Sie sind auf Seite 1von 166

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Chng 1: M U
1.1 Mng truyn thng cng nghip l g? Ngy nay vi s pht trin mnh m ca ngnh cng nghip, i hi phi c s ci tin v p dng cng ngh mi vo trong qu trnh sn xut nhm nng cao hiu qu sn xut. Mt trong nhng gii php tt nht, l p dng quy trnh t ng ha vo sn xut. Cc dy chuyn sn xut khng th hot ng c lp m cn phi c s lin kt vi nhau to nn mt m hnh thng nht. S kt ni cc thit b cng nghip vi nhau to thnh mt h thng mng v c gi l mng cng nghip. Mng cng nghip hay mng truyn thng cng nghip l mt khi nim ch cc h thng mng truyn thng s, truyn bit ni tip, c s dng ghp ni cc thit b cng nghip. phn bit r mng cng nghip v cc h thng mng khc ta c th a ra bng so snh sau Bng 1.1: So snh mng cng nghip v cc h thng mng khc Mng cng nghip - Phm vi a a l hp - i tng l cc thit b cng nghip - Dng thng tin l s liu Cc h thng mng vin thng - Phm vi a l rng, s lng thnh vin tham gia ln - i tng l c con ngi v thit b trong con ngi l ch yu - Dng thng tin bao gm ting ni, hnh nh, vn bn - Cng ngh phong ph

- K thut truyn d liu theo ch bit ni tip - Phc tp - n gin

T ta c th kt lun mng cng nghip thc cht l mt dng c bit ca mng my tnh, c th so snh vi mng my tnh thng thng nhng im ging nhau v khc nhau nh sau: K thut truyn thng s hay truyn d liu l c trng chung ca c hai h thng mng. Trong nhiu trng hp, mng my tnh c s dng trong cng nghip c coi l mt phn trong m hnh phn cp ca mng cng nghip. Yu cu tnh nng thi gian thc, tin cy v kh nng tng thch trong mi trng cng nghip ca mng cng nghip cao hn so vi mng my tnh thng thng, mng my tnh thng i hi ch bo mt cao hn. Mng my tnh c phm vi tri rng rt khc nhau, c th ch nh nh mng LAN cho mt nhm cc my tnh hoc rt ln nh mng Internet. Mng my tnh c th s dng gin tip mng truyn thng truyn d liu cn mng cng nghip thng c tnh cht c lp, phm vi hot ng tng i hp.

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng Gio trnh: K thut thng tin cng nghip S khc nhau trong phm vi v mc ch s dng gia cc h thng mng truyn thng cng nghip vi cc h thng mng vin thng v mng my tnh dn n s khc nhau trong cc yu cu k thut cng nh kinh t. V d: Do yu cu kt ni nhiu mng my tnh khc nhau cho nhiu phm vi ng dng khc nhau nn kin trc, giao thc mng my tnh ph thng thng phc tp hn so vi kin trc giao thc mng cng nghip. i vi cc h thng truyn thng cng nghip, c bit l cp di th cc yu cu v tnh nng thi gian thc, kh nng thc hin n gin, gi thnh h lun c t ln hng u. 1.2 Phn loi v c trng cc h thng mng cng nghip sp xp phn loi v phn tch c trng ca cc h thng mng cng nghip, ta da vo m hnh phn cp cho cc cng ty, x nghip sn xut. Vi m hnh ny cc chc nng c phn thnh nhiu cp khc nhau c m t trong hnh v sau:

QL
iu hnh sn xut iu hnh Qu trnh iu khin

Chp hnh

Hnh 1.1 : M hnh phn cp chc nng cng ty sn xut cng nghip Cng cp di th cc chc nng cng mang tnh cht c bn hn v i hi yu cu cao hn v nhanh nhy, thi gian phn ng. Mt chc nng cp trn c thc hin da trn cc chc nng cp di, tuy khng i hi thi gian phn ng nhanh nh cp di, nhng ngc li lng thng tin cn trao i v x l li ln hn nhiu. C th coi y l m hnh phn cp chc nng cho c h thng t ng ha ni chung cng nh cho h thng truyn thng ni ring ca mt cng ty. Tng ng vi nm cp chc nng l bn cp ca h thng truyn thng. T cp iu khin gim st tr xung thut ng "bus" thng c dng thay th cho "mng" vi l do phn ln cc h thng mng pha di u c cu trc vt l hoc logic theo kiu bus M hnh phn cp chc nng s tin li cho vic thit k h thng v la chn thit b. Trong thc t ng dng, s phn cp chc nng c th khc mt cht so vi trnh by, ty thuc vo mc t ng ha v cu trc h thng c th. Trong nhng trng hp ng dng n gin nh iu khin trang thit b dn dng (my git, t lnh, iu ha...), s phn chia nhiu cp c th hon ton khng cn thit. Ngc li trong t ng ha mt nh my hin i nh in nguyn t, xi mng, lc du, ta c th chia nh hn na cc cp chc nng tin theo di. Bus trng, bus thit b

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Bus trng (fieldbus) l mt khi nim chung c dng trong cc ngnh cng nghip ch bin ch cc h thng bus ni tip, s dng k thut truyn tin s kt ni cc thit b thuc cp iu khin (PC, PLC) vi nhau v vi cc thit b cp chp hnh, hay cc thit b trng. Cc chc nng chnh ca cp chp hnh l o lng, truyn ng v chuyn i tn hiu trong cc trng hp cn thit. Cc thit b c kh nng ni mng l cc vo/ra phn tn (distributed I/O) cc thit b o lng (senser, tranducer, transmitter) hoc cc cp chp hnh (actuator, value) c tch hp kh nng x l truyn thng. Mt s kiu bus trng ch thch hp ni mng cc thit b cm bin v c cu chp hnh vi cc b iu khin, cng c gi l bus chp hnh/cm bin. Trong cng nghip ch to (t ng ha dy chuyn sn xut, gia cng, lp rp) hoc mt s lnh vc ng dng khc nh t ng ha ta nh, sn xut xe hi, khi nim bus thit b li c s dng ph bin. C th ni, bus thit b v bus trng c chc nng tng ng, nhng do nhng c trng ring bit ca hai ngnh cng nghip, nn mt s tnh nng cng khc nhau. Tuy nhin, s khc nhau ny ngy cng tr nn khng r rt, khi m phm vi ng dng ca c hai loi u c m rng v an cho sang nhau. Trong thc t, ngi ta cng dng chung mt khi nim l bus trng. Do nhim v ca bus trng l chuyn d liu ln cp iu khin x l v chuyn quyt nh iu khin xung cc c cu chp hnh, v vy yu cu v tnh nng thi gian thc c t ln hng u. Thi gian phn ng tiu biu nm trong phm vi t 0,1 ti vi miligiy. Trong khi , yu cu v lng thng tin trong mt bc in thng ch hn ch trong khong mt vi byte, v vy tc truyn thng thng ch cn phm vi Mbit/s hoc thp hn. Vic trao i thng tin v cc bin qu trnh ch yu mng tnh cht nh k, tun hon, bn cnh cc thng tin tham s ha hoc cnh bo c tnh cht bt thng. Cc h thng bus trng c s dng rng ri nht hin nay l PROFIBUS, ControlNet, INTERBUS, CAN, WordFIP, P-NET, Modbus v gn y phi k ti Foundation Fielfbus, DeviceNet, AS-i, EIB v Bitbus l mt vi h thng bus cm bin/chp hnh tiu biu c th nu ra y. Bus h thng, bus iu khin Cc h thng mng cng nghip c dng kt ni cc my tnh iu khin v cc my tnh trn cp iu khin gim st vi nhau c gi l bus h thng (system bus) hay bus qu trnh (process bus). Khi nim sau thng c dng trong lnh vc iu khin qu trnh. Qua bus h thng m cc my tnh iu khin c th phi hp hot ng, cung cp d liu qu trnh cho cc trm k thut v trm quan st (c th gin tip thng qua h thng qun l c s d liu trn cc trm ch) cng nh nhn mnh lnh, tham s iu khin t cc trm pha trn. Thng tin khng nhng c trao i theo chiu dc, m cn theo chiu ngang. Cc trm k thut, trm vn hnh v cc trm ch cng trao i d liu qua bus h thng. Ngoi ra cc my in bo co v lu tr d liu cng c th c kt ni qua mng ny. Ch phn bit gia cc khi nim bus trng v bus h thng khng bt buc nm s khc nhau v kiu bus c s dng, m mc ch s dng hay ni cch khc l thit b c ghp ni. Trong mt s gii php, mt kiu bus duy nht c dng cho c hai cp ny. i vi bus h thng, ty theo lnh vc ng dng m i hi v tnh nng thi gian thc c c t ra mt cch ngt ngho hay khng. Thi gian phn ng tiu biu nm Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

trong khong mt vi trm miligiy, trong khi lu lng thng tin cn trao i ln hn nhiu so vi bus trng. Tc truyn thng tiu biu ca bus h thng nm trong phm vi t vi trm Kbit/s n vi Mbit/s. Khi bus h thng ch c s dng ghp ni theo chiu ngang gia cc my tnh iu khin, ngi ta dng khi nim bus iu khin. Vai tr ca bus iu khin l phc v trao i d liu thi gian thc gia cc trm iu khin trong mt h thng c cu trc phn tn. Bus iu khin thng thng c tc truyn khng cao, nhng yu cu v tnh nng thi gian thc thng rt kht khe. Do cc yu cu v tc truyn thng v kh nng kt ni d dng nhiu loi my tnh, hu ht cc bus h thng thng dng u da trn nn Ethernet, v d Industrial Ethernet, Fieldbus Foundations High Speed Ethernet (HSE), Ethernet/IP, bn cnh phi k n PROFIBUS- FMS, ControlNet v Modbus Plus. Mng x nghip Mng x nghip thc cht l mt mng LAN bnh thng c chc nng kt ni cc my tnh vn phng thuc cp iu hnh sn xut vi cp iu khin gim st. Thng tin c a ln trn bao gm trng thi lm vic ca cc qu trnh k thut, cc gin my cng nh ca h thng iu khin t ng, cc s liu tnh ton, thng k v din bin qu trnh sn xut v cht lng sn phm. Thng tin theo chiu ngc li l cc thng s thit k, cng thc iu khin v mnh lnh iu khin. Ngoi ra thng tin cng c trao i mnh theo chiu ngang gia cc my tnh thuc cp iu hnh sn xut, v d h tr kiu lm vic theo nhm, cng tc trong d n, s dng chung cc ti nguyn ni mng (my in, my ch...). Khc vi cc h thng bus cp di, mng x nghip khng yu cu nghim ngt v tnh nng thi gian thc. Vic trao i d liu khng din ra nh k, nhng c khi vi s lng ln n hng Mbyte. Hai loi mng c dng ph bin cho mc ch ny l Ethernet v Token-Ring. Trn c s giao thc chun nh TCP/IP v IPX/SPX. Mng cng ty Mng cng ty nm trn cng trong m hnh phn cp h thng truyn thng ca mt cng ty sn xut cng nghip. c trng ca mng cng ty gn vi mng vin thng hoc mt mng my tnh din rng nhiu hn trn cc phng din phm vi v hnh thc dch v, phng php truyn thng v cc hnh thc dch v, phng php truyn thng v cc yu cu v k thut. Chc nng ca mng cng ty l kt ni cc my tnh ca cc vn phng ca cc x nghip, cung cp cc dch v trao i thng tin ni b v vi cc khch hng nh th vin in t, th in t, hi tho t xa qua in thoi, hnh nh, cung cp dch v truy cp Internet v thg mi in t... Hnh thc t chc ghp ni mng cng nh cc cng ngh c p dng rt a dng ty thuc vo u t ca cng ty. Trong nhiu trng hp, mng cng ty v mng x nghip c thc hin bng mt h thng mng duy nht v mt vt l, nhng chia thnh nhiu phm vi v nhm mng lm vic ring bit. Mng cng ty c vai tr nh mt ng cao tc trong h thng h tng c s truyn thng ca mt cng ty, v vy i hi v tc truyn thng v an ton, tin cy c bit cao, Fast Ethernet, FDDI, ATM l mt vi v d cng ngh tin tin c p dng y trong hin ti v tng lai.

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Chng 2: C S K THUT
2.1 Cc khi nim c bn 2.1.1 Thng tin, d liu v tn hiu Thng tin: Thng tin l mt khi nim tru tng, n phn nh thc ti khch quan, cho chng ta hiu bit, nhn thc c th gii khch quan. Thng tin l mt trong nhng khi nim quan trng nht trong khoa hc k thut, cng ging nh vt cht v nng lng. Cc u vo v u ra ca mt h thng k thut ch c th l vt cht, nng lng hoc thng tin. Mt h thng x l thng tin hoc l mt h thng truyn thng, hoc l mt h thng k thut ch quan tm ti u vo v u ra l thng tin. Tuy nhin a s cc h thng k thut thng c cc u vo v u ra hn hp (vt cht, nng lng v thng tin). Thng tin l c s cho s giao tip. Thng qua vic giao tip v cc i tc c thm hiu bit ln nhau hoc v cng mt vn , mt s kin hoc mt h thng.

D liu
Thng tin l mt i lng tru tng, v vy cn c biu din di mt hnh thc khc. Kh nng biu din thng tin rt a dng. Dng biu din thng tin ph thuc vo mc ch, tnh cht ca ng dng. c bit, thng tin c th c m t, hay ni cch khc l c "s lng ha" bng d liu c th lu tr v x l bng my tnh. TRong trng hp ta ni rng thng tin c s ha s dng h m nh phn. Khi d liu chnh l phn thng tin hu ch c biu din bng cc dy bit {0,1}. Trong thc t, cc khi nim x l thng tin v x l d liu, truyn ti thng tin v truyn ti d liu hay c dng vi cc ngha tng t, ta cn phn bit r rng gia thng tin v d liu. V d, hai tp d liu khc nhau c th m t cng mt ni dung thng tin. Ngc li, hai tp d liu ging nhau c th mang nhng thng tin khc nhau, ty theo cch m t. Ta c th so snh quan h gia d liu v thng tin vi quan h trong ton hc gia s v ngha s dng n. Theo ngha th hai, d liu c hiu l phn biu din thng tin hu dng (thng tin ngun) trong mt bc in. Tuy nhin, cn c vo ng cnh c th m ta khng s nhm ln gia hai cch s dng thut ng ny.

Lng thng tin


Thng tin chnh l s xa b tnh bt nh, v d mt s khng nh v mt s kin c xy ra hay khng, mt cu tr li ng hay sai. Mc ca s xa b tnh bt nh ny - hay ni cch khc, gi tr v s hiu bit mt ngun thng tin mang li - c gi l lng thng tin. Chnh v d liu l mt dng biu din thng tin c th x l c trong my tnh, nn lng thng tin cng c o bng n v d liu. Trong trng hp thng tin v s khng nh ng/sai, r rng ch cn 1 bit biu din, hay ni cch khc lng tin bng 1 bit. biu din cc k t trong bng gm c 256 k t ta cn 8 bit cho mi ch ci.. Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Tn hiu
Vic trao i thng tin hay d liu ch c th thc hin c nh tn hiu. C th nh ngha, tn hiu l din bin ca mt i lng vt l cha ng tham s thng tin/d liu v c th truyn dn c. Theo quan im ton hc th tn hiu c coi l mt hm ca thi gian. Trong cc lnh vc k thut, cc loi tn hiu thng dng l : quang, in, kh nn, thy lc v m thanh. Cc tham s sau y thng c dng trc tip, gin tip hay kt hp biu th ni dung thng tin: Bin (in p, dng..) Tn s, nhp xung, rng xung, sn xung Pha, v tr xung Ta c th phn loi tn hiu da theo tp hp gi tr ca tham s thng tin hoc da theo din bin thi gian thnh nhng dng sau: Tng t: Tham s thng tin c th c mt gi tr bt k trong mt khong no Ri rc: Tham s thng tin ch c th c mt s gi tr (ri rc) nht nh. Lin tc: Tn hiu c ngha ti bt k thi im no trong mt khong thi gian quan tm. Ni theo ngha ton hc, mt tn hiu lin tc l mt hm lin tc ca bin thi gian trong mt khong xc nh. 2.1.2 Truyn thng, truyn d liu v truyn tn hiu

Giao tip v truyn thng


Giao tip hay truyn thng l mt qu trnh trao i thng tin gia hai ch th vi nhau, c gi l cc i tc giao tip, theo mt phng php c quy nh trc. i tc ny c th iu khin i tc kia, hoc quan st trng thi ca i tc. Cc i tc giao tip c th l ngi hoc h thng k thut - tc l cc thit b phn cng (i tc vt l) hoc cc i tc phn mm (i tc logic). Trong trng hp sau, khi nim truyn thng thng c s dng thay cho khi nim giao tip. Tuy nhin khi nim giao tip c ngha bao trm hn. Trong phm vi ti liu ny ch cp ti h thng truyn thng cng nghip, nn cc i tc thun ty l cc thit b, h thng k thut, nn hai thut ng giao tip v truyn thng c s dng vi ngha tng ng. thc hin vic giao tip hay truyn thng ta cn cc tn hiu thch hp, c th l tn hiu tng t hay tn hiu s. S phn bit gia tn hiu v thng tin dn ti s phn bit gia x l tn hiu v x l thng tin, gia truyn tn hiu v truyn thng. C th s dng cc dng tn hiu rt khc nhau truyn ti mt ngun thng tin, cng nh mt tn hiu c th mang nhiu ngun thng tin khc nhau. Trn c s cc dng tn hiu khc nhau, ngi ta c th phn bit cc kiu giao tip nh sau: Giao tip ting ni Giao tip hnh nh Giao tip vn bn Giao tip d liu Chnh v d liu l mt dng biu din thng tin s dng m nh phn, truyn ti thng tin s dng tn hiu s cng c gi l truyn d liu. C th ni truyn d liu

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

l phng php truyn thng duy nht gia cc my tnh trong mng my tnh. Ngy nay k thut s cng c p dng rng ri trong vic truyn ti ting ni, hnh nh v vn bn, v vy truyn d liu ng vai tr quan trng hng u. S phn bit gia tn hiu s v tn hiu tng t ph thuc vo ngha ca tham s thng tin m tn hiu mang. S phn bit gia phng php truyn tn hiu s dng k thut s (gi tt l truyn tn hiu s) vi cc phng php truyn tn hiu truyn thng cng tng t nh vy. Trong cc h thng truyn thng cng nghip hin i ta ch quan tm ti truyn tn hiu s, hay ni cch khc l truyn d liu. Cc chun giao tip trong cc h thng ny cng l cc chun giao tip s.

M ha/Gii m
Thng tin cn trao i gia cc i tc cn c m ha trc khi c mt h thng truyn dn tn hiu chuyn ti pha bn kia. Trong thut ng truyn thng, m ha ch qu trnh bin i ngun thng tin (d liu) cn trao i sang mt chui tn hiu thch hp truyn dn. Qu trnh ny t nht gm hai bc: m ha ngun v m ha ng truyn. Trong qu trnh m ha ngun, d liu mang thng tin thc dng hay d liu ngun c b xung cc thng tin ph tr cn thit cho vic truyn dn, v d a ch bn nhn v bn gi, kiu d liu, thng tin tm kim li... D liu trc khi gi i cng c th phn chia thnh nhiu gi d liu bc in ph hp vi phng php truyn, nn li tng hiu sut ng truyn, hoc m ha bo mt. Nh vy lng thng tin cha ng trong mt tn hiu s nhiu hn lng thng tin thc dng cn truyn ti

i tc truyn thng

i tc truyn thng

M ha/ Gii m

H thng truyn dn tn hiu

M ha/ Gii m

Hnh 2.1: Nguyn tc c bn ca truyn thng Sau khi c m ha ngun, m ha ng truyn l qu trnh to tn hiu tng ng vi cc bit trong gi d liu hay bc in theo mt phng php nht nh ph hp vi ng truyn v k thut truyn. Trong truyn thng cng nghip, m ha ng truyn ng ngha vi m ha bit, bi tn hiu do khu m ha tng bit to ra cng chnh l tn hiu c truyn dn. i vi cc h thng truyn thng khc, qu trnh m ha ng truyn c th bao hm vic iu bin tn hiu v dn knh, cho php truyn cng mt lc nhiu ngun thng tin v truyn tc cao. Vic dn knh c th thc hin theo phng php phn chia tn s, phn chia thi gian hoc phn chia m. Trong mt tn hiu c truyn ti i, cn c mt phng php bn nhn phn bit gii hn gia cc bit d liu ni tip nhau, qu trnh gi l phng php ng b ha. thc hin c cng vic ny mt cch n gin, tn hiu thng c Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

pht theo mt nhp u n, mi nhp ng vi 1 bit. Trong qu trnh ngc li vi m ha l gii m, l qu trnh chuyn i cc tn hiu nhn c thnh dy bit tng ng v sau x l, loi b thng tin b xung ti to thng tin ngun.

iu ch v iu bin tn hiu
iu ch v iu bin l hai khi nim c dng vi ngha rt gn nhau. iu ch c hiu l qu trnh to mt tn hiu trc tip mang tham s thng tin, th hin qua bin , tn s hoc pha, trong tham s thng tin c th ly mt gi tr bt k. Mt trng hp c bit ca iu ch l khi n c dng vo mc ch truyn d liu v tham s thng tin ch c th ly hai gi tr logic 1 v 0, ngi ta dng khi nim m ha bit nh gii thiu trn. iu ch cn tm thy ng dng trong cc b chuyn i D/A, cc b to xung (iu ch rng xung, iu ch m xung). Khc mt cht, iu bin ch qu trnh dng tn hiu mang thng tin iu khin, bin i cc tham s thch hp ca mt tn hiu th hai (tn hiu mang). Mc ch c bn ca iu bin l s dng mt tn hiu mang c mt di tn khc thc hin phng php dn knh phn chia tn s, hoc trnh truyn dn di tn c s d b nhiu. i khi ranh gii phn bit gia iu ch v iu bin cng khng hon ton r rng, v vy trong thc t khi nim th nht thng c s dng chung cho c hai trng hp. Trong ting anh ngi ta s dng mt thut ng chung l modulation, tuy nhin ty theo ng cnh m c hiu theo hai ngha khc nhau.

Tc truyn v tc bit
Thi gian cn truyn mt tp d liu, v d mt k t, ph thuc vo hai yu t l tc baud v phng php m ha bit. Tc baud c nh ngha l s ln tn hiu thay i gi tr tham s thng tin (v d bin ) trong mt giy v c n v l Baud. Do hu ht cc h thng truyn d liu hot ng theo nhp tun hon, tc baud tng ng vi tn s nhp ca h thng thu pht. Cng cn lu rng, i vi nhiu phng php m ha bit, tn hiu khng bt buc phi thay i trng thi trong mi nhp, v th khi nim tc baud khng hon ton chnh xc. Thay vo , ngi ta s dng cc khi nim tc truyn hay tc bit. Tc truyn hay tc bit c tnh bng s bit d liu c truyn i trong mt giy, tnh bng bit/s hoc bps (bit fer second). Nu tn s nhp c k hiu l f n s bit c truyn i trong mt nhp l n, s bit c truyn i trong mt giy s l v=f*n. Nh vy, c hai cch tng tc truyn ti l tng tn s nhp hoc tng s bit truyn i trong mt nhp. Nu mi nhp ch c duy nht mt bit c truyn i th v=f . Nh vy, ch i vi cc phng php m ha bit s dng hai trng thi tn hiu, v trng thi tn hiu thay i lun phin sau mi nhp th tc bit mi tng tng tc baud, hay 1 baud tng ng 1 bit/s. Cn phn bit gia tc truyn thng tin hu ch v tc truyn thng tin tng th. Mt thng tin cn truyn i (thng tin hu ch) s m ha ngun, tc c ng gi v b xung cc thng tin ph tr cn thit cho vic truyn ti (overhead). V vy tc truyn thng tin tng th c th ln hn rt nhiu so vi tc truyn thng hu ch, ph thuc vo h thng truyn thng. Thc t, tc truyn thng hu ch rt kh xc nh c mt cch chnh xc.

Thi gian bit/Chu k bit


Trong vic phn tch nh gi tnh nng thi gian ca mt h thng truyn thng th thi gian bit l mt gi tr hay c dng. Thi gian bit hay chu k bit c nh ngha

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

l thi gian trung bnh cn thit chuyn mt bit, hay chnh bng gi tr nghch o ca tc truyn ti: TB= 1/v TB=1/f, trng hp n=1

Thi gian lan truyn tn hiu


Thi gian lan truyn tn hiu l thi gian cn mt tn hiu pht ra t mt u dy lan truyn ti u dy khc, ph thuc vo chiu di dy v cu to dy dn. Tc lan truyn tn hiu chnh l tc truyn sng in t. Tuy nhin, trong mi trng kim loi hoc si quang hc, gi tr ny s nh hn tc truyn sng in t hay tc nh sng trong mi trng chn khng. Ta c: TS= l/(k*c), vi TS l thi gian lan truyn tn hiu; l l chiu di dy dn, c l tc nh sng trong chn khng (300.000.000m/s) v k biu th h s gim tc , c tnh theo cng thc , vi l hng s in mi ca lp cch ly i vi cc loi cp c lp bc cch ly l Polyethylen vi hng s in mi =2.3, ta c h s k 0.67 . H s cng ng vi mi trng truyn l cp quang hc v thng c dng mt cch tng qut tnh ton gi tr tng i ca thi gian lan truyn tn hiu trong nhiu php nh gi. Nh vy TS s ch ph thuc vo chiu di dy dn: TS (giy) = l (mt)/300.000.000 Lu rng, thi gian lan truyn tn hiu khng c quan h trc tip vi tc truyn thng. Tuy nhin, tnh nng thi gian ca mt h thng truyn khng ph thuc vo hai tham s ny, trong khi mt s phng php truyn thng i hi s trao i rng buc gia chng. V d, ta khng th ng thi tng chiu di dy dn v tc truyn thng mt cch ty . 2.1.3 Tnh nng thi gian thc
k= 1

Tnh nng thi gian thc l mt trong nhng c trng quan trng nht i vi cc h thng t ng ha ni chung v cc h thng bus trng ni ring. S hot ng bnh thng ca mt h thng k thut lm vic trong thi gian thc khng ch ph thuc vo chnh xc, ng n ca cc kt qu u ra, m cn ph thuc vo thi im a ra kt qu. Mt h thng c tnh nng thi gian thc khng nht thit phi c phn ng tht nhanh, m quan trng hn l phi c phn ng kp thi i vi cc yu cu, tc ng bn ngoi. Nh vy, mt h thng truyn thng c tnh nng thi gian thc phi c kh nng truyn ti thng tin mt cch tin cy v kp thi vi cc yu cu ca i tc truyn thng. Tnh nng thi gian thc ca mt h thng iu khin phn tn ph thuc rt nhiu vo h thng bus trng c dng. m bo tnh nng thi gian thc, mt h thng bus phi c nhng c im sau : nhanh nhy: Tc truyn thng hu ch phi nhanh p ng nhu cu trao i d liu trong mt gii php c th. Tnh tin nh : D on trc c v thi gian phn ng tiu biu v thi gian phn ng chm nht vi yu cu ca tng trm. Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

tin cy, kp thi : m bo tng thi gian cn cho vic vn chuyn d liu mt cch tin cy gia cc trm nm trong mt khong xc nh. Tnh bn vng : C kh nng x l s c mt cch thch hp khng gy hi thm cho h thng. R rng, kh nng tha mn yu cu v thi gian thc ph thuc vo bi ton ng dng c th. Mt mng cng nghip c tnh nng thi gian thc khng c ngha l s thch ng vi mi ng dng i hi yu cu v thi gian thc. Nhim v ca ngi tch hp h thng l phi la chn v thit k mt gii php thch hp tha mn yu cu ny trn c s phn tch cc tnh nng k thut lin quan, di iu kin rng buc l gi thnh chi ph. 2.2 Ch truyn ti Ch truyn ti c hiu l phng thc cc bit d liu c chuyn gia cc i tc truyn thng. Nhn nhn t cc gc khc nhau ta c th phn bit cc ch truyn ti nh sau : Truyn bit song song hoc truyn bit ni tip Truyn ng b hoc truyn khng ng b Truyn mt chiu hay n cng (simplex), hai chiu ton phn, hai chiu ng thi hay song cng (duplex, full-duplex) hoc hai chiu gin on hay bn song cng (half-duplex) Truyn ti di c s, truyn ti di mang v truyn ti di rng. 2.2.1 Truyn bit song song v truyn bit ni tip

Truyn bit song song


Phng php truyn bit song song c dng ph bin trong cc bus ni b ca my tnh nh bus a ch, bus d liu v bus iu khin. Tc truyn ti ph thuc vo s cc knh dn, hay cng chnh l rng ca mt bus song song, v d 8 bit, 16 bit, 32 bit hay 64 bit. Chnh v nhiu bit c truyn i ng thi, vn ng b ha ti ni pht v ni nhn tn hiu phi c gii quyt. iu ny gy tr ngi ln khi khong cch gia cc i tc truyn thng tng ln. Ngoi ra, gi thnh cho cc bus song song cng l mt yu t dn n phm vi ng dng ca phng php truyn ny ch hn ch khong cch nh, c yu cu rt cao v thi gian v tc truyn.

Truyn bit ni tip


Vi phng php truyn bit ni tip, tng bit c chuyn i mt cch tun t qua mt ng truyn duy nht. Tuy tc bit v th m b hn ch, nhng cch thc hin li n gin, tin cy ca d liu cao. Tt c cc mng truyn thng cng nghip u s dng phng php truyn ny. 1 0 0 1 10010111 0 1 1 1

10

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.2 : Truyn bit song song v truyn bit ni tip Mt mng truyn thng cng nghip c nhim v kt ni cc thit b k thut c kh nng x l thng tin hay ni cch khc l x l d liu. Nhng thit b d tn ti di dng ny hay dng khc cng u l nhng my tnh, c b vi x l v h thng bus ni b song song. V vy, c th dng phng php truyn ni tip, ta cn cc b chuyn i gia bus song song v ni tip c minh ha trong hnh di y.

Song song Ni tip

Song song Ni tip

M ha/ Gii m Knh truyn dn


Hnh 2.3 :Nguyn tc truyn bit ni tip 2.2.2 Truyn ng b v truyn khng ng b

M ha/ Gii m

S phn bit gia truyn ng b v khng ng b ch lin quan ti phng thc truyn bit ni tip. Vn t ra y l vic ng b ha gia bn gi v bn nhn d liu, tc l vn lm th no bn nhn bit khi no mt tn hiu trn ng truyn mang d liu gi v khi no khng. Trong ch truyn ng b, cc i tc truyn thng lm vic theo cng mt nhp, tc l cng tn s v lch pha c nh. C th quy nh mt trm c vai tr to nhp v dng mt ng dy ring mang nhp ng b cho cc trm khc. Bin php kinh t hn l dng mt phng php m ha bit thch hp bn nhn c th ti to nhp ng b t chnh tn hiu mang d liu. Nu phng php m ha bit khng cho php nh vy, th c th dng k thut ng gi d liu v b xung mt dy bit mang thng tin ng b ha vo phn u mi gi d liu. Lu rng, bn gi v bn nhn ch cn hot ng ng b trong khi trao i d liu. Vi ch truyn khng ng b, bn gi v bn nhn khng lm vic theo mt nhp chung. D liu trao i thng c chia thnh tng nhm 7 bit hoc 8 bit, gi l k t. Cc k t cn c chuyn i vo nhng thi im khng ng u, v vy cn thm hai bit nh du khi u v kt thc cho mi k t. Vic ng b ha c thc hin vi tng k t. V d, cc mch UART (Universal Asynchronous Reciver/Transmiter) thng dng dng bc in 11 bit bao gm 8 bit k t, hai bt khi u v kt thc v 1 bit kim tra li chn l.

Th.S Vn Ton

11

B mn CNK t ng 2.2.3 Truyn mt chiu v truyn hai chiu

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Mt ng truyn d liu c th lm vic di ch mt chiu, hai chiu ton phn hoc hai chiu gin on. Ch truyn ny t ph thuc vo tnh cht vt l ca mi trng truyn dn, m ph thuc vo phng php truyn dn tn hiu, chun truyn dn (RS-232, RS-422, RS-485,...) v vo cu hnh ca h thng truyn dn. Trong ch truyn mt chiu, thng tin ch c chuyn i theo 1 chiu, mt trm ch c th ng vai tr hoc bn pht (transmitter) hoc bn nhn thng tin (receiver) trn sut qu trnh giao tip. C th nu mt vi v d trong k thut my tnh s dng ch truyn ny nh bn phm, chut hoc mn hnh vi my tnh. Cc h thng pht thanh v truyn hnh cng l nhng v d tiu biu. Hin nhin, ch truyn mt chiu hu nh khng c vai tr quan trng i vi mng cng nghip. a. Simplex

B pht

10110101

B thu

b. Half-duplex

B thu pht

10110101

B thu pht

c. Duplex

B thu pht

10110101 10110101

B thu pht

Hnh 2.4: Truyn simplex, hafl-duplex v duplex Ch truyn hai chiu gin on cho php mi trm c th tham gia gi hoc nhn thng tin, nhng khng cng mt lc. Nh vy thng tin c trao i theo c hai chiu lun phin trn cng mt ng truyn vt l. u im ca ch ny l khng i hi cu hnh h thng phc tp lm, trong khi c th t c tc truyn tng i cao. Mt trm c c b pht v b thu, thut ng nhn to transceiver c ghp t hai ch transmitter v receiver. Trong khi b pht lm vic th b thu phi ngh v ngc li. Do c tnh ny, ch truyn hai chiu gin on ch thch hp vi kiu lin kt im - nhiu im cng nh kiu nhiu im - im, hay ni cch khc l thch hp vi cu trc bus. Trong mt h thng bus, trm no cng c quyn pht nn cn mt phng php phn chia thi gian - tc phng php truy nhp bus - trnh xung t tn hiu. Trong khi mt trm pht th tt c cc trm khc phi c gi trng thi thu nhn tn hiu. Ch truyn y c s dng ph bin trong mng cng nghip, v d chun RS-485. Vi ch truyn hai chiu ton phn mi trm u c th gi v nhn thng tin cng lc. Thc cht ch ny ch khc vi ch hai chiu gin on ch phi s dng hai ng truyn ring bit cho thu v pht, tc l khc cu hnh truyn thng. D dng nhn thy, ch truyn hai chiu ton phn ch thch hp vi kiu lin kt im - im, hay ni cch khc l thch hp vi cu trc mch vng v cu trc hnh sao.

12

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

2.2.4 Truyn ti di c s, di mang v di rng

Truyn ti di c s
Mt tn hiu mang mt ngun thng tin c th biu din bng tng ca nhiu giao ng c tn s khc nhau nm trong mt phm vi hp, c gi l di tn c s hay di hp. Tn hiu c truyn i cng chnh l tn hiu c to ra sau khi m ha bit, nn c tn s c nh hoc nm trong mt khong hp no , ty thuc vo phng php m ha bit. V d c th quy nh mc tn hiu cao ng vi bit 0 v mc tn hiu thp ng vi bit 1. Tn s ca tn hiu thng nh hn, hoc cng lm l tng ng vi tn s ca nhp bus. Tuy nhin, trong mt nhp (c th tng ng hoc khng tng ng vi chu k ca tn hiu), ch c th truyn i mt bit duy nht. C ngha l, ng truyn ch c th mang mt knh thng tin duy nht, mi thnh vin trong mng phi phn chia thi gian s dng ng truyn. Tc truyn ti tuy c b hn ch, nhng phng php ny d thc hin v tin cy, c dng ch yu trong cc h thng mng truyn thng cng nghip.

Truyn ti di mang
Trong mt s trng hp, di tn c s khng tng thch trong mi trng lm vic, v d tn hiu c cc tn s ny c th bc x nhiu nh hng ti hot ng ca cc thit b in t khc, hoc ngc li b cc thit b khc gy nhiu. khc phc tnh trng ny, ngi ta s dng mt tn hiu khc - gi l tn hiu mang, c tn s nm trong mt di tn thch hp - gi l di mang. Di tn ny thng ln hn nhiu so vi tn s nhp. D liu cn truyn ti s dng iu ch tn s, bin hoc pha ca tn hiu mang. Bn nhn s thc hin qu trnh gii iu ch hi phc thng tin ngun. Khc vi truyn ti di rng nu di y, truyn ti di mang ch p dng cho mt knh truyn tin duy nht, ging nh truyn ti di c s.

Truyn ti di rng
Mt tn hiu c th cha ng nhiu ngun thng tin khc nhau bng cch s dng kt hp mt cch thng minh nhiu thng s thng tin. V d mt tn hiu phc tp c th tng hp bng phng php xp chng t nhiu tn hiu thnh phn c tn s khc nhau mang cc ngun thng tin khc nhau. Sau khi nhiu ngun thng tin khc nhau c m ha bit, mi tn hiu c to ra s dng iu bin mt tn hiu khc, thng c tn s ln hn nhiu, gi l tn hiu mang. Cc tn hiu mang c iu bin c tn s khc nhau, nn c th pha trn, xp chng thnh mt tn hiu duy nht c ph tn tri rng. Tn hiu ny cui cng li c dng iu bin mt tn hiu mang khc. Tn hiu thu c t khu ny mi c truyn i. y chnh l k thut dn knh phn tn trong truyn ti thng tin, nhm mc ch s dng ng truyn hiu qu hn. Pha bn nhn s thc hin vic gii iu bin v phn knh, hi phc cc tn hiu mang cc ngun thng tin khc nhau. Phng thc truyn ti di rng v k thut dn knh c dng rng ri trong cc mng vin thng bi tc cao v kh nng truyn song song nhiu ngun tin. Tuy nhin, v c im phm vi mng, l do gi thnh thc hin v tnh nng thi gian, truyn ti bng rng cng nh k thut dn knh hu nh khng ng vai tr g trong cc h thng truyn thng cng nghip.

Th.S Vn Ton

13

B mn CNK t ng 2.3 Cu trc mng Topology

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Cu trc mng lin quan ti t chc v phng thc phi hp hot ng gia cc thnh phn trong mt h thng mng. Cu trc mng nh hng ti nhiu tnh nng k thut, trong c tin cy ca h thng. Trc khi tm hiu v cc cu trc thng dng trong mng truyn thng cng nghip, ta a ra mt s nh ngha sau:

Lin kt
Lin kt (link) l mi quan h vt l hay logic gia hai hoc nhiu i tc truyn thng. i vi lin kt vt l, cc i tc chnh l cc trm truyn thng c lin kt vi nhau qua mt mi trng vt l. V d cc th ni mng trong my tnh iu khin, cc b x l truyn thng cc PLC hoc cc b lp u l cc i tc vt l. Trong trng hp ny, tng ng vi mi nt mng ch c mt i tc duy nht. Khi nim lin kt logic c th c hiu theo hai ngha. Th nht, mt i tc truyn thng khng nht thit b phn cng, m c th l mt chng trnh h thng hay mt chng trnh ng dng trn mt trm, nn quan h gia cc i tc ny ch mang tnh cht logic. Nh vy, tng ng vi mt i tc vt l thng c nhiu i tc logic, cng nh nhiu mi lin kt logic c xy dng trn c s mt mi lin kt vt l. Theo ngha th hai, mc d bn thn cc i tc vn l cc thit b phn cng, nhng quan h ca chng v mt logic hon ton khc vi quan h v mt vt l. C th phn bit cc kiu lin kt sau y: Lin kt im - im (poit to- poit) Mt s mi lin kt ch c hai i tng tham gia. Nu xt v mt vt l th vi mi ng truyn ch ni c hai trm vi nhau. xy dng mt mng truyn thng trn c s ny s cn nhiu ng truyn ring bit. Lin kt im - nhiu im (multi-drop) Trong mt mi lin kt c nhiu i tc tham gia, tuy nhin ch mt i tc c nh duy nht (trm ch) c kh nng pht trong khi nhiu i tc cn li (cc trm t) thu nhn thng tin cng mt lc. Vic giao tip theo chiu ngc li t trm t ti trm ch c ch c thc hin theo kiu im - im. Xt v mt vt l, nhiu i tc c th c ni vi nhau qua mt cp chung duy nht. Lin kt nhiu im (multipoint) Trong mt mi lin kt c nhiu i tc tham gia v c th trao i thng tin qua li t do theo bt k hng no. Bt c mt i tc no cng c quyn pht v bt c trm no cng nghe c. Cng nh kiu lin kt im - nhiu im, c th s dng mt cp duy nht ni mng gia cc i tc. Mt h thng truyn thng khng nht thit phi h tr tt c cc kiu lin kt nh trn. ng nhin, kh nng lin kt im - nhiu im bao hm kh nng lin kt im - im cng nh lin kt nhiu im bao hm hai kh nng cn li. Kh nng lin kt nhiu im l c trng ca mng truyn thng cng nghip.

Topology
Topology l cu trc lin kt ca mt mng, hay ni cch khc chnh l tng hp ca cc lin kt. Topology c th hiu l cch xp xp, t chc v mt vt l ca mng, nhng cng c th l cch xp xp logic ca cc nt mng, cch nh ngha v t chc logic cc mi lin kt gia cc nt mng. Tuy hai khi nim topology v cu trc mng khng hon ton ging nhau, trong thc t chng c dng vi ngha

14

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

tng ng. Trong phm vi ti liu ny chng ta s s dng thut ngh cu trc mng. 2.3.1 Cu trc bus Trong cu trc n gin ny, tt c cc thnh vin ca mng u c ni trc tip vi mt ng dn chung. c im c bn ca cu trc bus l vic s dng chung ng truyn duy nht cho tt c cc trm, v th tit kim c cp dn v cng lp t. C th phn bit ba kiu cu hnh trong cu trc bus: daisy-chain; truck-line/dropline v mch vng khng tch cc. Hai cu hnh u cng c xp vo kiu cu trc ng thng, bi hai u ng truyn khng khp kn. Vi daisy-chain, mi trm c ni mng trc tip ti giao l ca hai on dy dn, khng qua mt on dy ni ph no, ngc li, trong cu hnh truck-line/drop line, mi trm c ni qua mt ng nhnh (drop-line) n ng trc (truck-line), cn mch vng khng tch cc thc cht ch khc vi truck-line/drop line ch ng truyn c khp kn. Bn cnh vic tit kim dy dn th tnh n gin, d thc hin l nhng u im chnh ca cu trc bus, nh vy m cu trc ny ph bin nht trong cc h thng mng truyn thng cng nghip. Trng hp mt trm khng lm vic (do hng hc, do ct ngun...) khng nh hng ti phn cn li ca mng. Mt s h thng cn cho php tch mt trm ra khi mng hoc thay th mt trm trong khi c h thng vn hot ng bnh thng. Tuy nhin vic dng chung ng truyn dn i hi mt phng php phn chia thi gian s dng thch hp trnh xung t tn hiu - gi l phng php truy nhp mi trng hay truy nhp bus. Nguyn tc truyn thng c thc hin nh sau: ti mt thi im nht nh ch c mt thnh vin trong mng c gi tn hiu, cn cc thnh vin khc ch c quyn nhn.

Cc dy dn truck-line drop-line a. daisy-chain b. truck-line/drop-line

c. mch vng khng tch cc

Hnh 2.5: Cc cu trc dng bus

Th.S Vn Ton

15

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Ngoi vic cn kim sot truy nhp mi trng, cu trc bus c nhng nhc im sau: Mt tn hiu gi i c th n tt c cc trm v theo mt trnh t khng kim sot c, v vy phi thc hin phng php gn a ch (logic) theo kiu th cng cho tng trm. Trong thc t, cng vic gn a ch ny gy ra khng t kh khn. Tt c cc trm c kh nng pht v lun lun "nghe" ng dn pht hin mt thng tin c phi gi cho mnh hay khng, nn phi c thit k sao cho ti vi s trm ti a. y chnh l l do phi hn ch s trm trong mt on mng. Khi cn m rng mng, phi dng thm cc b lp. Chiu di dy dn thng tng i di v vy i vi cu trc ng thng xy ra hin tng phn x ti mi u dy lm gim cht lng tn hiu. khc phc vn ny, ngi ta chn hai u dy bng hai tr u cui. Vic s dng hai tr u cui cng lm tng ti ca h thng. Trong trng hp dy dn b t, hoc do ngn mch trong phn kt i bus ca mt trm b hng u dn n ngng hot ng ca c h thng. Vic nh v li y cng gp rt nhiu kh khn. Cu trc ng thng, lin kt a im gy kh khn trong vic p dng cc cng ngh truyn tn hiu mi nh s dng cp quang. Mt s v d mng cng nghip tiu biu c s dng cu trc bus l PROFIBUS, CAN, WorldFIP, Foundation Fieldbus, LonWorks, AS-i v Ethernet. 2.3.2 Cu trc mch vng (tch cc) Cu trc mng vng c thit k sao cho cc thnh vin trong mng c ni t im ny ti im kia mt cch tun t trong mt mch vng khp kn. Mi thnh vin u tham gia tch cc vo vic kim sot dng tn hiu. Khc vi cu trc ng thng, y tn hiu c truyn i theo mt chiu quy nh. Mt trm nhn c d liu t trm ng trc v chuyn tip sang trm ln cn ng sau. Qu trnh ny c lp li ti khi d liu quay tr v trm gi, n s c hy b. u im c bn ca mng cu trc theo kiu ny l mi mt nt ng thi c th l mt b khuych i. do vy khi thit k mng theo kiu cu trc vng c th thc hin vi khong cch v s trm rt ln. Mi trm c kh nng va nhn va pht tn hiu cng mt lc. Bi mi thnh vin ngn cch mch vng ra lm hai phn v tn hiu ch c truyn theo mt chiu, nn bin php trnh xung t tn hiu thc hin n gin hn.

Master

a. Khng c iu khin trung tm

b. C iu khin trung tm

16

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip Hnh 2.6: Cu trc mch vng

Vi kiu mch vng khng c iu khin trung tm, cc trm u bnh ng nh nhau trong quyn nhn v pht tn hiu. Nh vy vic kim sot ng dn s do cc trm t phn chia. Vi kiu c iu khin trung tm, mt trm ch s m nhim vai tr kim sot vic truy nhp ng dn. Cu trc mch vng thc cht da trn c s lin kt im - im, v vy thch hp cho vic s dng cc phng tin truyn tn hiu hin i nh cp quang, tia hng ngoi,... Vic gn a ch cho cc thnh vin trong mng cng c th do mt trm ch thc hin mt cch hon ton t ng cn c vo th t sp xp vt l ca cc trm trong mch vng.

a. By-pass s c ng dy

b. u tt do s c ti trm

Hnh 2.7: X l s c trong mch vng p Mt u im tip theo ca cu trc mch vng l kh nng xc nh v tr xy ra s c, v d t dy hay mt trm khng lm vic. Tuy nhin, s hot ng bnh thng ca mng trong trng hp ny ch c th tip tc vi mt ng dy d phng nh FDDI.

Thit b

Thit b

a. Trc khi xy ra s c

B chuyn mch by-pass

b. Sau khi xy ra s c

Hnh 2.8: S dng b chuyn mch by-pass trong mch vng Trong trng hp th nht, cc trm ln cn ti im xy ra s c s t pht hin li ng dy v t ng chuyn sang ng dy ph, i vng qua v tr b li (by-pass). ng cong in nt m biu din mch kn sau khi dng bin php by-pass. Trong trng hp th hai, khi mt trm b hng, hai trm ln cn s t u tt, chuyn sang cu hnh ging nh daisy-chain. Th.S Vn Ton

17

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Mt k thut khc c p dng x l s c ti mt trm l dng cc b chuyn mch by-pass t ng. Mi trm thit b s c u vi mch vng nh b chuyn mch ny. Trong trng hp s c xy ra, b chuyn mch s t ng pht hin v ngn mch, b qua thit b c ni mng qua n. Cu trc mch vng c s dng trong mt s h thng c tin cy cao nh INTERBUS, Token-Ring (IBM) v c bit l FDDI. 2.3.3 Cu trc hnh sao Cu trc hnh sao l mt cu trc mng c mt trm trung tm quan trng hn tt c cc nt khc, nt ny s iu khin hot ng truyn thng ca ton mng. Cc thnh vin khc c kt ni gin tip vi nhau qua trm trung tm. Tng t nh cu trc mch vng, c th nhn thy y kiu lin kt v mt vt l l im - im. Nu trm trung tm ng vai tr tch cc n c th m ng nhim v kim sot ton b vic truyn thng ca mng, cn nu khng s ch nh mt b chuyn mch. Mt nhc im ca cu trc hnh sao l s c trm trung tm s lm t lit ton b cc hot ng truyn thng trong mng. V vy trm trung tm thng phi c tin cy rt cao. Ngi ta phn bit hai loi trm trung tm: trm tch cc v trm th ng. Mt trm th ng ch c vai tr trung chuyn thng tin, trong khi mt trm tch cc kim sot ton b cc hot ng giao tip trong mng. Mt nhc im tip theo ca cu trc hnh sao l tn dy, nu nh khong cch trung bnh gia cc trm nh hn khong cch gia chng n trm trung tm. ng nhin, trong cc h thng vin thng khng th trnh khi phi dng cu trc ny. i vi mng truyn thng cng nghip, cu trc hnh sao tm thy trong cc phm vi nh, v d cc b chia, thng dng vo mc ch m rng cu trc khc. Lu rng trong nhiu trng hp mt mng cu trc hnh sao v mt vt l li c cu trc logic nh mt h bus, bi cc trm vn c th t do lin lc nh khng c s tn ti ca trm trung tm. Chnh cc h thng mng Ethernet cng nghip ngy nay s dng ph bin cu trc ny kt hp vi k thut chuyn mch v phng php truyn dn tc cao. 2.3.4 Cu trc cy Cu trc cy thc cht khng phi l mt cu trc c bn. Mt mng c cu trc cy chnh l s lin kt ca nhiu mng con c cu trc ng thng, mch vng hoc hnh sao. c trng ca cu trc cy l s phn cp ng dn. chia t ng trc ra cc ng nhnh, c th dng cc b ni tch cc (Active couple), hoc nu mun tng s trm cng nh phm vi ca mt mng ng nht c th dng cc b lp (repeater). Trong trng hp cc mng con ny hon ton khc loi th phi dng ti cc b lin kt mng khc nh bridge v router v gateway. Mt s h thng cho php xy dng cu trc cy cho mt mng ng nht l LonWork, DeviceNet, AS-i.

18

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

b ni

b lp

b ni sao

b ni vng

Hnh 2.9: Cu trc cy 2.4 Kin trc giao thc i vi mi h thng truyn thng, kin trc giao thc l c s cho vic tm hiu cc dch v cng nh hnh thc giao tip trong h thng. Kin trc giao thc l mt vn tng i tru tng, v vy cn c trnh by k lng di y. 2.4.1 Dch v truyn thng Mt h thng truyn thng cung cp dch v truyn thng cho cc thnh vin tham gia ni mng. Cc dch v c dng cho vic thc hin cc nhim v khc nhau nh trao i d liu, bo co trng thi, to lp cu hnh v tham s ha thit b trng, gim st thit b v ci t chng trnh. Cc dch v truyn thng do nh cung cp h thng truyn thng thc hin bng phn cng hoc phn mm. Vic khai thc cc dch v t pha ngi s dng phi thng qua phn mm giao din mng, to lp cc chng trnh ng dng phn mm, v d chng trnh iu khin, giao din ngi my (HMI) v iu khin gim st (SCADA) cc giao din mng ny c th c ci t sn trn cc cng c phn mm chuyn dng (v d phn mm lp trnh PLC, phn mm SCADA, phn mm qun l mng), hoc qua cc th vin phn mm ph thng khc di dng cc hm dch v (v d vi C/C++, VB, Delphi, OLE/DDE). Mi h thng truyn thng khc nhau c th quy nh mt chun ring v tp hp cc dch v truyn thng ca mnh. V d PROFIBUS nh ngha cc hm dch v khc so vi InterBus hay ControlNet. Mt phn mm chuyn dng khng nht thit phi h tr ton b cc dch v truyn thng ca mt h thng nhng cng c th cng mt lc h tr nhiu h thng truyn thng khc nhau. V d vi mt cng c phn mm SCADA ta c th ng thi khai thc d liu t cc u o hay cc PLC lin kt vi cc bus trng khc nhau, nhng khng cn ti dch v h tr ci t chng trnh iu khin cho cc PLC. C th phn loi dch v truyn thng da theo cc cp khc nhau: Cc dch v s cp (v d to v ngt ni), dch v cp thp (v d trao i d liu) v cc dch v cao cp (to lp cu hnh, bo co trng thi). Mt dch v cp cao hn c th s dng cc dch v cp thp thc hin chc nng ca n. V d dch v to lp cu hnh hay thc bo cc trng thi cui cng cng phi s dng dch v trao i d liu thc hin chc nng ca mnh. Mt khc, trao i d liu thng i hi to v ngt ni. Phn Th.S Vn Ton

19

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

cp dch v truyn thng cn c ngha l to s linh hot cho pha ngi s dng. Ty theo nhu cu v tin li hay hiu xut trao i thng tin m ngi ta c th quyt nh s dng mt dch v cp no. Vic thc hin tt c cc dch v c da trn cc nguyn hm dch v (sevice primittive), gm c: Yu cu (request) dch v, k hiu l .req, v d l connect.req Ch th (indication) nhn li phc v, k hiu l .ind, v d connect.ind. p ng (response) dch v, k kiu l .res, v d connect.res Xc nhn (confirmation) nhn c p ng, k hiu l .con v d connect.con Da trn quan h gia bn cung cp dch v v bn yu cu dch v cng c th phn bit gia loi dch v c xc nhn v dch v khng xc nhn. Dch v c xc nhn i hi s dng c bn nguyn hm, trong khi dch v khng xc nhn b qua p ng v xc nhn.

Bn cu

Bn cung

Bn cu

Bn cung

1: connect.reg 2: connect.ind 3:connect.res 4.connect.con

1: disconnect.reg 2: disconnect.ind

a. Dch v c xc nhn

b. Dch v khng xc nhn

Hnh 2.10: Dch v c xc nhn v dch v khng xc nhn 2.4.2 Giao thc Bt c s giao tip no cng cn mt ngn ng chung cho cc i tc. Trong k thut truyn thng bn cung cp dch v cng nh bn s dng dch v u phi tun th theo cc quy tc, th tc cho vic giao tip gi l giao thc. Giao thc chnh l c s cho vic thc hin v s dng cc dch v truyn thng. Mt quy chun giao thc bao gm cc thnh phn sau: C php (syntax) quy nh v cu trc bc in, gi d liu dng khi trao i, trong c phn thng tin hu ch (d liu) v cc thng tin b tr nh a ch, thng tin iu khin, thng tin kim li... Ng ngha (semantic) quy nh ngha c th ca tng phn trong mt bc in nh phng php nh a ch, phng php bo ton d liu, th tc iu khin dng thng tin, x l li... nh thi (timming) quy nh v trnh t, th tc giao tip, ch truyn (ng b hay khng ng b), tc truyn thng... Vic thc hin mt dch v truyn thng trn c s cc giao thc tng ng c gi x l giao thc. Ni mt cch khc, qu trnh x l giao thc c th l m ha (x l giao thc bn gi) v gii m (x l giao thc bn nhn). Tng t nh cc dch v

20

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

truyn thng, c th phn bit cc giao thc cp thp v giao thc cao cp. Cc giao thc cao cp l c s cho cho cc dch v cao cp v cc giao thc cp thp l c s cho cc dch v cp thp. Giao thc cao cp gn vi ngi s dng , thng c thc hin bng phn mm. Mt s v d v dch v cao cp l FTP (File Transfer Protocol) dng trong trao i file t xa, HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) dng trao i cc trang HTML trong cc ng dng Web, MMS (Manufacturing Message Specification) dng trong t ng ha cng nghip. Giao thc cp thp gn vi phn cng thng c thc hin trc tip bi cc mch in t. Mt s v d giao thc cp thp quen thc l TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol) c dng ph bin trong Internet, HART (Highway Addressable Remote Transducer) dng trong iu khin qu trnh, HDLC (High lever Data-link Control) lm c s cho nhiu giao thc khc v UART dng trong a s cc giao din vt l ca cc h thng bus trng. Giao thc ni sau HDLC v UART c vai tr quan trng trong truyn thng cng nghip v v vy c gii thiu s lc di y.

Giao thc HDLC


HDLC cho php ch truyn bit ni tip ng b hoc khng ng b. Mt bc in hay cn gi l khung (frame) c cu trc nh sau: 01111110 8/16 bit 8 bit n bit 16/32 bit 01111110 C a ch iu khin D liu FCS C

Mi khung c khi u v kt thc bng mt c hiu (flag) vi dy bit 01111110. Dy bit ny c m bo khng bao gi xut hin trong cc phn thng tin khc qua phng php nhi bit (bit stuffing), tc c sau mi dy 5 bit c gi tr 1 (11111) th mt bit 0 li c b xung vo. a ch tip theo cha a ch bn gi v bn nhn. Ty theo cch gn a ch 4 hoc 8 bit (tng ng vi 32 hoc 256 a ch khc nhau), ny c chiu di l 8 hoc 16 bit. Trong HDLC c ba loi bc in, c phn bit qua thng tin iu khin (8 bit), l: Information Frames: khung thng tin (I-Format) Supervisory Frames: Khung gim st vn chuyn d liu (S-Format) Unnumbered Frames: Khung b tr kim sot cc mi lin kt gia cc trm (U-Format). Cu trc ca thng tin iu khin c quy nh nh sau: I-Format S-Format U-Format 0 1 1 N(S) 0 1 S M P/F P/F P/F N(R) N(R) M

N(S): S th t khung c gi chia modulo cho 8 N(R): S th t khung ch nhn c chia modulo cho 8 P/F: Bit ch nh kt thc qu trnh truyn S,M: Cc bit c chc nng khc Th.S Vn Ton

21

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

thng tin c di bin thin, cng c th trng nu nh bc in khng dng vo mc ch vn chuyn d liu. Sau thng tin l n dy bit kim li (FCS = Frame Check Sequence), dng vo mc ch bo ton d liu. Tc truyn thng tiu biu i vi HDLC t 9,6 kbit/s n 2 Mbit/s.

Giao thc UART


L mt vi mch in t c s dng rt rng ri trong vic truyn bit ni tip cng nh chuyn i song song/ni tip gia ng truyn v bus my tnh. UART cho php la chn ch truyn mt chiu, hai chiu ng b hoc hai chiu khng ng b. Vic truyn ti c thc hin theo tng k t 7 hoc 8 bit, c b sung hai bit nh du u cui v mt bit kim tra li chn l (Parity bit). Start 0 1 2 3 4 5 6 7 P Stop

0 LSB MSB 1 Bit khi u (Start bit) bao gi cng l 0 v bit kt thc (Stop bit) bao gi cng l 1. Cc bit trong mt k t c truyn theo th t t bit thp (LSB) ti bit cao (MSB). Gi tr ca bit chn l P ph thuc vo cch chn : Nu chn Parity chn, th P bng 0 khi tng s bit 1 l chn. Nu chn Parity l, th P bng 0 khi tng s bit 1 l l. Nh tn ca n th hin, ch truyn khng ng b c s dng y, tc khng c mt tn hiu ring phc v cho vic ng b ha gia bn gi v bn nhn. Da vo cc bit u cui v tc truyn thng c t trc cho c hai bn, bn nhn thng tin phi t chnh nhp ly mu ca mnh ng b vi bn gi. 2.4.3 M hnh lp trao i d liu gia hai thit b, cc th tc, giao thc cn thit c th tng i phc tp, R rng iu cn y l s cng tc ca hai i tc truyn thng trn mt mc try tng cao. Thay v phi thc hin tt c cc bc cn thit trong mt module duy nht, c th chia nh thnh cc phn vic c th thc hin c lp. Trong m hnh lp, cc phn vic c xp xp theo chiu dc thnh tng lp, tng ng vi cc lp dch v v lp giao thc khc nhau. Mi lp gii quyt mt nhim v r rng phc v truyn thng. Mt dch v lp trn s dng dch v ca lp di ngay k n. thc hin mt dch v truyn thng, mi bc in c x l qua nhiu lp trn c s cc giao dch quy nh, gi l x l theo m hnh lp. Mi lp y c th thuc chc nng ca phn cng hoc phn mm. Cng lp cao hn th phn mm cng chim vai tr quan trng, trong khi vic x l giao thc cc lp di thng c cc vi mch in t trc tip thc hin. Hnh sau y minh ha nguyn tc x l giao thc theo m hnh lp. ng t bn gi thng tin, qua mi lp t trn xung di, mt s thng tin b tr li c gn thm vo phn d liu do lp trn a xung, gi l u giao thc (protocol header). Bn cnh , thng tin cn truyn i c th c chia thnh nhiu bc in c nh s th t, hoc mt bc in c th tng hp t nhiu ngun thng tin khc nhau. Ngi ta dng cc khi nim nh "ng gi d liu" hoc "to khung" ch cc thao tc ny. Mt qu trnh ngc li s din ra bn nhn thng tin. Cc phn header s c cc lp tng ng c, phn tch v tch ra trc khi gi tip ln lp trn. Cc bc in mang mt ngun thng tin s c tng hp li, hoc mt bc in mang nhiu ngun

22

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

thng tin khc nhau s c phn chia tng ng. n lp trn cng, thng tin ngun c ti to. Vi m hnh phn lp, ngha ca giao thc mt ln na th hin r. ng nhin, thc hin truyn thng cn c hai i tc tham gia, vy phi tn ti cng mt tp hp cc hm phn lp c trong hai thit b. Quan h giao tip y chnh l quan h gia cc lp tng ng ca hai trm. Ch khi cc i tc truyn thng trong cc lp tng ng s dng chung mt ngn ng, tc chung mt giao thc th mi c th trao i thng tin. Trong trng hp khc, cn c mt phn t trung gian hiu c hai giao thc, gi chung l b chuyn i, c th l bridge hay gateway ty theo lp giao thc ang quan tm. Vn mu cht y c th thc hin c vic chuyn i l s thng nht v dch v truyn thng ca cc lp tng ng trong hai h thng khc nhau. Nu hai h thng li quy nh cc chun khc nhau v dch v th vic chuyn i rt b hn ch v nhiu khi hon ton khng c ngha. V d, mt bn i hi ci t cc dch v cao cp nh ci t v kim sot chy chng trnh t xa, trong khi bn i tc ch cung cp dch v trao i d liu thun ty th vic chuyn i y khng c vai tr g cng nh khng th thc hin c. Tuy nhin, cng nhng dch v cp thp cng d c c hi a ra mt chun thng nht cho c hai pha.

Lp N+1 N-PCI

(N+1)-PDU

(N)-SDU

(N)-PDU Lp N (N-1)-PCI Lp N-1 (N-1)-SDU

PDU: Protocol Data Unit - Khi d liu giao thc SDU: Service Data Unit - Khi d liu dch v PCI: Protocol Control Imformation Thng tin iu khin giao thc

Hnh 2.11: X l giao thc theo m hnh lp 2.4.4 Kin trc giao thc OSI Trn thc t, kh c th xy dng c mt m hnh chi tit thng nht v chun giao thc v dch v cho tt c cc h thng truyn thng, nht l khi cc h thng rt a dng v tn ti c lp. Chnh v vy, nm 1983 t chc chun ha quc t a ra chun ISO 7498 vi m hnh quy chiu OSI (Open System Interconnection Reference model), nhm h tr xy dng cc h thng truyn thng c kh nng tng tc. Th.S Vn Ton

23

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Lu rng, ISO/OSI hon ton khng phi l chun thng nht v giao thc, cng khng phi l mt chun chi tit v dch v truyn thng. C th thy, chun ny khng a ra bt k mt quy nh no v cu trc mt bc in, cng nh khng nh ngha bt c mt chun dch v c th no. OSI ch l mt m hnh kin trc phn lp vi mc ch phc v vic sp xp v i chiu cc h thng truyn thng c sn, trong c c vic so snh, i chiu cc giao thc v dch v truyn thng, cng nh c s cho vic pht trin cc h thng mi. Theo m hnh OSI, chc nng hay dch v ca mt h thng truyn thng c chia thnh 7 lp, tng ng vi mi lp dch v l mt lp giao thc. Cc lp ny c th do phn cng hoc phn mm thc hin, tuy nhin chun ny khng cp ti chi tit mt i tc truyn thng phi thc hin tng lp nh th no. Mt lp trn c th thc hin dch v ca mnh trn c s s dng cc dch v mt lp pha di v theo ng giao thc quy nh tng ng. Thng thng, cc dch v cp thp do phn cng (cc vi mch in t) thc hin, trong khi cc dch v cao cp do phn mm (h iu hnh, phn mm iu khin, phn mm ng dng) m nhim. Vic phn lp khng nhng c ngha trong vic m t, i chiu cc h thng truyn thng, m cn gip ch cho vic thit k cc thnh phn giao din mng. Mt lp bt k trong 7 lp c th thay i trong cch thc hin m khng nh hng ti cc lp khc, chng no n gi nguyn giao din vi lp trn v lp di n. V y l mt m hnh quy chiu c tnh cht dng lm tham kho. Khng phi h thng truyn thng no cng thc hin y c 7 lp . V d, v l do hiu xut trao i thng tin v gi thnh thc hin i vi cc h thng bus trng thng thng ch thc hin cc lp 1,2 v 7. TRong cc trng hp ny, c th mt s lp khng thc s cn thit hoc chc nng ca chng c ghp vi mt lp khc (v d vi lp ng dng). Mt m hnh quy chiu to ra c s nhng khng m bo kh nng tng tc gia cc h thng truyn thng, cc thit b truyn thng khc nhau. Vi vic nh ngha 7 lp OSI a ra mt m hnh tru tng cho cc qu trnh giao tip phn cp. Nu hai h thng thc hin cng cc dch v v trn c s mt giao thc ging nhau mp lp, th c ngha l hai h thng c kh nng tng tc lp . M hnh OSI c th coi nh mt cng trnh khung, h tr vic pht trin v c t cc chun giao thc. Cc lp trong m hnh quy chiu OSI v quan h gia chng vi nhau c minh ha trong hnh v di y. Tng ng vi mi lp l mt (nhm) chc nng c trng cho cc dch v v giao thc.

24

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
Chng trnh ng dng Application Lp ng dng Presentation Lp biu din d liu Section Lp kim sot kt ni Transport Lp vn chuyn Network Lp mng Data link Lp lin kt d liu Physical Lp vt l 7 6 5 4 3 2 1

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Chng trnh ng dng 7 6 5 4 3 2 1 Mi trng truyn thng

ng i ca d liu

Quan h giao tip logic gia cc lp

Hnh 2.12: M hnh quy chiu ISO/OSI Cn phi nhn mnh rng, bn thn mi trng truyn thng v cc chng trnh ng dng khng thuc phm vi cp ca chun OSI. Nh vy, cc lp y chnh l cc lp chc nng trong cc thnh phn giao din mng ca mt trm thit b bao gm c phn cng ghp ni v phn mm c s. Cc mi tn nt gch chm biu hin quan h logic gia cc i tc thuc cc lp tng ng trong khi cc mi tn nt lin ch ng i thc ca d liu. Chc nng ca cc lp c m t s lc di y. Lu , y tn lp 5 (Secssion) c dch sang "kim sot ni" mc d khng hon ton chnh xc v mt t ng nhng th hin r hn v ngha ca lp ny. Trong mt s ti liu ting vit cc tc gi chn t "Phin" bi n ngn gn v st vi t nguyn bn ting anh.

Lp ng dng (Application layer)


Lp ng dng l lp trn cng trong m hnh OSI, c chc nng cung cp cc dch v cao cp (trn c s cc giao thc cao cp) cho ngi s dng v cc chng trnh ng dng. V d, c th sp xp cc dch v v giao thc theo chun MMS cng nh cc dn xut ca n s dng trong mt s h thng bus trng thuc lp ng dng. Cc dch v thuc lp ng dng hu ht c thc hin bng phn mm. Thnh phn phn mm ny c th c nhng sn trong cc linh kin giao din mng, hoc di dng phn mm iu khin (drivers) c th np khi cn thit, v/hoc mt th vin cho ngn ng lp trnh chuyn dng hoc ngn ng lp trnh ph thng. c kh nng s dng d dng trong mt chng trnh ng dng (v d iu khin c s hoc iu khin gim st), nhiu h thng cung cp cc dch v ny thng qua cc khi chc nng (function block). i vi cc thit b trng thng minh, cc khi chc nng ny khng ch n thun mang tnh cht ca dch v truyn thng, m cn tch hp c mt s chc nng x l thng tin, thm ch c iu khin ti ch. y cng

Th.S Vn Ton

25

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

chnh l xu hng mi trong vic chun ha lp ng dng cho cc h thng bus trng, hng ti cu trc iu khin phn tn trit .

Lp biu din d liu (presentation layer)


Trong mt mng truyn thng, v d mng my tnh, cc trm my tnh c th c kin trc rt khc nhau, s dng cc h iu hnh khc nhau v v vy cch biu din d liu ca chng cng c th rt khc nhau. S khc nhau trong cch biu din d liu c th l di khc nhau cho mt kiu d liu hoc cch sp xp cc byte khc nhau trong mt kiu nhiu byte hoc s dng nhiu m k t khc nhau. V d, mt s nguyn c kiu Integer c th biu din bng 2 byte, 4 byte hoc 8 byte ty theo th h CPU, h iu hnh v m hnh lp trnh. Ngay c mt kiu Integer c di 2 byte cng c 2 cch sp xp th t byte gi tr cao ng trc hay ng sau byte gi tr thp. Mt v d khc l s khc nhau trong cch s dng bng m k t trong cc h thng vn chuyn th in t gy ra khng t rc ri cho ngi s dng thuc cc nc khng ni ting Anh. Trong khi a s cc h thng mi s dng 8 bit, th mt s h thng c ch x l c 7 bit, v vy mt s k t c m ha vi gi tr ln hn 127 b hiu sai. Chc nng ca lp biu din d liu l chuyn i cc dng biu din d liu khc nhau v c php thnh mt dng chun, nhm to iu kin cho i tc truyn thng c th hiu c nhau mc d chng s dng cc kiu d liu khc nhau. Ni mt cch khc, lp biu din d liu gii phng s ph thuc ca lp ng dng vo cc phng php biu din d liu khc nhau. Ngoi ra, lp ny c th cung cp mt s dch v bo mt d liu, v d phng php s dng m ha. Nu nh cch biu din d liu c thng nht, chun ha, th chc nng ny khng nht thit phi tch ring thnh mt lp c lp, m c th kt hp thc hin trn lp ng dng n gin ha v nng cao hiu sut ca vic x l giao thc. y chnh l mt c trng trong cc h thng bus trng.

Lp kim sot ni (session layer)


Mt qu trnh truyn thng, thng c tin hnh thnh nhiu giai on. Cng nh vic giao tip gia hai ngi cn c vic t chc mi quan h, gia hai i tc truyn thng cn c s h tr t chc mi lin kt. Lp kim sot kt ni c chc nng kim sot mi lin kt truyn thng gia cc chng trnh ng dng, bao gm vic to lp, qun l v kt thc cc ng ni gia cc ng dng i tc. Cn phi nhc li rng, mi lin kt gia cc chng trnh ng dng mang tnh cht logic, thng qua mt mi lin kt vt l (gia hai trm, gia hai nt mng) c th tn ti song song nhiu ng ni logic. Thng thng, kim sot ni thuc chc nng ca h iu hnh. thc hin ng ni gia hai ng dng i tc, h iu hnh c th to ra cc qu trnh con tnh ton song song (cnh tranh). Nh vy, nhim v ng b ha cc qu trnh tnh ton ny i vi vic s dng chung mt giao din mng cng thuc chc nng ca lp kim sot ni. Chnh v th, lp ny cn c tn l lp ng b ha. Trong cc h thng bus trng, quan h ni gia cc chng trnh ng dng c xc nh sn (quan h tnh) nn lp kim sot ni khng ng vai tr g ng k. i vi mt s h thng khc, chc nng ca lp ny c y ln kt hp vi lp ng dng v l do hiu sut x l truyn thng.

26

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Lp vn chuyn (transport layer)


Bt k bn cht ca cc ng dng cn trao i d liu, iu cn thit l d liu phi c trao i mt cch tin cy. Khi mt khi d liu c chuyn i thnh tng gi, cn phi m bo tt c cc gi u n ch v theo ng trnh t chng c chuyn i. Chc nng ca lp vn chuyn l cung cp cc dch v cho vic thc hin vn chuyn d liu gia cc chng trnh ng dng mt cch tin cy, bao gm c trch nhim khc phc li v iu khin lu thng. Nh vy m cc lp trn c th thc hin c cc chc nng cao cp m khng cn quan tm ti c ch vn chuyn d liu c th. Cc nhim v c th ca lp vn chuyn bao gm: Qun l v tn hnh thc cho cc trm s dng nh v cc i tc truyn thng qua tn hnh thc v/hoc a ch X l li v kim sot dng thng tin, trong c c vic lp li quan h lin kt v thc hin cc th tc gi li d liu khi cn thit Dn knh cc ngun d liu khc nhau ng b ha gia cc trm i tc. thc hin vic vn chuyn mt cch hiu qu, tin cy, mt d liu cn chuyn i c th c chia thnh nhiu n v vn chuyn (data segment unit) c nh s th t kim sot trc khi b xung cc thng tin kim sot lu thng. Do cc c im ring ca mng truyn thng cng nghip, mt s nhim v c th ca lp vn chuyn tr nn khng cn thit, v d vic dn knh hoc kim sot lu thng. Mt s chc nng cn li c dn ln kt hp vi lp ng dng tin cho vic thc hin v to iu kin cho ngi s dng t chn phng n ti u v nng cao hiu xut truyn thng.

Lp mng (network layer)


Mt h thng mng din rng (v d Internet hay mng vin thng) l s lin kt ca nhiu mng tn ti c lp. Mi mng ny u c mt khng gian a ch v c cch nh a ch ring bit, s dng cng ngh truyn thng khc nhau. Mt bc in i t i tc A sang i tc B mt mng khc c th qua nhiu ng khc nhau, thi gian, qung ng vn chuyn v cht lng ng truyn v th cng khc nhau. Lp mng c trch nhim tm ng i ti u (routing) cho vic vn chuyn d liu, gii phng s ph thuc ca cc lp bn trn vo phng thc chuyn giao d liu v cng ngh chuyn mch dng kt ni cc h thng khc nhau. Tiu chun ti u y hon ton da trn yu cu ca cc i tc, v d yu cu v thi gian, qung ng, v gi thnh dch v hay yu cu v cht lng dch v. Vic xy dng v hy b cc quan h lin kt gia cc nt mng cng ph thuc trch nhim ca lp mng. C th nhn thy, lp mng khng c ngha i vi mt h thng truyn thng cng nghip, bi y khng c nhu cu trao i d liu gia hai trm thuc hai mng khc nhau, hoc vic trao i c thc hin gin tip thng qua chng trnh ng dng (khng thuc lp no trong m hnh OSI). Vic thc hin trao i d liu thng qua chng trnh ng dng xut pht t l do l ngi s dng (lp trnh) mun c s kim sot trc tip ti ng i ca mt bc in m bo tnh nng thi gian thc, ch khng mun ph thuc vo thut ton tm ng i ti u ca cc b router. Cng v vy, cc b router thng dng trong lin kt mng hon ton khng c vai tr g trong cc h thng bus trng. Th.S Vn Ton

27

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Lp lin kt d liu (data link layer)


Lp lin kt d liu c trch nhim truyn dn d liu mt cch tin cy trong mi lin kt vt l, trong bao gm vic iu khin vic truy nhp mi trng truyn dn v bo ton d liu. Lp lin kt d liu cng c chia thnh hai lp con tng ng vi hai chc nng ni trn: Lp iu khin truy nhp mi trng (Medium Access Control, MAC) v lp iu khin lin kt logic (Logical Link Control, LLC). Trong mt s h thng, lp lin kt d liu c th m nhim thm cc chc nng khc nh kim sot lu thng v ng b ha vic chuyn giao cc khung d liu. thc hin chc nng bo ton d liu, thng tin nhn c t lp pha trn c ng gi thnh cc bc in c chiu di hp l (frame). Cc khung d liu ny cha cc thng tin b xung phc v mc ch kim li, kim sot lu thng v ng b ha. Lp lin kt d liu bn pha nhn thng tin s da vo cc thng tin ny xc nh tnh chnh xc ca d liu, sp xp cc khung li theo ng trnh t v khi phc li thng tin chuyn ln lp trn n.

Lp vt l (physical layer)
Lp vt l l lp di cng trong m hnh phn cp chc nng truyn thng ca mt trm thit b. Lp ny m nhim ton b cng vic truyn dn d liu bng phng tin vt l. Cc quy nh y m t giao din vt l gia mt trm thit b v mi trng truyn thng: Cc chi tit v cu trc mng (bus, cy, hnh sao...) K thut truyn dn (RS-485, MBP, truyn cp quang...) Phng php m ha bit (NRZ, Manchester, FSK...) Ch truyn ti (di rng/di mang/ng b/khng ng b) Cc tc truyn cho php Giao din c hc (phch cm, gic cm...) Lu rng lp vt l hon ton khng cp ti mi trng truyn thng, m ch ni ti giao din ca n. C th ni, quy nh v mi trng truyn thng nm ngoi phm vi ca m hnh OSI. Lp vt l cn c chun ha sao cho mt h thng truyn thng c s la chn gia mt vi kh nng khc nhau. Trong cc h thng bus trng, s la chn ny khng qu ln, hu ht da trn mt vi chun v k thut c bn. Tin trnh thc hin giao tip theo m hnh OSI c minh ha bng mt v d trao i d liu gia mt my tnh iu khin v mt thit b o thng minh, th hin trong hnh v sau. Cc mi tn nt gch chm th hin quan h giao tip logic gia cc lp tng ng thuc hai trm. Lp vt l thuc trm A c ni trc tip vi lp vt l trm B qua cp truyn. Trong thc t, cc chc nng thuc lp vt l v lp lin kt d liu c thc hin hu ht trn cc vi mch in t ca phn giao din mng. i vi cc my tnh iu khin hoc cc thit b o th phn giao din mng c th tch hp trong phn x l trung tm, hoc di dng mt module ring. Khi chng trnh iu khin trm A cn cp nht gi tr o, n s s dng dch v trao i d liu lp ng dng gi mt yu cu ti trm B. Trong thc t qu trnh ny c th thc hin n gin bng cch gi mt hm trong th vin giao tip ca mng c s dng. Quan h ni gia hai trm c thit lp sn.

28

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
My tnh iu khin (Trm A) CT iu khin Lp ng dng Lp 3-6 Lp lin kt d liu Lp vt l Lp vt l

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Thit b o (Trm B) CT iu khin Lp ng dng Lp 3-6 Lp lin kt d liu Lp vt l Lp vt l

Cp truyn Hnh 2.13: V d giao tip theo m hnh OSI Lp ng dng bn A x l yu cu ca chng trnh iu khin v chuyn tip m lnh xung lp pha di - lp biu din d liu: Lp ny biu din m lnh thnh mt dy bit c di v th t quy c, sau chuyn tip xung lp kim sot ni. Lp kim sot ni s b xung thng tin phn bit yu cu cp nht d liu xut pht t quan h ni logic no, t qu trnh tnh ton no. Bc ny tr nn cn thit khi trong mt chng trnh ng dng c nhiu qu trnh tnh ton cnh tranh (task) cn phi s dng dch v trao i d liu, v kt qu cp nht d liu phi c a tr v ng ni yu cu. Khi d liu giao thc (PDU) t lp kim sot ni chuyn xung c lp vn chuyn xp xp mt knh truyn ti v m bo yu cu s c chuyn ti bn B mt cch tin cy. S dng dch v chuyn mch v tm ng i ti u ca lp mng, mt s thng tin s c b sung vo bc in cn chuyn nu cn thit. Tip theo lp lin kt d liu gn thm cc thng tin bo ton d liu, s dng th tc truy nhp mi trng chuyn bc in xung lp vt l. Cui cng, cc vi mch in t di lp vt l (v d cc b thu pht RS-485) chuyn ha dy bit sang mt dng tn hiu thch hp vi ng truyn (m ha bit) gi sang bn B, vi mt tc truyn hay ni cch khc l tc m ha bit theo quy c. Qu trnh ngc li din ra bn B. Qua lp vt l, tn hiu nhn c c gi m v dy bit d liu c khi phc. Mi lp pha trn s phn tch phn thng tin b xung ca mnh thc hin cc chc nng tng ng. Trc khi chuyn ln lp trn tip theo, phn thng tin ny c tch ra. ng nhin, cc qu trnh ny i hi hai lp i tc ca hai bn phi hiu c thng tin c cu trc v ngha nh th no, tc l phi s dng cng mt giao thc. Cui cng, chng trnh thu thp d liu bn thit b o nhn c tu cu v chuyn gi tr o cp nht tr li trm A cng theo ng trnh t nh trn. 2.4.5 Kin trc giao thc TCP/IP TCP/IP (Transmition Control Protocol/Internet Protocol) l kt qu nghin cu v pht trin giao thc trong mng chuyn mch gi th nghim mang tn Apranet do ARPA (Advanced ...) thuc b quc phng Hoa K ti tr. Khi nim TCP/IP dng ch c mt tp giao thc v dch v truyn thng c cng nhn thnh chun cho Internet. Cho n nay, TCP/IP xm nhp n rt nhiu phm vi ng dng khc nhau, trong c cc mng my tnh cc b v mng truyn thng cng nghip.

Th.S Vn Ton

29

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Kin trc giao thc TCP/IP v i chiu vi m hnh OSI c minh ha bi hnh v di y. OSI TCP/IP Lp ng dng Lp biu din d liu Lp ng dng TELNET SNMP DNS Lp kim sot ni Lp vn chuyn Lp vn chuyn TCP UDP FTP SMTP

Lp Internet Lp mng
ICMP IP ARP RARP

Lp truy nhp mng Lp lin kt d liu Lp vt l Lp vt l

Hnh 2.14: So snh TCP/IP v OSI Khc vi OSI thc ra khng c mt m hnh giao thc no c cng b chnh thc cho TCP/IP. Tuy nhin, da theo cc chun giao thc c pht trin ta c th sp xp cc chc nng truyn thng cho TCP/IP thnh 5 lp c lp l lp ng dng, lp vn chuyn, lp Internet, lp truy nhp mng v lp vt l. Nu tch ring TCP v IP th l nhng chun ring v giao thc truyn thng, tng ng vi lp vn chuyn v lp mng trong m hnh OSI. Nhng ngi ta cng dng TCP/IP ch mt m hnh truyn thng, ra i trc khi c chun OSI.

Lp ng dng
Lp ng dng thc hin cc chc nng h tr cn thit cho nhiu ng dng khc nhau. Vi mi loi ng dng cn mt module ring bit, v d FTP (File Transfer Protocol) cho chuyn giao file, Telnet cho lm vic vi trm ch t xa, SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) cho chuyn th in t, SNMP (Simple Network Management Protocol) cho qun tr mng v DNS (Domain Name Service) phc v qun l v tra cu danh sch tn v a ch Internet.

Lp vn chuyn
C ch m bo d liu c vn chuyn mt cch tin cy hon ton khng ph thuc vo c tnh ca cc ng dng s dng d liu. Chnh v th c ch ny c sp xp vo mt lp c lp tt c cc ng dng khc nhau c th s dng chung, c gi l lp vn chuyn. C th ni, TCP l giao thc tiu biu nht, ph bin nht phc v vic thc hin chc nng ni trn. TCP h tr vic trao i d liu trn c s dch v c ni.

30

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Bn cnh TCP, giao thc UDP (User Data Protocol) cng c s dng cho lp vn chuyn. Khc vi TCP, UDP cung cp dch v khng c ni cho vic gi d liu m khng m bo tuyt i n ch, khng m bo trnh t n ch ca cc gi d liu. Tuy nhin, UDP li n gin v hiu qu, ch i hi mt c ch x l ti thiu, v vy thng c dng lm c s thc hin cc giao thc cao cp theo yu cu ring ca ngi s dng; Mt v d tiu biu l giao thc SNMP.

Lp Internet
Tng t nh lp mng OSI, lp Internet c chc nng chuyn giao d liu gia nhiu mng c lin kt vi nhau. Giao thc IP c s dng chnh lp ny, nh ci tn ca n hm . Giao thc IP c thc hin khng nhng cc thit b u cui, m cn cc b router. Mt router chnh l mt thit b x l giao thc dng lin kt hai mng, c chc nng chuyn giao d liu t mt mng ny sang mt mng khc, trong c c nhim v tm ng i ti u.

Lp truy nhp mng


Lp truy nhp mng lin quan ti vic trao i d liu gia hai trm thit b trong cng mt mng. Cc chc nng bao gm vic kim sot truy nhp mi trng truyn dn, kim li v lu thng d liu, ging nh lp lin kt d liu trong m hnh OSI.

Lp vt l
Ging nh trong m hnh OSI, lp vt l cp ti giao din vt l gia mt thit b truyn d liu (my tnh PC, PLC) vi mi trng truyn dn hay mng, trong c c tnh tn hiu, ch truyn, tc truyn v cu trc c hc cc phc cm/gic cm. So snh gia TCP/IP v OSI l mt v d lm sng t bn cht v ngha thc s ca m hnh quy chiu OSI. Trong thc t khng c mt giao thc no c gi l giao thc OSI, cng khng c dch v no c gi l dch v OSI. Ta ch c th sp xp giao thc no, dch v no thuc lp no hay tng ng vi lp no trong m hnh quy chiu ny. 2.5 Truy nhp bus 2.5.1 t vn Trong cc h thng mng truyn thng cng nghip th cc h thng c cu trc dng bus, hay h thng bus ng vai tr quan trng nht v nhng l do sau: Chi ph cho dy dn t D thc hin lp t Linh hot Thch hp cho vic truyn dn trong phm vi khong cch va v nh. Trong mt mng c cu trc bus, cc thnh vin phi chia nhau thi gian s dng ng tuyn dn. trnh s xung t v tn hiu gy ra sai lch v thng tin, mi thi im trn mt ng dy ch duy nht mt in tn c php truyn i. Chnh v vy mng phi c iu khin sao cho ti mt thi im nht nh th ch mt thnh vin trong mng c gi thng tin i. Cn s lng thnh vin trong mng mun nhn truyn thng th khng hn ch. Mt trong nhng vn quan trng hng u nh hng ti cht lng cu mi h thng bus l phng php phn chia thi gian gi thng tin trn ng dn hay phng php truy nhp bus. Th.S Vn Ton

31

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Lu rng, mt s cu trc khng phi dng bus, vn xung t tn hiu cng c th xy ra, tuy khng hin nhin nh cu trc bus. V d cu trc mch vng, mi trm khng phi bao gi cng c kh nng khng ch hon ton tn hiu i qua n. Hay cu trc hnh sao, c th trm trung tm khng c vai tr ch ng m ch l b chia tn hiu nn kh nng gy xung t khng th trnh khi. Trong cc cu trc ny ta vn cn mt bin php phn chia quyn truy nhp, tuy c th n gin hn so vi cu trc bus. Chnh v th khi nim truy nhp mi trng cng c dng thay cho truy nhp bus. Tuy nhin, ging nh cch dng khi nim chung "bus trng" khng ch dng li cc h thng c cu trc bus, "truy nhp bus" cng thng c dng nh mt khi nim chung. Phng php truy nhp bus l mt trong nhng vn c bn i vi cc h thng bus, bi mi phng php c nhng nh hng khc nhau ti cc tnh nng k thut ca h thng. C th, ta phi quan tm ti t nht ba kha cnh: tin cy, tnh nng thi gian thc v hiu sut s dng ng truyn. Tnh nng thi gian thc y l kh nng p ng nhu cu trao i thng tin mt cch kp thi v tin cy. Cn hiu sut s dng ng truyn l mc khc, s dng ng truyn. Ba yu t lin quan ti vic nh gi yu t tnh nng thi gian thc l thi gian p ng ti a, chu k bus v rung (Jitter). Thi gian p ng ti a i vi mt trm l thi gian ti a m mt h thng truyn thng cn p ng mt nhu cu trao i d liu ca trm vi mt trm bt k khc. R rng, thi gian p ng ti a khng phi l mt thng s c nh, m l mt hm ca di ca d liu cn trao i. Tuy vy, trong mt ng dng c th ta thng bit trc di d liu ti a cng nh di d liu tiu biu m cc trm cn trao i. Do vy, bn cnh thi gian p ng ti a ngi ta cng quan tm ti thi gian p ng tiu biu. Do c trng k thut t ng ha, a s cc h thng bus c s dng lnh vc ny lm vic theo chu k. Ch mt s cc hot ng truyn thng xy ra bt thng (v d thng tin cnh bo, d liu tham s,...), cn phn ln cc d liu c trao i nh k theo chu k tun hon ca bus. Chu k bus l khong thi gian ti thiu m sau cc hot ng truyn thng chnh lp li nh c. Trong iu khin t ng, chu k bus nh hng ti s chnh xc ca chu k ly mu tn hiu. Lu s khc nhau gia chu k bus v nhp bus. C th d thy, thi gian p ng v chu k bus c lin quan vi nhau, nhng khng mc rng buc. Chu k bus ln thng lm tng thi gian p ng. Tuy nhin thi gian p ng ti a c th nh hoc ln hn mt chu k bus, ph thuc vo phng php truy nhp bus. Trong mt s h thng bus, v d Foundation Fieldbus H1, khi nim chu k bus khng c ngha bi cc hot ng giao tip tun hon theo chu k c phn tn v c thc hin theo mt lch trnh thi gian (schedule). Khi , rung l mt thng s quan trng nh gi tnh nng thi gian thc. rung c hiu l khong thi gian sai lch gia thi im thc t mt trm gi c d liu so vi thi im lp lch, cng nh gia thi im thc t mt trm nhn c d liu so vi thi im mong mun trong lch trnh. Hiu sut s dng ng truyn c tnh bng phn trm thi gian ng truyn c s dng thc s hiu qu vo vic truyn ti d liu. i lng ny ph thuc vo mt lu thng v phng php truy nhp bus. Mt lu thng thp dn n hiu sut thp, nhng ngc li mt lu thng qu cao cng dn n vn n tc lu thng v lm gim hiu xut. t c hiu sut s dng ng truyn ti a,

32

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

cn phi tnh ton hoc th nghim tm ra cc thng s cho thit k cu hnh mng, trn c s phng php truy nhp bus c p dng. C th phn loi cch truy nhp bus thnh nhm cc phng php tin nh v nhm cc phng php ngu nhin. Vi cc phng php tin nh, trnh t truy nhp bus c xc nh r rng. Vic truy nhp bus c kim sot cht tr theo cch tp trung mt trm ch (phng php Master/Slaver hay ch/t). Theo s quy nh trc v thi gian (phng php TDMA) hoc phn tn bi cc thnh vin (phng php token passing). Nu mi hot ng truyn thng c hn ch bi mt khong thi gian hoc mt di d liu nht nh, th thi gian p ng ti a cng nh mt chu k bus c th tnh ton c. Cc h thng ny v th c gi l c tnh nng thi gian thc.
Phng php truy nhp bus

Truy nhp tin nh

Truy nhp ngu nhin

Kim sot tp trung Master/Slaver TDMA

Kim sot phn tn Token Passing

Nhn bit xung t CSMA/CD

Trnh xung t CSMA/CD

Hnh 2.15: Phn loi cc phng php truy nhp bus Ngc li, trong cc phng php ngu nhin trnh t truy nhp bus khng c quy nh cht tr trc, m xy ra hon ton theo nhu cu ca cc trm. Mi thnh vin trong mng c th th truy nhp bus gi thng tin i bt k lc no. loi tr tc hi ca vic xung t gy nn, c nhng phng php ph bin nh nhn bit xung t (CSMA/CD) hoc trnh xung t (CSMA/CA). Nguyn tc hot ng ca cc phng php ny l khi c xung t tn hiu xy ra, th t nht mt trm phi ngng gi v ch mt khong thi gian no trc khi th li, mc d kh nng thnh cng k c lc ny cng khng c m bo. Ngi ta thng coi cc h thng s dng cc phng php ny khng c kh nng thi gian thc. Tuy nhin, ty theo lnh vc ng dng c th m yu cu v tnh nng thi gian thc cng khc nhau. 2.5.2 Ch/t (Master/Slaver) Trong phng php ch/t, mt trm ch (Master) c trch nhim ch ng phn chia quyn truy nhp bus cho cc trm t (slaver). Cc trm t ng vai tr b ng, ch c quyn truy nhp bus v gi tn hiu i khi c yu cu. Trm ch c th dng phng php hi tun t (polling) theo chu k kim sot ton b hot ng giao tip ca c h thng. Nh vy, cc trm t c th gi cc d liu thu thp t qu trnh k thut ti trm ch (c th l mt PLC, mt PC,...) cng nh nhn cc thng tin iu khin t trm ch.

Th.S Vn Ton

33

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Master

Slaver

Slaver

Slaver

Slaver

Hnh 2.16: Phng php ch/t Trong mt s h thng, cc trm t khng c quyn giao tip trc tip vi nhau, m bt c d liu cn trao i no cng phi qua trm ch. Nu hot ng giao tip din ra theo chu k, trm ch s c trch nhim ch ng yu cu d liu t trm t cn gi v sau chuyn ti trm t cn nhn. Trong trng hp mt trm t cn trao i d liu bt thng vi mt trm khc phi thng bo yu cu ca mnh khi c trm ch hi n v sau ch c phc v. Trnh t c tham gia giao tip, hay trnh t c hi c th do ngi s dng quy nh trc bng cc cng c to lp cu hnh. Trong trng hp ch c mt trm ch duy nht, thi gian cn cho trm ch hon thnh vic hi tun t mt vng cng chnh l thi gian ti thiu ca chu k bus. Do vy, chu k bus c th tnh ton trc c mt cch tng i chc chn. y chnh l mt trong nhng yu t th hin tnh nng thi gian thc ca h thng. Phng php ch/t c mt u im l vic kt ni mng cc trm t n gin, tn km bi gn nh ton b "tr tu" tp trung ti trm ch. Mt trm ch thng li l mt thit b iu khin, v vy vic tch hp thm chc nng x l truyn thng l iu khng kh khn. Mt nhc im ca phng php kim sot tp trung ch/t l hiu sut trao i thng tin gia cc trm t b gim do d liu phi i quan khu trung gian l trm ch, dn n gim hiu sut s dng ng truyn. Nu hai trm t cn trao i mt bin d liu n gin vi nhau (mt PLC c th l mt trm t), th trong nhng trng hp xu nht thi gian p ng vn c th ko di ti hn mt chu k bus. Mt trong cc bin php ci thin tnh hung ny l cho php cc trm t trao i d liu trong mt chng mc c kim sot. Tnh hung y l hai trm t mun gi d liu cho mt trm t, trong khi trm t 2 li c trm ch hi ti sau trm t 1. Sau khi trm ch yu cu trm t 1 nhn d liu v trm t 2 gi d liu, trm t 2 c th gi d liu trc tip ti trm t 1. Nhn c lnh kt thc t trm t 2 (send_completed), trm t 1 s c trch nhim thng bo ngc tr li trm ch (receive_completed). Nh vy, vic truy nhp ng truyn cng khng b chng cho ln nhau, v hai trm t vn trao i c d liu trong mt chu k bus.

34

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Master
1: receiver_request

Slaver 1

Slaver 2

2: send_request 3: send_data 4: send_complateted 5: receiver_complateted

Hnh 2.17: Ci thin trao i d liu gia hai trm t Mt hn ch na ca phng php ny l tin cy ca h thng truyn thng ph thuc hon ton vo mt trm ch duy nht. Trong trng hp c s c xy ra trn trm ch th ton b h thng truyn thng ngng lm vic. Mt cch khc phc l s dng mt trm t ng vai tr gim st trm ch c c kh nng thay th trm ch khi cn thit. Chnh v l do nu trn, phng php ch/t ch c dng ph bin trong cc h thng bus cp thp, tc l bus trng hay bus thit b, khi vic trao i thng tin hu nh ch din ra gia trm ch l thit b iu khin v cc trm t l thit b trng hoc cc module vo/ra phn tn. Trong trng hp gia cc thit b t c nhu cu trao i d liu trc tip, trm ch ch c vai tr phn chia quyn truy nhp bus ch khng kim sot ton b hot ng giao tip ca h thng. 2.5.3 TDMA TRong phng php kim sot truy nhp phn chia thi gian TDMA (Time Division Mutiple Access), mi trm c phn chia mt thi gin truy nhp bus nht nh. Cc trm c th thay nhau ln lt gi thng tin trong mt khong thi gian cho php - gi l khe thi gian hay lt thi gian (Time slot, Time slide) theo mt tun t quy nh sn. Vic phn chia ny c thc hin trc khi h thng i vo hot ng (tin nh). Khc vi phng php ch/t, y c th c hoc khng c trm ch. Trong trng hp c mt trm ch th vai tr ca n ch hn ch mc kim sot vic tun th m bo gi ng lt thi gian ca cc trm khc. Mi trm u c kh nng m nhim vai tr ch ng trong giao tip trc tip vi cc trm khc. 1 2 ... N Theo yu cu

Chu k bus (chu k TDMA)

Hnh trn minh ha cch phn chia thi gian cho cc trm trong mt chu k bus. Ngoi cc lt thi gian phn chia c nh cho cc trm dng trao i d liu nh k (nh s t 1 n N), thng cn c mt khong thi gian d tr ginh cho vic trao i d liu bt thng theo yu cu, v d gi thng tin cnh bo, mnh lnh t cu hnh, d liu tham s, setpoint... Th.S Vn Ton

35

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

V nguyn tc TDMA c th thc hin theo nhiu cch khc nhau. C th phn chia th t truy nhp bus theo v tr sp xp ca cc trm trong mng, theo th t a ch. Hoc theo tnh cht ca cc hot ng truyn thng. Cng c th kt hp TDMA vi phng php ch/t nhng cho php cc trm t giao tip trc tip. C h thng li s dng mt bc in tng hp c cu trc ging nh s phn chia thi gian cc trm c th c v ghi d liu vo phn tng ng. Cng nh phng php ch/t, chnh v tnh cht tin nh ca cch phn chia thi gian m phng php ny thch hp cho cc ng dng thi gian thc. Trong mt s trng hp, ngi ta cng c th p dng kt hp hai phng php ch/t v TDMA. 2.5.4 Token Passing Token l mt bc in ngn khng mang d liu, c cu trc c bit phn bit vi cc bc in mang thng tin ngun, c dng tng t nh mt cha kha. Mt trm c quyn truy nhp bus v gi thng tin i ch trong thi gian n c gi token. Sau khi khng c nhu cu gi thng tin, trm ang c token s phi gi tip ti mt trm khc theo trnh t nht nh. Nu trnh t ny ng vi vi trnh t sp xp vt l trong mt mch vng (tch cc hoc khng tch cc), ta dng khi nim Token Ring (chun IEEE 802.4). Cn nu trnh t quy nh ch c tnh cht logic nh cu trc bus (v d theo th t a ch), ta ni ti Token Bus (chun IEEE 802.5). Trong mi trng hp du hnh thnh mt mch vng logic.
Trm 2 Trm 1 Token Trm 4 Trm 5 Trm 6 Trm 3 Trm 4 Trm 5 Trm 6 Trm 3 Trm 1
Token

Trm 2

Token Ring

Token Bus

Hnh 2.18: Hai dng ca phng php Token Passing Mt trm ang gi token khng nhng c quyn gi thng tin i, m cn c th c vai tr kim sot s hot ng ca mt s trm khc, v d kim tra xem c trm no xy ra s c hay khng. Cc trm khng c Token cng c kh nng tham gia kim sot, v d nh sau mt thi gian nht nh m token khng c a tip, c th do trm ang gi token c vn . Trong trng hp , mt trm s c chc nng to token mi. Chnh v vy, Token Passing c xp vo phng php kim sot phn tn. Trnh t cng nh thi gian c quyn gi Token, thi gian phn ng v chu k bus ti a c th tnh ton trc, do vy phng php truy nhp ny cng c coi l c tnh tin nh. Trong thi gian xc lp cu hnh, cc trm c th d tnh v thi gian dng token ca mnh, t i ti tha thun mt chu k bus thch hp tt c cc trm u c quyn tham gia gi thng tin v kim sot hot ng truyn thng ca mng. Vic kim sot bao gm cc cng vic sau:

36

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Gim st token: Nu do mt li no m token b mt hoc gia bi, cn phi thng bo xa cc token c hoc to mt token mi. Khi to token: Sau khi khi ng mt trm c ch nh c trch nhim to mt token mi. Tch trm ra khi mch vng logic: Mt trm c s c phi c pht hin v tch ra khi trnh t c nhn token. B xung trm mi: Mt trm mi c kt ni mng, mt trm c c thay th hoc a tr li s dng phi c b xung vo mch vng logic c quyn nhn token. Token Passing cng c th s dng kt hp vi phng php ch/t, trong mi trm c quyn gi token l mt trm ch, hay cn c gi l trm tch cc. Phng php kt hp ny cn c gi l nhiu ch (Multi-Master), tiu biu trong h thng PROFIBUS. Cc trm ch ny c th l cc b iu khin hoc cc my tnh lp trnh, cn cc trm t (trm khng tch cc) l cc thit b vo/ra phn tn, cc thit b trng thng minh. Mi trm ch qun l quyn truy nhp ca mt s trm t trc thuc, trong khi gia cc trm ch th quyn truy nhp bus c phn chia theo cch chuyn token. Tuy nhin, mt trm ng vai tr l ch y khng bt buc phi c cc trm t trc thuc.
1
Master Master Master Master Master

2
Slave Slave Slave Slave

(1) Token Passing gia cc trm tch cc (2) Master/Slave gia mt trm tch cc v mt s trm khng tch cc

Hnh 2.19: Truy nhp bus kt hp nhiu ch (Muti-Master) 2.5.5 CSMA/CD CSMA/CD (Carrier Sense Mutiple Access with Collision Detection) l mt phng php ni ting cng vi mng Ethernet (IEEE 802.3).

Nguyn tc lm vic:
Theo phng php CSMA/CD, mi trm u c quyn truy nhp bus m khng cn c s kim sot no, phng php c tin hnh nh sau: Mi trm u phi t nghe ng dn (carrier sense), nu ng dn ri (khng c tn hiu) th mi c pht. Do vic lan truyn tn hiu cn mt thi gian no , nn vic c kh nng hai trm cng pht tn hiu ln ng dn. Chnh v vy, trong khi pht th mi trm vn phi nghe ng dn so snh tn hiu pht i vi tn hiu nhn c xem c xy ra xung t hay khng (collision detection) Th.S Vn Ton

37

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong trng hp xy ra xung t, mi trm u phi hy b bc in ca mnh, ch mt thi gian ngu nhin v th li.

Hnh 2.20: Minh ha phng php CSMA/CD Mt tnh hung xy ra xung t tiu biu v cch khc phc c minh ha trn hnh v trn. Trm A v trm C cng nghe ng dn. ng dn ri nn A c th gi trc. Trong khi tn hiu gi i t trm A cha kp ti nn trm C khng hay bit v cng gi, gy ra xung t ti mt im gn C. A v C s ln lt nhn c tn hiu phn hi, so snh vi tn hiu gi i v pht hin xung t. C hai trm s hy bc in gi i bng cch khng pht tip, cc trm mun nhn s khng nhn c c hiu kt thc bc in v s coi nh bc in khng hp l. A v C cng c th gi mt tn hiu "jam" c bit bo cho cc trm cn nhn bit. Sau mi trm ch mt thi gian ch ngu nhin, trc khi th pht li. Thi gian ch ngu nhin y tuy nhin phi c tnh theo mt thut ton no sao cho thi gian ch ngn mt cch hp l v khng ging nhau gia cc trm cng ch. Thng thng thi gian ch ny l bi s ca hai ln thi gian lan truyn tn hiu TS. u im ca CSMA/CD l tnh cht n gin, linh hot. Khc vi cc phng php tin nh, vic ghp thm hay b i mt trm trong mng khng nh hng g ti hot ng ca h thng. Chnh v vy, phng php ny c p dng rng ri trong mng Ethernet. Nhc im ca CSMA/CD l tnh bt nh ca thi gian phn ng. Cc trm u bnh ng nh nhau nn qu trnh ch mt trm c th lp i lp li, khng xc nh c tng i chnh xc thi gian. Hiu sut s dng ng truyn v th cng thp. R rng, nu nh khng kt hp thm vi cc k thut khc th phng php ny khng thch hp vi cc cp thp, i hi trao i d liu nh k, thi gian thc.

iu kin rng buc


Kh nng thc hin phng php CSMA/CD b hn ch bi mt iu kin rng buc gia chiu di dy dn, tc truyn thng v chiu di bc in. Ch khi mt trm pht hin c xung t xy ra trong khi bc in cha gi xong mi c kh nng hy b bc in (c th ch n gin bng cch khng gi tip c hiu kt thc). Cn nu bc in c gi i xong ri mi pht hin xy ra xung t th qu mun, mt trm khc c th nhn c v x l bc in vi ni dung sai lch.

38

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong trng hp xu nht hai trm cng gi thng tin c th hai u ca dy dn, trm th hai ch gi in trc khi tn hiu t trm th nht ti mt cht. Tn hiu b xung t xy ra y phi mt thm mt khong thi gian na ng bng thi gian lan truyn tn hiu TS mi quay tr li trm th nht. Nh vy iu kin thc hin phng php CDMA/CD l thi gian gi mt bc in phi ln hn hai ln thi gian lan truyn tn hiu, tc l: (chiu di bc in n/tc truyn v) > 2TS hay n/v > 2l/(0,66*300.000.000) vi l l chiu di dy dn v k s k=0,67 tng ng vi lv < 100.000.000n y chnh l iu kin rng buc trong vic nng tc v tng chiu di dy dn. V d i vi mt mng Fast Ethernet (100Mbit/s) c chiu di 100m th mt bc in khng th ngn hn 100 bit. H qu ca iu kin rng buc ny l h s truyn thng s rt thp nu nh d liu cn trao i khng ln. Mt ln na, ta thy rng phng php ny khng thch hp lm cho cc h thng mng cp thp. 2.5.6 CSMA/CA

Nguyn tc lm vic
CSMA/CA (Carrier Sense Mutiple Access with Collision Avoidance) tng t nh CSMA/CD, mi trm u phi nghe ng dn trc khi gi cng nh sau khi gi thng tin. Tuy nhin, mt phng php m ha bt thch hp c s dng y trong trng hp xy ra xung t, mt tn hiu s ln t tn hiu kia. V d tng ng vi bit 0 l mc in p cao s ln t mc in p thp ca bit 1.

T1 R1 T2 R2
0 0 0 0 1 1 1 1 0* 0 1* 0

Mc tn hiu ln t ---> Pht tip

0 0

1 1

Pht hin li ---> ngng pht

Hnh 2.21: Minh ha phng php CSMA/CD Mt tnh hung tiu biu c minh ha trong hnh trn. T1 l thng tin do trm 1 gi i v R1 l thng tin trm 1 nghe c phn hi t ng dn, T2 l thng tin do trm 2 pht i v R2 l thng tin trm 2 nghe c. Khi hai bc in khc nhau mt bit no , trm th hai s pht hin ra xung t v ngng pht, cn trm th nht c mc tn hiu ln t nn coi nh khng c chuyn g xy ra v tip tc pht. Trm th hai c th ch mt thi gian ngu nhin, hoc ch khi no ng dn ri tr li s gi.

iu kin rng buc


iu kin thc hin theo c ch trn l mi trm u phi nhn c tn hiu phn hi tng ng vi bit va gi, trc khi gi mt bit tip theo, nh vy mi c kh nng dng li kp thi khi xy ra xung t cng nh bit tip theo khng b nh Th.S Vn Ton

39

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

hng. Nh vy, thi gian bit TB phi ln hn hai ln thi gian lan truyn tn hiu TS hay l: l/v > 2TS, vi v l tc truyn l/v > 2l/(0,67*300.000.000) l/v < 100.000.000 Vi l l chiu di dy dn v h s k=0,67. V d vi tc truyn l 1 Mbit/s th chiu di dy dn phi nh hn 100m. R rng, iu kin rng buc y tuy ngt ngho hn so vi phng php CSMA/CD, nhng khng lin quan ti chiu di ti thiu ca mt bc in.

Quy nh mc u tin
Mi bc in u c bt u bng mt dy bt c bit c gi l c hiu, sau l ti cc thnh phn khc nh thng tin kim sot, a ch... i vi phng php CSMA/CA, c th s dng mc u tin cho mi trm (hoc theo loi thng tin) v gn m u tin (001,010,vv..) vo phn ng sau c hiu ca mi bc in. Bc in no c mc u tin cao hn (tc m s u tin thp hn) s ln t cc bc in khc. Trong trng hp s dng mc u tin theo trm, c th ly chnh a ch ca trm lm m s u tin. Cng c th kt hp phng php nh mc u tin theo loi thng tin v theo a ch. Mt bc in c mc u tin cao nht c xt trc ht theo loi thng tin v sau theo a ch trm. Nh c phng php s dng mc u tin m tnh nng thi gian thc ca h thng c ci thin. C th thy r, tuy b hn ch v tc truyn v chiu di dy dn, hiu xut s dng ng truyn phng php ny rt cao. Cc trm ch gi thng tin i khi c nhu cu v nu xy ra xung t th mt trong hai bc in vn c tip tc gi i. 2.6 Bo ton d liu 2.6.1 t vn Trong truyn thng cng nghip, mc d s dng k thut truyn tn hiu s nhng do tc ng ca nhiu v do cht lng mi trng truyn dn m thng tin c truyn ti cng khng trnh khi sai lch. Vn t ra l lm th no hn ch li cng nh khi sy ra li th phi c bin php khc phc. C th phn loi li nh sau : Li pht hin c, khng sa c Li pht hin c nhng sa c Li khng pht hin c Bin php th nht l ch s dng cc thit b phn cng cao cp v cc bin php bc lt ng truyn gim thiu tc ng ca nhiu. Song y ch l bin php hn ch tc ng ca nhiu m khng th loi tr hon ton kh nng b li. Mt khc, gi thnh cao cng l mt yu t cn tr n vic thc hin trong cng nghip. Bo ton d liu chnh l phng php s dng x l giao thc khc phc v pht hin li, trong pht hin li ng vai tr hng u. Khi pht hin c li, c th c cch khi phc d liu, hay bin php n gin hn l yu cu gi li d liu. Cc phng php bo ton d liu thng dng l : Parity bit 1 chiu v hai chiu

40

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

CRC (Cyclic Redundancy Check) Nhi bt (Bit stuffing)

Nguyn l c bn
Nhim v bo ton d liu c th sp xp thuc lp 2 (lp lin kt) trong m hnh quy chiu OSI. Trong qu trnh m ha ngun, bn gi b xung mt s thng tin ph tr, c tnh theo mt thut ton quy c vo bc in cn gi i. Da vo thng tin b tr ny m bn nhn c th kim sot v pht hin li trong d liu nhn c (gi m) Ch rng k c thng tin ngun v thng tin ph tr u c th b li, nn phi cn nhc quan h gia lng thng tin ngun v lng thng tin ph tr, nu khng mt phng php bo ton d liu s khng t c mong mun v tin cy ca d liu, thm ch c th phn tc dng. Trc khi phn tch, nh gi tc dng ca cc phng php bo ton d liu, cn a ra mt s nh ngha nh sau:

T l bit li:
T l bt li p l thc o c trng cho nhiu knh truyn dn, c tnh bng t l gia s bit b li trn tng s bit c truyn i. Ni mt cch khc, t l bit li chnh l xc sut mt bit truyn i b li. Lu rng, t l bit li xu nht khng phi l 1 m l 0,5. Trng trng hp p=1, tc l c bit no truyn i cng b sai lch, ta ch vic o li tt c cc bit khi phc d liu. Khi p=0,5, tc c 2 bit truyn i c 1 bit li th ng truyn ny hon ton khng s dng c, bi theo l thuyt thng tin th khng th c mt phng php bo ton d liu no c th p dng tin cy, c hiu qu. Trong k thut p=10-4 l mt gi tr thng c chp nhn. Mt ng truyn c t l bit li nh vy c th thc hin c tng i d dng.

T l li cn li:
T l li cn li R l thng s c trng cho tin cy d liu ca mt h thng truyn thng, sau khi thc hin cc bin php bo ton (k c truyn li trong trng hp pht hin ra li). T l li cn li c tnh bng t l gia s bc in cn b li khng pht hin c trn tng s bc in c truyn. ng nhin gi tr ny khng nhng ph thuc vo t l bit li v phng php bo ton d liu m cn ph thuc vo chiu di trung bnh ca cc bc in. Mt bc in cng di th xc sut li cng ln.

Thi gian trung bnh gia hai ln li


T l li cn li l mt thng s tng i kh hnh dung, v vy trong thc t ngi ta hay xem xt ti thi gian trung bnh gia hai ln li TMTBF (MTBF: Mean Time Between Failures). Thng s ny c lin quan cht tr ti gi tr t l li cn li: TMTBF= n/(v*R), vi n l chiu di bc in c tnh bng bit v v l vn tc truyn dc tnh bng bit/s. Gi s mt bc in c chiu di n=100 bit c truyn lin tc vi tc 1200 bit/s, quan h gia t l bit li v thi gian trung bnh gia hai ln li s c th hin nh sau: R 10-6 10-10 10-14 TMTBF 1 ngy 26 nm 260000 nm Th.S Vn Ton

41

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Khong cch Hamming (Hamming Distance, HD)


Khong cch Hamming (gi theo nh khoa hc M R.W. Hamming) l thng s c trng cho bn vng ca mt m d liu, hay ni cch khc chnh l kh nng pht hin li ca mt phng php bo ton d liu. HD c gi tr bng s lng bit li ti thiu m khng m bo chc chn pht hin c trong mt bc in. Nu trong mt bc in ch c th pht hin mt cch chc chn k bit b li, th HD=k+1. V d, nu 1 li duy nht c th pht hin c mt cch chc chn (nh trong phng php dng parity bit 1 chiu), th khong cch Hamming l 2. y l gi tr ti thiu m mt phng php truyn i hi. Cc h thng bus trng thng dng u c khong cch Hamming l 4, cc h thng t tin cy rt cao vi HD=6. Theo l thuyt thng tin th s lng bit li chc chn pht hin c khng bao gi ln hn lng thng tin ph tr dng kim li. ng nhin, mun t c gi tr HD ln th phi tng lng thng tin ph tr c nhc ti khi m thng tin ph tr cng c th b li,

Hiu sut truyn d liu


Hiu sut truyn d liu E l mt thng s c trng cho vic s dng hiu qu cc bc in phc v chc nng bo ton d liu, c tnh bng t l s bit mang thng tin ngun (bit d liu) khng b li trn ton b s bit c truyn. Ta c: E = m (1-p)n /n m- S lng bit d liu trong mi bc in n- chiu di bc in p - T l bit li

V d 1:
m = 8 bit n = 11 bit (1 bit u + 8 bit d liu +1 bit chn l + 1 bit cui) p = 10-3 Hiu sut truyn E = 0,72

V d 2:
m = 8 bit n = 24 bit (4 bit u + 8 bit d liu + 8 bit CRC + 4 bit cui) p = 10-3 Hiu sut truyn d liu E = 0,325

V d 3:
m = 8 bit n = 19 bit (4 bit u + 8 bit d liu + 3 bit CRC + 4 bit cui) p = 10-3 Hiu sut truyn d liu E = 0,413 R rng, vic tng lng thng tin ph tr mt chng mc no c th tng tin cy d liu, song hiu qu truyn dn v th cng gim i. Nu t l bit li p = 0,5 th bc in nhn c hon ton khng c gi tr. iu c ngha l, s lng bit kim li khng bao gi cn thit phi bng hoc ln hn mt na s bit d liu. So

42

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

snh v d 2 v v d 3, ta s thy s la chn 3 bit thng tin kim li v d 3 ng n hn trn c phng din hiu qu truyn d liu v tin cy d liu. 2.6.2 Bit chn l (Parity bit) Bit chn l l mt phng php kim tra li n gin, c p dng rt rng ri. Nguyn tc lm vic c m t nh sau. Ty theo tng s cc bit 1 trong thng tin ngun l chn hay l m ta thm vo 1 bit thng tin ph tr p = 0 hoc p = 1, gi l parity bit, hay bit chn l. Trong trng hp ny, ta cng gi l parity bit mt chiu. Phng php ny rt n gin v hiu qu. Gi tr ca bit chn l p ph thuc vo cch chn: Nu chn parity chn, th s p bng 0 khi tng s bit 1 l chn Nu chn parity l, th s p bng 0 khi tng s bit 1 l l. V d dng parity chn: 1001101 Dy bit nguyn bn : Dy bit gi i: 10011010 Gi s ch 1 hoc 3 bit trong bc in gi i b o, bn nhn s so snh v pht hin c, nhng nu nh s bit li trong bc in l chn th bn nhn s khng pht hin c. Ni mt cch khc s bit li chc chn pht hin c ch l 1. V vy, khong cch Hamming ca phng php chn l mt chiu lun l 2. iu ny ni ln kh nng pht hin li thp, v vy bit chn l t khi c dng c lp m thng phi kt hp vi cc phng php khc. T l chiu di thng tin ngun v thng tin b tr nh hng mnh ti hiu qu ca phng php. y, thng tin b tr ch l 1 bit. Trong thc t, chiu di thng tin ngun thng c chn l 7 hoc 8 bit. 2.6.3 Bit chn l hai chiu Phng php dng bit chn l hai chiu cn c gi l phng php bo ton khi. Dy bit mang thng tin ngun c sp xp li thnh tng khi vung (trong tng tng), coi nh c hai chiu. Trong thc t ngi ta chn 7 hng 7 ct, Vic tnh bit chn l c thc hin theo c hai chiu hng v ct. Di y l mt v d bc in s dng bit chn l hai chiu khng b li vi cu trc (7+1) x (7+1) v parity chn. Mt im ng ch l s bit 1 hoc 0 ct p (tnh parity theo hng) cng ging nh hng p (tnh parity theo ct), nn bit cui cng giao nhau gia hng p v ct p c th tnh parity theo hng hoc ct.
1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. p 0 1 1 0 1 0 1 0 2. 1 0 1 1 1 0 1 1 3. 0 0 1 0 1 0 0 0 4. 0 1 0 1 1 1 0 0 5. 1 0 1 0 0 1 1 0 6. 0 0 1 1 1 1 1 1 7. 1 0 1 0 1 1 0 0 p 1 0 0 1 0 0 0 0

Th.S Vn Ton

43

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong trng hp ch 1 bit b o, v d hng th 3 v ct th 4 trong bng sau y, th li khng nhng c pht hin c m ta cn c th cho rng li nh v c v v vy sa c.
1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. p 0 1 1 0 1 0 1 0 2. 1 0 1 1 1 0 1 1 3. 0 0 1 0 1 0 0 0 4. 0 1 1 1 1 1 0 0 5. 1 0 1 0 0 1 1 0 6. 0 0 1 1 1 1 1 1 7. 1 0 1 0 1 1 0 0 p 1 0 0 1 0 0 0 0

Tng t nh vy, hai bit b li khc nm khc hng v khc ct cng s pht hin c v sa c. Tuy nhin, nu hai bit b li li nm cng hng hoc cng ct th chng ch c th b pht hin nhng khng sa c. Trong trng hp 3 bit b o, bn nhn vn chc chn pht hin c c li. Tuy nhin, mt iu rt th v y l bn nhn khng th khng nh c s bit li l 1 hay l 3. Xc nh nhm s li y l 1 s dn n nhm ln tai hi khi tm cch sa bit li. Lt li vn v d mt li hoc hai li (khc hng v khc ct) xt trn, r rng bn nhn khng c cch g xc nh c s li mt cch chnh xc m ch bit c s li l chn hoc l. Ti t hn na khi chnh cc bit parity b li. Nh vy c th kt lun rng ngay c vi phng php parity hai chiu ny bn nhn nu c pht hin ra li cng khng c kh nng sa li mt cch tin cy.

1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. p 0 1 1 0 1 0 1 0

2. 1 0 1 1 1 0 1 1

3. 0 0 1 0 1 0 0 0

4. 0 1 1 1 0 1 0 0

5. 1 0 0 0 1 1 1 0

6. 0 0 1 1 1 1 1 1

7. 1 0 1 0 1 1 0 0

p 1 0 0 1 0 0 0 0

Ta xt tip trng hp 4 bit b li nm cng hai hng v hai ct bt k. Cch tnh chn l theo c hai chiu u khng pht hin c, tuy xc sut xy ra tnh hung ny cng rt nh. Vy khong cch Hamming ca m d liu thc hin theo phng php ny l 4.

44

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
1. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. p 0 1 1 0 1 0 1 0 2. 1 0 1 1 1 0 1 1 3. 0 0 1 0 1 0 0 0 4. 0 1 1 1 0 1 0 0

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


5. 1 0 0 0 1 1 1 0 6. 0 0 1 1 1 1 1 1 7. 1 0 1 0 1 1 0 0 p 1 0 0 1 0 0 0 0

2.6.4 CRC CRC (Cyclic Redundancy Check) cn c gi l phng php m a thc hay m vng. Phng php ny c s dng hu ht trong cc h thng truyn thng. Tuy ci tn ca n khng biu hin nhiu, nhng tng y l thng tin kim li ( y c gi l checksum) phi c tnh bng mt thut ton thch hp, trong gi tr mi bit ca thng tin ngun u c tham gia nhiu ln vo qu trnh tnh ton. tnh ton thng tin kim li , ngi ta dng mt "a thc pht" G (generator polynomial) c mt dng c bit. Chnh v th phng php ny c gi l phng php dng a thc. G c quy c di dng nhi phn, tc cc h s ca n c gi tr 1 hoc 0 tng ng vi cc ch s trong mt dy bit. V d: a thc dng: G=x7+x6+x5+(0x4+0x3)+x2+(0x1)+1 Dng nh phn: G={11100101} Dng octal: G={345}

Nguyn tc c bn ca phng php CRC


Gi s a thc G c bc n, v d x3+x+1 tng ng vi dy bit {1011}. Dy bt mang thng tin ngun I c thm vo n bit 0 v coi nh mt a thc nh phn P. V d thng tin ngun l {110101} th sau khi thm 3 bit 0, ta c dy bit {110101000} tng ng vi a thc P = x8+x7+x5+x3. a thc P c chia cho a thc G, da vo cc quy tc n gin ca php tr khng c nh sau: 1-1=0 0-0=0 1-0=1 0-1=1 Khng cn quan tm ti kt qu ca php chia, phn d R (ly n ch s) ca php chia c thay th vo ch ca n ch s 0 b xung trong P, tc l ta c D = P + R. Theo tnh cht ca php chia a thc nh phn, nu D-R chia ht cho G th D = P+R cng vy, R c gi l checksum v D chnh l dy bit c gi i thay cho I. Th.S Vn Ton

45

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Gi s dy bit nhn c l D khng chia ht cho G th tc l D khc D, ta c th khng nh c rng bc in chc chn b li. Ngc li, nu D chia ht cho G, th xc sut rt cao l bc in nhn c khng c li. Ta ni "xc sut cao", bi mi bit trong thng tin ngun tham gia nhiu vng (cyclic) vo tnh ton thng tin b tr nn kh nng "d kin sai m kt qu ng" l rt t. Mt iu ng ch l phng php CRC c v nh phc tp, nhng thc s s vic thc hin n li rt n gin. Php chia a thc nh phn y c thc hin thun ty bi cc php tr khng c nh - hay chnh l cc php logic XOR. Bn cnh oc ch cn cc php sao chp v so snh bit thng thng. Nh ta thy, kh nng pht hin li dc c trng qua khong cch Hamming ph thuc hon ton vo cch chn a thc quy c G. Tuy nhin, phng php ny t c hiu qu ti u, cn cn nhc ti c quan h gia chiu di ca dy bit mang thng tin ngun v bc ca a thc G. Mt cch k hiu thng c dng ch quan h ny c gi l m (m,n), trong m l tng s bit v n l s bit mang d liu. Mt cu trc bc in theo tiu chun DIN 19 244: Tn gi: m (8i+8,8i), vi i=1..15 l s byte (octet) ca d liu Lp cu trc (format class) : FT2 a thc pht: G=11100101, tc x7+x6+x5+x2+1 Khong cch Hamming: HD = 4 V d vi i=7, ta s c m (64,56), tc bc in di 8 byte cha 7 byte d liu. Trong 8 bit kim li c 7 bit l phn d R c tnh theo phng php CRC, bit cn li chnh l parity bit chn ca R, sau gi tr mi bit li c o li. 2.6.5 Nhi bit (Bit Stuffing) Nhi bit (bit stuffing) thung khng c coi nh mt phng php bo ton d liu c lp, m thng c s dng vi mc ch chnh l to mt dy bit thun li cho vic ng gi d liu v m ha bit. Cc bc in thng dng mt dy bit c bit lm c hiu khi u v kt thc, do vy i hi trong phn cn li khng c php xut hin mu bit ny. Bn cnh , trong qu trnh m ha bit ngi ta cng c gng trit tiu dng mt chiu bng cch loi b cc chui di bit 1 lin tc. V vy, ngi ta tm cch nhi thm mt s bit vo dy bit nguyn bn trnh trung lp vi mt s mu bit c bit. Hiu ng ph ca cch lm ny chnh l to iu kin cho bn nhn d pht hin li hn, v d trong trng hp mu bit c bit xut hin trong phn ni dung ca bc in nhn c.

Phng php nhi bit c thc hin theo nguyn tc sau:


Bn gi: Nu trong d liu c n bit 1 ng lin nhau th thm 1 bit 0 vo ngay sau . Nh vy trong dy bit c truyn i khng th xut hin n+1 bit 1 i lin nhau. Bn nhn: Nu pht hin thy n bit 1 lin nhau m bit tip theo l 0 th c tch ra, cn bit 1 th d liu chc chn b li. V d vi n = 5 (nh CAN Bus): Thng tin ngun I = 0111111 Thng tin gi i D =01111101 Nu thng tin nhn c D = 01111101, bn nhn c th coi xc sut cao khng c li, thng tin I s c phc hi bng cch b i bit 0 ng sau 5 bit 1 (bit c gch chn).

46

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Nu thng tin nhn c D=11111101, qua mu bit c bit bn nhn s pht hin ra li. Trong thc t, c ba phng php bit chn l, CRC v nhi bit u c th s dng phi hp. V d mt thng tin ngun, sau khi p dng phng php CRC, c th tnh bit chn l cho phn thng tin b sung (R). Ton b dy bit nhn c c th li a qua khu nhi bit hoc bc in c th c truyn theo tng k t UART vi kim tra chn l cho tng k t, trc khi thc hin m ha bit. 2.7 M ha bit M ha bit l qu trnh chuyn i dy bit (0,1) sang mt s tn hiu thch hp c th truyn dn trong mi trng vt l. Vic chuyn i ny chnh l s dng mt tham s thng tin thch hp m ha dy bit cn truyn ti. Cc tham s thng tin c th c cha ng trong bin , tn s, pha hoc sn xung, vv... S thch hp y phi c nh gi da theo cc yu cu k thut nh kh nng chng nhiu cng nh gy nhiu, kh nng ng b ha v trit tiu dng mt chiu. 2.7.1 Cc tiu chun trong m ha bit

Tn s ca tn hiu
Cc tn hiu c s dng trong truyn d liu thng khng phi l cc dao ng iu ha, tn s ca chng bin thin theo thi gian, ph thuc vo dy bit cn m ha v ph thuc vo phng php m ha bit. Cn phn bit gia tn s tn hiu v tn s nhp ca bus. i vi mt tc truyn c nh th tn s nhp l mt hng s, cn tn s tn hiu c th thay i. Tuy nhin tn s tn hiu cng t l mt cch tng i vi tn s nhp, n c th ln hn hoc nh hn tn s nhp, ty theo cch m ha bit. Tn s ca tn hiu nh hng ti nhiu tnh nng ca h thng. Tn hiu c tn s cng cao hoc di tn rng mt mt s gy ra suy gim tn hiu cng ln, mt khc s gy nhiu in t ln hn ra mi trng xung quanh. Nhc im th nht dn n phi hn ch chiu di dy dn hoc phi s dng b lp, trong khi nhc im th hai nh hng ti hn ch phm vi s dng. iu ny cng nh hng trc tip tr li kh nng nng cao tc truyn. Trong phng php truyn ti di c s th cch duy nht nng cao tc truyn l tng tn s nhp bus, ng ngha vi vic gin tip tng tn s tn hiu. Tn s tn hiu cao cng i hi cc thit b c kh nng lm vic vi tn s cao. ng nhin, gi thnh sn xut cc thit b ny s l mt yu t cn tr kh nng ng dng.

Thng tin ng b ha c trong tn hiu


Trong trng hp ch truyn dn c chn l ng b, nu mt phng php m ha bit to ra tn hiu c mang km theo thng tin ng b ha nhp s tit kim dy dn tn hiu nhp. V d, nu tn hiu mang thng tin l mt dao ng iu ha c tn s trng vi tn s nhp ca bus hoc l mt bi s ca tn s nhp, tc l mi nhp bus u c t nht mt xung tn hiu th vic ng b ha gia bn gi v bn nhn thng tin s c d dng hn. Tuy nhin, cc h thng htng khng yu cu tn hiu ng b c mi nhp, m c th cch qung u n vi nhp.

Trit tiu dng mt chiu


Hin tng dng mt chiu sinh ra do mt lot cc bit ging nhau (0 hoc 1) ng vi mt mc tn hiu cao c pht lin tc. iu ny khng nhng gy kh khn cho Th.S Vn Ton

47

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

vic ng b ha gia cc i tc truyn thng, m cn nh hng ti nhiu yu t k thut khc. Cng tit kim dy dn v n gin ha cng vic lp t, c bit trong mi trng d chy n, kh nng ng ti ngun nui cho cc thit b tham gia mng vi cng mt dy dn l rt thit thc. Dng nui c th xp chng ln tn hiu mang thng tin, nu nh tn hiu ny khng mang sn dng mt chiu. Mun vy, phng php m ha bit cn to ra s trung ha mc tn hiu ng vi cc bit 0 v 1 trit tiu dng mt chiu. S tn ti ca dng mt chiu cn gy ra rt nhiu kh khn trong k thut truyn dn tn hiu. C th, mc tri tn hiu rt kh xc nh mt cch ng mc, dn n vic nhn bit tham s thng tin v d qua gi tr bin gp tr ngi. Ch lm vic ca cc thit b thu pht cng s b nh hng bi s tn ti ca dng mt chiu. Nu vt qu mt gii hn nht nh, dng mt chiu d gy pht xung nguy him trong cc mi trng d chy n.

Tnh bn vng vi nhiu v kh nng phi hp nhn bit li


Kh nng khng nhiu ca mt tn hiu s cng ph thuc nhiu vo phng php m ha bit. V d, di tn cng hp th tn hiu cng bn vng hn i vi nhiu. Hoc, cc phng php m ha chnh lch bn vng vi nhiu hn cc phng php m ha gi tr tuyt i, cc phng php m ha iu tn bn vng hn m ha iu bin... Nu mt phng php m ha bit to ra mt tn hiu c nhng c th ring, theo mt mu bit lp th bn nhn c thm kh nng nhn bit li nu tn hiu b sai lch m khng cn b xung thng tin kim li. 2.7.2 NRZ, RZ NRZ (Non Return To Zero) l mt trong nhng phng php c s dng ph bin nht trong cc h thng bus trng. Thc cht, c NRZ v RZ u l cc phng php iu ch bin xung. Nh hnh m t di y bit 0 v bit 1 c m ha vi hai mc bin tn hiu khc nhau, mc tn hiu ny khng thay i trong sut chu k T (mt nhp bus). Ci tn NRZ c s dng, bi mc tn hiu khng quay tr v khng sau mi nhp. Cc kh nng th hin hai mc c th l: t v in p dng in p m v t in p m v in p dng cng gi tr (tn hiu lng cc) Mt trong nhng u im ca phng php NRZ l tn hiu c tn s thng thp hn nhiu so vi tn s nhp bus. Phng php ny khng thch hp cho vic ng b ha, bi mt dy bit 0 hoc 1 lin tc khng lm thay i mc tn hiu. Tn hiu khng c trit tiu dng mt chiu, ngay c khi s dng tn hiu lng cc, nn khng c kh nng ng ti ngun.

48

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
0 1 1 0 1 0 0 1

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


0 1 1 0 1 0 0 1

NRZ: 1 ng vi mc tn hiu cao, 0 ng vi mc thp trong sut chu k

RZ: 1 ng vi mc tn hiu cao trong na chu k bit T, 0 ng vi mc thp trong sut chu k

Hnh 2.22: M ha bit NRZ v RZ Phng php NZ (Return to Zero) cng m ha bit 0 v bit 1 vi hai mc tn hiu khc nhau ging nh NRZ. Tuy nhin, nh ci tn ca n bao hm , mc tn hiu cao ch tn ti trong na u ca chu k bit T, sau quay tr li 0. Tn s cao nht ca tn hiu chnh bng tn s nhp bus. Ging nh NRZ, tn hiu m RZ khng mang thng tin ng b ha, khng c kh nng ng ti ngun. 2.7.3 M Manchester M Manchester v cc dn xut ca n khng nhng c s dng rng ri trong truyn thng cng nghip, m cn ph bin trong cc h thng truyn d liu khc. Thc cht, y l mt trong cc phng php iu ch pha xung, tham s thng tin c th hin qua cc sn xung. Bit 1 c m ha bng sn ln, bit 0 bng sn xung ca xung gia chu k bit T, hoc ngc li (Manchester-II). Trong hnh v di y, c im ca tn hiu c tn s tng ng vi tn s nhp bus, cc xung ca n c th s dng trong vic ng b ha gia bn gi v bn nhn. S dng tn hiu lng cc, dng mt chiu s b trit tiu. Do phng php ny thch hp vi cc ng dng i hi kh nng ng ti ngun. Mt im ng ch na l do s dng sn xung, m Manchester rt bn vng i vi nhiu bn ngoi. Nhng ngc li, nhiu x ca tn hiu cng tng i ln bi tn s cao.
0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1

Manchester-II: 1 ng vi sn xung, 0 ng vi sn ln ca xung gia chu k bit

AFP: Thay i gia 0 v 1 c nh du bng mt xung xoay chiu

Hnh 2.23: M ha Manchester-II v AFP 2.7.4 AFP Vi phng php sn xung xoay chiu AFP (Alternate Flanked Pulse, sn xung xoay chiu), mi s thay i trng thi logic c nh du bng mt xung c cc thay i lun phin (xung xoay chiu). C th sp xp AFP thuc nhm cc phng php iu ch v tr xung. V d, thay i t bit 0 sang bit 1 c m ha bng sn xung ln, t 1 sang 0 bng sn xung xung (hoc c th ngc li) c im tn hiu l tn s thp, khng mang thng tin ng b ha v khng tn ti dng mt chiu. S dng cc xung c hnh sin y s gim nhiu x mt cch ng k. Hn th na, cng nh m Manchester, m AFP rt bn vng i vi tc ng ca nhiu t bn ngoi. Th.S Vn Ton

49

B mn CNK t ng 2.7.5 FSK

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong phng php iu ch dch tn s FSK (Frequency Shift Keying), hai tn s khc nhau c dng m ha cc trng thi logic 1 v 0, nh c m t trong hnh di y. y chnh l phng php iu ch tn s tn hiu mang, hay truyn ti di mang 0 0 1 1 1 1 0 0 1 1 1 1

Hnh 2.24: M ha tn s FSK Tn hiu c dng sin, cc tn s c th bng hoc l bi s tn s nhp bus nn c th dng ng b nhp. Mt u im tip theo ca phng php ny l bn vng i vi tc ng ca nhiu. Nh tnh cht iu ha ca tn hiu m dng mt chiu c trit tiu, nn c th s dng chnh ng truyn truyn ti ngun nui cc thit b kt ni mng. Mt nhc im ca FSK l tn s tn hiu tng i cao. iu ny mt mt dn n kh nng gy nhiu mnh i vi bn ngoi v mt khc hn ch vic tng tc truyn. Thc t, phng php ny ch c s dng cho cc h thng c tc truyn tng i thp. 2.8 Chun truyn tin Truyn d liu ni tip, khng ng b l phng php c s dng ch yu trong cc h thng mng truyn thng cng nghip. Vi phng php ny, cc bit c truyn t bn gi n bn nhn mt cch tun t trn cng mt ng truyn. Cng chnh v khng c mt ng dy ring bit mang tn hiu nhp, nn vic ng b ha thuc trch nhim do bn gi v bn nhn tha thun trn c s mt giao thc truyn thng.

Cc chun truyn dn TIA/EIA


EIA (Electronic Industry Association) v TIA (Telecommunication Industry Association) l hip hi xy dng v pht trin mt s chun giao din cho truyn thng cng nghip, trong c cc chun truyn dn ni tip. Theo nh ngha truyn thng, mt chun truyn dn ni tip trc ht c hiu l cc quy nh c thng nht v giao din vt l gia cc thit b cui x l d liu (Data Terminal Equipment, DTE) v cc thit b truyn d liu (Data Communication Equipment, DCE). Mt v d tiu biu ca giao din DTE/DCE l chun RS-232 gia my tnh v Modem. Tuy vy, phm vi s dng cc chun truyn ni tip khng ch hn ch vic kt ni gia cc DTE v DCE theo ngha c in. Cc chun truyn ni tip c cp ti y l cc chun c s dng rng ri nht trong truyn thng cng nghip, l EIA/TIA-232, EIA/TIA-422 v c bit l EIA/TIA-485. Trc kia, cc chun c t ch "RS" u vi ngha "Recommended Standard". Sau ny, "RS" c thng nht thay th bng "EIA/TIA". Ch rng, ch ci cui mi tn chun k hiu phin bn chnh l, b xung. V d, EIA/TIA-232-E ch phin bn chnh l ln th 5 ca RS-232, EIA/TIA-485-A ch phin bn chnh l ln th nht ca RS-485.

50

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Cc chun truyn dn ca EIA/TIA c chia thnh ba phm tr sau: Cc chun giao din trn vn (Complate Interface Standards) v d EIA/TIA-232-F, EIA/TIA-530-A v EIA/TIA-561, a ra ton b cc quy nh v chc nng, v c hc v in hc. Cc chun ring v in hc (Electrical Only Standards) v d EIA/TIA-232F phn 2, EIA/TIA-422-B v EIA/TIA-485-A, ch nh ngha cc thng s v mt in hc, c trch dn trong cc chun giao din trn vn. Cc chun v cht lng tn hiu (Signal Quality Standards), v d EIA-334A, EIA-363 v EIA-404-A, nh ngha cc thut ng v phng php cho vic nh gi cht lng tn hiu. Phn di y tp trung vo cc vn lin quan ti giao din v mt in hc ca ba chun EIA/TIA-232-F, EIA/TIA-422-B v EIA/TIA-485-A. tin cho vic trnh by v cng nh theo di, ch "RS" s c s dng trong sut phn cui ca ti liu ny. Do vai tr quan trng tuyt i ca RS-485 trong mng truyn thng cng nghip chun ny s c m t k lng nht. 2.8.1 Phng thc truyn dn tn hiu Tn hiu c dng truyn ti thng tin. Khng k ti mi trng truyn dn th cc thnh phn c bn trong mt h thng truyn tn hiu gm c b pht (Transmitter, generator) hay cn gi l b kch thch (driver, k hiu l D) v b thu (receiver, k hiu l R). Mt thit b va thu v pht, hay b thu pht c gi vi tn ghp l transceiver. Hai phng thc truyn dn tn hiu c bn c dng trong cc h thng truyn thng cng nghip, l phng thc chnh lch i xng (balanced differential mode) v phng thc khng i xng hay phng thc n cc (unbalanced mode, single-enbed mode).

Truyn dn khng i xng


Truyn dn khng i xng s dng in p ca mt dy dn so vi t th hin cc trng thi logic (1 v 0) ca mt tn hiu s. Ch rng s lin quan gia trng thi logic ca mt tn hiu vi trng thi logic ca dy bit mang thng tin c truyn ph thuc vo phng php m ha bit, tc l gi tr logic ca tn hiu ti mt thi im khng nht thit phi ng nht vi gi tr logic ca bit tng ng mang thng tin. Mt trong nhng u im ca phng thc truyn dn khng i xng l ch cn mt ng dy t chung cho nhiu knh tn hiu trong trng hp cn thit nh hnh minh ha di y. Nh vy tit kim c s lng dy dn v cc linh kin ghp ni.

Th.S Vn Ton

51

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.25: Truyn dn khng i xng (3 knh, 4 dy dn) Vic s dng t lm im ta cho vic nh gi mc tn hiu bc l mt nhc im c bn l kh nng chng nhiu km. Nguyn nhn gy nhiu y c th l mi trng xung quanh, s xuyn m (crosstalk) hoc do s chnh lch in p t ca cc crosstalk) i tc truyn thng. iu ny cng dn n hn ch chiu di dy dn cng nh tc truyn.

Truyn dn chnh lch i xng


Truyn dn chnh lch i xng s dng in p gia hai dy dn (A v B hay dy + v -) biu hin trng thi logic (1 v 0) ca tn hiu, khng ph thuc vo t. A

B A

Hnh 2.26: Truyn dn chnh lch i xng (3 knh, 7 dy dn)

52

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng A VOD B

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


27 27

VOS VB

VA

Hnh 2.27: in p chnh lch u ra VOD v in p chnh lch VOS


A A VNOISE VOS B C VGPD B VCM C'

Hnh 2.28: in p ch chung VCM v chnh lch in p t VGPD Khi nim "chnh lch i xng" y c th hin qua s cn xng (tng i) v in p ca hai dy A v B i vi in p ch chung trong iu kin lm vic bnh thng. Mt tc ng nhiu bn ngoi s lm tng hay gim tc thi in p c hai dy mt gi tr gn tng ng, v th tn hiu t b sai lch. S khc nhau v in p t gia cc thit b tham gia truyn thng cng hu nh khng nh hng trc tip ti vic nh gi gi tr logic ca tn hiu. Mt nguyn nhn gy nhiu khc l s xuyn m cng c loi tr ng k khi dng dy i xon (twisted pair). Nhng u im trn y dn n s ph bin ca phng thc truyn dn chnh lch i xng trong cc h thng truyn thng tc cao v phm vi rng. Bn thng s sau y chim vai tr quan trng trong phng thc truyn dn chnh lch i xng. VOD: in p chnh lch u ra ca b kch thch qua tr u cui (gia hai dy A v B), cn c gi l in p u cui (Terminaltion voltage VT). VOD khng ph thuc vo in p ca t. Theo chun quy nh th VOD ti thiu phi t 1,5V ti u ra ca b kch thch. Dc theo ng dy di, in p ny s b suy gim bi in tr DC hoc b sai lch do nhiu, tuy nhin b thu ch cn mc 200mV c th xc nh trng thi logic ca tn hiu. VOS: in p dch ca b kch thch (drivers offset voltage), cn c gi l in p ch chung u ra VOC (output common mode voltage). N c xc nh bng chnh lch t im gia ca ti u ra so snh vi t ca b kch thch. VOC lin quan trc tip ti in p ch chung VCM (common mode voltage). VCM:in p ch chung, c tnh bng gi tr trung bnh ca in p hai dy, tc l VA v VB c k ti nhiu v chnh lch in p t. VCM cng c tnh nh sau: VCM = VOS + VNoise + VGPD VGPD: Chnh lch in p t (ground-potential difference) gia cc trm trong mt h thng. Gii hn cho gi tr ny c quy dnh c th trong mi chun.

Th.S Vn Ton

53

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Tr u cui (terminating resistance)


Thng thng, mt tn hiu c pht i khi ti mt u dy s phn x ngc tr li, ging nh hin tng phn x nh sng. Khi tc truyn tng i thp hoc dy dn tng i ngn, sao cho thi gian bit TB ln hn gp nhiu ln s vi thi gian lan truyn tn hiu TS, tn hiu phn x s suy gim v trit tiu sau mt vi ln qua li, khng gy nh hng ti cht lng ca tn hiu mang bit d liu c pht tip theo. Trong trng hp khc s xy ra xung t tn hiu, v vy ngi ta dng mt tr kt thc, hay tr u cui hp th tn hiu ban u. tng y l khi mt ng dy dn di b hn th khng xy ra hin tng phn x tn hiu. V vy, tr u cui c chn c gi tr tng ng vi tr khng c trng (tr khng sng) ca cp truyn. 2.8.3 RS-232 RS-232 (tng ng vi chun chu u l CCITT V.24) lc u c xy dng phc v ch yu trong vic ghp ni im - im gia hai thit b u cui (DTE, Data Tecminal Equipment), v d gia hai my tnh (PC, PLC,vv..), gia my tnh v my in, hoc gia mt thit b u cui v mt thit b truyn d liu (DCE, Data Communication Equipment), v d gia my tnh v modem

ng truyn RS -232
` `

DTE Modem

Vin thng Modem

DTE

Hnh 2.29: Giao tip gia hai my tnh thng qua Modem v RS-232 Mc d tnh nng hn ch, RS-232 l mt trong cc chun tn hiu c t lu nht, v th c s dng rng ri. Ngy nay, mi my tnh c nhn u c mt vi cng RS232 (cng COM), c th s dng t do ni vi cc thit b ngoi vi hoc cc my tnh khc. Nhiu thit b cng nghip cng tch hp cng RS-232 phc v lp trnh hoc tham s ha.

c tnh in hc
RS-232 s dng phng php truyn khng i xng, tc l s dng tn hiu in p chnh lch gia mt dy dn v t. Mc in p c s dng giao ng trong khong t -15V ti 15V. Khong t 3V n 15V ng vi gi tr logic 0, khong t 15V n -3V ng vi gi tr logic 1. Chnh v t -3V n 3V l phm vi khng c nh ngha, trong trng hp thay i gi tr logic t 0 ln 1 hoc t 1 xung 0 mt tn hiu phi vt qua khong qu trong mt thi gian ngn hp l. V d, tiu chun DIN 66259 phn 2 quy nh dc ti thiu ca mt tn hiu phi l 6v/ms hoc 3% nhp xung, ty theo gi tr no nh hn. iu ny dn n vic phi hn ch v in dung ca cc thit b tham gia v ca c ng truyn.

54

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
+25V +15V

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

-3V Giao din RS-232 -15V -25V

Hnh 2.30: Quy nh trng thi logic ca tn hiu RS-232 Tc truyn dn ti a ph thuc vo chiu di dy dn. a s cc h thng hin nay ch h tr tc 19,2kBd (chiu di cho php 30-50m). Gn y, s tin b trong vi mch gp phn nng cao tc ca cc modem ln nhiu ln so vi ngng 19,2kBd. Hin nay c nhng mch thu pht t tc 460kBd v hn na, tuy nhin tc truyn dn thc t ln hn 115,2kBd theo chun RS-232 trong mt h thng lm vic da vo ngt l mt iu kh c th thc hin c. Mt u im ca chun RS-232 l c th s dng cng sut pht tng i thp, nh tr khng u vo hn ch trong phm vi t 3-7k . Bng di y tm tt mt s thng s in hc quan trng ca RS-232. Bng 2.1: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-232 Thng s
in p u ra h mch in p u ra khi c ti Tr khng u ra khi ct ngun Dng ra ngn mch in dung ti Tr khng u vo Ngng cho gi tr logic 0 Ngng cho gi tr logic 1

iu kin
3k R L 7k

Ti thiu
5V

Khu vc qu

+3V

Ti a
25V 15V 300 500mA 2500pF 7k 3V

2V V0 2V

3V V1 25V

3k -3V

Giao din c hc
Chun EIA/TIA-232F quy nh ba loi gic cm RS-232 l DB-9 (chn chn), DB25 (25 chn) cad ALT-A (26 chn), trong hai loi u c s dng rng ri hn. Loi DB-9 cng c chun ha ring trong EIA/TIA-574
DCD RxD TxD DTR GRN DSR RTS CTS RI

DTE

DCE

Th.S Vn Ton

Phm vi lm vic cho php

55

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.31: S gic cm v chiu tn hiu RS-232 loi DB9 ngha ca cc chn quan trng c m t di y. RxD (Receive Data): ng nhn d liu TxD (Transmit Data): ng gi d liu DTR (Data Terminal Ready): Chn DTR thng trng thi ON khi thit b u cui sn sng thit lp knh truyn thng. Qua vic gi mch DTR trng thi ON, thit b u cui cho php DCE ca n ch "t tr li" chp nhn li gi khng yu cu. Mch DTR trng thi OFF ch khi thit b u cui khng mun DCE ca n chp nhn li gi t xa (ch cc b). DSR (Data Set Ready, DCE Ready): C hai modem chuyn mch DSR sang ON khi mt ng truyn thng c thit lp gia hai bn. DCD (Data Carrier Detect): Chn DCD c s dng kim sot truy nhp ng truyn. Mt trm nhn tn hiu DCD l OFF s hiu l trm i tc cha ng mch yu cu gi d liu (chn RTS) v v th c th ot quyn kim sot ng truyn nu cn thit. Ngc li, tn hiu DCN l ON ch th bn i tc gi tn hiu RTS ginh quyn kim sot ng truyn. RTS (Request To Send): khi CTS chuyn sang ON, mt trm c thng bo rng modem ca n sn sng nhn d liu t trm v kim sot ng in thoi cho vic truyn d liu i xa. RI (Ring Indicator): Khi modem nhn c mt li gi, mch RI chuyn ON/OFF mt cch tun t vi chung in thoi bo hiu cho trm u cui. Tn hiu ny ch th rng mt modem xa yu cu thit lp kt ni Dial-up.

Ch lm vic
Ch lm vic ca h thng RS-232 l hai chiu ton phn (full-duplex), tc l hai thit b tham gia cng c th thu v pht tn hiu cng mt lc. Nh vy, vic thc hin truyn thng cn ti thiu 3 dy dn trong hai dy tn hiu ni cho cc u thu pht ca hai trm v mt dy t, nh hnh minh ha. Vi cu hnh ti thiu ny, m bo an ton truyn dn tn hiu thuc v trch nhim ca phn mm.
TxD RxD RTS CTS DTR DSR GRN TxD RxD RTS CTS DTR DSR GRN TxD RxD RTS CTS DTR DSR GRN TxD RxD RTS CTS DTR DSR GRN

a. Cu hnh ghp ni ti thiu

b. Ch bt tay

Hnh 2.32: Mt s v d ghp ni vi RS-232 Hnh trn minh ha mt v d ghp ni trc tip gia hai thit b thc hin ch bt tay (handshake mode) khng thng qua modem. Qua vic s dng cc dy dn DTR v DSR, an ton giao tip s c m bo. Trong trng hp ny, cc chn RTS v CTS c ni ngn. Lu rng, trong trng hp truyn thng qua modem, cu hnh ghp ni s khc mt cht.

56

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng 2.8.3 RS-422

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Khc vi RS-232, RS-422, s dng tn hiu in p chnh lch i xng gia hai dy dn A v B, nh vy gim c nhiu v cho php tng chiu di dy dn mt cch ng k. RS-422 thch hp cho phm vi truyn dn ti 1200 mt m khng cn b lp. in p chnh lch dng ng vi trng thi logic 0 v m ng vi trng thi logic 1. in p chnh lch u vo bn nhn c th xung ti 200mV. Mt vi thng s quan trng c tm tc trong bng sau: Bng 2.2: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-422 Thng s
in p u ra h mch in p u ra khi c ti Tr khng u ra Dng ra ngn mch Thi gian qu u ra in p ch chung u ra VOC nhy cm u vo in p ch chung VCM Tr khng u vo * TB -Thi gian bit RT=100 RT=100 RT=100

iu kin

Ti thiu
2V

Ti a
10V
100

150mA
10% TB*

3V 200mV
-7V 4k 7V

7v VCM 7V

Trong cu hnh ghp ni ti thiu cho RS-422 cn mt i dy dng truyn dn tn hiu (A v B). Trong cu hnh ny ch c th dng phng php truyn mt chiu (simplex) hoc hai chiu gin on (half-duplex), tc trong mt thi im ch c mt tn hiu duy nht c truyn i. thc hin truyn hai chiu ton phn (full-duplex) ta cn hai i dy. RS-422 c kh nng ghp ni im - im, hoc im - nhiu im trong mt mng n gin - c th l duy nht mt trm c pht v 10 trm c th nhn tn hiu. Tuy vy, trong thc t RS-422 thng ch c dng ghp ni im - im vi mc ch thay th RS-232 cho khong cch truyn thng ln v tc cao hn. Trong c hai trng hp s dng cu hnh hai dy hay bn dy, vic s dng thm mt dy t (C) ng vai tr khc rt quan trng, tuy khng gip g cho vic xc nh gi tr logic tng ng vi mc tn hiu. Trn mt khong cch vi trm n hng ngn mt, mc in p t c th rt khc nhau. iu cn thit y l gi mt mc in p ch chung VCM cho cc trm tham gia mt mc gii hn quy nh, nu khng d liu truyn i s b mt v cc cng kt ni mi s b ph hng. Ngng gii hn quy nh cho VCM i vi RS-422 l 7V. 2.8.4 RS-485

c tnh in hc
V c tnh in hc, RS-485 v RS-422 ging nhau v c bn. RS-485 cng s dng tn hiu in p chnh lch i xng gia hai dy dn A v B. Ngng gii hn c quy nh cho VCM i vi RS-485 c ni rng ra khong -7V n +12V, cng nh tr khng u vo cho php ln gp 3 ln so vi RS-422. Cc thng s quan trng c tm tt trong bng di y. Bng 2.3: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-485 Th.S Vn Ton

57

B mn CNK t ng Thng s
in p u ra h mch in p u ra khi c ti Dng ra ngn mch Thi gian qu u ra in p ch chung u ra VOC nhy cm u vo in p ch chung VCM Tr khng u vo

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip iu kin


RLoad=54 RLoad=54 CLoad=54pF RLoad=54 -1V

Ti thiu
1,5V 1,5V

Ti a
6V 5V 250mA
30% TB* 3V

7v VCM 12V
-7V 12k

200mV
12V

c tnh khc nhau c bn ca RS-485 so vi RS-422 l kh nng ghp ni nhiu im, v th c th c dng ph bin trong cc h thng bus trng. C th, 32 trm c th dc tham gia ghp ni, c nh a ch v giao tip ng thi trong mt on RS-485 m khng cn b lp. t c iu ny, trong mt thi im ch mt trm c php kim sot ng truyn v pht tn hiu, v th mt b kch thch u phi a v ch tr khng cao khi ri, to iu kin cho cc b kch thch cc trm khc tham gia. Ch ny c gi l tri-state. Mt s vi mch RS-485 t ng x l tnh hung ny, trong nhiu trng hp khc vic thuc trch nhim ca phn mm iu khin truyn thng. Trong mch ca b kch thch RS-485 c mt tn hiu no "Enable" c dng cho mc ch chuyn b kch thch v trng thi pht tn hiu hoc tri-state. S mch cho b kch thch v b thu RS-485 c biu din trn hnh sau:

A B

1/2Vi

A B

1/2Vi

Enable

C
1/2Vi

RS-485 Driver

RS-485 Receiver Hnh 2.33: S b kch thch (driver) v b thu (receiver) RS-485 Mc d phm vi lm vic ti a l t -6V n +6V (trong trng hp h mch), trng thi logic ca tn hiu ch c nh ngha trong khong t 0,2V n 5V i vi u vo (bn thu), nh c minh ha trong hnh sau

58

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
+6V +5V

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

-1,5V/-0.2V

1
-5V -6V

Hnh 2.34: Quy nh trng thi logic ca tn hiu RS-485 .34:

S trm tham gia


RS-485 cho php ni mng 32 ti n v (unit load, UL), ng vi 32 b thu pht hoc nhiu hn, ty theo cch chn ti cho mi thit b thnh vin. nh ngha mt ti n v c minh ha trn hnh sau:

Hnh 2.35: nh ngha mt ti n v Thng thng, mi b thu pht c thit k tng ng vi ti n v. Gn y cng c nhng c gng gim ti xung cn UL hoc 1/4UL, tc l tng tr khng u vo ln hai hoc bn ln, vi mc ch tng s trm ln 64 hoc 128. Tuy nhin, tng s trm theo cch ny s gn vi vic phi gim tc truyn thng v cc trm c tr khng ln s hot ng chm hn. Gii hn 32 ti n v xut pht t c tnh k thut ca h thng truyn thng nhiu im. Cc ti c mc song song v v th vic tng ti s lm suy gim tn hiu vt qu mc cho php. Theo quy nh chun, mt b kch thch tn hiu phi m bo dng tng cng 60mA va cung cp cho: Hai tr u cui mc song song tng ng ti 60 (120 mi u) vi in p ti thiu 1.5V, to dng tng ng vi 25mA. 32 ti n v mc song song vi dng 1 mA qua mi ti (trng hp xu nht), to dng tng ng vi 32mA.

Tc truyn ti v chiu di dy dn
Cng nh RS-422, RS-485 cho php khong cch ti a gia trm u v trm cui trong mt on mng l 1200m, khng ph thuc vo s trm tham gia. Tc truyn dn ti a c th ln ti 10Mbit/s, mt s h thng gn y c kh nng lm vic vi tc 12Mbit/s. Tuy nhin c s rng buc gia tc truyn dn ti a v di dy dn cho php, tc l mt mng di 1200m khng th lm vic vi tc 10MBd. Th.S Vn Ton

Khu vc qu

+1.5V/+2V

Phm vi lm vic cho php

59

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Quan h gia chng ph thuc nhiu vo cht lng cp dn c dng cng nh ph thuc vo vic nh gi cht lng tn hiu. Tc truyn ti a cng ph thuc vo cht lng cp mng, c th l i dy xon kiu STP c kh nng chng nhiu tt hn loi UTP v v th c th truyn vi tc cao hn. C th s dng cc b lp tng s trm trong mt mng, cng nh chiu di dy dn ln nhiu ln, ng thi m bo c cht lng tn hiu.

Cu hnh mng
RS-485 l chun duy nht do EIA a ra m c kh nng truyn thng a im thc s ch dng mt ng dn chung duy nht, c gi l bus. Chnh v vy m n c dng lm chun cho lp vt l a s cc h thng bus hin thi. Cu hnh ph bin nht l s dng hai ng dy cho vic truyn tn hiu, nh c minh ha trong hnh v di y. Trong trng hp ny, h thng ch c th lm vic vi ch hai chiu gin on (half-duplex) v cc trm c th nhn quyn bnh ng trong vic truy nhp ng dn. Ch rng ng dn c kt thc bng hai tr ti hai u ch khng c php gia ng dy. V mc ch n gin, dy t khng c v y, tuy nhin trong thc t vic ni dy t l rt cn thit.
D
Master RT RT

D
Slaver

D
Slaver

R
Slaver

Hnh 2.36: Cu hnh mng RS-485 hai dy Trong mt mng RS-485 cng c th c ni theo kiu 4 dy. Mt trm ch (master) ng vai tr iu khin ton b giao tip gia cc trm k c vic truy nhp ng dn. Cc trm t (slaver) khng th lin h trc tip m u phi qua trm ch. Trm ch pht tn hiu yu cu v cc trm t c trch nhim p ng. Vn kim sot thm nhp ng dn y chnh l vic khng ch cc trm t khng tr li cng mt lc. Vi cu hnh ny, vic truyn thng c th thc hin ch hai chiu ton phn (full-duplex), ph hp vi cc ng dng i hi tc truyn ti thng tin cao, tuy nhin y phi tr gi cho hai ng dy b xung.

Cp ni
RS-485 khng phi l mt chun trn vn m ch l mt chun v c tnh in hc, v vy khng a ra cc quy nh cho cp ni cng nh cc b ni. C th dng i dy xon, cp trn hoc cc loi cp khc, tuy nhin i dy xon vn l loi cp c s dng ph bin nht nh c tnh chng tp nhiu v xuyn m.

Tr u cui
Do tc truyn thng v chiu di dy dn c th khc nhau rt nhiu trong cc ng dng, hu nh tt c cc bus RS-485 u yu cu s dng tr u cui ti hai u dy. S dng tr u cui c tc dng chng cc hiu ng ph trong truyn dn tn hiu, v d s phn x tn hiu. Tr u cui dng cho RS-485 c th t 100 n 120 . Mt sai lm thng gy tc hi nghim trng trong thc t l dng tr u cui

60

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ti mi trm. i vi mt mng bus c 10 trm th tr khng to ra do cc tr u cui mc song song s l 10 ch khng phi l 50 nh thng thng. Ch rng ti ca cc tr u cui chim phn ln trong ton mch, nn trong trng hp ny hu qu gy ra l dng qua cc tr u cui s ln t, cc tn hiu mang thng tin ti cc b thu s suy yu mnh dn n sai lch hon ton. Mt s b ni c tch hp sn tr u cui, c th dng Jumper chn ch thch hp ty theo v tr ca trm trong mng.
D
R
Master RT RT RT RT

D R
Slaver

Slaver

Slaver

Hnh 2.37: Cu hnh mng RS-485 s dng 4 dy Trong trng hp cp truyn ngn v tc truyn thp, ta c th khng cn dng tr u cui. Tn hiu phn x s suy gim v trit tiu sau vi ln qua li. Tc truyn dn thp c ngha l chu k nhp bus di. Nu tn hiu phn x trit tiu hon ton trc thi im trch mu nhp tip theo (thng vo gia chu k) th tn hiu mang thng tin s khng b nh hng, c nhiu phng php chn u cui mt ng dn RS-485 nh sau:

PHNG PHP: TC : CHT LNG: TN HAO NGUN:

Khng chn Thp Km Thp

Song song Cao Tt Cao

RC Trung bnh Hn ch Thp

Tin cy Cao Tt Cao

Hnh 2.38: Cc phng php chn u cui RS-485/RS-422

Th.S Vn Ton

61

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Phng php th hai c gi l chn RC, s dng kt hp mt t C mc ni tip vi in tr R, mch RC ny cho php khc phc nhc im ca cch s dng mt in tr thun nu trn. Trong lc tn hiu giai on qu , t C c tc dng ngn mch v tr R c tc dng chn u cui. Khi t C o chiu s cn tr dng mt chiu v v th c tc dng gim ti. Tuy nhin, hiu ng thng thp (lowpass) ca mch RC khng cho php h thng lm vic vi tc cao. Mt bin th ca phng php chn song song cng c s dng rng ri c tn l chn tin cy, bi n c tc dng khc na l to thin p tin cy (pail-safe biasing) m bo mt dng ti thiu cho trng hp bus ri hoc c s c.

Ni t
Mc d mc tn hiu c xc nh bng in p chnh lch gia hai dy dn A v B khng c lin quan ti t, h thng RS-485 vn cn mt ng dy ni t to mt ng thot cho nhiu ch chung v cc dng khc, v d dng u vo b thu. Mt sai lm thng gp trong thc t l ch dng hai dy ni hai trm. Trong trng hp nh vy, dng ch chung s tm cch quay ngc tr li ngun pht, bc x nhiu ra mi trng xung quanh, nh hng ti tnh tng thch in t ca h thng. Ni t s c tc dng to mt ng thot tr khng nh ti mt v tr xc nh, nh vy gim thiu tc hi gy nhiu. Hn th na, vi cu hnh tr u cui tin cy, vic ni t to thin p s gi mt mc in p ti thiu gia hai dy A v B trong trng hp k c khi bus ri hoc c s c. 2.8.5 MBP (IEC 1158-2) MBP (Manchester Coded Bus-Powerred) l mt k thut truyn dn c a ra trong chun IEC 1158-2 c nhm vo cc ng dng iu khin qu trnh trong cng nghip ch bin nh lc du, ha cht, ni c yu cu nghim ngt v an ton chy n v ngun cung cp cho cc thit b trng. Chun IEC 61158-2 mi quy nh nhiu k thut truyn dn khc nhau, trong c MBP, v vy tn mi ny c s dng trnh nhm ln. Nh ci tn ca n th hin, MBP s dng m Manchester, cho php ng ti ngun trn ng bus, ch truyn ng b v tc truyn 31,25 kbit/s. V mt tn hiu, thc cht MBP cng s dng phng thc truyn dn chnh lch i xng, vi cp i dy xon v tr u cui l 100 . Mc in p ti a c quy nh nm trong khong 0,75-1V. Trong phm vi di tn tn hiu, cc trm phi c tr khng rt ln vic chia ngun khng nh hng ti cht lng truyn ti d liu. Cc iu khin bin m bo cho vic truyn dn an ton trong mi trng d chy n c PTB (Physikalische Technische Bundesanstalt, Vin k thut vt l lin bang c) nh ngha trong m hnh FISCO (Fieldbus Intrinsacally Safe Concept). Trong khi cha c mt chun quc t chnh thc no cho lnh vc ny, th FISCO c cng nhn rng ri l mt m hnh c s cho cc h thng bus trng lm vic trong mi trng nguy him. Cc nguyn tc sau y c a ra: Mt on mng ch c php c mt ngun cung cp in Trong trng thi bnh thng, mi thit b trng tiu hao mt dng c s c nh ( 10mA) Mi thit b trng hot ng nh mt b tiu hao dng b ng Mt s c tnh c bn ca chun IEC 1158-2 c tm tt trong bng sau:

62

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Bng 2.4: Mt s c tnh ca MBP theo chun IEC 1158-2 Ch truyn


M ha bit Tc truyn Cp truyn Cung cp ngun t xa Mc bo v chy n Topology S trm S b lp Manchester code 31,25 kbit/s Hai i dy xon STP Ty chn, s dng ng dy ti d liu EEx ia/ib v EEx d/m/p/q ng thng, cy, hnh sao hoc phi hp Ti a 32 trong mt on, tng cng ti a 126 Ti a 4 b lp

ng b

Lu rng, s trm ti a trong mt on mng theo quy nh l 32, nhng s trm thc t c th ghp ni c ph thuc vo mc bo v c chn v cng sut ngun nui. Trong mt mng an ton ring, in th cng nh dng ngun nui cng b hn ch mt mc nht nh. Trong trng hp tiu hao ngun ln hn, s lng trm ti a s phi gim i theo t l tng ng. Bng 2.5: Mt s b cung cp ngun theo chun IEC 1158-2 Kiu
I II III IV

Mc an ton ring
EEx ia/ib IIC EEx ib IIC EEx ib IIB Khng

in th
13,5V 13,5V 13,5V 24V

Dng ti a
110mA 110mA 250mA 500mA

Cng sut
1,8W 1,8W 4,2W 12W

S trm
9 9 22 32

Chiu di ti a ca mt on mng mt mt ph thuc vo cng sut ngun nui, mt khc ph thuc vo s trm tham gia. C th tnh ton chiu di ny mt cch tng i da vo bng di y. Tng dng tiu hao ct th nht c tnh bng tng tiu hao ca cc trm, cng vi dng d tr 9mA mi on mng cho thit b ngt li FDE (Fault Disconnection Equipment). Trong iu khin qu trnh, mt trm c s c khng c php lm t lit c on mng. V vy, FDE c tch hp trong mi trm v c nhim v tch trm lin quan ra khi on bus, trong trng hp trm tiu hao dng qu ln v l do s c bn trong. Bng 2.6: Chiu di cp dn theo IEC 1158-2 B cung cp ngun
in th (V) Tng dng tiu hao ti a (mA) Chiu di ti a (m) tit din 0,8mm2 Chiu di ti a (m) tit din 1,5mm2

Kiu I
13,5 110 900 1000

Kiu II
13,5 110 900 1500

Kiu III
13,5 250 400 500

Kiu IV
24 110 1900 1900

Kiu IV
24 250 1300 1900

KIu IV
24 500 650 1900

Th.S Vn Ton

63

B mn CNK t ng 2.9 Mi trng truyn dn

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Mi trng truyn dn hay phng tin truyn dn nh hng ln ti cht lng tn hiu, ti bn vng ca tn hiu vi nhiu bn ngoi v tnh tng thch in t ca h thng truyn thng. Tc truyn v khon cch truyn dn ti a cho php cng ph thuc vo s la chn phng tin truyn dn. Ngoi cc c tnh k thut, cc phng tin truyn dn cn khc nhau mc tin li s dng s dng (lp t, u dy) v gi thnh. Bn cnh chun truyn dn, mi h thng bus u c quy nh cht ch v chng loi v cc ch tiu cht lng ca mi trng truyn dn c php s dng. Tuy nhin, trong khi quy nh v chun truyn dn thuc lp vt l th mi trng truyn dn li nm ngoi phm vi cp ca m hnh qui chiu OSI. Nu khng xt n cc c im ring bit ca tng h thng mng c th (v d phng php truy nhp bus), tc truyn ti a ca mt knh truyn dn ph thuc vo ( rng) bng thng ca knh truyn. i vi mi trng khng c nhiu, theo l thuyt Nyquist th: Tc bit ti a (bit/s) = 2H log2X Trong H l bng thng ca knh truyn v X l s mc trng thi tn hiu c s dng trong m ha bit. i vi cc h thng mng truyn thng cng nghip s dng tn hiu nh phn, ta c X = 2 v tc bit (tnh bng bit/s) s khng bao gi vt qu hai ln rng bng thng. Bn cnh s hn ch bi bng thng ca knh truyn dn, tc truyn ti a thc t cn b gim ng k bi tc ng ca nhiu. Shannon ch ra rng, tc truyn dn ti a ca mt knh truyn dn c bng thng H (Hz) v t l tn hiu nhiu S/N (signal to noise ratio) c tnh theo cng thc: Tc bit ti a (bit/s) = H log2 (1+S/N) T cc phn tch trn y, ta c th thy rng bng thng v kh nng khng nhiu l hai yu t quyt nh ti cht lng ca ng truyn. Bn cnh , khong cch truyn ti a ph thuc vo suy gim ca tn hiu trn ng truyn. Trong k thut truyn thng ni chung cng nh truyn thng cng nghip ni ring, ngi ta s dng cc phng tin truyn dn sau: Cp in: Cp ng trc, i dy xon, cp trn Cp quang: Cp si thy tinh (a ch , n ch ) si cht do V tuyn: Sng truyn thanh (radio AM, FM), sng truyn hnh (TV) vi sng (microwave) tia hng ngoi (UV) Di tn ca mt s phng tin truyn dn tiu biu c m t trn hnh sau:
f(Hz) 104

105

106

107

108

109
V tinh

1010

1011

1012

1013

1014

1015

1016

i dy xon Cp ng trc

Si quang Hng ngoi

Vi sng mt t FM radio TV

AM radio

Di tn

64

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng LF

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

MF HF VHF UHF SHF EHF THF Hnh 2.39: Di tn ca cc phng tin truyn dn tiu biu

Loi cp in ph bin nht trong cc h thng bus trng l i dy xon. i vi cc ng dng c yu cu cao v tc truyn v bn vi nhiu th cp ng trc l s la chn tt hn. Cp quang cng c s dng rng ri trong cc ng dng c phm vi a l rng, mi trng xung quanh nhiu mnh hoc d xm thc, hoc c yu cu cao v tin cy cng nh tc truyn d liu. 2.9.1 i dy xon i dy xon (Twisted pair) l mt pht minh ca A. Grahm Bell vo nm 1881 v t tr thnh phng tin kinh in trong cng nghip in thoi. mt i dy xon bao gm hai si dy ng c qun cch ly m vo nhau. Tc dng th nht ca vic qun dy l trng in t ca hai dy s trung ha ln nhau, nh hnh minh ha di y, v th nhiu x ra mi trng xung quanh cng nh tp nhiu do xuyn m s c gim thiu. Hin tng nhiu xuyn m (crosstalk) xut hin do s giao thoa trng in t ca chnh hai dy dn. Khi nim xuyn m c ngun gc k thut in thoi, ch s chng cho lm mo ting ni do tc ng qua li gia hai dy dn. Nu kch thc, xon ca i dy c thit k, tnh ton ph hp, trng in t do chng gy ra s t trit tiu ln nhau v hu nh khng lm nh hng ti cht lng tn hiu.

Hnh 2.40: i dy xon v tc dng trung ha trng in t Trong cc h thng truyn thng cng nghip, i dy xon thng c s dng i km vi chun RS-485. Che chn ng truyn i vi RS-485 khng phi bao gi cng bt buc, ty theo i hi v cht lng ng truyn v tnh tng thch in t trong tng lnh vc ng dng khc nhau. Cc lp bc lt, che chn s gim tc ng ca nhiu bn ngoi n tn hiu truyn dn, ng thi hn ch nhiu x t chnh ng truyn ra mi trng xung quanh. Mt cp dn thng bao gm nhiu i dy xon, trng hp ph bin l hai i dy. Cng c chn LAN nh IEE 802.12 quy nh s dng bn i dy. Ty theo cch che chn m ngi ta phn bit hai loi cp dn: Shielded Twisted Pair (STP) v Unshielded Twisted Pair (UTP). S khc nhau gia STP v UTP ch, ngoi v bc chung bn ngoi ca c cp th STP cn c thm mt lp che chn ring cho tng i dy. in tr c tnh ca STP v UTP thng l 120 . c im ca STP l kh nng chng nhiu tc ng t ben ngoi cao hn so vi UTP, trong khi bn thn STP cng ta t nhiu ra mi trng xung quanh. Nhn chung, i vi cc h thng bus trng vi chun truyn dn RS-485 th STP c s dng ph bin nht cng chnh v kh nng khng nhiu tt m STP cho php truyn vi tc tng i cao (1.. 10 Mbit/s) a. STP b. UTP

Th.S Vn Ton

65

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.41: Hai kiu cp i dy xon STP v UTP Ty theo cht lng ca cp truyn, chiu di dy dn ti da khng dng b lp c th ti 3000m. Tuy nhin, mt phng thc truyn khng cho php t c c tc truyn ti a v chiu di ti a cng mt lc. V d t c tc truyn ti a th khong cch khng c vt qu 100m. Bng 2.7: Mt s kiu cp STP theo quy chun AWG AWG Tit din dy (mm2) ng knh dy (mm) in tr R ( / m ) 28 0,08 0,32 0,436 26 0,13 0,40 0,280 24 0,2 0,51 0,178 22 0,32 0,64 0,106 20 0,50 0,80 0,070

Cht lng truyn ca STP tt hn lun i i vi gi thnh cao hn. V vy khong cch truyn dn ngn hoc trong cc iu kin t c tc ng ca nhiu bn ngoi, UTP cng c s dng. Do di tn b hn ch v nhy cm vi nhiu, tc truyn s dng UTP trong cc h thng mng truyn thng cng nghip thng b hn ch mc 167kbit/s, cng nh chiu di ng truyn ti a khng dng b lp l 200m. Tuy tc truyn ca cc loi cp i dy xon khng cao lm, nhng u im ca n l gi thnh hp l v d lp t, ni dy. V vy hu ht cc ng dng ch yu ca chng l cp trng, c th s dng trong hu ht cc h thng bus trng. n nay, cp i dy xon cng c thit k, ch to vi nhiu ci tin khc nhau. Ty theo kiu cch v cht lng ca sn phm, ngi ta cng chia thnh cc hng t 1 5. Loi cp dng trong cng nghip in thoi hoc mng thng dng hng 3, cho php truyn vi tc 12Mbit/s. Hng 5 cho php truyn vi tc 100Mbit/s, c dng trong Fast Ethernet (100Base-TX). Chun IEC 61158 cng a ra 4 loi i dy xon xp hng t A ti D vi cht lng cao nht thuc hng A. 2.9.2 Cp ng trc Mt loi cp truyn dn thng dng khc l cp ng trc (Coaxial Cable hay coax), mt cp ng trc bao gm mt dy li bn trong v mt dy (kiu ng) bao bc pha bn ngoi, c ngn cch bi mt lp cch ly (in mi). Cng nh i dy xon, cht liu c s dng cho dy dn y l ng. Lp cch ly thng l polyethylen (PE), trong khi v c l nha PVC.
V bc (PVC) Dy dn li (Cu) Lp dn ngoi (Cu) Lp cch ly (PE)

66

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip Hnh 2.42 : Cu to cp ng trc

Cp ng trc thch hp cho truyn dn tn hiu tng t v tn hiu s. Ngi ta phn bit hai loi cp ng trc l cp di c s (baseband coax) v cp di rng (broaban coax). Loi th nht c tr c tnh l 50 , c s dng rng ri trong truyn d liu, trong khi loi th hai c tr c tnh l 75 , thng c s dng trong mi trng truyn tn hiu tng t. Phm vi ng dng c in ca cp ng trc chnh l trong cc h thng cp truyn hnh. Nh c cu trc c bit cng nh tc dng ca lp dn ngoi, cc in tr v t trng c gi gn nh hon ton bn trong mt cp ng trc. Chnh v vy hin tng xuyn m khng ng k so vi cp i dy xon. Bn cnh , hiu ng b mt cng lm gim s hao tn trn ng truyn khi s dng cp truyn c ng knh ln. V c tnh ng hc, cp ng trc c di tn ln hn i dy xon nn vic tng tn s nhp nng tc truyn cng d dng thc hin hn. Tc truyn ti a cho php c th t ti 1-2Gbit/s. Vi tc thp, khong cch truyn c th ti vi nghn mt m khng cn b lp. Tuy nhin bn cnh gi thnh cao hn i dy xon th vic lp t, u dy phc tp cng l mt nhc im ca chng. V vy trong truyn thng cng nghip, cp ng trc ch yu dc dng cc cp trn (bus h thng, bus x nghip) nh ControlNet v Ethernet. 2.9.3 Cp quang Cp quang c s dng trogn cc lnh vc ng dng i hi tc truyn ti rt cao, phm vi truyn dn ln hoc trong cc mi trng lm vic chu tc ng mnh ca nhiu. Vi k thut tin tin hin nay, cc loi cp quang c th t tc truyn 20Gbit/s. Cc h thng c lp t thng thng c tc truyn khong vi Gbit/s. S suy gim tn hiu y rt nh, v vy chiu di cp dn c th ti vi chc, thm ch vi trm km m khng cn b lp hay b khuych i tn hiu. Mt u im ln ca cp quang l kh nng khng nhiu cng nh tnh tng thch in - t. Cp quang khng chu tc ng ca nhiu ngoi cnh nh trng in t, sng v tuyn. Ngc li, bn thn cp quang cng hu nh khng bc x nhiu ra mi trng xung quanh, v th khng nh hng ti hot ng ca cc thit b khc. Bn cnh , s dng cp quang cng nng cao bo mt ca thng tin c truyn. Thc t rt kh c th gn b mt cc thit b nghe trm ng truyn m khng gy ra xt gim tn hiu mt cch t ngt, Vi cc thit b k thut c bit ngi ta c th d dng xc nh c v tr b can thip. Nguyn tc lm vic ca cp quang da trn hin tng phn x ton phn nh sng ti b mt tip xc gia hai vt liu c h s khc x n1 v n2 khc nhau tha mn iu kin:
arctan
n1 n2

Vi l gc lch ca tia sng ti so vi ng trc giao. Thng thng n1 c chn ln hn n2 khong 1%.

n1

Th.S Vn Ton

67

B mn CNK t ng
n2

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.43: Nguyn tc phn x ton phn Mt si cp quang bao gm mt si li, mt lp bc v mt lp v bo v. Si li cng nh lp bc c th c lm bng thy tinh hoc cht do trong sut. Mt tia nh sng vi gc lch so vi chiu dc dy cp tnh theo cng thc sau - s c nn i theo mt ng rch rc u n:
2 sin = n12 nn

Nguyn tc lm vic ca cp quang c minh ha trn hnh v sau:

n2 n1

Hnh 2.44: Nguyn tc lm vic ca cp quang T l ca cc h s khc x cng nh ng knh ca si li v lp bc nh hng ti c tnh ng i ca tia nh sng. Ngi ta phn loi cp quang si thy tinh lm hai nhm chnh nh sau: Si a ch (Multimode Fiber, MMF): Si quang nhiu kiu sng, tn hiu truyn i l cc tia laser c tn s khng thun nht, cc Led c s dng trong cc b pht. Hin tng tn x gy kh khn trong vic nng cao tc truyn v chiu di cp dn. Kh nng truyn hn ch trong phm vi Gbit/s * km. Si n ch (Single-mode Fiber, SMF) : Si quang mt kiu sng, tn hiu truyn i l cc tia laser c tn s thun nht, cc it laser c s dng trong cc b pht. Tc truyn c th t ti hng trm Gbit/s khong cch 1km. Nhm th nht cng c chia thnh hai loi: Si c h s bc (Step Index Fiber) v si c h s dc (Gradient Index Fiber). Bn cnh si thy tinh, mt s loi cht do cng c s dng tng i rng ri. Si cht do cho php truyn tc thp (khong vi chc ti vi trm Mbit/s) v khong cch truyn ngn (ti a 80m), nhng gi thnh thp v d lp t hn nhiu. Thng thng, mi knh thu v pht s dng mt si ring bit, v th c th truyn tn hiu theo hai chiu, mi cp cn c hai li si bn trong. Lu rng, cp quang ch h tr phng php lin kt im - im, v th cc cu trc mng c s dng ph bin l hnh sao hoc cu trc vng (tch cc). 2.9.4 V tuyn Trong mt s lnh vc ng dng khng th s dng cp truyn, hoc vi chi ph lp t rt cao v d trong cng nghip khai thc du kh trn bin hoc trong lnh vc theo di kh tng thy vn, cc phng php truyn vo tuyn ng vai tr rt quan

68

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

trng. Trong nhng nm gn y, phng php truyn d liu trn cc phng tin vo tuyn c ng dng ngy cng rng ri, nh s c mt ca cc cng ngh hin i, d s dng v tin cy. Mt trong cc vn ca truyn d liu qua vi sng l phi s dng mt tn s thch hp, c php ca cc c quan hu quan trnh gy nhiu i vi cc h thng khc. nhiu nc, s ni lng trong cc cng tc cp php to iu kin d dng cho vic trang b v a vo s dng cc thit b. Gi thnh tng th cho mt h thng - k c chi ph cho trang thit b v bo tr h thng c th thp hn rt nhiu so vi h thng cp dn. Hai phng tin chnh c s dng rng ri l vi sng mt t v vi sng qua v tinh. i vi vi sng mt t, c th s dng cc dch v cng cng hoc t lp t h thng ring. Cc h thng truyn dn mt t c th xy dng trn c s hng lot cc thit b tng t v k thut s, phc v cc nhu cu ng dng khc nhau, cn trao i d liu theo mt chiu hoc c hai chiu. Phm vi ph sng c th vi mt cho ti hng chc kilmt. Gi thnh cng rt khc nhau, t cc h thng n gin, r tin vi giao tip n knh, mt chiu cho n cc h thng rt t cho php s dng nhiu knh v lin lc hai chiu cng lc. Mt s h thng n gin c s dng khng cn giy php. Cc h thng dch v cng cng mt t cng rt a dng nh mng dch v tch hp k thut s (ISDN), mng in thoi di ng (GMS, AMPS, UTSM), i pht di ng cng cng (MPT1327, TETRA), cc sng pht thanh v truyn hnh. Bn cnh chi ph mua sm hoc thu cc trang thit b th gi thnh tng th bao gm c tin thu bao v chi ph s dng tnh theo thi gian. V vy, mc d u t ban u khng cao, song chi ph cho vic vn hnh c th li rt ln. S dng v tinh (Eutelsat, Intelsat, Inmarsat, Panamsat, Orbcomm) ph hp vi cc ng dng i hi khong cch lin lc ln, nhng c th khng lin tc. Tuyn dn qua v tinh c th i hi u t cho thu bao tng i ln, ph thuc vo hp ng s dng v cht lng dch v, tuy nhin trong nhiu trng hp th y l s la chn duy nht.

2.10 Thit b lin kt mng


cho d liu gia hai mng c th truyn qua li cho nhau c ngi ta s dng cc thit b lin kt c bit. Thng thng th mi phn mng c thit k cc giao thc truyn thng ring. Cc giao thc ny c th ging nhau hoc khc nhau so vi cc thnh phn mng cn li. Vn l lm th no c th lin kt hai mng li, m ngi s dng hon ton khng phi thit lp li giao thc truyn thng. Ty theo nhng c im ging nhau v khc nhau gia hai phn mng cn lin kt, c th thc hin c bng cch chn cc loi thit b lin kt cho ph hp trong s cc loi thit b kt ni nh b lp (repeater), cu ni (bridge), router v gateway. 2.10.1 B lp Tn hiu t mt trm pht ra trn ng truyn khi ti cc trm khc bao gi cng b suy gim v bin dng t hay nhiu ty thuc vo c tnh ca cp truyn v c tnh tn s ca tn hiu. Chnh v vy m c s lin quan rng buc gia tc truyn (quyt nh tn s tn hiu) vi chiu di ti a ca dy dn. Mt khc cc chun truyn tin nh RS-485 cng quy nh cht ch c tnh in hc ca cc thit b ghp ni (c coi nh ti), dn n s hn ch v s trm tham gia. m rng khong Th.S Vn Ton

69

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

cch truyn cng nh nng cao s trm tham gia th cch thng thng l s dng cc b lp (repeater). Vai tr ca b lp l sao chp, khuych i v phc hi tn hiu mang thng tin trn ng truyn. Hai phn mng c th lin kt vi nhau qua mt b lp c gi l cc on mng (segment), chng ta phi ging nhau hon ton c v tt c cc lp giao thc v k c ng truyn vt l. Mc d cc on mng v mt logic vn thuc mt mng duy nht, tc l cc trm ca chng phi c a ch ring bit, mi on mng c coi nh cch ly v mt in hc. V vy, s lng cc trm trong ton mng c th ln hn chun truyn dn quy nh. Chc nng ca mt b lp c th coi nh thuc phn di ca lp vt l nu i chiu vi m hnh OSI. Ch rng, b lp ch ni c hai on ng dn ca cng mt h thng truyn thng, thc hin cng mt giao thc v mi trng truyn dn cng hon ton ging nhau. Trng hp mt thit b c chc nng kt ni hai on mng c mi trng truyn dn khc nhau (v d cp quang v cp ng trc) th ta dng khi nim b chuyn i hoc b thch ng. Khc vi mt b khuych i tn hiu, mt b lp khng ch lm nhim v khuych i tn hiu b suy gim, m cn chnh dng v ti to tn hiu trong trng hp tn hiu b nhiu. Mt b lp tuy khng c mt a ch ring, khng tham gia trc tip vo cc hot ng giao tip nhng vn c coi nh l mt trm, hay mt thnh vin trong mng. CT ng dng CT ng dng 7 7 6 5 4 3 2 1
VD: Profibus segment 1

6 5 4 3 Repeater 1
VD: Profibus segment 2

2 1

Hnh 2.45: Repeater trong m hnh OSI 2.10.2 Cu ni Cu ni (bridge) phc v cho vic lin kt cc mng con vi nhau, ch khi phn pha trn ca lp 2 ca chng (c gi l lp iu khin kt ni logic) lm vic vi cng mt giao thc. Mi trng truyn dn v phng php iu khin truy nhp ng dn cho mi mng con c th khc nhau. Cu ni c s dng khi lin kt cc mng con c cu trc khc nhau hoc do mt yu cu thit k c bit no . Nhim v ca cu ni nhiu khi ch gii quyt vn iu khin truy nhp mi trng (MAC), cn chc nng ca lp LLC khng b thay i g. Trong trng hp ny, cu ni c th s dng cho ghp ni cc mng con m mi trng truyn dn c th khc nhau. V d gia cp ng trc v cp quang, hoc ghp ni cc mng con c phng php truy nhp bus khc nhau, v d gia Token Ring v Ethernet.

70

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

i chiu vi m hnh OSI th cu ni lm vic trn c s lp LLC, tc phn trn ca lp 2. NH vy, n s phi thc hin cc giao thc pha di lp ny cho c hai phn mng c th chuyn i cc bc in qua li. Bn thn mt cu ni khng c a ch mng ring.
CT ng dng CT ng dng

7 6 5 4 3 2 1
VD: Token Bus
1

7 6 5 4 Bridge
LLC MAC MAC

3 2 1
VD: Ethernet
2

Hnh 2.46:Bridge trong m hnh OSI 2.10.3 Router Router c nhim v lin kt hai mng vi nhau trn c s lp 3 theo m hnh OSI. Router cng c kh nng xc dnh ng i ti u cho mt gi d liu cho hai i tc thuc hai mng khc nhau (routing). Cc mng dc lin kt c th khc nhau lp 1 v lp 2 nhng bt buc phi ging nhau lp 3. Mi mng u c mt a ch ring bit v mt khng gian a ch ring. iu c ngha l hai trm thuc hai mng khc nhau c th c cng mt a ch, tuy nhin chng dc phn bit bi a ch ca mng. Cng nh cc nt mng khc, tng ng vi mi mng router c mt a ch ring. Nh vy, nu mt router ghp ni n mng th bn thn n c n a ch - cc trm trong mt mng ch nhn thy mt a ch ca router.
CT ng dng CT ng dng

7 6 5 4 3 2 1
VD: Token Ring

7 6 5 Router 3 2 1 2 1
VD: X.25

4 3 2 1

Hnh 2.47:Router trong m hnh OSI Th.S Vn Ton

71

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh trn y m t nguyn tc lm vic ca router trong m hnh OSI. i vi bus trng, lp 3 hu nh khng c ngha, v vy router ch c vai tr quan trng trong cc h thng mng cao cp hn nh mng cc b (LAN) hoc mng din rng. Trong vic giao tip lin mng th m a ch trong mt bc in bao gm nhiu thnh phn, trong c a ch ca ni gi, ni nhn cng nh cc thnh phn m t a ch m bc in cn i qua. thc hin c vic tm ng i ti u, router phi thay i cc thnh phn lin quan trong m a ch ny trc khi truyn tip d liu i, nh mt thut ton cho trc v mt bng cha nhng thng tin cn thit ca cc mng tham gia. Tiu chun cho ng i ti u ph thuc vo quy nh c th, v d ng truyn n a ch cn gi l ngn nht, thi gian truyn thng tin ngn nht, qua t thit b truyn tin trung gian nht hay gi thnh hp l nht, hoc cng c th kt hp nhiu yu t khc nhau. 2.10.4 Gateway Gateway c s dng lin kt cc mng khc nhau (cc h thng bus khc nhau). Nhim v chnh ca gateway l chuyn i giao thc cp cao, thng c thc hin bng cc thnh phn phn mm. Nh vy, gateway khng nht thit phi l mt thit b c bit, m c th l mt my tnh PC vi cc phn mm cn thit. Tuy nhin, cng c cc sn phm phn cng chuyn dng thc hin chc nng gateway. Hnh di y minh ha nguyn tc lm vic ca gateway. Chnh v nguyn tc hot ng trn lp ng dng, nn gateway cho php lin kt cc h thng theo m hnh kin trc OSI v c cc h thng khng theo cc m hnh ny.
CT ng dng Gateway CT ng dng

7 6 5 4 3 2 1
VD: Profibus

7 6 5 4 3 2 1 6 5 4 3 2 1
VD: Interbus-S

7 6 5 4 3 2 1

Hnh 2.48: Gateway trong m hnh OSI Mt cu hi mang tnh cht l thuyt nhiu hn ngha thc t l kh nng lin kt hay kh nng chuyn i gia cc h thng mng khc nhau, c bit l gia cc h thng bus trng. Trong khi vic chun ha cc h thng bus cn mang nhiu vn th ngi s dng thng mong i s tng thch gia chng mt mc no . Tuy nhin, trc khi tr li cu hi ny ta cn phi lm r hai vn sau: S lin kt hay chuyn i gia hai h thng mng ni chung v cp trng ni ring nhm mc ch c th g ?

72

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hai h thng mng c cng thc hin mt s dch v tng ng hay khng? Nu nh mc ch ca vic lin kt ch l kh nng truy nhp d liu xuyn sut mng th khng nht thit phi dng nhng b chuyn i "trc tuyn". Mt gii php n gin, thng dng hn nhiu l s dng mt thit b trung gian c vai tr tng t nh gateway. V d mt PLC hay mt PC nh trong cc cu hnh h thng phn cp thng gp trong thc t.

Th.S Vn Ton

73

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Chng 3: CC H THNG BUS TIU BIU


3.1 PROFIBUS PROFIBUS (Process Field Bus) l mt h thng bus trng c pht trin c t nm 1987, do 21 cng ty v c quan nghin cu hp tc. Sau khi c chun ha quc gia vi DIN 19245. PROFIBUS tr thnh chun chu u EN 50 170 trong nm 1996 v chun quc t IEC 61158 vo cui nm 1999. Bn cnh , PROFIBUS cn c a vo trong chun IEC 61784 - mt chun m rng trn c s IEC 61158 cho cc h thng sn xut cng nghip. Vi s ra i ca cc chun mi IEC 61158 v IEC 61784 cng nh vi cc pht trin mi gn y. PROFIBUS khng ch dng li l mt h thng truyn thng, m cn c coi l mt cng ngh t ng ha. Vi mc ch qung b cng nh h tr vic pht trin v s dng cc sn phm tng thch PROFIBUS, mt t chc ngi s dng c thnh lp, mang tn PROFIBUS Nutzerorganisation (PNO). T nm 1995, t chc ny nm trong mt hip hi ln mang tn PROFIBUS International (PI) vi hn 1.100 thnh vin trn ton th gii. PROFIBUS nh ngha cc c tnh ca mt h thng bus cho php kt ni nhiu thit b khc nhau, t cc thit b trng cho ti vo/ra phn tn, cc thit b iu khin v gim st. PROFIBUS DP v PROFIBUS PA. FMS l giao thc nguyn bn ca PROFIBUS, c dng ch yu cho vic giao tip gia cc my tnh iu khin v iu khin gim st. Bc tip theo l s ra i ca DP vo nm 1993 - mt giao thc n gin v nhanh hn nhiu so vi FMS. PROFIBUS DP c xy dng ti u cho vic kt ni cc thit b vo/ra phn tn cc thit b trng vi cc my tnh iu khin. PROFIBUS FMS v PROFIBUS DP lc u c s dng ph bin trong cc ngnh cng nghip ch to, lp rp. Tuy nhin gn y, vai tr ca PROFIBUS FMS ngy cng m nht bi s cnh tranh ca cc h da trn nn Ethernet (Ethernet/IP, Profinet, High Speed Ethernet). Trong khi , phm vi ng dng ca PROFIBUSs DP ngy cng lan rng sang nhiu lnh vc khc. PROFIBUS PA l kiu c bit s dng ghp ni trc tip cc thit b trng trong cc lnh vc t ng ha cc qu trnh c mi trng chy n, c bit trong cng nghip ch bin. Thc cht, cho lnh vc cng nghip ch bin. Ngy nay, PROFIBUS l h bus trng hng u th gii vi hn 20% th phn v vi hn 5 triu thit b lp t trong khoag 500.000 ng dng. C th ni, PROFIBUS l gii php chun, ng tin cy cho nhiu phm vi ng dng khc nhau, c bit l cc ng dng c yu cu cao v tnh nng thi gian. 3.1.1 Kin thc giao thc PROFIBUS ch thc hin cc lp 1, lp 2 v lp 7 theo m hnh quy chiu OSI. Tuy nhin, PROFIBUS DP v PA b qua c lp 7 nhm ti u ha vic trao i d liu qu trnh gia cp iu khin vi cp chp hnh. Mt s chc nng cn thiu c b xung qua lp giao din s dng nm trn lp 7. Bn cnh cc hm dch v DP c s v m rng c quy nh ti lp giao din s dng, hip hi PI cn a ra mt s quy nh chuyn bit (profiles) v c tnh v chc nng c th ca thit b cho mt s lnh vc ng dng tiu biu. Cc c t ny nhm mc ch to kh nng tng tc v thay th ln nhau ca thit b t nhiu nh sn xut.

74

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

C ba giao thc FMS, v PA u c chung lp lin kt d liu (lp FDL), PROFIBUS PA c cng giao din s dng nh DP, tuy nhin tnh ca cc thit b c quy nh khc nhm ph hp vi mi trng lm vic d chy n. K thut truyn dn MBP (Manchester coded, Bus Powered) theo IEC 1158 2 c c p dng y m bo vn an ton v cung cp ngun cho cc thit b qua cng dy dn bus. tch hp cc on mng DP v PA c th dng cc b chuyn i (DP/PA Link, DP/PA - Coupler) c sn trn th trng. Lp ng dng ca FMS bao gm hai lp con l FMS (Fieldbus Message Specification) l LLI (Lower layer Interface), trong FMS chnh l mt tp con ca chun MMS. Lp FMS m nhim vic x l giao thc s dng v cung cp cc dch v truyn thng trong khi LLI c vai tr trung gian cho FMS kt ni vi lp 2 m khng ph thuc vo cc thit b ring bit. Lp LLI cn c nhim v thc hin cc chc nng bnh thng thuc cc lp 3 6, v d to v ngt ni, kim sot lu thng, PROFIBUS FMS v PROFIBUS DP s dng cng mt k thut truyn dn v phng php truy nht bus, v vy c th cng hot ng trn mt ng truyn vt l duy nht. Lp vt l ca PROFIBUS quy nh v k thut truyn dn tn hiu, mi trng truyn dn, cu trc mng v cc giao din c hc. Cc k thut truyn dn c s dng y l RS - 485 - IS v cp quang (i vi DP v FMS) cng nh MBP (i vi PA). RS - 485 - IS (IS: Intrrisically Safe) c pht trin trn c s RS - 485 c th s dng trong mi trng i hi an ton chy n. Lp lin kt d liu PROFIBUS c gi l FDL (Fieldbus Data Link), c chc nng kim sot truy nhp bus, cung cp dch v c bn (cp thp) cho vic trao i d liu mt cch tin cy, khng ph thuc vo phng php truyn dn lp vt l. 3.1.2 Cu trc mng v k thut truyn dn

Truyn dn vi RS - 485
Chun PROFIBUS theo IEC 61158 quy nh cc c tnh in hc v c hc ca giao din RS - 485 cng nh mi trng truyn thng, trn c s cc ng dng c th la chn cc thng s thch hp. Cc c tnh din hc bao gm: Tc truyn thng 9,6 kbit/s n 12 Mbit/s Cu trc ng thng kiu ng trc/ng nhnh (trunk - line/drop - line) hoc daisy - chain, trong cc tc truyn t 1,5 Mbit/s tr ln yu cu cu trc daisy - chain Cp truyn c s dng l i dy xon c bo v (STP), Hip hi PI khuyn co dng cp loi A Tr kt thc c dng tin cy (fall - safe biasing) vi cc in tr ln lt l 390 - 220 - 390 Chiu di ti a ca mt on mng t 100 n 1200m, ph thuc vo tc truyn c la chn. Quan h gia tc truyn v chiu di ti a ca mt on mng c tm tt trong bng 4.1 S lng ti a cc trm trong mi on mng l 32. C th dng ti a 9 b lp tc 10 on mng. Tng s trm ti a trong mt mng l 126. Ch truyn ti khng ng b v hai chiu khng ng thi Phng php m ha bt NRZ Th.S Vn Ton

75

B mn CNK t ng Tc (kbit/s) Chiu di (m)

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Bng 3.1 Chiu di ti a mt on mng FROFIBUS (cp STP loi A) 9,6/19,2/45,45/93,75 1200 187,5 1000 500 400 1500 200 3000/6000/12000 100

V giao din c hc cho cc b ni, loi D Sub 9 chn c s dng ph bin nht vi cp bo v IP20. Trong trng hp yu cu cp bo v IP65/67, c th s dng mt trong cc loi sau y: B ni trn M12 theo chun IEC 947 52 B ni Han - Brid theo khuyn co ca DESINA B ni kiu lai ca Siemens

Truyn dn vi RS - 485IS
Mt trong nhng u im ca RS - 485 l cho php truyn tc cao, v th n c pht trin c th ph hp vi mi trng i hi an ton chy n. Vi RS 485IS (IS: Intrinsically Safe), t chc PNO a ra cc ch dn v cc quy nh ngt ngho v mc in p v mc dng tiu th ca cc thit b lm c s cho cc nh cung cp. Khc vi m hnh FISCO ch cho php mt ngun tch cc an ton ring, y mi trm u l mt ngun tch cc. Khi ghp ni tt c cc ngun tch cc, dng tng cng ca tt c cc trm khng c php vt qu mt gi tr ti a cho php. Cc th nghim cho thy cng c th ghp ni ti a 32 trm trong mt on mng RS - 485IS.

Truyn dn vi cp quang
Cp quang thch hp c bit trong cc lnh vc ng dng c mi trng lm vic nhiu mnh hoc i hi phm vi ph mng ln. Cc loi cp quang c th s dng y: Si thy tinh a ch vi khong cch truyn ti a 2 - 3km v si thy tinh n ch vi khong cch truyn c th trn 15km. Si cht do vi chiu di ti a 80m v si HCS vi chiu di ti a 500m. Do c im lin kt im - im cp quang, cu trc mng ch c th l hnh sao hoc mch vng. Trong thc t, cp quang thng c s dng hn hp vi RS - 485 nn cu trc mng phc tp hn.

Truyn dn vi MBP
Trong mt s ngnh cng nghip ch bin, c bit l ngnh xng du, ha cht, mi trng lm vic rt nhy cm vi xung in nn mc in p cao trong chun truyn dn RS - 485 khng thch hp. PROFIBUS - PA s dng lp vt l theo phng php MBP (chun IEC 1158 - 2 c). Phng php m ha bit Manchester rt bn vng vi nhiu nn cho php s dng mc tn hiu thp hn nhiu so vi RS 485, ng thi cho php cc thit b tham gia bus c cung cp ngun vi cng ng dn tn hiu. K thut truyn dn MBP thng thng c s dng cho mt on mng an ton ring (thit b trng trong khu vc d chy n). c ghp ni vi on RS 485 qua cc b ni on (segment coupler) hoc cc lin kt (link). Mt segment coupler hot ng theo nguyn tc chuyn i tn hiu lp vt l, v vy c s hn ch v tc

76

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

truyn bn on RS 485. Trong khi , mt link nh x ton b cc thit b trng trong mt on MBP thnh mt trm t duy nht trong on RS 485, khng hn ch tc truyn bn on RS 485. Vi MBP, cc cu trc mng c th s dng l ng thng (ng trc, ng nhnh), hnh sao hoc cy. Cp truyn thng dng l i dy xon STP vi tr u cui dng RC (100 v 2F). S lng trm ti a trong mt on l 32, tuy nhin s lng thc t ph thuc vo cng sut b np ngun bus. Trong khu vc nguy him, cng sut b np ngun b hn ch, v th s lng thit b thng c th ghp ni ti a thng thng l 8 10. S lng b lp ti a l 4, tc 5 on mng. Vi chiu di ti a mt on mng l 1900m, tng chiu di ca mng s dng k thut MBP c th ln ti 9500m. 3.1.3 Truy nhp bus PROFIBUS phn bit hai loi thit b chnh l trm ch (master) v trm t (slave). Cc trm ch c kh nng kim sot truyn thng trn bus. Mt trm ch c th gi thng tin khi n gi quyn truy nhp bus. Mt trm ch cn c gi l trm tch cc. Cc trm t ch c truy nhp bus khi c yu cu ca trm ch. Mt trm t phi thc hin t dch v hn, tc x l giao thc n gin hn so vi cc trm ch, v vy gi thnh thng thp hn nhiu. Mt trm t cn c gi l trm th ng. Hai phng php truy nhp bus c th c p dng c lp hoc kt hp l Token Passing v Master/Slave. Nu p dng c lp, Token Passing thch hp vi cc mng FMS dng ghp ni cc thit b iu khin v my tnh gim st ng quyn, trong khi Master/Slave thch hp vi vic trao i d liu gia mt thit b iu khin vi cc thit b trng cp di s dng mng DP hoc PA. Khi s dng kt hp, nhiu trm tch cc c th tham gia gi Token. Mt trm tch cc nhn c Token s ng vai tr l ch kim sot vic giao tip vi cc trm t n qun l, hoc c th t giao tip vi cc trm tch cc khc trong mng.
Vng token logic gia cc thit b master Cc trm tch cc, Master

PROFIBUS

Cc trm th ng, Slave

Hnh 3.1 : Cu hnh Multi-Master trong Frofibus Chnh v nhiu trm tch cc c th ng vai tr l ch, cu hnh truy nhp bus kt hp gia Token Passing v Master/slave cn c gi l nhiu ch (Multi - Master). Thi gian vng lp ti a s mt trm tch cc li nhn c Token c th chnh
Th.S Vn Ton

77

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

c bng tham s. Khang thi gian ny chnh l c s cho vic tnh ton chu k thi gian ca c h thng. 3.1.4 Dch v truyn d liu Cc dch v truyn d liu thuc lp 2 trong m hnh OSI, hay cn gi l lp FDL (Fieldbus Data Link), chung cho c FMS, DP v PA. PROFIBUS chun ha bn dch v trao i d liu, trong ba thuc phm tr dch v khng tun han v mt thuc phm tr dch v tun hon, c th l: SDN (Send Data with No Acknowledge): gi d liu khng xc nhn SDA (Send Data with Acknowledge): gi d liu vi xc nhn SRD (Send and Request Data with Reply): gi v yu cu d liu CSRD (Cyclic Send and Request Data with Reply): gi v yu cu d liu tun hon Cc dch v khng tun hon thng c s dng truyn cc d liu c tnh cht bt thng, v d cc thng bo s kin, trng thi v t ch lm vic, v vy cn c gi l cc dch v truyn thng bo. Dch v SDN c dng ch yu cho vic gi ng lot (broadcast) hoc gi ti nhiu ch (multicast). Mt trm tch cc c th gi mt bc in ng lot ti tt c hoc ti mt s trm khc m khng cn cng nh khng th i hi xc nhn. C th ly mt vi v d tiu biu nh vic tham s ha, ci t v khi ng chng trnh trn nhiu trm cng mt lc. thc hin theo cc ch ny, khng cn phi gi cc bc in ti tng a ch m ch cn gi mt bc in duy nht mang a ch t trc l 127. Chnh v vy, cc trm ch c th nhn i ch t 0 126. Cc dch v cn li ch phc v trao i d liu gia hai i tc. SDA v SRD u l nhng dch v trao i d liu khng tun hon cn c xc nhn, trong vi SRD bn nhn c trch nhim gi kt qu p ng tr li. Hai dch v ny c dng ph bin trong vic trao i d liu gia trm ch v trm t. V d my tnh iu khin (trm ch) dng SDA thay i ch lm vic ca mt thit b trng (trm t), hoc dng SRD i hi mt thit b trng thng bo trng thi lm vic. Do tnh cht khng tun hon ca hai dch v ny, thc hin mi cuc trao i d liu u phi c yu cu t mt lp trn xung ti lp 2, thi gian x l giao thc tng ln v hiu sut truyn thng gim i. Chnh v vy, hai dch v ny ch thch hp vi vic trao i d liu khng gp lm cng nh khng tun hon.

78

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
Dch v khng tun hon (truyn thng bo)
Gi d liu khng xc nhn (SDN) (broadcast)

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Dch v tun hon
Gi v yu cu d liu tun hon (CSRD)

D liu D liu
Gi d liu vi xc nhn (SDA) Trm n

D liu D liu D liu Xc nhn D liu


Gi v yu cu d liu (SRD) Trm n+1

D liu D liu

D liu D liu

Trm n+2

Hnh 3.2 Cc dch v truyn d liu PROFIBUS Dch v trao i d liu tun hon duy nht (CSRD) c quy nh vi mc ch h i tr vic trao i d liu qu trnh cp chp hnh, gia cc module vo/ra phn tn, cc thit b cm bin v c cp chp hnh vi my tnh iu khin. Dch v ny khc vi SRD ch l ch cn mt ln yu cu duy nht t mt lp trn xung, sau cc i tc logic thuc lp 2 t ng thc hin tun hon theo chu k t trc. Mt trm ch s c trch nhim hi tun t cc trm t v yu cu trao i d liu theo mt trnh t nht nh. Phng php c gi l polling. V th, d liu trao i lun c sn sng ti lp 2, to iu kin cho cc chng trnh ng dng trao i d liu di cp trng mt cch hiu qu nht. Khi mt chng trnh ng dng cn truy nhp d liu qu trnh, n ch cn trao i vi thnh phn thuc lp 2 trong cng mt trm m khng phi ch thc hin truyn thng vi cc trm khc. Ngoi cc dch v trao i d liu, lp 2 ca PROFIBUS cn cung cp cc dch v qun tr mng. Cc dch v ny phc v vic t cu hnh, tham s ha, t ch lm vic, c cc thng s v trng thi lm vic ca cc trm cng nh a ra cc thng bo s kin. 3.1.5 Cu trc bc in Mt bc in (telegram) trong giao thc lp 2 ca PROFIBUS c gi l khung (frame). Ba loi khung c khong cch Hamming l 4 v mt loi khung c bit nh du mt token c quy nh nh sau: nh Khung vi chiu di thng tin c nh, khng mang d liu: SD1 DA SA FC FCS ED Khung vi chiu di thng tin c nh, mang 8 byte d liu: Th.S Vn Ton

79

B mn CNK t ng SD3 SD2 Token SD4 DA SA DA LE SA LEr FC SD2

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip DU DA FCS SA ED FC DU FCS ED

Khung vi chiu di thng tin khc nhau, vi 1-246 byte d liu.

Cc DA, SA, FC v DU (nu c) c coi l phn mng thng tin. Tr DU, mi cn li trong mt bc in u c chiu di 8 bit (tc mt k t) vi cc ngha c th nh sau: Bng 3.2: Ng ngha khung bc in FDL
K hiu SD1.. SD4 LE LEr DA SA DA FC FCS ED Tn y Start Delimiter Length Length repeated Destination Address Source Address Data Unit Frame Control Frame Check Sequence End Delimiter ngha Byte khi u, phn bit gia cc loi khung SD1=10H, SD2=68H, SD3=A2H, SD4=DCH Chiu di thng tin (4-249 byte) Chiu di thng tin nhc li v l do an ton a ch ch (trm nhn), t 0 127 a ch ngun (trm gi), t 0-126 Khi d liu s dng Byte iu khin khung Byte kim sot li, HD=4 Byte kt thc, ED=16H

Byte iu khin khung (FC) dng phn bit cc kiu bc in, v d bc in gi hay yu cu d liu (Send and/for Request) cng nh xc nhn hay p ng (Acknowledgement/Response). Bn cnh , byte FC cn cha thng tin v vic thc hin hm truyn, kim sot lu thng trnh vic mt mt hoc gi p d liu cng nh thng tin kim trm, trng thi FDL. PROFIBUS FMS v DP s dng phng thc truyn khng ng b, v vy vic ng b ha gia bn gi v bn nhn phi thc hin vi tng k t. C th, mi byte trong bc in t lp 2 khi chuyn xung lp vt l c xy dng thnh mt k t UART di 11 bt, trong mt bit khi u (Start bit), mt bt chn l (parity chn) v mt bit kt thc (Stop bit) Dy bit truyn i 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 20 LSB b1 b2 27 MSB b7 b8 P

0 Start bit (ST)

b3

b4

b5

b6

Stop bit Parity bit (chn) Hnh 3.3: K t khung UART s dng trong PROFIBUS

80

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Vic thc hin truyn tun th theo cc nguyn tc sau y:


Trng thi bus ri tng ng vi mc tn hiu ca bit 1, tc mc tn hiu thp theo phng php m ha bit NRZ (0 ng vi mc cao) Trc mt khung yu cu (request frame) cn mt thi gian ri ti thiu l 33 bit phc v mc ch ng b ha gia hai bn gi v nhn Khng cho php thi gian ri gia cc k t UART ca mt khung Vi mi k t UART, bn nhn kim tra cc bit khi u, bt cui v bit chn l (parity chn). Vi mi khung, bn nhn kim tra cc byte SD, DA, SA, FCS, LE/LEr (nu c) cng nh thi gian ri trc mi khung yu cu. Nu c li, ton b khung phi hy b. Trong trng hp gi d liu vi xc nhn (SDA), bn nhn c th dng mt k t duy nht SC = E5H xc nhn. K t duy nht SC ny cng c s dng tr li yu cu d liu (SRD) trong trng hp bn c yu cu khng c d liu p ng. 3.1.6 PROFIBUS FMS Mc d PROFIBUS FMS khng c chun ha trong IEC 61158 v mt phn v th vai tr ca n cng m nht dn trong cc pht trin tip theo, ng dng ca n c mt vai tr nht nh trong mt s lnh vc cng nghip ch to, lp rp. S dng PROFIBUS FMS lm bus h thng cc my tnh iu khin c th c ghp ni theo cu hnh nhiu ch giao tip vi nhau v vi cc thit b trng thng minh di hnh thc gi cc thng bo. y, phm vi chc nng, dch v cao cp l tnh nng c coi trng hn so vi thi gian phn ng ca h thng. Do c im ca cc ng dng trn cp iu khin v iu khin gim st, d liu c trao i ch yu vi tnh cht khng nh k. i chiu vi m hnh OSI, lp ng dng ca PROFIBUS FMS bao gm hai lp con l FMS v LLI (Lower Layer Interface). Bi cc lp t 3 n 6 khng xut hin y, lp LLI c vai tr thch ng, chuyn dch cc dch v gia lp FMS v lp FDL (lp 2). Giao din gia FMS vi cc qu trnh ng dng c thc hin bi lp ALI (Application Layer Interface) Qu trnh ng dng
Thch ng dch v vi FMS Thch ng cc dch v vi ng dng

ALI

To cc khi d liu giao thc (PDU) Chuyn dch sang cc dch v FDL

FMS LLI

Din gii cc PDU Chuyn dch sang cc dch v FMS

Qun tr mng (FMA)

Lp vt l v lp lin kt d liu

Hnh 3.4: Kin trc FMS trong m hnh OSI

Th.S Vn Ton

81

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

FMS (Fieldbus Messge Specification) thc cht l mt tp con ca MMS (Manuffacturing Message Specification), mt chun giao thc v dch v lp 7 theo m hnh OSI cho kiu giao tip hng thng bo (message oriented communication) c p dng rng ri trong cng nghip. Cng nh cc giao thc khc, FMS khng ch chun ha ngha ca cc thng bo (ng ngha) m cn c cu trc bc in ca cc thng bo (c php)

Giao tip hng i tng


PROFIBUS FMS cho php thc hin cc hot ng giao tip hng i tng theo c ch Clien/Serrver. y, ngha ca phng thc hng i tng l quan im thng nht trong giao tip d liu, khng ph thuc vo cc c im ca nh sn xut thit b hay ca lnh vc ng dng c th. Cc phn t c th truy nhp c t mt trm trong mng, i din cho cc i tng thc hay cc bin qu trnh c gi l cc i tng giao tip. V d, gi tr o ca mt cm bin nhit hoc trng thi logic ca mt van ng/m c th c i din qua cc i tng giao tip tng ng. Cc thnh vin trong mng giao tip thng qua cc i tng ny. Vic truy nhp cc i tng c th thc hin theo nhiu cch khc nhau. Phng php hiu qu nht l s dng ch s i tng (object index), cn gi l phng php nh a ch logic. Ch s c th coi l cn cc ca mt i tng ni trong mt thnh vin ca mng, c biu din bng mt s th t 16 bit. Nh vy, cc khung thng bo s c chiu di ngn nht so vi cc phng php khc. Mt kh nng th hai l truy nhp thng qua tn hnh thc (nhn) ca i tng, hay cn gi l tag. Mi i tng c mt tn hnh thc phn bit thng nht. Phng php ny th hin u im tnh trc quan, d theo di trong qu trnh thc hin mt d n.

Thit b trng o (VFD)


Thit b trng o (Virtual Field Device, VFD) l mt m hnh tru tng, m t cc d liu, cu trc d liu v c tnh ca mt thit b t ng ha di gic ca mt i tc giao tip. Mt i tng VFD cha tt c cc i tng giao tip v danh mc m t cc i tng m cc i tc giao tip c th truy nhp qua cc dch v. Mt i tng VFD c sp xp tng ng vi ng mt qu trnh ng dng. Mt thit b thc c th cha nhiu i tng VFD, trong a ch ca mi i tng VFD c xc nh qua cc im u cui giao tip ca n. Vic m t mt i tng VFD c quy nh cht ch trong chun EN 50170

M t i tng
Mi i tng giao tip c m t thng qua cc thuc tnh. Bn thn cc cu trc m t i tng cng chnh l cc i tng ngm hiu, c nh ngha thng nht trong chun cho mi kiu i tng. Di y l mt v d cu trc m t cc i tng bin n gin (simple vartable)
Ch s (index) M T (object code) Cc thuc tnh khc (further object attributer) C thc ca i tng (real object address) Tn (name) M rng (extension)

Mi thit b tham gia mng c to t mt danh mc i tng (Object Dictionary, OD), trong tt c cc i tng do nh sn xut thit b nh ngha b sung m c th truy nhp c t cc trm khc cn c m t. Danh mc i tng ca

82

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

chnh thit b c gi l OD ngun (Source OD). Bn cnh , mt i tc ca thit b cng cha mt bn sao OD ca OD ngun, c gi l OD t xa (Remote OD) Cc i tng giao tip FMS c nh ngha thuc mt trong cc kiu c lit k di y Bin: c th l bin n gin (simple variable), mng (array) hoc cu trc (record) Danh sch bin (variable list): c th c to ra v b sung cc bin trong khi chng trnh ng dng chy S kin (event): i din cho cc thng bo, cnh bo Min nh (domain): ch mt vng nh c lin kt logic, cha m chng trnh hoc d liu Gi chng trnh (program invocation): bao gm nhiu domain, cha cc phn m chng trnh, cc d liu v tham s ca mt chng trnh Cc bin, s kin v min nh c xp vo nhm kiu i tng tnh, bi chng c to ra trc khi chng trnh ng dng chy. Cc i tng thuc mt trong hai kiu cn li (variable list v program invocation) c gi l i tng ng, c th c to ra trong khi chng trnh ng dng chy m t thuc tnh cc i tng, PROFIBUS FMS quy nh mt s kiu d liu chun, c lit k trong bng di y. Bn cnh cc kiu d lit chun ny , ngi s dng c th t nh ngha cc kiu dn xut ring. Bng 3.3: Cc kiu d liu chun trong FMS
Ch s 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Kiu d liu Boolean Integer8 Integer16 Integer32 Unsigned8 Unsigned16 Unsigned32 Floating Point Visible String Octes String Date Time of Day Time Difference Bit String Chiu di (byte) 1 1 2 4 1 2 4 4 N N 7 4 hoc 6 4 hoc 6 N M t Kiu bool, gi tr s 0 hoc 1 Kiu nguyn c du 8 bit Kiu nguyn c du 16 bit Kiu nguyn c du 32 bit Kiu nguyn dng 8 bit Kiu nguyn dng 16 bit Kiu nguyn dng 32 bit S thc du phy ng theo chun IEEE Chui cc k t in c Chui cc byte Ngy thng Thi gian trong ngy Khong thi gian Chui bit

Quan h giao tip


Ngoi tr cc hnh thc gi ng lot (broadcast v multicast). Vic trao i thng tin trong FMS lun c thc hin gia hai i tc truyn thng di hnh thc c ni theo c ch Client/Serrver. Mt client c hiu l mt chng trnh ng dng (ni chnh xc hn l mt qu trnh ng dng) gi yu cu truy nhp cc i tng. Cn Th.S Vn Ton

83

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

mt serrver chnh l mt chng trnh cung cp cc dch v truyn thng thng qua cc i tng. Mi quan h giao tip gia mt client v mt server c gi l mt knh logic. V nguyn tc, mt chng trnh ng dng c th ng c hai vai tr client v server. Mi thnh vin trong mng c th ng thi c nhiu quan h giao tip vi cng mt thnh vin khc, hoc vi cc thnh vin khc nhau. Mi quan h giao tip c m t bi mt s cc thng s trong mt communication reference (CR), bao gm a ch trm i tc (remote addresss), im truy nhp dch v (serrvice access point, SAP), cc loi dch v c h tr v chiu di cc b nh m.
Quan h giao tip

C ni

Khng ni

Master/Master
Slaver ch ng

Master/Slaver
Slaver khng ch ng

Broadcast

Multicast

Khng tun hon

Tun hon

Hnh 3.5: Cc kiu quan h giao tip PROFIBUS Mi CR phi c ngi s dng nh ngha trong qu trnh thc hin d n, trc khi mng a vo hot ng. Tt c cc CR ca mt thnh vin cn c a vo mt danh sch quan h giao tip (communication relationship list, CRL). Trc khi hai i tc thc hin truyn thng chng phi to mt knh tng ng. Khi cc thng s nh ngha trong CR s c hai bn kim tra khng nh tnh tng ng.

Dch v truyn thng


Vi mc ch h tr nhiu th loi ng dng mng khc nhau, PROFIBUS FMS chun ha mt lot cc dch v, c th chia thnh hai phm tr l cc dch v ng dng v cc dch v qun tr. Cc hm dch v c m t tm tt trong sau:

Cc dch v ng dng bao gm:


Variable Access: truy nhp d liu Program Invocation: i tng chng trnh, lin kt cc domain thnh mt chng trnh v kim sot cc hot ng ca chng trnh Domain Management: qun l min nh, truyn np v qun l cc vng nh c lin kt logic Event Management: h tr x l s kin (kim sot bi cc chng trnh ng dng)

84

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng Bng 3.4: Tm tt cc dch v FMS


Dch v Context Managment VFD-Support Hm dch v Initiate Abort Reject Status UnsolicitedStatus Identity GetOD InitiatePutOD PutOD TerminatePutOD InitiateDownloadSequence DownloadSegment TerminateDownloadSequence RequestDomainDownload InitiateUploadSequence UploadSegment TerminateUploadSegment RequestDomainUpload CreateProgramInvocation DeleteProgramInvocation Start Stop Resum Reset Kill Read Write ReadWithType WriteWithType PhysRead PhysWrite InfomationReport InfomationReportWithType DefineVariableList DeleteVariableList EventNotification EventNotificationWithType AcknowledgeEventNotification AlterEventConditionMonitoring

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


M t tm tt

Object List Managment

Domain Managment

Program Invocation

Variable Access

Event Managment

Cc dch v qun l gm c:
VFD Support: h tr thit b o, cung cp thng tin v cc thit b trng thng qua i tng thit b trng o VFD (Virtual Field Device) Object List Management: qun l danh mc cc i tng Context: Management: qun l ng cnh, c ngha l qun l cc mi lin kt (to ni, ngt ni) 3.1.7 PROFIBUS DP PROFIBUS DP c pht trin nhm p ng cc yu cu cao v tnh nng thi gian trong trao i d lit di cp trng, v d gia thit b iu khin kh trnh hoc my tnh c nhn cng nghip vi cc thit b trng phn tn nh I/O. Cc thit b o, truyn ng v van. Vic trao i d lit y ch yu c thc hin tun Th.S Vn Ton

85

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

hon theo c ch ch/t. Cc dch v truyn thng cn thit c nh ngha qua cc chc nng DP c s theo chun EN 50 170. Bn cnh d, DP cn h tr cc dch v truyn thng khng tun hon, phc v tham s ha, vn hnh v chun on cc thit b trng thng minh. i chiu vi m hnh OSI, PROFIBUS DP ch thc hin cc lp 1 v 2 v l do hiu sut x l giao thc v tnh nng thi gian. Tuy nhin, DP nh ngha pha trn lp 7 mt lp nh x lin kt vi lp 2 gi l DDLM (Direct Data Link Mapper) cng nh mt lp giao din s dng (User Interface Layer) cha cc hm DP c s v cc hm DP m rng. Trong khi cc hm DP c s ch yu phc v trao i d liu tun hon, thi gian thc, cc hm DP m rng cung cp cc dch v truyn d lit khng nh k nh tham s thit b, ch vn hnh v thng tin chun on. Vi cc pht trin mi gn y, PROFIBUS DP c coi l k thut truyn thng, l giao thc truyn thng duy nht trong cng ngh PROFIBUS. Giao thc PROFIBUS DP c chia thnh ba phin bn vi cc k hiu DP VO, DP V1 v DP V2

Phin bn DP VO quy nh cc chc nng DP c s, bao gm:


Trao i d liu tun hon Chn on trm, module v knh H tr t cu hnh vi tp tin GSD Phin bn DP VI bao gm cc chc nng ca DP VO v cc chc nng DP m rng, trong c: Trao i d liu khng tun hon gia PC hoc PLC vi cc trm t (Electronic Device Description) v FDT (Field Device Tool) Cc khi chc nng theo chun IEC 61131 3 Giao tip an ton (Profi safe) H tr cnh bo v bo ng Phin bn DP V2 m rng DP V1 vi cc chc nng sau y: Trao i d lit gia cc trm ti theo c ch cho hng/t hng (publisher/subscriber) Ch giao tip ng thi ng b ha ng h v ng du thi gian H tr giao tip qua giao thc HART Truyn np cc vng nh ln v xung Kh nng d phng Cc phin bn DP c m t chi tit trong chun IEC 61158. Phn di y ch gii thiu mt cch s lc cc im quan trng.

Cu hnh h thng v kiu thit b


PROFIBUS DP cho php s dng cu hnh mt trm ch (Mono - Master) hoc nhiu trm ch (Multi Master). Cu hnh h thng nh ngha s trm, gn cc a ch trm cho cc a ch vo/ra, tnh nht qun d liu vo/ra, khun dng cc thng bo chn on v cc tham s bus s dng. Trong cu hnh nhiu ch, tt c cc trm

86

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ch u c th c nh d liu u vo/ra ca cc trm t. Tuy nhin, duy nht mt trm ch c quyn ghi d lit u ra. Ty theo phm vi chc nng, kiu dch v thc hin, ngi ta phn bit cc kiu thit b DP nh sau: Trm ch DP cp 1 (DP Master Class 1, DPM1): Cc thit b thuc kiu ny trao i d lit vi cc trm t theo mt chu trnh c quy nh. Thng thng, l cc b iu khin trung tm, v d PLC hoc PC, hoc cc module thuc b iu khin trung tm. Trm ch DP cp 2 (DP Master Class 2, DPM2): Cc my lp trnh, cng c cu hnh v vn hnh, chn on h thng bus. Bn cnh cc dch v ca cp 1, cc thit b ny cn cung cp cc hm c bit phc v t cu hnh h thng, chn on trng thi, truyn np chng trnh Trm t DP (DP - Slave): cc thit b t khng c vai tr kim sot truy nhp bus, v vy ch cn thc hin mt phn nh cc dch v so vi mt trm ch. Thng thng, l cc thit b vo/ra hoc cc thit b trng (truyn ng, HMI, van, cm bin) hoc cc b iu khin phn tn. Mt b iu khin PLC (vi cc vo/ra tp trung) cng c th ng vai tr l mt trm t thng minh. Trong thc t, mt thit b c th thuc mt kiu ring bit ni trn, hoc phi hp chc nng ca hai kiu. V d, mt thit b c th phi hp chc nng ca DPM1 vi DPM2, hoc trm t vi DPM1 Vic t cu hnh h thng c thc hin bng cc cng c (phn mm). Thng thng, mt cng c cu hnh cho php ngi s dng b sung v tham s ha nhiu loi thit b ca cng mt nh sn xut mt cch tng i n gin, bi cc thng tin tnh nng cn thit ca cc thit b ny c a vo c s d lit ca cng c cu hnh. Cn vi thit b ca cc hng khc, cng c cu hnh i hi tp tin m t i km, gi l tp tin GSD (Gerate - Stammdaten)

c tnh vn hnh h thng


Chun DP m t chi tit c tnh vn hnh h thng m bo tnh tng thch v kh nng thay th ln nhau ca cc thit b. Trc ht, c tnh vn hnh ca h thng c xc nh qua cc trng thi hot ng ca cc thit b ch: Stop: khng truyn d lit s dng gia trm ch v trm t, ch c th chn on v tham s ha Clear: trm ch c thng tin u vo t cc trm t v gi cc u ra gi tr an ton Operate: trm ch ch trao i d liu u vo v u ra tun hon vi cc trm t. Trm ch cng thng xuyn gi thng tin trng thi ca n ti cc trm t s dng lnh gi ng lot vo cc khong thi gian t trc. Cc hm DP c s cho php t trng thi lm vic cho h thng. Phn ng ca h thng i vi mt li xy ra trong qu trnh truyn d lit ca trm ch (v d khi mt trm t c s c) c xc nh bng tham s cu hnh "auto - clear". Nu tham s ny c chn t, trm ch s t u ra cho tt c cc trm t ca n v trng thi an ton trong trng hp mt trm t c s c, sau trm ch s t chuyn v trng thi Clear. Nu tham s ny khng c t, trm ch s vn tip tc trng thi Operate. Th.S Vn Ton

87

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trao i d liu tun hon


Trao i d liu gia trm ch v cc trm t gn cho n c thc hin t ng theo mt trnh t quy nh sn. Khi t cu hnh h thng bus, ngi s dng nh ngha cc trm t cho mt thit b DPM1, quy nh cc trm t tham gia v cc trm t khng tham gia trao i d liu tun hon. Trc khi thc hin trao i d liu tun hon, trm ch chuyn thng tin cu hnh v cc tham s c t xung ca trm t. Mi trm t s kim tra cc thng tin v kiu thit b, khun dng v chiu di d liu, s lng cc u vo/ra. Ch khi thng tin cu hnh ng vi cc hnh thc ca thit b v cc tham s hp l th n mi bt u thc hin trao i d liu tun hon vi trm ch. Trong mi chu k, trm ch c cc thng tin u vo ln lt t cc trm t ln b nh m cng nh a cc thng tin u ra t b nh m xung ln lt cc trm t theo mt trnh t quy nh sn trong danh sch (polling list). Mi trm t cho php truyn ti a 246 Byte d liu u vo v 246 Byte d liu u ra. Nguyn tc trao i d liu tun hon ch/t c minh ha trn hnh di y. Vi mi trm t, trm ch gi mt khung yu cu v ch i mt khung p ng (bc in tr li hoc xc nhn). Thi gian trm ch cn x l mt lt danh sch hi tun t chnh l chu k bus. ng nhin, chu k cn phi nh hn chu k vng qut ca chng trnh iu khin. Thc t, thi gian cn thit truyn 512 bit d liu u vo v 512 bit d lit u ra vi 32 trm v vi tc truyn 12 Mbit/s nh hn 2ms.

Slave 1 Danh sch hi tun t Slave 2

D liu u ra D liu u vo D liu u ra D liu u vo

yu cu p ng

D liu u ra D liu u vo

Slave 1

Slave n

D liu u ra D liu u vo

yu cu p ng

D liu u ra D liu u vo

Slave 1

DP-Master

Hnh 3.6: Nguyn tc trao i d liu tun hon Master/slaver M hnh DP Slave h tr cu trc kiu module ca cc thnh vin. Mi module c xp mt s th t khe cm bt u t 1, ring module c s th t khe cm 0 phc v vic truy nhp ton b d liu ca thit b. Ton b d liu vo/ra ca cc module c chuyn chung trong mt khi d liu s dng ca trm t. Giao tip d liu c gim st bi c hai bn trm ch v trm t. Bn trm t s dng cnh gii (watchdog) gim st vic giao tip vi trm ch v s t u ra v mt gi tr an ton, nu ni trong mt khong thi gian quy nh khng c d liu t trm ch a xung.

88

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ng b ha d liu vo/ra
Trong cc gii php iu khin s dng bus trng, mt trong nhng vn cn phi gii quyt l vic ng b ha cc u vo v u ra. Mt thit b ch c th ng b ha vic c cc u vo cng nh t cc u ra qua cc bc in gi ng lot. Mt trm ch c th gi ng lot (broadcast, multicast) lnh iu khin t ch ng b cho mt nhm trm t nh sau: Lnh SYNC: a mt nhm trm t v ch ng b ha u ra. ch ny, u ra ca tt c cc trm t trong nhm c gi nguyn trng thi hin ti cho ti khi nhn c lnh SYNC tip theo. Trong thi gian , d liu u ra c lu trong vng nh m v ch c a ra sau khi (ng lot) nhn c lnh SYNC tip theo. Lnh UNSSYNC s a cc trm t v ch bnh thng (a u ra tc th) Lnh Freeze: a mt nhm cc trm t v ch ng b ha u vo. ch ny, tt c cc trm t trong nhm c ch nh khng c php cp nht vng nh m d liu u vo, cho ti khi (ng lot) nhn c lnh Freeze tip theo. Trong thi gian trm ch vn c th c gi tr u vo (khng thay i) t vng nh m ca cc trm t. Lnh UNFREEZE s a cc trm t v ch bnh thng (c u vo tc th)

Tham s ha v chn on h thng


Trong trng hp c thng tin chn on, v d bo co trng thi vt ngng hay cc bo ng khc, mt DP Slave c th thng bo cho trm ch ca n qua bc in tr li. Nhn c thng bo, trm ch s c trch nhim tra hi trm t lin quan v cc chi tit thng tin chn on. thc hin truyn np cc b tham s hoc c cc tp d liu tng i ln, PROFIBUS DP cung cp cc dch v khng tun hon l DDLM - Read v DDLM Write. Trong mi chu k bus, trm ch ch cho php thc hin c mt dch v. Tc trao i d liu tun hon v th khng b nh hng ng k. D liu khng tun hon c nh a ch qua s th t ca khe cm v ch s ca tp d liu thuc khe cm . Mi khe cm cho php truy nhp ti a l 256 tp d liu. Cc hm chn on ca DP cho php nh v li mt cch nhanh chng. Cc thng tin chn on c truyn qua bus v thu thp ti trm ch. Cc thng bo ny c phn chia thnh ba cp: Chn on trm: cc thng bo lin quan ti trng thi hot ng chung ca c trm, v d tnh trng qu nhit hoc st p Chn on module: cc thng bo ny ch th li nm mt khong vo/ra no ca mt module Chn on knh: trng hp ny, nguyn nhn ca li nm mt bit vo/ra (mt knh vo/ra) ring bit Ngoi ra, phin bn DP VI cn m rng thm hai loi thng bo chn on na l: Thng bo cnh bo/bo ng lin quan ti cc bin qu trnh, trng thi cp nht d liu v cc s kin tho/lp module thit b. Thng bo trng thi phc v mc ch bo tr phng nga, nh gi thng k s liu Th.S Vn Ton

89

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Giao tip trc tip gia cc trm t (DXB)


Trao i d liu gia cc trm t l mt yu cu thit thc i vi cu trc iu khin phn tn thc s s dng cc thit b trng thng minh. Nh ta bit, c ch giao tip ch - t thun ty lm gim hiu sut trao i d liu cho trng hp ny. Chnh v th, phin bn DP V2 b sung mt c ch trao i d liu trc tip theo kiu cho hng/t hng gia cc trm t. Nh trn hnh 4.8 minh ha, mt trm t (v d mt cm bin) c th ng vai tr l "nh xut bn" hay "nh cung cp" d liu. Khi d liu s c gi ng lot ti tt c cc trm t (v d mt van iu khin, mt bin tn) ng k vi vai tr "ngi t hng" m khng cn i qua trm ch. Vi c ch ny, khng nhng hiu sut s dng ng truyn c nng cao, m tnh nng p ng ca h thng cn c ci thin r rt. iu ny c bit quan trng i vi cc ng dng i hi tnh nng thi gian thc ngt ngho, hoc i vi cc ng dng s dng k thut truyn dn tc thp (v d MBP) DP Master cp 1

DP Slaver (cho hng)

DP Slaver (t hng)

DP Slaver (t hng)

Hnh 3.7: Giao tip trc tip gia cc trm t

Ch ng thi
i vi mt s ng dng nh iu khin truyn ng in, iu khin chuyn ng, c ch giao tip theo kiu hi tun t hoc giao tip trc tip t - t cha th p ng c i hi cao v tnh nng thi gian thc. V vy, phin bn DP V2 b sung ch ng thi (issochronous mode), cho php thc hin giao tip theo c ch ch/t kt hp vi TDMA. Nh mt thng bo iu khin ton cc gi ng lot, ton b cc trm trong mng c ng b ha thi gian vi chnh xc ti micro giy. Vic giao tip c thc hin theo mt lch trnh t trc, khng ph thuc vo ti tc thi trn bus. Do hn ch c rung (jitter), c ch ny cho php phi hp hot ng mt cch cht ch v nhp nhng gia cc trm trn bus. Mt v d ng dng tiu biu l bi ton iu khin chuyn ng, trong trm ch ng vai tr b iu khin v tr v mt s trm t l cc bin tn vi chc nng iu khin tc ng c. 3.1.8 PROFIBUS PA PROFIBUS PA (Process Automation) l mt th loi bus trng thch hp cho cc h thng iu khin trong cc ngnh cng nghip ch bin, c bit l trong ha cht v ha du. Thc cht, PROFIBUS PA l mt s m rng ca PROFIBUS DP vi k thut truyn dn MBP theo IEC 1158 2 c v mt s quy nh chuyn bit (profile) v thng s v c tnh ca cho cc thit b trng. Cc quy nh chuyn bit

90

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ny to iu kin cho kh nng tng tc v thay th ln nhau gia cc thit b ca nhiu nh sn xut khc nhau. Vic m t cc chc nng v c tnh hot ng ca cc thit b da m hnh khi chc nng quen thuc. Xt v mt k thut, PROFIBUS PA khng nhng hon ton c th thay th cc phng php truyn tn hiu vi 4 20 mA hoc HART, m cn em li nhiu u th ca mt h thng bus trng. Vi kh nng ng ti ngun. PROFIBUS PA cho php ni mng cc thit b o lng v iu khin t ng trong cc ng dng cng nghip ch bin bng mt cp i dy xon duy nht, s dng tc truyn c nh l 31.25kbit/s. PROFIBUS PA cng cho php thc hin bo tr, bo dng cng nh thay th cc trm thit b trong khi vn hnh. c bit, PROFIBUS PA c pht trin thch hp s dng trong cc khu vc nguy hi, d chy n thuc kiu bo v "an ton ring" (EEx ia/ib) hoc "ng kn" (EEx d)

Kin trc giao thc


Xt theo m hnh quy chiu OSI, PROFIBUS PA ging hon ton PROFIBUS DP t lp lin kt d liu (FDL) tr ln. V vy vic ghp ni gia hai h thng c th thc hin n gin qua cc b chuyn i (DP/PA Link hoc DP/PA - Coupler). Mi thit b trng PA cng c coi nh mt DP Slave. Cc gi tr o, gi tr iu khin v trng thi ca cc thit b trng PA trao i tun hon vi DP Masster (DPM1) qua cc chc nng DP c s (DP - VO). Mt khc, cc d liu khng tun hon nh tham s thit b, ch vn hnh, thng tin bo dng v chn on c trao i vi cc cng c pht trin (DPM2) qua cc chc nng DP m rng (DP V1). Bn cnh cc chc nng DP chun, PA cn b sung mt hm qun tr h thng c ng b ha thi gian.

Giao din bus an ton ring (EEx ia/ib)


Cc yu cu c th t ra cho mt giao din bus PROFIBUS PA an ton ring bao gm: Mt on mng ch c php c mt ngun nui tch cc Mi trm tiu th mt dng c s c nh ( 10mA) trng thi xc lp Mi trm c coi nh mt ti tiu th dng th ng, in cm v in dung ni b qua c Mi trm khi pht tn hiu i khng c php np thm ngun vo ng bus

PA Profile
PA Profile h tr kh nng tng tc v thay th ln nhau gia cc thit b ca nhiu nh sn xut khc nhau. Cc thit b trng PA c chia thnh hai loi, da theo cc profile nh sau: - Profile cp A: quy nh c tnh v chc nng cho cc thit b n gin nh cc cm bin nhit , p sut, o mc hoc lu lng v cc c cu truyn ng. Cc gi tr cng nh tham s c th truy nhp l gi tr v trng thi bin qu trnh, n v o, phm vi lm vic, gii hn tr (hysteresis) v ngng cnh bo - Profile cp B: quy nh c tnh v chc nng cho cc thit b c chc nng phc hp, hay cn gi l cc thit b trng thng minh. Bn cnh cc chc nng ca cp A, cc chc nng ny bao hm kh nng gn a ch t ng, ng b ha thi gian, c s

Th.S Vn Ton

91

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

d liu phn tn, t m t thit b qua ngn ng DDL (Device Description Language) v lp lch khi chc nng

Cc khi PA
PA Profile s dng m hnh khi m t cc chc nng v tham s thit b. Mi khi i din cho mt chc nng s dng, v d vo hoc ra tng t. Cc khi chc nng c th c lin kt logic vi nhau qua cc u vo v u ra, to ra mt chng trnh ng dng. Trn thc t, mt mi lin kt loogic gia hai khi chc nng thuc hai trm thit b s dc thc hin bng mt mi lin kt truyn thng ca h thng bus.

Ba loi khi c th cho cc thit b PA l:


Khi vt l (physical block) cha cc thng tin chung ca mt thit b nh tn thit b, nh sn xut, chng loi, m s serie Khi bin i (transsducer block) cha cc tham s cn thit cho vic ghp ni mt thit b trng vi qu trnh k thut, v d cc thng tin phc v chnh nh (calibration) v chn on vo/ra. Khi chc nng c trch nhim thc hin chc nng vo/ra (AI, AO, DI, DO) nm trong mt sch lc iu khin. Cc khi c cc nh sn xut thc hin v tch hp trong cc thit b trng. Cc cng c pht trin c th truy nhp cc khi, t tham s v lin kt chng vi nhau to nn cc chng trnh ng dng. 3.2 CAN CAN (Controller Area Network) xut pht l mt pht trin chung ca hai hng Bosch v Intel phc v vic ni mng trong cc phng tin giao thng c gii thay th cch ni im - im c in, sau c chun ho quc t trong ISO 11898. Trong mt s chng loi t c ln, chiu di dy dn tng cng trong cch ni im - im c th ln ti vi kilmet, tnh ring khi lng dy dn ln ti hng trm kilgam. Ch cn quan tm ti cc yu t ny cng c th thy hiu qu ca vic s dng mt h thng bus trng nh Can. Nh tc truyn dn tng i cao khong cch ngn cng nh u th mt s c tnh k thut khc m cng ngh ny cng thm nhp c vo mt s lnh vc t ng ho qu trnh cng nghip 3.2.1 Kin trc giao thc i chiu vi m hnh ISO/OSI, Can nh ngha lp lin kt d liu gm hai lp con (LLC v MAC) cng nh phn chnh ca lp vt l . Lp vt l cp ti vic truyn tn hiu, v th nh ngha c th phng thc nh thi, to nhp bit (bit timing), phng php m ho bit v ng b ho. Tuy nhin, chun CAN khng quy nh cc c tnh ca cc b thu pht, vi mc ch cho php la chn mi trng truyn cng nh mc tn hiu thch hp cho tng lnh vc ng dng. Lp iu khin truy nhp mi trng (MAC) l phn ct li trong kin trc giao thc CAN. Lp MAC c trch nhim to khung thng bo, iu khin truy nhp mi trng, xc nhn thng bo v kim sot li Lp iu khin lin kt logic (LLC) cp ti cc dch v gi d liu v yu cu d liu t xa, thanh lc thng bo, bo co tnh trng qu ti v hi phc trng thi

92

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong phin bn CAN2.OB, c t CAN ch nh ngha lp MAC v mt phn lp LLC. Trong cc phin bn trc , hai lp con ca lp lin kt d liu c gi l lp i tng (Object Layer) v lp truyn (Transfer Layer). Trong cc h thng bus tiu biu xy dng trn c s CAN nh CANOpen (CAN in Automation). DeviceNet (Allen - Bradley) v SDS (Honeywell), giao thc v cc dch v ca lp ng dng c nh ngha c th. Cng nh nhiu chun bus trng khc, cc lp t 3 n 6 khng th hin CAN.
CAL, DeviceNet, SDN Lp 3-6 (khng th hin) LLC-iu khin lin kt logic

Lp ng dng

CAN

MAC-iu khin truy nhp mi trng M ha bit, to nhp/ng b nhp (B thu pht)

Lp lin kt d liu

Lp vt l

Mi trng truyn dn

Hnh 3.8: Phm vi nh ngha ca CAN trong m hnh OSI 3.2.2 Cu trc mng v k thut truyn dn CAN thc cht l chun giao thc t phn trn ca lp vt l cho ti ht lp lin kt d liu, v vy khng quy nh c th v, chun truyn dn cng nh mi trng truyn thng. Thc t, cp i dy xon kt hp vi chun RS - 485 cng nh cp quang c s dng rng ri. i vi cp i dy xon, cu trc mng thch hp nht l cu trc ng thng, mc theo kiu ng trc/ng nhnh (trunkline/dropline), trong chiu di ng nhnh hn ch di 0,3m. Tc truyn c th la chn nhiu mc khc nhau, tuy nhin phi thng nht v c nh trong ton b mng. Do c s rng buc gia tc truyn v chiu di dy dn trong phng php truy nhp bus CSMA/CA, tc truyn ti a l 1Mbit/s khong cch 40m v 50kbit/s khong cch 1000m. S trm ph thuc nhiu vo cu trc mng, cp truyn v c tnh in hc ca cc b thu pht, thng thng hn ch con s 64 i vi cu trc ng thng s dng i dy xon. CAN phn bit hai trng thi logic ca tn hiu l mc tri (dominant) v mc ln (recessive), tuy nhin khng quy nh r gi tr bit no ng vi mc tn hiu no. Trong trng hp c bit tri v bit ln c pht ng thi th bit tri ln t v tn hiu trn bus s c mc tri. Trong thc t, nu s dng mch AND th mc tri phi tng ng vi bit 0 v mc ln tng ng vi bit 1. Trng thi vt l (VD in p, nh sng) th hin mc logic khng c nh ngha trong chun. 3.2.3 C ch giao tip c trng ca CAN l phng php nh a ch v giao tip hng i tng, trong khi hu ht cc h thng bus trng khc u giao tip da vo a ch cc trm. Mi thng tin trao i trong mng c coi nh mt i tng, c gn mt m s

Th.S Vn Ton

93

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

cn cc. Thng tin c gi trn bus theo kiu truyn thng bo vi di c th khc nhau. Cc thng bo khng c gi ti mt a ch nht nh m bt c trm no cng c th nhn theo nhu cu. Ni dung mi thng bo c cc trm phn bit qua mt m cn cc (IDENTIFIER). M cn cc khng ni ln a ch ch ca thng bo, m ch biu din ngha ca d liu trong thng bo. V th, mi trm trn mng c th t quyt nh tip nhn v x l thng bo hay khng tip nhn thng bo qua phng thc lc thng thng bo (Message Filtering). Cng nh s dng phng thc lc thng bo, nhiu trm c th ng thi nhn cng mt thng bo v c cc phn ng khc nhau. Mt trm c th yu cu mt trm khc gi d liu bng cch gi mt khung Remote Frame. Trm c kh nng cung cp ni dung thng tin s gi tr li mt khung d liu Data Frame c cng m cn cc vi khung yu cu. Bn cnh tnh nng n gin, c ch giao tip hng i tng CAN cn mang li tnh linh hot v tnh cht qun d liu ca h thng. Mt trm CAN khng cn bit thng tin cu hnh h thng (v d ch trm) nn vic b sung hay b i mt trm trong mng khng i hi bt c mt s thay i no v phn cng hay phn mm cc trm khc. Trong mt mng CAN, c th chc chn rng mt thng bo hoc c tt c cc trm quan tm tip nhn ng thi, hoc khng c trm no tip nhn. Tnh nht qun d liu c m bo qua cc phng php gi ng lot v x l li. 3.2.4 Cu trc bc in Hu ht cc h thng bus u s dng phng php nh a ch theo trm. c th thc hin giao tip, mi thnh vin tham gia mng nhn c mt a ch ring bit, t trc tip qua phn cng hoc bng cng c phn mm. Khc bit vi phng php thng dng ny, CAN s dng phng thc nh a ch theo i tng. Cc i tng c hiu y chnh l i din cho cc thng bo mang d liu quan tm nh gi tr o, gi tr iu khin v thng tin trng thi. Mi i tng thng bo c mt tn ring bit, hay ni cch khc l mt cn cc (Identifier), c s dng truy cp trn bus. Mi bc in s c mt cha cn cc ca i tng vi chiu di 11 bit (dng khung chun theo CAN2.OA, Standard Frames) hoc 29 bit (dng khung m rng theo CAN2.OB. Extended Frames)

CAN nh ngha 4 kiu bc in sau:


Khung d liu (Data Frame) mang d liu t mt trm truyn ti cc trm nhn Khung yu cu d liu (Remote frame) c gi t mt trm yu cu truyn khung d liu vi cng m cn cc Khung li (Error frame) c gi t bt k trm no pht hin li bus Khung qu ti (overload frame) c s dng nhm to mt khong cch thi gian b sung gia hai khung d liu hoc yu cu d liu trong trng hp mt trm b qu ti Cc khung d liu v yu cu d liu c th s dng c dng khung chun v dng khung m rng. Gia hai khung d liu hoc yu cu d liu cn mt khong cch t nht l 3 bit ln phn bit, c gi l Interframe Space. Trong trng hp qu ti, khong cch ny s ln hn bnh thng.

94

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Khung d liu/yu cu d liu


Mi khung d liu c th mang t 0 ti 8 byte d liu s dng. Chun CAN khng quy nh giao thc v cc dch v trn lp 2, do vic din gii vng d liu ny nh th no thuc ton quyn ngi s dng. Cc bc in nh c th khng thch hp vi mt s lnh vc ng dng nht nh, nhng to li th v tnh nng thi gian thc. C th, tnh trng mt thnh vin chim gi bus trong mt thi gian di nh vy s khng xy ra.
Khong cch gia hai khung hoc khung qu ti (Interframe Space/Overload Frame)

12 hoc 32

0..64

15

Khi u khung (Start of Frame) Phn x (Arbitration Field) iu khin (Control Field) D liu (Data Field)

Kt thc khung (End of Frame) Xc nhn ACK (1 bit ACK slot, 1 bit ACK delimiter) Kim sot li CRC (15 bit CRC sequence, 1 bit CRC delimiter)

Hnh 3.9: Cu trc khung d liu CAN Cu trc khung d liu CAN c m t bi hnh trn. Khung yu cu d liu cng c cu trc tng t nh khung d liu, nhng khng mang d liu v khc vi khung d liu bit cui ca phn x Khi u khung l mt bit tri v nh du khi u ca mt khung d liu hoc khung yu cu d liu. Tt c cc trm s phi ng b ho da vo bit khi u ny. phn x c s dng l mc u tin ca bc in, quyt nh quyn truy nhp bus khi c nhiu thng bo c gi i ng thi. phn x c chiu di 12 bit i vi dng khung chun v 32 bit i vi dng khung m rng, trong m cn cc hoc 29 bit. Bit cui cng ca phn x c gi l bit RTR (Remote Transmisson Request), dng phn bit gia khung d liu (bit tri) v khung yu cu d liu (bit ln) iu khin di 6 bit, trong 4 bit cui m ho chiu di d liu (bit tri = 0; bit ln = 1). Tu theo dng khung l chun hay m rng m ngha ca hai bit cn li khc nhau mt cht. d liu c chiu di t 0..8 byte, trong mi byte c truyn i theo th t t bit c gi tr cao nht (MSB) n bit c gi tr thp nht (LSB) kim sot li CRC bao gm 15 bit c tnh theo phng php CRC v 1 bit ln phn cch. Dy bit du vo tnh bao gm bit khi u khung, phn x, iu khin v d liu, vi a thc pht. G = X15 + X14 + X10 + X8 + X7 + X4 + X3 + 1 xc nhn ACK (Acknowlegment) gm 2 bit, c pht i l cc bit ln. Mi trm nhn c bc in phi kim tra m CRC, nu ng s pht Th.S Vn Ton

95

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

chng mt bit tri trong thi gian nhn c bit ARC u tin (ARC slot). Nh vy, mt bc in truyn chnh xc s c mt bit ARC tri nm gia hai bit ln phn cch (mt bit phn cch CRC v mt bit phn cch ACK) Kt thc khung c nh du bng 7 bit ln

Khung li
Mt khung li c gi t bt k trm no pht hin li trn bus. Khung li bao gm c li (Error Flag) v phn cch li (Error Delimiter). CAN phn bit hai loi li v li ch ng (Active Error) v li b ng (Passive Error). Tng ng vi chng ta l hai dng c li: Dng c li ch ng bao gm su bit tri lin nhau Dng c li b ng bao gm su bit ln lin nhau, tr trng hp n b ghi ln bi cc bit tri t cc trm khc. Mt trm "li ch ng" khi pht hin li s bo hiu bng cch gi mt c li ch ng. C li ch ng vi phm lut nhi bit (xem phn m ho bit) hoc ph b dng c nh ca ACK hay kt thc chung. Chnh v vy, tt c cc trm khc cng pht hin ra li v bt u gi c li. Cui cng, dy bit tri quan st c trn bus thc t l kt qu ca s xp chng nhiu c li khc nhau pht ring t cc trm. Tng chiu di ca dy ny x dch trong khong t 6 ti 12 bit.
C li (Error Flag)
Khong trng gia 2 khung hoc khung qu ti (Interframe Space/Overload Frame)

0..6
Xp chng c li

8
Phn cch li (Error delimitor)

Mc ln Mc tri
Trng thi logic ca tn hiu trn bus (trng hp li ch ng)

Hnh 4.10: Cu trc khung li CAN Phn cch li c nh du bng 8 bit ln lin tc. Sau khi gi xong mt c li, mi trm phi gi tip mt s bit ln v ng thi quan st bus. Cho n khi pht hin ra mt bit ln (tc l khi cc trm khc gi xong c li ch ng), chng s pht tip 7 bit ln.

Khung qu ti
Mt khung qu ti c cu trc tng t nh khung li (hnh 4.12) bao gm c qu ti (Overload Flag) v phn cch qu ti (Overload Delimiter) C qu ti bao gm su bit tri, tng t nh c li ch ng. C qu ti ph b dng c nh ca Intermission khong trng gia hai khung. Chnh v vy, tt c cc trm khc cng pht hin tnh trng qu ti v bt u gi c qu ti. Cui cng, dy bit tri quan st c trn bus thc t l kt qu ca s xp chng nhiu c li khc nhau pht ring t cc trm. Cng ging nh khung li, phn cch qu ti c nh du bng tm bit ln lin tc. Sau khi gi xong mt c, mi trm phi quan st bus cho n khi pht hin ra mt

96

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

bit ln. Ti thi im tt c cc trm khc gi xong c qu ti, chng s pht tip 7 bit ln. Ti a l hai khung qu ti c th s dng nhm to thi gian tr gia hai khung d liu hoc khung yu cu d liu.
C qu ti (Overload Flag)
Khong trng gia 2 khung hoc khung qu ti (Interframe Space/Overload Frame)

0..6

8
Phn cch qu ti (Overload delimitor)

Xp chng c qu ti

Mc ln Mc tri
Trng thi logic ca tn hiu trn bus

Hnh 4.11: Cu trc khung qu ti CAN 3.2.5 Truy nhp bus CAN s dng phng php truy nhp mi trng CSMA/CA, tc iu khin phn knh theo tng bit. Phng php phn mc u tin truy nhp bus da theo tnh cp thit ca ni dung thng bo. Mc u tin ny phi c t c nh, trc khi h thng i vo vn hnh. Thc t, m cn cc khng nhng mang ngha ca d liu trong thng bo, m cn ng thi c s dng l mc u tin. Bt c mt trm no trong mng cng c th bt u gi thng bo, mi khi ng truyn ri. Mi bc in u bt u bng mt bit khi im v m cn cc, v th nu hai hoc nhiu trm cng ng thi bt u gi thng bo, vic xung t trn ng truyn s c phn x da theo tng bit ca m cn cc. Mi b thu pht u phi so snh mc tn hiu ca mi bit gi i vi mc tn hiu quan st c trn bus. Nu hai mc tn hiu c trng thi logic ging nhau th trm c quyn pht bit tip theo, trng hp ngc li s phi dng ngay lp tc. Trong trng hp thc hin bit gi tr 0 ng vi mc tri v bit gi tr 1 ng vi mc ln, bit 0 s ln t. V vy, mt thng bo c m cn cc nh nht s c tip tc pht. Hay ni mt cch khc, thng bo no c m cn cc cng b th mc u tin cng cao. Trong trng hp xy ra va chm gia mt thng bo mang d liu (Data frame) v mt thng bo yu cu gi d liu (Remote frame) vi cng m cn cc, thng bo mang d liu s c u tin. Phng thc phn x ny khng nhng m bo thng tin khng b mt mt, m cn nng cao hiu qu s dng ng truyn. 3.2.6 Bo ton d liu Nhm m bo mc an ton a trong truyn dn d liu, mi trm CAN u s dng kt hp nhiu bin php t kim tra, pht hin v bo hiu li. Cc bin php kim sot li sau y c p dng: Theo di mc tn hiu ca mi bit truyn i v so snh vi tn hiu nhn c trn bus Kim sot qua m CRC Thc hin nhi bit (nhi mt bit nghch o sau nm bit ging nhau) Kim sot khung thng bo Vi cc bin php trn, hiu qu t c l: Th.S Vn Ton

97

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Pht hin c tt c cc li ton cc Pht hin c tt c cc li cc b ti b pht Pht hin c ti 5 bit li phn b ngu nhin trong mt bc in Pht hin c cc li t ngt c chiu di nh hn 15 bit trong mt thng bo Pht hin c cc li c s bit li l chn T l li cn li (xc sut mt thng bo cn b li khng pht hin) nh hn 4.7*10-11 Tt c cc trm nhn thng bo phi kim tra s nguyn vn ca thng tin v xc nhn thng bo. Khi pht hin ra s sai lch trong mt thng bo, cc trm u c trch nhim truyn khung li. Cc thng bo b li s b dng v c t ng pht li. Thi gian hi phc t khi pht hin li n khi bt u gi thng bo tip theo ti a l 31 thi gian bit, nu nh khng c li xy ra tip theo. Cc trm CAN c kh nng phn bit gia nhiu nht thi vi li ko di, v d li khi mt trm c s c. Cc trm b hng s c t ng tch ra khi mng (v mt logic) 3.2.7 M ho bit Trc khi c chuyn i thnh tn hiu trn ng truyn, CAN s dng phng php nhi bit (bit styffing). Dy bit u vo cn nhi bao gm bit khi u khung, phn x, iu khin, d liu v dy CRC. Khi nm bit lin tc ging nhau, b pht s t ng b sung mt bit nghch o vo cui. Bn nhn s pht hin ra bit c nhi v ti to thng tin ban u. Vic nhi bit khng c thc hin vi cc phn cn li ca khung d liu v khung yu cu d liu, cng nh vi cc khung li v khung qu ti. Cui cng, dy bit c m ha theo phng php Non - Return - to - Zero (NRZ), c ngha l trong sut mt chu k bit, mc tn hiu hoc l tri hoc l ln. 3.2.8 Cc h thng tiu biu da trn CAN Nh cp, CAN khng quy nh cc giao thc v dch v thuc lp ng dng, m cc h thng bus thc hin theo yu cu c th khc nhau. C th nu ra ba v d thc hin tiu biu l CANOpen, DeviceNet v SDS. Phn di y s lc cc c im ca CANOpen v SDS. Do ng dng cng nghip rng ri, DeviceNet s c gii thiu ring trong mc 3.3

CANOpen
CANOpen l mt h thng mng do t chc CAN in Automation pht trin da trn CAN, s dng lp vt l theo chun ISO 11898 (gn ng nht vi RS - 485). Hn na, lp ng dng ca CANopen ti c nh ngha trn c s ca CAL (CAN Application Layer). C th ni CANopen l "Can - bus ca Chu u". Cc lnh vc ng dng tiu biu l cc h thng iu khin chuyn ng, cc dy chuyn lp rp v x l nguyn liu. V d, cc thit b c ni mng c th l cc khi cm bin a knh ca bin thng minh, van kh nn, b c m vch, c cu truyn ng v giao din vn hnh.

C th nu ra mt vi u im tiu biu ca CANopen l:


tin cy cao nh cc bin php bo ton d liu tt Hiu sut s dng ng truyn ln

98

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Thch hp vi iu khin chuyn ng tc cao v iu khin mch vng kn hn so vi cc h thng mng khc da trn CAN. Ging nh cc h thng mng khc da trn CAN, nhc im ca CANopen l s rng buc v tc truyn v chiu di mng, cng nh lng d liu hn ch 8 byte trong mi bc in. Bn cnh , giao thc ca CAN open cng tng i phc tp, phm vi chp nhn hn ch chu u. Pht huy cc th mnh ca CAN, CAN open pht trin mt h cc quy chun giao thc cao cp (lp ng dng v profile giao tip) cung cp cc chc nng b xung nh cc i tng giao tip chun cho d liu qu trnh, d liu dch v, qun tr mng, ng b ho, ng du thi gian v thng bo khn cp. CANopen a ra mt s phng php h tr ci thin tnh nng thi gian thc trong giao tip. Bn cnh c ch giao tip c m t lp trn kt d liu ca CAN. CANOpen cng quy nh thm mt tp hp mi lin kt ch/t c nh nhm n gin ho cho ngi mi s dng. Mt trong nhng chc nng quan trng l phng php phn on cc khi d liu ln hn 8 bytes. Giao thc vn chuyn s dng cc dch v c xc nhn nhm m bo lp profile giao tip nhn c d liu cu hnh chnh xc. Chnh lp profile giao tip ca CANopen h tr kh nng tng tc gia cc sn phm ca nhiu nh sn xut khc nhau. Da trn c s ca CAN, lp profile giao tip cung cp dch v truyn kiu d liu qu trnh theo s kin, gim ti cho ng truyn mt cch ng k. i vi cc ng dng iu khin chuyn ng. CAN open h tr vic ng b ho d liu tun ho v khng tun hon CAN open, DeviceNet v SDS u s dng c ch giao tip hng i tng v cung cp cc chc nng tng t cho vic truyn d liu thi gian thc, d liu cu hnh v thng tin qun tr mng. Tuy nhin, DeviceNet v SDS vn hot ng hng theo kiu lin kt nhiu hn (connection - oriented), cn CANopen li hng nhiu theo kiu thng bo. Bn cnh ng dng trong cc h thng my mc (V d robot, my cng c, my dt, my in, ng bao b), CAN open cng c s dng trong cc thit b in t y hc, trong cc my xc, my cu. Mt s lnh vc ng dng khc l cc h thng thng tin hnh khch trong giao thng vn ti cng cng v cc h thng iu khin tu bin. Tuy vy, lnh vc ng dng c bn vn l iu khin my mc kiu phn tn. SDS (smart Distributed System) nguyn th l mt pht trin ring c s dng l c s h tng truyn thng trong cc h thng iu khin phn tn (DCS) ca Honeywell. Mt trong cc c tnh tiu biu ca SDS l tnh nng thi gian thc, ph hp vi c h thng iu khin c cu trc tp trung cng nh phn tn. Trong mi h thng i hi t nht phi c mt my tnh iu khin, m nhim chc nng t ng cu hnh cho tt c cc trm khc sau khi ng mch. Tu theo nhu cu cng c th s dng ng thi nhiu my tnh iu khin. SDS hot ng ch yu theo c ch hng s kin. Tuy nhin, cng c th vn hnh di ch qut tun hon iu khin theo thi gian (time - driven) hay hi tun t iu khin theo chng trnh (polling), trong d liu c trao i gia cc trm vi mt trm trung tm Lnh vc ng dng tiu biu ca SDS cng tng t nh CANopen, v d trong cc dy chuyn lp rp, x l nguyn liu ng gp v phn loi sn phm. Da trn chun truyn dn RS - 485, SDS ch yu c s dng ni mng my tnh iu Th.S Vn Ton

99

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

khin trung tm vi cc thit b cp chp hnh nh cc khi cm bin a knh, cm bin thng minh, van kh nn, b c m vch, c cu truyn ng v giao din vn hnh. Mt vi u im ca SDS l gi thnh thp, kch c vt l cc mch in t tng i nh, tin cy cao, kh nng chn on h thng v s dng hiu qu ng truyn. Tuy nhin, cng nh cc h thng da trn CAN khc, nhc im ca SDS l tc truyn cng nh chiu di ng truyn khng ln lm, chiu di d liu trong mt thng bo hn ch. Bn cnh , SDS khng c nhiu nh sn xut h tr. Trong ch vn hnh bnh thng h thng c iu khin bi s xut hin ca cc s kin. Cc chc nng cnh gii (watchdog) c th thc hin, nhm pht hin cc thnh vin trong mng. SDS h tr rt tt vic chn on cc thit b cm bin thng minh, cho php ngi vn hnh pht hin cc cm bin cn bo dng, hoc sp b hng . Cc hin tng trc trc c th c pht hin sm trc khi xy ra, v vy gim ng k gi thnh bo tr cho h thng. Mt thit b mi c kh anng t nhn bit tc truyn v t cu hnh. iu ny c ngha quan trng i vi cc h thng ln, c bit l trong cc ngnh cng nghip ch bin. 3.3 DeviceNet DeviceNet l mt h thng bus c hng Allen - Bradley pht trin da trn c s ca CAN, dng ni mng cho cc thit b n gin cp chp hnh. Sau ny, chun DeviceNet c chuyn sang dng m di s qun l ca hip hi ODVA (Open DeviceNet Vendor Association) v c d tho chun ho IEC 62026 - 3 DeviceNet khng ch n thun l chun giao thc cho lp ng dng ca CAN, m cn b sung mt s chi tit thc hin lp vt l v a ra cc phng thc giao tip kiu tay i (Peer - to - Peer) hoc ch/t (Master/Slave). Cu trc mng l ng trc/ng nhnh, trong chiu di ng nhnh hn ch di 6m. Ba tc truyn c quy nh l 125kbit/s, 250kbit/s v 500kbit/s, tng ng vi cc chiu di ti a ca ng trc l 500m, 250m v 100m. Mt mng DeviceNet cho php ghp ni ti a 64 trm. Khc vi CAN, mi thnh vin trong mt mng DeviceNet c t mt a ch trong khong 0 - 63, c gi l MAC - ID (Medium Access Control Identifier). Vic b sung hay b i mt trm c th thc hin ngay trong khi mng cn ng ngun. 3.3.1 C ch giao tip Mt mng DeviceNet hot ng da trn m hnh nh sn xut/ngi tiu dng (producer/consumer). Trong cc bi ton iu khin, m hnh ny cho php cc hnh thc giao tip nh sau: iu khin theo s kin: mt thit b ch gi d liu mi khi d liu c thay i iu khin theo thi gian: mt thit b c th gi d liu mt cch tun hon theo chu k do ngi s dng t Gi ng lot: thng bo c gi ng thi ti tt c hoc mt nhm cc thit b Hi tun t: phng php c in cho cc h thng c cu hnh ch/t (mt trm ch) Vic t cu hnh v tham s cho cc thit b trong khi a vo hot ng cng nh trong khi vn hnh khng gy nh hng ng k ti tnh nng thi gian ca ng dng

100

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

iu khin. Bn cnh , c th thc hin chc nng thu thp d liu mt cch nh k hoc theo nhu cu, phc v cc ng dng giao din ngi my, v th v phn tch, qun l cng thc, bo dng v g ri. M hnh nh sn xut/ngi tiu dng cho php s dng ng truyn mt cch hiu qu. Nhiu trm c th ng thi s dng cng mt d liu gi t mt ngun duy nht. Cc trm cng c th c ng b ho mt cch n gin m bo tnh nht qun ca d liu - mt trong cc yu cu quan trng trong cc bi ton iu khin. Hn na, mt h thng c th chn phng thc giao tip ch/t hoc tay i, hoc c hai ng thi. Thc t, cc thit b c th giao tip vi nhau khng cn s c mt ca mt trm ch. 3.3.2 M hnh i tng Lp ng dng ca DeviceNet c xy dng trn c s mt m hnh i tng. Mt thit b DeviceNet c coi l mt su tp cc i tng i din cho cc thnh phn ca trm. Mi i tng l mt th nghim (instance) ca mt trong cc lp m t trn hnh 3.14 Mi i tng c mt tp hp cc thuc tnh v chc nng dch v. Cc i tng c ngha c th nh sau: i tng cn cc (Identity Object): cha cc thuc tnh nh m s nh sn xut (Vendor ID), kiu thit b (Device Type), phin bn (Revision), trng thi (Status), s serie (Serial Number) v tn sn phm (Product name) i tng chuyn thng bo (Massage Route Object): chuyn tip thng bo ti cc i tng khc, thng thng khng cha thuc tnh no c th truy nhp qua mng i tng DeviceNet (DeviceNet Object): chuyn tip thng bo ti cc i tng khc, thng thng khng cha thuc tnh no c th truy nhp qua mng. i tng DeviceNet (DeviceNet Object): cha cc thuc tnh nh a ch trm (MAC - ID), tc truyn, hnh ng khi ngt bus (Bus - off Action), s m ln ngt bus (Bus - off Counter) v a ch trm ch (Master's MAC ID) i tng ghp (Assembly Object): i tng tu chn ny tng hp thuc tnh ca nhiu i tng ng dng khc nhau, c th gi ng lot cho chng mt thng bo duy nht i tng ni (Connection Object): i din mt im ca mt ng ni o gia hai trm ca mt mng. i tng tham s (Parameter Object): i tng ty chn ny ng vai tr giao din d liu cu hnh ca mt thit b. Cc thuc tnh bao gm gi tr (Value), phm vi (Ranges), chui (Strings) v gii hn (Limits) i tng ng dng (Application Object): i din cho chnh chng trnh ng

Th.S Vn Ton

101

B mn CNK t ng
Application Classes I/O object

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Parameter Classes Config Identity Classes #1

Assembly Class Config Assembly I/O Assembly

Message Router #1 DeviceNet Class #1 Assembly Class Bit Strobed I/O COS I/O

Polled I/O

Explicit Msg

DeviceNet Network Interface

Hnh 3.12: M hnh i tng mt trm thit b DeviceNet 3.3.3 M hnh a ch Mi i tng cha mt s thuc tnh c th v thc hin mt s dch v c th khai thc c trn mng. Vic truy nhp mi thuc tnh hoc s dng mi dch v ca mt i tng thng qua mt a ch phn bit. Mi a ch ny c cu thnh bi a ch trm (MAC - ID), m cn cc lp i tng (Object Class Identifier), m s i tng (Instance Number) v m s thuc tnh/dch v. Nguyn tc nh a ch thuc tnh v dch v c minh ha trn hnh 3.15. Khong gi tr cho cc thnh phn a ch c quy nh nh su: a ch (MAC - ID): 0..63 Cn cc lp i tng (Object Class Identifter): 1..65535 S th t th nghim (Instance Number): 0..65535 S th t thuc tnh (Attribute Number): 1..255

102

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
MAC ID #1

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


MAC ID #2

MAC ID#3
Object Class #2 Instance #1 Instance #2

MAC ID#4

Object Class #6 Service #1 Instance #1

Object Class #3
Instance #1

Attribute #1 Attribute #2 Instance #2

Cu trc a ch truy nhp thuc tnh: MAC ID#4:Object Class#3:Instance#2:Attibute#1

Cu trc a ch gi dch v: MAC ID#4:Object Class#6:Instance#1:Attibute#1

Hnh 3.13: Nguyn tc nh a ch thuc tnh v dch v DeviceNet 3.3.4 Cu trc bc in DeviceNet ch s dng dng khung chun (Standard Frames) ca CAN. M cn cc di 11 bit, c chia thnh bn lp c cu trc khc nhau phn bit bn nhm thng bo, nh c minh ho trong bng 3.5 Bng 3.5: Cu trc m cn cc DeviceNet
Cc bit ca m cn cc 10 0 1 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ID thng bo MAC ID ID thng bo 1 1 1 1 MAC ID ngun ID thng bo MAC ID ngun ID thng bo x x x x Khong gi tr 000-3FF 400-5FF 600-7bF 70C-7EF 7F0-7FF Nhm thng bo Nhm 1 Nhm 2 Nhm 3 Nhm 4 Khng hp l

3.3.5 Dch v thng bo DeviceNet phn bit hai kiu thng bo l thng bo r rng (Explicit Messaging) v thng bo vo/ra (I/O - Messaging). i vi kiu thng bo r rng, mt thng bo mang a ch y ca thuc tnh cn truy cp hoc dch v cn gi (xem m hnh i tng v m hnh a ch). y l kiu giao tip c yu cu v p ng. Cn cc thng bo vo/ra ch mang d liu, c t ng gi i ch khng nht thit phi c yu cu. Vic trao i cc thng bo vo/ra thng c thc hin trong cu hnh giao tip ch/t, vi cc phng php nh sau:

Th.S Vn Ton

103

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Polling (hi tun t) trm ch (cn c gi vi ci tn thng dng l b qut, scanner) gi d liu u ra ti tng thit b ring bit ch p ng d liu u vo t thit b ny. Phng php ny tuy c hiu sut khng cao, nhng d kim sot v tin cy. Strobing (qut ng lot): b qut (trm ch) gi ng lot mt thng bo lnh ngn (Bit - Strobe), cc thit b lin quan cn p li bng d liu u vo ca chng. Th t cc thng bo p ng gi li b qut ph thuc vo mc u tin ca thng bo hoc ca trm. Phng php ny c hiu sut cao i vi cc thit b khng c u ra (v d cc cm bin). Polling v Strobing l hai phng php c dng nhiu nht. Cyclic (tun hon): cc thit b c t cu hnh t ng gi thng bo d liu mt cch nh k. Hnh thc ny i khi c gi l "nhp tim" v c s dng kt hp vi c ch Change of State (xem di y) ch th rng mt thit b vn hot ng bnh thng. Change of State (thay i trng thi): d liu c gi mi khi gi tr ca chng thay i hoc ng h cnh gii nhp tim (Heartbeat - Timer) bo timeout Trong c ch giao tip kiu ch/t ca DeviceNet, khi nim "Predefined Master/Slave Connection Set" c dng ch mt tp hp cc mi quan h ch/t c nh ngha trc vi cc dch v tng ng. Hai nhm thng bo u c s dng vi cu trc m cn cc c m t trong bng 3.6 Bng 3.6 M cn cc DeviceNet trong giao tip ch/t
Cc bit ca m cn cc 10 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ID thng bo 1 1 1 0 1 1 1 0 1 MAC-ID MAC-ID ngun MAC-ID ngun MAC-ID ch MAC-ID ngun MAC-ID ngun MAC-ID ngun MAC-ID ngun ID thng bo 0 0 0 0 0 1 0 1 0 Thng bo Thng bo nhm 1 Thng bo thay i trng thi I/O ca trm t hoc thng bo tun hon Thng bo p ng qut bit I/O ca trm t p ng ca trm t khi c hi tun t I/O hoc thng bo xc nhn thay i trng thi, TB xc nhn tun hon Thng bo nhm 2 Thng bo qut bit I/O ca trm ch D tr s dng cho trm ch p ng ca trm ch vi thng bo thay i trng thi hoc thng bo xc nhn tun hon Thng bo p ng r rng (c hoc ghi mt s thuc tnh nht nh), hoc p ng khng ni ca trm t (c th dng gi thng bo nhp tim, thng bo Shutdown thit b) Thng bo yu cu r rng ca trm ch c hoc ghi mt s thuc tnh nht nh Lnh hi tun t I/O, thay i trng thi

MAC-ID ngun

1 1

0 0

MAC-ID ch MAC-ID ch

1 1

0 0

0 1

104

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


hoc thng bo tun hon ca trm ch Thng bo yu cu r rng, khng ni ca trm ch cp pht hoc gii phng mt ng ni (d tr) Thng bo kim tra s trng lp a ch MAC-ID

1 1

0 0

MAC-ID ch MAC-ID ch

1 1

1 1

0 1

Bn cnh cc dch v thng bo vo/ra cp thp, lp ng dng ca DeviceNet cung cp cc dch v giao tip hng i tng (thng bo r rng) c lit k trong bng 3.7 Bng 3.7: Cc dch v thng bo hin ca DeviceNet (Explicit Message Services) Dch v
Get_Attributes_All Set_Attributes_All Get_Attributes_Single Set_Attributes_Single Reset Start Stop Create Delete Apply_Attributes Find_Next_Object_Instance Error Response Save Restore No Operation (NOP) Get_Member Set_Member Insert_Member Remove_Member

M t tm tt
Yu cu gi tr ton b thuc tnh (d liu) ca mt i tng/mt lp i tng Thay i gi tr ton b thuc tnh ca mt i tng/mt lp Yu cu gi tr mt thuc tnh nht nh Thay i gi tr mt thuc tnh nht nh Chuyn mt i tng/mt lp sang trng thi mc nh Chuyn mt i tng/mt lp sang trng thi chy Chuyn mt i tng/mt lp sang trng thi dng hoc ri To mt i tng mi t mt lp Hy mt i tng Ra lnh p dng cc thuc tnh c thay i Cung cp danh sch cc Instance-ID ca cc i tng to thuc mt lp nht nh Bo li (p ng mt yu cu thng bo hin th) Ct gi cc gi tr thuc tnh ca mt i tng/mt lp Hi phc cc gi tr thuc tnh ca mt i tng/mt lp c ct gi, hoc t gi tr mc nh ban u cho chng Gi thao tc trng (No Operation) ca mt i tng (vi mc ch kim tra s tn ti ca i tng) Yu cu gi tr mt thnh vin ca mt thuc tnh kiu phc hp (mng hoc cu trc) Thay i gi tr mt thnh vin ca mt thuc tnh kiu phc hp B xung mt thnh vin vo mt thuc tnh Tch mt thnh vin khi mt thuc tnh

3.4 Modbus Modbus l mt giao thc do hng Modicon (sau ny thuc AEG v Schneider Automation) pht trin. Theo m hnh ISO/OSI th Modbus thc cht l mt chun giao thc v dch v thuc lp ng dng, v vy c th c thc hin trn cc c ch vn chuyn cp thp nh TCP/IP, MAP (Manufacturing Message Protocol), Modbus Plus v ngay c qua ng truyn ni tip RS - 232 Th.S Vn Ton

105

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Modbus nh ngha mt tp hp rng cc dch v phc v trao i d liu qu trnh, d liu iu khin v d liu chn on. Tt c cc b iu khin ca Modicon u s dng Modbus l ngn ng chung. Modbus m t qu trnh giao tip gia mt b iu khin vi cc thit b khc thng qua c ch yu cu/p ng. V l do n gin nn Modbus c nh hng tng i mnh i vi cc h PLC ca cc nh sn xut khc. C th, trong mi PLC ngi ta cng c th tm thy mt tp hp con cc dch v a ra trong Modbus. c bit trong cc h thng thu thp d liu v iu khin gim st (SCADA). Modbus hay c s dng trn cc ng truyn RS - 232 ghp ni gia cc thit b d liu u cui (PLC, PC, RTU) vi thit b truyn d liu (Modem) 3.4.1 C ch giao tip C ch giao tip Modbus ph thuc vo h thng truyn thng cp thp. C th, c th phn chia ra hai loi l mng Modbus chun v Modbus trn cc mng khc (V d TCP/IP, Modbus Plus, MAP)

Mng Modbus chun


Cc cng Modbus chun trn cc b iu khin ca Modicon cng nh mt s nh sn xut khc s dng giao din ni tip RS - 232C. Cc b iu khin ny c th c ni mng trc tip hoc qua modem. Cc trm Modbus giao tip vi nhau qua c ch ch/t (Master/Slave), trong ch mt thit b ch c th ch ng gi yu cu, cn cc thit b t s p ng bng d liu tr li hoc thc hin mt hnh ng nht nh theo nh yu cu. Cc thit b ch thng thng l cc my tnh iu khin trung tm v cc thit b lp trnh, trong khi cc thit b t c th l PLC hoc cc b iu khin s chuyn dng khc. Mt trm ch c th gi thng bo yu cu ti ring mt trm t nht nh, hoc gi thng bo ng lot (broadcast) ti tt c cc trm t. Ch trong trng hp nhn c yu cu ring, cc trm t mi gi thng bo p ng tr li trm ch. Trong mt thng bo yu cu c cha a ch trm nhn, m hm dch v bn nhn cn thc hin, d liu i km v thng tin kim li.

Modbus trn cc mng khc


Vi mt s mng nh Modbus Plus v MAP s dng Modbus l giao thc cho lp ng dng, cc thit b c th giao tip theo c ch ring ca mng . V d trong giao tip tay i (Peer - to - Peer), mi b iu khin c th ng vai tr ch hoc t trong cc ln giao dch (mt chu k yu cu - p ng) khc nhau. Mt trm c th cng mt lc c quan h logic vi nhiu i tc, v vy n c th ng thi ng vai tr l ch v t trong cc giao dch khc nhau Nhn nhn mc giao tip thng bo, giao thc modbus vn tun theo nguyn tc ch/t mc d phng php giao tip mng cp thp c th l tay i. Khi mt b iu khin gi mt yu cu thng bo th n ng vai tr l ch v ch i p ng t mt thit b t. Ngc li, mt b iu khin s ng vai tr l t nu n nhn c thng bo yu cu t mt trm khc v phi gi tr li p ng.

Chu trnh yu cu - p ng
Giao thc Modbus nh ngha khun dng ca thng bo yu cu cng nh ca thng bo p ng, nh c minh ho trn hnh 3.16 Mt thng bo yu cu bao gm cc phn sau: a ch trm nhn yu cu (0 -247) trong 0 l a ch gi ng lot

106

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

M hm gi ch th hnh ng trm t cn thc hin theo yu cu. V d, m hm 03 yu cu trm t c ni dung cc thanh ghi lu d v tr li kt qu D liu cha cc thng tin b sung v trm t cn cho vic thc hin hm c gi. Trong trng hp c thanh ghi, d liu ny ch r thanh ghi u tin v s lng cc thanh ghi cn c Thng tin kim li gip trm t kim tra vn ton ca ni dung thng bo nhn c

Thng bo yu cu t Master a ch thit b M hm D liu Kim sot li a ch thit b M hm D liu Kim sot li Thng bo p ng t Slave

Hnh 3.14: Chu trnh yu cu p ng Modbus Thng bo p ng cng bao gm cc thnh phn ging nh thng bo yu cu. a ch y l ca chnh trm t thc hin yu cu v gi li p ng. Trong trng hp bnh thng, m hm c gi nguyn nh trong thng bo yu cu v d liu cha kt qu thc hin hnh ng v d ni dung hoc trng thi cc thanh ghi. Nu xy ra li, m hm quay li c s ch th p ng l mt thng bo li, cn d liu m t chi tit li xy ra. Phn kim li gip trm ch xc nh chnh xc ca ni dung thng bo nhn c 3.4.2 Ch truyn Khi thc hin Modbus trn cc mng khc nh Modbus Plus hoc MAP, cc thng bo Modbus c a vo cc khung theo giao thc vn chuyn/lin kt d liu c th. V d, mt lnh yu cu c ni dung cc thanh ghi c th c thc hin gia hai b iu khin ghp ni qua Modbus Plus. i vi cc thit b ghp ni qua mng Modbus chun, c th s dng mt trong hai ch truyn l ASCII hoc RTU. Ngi s dng la chn ch theo mun, cng vi cc tham s truyn thng qua cng ni tip nh tc truyn, parity chn/l Ch truyn cng nh cc tham s phi ging nhau i vi tt c cc thnh vin ca mt mng Modbus

Ch ASCII
Khi cc thit b trong mt mng Modbus chun giao tip vi ch ASCII (American Standard Code for Information Interchange), mi byte trong thng bo c gi thnh hai k t ASCII 7 bit, trong mi k t biu din mt ch s hex. u im ca ch truyn ny l cho php mt khong thi gian trng ti a mt giy gia hai k t m khng gy ra li. Cu trc mt k t khung gi i c th hin nh sau: Th.S Vn Ton

107

B mn CNK t ng
Start 0 1 2 3

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


4 5 6 P Stop

Mi k t khung bao gm 1 bit khi u (Starbit) 7 bit biu din mt ch s hex ca byte cn gi di dng k t ASCII (0 - 9 v A - F) trong bit thp nht c gi i trc 1 bit parity chn/l, nu s dng parity 1 bit kt thc (Stopbit) nu s dng parity hoc 2 bit kt thc nu khng s dng parity

Ch RTU
Khi cc thit b trong mt mng Modbus chun c t ch RTU (Remote Terminal Unit), mi byte trong thng bo c gi thnh mt k t 8 bit. u im chnh ca ch truyn ny so vi ch ASCII l hiu sut cao hn. Tuy nhin, mi thng bo phi c truyn thnh mt dng lin tc. Cu trc mt k t khung gi i c th hin nh sau:
Start 0 1 2 3 4 5 6 7 P Stop

Mi k t khung bao gm 1 bit khi u (Start bit) 8 bit ca byte thng bo cn gi, trong bit thp nht c gi i trc 1 bit parity chn/l nu s dng parity v 1 bit kt thc (stop bit) nu s dng parity hoc 2 bit kt thc nu khng s dng parity 3.4.3 Cu trc bc in Mt thng bo Modbus bao gm nhiu thnh phn c chiu di c th khc nhau. Trong mt mng Modbus chun, nu mt trong hai ch truyn (ASCII hoc RTU) c chn, mt thng bo s c ng khung. Mi khung bao gm nhiu k t khung c cu trc nh c m t phn trn. Cc k t ny s c truyn i lin tc thnh dng ch RTU, hoc c th gin on vi khong cch thi gian ti a mt giy ch ASCII. Mc ch ca vic ng khung l nh du khi im v kt thc ca mt thng bo, cng nh b sung thng tin kim li. Trng hp thng bo khng c truyn trn vn c th pht hin c v bo li. Hai ch truyn ASCII v RTU khng nhng ch khc nhau cch m ho thng tin gi i v cu trc k t khung, m cn khc nhau cu trc mt bc in gi i hay ni cch khc l cu trc khung thng bo, cng nh bin php kim li Trong mt mng khc nh MAP hay Modbus Plus, giao thc mng c quy nh ring v cu trc khung thng bo. Hnh thc nh a ch v phng thc truyn cng hon ton do giao thc mng c th nh ngha, v vy phn a ch nm trong mt thng bo Modbus c th tr nn khng cn thit trong qu trnh truyn dn. Tuy nhin, mt a ch Modbus s c chuyn i thnh mt a ch trm tng ng ca mng pha di.

Khung ASCII
Trong ch ASCII, mt thng bo bt u vi du hai chm (:), tc k t ASCII 3A, v kt thc bng hai du quay li - xung dng (CRLF), tc hai k t ASCII 0D

108

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

v 0A (hnh 3.17). Mi byte trong thng bo c truyn i bng hai k t ASCII, v vy cc k t c php xut hin trong cc phn cn li ca khung l 0 - 9 v A - F
Khi u 1 k t
. .

a ch 2 k t

M hm 2 k t

D liu n k t

M LCR 2 k t

Kt thc 2 k t CR+LF

Hnh 3.15: Khung thng bo Modbus ch ASCII Mi thit b tham gia mng c trch nhim lin tc theo di ng truyn v pht hin s xut hin ca du hai chm. Khi du hai chm nhn c th hai k t tip theo s mang a ch ca thit b c yu cu nhn thng bo hoc thit b gi thng bo p ng. Khong cch thi gian ti a cho php gia hai k t trong mt thng bo l mt giy. Nu vt qu gi tr ny, bn nhn s coi l li. Khung ASCII s dng phng php LRC (Longitudinal Redundancy Check) cho vic kim li. Chi tit v phng php ny s c m t trong chng mc tip theo (Bo ton d liu)

Khung RTU
Trong ch RTU, mt thng bo bt u vi mt khong trng yn lng ti thiu l 3.5 thi gian k t. Thc t, ngi ta chn thi gian c bng mt s nguyn ln thi gian k t, nh c biu th bng dy (----) trn hnh 3.18. u tin c truyn s l 8 bit a ch, sau n 8 bit m hm, mt s byte ty d liu v cui cng l thng tin kim li CRC. Sau khi truyn k t cui ca m CRC, khung thng bo cng phi c kt thc bng mt khong trng yn lng ti thiu l 3.5 thi gian k t, trc khi bt u mt thng bo mi. Thc cht khong trng kt thc ca mt thng bo cng c th chnh l phn khi u bt buc thng bo tip theo.
Khi u (----) a ch 8 bit M hm 8 bit D liu n 8 bit M CRC 16 bit Kt thc (----)

Khc vi ch ASCII, ton b khung thng bo RTU phi c truyn thnh mt dng lin tc. Nu mt khong trng yn lng ln hn 1,5 thi gian k t xut hin trc khi truyn trong ton b khung thit b nhn s hu b thng bo cha y v cho rng byte tip theo s l a ch ca mt thng bo mi.

a ch
Phn a ch trong mt khung thng bo bao gm hai k t (ASCII) hoc tm bit (RTU). Cc gi tr a ch hp l nm trong khong 0 - 247, trong a ch 0 dnh ring cho cc thng bo gi ng lot ti tt c cc trm t. Nu Modbus c s dng mt mng khc, c th phng thc gi ng lot khng c h tr, hoc c thay th bng mt phng php khc. V d, Modbus Plus s dng mt c s d liu ton cc, c cp nht trong mi chu k quay vng token. Mt thit b ch s dng a ch ch nh thit b t nhn thng bo yu cu. Sau khi thc hin yu cu, thit b t a a ch ca mnh vo khung thng bo p ng, nh vy thit b ch c th xc nh thit b t no tr li. Trong mt mng Modbus chun ch c mt trm ch duy nht, v th a ch khng cn thit phi cha c a ch trm gi v trm nhn

Th.S Vn Ton

109

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

M hm
Ging nh a ch, phn m hm trong mt khung thng bo bao gm hai k t (ASCII) hoc tm bit (RTU). Cc gi tr hp l nm trong khong t 1 - 255, trong cc m hm trong thng bo yu cu ch c php t 1 - 127. Tuy nhin, hn ht cc thit b h tr mt phn nh s hm trn v mt s m hm c d tr cho sau ny. Mt s hm tiu biu c lit k trong bng 3.8 Khi mt thng bo gi t thit b ch ti mt thit bh t, m hm ch nh hnh ng m thit b t cn thc hin. Khi thit b t tr li, n cng dng chnh m hm trong thng bo p ng bnh thng. Trong trng hp xy ra li, m hm tr li s l m hm trong yu cu vi bit cao nht c t bng 1 v phn d liu s cha thng tin chi tit v li xy ra.

D liu
Trong mt thng bo yu cu, ni dung phn d liu ni ln chi tit hnh ng m bn nhn cn thc hin. V d trong mt yu cu c cc thanh ghi th phn d liu cha thng tin v a ch thanh ghi u tin, s lng cc thanh ghi cn c v chiu di thc t ca chnh phn d liu Trong trng hp bnh thng, phn d liu trong thng bo p ng s cha kt qu ca hnh ng thc hin, v d ni dung cc thanh ghi c. Nu xy ra li, phn d liu cha m ngoi l, nh m thit b ch xc nh hnh ng tip theo cn thc hin. Lu rng, mt s hm khng i hi tham s, v vy phn d liu c th trng. Bng 3.8: Cc hm Modbus c cc b iu khin Modicon h tr
M 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Tn hm Read Coil Status Read Input Status Read Holding Registers Read Input Registers Force Single Coil Preset Single Register Read Exception Status Dianostics Program 484 Poll 484 Fetch Comm. Event Ctr Fetch Comm.Event Log Program Controler Poll Controler Force Multiple Coint Preset Multiple Registers Report Slave ID Program 884/M84 Reset Comm.Link Read General Reference x x x x x x x x x x x 384 x x x x x x x x 484 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x x 584 x x x x x x x x 884 x x x x x x x x M84 x x x x x x x x 984 x x x x x x x x

110

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
21 22 23 24 Write General Reference Mask Write 4X Register Read/Write 4X Registers Read FIFO Queue

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


x x (1) (1) (1)

(1) Hm ch c 984-785 h tr

3.4.4 Bo ton d liu Mng Modbus chun s dng hai bin php bo ton d liu hai mc: kim sot khung thng bo v kim sot k t khung. i vi hai ch truyn ASCII hay RTU, c th la chn kim tra bit chn/l cho tng k t khung. Hn th na, c khung thng bo li c kim sot mt ln na bng m LRC (ch ASCII) hoc m CRC (ch RTU) Khi t cu hnh cho mt thit b ch, c th la chn mt khong thi gian timeout m n c th ch i p ng t trm t. Khong thi gian ny cn phi ln bt c thit b t no cng c th tr li trong iu kin bnh thng. Trng hp thit b t pht hin li thng bo yu cu, n s khng tr li. V th thit b ch cng t ng nhn bit li v chng trnh ch s c trch nhim thc hin cc hnh ng cn thit. Lu rng, mt thng bo gi ti a ch mt trm khng tn ti cng s gy ra timeout Cc mng khc nh MAP hoc Modbus Plus s dng bin php kim li ring cho c khung (bao gm c ni dung thng bo Modbus), v vy cc CRC hoc LRC khng c a vo trong khung thng bo Modbus nguyn bn. Trong trng hp xy ra li truyn, giao thc mng c th s bo vi thit b gi v cho php thc hin gi li. Nu thng bo c gi ti ch nhng trm t khng th tr li, li timeout cng s c chng trnh ch pht hin

Kim sot LRC


Trong ch ASCII, phn thng tin kim li ca khung thng bo da trn phng php LRC (Longitudinal Redundancy Check). Dy bit ngun c p dng tnh m LRC bao gm phn a ch, m hm v phn d liu. Cc khi u cng nh kt thc khung khng tham gia vo tnh ton. M LRC y di 8 bit (truyn hai k t ASCII), c tnh bng cch cng i s ton b cc byte ca dy bit ngun (khng ti trn), sau ly phn b hai ca kt qu.

Kim sot CRC


M CRC c p dng trong ch RTU di 16 bit. a thc pht c s dng G = 1010 0000 0000 0001. Khi a vo khung thng bo, byte thp ca m CRC c gi i trc, tip sau l byte cao. 3.4.5 Modbus Plus Modbus Plus l mt h thng bus da trn giao thc Modbus, phc v ni mng cp trng cng nh cp iu khin. Mt trong nhng u im ca Modbus Plus l gi thnh thp, d lp t v a vo vn hnh Modbus Plus s dng i dy xon l mi trng truyn. Chiu di cp dn ti a l 500m khng cn lp. Vi k thut truyn dn RS - 485, tc truyn c th ln ti 1 Mbit/s. K thut iu khin truy nhp mi trng y l Token-Passing

Th.S Vn Ton

111

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Khung Modbus trn mng Modbus Plus


Khc vi mng Modbus chun, cc thng bo Modbus c gi trn mng Modbus Plus c ng thnh cc khung LLC (Logical Link Control). Mi khung LLC li c lp MAC (Medium Access Control) b sung cc thng tin nh a ch trm gi v trm nhn cng nh s lng byte c truyn. Trc khi m ho bit, mt khung MAC li c ng gi thnh mt bc in HDLC (High - level Data Link Control). Qu trnh x l giao thc v cu trc cc khung lin quan c minh ha trn hnh 3.19
SLAVE ADDRESS Khung LLC OUTPUT PATH Khung MAC DEST ADDRESS Khung HDLC FREAMBLE OPENING FLAG BROATCAST ADDRESS MAC/LLC FIELD CRC CLOSING FLAG SOURCE ADDRESS MAC FUNCTION BYTE COUNT LLC FIELD ROUTER COUNTER TRANS SEQUENCE ROUTING PATH MODBUS MESSAGE FUNCTION CODE DATA

Hnh 3.16: Khung thng bo Modbus trn Modbus Plus Cc trn hnh 3.19 c ngha c th nh sau: Output Path (1Byte): ng dn u ra, ch th mt knh logic ca trm ch, c vai tr trong vic dn knh/phn knh Router Counter (1 byte): s m cc router m khung thng bo i qua Transaction Sequence Number (1 byte): m s phin giao dch (mt phin giao dch c th bao gm nhiu bc in) Routing Path (5 byte): m s ng dn, cha thng tin chn ng i ti u trong mt h thng lin mng Destination Address (1byte): a ch ch (trm Modbus Plus) Source Address (1byte): a ch ngun (trm Modbus Plus) MAC Function (1byte): m hm iu khin truy nhp mi trng Byte Count (2byte): s lng byte trong phn LLC c truyn Preamble (1 byte): dy bit bo hiu u khung Opening Flag (1 byte): C m u khung Broadcast Address (1 byte): a ch gi ng lot CRC (2 byte): m CRC kim li Closing Flag (1 byte): c bo hiu kt thc khung a ch Modbus c thit b gi chuyn i thnh m ng dn (routing path). Phn CRC ca thng bo Modbus khng c gi km, bi v bin php bo ton d

112

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

liu CRC cng s c thc hin cp HDLC bn di. Cc phn cn li ca thng bo c gi nguyn. 3.5 Interbus Interbus l mt pht trin ring ca hng Phoenix Contact, nhng nhanh chng thnh cng trn c phng din ng dng v chun ho. u th c bit ca interbus l kh nng kt mng nhiu chng loi thit b khc nhau v gi thnh va phi, trong khi cc c tnh thi gian khng thua km cc h thng khc. Interbus c th dng xuyn sut cho mt h thng t ng ho phn tn phc tp, khng ph thuc vo m hnh phn cp. Tuy nhin, trng tm ng dng ca Interbus nm cp chp hnh trong cc h thng t ng ho x nghip, v vy c xp vo phm tr bus cm bin/chp hnh. c bit, kt hp vi xu hng iu khin dng my tnh c nhn, Interbus l mt gii php rt ng quan tm. 3.5.1 Kin trc giao thc Tp giao thc Interbus c cu trc thnh ba lp tng ng vi m hnh ISO/OSI: lp vt l, lp lin kt d liu va lp ng dng Lp vt l quy nh phng php m ho bit, k thut truyn dn tn hiu v giao din v mt in hc cng nh c hc gia mt thit b mng vi mi trng truyn thng. Bn cnh , lp vt l cng a ra quy dnh v cc yu t thi gian nh tc truyn, rung (jitter) Lp lin kt d liu c vai tr m bo vic truyn d liu tin cy, chnh xc. Lp lin kt d liu ca Interbus h tr c hai loi d liu ph bin cp cm bin/chp hnh l cc d liu qu trnh mang tnh cht tun hon v cc d liu tham s mang tnh cht khng nh k. Phn chnh ca lp ng dng ca Interbus c tn l PMS (Peripheral Message Specification). Ging nh FMS PROFIBUS. PMS thc cht cng l mt tp con ca MMS. Chnh v vy, cc dch v thuc lp 7 ca Interbus v c bn tng thch vi cc dch v ca PROFIBUS - FMS Kin trc giao thc ca Interbus c xy dng nhm h tr ti a vic trao i d liu gia mt b iu khin trung tm vi cc vo/ra phn tn, cc thit b cm bin v c cu chp hnh. D liu c phn chai thnh hai loi l d liu qu trnh c trao i tun hon v d liu tham s ch c trao i khi cn thit. Ph thuc vo kiu d liu cn trao i m tp giao thc ca Interbus cng c phn chia thnh hai nhm c phc tp khc nhau, nh c minh ha trn hnh 3.20 Giao thc c s cho c hai kiu trao i d liu ni trn c gi l giao thc vo/ra tun hon thuc mt lp con ca lp lin kt d liu, c tn l BLL (Basic Link Layer). Thng qua giao din lp trnh (API), cc chng trnh ng dng c th s dng cc dch v cao cp PMS, hoc s dng trc tip cc dch v trao i d liu thun tu ca lp BLL.

Th.S Vn Ton

113

B mn CNK t ng
Chng trnh ng dng DTI SGI MXI

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

User
DTI: Data Interface SGI: Signal Interface MXI: Mailbox Interface PDC: Process Data Channel

Aplication Programming Interface Aplication Layer Interface Peripheral Message Specification

PDC

7
Lower Layer Interface Peripherals Data Link Basic Link Layer Physical Layer

2 1

Hnh 3.17: Kin trc giao thc INTERBUS 3.5.2 Cu trc mng v k thut truyn dn Mt h thng Interbus c cu trc mch vng trong mi thnh vin u ng vai tr tch cc trn mt ng truyn khp kn. Thc cht, phng php truy nhp bus c s dng l kt hp gia Master/Slave v TDMA, s c gii thiu chi tit trong mt chng mc sau. Mt trm ch duy nht ng vai tr kim sot ton b hot ng giao tip ca c h thng, cn cc trm khc c phn chia mt khong thi gian thch hp trao i d liu vi trm ch v cc trm khc. Interbus cho php s dng cu trc mch vng phn cp. Mch vng cha to ch c gi l mch vng chnh. T mch vng chnh c th m rng thm cc h thng mch vng ph qua cc b ni c bit (bustermial module). Trong thc t ph bin l cu trc hai cp mch vng nh c minh ha trn hnh 3.21. Mt mch vng ph c th mang tnh cht cc b, gi l bus cc b hay bus ngoi vi, thng c s dng ghp ni cc module vo/ra trong ni b mt t in. Mt khc, mt mch vng ph cng c th ghp ni cc thit b xa qua mt khong cch tng i ln (bus lp t hoc bus xa) Mt im c bit l c ng i v ng v ca mch vng u c t trong mt cp truyn duy nht i qua tt c cc trm, to ra cm gic l mng c cu trc ng thng hoc cu trc cy.

114

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
Bus master

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

max 400m max 400m

bus ngoi vi (bus cc b) max 10m

max 1.5m B ni bus bus xa

bus lp t max 50m

Hnh 3.18: Cu trc mng INTERBUS tiu biu Cch ghp ni im - im cng nh cu trc mch vng Interbus cho php s dng nhiu loi ng truyn khc nhau, v d cp i dy xon, cp quang, hng ngoi Tuy nhin, i dy xon kt hp vi chun truyn dn RS - 485 vn l k thut c s dng rng ri nht. Nh vy, trn mi cp truyn gia hai thit b s c tng cng nm dy dn, k c mt dy trung ho in p t. Cc di ti a a trn hnh v tiu biu i vi cp i dy xon. Vi tc truyn l 500kbit/s, khong cch ti a gia hai thit b l 400m. Mi thit b ng vai tr nh mt b lp trn mch vng, gip cho chiu di tng cng ca mt h thng Interbus c th ln ti 13km. cn c th bao qut v vn hnh d dng, tng s c hn ch con s 256. Nh mt s h thng khc s dng chun RS - 485, phng php m ho bit c s dng y cng l NRZ. Bn cnh tnh ci m trong vic s dng cc mi trng truyn thng khc nhau, cu trc mch vng Interbus cn mang li mt s u im quan trng khc. Th nht, n cho php truyn d liu hai chiu ton phn, bi mt trm va c th nhn v gi d liu ng thi (full - duplex). Th hai, kh nng t chn on h thng tt hn rt nhiu so vi cu trc ng thng. Trong mt h thng c cu trc ng thng, li do s c ti mt trm hay s c trn ng dy rt kh nh v. Ngc li, mt li xy ra trong cu trc mch vng s c hai trm k cn pht hin. Hn th na, trong nhiu trng hp li mt h thng mch vng c kh nng t phn on k t v tr b li. Tip theo, cu trc mch vng phn cp cho php vic b sung hoc tch thit b ra khi h thng mng ang khng nh hng ti s hot ng ca cc thit b cn li. Qua cc phn t ghp ni c th kim sot vic lin kt vi cc mch vng ph t trm ch trung tm. Cu trc mch vng tch cc cng cho php nh a ch t ng da theo v tr vt l ca mt trm trn mch vng. Vic bo dng, sa cha, m rng h thng nh vy tr nn n gin hn rt nhiu. Th.S Vn Ton

115

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Trong mi trng d chy n, mt th loi Interbus khc l Interbus - Loop c th ghp ni d dng vi mt h thng Interbus. Interbus - Loop s dng phng php m ho bit Manchester, cho php ng ti ngun cho cc thit b qua hai dy dn mang tn hiu 3.5.3 C ch giao tip C ch giao tip ca Interbus da trn phng php truy nhp bus phn chia thi gian TDMA (Time Divesion Multiple Access), kt hp vi s kim sot ch/t. Khc vi kiu truyn thng bo p dng trong i a s cc h thng bus trng. Interbus s dng mt phng php truyn c bit l khung tng hp (summation frame) hoc thanh ghi dch chuyn (shift register). Hnh 4.22 minh ho khi qut nguyn tc lm vic theo c ch ny. Trong mt chu k bus, trm ch s c t b nh m v gi trong mt khung tng hp cc d liu u ra ca tt c cc trm. Theo mt chiu xoay vng c quy nh sn, khung tng hp hay thanh ghi dch chuyn s ln lt ti tng trm. Mi thit b c cp pht mt khe thi gian tng ng vi mt "khoang" trong thanh ghi thc hin chc nng trao i d liu. Khong thi gian cho php mt trm c d liu u vo hoc/v ghi d liu u ra trong khoang ring. Thi gian tng cng m tt c cc trm cn s tng ng vi chiu di ca khung tng hp.

Master
Thanh ghi

Slave 1

Slave 2

B nh nh qu trnh

Slave 4

Slave 3

Thanh ghi

Hnh 3.19: Nguyn tc lm vic ca INTERBUS Khi khung tng hp i ht mt vng v quay tr li, trm ch a d liu u ra ti tt c cc trm v ng thi nhn c nh ca ton b d liu u vo. Nu th tc trn din ra khng c li, trm ch s gi mt bc in ngn, c bit ti ln lt cc trm bo hiu kt thc mt chu k bus v cho php cc thit b cp nht d liu qu trnh mt cch (gn nh) ng thi. Bn cnh d liu qu trnh mang tnh cht tun hon, mt trm cng c th gi hoc nhn km d liu tham s khi cn thit ni trong khe thi gian cho php. Mi thnh vin c nhu cu trao i d liu tham s s c cp mt khen thi gian di t 2 - 16

116

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

byte. Mt khi d liu ln s c ct ra nhiu phn nh ln lt gi km theo d liu qu trnh, v th khng nh hng ng k ti vic trao i d liu tun hon. Sau mi chu k bus, mt phn khi d liu tham s c truyn xong. Vic chia nh khi d liu thnh cc phn nh ti trm gi cng nh vic lp ghp cc phn nh tr li trm nhn thuc chc nng ca lp lin kt d liu, ngi s dng khng cn can thip ti. Nguyn tc truyn kt hp d liu qu trnh v d liu tham s c minh ho trn hnh v sau:
D liu tham s m D liu tham s 3 D liu tham s 2 Loopback D liu qu trnh Trm 1 D liu qu trnh Trm 2 D liu qu trnh D liu tham s 1 Trm 3 Chu k 1 D liu tham s m D liu tham s 3 D liu tham s 2 D liu tham s 1 Trm n-1 D liu qu trnh Trm n FCS

Hnh 3.20: Giao thc truyn INTERBUS C th ni, tnh nng thi gian thc ca mt h thng Interbus th hin qua cc yu t sau. Th nht, trnh t cc trm tham gia truy nhp bus hon ton c xc nh trc. Th hai, cn c vo lng d liu cn trao i ca cc trm c th xc nh c chu k bus mt cch tng i chnh xc. Tip theo, cch s dng khung tng hp quay vng cho php gim thiu phn thng tin giao thc b tr. Cng vi yu t ny, ch truyn hai chiu ton phn ca mch vng cho php tng hiu sut truyn mt cch ng k so vi cc h thng bus khc. Hn th na, phng php truyn khung tng hp m bo tnh ng b ca cc d liu vo/ra. y l mt kha cnh k thut quan trng trong cc bi ton iu khin, bi cc thit b nhn c d liu u ra v gi d liu u vo ng lot ni trong mt vng qut. 3.5.4 Cu trc bc in Phn trn trnh by, Interbus thc hin truyn khung tng hp s dng thanh ghi dch chuyn. D liu u ra qu trnh cho cc thit b ngoi vi c trm ch a vo b nh m u ra tng ng vi th t vt l ca cc trm trn mch vng. Nh minh ho trn hnh 3.24, mt khung truyn tun hon bt u vi mt dy 16 bit, gi l t loopback. T loopback s phi i qua tt c cc trm v l thng tin c c tr li trm ch sau cng. Nh vy, s vn ton ca t loopback cng c bn ni ln tin cy ca ng truyn v tnh sn sng ca cc trm Loopback
2 Byte

D liu s dng
0-512 Byte

CRC
2 Byte

CNTR
2 Byte

Hnh 3.21: Cu trc khung giao thc INTERBUS (lp 2) Sau t loopback l phn d liu s dng bao gm d liu vo/ra qu trnh v d liu tham s. Cui phn d liu l 32 bit thng tin kim li khung FCS, trong 16 bit u l m CRC v 16 bit sau (CNTR) cha thng tin chi tit v trng thi li. Do cu trc lin kt im - im, c ch kim li lun c thc hin gia hai thit b k cn. Mi trm u c trch nhim kim li da trn phng php CRC v thng bo trng thi li qua 16 bit CNTR ca FCS. Th.S Vn Ton

117

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Bn cnh chu trnh truyn d liu s dng m t trn y, mt chu trnh nhn dng cng c nh ngha trong lp lin kt d liu ca Interbus. Chu trnh ny phc v cho vic qun tr, cu hnh bus. Mi trm thit b c mt m cn cc (lp 2) mang thng tin v kiu thit b cng nh s lng d liu s dng. Trong mt chu k nhn dng, trm ch c thng tin ny t tt c cc trm khc v da trn c s thit lp cu hnh khung tng hp cho chu trnh truyn d liu. Trong vic truyn dn lp 1, Interbus s dng ch khng ng b vi th tc start/stop. Khung giao thc lp 2 c chia thnh cc k t 8 bit, k c t loopback v cc CRC, CNTR. Mi k t c b sung 5 bit, bao gm cc bit khi u v kt thc cng nh cc thng tin b tr khc nh kiu bc in, kiu v th t chu trnh. Hnh 3.25 minh ho cu trc cc bc in c xy dng lp 1 ca Interbus.
Thng bo trng thi
1 1 0 1 0 1 1 0 1

Bc in d liu
0 1 1 1 0 L o

Bc in d liu
o p 0 1 1 1 0

Bc in d liu
B a c k 0 1 1 1 0 D a t

Stop bit Kiu bc in Th t chu trnh Kiu chu trnh Start bit

Stop bit Kiu bc in Th t chu trnh Kiu chu trnh Start bit

Hnh 3.22: Cu trc bc in INTERBUS (lp 1) Trong thi gian khng thc hin truyn d liu s dng, trm ch lp khong trng bng cc thng bo trng thi. Mi thng bo trng thi ny di 5 bit, khng mang d liu lp 2 m ch c vai tr m bo hot ng tch cc ca ng truyn. Nu thi gian ri ca ng truyn ln hn 20ms, tt c cc trm s coi nh h thng b li. Trong trng hp , cc thit b s t chuyn v mt trng thi an ton quy nh sn. 3.5.5 Dch v giao tip Cc c tnh giao thc cng nh cu trc mng Interbus cho php kt hp truyn d liu vo/ra tun hon v truyn thng bo khng tun hon. Bn cnh hiu sut s dng ng truyn cao v tnh nng thi gian thc th s n gin trong giao din s dng cng ng mt vai tr quan trng i vi mt h thng bus trng. Tng ng vi hai kiu d liu, Interbus cung cp cho cc chng trnh ng dng hai giao din s dng khc nhau.

Dch v truyn tun hon


i vi d liu qu trnh, trm ch c trch nhim t ng cp nht nh cc dch v truyn ca lp hai. Cc chng trnh ng dng s dng d liu tun hon ch cn s dng b nh m vo/ra ca trm ch c cc u vo cng nh a cc d liu ra m khng cn thit phi quan tm ti giao thc mng cp thp. Thc s, mt chng trnh ng dng nh iu khin qu trnh khng cn quan tm ti c ch vo/ra c th (qua bus hay qua cc module vo/ra tp trung). Hnh thc truy nhp trc tip b nh khng nhng n gin ho cch s dng, m cn n gin ho th tc x l giao thc phc tp. i vi cc thit b c th t do lp trnh nh my tnh c nhn, c th truy nhp trc tip d liu qu trnh vng nh DPM (Dual - Port Memory) qua cc giao din phn mm chun ho nh DDE, OPE v Open Control

118

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Dch v truyn thng bo PMS


Bn cnh dch v trao i d liu tun hon cp thp, mt h thng c tnh nng m cn h tr cc dch v ng dng cao cp, chun ho. Nh phn trn gii thiu s b, PMS (Periphera Massage Specification) l mt tp con cc dch v ca chun MMS c Interbus cung cp qua lp ng dng. Nu so snh vi PROFIBUS - FMS th PMS cng c th c coi l mt tp con cc dch v tng thch vi FMS Tng cng khong 25 dch v c nh ngha trong PMS cho php n gin ho vic giao tip vi cc thit b trng thng minh. S lng cc dch v c th c m rng cho mt s loi thit b. Cc dch v tiu biu bao gm: Context Management: thit lp v gim st cc mi lin kt truyn thng Variable Access: c v ghi cc bin qu trnh hoc tham s Program Invocation: np chng trnh, khi ng v kt thc chng trnh Do c tnh mch vng v do vic thc hin lin tc cc chu trnh truyn d liu, mi trm c th va ng vai tr l server cung cp cc dch v PMS hoc l client s dng cc dch v m cc trm khc cung cp. Vi cc b iu khin kh trnh (PLC), vic khai thc cc dch v PMS khng thng qua b nh m vo/ra, m qua cc khi chc nng giao tip. Bn cnh , cc dch v giao tip c th c nh ngha trong khi thit lp cu hnh h thng v sau c kch hot ng qua cc lnh logic n gin. 3.6 AS - i AS - i (Actuator Sensor Interface) l kt qu pht trin hp tc ca 11 hng sn xut cc thit b cm bin v c cu chp hnh c tn tui trong cng nghip, trong c Siemens AG, Festo KG, Pepperl & Fuchs GmbH. Nh tn gi ca n phn no din t, mc ch s dng duy nht ca AS - i l kt ni cc thit b cm bin v chp hnh s vi cp iu khin. T mt thc t l hn 80% cm bin v c cu chp hnh trong mt h thng my mc lm vic vi cc bin logic, cho nn vic ni mng chng trc phi p ng c yu cu v gi thnh cng nh lp t, vn hnh v bo dng n gin. V th, cc tnh nng k thut c t ra l: Kh nng ng ti ngun, tc d liu v dng nui cho ton b cc cm bin v mt phn ln cc c cu chp hnh phi c truyn ti trn cng mt cp hai dy Phng php truyn phi tht bn vng trong mi trng cng nghip nhng khng i hi cao v cht lng ng truyn Cho php thc hin cu trc mng ng thng cng nh hnh cy Cc thnh phn giao din mng c th thc hin vi gi c rt thp Cc b ni phi nh, gn, n gin v gi c rt hp l Vi cc h thng bus c, cc yu cu trn cha c p ng mt cch tho ng. chnh l ng lc cho vic hp tc pht trin h bus mi AS - i. Th mnh ca AS - i l s n gian trong thit k, lp t v bo dng cng nh gi thnh thp, nh mt phng php truyn thng c bit cng nh mt k thut in c mi. Hnh 3.26 minh ho mng thit b cm bin v c cu chp hnh s dng AS - i i chiu vi cc phng php khc. Hnh bn tri l cch ni dy im - im c in, trong mt b iu khin nh PLC ng vai tr l nt trung tm trong cu trc hnh

Th.S Vn Ton

119

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

sao. Vic thay th cch ghp ni c in ny bng mt h thng bus c th thc hin theo hai phng php su: S dng bus trng ni PLC vi cc thit b vo/ra phn tn (b) S dng mt h thng bus nh AS - i ni PLC trc tip vi cc cm bin v c cu chp hnh (a)
PLC PS CPU PLC vi giao din bus trng PS CPU PLC vi giao din AS-i PS CPU

Vo/ra phn tn

Cm bin/c cu chp hnh

Cm bin/c cu chp hnh

Cm bin/c cu chp hnh

a. Ni im-im c in

b. Bus trng vi vo/ra phn tn

c. AS- Interface

Hnh 3.23: Ghp ni cm bin v c cu chp hnh s vi AS-i 3.6.1 Kin trc giao thc Kin trc giao thc ca AS - i phn nh c im ca cc hot ng giao tip gia mt b iu khin vi cc thit b cm bin v c cu chp hnh s l hn ch vic trao i d liu thun tu v lng d liu trao i rt nh. nng cao hiu sut v n gin ho vic thc hin cc vi mch, ton b vic x l giao thc c gi gn ch trong lp 1 (lp vt l) theo m hnh OSI. Trong phm vi lp vt l, AS - i a ra mt phng php m ho bit hon ton mi thch hp vi ng truyn 2 dy ng ti ngun v khng da vo chun truyn dn RS - 485 thng dng cc h thng bus khc. Bn cnh quy nh v giao din vt l ca cc thnh phn mng chc nng iu khin truy nhp bus v bo ton d liu cng c thc hin lp 1. Nh mt s h thng bus cp thp khc AS - i s dng phng php ch/t thun tu iu khin truy nhp bus. Trong khi , chc nng bo ton d liu li da vo phng php bit chn l kt hp vi cch m ho bit, nh s c trnh by trong mt mc sau. 3.6.2 Cu trc mng v cp truyn Cu trc mt mng AS - i c th la chn ty theo yu cu k thut cng nh c im v tr v phm vi i dy, v th vic thit k cu hnh v thc hin d n tr nn d dng. V d, c th chn cu trc ng thng (daisy - chain hoc trunk - line/drop - line), hoc cu trc cy nh mt mng cung cp in bnh thng. Cc thnh vin tham gia c th c phn b u trn ng truyn, hoc c th sp xp theo nhm

120

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

v ghp ni qua ng trc hoc ng nhnh. Khng ging nh cc h thng khc c cu trc bus. AS - i khng yu cu s dng tr u cui. Trong mt mng AS - i c mt trm ch duy nht ng vai tr kim sot ton b hot ng giao tip trong mng, nh c minh ho trn hnh 3.27. Trm ch ny c th l mt my tnh iu khin nh PLC, PC hay CNC, hoc c th l mt b ni bus trong trng (fiedbus coupler). Trong trng hp trm ch l mt b ni bus trng, n c nhim v chuyn i giao thc gia mt on bus trng (v d PROFIBUS DP) vi mng AS - i. Cc trm t cn li c th l mt module tch cc ghp ni vi ti a 4 b cm bin hoc c cu chp hnh thng thng, hoc chnh l mt cm bin/c cu thp c tch hp giao din AS - i (trm t) c ni trc tip hay qua mt b chia vi ng truyn.
AS-i Master (PC, PLC, CNC,..)

Ngun DC

AS-i Slave B ni tch cc

B chia

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

S/A

Cm bin/c cu chp hnh thng thng

Cm bin/c cu chp hnh l AS-i Slave

Hnh 3.24: Nguyn tc ghp ni thit b trong mt h AS-i Chiu di tng cng ca cp truyn cho php ti a l 100 met. Vi cc khong cch ln hn, cn s dng cc b lp (repeater) hoc b m rng (extender). S trm t ti a trong mt mng l 31, tng ng vi ti a 124 thit b (mi trm t ghp ni c ti a 4 thit b). C ngha l, thc hin truyn hai chiu s cho php mt trm qun l ti a 124 knh vo s v 124 knh ra s. Tc truyn c quy nh l 167 kbit/s tng ng vi thi gian bit l 6s. V cp truyn. AS - i quy nh hai loi l cp dn in thng thng (cp trn) v cp AS - i c bit (cp dt). Trong khi cp trn thng thng kimv gi thnh thp, th loi cp dt c u im l d lp t. ng knh li dy phi l 1.5mm p ng yu cu cung cp dng mt chiu ti thiu 2A (24V DC) 3.6.3 C ch giao tip AS - i hot ng theo c ch giao tip ch - t. Trong mt chu k bus, trm ch thc hin trao i vi mi trm t mt ln theo phng php hi tun t (polling). Trm ch gi mt bc in c chiu di 14 bit, trong ccha 5 bit ach trm t v 5 bit thng tin (d liu u ra hoc m gi hm) ch i trm t ny tr li ni trong mt khong thi gian c nh ngha trc. Bc in tr li ca cc trm t c chiu di 7 bit, trong c 4 bit thng tin (d liu u vo hoc kt qu thc hin hm). V khong cch truyn dn tng i nh, trong khi tc truyn c nh l 167kbit/s Th.S Vn Ton

121

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

nn thi gian mt chu k bus ph thuc hon ton vo s lng trm t ghp ni. Tuy tc truyn khng ln, nhng thi gian mt chu k bus ti a c m bo khng ln hn 5ms (vi 31 trm t) C ch giao tip ch - t ca AS - i mt mt cho php thc hin vi mch ghp ni cho cc trm t rt n gin, dn n gi thnh thc hin thp, mt khc to ra linh hot ca h thng. Trong trng hp xy ra s c nht thi trn bus, trm ch c th gi li ring tng bc in m n khng nhn c tr li, ch khng cn thit phi ch lp li c mt chu trnh. Bn cnh cc bc in d liu nh k, trm ch cng c th gi km cc thng bo khc m khng gy nh hng ng k ti thi gian chu k bus. Trong tng cng 9 loi thng bo c hai loi phc v truyn d liu v tham s, hai loi dng t a ch trm t, nm loi c s dng nhn dng v xc nh trng thi cc trm t. 3.6.4 Cu trc bc in Cc bc in ca AS - i c xy dng trn nguyn tc n gin, gim thiu cc thng tin b tr tng hiu sut s dng ng truyn. Thc t, tt c cc bc in gi t trm ch (thut ng AS - i: li gi) c chiu di c nh l 14 bit v tt c cc bc in p ng t cc trm t (thut ng AS - i:tr li) u c chiu di c nh l 7 bit. Cu trc ca chng c minh ho trn hnh 3.29
Li gi (trm ch) 0 CB A4 A3 A2 A1 A0 I4 I3 I2 I1 I0 P 1 Nghe Tr li (trm t) 0 S3 S2 S1 S0 P 1

bit u bit iu khin a ch trm t thng tin cho trm t

bit cui bit chn l

bit u thng tin tr li

bit cui bit chn l

Hnh 3.25: Cu trc bc in AS-i Gia li gi ca trm ch v tr li ca trm t cn mt khong thi gian ngh di t 3 n 8 thi gian bit. Bit iu khin trong phn u li gi ca trm ch k hiu loi thng bo d liu, tham s, a ch hoc lnh gi. AS-i phn bit 9 loi lnh gi c minh ha trn hnh 3.30.
Trao i d liu t tham s t a ch Reset trm t Xa a ch mc nh c cu hnh vo/ra c m cn cc c trng thi c v xa trng thi 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 1 1 1 1 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 0 0 0 0 0 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 A4 A3 A2 A1 A0 0 0 1 0 1 1 1 1 D3 D2 D1 D0 P3 1 0 0 0 1 1 P2 1 0 0 0 1 1 P1 0 0 0 0 1 1 P0 0 0 0 1 0 1 P P P P P P P P P 1 1 1 1 1 1 1 1 1

A4 A3 A2 A1 A0

Hnh 3.26: Cu trc cc lnh gi t trm ch AS-i 3.6.5 M ho bit Trong vic la chn mt phng php m ho cn ch mt s yu t lin quan ti lnh vc ng dng c th nh kh nng ng ti ngun, di tn tn hiu mang, thng

122

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

tin ng b nhp v kh nng phi hp kim li.Trong khi cp hai dy s dng cho AS - i c c tnh suy gim mnh theo tn s tng, cng nh bc x nhiu trong mi trng cng nghip cn phi gim thiu th vic hn ch di tn ca tn hiu ng vai tr c bit quan trng. Bn cnh , do yu cu n gin v hiu sut ca cc bc in, nn kh nng t ng b nhp v phi hp pht hin li cng cn c quan tm T cc l do nu trn, mt phng php m ho bit mi c a ra - phng php iu ch xung xoay chiu APM (Alternate Pulse Modulation) APM c th xem nh s kt hp gia hai phng php AFP (Alternate Flanks Pulse) v m Manchester. Hnh 3.31 minh ha nguyn l lm vic ca phng php ny.
Dy bit gi i

Bn gi

M Manchester 60mA Dng pht +2V -2V

Xung m c pht hin

Bn nhn

Xung dng c pht hin Dy bit c ti to

Hnh 3.27: M ha ng truyn AS-i s dng phng php APM Mt dy bit cn gi trc ht c bin i sang m Manchester, vi mc ch to thng tin ng b nhp v trung ho s xut hin ca cc bit 1 v 0. Dng in tng ng t b pht nh tc dng ca cc cun cm trong mch cch ly d liu s to ra mc tn hiu in p nh mong mun trn ng truyn. Mi sn ln ca dng to mt xung in p m v ngc li, mi sn xung ca dng to mt xung in p dng trn ng truyn. V pha bn nhn, cc xung m v dng ca tn hiu in p s c pht hin. Da vo khong cch xut hin cc xung, b thu c th phn bit cc bit 1 hoc 0 v ti to dy bit ngun. Do cc xung in p c to ra c dng gn ging xung hnh sin, c ngha l di tn ca tn hiu rt hp v tn s ca tn hiu tng ng vi tn s nhp bus, tc ng bc x nhiu ra bn ngoi c gim thiu. Bn cnh , mu din bin c bit ca tn hiu trn ng truyn mt mt gip bn nhn c th ti to nhp v mt khc Th.S Vn Ton

123

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

c th pht hin li trong mt s trng hp nht nh. Hn th na, s thay i tun t gia cc xung m v dng s lm trit tiu dng mt chiu ngoi mong mun, to kh nng xp chng dng nui cung cp cho cc thit b. C th nhn thy, phng php ny phi hp c cc u im ca m Manchester v AFP, tho mn cc yu cu nh bn trn y. 3.6.6 Bo ton d liu AS - i s dng cc bc in rt ngn v yu cu hiu sut s dng cc bc in rt cao, v vy khng thc hin chc nng bo ton d liu lp 2 nh a s cc h thng bus khc. Thay vo , lp 1 chu trch nhim hon ton trong vic kim tra li, da vo bit chn/l kt hp vi phng php m ho bit hp l. Trc ht, trong mt chu k bit (6s) tn hiu trn ng truyn c b thu ly mu 16 ln. Theo phng php iu ch APM m t phn trn, trong mi chu k bit phi c mt hoc hai xung v cc xung k tip phi o chiu. Ch cc tn hiu c dng ny mi c cng nhn v gii m tr li, ngc li s c coi l nhiu v b loi b. Tip theo, mi bc in u c chiu di c nh, c bit u, bit cui v c ngn cch bng mt thi gian ngh, v vy mt s sai lch nht nh trong tn hiu cng s c pht hin. Cui cng, ni dung thng tin s dng trong mi bc in (ch hoc t) c kim tra bng mt bit chn l. Mc d theo l thuyt th khong cch Hamming ca phng php bit chn/l ch l 2, nhng t l cn li (xc xut mt bc in b li khng pht hin c) c nh gi l rt thp. V d, ngay c khi t l bit li l 0.0012 (tc khong 200 li/s) th khong cch trung bnh gia hai ln li ca cc bc in trm ch ln hn 10 nm. Mi bc in b li s phi gi li. V l do cc bc in ngn nn vic gi li cc bc in li ch gy nh hng ng k ti thi gian chu k bus khi t l li rt ln. V d vi 31 trm t, trong trng hp truyn khng c li th trong mt chu k bus c 33 bc in k c 2 bc in thng bo tham s c trao i. Thi gian chu k bus s l: 33 x 25 bit x 6s/bit = 4.95ms Nu xut hin trung bnh mt bc in b li v phi gi li trong mi chu k, c ngha l vo khong 200 li trong mt giy, th chu k bit s ko di: 34 x 25 bit x 6s/bit = 5.1ms Trong trng hp mi bc in b li phi gi li trong mt chu k, thi gian chu k bus s l: 43 x 25 bit x 6s/bit = 6.45ms 3.7 Foundation Fieldbus S xut hin ca nhiu h bus trng khc nhau dn n vic ra i ca hai t chc ISP v World FIP vo nm 1993, vi cng mc ch l xy dng mt chun bus trng thng nht. Trong khi ISP v c bn da trn nn tng l PROFIBUS, WorldFIP i din cho gii sn xut v s dng cc sn phm FIP. Cui nm 1994, cc thnh phn i din pha Bc M trong hai t chc ny i ti thng nht thnh lp hip hi mang tn Fieldbus Foundation (FF) nhm chm dt s phn nhnh trong vic xy dng chun. Tuy nhin, cc t tng i din trong t chc mi ny khng da hn vo PROFIBUS hay FIP, m hng ti vic cc thnh phn i din Chu u rt li v quay tr li vi h thng ca h trong khun kh PNO (PROFIBUS Nutzerorganisation) cng nh WorldFIP

124

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hin nay Fieldbus Foundation c hn 130 cng ty thnh vin trn khp th gii, chim i a s cc nh cung cp thit b o lng v iu khin. H thng bus trng c pht trin trong khun kh ca FF c gi l Foundation Fiedbus. Trong d nh pht trin, h bus ny s h tr 3 loi mng vi cc tc truyn 31,25kbit/s, 1 Mbit/s v 2,5Mbit/s. Tuy nhin, cho n nay ch loi mng 31,25kbit/s - cn li l H2 mi c y cc c t v c chun ho trong IEC 61158. Cc phin bn tc cao hn c thay th bng High - Speed Ethernet (HSE) cng c chun ho trong IEC 61158. Tng t nh PROFIBUS - PA, phm vi ng dng tiu biu ca H1 l cc ngnh cng nghip ch bin. Cc cng ty ln nh ABB, Fisher - Rosemount (Emerson Process Management), Honeywell, National Instruments, Endress + Hauser v Yokogawa u c hng lot sn phm h tr. 3.7.1 Kin thc giao thc Cng ngh Foundation Fieldbus bao gm lp vt l "ngn" truyn thng (Communication "stack") v cc chng trnh ng dng (User application), trong ngn truyn thng tng ng vi lp 2 v lp 7 theo m hnh OSI (hnh 4.32). Cng nh nhiu h bus trng khc, cc lp 3 - 6 khng c thc hin. Lp vt l c thc hin da theo chun IEC 1158 - 2 (nay l IEC 61158 - 2) v IAS DLL. Lp ng dng thc hin cc dch v Fieldbus Message Specification (FMS) ging nh PROFIBUS . Lp con FAS (Fieldbus Access Sublayer) c chc nng lin kt FMS vi lp lin kt d liu.Cc chng trnh ng dng nm ngoi phm vi ca m hnh OSI, c m t di dng cc khi chc nng (Function Block, FB) v mt ngn ng m t thit b (Device Description Language, DDL)
Chng trnh ng dng

Lp 7 Lp 3-6 Lp 2 Lp 1

FMS FAS Khng th hin Lp lin kt d liu Lp vt l Hnh 3.28: Kin trc giao thc Foundation Fieldbus
Ngn truyn thng

3.7.2 Cu trc mng v k thut truyn dn Hai phng tin truyn dn c s dng trong Foundation Fieldbus l cp in v cp quang. Phn trnh by di y ch cp ti cu trc mng v k thut truyn dn lin quan ti cp in. Chiu di tng cng ti a cho php trong mt on mng ph thuc vo loi cp truen.C 4 loi cp truyn c t tn l A, B, C v D theo th t cht lng t cao n thp. Bng 4.9 litk kch c v chiu di tng cng ti a ca mt on mng i vi tng loi cp. D l loi cp trn nhiu li c mt v bc chng nhiu bn ngoi, c cht lng thp nht nn hu nh khng c s dng. D l loi cp i dy xon mt hoc nhiu li khng c bc lt chng nhiu, c th s dng trong mt s lnh vc ng dng t nhiu v khong cch truyn ngn. Loi B tng t nh C, nhng c bc lt Th.S Vn Ton

125

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

chng nhiu cho tng i dy. Loi A lng cao nht, chnh l i dy xon STP mt li Bng 3.9: Cc loi cp in cho Foundation Fieldbus Loi cp A B C D M t i dy xon STP i dy xon nhiu li c bc lt i dy xon nhiu li khng bc lt Cp trn nhiu li, mt lp bc lt Kch c #18 AWG (0,8mm2) #22 AWG (0,32mm2) #26 AWG (0,13mm2) #16 AWG (1,25mm2) Chiu di ti a 1900m 1200m 400m 200m

Foundation Fieldbus h r cc cu trc mng khc nhau nh ng trc/ng nhnh,daisy - chain v hnh sao (hnh 3.33). Trong nhiu trng hp cng c th s dng cch ghp ni im - im, tuy nhin cch ny khng mang nhiu li ch ca mt h bus trng.

Bus iu khin /bus h thng

Fieldbus I/O hoc PLC Hp chia

im - im

ng trc/ng nhnh

Daisy-chain

Hnh sao

Hnh 3.29: Cu trc mng Foundation Fieldbus Trong cu trc ng trc/ng nhnh, ng nhnh (c gi l spur) c th c chiu di 1 - 120m, tu theo s lng thit b tham gia. V d, vi s trm t 1 - 12 th chiu di ng nhnh c th l 120m, nhng vi s trm t 25 tr ln ng nhnh ch c php di ti a 1 met. S trm cho php trong mt on mng ph thuc vo cc yu t nh cng sut ngun, tiu hao cng sut cc thit b v loi cp truyn, tuy nhin khng vt qu 32nu khng s dng b lp. C th s dng ti a 4 b lp, cho php tng khong cch truyn ti a ln tng cng 9500 mt v nng tng s trm trong ton mng ln 240 thch hp vi cc ng dng trong cng nghip ch bin, c bit trong mi trng d chy n, cc tn hiu truyn c m ho theo phng php Manchester.Bit 1 ng vi sng xung v bit 0 ng vi sn ln ca tn hiu gia mt chu k bit. Bn gi v bn nhn c th ng b nhp cho tng bc in da vo chnh tn hiu

126

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

mang thng tin, v th ch truyn y l ng b. Mt trm pht cng c th li dng c tnh trit tiu dng mt chiu ca phng php m ho bit ny cung cp ngun nui cho cc thit b khc trn cng ng truyn. in p ngun nui DC c th t 9 - 32 Volt, nhng cng sut b hn ch trong cc ng dng yu cu an ton chy n. Vi dng u ra ca b pht 10mA, mc tn hiu mang thng tin dao ng trong phm vi 0,75 - 1,0V hnh 3.34 minh ho cc mc tn hiu trong mng Foundation Fieldbus. 3.7.3 C ch giao tip Phng php truy nhp bus Foundation Fieldbus l mt kt hp gia Master/Slave, Token Passing v TDMA. Mt thit b vi vai tr trm ch - c gi l Link Active Scheduler (LAS) - c chc nng phn chia v kim sot quyn truy nhp cho ton b mng. Tuy nhin, b LAS khng nht thit tham gia vo cc hot ng giao tip, trao i d liu trong mng. Cc thit b mng Foundation Fieldbus c chia lm hai loi l thit b c s (Basic Device) v trm ch lin kt (Link Master), Ch cc trm ch lin kt mi c kh nng tr thnh b LAS (Link Active Scheduler) Lp lin kt d liu ca Foundation Fieldbus quy nh hai c ch giao tip l lp lch (Scheduled communication) v khng lp lch (unscheduled communication). Giao tip lp lch c trng cho trao i d liu tun hon, nh k gia cc thit b, trong khi giao tip khng lp lch c s dng ch yu trong vic truyn tham s v gi cc thng bo bo ng Hnh 3.35 minh ha hai c ch giao tip c bn ca Foundation Fieldbus. Trong c th giao tip lp lch (hnh 3.35a), b LAS lu gi trong mt danh sch tt c cc b nh m cha d liu tun hon ca cc thit b cng nh thi gian cn thit truyn cc d liu . Khi n lt, mt trm s nhn c mt thng bo Compel Data (CD) t b LAS. Sau khi nhn c CD, n s gi d liu trong vng nh m ti tt c cc trm khc trong mng. Trm gi ng vai tr l publisherm, cc trm mun c nhn l subscriber. C ch ny tng t nh vic s dng mt vng nh chung trong mt s h khc. Kiu d liu trao i y thng thng l gi tr cc bin qu trnh s dng cc mch vng iu khin. Xen gia cc hot ng trao i d liu mang tnh cht tun hon, mi thit b trn bus cn c c hi gi cc thng bo khng lp lch (hnh 3.35b). B LAS qun l tt c cc trm tham gia vo mng thng qua mt "Danh sch sng" (Live list). B LAS ln lt gi pass token (PT) ti tng thit b trong danh sch. Khi nhn c PT, mt thit b c th gi thng bo n mt hoc nhiu trm khc. Nu khng c nhu cu gi na, thit b gi tr li token cho b LAS. Thi gian ti a mt trm c gi token do LAS hn ch v kim sot. C ch giao tip ny c s dng trong vic gi cc bn tin cnh bo thay i tham s

Th.S Vn Ton

127

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


a. Giao tip lp lch

LAS
Schedule a b c

CD(a)

Thng bo

D liu a publisher

D liu a publisher

D liu a publisher

LAS
Live List x y z

b. Giao tip khng lp lch


PT(x) Thng bo

D liu

D liu

server x

client z

Hnh 3.35: Cc c ch giao tip trong Foundation Fieldbus 3.7.4 Cu trc bc in Qu trnh xy dng bc in qua tng lp giao thc ca Foundation Fieldbus c minh ha trn hnh 3.36. di mi trong bc in c tnh bng byte. D liu s dng ti a l 251 byte trong mt bc in. Qua mi lp trong ngn giao thc, bc in li c gn thm phn thng tin lin quan ti vic x l giao thc lp . V d, phn FMS PCI m t iu i tng VFD v dch v FMS c s dn, phn DLL PCI mng thng tin v c ch giao tip v kiu lin kt. lp vt l, khung to ra t lp lin kt d liu cn c gn thm khi u v cc ngn cch phc v mc ch ng b ho nhp cng nh nhn bit u cui ca bc in. Foundation fieldbus s dng phng php m ho bit Manchester lng cc. Trong mi chu k bit u c t nht mt xung c to ra, do m Manchester c th s dng trong vic ng b nhp. C th, vic ng b ho c thc hin cho tng bc in thng qua 8 bit v 0 lun phin trong nh du m u (Preamble). Trong trng hp s dng thm cc b lp th di m u ny c th hn 1 byte. Ring cc ngn cch u (Start Delimiter) v ngn cch cui (End Delimiter) c m ho theo mt s c bit, nh minh ho trn hnh 3.37. Lu rng cc tn hiu N+ v N- khng thay i gia mt chu k bit.

128

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
Chng trnh ng dng
FMS FAS Lin kt DL Lp vt l PRESTARTAMBLE DELIMITER 1 1

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


USER DATA FMS USER ENCODER PCI DATA FAS PCI 1 DLL PCI 5 FMS PDU 4..255 FAS PDU 5..256 FAS PDU 8..273 PCI: Protocol Control Information PDU: Protocol Data Unit DLL: Data Link Layer FCS: Frame Check Sequence 2 ENDDELIMITER 1 FCS

(>1 khi s dng b lp)

Hnh 3.31: Cu trc bc in trong Foundation Fieldbus

1 0

Preamble

+ 0

+ Start 0 Delimiter + End 0 Delimiter 1 N+ N1 0 NN+ 0

N+

N-

N+

N-

Hnh 3.32 M ha cc khi u v ngn cch trong bc in Foundation Fieldbus 3.7.5 Dch v giao tip

Fieldbus Access Sublayer (FAS)


Lp con FAS s dng hai c ch giao tip lp 2 cung cp cc dch v cho lp FMS. Kiu dch v FAS c m t bi cc quan h giao tip o VCR (Virtual Communication Relationships). Ba kiu VCR c nh ngha nh sau: Kiu Clien/Server: giao tip khng lp lch gia mt trm gi (server) v mt trm nhn (client), cc thng bo c xp trong hng i theo th t c u tin. Kiu VCR ny thng c s dng trong vic np chng trnh ln xung, thay i cc tham s iu khin hoc xc nhn bo co Kiu phn phi bo co (Report Distribution): giao tip khng lp lch gia mt trm gi v mt nhm trm nhn, thng c s dng trong vic cc thng bo bo ng

Th.S Vn Ton

129

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Kiu publisher/Subscirber: giao tip lp lch gia mt trm gi (publisher) v nhiu trm nhn (subscriber), d liu c cp nht mang tnh ton cc nh nm trong mt vng nh chung cho ton b mng.

Fieldbus Message Specification (FMS)


Cc dch v FMS cho php cc chng trnh ng dng gi thng bo cho nhau trn bus theo mt chun thng nht v tp dch v cng nh cu trc thng bo. Ngoi tr mt s dch v bo co thng tin v s kin, hu ht cc dch v FMS khc u s dng kiu VCR Client/Server D liu cn trao i qua bus c biu din qua mt "M t i tng" (Object description). Cc m t i tng c tp hp thnh mt cu trc gi l danh mc i tng (Object dictionary, OD). Mi m t i tng c phn bit qua ch s trong danh mc i tng. Ch s 0 c gi l u danh mc, cung cp phn m t cc i tng ca chng trnh ng dng. Mi i tng ca chng trnh ngdng c th bt u t mt ch s bt k ln hn 255. Ch s 255 v cc ch s nh hn nh ngha cc kiu d liu chun, v d kiu bool, kiu nguyn, kiu s thc, chui bt v cu trc d liu dng xy dng tt c cc m t i tng khc. Trong FMS, m hnh thit b trng o (Virtua Field Device, VFD) ng vai tr trung tm, Mt VFD l mt i tng mang tnh cht logic, c s dng quan st d liu t xa m t trong danh mc i tng. Mt thit b thng thng c t nht hai VFD, nh minh ho trn hnh 3.38
ng dng qun tr mng v h thng ng dng khi chc nng

VFD qun tr mng v h thng


M t i tng NMIB D liu i tng NMIB M t i tng NMIB D liu i tng NMIB

VFD ng dng
M t i tng FBAP D liu i tng FBAP

FMS FAS DLL PHY

Hnh 3.33: Cc thit b trng o tiu biu trong Foundation Fieldbus Cc dch v FMS cung cp mt phng thc giao tip chun trn bus, v d thng qua cc khi chc nng. i vi mi kiu i tng, FMS quy nh mt s dch v ring bit, v d c/ghi d liu, thng bo/xc nhn s kin, np ln/np xung chng trnh

130

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng 3.7.6 Khi chc nng ng dng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hip hi Fieldbus Foundation xy dng mt m hnh chng trnh ng dng da trn c s cc khi (block). Mt chng trnh ng dng l mt t chc ca cc khi c lin kt vi nhau, trong mi khi l mt i din cho mt chc nng ring. C ba loi khi c bn l khi ti nguyn (Resource Block), khi chc nng (Function Block) v khi bin i (Transducer Block)

Khi ti nguyn
Khi ti nguyn m t cc c tnh ca thit b bus trng nh tn thit b, nh sn xut v m s. Trong mi thit b ch c mt khi ti nguyn duy nht. Mt khi ti nguyn ch ng mt mnh, khng bao gi c lin kt vi cc khi khc

Khi chc nng


Cc khi chc nng nh ngha chc nng v c tnh ca mt h thng iu khin. Cc tham s u vo v u ra ca cc khi chc nng c th c lin kt vi nhau qua bus, to ra cu trc ca chng trnh ng dng. Vic thc hin mi khi chc nng c lp lch mt cch chnh xc. Mt chng trnh ng dng c th bao gm nhiu khi chc nng. Hip hi FF nh ngha mt lp chun cc khi chc nng, trong cc khi quan trng nht l: AI (Analog Input): i din cho mt u vo tng t AO (Analg Output): i din cho mt u ra tng t B (Bias): biu din dch CS (Control Selector): khi la chn iu khin DI (Digital Input): i din cho mt u vo s DO (Digital Output): i din cho mt u ra s ML (Manual loader): khi np bng tay PD (Proportional/Derivative): b iu chnh t l/vi phn PID (Proportional/Integral/Derivative): b iu chnh PID RA (Ratio): khi t l T tng khc bit so vi cc h bus khc l y cc khi chc nng c tch hp trong cc thit b bus trng cung cp chc nng c th ca thit b. V d, mt cm bin nhit c th cha mt khi AI, mt van iu chnh c th cha mt khi PID v mt khi AO. Nh vy, mt vng iu khin ch cn s dng ba khi chc nng trong hai thit b ny.

Khi bin i
Cc khi bin i c chc nng tch bit cc khi chc nng khi s ph thuc vo c ch vo/ra vt l c th. Thng thng, mi khi chc nng vo/ra c mt khi bin i tng ng. Mt khi bin i cha cc thng tin chi tit nh ngy hiu chnh, kiu cm bin hoc c cu chp hnh Bn cnh ba kiu khi c bn, cc i tng sau y cng c nh ngha: Cc khi lin kt (Link Objects) nh ngha lin kt gia cc u vo/ra ca cc khi chc nng, ni b trong mt thit b cng nh xuyn mng bus trng

Th.S Vn Ton

131

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Cc i tng ghi th (Tren Objects) cho php ghi li d liu thi gian thc ti ch cc tham s khi chc nng c th truy nhp t my ch hoc t cc thit b khc Cc i tng cnh bo (Alert Objects) cho php gi cc bo ng, s kin trn bus Cc i tng hin th (View Objects) l cc nhm cc tp tham s khi c nh ngha trc c th s dng trn cc giao din ngi my Chc nng ca mt thit b c xc nh bi s sp xp v lin kt gia cc khi. Cc chc nng ny c m t ra bn ngoi thng qua thit b trng o VFD, nh ni trn y. u ca mt danh mc i tng ng dng ch ti mt mc "Directory", tc mc u tin trong ng dng cc khi chc nng, nh c minh ho trn hnh 3.39
Index

0
Resource Block Transducer Block 1
Links Alerts

OD Header Directory Resource Block Transducer Block Link Objects Trend Objects Function Block Function Block View Object View Object User Application Vitual Field Device

301 302 310 350

Function Block 1
View Lists

400 500 600


Lists

STACK
Physical Layer

Transducer Block 2 Trend Object

Function Block 1
View

1000 2000

Fieldbus
Hnh 3.34: M t cc khi chc nng ng dng 3.8 Ethernet Ethernet l kiu mng cc b (LAN) c s dng rng ri nht hin nay. Thc cht, Ethernet ch l mng cp di (lp vt l v mt phn lp lin kt d liu), v vy c th s dng cc giao thc khc nhau pha trn, trong TCP/IP l tp giao thc c s dng ph bin nht. Tuy vy, mi nh cung cp sn phm c th thc hin giao thc ring hoc theo mt chun quc t cho gii php ca mnh trn c s Ethernet. High speed Ethernet (HSE) ca Fieldbus Foundation chnh l mt trong tm h bus trng c chun ho quc t theo IEC 61158. Ethernet c xut x l tn gi mt sn phm ca cng ty Xerox, c s dng u tin vo nm 1975 ni mng 100 trm my tnh vi cp ng trc di 1km, tc truyn 2,94mbit/s v p dng phng php truy nhp bus CSMA/CD. T s thnh cng ca sn phm ny, Xerox cng DEC v Intel xy dng mt chun 10Mbit/s - Ethernet. Chun ny chnh l c s cho IEEE 802.3u), Ethernet ngy cng ng mt vai tr quan trng trong cc h thng cng nghip. Bn cnh vic s dng cp ng

132

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

trc, i dy xon v cp quang, gn y Ethernet khng dy (Wireless LAN, IEEE 802.11) cng ang thu ht s quan tm hn. 3.8.1 Kin trc giao thc Hnh 3.40 minh ha kin trc giao thc ca Ethernet/IEEE 802.3 trong tp chun IEEE 802. Lp lin kt d liu c chia thnh 2 lp con l lp LLC (Logical Link Control) v MAC (Medium Access Control). Nh vy, phm vi ca Ethernet/IEEE 802.3 ch bao gm lp vt l v lp MAC.
2b LLC 2a MAC

802.2

CSMA/CD
1 Vt l

802.1

802.3

. . .

802.14

Hnh 3.35: Ethernet/IEEE 802.3 trong tp chun IEEE 802 im khc bit c bn so vi c t Ethernet lc u l chun 802.3 a ra mt h cc h thng mng trn c s CSMA/CD, vi tc truyn t 1 - 10Mbit/s cho nhiu mi trng truyn dn khc nhau. Bn cnh , trong cu trc bc in cng c s khc bit nh: cha chiu di bc in theo 802.3 ch nh kiu giao thc pha trn Ethernet (xem mc M ho bit v cu trc bc in). Tuy nhin, ngy nay khi ta ni ti Ethernet cng l ch mt loi sn phm thc hin theo chun IEEE 802.3 3.8.2 Cu trc mng v k thut truyn dn V mt logic, Ethernet c cu trc bus. Cu trc mng vt l c th l ng thng hoc hnh sao tu theo phng tin truyn dn. B loi cp thng dng nht cng cc c tnh c lit k trong bng 3.10. Cc tn hiu 10BASE5, 10BASE2, 10BASE - T v 10BASE - F c s dng vi ngha nh sau: 10 BASE 5
Tc truyn (Mbit/s) Khong cch truyn (100m) vi cp ng trc T cho i dy xon, F cho cp quang Truyn ti di c s (baseband)

Loi 10BASE5 cn c gi l cp dy (thick Ethernet), loi cp ng trc thng c mu vng theo ngh trong 802.3. K hiu 10BASE5 c ngha l tc truyn ti a 10Mbit/s, phng php truyn ti di c s v chiu di mt on mng ti a 500 met. Loi cp ng trc th hai c k hiu 10BASE2 c gi l cp mng (thin Ethernet), r hn nhng hn ch mt on mng phm vi 200 met v s lng 30 trm Bng 3.10: Mt s loi cp truyn Ethernet thng dng Tn hiu
10BASE5 10BASE2

Loi cp
Cp ng trc dy Cp ng trc mng

Chiu di ti a
500m 200m

S trm ti a/on
100 30

Th.S Vn Ton

133

B mn CNK t ng
10BASE-T 10BASE-F i dy xon Cp quang

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


100m 2000m 1024 1024

Ba kiu ni dy vi cp ng trc v i dy xon c minh ho trn hnh 3.42 vi 10BASE5, b ni c gi l vi ht (vampire tap), ng vai tr mt b thu pht (transceiver). B thu pht cha vi mch in t thc hin chc nng nghe ngng ng truyn v nhn bit xung t. Trong trng hp xung t c pht hin, b thu pht gi mt tn hiu khng hp l tt c cc b thu pht khc cng c bit rng xung t xy ra. Nh vy, chc nng ca module giao din mng c gim nh. Cp ni gia b thu pht v card giao din mng c gi l cp thu pht, c th di ti 50 mt v cha ti nm i dy xon bc lt ring bit (STP). Hai i dy cn cho trao i d liu, hai i cho truyn tn hiu iu khin, cn i th nm c th s dng cung cp ngun cho b thu pht. Mt s b thu pht cho php ni ti tm trm qua cc cng khc nhau, nh vy tit kim c s lng b ni cng nh cng lp t

Computer

Tap

Cp thu pht

Computer

Computer

i dy xon

Hub
Li B thu pht T-connector

Hnh 3.36: Ba kiu mng Ethernet vi cp ng trc v i dy xon Vi 10BASE2, card giao din mng c ni vi cp ng trc thng qua b ni th ng BNC hnh ch T. B thu pht c tch hp trong bng mch in t ca module giao din mng bn trong my tnh. Nh vy, mi trm c mt b thu pht ring bit V bn cht, c hai kiu dy vi cp ng trc nh ni trn u thc hin cu trc bus (vt l cng nh logic), v th c u im l tit kim dy dn. Tuy nhin, cc li phn cng nh t cp, lng b ni rt kh pht hin trc tuyn. Mc d c mt s bin php khc phc, phng php tin cy hn l s dng cu trc hnh sao vi b chia (hub) hoc mt b chuyn mch (Switch, xem 3.5). Cu trc ny thng thng c p dng vi i dy xon, nhng cng c th p dng c vi cp ng trc (v d Industrial Enthernet) Vi 10BASE - T, cc trm c ni vi nhau qua mt b chia ging nh cch ni cc my in thoi. Trong cu trc ny, vic b sung hoc tch mt trm ra khi mng cng nh vic pht hin li cp truyn rt n gin. Bn cnh nhc im l tn dy dn v cng i dy th chi ph cho b chia cht lng cao cng l mt vn . Bn cnh , khong cch ti a cho php t mt trm ti b chia thng b hn ch trong vng 100 - 150 mt Bn cnh cp ng trc v i dy xon th cp quang cng c s dng nhiu trong Ethernet, trong c bit ph bin l 10BASE - F. Vi cch ghp ni duy nht

134

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

l im - im, cu trc mng c th l daisy - chain, hnh sao hoc hnh cy. Thng thng, chi ph cho cc b ni v chn u cui rt ln nhng kh nng khng nhiu tt v tc truyn cao l cc yu t quyt nh trong nhiu phm vi ng dng Trong nhiu trng hp, ta c th s dng phi hp nhiu loi trong mt mng Ethernet. V d, cp quang hoc cp ng trc dy c th s dng l ng trc chnh hay xng sng (backbone) trong cu trc cy, vi cc ng nhnh l cp mng hoc i dy xon. i vi mng quy m ln, c th s dng cc b lp. Mt h thng khng hn ch s lng cc on mng cng nh s lng cc b lp, nhng ng dn gia hai b thu pht khng c php di qu 2,5km cng nh khng c i qua qu bn b lp Ton b cc h thng theo chun 802.3 s dng ch truyn ng b vi m Manchester (xem 2.7). Bit 0 tng ng vi sn ln v bit 1 ng vi sn xung ca xung gia mt chu k bit. Mc tn hiu i vi mi trng cp in l +0,85V v 0,85V, to mc trung ho l 0V. 3.8.3 C ch giao tip S ph bin ca Ethernet c c l nh tnh nng m. Th nht, Enthernet ch quy nh lp vt l v lp MAC, cho php cc h thng khc nhau tu thc hin cc giao thc v dch v pha trn. Th hai, phng php truy nhp bus ngu nhin CSMA/CD (xem 2.5) khng yu cu cc trm tham gia phi bit cu hnh mng, v vy c th b sung hay tch mt trm ra khi mng m khng nh hng ti phn mng cn li. Th ba, vic chun ho sm trong IEEE 802.3 gip cho cc nh cung cp sn phm thc hin d dng hn. Trong mt mng Ethernet, khng k ti b chia hoc b chuyn mch th tt c cc trm u c vai tr bnh ng nh nhau. M trm (hay ni cch khc l mi module giao in mng, mi card mng c mt a ch Ethernet ring bit, thng nht ton cu. Vic giao tip gia cc trm c thc hin thng qua cc giao thc pha trn, v d NetBUI, OPX/SPX hoc TCP/IP. Tu theo giao thc c th, cn cc (tn, m s hoc a ch) ca bn gi v bn nhn trong mt bc in ca lp pha trn (v d lp mng) s c dch sang a ch Ethernet trc khi chuyn xung lp MAC. Bn cnh c ch giao tip tay i, Ethernet cn h tr phng php gi thng bo ng lot (multicast v broadcast). Mt thng bo multicast gi ti mt nhm cc trm, trong khi mt thng bo broadcast gi ti tt c cc trm. Cc loi thng bo ny c phn bit bi kiu a ch, nh c trnh by trong mc sau. 3.8.4 Cu trc bc in. IEEE 802.3/Ethernet ch quy nh lp MAC v lp vt l, v vy mt bc in cn c gi l khung MAC. Cu trc mt khung MAC c minh ho trn hnh 3.43
7 byte M u (555..5H) 1 byte FSD (D5H) 2/6 byte a ch ch 2/6 byte a ch ngun 2 byte di/ Kiu gi 46-1500 byte D liu PAD 4 byte FCS

Hnh 3.37: Cu trc khung MAC theo IEEE 802.3/Ethernet M u mt khung MAC l 56 bt 0 v 1 lun phin, tc 7 byte ging nhau c gi tr 55H. Vi m Manchester, tn hiu tng ng s c dng tun hon, c bn nhn s dng ng b nhp vi bn gi. Nh vy, vic ng b ho ch c thc hin mt Th.S Vn Ton

135

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ln cho c bc in. tc truyn 10 Mbits, khong thi gian ng b ho l 5,6s. Tip sau l mt byte SFD (Start of Frame Delimiter) cha dy bit 10101011, nh du khi u khung MAC. ng ra, dy bt m u v byte SFD khng thc s thuc vo khung MAC Theo 802.3 a ch ch v a ch ngun c th l 2 hoc 6 byte, nhng chun quy nh cho truyn di c s 10Mbit/s (tc 10BASEx) ch s dng a ch 6 byte, bit cao nht trong a ch ch c gi tr 0 cho cc a ch thng thng v gi tr 1 cho cc a ch nhm. i vi cc thng bo gi cho tt c cc trm (broadcast), tt c cc bit trong a ch ch s l 1. C hai loi a ch Ethernet l cc a ch cc b v cc a ch ton cu, c phn bit bi bit 46 (bit gn cao nht). Cc a ch cc b c th cng hoc t bng phn mm v khng c ngha ngoi mng cc b. Ngc li, mt a ch ton cu c IEEE cp pht, lun c cng trong vi mch m bo s thng nht trn ton th gii. Vi 46 bit, c th c tng cng 7*1013 a ch ton cu, cng nh 7*1013 a ch cc b. Tuy nhin, s lng cc trm cho php trong mt h thng mng cng nghip cn ph thuc vo kiu cp truyn, giao thc pha trn cng nh c tnh ca cc thit b tham gia mng Mt s khc bit gia Ethernet v IEEE 802.3 l ngha tip sau phn a ch. Theo c t Ethernet, hai byte ny cha m giao thc chuyn gi pha trn. C th, m 0800H ch giao thc IP (Internet Protocol) v 0806H ch giao thc ARP (Address Resolution Protocol). Theo 802.3, ny cha s byte d liu (t 0 n 1500). Vi iu kin rng buc gia tc truyn v (tnh bng bit/s), chiu di bc in n v khong cch truyn l (tnh bng mt) ca phng php CSMA/CD (xem 2.5.5) lv < 100.000.000n m bo tc truyn 10Mbit/s v khong cch 2.500m th mt bc in phi di hn 250bit hay 32 byte. Xt ti c thi gian tr qua bn b lp, chun 802.3 quy nh chiu di khung ti thiu l 64 byte (51,2s), khng k phn m u v byte SFD. Nh vy, d liu phi c chiu di ti thiu l 46 byte. Trong trng hp d liu thc ngn hn 46 byte, PAD (padding) c s dng lp y. cui cng trong khung MAC cha m CRC 32 bit vi a thc pht G(x) = x32 + x26 + x23 + x22 + x16 + x12 + x11 + x10 + x8 + x7 + x5 + x4 + x2 + x + 1 Phn thng tin c kim sot li bao gm cc a ch, chiu di v d liu 3.8.5 Truy nhp bus Mt vn thng gy lo ngi trong vic s dng Ethernet cp trng l phng php truy nhp bus ngu nhin CSMA/CD v s nh hng ti hiu sut cng nh tnh nng thi gian thc ca h thng. y, mt trong nhng yu t quyt nh ti hiu sut ca h thng l thut ton tnh thi gian ch truy nhp li cho cc trm trong trng hp xy ra xung t. Thi gian lan truyn tn hiu mt ln qua li ng truyn c gi l khe thi gian. Gi tr ny c tnh cho ti a 2,5km ng truyn v bn b lp l 512 thi gian bit hay 51,2s. Sau ln xy ra xung t u tin mi trm s chn ngu nhin 0 hoc 1 ln khe thi gian ch trc khi th gi li. Nu hai trm ngu nhin cng chn mt khong thi gian, hoc c s xung t mi vi mt trm th ba, th s khe thi gian la chn ch s l 0, 1, 2 hoc 3. Sau ln xung t th i, s khe thi gian chn ngu nhin nm trong khong t 0 ti 2i - 1. Tuy nhin, sau mi ln xung t, s khe thi gian ch ti a s c gi li con s 1023. Sau 16 ln xung t lin tip, cc trm

136

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

s coi l li h thng v bo tr li lp giao thc pha trn. Thut ton ni ting ny c gi l Binary Exponential Backoff (BEB) 3.8.6 Hiu sut ng truyn v tnh nng thi gian thc Vi gi thit ti tng i ln v khng thay i, hiu sut ng truyn ti u trong mnh Ethernet c xc nh theo cng thc ([1]) Hiu sut ti u =
1 1 + 2evl / cn

vi e l gi tr ti u cho s khe thi gian tranh chp trn mt khung, v l tc truyn, l l chiu di dy dn, c l tc lan truyn tn hiu v n l chiu di trung bnh ca mt khung tnh bng bit. Hiu sut ti u l mt gi tr l tng, ch t c khi ng truyn c s dng lin tc v hu nh khng c xung t trn ng truyn. Khi s lng trm tng ln, nu khng c s iu khin lp giao thc pha trn th hiu sut s gim i ng k. Trn hnh 3.44 l th m t quan h gia hiu sut ng truyn v s lng trung bnh cc trm ng thi ch gi thng tin. Lu , s trm ghi trn trc honh khng phi l s trm trong mng. Hiu sut thc t kh c th xc nh mt cch chnh xc cho mt cu hnh mng. Nh vy,vic tng tc hoc khong cch u dn ti gim gi tr hiu sut ti u. Nhng iu khng c ngha l tng tc truyn s nh hng xu ti tnh nng thi gian thc ca h thng. Lu s khc nhau gia hiu sut s dng ng truyn (ti u) v tnh nng thi gian thc ca h thng. Mc d phng php truy nhp bus l ngu nhin, tnh nng thi gian thc c th ci thin rt nhiu nu c ch giao tip ca cc lp trn c thit k hp l. C th, thng qua c ch giao tip ca cc lp trn c thit k hp l. C th, thng qua c ch giao tip pha trn cc ta c th b sung bin php kim sot truy nhp v trnh c xung t. V d, trong mt mng cp thp c th thc hin c ch giao tip ch/t v hi tun t. Nu ch c mt trm ch th vic xy ra xung t s khng xy ra, tr trng hp c cc thng bo t xut. Nu s lng trm ch l 2, ta c th xc sut trng hp cc trm phi th nhiu ln sau khi xy ra xung t. Theo lut ton BEB, xc sut hai trm xung t ti ln th 2 l 0,5, ln th 3 l 0,5/4 = 0,125, ln th 4 l 0,125/8 = 0,015625 Tng qut, khi xy ra xung t th xc sut hai trm li xung t ti ln th i (i > 2) l p(i) = p(i 1)/2i-1. C th thy khi s lng trm c th cng xung t nhiu hn 2 th vic tnh ton s tr nn phc tp hn rt nhiu

Th.S Vn Ton

137

B mn CNK t ng
1,0

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Khung 1024 byte Khung 512 byte Khung 256 byte

0,5

Khung 128 byte Khung 64 byte

0,0 1 2 4 8 16 S trm ng thi mun gi 128 256

Hnh 3.38: Hiu sut ng truyn Ethernet 10Mbit/s Bn cnh vn bt nh trong truy nhp bus, cn phi xt ti tin cy ca mng Ethernet. Mc d Ethernet c kh nng pht hin li xung t v cc li khung, cc trm khng h c xc nhn v trng thi cc bc in nhn c. Nh vy, vic trao i thng tin mt cch tin cy nht thit phi nh vo mt giao thc thch hp pha trn. Trong cc h thng mng cc b vn phng cng nh cc mng cng nghip da trn Ethernet, tp giao thc TCP/IP c s dng rng ri nht. Thng qua cc c ch xc nhn thng bo, gi li d liu v kim sot lung giao thng, tin cy cng nh tnh nng thi gian thc ca h thng c ci thin ng k. 3.8.7 Mng LAN 802.3 chuyn mch Khi s trm tham gia tng ln nhiu, hot ng giao tip trong mng s b tc nghn mt mt do tc truyn hn ch, mt khc c ch truy nhp bus khng cn m bo c hiu sut nh trong iu kin bnh thng. khc phc ta c th s dng mng Ethernet tc cao hoc/v s dng c ch chuyn mch. Mng LAN 802.3 chuyn mch c xy dng trn c s 10BASE - T vi tc truyn 10Mbit/s thng thng. Mc ch ca vic s dng cc b chuyn mch l phn phn vng xung t v v th hn ch xung t.

SWITCH

HUB

Hnh 3.39: S dng b lp trong mng LAN 802.3 chuyn mch

138

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 3.45 minh ho cu trc ghp ni mng LAN 802.3 vi mt b chuyn mch (switch). Mt b chuyn mch tc cao thng gm 4 n 32 module, mi module c 1 n 8 cng ni. Cc trm c th ni trc tip vo mt cng ca b chuyn mch, hoc qua mt b chia. C hai kiu phn vng xung t (collision domain) l theo tng module hoc theo tng cng. Mt b lp h tr phn vng xung t theo module cho khng cho php cc trm ni chung mt module cng gi tn hiu, nhng cho php cc module hot ng song song, c lp. Nu trm ch nm module khc, b chuyn mch s sao chp bc in v gi ti module tng ng. Mt b lp phn vng xung t theo tng cng khng nhng cho php cc module hot ng song song, m cn cho php tt c cc cng trn mt module ng thi tip nhn tn hiu gi. Cng vi c ch sao chp vo b m, mi bc in s ch c gi ra cng tng ng vi trm ch. Nguyn tc hot ng ca LAN 802.3 chuyn mch c ng dng rng ri trong h thng mng cng nghip. Vi k thut chuyn mch hin i, khng nhng bng thng tng th ca h thng c nng cao, m tnh nng thi gian thc cng c ci thin ng k. 3.8.8 Fast Ethernet Fast Ethernet l s pht trin tip theo ca Ethernet, c chun ho trong IEEE 802.3u. Fast Ethernet cho php truyn vi tc 100Mbit/s. m bo tng thch vi Ethernet, ton b c ch giao tip v kin thc giao thc c gi nguyn, duy ch c thi gian bit c gim t 100ms xung 10ns. V mt k thut, cp ng trc loi 10BASE5 v 10BASE2 vn c th s dng cho Fast Ethernet vi chiu di ti a gim xung mi ln. Tuy nhin, phng php ni mng s dng i dy xon v b chia c u th vt tri, v vy tt c cc h Fast Ethernet u khng h tr cp ng trc. Ba loi cp chun cho Fast Ethernet c lit k trong bng 3.11 Bng 3.11: Mt s loi cp truyn Fast Ethernet thng dng Tn hiu 100BASE-T4 100BASE-TX 100BASE-FX Loi cp i dy xon hng 3 i dy xon hng 5 Cp quang Chiu di on ti a 100m 100m 2000m

Loi 100BASE - T4 s dng bn i dy xon UTP hng 3. Di tn ca hng cp ny b gii hn 25MHz, trong khi m Manchester s dng trong Ethernet thng thng to tn s tn hiu cao gp i so vi tn s nhp, tc truyn trn mi i dy l ra ch l 12,5Mbit/s. t c tc truyn 100Mbit/s, mt phng php m ho bit vi tn hiu ba mc thay v hai mc c s dng y. ng thi, 100BASE - T4 phi dng ti bn i dy xon (v th c k hiu T4), trong mt i lun truyn ra v hai i cn li c s dng linh hot theo chiu ang truyn. Vi ba i dy v ba mc tn hiu, trong mt nhp c th truyn c 4 bit, nng tc truyn tng cng ln 100Mbit/s Vi 100BASE - TX, i dy xon hng 5 c s dng c kh nng lm vic tn s nhp 125MHz v cao hn na. Vic s dng hai i dy xon to kh nng truyn hai chiu ng thi. Khc vi 100BASE - T4, mt phng php m ho bit c tn l 4B5B c s dng y. Dy bit t khung MAC c m ho li thnh cc t hp 5 Th.S Vn Ton

139

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

bit trn ng truyn. Ch c 16 trong 32 t hp biu din d liu, cc t hp cn li c s dng cho nh du, iu khin v tn hiu phn cng. i vi mi loi mng trn, vic ni dy c th thng qua mt b chia hoc mt b chuyn mch. Mt b chuyn mch c chi ph cao hn nhiu so vi mt b chia, nhng nng cao hiu sut ca h thng mt cch ng k nh chc nng phn vng xung t. Loi 100BASE - FX cng cho php truyn hai chiu ton phn, s dng hai si quang a ch cho hai chiu. i vi cc ng dng i hi khong cch truyn ln hoc kh nng khng nhiu cao th y l gii php thch hp. 3.8.9 High speed Ethernet High Speed Ethernet (HSE) l mt cng ngh bus do Fieldbus Foundation (FF) pht trin trn c s Fast Ethernet v cng l mt trong tm h bus c chun ho trong IEC 61158 vo cui nm 1999. Vi tc truyn 100Mbit/s, HSE c thit k cho vic ni mng trn cp iu khin v iu khin gim st, b sung cho mng H1 cp thp. HSE s dng a ch 48 - bit v 64 - byte khung MAC ti thiu nh Ethernet chun, trong khi c th ng thi truyn cc thng bo dch v H1 cng nh cc thng bo dch v H1 cng nh cc thng bo ring ca HSE. Bn cnh , HSE h tr rt tt vic d phng, ng b thi gian cng lin kt nhiu giao thc.

Kin thc giao thc


Hnh 3.46 m t kin trc giao thc HSE, pha di, HSE s dng hon ton lp vt l v lp MAC theo IEEE 802.3. Cng nh nhiu h thng da trn Ethernet khc, lp mng s dng giao thc IP (Internet Protocol) v lp vn chuyn s dng TCP (Transmission Control Protocol) hoc UDP (User Datagram Protocol). c bit, HSE b sung mi mt c t, trong hu ht thuc lp ng dng nh quy nh v cc khi chc nng ng dng, cc dch v qun tr mng, qun l h thng, c ch d phng, truy nhp thit b trng

Cp pht a ch ng
High Speed Ethernet s dng cc giao thc chun DHCP (Dynamic Host Control Protocol) v IP (Internet Protocol) cng nh chc nng qun l h thng cp pht ng a ch cho cc trm. Sau khi nhn c yu cu cp a ch t mt thit b, DHCP Server s tm mt a ch IP cn trng v cp pht cho thit b yu cu. Tip theo, thit b thng bo cho phn qun l h thng (System Manager) v c cp pht mt nhn thit b vt l (Physical Device Tag). Mt khi a ch v mi lin kt c thit lp, phn qun l h thng c th np cu hnh xung thit b

Cu trc d phng
V c bn, gii php d phng HSE da vo cc cu trc v thnh phn Ethernet thng dng. C hai dng d phng - d phng mng v d phng thit b - u c h tr. Mt v d cu hnh d phng tiu biu c minh ho trn hnh sau

140

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
NMA VFD OD
SMIB
NMIB

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Bridge

HSE HSE SMK LRE

H1
Interface 1

H1
Interface N

FBAP VFD 1 OD

FBAP VFD n OD

HSE Management Agent DHCP, SNTP SNMP

Field Device Access Agent TCP IP IEEE 802.3 (Lp vt l + MAC) UDP

HSE MIB

NMA VFD OD SMIB NMIB SMK LRE DHCP SNTP SNMP FBFA

Network Management Agent (ip vin qun tr mng) Vituarl Field Device (Thit b trng o) Object Directory (Th mc i tng) System Management Infomation Basic (C s thng tin qun l h thng) Network Management Infomation Basic (C s thng tin qun tr mng) System Management Kernel (Nhn qun tr h thng) LAN Redundancy Entry Dynamic Host Control Protocol (Giao thc iu khin cp a ch ng) Simple Network Time Protocol (Giao thc thi gian mng on gin) Simple Network Management Protocol (Giao thc qun tr mng n gin) Function Block Application (ng dng khi chc nng)

Hnh 3.40: Kin trc giao thc HSE

Khi chc nng linh hot


Khi chc nng (Function Block, FB) l mt khi nim trng tm trong Foundation Fieldbus H1 v HSE. M rng m hnh khi chc nng cho cc ng dng sn xut gin on, cc khi chc nng linh hot (Flexible Function Block, FFB) c coi nh phn mm bao bc, i din cho cc thut ton ng dng c bit hoc cc cng vo/ra tng t cng nh s. Cc ngn ng chun c nh ngha trong IEC 61131 - 3 c th s dng to cc khi chc nng linh hot, tng t nh vi cc khi chc nng thng thng. Cng thng qua cc khi chc nng linh hot ny, vic lin kt vi H1 cng nh vi cc h thng s dng giao thc khc c thc hin mt cch thng nht. 3.8.10 Industrial Ethernet Ti thi im ny, Industrial Ethernet (IE) cha phi l mt chun quc t, m ch l tn ca mt lot cc dng sn phm do mt s nh sn xut (trong c Synergetic, Siemens) a ra. Thc cht, IE ch l ethernet vi cc thnh phn mng thch hp trong mi trng cng nghip. V d, loi cp ng trc bc lt kp hoc cp i dy xon STP c s dng thay cho cc loi cp thng thng. Cc phn cng mng nh module giao din, b chia hoc router c thit k vi kiu dng cng nghip, c tin cy cao, chu c trong iu kin lm vic kht khe hn so vi mng Ethernet vn phng. c bit, cc b chuyn mch v cc b chia thng c trang b tnh nng d phng. Bng 3.12 so snh mt s tnh nng gia IE v Ethernet qua sn phm ca Synergetic Bng 3.12: So snh mt s tnh nng sn phm Industrial Ethernet v Ethernet Th.S Vn Ton

141

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


Sn phm Ethernet vn phng

Sn phm Industrial Ethernet ca Synergetic Hubs Nhit lm vic Chng chy Bng mch nhiu lp (khng nhiu) Kiu b ni D phng (tch hp) V hp cng nghip Ngun 00C - 600C X c DB-9 vn c, RJ-45, quang c c 24 VDC Router 00C - 600C X c DB-9 vn c, RJ-45, quang c c 24 VDC NIC's (Network Interface Card) 00C - 600C X c DB-9 vn c, RJ45, quang -

50C - 400C ty theo sn phm khng RJ-45 khng khng 110/220 VAC

142

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Chng IV: CC THNH PHN H THNG MNG


4.1 Phn cng Giao din mng l mt thnh phn ghp ni chnh ca mt thit b vi mi trng truyn thng, trong c phn cng v phn mm u c vai tr nht nh. Thc cht cc thnh phn giao din mng chnh l ct li ca mt h thng truyn thng. Mt thnh phn giao din mng c th c thc hin c lp, hoc tch hp vi thit b. Card giao din mng cho my tnh c nhn, modul x l truyn thng cho PLC hoc cc modul giao din mng cho cc thit b vo/ra phn tn l mt vi v d cho cc thnh phn giao din mng c lp. Khng k my tnh c nhn th a s cc nh sn xut cng cung cp cc h thit b c tch hp giao din mng. V d, h tr cu trc ghp ni vo/ra phn tn, rt nhiu loi PLC c tch hp giao din bus trng (PROFIBUS-DP, DeviceNet..) sn trong CPU. 4.1.1 Cu trc chung cc phn cng giao din mng Mt giao din mng bao gm cc thnh phn x l giao thc truyn thng (phn cng v phn mm) v cc thnh phn thch ng cho thit b c ni mng. Lu rng nhiu khi ta khng th inh ngha ranh gii r rng gia phn cng v phn mm. Phm vi chc nng ca cc thnh phn ny c th giao nhau. Phn cng thc hin chc nng ca lp vt l v c th mt phn hay ton b chc nng ca cc lp lin kt d liu v lp mng. Phm vi chc nng ca phn mm l x l giao thc, c th t lp lin kt d liu cho ti lp ng dng. Tuy nhin, v cc l do v tnh nng thi gian trong vn to xung nhp, ng b nhp, trch mu tn hiu v m ha bit, lp vt l bt buc phi do cc vi mch cng m nhim. Phn mm c th di dng phn sn (firmware) cng trong vi x l, phn mm giao thc tch hp trong h iu hnh hoc di dng cc hm th vin c gi trong chng trnh ng dng.
M hnh OSI
Lp ng dng Phn mm Lp biu din d liu Lp kim sot ni Lp vn chuyn Phn cng Lp mng Lp lin kt d liu Lp vt l CT ng dng H H

Thnh phn thc hin

Hnh 4.1:Phm vi chc nng ca cc thnh phn giao din mng Hnh trn m t cu trc tiu biu phn cng ghp ni bus trng cho cc thit b, s dng ch yu cho cc vi mch tch hp cao. Phn cng ny c th thc hin di dng mt bng mch ring c th ghp b sung, hoc tch hp sn trong bng mch ca thit b. Chc nng x l giao thc truyn thng c th c thc hin bng mt b vi x l thng dng kt hp vi vi mch thu pht khng ng b a nng UART (Universal Asynchronous Receiver/Transmitter). Vi mch UART thc hin vic chuyn i cc d liu song song t vi x l sang mt dy bit ni tip. Phn mm x l giao thc Th.S Vn Ton

143

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

c lu tr trong b nh EPROM/EEPROM hoc Flash-ROM. Phng php ny c nhc im l tnh nng thi gian x l truyn thng rt kh xc nh v kim nghim mt cch chnh xc. Bn cnh chi ph cho thit k, pht trin, th nghim v chng nhn hp chun phn mm x l giao thc cho mt loi vi x l c th c th rt ln. khc phc cc vn trn y, nhiu cng ty cho sn xut hng lot cc vi mch chuyn dng cho mt loi bus, c gi l ASIC (Application Specific Integrated Circuit), a dng v cht lng, hiu nng v gi thnh. Mt s ASIC thm ch cn c tch hp sn mt s phn mm ng dng nh cc thut ton iu khin, chc nng tin x l tn hiu v chc nng t chun on, nh vic phn tn cc chc nng t ng ha xung cc thit b trng c ni mng khng nhng gim ti cho my tnh iu khin cp trn, m cn ci thin tnh nng thi gian thc ca h thng.
Gic cm B thu pht (v d RS-485)
VD: +24VDC

Cch ly Ngun Vi mch chuyn dng (ASIC) EPROM/EEPROM/ Flash

UART

Vi x l (x l giao thc) Giao din vi vi mch, thit b hoc IO-Driver

Timer, Watchdog

RAM

Giao din s dng (cng tc, jumper, LED)

Hnh 4.2: Cu trc tiu biu mt bng mch giao din bus Tuy nhin, thng thng cc bng mch vi in t "cng" khng m nhim ton b chc nng x l giao thc truyn thng, m ch thc hin dch v thuc cc lp di trong m hnh OSI, cn cc phn mm trn thuc trch nhim ca phn mm th vin hoc phn mm ng dng. Trong mt s h thng bus hoc mt s sn phm, nh sn xut to iu kin cho ngi s dng la chn mt trong nhiu kh nng. Hu ht cc mch giao din bus u thc hin cch ly vi ng truyn trnh gy nh hng ln nhau. Ngoi ra, cn mt b cung cp ngun nui trong trng hp ng truyn tn hiu khng ng ti ngun. a s cc thnh phn ghp ni cng cho php thay i ch lm vic hoc tham s thng qua cc cng tc, jumper v hin th trng thi thng qua cc n led.

144

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng 4.1.2 Ghp ni PLC

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

ghp ni PLC trong h thng mng, v d bus trng hoc bus h thng, c th s dng cc modul truyn thng ring bit hoc trc tip cc CPU c tch hp giao din mng.

Modul giao din mng


i vi cc PLC c cu trc kiu linh hot, mi thnh phn h thng nh ngun (PS), b x l trung tm (CPU) v cc vo ra (I/O) u c thc hin bi mt modul ring bit, mi module chim mt khe cm (slot) trn gi . Vic giao tip gia CPU v cc module khc c thc hin thng qua mt bus ni b t trn gi (backplane bus), theo ch truyn d liu song song. Khi , phng php c dng rng ri nht ni mng l b xung thm mt module giao din (interface module, IM) ring bit, tng t nh ghp ni cc module vo/ra. Cc module giao din mng nhiu khi cng c gi l b x l truyn thng (communication processer, CP), module giao din truyn thng (communication interface module, CIM) hoc ngn gn hn na l module truyn thng (communication module, CM). Trong hu ht cc trng hp, cc module giao din ny cng phi do chnh nh sn xut PLC cung cp. Hnh v di y m t phng php s dng hai module giao din ring bit ghp ni mi PLC vi hai cp mng khc nhau. Bus trng (v d PROFIBUS-DP) ghp ni PLC vi cc thit b vo/ra phn tn v cc thit b trng khc. Bus h thng (v d Ethernet) ghp ni cc PLC vi nhau v vi cc my tnh iu khin gim st v vn hnh. Lu rng, y mi module giao din chnh l mt trm v c mt a ch ring trong mng ca n.
Bus h thng (VD: Ethernet)

PLC PS CPU IM IM DI DO AI AO

Bus trng (VD: Profibus-DP)

Hnh 4.3: Giao din bus cho PLC vi module truyn thng Ty theo thit k ca cc sn phm khc nhau cng nh ty theo loi mng c th m trn cc module giao din c cc n hin th trng thi, cc cng tc t a ch, t ch , cc cng ni cp truyn,vv...

CPU tch hp giao din mng


Bn cnh phng php thnh phn giao din mng ca mt thit b di dng mt module tch ri, c mt b vi x l ring nh gii thiu trn y th mt gii php kinh t cho cc thit b iu khin kh trnh l li dng chnh CPU cho vic x l truyn thng. Cc vi mch giao din mng cng nh cc phn mm x l giao thc c tch hp sn trong CPU. Phng php ny thch hp cho c cc PLC c cu trc module v cu trc gn nh.

Th.S Vn Ton

145

B mn CNK t ng
PLC PS CPU
Cng DP Profibus-DP

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

DI DO

AI

AO

Hnh 4.4: S dng CPU tch hp giao din Profibus-DP Hnh v trn minh ha vic ghp ni bus trng cho PLC bng gii php s dng mt loi CPU thch hp, v d c sn mt cng PROFIBUS-DP. ng nhin, ta cng c th kt hp vi gii php s dng mt module giao din ring bit xy dng mt h thng mng phn cp. Cn ni thm rng, cc CPU c kh nng x l truyn thng thng khng cung cp ton b cc dch v ca mng, m ch thc hin mt s chc nng c bn nh t ch lm vic, trao i d liu thun ty v chun on li. Tuy nhin, cc hot ng giao tip trc tip gia CPU v cc trm khc trong mng i hi cc nh thit k PLC phi t chc cc thc hin vng qut nh th no cho thch hp vi phng php giao tip, nu khng hiu sut trao i d liu s rt thp. y cng l mt kha cnh ng ch cho cc nh tch hp h thng khi thit k v la chn mng truyn thng. 4.1.3 Ghp ni PC Cc mch giao din mng cho my tnh c nhn cng c cu trc tng t nh cho PLC. Tuy nhin, v tnh cht a nng ca b x l trung tm cng nh ca bng mch chnh (main board), phng n th hai cho PLC (CPU tch hp kh nng truyn thng) khng th thc hin c y. Cc module giao din mng cho PC thng c thc hin di mt trong cc dng sau y: Card giao din mng cho cc khe cm ISA, PCI, Compact-PCI... B thch ng mng qua cng ni tip hoc cng song song Card PCMCIA Ngoi ra, s dng Modem (trong hoc ngoi) cng l mt phng php thng dng c th truy nhp mng thng qua PC v mt ng in thoi sn c.

Card giao din mng


Tng t nh cc PLC, CPU ca mt my tnh c nhn s dng h thng bus ni b (bus song song) giao tip vi cc module vo/ra cho cc thit b ngoi vi nh my in, bn phm, mn hnh,... bn cnh mt s module c tch hp sn trn bng mch chnh, cc my tnh c nhn cn c mt s khe cm cho cc module vo/ra khc v h tr vic m rng h thng. Mt Card giao din mng cho PC c lp vo mt khe cm, thng thng theo chun ISA, PCI hoc Compact-PCI. Trn mt Card giao din mng cho PC thng c mt b vi x l m nhim chc nng x l giao thc. Tuy nhin, ty theo tng trng hp c th m ton b hay ch mt phn chc nng thuc lp 7 (lp ng dng) c vi x l ca Card thc hin, phn cn li s thuc trch nhim ca chng trnh ng dng, thng qua CPU ca my tnh.

146

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

S dng Card giao din, mt my tnh c nhn (cng nghip) t ti trung tm c th ng thi thc hin nhim v iu khin c s thay cho mt PLC v m nhim chc nng hin th qu trnh, iu khin gim st t xa thng qua h thng bus trng. Th mnh ca gii php "PC-based control" ny chnh l gi thnh thp v tnh nng m ca h thng. Mt vn c hu ca my tnh c nhn l tin cy thp trong mi trng cng nghip mt phn c khc phc bi v tr t xa qu trnh k thut . Hn th na, c th thit k mt cu hnh d phng nng nng cao tin cy ca gii php.

B thch ng mng qua cng ni tip/song song


Trong cc cu hnh ng dng n gin, c th dng cc b thch ng mng (adapter) ni qua cc cng ca my tnh nh: Cc cng ni tip theo chun RS-232 (COM1, COM2) Cng ni tip theo chun USB (Universal Serial Bus) Cc cng song song (LPT1, LPT2) Mt b thch ng mng c vai tr nh mt trm trong mng, thc hin vic chuyn i tn hiu t mt cng ni tip hoc song song ca my tnh sang tn hiu theo chun ca mng, ng thi m nhim vic x l giao thc truyn thng.

RS-232
Computer

Adapter Bus trng

Device

Hnh 4.5: Ghp ni PC vi bus trng qua cng RS-232 Gii php s dng b thch ng mng c u im l n gin v linh hot. Tuy nhin, tc truyn b hn ch bi kh nng c hu ca cc cng my tnh.

Card PCMCIA
i vi cc loi my tnh xch tay khng c kh nng m rng qua cc khe cm, bn cnh phng php s dng b thch ng mng, ta c th ghp ni qua khe cm PCMCIA vi kch c ca card bng mt th in thoi. Phng php ny c bit tin li cho cc my lp trnh, t cu hnh, tham s ha v chun on h thng cho cc b iu khin v thit b trng. 4.1.4 Ghp ni vo/ra phn tn c lp t gn k vi qu trnh k thut, cc thit b vo/ra phn tn cho php tit kim mt cch trit cp truyn tn hiu t cc cm bin v c cu chp hnh ti b iu khin. Bn cnh , cu trc vo/ra phn tn cn cho php s dng cc module vo/ra khc nhau, khng nht thit phi ng b vi my tnh iu khin (PLC, PC, DCS). Thc ra, mt thit b vo/ra phn tn ch khc vi mt PLC ch n khng c b x l trung tm (CPU). Thay vo , n c tch hp cc vi mch giao din mng cng nh phn mm x l giao thc. Ty theo cu trc ca thit b vo/ra phn tn l Th.S Vn Ton

147

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

dng module hay dng gn m phn giao din mng c thc hin bng mt module ring bit hay khng. Hnh di y minh ha cc ni mng PROFIBUS-DP cho mt thit b vo/ra phn tn c cu trc module. V nguyn tc, phng php ny khng khc so vi cch ghp ni cc b PLC nh trnh by trn y. Interfece DI DO AI AO Module
Cng DP
Profibus-DP

Distributed I/O PS

Hnh 4.6: Ghp ni vo/ra phn tn qua module giao din DP 4.1.5 Ghp ni cc thit b trng Cc thit b o thng minh, cc van iu khin, cc thit b quan st, cc b khi ng ng c, cc b iu khin s v cc bin tn l nhng thit b trng tiu biu c thc hin chc nng x l thng tin v thm ch chc nng iu khin ti ch. Ghp ni cc thit b trng trc tip vi nhau v vi cp iu khin chnh l cu trc vo/ra tin tin nht, cho php thc hin kin trc iu khin phn tn thc s. Tng t nh i vi PLC hoc vo/ra phn tn, vic ni mng cc thit b trng vi nhau v vi cp iu khin c th thc hin theo hai cch tng ng l s dng module truyn thng ring bit v s dng cc thit b c tch hp giao din mng. i vi cc h thng bus c s dng rng ri trong cc ngnh cng nghip ch bin, xu hng hin nay l mt mt tch hp sn giao din mng, mt khc b xung cc chc nng x l thng tin v iu khin trn cc thit b trng. Cng ngh vi x l tin tin ngy nay cho php thc hin ton b cc chc nng trn mt bn vi mch nh gn. Gii php ny mang li mt lot u im nh tit kim dy dn, u t t hn cho b iu khin, tng tin cy ca ton h thng, tng kh nng trao i thng tin. Hin nay Foundation Fieldbus l cng ngh i u xu hng ny.

148

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Chng 5: MT S VN TRONG TCH HP H THNG


Chng ny cp ti mt s vn lin quan ti bi ton tch hp h thng s dng mng truyn thng cng nghip. Bn cnh cc vn v thit k h thng mng, vic nh gi v la chn gii php mng cng c bn ti. Cui cng, cc vn lin quan ti chun cng nghip c vai tr quan trng trong vic tch hp h thng s c tho lun. 5.1 Thit k h thng mng 5.1.1 Phn tch yu cu

Cc yu t k thut
Khi thit k mt h thng mng ta cn quan tm ti hng lot cc yu t nh cu trc mng, khong cch truyn, chng nhiu, kiu thng tin cn trao i, kch c bc in, tc h thng, tr truyn thng, s lng v mt cc im vo/ra, chng loi thit b iu khin, sch lc iu khin, kh nng tng thch, bin php an ton h thng, o to nhn lc, kh nng v m rng trong tng lai. Cc yu t lin quan ti mi trng lm vic nh nhiu in t, cp an ton in, rung, cht n mn, khng gian v v tr lp t cng cn c lu .

Thit k mi, nng cp hoc thay th


Vi mt h thng c xy dng mi hon ton, nh tch hp h thng c nhiu s la chn hn trong thit k mi. Vn cn bn su hn l i vi cc h thng v ang hot ng. Khi cc yu t k thut c kho st, nh tch hp h thng cn nghin cu v trao i vi ch u t v s la chn gii php nng cp hoc thay th. Mt gii php nng cp c th ch l tm cch ni mng cc thit b c, hoc nng cp mt h thng mng c lc hu trong khi s dng ti a cc thnh phn c sn. Gii php nng cp cth tit kim cho u t, tuy nhin c th s khng tho mn c mt s chc nng theo yu cu t ra v c th gy ra cc vn trong s khng tng thch gia cc thnh phn mi v c. Mt gii php thay th a ra mt thit k hon ton mi cho mt h thng lc hu. Bn cnh b sung cc thnh phn h thng mng mi th y vic thay mi cc thit b v l iu kh trnh khi. Thit k mi c th a ra mt gii php nht qun, tuy nhin u t cao c th lm gim tnh thuyt phc ca d n

Gi thnh, tnh sn sng v kh nng h tr


Nu so snh ti u t tng th cho thi gian 15 - 20 nm k c chi ph cho pht trin, lp t, a vo vn hnh vo bo tr, gi mua mt h thng iu khin thng thng ch chim khong 20%. Hn na, tin cy v tnh sn sng ca h thng cng l cc yu t then cht quyt nh ti li nhun ca mt d n u t. V vy, vic nh gi li th lu di do s dng bus trng em li l mt iu rt quan trng, nh hng ti quyt nh u t v quyt nh gii quyt. Tuy nhin, trong thc t nhiu nh tch hp h thng cng nh nhiu nh u t e ngi vic a vo s dng cng ngh bus trng bi l do v hiu bit cng nh l do bo th. p dng cng ngh mi i hi phi u t cho tm hiu v nghin cu th nghim, trong khi vn tn ti mt s mo him trong u t. Cng phi ni rng, nu nh mt gii php c in vn hot ng hiu qu c v mt k thut cng nh v mt kinh t th c t l do phi t b. Song vi mt tnh th cnh tranh v ton cu ho nh Th.S Vn Ton

149

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

hin nay, ngay c cc tp on cng ngh t ng ho c tn tui nht cng phi t tin ho v thay i t duy v gii php tch hp h thng. 5.1.2 Cc bc tin hnh Da vo cc yu cu c th nh nu, qu trnh thit k v a vo vn hnh mt h thng mng c th tin hnh theo cc bc sau y: La chn kin trc iu khin: iu khin tp trung, iu khin phn tn kiu DCS hoc iu khin phn tn trng La chn gii php mng: gii php mng nhiu khi cng ph thuc vo gii php h thng, song trong thc t vn c th c mt vi s la chn. Thng thng ta c th la chn mt t hp gii php bus h thng v bus trng "n " vi nhau, nh s trnh by chi tit trong mc 5.2. * La chn c ch giao tip: C ch hi p tun t, vo/ra tun hon hay khng tun hon, cho hng /t hng, lp lch hoc khng lp lch, vo/ra theo s kin hoc thng bo theo yu cu. * La chn thit b: nh gi hiu sut lm vic ca cc thit b trn c s thi gian cp nht d liu vo/ra, rung ca chu k iu khin v hiu sut thc hin thut ton iu khin. Kho st cc c tnh truyn thng ca cc thit b nh tc truyn, c ch giao tip, kiu giao tip, chng ch tng thch giao thc. * Thit k cu trc mng: S dng cu trc mng thch hp nh ng trc /ng nhnh, mch vng, hnh sao hoc cy, m bo c cc yu cu v s trm, tc truyn v khong cch truyn. * Chn cu hnh cc b ngun cho mng: nh gi v tnh ton cng sut cc b ngun cp sao cho ph hp vi s trm, kiu thit b v cp ni/b ni cng nh tha mn cc yu cu v chng nhiu, chng chy n. * t cu hnh mng: S dng cc my tnh vi phn mm cu hnh mng, cc cng c cu hnh chuyn dng, cc cng tc v cht ti thit b t a ch, tc truyn, quan h giao tip i vi nhiu h thng, vic t cu hnh mng lin quan trc tip ti lp trnh ng dng. * Tip t: Ni cc ng dy trung tnh ca ngun DC cng nh v bc vi t c tr khng thp. Nu s dng nhiu ngun cp, ch s dng ng tip t ti mt ngun, tt nht l gn vi trung tm ca mng. * Chy th: Kim tra hot ng truyn thng vi nhiu sch lc th khc nhau, c th vi mt s hoc ton b cc thit b bt ngun. Lu rng hu ht cc li truyn thng lin quan ti cp truyn, tr u cui, tip t, ngun cho mng, a ch v tc truyn. * Chn on li: Li thit b, li h mch, nhiu in t, tn hiu mo hoc suy gim c th nhn bit bng nhiu phng php. Mt s li phn cn li. C th s dng cc cng c chuyn dng nh bus monitor hoc cc my lp trnh vi cc phn mm cu hnh mng chun on. Phn trnh by trong chng 2 chnh l cc kin thc c s quan trng gip ch cho vic phn tch v chun on li. 5.2. nh gi v la chn gii php mng T nhiu nm nay, cc ch bn ci trong vic tch hp h thng da trn c s mng truyn thng cng nghip khng cn l vn "nn" hay "khng nn", m thng xoay quanh cu hi "mng g?". S hin din ca hng lot cc h thng truyn thng cng nghip khc nhau trong k thut t ng ha mang n cho ngi s dng

150

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

nhiu c hi la chn nhng cng khng t thch thc. Vn mu cht khi nh gi, la chn mt gii php khng ch nm yu cu v cc c tnh k thut, m cn lin quan ti linh hot, kh nng m rng v gi thnh tng th ca h thng. Mi h thng truyn thng cng nghip c nhng th mnh ring v c trng dng trong mt s lnh vc nht nh. Trong mt tng lai gn, kh c mt loi no c th chim c u th tuyt i. Cng chnh v vy, c gng chun ha mt h bus trng thng nht trong khun kh IEC 61158 khng thnh nh mc ch t ra ban u. Thay vo , cc thnh vin trong ban xy dng chun v cc i gia t ng ha phi ngi li vi nhau nhiu ln v vo cui nm 1999 a ra mt gii php tha hip gm nhiu bus thng dng. Bn cnh chun IEC 1158 -2 c th PROFIBUS, P-ne, WorldFIP, INTERBUS, ControlNet, SwiftNet v Foundation Fildbus HSE c a vo. Chun mi ny vn ang tip tc c pht trin v cho n nay cng bao gm c Foundation Fieldbus H1, Ethernet/IP v PROFI net. i vi cc nh cng vic thit k v tch hp h thng, vic nh gi gii php khng phi bao gi cng l iu d dng. c mt quyt nh ng n trong vic chn la mt h thng bus, hoc cng c khi phi kt hp mt vi h thng cho mt gii php t ng ha, ta phi ch ti khng t nhng kha cnh k thut cng nh c im ng dng c th. Di y, tc gii a ra mt quy trnh la chn gii php mng ln lt da theo 4 tiu ch: c th ca cp ng dng, c th ca lnh vc ng dng, yu cu k thut chi tit v yu cu kinh t. 5.2.1. c th ca cp ng dng Ngay trong chng m u, phn 1.3 phn tch rt r c th ca cc cp ng dng v yu cu i vi cc h thng mng truyn thng cng nghip tng ng. Trong thc t ngy nay, chng ta ch cn tp trung vo hai cp bus h thng (bus iu khin) v bus trng (bus thit b). S khc nhau v yu cu gia hai cp ny th hin cc im sau y: * Bus h thng yu cu tc truyn cao hn nhiu so vi bus trng * S lng trm ghp ni vi bus h thng thng t hn bus trng, chng loi thit b ghp ni vi bus h thng cng ng nht hn. * Bus h thng i hi tnh nng thi gian thc t ngt ngho hn bus trng. C th ni, vic la chn h thng ngy nay gn nh xoay quanh mt s khng nhiu h da trn nn Ethernet, trong khi s la chn i vi bus trng ln hn nhiu. Gn y c xu hng xut hin mt s t hp cng ngh nh HES vi Foundation Fildbus H1, PROFI net vi PR OFIBUS v AS - i, Ethernet/IP vi ControlNet v DeviceNet. y chnh l mt yu t tip th quan trng, c li cho cc nh sn xut nhng ng thi cng d cho ngi s dng khi phi ng trc mt s la chn. 5.2.2. c th ca lnh vc ng dng Khi xy dng mt gii php ng dng mng truyn thng cng nghip ta phi quan tm ti quy m v c th ca lnh vc ng dng. C th k ra mt s cc lnh vc ng dng tiu biu nh: * T ng ha cc thit b v my mc n l * T ng ha qu trnh * T ng ha x nghip * T ng ha ta nh Th.S Vn Ton

151

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

* iu khin v gim st cc h thng giao thng vn ti * iu phi v gim st cc h thng phn phi nng lng. T ng ha cc thit b v my mc n l bao gm cc lnh vc iu khin cn cu, iu khin thang my, iu khin my cng c, iu khin robot, iu khin phng tin giao thng. y hu nh ngi ta ch quan tm ti nhim v iu khin t ng, cn iu khin gim st nu c th cng ch dng li chc nng giao din ngi my n gin. Cc bi ton iu khin c th rt khc nhau, t iu khin lgc ti iu khin qu trnh v iu khin chuyn ng. c th ca cc ng dng ny l yu cu rt cao v tnh nng thi gian thc, trong khi lng d liu trao i khng ln. Cc my mc, thit b c sn xut hng lot, v vy u t cho gii php iu khin trn mt thnh phm phi tht tit kim. Cc giao thc n gin, ph hp cho ghp ni trc tip cc cm bin v c cu chp hnh, c tnh tin nh v gi thnh thp. Mt vi v d tiu biu l CAN, AS - i, SwiftNet v Sercos.

T ng ha qu trnh
T ng ha cng nghip thng c chia thnh mng l t ng ha qu trnh (process automation) v t ng ha x nghip (factory automation), tng ng vi hai lnh vc ng dng c bn l cng nghip ch bin, khai thc (process industry) v cng nghip ch to, lp rp (manufacturing). Cng nghip ch bin v khai thc bao gm cc ngnh du kh, than, ha du, ha cht, thc phm, dc phm, in lc, xi mng, giy, Cc ngnh cn li nh xe hi, ch to my cng c, luyn kim, cn thp, in lc c xp vo cng nghip ch to, lp rp. c th ca cc ngnh cng nghip khai thc v ch bin l cc qu trnh lin tc din bin chm. V vy tn sut i d liu thp, tuy nhin bc in thng di cha thng tin v cc bin tng t. Cng ngh bus trng y khng i hi tc cao, nhng ph mng ln, phi c tnh tin nh v c s la chn cho ph hp trong mi trng d chy n. Khng nghi ng g, hai cng ngh bus trng i u trong lnh vc ny l Foundation H1v PROFIBUS - PA.

T ng ha x nghip
Trong cc ngnh cng nghip ch to v lp rp, bi ton iu khin logic v iu khin trnh t ng vai tr trung tm, nu khng k ti bi ton iu khin my mc v thit b n l, iu khin chuyn ng. Cc h thng iu khin v gim st y thng c quy m nh hn so vi trong cng nghip ch bin, lng d liu cn trao i thng t hn nhng c yu cu cao hn v thi gian phn ng. Cc gii php mng tiu biu l INTERBUS, DeviceNet, PROFIBUS - DP v AS - i.

T ng ha ta nh
T ng ha ta nh l mt lnh vc ng dng c nhiu tim nng, c bit ti cc khu vc ang pht trin xy dng mnh nh Vit Nam. Cc ta nh cng s, cc khch sn, cc sn bay v ngay c cc nh chung c cng c nhu cu t ng ha cao. Cc h thng l si, iu ha nhit , h thng ng m ca, h thng thang my, h thng chiu sng, h thng cnh bo chy u l cc i tng cn iu khin v gim st t trung tm. Tuy cc bi ton iu khin khng phi qu phc tp, nhng s lng cc thit b th rt ln v chng loi th a dng. Mt s cng ngh bus c u th trong lnh vc ny l LON, EIB v gn y l truyn thng qua ng in lc.

152

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Cc h thng giao thng vn ti


Cc h thng iu khin v gim st trong lnh vc giao thng, v d iu khin giao thng th, ng st, hng hi hoc hng khng l cc h thng c cu trc phn tn mt cch t nhin. Cc bi ton tiu biu trong lnh vc by iu khin tn hiu cc nt giao thng, iu khin phn lung giao thng, iu ng phng tin giao thng v trong tng lai l cc h thng xe t hnh. Vic ni mng c th thc hin qua nhiu phng thc khc nhau, v d qua ng in lc, qua sng v tuyn, qua ng in thoi. n nay hu ht cc ng dng ny u da trn cc gii php c bit, ng kn. Tuy nhin, y ta cng c th ngh ti p dng mt s h thng mng cng nghip chun nh INTERBUS hoc PROFIBUS - DP kt hp vi s dng cp quang, hoc giao thc Modbus kt hp qua ng in lc hoc in thoi cng cng.

Cc h thng phn phi nng lng.


Tng t nh cc h thng giao thng, cc mng li phn phi nng lng nh cung cp in, ga u c bn cht lai v phn tn mt cch t nhin. c bit, iu phi v gim st cc mng in lc quc gia l mt bi ton tng i phc tp bi mc tri rng v phn tn cao, m hnh bt nh, tnh nng thi gian thc ngt ngho. Vic s dng cc cng ngh truyn thng qua ng in lc, hoc ng cp quang kt hp vi mt s giao thc chun nh MODBUS c th l mt gii php hp l. 5.2.3. Yu cu thit k chi tit. Mt phng php c p dng ph bin khi la chn mt h thng bus l phng php loi tr dn da trn c s cc tiu chun k thut nh sau: * Cu trc: Topology, chiu di ti a ca mng, s trm ti a trong mt on (segment) * c tnh thi gian: Tnh nng thi gian thc ( nhanh, kp thi, d on c), thi gian phn ng tiu biu. * Kh nng truyn ti d liu: Tc ti a v di d liu hu ch ti a trong mt bc in (telegram). * ti ngun: Kh nng cung cp ngun ca bus cho cc thit b tham gia (trm) * linh hot: Kh nng lp t v thay th cc trm trong khi vn hnh, kh nng m rng h thng (v d khi m rng sn xut). * an ton: Loi tr kh nng gy chy n, gy nh hng xu ti mi trng xung quanh. * bn vng, tin cy: Hot ng n nh trong khi c nh hng nhiu t mi trng xung quanh. * Chun ha: iu khin cho kh nng tng tc, tnh nng m ca h thng, trnh lc hu trong tng lai. * Cng c h tr: Phn mm qun tr mng, h tr gim st, chn on s c. i vi mt ng dng c th, c th c nhiu gii php t ra thch hp m ch khc nhau mt s im nh. Trong nhng trng hp nh vy, cn phn tch v nh gi mt cch thn trng, k lng. Ngay c trong cc thng s k thut tng chng tng ng, nhng li khc nhau mt cch c bn, v th i hi phi cn nhc thn trng. V d, khng phi trong mt lnh vc ng dng no cng cn c mt h thng

Th.S Vn Ton

153

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

bus c tc truyn ti d liu tht cao m yu t quan trng hn l thi gian phn ng phi nh v d on trc c. 5.2.4. Yu cu kinh t.

Trong yu cu mang tnh kinh t ta cn xt hai yu t chnh:


* Gi thnh tng th: Tng hp gi thnh trang thit b, cng thit k, lp t v bo tr. * Hin trng th trng: C hi mua sm thit b v dch v. Kinh nghim thc t cho thy, ngi s dng thng hay coi nh vic hoch ton gi thnh tng th trong khi qu tp trung vo cc c tnh k thut v gi c trang thit b phn cng. V d, trnh v kinh nghim sn c cng nh gi dch v thit k, lp t v bo tr ng vai tr rt quan trng trong u t tng th v lu di. Trong hon cnh Vit Nam, vic mua sm cc thit b, cng c phn mm cng nh cc dch v h tr c nhiu hn ch, v vy yu t hin trng th trng, kin thc v kinh nghim sn c nh hng ln ti mt quyt nh. Tuy nhin, ta cng nh khng nn c gi nhng mc cm, nh kin v mt h thng no. Cng nh bt c lnh vc no trong in t, tin hc, cc cng ngh bus trng c nhng i mi, tin b khng ngng. Xu hng thm nhp ca Ethernet vo cp iu khin v cp chp hnh l mt v d tiu biu. 5.3. Mt s chun phn mm tch hp h thng 5.3.1. Chun IEC 61131 - 5

M hnh giao tip mng


i tng ca chun IEC 61131 - 5 l cc dch v do cc thit b iu khin kh trnh (PLC) thc hin , hoc cc dch v cc PLC c th yu cu t cc thit b khc, th hin qua cc hm/khi chc nng s dng khi lp trnh vi IEC 61131 - 5. Phm vi ca chun ny v vy b hp vic giao tip gia cc PLC hoc gia PLC v mt thit b khc.

Dch v giao tip


Thng tin trng thi v ch th s c ca cc thnh phn: * Thit b iu khin kh trnh (Tng th) * Vo/ra * B x l trung tm * Cung cp ngun * B nh * H thng truyn thng Lu rng, status cung cp thng tin v trng thi ca thit b iu khin v cc thnh phn phn cng, phn rn ca n, khng quan tm ti thng tin cu hnh. D liu trng thi cng khng cung cp thng tin v qu trnh c iu khin cng nh chng trnh ng dng trn PLC.

154

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


My tnh KGS

Client
H thng mng truyn thng

Client
Cc thit b khc c giao tip vi PLC

Client

Server

PLC1

PLC2

My mc hoc qu trnh k thut

Hnh 5.1. M hnh giao tip mng theo IEC 61131 Cc dch v c lit k trong bng 5.1 di y. Tuy nhin, mt PLC khng bt buc phi cung cp tt c cc dch v ny. Tn cc khi chc nng hoc hm tng ng c lit k trong bng 5.2. Bng 5.1. Cc dch v giao tip PLC.
STT Cc dch v giao tip cho PLC Kim tra thit b Thu thp d liu iu khin ng b ha gia cc chng trnh ng dng Bo ng Thc hin chng trnh v iu khin vo/ra Truyn np chng trnh ng dng Qun l ni PLC yu cu X X X X X 0 0 X PLC p ng X X X X 0 X X X Khi chc nng sn c X X X X X 0 0 X

Bng 5.2: Cc khi chc nng giao tip


STT 1 2 3 4 5 6 7 8 Chc nng nh a ch cc bin t xa Kim tra thit b Thu thp d liu kiu hi tun t Thu thp d liu kiu lp trnh iu khin tham s iu khin lin ng Bo ng c lp trnh Qun l ni Tn khi chc nng hoc hm REMOTE_VAR STATUS, USTATUS READ USEND, URCV WRITE SEND, RCV NOTIFY, ALARM CONNECT

Ch : Cc khi chc nng UXXX th hin cc dch v khng cn yu cu (Unsolicited sevices)

Th.S Vn Ton

155

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Kim tra thit b


Cc khi chc nng STATUS v USTATUS h tr vic PLC kim tra trng thi ca cc thit b t ng ha khc.

Thu nhp d liu


D liu trong cc thit b khc c th c biu din qua cc bin. C hai phng php PLC truy nhp cc d liu ny s dng cc CFB. * Hi tun t (polled): PLC s dng khi chc nng READ c gi tr ca mt hoc nhiu bin ti thi im c chng trnh ng dng trong PLC xc nh. Vic truy nhp cc bin ny c th do cc thit b kim sot. * Lp trnh: Thi im d liu cung cp cho PLC c quyt nh bi cc thit b khc. Cc khi URCV/USEND c s dng trong cc chng trnh ng dng PLC nhn d liu t v gi d liu n cc thit b khc.

iu khin:
Hai phng php iu khin cn c PLC h tr: iu khin tham s (parametric) v iu khin kha lin ng (interlocked) * iu khin tham s: Hot ng ca cc thit b c iu khin bng thay i cc tham s ca chng. PLC s dng khi WRITE thc hin hot ng ny t mt chng trnh ng dng. * iu khin kha lin ng: Mt client yu cu server thc hin mt php ton ng dng v thng bo kt qu cho client. PLC s dng cc khi SEND v RCV thc hin vai tr client and server.

Bo ng
Mt PLC c th gi bo ng ti cc client khi mt s kin xy ra Client c th thng bo li xc nhn ti b iu khin. PLC s dng cc khi chc nng ALARM v NOTIFY trong cc chng trnh ng dng gi thng bo cn xc nhn v khng cn xc nhn.

Qun l cc mi lin quan.


Cc chng trnh ng dng trong PLC s dng khi CONNECT qun l cc mi lin kt. 5.3.2. OPC (OLE for Process Control)

Gii thiu chung


Tin b ca cc h thng bus trng cng vi s ph bin ca cc thit b cn trng thng minh l hai yu t quyt nh ti s chuyn hng sang cu trc phn tn trong cc gii php t ng ha. S phn tn ha ny mt mt mang li nhiu u th so vi cu trc x l thng tin tp trung c in, nh tin cy v tnh linh hot ca h thng, nhng mt khc cng to ra hng lot thch thc mi cho gii sn xut cng nh cho ngi s dng. Mt trong nhng vn thng gp phi l vic tch hp h thng. Tch hp theo chiu ngang i hi kh nng tng tc gia cc thit b t ng ha ca nhiu nh sn xut khc nhau. Bn cnh , tch hp theo chiu dc i hi kh nng kt ni gia cc ng dng c s nh o lng, iu khin vi cc ng dng cao cp hn nh iu khin gim st v thu thp d liu (supervisory control and data acquistion, SCADA), giao din ngi my (human - machine interface, HMI) v h thng iu hnh sn xut (manufacturing excution system, MES). Vic s dng mt

156

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

chun giao din v vy tr thnh mt iu kin tin quyt. Tiu biu cho hng i ny l chun OPC, c chp nhn rng ri trong cc ng dng t ng ha qu trnh cng nghip. Da trn m hnh i tng thnh phn (D)COM ca hng Microsoft, OPC nh ngha thm mt s giao din cho khai thc d liu t cc qu trnh k thut, to c s cho vic xy dng cc ng dng iu khin phn tn m khng b ph thuc vo mng cng nghip c th. Trong thi im hin nay. OPC cng nh COM tuy mi c thc hin trn nn Windows, song c nhiu c gng ph bin sang cc h iu hnh thng dng khc. Chnh v OPC c xy dng trn c s m hnh thnh phn COM, nn c th s dng qua nhiu phng php khc nhau, bng nhiu ngn ng lp trnh khc nhau. khai thc mt cch tht hiu qu cc dch v OPC, ngi lp trnh phi hiu kh r v cng ngh hng i tng v phn mm thnh phn ni chung v COM ni ring. Vi mc ch ban u l thay th cho cc dng phn mm kt ni nh trnh iu khin vo/ra (I/O - Drivers) v DDE, OPC qui nh mt s giao din chun cho cc chc nng nh: * Khai thc, truy nhp d liu qu trnh (Data Access) t nhiu ngun khc (PLC, cc thit b trng, bus trng, c s d liu ) *X l s kin v s c (Event and Alarm) * Truy nhp d liu qu kh (Historical Access) * Trao i d liu gia cc h thng cng c phn mm (Data Exchange) Trong tng lai OPC s h tr cc chc nng khc nh an hon h thng (Security) v iu khin m (Batch). OPC s dng c ch COM/COM cung cp cc dch v truyn thng cho tt c cc ng dng h tr COM. C th k ra hng lot cc u im ca vic s dng OPC nh: * Cho php cc ng dng khai thc, truy nhp d liu theo mt cch n gin, thng nht. * H tr truy nhp d liu theo c ch hi tun t (polling) hoc theo s kin (event - driven) * c ti u cho vic s dng trong mng cng nghip * Kin trc khng ph thuc vo nh cung cp thit b * Linh hot v hiu sut cao. * S dng c t hu ht cc cng c phn mm SCANDA thng dng, hoc bng mt ngn ng bc cao (C ++, Visual Basic, Delphi )

Tng quan v kin trc OPC


OPC c xy dng da trn tng ng dng cng ngh COM nhm n gin ha, chun ha vic khai thc d liu t cc thit b cn trng v thit b iu khin, tng t nh vic khai thc mt h thng c s d liu thng thng. Ging nh COM, OPC khng qui nh vic thc hin khai thc c th, m ch nh ngha mt s giao din chun. Thay cho vic dng C++ dng nh ngha mt s giao din lp trnh nh thng thng, ngn ng dng y (gi l interface definition language hay IDL) khng ph thuc vo nn ci t hay ngn ng lp trnh. Ct li ca OPC l mt chng trnh phn mm phc v gi l OPC - Server, trong cha cc mc d liu (OPC - ITem) c t chc thnh cc nhm (OPC Th.S Vn Ton

157

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

GROUP). Thng thng mt OPC - server i din mt thit b thu thp d liu nh OPC, RTU, I/O hoc mt cu hnh mng truyn thng. Cc OPC - Items s i din cho cc bin qu trnh, cc tham s iu khin, cc d liu trng thi thit b Cch t chc ny cng tng t nh trong cc h thng c s d liu quan h quen thuc vi cc cp l ngun d liu (data source), bng d liu (table) v trng d liu (field)
Visual Basic, VB Scripts...
Automation Interface

OPC Server
OPC Group -Item -Item
Giao thc ring

C++, Java, Delphi,...

Custom Interfaces

Hnh 5.2: Kin trc s lc OPC Nh c minh ha trn hnh 5.2. hai kiu i tng thnh phn quan trng nht trong kin trc OPC l OPC - Server v OPC - Gruonp. Trong khi OPC - Server c nhim v qun l ton b vic s dng v khai thc cc d liu (items) thnh tng nhm tin cho vic truy nhp. Thng thng mi items vi mt bin trong qu trnh k thut hay trong mt thit b iu khin. Chun OPC hin nay quy nh hai kiu giao din l Custon Interfaces (OPC Taskforce, 1998b) v Automation Interface (OPC Taskforce, 1998c). Kiu th nht bao gm mt s giao din theo m hnh COM thun ty, cn kiu th hai da trn cng ngh m rng OLE - Automation. S khc nhau gia hai kiu giao din ny khng nhng nm m hnh i tng, cc ngn ng lp trnh h tr m cng cn tnh nng, hiu sut s dng.

OPC Custom Interfaces


Ging nh cc i tng COM khc, hai loi i tng thnh phn quan trng nht ca OPC l OPC - Server v OPC - Group cung cp cc dch v qua cc giao din ca chng, c gi l OPC Custorn Interfaces, nh c minh ha trn hnh 5.3 Tham kho (OPC Taskforce, 1988b) tm hiu ngha c th ca tng giao din. Chnh v nhng giao din ny ch l cc giao din theo m hnh COM thun ty, vic lp trnh vi chng i hi mt ngn ng bin dch. Trong thc t, C++ l ngn ng chim u th tuyt i phc v mc ch ny. Bn cnh , cc cng c khc nhau cng cung cp mt s phn mm khung (frameworks) thch hp h tr ngi lp trnh

158

Th.S Vn Ton

Cc thit b t ng ha

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


IUnknown IUnknown

IOPCCommon IOPCServer IOPCItemProperties [IOPCPublicGroups] [IOPCBrowseServerAddressSpace] [IPersistFile] IConnectionPointContainer

OPC Server

IOPCItemMgt IOPCGroupStateMgt IOPCPublicGroupStateMgt IOPCSynclO IOPCASynclO2 IConnectionPointContainer

OPC Group

Hnh 5.3: OPC Custom Interfaces S dng OPC Custom Interfaces cho php truy nhp d liu vi hiu sut cao nht. Tuy nhin, nhc im th nht y l i hi ngi s dng phi hiu r v lp trnh vi COM/DCOM. Nhc im tip theo l s cng nhc ca m chng trnh, nu ta dng n trc tip trong ng dng iu khin. Thay i mt chi tit nh (tn my tnh iu khin, s lng bin vo/ra) cng i hi phi bin dch li ton b chng trnh ng dng. R rng, khc phc hai vn nu trn, tc l gim nh phc tp cho ngi lp trnh v nng cao tnh nng s dng li, cn phi to ra mt lp phn mm di dng mt th vin i tng nm trn OPC, OPC Automation Interface chnh l mt th vin i tng nh vy.

OPC Automation Interface


Ging nh i vi cc i tng OLE - Automation khc, vic s dng cc i tng ca OPC Automation Interface c n gin ha nhiu. C th, nhiu th tc phc tp trong lp trnh vi COM c loi b. Ngi lp trnh khng cn thit hiu bit su sc v COM cng nh C++, m ch cn s dng thnh tho mt cng c to dng ng dng RAD (Rapid Application Development) nh Visual Basic. Mt tri ca vn li l, s n gin ha ca phng php ny phi tr gi bng s hn ch trong phm vi chc nng, hiu sut s dng v tc trao i d liu. Nht l trong mt gii php t ng ha phn tn, c s tham gia ca cc mng truyn thng cng nghip, th hai im yu ni sau tr nn rt ng quan tm. Tc trao i d liu c th gim ti 3 - 4 ln so vi dng Custon Interfaces. i vi cc ng dng c yu cu cao v thi gian, phng php s dng OPC Automation Interface r rng khng thch hp.

OPC v cc cng c phn mm chuyn dng


Trong thc t, c mt cch s dng th ba, n gin v thun tin hn nhiu so vi hai cch trn l thng qua cc cng c phn mm chuyn dng. C th ni, bt c mt cngc SCADA hin i no, bt c mt h DCS hin i no cng h tr giao din OPC. S dng cc cng c ny, ngi tch hp h thng ch cn ng k cc OPC Server i km thit b vi h iu hnh, sau khai bo bng cch d tm trong mng hoc trn mt trm my tnh tn ca Server vi cng c phn mm. Vic cn li l s dng cc nhn (tag name) ging nh cc nhn khc quen thuc trong h SCADA hoc DCS. Th.S Vn Ton

159

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

MC LC
Chng 1: M U .......................................................................................................1 1.1 Mng truyn thng cng nghip l g? .................................................................1 1.2 Phn loi v c trng cc h thng mng cng nghip .......................................2 Chng 2: C S K THUT ......................................................................................5 2.1 Cc khi nim c bn ............................................................................................5 2.1.1 Thng tin, d liu v tn hiu ........................................................................5 2.1.2 Truyn thng, truyn d liu v truyn tn hiu ............................................6 2.1.3 Tnh nng thi gian thc................................................................................9 2.2 Ch truyn ti .................................................................................................10 2.2.1 Truyn bit song song v truyn bit ni tip .................................................10 2.2.2 Truyn ng b v truyn khng ng b...................................................11 2.2.3 Truyn mt chiu v truyn hai chiu .........................................................12 2.2.4 Truyn ti di c s, di mang v di rng .................................................13 2.3 Cu trc mng Topology .................................................................................14 2.3.1 Cu trc bus .................................................................................................15 2.3.2 Cu trc mch vng (tch cc) ....................................................................16 2.3.3 Cu trc hnh sao .........................................................................................18 2.3.4 Cu trc cy .................................................................................................18 2.4 Kin trc giao thc ..............................................................................................19 2.4.1 Dch v truyn thng ...................................................................................19 2.4.2 Giao thc .....................................................................................................20 2.4.3 M hnh lp .................................................................................................22 2.4.4 Kin trc giao thc OSI ...............................................................................23 2.4.5 Kin trc giao thc TCP/IP .........................................................................29 2.5 Truy nhp bus .....................................................................................................31 2.5.1 t vn ....................................................................................................31 2.5.2 Ch/t (Master/Slaver) ................................................................................33 2.5.3 TDMA..........................................................................................................35 2.5.4 Token Passing ..............................................................................................36 2.5.5 CSMA/CD ...................................................................................................37 2.5.6 CSMA/CA ...................................................................................................39 2.6 Bo ton d liu ..................................................................................................40 2.6.1 t vn ....................................................................................................40 2.6.2 Bit chn l (Parity bit) .................................................................................43 2.6.3 Bit chn l hai chiu ....................................................................................43 2.6.4 CRC .............................................................................................................45 2.6.5 Nhi bit (Bit Stuffing) .................................................................................46 2.7 M ha bit ...........................................................................................................47 2.7.1 Cc tiu chun trong m ha bit ..................................................................47 2.7.2 NRZ, RZ ......................................................................................................48 2.7.3 M Manchester ............................................................................................49 2.7.4 AFP ..............................................................................................................49 2.7.5 FSK ..............................................................................................................50 2.8 Chun truyn tin ..................................................................................................50 2.8.1 Phng thc truyn dn tn hiu .................................................................51 2.8.3 RS-232 .........................................................................................................54 2.8.3 RS-422 .........................................................................................................57
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

160

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
TU UT TU UT

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

2.8.4 RS-485 .........................................................................................................57 2.8.5 MBP (IEC 1158-2).......................................................................................62 2.9 Mi trng truyn dn ........................................................................................64 2.9.1 i dy xon ................................................................................................65 2.9.2 Cp ng trc ..............................................................................................66 2.9.3 Cp quang ....................................................................................................67 2.9.4 V tuyn .......................................................................................................68 2.10 Thit b lin kt mng .......................................................................................69 2.10.1 B lp .........................................................................................................69 2.10.2 Cu ni .......................................................................................................70 2.10.3 Router .........................................................................................................71 2.10.4 Gateway .....................................................................................................72 Chng 3: CC H THNG BUS TIU BIU ..........................................................74 3.1 PROFIBUS ..........................................................................................................74 3.1.1 Kin thc giao thc ......................................................................................74 3.1.2 Cu trc mng v k thut truyn dn .........................................................75 3.1.3 Truy nhp bus ..............................................................................................77 3.1.4 Dch v truyn d liu .................................................................................78 3.1.5 Cu trc bc in .........................................................................................79 3.1.6 PROFIBUS FMS ......................................................................................81 3.1.7 PROFIBUS DP .........................................................................................85 3.1.8 PROFIBUS PA .........................................................................................90 3.2 CAN ....................................................................................................................92 3.2.1 Kin trc giao thc.......................................................................................92 3.2.2 Cu trc mng v k thut truyn dn .........................................................93 3.2.3 C ch giao tip ...........................................................................................93 3.2.4 Cu trc bc in .........................................................................................94 3.2.5 Truy nhp bus ..............................................................................................97 3.2.6 Bo ton d liu ...........................................................................................97 3.2.7 M ho bit ....................................................................................................98 3.2.8 Cc h thng tiu biu da trn CAN ..........................................................98 3.3 DeviceNet ..........................................................................................................100 3.3.1 C ch giao tip .........................................................................................100 3.3.2 M hnh i tng .....................................................................................101 3.3.3 M hnh a ch ..........................................................................................102 3.3.4 Cu trc bc in .......................................................................................103 3.3.5 Dch v thng bo ......................................................................................103 3.4 Modbus ..............................................................................................................105 3.4.1 C ch giao tip .........................................................................................106 3.4.2 Ch truyn .............................................................................................107 3.4.3 Cu trc bc in .......................................................................................108 3.4.4 Bo ton d liu .........................................................................................111 3.4.5 Modbus Plus ..............................................................................................111 3.5 Interbus ..............................................................................................................113 3.5.1 Kin trc giao thc.....................................................................................113 3.5.2 Cu trc mng v k thut truyn dn .......................................................114 3.5.3 C ch giao tip .........................................................................................116 3.5.4 Cu trc bc in .......................................................................................117
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

Th.S Vn Ton

161

B mn CNK t ng
TU UT TU UT

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

3.5.5 Dch v giao tip........................................................................................118 3.6 AS - i .................................................................................................................119 3.6.1 Kin trc giao thc ....................................................................................120 3.6.2 Cu trc mng v cp truyn .....................................................................120 3.6.3 C ch giao tip .........................................................................................121 3.6.4 Cu trc bc in .......................................................................................122 3.6.5 M ho bit ..................................................................................................122 3.6.6 Bo ton d liu .........................................................................................124 3.7 Foundation Fieldbus..........................................................................................124 3.7.1 Kin thc giao thc ...................................................................................125 3.7.2 Cu trc mng v k thut truyn dn .......................................................125 3.7.3 C ch giao tip .........................................................................................127 3.7.4 Cu trc bc in .......................................................................................128 3.7.5 Dch v giao tip........................................................................................129 3.7.6 Khi chc nng ng dng..........................................................................131 3.8 Ethernet .............................................................................................................132 3.8.1 Kin trc giao thc ....................................................................................133 3.8.2 Cu trc mng v k thut truyn dn .......................................................133 3.8.3 C ch giao tip .........................................................................................135 3.8.4 Cu trc bc in. ......................................................................................135 3.8.5 Truy nhp bus ............................................................................................136 3.8.6 Hiu sut ng truyn v tnh nng thi gian thc .................................137 3.8.7 Mng LAN 802.3 chuyn mch ................................................................138 3.8.8 Fast Ethernet ..............................................................................................139 3.8.9 High speed Ethernet...................................................................................140 3.8.10 Industrial Ethernet ...................................................................................141 Chng IV: CC THNH PHN H THNG MNG ...........................................143 4.1 Phn cng ..........................................................................................................143 4.1.1 Cu trc chung cc phn cng giao din mng ........................................143 4.1.2 Ghp ni PLC ............................................................................................145 4.1.3 Ghp ni PC...............................................................................................146 4.1.4 Ghp ni vo/ra phn tn ...........................................................................147 4.1.5 Ghp ni cc thit b trng ......................................................................148 Chng 5: MT S VN TRONG TCH HP H THNG ............................149 5.1 Thit k h thng mng.....................................................................................149 5.1.1 Phn tch yu cu .......................................................................................149 5.1.2 Cc bc tin hnh ....................................................................................150 5.2. nh gi v la chn gii php mng ..............................................................150 5.2.1. c th ca cp ng dng ........................................................................151 5.2.2. c th ca lnh vc ng dng .................................................................151 5.2.3. Yu cu thit k chi tit. ...........................................................................153 5.2.4. Yu cu kinh t. ........................................................................................154 5.3. Mt s chun phn mm tch hp h thng .....................................................154 5.3.1. Chun IEC 61131 - 5 ................................................................................154
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

5.3.2. OPC (OLE for Process Control) ......................................................................... 156


TU UT

162

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

DANH MC CC HNH V
Hnh 1.1 : M hnh phn cp chc nng cng ty sn xut cng nghip..........................2 Hnh 2.1: Nguyn tc c bn ca truyn thng ...............................................................7 Hnh 2.2 : Truyn bit song song v truyn bit ni tip ..................................................11 Hnh 2.3 :Nguyn tc truyn bit ni tip .......................................................................11 Hnh 2.4: Truyn simplex, hafl-duplex v duplex.........................................................12 Hnh 2.5: Cc cu trc dng bus ....................................................................................15 Hnh 2.6: Cu trc mch vng .......................................................................................17 Hnh 2.7: X l s c trong mch vng p .................................................................17 Hnh 2.8: S dng b chuyn mch by-pass trong mch vng .....................................17 Hnh 2.9: Cu trc cy ...................................................................................................19 Hnh 2.10: Dch v c xc nhn v dch v khng xc nhn ........................................20 Hnh 2.11: X l giao thc theo m hnh lp ...............................................................23 Hnh 2.12: M hnh quy chiu ISO/OSI........................................................................25 Hnh 2.13: V d giao tip theo m hnh OSI ...............................................................29 Hnh 2.14: So snh TCP/IP v OSI ...............................................................................30 Hnh 2.15: Phn loi cc phng php truy nhp bus ...................................................33 Hnh 2.16: Phng php ch/t.....................................................................................34 Hnh 2.17: Ci thin trao i d liu gia hai trm t ..................................................35 Hnh 2.18: Hai dng ca phng php Token Passing .................................................36 Hnh 2.19: Truy nhp bus kt hp nhiu ch (Muti-Master) ........................................37 Hnh 2.20: Minh ha phng php CSMA/CD ............................................................38 Hnh 2.21: Minh ha phng php CSMA/CD ............................................................39 Hnh 2.22: M ha bit NRZ v RZ ................................................................................49 Hnh 2.23: M ha Manchester-II v AFP ....................................................................49 Hnh 2.24: M ha tn s FSK ......................................................................................50 Hnh 2.25: Truyn dn khng i xng (3 knh, 4 dy dn) ........................................52 Hnh 2.26: Truyn dn chnh lch i xng (3 knh, 7 dy dn) .................................52 Hnh 2.27: in p chnh lch u ra VOD v in p chnh lch VOS.........................53 Hnh 2.28: in p ch chung VCM v chnh lch in p t VGPD .......................53 Hnh 2.29: Giao tip gia hai my tnh thng qua Modem v RS-232.........................54 Hnh 2.30: Quy nh trng thi logic ca tn hiu RS-232 ...........................................55 Hnh 2.31: S gic cm v chiu tn hiu RS-232 loi DB9 ....................................56 Hnh 2.32: Mt s v d ghp ni vi RS-232 ..............................................................56 Hnh 2.33: S b kch thch (driver) v b thu (receiver) RS-485 ...........................58 Hnh 2.34: Quy nh trng thi logic ca tn hiu RS-485 ............................................59 Hnh 2.35: nh ngha mt ti n v............................................................................59 Hnh 2.36: Cu hnh mng RS-485 hai dy...................................................................60 Hnh 2.37: Cu hnh mng RS-485 s dng 4 dy ........................................................61 Hnh 2.38: Cc phng php chn u cui RS-485/RS-422 .......................................61 Hnh 2.39: Di tn ca cc phng tin truyn dn tiu biu .......................................65 Hnh 2.40: i dy xon v tc dng trung ha trng in t ....................................65 Hnh 2.41: Hai kiu cp i dy xon STP v UTP ......................................................66 Hnh 2.42 : Cu to cp ng trc .................................................................................67 Hnh 2.43: Nguyn tc phn x ton phn ....................................................................68 Hnh 2.44: Nguyn tc lm vic ca cp quang ............................................................68 Hnh 2.45: Repeater trong m hnh OSI........................................................................70
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UB UB UB UTB TU UB UB UB UTB TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

Th.S Vn Ton

163

B mn CNK t ng
TU UT TU UT

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

Hnh 2.46:Bridge trong m hnh OSI ............................................................................71 Hnh 2.47:Router trong m hnh OSI ............................................................................71 Hnh 2.48: Gateway trong m hnh OSI .......................................................................72 Hnh 3.1 : Cu hnh Multi-Master trong Frofibus ........................................................77 Hnh 3.2 Cc dch v truyn d liu PROFIBUS .........................................................79 Hnh 3.3: K t khung UART s dng trong PROFIBUS ...........................................80 Hnh 3.4: Kin trc FMS trong m hnh OSI................................................................81 Hnh 3.5: Cc kiu quan h giao tip PROFIBUS ........................................................84 Hnh 3.6: Nguyn tc trao i d liu tun hon Master/slaver ...................................88 Hnh 3.7: Giao tip trc tip gia cc trm t...............................................................90 Hnh 3.8: Phm vi nh ngha ca CAN trong m hnh OSI ........................................93 Hnh 3.9: Cu trc khung d liu CAN .....................................................................95 Hnh 4.10: Cu trc khung li CAN ..........................................................................96 Hnh 4.11: Cu trc khung qu ti CAN ....................................................................97 Hnh 3.12: M hnh i tng mt trm thit b DeviceNet.......................................102 Hnh 3.13: Nguyn tc nh a ch thuc tnh v dch v DeviceNet .......................103 Hnh 3.14: Chu trnh yu cu p ng Modbus .......................................................107 Hnh 3.15: Khung thng bo Modbus ch ASCII ..................................................109 Hnh 3.16: Khung thng bo Modbus trn Modbus Plus............................................112 Hnh 3.17: Kin trc giao thc INTERBUS ...............................................................114 Hnh 3.18: Cu trc mng INTERBUS tiu biu ........................................................115 Hnh 3.19: Nguyn tc lm vic ca INTERBUS.......................................................116 Hnh 3.20: Giao thc truyn INTERBUS ...................................................................117 Hnh 3.21: Cu trc khung giao thc INTERBUS (lp 2)..........................................117 Hnh 3.22: Cu trc bc in INTERBUS (lp 1) ......................................................118 Hnh 3.23: Ghp ni cm bin v c cu chp hnh s vi AS-i ...............................120 Hnh 3.24: Nguyn tc ghp ni thit b trong mt h AS-i .......................................121 Hnh 3.25: Cu trc bc in AS-i ..............................................................................122 Hnh 3.26: Cu trc cc lnh gi t trm ch AS-i .....................................................122 Hnh 3.27: M ha ng truyn AS-i s dng phng php APM ..........................123 Hnh 3.28: Kin trc giao thc Foundation Fieldbus ..................................................125 Hnh 3.29: Cu trc mng Foundation Fieldbus .........................................................126 Hnh 3.35: Cc c ch giao tip trong Foundation Fieldbus.......................................128 Hnh 3.31: Cu trc bc in trong Foundation Fieldbus...........................................129 Hnh 3.32 M ha cc khi u&ngn cch trong bc in Foundation Fieldbus ..129 Hnh 3.33: Cc thit b trng o tiu biu trong Foundation Fieldbus .....................130 Hnh 3.34: M t cc khi chc nng ng dng .........................................................132 Hnh 3.35: Ethernet/IEEE 802.3 trong tp chun IEEE 802 .......................................133 Hnh 3.36: Ba kiu mng Ethernet vi cp ng trc v i dy xon ......................134 Hnh 3.37: Cu trc khung MAC theo IEEE 802.3/Ethernet......................................135 Hnh 3.38: Hiu sut ng truyn Ethernet 10Mbit/s ...............................................138 Hnh 3.39: S dng b lp trong mng LAN 802.3 chuyn mch..............................138 Hnh 3.40: Kin trc giao thc HSE ...........................................................................141 Hnh 4.1:Phm vi chc nng ca cc thnh phn giao din mng ..............................143 Hnh 4.2: Cu trc tiu biu mt bng mch giao din bus ........................................144 Hnh 4.3: Giao din bus cho PLC vi module truyn thng .......................................145 Hnh 4.4: S dng CPU tch hp giao din Profibus-DP............................................146 Hnh 4.5: Ghp ni PC vi bus trng qua cng RS-232 ...........................................147
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

164

Th.S Vn Ton

B mn CNK t ng
TU TU

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip


UT UT

Hnh 4.6: Ghp ni vo/ra phn tn qua module giao din DP ...................................148 Hnh 5.1. M hnh giao tip mng theo IEC 61131 ....................................................155 Hnh 5.2: Kin trc s lc OPC ................................................................................158 Hnh 5.3: OPC Custom Interfaces ...............................................................................159
TU UT TU UT

Th.S Vn Ton

165

B mn CNK t ng

Gio trnh: K thut thng tin cng nghip

DANH MC CC BNG
Bng 1.1: So snh mng cng nghip v cc h thng mng khc.................................1 Bng 2.1: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-232...............................................55 Bng 2.2: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-422...............................................57 Bng 2.3: Tm tt cc thng s quan trng ca RS-485...............................................57 Bng 2.4: Mt s c tnh ca MBP theo chun IEC 1158-2 .......................................63 Bng 2.5: Mt s b cung cp ngun theo chun IEC 1158-2 .....................................63 Bng 2.6: Chiu di cp dn theo IEC 1158-2 ..............................................................63 Bng 2.7: Mt s kiu cp STP theo quy chun AWG.................................................66 Bng 3.1 Chiu di ti a mt on mng FROFIBUS (cp STP loi A) ....................76 Bng 3.2: Ng ngha khung bc in FDL ...................................................................80 Bng 3.3: Cc kiu d liu chun trong FMS ...............................................................83 Bng 3.4: Tm tt cc dch v FMS .............................................................................85 Bng 3.5: Cu trc m cn cc DeviceNet ...............................................................103 Bng 3.6 M cn cc DeviceNet trong giao tip ch/t ...........................................104 Bng 3.7: Cc dch v thng bo hin ca DeviceNet (Explicit Message Services)..105 Bng 3.8: Cc hm Modbus c cc b iu khin Modicon h tr ........................110 Bng 3.9: Cc loi cp in cho Foundation Fieldbus ................................................126 Bng 3.10: Mt s loi cp truyn Ethernet thng dng.............................................133 Bng 3.11: Mt s loi cp truyn Fast Ethernet thng dng .....................................139 Bng 3.12: So snh mt s tnh nng sn phm Industrial Ethernet v Ethernet .......141 Bng 5.1. Cc dch v giao tip PLC. .........................................................................155 Bng 5.2: Cc khi chc nng giao tip......................................................................155
TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT TU UT

166

Th.S Vn Ton

Das könnte Ihnen auch gefallen