Sie sind auf Seite 1von 138

Manual de Instrues do Banco de Portugal

Instruo n 4/96

ASSUNTO: Plano de Contas para o Sistema Bancrio

O Banco de Portugal, no uso da competncia que lhe atribuda pelo n 1 do artigo 115. do Regime Geral das Instituies de Crdito e Sociedades Financeiras, aprovado pelo Decreto-Lei n 298/92, de 31 de Dezembro, determina o seguinte: 1. A contabilidade das instituies de crdito e das sociedades financeiras, com excepo das Sociedades Administradoras de Compras em Grupo, rege-se pelas normas do Plano de Contas para o Sistema Bancrio (PCSB), em anexo presente Instruo. 2. Para os efeitos previstos no nmero precedente a CREDIVALOR - Sociedade Parabancria de Valorizao de Crditos, S.A. e as Sociedades Gestoras de Participaes Sociais que nos termos do R.G.I.C.S.F. sejam consideradas companhias financeiras ou cujas filiais sejam principalmente as empresas de investimento referidas na alnea b) do ponto 1 do n 1. do Aviso n 7/96, integram o conjunto das sociedades financeiras. Para efeitos desta instruo considera-se que uma SGPS tem como filiais principalmente empresas de investimento quando estas empresas representam mais de 50% do activo consolidado da SGPS. 3. As Sociedades Gestoras de Participaes Sociais que no sejam companhias financeiras ou que no tenham como filiais principalmente empresas de investimento regem-se igualmente pelas normas do PCSB quando o Banco de Portugal assim o tenha determinado. 4. As normas do PCSB so igualmente aplicveis s Sociedades Gestoras de Participaes Sociais que, no se encontrando abrangidas pelos nmeros anteriores, tenham sido para o efeito autorizadas pelo Banco de Portugal. 5. Os elementos contabilsticos a publicar e os que devem ser enviados ao Banco de Portugal so os mencionados no Captulo VI do PCSB, de acordo com os prazos a fixados. 6. Para os efeitos do Plano em anexo, entende-se por instituio qualquer das entidades referidas nos anteriores nmeros 1 a 4.

Nota: Nmeros alterados 2, 4 e 6 Nmeros introduzidos 3 Nmeros renumerados a partir do 3

Texto reformulado pela Instruo n 28/2002, publicada no BO n 10, de 15 de Outubro de 2002.

Anexo Instruo n 4/96

NDICE

I - INTRODUO II - NORMAS E PRINCPIOS CONTABILSTICOS 1. Normas gerais 2. Princpios contabilsticos III - DEFINIES E CONCEITOS IV - QUADRO E MBITO DAS CONTAS 1. Quadro de contas 2. Lista e mbito de contas V - CRITRIOS VALORIMTRICOS VI - ELEMENTOS CONTABILSTICOS 1. Elementos para publicao oficial 2. Elementos em suporte de papel a fornecer ao Banco de Portugal 3. Elementos em suporte magntico a fornecer ao Banco de Portugal VII - NORMAS ESPECFICAS DE CONTABILIZAO 1. Operaes especficas de determinados tipos de instituies 2. Operaes em moeda estrangeira 3. Operaes de ttulos 4. Crdito vencido 5. Provises 6. Imobilizado em regime de locao financeira 7. Imposto sobre o valor acrescentado (IVA) 8. Tomadas firmes e subscries indirectas 9. Contratos a prazo de taxa de juro ( FRA ) 10. Resultados de operaes realizadas com entidades do grupo 11. Contabilizao de activos sem expresso contabilstica 12. Operaes de locao financeira 13. Operaes de factoring 14. Resultados de operaes de cedncia de activos realizados com entidades que no estejam em relao de grupo com a instituio de crdito 15. Emprstimos "CRISTAL" 16. Papel Comercial 17. Contratos de gesto de aplicaes financeiras 18. Princpios para a contabilizao dos contratos de futuros e opes 19. Princpios para a contabilizao dos contratos de trocas de taxas de juro ( Swaps de taxas de juro). 20. Resultados de operaes de permuta de activos.
Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2002, publicada no BO n 2, de 15 de Fevereiro de 2002.

Anexo Instruo n 4/96

I - INTRODUO

1. A presente publicao do Plano de Contas para o Sistema Bancrio contempla, de forma actualizada, o conjunto de normas avulsas que, ao longo do tempo, o alteraram.

II. NORMAS E PRINCPIOS CONTABILSTICOS

1. Normas gerais 1.1. O presente Plano de Contas para o Sistema Bancrio de utilizao obrigatria para os tipos de instituies que o Banco de Portugal vier a definir. A fim de contemplar situaes operacionais ou patrimoniais especficas de alguns tipos de instituies, o Banco de Portugal publicar as instrues sobre contabilizao que considere adequadas. 1.2. A criao de novas contas bem como a alterao das contas previstas e dos modelos das peas contabilsticas apresentadas no CAP. VI so da exclusiva competncia do Banco de Portugal. Contudo, internamente, livre o desdobramento das contas previstas, desde que seja respeitado o contedo da conta principal (conta desdobrada). Relativamente s contas extrapatrimoniais podero ser utilizadas, internamente, as contrapartidas que julguem adequadas. 1.3. No so permitidas quaisquer compensaes entre os saldos devedores e credores das seguintes contas: - Contas de terceiros; - Contas de proveitos ou ganhos e de custos ou perdas, das classes 6, 7, e 8; - Contas da classe "5 - Contas internas e de regularizao" com excepo das contas "50 Contas interdepartamentais" e "59 - Outras contas internas" Relativamente s contas de terceiros e s contas internas e de regularizao que registam valores a receber ou a entregar, , no entanto, permitida a compensao de saldos, para efeitos de preparao do balano, nas seguintes condies: - Existncia de negcio jurdico, atravs do qual a instituio e a respectiva contraparte, na qualidade de intervenientes em contratos sobre instrumentos financeiros, de que decorram direitos e obrigaes similares, acordem em que todas as obrigaes entre elas contradas no mbito desse negcio se consideram compensadas, na parte relevante, se uma das partes vier a ser declarada em estado de falncia ou vier a ser objecto de medida de recuperao, de saneamento ou outras de natureza similar; - Esses contratos sejam oponveis massa falida e aos credores dessa massa ou parte que foi objecto de medida de recuperao, de saneamento ou outras de natureza similar e aos respectivos credores. Para os efeitos da referida compensao so considerados instrumentos financeiros os valores mobilirios, os contratos a prazo relativos a divisas, a taxas de juro e a taxas de cmbio, as trocas de juros e de divisas ( Swaps as opes e outros contratos de natureza anloga. ), Na situao contabilstica global (sede e sucursais) de uma instituio, as contas relativas a relaes operacionais ou outras entre quaisquer estabelecimentos devem apresentar-se saldadas.

1.4. No Razo Geral sero escrituradas apenas as contas que figuram no "Quadro de contas" (contas de 2 dgitos). 1.5. No final de cada ms, as contas "50 - Contas interdepartamentais" devero apresentar saldo nulo. 1.6. Deve ser integralmente respeitado o princpio da periodificao de resultados, no mnimo, em relao ao final de cada ms.

2. Princpios contabilsticos Com o objectivo de que as contas das instituies de crdito apresentem uma imagem verdadeira e apropriada do patrimnio, da situao financeira, assim como dos resultados, devero ser seguidos os seguintes princpios gerais: 2.1. Da continuidade Presume-se que a instituio de crdito continua as suas actividades, no tendo inteno nem necessidade de entrar em liquidao ou de reduzir significativamente a sua actividade. 2.2. Da consistncia Os critrios valorimtricos no podem ser modificados de um exerccio para outro. Ocorrendo qualquer derrogao a este princpio com efeitos materialmente relevantes, deve a mesma constar da nota 4) do Anexo. 2.3. Da especializao (ou dos acrscimos) Os proveitos e os custos so reconhecidos quando obtidos ou incorridos e distribudos por perodos mensais, segundo a regra "pro rata temporis", quando se trate de operaes que produzam fluxos redituais ao longo de um perodo superior a um ms. 2.4. Da prudncia As contas devem integrar nveis de precauo exigidos por estimativas realizadas em condies de incerteza, no permitindo, contudo, a criao de reservas ocultas ou provises excessivas ou a deliberada quantificao de activos e proveitos por defeito ou de passivos e custos por excesso. Em particular, devem tomar-se em conta os riscos previsveis e as perdas eventuais que tenham a sua origem no exerccio anterior, mesmo se estes riscos ou perdas apenas tiverem sido conhecidos entre a data do encerramento do balano e data na qual elaborado. 2.5. Da substncia sobre a forma A contabilizao deve atender substncia das operaes e sua realidade financeira e no apenas sua forma legal. Em particular, no sero reconhecidos como resultados os lucros aparentes obtidos mediante a venda de imveis, ttulos, participaes ou outros activos a pessoas ou entidades vinculadas instituio, cujo preo se satisfaa, directa ou indirectamente, com fundos desta, nem as reavaliaes realizadas atravs de venda e posterior aquisio de activos, no podendo efectuar-se reavaliaes que no sejam as previstas na lei. 2.6. Da materialidade As demonstraes financeiras devem evidenciar todos os elementos que sejam relevantes e que possam afectar avaliaes ou decises de terceiros. 2.7. Da correspondncia do balano de abertura de um exerccio com o do encerramento do exerccio precedente Os saldos de abertura do balano de um exerccio devem ser iguais aos saldos de encerramento constantes do balano do exerccio precedente.

2.8. Reconhecimento inicial de activos e passivos financeiros Um activo ou passivo financeiro dever ser reconhecido no balano quando: a) Substancialmente todos os riscos e benefcios associados com o activo ou passivo tenham sido transferidos para a instituio; e b) O custo ou valor equivalente do activo ou o montante da obrigao assumida possa ser medido com fiabilidade.

2.9. Descontinuidade do reconhecimento de um activo ou passivo financeiro Um activo ou passivo financeiro deixar de ser reconhecido no balano quando: a) Substancialmente todos os riscos e benefcios associados com o activo ou passivo tenham sido transferidos para terceiros e o valor de quaisquer riscos e benefcios retidos podem ser medidos com fiabilidade; e b) O direito subjacente ou a obrigao tenha sido exercido, anulado ou cancelado, ou tenha expirado.

III - DEFINIES E CONCEITOS

Para uma mais clara e correcta interpretao das regras de enquadramento estabelecidas neste Plano, apresentam-se os conceitos e definies seguintes: a) Residentes Consideram-se residentes da economia dum pas os agentes econmicos que tm um centro de interesse no territrio econmico desse pas, submetendo-se soberania que nele exercida pelas autoridades nacionais; para este efeito, presume-se que h um centro de interesse quando so efectuadas transaces nesse territrio por um perodo relativamente longo (um ano ou mais), isto , os agentes econmicos no se encontram presentes na economia numa base temporria, e entende-se que o territrio econmico engloba tambm as guas e o espao areo territoriais, bem como os espaos martimos e areo internacionais sobre os quais a economia dispe de jurisdio exclusiva. Estes aspectos genricos enquadram-se nos conceitos subjacentes definio de residentes prevista no regime cambial portugus, segundo o qual so considerados residentes em territrio nacional: - Os cidados nacionais com residncia habitual em Portugal; - Os cidados nacionais com residncia habitual no estrangeiro, relativamente actividade desenvolvida em territrio nacional de modo no ocasional; - Os estrangeiros que residam habitualmente em Portugal, relativamente actividade desenvolvida em territrio nacional; - As pessoas colectivas de direito privado com sede em Portugal; - As pessoas colectivas de direito pblico portuguesas, assim como os fundos pblicos dotados de autonomia administrativa e financeira; - As sucursais, agncias ou quaisquer outras formas de representao estvel, em territrio nacional, de pessoas colectivas ou de outras entidades no residentes. A residncia presume-se habitual decorrido que seja um ano sobre o seu incio. b) Instituies de crdito

So unidades institucionais cuja principal funo financiar (intermediao financeira), isto , receber, transformar e repartir os fundos disponveis, sendo os seus recursos constitudos principalmente por responsabilidades para com os restantes sectores, residentes ou no residentes. Para alm do Banco Central, incluem-se neste sector as Outras Instituies Monetrias (OIM) instituies cujas responsabilidades consistem, em parte significativa, em depsitos ordem transferveis, ou seja, com capacidade de criao de passivos monetrios, e as Outras Instituies de Crdito (OIC) - cujos passivos tm um carcter no monetrio, designadamente, as restantes sociedades classificadas como instituies de crdito, nos termos do artigo 3 do Regime Geral das Instituies de Crdito e Sociedades Financeiras. c) Sector Pblico Administrativo Integram este sector todas as unidades institucionais cuja funo econmica principal consiste na produo de servios no comercializveis destinados satisfao de necessidades colectivas e/ou que efectuam operaes de redistribuio do rendimento e do patrimnio nacional, provindo os seus recursos principalmente de impostos e contribuies sociais obrigatrias, que incidem sobre outros sectores institucionais residentes, recebidos por via directa ou indirecta. O Sector Pblico Administrativo subdivide-se nos seguintes subsectores: Administrao Central (Estado, Servios Autnomos e Fundos Autnomos), Governos Regionais, Administrao Local e Segurana Social.

d) Garantia do Estado Consideram-se garantidas pelo Estado as operaes de crdito cujo aval seja prestado pela Direco-Geral do Tesouro. e) Garantia de outras entidades do sector pblico Consideram-se garantidas por outras entidades do sector pblico as operaes de crdito que sejam avalizadas por: Servios e Fundos Autnomos da Administrao Central, Governos Regionais, Administrao Local e Segurana Social. f) Activos com carcter subordinado Activos representados ou no por um ttulo, aos quais esto ligados direitos que, em caso de liquidao ou falncia, s podem ser exercidos aps os dos outros credores. g) Disponibilidades vista Montantes que podem ser levantados a qualquer momento sem pr-aviso ou para os quais foram estabelecidos um prazo ou pr-aviso de 24 horas, ou de um dia til. h) Operaes com acordo de recompra 1. Operao de venda com acordo de recompra firme - Operao pela qual uma instituio ou um cliente (o cedente) cede a outra instituio ou cliente (cessionrio) elementos do activo que lhe pertenam, como, por exemplo, ttulos, crditos ou outros valores mobilirios, sob reserva de um acordo que preveja que os mesmos elementos do activo sero posteriormente retrocedidos para o cedente. Os elementos do activo cedidos continuam a figurar no balano do cedente; o preo de cesso recebido pelo cedente bem como os respectivos juros figuraro como dvida ao cessionrio. Alm disso, o montante dos elementos do activo cedidos ser indicado no anexo s contas do cedente. O cessionrio no pode fazer constar do seu balano os elementos do activo adquirido; o preo de compra pago pelo cessionrio bem como os respectivos juros constaro como crdito ao cedente. 2. Operao de venda firme com opo de recompra

- Operao em que o cessionrio tem apenas o direito de retroceder os elementos do activo ao preo de cedncia ou a outro preo previamente estabelecido e numa data determinada ou a determinar. Neste caso, os elementos do activo cedidos devem figurar no activo do cessionrio. O cedente (cessionrio) indicar na conta extrapatrimonial respectiva um montante igual ao preo acordado no caso de recompra (revenda). 3. As operaes a prazo sobre divisas, as operaes de bolsa a prazo, as operaes de emisso nas quais o emissor se compromete a recomprar todas ou parte das obrigaes antes da data do seu vencimento, bem como as outras operaes anlogas no constituem operaes de venda com acordo de recompra na acepo da presente alnea. i) Ttulos de rendimento fixo Obrigaes ou outros ttulos de rendimento fixo negociveis, emitidos por instituies de crdito, por outras empresas ou por organismos pblicos. So assimilados a obrigaes e ttulos de rendimento fixo os valores com taxa de juro varivel em funo de determinadas taxas-base, como por exemplo, a taxa de juro do mercado interbancrio do euromercado, a taxa bsica de desconto. j) Aceites prprios Aqueles em que a instituio de crdito figura como primeiro devedor (sacado) e que se destinam ao seu prprio financiamento. k) Empresas coligadas So empresas coligadas aquelas entre as quais existe, directa ou indirectamente, uma relao de domnio ou de dependncia tal que a empresa-me: - Tem a maioria dos direitos de voto dos accionistas ou scios; ou - Tem o direito de nomear ou exonerar a maioria dos membros do rgo de administrao, de direco ou de fiscalizao de uma empresa (empresa-filial) e simultaneamente accionista desta empresa; ou - Controla por si s, na sequncia de um acordo concludo com outros accionistas ou scios desta empresa (empresa filial), a maioria dos direitos de voto dos accionistas ou scios desta. l) Participaes Consideram-se participaes as detenes de capital de empresas em que o interesse da sua manuteno esteja ligado actividade da instituio e se revistam de carcter duradouro. Presume-se que existe uma participao quando esta atinja 20% do capital social da empresa participada. m) Instrumento financeiro qualquer contrato que d origem simultaneamente a um activo financeiro de uma entidade e a um passivo financeiro ou a instrumento de capital prprio de uma outra entidade. Nos instrumentos financeiros so includos, quer instrumentos financeiros primrios tais como crditos e outros valores a receber, depsitos e outros valores a pagar e ttulos de capital, quer instrumentos financeiros derivados tais como opes, futuros, transaces a prazo, trocas de taxas de juro e de divisas, cujo valor est relacionado com o preo de um instrumento financeiro subjacente, uma taxa ou um ndice. n) Activo financeiro qualquer activo que seja: a) Dinheiro; b) Um direito contratual de receber de uma outra entidade dinheiro ou outro activo financeiro;

c) Um direito contratual de trocar instrumentos financeiros com outra entidade segundo condies que sejam potencialmente favorveis; ou d) Um instrumento de capital de uma outra empresa. o) Passivo financeiro qualquer passivo que seja uma obrigao contratual: a) De entregar dinheiro ou instrumento financeiro a uma outra entidade; ou b) De trocar instrumentos financeiros com outra entidade segundo condies que sejam potencialmente desfavorveis. p) Instrumento de capital prprio qualquer contrato que evidencie um interesse residual nos activos de uma empresa aps a deduo de todos os seus passivos.
Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96 1. QUADRO DE CONTAS

CLASSE 1 IMOBILIZAES E DE REGULARIZAO IMOBILIZ. 40 FINANCEIRAS E PREST .SUPLEM IMOBILIZ. 41 INCORPREAS IMOBILIZ. 42 CORPREAS CUSTOS 43 53 63 - RESERVAS 73 - COM PESSOAL RECEITAS C/ 44 DIFERIDO DESPESAS C/ 45 DIFERIDO IMOBILIZ. 46 EM CURSO VALORES 56 - DE FLUTUAO 66 TRANSITADOS OUT. CUSTOS 47 57 67 - RESULTADOS 77 - E PREJUZOS AMORTIZ. 48 ACUMULADAS PROV. ACUM. 49 - IMOBILIZ. FINANCEIRAS OUT. CONTAS 58 - DE REGULARIZ. OUT. CONTAS 59 INTERNAS IMPOSTOS S/ OS 68 - LUCROS DO EXERCCIO RESULTADO 69 - DO EXERCCIO AMORTIZ. 78 - DO EXERCCIO PROVISES 79 - DO EXERCCIO OUTROS 89 - PROVEITOS E LUCROS OUTRAS 99 - CONTAS EXTRAPATRIM. 88 98 87 97 REAIS RESULTADOS 76 - IMPOSTOS 86 55 - CUSTO 65 75 85 54 - PROVEITO 64 FORNECIM. 74 - E SERV. DE TERCEIROS PAGAR FINANCEIRAS LUCROS EM 83 - OPERAES FINANCEIRAS REPOSIES 84 - E ANULAES DE PROVISES 52 - A 62 - CAPITAL 72 - EM OPER. CUSTOS PREJUZOS 82 - COMISSES RECEBER DIVERSAS 51 - A 61 71 - COMISSES 81 - DE TTULOS PROVEITOS PROVISES RENDIMENTO 91 RECEBIDAS GARANTIAS TAMENTAIS SUBORDINADOS EQUIPARADOS EQUIPARADOS 50 - INTERDEPAR60 - EMPRSTIMOS 70 - CUSTOS 80 - PROVEITOS CONTAS TTULOS DE PART., JUROS E JUROS E RESULT. EQUIP.,PROVISES. E NATUREZA CONTAS INTERNAS CAPITAIS PRP. E CUSTOS POR NATUREZA PROVEITOS POR CONTAS

CLASSE 2

CLASSE 3

CLASSE 4

CLASSE 5

CLASSE 6

CLASSE 7

CLASSE 8

CLASSE 9

DISPONIBILIDADES

APLICAES

RECURSOS ALHEIOS

EXTRAPATRIMONIAIS

APLICAES

RECURSOS

GAR. PRESTADAS 90 - E OUT. PASSIVOS EVENTUAIS

10 - CAIXA

20 - EM I.C. NO

30 - DE I.C. NO

PAS

PAS

DEP. ORDEM

APLICAES

RECURSOS

11 - NO

21 - EM I.C. NO

31 - DE I.C. NO

B. PORTUGAL

ESTRANGEIRO

ESTRANGEIRO

DISPONIBIL..

CRDITO

COMPROMISSOS 92 - PERANTE TERCEIROS COMPROMISSOS 93 - ASSUMIDOS POR TERCEIROS OP. CAMBIAIS, DE 94 - TAX. DE JURO E SOBRE COTAES RESPONSAB. 95 - POR PRESTAO DE SERVIOS SERVIOS 96 - PRESTADOS POR TERCEIROS GARANTIAS

12 - SOBRE I.C.

22 -

32 - DEPSITOS

NO PAS.

INTERNO

DISPONIBIL.

CRDITO

13 - SOBRE I.C.

23 - AO

33 - EMPRSTIMOS.

NO ESTRANG.

EXTERIOR

TTULOS

RESPONSAB.

14 - OURO

24 -

34 -REPRESENTADAS

-NEGOCIAO

POR TTULOS

OUT.MET.PREC.

TTULOS

OUTROS

15 - NUMISMT. E

25 -

35 -

MEDALHSTICA

-INVESTIMENTO

RECURSOS

DISPONIBILID.

TTULOS

16 - SOBRE

26 - A

36 -CREDORES

TESOUR.PBLICO

VENCIMENTO

DEVEDORES

17 -

27 - E OUTRAS

37 -

APLICAES

CRDITO

18 -

28 - E JUROS

38 -

VENCIDOS

OUTRAS

PROVISES

OUTRAS

19 -

29 - ACUMULADAS-

39 -

DISPONIBIL.

-APLICAES

EXIGIBILIDADES

Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96

2. LISTA E MBITO DAS CONTAS CLASSE 1 DISPONIBILIDADES Nesta classe so relevados os valores disponveis ou quase disponveis e outros assimilveis. 10 - CAIXA Notas e moedas com curso legal no pas ou no estrangeiro. 100 - Notas e moedas nacionais 1000 - Notas 1001 - Moeda metlica 101 - Notas e moedas estrangeiras 109 - Caixa - conta movimento - moeda nacional Esta conta destina-se a registar os pagamentos e recebimentos em numerrio, devendo ser saldada, diariamente, por contrapartida das subcontas da conta 100. 11 - DEPSITOS ORDEM NO BANCO DE PORTUGAL Depsitos ordem constitudos no Banco de Portugal e que sejam imediatamente mobilizveis. 12 - DISPONIBILIDADES SOBRE INSTITUIES DE CRDITO NO PAS 120 - Outras instituies monetrias 1200 - Depsitos ordem Depsitos disponveis noutras instituies monetrias residentes. Os saldos credores devem ser contabilizados, diariamente, na conta "3019 - Outros recursos". 1201 - Cheques a cobrar Cheques sacados por terceiros sobre outras instituies monetrias residentes, os quais no podero permanecer nesta conta por mais de um dia til. 1209 - Outras disponibilidades 121 - Cheques sobre a prpria instituio Cheques sacados por terceiros sobre a prpria instituio, os quais no podero permanecer nesta conta por mais de um dia til. Esta conta dever apresentar-se saldada no final de cada ms. 13 - DISPONIBILIDADES SOBRE INSTITUIES DE CRDITO NO ESTRANGEIRO 130 - Bancos Centrais 1300 - Depsitos ordem Depsitos disponveis em bancos centrais no estrangeiro. Os saldos credores devem ser contabilizados, diariamente, na conta "3109 - Outros recursos". 1301 - Cheques a cobrar Cheques sacados por terceiros sobre bancos centrais no estrangeiro. 1309 - Outras disponibilidades 131 - Organismos financeiros internacionais 132 - Sede e sucursais da prpria instituio 1320 - Depsitos ordem Depsitos disponveis na sede e sucursais da prpria instituio no estrangeiro. Os saldos credores devem ser contabilizados, diariamente, na conta "3129 - Outros recursos". 1321 - Cheques a cobrar Cheques sacados por terceiros sobre a sede ou sucursais da prpria instituio no estrangeiro. 1329 - Outras disponibilidades 133 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 1330 - Depsitos ordem Depsitos disponveis em sucursais de outras instituies de crdito nacionais no estrangeiro. Os saldos credores devem ser contabilizados, diariamente, na conta "3139 - Outros recursos".

1331 - Cheques a cobrar Cheques sacados por terceiros sobre sucursais de outras instituies de crdito nacionais no estrangeiro. 1339 - Outras disponibilidades 139 - Outras instituies de crdito 1390 - Depsitos ordem Depsitos disponveis em outras instituies de crdito no estrangeiro. Os saldos credores devem ser contabilizados, diariamente, na conta "3199 Outros recursos". 1391 - Cheques a cobrar Cheques sacados por terceiros sobre outras instituies de crdito no estrangeiro. 1399 - Outras disponibilidades 14 - OURO Ouro amoedado, em barra, fio ou chapa 15 - OUTROS METAIS PRECIOSOS, NUMISMTICA E MEDALHSTICA 150 - Prata Prata amoedada, em barra, fio ou chapa 151 - Outros metais preciosos 152 - Numismtica e medalhstica Valores que se destinam a ser transaccionados. 16 - DISPONIBILIDADES SOBRE O TESOURO PBLICO 160 - Tesouro Pblico - conta corrente 169 - Outras Inclui, designadamente, documentos de despesa do Estado, reembolsveis mediante apresentao. 19 - OUTRAS DISPONIBILIDADES 190 - Sobre residentes 1900 - Vales de correio 1901 - Cupes e ttulos sorteados Valores desta natureza comprados ou creditados em conta de clientes e, ainda, os relativos aos ttulos detidos pela instituio. Os cupes negociados antes da data do vencimento so registados na conta "275 - Cupes de ttulos". 1902 - Disponibilidades sobre correspondentes Valores disponveis sobre correspondentes no pas. Os saldos credores so contabilizados na conta "36909 - Credores diversos - outros". 1909 - Outras disponibilidades sobre residentes 191 - Sobre no residentes
Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 2 APLICAES Nesta classe esto includos todos os valores representativos do conjunto da actividade creditcia, as aplicaes em ttulos que no sejam imobilizaes financeiras e, ainda, outras aplicaes decorrentes da actividade da instituio. Os prazos a que se referem as subcontas desta classe so os da contratao.

20 -APLICAES EM INSTITUIES DE CRDITO NO PAS Inclui as operaes activas realizadas com instituies de crdito estabelecidas em Portugal. Por muito curto prazo entende-se o prazo at 2 dias teis. 200 - No Banco de Portugal 2000 - Mercado monetrio interbancrio Inclui as operaes realizadas no mbito das normas definidas pelo Banco de Portugal para este mercado. 2001 - Mercado de operaes de interveno (MIT) Regista, pelo valor de revenda, as operaes realizadas no MIT, nos mercados primrio e secundrio. 20010 - Obrigaes do Tesouro 20011 - Ttulos de regularizao monetria 20012 - Ttulos de interveno monetria 20019 - Outros 2002 - Aplicaes a muito curto prazo 2003 - Depsitos 20031 - Com pr-aviso 20032 - A prazo 20034 - Obrigatrios 20035 - Especiais 20039 - Outros 2004 - Ttulos de depsito Regista, pelo valor nominal, os ttulos de depsito emitidos pelo Banco de Portugal, ao abrigo do Aviso n 7/94, de 19 de Outubro. 2005 - Emprstimos 20050 - A curto prazo 20051 - A mdio e longo prazos 2006 - Operaes de compra com acordo de revenda Regista, pelo valor de revenda, as operaes de aquisio de activos com acordo de recompra no enquadrveis no MIT. 2009 - Outras aplicaes 201 - Em outras instituies monetrias 2010 - Mercado monetrio interbancrio 2011 - Aplicaes a muito curto prazo 2012 - Depsitos 20121 - Com pr-aviso 20122 - A prazo 2013 - Desconto 2014 - Redesconto 2015 - Emprstimos 20150 - A curto prazo 20151 - A mdio e longo prazos 2016 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 2006. 20160 - Ttulos 20161 - Crdito concedido 20169 - Outras operaes 2019 - Outras aplicaes 202 - Em outras instituies de crdito

2020 - Mercado monetrio interbancrio 2021 - Aplicaes a muito curto prazo 2022 - Depsitos 20221 - Com pr-aviso 20222 - A prazo 2023 - Desconto 2024 - Redesconto 2025 - Emprstimos 20250 - A curto prazo 20251 - A mdio e longo prazos 2026 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 2006. 20260 - Ttulos 20261 - Crdito concedido 20269 - Outras operaes 2029 - Outras aplicaes 205 - Aplicaes subordinadas Regista todas as aplicaes em instituies de crdito no pas que estejam sujeitas a clusula de subordinao ou equivalente. 21 - APLICAES EM INSTITUIES DE CRDITO NO ESTRANGEIRO Inclui todas as operaes activas realizadas com instituies de crdito estabelecidas no estrangeiro. 210 - Bancos centrais 2101 - Aplicaes a muito curto prazo 2102 - Depsitos 21021 - Com pr-aviso 21022 - A prazo 2105 - Emprstimos 21050 - A curto prazo 21051 - A mdio e longo prazos 2106 - Operaes de compra com acordo de revenda Regista, pelo valor de revenda, as operaes de aquisio de activos com acordo de recompra. 2109 - Outras aplicaes 211 - Organismos financeiros internacionais 212 - Sede e sucursais da prpria instituio 2121 - Aplicaes a muito curto prazo 2122 - Depsitos 21221 - Com pr-aviso 21222 - A prazo 2125 - Emprstimos 21250 - A curto prazo 21251 - A mdio e longo prazos 2126 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 2106. 2129 - Outras aplicaes 213 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 2131 - Aplicaes a muito curto prazo 2132 - Depsitos 21321 - Com pr-aviso 21322 - A prazo 2135 - Emprstimos 21350 - A curto prazo 21351 - A mdio e longo prazos 2136 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 2106. 2139 - Outras aplicaes 215 - Aplicaes subordinadas mbito semelhante ao da conta 205. 219 - Em outras instituies de crdito 2191 - Aplicaes a muito curto prazo 2192 - Depsitos 21921 - Com pr-aviso

21922 - A prazo 2195 - Emprstimos 21950 - A curto prazo 21951 - A mdio e longo prazos 2196 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 2106. 2199 - Outras aplicaes 22 - CRDITO INTERNO Inclui as operaes de crdito a favor de residentes, qualquer que seja a sua titulao. Mantmse nesta conta os valores redescontados e os que se encontrem em poder de correspondentes e de outras instituies de crdito para cobrana. Os saldos credores, a existirem, so contabilizados em subconta adequada da conta "32 - Depsitos". 220 - A curto prazo 2200 - Desconto Inclui as operaes de crdito tituladas por efeitos com juros antecipados, cujos cedentes sejam residentes. 22000 - Sobre o Pas 22001 - Sobre o estrangeiro 2202 - Outros crditos titulados por efeitos Inclui as operaes de crdito tituladas por efeitos com juros postecipados, cujos cedentes sejam residentes. 22020 - Sobre o Pas 22021 - Sobre o estrangeiro 2203 - Crditos em conta corrente 2204 - Descobertos em depsitos ordem Regista o montante dos saldos devedores em "Depsitos ordem". 2205 - Crditos tomados - factoring Regista os crditos resultantes de operaes de factoring cujos cedentes , sejam residentes. 22050 - Com recurso Regista os adiantamentos efectuados. 220500 - Sobre o Pas 220501 - Sobre o estrangeiro 22051 - Sem recurso Regista os crditos pela sua totalidade. 220510 - Sobre o Pas 220511 - Sobre o estrangeiro 2206 - Operaes de compra com acordo de revenda Regista, pelo valor de revenda, os activos adquiridos a residentes com acordo de recompra. 22060 - Ttulos 22061 - Crdito concedido 22069 - Outras operaes 2209 - Outros crditos 221 - A mdio e longo prazos 2210 - Desconto 2211 - Emprstimos 2212 - Outros crditos titulados por efeitos 22120 - Sobre o Pas 22121 - Sobre o estrangeiro 2213 - Crditos em conta corrente 2219 - Outros crditos 225 - Emprstimos subordinados Regista os crditos concedidos sob qualquer forma e que incluam clusula de subordinao ou equivalente. 226 - Operaes de locao financeira mobiliria Regista os crditos relativos a operaes de locao financeira mobiliria a favor de residentes. 2260 - Contratos celebrados Regista a dbito os valores financiados no mbito de contratos de locao financeira (incluindo o valor residual). Regista a crdito as amortizaes financeiras includas nas rendas e os valores residuais dos bens (cuja opo de compra foi exercida pelo locatrio) e as transferncias para as contas

"274 - Aplicaes por recuperao de crditos" e "28 - Crdito e juros vencidos". 2261 - Adiantamentos por contratos a realizar Regista os adiantamentos, por conta do fornecimento de bens de equipamento que se destinem a ser objecto de contratos de locao financeira. 227 - Operaes de locao financeira imobiliria Regista os crditos relativos a operaes de locao financeira imobiliria a favor de residentes. 2270 - Contratos celebrados mbito semelhante ao da conta 2260. 2271 - Adiantamentos por contratos a realizar Regista as despesas efectuadas com a construo, ampliao ou grandes beneficiaes de imveis destinados a locao financeira, enquanto no se verifica a sua concluso. Abrange igualmente os adiantamentos efectuados por conta da compra de imveis, designadamente a ttulo de sinalizao. 228 - Aplicaes de recursos consignados Regista as aplicaes de recursos cedidos por terceiros instituio, realizadas nos termos definidos pelo consignante, cujo risco de crdito assumido pela prpria instituio. 23 - CRDITO AO EXTERIOR Inclui as operaes de crdito a favor de no residentes, qualquer que seja a sua titulao. Mantm-se nesta conta os valores redescontados e os que se encontrem em poder de correspondentes e de outras instituies de crdito para cobrana. Os saldos credores, a existirem, so contabilizados em subconta adequada da conta "32 - Depsitos". 230 - A curto prazo 2300 - Desconto Inclui as operaes de crdito tituladas por efeitos com juros antecipados, cujos cedentes sejam no residentes. 23000 - Sobre o Pas 23001 - Sobre o estrangeiro 2302 - Outros crditos titulados por efeitos Inclui as operaes de crdito com juros postecipados. 23020 - Sobre o Pas 23021 - Sobre o estrangeiro 2303 - Crditos em conta corrente 2304 - Descobertos em depsitos ordem Regista o montante dos saldos devedores em "Depsitos ordem". 2305 - Crditos tomados - factoring Regista os crditos resultantes de operaes de factoring cujos cedentes , sejam no residentes. 23050 - Com recurso Regista os adiantamentos efectuados. 230500 - Sobre o Pas 230501 - Sobre o estrangeiro 23051 - Sem recurso Regista os crditos pela sua totalidade. 230510 - Sobre o Pas 230511 - Sobre o estrangeiro 2306 - Operaes de compra com acordo de revenda Regista, pelo valor de revenda, os activos adquiridos a no residentes com acordo de recompra. 23060 - Ttulos 23061 - Crdito concedido 23069 - Outros 2309 - Outros crditos 231 - A mdio e longo prazos 2310 - Desconto 2311 - Emprstimos 2312 - Outros crditos titulados por efeitos 23120 - Sobre o Pas 23121 - Sobre o estrangeiro 2313 - Crditos em conta corrente

2319 - Outros crditos 235 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 225. 236 - Operaes de locao financeira mobiliria Regista os crditos relativos a operaes de locao financeira mobiliria a favor de no residentes. 2360 - Contratos celebrados mbito semelhante ao da conta 2260. 2361 - Adiantamentos por contratos a realizar mbito semelhante ao da conta 2261. 237 - Operaes de locao financeira imobiliria Regista os crditos relativos a operaes de locao financeira imobiliria a favor de no residentes. 2370 - Contratos celebrados mbito semelhante ao da conta 2260. 2371 - Adiantamentos por contratos a realizar mbito semelhante ao da conta 2271. 238 - Aplicaes de recursos consignados mbito semelhante ao da conta 228. 24 - TTULOS - NEGOCIAO Regista os valores que as subcontas identificam, adquiridos com o objectivo de aplicao a curto ou a muito curto prazo. 240 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 2400 - De dvida pblica portuguesa Ttulos emitidos pelo Estado. 24000 - Bilhetes do Tesouro 24001 - Crdito em leilo para investimento pblico - CLIP 24005 - Obrigaes do Tesouro 24006 - Outras obrigaes 24009 - Outros ttulos 2401 - De outros emissores pblicos nacionais Regista os valores emitidos por outros rgos da Administrao Central e rgos das Administraes Regionais e Locais e da Segurana Social. 24010 - Obrigaes 24019 - Outros ttulos 2402 - De outros residentes 24020 - Obrigaes de caixa 24021 - Outras obrigaes 24022 - Certificados de depsito 24029 - Outros ttulos 241 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 2410 - De emissores pblicos estrangeiros Regista os valores emitidos por rgos da Administrao Central, das Administraes Regionais e Locais e da Segurana Social de Estados estrangeiros. 24100 - Bilhetes do Tesouro 24101 - Obrigaes 24109 - Outros ttulos 2411 - De organismos financeiros internacionais 24110 - Obrigaes 24119 - Outros ttulos 2412 - De outros no residentes 24120 - Obrigaes de caixa 24121 - Outras obrigaes 24122 - Certificados de depsito 24129 - Outros ttulos 243 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 2430 - Aces 2431 - Ttulos de participao 2432 - Unidades de participao 2439 - Outros valores 244 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 2440 - Aces

2441 - Ttulos de participao 2442 - Unidades de participao 2449 - Outros valores 245 - Ttulos subordinados Regista os ttulos de negociao que estejam abrangidos por uma clusula de subordinao ou equivalente, excepto os ttulos de participao. 248 - Ttulos prprios 2480 - De rendimento fixo 2481 - De rendimento varivel 24810 - Aces 24811 - Ttulos de participao 24819 - Outros valores 249 - Valias - ttulos de rendimento varivel 2490 - Mais-valias 2491 - Menos-valias 25 - TTULOS - INVESTIMENTO Regista os valores que as subcontas identificam, cuja deteno pelas instituies assume um carcter duradouro e no sejam considerados como ttulos a vencimento ou imobilizaes financeiras. 250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 2500 - De dvida pblica portuguesa Ttulos emitidos pelo Estado. 25000 - Bilhetes do Tesouro 25001 - Crdito em leilo para investimento pblico - CLIP 25005 - Obrigaes do Tesouro 25006 - Outras obrigaes 25009 - Outros ttulos 2501 - De outros emissores pblicos nacionais Regista os valores emitidos por outros rgos da Administrao Central e rgos das Administraes Regionais e Locais e da Segurana Social. 25010 - Obrigaes 25011 - Outras obrigaes 25019 - Outros ttulos 2502 - De outros residentes 25020 - Obrigaes de caixa 25021 - Outras obrigaes 25022 - Certificados de depsito 25029 - Outros ttulos 251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 2510 - De emissores pblicos estrangeiros Regista os valores emitidos por rgos da Administrao Central, das Administraes Regionais e Locais e da Segurana Social de Estados estrangeiros. 25100 - Bilhetes do Tesouro 25101 - Obrigaes 25109 - Outros ttulos 2511 - De organismos financeiros internacionais 25110 - Obrigaes 25119 - Outros ttulos 2512 - De outros no residentes 25120 - Obrigaes de caixa 25121 - Outras obrigaes 25122 - Certificados de depsito 25129 - Outros ttulos 253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 2530 - Aces 2531 - Ttulos de participao 2532 - Unidades de participao 2539 - Outros valores 254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 2540 - Aces 2541 - Ttulos de participao 2542 - Unidades de participao

2549 - Outros valores 255 - Ttulos subordinados Regista os ttulos de investimento que estejam abrangidos por uma clusula de subordinao ou equivalente, excepto os ttulos de participao. 258 - Ttulos prprios 2580 - De rendimento fixo 2581 - De rendimento varivel 25810 - Aces 25811 - Ttulos de participao 25819 - Outros valores 26 - TTULOS A VENCIMENTO Regista os valores que as subcontas identificam e que, nas condies estabelecidas no ponto 3 do Captulo VII, so mantidos at ao vencimento. 260 - Emitidos por residentes 2600 - De dvida pblica portuguesa Ttulos emitidos pelo Estado 26000 - Bilhetes do Tesouro 26001 - Crdito em leilo para investimento pblico - CLIP 26005 - Obrigaes do Tesouro 26006 - Outras obrigaes 26009 - Outros ttulos 2601 - De outros emissores pblicos nacionais Regista os valores emitidos por outros rgos da Administrao Central e rgos das Administraes Regionais e Locais e da Segurana Social. 26010 - Obrigaes 26011 - Outras obrigaes 26019 - Outros ttulos 2602 - De outros residentes 26021 - Outras obrigaes 26029 - Outros ttulos 261 - Emitidos por no residentes 2610 - De emissores pblicos estrangeiros Regista os valores emitidos por rgos da Administrao Central de Estados estrangeiros. 26100 - Bilhetes do Tesouro 26101 - Obrigaes 26109 - Outros ttulos 2611 - De organismos financeiros internacionais 26110 - Obrigaes 26119 - Outros ttulos 2612 - De outros no residentes 26121 - Outras obrigaes 26129 - Outros ttulos 27 - DEVEDORES E OUTRAS APLICAES Inclui todas as operaes com terceiros pendentes de regularizao que no assumam a forma de crdito concedido. Os juros no cobrados de crdito vencido devero ser contabilizados de acordo com o estabelecido no n 4, do CAP. VII. 270 - Devedores 2700 - Residentes 27000 - Por bonificaes a receber 270000 - Do Banco de Portugal 270001 - Do Estado 270002 - Do Fundo de Compensao 270003 - Do IFADAP 270009 - De outras entidades 27001 - Imposto sobre o valor acrescentado - a recuperar 270010 - Reporte de crdito do imposto Regista o montante de crdito do imposto reportado ao perodo anterior sobre o qual no exista qualquer pedido de reembolso. 270011 - Reembolsos pedidos

Regista os montantes que foram objecto de pedido de reembolso. 27002 - Por IRC a recuperar 27003 - Por capital subscrito 270030 - Chamado para realizao 2700300 - Aces ordinrias 2700301 - Aces preferenciais 2700309 - Outras formas de representao 270031 - No chamado para realizao 2700310 - Aces ordinrias 2700311 - Aces preferenciais 2700319 - Outras formas de representao 27009 - Devedores diversos 2701 - No residentes 271 - Aplicaes - conta cauo Valores, representados por disponibilidades, entregues a ttulo de cauo, margem, e respectivos reforos, com excluso dos relativos a operaes sobre futuros e opes realizadas em mercados organizados e dos que revistam a natureza de imobilizao. Inclui, designadamente, as caues relativas a operaes de emprstimo de ttulos e as margens constitudas no mbito de operaes de compra(venda) com acordo de revenda(recompra). 272 - Aplicaes - operaes sobre ttulos 2720 - Financiamentos para compras em operaes em conta margem 2721 - Emprstimos de ttulos 27210 - Em operaes em conta margem 27219 - Outros 274 - Aplicaes por recuperao de crditos 2740 - Imveis 27406 - Recuperados por no exerccio da opo de compra Engloba os bens recuperados no final dos contratos de locao financeira em virtude do no exerccio pelo locatrio do direito de adquirir a respectiva propriedade, desde que no estejam afectos a servio prprio nem tenham sido objecto de relocao, nem de arrendamento. 27407 - Recuperados por resoluo de contratos Engloba os bens recuperados por motivo de resoluo de contratos de locao financeira desde que no estejam afectos a servio prprio nem tenham sido objecto de relocao, nem de arrendamento. 27409 - Outros 2741 - Equipamento 27416 - Recuperado por no exerccio da opo de compra mbito semelhante ao da conta 27406 27417 - Recuperado por resoluo de contratos mbito semelhante ao da conta 27407 27419 - Outros 2749 - Outras 275 - Cupes de ttulos Inclui os cupes negociados antes da data de vencimento. 276 - Subscrio indirecta de aces 277 - Clientes de locao 2770 - Locao financeira Regista os valores pendentes de regularizao pelos clientes, nomeadamente os relativos ao IVA, as despesas suportadas pela empresa por conta daqueles e outros valores que no respeitem a juros ou capital em dvida. 27701 - IVA 27702 - Outros valores 2771 - Locao operacional Regista os valores pendentes de regularizao pelos clientes, nomeadamente as rendas e o IVA liquidado. 27710 - Rendas 27711 - IVA 27712 - Outros valores

278 - Devedores por operaes sobre futuros e opes Regista os dbitos de terceiros decorrentes dos contratos de futuros e opes negociados em mercados organizados. 2781 - Futuros 27811 - Margem inicial 278111 - De conta da prpria instituio 278112 - De conta dos clientes 27812 - Ajustamentos de cotaes 278121 - De conta da prpria instituio 278122 - De conta dos clientes 27819 - Outros 2782 - Opes 27821 - Margem inicial 278211 - De conta da prpria instituio 278212 - De conta dos clientes 27822 - Prmios 278221- De conta da prpria instituio 278222 - De conta dos clientes 27823 - Ajustamentos de cotaes 278231 - De conta da prpria instituio 278232 - De conta dos clientes 27829 - Outros 279 - Outras aplicaes 2790 - Residentes 2791 - No residentes 28 - CRDITO E JUROS VENCIDOS Registo de activos representativos de dvidas de capital ou de juros, qualquer que seja a sua titulao, que se encontrem por regularizar e cuja transferncia das contas originrias para as subcontas a seguir indicadas dever obedecer s regras constantes do n 4, do CAP. VII. Nas subcontas 2801, 2811, 2821, 2831, 28401 e 2871 apenas sero relevados os juros vencidos e no cobrados devidos pelas entidades mencionadas no Aviso que rege a constituio de provises, e os relativos a crditos cobertos por garantias reais, de acordo com a alnea ii), do n 4, do mesmo captulo. 280 - Aplicaes em instituies de crdito no Pas 2800 - Capital 28000 - Classe I 28001 - Classe II 28002 - Classes III e IV 28003 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28004 - Classes X, XI e XII 2801 - Juros 28010 - Classe I 28011 - Classe II 28012 - Classes III e IV 28013 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28014 - Classes X, XI e XII 281 - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 2810 - Capital 28100 - Classe I 28101 - Classe II 28102 - Classes III e IV 28103 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28104 - Classes X, XI e XII 2811 - Juros 28110 - Classe I 28111 - Classe II 28112 - Classes III e IV 28113 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28114 - Classes X, XI e XII 282 - Crdito interno 2820 - Capital 28200 - Classe I 28201 - Classe II

28202 - Classes III e IV 28203 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28204 - Classes X, XI e XII 2821 - Juros 28210 - Classe I 28211 - Classe II 28212 - Classes III e IV 28213 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28214 - Classes X, XI e XII 283 - Crdito ao exterior 2830 - Capital 28300 - Classe I 28301 - Classe II 28302 - Classes III e IV 28303 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28304 - Classes X, XI e XII 2831 - Juros 28310 - Classe I 28311 - Classe II 28312 - Classes III e IV 28313 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28314 - Classes X, XI e XII 284 - Ttulos 2840 - De rendimento fixo 28400 - Capital 284000 - Classe I 284001 - Classe II 284002 - Classes III e IV 284003 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 284004 - Classes X, XI e XII 28401 - Juros 284010 - Classe I 284011 - Classe II 284012 - Classes III e IV 284013 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 284014 - Classes X, XI e XII 2841 - De rendimento varivel 287 - Outros crditos vencidos Outros crditos vencidos que originariamente no tenham sido contabilizados nas contas especficas de crdito interno e de crdito ao exterior. 2870 - Capital 28700 - Classe I 28701 - Classe II 28702 - Classes III e IV 28703 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28704 - Classes X, XI e XII 2871 - Juros 28710 - Classe I 28711 - Classe II 28712 - Classes III e IV 28713 - Classes V, VI, VII, VIII e IX 28714 - Classes X, XI e XII 288 - Juros vencidos a regularizar Regista todos os juros vencidos e no cobrados. A sua reclassificao e enquadramento contabilstico dever ser realizada dentro do prazo mximo de trs meses, tendo em ateno o estabelecido no n 4 do CAP. VII. 2880 - De aplicaes em instituies de crdito no Pas 2881 - De aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 2882 - De crdito interno 2883 - De crdito ao exterior 2884 - De ttulos 2887 - De outros crditos 289 - Despesas de crdito vencido 2890 - De aplicaes em instituies de crdito no Pas

2891 - De aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 2892 - De crdito interno 2893 - De crdito ao exterior 2894 - De ttulos 2897 - De outros crditos 29 - PROVISES ACUMULADAS - APLICAES Regista as provises relativas ao crdito de cobrana duvidosa, ao crdito vencido e, ainda, as destinadas cobertura de riscos de contrapartida ou de depreciao de outras aplicaes, bem como, as de cobertura do risco pas. 290 - Para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido 2900 - Para crdito de cobrana duvidosa 29000 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 29001 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 29002 - Para crdito interno 29003 - Para crdito ao exterior 29007 - Para devedores e outras aplicaes 2901 - Para crdito vencido 29010 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 29011 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 29012 - Para crdito interno 29013 - Para crdito ao exterior 29014 - Para ttulos 290140 - De rendimento fixo 290141 - De rendimento varivel 29017 - Para outros crditos vencidos 291 - Para depreciao de ttulos - negociao 292 - Para depreciao de ttulos - investimento 2920 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 29200 - De emissores pblicos 29209 - De outros residentes 2921 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 29210 - De emissores pblicos 29219 - De outros no residentes 2923 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 2924 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 2925 - Aplicaes subordinadas 295 - Para risco-pas 2951 - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 2952 - Crdito ao exterior 2953 - Aplicaes em ttulos 2959 - Outras aplicaes 299 - Para outras aplicaes Para registo de provises destinadas cobertura da depreciao de activos recebidos por recuperao de crditos.
Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 32/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 2/98, publicada no BNBP n 2, de 16 de Fevereiro de 1998; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2003, publicada no BO n 3, de 17 de Maro de 2003; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 3 RECURSOS ALHEIOS Esta classe compreende a totalidade dos capitais alheios, que, independentemente da forma processual como as instituies atingem a sua posse e da transitoriedade da sua permanncia, constituem a fonte principal para as suas aplicaes. Os prazos a que se referem as subcontas so os da contratao.

30 - RECURSOS DE INSTITUIES DE CRDITO NO PAS Esta conta reflecte as responsabilidades assumidas junto do banco central e de outras instituies de crdito estabelecidas em Portugal. 300 - Banco de Portugal 3000 - Mercado monetrio interbancrio Inclui as operaes realizadas no quadro das normas definidas pelo Banco de Portugal para este mercado. 3002 - Depsitos 30020 - ordem 30021 - Com pr-aviso 30022 - A prazo 3003 - Desconto 3004 - Redesconto 3005 - Emprstimos 3006 - Operaes de venda com acordo de recompra Regista, pelo valor de recompra, as operaes de venda de activos com acordo de recompra. 3009 - Outros recursos 301 - Outras instituies monetrias 3010 - Mercado monetrio interbancrio 3011 - Recursos a muito curto prazo Regista as operaes destinadas obteno de recursos por prazo no superior a 2 dias teis, fora do mbito do mercado monetrio interbancrio. 3012 - Depsitos 30120 - ordem 30121 - Com pr-aviso 30122 - A prazo 3013 - Desconto 3014 - Redesconto 3015 - Emprstimos 30150 - A curto prazo 30151 - A mdio e longo prazos 3016 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 30160 - Ttulos 30161 - Crdito concedido 30169 - Outras operaes 3019 - Outros recursos 302 - Outras instituies de crdito 3020 - Mercado monetrio interbancrio 3021 - Recursos a muito curto prazo 3022 - Depsitos 30220 - ordem 30221 - Com pr-aviso 30222 - A prazo 3023 - Desconto 3024 - Redesconto 3025 - Emprstimos 30250 - A curto prazo

30251 - A mdio e longo prazos 3026 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 30260 - Ttulos 30261 - Crdito concedido 30269 - Outras operaes 3029 - Outros recursos 31 - RECURSOS DE INSTITUIES DE CRDITO NO ESTRANGEIRO Esta conta reflecte as responsabilidades assumidas para com instituies de crdito estabelecidas no estrangeiro. 310 - Bancos centrais 3101 - Recursos a muito curto prazo 3102 - Depsitos 31020 - ordem 31021 - Com pr-aviso 31022 - A prazo 3103 - Desconto 3104 - Redesconto 3105 - Emprstimos 31050 - A curto prazo 31051 - A mdio e longo prazos 3106 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 3109 - Outros recursos 311 - De organismos financeiros internacionais 312 - Sede e sucursais da prpria instituio 3121 - Recursos a muito curto prazo 3122 - Depsitos 31220 - ordem 31221 - Com pr-aviso 31222 - A prazo 3125 - Emprstimos 31250 - A curto prazo 31251 - A mdio e longo prazos 3126 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 3129 - Outros recursos 313 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 3131 - Recursos a muito curto prazo 3132 - Depsitos 31320 - ordem 31321 - Com pr-aviso 31322 - A prazo 3135 - Emprstimos 31350 - A curto prazo 31351 - A mdio e longo prazos 3136 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 3139 - Outros recursos 319 - Outras instituies de crdito 3191 - Recursos a muito curto prazo 3192 - Depsitos 31920 - ordem 31921 - Com pr-aviso 31922 - A prazo 3195 - Emprstimos 31950 - A curto prazo 31951 - A mdio e longo prazos 3196 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 3006. 3199 - Outros recursos 32 - DEPSITOS

Esta conta releva os depsitos do sector pblico administrativo e de clientes, constitudos ao abrigo de legislao especfica e mobilizveis de acordo com as condies de abertura. 320 - Do sector pblico administrativo 3200 - ordem 3201 - Com pr-aviso 3202 - A prazo 3209 - Outros 321 - De outros residentes 3210 - ordem 3211 - Com pr-aviso 3212 - A prazo 3213 - De poupana 32130 - De poupana - reformados 32139 - De poupana - outros 3219 - Outros 322 - De emigrantes 3220 - ordem 3221 - Com pr-aviso 3222 - A prazo 3223 - Poupana - emigrantes 3229 - Outros 323 - De outros no residentes 3230 - ordem 3231 - Com pr-aviso 3232 - A prazo 3239 - Outros 324 - Depsitos obrigatrios Depsitos obrigatrios cuja movimentao est condicionada por disposio legal. 329 - Outros 33 - EMPRSTIMOS Reflecte a responsabilidade da instituio pela obteno de recursos atravs da celebrao de contratos de emprstimo. 330 - De residentes 3300 - A curto prazo 3301 - A mdio e longo prazos 331 - De no residentes 3310 - A curto prazo 3311 - A mdio e longo prazos 34 - RESPONSABILIDADES REPRESENTADAS POR TTULOS Reflecte a responsabilidade da instituio pelas emisses de certificados de depsito, de obrigaes, de aceites prprios, de promissrias e de outras responsabilidades representadas por ttulos negociveis. 340 - Certificados de depsito 341 - Obrigaes 3410 - Colocadas no mercado interno 34100 - A curto prazo 34101 - A mdio e longo prazos 341010 - Obrigaes de caixa 341011 - Obrigaes hipotecrias 341019 - Outras 3411 - Colocadas no mercado externo 34110 - A curto prazo 34111 - A mdio e longo prazos 341110 - Obrigaes de caixa 341111 - Obrigaes hipotecrias 341119 - Outras 342 - Aceites prprios Por aceites prprios entende-se exclusivamente aqueles em que a instituio de crdito figura como primeiro devedor (sacado) e que se destinem ao seu prprio financiamento. 349 - Outras responsabilidades representadas por ttulos

Esta conta ser objecto de desdobramento interno em funo da natureza dos ttulos emitidos. 35 - OUTROS RECURSOS 350 - Cheques e ordens a pagar O enquadramento nas subcontas efectuado em funo do beneficirio. 3500 - Residentes 3501 - No residentes 351 - Operaes de venda com acordo de recompra Regista, pelo valor de recompra, as operaes de venda de activos com acordo de recompra realizadas com a clientela. 3510 - Residentes 35100 - Ttulos 35101 - Crdito concedido 35109 - Outras operaes 3511 - No residentes 35110 - Ttulos 35111 - Crdito concedido 35119 - Outras operaes 352 - Recursos consignados Valores representativos de responsabilidades para com terceiros por recursos cedidos instituio, consignados concesso de crdito para finalidades especficas e relevado nas contas 228 e 238. 3520 - Residentes 3521 - No residentes 353 - Recursos - conta cativa Importncias cativadas por ordem de entidades oficiais. 3530 - Residentes 3531 - No residentes 354 - Recursos - conta subscrio Responsabilidades da instituio perante terceiros resultantes de operaes de colocao de ttulos. 3540 - Residentes 3541 - No residentes 355 - Recursos - conta cauo Produto de cobranas ou de transferncias de conta de clientes que, por fora de acordo prvio, se destina liquidao de operaes de concesso de crdito, de garantias ou de servios prestados. Inclui, designadamente, caues, margens, e respectivos reforos, recebidas em operaes de emprstimo de ttulos e de operaes de compra(venda) com acordo de revenda(recompra). 3550 - Residentes 3551 - No residentes 356 - Recursos - Porta-moedas automticos Releva exclusivamente as responsabilidades da instituio relacionadas com as importncias carregadas nos porta-moedas automticos, enquanto no forem utilizadas no pagamento de bens e servios, ou devolvidas a pedido dos respectivos portadores. 357 - Recursos por operaes sobre futuros e opes Regista os crditos de terceiros, decorrentes dos contratos de futuros e opes. 3571 - Futuros 35711 - Margem inicial 35712 - Ajustamentos de cotaes 357121 - De conta da prpria instituio 357122 - De conta dos clientes 35719 - Outros 3572 - Opes 35721 - Margem inicial 35722 - Ajustamentos de cotaes 357221 - De conta da prpria instituio 357222 - De conta dos clientes 35729 - Outros 358 - Recursos - operaes sobre ttulos 3580 - Emprstimos de ttulos 35800 - Para operaes em conta margem

35809 - Outros 3581 - Vendas a descoberto 3582 - Vendas em operaes em conta margem 359 - Outros 36 - CREDORES 360 - Fornecedores Valor representativo de fornecimentos e servios prestados aguardando liquidao. 3600 - Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira 36000 - Residentes 36001 - No residentes 3607 - Fornecedores de bens para locao financeira Regista o crdito obtido pela instituio junto dos fornecedores de bens destinados locao financeira. 36070 - Residentes 36071 - No Residentes 3609 - Outros fornecedores 36090 - Residentes 36091 - No residentes 361 - Credores por contratos de factoring Regista as responsabilidades perante os aderentes no mbito de contratos de factoring . 3610 - Residentes 3611 - No residentes 362 - Credores por operaes em cartes de crdito 3620 - Sistemas comerciantes Regista os valores resultantes de operaes no mbito dos sistemas em que o comerciante opera directamente com a instituio. 3621 - Comisses e anuidades a pagar Regista os valores a liquidar pela instituio a emitentes de cartes no que respeita partilha da comisso do comerciante e das anuidades pagas pelos utilizadores. 367 - Credores por operaes sobre valores mobilirios Regista as responsabilidades para com os clientes, quer por venda de valores mobilirios e cobrana de juros e dividendos, quer por entregas por conta de operaes a realizar. 3670 - Residentes 3671 - No residentes 369 - Credores diversos 3690 - Residentes 36900 - Por valores a liquidar Responsabilidades por pagamentos a efectuar a terceiros, por ordem de clientes. 36901 - Por valores prescritos Valores que, face da lei, se devam considerar prescritos ou abandonados a favor do Estado, e em relao aos quais se aguardam instrues para se proceder sua entrega. 36902 - Por parcelas a realizar em ttulos subscritos Releva a parte no realizada de ttulos subscritos. 36909 - Outros Releva, nomeadamente, os saldos credores eventualmente existentes na conta "1902 - Disponibilidades sobre correspondentes". 3691 - No residentes 39 - OUTRAS EXIGIBILIDADES Reflecte as responsabilidades da instituio para com o sector pblico administrativo e para com outras entidades, a aguardar liquidao. 390 - Sector pblico administrativo 3900 - Imposto sobre o rendimento (IRC) - a pagar 3901 - Imposto sobre o valor acrescentado - a pagar 39010 - Liquidaes correntes Regista, por transferncia do saldo credor da conta "5884 - IVA apuramento", os montantes de imposto a entregar ao Estado.

39011 - Liquidaes oficiosas Regista, por contrapartida da conta "5885 - IVA - liquidaes oficiosas", os valores que foram objecto de liquidaes oficiosas. 3902 - Reteno de impostos na fonte Impostos e contribuies retidos, cobrados aos clientes e os devidos pela atribuio de remuneraes. 39020 - Sobre rendimentos de trabalho dependente 39021 - Sobre rendimentos de trabalho independente 39022 - Sobre rendimentos de capitais 39023 - Sobre rendimentos prediais 39026 - Imposto do selo 390260 - Do selo - utilizao de crditos 390261 - Do selo - operaes cambiais 390262 - Do selo - juros e comisses 390263 - Do selo - garantias 390269 - Do selo - outros 39029 - Sobre outros rendimentos 3903 - Restantes impostos 3904 - Contribuies para a segurana social Contribuies para a segurana social devidas pela atribuio de remuneraes. 3905 - Tributos das autarquias locais 3909 - Outras 391 - Cobranas por conta de terceiros Operaes de cobrana a que a instituio se vincula por ordem de terceiros. 3910 - Fundo de Garantia de Riscos Cambiais 3911 - Fundo de Compensao 3912 - Sindicatos 3913 - Fundo Sindical de Assistncia 3919 - Outras 392 - Juros, dividendos e outras remuneraes de capital a pagar Rendimentos a pagar por ttulos emitidos pela prpria instituio. 3920 - Juros de obrigaes 3921 - Remunerao de ttulos de participao 3922 - Dividendos e outras remuneraes de capital a pagar 393 - Obrigaes sorteadas Obrigaes prprias vencidas e ainda no resgatadas. 394 - Contribuies para os S.A.M.S. Contribuies para os SAMS devidas pela atribuio de remuneraes. Inclui tambm as contribuies dos trabalhadores e deduzidas nas respectivas remuneraes. 395 - Contribuies para Fundos de Penses 396 - Taxas de realizao de operaes sobre valores mobilirios Regista as taxas de realizao das operaes devidas nos termos legais. 399 - Outras
Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 32/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 4 IMOBILIZAES Compreende os bens e valores destinados a permanecer na instituio de forma duradoura, incluindo as imobilizaes em regime de locao financeira.

40 - IMOBILIZAES FINANCEIRAS Inclui, designadamente, as participaes e partes de capital em empresas coligadas e outras aplicaes financeiras com carcter de imobilizao. As aces preferenciais, atendendo sua natureza, so registadas na sub-conta 4090, subordinada conta "409 - Outras imobilizaes financeiras". 400 - Participaes 4000 - Em instituies de crdito no Pas 40000 - Aces 40009 - Outras 4001 - Em instituies de crdito no estrangeiro 40010 - Aces 40011 - Quotas 40019 - Outras 4002 - Em outras empresas no Pas 40020 - Aces 40021 - Quotas 40029 - Outras 4003 - Em outras empresas no estrangeiro 40030 - Aces 40031 - Quotas 40039 - Outras 401 - Partes de capital em empresas coligadas 4010 - Em instituies de crdito no Pas 40100 - Aces 40109 - Outras 4011 - Em instituies de crdito no estrangeiro 40110 - Aces 40111 - Quotas 40119 - Outras 4012 - Em outras empresas no Pas 40120 - Aces 40121 - Quotas 40129 - Outras 4013 - Em outras empresas no estrangeiro 40130 - Aces 40131 - Quotas 40139 - Outras 402 - Fundos afectos a representaes no estrangeiro Importncias que se destinam a servir como fundos prprios das representaes da instituio no estrangeiro. 409 - Outras imobilizaes financeiras 4090 - Aces preferenciais 4091 - Emprstimos subordinados 4092 - Caues 4093 - Prestaes suplementares de capital Regista as entregas efectuadas a ttulo de prestaes suplementares de capital, previstas nos arts 210 e segs. do Cdigo das Sociedades Comerciais. 4094 - Contratos de suprimento Regista os emprstimos efectuados ao abrigo de contratos de suprimento, a que se referem os arts 243 e seguintes do Cdigo das Sociedades Comerciais.

4099 - Outros 41 - IMOBILIZAES INCORPREAS 410 - Trespasses 411 - Despesas de estabelecimento 4110 - De constituio Regista todos os custos inerentes constituio da instituio, nomeadamente estudos econmicos e despesas com formalidades legais. 4119 - Outras 412 - Custos plurianuais Inclui, designadamente, custos com aumentos de capital e estudos de mercado. 413 - Despesas de investigao e desenvolvimento 414 - Sistemas de tratamento automtico de dados ("software") 419 - Outras 42 - IMOBILIZAES CORPREAS Os bens em regime de locao financeira so registados na conta "428 - Imobilizado em locao financeira" e a sua contabilizao obedece s regras definidas no ponto 6 do CAP. VII. 420 - Imveis 4200 - De servio prprio Imveis pertencentes instituio e indispensveis sua instalao e funcionamento. Inclui, alm do valor de compra, as despesas acessrias inerentes aquisio (registos, despesas notariais, sisa e outras), as despesas necessrias para colocar os imveis em condies de utilizao, o custo de instalaes interiores fixas (de gua, electricidade, aquecimento, entre outras) e o custo dos artigos de adorno e conforto incorporados nos edifcios. 42000 - Terrenos So registados nesta conta os terrenos subjacentes aos edifcios ainda que tenham sido adquiridos em conjunto e sem discriminao de valores. No havendo elementos concretos para a sua valorizao, ser aplicado o critrio fiscal. 42001 - Edifcios 42002 - Grandes reparaes e beneficiaes 4208 - Obras em imveis arrendados Regista as despesas necessrias para colocar os imveis alheios que se encontrem ao servio da instituio em condies de utilizao, nomeadamente as despesas de carcter plurianual de manuteno, reparao ou conservao, que no dem origem a elementos removveis ou, dando-o, estes percam o seu valor instrumental. 4209 - Outros imveis Regista outros imveis no recebidos em reembolso de crdito prprio e os recuperados no exerccio da actividade de locao financeira, posteriormente arrendados. 42090 - Terrenos 42091 - Edifcios 42092 - Grandes reparaes e beneficiaes 421 - Equipamento 4210 - Mobilirio e material Mveis, utenslios (inclui mquinas e equipamento no enquadrveis nas rubricas seguintes, nomeadamente de cozinha e de limpeza), objectos de adorno e conforto e material de escritrio. 4211 - Mquinas e ferramentas 42110 - Aparelhagem de som e imagem 42111 - Equipamento de oficinas 42112 - Mquinas de uso administrativo Mquinas de escrever, de calcular, de contabilidade, de fotocopiar e outras para uso administrativo. 42119 - Outras 4212 - Equipamento informtico Todo o equipamento, perifrico e central, ligado ao tratamento automtico da informao. 4213 - Instalaes interiores

Regista as instalaes interiores fixas no abrangidas pela conta "4200 Imveis de servio prprio" e "4208 - Obras em imveis arrendados". 42130 - De gua, electricidade e gs Inclui os postos de transformao de electricidade e os grupos geradores ou outro equipamento de apoio. 42131 - Equipamento de transmisso Inclui as centrais telefnicas, os telefones e os intercomunicadores. 42132 - Equipamento de transporte Inclui os tubos pneumticos e os monta-papis. 42133 - Elevadores e monta-cargas 42134 - Equipamento de ambiente 42139 - Diversas instalaes 4214 - Material de transporte Integra o valor das viaturas de todas as classes, utilizveis para o transporte de pessoas e materiais, com excluso das viaturas abrangidas pelo mbito da conta "4215 - Equipamento de segurana". 4215 - Equipamento de segurana Cofres e blindagens; portas fortes; sistemas e equipamento anti-roubo, antifogo, de alarme, de controlo de acessos (incluindo circuitos fechados de televiso - CCTV); equipamento de deteco de falsificaes, de explosivos, de metais, etc.; equipamento e viaturas de transporte de valores, controlo de rondas, evacuao de emergncia, etc. 4219 - Outro equipamento 422 - Patrimnio artstico Mveis e objectos que devam ser considerados obras de arte e coleces, designadamente, de moedas. 427 - Imobilizado em locao operacional 4271 - Equipamento 42710 - Mobilirio e material 42711 - Mquinas e ferramentas 42712 - Equipamento informtico 42713 - Instalaes interiores 42714 - Material de transporte 42715 - Equipamento de segurana 42719 - Outro equipamento 4279 - Outras imobilizaes em locao operacional 428 - Imobilizado em locao financeira 4280 - Imveis 42800 - Terrenos 42801 - Edifcios 4281 - Equipamento 42810 - Mobilirio e material 42811 - Mquinas e ferramentas 42812 - Equipamento informtico 42813 - Instalaes interiores 42814 - Material de transporte 42815 - Equipamento de segurana 42819 - Outro equipamento 4289 - Outras imobilizaes em locao financeira 429 - Outras imobilizaes corpreas 46 - IMOBILIZAES EM CURSO Regista os adiantamentos e liquidaes relacionados com a realizao de grandes reparaes e beneficiaes e com a aquisio de bens do imobilizado, enquanto no se verificar a concluso do respectivo processo. 460 - Imobilizaes incorpreas 461 - Imveis 4610 - De servio prprio 4618 - Imveis arrendados 4619 - Outros imveis 462 - Equipamento 463 - Patrimnio artstico 468 - Outras imobilizaes corpreas

469 - Adiantamentos por conta de imobilizaes 4690 - Imobilizaes incorpreas 4691 - Imobilizaes corpreas 48 - AMORTIZAES ACUMULADAS 481 - De imobilizaes incorpreas 482 - De imobilizaes corpreas 4820 - De imveis 48200 - De imveis de servio prprio 48208 - De obras em imveis arrendados 48209 - De outros imveis 4821 - De equipamento 4827 - De imobilizado em locao operacional 48271 - De equipamento 48279 - De outras imobilizaes em locao operacional 4828 - De imobilizado em locao financeira 48280 - De imveis 48281 - De equipamento 48289 - De outras imobilizaes em locao financeira 4829 - De outras imobilizaes corpreas 49 - PROVISES ACUMULADAS - IMOBILIZAES FINANCEIRAS Regista as provises para depreciao de imobilizaes financeiras. 490 - Participaes 491 - Partes de capital em empresas coligadas 499 - Outras imobilizaes financeiras

Anexo alterado por: - Instruo n 105/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 5 CONTAS INTERNAS E DE REGULARIZAO Regista as relaes entre departamentos da prpria instituio, os diferimentos de receitas e de despesas, os custos e proveitos imputados a pagar e a receber e, ainda, todas as operaes que no so imediatamente regularizadas ou cujo tratamento contabilstico exige a utilizao de contas de passagem ou de controlo.

50 - CONTAS INTERDEPARTAMENTAIS 500 - Departamentos no Pas Contas representativas de saldos exigveis entre departamentos da prpria instituio situados no Pas. 501 - Departamentos no estrangeiro Contas representativas de saldos exigveis entre departamentos situados no Pas e os departamentos situados no estrangeiro, ou entre estes. 509 - Outras contas interdepartamentais Contas entre departamentos da prpria instituio, cujos saldos no so exigveis, ou se destinam ao controlo de operaes ou de valores em trnsito. 51 - PROVEITOS A RECEBER Regista os proveitos imputveis ao perodo decorrido, a receber posteriormente. 511 - De disponibilidades 5111 - De depsitos ordem no Banco de Portugal 5112 - De disponibilidades sobre instituies de crdito no Pas 51120 - Sobre outras instituies monetrias 511200 - Depsitos ordem 511209 - Outras disponibilidades 5113 - De disponibilidades sobre instituies de crdito no estrangeiro 51130 - Bancos centrais 511300 - Depsitos ordem 511309 - Outras disponibilidades 51131 - Organismos financeiros internacionais 51132 - Sede e sucursais da prpria instituio 511320 - Depsitos ordem 511329 - Outras disponibilidades 51133 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 511330 - Depsitos ordem 511339 - Outras disponibilidades 51139 - Outras instituies de crdito 511390 - Depsitos ordem 511399 - Outras disponibilidades 5116 - De disponibilidades sobre o Tesouro Pblico 5119 - De outras disponibilidades 51190 - Sobre residentes 511909 - Outras disponibilidades sobre residentes 51191 - Sobre no residentes 512 - De aplicaes 5120 - De aplicaes em instituies de crdito no Pas 51200 - No Banco de Portugal 512000 - Mercado monetrio interbancrio 512001 - Mercado de operaes de interveno (MIT) 512002 - Aplicaes a muito curto prazo 512003 - Depsitos 5120031 - Com pr-aviso 5120032 - A prazo 5120034 - Obrigatrios 5120035 - Especiais 5120039 - Outros

512004 - Ttulos de depsito Regista os juros imputveis ao perodo decorrido, a receber no respectivo vencimento. 512005 - Emprstimos 5120050 - A curto prazo 5120051 - A mdio e longo prazos 512009 - Outras aplicaes 51201 - Em outras instituies monetrias 512010 - Mercado monetrio interbancrio 512011 - Aplicaes a muito curto prazo 512012 - Depsitos 5120121 - Com pr-aviso 5120122 - A prazo 512015 - Emprstimos 5120150 - A curto prazo 5120151 - A mdio e longo prazos 512019 - Outras aplicaes 51202 - Em outras instituies de crdito 512020 - Mercado monetrio interbancrio 512021 - Aplicaes a muito curto prazo 512022 - Depsitos 5120221 - Com pr-aviso 5120222 - A prazo 512025 - Emprstimos 5120250 - A curto prazo 5120251 - A mdio e longo prazos 512029 - Outras aplicaes 51205 - Aplicaes subordinadas Regista os proveitos a receber relativos a este tipo de aplicaes. 5121 - De aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 51210 - Bancos centrais 512101 - Aplicaes a muito curto prazo 512102 - Depsitos 5121021 - Com pr-aviso 5121022 - A prazo 512105 - Emprstimos 5121050 - A curto prazo 5121051 - A mdio e longo prazos 512109 - Outras aplicaes 51211 - Organismos financeiros internacionais 51212 - Sede e sucursais da prpria instituio 512121 - Aplicaes a muito curto prazo 512122 - Depsitos 5121221 - Com pr-aviso 5121222 - A prazo 512125 - Emprstimos 5121250 - A curto prazo 5121251 - A mdio e longo prazos 512129 - Outras aplicaes 51213 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 512131 - Aplicaes a muito curto prazo 512132 - Depsitos 5121321 - Com pr-aviso 5121322 - A prazo 512135 - Emprstimos 5121350 - A curto prazo 5121351 - A mdio e longo prazos 512139 - Outras aplicaes 51215 - Aplicaes subordinadas mbito semelhante ao da conta 51205. 51219 - Outras instituies de crdito 512191 - Aplicaes a muito curto prazo 512192 - Depsitos 5121921 - Com pr-aviso

5121922 - A prazo 512195 - Emprstimos 5121950 - A curto prazo 5121951 - A mdio e longo prazos 512199 - Outras aplicaes 5122 - De crdito interno 51220 - A curto prazo 512202 - Outros crditos titulados por efeitos 5122020 - Sobre o Pas 5122021 - Sobre o estrangeiro 512203 - Crditos em conta corrente 512204 - Descobertos em depsitos ordem 512205 - Crditos tomados - factoring 5122050 - Com recurso 5122051 - Sem recurso 512209 - Outros crditos 51221 - A mdio e longo prazos 512211 - Emprstimos 512212 - Outros crditos titulados por efeitos 5122120 - Sobre o Pas 5122121 - Sobre o estrangeiro 512213 - Crditos em conta corrente 512219 - Outros crditos 51225 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 51205. 51226 - De operaes de locao financeira mobiliria 51227 - De operaes de locao financeira imobiliria 51228 - Aplicaes de recursos consignados 5123 - De crdito ao exterior 51230 - A curto prazo 512302 - Outros crditos titulados por efeitos 5123020 - Sobre o Pas 5123021 - Sobre o estrangeiro 512303 - Crditos em conta corrente 512304 - Descobertos em depsitos ordem 512305 - Crditos tomados - factoring 5123050 - Com recurso 5123051 - Sem recurso 512309 - Outros crditos 51231 - A mdio e longo prazos 512311 - Emprstimos 512312 - Outros crditos titulados por efeitos 5123120 - Sobre o Pas 5123121 - Sobre o estrangeiro 512313 - Crditos em conta corrente 512319 - Outros crditos 51235 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 51205. 51236 - De operaes de locao financeira mobiliria 51237 - De operaes de locao financeira imobiliria 51238 - Aplicaes de recursos consignados 5125 - De ttulos - investimento 51250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 512500 - De dvida pblica portuguesa 5125001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 5125005 - Obrigaes do Tesouro 5125006 - Outras obrigaes 5125009 - Outros ttulos 512501 - De outros emissores pblicos nacionais 5125010 - Obrigaes 5125019 - Outros ttulos 512502 - De outros residentes 5125020 - Obrigaes de caixa

5125021 - Outras obrigaes 5125022 - Certificados de depsito 5125029 - Outros ttulos 51251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 512510 - De emissores pblicos estrangeiros 5125101 - Obrigaes 5125109 - Outros ttulos 512511 - De organismos financeiros internacionais 5125110 - Obrigaes 5125119 - Outros ttulos 512512 - De outros no residentes 5125120 - Obrigaes de caixa 5125121 - Outras obrigaes 5125122 - Certificados de depsito 5125129 - Outros ttulos 51253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 512531 - Ttulos de participao Regista os juros corridos relativos parte fixa e ao mnimo garantido da parte varivel da remunerao dos ttulos de participao. 512539 - Outros valores Inclui, nomeadamente, os juros corridos relativos parte fixa da remunerao decorrente de aplicaes em obrigaes participantes. 51254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 512541 - Ttulos de participao mbito semelhante ao da conta 512531. 512549 - Outros valores mbito semelhante ao da conta 512539. 51255 - Ttulos Subordinados mbito semelhante ao da conta 51205. 5126 - De ttulos a vencimento 51260 - Emitidos por residentes 512600 - De dvida pblica portuguesa 5126001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 5126005 - Obrigaes do Tesouro 5126006 - Outras obrigaes 5126009 - Outros ttulos 512601 - De outros emissores pblicos nacionais 5126010 - Obrigaes 5126019 - Outros ttulos 512602 - De outros residentes 5126021 - Outras obrigaes 5126029 - Outros ttulos 51261 - Emitidos por no residentes 512610 - De emissores pblicos estrangeiros 5126101 - Obrigaes 5126109 - Outros ttulos 512611 - De organismos financeiros internacionais 5126110 - Obrigaes 5126119 - Outros ttulos 512612 - De outros no residentes 5126121 - Outras obrigaes 5126129 - Outros ttulos 5127 - De devedores e outras aplicaes 51270 - Devedores 51272 - Aplicaes - operaes sobre ttulos 51279 - Outras aplicaes 514 - De imobilizaes 5140 - De imobilizaes financeiras 51409 - Outras imobilizaes financeiras 514091 - Emprstimos subordinados 514094 - Contratos de suprimento

514099 - Outras 517 - De rendas de locao operacional 518 - De outros proveitos a receber 519 - De operaes extrapatrimoniais 5192 - Compromissos 51920 - Compromissos irrevogveis Regista, de modo escalonado, as comisses relacionadas com compromissos irrevogveis com carcter de juro, designadamente, as comisses de imobilizao, as quais so imputadas s correspondentes subcontas da conta 80. As restantes comisses ou prmios so registadas na conta 82. 519203 - Linhas de crdito irrevogveis 519204 - Subscrio de ttulos 519209 - Outros compromissos irrevogveis 5194 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 51942 - Operaes de "Swap" 519420 - "Swap" de moeda Regista, de modo escalonado, os juros a receber relativos a operaes de "swap" em que no se verifica compensao de juros atravs da determinao de um diferencial (prmio ou desconto), mas se convenciona a liquidao cruzada de juros relativos s moedas trocadas. 519421 - Outros Swaps Regista, de modo escalonado, os juros a receber relativos a outras operaes de swap . 52 - CUSTOS A PAGAR Regista os custos imputveis ao perodo decorrido, a pagar posteriormente. 523 - De recursos alheios 5230 - De recursos de instituies de crdito no Pas 52300 - Banco de Portugal 523000 - Mercado monetrio interbancrio 523002 - Depsitos 5230020 - ordem 5230021 - Com pr-aviso 5230022 - A prazo 523003 - Desconto Conta utilizvel nas operaes de refinanciamento do Banco de Portugal configuradas como desconto mas com juros postecipados. 523004 - Redesconto mbito semelhante ao da conta 523003. 523005 - Emprstimos 523009 - Outros recursos 52301 - Outras instituies monetrias 523010 - Mercado monetrio interbancrio 523011 - Recursos a muito curto prazo 523012 - Depsitos 5230120 - ordem 5230121 - Com pr-aviso 5230122 - A prazo 523015 - Emprstimos 5230150 - A curto prazo 5230151 - A mdio e longo prazos 523019 - Outros recursos 52302 - Outras instituies de crdito 523020 - Mercado monetrio interbancrio 523021 - Recursos a muito curto prazo 523022 - Depsitos 5230220 - ordem 5230221 - Com pr-aviso 5230222 - A prazo 523025 - Emprstimos 5230250 - A curto prazo

5230251 - A mdio e longo prazos 523029 - Outros recursos 5231 - De recursos de instituies de crdito no estrangeiro 52310 - Bancos centrais 523101 - Recursos a muito curto prazo 523102 - Depsitos 5231020 - ordem 5231021 - Com pr-aviso 5231022 - A prazo 523105 - Emprstimos 5231050 - A curto prazo 5231051 - A mdio e longo prazos 523109 - Outros recursos 52311 - De organismos financeiros internacionais 52312 - Sede e sucursais da prpria instituio 523121 - Recursos a muito curto prazo 523122 - Depsitos 5231220 - ordem 5231221 - Com pr-aviso 5231222 - A prazo 523125 - Emprstimos 5231250 - A curto prazo 5231251 - A mdio e longo prazos 523129 - Outros recursos 52313 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 523131 - Recursos a muito curto prazo 523132 - Depsitos 5231320 - ordem 5231321 - Com pr-aviso 5231322 - A prazo 523135 - Emprstimos 5231350 - A curto prazo 5231351 - A mdio e longo prazos 523139 - Outros recursos 52319 - Outras instituies de crdito 523191 - Recursos a muito curto prazo 523192 - Depsitos 5231920 - ordem 5231921 - Com pr-aviso 5231922 - A prazo 523195 - Emprstimos 5231950 - A curto prazo 5231951 - A mdio e longo prazos 523199 - Outros recursos 5232 - De depsitos 52320 - Do sector pblico administrativo 523200 - ordem 523201 - Com pr-aviso 523202 - A prazo 523209 - Outros 52321 - De outros residentes 523210 - ordem 523211 - Com pr-aviso 523212 - A prazo 523213 - De poupana 5232130 - De poupana - reformados 5232139 - De poupana - outros 523219 - Outros 52322 - De emigrantes 523220 - ordem 523221 - Com pr-aviso 523222 - A prazo 523223 - Poupana - emigrantes 523229 - Outros

52323 - De outros no residentes 523230 - ordem 523231 - Com pr-aviso 523232 - A prazo 523239 - Outros 52324 - Depsitos obrigatrios 52329 - Outros 5233 - De emprstimos 52330 - De residentes 523300 - A curto prazo 523301 - A mdio e longo prazos 52331 - De no residentes 523310 - A curto prazo 523311 - A mdio e longo prazos 5234 - De responsabilidades representadas por ttulos 52340 - Certificados de depsito 52341 - Obrigaes 523410 - Colocadas no mercado interno 5234100 - A curto prazo 5234101 - A mdio e longo prazos 52341010 - Obrigaes de caixa 52341011 - Obrigaes hipotecrias 52341019 - Outras 523411 - Colocadas no mercado externo 5234110 - A curto prazo 5234111 - A mdio e longo prazos 52341110 - Obrigaes de caixa 52341111 - Obrigaes hipotecrias 52341119 - Outras 52342 - Aceites prprios 52349 - Outras responsabilidades representadas por ttulos 5235 - De outros recursos 52352 - Recursos consignados 523520 - Residentes 523521 - No residentes 52358 - Recursos - operaes sobre ttulos 52359 - Outros 5236 - De credores 52360 - Fornecedores 523600 -Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira 523609 - Outros fornecedores 52369 - Credores diversos 526 - De capitais prprios e equiparados 5260 - De ttulos de participao e emprstimos subordinados 52600 - Ttulos de participao Regista a periodificao de juros relativos parte fixa e ao mnimo garantido da parte varivel dos ttulos de participao. 52601 - Emprstimos subordinados 527 - De custos administrativos 5273 - De custos com pessoal 52730 - Remuneraes dos rgos de gesto e de fiscalizao 527300 - Remunerao do ms de frias 527301 - Subsdio de frias 527302 - Subsdio de Natal 52731 - Remuneraes de empregados 527310 - Remunerao do ms de frias 527311 - Remuneraes adicionais 5273112 - Subsdios 52731121 - Subsdio de frias 52731122 - Subsdio de Natal 52739 - Outros 5279 - De outros custos administrativos 528 - Outros custos a pagar

5285 - De contribuies para o Fundo de Garantia de Depsitos Regista as contribuies mensais devidas ao Fundo de Garantia de Depsitos. 5287 - Contribuies para o Fundo de Garantia do Crdito Agrcola Mtuo Regista as contribuies mensais devidas ao F.G.C.A.M. 5289 - Outros 529 - De operaes extrapatrimoniais 5293 - De compromissos assumidos por terceiros 52930 - Por compromissos irrevogveis Regista, de modo escalonado, as comisses relacionadas com compromissos assumidos por terceiros com carcter de juro, designadamente as comisses de imobilizao, as quais so imputadas s correspondentes sub-contas da conta 70. As restantes comisses so registadas na conta 71. 529303 - Por linhas de crdito irrevogveis 529304 - Por subscrio de ttulos 529309 - Por outros compromissos irrevogveis 5294 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 52942 - Operaes de "Swap" 529420 - "Swap" de moeda Regista, de modo escalonado, os juros a pagar relativos a operaes de "Swap" em que no se verifica compensao de juros atravs da determinao de um diferencial (prmio ou desconto), mas se convenciona a liquidao cruzada de juros relativos s moedas trocadas. 529421 - Outros Swaps Regista, de modo escalonado, os juros a pagar relativos a outras operaes de swap . 54 - RECEITAS COM PROVEITO DIFERIDO Regista receitas j determinadas e contabilizadas, mas imputveis a perodos posteriores. 542 - De aplicaes 5420 - De aplicaes em instituies de crdito no Pas 54200 - No Banco de Portugal 542001 - Mercado de operaes de interveno (MIT) Regista a diferena entre o valor nominal dos ttulos e o respectivo valor de aquisio, a imputar a perodos posteriores. 5420010 - Obrigaes do Tesouro 5420011 - TRM e TIM 5420019 - Outros 542006 - Operaes de compra com acordo de revenda Regista a diferena entre o valor de revenda contratado e o valor de aquisio, a imputar a perodos posteriores. 54201 - Em outras instituies monetrias 542013 - Desconto 542014 - Redesconto 542016 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 5420160 - Ttulos 5420161 - Crdito concedido 5420169 - Outras operaes 54202 - Em outras instituies de crdito 542023 - Desconto 542024 - Redesconto 542026 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 5420260 - Ttulos 5420261 - Crdito concedido 5420269 - Outras operaes 54205 - Aplicaes subordinadas

Regista as receitas com proveito diferido relativas a este tipo de aplicaes. 5421 - De aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 54210 - Bancos centrais 542106 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 54211 - Organismos financeiros internacionais 54212 - Sede e sucursais da prpria instituio 542126 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 54213 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 542136 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 54215 - Aplicaes subordinadas mbito semelhante ao da conta 54205. 54219 - Outras instituies de crdito 542196 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 5422 - De crdito interno 54220 - A curto prazo 542200 - Desconto 5422000 - Sobre o Pas 5422001 - Sobre o estrangeiro 542205 - Crditos tomados - factoring 5422050 - Com recurso 5422051 - Sem recurso 542206 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 5422060 - Ttulos 5422061 - Crdito concedido 5422069 - Outras operaes 54221 - A mdio e longo prazos 542210 - Desconto 54225 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 54205. 54226 - De operaes de locao financeira mobiliria 542260 - Cobradas 542261 - No cobradas 54227 - De operaes de locao financeira imobiliria 542270 - Cobradas 542271 - No cobradas 5423 - De crdito ao exterior 54230 - A curto prazo 542300 - Desconto 5423000 - Sobre o Pas 5423001 - Sobre o estrangeiro 542305 - Crditos tomados - factoring 5423050 - Com recurso 5423051 - Sem recurso 542306 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 542006. 5423060 - Ttulos 5423061 - Crdito concedido 5423069 - Outras operaes 54231 - A mdio e longo prazos 542310 - Desconto 54235 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 54205. 54236 - De operaes de locao financeira mobiliria 542360 - Cobradas 542361 - No cobradas 54237 - De operaes de locao financeira imobiliria 542370 - Cobradas 542371 - No cobradas

5425 - De ttulos - investimento 54250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 542500 - De dvida pblica portuguesa 5425000 - Bilhetes do Tesouro 5425009 - Outros ttulos Regista, nos casos em que os ttulos so colocados ao valor descontado, a diferena entre o valor nominal e o respectivo valor de aquisio, a imputar a perodos posteriores. 542501 - De outros emissores pblicos nacionais 5425011 - Outras obrigaes 5425019 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5425009. 542502 - De outros residentes 5425021 - Outras obrigaes 5425029 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5425009. 54251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 542510 - De emissores pblicos estrangeiros 5425100 - Bilhetes do Tesouro 5425109 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5425009. 542511 - De organismos financeiros internacionais 5425110 - Obrigaes 5425119 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5425009. 542512 - De outros no residentes 5425121 - Outras obrigaes 5425129 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5425009. 54255 - Ttulos subordinados mbito semelhante ao da conta 54205. 5426 - De ttulos a vencimento 54260 - Emitidos por residentes 542600 - De dvida pblica portuguesa 5426000 - Bilhetes do Tesouro 5426009 - Outros ttulos Regista, nos casos em que os ttulos so colocados ao valor descontado, a diferena entre o valor nominal e o respectivo valor de aquisio, a imputar a perodos posteriores. 542601 - De outros emissores pblicos nacionais 5426011 - Outras obrigaes 5426019 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5426009. 542602 - De outros residentes 5426021 - Outras obrigaes 5426029 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5426009. 54261 - Emitidos por no residentes 542610 - De emissores pblicos estrangeiros 5426100 - Bilhetes do Tesouro 5426109 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5426009. 542612 - De outros no residentes 5426121 - Outras obrigaes 5426129 - Outros ttulos mbito semelhante ao da conta 5426009. 543 - De recursos alheios 5434 - De responsabilidades representadas por ttulos Regista a diferena entre o valor de emisso e reembolso de ttulos de dvida emitidos pela prpria instituio. Estas diferenas sero amortizadas de

modo escalonado ao longo da vida do emprstimo por contrapartida da conta 8099. 547 - De rendas de locao operacional 548 - Outras receitas 5480 - Rendas 5481 Penses de reforma ganhos actuariais Regista os ganhos actuariais resultantes da alterao nos pressupostos actuariais e financeiros, bem como das condies gerais dos respectivos planos de penses, e ainda os ganhos actuariais resultantes de diferenas entre os pressupostos actuariais e financeiros utilizados e os valores efectivamente verificados, que no se enquadram no mbito da conta 563. 5489 - Diversas 549 - De operaes extrapatrimoniais 5490 - Garantias prestadas e outros passivos eventuais 5492 - Compromissos 54920 - Compromissos irrevogveis 5494 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 5495 - De operaes de futuros e opes 54951 - Futuros 54952 - Opes 5499 - De outras 55 - DESPESAS COM CUSTO DIFERIDO Regista despesas j determinadas e contabilizadas, a imputar a perodos posteriores. 553 - De recursos alheios 5530 - De recursos de instituies de crdito no Pas 55300 - Do Banco de Portugal 553003 - De desconto 553004 - De redesconto 553006 - Operaes de venda com acordo de recompra Regista a diferena entre o valor de recompra contratado e o respectivo valor de venda, a imputar a perodos posteriores. 55301 - De outras instituies monetrias 553013 - De desconto 553014 - De redesconto 553016 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 5530160 - Ttulos 5530161 - Crdito concedido 5530169 - Outras operaes 55302 - De outras instituies de crdito 553023 - De desconto 553024 - De redesconto 553026 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 5530260 - Ttulos 5530261 - Crdito concedido 5530269 - Outras operaes 5531 - De recursos de instituies de crdito no estrangeiro 55310 - Bancos centrais 553103 - Desconto 553104 - Redesconto 553106 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 55311 - Organismos financeiros internacionais 55312 - Sede e sucursais da prpria instituio 553126 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 55313 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 553136 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 55319 - Outras instituies de crdito 553196 - Operaes de venda com acordo de recompra

mbito semelhante ao da conta 553006. 5534 - De responsabilidades representadas por ttulos Regista as diferenas entre o valor de reembolso e de emisso nos ttulos de dvida emitidos pela prpria instituio. Estas diferenas sero amortizadas de modo escalonado ao longo da vida do emprstimo por contrapartida da conta 7034. 55341 - Obrigaes 553410 - Colocadas no mercado interno 5534100 - A curto prazo 5534101 - A mdio e longo prazos 553411 - Colocadas no mercado externo 5534110 - A curto prazo 5534111 - A mdio e longo prazos 55349 - Outros ttulos 5535 - De outros recursos 55351 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 553006. 553510 - Residentes 5535100 - Ttulos 5535101 - Crdito concedido 5535109 - Outras operaes 553511 - No residentes 5535110 - Ttulos 5535111 - Crdito concedido 5535119 - Outras operaes 5536 - De credores 55360 - Fornecedores 553600 - Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira Regista os custos diferidos de rendas de locao financeira pagos adiantadamente. 553609 - Outros fornecedores 55369 - Credores diversos 557 - Outras despesas 5570 - Seguros 5571 - Rendas e alugueres 5572 - Campanhas de publicidade Regista as despesas suportadas por campanhas de publicidade a repartir por exerccios futuros. 5573 - Emisso de obrigaes e outros ttulos Regista todos os encargos - administrativos, comisses (colocao, garantia, etc.) e outros - relacionados com a emisso de obrigaes e outros ttulos de dvida que devam ser repartidos por vrios exerccios. 5574 - Contribuies iniciais para o Fundo de Garantia de Depsitos 5575 - Contribuies anuais para o Fundo de Garantia de Depsitos 5576 - Contribuies para fundo de penses 55760 Reformas antecipadas Regista as responsabilidades com reformas antecipadas cujo custo pode ser diferido. 55761 Perdas actuariais Regista as perdas actuariais resultantes da alterao nos pressupostos actuariais e financeiros, bem como das condies gerais dos respectivos planos de penses, e ainda as perdas actuariais resultantes de diferenas entre os pressupostos actuariais e financeiros utilizados e os valores efectivamente verificados, que no se enquadram no mbito da conta 563. 55769 Outras Regista as transferncias de saldos devedores da conta 395. 5577 - Contribuies para o Fundo de Garantia do Crdito Agrcola Mtuo Regista as contribuies para o F.G.C.A.M. ainda no relevadas como custo. 5578 - Contribuies para o funcionamento do Sistema de Indemnizao aos Investidores

Regista a parte da contribuio inicial e anual ainda no relevada como custo. 5579 - Diversas Regista, nomeadamente, impostos liquidados em aberturas de crdito contratados a favor da instituio que devam ser repartidos pelo perodo de vigncia desses contratos. 558 - Comisses pagas Destina-se, designadamente, periodificao de comisses relativas a operaes em que a instituio garantida por um terceiro perante outra entidade e angariao de contratos de financiamento.. 559 - De operaes extrapatrimoniais 5592 - De compromissos 55920 - De compromissos irrevogveis 5594 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 5595 - De operaes de futuros e opes 55951 - Futuros 55952 - Opes 5599 - De outras 56 - FLUTUAO DE VALORES 561 - Em disponibilidades 5614 - Flutuao em ouro Regista a flutuao apurada no stock de ouro - diferena entre o valor de mercado e o custo mdio de aquisio. 562 - Em aplicaes 5624 - Em ttulos - negociao Regista a flutuao verificada nos ttulos de rendimento varivel integrados na carteira de ttulos - negociao. 56243 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 562430 - Aces 562431 - Ttulos de participao 562432 - Unidades de participao 562439 - Outros valores 56244 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 562440 - Aces 562441 - Ttulos de participao 562442 - Unidades de participao 562449 - Outros valores 56248 - Ttulos prprios 562481 - Em ttulos prprios - de rendimento varivel 5624810 - Aces 5624811 - Ttulos de participao 5624819 - Outros 563 Ganhos e Perdas Actuariais Regista os ganhos e perdas actuariais resultantes de diferenas entre os pressupostos actuariais e financeiros utilizados e os valores efectivamente verificados, de acordo com o disposto na alnea i) da alnea e) do n 1) do n 2. do Aviso n 12/2001. 564 - Em imobilizaes Regista a flutuao cambial apurada em imobilizaes expressas em moeda estrangeira. 5640 - Imobilizaes financeiras 5642 - Imobilizaes corpreas 5649 - Outras 569 - Outras 58 - OUTRAS CONTAS DE REGULARIZAO 580 - Proveitos e custos em suspenso Regista as comisses e/ou prmios (cobrados ou pagos) decorrentes da contratao de operaes a prazo, cuja imputao conta de resultados dever ser feita na data de vencimento, em termos de resultado lquido da operao. Inclui ainda as diferenas de reavaliao da posio cambial a prazo e das operaes de "swap" e a reteno de custos/proveitos das operaes de "swap", cuja imputao s contas de resultados dever ser realizada de modo escalonado. Nesta conta relevam-se ainda, as mais-valias de locao financeira, obtidas em bens recuperados.

5800 - De compromissos 58000 - De opes sobre activos (vendidas) 58001 - De opes sobre activos (compradas) 5801 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 58010 - Reavaliao da posio cambial a prazo 58011 - Amortizaes de prmios/descontos em operaes de "swap" de moeda Regista a reteno de prmios/descontos em operaes de Swapde moeda, cuja imputao s contas de resultados dever ser realizada de modo escalonado. 58012 - De operaes a prazo sobre instrumentos financeiros (futuros) 58014 - De opes - mercado de balco 580140 - De opes compradas 5801400 - De moeda 5801401 - De taxas de juro 5801402 - De cotaes 5801409 - Outras 580141 - De opes vendidas 5801410 - De moeda 5801411 - De taxas de juro 5801412 - De cotaes 5801419 - Outras 58015 - Swaps Regista os ganhos e perdas suspensos resultantes da reavaliao de contratos de swap de cobertura de transaces futuras, por contrapartida da conta 594. 5806 - Mais-valias em bens de locao financeira Regista as diferenas positivas entre o valor dos contratos de locao financeira efectuados sobre bens recuperados e o valor, data da contratao, dos respectivos bens, cuja imputao s contas de resultados dever ser realizada de modo escalonado de acordo com o previsto na alnea a) do ponto 12.2.ii) do Captulo VII. Caso tenham sido efectuadas provises destinadas cobertura de menos-valias estimadas nestes activos dever proceder-se sua reposio. 5807 - Mais-valias de ttulos a vencimento Regista as mais-valias apuradas na venda ou na transferncia para as contas 24 ou 25 de ttulos inscritos na conta 26, cuja imputao s contas de resultados dever ser efectuada escalonadamente, de acordo com o previsto no ponto 3 do Captulo VII. 5809 - De outras operaes 582 - Valores cobrados 583 - Operaes sobre valores mobilirios a regularizar Regista os valores provenientes de operaes realizadas sobre valores mobilirios, entra a data de execuo das operaes e a data prevista nos regulamentos para a respectiva liquidao financeira. Nesta ltima data, todas as responsabilidades para com os clientes (saldos monetrios) sero transferidas para a conta 367 - Credores por operaes sobre valores mobilirios Internamente dever ser desagregada . consoante o tipo de intervenientes e a natureza das operaes efectuadas. As operaes realizadas por conta de intermedirios financeiros com acesso aos sistemas de liquidao e compensao de operaes de Bolsa, podero ser contabilizadas apenas pelo saldo resultante da sua compensao financeira, nos termos previstos nos respectivos regulamentos. 5830 - Operaes de Bolsa a regularizar 5831 - Operaes fora de Bolsa a regularizar 585 - Diferenas em diversas contas 5850 - Diferenas de caixa 5859 - Outras 586 - Economato Bens de consumo da instituio enquanto o seu custo no for imputado. 587 - IRC - pagamentos por conta Esta conta debitada pelos pagamentos efectuados por conta e pelas retenes na fonte a que alguns rendimentos da instituio estiverem sujeitos. Mensalmente ser creditada pelo valor previsvel do imposto devido, por contrapartida da conta "68 Impostos sobre os lucros do exerccio". Se o saldo resultante, no final do exerccio,

for devedor, este ser transferido para a conta "27002 - Devedores - por IRC a recuperar"; caso seja credor o saldo ser transferido para a conta "3900 - Outras exigibilidades - Imposto sobre o rendimento (IRC) - a pagar Inclui, ainda, o valor . estimado dos impostos que incidam sobre as diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao das operaes de locao financeira, por contrapartida da conta 6691 - Impostos estimados. 588 - Imposto sobre o valor acrescentado (IVA) 5880 - IVA - suportado Conta, de utilizao facultativa, destinada a registar o IVA suportado na aquisio de imobilizado, bem como na de outros bens e servios. 58800 - Relativo ao imobilizado Conta a subdividir, segundo as taxas aplicveis. 58809 - Relativo a outros bens e servios Conta a subdividir, segundo as taxas aplicveis. 5881 - IVA - dedutvel 58810 - Relativo ao imobilizado Conta a subdividir, segundo as taxas aplicveis. 58819 - Relativo a outros bens e servios Conta a subdividir, segundo as taxas aplicveis. 5882 - IVA - liquidado Esta conta, ou os seus desdobramentos quando existam, dever ser subdividida segundo as taxas aplicveis. 5883 - IVA - regularizaes 58830 - Mensais a favor da instituio 58831 - Mensais a favor do Estado 58832 - Anuais por clculo do "pro rata" definitivo 58833 - Anuais por variao dos "pro rata" definitivos 58839 - Outras regularizaes anuais 5884 - IVA - apuramento 5885 - IVA - liquidaes oficiosas 589 - Diversas operaes a regularizar 5890 - Operaes activas a regularizar Registo de operaes activas que, por qualquer circunstncia, no possam ser imediatamente contabilizadas nas contas a que dizem respeito e no sejam enquadrveis noutras contas de regularizao especficas. 5891 - Operaes passivas a regularizar Registo de operaes passivas que, por qualquer circunstncia, no possam ser imediatamente contabilizadas nas contas a que dizem respeito e no sejam enquadrveis noutras contas de regularizao especficas. 5899 - Outras Inclui, nomeadamente, receitas e encargos respeitantes a actividades no bancrias, os quais devero ser saldados, no final do exerccio, por contrapartida da conta 779 ou 899, consoante a natureza do resultado apurado e, ainda, as diferenas a que se refere o nmero 10.4 do n 10 do Captulo VII do PCSB. 59 - OUTRAS CONTAS INTERNAS 590 - Posio cambial 5900 - Posio cambial vista 59000 - Divisas 59001 - Notas e moedas estrangeiras 5901 - Posio cambial a prazo 591 - Operaes cambiais a liquidar 5910 - Operaes cambiais vista 59100 - Compra 59101 - Venda 5911 - Operaes cambiais a prazo 59110 - Compra 59111 - Venda 5912 - Operaes de "swap" 59120 - Compra - vista 59121 - Venda - vista 59122 - Compra - a prazo 59123 - Venda - a prazo

5919 - Outras operaes cambiais a liquidar 59190 - Compra 59191 - Venda 592 - Compensao de valores 593 - Reavaliao de contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") 5930 - De cobertura 5931 - De negociao 59310 - FRA de valor positivo s 59311 - FRA de valor negativo s 594 - Reavaliaes de Swaps Regista a reavaliao dos contratos de swap . 5941 - Swapscom valor positivo 5942 - Swapscom valor negativo 599 - Diversas Conta que se destina a ser desdobrada em funo das caractersticas do sistema de processamento e de controlo interno contabilsticos de cada instituio. Esta conta dever apresentar-se saldada no final de cada dia.
Anexo alterado por: - Instrues ns 105/96 e 109/96, publicadas no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 121/96, publicada no BNBP n 4, de 16 de Setembro de 1996; - Instruo n 32/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 6/98, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 1998; - Instruo n 7/98, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 1998; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2000, publicada no BNBP n 3, de 15 de Maro de 2000; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 9/2001, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 2001; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 6 CAPITAIS PRPRIOS E EQUIPARADOS, PROVISES E RESULTADOS Inclui todas as contas representativas de capitais prprios e equiparados e de provises, com excluso das deduzidas s correspondentes contas do activo, bem como as contas de apuramento dos resultados do exerccio.

60 - TTULOS DE PARTICIPAO, EMPRSTIMOS SUBORDINADOS E PRESTAES SUPLEMENTARES Regista a importncia correspondente aos ttulos de participao em circulao e aos emprstimos subordinados, qualquer que seja a natureza destes e, ainda, as prestaes suplementares. 600 - Ttulos de participao 601 - Emprstimos subordinados 6010 - Concedidos pelo FGCAM Regista a importncia correspondente aos apoios do Fundo de Garantia do Crdito Agrcola Mtuo, sob a forma de emprstimos subordinados. 6019 - Outros Regista a importncia correspondente aos emprstimos subordinados no previstos na conta anterior. As Caixas de Crdito Agrcola Mtuo registaro nesta conta os ttulos de investimento emitidos com clusula de subordinao. 602 - Prestaes suplementares e outras equiparadas Regista, nomeadamente, as prestaes suplementares de capital e as prestaes acessrias previstas, respectivamente, nos artigos 210. e seguintes e nos artigos 209. e 287. do Cdigo das Sociedades Comerciais. 61 - PROVISES DIVERSAS Regista as provises constitudas para os fins previstos nas subcontas seguintes. 610 - Para riscos gerais de crdito Provises para fazer face aos riscos gerais de crdito, com excluso das "Provises para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido". 6100 - Para crdito concedido 6101 - Para crdito por assinatura 611 - Para riscos de flutuao de cmbios Proviso para fazer face aos eventuais prejuzos resultantes de alteraes na paridade das moedas. 612 - Para penses de reforma e de sobrevivncia Provises para fazer face aos encargos mediatos com penses de reforma e de sobrevivncia. 613 - Para outros riscos e encargos Provises para fazer face a outros riscos e encargos no previstos nas subcontas anteriores, mas afectas a finalidades especficas. 619 - Para riscos bancrios gerais Provises no previstas nas subcontas anteriores nem afectas a finalidades especficas. 62 - CAPITAL Conta representativa do capital da instituio ou, no caso de bancos estrangeiros, do capital afecto a actividade em Portugal. As importncias por realizar sero relevadas nas subcontas da conta "27003 - Devedores por capital subscrito". 620 - Capital realizado 6200 - Aces ordinrias 6201 - Aces preferenciais 6205 - Capital afectado pelo Estado 6209 - Outras formas de representao 621 - Capital subscrito no realizado

6210 - Aces ordinrias 6211 - Aces preferenciais 6219 - Outras formas de representao 63 - RESERVAS 630 - Reserva legal 631 - Reserva estatutria 632 - Prmios de emisso 6320 - De aces 6329 - De outros ttulos 633 - Reservas de reavaliao Regista as reservas apuradas em resultado de reavaliaes efectuadas ao abrigo de diplomas legais. 6330 - De imveis 63300 - De servio prprio 63309 - De outros imveis 6331 - De imobilizaes financeiras Regista, adicionalmente, as reservas apuradas em resultado da atribuio de aces gratuitas, nos termos das instrues constantes do ponto 3.3., do Cap. VII e de reavaliaes extraordinrias, legalmente autorizadas. 6332 - De equipamento 6339 - Outras 635 - Reserva especial Regista a reserva especial prevista nos respectivos regimes jurdicos. 639 - Outras reservas 6390 - Reserva para formao e educao cooperativa Esta conta destina-se, exclusivamente, a ser utilizada por entidades pertencentes ao Crdito Agrcola Mtuo. 6391 - Reserva para mutualismo Esta conta destina-se, exclusivamente, a ser utilizada por entidades pertencentes ao Crdito Agrcola Mtuo. 6399 - Outras Regista, nomeadamente, o resultado apurado em operao(es) de fuso com outra(s) instituio(es) quando esse resultado no possa ser relevado em conta adequada de Reservas. Esta conta poder, assim, apresentar saldo devedor. 66 - RESULTADOS TRANSITADOS Saldos transitados de exerccios anteriores. 660 - Aprovados 661 - Aguardando aprovao de contas 669 - Diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao 6690 - Diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao Regista, contrato a contrato, as diferenas resultantes da mudana do critrio de contabilizao das operaes de locao financeira ocorrida em 01.01.94. 6691 - Impostos estimados Regista, por crdito da conta 587 - IRC - pagamentos por conta a , quantia estimada para os impostos que incidam sobre as diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao das operaes de locao financeira ocorrida em 01.01.94. 67 - RESULTADOS 670 - Resultados correntes do exerccio Conta para a qual so transferidos, no fim do exerccio, os saldos das contas de custos e proveitos por natureza. 671 - Perdas extraordinrias 6710 - Menos-valias na realizao de valores imobilizados Regista os resultados negativos derivados da venda de imobilizaes. 67100 - De imobilizaes financeiras 67101 - De outros 6711 - Outras perdas em valores imobilizados 6712 - Multas e outras penalidades legais 67120 - De natureza fiscal

67129 - Outras Inclui o imposto de justia. 6713 - Prejuzos por extravio, roubo ou falsificao de valores Regista os prejuzos desta natureza deduzidos de eventuais indemnizaes ou recuperaes. 6714 - Indemnizaes por incumprimento de contratos 6718 - Perdas relativas a exerccios anteriores 6719 - Outras perdas extraordinrias Regista os prejuzos extraordinrios no enquadrveis nas subcontas anteriores. 672 - Ganhos extraordinrios 6720 - Mais-valias na realizao de valores imobilizados Regista os resultados positivos derivados da venda de imobilizaes. 67200 - De imobilizaes financeiras 67201 - De outros 6721 - Indemnizaes por incumprimento de contratos 6728 - Ganhos relativos a exerccios anteriores Regista os ganhos relativos a exerccios anteriores, com excepo dos referentes recuperao dos crditos, juros e despesas registados na conta 895. 6729 - Outros ganhos extraordinrios Regista os ganhos extraordinrios no enquadrveis nas subcontas anteriores. 68 - IMPOSTOS SOBRE OS LUCROS DO EXERCCIO Regista a quantia estimada para os impostos que incidiro sobre os resultados corrigidos para efeitos fiscais, por contrapartida da conta "587 - IRC - pagamentos por conta". 69 - RESULTADO DO EXERCCIO Conta para a qual so transferidos, no fim de cada exerccio, os saldos das contas "67 Resultados" e "68 - Impostos sobre os lucros do exerccio".
Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 9/2001, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 2001; - Instruo n 5/2002, publicada no BO n 2, de 15 de Fevereiro de 2002; - Instruo n 12/2002, publicada no BO n 6, de 17 de Junho de 2002.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 7 CUSTOS POR NATUREZA As contas desta classe registam os custos correntes do exerccio. 70 - JUROS E CUSTOS EQUIPARADOS Encargos financeiros respeitantes remunerao dos recursos alheios, incluindo as comisses com carcter de juro e calculadas em funo da durao ou do montante do crdito ou do compromisso; custos correspondentes a amortizao escalonada do prmio sobre os activos adquiridos acima do valor de reembolso e sobre os compromissos contrados abaixo desse montante; custos decorrentes de operaes a prazo. 703 - Juros de recursos alheios 7030 - De instituies de crdito no Pas 70300 - Banco de Portugal 703000 - Mercado monetrio interbancrio 703002 - Depsitos 7030020 - ordem 7030021 - Com pr-aviso 7030022 - A prazo 703003 - Desconto 703004 - Redesconto 703005 - Emprstimos 703006 - Operaes de venda com acordo de recompra Regista os juros e outros encargos decorrentes da cedncia de activos com acordo de recompra. 703009 - Outros recursos 70301 - Outras instituies monetrias 703010 - Mercado monetrio interbancrio 703011 - Recursos a muito curto prazo 703012 - Depsitos 7030120 - ordem 7030121 - Com pr-aviso 7030122 - A prazo 703013 - Desconto 703014 - Redesconto 703015 - Emprstimos 7030150 - A curto prazo 7030151 - A mdio e longo prazos 703016 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 7030160 - Ttulos 7030161 - Crdito concedido 7030169 - Outras operaes 703019 - Outros recursos 70302 - Outras instituies de crdito 703020 - Mercado monetrio interbancrio 703021 - Recursos a muito curto prazo 703022 - Depsitos 7030220 - ordem 7030221 - Com pr-aviso 7030222 - A prazo 703023 - Desconto 703024 - Redesconto 703025 - Emprstimos 7030250 - A curto prazo 7030251 - A mdio e longo prazos 703026 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 7030260 - Ttulos

7030261 - Crdito concedido 7030269 - Outras operaes 703029 - Outros recursos 7031 - De instituies de crdito no estrangeiro 70310 - Bancos centrais 703101 - Recursos a muito curto prazo 703102 - Depsitos 7031020 - ordem 7031021 - Com pr-aviso 7031022 - A prazo 703103 - Desconto 703104 - Redesconto 703105 - Emprstimos 7031050 - A curto prazo 7031051 - A mdio e longo prazos 703106 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 703109 - Outros recursos 70311 - De organismos financeiros internacionais 70312 - Sede e sucursais da prpria instituio 703121 - Recursos a muito curto prazo 703122 - Depsitos 7031220 - ordem 7031221 - Com pr-aviso 7031222 - A prazo 703125 - Emprstimos 7031250 - A curto prazo 7031251 - A mdio e longo prazos 703126 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 703129 - Outros recursos 70313 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 703131 - Recursos a muito curto prazo 703132 - Depsitos 7031320 - ordem 7031321 - Com pr-aviso 7031322 - A prazo 703135 - Emprstimos 7031350 - A curto prazo 7031351 - A mdio e longo prazos 703136 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 703139 - Outros recursos 70319 - Outras instituies de crdito 703191 - Recursos a muito curto prazo 703192 - Depsitos 7031920 - ordem 7031921 - Com pr-aviso 7031922 - A prazo 703195 - Emprstimos 7031950 - A curto prazo 7031951 - A mdio e longo prazos 703196 - Operaes de venda com acordo de recompra mbito semelhante ao da conta 703006. 703199 - Outros recursos 7032 - Juros de depsitos 70320 - Do sector pblico administrativo 703200 - ordem 703201 - Com pr-aviso 703202 - A prazo 703209 - Outros 70321 - De outros residentes 703210 - ordem 703211 - Com pr-aviso

703212 - A prazo 703213 - De poupana 7032130 - De poupana - reformados 7032139 - De poupana - outros 703219 - Outros 70322 - De emigrantes 703220 - ordem 703221 - Com pr-aviso 703222 - A prazo 703223 - Poupana - emigrantes 703229 - Outros 70323 - De outros no residentes 703230 - ordem 703231 - Com pr-aviso 703232 - A prazo 703239 - Outros 70324 - Depsitos obrigatrios 70329 - Outros 7033 - Juros de emprstimos 70330 - De residentes 703300 - A curto prazo 703301 - A mdio e longo prazos 70331 - De no residentes 703310 - A curto prazo 703311 - A mdio e longo prazos 7034 - Juros de responsabilidades representadas por ttulos 70340 - Certificados de depsito 70341 - Obrigaes 703410 - Colocadas no mercado interno 7034100 - A curto prazo 7034101 - A mdio e longo prazos 70341010 - Obrigaes de caixa 70341011 - Obrigaes hipotecrias 70341019 - Outras 703411 - Colocadas no mercado externo 7034110 - A curto prazo 7034111 - A mdio e longo prazos 70341110 - Obrigaes de caixa 70341111 - Obrigaes hipotecrias 70341119 - Outras 70342 - Aceites prprios 70349 - Outras responsabilidades representadas por ttulos 7035 - Juros de outros recursos 70351 - Operaes de venda com acordo de recompra 703510 - Residentes 7035100 - Ttulos 7035101 - Crdito concedido 7035109 - Outras operaes 703511 - No residentes 7035110 - Ttulos 7035111 - Crdito concedido 7035119 - Outras operaes 70352 - Recursos consignados 703520 - Residentes 703521 - No residentes 70358 - Recursos - operaes sobre ttulos 70359 - Outros 7036 - Juros de credores 70360 - Fornecedores 703600 - Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira 703609 - Outros fornecedores 70369 - Credores diversos 706 - Juros de capitais prprios e equiparados

7060 - De ttulos de participao e emprstimos subordinados 70600 - Ttulos de participao Inclui os juros periodificados relativos parte fixa e ao mnimo garantido da parte varivel da remunerao. 70601 - Emprstimos subordinados 709 - Outros juros e custos equiparados 7093 - Compromissos assumidos por terceiros 70930 - Por compromissos irrevogveis Regista, de modo escalonado, as comisses com carcter de juro relativas a crditos irrevogveis, designadamente, a comisso de imobilizao. 709303 - Por linhas de crdito irrevogveis 709304 - Por subscrio de ttulos 709309 - Por outros compromissos irrevogveis 7094 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 70942 - Operaes de "swap" 709420 - "Swaps" de moeda Regista, de modo escalonado, os prmios ou descontos desfavorveis que esto implcitos nos valores dos capitais a pagar ou a receber e, nos casos em que no exista compensao, os juros devidos contraparte. 709421 - Outros Swaps Regista os juros relativos a outras operaes de Swap . 7095 - Contribuies para o Fundo de Garantia de Depsitos Regista as contribuies peridicas devidas ao Fundo de Garantia de Depsitos, enquanto custos do exerccio. 70950 - Contribuies iniciais Regista a parte anualmente imputvel destas contribuies aos resultados do exerccio. 70951 - Contribuies anuais 7097 - Contribuies para o Fundo de Garantia do Crdito Agrcola Mtuo 7099 - Outros Outros custos com carcter de juro no enquadrveis nas rubricas anteriores. 71 - COMISSES Regista as comisses e outros encargos pagos pela instituio decorrentes do recurso aos servios financeiros de terceiros e as comisses e prmios de risco que no assumam o carcter de juro. 710 - Por garantias recebidas 7100 - Garantias e avales 7101 - Aceites e endossos 7102 - Transaces com recurso 7103 - Cartas de crdito "stand-by" 7104 - Crditos documentrios abertos 7105 - Fianas e indemnizaes (contragarantias) 7109 - Outras 712 - Por compromissos assumidos por terceiros 7120 - Compromissos irrevogveis 71202 - Contratos a prazo de depsitos - a constituir 71203 - Linhas de crdito irrevogveis 71204 - Subscrio de ttulos 71209 - Outros 7121 - Compromissos revogveis 714 - Por operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 716 - Por servios bancrios de terceiros 7160 - Depsito e guarda de valores 7161 - Cobrana de valores 7162 - Administrao de valores 7168 Montagem de operaes Regista as comisses pagas pela instituio, referentes montagem de determinadas operaes, nomeadamente as relacionadas com emprstimos sindicados.

7169 - Outros 718 - Por operaes realizadas por terceiros 7180 - De ttulos 7181 - De cmbio e de metais preciosos 7184 - Comisses aos depositrios 71841 - Referentes comisso de gesto 71842 - Referentes comisso de emisso 71843 - Referentes comisso de resgate 7185 - Comisses s outras entidades colocadoras 71851 - Referentes comisso de gesto 71852 - Referentes comisso de emisso 71853 - Referentes comisso de resgate 7189 - Outras 719 - Outras comisses 72 - PREJUZOS EM OPERAES FINANCEIRAS 720 - Prejuzos e diferenas de reavaliao da posio cambial 7200 - Na posio vista Regista as diferenas de reavaliao desfavorveis apuradas na posio de cmbio vista, uma vez expurgados os efeitos na posio cambial do segmento vista das operaes de "swap", de acordo com o que se preconiza no ponto 2 do Cap. VII. 72000 - Divisas 72001 - Notas e moedas estrangeiras 7201 - Na posio a prazo Regista as diferenas de reavaliao desfavorveis apuradas na posio de cmbio a prazo, uma vez expurgados os efeitos na posio cambial do segmento a prazo das operaes de "swap", de acordo com o que se preconiza no ponto 2 do Cap. VII. 721 - Prejuzos em operaes sobre disponibilidades 7214 - Em operaes sobre ouro Regista os prejuzos apurados na venda de ouro - diferena entre o valor de venda e o custo mdio de compra. 7219 - Em operaes sobre outras disponibilidades 722 - Prejuzos e diferenas de reavaliao em aplicaes 7224 - Ttulos - negociao Regista os prejuzos na venda e as diferenas de reavaliao desfavorveis apurados nestes ttulos, de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3 do CAP. VII. 72240 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 722400 - De dvida pblica portuguesa 7224000 - Bilhetes do Tesouro 7224001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 7224005 - Obrigaes do Tesouro 7224006 - Outras obrigaes 7224009 - Outros ttulos 722401 - De outros emissores pblicos nacionais 7224010 - Obrigaes 7224019 - Outros ttulos 722402 - De outros residentes 7224020 - Obrigaes de caixa 7224021 - Outras obrigaes 7224022 - Certificados de depsito 7224029 - Outros ttulos 72241 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 722410 - De emissores pblicos estrangeiros 7224100 - Bilhetes do Tesouro 7224101 - Obrigaes 7224109 - Outros ttulos 722411 - De organismos financeiros internacionais 7224110 - Obrigaes 7224119 - Outros ttulos 722412 - De outros no residentes

7224120 - Obrigaes de caixa 7224121 - Outras obrigaes 7224122 - Certificados de depsito 7224129 - Outros ttulos 72243 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 722430 - Aces 722431 - Ttulos de participao 722432 - Unidades de participao 722439 - Outros valores 72244 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 722440 - Aces 722441 - Ttulos de participao 722442 - Unidades de participao 722449 - Outros valores 72245 - Ttulos subordinados 72248 - Ttulos prprios 722480 - De rendimento fixo 722481 - De rendimento varivel 7224810 - Aces 7224811 - Ttulos de participao 7224819 - Outros valores 7225 - Ttulos - investimento Regista os resultados apurados na venda de ttulos - investimento de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3 do CAP. VII. 72250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 722500 - De dvida pblica portuguesa 7225000 - Bilhetes do Tesouro 7225001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 7225005 - Obrigaes do Tesouro 7225006 - Outras obrigaes 7225009 - Outros ttulos 722501 - De outros emissores pblicos nacionais 7225010 - Obrigaes 7225019 - Outros ttulos 722502 - De outros residentes 7225020 - Obrigaes de caixa 7225021 - Outras obrigaes 7225022 - Certificados de depsito 7225029 - Outros ttulos 72251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 722510 - De emissores pblicos estrangeiros 7225100 - Bilhetes do Tesouro 7225101 - Obrigaes 7225109 - Outros ttulos 722511 - De organismos financeiros internacionais 7225110 - Obrigaes 7225119 - Outros ttulos 722512 - De outros no residentes 7225120 - Obrigaes de caixa. 7225121 - Outras obrigaes 7225122 - Certificados de depsito 7225129 - Outros ttulos 72253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 722530 - Aces 722531 - Ttulos de participao 722532 - Unidades de participao 722539 - Outros valores 72254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 722540 - Aces 722541 - Ttulos de participao 722542 - Unidades de participao 722549 - Outros valores 72255 - Ttulos subordinados

72258 - Ttulos prprios 722580 - De rendimento fixo 722581 - De rendimento varivel 7225810 - Aces 7225811 - Ttulos de participao 7225819 - Outros valores 7226 - Ttulos a vencimento Regista os resultados apurados na venda de ttulos a vencimento de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3 do Captulo VII. 72260 - Emitidos por residentes 722600 - De dvida pblica portuguesa 7226000 - Bilhetes do Tesouro 7226001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 7226005 - Obrigaes do Tesouro 7226006 - Outras obrigaes 7226009 - Outros ttulos 722601 - De outros emissores pblicos nacionais 7226010 - Obrigaes 7226019 - Outros ttulos 722602 - De outros residentes 7226021 - Outras obrigaes 7226029 - Outros ttulos 72261 - Emitidos por no residentes 722610 - De emissores pblicos estrangeiros 7226100 - Bilhetes do Tesouro 7226101 - Obrigaes 7226109 - Outros ttulos 722611 - De organismos financeiros internacionais 7226110 - Obrigaes 7226119 - Outros ttulos 722612 - De outros no residentes 7226121 - Outras obrigaes 7226129 - Outros ttulos 723 - Diferenas de reavaliao em recursos alheios 7235 - De outros recursos 72358 - De recursos - operaes sobre ttulos 728 - Outros prejuzos em operaes financeiras 729 - Custos e prejuzos de operaes extrapatrimoniais Regista as comisses decorrentes da contratao das operaes que se indicam a seguir - as quais no assumem o carcter de juro - e, ainda, os prejuzos financeiros a apurados. 7293 - Compromissos assumidos por terceiros 72930 - Compromissos irrevogveis 729300 - Por opes sobre activos (compradas) Regista o prmio pago por opes sobre activos adquiridas que no sejam objecto de cotao em mercado organizado. 7294 - Operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 72942 - Operaes de "swap" Regista as diferenas de reavaliao desfavorveis apuradas em contratos de swap por contrapartida da conta 594. , 72943 - Operaes a prazo sobre instrumentos financeiros (futuros) 729430 - De divisas 729431 - De taxas de juro 729432 - De cotaes 729439 - Outros 72944 - Contratos a prazo de taxas de juro ("FRA") 729441 - De negociao 7294410 - Em curso 7294411 - Liquidados 72945 - Opes - mercado de balco Regista as perdas relativas a contratos de opes negociados em mercado de balco, apuradas de acordo com os critrios

estabelecidos no nmero 18 do captulo VII do PCSB, por contrapartida da respectiva subconta da conta 58014. 729450 - Opes compradas 7294500 - De moeda 7294501 - De taxas de juro 7294502 - De cotaes 7294509 - Outras 729451 - Opes vendidas 7294510 - De moeda 7294511 - De taxas de juro 7294512 - De cotaes 7294519 - Outras 7295 - Prejuzos em contratos de futuros - mercados organizados Regista as perdas em contratos de futuros resultantes da alterao de valor da cotao e da extino de posies e outros custos associados a estes contratos. 72951 - Prejuzos de reavaliao 72952 - Perdas no fecho dos contratos 72953 - Comisses e taxas 72954 - Regularizao de custos diferidos 72959 - Outros 7296 - Prejuzos em contratos de opes - mercados organizados Regista as perdas em contratos de opes resultantes da alterao de valor da cotao e da extino de posies e outros custos associados a estes contratos. 72961 - Prejuzos de reavaliao 72962 - Perdas no fecho dos contratos 72963 - Comisses e taxas 72964 - Regularizao de custos diferidos 72969 - Outros 73 - CUSTOS COM PESSOAL Regista as remuneraes, qualquer que seja a sua forma, os encargos sociais legais ou facultativos e, ainda, outros custos que devam ser considerados respeitantes ao pessoal. 730 - Remuneraes dos rgos de gesto e de fiscalizao 7300 - Remunerao mensal 7301 - Subsdio de frias 7302 - Subsdio de Natal 7303 - Subsdio a ttulo de despesas de representao 7304 - Subsdio de almoo 7309 - Outras 731 - Remunerao de empregados 7310 - Remunerao mensal 73100 - Retribuio de base Esta conta ser creditada pelas indemnizaes relativas a acidentes de trabalho, quando a instituio assegure o pagamento integral do vencimento ao empregado sinistrado. 73101 - Diuturnidades 73102 - Iseno de horrio 73103 - Acrscimo a ttulo de falhas e de cobrana 73109 - Outras retribuies 7311 - Remuneraes adicionais 73110 - Trabalho nocturno 73111 - Trabalho suplementar 731110 - Trabalho extraordinrio 731111 - Trabalho em dias de descanso 73112 - Subsdios 731120 - Subsdios eventuais de caixa e de cobrana 731121 - Subsdio de frias 731122 - Subsdio de Natal 731123 - Subsdio de almoo 731124 - Subsdio de estudo aos empregados 731125 - Subsdio infantil e de estudo 731126 - Subsdio a ttulo de despesas de representao

731129 - Outros 73113 - Prmio de antiguidade 73119 - Outras remuneraes adicionais 732 - Encargos sociais obrigatrios 7320 - Encargos relativos a remuneraes 73200 - Caixa de Abono de Famlia 73201 - Segurana Social Releva as contribuies devidas Segurana Social. 73202 - Servios de Assistncia Mdico-Social (SAMS) Releva as contribuies devidas aos SAMS. 73209 - Outros 7329 - Outros encargos sociais obrigatrios 73290 - Penses de reforma 73291 - Penses de sobrevivncia 73292 - Fundos de penses 73293 - Complemento do subsdio de doena 73294 - Subsdio por morte 73295 - Seguros de acidentes de trabalho 73299 - Outros 733 - Encargos sociais facultativos 7330 - Assistncia social 7331 - Servios clnicos Regista os custos inerentes ao funcionamento de servios desta natureza. 7332 - Contribuies para associaes de empregados 7333 - Manuteno de refeitrios 7339 - Outros 739 - Outros custos com pessoal 7390 - Indemnizaes contratuais 7391 - Transferncias de pessoal 7392 - Equipamento de proteco para pessoal 7393 - Fardamento e outros artigos de vesturio 7399 - Outros 74 - FORNECIMENTOS E SERVIOS DE TERCEIROS 740 - Fornecimentos de terceiros 7400 - gua, energia e combustveis 7401 - Impressos e material de consumo corrente 7402 - Material para assistncia e reparao 7403 - Publicaes 7404 - Material de higiene e limpeza 7409 - Outros fornecimentos de terceiros 741 - Servios de terceiros 7410 - Rendas e alugueres 74100 - Rendas de casa 74101 - Aluguer de equipamento informtico 74109 - Aluguer de outro equipamento 7411 - Comunicaes e despesas de expedio 7412 - Deslocaes, estadas e representao 74120 - Deslocaes e estadas no Pas Compreende todas as despesas inerentes s deslocaes no Pas, incluindo os prmios de seguros. 741200 - Transportes 741201 - Seguro de viagem 741202 - Ajudas de custo 741203 - Despesas de alojamento 741209 - Outras despesas 74121 - Deslocaes e estadas no estrangeiro Compreende todas as despesas inerentes s deslocaes ao estrangeiro, incluindo os prmios de seguros. 741210 - Transportes 741211 - Seguro de viagem 741212 - Ajudas de custo 741213 - Despesas de alojamento 741219 - Outras despesas

74122 - Deslocaes locais Compreende todas as despesas inerentes s deslocaes na rea do balco, incluindo os prmios de seguros de acidentes pessoais. 74123 - Despesas de representao 7413 - Publicidade e edio de publicaes Regista todos os custos de natureza publicitria, incluindo os de carcter plurianual. 74130 - Publicidade obrigatria 74131 - Publicidade no obrigatria 741310 - Brindes 741312 - Campanhas de publicidade Regista os custos imputveis a cada exerccio, decorrentes da realizao de campanhas publicitrias. 741319 - Outras despesas 74132 - Edio de publicaes 7414 - Custos com trabalho independente 74140 - Avenas e honorrios 74149 - Outros 7415 - Conservao e reparao Regista todos os custos ocasionados com a conservao e reparao de bens que as subcontas identificam, com excepo das grandes beneficiaes e reparaes que ampliem o perodo de durao do bem, as quais caem no mbito da respectiva rubrica do imobilizado. 74150 - De imveis 74151 - De equipamento 741510 - De equipamento de servio prprio 7415100 - De mobilirio e material 7415101 - De mquinas e ferramentas 7415102 - De equipamento informtico 7415109 - De outro equipamento 741511 - De instalaes interiores 741512 - De material de transporte 741513 - De equipamento de segurana 741519 - De outro equipamento 74152 - De patrimnio artstico 74159 - De outros bens 7416 - Seguros Regista todos os custos com seguros, com excepo dos j contemplados em rubricas anteriores. 74160 - Seguros de instalaes 74161 - Seguros de acidentes nas instalaes da instituio 74162 - Seguros de material de transporte 74163 - Seguros de valores 74164 - Seguros de vidros e cristais 74169 - Outros seguros 7417 - Judiciais, contencioso e notariado Regista todos os encargos desta natureza, com excepo do imposto de justia, a incluir na conta "67129 - Multas e outras penalidades legais outras". 74170 - Servios judiciais 74171 - Servios de contencioso e notariado 7419 - Outros servios de terceiros 74190 - Servios especializados 741900 - De informtica 741901 - De segurana e vigilncia 741902 - De recrutamento de pessoal 741903 - De informaes 741904 - De bancos de dados 741905 - De mo-de-obra eventual 741909 - De outros servios especializados 74191 - Transportes 741910 - De pessoal 741911 - De valores 741912 - De equipamento e outros materiais

74192 - Encargos com aces de natureza cultural/econmica 74193 - Encargos com formao de pessoal Regista os encargos relacionados com a formao de pessoal. 741930 - No pas 741931 - No estrangeiro 74199 - Diversos 742 - Encargos com a emisso de obrigaes e outros ttulos Regista os custos imputveis a cada exerccio decorrentes da emisso de obrigaes e outros ttulos. 76 - IMPOSTOS Regista todos os impostos, com excepo dos relacionados com lucros do exerccio. 760 - Impostos indirectos 7600 - Impostos aduaneiros 7601 - Imposto do selo 7602 - Impostos sobre transportes rodovirios 7607 - Taxas 7609 - Outros impostos indirectos 761 - Impostos directos 77 - OUTROS CUSTOS E PREJUZOS 770 - Quotizaes e donativos 772 - Remunerao dos ttulos de participao Regista a parte varivel, no garantida, da remunerao dos ttulos de participao. 774 - Prejuzos na alienao de bens adquiridos por cobrana de crditos Regista os prejuzos resultantes da alienao de bens adquiridos por cobrana de crditos. Esta conta destina-se, exclusivamente, a ser utilizada por sociedades especializadas na cobrana de crditos. 777 - Menos valias em bens de locao 7770 - Locao financeira Regista as perdas incorridas na venda de bens de locao financeira e as diferenas negativas entre o valor dos contratos efectuados sobre bens recuperados e o valor, data da contratao, dos respectivos bens. No clculo da menos-valia dever ter-se em conta a utilizao das provises anteriormente constitudas para o efeito. 7771 - Locao operacional Regista os resultados negativos derivados da venda de bens afectos a locao operacional. 778 - Contribuies para o funcionamento do Sistema de Indemnizao aos Investidores 779 - Outros 78 - AMORTIZAES DO EXERCCIO 781 - De imobilizaes incorpreas 782 - De imobilizaes corpreas 7820 - De imveis 78200 - De imveis de servio prprio 78208 - De obras em imveis arrendados 78209 - De outros imveis 7821 - De equipamento 7827 - De imobilizado em locao operacional 78271 - De equipamento 78279 - De outras imobilizaes em locao operacional 7828 - De imobilizado em locao financeira 78280 - De imveis 78281 - De equipamento 78289 - De outras imobilizaes em locao financeira 7829 - De outras imobilizaes corpreas 79 - PROVISES DO EXERCCIO 790 - Para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido 7900 - Para crdito de cobrana duvidosa 79000 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 79001 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 79002 - Para crdito interno

79003 - Para crdito ao exterior 79007 - Para devedores e outras aplicaes 7901 - Para crdito vencido 79010 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 79011 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 79012 - Para crdito interno 79013 - Para crdito ao exterior 79014 - Para ttulos 790140 - De rendimento fixo 790141 - De rendimento varivel 79017 - Para outros crditos vencidos 791 - Para depreciao de ttulos - negociao 792 - Para depreciao de ttulos - investimento 7920 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 79200 - De emissores pblicos 79209 - De outros residentes 7921 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 79210 - De emissores pblicos 79219 - De outros no residentes 7923 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 7924 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 7925 - Ttulos subordinados 793 - Para outras aplicaes 794 - Para depreciao de imobilizaes financeiras 7940 - Participaes 7941 - Partes de capital em empresas coligadas 7949 - Outras imobilizaes financeiras 795 - Para risco-pas 799 - Provises diversas 7990 - Para riscos gerais de crdito 79900 - Para crdito concedido 79901 - Para crdito por assinatura 7991 - Para riscos de flutuao de cmbios 7992 - Para penses de reforma e de sobrevivncia 7993 - Para outros riscos e encargos 7999 - Para riscos bancrios gerais
Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 121/96, publicada no BNBP n 4, de 16 de Setembro de 1996; - Instruo n 32/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2000, publicada no BNBP n 3, de 15 de Maro de 2000; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 8 PROVEITOS POR NATUREZA As contas desta classe registam os proveitos correntes do exerccio. 80 - JUROS E PROVEITOS EQUIPARADOS Proveitos financeiros respeitantes remunerao de disponibilidades, de ttulos de rendimento fixo e de outras aplicaes, incluindo as comisses com carcter de juro e calculadas em funo da durao ou do montante do crdito ou do compromisso; proveitos correspondentes amortizao escalonada do prmio sobre os activos adquiridos abaixo do valor de reembolso e sobre os passivos colocados acima desse montante, com excepo dos prmios de emisso; os proveitos decorrentes de operaes a prazo e que tenham carcter de juro. 801 - Juros de disponibilidades 8011 - Depsitos ordem no Banco de Portugal 8012 - Sobre outras instituies de crdito no Pas 80120 - Outras instituies monetrias 801200 - Depsitos ordem 801209 - Outras disponibilidades 8013 - Sobre instituies de crdito no estrangeiro 80130 - Bancos centrais 801300 - Depsitos ordem 801309 - Outras disponibilidades 80131 - Organismos financeiros internacionais 80132 - Sede e sucursais da prpria instituio 801320 - Depsitos ordem 801329 - Outras disponibilidades 80133 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 801330 - Depsitos ordem 801339 - Outras disponibilidades 80139 - Outras instituies de crdito 801390 - Depsitos ordem 801399 - Outras disponibilidades 8016 - De disponibilidades sobre o Tesouro Pblico 8019 - De outras disponibilidades 80190 - Sobre residentes 801909 - Outras disponibilidades sobre residentes 80191 - Sobre no residentes 802 - Juros de aplicaes 8020 - Em instituies de crdito no Pas 80200 - No Banco de Portugal 802000 - Mercado monetrio interbancrio 802001 - Mercado de operaes de interveno (MIT) 8020010 - Obrigaes do Tesouro 8020011 - Ttulos de regularizao monetria 8020012 - Ttulos de interveno monetria 8020019 - Outros 802002 - Aplicaes a muito curto prazo 802003 - Depsitos 8020031 - Com pr-aviso 8020032 - A prazo 8020034 - Obrigatrios 8020035 - Especiais 8020039 - Outros 802004 - Ttulos de depsito Regista os juros imputveis aos ttulos de depsito. 802005 - Emprstimos 8020050 - A curto prazo 8020051 - A mdio e longo prazos 802006 - Operaes de compra com acordo de revenda

Regista os juros e outros proveitos decorrentes da aquisio de activos com acordo de recompra. 802009 - Outras aplicaes 80201 - Em outras instituies monetrias 802010 - Mercado monetrio interbancrio 802011 - Aplicaes a muito curto prazo 802012 - Depsitos 8020121 - Com pr-aviso 8020122 - A prazo 802013 - Desconto 802014 - Redesconto 802015 - Emprstimos 8020150 - A curto prazo 8020151 - A mdio e longo prazos 802016 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 8020160 - Ttulos 8020161 - Crdito concedido 8020169 - Outras operaes 802019 - Outras aplicaes 80202 - Em outras instituies de crdito 802020 - Mercado monetrio interbancrio 802021 - Aplicaes a muito curto prazo 802022 - Depsitos 8020221 - Com pr-aviso 8020222 - A prazo 802023 - Desconto 802024 - Redesconto 802025 - Emprstimos 8020250 - A curto prazo 8020251 - A mdio e longo prazos 802026 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 8020260 - Ttulos 8020261 - Crdito concedido 8020269 - Outras operaes 802029 - Outras aplicaes 80205 - Aplicaes subordinadas Regista os juros e outros proveitos equiparados decorrentes deste tipo de aplicaes. 8021 - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 80210 - Bancos centrais 802101 - Aplicaes a muito curto prazo 802102 - Depsitos 8021021 - Com pr-aviso 8021022 - A prazo 802105 - Emprstimos 8021050 - A curto prazo 8021051 - A mdio e longo prazos 802106 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 802109 - Outras aplicaes 80211 - Organismos financeiros internacionais 80212 - Sede e sucursais da prpria instituio 802121 - Aplicaes a muito curto prazo 802122 - Depsitos 8021221 - Com pr-aviso 8021222 - A prazo 802125 - Emprstimos 8021250 - A curto prazo 8021251 - A mdio e longo prazos 802126 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 802129 - Outras aplicaes

80213 - Sucursais de outras instituies de crdito nacionais 802131 - Aplicaes a muito curto prazo 802132 - Depsitos 8021321 - Com pr-aviso 8021322 - A prazo 802135 - Emprstimos 8021350 - A curto prazo 8021351 - A mdio e longo prazos 802136 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 802139 - Outras aplicaes 80215 - Aplicaes subordinadas mbito semelhante ao da conta 80205. 80219 - Outras instituies de crdito 802191 - Aplicaes a muito curto prazo 802192 - Depsitos 8021921 - Com pr-aviso 8021922 - A prazo 802195 - Emprstimos 8021950 - A curto prazo 8021951 - A mdio e longo prazos 802196 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 802199 - Outras aplicaes 8022 - Juros de crdito interno 80220 - A curto prazo 802200 - Desconto 8022000 - Sobre o Pas 8022001 - Sobre o estrangeiro 802202 - Outros crditos titulados por efeitos 8022020 - Sobre o Pas 8022021 - Sobre o estrangeiro 802203 - Crditos em conta corrente 802204 - Descobertos em depsitos a ordem 802205 - Crditos tomados - factoring Regista os juros resultantes de operaes de factoring 8022050 - Com recurso 8022051 - Sem recurso 802206 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 8022060 - Ttulos 8022061 - Crdito concedido 8022069 - Outras operaes 802209 - Outros crditos 80221 - A mdio e longo prazos 802210 - Desconto 802211 - Emprstimos 802212 - Outros crditos titulados por efeitos 8022120 - Sobre o Pas 8022121 - Sobre o estrangeiro 802213 - Crditos em conta corrente 802219 - Outros crditos 80225 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 80205. 80226 - De operaes de locao financeira mobiliria 802260 - De contratos celebrados 802261 - De adiantamentos por contratos a realizar 80227 - De operaes de locao financeira imobiliria 802270 - De contratos celebrados 802271 - De adiantamentos por contratos a realizar 80228 - Aplicaes de recursos consignados 8023 - Juros de crdito ao exterior 80230 - A curto prazo 802300 - Desconto

8023000 - Sobre o Pas 8023001 - Sobre o estrangeiro 802302 - Outros crditos titulados por efeitos 8023020 - Sobre o Pas 8023021 - Sobre o estrangeiro 802303 - Crditos em conta corrente 802304 - Descobertos em depsitos ordem 802305 - Crditos tomados - factoring mbito semelhante ao da conta 802205. 8023050 - Com recurso 8023051 - Sem recurso 802306 - Operaes de compra com acordo de revenda mbito semelhante ao da conta 802006. 8023060 - Ttulos 8023061 - Crdito concedido 8023069 - Outras operaes 802309- Outros crditos 80231 - A mdio e longo prazos 802310 - Desconto 802311 - Emprstimos 802312 - Outros crditos titulados por efeitos 8023120 - Sobre o Pas 8023121 - Sobre o estrangeiro 802313 - Crditos em conta corrente 802319 - Outros crditos 80235 - Emprstimos subordinados mbito semelhante ao da conta 80205. 80236 - De operaes de locao financeira mobiliria 802360 - De contratos celebrados 802361 - De adiantamentos por contratos a realizar 80237 - De operaes de locao financeira imobiliria 802370 - De contratos celebrados 802371 - De adiantamentos por contratos a realizar 80238 - Aplicaes de recursos consignados 8024 - Ttulos - negociao 80240 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 802400 - De dvida pblica portuguesa 8024000 - Bilhetes do Tesouro 8024001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 8024005 - Obrigaes do Tesouro 8024006 - Outras obrigaes 8024009 - Outros ttulos 802401 - De outros emissores pblicos nacionais 8024010 - Obrigaes 8024019 - Outros ttulos 802402 - De outros residentes 8024020 - Obrigaes de caixa 8024021 - Outras obrigaes 8024022 - Certificados de depsito 8024029 - Outros ttulos 80241 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 802410 - De emissores pblicos estrangeiros 8024100 - Bilhetes do Tesouro 8024101 - Obrigaes 8024109 - Outros ttulos 802411 - De organismos financeiros internacionais 8024110 - Obrigaes 8024119 - Outros ttulos 802412 - De outros no residentes 8024120 - Obrigaes de caixa 8024121 - Outras obrigaes 8024122 - Certificados de depsito 8024129 - Outros ttulos

80243 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 802431 - Ttulos de participao Inclui a parte fixa e o mnimo garantido da parte varivel da remunerao dos ttulos de participao. 802439 - Outros valores Inclui, nomeadamente, os juros imputveis ao exerccio relativos a aplicaes em obrigaes participantes e referentes parte fixa da remunerao. 80244 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes. 802441 - Ttulos de participao mbito semelhante ao da conta 802431. 802449 - Outros valores mbito semelhante ao da conta 802439. 80245 - Ttulos subordinados mbito semelhante ao da conta 80205. 8025 - Ttulos - investimento 80250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 802500 - De dvida pblica portuguesa 8025000 - Bilhetes do Tesouro 8025001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 8025005 - Obrigaes do Tesouro 8025006 - Outras obrigaes 8025009 - Outros ttulos 802501 - De outros emissores pblicos nacionais 8025010 - Obrigaes 8025019 - Outros ttulos 802502 - De outros residentes 8025020 - Obrigaes de caixa 8025021 - Outras obrigaes 8025022 - Certificados de depsito 8025029 - Outros ttulos 80251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 802510 - De emissores pblicos estrangeiros 8025100 - Bilhetes do Tesouro 8025101 - Obrigaes 8025109 - Outros ttulos 802511 - De organismos financeiros internacionais 8025110 - Obrigaes 8025119 - Outros ttulos 802512 - De outros no residentes 8025120 - Obrigaes de caixa 8025121 - Outras obrigaes 8025122 - Certificados de depsito 8025129 - Outros ttulos 80253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 802531 - Ttulos de participao mbito semelhante ao da conta 802431 802539 - Outros valores mbito semelhante ao da conta 802439. 80254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 802541 - Ttulos de participao mbito semelhante ao da conta 802431 802549 - Outros valores mbito semelhante ao da conta 802439. 80255 - Ttulos subordinados mbito semelhante ao da conta 80205. 8026 - Ttulos a vencimento 80260 - Emitidos por residentes 802600 - De dvida pblica portuguesa 8026000 - Bilhetes do Tesouro 8026001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 8026005 - Obrigaes do Tesouro

8026006 - Outras obrigaes 8026009 - Outros ttulos 802601 - De outros emissores pblicos nacionais 8026010 - Obrigaes 8026019 - Outros ttulos 802602 - De outros residentes 8026021 - Outras obrigaes 8026029 - Outros ttulos 80261 - Emitidos por no residentes 802610 - De emissores pblicos estrangeiros 8026100 - Bilhetes do Tesouro 8026101 - Obrigaes 8026109 - Outros ttulos 802611 - De organismos financeiros internacionais 8026110 - Obrigaes 8026119 - Outros ttulos 802612 - De outros no residentes 8026121 - Outras obrigaes 8026129 - Outros ttulos 8027 - Devedores e outras aplicaes 80270 - Devedores 80272 - Aplicaes - operaes sobre ttulos 80279 - Outras aplicaes 8028 - De crdito vencido 80280 - Aplicaes em instituies de crdito no Pas 80281 - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 80282 - Crdito interno 80283 - Crdito ao exterior 80284 - Ttulos 80287 - Outros crditos vencidos 804 - Juros de imobilizaes financeiras 8041 - Emprstimos subordinados 8044 - Contratos de suprimento 8049 - Outras 809 - Outros juros e proveitos equiparados 8092 - De compromissos 80920 - De compromissos irrevogveis Regista, de modo escalonado, as comisses com carcter de juro imputveis ao perodo decorrido. 809203 - Linhas de crdito irrevogveis 809204 - Subscrio de ttulos 809209 - Outros compromissos irrevogveis 8094 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 80942 - Juros de operaes de "swap" 809420 - "Swaps" de moeda Regista, de modo escalonado, os prmios ou descontos favorveis que esto implcitos no valor do capital a restituir ou a receber. 809421 - Outros Swaps Regista os juros relativos a outras operaes de swap . 8099 - Outros Outros proveitos com carcter de juro no enquadrveis nas rubricas anteriores. 81 - RENDIMENTO DE TTULOS Regista os rendimentos relativos a ttulos - investimento de rendimento varivel e a participaes no capital de empresas. 812 - De aplicaes em ttulos 8125 - De ttulos - investimento 81253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 812530 - Aces 812531 - Ttulos de participao 812532 - Unidades de participao

812539 - Outros valores 81254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 812540 - Aces 812541 - Ttulos de participao 812542 - Unidades de participao 812549 - Outros valores 814 - De imobilizaes 8140 - De imobilizaes financeiras 81400 - Participaes 814000 - Em instituies de crdito no Pas 8140000 - Aces 8140009 - Outras 814001 - Em instituies de crdito no estrangeiro 8140010 - Aces 8140011 - Quotas 8140019 - Outras 814002 - Em outras empresas no Pas 8140020 - Aces 8140021 - Quotas 8140029 - Outras 814003 - Em outras empresas no estrangeiro 8140030 - Aces 8140031 - Quotas 8140039 - Outras 81401 - Partes de capital em empresas coligadas 814010 - Em instituies de crdito no Pas 8140100 - Aces 8140109 - Outras 814011 - Em instituies de crdito no estrangeiro 8140110 - Aces 8140111 - Quotas 8140119 - Outras 814012 - Em outras empresas no Pas 8140120 - Aces 8140121 - Quotas 8140129 - Outras 814013 - Em outras empresas no estrangeiro 8140130 - Aces 8140131 - Quotas 8140139 - Outras 81409 - Outras imobilizaes financeiras 814090 - Aces preferenciais 814099 - Outras 82 - COMISSES Regista as comisses cobradas pela instituio decorrentes da prestao de servios bancrios a terceiros e as comisses/prmios de risco que no assumam o carcter de juro. 820 - Por garantias prestadas 8200 - Garantias e avales 8201 - Aceites e endossos 8202 - Transaces com recurso 8203 - Cartas de crdito "stand-by" 8204 - Crditos documentrios abertos 8205 - Fianas e indemnizaes (contragarantias) 8209 - Outras 822 - Por compromissos perante terceiros 8220 - Compromissos irrevogveis 82202 - Contratos a prazo de depsitos - a receber 82203 - Linhas de crdito irrevogveis 82204 - Subscrio de ttulos 82209 - Outros compromissos irrevogveis 8221 - Compromissos revogveis 824 - Por operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 825 - Por servios prestados

8250 - Depsito e guarda de valores 8251 - Cobrana de valores 8252 - Administrao de valores 8253 - Interveno Regista, alm de outras, as comisses auferidas como depositrio e como administrador de fundos de investimento. 82530 - Comisso de gesto 82532 - Comisso de emisso de unidades de participao 82533 - Comisso de resgate de unidades de participao 8254 - Transferncia de valores 8255 - Sobre a facturao Regista as comisses auferidas pela instituio, referentes facturao dos comerciantes no mbito da emisso e gesto de cartes. 8256 - Anuidades Regista os proveitos resultantes da emisso de cartes, e que constituem encargos para os seus utilizadores. 8257 - Taxas de servio Regista os proveitos resultantes da prestao de servios a emissores de cartes de crdito estrangeiros. 8258 - Montagem de operaes Regista as comisses auferidas pela instituio, referentes montagem de determinadas operaes, nomeadamente as relacionadas com emprstimos sindicados. 8259 - Outros 826 - Por operaes de factoring 8260 - Com recurso 8261 - Sem recurso 828 - Por operaes realizadas por conta de terceiros 8280 - Sobre ttulos 82800 - Em operaes de Bolsa 82801 - Em operaes fora de Bolsa 8281 - Sobre cmbios e metais preciosos 8289 - Outras 829 - Outras comisses 83 - LUCROS EM OPERAES FINANCEIRAS 830 - Lucros e diferenas de reavaliao da posio cambial 8300 - Na posio vista Regista as diferenas de reavaliao favorveis apuradas na posio de cmbio vista, uma vez expurgados os efeitos na posio cambial do segmento vista das operaes de "swap", de acordo com o que se preconiza no ponto 2, do CAP. VII. 83000 - Divisas 83001 - Notas e moedas estrangeiras 8301 - Na posio a prazo Regista as diferenas de reavaliao favorveis na posio de cmbio a prazo, uma vez expurgados os efeitos na posio cambial do segmento a prazo das operaes de "swap", de acordo com o que se preconiza no ponto 2, do CAP. VII. 831 - Lucros em operaes sobre disponibilidades 8314 - Em operaes sobre ouro Regista os lucros apurados na venda de ouro - diferena entre o valor de venda e o custo mdio de compra. 8319 - Em operaes sobre outras disponibilidades 832 - Lucros e diferenas de reavaliao em aplicaes 8324 - Em ttulos - negociao Regista as diferenas de reavaliao favorveis e os lucros apurados na venda destes ttulos, de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3, do CAP. VII. 83240 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 832400 - De dvida pblica portuguesa 8324000 - Bilhetes do Tesouro 8324001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP

8324005 - Obrigaes do Tesouro 8324006 - Outras obrigaes 8324009 - Outros ttulos 832401 - De outros emissores pblicos nacionais 8324010 - Obrigaes 8324019 - Outros ttulos 832402 - De outros residentes 8324020 - Obrigaes de caixa 8324021 - Outras obrigaes 8324022 - Certificados de depsito 8324029 - Outros ttulos 83241 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 832410 - De emissores pblicos estrangeiros 8324100 - Bilhetes do Tesouro 8324101 - Obrigaes 8324109 - Outros ttulos 832411 - De organismos financeiros internacionais 8324110 - Obrigaes 8324119 - Outros ttulos 832412 - De outros no residentes 8324120 - Obrigaes de caixa 8324121 - Outras obrigaes 8324122 - Certificados de depsito 8324129 - Outros ttulos 83243 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 832430 - Aces 832431 - Ttulos de participao 832432 - Unidades de participao 832439 - Outros valores 83244 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 832440 - Aces 832441 - Ttulos de participao 832442 - Unidades de participao 832449 - Outros valores 83245 - Ttulos subordinados 83248 - Ttulos prprios 832480 - De rendimento fixo 832481 - De rendimento varivel 8324810 - Aces 8324811 - Ttulos de participao 8324819 - Outros valores 8325 - Ttulos - investimento Regista os resultados apurados na venda de ttulos - investimento de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3 do Captulo VII. 83250 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 832500 - De dvida pblica portuguesa 8325000 - Bilhetes do Tesouro 8325001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 8325005 - Obrigaes do Tesouro 8325006 - Outras obrigaes 8325009 - Outros ttulos 832501 - De outros emissores pblicos nacionais 8325010 - Obrigaes 8325019 - Outros ttulos 832502 - De outros residentes 8325020 - Obrigaes de caixa 8325021 - Outras obrigaes 8325022 - Certificados de depsito 8325029 - Outros ttulos 83251 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 832510 - De emissores pblicos estrangeiros 8325100 - Bilhetes do Tesouro 8325101 - Obrigaes

8325109 - Outros ttulos 832511 - De organismos financeiros internacionais 8325110 - Obrigaes 8325119 - Outros ttulos 832512 - De outros no residentes 8325120 - Obrigaes de caixa. 8325121 - Outras obrigaes 8325122 - Certificados de depsito 8325129 - Outros ttulos 83253 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 832530 - Aces 832531 - Ttulos de participao 832532 - Unidades de participao 832539 - Outros valores 83254 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 832540 - Aces 832541 - Ttulos de participao 832542 - Unidades de participao 832549 - Outros valores 83255 - Ttulos subordinados 83258 - Ttulos prprios 832580 - De rendimento fixo 832581 - De rendimento varivel 8325810 - Aces 8325811 - Ttulos de participao 8325819 - Outros valores 8326 - Ttulos a vencimento Regista os resultados apurados na venda de ttulos a vencimento, de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 3 do Captulo VII. 83260 - Emitidos por residentes 832600 - De dvida pblica portuguesa 8326000 - Bilhetes do Tesouro 8326001 - Crdito em leilo para investimento pblico CLIP 8326005 - Obrigaes do Tesouro 8326006 - Outras obrigaes 8326009 - Outros ttulos 832601 - De outros emissores pblicos nacionais 8326010 - Obrigaes 8326019 - Outros ttulos 832602 - De outros residentes 8326021 - Outras obrigaes 8326029 - Outros ttulos 83261 - Emitidos por no residentes 832610 - De emissores pblicos estrangeiros 8326100 - Bilhetes do Tesouro 8326101 - Obrigaes 8326109 - Outros ttulos 832611 - De organismos financeiros internacionais 8326110 - Obrigaes 8326119 - Outros ttulos 832612 - De outros no residentes 8326121 - Outras obrigaes 8326129 - Outros ttulos 833 - Diferenas de reavaliao em recursos alheios 8335 - De outros recursos 83358 - De recursos - operaes sobre ttulos 838 - Outros lucros em operaes financeiras 839 - Lucros e proveitos de operaes extrapatrimoniais Regista as comisses decorrentes da contratao das operaes que se indicam a seguir - as quais no assumem o carcter de juro - e, ainda, os proveitos financeiros a apurados. 8392 - Compromissos perante terceiros 83920 - Compromissos irrevogveis

839200 - Por opes sobre activos (vendidas) Regista o prmio recebido por opes sobre activos (subscritas) que no sejam objecto de cotao em mercado organizado. 8394 - Em operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes 83942 - Operaes de "swap" Regista as diferenas de reavaliao favorveis apuradas em contratos de swap por contrapartida da conta 594. , 83943 - Operaes a prazo sobre instrumentos financeiros (futuros) 839430 - De divisas 839431 - De taxas de juro 839432 - De cotaes 839439 - Outros 83944 - Contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") 839440 - De cobertura 839441 - De negociao 8394410 - Em curso 8394411 - Liquidados 83945 - Opes - mercado de balco Regista os ganhos relativos a contratos de opes negociados em mercado de balco, apurados de acordo com os critrios estabelecidos no nmero 18 do captulo VII do PCSB, por contrapartida da respectiva subconta da conta 58014. 839450 - Opes compradas 8394500 - De moeda 8394501 - De taxas de juro 8394502 - De cotaes 8394509 - Outras 839451 - Opes vendidas 8394510 - De moeda 8394511 - De taxas de juro 8394512 - De cotaes 8394519 - Outras 8395 - Lucros em contratos de futuros - mercados organizados Regista os ganhos em contratos de futuros resultantes da alterao do valor da cotao e da extino de posies e outros proveitos associados a estes contratos. 83951 - Lucros de reavaliao 83952 - Lucros no fecho dos contratos 83953 - Regularizao de proveitos diferidos 83954 - Comisses e taxas 83959 - Outros 8396 - Lucros em contratos de opes - mercados organizados Regista os ganhos em contratos de opes resultantes da alterao do valor da cotao e da extino de posies e outros proveitos associados a estes contratos. 83961 - Lucros de reavaliao 83962 - Lucros no fecho dos contratos 83963 - Regularizao de proveitos diferidos 83964 - Comisses e taxas 83969 - Outros 84 - REPOSIES E ANULAES DE PROVISES 840 - Para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido 8400 - Para crdito de cobrana duvidosa 84000 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 84001 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 84002 - Para crdito interno 84003 - Para crdito ao exterior 84007 - Para devedores e outras aplicaes 8401 - Para crdito vencido 84010 - Para aplicaes em instituies de crdito no Pas 84011 - Para aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro 84012 - Para crdito interno

84013 - Para crdito ao exterior 84014 - Para ttulos 840140 - De rendimento fixo 840141 - De rendimento varivel 84017 - Para outros crditos vencidos 841 - Para depreciao de ttulos - negociao 842 - Para depreciao de ttulos - investimento 8420 - De rendimento fixo - emitidos por residentes 84200 - De emissores pblicos 84209 - De outros residentes 8421 - De rendimento fixo - emitidos por no residentes 84210 - De emissores pblicos 84219 - De outros no residentes 8423 - De rendimento varivel - emitidos por residentes 8424 - De rendimento varivel - emitidos por no residentes 8425 - Ttulos subordinados 843 - Para outras aplicaes 844 - Para depreciao de imobilizaes financeiras 8440 - Participaes 8441 - Partes de capital em empresas coligadas 8449 - Outras imobilizaes financeiras 845 - Para risco-pas 849 - Provises diversas 8490 - Para riscos gerais de crdito 84900 - Para crdito concedido 84901 - Para crdito por assinatura 8491 - Para riscos de flutuao de cmbios 8492 - Para penses de reforma e de sobrevivncia 8493 - Para outros riscos e encargos 8499 - Para riscos bancrios gerais 89 - OUTROS PROVEITOS E LUCROS 890 - Rendas de locao operacional 8900 Imveis Regista as rendas recebidas relativas a contratos de locao operacional, bem como as rendas dos imveis registados na conta 4209. 8901 - Equipamento 8902 - Outras 891 - Remuneraes pelo exerccio de cargos sociais 892 - Proveitos pela prestao de servios diversos 893 - Reembolso de despesas Regista importncias cobradas a clientes a ttulo de reembolso de despesas (portes, telefonemas, etc.). 894 - Lucros na alienao de bens adquiridos por cobrana de crditos Regista os lucros resultantes da alienao de bens adquiridos por cobrana de crditos. Esta conta destina-se, exclusivamente, a ser utilizada por sociedades especializadas na cobrana de crditos. 895 Recuperao de crditos, juros e despesas 8951 - Recuperao de crditos incobrveis Regista a recuperao de crditos anulados como incobrveis. 8952 - Recuperao de juros e despesas de crdito vencido Regista a recuperao de juros e despesas relativas a crdito vencido. 897 - Mais valias em bens de locao 8970 - Locao financeira Regista os ganhos obtidos na venda de bens de locao financeira e a quota parte, a imputar ao exerccio, das diferenas positivas entre o valor dos contratos efectuados sobre bens recuperados e o valor, data da contratao, dos respectivos bens. 8971 - Locao operacional Regista os resultados positivos derivados da venda de bens afectos a locao operacional. 899 - Outros
Anexo alterado por:

- Instrues ns 105/96 e 109/96, publicadas no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 121/96, publicada no BNBP n 4, de 16 de Setembro de 1996; - Instruo n 32/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2000, publicada no BNBP n 3, de 15 de Maro de 2000; - Instruo n 9/2001, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 2001; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003..

Anexo Instruo n 4/96

CLASSE 9 CONTAS EXTRAPATRIMONIAIS As contas desta classe registam as responsabilidades ou compromissos assumidos pela instituio ou por terceiros perante esta e que no esto relevados em contas patrimoniais, nomeadamente: as responsabilidades por assinatura, os compromissos financeiros relacionados com acordos e facilidades de crdito irrevogveis, os compromissos decorrentes de contratos relativos a operaes a prazo sobre divisas, taxas de juro e cotaes, as compras e vendas de activos com opo ou compromisso firme de recompra, os valores dados e recebidos a ttulo de garantia, as obrigaes relacionadas com a prestao de servios bancrios (de administrao, de guarda e cobrana de valores, etc.). Prevem-se ainda outras contas destinadas a fornecer informao complementar que exigida para efeitos de publicidade externa e a considerada de utilidade para a gesto das prprias instituies.

90 - GARANTIAS PRESTADAS E OUTROS PASSIVOS EVENTUAIS Regista as operaes em que a instituio se torna garante de obrigaes de terceiros e responde pelo risco de crdito que da resulta, nomeadamente: garantias e avales; aceites e endossos; crditos documentrios; contragarantias. O enquadramento nas subcontas de residentes efectuado em funo do cliente. 900 - Garantias e avales Regista as operaes em que a instituio - o garante - se obriga perante um terceiro o beneficirio - a assegurar por ordem e conta de um cliente (que pode ser um intermedirio financeiro) - o dador da ordem - o cumprimento de uma obrigao subscrita por este ltimo, no caso de este no a satisfazer. 9000 - Residentes 9001 - No residentes 901 - Aceites e endossos Regista a obrigao assumida pela instituio, atravs de aceite ou endosso, de pagar no vencimento o valor de um efeito cambirio, na eventualidade de falta de cumprimento pelas outras partes. 9010 - Aceites 90100 - Residentes 90101 - No residentes 9011 - Endossos de efeitos redescontados 9019 - Outros endossos 90190 - Residentes 90191 - No residentes 902 - Transaces com recurso Acordos segundo os quais a instituio vende activos a terceiros, mas mantm a obrigao de assumir o risco de crdito se houver incumprimento do devedor ou se se registar depreciao dos activos em causa. 9020 - Residentes 9021 - No residentes 903 - Cartas de crdito "stand-by" Obrigao assumida pela instituio perante um beneficirio garantindo o cumprimento (pagamento ou compensao) das obrigaes contratuais por parte do seu cliente. As clusulas contratuais podem envolver compromissos financeiros ou no financeiros, por exemplo, o pagamento de papel comercial, a entrega de mercadorias ou a concluso de um contrato de construo. No caso de o cliente no cumprir, a instituio dever ter direito preferencial sobre estes activos. 9030 - Residentes 9031 - No residentes 904 - Crditos documentrios abertos Representam o compromisso de uma instituio de pagar um montante determinado ao fornecedor de uma mercadoria contra a remessa, num prazo fixado, dos documentos comprovativos de que a expedio foi realizada. 9040 - Residentes

9041 - No residentes 905 - Fianas e indemnizaes (contragarantias) Operaes em que a instituio garante a um terceiro que o fornecimento de bens ou de servios por um seu cliente se realizar de conformidade com as condies contratuais estabelecidas. O compromisso financeiro assumido pela instituio limitase, usualmente, ao pagamento de indemnizaes por no cumprimento. 9050 - Residentes 9051 - No residentes 909 - Outros passivos eventuais 9090 - Residentes 9091 - No residentes 91 - GARANTIAS RECEBIDAS mbito semelhante ao da conta 90, mas em que a instituio assume a posio de beneficirio. 910 - Garantias e avales 9100 - Residentes 9101 - No residentes 911 - Por aceites e endossos 9110 - Residentes 9111 - No residentes 912 - Por transaces com recurso 9120 - Residentes 9121 - No residentes 913 - Por cartas de crdito "stand-by" 9130 - Residentes 9131 - No residentes 914 - Por crditos documentrios abertos 9140 - Residentes 9141 - No residentes 915 - Por fianas e indemnizaes (contragarantias) 9150 - Residentes 9151 - No residentes 919 - Outras 9190 - Residentes 9191 - No residentes 92 - COMPROMISSOS PERANTE TERCEIROS Regista todos os compromissos assumidos pela instituio sobre operaes a realizar numa data futura. No inclui os compromissos decorrentes da contratao de operaes cambiais, de taxa de juro e sobre cotaes. 920 - Compromissos irrevogveis 9200 - Opes sobre activos (vendidas) Regista os contratos de opo de compra ou venda de activos, includos ou no em operaes com acordo de recompra, com excepo dos que envolvam divisas, taxas de juro e cotaes. 92000 - De compra 920000 - Ttulos 9200000 - Residentes 9200001 - No residentes 920009 - Outros 9200090 - Residentes 9200091 - No residentes 92001 - De venda 920010 - Ttulos 9200100 - Residentes 9200101 - No residentes 920019 - Outros 9200190 - Residentes 9200191 - No residentes 9201 - Operaes a prazo Compromisso de comprar ou vender activos numa determinada data futura, em condies previamente acordadas, inclui as operaes habitualmente denominadas "contas de ttulos com garantia de preo". 92010 - Compras

920100 - Residentes 920101 - No residentes 92011 - Vendas 920110 - Residentes 920111 - No residentes 9202 - Contratos a prazo de depsitos Acordo segundo o qual a instituio se obriga a receber/constituir um depsito, numa data futura, a uma taxa de juro previamente acordada. 92020 - A receber 920200 - Residentes 920201 - No residentes 92021 - A constituir 920210 - Residentes 920211 - No residentes 9203 - Linhas de crdito irrevogveis Compromisso incondicional de concesso de crdito a um terceiro, mediante ordem deste e at um limite fixado. Engloba, entre outros, os montantes de linhas de crdito em que, atentos os termos do contrato respectivo, no seja seguro ter a instituio credora o poder (jurdico e de facto) de impedir a utilizao do saldo remanescente. 92030 - Residentes 92031 - No residentes 9204 - Subscrio de ttulos Acordo segundo o qual o muturio pode sacar fundos at certo limite, por um perodo determinado, atravs de sucessivas emisses de ttulos ou de outros instrumentos de crdito que a instituio se obriga a subscrever ou reconhecer. 92040 - Subscrio indirecta 920400 - Residentes 920401 - No residentes 92041 - Tomada firme 920410 - Residentes 920411 - No residentes 92042 - Crditos renovveis 920420 - Residentes 920421 - No residentes 92049 - Outros 920490 - Residentes 920491 - No residentes 9205 - Responsabilidades por penses de reforma e sobrevivncia ainda no reconhecidas Regista o valor actual das responsabilidades com penses de reforma e sobrevivncia que nos termos da regulamentao em vigor ainda no se encontra reconhecido. 9206 - Responsabilidades a prazo de contribuies anuais para o Fundo de Garantia de Depsitos Regista o compromisso de pagamento ao Fundo, logo que este o solicite, da parte do montante das contribuies anuais que no tiverem sido pagas em numerrio. 9207 - Responsabilidade potencial para com o Sistema de Indemnizao aos Investidores Regista o compromisso irrevogvel para com o Sistema de Indemnizao aos Investidores, apurado nos termos da regulamentao aplicvel, relativamente aos fundos e aos instrumentos financeiros detidos, administrados ou geridos no mbito de operaes de investimento. 9209 - Outros compromissos irrevogveis 92090 - Residentes 92091 - No residentes 921 - Compromissos revogveis 9210 - Linhas de crdito revogveis Facilidades de crdito concedidas que no constituem um compromisso firme da instituio. 92100 - Residentes 92101 - No residentes

9211 - Facilidades de descobertos em conta Facilidades de crdito concedidas pela instituio atravs da utilizao de crdito em conta corrente. 92110 - Residentes 92111 - No residentes 9219 - Outros compromissos revogveis 92190 - Residentes 92191 - No residentes 93 - COMPROMISSOS ASSUMIDOS POR TERCEIROS mbito semelhante ao da conta 92, mas em que a instituio, enquanto parte contratante, assume posio activa. 930 - Por compromissos irrevogveis 9300 - Por opes sobre activos (compradas) 93000 - De compra 930000 - Ttulos 9300000 - Residentes 9300001 - No residentes 930009 - Outros 9300090 - Residentes 9300091 - No residentes 93001 - De venda 930010 - Ttulos 9300100 - Residentes 9300101 - No residentes 930019 - Outros 9300190 - Residentes 9300191 - No residentes 9303 - Por linhas de crdito irrevogveis 93030 - Residentes 93031 - No residentes 9304 - Por subscrio de ttulos 93040 - Por subscrio indirecta 930400 - Residentes 930401 - No residentes 93041 - Por tomada firme 930410 - Residentes 930411 - No residentes 93042 - Por crditos renovveis 930420 - Residentes 930421 - No residentes 93049 - Por outros 930490 - Residentes 930491 - No residentes 9309 - Por outros compromissos irrevogveis 93090 - Residentes 93091 - No residentes 931 - Por compromissos revogveis 9310 - Por linhas de crdito revogveis 93100 - Residentes 93101 - No residentes 9311 - Por facilidades de descobertos em conta 93110 - Residentes 93111 - No residentes 9319 - Por outros compromissos revogveis 93190 - Residentes 93191 - No residentes 94 - OPERAES CAMBIAIS, DE TAXAS DE JURO E SOBRE COTAES 940 - Operaes cambiais vista Contratos para pagar e/ou receber determinados montantes de uma moeda contra outra, num prazo no superior a dois dias teis, a uma taxa de cmbio previamente acordada. 9400 - Com residentes

94000 - Compra 94001 - Venda 9401 - Com no residentes 94010 - Compra 94011 - Venda 941 - Operaes cambiais a prazo Contratos para pagar e/ou receber determinados montantes de uma moeda contra outra, num prazo superior a dois dias teis, a uma taxa de cmbio previamente acordada. 9410 - Com residentes 94100 - Compra 94101 - Venda 9411 - Com no residentes 94110 - Compra 94111 - Venda 942 - Operaes de "swap" 9420 - "Swaps" de moeda Compra (venda) de uma moeda por outra, vista, e venda (compra), a prazo, do mesmo montante da primeira moeda contra um montante contratado da segunda. Os saldos devero reflectir os montantes a liquidar a prazo. 94200 - De cobertura 942000 - Com residentes 9420000 - Compra 9420001 - Venda 942001 - Com no residentes 9420010 - Compra 9420011 Venda 94201 - De negociao 942010 - Com residentes 9420100 - Compra 9420101 - Venda 942011 - Com no residentes 9420110 - Compra 9420111 Venda 9421 - "Swaps" de taxa de juro Regista, pelo valor do capital de referncia, os contratos pelos quais duas partes acordam trocar os juros relativos ao mesmo montante de dvidas com o mesmo vencimento e a mesma data de pagamento: taxa fixa contra taxa varivel, ou taxa varivel contra taxa varivel. 94210 De cobertura 942100 - Com residentes 9421000 - Compra 9421001 - Venda 942101 - Com no residentes 9421010 - Compra 9421011 Venda 94211 De negociao 942110 - Com residentes 9421100 - Compra 9421101 - Venda 942111 - Com no residentes 9421110 - Compra 9421111 Venda 9422 - "Swaps" de cotaes (equity swaps) Regista os contratos pelos quais duas partes acordam trocar rendimentos, sendo que, pelo menos, uma das partes se sujeita a pagar ou receber um rendimento dependente da evoluo da cotao de um determinado ttulo de capital (ou equiparado) ou de um ndice de cotaes. 94220 De cobertura 942200 - Com residentes 9422000 - Compra 9422001 - Venda 942201 - Com no residentes

9422010 - Compra 9422011 Venda 94221 De negociao 942210 - Com residentes 9422100 - Compra 9422101 - Venda 942211 - Com no residentes 9422110 - Compra 9422111 Venda 9423 - "Swapsassociados a eventos de crdito Regista os contratos pelos quais, pelo menos, uma das partes acorda pagar um montante calculado em funo do comportamento de uma determinada carteira de crdito (por exemplo, Credit Default Swaps e Total Return Swaps). 94230 De cobertura 942300 - Com residentes 9423000 - Compra 9423001 - Venda 942301 - Com no residentes 9423010 - Compra 9423011 Venda 94231 De negociao 942310 - Com residentes 9423100 - Compra 9423101 - Venda 942311 - Com no residentes 9423110 - Compra 9423111 Venda 9424 - "Cross Currency Interest Rate Swaps Regista os contratos pelos quais duas partes acordam trocar fluxos de juros sobre um valor nocional expresso em moedas diferentes, havendo, normalmente, lugar troca de moeda no final do contrato a uma taxa previamente estabelecida. 94240 De cobertura 942400 - Com residentes 9424000 - Compra 9424001 - Venda 942401 - Com no residentes 9424010 - Compra 9424011 Venda 94241 De negociao 942410 - Com residentes 9424100 - Compra 9424101 - Venda 942411 - Com no residentes 9424110 - Compra 9424111 Venda 9429 - Outros swaps 94290 De cobertura 942900 - Com residentes 9429000 - Compra 9429001 - Venda 942901 - Com no residentes 9429010 - Compra 9429011 Venda 94291 De negociao 942910 - Com residentes 9429100 - Compra 9429101 - Venda 942911 - Com no residentes 9429110 - Compra 9429111 Venda 943 - Operaes a prazo sobre instrumentos financeiros (futuros)

So operaes a prazo sobre uma gama variada de instrumentos financeiros contratos sobre taxas de juro, sobre divisas, sobre cotaes - negociveis em mercados financeiros especficos, nos quais o comprador se compromete a adquirir e o vendedor a entregar uma quantidade "standard" de um instrumento financeiro, numa data futura, por um preo estabelecido. 9430 - De divisas 94300 - Residentes 94301 - No residentes 9431 - De taxas de juro 94310 - Residentes 94311 - No residentes 9432 - De cotaes 94320 - Residentes 94321 - No residentes 9439 - Outros 94390 - Residentes 94391 - No residentes 944 - Contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") So contratos semelhantes aos contratos a prazo de depsitos, diferenciando-se pelo facto de, no vencimento, no haver lugar constituio de um depsito, mas apenas liquidao do montante correspondente diferena entre a taxa de juro contratada e a do mercado. 9440 - De cobertura 94400 - Residentes 94410 - No residentes 9441 - De negociao 94410 - Residentes 94411 - No residentes 945 - Opes 9450 - Opes compradas - mercado de balco 94500 - De moeda As opes de divisas correspondem a contratos que permitem ao seu detentor trocar (ou, opcionalmente, no trocar) um determinado montante de uma moeda por outra a um preo previamente acordado e durante um determinado perodo ou em data acordada. 945000 - Residentes 9450000 - De compra 9450001 - De venda 945001 - No residentes 9450010 - De compra 9450011 - De venda 94501 - De taxas de juro As opes de taxas de juro do ao comprador o direito (mas no a obrigao) de usufruir uma determinada taxa de juro durante um certo perodo. 945010 - Residentes 9450100 - De compra 9450101 - De venda 945011 - No residentes 9450110 - De compra 9450111 - De venda 94502 - De cotaes As opes de cotaes proporcionam ao comprador o direito (mas no a obrigao) de beneficiar de um proveito sobre a evoluo de um determinado ndice de cotaes ou de comprar ou vender um futuro sobre cotaes ("futures options"). 945020 - Residentes 945021 - No residentes 94509 - Outras 945090 - Residentes 945091 - No residentes 9451 - Opes vendidas - mercado de balco 94510 - De moeda

945100 - Residentes 9451000 - De compra 9451001 - De venda 945101 - No residentes 9451010 - De compra 9451011 - De venda 94511 - De taxas de juro 945110 - Residentes 9451100 - De compra 9451101 - De venda 945111 - No residentes 9451110 - De compra 9451111 - De venda 94512 - De cotaes 945120 - Residentes 945121 - No residentes 94519 - Outras 945190 - Residentes 945191 - No residentes 9452 - Opes compradas - mercados organizados 94521 - De moeda 94522 - De taxas de juro 94523 - De cotaes 94529 - Outras 9453 - Opes vendidas - mercados organizados 94531 - De moeda 94532 - De taxas de juro 94533 - De cotaes 94539 - Outras 946 - Contratos de garantia de taxas de juro 9460 - Subscritos pela instituio 94600 - Sobre taxas activas "caps" Contrato atravs do qual a instituio, como mutuante, garante a um muturio que a taxa de juro de um crdito contratado a taxa ajustvel no ultrapassar um nvel determinado durante um perodo previamente estipulado. 946000 - Residentes 946001 - No residentes 94601 - Sobre taxas passivas "floors" Contrato em que a instituio, como devedora, garante a um terceiro que a taxa de juro de um depsito ou de outra aplicao contratada a taxa ajustvel, no descer abaixo de um determinado nvel durante um perodo previamente estipulado. 946010 - Residentes 946011 - No residentes 9461 - Subscritos por terceiros 94610 - Sobre taxas activas "floors" Contrato em que a instituio, como credora, recebe de um terceiro a garantia de que a taxa de remunerao de uma dada aplicao no descer abaixo de um nvel fixado durante um perodo previamente estipulado. 946100 - Residentes 946101 - No residentes 94611 - Sobre taxas passivas "caps" Contrato em que a instituio, como muturia, recebe de um terceiro a garantia de que a taxa de remunerao de um crdito contratado a taxa ajustvel no ultrapassar um limite fixado durante um perodo definido. 946110 - Residentes 946111 - No residentes 95 - RESPONSABILIDADES POR PRESTAO DE SERVIOS 950 - De depsito e guarda de valores

Regista os valores de terceiros depositados na instituio e os valores mobilirios desmaterializados cuja responsabilidade pelo registo e controlo est cometida instituio. 9500 - Para com residentes 95000 - Ttulos depositados 950000 - Ttulos com representao fsica 950009 - Ttulos desmaterializados 95009 - Outros valores depositados 9501 - Para com no residentes 95010 - Ttulos depositados 950100 - Ttulos com representao fsica 950109 - Ttulos desmaterializados 95019 - Outros valores depositados 951 - De cobrana de valores Regista os valores entregues por terceiros para cobrana. 952 - Valores administrados pela instituio Regista os activos de propriedade de terceiros administrados pela instituio. 9521 Activos cedidos em operaes de titularizao 9529 Outros valores 953 - Fundos consignados Fundos consignados a que se refere o Decreto-Lei n 427/86, de 29 de Dezembro. 9530 - Certificados de consignao Regista o valor dos certificados de consignao colocados. 9531 - Utilizao dos fundos consignados 959 - Outras 96 - SERVIOS PRESTADOS POR TERCEIROS 960 - Por depsito e guarda de valores 961 - Por cobrana de valores 962 - Por administrao de valores 969 - Por outros servios 97 - GARANTIAS REAIS 970 - Activos dados em garantia Regista todas as garantias reais prestadas pela instituio a terceiros, qualquer que seja a forma jurdica por que esta seja efectuada. 9700 - Crditos 97000 - Residentes 97001 - No residentes 9701 - Ttulos 97010 - Residentes 97011 - No residentes 9702 - Valores imobilirios 97020 - Residentes 97021 - No residentes 9709 - Outros activos 97090 - Residentes 97091 - No residentes 971 - Activos recebidos em garantia Regista todas as garantias reais prestadas por terceiros instituio, qualquer que seja a forma jurdica por que esta seja efectuada. 9710 - Crditos 97100 - Residentes 97101 - No residentes 9711 - Ttulos 97110 - Residentes 97111 - No residentes 9712 - Valores imobilirios 97120 - Residentes 97121 - No residentes 9719 - Outros activos 97190 - Residentes 97191 - No residentes

99 - OUTRAS CONTAS EXTRAPATRIMONIAIS 990 - Consignaes Regista os valores recebidos/entregues consignao, nomeadamente cheques de viagem. 9900 - Valores consignados 9901 - Valores consignao 991 - Crditos abatidos ao activo O desdobramento desta conta apenas aplicvel s entidades pertencentes ao Crdito Agrcola Mtuo. 9910 - Cedidos ao FGCAM 9911 - Cedidos Credivalor 9919 - Outros 992 - Ttulos vendidos registados na instituio 9920 - Bilhetes do Tesouro 9921 - Crdito em leilo para investimento pblico - CLIP 9922 - Obrigaes do Tesouro 9929 - Outros 993 - Juros vencidos 994 - Despesas de crdito vencido 995 - Contratos com recurso - facturas no financiadas Regista os crditos no financiados, tomados com recurso no mbito de contratos de factoring. 9950 - Residentes 9951 - No residentes 996 - Rendas vincendas e valores residuais de contratos de locao financeira 9960 - Rendas vincendas Registo, segundo os prazos residuais para o vencimento, das rendas de locao financeira vincendas. 99600 - De contratos sem rendas em atraso Regista o valor das rendas vincendas relativas a contratos que no tenham quaisquer valores registados na conta "28 - Crdito e juros vencidos" ou na "993 - Juros vencidos". 996000 - At 6 meses 996001 - De 6 meses at 1 ano 996002 - De 1 ano at 2 anos 996003 - Mais de 2 anos 99601 - De contratos com rendas em atraso Regista o valor das rendas vincendas relativas a contratos que tenham valores registados na conta "28 - Crdito e juros vencidos" ou na "993 - Juros vencidos". 996010 - At 6 meses 996011 - De 6 meses at 1 ano 996012 - De 1 ano at 2 anos 996013 - Mais de 2 anos 9961 - Valores residuais Registo dos valores residuais dos bens locados, segundo os prazos que faltam para a data em que a opo de compra exercida. 99610 - De contratos sem rendas em atraso Regista os valores residuais relativos a contratos que no tenham quaisquer valores registados na conta "28 - Crdito e juros vencidos" ou na "993 - Juros vencidos". 996100 - At 6 meses 996101 - De 6 meses at 1 ano 996102 - De 1 ano at 2 anos 996103 - Mais de 2 anos 99611 - De contratos com rendas em atraso Regista os valores residuais relativos a contratos que tenham valores registados na conta "28 - Crdito e juros vencidos" ou na "993 - Juros vencidos". 996110 - At 6 meses 996111 - De 6 meses at 1 ano 996112 - De 1 ano at 2 anos 996113 - Mais de 2 anos 997 - Obrigaes hipotecrias emitidas

Conta a desdobrar internamente de forma a individualizar os vrios emprstimos que possam coexistir. 998 - Obrigaes de caixa emitidas Conta a desdobrar internamente de forma a individualizar os vrios emprstimos que possam coexistir. 999 - Contas diversas Registo de situaes extrapatrimoniais no enquadrveis nas rubricas anteriores. 9990 - Valor nominal do crdito adquirido Regista o valor nominal dos crditos adquiridos, cujo valor de aquisio relevado nas respectivas contas do activo. Esta conta destina-se, exclusivamente, a ser utilizada por sociedades especializadas na cobrana de crditos. 9991 Crdito renegociado 99910 Crdito vivo Identifica os crditos renegociados em situao de cumprimento do servio da dvida que, nos termos da regulamentao aplicvel, foram transferidos das contas de crdito vencido para as contas de crdito vivo. 999102 De crdito interno 999103 De crdito ao exterior 999109 Outros crditos 99911 Crdito vencido Identifica os crditos renegociados em situao de cumprimento do servio da dvida que, nos termos da regulamentao aplicvel, continuam a ser relevados em crdito vencido. 9992 Provises acumuladas para crdito renegociado 9993 Activos obtidos em operaes de titularizao 9999 - Outras

Anexo alterado por: - Instrues ns 105/96 e 109/96, publicadas no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 121/96, publicada no BNBP n 4, de 16 de Setembro de 1996; - Instruo n 2/98, publicada no BNBP n 2, de 16 de Fevereiro de 1998; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 6/2001, publicada no BNBP n 3, de 15 de Maro de 2001; - Instruo n 9/2001, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 2001; - Instruo n 5/2002, publicada no BO n 2, de 15 de Fevereiro de 2002; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003..

Anexo Instruo n 4/96

V - CRITRIOS VALORIMTRICOS

1. Sero objecto de reavaliao diria:

a) - O ouro, com base no menor dos valores de aquisio ou de cotao (fixing da tarde) no mercado de Londres. O ouro amoedado ser reavaliado ao menor dos valores de aquisio ou de cotao de compra que for divulgada pelas agncias especializadas, no caso das moedas estrangeiras, ou pelas instituies mais activas no mercado, no caso das moedas nacionais; b) - Os ttulos-negociao, enquadrados na conta 24, em funo da cotao de mercado (ltima cotao acrescida, no caso dos ttulos de rendimento fixo, dos juros corridos). Havendo mais do que uma cotao, ser aplicada a de menor valor e, no caso de negociao em contnuo, a cotao de fecho, como a cotao do dia a que se reporta. Adicionalmente, quando esses ttulos sejam admitidos negociao em mais do que uma bolsa de valores ou mercado regulamentado, a cotao a utilizar ser a do mercado que apresente maior liquidez, frequncia e regularidade de transaces. Na ausncia de cotao, os ttulos de rendimento fixo sero valorizados ao respectivo valor actualizado (custo de aquisio mais juros corridos) e os ttulos de rendimento varivel, pelo menor dos valores de aquisio ou presumvel de mercado; c) - Os activos, passivos e compromissos expressos em moeda estrangeira de acordo com os critrios estabelecidos no ponto 2 do Captulo VII.

2. Os ttulos-investimento e os ttulos a vencimento, enquadrados, respectivamente nas contas 25 e 26, sero avaliados ao custo de aquisio ou ao valor nominal, consoante se trate de ttulos emitidos com base no valor nominal ou a valor descontado, e com observncia das regras especficas previstas no Captulo VII.

3. As imobilizaes, incluindo as imobilizaes financeiras, sero mantidas ao custo de aquisio salvo quando se verifiquem reavaliaes extraordinrias, legalmente autorizadas, em que as mais-valias da resultantes sero incorporadas em "Reservas de reavaliao"; 4. Os activos imobilizados expressos em moeda estrangeira so convertidos taxa de cmbio vista. Ocorrendo uma posio de cmbio parcial ou integralmente originada por aqueles elementos do activo, as diferenas verificadas entre o valor daquela converso e o valor de converso data de aquisio sero registados na subconta adequada da conta "564 - Flutuao de valores - em imobilizaes". 5. Os instrumentos financeiros derivados so avaliados nos termos das normas especficas previstas no Captulo VII. 6. Os restantes elementos patrimoniais sero mantidos ao custo de aquisio. Os passivos eventuais e os compromissos sero relevados ao valor contratado. Os ttulos registados na conta 95 Responsabilidades por prestao de servios sero valorizados ao preo de mercado ou, na sua ausncia, ao valor nominal (no caso de ttulos de rendimento fixo), ao valor de aquisio (no caso de ttulos de rendimento varivel) ou ao valor patrimonial (no caso de unidades de participao). Os demais valores extrapatrimoniais permanecero registados pelo valor nominal, valor terico, ou por um valor convencionado.
Anexo alterado por: - Instruo n 105/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 29/98, publicada no BNBP n 12, de 15 de Dezembro de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 8/2003, publicada no BNBP n 4, de 15 de Abril de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

VI - ELEMENTOS CONTABILSTICOS

1. ELEMENTOS PARA PUBLICAO OFICIAL 1.1. As instituies de crdito, as sociedades financeiras e as sociedades gestoras de participaes sociais que adoptem o Plano de Contas para o Sistema Bancrio devem proceder publicao da suas contas, de acordo com o estabelecido no Aviso n 6/2003 do Banco de Portugal. Na elaborao do balano relativo actividade global as Sociedades de Locao Financeira devem: - Na rubrica - Resultados Transitadosevidenciar o saldo da Conta 13 669 - Diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao(Dos quais: Diferenas resultantes da alterao do critrio de contabilizao); - Nas rubricas extrapatrimoniais incluir as seguintes: (971) 3. ACTIVOS RECEBIDOS EM GARANTIA (996) 4. RENDAS VINCENDAS E VALORES RESIDUAIS O balano a publicar dever respeitar a estrutura da classificao prevista no presente Plano, incluindo a indicao dos valores a inscrever na clusula destinada ao registo das provises e amortizaes abatidas ao activo bruto. 1.2. Anexo s contas anuais O anexo s contas anuais deve conter indicaes, desde que aplicveis, sobre: 1) Os ajustamentos realizados relativamente aos valores publicados no exerccio anterior com vista a estabelecer uma correcta comparabilidade; 2) Eventuais situaes que, constando de uma rubrica do balano poderiam, no todo ou em parte, ser includas noutras rubricas; 3) Os critrios de avaliao aplicados s diversas rubricas das contas anuais, assim como os mtodos de clculo utilizados para as correces de valor. Relativamente aos elementos contidos nas contas anuais que estejam ou tenham estado na sua origem expressos em moeda estrangeira, devem ser indicadas as bases de converso utilizadas para a sua expresso em moeda nacional; 4) A existncia de quaisquer derrogaes aos critrios valorimtricos definidos no presente Plano de Contas, justificando as razes deste procedimento e indicando a sua influncia sobre o patrimnio, a situao financeira, os resultados e a carga fiscal futura; 5) Quando a avaliao efectuada no balano diferir por um montante importante de uma avaliao na base do ltimo preo de mercado conhecido antes da data de encerramento do balano, o montante desta diferena deve ser indicado globalmente, por categorias do balano; 6) O nome e a sede das empresas nas quais a instituio detm, quer ela prpria, quer atravs de uma pessoa agindo em seu nome, mas por conta da instituio, uma percentagem do capital igual ou superior a 20%, assim como do montante de capitais prprios e do resultado do ltimo exerccio da empresa em causa para o qual as contas tenham sido aprovadas, bem como a diferena entre o valor das participaes e o valor correspondente parte proporcional que as mesmas representam nos capitais prprios das empresas participadas; 7) No que se refere rubrica 5 do activo (obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo) o montante dos elementos que se venam no ano que se segue data do encerramento do balano;

8) Os crditos, representados ou no por um ttulo, sobre empresas com as quais a instituio tenha uma ligao de participao e que estejam includos nas rubricas 2 a 5 do activo; 9) Os crditos, representados ou no por um ttulo, sobre empresas coligadas includos nas rubricas 2 a 5 do activo; 10) Inventrio da carteira de ttulos, de acordo com o modelo apresentado no Anexo III; 11) Movimentos e saldos do activo imobilizado, de acordo com o modelo apresentado no Anexo IV; 12) Os activos que tm carcter subordinado, explicitando as rubricas ou subrubricas do balano em que esto includos; 13) Montante e natureza dos activos cedidos com acordo de recompra firme, explicitando as rubricas ou subrubricas do balano em que estes so includos; 14) Os montantes dos crditos, correspondentes s rubricas 3 e 4 do activo, desdobrados em funo da sua durao residual, pelos seguintes prazos: - At 3 meses; - De 3 meses a um ano; - De um ano a cinco anos; - Mais de cinco anos; - Durao indeterminada. 15) a) Reavaliaes de imobilizaes corpreas e de imobilizaes financeiras ocorridas no exerccio e respectivo tratamento fiscal, com indicao: . Do montante das reservas de reavaliao no incio do exerccio; . Das diferenas de reavaliao transferidas para as reservas de reavaliao durante o exerccio; . Dos montantes que tenham sido convertidos em capital ou transferidos de qualquer outro modo das reservas de reavaliao durante o exerccio, com a indicao da natureza de tais transferncias; . Do montante das reservas de reavaliao no fim do exerccio. b) Sem prejuzo das indicaes anteriores, o valor contabilstico das imobilizaes corpreas e financeiras que j tenham sido objecto de reavaliao deve ser ventilado pelo custo histrico e pelo valor correspondente s reavaliaes efectuadas, e indicadas as amortizaes acumuladas; c) Amortizaes excepcionais resultantes de medidas de carcter fiscal; 16) Trespasses, despesas de estabelecimento e de investigao e desenvolvimento, atravs de descrio sumria. Relativamente s despesas de investigao e desenvolvimento devem ser indicadas e justificadas, caso existam, as seguintes situaes: . Amortizao por perodo superior a 5 anos; . Distribuio de resultados sem que o montante das reservas disponveis e dos resultados transitados seja pelo menos igual ao montante das despesas no amortizadas; 17) Correces de valor excepcionais introduzidas no activo no imobilizado motivadas por medidas de carcter fiscal; 18) Os montantes dos dbitos correspondentes s rubricas e subrubricas 1.b), 2.a), 2.b), bb), e 3.b) do passivo desdobrados em funo da sua durao residual, pelos seguintes prazos:

- At 3 meses; - De 3 meses a um ano; - De um ano a cinco anos; - Mais de cinco anos; - Durao indeterminada. 19) No que se refere subrubrica 3.a) do passivo, o montante dos elementos que se venam no ano que se segue data de encerramento do balano; 20) Os dbitos representados ou no por um ttulo, perante empresas com as quais a instituio tenha uma ligao de participao e que estejam includos nas rubricas 1, 2, 3 e 8 do passivo; 21) Os dbitos, representados ou no por um ttulo, perante empresas coligadas includos nas rubricas 1, 2, 3 e 8 do passivo; 22) Relativamente rubrica 8 do passivo: a) Para cada emprstimo que ultrapasse 10 por cento do montante total dos passivos subordinados: . O montante do emprstimo, a moeda na qual est expresso, a taxa de juro e a data de vencimento ou uma meno indicando que se trata de um emprstimo perptuo; . Se for necessrio, as circunstncias em que ser exigido o reembolso antecipado; . As condies de subordinao, a existncia eventual de disposies que permitam a converso do passivo subordinado em capital ou uma outra forma de passivo, bem como os termos previstos por essas disposies. b) Para os outros emprstimos e de uma forma global, as modalidades que os regem; 23) Montante dos compromissos, incluindo os assumidos mediante a prestao de garantias, com indicao da sua natureza e meno expressa das garantias reais oferecidas, com especificao dos assumidos perante empresas coligadas; 24) Saldos das seguintes contas de provises: - Para crdito de cobrana duvidosa, com o seguinte desdobramento: - Aplicaes em instituies de crdito no Pas; - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro; - Empresas participadas; - Empresas coligadas; - Outros crditos. - Para crdito vencido, com o seguinte desdobramento: - Aplicaes em instituies de crdito no Pas; - Aplicaes em instituies de crdito no estrangeiro; - Empresas participadas; - Empresas coligadas; - Outros crditos. - Para depreciao de ttulos - negociao; - Para depreciao de ttulos - investimento; - Para outras aplicaes; - Para imobilizaes financeiras; - Para riscos gerais de crdito; - Para riscos de flutuao de cmbios; - Para penses de reforma e de sobrevivncia; - Para outros riscos e encargos; - Para riscos bancrios gerais; 25) Critrio utilizado para distinguir os ttulos - negociao constantes das rubricas 5 e 6 do activo dos ttulos - investimento ou dos ttulos a vencimento, bem como das imobilizaes financeiras;

26) Indicao, por operao, dos ttulos a vencimento que foram alienados ou transferidos para "ttulos - investimento" ou "ttulos - negociao" antes da data do respectivo vencimento e explicitao das causas que a motivaram; 27) Saldos das seguintes contas: "Despesas com custo diferido", "Proveitos a receber", "Receitas com proveito diferido" e "Custos a pagar"; 28) a) Montantes ainda no imputados a resultados respeitantes a: - Ttulos emitidos por valor inferior ao seu valor de reembolso; - Ttulos - investimento e a vencimento adquiridos por valor superior ao seu valor de reembolso; - Ttulos - investimento e a vencimento adquiridos por valor inferior ao seu valor de reembolso; - Ttulos a vencimento, alienados antes do respectivo reembolso; b) Diferena entre o valor por que esto contabilizados os ttulos - investimento e a vencimento e o que lhes corresponderia caso a avaliao se fizesse com base nos valores de mercado; c) Diferena entre o valor por que esto contabilizados os ttulos - negociao e o que lhes corresponderia caso a avaliao se fizesse com base no custo de aquisio; d) Montante dos lucros e dos prejuzos no realizados, imputados aos resultados do exerccio, com origem na avaliao a preos de mercado dos ttulos da carteira de negociao constantes do balano. 29) O nmero e o valor nominal ou, na falta de valor nominal, o equivalente valor contabilstico das aces subscritas durante o exerccio dentro dos limites do capital autorizado. Quando existem vrias categorias de aces, o nmero e o valor nominal ou, na falta de valor nominal, o equivalente valor contabilstico de cada uma delas; 30) A existncia de partes de capital beneficirias, de obrigaes convertveis e de ttulos ou direitos similares, com indicao do seu nmero e do mbito dos direitos que conferem; 31) Natureza e valor dos principais elementos patrimoniais que integram as rubricas 13 do activo e 4 do passivo; 32) Os fundos que a instituio de crdito administra em nome prprio mas por conta de outrm, explicitando as rubricas ou subrubricas do balano em que estes esto includos. Devero ser igualmente indicados os fundos que a instituio administra em nome prprio mas por conta de outrm, mas que no tenham representao patrimonial, nomeadamente os fundos de investimento; 33) Os tipos de operaes a prazo ainda no vencidas data do balano, indicando nomeadamente para cada tipo de operao, se uma parte significativa delas foi efectuada com o objectivo de cobrir os efeitos das flutuaes das taxas de juro, das taxas de cmbio ou dos preos do mercado, e se uma parte significativa delas representa operaes comerciais. Estes tipos de operaes incluem todos aqueles cujos proveitos ou custos estejam abrangidos pelas rubricas A3 e B4 da Demonstrao de Resultados e os proveitos e custos decorrentes de operaes a prazo, designadamente, moedas estrangeiras, metais preciosos, ttulos negociveis, outros ttulos, crditos, contratos de futuros e contratos de opes. As posies em contratos de futuros, data do balano, devero evidenciar a parte que se destina a negociao e a parte destinada cobertura de riscos, especificando os que se destinam a cobrir riscos inerentes a elementos patrimoniais constantes do balano, a fluxos financeiros, a elementos extrapatrimoniais e a transaces futuras. As informaes sobre os contratos de opes devem permitir conhecer, data do balano, o envolvimento da instituio, quer atravs de mercados organizados, quer atravs de mercado de balco;

34) Efectivo mdio anual de trabalhadores ao servio, ventilado por grandes categorias profissionais; 35) Relativamente aos membros dos rgos de administrao, de direco e de fiscalizao: . O montante das remuneraes atribudas com referncia ao exerccio; . O montante dos compromissos surgidos ou contratados em matria de penses de reforma para os antigos membros dos rgos supracitados; . Os montantes dos adiantamentos e crditos, bem como os compromissos tomados por conta dessas pessoas a ttulo de uma garantia de qualquer espcie. Estas informaes devem ser dadas de forma global para cada categoria; 36) Indicao de que a instituio presta servios de gesto e de representao a terceiros, no caso dos mesmos assumirem uma dimenso significativa. (Entende-se que esses servios assumem uma dimenso significativa sempre que os respectivos proveitos imputveis no exerccio ultrapassem 5% do montante dos proveitos totais); 37) O montante global dos elementos do activo e o montante global dos elementos do passivo expressos em moeda estrangeira convertidos na moeda em que as contas anuais so estabelecidas; 38) Elementos da demonstrao de resultados e do balano ventilados por linhas de negcio e por mercados geogrficos nos termos definidos no Anexo V e de acordo com as seguintes disposies: - caso o segmento residual Outrosinclua uma actividade em que se verifique alguma das condies seguidamente descritas, essa actividade deve ser autonomizada como segmento relatvel: o respectivo somatrio das rubricas de Juros e proveitos equiparados, Rendimento de ttulos, Comisses (proveitos) e Lucros em operaes financeiras igual ou superior a 10% do total das mesmas rubricas; o respectivo somatrio das rubricas de Juros e custos equiparados, Comisses (custos) e Prejuzos em operaes financeiras igual ou superior a 10% do total das mesmas rubricas; o respectivo indicador de rendimento em valor absoluto, igual ou superior , a 10% do total do indicador de rendimento correspondendo este a: , Indicador de rendimento = (Juros e proveitos equiparados - Juros e custos equiparados + Rendimento de ttulos +/- Comisses lquidas +/Resultado em operaes financeiras + Outros proveitos de explorao) - o indicador de rendimento(em valor absoluto) do segmento residual Outrosno deve ser superior a 25 por cento do total do indicador de rendimento . As informaes constantes do Anexo V correspondem a requisitos mnimos, pelo que, caso existam outras rubricas relevantes para a compreenso da situao financeira e dos resultados da instituio, recomendado que cada instituio proceda sua divulgao. Em relao ao exerccio de 2003 e em alternativa ao modelo de segmentao por linhas de negcio definido no Anexo V.1, as instituies podem utilizar a seguinte estrutura: Banca de investimento, Banca de retalho, Banca comercial, Gesto de activos, Outros; 39) Os principais componentes das seguintes rubricas: A. CUSTOS -6. Outros custos de explorao -11. Perdas extraordinrias; B. PROVEITOS

-7. Outros proveitos de explorao -9. Ganhos extraordinrios; 40) Montantes dos encargos imputados e dos encargos pagos no exerccio relativos a passivos subordinados; 41) Diferena entre a carga fiscal imputada ao exerccio e aos dois exerccios anteriores e a carga fiscal j paga ou a pagar com referncia a estes exerccios. Montante estimado de impostos sobre o rendimento a pagar em exerccios futuros resultante de diferenas temporais entre os resultados contabilsticos e os resultados tributveis, com indicao da natureza e montante dos proveitos que esto na origem dessas diferenas e das provises que tenham sido constitudas; 42) A proporo em que o imposto sobre lucros incide sobre os resultados correntes e os resultados extraordinrios; 43) A incluso da instituio nas contas consolidadas de outra, com a indicao da respectiva denominao e sede social e o modo como as mesmas contas podem ser obtidas; 44) Empresas filiais instaladas noutros Estados-membros da Unio Europeia eventualmente dispensadas da fiscalizao e da publicao da demonstrao de resultados; 45) Montante das operaes de locao financeira, com indicao das rubricas do balano em que as mesmas se encontram relevadas, e das rendas futuras a receber dos contratos no cancelveis de locao operacional. 46) Montante das compensaes entre saldos devedores e credores em contas de terceiros e em contas internas e de regularizao efectuadas ao abrigo de contratos de compensao a que se refere a parte final do ponto 1.3 do Cap. II - Normas e Princpios Contabilsticos, desdobrado de acordo com a respectiva natureza dos contratos. 47) Montantes includos nos resultados provenientes de transaces realizadas com entidades em relao s quais existem relaes de domnio ou de controlo conjunto, ou que se encontrem sujeitas a um mesmo domnio ou controlo conjunto, com indicao da natureza das operaes e dos critrios de avaliao utilizados. 48) Informaes, de natureza quantitativa e qualitativa, sobre as operaes de Titularizao efectuadas no exerccio, que permitam conhecer os aspectos relevantes dessas operaes, nomeadamente: - montante, natureza, caractersticas e riscos associados aos activos cedidos; - caractersticas, natureza, data de reembolso, taxas de juro, valor e notaes de rating dos instrumentos de dvida ( Notes eventualmente emitidos no mbito da operao ) e, em particular, dos detidos pela instituio cedente dos crditos; - compromissos assumidos e/ou interesses retidos pela instituio, nomeadamente, disponibilidades de caixa do emitente ( issuer cash reserves ), linhas de liquidez , financiamentos, garantias, direitos a proveitos residuais, ou quaisquer outros riscos/benefcios, sob qualquer forma, que permaneam no activo ou em contas extrapatrimoniais da instituio; - entidades que intervm de alguma forma na operao, nomeadamente, entidades adquirentes dos crditos e agentes administradores dos mesmos ( servicer ); - princpios e polticas contabilsticas, nomeadamente, no que respeita aos critrios utilizados na adopo da descontinuidade do reconhecimento dos crditos cedidos, no provisionamento e no reconhecimento de resultados; 49) Informaes, de natureza quantitativa e qualitativa, sobre a cobertura das responsabilidades com penses de reforma e de sobrevivncia, nomeadamente: - descrio geral de cada plano de penses de benefcio definido, financiado por um fundo de penses, com a indicao do nmero de participantes, de reformados e de pensionistas; - indicao do nome da entidade gestora do fundo de penses; - valor actual das responsabilidades assumidas por penses de reforma e de sobrevivncia, designadamente o valor das responsabilidades por servios passados por penses em pagamento e por servios passados de pessoal no activo e o valor das responsabilidades por servios futuros;

- valor do fundo de penses; - valor das responsabilidades por servios passados ainda no reconhecidas como custo; - indicao de quaisquer activos do fundo de penses, designadamente imveis ou ttulos, utilizados pela instituio ou por sociedades que com ela se encontrem em relao de grupo; - desdobramento do montante reconhecido como custos do exerccio, relacionado com a cobertura de responsabilidades por penses de reforma e sobrevivncia de acordo com as seguintes componentes: custo do servio corrente, custo dos juros, rendimento esperado dos activos do fundo de penses, custo dos servios passados relativo s responsabilidades referidas na alnea c) do n 1. do Aviso n 12/2001, custo de programas de reformas antecipadas e ganhos e perdas actuariais, com identificao dos efeitos resultantes de diferenas entre os pressupostos actuariais e financeiros e os valores efectivamente verificados, de alteraes desses pressupostos e de alteraes das condies gerais dos planos de penses; - contribuies entregues ao fundo de penses durante o exerccio, designadamente contribuies correntes e contribuies extraordinrias, com especificao da natureza dos activos entregues; - montante das penses pagas pelo fundo de penses durante o exerccio; - principais pressupostos actuariais e financeiros utilizados, designadamente, a taxa de desconto, a taxa de rendimento esperado dos activos do fundo, , a taxa esperada de crescimento dos salrios e de outros benefcios, a taxa esperada de crescimento das penses, as tbuas utilizadas, designadamente, de mortalidade, de invalidez e de turnover e tipo de decrementos a utilizar; - principais valores efectivamente verificados no exerccio, nomeadamente, taxa de rendibilidade do valor do fundo de penses, taxa de crescimento dos salrios e outros benefcios, taxa de crescimento das penses, mortalidade, invalidez e turnover e tipo de decrementos utilizados; - mtodo de valorizao actuarial utilizado; - no caso da existncia de contratos de seguro destinados cobertura das responsabilidades previstas no mencionado Aviso, descrio geral dos termos desses contratos, dos empregados abrangidos, das responsabilidades irrevogavelmente assumidas pela empresa seguradora e informao sobre se esta uma sociedade em relao de grupo com a instituio. 50) Informaes detalhadas, de natureza qualitativa e quantitativa, sobre participaes financeiras, nomeadamente: - os valores de aquisio, as provises acumuladas e os valores lquidos de inscrio no balano; - os valores de mercado ou os valores presumveis de transaco, nos termos definidos no n 4 do n 10. do Aviso n 3/95 ou no ponto 1.1 do Anexo ao Aviso n 4/2002, conforme aplicvel; - as mais ou menos valias latentes; - descrio dos critrios valorimtricos adoptados e respectivos fundamentos, quando estes divirjam do estabelecido no ponto 1.1 do Anexo ao Aviso n 4/2002; - polticas contabilsticas de relevao das provises em resultados e/ou reservas e respectivos montantes registados durante o exerccio; - descrio de eventuais instrumentos de mitigao do risco de desvalorizao das participaes financeiras que permitam presumir a cobertura daquele risco. 50 - A) Sempre que, nos termos previstos no Decreto-Lei n 88/2004, no tenha sido aplicada a valorizao pelo justo valor das imobilizaes financeiras cujo valor contabilstico seja superior ao justo valor, devem, ainda, ser prestadas as seguintes informaes: - valor contabilstico e justo valor dos activos em questo, quer considerados isoladamente quer agrupados de forma adequada; - razes que motivaram a no reduo do valor contabilstico, com indicao das situaes em que aquela no reduo teve origem em factores econmico-financeiros de carcter duradouro, ou, no caso de a diferena ter tido origem em alteraes das condies de mercado, das medidas entretanto tomadas. 51) Quaisquer outras informaes de natureza significativa que permitam uma apreciao correcta da situao financeira da instituio, dos riscos em que incorre e dos resultados.

Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 31/97, publicada no BNBP n 8, de 18 de Agosto de 1997; - Instruo n 7/98, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 1998; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 2/2001, publicada no BNBP n 2, de 15 de Fevereiro de 2001; - Instruo n 5/2002, publicada no BO n 2, de 15 de Fevereiro de 2002; - Instruo n 38/2002, publicada no BO n 1, de 15 de Janeiro de 2003; - Instruo n 11/2003, publicada no BO n 6, de 16 de Junho de 2003; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003; - Instruo n 8/2004, publicada no BO n 5, de 17 de Maio de 2004.

Anexo Instruo n 4/96 ANEXO I BALANO EM ____ DE ________________DE ____ (Unidades: )


ANO PASSIVO ANO ANTERIOR 30+31+35 (6) a) - vista 1. Dbitos para com instituies de crdito ACTIVO BRUTO ANO AMORTIZAES E PROVISES ACTIVO LQUIDO ANO ANTERIOR (LQUIDO) CDIGO DAS CONTAS

CDIGO DAS CONTAS

ACTIVO

10+11+130

1. Caixa e Disponibilidades em Bancos Centrais

12+13-130

2. Disponibilidades vista sobre instit. de crdito

20+21+280+281+2880+2881+2890+289129000-29001-29010-29011-2951 32+33+35 (6) 2. Dbitos para com clientes

3. Outros crditos sobre instit. de crdito

30020+30120+30220+ +31020+31220+31320+ +31920 1-1a) b) A prazo ou com pr-aviso

16+22+23+282+283+287+2882+2883+2887+ +2892+2893+2897-29002-29003-2901229013-29017-2952 3213+3223 32-3213-3223+33+35 3200+3210+3220+3230 b) - ba) bb) - A prazo b) - Outros dbitos ba) - vista a) - Depsitos de poupana

4. Crditos sobre clientes

240+241+245+255+2480+250+251+2580+26+ +2840+2884+2894-290140-2920-2921-2925- -2953

5. Obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo

2400+2401+2410+2500+2501+2510+2600+ +2601+2610+2840+2884+2894+290140(1)29200-29210-2925-2953 34 341 340+342+349 ( 36+39 ) ( ) ( ) ( ) 4. Outros passivos 3.

a) Obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo - de emissores pblicos

2402+2411+2412+245+255+2480+2502+ +2511+2512+2580+2602+2611+2612+2840+ +2884+2894-290140(2)-29209-29219-2925- -2953

b) Obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo - de outros emissores

Dbitos representados por ttulos a) - Obrigaes em circulao b) - Outros

2480+2580

(Dos quais: Obrigaes prprias)

243+244+245+255+2481-24810+24902491+253+254+2581-25810+2841-2901412923-2924-2925-2953+5624 (dev)

-291-

6. Aces e outros ttulos de rendimento varivel

52+54+56(cre)+58(cre)+ +59(5) 610+611+612+613 612 610+611+613 ( ) ( ) ( ) ( ) 619 60 62 632

5. Contas de regularizao

400-490

7. Participaes 6. Provises para riscos e encargos a) - Provises para penses e encargos similares b) - Outras provises 6A. Fundo para riscos bancrios gerais 8. Passivos subordinados 9. Capital subscrito 10. Prmios de emisso

401-491

8. Partes do capital em empresas coligadas

41+460+4690-481

9. Imobilizaes incorpreas

42+461+462+463+468+4691-482 420+4280+461-4820-48280

10. Imobilizaes corpreas (Dos quais: Imveis)

27003

11. Capital subscrito no realizado

24810+25810

12. Aces prprias ou partes de capital prprias

14+15+19+27-27003-29007-2959299+402+409-499

13. Outros activos 630+631+635+639 633 66 69(cred) 11. Reservas 12. Reservas de reavaliao 13. Resultados transitados 14. Lucro do exerccio TOTAL DO PASSIVO

51+55+56(dev) (3)+58(dev)+59(4)

15. Contas de regularizao

69(dev)

16. Prejuzo do exerccio

TOTAL DO ACTIVO

(1) Parte do saldo relativo a obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo de emissores pblicos (2) Parte do saldo relativo a obrigaes e outros ttulos de rendimento fixo de outros emissores (3) Excepto 5624, cujo saldo devedor considerado na rubrica 6 (4) Conforme o saldo global do razo (quando saldo devedor > saldo credor) (5) Conforme o saldo global do razo (quando saldo credor > saldo devedor) (6) Na rubrica 1. Dbitos para com IC includa a parte do saldo relativa a recursos de IC e na rubrica 2. Dbitos para com clientesa parte respeitante a recursos de terceiros.

RUBRICAS EXTRAPATRIMONIAIS

(90+970)

(9010+9011) (970)

1. PASSIVOS EVENTUAIS Dos quais: - Aceites e compromissos por endosso de efeitos redescontados - Caues e activos dados em garantia

(92)

(9200)

2. COMPROMISSOS Dos quais: - Compromissos resultantes de operaes de venda com opo de recompra

Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000.

Anexo Instruo n 4/96 DEMONSTRAO DE RESULTADOS EM ___ DE ________________ DE ___ (Unidades:)


CDIGO ANO CONTAS B. PROVEITOS ANO ANTERIOR DAS CRDITO ANO ANO ANTERIOR

Anexo II

CDIGO

DAS

DBITO

CONTAS

A. CUSTOS

70 80240+80241+80245+80250+80251+80255+8026 81 81-81400-81401 2. Rendimento de ttulos a) - Rendimento de aces, de quotas e de outros ttulos de rendimento varivel b) - Rendimento de participaes c) - Rendimento de partes de capital em empresas coligadas 3. Comisses 4. Lucros em operaes financeiras 5. Reposies e anulaes respeitantes a correces de valor relativas a crditos e provises para passivos eventuais e para compromisos 6. Reposies e anulaes respeitantes a correces de valor relativas a valores mobilirios que tenham o carcter de imobilizaes financeiras, a participaes e a partes de capital em empresas coligadas (

1. Juros e custos equiparados

80

71

2. Comisses

1. Juros e proveitos equiparados Dos quais: de ttulos de rendimento fixo

72

3. Prejuzos em operaes financeiras

73+74 81400 81401

4. Gastos gerais administrativos

73

a) - Custos com pessoal

730+731 732+733 83 ( 840+841+842+843+845+849 ) ( )

( (

) )

( (

) )

82

73290+73291+73292

Dos quais: (- salrios e vencimentos) (- encargos sociais) Dos quais: (- com penses)

74 844

b) - Outros gastos administrativos

78 89

5. Amortizaes do exerccio 7. Outros proveitos de explorao

77

6. Outros custos de explorao 8. Resultado da actividade corrente ( ) ( )

790+791+792+793+795+799

7. Provises p/ crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido e p/outros riscos

794 ( ) ( ) 672

8. Provises para imobilizaes financeiras 9. Ganhos extraordinrios

10. Resultado da actividade corrente

671 69

11. Perdas extraordinrias 11. Prejuzo do exerccio

68

13. Impostos sobre lucros

76

14. Outros impostos

69

15. Lucro do exerccio TOTAL

TOTAL

Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96

Anexo III

INVENTRIO DE TTULOS E PARTICIPAES FINANCEIRAS EM ___ DE __________________ DE ___ (Unidades: )


Valor Natureza e espcie dos ttulos Quantidade nominal A. TTULOS - NEGOCIAO .................................... Ttulos de rendimento fixo-emitidos por residentes....... De dvida pblica portuguesa ....................................... - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De outros emissores pblicos nacionais ....................... - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De outros residentes ...................................................... - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De rendimento fixo-emitidos por no residentes .......... De emissores pblicos estrangeiros ............................. - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De organismos financeiros internacionais ................... De outros no residentes .............................................. - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. Valores de rendimento varivel ..................................... Emitidos por residentes ................................................ - Aces ....................................................................... - Quotas ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Unidades de participao .......................................... - Outros valores ........................................................... Valor mdio de Aquisio Valor de Cotao Valor de Balano

Emitidos por no residentes ......................................... - Aces ...................................................................... - Quotas ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Unidades de participao .......................................... - Outros valores ........................................................... Ttulos subordinados...................................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................ Ttulos prprios ............................................................. De rendimento fixo ...................................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos .............................................

De rendimento varivel................................................. - Aces ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Outros ttulos .............................................................

B. TTULOS - INVESTIMENTO .................................. De rendimento fixo-de emissores pblicos ................... De dvida pblica portuguesa ....................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................ De outros emissores pblicos nacionais ....................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................. De emissores pblicos estrangeiros .............................. - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De rendimento fixo-de outros emissores ...................... Emitidos por residentes ................................................ - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos .............................................

Emitidos por no residentes .......................................... - Por organismos financeiros internacionais ................ - Por outros no residentes ........................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................ Valores de rendimento varivel ..................................... Emitidos por residentes ................................................ - Aces ....................................................................... - Quotas ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Unidades de participao .......................................... - Outros valores ........................................................... Emitidos por no residentes .......................................... - Aces ....................................................................... - Quotas ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Unidades de participao .......................................... - Outros valores ........................................................... Ttulos prprios ............................................................. De rendimento fixo ...................................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................. De rendimento varivel ................................................ - Aces ....................................................................... - Ttulos de participao .............................................. - Outros ttulos ............................................................

C. TTULOS A VENCIMENTO .................................... De emissores pblicos ................................................... De dvida pblica portuguesa ....................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................ De outros emissores pblicos nacionais ....................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................. De emissores pblicos estrangeiros .............................. - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos ............................................. De outros emissores ..................................................... Emitidos por residentes ................................................ - A curto prazo ............................................................. - A mdio e longo prazos .............................................

Emitidos por no residentes .......................................... - Por organismos financeiros internacionais ................ - Por outros no residentes ........................................... - A curto prazo ............................................................ - A mdio e longo prazos ............................................

D. IMOBILIZAES FINANCEIRAS........................... Participaes .................................................................. - Em instituies de crdito no Pas .............................. - Em instituies de crdito no estrangeiro ................... - Em outras empresas no Pas ....................................... - Em outras empresas no estrangeiro ............................ Partes de capital em empresas coligadas ....................... - Em instituies de crdito no Pas ............................. - Em instituies de crdito no estrangeiro ................... - Em outras empresas no Pas ....................................... - Em outras empresas no estrangeiro ............................ Outras imobilizaes financeiras ...................................

TOTAL

Nota: O montante a indicar na coluna "valor de balano" corresponde ao total de cada espcie de ttulos Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96 Anexo IV IMOBILIZAES CORPREAS E INCORPREAS (Unidades:)


Saldo do exerccio anterior Abates Regularizaes (lquido) Transferncias Valor bruto Amortizaes acumuladas Aquisies Reavaliaes (lquido) Amortizaes do exerccio Aumentos Valor lquido em 31.12.__

CONTAS

IMOBILIZAES INCORPREAS

Trespasses ...................................................... Despesas de estabelecimento ......................... Custos plurianuais ......................................... Despesas de investigao e desenvolvimento.. Sistemas de tratamento automtico de dados (Software) .................................................... Outras .............................................................

IMOBILIZAES CORPREAS

Imveis de servio prprio ............................. Obras em imveis arrendados ........................ Outros imveis ............................................... Equipamento .................................................. Patrimnio artstico ....................................... Outras imobilizaes corpreas .....................

IMOBILIZAES EM CURSO

Imobilizaes incorpreas ............................. Imveis ........................................................ Equipamento .................................................. Patrimnio artstico ....................................... Outras imobilizaes corpreas ..................... Adiantamentos por conta de imobilizaes ...

TOTAIS

Anexo alterado pela Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998.

Anexo Instruo n 4/96


Anexo V.1

Modelos de segmentao por "linhas de negcio": em

de

de

Inclui, nomeadamente:

Fuses e aquisies, Subscrio e Colocao, Privatizaes, Titularizao, Anlise financeira Particulares: Crdito e Depsitos Servios de custdia e de Agente pagador Gesto de fundos de investimento

Gesto carteira prpria de ttulos, Operaes cambiais, de taxa de juro, Operaes de reporte e de emprstimo de ttulos Particulares: Recepo, Transmisso e Execuo de ordens Pagamentos, Transferncia de fundos, Compensao e Liquidao

Empresas: Emprstimos, Financiamento de projectos, de comrcio e s exportaes, Imobilirio, Factoring, Leasing, Garantias

(Unidades: ...)

Corporate finance

Trading and sales Banca comercial Custdia

Corretagem (retalho)

Banca de retalho

Pagamentos e liquidao

Gesto de activos

Outros

Reconciliao

Total

Juros e Proveitos Equiparados ....................

Juros e Custos Equiparados ........................

Comisses (proveito) ...................................

Comisses (custo) .......................................

Rendimento de ttulos ...................................

Lucros em operaes financeiras ...............

Prejuzos em operaes financeiras ...........

Reposies e anulaes respeitantes a correces de valor relativas a crditos e provises para passivos eventuais e p/compromissos ..........................................

Provises para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido e p/outros riscos .................

Outros proveitos de explorao .................

Resultado lquido do exerccio ....................

Crditos sobre clientes ...............................

Dbitos para c/clientes ...............................

Activo lquido total .......................................

Anexo alterado pela Instruo n 11/2003, publicada no BO n 6, de 16 de Junho de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

Anexo V.2 Modelo de segmentao por mercados geogrficos: em de de .

(Unidades: ..........)

Portugal

Resto da Unio Europeia Amrica Latina sia frica

Resto da Europa

Amrica do Norte

Resto do Mundo

Reconciliao

Total

Juros e Proveitos Equiparados .................... Juros e Custos Equiparados ........................

Comisses (proveito) ................................... Comisses (custo) .......................................

Rendimento de ttulos ................................... Lucros em operaes financeiras ............... Prejuzos em operaes financeiras ...........

Reposies e anulaes respeitantes a correces de valor relativas a crditos e provises para passivos eventuais e p/compromissos ..........................................

Provises para crdito de cobrana duvidosa e crdito vencido e p/outros riscos .................

Outros proveitos de explorao .................

Resultado lquido do exerccio ....................

Crditos sobre clientes ...............................

Dbitos para c/clientes ............................... Activo lquido total .......................................

Anexo alterado pela Instruo n 11/2003, publicada no BO n 6, de 16 de Junho de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

2. ELEMENTOS A FORNECER AO BANCO DE PORTUGAL As instituies sujeitas aplicao do presente Plano fornecero ao Banco de Portugal os elementos de informao contabilstica a seguir indicados: 2.1. Informao mensal, com referncia ao ltimo dia do ms: Situao analtica relativa actividade global. 2.2. Informao trimestral, com referncia ao ltimo dia do trimestre: a) Situao analtica, relativa actividade em territrio nacional, incluindo a relativa s Zonas off-shore da Madeira e Santa Maria. b) Situao analtica de cada uma das agncias ou sucursais no exterior, incluindo as sucursais financeiras exteriores das Zonas off-shore da Madeira e Santa Maria. c) Inventrio de ttulos e de participaes financeiras relativo actividade global, conforme o modelo apresentado no Anexo III do ponto 1.2. do presente captulo 2.3. Anualmente: a) Situao analtica antes e aps apuramento de resultados, com o contedo definido nos pontos 2.1. e 2.2. b) Relatrio e contas anuais na forma definida no artigo 1. do Aviso n 6/2003 do Banco de Portugal, aps aprovao pelos rgos competentes, acompanhados dos elementos de prestao de contas previstos na lei. 2.4. A informao constante deste ponto 2. dever ser fornecida ao Banco de Portugal, dentro dos prazos mximos a seguir indicados, aps a data a que respeitam: - Os elementos de periodicidade mensal e trimestral, at 30 dias; - As situaes analticas, a que se refere a alnea a) do nmero 2.3., at 30 dias. Se desde este prazo at data da aprovao de contas ocorrerem alteraes s referidas situaes analticas, devero ser enviadas as necessrias correces; - O relatrio e contas anuais at 30 dias aps a data limite estabelecida por lei para a aprovao de contas. 2.5. periodicidade de envio de informao estabelecida nos pontos 2.1. e 2.2. do presente Captulo e para as sociedades a seguir designadas, aplicam-se os seguintes ajustamentos: a) Agncias de Cmbios: A situao analtica enviada com periodicidade trimestral, estando dispensadas da remessa do inventrio de ttulos e de participaes financeiras. b) Sociedades Corretoras, Sociedades de Factoring, Sociedades de Locao Financeira, Sociedades Emitentes ou Gestoras de Cartes de Crdito, Sociedades Financeiras para Aquisies a Crdito, Sociedades Gestoras de Fundos de Investimento, Sociedades Gestoras de Patrimnios, Sociedades Mediadoras do Mercado Monetrio e do Mercado de Cmbios, Sociedades de Garantia Mtua, Instituies de Moeda Electrnica e Sociedades Gestoras de Fundos de Titularizao de Crditos: O inventrio de ttulos e de participaes financeiras enviado com periodicidade semestral. c) Sociedades Gestoras de Participaes Sociais

A situao analtica enviada com periodicidade trimestral e o inventrio de ttulos e de participaes financeiras enviado com periodicidade semestral. 2.6. Em aditamento informao definida nos pontos 2.1. e 2.2. do presente captulo, as sociedades a seguir indicadas devero fornecer, adicionalmente, os seguintes elementos: a) Agncias de Cmbios: Volume de compras e vendas de moeda estrangeira desde o incio do ano, conforme modelo I, com periodicidade trimestral. b) Sociedades Corretoras e Sociedades Financeiras de Corretagem: Mensalmente, indicao das operaes cuja liquidao fsica no foi regularizada dentro dos prazos regulamentares. Quando num determinado ms no existam operaes nestas condies dever ser enviada uma declarao negativa nesse sentido. c) Sociedades de Desenvolvimento Regional: Informao constante do Modelo II, com periodicidade mensal. d) Sociedades de Factoring: Informao sobre o valor acumulado dos crditos tomados no exerccio desdobrado em: - Crditos com recurso - Crditos sem recurso e) Sociedades Gestoras de Participaes Sociais Informao constante do Modelo III, com periodicidade semestral. No inventrio de ttulos e de participaes financeiras devero evidenciar, no caso de ttulos representativos de partes de capital, a percentagem a que corresponde no capital da empresa participada (em montante e direitos de voto). Quando estas sociedades passem a adoptar o PCSB, dever ser enviado a este Banco uma lista de contas, segundo o PCSB, com os saldos de abertura e discriminando a correspondncia com os saldos das contas anteriormente utilizadas a nvel do P.O.C. Os resultados apurados por virtude de mudana de princpios e de critrios valorimtricos devero ser relevados nas contas: 6718 - Perdas relativas a exerccios anteriores ou , 6728 - Ganhos relativos a exerccios anteriores devendo dos mesmos ser dado conhecimento detalhado ao Banco de Portugal. Quando da publicao das contas os resultados em causa devem ser objecto de referncia especfica na nota 1 do Anexo. f) CCAM e a Caixa Central de Crdito Agrcola Mtuo s Informao constante do Modelo IV, com periodicidade trimestral. 2.7. Os elementos referidos neste nmero devem ser fornecidos ao Banco de Portugal atravs da transmisso electrnica de dados, nomeadamente pelo BPnet, sistema de comunicao electrnica, criado pela Instruo n 30/2002, publicada no B.O. n 10, de 15.10.2002, ou atravs da entrega, no Banco, do respectivo suporte magntico, de acordo com as especificaes tcnicas distribudas pelo Banco de Portugal para o efeito. Quando estas no existirem, os elementos devero ser enviados em suporte de papel. 2.8. Os elementos a enviar ao Banco de Portugal, a que se refere o presente captulo VI, devero ser endereados ao: - Departamento de Superviso Bancria Rua Francisco Ribeiro, 2 5.

1150-165 LISBOA

Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

Modelo I
AGNCIAS DE CMBIOS Sociedade ___________________________________________________ DATA ____/____/____ VOLUME DE COMPRAS E VENDAS DE MOEDA ESTRANGEIRA DESDE O INCIO DO ANO AT DATA (contravalor em euros)

COMPRAS
MOEDAS
AO SECTOR FINANCEIRO

VENDAS
TOTAL
AO SECTOR FINANCEIRO

(1)

CLIENTELA

(1)

CLIENTELA

TOTAL

USD GBP CHF JPY OUTRAS


(1) - Instituies de crdito e sociedades financeiras

O RESPONSVEL PELA CONTABILIDADE

O RESPONSVEL PELA GESTO

Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 10/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 5/2003, publicada no BO n 3, de 17 de Maro de 2003; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

Modelo II SOCIEDADES DE DESENVOLVIMENTO REGIONAL


Sociedade............................................ DATA ___/___/___

VALORES (em euros)

- Valor aplicado em obrigaes convertveis em aces, ....................... . do qual em convertveis a prazo no superior a um ano .................. .. (n 3 e n 6 do artigo 7 do Decreto-Lei n 25/91, de 11 de Janeiro)

- Crdito concedido por instituies de crdito, na modalidade de conta corrente, por prazo inferior a dois anos .......................................................... (alnea e) do n 1 do artigo 9 do Decreto-Lei n 25/91)

O RESPONSVEL PELA CONTABILIDADE

O RESPONSVEL PELA GESTO

Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

Modelo III SOCIEDADES GESTORAS DE PARTICIPAES SOCIAIS


Sociedade .. Data ____/____/_____ Cdigo das contas SALDOS E RESULTADOS COM INSTITUIES SUJEITAS SUPERVISO DO B.P. Valores em euros

SALDOS E RESULTADOS COM EMPRESAS PARTICIPADAS

SALDOS E RESULTADOS COM DETENTORES DE PARTICIPAES QUALIFICADAS

O RESPONSVEL PELA CONTABILIDADE Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

O RESPONSVEL PELA GESTO

Anexo Instruo n 4/96

M od elo IV

C R D IT O C O N C E D I D O - G A R A N T IA S R E C E B ID A S
C R D IT O S C O M G A R A N T IA G A R A N T IA R E A L E N T ID AD E S H IP O T E C A PENHOR O U TR A S P R E V IS T A S n o n 15 do Aviso 3/95 DE C R D ITO O U TR A S PR E V IS T A S n o n 15 d o A viso 3 /95 O U TR A S IN S T IT . E N T ID AD ES TO T A L G AR AN T IA PE S S O A L D E: (V alores em eu ros) S E M G A R A N T IA , S O B R E :

C D IG O S

D E S IG N A O

2202 +2302 +2 209+2309

C rd itos a cu rto p ra zo

2211 +2212 +2 219+2311 +2312 +23 19

C rd itos a m dio e longo p ra zo

2203 +2213 +2 303+2313

C rd itos em con ta corre nte

2204 +2304

D escob ertos em dep .ord em

2200 +2210 +2 300+2 310

D escon to

2206 +2306

O p.com pra c /ac ord o reven da

228 +238

A plic . recu rsos consignad os

225 +235

E m prstim os subordina dos

28 -2 88-2 89

C rd ito e ju ros ven cidos: C la sse I C la sse II C la sse III C la sse IV C la sse V C la sse V I C la sse V II C la sse V III C la sse IX C la sse X C la sse X I C la sse X II

288

Ju ros ven cidos a regu la rizar

289

D espesas de cdito vencido

90

G t.p rt. e out pa ss.eventu ais (A c eites, garantia s e ava les) TOTAL

Anexo alterado por: - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Anexo Instruo n 4/96

VII - NORMAS ESPECFICAS DE CONTABILIZAO

1. OPERAES ESPECFICAS DE DETERMINADOS TIPOS DE INSTITUIES 1.1. Sociedades Corretoras a) Ttulos prprios A conta 258 - Ttulos prprios s ser movimentada no caso de aquisio de ttulos prprios por reembolso de crditos, se os houver, conforme previsto nos ns 3 e 4 do artigo 11 do Decreto-Lei n 229-I/88, de 4 de Julho, na redaco dada pelo Decreto-Lei n 417/91, de 26 de Outubro. b) Imobilizaes financeiras A conta - Imobilizaes financeirass ser movimentada pela subscrio de ttulos 40 patrimoniais a que se refere o artigo 211. do Cdigo do Mercado de Valores Mobilirios, ou outras situaes semelhantes. c) As operaes de recompra realizadas nas condies previstas no artigo 463 do Cdigo do Mercado de Valores Mobilirios devero ser autonomizadas dentro das operaes sobre valores mobilirios. 1.2. Sociedades Financeiras de Corretagem As operaes de recompra, bem como os resultados a que conduzirem, devero ser autonomizados dentro das operaes sobre valores mobilirios. Os prejuzos apurados sero transferidos para a conta 7224 - Prejuzos e diferenas de reavaliao em aplicaes - ttulos negociao no caso da responsabilidade ser da sociedade, , ou para as contas dos comitentes responsveis, no caso inverso. As diferenas favorveis devero ser registadas na(s) conta(s) especfica(s) da(s) entidade(s) a que se destinam.

2. OPERAES EM MOEDA ESTRANGEIRA 2.1. As instituies que desenvolvam o comrcio de cmbios de forma restrita devem adoptar o seguinte critrio de relevao contabilstica: Na conta 101 - Notas e moedas estrangeiras so registadas as entradas de moeda estrangeira ao preo de aquisio e as sadas pelo valor da venda. No final de cada ms, a existncia de moeda estrangeira ser avaliada ao cmbio oficial de divisas, do dia, divulgado a ttulo indicativo pelo Banco de Portugal e as diferenas apuradas sero relevadas na respectiva subconta da conta 720 - Prejuzos e diferenas de reavaliao da posio cambial ou 830 - Lucros e diferenas de reavaliao da posio cambial . 2.2. As restantes instituies adoptam o esquema de contabilizao a seguir indicado, baseado no sistema de multidivisas (um razo por moeda), que visa permitir o controlo contabilstico das operaes e a correcta representao dos elementos do activo, do passivo e das responsabilidades extrapatrimoniais, bem como o acompanhamento da posio cambial de cada instituio. Os procedimentos contabilsticos diferem em funo do efeito que as operaes tm sobre a posio cambial. De facto, enquanto que as operaes que impliquem variao do saldo de valores expressos em moeda estrangeira (p.e., compras, vendas, integrao de resultados na

moeda de converso) afectam a posio cambial, a constituio ou a aceitao de depsitos a concesso ou a obteno de crdito, no tm qualquer efeito na posio cambial. Cada operao registada exclusivamente em funo das moedas intervenientes. a) Compras e vendas vista ou a prazo Na data da sua contratao so imediatamente registadas na posio cambial ( vista ou a prazo): a dbito no caso de sadas de moeda (vendas) e a crdito quando se trate de entradas de moeda (compras), por contrapartida das contas internas que identificam a natureza de cada transaco, sendo simultaneamente feito o correspondente registo em contas extrapatrimoniais, pelo valor contratado - vista ou a prazo. Quando a operao for realizada contra moeda nacional, a relevao do valor contratado em escudos (a pagar ou a receber) processa-se em moldes semelhantes aos indicados para as operaes em moeda estrangeira. Na data-valor das operaes, as contas internas so movimentadas por contrapartida das adequadas contas de liquidao e os respectivos registos extrapatrimoniais so objecto de regularizao. b) Definio de posies de risco de cmbio Para efeitos de reavaliao e de apuramento de resultados a posio de risco de cmbio definida como segue: (i) - Posio vista: A posio vista numa moeda dada pelo saldo lquido de: - Os activos e passivos dessa moeda; - As operaes vista a aguardar liquidao; - As operaes a prazo que se venam nos dois dias teis subsequentes; (ii) - Posio a prazo: A posio a prazo dada pelo saldo lquido das operaes a prazo aguardando liquidao, com excluso das que se venam dentro dos dois dias teis subsequentes;

(iii) - As operaes de "swap" e outras operaes de fixao de cmbio no so, para este efeito, consideradas nas posies vista e a prazo, sendo o respectivo custo ou proveito amortizado durante o perodo de vida da operao. As operaes cambiais a prazo realizadas com os clientes desde que devidamente cobertas com operaes de cmbio vista podem ter um tratamento contabilstico idntico ao das operaes de "swap" se os montantes envolvidos forem equivalentes e as instituies de crdito tiverem um registo especfico que permita identificar as operaes de cobertura. c) Reavaliao da posio cambial A reavaliao diria implicar trs operaes distintas: - Reavaliao da posio vista; - Amortizao escalonada dos prmios/descontos relativos s operaes de "swap"; - Avaliao das operaes a prazo. (i) - Reavaliao da posio vista O resultado (positivo ou negativo) calculado atravs da reavaliao da posio vista, dando origem movimentao da conta de posio cambial - moeda nacional,

por contrapartida das contas 8300 ou 7200 - Lucros/Prejuzos e diferenas de reavaliao da posio cambial vista. (ii) - Imputao dos proveitos e custos em operaes de "swap" Em vez de se proceder reavaliao dos segmentos vista e a prazo, efectua-se a amortizao diria dos prmios/descontos de cada operao. A parcela a imputar a custos ou a proveitos registada na subconta adequada da conta "580 - Proveitos e custos em suspenso", tendo como contrapartida a respectiva conta de proveitos ou custos (juros e proveitos equiparados/juros e custos equiparados). No 2 dia til anterior data-valor do segmento a prazo da operao, o saldo acumulado na referida conta 580 eliminado por contrapartida da conta de posio da moeda em que o prmio ou desconto foi registado. (iii) --Avaliao das operaes a prazo Todos os contratos relativos a estas operaes so reavaliados s taxas de cmbio a prazo (perodo residual) do mercado ou, na ausncia destas, atravs do seu clculo com base nas taxas de juro aplicveis ao prazo residual de cada operao (*). A diferena entre os contravalores em escudos s taxas de reavaliao a prazo aplicadas e os contravalores em escudos taxa contratada representa o proveito ou custo da reavaliao da posio a prazo. Esta diferena registada na conta "58010 - Reavaliao da posio cambial a prazo" tendo como contrapartida a conta 8301 ou 7201 - Lucros/prejuzos e diferenas de reavaliao da posio cambial a prazo. 2.3. Converso em escudos de resultados em moeda estrangeira Com referncia ao final de cada ms todos os resultados expressos nas vrias moedas estrangeiras devero ser convertidos para escudos, com base no cmbio oficial de divisas, do dia, divulgado a ttulo indicativo pelo Banco de Portugal. Esta converso provocar a alterao de posio de cmbio vista em cada moeda estrangeira envolvida, contra a moeda nacional. Os proveitos/custos, em cada moeda estrangeira, so debitados/creditados (anulados) por contrapartida da respectiva posio cambial vista. Subsequentemente, a posio cambial vista - escudos debitada/creditada por contrapartida das contas de proveitos/custos anteriormente movimentadas. 2.4. Todos os saldos expressos em moeda estrangeira so convertidos para escudos com base no cmbio oficial de divisas, divulgado a ttulo indicativo pelo Banco de Portugal, salvo se existir fixao ou garantia de cmbio, caso em que sero mantidos ao cmbio contratado. ______________________________________________________________________ (*) A taxa de cmbio a prazo dada pela seguinte frmula: ixn i* x n S ( ___________ _____________ ) 360 ou 365 360 ou 365 ________________________________________ i* x n 1 + ________________ 360 ou 365

F = S+

em que F = taxa de cmbio a prazo ("forward") S = taxa de cmbio vista ("spot") i = taxa de juro da moeda em que se reflecte o prmio ou desconto i* = taxa de juro da outra divisa

n = prazo residual da operao

3. OPERAES DE TTULOS A data de registo das compras/vendas de ttulos deve ser a da transaco e no a da sua liquidao financeira, salvo se decorrer de expressa estipulao contratual ou de regime legal ou regulamentar aplicvel que os direitos e obrigaes inerentes aos valores negociados se transferem em data diferente, casos em que ser esta ltima a data relevante. Os ttulos negociveis so objecto de esquemas de contabilizao diferenciados em funo das suas caractersticas e da prvia explicitao sobre a inteno de aquisio: . Se a natureza e o volume dos ttulos a transaccionar no oferecerem quaisquer dvidas quanto sua negociabilidade tendo em conta as condies concretas de liquidez do mercado e se a aquisio se realiza com o objectivo de venda, at um prazo que no poder exceder seis meses, visando o obteno de uma mais-valia, os ttulos devero ser registados nas correspondentes subcontas da conta "24 - Ttulos - negociao"; . Se a aquisio for realizada com a finalidade de conservar os ttulos por prazo superior ao citado, estes devero ser registados em subcontas da conta "25 - Ttulos - investimento". . Se a instituio pretender manter os ttulos at ao respectivo reembolso, estes podero ser registados em subcontas da conta "26 - Ttulos a vencimento", ficando porm esse registo subordinado verificao cumulativa dos seguintes requisitos: a) Apenas podero ser considerados ttulos de rendimento fixo, com taxa de juro invarivel e conhecida no momento da emisso (incluindo os ttulos de cupo zero), data de reembolso determinada e emitidos por alguma das entidades enumeradas no ponto 1.1. do n 15 do Aviso 3/95. Podero ser considerados ttulos cujas condies de emisso concedam ao emitente a faculdade de reembolso antecipado desde que, nos termos dessas condies, o preo de exerccio da opo no seja inferior ao valor de reembolso na data de vencimento e sem prejuzo da verificao das condies seguintes; b) A deciso de inscrever qualquer ttulo na conta 26 deve ser tomada pelo rgo de administrao da instituio e devidamente documentada, com indicao dos fundamentos de tal deliberao e comprovao do preenchimento das condies adiante referidas; c) A instituio deve dispor de recursos financeiros que possibilitem a manuteno dos ttulos at ao respectivo vencimento, e que devero ficar afectos ao financiamento dos mesmos valores, ou de linhas de crdito irrevogveis destinadas ao mesmo fim e contratadas com instituies de crdito da zona A ou de cobertura do risco de taxa de juro associado aos ttulos, mediante instrumento adequado. Quando o valor dos ttulos inscritos na conta 26 representar uma percentagem no superior a 5% do valor dos depsitos de clientes, a instituio ficar dispensada do cumprimento das regras de afectao de recursos definidas na presente alnea, sem prejuzo de o Banco de Portugal poder vir a determinar a sua observncia, atendendo, designadamente, ao perfil de liquidez da instituio. . As operaes a que se refere a precedente alnea c) que sejam realizadas com entidade englobada no mbito da superviso em base consolidada a que esteja sujeita a instituio em causa ou com entidade que com ela se encontre em relao de domnio, na acepo do n 2 do artigo 13 do Regime Geral das Instituies de Crdito e Sociedades Financeiras, devero ser comunicadas, caso a caso, ao Banco de Portugal, no prazo de 5 dias teis aps a sua contratao. . Apenas em casos absolutamente excepcionais podero as instituies proceder alienao ou transferncia para as contas 24 ou 25 dos ttulos em data prvia do respectivo reembolso. Consideram-se causas justificveis para essas operaes as seguintes: a) Alteraes regulamentares que modifiquem de modo profundo os pressupostos da anterior deciso, em particular no mbito do regime fiscal dos ttulos;

b) Existncia de dificuldades financeiras graves na instituio; c) Outras circunstncias excepcionais que, caso a caso, o Banco de Portugal considere atendveis. As operaes fundadas nas alneas a) e b) devem ser reportadas ao Banco de Portugal no prazo de 5 dias teis aps a sua realizao. . As transferncias previstas no ponto anterior so efectuadas com base no valor de mercado dos respectivos ttulos. . Se na operao de venda ou de transferncia for apurada uma mais-valia, o correspondente montante ser relevado na conta 5807 - "Mais-valias de ttulos a vencimento", devendo a sua imputao s contas de resultados 8326 - "Ttulos a vencimento" ser processada linearmente at data de reembolso do ttulo em questo. 3.1. Ttulos - negociao A contabilizao dos ttulos - negociao obedecer s seguintes regras: . Os ttulos de rendimento fixo so escriturados pelo valor global de aquisio e reavaliados diariamente com base na cotao do mercado (capital mais juros corridos). Na ausncia de cotao o valor da componente capital corresponde diferena entre o valor de aquisio e os juros corridos at essa data, calculados taxa de juro nominal. As reavaliaes implicam a actualizao dos valores registados na conta "24 - Ttulos - negociao" e relevao de dois segmentos de resultados: o resultado da reavaliao da componente capital levado s respectivas contas de lucros ou prejuzos em operaes de ttulos (8324 ou 7224); os juros corridos so registados nas subcontas da conta "8024 - Juros e proveitos equiparados - ttulos negociao". . Os ttulos cujo rendimento constitudo por uma parte fixa e uma parte varivel (ttulos de participao ou outros anlogos) so valorizados cotao de mercado adicionada dos juros corridos relativos remunerao mnima garantida. As reavaliaes implicam a actualizao dos valores registados nas contas 2431, 2441 ou 24811 pelo montante relativo periodificao de juros que so relevados em proveitos. A diferena de cotao registada na conta "249 - Valias", tendo como contrapartida as correspondentes contas de flutuao de valores. . Os ttulos de rendimento varivel so igualmente valorizados cotao de mercado ou, na sua ausncia, ao menor dos valores de aquisio ou presumvel de mercado. . As diferenas de valorizao que respeitem a aces que integrem a composio de ndices que apresentem liquidez adequada so directamente levadas s contas 8324 - Lucros em operaes financeiras - Ttulos - Negociaoou 7224 - Prejuzos em operaes financeiras Ttulos - Negociao Tratando-se de posies significativas em relao ao volume normal de . transaces negociadas no mercado, cuja venda possa implicar um abaixamento de cotaes, a avaliao ao preo de mercado dever incorporar os ajustamentos prudentemente calculados, por forma a reflectir o comportamento presumvel das respectivas cotaes. . Considera-se que apresentam liquidez adequada os ttulos que integram os seguinte ndices: AEX (Holanda), ATX (ustria), BEL 20 (Blgica), CAC 40 (Frana), XETRA-DAX (Alemanha), EURONEXT 100, FOX (Finlndia), FTSE 100 (Reino Unido), IBEX 35 (Espanha), KFX (Dinamarca), MIB 30 (Itlia), NASDAQ 100 (Estados Unidos da Amrica),

NEXT 150, NIKKEI 225 (Japo), OBX (Noruega), OMX (Sucia), PSI 20 (Portugal), S&P 500 (Estados Unidos da Amrica), SMI (Sua), TSE 35 (Canad).

A presente lista poder ser alargada a outros ndices, na sequncia de requerimento apresentado pelas instituies interessadas, devendo, para o efeito, ser devidamente demonstrado que todos os ttulos que os compem apresentem liquidez adequada. Para os restantes ttulos de rendimento varivel as diferenas de reavaliao so registadas na conta 5624 - Flutuao em aplicaes em ttulos - negociao - De rendimento varivel Na . data da venda, o diferencial entre o valor contabilstico e o valor de transaco igualmente imputado s citadas contas de proveitos ou custos, havendo lugar regularizao da flutuao previamente registada. No inventrio da carteira de ttulos a que se refere a nota 10 do Anexo das contas anuais, as aces includas na carteira de negociao a que for aplicado o critrio valorimtrico do preo de mercado com apuramento de resultados realizados e no realizados, devem ser devidamente identificadas. . A verificar-se cobrana de juros ou de rendimentos, o produto da cobrana ser levado a crdito da respectiva conta de ttulos - negociao. . admissvel a transferncia de ttulos da carteira "negociao" para as carteiras "investimento" ou "a vencimento", bem como para "participaes financeiras". Tratando-se de ttulos de rendimento fixo e de aces valorizadas cotao de mercado, a transferncia ser realizada com base no valor de mercado e o registo contabilstico nas carteiras "investimento" ou "a vencimento" seguir as regras e procedimentos estabelecidos para estas carteiras. Tratando-se de aces no valorizadas cotao de mercado ou de outros ttulos de rendimento varivel, o seu enquadramento nas respectivas contas ser realizado com base no valor de aquisio original, implicando, portanto, a anulao da respectiva flutuao de valor. Caso tenha havido cobrana de rendimentos durante o perodo de permanncia no sector negociao dos ttulos a transferir, estes so considerados como "Lucros e diferenas de reavaliao em aplicaes Ttulos - negociao - de rendimento varivel". . Os ttulos adquiridos a ttulo de "negociao" que atinjam o limite de permanncia estabelecido (6 meses) sero automtica e imediatamente transferidos para o sector "ttulos - investimento". 3.2. Ttulos - investimento e Ttulos a vencimento No que respeita s carteiras de "Ttulos - investimento" e "Ttulos a vencimento" devero ser observados os seguintes procedimentos contabilsticos: . Os ttulos de rendimento fixo emitidos com base no valor nominal so registados ao valor de aquisio. Os juros corridos, se os houver, so contabilizados na conta "Proveitos a receber". A periodificao de juros ser feita com base no valor nominal e na taxa de juro aplicvel ao perodo. O prmio ou desconto verificado por ocasio da compra ser repartido de modo escalonado atravs da movimentao da conta "25 - Ttulos - investimento" ou "26 - Ttulos a vencimento", consoante o caso, por contrapartida da respectiva conta de proveitos/custos; . O valor dos ttulos com capitalizao de juros deve incorporar a periodificao dos mesmos; . Os ttulos emitidos a valor descontado, so registados pelo valor de reembolso (valor nominal). O diferencial entre valor nominal e valor de aquisio considerado como "Receitas com proveito deferido". Mensalmente os juros corridos so levados s respectivas subcontas de proveitos. . As transferncias de "ttulos - investimento" para "ttulos a vencimento" sero feitas pelo valor por que se encontrarem registados, lquido das respectivas provises constitudas.

A diferena entre o valor de reembolso e o valor por que os ttulos foram registados na carteira a vencimentodever ser repartida de modo escalonado atravs da movimentao da conta - Ttulos a vencimento por contrapartida da respectiva conta proveitos/custos. 26 , . As aces so mantidas ao custo de aquisio. 3.3. Aces atribudas gratuitamente As aces recebidas gratuitamente em resultado da incorporao de reservas no capital social podem ser relevadas no patrimnio da instituio de crdito, pelo valor nominal, sempre que as anteriormente detidas tenham um custo mdio ponderado de aquisio igual ou inferior ao valor nominal. Caso contrrio, as novas aces sero registadas pela diferena, se for positiva, entre a parte proporcional no novo capital social e o custo das aces detidas; quando a diferena for nula ou negativa, apenas haver lugar relevao das quantidades acrescidas. Os aumentos patrimoniais em resultado do valor atribudo s novas aces, tero como contrapartida as contas "Reservas de reavaliao - de imobilizaes financeiras" ou "Reservas de reavaliao Outras", consoante se trate de aces pertencentes rubrica "De Imobilizaes Financeiras" ou de "Ttulos - Negociao/Investimento". Para que haja lugar constituio das reservas a que alude o nmero anterior necessrio que a sociedade que incorpora as reservas no capital social tenha publicado, com referncia aos trs ltimos exerccios que precederam o ano da incorporao, as contas anuais devidamente certificadas sem reservas. 3.4. Operaes especiais: emprstimos, vendas a descoberto e operaes em conta margem Os ttulos que sejam objecto de emprstimo, fora do mbito das operaes em conta margem, devero ser relevados na conta 27219 - Emprstimos de ttulos - Outros por contrapartida da conta em que , os mesmos se encontrem contabilizados e pelo respectivo valor contabilstico. O muturio dever registar a respectiva responsabilidade na conta 35809 - Emprstimos de ttulos - Outros por contrapartida da conta de Ttulos de negociao . As alteraes do valor dos ttulos que foram objecto de emprstimo, quando se trate de ttulos provenientes da carteira prpria, sero reflectidas, diariamente, na conta 27219, observando-se as regras de valorimetria e de relevao de resultados aplicveis carteira de origem, sendo as valias e as provises registadas nas contas que lhe esto associadas. As alteraes do valor de mercado dos ttulos obtidos de emprstimo e enquanto no emprestados, devem ser imputadas, diariamente, conta 35809, por contrapartida de resultados (contas de juros ou de resultados em operaes financeiras). Exceptuam-se os ganhos em ttulos cujas regras de valorimetria, quando considerados na carteira de negociao, no permitam o reconhecimento de resultados decorrentes de alteraes de cotao, em que a contrapartida ser registada a crdito da conta 569 - Outras . As alteraes de valor dos ttulos emprestados que tenham sido obtidos de emprstimo sero diariamente registados na conta 27219 por contrapartida da conta 35809. No processo de contabilizao dos emprstimos de ttulos deve ser tido em conta, de acordo com as condies contratuais, o regime de atribuio de direitos patrimoniais relativos a juros e dividendos que ocorram no perodo do contrato de emprstimo. Em caso de incumprimento do contrato de emprstimo de ttulos , sero aplicveis, com as devidas adaptaes, as regras de provisionamento relativas aos riscos de crdito a que se refere o Aviso n. 3/95, considerando-se como o montante em dvida o valor, lquido de provises, que os ttulos teriam na carteira se no tivessem sido emprestados. As vendas de ttulos, de que resultem posies curtas, e que no tenham origem em emprstimos de ttulos, devero ser relevadas na conta 3581 - Vendas a descoberto cujo saldo ser diariamente , ajustado em funo do valor de mercado dos ttulos vendidos. As respectivas diferenas sero levadas s contas de resultados (contas de juros ou de resultados em operaes financeiras), salvo no caso em que se trate de ganhos em ttulos cujas regras de valorimetria no permitam, quando inscritos na carteira de negociao, o registo de resultados decorrentes de alteraes de cotao, situao em que a

contrapartida ser registada a crdito da conta 569 - Outras A posterior aquisio de ttulos, . destinada cobertura da posio curta , ser relevada a dbito da conta 3581. No mbito das operaes em conta margem, o financiamento concedido aos clientes para a aquisio de ttulos dever ser relevada na conta 2720 - Financiamentos para compras em operaes em conta margem . Os emprstimos de ttulos para a realizao de operaes em conta margem devem ser relevados na conta 27210 - Em operaes em conta margem O saldo desta conta dever ser objecto de . ajustamento dirio, em funo do valor de mercado dos ttulos, por contrapartida da conta 35800, no caso de ttulos obtidos de emprstimo. Tratando-se de ttulos oriundos da carteira da entidade financeira mutuante, as alteraes de valor de mercado dos ttulos emprestados sero igualmente reflectidas na mesma conta 27210, de acordo com os critrios valorimtricos e de apuramento de resultados aplicveis carteira de ttulos de que os mesmos sejam oriundos. As vendas de ttulos que tenham tido origem em operaes de emprstimo, no mbito de operaes em conta margem, devero ser relevadas na conta 3582 - Vendas em operaes em conta margem , aplicando-se, s alteraes de valor dos ttulos em causa, os procedimentos previstos para a conta 3581. Aquela conta dever ser debitada pela recompra dos ttulos, sendo o saldo remanescente regularizado nos termos contratados. Pela entrega aos mutuantes dos ttulos recomprados sero movimentadas, a crdito, a conta 27210 e a dbito a conta 35800 ou a conta de ttulos da entidade financeira, consoante se trate, respectivamente, de ttulos disponibilizados por clientes para emprstimo ou da carteira de ttulos daquela entidade Os valores entregues e recebidos a ttulo de cauo, margens, ou reforos, quando representados por disponibilidades ou ttulos, devero ser registados, respectivamente, nas contas 271 e 355 ou nas contas extrapatrimoniais 9701 e 9711. 3.5. Comisses e outros encargos de operaes de ttulos As comisses e outros encargos decorrentes de operaes de ttulos realizadas por conta da prpria instituio so contabilizados na conta "7180 - Comisses por operaes realizadas por terceiros - de ttulos". 3.6. Mtodo de custeio nas vendas de ttulos Nas vendas de ttulos - negociao de rendimento varivel no valorizados cotao de mercado, de ttulos - investimento e de imobilizaes financeiras ser utilizado como mtodo de custeio das sadas o custo mdio ponderado.

4. CRDITO VENCIDO A aplicao dos critrios de constituio de provises para crdito vencido, definidos no Aviso n 3/95 do Banco de Portugal, obrigam ao enquadramento dos vrios tipos de crdito nas classes de risco a seguir indicadas, que reflectem o escalonamento temporal dos crditos e juros vencidos em funo do perodo decorrido aps o respectivo vencimento ou, o perodo decorrido aps a data em que tenha sido formalmente apresentada ao devedor a exigncia da sua liquidao. Classe I - at 3 meses Classe II - de 3 at 6 meses Classe III - de 6 at 9 meses Classe IV - de 9 at 12 meses Classe V - de 12 at 15 meses Classe VI - de 15 at 18 meses Classe VII - de 18 at 24 meses Classe VIII - de 24 at 30 meses Classe IX - de 30 at 36 meses Classe X - de 36 at 48 meses Classe XI - de 48 at 60 meses Classe XII - mais de 60 meses

As prestaes vencidas e no cobradas relativas a um mesmo contrato devem ser contabilizadas na classe de risco em que estiver contabilizada a prestao que se encontrar por cobrar mais tempo. A movimentao das respectivas provises ser realizada nos moldes descritos no ponto 5. destas normas especficas de contabilizao. A prorrogao ou renovao dos crditos vencidos no interrompe a contagem dos perodos referidos nos pargrafos anteriores nem isenta as instituies de constiturem as respectivas provises, salvo se forem adequadamente reforadas as garantias constitudas ou se forem integralmente pagos pelo devedor os juros e outros encargos vencidos. i) Registo do capital So transferidos para a conta "28 - Crdito e juros vencidos" todos os crditos (capital), qualquer que seja a sua titulao, que se encontrem por regularizar decorridos que sejam, no mximo, trinta dias sobre o seu vencimento, sem prejuzo de a instituio poder efectuar a sua transferncia logo que entenda que esto esgotadas as possibilidades de uma regularizao imediata. Igual enquadramento ser dado s prestaes de capital contratualmente previstas para perodos futuros mas que, por razes de no cumprimento de uma das prestaes (de capital ou de juros) possam, nos termos legais, considerar-se vencidas, e, em relao s quais, existam dvidas quanto sua cobrabilidade. ii) Contabilizao de juros e de despesas aps o vencimento So transferidos para a conta "288 - Juros vencidos a regularizar", os juros vencidos na data em que a cobrana se deveria ter efectivado ficando a aguardar, pelo perodo mximo de 3 meses, a respectiva regularizao contabilstica, de acordo com os critrios estabelecidos a seguir. Os juros de crditos sobre ou com garantia das entidades indicadas no Aviso n 3/95 que rege a constituio de provises continuaro a ser contabilizados como proveitos, com contrapartida nas respectivas subcontas da conta "28 - Crdito e juros vencidos", durante todo o tempo em que os crditos se mantenham nesta situao. Igual tratamento ser dado aos juros de crditos com garantias reais at que seja atingido o limite de cobertura, prudentemente avaliado. As despesas relativas a estes crditos cujos juros so incorporados na conta de resultados sero registadas na conta "289 - Despesas de crdito vencido". A regularizao dos juros relativos aos restantes crditos vencidos ser efectuada atravs de dbito das respectivas contas de proveitos se se referirem ao exerccio em curso. Caso contrrio ser debitada a conta "6718 - Perdas relativas a exerccios anteriores". O registo destes juros, bem como das respectivas despesas passar a ser realizado, a ttulo de "pro memria", nas contas extrapatrimoniais "993 - Juros vencidos" e "994 - Despesas de crdito vencido".

5. PROVISES 5.1. A movimentao das contas de provises dever processar-se de acordo com o seguinte esquema: DBITO CONSTITUI O OU 79 - Provises do Exerccio CRDITO 29 - Provises acumuladas aplicaes, ou
49-

Provises acumuladas imobilizaes financeiras, ou

REFORO 29 - Provises acumuladas - aplicaes, ou

61 - Provises Diversas

UTILIZA O

49-

Provises acumuladas - imobilizaes financeiras, ou

Contas relativas s situaes de risco

61 - Provises Diversas REPOSIO 29 - Provises acumuladas - aplicaes, ou OU


49-

Provises acumuladas - imobilizaes financeiras, ou

84 - Reposies e anulaes de provises

ANULAO

61 - Provises Diversas

5.2. As regras e os limites a que se sujeitar a constituio de provises, encontram-se definidas em Aviso e Instrues, ambos do Banco de Portugal.

5.3. As instituies que, nos termos do Aviso n 12/2001, publicado no Dirio da Repblica, I Srie B, de 23 de Novembro de 2001, assegurem a cobertura das responsabilidades por penses de reforma e sobrevivncia atravs de fundos de penses devem contabilizar na conta "73292 - Custos com pessoal - encargos sociais obrigatrios - outros encargos sociais obrigatrios - fundos de penses" o custo do servio corrente, adicionado do custo dos juros e deduzido do rendimento esperado dos activos do fundo de penses. Nos casos em que tais encargos respeitem a perodos anteriores ao exerccio, dever ser utilizada a conta "6718 - Perdas extraordinrias - Perdas relativas a exerccios anteriores", devendo as instituies proceder ao seguinte desdobramento: - Custo anual das responsabilidades por servios passados de pessoal no activo em 31.12.94, cuja data presumvel de reforma tenha ocorrido, ou venha a ocorrer, depois de 31.12.97; - Amortizao anual de despesas com custo diferido relativas a reformas antecipadas registadas na conta 55760 Custos diferidos Reformas antecipadas Na conta 6719 - Perdas extraordinrias - Outras perdas extraordinriasdevero ser registados os montantes referentes a: - Amortizao anual de despesas com custo diferido relativas a perdas actuariais resultantes de diferenas entre os pressupostos e os valores realizados; - Amortizao anual de despesas com custo diferido relativas a perdas actuariais resultantes de alteraes dos pressupostos ou das condies dos planos. Na conta 6729 Ganhos extraordinrios - Outros ganhos extraordinriosdevero ser registados os montantes referentes a: - Amortizao anual de receitas com proveito diferido relativas a ganhos actuariais resultantes de diferenas entre os pressupostos e os valores realizados; - Amortizao anual de receitas com proveito diferido relativas a ganhos actuariais resultantes de alteraes dos pressupostos ou das condies dos planos.

5.4. Os riscos e encargos resultantes de processos judiciais em curso e de eventuais correces fiscais devero ser relevados na conta Para outros riscos e encargos onde so igualmente registadas 613 , as provises constitudas para fazer face a encargos com impostos a pagar, decorrentes de ganhos em curso de operaes cujo reconhecimento fiscal apenas tenha lugar em exerccios futuros. Estas ltimas provises devem ser repostas no exerccio em que ocorra a considerao fiscal desses ganhos, por contrapartida da conta - Reposies e anulaes de provises 84 .

6. IMOBILIZADO EM REGIME DE LOCAO FINANCEIRA

A contabilizao das operaes relacionadas com a aquisio e utilizao de bens do activo imobilizado em regime de locao financeira, a enquadrar nas subcontas adequadas da conta 428, obedece s seguintes regras: a) No momento do contrato a locao registada, por igual quantitativo, no activo e no passivo (conta 3600 - Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira) pelo somatrio das prestaes de capital includas nas rendas; b) As rendas so desdobradas de acordo com o plano de amortizao financeira, sendo debitada a conta do passivo pela parte correspondente amortizao do capital e levando o restante conta "703600 - Fornecedores de imobilizado em regime de locao financeira", a ttulo de juros suportados; c) O activo imobilizado referido em a) deve ser amortizado de acordo com a poltica contabilstica da empresa; se no existir certeza razovel de que o locatrio obtenha a titularidade do bem no fim do contrato, o activo deve ser amortizado durante o perodo do contrato se este for inferior ao da sua vida til.

7. IMPOSTO SOBRE O VALOR ACRESCENTADO (IVA) 7.1. As contas de proveitos por natureza devero ser desdobradas, internamente, quando tal for tido por conveniente, de forma a apurar: . o valor das operaes isentas de IVA com direito deduo; . o valor das operaes isentas de IVA sem direito deduo; . o valor das operaes tributadas em IVA, lquidas de imposto, segundo a taxa aplicvel.

7.2. Quando se entenda utilizar a conta "5880 - IVA suportado" registar-se- nela o montante de IVA suportado pela aquisio de bens e servios. Esta conta salda por contrapartida da conta "5881 - IVA dedutvel", pela parte que passvel de deduo, e por transferncia do remanescente para a conta respeitante ao bem ou servio adquirido. A conta "5881 - IVA dedutvel" debitada por contrapartida da conta "5880 - IVA suportado" ou, quando aquela no for utilizada, pelos valores do IVA dedutvel relativo s aquisies e credita-se por transferncia para a conta "5884 - IVA apuramento". O imposto liquidado pelas instituies, registado a crdito da conta "5882 - IVA liquidado", conta que, posteriormente, ser debitada, por contrapartida da conta "5884 - IVA apuramento". As regularizaes mensais resultantes de situaes previstas no Cdigo do IVA, podendo originar imposto a favor da instituio ou a favor do Estado, sero contabilizadas, respectivamente, a dbito da conta "58830 - IVA regularizaes - Mensais a favor da instituio" ou a crdito de "58831 - IVA regularizaes - Mensais a favor do Estado". As regularizaes anuais resultantes do clculo do "pro rata" definitivo, aplicveis a qualquer tipo de bens ou servios, so contabilizados no fim do ano, a dbito ou crdito da conta "58832 - Anuais por clculo do "pro rata" definitivo", por contrapartida das contas onde foram contabilizadas as aquisies cujo imposto dedutvel objecto de rectificao. No se tratando de bens do activo imobilizado, quando se mostrar difcil a imputao especfica da referida contrapartida, esta poder ser registada nas contas "6719 - Outras perdas extraordinrias" ou "6729 - Outros ganhos extraordinrios". As regularizaes anuais derivadas das variaes dos " pro rata" definitivos, especficas dos activos imobilizados, so registadas, no fim do ano, a dbito ou a crdito da conta "5833 - Anuais por variaes dos "pro rata" definitivos", por contrapartida das contas "6719 - Outras perdas extraordinrias" ou "6729 - Outros ganhos extraordinrios". A conta "58839 - Outras regularizaes anuais" servir para a contabilizao de regularizaes anuais no enquadrveis em outras contas, a efectuar, em qualquer dos casos, no final do ano, nomeadamente pela no utilizao para fins da instituio de bens imveis relativamente aos quais houve deduo do

imposto, hiptese em que esta conta creditada por contrapartida da conta "6719 - Outras perdas extraordinrias". Relativamente a cada perodo de imposto, os saldos das subcontas da conta "5883 - IVA regularizaes", sem que haja compensao entre eles, so transferidos para a conta "5884 - IVA apuramento". A conta "5884 - IVA apuramento" debitada pelos saldos devedores das contas "5881 - IVA dedutvel" e "5883 - IVA regularizaes" e, ainda, pelo saldo devedor da conta "270010 - Reporte de crdito do imposto", sendo creditada pelos saldos credores das contas "5882 - IVA liquidado" e "5883 - IVA regularizaes". Aps estes lanamentos, o saldo da conta "5884 - IVA apuramento" transfere-se para a conta "27001 Imposto sobre o valor acrescentado - a recuperar", no caso de ser devedor ou, sendo credor, para a conta "3901 - Imposto sobre o valor acrescentado - a pagar". A conta "5885 - IVA liquidaes oficiosas" ser debitada pelas liquidaes oficiosas, em contrapartida da conta "39011 - Liquidaes oficiosas", procedendo-se posteriormente, aos competentes lanamentos de regularizao.

8. TOMADAS FIRMES E SUBSCRIES INDIRECTAS Os compromissos assumidos com operaes de tomada firme de emisso de ttulos e subscries indirectas de aces, so registados nas contas extrapatrimoniais "92040 - Compromissos irrevogveis, por subscrio indirecta" ou "92041 - Compromissos irrevogveis, por tomada firme". Na data em que a instituio de crdito se constitua devedora da totalidade ou parte do valor da emisso correspondente subscrio indirecta de aces movimentada a conta "276 - Subscrio indirecta de aces", por contrapartida de "Depsitos ordem" ou de "Credores diversos", consoante o valor lquido da responsabilidade seja ou no posto imediatamente disposio da entidade emitente, sem prejuzo, naturalmente, da movimentao de outras contas relativas ao registo de comisses e outros encargos. Os ttulos que durante o perodo de subscrio no forem colocados, sero no prazo mximo de 60 dias a contar da data de encerramento da subscrio incorporados na carteira da instituio que assumiu o compromisso.

9. CONTRATOS A PRAZO DE TAXA DE JURO ("FRA") 9.1. O registo em contas extrapatrimoniais - conta "944 - Contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") - feito pelo montante terico dos contratos, sendo anulado na data da liquidao. 9.2. Os contratos devem ser claramente identificados segundo a sua natureza, de cobertura ( hedging ou de negociao ( ) trading ). 9.3. A reavaliao dos contratos de negociao baseada no custo (ou proveito) que seria obtido caso o contrato fosse liquidado na data em que a reavaliao efectuada e dever ocorrer, no mnimo, mensalmente. Tal reavaliao dever realizar-se no perodo compreendido entre a data da sua celebrao e a data em que tem lugar a liquidao, sendo as diferenas negativas ou positivas da resultantes registadas, respectivamente, a dbito e a crdito das contas "7294410 - Contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") de negociao - em cursoou "8394410 - Contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") de negociao em curso por contrapartida da conta "593 - Outras contas internas - reavaliao de contratos a prazo , de taxa de juro ("FRA") . Quando da reavaliao dos contratos resultar uma diferena positiva, deve ser tido em conta o risco de crdito associado s respectivas contrapartes, mediante ajustamentos de valor adequados quantificao desses riscos. Na data de liquidao, as importncias pagas ou recebidas, relacionadas com contratos de negociao sero relevadas, respectivamente, nas contas "7294411 - Contratos a prazo de taxa de juro ( FRA de )

negociao - liquidados" ou "8394411 - Contratos a prazo de taxa de juro ( FRA de negociao ) liquidados". 9.4. Considera-se contrato a prazo de taxa de juro ("FRA") de cobertura ("hedging"), o que se destina a eliminar ou reduzir substancialmente o risco de variao de taxa de juro a que determinados activos, passivos, elementos extrapatrimoniais ou fluxos financeiros esto sujeitos, estando a sua qualificao sujeita observncia dos seguintes requisitos: a) a posio a ser coberta esteja, desde o incio do contrato de cobertura, identificada e exponha a instituio ao risco de prejuzos resultantes de potenciais alteraes de taxas de juro; b) esteja especialmente qualificado de cobertura na documentao interna da instituio; c) seja bastante provvel que as alteraes no valor do contrato estejam correlacionadas com alteraes de sinal oposto no valor da posio sujeita a cobertura, de tal forma que a cobertura se torne eficaz como tal, eliminando ou reduzindo substancialmente o risco de perda na posio coberta. Se um contrato de cobertura deixar de satisfazer qualquer dos requisitos anteriores, ou a correlao a que se refere a anterior alnea c) deixar de ser observada, deve o mesmo passar a ser contabilizado como de negociao. A reavaliao dos contratos de cobertura apenas relevada contabilisticamente no caso em que os elementos cobertos correspondam a activos avaliados ao custo de aquisio e sujeitos constituio de provises sempre que o valor de mercado desses activos for inferior quele custo. Os contratos destinados cobertura de riscos de taxa de juro de posies de negociao so considerados como de negociao. Nos contratos de cobertura, as importncias pagas ou recebidas na data de liquidao sero relevadas nas contas 5594 - Despesas com custo diferido - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes ou 5494 - Receitas com proveito diferido - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes periodificadas durante o prazo da operao e imputadas s contas de custos ou , proveitos associados aos elementos cobertos. 9.5. A classificao de um contrato de negociao subordinada observncia dos seguintes requisitos: - que o mercado de contratos a prazo de taxa de juro ("FRA") seja lquido e activo, entendendo-se como tal aquele em que seja sempre possvel obter uma cotao de compra ou venda e encerrar uma posio aberta; - que a instituio intervenha com regularidade no mercado e disponha dos adequados instrumentos de controlo interno.

10. RESULTADOS DE OPERAES REALIZADAS COM ENTIDADES DO GRUPO 10.1. O apuramento de ganhos decorrentes da realizao de operaes com entidades em relao s quais existam relaes de domnio ou de controlo conjunto, ou que se encontrem sujeitas a um mesmo domnio ou controlo conjunto, s ter lugar desde que os mesmos resultem de transaces cujos termos correspondam aos que seriam acordados em condies normais de mercado. 10.2. Para efeitos do nmero anterior, considera-se existir: a) Relao de domnio - quando se verificar alguma das situaes previstas no nmero 2 do artigo 13. do RGICSF; b) Controlo conjunto - quando o controlo efectivo de uma empresa exercido por um nmero limitado de scios e as decises a ela relativas resultam de comum acordo entre estes. 10.3. Entende-se que uma transaco efectuada em condies normais de mercado, quando os seus termos negociais, livremente aceites por duas partes contratantes independentes,

nomeadamente quanto a preo e risco, correspondam s condies normalmente praticadas no mercado para operaes idnticas ou de riscos comparveis. 10.4. Em caso de inobservncia das condies normais de mercado, os montantes apurados resultantes das diferenas de valor entre os activos recebidos e os activos cedidos, ou entre os passivos cedidos e os passivos incorridos devem ser relevados na conta 5899 - Diversas operaes a regularizar - Outras a se mantendo enquanto subsistirem as relaes referidas no nmero 10.1., , ou os elementos que forem objecto de transaco no forem cedidos a terceiros que no estejam nas condies previstas no mesmo nmero. 10.5. A instituio deve manter documentao apropriada que permita comprovar que as transaces a que se refere a presente instruo foram realizadas em condies normais de mercado.

11. CONTABILIZAO DE ACTIVOS SEM EXPRESSO CONTABILSTICA 11.1. Devem constar do activo, de acordo com a classificao prevista neste Plano, todos os elementos patrimoniais detidos pelas instituies de crdito. 11.2. Os elementos patrimoniais sem expresso de valor no activo, e no sujeitos a desvalorizao ou deperecimento, nomeadamente obras de arte e coleces de moedas, podem ser valorizados, no estado e local em que se encontrem, desde que sejam satisfeitos os seguintes requisitos: . no tenham sido objecto de amortizao; . sejam avaliados por peritos de reconhecida idoneidade e competncia; . o valor da avaliao no ultrapasse o justo valor dos bens, entendendo-se por justo valor a quantia pela qual um bem pode ser negociado, entre um comprador conhecedor e interessado e um vendedor nas mesmas condies, numa transaco ao seu alcance; . o valor a inscrever no activo no ultrapasse 75% do montante da avaliao; . o processo de avaliao e imputao contabilstica seja confirmado por um revisor oficial de contas. 11.3. Os elementos patrimoniais obtidos a ttulo gratuito podem ser valorizados nos mesmos termos a que se refere o anterior n.. 11.2. 11.4. Os montantes que resultem das valorizaes a que se referem os nmeros anteriores devero ser relevados nas contas de Reservas de reavaliao. 11.5. Sob pena de ineficcia, todos os processos de valorizao a que se referem as presentes normas devero ser levados ao conhecimento do Banco de Portugal (Departamento de Superviso Bancria).

12. OPERAES DE LOCAO

Para efeitos contabilsticos importa distinguir entre locao financeira e locao operacional: Locao financeira uma locao na qual, em substncia, o locador transfere para o locatrio todos os riscos e vantagens inerentes deteno de um activo, independentemente de o ttulo de propriedade poder, ou no, vir a ser transferido. Locao operacional uma locao que no se enquadre nas condies descritas no pargrafo anterior. Considerando o princpio da substncia sobre a forma, uma locao considerada como financeira quando, data do incio da operao, se verificar, designadamente, uma das seguintes situaes: - haja acordo de transferncia da propriedade no final do prazo de locao;

- exista uma opo de compra a um preo que se espera seja suficientemente inferior ao justo valor do bem data do exerccio da opo e de tal modo que, data do incio da locao, seja quase certo que a opo venha a ser exercida; - o prazo da locao abranja a maior parte da vida til do bem, mesmo que a propriedade no seja transferida; - o valor presente (actual ou descontado) dos pagamentos da locao (incluindo o da opo de compra e expurgados de quaisquer encargos adicionais, como por exemplo seguros) seja igual ou superior ao justo valor do bem; - os activos locados terem tal especificidade que apenas o locatrio os possa usar sem neles serem feitas modificaes importantes. Constituem ainda indicadores de situaes que, individualmente ou combinadas, possam levar a que uma locao seja classificada como financeira: o locatrio poder cancelar a locao e as perdas do locador associadas ao cancelamento serem suportadas pelo locatrio;

- os ganhos ou perdas derivados da flutuao no justo valor do bem residual serem do locatrio; e - o locatrio ter a possibilidade de continuar a locao por um segundo perodo a uma renda que seja substancialmente inferior do mercado. O registo das operaes de locao dever ser efectuado nas contas apropriadas e tendo em ateno as normas abaixo enunciadas. 12.1. Locao financeira 12.1.1. O registo dos crditos vencidos (capital, juros e outros valores) relativos a operaes de locao financeira ser realizado nos moldes constantes do ponto "4 - CRDITO VENCIDO" do captulo VII do PCSB, devendo, adicionalmente, considerar-se o seguinte: i) O englobamento nas classes de escalonamento temporal (classes I a XII) dos valores de capital e juros das prestaes vencidas e no cobradas, relativas a um mesmo contrato de locao financeira, dever ser efectuado na classe de risco em que se encontra a prestao que esteja por cobrar h mais tempo. ii) Nos crditos em que se verifique a existncia de uma prestao de capital relevada na conta "28 - Crdito e juros vencidos", todas as prestaes futuras que no forem cobradas sero transferidas, na data do seu vencimento, para aquela conta. iii) Os juros e despesas respeitantes a crditos que tenham valores inscritos na conta "28 Crdito e juros vencidos" s podero ser contabilizados como proveitos desde que tenham sido recebidos ou respeitem as condies mencionadas na alnea ii) do ponto 4 do Captulo VII do PCSB, devendo, no caso contrrio, ser registados a ttulo de "promemria" nas contas extrapatrimoniais "993 - Juros vencidos" e "994 - Despesas de crdito vencido". iv) Os juros includos nas rendas antecipadas (quando se considerou a 1 renda composta de capital e juros), que no tenham sido recebidos na data do vencimento, sero registados na conta "54 - Receitas com proveito diferido", por contrapartida da conta "288 - Juros vencidos a regularizar", e imputados s contas de proveitos do exerccio, desde que os crditos que os originaram respeitem as condies da alnea ii) do ponto 4 do Captulo VII do PCSB. v) O valor de mercado do bem locado poder ser assimilado a uma garantia real. A avaliao daquele valor dever ser efectuada pelas locadoras de forma prudente e regular e ter em conta as possibilidades reais de recuperao dos bens.

As instituies devero possuir comprovativos da realizao de tal avaliao no podendo, na sua falta, os bens locados ser considerados, para qualquer efeito, como uma garantia. Na determinao do valor de mercado dos bens afectos a contratos de locao financeira mobiliria, celebrados com clientes cujas responsabilidades perante a instituio no ultrapassem 100 mil euros, poder ser efectuada a avaliao directa, nos termos dos pargrafos precedentes, ou utilizar-se um mtodo indicirio, mas o valor a atribuir, quer numa, quer noutra situao, ao conjunto dos bens em causa, no poder exceder o que resultaria da sua amortizao pelo mtodo das quotas constantes, com uma acelerao de 50% das taxas de reintegraes e amortizaes previstas no Decreto Regulamentar n 2/90, de 12.1 (Tabelas especficas ou, na falta destas, Tabelas genricas). As instituies devem dispor de elementos que permitam a verificao em permanncia do cumprimento do previsto no pargrafo anterior. vi) Os crditos resultantes de operaes de locao financeira, cujos contratos tenham sido rescindidos e os bens no tenham sido recuperados, so transferidos para a conta "28 Crdito e Juros vencidos" pelo valor correspondente ao capital vincendo na data da resciso, devendo ser respeitadas as restantes regras definidas neste ponto 12.1.

12.1.2. A contabilizao dos bens recuperados obedecer aos seguintes princpios: i) Os bens recuperados, quer por resoluo do contrato quer pelo no exerccio da opo de compra por parte do locatrio, sero registados na conta "274 - Aplicaes por recuperao de crditos", pelo valor do capital includo nas prestaes vincendas e do valor residual, tendo por contrapartida as contas "22 - Crdito interno" ou - Crdito 23 ao exterior". No final de cada ms, ser efectuada a comparao entre o valor de mercado dos bens e os montantes registados na conta "274", devendo as diferenas negativas, caso existam, ser provisionadas pela totalidade (conta "299 - Para outras aplicaes"). As diferenas positivas no sero objecto de qualquer tratamento at que se verifique a alienao ou relocao do bem. ii) Quando se efectuar um contrato de locao financeira sobre um bem recuperado, a diferena entre o valor daquele contrato e o valor por que se encontra registado na conta "274" ser objecto do seguinte tratamento: a) Se for positiva, ser relevada na conta "5806 - Mais-valias em bens de locao financeira", devendo a sua imputao s contas de resultados (conta "897 - Maisvalias em bens de locao financeira") ser processada linearmente ao longo do prazo do novo contrato. b) Se for negativa, dever ser registada na conta "777 - Menos-valias em bens de locao financeira". No clculo das menos-valias devero ter-se em conta as provises anteriormente constitudas para o efeito. iii) Quando se efectuar um contrato de arrendamento ou aluguer sobre um bem recuperado, este deve ser registado no imobilizado corpreo (do locador) pelo valor anteriormente registado na conta 274 Eventuais provises que tenham sido criadas, de acordo com a . alnea i), devero ser repostas. A sua amortizao dever efectuar-se de forma consistente com a poltica habitualmente seguida (pelo locador) para activos similares e de acordo com a vida til. A transferncia para imobilizado dever efectuar-se para a conta 4209 - Outros Imveis , no caso do arrendamento, ou para a conta 4219 Outro equipamento no caso do , aluguer. Em qualquer dos casos, o registo das amortizaes dever efectuar-se, respectivamente nas contas 4829 - De outras imobilizaes corpreas por contrapartida , da conta 7829 - De outras imobilizaes corpreas .

Os imveis que venham a ser transferidos para imobilizado, pelas razes indicadas, ficam sujeitos s regras aplicveis a qualquer aquisio de imveis em reembolso de crdito prprio, nomeadamente Instruo n 120/96, publicada no BNBP.

12.2. Locao operacional Os bens que tenham sido adquiridos para a realizao de operaes de locao operacional so registados na conta Imobilizado em locao operacional 427 . Os valores registados na conta 2771 - Clientes de locao operacional devem ser transferidos, qualquer que seja a sua titulao, para a conta 287 - Outros crditos vencidos decorridos que , sejam, no mximo, trinta dias sobre o seu vencimento, sem prejuzo de a instituio poder efectuar a sua transferncia logo que entenda que esto esgotadas as possibilidades de uma regularizao imediata. As rendas vencidas e no cobradas relativas a contratos de locao operacional que tenham pelo menos uma renda relevada na conta 287 Outros crditos vencidos devero ser contabilizadas directamente nesta conta e enquadradas nos respectivos escalonamentos temporais (Classe I a XII) de acordo com o estabelecido no n 7 do n 3. do Aviso n 3/95, isto , na classe de risco em que se enquadra a renda que esteja por cobrar h mais tempo. 12.3. No anexo ao Balano, dever ser referido o montante dos contratos de locao financeira em vigor e o montante das rendas futuras a receber dos contratos no cancelveis de locao operacional.

13. OPERAES DE FACTORING 13.1. As operaes de factoring so relevadas nas contas 22050 e 23050 quando os cedentes forem, respectivamente, residentes ou no residentes, e os contratos relevantes tiverem sido celebrados com recurso, pelos valores dos adiantamentos efectuados por conta desses contratos. Caso esses mesmos contratos estabeleam que os crditos sejam concedidos sem recurso so movimentadas as contas 22051 e 23051, quando os devedores forem residentes ou no residentes, respectivamente, pelo valor dos crditos tomados, por contrapartida da conta 361 - Credores por operaes de factoring Esta ltima conta debitada pelas entregas efectuadas aos aderentes, por . conta do contrato. Os compromissos resultantes das linhas de crdito negociadas com os aderentes e ainda no utilizadas seguem o regime geral de contabilizao previsto nas contas extrapatrimoniais. 13.2. A conta - Contratos com recurso - facturas no financiadasser movimentada pelo valor 995 das facturas tomadas com recurso, ao abrigo de contratos de factoring, que no foram objecto de adiantamento ao aderente. A regularizao do seu saldo ocorrer medida que essas facturas forem sendo liquidadas. Adicionalmente, essa liquidao ser ainda relevada a crdito da conta 361.

14. RESULTADOS DE OPERAES DE CEDNCIA DE ACTIVOS REALIZADOS COM ENTIDADES QUE NO ESTEJAM EM RELAO DE GRUPO COM A INSTITUIO DE CRDITO Os resultados de operaes de cedncia de activos a entidades que no estejam em relao de grupo com a instituio de crdito, cujo preo no seja satisfeito pelo adquirente na data ou perodo convencionados (contratualmente ou no), devem observar com as necessrias adaptaes as normas de contabilizao de juros aps o vencimento previstas na alnea ii) do ponto 4 do Cap. VII do Plano de Contas para o Sistema Bancrio. Assim, a parte do preo que exceder o valor lquido pelo qual os bens cedidos se encontravam registados na contabilidade da instituio, deve ser regularizada atravs de dbito da conta de proveitos onde esse diferencial foi relevado, caso esses proveitos se refiram ao exerccio em curso. Caso contrrio, ser debitada a conta "6718 - Perdas relativas a exerccios anteriores". Esta regularizao ocorrer no prazo mximo de 30 dias aps a data, ou fim do perodo, em que o pagamento deveria ter ocorrido.

15. EMPRSTIMOS "CRISTAL" Os emprstimos "cristal" (crdito ao investimento a mdio e longo prazos em sistema de leilo) caracterizados pela existncia de um conjunto de instituies - sindicato - que os toma firme, so trimestralmente objecto de leilo, sendo ento adquiridos pelas instituies que ofeream taxas mais reduzidas - tomadores. Ora, entre os intervenientes numa mesma operao nem sempre lquida a definio dos riscos assumidos, pelo que relevante que fique claramente explicitado se o risco do crdito (capital e juros) do sindicato que tomou firme a operao ou das instituies adquirentes em leilo. em funo de tal repartio de risco que se organizar o respectivo esquema contabilstico:

15.1. O risco do crdito das instituies que o adquirem em leilo (tomadores). No momento da contratao, as instituies pertencentes ao sindicato registam em contas extrapatrimoniais ("9203 - Compromissos perante terceiros - compromissos irrevogveis - linhas de crdito irrevogveis") os montantes que tomaram firme, registo que se mantm inalterado at ao vencimento final da operao. Em cada leilo, os bancos tomadores relevaro os montantes adquiridos em crdito concedido, por prazo igual ao que medeia entre dois leiles consecutivos. 15.2. O risco de crdito das instituies que tomaram firme a operao (sindicato). No momento da contratao, as instituies pertencentes ao sindicato registam em contas extrapatrimoniais ("9203 - Compromissos perante terceiros - compromissos irrevogveis - linhas de crdito irrevogveis") os montantes que tomaram firme. Quando for realizado o primeiro leilo, os bancos pertencentes ao sindicato anulam o lanamento anterior e contabilizam em crdito concedido, por prazo igual ao da operao contratada, os montantes que tomaram firme e em operaes de venda com acordo de recompra - crdito concedido, por prazo igual ao que medeia entre dois leiles consecutivos, a parte das respectivas quotas tomadas por terceiros, procedimento este que se ir repetir em cada um dos leiles subsequentes. Por seu lado, em cada leilo, os bancos tomadores relevaro sobre o sindicato, os montantes adquiridos em operaes de compra com acordo de revenda - crdito concedido, por prazo igual ao que medeia entre dois leiles. Este procedimento ser igualmente adoptado pelas instituies pertencentes ao sindicato em relao ao montante adquirido que exceda a importncia que tomaram firme.

16. PAPEL COMERCIAL 16.1. A contabilidade dos ttulos a que se refere o Decreto-Lei n 181/92, de 22 de Agosto, vulgarmente designados por "papel comercial" dever processar-se como segue: . os ttulos adquiridos para negociao ou investimento, devero ser contabilizados como "Outras Obrigaes" nas diversas rubricas das contas 24 e 25 que contemplam a generalidade desta classe de ttulos; . se se tratar de responsabilidades - ttulos emitidos pela instituio, devero ser registadas nas subcontas da conta - Responsabilidades representadas por ttulos - Obrigaes (Outras)", 34 de acordo com o mercado de colocao e prazo de vida das obrigaes; . a tomada firme de emisses, a domiciliao e eventuais garantias prestadas aos emitentes, devero ser igualmente objecto de registo, nas respectivas contas extrapatrimoniais, do mesmo modo que outras emisses de obrigaes. 16.2. Os juros das obrigaes emitidas a desconto e includas na carteira de investimento, devero ser escriturados nas contas 5425021 e 5425121.

17. CONTRATOS DE GESTO DE APLICAES FINANCEIRAS Os contratos de gesto de aplicaes financeiras caracterizam-se por o cliente conferir a uma instituio de crdito um mandato geral para, em seu nome e por sua conta, subscrever, adquirir, alienar, resgatar ou actuar de qualquer outra forma de negociao em activos financeiros, designadamente, unidades de participao em fundos de investimento, depsitos bancrios ou aquisio de aces ou obrigaes, comprometendo-se a instituio de crdito, no fim do prazo de aplicao, a garantir uma determinada taxa de remunerao do montante aplicado. Com a celebrao dos referidos contratos podem as instituies de crdito incorrer em riscos de crdito ou de taxa de juro que devem fazer reflectir nas suas contas. Nestes termos e com vista uniformidade de procedimentos contabilsticos relativamente aos contratos em questo, devero as instituies registar: - na conta "92010- Compromissos perante terceiros - Operaes a prazo - Compras", a responsabilidade assumida perante o cliente pelo reembolso do montante aplicado acrescido da remunerao garantida, sempre que o referido montante no seja aplicado num depsito ou noutra aplicao que esteja relevada no passivo da instituio, devendo o respectivo valor ser considerado como uma compra de activos a prazo fixo, para efeitos do rcio de solvabilidade e dos grandes riscos; - na conta "94601 - Contratos de garantia de taxas de juro - Subscritos pela instituio - Sobre taxas passivas 'floors'", pelo valor do montante aplicado, o risco de taxa de juro em que incorre pela remunerao garantida, sempre que o montante disponibilizado pelo cliente seja aplicado na constituio de um depsito ou de outra aplicao junto da prpria instituio, contratados a uma taxa de juro ajustvel. Os valores registados nesta conta devero ser considerados para efeitos do rcio de solvabilidade e dos grandes riscos, nos termos previstos para os elementos extrapatrimoniais relativos a taxas de juro; - na conta "7099 - Juros e custos equiparados - outros juros e custos equiparados - Outros", o eventual montante compensatrio pago para assegurar a remunerao garantida. No caso da existncia de uma clusula que permita a cobrana de comisses de gesto sempre que o rendimento do montante aplicado for superior ao contratado com o cliente, dever o valor relativo quela comisso ser registado na conta "8252 - Comisses - Por servios bancrios prestados - Administrao de valores".

18. PRINCPIOS PARA A CONTABILIZAO DOS CONTRATOS DE FUTUROS E OPES 18.1. Classificao das transaces As transaces inerentes celebrao de contratos de futuros e de opes devem ser classificadas numa das seguintes categorias: de negociao ou de cobertura. Salvo demonstrao de que se encontram afectas cobertura de riscos, presume-se que as posies detidas em futuros e opes se destinam a negociao. As transaces destinadas cobertura de riscos das posies de negociao devero ser classificadas como de negociao. 18.2. Relevao de resultados em posies de negociao a) As posies de negociao em contratos de futuros e de opes transaccionados em mercados organizados devem ser valorizadas com base nas cotaes de mercado, devendo os lucros e as perdas, realizados e no realizados, ser relevados nos resultados do exerccio. data da preparao das demonstraes financeiras a determinao dos resultados no realizados deve ter em conta o custo que seria suportado com o fecho dos contratos. As posies de negociao em contratos de opes de balco OTC devem ser valorizadas de acordo com o disposto nos pontos 18.6 e 18.8. b) O montante dos prmios recebidos por opes vendidas deve inicialmente ser contabilizado como um proveito diferido e posteriormente ajustado em funo do processo de avaliao aplicvel.

c) O montante dos prmios das opes compradas deve inicialmente ser contabilizado como custo diferido e posteriormente ajustado em funo do processo de avaliao aplicvel. 18.3. Cobertura de risco a) Os contratos de futuros e opes podem ser contabilizados como de cobertura de riscos, desde que se encontrem satisfeitos os seguintes requisitos: i) a posio a ser coberta esteja identificada e exponha a instituio ao risco de prejuzos resultantes de potenciais alteraes de taxas de juro, de taxas de cmbio ou de preos de mercado a que determinados activos, passivos, elementos extrapatrimoniais ou fluxos financeiros possam estar sujeitos; ii) estejam especificamente qualificados de cobertura na documentao interna da instituio; iii) seja bastante provvel que as alteraes no valor do instrumento designado como de cobertura (futuros ou opes) estejam correlacionadas com alteraes de sinal oposto no valor da posio sujeita a cobertura, de tal forma que o instrumento de cobertura se torne eficaz como tal, eliminando ou reduzindo o risco de perda na posio coberta e possa ser valorizado com fiabilidade. iv) a eficcia da operao de cobertura possa ser assegurada em permanncia. b) Se um contrato classificado de cobertura deixar de satisfazer qualquer das condies anteriores, deve o mesmo passar a ser contabilizado pelo valor de mercado, na medida em que o no tenha sido at essa altura. c) As opes vendidas no podem ser classificadas como instrumentos de cobertura contabilstica, salvo se se destinarem eliminao do risco de opes compradas do mesmo tipo, com o mesmo vencimento e idntico elemento subjacente. d) Os resultados obtidos nos contratos de cobertura devero ser relevados de acordo com o mesmo princpio que for seguido para os resultados de sinal oposto dos elementos cobertos, sendo diferidos at ao momento em que estes ltimos sejam relevados. Tratando-se de ttulos registados ao custo de aquisio, os resultados obtidos naqueles contratos devero ser-lhes imputados. 18.4. Cobertura de risco de transaces futuras a) Os contratos de futuros e opes s podem ser qualificados de cobertura de risco de transaces futuras desde que haja uma razovel probabilidade de que venham a ocorrer no decurso da actividade normal da instituio e se encontrem reunidos, para alm dos requisitos enunciados na alnea a) - ii) e - iii) do ponto anterior, os seguintes: i) a documentao interna defina a natureza da transaco prevista; ii) o montante do ganho ou perda diferidos da posio de cobertura esteja identificado; iii) o perodo de tempo esperado, contado desde a data de realizao do contrato at que a transaco prevista ocorra, no ultrapasse um ano. b) Quando alguma das condies anteriores deixar de se verificar, os resultados obtidos nos contratos de cobertura devero imediatamente ser relevados nos resultados. 18.5. Frequncia da avaliao Todas as instituies participantes num mercado organizado de futuros e opes e as que celebram contratos de opes de balco ( OTC devero, diariamente, valorizar todos os ), contratos de futuros e opes com base nas cotaes de referncia disponveis ou nos valores obtidos pela aplicao do modelo de acordo com o disposto no ponto 18.6.

18.6. Relevao no balano e apuramento de resultados de opes de balco ("OTC") Para efeitos de tratamento contabilstico relevao no balano e apuramento de resultados a avaliao das opes de balco est sujeita observncia, cumulativa, das seguintes condies: a) o instrumento subjacente seja transaccionado num mercado lquido ou seja constitudo por um ndice de bolsa. Quando o instrumento subjacente for constitudo por aces ou ndices de aces, considera-se existir liquidez adequada quando as mesmas integrarem algum dos ndices ou o elemento subjacente for algum dos ndices previstos no nmero 3 Operaes de Ttulos, do captulo VII Normas Especficas de Contabilizao, do PCSB. Nos restantes casos desde que, em condies normais de funcionamento do respectivo mercado, seja possvel reverter uma posio; b) sejam adoptados modelos apropriados de avaliao cujos parmetros possam ser mensurados com fiabilidade, na medida em que tenham origem em mercados lquidos e seja possvel obt-los com base em sries histricas suficientemente longas; c) as avaliaes baseadas nos modelos utilizados tenham em conta critrios de neutralidade e objectividade e nos quais se considere, designadamente, o diferencial entre os valores dos parmetros estimados para posies longas e para posies curtas; d) a instituio adopte um sistema de controlo interno que permita a obteno de, pelo menos, dois preos fornecidos por outras instituies, desde que as mesmas pertenam a grupos diferentes, que actuem regularmente no mercado de opes ou, na sua impossibilidade, que a avaliao seja efectuada por duas entidades orgnicas independentes e no sujeitas mesma linha de dependncia hierrquica. No caso dos preos fornecidos por outras instituies se revelarem mais conservadores do que os valores obtidos em resultado da aplicao do modelo a que se refere a alnea b), a valorizao das opes ter por base o preo que for mais conservador. As diferenas de avaliao das opes de balco que respeitem as condies do presente nmero devem ser levadas directamente a resultados, com o consequente ajustamento do valor dos prmios. 18.7. Utilizao de modelos de avaliao Entende-se por modelo apropriado de avaliao a formulao matemtica adaptada s caractersticas do respectivo contrato usualmente adoptada pelos operadores no mercado de opes. As instituies que pretendam actuar no mercado de opes devem dar conhecimento ao Banco de Portugal (Departamento de Superviso Bancria) das principais caractersticas dos modelos de avaliao de opes utilizados, do tipo de opes a que se aplicam, das regras de determinao dos parmetros utilizados, designadamente volatilidades de preos, taxas ou ndices e da organizao e funcionamento do sistema de controlo interno a que se refere a alnea d) do nmero 18.6. Idnticas informaes devero ser transmitidas sempre que uma instituio altere os modelos utilizados, introduza novos modelos ou altere as regras de determinao dos parmetros utilizados e a organizao e funcionamento do sistema de controlo interno. 18.8. Outros contratos de opes de balco Os contratos de opes de balco que no satisfaam as condies fixadas no nmero 18.6. ficam sujeitos s seguintes regras de contabilizao: a) Os contratos de opes compradas devero ser contabilizados pelo seu custo de aquisio at ao exerccio do contrato, venda ou abandono, salvo se da aplicao de um adequado sistema de valorizao se determine um valor substancialmente mais baixo para a opo, caso em que a diferena entre o prmio e o valor da opo dever ser registada em prejuzos; b) Os contratos de opes vendidas devero ser avaliados de acordo com os seguintes critrios:

i) valorizao de acordo com um adequado sistema de prudente valorizao dos contratos que permita estimar a probalidade de ocorrncia de perdas, as quais devero ser registadas em resultados; ii) para efeitos da alnea anterior, devero ser sempre registados como prejuzos, no mnimo os montantes dos valores intrnsecos das opes, depois de deduzidos os valores dos prmios recebidos; iii) os valores intrnsecos a que se refere a alnea anterior correspondero, no caso de vendas de opes de venda (put options) diferena positiva entre o valor de exerccio e o valor do activo ou elemento subjacente e no caso de vendas de opes de compra (call options) diferena positiva entre o valor do activo ou elemento subjacente e o valor de exerccio (options in-the-money) 18.9. Instrumentos financeiros com opes incorporadas Nos instrumentos financeiros em que haja uma opo incorporada, nomeadamente depsitos ou ttulos emitidos, a componente constituda pela opo deve ser objecto de relevao contabilstica autnoma do instrumento financeiro primrio a que est associada, aplicando-se as presentes regras de avaliao, de relevao de resultados e de utilizao de modelos quando aplicveis. 18.10. Utilizao de contas a) O montante dos prmios recebidos por opes vendidas em mercados organizados, deve ser registado na conta de receitas com proveito diferido 5494 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes . O montante dos prmios das opes compradas em mercados organizados, deve ser registado na conta de despesas com custo diferido 5594 - De operaes cambiais, de taxas de juro e sobre cotaes . Os montantes dos contratos de futuros celebrados em mercado organizado so registados na conta "943 - Operaes a prazo sobre instrumentos financeiros (futuros)". b) As instituies devero criar internamente, no mbito das contas extrapatrimoniais, contas divisionrias que permitam identificar a finalidade dos respectivos contratos (negociao ou cobertura). c) Relativamente s contas de terceiros, relacionadas com contratos de futuros e de opes, as instituies devero dispor de registos internos que lhes permitam a atribuio do critrio de residncia

19. PRINCPIOS PARA A CONTABILIZAO DOS CONTRATOS DE TROCAS DE TAXAS DE JURO (SWAPS DE TAXAS DE JURO). 19.1. Classificao das transaces As transaces relativas a contratos de trocas de taxas de juro devem ser classificadas numa das seguintes categorias: de negociao ou de cobertura. Salvo demonstrao de que se encontram afectas cobertura de riscos, presume-se que as posies detidas nestes instrumentos financeiros se destinam a negociao. As transaces destinadas cobertura de riscos das posies de negociao so tratadas como posies de negociao. 19.2. Avaliao dos contratos de negociao e relevao de resultados Os contratos de negociao devem ser valorizados com base nos seguintes mtodos: a) - mtodo obrigacionista, baseado na assimilao de um swap a duas obrigaes, sendo uma a taxa fixa e a outra a taxa varivel, com valor de reembolso igual ao valor terico do contrato. O valor do contrato, positivo, ou negativo, resulta da diferena entre o valor actual dos fluxos

de juros e do capital terico, do ramo da parte fixa e do ramo da parte varivel, utilizando os factores de desconto implcitos nas taxas de juro de cupo zero resultantes das taxas praticadas no mercado de swaps. Na actualizao do ramo da parte varivel do swap apenas tomado em conta o fluxo correspondente soma do capital terico com o juro relativo ao perodo que decorrer entre a data da avaliao e a do prximo vencimento. Se a taxa de juro varivel contratada incluir um diferencial fixo (spread), os correspondentes juros devero ser considerados como fluxos financeiros fixos e o respectivo valor actual adicionado ao valor actual dos fluxos da parte varivel. b) - o mtodo do custo de substituio, que consiste na construo, data da avaliao, de um swap fictcio com as mesmas caractersticas do swap a avaliar, com excepo das taxas de juro, que devem corresponder s taxas que nessa data seriam praticadas no mercado, e na posterior actualizao das diferenas de fluxos entre os dois swaps, de acordo com a mesma metodologia de clculo prevista para o mtodo anterior; c) - ou outro que produza efeitos equivalentes a qualquer um dos anteriores. Se da avaliao do contrato resultar um valor positivo, dever o mesmo ser corrigido em funo do risco de crdito da contraparte, de acordo com critrios de prudncia estabelecidos pela instituio. As diferenas de avaliao apuradas nos contratos de negociao devem ser relevadas em resultados. 19.3. Cobertura de risco a) As operaes de swaps de taxas de juro podem ser contabilisticamente tratadas como de cobertura de riscos, desde que se encontrem satisfeitos os seguintes requisitos: i) a posio a ser coberta esteja identificada e exponha a instituio ao risco de prejuzos resultantes de potenciais alteraes de taxas de juro a que determinados activos, passivos, elementos extrapatrimoniais ou fluxos financeiros possam estar sujeitos; ii) estejam especificamente qualificadas de cobertura na documentao instituio; interna da

iii) que as alteraes de valor do swap estejam correlacionadas com alteraes de sinal oposto no valor da posio coberta, de tal forma que o mesmo se torne eficaz como elemento de cobertura, eliminando ou reduzindo substancialmente o risco de perda na posio coberta. b) Se um swap de cobertura deixar de satisfazer qualquer das condies anteriores, deve o mesmo ser reclassificado em negociao, devendo os correspondentes resultados ser imediatamente relevados; c) A reavaliao dos contratos de cobertura apenas relevada contabilisticamente no caso em que os elementos cobertos correspondam a activos avaliados ao custo de aquisio e sujeitos constituio de provises para depreciao, desde que o valor de mercado desses activos seja inferior; d) Em todos os restantes swaps de cobertura deve ser seguido o critrio do custo histrico, que consiste no registo dos fluxos de juros corridos, de acordo com o princpio dos acrscimos. 19.4. Cobertura de risco de taxa de juro de transaces futuras a) Os contratos de swap de taxas de juro s podem ser qualificados de cobertura de risco de transaces futuras desde que haja uma razovel probalidade de que estas venham a ocorrer no decurso da actividade normal da instituio e se encontrem reunidos, para alm dos requisitos enunciados na alnea a), ii) e iii) do ponto anterior, os seguintes: i) a documentao interna defina a natureza da transaco prevista; ii) o montante do ganho ou perda diferidos da posio de cobertura esteja identificado;

iii) o perodo de tempo esperado, contado desde a data de realizao do contrato at que a transaco prevista ocorra, no ultrapasse um ano. b) Quando alguma das condies anteriores deixar de se verificar, os respectivos contratos devem ser reclassificados em negociao, devendo os correspondentes resultados ser imediatamente relevados; c) Os swaps de cobertura de transaces futuras que respeitem a elementos patrimoniais que no sejam valorizados a preos de mercado seguem a regra constante da alnea d) do nmero anterior. 19.5. Cessao de contratos Os resultados provenientes da antecipao do vencimento ou cessao dos contratos de swap devem ser levadas s mesmas contas onde so relevados os lucros e os prejuzos da reavaliao. 19.6. Frequncia da avaliao Sempre que haja lugar avaliao dos swaps de taxas de juro, a mesma deve ocorrer, para efeitos contabilsticos, no mnimo, mensalmente. 19.7. Swaps de taxas de juro baseados em moedas diferentes Aos swaps de taxas de juro que tenham como referncia moedas diferentes, com ou sem troca de capitais no incio e no fim dos contratos, aplicam-se, com as devidas adaptaes, os princpios constantes dos nmeros anteriores.

20. RESULTADOS DE OPERAES DE PERMUTA DE ACTIVOS 20.1 O reconhecimento nas contas de resultados dos ganhos obtidos em operaes de permuta de imobilizaes ou de outros activos s poder ser efectuado quando as mesmas operaes se realizarem em condies normais de mercado. 20.2 Entende-se que uma operao efectuada em condies normais de mercado, quando os seus termos negociais, livremente aceites por duas partes contratantes independentes, nomeadamente quanto a preo e risco, correspondam s condies normalmente praticadas no mercado para operaes idnticas ou riscos comparveis. 20.3 Na ausncia de cotao de mercado, a valorizao dos activos recebidos deve ser suportada por um parecer elaborado por um auditor ou revisor oficial de contas independente, demonstrando estar-se em presena de uma operao realizada em condies de mercado, nos termos referidos em 20.2. 20.4 Em caso de inobservncia do disposto nos pontos anteriores, os montantes apurados resultantes de diferenas de valor entre os activos recebidos e os activos cedidos devem ser relevados na conta 5899 Diversas operaes a regularizar Outras . 20.5 A instituio deve manter documentao apropriada que permita comprovar que as operaes a que se refere a presente Instruo foram realizadas em condies normais de mercado.

Anexo alterado por: - Instruo n 109/96, publicada no BNBP n 2, de 15 de Julho de 1996; - Instruo n 121/96, publicada no BNBP n 4, de 16 de Setembro de 1996; - Instruo n 22/97, publicada no BNBP n 4, de 15 de Abril de 1997; - Instruo n 2/98, publicada no BNBP n 2, de 16 de Fevereiro de 1998; - Instruo n 6/98, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 1998; - Instruo n 7/98, publicada no BNBP n 5, de 15 de Maio de 1998; - Instruo n 15/98, publicada no BNBP n 7, de 15 de Julho de 1998; - Instruo n 5/2000, publicada no BNBP n 3, de 15 de Maro de 2000; - Instruo n 15/2000, publicada no BNBP n 4, de 17 de Abril de 2000; - Instruo n 21/2000, publicada no BNBP n 7, de 17 de Julho de 2000; - Instruo n 26/2001, publicada no BNBP n 11, de 15 de Novembro de 2001; - Instruo n 5/2002, publicada no BO n 2, de 15 de Fevereiro de 2002; - Instruo n 21/2002, publicada no BO n 8, de 16 de Agosto de 2002; - Instruo n 5/2003, publicada no BO n 3, de 17 de Maro de 2003;

- Instruo n 13/2003, publicada no BO n 6, de 16 de Junho de 2003; - Instruo n 28/2003, publicada no BO n 11, de 17 de Novembro de 2003.

Das könnte Ihnen auch gefallen