznawany jest w formie decyzji administracyjnej (podstawa art. 104 kpa w zw. z art. 48 ustawy). wiadczenie to nalene jest rwnie w przypadku podjcia zatrudnienia subsydiowanego, bowiem ustawodawca nie przewidzia w tym zakresie adnych wyjtkw. Oznacza to take, e wiadczenie to nalene jest rwnie w przypadku podjcia innej pracy zarobkowej np. w formie umowy zlecenia czy umowy o dzieo. Zgodnie z par. 4 Rozporzdzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 6 padziernika 2004 roku w sprawie szczegowego trybu przyznawania zasiku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz.U. Nr 219, poz. 2222) dodatek przysuguje od dnia zoenia wniosku, jednak po udokumentowaniu podjcia zatrudnienia. Udokumentowanie moe nastpi np. poprzez zawiadczenie od pracodawcy. Dodatek przysuguje do ostatniego dnia przysugiwania zasiku dla bezrobotnych w przypadku podjcia zatrudnienia w wyniku skierowania urzdu pracy (ust. 1 pkt 1) lub do ostatniego dnia poowy okresu przysugiwania zasiku w przypadku podjcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej z wasnej inicjatywy (ust. 1 pkt 2). Dodatek aktywizacyjny przysuguje bezrobotnemu, ktry podejmie zatrudnienie w okresie 7-dniowej karencji (art. 71 ust. 1), o ile po tym okresie nabyby prawo po zasiku. Nie przysuguje natomiast w okresach karencji z tytuw okrelonych w art. 75. Dodatek przysuguje w przypadku podjcia pracy u wszystkich pracodawcw na terenie Polski lub u pracodawcy polskiego, ktry oddelegowa pracownika za granic; nie przysuguje za prac za granic u pracodawcy zagranicznego. Ustawa nie przewiduje ogranicze co do tego, ile razy bezrobotny moe korzysta z prawa do dodatku aktywizacyjnego w okresie przysugiwania mu prawa do zasiku. Jedynym ograniczeniem jest spenienie warunkw okrelonych w art. 48 ustawy. Wypata dodatku aktywizacyjnego powinna by dokonywana w okresach miesicznych, kadorazowo po udokumentowaniu otrzymania wynagrodzenia w wysokoci, o ktrej mowa w przepisie. Od dodatku aktywizacyjnego odprowadza si jedynie zaliczk na podatek dochodowy od osb fizycznych, nie odprowadza si skadek na ubezpieczenia spoeczne. Dodatek aktywizacyjny przysuguje wszystkim osobom zarejestrowanym jako bezrobotne, ktre po dniu 1 czerwca 2004 r. podjy zatrudnienie i speniy warunki okrelone w art. 48 ustawy. Ze wzgldu na wiele wtpliwoci zgaszanych do Departamentu Rynku Pracy w odniesieniu do tego instrumentu, przygotowane zostay obszerne wyjanienia i przykady. Poniej zamieszczamy dwa istotne fragmenty. W sytuacji pobierania dodatku aktywizacyjnego moe si zdarzy, i dana osoba zawrze kolejn umow o prac. W przypadku kolejnej umowy o prac u tego samego pracodawcy bezporednio
38

nastpujcej po poprzedniej umowie (np. najpierw umowa na okres prbny, a nastpnie ju umowa na czas okrelony lub nieokrelony) naley uzna, e jest to kontynuacja poprzedniego zatrudnienia i dodatek aktywizacyjny powinien by wypacany nadal, a do wyczerpania okresu jego przysugiwania. Okres przysugiwania dodatku liczy si od dnia zoenia pierwszego wniosku o dodatek, w zwizku z podjciem pierwszego zatrudnienia. Natomiast, jeeli midzy poszczeglnymi umowami o prac jest przerwa w zatrudnieniu obejmujca dzie powszedni i dana osoba nie zarejestrowaa si w PUP w czasie tej przerwy lub umowy dotycz rnych pracodawcw, dodatek aktywizacyjny nie przysuguje, gdy naley uzna, e nie nastpuje tu kontynuacja zatrudnienia jednoczenie w momencie podjcia kolejnego zatrudnienia dana osoba nie bya ju bezrobotnym. Mona uzna, e zatrudnienie jest kontynuowane rwnie w przypadku, kiedy przerwa w zatrudnieniu wypada w dni witeczne, jednake pod warunkiem, e wniosek o przyznanie dodatku aktywizacyjnego zoony by podczas trwania pierwszej umowy. Dodatek aktywizacyjny przysuguje w dwch sytuacjach: 1) gdy bezrobotny z prawem do zasiku w wyniku skierowania go przez urzd pracy podejmie zatrudnienie, w niepenym wymiarze czasu pracy obowizujcym w danym zawodzie lub subie i otrzymuje wynagrodzenie nisze od minimalnego wynagrodzenia za prac; 2) gdy bezrobotny z prawem do zasiku podejmie zatrudnienie lub inn prac zarobkow z wasnej inicjatywy. W przypadku 1 dodatek przysuguje w wysokoci stanowicej rnic midzy minimalnym wynagrodzeniem za prac (tj. obecnie 824 z brutto) a otrzymywanym wynagrodzeniem przez tego bezrobotnego, nie wikszej jednak ni 50% zasiku podstawowego, przez cay okres, w jakim przysugiwaby bezrobotnemu zasiek. W przypadku 2 dodatek przysuguje w wysokoci do 30% zasiku podstawowego przez poow okresu, w jakim przysugiwaby bezrobotnemu zasiek. W tej sytuacji wysoko dodatku moe by rna w przedziale 130% w zalenoci np. od przyjtych przez starost kryteriw lub kryteriw opartych o uchwa Powiatowej Rady Zatrudnienia. Przykad do sytuacji 1: A/ Bezrobotny naby prawo do zasiku na 6 miesicy i wykorzysta 2 pene miesice tego zasiku. Nastpnie zosta skierowany do prac interwencyjnych na okres 6 miesicy. Wniosek o dodatek zoy po 3 miesicach trwania prac interwencyjnych. Pozostay okres pobierania zasiku na dzie zoenia wniosku wynosi w tej sytuacji 6 2 (tyle wykorzysta) 3 (tyle zasiku pochony prace interwencyjne) = 1. Zatem, dodatek aktywizacyjny przysuguje takiej osobie przez 1 miesic. B/ Bezrobotny naby prawo do zasiku na 6 miesicy i wykorzysta 2 pene miesice tego zasiku. Nastpnie zosta skierowany do prac interwencyjnych na okres 6 miesicy. Wniosek o dodatek zoy po miesicu trwania prac interwencyjnych. Pozostay okres pobierania zasiku wynosi w tej sytuacji 6 2 (tyle wykorzysta) 1 (tyle zasiku pochony prace interwencyjne) = 3. Zatem, dodatek aktywizacyjny przysuguje takiej osobie przez 3 miesice. Przykady do sytuacji 2: A/ Bezrobotny naby prawo do zasiku na 6 miesicy i wykorzysta 2 pene miesice tego zasiku. W tej sytuacji bezrobotny podejmuje np. zatrudnienie na okres 12 miesicy i w dniu podjcia zatrudnienia skada w urzdzie pracy wniosek o dodatek. W takiej sytuacji pozostaym okresem zasikowym s 4 miesice. Dodatek przysuguje zatem maksymalnie na okres 2 miesicy, pod warunkiem, e w tym czasie wykonuje nadal prac.
39

Naley tu zauway, i wniosek o dodatek mona zoy w kadym okresie pracy, co nie powoduje skrcenia pozostaego do wykorzystania okresu zasikowego (okres zasikowy przez cay czas zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej jest taki sam, bo bezrobotny w momencie podjcia zatrudnienia zosta pozbawiony zasiku i pozostajcy mu okres zasiku nie ulega zmniejszeniu zwyczajne zatrudnienie w przeciwiestwie do prac interwencyjnych/robt publicznych nie pochania okresu zasiku ). Okres zasikowy bdzie taki sam jaki byby przy powrocie na uzupenienia zasiku z art. 73 ust. 5 ustawy). B/ Bezrobotny naby prawo do zasiku na 6 miesicy i wykorzysta 2 pene miesice tego zasiku. Nastpnie podj zatrudnienie na okres 6 miesicy. Wniosek o dodatek zoy po upywie 5 miesicy zatrudnienia. W takiej sytuacji dodatek przysuguje za 1 miesic (bo tylko tyle jeszcze bdzie pracowa), pomimo, e okres zasikowy brany pod uwag przy wyliczeniu czasu patnoci tego dodatku wynosiby 2 miesice. C/ Bezrobotny naby prawo do zasiku na 6 miesicy i wykorzysta 2 pene miesice tego zasiku. Nastpnie podj prac na podstawie umowy zlecenia na okres 1 miesica skadajc wniosek o dodatek po 15 dniach trwania umowy zlecenia. Dodatek przysuguje w takiej sytuacji przez pozostae 15 dni trwania umowy.
W stosunku do: 1) bezrobotnych do 25 roku ycia; 2) bezrobotnych dugotrwale; 3) bezrobotnych powyej 50 roku ycia; 4) bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych; 5) bezrobotnych samotnie wychowujcych co najmniej jedno dziecko do 7 roku ycia; 6) bezrobotnych niepenosprawnych; zwanych dalej osobami bdcymi w szczeglnej sytuacji na rynku pracy, mog by dodatkowo stosowane dziaania okrelone w art. 5061. Art. 49.

Istot zapisw art. 49 jest wskazanie grup klientw urzdw pracy, ktre z woli ustawodawcy winny by traktowane priorytetowo ze wzgldu na szczeglnie niekorzystny ich status na rynku pracy. Priorytetowe traktowanie polega na umoliwieniu stosowania wobec tych osb wikszej liczby instrumentw ni w stosunku do ogu bezrobotnych, przy czym w stosunku do kadej grupy zdefiniowano odrbne instrumenty. Tabela zamieszczona poniej wskazuje na przypisanie poszczeglnym wyliczonym w artykule 49 grupom okrelonych instrumentw (oprcz wymienionych wczeniej adresowanych do ogu klientw, w tym take do wymienionych w art. 49). Naley podkreli, e ustawowy katalog grup ryzyka, zwany tu osobami bdcymi w szczeglnej sytuacji na rynku pracy i definiowanych dla nich instrumentw nie ogranicza moliwoci urzdu stosowania segmentacji lokalnego rynku pracy. Rol urzdu pracy jest zdecydowanie po pierwsze, ktre z grup wymienionych w art. 49 wymagaj szczeglnej troski w warunkach danego lokalnego rynku pracy oraz zbadanie, czy w ramach danej grupy nie wystpuj szczeglne podgrupy, do ktrych (w warunkach ograniczonych moliwoci finansowych i kadrowych) w pierwszej kolejnoci skierowana zostanie oferta wsparcia. Przykadowo w grupie bezrobotnych powyej 50 roku ycia w konkretnych warunkach powiatu wsparcie moe by bardziej niezbdne mczyznom zamieszkaym na terenach wiejskich okrelonej czci powiatu. Zwracamy na to uwag, bowiem ustawodawca uywajc kadorazowo wyrazw starosta moe pozostawi decyzj o zastosowaniu konkretnej formy wobec konkretnej osoby wanie starocie (w praktyce pracownikom urzdu pracy). O zastosowaniu instrumentu powinny zadecydowa analizy rynku pracy w poczeniu z analiz sytuacji klienta (jego moliwoci, potrzeb i oczekiwa). Przy podejmowaniu dziaa wobec grup ryzyka przydatne wic powinno by mylenie/podejcie projektowe, to samo, ktre jest stosowane przy tworzeniu projektw w ramach SPO RZL czy innych programw operacyjnych.
40

Przepis ten stosuje szereg kategorii, zdefiniowanych w art. 2, ktre poniej objaniamy. Bezrobotny do 25 roku ycia zgodnie z literalnym brzmieniem przepisu oznacza bezrobotnego, ktry w roku kalendarzowym nie ukoczy 25 lat. W zwizku z tym, w przypadku 25 urodzin w maju danego roku ju od stycznia tego roku bezrobotny nie moe by kierowany do form aktywizacji przeznaczonych dla tej grupy bezrobotnych. Jeli natomiast bezrobotny skoczy 25 lat w 2005 roku, to w roku 2004 moe zosta skierowany na sta i kontynuowa ten sta a do jego zakoczenia (skierowanie moe mie miejsce nawet w ostatnich dniach 2004 roku), Bezrobotny powyej 50 roku ycia moe by kierowany do odpowiednich form aktywizacji ju od pocztku roku kalendarzowego, w ktrym skoczy 50 lat, Bezrobotny bez kwalifikacji to osoba ktra jednoczenie spenia oba warunki zawarte w definicji, a wic ma wyksztacenie gimnazjalne lub nisze i rwnoczenie nie ma kwalifikacji do wykonywania zawodu (definicja nie obejmuje wic osb po ukoczeniu liceum oglnoksztaccego.), Bezrobotny dugotrwale to osoba ktra jest bezrobotn przez 12 miesicy cznie w okresie 2 lat; oznacza to, e w posiadaniu statusu bezrobotnego mogy w okresie 2 lat wystpowa przerwy, Samotnie wychowujcy dziecko w myl art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osb fizycznych za osob samotnie wychowujc dziecko uwaa si jednego z rodzicw albo opiekuna prawnego, jeeli ta osoba jest pann, kawalerem, wdow, wdowcem, rozwdk, rozwodnikiem albo osob, w stosunku do ktrej orzeczono separacj w rozumieniu odrbnych przepisw. Za osob samotnie wychowujc dzieci uwaa si rwnie osob pozostajc w zwizku maeskim, jeeli jej maonek zosta pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa kar pozbawienia wolnoci. Do ww. definicji odsya art. 2 ust. 1 pkt 19 ustawy o promocji zatrudnienia, natomiast przepis art. 49 ust. 5 dokona zawenia tej definicji i w efekcie za osob samotnie wychowujc dziecko w rozumieniu tego art. naley uwaa osob wskazan w art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym (), jeeli wychowuje co najmniej jedno dziecko do 7 roku ycia.
53.3 za zgod 57.1 57.2

50.1 Bezrobotny do 25 roku ycia Bezrobotny dugotrwale Bezrobotny powyej 50 roku ycia Bezrobotny bez kwalifikacji zawodowych Bezrobotny samotnie wychowujcy dziecko Bezrobotny niepenosprawny x

50.2

51 x

52 x

53.1 x

53.3 x

55 x

56 x x

57.4 x

58

59

61

x x

x x

x x

x x

x x x

Art. 50.1.

Bezrobotnym, o ktrych mowa w art. 49 pkt 1 i 3, powiatowy urzd pracy w okresie do 6 miesicy od dnia rejestracji powinien przedstawi propozycj zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stau, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robt publicznych. 41

2.

Bezrobotnym, o ktrych mowa w art. 49 pkt 2, ktrzy pobieraj wiadczenia z pomocy spoecznej lub realizuj indywidualny program usamodzielnienia na podstawie przepisw o pomocy spoecznej, powiatowy urzd pracy w okresie 6 miesicy od dnia utraty prawa do zasiku z powodu upywu okresu jego pobierania powinien przedstawi propozycj zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, stau, odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robt publicznych.

Uzasadnienia dla zapisu art. 50 ust. 1 naley szuka w Europejskiej Strategii Zatrudnienia, ktra zaleca, aby wszystkie osoby mode otrzymyway wsparcie od sub zatrudnienia w okresie do 6 miesicy od momentu rejestracji, za dorose w okresie do 12 miesicy. Polski ustawodawca ujednolici okresy, rwnoczenie jednak zdefiniowa, e przez osoby mode rozumie osoby do 25 roku ycia, natomiast zalecenie dotyczce osb dorosych zawzi do tych, ktre przekroczyy 50 rok ycia. Trzeba podkreli, e zwrot powinien nie moe by podstaw do roszcze; jest to jedynie wskazwka dla urzdw pracy. Ponadto ustawodawca rozcign wspomniane zalecenie, wprowadzajc ust. 2, ktry nakazuje podobne zachowania wobec osb, ktre s dugotrwale bezrobotne w rozumieniu ustawy, a rwnoczenie pobieraj wiadczenia z pomocy spoecznej lub realizuj indywidualny program usamodzielniania na podstawie przepisw o pomocy spoecznej.
Art. 51.1. Starosta zwraca pracodawcy, ktry zatrudni w ramach prac interwencyjnych na okres do 6 miesicy skierowanych bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49, cz kosztw poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz skadki na ubezpieczenia spoeczne skierowanych bezrobotnych w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesicu w przeliczeniu na peny wymiar czasu pracy oraz kwoty zasiku okrelonej w art. 72 ust. 1, obowizujcej w ostatnim dniu zatrudnienia kadego rozliczanego miesica i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia. Starosta zwraca pracodawcy, ktry zatrudni w ramach prac interwencyjnych co najmniej w poowie wymiaru czasu pracy na okres do 6 miesicy skierowanych bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49, cz kosztw poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz skadki na ubezpieczenia spoeczne skierowanych bezrobotnych w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak kwoty poowy minimalnego wynagrodzenia za prac i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia za kad osob bezrobotn. Starosta moe dokonywa, w zakresie i na zasadach okrelonych w ust. 1, zwrotu poniesionych przez pracodawc kosztw z tytuu zatrudnienia na okres do 12 miesicy skierowanych bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49, w ramach prac interwencyjnych, w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak minimalne go wynagrodzenia za prac i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia za kadego bezrobotnego, jeeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesic ich zatrudnienia. Jeeli pracodawca bezporednio po zakoczeniu prac interwencyjnych trwajcych co najmniej 6 miesicy zatrudnia skierowanego bezrobotnego przez okres dalszych 6 miesicy i po upywie tego okresu dalej go zatrudnia w penym wymiarze czasu pracy, starosta moe przyzna pracodawcy jednorazow refundacj wynagrodzenia w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nie wyszej jednak ni 150% przecitnego wynagrodzenia obowizujcego w dniu spenienia tego warunku. Starosta, kierujc bezrobotnego do prac interwencyjnych, ma obowizek wzi pod uwag jego wiek, stan zdrowia oraz rodzaje uprzednio wykonywanej pracy.

2.

3.

4.

5.

Stosowanie tego przepisu wymaga znajomoci take rozporzdzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne oraz rozporzdzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 24 listopada 2004 r. zmieniajcego rozporzdzenie z 13 lipca. Szerzej rozporzdzenie omwione zostanie przy art. 60, poniewa odnosi si ono do kilku instrumentw jednoczenie.
42

Artyku 51 dotyczy wszystkich grup bezrobotnych wymienionych w art. 49, co, podkrelmy, nie przekrela prawa urzdw pracy do dokonywania dalszych segmentacji klientw w ramach wyznaczonych zapisami art. 49. Rwnoczenie naley mie na uwadze, e nie moliwoci organizowania prac interwencyjnych dla innych, ni wymienione w art. 49, grup bezrobotnych. Instrument prac interwencyjnych znany jest z poprzednio obowizujcej ustawy. Biorc pod uwag wieloletni praktyk jego stosowania wydaje si, e nie wymaga on szczeglnego komentarza. Zwrci naley jedynie uwag na to, e zgodnie z przepisami regulujcymi zasady przyznawania pomocy publicznej przedsibiorca, ktry zatrudni bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych ma obowizek utrzymania tych stanowisk pracy przez okres 2436 miesicy zgodnie z Rozporzdzeniem Nr 2204/2002 Komisji WE z dnia 12 grudnia 2002 roku, jeli jest to pomoc na tworzenie zatrudnienia w przypadku rekrutacji pracownikw znajdujcych si w szczeglnej sytuacji na rynku pracy (w rozumieniu Art. 5. Rozporzdzenia 2204/2002) miejsce pracy powinno by utrzymane 12 m-cy. Przepisy te maj zastosowanie do podmiotw prowadzcych dziaalno gospodarcz, nie za do wszystkich pracodawcw. Odmowa skorzystania z propozycji zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych skutkuje pozbawieniem statusu bezrobotnego na okres 90 dni (art. 33 ust. 4 pkt 3).
Art. 52. Bezrobotnemu do 25 roku ycia skierowanemu przez starost na szkolenie przysuguje w okresie jego odbywania stypendium w wysokoci 40% kwoty zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1; przepisy art. 41 ust. 6 oraz art. 80 stosuje si odpowiednio.

Zgodnie z art. 52 bezrobotny do 25 roku ycia podczas szkolenia, na ktre skierowany zostanie przez starost, ma prawo do stypendium w wysokoci 40% zasiku (a wic nie do dodatku szkoleniowego). Jest to prawo nalene. Analogicznie, jak w przypadku innych osb kierowanych na szkolenia, osoba ktra z wasnej winy nie ukoczy szkolenia jest zobowizana do zwrotu jego kosztw. Prawo do stypendium przysuguje za okres udokumentowanej niezdolnoci do pracy.
Art. 53.1. 2. Bezrobotnego, o ktrym mowa w art. 49 pkt 1, starosta na wniosek lub za zgod tego bezrobotnego moe skierowa do odbycia u pracodawcy stau przez okres nieprzekraczajcy 12 miesicy. Do osoby zarejestrowanej jako bezrobotna w okresie do upywu 12 miesicy od dnia okrelonego w dyplomie, wiadectwie lub innym dokumencie powiadczajcym ukoczenie szkoy wyszej, ktra nie ukoczya 27 roku ycia, ust. 1 stosuje si odpowiednio. Starosta moe skierowa na okres do 6 miesicy bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49 pkt 1 i 4, a za ich zgod take bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49 pkt 2, 3, 5 i 6, do odbycia przygotowania do wykonywania zawodu u pracodawcy, bez nawizywania stosunku pracy. Sta i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy odbywaj si na podstawie umowy zawartej przez starost z pracodawc, wedug programu okrelonego w umowie. Przy ustalaniu programu powinny by uwzgldnione predyspozycje psychofizyczne i zdrowotne, poziom wyksztacenia oraz dotychczasowe kwalifikacje zawodowe bezrobotnego. Program powinien okrela: 1) nazw zawodu lub specjalnoci, ktrej program dotyczy; 2) zakres zada wykonywanych przez bezrobotnego; 3) rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych; 4) sposb potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych; 5) opiekuna osoby objtej programem przygotowania zawodowego i stau. Nadzr nad odbywaniem stau i przygotowania zawodowego w miejscu pracy przez bezrobotnego sprawuje starosta. Pracodawca po zakoczeniu realizacji programu, o ktrym mowa w ust. 4, wydaje opini zawierajc informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego oraz kwalifikacjach lub umiejtnociach zawodowych pozyskanych w procesie przygotowania zawodowego. Starosta wydaje bezrobotnemu zawiadczenie o odbyciu przygotowania zawodowego i stau. 43

3.

4.

5.

6.

7.

8. 9.

Bezrobotnemu w okresie odbywania stau lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy do wykonywania zawodu przysuguje stypendium w wysokoci zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1, wypacane przez starost; przepisy art. 41 ust. 6 oraz art. 80 stosuje si odpowiednio. Za okres, za ktry przysuguje stypendium, zasiek nie przysuguje. Na wniosek bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe w miejscu pracy, pracodawca jest obowizany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za kade 30 dni odbywania stau lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Za dni wolne przysuguje stypendium. Przepisy ust. 17 stosuje si odpowiednio do organizacji pozarzdowych. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki odbywania stau oraz przygotowania zawodowego w miejscu pracy, majc na uwadze zapewnienie waciwych warunkw nabywania umiejtnoci.

Rozporzdzenie z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegowych warunkw odbywania stau oraz przygotowania zawodowego zostao opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 185 pod pozycj 1912. Ze wzgldu na due podobiestwa obu instrumentw, zostan one omwione cznie. Przez sta zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 34 rozumie naley nabywanie przez bezrobotnego umiejtnoci praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zada w miejscu pracy bez nawizania stosunku pracy z pracodawc. Rozporzdzenie w par. 1 ust. 1 precyzuje, e warunkiem skierowania bezrobotnego do odbycia stau jest brak dowiadczenia zawodowego w miejscu pracy. Naley przez to rozumie brak jakiegokolwiek dowiadczenia zawodowego na rynku pracy bez zawania do danego zawodu czy danego pracodawcy. Celem stau jest bowiem umoliwienie osobie bezrobotnej nabycia umiejtnoci praktycznych i zdobycie dowiadczenia zawodowego w rzeczywistych warunkach pracy. Naley przyj, e posiadanie dowiadczenia zawodowego (w formie umowy zlecenia, umowy o dzieo, stau w miejscu pracy) krtszego ni trzy miesice nie daje moliwoci nabycia wystarczajcych umiejtnoci praktycznych do wykonywania pracy. W konsekwencji oznacza to, e istnieje moliwo wielokrotnego kierowania na sta, o ile kadorazowo okres stau wynosi 3 miesice lub mniej. Nie ma przy tym znaczenia, czy osoba bya kierowana na sta w okresie tej samej, czy kolejnych rejestracji, a take czy skierowanie dotyczyo tego samego lub innych pracodawcw. Starosta ma wic prawo ponownie kierowa na sta, kierujc si ocen sytuacji bezrobotnego i racjonalnoci wykorzystania rodkw Funduszu Pracy. W przypadku, gdy osoba odbywaa sta w okresie duszym ni 3 miesice nie moe by uznana za osob bez dowiadczenia zawodowego na rynku pracy, nie ma wic podstaw do ponownego skierowania na sta, jest natomiast moliwo kierowania do odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy (o ile spenia warunki okrelone dla tego instrumentu). Nie ma uzasadnienia kierowanie na sta osoby, ktra odbya przygotowanie zawodowe jako pracownik modociany. Przygotowanie zawodowe pracownikw modocianych odbywa si na podstawie umowy o prac w celu nauki zawodu albo przyuczenia do wykonywania okrelonej pracy i trwa od 24 do 36 miesicy, a po jego zakoczeniu przygotowania mody czowiek otrzymuje wiadectwo pracy. A zatem osoby te nie kwalifikuj si do zaliczenia do kategorii bezrobotnych z brakiem dowiadczenia zawodowego w miejscu pracy. Nie zachodz natomiast adne przesanki uniemoliwiajce bezrobotnemu, ktry ukoczy 18 lat, legitymujcemu si wiadectwem ukoczenia szkoy zawodowej odbycie stau, pod warunkiem, e przez cay czas trwania nauki posiada tylko status ucznia, a nie pracownika. W wyjtkowych przypadkach, gdy np. sta planowany na 6 miesicy nie zosta ukoczony z winy pracodawcy, a wic nie zosta zrealizowany program stau moliwe jest skierowanie zainteresowanego ponownie do odbywania stau. Tak wic podejmujc decyzj o skierowaniu na sta naley bra pod uwag nie tylko wiek, ale rwnie brak umiejtnoci praktycznych do wykonywania pracy zwizany z brakiem dowiadcze44

nia zawodowego. Skierowanie na sta wymaga zgody zainteresowanego lub te moe zosta dokonane na jego wniosek. Z tego zapisu wynika brak sankcji za odmow skorzystania z propozycji. Pomimo, i w ustawie zrezygnowano z definicji absolwenta i wprowadzono definicj bezrobotnego do 25 roku ycia, to przewidziano w przypadku stau moliwo jego odbywania przez absolwentw szk wyszych, o ile nie ukoczyli 27 roku ycia (i speniaj warunki okrelone w art. 53 ust. 2.) rwnie na ich wniosek lub za ich zgod. Przez przygotowanie zawodowe w miejscu pracy zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 31 naley rozumie zdobywanie nowych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych poprzez praktyczne wykonywanie zada zawodowych na stanowisku pracy wedug ustalonego programu uzgodnionego pomidzy starost, pracodawc i bezrobotnym. Zgodnie z par. 1 ust. 2 rozporzdzenia warunkiem skierowania bezrobotnego do odbycia przygotowania zawodowego jest brak kwalifikacji zawodowych dostosowanych do potrzeb rynku pracy. Jest to wic instrument kierowany do tej grupy osb, ktre posiadaj dowiadczenie zawodowe, ale ich kwalifikacje nie s adekwatne do potrzeb rynku pracy. Celem skierowania do odbycia przygotowania zawodowego w miejscu pracy jest uatwienie ponownego wejcia na rynek pracy osobom, ktre utraciy prac i maj niskie bd nieaktualne kwalifikacje zawodowe. Odbycie przygotowania zawodowego przez bezrobotnych ma na celu zwikszenie szansy na skorzystanie z dostpnych ofert pracy na rynku pracy. Instrument ten moe by stosowany z woli urzdu wobec bezrobotnych do 25 roku ycia oraz bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych. Moe on te by stosowany lecz na wniosek lub za zgod wobec pozostaych grup, o ktrych mowa w art. 49. Wynika z tego, e jedynie w przypadku bezrobotnych do 25 roku ycia i bezrobotnych bez kwalifikacji odmowa udziau w programie skutkuje pozbawieniem statusu na okres 90 dni (art. 33 ust. 4 pkt 3 ustawy). Wniosek, o ktrym mowa powyej, powinien zosta zoony u waciwego starosty (waciwego oznacza tego starost, ktry sprawuje zwierzchnictwo nad powiatowym urzdem pracy, w ktrym zarejestrowany jest dany bezrobotny). Wniosek ten powinien zawiera okrelenie zada zawodowych, ktre bezrobotny chciaby wykonywa podczas stau lub przygotowania zawodowego, oraz kwalifikacji lub umiejtnoci, ktre chciaby uzyska. W przypadku, gdy wniosek o zorganizowanie stau lub przygotowania zawodowego skada pracodawca, rwnie winien uczyni to do starosty waciwego a wic sprawujcego zwierzchnictwo nad tym urzdem pracy, w ktrym zarejestrowany jest potencjalny kandydat lub waciwego ze wzgldu na miejsce odbywania stau. Wymagania odnonie treci wniosku okrela par. 3 ust. 1 rozporzdzenia. W ust. 2 przywoanego paragrafu minister zawar moliwo wskazania we wniosku konkretnego bezrobotnego, ktrego pracodawca chciaby przyj na sta lub przygotowanie zawodowe. Sta i przygotowanie zawodowe w miejscu pracy mog by organizowane u pracodawcw. Definicja pracodawcy okrelona jest w art. 2 ust. 1 pkt 25 ustawy. Zgodnie z t definicj nie jest moliwe organizowanie stau (przygotowania zawodowego) u osoby fizycznej prowadzcej dziaalno gospodarcz, ktra nie zatrudnia pracownika; w tym przypadku nie wystarczy sam zamiar przyjcia na sta jako zamiar zatrudnienia, gdy sta nie jest zatrudnieniem. Gdyby jednak w umowie o organizacj stau zawarty zosta warunek (zobowizanie pracodawcy) do zatrudnienia skierowanego bezrobotnego po odbyciu stau wwczas mona t sytuacje uzna za spenienie warunku zamierzenia zatrudnienia pracownika. Zgodnie z ust. 8 sta i przygotowanie zawodowe mog by organizowane przez organizacj pozarzdow. Zgodnie z par. 5 rozporzdzenia starosta ma prawo skierowa bezrobotnego na badania lekarskie (o ktrych mowa w art. 2 ust. 3 ustawy, a wic wykonywane w celu stwierdzenia oglnej zdolnoci bezrobotnego do wykonywania pracy), a take jeeli charakter pracy tego wymaga na
45

specjalistyczne badania lekarskie i psychologiczne (o ktrych mowa w art. 38 ust. 4 ustawy). Badanie te mog by finansowane z Funduszu Pracy, zgodnie z art. 108 ust. 1 pkt 1 ustawy. Par. 6 rozporzdzenia okrela wymogi, jakie musi spenia umowa o organizacj stau, zawierana pomidzy starost a pracodawc. Musi ona okrela w szczeglnoci: nazw instrumentu rynku pracy (sta albo przygotowanie zawodowe w miejscu pracy), dane bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe (imi i nazwisko, PESEL, data urodzenia, adres), dane opiekuna bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe (min. imi i nazwisko, zajmowane stanowisko, wyksztacenie), dat rozpoczcia i zakoczenia stau lub przygotowania zawodowego, zobowizanie pracodawcy do zapewnienia naleytej organizacji stau lub przygotowania zawodowego, zgodnie z ustalonym programem. W przypadku organizowania stau lub przygotowania zawodowego w powiatowych urzdach pracy i starostwach powiatowych nie ma obowizku zawierania umowy. Zwrci naley uwag na wymg, o ktrym mowa w art. 53 ust. 4 oraz ostatnim punkcie przytoczonego paragrafu rozporzdzenia: sta i przygotowanie zawodowe odbywaj si zgodnie z ustalonym programem. Oznacza to obowizek przygotowania programu stau (przygotowania zawodowego), przy czym ustawodawca nie sprecyzowa, na kim spoczywa ten obowizek. Zgodnie z duchem ustawy i zapisami rozporzdzenia naley przyj, e jest to obowizek pracodawcy (ktry we wniosku zobligowany zosta do opisu zada, jakie bd wykonywane podczas stau lub przygotowania zawodowego). Jednake rol i obowizkiem urzdu pracy jest dokonanie oceny racjonalnoci zoonej propozycji i w razie potrzeby wspdziaanie z pracodawc w skorygowaniu tych zapisw tak, aby program stau (przygotowania zawodowego) rzeczywicie gwarantowa realizacj celw postawionych przed tymi instrumentami. Zwrci naley uwag, e obligatoryjny zakres informacji ujtych we wniosku (okrelonych w rozporzdzeniu) nie pokrywa si z wymaganym ustaw zakresem danych, jakie ujte winny zosta w programie, co oznacza konieczno uzupenienia danych w trakcie negocjacji z pracodawc lub poszerzenie zakresu danych wymaganych we wniosku (dotyczy to takich danych jak rodzaj uzyskiwanych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych oraz sposb potwierdzenia nabytych kwalifikacji lub umiejtnoci zawodowych). W przypadku obu instrumentw wymagane jest aby pracodawca zapewni opiekuna bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe. Rol opiekuna zgodnie z par. 7 ust. 3 rozporzdzenia jest udzielanie bezrobotnemu wskazwek i pomocy w wypenianiu powierzonych zada, a take powiadczenie podpisem prawdziwoci informacji zawartych w sprawozdaniu z przebiegu stau lub przygotowania zawodowego, do sporzdzenia ktrego jest zobligowany bezrobotny (par. 7 ust. 2 pkt. 4). Zawarcie w rozporzdzeniu wymogu podania danych opiekuna we wniosku, a nastpnie w umowie zawieranej z pracodawc oznacza, e obowizkiem urzdu jest zweryfikowanie moliwoci penienia przez wskazan osob funkcji opiekuna. Starosta jest zobowizany do sprawowania nadzoru nad odbywaniem stau (przygotowania zawodowego). Starosta moe rozwiza umow z pracodawc na wniosek bezrobotnego odbywajcego sta (przygotowanie zawodowe), jeli pracodawca nie realizuje warunkw odbywania stau (przygotowania zawodowego) par. 8 ust. 1 rozporzdzenia. Rozwizanie umowy moe nastpi po wysuchaniu pracodawcy, a wic po dokonaniu weryfikacji informacji bezrobotnego oraz po uzyskaniu informacji, czy odstpstwo od programu i innych warunkw odbywania stau (przygotowania zawodowego) grozi nie osigniciem celu programu. Starosta moe ponadto pozbawi bezrobotnego moliwoci odbywania stau (przygotowania zawodowego), jeli stwierdzi jego nieusprawiedliwion nieobecno podczas wicej ni jednego dnia pracy lub
46

naruszenie podstawowych obowizkw okrelonych w regulaminie pracy (w szczeglnoci dotyczy to stawienia si do pracy w stanie wskazujcym na spoycie alkoholu, narkotykw, rodkw psychotropowych lub spoywania na stanowisku pracy alkoholu, narkotykw lub rodkw psychotropowych). Decyzja ta moe by podjta na wniosek pracodawcy albo z urzdu, ale wwczas musi by poprzedzona uzyskaniem opinii od pracodawcy par. 8 ust. 2 rozporzdzenia. Okrelony w ust. 5 obowizek pracodawcy dotyczcy wydania bezrobotnemu opinii zawierajcej informacje o zadaniach realizowanych przez bezrobotnego oraz kwalifikacjach lub umiejtnociach zawodowych pozyskanych przez niego w procesie przygotowania zawodowego zosta w rozporzdzeniu (par. 7 ust. 1 pkt. 8) doprecyzowany poprzez ustalenie, e ma to mie miejsce niezwocznie po zakoczeniu stau (przygotowania zawodowego). Bezrobotny jest zobowizany (par. 9 ust. 1 rozporzdzenia) w terminie 7 dni od otrzymania wspomnianej opinii przedoy j starocie wraz ze swoim sprawozdaniem z przebiegu stau (przygotowania zawodowego). Sprawozdanie to winno zawiera informacje o wykonywanych zadaniach oraz uzyskanych kwalifikacjach lub umiejtnociach zawodowych (par. 7 ust. 2 pkt. 4 rozporzdzenia) i musi by powiadczone przez opiekuna bezrobotnego (par. 7 ust. 3 rozporzdzenia). Po zapoznaniu si z powyszymi dokumentami starosta wydaje zawiadczenie o odbyciu stau (przygotowania zawodowe-go). W zawiadczeniu powinny znale si nastpujce dane: nazwa instrumentu rynku pracy: sta albo przygotowanie zawodowe, dane bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe: imi i nazwisko, PESEL, dat urodzenia, adres, dane opiekuna bezrobotnego odbywajcego sta lub przygotowanie zawodowe: imi i nazwisko, zajmowane stanowisko, wyksztacenie, dat rozpoczcia i zakoczenia stau (przygotowania zawodowego). Wraz z wydaniem zawiadczenia starosta zwraca bezrobotnemu oryginay sprawozdania i opinii oraz kopi programu stau (przygotowania zawodowego). Uczestnicy stau (przygotowania zawodowego) s uprawnieni do otrzymywania stypendium w wysokoci zasiku tzw. podstawowego. Jest to wiadczenie obligatoryjne. Za okres otrzymywania stypendium nie przysuguje zasiek. wiadczenie powizane jest z faktem uczestnictwa w programie, tak wic np. fakt ukoczenia 25 roku ycia w trakcie odbywania stau nie powoduje wstrzymania stypendium. Prawo do stypendium przysuguje rwnie za okres udokumentowanej niezdolnoci do pracy. W przypadku, gdy do odbywania stau (przygotowania zawodowego) skierowana zostaaby osoba posiadajca prawo do zasiku, wwczas starosta powinien wyda decyzj o wstrzymaniu zasiku dla bezrobotnych oraz o przyznaniu stypendium, natomiast po zakoczeniu programu naley wyda decyzj o wznowieniu wypaty zasiku, przy czym okres pobierania zasiku ulega skrceniu o czas odbywania stau lub przygotowania zawodowego (art. 73 ust. 4). Pracodawca na wniosek bezrobotnego odbywajcego sta (przygotowanie zawodowe) jest zobowizany do udzielenia dni wolnych w wymiarze 2 dni za kade 30 dni odbywania programu. Przy obliczaniu tych terminw naley zastosowa przepisy art. 111116 Kodeksu cywilnego z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z pn. zm.), a zatem termin okrelony w art. 53 ust. 7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy upywa 30-tego dnia odbywania stau lub przygotowania zawodowego. Jeeli koniec terminu przypada na dzie ustawowo wolny od pracy, wwczas termin ten upywa dnia nastpnego. Za 2 dni wolne naley uwaa dni robocze, analogicznie jak przy zwolnieniach na poszukiwanie pracy (art. 37 Kodeksu pracy). Zwrci naley uwag, e udzielenie dni wolnych moe nastpi wycznie za pene 30 dni.
47

Art. 54.

Starosta ustala i opaca w wysokoci i na zasadach okrelonych w odrbnych przepisach skadki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe od stypendiw wypaconych na podstawie art. 52 i art. 53 ust. 6.

Przepis nie wymaga komentarza.

Art. 55.1. Bezrobotnemu, o ktrym mowa w art. 49 pkt 1 i 4, ktry w okresie 6 miesicy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzdzie pracy podj dalsz nauk w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosych albo w szkole wyszej w systemie studiw wieczorowych lub zaocznych, starosta, na wniosek bezrobotnego, przyznaje stypendium w wysokoci 40% kwoty zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1, wypacane przez okres 12 miesicy. Starosta moe podj decyzj o kontynuacji wypacania stypendium do ukoczenia nauki zgodnie z programem nauczania. Stypendium przysuguje pod warunkiem nieprzekroczenia wysokoci dochodu na osob w rodzinie w rozumieniu przepisw o pomocy spoecznej uprawniajcego do wiadcze z pomocy spoecznej. Podstaw wypaty stypendium jest zawiadczenie wystawione przez szko, potwierdzajce kontynuowanie nauki. Stypendium nie przysuguje w przypadku przerwania nauki lub utraty statusu bezrobotnego.

2. 3. 4. 5.

Dla stosowania powyszego przepisu istotne znaczenie ma Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 6 padziernika 2004 roku w sprawie szczegowego trybu przyznawania zasiku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz.U. Nr 219, poz. 2222) Instrument stypendium z tytuu podjcia nauki ma na celu zwikszenie moliwoci podnoszenia kwalifikacji przez bezrobotnych poprzez zapewnienie im dochodw i skierowany jest wycznie do bezrobotnych do 25 roku ycia oraz bezrobotnych bez kwalifikacji. W przypadku, gdy bezrobotny, ktry w okresie 6 miesicy od dnia zarejestrowania podj nauk w szkole ponadpodstawowej lub ponadgimnazjalnej dla dorosych lub w szkole wyszej w systemie studiw wieczorowych lub zaocznych zoy wniosek o przyznanie stypendium, wwczas starosta ma obowizek je przyzna na 12 miesicy. Starosta ma prawo na zasadzie fakultatywnej podj decyzj o kontynuacji wypacania stypendium przez kolejne miesice (lata) nauki, a do ukoczenia nauki (nie ma takiego prawa wobec bezrobotnych, ktrzy otrzymywali stypendium na podstawie art. 37d ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu ze wzgldu na zapis art. 139 ust. 1 ustawy o promocji). Przez podjcie nauki naley rozumie rozpoczcie nauki po raz pierwszy na wyszym poziomie ni ostatnio zakoczony (np. I klasa danej szkoy lub pierwszy rok studiw); podjcie nauki w wyszej klasie lub na wyszym roku uzna naley za kontynuacj, a nie za podjcie nauki. Wyjtkiem jest tu podjcie uzupeniajcych studiw magisterskich po ukoczeniu studiw licencjackich ktre jest kwalifikowane jako podjcie nauki. Podjcie studiw doktoranckich lub podyplomowych nie stanowi warunku do nabycia prawa do stypendium. Przyznanie stypendium nastpuje na wniosek w formie decyzji administracyjnej od dnia podjcia nauki bez wzgldu na dzie zoenia wniosku, a wic nawet wstecznie, jeli wniosek zostanie zoony ju w trakcie nauki. Stypendium wypacane jest przez 12 miesicy, a wic rwnie w okresie miesicy wakacyjnych. Warunkiem uzyskiwania stypendium, zarwno w czci obligatoryjnej, jak i fakultatywnej jest nieprzekraczanie wysokoci dochodu na osob w rodzinie w rozumieniu przepisw o pomocy spoecznej, uprawniajcego do wiadcze z pomocy spoecznej. Zgodnie z tymi przepisami przez dochd na osob w rodzinie naley rozumie sum miesicznych dochodw rodziny podzielon przez liczb osb w rodzinie. Podstaw do ustalenia dochodu mog stanowi np. zawiadczenia o wysokoci zarobkw osb pracujcych w rodzinie, odcinki emerytury lub renty. PUP ma
48

obowizek co miesic weryfikowa sytuacj finansow beneficjenta, przy czym w kolejnych miesicach wystarczy wymaga owiadczenia o tym, e sytuacja dochodowa nie ulega zmianie, skadanego pod rygorem odpowiedzialnoci karnej. Jeli w danym miesicu sytuacja dochodowa ulegnie zmianie, naley zawiesi wypat stypendium w danym miesicu. Nie powoduje to wyduenia okresu patnoci stypendium na dalsze miesice. Podstaw do wypaty stypendium zgodnie z ust. 4 jest wystawione przez szko zawiadczenie potwierdzajce kontynuacj nauki. W sytuacji przerwania nauki stypendium nie przysuguje (ust. 5). Ustawa nie precyzuje terminw przedkadania wspomnianych zawiadcze, pozostawiajc decyzj powiatowemu urzdowi pracy, ktry ma prawo do okrelania tych terminw w sposb gwarantujcy moliwo weryfikacji uprawnie (np. co miesic). Stypendium nie przysuguje rwnie w przypadku utraty statusu bezrobotnego. Ustawa nie wyklucza moliwoci pobierania jednoczenie stypendium staowego i stypendium z tytuu podjcia nauki.
Art. 56.1. Starosta moe dokonywa z Funduszu Pracy przez okres do 12 miesicy zwrotu poniesionych przez pracodawc z tytuu zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych w penym wymiarze czasu pracy skierowanego bezrobotnego, o ktrym mowa w art. 49 pkt 1, 2 i 6, kosztw wypaconego mu wynagrodzenia, nagrd oraz opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak kwoty zasiku okrelonej w art. 72 ust. 1, obowizujcej w ostatnim dniu kadego rozliczanego miesica i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia. Starosta moe dokonywa z Funduszu Pracy przez okres do 18 miesicy zwrotu poniesionych przez pracodawc z tytuu zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych w penym wymiarze czasu pracy skierowanego bezrobotnego, o ktrym mowa w art. 49 pkt 1, 2 i 6, kosztw wypaconego mu wynagrodzenia, nagrd oraz opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak minimalnego wynagrodzenia za prac i skadek na ubezpieczenia spoeczne od tego wynagrodzenia, jeeli zwrot obejmuje koszty poniesione za co drugi miesic.

2.

Instrument opisany w art. 56 skierowany jest wycznie do trzech grup bezrobotnych: do 25 roku ycia, dugotrwale bezrobotnych oraz niepenosprawnych. Jest on analogiczny do zawartego w art. 51, jednake daje moliwo refundowania kosztw zatrudnienia skierowanych osb przez 12 miesicy (lub 18 jeli refundacja dokonywana jest co drugi miesic). Intencj tej regulacji jest stworzenie wskazanym grupom bezrobotnym moliwoci uzyskania duszego dowiadczenia zawodowego, a tym samym utrwalenia umiejtnoci i kwalifikacji niezbdnych do wykonywania pracy. Ma tu zastosowanie rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne (Dz.U. Nr 161, poz. 1683) oraz zmieniajce je rozporzdzenie z dnia 24 listopada (Dz.U. Nr 257, poz. 2576). Podobnie jak w przypadku art. 51 odmowa udziau skutkuje utrat statusu osoby bezrobotnej na okres 90 dni (art. 33 ust. 4 pkt 3 ustawy).
Art. 57.1. Starosta zwraca organizatorowi robt publicznych, ktry zatrudnia skierowanych bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49 pkt 2, 3 i 5, przez okres do 6 miesicy, cz kosztw poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz skadek na ubezpieczenia spoeczne bezrobotnych w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesicu w przeliczeniu na peny wymiar czasu pracy oraz 50% przecitnego wynagrodzenia obowizujcego w ostat49

2.

3. 4.

5. 6.

nim dniu zatrudnienia kadego rozliczanego miesica i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia. Starosta moe dokonywa, w zakresie i na zasadach okrelonych w ust. 1, zwrotu poniesionych przez organizatora robt publicznych kosztw z tytuu zatrudnienia na okres do 12 miesicy skierowanych bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49 pkt 2, 3 i 5, w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak przecitnego wynagrodzenia i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia za kadego bezrobotnego, jeeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesic ich zatrudnienia. Na wniosek organizatora robt publicznych starosta moe przyznawa zaliczki ze rodkw Funduszu Pracy na poczet wypat wynagrodze oraz opacenia skadek na ubezpieczenia spoeczne. Bezrobotni, o ktrych mowa w art. 49 pkt 1 i 2, na swj wniosek lub za ich zgod, mog zosta skierowani przez starost, na zasadach dotyczcych robt publicznych, do wykonywania przez okres do 6 miesicy pracy niezwizanej z wyuczonym zawodem, w wymiarze nieprzekraczajcym poowy wymiaru czasu pracy, w instytucjach uytecznoci publicznej oraz organizacjach zajmujcych si problematyk kultury, owiaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej lub pomocy spoecznej. Skierowanie, o ktrym mowa w ust. 4, powinno dotyczy w szczeglnoci bezrobotnych zobowizanych do alimentw na mocy odrbnych przepisw. Starosta zwraca pracodawcy, ktry zatrudni bezrobotnych skierowanych do prac, o ktrych mowa w ust. 4, cz poniesionych kosztw na wynagrodzenia, nagrody oraz skadki na ubezpieczenia spoeczne w wysokoci uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczajcej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych bezrobotnych i poowy minimalnego wynagrodzenia za prac obowizujcego w ostatnim dniu zatrudnienia kadego rozliczanego miesica, cznie ze skadk na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia.

Dla waciwej realizacji tego przepisu znaczenie ma rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne (Dz.U. Nr 161, poz. 1683) oraz zmieniajce je rozporzdzenie z dnia 24 listopada (Dz.U. Nr 257, poz. 2576). Regulacja zawarta w art. 57 ust. 13 skierowana jest do trzech grup bezrobotnych: dugotrwale, powyej 50 roku ycia oraz samotnie wychowujcych dzieci. Roboty publiczne to instrument znany z wczeniejszych ustaw poczynajc od 1991 roku. Zasady jego stosowania w kwestii naliczania wysokoci refundacji nie ulegy zmianie. Dotychczas jednak do robt publicznych mogli by kierowani wszyscy bezrobotni, obecnie wycznie wymienione wyej grupy. Zmiana ta spowodowana zostaa ocen dotychczasowych dowiadcze w zakresie organizacji robt publicznych, ktra doprowadzia do uznania istotnej socjalnej roli tego instrumentu, a take jego znaczenia w procesie readaptacji zawodowej grup szczeglnie trudnych do zatrudnienia. W efekcie zmianie ulega definicja robt publicznych art. 2 ust. 1 pkt 32: oznacza to zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie duszym ni 12 miesicy przy wykonywaniu prac majcych na celu reintegracj zawodow i spoeczn, okrelon na podstawie przepisw o zatrudnieniu socjalnym, organizowane przez orodki pomocy spoecznej lub organizacje pozarzdowe statutowo zajmujce si problematyk: ochrony rodowiska, kultury, owiaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej, bezrobocia oraz pomocy spoecznej, a take spki wodne i ich zwizki, jeeli prace te s finansowane lub dofinansowane ze rodkw samorzdu terytorialnego, budetu pastwa, funduszy celowych, organizacji pozarzdowych, spek wodnych i ich zwizkw Wskaza naley na odmienno regulacji zawartej w art. 140, stwarzajcej moliwo organizowania do 31 grudnia 2005 r. robt publicznych dla wszystkich bezrobotnych przez powiat (a wic przez wszystkie jednostki organizacyjne powiatu).
50

Naley zwrci uwag na specyfik ust. 46: dotyczy wycznie bezrobotnych do 25 roku ycia i dugotrwale bezrobotnych i moe zosta zastosowany za zgod lub na wniosek bezrobotnych z tych grup. O ile wic odmowa przyjcia propozycji skierowania do pracy na zasadach robt publicznych zgodnie ust. 1 lub 2 powoduje konsekwencje okrelone w art. 33, o tyle w przypadku ust. 4 art. 33 nie moe mie zastosowania. Jest to nowy instrument, a jego szczeglne intencje zawarte s w ust. 5 chodzi bowiem o stworzenie moliwoci uzyskiwania dochodw z pracy osobom zobowizanym do wiadcze alimentacyjnych. Wana rnica dotyczy wysokoci moliwej refundacji, ktra zostaa odniesiona do poowy minimalnego wynagrodzenia. czna maksymalna kwota za jednego skierowanego bezrobotnego moe wynie ok. 486 z (1/2 z 824 z + ok. 74 z skadki od tej kwoty) na ubezpieczenie spoeczne. W definicji robt publicznych w art. 2 ust. 1 pkt 32 wskazano podmioty, ktre mog by organizatorami robt publicznych. Mog to wic by orodki pomocy spoecznej lub organizacje pozarzdowe statutowo zajmujce si problematyk: ochrony rodowiska, kultury, owiaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej, bezrobocia oraz pomocy spoecznej, a take spki wodne i ich zwizki, jeeli prace te s finansowane lub dofinansowane ze rodkw samorzdu terytorialnego, budetu pastwa, funduszy celowych, organizacji pozarzdowych, spek wodnych i ich zwizkw. Ponadto na zasadzie wyjtku, zgodnie z art. 140 do koca 2005 r. roboty publiczne mog by organizowane przez powiat (tj. wszystkie jednostki organizacyjne powiatu, w tym np. przez powiatowy urzd pracy).
Art. 58. Bezrobotni, o ktrych mowa w art. 49 pkt 3, po upywie 6 miesicy od dnia zarejestrowania w powiatowym urzdzie pracy mog ubiega si o przyznanie prawa do wiadczenia przedemerytalnego, jeeli speniaj warunki do nabycia tego wiadczenia, okrelone w odrbnych przepisach. Starosta moe skierowa bezrobotnych, o ktrych mowa w art. 49 pkt 3, do wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych przez okres do 24 miesicy oraz dokonywa refundacji poniesionych przez pracodawc kosztw na wynagrodzenia i skadki na ubezpieczenia spoeczne. Starosta moe skierowa bezrobotnych, o ktrych mowa w ust. 1, do wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych u pracodawcy przez okres do 4 lat i dokonywa refundacji poniesionych przez pracodawc kosztw wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoeczne, jeeli obejmuje ona koszty poniesione za co drugi miesic ich zatrudnienia. Starosta, kierujc bezrobotnych do wykonywania pracy w ramach prac interwencyjnych, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, moe przyzna pracodawcy dofinansowanie na wyposaenie nowego stanowiska pracy w wysokoci nie wyszej ni 400% przecitnego wynagrodzenia, na warunkach okrelonych w umowie. Jeeli do pracy w ramach prac interwencyjnych s kierowani bezrobotni, ktrzy: 1) speniaj warunki konieczne do nabycia prawa do wiadczenia przedemerytalnego refundacja jest przyznawana w wysokoci do 80% minimalnego wynagrodzenia za prac i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia; 2) nie speniaj warunkw koniecznych do uzyskania wiadczenia przedemerytalnego refundacja jest przyznawana w wysokoci do 50% minimalnego wynagrodzenia za prac i skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanego wynagrodzenia.

Art. 59.1.

2.

3.

4.

Intencj przepisw art. 58 i 59 byo z jednej strony zmniejszenie zainteresowania dezaktywizacj zawodow w postaci wiadczenia przedemerytalnego i zachcenie do jak najduszego pozostawania na rynku pracy, z drugiej za stworzenie szczeglnych moliwoci do pozostawania na rynku pracy grupie dotychczas stosunkowo silnie z niego wypychanej. Rwnie w tym przypadku ma zastosowanie rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpie51

czenie spoeczne (Dz.U. Nr 161, poz. 1683) oraz zmieniajce je rozporzdzenie z dnia 24 listopada (Dz.U. Nr 257, poz. 2576), a take rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunkw i trybu refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej i refundowania kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018). Pierwsze zostanie omwione niej, omwienie drugiego miao miejsce przy artykule 46.
Art. 60. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia: 1) szczegowy sposb i tryb organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych, jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne poniesionych w zwizku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego, tre wniosku o organizowanie robt publicznych, prac interwencyjnych oraz tryb i warunki zawieranych umw z uprawnionymi pracodawcami; 2) wymiar dopuszczalnej pomocy w granicach okrelonych w przepisach rozporzdzenia Nr 2204/2002 Komisji WE z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 TWE w odniesieniu do pomocy pastwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE Nr L 337, 13/12/2002 r., s. 3); majc na uwadze prawidowo wydatkowania rodkw z Funduszu Pracy.

Rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 roku w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne zostao opublikowane w Dzienniku Ustaw Nr 161/2004 pod poz. 1683. W dniu 24 listopada wydane zostao rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy zmieniajce rozporzdzenie z dnia 13 lipca (Dz.U. Nr 257, poz. 2576). Okrela ono istotne szczegowe wymagania dotyczce pracodawcw u ktrych mog by organizowane prace interwencyjne i roboty publiczne. I tak prace interwencyjne: mog by organizowane przez pracodawc, jeeli z tego powodu nie zagraa likwidacja lub upado innym podmiotom gospodarczym realizujcym takie same zadania jak wykonywane przez tego pracodawc (par. 2). nie mog by organizowane przez pracodawc, jeeli znajduje si on w stanie upadoci lub likwidacji (par. 3); dowd na spenianie tego warunku w formie owiadczenia wraz z dokumentami potwierdzajcymi pracodawca winien doczy do wniosku o organizacj prac interwencyjnych (par. 5 ust. 3) nie mog by organizowane przez pracodawcw bdcych: partiami lub organizacjami politycznymi, posami lub senatorami na potrzeby biur poselsko-senatorskich, organizacjami zwizkw zawodowych, z wyjtkiem upowanionych do prowadzenia porednictwa pracy zwizkowych biur pracy oraz klubw pracy, organizacjami pracodawcw z wyjtkiem upowanionych do prowadzenia porednictwa pracy biur oraz klubw pracy, urzdami naczelnych i centralnych organw administracji pastwowej, kocioami lub zwizkami wyznaniowymi, przedstawicielstwami pastw obcych (par. 4). Natomiast w stosunku do robt publicznych okrelono jedynie warunek analogiczny do pierwszego tiret wyej (par. 2). Na rozpatrzenie wniosku o organizacj prac interwencyjnych lub robt publicznych starosta ma 30 dni. W przypadku prac interwencyjnych w wyniku pozytywnej decyzji zawierana jest przez starost umowa z pracodawc; w przypadku robt publicznych umowa zawarta moe by z wnioskujcym organizatorem robt publicznych lub ze wskazanym przez niego pracodawc.
52

Umowa winna w szczeglnoci zawiera (par. 6 ust. 1): liczb bezrobotnych oraz okres, na jaki zostan zatrudnieni, rodzaj i miejsce wykonywanych prac oraz niezbdne lub podane kwalifikacje bezrobotnych, terminy i wysoko refundowanych z Funduszu Pracy przez starost kosztw wynagrodze i skadek na ubezpieczenie spoeczne, obowizek informowania starosty o wypadkach wczeniejszego rozwizania umowy o prac ze skierowanymi bezrobotnymi, obowizek zwrotu wypaconych kwot refundacji w przypadku wykorzystania rodkw niezgodnie z umow oraz termin i tryb tego zwrotu. Umowa moe ponadto zawiera zobowizanie do przyznania pracodawcy jednorazowej refundacji, o ktrej mowa w art. 51 ust. 4 ustawy, po spenieniu warunkw. Nie jest wymagane zawarcie umowy w przypadku, gdy prace interwencyjne lub roboty publiczne organizowane s w powiatowych urzdach pracy i starostwach powiatowych (par. 6 ust. 5). W przypadku, gdy organizator robt publicznych ubiega si o zaliczk ze rodkw Funduszu Pracy (na mocy art. 57 ust. 3 ustawy), w umowie naley okreli termin przekazania zaliczki i jej rozliczenia. Termin przekazania nie moe by wczeniejszy ni 5 dni przed terminem patnoci, na ktre jest przyznana. Kwota zaliczki nie moe by wiksza ni kwota niezbdna do dokonania w danym miesicu refundacji (par. 7). Rozporzdzenie okrela take wymagane elementy umowy w przypadku, gdy starosta zamierza pracodawcy przyzna jednorazow refundacj kosztw poniesionych z tytuu skadek na ubezpieczenie spoeczne w zwizku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego. S one analogiczne jak wymienione wyej dotyczce prac interwencyjnych i robt publicznych.
Art. 61.1. Bezrobotnym, o ktrych mowa w art. 49 pkt 5, starosta moe, po udokumentowaniu poniesionych kosztw, refundowa koszty opieki nad dzieckiem do lat 7, w wysokoci uzgodnionej, nie wyszej jednak ni poowa zasiku, o ktrym mowa w art. 72 ust. 1, jeeli bezrobotny podejmie zatrudnienie lub inn prac zarobkow lub zostanie skierowany na sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie oraz pod warunkiem nieprzekroczenia wysokoci kryterium dochodowego na osob w rodzinie, w rozumieniu przepisw o pomocy spoecznej. Refundacja kosztw opieki nad dzieckiem do lat 7 nastpuje: 1) na okres do 3 miesicy, jeeli bezrobotny podj zatrudnienie lub inn prac zarobkow na okres co najmniej 6 miesicy; 2) na okres do 6 miesicy, jeeli bezrobotny podj zatrudnienie lub inn prac zarobkow na okres co najmniej 12 miesicy. W przypadku skierowania na sta, przygotowanie zawodowe w miejscu pracy lub szkolenie refundacja kosztw opieki nad dzieckiem do lat 7 nastpuje na okres odbywania stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy lub szkolenia. Na wniosek osoby, o ktrej mowa w ust. 1, starosta moe wypaci zaliczk na refundacj kosztw opieki nad dzieckiem. Na zasadach okrelonych w ust. 14 moe nastpi rwnie refundacja kosztw opieki nad osob zalen.

2.

3. 4. 5.

Regulacja zawarta w art. 61 skierowana jest do osb samotnie wychowujcych dzieci i dotyczy moliwoci sfinansowania opieki nad dzieckiem i/lub inn osob zalen w okresie pierwszych trzech lub szeciu miesicy zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej (jeli osoba podja zatrudnienie na okres odpowiednio co najmniej 6 lub 12 miesicy), oraz w okresie odbywania stau, szkolenia lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy. Przepis taki pojawi si w naszym ustawodawstwie po raz pierwszy i wiza si z analogiczn (de facto szersz) moliwoci zawart w regulacjach dotyczcych Europejskiego Funduszu Spoecznego, gdzie koszty opieki nad osobami zalenymi kwalifikowane s jako tzw. koszty towarzyszce.
53

Przepis ten ma charakter fakultatywny, tak wic kadorazowo jego stosowanie wymaga oceny warunkw przez starost. Przyznanie refundacji nastpuje w drodze zawarcia umowy cywilno-prawnej, okrelajcej warunki i tryb refundacji, midzy starost a osob samotnie wychowujc dziecko. Przez osob zalen zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 21 rozumie si osob wymagajc ze wzgldu na stan zdrowia lub wiek staej opieki, poczon wizami rodzinnymi lub powinowactwem z osob objt usugami lub instrumentami rynku pracy lub pozostajc z ni we wsplnym gospodarstwie domowym. Potwierdzeniem stanu zdrowia mog by np. orzeczenie o niepenosprawnoci ze wskazaniem koniecznoci staej opieki lub wyniki wywiadu rodowiskowego na potrzeby Orodkw Pomocy Spoecznej (OPS). Podlegajce refundacji koszty opieki nad dziemi to np. koszt (na podstawie rachunkw lub faktur) przedszkola, obka, innej instytucji zajmujcej si opiek nad dziemi oraz rachunki wynikajce z legalnych (speniajcych wymagania naoone odrbnymi przepisami podatkowe, ubezpiecze spoecznych) umw cywilnoprawnych np. z opiekunkami. Zwrci naley uwag, e refundacja nie moe przekroczy poowy kwoty zasiku podstawowego dla bezrobotnych. Refundacja nie przysuguje w przypadku przekroczenia kryterium dochodowego na osob w rodzinie w rozumieniu przepisw o pomocy spoecznej.

54

ROZDZIA IV. PUBLICZNE SUBY ZATRUDNIENIA ORGANIZACJA I PRACOWNICY

I. Uwagi oglne. Ustawodawstwo regulujce zagadnienia dotyczce bezrobocia byo i jest bardzo dynamiczne. Poszczeglnym zmianom towarzyszyy dyskusje w zakresie modelu sub zatrudnienia, urzdw pracy czy organw zatrudnienia. Dyskutowano, co to jest, czy pojcia te s tosame i czy istnieje potrzeba ich definiowania. Model instytucjonalnej obsugi rynku pracy zmienia si, a kamienie milowe to lata: 1990, 1993, 2000, 2002 i 2004. 1990 rzdowa administracja pracy rejonowe biura pracy (w ramach urzdw rejonowych), wojewdzkie biura pracy (w ramach urzdw wojewody) i Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, 1993 rzdowa administracja pracy; wydzielone zostay rejonowe biura pracy jako rejonowe urzdy pracy, wojewdzkie biura pracy jako samodzielne wojewdzkie urzdy pracy, powstaje Urzd Pracy (pniej nazw zmieni na Krajowy Urzd Pracy), Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej. Pojawia si pojcie i definicja organw zatrudnienia: kierownik powiatowego urzdu pracy, dyrektor wojewdzkiego urzdu pracy i Prezes Krajowego Urzdu Pracy (nadzorowany przez Ministra Pracy i Polityki Spoecznej) 2000 powstaje nowy model administracji pracy, a mianowicie model samorzdowo-rzdowy: powiatowe urzdy pracy wchodz w skad samorzdowej administracji powiatowej i podlegaj waciwym starostom, wojewdzkie urzdy pracy wchodz w skad samorzdowej administracji wojewdzkiej i podlegaj marszakom wojewdztw, pozostaje Krajowy Urzd Pracy jako urzd administracji rzdowej. Organy zatrudnienia to starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), marszaek wojewdztwa, wojewoda (jako organ wyszego stopnia w rozumieniu KPA) i Prezes Krajowego Urzdu Pracy (nadzorowany przez Ministra Pracy i Polityki Spoecznej), 2002 zlikwidowany zostaje Krajowy Urzd Pracy, a jego gwne funkcje przejmuje Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej. Organy zatrudnienia to starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), marszaek wojewdztwa, wojewoda oraz Minister Pracy i Polityki Spoecznej. Maj 2004 nadal model rzdowo-samorzdowy. Organy zatrudnienia to starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), marszaek wojewdztwa, wojewoda oraz Minister Gospodarki i Pracy. Omawiajc zagadnienia zwizane z organizacj administracji pracy warto zwrci uwag na to, e samo Ministerstwo przechodzio kilka reorganizacji. W dniu 1 kwietnia 1999 r. wesza w ycie ustawa z dnia 4 wrzenia 1997 r. o dziaach administracji rzdowej (Dz.U z 2003, nr 159, poz. 1548 ze zm.), ktra wpisaa sprawy bezrobocia do dziau praca. Zatem, ile razy zagadnienia dziau praca przypisywane byy do rnych ministrw, tyle razy zmienia si urzd obsugujcy te zagadnienia. I tak byo to: a) Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej, b) Ministerstwo Pracy i Polityki Spoecznej, c) Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej, d) Ministerstwo Gospodarki i Pracy.
55

Przeomem w definiowaniu sub zatrudnienia, okrelaniu ich kompetencji, a take zasad wynagradzania jest ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Ustawa ta nie zmienia charakteru tych sub tzn. utrzymaa ich charakter rzdowo-samorzdowy. Wprowadzia jednak nowe definicje a nawet okrelia pewien system instytucjonalny (instytucje rynku pracy), ktry obecnie obejmuje system urzdw pracy tworzcy publiczne suby zatrudnienia. II. Organizacja publicznych sub zatrudnienia Zadania na rzecz bezrobocia, agodzenia jego skutkw, promocji zatrudnienia realizuj instytucje rynku pracy: 1) publiczne suby zatrudnienia; 2) Ochotnicze Hufce Pracy; 3) agencje zatrudnienia; 4) instytucje szkoleniowe; 5) instytucje dialogu spoecznego; 6) instytucje partnerstwa lokalnego. Wrd tych instytucji na pierwszym planie wymieniono publiczne suby zatrudnienia. Publiczne suby zatrudnienia to system organw zatrudnienia wraz z urzdami je obsugujcymi. Organy zatrudnienia to: a) starosta (prezydent miasta na prawach powiatu), b) marszaek wojewdztwa, c) wojewoda oraz d) minister waciwy ds. pracy czyli obecnie Minister Gospodarki i Pracy. Urzdy obsugujce organy zatrudnienia to odpowiednio: a) powiatowy urzd pracy, b) wojewdzki urzd pracy, c) wydzielone komrki organizacyjne w urzdzie wojewdzkim (najczciej s to wydziay ds. spoecznych czy wydziay ds. zdrowia i spraw spoecznych), d) Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Zwrci jednak naley uwag, e zadania okrelone w ustawie o promocji zatrudnienia zostay przypisane nie tyle organom zatrudnienia, co odpowiednio samorzdowi powiatowemu, samorzdowi wojewdzkiemu oraz rzdowi. W ten sposb zosta stworzony typowy dla obsugi rynku pracy podzia kompetencji i obsugi instytucjonalnej. Taki za podzia kompetencji wynika z roli prawnej jak mog spenia poszczeglne podmioty na rynku pracy. 1. Starosta I tak zadania wynikajce z ustawy zostay przypisane do samorzdw, wojewody i ministra waciwego ds. pracy i jednoczenie wskazano, e w postpowaniu administracyjnym organem I instancji jest starosta, organem wyszego stopnia jest wojewoda, a jeeli wojewoda jest organem I instancji, to organem wyszego stopnia jest Minister Gospodarki i Pracy. Skoro ustawa wskazuje organy w postpowaniu administracyjnym, to oczywicie pojawia si pytanie, kto jest podmiotem z zakresu prawa cywilnego. Jest rzecz oczywist bowiem, e cz zada jest realizowana wg procedury administracyjnej, jednak ich rozstrzygnicie przybiera posta cywiln (np. zawarcie umowy na pokrycie kosztw szkolenia art. 42). Czsto w praktyce pojawia si pytanie, kto posiada zdolno do czynnoci prawnych czy innymi sowy kto moe
56

zawiera umowy i w czyim imieniu, skoro ustawa wyranie stanowi, np. w art. 9 ust. 1, e do zada samorzdu powiatu naley finansowanie instrumentw rynku pracy (do ktrych naley m.in. zwrot kosztw zakwaterowania), a w art. 45 ust. 2 wskazuje si, e starosta dokonuje zwrotu kosztw zakwaterowania. Takie zapisy stwarzaj tylko pozorn sprzeczno. Naley zwrci uwag, e ustawa okrelajc zadania, wskazuje na podmiot zobowizany do finansowania zada. Ten podmiot to oczywicie samorzd powiatowy. To temu podmiotowi s przekazywane rodki finansowe z Funduszu Pracy (na podstawie algorytmu) i to ten podmiot pozyskuje rodki z innych rde (np. fundusze strukturalne), ktre bdzie nastpnie mg przekazywa na promocj zatrudnienia. Wobec faktu, e zawieranie na zasadach oglnych umw cywilno-prawnych przez samorzd jest nieco skomplikowane, w ustawie o promocji zatrudnienia wiadomie (w lad za uchylon ustaw o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu) przyjto, e podmiotem uprawnionym do podejmowania czynnoci prawnych z zakresu promocji zatrudnienia jest starosta jednoosobowo a nie np. dwch czonkw zarzdu z kontrasygnat skarbnika. Przy tak skonstruowanych zasadach dotyczcych podmiotowoci, naley jeszcze wskaza na udzia powiatowych urzdw pracy i ich dyrektorw w procesie realizacji zada. Ot ustawa definiujc zadania dla samorzdu powiatowego wyranie nakazaa, aby zadania te byy realizowane przez powiatowe urzdy pracy jako element powiatowej administracji zespolonej. Co to oznacza w praktyce? Ot, jeeli starosta zechce powierzy realizacj zada innej jednostce administracji powiatowej, to moe to uczyni jedynie na warunkach okrelonych przez ustaw o promocji zatrudnienia (...) i tylko podmiotom tam wymienionym (zob. art. 6 ust. 8). I tak: a) jednostki samorzdu terytorialnego jednostki okrelone przez ustawy: o samorzdzie gminnym, samorzdzie powiatowym, samorzdzie wojewdzkim, b) organizacje pozarzdowe, ktrych definicje zawiera art. 2 ust. 1 pkt 18, c) instytucje szkoleniowe, to te ktre prowadz szkolenia dla bezrobotnych i poszukujcych pracy i s wpisane do rejestru prowadzonego przez waciwy wojewdzki urzd pracy, d) organizacje zwizkw zawodowych to organizacje tworzone przez zwizki zawodowe na podstawie przepisw szczeglnych, e) organizacje pracodawcw to organizacje tworzone przez zwizki pracodawcw na podstawie przepisw szczeglnych, f) agencje zatrudnienia to niepubliczne jednostki organizacyjne wiadczce usugi w zakresie porednictwa pracy, porednictwa do pracy za granic u pracodawcw zagranicznych, poradnictwa zawodowego, doradztwa personalnego i pracy tymczasowej. Zasad jednak jest, e aparatem wykonawczym dla starosty do spraw okrelonych w ustawie o promocji zatrudnienia jest powiatowy urzd pracy. Skoro zatem powiatowy urzd pracy zosta nazwany aparatem wykonawczym starosty to wynikow takiego stwierdzenia jest fakt, e to starosta jako organ i podmiot prawa cywilnego podejmuje decyzje i zawiera umowy, a urzd pracy go obsugujcy prowadzi wszystkie sprawy i podejmuje czynnoci zmierzajce do podjcia decyzji czy podpisania umowy w konkretnych sprawach. Taki model instytucjonalnej obsugi rynku pracy obowizuje w zasadzie od 2000 r., rnica jednak polega na tym, e z biegiem czasu trzeba byo starocie da moliwo upowanienia do podejmowania w jego imieniu aktw administracyjnych czy czynnoci cywilnych. Na zasadach oglnych mg on jedynie upowani pracownikw starostwa, a w skad starostwa nie wchodziy ani obecnie nie wchodz powiatowe urzdy pracy. Obecnie starosta moe, w formie pisemnej, upowani dyrektora powiatowego urzdu pracy lub na jego wniosek innych pracownikw tego urzdu do zaatwiania w jego imieniu spraw, w tym do wydawania decyzji, postanowie oraz
57

zawiadcze w trybie przepisw o postpowaniu administracyjnym. Zatem z powoaniem si na art. 9 ust. 7 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy starosta moe upowani dyrektora powiatowego urzdu pracy do podejmowania czynnoci w jego imieniu. Natomiast, aby zastpca dyrektora lub inny pracownik powiatowego urzdu pracy otrzyma takie upowanienie, najpierw musi wpyn do starosty wniosek w formie pisemnej w tej sprawie od dyrektora (a nie zastpcy) i dopiero wwczas starosta wydaje takie upowanienie. Warto zwrci uwag, e wydanie upowanienia z naruszeniem przepisw o ich wydawaniu, powoduje niewano upowanienia, a co za tym idzie podstaw np. do stwierdzenie niewanoci decyzji czy podstaw do uchylenia si od skutkw zawartej umowy. W przypadku podejmowania czynnoci przez osob upowanion, naley wskaza organ, w imieniu ktrego jest wydawana np. decyzja, a w podpisie naley wskaza organ np. z upowanienia starosty oraz stanowisko, imi i nazwisko osoby podejmujc decyzj. Nieco inaczej jest w przypadku podejmowania czynnoci cywilnych. W umowach naley wskaza samorzd powiatowy (....) reprezentowany przez starost (...), w imieniu ktrego dziaa dyrektor powiatowego urzdu pracy (...). Ustawa o promocji zatrudnienia wprowadzia pewien instrument, ktry ma zapobiega nadmiernemu rozdrabnianiu liczby tworzonych urzdw pracy. Tworzenie i znoszenie lub zmiana granic powiatowych urzdw pracy jest wyczn kompetencj samorzdu powiatowego, niemniej jednak stosownie do art. 9 ust. 3 ustawy o promocji (...) podjcie jakiejkolwiek decyzji w omawianym zakresie wymaga uprzedniej zgody ministra waciwego ds. pracy (Ministra Gospodarki i Pracy). Z tym rozwizaniem zosta wprowadzony przepis o tym, e okres pobierania zasiku przez bezrobotnych zamieszkaych w miejscowociach, ktre w okresie pobierania zasiku przez bezrobotnego zostay objte obszarem dziaania innego powiatowego urzdu pracy, nie ulega zmianie. Takie rozwizania niestety wymusia praktyka niektrych samorzdw, ktre zmieniajc granice urzdw (poprzez ich tworzenie lub znoszenie) wymuszay np. dusze okresy pobierania zasikw, a zatem kultywoway pasywne postawy wrd bezrobotnych. Wad jednak omawianego rozwizania jest brak procedur i kryteriw wg, ktrych Minister ma wyraa zgod lub takiej zgody odmawia. Jak si wydaje, kryteriami takimi powinno by przede wszystkim: 1) liczba podmiotw gospodarczych na danym terenie (tworzenie lub utrzymanie miejsc pracy), 2) zabezpieczenie odpowiedniej kadry dla urzdu, 3) zdolno i moliwoci samodzielnej realizacji rnych programw na rzecz spoecznoci lokalnej, 4) sie komunikacyjna, 5) dostpno do usug urzdw pracy, 6) prawidowe przekazanie dokumentacji, 7) koszty funkcjonowania. Dotychczasowa praktyka wskazuje, e istnieje raczej tendencja do tworzenia ni do likwidowania urzdw. 2. Marszaek wojewdztwa Analogiczna sytuacja wystpuje w przypadku samorzdu wojewdztwa, marszaka wojewdztwa, wojewdzkiego urzdu pracy i jego dyrektora. Zadania w ustawie zostay przypisane do samorzdu wojewdztwa, ktre jednak ustawowo maj by realizowane przez wojewdzki urzd pracy, ktry inaczej ni powiatowy urzd pracy jest jednostk organizacyjn samorzdu wojewdztwa. Wojewdzki urzd pracy nie wchodzi zatem w skad administracji zespolonej, co gwarantuje mu teoretycznie wiksz swobod dziaania.
58

Do realizacji zada na szczeblu wojewdzkim te bdzie mia zastosowanie art. 6 ust. 8 co oznacza, e mona zleca jednostkom samorzdu terytorialnego, organizacjom pozarzdowym, instytucjom szkoleniowym, organizacjom zwizkw zawodowych, organizacjom pracodawcw oraz agencjom zatrudnienia niektre zadania przypisane w ustawie do samorzdu wojewdztwa. Nieco inaczej ksztatuje si problematyka udzielania penomocnictw czy raczej upowanie dla dyrektorw wojewdzkich urzdw pracy do podejmowania dziaa w imieniu marszaka wojewdztwa. Marszaek wojewdztwa moe, w formie pisemnej, upowani dyrektora wojewdzkiego urzdu pracy lub na jego wniosek innych pracownikw tego urzdu do zaatwiania w jego imieniu spraw, w tym wydawania decyzji i postanowie w trybie przepisw o postpowaniu administracyjnym. W zakresie zada wynikajcych z programw sektorowych wspfinansowanych z Funduszu Pracy, zadania w imieniu marszaka wojewdztwa, wykonuje zawsze i tylko dyrektor wojewdzkiego urzdu pracy. W tym zakresie ustawa nie przewiduje przekazania upowanienia innym osobom. W praktyce taki stan prawny moe utrudni realizacj zada, bowiem wystarczy kilkudniowa nieobecno jednoczenie marszaka wojewdztwa i dyrektora wojewdzkiego urzdu pracy, a zadania przypisane do nich jako jedynie uprawnionych nie bd mogy by wykonywane. Pomijajc stany nadzwyczajne, reszt przypadkw naley przewidzie i przygotowa si dobrze organizacyjnie. Siedziby wojewdzkich urzdw pracy odpowiadaj w zasadzie (z jednym wyjtkiem) podziaowi administracyjnemu kraju. W tym obszarze w zasadzie nie wystpuje potrzeba ani tworzenia ani znoszenia urzdu pracy. W kadym razie jest to wyczna kompetencja samorzdu wojewdztwa i w przeciwiestwie do powiatowych urzdw pracy, nie jest wymagana zgoda Ministra na zmiany waciwoci miejscowej wojewdzkich urzdw pracy. 3. Wojewoda Jeeli chodzi o realizacj zada na szczeblu wojewdzkim, to obok marszaka i wojewdzkiego urzdu pracy jako administracji samorzdowej, mamy do czynienia z przedstawicielem rzdu w terenie tj. wojewod. Aktem ustrojowym dla wojewody jest ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o administracji rzdowej w wojewdztwie (Dz.U. z 2001, Nr 80, poz. 872 ze zm.). Wojewoda jest gwnym organem administracji dziaajcym na podstawie i w granicach okrelonych przez ustaw o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Charakter wojewody okrela art. 7 ustawy o administracji rzdowej w wojewdztwie. Wojewoda jest: 1) przedstawicielem Rady Ministrw w wojewdztwie, 2) zwierzchnikiem zespolonej administracji rzdowej, 3) organem nadzoru nad jednostkami samorzdu terytorialnego wszystkich szczebli tj. gminy, powiatu, wojewdztwa, 4) organem wyszego stopnia w rozumieniu przepisw o postpowaniu administracyjnym, jeeli ustawy szczeglne tak stanowi, a stanowi tak art. 10 ust. 4 ustawy o promocji (...). Z tych cech wywodzi naley prawdziw rol i kompetencje wojewody w sprawach zatrudnienia i bezrobocia. Jak by nie dyskutowa co moe wojewoda, naley jednoznacznie stwierdzi, e ma on uprawnienia nadzorcze i kontrolne jeeli chodzi o: a) kontrol sprawowan jako organ wyszego stopnia w stosunku do decyzji wydawanych przez starost w sprawach np. zasikw dla bezrobotnych, b) nadzr nad dziaalnoci samorzdw wojewdzkich i powiatowych (wojewdzkich i powiatowych urzdw pracy) legalnoci czyli zgodnoci z prawem podejmowanych decyzji i dziaa, c) kontrol realizacji zada ustawowych w zakresie bezrobocia.
59

Kompetencje wojewody zostay przypisane w art. 10 ustawy o promocji zatrudnienia (...), same natomiast dziaania kontrolne s przedmiotem opisu oddzielnego rozdziau. W tym miejscu naley jedynie wskaza, e wojewoda bdc organem II instancji nad orzecznictwem starosty w zakresie przede wszystkim zasikw dla bezrobotnych peni rol stranika prawidowoci ustalania uprawnie indywidualnych to z jednej strony, a z drugiej strony stranikiem wydawanych rodkw finansowych Funduszu Pracy przeznaczonych na ten cel. Istotnym i stosunkowo nowym instrumentem nadzoru nad powiatowymi i wojewdzkimi urzdami pracy jest moliwo organizowania i finansowania szkole dla swoich pracownikw jak i pracownikw tych kadr samorzdowych, ktre realizuj zadania na rzecz promocji zatrudnienia. Poprzez szkolenia bez wtpienia ujednolica si praktyka, podnosi si jako usug, kadra urzdw podnosi swoje kwalifikacje. Podobnie nowym instrumentem wojewody, dajcym moliwo ingerowania w sprawy kadr samorzdowych, jest wydawanie licencji zawodowych porednikom pracy i doradcom zawodowym, co ma zagwarantowa, e te podstawowe usugi bd wykonywane przez prawdziwych fachowcw. Obok tych podstawowych kontrolnych funkcji wojewoda zajmuje si legalizacj zatrudnianych cudzoziemcw w Polsce (poprzez wydawanie przyrzecze i zezwole). 5. Minister Gospodarki i Pracy Jak wspomniano wyej za problematyk szeroko pojtego bezrobocia odpowiada minister waciwy ds. pracy. Dzi jest to Minister Gospodarki i Pracy. Zadania przewidziane dla Ministra s w zasadzie takie same od lat. Nie warto zatem zbyt dugo si zatrzymywa przy jego kompetencjach. Warto jednak zwrci uwag bd to na nowe bd na nowo sformuowane funkcje Ministra (szerzej kwestie te omwiono w rozdziale I). Warto odnotowa, e Ministrowi przypisano po raz pierwszy funkcj koordynatora publicznych sub zatrudnienia a zatem funkcj koordynowania prac organw i urzdw zarwno samorzdowych jak i rzdowych realizujcych zadania na rzecz promocji zatrudnienia. Jest to bardzo wana funkcja. Bowiem pod rzdami uchylonej ustawy jedynymi instrumentami oddziaywania na wymienione podmioty byo to tylko wyjanianie przepisw prawa, rozwijanie programw informatycznych i w kocu przekazywanie rodkw z Funduszu Pracy na realizacj zada. Dzi te instrumenty pozostay, ale doszed dodatkowy a mianowicie koordynowanie prac, a co z tym si wie reprezentowanie tych sub wobec podobnych sub za granicami Polski. W ustawie przewidziano take utworzenie Biura Koordynacji Publicznych Sub Zatrudnienia, jednake do dnia dzisiejszego nie zostao ono utworzone. Funkcje te na dzie dzisiejszy zostay powierzone Departamentowi Rynku Pracy w Ministerstwie. III. Pracownicy Publicznych Sub Zatrudnienia Pracownicy publicznych sub zatrudnienia to pracownicy zatrudnieni w administracji samorzdowej i administracji rzdowej. Dla omawianej tematyki gwnie bd miay zastosowanie przepisy: 1) ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzdowych. (Dz.U. z 2001, Nr 142, poz. 1593 ze zm.), 2) rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 26 lipca 2000 r. w sprawie zasad wynagradzania i wymaga kwalifikacyjnych pracownikw samorzdowych zatrudnionych w jednostkach organizacyjnych jednostek samorzdu terytorialnego (Dz.U. Nr 61, poz. 708 ze zm.),
60

3) ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez osoby penice funkcje publiczne (Dz.U. Nr 106, poz. 679 ze zm.), 4) rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie okrelenia wzorw formularzy owiadcze majtkowych radnego powiatu, czonka zarzdu powiatu, sekretarza powiatu, skarbnika powiatu, kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, osoby zarzdzajcej i czonka organu zarzdzajcego powiatow (Dz.U. Nr 34, poz. 283), 5) rozporzdzenie Prezesa Rady Ministrw z dnia 26 lutego 2003 r. w sprawie okrelenia wzorw formularzy owiadcze majtkowych radnego wojewdztwa, czonka zarzdu wojewdztwa, skarbnika wojewdztwa, kierownika wojewdzkiej samorzdowej jednostki organizacyjnej, osoby zarzdzajcej i czonka organu zarzdzajcego wojewdzk osob prawn oraz osoby wydajcej decyzje administracyjne w imieniu marszaka wojewdztwa (Dz.U. Nr 34, poz. 284), 6) rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokoci oraz warunkw ustalania nalenoci przysugujcych pracownikowi zatrudnionemu w pastwowej lub samorzdowej jednostce sfery budetowej z tytuu podry subowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz. 1990), 7) art. 91102 ustawy o promocji zatrudnienia. Zwrci naley uwag, e do kadry administracji rzdowej (zatrudnionej w urzdzie wojewody i w urzdzie Ministra) bd miay zastosowanie przepisy ustawy o subie cywilnej, inne zasady wynagradzania, inne przepisy dotyczce podry subowych, ale takie same jeeli chodzi o ograniczenia w prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej. Inne te s przewidziane wzory na owiadczenia majtkowe i inna grupa osb jest zobowizana je zoy. A. Zatrudnianie w publicznych subach zatrudnienia odbywa si poprzez: 1. W stosunku do pracownikw: a) ogoszenie w biuletynie Suby Cywilnej, a zatem wg okrelonej procedury administracja rzdowa czyli Ministerstwo i Urzd wojewdzki zatrudniajcymi s dyrektorzy generalni tych urzdw, b) wg wolnego naboru w samorzdach czyli w powiatowych urzdach pracy i wojewdzkich urzdach pracy zatrudniajcymi s dyrektorzy odpowiednio powiatowego i wojewdzkiego urzdu pracy, 2. W stosunku do kadry zarzdzajcej: a) z wyboru starosta i marszaek wojewdztwa, b) z powoania dyrektor powiatowego urzdu pracy i dyrektor wojewdzkiego urzdu pracy, c) z powoania Minister i wojewoda, d) z wyboru w drodze konkursu dyrektor departamentu w Ministerstwie. Ustawa o promocji zatrudnienia tylko w stosunku do dyrektora i zastpcy dyrektora wojewdzkiego i powiatowego urzdu pracy przewiduje szczeglny tryb (procedur) zatrudnienia. Dyrektor powiatowego urzdu pracy Organem powoujcym i odwoujcym dyrektora powiatowego urzdu pracy jest starosta. Powoanie poprzedzone jest jednak ogoszeniem przez starost konkursu na to stanowisko. Ustawa zakada, e kandydat co najmniej bdzie posiada: a) wyksztacenie wysze przy czym kierunek studiw wyszych jest nie okrelony ustawowo, zatem moe to uczyni starosta w ogoszeniu, b) co najmniej 3-letni sta pracy w publicznych subach zatrudnienia lub sta pracy powinien by liczony jako oglny sta pracy w subach zatrudnienia (czyli w wojewdzkim urzdzie
61

pracy, powiatowym urzdzie pracy, w odpowiednich subach wojewody czy w kocu w ministerstwie waciwym dla spraw bezrobocia). Owy oglny sta pracy oznacza, e bada si go w caej karierze zawodowej a nie np. w ostatnich 6 latach, c) co najmniej 5-letni sta pracy w innych instytucjach rynku pracy lub u pracodawcy na stanowisku zwizanym z zarzdzaniem zasobami ludzkimi. Inne instytucje rynku pracy to: Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu spoecznego, instytucje partnerstwa lokalnego. Stanowisko zwizane z zarzdzaniem zasobami ludzkimi w nomenklaturze tej mieszcz si przede wszystkim komrki i instytucje kadrowe, zajmujce si psychologi pracy, organizacj pracy, porednictwem w zatrudnianiu. Starosta jest zobowizany, celem wyboru najlepszego kandydata, do powoania Komisji Konkursowej, w skad ktrej wchodz z mocy ustawy przedstawiciele powiatowej rady zatrudnienia (poowa skadu). Przyjcie takiego rozwizania ma sprzyja stabilnoci kadr kierowniczych w urzdach pracy. Warto zwrci uwag, e ustawa w stosunku penicych funkcje kierownikw powiatowych urzdw pracy, przed wejciem w ycie ustawy o promocji zatrudnienie (...) zakada okres przejciowy. Mianowicie kierownicy powiatowych urzdw pracy i ich zastpcy, ktrzy penili funkcje w dniu wejcia w ycie ustawy (1 czerwca 2004 r.) stali si z mocy prawa odpowiednio dyrektorami i zastpcami dyrektorw powiatowych urzdw pracy bez koniecznoci ich ponownego powoywania. Natomiast zastpcw dyrektora powiatowego urzdu pracy powouje i odwouje sam dyrektor tego urzdu. W przypadku zastpcw dyrektorw pup, ustawa nie zakada adnych konkursw ani dodatkowych procedur. Dyrektor wojewdzkiego urzdu pracy Dyrektora wojewdzkiego urzdu pracy powouje i odwouje marszaek wojewdztwa wg tych samych zasad, wg ktrych starosta powouje dyrektora powiatowego urzdu pracy, z tym jednak, e w skad komisji konkursowej wchodz oczywicie przedstawiciele wojewdzkiej rady zatrudnienia. Podobnie jak w przypadku zastpcw dyrektorw pup, dyrektor wojewdzkiego urzdu pracy powouje swoich zastpcw. W przypadku dyrektorw wojewdzkich urzdw pracy te znajduje si w ustawie przepis przejciowy, ktry stanowi e dyrektorzy wojewdzkich urzdw pracy i wicedyrektorzy penicy funkcje w dniu wejcia w ycie ustawy staj si z mocy prawa dyrektorami wojewdzkich urzdw pracy i wicedyrektorami w rozumieniu nowej ustawy bez koniecznoci ich ponownego powoywania. Minister i wojewoda Przy stanowiskach tych nie ma potrzeby czyni wikszych komentarzy, jednak dla porzdku naley stwierdzi i s oni powoywani przez Prezesa Rady Ministrw. Minister, podobnie jak wojewoda, w regulaminach organizacyjnych swoich urzdw wskazuj, ktre komrki organizacyjne bd zajmowa si zagadnieniami objtymi promocj zatrudnienia a w podziale kompetencji midzy czonkw Kierownictwa, ktry z ich zastpcw obejmie nadzr nad tymi zagadnieniami i nad wczeniej wskazanymi komrkami. Kierownicy tych komrek
62

mog obj swe stanowiska dopiero po przeprowadzeniu konkursu na to stanowisko, ogoszonego na podstawie ustawy o subie cywilnej. Po wygranym konkursie, Szef Suby Cywilnej wrcza nominacje na takie stanowiska. B. Wynagrodzenie Wynagrodzenia w samorzdach W urzdach pracy przyjto zasady wynagradzania jak w kadej jednostce samorzdowej. Miesiczne stawki wynagrodzenia zasadniczego ustala si jako sum najniszego wynagrodzenia zasadniczego oraz iloczynu liczby punktw ustalonych dla poszczeglnych kategorii pracownikw i wartoci jednego punktu w zotych. Warto jednego punktu w zotych ustala pracodawca w porozumieniu odpowiednio z sejmikiem wojewdztwa, rad powiatu, stosownie do swoich moliwoci finansowych. Ponadto pracownik ten ma prawo do (o ile spenia dodatkowe warunki): a) dodatku funkcyjnego, b) dodatku za wysug lat, c) nagrody jubileuszowej, d) jednorazowej odprawy z tytuu przejcia na rent lub emerytur, e) nagrody lub premii, f) ryczatu samochodowego, g) dodatku za prac w godzinach nocnych. Dodatkowo ustawa o promocji zatrudnienia (...) wyrnia pewne kategorie urzdnikw dajc moliwo przyznania im dodatkw, a to: a) pracownikom wojewdzkich i powiatowych urzdw pracy, bdcymi porednikami pracy lub doradcami zawodowymi przysuguj dodatki do wynagrodze uzalenione od stopnia posiadanej licencji i doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz jakoci wykonywanej pracy, b) pracownikom wojewdzkich i powiatowych urzdw pracy, bdcymi: specjalistami do spraw rozwoju zawodowego; specjalistami do spraw programw; liderami klubw pracy; krajow kadr sieci EURES przysuguj dodatki do wynagrodze uzalenione od posiadanego przygotowania zawodowego, doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz jakoci wykonywanej pracy. Rozwizania wymienione w pkt a i b nie dotycz jednak czonkw korpusu suby cywilnej, czyli pracownikw Ministra i wojewody. Na uwag zasuguje fakt, e w rozporzdzeniu w sprawie zasad wynagradzania i wymaga kwalifikacyjnych pracownikw samorzdowych dla urzdw pracy przewiduje si nastpujce stanowiska merytoryczne: a) starszy inspektor wojewdzki, b) inspektor wojewdzki, c) starszy inspektor powiatowy, d) inspektor powiatowy, e) starszy doradca zawodowy, f) doradca zawodowy, g) starszy porednik pracy, h) porednik pracy.
63

C. Dodatkowe obowizki Pracownikw publicznych sub zatrudnienia obwizuj przepisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia dziaalnoci gospodarczej przez osoby penice funkcje publiczne. Jednake dotyczy to tylko: 1) czonkw korpusu suby cywilnej, zajmujcych stanowiska kierownicze: a) dyrektora generalnego, dyrektora departamentu (jednostki rwnorzdnej) i jego zastpcy oraz naczelnika wydziau (jednostki rwnorzdnej) i stanowiska zrwnane pod wzgldem pacowym ministerstwo, b) dyrektora generalnego urzdu wojewdzkiego, dyrektora wydziau (jednostki rwnorzdnej) i jego zastpcy oraz gwnego ksigowego, urzd wojewdzki, 2) prezydentw miast i ich zastpcw oraz inne osoby wydajce decyzje administracyjne w imieniu prezydenta miasta powiatowe suby zatrudnienia, 3) kierownikw jednostek organizacyjnych powiatu, oraz inne osoby wydajce decyzje administracyjne w imieniu starosty powiatowe suby zatrudnienia, 4) kierownikw wojewdzkich samorzdowych jednostek organizacyjnych, oraz inne osoby wydajce decyzje administracyjne w imieniu marszaka wojewdztwa wojewdzkie suby zatrudnienia. Wszystkie wyej wymienione osoby podlegaj ograniczeniom wynikajcym z omawianej ustawy oraz zobowizane s do skadania raz do roku owiadcze majtkowych, wg wzorw konkretnie adresowanych.

64

CZ 2

ROZDZIA I. WIADCZENIA Z TYTUU BEZROBOCIA

Art. 71.1. Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnemu za kady dzie kalendarzowy po upywie 7 dni od dnia zarejestrowania si we waciwym powiatowym urzdzie pracy, z zastrzeeniem art. 75, jeeli: 1) nie ma dla niego propozycji odpowiedniej pracy, propozycji szkolenia, stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, prac interwencyjnych lub robt publicznych oraz 2) w okresie 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania, cznie przez okres co najmniej 365 dni: a) by zatrudniony i osiga wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac, od ktrego istnieje obowizek opacania skadki na Fundusz Pracy, z wyjtkiem obowizku opacania skadek za niepenosprawnych, o ktrych mowa w art. 104; w okresie tym nie uwzgldnia si okresw urlopw bezpatnych trwajcych cznie duej ni 30 dni; b) wykonywa prac na podstawie umowy o prac nakadcz i osiga z tego tytuu dochd w wysokoci co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac; c) wiadczy usugi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo Innej umowy o wiadczenie usug, do ktrych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny stosuje si przepisy dotyczce zlecenia, albo wsppracowa przy wykonywaniu tych umw, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac; d) opaca skadki na ubezpieczenia spoeczne z tytuu prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci lub wsppracy, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie za prac; e) wykonywa prac w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolnoci, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota co najmniej poowy minimalnego wynagrodzenia za prac; f) wykonywa prac w rolniczej spdzielni produkcyjnej, spdzielni kek rolniczych lub spdzielni usug rolniczych, bdc czonkiem tej spdzielni, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac; g) opaca skadk na Fundusz Pracy w zwizku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granic u pracodawcy zagranicznego w pastwie niewymienionym w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b; h) by zatrudniony za granic przez okres co najmniej 365 dni, w okresie 18 miesicy przed zarejestrowaniem si w powiatowym urzdzie pracy, i przyby do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant; i) by zatrudniony lub wykonywa inn prac zarobkow i osiga wynagrodzenie lub dochd, od ktrego istnieje obowizek opacania skadki na Fundusz Pracy. Do 365 dni, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2, zalicza si rwnie okresy: zasadniczej suby wojskowej, nadterminowej zasadniczej suby wojskowej, zawodowej suby wojskowej penionej na podstawie kontraktu na penienie suby terminowej, przeszkolenia wojskowego absolwentw szk wyszych, suby wojskowej penionej w charakterze kandydata na onierza zawodowego, wicze wojskowych, okresowej suby wojskowej oraz zasadniczej suby w obronie cywilnej i suby zastpczej; urlopu wychowawczego udzielonego na podstawie odrbnych przepisw; pobierania renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej oraz przypadajce po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestania prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci, okresy pobierania zasiku 65

2.

3.

4.

5. 6.

7.

Art. 72.1. 2. 3. 4.

5. 6.

chorobowego, macierzyskiego lub wiadczenia rehabilitacyjnego, jeeli podstaw wymiaru tych zasikw i wiadczenia stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie za prac, po odliczeniu kwoty skadek na ubezpieczenia spoeczne nalene od pracownika; niewymienione w ust. 1 pkt 2, za ktre byy opacane skadki na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy, jeeli podstaw wymiaru skadek stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie za prac; za ktre przyznano odszkodowanie z tytuu niezgodnego z przepisami rozwizania przez pracodawc stosunku pracy lub stosunku subowego, oraz okres, za ktry wypacono pracownikowi odszkodowanie z tytuu skrcenia okresu wypowiedzenia umowy o prac. Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnym zwolnionym z zakadw karnych i aresztw ledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeeli suma okresw, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 i ust. 2, przypadajcych w okresie 18 miesicy przed ostatnim pozbawieniem wolnoci oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolnoci wynosia co najmniej 365 dni, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota w wysokoci co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac przed pozbawieniem wolnoci oraz 50% minimalnego wynagrodzenia za prac w okresie pozbawienia wolnoci. W przypadku pozbawienia wolnoci w okresie pobierania zasiku, po zwolnieniu z zakadu karnego lub aresztu ledczego przysuguje prawo do zasiku na okres skrcony o okres pobierania zasiku przed pozbawieniem wolnoci i w trakcie przerw w odbywaniu kary. Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnym zwolnionym po odbyciu zasadniczej suby wojskowej, jeeli okres jej odbywania wynosi co najmniej 240 dni i przypada w okresie 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy. W razie rwnoczesnego spenienia kilku warunkw uprawniajcych do zasiku bezrobotnemu przysuguje wybr podstawy jego przyznania. W przypadku udokumentowania przez bezrobotnego okresu uprawniajcego do zasiku po upywie 7 dni od dnia zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy, jednak w okresie posiadania statusu bezrobotnego, prawo do zasiku przysuguje od dnia udokumentowania tego prawa na okres, o ktrym mowa w art. 73 ust. 1. Do okresu wymaganego do nabycia prawa do zasiku zalicza si take okresy zatrudnienia w pastwach, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b, na zasadach okrelonych przepisami o koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego pastw czonkowskich Unii Europejskiej. Wysoko zasiku wynosi 504,20 z miesicznie. Bezrobotnemu, ktrego czne okresy wymienione w art. 71 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 1, 2, 4 i 5 oraz ust. 7, zwane dalej okresem uprawniajcym do zasiku, wynosz mniej ni 5 lat, przysuguje zasiek w wysokoci 80% kwoty zasiku okrelonego w ust. 1. Bezrobotnemu, ktrego okres uprawniajcy do zasiku wynosi co najmniej 20 lat, przysuguje zasiek w wysokoci 120% kwoty zasiku okrelonego w ust. 1. Do okresu uprawniajcego do zasiku, od ktrego zaley wysoko i okres pobierania zasiku, zalicza si rwnie okresy pobierania gwarantowanego zasiku okresowego, okresy zatrudnienia na podstawie umowy o prac w celu przygotowania zawodowego modocianych pracownikw, okres zatrudnienia za granic osoby, ktra przesiedlia si do kraju na warunkach repatriacji w rozumieniu przepisw o repatriacji, oraz okresy urlopu bezpatnego udzielonego na podstawie przepisw w sprawie bezpatnych urlopw dla matek pracujcych, opiekujcych si maymi dziemi, innych udzielonych w tym celu urlopw bezpatnych, a take okresy niewykonywania pracy przed dniem 8 czerwca 1968 r. stanowice przerw w zatrudnieniu spowodowan opiek nad dzieckiem: w wieku do 4 lat w granicach do 3 lat na kade dziecko oraz cznie z okresami, o ktrych mowa w art. 71 ust. 2 pkt 2, bez wzgldu na liczb dzieci do 6 lat; na ktre, ze wzgldu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny, przysuguje zasiek pielgnacyjny dodatkowo do 3 lat na kade dziecko. Do okresu uprawniajcego do zasiku, od ktrego zaley wysoko i okres pobierania zasiku, zalicza si rwnie okresy zatrudnienia, o ktrych mowa w art. 89, a take okresy podlegania zaopatrzeniu emerytalnemu. Zasiki podlegaj waloryzacji z dniem 1 czerwca o wskanik wzrostu cen towarw i usug konsumpcyjnych ogem w poprzednim roku. Zasiki nie podlegaj waloryzacji

66

7. 8. 9. 10. 11. 12.

13. Art. 73.1.

2. 3.

4.

5.

w przypadku, gdy wskanik wzrostu cen towarw i usug konsumpcyjnych ogem nie uleg zmianie lub by ujemny. Przepis ust. 6 stosuje si odpowiednio do dodatkw szkoleniowych i stypendiw. Minister waciwy do spraw pracy, na podstawie komunikatu Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego, ogasza, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, kwoty zasikw po waloryzacji. Prezes Gwnego Urzdu Statystycznego ogasza, w formie komunikatu w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, do dnia 20 kwietnia, wskanik cen towarw i usug konsumpcyjnych ogem w poprzednim roku. Zasiki wypaca si w okresach miesicznych z dou. Zasiek za niepeny miesic ustala si, dzielc kwot przysugujcego zasiku przez 30 i mnoc przez liczb dni kalendarzowych przypadajcych w okresie, za ktry przysuguje zasiek. Do obliczania okresw przysugiwania zasiku nie stosuje si przepisw o postpowaniu administracyjnym dotyczcych terminw. Uprawnionym do zasiku, dodatku szkoleniowego, stypendium i innych wiadcze wypacanych z Funduszu Pracy przysuguj odsetki ustawowe, jeeli powiatowy urzd pracy z przyczyn niezalenych od uprawnionych osb nie dokona ich wypaty w terminie. Starosta ustala i opaca, na zasadach i w wysokoci okrelonych w odrbnych przepisach, skadki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od zasikw wypaconych bezrobotnym. Okres pobierania zasiku wynosi: 1) 6 miesicy dla bezrobotnych zamieszkaych w okresie pobierania zasiku na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku nie przekraczaa 125% przecitnej stopy bezrobocia w kraju; 2) 12 miesicy dla bezrobotnych: zamieszkaych w okresie pobierania zasiku na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku przekraczaa 125% przecitnej stopy bezrobocia w kraju, lub s bezrobotnymi powyej 50 roku ycia oraz posiadajcych jednoczenie co najmniej 20-letni okres uprawniajcy do zasiku; 3) 18 miesicy dla bezrobotnych: zamieszkaych w dniu nabycia prawa do zasiku oraz w okresie jego pobierania na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku przekraczaa 2-krotnie przecitn stop bezrobocia w kraju, oraz posiadajcych jednoczenie co najmniej 20-letni okres uprawniajcy do zasiku lub ktrzy maj na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a maonek bezrobotnego jest take bezrobotny i utraci prawo do zasiku z powodu upywu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiku przez tego bezrobotnego. Okres pobierania zasiku przez bezrobotnych zamieszkaych w miejscowociach, ktre w okresie pobierania zasiku przez bezrobotnego zostay objte obszarem dziaania innego powiatowego urzdu pracy, nie ulega zmianie. W razie urodzenia dziecka przez kobiet pobierajc zasiek w okresie, o ktrym mowa w ust. 1, lub w cigu miesica po jego zakoczeniu, okres ten ulega przedueniu o czas, przez ktry przysugiwaby jej, zgodnie z odrbnymi przepisami, zasiek macierzyski. Okres pobierania zasiku, o ktrym mowa w ust. 1 i 3, ulega skrceniu o okres zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych, robt publicznych oraz o okres odbywania stau lub przygotowania zawodowego w miejscu pracy przypadajcych na okres, w ktrym przysugiwaby zasiek, oraz o okresy nieprzysugiwania zasiku, o ktrych mowa w art. 75 ust. 1 i 2. Bezrobotny, ktry utraci status bezrobotnego na okres krtszy ni 365 dni z powodu podjcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, pozarolniczej dziaalnoci lub uzyskiwania przychodu w wysokoci przekraczajcej poow minimalnego wynagrodzenia za prac miesicznie i zarejestrowa si w powiatowym urzdzie pracy jako bezrobotny w okresie 7 dni od dnia ustania zatrudnienia, zaprzestania wykonywania innej pracy zarobkowej, prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci lub osigania przychodu przekra67

6.

7.

8. Art. 74.

Art. 75.1.

2.

3.

4.

czajcego poow minimalnego wynagrodzenia za prac miesicznie, posiada prawo do zasiku na czas skrcony o okres pobierania zasiku przed utrat statusu bezrobotnego na okres pomniejszony o poprzedni okres pobierania zasiku oraz o okresy, o ktrych mowa w ust. 4. Przepis ust. 5 stosuje si odpowiednio w przypadku: 1) powoania i zwolnienia z zasadniczej suby wojskowej, nadterminowej zasadniczej suby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentw szk wyszych, suby wojskowej penionej w charakterze kandydata na onierza zawodowego, wicze wojskowych, okresowej suby wojskowej oraz zasadniczej suby w obronie cywilnej i suby zastpczej; 2) bezrobotnych odbywajcych szkolenia lub stae organizowane przez inny podmiot ni powiatowy urzd pracy. Osoba, ktra utracia na okres nie duszy ni 365 dni status bezrobotnego, a w dniu kolejnej rejestracji spenia warunki okrelone w art. 71, uzyskuje prawo do zasiku na okres pomniejszony o poprzedni okres pobierania zasiku oraz o okresy, o ktrych mowa w ust. 4. Okresy zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, pozarolniczej dziaalnoci oraz uzyskiwania przychodu, o ktrym mowa w ust. 5, wlicza si do okresw, o ktrych mowa w art. 75 ust. 2. Bezrobotny jest obowizany zawiadomi w cigu 7 dni powiatowy urzd pracy o podjciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej dziaalnoci oraz zaistnienia innych okolicznoci powodujcych utrat statusu bezrobotnego albo utrat prawa do zasiku. Prawo do zasiku nie przysuguje bezrobotnemu, ktry: 1) odmwi bez uzasadnionej przyczyny przyjcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stau, przygotowania zawodowego w miejscu pracy, wykonywania prac interwencyjnych lub robt publicznych; 2) w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzdzie pracy rozwiza stosunek pracy lub stosunek subowy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba e porozumienie stron nastpio z powodu upadoci, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczcych zakadu pracy albo rozwizanie stosunku pracy lub stosunku subowego za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastpio z powodu zmiany miejsca zamieszkania; 3) w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem si w powiatowym urzdzie pracy spowodowa rozwizanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku subowego bez wypowiedzenia; 4) otrzyma przewidziane w odrbnych przepisach wiadczenie w postaci jednorazowego ekwiwalentu pieninego za urlop grniczy, jednorazowej odprawy socjalnej, zasikowej, pieninej po zasiku socjalnym, jednorazowej odprawy warunkowej lub odprawy pieninej bezwarunkowej; 5) otrzyma odszkodowanie za skrcenie okresu wypowiedzenia umowy o prac; 6) pobiera po ustaniu zatrudnienia wiadczenie szkoleniowe. Bezrobotnemu, o ktrym mowa w ust. 1, speniajcemu warunki okrelone w art. 71, zasiek przysuguje: 1) po okresie 90 dni w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 1; 2) po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 2; 3) po okresie 180 dni od dnia zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 3; 4) po upywie okresu, za ktry otrzyma ekwiwalent, odpraw, odszkodowanie lub wiadczenie szkoleniowe, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 46. Bezrobotny, ktry w okresie krtszym ni 30 dni przebywa za granic lub pozostaje w innej sytuacji powodujcej brak gotowoci do podjcia zatrudnienia, nie zostaje pozbawiony statusu bezrobotnego, jeeli o zamierzonym pobycie lub pozostawaniu w sytuacji powodujcej brak gotowoci do podjcia zatrudnienia zawiadomi powiatowy urzd pracy. Zasiek za ten okres nie przysuguje. Bezrobotny, ktry naby w Rzeczypospolitej Polskiej prawo do wiadcze z tytuu bezrobocia i udaje si do innego pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej lub pastwa okrelonego w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. b w celu poszukiwania pracy, zachowuje prawo do tych wiadcze.

68

5. 6.

Art. 76.1.

2.

3.

4. 5. 6. 7. Art. 77.

Art. 78.1.

wiadczenia przysugujce bezrobotnemu, o ktrym mowa w ust. 4, s wypacane na za-sadach okrelonych przepisami o koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego pastw, o ktrych mowa w art. 1 ust. 3 pkt 2 lit. a i b. Bezrobotny jest obowizany do skadania lub przesyania powiatowemu urzdowi pracy co miesic pisemnego owiadczenia o przychodach oraz innych dokumentw niezbdnych do ustalenia jego uprawnie do wiadcze przewidzianych w ustawie. W razie niedokonania tych czynnoci zasiek lub inne wiadczenia z tytuu bezrobocia przysuguj od dnia zoenia owiadczenia i innych wymaganych dokumentw. Osoba, ktra pobraa nienalene wiadczenie pienine, jest obowizana do zwrotu, w terminie 14 dni od dnia dorczenia decyzji, kwoty otrzymanego wiadczenia wraz z przekazan od tego wiadczenia zaliczk na podatek dochodowy od osb fizycznych oraz skadk na ubezpieczenie zdrowotne. Za nienalenie pobrane wiadczenie pienine uwaa si: 1) wiadczenie pienine wypacone mimo zaistnienia okolicznoci powodujcych ustanie prawa do jego pobierania, jeeli pobierajcy to wiadczenie by pouczony o tych okolicznociach; 2) wiadczenie pienine wypacone na podstawie nieprawdziwych owiadcze lub sfaszowanych dokumentw albo w innych przypadkach wiadomego wprowadzenia w bd powiatowego urzdu pracy przez osob pobierajc to wiadczenie; 3) zasiek, dodatek szkoleniowy, stypendium lub inne wiadczenie pienine finansowane z Funduszu Pracy wypacone osobie za okres, za ktry nabya prawo do emerytury, renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiku chorobowego lub wiadczenia rehabilitacyjnego, jeeli organ rentowy, ktry przyzna wiadczenie, nie dokona jego pomniejszenia na zasadach okrelonych w art. 78; 4) koszty szkolenia, w przypadku okrelonym w art. 41 ust. 6; 5) zasiek wypacony za okres, za ktry, w zwizku z orzeczeniem sdu, wypacono wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy lub odszkodowanie z tytuu wadliwego wypowiedzenia umowy o prac; 6) wiadczenie pienine wypacone z Funduszu Pracy za okres po mierci uprawnionego. Roszczenia z tytuu zasikw, dodatkw szkoleniowych, stypendiw i innych wiadcze pieninych finansowanych z Funduszu Pracy ulegaj przedawnieniu z upywem 3 lat od dnia spenienia warunkw do ich nabycia przez uprawnion osob, a roszczenia powiatowego urzdu pracy ulegaj przedawnieniu z upywem 3 lat od dnia ich wypaty. Roszczenia pracodawcw z tytuu refundacji z Funduszu Pracy nalenych wiadcze ulegaj przedawnieniu z upywem 12 miesicy od dnia, w ktrym roszczenie stao si wymagalne. W zakresie nieuregulowanym w ust. 24 stosuje si odpowiednio przepisy ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny dotyczce przerwania biegu terminu przedawnienia. Kwoty nienalenie pobranych wiadcze podlegaj cigniciu w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji. Starosta moe w szczeglnie uzasadnionych przypadkach odroczy, rozoy na raty, umorzy cao lub cz nienalenie pobranego wiadczenia, na zasadach okrelonych w odrbnych przepisach. wiadczenia z tytuu bezrobocia przysugujce bezrobotnym i innym uprawnionym osobom stanowi ich prawa majtkowe i przechodz po ich mierci, w rwnych czciach, na maonka oraz inne osoby speniajce warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myl przepisw o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. W razie braku takich osb prawa te wchodz do spadku. W przypadku przyznania bezrobotnemu lub innej uprawnionej osobie prawa do emerytury, renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, zasiku chorobowego, wiadczenia rehabilitacyjnego lub renty rodzinnej w wysokoci przekraczajcej poow minimalnego wynagrodzenia za prac za okres, za ktry pobieraa zasiek, dodatek szkoleniowy, stypendium albo inne wiadczenie pienine z tytuu pozostawania bez pracy, pobrane z tego tytuu kwoty w wysokoci uwzgldniajcej zaliczk na podatek dochodowy od osb fizycznych i skadk na ubezpieczenie zdrowotne zalicza si na poczet przyznanego przez organ rentowy wiadczenia. Kwoty te traktuje si jak wiadczenia wypacane w kwocie zaliczkowej w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. 69

2.

3.

Art. 79.1.

2.

3.

Art. 80.

Art. 81. Art. 82.

Art. 83.

Kwota zaliczona na poczet przyznanego wiadczenia nie moe by wysza ni ustalona za poszczeglne miesice okresu, o ktrym mowa w ust. 1, kwota emerytury, renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej, zasiku chorobowego, wiadczenia rehabilitacyjnego lub renty rodzinnej. Organ rentowy przekazuje kwot zaliczon na poczet przyznanego wiadczenia, o ktrej mowa w ust. 1, na rachunek bankowy Funduszu Pracy powiatowego urzdu pracy, ktry wypaci zasiek, dodatek szkoleniowy, stypendium albo inne wiadczenie pienine z tytuu pozostawania bez pracy. Okresy pobierania zasiku i stypendium przyznanych na podstawie art. 52 i art. 53 ust. 6 wlicza si do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnie pracowniczych oraz okresw skadkowych w rozumieniu przepisw o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych. Okresw pobierania zasiku i stypendium nie wlicza si jednak do: 1) okresw wymaganych do nabycia prawa i dugoci okresu pobierania zasiku; 2) okresu zatrudnienia, od ktrego zaley nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego; 3) stau pracy okrelonego w odrbnych przepisach, wymaganego do wykonywania niektrych zawodw. Przepisy ust. 1 i ust. 2 pkt 2 i 3 stosuje si odpowiednio do okresu pobierania wiadcze socjalnych przysugujcych na urlopie grniczym, grniczych zasikw socjalnych, okresu uprawnienia do wiadczenia grniczego lub okresu pobierania stypendium na przekwalifikowanie, okrelonych w odrbnych przepisach. Bezrobotny zachowuje prawo do zasiku lub stypendium za okres udokumentowanej niezdolnoci do pracy, za ktry na podstawie odrbnych przepisw pracownicy zachowuj prawo do wynagrodzenia lub przysuguj im zasiki z ubezpieczenia spoecznego w razie choroby lub macierzystwa. Kwoty zasikw, dodatkw szkoleniowych, stypendiw i innych wiadcze z tytuu bezrobocia finansowanych z Funduszu Pracy za naleny okres zaokrgla si w gr do 10 groszy. Prezes Gwnego Urzdu Statystycznego w terminie do dnia 30 wrzenia kadego roku ogasza, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, przecitn stop bezrobocia w kraju oraz na obszarze dziaania powiatowych urzdw pracy wedug stanu na dzie 30 czerwca danego roku. Minister waciwy do spraw pracy okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowy tryb przyznawania zasiku, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego, majc na wzgldzie zapewnienie prawidowego przyznawania wiadcze oraz racjonalnego wydatkowania rodkw Funduszu Pracy.

1. wiadczenia z tytuu bezrobocia uwagi oglne Ustawodawstwo dotyczce tej dziedziny podlega cigym modyfikacjom i zmianom systemowym. W wyniku ostatnich zmian, obowizujcych ju od czerwca 2004 r. dokonano pewnej reformy systemowej tak w katalogu wiadcze obligatoryjnych (zmieniono zasady przyznawania wiadcze przedemerytalnych i przeniesiono ich wypat do ZUS) jak i fakultatywnych (np. zlikwidowano pojcie absolwent jak i wiadczenia dla absolwentw, a wprowadzono wiadczenia dla osb modych do 25 czy 27 roku ycia). wiadczenia z tytuu bezrobocia zostay podzielone w na dwie formy: 1) obligatoryjne wiadczenia pienine finansowane (w zasadzie) z Funduszu Pracy i wypacane uprawnionym, 2) fakultatywne wiadczenia realizowane w ramach tzw. fakultatywnych form przeciwdziaania bezrobociu finansowane wycznie z Funduszu Pracy. O ustalenie i wypat wiadcze obligatoryjnych mog ubiega si osoby, ktre speniaj przesanki do uznania ich za osoby bezrobotne. Obligatoryjno tych wiadcze w praktyce oznacza, e dana osoba po spenieniu przesanek okrelonych w ustawie i zarejestrowaniu si we waciwym miejscowo urzdzie pracy powinna naby prawo do wiadcze. Typowym przykadem wiadczenia obligatoryjnego jest zasiek dla bezrobotnych. Bowiem jeeli osoba zainteresowana utraci prac, zarejestruje si w powiatowym urzdzie pracy i posiada wymagany sta pracy
70

wwczas starosta ma obowizek przyzna prawo do zasiku dla bezrobotnych. W przypadku wiadcze obligatoryjnych, stronie przysuguje roszczenie o jego przyznanie. Z przewidzianych ustaw o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy form fakultatywnych mog korzysta z jednej strony osoby posiadajce status osoby bezrobotnej lub speniajce okrelone w tej ustawie inne kryteria (np. ze szkole osoby bezrobotne, osoby pobierajce rent szkoleniow czy onierze rezerwy) a z drugiej strony pracodawcy. W przypadku tych wiadcze stronie nie przysuguje roszczenie o ich przyznanie. Warto wskaza, e w czci przyznawania zasiku dla bezrobotnych przepisy art. 7183 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zasadniczej czci nie rni si od zapisw art. 2331 uchylonej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Z tych te powodw orzecznictwo sdw administracyjnych uksztatowane w tym zakresie do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu jest nadal aktualne do ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (oczywicie z uwzgldnieniem zmian). Wybr orzecze administracyjnych w omawianym zakresie przedstawiony zostanie na kocu tej czci. 2. Indywidualna ochrona z tytuu bezrobocia: dotyczy: 1) obywateli polskich poszukujcych i podejmujcych zatrudnienie lub inn prac zarobkow na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zatrudnienie lub inn prac zarobkow za granic u pracodawcw zagranicznych; 2) cudzoziemcw poszukujcych i podejmujcych zatrudnienie lub inn prac zarobkow na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ktrzy: a) s obywatelami pastw czonkowskich Unii Europejskiej, b) s obywatelami pastw, z ktrymi Unia Europejska zawara umowy o swobodzie przepywu osb, c) posiadaj status uchodcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej, d) posiadaj zezwolenie na osiedlenie si w Rzeczypospolitej Polskiej, e) s czonkami rodzin polskich, a ktrzy nie ukoczyli: kobieta 60 roku ycia a mczyzna 65 roku ycia i byli pracownikami (zatrudnionych na podstawie umowy o prac, urzdnikw, czonkw korpusu suby cywilnej) lub osobami prowadzcymi pozarolnicz dziaalno, i skierowana jest do bezrobotnego okrelanego jako osob niezatrudnion i nie wykonujc innej pracy zarobkowej, zdoln i gotow do podjcia zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy obowizujcym w danym zawodzie lub subie albo innej pracy zarobkowej, bd, jeli jest osob niepenosprawn, zdoln i gotow do podjcia zatrudnienia co najmniej w poowie tego wymiaru czasu pracy, nie uczc si w szkole, z wyjtkiem szk dla dorosych lub szk wyszych w systemie wieczorowym albo zaocznym, zarejestrowan we waciwym dla miejsca zameldowania staego lub czasowego powiatowym urzdzie pracy oraz poszukujc zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Warto zwrci uwag, e ochrona z tytuu bezrobocia nie jest skierowana do: 1) cudzoziemcw czonkw rodzin cudzoziemcw ktrzy s obywatelami pastw czonkowskich Unii Europejskiej lub s obywatelami pastw, z ktrymi Unia Europejska zawara umowy o swobodzie przepywu osb, 2) cudzoziemcw czonkw rodzin obywateli polskich i cudzoziemcw, ktrzy s uchodcami lub posiadaj zgod na pobyt tolerowany a ktrzy uzyskali zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 3) cudzoziemcw, ktrym waciwy organ udzieli zezwolenia na prac na terytorium Polski.
71

Bezrobotnym jest osoba nie zatrudniona i nie wykonujca innej pracy zarobkowej. Wedug obowizujcej definicji wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej (niezalenie od wysokoci uzyskiwanych dochodw) jest negatywn przesank uzyskania statusu bezrobotnego. W praktyce oznacza to, e w dniu rejestracji osoba ubiegajca si o status osoby bezrobotnej nie moe pracowa choby na czci etatu jak rwnie nie moe wiadczy pracy na podstawie umw prawa cywilnego, tj. przede wszystkim umowy zlecenia i o dzieo. Zdolno i gotowo do podjcia zatrudnienia musi wystpowa u zainteresowanego ju w dacie rejestracji. Wobec tego, e wskazuje si nie tylko na element zatrudnienia to powinno si mie na uwadze nie tylko zdolno i gotowo do wykonywania pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku subowego oraz umowy o prac nakadcz, ale urzd pracy musi te bada czy dana osoba jest zdolna i gotowa do wykonywania innej pracy zarobkowej (np. na podstawie umowy zlecenia). Chodzi tu ponadto o zdolno i gotowo do podjcia zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy. Od tej zasady jest jeden wyjtek, odnoszcy si do niepenosprawnych. W tym przypadku ich stan zdrowia powinien pozwala na podjcie zatrudnienia co najmniej w poowie wymiaru czasu pracy obowizujcego w danym zawodzie. Warto te zwrci uwag, e nie moe by bezrobotnym osoba, ktra nie ma zdolnoci do czynnoci prawnych tj. bycia stron jednego ze stosunkw prawnych, na podstawie ktrych realizowane jest zatrudnienie. W przypadku stosunku pracy przesank owej zdolnoci jest w zasadzie ukoczenie 18 lat. Zaistnienie przesanki zdolnoci do podjcia zatrudnienia eliminuje czasowa niezdolno do pracy i uniemoliwia zarejestrowanie si w charakterze bezrobotnego. Zatem, jeeli po ustaniu zatrudnienia dana osoba zachorowaa, to w okresie choroby nie moe by zarejestrowana jako osoba bezrobotna. Zamierzajc ustali zdolno bezrobotnego do pracy mona zleci przeprowadzenie bada lekarskich. Inaczej sytuacja wyglda, gdy bezrobotny zachoruje ju po zarejestrowaniu si i przyznaniu mu prawa do zasiku. W takiej sytuacji w okresie niezdolnoci do pracy bezrobotnemu jest wypacany zasiek a fakt niezdolnoci stanowi dodatkowo usprawiedliwienie niestawienia si w wyznaczonym terminie przez urzd pracy. Gotowo do podjcia zatrudnienia naley rozumie jako wol zainteresowanego do podjcia pracy. Bezrobotnymi mog w zwizku z tym by tylko takie osoby, ktre pozostaj w dyspozycji urzdu pracy, co oznacza, e w kadym czasie powinni zgosi si w urzdzie, a w przypadku otrzymania propozycji odpowiedniego zatrudnienia podj prac. Podstawowym obowizkiem bezrobotnego jest wic obowizek zgaszania si do waciwego powiatowego urzdu pracy w wyznaczonych terminach w celu potwierdzenia swej gotowoci do podjcia pracy i uzyskania informacji o moliwociach zatrudnienia lub szkolenia. Bezrobotnym nie moe by osoba uczca si w systemie dziennym. Skoro tak, to bezrobotnym moe by osoba, ktra uczy si w szkole wieczorowej lub zaocznej. Uwag t naley odnie take do wszelkiego rodzajw kursw (rwnie dziennych), jeli tylko uczestnictwo w nich da si pogodzi z gotowoci do podjcia zatrudnienia w penym wymiarze czasu pracy. Bezrobotnym nie moe by osoba, ktra nie ukoczya 18 roku ycia. Gdy chodzi o grn granic wiekow ustawodawca ustali j na poziomie 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mczyzn. Nie dopenienie wymogw wiekowych pozostaje w bezporednim zwizku ze statusem osoby bezrobotnej. Wanym jest wskazanie, e wraz z ukoczeniem wieku traci si wszelkie uprawnienia przypisane bezrobotnym. Ustawodawca jest tu do restrykcyjny, bowiem nie przewiduje dla tych osb adnych dziaa osonowych (poza pomoc spoeczn, o ile osoby te nie nabyy uprawnie emerytalnych).
72

Nabycie prawa do emerytury oraz renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej a take pobieranie po ustaniu zatrudnienia wiadcze wskazanych w ustawie powoduje formaln przeszkod do bycia bezrobotnym. Nabycie prawa do emerytury czy renty definitywnie pozbawia moliwoci ubiegania si o status bezrobotnego, przy czym chodzi tu rwnie o tzw. emerytur wczeniejsz. Fakt ten musi jednak by potwierdzony w decyzji Zakadu Ubezpiecze Spoecznych. Po zakoczeniu okresu pobierania tych wiadcze (poza emerytur) moliwa jest rejestracja w charakterze bezrobotnego, a okres pobierania tych wiadcze jest brany pod uwag przy nabywaniu uprawnie zasikowych. Nie mog by bezrobotnymi waciciele lub posiadacze nieruchomoci rolnych w rozumieniu kodeksu cywilnego. Takimi postanowieniami s objci waciciele lub posiadacze nieruchomoci rolnych o powierzchni uytkw rolnych przekraczajcej 2 ha przeliczeniowe albo gospodarstwa stanowicego dzia specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisw podatkowych. Chodzi tu o nieruchomoci, ktre s lub mog by wykorzystywane do prowadzenia dziaalnoci wytwrczej w zakresie produkcji rolinnej i zwierzcej, nie wyczajc produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej. W przypadku waciciela bez znaczenia jest, czy nieruchomo znajduje si w jego posiadaniu (czy faktycznie ni wada). Nawet posiadacz samoistny nie traci posiadania przez to, e oddaje drugiemu nieruchomo roln w posiadanie zalene. Przepis ten jest restrykcyjny i obchodzenie tego przepisu w ten sposb np., e dziadkowie przeka nieruchomo swoim wnukom nie wycza stosowania tego przepisu. Powysze rozwizanie dotyczy take osoby, ktra podlega ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu z tytuu staej pracy jako domownik w gospodarstwie rolnym oraz wspmaonka waciciela lub posiadacza gospodarstwa rolnego. O tym czy kto podlega czy nie ubezpieczeniu, decyduje KRUS w formie decyzji, ktra jest wica dla powiatowego urzdu pracy. Okolicznoci wyczajc status bezrobotnego jest rwnie podjcie pozarolniczej dziaalnoci gospodarczej. Status bezrobotnego nie przysuguje w okresie od dnia wskazanego w zgoszeniu do ewidencji do dnia wyrejestrowania owej dziaalnoci. Odmowa przyznania statusu lub pozbawienie statusu bezrobotnego w dacie wskazanej w ewidencji jako data rozpoczcia dziaalnoci gospodarczej, nastpuje choby nawet zainteresowana osoba faktycznie dziaalnoci nie podja (uwzgldniajc moliwo przesunicia na termin pniejszy owej daty, o czym organ ewidencyjny powinien by powiadomiony) lub uzyskiwaa ujemny wynik finansowy prowadzc dziaalno. Bezrobotnym nie moe by osoba tymczasowo aresztowana lub odbywajca kar pozbawienia wolnoci. W razie przerw w odbywaniu tej kary moliwe jest zarejestrowanie si w charakterze bezrobotnego oraz pobieranie zasiku dla bezrobotnych o ile zachodzi gotowo do podjcia zatrudnienia. Bezrobotnym nie moe by osoba, ktra posiada przychd w wysokoci przekraczajcej poow minimalnego wynagrodzenia za prac. Ustawa definiuje przychd jako przychody z tytuu innego ni zasiek lub inne wiadczenie wypacane z Funduszu Pracy, podlegajce opodatkowaniu na podstawie przepisw o podatku dochodowym od osb fizycznych. Rada Ministrw raz do roku okrela na podstawie art. 2 ust. 5 ustawy z dnia 10 padziernika 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za prac (Dz.U. Nr 200, poz. 1679) kwot minimalnego wynagrodzenia. Na rok 2004 wynagrodzenie to wynosi 824 z. Bezrobotnym nie moe by osoba, ktra otrzymuje wiadczenia z pomocy spoecznej oraz na podstawie przepisw o wiadczeniach rodzinnych.
73

Ponadto indywidualna ochrona dotyczy: 1) osb podlegajcych ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw, ktre zostay zwolnione z pracy z przyczyn dotyczcych zakadu pracy i nie s uprawnione do zasiku dla bezrobotnych (skadki na ubezpieczenie spoeczne), 2) osb bdcych po okresie wypowiedzenia umowy o prac (np. szkolenia czy skadki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od wiadczenia szkoleniowego), 3) onierzy przeniesionych do rezerwy (szkolenia), 4) osb pobierajcych rent szkoleniow (szkolenia). 3. Podstawowe wiadczenia pienine Osobie zarejestrowanej w powiatowym urzdzie pracy ktra spenia kryteria dla przyznania statusu osoby bezrobotnej przysuguje jedno ze wiadcze podstawowych: 1) zasiek dla bezrobotnych w wysokoci 100% zasiku podstawowego przy okresie uprawniajcym do zasiku 5 do 20 lat, 2) zasiek dla bezrobotnych w wysokoci 80% zasiku podstawowego przy okresie uprawniajcym do zasiku poniej 5 lat, 3) zasiek dla bezrobotnych w wysokoci 120% zasiku podstawowego przy okresie uprawniajcym do zasiku powyej 20 lat, 4) za okres udokumentowanej niezdolnoci do pracy bezrobotnym pobierajcym zasiek (jeden z ww.) wypaca si zasiek dla bezrobotnych (zamiast zasiku chorobowego), 5) w razie urodzenia dziecka przez kobiet w okresie pobierania zasiku dla bezrobotnych lub w cigu miesica po jego zakoczeniu okres ten ulega przedueniu o czas, przez ktry przysugiwaby jej zasiek macierzyski na podstawie odrbnych przepisw (zamiast zasiku macierzyskiego). Zwrci uwag naley, e ustawa o promocji zatrudnienia nadal utrzymuje dwa pojcia: a) okres wymagany do nabycia prawa do zasiku s to okresy wymienione w art. 71, b) okres uprawniajcy do zasiku to okresy wymienione tylko w art. 71 ust.1 pkt 2 i z ust. 2 tylko pkt. 1, 2, 4 i 5. Nie zalicza si zatem okresu pobierania renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej oraz przypadajce po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestania prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci, okresy pobierania zasiku chorobowego, macierzyskiego lub wiadczenia rehabilitacyjnego. To take okres podlegania zaopatrzeniu emerytalnemu oraz okresy pracy wymienione w art. 89, a zatem okres pracy w b. NRD i b. Czechach oraz okres urlopu bezpatnego udzielonego na czas skierowania w celu realizacji budownictwa eksportowego. 4. Charakter wiadcze podstawowych wiadczeniami podstawowymi s zasiki dla bezrobotnych, ktre s wiadczeniami: a) o charakterze obligatoryjnym, b) o charakterze powszechnym, c) ktrych wysoko jest uzaleniona od stau pracy, d) ktrych okres pobierania uzaleniony jest od stopy bezrobocia obowizujcej na terenie dziaania waciwego miejscowo powiatowego urzdu pracy (zasiki wypaca si przez okres 6, 12 lub 18 miesicy), e) finansowane ze rodkw Funduszu Pracy (uzupeniajco przekazywana jest dotacja z budetu pastwa, po wykorzystaniu rodkw tego Funduszu), f) przyznawane w formie decyzji administracyjnej, gdzie w toku postpowania administracyjnego starosta jest organem I instancji, wojewoda jest organem II instancji, a po wyczerpaniu toku instancyjnego przysuguje skarga do wojewdzkiego sdu administracyjnego, a od wyroku tego sdu skarga kasacyjna do Naczelnego Sdu Administracyjnego.
74

Osoby pobierajce zasiki dla bezrobotnych maj obowizek: a) potwierdzania gotowoci do podjcia zatrudnienia (szkolenia), w wyznaczonych przez urzdy pracy terminach (niestawienie si bezrobotnego w wyznaczonym terminie powoduje utrat statusu bezrobotnego na okres 3 miesicy), b) uzyskiwania informacji o moliwociach zatrudnienia bd szkolenia, c) podejmowania zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, wykonywania prac interwencyjnych, robt publicznych odmowa powoduje pozbawienie statusu bezrobotnego na okres 90 dni, d) udziau w szkoleniach, staach, przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy odmowa powoduje pozbawienie statusu bezrobotnego na okres 90 dni, e) skadania, co miesic, pisemnego owiadczenia o przychodach oraz innych dokumentw niezbdnych do ustalenia jego uprawnie do wiadcze (w przypadku nie dokonania tych czynnoci zasiek przysuguje dopiero od dnia zoenia owiadczenia lub innych dokumentw), f) zawiadomi w cigu 7 dni powiatowy urzd pracy o podjciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej dziaalnoci oraz zaistnienia innych okolicznoci powodujcych utrat statusu bezrobotnego albo utrat prawa do zasiku. 5. Podstawowe okresy pobierania zasikw dla bezrobotnych Zasiki dla bezrobotnych, wypacane s przez trzy podstawowe okresy, ktre s uzalenione od stopy bezrobocia na obszarze dziaania waciwego powiatowego urzdu pracy w stosunku do przecitnej stopy bezrobocia w kraju. Stopy te ogaszane s co roku, na podstawie art. 82 ustawy, przez Prezesa Gwnego Urzdu Statystycznego. Okres pobierania zasiku wynosi: 1) 6 miesicy dla bezrobotnych zamieszkaych w okresie pobierania zasiku na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku nie przekraczaa 125% przecitnej stopy bezrobocia w kraju, 2) 12 miesicy dla bezrobotnych a) zamieszkaych w okresie pobierania zasiku na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku przekraczaa 125% przecitnej stopy bezrobocia w kraju, b) powyej 50 roku ycia posiadajcych jednoczenie 20 letni okres uprawniajcy do zasiku, 3) 18 miesicy dla bezrobotnych: a) zamieszkaych w dniu nabycia prawa do zasiku oraz w okresie jego pobierania na obszarze dziaania powiatowego urzdu pracy, jeeli stopa bezrobocia na tym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku przekraczaa 2 krotnie przecitn stop bezrobocia w kraju, oraz posiadajcych jednoczenie co najmniej 20-letni okres uprawniajcy do zasiku lub b) ktrzy maj na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a maonek bezrobotnego jest take bezrobotny i utraci prawo do zasiku z powodu upywu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiku przez tego bezrobotnego. Jak wida z powyszego, dugo okresu pobierania zasiku zaley przede wszystkim od miejsca zamieszkania zainteresowanego w momencie nabywania uprawnienia do zasiku. Najczciej te w praktyce owe miejsce zamieszkania, a przede wszystkim jego zmiana wpywa na dugo okresu pobierania zasiku. Jakie s zatem skutki zmiany miejsca zamieszkania bezrobotnego? Bezrobotny, ktry przed upywem 6-miesicznego okresu pobierania zasiku, przeprowadzi si na obszar dziaania urzdu, gdzie stopa bezrobocia jest wysza ni przecitna stopa bezrobocia w kraju, bdzie pobiera zasiek do upywu okresu 12-miesicznego. Jeli zmiana miejsca zamieszkania jest odwrotna, zasiek bdzie przysugiwa bezrobotnemu przez okres do upywu tych 6 miesicy.
75

Nie mona natomiast pobiera zasiku przez 18 miesicy tylko dlatego, e po nabyciu prawa do zasiku nastpia przeprowadzka do miejscowoci pooonej w powiecie, w ktrym stopa bezrobocia przekracza dwukrotn przecitn stop bezrobocia w kraju. W tym wypadku ustawodawca wyranie stwierdza, e stopa bezrobocia w okrelonej wysokoci musi wystpowa w dniu nabycia prawa oraz w okresie jego pobierania. Na dugo pobierania zasiku nie ma natomiast wpywu to, e: a) ju po nabyciu do niego prawa zmianie ulega stopa bezrobocia, bowiem decydujca jest stopa bezrobocia na danym obszarze w dniu 30 czerwca roku poprzedzajcego dzie nabycia prawa do zasiku. b) nastpia zmiana w podziale administracyjnym kraju, bowiem okres pobierania zasiku przez bezrobotnych zamieszkaych w miejscowociach objtych obszarem dziaania innego powiatowego urzdu pracy nie ulega zmianie, c) nastpi podzia lub utworzono nowy powiatowy urzd pracy ju po przyznaniu prawa do zasiku. 6. Przypadki wyduania lub skracania okresw pobierania zasikw dla bezrobotnych Okresy pobierania zasikw mog by wyduone lub skracane, a fakt ten zaleny jest od sytuacji prawnej zainteresowanego: Wyduenie okresu pobierania zasiku (dotyczy tylko kobiet) nastpuje o czas, przez ktry przysugiwaby tej kobiecie zasiek macierzyski na podstawie odrbnych przepisw. Okres pobierania zasiku wydua si bezrobotnej o: 1) 16 tygodni przy pierwszym porodzie, 2) 18 tygodni przy kadym nastpnym porodzie, 3) 26 tygodni w przypadku urodzenia wicej ni jednego dziecka przy jednym porodzie, Bezrobotnej, ktra wychowuje dziecko przysposobione, wydua si okres pobierania zasiku o 18 tygodni rwnie przy pierwszym porodzie. (por. rozdz. VI ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o wiadczeniach pieninych z ubezpieczenia spoecznego w razie choroby i macierzystwa Dz.U nr 60, poz. 636 ze zm). eby skorzysta z tego uprawnienia bezrobotna musi: a) urodzi dziecko w okresie pobierania zasiku lub b) w cigu miesica po zakoczeniu pobierania zasiku. Prawo do zasiku przysuguje po upywie 7 dni od dnia zarejestrowania. Jeeli pord nastpi w tym okresie, to nie bdzie mona przeduy okresu pobierania zasiku. Zwrci naley uwag, e przepis ten nie dotyczy mczyzn mimo, e przepisy o zasikach i urlopach macierzyskich dotycz obojga rodzicw tzn. jedno z nich decyduje si na skorzystanie z tego uprawnienia. Skrcenie okresu pobierania zasiku: a) o 90 dni w przypadku, gdy bezrobotny odmwi bez uzasadnionej przyczyny przyjcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, wykonywania prac interwencyjnych lub robt publicznych a take udziau w szkoleniach, staach, przygotowaniu zawodowym w miejscu pracy. Wobec tego, e kady bezrobotny ma by gotowy do podjcia pracy urzd pracy w kadym czasie moe zaproponowa prac odpowiedni do posiadanych przez bezrobotnego kwalifikacji zawodowych i stanu zdrowia. Przy czym kwalifikacje zawodowe bezrobotny moe posiada ju w momencie zoenia propozycji pracy lub te urzd pracy moe zaproponowa prac, ktr bezrobotny bdzie mg wykonywa po uprzednim przeszkoleniu. W takim przypadku, urzd najpierw skieruje bezrobotnego na szkolenie i je sfinansuje.
76

b)

c)

d)

e)

Warto te zwrci uwag, e bezrobotny moe odmwi przyjcia propozycji pracy, jeeli czny czas dojazdu do pracy i z pracy przekracza trzy godziny. Uzasadnion bdzie np. odmowa przyjcia oferty pracy fizycznej przez mczyzn majcego kopoty zdrowotne z krgosupem. o 90 dni, od dnia zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy w przypadku, gdy bezrobotny w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzdzie pracy rozwiza stosunek pracy (stosunek subowy) za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba e porozumienie stron nastpio z powodu upadoci, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczcych zakadu pracy albo rozwizanie stosunku pracy za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastpio z powodu zmiany miejsca zamieszkania. W kadym przypadku kiedy sam bezrobotny zainicjowa rozwizanie stosunku pracy, powiatowy urzd pracy zmuszony jest do skrcenia okresu pobierania zasiku o wskazany czasookres. Przepis ten niewtpliwie jest do restrykcyjny, bowiem czsto w praktyce zdarza si, e pracodawca swoim zachowaniem niejako wymusza na pracowniku wanie takie a nie inne zachowanie. o 180 dni, od dnia zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy w przypadku, gdy bezrobotny w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem si w powiatowym urzdzie pracy spowodowa rozwizanie ze swej winy stosunku pracy (stosunku subowego) bez wypowiedzenia. W tych przypadkach chodzi o cikie naruszenie obowizkw pracowniczych, wymienionych w art. 52 kodeksu pracy. Pamita naley, e pracodawca ma obowizek uwidocznienia na wiadectwie pracy podstawy rozwizania stosunku pracy. Oczywicie pracownikowi przysuguje roszczenie o zmian zapisw w wiadectwie pracy najpierw wobec pracodawcy, a jeli pracodawca odmawia sprostowania wiadectwa pracy, to osoba zainteresowana moe wystpi do sdu z powdztwem o sprostowanie tego wiadectwa. W takich przypadkach, osoba zainteresowana winna zarejestrowa si w urzdzie pracy i zoy wniosek o zawieszenie postpowania do czasu rozstrzygnicia postpowania w przedmiocie sprostowania wiadectwa pracy. o okres, za ktry bezrobotny otrzyma odszkodowanie za skrcenie okresu wypowiedzenia umowy o prac. Przepis ten moe by uruchomiony tylko i wycznie w stosunku do osb, ktre fizycznie otrzymay wiadczenie pienine, o ktrym mowa wyej. Niejednokrotnie podnoszono, i pracownik nie moe ponosi winy i konsekwencji z powodu nie wypacenia nalenych rodkw przez pracodawc. Zatem dopiero w momencie otrzymania odszkodowania bezrobotnemu naley wstrzyma wypat zasiku. Powstaje pytanie na jaki okres? Odpowied wydaje si oczywista za okres za ktry bezrobotny otrzyma odszkodowanie. Zatem, jeeli pracodawca jednorazowo wypaci np. odszkodowanie w cznej kwocie, to w wyniku podzielenia tej kwoty przez wynagrodzenie znana bdzie liczba miesicy, o ktre naley skrci okres pobierania zasiku. o okres do 30 dni, jeeli bezrobotny przebywa za granic lub pozostaje w innej sytuacji powodujcej brak gotowoci do podjcia zatrudnienia. O zamierzonym pobycie za granic lub pozostawaniu w sytuacji powodujcej brak gotowoci do podjcia zatrudnienia bezrobotny musi zawiadomi powiatowy urzd pracy, gdy w przeciwnym wypadku straciby prawo do zasiku. Jest to przypadek swoistego urlopu dla bezrobotnego, mona by nawet powiedzie, e jest to urlop bezpatny. Bezrobotny, ktry zamierza wyjecha poza miejsce zamieszkania winien z odpowiednim wyprzedzeniem powiadomi o tym fakcie swj urzd pracy. Zawiadomienie nie powinno by zoone ani w trakcie wyjazdu ani tym bardziej po przyjedzie.

7. Inne wiadczenia przysugujce bezrobotnym 1) skadki na ubezpieczenia spoeczne za bezrobotnych pobierajcych zasiki dla bezrobotnych; 2) zasiek pogrzebowy na zasadach okrelonych przez ustaw z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 1998 r. Nr 162, poz. 118 z pn. zm.);
77

3) ubezpieczonym (bezrobotni z prawem do zasiku); 4) czonkom rodziny ubezpieczonego; 5) ubezpieczenie zdrowotne, ktre obejmuje: bezrobotnych bez prawa do zasiku, bezrobotnych pobierajcych zasiek; 6) odszkodowanie z tytuu ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw powstaych w zwizku ze szkoleniem oraz w drodze do i z miejsca szkolenia (wypacane przez instytucj ubezpieczeniow, w ktrej osoby te s ubezpieczone), 7) skadka na ubezpieczenie spoeczne rolnikw osobom podlegajcym ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw, ktre zostay zwolnione z pracy z przyczyn dotyczcych zakadu pracy i nie s uprawnione do zasiku dla bezrobotnych. wiadczenia obejmuj m.in: a) pokrycie skadek na ubezpieczenie spoeczne rolnikw w okresie pierwszych czterech kwartaw po rozwizaniu stosunku pracy lub stosunku subowego, b) dodatek szkoleniowy (20% zasiku), c) odszkodowanie z tytuu wypadkw przy pracy i chorb zawodowych, powstaych w zwizku z odbywaniem szkolenia, na zasadach przewidzianych dla bezrobotnych. 8. wiadczenia o charakterze fakultatywnym Rodzaje wiadcze fakultatywnych. Do wiadcze o charakterze fakultatywnym naley przede wszystkim zaliczy: 1) refundacje dokonywane w ramach prac interwencyjnych, 2) refundacje dokonywane w ramach robt publicznych, 3) udzielanie poyczek na podjcie wybranego przez siebie szkolenia, 4) finansowanie szkole i dodatkw szkoleniowych, 5) finansowanie dodatkw aktywizacyjnych, 6) refundowanie kosztw opaconych skadek na ubezpieczenie spoeczne, 7) dofinansowanie wyposaenia miejsca pracy, 8) dofinansowanie podjcia dziaalnoci gospodarczej, 9) dofinansowanie kosztw zakwaterowania, 10) dofinansowanie kosztw przejazdu do pracodawcy, 11) finansowanie stypendiw w trakcie staw oraz w przypadku podjcia dalszej nauki. wiadczenia te s adresowane bd bezporednio do pracodawcw bd do bezrobotnych. 9. Zasady i tryb przyznawania wiadcze pieninych 1) Zaliczanie okresw zatrudnienia dla potrzeb nabycia zasiku dla bezrobotnych: eby naby uprawnienia do zasiku dla bezrobotnych, wnioskujcy o wiadczenie (kobieta i mczyzna) musi wykaza spenianie warunkw, o ktrych mowa w art. 71 ust. 1. Wrd tych warunkw wskazania wymaga fakt, e w okresie 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania: a) cznie przez okres co najmniej 365 dni: by zatrudniony i osiga wynagrodzenie w kwocie co najmniej minimalnego wynagrodzenia, od ktrego istnieje obowizek opacania skadki na Fundusz Pracy, z wyjtkiem obowizku opacania skadek za niepenosprawnych o znacznym i umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci zatrudnionych w niektrych podmiotach, w okresie tym nie uwzgldnia si okresw urlopw bezpatnych trwajcych cznie duej ni 30 dni. Zainteresowany winien wykaza si, e osiga wskazane wynagro78

dzenie. Przy czym nie wany jest tu wymiar czasu pracy w jakim praca bya wiadczona. W przypadku gdy dana osoba pracowaa w niepenym wymiarze czasu pracy, wwczas podstaw do opacania skadki na Fundusz Pracy liczy si od cznej kwoty wynagrodze. W takich sytuacjach pracownik winien zgosi pracodawcy fakt wiadczenia pracy u innego pracodawcy i wysoko otrzymywanego wynagrodzenia; wykonywa prac na podstawie umowy o prac nakadcz, jeeli osiga z tego tytuu dochd w wysokoci co najmniej minimalnego wynagrodzenia; wiadczy usugi na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o wiadczenie usug, do ktrych zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego stosuje si przepisy dotyczce zlecenia, albo wsppracowa przy wykonywaniu tych umw, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac; opaca skadki na ubezpieczenia spoeczne z tytuu prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci lub wsppracy, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie za prac. Ustawodawca wyranie uzaleni prawo do zasiku od faktu fizycznego opacenia skadki a nie tylko podlegania obowizkowi ubezpieczenia. Fakt opacania skadki musi zosta udowodniony przez zainteresowanego; opaca skadk na Fundusz Pracy w zwizku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej za granic u pracodawcy zagranicznego w pastwie nienalecym do UE. Skadki te musz by wpacane zgodnie z treci art. 86, ze szczeglnym uwzgldnieniem faktu, i nie mog by one opacane po powrocie i nie podlegaj one zwrotowi, chyba e zostay wpacone w nadmiernej wysokoci; by zatrudniony za granic przez okres co najmniej 365 dni, w okresie 18 miesicy przed zarejestrowaniem si w powiatowym urzdzie pracy, i przyby do Rzeczypospolitej Polskiej jako repatriant. Zwrci naley uwag, e przepis posuguje si pojciem zatrudnienie a zatem bra naley pod uwag tylko wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy i stosunku subowego (a take okres pracy nakadczej jeeli w danym pastwie taka forma zatrudnienia wystpuje); b) 365 dni, o ktrych mowa wyej, zalicza si rwnie okresy: zasadniczej suby wojskowej, nadterminowej zasadniczej suby wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentw szk wyszych, suby wojskowej penionej w charakterze kandydata na onierza zawodowego, wicze wojskowych, okresowej suby wojskowej oraz zasadniczej suby w obronie cywilnej i suby zastpczej; urlopu wychowawczego; pobierania renty z tytuu niezdolnoci do pracy, renty szkoleniowej oraz przypadajce po ustaniu zatrudnienia, wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestania prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci, okresy pobierania zasiku chorobowego, macierzyskiego lub wiadczenia rehabilitacyjnego, jeeli podstaw wymiaru tych zasikw i wiadczenia stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie za prac, po odliczeniu kwoty skadek na ubezpieczenia spoeczne nalene od pracownika; nie wymienione wyej, a za ktre opacane byy skadki na ubezpieczenie spoeczne i Fundusz Pracy lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz Pracy, jeeli podstaw wymiaru skadki stanowia kwota wynoszca co najmniej minimalne wynagrodzenie; okres, za ktry przyznano odszkodowanie z tytuu niezgodnego z przepisami rozwizania przez pracodawc stosunku pracy (stosunku subowego), oraz okres, za ktry wypacono pracownikowi odszkodowanie z tytuu skrcenia okresu wypowiedzenia umowy o prac. Wymienione wyej okresy zaliczane s na zasadzie sumowania do stau pracy, od ktrego uzalenione jest przyznanie prawa do zasiku. Rwnoprawnie mona sumowa zarwno pra79

cowniczy sta pracy jak i okres prowadzenia pozarolniczej dziaalnoci czy te np. okres pobierania renty z tytuu niezdolnoci do pracy. Wobec tego, e zainteresowany musi wykaza fakt posiadania co najmniej 365 dni w ostatnich 18 miesicach musi on w zasadzie zarejestrowa si maksymalnie w cigu 6 miesicy od utraty pracy. Wanym jest te wskazanie, e ustawa nie przewiduje w tym zakresie adnych wyjtkw. 2) zaliczanie okresw zatrudnienia w pozostaych przypadkach a) zaliczanie okresw zatrudnienia dla celw uzyskania zasikw dla osb wykonujcych prac poza granicami Polski Jeeli umowy midzynarodowe nie stanowi inaczej, udokumentowane okresy zatrudnienia obywateli polskich za granic u pracodawcw zagranicznych zaliczane s do okresw pracy w Polsce w zakresie uprawnie pracowniczych (w tym do okresw zasikowych) pod warunkiem opacania skadek na Fundusz Pracy (art. 86 jak wskazano wyej). Powysze nastpuje od dnia zawiadomienia waciwego terytorialnie powiatowego urzdu pracy o podjciu pracy za granic i przystpienia do patnoci skadki na Fundusz Pracy w wysokoci 9,75% przecitnego wynagrodzenia za kady miesic tego zatrudnienia. Wanym jest aby osoba zainteresowana, przed wyjazdem zgosia ch opacania skadki na Fundusz Pracy. Skadka taka powinna by opacana regularnie co miesic i za cay okres zatrudnienia za granic. Jest rzecz oczywist, e moe chodzi tutaj tylko o wykonywanie pracy legalnej. Ustawa rozstrzyga e skadki takie mona opaci przed powrotem. Zatem opacenie skadek po powrocie z zagranicy nie daje adnych uprawnie dla zainteresowanego. Brak jest te podstawy prawnej do zwrotu ju raz wpaconych skadek np. z powodu rezygnacji z powodw materialnych. Opisana zasada nie ma zastosowania do stau pracy zdobytego na terenie pastwa czonkowskiego UE. Sumowanie okresw zatrudnienia dla nabycia uprawnie zasikowych nastpuje na zasadach koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego. Zasady koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego szeroko omwiono w innym miejscu. b) prawo do zasiku dla zwolnionych z zakadw karnych i aresztw ledczych Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnym zwolnionym z zakadw karnych i aresztw ledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeeli suma okresw uprawniajcych do zasiku, przypadajcych w okresie 18 miesicy przed ostatnim pozbawieniem wolnoci oraz wykonywania pracy w okresie pozbawienia wolnoci wynosia co najmniej 365 dni, przy czym podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia spoeczne i Fundusz Pracy stanowia kwota w wysokoci co najmniej minimalnego wynagrodzenia za prac przed pozbawieniem wolnoci oraz 50% minimalnego wynagrodzenia za prac w okresie pozbawienia wolnoci. W przypadku pozbawienia wolnoci w okresie pobierania zasiku, po zwolnieniu z zakadu karnego lub aresztu ledczego przysuguje prawo do zasiku na okres skrcony o okres pobierania zasiku przed pozbawieniem wolnoci i w trakcie przerw w odbywaniu kary. Warunkiem koniecznym, poza wymaganym staem pracowniczym jest obowizek zgoszenia si po zwolnieniu z zakadu karnego w terminie 30 dni w urzdzie pracy. Nie zachowanie tego terminu powoduje utrat uprawnienia do zasiku. Zliczanie natomiast stau pracy dla osb pozbawionych wolnoci, niezbdnego dla uprawnie zasikowych, rni si nieco od ustalania go dla osb przebywajcych na wolnoci. Trzeba bowiem zwrci uwag, e owe 18 miesicy nie liczy si wstecz od dnia rejestracji w charakterze bezrobotnego, ale wstecz od dnia pozbawienia wolnoci. Std te prosty wniosek, e fakt pozbawienia wolnoci lub okres tymczasowego aresztowania zawiesza bieg wskazanego terminu.
80

c) prawo do zasiku dla zwolnionych po odbyciu zasadniczej suby wojskowej. Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnym zwolnionym po odbyciu zasadniczej suby wojskowej, jeeli okres jej odbywania wynosi co najmniej 240 dni i przypada w okresie 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania si w powiatowym urzdzie pracy. Przyjto tu zasady analogiczne jak przy ustalaniu stau, od ktrego przysuguje prawo do zasiku. Mona take przyj, e osoba ktra zostaa zwolniona po odbyciu caej suby ma w zasadzie 10 miesicy na to, eby zarejestrowa si w powiatowym urzdzie pracy i otrzyma prawo do zasiku. Zwrci tu take naley uwag, e uprawnienie to zastao przypisane tylko dla onierzy zwolnionych z zasadniczej suby wojskowej, a nie np. po odbyciu szkole wojskowych czy nadterminowej suby wojskowej czy np. suby zastpczej 10. Procedury przyznawania wiadcze 1) rejestracja Osoba zainteresowana powinna si zgosi w powiatowym urzdzie pracy, waciwym ze wzgldu na miejsce zameldowania staego lub czasowego, a jeeli tych miejsc nie da si ustali, ze wzgldu na miejsce pobytu. Tu taka osoba zobowizana jest do wypenienia karty rejestracyjnej oraz do przedstawienia dokumentw adekwatnych do rodzaju wiadczenia, o jakie zamierza si ubiega. Osoba rejestrujca si przedkada do wgldu pracownikowi powiatowego urzdu pracy dokonujcemu rejestracji: a) dowd osobisty, a w przypadku osb niepenoletnich tymczasowy dowd osobisty lub legitymacj szkoln; b) dyplom, wiadectwo ukoczenia szkoy lub wiadectwo szkolne albo zawiadczenie o ukoczeniu kursu lub szkolenia; c) wiadectwa pracy oraz inne dokumenty niezbdne do ustalenia jej uprawnie; d) dokument o przeciwwskazaniach do wykonywania okrelonych prac, jeeli taki dokument posiada. Osoba niepenosprawna, oprcz dokumentw, o ktrych mowa wyej, przedkada orzeczenie uprawnionego organu. Prawo do zasiku dla bezrobotnych przysuguje po upywie 7 dni od dnia rejestracji. Z tych te powodw warto zwrci uwag na fakt, i rejestracji nie dokonuje si w przypadku nie przedoenia wymaganych dokumentw lub odmowy zoenia podpisu na karcie rejestracyjnej przez osob rejestrujc si. W szczeglnie uzasadnionych przypadkach starosta moe wyrazi zgod na rejestracj osoby nie posiadajcej kompletu dokumentw. Dokumentacja taka jednak winna by uzupeniona w terminie pniejszym. 2) przyznanie uprawnie i ich kontynuacja a) nabycie uprawnie Po zoeniu kompletu dokumentw starosta lub dziaajcy z jego upowanienia dyrektor powiatowego urzdu pracy, podejmuje rozstrzygnicie w przedmiocie nabycia uprawnie. Moliwe s w zalenoci od sytuacji prawnej zainteresowanego rne rozstrzygnicia: odmowa nadania statusu osoby bezrobotnej z powodu nie spenienia kryteriw np. osoba rejestrujca si posiada nieruchomo roln o powierzchni uytkw rolnych powyej 2 ha przeliczeniowego;
81

 odmowa nadania statusu osoby bezrobotnej i zasiku z powodu nie spenienia kryteriw ustawy, np. osoba rejestrujca si posiada stay dochd; nadanie statusu osoby bezrobotnej bez prawa do zasiku w przypadku spenienia kryteriw, ale nie spenienia warunkw ustawy, np. osoba rejestrujca si nie posiada wymaganego stau uprawniajcego do zasiku; nadanie statusu osoby bezrobotnej i zasiku w przypadku spenienia kryteriw i warunkw. b) kontynuacja uprawnie lub ich utrata Starosta jest zobowizany pozbawi statusu bezrobotnego osob, ktra: nie spenia warunkw, np. bezrobotny ju po przyznaniu prawa do zasiku odziedziczy kamienic i wynajmuje lokale osigajc miesiczny dochd powyej poowy minimalnego wynagrodzenia; otrzymaa poyczk z Pastwowego Funduszu Rehabilitacji Osb Niepenosprawnych lub innej publicznej instytucji na podjcie dziaalnoci pozarolniczej lub rolniczej. Wobec tego, e umowa poyczki dochodzi do skutku z chwil wypacenia rodkw pieninych utrata statusu nastpi z dniem wypaty rodkw; bez uzasadnionej przyczyny, odmwia przyjcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, szkolenia, stau albo wykonywania prac interwencyjnych lub robt publicznych pozbawienie statusu bezrobotnego nastpuje na okres 6 miesicy, np. bezrobotny z wyksztacenia stolarz otrzyma propozycj pracy w zakadzie usugowym stolarskim w miejscu zamieszkania i odmwi przyjcia tej propozycji; nie stawia si w powiatowym urzdzie pracy w wyznaczonym terminie i nie powiadomia w cigu 5 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa pozbawienie statusu bezrobotnego nastpuje na okres 3 miesicy od dnia niestawienia si w powiatowym urzdzie pracy, np. bezrobotny by wezwany do urzdu pracy na dzie 3 czerwca. W tym dniu si nie stawi, ale przyby do urzdu w dniu 20 czerwca; odmwia poddania si badaniom lekarskim lub psychologicznym majcym na celu ustalenie zdolnoci do pracy pozbawienie statusu bezrobotnego nastpuje na okres 3 miesicy od dnia tej odmowy, np. bezrobotny nie stawi si na badania lekarskie twierdzc e jest zdrowy; na wniosek bezrobotnego w tym przypadku bezrobotny nie musi podawa uzasadnienia swojego wniosku. Kadorazowe pozbawienie statusu osoby bezrobotnej pociga za sob utrat uprawnie do wiadcze z tytuu bezrobocia. Dla porzdku w tym miejscu naley przypomnie, e okres pobierania zasiku moe zosta skrcony (o 90, 180, 30 dni itd.) por. uwagi wczeniejsze o przypadkach wyduania lub skracania okresw pobierania wiadcze. 3) obliczanie wiadcze i terminw wypaty wiadcze a) obliczanie wysokoci wiadcze W ustawie przyjto zasad ustalania zasiku dla bezrobotnych w staej wysokoci. Zasiek wprowadzony ustaw o promocji zatrudnienia (...) wynosi 504,20 z. Zasiek w tak ustalonej wysokoci jest nazywany zasikiem podstawowym. Zasiek ten bdzie waloryzowany raz w roku z dniem 01 czerwca. Skoro ustawa o promocji zatrudnienia wesza w ycie 1 czerwca 2004 r. to nastpna waloryzacja (o ile nie bdzie ujemna) nastpi dopiero w czerwcu 2005 r. Jak wyjaniano wczeniej, w zalenoci od posiadanego cznego okresu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej i dziaalnoci pozarolniczej bezrobotnemu przysuguje zasiek w wysokoci:
82

 80% zasiku podstawowego, 100% zasiku podstawowego, 120% zasiku podstawowego. b) obliczanie terminw wypaty wiadcze. Okresy pobierania zasikw liczone s w miesicach i s zalene od wysokoci stopy bezrobocia na terenie dziaania waciwego miejscowo powiatowego urzdu pracy. Prawo do zasiku przysuguje bezrobotnemu za kady dzie kalendarzowy (zatem za soboty, niedziele i inne dni witeczne te), po upywie jednak 7 dni od dnia zarejestrowania si (z pewnymi wyjtkami porwnaj uwagi o skracaniu okresw pobierania zasikw). Zasiki dla bezrobotnych (podobnie jak, stypendia, dodatki szkoleniowe) wypaca si w okresach miesicznych (z dou). W sytuacji gdy rejestracja nastpi w rodku miesica wwczas zasiek lub inne wiadczenie moe by wypacone za niepeny miesic. W takiej sytuacji dzieli si kwot przysugujcego zasiku lub wiadczenia przez 30 i mnoy przez liczb dni kalendarzowych przypadajcych w okresie, za ktry przysuguje zasiek lub wiadczenie. Wskazane wiadczenia wypaca si w terminach ustalonych przez powiatowy urzd pracy, nie pniej jednak ni w cigu 7 dni od daty upywu okresu, za ktry wiadczenie jest wypacane. Wskazanie daty wypaty wiadczenia, w decyzji ustalajcej uprawnienie jest istotne, bowiem uprawnionym przysuguj odsetki ustawowe od wypat nieterminowych. W sprawach wiadcze z tytuu bezrobocia, stosuje si Kodeks Postpowania Administracyjnego, z wyjtkiem ustalania okresw przysugiwania zasikw. Zatem w przypadkach wtpliwych co do ustalenia okrelonego terminu (wyjtkiem ustalania okresw przysugiwania zasikw) winno si kierowa nastpujcymi wskazwkami: jeeli pocztkiem terminu okrelonego w dniach jest pewne zdarzenie, przy obliczaniu tego terminu nie uwzgldnia si dnia, w ktrym zdarzenie nastpio. Upyw ostatniego z wyznaczonej liczby dni uwaa si za koniec terminu, terminy okrelone w tygodniach kocz si z upywem tego dnia w ostatnim tygodniu, ktry nazw odpowiada pocztkowemu dniowi terminu, terminy okrelone w miesicach kocz si z upywem tego dnia w ostatnim miesicu, ktry odpowiada pocztkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesicu nie byo w ostatnim dniu tego miesica, jeeli koniec terminu przypada na dzie ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzie terminu uwaa si najbliszy nastpny dzie powszedni. Jeeli zatem przepisy nakazuj dla danej czynnoci oblicza np. liczb dni lub miesicy to naley bra pod uwag dni kalendarzowe (ktre konsumuj dni wolne od pracy), tygodnie i miesice i jest rzecz oczywist, e nie mona ich przelicza np. na tygodnie itd. Wybr ciekawszych orzecze dotyczcych omawianych zagadnie. ART. 23 (obecny 71) 1) 2003.02.25 wyrok NSA II SA 3608/02 ONSA 2004/1/34 w Warszawie W wietle przepisw art. 23 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56 ze zm.) byej osobie duchownej, ktra zarejestrowaa si jako bezrobotna w powiatowym urzdzie pracy, nie przysuguje mimo opacania za ni skadek na ubezpieczenie spoeczne i mimo zwolnienia tej osoby przez ustawodawc z obowizku opacania skadek na Fundusz Pracy (art. 53 ust. 1 pkt 3 tej ustawy) prawo do zasiku dla bezrobotnych.
83

2)

2002.07.18 wyrok SN III RN 28/02 OSNP 2003/14/325 Zwrot bezporednio po ustaniu zatrudnienia, uyty w art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.) w brzmieniu sprzed zmiany dokonanej ustaw z dnia 31 marca 2000 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. Nr 31, poz. 384), oznacza bezporedni zwizek zasiku chorobowego z tytuem ubezpieczenia rodzcym do niego prawo, a nie bezporednie w czasie nastpstwo zatrudnienia i pobierania zasiku. 2002.03.27 wyrok SN III RN 168/01 OSNP 2002/20/478 Opnienia w zarejestrowaniu si w charakterze bezrobotnego, spowodowanego dniami ustawowo wolnymi od pracy, nie naley bra pod uwag przy ocenie spenienia warunku zatrudnienia przez okres co najmniej 365 dni w cigu 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania (art. 23 ust. 1 pkt 2a ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.; obecnie jednolity tekst: Dz.U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56 ze zm.). 2002.02.06 wyrok NSA II SA 3066/01 Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, prawo do zasiku przysuguje bezrobotnemu za kady dzie kalendarzowy. Jeeli wic prawo do zasiku zostao przyznane w dniu 12 stycznia 2000 r., to termin 18 miesicy mija nie 11 lipca, lecz 12 lipca 2001 r. o godzinie 24.00. 2000.11.13 wyrok NSA II SA 1687/00 ONSA 2002/1/18 Otrzymane wyrwnanie wynagrodzenia za prac (po ustaniu zatrudnienia) stanowi nalen cz wynagrodzenia w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 2 lit. a/ ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.), ktra powinna by doliczona do wynagrodzenia i uwzgldniona przy ustalaniu prawa do zasiku dla bezrobotnych. 2000.03.27 wyrok NSA II SA 2536/99 Pr. Pracy 2000/6/42 Okres pobierania renty z ubezpieczenia rolniczego wlicza si do przypadajcego przed zarejestrowaniem okresu 365 zatrudnienia, warunkujcego nabycie prawa do zasiku dla bezrobotnych. 2000.02.02 wyrok NSA SA/Sz 529/99 Pr. Pracy 2001/9/40 Opnienie w zgoszeniu si do zarejestrowania w charakterze bezrobotnego spowodowane dniami wolnymi od pracy nie powinno by brane pod uwag przy ocenie dopenienia wymagania w postaci zatrudnienia przez okres co najmniej 365 dni w okresie 18 miesicy poprzedzajcych dzie zarejestrowania. 1999.11.15 uchwaa NSA OPS 13/99 ONSA 2000/2/49 Okres pobierania zasiku macierzyskiego przez osob prowadzc pozarolnicz dziaalno gospodarcz jest okresem podlegania tej osoby ubezpieczeniu spoecznemu z tytuu prowadzenia tej dziaalnoci w rozumieniu art. 23 ust. 1 pkt 2 lit. d) ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.). 06.09 wyrok SN III RN 13/99 OSNP 2000/10/376 Jednodniowa przerwa midzy ustaniem zatrudnienia a uzyskaniem prawa do zasiku chorobowego nie wyklucza moliwoci wliczenia okresu jego pobierania do stau, od ktrego zaley nabycie prawa do zasiku dla bezrobotnych (art. 23 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.).

3)

4)

5)

6)

7)

8)

9)

84

10) 1999.01.25 wyrok NSA II SA 1738/98 W okresie 18 miesicy poprzedzajcych rejestracj skarca bya wprawdzie zatrudniona przez ponad 365 dni, ale przez co najmniej 365 dni nie uzyskiwaa wymaganego przepisami ustawy wynagrodzenia. Otrzymywane przez ni od 1 lipca 1997 r. wynagrodzenie byo bowiem nisze od najniszego wynagrodzenia. Brak byo zatem podstaw prawnych do przyznania jej zasiku dla bezrobotnych. 11) 1998.08.28 wyrok NSA II SA 843/98 Skarcy, rejestrujc si jako bezrobotny w dniu 23 marca 1998 r., nie speni warunku przewidzianego w art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. W okresie 18 miesicy przed zarejestrowaniem nie przepracowa cznie co najmniej 365 dni. Pobiera zasiek chorobowy po ustaniu zatrudnienia do 4 lipca 1997 r. Pniej, a do dnia zarejestrowania, nie by zatrudniony i nie pobiera adnego wiadczenia z tytuu niezdolnoci do pracy. Fakt, i w tym czasie nie mg si zarejestrowa, poniewa nie by zdolny do podjcia pracy, a jednoczenie nie przyznano mu renty inwalidzkiej, nie ma w tej sprawie znaczenia. Nie zwalnia od zachowania wymaga niezbdnych do nabycia prawa do zasiku dla bezrobotnych. 12) 1998.06.19 wyrok NSA II SA 475/98 Przepis art. 23 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu stanowi kompletn regulacj kwestii okresu uprawniajcego do zasiku dla bezrobotnych, wraz z okresami zaliczalnymi do tego okresu (art. 23 ust. 2 pkt 14 ustawy), a podstawowym kryterium uznania takiego okresu za zaliczany do okresu uprawniajcego do zasiku jest opacanie skadki na ubezpieczenie spoeczne i Fundusz Pracy (art. 23 ust. 2 pkt 4 ustawy). 13) 1998.05.11 wyrok NSA II SA 345/98 Ustawa z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu nie daje organom administracji ani sdowi administracyjnemu jakichkolwiek uprawnie do uznaniowego przyznawania zasiku dla bezrobotnych. 14) 1998.04.28 wyrok NSA II SA 256/98 Praca w gospodarstwie rolnym ojca nie rodzi uprawnie do zasiku dla bezrobotnych. 15) 1998.01.27 wyrok NSA II SA 1565/97 Przyznanie i wypata zasiku jest ostatecznym rodkiem pomocy udzielanym bezrobotnym dopiero wwczas, gdy nie jest moliwe zastosowanie tzw. aktywnych form przeciwdziaania bezrobociu, a przede wszystkim, gdy nie ma dla danej osoby propozycji odpowiedniego zatrudnienia. ART. 24 (obecny 72) 1) 1999.05.11 wyrok NSA II SA/d 979/97 Pr. Pracy 1999/11/41 Przewidziane w art. 24 ust. 8 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.) prawo do ustawowych odsetek przysuguje z tytuu opnienia w wypacie zasiku dla bezrobotnych, a nie z tytuu opnienia w ustaleniu prawa do zasiku. 1998.02.11 wyrok NSA II SA 1395/97 Przepis art. 24 ust. 4 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu pozwala wliczy do okresu pracy uprawniajcego do zasiku jedynie okresy niewykonywania pracy spowodowane opiek nad dzieckiem, przypadajce przed dniem 8 czerwca 196 <<<
85

2)

ART. 25 (obecny 73) 1) 2003.01.21 wyrok NSA II SA/Kr 990/02 Okres pobierania zasiku dla bezrobotnych upywa z dniem poprzedzajcym dzie, ktry nazw lub dat odpowiada dniowi, od ktrego przyznano zasiek. 2002.03.22 wyrok NSA II SA 3722/01 Przewidziane w art. 25 ust. 1 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu okresy pobierania zasiku kocz si odpowiednio po upywie 6, 12 lub 18 miesicy liczonych od dnia wskazanego w art. 23 ust. 1 ustawy. W przypadku bezrobotnych, o ktrych midzy innymi mowa w art. 27 ust. 1 pkt 4, okresy zasikowe s oczywicie krtsze. Osobom tym prawo do zasiku przysuguje bowiem nie po upywie 7 dni od dnia rejestracji, lecz dopiero po 180 dniach od daty dokonania tej czynnoci. Uprawnienia zasikowe zachowuj jednak, tak jak pozostali bezrobotni, do koca 6, 12 lub 18-miesicznego okresu liczonego od 8 dnia po zarejestrowaniu si we waciwym urzdzie pracy. 2000.06.19 uchwaa 7 sdziw NSA OPS 9/00 ONSA 2001/1/5 Bezrobotny, ktry w okresie posiadania prawa do zasiku utraci status bezrobotnego na okres krtszy ni 365 dni z powodu podjcia zatrudnienia, po ponownej (kolejnej) rejestracji uzyskuje wycznie prawo do zasiku na okres pomniejszony o poprzedni okres pobierania zasiku stosownie do dyspozycji art. 25 ust. 11 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.). 1998.12.17 wyrok NSA II SA 1569/98 Organy pracy, chcc wycign konsekwencje wobec bezrobotnego pobierajcego zasiek dla bezrobotnych na podstawie art. 25 pkt 3 lit. b ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, a wic w sytuacji kiedy korzysta on ze statusu bezrobotnego swojego maonka, a maonek ten odmawia bez uzasadnionej przyczyny przyjcia propozycji odpowiedniego za-trudnienia, nie mog orzec bezporednio o utracie prawa do zasiku wobec bezrobotnego, ale obowizane s wczeniej orzec o utracie statusu osoby bezrobotnej maonka, jeli zachodz przesanki z art. 13 ust. 3 pkt 4 ustawy i dopiero wwczas rozstrzygn spraw ale nie w oparciu o przepis art. 27 ust. 1 pkt 2 ustawy. Wobec utraty chociaby jednej z przesanek z art. 25 pkt 3 lit. b ustawy (np. statusu osoby bezrobotnej przez maonka) niewtpliwie zachodziyby podstawy do orzeczenia o utracie prawa do zasiku dla bezrobotnego. 5) 1998.11.23 wyrok NSA II SA 1451/98 Dwukrotne przekroczenie przecitnej stopy bezrobocia w kraju nie jest jedyn przesank uzasadniajc do przyznania uprawnie do pobierania zasiku przez okres 18 miesicy. Zasiek ten przysuguje bezrobotnym zamieszkaym w dniu nabycia prawa do zasiku oraz w okresie jego pobierania, gdy na obszarze dziaania rejonowego urzdu pracy stopa bezrobocia przekracza dwukrotnie redni krajow, o czym mowa wyej oraz posiadaj oni jednoczenie co najmniej 20-letni okres uprawniajcy do zasiku. 1998.11.10 wyrok NSA II SA 1327/98 Ustawa z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu nie przewiduje jakichkolwiek moliwoci odstpstw od przewidzianych w nich zasad i nie daje organom administracji ani sdowi adnych uprawnie do uznaniowego wyduania maksymalnych okresw pobierania zasiku.

2)

3)

4)

6)

86

7)

1998.09.11 wyrok NSA II SA 1074/98 Osoby wymienione w art. 3 ust. 2 ustawy z 1998 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu oraz ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpiecze spoecznych obowizane s udowodni okres zatrudnienia na podstawie umowy o prac w celu przygotowania zawodowego. Stosownie za do treci art. 75 1 kpa dowodem moe by wszystko, co moe przyczyni si do wyjanienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. 1998.06.25 wyrok NSA II SA 659/98 W wietle art. 13 ust. 3 pkt 1 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu kierownik RUP pozbawia statusu bezrobotnego osob, ktra m.in. podja zatrudnienie. Sytuacja takiej osoby jest okrelona w art. 25 ust. 11 tej ustawy w razie utraty statusu bezrobotnego na okres krtszy ni 365 dni i zarejestrowania si w RUP w cigu 7 dni od ustania zatrudnienia od-zyskuje ona prawo do zasiku na czas skrcony o okres pobierania zasiku przed utrat statusu bezrobotnego. Taka regulacja prawna ma na celu pobudzenie aktywnoci zawodowej osb, ktra maj szanse uzyskania zatrudnienia na czas okrelony (krtszy od roku). 1998.06.25 wyrok NSA II SA 259/98 Warunkiem nabycia ponownego prawa do zasiku na podstawie art. 25 ust. 11 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu wedug brzmienia obowizujcego od dnia 1 lipca 1997 r. byo przerwanie pobierania zasiku dla bezrobotnych z uwagi na podjcie zatrudnienia przez bezrobotnego.

8)

9)

10) 1998.03.18 wyrok NSA II SA 118/98 Termin z art. 25 ust. 11 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (7-dniowy od dnia ustania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej) jest terminem prawa materialnego, a nie procesowego. Dotrzymanie wskazanego terminu jest jednym z warunkw ustawowych koniecznych do uzyskania tak zwanego zasiku uzupeniajcego z art. 25 ust. 11. W tej sytuacji nie mog si do tego terminu odnosi zasady dotyczce przywracania terminu na warunkach i w trybie okrelonym w art. 58 i art. 59 Kodeksu postpowania administracyjnego. ART. 26 (obecny 74) 1) 1998.09.09 wyrok NSA II SA 735/98 Skarcy od dnia 25 listopada 1997 r. do 13 kwietnia 1998 r. pobiera zasiek chorobowy, a po tej dacie wiadczenie rehabilitacyjne. O okolicznociach tych skarcy nie poinformowa rejonowego urzdu pracy. W tej sytuacji w zaskaronej decyzji trafnie przyjto, e skarcy nie mg by uznany za osob bezrobotn, skoro w myl art. 2 ust. 1 pkt 2c ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu bezrobotny oznacza m.in. osob, ktra nie nabya prawa do wiadczenia rehabilitacyjnego, zasiku chorobowego, macierzyskiego lub wychowawczego. Std te pobrane przez skarcego zasiki dla bezrobotnego w czasie korzystania z zasiku chorobowego naley uzna za wiadczenie nienalene w rozumieniu art. 28 ust. 2 pkt 1 powoanej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, a w konsekwencji zasiek ten podlega zwrotowi. 1998.09.03 wyrok NSA II SA 581/98 Uniewinnienie skarcej w postpowaniu karnym (w sprawie o wyudzenie zasiku dla bezrobotnych) w niczym nie zmienia faktu, i organy administracji miay pene podstawy do pozbawienia skarcej statusu bezrobotnej i prawa do zasiku.
87

2)

ART.27 (obecny 75 ) 1) 2001.01.16 wyrok NSA II SA 2918/00 Z treci art. 37l ust. 2 zdanie ostatnie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu wynika, e zastrzeenie co do wypaty wiadczenia od nastpnego dnia po zarejestrowaniu obejmuje cay przepis art. 27 ust. 2 ustawy, w tym rwnie pkt 4 powyszego ustpu, ktry mwi o odszkodowaniu opisanym w art. 27 ust. 1 pkt 6 ustawy, a mianowicie odszkodowaniu za skrcony okres wypowiedzenia z art. 361 kodeksu pracy. 1999.01.25 wyrok NSA II SA 1792/98 Zgodnie z art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu w brzmieniu nadanym przez art. 1 pkt 9 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. o zmianie ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu oraz ustawy o organizacji i finansowaniu ubezpiecze spoecznych (Dz.U. Nr 108, poz. 684) prawo do zasiku nie przysuguje bezrobotnemu, ktry w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem w rejonowym urzdzie pracy rozwiza stosunek pracy (stosunek subowy) za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron, chyba e porozumienie stron nastpio z powodu upadoci, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn pracodawcy, albo rozwizanie stosunku za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron nastpio z powodu zmiany miejsca zamieszkania. W takiej sytuacji bez-robotnemu, speniajcemu warunki z art. 23 tej ustawy, zasiek przysuguje po okresie 90 dni od dnia zarejestrowania si w rejonowym urzdzie pracy (art. 27 ust. 2 pkt 3 ustawy). W tym ostatnim przepisie wyranie i jednoznacznie okrelono, e zasiek przysuguje po upywie 90 dni od dnia zarejestrowania. Std te nie mona podzieli pogldu skarcego, e osoba, ktra rozwizaa stosunek pracy za wypowiedzeniem, nabywa prawo do zasiku dla bezrobotnych po upywie 90 dni liczc od dnia, w ktrym spenia ustawowe warunki do uznania jej za bezrobotn, gdy pogld ten pozostaje w sprzecznoci z jzykow wykadni omawianego przepisu. 3) 1998.08.28 wyrok NSA II SA 995/98 W dacie zarejestrowania si skarcego w RUP nie upyn szeciomiesiczny okres od rozwizania stosunku pracy za wypowiedzeniem lub na mocy porozumienia stron, i dlatego organy obu instancji, przyznajc prawo do zasiku po upywie 90 dni od dnia rejestracji, wyday decyzje zgodne z prawem, mimo pominicia w podstawie prawnej decyzji art. 27 ust. 2 pkt 1 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. 1998.03.18 wyrok NSA II SA 1718/97 Art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, od dnia wejcia w ycie noweli z dnia 22 grudnia 1995 r. (Dz.U. z 1996 r. Nr 5, poz. 34), stanowi, i prawo do zasiku nie przysuguje bezrobotnemu, ktry w okresie 6 miesicy przed zarejestrowaniem w rejonowym urzdzie pracy rozwiza stosunek pracy za wypowiedzeniem albo na mocy porozumienia stron. Dla oceny prawnej nie ma znaczenia jakim motywem kierowa si pracownik wypowiadajc stosunek pracy (z wyjtkiem tych, ktre przewiduje szczeglny przepis ustawy), ani czy po tym wypowiedzeniu w okresie ostatnich 6 miesicy przed zarejestrowaniem w rejonowym urzdzie pracy pracowa, czy te nie. 5) 1998.02.24 wyrok NSA II SA 1661/97 1. Zgodnie z art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu prawo do zasiku nie przysuguje bezrobotnemu, ktry u ostatniego pracodawcy rozwiza umow o prac za wypowiedzeniem. Takiemu bezrobotnemu zasiek przysuguje po okresie 90 dni (art. 27 ust. 2 pkt 1 omawianej ustawy).

2)

4)

88

2. Okres 90 dni, o ktrym mowa w art. 27 ust. 1 pkt 3 ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, naley liczy od daty, w ktrej skarcy spenia ustawowe warunki do uznania go za osob bezrobotn w rozumieniu ustawy, tj. od daty wyczerpania okresu pobierania zasikw chorobowych. Brak jest natomiast podstaw do przyjcia, i ten okres liczy si dopiero od daty zarejestrowania w charakterze bezrobotnego. Nie mona te podzieli zarzutw skarcego, i okres 90 dni powinien by liczony od daty rozwizania stosunku pracy za wypowiedzeniem. W takiej bowiem sytuacji, gdy skarcy po ustaniu stosunku pracy pobiera zasiek chorobowy, sankcja w postaci braku moliwoci przyznania zasiku dla bezrobotnego, z tytuu okrelonego w ustawie sposobu rozwizania stosunku pracy, nie miaaby w istocie adnego znaczenia. 6) 1998.02.12 wyrok NSA II SA 1640/97 W ustawie z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu brak jest przepisw pozwalajcych przyzna zasiek bezrobotnemu tylko ze wzgldu na jego cik sytuacj yciow lub materialn. 1998.01.09 wyrok NSA II SA 1535/97 Nie moe stanowi podstawy do uchylenia zaskaronych decyzji zarzut, e organ pracy w sposb wyrany przed wyjazdem skarcej do miejscowoci nadmorskiej nie pouczy jej, e za okres pobytu w tej miejscowoci utraci ona prawo do zasiku; wtedy zrezygnowaaby z wyjazdu i nie poniosaby uszczerbku finansowego. Brak pouczenia, i to na pimie dla celw dowodowych, rodziby skutki prawne, gdyby taka zasada wyranie wynikaa z przepisw prawa. 1998.01.09 wyrok NSA II SA 1464/97 Tylko w przypadku wyjazdu bezrobotnego za granic po wczeniejszym powiadomieniu urzdu pracy na okres do 30 dni, nie nastpuje utrata statusu bezrobotnego (i zasiku za ten okres nie wypaca si art. 27 ust. 3 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu). Duszy pobyt skutkuje utrat prawa do zasiku i statusu bezrobotnego, gdy osoba zatrudniona u pracodawcy zagranicznego ponad 1 miesic traci status osoby bezrobotnej, gdy nie spenia warunkw, o jakich mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 13 ust. 3 pkt 1 cyt. ustawy. 9) 1997.12.02 wyrok NSA II SA/d 1253/96 Wyjazd bezrobotnego na wczasy, o ktrym poinformowa wczeniej urzd pracy, oznacza brak gotowoci do podjcia zatrudnienia i pociga za sob utrat prawa do zasiku dla bezrobotnych za ten okres.

7)

8)

10) 1996.09.27 wyrok NSA II SA 1168/96 1. Bezrobotny jest obowizany zoy comiesiczne owiadczenie o dochodach do dnia poprzedzajcego termin wypaty zasiku za dany miesic, a nie w dniu wyznaczonym do potwierdzenia gotowoci do podjcia pracy. 2. Niestawienie si bezrobotnego w urzdzie pracy w celu potwierdzenia gotowoci do podjcia pracy mona usprawiedliwi. ART. 28 (obecny 76) 1) 2002.06.12 uchwaa SN III CZP 35/02OSNC 2003/6/77 Przez inne wiadczenie pienine finansowane z Funduszu Pracy w rozumieniu przepisu art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrogociu (jedn. tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.) rozumie naley take poyczk udzielon z Funduszu Pracy na podjcie dziaalnoci gospodarczej w oparciu o przepisy
89

rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17 grudnia 1991 r. w sprawie zasad udzielania poyczek z Funduszu Pracy (Dz.U. Nr 122, poz. 539). 2) 2000.10.05 wyrok SN III RN 20/00 OSNP 2001/12/403 Przepis art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu (jednolity tekst: Dz.U. z 1997 r. Nr 25, poz. 128 ze zm.) stanowi podstaw prawn decyzji stwierdzajcej obowizek zwrotu nienalenie pobranego zasiku dla bezrobotnych. 1998.12.14 wyrok NSA II SA 1606/98 Konieczno pouczenia o okolicznociach powodujcych ustanie prawa do pobierania wiadczenia stanowi warunek sine qua non uznania pobranego zasiku za nienalene wiadczenie i w konsekwencji orzeczenia obowizku jego zwrotu. W tej mierze nie poczyniono adnych ustale, a z materiau dowodowego znajdujcego si w aktach sprawy nie wynika, aby pouczenie takie miao miejsce. 1998.11.03 wyrok NSA II SA 1212/98 Nienalenym wiadczeniem jest m.in. zasiek wypacony bezrobotnemu za okres, za ktry naby on prawo do renty inwalidzkiej, jeeli organ rentowy, ktry przyzna to wiadczenie, nie dokona jego pomniejszenia. Zwrot nie dokona jego pomniejszenia na zasadach okrelonych w art. 29 (art. 28 ust. 2 pkt 3 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu) oznacza, e organ rentowy w ogle nie dokona pomniejszenia wypaconego wiadczenia i to niezalenie z jakich powodw, natomiast nie odnosi si do przypadkw, w ktrych organ ten dokona pomniejszenia w wysokoci niszej ni by to wynikao z kwoty pobranych zasikw. 5) 1998.09.09 wyrok NSA II SA 735/98 Skarcy od dnia 25 listopada 1997 r. do 13 kwietnia 1998 r. pobiera zasiek chorobowy, a po tej dacie wiadczenie rehabilitacyjne. O okolicznociach tych skarcy nie poinformowa rejonowego urzdu pracy. W tej sytuacji w zaskaronej decyzji trafnie przyjto, e skarcy nie mg by uznany za osob bezrobotn, skoro w myl art. 2 ust. 1 pkt 2c ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu bezrobotny oznacza m.in. osob, ktra nie nabya prawa do wiadczenia rehabilitacyjnego, zasiku chorobowego, macierzyskiego lub wychowawczego. Stad te pobrane przez skarcego zasiki dla bezrobotnego w czasie korzystania z zasiku chorobowego naley uzna za wiadczenie nienalene w rozumieniu art. 28 ust. 2 pkt 1 powoanej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, a w konsekwencji zasiek ten podlega zwrotowi. 6) 1998.07.14 wyrok NSA II SA 565/98 Podstaw obcienia skarcej obowizkiem zwrotu nienalenie pobranego zasiku dla bezrobotnych, a wczeniej pozbawienie jej prawa do zasiku, byo stwierdzenie, e skarca skadaa owiadczenie niezgodne z prawd co do wasnoci nieruchomoci rolnej, a wic negatywnej przesanki przyznania jej statusu osoby bezrobotnej wynikajcej z przepisu art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu. Zgodnie bowiem z treci tego przepisu status bezrobotnego moe by przyznany osobie, ktra nie jest wacicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zalenym) nieruchomoci rolnej, w rozumieniu przepisw kodeksu cywilnego, o powierzchni uytkw rolnych przekraczajcych 2 ha przeliczeniowe. Skarca skadajc owiadczenie, e nie jest wacicielem nieruchomoci rolnej o pow. 2 ha przeliczeniowe, nie podaa rejonowemu urzdowi pracy informacji o tym, e jest wspwacicielem nieruchomoci rolnej okrelonej w przepisie art. 2 ust. 1 pkt 2 lit. e) ustawy, bdc w przewiadczeniu, e udzia ten nie odpowiada wielkoci nieruchomoci rolnej powyej 2 ha przeliczeniowych.
90

3)

4)

7)

1998.03.18 wyrok NSA II SA 141/98 Art. 28 ust. 2 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu wskazuje trzy postacie normatywne sformuowania nienalenie pobrane wiadczenie, jednake rozpatrywany przypadek dotyczy tylko wymienionych dwch pierwszych postaci. Pierwsza dotyczy zaistnienia okolicznoci powodujcych ustanie prawa do wiadcze, jednake tylko wtedy, gdy bezrobotny zosta pouczony o skutkach prawnych wystpowania tych okolicznoci. W takim przypadku wiadczenie bdzie nienalene. Z drug postaci nienalenie pobranego wiadczenia zwizane s przypadki, w ktrych wiadczenie z Funduszu Pracy zostao wypacone bezrobotnemu na podstawie nieprawdziwych owiadcze lub sfaszowanych dokumentw albo te, bezrobotny w inny sposb wiadomie wprowadzi w bd rejonowy urzd pracy. Podstaw zatem wydania decyzji o zwrocie nienalenie pobranego wiadczenia bdzie w pierwszym przypadku zoenie owiadczenia nieodpowiadajcego prawdzie, czyli obiektywnie niezgodnego ze stanem rzeczywistym, za w drugim przypadku jest umylno dziaania bezrobotnego.

8)

1997.10.20 wyrok NSA II SA 653/97 W sprawie o zwrot nienalenego zasiku dla bezrobotnych organ zatrudnienia nie moe rwnoczenie orzeka z urzdu o odmowie umorzenia tej nalenoci. 1997.01.14 wyrok NSA II SA 3015/94 danie od bezrobotnego zwrotu kosztw szkolenia sfinansowanego przez urzd pracy na tej podstawie, e jako bezrobotny pobiera rent rodzinn, nie jest uzasadnione, jeeli nie wzruszono decyzji nadajcej mu status bezrobotnego.

9)

91

ROZDZIA II. FUNDUSZ PRACY KATALOG WYDATKW

I. Podzia Funduszu Pracy Fundusz Pracy jest funduszem celowym w rozumieniu ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U z 2003, Nr 15, poz. 148 ze zm.) i w tym zakresie podlega jej penym rygorom. Systematyka prawna nakazuje stwierdzi, i do Funduszu Pracy w pierwszej kolejnoci ma zastosowanie ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy jako aktu ustrojowego, a w zakresie nieuregulowanym t ustaw ma zastosowanie ustawa o finansach publicznych. Co to w praktyce oznacza? Ot w pierwszej kolejnoci przypadki wtpliwe rozstrzygamy w oparciu o ustaw o promocji zatrudnienia (...), a w pozostaym zakresie w oparciu o ustaw o finansach publicznych. Fundusz Pracy dziaa jako wyodrbniony rachunek bankowy, ktrym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzcej fundusz, czyli minister waciwy ds. pracy. Z uwagi na to, e realizuje on zadania pastwa jest on pastwowym funduszem celowym. Podstaw gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy, ktry stanowi zacznik do ustawy budetowej. Dokonywanie zmian w planie przychodw tego funduszu jest niedozwolone, natomiast przeniesienia wydatkw pomidzy poszczeglnymi pozycjami planu mog by dokonywane przez dysponenta funduszu. Wydatki z Funduszu Pracy mog by dokonywane tylko w ramach posiadanych rodkw finansowych obejmujcych biece przychody, w tym dotacje z budetu pastwa lub budetw jednostek samorzdu terytorialnego. Rada Ministrw przyja 28 wrzenia 2004 rozporzdzenie w sprawie algorytmu ustalania kwot rodkw Funduszu Pracy na finansowanie zada w wojewdztwie (Dz.U. nr 224, poz. 2273). Rozporzdzenie to uwzgldnia rozwizania, jakie zawiera ustawa o promocji zatrudnienia (...), zgodnie z ktrymi minister waciwy do spraw pracy jako dysponent Funduszu Pracy, dokonuje podziau rodkw (ustala limity) na finansowanie zada w wojewdztwie realizowanych przez samorzdy powiatowe. Natomiast podzia rodkw pomidzy poszczeglne powiaty dokonywany jest przez samorzdy wojewdztw, wg kryteriw ustalonych przez sejmiki wojewdzkie. Zgodnie z przyjtym rozporzdzeniem, minister (dysponent Funduszu Pracy), ustala dla poszczeglnych wojewdztw, wedug wzoru algorytmu, kwoty rodkw Funduszu Pracy: 1. Na finansowanie zada fakultatywnych realizowanych przez samorzd powiatowy; 1) kosztw bada lekarskich, psychologicznych i specjalistycznych; 2) kosztw zwizanych z organizowaniem partnerstwa lokalnego, obejmujcych koszty organizacji przez organy zatrudnienia spotka i konferencji z udziaem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujcych inicjatywy partnerw rynku pracy; 3) wsparcia instytucji rynku pracy oraz jednostek naukowych w zakresie realizacji programw i projektw zwizanych z rozwojem usug i instrumentw rynku pracy oraz integracj spoeczn;
92

4) kosztw wynagrodze wypacanych modocianym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o prac w celu przygotowania zawodowego oraz skadek na ubezpieczenia spoeczne od refundowanych wynagrodze; 5) kosztw szkolenia oraz przejazdu czonkw rad zatrudnienia; 6) dodatkw szkoleniowych; 7) kosztw szkolenia pracownikw, bezrobotnych i innych uprawnionych; 8) jednorazowych kwot przyznawanych instytucjom szkoleniowym; 9) poyczek na sfinansowanie kosztw szkolenia; 10) kosztw przejazdw, zakwaterowania i wyywienia; 11) kosztw wyposaenia lub doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, podjcia dziaalnoci gospodarczej oraz kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa, 12) kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenia spoeczne refundowanych pracodawcy; 13) zwrotu czci kosztw poniesionych przez pracodawc z tytuu zatrudnienia bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych; 14) stypendiw; 15) skadek na ubezpieczenia spoeczne opacanych od stypendiw; 16) zwrotu kosztw poniesionych przez organizatora robt publicznych z tytuu zatrudnienia bezrobotnych; 17) kosztw wyposaenia nowego stanowiska pracy; 18) kosztw opieki nad dzieckiem i osob zalen; 19) wiadcze przysugujcych rolnikom zwalnianym z pracy; 20) refundowania pracodawcy kosztw szkolenia pracownikw; 21) refundowania pracodawcy wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoeczne; 22) refundacji pracodawcom skadek na ubezpieczenia spoeczne; 23) dodatkw do wynagrodze; 24) opracowywania i rozpowszechniania informacji zawodowych oraz wyposaenia dla prowadzenia poradnictwa zawodowego; 25) opracowywania, wydawania i rozpowszechniania informacji o usugach organw zatrudnienia oraz innych partnerw rynku pracy, dla bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw; 26) kosztw wezwa, zawiadomie, zakupu lub druku kart rejestracyjnych i innych drukw niezbdnych do ustalenia uprawnie do zasiku i innych wiadcze z tytuu bezrobocia, przekazywania bezrobotnym nalenych wiadcze pieninych oraz kosztw komunikowania si z pracodawcami, bezrobotnymi, poszukujcymi pracy, organami rentowymi oraz urzdami skarbowymi; 27) bada, opracowywania programw, ekspertyz, analiz, wydawnictw i konkursw dotyczcych rynku pracy; 28) kosztw wprowadzania, rozwijania i eksploatacji systemu informatycznego w powiatowych subach zatrudnienia; 29) kosztw opracowywania i rozpowszechniania materiaw informacyjnych i szkoleniowych dotyczcych nabywania umiejtnoci poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia; 30) wyposaenia klubw pracy oraz kosztw prowadzenia zaj przez osoby nie bdce pracownikami urzdw pracy; 31) kosztw szkolenia kadr publicznych sub zatrudnienia; 32) czci kosztw realizacji zada na rzecz bezrobotnych, wykonywanych w ramach dziaa statutowych przez organizacje i instytucje; 33) zatrudnienia wspieranego, w zakresie i na zasadach okrelonych w przepisach o zatrudnieniu socjalnym;
93

34) restrukturyzacji zatrudnienia w zakresie i na zasadach okrelonych w przepisach o pomocy publicznej dla przedsibiorcw o szczeglnym znaczeniu dla rynku pracy; 35) kosztw postpowania sdowego i egzekucyjnego w sprawach nienalenie pobranych wiadcze pieninych i innych wypat z Funduszu Pracy. 2. Na finansowanie zada fakultatywnych realizowanych przez samorzd wojewdzki: 1) kosztw zwizanych z organizowaniem partnerstwa lokalnego, obejmujcych koszty organizacji przez organy zatrudnienia spotka i konferencji z udziaem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujcych inicjatywy partnerw rynku pracy; 2) wsparcia instytucji rynku pracy oraz jednostek naukowych, w zakresie realizacji programw i projektw zwizanych z rozwojem usug i instrumentw rynku pracy oraz integracj spoeczn; 3) kosztw wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoeczne pracownikw wojewdzkich urzdw pracy wykonujcych zadania wynikajce z realizacji programw wspfinansowanych ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego; 4) kosztw szkolenia oraz przejazdu czonkw rad zatrudnienia; 5) dodatkw do wynagrodze; 6) opracowywania i rozpowszechniania informacji zawodowych oraz wyposaenia dla prowadzenia poradnictwa zawodowego; 7) opracowywania, wydawania i rozpowszechniania informacji o usugach organw zatrudnienia oraz innych partnerw rynku pracy, dla bezrobotnych i poszukujcych pracy oraz pracodawcw; 8) bada, opracowywania programw, ekspertyz, analiz, wydawnictw i konkursw dotyczcych rynku pracy; 9) kosztw wprowadzania, rozwijania i eksploatacji systemu informatycznego w publicznych subach zatrudnienia; 10) wydatkw zwizanych z promocj oraz pomoc prawn zatrudnionym za granic w ramach umw midzynarodowych; 11) kosztw opracowywania i rozpowszechniania materiaw informacyjnych i szkoleniowych dotyczcych nabywania umiejtnoci poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia; 12) kosztw szkolenia kadr publicznych sub zatrudnienia; 13) kosztw postpowania sdowego i egzekucyjnego w sprawach nienalenie pobranych wiadcze pieninych i innych wypat z Funduszu Pracy. 3. Na finansowanie tzw. zada obligatoryjnych realizowanych przez samorzd powiatowy i samorzd wojewdzki tj.: 1) dodatkw aktywizacyjnych; 2) zasikw dla bezrobotnych oraz skadek na ubezpieczenia spoeczne od tych zasikw; 3) wiadcze integracyjnych przyznawanych na podstawie przepisw o zatrudnieniu socjalnym; 4) odsetek za nieterminowe regulowanie zobowiza pokrywanych z Funduszu Pracy; 5) stypendium do ukoczenia nauki. Powysze tytuy bd byy omwione w innych czciach Komentarza, bd zostan omwione poniej. rodki Funduszu Pracy na zadania wymienione w pkt 1 i 2 ustalane s wg wzoru matematycznego, natomiast w pkt. 3 przyznawane s do wysokoci faktycznego zapotrzebowania. Cyt. rozporzdzenie szczegowo okrela procedur ustalania wysokoci rodkw na realizacj okrelonych zada, a take ustala rezerw dla Ministra, ktra wynosi 10% rodkw przeznaczonych na realizacj zada przez samorzd powiatowy i 5% rodkw przeznaczonych na realizacj zada przez samorzd wojewdzki. Rezerwa ta moe by przeznaczona na dodatkowe programy, a w szczeglnoci dla samorzdw wojewdztw i powiatw, na terenie ktrych:
94

1) nastpio znaczne pogorszenie sytuacji na rynku pracy; 2) miay miejsce klski ywioowe o znacznym zakresie i skutkach; 3) s realizowane programy dotyczce restrukturyzacji zatrudnienia na podstawie przepisw o pomocy publicznej dla przedsibiorcw o szczeglnym znaczeniu dla rynku pracy; 4) s realizowane programy regionalne; 5) istnieje moliwo realizacji programw o wysokiej efektywnoci, w tym wspfinansowanych ze rodkw Unii Europejskiej. II. Wpaty na Fundusz Pracy Zgodnie z przepisami ustawy o promocji zatrudnienia (...) obowizkowe skadki na Fundusz Pracy ustalane s w wysokoci 2,45% od kwot stanowicych podstaw wymiaru skadek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania ograniczenia rocznej podstawy wymiaru skadek do 30-krotnoci przecitnego wynagrodzenia, wynoszcych w przeliczeniu na okres miesica: a) co najmniej minimalne wynagrodzenie (tj. w 2004 r. 824 z), b) w odniesieniu do pracownikw w okresie pierwszych dwch lat pracy co najmniej 80% wysokoci minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy (tj. w 2004 r. 659,20 z), c) 90% wysokoci minimalnego wynagrodzenia w drugim roku pracy (tj. w 2004 r. 741,60 z), d) w odniesieniu do osb wykonujcych prac w okresie odbywania kary pozbawienia wolnoci lub tymczasowego aresztowania co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia za prac. Wysoko skadki na Fundusz Pracy ustala si co roku w ustawie budetowej. Obecna wysoko skadki obowizuje ju od 1999 r. Obowizek opacania skadek maj: 1) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby: a) pozostajce w stosunku pracy lub stosunku subowym; b) wykonujce prac nakadcz; c) wykonujce umowy agencyjne lub umowy zlecenia albo inne umowy o wiadczenie usug, do ktrych zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje si przepisy dotyczce zlecenia, oraz osoby z nimi wsppracujce; d) skazane; e) pobierajce stypendia sportowe; f) otrzymujce wiadczenia socjalne przysugujce na urlopie grniczym, wiadczenie grnicze lub grniczy zasiek socjalny lub wynagrodzenie przysugujce w okresie wiadczenia grniczego, stypendium na przekwalifikowanie lub kontraktu szkoleniowego; 2) rolnicze spdzielnie produkcyjne i spdzielnie kek rolniczych za swoich czonkw, z wyjtkiem czonkw, ktrzy wnieli wkad gruntowy o powierzchni uytkw rolnych powyej 2 ha przeliczeniowe, 3) inne osoby ni wymienione wyej, podlegajce ubezpieczeniom spoecznym lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyjtkiem: a) duchownych; b) pobierajcych na podstawie przepisw o pomocy spoecznej zasiek stay; c) pobierajcych, na podstawie przepisw o wiadczeniach rodzinnych wiadczenie pielgnacyjne lub dodatek do zasiku rodzinnego z tytuu samotnego wychowania dziecka; d) podlegajcych ubezpieczeniu spoecznemu rolnikw; e) onierzy niezawodowych w subie czynnej; f) odbywajcych zastpcze formy suby wojskowej; g) przebywajcych na urlopach wychowawczych; h) pobierajcych zasiek macierzyski; i) pobierajcych wiadczenie szkoleniowe po ustaniu zatrudnienia.
95

Jeeli ubezpieczony podlega obowizkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z wicej ni jednego tytuu, to obowizek opacania skadek na Fundusz Pracy powstaje z kadego z tych tytuw wtedy, kiedy cznie kwoty stanowice podstaw wymiaru skadek wynosz co najmniej tyle, ile wynosi kwota minimalnego wynagrodzenia, a w przypadku pracownikw w okresie pierwszych dwch lat pracy co najmniej 80% wysokoci minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy (tj. w 2004 r. 659,20 z), a w drugim roku pracy co najmniej 90% wysokoci minimalnego wynagrodzenia (tj. w 2004 r. 741,60 z). Osoba ubezpieczona skada wwczas stosowne owiadczenie kademu pracodawcy lub terenowej jednostce organizacyjnej ZUS, jeeli sama opaca skadki na ubezpieczenia spoeczne. Skadek na Fundusz Pracy za zatrudnionych pracownikw o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepenosprawnoci nie opacaj: 1) przedsibiorcy Polskiego Zwizku Guchych i Polskiego Zwizku Niewidomych oraz Zwizku Ociemniaych onierzy RP, 2) Towarzystwo Opieki nad Ociemniaymi, 3) Zakad Opieki nad Niewidomymi w Laskach, 4) zakady aktywizacji zawodowej. Skadki na Fundusz Pracy opaca si od wypat finansowanych z tego funduszu, stanowicych podstaw wymiaru skadek. Powiatowe urzdy pracy nie opacaj skadek na Fundusz Pracy od zasikw dla bezrobotnych, stypendiw oraz zasikw i wiadcze przedemerytalnych, wypaconych uprawnionym osobom. Skadki na Fundusz Pracy opaca si za okres trwania obowizkowych ubezpiecze emerytalnego i rentowych. Nie opaca si skadek na ten fundusz za osoby podlegajce ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na zasadzie dobrowolnoci. III. Podstawy prawne dla wydatkowania rodkw z Funduszu Pracy 1) ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy ( Dz.U. Nr 99, poz. 1001) art. 103110; 2) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie warunkw i trybu refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw wyposaenia i doposaenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego, przyznawania bezrobotnemu rodkw na podjcie dziaalnoci gospodarczej i refundowania kosztw pomocy prawnej, konsultacji i doradztwa oraz wymiaru dopuszczalnej pomocy (Dz.U. Nr 196, poz. 2018 ); 3) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 29 lipca 2004 r. w sprawie trybu dokonywania wpat skadek na Fundusz Pracy przez obywateli polskich zatrudnionych u pracodawcw zagranicznych za granic lub wykonujcych inn prac zarobkow za granic. (Dz.U. Nr 176, poz. 1826); 4) rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 28 wrzenia 2004 r. w sprawie algorytmu ustalania kwot rodkw Funduszu Pracy na finansowanie zada w wojewdztwie. (Dz.U. Nr 224, poz. 2273); 5) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 31 sierpnia 2004 r. w sprawie refundowania ze rodkw Funduszu Pracy wynagrodze wypacanych modocianym pracownikom (Dz. U. Nr 190, poz. 1951); 6) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 6 padziernika 2004 r. w sprawie szczegowego trybu przyznawania zasiku dla bezrobotnych, dodatku szkoleniowego, stypendium i dodatku aktywizacyjnego (Dz.U. Nr 219, poz. 2222); 7) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 10 listopada 2004 r. w sprawie refundacji ze rodkw Funduszu Pracy kosztw szkole oraz wynagrodze i skadek na ubezpieczenie spoeczne od refundowanych wynagrodze (Dz.U. Nr 249, poz. 2496);
96

8) rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 13 lipca 2004 r. w sprawie szczegowego sposobu i trybu organizowania prac interwencyjnych i robt publicznych oraz jednorazowej refundacji kosztw z tytuu opaconych skadek na ubezpieczenie (Dz.U. Nr 161, poz. 1683 ze zm.); 9) rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 12 stycznia 2000 r. w sprawie szczegowych zasad finansowania wydatkw z funduszu Pracy oraz sposobu wsppracy organw zatrudnienia z bankami i instytucjami finansujcymi (Dz.U. Nr 3, poz. 41.); 10) ustawa Budetowa na rok 2004 z dnia 23 stycznia 2004 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 167) art. 38; 11) rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 4 kwietnia 1995 r. w sprawie trybu opacania skadek na Fundusz Pracy przez osoby podlegajce ubezpieczeniu spoecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu (Dz.U. Nr 42, poz. 219). IV. Katalog wydatkw z Funduszu Pracy art. 108 Ustawa o promocji zatrudnienia zawiera jeden duy katalog moliwych wydatkw z Funduszu Pracy. Warto zwrci uwag, e jest to katalog zamknity. Poniej krtki komentarz do poszczeglnych tytuw, z pominiciem tych, ktre byy wczeniej omwione w innych czciach np. przy okazji omawiania usug i instrumentw rynku pracy, czy zasikw dla bezrobotnych. 1) koszty bada lekarskich, psychologicznych i specjalistycznych: a) o ktrych mowa w art. 2 ust. 3 czyli w sytuacji badania oglnej zdolnoci bezrobotnego do wykonywania pracy. Badanie to nie musi si odbywa w momencie rejestracji bezrobotnego, moe ono nastpi take w trakcie bycia bezrobotnym. Badania takie mog odby si z inicjatywy powiatowego urzdu pracy w przypadku wtpliwoci co do generalnej zdolnoci do podjcia zatrudnienia jak i na yczenie zainteresowanego pracodawcy; b) o ktrych mowa w art. 38 ust. 4 w przypadku poradnictwa zawodowego, porady indywidualne mog by poprzedzone badaniami lekarskimi lub psychologicznymi. Taki zakres bada wyklucza skierowanie na jakiekolwiek badanie psychiatryczne. Badanie to moe dotyczy tylko bezrobotnego i poszukujcego pracy, ktrzy wyrazili na to zgod. Dla celw dowodowych zaleca si, aby bya to zgoda pisemna; c) o ktrych mowa w art. 40 ust. 5 w przypadku skierowania na szkolenie, osoba uprawniona (bezrobotny, osoba pobierajca rent szkoleniow, onierz rezerwy) moe by skierowana na badania w zakresie predyspozycji zawodowych. Zwrci uwag naley, e kady, kto odmwi poddania si badaniom lekarskim lub psychologicznym majcym na celu ustalenie jego zdolnoci do pracy, jest pozbawiany statusu bezrobotnego na okres 3 miesicy od dnia tej odmowy. 2) koszty zwizane z organizowaniem partnerstwa lokalnego, o ktrym mowa w art. 6 ust. 7, obejmujce koszty organizacji przez organy zatrudnienia spotka i konferencji z udziaem przedstawicieli instytucji partnerstwa lokalnego oraz instytucji realizujcych inicjatywy partnerw rynku pracy Instytucje partnerstwa lokalnego s instytucjami realizujcymi inicjatywy partnerw rynku pracy, tworzonymi na rzecz realizacji zada okrelonych ustaw i wspieranymi przez organy samorzdu terytorialnego. Instytucje te maj powstawa na wasny koszt i na wasny koszt maj funkcjonowa. Ten tytu ma da podstawy prawne do finansowania czy sfinansowania kosztw organizacji spotka i konferencji z Funduszu Pracy, o ile s one powicone problematyce rynku pracy. Mona by powiedzie, e omawiany tytu daje podstawy dla organw zatrudnienia (wszystkich szczebli) do organizacji platformy wymiany wiedzy i umiejtnoci dla wszystkich uczestnikw rynku pracy, ktrzy zamierzaj lub realizuj zadania promocji zatrudnienia.
97

Koszty organizacji to koszt wynajcia sali z odpowiednim wyposaeniem, koszt materiaw, komentarzy, koszty poczstunku, wynajcia prelegentw. Jak si wydaje koszty te nie obejmuj kosztw dojazdw. Np. w przypadku konferencji dwudniowej kosztami bd koszty pobytu, noclegw i wyywienia ale nie koszty dojazdu. 3) koszty wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoeczne pracownikw wojewdzkich urzdw pracy wykonujcych zadania wynikajce z realizacji programw wspfinansowanych ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego, w zakresie okrelonym w umowie, o ktrej mowa w art. 109 ust. 7 Podstaw wydatkowania rodkw na finansowanie projektw wspfinansowanych z Europejskiego Funduszu Spoecznego, w tym kosztw ich realizacji, stanowi umowa zawarta midzy Ministrem oraz zarzdem wojewdztwa, okrelajca wielko rodkw na ten cel oraz sposb ich wydatkowania. Ten tytu jest skierowany tylko do samorzdu wojewdztwa, a konkretnie do wojewdzkiego urzdu pracy, a zatem pozostae organy nie mog z niego skorzysta. Na podstawie umowy Minister zobowizuje si do przekazania okrelonej kwoty rodkw na konto samorzdu. rodki te s przekazywane wraz ze rodkami wynikajcymi z algorytmu. Konstrukcja finansowania polega na uprzednim wynegocjowaniu przedstawiciela samorzdu z Ministrem kwot refundacji na dany rok budetowy, a nastpnie na zawarciu odpowiedniej umowy. Kwota wynikajca z umowy bdzie stanowia skadow rodkw Funduszu Pracy, jaka moe by wydatkowana w danym roku. Finansowanie moe obejmowa: a) wynagrodzenie pracownikw a zatem tylko wynagrodzenie osb zatrudnionych na podstawie umowy o prac (nie wchodz w gr umowy cywilne), b) skadki na ubezpieczenia spoeczne pracownikw zgodnie z definicj zawart w ustawie skadki na ubezpieczenia spoeczne to skadki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, finansowane z wasnych rodkw patnika tych skadek. Skoro warunkiem jest, aby finansowanie obejmowao pracownikw wojewdzkich urzdw pracy to oczywicie patnikiem tych skadek jest wanie wojewdzki urzd pracy, c) finansowanie obejmuje tylko tych pracownikw, ktrzy s zatrudnieni przy wykonywaniu zada wynikajcych z programw wspfinansowanych ze rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego np. w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwj Zasobw Ludzkich. Zatem nie mona finansowa wynagrodze osb, ktre nie maj zwizku z realizacj programw bd wykonuj je w niewielkim zakresie. Wymaganym byoby, aby pracownicy, ktrych wynagrodzenie jest finansowane z Funduszu Pracy byli wyranie oznaczeni poprzez ich zakres obowizkw, a to w tym celu, aby nie finansowa wynagrodze osb nieuprawnionych. 4) koszty szkolenia oraz przejazdu czonkw rad zatrudnienia, o ktrych mowa w art. 23 ust. 7 i 9 a) szkolenia czonkw rad zatrudnienia Rada zatrudnienia (Naczelna, wojewdzka, powiatowa) moe ustali, w formie uchway, roczny plan potrzeb szkoleniowych jej czonkw lub podj uchwa o potrzebie zorganizowania dla zainteresowanych czonkw szkolenia na okrelony temat, zwizany z realizacj przepisw o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Te szkolenia s finansowane ze rodkw Funduszu Pracy i tak: szkolenia czonkw Naczelnej Rady Zatrudnienia s finansowane przez Ministra, szkolenia czonkw wojewdzkiej rady zatrudnienia s finansowane przez marszaka wojewdztwa, szkolenia czonkw powiatowej rady zatrudnienia s finansowane przez starost. Finansowanie obejmuje koszty na podstawie faktury i zestawienia zawierajcego w szczeglnoci:
98

1) liczb uczestnikw oraz dat przeprowadzonego szkolenia; 2) opat jednostkow za szkolenie czonka rady zatrudnienia przewidzian w umowie o organizacj szkolenia. Faktura powinna by wystawiana na ogln kwot stanowic sum opat jednostkowych za zorganizowane szkolenie, wymienionych w zaczonym do niej zestawieniu. Przekazanie instytucji szkoleniowej rodkw finansowych odpowiednio przez ministra, marszaka wojewdztwa albo starost nastpuje w terminie 30 dni od dnia otrzymania dokumentw, w drodze przelewu na rachunek bankowy wskazany w umowie o organizacj szkolenia. Warto zwrci uwag, e finansowaniem s objte szkolenia wynikajce z treci uchway w sprawie planu szkole. b) koszty przejazdu czonkw rad zatrudnienia Na wniosek czonkw rady zatrudnienia zamieszkaych poza miejscem obrad rady, koszty przejazdw rodkami transportu zbiorowego s refundowane ze rodkw Funduszu Pracy odpowiednio przez Ministra, marszaka wojewdztwa albo starost, w wysokoci i na zasadach okrelonych w rozporzdzeniu Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokoci oraz warunkw ustalania nalenoci przysugujcych pracownikowi zatrudnionemu w pastwowej lub samorzdowej jednostce sfery budetowej z tytuu podry subowej na obszarze kraju (Dz.U. Nr 236, poz.1990). Warto zwrci uwag, e refundacja obejmuje tylko zwrot kosztw przejazdw i to tylko z miejsca zamieszkania do miejsca obrad. Do istotnym jest zwrcenie uwagi na elementy skadowe refundacji bowiem to wanie w praktyce stwarza kopoty interpretacyjne. 5) refundowanie pracodawcy wynagrodze i skadek na ubezpieczenia spoeczne, o ktrych mowa w art. 69 ust. 2 pkt 2 W tym przepisie chodzi o refundacj wynagrodzenia wraz ze skadkami na ubezpieczenie spoeczne od tego wynagrodzenia w wysokoci nie wikszej ni 40% przecitnego wynagrodzenia, za bezrobotnego zatrudnionego w miejsce pracownika skierowanego na szkolenie trwajce co najmniej 22 dni robocze. Zgodnie z definicj zawart w ustawie skadki na ubezpieczenia spoeczne to skadki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, finansowane z wasnych rodkw patnika tych skadek. W omawianej sytuacji patnikiem skadek bdzie pracodawca, ktry zatrudni bezrobotnego w opisywanych warunkach. Refundacja zatem w caoci bdzie wypacana pracodawcy. 6) refundacja pracodawcom skadek na ubezpieczenia spoeczne, o ktrych mowa w art. 70 ust. 8 Omawiany tytu pozwaa na refundowanie skadki na ubezpieczenie spoeczne, ale tylko w zakresie skadki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, w przypadku, gdy pracodawca wypaca swojemu pracownikowi wiadczenie szkoleniowe w okresie wypowiedzenia w zwizku z grupowym (co najmniej 100 osb) zwolnieniem. 7) zasiki, o ktrych mowa w art. 71, oraz skadek na ubezpieczenia spoeczne od tych zasikw, o ktrych mowa w art. 72 ust. 13 W tym tytule oczywicie chodzi o zasiki dla bezrobotnych, ktre to zasiki zostay omwione szczegowo w innej czci. W tym miejscu warto zwrci uwag, e od wypaconych zasikw opacana jest take skadaka na ubezpieczenie rentowe i rentowe. Od zasikw nie jest opacana skadka na ubezpieczenie wypadkowe. 8) dodatki do wynagrodze, o ktrych mowa w art. 100 Ustawa o promocji zatrudnienia (...) wprowadzia nowy mechanizm, ktry jest adresowany tylko do publicznych sub zatrudnienia posadowionych na poziomie samorzdu
99

terytorialnego. Ma on na celu osignicie wikszej efektywnoci oraz wzmocnienie Rozwoju zawodowego niektrych grup zawodowych pracownikw publicznych sub zatrudnienia. Ten mechanizm to moliwo wypacania dodatkw do wynagrodze i refundowania ich z Funduszu Pracy. I tak: a) pracownikom wojewdzkich i powiatowych urzdw pracy, bdcymi porednikami pracy lub doradcami zawodowymi przysuguj dodatki do wynagrodze uzalenione od stopnia posiadanej licencji i doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz jakoci wykonywanej pracy, b) pracownikom wojewdzkich i powiatowych urzdw pracy, bdcymi: specjalistami do spraw rozwoju zawodowego; specjalistami do spraw programw; liderami klubw pracy; krajow kadr sieci EURES; przysuguj dodatki do wynagrodze uzalenione od posiadanego przygotowania zawodowego, doskonalenia kwalifikacji zawodowych oraz jakoci wykonywanej pracy. Rozwizania wymienione w pkt. a i b nie dotycz jednak czonkw korpusu suby cywilnej, czyli pracownikw zatrudnionych w Ministerstwie Gospodarki i Pracy oraz w urzdach wojewdzkich. Warto tu zwrci uwag, e Minister ju okreli tryb nadawania licencji zawodowych porednika pracy i doradcy zawodowego (zob. rozporzdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 20 padziernika 2004 r. w sprawie trybu nadawania licencji zawodowych porednika pracy i doradcy zawodowego Dz.U. Nr 238, poz. 2393), natomiast nie okrelono jeszcze wysokoci oraz trybu przyznawania i wypacania dodatkw do wynagrodze. 9) koszty poboru skadek, o ktrych mowa w art. 107 ust. 5 Przepis ten daje podstawy do sfinansowania kosztw poboru skadek na Fundusz Pracy od osb zobowizanych do wpat. Poboru skadek na Fundusz Pracy dokonuje Zakad Ubezpiecze Spoecznych na wyodrbniony rachunek bankowy i niezwocznie przekazuje je na rachunek bankowy dysponenta Funduszu Pracy, czyli Ministra Gospodarki i Pracy. Zakad Ubezpiecze Spoecznych ostatecznie rozlicza pobrane skadki na Fundusz Pracy do 20 dnia nastpnego miesica. W razie nie opacania skadek na Fundusz Pracy lub opacenia ich w niszej od nalenej wysokoci Zakad Ubezpiecze Spoecznych moe obciy pracodawc lub osob podlegajc ubezpieczeniu spoecznemu dodatkow opat w wysokoci do 100% nalenej kwoty skadek. Od skadek na Fundusz Pracy nieopaconych w terminie Zakad Ubezpiecze Spoecznych pobiera odsetki za zwok. Skadki te oraz nalenoci z tytuu odsetek za zwok i dodatkowej opaty, nieopacone w terminie, podlegaj cigniciu w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji. Skadki, odsetki i dodatkowe opaty s przekazywane na rachunek bankowy dysponenta Funduszu Pracy. Koszty poboru skadek najpierw ponosi Zakad Ubezpiecze Spoecznych. Ustawa przewiduje zwrot kosztw ryczatowych tj. w wysokoci 0,5% kwoty skadek przekazanych na rachunek bankowy dysponenta Funduszu Pracy.
100

10) koszty wezwa, zawiadomie, zakupu lub druku kart rejestracyjnych i innych drukw niezbdnych do ustalenia uprawnie do zasiku i innych wiadcze z tytuu bezrobocia, przekazywania bezrobotnym nalenych wiadcze pieninych oraz kosztw komunikowania si z pracodawcami, bezrobotnymi, poszukujcymi pracy, organami rentowymi oraz urzdami skarbowymi Jest to tytu, ktry daje moliwoci sfinansowania z Funduszu Pracy kosztw obsugi administracyjnej osb bezrobotnych i poszukujcych pracy. Do kogo skierowany jest ten przepis ustawa nie przesdza tego faktu, natomiast posikujc si zapisami 2 ust. 1 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 28 wrzenia 2004 r. w sprawie algorytmu ustalania kwot rodkw Funduszu Pracy na finansowanie zada w wojewdztwie (Dz.U. nr 224, poz. 2273), naley stwierdzi, e tytu ten skierowany jest przede wszystkim do powiatowych urzdw pracy. Tytuu tego nie ma wrd zada wymienionych w 2 ust. 2, czyli tytule adresowanym do samorzdu wojewdztwa. Mona by natomiast wywie takie uprawnienie dla Ministra i jego administracji oraz dla wojewody i jego administracji. Dlaczego? Dlatego, e moliwe do sfinansowania wydatki z Funduszu Pracy ponoszone przez nich na rzecz bezrobotnych i poszukujcych prac nie s objte algorytmem. W ramach tego tytuu mona sfinansowa koszty: a) wezwa, zawiadomie te koszty obejmuj opaty pocztowe, telefoniczne (cho te s trudne do udokumentowania) i inne, o ile ich przedmiotem jest wezwanie bezrobotnego lub jego zawiadomienie o jakim zdarzeniu faktycznym lub prawnym majcym zwizek z toczcym si postpowaniem przed urzdem pracy, b) zakupu lub druku kart rejestracyjnych i innych drukw niezbdnych do ustalenia uprawnie do zasiku i innych wiadcze z tytuu bezrobocia tytu obejmuje zakup i druk kart rejestracyjnych lub innych dokumentw wymaganych przez prawo. Zakup i druk kart lub innych dokumentw musi nastpowa z zachowaniem przepisw o zamwieniach publicznych. Warto zwrci uwag, e przepis ten zezwala jedynie na sfinansowanie drukw zwizanych z ustaleniem prawa do zasiku dla bezrobotnych oraz innych wiadcze (stypendiw, dodatkw aktywizacyjnych i innych). Zatem jest tu ograniczenie przedmiotowe i podmiotowe, c) przekazywania bezrobotnym nalenych wiadcze pieninych s to koszty wysyki lub wypaty zasikw i innych wiadcze dla bezrobotnych. Warto zwrci uwag na obowizujce jeszcze na mocy art. 149 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia (...), rozporzdzenie Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 12 stycznia 2000 r. w sprawie szczegowych zasad finansowania wydatkw z Funduszu Pracy oraz sposobu wsppracy organw zatrudnienia z bankami i instytucjami finansujcymi (Dz.U. Nr 3, poz. 41). Ot starostowie, po uzyskaniu pozytywnej opinii powiatowej rady zatrudnienia, mog zleci bankom i innym instytucjom finansujcym dokonywanie wypat wiadcze pieninych dla bezrobotnych i innych uprawnionych osb (o ile koszty ich wypaty nie przekrocz 0,8% wypaconych kwot). d) kosztw komunikowania si z pracodawcami lub bezrobotnymi ten tytu jest adresowany do: pracodawcw, a wic tylko do takich podmiotw ktre speniaj odpowiednie kryteria. Definicj pracodawcy znajdujemy w ustawie o promocji zatrudnienia. Pracodawc jest jednostka organizacyjna, chociaby nie posiadaa osobowoci prawnej, a take osoba fizyczna prowadzca dziaalno gospodarcz, ktre zatrudniaj lub maj zamiar zatrudni co najmniej jednego pracownika; bezrobotnych czyli osb posiadajcych orzeczony prawomocnie status osoby bezrobotnej.
101

Jak si wydaje, nie ma tu ogranicze co do form, jakie mog by finansowane, a zatem moliwa jest tu korespondencja, poczenia telefoniczne a nawet poczta internetowa. W takim przypadku stanowisko komunikowania si z pracodawcami lub bezrobotnymi musi by jasno wydzielone. Nie wydaje si moliwym, aby w ramach tego tytuu zakupywa np. samochody, centrale telefoniczne czy komputery. Nie mog te by finansowane np. koszty przejazdu pracownikw sub zatrudnienia do pracodawcw, bezrobotnych. 11) wydatki zwizanych z promocj oraz pomoc prawn zatrudnionym za granic w ramach umw midzynarodowych Tytu skierowany jest do samorzdu wojewdzkiego, wojewody i Ministra, natomiast nie dotyczy samorzdu powiatowego. Taki wniosek nasuwa si poprzez analiz zapisw 2 ust. 1 i 2 rozporzdzenia Rady Ministrw z dnia 28 wrzenia 2004 w sprawie algorytmu ustalania kwot rodkw Funduszu Pracy na finansowanie zada w wojewdztwie (Dz.U. nr 224, poz. 2273) w tym zakresie por. uwagi do pkt. 11. Promocja zatrudnienia za granic to nic innego jak naganianie moliwoci podejmowania zatrudnienia przez Polakw poza granicami Polski, drukowanie i kolporta materiaw informacyjnych o zatrudnianiu za granic. To take udostpnianie wszelkich informacji o prawach i obowizkach Polakw zamierzajcych podj zatrudnienie i ju pracujcych za granic. Pomoc prawna to pokrycie kosztw obsugi prawnej osb zatrudnionych za granic. Obsuga prawna to usytuowanie danego stanu faktycznego w przepisach kraju zatrudnienia, to analiza i interpretacja danej umowy midzynarodowej czy prawa kraju zatrudnienia w aspekcie praw i obowizkw danej osoby, to wynajcie adwokata czy radcy prawnego w sytuacjach tego wymagajcych (do zastpstwa w sdach, kolegiach czy urzdach). Warto zwrci uwag, e przepis zawiera pewne ograniczenie, a mianowicie dotyczy zatrudnienia w ramach umw midzynarodowych. Dotyczy zatem po pierwsze wiadczenia pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku subowego czy umowy o prac nakadcz. Przepis ten nie obowizuje w sytuacjach dotyczcych innej pracy zarobkowej (na podstawie umw prawa cywilnego). Po drugie umowy midzynarodowe s zdefiniowane w ustawie z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach midzynarodowych (Dz.U. Nr 39, poz. 443 ze zm.) i tylko te mog by brane pod uwag. Umowa midzynarodowa to porozumienie midzy Polsk a innym podmiotem lub pod-miotami prawa midzynarodowego, regulowane przez prawo midzynarodowe, niezalenie od tego, czy jest ujte w jednym dokumencie czy w wikszej liczbie dokumentw, bez wzgldu na jego nazw oraz bez wzgldu na to, czy jest zawierane w imieniu pastwa, rzdu czy ministra kierujcego dziaem administracji rzdowej waciwego do spraw, ktrych dotyczy umowa midzynarodowa. 12) koszty szkolenia kadr publicznych sub zatrudnienia Kadra publicznych sub zatrudnienia to pracownicy zatrudnieni w urzdach obsugujcych organy zatrudnienia. Publiczne suby zatrudnienia i jej kadry zostay szczegowo omwione w odrbnym rozdziale. Tu warto wskaza na fakt, e do szkole kadr publicznych sub zatrudnienia stosujemy te same definicje, co do szkole przewidzianych dla szkole bezrobotnych. Szkolenia obejmuj pozaszkolne zajcia edukacyjne majce na celu uzyskanie lub uzupenienie umiejtnoci i kwalifikacji zawodowych pracownikw sub zatrudnienia. Struktura kosztw moliwych do pokrycia to: a) uprzednio uzgodniona naleno przysugujc instytucji szkoleniowej, b) koszt ubezpieczenia od nastpstw nieszczliwych wypadkw,
102

c) koszty przejazdu, zakwaterowania i wyywienia, jeeli szkolenie odbywa si w miejscowoci innej ni siedziba waciwej suby zatrudnienia, d) koszty egzaminw umoliwiajcych uzyskanie wiadectw, dyplomw, zawiadcze, okrelonych uprawnie zawodowych lub tytuw zawodowych oraz koszty uzyskania licencji niezbdnych do wykonywania danego zawodu; Wydaje si, e w ramach definicji szkolenia nie mieszcz si koszty studiw podyplomowych, gdy te maj inny cel i wymiar. Tytu ten wprowadzono by da moliwo kadrom sub zatrudnienia uzupenienia wiedzy lub jej doskonalenie, o ile wie si to z wykonywaniem zada przez tych pracownikw. Warto zwrci uwag, e w ramach tego tytuu mona ponosi koszty tylko tych szkole, ktre pozostaj w bezporednim zwizku z wykonywanymi zadaniami na rzecz bezrobocia w urzdzie pracy a nie tylko maj zwizek generalny z wykonywana prac w urzdzie pracy. Np. inn jest sytuacja pokrycia kosztw szkolenia choby jzykowego porednika pracy a inne ksigowej zatrudnionej w tym urzdzie. 13) wiadczenia integracyjne przyznawane na podstawie przepisw o zatrudnieniu socjalnym wiadczenia te zostay wprowadzone ustaw z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. Nr 122, poz. 1143 ze zm.) W okresie prbnym uczestnik Centrum Integracji Spoecznej otrzymuje wiadczenie integracyjne w wysokoci 50% zasiku dla bezrobotnych. Po pomylnym zakoczeniu okresu prbnego, kierownik orodka pomocy spoecznej, na wniosek kierownika Centrum, kwalifikuje uczestnika do uczestnictwa w zajciach w Centrum. Okres uczestnictwa w zajciach w Centrum moe trwa do 11 miesicy i moe by przeduony o kolejne 6 miesicy. W tym okresie, na wniosek uczestnika kierownik Centrum przyznaje wiadczenie integracyjne w wysokoci 80% zasiku dla bezrobotnych. wiadczenie integracyjne ulega zmniejszeniu o 1/20 za kady dzie nieusprawiedliwionej nieobecnoci uczestnika na zajciach w Centrum trwajcej nie duej ni 3 dni w miesicu. W przypadku nieusprawiedliwionej nieobecnoci trwajcej duej ni 3 dni w miesicu wiadczenie integracyjne za dany miesic nie przysuguje. Na wniosek kierownika Centrum, zawierajcy kopi listy wypaconych wiadcze integracyjnych, starosta waciwy dla siedziby Centrum refunduje ze rodkw Funduszu Pracy kwot wypaconych w poprzednim miesicu wiadcze integracyjnych. Na wniosek kierownika Centrum starosta moe przekaza Centrum zaliczk na wypat wiadcze integracyjnych. 14) zatrudnienie wspierane, w zakresie i na zasadach okrelonych w przepisach o zatrudnieniu socjalnym wiadczenia te zostay wprowadzone rwnie ustaw z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U Nr 122, poz. 1143 ze zm.) Kiedy: a) po zakoczeniu uczestnictwa w zajciach w Centrum Integracji Spoecznej, a w uzasadnionych przypadkach take przed jego zakoczeniem, na wniosek kierownika Centrum, pracownika socjalnego i uczestnika, b) lub po uczestnictwie w klubie integracji spoecznej na wniosek pracownika socjalnego lub uczestnika: Kto: powiatowy urzd pracy moe skierowa uczestnika do pracy: a) u pracodawcy; b) w Centrum;
103

 uczestnicy mog podj wspln dziaalno gospodarcz w formie spdzielni socjalnej (w tym przypadku pokrywana jest rwnie pomoc prawna), Skierowanie do pracy, odbywa si na podstawie umowy zawartej midzy starost waciwym dla siedziby Centrum a pracodawc, w ktrej pracodawca zobowizuje si do zatrudnienia skierowanego uczestnika, przez okres nie krtszy ni 18 miesicy, a starosta do refundowania pracodawcy czci wypaconego tej osobie wynagrodzenia przez okres pierwszych 12 miesicy, w wysokoci nieprzekraczajcej: 1) 80% zasiku dla bezrobotnych wraz ze skadk na ubezpieczenia spoeczne, w pierwszych 3 miesicach; 2) 60% zasiku dla bezrobotnych wraz ze skadk na ubezpieczenia spoeczne, w 3 kolejnych miesicach; 3) 40% zasiku dla bezrobotnych wraz ze skadk na ubezpieczenia spoeczne, w nastpnych 6 miesicach. Takie same uprawnienia przysuguj w przypadku skierowania uczestnika Centrum do pracy w Centrum. W stosunku do osb zatrudnionych na podstawie spdzielczej umowy o prac, bdcych uprzednio uczestnikami Centrum, cz wynagrodzenia odpowiadajca skadce nalenej od zatrudnionego na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe oraz cz kosztw osobowych pracodawcy odpowiadajca skadce na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe za zatrudnionego, na podstawie umowy zawartej midzy starost waciwym dla siedziby spdzielni a spdzielni moe podlega finansowaniu ze rodkw Funduszu Pracy przez okres 12 miesicy od dnia zatrudnienia. Refundacji opaconych skadek dokonuje starosta, w okresach kwartalnych na podstawie udokumentowanego wniosku spdzielni, w terminie 30 dni od dnia jego zoenia. 15) restrukturyzacja zatrudnienia w zakresie i na zasadach okrelonych w przepisach o pomocy publicznej dla przedsibiorcw o szczeglnym znaczeniu dla rynku pracy Restrukturyzacji zatrudnienia powicony jest rozdzia 7 ustawy z dnia 30 padziernika 2002 r. o pomocy publicznej dla przedsibiorcw o szczeglnym znaczeniu dla rynku pracy (Dz.U. Nr 213, poz. 1800 ze zm.). Przepisy te przewiduj, e jeeli w zatwierdzonym planie restrukturyzacji przyjto rozwizanie z czci pracownikw stosunku pracy z powodu ograniczenia zdolnoci produkcyjnych, zmian technologicznych i asortymentowych produkcji, reorganizacji, likwidacji stanowisk, oddziaw i wydziaw produkcyjnych pracownikom przewidzianym do zwolnienia, ktrzy nie speniaj warunkw okrelonych w odrbnych przepisach do uzyskania uprawnie emerytalno-rentowych oraz do wiadcze przedemerytalnych przysuguje prawo do: 1) jednorazowego bezpatnego szkolenia; 2) wiadczenia na przekwalifikowanie kontrakt szkoleniowy; 3) jednorazowej odprawy warunkowej. 16) koszty postpowania sdowego i egzekucyjnego w sprawach nienalenie pobranych wiadcze pieninych i innych wypat z Funduszu Pracy Koszty postpowania sdowego to koszty sdowe zwizane z uruchomieniem postpowania przed sdem (tzw. wpis), koszty biegego ewentualnych ogldzin itp. oraz koszty zastpstwa procesowego (koszty obsugi prawnej w tym wynajcie radcy prawnego czy adwokata). Koszty postpowania egzekucyjnego to koszty zwizane z wpisem, koszty opat komornika itp. Definicja nienalenych wiadcze zostaa zawarta w art. 76 ust. 2 ustawy.
104

Kwoty nienalenie pobranych wiadcze podlegaj cigniciu w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji. Gwnym aktem regulujcym postpowanie egzekucyjne jest ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postpowaniu egzekucyjnym administracji (Dz.U z 2002, Nr 110, poz. 968 ze zm.). Starosta moe w szczeglnie uzasadnionych przypadkach odroczy, rozoy na raty, umorzy cao lub cz nienalenie pobranego wiadczenia, na zasadach okrelonych w odrbnych przepisach. Warto wskaza, e obok wiadcze dla bezrobotnych przepisowi temu podlegaj inne wypaty na rzecz bezrobotnych np. okrelone w art. 46 ust. 1 ustawy o promocji. Podstaw egzekucji jest prawomocna decyzja orzekajca o zwrocie nienalenie pobranego wiadczenia. 17) wydatki, o ktrych mowa w art. 66 ust. 5 pkt 2, niewymienionych w pkt 146 Chodzi tu o wydatki moliwe do sfinansowania z Funduszu Pracy, a okrelone przez rozporzdzenie Rady Ministrw, ktre ma by wydane na podstawie art. 66 ust. 5 ustawy o promocji zatrudnienia. Rozporzdzenie to nie zostao wydane, a jedynie mona wskaza, e bd w nim znajdowa si wydatki inne ni wymienione w art. 108 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia (...).

105

106

CZ 3

SWOBODA PRZEPYWU PRACOWNIKW ZE SZCZEGLNYM UWZGLDNIENIEM ZAGADNIE ZWIZANYCH Z KOORDYNACJ SYSTEMW ZABEZPIECZENIA SPOECZNEGO ORAZ Z ZATRUDNIANIEM CUDZOZIEMCW

Kilka uwag oglnych Jedn z podstawowych zasad (swobd), wedug ktrych funkcjonuje Unia Europejska jest swoboda przepywu osb. Swoboda przepywu osb to nieograniczone prawo do podejmowania pracy, dziaalnoci gospodarczej i oraz korzystania z praw socjalnych w kadym pastwie czonkowskim UE, bez wzgldu na obywatelstwo osoby zainteresowanej. W sensie podmiotowym zasada ta dotyczy: pracownikw, osb podejmujcych dziaalno gospodarcz, osb wiadczcych usugi, innych wskazanych osb, np. bezrobotnych, emerytw. Elementami swobody przepywu osb jest: a) uznawanie kwalifikacji zawodowych, b) swoboda w przekraczaniu granic (ruch bezwizowy), c) swoboda przepywu pracownikw, d) koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego. W sensie terytorialnym zasada ta dotyczy prawa do swobodnego poruszania si w obrbie Unii Europejskiej jej obywateli oraz obywateli pastw Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tj. Islandii, Norwegii i Liechtensteinu, a take w przyszoci Szwajcarii (po ratyfikowaniu umowy ze Szwajcari swoboda obejmie teren tego pastwa na zasadach zawartych w tej umowie). Z punktu widzenia zada realizowanych przez suby zatrudnienia, istotnymi elementami s swoboda przepywu pracownikw oraz koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego. W praktyce swoboda przepywu pracownikw oznacza zakaz wszelkich oznak dyskryminacji w odniesieniu do zatrudnienia, pac, innych warunkw pracy i uznawania dyplomw, a w zwizku z powyszym rwnie prawo osiedlania si w zwizku z podjciem zatrudnienia. Ta podstawowa swoboda gwarantuje kademu obywatelowi pastwa czonkowskiego UE prawo poszukiwania i podejmowania zatrudnienia na terenie caej Unii Europejskiej (z wyjtkiem pastw, gdzie wprowadzono tzw. okresy przejciowe, o czym nieco pniej) Wymiernym narzdziem publicznych sub zatrudnienia, majcym suy poprawie funkcjonowania zasady swobody przepywu pracownikw w ramach Wsplnego Rynku jest sie EURES (uczestniczenie w midzynarodowej wymianie ofert pracy, kierowaniu obywateli polskich do pracy za granic oraz prowadzeniu podobnych usug w stosunku do cudzoziemcw podejmujcych zatrudnienie w Polsce).
107

Natomiast efektem realizacji swobody przepywu pracownikw jest koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego oparta na zasadzie rwnego traktowania obywateli, w tym pracownikw oraz zachowania praw nabytych i innych wiadcze wynikajcych z uprawnie wiekowych oraz zagwarantowanie opieki zdrowotnej. Wszystkie okresy ubezpieczenia, zatrudnienia lub pobytu pracownika w dowolnym pastwie czonkowskim zaliczane s do jego emerytury czy prawa do zasiku dla bezrobotnych. Podstawowe zasady dla koordynacji krajowych systemw zabezpieczenia spoecznego to: a) traktowanie obywateli z pastw UE na rwni ze swoimi obywatelami, b) respektowanie systemu ubezpieczeniowego obowizujcego w miejscu wykonywania pracy, c) sumowanie okresw, od upywu ktrych zaley nabycie lub zwikszenie wiadczenia ubezpieczeniowego, d) zachowanie prawa do wiadcze nabytych. Powysze rozwizania obowizuj od 01 maja 2004 r., tj. od dnia oficjalnej akcesji Polski do Unii Europejskiej. W sensie prawnym, w aspekcie omawianego zagadnienia, mona powiedzie, e dzie 1 maja 2004 r. to dzie podziau na teren Unii Europejskiej i teren poza Uni, a co za tym idzie to obowizek stosowania przez organy zatrudnienia i publiczne suby zatrudnienia niejako dwch systemw prawa: a) prawo wewntrzne to prawo krajowe i prawo unijne ktre bdzie miao zastosowanie do wszystkich obywateli pastw czonkowskich Unii Europejskiej, b) prawo krajowe ktre bdzie miao zastosowanie do obywateli spoza Unii Europejskiej. Koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego w czci dotyczcej bezrobocia oraz przegld podstawowych orzecze Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci w tym zakresie. Koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego w czci dotyczcej ubezpiecze na wypadek bezrobocia stanowi wan cz ustawodawstwa Unii Europejskiej dotyczcego swobodnego przepywu pracownikw, a w praktyce jest praktycznym aspektem prawnej moliwoci poszukiwania i podejmowania zatrudnienia na terenie zjednoczonej Europy. Podstawowe zasady koordynacji w czci dotyczcej bezrobocia zostay sformuowane w nastpujcych aktach prawnych Unii Europejskiej: 1. Rozporzdzeniu (EWG) Nr 1408/71 w sprawie stosowania systemw zabezpieczenia spoecznego do pracownikw, osb pracujcych na wasny rachunek i czonkw ich rodzin przemieszczajcych si w obrbie Wsplnoty, 2. Rozporzdzeniu (EWG) Nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w sprawie wykonania rozporzdzenia Rady nr 1408/71/EWG sprawie stosowania systemw zabezpieczenia spoecznego do pracownikw, osb pracujcych na wasny rachunek i czonkw ich rodzin przemieszczajcych si w obrbie Wsplnoty. 1) Decyzja 83 z dnia 22 lutego 1973 roku, dotyczca wykadni artykuu 68, ustp 2 Rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i artykuu 82 Rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 w sprawie podwyek wiadcze dla bezrobotnych na rodzin na utrzymaniu; 2) Decyzja nr 99 z dnia 13 marca 1975 roku dotyczca wykadni artykuu 107, ustp 1 Rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 w sprawie obowizku przeliczania biecych wiadcze; 3) Decyzja nr 100 z dnia 23 stycznia 1975 roku dotyczca zwrotu wiadcze pieninych wypaconych przez instytucje miejsca zamieszkania lub pobytu na rachunek waciwej instytucji i warunkw zwrotu tych wiadcze;
108

4) Decyzja nr 136 z dnia 1 lipca 1987 roku dotyczca wykadni artykuu 45, ustpy 1 do 3 Rozporzdzenia Rady (EWG) nr 1408/71 w sprawie uwzgldniania okresw ubezpieczenia wypenionych pod dziaaniem ustawodawstwa innych Pastw czonkowskich dla ce-lw nabycia, zachowania lub odzyskania prawa do wiadcze; 5) Decyzja nr 140 z dnia 17 padziernika 1989 roku dotyczca wspczynnika przeliczeniowego do stosowania przez instytucj miejsca zamieszkania cakowicie bezrobotnego pracownika przygranicznego wobec ostatniego wynagrodzenia otrzymanego przez tego pracownika w Pastwie waciwym; 6) Decyzja Nr 154 z dnia 8 lutego 1994 r. dotyczca wzorw formularzy koniecznych dla stosowania rozporzdze Rady (EEC) Nr 1408/71 i (EEC) Nr 574/72 (E 301, E 302, E 303) (tekst stosujcy si do EEA); 7) Zalecenie nr 18 z dnia 28 lutego 1986 roku, dotyczce ustawodawstwa stosowanego wobec bezrobotnych zatrudnionych w niepenym wymiarze czasu w Pastwie czonkowskim innym ni Pastwo zamieszkania. W Polsce zasady koordynacji wiadcze z tytuu bezrobocia ujmuje ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U nr 99, poz. 1001) wraz z przepisami wykonawczymi. Wszelkie rozstrzygnicia w ramach ww. przepisw podlegaj polskim przepisom administracyjnym, a w szczeglnoci: w zakresie procedur rozpatrywania wnioskw, podejmowania decyzji, wydawania zawiadcze, terminw, odwoa, itp. ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. kodeks postpowania administracyjnego (Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.), w zakresie sdowej kontroli wykonywania administracji publicznej ustawie z dnia 25 lipca 2002 r. prawo o ustroju sdw administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269) oraz ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postpowaniu przed sdami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270), w zakresie ewidencjonowania i przechowywania dokumentw oraz innych czynnoci kancelaryjnych rozporzdzeniu Prezesa Rady Ministrw z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organw samorzdu wojewdztwa (Dz.U. Nr 160, poz. 1073 ze zm.). Reguy koordynacji wsplnotowej w zakresie wiadcze z tytuu bezrobocia okrela Rozdzia 6 rozporzdzenia 1408/71 zatytuowany Bezrobocie, ktry obejmuje pi artykuw (6771). Mona w nim wyodrbni nastpujce kwestie: 1) sumowanie i obliczanie wysokoci wiadcze art. 6768, 2) osoby bezrobotne, wyjedajce do pastw czonkowskich innych ni pastwo waciwe art. 6970, 3) osoby bezrobotne, ktre podczas ostatniego okresu zatrudnienia mieszkay na stae w innym pastwie czonkowskim ni pastwo waciwe art. 71. Z rozporzdzenia 1408/71 wynikaj nastpujce zasady: 1) stosowanie jednolitego prawa, 2) rwno traktowania walka z wszelk dyskryminacj bezporedni i poredni, 3) sumowanie okresw ubezpieczenia, 4) eksport wiadcze. Zasady postpowania w sprawie wiadcze dla bezrobotnych procedury zaliczania okresw, eksport wiadcze reguluj art. 8084 rozporzdzenia wykonawczego 574/72. S tu m.in. zawarte:
109

1) procedury wydawania zawiadczenia E-301, potwierdzajcego okresy ubezpieczenia oraz zatrudnienia w innym pastwie czonkowskim, 2) procedury wydawania zawiadcze E-303 dla osb, ktre zamierzaj szuka pracy w innym pastwie czonkowskim przez okres 3 miesicy z zachowaniem prawa do wiadcze z tytuu bezrobocia. Gwnymi celami regulacji s: 1) wprowadzenie mechanizmw, ktre uatwiyby spenienie przez pracownika przemieszczajcego si materialnych przesanek niezbdnych, by naby on prawo do wiadcze dla bezrobotnych, 2) ustalenie zasad, ktre pozwoliyby bezrobotnemu szuka pracy na terytorium innego pastwa czonkowskiego przy zachowaniu prawa do wiadcze pieninych. Artykuy obu rozporzdze s wice i bezporednio stosowane w kadym pastwie czonkowskim. Zajmujc si kwesti wiadcze dla bezrobotnych, oprcz analizy samych rozporzdze unijnych, ustawodawstwa krajowego istotna jest rwnie analiza orzecze Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci. Orzeczenia Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci pozwalaj na jednolit interpretacj przepisw, ktre ze wzgldu na zmian rnych czynnikw zewntrznych mog nie by interpretowane przez poszczeglne pastwa w jednakowym rozumieniu przewidzianym przez ustawodawc. I. Zasada sumowania okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia artyku 67
Artyku 67 Sumowanie okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia 1. Instytucja waciwa Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo uzalenia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do wiadcze od spenienia okresw ubezpieczenia, uwzgldnia, w niezbdnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia spenione jako pracownik najemny, z uwzgldnieniem ustawodawstwa innego Pastwa Czonkowskiego, tak jak gdyby chodzio o okresy ubezpieczenia spenione z uwzgldnieniem stosowanego przez t instytucj ustawodawstwa, jednake pod warunkiem, e okresy zatrudnienia byyby uznane za okresy ubezpieczenia, jakby zostay spenione z uwzgldnieniem tego ustawodawstwa. 2. Instytucja waciwa Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo uzalenia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do wiadcze od spenienia okresw zatrudnienia, uwzgldnia, w niezbdnym zakresie, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia spenione jako pracownik najemny, z uwzgldnieniem ustawodawstwa innego Pastwa Czonkowskiego, tak jak gdyby chodzio o okresy zatrudnienia spenione z uwzgldnieniem stosowanego przez t instytucj ustawodawstwa. 3. Z wyjtkiem przypadkw, okrelonych w art. 71 ust. 1 lit. a) (ii) oraz lit. b) (ii), przepisy ust. 1 i 2 stosuje si pod warunkiem, e zainteresowany speni ostatnio: w przypadku ust. 1, okresy ubezpieczenia, w przypadku ust. 2, okresy zatrudnienia, zgodnie z ustawodawstwem, na podstawie ktrego wystpuje o przyznanie wiadcze. 4. Jeeli okres, przez ktry przyznawane s wiadczenia, zaley od dugoci okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia, stosuje si odpowiednio przepisy ust. 1 albo 2, w zalenoci od przypadku.

Art. 67 ust. 1 rozporzdzenia 1408/71 stanowi, i waciwa instytucja pastwa czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo uzalenia nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do wiadcze od osignicia okresw ubezpieczenia, powinna w niezbdnym zakresie uwzgldnia okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia nabyte przez pracownika na mocy ustawodawstwa innego pastwa czonkowskiego tak, jak gdyby dotyczyo to okresw ubezpieczenia nabytych na mocy stosowanego przez t instytucj ustawodawstwa, jednake pod warunkiem, e okresy zatrudnienia byyby uznane za okresy ubezpieczenia, gdyby zostay osignite na mocy tego ustawodawstwa. W ana110

logiczny sposb traktowane s okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia, w przypadku gdy prawo krajowe przewiduje, i dane ustawodawstwo uzalenia prawo do wiadcze od posiadanych okresw zatrudnienia (art. 67 ust. 2). Artyku 67 ust. 3 ww. rozporzdzenia stawia warunek, e chcc zaliczy sobie okresy ubezpieczenia i zatrudnienia z innego kraju wymagane jest, by bezporednio przed utrat pracy dana osoba wiadczya prac w kraju, w ktrym bezrobotny ubiega si o zasiek. Zakres pracy konieczny do uzyskania zasiku wynika z ustawodawstwa krajowego. Dziki postanowieniom rozporzdze osoby przenoszce si do innych krajw lub mieszkajce i pracujce w dwch rnych krajach maj ochron na wypadek bezrobocia, ktrej nie miayby, gdyby stosowane byy wycznie przepisy krajowe. Podsumowujc ww. przepisy naley stwierdzi, i: 1. Zasada dotyczca sumowania okresw zatrudnienia lub ubezpieczenia umoliwia uzyskanie wiadcze z tytuu bezrobocia obywatelowi kraju UE/EOG, ktry posiada okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia w dwch lub wicej pastwach czonkowskich. 2. Okresy takie s brane pod uwag przez waciw instytucj danego pastwa przy ocenie spenienia warunkw uzaleniajcych nabycie, zachowanie lub odzyskanie prawa do wiadcze z tytuu bezrobocia. 3. Sumowaniu podlegaj wycznie okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia nabyte w ramach istnienia stosunku pracy. Jak wynika z treci rozporzdze mona w takich wypadkach uwzgldni wycznie okresy zatrudnienia w innym kraju, a nie okresy prowadzenia dziaalnoci na wasny rachunek. 4. Mechanizm sumowania jest stosowany tylko wtedy, gdy zainteresowany osign w miejscu swojego ostatniego zatrudnienia odpowiednie okresy dla nabycia prawa do zasiku dla bezrobotnych przewidziane przez ustawodawstwo danego kraju. Ustawodawstwem stosowanym dla ustalenia prawa do wiadcze z tytuu bezrobocia jest wycznie ustawodawstwo pastwa ostatniego zatrudnienia. Jedynie to pastwo ponosi ciar wypaty zasiku i na podstawie ustawodawstwa pastwa ostatniego zatrudnienia przyznawana jest wysoko wiadcze i czas ich wypacania. Warto zwrci uwag na nastpujce orzeczenia ETS: 1) C-126/77 Frangimore c. Office National de lemploi. Trybuna wypowiedzia si tu w sprawie interpretacji atr. 67(1) Rozporzdzenia 1408/71 w wyniku skierowania zapytania przez belgijski sd na podstawie art. 177 Traktatu Zaoycielskiego. Art. 67 Rozporzdzenia 1408/71 dotyczy zliczania okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia. Termin okres ubezpieczenia wystpujcy w art. 67(1) jest interpretowany zgodnie z legaln definicj tego pojcia zawart w art.1 Rozporzdzenia 1408/71, co oznacza, e zakres ubezpieczenia jest rozpatrywany w odniesieniu do ustawodawstwa w tej chwili obowizujcego. Przez pojcie okres ubezpieczenia naley rozumie okresy za ktre opacono skadk w systemie zabezpieczenia spoecznego, a take okresy zatrudnienia uznawane za rwnowane z okresami ubezpieczenia przez ustawodawstwo, na podstawie ktrego byy spenione. W konsekwencji okres zatrudnienia nabyty na podstawie ustawodawstwa pastwa czonkowskiego innego ni to, ktre stosuje waciwa instytucja, zdefiniowany oraz uznawany za okres ubezpieczenia przez to ustawodawstwo nie podlega warunkowi okrelonemu w art. 67(1).
111

2) C-388/87 Warmerdam Steggerda Europejski Trybuna Sprawiedliwoci przyj, e pojcie okres zatrudnienia obejmuje tylko takie okresy pracy, ktre zgodnie s uznawane za uprawniajce do objcia systemem przewidujcym wiadczenia na wypadek bezrobocia. W przypadku takich okresw zatrudnienia regulacja wsplnotowa odwouje si tylko warunkowo do konstrukcji domniemania prawnego ich nabycia na podstawie ustawodawstwa stosowanego przez waciw instytucj. Okres zatrudnienia podlega sumowaniu, jeeli np. okres zatrudnienia wykonywanego w innym pastwie czonkowskim uzasadniaby objcie pracownika ubezpieczeniem na podstawie ustawodawstwa krajowego stosowanego przez waciw instytucj. Natomiast okoliczno, e okres zatrudnienia przebyty w innym pastwie czonkowskim nie jest w tym pastwie traktowany jako okres ubezpieczenia dla potrzeb tej samej gazi zabezpieczenia spoecznego, co w pastwie waciwym nie stanowi przeszkody dla zsumowania przez waciw instytucj pastwa czonkowskiego w celu przyznania zasiku dla bezrobotnych. 3) C-272/90 Jan van Noorden c. ASSEDIC. Sprawa dotyczy sporu jaki Pan Jan Van Noorden, obywatel holenderski, zamieszkay we Francji, w sprawie zwrotu paconego mu wiadczenia na wypadek bezrobocia. Pan Jan Van Noorden pracowa w Holandii od 1947 roku, potem w Belgii i w Republice Federalnej Niemiec i sta si osob bezrobotn w dniu 30 czerwca 1985 roku we Francji, wiadczenie dla bezrobotnych pobiera w Niemczech. 27 maja 1986 roku przenis si do Francji i tam zgosi si po odbir wiadczenia. Wadze francuskie poinformoway go, e w wietle ich ustawodawstwa wypata wiadczeni nastpuje przez 27 miesicy, jednake w przypadku, jeeli wikszo okresu zatrudnienia i ubezpieczenia przypada na prac wykonywan na terytorium Francji. Europejski Trybuna Sprawiedliwoci orzek, i odpowiednie ustawodawstwo Wsplnot, w szczeglnoci art. 67(3), 69 i 70 Rozporzdzenia 1408/71, nie wyklucza, e Pastwo Czonkowskie moe odmwi wypaty pracownikowi wiadczenia dla bezrobotnych, powyej 3-miesicznego okresu wypaty, wskazanego w art. 69 Rozporzdzenia, w sytuacji, gdy osoba nie dysponuje wystarczajcym okresem zatrudnienia lub ubezpieczenia w tym pastwie. 4) C-62/91 Gordon Sinclair Gray c. Adjudication officer (Wielka Brytania). Sprawa dotyczya obywatela brytyjskiego, ktry przeprowadzi si do Hiszpanii, gdzie by zatrudniony i opaca wszystkie skadki na ubezpieczenie spoeczne wedug ustawodawstwa hiszpaskiego. Po przepracowaniu 8 lat w Hiszpanii zosta zwolniony z pracy, ale nie zarejestrowa si w urzdzie miejsca zamieszkania jako bezrobotny. Wrci do Wielkiej Brytanii i tam wystpi z wnioskiem o wiadczenia z tytuu bezrobocia. Wniosek zosta jednak odrzucony ze wzgldu na to, i pan Gray nigdy nie by podporzdkowany ustawodawstwu socjalnemu Wielkiej Brytanii, nie spenia przesanek art. 67 Rozporzdzenia 1408/71, tj. kryteriw kumulacji okresw ubezpieczenia i art. 69 dotyczcego eksportu wiadcze. wiadczenia w razie bezrobocia przyznawane s pod warunkiem, e bezrobotny speni w pastwie, w ktrym sta si bezrobotnym, okresy ubezpieczenia lub zatrudnienia wedug postanowie ustawodawstwa tego pastwa. Pan Sinclair Gray odwoa si do Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci, ktry orzek, i artykuy 67 i 69 Rozporzdzenia 1408/71 nie ograniczaj wolnego przepywu pracownikw poprzez uwzgldnienie w pastwie czonkowskim okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia spenionych na podstawie ustawodawstwa innego pastwa czonkowskiego w celu nabycia wiadcze z tytuu bezrobocia. Warunkiem zastosowania art. 69 jest zgoszenie si przez zainteresowanego do waciwego urzdu porednictwa pracy pastwa ostatniego zatrudnienia i pozostawanie w tym pastwie co najmniej 4 tygodnie. Zainteresowany nie speni tych warunkw, co wyklucza moli112

wo zastosowania postanowie rozporzdzenia 1408/71. Artyku 51 Traktatu nie zakazuje ustawodawcy wsplnotowemu ustalenia warunkw udzielania wiadcze, ani wprowadzania ogranicze. Rada Wsplnoty prawidowo skorzystaa z tych uprawnie, narzucajc warunki artykuami 67 i 69 rozporzdzenia 1408/71 w celu uatwienia osobom bezrobotnym efektywnego poszukiwania pracy. Trybuna powoa si na wczeniejsze orzeczenie w sprawie Testa nr C-696/81. 5) C-88/95, C-102/95 i C-103/95 Losada, Balado, Parades c. Instituto Nacional de Empleo (Hiszpania). Okoliczno, e ustawa lub rozporzdzenie ustawodawstwa krajowego, nie byo wskazane przez Pastwo czonkowskie w jego deklaracji dotyczcej zakresu zastosowania rozporzdzenia nr 1408/71, zgodnie z art. 5 rozporzdzenia, nie moe sama z siebie stanowi, e ta ustawa lub rozporzdzenie nie podlega zakresowi rozporzdzenia. Natomiast okoliczno, e Pastwo czonkowskie wymienio w tej deklaracji dane akty prawne, musi by przyjta jako wprowadzajca zasad, e wiadczenie przyznane na podstawie tej ustawy lub rozporzdzenia s wiadczeniami z ubezpieczenia spoecznego w rozumieniu rozporzdzenia nr 1408/71. Ustawa, ktra ustanawia bdc wskazan w deklaracji Hiszpanii, odszkodowanie przewidziane w tym Pastwie czonkowskim na korzy bezrobotnych, ktrzy ukoczyli 52 lata powoduje, e wiadczenia to uwaane jest jako wiadczenie dla bezrobotnych w rozumieniu art. 4 1 rozporzdzenia nr 1408/71. adne postanowienia rozdziau 6, zatytuowanego Bezrobocie z tytuu II rozporzdzenia nr 1408/71 nie odnosz si do art. 48 tego rozporzdzenia, ktry znajduje si w rozdziale 3 Staro i mier (emerytury i renty) i dotyczy okresw ubezpieczenia lub zamieszkania krtszych ni 1 rok. Jeeli rozporzdzenie nr 1408/71 nie okrela warunkw dotyczcych zatrudnienia lub ubezpieczenia, te warunki s okrelone wycznie przez ustawodawstwo Pastwa czonkowskiego, gdzie zosta zoony wniosek o wiadczenie. Pociga to za sob taki skutek, e wycznie do jurysdykcji krajowej, stosujcej wasne prawo naley ocena czy warunek okrelony w art. 67 3 rozporzdzenia, zosta speniony skoro zainteresowany nigdy nie wykonywa pracy najemnej w tym Pastwie, ale skadki na jego nazwisko zostay opacone w systemach ubezpieczenia na wypadek choroby i wiadcze rodzinnych przez organy waciwe w dziedzinie bezrobocia. W rezultacie: Pastwa czonkowskie s waciwe dla okrelenia warunkw wymaganych dla przyznania wiadcze z ubezpieczenia spoecznego, nawet jeeli s one bardzo rygorystyczne, o ile warunki te nie powoduj adnej dyskryminacji jawnej lub ukrytej midzy pracownikami wsplnotowymi. Europejski Trybuna Sprawiedliwoci orzek, i jedynie jurysdykcja krajowa stosujca ustawodawstwo krajowe ocenia, czy warunek okrelony w art. 67 ust. 3 rozporzdzenia 1408/71 zosta speniony. Dla uwzgldnienia okresw ubezpieczenia lub zatrudnienia przebytych zgodnie z ustawodawstwem innego pastwa czonkowskiego w celu przyznania zasiku dla bezrobotnych, ma zastosowanie wycznie art. 67 rozporzdzenia 1408/71. II. Obliczanie wysokoci wiadcze art. 68.
Artyku 68 Ustalanie wysokoci wiadcze 1. Instytucja waciwa Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo przewiduje ustalanie wysokoci wiadcze na podstawie wysokoci poprzedniego wynagrodzenia, uwzgldnia wycznie wynagrodzenie, ktre zainteresowany otrzymywa w okresie swojego ostatniego zatrudnienia na terytorium tego pastwa. Jednake jeeli zainteresowany nie by ostatnio zatrudniony przez co najmniej cztery tygodnie na tym terytorium, wiadczenie ustalane jest na 113

podstawie zwyczajowego wynagrodzenia w miejscu zamieszkania lub pobytu bezrobotnego, odpowiadajcego zatrudnieniu takiemu samemu lub podobnemu do tego, jakie wykonywa ostatnio na terytorium innego Pastwa Czonkowskiego. 2. Instytucja waciwa Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo przewiduje, e wysoko wiadcze zmienia si w zalenoci od liczby czonkw rodziny, uwzgldnia czonkw rodziny zainteresowanego, ktrzy zamieszkuj na terytorium innego Pastwa Czonkowskiego, tak jak gdyby zamieszkiwali na terytorium pastwa waciwego. Niniejszego przepisu nie stosuje si, jeeli w pastwie zamieszkania czonkw rodziny inna osoba ma prawo do zasikw dla bezrobotnych, o ile czonkowie rodziny s uwzgldniani przy ustalaniu wysokoci wiadcze.

Obliczenie powinno opiera si na wysokoci wczeniejszego wynagrodzenia brana jest pod uwag wysoko wynagrodzenia podczas ostatniego zatrudnienia. Jeeli okres ostatniego zatrudnienia by krtszy ni cztery tygodnie, wiadczenia maja by obliczone na podstawie przecitnego wynagrodzenia za podobn prac, w miejscu, w ktrym osoba bezrobotna mieszka na stae. Dla analizy tego artykuu niezwykle wane s orzeczenia Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci nr 67/79 i 201/91, na podstawie ktrych wyrniono trzy sposoby obliczania wiadcze: 1. Jeli zatrudnienie trwao wicej ni 4 tygodnie ustawodawstwo krajowe opiera wiadczenie tylko na wysokoci ostatniego wynagrodzenia; 2. Jeli ostatnie zatrudnienie trwao krcej ni 4 tygodnie dla obliczenia wiadcze bierze si pod uwag zwyczajow pensj na tym stanowisku, rozpatrujc spraw indywidualnie; 3. Dla pracownikw przygranicznych wiadczenia liczy si na podstawie dochodu z ostatniego miejsca zatrudnienia w pastwie czonkowskim, w ktrym by on zatrudniony bezporednio przed utrat pracy. Warto zwrci uwag na nastpujce orzeczenia ETS: 1) C-67/79 Waldemar Fellinger c. Bundesanstalt fur Arbeit (Niemcy) Trybuna przypomnia w tym orzeczeniu podstawowe cele wprowadzenia przez Rozporzdzenie 1408/71 koordynacji postanowie dotyczcych zasikw w razie bezrobocia oraz ustanowienia zasady obliczania ich wymiaru. Zasiek dla bezrobotnych jest wiadczeniem, ktre nie powinno utrudnia mobilnoci zawodowej pracownikw w tym rwnie przygranicznych, dlatego te pracownicy przygraniczni objci s odmiennymi zasadami obliczania wiadcze z tytuu bezrobocia . Europejski Trybuna Sprawiedliwoci orzek, i wedug art. 68(1) Rozporzdzenia 1408/71, w powizaniu z celami zawartymi w art. 51 Traktatu o EWG, waciwa instytucja pastwa czonkowskiego miejsca zamieszkania bezrobotnego pracownika przygranicznego, ktrej ustawodawstwo krajowe przewiduje ustalanie wysokoci wiadczenia na podstawie kwoty ostatniego wynagrodzenia, powinna ustali wysoko wiadczenia, biorc pod uwag wynagrodzenie pobierane przez pracownika w ostatnim miejscu zatrudnienia w pastwie czonkowskim, w ktrym by on zatrudniony bezporednio przed utrat pracy. Wedug art. 107 rozporzdzenia zmieniajcego Nr 1249/92 konwersja kwot wiadcze nastpuje na podstawie wspczynnika przeliczenia na walut krajow kwot wyraonych w walucie obcej, ustalonego przez Komisj Administracyjn do spraw zabezpieczenia pracownikw migrujcych. Wspczynnik przeliczenia opiera si na redniej miesicznej z okresu odniesienia, okrelonego w rozporzdzeniu wykonawczym, kursw wymiany walut podawanych do wiadomoci Komisji dla potrzeb europejskiego systemu walutowego. 2) C-201/91 Grisvard i Kreitz c. Associationpur lemploi dans lindustrie et le commerce de la Moselle (Francja) Sprawa dotyczya procesu wytoczonego przez dwch obywateli francuskich strefy przygranicznej, w kwestii wynagrodzenia dla celw pniejszej wypaty wiadczenia na wypadek bezrobocia.
114

Panowie Bernard Grisvard i Georges Kreitz mieszkali we Francji, a zatrudnieni byli przez wiele lat w Niemczech. Po ustaniu umw o prac panowie zwrcili si do waciwej terytorialnie instytucji o wypat zasikw dla bezrobotnych. Ich danie zostao uwzgldnione, ale przy obliczaniu wiadcze na podstawie wynagrodzenia pobieranego w Niemczech instytucja francuska wzia rwnie pod uwag limit wynagrodzenia, obowizujcy w niemieckim systemie ubezpieczenia na wypadek bezrobocia. ETS orzek, e wedug art. 68 (1) i 71 (1)(a) Rozporzdzenia 1408/71 instytucje pastwa staego zamieszkania, odpowiedzialne za wypat wiadcze na wypadek bezrobocia dla cakowicie bezrobotnych pracownikw przygranicznych, musz oblicza wysoko nalenego zasiku na podstawie ostatniego wynagrodzenia pobieranego w pastwie zatrudnienia, przy czym jego wymiar ustala si wycznie na podstawie ustawodawstwa pastwa zamieszkania. Limit wynagrodzenia stosowany przez instytucj pastwa zamieszkania musi by okrelony prawem tego pastwa, a nie prawem pastwa ostatniego zatrudnienia. III. Zasada eksportu wiadcze z tytuu bezrobocia artyku 69
Artyku 69 Warunki i zakres zachowania prawa do wiadcze 1. Bezrobotny w penym wymiarze pracownik najemny lub bezrobotna w penym wymiarze osoba prowadzca dziaalno na wasny rachunek, ktrzy speniaj warunki wymagane przez ustawodawstwo Pastwa Czonkowskiego w celu uzyskania prawa do wiadcze i ktrzy udaj si do jednego lub kilku Pastw Czonkowskich w celu poszukiwania tam zatrudnienia, zachowuj prawo do tych wiadcze, na warunkach i w granicach niej okrelonych: a) Przed wyjazdem, zainteresowany musi zarejestrowa si jako poszukujcy pracy i pozostawa do dyspozycji sub zatrudnienia pastwa waciwego przez co najmniej cztery tygodnie od pocztku okresu bezrobocia. Jednake waciwe suby lub instytucje mog zezwoli na jego wyjazd przed upywem tego terminu. b) Musi zarejestrowa si jako poszukujcy pracy w subach zatrudnienia kadego z Pastw Czonkowskich, do ktrych si udaje i podporzdkowa si organizowanej przez nie kontroli. Warunek ten uwaa si za speniony w odniesieniu do okresu poprzedzajcego rejestracj, jeeli zainteresowany dokona jej w cigu siedmiu dni, liczc od dnia, w ktrym przesta pozostawa w dyspozycji sub zatrudnienia pastwa, z ktrego wyjecha. W wyjtkowych przypadkach termin ten moe by przeduony przez waciwe suby lub instytucje. c) Prawo do wiadcze zachowywane jest przez okres najwyej trzech miesicy, liczc od chwili, gdy zainteresowany przesta pozostawa w dyspozycji sub zatrudnienia pastwa, ktre opuci, przy czym czny okres, przez ktry przyznawane s wiadczenia, nie moe przekracza okresu udzielania wiadcze, do ktrych przysuguje mu prawo na podstawie ustawodawstwa tego pastwa. W przypadku pracownika sezonowego, okres ten ograniczony jest do czasu, jaki pozostaje do koca sezonu, na jaki zosta zatrudniony. 2. Jeeli zainteresowany powraca do pastwa waciwego przed upywem okresu, przez ktry ma prawo do wiadcze na podstawie przepisw ust. 1 lit. c), przysuguje mu nadal prawo do wiadcze zgodnie z ustawodawstwem tego pastwa; traci natomiast prawo do wiadcze na podstawie ustawodawstwa pastwa waciwego, o ile nie powrci tam przed upywem tego okresu. W wyjtkowych przypadkach, okres ten moe by przeduony przez waciwe suby lub instytucje. 3. Z przepisw ust. 1 zainteresowany moe skorzysta tylko jeden raz midzy dwoma okresami zatrudnienia. 4. W przypadku, gdy pastwem waciwym jest Belgia, bezrobotny, ktry do tego pastwa powrci po wyganiciu trzymiesicznego okresu przewidzianego w ust. 1 lit. c), odzyskuje prawo do wiadcze nalenych w tym pastwie wycznie po co najmniej trzymiesicznym zatrudnieniu w nim.

Na mocy postanowie art. 69 rozporzdzenia 1408/71 bezrobotny, ktry speni wymagane warunki do uzyskania wiadcze z tytuu bezrobocia i udaje si do jednego lub kilku pastw czonkowskich Unii Europejskiej ma prawo do transferu swojego zasiku, tj. pobierania zasiku w kraju poszukiwania pracy.
115

Aby otrzyma wiadczenia w kraju poszukiwania pracy bezrobotny przed wyjazdem musi speni szereg warunkw: pozostawa w dyspozycji sub zatrudnienia minimum 4 tygodnie przed wyjazdem, zarejestrowa si w urzdzie pracy w kraju poszukiwania pracy w cigu 7 dni od daty wyjazdu, pozostawa w dyspozycji lokalnych sub zatrudnienia. Po spenieniu powyszych warunkw bezrobotnemu przysuguje prawo do otrzymywania wiadcze w kraju poszukiwania pracy przez okres nie duszy ni 3 miesice. Z regulacji tej bezrobotny moe skorzysta tylko jeden raz midzy dwoma okresami zatrudnienia. Bezrobotny zachowuje prawo do wiadcze w kraju zamieszkania w przypadku, gdy powrci do pastwa waciwego przed upywem okresu wskazanego w decyzji tego organu. Korzystanie z prawa okrelonego w art. 69 rozporzdzenia nie jest obwarowane adnymi odrbnymi przepisami i zalene jest jedynie od woli bezrobotnego. Prawo poszukiwania pracy w innym kraju czonkowskim Unii Europejskiej spenia bowiem zasad przepywu osb i gwarantuje jednoczenie zachowanie w tym okresie prawa do nabytych wiadcze pieninych. Warto zwrci uwag na nastpujce orzeczenia ETS: 1) C-139/78 Coccioli c. Bundesanstalt fur arbeit dotyczyo Wocha, mieszkajcego w Niemczech i tam otrzymujcego zasiek dla bezrobotnych. W poszukiwaniu pracy wrci on do Woch, gdzie jednak rwnie nie znalaz zatrudnienia. Pan Coccioli nie powrci w cigu 3 miesicy do Niemiec, gdy pod koniec tego okresu zachorowa. Gdy po przebytej chorobie wrci do Niemiec, odmwiono mu wypacania wiadcze z tytuu bezrobocia, argumentujc, i nie speni okrelonego warunku. Pan Coccioli nie posiada adnego potwierdzenia lekarskiego o przebytej chorobie, ani te przed upywem wymaganego okresu nie wystpi z wnioskiem o przeduenie okresu 3 miesicy. Trybuna orzek, i okres 3 miesicy moe by przeduony nawet po upywie terminu nie ma obowizku wystpowania z wnioskiem przed upywem 3 miesicy mona to zrobi po powrocie, przy skadaniu wniosku o zasiek. Decyzj o przedueniu mona podj przy wy-stpieniu sytuacji wyjtkowych (jak spnienie pocigw, pobyt w szpitalu, trzsienie ziemi, itp.). Artyku 69 nie ogranicza swobody waciwych sub pastwa czonkowskiego w przedmiocie uwzgldnienia rnych czynnikw przy podejmowaniu decyzji o przedueniu trzymiesicznego okresu. Instytucja powinna rozpatrzy sytuacj indywidualnie. 2) C-41/79 Vittorio Testa, 121/79 Salvino Maggio, 796/79 Carmine Vitale c. Bundesanstalt fr Arbeit Nremberg (Niemcy). Sprawy czone dotyczyy prawa poszukiwania pracy w innym pastwie czonkowskim z zachowaniem w tym okresie wiadcze pieninych, przyznanych ustawodawstwem pastwa czonkowskiego, ktremu pracownik podlega w ostatnim miejscu pracy. Prawo poszukiwania pracy na terytorium jednego lub wicej pastw czonkowskich przysuguje kademu cakowicie bezrobotnemu obywatelowi Unii, ktry naby prawo do wiadcze z tytuu bezrobocia w pastwie czonkowskim i spenia okrelone warunki. Prawo do wiadcze zachowywane jest przez okres najwyej trzech miesicy, liczc od chwili, gdy zainteresowany przesta pozostawa w dyspozycji sub zatrudnienia pastwa, ktre opuci, przy czym zainteresowany musi przed upywem 3 miesicy stawi si ponownie w urzdzie waciwego pastwa. Panowie Testa, Maggio i Vitale zarejestrowani jako bezrobotni w Niemczech, pojechali szuka pracy do Woch i nie powrcili w okresie wymaganych 3 miesicy do Niemiec. Urzd niemiecki nie chcia zatem wypaca im dalszych wiadcze, na co zainteresowani zaprotestowali, wnoszc, i wiadczenia nie naleay si im jedynie w okresie od upywu 3 miesicy do momentu stawienia si w urzdzie.
116

Europejski Trybuna Sprawiedliwoci wyjani, i pracownik, ktry powrci do pastwa waciwego po upywie 3 miesicy, okrelonych w art. 69 (1)(c) rozporzdzenia 1408/71, nie traci prawa do wiadcze jedynie w okresie od upywu 3 miesicy do momentu stawienia si w urzdzie waciwego pastwa, ale traci wszelkie prawa do wiadcze na mocy ustawodawstwa tego pastwa. 3) C-170/95 Spataro Trybuna zwrci uwag, e art. 69 daje pracownikowi, ktry sta si bezrobotnym, moliwo uchylenia si na okrelony okres od obowizku zawartego w ustawodawstwie Pastwa waciwego, polegajcego na pozostawianiu do dyspozycji organw zatrudnienia tego Pastwa, bez utraty prawa do zasiku w tym Pastwie w celu poszukiwania pracy w innym Pastwie czonkowskim. Wg 1 lit. c) tego artykuu, prawo do wiadcze zachowane jest przez okres najwyej 3 miesicy, liczc od chwili, gdy zainteresowany przesta pozostawa w dyspozycji sub zatrudnienia Pastwa, ktre opuci. W tym miejscu naley podkreli, e w orzeczeniu z 19.06.1980 r. Testa, Trybuna orzek, e pracownik ktry powraca do Pastwa waciwego po upywie tego okresu 3 miesicy, nie moe, zgodnie z art. 69 2 ubiega si o prawo do wiadcze przewidzianych przez ustawodawstwo tego Pastwa, chyba e okres ten (3 miesice) zostanie przeduony przez waciwe urzdy lub instytucje. Art. 69 4, o ktrego interpretacj zwrci si sd kasacyjny jest postanowieniem szczeglnym, ktre dotyczy odzyskania prawa do wiadcze przez bezrobotnego, ktry powraca do Belgii po upywie omawianego okresu 3 miesicy. Zgodnie z tym postanowieniem bezrobotny, powracajcy po upywie 3 miesicy, odzyskuje prawo do wiadcze nalenych od tego pastwa (Belgii) po co najmniej 3 miesicznym wykonywaniu pracy. W orzeczeniu z 10.05.1990 r. Di Conti (C-164/89) Trybuna oceni, e to ostatnie postanowienie nie moe by interpretowane abstrahujc od szczegowych postanowie ustawodawstwa belgijskiego (art. 123 zarzdzenia krlewskiego) zgodnie z ktrym pracownik, ktry sta si bezrobotnym zachowuje prawo do wiadcze dla bezrobotnych, jeeli przerwa w pobieraniu wiadczenia bya krtsza ni 3 lata. Trybuna orzek, e bezrobotny, ktry powraca do Belgii po upywie 3 miesicy, o ktrych mowa w art. 69 1 lit. c) rozporzdzenia odzyskuje prawo do wiadcze dla bezrobotnych z systemu belgijskiego dwutorowo: z jednej strony zachowujc prawo do wiadcze zgodnie z ustawodawstwem belgijskim i z drugiej strony odzyskujc to prawo po przepracowaniu w Belgii 3 miesicy. Cytowany art. 69 4 ogranicza si do wymagania od bezrobotnego, ktry powrci do Belgii przepracowania w tym Pastwie 3 miesicy w celu odzyskania a nie nabycia prawa do wiadcze. Skoro pracownik migrujcy traci prawo do wiadcze z tytuu ustawodawstwa Pastwa waciwego, jeeli nie powrci do tego pastwa przed upywem okresu 3 m-cy, to nie oznacza to, e pracownik ten nie mgby na nowo naby to prawo na normalnych warunkach przewidzianych przez ustawodawstwo tego Pastwa. Brak takiej moliwoci, postawiyby tego pracownika w sytuacji mniej korzystnej, ni gdyby nie skorzysta on z moliwoci przewidzianej w art. 69. Zatem art. 69 4 dotyczy nie nabycia, ale odzyskania prawa do wiadcze przez bezrobotnego, ktry powraca do Belgii po upywie okresu 3 miesicy ustalonym w 1 lit. c) tego artykuu. Ta dyspozycja nie zezwala na odmow prawa do wiadcze bezrobotnemu, ktry w dniu skadania wniosku spenia warunki wymagane przez ustawodawstwo belgijskie dla nabycia tego prawa. 4) C-215/00 Petra Rydergrd Orzeczenie to dotyczyo interpretacji wymogu czterotygodniowego okresu poprzedzajcego eksport wiadcze.
117

Pani Rydergrd matka samotnie wychowujca dziecko w Szwecji bya bezrobotna i dostawaa wiadczenie. Zoya wniosek o eksport wiadczenia do Francji na 3 miesice, ktry zosta odrzucony, gdy nie spenia jeszcze wymaganego czterotygodniowego okresu. Po 2 tygodniach bycia bezrobotn jej dziecko zachorowao i przez tydzie dostawaa wiadczenie z tytuu opieki nad chorym dzieckiem. W tym czasie instytucja szwedzka nie traktowaa jej jako bezrobotnej. Zwrcono si do Trybunau Sprawiedliwoci w sprawie interpretacji czterotygodniowego okresu poprzedzajcego eksport wiadcze czy maj to by 4 kolejne tygodnie przed dat wyjazdu (jak interpretowaa to Szwecja), czy te maj by to 4 tygodnie niekoniecznie kolejne od momentu utraty pracy do momentu wyjazdu (jak interpretowaa to Dania i wikszo pastw czonkowskich). Spytano rwnie, czy tydzie opieki nad dzieckiem powinien by zaliczony do okresu bezrobocia. Wyrok E.T.S. stwierdzi , i naley czy 4 tygodnie, nie kolejne od momentu uznania za bezrobotnego. Okres opieki nad dzieckiem naley zalicza do okresu bezrobocia. ETS, opowiedzia te si za wliczeniem do stau bezrobocia wszystkich nadzwyczajnych przypadkw, powodujcych brak gotowoci do podjcia przez bezrobotnego pracy w okresie 4 tygodni. IV. Udzielanie wiadcze i zwroty kosztw art. 70.
Artyku 70 Udzielanie wiadcze i zwroty 1. W przypadkach okrelonych w przepisach art. 69 ust. 1, wiadczenia udzielane s przez instytucj kadego z pastw, do ktrego bezrobotny udaje si w celu poszukiwania pracy. Instytucja waciwa Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwu podlegali pracownik najemny lub osoba prowadzca dziaalno na wasny rachunek w okresie ostatniego wykonywania pracy, zobowizana jest do zwrotu kosztw tych wiadcze. 2. Zwroty okrelone w ust. 1, s ustalane i dokonywane zgodnie z warunkami przewidzianymi w rozporzdzeniu okrelonym w przepisach art. 98, bd na podstawie udokumentowanych rzeczywistych wydatkw, bd w kwocie zryczatowanej. 3. Dwa lub kilka Pastw Czonkowskich lub waciwe wadze tych pastw mog przewidzie inne sposoby dokonywania zwrotw lub wypat, lub te mog zrezygnowa z dokonywania jakichkolwiek zwrotw midzy instytucjami podlegajcymi ich kompetencji.

Przepisy te w praktyce nie wywouj wtpliwoci i na ich tle nie wynikny adne niejasnoci lub spory, nie odnotowano te adnych orzecze ETS. Warto zwrci uwag, e rol wskazanych norm prawa jest zabezpieczenie aby wiadczenie z tytuu bezrobocia niejako jechao za bezrobotnym w celu znalezienia pracy. Pastwa czonkowskie s zobowizane do zwrotu tych wiadcze wedug procedury rozporzdzenia wykonawczego 574/72.1. Kwota wiadcze z tytuu bezrobocia a wypaconych bezrobotnym jest zwracana przez waciw instytucj instytucji, ktra wypacia te wiadczenia, w wysokoci wynikajcej z rozliczenia tej ostatniej instytucji. Ponadto dwa lub wicej Pastw Czonkowskie lub waciwe wadze tych pastw mog po uzyskaniu opinii Komisji Administracyjnej, uzgodni midzy sob inny sposb ustalania wysokoci kwot do zwrotu, w szczeglnoci kwot zryczatowanych lub zrezygnowa ze zwrotw midzy instytucjami.
118

V. Pracownicy przygraniczni i urzdnicy pastwowi art. 71 i 71a.

Artyku 71 Bezrobotni, ktrzy w trakcie ostatniego zatrudnienia zamieszkiwali w Pastwie Czonkowskim innym ni pastwo waciwe: 1. Bezrobotny pracownik najemny, ktry w okresie swojego ostatniego zatrudnienia zamieszkiwa na terytorium Pastwa Czonkowskiego innego ni pastwo waciwe, korzysta ze wiadcze zgodnie z nastpujcymi przepisami: a) (i) Pracownik przygraniczny bezrobotny w niepenym wymiarze lub okazjonalnie w zatrudniajcym go przedsibiorstwie, korzysta ze wiadcze zgodnie z ustawodawstwem pastwa waciwego, tak jak gdyby zamieszkiwa na terytorium tego pastwa; wiadczenia udzielane s przez instytucj waciw (ii) Pracownik przygraniczny bezrobotny w penym wymiarze, korzysta ze wiadcze zgodnie z ustawodawstwem Pastwa Czonkowskiego, w ktrym zamieszkuje, tak jak gdyby podlega temu ustawodawstwu w okresie swojego ostatniego zatrudnienia; wiadczenia te udzielane s przez instytucj miejsca zamieszkania i na jej koszt. b) (i) Pracownik najemny, niebdcy pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w niepenym wymiarze lub okazjonalnie lub bezrobotny w penym wymiarze, ktry pozostaje w dyspozycji swojego pracodawcy lub sub zatrudnienia na terytorium pastwa waciwego, korzysta ze wiadcze zgodnie z ustawodawstwem tego pastwa, tak jak gdyby zamieszkiwa na jego terytorium; wiadczenia te udzielane s przez instytucj waciw. (ii) Pracownik najemny, niebdcy pracownikiem przygranicznym, bezrobotny w penym wymiarze i ktry oddaje si do dyspozycji sub zatrudnienia na terytorium Pastwa Czonkowskiego, gdzie zamieszkuje, lub ktry powraca na to terytorium, korzysta ze wiadcze zgodnie z ustawodawstwem tego pastwa, tak jak gdyby by tam ostatnio zatrudniony; wiadczenia te udzielane s przez instytucj miejsca zamieszkania i na jej koszt. Jednake jeeli taki pracownik najemny uzyska prawo do korzystania ze wiadcze udzielanych na koszt instytucji waciwej Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwu ostatnio podlega, korzysta ze wiadcze zgodnie z przepisami art. 69. Korzystanie ze wiadcze na podstawie ustawodawstwa pastwa, w ktrym zamieszkuje zostaje zawieszone na okres, przez ktry bezrobotny moe ubiega si, zgodnie z przepisami art. 69, o wiadczenia na podstawie ustawodawstwa, ktremu ostatnio podlega. 2. Tak dugo, jak bezrobotny ma prawo do wiadcze na podstawie przepisw ust. 1 lit. a) (i) lub lit. b) (i), nie moe ubiega si o wiadczenia na podstawie ustawodawstwa Pastwa Czonkowskiego, na terytorium ktrego zamieszkuje. Artyku 71a Osoby objte specjalnym systemem dla urzdnikw suby cywilnej 1. Przepisy sekcji 1 i 2 s odpowiednio stosowane do osb objtych specjalnym systemem w razie bezrobocia dla urzdnikw suby cywilnej. 2. Przepisw sekcji 3 nie stosuje si do osb objtych specjalnym systemem w razie bezrobocia dla urzdnikw suby cywilnej. Osoba bezrobotna objta specjalnym systemem na wypadek bezrobocia dla urzdnikw suby cywilnej, bdca w penym lub niepenym zakresie bezrobotna, ktra w trakcie swojego ostatniego zatrudnienia pozostawaa na terytorium Pastwa Czonkowskiego nie bdcego pastwem waciwym, otrzymuje wiadczenia zgodnie z ustawodawstwem pastwa waciwego, tak jakby mieszkaa na terytorium tego Pastwa. wiadczenia te wypacane s przez odpowiedni instytucj, na jej koszt. (1606/98).

Przepis artykuu 71 dzieli si na dwie czci: a) dotyczc pracownikw przygranicznych, b) dot. osb mieszkajcych w jednym pastwie czonkowskim i pracujcych w innym. Ad. 71(1)(a) pracownik przygraniczny to pracownik zatrudniony na terytorium jednego pastwa czonkowskiego, a mieszkajcy na stae na terytorium innego pastwa czonkowskiego, do ktrego to powraca co najmniej jeden raz w tygodniu. Pracownik przygraniczny, bdcy czciowo lub sporadycznie zwolniony z pracy przez przedsibiorstwo, ktre go zatrudnia, ma otrzymywa wiadczenia w pastwie waciwym tak jakby mieszka na stae na terytorium tego pastwa.
119

Pracownik przygraniczny, ktry jest cakowicie bez zatrudnienia ma otrzymywa wiadczenia w pastwie, w ktrym mieszka na stae. Ad. 71(1)(b) pracownicy inni ni przygraniczni, bdcy czciowo, sporadycznie lub cakowicie bez zatrudnienia otrzymuj wiadczenia w pastwie waciwym tak jakby mieszkali na stae w tym pastwie. Pracownik inny ni pracownik przygraniczny, ktry jest cakowicie bez zatrudnienia i ktry zarejestruje si w urzdzie pracy w pastwie czonkowskim, w ktrym mieszka na stae, ma otrzymywa wiadczenia w tym pastwie. Europejski Trybuna Sprawiedliwoci wyodrbnia rne kryteria, na podstawie ktrych ustala si w ktrym pastwie dana osoba mieszka na stae: 1) czas trwania oraz cigo staego zamieszkania przed wyjazdem, 2) czas trwania oraz cel nieobecnoci, 3) rodzaj zatrudnienia, (praca sezonowa, staa), 4) stae centrum zainteresowa (rodzina). Zakada si, e pracownik, majcy stae zatrudnienie, mieszka przypuszczalnie na stae w pastwie zatrudnienia (waciwym). Jeeli pracownik przemieszcza si do innego pastwa czonkowskiego w poszukiwaniu pracy wraz z rodzin, pastwem waciwym bdzie pastwo zatrudnienia. Jeli jednak rodzina zostaje w innym pastwie, ni pastwo zatrudnienia pastwem waciwym bdzie pastwo staego zamieszkania (tam gdzie rodzina). Przepis art. 71a jest bezporednio adresowany do urzdnikw pastwowych i osb z nimi zrwnanych, ktrzy s objci specjalnym systemem bezrobocia. Na mocy tego przepisu, osoba czciowo lub cakowicie bezrobotna, ktra jest objta specjalnym systemem w razie bezrobocia zorganizowanym dla urzdnikw pastwowych, i ktra w czasie swojego ostatniego zatrudnienia zamieszkiwaa na terytorium pastwa czonkowskiego innego anieli pastwo waciwe, uzyskuje wiadczenia zgodnie z postanowieniami ustawodawstwa pastwa waciwego, tak jakby mieszkaa na terytorium tego pastwa. wiadczenia te s speniane przez waciw instytucj na jej koszt. Warto zwrci uwag na nastpujce orzeczenia ETS: 1) C-76/76 Silvana Di Paolo c. Office national de lemploi (Belgia). Decydujcym elementem przy zastosowaniu artykuu 71 jako caoci jest zamieszkiwanie przez zainteresowan osob w Pastwie Czonkowskim innym ni pastwo, ktrego ustawodawstwu podlegaa w czasie ostatniego okresu zatrudnienia. Transfer obowizku wypaty zasiku dla bezrobotnych z Pastwa Czonkowskiego bdcego miejscem ostatniego zatrudnienia do Pastwa Czonkowskiego stanowicego miejsce zamieszkania jest uzasadniony dla tej kategorii pracownikw, ktrzy zachowaj blisk wi z krajem, w ktrym osiedlili si i zwykle mieszkaj. Jednak nie byoby to uzasadnione, gdyby z uwagi na zbyt szerok interpretacj koncepcji miejsca zamieszkania doprowadzilibymy do sytuacji, kiedy wszyscy pracownicy migrujcy zatrudnieni w jednym Pastwie Czonkowskim, ktrych rodziny mieszkaj na stae w innym Pastwie Czonkowskim, zostali objci wyjtkiem zawartym w artykule 71 Rozporzdzenia nr 1408/71.
120

Z tych rozwaa wynika, e przepisy artykuu 71 (1) (b) ii naley interpretowa cile. Koncepcj Pastwa Czonkowskiego, w ktrym pracownik zamieszkuje naley ograniczy do pastwa, w ktrym pracownik, cho jest zatrudniony w innym Pastwie Czonkowskim, zwykle mieszka i gdzie koncentruj si jego najwaniejsze sprawy yciowe. Fakt, e pracownik pozostawi rodzin we wspomnianym pastwie, stanowi dowd, e zachowa tam miejsce zamieszkania, jednak nie jest sam w sobie wystarczajcy, aby obj go wyjtkiem regulowanym przez przepisy artykuu 71 (1) (b) ii. Tak wic ilekro pracownik ma stae zatrudnienie w Pastwie Czonkowskim rodzi si domniemanie, e tam zamieszkuje, nawet gdy zostawi rodzin w innym pastwie. Wzi pod uwag naley nie tylko sytuacj rodzinn pracownika, ale rwnie powd, dla ktrego si przeprowadzi oraz charakter jego pracy. Dodanie zwrotu lub ktry powraca na to terytorium w artykule 71 (1) (b) ii sugeruje jedynie, e w koncepcji miejsca zamieszkania w danym pastwie nie zawsze wyklucza si miejsca zamieszkania nie bdce zwykymi staymi miejscami zamieszkania w innym Pastwie Czonkowskim. Dla celw zastosowania artykuu 71(1) (b) ii, naley wzi pod uwag dugo i cigo zamieszkiwania, zanim dana osoba przeprowadzia si, czas trwania i cel nieobecnoci, charakter zatrudnienia podjtego w innym Pastwie Czonkowskim, a take uwarunkowane tymi okolicznociami intencje danej osoby. 2) C-1/85 Horst Miethe c. Bundesanstalt fur Arbeit Pan Miethe, obywatel Niemiec, zawsze mieszkajcy i pracujcy w Niemczech, bdc przedstawicielem handlowym niemieckiej w zachodnich Niemczech, przy granicy belgijskiej i holenderskiej), przeprowadzi si z on do Belgii, aby umoliwi swym dzieciom, uczszczajcym do belgijskiej szkoy z internatem, codzienne powroty do domu. Po roku pan Miethe, wci pracujc w Niemczech i majc moliwo przenocowania tam, zoy tam deklaracj zamieszkania. Po kilku tygodniach jego ona zrobia to samo, przy czym oboje rwnoczenie byli zarejestrowani w Belgii. Gdy pan Miethe sta si bezrobotnym, domaga si wiadcze od strony niemieckiej, ktra odrzucia jego danie, dowodzc, i nie mieszka on w Federalnej Republice Niemieckiej. W Belgii nie ubiega si on o wiadczenia dla bezrobotnych, podejmujc w Niemczech now prac. Trybuna uzna, i jeli cakowicie bezrobotny pracownik, speniajcy warunki uznania go za pracownika przygranicznego, ustanowione w art. 1 b) Rozporzdzenia 1408/71, zachowa w pastwie czonkowskim ostatniego zatrudnienia wizi osobiste i zawodowe, majc tam wiksze szanse na znalezienie pracy, musi on by uznany za pracownika innego ni pracownik przygraniczny i z tego tytuu podlega art. 71 1b) Rozporzdzenia 1408/71. O tym, czy pracownik znajduje si w takiej sytuacji, decyduje sd krajowy. 3) C-236/87 Anna Bergemann c. Bundesanstalt fur Arbeit Sprawa dotyczya obywatelki Holandii, ktra zawara zwizek maeski z obywatelem Niemiec dnia 5 czerwca 1984 roku, przeprowadzia si do Niemiec, ale nadal bya zwizana stosunkiem pracy z firm holendersk do dnia 30 czerwca 1984 roku, tj. przez 24 dni. W czasie tego okresu Pani Bergeman nie wrcia do Holandii, a po przybyciu do Niemiec zoya wniosek o wiadczenie dla bezrobotnych. Niemiecki urzd pracy odrzuci wniosek, motywujc e nie ma tu zastosowania zasada kumulacji. Przedstawiona sytuacja nie podpada pod
121

art. 71.1.a czy te 71.1.b, poniewa Pani Bergemann nigdzie nie pracowaa przez 24 dni, z czym strona nie zgodzia si podnoszc, i od momentu lubu zamieszkiwaa na terytorium Niemiec za zatrudniona bya w Holandii do koca czerwca. Analizujc akta sprawy, Europejski Trybuna Sprawiedliwoci orzek, i osobiste wizi Pani Bergemann z obywatelem niemieckim byy przez fakt zawarcia maestwa na tyle silne, i wikszym prawdopodobiestwem jest moliwo podjcia przez ni pracy w Niemczech, ni w Holandii i dlatego urzd pracy w Niemczech zobowizany jest wypaci jej wiadczenie. 4) C-102/91 Doris Knoch c. Bundesanstalt fur Arbeit 1. Pracownik nie bdcy pracownikiem przygranicznym, ktry jest cakowicie bezrobotny, a podczas ostatniego okresu zatrudnienia mieszka w innym Pastwie Czonkowskim ni pastwo waciwe, nie traci prawa do zasiku dla bezrobotnych okrelonego w Artykule 71(1)(b)(ii) Rozporzdzenia nr 1408/71, przyznawanego wedug ustawodawstwa Pastwa Czonkowskiego, w ktrym mieszka lub do ktrego wraca, z powodu wczeniejszego otrzymywania zasiku dla bezrobotnych od instytucji Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwu ostatnio podlega. 2. Zakaz pokrywania si wiadcze wynikajcy z Artykuu 12(1) Rozporzdzenia 1408/71 stosuje si w kontekcie Artykuu 71(1)(b)(ii) i Artykuu 67 Rozporzdzenia 1408/71. 3. Zasiki dla bezrobotnych s wiadczeniami tego samego typu w znaczeniu pierwszego zdania Artykuu 12(1) Rozporzdzenia 1408/71, jeeli maj na celu zastpienie wynagrodzenia utraconego na skutek bezrobocia, a wic maj na celu pokrycie kosztw utrzymania, oraz jeeli rnice midzy tymi zasikami, szczeglnie w zakresie podstawy naliczania oraz warunkw ich przyznawania, wynikaj ze strukturalnych rnic pomidzy systemami obowizujcymi w poszczeglnych krajach. 4. Waciwa instytucja Pastwa Czonkowskiego, ktrego ustawodawstwo stanowi, e nabycie i czas trwania prawa do zasiku dla bezrobotnych s uzalenione od ukoczenia okrelonych okresw ubezpieczenia, w sytuacji opisanej w Artykule 71(1)(b)(ii) i Artykule 67 Rozporzdzenia 1408/71, zgodnie z pierwszym zdaniem Artykuu 12(1), ma obowizek przy obliczaniu uprawnienia do zasiku dla bezrobotnych uwzgldnia okresy ubezpieczenia odbyte w pastwie, ktrego ustawodawstwu bezrobotny ostatnio podlega. Instytucja ta musi jednak skrci okres pobierania zasiku dla bezrobotnych o dni, za ktre zasiek zosta wypacony w wyej wymienionym Pastwie. 5. Zawiadczenie wydane na podstawie Artykuu 84(2) Rozporzdzenia 574/72 nie stanowi niepodwaalnego dowodu dla instytucji innego Pastwa Czonkowskiego waciwej do spraw bezrobocia lub sdw tego Pastwa. 6. Wypata zasikw wynikajcych z ustawodawstwa Pastwa Czonkowskiego, na ktrego terytorium bezrobotny mieszka lub do ktrego wraca, moe zosta zawieszona zgodnie z trzecim zdaniem Artykuu 71(1)(b)(ii) Rozporzdzenia 1408/71, o ile warunki wynikajce z Artykuu 69 Rozporzdzenia zostay spenione i wyej wymieniony bezrobotny otrzymuje zasiek w Pastwie Czonkowskim, ktrego ustawodawstwu podlega ostatnio. 7. W przypadku zawieszenia wypaty zasikw na podstawie ustawodawstwa Pastwa, na ktrego terytorium bezrobotny mieszka, zgodnie z trzecim zdaniem Artykuu 71(1)(b)(ii) Rozporzdzenia 1408/71, waciwa instytucja tego Pastwa Czonkowskiego musi pomniejszy wypacane przez siebie zasiki o zasiki faktycznie otrzymane przez bezrobotnego w Pastwie Czonkowskim, ktrego ustawodawstwu podlega ostatnio. Okres faktycznego otrzymywania przez bezrobotnego zasikw dla bezrobotnych w drugim z wymienionych Pastw naley odj od okresu wypaty zasiku w Pastwie zamieszkania.
122

5) C-308/94 Naruschawicus Trybuna podkreli, e art. 4 4 rozporzdzenia nr 1408/71 wyklucza ze swojego zakresu przedmiotowego systemy specjalne funkcjonariuszy lub personelu zrwnanego. Jednake z zaczonych akt wynika, e Pani Naruschawicus, jako funkcjonariusz Pastwa belgijskiego nie zostaa objta specjalnym systemem na wypadek bezrobocia przeznaczonym dla funkcjonariuszy, lecz podlegaa takiemu systemowi, ktry zgodnie z prawem belgijskim stosuje si generalnie do pracownikw najemnych. Rozporzdzenie nr 1408/71 musi by interpretowane w ten sposb, e ustawodawstwo majce zastosowanie do funkcjonariusza jednego pastwa czonkowskiego, wykonujcego swoj prac na terytorium innego pastwa, ktry w chwili rozwizania kontraktu zosta uznany z moc wsteczn przez to pierwsze pastwo za osob zatrudnion w charakterze zwykego pracownika a nie funkcjonariusza w celu umoliwienia mu uzyskania zasiku dla bezrobotnych i wiadcze z ubezpieczenia na wypadek choroby i inwalidztwa, musi by okrelone zgodnie z postanowieniami art. 13 2 lit. d) rozporzdzenia. Art. 71 1 lit. b) i) oznacza, e pracownik najemny nie bdcy pracownikiem przygranicznym, ktry stanie si cakowicie bezrobotnym i ktry mieszka na terytorium jednego Pastwa czonkowskiego, innego ni Pastwo waciwe, moe uzyska zasiek dla bezrobotnych na koszt Pastwa waciwego, jeeli zarejestruje si jako poszukujcy pracy w urzdzie tego pastwa i podda si kontroli. 6) C-131/95 Huijbrechts. Postanowienia dotyczce wiadcze na wypadek bezrobocia z rozporzdzenia nr 1408/71 w wersji zmienionej rozporzdzeniem nr 2001/83, a szczeglnie art. 71 1 lit. a) ii) rozporzdzenia, czytany w poczeniu z art. 13 tego rozporzdzenia, musz by interpretowane w ten sposb, e skoro, w Pastwie ostatniego zatrudnienia, przyznanie kolejnego wiadczenia na wypadek bezrobocia podporzdkowane jest warunkowi, e zainteresowany pobiera ju zasiek dla bezrobotnych przez okrelony okres czasu, to Pastwo to jest zobowizane uwzgldni zasiek dla bezrobotnych pobierany przez pracownika przygranicznego w Pastwie zamieszkania zgodnie z postanowieniami art. 71 a) ii), tak jakby to wiadczenie byo wypacane w tym pierwszym Pastwie. W rezultacie, postanowienia cytowanego art. 71, skoro prowadz do odstpstwa zgodnie z ktrym pracownik przygraniczny cakowicie bezrobotny, korzysta ze wiadcze dla bezrobotnych od Pastwa swojego zamieszkania tak jakby to Pastwo byo Pastwem jego ostatniego zatrudnienia, pozostawiaj istnienie zasady wg ktrej Pastwem waciwym dla pracownikw, ktrzy stali si bezrobotnymi, jest pastwo ostatniego zatrudnienia. Obowizki pastwa ostatniego zatrudnienia ulegaj praktycznie zawieszeniu na tak dugo, jak dugo bezrobotny zamieszkuje w drugim Pastwie czonkowskim, ale gdy zainteresowany, po uzyskaniu wiadcze dla bezrobotnych w Pastwie swojego zamieszkania, ustali swoje zamieszkanie na jego terytorium, pastwo to musi ponownie przyj na siebie obowizek, ktry dla niego wynika z rozporzdzenia w zakresie wiadcze na wypadek bezrobocia. 7) C-66/77 Kuyken Szczeglne postanowienia Rozporzdzenia 1408/71 dotyczce bezrobocia, zawarte w rozdziale 6, w szczeglnoci ust. 67, 69 i 71, nie maj zastosowania w przypadku bezrobotnego, ktry nigdy nie by zatrudniony i nigdy nie by traktowany jako osoba zatrudniona przez prawo krajowe dotyczce osb zatrudnionych. Artyku 71, ktry rni si od postanowie Artykuu 67 (3), pod warunkiem ukoczenia okresu ubezpieczenia lub zatrudnienia wedug przepisw prawa, na ktre powouje si wnioskodawca, umoliwia zastosowanie zasady sumowania, na podstawie ktrej, pod pewnymi
123

warunkami, bezrobotny pracownik, ktry podczas swojego ostatniego okresu zatrudnienia mieszka w innym Pastwie Czonkowskim ni pastwo waciwe, moe ubiega si o zasiek w tym Pastwie, a nie w Pastwie, w ktrym ostatnio pracowa. Artyku 71 nie ma zastosowania w przypadku bezrobotnego, ktry nie by zatrudniony ani nie prowadzi adnej dziaalnoci traktowanej jako zatrudnienie, w zwizku z czym nie uzyska uprawnie do zasiku dla bezrobotnych. Traktat ustanawiajcy EWG oraz Rozporzdzenie 1408/71 Rady dotyczce bezrobocia nie wymagaj, aby waciwa instytucja w Pastwie Czonkowskim w zwizku z przyznawaniem zasikw dla bezrobotnych byym studentom, ktrzy nigdy nie byli zatrudnieni, traktowaa studia ukoczone w innym Pastwie Czonkowskim tak, jakby zostay odbyte w placwce prowadzonej, uznawanej lub subsydiowanej przez waciwe pastwo. 8) C-40/76 Slavica Kermaschek c. Bundesanstalf fur Arbeit W orzeczeniu tym Europejski Trybuna Sprawiedliwoci okreli, i koordynacj w kwestii wiadcze z tytuu bezrobocia objci s pracownicy i osoby samodzielnie zarobkujce, bdce obywatelami pastwa czonkowskiego, z wyczeniem ich rodzin. Czonkowie rodzin maj prawo tylko do wiadcze przewidzianych przez ustawodawstwo krajowe pastwa czonkowskiego, dotyczce rodziny pracownikw bezrobotnych obywatelstwo czonkw rodziny jest bez znaczenia. wiadczenie z tytuu bezrobocia jest uprawnieniem indywidualnym, nabywanym po spenieniu przez kad z osb niezbdnych przesanek, tj. posiadania okrelonego stau pracy i odprowadzania skadek na ubezpieczenie spoeczne, dlatego te czonkowie rodziny, cho objci Rozporzdzeniem 1408/71, nie mog z niego korzysta. Orzeczenie to wyznacza czonkom rodziny ograniczon pozycj na gruncie postanowie o wsplnotowej koordynacji. Omawiajc powysze zagadnienie nie sposb pomin rozporzdzenia Rady (we) nr 859/2003 z dnia 14 maja 2003 r. rozszerzajce przepisy rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 na obywateli pastw trzecich, ktrzy nie s jeszcze objci tymi przepisami wycznie ze wzgldu na ich obywatelstwo. Cytowane rozporzdzenie wyranie stanowi i stosowanie rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 nie daje tym osobom prawa do wjazdu, pobytu lub zamieszkania w Pastwie Czonkowskim lub do korzystania z dostpu do jego rynku pracy. Dlatego na podstawie tego rozporzdzenia przepisy rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 mona stosowa ale wycznie w odniesieniu do osb ju legalnie zamieszkujcych na terytorium Pastwa Czonkowskiego. Legalne zamieszkanie jest wic warunkiem wstpnym stosowania tych przepisw, na co naley zwrci szczegln uwag. Przepisy rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71 i rozporzdzenia (EWG) nr 574/72 nie s stosowane w sytuacji, gdy sprawa dotyczy jednego pastwa Czonkowskiego, dotyczy to midzy innymi sytuacji obywatela pastwa trzeciego, zwizanego tylko z pastwem trzecim i jednym Pastwem Czonkowskim. Dla wskazanych osb zachowanie prawa do zasiku dla bezrobotnych, jak stosownie do art. 69 rozporzdzenia (EWG) nr 1408/71, uzalenione jest od zarejestrowania si w charakterze osoby poszukujcej pracy w subach zatrudnienia kadego z Pastw Czonkowskich, do ktrego osoba ta przybya. Dlatego przepisy te mog by stosowane wobec obywatela pastwa trzeciego jedynie pod warunkiem, e osoba ta ma prawo, zarejestrowa si jako osoba poszukujca pracy w subach zatrudnienia Pastwa Czonkowskiego, do ktrego przybya oraz prawo do legalnej pracy.
124

Koordynacja systemw zabezpieczenia spoecznego w czci dotyczcej bezrobocia w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy A. Zadania ustawowe. Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy okrelia organy waciwe do realizacji zada w zakresie koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego i rozwizania te zawarto w zapisach polskich zacznikw do rozporzdzenia 574/72. Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy funkcj instytucji cznikowej peni minister waciwy do spraw pracy. Minister waciwy do spraw pracy w zakresie objtym ustaw: a) realizuje zadania wynikajce z prawa swobodnego przepywu pracownikw midzy pastwami czonkowskimi Unii Europejskiej, b) jest organem odwoawczym od decyzji wydawanych przez marszaka wojewdztwa, jako organu pierwszej instancji, w sprawach dotyczcych przyznawania wiadcze z tytuu bezrobocia cudzoziemcom posiadajcym obywatelstwo pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej. Na podstawie art. 8, ust. 1, pkt 8 przywoanej ustawy samorzd wojewdztwa peni funkcj instytucji waciwej. Do jego zada naley: a) przyjmowanie i rozpatrywanie wnioskw bezrobotnych o wydanie odpowiednich zawiadcze w sprawach wiadcze z tytuu bezrobocia, b) wydawanie decyzji w sprawach wiadcze z tytuu bezrobocia. Za realizacj powyszych zada odpowiada marszaek wojewdztwa (jako organ zatrudnienia) cho przewidziano, i moe on upowani dyrektora wojewdzkiego urzdu pracy lub innych pracownikw tego urzdu, do zaatwiania w imieniu marszaka wojewdztwa min. spraw, o ktrych mowa wyej. Praktycznym wykonawc zada przewidzianych w koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego, w szczeglnoci w zakresie wypaty przyznanych wiadcze jest samorzd powiatowy powiatowy urzd pracy. Tak wic samorzd powiatowy realizuje: zadania wynikajce z koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego pastw czonkowskich Unii Europejskiej w zakresie wiadcze dla bezrobotnych oraz wspdziaa w tym obszarze z pozostaymi organami zatrudnienia, wypat wiadcze z tytuu bezrobocia, na podstawie decyzji marszakw wojewdztw, bezrobotnym posiadajcym obywatelstwo pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej, zadania w zakresie prawa swobodnego przepywu pracownikw midzy pastwami Unii Europejskiej. B. Waciwa wadza i instytucja cznikowa. Zgodnie z art. 1 lit. l rozporzdzenia 1408/7 waciwe wadze oznaczaj, w odniesieniu do kadego pastwa czonkowskiego, ministra, ministrw lub inne odpowiednie wadze, ktrym podlegaj na caym terytorium danego pastwa lub jego czci systemy zabezpieczenia spoecznego. Do zada waciwej wadzy powinno nalee, w szczeglnoci: podejmowanie dziaa legislacyjnych dotyczcych zarwno krajowego jak i wsplnotowego ustawodawstwa, zawieranie umw midzynarodowych w obszarze zabezpieczenia spoecznego i nadzr nad ich realizacj,
125

 przekazywanie wszelkich danych i informacji rnym waciwym organom a w tym Komisji Europejskiej, prowadzenie i aktualizacja zbiorw orzecze Europejskiego Trybunau Sprawiedliwoci, wsppraca z instytucjami cznikowymi i waciwymi oraz innymi instytucjami, w ktrych kompetencjach znajduj si zagadnienia koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego, wsppraca z organami wadzy sdowniczej, prowadzenie oglnego nadzoru, prowadzenie szkole dla pracownikw instytucji cznikowych i instytucji waciwych, prowadzenie centralnej bazy danych. Na podstawie art. 3 ust. 1 rozporzdzenia 574/72 instytucje cznikowe oznaczaj instytucje powoane przez waciwe wadze, upowanione do bezporedniego komunikowania si midzy sob. Do zada instytucji cznikowej powinno nalee, w szczeglnoci: koordynacja wszelkich dziaa zwizanych ze stosowaniem zasad koordynacji systemw zabezpieczenia spoecznego w tym koordynacja dziaa instytucji waciwych, przygotowywanie wytycznych w zakresie stosowania przepisw przez instytucje waciwe a w tym interpretacje przepisw UE i dokonywanie rozstrzygni przypadkw prawa krajowego na tle obligatoryjnych norm prawa UE, sprawowanie nadzoru nad dziaaniami instytucji waciwych, prowadzenie statystyki na podstawie informacji uzyskanych od instytucji waciwych, szkolenie pracownikw instytucji waciwych, wsppraca z instytucjami cznikowymi w kraju jak i w pozostaych pastwach czonkowskich. Zatrudnianie cudzoziemcw w Polsce
Art. 87. Cudzoziemiec moe wykonywa prac na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeeli posiada zezwolenie na prac wydane przez wojewod waciwego ze wzgldu na siedzib pracodawcy. Z obowizku tego s zwolnieni cudzoziemcy: 1) posiadajcy status uchodcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej; 2) posiadajcy zezwolenie na osiedlenie si w Rzeczypospolitej Polskiej; 3) posiadajcy zgod na pobyt tolerowany w Rzeczypospolitej Polskiej; 4) korzystajcy z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej; 5) czonkowie rodziny obywatela polskiego: a) bdcy obywatelami pastwa, o ktrym mowa w art. 1 ust. 3, pkt 2 lit. a i b, b) niebdcy obywatelami pastwa, o ktrym mowa w art. 1 ust. 3, pkt. 2, lit. a i b, i posiadajcy zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w zwizku z zawarciem zwizku maeskiego; 6) czonkowie rodziny cudzoziemca, o ktrym mowa w pkt 14, posiadajcy zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej udzielone w zwizku z zawarciem zwizku maeskiego; 7) zwolnieni z obowizku posiadania zezwolenia na prac na podstawie odrbnych przepisw; 8) cudzoziemcy z moliwoci zastosowania wobec nich zasady wzajemnoci z uyciem rodkw rwnowanych lub ogranicze, o ktrych mowa w Zaczniku XII, pkt 2, ust. 11 Traktatu o przystpieniu Polski do Unii Europejskiej: a) obywatele pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej; b) obywatele pastw, z ktrymi Unia Europejska zawara umowy o swobodzie przepywu osb; c) czonkowie rodziny cudzoziemca, o ktrym mowa w pkt a i b, ktry na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje prac lub prowadzi dziaalno gospodarcz, d) czonkowie rodziny cudzoziemca, o ktrym mowa w pkt a i b, ktry przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisw: 126

 Art. 88.1.

o prawie pobytu obowizujcych pastwa czonkowskie Unii Europejskiej, o prawie pobytu pracownikw i osb prowadzcych dziaalno na wasny rachunek, ktre zakoczyy dziaalno zawodow, obowizujcych pastwa czonkowskie Unii Europejskiej, dotyczcych prawa pobytu studentw, obowizujcych pastwa czonkowskie Unii Europejskiej. Zezwolenie na prac jest wymagane, jeeli cudzoziemiec: 1) wykonuje prac w podmiocie majcym siedzib na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; 2) wykonuje prac u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu realizacji usugi eksportowej; 3) wykonuje prac u pracodawcy zagranicznego i jest delegowany przez niego do podmiotu majcego siedzib na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na okres przekraczajcy 30 dni w roku w celu wykonania zadania okrelonego przez delegujcego w innym trybie ni realizacja usugi eksportowej; przepis ten nie narusza przepisw, o ktrych mowa w art. 90 ust. 2, dotyczcych trybu zatrudniania cudzoziemcw przy realizacji usug eksportowych wiadczonych przez pracodawcw zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej. Warunkiem wydania zezwolenia na prac jest wczeniejsze uzyskanie przez pracodawc przyrzeczenia i uzyskanie przez cudzoziemca odpowiedniej wizy lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zezwolenia, o ktrym mowa w przepisach o zasadach i warunkach wjazdu i pobytu obywateli pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz czonkw ich rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku gdy cudzoziemiec posiada odpowiedni wiz lub zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wojewoda wydaje decyzj w sprawie zezwolenia na prac. Wojewoda wydaje decyzj w sprawie zezwolenia na prac take na podstawie dokumentu podry lub zezwole, o ktrych mowa w przepisach o zasadach i warunkach wjazdu i pobytu obywateli pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz czonkw ich rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisw ust. 13 nie stosuje si w przypadku, gdy pracodawca powierza cudzoziemcowi wykonywanie pracy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. O zezwolenie na prac cudzoziemcw: 1) penicych funkcj w zarzdach wystpuje podmiot upowaniony do reprezentacji; 2) o ktrych mowa w ust. 1 pkt 2 wystpuje pracodawca zagraniczny; decyzj w sprawie przyrzeczenia i zezwolenia na prac wydaje wojewoda waciwy ze wzgldu na miejsce realizacji usugi eksportowej; o ktrych mowa w ust. 1 pkt 3 wystpuje pracodawca zagraniczny lub podmiot, u ktrego bdzie wykonywane zadanie okrelone przez delegujcego; decyzj w sprawie przyrzeczenia i zezwolenia na prac wydaje wojewoda waciwy ze wzgldu na siedzib podmiotu, u ktrego bdzie wykonywane zadanie. Przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca w jednostkach podlegych ministrowi waciwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ministrowi waciwemu do spraw kultury fizycznej i sportu, ministrowi waciwemu do spraw nauki, ministrowi waciwemu do spraw turystyki, ministrowi waciwemu do spraw szkolnictwa wyszego, ministrowi waciwemu do spraw zdrowia, ministrowi waciwemu do spraw owiaty i wychowania oraz Prezesowi Polskiej Akademii Nauk wydaje wojewoda, jeeli zostay spenione warunki okrelone w przepisach ustawy oraz w odrbnych przepisach. Przyrzeczenie i zezwolenie na prac wydaje pracodawcy wojewoda, uwzgldniajc sytuacj na lokalnym rynku pracy oraz kryteria, o ktrych mowa w art. 10 ust. 2 pkt 2. Wojewoda moe, w przypadkach uzasadnionych sytuacj na rynku pracy, ograniczy rodzaj pracy do czynnoci zarzdzajcych i reprezentacji podmiotu. Wojewoda moe take uwzgldni przydatno podmiotu dla rynku pracy i gospodarki. Przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca s wydawane na wniosek pracodawcy, na czas okrelony, dla okrelonego cudzoziemca i pracodawcy, na okrelone stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy. Zezwolenie jest wydawane na warunkach okrelonych w przyrzeczeniu, na okres nie duszy ni czas pobytu okrelony w odpowiedniej wizie lub nie duszy ni okres wanoci zezwolenia na zamieszkanie na 127

2.

3.

4. 5.

3)

6.

7.

8.

9. 10. 11.

12.

13. 14.

15.

16.

czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub zezwolenia, o ktrym mowa w przepisach o zasadach i warunkach wjazdu i pobytu obywateli pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz czonkw ich rodzin na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W przypadku gdy wydane zostao przyrzeczenie, zezwolenie wydaje si po uzyskaniu pisemnego potwierdzenia pracodawcy o dacie rozpoczcia wykonywania pracy przez cudzoziemca. Data rozpoczcia wykonywania przez cudzoziemca pracy nie moe by wczeniejsza ni data wydania decyzji w sprawie zezwolenia na prac. Na wniosek pracodawcy wojewoda moe przeduy przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca. Na wniosek waciwego urzdu skarbowego lub Zakadu Ubezpiecze Spoecznych wojewoda przekazuje kopie wydanych decyzji. Jeeli odrbne przepisy nie stanowi inaczej, pracodawca zatrudnia cudzoziemca lub zawiera z nim umow o wykonywanie innej pracy zarobkowej na czas udzielonego zezwolenia na prac. Jeeli odrbne przepisy uzaleniaj moliwo zajmowania okrelonego stanowiska, wykonywania zawodu lub prowadzenia innej dziaalnoci od uzyskania zgody waciwego organu, pracodawca przed wystpieniem do wojewody jest obowizany uzyska tak zgod. Przyrzeczenie lub zezwolenie na prac podlegaj uchyleniu przez wojewod, jeeli: 1) cudzoziemiec wykonuje prac nielegalnie; 2) cudzoziemiec utraci uprawnienia do wykonywania pracy; 3) ulegy zmianie okolicznoci lub dowody odnoszce si do wydanej decyzji; 4) ustaa przyczyna, dla ktrej zostao udzielone zezwolenie na prac; 5) cudzoziemiec wykonujcy za pracodawc bdcego jednostk organizacyjn czynnoci w sprawach z zakresu prawa pracy narusza to prawo; uchylenie przyrzeczenia lub zezwolenia na prac w przypadku naruszenia przepisw prawa pracy nastpuje na wniosek waciwego inspektora pracy. Uchylenie przyrzeczenia lub zezwolenia na prac zobowizuje pracodawc do niezwocznego rozwizania umowy z cudzoziemcem. W przypadku cudzoziemca delegowanego pracodawca jest obowizany do niezwocznego odwoania go z delegacji. Pracodawca skada wniosek o wydanie zezwolenia na prac cudzoziemca po dokonaniu jednorazowej wpaty w wysokoci minimalnego wynagrodzenia za prac, za kad osob, stanowicej dochd budetu pastwa. W przypadku ubiegania si o przeduenie zezwolenia na prac wpata wynosi poow minimalnego wynagrodzenia za prac. Minister waciwy do spraw pracy i wojewoda gromadz i przetwarzaj dane dotyczce cudzoziemcw, wydawania zezwole na prac, kontroli przestrzegania przepisw ustawy i toczcych si w tych sprawach postpowa, w zakresie niezbdnym do realizacji przepisw ustawy. Przepisy ust. 115 stosuje si odpowiednio do osoby fizycznej zamierzajcej powierzy cudzoziemcowi wykonywanie pracy.

Rozpatrywanie spraw cudzoziemcw ubiegajcych si o zezwolenie na zatrudnienie na terenie Polski nastpuje nie tylko na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy a take w zalenoci od sytuacji na podstawie: 1) rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19.12.2001 r., w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw (Dz.U. Nr 153, poz. 1766 ze zm.), 2) rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19.12.2001 r., w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw zatrudnionych przy realizacji usug eksportowych wiadczonych przez pracodawcw zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 153, poz. 1768 ze zm.), 3) rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19.12.2001 r., w sprawie okrelenia przypadkw, w ktrych przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca wydawane jest przez wojewod bez wzgldu na sytuacj na lokalnym rynku pracy i kryteria wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw (Dz.U. Nr 153, poz. 1767 ze zm.), 4) rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19.12.2001 r., w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemcw bez koniecznoci uzyskania zezwolenia na prac (Dz.U. Nr 153, poz. 1765 ze zm.).
128

Rozporzdzenia te na mocy art. 149 ustawy o promocji zatrudnienia (...), cho wydane na podstawie uchylonej ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, maj moc obowizujc. Istotnymi aktami prawnymi dla omawianej tematyki s te: 1) Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz.U. Nr 128, poz. 1175 ze zm.), 2) Ustawa z dnia 12 wrzenia 1990 r. o szkolnictwie wyszym. (Dz.U. Nr 65, poz. 385 ze zm.), 3) Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o wyszych szkoach zawodowych (Dz.U. Nr. 96, poz. 590 ze zm.), 4) Ustawa z dnia 31 marca 1965 r. o wyszym szkolnictwie wojskowym. Dz.U. Nr 10, poz. 40 ze zm.), 5) Ustawa z dnia 25 kwietnia 1997 r. o Polskiej Akademii Nauk. (Dz.U. Nr 75, poz. 469 ze zm.), 6) Ustawa z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo-rozwojowych (Dz.U. Nr 33, poz.388 ze zm.), 7) Ustawa z dnia 26 czerwca 1997 r. o Midzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komrkowej w Warszawie. (Dz.U. Nr.106, poz. 674 ze zm.), 8) Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (tj. Dz.U. z 2004r Nr 53, poz. 532), 9) Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 padziernika 1992 r. w sprawie zasad i warunkw zatrudniania w szkoach i placwkach publicznych nauczycieli nie bdcych obywatelami polskimi (Dz.U. Nr 85, poz. 432 ze zm.), 10) Zarzdzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 czerwca 1992 r. w sprawie okrelenia zasad zatrudniania w wyszych szkoach wojskowych osb nie bdcych obywatelami polskimi (M.P. Nr 19, poz. 140). Zatrudnianie cudzoziemcw w Polsce po dniu 1 maja 2004 r. odbywa si wg rnych zasad: 1. W stosunku do obywateli pastw czonkowskich UE oraz EOG (i ich rodzin) przez maksymalnie 7 lat mog obowizywa dwa tryby zatrudniania cudzoziemcw w Polsce: a) na zasadach przewidzianych dla obywateli polskich zamieszkujcych i podejmujcych zatrudnienie w Polsce dostp do polskiego rynku pracy maj obywatele tych pastw czonkowskich UE, ktre nie wprowadziy okresw przejciowych w stosunku do Polski (o czym szerzej poniej), na dzie dzisiejszy s to trzy pastwa: Anglia, Irlandia i Szwecja. Obywatele tych pastw mog poczwszy od 1 maja 2004 r. przyjecha do Polski i poszukiwa pracy legalnie, mog oni tez zarejestrowa si w powiatowych urzdach pracy jako np. osoby poszukujce pracy, b) w stosunku do obywateli pozostaych pastw czonkowskich wprowadzono czasowe ograniczenia w sferze wykonywania pracy na terytorium Polski. Wobec tych osb stosuje si zasad wzajemnoci z uyciem rodkw rwnowanych lub ograniczenia wynikajce z procedur, o ktrych mowa w Zaczniku XII pkt 2 ust. 11 do Traktatu o Przystpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Ograniczenia te maj charakter podmiotowy i przedmiotowy a zostay wprowadzone w rozporzdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 maja 2004 r. w sprawie zakresu ogranicze w sferze wykonywania pracy przez cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 123 poz. 1293). Powysze zostao podyktowane wprowadzeniem w stosunku do Polski 7-dmio letniego okresu przejciowego w formule 232 w dostpie do rynku pracy. Po upywie maksymalnie 7 lat, wszystkie rynki pracy na terenie Unii Europejskiej (w tym w Polsce) musz zosta otwarte. Do cyt. wyej rozporzdzenia doczono list pastw oraz list zawierajc zakres ogranicze w dostpie do polskiego rynku pracy:
129

a) lista pastw, ktrych obywatele objci s ograniczeniami w sferze wykonywania pracy przez cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej 1) Republika Austrii; 2) Krlestwo Belgii; 3) Krlestwo Danii; 4) Republika Finlandii; 5) Republika Francuska; 6) Republika Grecka; 7) Krlestwo Hiszpanii; 8) Republika Islandii; 9) Ksistwo Liechtensteinu; 10) Wielkie Ksistwo Luksemburga; 11) Krlestwo Niderlandw; 12) Republika Federalna Niemiec; 13) Krlestwo Norwegii; 14) Republika Portugalska; 15) Konfederacja Szwajcarska; 16) Republika Woska. b) zakres ogranicze w sferze wykonywania pracy przez cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, ktrym podlegaj obywatele pastw wyej wymienionych: 1. Obywatele Republiki Austrii, Krlestwa Belgii, Krlestwa Danii, Republiki Finlandii, Republiki Francuskiej, Republiki Greckiej, Krlestwa Hiszpanii, Republiki Islandii, Ksistwa Liechtensteinu, Wielkiego Ksistwa Luksemburga, Krlestwa Niderlandw, Republiki Federalnej Niemiec, Krlestwa Norwegii, Republiki Portugalskiej i Republiki Woskiej obowizani s posiada zezwolenie na prac wydane przez wojewod, jeeli celem ich pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy. Wojewoda moe wyda zezwolenie na prac na podstawie przepisw: 1) w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw lub 2) w sprawie okrelenia przypadkw, w ktrych przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca wydawane jest przez wojewod bez wzgldu na sytuacj na lokalnym rynku pracy i kryteria wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw, lub 3) w sprawie szczegowych zasad i warunkw wykonywania pracy przez cudzoziemcw w ramach usug artystycznych, z tym, e obywatelom Krlestwa Danii, Krlestwa Niderlandw, Krlestwa Norwegii i Republiki Woskiej wojewoda wydaje zezwolenie na prac, nie stosujc przepisw w zakresie: 1) oceny sytuacji na rynku pracy; 2) kryteriw wydawania przyrzecze i zezwole na prac; 3) okolicznoci wydania odmowy przyrzeczenia lub zezwolenia. 2. Obywatele Republiki Austrii oraz Republiki Federalnej Niemiec zatrudnieni przez pracodawc prowadzcego dziaalno w Pastwie Czonkowskim Unii Europejskiej i delegowani przez tego pracodawc na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w ramach wiadczenia usug w przypadkach, o ktrych mowa w art. 1 dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczcej delegowania pracownikw w ramach wiadczenia usug (Dz. Urz. WE L 18, z 21.01.1997), obowizani s posiada zezwolenie na prac wydane przez wojewod. Wojewoda moe wyda zezwolenie na prac na podstawie przepisw:
130

1) w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw lub 2) w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw zatrudnionych przy realizacji usug eksportowych wiadczonych przez pracodawcw zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej, o ile: a) obywatele Republiki Austrii wykonuj usugi w nastpujcych sektorach: usugi zwizane z ogrodnictwem (sektor objty kodem klasyfikacyjnym Polskiej Klasyfikacji Dziaalnoci, zwanej dalej PKD, 01.41), cicie, rzebienie i wykaczanie kamienia (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 26.70), rczny wyrb elementw z metalu i czci tych elementw (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 28.11), usugi budowlane, wczajc w to pokrewn dziaalno (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 45.11 45.45 oraz inna dziaalno wymieniona w zaczniku do dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczcej delegowania pracownikw w ramach wiadczenia usug), dziaalno zwizana z ochron (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 74.60), sprztanie przemysowe (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 74.70), pielgnowanie w domu (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 85.14), praca spoeczna i dziaalno wiadczona bez zakwaterowania (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 85.32), b) obywatele Republiki Federalnej Niemiec wykonuj usugi w nastpujcych sektorach: usugi budowlane i pokrewne (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 45.11 45.45 oraz pozostae usugi wymienione w zaczniku do dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczcej delegowania pracownikw w ramach wiadczenia usug), sprztanie przemysowe (sektor objty kodem klasyfikacyjnym PKD 74.70), dziaalno dekoratorw wntrz (w ramach sektora objtego kodem klasyfikacyjnym PKD 74.84 b). 3. Obywatele Konfederacji Szwajcarskiej obowizani s posiada zezwolenie na prac wydane przez wojewod, jeeli celem ich pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy. Wojewoda moe wyda zezwolenie na prac na podstawie przepisw: 1) w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw, lub 2) w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw zatrudnionych przy realizacji usug eksportowych wiadczonych przez pracodawcw zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej, lub 3) w sprawie okrelenia przypadkw, w ktrych przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca wydawane jest przez wojewod bez wzgldu na sytuacj na lokalnym rynku pracy i kryteria wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw, lub 4) w sprawie szczegowych zasad i warunkw wykonywania pracy przez cudzoziemcw w ramach usug artystycznych. Jak wynika z powyszego tylko trzy pastwa nalece do Unii Europejskiej przed dniem 1 maja 2004 r. tj. Irlandia, Wielka Brytania i Szwecja nie zastosoway wobec Polski adnych okresw przejciowych. W praktyce oznacza to, o czym pisano wczeniej prawo podejmowania pracy w tych pastwach bez jakichkolwiek ogranicze. Opisane zasady realizacji swobody dotycz Polakw jak i obywateli ww. pastw.
131

Od opisanej wyej procedury ogranicze w dostpie do rynku pracy przyjto jeden wyjtek dotyczcy wszystkie pastwa nowoprzyjte do Unii Europejskiej; ot obywatele nowych pastw czonkowskich, ktrzy bd mogli wykaza si legalnym zatrudnieniem w okrelonym pastwie czonkowskim w nieprzerwanym okresie 12 miesicy, z dniem 1 maja 2004 r. mog uzyska peen dostp do rynku pracy tego pastwa czonkowskiego bez potrzeby uzyskiwania dodatkowych zezwole. Analogiczne rozwizania obowizuj w stosunkach z innymi pastwami Europejskiego Obszaru Gospodarczego (na podstawie porozumienia w sprawie udziau nowych pastw czonkowskich w Europejskim Obszarze Gospodarczym), 2. W stosunku do obywateli pastw nie bdcych czonkami UE utrzymano dotychczasowe zasady, a zatem system przyrzecze i zezwole. Kada osoba nie posiadajca obywatelstwa polskiego chcca podj prac (zatrudnienie lub inn prac zarobkow) w Polsce musi posiada zezwolenie z nastpujcymi wyjtkami: 1) wyczenia generalne wynikajce z art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia (...) oraz rozporzdzenia Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19.12.2001 r., w sprawie wykonywania pracy przez cudzoziemcw bez koniecznoci uzyskania zezwolenia na prac (Dz.U. Nr 153, poz. 1765 ze zm.). 2) wyczenia sektorowe w: a) szkolnictwie wyszym Zatrudnienie cudzoziemca w uczelni w charakterze nauczyciela akademickiego nastpuje bez koniecznoci uzyskania pozwolenia i zgody organu zatrudnienia. Pozwolenia i zgody nie wymaga take powierzenie cudzoziemcowi innej pracy zarobkowej, w zakresie prowadzenia bada naukowych i pracy dydaktycznej. Osoba taka podlega obowizkowi ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczeniom spoecznym, a take korzysta z uprawnie na zasadach obowizujcych obywateli polskich pozostajcych w stosunku pracy. b) szkolnictwie zawodowym Zatrudnienie osoby niebdcej obywatelem polskim w uczelni zawodowej w charakterze nauczyciela akademickiego nastpuje bez koniecznoci uzyskania pozwolenia. Pozwolenia nie wymaga take powierzenie tej osobie prac badawczych uczelni zawodowej. Osoba taka podlega obowizkowi ubezpieczenia zdrowotnego oraz ubezpieczeniom spoecznym. Osoby te korzystaj z uprawnie na zasadach obowizujcych obywateli polskich pozostajcych w stosunku pracy. c) szkolnictwie wojskowym Jak w szkolnictwie wyszym i dotyczy osb nie posiadajcych obywatelstwa a chccych pracowa w wyszych szkoach wojskowych na stanowiskach nauczycieli akademickich. Umow o prac z tymi pracownikami mona zawiera na czas nieokrelony, na czas okrelony lub na czas wykonania okrelonej pracy. Osoby takie musz posiada kwalifikacje odpowiadajce wymogom, jakie w tym zakresie przepisy ustawy o wyszym szkolnictwie wojskowym przewiduj dla nauczycieli akademickich. d) Polskiej Akademii Nauk W placwkach naukowych oraz w pomocniczych placwkach Akademii na stanowiskach nauczycieli jzykw obcych a take na stanowiskach: profesora, docenta, adiunkta moe by zatrudniona osoba nie posiadajca obywatelstwa polskiego bez koniecznoci uzyskania zezwolenia.
132

e) jednostkach badawczo-rozwojowych Na stanowisku profesora lub docenta, za zgod rady naukowej, mona zatrudni na podstawie umowy o prac na czas okrelony osob niebdc obywatelem polskim, posiadajc tytu lub stopie naukowy o ile speniaj wszystkie wymagania jakie nakada ustawa o cudzoziemcach. W pozostaym zakresie stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce zatrudniania na stanowiskach nauczycieli akademickich osb niebdcych obywatelami polskimi. f) Midzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komrkowej w Warszawie. Do cudzoziemcw zatrudnionych w Instytucie na stanowiskach: profesora, badacza, asystenta, pracownika administracyjnego, technicznego i obsugi stosuje si odpowiednio przepisy dotyczce cudzoziemcw zatrudnionych w szkoach wyszych. Wskazujc na przypadki zwolnienia z obowizku uzyskiwania przyrzecze i pozwole na prac cudzoziemcw nie sposb nie wskaza przypadki w ktrych waciwy organ zatrudnienia (wojewoda) wydaje zezwolenia bez wzgldu na sytuacj na rynku pracy. Zatem cudzoziemiec, ktry zamierza podj prac, po spenieniu wszystkich warunkw formalnych bdzie mia roszczenie o wydanie zezwolenia. Przypadki o ktrych mowa zostay wymienione w rozporzdzeniu Ministra Pracy i Polityki Spoecznej z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie okrelenia przypadkw, w ktrych przyrzeczenie i zezwolenie na prac cudzoziemca wydawane jest przez wojewod bez wzgldu na sytuacj na lokalnym rynku pracy i kryteria wydawania przyrzecze i zezwole na prac cudzoziemcw. Rozporzdzenie to dotyczy cudzoziemcw: 1) bdcych obywatelami pastw czonkowskich Unii Europejskiej, ktrzy maj wykonywa prac jako personel kluczowy, w rozumieniu art. 52 Ukadu Europejskiego ustanawiajcego stowarzyszenie midzy Rzeczpospolit Polsk, z jednej strony, a Wsplnotami Europejskimi i ich Pastwami Czonkowskimi, z drugiej strony, sporzdzonego w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38, z 1995 r. Nr 63, poz. 324 i 326 oraz z 1997 r. Nr 104, poz. 662), 2) czonkw rodzin pracownikw przedstawicielstw dyplomatycznych, urzdw konsularnych, organizacji midzynarodowych lub ich przedstawicielstw wykonujcych w Polsce prac w ramach umw i porozumie midzynarodowych, 3) lekarzy i lekarzy stomatologw, absolwentw polskich uczelni medycznych odbywajcych wymagane stae na podstawie przepisw w sprawie stau podyplomowego lekarza, lekarza stomatologa, 4) upowanionych do reprezentowania przedsibiorcy zagranicznego w jego oddziale lub przedstawicielstwie znajdujcym si na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, 5) cudzoziemcw, ktrzy wykonuj prac jako prywatna suba domowa pracownikw przedstawicielstw dyplomatycznych, urzdw konsularnych, organizacji midzynarodowych lub ich przedstawicielstw, 6) trenerw sportowych i sportowcw wykonujcych prac na rzecz klubw sportowych i innych podmiotw, ktrych dziaalno statutowa obejmuje krzewienie kultury fizycznej i sportu, 7) farmaceutw bdcych absolwentami polskich szk wyszych odbywajcych roczn praktyk w aptece na podstawie przepisw o izbach aptekarskich, 8) wykonujcych prac w Polsce w ramach umw midzynarodowych w zakresie zatrudnienia, jeeli potrzeba zatrudnienia cudzoziemca jest potwierdzona przez waciwy organ zatrudnienia, w trybie wskazanym w umowie. Poniej zamieszczono kilka ciekawszych wyrokw Naczelnego Sdu Administracyjnego, wydanych do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu, ale wci zachowujcych aktualno.
133

1) 2002.11.25 wyrok NSA II SA 804/02 Pr. Pracy 2003/5/36 Wydanie zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca jest warunkowane sytuacj na lokalnym rynku pracy. T sytuacj okrela, w konkretnym przypadku, brak osb chtnych do pracy na warunkach proponowanych przez pracodawc. 2) 2002.03.28 wyrok SN I PKN 32/01 OSNP 2004/5/85 Wana jest umowa o prac zawarta z zagranicznym sportowcem zawodowym, w ktrej uzgodniono, e polski klub sportowy jako pracodawca wyrczy go w wypenieniu administracyjnych wymaga niezbdnych do wykonywania legalnego zatrudnienia w Polsce. 3) 2001.02.26 wyrok NSA V SA 2482/00 1. Nie mona powoywa si wobec osoby ubiegajcej si o przeduenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, na okolicznoci pochodzce z okresu przed przyznaniem pozwolenia po raz pierwszy. 2. Ustawa o cudzoziemcach, przewidujca okrelone skutki prawne wice si z czasem przebywania w Polsce (prawo do okrelonego tytuu legalizacyjnego po upywie pewnych terminw), jest tak skonstruowana, e daje cudzoziemcowi ekspektatyw. Ta za podlega prawnej ochronie. Ochrona ta powinna przynajmniej przejawia si w odpowiednim przeprowadzeniu postpowania wyjaniajcego. Powinno ono (z uwagi na zaangaowanie w sprawie take interesu prawnie chronionego obywateli polskich ony i crki skarcego), obejmowa sob zgromadzenie stosownego materiau i przeanalizowanie (tego w zakresie postpowania w ogle nie zrobiono) sytuacji innych czonkw rodziny obywateli polskich, z punktu widzenia ich konstytucyjnie chronionego interesu w zakresie ochrony rodziny. 3. Ustawa z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu w art. 50 mwi o zatrudnieniu i pracy zarobkowej co wskazuje na to, e chodzi tu o sformalizowany stosunek pracy. 4. Przepis art. 13 ust. 1 pkt 9 ustawy o cudzoziemcach zawiera standardow (z punktu widzenia prawa porwnawczego) wzmiank o ochronie adu i porzdku publicznego. Wypada zwrci uwag, e nie jest to synonim obejmujcy swym znaczeniem caoksztat systemu prawnego. Inaczej mwic moe by i tak, e kto naruszy porzdek prawny, a jednak nie bdzie uznany za osob zagraajc adowi i porzdkowi publicznemu. Utosamianie zagroenia dla adu i porzdku publicznego ze zamaniem jakiegokolwiek przepisu prawa jest wykadni nadajca temu pojciu charakter ekscesywny, czego orzekajcy Sd nie podziela. 4) 1998.11.10 wyrok NSA II SA 1168/98 Pracodawca zagraniczny moe ubiega si o zezwolenie na zatrudnienie cudzoziemcw na podobnych zasadach jak pracodawca krajowy. Charakter umowy, przy wykonywaniu ktrej cudzoziemiec ma by zatrudniony w Polsce, decyduje nie o moliwoci ubiegania si o przedmiotowe zezwolenie, lecz wycznie o tym, w jakim trybie wniosek tego pracodawcy bdzie mg by rozpatrywany. W przypadku umw okrelonych w 1 ust. 1 w zw. z ust. 2 rozporzdzenia z 1995 r. w sprawie trybu zatrudnienia cudzoziemcw przy realizacji usug eksportowych wiadczonych przez pracodawcw zagranicznych w Polsce (Dz.U. Nr 66, poz. 340) zastosowanie bd wic miay przepisy art. 50 ust. 1 ustawy i powyszego rozporzdzenia, a w pozostaych przypadkach, w tym take umw o dzieo okrelonych w ust. 2 1 rozporzdzenia z 1995 r., naley stosowa oprcz przepisw ustawy take przepisy rozporzdzenia z 1998 r. w sprawie szczegowych zasad i trybu wydawania zezwole i zgd na zatrudnienie lub wykonywanie innej pracy zarobkowej przez cudzoziemcw na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 53, poz. 336).
134

5) 1998.11.06 wyrok NSA II SA 205/98 Zatrudnienie cudzoziemcw na terenie Polski ma mie charakter uzupeniajcy. Wyraenie zgody na zatrudnienie cudzoziemca musi przede wszystkim uwzgldnia sytuacj na miejscowym rynku pracy. Taki pogld wynikajcy z treci uzasadnie zaskaronych decyzji uzna trzeba za prawidowy. 6) 1998.10.09 wyrok NSA II SA 1028/98 Skoro w Rejonowym Urzdzie Pracy zarejestrowani s bezrobotni sprzedawcy, to organy zatrudnienia, uwzgldniajc sytuacj na lokalnym rynku pracy, a take fakt, e skarca nie zatrudnia nawet jednego polskiego pracownika miay pene podstawy do odmowy wydania zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca w charakterze sprzedawcy. 7) 1998.04.09 wyrok NSA II SA 218/98 W myl art. 50 ust. 1 ustawy z 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziaaniu bezrobociu zezwolenie potrzebne jest nie tylko na zatrudnienie cudzoziemca, a wic nie tylko np. na zawarcie z nim umowy o prac, lecz take na powierzenie mu jakiejkolwiek pracy zarobkowej na terenie Polski.

135

136

Informacja o STOWARZYSZENIU
WANIEJSZE PROJEKTY

Stowarzyszenie na rzecz Rynku Pracy S-to-S zostao powoane w marcu 2000 roku i zarejestrowane w lipcu 200 roku. Jego czonkami-zaoycielami s osoby czynnie zwizane z realizacj polityki rynku pracy z terenu caej Polski, wysokiej klasy specjalici zarzdzania urzdami pracy, porednictwa pracy, doradztwa zawodowego i aktywizacji zawodowej. Cele Stowarzyszenia to: Dziaanie na rzecz aktywizacji zawodowej. Promowanie produktywnego zatrudnienia. Podejmowanie dziaa na rzecz agodzenie skutkw bezrobocia. Integrowanie osb zwizanych z problematyk rynku pracy, a take majcych na tym polu osobisty dorobek. Poszukiwanie form i metod wsppracy podmiotw rynku pracy i integracja ich dziaa w ramach wsplnych przedsiwzi. Tworzenie platformy wymiany dowiadcze i wspdziaania midzy podmiotami zaangaowanymi w rozwizywanie problemw osb bezrobotnych i poszukujcych pracy. Popieranie inicjatyw podejmujcych zadania rynku pracy. Cele te s realizowane m.in. poprzez: Organizowanie i udzia w spotkaniach, konferencjach i seminariach o zasigu krajowym i midzynarodowym. Organizowanie i prowadzenie szkole oraz stay krajowych i zagranicznych, sucych wymianie dowiadcze w zakresie dziaa sprzyjajcych aktywnej polityce zatrudnieniowej. Wsppraca z organizacjami o podobnych celach dziaania w kraju i za granic. Organizowanie i prowadzenie dziaalnoci szkoleniowej, doradczej i badawczej. Prowadzenie dziaalnoci informacyjnej, wydawniczej i popularyzatorskiej. Wypracowywanie stanowisk i opinii odnoszcych si do istotnych problemw rynku pracy. Udzia w przetargach, konkursach i postpowaniach na przyznanie rodkw w ramach programw promocyjnych, grantw, itd.

WANIEJSZE PROJEKTY
REALIZOWANE PRZEZ STOWARZYSZENIE 1. listopad, grudzie 2000, Na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Warszawie, wsprealizacja z Fundacj Rozwoju Polityki Spoecznej w Warszawie. Liczba uczestnikw 90 osb.
137

Doradztwo dla samorzdw powiatowych w zakresie przygotowania i realizacji przez te jednostki programw majcych na celu ograniczanie bezrobocia i rozwj przedsibiorczoci. 2. marzec, kwiecie 2000 Na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Kielcach, wsprealizacja z Fundacj Rozwoju Polityki Spoecznej w Warszawie i Centrum Doradztwa Strategicznego w Krakowie. Liczba uczestnikw 120 osb. wiadczenie usug doradczych samorzdom powiatowym w zakresie przygotowania i realizacji przez te jednostki programw majcych na celu ograniczenie bezrobocia i rozwj przedsibiorczoci 3. maj, czerwiec 2001 Na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Warszawie, wsprealizacja z Fundacj Rozwoju Polityki Spoecznej w Warszawie i Stowarzyszeniem Doradcw Zawodowych i Szkolnych RP. Liczba uczestnikw 135 osb. Opracowanie programu doradczego oraz objcie szkoleniami nauczycieli gimnazjw oraz szk zawodowych i rednich bdcych w gestii samorzdw powiatowych oraz gminnych w zakresie przygotowania modziey ostatnich klas do wyboru zawodu oraz bycia aktywnym na rynku pracy. 4. Listopad 2001 Na zlecenie Polpharma S.A., Starogard Gdaski. Liczba uczestnikw ok. 90 osb. Konsultacja ekspercka obejmujca analiz materiaw zwizanych z pakietem socjalnym przygotowanym na okoliczno restrukturyzacji zatrudnienia w zakadzie Polpharma, przeprowadzenie wykadw oraz seminarium tematycznego, dyury w punkcie konsultacyjnym. 5. Padziernik, listopad 2001 Na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Warszawie, wsprealizacja z Fundacj Rozwoju Polityki Spoecznej w Warszawie i Centrum Wspierania Biznesu Pock. Liczba uczestnikw 53 osoby. Zorganizowanie i przeprowadzenie szkole dla pracownikw samorzdw powiatowych i gminnych w zakresie metod i form aktywizowania, poradnictwa zawodowego oraz wspierania przedsibiorczoci. 6. Padziernik, listopad 2001 Na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Warszawie, wsprealizacja z Fundacj Rozwoju Polityki Spoecznej w Warszawie i Centrum Wspierania Biznesu Pock. Liczba uczestnikw 10 osb. wiadczenie usug doradczych dla samorzdw gminnych w zakresie przygotowania i realizacji przez te jednostki programu majcego na celu tworzenie gminnych centrw informacji Infocentrw, obejmujcy obszar powiatu gostyniskiego. 7. Grudzie 2001 Na zlecenie Urzdu Komitetu Integracji Europejskiej w Warszawie, wsprealizacja z Instytutem Pracy i Spraw Socjalnych w Warszawie. Liczba uczestnikw 150 osb. Zorganizowanie i przeprowadzenie oglnopolskiej konferencji na temat. Rynek pracy wobec integracji z Unia Europejsk, skierowanej do przedstawicieli wadz centralnych i samorzdowych, podmiotw rynku pracy, kadry naukowej oraz przedstawicieli urzdw pracy i podmiotw gospodarczych.
138

Celem gwnym konferencji byo okrelenie wpywu procesw integracji z Unia Europejsk w szczeglnoci barier czonkostwa wystpujcych na polskim rynku pracy i moliwoci ich uniknicia, potencjalnych konsekwencji integracji oraz sformuowanie diagnoz, ocen oraz rekomendacji dotyczcych koniecznych dziaa o charakterze interwencyjnym i rozwojowym 8. Lipiec 2003 luty 2004 Realizacja usug poradnictwa zawodowego w ramach podkomponentu B1 Programu Aktywizacji Obszarw Wiejskich w woj. zachodniopomorskim (podwykonawstwo na zlecenie Instytutu Organizacji Przedsibiorstw i Technik Informacyjnych InBit w Szczecinie). Zadania realizowane na terenie omiu gmin. 9. Padziernik 2003 Szkolenie dla przedstawicieli wadz gmin, przygotowujcych si do utworzenia Gminnych Centrw Informacji, z zakresu przygotowania do absorpcji rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego. Liczba uczestnikw 20 osb. 10. Padziernik 2003 Rozpoczcie realizacji usug doradczych w zakresie rozwoju zasobw ludzkich dla firmy IMC Polska Sp. z o.o. w ramach kontraktu bezterminowego. 11. Padziernik 2003 Na zlecenie Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Spoecznej przygotowanie makrometryki dla systemu informatycznego SYRIUSZ. 12. Listopad 2003 Szkolenie dla pracownikw powiatowych urzdw pracy w Tarnowie i Dbrowie Tarnowskiej przygotowujce do absorpcji rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego (20 osb). 13. Grudzie 2003 Szkolenie dla pracownikw urzdw pracy wojewdztwa dolnolskiego Absorpcja rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego (2 grupy po 30 osb). 14. Grudzie 2003 luty 2004 Na zlecenie MGPiPS przygotowanie materiaw informacyjno-doradczych w zakresie moliwoci wykorzystania distance learning do doskonalenia umiejtnoci pracownikw urzdw pracy. 15. Stycze 2004 Przeprowadzenie szkolenia z zakresu metodyki prowadzenia szkole przygotowujcych do absorpcji rodkw EFS dla grupy trenerw czonkw i wsppracownikw Stowarzyszenia (15 osb). 16. Luty 2004 Szkolenie dla pracownikw Dolnolskiego Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Wabrzychu Ocena wnioskw o finansowanie projektw w ramach programw wspfinansowanych z EFS (25 osb). 17. Luty 2004 Szkolenie dla pracownikw powiatowego urzdu pracy w Nowym Sczu, przygotowujce do absorpcji rodkw Europejskiego Funduszu Spoecznego (25 osb).

Standardowy program szkolenia z zakresu przygotowania do absorpcji rodkw EFS obejmuje: podstawy polityczne i prawne EFS, system wdraania EFS, wprowadzenie do mylenia projektowego, warsztaty przygotowanie i ocena projektu, warsztaty przygotowanie i ocena wniosku.

139

18. Marzec 2004 Szkolenie dla pracownikw urzdw pracy wojewdztwa lskiego w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (18 osb). 19. Marzec 2004 Szkolenie dla pracownikw powiatowych urzdw pracy Tarnowa, Dbrowy Tarnowskiej i Dbicy w zakresie przygotowania wniosku o finansowanie projektu (21 osb). 20. Marzec 2004 Szkolenie dla pracownikw urzdw pracy wojewdztwa wielkopolskiego w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (24 osoby). 21. Kwiecie 2004 Szkolenie dla kadry kierowniczej Ochotniczych Hufcw Pracy w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (54 osoby). 22. Kwiecie 2004 Szkolenie dla PFRON w zakresie dziaania Komisji Oceny Projektw (24 osoby). 23. Czerwiec 2004 Szkolenie dla przedstawicieli PKP PLK S.A w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (21 osb). 24. Czerwiec 2004 Szkolenie dla pracownikw urzdw pracy wojewdztwa zachodniopomorskiego z zakresu przepisw ustawy z dnia 20.04.2004 o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. 25. Czerwiec 2004 Szkolenie dla pracownikw powiatowych urzdw pracy Bochni i Brzeska w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (21 osb). 26. Czerwiec 2004 Szkolenie dla pracownikw powiatowych urzdw pracy Dbicy, Mielca i Jasa w zakresie przygotowywania projektw oraz wnioskw o finansowanie w ramach programw wspfinansowanych z EFS (21 osb). 27. Lipiec 2004 Szkolenie dla pracownikw Oddziaw Terenowych PFRON w zakresie dziaalnoci punktw informacyjnych dla Dziaania 1.4 SPO RZL (24 osoby). 28. Lipiec 2004 Szkolenie Komisji Oceny Projektw w ramach Priorytetu II ZPORR na zlecenie Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Rzeszowie (24 osoby). 29. Wrzesie 2004 Szkolenie dla pracownikw WUP Rzeszw z zakresu funkcjonowania punktw informacyjnych w ramach EFS (25 osb). 30. Sierpie grudzie 2004 Przygotowanie Komentarza do ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy na zlecenie Departamentu Rynku Pracy Ministerstwa Gospodarki i Pracy. 31. Grudzie 2004 Rozpoczcie realizacji projektu Praca dla dwojga w ramach Inicjatywy Wsplnotowej EQUAL jako partner lskiej Fundacji Wspierania Przedsibiorczoci.
140

PUBLIKACJA Rozwizywanie problemw bezrobocia uwarunkowania, inicjatywy lokalne. Praca zbiorowa. Warszawa 2001, s. 119 Spis treci: Problemy rynku pracy a procesy gospodarcze ujcie makroekonomiczne. Rola i znaczenie diagnozy stanu w strategii rozwoju lokalnego teoria i praktyka. Pozyskiwanie rodkw finansowych na realizacj programw z obszaru bezrobocia. Promocja gminy. Gminne centrum informacji. Powiatowe Centrum Szkoleniowo doradcze. Dom Dla Wielu w Zaborczu k.Przecawia jako miejsce do ycia i pracy dla osb pozbawionych moliwoci normalnego funkcjonowania w spoeczestwie. ViDI wirtualne doradztwo zawodowe przez Internet. MEN-TOR edukacja zawodoznawcza modziey.

141

142