verslaghzg

EXPERIMENTEEL VOORTBORDUREN OP BESTAANDE TRADITIES

Kunst, handwerk en politiek

tekst Tineke van Dun fotos Studio Kominis, Athene

De gitarist. Genspireerd op een 17e eeuws Kretenzisch borduurwerk uit het Benaki Museum in Athene, 4,5x18 cm. Genaaid en geborduurd met zijde- en katoendraad en parels. Manchet is opgenomen in The Encyclopedia of Jewellery Techniques.

De moderne onafhankelijke staat Griekenland bestaat eigenlijk pas sinds 1829, maar het land heeft een rijke cultuur en oeroude tradities, ook op textielgebied. Uit deze bronnen put Loukia Richards. Daarnaast kijkt ze ook over de grenzen: haar landgenoten deden dit vroeger al en onderhielden met hun handelsgeest het contact met andere culturen. Loukia borduurt voort op deze traditie.
Geboren in Athene in 1965, met textiel omringd opgegroeid. Op school had ze niet veel projt van de handwerklessen. Rond haar twaalfde bracht haar grootmoeder haar het borduren en breien bij. Ze werd onmiddellijk gegrepen door het borduren: als tiener borduurde ze graag kruissteekwerkstukken. Haar familie heeft historische banden met textiel. De vrouwen borduurden graag, maakten kant, breiden en naaiden. De familie van haar grootmoeder werkte in de textielhandel in Istanbul. De familie van haar stiefvader kwam naar Griekenland tijdens het Ottomaanse Rijk. Het waren wevers die na de Reconquista van 1492 Spanje verlieten op uitnodiging van de Sultan.
www.handwerkenzondergrenzen.nl

Belang van textiel in Griekenland

De oude Grieken waardeerden vooral het weven. Ze waren in staat heel jne weefsels te produceren. Tijdens de Byzantijnse periode was textiel rijk gedecoreerd en kende oosterse invloeden. Borduurwerk kwam waarschijnlijk vanuit Perzi via Griekenland naar Europa: Grieks borduurwerk weerspiegelt het geloof dat het leven hier en nu geleefd moet worden. Het laat zien dat cultuur extrovert is: invloeden van buitenaf worden opgenomen en verwerkt. Tot slot laat het zien dat mens en natuur in harmonie moeten leven: een heel actueel en ecologisch thema.
65

65-67 Laukia Richards X.indd 65

17/11/11 7:43 PM

Berlijn met een beurs, werkte vooral met druk, beeldhouwwerk, fotograe en lm. Ze ging helemaal op in het schilderen toen haar het motief van een 19e eeuwse kelim van de Peloponnesos opviel. Het motief kwam oorspronkelijk uit Anatoli, maar de rangschikking, kleuren en betekenis waren aangepast door de Griekse wevers. In 2007 kon ze met een Fullbright Foundation Artist Grant naar Washington D.C. om daar de collectie Grieks borduurwerk van het Textielmuseum te bestuderen. Dit bleek een keerpunt in haar carrire.

Inspiratie
Loukia leest veel over textieltechnieken. Ze houdt erg van Ikat uit Centraal-Azi, van geborduurde tenten van de Ottomaanse sultans, naef borduurwerk uit New England of Russisch textiel uit de 19e eeuw. De belangrijkste inspiratiebron is echter de Griekse traditie. Eigenlijk ook wel logisch: die levende traditie met patronen die teruggaan tot de 6e eeuw voor Christus, heeft veel te bieden. Ze heeft een voorliefde voor borduurwerk. Als ze aan een nieuw project begint, maakt ze een wandeling op de Acropolis van Athene net als de losofen uit de peripatische school. Daarnaast

Cycladisch kruis. Genspireerd op motieven, oud schrift en marmeren beeldjes (2500-3000 vChr) uit de permanente collectie van het Nationaal Archeologisch Museum in Athene, 90x5 cm. Genaaid en geweven van zijde- en katoendraad, koraal en halfedelstenen, vintage knoop. Opgenomen in Jewellers: The Directory.

Op het platteland wordt nog wel aan handwerk gedaan. Zelfs in Athene zijn er nu stitch-n-bitch-groepen waaraan ook jonge hoogopgeleide vrouwen deelnemen. De status van zelfgemaakt handwerk is echter laag, het wordt gezien als ouderwets en plattelands. Misschien dat de huidige crisis dit zal veranderen.

Opleiding
Loukia studeerde Visuele Communicatie aan de Hochschule der Knste in

Halssnoer met vogels tussen archasche bloemen. Genspireerd op bloem- en vogelmotieven van antieke vazen uit Thera (nu Santorini) uit de permanente collectie van het Nationaal Archeologisch Museum in Athene (circa 1800 vChr), 90x5 cm. Genaaid en geweven met zijde- en katoendraad, koraal en halfedelstenen, vintage knoop.

The Washington Diary, 2008. Borduurwerk, 48x65 cm. Leest als een stripverhaal.

66

Handwerken zonder Grenzen nr. 168

65-67 Laukia Richards X.indd 66

17/11/11 7:44 PM

verslaghzg
Band met Nederland
In 2009 werkte Loukia als artist in residence in het atelier van Ted Noten in Amsterdam mee aan het Red Light District Project onder auspicin van de stad Amsterdam. Ze noemt dit zelf het spannendste project waar ze ooit aan mee heeft gedaan. In haar werk uit die periode vallen de vrouwengezichten vol ambiguteit op. De ondergrond weefde Loukia zelf op een klein getouw met handgetwiste wol. Daarna borduurde ze de gezichten met reepjes zijde, zijdedraad en overgebleven kettingdraden. Ze perste het werk zodat het lichtjes verviltte. De gezichten zijn opgebouwd uit blokjes: ze zien er steeds anders uit, afhankelijk van hoe ver je er vanaf staat of onder welke hoek je kijkt. De kleuren zijn genspireerd op Byzantijnse iconen. De orthodoxe traditie kent veel voorbeelden van zondaars die tot inkeer komen en een vroom leven gaan leiden. Zij nemen hun lot in eigen handen. In de lente van 2012 is in Sparta (Griekenland een stitchathon gepland, waarbij u samen met Loukia Richards in groepsverband aan een borduurwerk werkt. Voor nieuwe workshops in 2012, raadpleeg www.coco-mat.com.

Lovers meeting, 2006. Borduurwerk, 10x12 cm.

leest en schetst ze veel en verkent materialen, om indrukken en gedachten op te roepen. Het materiaal leidt vaak tot het concept. Haar werk heeft altijd een boodschap, vaak een politieke, over de positie van vrouwen, de waanzin van oorlog.

Death doll. Pop verbeeldt slachtoffer van gruwelen tijdens de Griekse burgeroorlog in 1944. Borduurwerk, 10x27 cm.

Prostitute A. Weef- en borduurwerk,12x17x1,5 cm, 2009. Onbehandelde lamswol, katoen- en zijdedraden, kettingdraden. Kubistische techniek.

Loukia gebruikt bij voorkeur de spansteek. Ze probeerde de speciale borduursteek te maken die op de Dodekanesos-eilanden wordt gebruikt, waarbij laag over laag hetzelfde motief wordt geborduurd. Collega Karin Schwarz noemde het crazy stitch; onregelmatig, gaat alle kanten op en bedekt gebieden die al geborduurd zijn. Het geeft relif aan de ontwerpen en het lijkt alsof ze snel geschetst zijn met potlood of houtskool. Ze gebruikt de naald als een verfkwast en het textiel als schildersdoek. Niet technisch perfecte steken maken, maar een effect bereiken. In haar nieuwste werk combineert ze borduursteken met knopen, naaien en weven, als een beeldhouwer die vezels gebruikt in plaats van klei.
www.handwerkenzondergrenzen.nl

Textielboek Holy Bitch: bladzijde 6 en 7, prostituee a en b, 8x12x4 cm. Genspireerd op de Amsterdamse Wallen en de boekjes over heiligenlevens uit de orthodoxe kerk, waarin een voormalige zondares een visioen van Christus krijgt en daarna haar leven verandert. Geborduurd, geweven en genaaid met katoen- en zijdedraad, wol en zilver.

67

65-67 Laukia Richards X.indd 67

17/11/11 7:44 PM