Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Nguyen ly ke toan
Cng ty Enron
c thnh lp t nm 1985, Enron nhanh chng tr thnh mt cng ty a quc gia hng mnh trong lnh vc nng lng. Vi tr s chnh ti bang Texas ca M, cng ty c hot ng hn 30 quc gia trn th gii, bao gm c Vit Nam. Lnh vc hot ng chnh ca cng ty m rng dn t vn chuyn v phn phi kh t sang bun bn xng du v kh t, xy dng cc nh my in v cung cp in. i vi cc cng ty c chng khon pht hnh trn th trng, sc khe ca cng ty thng c o lng thng qua gi ca chng khon cng ty trn th trng. T nm 1985 n cui nm 2001, gi c phiu ca cng ty lin tc tng ln. Cao im l vo thng 10/2001, gi c phiu ca cng ty tng hn gp i trong vng ch mt nm. Trn con ng pht trin v m rng lnh vc hot ng, vic kinh doanh ca Enron ngy cng mang thm nhiu ri ro. Trong vic kinh doanh vn chuyn qua h thng ng ng, c lng v gi u n nh. Nhng trong lnh vc bun bn kh t v xng du, gi c dao ng rt mnh ng thi s lng cng dao ng do sc p cnh tranh. 1985 15.076 4 12 37.000 1 1 khng 2000 18.000 trn 30 33 32.000 14 (ti 11 quc gia) 51 (ti 15 quc gia) 18
S lng nhn vin Cc nc c hot ng Ti sn (t la) ng ng s hu (dm) Cc nh my in ang hot ng Cc nh my in ang xy dng Xp hng cng ty (Fortune 500)
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
Hy hnh dung ta mua mt c phiu ca Enron vo thng 12/2000 vi gi $40 v bn ra vi gi $88 vo thng 8/2001. Li nhun u t bng la l 120% trong vng 8 thng, tng ng 15% mi thng! Cu hi l liu gi tr ti sn ca cng ty thc s tng ln gp i? V d nh nm 2000 cng ty ch c 10 nh my th n 2001 c 20 nh my? Cch nh gi ca th trng ti chnh khng trn c s cn o ti sn hin c m da vo k vng thu nhp m nhng ti sn ny mang li trong tng lai. iu ny cng ging nh th trng nh t Vit Nam. Bn mua mt ming t Gia Lm (H Ni) vi gi 500 triu ng vo nm 2003, n nm 2004 ngi ta tr gi vi bn l 1 t ng. C phi ming t n ra gp i? Khng, nhng ngi mua tr gi nh vy cho mnh t ca bn bi v anh ta k vng l gi s tip tc tng ln cao hn 1 t trong tng lai. Tt c mi ngi trn th trng, k c bn v anh ta, khng ai c th bit chc chn gi ngy mai, nhng th trng sng l nh vo k vng. Trn th trng ny, ngi ta tr gi cho mt con g khng da trn trng lng tht ca con g trn a, m da vo k vng s trng vng con g s ra trong tng lai. Phn ng ca th trng ty thuc vo thng tin th trng c c, trong phn quan trng l thng tin k ton ca bn thn cng ty. Chng ta s tho lun sau ny v l thuyt th trng hiu qu. Ni tm tt, th trng c coi l hiu qu khi c phn ng vi cc thng tin. Bn thn s hiu qu ny c phn thnh ba dng. Nu th trng ch phn ng sau khi cc thng tin c cng b, l hiu qu dng yu. (Mt th trng t s b coi l hiu qu dng yu nu ch phn ng khi cng b quy hoch.) Nu th trng phn ng khi s vic xy ra m thng tin cha c cng b, l hiu qu dng bn-mnh. Th trng hiu qu dng mnh l th trng phn ng vi ton b cc thng tin, bao gm cc thng tin cha c cng b v c cc thng tin khng c cng b.
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
cc chin dch tranh c. i li, Ken Lay vn ng cho cc chnh sch c li cho cng ty mnh, c bit l chnh sch ni lng kim sot ca nh nc (deregulation) trong lnh vc nng lng. Thu nhp ca Ken Lay c th hin trong mt s thng tin sau: Thu nhp: $89.120.000 trong 5 nm t 1996-2000. Ring nm 2000 thu nhp 50 triu la, trong lng v thng l 5,2 triu, phn cn li l thu nhp t c phiu cng ty. C phn trong cng ty (nm 2000) l 138 triu, tng ng 0.28% tng c phn ca cng ty. Nm 1999 ng th 46 trong cc lnh o c thu nhp cao nht Nm 2000 ng th nht v thu nhp trong s cc lnh o ngnh nng lng. Vi thng trc khi cng ty tuyn b tnh trng ph sn vo thng 12/2001, Lay bn 71% s c phiu ca mnh v thu c li nhun 90 triu la. Hu ht trong s 287 v giao dch mua bn ny khng c cng b v ch c tit l vo thng 2/2002. Vo u nm 2001, Lay bn c 79 la mi c phiu. Vo cui nm 2001, mi c phiu ch cn tr gi 0,6 la.
Andrew Fastow nguyn l Gim c Ti chnh ca Enron t nm 1998 v b ui vic thng 10/2001. Fastow c coi l kin trc s thit lp ra h thng ti chnh nm ngoi bng cn i k ton ca Enron. Sinh thng 12/1961, Fastow tt nghip ngnh kinh t v ting Hoa ti i hc Tufts nm 1984, tt nghip Thc s Qun tr kinh doanh ti i hc Ty Bc nm 1987 (c hai u l nhng trng hng u Hoa K). Bt u lm cho Enron nm 1990 v tr thnh thn cn vi Jeffrey Skilling, ngi sau ny l Tng Gim c ca Enron. B khi t thng 10/2002 vi 78 ti danh, trong c ti ng la, gian ln, ra tin. Fastow ban u t chi hp tc vi c quan iu tra nhng thay i thi khi v mnh b khi t vo thng 5/2003. Thng 1/2004 Fastow chp nhn ti danh ng la hy vng t c mt tha thun n t 10 nm. Lea Fastow, sinh nm 1961, l v ca Andrew Fastow, Lea c bng Thc s Qun tr kinh doanh v cng lm vic vi chng ti ngn hng Continental Illinois v tip theo l ti Enron. Sau khi ri Enron nm 1997, Lea kinh doanh ca hng thc phm v bt ng sn. Hai v chng c hai con trai, 5 tui v 8 tui. Lea b khi t thng 5/2003 v b kt n 1 nm t v th nhn trong khi khai thu c nhn nm 2000 che giu 47.800 la thu nhp. y l mt phn ca s tin 204.444 la khng khai bo t nm 1997 n 2000. Ben Glisan l ngi ph trch ti v ca Enron v l nhn vt lnh o u tin ca cng ty ra ng trc vnh mng nga. Trong s cc ti danh b co buc, Glisan th nhn hai ti: ng la v gian ln trong chuyn tin. c hng n t 5 nm, Glisan tr thnh cng tc ca c quan iu tra. Richard Causey nguyn l kim ton vin ca Arthur Andersen bang Texas, sau chuyn sang Enron v tr thnh K ton trng cng ty. c coi l kin trc s thit k
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
ra cc k hoch la di c ng cng ty, Causey b khi t thng 2/2004 vi 31 ti danh nhng n nay vn khng nhn c ti. Jeffrey Skilling l Gim c iu hnh (COO) ca Enron v l Tng Gim c cng ty trong 6 thng t 2/2001 n 8/2001. Gia nhp Enron nm 1990, Skilling c coi l kin trc s trong vic bin Enron t mt hng vn chuyn ng ng tm thng tr thnh mt cng ty thng mi cng ngh cao y quyn lc. Skilling b khi t thng 2/2004 vi 35 ti danh, trong c ti ng la, gian ln, v bun bn ni gin. Joe Beradino sinh nm 1950, tt nghip i hc Fairfield nm 1972 v bt u lm k ton cho Andersen vi mc lng 11 ngn la mt nm. Tr thnh mt thnh vin i tc nm 1982 v c bu lm Tng Gim c vo thng 1/2001 vi 90% s phiu bu. Beradino t nhim thng 3/2002 sau khi xy ra nhng b bi khng l ti hai khch hng ca Andersen l Enron v WorldCom.
Enron nm 2001
Gi c phiu ca Enron ln n nh cao 90 la vo thng 8/2000. Mt nm sau , vo thng 10/2001 cng ty thng bo l 638 triu la trong qu 3/2001 v gi tr vn c ng gim 1,2 t la. Bc mn bt u c h m. Thng 11/2001 gi c phiu ca cng ty tt xung di 1 la. Thng 12/2001 cng ty tuyn b trng c th ph sn v cho ngh vic hng ngn nhn vin. Thng 1/2002 B T php Hoa K bt u cuc iu tra hnh s v cng ty Enron.
K ton ca Enron
1. Doanh thu: Gi c trong ngnh nng lng dao ng rt mnh, trong khi khch hng c nhu cu n nh gi. Vi t cch l mt nh cung cp, Enron k nhng hp ng c nh gi vi khch hng trong tng lai v thu ph t nhng hp ng ny. Nhng ph ny c tnh vo doanh thu hin ti, trong khi ri ro trong tng lai Enron s phi gnh chu. 2. u t: Vi chin lc tng trng nhanh, Enron tch cc mua thm cc cng ty v ti sn khc. Mt phn ln vn vay t ngn hng. Mt phn vn do cng ty pht hnh quyn chn mua c phiu ca cng ty. Vic pht hnh quyn chn lm tng ng lc nh gi cng ty vi ci nhn tch cc hn. 3. Cc cng ty con: cn gi tt l SPE (Special Purpose Entity) c Enron thnh lp ra ng tn ti sn, ng thi gnh chu v c lp cc ri ro ti chnh. V d, khi Enron pht trin thm ng ng, cng ty c th lp ra mt SPE. n v SPE ny s lm ch ng ng v th chp ngay ng ny vay tin xy dng. Enron vn c s dng ng ng ny v ly doanh thu t ng ng thanh ton cho ch n. Theo cch ny, bng cn i k ton ca cng ty khng th hin c ti sn (ng ng) ln trch nhim n tng ng. 4. Lut k ton lin quan n SPE: Theo cc qui nh k ton, trong tng vn ca cng ty con phi c t nht 3% c phn ca Enron. Nhng nu c phn ca Enron ch
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
di 50% tng c phn ca SPE, s sch ca Enron khng phi th hin ti sn v trch nhim n ca SPE. 5. S lm dng cc SPE: Tuy s lng cc SPE tng ln trong nhiu nm qua, cc chuyn gia cho l mt cng ty c n bn hay nm i tc nh vy l qu nhiu. Vo thi im sp , Enron c n 900 SPE, hu ht t cc nc u i thu hay d di v lut k ton. Enron s dng nhng SPE ny thao tng cc bo co ti chnh, che giu cc nh u t nhng thng tin l ra phi cng b, v khai thc cc khc bit v lut k ton ti chnh cng nh lut k ton thu. 6. N ca cng ty con: D cho ch c rt t vn ch s hu, cc SPE c th vay ngn hng do hai l do. Th nht, cc ch n tin tng l Enron k hp ng s dng ti sn ca SPE nn hot ng ca SPE c bo m. Th hai, h tin l Enron bo lnh ri ro cho cc khon vay ca SPE. 7. N ca Enron: Bn thn Enron cng i vay pht trin m rng, nhng mt cng ty khng th vay qu nhiu do cc iu khon hn ch ca ch n. Enron sng to ra mt xo thut hp php trong Enron, SPE, v cng ty JP-Morgan dng cc hp ng hon chuyn lm cho n di hn c th hin trn bng cn i nh trch nhim chng khon. 8. Thi phng doanh thu v li nhun: Enron bn ti sn cho cc SPE vi gi c thi phng ln to ra li nhun gi to. Cng ty cng mua qua bn li vi SPE tng doanh s v gim bt mc dao ng ca li nhun. 9. Che du thua l: Tuy n qu 3/2001 cng ty mi bo co l, nhng thc cht l pht sinh t cc nm trc. c bit l vo cuc khng hong nhin liu nm 2000, khi gi nhin liu th gii ln cao nhng Enron vn phi bn ra vi gi c nh theo cc hp ng k trc. Cng ty dng cc th thut hp ng chuyn nhng khon l ny sang cc SPE. Tuy nhin khi cc SPE thua l th tr gi c phn ca Enron trong SPE gim xung di mc ti thiu 3% theo yu cu. Vic Enron phi hp nht tnh hnh ti chnh ca SPE vo bo co ti chnh ca cng ty m gy ra hai tc ng: n ca cng ty m tng ln v li nhun ca cng ty m gim xung. 10. Phn ng dy chuyn: Enron cng cho cc SPE vay cc c phiu ca mnh, khi gi c phiu ca Enron gim xung, ti sn ca cc SPE tip tc gim xung v tip tc vi phm quy nh v 3% n mc phi hp nht vo bo co ca Enron.
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
Nm 2001, sau khi Joe Beradino tr thnh Tng Gim c, Andersen lin tip sa vo cc cuc khng hong. Thng 5/2001 Andersen phi tr 110 triu la cho cc c ng ca cng ty Sunbeam dn xp v kin v b bi k ton ca Sunbeam. Thng 6/2001 Andersen phi tr gn 107 triu la v v b bi k ton ca cng ty x l rc Waste Management, trong 100 triu la tr cho cc c ng ca Waste Management v 7 triu la dn xp vi y ban Chng khon. Tuy tr tin nhng Andersen khng cng nhn mnh c li (!). Cng trong nm 2001, mt khch hng khc ca Andersen l cng ty Vin thng Quc t Qwest b thanh tra bi y ban Chng khon v B T php. Qwest th nhn h khai tng doanh thu hn 1,2 t la. Ch ring nm , Qwest tr cho Andersen 10,5 triu la ph t vn v 1,4 triu la ph kim ton. Enron l khch hng ln nht ca Andersen. Vo cui nhng nm 1990, s tin Enron thu Anderson ln n hn 1 triu la mi tun. V d, trong nm 2000 Andersen thu t Enron 25 triu la ph kim ton v 27 triu la ph t vn. Enron l trng hp duy nht lm cho Andersen b khi t vo thng 3/2002. Trc tuyn b iu tra ca y ban Chng khon v B T php, cng ty hy nhng ti liu lu tr ca mnh c lin quan n Enron, ch gi li nhng ti liu ti thiu theo quy nh ca lut. Mc pht l 0,5 triu la v b qun ch trong kinh doanh, b cm kim ton cc cng ty c pht hnh chng khon trn th trng. Ti danh khng phi l lm sai cc quy nh k ton, m l cn tr cng vic iu tra. Mi quan h gia Andersen vi khch hng khng ch l t vn v kim ton m cn l ngun cung cp lnh o ti chnh. K ton trng Richard Causay ca Enron nguyn l ngi ca Andersen. Gim c Ti chnh ca Enron trc Andrew Fastow l Jeffrey McMahon nguyn cng t Andersen chuyn sang. c bit i vi cng ty x l rc Waste Management, tt c cc Gim c Ti chnh ca cng ty ny trong sut giai on t 1971 n 1997 u t Andersen chuyn sang. Tng cng nhng v b bi ni trn t khch hng ca Andersen lm cho cc nh u t thit hi hn 300 t l v hng chc ngn ngi b mt vic lm.
Vai tr ca qun l nh nc
Khng ai nghi ng l Enron, vi Ken Lay ng u, c ng gp cao nht cho cc chin dch tranh c chnh tr. Nm 1994 Enron tham gia tch cc vo vic cho ra i ARMPAC, mt y ban chuyn huy ng ti tr chnh tr cho ng Cng ha. Bn thn Ken Lay l ngi thn cn vi cc lnh o cao cp nht ca chnh ph v quc hi. Tp ch The Economist ca Anh cho bit trong 435 thnh vin ca H ngh vin M c 188 thnh vin nhn tin ng gp ca Enron khi h ra tranh c. Tng t, trong 100 thnh vin ca Thng ngh vin th c n 71 thnh vin c Enron ng gp ti chnh.
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
o lut Kh t nm 1938 ca Hoa K cho quyn nh nc can thip rt su vo vic cung cp kh t, trong c c cc quy nh v c ch mua bn cng nh quy nh gi cho tng cng on. o lut Kh t nm 1978 mt phn ni lng vai tr kim sot ca nh nc. Ken Lay cng nhn vai tr ch o ca mnh trong vic vn ng thay i chnh sch ny. S thay i c th tt hay khng tt i vi x hi, nhng chc chn l tt i vi cc cng ty ln trong ngnh nng lng. Hi ng Chun mc K ton (FASB) ra mt chun mc v bo co hp nht ti chnh. Nu quy nh ny c thng qua, Enron khng th dng SPE che giu n v l. Tuy nhin Quc hi gy sc p FASB phi t b chun mc ny. Ch tch y ban Chng khon Arthur Levitt rt phn i vic mt cng ty va lm t vn va lm kim ton cho mt khch hng. ng thc y vic ban hnh lut cm cng ty kim ton lm t vn. Nhng cc thnh vin ch cht ca Quc hi gy sc p Levitt khng ra c lut ny.
Hu qu ca Enron
D kin cc ch n s thu hi c 1/5 s tin 74 t la ca h. 17.000 nhn vin ca Enron s mt tin hu tr ca h. Tuy Enron tuyn b dnh ring 200 triu la chuyn trch nhim lng hu sang cc cng ty bo him, chnh ph cho bit s tin ny chc chn khng . Cc c ng s mt ton b gi tr c phiu. Ti sn ca Enron ang c em bn u gi tr n, d kin s thu c khong 11 t. V d nh ngy 25/6/2004 h thng ng ng kh t Hoa K ca Enron c bn vi gi 2,35 t la. Mt nh my in ca Enron bang Oregon cng c tr gi 2,35 t la.
Khi mt ngi dng 90.000 la mua 100 c phiu ca Enron, sau vi thng ton b s c phiu ny bn c 10 la, anh ta phi t hi iu g xy ra? Th nht, anh ta mua theo phong tro ca th trng m khng nhn vo bo co ti chnh ca cng ty. Th hai, d nhn vo bo co ti chnh th mt ngi bnh thng cng khng c k nng c hiu. Th ba, d ngi thng c c hiu th cng b cc chuyn gia ti nng nh Andrew Fastow nh la bng nhng th thut ht sc tinh vi. Th t, c nhng ngi chu trch nhim gip ngi dn c c thng tin chnh xc ra quyt nh u t chnh xc, nhng nhng ngi ny khng lm ht trch nhim ca
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
mnh. Thng 2/2001 mt kim ton vin ca Andersen cc lc phn i phng php k ton ca Enron. Sau vi tun ngi ny b Andersen iu ng sang cng vic khc theo ngh ca Enron. Mt nhn vin ca Merrill Lynch (cng ty chuyn nh gi xp hng chng khon) xp hng c phiu ca Enron loi khng c trin vng. Nhn vin ny b sa thi ngay sau . Cc quyt nh ca y ban Chng khon hay y ban Chun mc K ton cng b Quc hi gy sc p ngn cn.
u thp k 90, rt nhiu tin vay c Minh Phng a vo u c bt ng sn. n gia thp k 90 th trng bt ng sn b ng bng v cng ty khng tr c n theo ng hn. Ch khi c quan php lut vo cuc th s n trn 560 triu la mi c cng b. Phn ln s tin c vay t hai ngn hng thng mi quc doanh l Incombank v Vietcombank. Nhng bn thn vic khng tr c n khng phi l mt ti hnh s theo lut. C quan iu tra pht hin ra Minh Phng vi phm ti la o v hi l. Thng 3/1997 Tng Minh Phng (gim c ca Minh Phng) v Lin Khui Thn (gim c ca Epco) b bt giam. Cng b bt l mt lot cc cn b lnh o v qun l ngn hng. Cui nm 1999 phin ta x v hi l ln nht trong lch s Vit Nam kt n 77 b co vi mc n t 30 thng t treo cho n 6 n t hnh. Thng 5/2003 Ch tch nc bc n xin n gim n t hnh ca Tng Minh Phng v Phm Nht Hng (Nguyn Gim c ngn hng Incombank chi nhnh thnh ph H Ch Minh). Ngy 11/7/2003 hai n t hnh c thc hin ti Th c, thnh ph H Ch Minh. Tng Minh Phng sinh nm 1957 v Phm Nht Hng sinh nm 1943.
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
Vic thu hi ti sn ca Minh Phng rt kh khn v t kt qu rt thp, mt phn v cc ti sn khng c chng t hp l thu hi. Mt khc, nhiu t chc phi bi thng theo quyt nh ca ta n nhng quyt nh khng th thi hnh c. V d, y ban Nhn dn Qun 3 phi thi hnh n 2,5 t ng, Qun y Qun 3 (2,7 t ng), Trilimex Qun 3 (500.000 USD), Cng ty Grainco (66 t ng), v cng ty t Vit ca B Cng an (90.000 USD). (Bo Tui tr 30/8/2001)
Tho lun
1. Vic thnh lp cc cng ty con (SPE) c th lm bng cn i k ton tt ln nh th no? Vic bng cn i k ton tt ln c li cho nhng ai? 2. Cc cng ty con c vai tr nh th no trong vic ci thin bo co kt qu kinh doanh ca Enron? 3. Cc cng ty con ca Enron v ca Minh Phng c im g ging nhau v c im g khc nhau? 4. Ti sao cc ch n ca Enron thu c tin (d ch mt phn) cn c ng li mt trng? Tnh th cc ch n ca Minh Phng c g khc vi cc ch n ca Enron? 5. Ti sao cc t chc nh Andersen v Merrill Lynch li khng mun bo co ti chnh v xp hng c phiu ca Enron b xu i? 6. Mi quan h ngn hng doanh nghip ng vai tr nh th no trong cu chuyn Enron v Minh Phng. 7. Cc c ng ca Enron b mt trng nhiu t la? Thc cht th tin i u mt?
Bi Vn
Nguyen ly ke toan
Bi Vn
10