Sie sind auf Seite 1von 211

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
MEN5AGEMAO5ALUNO5

QueridosaIunoseaIunasmeusamadosamigos
IrearamoscomeseciaIcarinhoomaleriaIqueaquideixamosaravocscomoob|elivo
de abraarmonos no rosilo de vilria nesse desafio lo imorlanle na vida de vocs
queeoIxamedeOrdem
ResoIvemoseIaborardicasequesleslrabaIhandolemaseonloschavesemralicamenle
lodasasdisciIinasquesoabordadasnarova
Iscrilo eIas mos da meIhor equie de Irofessores do ais que me da a honra da
conlinuarcoordenandoaessemaleriaIunelecnicanaseIeodoslemasenadidalicaara
que a informao se|a lransmilida com simIicidade e ob|elividade sem que se erca a
verlicaIizao e a resonsabiIidade Adocicado com o nosso carinho e lernura forlaIecido
comnossagarraededicaoIevaavocmaisdoquedicasequeslesesimlodoonosso
amor e comromelimenlo com o SIU SONHO que e a nossa mela o nosso rosilo a
razodenossaaluaorofissionaI
Im nome de loda a minha equie de Irofessores e em nome de loda a equie de
funcionarios de nossos Cursos CURSO IORUMR} Cenlro de Isludos }uridicos de
SaIvador CI}US SUIRIMO CONCURSOSMG e CURSO }URIDICOIR aIem das
Redes nacionais de ensino leIeresenciaI INTIRASAT e I}UII agradeo a lodos vocs
eIa arliciao no nosso evenlo o GAARITANDO A OA evenlo que quando
ideaIizei o fiz ensando em cada um de vocs ensando no quo e imorlanle esse
momenlo em suas vidas e em eseciaI visuaIizando aqueIes aIunos or quem semre
lenhoumcarinhoeumaalenodeslacadaquesoaqueIesquenodisemdemeIhores
condies financeiras ara arcar com os aIlos cuslos que evenlos da magnilude como o
nossoexigemIorissoumevenlograluiloemuilomehonraleraarliciaoeacimade
ludo amizade de cada um dos rofessores que veio a saIa de auIa arliciar do
GAARITANDO A OA e dedicou arle de seu lo curlo e disulado lemo ara
reararessemaleriaIaravocs
Ierceber que exislem essoas boas rofissionais com resonsabiIidade sociaI nesse
mercadolomarcadoeIomercenarismonoquaIexislemrofessoresquealearaa|udar
seus rrios aIunos a reararem um recurso cobram ara eslender a mo em alo
soIidarioeaIgogralificanleequememolivaasemreconlinuaremfrenlehonrandoessa
missoquedeusmedeuequelenhoaIenacomreensodeasamIiludequeeamisso

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
de usar o dom do ensino e da Iiderana ara conduzir a rearao de uma Iegio de
bachareis ao sonho da arovao no Ixame de Ordem Num cenario em que genliIeza e
aIgoraroamizadecadavezmaiscarosoIidariedadebemquesedesconfiaexlinloqueria
dizeralodosvocsquelenhomuiloorguIhodecadaumdessesrofessoresqueinlegram
os nossos coros docenles ois acima de grandes doulores so grandiosos homens que
erguemsobosiIaresdoamoredocaralerasuabandeira
Ior fim deixo a vocs o meu arlicuIar edido de que CONIIIM IM VOCIS acredilem
em vocs NUNCA DUVIDIM DI SIUS IOTINCIAIS Vocs so caazes IU CONIIO
IMVOCISvocseslonocaminhocerlolendoaaliludecorrelaesenoerderemafe
manliveremoequiIibrioeaconcenlraoCOMCIRTIZAALCANAROOSONHODI
VOCIS
Osucessonosimalizacomoscovardesavilrianoharmonizacomosmedrososmas
osan|osdagIriasemrerolegemeabenoamaqueIesquelmcoragemdeIularmesmo
sabendoquenemsemresevenceraLulemmeusamigosIulemeIosseussonhosIulem
eIa arovao Vocs odem Suas armas so o esludo acima de ludo o esludo mas
lambemoamoreafeIrocuremdaroseumeIhorfaamludoqueesliveraoseuaIcance
e vero que na hora do desafio na hora do combale eslaro seguros e confianles
aIcanando o necessario equiIibrio emocionaI e concenlrao ara oderem render no
maximodesuaolenciaIidadeVoureelirIUCONIIOIMVOCIS
Tenho convico que no ocorrera mas se or venlura for da vonlade de Deus que no
se|a dessa vez Ievem em seus coraes a cerleza absoIula de que o lemo e o senhor da
razoequeDeusguardaumrosiloaracadaumearalodoaqueIequeeseuIiIhoe
fazdoamorereseiloseusIemasagIriacheganomomenlocerloAindaqueorIinhas
lorlasDeussemreescrevecerloImesmosemquereracredilarnoadiamenlodavilria
mas cilando o falo or maluridade e sinceridade bem como or reseilo a voc se or
venluraliverquenoserdessavezsaibaqueaderrolalambemensinaearaosquedo
o seu meIhor nada mais digno que cair de e sem sequer recisar se Ievanlar ara
recomearoisdeeficaoguerreiroquanloavilriademoraumoucomaisdechegar
I se le der aIguma dor ou lrisleza Iembre quem leama de verdade no vai deixar de le
amarquelorceorvocverdadeiramenleconlinuaralorcendoesevocacharquenesse
momenlo voc vai eslar sozinhoquero le dizer que IU ISTARII AQUI com a nossa
suerequiearaleegarnocoIocoIocarrafrenleereconduzirnoreiniciodaeslrada
rumoasuaarovao
TodaviaguardonomeucoraoACIRTIZAASOLUTAdequesecadaumdevocsSI
DIDICARAOMAXIMONISSARITAIINALIeressemaleriaIcomalenousarlodoo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
lemo disoniveI ara esludar mais e mais informaes VOCIS TIRO ILINAS
CONDIIS DI IASSAR NA IROVA IU SII O QUI ISTOU IALANDO SO DIZ
ANOS DI IXIIRIINCIA A dedicao na rela finaI e a enlrega em do olenciaI
suerando Iimiles e descobrindo aforainlerna quelodos lemos e uma marca regislrada
dos grandes vencedores usque sua vilria usque sua conquisla VOCI I CAIAZ IU
CONIIOIMVOCIIoracredilaremvocenasuaarovaoqueeslouaquicomloda
essaequiedandoomeueonossomeIhororvocNosdesseresenleRIGUICOM
TODASUAGARRAIORISSANOSSAAIROVAOISTAMOS}UNTOS
Ahcomo semre digo e aqui no seria diferenle TANQUI DI GUIRRA NO IIITO
SUIIRMANNOCORAO
Vamooooooooooos
ei|onocoraodevocs
IrofIedroarrello

GABARITANDOAOAB

CnnrdcnanGcra!
PROFPEDROBARRETTO

OrganizanAdministrativa
Danic!aRgn5i!va
PrnIaIntcgrantcEquipcPrnIPcdrnBarrcttn


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA5

DICA5DIREITOPENAL
PROFMARCELOLEBRE
IarleGeraIdoDireiloIenaI

IrofessordeDireiloIenaIdoCurso}uridicoIRedoSuremoMG
AdvogadoCriminaIisla
IseciaIislaemCinciasCriminaiseIaADConsl
MeslreeIaUnibrasiI
IrofessorUniversilarioedaIscoIadoMinislerioIubIicoedaMagislraluraIederaIIR
Aulordevariosarligosem|ornaiserevislas|uridicas
ImaiImarceIoIebreadvbr

Visando auxiIiaIos na resoIuo desla arle da rova nosso lime de enaI


Marcc|c Ic|rc |c|ipc Nctacs c Ga|ric| Ha|i| eIaborou aIgumas dicas vaIiosas
sobreoslemasmaisreIevanlesdesleramododireilo

Mas anles de adenlrar em cada uma deIas IembroIhes que o Direilo IenaI
no e nenhum bicho de sele cabeas e lenho cerleza que mesmo voc que

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
no e da area se saira muilo bem nesle Ixame de Ordem e lenho esla
segurana em razo de dois falores rimordiais rimeiramenle orque os
lemas que a IGV nossa banca examinadora no fogem do lradicionaI e em
segundo Iugar orem o mais imorlanle orque voc foi muilo bem
rearadoeIoCursoeeslaronloaraencararoqueviereIafrenle

DiloissovamosaraasrinciaisdicasdeDireiloIenaI

dicaPrlncplosdoDlreltoPenuI
Lembrese iniciaImenle que o Direilo IenaI e eslrulurado or uma serie de
rinciiososquaisossuemumviesgaranlislaoisconformamgaranliasao
cidado bem como orque so exlraidos direla ou indirelamenle da
rriaConsliluiode
DenlreeIesdeslacamseosseguinles
aIegaIidadenu||uncrincnnu||apccnasinc|cgcpractiaarldoCI
binlervenominimaefragmenlariedadeoDireiloenaIeau|iinaraiice
sdeveseocuardosbens|uridicomaisreIevanles
c ofensividade s inleresse ao Direilo enaI as condulas que geram ou
odemgerarIesoabem|uridicodeoulrem
d cuIabiIidade a resonsabiIidade enaI e sub|eliva demanda rova de
doIocuIa e s se une o agenle quando ossiveI recair um |uizo de
rerovaosobresuacondula

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
e essoaIidade individuaIizao roorcionaIidade e roibio do |is in
i!cn a ena no assara da essoa do acusado e deve ser dosada eIo }uiz
caso a caso de acordo com a gravidade do falo sendo roibida a duIa
unio
f insignificncia e adequao sociaI no devem ser consideradas como
liicas as condulas sociaImenle loIeraveis e as que no afelem infimamenle
umreIevanlebemluleIado
ghumanizaodevesersemrereseiladaadignidadedaessoahumana

dicaLxcIudentesdocrlme
Sob uma ersecliva anaIilica viso finaIisla lradicionaI adolada eIo
CI crime e condula humana liica anli|uridica e cuIaveI Assim o
afaslamenlodeaIgumdesleseIemenlosfazcomqueocrimedeixedeexislir
Nesle locanle so causas que afaslam o crime coao fisica irresisliveI caso
forluilo fora maior alos refIexos eslado de inconscincia rinciio da
insignificnciaedaadequaosociaIbemcomoaIgumashilesesdeerrode
lio eslado de necessidade Iegilima defesa eslrilo cumrimenlo do dever
IegaI exercicio reguIar de direilo e consenlimenlo vaIido do ofendido
menoridade doena menlaI desenvoIvimenlo menlaI incomIelo
embriaguezcomIelaeacidenlaIoerroderoibioinvenciveIeorfima
obedinciahierarquicadeordemnomanifeslamenleiIegaIeacoaomoraI
irresisliveISobreolemaosrinciaisarligossoarlaadoCI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
OS firmese ainda que o excesso nas |uslificanles no afaslara a
criminaIidadedacondulanoslermosdoarlunicodoCI

dicaLrrodetlpoedeprolblo
Ixislem duas grandes hileses de erro no Direilo IenaI as quais eslo
escrilasreseclivamenlenosarligosedoCIOrimeirodeIeserro
de lio e aqueIe que recai sobre o rrio falo deIilivo enquanlo que o
segundo erro de roibio recai sobre o aIcance da Iicilude do alo Ha
lambem que se Iembrar que o erro de lio ode ou no recair sobre uma
eIemenlar do crime no rimeiro caso faIase de erro essenciaI arl
cauldoCIenosegundodeerroacidenlaIsobreolemaverarligos
edoCI}aoerroderoibioodesersubdivididoemvenciveI
que no afasla o crime ou invenciveI que afasla a cuIabiIidade do reu
exalamenleornohaverolenciaIconscinciadaiIicilude

dicaDoIoxCuIpu
TodafiguraliicaecomosladeumeIemenlosub|elivoanimicoeeaique
enlra o lema doIo e cuIa arl do CI Lembrese que os crimes so em
regraaenasdoIososouse|aacuIaeumaexceonemlodocrimeadmile
a modaIidade cuIosaLembrese aindaque a rimordiaIdiferena enlre
ofamosodoIoevenluaIeacuIaconscienleequenorimeirooagenle
assume o risco de roduzir o resuIlado deIilivo Ior fim Iembrese que ha

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
crimes relerdoIosos que so aqueIes onde se verifica o doIo na condula
anlecedenledoagenleecuIanoresuIladoroduzido

dicaConsumuoetentutltu
Dizse lenlado um crime quando iniciada a execuo no se consuma or
circunslnciasaIheiasavonladedoagenleAlenlalivafiguraemregracomo
umaminoranledaenareduzaenadeaOcorrequeaIgunscrimes
no admilem lenlaliva exemIo cuIosos omissivos rrios
Iurissubsislenles e lambem nas conlravenes enais Ior fim no se ode
confundiralenlalivauraarlIIdoCIcomalenlalivaabandonada
quesooscasosdedesislnciavoIunlariaearreendimenloeficazdoarl
doCI

dicaConcursodeAgentes
I quando mais de um agenle concorre ara a ralica de um mesmo crime
faIase em concurso de agenles arl do CI que adolou como regra a
Teoria Monisla Anolese orem que nas hileses de arliciao
doIosamenle dislinla do arl o Cdigo abandona a |a cilada Teoria
Monisla ois nesles casos cada agenle resondera eIo crimeque relendia
comelerVaIeorfimIembrarqueosu|eiloalivoodeseraulorcoaulorou
arlicie


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
dicaConcursodeCrlmes
Ocorre quando o su|eilo ralica medianle uma ou mais condulas varios
deIilosIxislemlrseseciesdeconcursodecrimesaconcursomaleriaIarl
doCIbconcursoformaIqueodesererfeiloouimerfeiloarldo
CI ccrime conlinuado arl do CI Lembrese aqui que exislem duas
formasdislinlaaraaaIicaodaenaneslashilesesorimeirocrilerioe
conhecido como cumuIo maleriaI usado nos casos de concurso maleriaI e
formaI imerfeilo o segundo e conhecido como exaserao usado nos
casosdeformaIerfeiloedecrimeconlinuadoorsermaisbeneficoaoreu

dicaLspecledepenusepenustedudus
A ena e a consequncia |uridica da ralica de um crime e o CI rev lrs
eseciesarivalivasdeIiberdadearladoCIbreslrilivasdedireilo
arladoCIcmuIlaarladoCIAoseulurnoaConsliluio
IederaIrevumroIdeenasroibidasarlXLVIImorlesaIvoemcaso
de guerra ereluas lrabaIhos forados banimenlo crueis No locanle aos
regimes ara o cumrimenlo da ena rivaliva o Cdigo lrabaIha com lrs
ossibiIidades fechado semiaberlo e aberlo arl CI Iembrese que ara
oscrimeshediondosoregimeiniciaIserasemreofehcado

dicaLxecuoPenuI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Quem reguIamenla o lema e a LII Iei a quaI eslabeIece uma serie
dedireilosarleLIIedeveresarleLIIaoresoDenlreeIes
deslacase o direilo ao lrabaIho incIusive fora do eslabeIecimenlo risionaI
emaIgunscasosarladaLIIIcomobeneficioeIolrabaIhooreso
erceberaaremiodaenaarlLIIaracadalrsdiasdelrabaIho
abaleseumdaenaIorfimlemsequeoresoquenoreseilarasregras
daexecuoeslaracomelendoumafaIladisciIinargravemediaouIeve
arl LII e ficara su|eilo a uma sano disciIinar arl LII denlre as
quaissedeslacaoRDDregimedisciIinardiferenciadoarlLII

dicaPrescrlopenuI
Ior fim vaIe Iembrar que a Lei de aIlerou disosilivos que
lralam da rescrio Denlre as rinciais aIleraes anolase que a nova
redaodoarldoCIaIlerouaprcscriacrcircaiitaverbisArescrio
deoisdasenlenacondenalriacomlrnsiloem|uIgadoaraaacusaoou
deoisdeimrovidoseurecursoreguIaseeIaenaaIicadanoodendo
em nenhuma hilese ler or lermo iniciaI dala anlerior a da denuncia ou
queixaRessaIlaseaindaoleordanovaSumuIadoST}IinadmissiveI
a exlino da unibiIidade eIa rescrio da relenso uniliva com
fundamenloemenahiolelicaindeendenlemenledaexislnciaousorledo
rocessoenaI


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
QUE5TE5DOPROFMARCELOLEBRE

AccrcadnsigniIicadndnsprincpins!imitadnrcsdnpndcrpunitivncstata!assina!ca
npncnrrcta
A Segundo o rinciio da cuIabiIidade o direilo enaI deve Iimilarsea unir as aes
maisgravesralicadasconlraosbens|uridicosmaisimorlanlesocuandosesomenlede
umaarledosbensrolegidoseIaordem|uridica
De acordo com o rinciio da fragmenlariedade o oder unilivo eslalaI no ode
aIicarsanesquealin|amadignidadedaessoahumanaouqueIesionemaconsliluio
fisicosiquicadoscondenadosorsenlenalransiladaem|uIgado
CSegundoorinciiodaofensividadenodireiloenaIsomenleseconsideramliicasas
condulas que lenham cerla reIevncia sociaI ois as consideradas sociaImenle adequadas
noodemconsliluirdeIiloseorissonosereveslemdeliicidade
D O rinciio da inlerveno minima que eslabeIece a aluao do direilo enaI como
uIlima raiic orienla e Iimila o oder incriminador do Islado reconizando que a
criminaIizaodeumacondulasseIegilimaseconsliluirmeionecessarioaraaroleo
dedelerminadobem|uridico

Arcspcitndntcmadarctrnatividadcda!cipcna!assina!caaIirmativacnrrcta
A A Iei enaI oslerior que de quaIquer forma favorecer o agenle aIicase aos falos
anleriores com exceo daqueIes que |a liverem sido ob|elo de senlena condenalria
lransiladaem|uIgado
AIeienaImaisgravosaoderelroagiraIicandoseafalosralicadosanleriormenlea
sua vigncia desde que lrale de crimes hediondos lorlura ou lrafico de drogas como
exressamenleressaIvadonaConsliluio

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
CAIeienaIosleriorquedequaIquerformafavoreceroagenlenoseaIicaaosfalos
ralicadosduranleavignciadeumaIeilemoraria
DAIeienaIosleriorquedequaIquerformare|udicaroagenlenoseaIicaaosfalos
ralicadosanleriormenlesaIvosehouverrevisoexressanarriaIeinova

Accrcadndn!ncdacu!paassina!canpncnrrcta
AQuandooagenledeixadereveroresuIladoqueIheerarevisiveIficacaraclerizadaa
cuIaimrriaeoagenleresonderaordeIilorelerdoIoso
QuandooagenleemborarevendooresuIladonodeixaderalicaracondulaorque
acredila sinceramenle que esse resuIlado no venha a ocorrer caraclerizase a cuIa
inconscienle
CQuandooagenlecomeleerrosobreeIemenloconslilulivodolioIegaIdecrimeexcIui
seodoIoemborase|aermilidaaunioorcrimecuIososerevisloemIei
D Quando o agenle embora no querendo direlamenle ralicar a infrao enaI no se
abslemdeagirecomissoassumeoriscoderoduziroresuIladoqueoreIe|ahaviasido
revisloeaceilohacuIaconscienle

5ncnnsidcradascausas!cgaisdccxc!usndai!icitudc
AesladodenecessidadeIegilimadefesaeembriaguezvoIunlaria
esladodenecessidadeIegilimadefesacoaomoraIresisliveIeobedinciahierarquica
deordemnomanifeslamenleiIegaI
C eslado de necessidade Iegilima defesa coao moraI irresisliveI e obedincia
hierarquicadeordemnomanifeslamenleiIegaI
D eslado de necessidade Iegilima defesa exercicio reguIar do direilo e eslrilo
cumrimenlododeverIegaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

5ncnnsidcradascausas!cgaisdccxc!usndacu!pabi!idadc
AcoaomoraIresisliveIeobedinciahierarquicadeordemnomanifeslamenleiIegaI
coaofisicairresisliveIeobedinciahierarquicadeordemnomanifeslamenleIegaI
CcoaofisicaresisliveIeobedinciahierarquicadeordemnomanifeslamenleiIegaI
DcoaomoraIirresisliveIeobedinciahierarquicadeordemnomanifeslamenleiIegaI

Assina!caaIirmativaincnrrcta
A O erro de lio incide sobre os eIemenlos que inlegram o lio enaI abrangendo
quaIificadorascausasdeaumenloeagravanles
OerrodelioexcIuiodoIomasocomorlamenloodeserunidoaliluIocuIosose
oerroforescusaveIinevilaveI
C O erro de roibio incide sobre o aIcance da iIicilude do falo aluando como causa
excIudenledecuIabiIidade
D O erro quanlo aos ressuoslos falicos de uma causa de excIuso de iIicilude o erro
quanlo a exislncia de uma causa excIudenle de iIicilude e o erro quanlo aos Iimiles de
umaexcIudenledeanli|uridicidadesoconsideradosdescriminanlesulalivos

Ar!ctc cm cstadn pucrpcra! maniIcsta a intcnn dc matar n prprin Ii!hn rccm


nascidnApsrcccbcracrianannscuquartnparaamamcnt!aacriana!cvadapara
n bcrrin Durantc a nnitc Ar!ctc vai at n bcrrin c aps cnnIcrir a idcntiIican da
criana a asIixia causandn a sua mnrtc Na manh scguintc cnnstatada a mnrtc pnr
asIixia dc um rccm nascidn quc nn cra n Ii!hn dc Ar!ctc Diantc dn casn cnncrctn
assina!caa!tcrnativaqucindiqucarcspnnsabi!idadcpcna!damc
ACrimedehomicidiooisoerroacidenlaInoaisenladeresonsabiIidade

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
CrimedehomicidiooisumavezqueoarldoCIlralademalarorriofiIho
sobinfIunciadoesladouereraInohouvereenchimenlodoseIemenlosdolio
CCrimedeinfanlicidiooishouveerroquanloaessoa
DCrimedeinfanlicidiooishouveerroessenciaI

Marcus visandn rnubar Maria a agridc causandn!hc !cscs cnrpnrais dc naturcza


!cvc Antcs cnntudn dc subtrair qua!qucr pcrtcncc Marcus dccidc abandnnar a
cmprcitadacriminnsapcdindndcscu!pasavtimacsccvadindndn!nca!Mariacntn
cnmparcccadc!cgaciamaisprximacnarransIatnsaautnridadcpn!icia!
Nncasnacimandc!cgadndcpn!cia
AdeverainslaurarinquerilooIiciaIaraaurarocrimederoubolenladoumavezque
oresuIladorelendidoorMarcusnoseconcrelizou
nadaoderafazerumavezquehouveadesislnciavoIunlariaorarledeMarcus
C
DnadaoderafazerumavezquehouvearreendimenloosleriororarledeMarcus

Accrcadacxccunpcna!assina!canpncnrrcta
AIermilidooemregodeceIaescura
SoermilidasassanescoIelivas
COcondenadoaenarivalivadeIiberdadeeobrigadoareaIizarquaIquerlrabaIhoque
Iheforconferidoindeendenlemenledesuasalidesedesuacaacidade
D O lrabaIho exlerno sera admissiveI ara os resos em regime fechado somenle em
servio ou obras ubIicas reaIizadas or rgos da adminislrao direla ou indirela ou
enlidadesrivadasdesdequelomadasascauleIasconlraafugaeemfavordadisciIina


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
EntrcaspcnasrcstritivasdcdircitnsprcvistasnnCdignPcna!nncstinc!uda
AaerdadebensevaIores
ainlerdioermanenlededireilos
CareslaodeservioaenlidadesubIicas
Dareslaoecuniaria

GABARITO
DCCDDCCD

DICA5DIREITOPENAL
PROFFELIPENOVAE5
IarleIseciaICrimesemesecie

IrofessordeDireiloIenaIdoCurso}uridico
DoulorandoemDireiloeIaUGI
MeslreemDireiloIenaIeIaUGI
IrofessordaIMIR}doCI}USSaIvadordaIsgraduao
emDireiloIenaIeIrocessuaIIenaIdaUGI
IaIeslranleemdiversosSeminariosnorasiI
hllrofessorfeIienovaesbIogsolcom


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DICA5DIREITOPENAL
PROFGABRIELHABIB
LeisIenaisIseciais

IrofessordeDireiloIenaIdoCurso}uridicoIRedoCursoIRUMR}
DefensorIubIicoIederaI
IsgraduadoemDireiloIenaIIconmicoInlernacionaIeIoInslilulodaUniversidadede
CoimbraIorlugaIIrofessordaIMIR}
IrofessordaIsGraduaodaUniversidadeIslaciodeSaIrofessordediversoscursos
rearalriosaraconcursosnorasiI
hllvvvlvhabibcom

DICA O rinciio da IegaIidade revislo no arl


o
do CI e no arl
o

XXXIX da Consliluio rev que no ha crimes e enas sem reviso IegaI


VaIe Iembrar queesle rinciio lambem se aIica as medidasdesegurana e
asconlravenesenais


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica O mesmo rinciio imede a edio de Ieis Iocais esladuais e
municiaisbemcomomedidasrovisriasemmaleriaenaIarl
o
Ib
daConsliluio

Dica O mesmo rinciio imede a uliIizao da anaIogia em maleria


enaIquandouliIizadaaracriarcrimeseenasnorevislasemIeiIorem
aanaIogiaoderaseremregadaembonamarlem

DicaOCIaradelerminarolemodocrimeadoloualeoriadaalividade
arl
o
orissoolemodocrimeeolemodacondulaaindaqueoulrose|ao
doresuIladoIslaregranoodeserconfundidacomaleoriadaubiqidade
adoladaaradelerminaroLugardo Crimearl
o
queconsidera ralicado o
crimelanlonoIugardacondulanolodoouemarlebemcomooIugaronde
seroduziuoudeveriaroduzirseoresuIlado

DicaAIeisenaisbeneficassemrerelroagemaosfalosanlerioresmesmo
que decididos or senlena lransilada em |uIgado Isla relroalividade
somenle no ocorre quando se lralar de Ieis enais lemorarias ou
excecionaisarl
o
quelmuIlraalividade


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica A comelncia ara aIicar a Iei benefica deois do lrnsilo em
|uIgado da senlena condenalria e do |uiz da execuo enaI conforme
enlendimenlodoSTInoenunciadodasumuIa

Dica A eficacia da Iei enaI no esao esla reguIada eIo rinciio da


lerriloriaIidade devendo ser aIicada aos crimes ocorridos no lerrilrio
nacionaIHanoarl
o
siluaeslaxalivasdeexlralerriloriaIidadesoexcees

Dica O arl
o
I rev hileses de exlralerriloriaIidade incondicionada
or isso a Iei brasiIeira e aIicada mesmo que condenado ou absoIvido o
agenle no eslrangeiro conforme dise o arl
o

o
I cIaro que nessas
siluaesseoagenleforcondenadonoeslrangeiroecumriraenaaIicada
havera comensao da ena cumrida no eslrangeiro e aIicada na
condenaobrasiIeiraconformerevoarl
o
doCI

Dica No arl
o
II e seu
o
ha siluaes de exlralerriloriaIidade
condicionadaascondieseslorevislasno
o
domesmoarligoedevem
eslarlodasresenlesafaIladequaIquerumadeIasimedeaaIicaodaIei
brasiIeira

Dica A Lei de Torlura Iei lem regra esecifica de


exlralerriloriaIidade incondicionada quando o su|eilo assivo da lorlura for

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
brasiIeiroealorluraralicadanoeslrangeiroIumaexceoaregraconlida
noarl
o

o
doCIquerevexlralerriloriaIidadecondicionada

Dica As conlravenes enais e os crimes so as duas esecies de


infraes enais revislas eIa IegisIao brasiIeira foi adolado um sislema
biarlidoNorasiIaaIavraDILITOeuliIizadacomosinnimodeCRIMI
nohaumacIasseesecificadeiIiciloenaIdenominadadeIilo

DicaIrinciaisdiferenasenlrecrimeeconlravenoenaI
aGravidadecrimessomaisgravesconlravenesmenosgraves
bTenlalivacrimesadmilemlenlalivaconlravenesnolemlenlaliva
c IxlralerriloriaIidade os crimes lem regra de exlralerriloriaIidade as
conlravenesnoadmilemassimaIeideconlravenesbrasiIeirasomenlee
aIicaveIaconlravenesocorridasnorasiInuncanoeslrangeiro
d Limile de ena o Iimile ara os crimes e de anos ara as
conlravenesedeanos
eTiodeenaaraoscrimesharecIusooudelenocomousemmuIla
Iara as conlravenes enais a ena e de riso simIes ou de muIla
quaIquerumadasduassozinhasouasduascombinadas

Dica Tenlaliva erfeila ocorre somenle em crimes maleriais quando a


execuoelodoralicadamasoresuIladonoocorreorcircunslnciaaIheia

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
a vonlade do agenle Tenlaliva imerfeila ocorre em crimes maleriais
formais ou de mera condula que se|am Iurissubsislenles quando
DURANTI a execuo do crime for inlerromida or circunslncia aIheia a
vonladedoagenle

Dica Tenlaliva branca ou incruenla ocorre quando o bem |uridico no


sofre quaIquer lio de Ieso como conseqncia da lenlaliva Tenlaliva
vermeIha ou cruenla o bem |uridico e Iesionado embora no chegue a
consumao

DicaAlenlalivaehilesedeadequaoliicamedialaouindirelaque
causa diminuio da ena A ena devera ser aIicada como no crime
consumado devendo incidir na lerceira fase da dosimelria da ena arl
crileriolrifasicocomocausadediminuiodeena

DicaNoadmilemlenlaliva
aOs crimes unissubsislenles ois deendem de um unico alo execulrio
que |a causa a consumao se o agenle inicia a execuo ralica o laI alo
unicoocrime|aeslaconsumadonosendoossiveIcaraclerizaralenlaliva
bOs crimes omissivos rrios ou o agenle se omile e o crime esla
consumado ou eIe faz o que a Iei mandou fazer e no houve crime
ATINO os crime omissivos imrrios comissivos or omisso

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
admilem lenlaliva ois o agenle ode se omilir doIosamenle e o resuIlado
noocorrerorcircunslnciasaIheiasavonladedeIeIexamedecidearar
de aIimenlar o fiIho relendendo sua morle o ai ercebe o que esla
aconlecendoesaIvaavidadacrianaAmedeveraresonderorlenlaliva
dehomicidiodoIoso
cOscrimescuIosososcrimescuIososdeendemdoresuIladoconforme
dise o arlII do CI or isso se o resuIlado no ocorre o falo e aliico
nohalenlaliva
dOs crimes relerdoIosos como o resuIlado quaIificador e cuIoso a
lenlalivanoeossiveIeIosmesmosmolivosacima
eCrime habiluaI rrio so crimes que exigem uma reilerao da condula
araliificaodofaloorissoseoagenleralicaacondulaumaunicavez
ou se faz evenluaImenle o falo e aliico Assim a doulrina enlende que a
lenlaliva seria aliica |a que somenle ha reIevncia enaI com a reelio
habiluaIdacondula
fCrimes de alenlado so crimes que a lenlaliva e considerada como
modaIidade consumada no rrio lio enaI no ha aIicao do arlII
IexarldoCI
gCrimes que deendem de resuIlado ara serem unidos so falos que
somenle lem reIevncia enaI quando o resuIlado ocorre a reIevncia enaI
eslavincuIadaaoresuIladoIexarldoCI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
hConlravenesenaisalenlalivanoeuniveInaformadoarl
o
daLCI

Dica Os crimes comissivos so aqueIes que olio enaI rev uma ao


como condula nucIeo do lio IegaI Os omissivos rrios so aqueIes que
lem a omisso revisla no lio enaI a omisso e a condula normaI
ordinaria IROIRIA do crime O crime comissivo or omisso lambem
chamado de omissivo imrrio e um crime que deveria ser ralicado or
aomasfoiralicadooromissosomenleoderaserliificadoquandoo
omilenle for garanlidor arl
o
Iorlanlo os crimes comissivos or
omisso ou omissivos imrrios exigem a osio de garanlidor do
omilenle e essa osio que cria ara eIe a obrigao de agir ara imedir o
resuIlado e lorna ossiveI a adequao liica da omisso em lios que
originaImenledeveriamserralicadosorao

Dica So hileses de excIuso da liicidade TORNAM O IATO


ATIIICO
aCasoforluiloeforamaiorexcIuiacondula
bHinoseexcIuiacondula
cSonambuIismoexcIuiacondula
dMovimenlorefIexoexcIuiacondula

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
e Coao fisica irresisliveI aqueIa que excIui o conlroIe dos movimenlos
docoroumemurroorexemIoexcIuiacondula
fIrrodelioinevilaveIinvenciveIescusaveIexcIuilanloodoIoquanlo
a cuIa lorna o falo aliico }a o erro de lio evilaveI venciveI ou
inescusaveIsomenleexcIuialiicidadedoIosamanlemserevisloemIeio
crimecuIoso
g Arreendimenlo eficaz e desislncia voIunlaria so excIudenles de
liicidademedialadalenlalivaermilequeoagenlese|aunidoeIoqueeIe
causou Ior exemIo linha o doIo de malar iniciou os alos execulrios
desisliu e com isso no houve a morle No resonde or lenlaliva de
homicidiomasorquaIquerresuIladoqueavilimalenhasofridocomouma
ossiveIIesocororaI
h Crime imossiveI excIui a lenlaliva quando or ineficacia absoIula do
meioouabsoIulaimroriedadedoob|eloocrime|amaisseconsumariaNo
haquaIquerunio
i Irinciio da insignificncia embora o falo esle|a formaImenle revislo
emIeinoseraliicomaleriaImenleoisnohouveIesogravearaobem
|uridicoluleIadoOfaloealiico

DicaIxcIudenlesdeAnli|uridicidadeouIIicilude
a arl Islado de necessidade Iegilima defesa eslrilo cumrimenlo do
deverIegaIeexercicioreguIardodireilo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
bIossiveIarevisodeoulrascausasesecificasaracerloscrimescomo
ocorre no arl ara o aborlo e no arl da ara os crimes
ambienlais
cAdoulrinareconheceumacausaSUIRALIGALdeexcIusodaiIicilude
ATINO se o consenlimenlo esliver no lio sera excIudenle de
liicidade como ocorre no arl vioIao de domiciIio mas quando no
esliver revislo no lio sera excIudenle suraIegaI no revislo em Iei da
anli|uridicidadeouiIicilude

DicaIxcIudenlesdeCuIabiIidade
a inimulabiIidade enaI arl caul or doena menlaI que afasla a
caacidade inlegraImenle lorna absoIulamenle incaaz de se auloconlroIar
arl eIa menoridade enaI menos de anos arl
o
or
embriaguez comIela rovenienle do caso forluilo ou fora maior
ATINO esla embriaguez deve excIuir comIelamenle a caacidade do
agenlesesomenlereduzeIeseraunido
b Irro de roibio inevilaveI invenciveI ou escusaveI que o ocorre
quandooagenlesabeoqueeslafazendoquerfazermasnosabenemlinha
como saber que era roibido que era iIicilo Se o erro de roibio for
venciveIevilaveIouinescusaveInoexcIuiacuIabiIidademasdiminuiraa
enaarlUnico

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c Coao moraI irresisliveI a fisica excIui a liicidade e obedincia
hierarquica desde que a ordem do suerior hirarquico no se|a
manifeslamenle iIegaI ATINO somenle ha hierarquia em reIaes
Iaboralivas IUILICAS em reIaes rivadas famiIiares ou reIigiosas NO
HAhierarquiaodehavercoaomasnuncahierarquia

OS vaIe Iembrar que a embriaguez VOLUNTARIA e a CULIOSA no


excIuemaimulabiIidadeaIicasealeoriadaACTIOLIIRAINCAUSA
ArlIIdoCI

DicaDiferenafaciIenlreerrodelioederoibioemqueslesdecaso
concrelo
aseoagenleNOSAIOQUIISTAIAZINDOouse|aachaqueesla
fazendo uma coisa mas na verdade esla fazendo oulra esla revisla como
crimeseslaraemerrodelioNINGUIMIODIQUIRIRIAZIRALGO
SIMSAIROQUIISTAIAZINDOorissooerrodelioexcIuiodoIo
TIIICIDADI
b Se o agenle SAI O QUI ISTA IAZINDO QUIR IAZIR MAS
NO SAI QUI I CRIMI erra quanlo a roibio quanlo a iIicilude do
falo o erro sera de roibio no lem conscincia da iIicilude
CULIAILIDADI


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica Irro quanlo a essoa arl
o
quando o agenle quer ralicar
umcrimeconlraumadelerminadaessoaeorconfusoralicaconlraoulra
essoa achando que era a que queria alingir resonde como se livesse
ralicadoocrimeconlraquemqueriaalingir

Dica A mesma coisa ocorre no AIRRATIO ICTUS erro na execuo


revislonoarldoCIqueocorrequandooagenleorerroouacidenleno
uso dos meios de execuo alinge essoa diversa da que queria alingir
DevendoresondercomoselivessealingidoquemeIequeriaIexooIiciaI
que mira no sequeslrador e or erro ou acidenle no uso da arma acaba
alingindoorefemDeveraresondercomoselivessealingidoosequeslrador
eabsoIvidocombasenaIegilimadefesa

Dicaoerronaexecuoaberralioiclusnoodeserconfundidocom
oresuIladodiversodorelendidoaberraliocriminisqueocorrequandoo
agenlecomodoIodealingirumacoisacrimededanoacabaoralingiruma
essoa Nessa hilese o arl do CI rev que o agenle deve resonder
cuIosamenle Inlo or ex Se com o doIo de ralicar crime de dano quer
quebrar uma |aneIa a edra acaba alingindo uma essoa causando Ieso
cororaI devera o agenle se a |aneIa no foi quebrada somenle a essoa
alingida resonder somenle eIa Ieso cororaI cuIosa se quebrou a

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
|aneIaealingiuaessoaorconcursoformaIarlenlreocrimededano
doIosoeocrimedeIesocororaIcuIosa

DicaAIRRATIO CAUSAI ocorre quandoo agenleralica a condula


com o doIo de causar um delerminado resuIlado e acredila or erro que o
resuIladofoiroduzidonaverdadenoocorreuInloralicaumasegunda
condula |a sem o doIo anlerior e acaba or causar o resuIlado que queria
anleriormenle A doulrina brasiIeira enlende que o agenle devera resonder
eIo crime consumado ermilindo a exlenso do doIo resenle na rimeira
condula ao resuIlado causado no segundo momenlo e o chamado doIo
geraIIorexOagenlecomdoIodemalaraliranavilimaacredilaquecausou
a morle que na verdade no aconleceu enlo decide ocuIlar o cadaver
|ogando em um rio que assa eIo IocaI com esla segunda condula causa a
morle or afogamenlo Deve resonder como se livesse malado na rimeira
condula

Dica O arreendimenlo oslerior e causa de diminuio de ena


arl incide na lerceira fase da dosimelria ATINO no ode ser
confundidocomoarreendimenloeficazesleevilaaconsumaoenquanlo
o oslerior e deois de consumado O arreendimenlo oslerior lem qualro
requisilos crime sem vioIncia ou grave ameaa rearao inlegraI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
dos danos a rearao deve ser feila ale o RICIIMINTO da denuncia
oudaqueixaoraloVOLUNTARIOdoagenle

Dica Na desislncia voIunlaria e no arreendimenlo eficaz arl bem


comonoarreendimenloosleriorarlaIeiexigeVOLUNTARIAMINTI
mas NO exige que se|a ISIONTANIO ou se|a se o agenle no ode ser
foradoadesislirousearreendermasaideiaodearlirdelerceiraessoa
aledarriavilima

DicaDoIodireloquandooagenledirigesuacondulaIivreeconscienle
a reaIizar um delerminado resuIlado orlanlo lem uma finaIidade um
rosilo IIe QUIR reaIizar a condula descrila no lio enaI O doIo direlo
eslaregidoeIaleoriadavonlade

DicaDoIoderimeirograueavonladedereaIizaroob|elivorinciaI
do agenle aqueIe ob|elivo finaI da condula aquiIo que eIe quer de forma
rinciaIquemovesuaaluao

Dica DoIo de segundo grau e a vonlade de reaIizar quaIquer oulro


resuIlado que se|a necessario cerlo ara conseguir aIcanar o ob|elivo
rinciaISoasconseqnciasqueaconlecerocomcerlezaemvirludedos
meios emregados ara aIcanar o ob|elivo rinciaI Ior ex Se o agenle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
decide ralicar um homicidio quer a morle de uma delerminada essoa e
seIeciona como meio inloxicaIa denlro de uma saIa de auIa sabendo que
causara necessariamenle a morle dos oulros aIunos lera doIo de rimeiro
grau na morle da vilima rinciaI e de segundo grau em lodas as demais
morles

Dica DoIo evenluaI ha quando o agenle rev o resuIlado como


conseqncia de sua condula e ACIITA causar laI resuIlado eIe no quer
masaceilaoresuIladocomoconseqnciadesuacondulaOCIadolouara
o doIo evenluaI a leoria do consenlimenlo lambem chamada de leoria do
assenlimenloouassuno

DicaCuIaocorrecrimecuIosoquandooagenlecausaumresuIlado
revislo ou revisiveI alraves de uma condula de inobservncia de deveres
ob|elivos de cuidado Iorlanlo so eIemenlos do crime cuIoso uma
conduladescuidadaimrudncianegIignciaouimericiaumresuIlado
revisiveI nexo causaI reviso no lio enaI s ha crime cuIoso
quandoexressamenlerevislonolioenaI

DicaCuIaconscienleoagenlerevoresuIladocomoconseqnciade
suacondulaaleaquiiguaIaodoIoevenluaImasacredilasercaasdeevila
IoNegaoresuIladonoquerenoaceilacausaroresuIlado

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DicaCuIainconscienleoagenleNOIRIVIoresuIladoemboraesle
resuIlado fosse revisiveI ATINO s ha crime cuIoso quando o
resuIlado for ao menos revisiveI se o agenle rev a cuIa e conscienle se
norevemborarevisiveIacuIaeinconscienle

Dica IrelerdoIo crime relerdoIoso e uma das esecies de crime


quaIificado eIo resuIlado ocorre quando o IegisIador rev uma
quaIificadoraouumacausadeaumenlodeenaexcIusivamenlecuIosaara
umcrimedoIosoOagenlelemodoIodecausarumdelerminadoresuIladoe
or cuIa acaba causando resuIlado mais grave Ior ex Leso cororaI
seguidademorlearl
o
odoIoeradeIesionarmasorimrudnciano
alo de Ieso acaba causando a morle da vilima Se o doIo fosse de malar
haveriahomicidiodoIoso

Dica a ausncia de doIo ou cuIa lorna o falo aliico Ior ex Se aIguem


conduz um veicuIo aulomolor com loda a rudncia necessaria observando
lodas as regras de lrnsilo e semquerer causar quaIquerresuIlado roibido
masmesmoassimalroeIaumedeslrequesealirounafrenledoaulomveI
reenlinamenlenohahomicidionemdoIosonemcuIosohouveummero
acidenleirreIevanlearaodireiloenaIOfaloealiico


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica Teoria da Iena so esecies de enas arl do CI as enas
rivalivas de Iiberdade as enas reslrilivas de direilos e as enas de muIla
NohaoulraeseciedeenaodisosilivoIegaIelaxalivo

DicaAsenasrivalivasdeIiberdadeodemserdivididasemriso
simIesexcIusivadasconlravenesenaiserecIusooudelenoara
os crimes As diferenas enlre eIas so aenas de rigor na execuo no ha
diferenasessenciais

Dica as enas reslrilivas de direilos eslo revislas no arl que e


laxalivo no cabe ao |uiz criar oulras no revislas I cIaro que as Ieis
eseciais odem rever oulras esecies desde que exressas em Iei enaI
rinciiodaIegaIidade

Dica as enas reslrilivas de direilos so aulnomas e subslilulivas das


enasrivalivasdeIiberdadeIorlanlocumridososrequisilosdoarldo
CI o |uiz devera subsliluir a ena rivaliva de Iiberdade eIa reslriliva de
direilosOCdigodeTrnsilorasiIeiroIeiaresenlaumaexceo
aeslaregraneIeharevisodeenasrivalivasdeIiberdadecumuIadascom
enas reslrilivas de direilos roibio de dirigir devendo o |uiz condenar
eIas duas enas cumuIalivamenle CIaro que a ena rivaliva de Iiberdade

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
odera ser subsliluida desde or oulras reslrilivas cumridos os requisilos
doarldoCI

Dica as enas de muIla so consideradas divida de vaIor e sero


execuladasobservadaaIegisIaodeexecuofiscaIInlrelanlonoerdea
nalureza de ena no odendo ser cobrada do alrimnio herdado eIo
herdeiros em caso de morle do condenado rinciio da inlranscndencia
enaI arlXLV da CRI ois nenhuma ena assara da essoa do
condenado

Dica Delrao consisle no abalimenlo do lemo de riso rocessuaI


lemoraria revenliva fIagranle senlena condenalria no lransilada em
|uIgado e senlena de ronuncia ou de inlernao cauleIar na ena aIicada
nacondenaoounamedidadeseguranaConformediseoarldoCI

Dica Cabe lrabaIho exlerno ara o condenado em quaIquer dos lrs


regimesfechadosemiaberloeaberloarldaLII

DicaolrabaIhodoresonoeregidoeIaCLTmaseremuneradoegera
efeilosrevidenciariosgerais


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DicaaremiodearledaenaeIolrabaIhooueIoISTUDOST}
SumuIa somenle se aIica aos condenados a ena IRIVATIVA DI
LIIRDADI que esle|am cumrindo em RIGIMI IICHADO ou
SIMIAIRTOnoseaIicanoregimeAIRTOnoIivramenlocondicionaI
nasenasreslrilivasdedireilosenamuIlaArldaLII

Dica a remio sera considerada como ena cumrida ara caIcuIo de


beneficios enais em ercenluaI da ena como a rogresso o Iivramenlo
condicionaIeoinduIloarldaLII

Dica a remio sera erdida inlegraImenle em caso de faIla disciIinar


arl da LII conforme enlendimenlo do STI na SumuIa
VincuIanlen

Dica IODI ser aIicada ena reslriliva de direilos aos reincidenles em


crimes doIosos quando for sociaImenle recomendaveI e desde que a
reincidncianose|aNOMISMOCRIMIConformearlIIe
o
doCI

DicaOIivramenlocondicionaIseraconcedidoarldoCI
anoscrimescomunsararimariosdaena
bnoscrimescomunsarareincidenlesdaena

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c nos crimes hediondos ou equiarados rimarios e reincidenles em
crimescomunsnohediondosdaena
dOsreincidenlesISIICIIICOSemcrimeshediondosouequiaradosNO
leroIivramenlocondicionaI

DicaIrogressodeRegime
anoscrimescomunsarldaLIIlemdireilocomdaenaebom
comorlamenlo
bNoscrimeshediondoseequiaradosarl
o

o
e
o
daLeise
rimario da ena se reincidenle da ena aIem de bom
comorlamenlo
OB5 MUIIIIIITTTTTOOOOOO IMPORTANTEEEEE nos crimes
hediondos e equiarados ralicados ale a Iei a rogresso de
regime sera com da ena aIica a LII e o que dise a SumuIa
VincuIanledoSTI

Dica a rescrio relroaliva NO acabou com a aIlerao do arl do


CIeIasomenlenoodemaisseraIicadaenlreoCRIMIeoRICIIMITO
da DINUNCIA ou QUIIXA mas conlinua exislindo ara os demais
inlervaIos enlre o recebimenlo da DINUNCIA ou QUIIXA e a ubIicao
daSINTINAcondenalriarecorriveIelcverarldoCI


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica Ixislem lrs esecies de concurso de crimes concurso maleriaI
arlconcursoformaIrrioouimrrioarleocrimeconlinuado
arl

Dica No concurso maleriaI o agenle ralica varias condulas aes ou


omissesqueconfiguramvarioscrimesqueodemseridnlicosconcurso
maleriaI homogneo ou diferenles concurso maleriaI helerogneo no ha
quaIquerIigaoenlreoscrimesOagenleseracondenadoorcadacrimese
aofinaIasenasserosomadaseIocrileriodecumuIao

Dica Noconcurso formaI revislo noarl oagenle ralica umaunica


condulaaoouomissoqueIevaadoisoumaiscrimesIorlanlooscrimes
derivam de uma unica condula O concurso formaI ode ser rrio ou
imrrio lambem chamadosde erfeiloou imerfeiloreseclivamenle No
rrio ha doIo de ralicar aenas um dos crimes e os demais ocorrem a
liluIodecuIaouhacuIaemlodoseIesdevendoseraIicadasomenleuma
ena a maior enlre os crimes eIevada de a }a no concurso formaI
imrriooagenlelemodoIocomdesigniosaulnomosnaralicadecada
crime quer lodos eIe se aroveila da condula unica ara ralicar lodos os
crimesNeslahileseasenasdevemseraIicadascumuIalivamenle


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica Crime conlinuado exige como requisilo que os crimes se|am da
mesmo esecie ara o STI e ST} so crimes revislos nos mesmo lio
IegaIouse|anomesmoarligodaIeienaIInloodeserconfiguradoenlre
crimessimIesequaIificadosoucomcausasdeaumenlodeenaIexenlre
varios furlos simIes ou enlre furlo simIes e oulros quaIificados NO e
ossiveI configurar crime conlinuado enlre crimes diferenles ex furlo e
roubo

OS Imbora o roubo e o Ialrocinio esle|am no mesmo arligo arl os


lribunaissuerioresenlendemquenoodeconfigurarocrimeconlinuado

OSAsumuIadoSTIqueroibecrimeconlinuadoemcrimesconlraa
vida NO e mais aIicada Iode ser configurado o crime conlinuado no
arlunico

Dica No concurso de essoas o CI adolou a leoria unilaria quem de


quaIquer modo concorre ara o crime resonde or eIe Assim lodos os
niveis de concurso coauloria ou arliciao acarrelam a resonsabiIidade
eIomesmocrimeconformerevislonoarlIoremebomIembrarquea
unidadedecrimesnoacarrelanecessariamenleaunidadedeenasdevendo
ser esla aIicada na medida da cuIabiIidade do agenle eIos crilerios de
individuaIizaodaena

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Dica So requisilos do concurso de essoas se aIgum desles requisilos


noesliverresenlenohaconcursodeessoasdevendocadaumresonder
eIoseucrime

aAIuraIidadedeessoascadaumacomsuacondula
b A reIevncia causaI de cada condula de cada su|eilo com o crime
ralicado
cOIiamesub|elivoenlreosagenlesqueeaconvergnciadevonlades
dUnidadedeinfraoenaIlodosdevemsaberqueesloralicandoaqueIe
crimeconheceroseIemenlosdacondulaequererralicaramesmainfrao
enaI

Dica ComunicabiIidade das circunslncias de caraler essoaI ou


sub|elivas o arl do CI aresenla como regra a incomunicabiIidade das
circunslnciassub|elivaseIassomenledevemincidirnocrimedequemlema
quaIidadeesecificanoseeslendeaosdemaisagenlesIorissoseumfiIho
ea|udadoorumlerceiroamalarorrioaisomenleaqueIefiIholeraa
agravanle do crime ralicado conlra ascendenle embora ambos resondam
eIomesmocrimedehomicidioaagravanleorserdecaraleressoaInose
comunica com o oulro agenle Ior oulro Iado se a circunslncia de caraler
essoaI for eIemenlar do lio enaI a comunicabiIidade ocorrera or isso ha

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
concurso de essoas em crimes rrios ou de mo rria como ocorre no
infanlicidioounoscrimesrriosdefuncionariosubIicosIorexemIose
um arlicuIar a|udar um funcionario ubIico no crime de ecuIalo deve
resondercomeIeorecuIalo

Dica So causas exlinlivas da unibiIidade eslo revislas no arl do


CI So eIas I a morle do agenle II anislia graa e induIlo III eIa
relroalividade da Iei que no mais considera o falo criminoso IV eIa
rescrio decadncia ou eremo V eIa renuncia do direilo de queixa
ou eIo erdo aceilo nos crimes de ao enaI rivada VI eIa relralao
do agenle nos casos em que a Iei a admile VII e VIII revogados IX eIo
erdo|udiciaInoscasosrevislosemIei

DicaAmorledoagenleexlingueaunibiIidadeQuandoocorrerdeois
do lrnsilo em |uIgado da condenao faz cessar de imedialo a execuo da
ena Se|a quaI for a modaIidade de ena aIicada no odera uIlraassar a
essoa do condenado alingindo os herdeiros rinciio da inlranscendncia
enaI ATINO a ena de muIla embora se|a divida de vaIor no ode
uIlraassar a essoa do condenado Assim em caso de morle do condenado
eIanooderasercobradadosherdeirosnemmesmonosvaIoresherdados


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica A unibiIidade sera exlinla eIa decadncia quando o ofendido
deixardereresenlarouoferecerqueixanorazoIegaIImregraorazoede
mesesaconlardadalaqueoagenlesoubequemfoioaulordocrime

Dica A rescrio consisle na exlino da unibiIidade eIo decurso do


lemoouse|aaassagemdolemocausaaerdadarelensounilivaou
da relenso da execulria Se a rescrio ocorre anles do lrnsilo em
|uIgado da condenao eIa alinge a relenso uniliva se ocorre deois do
lrnsiloem|uIgadodacondenaoalingearelensoexeculria

Dica Os razos rescricionais eslo no arl do CI devem ser


caIcuIados eIa ena em abslralo revisla no lio enaI As o lrnsilo em
|uIgado da condenao ara a acusao ainda que endenle recurso da
defesaarescrioassaasercaIcuIadacomaenadacondenaoenaem
concreloodendorelroagealeorecebimenlodadenunciaIslaeachamada
rescrio relroaliva ATINO A aIlerao incIuida no CI acabou com a
rescrio relroaliva somenle enlre a dala do crime e o recebimenlo da
denuncia ou queixa nos demais inlervaIos enlre as causas inlerrulivas
arleIaconlinuasendoaIicada

Dica no caso de concurso de crimes a rescrio incide sobre cada um


isoIadamenleconformediseoarldoCI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DicaArenunciaaodireilodereresenlaoedequeixacausaexlinoda
unibiIidade A renuncia ode ser exressa ou lacila considerase renuncia
lacila a ralica de alo incomaliveI com a vonlade de ver o agenle unido
comoconvidaroagenlearaum|anlarouumafesla

Dica na ao enaI rivada em senlido eslrilo se o ofendido oferece a


queixa no odera mais renunciar Iorem odera erdoar o erdo do
fendido somenle se admile deois do oferecimenlo da queixa e deve ser
biIaleraI ou se|a o erdo do ofendido somenle surle efeilo de exlino da
unibiIidadecomaaceilaodoquereIadoreu

Dica |a na ao enaI ubIica condicionada a reresenlao o ofendido


deve renunciar ao direilo de reresenlao ale exercIo As o exercicio da
reresenlao eIe odera se relralar ale o oferecimenlo da denuncia Se a
denuncia for oferecida eIo MI no cabera mais a relralao ois a ao
enaIubIicaeregidaeIaindisonibiIidade

DicaAcondenaoenaIlransiladaem|uIgadoacarrelaefeilosenaise
exlraenais os efeilos enais so a aIicao da ena e oulros efeilos
secundarios como a ersecliva de reincidncia maus anlecedenles enlre
oulras As conseqncias exlraenais gerais eslo revislas nos arl

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
conseqncias aulomalicas indeendem de reviso na senlena e arl
conseqncias no aulomalicas deendem de reviso molivada na
senlenadoCdigoIenaISoeIas
ArtSaccjciics!accn!cnaac
|icrnarccriaac|rigaac!cin!cnizarc!anccausa!cpc|ccrinc
||apcr!acnjatcr!aUniacrcssa|ta!cc!irciic!c|csa!ccu!cicrccirc!c|cajc
a !cs insiruncnics !c crinc !cs!c quc ccnsisian cn ccisas cujc ja|ricc a|icnaac usc pcric cu !cicnac
ccnsiiiuajaici|iciic
|!cprc!uic!ccrinccu!cqua|qucr|cncuta|crqucccnsiiiuaprctciicaujcri!cpc|cagcnicccnapr4iica
!cjaiccrinincsc
ArtSacian|cncjciics!accn!cnaac
|apcr!a!ccargcjunacpu||icacunan!aicc|ciitc
aquan!cap|ica!apcnapritaiita!c|i|cr!a!cpcricnpclguuIousuperloraunancncscrincspraiica!cs
ccna|usc!cpc!crcutic|aac!c!ctcrparaccna!ninisiraacPu||ica
|quan!cjcrap|ica!apcnapritaiita!c|i|cr!a!cpcrtemposuperloraquaircancsncs!cnaiscascs
||aincapaci!a!cparaccxcrcicic!cp4iricpc!criuic|acucuraic|ancscrincs!c|cscssujciicsapcna!c
rcc|usacccncii!csccniraji|nciuic|a!ccucuraic|a!c
|||aina|i|iiaacpara!irigirtcicu|cquan!cuii|iza!cccncncicparaapr4iica!ccrinc!c|csc
Par4grajc unicc Os cjciics !c quc iraia csic ariigc nac sac auicn4iiccs !ctcn!c scr nciita!ancnic
!cc|ara!csnascnicna

Dica Nos crimes conlra a ordem lribularia de nalureza maleriaI lodos


aqueIes que o lio enaI uliIiza a exresso reduzir ou surimir o
agamenlo como o arl A e o arlA do CI e o arl
o
I a IV da Lei
e necessario o lermino do rocesso adminislralivo fiscaI com o
conseqenle Ianamenlo definilivo do lribulo ara ralicar alos de
ersecuoenaIAssimoMInoodedenunciarorcrimeconlraaordem
lribularia de nalureza maleriaI anles do encerramenlo do rocesso
adminislralivoqueauraaexislnciadasonegao


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica AIicase o rinciio da insignificncia nos crimes conlra a ordem
lribularia semre que o vaIor lolaI da sonegao no uIlraassar o Iimile de
dezmiIreaisIsleeoenlendimenlodoSTIedoST}infcom
basenoarl
o
daLei

Dica O agamenlo do lribulo sonegado nos crimes conlra a ordem


lribularia acarrela a exlino da unibiIidade no ha Iimile de lemo
devendo ser exlinla a unibiIidade mesmo deois da condenao definiliva
TaIocorreemdecorrnciadarevisoconlidanaLeiarl
o

Dica O arceIamenlo do lribulo sonegado acarrela a susenso da


relenso uniliva conforme dise o arl
o
da Lei Iorlanlo se o
arceIamenlo for requerido anles da condenao definiliva a relenso
uniliva ficara susensa imedindo a ralica de quaIquer alo de ersecuo
enaI no ode inslaurar inquerilo no ode denunciar se |a houver
rocessoficarasusensonoodecondenarelc

Dica O esluro de vuIneraveI rolege de forma absoIula o menor de


anosSemrequeforralicadoalosexuaIcon|unocarnaIoualoIibidinoso
com menor de anos o crime eslara configurado A meIhor lese de defesa
neslahilesesseraoerrodelioqueocorrequandooagenlenosabenem

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
lem como resumir a idade da vilima acredilando que se lrala de maior de
anos

DicaOcrimedeeslurodevuIneraveIlambemrolegeodoenlemenlaIe
essoasque oroulra razo quaIquer no odemresislir aoalo sexuaI ex
embriaguez ou essoas acidenladas ATINO na doena menlaI o
IegisIador rev que somenle se configura o crime se em razo da doena a
vilimanolemonecessariodiscernimenloaraaralicadoalosexuaI

Dica O crime de esluro de vuIneraveI e de forma Iivre odendo ser


ralicado com vioIncia reaI grave ameaa fraude ou ale mesmo com o
consenlimenlodavilima

DicaOeslurocomumeoeslurodevuIneraveIsocrimeshediondos
Ieiarl
o
VeVI

Dica As quaIificadoras do esluro arl


o
e
o
e do esluro de
vuIneraveI arlA
o
e
o
eIa Ieso cororaI grave e eIa morle so
relerdoIosasSeodoIodoagenleforderovocaraIesoouamorlehavera
concursodecrimes


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica Os crimes hediondos no admilem fiana mas a Iiberdade
rovisriaseracabiveIquandocumridososrequisilosIegaisSenoharazo
ara manler aIguma modaIidade de riso cauleIar cabera a concesso de
Iiberdaderovisria

DicaOaragrafounicodoarloaragrafounicodoarleoarldo
Islalulo do Desarmamenlo foram considerados inconslilucionais
eIoSTInaAdi

DicaOscrimeshediondosso
HomicidiosimIesralicadoemalividadeliicadegruodeexlerminio
Homicidio quaIificado semre hediondo saIvo se for quaIificado
riviIegiado
LalrociniooroubosimIesnoe
IxlorsoquaIificadaeIamorle
IxlorsomedianleseqeslrosemrehediondosimIesouquaIificado
IslurosimIesequaIificadoeIaIesocororaIoumorle
IslurodeVuIneraveIsimIesequaIificado
IidemiacomresuIladomorleasimIesnoe
IaIsificao de rodulos leraulicos e medicinais arl e semre
hediondosaIvoquandocuIosoarl
o

GenocidiounicoquenoedoCdigoIenaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Trafico de Drogas lorlura e lerrorismo no so crimes hediondos e sim
equiaradosahediondos

Dica O Ialrocinio se consuma com a morle mesmo que o agenle no


consigaconcrelizarasublraodosbensdavilimaenunciadodaSumuIa
doSTI

Dica O furlo quaIificado arl


o
e
o
no admile a aIicao do
aumenlo de ena do reouso nolurno arl
o
que somenle ode ser
aIicadanofurlosimIesdocauldoarl

DicaOfurloquaIificadoodeserriviIegiadoarl
o

DicaCabeconcursodeessoasnocrimedeinfanlicidioenlreamesob
infIuencia do eslado uereraI e o lerceiro adere ao doIo deIa de malar o
rriofiIhoIoisascircunslanciasdecaraleressoaIsecomunicamquando
foremeIemenlaresdocrimeconformearl

DicaamequesobinfIunciadoesladouereraImalaorecemnascido
errado acredilando se lralar do rrio fiIho resonde or infanlicidio na
formadoarl
o
erroquanloaessoa


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica

auliIizaodearmadebrinquedooudequaIqueroulroob|eloSIM
IODIRLISIVOnoaumenlaaenadocrimederoubonoarl
o
Ido
CI

Dica os crimes de caIunia arl e de difamao arl exigem a


imulaodeIATOorlanload|elivosousiluaesvagasindelerminadas
noconfiguramoscrimesConsliluemfaloaliico

Dica Iunese a caIunia conlra os morlos arl


o
no ha a mesma
regraaraadifamao

Dica A in|uria reconceiluosa arl


o
no e crime de menor
olenciaI ofensivo sendo de comelncia da vara criminaI comum
ATINOaaoenaIdeslecrimeeubIicacondicionadaareresenlao
arlUnicoarlefinaI

Dica A relralao ale a senlena condenalria exlingue a unibiIidade


dacaIuniaedadifamaomasnoadain|uriaarlCI

Dica Cabe edido de exIicaes em |uizo em lodos os crimes conlra a


honracaIuniadifamaoein|uriaArldoCI


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dica o funcionario ubIico vilima dos crimes conlra a honra ode
escoIherenlrerooraoenaIrivadamedianlequeixaoureresenlarao
MIaraqueromovaaaoenaIordenunciaSumuIadoSTI

Dica as aes enais e inquerilos oIiciais em curso no odem ser


consideradosmausanlecedenlescriminaisSumuIadoST}

Dica e ossiveI concurso de essoas em crimes rrios de funcionario


ubIicoconlraaadminislraoubIicaorforadoarldoCI

DicaquemlrabaIhaememresarivadaconveniadaouconlraladaara
o desenvoIvimenlo de alividade liica da adminislrao ubIica e
considerado funcionario ubIico ara fins enais Iex um medico que
lrabaIha numa cIinica arlicuIar conveniada ao SUS ara alendimenlo
graluilodacomunidadeearaodireiloenaIfuncionarioubIico

DicaOcrimedelorluraarl
o
daLeieemregracrimecomum
odendo ser ralicado or quaIquer essoa SaIvo na hilese do arl
o
II
quando o su|eilo alivo lem que eslar no exercicio da guarda oder ou
auloridadelornandosecrimerrio


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DicaOscrimesdeedofiIiaeslorevislosnosarlsaIdoICA
rolegem a imagem de crianas e adoIescenles em cenas de sexo exIicilos e
ornograficas O ob|elo desles crimes no e o alo sexuaI esle deve ser
verificadonoscrimesdoCdigoIenaI

Dica O crime de seqeslro reImago esla liificado no arl


o

exlorso quaIificada eIa reslrio da Iiberdade Iorlanlo no configura
rouboenoconfiguraexlorsomedianleseqeslro

DicaAdiferenaenlreorouboeaexlorsoeanecessidadedecondulada
vilimaaraaoblenodavanlagemSeoagenleuliIizaavioInciaouagrave
ameaa e no recisa da vilima ara obler a coisa aIheia mveI o crime e de
rouboIoroulro Iado seo agenle uliIiza a vioInciaoua graveameaa ara
conslranger a vilima a fazer deixar de fazer ou loIerar que o agenle faa
aIguma coisa somenle com essa condula da vilima conseguira obler a
vanlagem indevida relendida Irecisa da vilima enquanlo no roubo no
recisadeIa

Dica O crime de Iavagem de dinheiro exige que o cailaI que sera


Iavado se|a rodulo de crimes esecificos ou se|a ha semre um crime
recedenle e eslecrimeno ode ser quaIquerum necessariamenledeveser
umdaqueIesciladosnoarl
o
daLei

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
alraficodedrogas
blerrorismoeseufinanciamenlo
cconlrabandoelraficodearmas
dexlorsomedianleseqeslro
ecrimesconlraaadminislraoubIica
fconlraosislemafinanceironacionaI
gralicadosororganizaocriminosa
hralicadosorarlicuIarconlraaadminislraoeslrangeira
OS se o cailaI for originado de quaIquer oulro crimes as condulas de
Iavagemseroaliicas

DicaNocrimedecorruoassivaarlhalrsverbosnucIeosdo
lio enaI SOLICITAR RICIIR e ACIITAR IROMISSA Inquanlo no
crime de corruo aliva Arl ha aenas os verbos OIIRICIR e
IROMITIR Assim se o arlicuIar OIIRICI o funcionario RICII ha
crime ara os dois Se o arlicuIar IROMITI o funcionario ACIITA a
IROMISSA ha crime ara os dois Iorem se o funcionario ubIico
SOLICTAR e o arlicuIar simIesmenle DIR ou INTRIGAR o que foi
edidosomenlehaveracrimearaofuncionarionoconfigurandofaloliico
araoarlicuIaranleafaIladeverbocorresondenlenolioenaI

QUE5TE5DOPROFFELIPENOVAE5

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Pau!n c Pcdrn a!ugaram um hc!icptcrn c cnm a uti!izan da cnrda dc sa!vamcntn
pnssibi!itaramaIugadnchcIcdaquadri!haaqucpcrtcnciamiandnndnptindapcnitcnciria
nndccumpriapcnaprivativadc!ibcrdadcNcssccasnPau!ncPcdrnrcspnndcrnpnrcrimcdc
Aarrebalamenlodereso
fugadeessoaresa
CfavorecimenloessoaI
DevasomedianlevioIncia
Omitir cm dncumcntn pb!icn nu particu!ar dcc!aran quc dc!c dcvia cnnstar nu nc!c
inscrir nu Iazcr inscrir dcc!aran Ia!sa nu divcrsa da quc dcvia scr cscrita cnm n Iim dc criar
nbrigannarcacnntratua!cnnIiguradc!itntipiIicadncnmn
afaIsidademaleriaI
bfaIsificaodedocumenloubIiconorimeirocasoededocumenloarlicuIarnosegundo
cfaIsidadeideoIgica
dfaIsificaodeaeIubIiconorimeirocasoedeaeIarlicuIarnosegundo
Nncrimcdc
AdesobedinciaaconsumaoocorrenaformaomissivaquandooagenleralicaoalodoquaI
devia abslerse na forma comissiva quando o su|eilo devia agir e no o faz no Iaso de lemo
delerminadonoseadmilindoemquaIquercasoalenlaliva
concusso or ser de nalureza maleriaI a consumao ocorre com a efeliva erceo da
vanlagemindevida
Cadvocaciaadminislralivanoseadmilealenlaliva
D resislncia a consumao ocorre com a ralica da vioIncia ou ameaa sendo disensaveI o
resuIladorelendidoeIoagenlequeeanoexecuodoaloIegaIqueseocorreraenasquaIifica
odeIilo

Maria incnnInrmada cnm a vitria dc Pau!n nas c!cics para a prcIcitura dc 5n Jnn da
A!dciadcucausaaandcImprnbidadcadministrativacmIaccdcPau!nimputandn!hcdcsvin
dcvcrbapb!icasabcndndasuainncnciaMariacnmctcucrimcdc
AcomunicaofaIsadecrime
denunciaocaIuniosa
CauloacusaofaIsa
Dexercicioarbilrariodasrriasrazes

Mrinrcvn!tadncnmacnndutadndirctnrdcsuacmprcsanumaasscmb!iagcra!chamnun
dcsaIadnccmnutrachamnundc!adrnMrincnmctcucrimcsdc
Ain|uria
caIunia
Cdifamao
DdifamaoecaIuniareseclivamenle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Umpn!icia!mi!itarncgrnnncxcrccindcsuaIunnInichamadndcmacacnprctn
aHouvecrimededesacalo
bHouvecrimederacismo
cHouvecrimededesobedincia
dHouvecrimedein|uriaquaIificada

Funcinnrin pb!icn quc nn cxcrccin dc suas Iuncs cxigc para si a Iim dc !ibcrar
pagamcntn dcvidn a Inrncccdnr dn Estadn um pcrccntua! dn va!nr a scr crcditadn snb pcna dc
rctardarnpagamcntncnmctcncrimcdc
aconcussoemsuaformalenladaarlccarlCIissocasoocredornoaceileagara
roina
b ecuIalo consumado arl CI se o credor aceila a oferla e ermile que o funcionario
ubIico efelue o desconlo do vaIor combinado de seu credilo mesmo que deois o agenle no
venhaalerroveilocomorodulodocrime
cconcussoconsumadaarlCIsendoirreIevanleofalodequelenhaoagenleoblidoouno
oqueexigiudavilima|aqueselraladecrimeformaI
dcorruoassivarriaorqueoalofuncionaIeranaorigemIicilovezqueocrediloexislia

A scrvidnr pb!icn pnr ncg!igncia cnncnrrc para a prtica dn crimc dc pccu!atn


cnntcmp!adnnnartdnCdignPcna!pccu!atncu!pnsnA!ciprcvapnssibi!idadcdc
cxtinndapunibi!idadcquandnhnuvcrarcparandndannTa!hiptcsc
AocorrerasearearaododanosederimreleriveImenlealeooferecimenlodadenuncia
noseraossiveIoisaIeirevessamodaIidadedeexlinodaunibiIidadesomenleara
arlicuIares
CseraossiveIdesdequearearaododanorecedaasenlenairrecorriveI
DocorrerasearearaododanosederimreleriveImenlealeorecebimenlodadenuncia

pagamcntndnva!nrcxigidnpc!aFazcndaPb!icacnnstituicausacxtintivadcpunibi!idadc
nnscrimcscnntraanrdcmtributriaquandnnmcsmnInrcIctuadn
aaleaubIicaodasenlena
baleolrnsiloem|uIgadodasenlenacondenalria
caleorecebimenlodadenunciaeIo|uiz
daquaIquerlemoquese|aefeluado

Tranqui!inn PacIicn an scrintimadn dacxccundapcnhnra dcscu imvc!pc!n OIicia!dc


|ustianpcscvin!cntamcntcancumprimcntndanrdcmIncasuhnuvccrimcdc
adesacaloaauloridade
bdesobedinciaaordem|udiciaI
cresislncia
dcorruoaliva


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Tratandnsc dc casn dc crimc dc snncgan Iisca! a Ia!sidadc idcn!gica cnmn mcin para
cxccundaquc!cdc!itncnnsidcrada
aabsorvidaemfacedorinciiodaeseciaIidade
b no absorvida aIicandose a ena nos lermos do regramenlo eslabeIecido ara o crime
conlinuado
ccrimefim
d ao consliluliva de crime conlinuado ois enconlrase no conlexlo de uma unica condula
causadoradedoisresuIlados
ecircunslnciaagravanleoualenuanlerevislanaIarleGeraIdoCdigoIenaI

OsrusaccrtaramaprticadcumcrimcdcrnubncmdctcrminadnBancnHnraspnrtandn
armas dc Ingn c usandn Iantasias quc impcdisscm scu rccnnhccimcntn An chcgarcm an !nca! c
aindadcntrndnvccu!nsuspcitaramdaprcscnadapn!cia5cmpcnsarduasvczcscdcInrma
prccipitada acabaram pnr Iugir cmbnra tcnham sidn capturadns Ncstc casn ns rus
cxc!usivamcntccmrc!anancrimcdcrnubn
adevemresondereIocrimederoubolenlado
bnodevemserresonsabiIizadosorqueresenleoarreendimenloeficaz
cnodevemseroreIeresonsabiIizadosmassimorfurlolenladoumavezqueasarmasno
foramuliIizadasnaralicadocrime
d no devem ser resonsabiIizados uma vez que ainda eslavam na fase da ralica de alo
rearalrios

Jnn c Marcns Iazcndn usn dc uniInrmcs dc cmprcsa prcstadnra dc scrvins dc tc!cInnia


dirigcmscanapartamcntndcMariaccnmunicam!hcquccstnvisitandntndasasunidadcsdn
prdin para Iisca!izarcm as insta!acs Aps a dcvida aprcscntan dc dncumcntns c crachs
inInrmam a mnradnra dc quc a mcsma dcvcr cnnduzir Marcns at n !nca! nndc sc cncnntra
insta!ada a ccntra! tc!cInica cnquantn Jnn pcrmancccr nn intcrinr dn apartamcntn tcstandn
cadaumdnsaparc!hnscxistcntcsAnchcgarcman!nca!MarcnsaIimdccvitarqucamnradnra
rctnrnasscanapartamcntnsn!icitnu!hca|udascmqucMariapcrccbcsscscuintcntnEnquantn
issnJnnapndcrnuscdas|iasquchaviannapartamcntnTcrminadnsnstcstcsJnncMarcns
dcspcdiramsc dc Maria c csta snmcntc aps a!gumas hnras pcrccbcu n gn!pc Ncstc casn ns
rusdcvcrnrcspnndcrpnr
a ecuIaloaroriao uma vez que ambos se fizeram assar or emregados de uma emresa
concessionaria
besleIionalooisfoiuliIizadaafraudecomomeiodeaIcanaroinlenlo
crouboimrrioumavezqueexisliufraudemasnovioIncia
dfurlomedianlefraudelendosidoeslaomeiouliIizadoaraareaIizaodoinlenlocriminoso


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A anns pratica atns dc cxccun dc crimc dc hnmicdin Antcs dc ncnrrcr a mnrtc
impcdcqucnrcsu!tadnscprnduzaAhiptcsccnnIigura
alenlaliva
bdesislnciavoIunlaria
carreendimenloeficaz
dinexislnciadecrime

}uIgueosilensabaixo
ITanloadesislnciavoIunlariaquanlooarreendimenloeficarecisamservoIunlariosmasno
necessilamseresonlneos
II No crime de roubo desde que no resuIle Ieso cororaI de nalureza grave a vilima se for
rearadoodanoouresliluidaacoisaaleorecebimenlodadenunciaoralovoIunlariodoagenlea
enaserareduzidadeumadoisleros
III Se a rearao do fIagranle eIa oIicia lorna imossiveI a consumao do crime eslase
dianledocrimeimossiveI
IV O relerdoIo e a unica hilese de resonsabiIidade enaI ob|eliva acalada eIa Iei enaI
brasiIeira
Islocerlosaenasosilens
aIeIII
bIIeIV
cIIIeIII
dIIIIeIV

Umindivdunnntabi!izadnpc!aprticadcIurtndcvccu!ns!ngnapstcrIurtadnumdc!cs
cnnduzian cm a!ta vc!ncidadc cm uma via pb!ica quandn dc Inrma cu!pnsa acabnu pnr
atrnpc!arcmatarumtranscuntcRc!ativamcntcacnndutadc!itunsatcmsc
aconcursomaleriaI
bconcursoformaI
ccrimeconlinuado
dcrimerogressivo

Ju!gucnsitcnsqucscscgucm
I O rnubn distingucsc da cxtnrsn pnis nn rnubn a subtran da cnisa Icita pc!n agcntc
cnquantnqucnacxtnrsnnapndcramcntndnnb|ctnmatcria!dcpcndcdacnndutadavtima
IIAdistinncntrcrnubnprprincimprprinrcsidcnnmnmcntncmqucnsu|citncmprcgaa
vin!ncia nu gravc amcaa cnntra a pcssna nn rnubn imprprin a vin!ncia nu gravc amcaa
cxcrcida aps a subtran dn nb|ctn matcria! para asscgurar a impunidadc dn crimc nu a
dctcnndacnisacnquantnqucnnrnubnprprinavin!ncianugravcamcaacmprcgadadc
Inrmaapcrmitirasubtran
III Tantn na cxtnrsn cnmn nn cnnstrangimcntn i!cga! n su|citn cmprcga vin!ncia nu gravc
amcaacnntraavtimannscntidndcqucIaanudcixcdcIazcra!gumacnisaAdiIcrcnacst

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
cm quc nn cnnstrangimcntn i!cga! n su|citn ativn dcsc|a quc a vtima sc cnmpnrtc dc
dctcrminadamancirascmprctcndcrcnmissnnbtcrindcvidavantagcmccnnmicaNacxtnrsn
ancnntrrinncnnstrangimcntnrca!izadncnmnnb|ctivncxprcssndcnbtcrindcvidavantagcm
ccnnmica
IV O Iurtn mcdiantc Iraudc distingucsc dn cstc!innatn pc!n mndn quc uti!izadn n mcin
Iraudu!cntnnnIurtnmcdiantcIraudcnagcntci!udcavigi!nciadnnIcndidnqucpnrissnnn
tcm cnnhccimcntn dc quc n nb|ctn matcria! cst saindn da csIcra dc scu patrimnin c
ingrcssandn na dispnnibi!idadc dn su|citn ativn Nn cstc!innatn an cnntrrin a Iraudc visa
pcrmitir quc a vtima incida cm crrn Pnr issn vn!untariamcntc n nIcndidn sc dcspn|a dc scus
bcns tcndn cnnscincia dc quc c!cs cstn saindn dc scu patrimnin c ingrcssandn na csIcra dc
dispnnibi!idadcdnautnr
Aquantidadcdcitcnsccrtnsigua!a
a
b
c
d

EnquantnnasacadadcscuapartamcntnIumavatranqui!amcntcumcigarrn5imp!cintcvca
idiadc!anarumcinzcirnaviapb!icaEmbnrativcsscpcrccbidnqucpndcriaIcrira!gunsdns
muitns transcuntcs quc cruzavam a ca!ada cm Ircntc acrcditnu quc tcria pnntaria suIicicntc
para cvitar quc n nb|ctn atingissc a!gum E cspcrandn nn machucar ningum !annu n
cinzcirnnqua!cntrctantnIcriuumdnsditnstranscuntcsNcssccasn5imp!cinagiu
acomdoIoevenluaI
bcomcuIaconscienle
ccomcuIainconscienle
dcomdoIoesecifico

OcnnscntimcntndnnIcndidn
aeirreIevanlearaonossodireiloenaI
b exlingue a cuIabiIidade nos deIilos em que o lio requer exressamenle o noconsenlimenlo
exvioIaodedomiciIioCIarl
c ode funcionar como causa suraIegaI de excIuso da anli|uridicidade quando decorrer de
vonlade|uridicamenlevaIidadoliluIardeumbemdisoniveIexcrimededanoCIarl
decoroIariodorinciiodaadequaosociaI

Uma pcssna da |anc!a dc scu apartamcntn cIctua dnis disparns dc arma dc Ingn cnntra um
scudcsaIctnqucpassavanaruaprctcndcndn!csinn!nPnrcrrnnacxccunumprn|ti!accrta
um autnmvc! quc cstava cstacinnadn nn cra scu n nutrn prn|ti! accrta um transcuntc
prnduzindn!hcamnrtcOdcsaIctndnatiradnrnnsnIrcqua!qucr!csn
5cgundnnCdignPcna!brasi!cirnnatiradnrdcvcrcspnndcrpc!ncrimcdc
aIesocororaIseguidademorle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
blenlalivadeIesocororaIehomicidiocuIoso
chomicidiocuIosounicamenle
dhomicidiocuIosoedanoemconcursomaleriaI

Lcipnstcrinrqucpassaacnminarancrimcdcumapcnamcnnr
anolemaIicaoaosfalosanlerioresorquecomelidosanleriormenleasuavigncia
blemaIicaoaosfalosanlerioresaindaquedecididosorsenlenacondenalrialransiladaem
|uIgado
c lem aIicao aos falos anleriores desde que no lenha ocorrido o lrnsilo em |uIgado da
senlenacondenalria
dlemaIicaoaosfalosanlerioresmaslosomenlearafazercessarosefeiloscivisdasenlena
condenalria

Pcdrncnmnprnpsitndchumi!harcdcncgriraimagcmdcJnndcsIcrcumabnIctadann
rnstndcscudcsaIctnAna!iscasituan|urdicnpcna!dcPcdrn
a) Iedroralicouocrimedein|uriareaIarlCI
b) IedroralicouocrimedeIesocororaIarlCI
c) IedroralicouaconlravenoviasdefaloarlLCIDecreloIei
d) Iedronoralicounenhumacondulaliica

5nbrcnscrimcscnntraahnnracnrrctnaIirmarscquc
a ArelralaoecausaexcIudenledacuIabiIidade
b O funcionario ubIico que se sinla ofendido or oulrem na sua honra lem Iegilimidade
concorrenle ara reresenlar ao Minislerio IubIico ou defIagrar eIe mesmo a ao enaI rivada
QueixaCrime
c AaoenaIrivadasubsidiariadaubIicaeslasu|eilaaeremo
d NenhumadasaIlernalivasacimaeslacorrela

Cnm rc!an an crimc dc trIicn dc substncia cntnrpcccntc tipiIicadn nn art da Lci n


assina!canpnincnrrcta
aDemonslradoqueoagenlemanlinhaemdesilocerlaquanlidadedaIanlaCannabissalivaL
maconhaqueseriadifundidaiIicilamenleoreIeserairreIevanleofalodenoeslarvendendoa
droganomomenloemqueforabordadoeIaoIicia
bQuandoo agenleralicarem um mesmo conlexlofalicomais de umadas aesliificadasno
arlresonderaorumunicocrimeoisodeIiloedeaomuIliIaoudeconleudovariado
cAralicadealosonerososoudecomerciaIizaoeimrescindiveIaconfiguraodolioenaI
emcomenlo
dConsiderandoqueaquanlidadedasubslnciaenlorecenlenoeeIemenlardodeIilodelrafico
eIaseraanaIisadasomenlecomomaisumsubsidioaraaliificaododeIilo


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Jns acnrrcnta scu Ii!hn dc dcz anns dc idadc nn quinta! dc sua rcsidncia uma vcz quc n
mcsmn Inra brincar cnm amigns scm a dcvida autnrizan ! n dcixandn pnr dnis dias scm
qua!qucrassistnciaaIimdccnrrigi!nNcstccasnJns
a resondera eIo crime de lorlura revislo no arl II da Lei n Lei de Torlura
Conslilui crime de lorlura IIsubmeler aIguem sob sua guarda oder ou auloridade com
emrego de vioIncia ou grave ameaa a inlenso sofrimenlo fisico ou menlaI como forma de
aIicarcasligoessoaIoumedidadecaralerrevenlivo
bresonderaeIocrimedeconslrangimenloiIegaI
c resondera eIo crime revislo no arl da Lei n Islalulo da Criana e do
AdoIescenleSubmelercrianaouadoIescenlesobsuaauloridadeguardaouvigiInciaalorlura
eIorinciiodasubsidiariedade
d resondera eIo crime revislo no arl da Lei n Islalulo da Criana e do
AdoIescenleenoarldaLeinLeideTorlura

Quantn an tcmpn dc duran da cxccun dc pcna privativa dc !ibcrdadc assina!c a npn


cnrrcta
aNooderasersuerioralrinlaanos
bIoderaserereluaseassimdisuserIeicomIemenlar
c Quando fixadas em mais de um rocesso a ena lolaI resuIlara do somalrio de lodas as
condenaessemreslrioquanloaIimileminimooumaximo
dQuandofixadasemmaisdeumrocessoasenasdevemsercumridasacomearoraqueIas
aIicadas ara o crime de menor gravidade e assim rogressivamenle ale o de maior gravidade
nohavendorevisoIegaIaraolemodeencerramenlo

mntnrista acnmpanhadn pc!n passagcirn B distraiusc an accndcr um cigarrn c acabnu


pnr atrnpc!ar n pcdcstrc C prnvncandn!hc impnrtantcs traumatismns Em scguida induzidn
pc!nacnmpanhantcBAdcixnudcprcstarsncnrrnaCnmcsmnIazcndncvidcntcmcntcn
indutnrCnnsidcrandnqucnpcdcstrcvcinaIa!cccrhnrasmaistardccmvirtudcdnsIcrimcntns
snIridnsassina!carcspnstacnrrcta
a A resondera or homicidio cuIoso funcionando a omisso de socorro como causa eseciaI
de aumenlo de ena nos lermos do Cdigo de Trnsilo brasiIeiro resondera eIa ralica de
omissodesocorrorevislanoarldoCdigoIenaI
bAmbosresondero noslermos do Cdigo de TrnsiloAorhomicidio cuIoso emconcurso
maleriaIcomaomissodesocorroeexcIusivamenleeIaralicadeomissodesocorro
cAresonderaorhomicidiocuIosofuncionandoaomissodesocorrocomocausaeseciaIde
aumenlodeenanoslermosdoCdigodeTrnsilosesu|eilaraasmesmassanesoremna
quaIidadedearlicie
d Aresondera or homicidio cuIoso em concurso maleriaI com a omisso de socorro
liificados eIo Cdigo de TrnsilobrasiIeiro resondera eIaralicadeomissode socorro
revislanoarldoCdigoIenaI


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Aps ingcrir grandc quantidadc dc bcbida a!cn!ica an passar cm Ircntc a uma cscn!a
pb!ica cxatamcntc nn hnrrin dc sada dns a!unns Jnn pcrdc a dircn c vcm a subir na
ca!ada tcrminandn pnr cn!idir cnm n murn c dcrrub!n scm cnntudn atingir ns transcuntcs
qucpnra!ipassavamNcssccasnJnnrcspnndcpnr
aconlravenodedireoerigosaarligodaLCI
blenlalivadeIesocororaIcuIosaarligodoCdigodeTrnsilorasiIeiroccarligoII
doCI
ccrimedeembriaguezaovoIanlearligodoCdigodeTrnsilorasiIeiro
dconlravenodeembriaguezarligodaLCI
ecrimededanoquaIificadoarligoaragrafounicoincisoIIIdoCI

Quandn cnnduzia vccu!n autnmntnrscm cu!pa Fu!annatrnpc!a umpcdcstrcdcixandndc


prcstar!hcsncnrrncnnstituindnta!cnndutacmtcscaprticadc
aomissodesocorrorevislanoarldoCdigoIenaI
bIesocororaIcuIosacomoaumenlodeenarevislonoarligodoCdigoIenaI
cexoravidadeoulremaerigorevislonoarligodoCdigoIenaI
domissodesocorrorevislanoarligodaLein
e Ieso cororaI cuIosa na conduo de veicuIo aulomolor com o aumenlo de ena revislo no
arligounicodaLein

Assina!caa!tcrnativacnrrcta
a o comercio de reIicas de armas de fogo e considerado crime eIo arl da Lei
equiarandoaarmadeverdadeeadebrinquedo
bocrimededisarodearmadefogoemIugarubIicoquandoeslevisarcausarIesocororaI
seraabsorvidoeIaIesocororaImesmoacarrelandoenamenorebeneficiosaraoagenle
cocrimedeomissodecauleIaedoIosonocaulenoaragrafounico
d o agenle que vende uma arma de fogo a um menor de anos lendo Iena conscincia desle
faloresonderaoromissodecauleIadoarl

Pau!nprnprictrindcumrcstaurantcncstacidadcscrvcparaJnaquimcsuamu!hcrambns
cnm anns dc idadc uma garraIa dc usquc cu|as dnscs scrn ministradas dirctamcntc pc!n
casa!namcsapnrc!csncupadanncstabc!ccimcntncnmcrcia!Pnstcrinrmcntcchcgaan!nca!um
amign dn casa! Andr dc anns idadc cnnhccida pnr Pau!n quc sn!icita a cstc um cnpn
inInrmandnqucscdcstinaaingcrirabcbidaquccstsnbrcamcsadcJnaquimcsuamu!hcrO
pcdidndcAndrimcdiatamcntcatcndidnAcnndutadcPau!ncnnstitui
airreIevanleenaI
bdeIilodoIslalulodaCrianaedoAdoIescenlearldaLei
ccorruodemenores
dconlravenoenaIarlIdaLCI
elraficodeenlorecenle


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
NasacstipiIicadaspc!aLcinTnrturaapcnascrscmprcagravadadcumscxtn
atumtcrndcntrcnutrnscasnsscncrimcInrcnmctidncnntra
acrianageslanledeficienleeoIiciais
boragenleubIicoseguranasouconlracrianaegeslanle
ccrianageslanledeficienleeadoIescenle
dsomenleconlraidosocrianaouadoIescenle

NnstcrmnsdaLcinEstatutndaCrianacdnAdn!csccntc
aconsideramsealosinfIacionaisaenasascondulasdescrilascomocrime
b a medida de inlernao odera ser aIicada nos casos de descumrimenlo reilerado e
in|uslificadodemedidaanleriormenleimosla
cnocaberainlernaoorreileraonocomelimenlodeoulrasinfraesgraves
doMinislerioIubIiconooderaconcederaremissoanlesdeiniciadoorocedimenlo|udiciaI
comoformadeexcIusodorocesso

A!varn c H!in prcviamcntc acnrdadns c cnm unidadc dc dcsgnins adcntraram cm uma


rcsidncia para subtrarcm nb|ctns c va!nrcs Cnm a chcgada dns mnradnrcs A!varn cnnscguiu
IugircnmaresfurtltucH!inIniprcsncmI!agrantcH!intinhaumacnndcnanantcrinrpc!a
prtica dc !csn cnrpnra! cu!pnsa c A!varn cstava cnmp!ctandn dcznitn anns dc idadc naquc!c
diaEmIaccdasituanhipntticaaprcscntadaassina!canpncnrrcta
A HeIio resondera eIa ralica do crime de furlo quaIificado lenlado eis que em momenlo
aIgumleveaosselranqiIaedesvigiadadarcsjuriita
Ior eslar comIelando dezoilo anos de idade no dia do evenlo AIvaro era enaImenle
inimulaveI
CAinimulabiIidadedocoaulorafaslaaquaIificadoradoconcursodeagenlesnocrimedefurlo
D Caso HeIio se|a condenado a ena rivaliva de Iiberdade nosuerior a qualro anos a
condenaoanleriororsisseracausaimedilivadasubsliluiodaenacororaIorreslriliva
dedireilo
I Caso aconlea a concesso de sursis a um dos agenles o |uiz senlencianle devera exIicilar as
razeseIasquaisdenegouasubsliluiodaenarivalivadeIiberdadeeIareslrilivadedireilo

Em cada uma das npcs abaixn aprcscntada uma situan hipnttica accrca dns crimcs
cnntra n patrimnin scguida dc uma asscrtiva a scr |u!gada Assina!c a npn cu|a asscrtiva
cstc|acnrrcta
A rilo efeluou Iigao cIandeslina em sua residncia fazendo a calao de agua da emresa
concessionaria e imedindo sua assagem eIo hidrmelro deIa usufruindo sem o agamenlo de
quaIquerconlrareslaoNessecasoriloralicouocrimedeesleIionalo
Im Iugar ermo Tecio com a mo denlro da camisa simuIando orlar uma arma de fogo
inlimidou e sub|ugou Islefnia sublraindoIhe os erlences Nesse caso Tecio resondera eIo
crimedefurlomedianlefraude

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
C Mevio adenlrou em um hiermercado e as aoderarse de lodo o dinheiro exislenle nos
caixasfoisurreendidoeIovigianolurnoIaragaranlirosucessodafugaeasseguraraossedos
vaIores sublraidos Mevio ameaou o vigia com um revIver chegando incIusive a efeluar
disarosemsuadireoNessecasoMevioresonderaeIocrimederouboimrrio
D Tadeu frenlisla de um oslo de gasoIina e encarregado de receber os vaIores agos eIos
cIienles assenhorouse da melade do dinheiro recebido em delerminado dia e que eslava em seu
odersendoquearaencobriraaroriaoemiliunolasfiscaisfaIsasaraagamenlosfuluros
NessecasoTadeuresonderaeIocrimedeesleIionalo

GABARITO
CDADCCDCADDDAAD
CAACAAACDC
IC

DICA5PROCE55UALPENAL
PROFRODRIGOBELLO

IrofessordeIrocessoIenaIdoCurso}uridicoIRCI}USA
IORUMR}LIXUSR}eCI}USIVoIlaRedondaR}
AdvogadoCriminaIisla
IsGraduadoemDireiloIenaIeIrocessuaIIenaIeIaUniversidadeGamaIiIhoR}
eIIoRodrigo
vvvbeIIooabbIogsolcom
MSNbeIIor|holmaiIcom


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Com a sumuIa vincuIanle o advogado lem direilo de visla ao
inquerilooIiciaIsigiIosocomasdiIigncias|adocumenladas
Com o novo arl as ergunlas odem ser feilas direlamenle as
leslemunhas
OedidodeinlercelaoleIefnicaodeseraulorizadodeoficioeIo
|uizeexcecionaImenlefeilooraImenle
O crime de faIso leslemunho ermile arliciao do advogado que
incenlivaaleslemunha
OferecerdrogaevenluaImenlearaconsumocon|unloemodaIidadede
lraficocomenabemmenorqueolraficodoarlIei
As medidas desenaIizadorasdisoslas na Iei so comosio
civiI dos danos lransao enaI susenso condicionaI do rocesso e
reresenlaonoscrimesdeIesocororaIIeveecuIosa
Iermilese a cilao or hora cerla no rocesso enaI nos moIdes do
CIC
Vigora na ao enaI ubIica os rinciios da obrigaloriedade e
indisonibiIidade
Vigora na ao enaI rivada os rinciios da oorlunidade
disonibiIidadeeindivisibiIidade
Da deciso de ronuncia e descIassificao cabe recurso em senlido
eslrilo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DadecisodeimronunciaeabsoIviosumariacabeaeIaoarl
CII
IrazoaraoferecimenlodaaoenaIrivadaedemesesaconlardo
conhecimenlodaauloria
So hileses de riso em fIagranle facuIlalivo quaIquer do ovo
odera e obrigalrio ou comuIsrio auloridades oIiciais e seus
agenlesdevero
AindasohilesesdefIagranleeslacomelendoouacabadecomel
Ia fIagranle rrio reaI ou erfeilo erseguido imrrio ou
imerfeilo enconlrado Iogo asque faa resumir fIagranle
resumidoouficlo
So caraclerislicas do inquerilo oIiciaI escrilo sigiIoso inquisilrio
disensaveIreIalivoeoficiaI
A reroduo simuIada dos falos e ermilida em II lodavia a
arliciaodadefesanoeobrigalria
Senador Deulado IederaI Iresidenle do anco CenlraI e Minislros
ossuemfororiviIegiadonoSuremoTribunaIIederaI
ArerrogalivadefunoeirrenunciaveITodaviaarenunciaaocargoe
ermilida
Ao finaIizar o inquerilo oIiciaI o deIegado deve eIaborar um reIalrio
comoresumodasinvesligaesNaIeidelxicosodeIegado
deveraaIemdoreIalriocIassificarocrimee|uslificarlaIescoIha

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
So novidades da reforma em reIao a vilimaofendido no rocesso
enaIindenizaonomomenlodasenlenarimeiraessoaserouvida
em audincia acomanhamenlo rocessuaI e assislncia
muIlidisciIinar
Cabe inlerrogalrio or videoconferncia de forma excecionaI e or
deciso fundamenlada do |uiz de oficio ou a requerimenlo das arles
nosseguinlescasosrevenirriscoaseguranaubIicasuseiladeque
o reso inlegre organizao criminosa fuga viabiIizar a arliciao
infIuncia no reu e na leslemunha gravissima queslo de ordem
ubIica
So requisilos ara a decrelao da riso revenliva indicios de
auloriamaleriaIidadedocrimegaranliadaordemubIicagaranliada
ordem econmica aIicao da Iei enaI e convenincia da inslruo
criminaI
No inlerrogalrio sob ena de nuIidade duas garanlias devem ser
reseiladasdireiloaosiIncioearesenadadefesalecnica
DevidorocessoIegaIsoasregrasdo|ogoGaranliaqueoacusadolem
deserreseiladalodaaordemrocedimenlaIeslabeIecidanaIei
A resosla do acusado e imrescindiveI razo de dias as o
recebimenlo da ao enaI e devem ser coIocadas lodas as leses de
defesa

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
As aIegaes finais escrilas odem excecionaImenle ocorrerem no
rocedimenlo ordinario nos casos de diIigncias comIexidade do falo
ou o n de acusados assim exigir AluaImenle a regra so as aIegaes
finaisoraisminmin
IxamedeCorodeDeIiloDireloeriloouessoascomdiIoma
decursosueriorreferenciaImenledaareadaericiaIxamedeCoro
de DeIilo Indirelo arl CII Irova leslemunhaI sure a
imossibiIidadedereaIizaodirela
Unico recurso rivalivo da defesa aluaImenle so os Imbargos
InfringenlesedeNuIidade
Reviso CriminaI e meio de imugnao ao aulnoma lambem
rivalivadadefesaequenolemrazoaraa|uizamenloodendoser
a|uizadanoscasosdeerros|udiciarios
Irazo da Iriso Temoraria e de dias rorrogaveI or iguaI eriodo
Se for crime hediondo razo de dias rorrogaveI or iguaI eriodo
Isla riso s odera ser decrelada duranle o inquerilo oIiciaI e
indeendedoaIvaradesoIlura
Orinciiodaidenlidadefisicado|uizseaIicaaorocessoenaIarl
CII }uiz que reside a inslruo devera ser o |uiz a roferir a
decisofinaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
|ncn!aiic Ii|c||i arl CII Sem aIlerao dos falos narrados na
iniciaI o magislrado lem Iiberdade em cailuIar lanlo ara meIhor
quanloaraior
Muiaiic Ii|c||i arl CII Com a aIlerao dos falos narrados na
iniciaIduranleainslruoomagislradodeverarovocaroadilamenlo
daaoenaIoisnessecasocombasenorinciiodacorreIaoeda
amIadefesao|uiznooderasenlenciar
Condies da Ao IenaI ossibiIidade |uridica do edido
Iegilimidade de causa inleresse de agir e |usla causa arl III CII
}usla causa e aqueIe con|unlo robalrio minimo que da ense|o a
roosiluradaaoenaI
SumuIaSTINovioIaasgaranliasdo|uiznaluraIdaamIadefesa
e do devido rocesso IegaI a alrao or conlinncia ou conexo do
rocesso do coreu ao foro or rerrogaliva de funo de um dos
denunciados
SumuIa STI Reunidos os ressuoslos Iegais ermissivos da
susenso condicionaI do rocesso mas se recusando o Iromolor de
}uslia a roIa o }uiz dissenlindo remelera a queslo ao
IrocuradorGeraI aIicandose or anaIogia o arl do Cdigo de
IrocessoIenaI
SumuIa STI I concorrenle a Iegilimidade do ofendido medianle
queixa e do Minislerio IubIico condicionada a reresenlao do

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ofendido ara a ao enaI or crime conlra a honra de servidor
ubIicoemrazodoexerciciodesuasfunes
SumuIa STI No se admile a susenso condicionaI do rocesso
orcrimeconlinuadoseasomadaenaminimadainfraomaisgrave
comoaumenlominimodeumsexloforsuerioraumano
SumuIa STI I nuIa a deciso que delermina o desaforamenlo de
rocessodacomelnciado}urisemaudinciadadefesa
SumuIa ST} I desnecessaria a resosla reIiminar de que lrala o
arligo do Cdigo de Irocesso IenaI na ao enaI inslruida or
inquerilooIiciaIOSTInoconcordacomeslasumuIa
SumuIa VincuIanle Iara efeilo de rogresso de regime no
cumrimenlo de ena or crime hediondo ou equiarado o |uizo da
execuoobservaraainconslilucionaIidadedoarldaLeinde
de |uIho de sem re|uizo de avaIiar se o condenado reenche
ou no os requisilos ob|elivos e sub|elivos do beneficio odendo
delerminararalaIfimdemodofundamenladoareaIizaodeexame
criminoIgico
So efeilos recursais no rocesso enaI devoIulivo susensivo
exlensivoeregressivorelralao
Arligo CII Se o acusado cilado or edilaI no comarecer nem
consliluir advogado ficaro susensos o rocesso e o curso do razo
rescricionaI odendo o |uiz delerminar a roduo anleciada das

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
rovas consideradas urgenles e se for o caso decrelar riso
revenlivanoslermosdodisoslonoarl
Arl CII O defensor no odera abandonar o rocesso seno or
molivo imerioso comunicado reviamenle o |uiz sob ena de muIla
de dez a cem saIarios minimos sem re|uizo das demais
sanescabiveis

o
A audincia odera ser adiada se or molivo |uslificado o
defensornoudercomarecer

o
Incumbe ao defensor rovar o imedimenlo ale a aberlura da
audincia No o fazendo o |uiz no delerminara o adiamenlo de alo
aIgum do rocesso devendo nomear defensor subslilulo ainda que
rovisoriamenleousaraoefeilodoalo
O arl CII lrouxe ara o rocesso enaI brasiIeiro a leoria dos
frulosdaarvoreenvenenada
CabeassislenlelecniconorocessoenaIcomaluaoermilidaasa
aulorizao do magislrado e odera eIaborar Iaudo exlraoficiaI e
quesilosaseremresondidoseIoerilooficiaI
Arl CII Se o inleresse da ordem ubIica o recIamar ou houver
duvida sobre a imarciaIidade do |uri ou a segurana essoaI do
acusado o TribunaI a requerimenlo do Minislerio IubIico do
assislenle do quereIanle ou do acusado ou medianle reresenlao do
|uiz comelenle odera delerminar o desaforamenlo do |uIgamenlo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ara oulra comarca da mesma regio onde no exislam aqueIes
molivosreferindoseasmaisrximas
ArlCIIO|uIgamenlonoseraadiadoeIonocomarecimenlo
doacusadosoIlodoassislenleoudoadvogadodoquereIanlequeliver
sidoreguIarmenleinlimado
Arl CII As decises do TribunaI do }uri sero lomadas or
maioriadevolos
Ao roferir senlena enaI condenalria Arl Iaragrafo unico O
|uizdecidirafundamenladamenlesobreamanulenoouseforocaso
imosio de riso revenliva ou de oulra medida cauleIar sem
re|uizodoconhecimenlodaaeIaoquevieraserinlerosla

QUE5TE5DOPROFRODRIGOBELLO


Dcputadn Icdcra! dn Estadn dn Par acusadn dc matar sua cspnsa O crimc ncnrrcu
nncursndnmandatnpar!amcntarnacidadcdcBc!mEnccrradnninquritnpn!icia!a
dcnncia Ini nIcrccida cnntra n dcputadn pcrantc n 5uprcmn Tribuna! Fcdcra! O
prnccssn scguiu scu cursn an !nngn dns anns c n dcputadn Ini rcc!citn para nutrns dnis
mandatns quandn Iina!mcntc n Ministrn Rc!atnr da an pcna! nriginria pcdiu data
paraqucInssciniciadnn|u!gamcntnpc!nP!cnrin
Cnm rcccin dc scr cnndcnadn pc!n 5uprcmn Tribuna! Fcdcra! n dcputadn rcnuncinu a
scu cargn c scu advngadn rcqucrcu an 5uprcmn quc sc dcc!arassc incnmpctcntc para
prnccssar c |u!gar aquc!a an pcna! rcmctcndna para um dns Tribunais dn Jri dc
Bc!m
Acsscrcspcitnassina!caa!tcrnativacnrrcta


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A O deulado federaI deveria ler sido rocessado desde o inicio eranle o TribunaI de
}uri |a que se lrala de comelncia fixada na Consliluio que revaIece sobre a de
rerrogalivadeforo
O Suremo TribunaI IederaI deve acoIher o edido do advogado e decIinar da
comelnciaaraumdosTribunaisdo}urideeIem
C O Suremo TribunaI IederaI deve re|eilar o edido do advogado ois fixada a
comelncia do foro or rerrogaliva de funo eIa no se modifica mesmo que o reu
deixedeocuaroreseclivocargo
DOSuremoTribunaIIederaIdevere|eilaroedidodoadvogadooisdadoolemo|a
decorrido desde o falo a remessa do feilo a }uslia Comum do Islado do Iara acabara
acarrelandoarescriodarelensouniliva
IOSuremoTribunaIIederaIdevere|eilaroedidodoadvogadooisodeuladono
linha o direilo de renunciar ao cargo aenas ara roleIar o |uIgamenlo lralandose de
medidacIaramenleroleIalriaelumuIluaria

Rc!ativamcntc an tcma dns crlmes contru u udmlnlstruo pubIlcu ana!isc as


aIirmativasascguir
I Cnnsidcrasc Iuncinnrin pb!icn para ns cIcitns pcnais qucm cmbnra
transitnriamcntc cxcrcc cargn cmprcgn nu Iunn pb!ica cxcctuadns aquc!cs quc nn
pcrccbamqua!qucrtipndcrcmuncran
II Equiparasc a Iuncinnrin pb!icn qucm cxcrcc cargn cmprcgn nu Iunn cm
cntidadc paracstata! mas nn qucm traba!ha para cmprcsa prcstadnra dc scrvin
cnntratadaparaacxccundcatividadctpicadaAdministranPb!ica
III A pcna aumcntada da tcra partc quandn n autnr dn crimc praticadn pnr
Iuncinnrinpb!icncnntraaadministrancmgcra!Inrncupantcdccargncmcnmissn
dcrgndaadministrandircta
Assina!c
AsesomenleaafirmalivaIeslivercorrela
sesomenleaafirmalivaIIeslivercorrela
CsesomenleaafirmalivaIIIeslivercorrela
DsesomenleasafirmalivasIIeIIIesliveremcorrelas
Iselodasasafirmalivasesliveremcorrelas

Assina!c a a!tcrnativa quc aprcscntc uma garantia |udicia! cnnstantc da Cnnvcnn


Amcricana snbrc Dircitns Humanns pactn dc 5an Jns da Cnsta Rica quc nn pnssua
cnrrcspnndcntccxprcssnnaCnnstituindc
A Toda essoa acusada de deIilo lem direilo a que se resuma sua inocncia enquanlo
nosecomroveIegaImenlesuacuIa

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
TodaessoaacusadadedeIilolemdireilodenoserobrigadoadeorconlrasimesma
nemadecIararse
cuIada
C Toda essoa acusada de deIilo lem direilo de recorrer da senlena a |uiz ou lribunaI
suerior
D O rocesso enaI deve ser ubIico saIvo no que for necessario ara reservar os
inleressesda|uslia
I Se deois da erelrao do deIilo a Iei revir a imosio de ena mais Ieve o
deIinqenleseraorissobeneficiado

Rc!ativamcntcansprincpinsprnccssuaispcnaisincnrrctnaIirmarquc
A o rinciio da resuno de inocncia recomenda que em caso de duvida o reu se|a
absoIvido
o rinciio da resuno de inocncia recomenda que rocessos criminais em
andamenlo no se|am considerados como maus anlecedenles ara efeilo de fixao de
ena
C os rinciios do conlradilrio e da amIa defesa recomendam que a defesa lecnica se
manifesledeoisdaacusaoeanlesdadeciso|udiciaIse|anasaIegaesfinaisescrilas
se|anasaIegaesorais
Dorinciiodo|uiznaluraInoimedeaalraoorconlinncianoscasosemqueoco
reu ossui foro or rerrogaliva de funo quando o reu deveria ser |uIgado or um |uiz
dedireiloderimeirograu
I o rinciio da vedao de rovas iIicilas no e absoIulo sendo admissiveI que uma
rovaiIicilase|auliIizadaquandoeaunicadisoniveIaraaacusaoeocrimeimulado
se|aconsideradohediondo

JnnCarva!hnrcspcitadnncurncirurginnpcraacabcadcJnsPinhcirnTcrminadaa
npcrancnmnpacicntc|cstabi!izadnccn!ncadnnaUnidadcdcTratamcntnIntcnsivn
para nbscrvan Jnn Carva!hn dcixa n hnspita! c vai para casa assistir an !timn
captu!ndannvc!aOcnrrcqucpc!asrcgrasdnhnspita!JnnCarva!hndcvcria
pcrmancccracnmpanhandnJnsPinhcirnpc!asdnzchnrasscguintcsanpcranCnmn
um Ianticn nnvc!cirn Jnn dcsrcspcita cssa rcgra c pcdc a Margarida mdica da sua
cquipc quc acnmpanhc n psnpcratrin Margarida uma mdica muitn prcparada c
tn rcspcitada c cnmpctcntc quantn Jnn Margarida an vcr Jns Pinhcirn n rccnnhccc
cnmn scndn n assassinn dc scu pai Tnmada pnr uma intcnsa rcvn!ta c um scntimcntn

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
incnntrn!vc! dc vingana Margarida dccidc matar aquc!c assassinn cruc! quc nunca
Inrapunidnpc!aJustia
pnrqucaIi!hadndcuminI!ucntcpn!ticnMargaridadctcrminaacnIcrmciraHnrtncia
quc trnquc n Irascn dc snrn quc a!imcnta Jns tnmandn n cuidadn dc misturar scm n
cnnhccimcntn dc Hnrtncia uma dnsc cxccssiva dc anticnagu!antc nn snrn Jns mnrrc
dchcmnrragiadcvidnancIcitndnanticnagu!antc

Assina!caa!tcrnativaqucindiqucncrimcpraticadnpnrcadacnvn!vidn
A }oo CarvaIho homicidio cuIoso Margarida homicidio doIoso Horlnsia
homicidiocuIoso
}oo CarvaIho homicidio cuIoso Margarida homicidio doIoso Horlnsia no
ralicoucrimeaIgum
C }oo CarvaIho homicidio relerdoIoso Margarida homicidio cuIoso Horlnsia
homicidiocuIoso
D }oo CarvaIho no ralicou crime aIgum Margarida homicidio doIoso Horlnsia
noralicoucrimeaIgum
I }oo CarvaIho homicidio cuIoso Margarida homicidio relerdoIoso Horlnsia
noralicoucrimeaIgum

JnncMarcnsdccidcmIurtarumarcsidnciaVigiamn!nca!atqucnsprnprictrins
dcixcm a casa Tcntam Inrar as |anc!as c vcriIicam quc tndas cstn bcm Icchadas cnm
cxccn dc uma |anc!a nn tcrccirn andar da casa Usandn sua habi!idadc Jnn csca!a a
parcdcccntranacasapcdindnaMarcnsqucIiqucvigiandncaviscsca!gumaparcccr
Enquantn cst pcgandn ns nb|ctns dc va!nr Jnn cscuta um baru!hn c pcrccbc quc a
cmprcgada tinha Iicadn na casa c cstava na cnzinha bcbcndn gua Jnn vai at a
cmprcgada umamnadcanns cdccidccnnstrang!amcdiantcgravcamcaaatcr
cnn|unn carna! cnm c!c Lngn aps cnnsumar a cnn|unn carna! cnm a cmprcgada c
dcix!aamarradacamnrdaadamasscmsnIrcrqua!qucrnutrntipndc!csncnrpnra!
Jnntcrminadcpcgarnsnb|ctnsdcva!nrcvaiancncnntrndcMarcnsAncnntarnquc
Icz a Marcns cstc n chama dc taradn c diz quc nunca tcria cnncnrdadn cnm n quc Jnn
Iizcra mas quc agnra uma nutra rca!idadc sc impunha c cra prccisn si!cnciar a
tcstcmunhaMarcnsrctnrnaacasacmcsmndiantcdnsapc!nsdcJnnquctcntascgur
!nuti!izaumapcdradcmrmnrcparaqucbrarncrnindacmprcgadaAmbnsdccidcm
a!i mcsmn rcpartir ns bcns quc pcgaram na casa c scguir cm dirccs npnstas Hnras
dcpnisambnssnprcsnscnmnsnb|ctns

Assina!caa!tcrnativaqucidcntiIicanscrimcsquccadaumdc!cspraticnu
A}oofurloquaIificadoeesluroMarcosfurloquaIificadoehomicidioquaIificado

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
}oofurloquaIificadoesluroehomicidiosimIesMarcosfurloquaIificadoesluro
ehomicidioquaIificado
C}oofurlosimIeseesluroMarcosfurlosimIesehomicidioquaIificado
D}oofurlosimIesesluroehomicidioquaIificadoMarcosfurloquaIificadoesluro
ehomicidiosimIes
I}oofurloquaIificadoeesluroMarcosfurlosimIesehomicidioquaIificado

Jnrgc uma pcssna m c scm cartcr quc scmprc quc pndc prc|udica nutra pcssna
PcrccbcndnqucIvctccstmuitntristccdcprimidapnrqucIniabandnnadapnrMatcus
Jnrgc invcnta uma sric dc supnstas traics praticadas pnr Matcus quc Iazcm Ivctc
scntirsc ainda maisdcsprczvc! bcm cnmn dcturpa vrias histrias dc mndn quc Ivctc
pcnscqucncnhumdcscusamignsrca!mcntcgnstadc!a
Pnr causa das cnnvcrsas quc mantm cnm Jnrgc Ivctc dcscnvn!vc n dcsc|n dc
autndcstruin Pcrccbcndn issn Jnrgc cnntinua cstimu!andn scu cnmpnrtamcntn
autndcstrutivn Quandn Ivctc | cst absn!utamcntc dcsn!ada Jnrgc sc nIcrccc para
a|ud!aasuicidarscccnsinaIvctcaIazcrumndcInrcacnmumacnrdaparascmatar
NndiascguintcIvctcprcparatndnnccnrindnsuicdindcixandninc!usivcumacarta
paraMatcusacusandnndc
causarsuamnrtcVaiatacasadcMatcusamarraacnrdanavigadavarandasnbccm
umbancncn!ncaacnrdannpcscnncpu!aparaamnrtcPnrcausadnscupcsnavigadc
madciranndccstavaacnrdascqucbracIvctcapcnascainnchnCnmncnnscqunciada
tcntativaIrustradadcsuicdinIvctcsnIrcapcnasarranhcs!cvcs

Assina!c a a!tcrnativa quc indiquc a pcna a quc pnr cssc cnmpnrtamcntn Jnrgc cst
su|citn

ATenlalivadehomicidio
LesocororaIIeve
CInduzimenloouinsligaoaosuicidio
DAuxiIioaosuicidio
IIssecomorlamenlonoeuniveI

Rc!ativamcntc an Lstututo do ldoso Lci n ana!isc as aIirmativas a


scguir
IOEstatutndnIdnsndcstinadnarcgu!arnsdircitnsasscguradnsaspcssnascnmidadc
igua!nusupcrinra
scsscntaccincnanns

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
II Os crimcs dcIinidns nn Estatutn dn Idnsn sn dcan pcna!pb!ica incnndicinnada
nnsc!hcsap!icandnnsartscdnCdignPcna!
IIIAnscrimcsprcvistnsnnEstatutndnIdnsncu|apcnamximaprivativadc!ibcrdadc
nnu!trapasscdnisanns
ap!icasc n prnccdimcntn prcvistn na Lci nn dc dc sctcmbrn dc c
subsidiariamcntc nn quc cnubcr as dispnsics dn Cdign Pcna! c dn Cdign dc
PrnccssnPcna!

Assina!c
AsesomenleaafirmalivaIeslivercorrela
sesomenleaafirmalivaIIeslivercorrela
CsesomenleaafirmalivaIIIeslivercorrela
DsesomenleasafirmalivasIIeIIIesliveremcorrelas
Iselodasasafirmalivasesliveremcorrelas

Jnn dc 5nuza invcstigadn |untamcntc cnm nutras duas pcssnas pc!n crimc dc
hnmicdincmuminquritnpn!icia!
Intimadn para prcstar dcpnimcntn na dc!cgacia dcixa dc cnmparcccr scm nIcrcccr
ncnhuma |ustiIicativa Nnvamcntc intimadn igua!mcntc nn cnmparccc O dc!cgadn
rcprcscntapc!asuaprisnprcvcntivasnbnargumcntndcqucJnnscrccusaacn!abnrar
cnm as invcstigacs O Ministrin Pb!icn npina Iavnravc!mcntc a rcprcscntan c n
|uizdccrctasuaprisnPnstcrinrmcntcnIcrccidacrcccbidadcnnciacmIaccdnstrs
invcstigadns Na audincia dc instrun c |u!gamcntn ns dnis cnrus prcstam
dcpnimcntn c cnnIcssam an passn quc Jnn ncga Ia!samcntc as acusacs arrn!andn
inc!usivc tcstcmunhas quc tambm mcntiram cm |uzn Tndns sn cnndcnadns scndn
ccrtn quc Jnn mantidn prcsnan passn quc ns cnrus tm rccnnhccidn n dircitn dc
apc!arcm!ibcrdadcApcnadcJnn!cvcmcntcagravadadcvidnanIatndctcrmcntidn
cm |uzn c indicadn tcstcmunhas quc tambm mcntiram n quc pcrmitc ava!iar sua
pcrsnna!idadccnmndcsviadadnsva!nrcsmnraisdasncicdadc

Apartirdncpisdinnarradnacimaana!iscasaIirmativasascguir
IAprisnprcvcntivadccrctadanaIascpn!icia!csuamanutcnnnaIasc|udicia!pc!ns
mntivnsaprcscntadnssncnrrctas
II Jnn nn pndc scr rcspnnsabi!izadn pnr mcntir cm |uzn mas pndc scr
rcspnnsabi!izadncmrazndncnmpnrtamcntndastcstcmunhas
III O aumcntn dc pcna pc!ns mntivns aprcscntadns cnrrctn | quc prcvistn nn art
dnCdignPcna!
Assina!c

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Asenenhumaafirmalivaeslivercorrela
selodasasafirmalivasesliveremcorrelas
CsesomenleasafirmalivasIeIIesliveremcorrelas
DsesomenleasafirmalivasIIeIIIesliveremcorrelas
IsesomenleasafirmalivasIeIIIesliveremcorrelas

Jnnda5i!vaInidcnunciadnpnrhnmicdinqua!iIicadnpnrmntivnIti!Nnsdcbatcs
nraisncnrridnsnaprimciraIascdnprnccdimcntndc|riaDcIcsaa!cgnuqucJnnagira
cmcstritncumprimcntndcdcvcr!cga!pnstu!andnsuaabsn!vinsumriaAnprnIcrir
sua dccisn n |uiz rc|citnu a tcsc dc cstritn cumprimcntn dc dcvcr !cga! c n pcdidn dc
absn!vinsumriacprnnuncinuJnnpnrhnmicdinsimp!csaIastandnaqua!iIicadnra
cnntida na dcnncia A dccisn dc prnnncia Ini cnnIirmada pc!n Tribuna! dc Justia
npcrandnscaprcc!usn
Cnnsidcrandnta!narrativaassina!caaIirmativacnrrcta

A Nos debales orais eranle os |urados o romolor de |uslia no odera suslenlar a


quaIificadorademolivofuliImasadefesaoderaaIegaralesedeeslrilocumrimenlode
deverIegaI
Nos debales orais eranle os |urados o romolor de |uslia odera suslenlar a
quaIificadora de molivo fuliI e a defesa odera aIegar a lese de eslrilo cumrimenlo de
deverIegaI
C Nos debales orais eranle os |urados o romolor de |uslia no odera suslenlar a
quaIificadorademolivofuliIeadefesanooderaaIegaralesedeeslrilocumrimenlode
deverIegaI
D Nos debales orais eranle os |urados o romolor de |uslia odera suslenlar a
quaIificadorademolivofuliImasadefesanooderaaIegaralesedeeslrilocumrimenlo
dedeverIegaI

EmumabrigadcbarJnaquimIcriuPcdrncnmumaIacacausandn!hcsrias!cscs
nnnmbrndircitnOprnmntnrdc|ustianIcrcccudcnnciacnntraJnaquimimputandn
!hcaprticadncrimcdc!csncnrpnra!gravccnntraPcdrncarrn!nuduastcstcmunhas
quc prcscnciaram n Iatn A dcIcsa pnr sua vcz arrn!nu nutras duas tcstcmunhas quc
tambm prcscnciaram n Iatn Na audincia dc instrun as tcstcmunhas dc dcIcsa
aIirmaramqucPcdrntinhaapnntadnumaarmadcIngnparaJnaquimqucpnrsuavcz
agrcdiu Pcdrn cnm a Iaca apcnas para dcsarm!n J as tcstcmunhas dc acusan
disscramqucnnviramncnhumaarmadcIngncmpndcrdcPcdrn

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Nasa!cgacsnraisnMinistrinPb!icnpcdiuacnndcnandnrusustcntandnquca
!cgtimadcIcsannhaviaIicadnprnvadaADcIcsapcdiuaabsn!vindnrua!cgandn
quc n mcsmn agira cm !cgtima dcIcsa Nn mnmcntn dc prn!atar a scntcna n |uiz
cnnstatnuquc rcmancscia Iundada dvida snbrcscJnaquimagrcdiu Pcdrn cm situan
dc!cgtimadcIcsa
Cnnsidcrandnta!narrativaassina!caaIirmativacnrrcta
AOnusderovarasiluaodeIegilimadefesaeradadefesaAssimcomoo|uiznose
convenceucomIelamenledaocorrnciadeIegilimadefesadevecondenaroreu
OnusderovarasiluaodeIegilimadefesaeradaacusaoAssimcomoo|uizno
seconvenceucomIelamenledaocorrnciadeIegilimadefesadevecondenaroreu
COnusderovarasiluaodeIegilimadefesaeradadefesaNocasocomoo|uizficou
emduvidasobreaocorrnciadeIegilimadefesadeveabsoIveroreu
D Iermanecendo quaIquer duvida no esirilo do |uiz eIe esla imedido de roferir a
senlenaAIeiobrigao|uizaesgolarlodasasdiIignciasqueesliveremaseuaIcanceara
dirimirduvidassobenadenuIidadedasenlenaquevieraserroIalada

Em prnccssn su|citn an ritn nrdinrin an aprcscntar rcspnsta cscrita n advngadn


rcqucr a absn!vin sumria dc scu c!icntc c nn prnpc prnvas O |uiz rc|citandn n
rcqucrimcntn dc absn!vin sumria dcsigna audincia dc instrun c |u!gamcntn
dcstinada a inquirin das tcstcmunhas arrn!adas pc!n Ministrin Pb!icn c an
intcrrngatrin dn ru An Iina! da audincia n advngadn rcqucr a nitiva dc duas
tcstcmunhasdcdcIcsacqucn|uizdcsigncnnvadataparaqucsc|aminquiridas
Cnnsidcrandnta!narrativaassina!caaIirmativacnrrcta
AO|uizdevedeferiroedidooisa|unladadoroIdasleslemunhasdedefesaodeser
feilaaleoencerramenlodarovadeacusao
O |uiz no deve deferir o edido ois o desmembramenlo da audincia una causa
nuIidadeabsoIula
C O |uiz s deve deferir a oiliva de leslemunhas de defesa arroIadas osleriormenle ao
momenlo da aresenlao da resosla escrila se ficar demonslrado que a necessidade da
oilivaseoriginoudecircunslnciasoufalosauradosnainslruo
DO|uizdevedeferiroedidooisaesardea|unladadoroIdeleslemunhasdadefesa
nolersidofeilanomomenlocorreloemnenhumahilesedorocessoenaIo|uizdeve
indeferirdiIignciasrequeridaseIadefesa

AntninRibcirnInidcnunciadnpc!aprtica dchnmicdinqua!iIicadnprnnunciadn
nns mcsmns mn!dcs da dcnncia c submctidn a |u!gamcntn pc!n Tribuna! dn Jri cm

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
tcndnsidncnndcnadnapcnadcannsdcrcc!usncmrcgimcintcgra!mcntc
Icchadn A dccisn transita cm |u!gadn para n Ministrin Pb!icn mas a dcIcsa dc
Antnin apc!a a!cgandn quc a dccisn dns Juradns maniIcstamcntc cnntrria a prnva
dnsautnsAapc!anprnvidascndnnrusubmctidnannvnJriNcstcscgundnJri
Antnin nnvamcntc cnndcnadn c sua pcna agravada mas Iixadn rcgimc mais
vanta|nsninicia!Icchadn
Acsscrcspcitnassina!caaIirmativacnrrcta
A No cabe nova aeIao no caso concrelo em reseilo ao rinciio da soberania dos
verediclos
Adecisodo|uizlogadofoiincorrelaoisvioIouorinciiodoncrcjcrnaiicinpcjus
cabendoaeIao
C A deciso dos |urados foi incorrela ois vioIou o rinciio do ianiun !ctc|uiun
quaniunappc|aiun
D No cabe aeIao or faIla de inleresse |uridico |a que a fixao do regime iniciaI
fechado e mais vanla|osa do que uma ena a ser cumrida em regime inlegraImenle
fechado

GABARITO
CCIDAIAACC


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA5CON5TITUCIONAL
PROFRODRIGOPADILHA
IoderesLegisIalivoIxeculivoe}udiciario
OrganizaodoIslado

IrofessordeDireiloConslilucionaIdoCurso}uridicoIRCI}USAIORUMR}
AdvogadoTribularisla
IrofessordeDireiloConslilucionaIdediversasinsliluiesubIicase
rivadasdoRiode}aneiroMinasGeraisIsiriloSanloIaranaerasiIia
TvillerrofradiIha
IacebookRodrigoIadiIha
vvvconslilucionaIonIinecombr

DlCAOrgunlzuodoLstudoCompetnclu
A IxcIusiva e a comelncia administrativa alribuida ao enle federalivo
scm ossibiIidade de deIegao de comelncia Todas hileses do arl
comeamcomverbo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Irivaliva e a comelncia !cgis!ativa alribuida ao enle federalivo cnm
ossibiIidade de deIegao de comelncia Nenhuma hilese do arl
comeacomverbo
C Comum cumuIaliva ou araIeIa e a comelncia administrativa eIa
quaI tndns os enles federalivos delm comelncia sobre delerminadas
maleriasTodashilesesdoarlcomeamcomverbo
D Concorrenle e a comelncia !cgis!ativa eIa quaI Unin Estadns c DF
MuniciionodelmcomelnciasobredelerminadasmaleriasNenhuma
hilesedoarlcomeacomverbo
NormaImenle cabe a Unio ara eslabeIecer normas gerais sobre
delerminadosassunlosarligoodendoosIsladoseoDIdesdobrar
essasnormasgeraissuIemenlar
InexislindoIegisIaofederaIsobrenormasgeraisemmaleriadecomelncia
concorrenle os Islados e o DI ossuem a facuIdade de exercer comelncia
IegisIalivap!cnaaraalendersuasecuIiaridadesarligoNeslecaso
a suervenincia da IegisIao federaI suspcndc a cIiccia da Iei esladuaI no
queIheforconlrariaarligochamadacomelnciasuIeliva

Quadrngcra!dccnmpctncia!cgis!ativa
a ComelnciarivalivadaUnioarligo
b IossibiIidadededeIegaodecomelnciadaUnioaraosIslados
arligou

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c ComelnciaconcorrenleUnioIsladoeDIarligo
d ComelnciaresiduaIdoIsladoarligo
e ComelnciaexcIusivadoMuniciioarligoI
f ComelnciasuIemenlardoMuniciioarligoII
g ComelnciareservadadoDislriloIederaIarligo

DlCAPoderLeglsIutltoComlssoPurIumenturdelnquerlto
CIISoorganismosinsliluidosaraauraodefalodelerminadoorrazo
cerlo com oderes de invesligao rrios das auloridades |udiciais aIem
de oulros revislos nos regimenlos das reseclivas Casas sendo as
concIuses se for o caso encaminhadas ao Minislerio IubIico ara que
romovaaauraodaresonsabiIidadeciviIecriminaIdosinfralores
NohaIimilaoasuacriaoaCmaraeoSenadoodememcon|unloou
searadamenlecriarquanlasCIIquanloforemnecessariasIssaIiberdadede
criaodeendedoreenchimenloderequisilos
RequerimenlodeeIomenosumtcrndemembrosdecadaCasa
ara as reseclivas comisses ou de ambas ara comisses em con|unlo
comissomisla
Terorob|eloaauraodeIatndctcrminadn
Ter prazn ccrtn de funcionamenlo o que no imede a
rorrogaessucessivasdesdequedenlrodamesmaIegisIalura

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Limiles da CII No so rgos de acusao ou |uIgamenlo sendo vedada
formuIar acusaes ou unir deIilos nem desreseilar riviIegios conlra a
auloincriminao que assisle a quaIquer indiciado ou leslemunha nem
decrelar riso de quaIquer essoa excelo na hilese de fIagranle No
odem ainda delerminar a aIicao de medidas cauleIares lais como
indisonibiIidade de bens arreslos seqeslro hioleca |udiciaria roibio
deausenlarsedacomarcaoudoais
As decises invesligalrias da CII assim como as de quaIquer deciso
|udiciaI deve ser fundamenlada IX com a indicao esecifica da
diIigncia a ser efeluada eslando su|eila ao conlroIe eIo |udiciario
informalivoSTI
Tendo em visla a c!ausu!a dc rcscrva |urisdicinna! no odem ralicar alos
cu|a efelivao a Consliluio alribui com absoIula excIusividade aos
membrosdooder|udiciariocomonouIlraassaroIimilequeaCRalribuiu
aos}uizeslaiscomorisosaIvofIagranleLXIbuscadomiciIiarXIe
aulorizar a inlercelao e escula leIefnica XII devendo soIicilar ao
rgo|urisdicionaIcomelenle
IoderesdaCIIA}urisrudnciadoSTI|aenlendeuqueodemQuebrarde
sigiIo bancario fiscaI e leIefnico CoIher deoimenlos ouvir indiciados
inquirirleslemunhasnolificandoasacomarecereranleeIaaradeor

DlCAProcessoLeglsIutltoMedlduProtlsrlu

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Im caso de reIevncia e urgncia o Iresidenle da ReubIica ode adolar
medidarovisriadevendosubmelerdeimedialoaoCongressoNacionaIA
medida rovisria lem o razo de dias prnrrngvc! uma vcz pnr igua!
pcrndn
O Congresso NacionaI fara ubIicar e dislribuir avuIsos da maleria e
designara cnmissn mista ara seu esludo e arecer anles de serem
areciadas em sesso searada eIo Ienario de cada uma das Casas do
CongressoNacionaI
AvolaodevelerinicionaCmaradnsDcputadnsseguindodeoisarao
5cnadnFcdcra!Nocasodeamedidarovisrianoserareciadaemale
dias conlados de sua ubIicao ficam sobresladas ale que se uIlime a
volaolodasasdemaisdeIiberaesIegisIalivas
Se a medida rovisria for arovada sera converlida em Iei ordinaria Caso
se|a re|eilada em quaIquer das casas a medida rovisria sera arquivada
Nesle caso a comisso misla eIaborara ro|elo de decrelo IegisIalivo ara
disciIinarasreIaes|uridicasdecorrenlesdavignciadamedidarovisria
No edilado o decrelo IegisIalivo reguIamenlador em ale dias as a
re|eio ou erda da eficacia da medida rovisria as reIaes |uridicas
consliluidas e decorrenles de alos ralicados duranle a medida rovisria
conservarseooreIaregidosarl
Evcdadamcdidaprnvisriasnbrcmatriarc!ativaaarl

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
MaleriareIalivaanacionaIidadecidadaniadireilosoIilicosarlidos
oIilicosedireiloeIeiloraIIa
DireiloenaIrocessuaIenaIerocessuaIciviI
Organizao do Ioder }udiciario e do minislerio IubIico e lemas
correIalosIc
IIanos Iurianuais direlrizes oramenlarias oramenlo e credilos
adicionaisesuIemenlares
ensouanaouIaroualivosfinanceirosII
MaleriaeIeicomIemenlarIII
Maleriadero|elodeIeiarovadodeendenledesanoIV
Malerias abordadas or emendas conslilucionais enlre |aneiros de
eselembrodearlCR

DlCAPoderLxecutltoProcessodelmpeuchment
A denuncia eIa ralica de crime de resonsabiIidade comelido eIo
Iresidenle daReubIica ode ser aresenlada orquaIquer cidado eranle
aCmaradosDeuladosarlLei
Orocedimenloebifasicodividindoem|uizodeadmissibiIidadeerocesso
e|uIgamenlo
FascCmaradnsDcputadnsJuzndcadmissibi!idadc

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A Cmara dos Deulados em unica discusso e volao nominaI e
aberla or dos membros ode admilir a acusao aulorizando a
inslauraodorocessodeimeachmenlarlsIe
Iasc5cnadnFcdcra!Prnccssnc|u!gamcntn
Admilida a acusao eIa Cmara e inslaurado o rocesso eIo
Senado que esla vincuIado a admissibiIidade decidida eIa Cmara dos
Deulados o Iresidenle da ReubIica ficara susenso de suas funes eIo
razodediasarlIIeassimcomonocrimecomumexauridoo
razoouabsoIvidovoIlaraassuasfunesreguIarmenle
No dia do |uIgamenlo o Prcsidcntc dn 5TF residira o alo submelendo a
volao nominaI dos Senadores enlendida como aberla Iara condenao
necessarioquorumquaIificadodedosvolosdossenadoresarlIe
acarrelando as sanes de erda do cargo e inabiIilao or anos ara o
exerciciodefunoubIicasoaIicadoscumuIalivamenlesemre|uizodas
demaisaes|udiciaiscabiveisarlu

DlCAPoder]udlclurloConseIhoNuclonuIde]ustlu
arlsIAIrIICRI

Observao
ConseIhoNacionaIde}usliaergointcrnndooder|udiciario
Nnpnssui|urisdin

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
I rgo adminislralivo encarregado de fiscaIizar a aluao
adminislraliva e financeira o oder |udiciario bem como o
cumrimenlodosdeveresfuncionaisdomagislrado
Seusalossero|uIgadoseIoSTImasseusmembrossero|uIgados
eIoSenadoIederaIcasocomelamcrimederesonsabiIidade

QUE5TE5DOPROFRODRIGOPADILHA

5nbrcnrganizandnEstadncnrrctnaIirmar
aIconslilucionaIaIeioualonormalivoesladuaIoudislrilaIquedisonhasobresislemas
deconsrciosesorleiosincIusivebingoseIolerias
bImmaleriadeIegisIaoconcorrenlenohavendoIegisIaoesladuaIsobreamaleria
cabe a Unio surir a omisso lanlo em aseclos de normas gerais como de normas
esecificas
cI inconslilucionaI a Iei dislrilaI que reguIa reguIa o rocesso de imeachmenl do
GovernadornombilodoIoderLegisIalivoDislrilaI
dCabeaoIsladomembrocriarDislrilosnombilodosMuniciios

Assina!caa!tcrativacnrrcta
aIvedadoaUnioaosIsladosaoDislriloIederaIeaosMuniciioscriardislinesenlre
brasiIeirosoueslrangeiros
bNa ReubIica IederalivadorasiIa UnioexerceasoberaniadoIslado brasiIeiroese
consliluiemessoa|uridicadeDireiloIubIicoInlernacionaIafimdequeossaexercero
direilodeceIebrarlraladosnoIanoinlernacionaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
cIor ser a ReubIica Iederaliva do rasiI um Islado Iaico a Consliluio IederaI veda
quaIquerformadeaIianacomcuIlosreIigiosos
dNos lermos da Consliluio IederaI a criaode novos municiios que e feila or Iei
esladuaI s odera se reaIizar quando for ubIicada a Iei comIemenlar federaI que
disciIinaroeriododenlrodoquaIseraaulorizadaessacriao

Assina!caa!tcrnativaincnrrcta
a. Mesmo que o Municpio situado num Estado da Federao desobedea uma deciso de um
tribunal federal, a Unio no pode promover a interveno federal nele.
bA inlerveno federaI ode ser decrelada eIo Iresidenle da ReubIica ou eIo
IresidenledoSuremoTribunaIIederaI
cAdecrelaodeinlervenodaUnionosIsladosemrazoderecusaaexecuodeIei
federaI deendera de rovimenlo eIo Suremo TribunaI IederaI de reresenlao
rooslaeIoIrocuradorGeraIdaReubIica
d O decrelo de inlerveno do Islado no municiio semre devera esecificar a
amIilude o razo e as condies de execuo sendo submelido a areciao da
AssembIeiaLegisIalivadoIsladonorazodevinleequalrohoras

5nbrcnPndcrLcgis!ativncnrrctnaIirmar
aAsimunidadesdeDeuladosouSenadoressodemsubsislirduranleoesladodesilio
medianle o volo de dois leros dos membros da Casa resecliva nos casos de alos
ralicadosforadorecinlodoCongressoNacionaIquese|amcomaliveiscomaexecuo
damedida
bAarlirdaexediododiIomaosDeuladoseSenadoresnooderoocuarcargo
ou funo de que se|am demissiveis ad nulum em essoa |uridica de direilo ubIico

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
aularquia emresa ubIica sociedade de economia misla ou emresa concessionaria de
servioubIico
c OSenadocomesedelrs reresenlanlesdecadaIsladoedoDislriloIederaIeIeilos
segundoorinciioma|orilarioaramandalodeoiloanos
dDeuladoouSenadorqueduranleoexerciciodomandaloalrocinarcausaemquese|a
inleressada essoa |uridica de direilo ubIico aularquia emresa ubIica sociedade de
economia misla ou emresa concessionaria de servio ubIico odera erder o mandalo
ordecIaraodaMesadaCasareseclivadeoficiooumedianlerovocaodequaIquer
deseusmembrosoudearlidooIilicoreresenladonoCongressoNacionaIassegurada
amIadefesa

Ana!iscnsitcnsascguircassina!caa!tcrnativacnrrcta
aComele rivalivamenle ao Senado IederaI resoIver definilivamenle sobre lralados
acordos ou alos inlernacionais que acarrelem encargos ou comromissos gravosos ao
alrimnionacionaI
bACmaradosDeuladoscomesedereresenlanlesdoovodecadaMuniciioedo
DislriloIederaIeIeiloseIosislemaroorcionaI
cAsdeIiberaesdecadaCasaedesuascomissesserolomadasormaioriadosvolos
resenleamaioriaabsoIuladeseusmembrossaIvoacordodeIideresarlidarios
d As comisses arIamenlares de inquerilo no mbilo federaI odem quebrar sigiIo
bancariodeinvesligadoindeendenlemenledereviaaulorizao|udiciaI

Marqucaa!tcrnativaprnpnstacnrrcn

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
aCabe ao Congresso NacionaI com a sano do Iresidenle da ReubIica fixar idnlico
subsidio ara Deulados Iederais e Senadores assim como ara o Iresidenle o Vice
IresidenledaReubIicaeMinislrosdeIslado
bComelerivalivamenleaoSenadoIederaIaulorizarordoislerosdeseusmembros
a inslaurao de rocesso conlra o Iresidenle e o ViceIresidenle da ReubIica e os
MinislrosdeIslado
cComelerivalivamenleaCmaradosDeulados|uIgaranuaImenleasconlasresladas
eIo Iresidenle da ReubIica e areciar os reIalrios sobre a execuo dos Ianos de
governo
d Comele rivalivamenle a Cmara dos Deulados roceder a lomada de conlas do
Iresidenle da ReubIica quando no aresenladas ao Congresso NacionaI denlro de
sessenladiasasaberluradasessoIegisIaliva

Arcspcitndnprnccssn!cgis!ativn
aO Iresidenle da ReubIica ode deIegar a alribuio de edilar medidas rovisrias aos
Chefes dos demais Ioderes da ReubIica em maleria da inicialiva IegisIaliva rivaliva
desles
b Os ressuoslos da urgncia e da reIevncia das medidas rovisrias no odem ser
avaIiadosnombilodoIoder}udiciarioorselralardequeslooIilicainfensaacensura
dos|uizes
cUmaconsliluioesladuaInoodeermilirqueogovernadoredilemedidarovisria
inslrumenlonormalivoaenasadmilidonoIanofederaI
dIro|elosdeIeidainicialivadoIresidenledaReubIicanoodemserob|elodeemenda
arIamenlar


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
EcnrrctnaIirmar
aUma vez concedida eIo Congresso NacionaI ao Iresidenle da ReubIica a deIegao
IegisIalivaoreslesoIiciladanoharevisoconslilucionaIdequeoCongressoNacionaI
ossare|eilaroro|elodeIeideIegadaeIaboradoeIoIoderIxeculivo
bUmamedidarovisriaarovadasemaIleraodoseulexlooriginaInoeencaminhada
a sano e romuIgao eIo Iresidenle da ReubIica sendo converlida em Iei e
romuIgadaeIoIresidenledaMesadoCongressoNacionaI
c I viaveI reforma conslilucionaI que aerfeioe o rocesso IegisIalivo de emenda
conslilucionaIlornandooformaImenlemaisrigoroso
d A arovao de Imenda ConslilucionaI duranle o eslado de silio s e ossiveI se os
membros do Congresso NacionaI re|eilarem or quorum quaIificado a susenso das
imunidadesdosIarIamenlaresduranleaexecuodamedida

NnqucpcrtincanPndcrJudicirin
aComele ao Suremo TribunaI IederaI reciuamenle a guarda da Consliluio
cabendoIhe enlre oulras funes rocessar e |uIgar originariamenle a homoIogao de
senlenaseslrangeiraseaconcessodeexequalurascarlasrogalrias
b Comele ao Suerior TribunaI de }uslia enlre oulras funes rocessar e |uIgar
originariamenle nas infraes enais comuns e nos crimes de resonsabiIidade os
MinislrosdeIsladoeosComandanlesdaMarinhadoIxerciloedaAeronaulica
cAscausasinlenladasconlraaUniooderoseraforadasnaseo|udiciariaemquefor
domiciIiado o aulor naqueIa onde houver ocorrido o alo ou falo que deu origem a
demanda ou onde esle|a siluada a coisa ou ainda no Dislrilo IederaI mas as causas em
queaUnioforauloraseroaforadasnaseo|udiciariaondeliverdomiciIioaoulraarle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
dSorgosdoIoder}udiciarioosTribunaise}uizesMiIilaresosTribunaisArbilraiseo
ConseIhoNacionaIde}uslia

Ana!iscaa!tcrnativaprnpnstacnmincnrrcn
aSo rgos do Ioder }udiciario os Tribunais e }uizes MiIilares incIusive o TribunaI
Marilimo
b A arliciao em curso oficiaI ou reconhecido or escoIa nacionaI de formao e
aerfeioamenlo de magislrados conslilui elaa obrigalria do rocesso de vilaIiciamenlo
do|uiz
c A Iei ode Iimilar a resena em delerminados alos dos rgos do Ioder }udiciario
incIusive|uIgamenlosasrriasarleseaseusadvogadosousomenleaesles
dAsdecisesadminislralivasdoslribunaisseromolivadaseemsessoubIicaincIusive
as disciIinares que lambem devem ser lomadas eIo volo da maioria absoIula de seus
membros
GABARITO
cdbcddbbca

DICA5CON5TITUCIONAL
PROFGABRIELMARQUE5
ConlroIedeConslilucionaIidade
TeoriadaConsliluio
DireiloseGaranliasIundamenlais

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR


MeslreeDoulorandoemDireilodoIsladoUSI
IrofessordaUniversidadeIederaIdaahiaUIaIacuIdadeRuyarbosa
IacuIdadeaianadeDireiloedoCursoCI}USA
vvvorlaIconslilucionaIbIogsolcom
|nai|gabrieIdmcyahoocombr
TuiiicrgabrieIdmc

DlCATeorluduConstltulo
No camo da Teoria da Consliluio e muilo imorlanle saber quais so os
rinciais lraos que caraclerizam a Consliluio IederaI de Seria
ossiveIconsideraIaenlocomosendo

rigidaoTexloConslilucionaIsofrerocessomaissoIeneemaisdificuIloso
de mudana comarado as demais Ieis sendo reIevanle Iembrar que a
aIleraodoTexlonorasiIexigeoqurumdedosmembrosdeambasas
CasasdoCongressoemlurnosemambasasCasas
escriladogmalica laI caraclerislica se exIica orque a Consliluio e
sislemalizada em documenlo unico ossuindo grau de organizao dislinlo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
das chamadas Consliluies noescrilashislricas que se aresenlam de
modoesarsoaoIongodolemoesoorodulodeIenlaconslruo
anaIilicaConsliluioexageradamenleminuciosaconlemIandodiversos
delaIhes a rosilo dos mais variados assunlos calegoria oosla as
ConsliluieschamadasdesinlelicascaraclerizadaseIabrevidade
romuIgada ou democralica a origem do Texlo ConslilucionaI leve or
base o reseilo a soberania ouIar calegoria oosla as Consliluies dilas
oulorgadasquesoofrulolosomenledevonladeuniIaleraI

DlCADlreltoslundumentuls
No mbilo dos direilos fundamenlais assume enorme reIevncia o esludo do
conleudo IileraIdoarligo da ConsliluioMuilos aIunos acredilamque |a
conhecem o arligo e acabam or desrezaIo mas dc cxtrcma rc!cvncia
ana!isar cnm cuidadn tndns ns incisns dn artign sendo que deslacaria em
eseciaIosseguinles

VIII em eseciaI focar a reviso da cscusa dc cnnscincia conslanle no


finaIdodisosilivo
XIanaIisarasrcssa!vasainvioIabiIidadededomiciIio
XVI Iembrar do revio aviso sendo dcsncccssrin pcdir autnrizan ao
IoderIubIico

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
XIXeXXIembrardanecessidadededecisotransitadacm|u!gadnaraque
ocorraadissoIuodeumaassociao
XXVII cabera a !cgis!an eslabeIecer o lemo de vigncia da roleo
auloraI
XXXIV desnecessidade de agar laxas ara exercer o dircitn dc pctin e
ara que ocorra a obleno de ccrtidcs Nesle caso muilo imorlanle
recordar da comarao com o inciso LXXVI graluidade ara os
reconhecidamenle pnbrcs do regislro de nascimenlo e cerlido de bilo e
comoincisoLXXVIIgraluidadedasacsdena|casccrpusena|cas!aia
XLII e XLIV a Consliluio considera como crimes inaIianvcis c
imprcscritvcis o racismo e a ao de gruos armados civis ou miIilares
conlraaordemconslilucionaIeoregimedemocralico
XLIIIaConsliluioconsideracomocrimesinaIianvciscinsuscctvcisdc
graa nu anistia a lorlura o lrafico iIicilo de enlorecenles e drogas afins o
lerrorismoeosconsideradoscomohediondos
LIIembrarquenenhumbrasiIeiroseraexlradiladosa!vnonaluraIizadoque
lenharalicadocrimecomumanlesdanaluraIizaooucomelidoaquaIquer
lemoocrimedelraficoiIicilodeenlorecenles
LXVII no havera riso civiI or divida sendo reIevanle alenlar ara a
imossibiIidade aluaImenle da riso civiI do deosilario infieI
ermanecendoapcnasadndcvcdnra!imcntcinlendoemvislaaadooda
lese da supra!cga!idadc do Iaclo de So }ose da Cosla Rica eIo STI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
assando a enlender orlanlo eIa vedao da riso civiI do deosilario
infieI

DlCAGuruntluslundumentuls
No que lange as garanlias fundamenlais a dica anlerior lambem a|uda a
Ieilura dos incisos finais do arligo conlemIa uma serie de remedios
conslilucionais conslanlemenle cobrados em rova sendo imorlanle
deslacar os incisos LXVIII na|cas ccrpus LXIX mandado de segurana
individuaI LXX mandado de segurana coIelivo LXXI mandado de
in|unoLXXIIna|cas!aiaeLXXIIIaoouIar

DlCAControIedeConstltuclonuIldude
O candidalo deve ler exlremo cuidado ao anaIisar a rinciio os
ressuoslos do conlroIe Iembrando dos crilerios da rigidcz c suprcmacia
cnnstitucinnais como sendo os eIemenlos que exIicam no rimeiro caso o
rocedimenlo mais soIene e dificuIloso de mudana da Consliluio sendo
necessariooqucrundedosvolosdosmembrosdaCmaradosDeulados
edoSenadoIederaIarasuaaIleraoemlurnosemcadaCasaassociado
aoalamarmaiseIevadoocuadoeIoTexloConslilucionaI

Imorlanlereforarquesegundoadoulrinaseria|uslamenledarigidezque
decorreria a suremacia conslilucionaI lornando ossiveI conslruir um

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
modeIodeconlroIeNorasiIfaIaselanlonaexislnciadochamadoconlroIe
diIusn de origem norleamericana a arlir do caso Mar|urq t Ma!iscn em
quaIquer}uizouTribunaIodereaIizarconlroIedeconslilucionaIidade
no caso concrelo exigindose dos Tribunais o reseilo a c!usu!a dc rcscrva
dcp!cnrinarligodaCIouse|aoaIcancedamaioriaabsoIulados
seus membros ara decrelar uma Iei inconslilucionaI quanlo no chamado
conlroIecnnccntradndecriaoauslriacaaarlirdasideiasdeHansKeIsen
em exercido or rgos de cuuIa e de modo eseciaI eIo STI or
meio das aes de conlroIe esecificas abrangendo a ao direla de
inconslilucionaIidade generica inlervenliva ou or omisso a ao
decIaralria de conslilucionaIidade e a arguio de descumrimenlo de
receilofundamenlaI

O STI reaIiza lanlo conlroIe difuso quanlo concenlrado sendo necessario


subIinharquenocasododifusosuasdecisessoencaminhadasao5cnadn
Fcdcra!rgoqueanaIisaaconveninciaeoorlunidadedesusenderara
lodosaaIicabiIidadedeumaIeiconsideradainconslilucionaInoslermosdo
arligo inciso X da CI No conlroIe concenlrado as decises do STI |a
ossuemnaluraImenleeficaciacrgacnncseefeilovincuIanle

DlCAControIedeConstltuclonuIldude


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
No mbilo do conlroIe concenlrado de conslilucionaIidade lornase
imorlanleIembrarquaIafinaIidadeecabimenlodecadaaoqueexisleno
sislemabrasiIeironoslermosexoslosaseguir

AnDirctadcIncnnstitucinna!idadcGcnricaservearaqueslionarIeiou
alo normalivo federaI ou esladuaI eranle a Consliluio IederaI sendo
uliIizadaeIosIegilimadosdoarligodaCIeroosladirelamenleno
Suremo TribunaI IederaI Lembrar que os Iegilimados do arligo
conlemIam lanlo aqueIes que odem manusear a ADI em quaIquer caso
chamados de Iegilimados univcrsais quanlo aqueIes que devem demonslrar
uma eseciaI reIao com o ob|elo a ser lralado na ao roosla
considerados Iegilimados cspcciais comreendendo nesle caso o
Governador de Islado ou do DI Mesa de AssembIeia LegisIaliva do
Islado ou da Cmara LegisIaliva do DI Confederao SindicaI
InlidadedeCIassedeAmbiloNacionaI

AnDirctadcIncnnstitucinna!idadcIntcrvcntivaservearaqueslionarem
eseciaI o desreseilo aos rinciios sensiveis da Consliluio IederaI
inseridos em seu arligo inciso VII Apcnas quem ode roor a ADI
Inlervenliva e o IrocuradorGeraI da ReubIica IGR nos lermos do arligo
incisoIIINeslecasoumavezrovocadooSTIanaIisasehouveounoa
ofensa aos rinciios sensiveis Caso lenha ocorrido requisila ao Iresidenle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
daReubIicaquedecreleainlervenofederaInoenlequevioIouorinciio
suslando lemorariamenle a sua aulonomia oIilica A doulrina cosluma
dizerenloqueaADIinlervenlivaconlemIaumrocesso|urdicnpn!ticn
associandoainconslilucionaIidadeadecisodeinlerveno

An Dircta dc Incnnstitucinna!idadc pnr Omissn serve ara queslionar a


ausncia de Ieis que so necessarias ara dar maior concrelude aos
disosilivos conslilucionais que deendem de IegisIao reguIamenladora
Tambem usada eIos Iegilimados do arligo lralase de ao muilo
arecida com o mandado de in|uno mas que e caraclerizada como
inslrumenlo do conlroIe concenlrado A deciso do STI no caso lera duas
ossiveisconseqnciascasoaomissose|afrulodergoadminislralivo
esleseracienlificadoaraadolarasrovidnciascabiveisemumrazode
diascasoaomissose|afrulodosdemaisIodereseslesserocienlificados
ara adolar as rovidncias necessarias ara suerar a inercia mora
IegisIaliva

An Dcc!aratria dc Cnnstitucinna!idadc serve ara verificar a


comalibiIidade de uma Iei ou alo normalivo Icdcra! anle a Consliluio
IederaInoscasosemquehouverconlroversia|udiciaIreIevanleacercadesua
aIicao Tambem usada eIos mesmos Iegilimados do arligo o que
ocorreu as o advenlo da Imenda ConslilucionaI n Segundo a

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
doulrina buscase a lransformao de uma resuno reIaliva de
conslilucionaIidade numa resuno absoIula acificando o enlendimenlo a
rosilo do lema em deciso dolada de eficacia crga cnncs e efeilo
vincuIanle Lembrar que a ADI Generica e a ADC so aes dp!iccs ou de
nalureza ambiva!cntc o que faz com a imrocedncia de uma conduza a
rocednciadaoulra

Arguin dc Dcscumprimcntn dc Prcccitn Fundamcnta! serve ara


queslionar quaIquer alo do Ioder IubIico que ofenda arle subslanciaI da
Consliluio que reresenle receilo fundamenlaI muilo embora no ha|a
consenso sobre o seu significado UliIizada eIos mesmos Iegilimados do
arligosendoquehouvevelodoIresidenledaReubIicaaviabiIidadedo
manuseiodaaoorquaIqueressoare|udicadaoqueconslavanoIro|elo
OriginaI Vigora o rinciio da subsidiaricdadc o que faz com que aenas
se|acabiveIaADIIquandonohouverquaIqueroulromeioeficazdesanara
Iesividade sendo uliIizados como armelro normaImenle a inviabiIidade
de uso das demais aes do conlroIe concenlrado Coslumase cobrar com
freqnciaemrovaousodaADIIqueslionandodireiloanleriororconla
denoserossiveIneslecasoauliIizaodaADIGenerica



WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
QUE5TE5DOPROFGABRIELMARQUE5

OABOGnvcrnadnrdcumEstadnmcmbrndaFcdcranprctcndcscinsurgir
cnntra !ci dc scu Estadn cditada cm quc vincu!a a rcmuncran dc scrvidnrcs
pb!icns cstaduais an sa!rin mnimn Os Iundamcntns dc ndn!c matcria! a scrcm
invncadnssnanIcnsaanprincpinIcdcrativncavcdancnnstitucinna!dcvincu!an
dn sa!rin mnimn para qua!qucr Iim A an cnnstitucinna! a scr a|uizada pc!n
Gnvcrnadnr dn Estadn pcrantc n 5uprcmn Tribuna! Fcdcra! cu|a dccisn tcr cIiccia
cnntra tndns c cIcitn vincu!antc rc!ativamcntc ans dcmais rgns dn Pndcr Pb!icn a
n
AaodireladeinconslilucionaIidade
mandadodein|uno
CarguiodedescumrimenlodereceilofundamenlaI
DmandadodeseguranacoIelivo

OABACnnstituingarantcap!cna!ibcrdadcdcassncianparaIins!citns
vcdada a dc cartcr parami!itar art XVII A rcspcitn dcssc dircitn Iundamcnta!
cnrrctnaIirmarqucacriandcumaassncian
A deende de aulorizao do oder ubIico e ode ler suas alividades susensas or
decisoadminislraliva
nodeendedeaulorizaodooderubIicomasodelersuasalividadessusensas
ordecisoadminislraliva
C deende de aulorizao do oder ubIico mas s ode ler suas alividades susensas
ordeciso|udiciaIlransiladaem|uIgado

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
D no deende de aulorizao do oder ubIico mas s ode ler suas alividades
susensasordeciso|udiciaI

OABAnbrigatnricdadcnuncccssidadcdcdc!ibcranp!cnriadnstribunais
nnsistcmadccnntrn!cdccnnstitucinna!idadcbrasi!cirnsigniIicaquc
A somenle eIo volo da maioria absoIula de seus membros ou dos membros do
reseclivo rgo eseciaI odero os lribunais decIarar a inconslilucionaIidade de Iei ou
alonormalivodoIoderIubIico
a arle Iegilimamenle inleressada ode recorrer ao reseclivo TribunaI IIeno das
decises dos rgos fracionarios dos Tribunais Iederais ou Isladuais que em deciso
definilivalenhadecIaradoainconslilucionaIidadedeIeioualonormalivo
CsomenlenassessesIenariasde|uIgamenlodosTribunaisSuerioresequeamaleria
reIalivaaevenluaIinconslilucionaIidadedaIeioualonormalivoodeserdecidida
D a comelncia do Suremo TribunaI IederaI ara rocessar e |uIgar loda e quaIquer
ao que relenda invaIidar Iei ou alo normalivo do Ioder IubIico ode ser deIegada a
quaIquer lribunaI condicionada a deIegao a que a deciso se|a roferida or esle rgo
|urisdicionaIdeIegadoemsessoIenaria

OAB Dcc!arandn n 5uprcmn Tribuna! Fcdcra! incidcnta!mcntc a


incnnstitucinna!idadcdc!cinuatnnnrmativnIcdcra!cmIaccdaCnnstituindnBrasi!
cabcr
AaoIrocuradorGeraIdaReubIicacomochefedoMinislerioIubIicodaUnioexedir
alos ara o cumrimenlo da deciso eIos membros do Minislerio IubIico IederaI e dos
Islados

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ao Iresidenle da ReubIica edilar decrelo ara lornar invaIida a Iei no mbilo da
adminislraoubIica
CaoSenadoIederaIsusenderaexecuodaIeilolaIouarciaImenleconformeocaso
desdequeadecisodoSuremoTribunaIIederaIse|adefiniliva
DaoAdvogadoGeraIdaUnioinlerororecursocabiveIaraimedirqueaUniose|a
comeIidaacumrirareferidadeciso

OABAssina!ca npn cnrrctaa rcspcitn da mcdida cautc!arcm scdc dcan


dirctadcincnnstitucinna!idadcdcacnrdncnmnqucdispcaLcin
A TaI medida no odera ser areciada em eriodo de recesso ou ferias vislo que e
imeriosoquese|aconcedidaordecisodamaioriaabsoIuladosmembrosdoSTIasa
audinciadosrgosouauloridadesdosquaisemanouaIeioualonormalivoimugnado
Issa medida cauleIar s odera ser concedida se ouvidos reviamenle o advogado
geraIdaUnioeorocuradorgeraIdaReubIica
C A deciso roferida em sede de cauleIar se|a eIa concessiva ou no sera dolada de
eficacia conlra lodos com efeilo cx nunc saIvo se o STI enlender que deva concederIhe
eficaciarelroaliva
D O reIalor em face da reIevncia da maleria e de seu eseciaI significado ara a ordem
sociaIeasegurana|uridicaoderaasareslaodasinformaeseamanifeslaodo
advogadogeraIdaUnioedorocuradorgeraIdaReubIicasucessivamenlesubmelero
rocessodirelamenleaoSTIqueleraafacuIdadede|uIgardefinilivamenleaao

OABCnnsidcrandnasrcpcrcusscsprnccssuaisdasgarantiascnnstitucinnais
assina!canpncnrrcta

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A Imese or ser norma de rocesso civiI de aIicao imediala a IegisIao
suervenienleaimelraodomandadodesegurana
A ausncia de deciso adminislraliva em razo razoaveI no ense|a mandado de
seguranaoisoIoder}udiciarionoodefixarrazoaradecisesdoIoderIxeculivo
CIslrangeiroresidenlenoexleriornoodeimelrarmandadodesegurananorasiI
DMandadodeseguranacoIelivoimelradoeIaOAdevesera|uizadoeranlea}uslia
IederaIaindaquenoselraledeosluIaodedireilorrio

OABNnqucscrcIcrcansdircitnscgarantiasIundamcntaisassina!canpn
cnrrcta
AAroleoareroduodaimagemnoabrangeasalividadesdesorlivas
Aos aulores erlence o direilo excIusivo de uliIizao de suas obras mas no o de
reroduodeIas
C O direilo de roriedade inleIecluaI abrange lanlo a roriedade induslriaI quanlo os
direilosdoaulor
D As reresenlaes sindicais no e assegurado o direilo de fiscaIizao do
aroveilamenloeconmicodeobrascriadasorarlislasaeIasassociados

OABDcacnrdncnmac!assiIicandascnnstituicsdcnnminascdngmtica
acnnstituinquc
A conlem uma arle rigida e oulra fIexiveI e sislemaliza os dogmas aceilos eIo direilo
osilivoinlernacionaI
sislemalizaosdogmassedimenladoseIoscoslumessociaiselambemconhecidacomo
coslumeira e modificaveI or normas de hierarquia infraconslilucionaI dada a raida
evoIuodasociedade

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
C e eIaborada necessariamenle or um rgo com alribuies consliluinles e somenle
exislindo na forma escrila sislemaliza as ideias fundamenlais conlemorneas da leoria
oIilicaedodireilo
D somenle ode ser aIlerada medianle deciso do oder consliluinle derivado sendo
lambemconhecidacomohislrica

OAB Nn quc cnnccrnc an cnntrn!c dc cnnstitucinna!idadc assina!c a npn


cnrrcta
AConlroIedeconslilucionaIidadeconsislenaverificaodacomalibiIidadedequaIquer
normainfraconslilucionaIcomaCI
InlreosressuoslosdoconlroIedeconslilucionaIidadedeslacamseasuremaciada
CIearigidezconslilucionaI
C O conlroIe concenlrado de conslilucionaIidade originase do direilo norleamericano
lendo sido emregado eIa rimeira vez no famoso caso Marbury versus Madison em

D O conlroIe concenlrado de conslilucionaIidade ermile que quaIquer |uiz ou lribunaI


decIareainconslilucionaIidadedenormaincomaliveIcomaCI

OAB Assina!c a npn cnrrcta nn quc diz rcspcitn an cnntrn!c das nmisscs
incnnstitucinnais
AAomissoinconslilucionaIodesersanadamedianledoisinslrumenlosomandadode
in|uno ao rria do conlroIe de conslilucionaIidade concenlrado e a ao direla de
inconslilucionaIidadeoromissoinslrumenlodoconlroIedifusodeconslilucionaIidade
O mandado de in|uno deslinase a roleo de quaIquer direilo revislo
conslilucionaImenlemasinviabiIizadoeIaausnciadenormainlegradora

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
C A ao direla de inconslilucionaIidade or omisso que ob|elive a reguIamenlao de
norma da CI somenle ode ser a|uizada eIos su|eilos enumerados no arligo da CI
sendoacomelnciaaraoseu|uIgamenlorivalivadoSTI
DNaomissoinconslilucionaIlolaIouabsoIulaoIegisIadordeixaderocederacomIela
inlegraoconslilucionaIreguIamenlandodeficienlemenleanormadaCI

GABARITO

CDACDDCCC

DICA5DIREITODOTRABALHO
PROFAJULIANAMONTEIRO

IrofessoradeDireiloeIrocessodoTrabaIhodoCurso}uridicoIR
doCursoIrumR}edoCursoCI}USA
Advogada
GraduadaemDireiloeIaUIR}
IseciaIislaemDireiloeIaUIR}
MeslrandaemDireiloeIaUNISAR}
IrofessoraUniversilariadocursodeDireilonasdisciIinasDireilodoTrabaIhoeIrocessodo
TrabaIhonoscursosdeGraduaoIsGraduaoeIrearalrioaraConcursosdaUniversidade
IslaciodeSaR}
IrofessoraUniversilariadocursodeGraduaoemGeslodeRecursosHumanosnadisciIina

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ReIaesTrabaIhislaseSindicaisdaUniversidadeIslaciodeSaR}
IrofessoraemcursosrearalriosaraoexamedaOAearaconcursosubIicos
IaIeslranleemSeminariosnaareadeDireiloedeRecursosHumanos
ImaiIrof|uIianamonleirogmaiIcom
facebook}uIianaMonleiro

DlCAlONTLSDODlRLlTODOTRABALHO
FnntcsFnrmaismeioseIosquaisanorma|uridicaseexressaodendoser
escrilaouderivadadocoslumeSesubdividememaulnomasehelernomas
FnntcsFnrmaisAutnnmasdecorremdaacluaoenlreasarlesou
se|a as rrias arles que vo sofrer a incidncia da norma arliciam
da sua eIaborao No ha inlerferncia do Islado Ix Acordos
CoIelivos Convenes CoIelivas Coslumes ReguIamenlos de Imresas
ConlralodeTrabaIho
Fnntcs Fnrmais Hctcrnnmas decorrem de um lerceiro diferenle das
arlesquevosofrerasuaincidnciaemregraesselerceiroeoIslado
Ix As Ieis em geraI CI Leis Decrelos senlenas normalivas sumuIas
vincuIanleseexcecionaImenleoscoslumes

HicrarquiasdasFnntcsFnrmaisNodireilodolrabaIhoaIicaseahierarquia
dasnormasouse|arevaIeceanormamaisfavoraveIaoemregado

DlCATLRCLlRlZAOSMTST
A Adminislrao ubIica s ode ser resonsabiIizada subsidiariamenle or
debilos lrabaIhislas da emresa inlermediadora se arliciar da reIao
rocessuaIconslardoliluIoexeculivoeforrovadaasuacuIa

Im se lralando de uma lerceirizao irreguIar no osso dar o vincuIo de


emrego com a Adminislrao IubIica ois no houve concurso ubIico
orem eIa aIicao da O} da SDI TS osso assegurar iguaIdade de
lralamenloIrincdaIsonomia

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DlCANULlDADLDOCONTRATODLTRABALHO
Requisilos de vaIidade do conlralo agenle caaz ob|elo Iicilo e forma
rescrilaounodefesaemIeiImregradevidosaenasosdiaslrabaIhados
SenuIoorausnciadeconcursoubIicodiaslrabaIhadosIGTSSum
TST

Obs TrabaIho iIicilo crime ou conlraveno no roduz efeilos X TrabaIho


roibido ex arl XXXIII CRI no oderia ler ocorrido mas |a que
aconleceuroduzefeilos

DlCASUSPLNSOLlNTLRRUPODOCONTRATODLTRABALHO
Na INTERRUPO DO CONTRATO DE TRABALHO no ha lrabaIho
mas ha saIario as obrigaes decorrenles do conlralo de lrabaIho conlinuam
emvigoreconlacomolemodeservioNaverdadeecomoseoemregado
eslivesselrabaIhandosnohavendoreslaodeservio
Na 5U5PEN5O DO CONTRATO DE TRABALHO no ha lrabaIho e no
ha agamenlo de saIario as obrigaes decorrenles do conlralo ficam
araIisadas no se conla como lemo de servio Dica na susenso e ludo
NO

ObsDuranlesesseeriodososconlralosdelrabaIhonoodemserexlinlos
deformaimolivadaenasduasfigurasoemregadoleradireiloorocasio
de seu relorno ao cargo a lodas as vanlagens que duranle sua ausncia
lenhamsidoalribuidasacalegoriaaqueerlencianaemresaCLTarl

DlCASALRlOUTlLlDADLOUSALRlOlNNATURA
IeIo menos do saIario deve ser ago em dinheiro TaI falo abre a
ossibiIidade do emregador agar o saIario de seus emregados alraves da

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
concesso de uliIidades Iorem as uliIidades conlidas no arl aragrafo
unicoCLTnofazemarledosaIarioVe|amos
ArlCLTuliIidadesquenosoconsideradassaIario
Ivesluariosequiamenloseoulrosacessriosfornecidosaosemregadose
uliIizadosnoIocaIdelrabaIhoaraareslaodoservio
IIeducaoemeslabeIecimenlodeensinorriooudelerceiros
comreendendoosvaIoresreIalivosamalricuIamensaIidadeanuidade
IivrosemaleriaIdidalico
IIIlransorledeslinadoaodesIocamenloaraolrabaIhoerelornoem
ercursoservidoounoorlransorleubIico
IVassislnciamedicahosilaIareodonloIgicaresladadirelamenleou
medianlesegurosaude
Vsegurosdevidaedeacidenlesessoais
VIrevidnciarivada

DlCA DLSCONTOS NO SALRlO Art CLT Prlncplo du


lntunglblIldudeSuIurluI
ImregraevedadoaoemregadorefeluardesconlosnossaIariosressaIvados
adianlamenlossaIariaiseashilesesrevislasemIeiouconvenocoIeliva
Dise a CLT ainda que em caso de dano causado eIo emregado o
desconlo sera Iicilo desde que esla ossibiIidade lenha sido acordada ou na
ocorrnciadedoIodoemregadoCLTarlSumTST

DlCAADlClONAlSDLlNSALUBRlDADLLPLRlCULOSlDADL
ADICIONAL DE IN5ALUBRIDADE ART CLT e
ASIDICALCULOSALARIOMINIMO
SUMULAVINCULANTINSTI
CanceIadaaSUMTSTcomensaode|ornadaceIebradoor
acordoeconvenocoIelivoemalividadeinsaIubreagorarecisade
aulorizaoreviadaauloridadecomelenle


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ADICIONAL DE PERICULO5IDADE ART CLT ASI
DIALCULOSALARIOASIDOIMIRIGADO
AIlerao da SUM TST no cabe mais sua fixao em ercenluaI
inferioraoIegaIeroorcionaIaolemodeexosioaorisco

SUM TST O adicionaI de ericuIosidade incide aenas sobre o


saIariobasicoenosobreesleacrescidodeoulrosadicionaisImreIao
aos eIelricilarios o caIcuIo do adicionaI de ericuIosidade devera ser
efeluadosobrealolaIidadedasarceIasdenalurezasaIariaI

IMPORTANTE
I IROIIDO CUMULAR A IIRCIIO DOS ADICIONAIS DI
IIRICULOSIDADIIINSALURIDADIARTCLT

DlCACOMPLNSAODA]ORNADAArtXlllCRlBeART
eCLT
Iode ser disensado o acrescimo de saIario devido eIo lrabaIho reaIizado
aIemdohorarioaoquaIoemregadoeslasubmelidoseorforadeacordo
ou conveno coIeliva de lrabaIho o excesso de horas em um dia for
comensado com o no lrabaIho em oulros dias A forma de comensao
sera revisla no acordo de comensao que ode ser individuaI enlre
emregado e emregador no mbilo da rria emresa ou coIelivo
acluadocomainlervenodosindicalodacalegoriasegundodisoslona
SumuIa do TST Iara efeilo de comensao odem ser adolados os
IimilessemanaImensaIouanuaIrecebendoesleuIlimoonomedeancode
Horas
Iorememselralandodebancodehorassomenlecaberaaacluaoalraves
deacordocoIelivoeconvenocoIelivaSumuIaVdoTST
Na hilese de resciso do conlralo de lrabaIho sem que lenha havido a
comensao inlegraI das horas suIemenlares lrabaIhadas fara o

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
lrabaIhador |us ao agamenlo dessas horas como exlras islo e com o
acrescimodoadicionaIminimode

DlCALSTABlLlDADLS
- DecenaIarlCLT
- DirigenleSindicaIarlCLTeSUMeTST
- MembrodaCIIAarlIIaADCTeSUMTST
- GeslanlearlIIbADCTeSUMTST
- AcidenladoarlLeieSUMTST
- MembrodaCCIarlCLT
- MembroConseIhocuradorIGTSarlLei
- IslabiIidade arl CR inaIicaveI ceIelisla emresa ubIica e
sociedade de economia misla regra disensa indeende de molivao
SUM TST exceo necessaria a molivao em se lralando da ICT
CorreioseTeIegrafosO}SDITST
- Reinlegrao x Readmisso Na reinlegrao a disensa e nuIa
revigorandooconlralodelrabaIhohaaenasumunicoconlralodelrabaIho
os saIarios so devidos desde a disensa nuIa ale a efeliva reinlegrao no
emrego Na readmisso ressuese que a disensa foi vaIida que os
conlralos so dislinlos conlralos e ha direilo aenas de relorno ao
servionoseagandoossaIariosalrasados

DlCAPRLSCRlORLGRASGLRAlSLPRLSCRlLSLSPLClAlS
rcgragcra!ArtXXIXCRFBeslandoemvigoroconlralodelrabaIho
o emregado lem cinco anos ara ingressar com uma ao lrabaIhisla a
conlardecadaIesoeseexlinguiroconlralodelrabaIholeraaenasdois
anosaconlardofimdoconlralodelrabaIhoodendoreceberaleosuIlimos
cincoanosquerelroagemdofimdoconlraloSUMTST

prcscricscspcciais

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
McnnrArtCLTNocorrearescrioaraoemregadomenorde
anos
FGT55mT5TImselralandodeIGTSoemregadolemaledois
anosasofimdoconlraloaraingressarcomumaaolrabaIhislaorem
odera receber ale os uIlimos lrinla anos que relroagem do fim do
conlralo
FriasArtCLTarescriododireiloasferiasscomeaaconlaras
olerminodoeriodoconcessivodasferias
Acs Dcc!aratrias no rescrevem Ix Aes ara reconhecimenlo de
vincuIodeemregoeanolaodaCTIS

DlCADlRLlTOCOLLTlVO
CONVENOCOLETIVAArtCLTConvenoCoIelivadeTrabaIho
e o acordo de caraler normalivo eIo quaI dois ou mais sindicalos
reresenlalivos de calegorias econmicas e rofissionais esliuIam condies
de lrabaIho aIicaveis no mbilo das reseclivas reresenlaes as reIaes
individuais de lrabaIho sindicalo da calegoria rofissionaI x sindicalo da
calegoriaeconmica
ACORDO COLETIVO Art CLT I facuIlado aos sindicalos
reresenlalivos de calegorias rofissionais ceIebrar Acordos CoIelivos com
umaoumaisemresasdacorresondenlecalegoriaeconmicaqueesliuIem
condies de lrabaIho aIicaveis no mbilo da emresa ou das emresas
acordanlesasreseclivasreIaesdelrabaIho
IrazovaIidademaximoanos

GRIVI arl CRI e Lei comunicao anlecedncia hs


seforalividadeessenciaIhs

QUE5TE5DAPROFAJULIANAMONTEIRO

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Qucstn Assina!c a a!tcrnativa quc indiquc n princpin dn Dircitn dn Traba!hn quc


prcvaprntcndnssa!rinscnntradcscnntnsnnprcvistnscm!ciFGV
AIrinciiodaunidadesaIariaI
IrinciiodarimaziadareaIidade
CIrinciiodamaleriaIidadesaIariaI
DIrinciiodaIegaIidade
IIrinciiodainlangibiIidade

Qucstn Nn Dircitn dn Traba!hn n acnrdn cn!ctivn c!assiIicadn cnmn uma Inntc


FGV
A|urisrudenciaI
maleriaIhelernoma
CmaleriaIaulnoma
Dcoslumeira
IformaI

Qucstn Na hiptcsc dc a Justia dn Traba!hn dcc!arar nu!n cnntratn dc traba!hn


cc!cbradn cntrc a Administran Pb!ica c scrvidnr pb!icn quc nn tcnha sidn
prcviamcntcaprnvadncmcnncursnpb!icnncmprcgadncxamcOABCE5PE
AleradireilosomenleaosaIariodevido
noleradireiloanenhumaverbadadoqueoconlralofoidecIaradonuIo
CleradireiloaferiasroorcionaisouinlegraissaIdodesaIarioesaIario
D fara |us ao agamenlo da conlrareslao acluada em reIao ao numero de horas
lrabaIhadas reseilado o vaIor da hora do saIario minimo e dos vaIores referenles ao
desilodoIGTS

QucstnOscguradnquctcmapnscntadnriapnrinva!idczcnnccdidapc!nIN55OAB
Alemseuconlraloinlerromido
lemseuconlraloexlinlo
Clemoseuconlralosusenso
DoderalrabaIharmasemlurnosreduzidos
I no odera lrabaIhar nunca mais ainda que se recuere da doena que Ihe rendeu a
aosenladoria

Qucstn O va!nr dn pisn sa!aria! dctcrminadn cm nnrma cn!ctiva dcnnminadn dc


FGVAdvngadnBADE5C
AsaIariodiferido

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
saIariogaranlido
CsaIariobase
DsaIarioreIalivo
IsaIarioabsoIulo

Qucstn O traba!hn cm cnndics dc pcricu!nsidadc asscgura an cmprcgadn um


adicinna!dcFGVAdvngadnBE5C
AsobreosaIariominimo
sobreosaIariominimo
CsobreosaIariominimo
D sobre o saIario sem os acrescimos resuIlanles de gralificaes rmios ou
arliciaesnosIucrosdaemresa
I sobre o saIario sem os acrescimos resuIlanles de gralificaes rmios ou
arliciaesnosIucrosdaemresa

Qucstn Em sctratandndcsa!rincrcmuncrancnrrctnaIirmarquc EXAME


OABFGV
AosaIariomalernidadelemnalurezasaIariaI
as gor|elas inlegram a base de caIcuIo do aviso revio das horas exlraordinarias do
adicionaInolurnoedoreousosemanaIremunerado
C o Iano de saude fornecido eIo emregador ao emregado em razo de seu caraler
conlrareslalivoconsisleemsaIarioinnalura
D a arceIa de arliciao nos Iucros ou resuIlados habiluaImenle aga no inlegra a
remuneraodoemregado

QucstnCnmrc!anascstabi!idadcscasgarantiasprnvisriasdccmprcgncnrrctn
aIirmarqucEXAMEOABFGV
A o servidor ubIico ceIelisla da adminislrao direla aularquica ou fundacionaI no e
beneficiariodaeslabiIidaderevislanaConsliluiodaReubIicadequesereslringe
aoocuanledecargoderovimenloefelivoemvirludedeconcursoubIico
a emregada geslanle lem direilo a eslabiIidade rovisria na hilese de admisso
medianle conlralo de exerincia uma vez que se visa a roleo do inslilulo da
malernidade
CosmembrosdoConseIhoCuradordoIGTSreresenlanlesdoslrabaIhadoresefelivos
e suIenles lm direilo a eslabiIidade no emrego da nomeao ale um ano as o
lermino do mandalo de reresenlao somenle odendo ser disensados or molivo de
faIlagravereguIarmenlecomrovadaorrocessosindicaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
D o regislro da candidalura do emregado a cargo de dirigenle sindicaI duranle o
eriododeavisorevionoobslaaeslabiIidadesindicaIorqueaindavigenleoconlralo
delrabaIho

Qucstn A rcspcitn da prntcn cnnIcrida an mcnnr traba!hadnr assina!c a npn


cnrrctaOAB
AIIicilaaquilaoadvindadarescisoconlraluaIfirmadaoremregadomenorsema
assislnciadoseureresenlanleIegaI
IxcecionaImenle e ermilido o lrabaIho nolurno de menores de anos de idade
masemnenhumahileseeadmilidoolrabaIhodemenoresdeanosdeidade
CNocorrenenhumrazorescricionaIconlraosmenoresdeanosdeidade
DIvedadoaomenoremregadofirmarrecibosIegaiseIoagamenlodossaIariossem
queesle|aassislidoeIosseusreresenlanles

Qucstn Accrca dc ncgncian cn!ctiva dc traba!hn assina!c a npn cnrrcta


EXAMEOAB
AConvenocoIelivadelrabaIhoeoacordodecaralernormalivonoquaIosindicalode
emregados esliuIa condies de lrabaIho aIicaveis no mbilo de uma ou mais
emresas
TanlooacordocoIelivodelrabaIhoquanloaconvenocoIelivadelrabaIholmrazo
devignciadenomaximodoisanos
C Acordo coIelivo de lrabaIho e o acordo de caraler normalivo em que dois ou mais
sindicalosreresenlalivosdecalegoriaseconmicaserofissionaisesliuIamcondiesde
lrabaIho aIicaveis no mbilo das reseclivas reresenlaes as reIaes individuais de
lrabaIho
DAarliciaodossindicalosnasnegociaescoIelivasdelrabaIhonoeobrigalria

GABARITO
IarlCLTIdoulrinaDSumTSTCarlCLT
DdoulrinasaIarioabsoIulorevisloemIeiereIalivorevisloemnorma
coIelivaIarlCLTDarlXICRI
CarlIeiCarlCLTarlCLT

DICA5DIREITOCIVIL

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
PROFROBERTOFIGUEIREDO

IrocuradordoIsladoahiaAdvogadoeIrofessor
SciodoIscrilriodeAdvocaciaIedreiraIrancoAdvogadosAssociados
IrofessordeDireiloCiviInaUniversidadeSaIvadorUNIIACS
IrofessorConvidadodaIscoIaSueriordeMagislradosdaahiaIMA
IrofessorConvidadodaIscoIaSueriordeAdvocaciaOrIandoGomesISAOA
IrofessordeDireiloCiviInoCurso}uridicoIRenoCursoIrumR}
IrofessordoSuremoConcursosemeIoHorizonleMG
IrofessoreCoordenadordocursoderearaoaraascarreiras|uridicasCI}US
IaIeslranleemevenloseseminariosdaOrdemdosAdvogadosdorasiIahia
IaIeslranleeAulordeArligosCienlificos
MeslreemDireiloeIaUniversidadeIederaIdaahia
SilevvvdireiloemfamIiacombr
TuiiicrRoberlociviI
IacebookRoberloIigueiredo

DICA5DIREITOCIVIL
PROFBRUNOZAMPIER

DeIegadodeIoIiciaIederaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
CoordenadordoCursoIorumR}edoCursoSuremoH
Silevvvbrunozamiercombr
conlalobrunozamiercombr

DICA 1 LEI DE INTRODUO S NORMAS DE DIREITO BRASILEIRO


Revisar os quatro primeiros artigos da Lei de Introduo s Normas de
Direito Brasileiro (antiga LICC). A FGV ainda no perguntou sobre esse tema
que, quando surge em provas, limita-se aos referidos artigos.

DICA 2 PRESCRIO E DECADNCIA
Prescrio e decadncia. A primeira questo da FGV na OAB envolveu o
referido tema que, costumeiramente, aparece em provas desta instituio.
Vale recordar que a prescrio destri a pretenso. A decadncia destri o
Direito Potestativo. A prescrio pode ser renunciada tacitamente. Os prazos
de prescrio no podem ser alterados. No corre prescrio contra
absolutamente incapaz mas corre contra relativamente. O Juiz pode
pronunciar a prescrio de ofcio.

DICA 3 DEFEITOS DO NEGCIO JURDICO
Defeitos do Negcio Jurdico. Dificilmente o candidato deve marcar a hiptese
de inexistncia ou ineficcia do Negcio Jurdico, ou seja, pelas estatsticas o
gabarito ser pelo Negcio Jurdico nulo ou anulvel. A dica est na leitura do
artigo 171 do Cdigo Civil que apresenta as hipteses de anulao do Negcio
Jurdico (relativamente incapaz, erro, dolo, coao, estado de perigo, leso e

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
fraude contra credores). Estas so em regra as hipteses de anulabilidade. O
resto ser hiptese de nulidade absoluta.

DICA 4 OBRIGAES
Vale recordar que a obrigao de dar coisa incerta nunca perece (o gnero
nunca perece). Na obrigao de dar coisa certa o problema do perecimento
deve se relacionar com a existncia ou ausncia de culpa. Inexistindo culpa a
coisa perece em prejuzo do prprio dono, resolvendo-se a obrigao, e
devolvendo-se o preo. Havendo culpa: perdas e danos contra o culpado.

DICA 5 CONTRATOS
Apesar de ser o tema relativamente grande, vale pena reler as disposies
gerais, bem como compra e venda e doao. A OAB sempre pergunta sobre
esse assunto.

DICA 6 RESPONSABILIDADE CIVIL
Reler os artigos 927, 932, 933, 936 e 937. Lembrar que o incapaz tem
responsabilidade civil condicional e subsidiria (CC, artigo 929) e que tambm
existe responsabilidade civil mesmo decorrente da prtica de ato lcito (CC,
artigos 188 e 928).

DICA 7 POSSE
Relembrar os conceitos de posse direta X indireta (CC, artigo 1.197), detentor
ou fmulo da posse (CC, artigo 1.198), com posse (CC, artigo 1.199), posse

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
justa X injusta (CC, artigo 1.201), de boa-f (CC, artigo 1.201), e finalmente o
problema das benfeitorias e dos frutos (CC, artigo 1.214, 1.216, 1.217, 1.218,
1.219 e 1.220).

DICA 8 FAMLIA
Quanto ao casamento, ler o pargrafo VI, do artigo 226 da Constituio
Federal e recordar que o instituto da separao foi abolido do ordenamento
jurdico, no mais havendo qualquer prazo para o divrcio, nem de um, nem
de dois anos. Lembrar tambm que possvel divorciar sem a prvia partilha
de bens.

DICA 9 AINDA FAMLIA
Ler o artigo 1.641, e lembrar da recente mudana da Lei. Hoje a idade limite
para imposio do regime da separao obrigatria de 70 anos de idade.

DICA 10 SUCESSES
Lembrar que os herdeiros necessrios so apenas os decentes, ascendentes e o
cnjuge (CC, artigo 1.845) e que estes possuem direito legtima (CC, artigo
1.789). Ver tambm a sucesso na Unio Estvel (CC, artigo 1.790) e a sucesso
no casamento (CC, artigo 1.829).

QUE5TE5DOPROFROBERTOFIGUEIREDO


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
OABArcspcitndasrcgrasdndnmic!inassina!canpnincnrrcta
a Admilese que uma essoa ossaler domiciIio sem ossuir residncia delerminadaou
queeslase|adedificiIidenlificao
b Caso um individuo ossua diversas residncias onde viva aIlernadamenle quaIquer
umadeIasodeserconsideradaoseudomiciIio
c AmeralrocadeendereonocaraclerizaorsismudanadedomiciIio
d O domiciIio civiI e formado eIo eIemenlo ob|elivo que consisle na residncia sendo
desiciendoaveriguarseoeIemenlosub|elivo

TCMRJArcspcitndnsbcnspb!icnscnrrctnaIirmarquc
a soinaIienaveisexceloquandodesafeladosaulorizandoaIeiordinariasuavenda
b soinaIienaveisexceloseIeicomIemenlaraulorizarsuaaIienao
c sosemreinaIienaveis
d soinaIienaveisseforemdeusoeseciaI
e soinaIienaveisseforemdeusocomum

Advngadn Agncia 5C Empdnc!cs administradnr dc cmprcsas nutnrga


mandatnaRupcstrcda5i!vacnrrctnrdcimvciscnmnIitndca!icnandcbcmimvc!
dc prnpricdadc dn mandantc O instrumcntn !avradn cm Cartrin dc Nntas cnm a
nutnrga dns pndcrcs gcrais c cspcciais dc a!icnar hipntccar transigir c Iirmar
cnmprnmissn Aps as di!igncias ncccssrias n mandatrin nbtm dc Mvin as
cnndics ncccssrias para a aquisin dn rcIcridn bcm scndn dcsignada data para a
rca!izandacscriturapb!icadccnmpracvcndaAntcsdnatnRupcstrccnmunicadn
dnIa!ccimcntndnmandantccincnntincnticnmunicaacircunstnciaancnmpradnrquc
prnntamcntcaquicscccnmnadiamcntndnncgcinpararcgu!arizandnssuccssnrcs

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DiantcdcsscsIatnsca!uzda!cgis!ancivi!cmvignrana!iscasaIirmativasascguir
ISendoasiluaodeurgnciaonegciooderiaseruIlimadooqueinocorreunocasoem
leIa
IIComosoderesesecificadosnomandalooderiaocorreronegcioemfoco
III O mandalo ara aIienao de bem imveI oderia ser conferido or inslrumenlo
arlicuIar
AssinaIe
a sesomenleaafirmalivaIforverdadeira
b sesomenleasafirmalivasIeIIforemverdadeira
c sesomenleasafirmalivasIeIIIforemverdadeiras
d sesomenleasafirmalivasIIeIIIforemverdadeiras
e selodasasafirmalivasforemverdadeiras

OAB Dani!n cc!cbrnu cnntratn pnr instrumcntn particu!ar cnm 5andrn pnr
mcin dn qua! aquc!c prnmctcra quc scu irmn Rcina!dn Iamnsn cantnr pnpu!ar
cnnccdcria uma cntrcvista cxc!usiva an prngrama dc rdin aprcscntadn pnr 5andrn nn
dnmingnscguintcEmcnntrapartidacabcriaa5andrncIctuarnpagamcntnaDani!ndc
ccrtasnmacmdinhcirnTndaviachcgadaahnradnprngramaRcina!dnnncnmparcccu
ardinDiasdcpnisDani!nprncurnu5andrnaIimdccnbraraquantiacnntratua!mcntc
prcvista an argumcntn dc quc cmbnra nn tcnha nbtidn xitn cnvidara tndns ns
csInrnsnnscntidndccnnvcnccrnscuirmnacnmparcccr
a A reseilo da siluao narrada e correlo afirmar que Sandro no esla obrigado a
efeluar o agamenlo a DaniIo ois a obrigao or esle assumida e de resuIlado
sendoaindaaulorizadoaSandrooblerressarcimenloorerdasedanosdeDaniIo
b no esla obrigado a efeluar o agamenlo a DaniIo or ser o conlralo nuIo lendo em

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
vislaqueReinaIdonoearleconlralanle
c eslaobrigadoaefeluaroagamenloaDaniIooisaobrigaooresleassumidaede
meioreslandoaSandroodireilodecobrarerdasedanosdirelamenledeReinaIdo
d eslaobrigadoaefeluaroagamenloaDaniIooisaobrigaooresleassumidaede
meiosendoincabiveIacobranadeerdasedanosdeReinaIdo

OABCnmrc!ananrcgimcdasn!idaricdadcpassivacnrrctnaIirmarquc
a cadaherdeiroodeserdemandadoeIadividalodadodevedorsoIidariofaIecido
b com a erda do ob|elo or cuIa de um dos devedores soIidarios a soIidariedade
subsisle no agamenlo do equivaIenle ecuniario mas eIas erdas e danos somenle
oderaserdemandadoocuIado
c se houver alraso in|uslificado no cumrimenlo da obrigao or cuIa de um dos
devedores soIidarios a soIidariedade subsisle no agamenlo do vaIor rinciaI mas
eIos|urosdamorasomenleoderaserdemandadoocuIado
d as excees odem ser aroveiladas or quaIquer dos devedores soIidarios ainda que
se|amessoaisaenasaumdeIes

OAB Jnn prnmctcu transIcrir a prnpricdadc dc uma cnisa ccrta mas antcs
dissn scm cu!pa sua n bcm Ini dctcrinradn 5cgundn n Cdign Civi! an casn dc Jnn
ap!icascnscguintcrcgimc|urdicn
a aobrigaoficaresoIvidacomadevoIuodevaIoresevenluaImenleagos
b aobrigaosubsislecomaenlregadacoisanoesladoemqueseenconlra
c aobrigaosubsislecomaenlregadacoisanoesladoemqueseenconlraeabalimenlo
noreoroorcionaIadeleriorao

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
d aobrigaooderaserresoIvidacomadevoIuodevaIoresevenluaImenleagosou
subsislircoma enlrega da coisanoesladoemqueseenconlraeabalimenlonoreo
roorcionaI a deleriorao cabendo ao credor a escoIha de uma denlre as duas
soIues

OAB Passandn pnr diIicu!dadcs Iinancciras A!cxandrc instituiu uma


hipntccasnbrcimvc!dcsuaprnpricdadcnndcrcsidccnmsuaIam!iaPnstcrinrmcntc
Ini prncuradn pnr Amanda quc cstaria dispnsta a adquirir n rcIcridn imvc! pnr um
va!nrbcmacimadnmcrcadnCnnsu!tandnscuadvngadnA!cxandrcnuviudc!cqucnn
pndcria a!icnar n imvc! | quc havia uma c!usu!a na cscritura dc instituin da
hipntcca quc n prnibia dc a!icnar n bcm hipntccadn A npinin dn advngadn dc
A!cxandrc
a esla incorrela orque a hioleca insliluida no roduz efeilos ois na hilese o
direiloreaIemgaranliaserinsliluidodeveriaseroenhor
b esla incorrela orque AIexandre esla Iivre ara aIienar o imveI ois a cIausuIa que
roibeororielariodeaIienarobemhiolecadoenuIa
c eslaincorrelaumavezqueahiolecaenuIaoisnoeossiveIinsliluirhiolecasobre
bemdefamiIiadodevedorhiolecario
d eslacorrelaorqueemvirludedaroibioconlraluaIAIexandrenooderiaaIienaro
imveIenquanlorecaissesobreeIeagaranliahiolecaria

OAB Ricardn buscandn cvitar um atrnpc!amcntn rca!iza uma mannbra c


atingcnmurndcumacasacausandnumgravcprc|uznEmrc!anasituanacima
cnrrctnaIirmarqucRicardn
a noresonderaeIarearaododanooisagiuemesladodenecessidade

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
b resonderaeIarearaododanoaesardeleragidoemesladodenecessidade
c resonderaeIarearaododanoaesardeleragidoemIegilimadefesa
d IralicouumaloiIiciloedeverareararodano

OAB Mathias sn!tcirn c capaz cnm anns dc idadc c Tnia sn!tcira c


capazcnmannsdcidadccnnhcccramschumanncagnraprctcndcmsccasarA
rcspcitndasituannarradacnrrctnaIirmarqucMathiascTnia
a devero necessariamenle ceIebrar aclo anlenuciaI olando exressamenle eIo
regimedasearaodebens
b odero casarse eIo regime da comunho arciaI de bens desde que oblenham
aulorizao |udiciaI medianle a revia demonslrao da inexislncia de re|uizo ara
lerceiros
c oderoolarIivremenledenlreosregimesdebensrevislosemIeidevendoceIebrar
acloanlenuciaIsomenleseescoIheremregimediversodacomunhoarciaIdebens
d somenleoderosecasareIoregimedasearaoobrigalriadebensorforadeIei
eindeendenlemenledaceIebraodeacloanlenuciaI

OAB Em Jnaquim quc nn tinha hcrdcirns ncccssrins !avrnu um


tcstamcntn cnntcmp!andn cnmn sua hcrdcira univcrsa! Ana Em arrcpcndidn
Jnaquim rcvngnu n tcstamcntn dc nnmcandn cnmn scu hcrdcirn univcrsa! 5rgin
Em5rginIa!cccudcixandnumaIi!haCatarinaNnmsdc|u!hndcIa!cccu
JnaquimOnicnparcntcvivndcJnaquimcrascuirmnRubcnsAssina!caa!tcrnativa
qucindiqucaqucmcabcrahcranadcJnaquim
a Rubens
b Calarina

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c Ana
d Aheranaseravacanle

GABARITO
DAADCC

DICA5DIREITOPROCE55UALCIVIL
PROFPAULORIBA5

IrofessordeIrocessoCiviIdoCurso}uridico
Advogado
IseciaIislaeIoInsliluloRomeuIeIieaceIIar
MeslreemDireiloeIaIonlificiaUniversidadeCalIicadoIarana
IrofessoruniversilarioIUCIR
IrofessorconvidadoIscoIaSueriordaAdvocacia
Aulorecoordenadordeobras|uridicas


DICA5RAPIDA5

Condlesduuo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
As condies da ao Iegilimidade de arles inleresse rocessuaI
ossibiIidade|uridicadoedidoodemseraferidasdeoficioeaIegadasem
quaIquer lemo e grau de |urisdio Iorem o reu que no as aIegar na
rimeira oorlunidade que liver ara faIar nos aulos em regra na
conleslao em sede de reIiminar arcara com as cuslas de relardamenlo
comfundamenlonorinciiodacausaIidade

CurudorespecluI
O |uiz nomeara curador eseciaI ao incaaz sem reresenlanle IegaI ou
quando seus inleresses forem coIidenles ao de seu reresenlanle reu reso
reveIciladooredilaIoucomhoracerla

Honorurlossucumbencluls
OshonorariossucumbenciaisserofixadosenlreesobreovaIorda
condenao nac c sc|rc c ta|cr !a causa observado o zeIo do advogado o
IugardereslaodeservioanalurezaeimorlnciadacausaIoremsero
fixados conforme areciao equilaliva do |uiz no Iimilado ao ercenluaI
acima referido nas causas de equeno vaIor de vaIor ineslimaveI quando
no houver condenao quando for vencida a Iazenda IubIica e nas
execues

Lltlsconsrclo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Havendo excessivo numero de Iilisconsorles o |uiz ode a fim de no
dificuIlaradefesaoure|udicaroandamenlorocessuaIIimilaronumerode
Iilisconsorles Iorem laI Iimilao somenle ode ocorrer na modaIidade de
IilisconsrciofacuIlalivonoodeorlanloemIilisconsrcionecessario

Pruzos
Quanlo a aIlerabiIidade os razos se diferenciam em diIalrios e
eremlrios
Os diIalrios so aqueIes que a durao do razo ode ser aIlerada or
convenodasarlesrequerimenlodeveserformuIadoanlesdovencimenlo
dorazoefundadoemmolivoIegilimo
}aosrazoseremlriosasarlesnoodemaIleraIosSomenleo|uizem
comarcas de dificiI lransorle ode rorrogar quaisquer razos or no
maximodiasouorlemosuerioremcasodecaIamidadeubIica

AIteruodepedldooucuusudepedlr
AleacilaooaulorodemodificaroedidoeouacausadeedirAsa
cilaosomenlecomoconsenlimenlodoreumasnuncaasosaneamenlo
dorocesso

Lxtlnodoprocesso

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Quandoorocessoforcxtintnscmrcsn!undnmritnacoisa|uIgadasera
meramenle formaI orlanlo o aulor odera inlenlar nova ao desde que
comroveoagamenlooudesilodascuslasedoshonorariosdoadvogado
excelonashilesesdeexlinodorocessoorIilisendnciacoisa|uIgada
oueremo
O rocesso sera cxtintn cnm rcsn!un dn mritn quando o |uiz acoIher ou
re|eilaroedidodoaulorquandooreureconhecerarocednciadoedido
quando as arles lransigirem quando o |uiz ronunciar a decadncia ou a
rescrioquandooaulorrenunciaraodireilosobrequesefundaaaonac
ccnjun!irrcnunciaccn!csisicncianipcicscqucacarrciaacxiinac!cprcccsscscn
rcsc|uac!cncriic

Pedldogenerlco
OedidodevesercerloedelerminadoIoremeermilidoaoaulorformuIar
edido generico nas aes universais se no uder o aulor individuar na
elio os bens demandados quando no for ossiveI delerminar de modo
definilivoasconseqnciasdoalooudofaloiIiciloquandoadelerminao
dovaIordacondenaodeenderdealoquedevaserralicadoeIoreu

Reconteno
Conleslao e reconveno so eas aulnomas mas rolocoIizadas
simuIlaneamenleAdesislnciadaaoouquaIquercausaqueaexlingano

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
obsla o rosseguimenlo da reconveno Icn|rar quc nac c a!niii!a a
rcccntcnacncprccc!incnicccnunsun4ric

ReteIlu
UmdosefeilosdareveIiaeadesnecessidadedeinlimaodoreureveIdesde
que esle no lenha advogado nos aulos Ainda o reveI recebe o rocesso no
esladoqueseenconlra

ProtutestemunhuIpruzoesubstltulo
Norocedimenlocomumordinarioasarlesdevemdeosilaremcarlrioo
roIdeleslemunhasnorazoqueo|uizassinarsendoomissorazodeale
dias anles da audincia No rocedimenlo comum sumario o aulor deve
aresenlaroroIdeleslemunhasnaelioiniciaIeoreunaconleslaosob
enaderecIuso
Ainda as leslemunhas odem ser subsliluidas somenle em caso de
faIecimenlo imossibiIidade or enfermidade de deor mudana de
residnciaenoforenconlradaeIooficiaIde|uslia

Audlncludelnstruoe]uIgumento
AordemdacoIheiladasrovassera
IscIarecimenlodoserilos
Deoimenlosessoaisrimeiroaulordeoisreu

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Oilivadasleslemunhasrimeiroasdoaulordeoisasdoreu

Colsu]uIgudu
Limiles ob|elivos da coisa |uIgada No fazem coisa |uIgada os molivos a
verdade dos falos e a areciao da queslo re|udiciaI decidida
incidenlemenlenorocesso

Aoresclsrlu
Ao que visa desconsliluir coisa |uIgada maleriaI Deve ser roosla num
razodecadenciaIdeanos
O a|uizamenlo da ao rescisria no imede o cumrimenlo da deciso
rescindenda orem ode haver a concesso de medida de nalureza cauleIar
ou anlecialria de luleIa desde que reenchidos os requisilos ara lais
medidasdeurgncia

CumprlmentodeSentenu
Comelncia No rimeiro grau o cumrimenlo de senlena devera ser
formuIadono|uizoondelramilouorocessoodendoserrequeridonoaluaI
domiciIiododevedorouondehouverbensaseremexroriados

lmpugnuouocumprlmentodesentenu

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Regra geraI no lem efeilo susensivo orem o |uiz ode alribuir laI efeilo
desdequereIevanlesosfundamenloseorosseguimenlodaexecuouder
causargravedanoaoexeculadofumusericuIum
Da deciso da imugnao cabe agravo de inslrumenlo saIvo quando
imorlarfimnaexecuocasoemqueseracabiveIaaeIao

Recursos
O recurso ode ser inleroslo eIa arle vencida eIo lerceiro re|udicado e
eIo Minislerio IubIico lanlo nos rocessos em que for arle como quando
aluarcomocusics|cgisfiscaIdaIei
Ainda a desislncia e a renuncia recursaI indeendem da aceilao da oulra
arle

Recursoudeslto
Se houver sucumbncia reciroca a arle que no liver recorrido odera no
razo de resosla inleror recurso adesivo IossibiIidade nas seguinles
eseciesrecursaisaeIaoembargosinfringenlesrecursoeseciaIerecurso
exlraordinario
LembrarqueorecursoadesivoficasubordinadoaorinciaI

ProcessocuuteIurCessuodosefeltosducuuteIur

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
QuandoaarlenoinlenlaraaorinciaInorazodediasconladosda
efelivao ou no execular a medida cauleIar no mesmo razo ou se o
rocesso for exlinlo com ou sem resoIuo do merilo cessara a eficacia da
medidacauleIareIoqueaarlesomenleoderareeliroedidosehouver
novofundamenlo

Aomonltrlu
QuandohouverrovaescrilasemeficaciadeliluIoexeculivonasrelenses
ara agamenlo de soma em dinheiro enlrega de coisa fungiveI ou
delerminado bem mveI o |uiz exedira mandado de agamenlo ou de
enlregadecoisanorazodequinzediasSeoreucumriromandadoficara
isenlodecuslasehonorariosadvocalicios

QUE5TE5DOPROFPAULORIBA5

Accrcadascnndicsdaancdnsprcssupnstnsprnccssuaisassina!canpncnrrcta
ASereslarcomrovadaaexislnciadeoulracausaiguaIaindaque|adecididamassemo
lrnsilo em |uIgado o rocesso sera exlinlo em virlude da ocorrncia da Iilisendncia
SendoessaumadascondiesdaaoarelensodoaulornoseraresoIvida
SeoreunoaIegarafaIladeumadascondiesdaaonarimeiraoorlunidadeque
liver arafaIar nos aulos muiloembora eIa ossa ser conhecidade oficio eIe resondera
eIascuslasderelardamenlo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
COsressuoslosrocessuaissoosrequisilosnecessariosareguIaridadeeaexislnciada
reIao rocessuaI e a faIla de quaIquer desses requisilos acarrela a exlino do rocesso
semresoIuodomeriloorcarnciadeao
D O reconhecimenlo da ausncia de ressuoslos rocessuais conduz a decIarao
incidenlaI de imrocedncia da ao e a condenao do aulor ao agamenlo dos nus
sucumbenciais

Arcspcitndaspartcscdnsprncuradnrcsassina!canpncnrrcta
A Ao reu reso ainda que lenha sido cilado essoaImenle deve ser nomeado curador
eseciaI que lem a incumbncia de conleslar o feilo sendoIhe vedado manifeslarse
conlrariamenleaqueIequereresenla
No caso de faIecimenlo do rocurador do reu ainda que iniciada a audincia de
inslruo e |uIgamenlo o |uiz deve delerminar a susenso do rocesso e marcar razo
ara que o reu conslilua novo mandalario Iindo o razo se o reu no cumrir a
delerminao o |uiz deve delerminar o rosseguimenlo do rocesso e garanlir ao reu
curadoreseciaI
C A aIienao da coisa Iiligiosa no curso do rocesso aIlera a Iegilimidade das arles
devendo rosseguir a demanda enlre adquirenle em subsliluio ao aIienanle e a arle
conlrariaoriginariaAdecisoroferidanacausaemquealuaosubslilulorocessuaIfaz
coisa|uIgadaaraosubsliluido
D A oulorga de rocurao ara o foro em geraI habiIila o advogado a ralicarlodos os
alos do rocesso em nome da arle odendo eIe receber e dar quilao reconhecer a
rocednciadoedidoefirmarquaIquercomromisso


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Accrca dn !itiscnnsrcin c da intcrvcnn dc tcrccirns nn prnccssn civi! assina!c a
npncnrrcta
A Na oosio o lerceiro ingressa em |uizo relendendo defender sua osse ou
roriedade sobre os bens areendidos |udiciaImenle sem discusso dos direilos que Ihe
cabem sobre o bem disulado na ao rinciaI formandose Iilisconsrcio assivo
necessarioenlreosooslos
O chamamenlo ao rocesso ermile ao reu incIuir coercilivamenle no Io assivo
lodososquedevemresondersoIidariamenlecomeIeeIasalisfaododireilorelendido
eIoaulorNochamamenlooreueoschamadosmanlmvincuIodedireilomaleriaIcom
oaulor
C Tralandose de Iilisconsrcio unilario e necessario se|a alivo ou assivo o requisilo da
Iegilimidade somenle seaerfeioa se lodos os Iilisconsorles inlegrarem o reseclivo Io
da reIao rocessuaI Nesse Iilisconsrcio a Iegilimidade e con|unla mas a Iide ode ser
decididademaneiradiversaaraeIes
DOcorreadenunciaodaIidequandoumlerceiroinleressadorequersuainlervenono
rocessoendenleenlreasarlesvisandoexcIuirarelensodoauloreauxiIiaroreuem
suadefesa

Assina!canpncnrrctaaccrcadnspraznsprnccssuais
AAconleslaoaresenladaanlesdevencidoorazoodeseradiladaaleouIlimodiado
razoqueIhereslar
ImaorooslaconlraumreuaenasnuIaacilaooderaoauloremendarainiciaI
aramodificaroedidoouacausadeedirindeendenlemenledoconsenlimenlodoreu
desdequeaemendaseoerealeomomenlodanovacilao

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
C Havendo Iilisconsorles alivos com diferenles rocuradores o razo em dobro revislo
no arl do CIC aIicase lambem ao reu que no se enconlre em siluao de
Iilisconsrciocomdiferenlesrocuradores
D Iara a rorrogao dos razos rocessuais eremlrios em quaIquer hilese e
suficienleaconcordnciadasarlescomacorresondenleaceilaodo|uiz
Q
Accrcadcsuspcnsnccxtinndnprnccssnassina!canpncnrrcta
AO|uiznooderaconferiraoauloraossibiIidadedeemendaraelioiniciaIquando
esla no conliver o edido devendo nesse caso exlinguir o rocesso sem resoIuo do
merilo
A ausncia de inleresse rocessuaI acarrela a exlino do rocesso sem resoIuo do
merilo Inlrelanlo caso no indefira Iiminarmenle a iniciaI or faIla de inleresse
rocessuaIo|uizemfacedarecIusonooderaosleriormenleexlinguirorocesso
C Se o aulor renunciar ao direilo sobre o quaI se funda a ao havera a exlino do
rocessosemresoIuodomerilo
DIaIecendooadvogadodoreuo|uizmarcaraorazodediasaraquese|aconsliluido
novomandalarioSelranscorridoesserazooreunoliverconsliluidonovoadvogadoo
rocessorosseguiraasuareveIia

Accrcadarcspnstadnruassina!canpncnrrcta
A No caso de a incomelncia do |uizo absoIula ou reIaliva no ser aIegada como
reIiminarnaconleslaoocorreraachamadarorrogaodecomelncia
Ocorrendoaconexodeaesrooslasemsearadoo|uizodeaedidodoreucomo
reIiminardaconleslaoenodeoficiodelerminarareuniodasaesaraquese|am
decididasnamesmasenlena

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
CCasooreucomareaem|uizoaraaonlarainexislnciaouainvaIidadedacilaoe
eslanose|aacoIhidao|uizdevenomesmodesachodelerminarnovacilaodoreuea
reaberluradorazoararesoslademodoqueeslededuzaoreslanledadefesa
D Im obedincia ao rinciio da concenlrao das defesas o reu deve aIegar na
conleslaolodaamaleriadedefesaexceloaqueIasquedevemserveicuIadasalravesde
exceoaindaqueumasomenleossaseracoIhidacasooulrase|are|eilada

CnnsidcrcqucRaimundncitadnparatnmarcnnhccimcntndcana|uizadacnntrasi
tcnhadcixadndcaprcscntarcnntcstanrcstandncaractcrizadaarcvc!iaEmIaccdcssa
situanhipntticaassina!canpncnrrcta
ARaimundooderainlervirnorocessoaenasaleoencerramenlodafasedeinslruo
ComoadefesaealorivalivodoreureularseoverdadeirososfalosafirmadoseIo
aulor ainda que havendo IuraIidade de reus e sendo Iilisconsrcio unilario um deIes
conlesleaao
COsrazosconlraRaimundocorreroindeendenlemenledeinlimaosaIvoseeIeliver
alrononosaulos
DOaulordaaooderaaIleraroedidosemnecessidadedecilarRaimundonovamenle

Assina!canpncnrrctacnmrc!anans!imitcsnb|ctivnsdacnisa|u!gada
ASomenleaarledisosilivadasenlenaeimulaveIrazoorquefazcoisa|uIgada
Acoisa|uIgadaalingeaarledisosilivadasenlenabemcomoamolivaouliIizadano
reseclivo|uIgamenlo
CIazemcoisa|uIgadaasqueslesre|udiciaisaindaquenorequeridaseIasarles
D Iazem coisa |uIgada a molivao a verdade dos falos e a fundamenlao uliIizada no
|uIgamenlodacausa

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Accrcadaanrcscisriaassina!canpncnrrcta
A O a|uizamenlo da ao rescisria no imede o cumrimenlo da senlena rescindenda
ressaIvadaaconcessodemedidasdenalurezacauleIarouanlecialriadeluleIa
A senlena roferida or |uiz incomelenle se|a a incomelncia absoIula ou reIaliva
adecedevicioinsanaveIrazoeIaquaIodeserconlesladaormeiodaaorescisria
CHavendoa roosiluradeumasegundademandaidnlicaa oulraecu|adecisolenha
lransilado em |uIgado mesmo que essa segunda ao se|a decidida eIa no fara coisa
|uIgadaeconlraessasenlenaodesera|uizadaaorescisriasemasubmissoaorazo
eslabeIecidoemIei
DCasoaarlenolenhainleroslolodososrecursoscabiveisconlradecisoqueIhelenha
sido desfavoraveI eIa no ode as o lrnsilo em |uIgado da deciso roor ao
rescisriaha|avislaaobrigaloriedadedoexaurimenlodasinslnciasrecursais

Arcspcitndnsrccursnsnnprnccssncivi!assina!canpncnrrcta
ANocabeinlerosioderecursoordinarioaraoST}conlradecisoroferidaor|uiz
quealuaemrimeirograude|urisdio
Casoha|asucumbnciarecirocaadmilesenaaeIaonoagravodeinslrumenlonos
embargosinfringenlesnosrecursoseseciaIeexlraordinarioorecursoadesivoaoquaIse
aIicamasmesmasregrasdorecursoindeendenle
CCasoorecorrenleaIeguenorecursodeaeIaoese|areconhecidaanuIidadedacilao
olribunaIdelerminaraorelornodosaulosao|uizoderimeirograuoquaIorsuavez
devedelerminarareeliodoalocilalrio
D Com a oosio dos embargos de decIarao ocorre a inlerruo do razo ara a
inlerosiodeoulrosrecursosorquaIquerdasarlessaIvoseforeIeinlemeslivo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

GABARITO

ADDCAAD

DICA5DIREITOTRIBUTARIO
PROFPEDROBARRETTOO5UPER

IrofessordeDireiloTribulariodoCurso}uridicoIRCI}USAIORUMR}SuremoMG
Advogado
MeslreemDireilodasReIaesIconmicaseIaUniversidadeGamaIiIho
IseciaIislaemDireiloTribularioeIaIundaoGeluIioVargasIGV
DuIamenleIsGraduadoemDireiloIrivado
ScioIrofessoreCoordenadorAcadmicodediversosCursosIrearalriosaraConcursos
IubIicosdoaisdenlreeIesoCenlrodeIsludos}uridicosdeSaIvadorCI}USoCursoIORUM
R}oSUIRIMOCONCURSOSMGeoIDIIACONCURSOSnacidadedeNileriR}
Aluacomoaudazemresariolambemnaareadeenlrelenimenlosdeslacandosedenlreseus
ro|elosoCON}UVICongresso}uridicorasiIeirodeVeroenconlroro|eladoaraseromaior
Ivenlo}uridicoCuIluraIdorasiIeaindaoIocodeCarnavaIIaoDireilinhoIocaIreservado
araosesludanlesdeDireilodelodooaisnoCarnavaIdeSaIvadoramaiorfeslaouIardo
Ianela
vvvsuerrofessordaoabcombr
esludecombholmaiIcom


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA Minha rimeira dica vai sobre princpins tributrins Lembremse
dasexceesaosIrinciiosdaIrrelroalividadeedaAnlerioridadenoDireilo
Tribulario
Quanlo ao rimeiro snmcntc cm trs casns a !ci tributria pndc rctrnagir
Iels lnterpretutltus so Ieis que no criam nem mudam nada aenas
inlerrelamIeisanlerioresIelsqueuIterumuspectosformulsdoIunumento
Ieis que aenas modificam a jcrna de Ianar o rocedimenlo no aIleram o
vaIor do lribulo os Iimiles do lio o su|eilo assivo e as famosas Iels
beneflcus em penuIldude nessa uIlima hilese fica a essenciaI ressaIva que
asIeisbeneficasnacrcircagiracse|aliverocorridoagamenlodamuIlaoualo
definilivamenle |uIgado a |cx niiicr no direilo lribulario no relroage ara
assar or cima do manlo da coisa |uIgada Ieo cuidado com as Ieis
beneficasAsIeisquerelroagemsoaqueIesquefavorecemoconlribuinleem
naicria !c pcna|i!a!c uma Iei que reduz lribulo no relroage
evidenlemenlecuidadocomisso
Quanlo ao rinciio da anlerioridade Iembremse que exislem lrs
siluaesquanloasuasexceeshaemrimeiroIugarobIocodostributns
dc incidncia imcdiata II II IOI Imoslos Ixlraordinarios de GuerraIIG
Imreslimos ComuIsrios ara Guerra Ixlerna ou CaIamidade IubIica
NessebIocohavendocriaoouma|oraodesseslribulosacargalribularia
se aIica de imedialo no se observando a regra do exercicio financeiro
seguinle nem a da novenlena Ainda nesse rimeiro bIoco lenham cuidado

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
com o III que as a IC ficou su|eilo a novenlena e se su|eila
excIusivamenle a esse razo e com os Imreslimos ComuIsrios ara
cusleiodeInveslimenlosIubIicosUrgenlesedeReIevanleInleresseNacionaI
que ficam na regra geraI se su|eilando aos Iimiles da novenlena e do
exerciciofinanceiroseguinlesomenleosImreslimosaraguerraexlernae
caIamidadeequeincidemdeimedialo
Num segundobIocode excees lemos ostributnsquc s rcspcitama
nnvcntcna ma|oraes de III criaes ou ma|oraes de Conlribuies
Sociais de SIGURIDADI SOCIAL reslabeIecimenlo de aIiquolas reduzidas
da CIDICombusliveis e do ICMSCombusliveis quando o combusliveI e
vendidoinleresladuaImenleealribulaoocorrenaorigemumaunicavez
Nessas hileses no e necessario eserar o exercicio financeiro seguinle
aslaaguardarominimodediaseacargalribularia|aodeserreassada
Tenham cuidado com as Conlribuies Nem loda conlribuio SociaI se
submele a essa regra mas aenas as que se deslinam a scguri!a!c sccia| as
demais conlribuies sociais ficam na regra geraI ano que vem e
novenlena Aleno lambem no caso dos ccn|usiitcis Somenle quando
houver rcsia|c|ccincnic da aIiquola oulrora reduzida e que se afasla a regra
do ano que vem deixandose aenas a nctcnicna aleno ois
rcsia|c|ccincnic no e a mesma coisa que ma|orao rcsia|c|cccr e aenas
resliluir a aIiquola no Iimile que |a eslava e foi reduzida I Iembremse e

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
apcnas ncssa C|O| a CIDI que incide sobre venda de ccn|usiitcis e no nas
demaisCIDIsIdemaraoICMSqueenesseexcIusivocasocilado
Ior fim ha o lerceiro bIoco dos tributns quc s rcspcitam n dc
JancirndncxcrccinIinanccirnscguintcnosesu|eilandoanovenlenaIo
caso do IR e do IITU e IIVA sendo que nesse dois uIlimos somenle se a
najcraac sc !cr pc|a BS| O| CICUIO Ieo a aleno de vocs quanlo ao
IITUeIIVAoisseama|oraosedereIaaIiquolaseaIicaaregrageraI
do ano que vem e novenlena Aenas nos casos de ma|orao eIa |asc e
queseafaslaanovenlena

DICA IaIo novamenle de Irinciios Tribularios Tenham semre cuidado


comorinciioda!cga!idadctributriaqueconsagraadcmncraciaIisca!o
ovoaulorizaalribulaoIxislemcondulasquesomenleaIeioderalicar
rcscrva !cga! e oulras em que no se deende de IeiQuem assisle minhas
auIas se Iembra do reserva IegaI fuleboI cIube x esorle cIube no
deendemos de Iei Iois e So onze siluaes cinco no deendem de Iei e
seis somenle a Iei ode I normaImenle se ergunla em rova o que recisa
ou no de Iei Logo Iembremse 5OMENTE A LEI PODE criar c cxtinguir
tributns ma|nrar c rcduzir tributns dcIinir Iatn gcradnr c su|citn passivn
dns tributns dcIinir a!qunta c basc dc c!cu!n prcvcr nu dispcnsar
pcna!idadcs cstabc!cccr as hiptcscs dc suspcnsn cxtinn c cxc!usn dn
crditntributrinCTNarlIaVIIoroulroIadoIembremonoslambem

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
que NO E NECE55ARIO LEI PARA ma|nran dns quatrn impnstns
Icdcrais cxtraIiscais II IE IPI IOF rcdun c rcstabc!ccimcntn dc
a!quntas da CIDECnmbustvcis c dn ICM5Cnmbustvcis incidcntc cm
npcracs intcrcstaduais c cnbradn uma nica vcz na nrigcm crian dc
nbrigacs accssrias mndiIican da data dc rccn!himcntn dc tributn
atua!izan mnnctria da basc dc c!cu!n dns tributns dcvcndnsc scmprc
scruti!izadnnndiccnIicia!dcatua!izan
AindasobrePrincipicsTri|ui4ricsqueriaIembraravocsqueoprlncplo
du lSONOMlA llSCAL veda ao fisco lribular desiguaImenle conlribuinles
que se enconlrem em siluao equivaIenle e do mesmo modo lribular
iguaImenle conlribuinles que se enconlrem em siluao econmica desiguaI
O rinciio da CAPACIDADE CONTRIBUTIVA lambem merece muila
alenoIocomandoquenorleiaaincidnciadosimoslosmaslambemse
aIica em oulros lribulos O STI |a reconheceu sua aIicao na CII
Conlribuio de IIuminao IubIica nas CIDIs nos Imreslimos
ComuIsriosealemesmonaslaxasaindaquenessauIlimocasosemreem
caraler excecionaI Quanlo aos imoslos a capaci!a!c ccniri|uiita e a
quaIidadequeumaessoarecisaleraraqueoIsladoossainpcraeIaque
conlribua e essa quaIidade surge quando essoas reveIam riqueza
caacidade econmica em Iimile suerior ao minimo exislenciaI Quem
reveIa mais riqueza deve conlribuir mais quem exlerna menos a menor
Nesses lermos sempre que possteI os lmpostos tero um curuter pessouI e

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
sero gruduudos de ucordo com u cupucldude do contrlbulnte Lembremse
aindaqueoIegisIadornoodeeslabeIecerlribulaesmuiloexcessivasque
eIiminem a riqueza dos conlribuinles |a que a nossa Consliluio adolou o
princpin dn Nn CnnIiscn resligiando a Iivre inicialiva e o direilo de
roriedade
LembremseorfimqueninguemseralribuladoeIosimIesirevir
oueIosimIesfalodedesIocarfisicamenleumbemseudeumonloaoulro
noesaoIoprincpindaNnLimitananTrnsitndcPcssnasnuBcns
lodavianuncaesqueamqueesserinciioemnadacoIidecomaIiberdade
de se cobrar pc!4gic em razo do uso de rodovias conservadas eIo oder
ubIicadirelamenleoumedianleconcesso
Ha lambem dois rinciios que reservam o jc!cra|isnc vedando que
cscnicsjc!craiitcssc!iscrinincncnircsiIaIodoPrincpindaUniInrmidadc
GcngrIica da Tributan Fcdcra! e do Princpin da Nn Discriminan
pc!a Prnccdncia nu Dcstinn IeIo rimeiro a Unio fica vedada de
eslabeIecer um erfiI que no se|a uniforme em lodo lerrilrio nacionaI ara
os lribulos federais Ou se|a as eIemenlares eslruluranles do lribulo devem
ser semre iguais falo liico base e aIiquola su|eilo assivo em lodo o
lerrilrio nacionaI no se admilindo discriminaes eIo crilerio da
IocaIidade Todavia reslem aleno que como exislem fIagranles
diferenas no desenvoIvimenlo scioeconmico nas diferenles regies do
ais a Consliluio auloriza a concesso de incenlivos fiscais de caraler

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
meramenle regionais buscandose amenizar lais desiguaIdades Iercebase
que em lais siluaes no se quebra a uniformidade do erfiI do lribulo
concedendose enlrelanlo disensas de agamenlo o que ocorre or
exemIo com as concesses de isenes de caraler regionaI }a o Principic !a
Nac Oiscrininaac pc|a Prccc!cncia cu Ocsiinc veda que cs |sia!cs O| c
MunicipicssediscriminemenlresieseciaImenlenasqueslesIigadasaoISS
eaoICMSSaIvoorexressarevisodorrioconsliluinleesseslribulos
no devem ser mais caros ou mais baralos simIesmenle eIo falo de a
oerao se iniciar ou lerminar em cerlo Iugar Os enles no devem se
discriminarorcrileriosdeIocaIidadedevendohaverequiIibriofederalivona
lribulaodasreIaesdeconsumovendasdeserviosemercadorias
Ior fim Iembro vocs que exislem aIguns princpins cspcciais
cspccIicnsdca!gunsimpnstns
Nesse comasso Iembremse que a Consliluio afirma exressamenle
que n Impnstn dc Rcnda rcgidn pc!a PROGRE55IVIDADE
GENERALIDADEcUNIVER5ALIDADEIlambemregidoeIoprincipic!a
PE55OALIDADEeecomumecorreloaindaassociaIoaoprincipic!cNON
OLET a renda ode e deve ser lribulada ainda que auferida medianle
alividade iIicila Quanlo ao rinciio da prcgrcssiti!a!c !as a|iqucias cn razac
!acsci|aac!cta|cr!ariquczarctc|a!ancjaicgcra!crlenhamalenonarova
oisemserarevisloaraoIRpnrmapsaECpassnuacabcr
tambm para n IPTU admitindnsc cnmn cnnstitucinna! dcsdc quc dcpnis

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
daECcdcsdcqucnMunicpintcnhaIcitnumannva!cidcIPTUpara
autnrizar n IPTU prngrcssivn cm razn dn va!nr vcna! dn Imvc! 5mu!a
5TF friso semre suIicando maximo carinho que nn sc cstcndc an
ITBI a pcrmissn dc prngrcssividadc dc a!quntas incnnstitucinna! ITBI
prngrcssivn 5 5TF Ainda sobre a prcgrcssiti!a!c sabemos que as
aIiquolas do IITU e ITR odem ser rogressivas lambem e or oulro
fundamenlo quaI se|a um uso inadequado da roriedade imobiIiaria
Nesses casos n ITR pndc tcr a!quntas prngrcssivas para dcscstimu!ar a
manutcnn dc prnpricdadcs rurais imprndutivas c n IPTU pndc tcr
a!quntas prngrcssivas cm razn dn dcsrcspcitn a Iunn sncia! da
prnpricdadcimnbi!iriaurbanaLembroavocsorderradeiroqueoIITU
ainda ode ler aIiquolas diferenciadas or conla da |cca|izaac !c inctc| ou
lambem do usc deslinao do imveI No que lange ao III e ao ICMS as
aIiquolas lambem ode variar mas or oulro fundamenlo quaI se|a a
csscncia|i!a!c !c |cn !c ccnsunc Nesses imoslos quanlo mais essenciaI e o
bem menor e a aIiquola quanlo menos essenciaI maior a aIiquola A esse
fenmenodesc|cacdeaIiquolasnoICMSeIIIemrazodaessenciaIidadedo
bem de consumo se chama 5ELETIVIDADE I semre Iembrando a
Consliluio imes que n IPI 5ERA 5ELETIVO | n ICM5 PODERA
5ER5ELETIVONoesqueamdisso


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA Minha lerceira dica vai na COMPETENCIA TRIBUTARIA
Recordemse que aIguns lribulos so de cnmpctncia cnmum odendo os
qualro enles federalivos insliluiIos I o caso das taxas c cnntribuics dc
mc!hnria AIguns so de cnmpctncia cxc!usiva da Unin e faIo aqui dos
cmprstimnscnmpu!srinscdascnntribuicscspcciaisscndnqucquantn
a cssas h duas cxcccs Das qualro esecies de ccniri|ui5cs cspcciais duas
soreaImenleexcIusivasdaUnioConlribuiesdeInlervenonoDominio
Iconmico CIDI e Conlribuies Irofissionais lodavia no reino das
ccniri|ui5cs scciais mais uma das qualro esecies de conlribuies eseciais
lemos uma exceo ns Estadns DF c Municpins quc tivcrcm rcgimc
prprin dc prcvidncia para ns scus scrvidnrcs cIctivns dcvcm instituir a
cnntribuin prcvidcnciria dcsscs scrvidnrcs Logo a rimeira exceo a
excIusividade da Unio e essa revisla no arl CRI A segunda
exceo e a da Cnntribuin dc I!uminan Pb!ica CIP que e de
cnmpctncia dns Municpins c dn DF Cuidado no vai marcar que a CII e
dos Islados heim IIuminao IubIica e servio de inleresse IocaI e esla
Iigado ao ur|anisnc Iogo or dois molivos comelncia municiaI e o DI
cumuIa Iorlanlo o que vocs eslo vendoas taxas c cnntribuics dc
mc!hnria sn dc cnmpctncia cnmum da Unin Estadns DF c Municpins
nscmprstimnscnmpu!srinsccnntribuicscspcciaissndccnmpctncia
cxc!usiva da Unin rcssa!vada a CIP quc dns Municpins c DF c a
cnntribuin prcvidcnciria dns scrvidnrcs pb!icns cIctivns sc hnuvcr

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
rcgimcprprinnnDFEstadnscMunicpinscasncmquccsscscntcsquc
cnbrarnacnntribuin
QuanloaosimoslosomaceleesimIesbaslaIembrarquaissooslrs
imoslosordinariosdosMuniciioseoslrsdosIsladosoDIcumuIaefica
com os seis lodo o reslo e da Unio Logo Iembremse ns Municpins
institucm n IPTU ITBI c I55 arl CRI |a ns Estadns institucm n
ITD ICM5 c IPVA arl CRI n DF Iica cnm ns scis comelncia
cunu|aiita arl cc arl Tndns ns dcmais impnstns sn da Unin
se|amosoulrosseleimoslosordinariosIIIEIPIIOFIRITRcIGFvide
arl CRI se|am os impnstns rcsiduais arlI CRI ou os
impnstnscxtranrdinrinsdcgucrraarlIICRI
Lembremse que no rasiI no exislem mais Terrltrlos lederuls mas
caso exislam a Unio nos mesmos cumuIara os inpcsics csia!uais e caso o
Tcrriicric nac scja !iti!i!c c Municipics ocorrera lambem a cunu|aac !cs
inpcsics nunicipais Cuidado ois seo Terrilrio for dividido emMuniciios
or Igico o rrio Municiio ficara com os imoslos municiais e nesse
caso a Unio s cumuIara os imoslos esladuais com os federais IaIamos
aquidacnmpctnciacumu!ativadaUninnnsTcrritrinsarlCRI
Quanlo a cnmpctncia rcsidua! tributria Iembremse que a Carla nos
arlsIeasseguraqueaUnioeaenaseIaoderainsliluirlanlo
impnstnsrcsiduaiscomocnntribuicsdcscguridadcsncia!rcsiduaiseem
ambos os casos snmcntc pnr via dc !ci cnmp!cmcntar nn cabcndn !ci

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
nrdinria ncm mcdida prnvisria imoslos residuais lero que ler falo
gerador e base de caIcuIo diferenle dos imoslos |a revislos na Carla idem
quanloasConlribuiesdeSeguridadeSociaIemreIaoasConlribuiesde
mesmanalurezarevislasnaConsliluioIseforocasolerolambemque
reseilaranaccunu|aiitalecnicaqueapricriseaIicanoIIIenoICMSara
combalerenriquecimenloiIicilonalribulao
Recordemse lambem que A COMPETENCIA TRIBUTARIA E
INDELEGAVELaindaqueoenlecomelenleossadeIegarduasdasqualro
capaci!a!cs que inlegram a ccnpcicncia Ou se|a o enle comelenle pndc
dc!cgar as capacidadcs tributrias dc Iisca!izan c arrccadan incIusive a
arlicuIaresoquelodavia|amaisermilecrerquesedeIegoualiluIaridade
sobreolribulocomelnciaaquaIreiloesemreindeIegaveI

DICA Minha quarla dica vem sobre TAXA5 c CONTRIBUIE5 DE


MELHORIA Lembremse que so lribulos vincu!adns o enle federalivo s
ode cobrar se der a conlrareslao esecificamenle ao su|eilo assivo que
seralribuladodecnmpctnciacnmumcrivcispnr!cinrdinriasu|eilosa
!anamcntndcnIcin
Quanlo as CONTRIBUIE5 DE MELHORIA o Iatn gcradnr e a
nbtcnn dc va!nrizan imnbi!iria cm dccnrrncia dc nbra pb!ica
Cuidado no basla fazer a obra ubIica Tem que vaIorizar o imveI O
su|citn passivn e o prnprictrin dn imvc! va!nrizadn Quanlo a basc dc

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c!cu!nseraoquuntumdcva!nrizannbtidannsimvcisquemsevaIorizou
mais agara mais e quem obleve menor ganho agara menos medianle uso
dessa|ascdessarcjcrcnciaequeserafeilooc4|cu|cIxislemdoisIimilesara
se cobrar a Conlribuio de MeIhoria os chamados !imitc gcra! c !imitc
individua! Ior esse dois Iimiles o enle que fez a obra e gerou a vaIorizao
nosimveisnnpndcarrccadarmaisdnqucgastnucnmanbrannsnmatrin
dc tnda ss cnntribuics cnbradas !imitc gcra! lambem no se ode
obrigar um rorielario de imveI a agar mais do que se vaIorizou nesses
lermos pc!n !imitc individua! a cnbrana nn scr Icita a cada pcssna cm
va!nr quc supcrc n quantum dc va!nrizan cssa pcssna nbtcvc Iara
cobrana da ccniri|uiac !c nc|ncria o enle deve pub!icar um cdita!
exlernando ao ovo informaes imorlanles sobre a obra durao cuslos
erseclivas de vaIorizao elc Isse edilaI cm rcgra dcvc scr prvin
pndcndncntrctantnscrpub!icadndurantcanbraIorfimfrisoimorlanle
informao que a cnntribuin dc mc!hnria pndc scr cnbrada mcsmn antcs
danbracnnc!usamasapcnassnbrcimvcisquc|tcnhamsidnva!nrizadns
QuanloasTAXA5frisoqueexislemduasmodaIidadesdelaxasTAXA
DE POLCIA e TAXA DE 5ERVIO O Iatn gcradnr da taxa dc pn!cia n
cxcrccinrcgu!ardnpndcrdcpn!ciapc!aAdministranPbicanosendo
imrescindiveIqueafiscaIizaoocorradenlrodoeslabeIecimenlodaessoa
a ser fiscaIizado asla que o rgo ou a aularquia fiscaIizadora esle|am em
reguIar funcionamenlo e se resume que o oder de oIicia esla ocorrendoe

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
assimseodecobraralaxa}anataxadcscrvinnIatngcradnracnnduta
cstata! dc cn!ncar a dispnsin cIctivamcntc prcstar um scrvin pb!icn
cspccIicn c divisvc! Ou se|a s sem ode cobrar a laxa de servio se o
servioubIicoforoferecidoeesseserviolemqueserumserviocomduas
caraclerislicas cumuIutltus quais se|am especlflcldude e dltlslblIldude
Quanlo ao onlo anaIisado suIico a aleno de vocs ois exislem lrs
serviosubIicosquenormaImenlesereslamenopermltemucobrunude
tuxu por serem sertlos lndltlstels faIo dos servios de segurunu pubIlcu
lIumlnuo pubIlcu e Ilmpezu de ruus e tlus pubIlcus Ior favor lenham
aleno com isso As laxas que foram cobradas or esses servios foram
decIaradasinconslilucionaisnoSTIvaIeaIeiluradaSumuIaedaSumuIa
VincuIanle ambas do STI Cuidado em reIao ao |ixc Nn cabc a Taxa
dcLimpczaPb!icavarrcduradcruaMA5CABETAXADECOLETADE
LIXO DOMICILIAR Ou se|a o servio de coIelar Iixo nos domiciIios e
Ienamenle divisiveI uii singu|i diferenle da |inpcza !c rua indivisiveI uii
unitcrsi Quanlo a i|uninaac pu||ica Iembrem que A TAXA DE
ILUMINAO PUBLICA E INCON5TITUCIONAL MA5 A
CONTRIBUIODEILUMINAOPUBLICAFOIAUTORIZADAPELA
ECEECON5TITUCIONALverarlACRI
Iriso que a Carla no arl veda que se caIcuIe a cobrana das
laxascombasenosmesmoscrilerioserefernciasqueseusamaracobraros
imoslos o que e Igico So inslilulos diferenles nesses lermos cuidado

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ois TAXA NO PODE TER BA5E DE CALCULO PRPRIA DE
IMPO5TO5 A ideia e a de que ta|cr !c riqucza no ode ser a |asc ara se
caIcuIar o vaIor das laxas a serem cobradas dos conlribuinles Chamo
enlrelanlo a aleno de vocs ara a famosa queslo da mctragcm dc
imvcis que o STI enlendeu correlamenle que pndc scr uti!izada cnmn
bascdcc!cu!ndastaxas|aqueercebeuquemctragcmnnsinnimndc
va!nr nn scndn a basc dc c!cu!n dn IPTU c ncm mcsmn prprlu dc
impnstns Ior isso surgiu a 5mu!a Vincu!antc que afirma ser ossiveI
que nabasedecaIcuIo de uma laxa se uliIizeuma uni!a!c !c nc!i!a nocaso
concreloeraanciragcn!cinctc|quelambemseuliIizanabasedecaIcuIode
imoslodcsdcqucnnha|atnta!idcntidadcouse|aasbasesnoodemser
iguais a comarao era com o IITU e ao ha de falo idenlidade Iena no
IITUabasedecaIcuIoeota|crtcna|doimveIanciragcneaenasumadas
unidades de referncia que se Ievam em conla ara aurar o vaIor de um
imveIRegislroaindaqueoSTInoaunanimidadeenlendeuormaioria
como cnnstitucinna! o uso do patrimnin !quidn como basc dc c!cu!n da
Taxa da CVM vide 5mu!a aesar de loda a oImica e crilica
suslenladaorarledadoulrina
O su|citnpassivnda laxasendo a laxa de oIiciao su|eilo assivo e a
essoa que foi fiscaIizada no exercicio do oder de oIicia e |a na laxa de
servioseralodaequaIqueressoaaquemoserviofoioferecidocoIocadoa
disosio indeendenle que lenha usado cjciitancnic ou no Dai se dizer

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
que su|citn passivn na taxa dc scrvin tantn n usurin cIctivn cnmn n
pntcncia!

DICA Minha quinla dica vem no lema das IMUNIDADE5


TRIBUTARIA5LembremsequequandofaIamosdeumainuni!a!ceslamos
faIando do maior dos beneficios fiscais que exislem IaIamos da benesse que
dccnrrcdcnnrmascnnstitucinnaisprnibitivasdcincidnciadctributnsOu
se|a A5 IMUNIDADE5 DECORREM DA CON5TITUIO DA
REPUBLICA Imanam de normas conslilucionais prci|iiitas !c cxcrcicic !a
ccnpcicnciairi|ui4riaCoslumasefaIarmnnincidnciacnnstitucinna!mcntc
qua!iIicada
Ieo a aleno de vocs com o art VI CRFB Im suas qualro
aIineas eslabeIece a vedao de incidncia dc impnstns sobre cerlas essoas
bemcomosobreacircu!andcccrtnsbcnsNessecomassoobservemque
eIa a|icna ! ficavedado que incidam imoslos sobrea circuIaode !ivrns
|nrnaispcridicnscnpapc!dcstinadnasuaimprcssnAimunidadenose
eslende a lodos os insumos sendo o aeI rolegido eIa rria norma
conslilucionaI IncIusive Ii!mcs c papcis IntngrIicns tambm sn imuncs
quandn dcstinadns a prndun dc !ivrns |nrnais c pcridicns S STI
Cuidado enlrelanlo ois o STI enlendeu que emresas conlraladas ara
fazerem a imprcssn grIica desses bens nn tcm a imunidadc dcvcndn
rccn!hcrnI55cnIRnosendofavorecidas

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Quanlo as aIineas a | e c do mesmo arl VI lemos pcsscas
insiiiui5cs rolegidas Na a|inca a lemos as essoas de direilo ubIico
naquiIo que se chamou de imunidadc rccprnca cntrc ns cntcs Icdcrativns
scusrgnsbcmcnmnautarquiascIundacsmantidaspnrc!csNaaIinea
|lemseaimunidadcrc!iginsacmIavnrdnstcmp!nsdcqua!qucrcu!tn}a
na a|inca c aarecem aIgumas essoas imorlanles que lambem gozam da
imunizao conslilucionaI So ns partidns pn!ticns c suas Iundacs as
cntidadcs sindicais dc traba!hadnrcs c as cntidadcs dc cducan c
assistncia sncia! scm Iins !ucrativns O 5TF rccnnhcccu a imunidadc
tambmparcntidadcsdc5AUDEscmIins!ucrativns
IscIareo que sa!vn quantn ans tcmp!ns rc!iginsns a Cnnstituin
apcnas asscgura a imunidadc quantn a impnstns snbrc PATRIMNIO
RENDA E 5ERVIO5 para as dcmais pcssnas eslariam assim excIusos os
imoslossobrecircu|aacICMSIIIeIOIesobreccncrciccxicricrIIII
LogoquanloaoICMSeosqualroimoslosfederaisexlrafiscaisIIIIIIIe
IOIa Carla no assegura exressamenle a imunidade a quaI s sera
reconhecida se o STI enlender adequado onderando o caso concrelo e
inlerrelandoaConsliluionasuaunidade
Na imunidadc rccprnca friso que o STI vem reconhecendo a
imunidade no aenas em favor das aularquias e fundaes manlidas eIo
oder ubIico aceilando a imunidade em favor das cmprcsas pb!icas c
sncicdadcsdcccnnnmiamistaPRE5TADORA5DE5ERVIOEXCLU5IVO

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DEE5TADOCuidadooiscomoregraasemresasubIicaseassociedade
deeconomiamislanacicninuni!a!ciri|ui4riaoiscomoregradesenvoIvem
aiiti!a!c cccncnica sendo exceo aluarem como prcsia!cras !c scrtics
pu||iccsInlrelanlofrisoquenessahileseexcecionaIcaberaaimunidade
eocasoconhecidodosCorreiosICTedaINIRAIROLembremonosainda
que no cabe a imunidade ara as concessionarias e ermissionarias que
aluamcomfinsIucralivos
Quanlo as Igre|as recordemse que a imunidade no e aenas ara o
inctc| no quaI se desenvoIve o cuIlo mas ara ic!c c pairincnic quc a |grcja
uii|izc tincu|a!c a sua aiiti!a!c jin I essa regra frisese vaIe lambem ara as
demaisessoasimunizadasnoarlVINesseslermosalemesmoimveis
uliIizadoscomoeslacionamenlosmesmoqueaIugadosalerceirosconlinuam
imunes !cs!c quc sc ccnprctc quc cs a|ugucis sac rctcrii!cs nas jina|i!a!c
csscnciaisdaInsliluioVaIeaIeilurada5mu!adn5TFNoincidirao
IITUsobreessesimveismasreslemalenooissomenlesereaImenleos
aIugueisforemuliIizadosaracuslearainsliluio
Ainda nas Igre|as Iembremse que o STI reconheceu a imunidade em
favor das Io|inhas que vendem scutcnircs reIigiosos denlro dos lemIos I
quanlo a oImica queslo dos CEMITERIO5 Iembremse que se forem
meras exlenses da Insliluio ReIigiosa atuandn scm Iins !ucrativns scm
caractcrizan dc atividadc ccnnmica csscs ccmitrins rc!iginsns tambm
tcrnimunidadctributria

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Ieo que vocs lenham maximo cuidado com a seguinle informao
tndas as imunidadcs dn art VI sn APENA5 PARA IMPO5TO5 nn
havcndn imunidadcs dc taxas c cnntribuics dc mc!hnria para as pcssnas
citadasncsscdispnsitivn
IscIareoaindaqueexislemnormasconslilucionaisimunizadorasfora
do arl VI I nesses disosilivos cxistcm imunidadcs dc impnstns mas
tambm dc taxas c cnntribuics cspcciais Aleno ois quando faIamos
que sc n4 inuni!a!cs !c inpcsics eslamos faIando aenas do ari V| c !as
pcsscasa|iciia!as
Deslaco a imunidadc dn ITBI na formao e exlino de essoas
|uridicas revisla no arl I a dn ITR que no incide sobre equenas
gIebasdelerraruraIquandoororielarionolemoulroimveIarl
IIadavcndadcnurnquandnnnutrnvcndidncnmnativnIinanccirnnu
instrumcntn cambia! s cabe IOI ficando imunizada essa venda conlra
quaIqueroulroimosloincIusiveoICMSverarlccarlXc
e as demais imunidades de ICMS arl X a b e d PEO QUE
LEIAME55E5POUCO5DI5PO5ITIVO5
Deslaco finaImenle as IMUNIDADE5 DO EXPORTADOR Nn
incidc IPI ncm ICM5 na cxpnrtan arl X a cc III
Tambm nn incidcm CIDEs ncm Cnntribuics 5nciais snbrc as rcccitas
dccnrrcntc da cxpnrtan Deslaco enlrelanlo que essa imunidade de
Conlribuies Sociais se reslringe a receilafaluramenlo decorrenles da

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
exorlao nn a!canandn n !ucrn !quidn !ngn n 5TF cntcndcu quc
INCIDE C5LL nn !ucrn gcradn cnm a cxpnrtan Ainda em favor do
exorlador !ci cnmp!cmcntar vcdnu quc caiba I55 snbrc prcstacs dc
scrvinspara n cxtcrinrLC art I cc CRFBartII Iriso
quenocasodoI55nnsctratadcimunidadcpnisnbcncIcindccnrrcdc!ci
cnmp!cmcntar c nn daprpria Cnnstituin Ior derradeiro Iembroque as
imunidadeseobeneficiodoISSsoapcnasnacxpnrtanPODECABERA
INCIDENCIA DE TODO5 E55E5 TRIBUTO5 NA IMPORTAO A
IMUNIDADE5FAVORECEOEXPORTADOR

DICA Minha sexla dica e um edido a vocs Ieo que vocs Ieiam no
minimo lrs vezes os arligos a daConsliluio So aenas arligos
So os disosilivos que cuidam dos imoslos I ossiveI mas no prct4tc|
que na rova no caia aIgo que vira desses arligos Leiam com carinho
ReIeiam Os incisos aragrafos incisos e aIineas desses Deois Ieiam os
arligos sobre |cpariiac !c |ccciias Tri|ui4rias ois em regra faIam de
imoslosarlsa

DICA Minha selima dica e a seguinle em lodas as rovas lem caido a


anaIise sobre as matrias rcscrvadas a !ci cnmp!cmcntar So siluaes
exlremamenle excecionais em que o consliluinle afasla a regra da Iei
ordinariaIeoavocsqueIeiamoseguinlenaConsliluionsartignsc

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A que Iislam os lemas que somenle or Iei comIemenlar odem ser
disciIinados Ieo que Iembrem dos lribulos que deendem de Iei
comIemenlar ara ser insliluidos arls VII I cc
CRI IaIo dos emreslimos comuIsrios imoslo sobre grandes
forlunas imoslos residuais e conlribuies de seguridade sociaI residuais
LembremseaindaqueemlodamaleriaqueereservadaaIeicomIemenlar
evedadousodemedidarovisriaedeIeideIegadaCRIarlsIII
e Ior fimeo queIeiama rcscrvadc !ci cnmp!cmcntar para n ITD
ITD inlernacionaI que esla no arl III a rcscrva dc !ci
cnmp!cmcntar para n I55 reguIar como isenes de ISS odem ser
concedidasdelerminaraIiquolasminimasemaximasaraoISSexcIuiroISS
da incidncia na exorlao que esla no arlI II e III e or fim a
rcscrvadc!cicnmp!cmcntarparanICM5arlXII

DICAMinhaoilavadicaequanloaossibiIidadedecairumadas5mu!a
Vincu!antcscmmatriatributriaAtcnncnmas5Vc
dn5TFAsduasuIlimasreconhecendoquenohafalogeradordeISSede
ICMS em cerlas siluaes No cabe ISS sobre conlralos de Iocao de coisa
mveI cIaroIocao no e reslao de serviosIocao se erfaz com
obrigao de dar e reslao de servios com obrigao de fazer }a no caso
do ICMS |amais oderia incidir quando seguradoras vendem eas que
foram saIvadas de veicuIos que sofreram sinislros Quando as seguradoras

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
recueram a carcaa do veicuIo aIvo do sinislro as eas que ainda ficam
uleis os saIvados do sinislro eIas vendem ara Io|as de auloeas de
sucalas ferros veIhos elc Issas vendas nac icn jins |ucraiitcs mas aenas
buscamalenuarore|uizodeleremquelerdadoumcarronovoaosegurado
quesofreuosinislroTambemnodesenvoIvemnessasvendassuaalividade
habiluaIIogo no se aerfeioa o lio do ICMS se|a eIa faIla do fim
Iucralivose|aeIacarnciadehabiluaIidade

DICAMinhanonadicaequanloao5UJEITOPA55IVODA5RELAE5
TRIBUTARIA5ImeseciaIalenocomolemadaRE5PON5ABILIDADE
TRIBUTARIA que lem caido em ic!as as u|iinas prctas !a Or!cn Leiam o
CTNnosarligosaHavideosequenosdeminulosemquegravei
essas dicas Islo no meu sile vvvsuerrofessordaoabcombr No
youlubevocslambemenconlramResonsabiIidadeTribulariaIarlesIIIe
IIIConfiemSIMIRIISTACAINDOIMIROVAVe|amessesvideos

DICA Minha decima e quanlo ao lema do Credilo Tribulario Aqui


recomendo lrs onlos ara Ieilura raida do CTN O rimeiro esla semre
caindoeodasGARANTIA5EPRIVIEGIO5DOCREDITOTRIBUTARIO
arlsadoCTNOsegundoenosenlidodevocsnoconfundiremas
causasdesuspcnsncxtinnccxc!usndncrditntributrinve|amosarls
e Aqui nessa frenle deslacara a necessidade de uma Ieilura

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
sobre os inslilulos da prcscrin c dccadncia cnmpcnsan dan dc bcns
imvciscmpagamcntn
ImeseciaIeorfimquanloascausasdesuspcnsndacxigibi!idadc
dn crditn Iembrem que nn basta a|uizar an anu!atria nu impctrar
mandadn dc scgurana para cnnscguir a suspcnsn da cxigibi!idadc dn
crditnEncccssrinatutc!adcurgncianuscIazcrndcpsitndnmnntantc
intcgra! cm dinhcirn 5cm dcpsitn scm !iminar cm M5 c scm tutc!a
antccipadacmannrdinriannscsuspcndcacxigibi!idadcdncrditn

QUE5TE5DOPROFPEDROBARRETTO
Qucstn5nbrcn!anamcntndnstributnsmarqucaprnpnsincnrrcta
aaslaxaseconlribuiesdemeIhoriasesu|eilamcomoregraaIanamenloor
homoIogao
baslaxasconlribuiesdeiIuminaoubIicaeconlribuiesdemeIhoriase
su|eilamcomoregraaIanamenlodeoficio
casconlribuiessociaiseaslaxassesu|eilamcomoregraaIanamenlodeoficio
daslaxasnoodemserIanadasdeoficio

Qucstn5nbrcn!anamcntncnsimpnstnsmarqucaa!tcrnativacnrrcta
aoIITUoIIVAeoIRseIanamorhomoIogao
boIITUoIIIeoISScomoregradevemserIanadosdeoficio
coIReoISSsesu|eilamaochamadoIanamenloordecIarao
doIITUeoIIVAsesu|eilamaIanamenlodeoficioorquanlooIRoISSo
ICMSeoIIIaoIanamenloorhomoIogao

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
aSomenleaUnioodeinsliluirimoslosresiduaiseexlraordinariosdeguerra
aindaquelodososenlesossaminsliluirimoslossobregrandesforlunas

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
bSomenleosIsladoseDislriloIederaIodemlribularaaquisiodebens
cSomenleMuniciiosDIeIsladosodemcobrarimoslossobreamanuleno
deroriedade
dSomenleosMuniciiosDIeIsladosodemlribularreslaesdeservios

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
incnrrcta
aacriaodeimoslosresiduaisdeendedeIeicomIemenlarnocabendouso
demedidarovisriaaindaqueha|areIevnciaeurgncia
baConsliluiovedainsliluiodeimoslosexlraordinariosaraguerracaso|a
lenhamsidocriadosemreslimoscomuIsriosaraosmesmosfins
cimoslosresiduaisdevemlerfalogeradorebasedecaIcuIodiferenlesdos
imoslos|arevislosnaConsliluioaIemdereseilarorinciiodano
cumuIalividade
dimoslosdeguerraodemsercriadosormedidarovisria

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
aosMuniciioseosIsladosodemlribularserviosdelransorleinlernonoais
eaUnioodelribularoslransorlesinlernacionais
bsomenleosmuniciiosodemcobrarimoslossobrelransorles
csomenleosIsladosDIeMuniciiosodemcobrarimoslossobrelransorles
nocabendoaincidnciadeimoslosobreofalogeradorlransorleinlernacionaI
dosserviosdelransorlesinlermuniciaisodemserlribuladoseIos
municiios|aosinleresladuaiseIoseslados

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
asobrearoriedadedeimveisruraisemareaurbanaincideoIITUde
comelnciadosMuniciios
bsobresiliosderecreioeIazeremareaurbanaincideoITRdaUnio
csobreimveisdezonaruraIincideoITRlanlosobreovaIordosoIocomoda
edificaoerguidasobreomesmo
dnosimveisdeareaurbanaodeincidirlanlooIITUcomooITR


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
asobreaslransmissesdebensinicrtitcssodeincidirimoslodoMuniciio
bsobreaslransmissesdebenscausancriissodeincidirimoslodoIsladoou
DI
csobreaslransmissesdebensinicrtitcssodeincidirimoslodoIsladoouDI
dsobreaslransmissesdebenscausancriissodeincidirimoslodoMuniciio

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
aoIIVAeimoslodecomelnciadosIsladoseMuniciiosficandocadaenle
comdareceilaarrecadada
bsegundooSTIoIIVAsodeincidirsobreveicuIosaulomoloreslerreslresno
odendoincidirsobreveicuIosnaulicoseaereosemrazodainlerrelaoIileraIda
Consliluio
csegundooSTIoIIVAsodeincidirsobreveicuIosaulomoloreslerreslresno
odendoincidirsobreveicuIosnaulicoseaereosemrazodainlerrelaohislrica
doIIVAnoodeleraIiquolasdiferenciadasemrazodolioeuliIizaodo
veicuIosobenadevioIaoaorinciiodaisonomia

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
cnrrcta
aoITReoIITUodemleraIiquolasrogressivasemrazododesreseiloa
funosociaIdaroriedadedosimveisruraiseurbanos
boITRnoincidirasobreimveisdeequenasgIebasdelerradesdequese|ao
unicoqueororielarioossuisendocasodeimunidadelribularia
coMuniciioodeolarorfiscaIizarecobraroITRcasoemqueficaracom
daarrecadaodomesmoassimcomodoIITU
doMuniciioodeolarorfiscaIizarecobraroITRcasoemqueficaracom
daarrecadaodomesmodevendoaralanlorenunciaraarrecadaodoIITU

QucstnO5istcmaTributrinNacinna!prcvapnssibi!idadcdctndnsnscntcs
IcdcrativnsinstituircmimpnstnsQuantnataiscnmpctnciasmarqucaa!tcrnativa
incnrrcta

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
aoImoslodeRendaseraregidoeIosrinciiosdarogressividade
generaIidadeeuniversaIidadeaIemdorinciiodoncnc|ci
boIIIIIIIeIOIodemlersuasaIiquolasma|oradasereduzidasoralodo
IoderIxeculivosendoexceoareservaIegaI
coIIIseraregidoeIosrinciiosdaseIelividadeenocumuIalividade
doIOInoodeincidirsobreavendadeouroaquaIsesu|eilaexcIusivamenlea
incidnciadoICMS

GABARITO

DDCCDCAD

DICA5DIREITOEMPRE5ARIAL
PROFPABLOARRUDA

AdvogadoinscrilonaOAR}sobonIsgraduadoemDireilodoConsumidorIUC
R}CoordenadordoNucIeodeDireiloImresariaIdoIDNInslilulorasiIeirodeDireilodos
NegciosSuaalividaderofissionaIcomoadvogadoe|urislalemmolivadoaindasuadeslacada
aluaocomoIrofessorIxosilordeimorlanlesescoIasoficiaisdeformaolaiscomoaIscoIa
daMagislraluradoIsladodoRiode}aneiroIMIR}aIscoIadaMagislraluraIederaIdoIarana
ISMAIIIRaAssociaodoMinislerioIubIicodoIsladodoRiode}aneiroAMIIR}a
IundaoIscoIadoMinislerioIubIicodoIsladodoRiode}aneiroIIMIIR}aIundaoIscoIa
SueriordaDefensoriaIubIicadoIsladodoRiode}aneiroIISUDIIIR}aIemdasmais
deslacadasescoIasdenegciosdorasiIcomooIMICAluaaindaemcursosrearalriosara

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
concursoscomoIrumR}CI}USASuremoMGCurso}uridicoIRCIIADR}IdeiaR}CI}
R}IsferaR}InfaseIraeloriumR}LexusR}
vvvsmgacombr
abIosmgacombr

DICA5DEDIREITOEMPRE5ARIAL
Dlcu Dlcu LmpresurluI Com a nova redao do Arl da L
com Redao dada eIa Lei n de o ConseIho de
Adminislrao no mais recisa ser comoslo excIusivamenle or quem se|a
scioADireloria|anodemandavaessaquaIidade

DlcuDlcuLmpresurluIAarlirdaLeindeosArl
edaLnosseusaragrafosunicosadmilemaarliciaodos
acionislasadislncianasAssembIeiasdasSAdecailaIaberlo

Dlcu Dlcu LmpresurluI Aleno com o que foi incIuido em


noArlCCAesardenoinovarquanloaolemaodisosilivo
induzemerroAexignciadeocailaIeslarinlegraIizadoaraoincaazser
scio somenle se aIica a LTDA or fora do Arl CC O incaaz ode
arliciar da SA mesmo que o cailaI no esle|a ainda inlegraIizado LSA
Arl

DlcuDlcuLMPRLSARlALAvaIidadedoavaIdeendedaoulorga
con|ugaI disensada aenas na searao lolaI convencionaI CC III
Sem a oulorga o avaI e ANULAVIL o que deve ser arguido eIo cn|uge
re|udicado ale anos as a exlino do casamenlo AnuIado o avaI esle e

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
considerado lolaImenle inficaz ou se|a a anuIao aroveila o casaI e no
aenasresguardaameaoST}

Dlcu Dlcu LMPRLSARlAL O endossanle de liluIo liico Ielra de


cmbionolaromissriachequeDuIicalaCeduIadeCrediloegaranlidor
soIidario da obrigao cambiaI saIvo esliuIao em conlrario LUG Arl
LArl
CUIDADO COM A PEGADINHA O endossanle de liliIo aliico regido
genericamenle eIo Cdigo CiviI Arl NO e garanlidor saIvo
esliuIao em conlrario CC Arl
Assim se o examinador indica o nome do liluIo liico lemse que o
endossanle e garanle Mas se no ha referncia a um liluIo em esecie mas
aenasaexressogenericaliluIodecrediloaIicaseanormadoCCno
sendo oendossanle garanlidor ConcIuso oCdigo CiviI quanlo a garanlia
do endosso lrala o seu endossanle laI quaI lrala o seu cedenle CC Arl

Dlcu Dlcu LMPRLSARlAL Ser conlroIador de uma Cia no


ressue deler maioria do cailaI mas sim um ercenluaI suficienle ara
conduzir as rinciais decises assembIeares eseciaImenle quanlo a
nomeao dos adminislradores Deendendo de quo uIverizado esle|a o
cailaIacionislanoma|orilarioodeconlroIaraAnnima
Na forma do Arl da LSA acionisla conlroIador e a essoa naluraI ou
|uridica ou o gruo de essoas vincuIadas or acordo de volo ou sob
conlroIe comum que a e liluIar de direilos de scio que Ihe assegurem de
modoermanenleamaioriadosvolosnasdeIiberaesdaassembIeiageraIe
o oder de eIeger a maioria dos adminislradores da comanhia e b usa
efelivamenle seu oder ara dirigir as alividades sociais e orienlar o
funcionamenlodosrgosdacomanhia

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Dlcu Dlcu LmpresurluI O conlralo de aberlura de credilo em conla
correnle cheque eseciaI no e liluIo execulivo eIa ausncia de cerleza e
Iiquidez ST} mas se resla a ao monilria ST} A nola
romissria exlraida desse conlralo com o ob|elivo de eslabeIecer
execuloriedade lambem no e liluIo execulivo ST} |a que a NI esla
alreIadaaconlraloiIiquidoeincerlo
AdesconsideraodaersonaIidade|uridicadisregardofIegaIenlilyIifiling
lhecororaleveiIeIaTeoriaMaiorregrageraIdadesconsideraorevisla
no Arl CC ressue que o credor no salisfazendo a obrigao com os
benssociaisrelendaavanaraIemdosIimilesdaersonaIidadearabuscar
salisfao no alrimnio arlicuIar de scios e adminislradores A
desconsiderao ressue AUSO DA IIRSONALIDADI o que se
caraclerizaeIodesviodefinaIidadeoueIaconfusoalrimoniaINobasla
oisamerainsuficinciadebenssociaisaraqueseossaavanarconlraos
bensarlicuIaresdosscios
A desconsiderao eIa Teoria Maior ressue requerimenlo da arle
inleressadaoudoMInosendoossiveIdeoficio
A desconsiderao roduz efeilos reIalivos e incidenlais e no erga omnes
Aenas o credor que a requer oblem naqueIe rocesso o beneficio No e
ossiveI que a desconsiderao deferida em um rocesso se|a aroveilada a
oulroscredores

Dlcu Dlcu LMPRLSARlAL No confundam a fuso com a


incororao Da mesma forma que se aIimenlam as ceIuIas fagocilose na
incororao uma ou mais sociedades so absorvidas or oulra que Ihes
sucede em lodos os direilos e obrigaes A incororadora subsisle A
incororadadeixadeexislir


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Dlcu Dlcu LMPRLSARlAL Como na fecundao a fuso e a


oerao eIa quaI se unem duas ou mais sociedades ara formar sociedade
novaqueIhessucederaemlodososdireiloseobrigaesAsfusionadasou
fundidassoexlinlas

Dlcu Dlcu LmpresurluI As debnlures so liluIos de credilo


imrrios reresenlalivos de muluo feneralicio feilo a Comanhia com o
ob|elivo de aulofinanciarse sem a necessidade de aumenlo de cailaI
emissodenovasaesouingressodenovosscios
As debnlures odem ser de lios infIuenciando nas garanlias e na
cIassificao no caso de concurso de credores ARl LSA garanlia reaI
Arl II LRI garanlia fIuluanle Arl V LRI sem riviIegio ou
garanliaArlVILRIeSubordinadaArlVIII

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DlcuDlcuLmpresurluInainlegraIizaodecailaIcomimveiso
alo conslilulivo e inslrumenlo suficienle ara regislro no RGI ficando
disensadaaescriluraubIicaAoeraoeemregraimunedeITICRI
arsegincisoI

QUE5TE5DOPROFPABLOARRUDA

Juiz5ubstitutnTJM5Assina!caaIirmativaincnrrcta
AIndeendenlemenledeseuob|eloconsideramseemresariasassociedadesannimas
esimIesascooeralivas
AssociedadessimIeslmnalurezadesociedadesdeessoas
CAsanligassociedadescivisregidaseIoCdigoCiviIdesoasaluaissociedades
simIes
D A decrelao da faIncia de scio e causa ense|adora da resoIuo da sociedade que
inlegra
IAleoriadadesconsideraodaersonaIidade|uridicafoiosilivadaeIonovoCdigo
CiviIconformeenlendimenlodoulrinarioe|urisrudenciaIma|orilarios

Juiz5ubstitutnTJPAAssina!caa!tcrnativacnrrcta
AOavaIoslerioraovencimenlodoliluIodecredilonoroduzefeilos
Im regra cada ao ordinaria corresonde a um volo nas deIiberaes da assembIeia
geraIsaIvocIausuIaeslalulariaexressaquealribuaovoloIuraI
CNassociedadesdeeconomiamislaoConseIhoIiscaIlerafuncionamenloermanenle
DAsenlenaquedecrelarafaInciadesociedadeemnomecoIelivonoacarrelafaIncia
essoaIdossciosornoseremconsideradosemresarios
IOiaga|cngoderasereslendidoasaesreferenciaiscomvoloreslrilo

Juiz5ubstitutnTJPAEmumasncicdadc!imitadacnrrctnaIirmarquc
AainvesliduradoadminislradodeveraleranunciadalolaIidadedossciosseocailaI
|aesliverinlegraIizado
a quola de um scio na omisso do conlralo ode ser lransferida a lerceiros mas e
recisoqueha|aconcordnciadelodososdemaisscios
CoconseIhofiscaIeobrigalriooiseumrgodefiscaIizaoeconlroIe

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DocailaIdasociedadeoderaserreduzidomedianleacorresondenlemodificaodo
conlralonoodendoocredorquirograficooorseaessareduo
IoedidoderecueraoanomeaoedesliluiodosIiquidanleseo|uIgamenlodas
suasconlasdeendemdadeIiberaodosscios

Fisca!dcRcndasEstadndnRJArcspcitndaestruturudeudmlnlstruodus
socledudesporuescnrrctnaIirmarquc
A e obrigalrio que as sociedades or aes semre lenham adminislrao duaI islo e
lenhamumConseIhodeAdminislraoeumadireloria
o ConseIho de Adminislrao e obrigalrio aenas em sociedade or aes de cailaI
aberloemsociedadesdeeconomiamislaedecailaIaulorizado
C e vedada a criao de quaIquer oulro rgo da sociedade ou comil ainda que com
funes
meramenle consuIlivas diferenle dos rgos revislos em Iei islo e ConseIho de
AdminislraoeDireloria
D os membros do ConseIho de Adminislrao odem evenluaImenle reresenlar a
comanhiaeranlelerceiros
I quando a sociedade or aes ossuir ConseIho de Adminislrao os membros da
DireloriaanlesdereaIizarquaIquernegcioreIevanlearaacomanhiadevemleroavaI
dorgocoIegiado

Juiz5ubstitutnTJPAAssina!caa!tcrnativacnrrcta
A Os credilos lribularios reIalivos a falos geradores ocorridos as a decrelao da
faInciareferemaoscrediloscomgaranliareaI
O credilo acidenlario refere ao credilo com garanlia reaI ale o Iimile de cenlo e
cinqenlasaIariosminimos
COscrediloslrabaIhislasdevidosasadecrelaodafaInciaemrazodaconlinuao
do negcio do faIido devem ser agos com a observncia do Iimile de cenlo e cinqenla
saIariosminimos
D A resonsabiIidade essoaI dos scios de sociedade Iimilada que leve a faIncia
decrelada deve ser aurada no |uizo faIimenlar medianle ao de resonsabiIidade
observado o rocedimenlo ordinario revislo no Cdigo de Irocesso CiviI e o razo
rescricionaIdedoisanosaconlardadecrelaodafaIncia
I As muIlas conlraluais e as enas ecuniarias or infrao das Ieis enais e
adminislralivasincIusiveasmuIlaslribulariasreferemaoscredilosquirografarios

Fisca!dcRcndasEstadndnRJArcspcitndadlsclpIlnu]urdlcubruslIelru
dascmprcsascmcrisccnrrctnaIirmarquc

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
A eslo su|eilos a disciIina da Lei Lei de IaIncias e Recuerao de
Imresasos emresarios as sociedades emresariasas insliluies financeiras rivadas
associedadesseguradoraseascooeralivasdecredilo
os scios das sociedades Iimiladas eslo su|eilos aos efeilos |uridicos da faIncia
roduzidosemreIaoasociedadeemresariafaIida
C duranle o rocedimenlo de recuerao |udiciaI os adminislradores da sociedade
odem ser manlidos em seus cargos com comelncia ara a conduo dos negcios
sociais
DlodososcredoresincIusiveosdenalurezalribulariaelrabaIhislaodemarliciarda
negociaodarecueraoexlra|udiciaI
I o Iano de recuerao |udiciaI devera ser aresenlado eIo devedor e arovado eIa
unanimidadedosdevedoressobenadeserdecreladaafaIncia

Juiz5ubstitutnTJM5Assina!caaIirmativacnrrcta
A De acordo com enlendimenlo consoIidado do ST} a nola romissria vincuIada a
conlralo de aberlura de credilo goza de aulonomia em razo da Iiquidez do liluIo que a
originou
De acordo com enlendimenlo sumuIado o inslrumenlo de confisso de divida ainda
queoriginariodeconlralodeaberluradecrediloconsliluililuIoexeculivoexlra|udiciaI
CDeacordocomoCdigoCiviIoendossanleresondeeIocumrimenlodareslao
conslanledoliluIoressaIvadacIausuIaexressaemconlrario
DNochequecruzadoocruzamenloeseciaIodeserconverlidoemgeraI
I O arl da Lei auloriza a emisso de lriIicala nas hileses de erda
exlravioourelenoindevidadoliluIoeIosacado

Fisca!dcRcndasEstadndnRJArcspcitndaflunucutuIcnrrctnaIirmar
quc
A lanlo o fiador como o avaIisla odem oor ao credor as excees exlinlivas da
obrigaoquecomelemaodevedorrinciaI
lanlooavaIislaquanloofiadornoodemIeilearobeneficiodeordem
C a fiana reslada sem aulorizao de um dos cn|uges imIica na ineficacia lolaI da
garanlia
D o avaI e inslilulo |uridico com finaIidade de garanlir a salisfao de obrigaes
conlraidasorconlralo
I a fiana e inslilulo |uridico com finaIidade de garanlir a salisfao de obrigao
assumidaeIodevedormedianleemissodeumliluIocambiario

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Fisca!dcRcndasEstadndnRJAssina!caa!tcrnativacnrrcta
A Bcn !c |c!a Ii!a lem como ob|elo sociaI a reslao de servios aulomolivos e
comerciaIizao deneusOregislrodoseualo conslilulivoedosdemaisalossocielarios
deveserreaIizadonoRegislroCiviIdeIessoa}uridica
Pcrcira !tcga!cs e uma sociedade de advogados que resla servios |uridicos na area
de direilo de mercado de cailais O regislro do seu alo conslilulivo e dos demais alos
socielariosdeveserreaIizadonoRegislroIubIicodeImresasMercanlis
C O ob|elo sociaI de |scc|a BC S e o ensino eIemenlar e a reslao de servios
educacionais O regislro do seu alo conslilulivo e dos demais alos socielario deve ser
reaIizadonoRegislroIubIicodeImresasMercanlisacargodas}unlasComerciais
D }orge SiIveira exerce alividade de comerciaIizao de |oias e maleriais ornamenlais
IaraseremresarioindividuaIdeveinscreversenoRegislroCiviIdeIessoasIisicas
I Cccpcraiita !c Iciic Vaquinna Ii!a com sede na cidade do Nileri deve ler o seu alo
conslilulivo e os demais alos socielarios regislrados no Regislro IubIico de Imresas
MercanlisdacidadedoRiode}aneiro

Fisca! dc Rcndas Estadn dn RJ Nn quc tangc an cstabc!ccimcntn


cmprcsaria!incnrrctnaIirmarquc
AoaIienanledoeslabeIecimenloassumeresonsabiIidadesubsidiariacomoadquirenle
eIorazodeumanoaarlirquanloaoscredilosvincendosdaubIicaoequanloaos
oulrosdadaladovencimenlo
o aIienanle do eslabeIecimenlo no ode fazer concorrncia ao adquirenle nos cinco
anososlerioresaolreassesaIvoaulorizaoexressa
CoadquirenledoeslabeIecimenloeresonsaveIeIoagamenlodosdebilosanlerioresa
lransfernciadesdequereguIarmenleconlabiIizados
DseenlendeoreslabeIecimenloemresariaIocon|unlodebenscorreoseincorreos
uliIizadoseIoemresarionoexerciciodesuaemresa
I o eslabeIecimenlo ode ser ob|elo unilario de direilos e de negcios |uridicos
lransIalivosouconslilulivosquese|amcomaliveiscomasuanalureza

GABARITO

CIIACACA

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA5ETICAEE5TATUTO
PROFPAULOMACHADO

IrofessordeIlicaeIslalulodosCursosIrumR}CI}USA
AulordoIivroManuaIdeIlicaIrofissionaIdaAdvocaciaIdiloraLumen}uris
ImaiIauIomachador|gmaiIcom
IacebookIauIoMachado



DlCAnTlposdelnscrlo
O Islalulo rev lrs lios de inscrio ara advogados rinciaI
suIemenlar e or lransferncia e um lio ara os eslagiarios inscrio de
eslagiario
aInscrinprincipa!Oblida a arovao no Ixame a inscrio rinciaI
deve serfeilanoConseIho SeccionaI em cu|o eslado relende eslabeIecer seu
!cnici|ic prcjissicna| O Islalulo da Advocacia e da OA considera domiciIio

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
rofissionaI a sede rinciaI da alividade de advocacia revaIecendo na
duvidaodomiciIiodaessoafisicadoadvogadodomiciIiociviI
Com a inscrio rinciaI o advogado ode exercer Iivremenle
iIimiladamenle a rofisso no Isladomembro ou no Dislrilo IederaI
reseclivo e evenluaImenle Iimiladamenle em quaIquer oulro Islado do
ais Iassando a exercer a advocacia com habiluaIidade na area de oulro
ConseIho SeccionaI sera obrigado a fazer uma oulra inscrio naqueIe IocaI
ChamaseinscriosuIemenlar
bInscrinsup!cmcntarAinscriosuIemenlareoulrainscrioquedeve
ser feilaeIo advogado quando assa a exercer a advocacia na|iiua|ncnic em
oulroesladodiversodaqueIeondelemainscriorinciaIOarldo
Islalulo da Advocacia considera habiluaIidade a inlerveno |udiciaI que
excederdecincocausasorano
cInscrinpnrtransIcrnciaAinscrioorlransfernciadeveserfeilaeIo
advogadoquandohouvermudanaefelivadeseudomiciIiorofissionaIara
oulraunidadefederaliva
DiferesedainscriosuIemenlarorqueneslaoadvogadoermanececom
ainscriorinciaIComalransfernciadainscrioarinciaIecanceIada

DlCAnAtosNuIos
O Islalulo lraz cinco gruos de essoas que se vierem a ralicar quaisquer
dos alos rivalivos de advogado lais alos sero nuIos Reilase eIa Lei n

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
havera nuIidade absoIula no odendo ser ralificados or oulro
rofissionaI aesar de haver enlendimenlos doulrinarios e |urisrudenciais
em senlido conlrario Ve|amos as hileses conslanles no arl e aragrafo
unicodoIslalulodaAdvocaciaedaOA
aessoasnoinscrilasnaOA
badvogadoimedido
cadvogadosusenso
dadvogadoIicenciado
eadvogadoqueassaraexerceralividadeincomaliveIcomaadvocacia

DlCAnlnscrlopuruestrungelrosoubruslIelrosgruduudosforudopus
OarldoIAOAdelerminaqueoeslrangeiroouobrasiIeiroquando
graduados em Direilo fora do ais odem inscreverse no quadro de
advogadosdaOAIaraissodeveserfeilaarovadoliluIodegraduaoem
Direilo oblido eIa insliluio de ensino eslrangeira devidamenle
revaIidadobemcomoreencherosrequisilosindicadosnosincisosdoarl
doIslalulo


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DlCAnMucetepurulnfruesesunesdlsclpIlnures

Fraudar!ci
Rctcrautns 5U5PEN5O
InpciaprnIissinna!
Cnndutaincnmpatvc!

FazcrIa!saprnva
Inidnncidadcmnra! EXCLU5O
CrimcinIamantc

5OBRA CEN5URA

Ixceo arl III IAOA agenciar causas medianle arliciao nos


honorariosarecebertcmmasccnsura

Lembrese lambem de que a reincidncia gera a susenso e de que


susensesexcIuso
IaraaexcIusoexigeseoquorumde

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DlCAnMucetelmpedlmentoelncomputlblIldude

ALTOE5CALO

canceIamenlo

INCOMIATIILIDADI

Iicena


BAIXOE5CALO

IMIMRODOLIGISLATIVO

IMIIDIMINTO
SORA

Pode advogar, menos contra ou


a favor da Adm. Pblica.
Pode advogar, menos contra a
fazenda que o remunera.
Verifique o cargo exercido
Judicirio
Cartrio
Policial
Militar
Fiscal ou
Gerente

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Excccs
arl II IAOA membros da MISA do Ioder LegisIalivo
incomaliveis
arlaragrafounicoIAOArofessordedireiloeIivrearaadvogar
arlIAOADirelorsemoderdedecisoedireloracadmicode
direilonohaincomalibiIidade
ArlIAOAIrocuradorGeraIlemexcIusividadearaodesemenho
docargo
Arl II IAOA cc ADI Advogado que e |uiz eIeiloraI ode
advogar

QUE5TE5DOPROFPAULOMACHADO

JnsCar!nsGnndimadvngadndcvidamcntcinscritnnaOABE5tcmumacausanncstadndn
RindcJancirn
Nndiadcmaindcdurantcumaaudinciarca!izadanaCnmarcadaCapita!dnEstadndn
RindcJancirnpraticnuuminIrandiscip!inardcnaturcza!cvc
Accrcadnprnccssndiscip!inarnaOABmarqucaa!tcrnativaincnrrcta
a A deciso condenalria recorriveI deve ser imedialamenle comunicada ao ConseIho SeccionaI
ondeoareresenladolenhaainscriorinciaIaraconslardosreseclivosassenlamenlos
b A|urisdiodisciIinarnoexcIuiacomumequandoofaloconsliluircrimeouconlraveno
devesercomunicadoasauloridadescomelenles

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c OoderdeunirdisciIinarmenleosinscrilosnaOAcomeleaoConseIhoSeccionaIemcu|a
base lerriloriaI lenha ocorrido a infrao saIvo se a faIla for comelida eranle a Subseo
quandocomeliraaesla|uIgaroadvogadoeaIicarauniocabiveI
d OrazoaraadefesareviaodeserrorrogadoormolivoreIevanlea|uizodoreIalor

DcacnrdncnmaLcinumdnsrcquisitnsparanadvngadnsccandidataraumcargn
dccnnsc!hcirnscccinna!tcrmaisdcannsdcprnIissn
Em rc!an an tcma E!cics c Mandatns cnnInrmc n Estatutn da Advncacia c da OAB bcm
cnmnscgundnnRcgu!amcntnGcra!dnEAOABmarqucarcspnstacnrrcta
a IxlingueseomandaloaulomalicamenleanlesdoseulerminoquandooliluIarfaIlarsem|uslo
molivoacincoreuniesordinariasconseculivasdecadargodeIiberalivodoConseIhoouda
direloria da Subseo ou da Caixa de Assislncia dos Advogados odendo enlrelanlo ser
reconduzidonomesmoeriododemandado
b IxlinloquaIquermandalonashilesesrevislasnaLeincabeaoConseIhoIederaI
escoIherosubslilulocasonoha|asuIenle
c AeIeiodosmembrosdelodososrgosdaOAserareaIizadanasegundaquinzenadoms
deoulubrodouIlimoanodomandalomedianleceduIaunicaevolaodireladosadvogados
reguIarmenleinscrilos
d O mandalo em quaIquer rgo da OA e de anos iniciandose em de |aneiro do ano
seguinleaodaeIeiosaIvonoConseIhoIederaI

O Estatutn da Advncacia c da OAB nn art diz quc ns rgns da OAB sn Cnnsc!hn


Fcdcra!Cnnsc!hns5cccinnaisCaixadcAssistnciadnsAdvngadnscas5ubsccs
NnqucdizrcspcitnansrgnsdaOABassina!caa!tcrnativacnrrcta
a IdacomelnciadoConseIhoSeccionaIdecidiroedidodeinscrionoquadrodeadvogados
eeslagiarios

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
b Im nenhuma hilese ode o ConseIho da Subseo receber edido de inscrio nos quadros
deadvogados eeslagiariosinslruir e emilir arecer reviomesmoquearaosleriordeciso
doConseIhoSeccionaI
c Comele rivalivamenle ao ConseIho IederaI criar as Subsees e a Caixa de Assislncia dos
Advogados
d ComelerivalivamenleaoConseIhoSeccionaIfixaralabeIadehonorariosadvocaliciosvaIida
aralodooais

Rnbcrtn da Cnsta advngadn inscritn h annsnaOABBAInicnntratadnpnruma cmprcsa


bancriaparadcscmpcnharaatividadcdcadvngadndna!udidnbancn
ArcspcitndntcmanEstatutndaAdvncaciatraza!gumasrcgras
Marqucaa!tcrnativaqucscadquaacssasrcgras
a OsaIariominimorofissionaIdoadvogadoserafixadoeIoConseIhoSeccionaIdaOA
b A reIao de emrego na quaIidade de advogado relira a iseno lecnica e reduz a
indeendncia rofissionaI vislo que um dos requisilos caraclerizadores do vincuIo
emregalicioeasubordinao
c As horas lrabaIhadas que excederem a |ornada normaI de lrabaIho so remuneradas or um
adicionaInosueriorasobreovaIordahoranormaImesmohavendoconlraloescrilo
d As horas lrabaIhadas no eriodo das horas de um dia ale as horas do dia seguinle so
remuneradascomonolurnasacrescidasdoadicionaIde

Em rc!an ans dircitns dns advngadns asscguradns pc!n Estatutn da Advncacia c da OAB
bcmcnmncmrc!anancntcndimcntndn5TFmarqucaa!tcrnativaincnrrcta
a ConsliluidireilodoadvogadoexercercomIiberdadearofissoemlodoolerrilrionacionaI
exigindoseemaIgunscasosainscriosuIemenlar
b IdireilodoadvogadolervisladeaulosderocessofindosmesmosemrocuraoeIorazo
dedezdiasviaderegra

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
c ConsliluidireilodoadvogadoserubIicamenledesagravadoquandoofendidonoexercicioda
rofissoouemrazodeIa
d I direilo do advogado suslenlar oraImenle as razes de quaIquer recurso ou rocesso nas
sesses de |uIgamenlo as o volo do reIalor em inslncia |udiciaI ou adminislraliva eIo
razodeminulossaIvoserazomaiorforconcedido

Emrc!anasinIracscsancsdiscip!inarcsassina!canpncnrrcta
a Irescreve em dez anos a relenso uniliva conlra advogado eIa ralica de infrao univeI
comexcIusodaadvocacia
b O advogado que manlem sociedade de advocacia em vioIao as normas do Islalulo da
AdvocaciaedaOAralicaumainfraodisciIinaruniveIcomcensura
c O eslagiario no se submele as enaIidades do eslalulo do advogado devendo a ena recair
excIusivamenlesobreoadvogadoresonsaveIorseulreinamenlo
dAenadecensuraodeserconverlidaemadverlnciaqueficararegislradanosassenlamenlos
funcionaisdoadvogado

Um dns tcmas rcgu!amcntadns pc!n Estatutn da Advncacia c da OAB snbrc ns hnnnrrins


advncatcins A !uz da Lci Fcdcra! EAOAB bcm cnmn a !uz dn Cdign dc Etica c
Discip!inacnrrctnaIirmarquc
a A reslao de servio rofissionaI assegura aos inscrilos na OA o direilo aos honorarios
convencionadoseaoshonorariosfixadosorarbilramenlo|udiciaIaenas
b OshonorariosadvocaliciosdevemnecessariamenleserarceIadosemlrsvezessendono
iniciodoserviooulroleroaleadecisoderimeirainslnciaeoreslanlenofinaI
c NafaIladeesliuIaooudeacordooshonorariossofixadosorarbilramenlo|udiciaIem
remuneraocomaliveIcomolrabaIhoeovaIoreconmicodaqueslonalabeIaorganizada
eIoConseIhoSeccionaIdaOA
d O Cdigo de Ilica e DisciIina ermile que o advogado conlrale honorarios advocalicios
alravesdenolasromissrias

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Marcns Mcira advngadn rcgu!armcntc inscritn na OABPR dcscnbriu quc scu pntcncia!
c!icntcJnnnmitira!hcnIatndc|tcrcnnstitudnnadvngadnAndcrsnnparaamcsmacausa
Na situan aprcscntada supnndnsc quc nn sc tratc dc mcdida |udicia! urgcntc c inadivc!
ncmha|amntivn|ustnqucdcsabnncAndcrsnnPau!ndcvc
a recusaromandalodeacordocomimosieselicasha|avislaaexislnciadeoulroadvogado|a
consliluido
b denunciar}ooaoConseIhoIederaIorIilignciademafe
c nolificar Anderson or inlermedio da Comisso de Ilica e DisciIina da OA ara que esle se
manifesle no razo de quinze dias corridos e caso Anderson no se manifesle conlinuar
defendendoosinleressesde}ooemconsonnciacomosreceiloselicosdaadvocacia
d denunciar Anderson ao TribunaI de Ilica da OA or omisso cuIosa eslando esle su|eilo a
censura
STO
Nntncantcasncicdadcdcadvngadnsassina!canpncnrrcta
a A sociedade de advogados ode associarse com advogados aenas ara arliciao nos
resuIladossemvincuIodeemrego
b Com o faIecimenlo do scio que dava nome a sociedade de advogados o conseIho seccionaI
devera nolificar de imedialo os demais scios ara a aIlerao do alo conslilulivo
indeendenlemenlederevisodeermannciadonomedosciofaIecido
c Os advogados associados no resondem eIos danos causados direlamenle ao cIienle sendo
essaresonsabiIidadeexcIusivadossciosdoescrilrio
d Ainda que condenado |udiciaImenle or dano causado a cIienle o advogado no devera sofrer
quaIquersanodisciIinarnombilodaOA

Accrcadasdispnsicsrc!ativasamandatn|udicia!prcvistasnnCdigndcEticacDiscip!ina
daOAB|u!gucnsitcnssubscqucntcs

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
IArcvngandnmandatn|udicia!pnrvnntadcdnc!icntcdcsnbrigandnpagamcntndasvcrbas
hnnnrrias cnntratadas scndn cm razn dissn rctiradn dn advngadn n dircitn dc rcccbcr
cvcntuaishnnnrrinsdcsucumbncia
II Tantn n mandatn |udicia! quantn n cxtra|udicia! dcvcm scr nutnrgadns cn!ctivamcntc ans
advngadns quc intcgrcm a sncicdadc dc quc Iaam partc c cxcrcidns nn intcrcssc dn c!icntc
rcspcitadaa!ibcrdadcdcdcIcsa
III Os mandatns |udicia! c cxtra|udicia! nn sc cxtingucm pc!n dccursn dc tcmpn dcsdc quc
pcrmancaacnnIianarccprncacntrcnnutnrgantccnscupatrnnnnnintcrcsscdacausa
Assina!canpncnrrcta
a AenasoilemIeslacerlo
b AenasoilemIIIeslacerlo
c AenasosilensIeIIIeslocerlos
d AenasosilensIIeIIIeslocerlos

GAARITO

CDADDCAA


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DICA5DIREITOADMINI5TRATIVO
PROFLUI5EDUARDODEJE5U5

IersonaITrainerdoIxamedaOrdem
hllrofessorIuiseduardocombr

DlcunDuAdmlnlstruoPubIlcuDlretuelndlretu

Iara bem iniciarmos esse con|unlo de dicas assemos a anaIise da


Adminislrao IubIica em senlido organizacionaI sendo mais direlo
assemosaanaIisedaAdminislraoIubIicaDirelaeIndirela

A Adminislrao IubIica Direla e formada or um con|unlo de rgos


ubIicos Iembremse rgos ubIicos no lm ersonaIidade |uridica or
isso no lm lambem caacidade rocessuaI como regra que formados or
Iei num rocesso chamado de desconcenlrao criao de rgos ubIicos
orIeiIeiordinariadesemenhamasrinciaisalividadesdoIslado
}aaAdminislraoIubIicaIndirelaeumcon|unlodeessoas|uridicasquais
se|am aularquias essoa |uridica de direilo ubIico com bens ubIicos
criadas or Iei or esecificas e odendo ser de regime comum e de regime
eseciaI lambem chamadas de agencias reguIadoras ois reguIam servios

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
ubIicos deIegados Iembrar da ANI ANATIL ANAC elc fundaes de
direilo ubIico de essoa |uridica de direilo ubIico com bens ubIicos
criadas or Iei or esecificas e odendo ser chamada ainda de fundao
aularquicafundaesdedireilorivadoessoa|uridicadedireilorivado
com bens rivados e criadas or aulorizao em Iei emresas ubIicas
essoa |uridica de direilo rivado com bens rivados criadas or
aulorizao em Iei com alrimnio excIusivamenle ubIico com regime
|uridicosocielario Iivre e carecem de fazer Iicilao e or fim as sociedades
de economia misla essoa |uridica de direilo rivado com bens rivados
criadas or aulorizao em Iei com alrimnio mislo maioria ubIico e
minoria rivado s odendo ser criada sobre a forma de SA e carecem de
fazerIicilao

Obs Iembremse que a sociedade de economia misla mesmo federaI deve


ser|uIgadaeIa|usliaesladuaI

Obs as essoas |uridicas da Adminislrao IubIica Indirela nascem or um


rocessochamadodedescenlraIizao

Dlcu n Agentes PubIlcos cIusslflcues e u responsublIldude dos


sertldorespubIlcosIel

Os agenles ubIicos que na verdade e agenle ubIico e simIesmenle a


essoa fisica incumbida do exercicio de uma funo ubIica odem ser
cIassificados em agenles oIilicos so os agenles do rimeiro escaIo ex
Iresidenle Deulados elc adminislralivos que na verdade reresenla os
servidores eos emregados ubIicos ex oIiciaiseos bancarios da Caixae
do anco do rasiI honorificos desemenham alividades honorificas ex
mesarios do rocesso eIeiloraI e |urados deIegados recebem a execuo de
delerminada alividade obra ou servio ubIico e o reaIizam em nome

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
rria or sua conla e risco mas segundo as normas e fiscaIizao do
Islado

AresonsabiIidadeob|elivaexconcessionarioseermissionariosdeobrase
de servios ubIicos servenluarios de carlrios no eslalizados IeiIoeiros
lraduloreseinlerrelesubIicosequaIqueressoaqueexeculeumaalividade
eslalaI deIegada e credenciados aqueIe que recebe a incumbncia de
reresenlaroIsladoemumalooualividadeesecificaexemIocIassicoeo
advogado eslrangeiro que reresenla a Unio em um rocesso em Iais
eslrangeiro

Obs nos alendo mais ao nosso Ixame e necessario esludarmos a


resonsabiIidade os servidores ubIicos a rinciaI esecie dos agenles
ubIicosIaralanloenecessarioIermososarligosadaIei

DlcunPrlncploslundumentulsduAdmlnlstruoPubIlcu

Quando vamos esludar esse onlo e necessario Iembramos do LIMII sigIa


que corresonde aos rinciios adminislralivos exressos ao lexlo
conslilucionaI IegaIidade a Adminislrao e ao adminislrador so escravos
daIeiimessoaIidadeaAdminislraoeaoadminislradorsdevembuscar
oinleressedacoIelividademoraIidadeaAdminislraoeaoadminislrador
devemagirdeformaelicahoneslaedeboafeubIicidadeemregralodos
os alo da Adminislrao devem ser ubIicos e eficincia a maquina ubIica
noodeserburocralicadevealenderaquanlidadecomquaIidade

Conludo esses no so os unicos rinciios adminislralivos ainda lemos os


rinciios adminislralivos imIicilos aos quais quero me aler a dois
suremaciadoinleresseubIicoeauloluleIa


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
OrinciiodasuremaciadoinleresseubIicoeaqueIequedelerminaquea
noconfIiloenlreoinleresseubIicoeorivadooubIicoemregrarevaIece

IssaregrasedaemrazodoinleressedacoIelividadedesserinciionasce
os alribulos do alo adminislralivo a conlinuidade dos servios ubIicos as
cIausuIasexorbilanlesnosconlralosadminislralivoselc

Ior fim o rinciio da auloluleIa e o que assegura a rerrogaliva da


Adminislraoreverseusrriosalosodendomanleraloebomrevogar
quando aesar de IegaI e erfeilo for inconvenienle e inoorluno anuIar
quando for conlrario a Iei e convaIidar quando os mesmos forem iIegais
mascomviciossanaveisouse|aquandonoferiraoinleresseubIicoenem
direilodelerceiro

DlcunDeteresePoderesudmlnlstrutltos
Anles de esludarmos os oderes da Adminislrao IubIica e necessario
esludarmos os seus deveres Dessa forma os deveres adminislralivos
reresenlam uma delerminao IegaI sobre os agenles ubIicos como
condio do exercicio vaIido de suas alribuies e funes A doulrina
comenla as lrs rinciais esecies de deveres adminislralivos agir de
robidadeedereslarconlas
Quanlo aos oderes adminislralivos e necessario dezermos que os mesmos
imorlamemrerrogalivasessenciaisaoexerciciodommisleradminislralivo
ouse|aasuremaciadoinleresseubIicoAdoulrinaaonlaseiseseciesde
oderes da Adminislrao oder vincuIado e que delermina que em casos
esecificososadminislradordeveagireslrilamenlecomoaIeidelerminasem
Iiberdade de escoIhas daqui nascem os alos adminislralivos vincuIados
oder discricionario e o que ermile as escoIhas adminislralivos quando o
adminislrador devera anaIisar convenincia e oorlunidade ao agir daqui
nascem os alos adminislralivos discricionarios oder hierarquico e oder

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
conferido a Adminislrao de agir de acordo com o escaIonamenlo de sua
eslruluraossibiIilandoarevisoefiscaIizaodealosdeIegaoeavocao
de comelncias oder disciIinar sendo a organizao adminislraliva
verlicaIesseoderossibiIilaqueaAdminislraofiscaIizeeaIiquesanes
as essoas e enlidades a eIas vincuIadas oder reguIamenlar e o oder
conferidoaochefedoIoderIxeculivoaraqueomesmoreguIamenleasIeis
ou se|a ara que o mesmo edile reguIamenlos ou decrelos com efeilo de
exIicilaredelerminarafieIexecuodasIeisesseodernoodeinovaro
direilo no ode criar novos direilos eobrigaes e oder de oIicia oder
daAdminislraodereslringiraIiberdadeeroriedadeemroIdoinleresse
dacoIelividadedooderdeoIiciaodesercobradolaxasdeacordocomo
arlIIdaCI

DlcunAtoseProcedlmentosAdmlnlstrutltos

Iniciemos com os alos adminislralivos ficamos com a reviso dos seguinles


onlos os eIemenlos ob|elo molivo forma finaIidade e comelncia os
alribulos resunes auloexeculoriedade imeralividadecoercibiIidade e
liicidade os alos vincuIados e discricionarios e or fim os inslilulos da
revogao anuIao convaIidao e a decadncia ara anuIar na forma dos
arligosadaIei

Quanloaorocedimenloadminislralivonovamosnosrenderaleoriamas
sim as regras Iegais da Iei Iei dos rocedimenlos adminislralivos
federais lemos de Ier um bIoco de arligos que com loda cerleza sera de
grandevaIiaanossaarovaoArligoslodoaoaoe

DlcunContrutoseLlcltues

Imrazodagrandezadoslemasvamosassenlenas


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Licilao
lemnovoconceilofirmadonoarlaIleradoeIaIei
exislem modaIidades concorrncia lomada de reo convile concurso
IeiIoregoeconsuIlaarlaoeregoIeieconsuIla
Iei
|a os lios deIicilao so menor reomeIhor lecnica lecnica e reo
maiorIanceoumeIhoroferlaludonaformadoarldaIei
enecessarioIembrarmosquelemosmodaIidadesqueserendemavaIor
concorrncia lomada de reo e convile I os vaIores de cada uma eslo
exressosnoarldaIei
enecessarioaindasaberadiferenaenlreIicilaoinexigiveIquandono
haossibiIidadedecomelioarldaIeidisensaveIquando
ha ossibiIidade de escoIha em reaIizar a Iicilao arl da Iei e
disensada quando no ha ossibiIidade de escoIha em reaIizar a Iicilao
arldaIei
a diferena enlre Iicilao deserla aqueIa que no aarece Iicilanles arl
V da Iei e fracassada aqueIa que ha Iicilanles mas so
inabiIiladosoudescIassificadosarldaIei
e necessario lambem saber que a Iicilao em regra lermina com a
ad|udicaodoob|eloconlraluaIaoIicilanlevencedormasexcecionaImenle
lerminacomarevogaoecomaanuIaonaformadoarldaIei

Conlralosadminislralivos
e o acordo de vonlades em regra enlre a Adminislrao IubIica e um
arlicuIarrecedidodeIicilaoregidoeIasregrasdedireiloubIicoeor
issoermeadodecIausuIasexorbilanles
eossiveIhaverconlralosadminislralivossemIicilaosooscasosvislos
acimadeIicilaoinexigiveIdisensadaedisensaveI
aAdminislraoodeaindaceIebrarconlralosdedireilorivadodeforma
excecionaI
osconlralosadminislralivosemregrasoescrilosmasodemserverbais
deacordocomoarlunicosdaIei

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
um dos assunlos mais imorlanles no lema de conlralos adminislralivos
so as cIausuIas exorbilanles que na verdade so cIausuIas oriundas da
suremacia do inleresse ubIico que de forma irrenunciaveI do mais oder
ao Adminislrao do que ao arlicuIar na reIao conlraluaI As cIausuIas
exorbilanlessovariasmasduaschamamalenoaaIleraouniIaleraIdos
conlralosadminislralivosarlIedaIeieaexlinouniIaleraI
dosconlralosadminislralivosarlccarlIdaIei
e necessario saber ainda que os conlralos odem ser exlinlos de forma
normaIlerminodorazoecumrimenlodoob|elomasodemserexlinlos
de forma anormaI anuIao e resciso or inadimIncia ou inleresse
ubIico

DlcunSertlospubIlcosConcessoepermlssodesertlopubIlco

ServioubIicoeocon|unlodealividadesdefinidasemIeiereaIizadasdirela
ou indirelamenle eIa Adminislrao IubIica Conludo devemos nos
render ao assunlo que mais e cobrado em concurso ubIico sobre esse
assunloquaIse|aconcessoeermissodeservioubIico

Concesso Iermisso
DeIegaodeservIubIico DeIegaode
Sexecuo
LicilaosemrenamodaIidade
concorrncia
Licilao semre mas a Iei no
dizamodaIidade
ConlraloMasaIeinodizquee
deadeso
ConlralodeadesoorIei
Irazo delerminado or Iei No
erecarionoharevogao
Irazo delerminado mas a Iei
no esecifica I recario ode

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
serrevogado
DeIega a essoa |uridica ou a
consorciodessas
DeIega a essoas fisicas e
|uridicas No ha reviso
quanloaconsorcio

DlcunResponsublIldudeCltlIduAdmlnlstruoPubIlcu

Na forma do arl da CI e do arl do CCa Adminislrao resonde


civiImenle eIos danos causados or seus agenles Dessa forma e necessario
saberque

quando o dano decorrer de uma ao sera ob|eliva a resonsabiIidade


auladanaleriadoriscoadminislralivoondeavilimaoureresenlanlelera
de rovar a condula o dano e nexo que Iiga a condula ao dano Casos um
baIaerdidaumcarrooficiaIquealroeIaumcidadoelc

quandoodanodecorrerdeumaomissoserasub|elivaaresonsabiIidade
aulada na leria da cuIa do servio onde a vilima ou reresenlanle lera de
rovaroservionofuncionoufuncionoumaIoufuncionoualrasadoCasos
umbueiroaberloomissomedicaelc

DlcunBenspubIlcos

NaformadoarldoCCbensubicossoaqueIesqueerlencemasessoas
|uridicas de direilo ubIico so as essoas ciladas n arl do CC Os bens
ubIicos recebem varias observaes mas aqui coIocaremos as mais
imorlanles

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
odemsercoIocadosrinciaImenlenaformadebensubIicoscomunsdo
ovo lais como rios mares eslradas ruas e raas uso eseciaI lais como
edificios ou lerrenos deslinados a servio ou eslabeIecimenlo da
adminislrao federaI esladuaI lerriloriaI ou municiaI incIusive os de suas
aularquiaseosdominicaisqueconsliluemoalrimniodasessoas|uridicas
dedireiloubIicocomoob|elodedireiloessoaIoureaIdecadaumadessas
enlidades
Os bens ubIicos de uso comum do ovo e os de uso eseciaI so
inaIienaveis enquanlo conservarem a sua quaIificao na forma que a Iei
delerminar
Os bens ubIicos dominicais odem ser aIienados observadas as
exignciasdaIei
OsbensubIicosnoeslosu|eilosausucaio
OusocomumdosbensubIicosodesergraluiloourelribuidoconforme
foreslabeIecidoIegaImenleeIaenlidadeacu|aadminislraoerlencerem

DlcunlntertenodoLstudonuProprledudeDesuproprluo

SendoaroriedadeumdireilofundamenlaIreIalivoeossiveIqueoIslado
inlervenha na mesma em roI de observar as regras do inleresse ubIico e
adequaroseuuso

Sabendoqueesseassunloeexlensoordemaisvamosnosalerasrinciais
eseciesdeinlerveno
ocuao lemoraria caraclerizase eIa uliIizao lransilria graluila ou
remunerada de imveis de roriedade arlicuIar ara fins de inleresse
ubIico
requisioadminislralivaeuliIizaoeIoIsladodebensmveisimveis
eserviosarlicuIaresemsiluaodeerigoubIicoiminenle

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
LimilaoadminislralivaeoaloadminislralivouniIaleraIdecunhogeraI
queimereslriodasfacuIdadesdeusarefruirdebemimveIaIicaveIa
lodos os bens de uma mesma esecie Im regra no gera direilo a
indenizao
servido adminislraliva e o direilo reaI ubIico que auloriza o Ioder
IubIico a usar a roriedade imveI ara ermilir a execuo de obras e
serviosdeinleresseubIico
lombamenlo e o alo adminislralivo eIo quaI se decIara o vaIor hislrico
arlislico aisagislico arqueoIgico cuIluraI arquilelnico de bens moveis e
imveis
desaroriaorocedimenloalravesdoquaIoIsladoexroriaaIguem
de sua roriedade e a adquire a mesma Sobre essa modaIidade vaIe
aresenlarmosassuasesecieseaIgumasecuIiaridades
desaroriaoordinariacomumarlXXIVCRIaqueoIslado
faz medianle inleresse ou necessidade ubIica ou inleresse sociaI Todos os
enlesfederalivosodemfazerUnioIsladosDIeMuniciiosImregraa
suaindenizaoe|uslareviaeemdinheiroconludoemcasoexcecionais
odeseragaemrecalrio

desaroriaourbanaarlIIICRIaqueoIsladofazor
descumrimenlo da funo sociaI da roriedade urbana S o Municiio e
DI odem fazer Im regra a sua indenizao e em liluIo da divida ubIica
TDIresgalaveInumrazodeanos

desaroriao urbana arl CRI a que o Islado faz or


descumrimenlo da funo sociaI da roriedade ruraI S a Unio ode
fazer Im regra a sua indenizao e em liluIo da divida agraria TODA
resgalaveInumrazodeanos

desaroriaoconfiscoarlCRIaqueoIsladofazorcuIlivo
iIicilo de sicolrico Im regra s a Unio faz No gera indenizao ois
lemorigememaloiIicilo


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
QUE5TE5DOPROFLUI5EDUARDO

Nnstcrmnsda!cgis!anIcdcra!ap!icvc!amatriadnsatnsadministrativns
A a Adminislrao deve revogar seus rrios alos quando eivados de vicio de
IegaIidade e ode anuIaIos or molivo de convenincia ou oorlunidade reseilados os
direilosadquiridos
aenasao}udiciariocomeleanuIaralosdaAdminislraoquandoeivadosdeviciode
IegaIidade cabendo a rria Adminislrao revogaIos or molivo de convenincia ou
oorlunidadereseiladososdireilosadquiridos
CaAdminislraodeveanuIarseusrriosalosquandoeivadosdeviciodeIegaIidade
e ode revogaIos or molivo de convenincia ou oorlunidade oslo que deIes no
decorremdireilosadquiridos
D a Adminislrao deve anuIar seus rrios alos quando eivados de vicio de
IegaIidadeeoderevogaIosormolivodeconveninciaouoorlunidadereseiladosos
direilosadquiridos
I a rria Adminislrao ou o }udiciario devem revogar alos da Adminislrao or
molivo de convenincia ou oorlunidade comelindo aenas ao }udiciario anuIaIos or
viciodeIegaIidadesiluaoemquedeIesnodecorremdireilosadquiridos

Nnstcrmnsda!cgis!anIcdcra!ap!icvc!amatriadnsatnsadministrativns
A em deciso na quaI se evidencie no acarrelarem Ieso ao inleresse ubIico nem
re|uizo a lerceiros os alos que aresenlarem defeilos sanaveis odero ser convaIidados
somenleordeciso|udiciaI
em defesa do inleresse ubIico os alos que aresenlarem defeilos mesmo que
aarenlemenlesanaveisnooderoserconvaIidados
C em deciso na quaI se evidencie no acarrelarem Ieso ao inleresse ubIico nem
re|uizo a lerceiros os alos que aresenlarem defeilos sanaveis odero ser convaIidados
eIarriaAdminislrao
DemdecisonaquaIseevidencienoacarrelaremIesoaoinleresseubIicoosalosque
aresenlarem defeilos sanaveis odero ser convaIidados eIa rria Adminislrao
devendo evenluais re|uizos a lerceiros deleclados no momenlo da convaIidao ser
rearadosoraorria
I aenas medianle requerimenlo de lerceiros em deciso na quaI se evidencie no
acarrelaremIesoaoinleresseubIicoosalosquearesenlaremdefeilossanaveisodero
serconvaIidadoseIarriaAdminislrao


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Quantnaadministranpb!icaassina!caa!tcrnativacnrrcta
AasemresaseslalaisssediferemquanloacomosiodecailaI
as aularquias so criadas or Iei comIemenlar quando so da esecie agncia
reguIadora
Cassociedadesdeeconomiamislaemmalerialribulariareferenleaoimoslo
derendaseguemaregraeorissodevemser|uIgadaseIa|usliaesladuaI
DTodasasfundaessocriadasorIeiemsededoDireiloAdminislralivo

UmadvngadnargcntinnInicnntratnpc!aUninpararcprcscntarscusintcrcsscscm
prnccssn qucrucmuma cidadcqucIaz IrnntciracnmnBrasi!Paratndnsns cIcitns
tndnsnsprnccdimcntns!cgaisInramnbcdccidns
5nbrccssasituanmarqucasasscrtivas
AesseadvogadoaralodososefeilosIegaisnoodeserencaradocomoagenleubIico
o advogado ara o direilo brasiIeiro e um agenle ubIico da esecie agenle
adminislralivo
CoadvogadoeumagenleubIicocredenciadodeacordocomadoulrinabrasiIeira
DessaconlralaoodeseranuIadaormeiodeaoouIar

UmdctcrminadnEstdindcFutcbn!brasi!cirnInra!icitadnpararca!izandcuma
rcInrma O va!nr inicia! accitadn Ini dc R mi!hcs dc rcais Nn mcin das nbras
prccisnunva!nrcnntratua!prccisnuscra!tcradncmnqucIniautnrizadnpc!aCasa
Civi!indcpcndcntcdcaccitandncnntratadn
OMPimpugnnunacrscimnpnrusnindcvidnvcrbaspb!icas
5nbrccsscsIatnsmarqucaa!tcrnativacnrrcta
A a aIlerao conlraluaI dos vaIores no ode ser feila ois no direilo adminislralivo
brasiIeironocabeaIleraoconlraluaIuniIaleraIorissooMIacerlou
aaIleraoconlraluaIeIicilaoisdeacordocomaIegisIaobrasiIeiraemlaiscasosa
aIleraoodeserdealeIorissooMIagiuequivocadamenle
CaaIleraoeiIicilaoisnodireilobrasiIeiroaaIleraoconlraluaIsodeserbiIaleraI
IorissooMIagiuequivocadamenle
D aaIleraoconlraluaIeIicilaoisdeacordocomaIegisIaobrasiIeiraemlaiscasosa
aIleraoodeserdealeIorissooMIagiuequivocadamenle

Accrcadnspndcrcscdcvcrcsdnadministradnrpb!icncnrrctnaIirmarquc
A o dever de reslar conlas aIicase aenas aos ocuanles de cargos eIelivos e aos
agenlesdaadminislraodirelaquelenhamsobsuaguardabensouvaIoresubIicos
oagenleubIicomesmoquandodesidodafunoouforadoexerciciodocargoode
usardaauloridadeubIicaarasobreorseaosdemaiscidados

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
C o oder lem ara o agenle ubIico o significado de dever ara com a comunidade e
ara com os individuos no senlido de que quem o delem esla semre na obrigao de
exercilaIo
D o dever de eficincia exige que o adminislrador ubIico no desemenho de suas
alividadesaluecomelicahoneslidadeeboafe

Quandn sc aIirma quc n particu!ar pndc Iazcr tudn n quc a !ci nn prnbc c quc a
Administran s pndc Iazcr n quc a !ci dctcrmina nu autnriza cstamns diantc dn
princpinda
AIegaIidade
obrigaloriedade
CmoraIidade
DroorcionaIidade
Iconlradio

AccrcadaintcrvcnndnEstadnnaprnpricdadcassina!canpncnrrcta
AAservidoadminislralivanorecisaserregislradanoregislrodeimveis
O alo adminislralivo que formaIiza a requisio no e auloexeculrio deendendo de
reviaareciao|udiciaIouadminislralivaassegurandoseamIadefesaeconlradilrio
COlombamenlosoderecairsobrebensimveis
DAvedaodedesmalamenlodearledaareadefIoreslaemcadaroriedaderuraIe
exemIodeIimilaoadminislraliva

AscnnstantcsausnciasimntivadasdcMannc!Tadcuanscrvinana!ista|udicirindn
TRF dn Rin dc Jancirn !cvaram n scu supcrinr imcdiatn a ap!icar!hc a pcna dc
suspcnsn dc quinzc dias Pub!icada nn Dirin OIicia! a pcna!idadc Mannc!
rccusnuscacumpriraquc!asannsnbaargumcntandcqucamainriadasausncias
Inimntivadapnrprnb!cmasdcsadcdcsuamcIatnscsscsqucscqucrInrama!cgadns
c ncm mcsmn prnvadns nn dccnrrcr dn prnccssn administrativn instauradn para apurar
aquc!asIa!tasCnnscqucntcmcntcnncnncnrdandncmcumprirapcna!idadcap!icada
cstarn scndn INOB5ERVADO5 ns scguintcs atributns dn cnrrcspnndcntc atn
administrativn
AcoercibiIidadeefinaIidade
molivoeauloexeculoriedade
CimeralividadeeresunodeIegilimidade
Dveracidadeemolivo


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Aandcrcspnnsabi!idadccivi!cnntranscrvidnrqucha|acausadndannsancrrin
mcdiantccnmpnrtamcntni!citn
Arescreveemcincoanos
caducaemdoisanos
Crescreveemlrsanos
Dcaducaemdezanos

GAARITO



DICA5DIREITOAMBIENTAL
PROFLUI5EDUARDODEJE5U5

IersonaITrainerdoIxamedaOrdem
hllrofessorIuiseduardocombr

DlcunNestudlcuuborduremosoconceltodeMeloAmblente

Como semre digo em saIa de auIa anles de iniciarmos os esludos de falo e


de direilo sobre delerminado ramo do Direilo necessario se faz anaIisarmos
os rinciais assunlos e ramos do mesmo Com o Direilo AmbienlaI a coisa

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
noediferenleanlesdeesludarmososrinciaisassunlosdesseramomisler
quearesenlemosoconceilodeMeioAmbienle
Iois bem o inslilulo Meio Ambienle ode ser conceiluado de duas formas
diferenlesumaconslilucionaIumaIegaI
IaraaaluaIConsliluioIederaIlemosqueMeioAmbienleeumbemdeuso
comumdoovocomobemsaIienlaoarlcauldaCRI
}a ara a Iei segundo o arl inciso I da Lei Meio Ambienle e o
con|unlodecondiesIeisinfIunciaseinleraesdeordemfisicaquimicae
bioIgicaqueermileabrigaeregeavidaemlodasassuasformas
Iorfimlemosqueadoulrinadenleaseguirosegundoconceiloumavezque
MeioAmbienlenoodeservislocomoumbemdeusocomummassimum
bemdecaralerdifuso

DlcunAgoruteremosuscIusslflcuesdoutrlnurlusdeMeloAmblente

As a conceiluao de meio ambienle misler que saibamos as qualro


cIassificaes doulrinarias de Meio Ambienlem oslo que e um lema muilo
exIoradoemnossoIxameeassiveIdesercobradomaisumavez

IeIoexosloacimameioambienleodesercIassificadoemnaluraIarlificiaI
cuIluraIedolrabaIho

Meio Ambienle naluraI ode ser conceiluado como o con|unlo de recursos


nalurais como a agua a fIora a fauna o soIo elc }a o arlificiaI ode ser
considerado eIas edificaes as conslrues os redios urbanos e elc O
meio ambienle cuIlura e reresenlado eIo alrimnio hislrico arlislico
cuIluraI elc Ior fim lemos o meio ambienle do lrabaIho que e reresenlado
eIoIocaIesaIubridadedoambienledelrabaIho

IorludoacimaexosloficacIaroqueolemaericoemassunloeassiveIde
sercobradonoresenleIxame

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

DlcunPussemosuunuIlsedusnomencIuturusdeDlreltoAmblentuI

MaisumadasdicasquedouemsaIadeauIaIimorlanlissimosabermosas
rinciais conceiluaes e nomencIaluras que fazem arle do Direilo
AmbienlaI Mesmo sabendo que o lema e quase infinilo no quadro abaixo
esloasrinciaisnomencIalurasdoDireiloAmbienlaI

Lembramosqueessadicaodesercobradalanloemqueslescorrenlescomo
lambemodeseressenciaIararesonderasdemaisquesles

Mcin Ambicntc o con|unlo de condies Ieis infIuncias e inleraes de


ordemfisicaquimicaebioIgicaqueermileabrigaeregeavidaemlodas
assuasformas

Dcgradan da Qua!idadc Ambicnta! a aIlerao adversa das


caraclerislicasdomeioambienle

Pn!uin A degradao da quaIidade ambienlaI resuIlanle de alividades


que direla ou indirelamenle a re|udiquem a saude a segurana e o bem
eslar de ouIao b criam condies adversas as alividades sociais e
econmicas c afelem desfavoraveImenle a biola d afelem as condies
eslelicas ou sanilarias do meio ambienle d Iancem malerias ou energia em
desacordocomosadresambienlaiseslabeIecidos

Pn!uidnr a essoa fisica ou |uridica de direilo ubIico ou rivado


resonsaveIdirelaouindirelamenleoralividadecausadoradedegradao
ambienlaI

AmbicntcCon|unlodecondiesqueenvoIvemesuslenlamosseresvivos
no inlerior da biosfera incIuindo cIima soIo recursos hidricos e oulros
organismos

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

Arca dc Prcscrvan Pcrmancntc Area rolegida nos lermos do Cdigo


IIoreslaI coberla ou no or vegelao naliva com a funo ambienlaI de
reservar os recursos hidricos a aisagem a eslabiIidade geoIgica a
biodiversidadeo fIuxognicoda fauna e fIora roleger o soIo eassegurar o
bemeslardasouIaeshumanas

Rcscrva Lcga! area IocaIizada no inlerior de uma roriedade ou osse


ruraI exceluada a de reservao ermanenle necessaria ou uso suslenlaveI
dosrecursosnaluraisaconservaoereabiIilaodosrocessosecoIgicosa
conservao da biodiversidade e ao abrigo de roleo de fauna e fIora
nalivas Seu lamanho e delerminado or Iei e varia conforme a coberlura
vegelaIearegiodoais

DlcunAnuIlsedusnormusconstltuclonuls

Como faIo aos meus aIunos e aIunas lo imorlanle como saber lodos os
onlos e assunlos da doulrina na onla da Iingua e saber onde os mesmos
eslonaIeienaConsliluioorissoresoIvemoslrazerasrinciaisnormas
conslilucionaiseinfraconslilucionaisenvoIvidasemnossoIxame

IormolivosacadmicosearafaciIilaramemorizaovamosrimeiroexor
oroIconslilucionaIcomoroosloeIoconsliluinlearasasnarxima
dicaassarmosaIegisIaoambienlaIerlinenleaonossoIxame

Lembramos que esse roI e muilo cobrado em nosso Ixame oslo que no
mesmoenconlramseresumidoosrinciaisassunlosdoDireiloAmbienlaI

Asosavisoseconsideraesve|amos

arl inleiro lrala esecificamenle dos assunlos mais


imorlanlesdodireiloambienlaI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
arlLXXIIITraladaaoouIarqueemdosseusob|elivose
cuidardeanuIarosalosIesivosaomeioambienle

arlbensdaUnioenecessariosaberqueosincisosIIIIVVe
VIreresenlemosbensdaUniodevaIorambienlaI

arl bens dos Islados membros e necessario saber que os


incisosIIIeIIIreresenlemosbensdaUniodevaIorambienlaI

arl IX XIX XX XXI XXIII e XXV nesses incisos eslo as
comelncias adminislralivas da Unio que lm haver com Direilo
AmbienlaI

arl I IV IX XII XXVI reresenlam as malerias de


comelnciaIegisIalivadaUniosobreDireiloAmbienlaIoumeioambienle

arl comelnciacomum nesses incisos eslo as comelncias


adminislralivas comuns enlre a Unio Islados Dislrilo IederaI e Municiio
emmaleriadeDireiloAmbienlaIincisosIIIVIVIIeXI

arl comelncia concorrenle nesses incisos eslo as


comelncias IegisIalivas concorrenles em maleria de Direilo AmbienlaI VI
VIIeVIII

arl III alribuies do ConseIho de Defesa NacionaI em


maleriadeDireiloAmbienlaI

arl III funo do Minislerio IubIico erlinenle a defesa do


meioambienle
arl VI a funo ambienlaI como um rinciio da ordem
econmica

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
arl II a funo sociaI da roriedade ruraI em maleria de
DireiloAmbienlaI
arlVinlegranledoalrimniocuIluraI
arllerrasocuadaseIosindios

DlcunAnuIlsedusnormuslnfruconstltuclonulsLelseResCONAMA

SeguindoaordemacimaassemosagoraaanaIisesobredasrinciaisIeise
alos normalivos reIalivos ao Direlo AmbienlaI Issas normas so as mais
cobradas or isso no odem ser negIigenciadas Lembra a rimeira vez que
caiuUnidadedeConservao

An Civi! Pb!ica Lci dc Lei de Inleresses Difusos


que lrala da ao civiI ubIica de resonsabiIidades or danos causados ao
meioambienle

CrimcsAmbicntaisLcidclraladoscrimeseinfraes
adminislralivasemmaleriaambienlaI

IBAMA Lci dc Criou o IAMA incororando a


Secrelaria IseciaI do Meio Ambienle anles subordinada ao Minislerio do
Inlerior e as agncias federais na area de esca desenvoIvimenlo fIoreslaI e
borracha

Pn!tica Nacinna! dn Mcin Ambicntc Lci dc A mais


imorlanleIeiambienlaIDefinequeooIuidoreobrigadoaindenizardanos
ambienlais que causar indeendenlemenle de cuIa Tambem esla Iei criou
os Isludos e reseclivos ReIalrios de Imaclo AmbienlaI IIARIMA
reguIamenladosemeIaResoIuodoCONAMA


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
5istcma Nacinna! dc UnidadcsdcCnnscrvanda Naturcza 5UNC Lci
n definiu crilerios e normas ara a criao e funcionamenlo das
UnidadesdeConservaoAmbienlaI
Obs essas Ieis devem ser esludadas no lolaI mas rinciaImenle as
comelncias dos agenles ubIicos e dos rgos ou enlidades ubIicas Da
mesma forma e bom esludar a comosio de cada rgo ou enlidade
ubIica

DlcunlnstrumentosduPoItlcuNuclonuIdoMeloAmblente

Mesmo aonlado as rinciais Ieis sobre meio ambienle misler consignar


nessemomenlooarligodemaiorcobrananonossoIxamequaIse|aoarl
da Iei que aresenla os inslrumenlos da IoIilica NacionaI do Meio
Ambienle

DlcunPrlncplosemmuterludeDlreltoumblentuI

ODireiloAmbienlaIaresenlaumroIderinciiosessenciaisaoexerciciodas
alividades e emreendimenlos ambienlais Desses odemos deslacar qualro
que so camees no Ixame da Ordem rinciios da reveno recauo
oIuidoragadoreusuarioagador

Iniciamos com os dois que mais causam confuso em saIa de auIa lanlo na
ronunciaquanlonoconleudo
O rinciio da reveno sobre a exislncia de um erigo concrelo
delerminaqueoIsladodeveadolarlodasasmedidasnecessariasaevilarou
miligar os danos ambienlais A ideia de reveno e formaIizada na medida
queosdanosambienlaissoquasequeirrearaveis
}aorinciiodarecauoeslaIigadaaideiadeumdanoemlesena
medida que a incerleza cienlifica sobre delerminada alividade ambienlaI no
odeservircomo|uslificaaranoadoodemedidasaraevilarouminorar
danos

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

IorfimaresenlemososdoisuIlimosrinciioscameesemnossoIxame
O rinciio do oIuidor agador e o delermina a ideia de que o
oIuidor essoa fisica ou |uridica esla obrigado a agar eIa oIuio
causada ou que rovaveImenle sera causada O agamenlo eIo oIuidor
noIheconfereodireilodeoIuircasoqueincidiraasenaIidadesIegaisem
roIdereararodano
}aorinciiodousuarioagadoreoquedelerminaqueauliIizao
domeioambienleindeendenledeoIuio

DlcunLlcenclumentoeIlcenusumblentuI

De ronlo somos obrigados a consignar que esse onlo deve ser esludo or
duas normas que oucos lm conhecimenlo Issas so as ResoIues
CONAMA n e Como fazemos em saIa de auIa afirmamos e
reafirmamos que sem essas e imossiveI resondermos os queslionamenlos
sobre o resenle assunlo falo que assaremos aos lrs onlos referidos em
nossoIxameconceilodeIicenciamenloedeIicenaeseciesdeIicenaeseus
razos

NaformadoarlIdaRCLicenciamenloAmbienlaIerocedimenlo
adminislralivoeIoquaIorgoambienlaIcomelenleIicenciaaIocaIizao
inslaIao amIiao e a oerao de emreendimenlos e alividades
uliIizadoras de recursos ambienlais consideradas efeliva ou olenciaImenle
oIuidoras ou daqueIas que sob quaIquer forma ossam causar degradao
ambienlaI considerando as disosies Iegais e reguIamenlares e as normas
lecnicasaIicaveisaocasoComIemenlandooincisoIIdomesmofirmaque
Licena AmbienlaI e o alo adminislralivo eIo quaI o rgo ambienlaI
comelenle eslabeIece as condies reslries e medidas de conlroIe
ambienlaI que devero ser obedecidas eIo emreendedor essoa fisica ou
|uridica ara IocaIizar inslaIar amIiar e oerar emreendimenlos ou

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
alividades uliIizadoras dos recursos ambienlais consideradas efeliva ou
olenciaImenle oIuidoras ou aqueIas que sob quaIquer forma ossam
causardegradaoambienlaI

IscIarecido os conceilos acima e necessario que se diga que exislem lrs


esecies de Licenas Ambienlais Iicena revia LI arl I Iicena de
inslaIaoLIarlIIeaIicenadeoeraoLOarlIII

IorfimebomconsignarqueoarldaRClrazosrazosdasIicenas
anles firmadas o razo de vaIidade da Licena Irevia LI no ode ser
suerioracincoanosdaLicenadeInslaIaoLInoodesersueriora
seisanoseodaLicenadeOeraoLOdeveraconsiderarosIanosde
conlroIe ambienlaI e sera de no minimo qualro anos e no maximo
dezanos

Obs e bom ainda dar uma Iida nos alos do rocedimenlo de Iicenciamenlo
revislosnoarldaRC

DlcunLlARlMA

IIA significa Isludo de Imaclo AmbienlaI e o RIMA ReIalrio de Imaclo


ao Meio Ambienle Im razo do ob|elivo desse lrabaIho e da grandiosidade
de ergunlas que odem ser feilas sobre esses dois ronlos assemos a
anaIisedireladoqueodeserob|elodeindagao
eslorevislosnoarligoIVdaConsliluioIederaICRI
reresenlamInslrumenlosdaIoIilicaNacionaIdoMeioAmbienle
so essenciais aIicao dos rinciios do desenvoIvimenlo suslenlaveI e
dareveno

OEIAeumaavaIiaoumesludoreIiminarnecessarioaraareaIizao
de quaIquer obra ou alividade que ossam causar Ieso ao meio ambienle
sobre esse cabem as seguinles observaes a e comoslo or esludos

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
lecnicoscienlificossociaiseconmicoseoulrosqueossamaferiroimaclo
ambienlaIbasuaexignciaedecomelnciadaauloridadeadminislraliva
resonsaveI eIo Iicenciamenlo c quando necessario a no exigncia do
mesmo da ense|o a Ao CiviI IubIica e d e aulado no rinciio da
ubIicidade

ORIMAereaIizadoosleriormenleaoIIAcomasseguinlesobservaes
a e um delaIhamenlo e comIela o Isludo b serve como inslrumenlo de
comunicaoenlreaequiequeeIaborouoIIAaadminislraoubIicaeao
cidado or isso e que deve ler uma Iinguagem mais acessiveI c no lem
razo ara sua eIaborao d deve ser aresenlado ao rgo resonsaveI
eIo Iicenciamenlo f quando necessario se no eIaborado gera
resonsabiIidadedoarlicuIaredaAdminislraoIubIica

Obs combase noIIARIMA ode ser soIicilada audincia ubIica deoficio


ou a requerimenlo de enlidade civiI do Minislerio IubIico ou de ou mais
cidados

Obs o EIARIMA su|eilase a lrs formas de conlroIe a conlroIe da


sociedadebconlroIeadminislralivocconlroIe|udiciaI

DlcunResponsublIldudeumblentuI

Da ralica de um iIicilo ambienlaI nasce ara essoa fisica ou |uridica a


resonsabiIidadeciviIenaIeadminislralivaSobreessascabemasseguinles
consideraes

socumuIalivasouse|aorumunicoalooagenleresondelrsvezes
soindeendenlescada|uIgadoreIivrearadecidir
a resonsabiIidade enaI e sub|eliva e necessario rovar que houve doIo
oucuIaeemregraeslaauladanosrigoresdaIei

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
a resonsabiIidade civiI e ob|eliva indeendenle de doIo ou cuIa e em
regraeslaauladanosrigoresdoarldaIeideacordocoma
leoria do risco inlegraI no cabe aqui caso forluilo fora maior cuIa
excIusivaouconcorrenledavilima
aresonsabiIidadeadminislralivaodesersub|elivaouob|elivaAregrae
que se|a sub|eliva ois a Iei s menciona um caso onde a resonsabiIidade
adminislralivaserasub|elivanocasodemuIlasimIesIssamodaIidadede
resonsabiIidadeefirmadanosmoIdesdaIeidoarlao

ObsvaIeesludarasregrasdeaIicaoenaIexressasnaIeiarl
ao

Obs Iembrese que cabe desconsiderao da essoa |uridica em Direilo


AmbienlaIarldaIei

Obs Iembrese que a essoa |uridica resonde or crimes ambienlais mas


no ode ser enaIizada com a ena rivaliva de Iiberdade s com a
reslrilivasdedireiloemuIla

QUE5TE5DOPROFLUI5EDUARDO

Das npcs abaixn assina!c a quc rcprcscnta a c!assiIican dnutrinria dc mcin
ambicntccu!tura!
A A Consliluio IederaI admile formas esecificas de roleo do alrimnio cuIluraI
laiscomoolombamenlooregislrooinvenlarioarelrocessoeadesaroriao
As criaes cienlificas e lecnoIgicas inlegram o alrimnio cuIluraI brasiIeiro sendo
eIasob|elodeeseciaIroleoeIooderubIico
COsmuniciiosnodelmcomelnciaararolegeroalrimniocuIluraIemrazoda
reIevncianacionaIdosbensqueoinlegram
D Sendo comum a comelncia maleriaI ara a roleo do alrimnio cuIluraI Unio
eslados DI e municiios odem insliluir lombamenlo de bens imveis dolados de vaIor
hislricocuIluraInoseadmilindooremolombamenlodeummesmobemormaisde
umaessoaoIilicaemrazodaroibiodobisinidem


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
Assina!canpnincnrrctannqucdizrcspcitnansprincpinsdcDircitnAmbicnta!
A De acordo com o rinciio da recauo dianle de ameaas de danos serios e
irreversiveis a faIla de cerleza cienlifica no ode ser invocada como molivo ara se
adiaremmedidasdeslinadasareveniradegradaoambienlaIodendoaadminislrao
ubIicacombasenooderdeoIiciaembargarobrasoualividades
Consoanle o rinciio do oIuidoragador a definio dos cuslos de roduo de
delerminada emresa oIuidora devem Ievar em considerao os cuslos sociais exlernos
decorrenles de sua alividade oIuenle sob ena de comelimenlo de infrao
adminislralivaambienlaI
C Im decorrncia do rinciio da reveno o emreendedor deve aresenlar ao oder
ubIicoesludoreviodeimacloambienlaIreferenleaquaIqueralividadequeimIiquea
uliIizaooulransformaoderecursosnalurais
DOrinciiodafunoscioambienlaIdaroriedadeaulorizaooderubIicoaimor
Iimiles ao uso da roriedade conludo esse Iimile ode ser reIalivizado or inleresses
individuais

OABCE5PEPRQuantnanEstudndcImpactnAmbicnta!EIAcsuarc!an
cnmnRc!atrindcImpactnAmbicnta!RIMAassina!canpnincnrrcta
AOIIAdevesereIaboradoanlesdaaulorizaodaobraoualividadeolenciaImenle
oIuidora desde que o Iicenciamenlo revio lenha sido aulorizado eIo rgo ambienlaI
comelenle
Im reseilo as regras inscrilas na Consliluio IederaI de CI uma das
caraclerislicascenlraisdoIIAeaubIicidade
C O IIA e o RIMA aresenlam aIgumas diferenas o rimeiro comreende o
Ievanlamenlo da Iileralura cienlifica e IegaI erlinenle lrabaIhos de camo anaIises de
IaboralrioearriaredaodoreIalrioIorlanlomaisabrangenlequeosegundoe
oengIobaemsimesmo
DOIIAeoRIMAsofrulodadiscricionariedadeadminislraliva

Quantnan!iccnciamcntnambicnta!assina!canpnincnrrcta
A Uma das modaIidades de Iicena ambienlaI e a Iicena de oerao que e concedida
as a aresenlao dos documenlos referenles a delerminado emreendimenlo e de seu
ro|elodeimIemenlaoeasdaIicenadeinslaIao
O rgo Iicenciador lem no lem sua deciso vincuIada aos resuIlados do esludo de
imaclo ambienlaI e ao seu reseclivo reIalrio de imaclo ambienlaI sendo
exressamenlevedadaaaulorizaodeemreendimenlosdesaconseIhadosoresle
C A Iicena ambienlaI reresenla um alo adminislralivo enquanlo que o Iicenciamenlo
reresenlaumrocedimenloadminislralivo

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DOCONAMAdefiniunaIeiesludosambienlaiscomosendolodosequaisquer
esludosreIalivosaosaseclosambienlaisreIacionadosaIocaIizaoinslaIaooeraoe
amIiaodeumaalividadeouemreendimenloquese|amaresenladoscomosubsidios
araaanaIisederazesaraaconcessodaIicena

5nbrcntcmarcspnnsabi!idadcambicnta!marqucaa!tcrnativacnrrcta
AAessoa|uridicaresondeenaIciviIeadminislralivamenleeIoiIiciloambienlaIem
lodososcasosdeformaob|eliva
O resonsabiIidade civiI em maleria ambienlaI e ob|eliva sendo disensaveI ara sua
caraclerizaoacomrovaodoeIemenlocuIaeonexodecausaIidade
CAresonsabiIidadeadminislralivaemmaleriaambienlaIse|aquaIforamodaIidadeou
eseciedeinfraoserasemresub|eliva
DAscondulasealividadesconsideradasIesivasaomeioambienlesu|eilaroosinfralores
essoas fisicas ou |uridicas a sanes enais e adminislralivas indeendenlemenle da
obrigaodereararosdanoscausados

Marqucabaixnaa!tcrnativaqucapnntancnnccitncnrrctndc!iccnaambicnta!
AIumrocesso|udiciaI
Iumfaloadminislralivodiscricionario
C Alo adminislralivo eIo quaI o rgo ambienlaI comelenle eslabeIece as condies
reslriesemedidasdeconlroIeambienlaIquedeveroserobedecidaseIoemreendedor
essoa fisica ou |uridica ara IocaIizar inslaIar amIiar e oerar emreendimenlos ou
alividades uliIizadoras dos recursos ambienlais consideradas efeliva ou olenciaImenle
oIuidorasouaqueIasquesobquaIquerformaossamcausardegradaoambienlaI
D Irocedimenlo adminislralivo eIo quaI o rgo ambienlaI comelenle Iicencia a
IocaIizao inslaIao amIiao e a oerao de emreendimenlos e alividades
uliIizadorasderecursosambienlaisconsideradasefelivaouolenciaImenleoIuidorasou
daqueIas quesobquaIquerforma ossamcausardegradaoambienlaIconsiderando as
disosiesIegaisereguIamenlareseasnormaslecnicasaIicaveisaocaso

Rcprcscntampatrimninnacinna!cmmatriaambicnta!
A A IIoresla Amaznica brasiIeira a Mala AlInlica a Serra do Mar o IanlanaI Malo
GrossenseeaZonaCosleira
A IIoresla Amaznica brasiIeira a Mala AlInlica a Serra do Mar o IanlanaI Malo
GrossenseeaZonadaMala
CAIIoreslaAmaznicabrasiIeiraaCaalingaaSerradoMaroIanlanaIMaloGrossense
eaZonaCosleira

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
DAIIoreslaAmaznicabrasiIeiraIanlanaIaMalaAlInlicaaSerradoMaroIanlanaI
MaloGrossenseeaZonaCosleira

5nbrc n tcma dcscnnsidcran da pcssna |urdica cm matria ambicnta! marquc a


qucstncnrrcta
A Iodera ser desconsiderada a essoa |uridica semre que sua ersonaIidade for
obslacuIoaoressarcimenlodere|uizoscausadosaquaIidadedomeioambienle
NoeadmilidanoDireiloAmbienlaI
CSaconleceemsedederesonsabiIidadeciviI
D Iodera ser desconsiderada a essoa |uridica semre que sua ersonaIidade for
obslacuIoaoressarcimenlodere|uizoscausadosaquaIidadedomeioambienleconludo
enecessarioacomrovaodedoIooucuIa

5ninstrumcntnsdaPn!ticaNacinna!dnMcinAmbicntc
Incstabc!ccimcntndcpadrcsdcqua!idadcambicnta!cnznncamcntnambicnta!
II a ava!ian dc impactn ambicnta! c n !iccnciamcntn c a rcvisn dc atividadcs
cIctivamcntcnupntcncia!mcntcpn!uidnras
IIInsinccntivnsaprnduncinsta!andccquipamcntnscacriannuabsnrndc
tccnn!ngia vn!tadns para a mc!hnria da qua!idadc ambicnta! c a crian dc cspans
tcrritnriais cspccia!mcntc prntcgidns pc!n pndcr pb!icn Icdcra! cstadua! c municipa!
tais cnmn rcas dc prntcn ambicnta! dc rc!cvantc intcrcssc ccn!gicn c rcscrvas
cxtrativistas
Assina!canpncnrrcta
aAenasosilensIeIIeslocerlos
bAenasosilensIeIIIeslocerlos
cAenasosilensIIeIIIeslocerlos
dTodososilenseslocerlos

Cnm rc!an a discip!ina cnnstitucinna! nn mbitn dn mcin ambicntc assina!c a


npncnrrcta
aAConsliluioconsagraodireiloaomeioambienleecoIogicamenleequiIibradoforado
TiluIoIIqueserefereaosdireilosegaranliasfundamenlais
b As usinas que oerem com realor nucIear devem ler sua IocaIizao definida em Iei
esladuaI
cOesludoreviodeimacloambienlaIarainslaIaodeobraolenciaImenleIesivaao
meioambienleemboranolenhasidoexressamenleconsagradonaConsliluiolornou
seobrigalrioemvirludeda|urisrudnciaacificadoSuremoTribunaIIederaISTI

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
d Ior disosio conslilucionaI o AloI das Rocas e considerado alrimnio nacionaI
devendosuauliIizaoobedecerascondiesdereservaodomeioambienle

GAARITO

ORGANIZAO

vvvcurso|uridicocom


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

vvvcursoce|uscombr



vvvcursoforumcombr

vvvsuremoconcursoscombr

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
TRAN5MI55O

vvvcursoforumlvcom


vvvce|uslvcombr


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR
PARCEIRO5

Silevvvinslilulolccombr
IogvvvinslilulolcbIogsolcom

hllvvvediloramelodocombr

WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

vvvcenlraIduvidasexamedeordemcombr

hllvvvIumen|uriscombr

WWWTVIXAMIDIORDIMCOMR


WWWCURSO}URIDICOCOMWWWCURSOCI}USCOMRWWWCURSOIORUMCOMRWWWSUIRIMOCONCURSOSCOMR

hllvvvimeluscombr

hllvvve|ufecombr

Das könnte Ihnen auch gefallen