588 pransi
fuorit, quam in hostium polosite cases, agere
ostliminio reversus poteris; et hoc aliter consti-
ui sine magna eaptione postameram Uberorum,
gui parontibus horeden erunt, non, poterit. Ea’
jem dicemus et de arboribus eodem tempore fur
tim caesis, Puto endem dict posse etiam de hac
actione, Quod vi aut clam, si modo quis aut pro-
hibitus fecerit, aut apparuerit, cum intelligere
debuisse, ab its, ad quos ea hereditas pertincret,
si resclissent, probibitum iri.
44, (45.] Uspianus libro XLI. (1) ad Sa-
in lege Aquilie et levissima culpa
'§ L—Quoti
vel oceidit, Ac
non e8;
45. [40.] Paviwe Tibro X. ad Sabinum.—
scientiam hic pro patientia occipimus, wt qui pro-
hibore potuit, toneatur, ai non fecerit,
jento domino servus vulnerat,
lia dominum teneri dabium
§ 1—Lege Aquilia agi potest et sanato vulne-
rato servo.
§ 2.—Si meum servum, quum liberum putares,
occideris, lego Aquilia teneberi
'§ 3.— Qaum stramonta ardentia transilirent
duo, concarrerunt, amboque ceciderant, et alter
flanima consumtus est; nihil eo nomine potest
agi, si non intelligitur, uter ab utro eversus
§ 4.-Qui, quum aliter tueri se non possent (2),
damni culpam (8) dederint, innoxii sunt; vim
enim vi defondere omnes leges omniaque iura
rmittunt, Sed si defendendi mei causa lapidem
in adversarium misero, sed non eum, ged prae-
tereuntem pereussoro, tencot lege ‘Aqullias 2
Tum enim solum, qui vim infort, forire concedi-
‘tur, et hoe, si tuendi duntaxat, ‘non etiam ulci-
soendi causa factum sit.
5.—Qui idoneum parietem sustalit, damai
inuvia domino eius tenetur.
46,47.) Unecaxus libro L, (4) ad Sadinum.
Si vulnerato servo lege Aquilia actum sit, pos
‘ea mortuo ex co vulnere agi lege Aquilie ninilo
minus potest.
47, [48.} Touaxos, libro LEXXYL. Digest
rum. ‘si priore iudicio aestimatione facta,
poste mortuo servo de oceiso ngere dominus in-
Stituerit, exceptione doli mall opposite, compelle-
tur; ut ex utroque iudicio nihil amplius conse:
quatur, quam consequi deberet, sf initio de oeci-
80 homiue egisset.
48, 49.) Pavuus libro XEXIX. ad Edictum,
Si servus ante aditam hereditatem damnum in
@ Hah
FL tajnm correcctin, Br.; poseant, Taur.
LEBRO 1x: TPULO 11
heredero 4 éste, ni hnbiendo regresedo podras
roclamar en virtad del postliminio por Io que'se
hubiore hocho cuando estabas on poder de los
‘enemigos; ¥ osto no podré constituirse de otro
modo sin ‘grande perjuicio de los descondientes
postumos, quo fueron heredoros de sus padves,
.o mismo diremos también respecto de los arbo-
Jes cortados furtivamente en el mismo tier
Opino que puede decirse lo mismo también ree.
pecto do osta accién, de lo que so hizo por fuerza
6 clandestinamente,’ ya si algwno lo hubiere he-
eho habiéndosele prohibido, ya si hubiere resui
tado quo él debié ontonder que le habria de ser
probibido, si lo hubsecon sabido, por aquellos &
‘quienes portenecta la herencia.
44, [45.] Uneraxo; Comentarios d Sabino, ti-
bro XLI.—Fn la ley Aquilia se comprende tam-
bign Ia culpa lovisima.
'§ L—Cusndo un eselavo hiere 6 mata sabién-
aolo su duefio, no hay duda de que su duetio
obliga por la Jey Aquitia;
45. [48] Pavuo; Comentarios d Sabino, tibro
X.—on este caso 1a ‘noticia, In tomamos en Inger
Ge tolerencia, para que el que pudo impeditlo
quede obligado, sino lo hubiere hecko.
§ 1.—Se pucde ejercitar Is accion do la tey
Aguilia aun hablendo sanado el esclavo horido.
‘Y'2.=Sihubleres matado miesclavo, enitndo.
lo por libre, quedards obligado por la ley Aquills.
eh SexOutdo, sltando dos por encima do una
wogruera de paja, corrieron al mismo tiempo, y
ambos cayeren, ¥ tmo fue eonsumide por las He
mas, nada puede reclamarse por tal motivo, si no
‘se entiende que el uno fué echado por el ot70.
‘Los quo no pudiéndose defender de otro
subleren contraido la culpa de un daflo, son
inresponsables; porque todas Ins leyes y todos los
doreshes pormiton repoler ls fuorsa con Is. fuer
za. Pero si por defenderme hubiere yo tirado une
pledra h mi advorsario, pero no & dite sing & un
franseunte bubiere yo horido, quodaré oblige
do por la ley Aquilia; porque se concede herit &
quel solo que emplos Ia fuerza, y esto, si ee hu-
biera hecho ten solo por causa de defenss, no
tambign por la de vongans
§ 5.—Idl que derribé una pared quo estaba fir-
mo, queda obligudo & su dueiio por 1a accién do
dafo'con injurin,
46, (47.] Uveiaxo; Comentarios 4 Sabino, ti
bro E.—Si se ejereité In accién de Ie ley Aquilis
por haber sido herido un esclavo, despues, muer-
fo de 1a misma herida, puede no obstante recle-
marso por Ia ley Aquilia.
47. [48.| Juniang; Diguto, libro ZXXAVE—
oro si hecha 18 estimacion én el primer juicy
dospués, muorto el eselavo, hubiore intenindo
duefio reclamar por haber sido matado, seré re
pélide opnesta Ia oxcopeidn de dolo malo; pers
Guo por ambos jaiclos no consiga nada mas de 10
que deberia conseguir, si al principio habiese 4°-
maandado por haber side mucrto el esclavo.
48, [40.1 Pacto; Comentarios at Edict, lire
XXXIX.—Bi antes de adida la hereneia un escle
Qeranmie culpa, Hat
@ sanspiaxsro.
staria dederit, ot hor tactus in on re da-
hareaitenie feue actione tonebitur, qua alte-
spam Gfrgriun fact hae 22s Fan.
60.) Unpsass libre IX, Disputationnan.
2 Godage lacio spon itonns fagavort vel
age sees mage enna mares pracedis:
in nea en ocean; et ideo tn stam
te fo tenet.
1.—Quod dicitur damnum iniuria, datum
‘Ajuilia persoqui, slo orit accipiendum, ub videa-
Ag™Gemaum infaria datum, quod cum damno
fUuriam attnlerit, nisi magna vi cogente fuerit
factum, ut Celsus seribit circa eum, qui incendii
frond) gratin vicinas acdos intercidit; nam hic
EGribit cessare logis Aquiliae actionem, iusto
Suim mota ductus, ne ad se ignis perveniret, vi-
Ginas aedes intoreidit, et sive porvenit ignis, si
Foante extinetus est, oxistimat, legis Aquiliae
actionem eossare.
50, [61.] Loma libro VI. Opinionum.—-ut do-
‘muni alieasin invito domino demolitt, et eo loco
Dalneas exstruxit practer naturalo ius, quod su-
cles ad dominum soll pertinet, otiam danni
jati nomine aetiont subiicitur.
Bi. (52.] Tutsamus libro LXXXVI. Digesto-
‘rum:—Ita ‘valneratus es: servus, ut €0 iota cer
fam esset moriturum, medio deiade tempore he-
res institutus est, ct postea ab alio ictus docessity
quaero, an eum niroque de occiso lege Aquilia
Agi poll? Respontit (1), oveldime dicitur vulgo
giuidem, qui mertis cansam quolibet modo prae-
bait, sed loge Aquilia is demum teneri visus ost,
qui adhibite viet quasi manu causam mortis
Pracbuissct, tracta videlicet_ interpretatione, vo
eis a caedendo et « cacde. Rursus Aquilia loge
teneri existimati sunt non solum, qui ita yuine-
ssent, ut confestim vita privarent, sed etiam
hi, quorum ox vuinere certum essot aliquem vita
excessurum. Igitur sl quia servo mortiferam vul-
‘us inflixorit, eundemque alius ex intervallo ita
pereusserit, ut maturius Interfleoretur, quam ex
Priore vulnere moriturus fuerat, statuendum est,
utrumgue eorun lege Aquilia tener.
§ 1.—Idgue est consequens auctoritati vote
rum, qui, quum a pluribus idem servus ita vul-
heratus esset, ut non appareret, cutus ietu perlis-
set, omnes lege Aquilia teneri Ludigaverunt.
§ 2.—Acstimatio autem peremti non eadem in
utriusque persona fiets nam qui prior vulueravit,
tantam praestabit, quanto in anno proximo homo
plurimi tuerlt, repetitis ex die vulneris tercen-
(0), Responat, Het
‘Toxo 1—16
LIBRO DX: FATULO UL
89
vo hublere causado algim dasio en bienes de la
herencia, y hecho libre causara daiio en los mis-
mos bienes, quedard obligado por una y otra ac-
cién, porque estas cosas son objeto del uno y del
otro hecho.
49, (50,} Userano; Dieputas, libro IX.—Si al-
gano, habiondo hecho trumo, hublere ahuyontado
abejas ajenas, 6 también las hublere matado, més
‘bien parece que did cause 4 la muerte, que uo
‘que Ins nats; ¥ por osto se obligaré por [a uectén
por el hecho.
1-—Lo quo so dieo, gue cl dafe cousado con
injuria ve persigue por Ia ley Aquilia, habra de
cntenderse de este modo, que se repute dato can:
sado ¢on Injuria ol quo con el mismo dafio hubie-
re produeldo la injuria, & no sar que uubiore sido
hecho preeisandolo una fuerza grande, como es-
‘eribe Celso del que corté las casas vecinas para
contcner tn incendio; porque eseribe que ea ests
caso dajn de toner lugar Ia accion do la ley Aqui-
Nia, pues impulsado por just. miedo cort) las ca
sas vecinas, para quo hasta él uo llogase el fueg
y ya.sea que lease el fuego, 6 que antes fuera
apagado, opina que deja do tener lugar la aceién
de la ley’ Aquilia,
50, {61.] Bt utsmo; Opiniones, tidro VI.—El
que demolié Ia casa ajena contra ia voluntad de
su duofio, y en aquel lugar constrayé bafios con-
tra el derecho natural, porque lo edifleado perte-
nece al duefio del suelo, queda también mijeto &
esta aceién por razén del daiio causado.
Bt, [58] Jorsano; Digesio, idro LXAXVI—
Un esclavo fus herido do tai modo, aue se creia
cierto que habia de morte de aquella herida, des-
guts on ol tlempo intermedia fue instituldo here:
loro, y horido posteriormente por otro, murid;
preguiito, por la ley Aquilis se podra reclamar
contra ambos por razén do Is muerte? Respondié,
que ciertamente ge dico por el vulgo, que maté el
que de algiin modo did causa para Ii muerte, pe-
To que por a ley Aquilia s¢ consideré que queda-
a obligado solamente el que, habiendo empleado
Ia fuerza, y como por su mano, hubjese dado causa
para la muerte, habiendo tomado, por supuesto,
‘Sate intorprotacion dela palabra, de caedere (ma-
tar) y de eacdes (muerte). También se juzg6 que
quedan obligades por la ley Aquilia, now6lo aque-
log que hixicron dota! modo, que inimediatamente
privaron 4 uno de Ie vida, sino también aquellos
: cuyasheridas hubiesela certeza deque alguien
jajard de vivir. Ast, pues, si algano hublere he-
cho a un esclave un& herida mortal, y en este in-
tervalo otto le hublore heridode tal iodo, que fue-
se muerto més pronto de lo que habia de morir por
a primera herlda, se ha de. doterminar, que uno
¥ otto quedan obligados por Ia ley Aquilia.
§.1.-Y esto es conforme Ia autoridad de los
antiguos, los cuales, cuando un mismo esciavo
hhubless sido herido por muchos, de suerte que no
apareciera por la herida de quién bubiese muer-
to, juzgaron que todos estaban obligados por la
ley Aquilia,
§ 2.—Mas no se hard del muerto la misma esti
macién respecto & 1a persona de uno y de ofr
porque ¢l que primero hirld, pagara tanto cuanto
més haya valido el esclavo en el afio préximo,