4havo

At or e n o n w d O n euw d f s p i a t e e ae v e

Blok 4 en W I 2 TS

Vl e s t d w e proe o n s i iz r ei d 3 g ue j 20- 08 07 0 2

Niet meenemen naar huis

BO 4 LK
1 Woorden rond het thema Opdracht 1 1 accountmanager - medewerker van een bedrijf of bank die adviseert over o.a. geldbeleggingen 2 cybervandaal - iemand die via de computer zaken vernielt 3 decoderen - ontcijferen 4 domein - geestelijk terrein 5 duaal omroepbestel - tweeledig omroepbestel (publieke n commercile omroepen) 6 duiding - achtergrondinformatie 7 imago - indruk naar buiten 8 ingeboet hebben - aan betekenis verloren hebben 9 instantie - overheidsinstelling 10 ombudsman - ambtenaar bij wie je als burger een klacht over de overheid kunt indienen 11 personaliseren - een persoonlijk karakter geven 12 populatie - verzameling, groep 13 stabiliseren - hetzelfde blijven 14 (redactie)statuut - geheel van voorschriften waaraan men zich moet houden 15 survey - geregeld onderzoek 16 technologie - toepassing van de wetenschap in de techniek 17 traceren - opsporen 18 universeel - algemeen Opdracht 2 1 animatiefilm - film die gemaakt wordt m.b.v. tekeningen, kleipoppetjes, knipwerk etc. 2 cartoontekenaar - tekenaar van spotprenten 3 radiocolumn - kort stukje dat iemand regelmatig en op een vaste tijd uitspreekt op de radio 4 perscommuniqu - officile mededeling aan de pers 5 coverstory - omslagverhaal (verhaal dat al op de omslag wordt aangekondigd) 6 digibeet - iemand die niets weet van computers 7 televisiedocumentaire - tv-film over bestaande (niet verzonnen) gebeurtenissen 8 edutainment - opvoedkundig (vormend) vermaak 9 glossy magazine - op glanzend papier gedrukt tijdschrift met veel fotos 10 horizontale programmering - het brengen van hetzelfde soort programmas op dezelfde tijd 11 infotainment - informatief amusement op radio en tv 12 journaille - persmuskieten 13 komkommertijd - (de) vakantietijd waarin er weinig nieuws is 14 nasynchroniseren - gesproken tekst in een film vertalen en inspreken 15 opinieweekblad - weekblad met artikelen waarin de schrijvers meningen naar voren brengen 16 paparazzo - opdringerige fotograaf van de sensatiepers 17 primetime - tijd dat de kijk- of luisterdichtheid het hoogst is 18 reality-tv - tv-uitzendingen met waar gebeurde, sensationele gebeurtenissen als onderwerp 19 tabloidformaat - klein, handzaam formaat 20 verschoningsrecht - recht om je informatiebron te verzwijgen 2 Lezen Vragen over de theorie

Opdracht 1 1 2 3 4 5 6

Overtuigen, activeren, beschouwen. Informeren en uiteenzetten. Ja, in een verslag kunnen meningen die (door anderen) naar voren zijn gebracht, worden opgenomen. Ja, die feiten kunnen de basis zijn voor verdere overwegingen. In een betoog plaatst de schrijver zijn eigen mening op de voorgrond, in een beschouwing zet een schrijver een aantal meningen als min of meer gelijkwaardig naast elkaar. In een activerende tekst wil de schrijver de lezer niet alleen overtuigen, hij wil die lezer ervan overtuigen dat hij iets moet doen. Feiten en meningen, tekstdoel, hoofdgedachte, samenvatten

Opdracht 4

a Alinea 1 2 3 4 5 6 7 b

2 3

Hoofdzakelijk feiten of meningen? Tekstdoel Feiten Informeren Feiten Informeren Feiten Informeren Feiten Informeren Meningen Overtuigen Meningen Overtuigen Meningen Overtuigen Vooral meningen. De feiten in de eerste alineas zijn bedoeld om de meningen kracht bij te zetten. c Subjectief. a In de alineas 1 4. b In de alineas 5 7. c Bijvoorbeeld: Bij de krant moet de scheiding tussen redactie en commercie verdwijnen. In je samenvatting moeten de volgende informatie-elementen voorkomen Adverteerders zullen steeds kritischer zijn over de berichtgeving over hun bedrijf. Daarom moet, om de krant economisch weer gezond te maken, de scheiding tussen redactie en commercie worden opgeheven. Dat kan ook voor de journalist een voordeel zijn. Controleer ook je zinsbouw en de spelling en interpunctie. Uitgangspunt, tekstdoel, onderwerp, hoofdgedachte, samenvatten

Opdracht 5 1 2 3 4 5

De tekst geeft vooral feiten, de schrijver stelt niet zijn eigen mening centraal. Het is dus een tekst met een objectief uitgangspunt. Informeren. Het verdwijnen van de grens tussen maker en gebruiker in de media. a alinea 4. b In de media vervaagt de grens tussen maker en gebruiker steeds meer; nieuw in die ontwikkeling zijn de omvang, de aanpassing van de media en de zichtbaarheid. Je samenvatting moet de volgende elementen bevatten: [1] steeds meer [2] wordt het nieuws [3] door de gebruikers zelf verzorgd [4] in veel landen [5] ook in Nederland [6] dit is niet nieuw [7] wel nieuw is: [8] de mate waarin het gebeurt [9] de aanpassing van de media hieraan [10] de zichtbaarheid [11] steeds meer mensen gaan prosumeren. Je samenvatting moet voldoen aan de eisen van zinsbouw, spelling en interpunctie. Uitgangspunt, tekstdoel, onderwerp, hoofdgedachte, samenvatten

Opdracht 6 1 2 3

Vooral feiten. Uiteenzetten. a Alinea Onderwerp Hoofdgedachte Onderzoek door Trouw naar het vertrouwen Driekwart van de burgers heeft vertrouwen in 1 in de media de informatie van de media. Opnieuw blijkt een groot vertrouwen in de Nieuwe onderzoek naar de 2 media, maar niet alles wordt meer voor zoete betrouwbaarheid koek geslikt. 3 Kritischer mediaconsument Het aantal mensen dat zich stoort aan fouten is

4 5 6 7 8 9 10 11

toegenomen. Het nieuwe onderzoek is geen exacte kopie. Vaste kijkers of lezers oordelen positiever. De mate van vertrouwen van de gemiddelde Het imago van een medium Nederlander zegt iets over het imago van het medium. Tv-programmas worden meer vertrouwd dan Vertrouwen in tv-programmas de best scorende kranten. De positie van de televisie als Tv is nog steeds de belangrijkste informatiebron informatiebron voor burgers. De media genieten meer vertrouwen dan Instellingen met het meeste vertrouwen overheid en politiek. Media moeten snel nieuwe instrumenten Verbeteren van het vertrouwen vinden. Consumenten willen meer kwaliteit, en meer Wensen goed nieuws. b Het oordeel van de consument over de media. c de consument heeft nog steeds een groot vertrouwen in de media, maar hij wenst wel verbeteringen. Je samenvatting moet de volgende elementen bevatten [1] uit vroeger en nieuw onderzoek [2] blijkt een groot vertrouwen van de consument [3] in de media. [4] De consument is wel kritischer geworden. [5] Vaste kijkers en lezers [6] oordelen positiever [7] de mate van vertrouwen van de gemiddelde Nederlander [8] zegt iets over het imago [9] Televisie geniet meer vertrouwen dan kranten. [10] Beelden zijn indringender en daarom geloofwaardiger. [11] Televisie is nog steeds de belangrijkste informatiebron. [12] De media genieten meer vertrouwen dan overheid en politiek. [13] Ook de media moeten nieuwe wegen zoeken [14] Consumenten willen meer kwaliteit [15] En meer goed nieuws. Natuurlijk moet je samenvatting voldoen aan de eisen van zinsbouw, spelling en interpunctie. Verschil tussen de beide onderzoeken Oordeel van vaste kijkers of lezers

Spreken, kijken en luisteren Vragen over de theorie

Opdracht 1 1 2 3 4

Het is te breed. Brainstormen, vaste vragen stellen, overleggen. Zij geven verbanden aan. Brainstormen en samenwerken. Vragen over de theorie

Opdracht 4 1 2 3 4 5

-Je krijgt vaak een overvloed aan informatie. -Je weet niet precies hoe betrouwbaar de informatie is. Daar vind je naslagwerken met algemene informatie van goede kwaliteit. Keuze uit: encyclopedien, woordenboeken, overzichtswerken, jaarboeken, almanakken, bibliografien. Documentatiemappen, boeken, tijdschriften, kranten, cd-roms. De betrouwbaarheid van de informatie dient altijd gecontroleerd te worden. De lezer moet de inhoud en betrouwbaarheid van de gebruikte teksten kunnen controleren.

Opdracht 5 1 en 2: Agerbeek, Marjan. 2006 Mediaconsument wordt kritischer; In: Trouw (14 januari) Blankesteijn, Herbert. 2002 Wat het daglicht niet kan verdragen; In : NRC Handelsblad (8 februari) Deuze, Mark. 2006 'Iedereen is journalist; www.denieuwereporter.nl (6 januari) Hooijdonk, Richard. 2005 Journalistiek en reclame; www.marketingtip.nl (18 juni) Opdracht 6 1 2 3 4 Documentatiemap, tijdschrift. Tijdschrift, krant. Encyclopedie, tijdschrift. BNTL, boeken.

Opdracht 9 1 2 Informeren (of uiteenzetten) en beschouwen (ook de voor- en nadelen worden behandeld). Alinea 1: Piercings en tatoeages zeker ook. Alinea 2: Piercen en koninklijke waardigheid. Alinea 3: Wat is het goede. Alinea 4: Tatoeren is wel cool. De informatie is niet goed geordend. Je kunt na alinea 1 beter eerst vertellen wat piercen en tatoeren inhouden (alinea 3 en 4) en dan pas iets vertellen over de oudheid (alinea 2). In het volgende tekstgedeelte geeft de schrijver zijn eigen mening en herhaalt hij zichzelf. Een piercing interesseert mij niet veel. Het lijkt mij niet zo erg leuk en ik zal er (nog) geen n laten plaatsen. Wat andere mensen doen moeten ze zelf weten maar als ze hun hele lichaam onder de piercings zit, vind ik dat een beetje te veel van het goede. De opbouw valt af te leiden uit het slot van alinea 1. Veel mensen zullen dus de voordelen van deze methoden om je lichaam te versieren inzien. Maar gevaren zijn er zeker ook. Overbodige zinnen: - Het zijn methoden om het menselijk lichaam te versieren (alinea 3). Dit is al gezegd in alinea 1. - Dit kan op bijna alle delen van je lichaam gebeuren (alinea 4). Zie ook alinea 1. - Ook het tekstgedeelte dat bij d is geciteerd, bevat overbodige informatie.

3 4

5 6

Opdracht 11 Inleiding 1 Inleiding 2 Inleiding 3 Spreekdoel: Overtuigen Uiteenzetten/informeren Uiteenzetten/informeren Pakkend door: begint met uitdagende openingszin (stelling). begint met een directe vraag. stelt het probleem direct aan de orde (of: noemt de aanleiding).

Opdracht 12 1 televisieprogramma 1: informeren, uiteenzetten televisieprogramma 2: informeren, uiteenzetten (ook: amuseren) televisieprogramma 3: amuseren, informeren, uiteenzetten, televisieprogramma 4: informeren, uiteenzetten televisieprogramma 5: informeren, uiteenzetten 2 3 Documentaires, actualiteitenprogrammas. Omroep, jaar, titel, net, datum. Bijvoorbeeld: VPRO (2001). Noorderlicht. Aflevering: Het embryo als medicijn (Nederland 3, 27 februari)

Opdracht 13

1/2
1 2 3 4 5 3 Deelonderwerp: Soorten kranten Functies bij de krant Bronnen Krantenteksten Rubrieken (afdelingen) in de krant Begrippen: landelijke kranten - regionale kranten ochtendbladen avondbladen - gratis kranten digitale kranten verslaggever - correspondent - bureauredacteur hoofdredacteur - specialist Persbureaus (bijvoorbeeld: het ANP) - internet nieuwsbericht - redactioneel commentaar - column achtergrondartikel - interview - recensie voorpagina - buitenlands nieuws - binnenlands nieuws bijlagen over speciale onderwerpen - advertenties

Bijvoorbeeld: Als iets tot nieuws is gebombardeerd, komt het in de krant. Journalisten kunnen tegenwoordig over zo ongeveer alles schrijven wat hun goeddunkt. Bijvoorbeeld: Ik hoop dat jullie wat van mijn uiteenzetting hebben opgestoken. De krant blijft dus, hoe je er ook tegenaan kijkt, een belangrijke bron van informatie.

Opdracht 14 1 Informeren, uiteenzetten. 2 De spreker begint met een prikkelende openingszin. Ook vertelt hij/zij een anekdote over reclame in de oudheid. 3 Verband tussen alinea 1 en 2: herhaling (of overlap). Verband tussen alinea 2 en 3: signaalwoord (Maar). Verband tussen inleiding en middenstuk: aankondigende zinnen. 4/5/6 Deelonderwerpen: - Welke media brengen reclame? - Welke soorten reclame zijn er? - Hoe word je benvloed door reclame? - Welke instantie controleert de reclame? Opmerking: 4 is geen vraag. 7 Bijvoorbeeld: reclame is dus in onze maatschappij niet weg te denken.

Opdracht 17 Kijk- en luisteropdracht: een presentatie houden Naam van het programma: Eerste druk met Midas Naam van de presentator: Midas Dekker Vraagstelling: Hebben dieren cultuur? Opbouw Is de presentatie logisch opgebouwd? Licht je antwoord toe. De presentatie is redelijk logisch opgebouwd: de presentator stelt in het begin de vraag of dieren cultuur hebben; vervolgens legt hij uit dat dieren deze - op een bepaalde manier - wel hebben. Is er sprake van een duidelijke inleiding en een herkenbaar slot? De inleiding is wat onduidelijk: de vraag of kippen wel of niet kunnen vliegen, lijkt niet relevant. Het slot is niet zo duidelijk: de presentator spreekt geen conclusie of samenvatting uit. De kijker kan uit het voorbeeld van dialect bij vogels wel zelf een conclusie trekken. Inhoud Wordt de informatie goed uitgelegd? Licht je antwoord toe Ja, hij stelt allerlei vragen waarop hij vervolgens antwoord geeft. Gebruikt de spreker goede argumenten of gebruikt hij goede voorbeelden? Licht je antwoord toe.

De presentator geeft soms argumenten, maar hij gebruikt vooral voorbeelden om iets duidelijk te maken over cultuur bij dieren. Publiekgerichtheid Is de spreker goed te verstaan? Ja, Midas Dekker praat duidelijk en niet al te snel. Brengt de presentator het onderwerp op een boeiende manier? Licht je antwoord toe. Ja, hij wisselt af: soms richt hij zich rechtstreeks tot de kijker, soms ondersteunt hij met woorden de beelden. Hoe houdt de presentator de aandacht van de kijker vast? door rechtstreeks tegen de kijker te praten door de kijker vragen te stellen door de kijker stellingen voor te leggen door humor te gebruiken door aantrekkelijke en afwisselende beelden te tonen door een persoonlijk verhaal te vertellen (bijvoorbeeld dat hij school zo vervelend vond). 5 Lezen Theorie 1 a informeren b informeren c overtuigen of beschouwen 2 In een subjectieve tekst gebruikt de schrijver (een selectie van) feiten om zijn mening kracht bij te zetten. 3 Alle informatie-elementen zijn genoemd; bedoeling en hoofdgedachte zijn juist. Toepassing 4 Alinea Uitgangspunt 1 Objectief 2 Objectief 3 Objectief 4 Subjectief 5 Subjectief 6 Subjectief 5 6 7 8 9 Proeftoets

Tekstdoel Uiteenzetten Uiteenzetten Uiteenzetten Beschouwen Overtuigen Overtuigen

Overtuigen. (De positie van) rokers Rook[k2]vrije horeca. Bijvoorbeeld: De horeca moet rookvrij, maar moet wel de tijd krijgen ook voor rokers oplossingen te creren. Bijvoorbeeld: Rokers hebben lang de belangen van niet-rokers kunnen negeren. Het evenwicht dat nu is ontstaan, geldt nog niet voor de horeca. Dat moet ook, maar de horeca moet wel de tijd krijgen ook voor rokers oplossingen te creren.

Spreken, kijken en luisteren Theorie 1 Keuze uit: Is er genoeg informatie over het onderwerp te vinden? Is het onderwerp te breed en moeten we het inperken? Wat weten we al over het onderwerp? Past het onderwerp wel bij de opdracht? 2 uitleg geven 3 geheugensteuntje 4 signaalwoorden signaalzinnen overgangszinnen herhaling van woorden of woordgroepen

Het moet het publiek meer inzicht geven in wat je vertelt/het moet verhelderend zijn.

Toepassing 6 B 7 C en D 8 Spreekdoel: informeren Pakkend gemaakt door: uitdagende openingszinnen. 9 C

AT ORE NW DN O Woordenschat, Taalverzorging, Spelling, Interpunctie 2

Woordenschat 2
Opdracht 1 1 interactief - waarbij je via de computer reacties op vragen en antwoorden krijgt 3 interliner - snelbus voor grote afstanden met weinig stopplaatsen 4 interlinie - ruimte tussen twee regels 7 monoloog - alleenspraak 9 monothesme - geloof aan n god 12 multi-inzetbaar - voor veel taken geschikt zijn 13 multinational - onderneming met vestigingen in verschillende landen 14 predestinatie - goddelijke voorbeschikking van de mensen 17 prepensioen - vervroegd pensioen 18 telemarketing - verkoop via telefoon of computer Opdracht 2 2 intercedent - medewerker van een uitzendbureau die werkt voor iemand zoekt 6 monogaam - samenlevend met n vaste partner 8 monopolie - alleenrecht 9 monothesme - geloof aan n god 10 multicultureel -samengesteld uit elementen van verschillende culturen 11 multifunctioneel - met veel verschillende functies 15 prefab - van tevoren pasklaar gemaakt (Engels: prefabricated) 16 prenataal - voorafgaand aan de geboorte 19 telepathie - (het) gedachten lezen 20 telewerken - werk voor je werkgever thuis verrichten op de computer Opdracht 3 1 airmarshall - vluchtbegeleider, vluchtbeveiliger 2 aquaplaning - het slippen van een auto (of vliegtuig) door een laagje water op het wegdek 3 callcenter - bedrijf dat voor andere bedrijven de telefoon aanneemt 4 cartridge - inktpatroon 5 cliffhanger - onderbreking op een spannend moment van een film, tv-serie enz. om de kijker nieuwsgierig te maken naar het vervolg 6 cocoonen - gezellig thuis zitten en je helemaal afsluiten van de buitenwereld 7 collectors item -verzamelaarsobject 8 cooling down - na een intensieve sportbeoefening het lichaam langzaam weer tot rust laten komen 9 deadline - uiterste datum 10 desktoppublishing (dtp) - het maken van drukwerk op de computer 11 freelancer - iemand zonder vast dienstverband 12 hot item - hoogst actueel onderwerp 13 point of no return - moment waarop terugkeer onmogelijk is en je door moet gaan 14 pokerface - effen, onbewogen gezicht 15 sabbatical year - sabbatsjaar; een jaar verlof met behoud van salaris 16 whizzkid - jongen of meisje met grote aanleg om met de computer om te gaan 17 windowdressing - het mooier voorstellen dan het werkelijk is 18 wishful thinking - wensdenken, geloven wat men graag wil dat gebeurt 19 workaholic - iemand die aan werken verslaafd is 20 yup - jonge, hoog opgeleide en een snel levenleidende baantjesjager (young urban professional) Opdracht 4 1 babyboomer - geboortegolver 2 billboard - (groot) reclamebord 3 braindrain - kennisvlucht, wegtrekken van geleerden naar rijke(re) landen 4 briefing - bijeenkomst waarop informatie wordt verstrekt 5 direct mail - het werven van klanten via postreclame 6 drop-out - uitvaller, voortijdige schoolverlater

7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21

eyeopener - openbaring finishing touch - laatste kleine handeling om iets te voltooien flyer - reclameblaadje glamour - schone schijn glossy - op glanzend papier gedrukt en met veel fotos sickbuildingsyndroom - ziekteverschijnselen die (waarschijnlijk) het gevolg zijn van een ongezonde klimaatregeling in een kantoorgebouw incrowd - ingewijden, kliek inside information - vertrouwelijke informatie missing link - ontbrekende schakel no cure, no pay - betaling door de klant alleen bij een succesvolle actie no-goarea - onveilig gebied offshore - voor de kust, in zee overkill - teveel second opinion - advies van een tweede deskundige tiebreak - beslissingsspel

Woordenschat blok 1 4

Herhaling

Opdracht 1 Woordenschat blok 1 Herhaling 1 ego - zelfbewustzijn 2 fact of live - iets dat bij het leven hoort 3 infantiliseren - verkleuteren 4 lucratief -winstgevend 5 optie -keuzemogelijkheid 6 potentieel -mogelijk 7 de publieke sector -de gezamenlijke inwoners van een land 8 talmen -treuzelen Opdracht 2 Woordenschat blok 2 Herhaling 1 adagium - gezegde 2 bevoogding - macht uitoefenen over een volk zonder inspraak te accepteren 3 imperialisme - politiek streven naar wereldmacht 4 impliceren - bovendien inhouden 5 kastenstelsel - stelsel waarbij de maatschappij is ingedeeld in streng van elkaar afgescheiden bevolkingsgroepen 6 oligarchie - regering van rijke personen 7 parochiaal - van een gemeenschap 8 pregnant - indringend 9 repressieve tolerantie - toegevendheid van de machthebbers met de bedoeling dat het verzet erdoor zal afnemen 10 stereotiep - onveranderlijk Opdracht 3 Woordenschat blok 3 Herhaling 1 afasie - verlies van spraakvermogen 2 areaal - gebied 3 boulimie - vraatzucht 4 correleren - onderlinge samenhang vertonen 5 glaucoom - oogziekte door te hoge druk in de oogbol 6 hedonist - genotzoeker 7 scala - reeks 8 terminale zorg - begeleiding bij het sterven 9 van repliek dienen - bekritiseren 10 veteranenziekte - plotselinge longaandoening Opdracht 4 Woordenschat blok 4 Herhaling 1 accountmanager - medewerker van een bedrijf of bank die adviseert over o.a. geldbeleggingen 2 column - kort stukje dat iemand regelmatig en op een vaste tijd uitspreekt op de radio 3 cybervandaal - iemand die via de computer zaken vernielt 4 edutainment - opvoedkundig (vormend) vermaak

5 6 7 8 9 10

glossy magazine - op glanzend papier gedrukt tijdschrift met veel fotos paparazzo - persmuskiet populatie - bevolking statuut - geheel van voorschriften waaraan men zich moet houden tabloidformaat - kleine, handzame grootte traceren - opsporen

Woordenschat 1

Herhaling

Opdracht 1 Herhaling Woordenschat 1 1 gifkundige = toxicoloog 2 huidarts = dermatoloog 3 wijnkenner = oenoloog 4 vogelkundige = ornitholoog 5 kenner van virussen en virusziekten = viroloog 6 vrouwenarts = gynaecoloog 7 kankerspecialist = oncoloog 8 kenner van de aandoeningen van het bewegingsapparaat = reumatoloog 9 zenuwarts = neuroloog 10 sterrenwichelaar = astroloog 11 passend = adequaat 12 oorspronkelijk = authentiek 13 apparaat dat lucht samenperst = compressor 14 merkwaardig = curieus 15 hooghartig = hautain 16 alleenrecht = monopolie 17 vooronderstelling = hypothese 18 grote ramp = catastrofe 19 bijwerken (van een foto) = retoucheren 20 veelvormig = pluriform Opdracht 2 Herkansing Woordenschat 1 1 dierkundige = zoloog 2 kenner van de problematiek van het seksuele leven van de mens = seksuoloog 3 kenner van ziekten van de nieren en urinewegen = uroloog 4 arts die gespecialiseerd is in ouderdomsverschijnselen = gerontoloog 5 wetenschapper die zich bezighoudt met de toekomst = futuroloog 6 wijnkenner = oenoloog 7 ziektekundige = patholoog 8 hartspecialist = cardioloog 9 kankerspecialist = oncoloog 10 kenner van de betrekkingen tussen dieren en planten en hun omgeving = e 11 ontsteking voorkomend = antiseptisch 12 met meetbare lichamelijk kenmerken = biometrisch 13 volksmisleiding = demagogie 14 niet ter zake doend = irrelevant 15 weer tot leven wekken = reanimeren 16 de basis betreffend = elementair 17 voltallig = pplenair 18 onbekwaam = incapabel 19 ontzaglijk groot = immens 20 op de lange baan schuiven = traineren

Taalverzorging 2
Opdracht 1 Woord(en) op de verkeerde plaats, congruentiefout, verwijzingsfout 1 zij stuurt het stuurt; haar vloot zijn vloot 2 ze willen hun goede naam behouden het wil zijn goede naam behouden 3 die --> dat 4 het hij

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

alle cola niet niet alle cola is zijn zijn is Als je de omvang van dit studieboek alleen al ziet Als je alleen al de omvang deze dit / dat / het ze levens van anderen in gevaar brengen hij levens van anderen in gevaar brengt wat dat haar zijn Een Poolse vrachtwagenchauffeur heeft de politie direct na zijn aanhouding laten pinnen De politie heeft een Poolse vrachtwagenchauffeur die moeten wel plezier in hun werk blijven houden dat moet wel plezier in zijn werk blijven houden Te weinig afwisseling in zinsbouw en zinslengte

Opdracht 2

Mijn bijbaan: fastfoodmanager bij Mc Donalds 1 Bij McDonalds moet je stressbestendig zijn. 2 Een minuut na de bestelling moet het eten klaar zijn. 3 Gelukkig kan ik heel goed tegen stress. 4 Als ik een grote rij zie staan, kan ik koel blijven, de knop omzetten. 5 Niet alle collegas kunnen dat. 6 Alleen op zaterdagen en koopavonden tref je me hier aan. 7 Soms sta ik in de keuken, andere keren werk ik achter de kassa. 8 Dat kan ik nou eenmaal goed. 9 Eigenlijk wilde ik hoofdcaissire worden. 10 Die functie bestaat sinds kort echter niet meer. 11 Ik kies nu voor managementtrainee. 12 De dingen waar ik mijn geld aan uitgeef, zijn kleding, studieboeken en een geurtje. 13 Thuis zijn we met zijn zessen. 14 Toen ik zestien werd, vonden mijn ouders mij oud genoeg om mijn steentje bij te dragen. 15 Maar ik was echt niet bij McDonalds blijven hangen, als het alleen om het geld was. 16 Na de havo wil ik communicatiemanagement gaan studeren. 17 Ik doe bij Mac Donalds alvast praktijkervaring op. 18 Ik heb moeite met stilzitten. 19 Als klanten klagen, denk ik wel eens: jullie moeten eens zien hoe hard hier gewerkt wordt! Naar: Marente de Moor In: Elsevier. Inkomens. Opdracht 3 Bijvoorbeeld: Te lange zinnen

Mijn bijbaan: verkoopster souvenirwinkel Ik heb sinds een jaar een leuk bijbaantje als verkoopster in een souvenirwinkel. Als het mooi weer is, sta ik aan de boulevard in Scheveningen bij de opblaasbeesten en de zonnebrillen. Dat is dus wel relaxed: lekker in het zonnetje aan het strand. Ik werk op zondagen van half april tot en met oktober en in de vakanties elke dag als ik voor school niet te veel moet doen. Totdat ik achter raak met huiswerk, want dan werk ik minder en dan hou ik het even bij de zondagen. De winkel heet Happy Holidays. Maar niet alle klanten zijn gelukkig, want of het nu mooi weer is of niet, sommige toeristen zijn chagrijnig, en dat krijg ik op mijn bordje. Dus word ik afgebekt als ik alleen maar vraag of ik ze ergens mee kan helpen. Dat kunnen ze zelf wel uitzoeken, zeggen ze dan, terwijl ik het echt niet kwaad bedoel. In de winter als de winkel dicht is, ga ik vakken vullen bij een supermarkt. Ik wil namelijk wel blijven verdienen, omdat ik geld nodig heb voor grote aankopen, zoals mijn mobiele telefoon. Die ik pas heb aangeschaft toen ik 195 euro had bijeengespaard. Hij is wel duur, maar het is een hele goede. Hij is heel licht en ligt lekker in de hand. Veel geld heb ik trouwens niet nodig, wel genoeg geld om zulke spullen me te kunnen betalen n mijn kleding, want ik krijg allang geen zakgeld meer van mijn ouders. Dat vind ik geen probleem omdat ik op deze manier over voldoende geld beschik. Naar: Marente de Moor In: Elsevier. Inkomens. Opdracht 4 Verkeerd aansluitende beknopte bijzin, losstaand zinsgedeelte, foutieve samentrekking 1 werd eerst een kaartje gehaald haalde(n) ik / we eerst een kaartje Opmerking: Je kunt de zin ook als volgt verbeteren. Toen ik (we) we op het station was (waren) aangekomen, werd eerst een kaartje gehaald bij de automaat. Het gebruik van de lijdende vorm in het tweede deel van de zin is echter niet fraai. 2 Waardoor de tijd omvliegt , waardoor de tijd omvliegt 3 De milieuproblematiek bekijkend Als je de milieuproblematiek bekijkt

4 5 6 7 8 9 10 11

Zonder een schot te hoeven lossen kon de politie de overvaller, die gewapend was met een speelgoedpistool, arresteren. werd een taxi genomen nam ik / namen we een taxi Wat ik een erg vervelende toestand vond , wat ik een erg vervelende toestand vond vertrok de bus met de AZ-supporters vertrokken de AZ-supporters met de bus Waar natuurlijk niets op tegen is , waar natuurlijk niets op tegen is Hoewel gunstig gelegen in het centrum en dicht bij het station Hoewel de woning gunstig gelegen is in het centrum en dicht bij het station ligt, wil onze buurman en wilde hij daarom gaan halen --> en die wilde hij daarom gaan halen / en hij wilde die daarom gaan halen - foutieve samentrekking werd in de wachtruimte een spa rood gedronken dronk ik / dronken we een spa rood

Proeftoets
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Omdat de verwachting is dat de economie sterk aantrekt , omdat de verwachting is dat de economie sterk aantrekt - losstaand zinsgedeelte en getrouwd --> en is getrouwd - foutieve samentrekking als ze de invoer van goedkope textiel blijven voortzetten als het de invoer van goedkope textiel blijft voortzetten - verwijzingsfout Vergeet u bij het verlaten van de bus al uw bezittingen niet mee te nemen. Vergeet u niet bij het verlaten van de bus ... drijven ze drijven de wolken (of: drijft ze / deze = de bewolking) - verwijzingsfout die natuurlijk niet de talen spreken die natuurlijk niet de talen spreekt wat dat - verwijzingsfout Men belt in de winkel gewoon even op om te vragen wat ze nog meer moeten meenemen. Je belt in de winkel gewoon even op om te vragen wat je nog meer moet meenemen. Daar In Groningen - verwijzingsfout wiens wier - verwijzingsfout en inmiddels in vele landen uitgegeven --> in zijn in vele landen uitgegeven - foutieve samentrekking vormen vormt - congruentiefout Luid zingend vertrok de bus met derdeklassers Luid zingend vertrokken de derdeklassers met de bus - verkeerd aansluitende beknopte bijzin zal liggen zullen liggen - congruentiefout

Spelling 2
Kennis van de theorie 1 niet juist 2 niet juist 3 juist 4 juist 5 juist 6 juist 7 juist 8 niet juist 9 niet juist 10 juist 11 juist 12 niet juist Opdracht 1 Bijvoeglijke naamwoorden

1 3 5 7 9 11 12 13 14 16 17

verwachten vergrote stalen gebraden hopelijk verbaasd verloten beruchtste verpeste gebakken erfelijke

Opdracht 2 Meervoud van zelfstandige naamwoorden; verkleinwoorden 1 cadeaus 2 cafs 3 cafeetje 4 chocolaatje 7 dramaatje 12 hobbys 13 hobbytje 14 ideen 15 industrien 16 kangoeroe 17 minaretten 19 musea 20 olin 22 playboys 23 posities 26 slimmeriken 29 VVDer 30 ztje Opdracht 3 Hoofdletters en kleine letters 1 AOW-uitkering 3 Afsluitdijk 4 Engelsman 5 Hemelvaartsdag 7 Kerstman 8 Van Langen 11 procent 12 Rembrandt 13 Voor een halve zak drop 14 s Middags 16 De Baan Opdracht 4 Apostrof en eindletter -n 1 s zomers 4 Alex 5 Mohameds 6 Onder anderen 7 s-Gravenhage Opdracht 5 1 ali.nea.in.de.ling Proeftoets 1 NB

3 5 7 10 11 13 15 17 18 20 21

sherrytje dreumesen leeuweriken Edgars Markus karbonaadje sateetje sommige de Volkskrant onverlichte Van Galen

Proeftoets Interpunctie Fijne beschuit Weet je wat je ook bijna nooit meer hoort? Fijne beschuit. Ik bedoel dat je iemand een fijne beschuit noemt. Ik vrees zelfs dat veel lezers die uitdrukking helemaal niet kennen. Dat ik 'm wel ken, (1) komt X (2) doordat ik een verleden heb als fijne beschuit. Dat wil zeggen, (of: :) (3) ik kan me nog goed herinneren dat de moeder van een vriendin verontwaardigd tegen mij riep, (4) toen ik een jaar of zeventien was: Jeetje, (5) wat ben jij toch een fijne beschuit! (6) Voor wie de uitdrukking niet kent, (7) je zegt dit tegen iemand die je een rare druif vindt. Tegen iemand met maniertjes, tegen een fijnbesnaard of overgevoelig persoon, dan wel tegen iemand met net iets te lange tenen. Althans, (8) zo ken ik de uitdrukking, maar de Grote Van Dale vermeldt als betekenis alleen schijnheilige'. Daar keek ik nogal van op. Ik kan me niet meer precies herinneren waarom die moeder van die vriendin dat indertijd tegen me zei - het is alweer even geleden - (9) maar ze zal toch verdorie niet hebben bedoeld dat ze me een schijnheilige vond? Hoe het ook zij, (10) deze uitdrukking lijkt hard op weg om kopje onder te gaan. In de digitale krantenarchieven vond ik in vijftien jaar tijd slechts twee vermeldingen. Zo konden we in 2003 in De Gelderlander lezen: Als iemand een fijne beschuit wordt genoemd, (11) is het oppassen geblazen. We hebben dan te doen met een schijnheilig type. Er lijkt nog een andere betekenis te zijn geweest. Omstreeks 1903 maakte Eduard Jacobs, (12) een van de grondleggers van het Nederlandse cabaret, een liedje getiteld Fijne beschuiten', (13) waarin volgens een voetnoot zwaar christelijke lui mee worden bedoeld. Het is jammer dat tot nu toe nooit uitvoerig is vastgelegd hoe deze uitdrukking werd of wordt gebruikt. Als exfijne beschuit (in onduidelijke hoedanigheid) zou ik dat graag rechtzetten; (14) dus van de paar lezers die deze uitdrukking nog gebruiken of kennen, (15) hoor ik graag hoe zij denken dat-ie moet worden gebruikt. Voor het echt te laat is. Ewoud Sanders, in: NRC Handelsblad

Eindopdracht
Bijvoorbeeld:
Bedrijfsfeesten 1 f 2 3

Een tekst herschrijven

Oude mensen kunnen zich soms fraaie levenwijsheden ter berden brengen: 'Als je feesten niet meer viert ken je beter gelijk in de kist gaan leggen!' Oude mensen kunnen soms fraaie levenswijsheden onder woorden brengen / uitspreken: Als je eesten niet meer viert, kan je beter meteen in je kist gaan liggen! En het is nogal wiedes dat ik het als kleinzoon helegaar met haar eens ben. Natuurlijk ben ik het als kleinzoon helemaal met haar eens. Maar het dan ook vieren in brede kring, zoals de medewerkers (met eventueel partners), relaties, familie en vrienden, kennissen en ga zo maar door.

Maar dan moet je het ook vieren in brede kring: met de medewerkers (met eventueel partners), relaties, familie en vrienden en kennissen. 4 Bij bedrijfsbezoeken valt het mij iedere keer weer op dat de directieleden altijd uit een gezond stuk medemenselijkheid zeer begaan zijn met hun medewerkers en dat ze nog het meest trots zijn op de gezamenlijke viering van (personeels)jubilea's, openingen en jaarlijkse personeelsfeesten. Bij bedrijfsbezoeken valt het mij iedere keer weer op dat de directieleden zich zeer betrokken voelen bij het welzijn van hun medewerkers. Dat blijkt zeker ook uit de gezamenlijke viering van (personeels)jubileums, openingen en jaarlijkse personeelsfeesten. 5 De koele zakelijke benadering zonder bourgondische partijen is tegenwoordig voltooid verleden tijd. De koele zakelijke benadering van het personeel zonder uitbundige feesten is voorbij. 6 Men gaat gelukkig voor people management. Gelukkig gaat men voor / streeft men naar een goed personeelsbeleid. [nieuwe alinea] 7 Waar misschien nog wel wat meer in genvesteerd zou kunnen worden is de meer individuele benadering, met name waar het gaat om het fungeren van de collega/medewerker. Waar misschien nog wel wat meer in genvesteerd zou kunnen worden, is de meer individuele benadering, met name waar het gaat om het functioneren van de collega/medewerker. 8 Schouderklopjes en enthousiasmerende functioneringsgesprekken lijken me nog vaker regel dan uitzondering. Schouderklopjes en enthousiasmerende functioneringsgesprekken lijken me nog altijd vaker wl dan niet voor te komen. 9 En ook hieraan heeft iedere mens behoefte, toch? En aan een compliment / schouderklopje heeft iedere mens behoefte, nietwaar? [nieuwe alinea] 10 Of nog een alternatief, loop eens een dag mee op een afdeling, hetzij aan de lopende band, hetzij in het verkoopproces, hetzij bij de administratie, hetzij bij de huishoudelijke dienst of het schoonmaakpersoneel. Of nog een alternatief: loop eens een dag mee op een afdeling. Ga eens aan de lopende band staan, neem eens deel aan het verkoopproces, kijk rond bij de administratie, de huishoudelijke dienst of praat eens met het schoonmaakpersoneel. 11 Ikzelf heb onlangs de reinigingsjongens geholpen, een uiterst zinvolle ervaring, gewoon hartstikke leuk om te doen. Ikzelf heb onlangs de medewerkers van de afdeling reiniging / de schoonmaakploeg geholpen, een zinvolle ervaring en gewoon (erg) leuk om te doen. 12 13 En ik denk dat hun het ook als zodanig ervaren hebben. En ik denk dat zij het ook als zodanig ervaren hebben. Ik heb er meer van opgestoken dan normaal in een maand tijd. Ik heb er meer van opgestoken dan je normaal in een maand van iets leert. [nieuwe alinea] 14 Dus: een bedrijfsfeest is een must.

Taalverzorging 2
1

Proeftoets

Omdat de verwachting is dat de economie sterk aantrekt , omdat de verwachting is dat de economie sterk aantrekt - losstaand zinsgedeelte 2 en getrouwd --> en is getrouwd - foutieve samentrekking 3 als ze de invoer van goedkope textiel blijven voortzetten als het de invoer van goedkope textiel blijft voortzetten - verwijzingsfout 4 Vergeet u bij het verlaten van de bus al uw bezittingen niet mee te nemen. Vergeet u niet bij het verlaten van de bus ... - woord op de verkeerde plaats 5 drijven ze drijven de wolken (of: drijft ze / deze = de bewolking) - verwijzingsfout 6 die natuurlijk niet de talen spreken die natuurlijk niet de talen spreekt - congruentiefout 7 wat dat - verwijzingsfout 8 Men belt in de winkel gewoon even op om te vragen wat ze nog meer moeten meenemen. Je belt in de winkel gewoon even op om te vragen wat je nog meer moet meenemen. verwijzingsfout 9 Daar In Groningen - verwijzingsfout 10 wiens wier - verwijzingsfout 11 en inmiddels in vele landen uitgegeven --> in zijn in vele landen uitgegeven - foutieve samentrekking 12 vormen vormt - congruentiefout 13 Luid zingend vertrok de bus met derdeklassers Luid zingend vertrokken de derdeklassers met de bus - verkeerd aansluitende beknopte bijzin 14 zal liggen zullen liggen - congruentiefout

Spelling 2 Proeftoets
1 3 5 7 10 11 13 15 17 18 20 21 NB sherrytje dreumesen leeuweriken Edgars Markus karbonaadje sateetje sommige de onverlichte Van

Interpunctie 2 Proeftoets
Fijne beschuit Weet je wat je ook bijna nooit meer hoort? Fijne beschuit. Ik bedoel dat je iemand een fijne beschuit noemt. Ik vrees zelfs dat veel lezers die uitdrukking helemaal niet kennen. Dat ik 'm wel ken, (1) komt X (2) doordat ik een verleden heb als fijne beschuit. Dat wil zeggen, (of :) (3) ik kan me nog goed herinneren dat de moeder van een vriendin verontwaardigd tegen mij riep, (4) toen ik een jaar of zeventien was: Jeetje, (5) wat ben jij toch een fijne beschuit! (6) Voor wie de uitdrukking niet kent, (7) je zegt dit tegen iemand die je een rare druif vindt. Tegen iemand met maniertjes, tegen een fijnbesnaard of overgevoelig persoon, dan wel tegen iemand met net iets te lange tenen. Althans, (8) zo ken ik de uitdrukking, maar de Grote Van Dale vermeldt als betekenis alleen schijnheilige'. Daar keek ik nogal van op. Ik kan me niet meer precies herinneren waarom die moeder van die vriendin dat indertijd tegen me zei - het is alweer even geleden - (9) maar ze zal toch verdorie niet hebben bedoeld dat ze me een schijnheilige vond? Hoe het ook zij, (10) deze uitdrukking lijkt hard op weg om kopje onder te gaan. In de digitale krantenarchieven vond ik in vijftien jaar tijd slechts twee vermeldingen. Zo konden we in 2003 in De Gelderlander lezen: Als iemand een fijne beschuit wordt genoemd, (11) is het oppassen geblazen. We hebben dan te doen met een schijnheilig type. Er lijkt nog een andere betekenis te zijn geweest. Omstreeks 1903 maakte Eduard Jacobs, (12) een van de grondleggers van het Nederlandse cabaret, een liedje getiteld Fijne beschuiten', (13) waarin volgens een voetnoot zwaar christelijke lui mee worden bedoeld. Het is jammer dat tot nu toe nooit uitvoerig is vastgelegd hoe deze uitdrukking werd of wordt gebruikt. Als exfijne beschuit (in onduidelijke hoedanigheid) zou ik dat graag rechtzetten; (14) dus van de paar lezers die deze

uitdrukking nog gebruiken of kennen, (15) hoor ik graag hoe zij denken dat-ie moet worden gebruikt. Voor het echt te laat is. Ewoud Sanders in: NRC Handelsblad van 18 april 2006 [rasterx]

Eindopdracht
Mogelijke uitwerking

Een tekst herschrijven

Bedrijfsfeesten Oude mensen kunnen soms fraaie levenwijsheden ter berden brengen. Zo zei mijn oma wel eens: 'Als je feesten niet meer viert ken je beter gelijk in de kist gaan leggen!' --> Oude mensen kunnen soms fraaie levenswijsheden onder woorden brengen / uitspreken. Zo zei mijn oma wel eens: Als je feesten niet meer viert, kun (kan) je beter meteen in je kist gaan liggen! En het is nogal wiedes dat ik het als kleinzoon helegaar met haar eens ben. --> Natuurlijk ben ik het als kleinzoon helemaal met haar eens. Maar het dan ook vieren in brede kring, zoals de medewerkers (met eventueel partners), relaties, familie en vrienden, kennissen en ga zo maar door. Maar dan moet je het ook vieren in brede kring: met de medewerkers (met eventueel partners), relaties, familie en vrienden en kennissen. Bij bedrijfsbezoeken valt het mij iedere keer weer op dat de directieleden altijd uit een gezond stuk medemenselijkheid zeer begaan zijn met hun medewerkers en dat ze nog het meest trots zijn op de gezamenlijke viering van (personeels)jubilea's, openingen en jaarlijkse personeelsfeesten. --> Bij bedrijfsbezoeken valt het mij iedere keer weer op dat de directieleden zich zeer betrokken voelen bij het welzijn van hun medewerkers. Dat blijkt zeker ook uit de gezamenlijke viering van (personeels)jubileums, openingen en jaarlijkse personeelsfeesten. De koele zakelijke benadering zonder bourgondische partijen is tegenwoordig voltooid verleden tijd. --> De koele zakelijke benadering van het personeel zonder uitbundige feesten is voorbij. Men gaat gelukkig voor people management. --> Gelukkig gaat men voor / streeft men naar een goed personeelsbeleid. Waar misschien nog wel wat meer in genvesteerd zou kunnen worden is de meer individuele benadering, met name waar het gaat om het fungeren van de collega/medewerker. --> Waar misschien nog wel wat meer in genvesteerd zou kunnen worden, is de meer individuele benadering, met name waar het gaat om het functioneren van de collega/medewerker. Schouderklopjes en enthousiasmerende functioneringsgesprekken lijken me nog vaker regel dan uitzondering. --> Schouderklopjes en enthousiasmerende functioneringsgesprekken lijken me nog altijd vaker wl dan niet voor te komen. En ook hieraan heeft iedere mens behoefte, toch? --> En aan een compliment / schouderklopje heeft iedere mens behoefte, nietwaar? Of nog een alternatief, loop eens een dag mee op een afdeling, hetzij aan de lopende band, hetzij in het verkoopproces, hetzij bij de administratie, hetzij bij de huishoudelijke dienst of het schoonmaakpersoneel. --> Of nog een alternatief: loop eens een dag mee op een afdeling. Ga eens aan de lopende band staan, neem eens deel aan het verkoopproces, kijk rond bij de administratie, de huishoudelijke dienst of praat eens met het schoonmaakpersoneel. Ikzelf heb onlangs de reinigingsjongens geholpen, een uiterst zinvolle ervaring, gewoon hartstikke leuk om te doen. --> Ikzelf heb onlangs de medewerkers van de afdeling reiniging / de schoonmaakploeg geholpen, een zinvolle ervaring en gewoon (erg) leuk om te doen. En ik denk dat hun het ook als zodanig ervaren hebben. --> En ik denk dat zij het ook als zodanig ervaren hebben. Ik heb er meer van opgestoken dan normaal in een maand tijd. --> Ik heb er meer van opgestoken dan je normaal in een maand van iets leert. Dus: een bedrijfsfeest is een must.