EXCEL Skripta

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR
MICROSOFT EXCEL
SKRIPTA ZA INTERNU UPOTREBU
Autor, Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.
MICROSOFT EXCEL
SKRIPTA ZA INTERNU UPOTREBU
Bar, Oktobar 2007.
Sastavio, Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.
Naslov: Microsoft Excel-skripta za internu upotrebu
Autor: Zvonko Mijatovi, dipl.ing.el.
Recenzent: Vuko Asovi, prof. Urednik: Mr.Miko Kneevi
Izdava: JU Srednja poljoprivredna kola Bar Tel: 085/302-785, 302-784, 312-987, 301-711 E-mail: lider-sp@cg.yu www.sps-bar.edu.cg.yu
Tira: 100
SADRAJ
UVOD ...........................................................................................................................................................................6 OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE ...........................................................................................................................6 POKRETANJE PROGRAMA ...........................................................................................................................................6 IZLAZAK IZ PROGRAMA..............................................................................................................................................6 RADNO OKRUENJE. OSNOVNI POJMOVI ....................................................................................................................6 FORMAT DOKUMENTA ...............................................................................................................................................8 OTVARANJE NOVOG DOKUMENTA .............................................................................................................................8 KRETANJE PO DOKUMENTU .......................................................................................................................................8 UNOS PODATAKA .......................................................................................................................................................8 IZBOR ELIJA. ............................................................................................................................................................9 UREIVANJE PROZORA DOKUMENTA U EXCELU ......................................................................................................10 MOGUNOST DA SE VIDE RAZLIITI DJELOVI DOKUMENTA U ISTO VRIJEME.............................................................10 MOGUNOST DA SE VIDI VIE DOKUMENATA ILI LISTOVA U ISTO VRIJEME ..............................................................10
U
KOMANDE MS EXCEL-A ......................................................................................................................................11 SISTEM MENIJA ........................................................................................................................................................11 KORIENJE EXCEL-OVOG MENIJA ..........................................................................................................................11 STANDARDNE KOMANDE TOOLBAR .......................................................................................................................11 DODAVANJE, PROMJENA IMENA, BRISANJE, PREMJETANJE RADNIH LISTOVA .........................................................12 MODIFIKOVANJE RADNIH LISTOVA ..........................................................................................................................13 Promjena veliine redova i kolona.....................................................................................................................13 Umetanje redova, kolona i elija .......................................................................................................................13 Brisanje redova, kolona i elija .........................................................................................................................13 Sakrivanje redova i kolona.................................................................................................................................13 Premjetanje (odsijecanje) ...........................................................................................................................14 Kopiranje elija .............................................................................................................................................14 Lijepljenje odsijeenih i kopiranih elija .......................................................................................................14 Povuci i pusti..................................................................................................................................................14 Kopiranje podataka unutar reda ili kolone........................................................................................................14 Upisivanje niza brojeva, dana, datuma..............................................................................................................15 Upisivanje istog podatka u vie elija................................................................................................................15 Automatsko dopisivanje AutoComplete...........................................................................................................15 Prikazivanje liste postojeih vrijednosti Pick From List.................................................................................15 Zamrzavanje panoa (okana) ..........................................................................................................................15 FORMATIRANJE.....................................................................................................................................................16 KOMANDE ZA FORMATIRANJE .................................................................................................................................16 FORMATIRANJE ELIJE.............................................................................................................................................16 Kartica Number (Number tab) .......................................................................................................................17 POSEBNA OBLAST SU OPCIJE ZA RAD SA DATUMOM (DATE) I VREMENOM (TIME). ..................................................17 Kartica Alignment (Alignment tab) ....................................................................................................................18 Kartica Font (Font tab)......................................................................................................................................19 Kartice Border i Pattern (Border and Pattern tabs)..........................................................................................19 SLIKAR (PRESLIKA) FORMATA (FORMAT PAINTER) ............................................................................................19 STILOVI ...................................................................................................................................................................19 BRISANJE KARAKTERISTIKA ELIJE .........................................................................................................................20 AUTOMATSKO FORMATIRANJE ................................................................................................................................20 USLOVNO FORMATIZOVANJE ...................................................................................................................................20 DODAVANJE GRAFIKIH OBJEKATA DOKUMENTU ....................................................................................................21 KOMENTARI, PRETRAIVANJE, PROVJERA (ISPRAVKE), ZATITA DATOTEKA .............................21 DODAVANJE KOMENTARA (COMMENTS) .................................................................................................................21 KORIENJE GO TO (IDI NA), FIND (NADJI), I REPLACE (ZAMIJENI) .........................................................................22 Go To (idi na).....................................................................................................................................................22 Find (nadji) i Replace (zamijeni) .......................................................................................................................22
Microsoft Excel - Prirunik PROVJERA I ISPRAVLJANJE PODATAKA.....................................................................................................................23 ZATITA NAIH DATOTEKA (LOZINKA - PASSWORD ZA OTVARANJE)........................................................................24 TAMPANJE.............................................................................................................................................................24 PODEAVANJE STRANICE .........................................................................................................................................24 PODEAVANJE MARGINA .........................................................................................................................................25 DODAVANJE ZAGLAVLJA I PODNOJA ......................................................................................................................25 PODEAVANJE RADNOG LISTA .................................................................................................................................26 PREGLED DOKUMENTA PRIJE TAMPANJA ................................................................................................................26 KONTROLA PRELOMA STRANICA..............................................................................................................................27 OZNAAVANJE I REFERENCIRANJE ELIJA...............................................................................................27 RELATIVNO, APSOLUTNO I KOMBINOVANO REFERENCIRANJE ..................................................................................27 IMENOVANJE ELIJA ................................................................................................................................................28 PROMJENA I BRISANJE IMENA ELIJE .......................................................................................................................28 FORMULE U EXCELU ...........................................................................................................................................29 LINIJA FORMULA .....................................................................................................................................................29 PISANJE FORMULA ...................................................................................................................................................29 RAUNSKI OPERATORI U FORMULAMA ....................................................................................................................30 Aritmetiki operatori..........................................................................................................................................30 Poredbeni operatori...........................................................................................................................................31 Operatori vezivanja teksta .................................................................................................................................31 Odnosni operatori ..............................................................................................................................................31 Redosljed operatora (Operator Order)..............................................................................................................31 FUNKCIJE.................................................................................................................................................................32 NEKE VANIJE FUNKCIJE..........................................................................................................................................32 KOPIRANJE FORMULA ..............................................................................................................................................33 GREKE U FORMULAMA ...........................................................................................................................................33 ODNOS FORMULE PREMA ELIJAMA ........................................................................................................................34 RAD SA PODACIMA ...............................................................................................................................................34 SORTIRANJE .............................................................................................................................................................34 SORTIRANJE PO JEDNOJ KOLONI ...............................................................................................................................35 VIESTRUKO SORTIRANJE ........................................................................................................................................35 SUMIRANJE PODATAKA ............................................................................................................................................35 FILTRIRANJE ............................................................................................................................................................37 AUTOMATSKO FILTRIRANJE PODATAKA...................................................................................................................37 OBAVLJANJE RAUNSKIH OPERACIJA NAD FILTRIRANIM PODACIMA ........................................................................38 KONTROLA UNOSA ..................................................................................................................................................38 KOMBINOVANJE PODATAKA IZ VIE IZVORA ............................................................................................................40 RAD SA VIE SKUPOVA PODATAKA ..........................................................................................................................40 POVEZIVANJE SA PODACIMA IZ DRUGIH RADNIH SVESAKA ......................................................................................41 SUMARNO PRIKAZIVANJE VIE SKUPOVA PODATAKA ...............................................................................................42 GRUPISANJE VIE LISTA PODATAKA .........................................................................................................................42 IZRADA DINAMIKIH LISTI POMOU IZVEDENIH TABELA .........................................................................................43 UREIVANJE IZVEDENIH TABELA .............................................................................................................................46 IZRADA IZVEDENIH TABELA NA OSNOVU SPOLJNIH PODATAKA ................................................................................48 GRAFIKONI..............................................................................................................................................................51 PODEAVANJE KARAKTERISTIKA POZADINE ............................................................................................................55 PODEAVANJE IZGLEDA NIZOVA U GRAFIKONU .......................................................................................................55 UTVRIVANJE TRENDOVA PODATAKA .....................................................................................................................55 PRIMJERI .................................................................................................................................................................57 LITERATURA...........................................................................................................................................................58
Microsoft Excel - Prirunik
UVOD
Microsoft Excel pripada grupi elektronskih programa za tabelarna izraunavanja podataka - takozvanim radnim tabelama. Excel je najpopularniji program za dinamiko preraunavanje tabela. Za razliku od statike tabele koju bi rukom napisali na papiru, u Excelu ako se podaci u prve dvije elije promijene, automatski (dinamiki) mijenja se i rezultat u treoj eliji. Sa Excelom se mogu vriti sloeni prorauni iz matematike, statistike, knjigovodstva, ekonomije, linearnog programiranja, tehnike uopte. Programi poput Excela su Lotus 1-23 i VisiCalc. Excel sadri mnoge karakteristike koje pojednostavljuju rad na svakodnevnim zadacima. Mogu se lako obraditi velike koliine podataka. Sa podacima se lako upravlja. Excel nudi: dovoljan broj redova i kolona, laku navigaciju unutar programa, preko 230 formula za razne vrste izraunavanja, fleksibilne naredbe, mogunost korienja kao jednostavnije baze podataka, lak unos, izmjenu, prenos i formatizovanje podataka, mogunost povezivanja sa drugim programima, zatitu podataka, poslovnu grafiku, poseban programski jezik za izradu mini-aplikacija, snimanje u HTML formatu, tj. mogunost pretvaranja dinamike tabele u podatke za Internet itd.
OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE

Pokretanje programa
Excel se pokree na isti nain kao i druge aplikacije pod Windows-ima. Moe se pokrenuti na neki od sljedeih naina: dovoenjem kursora mia do ikone za Excel i dvostrukim klikom lijevim tasterom; jednim klikom na ikonu Excela iz Start menija, ili iz Taskbara; otvaranjem nekog dokumenta raenog u Excelu; Tada se otvara radni prozor za Excel kao na Slici 1.
Izlazak iz programa
Iz Excel-a se moe izai kada iz File menija odaberemo opciju Exit i potom pritisnemo taster ENTER na tastaturi ili kliknemo miem na Exit opciju. Najbri nain za izlazak iz Exel-a je ukoliko koristimo preicu pritiskom na tastere ALT + F4 na tastaturi.
Radno okruenje. Osnovni pojmovi

Radno okruenje je prozor (Window), standardnog oblika (Slika 1). Na vrhu Excel prozora se nalazi ime radne datoteke, zatim tasteri za umanjenje, uveanje i zatvaranje prozora.
Microsoft Excel - Prirunik U radnom prostoru moemo da unosimo podatke, izmjenimo izgled podataka, zahtjevamo od Excela da zbirno prikae podatke, ili da pronae informacije u Excelovim pomonim datotekama.
Slika 1 Elementarni dio Excelovog dokumenta predstavlja polje koje sadri pojedinani podatak. Ono se zove elija (cell). Svaka elija predstavlja presjek reda (row) i kolone (column). Redovi su oznaeni brojevima, a kolone slovima. Broj reda i slovo kolone odreuju adresu elije i zovu se reference elije. Napr. oznaena elija u gornjem lijevom uglu Slike 1 sadri referencu A1. Skup kolona i redova sainjava radni list (worksheet), koji se pojavljuje kao stranica u Excelovom dokumentu. Radna sveska ili dokument (workbook) predstavlja kolekciju jednog ili vie radnih listova. Svaka radna sveska treba da sadri informacije o jedinstvenoj kategoriji, kao to su napr. proizvodi, klijenti, prodaja i slino. U radnim listovima treba da budu podskupovi date kategorije, kao napr. razliite vrste proizvoda, glavni i sporedni klijenti, prodaja po mjesecima i slino. Standardna su tri lista u radnoj svesci, ali po potrebi moemo sami odrediti njihov broj. Radi bolje organizacije posla, radna sveska treba da sadri podatke o jedinstvenoj kategoriji, dok se u radnim listovima nalaze informacije o podskupovima date kategorije. Osnovne elemente prozora Excela moemo grupisati na sljedei nain: Naslovna linija (Title Bar), standardna, sa imenom dokumenta s kojim trenutno radimo Dugmad za kontrolu prozora Dugmad za kontrolu dokumenta Glavna linija menija i komandi (Menu Bar) u ijem desnom uglu je polje Ask a question, koje olakava dobijanje pomoi. Slui za unoenje pitanja, a Excel prikazuje sve teme koje odgovaraju postavljenom zahtevu. Palete sa alatima (ima ih 20). Uobiajene su dve (Standard i Formatting), Prostor za rad, radna povrina Klizai-kretanje po dokumentu; Statusna linija-podaci vezani za trenutni dokument;
Ostali elementi i osnovni pojmovi:
Microsoft Excel - Prirunik Radna sveska (workbook) predstavlja kolekciju jednog ili vie radnih listova, Radni list (worksheet), koji se pojavljuje kao stranica u Excelovom dokumentu, ima ih do 255, Kartica radnog lista (Sheet Tab), Red (row), oznaen brojevima ima ih do 65536 Kolona (column), oznaene slovima, ima ih 256, elija (Cells) osnovni element radnog lista, predstavlja presjek reda i kolone, Polje Name, ili Name box (Name list) lista sa imenima elija ili skupova elija, Linija formule, u koje se upisuje sadraj elije, Opseg (Range), skup izabranih elija na radnom listu. Referencira se pomou adrese elije lijevog gornjeg i desnog donjeg ugla pravougaonika. Gornja adresa je prikazana u listi naziva, Lista, niz podataka ureenih u obliku tabele, koristi se kao baza podataka, Dugmad za prelistavanje sveske, Dugme Select All, Markeri za razdvajanje redova i kolona
Format dokumenta
Tip ili ekstenzija je XLS.
Otvaranje novog dokumenta

Za otvaranje novog dokumenta postoje dva naina: 1. Moe se otvoriti preko Okna sa poslovima (Task pane) sa desne strane. U oknu sa poslovima (Slika 2) grupisani su na jednom mjestu mnoge uobiajene operacije. Jedina mana mu je to zauzima dragocjeni deo ekrana. Ono se moe na jednostavan nain sakriti i ponovo prikazati biranjem komande iz menija View Task Pane. Iz ovog okna se mogu otvoriti i: Neki dokumenat iz liste zadnje otvaranih dokumenata, Postojei dokumenti, Novi dokument pomou ablona, Prenoenje podataka sa klipborda, Izrada radnih svesaka na osnovu postojeih datoteka.
2. Moe se koristiti i alat New Blank Document. Slika 2
Kretanje po dokumentu
Mogu se koristiti: Strelice, Mi, Tab (Shift+Tab) Enter (Shift+Enter), Home (End)
Unos podataka
Da bismo upisali podatak u neku eliju potrebno je prei u tu eliju. U eliju se moe prei na mnogo naina, ali je najdirektniji nain lijevim klikom mia u tu eliju. Pritiskom mia u eliju ona je izabrana. To je aktivna elija. Njena adresa je prikazana u polju Name. elija postaje uokvirena crnim pravougaonikom, a njen sadraj, ukoliko ga ima e se pokazati na liniji formule. Uokvirena elija je aktivna elija i u njoj moemo vriti upisivanje podataka. U izabranu eliju korisnik unosi brojeve ili tekst, i onda moe da ih povezuje. Nakon unoenja podataka to potvrujemo na razne naine:
Microsoft Excel - Prirunik pritiskom na Enter, u kom sluaju prelazimo u sljedeu eliju u koloni, klikom na u linije formule (ostaje se u istoj eliji), pritiskom na Tab, pri emu se vri pomjeranje u sljedeu eliju po horizontali, korienjem strelica za pozicioniranje, klikom u novu eliju. da bi promijenili upisani podatak, izaberemo eliju i pritisnemo F2, ili pritisnemo lijevim tasterom mia liniju formule.
Napomena: Podeavanje opcija za unoenje podataka vri se na kartici Edit do koje se dolazi
preko Tools Options Edit. U izabrane elije se mogu upisivati: Brojevi, i to: o Decimalni broj - pri emu se za odvajanje decimalnog dijela koristi simbol izabran u podeavanju regionalnih karakteristika. (Napomena: ako je kod podeavanja izabran na region, onda je decimalni simbol (,), dok je za veinu zapadnih regiona decimalni simbol taka (.)). Broj decimalni mjesta se moe kontrolisati pomou dugmadi Increase Decimal i Decrease Decimal na paleti alata Formatting; o Razlomak - upisuje se cjelobrojni dio razlomka, zatim dugme Space i onda upisuje razlomljeni dio (napr. 4 2/3); o Negativni broj upisuje se znak minus ( - ) ispred broja ili se broj stavi u zagrade; Percent o Procenat iza broja se upisuje simbol procenta (%), ili pritisnemo dugme Style na paleti alata Formatting; o Novani iznos iza broja se upisuje simbol valute () pomou AltGr+E (za nae pismo) ili pritisnemo dugme Currency na paleti alata Formatting; Tekst. Da bi broj, datum, ili vrijeme upisali kao tekst, ispred podatka upisujemo znak apostrof (). Znak e se vidjeti samo u reimu izmjene. Datum i vrijeme. o Za upisivanje datuma koristimo kosu crtu (/), crtu (-) ili taku (.) za odvajanje informacije o danu, mjesecu i godini (01/03/2007, ili 1-Mar-2007); o Za upisivanje vremena koristimo dvotaku (:) za odvajanje informacije o satu, minutu i sekundi (08:45:55).
Izbor elija.
elije se mogu izabrati na razliite naine. Akcija miem Pritisnemo jednom miem u eliju Dvostruki klik u eliju Pritisnemo miem na zaglavlje reda ili kolone Povlaenjem mia po susjednim elijama. U ovom sluaju prva elija na koju Opseg elija smo pritisnuli miem smatra se aktivnom. Pritisnemo miem na dugme za cio list (lijevi gornji ugao od oznaka za itav radni list redove/kolone 'prazna oznaka' Vie susjednih elija Povlaimo miem iznad elija ili korienjem i tastera Shift sa miem Vie nesusjednih elija Povlaimo miem iznad elija dok drimo pritisnut taster CTRL Korekcija aktuelnog Drimo Shift (ili Shift+Tab) i pritisnemo zadnju eliju koju elimo da izbora (manje ili vie ukljuimo u novi izbor. Pravougaono podruje izmeu aktivne elije i elije elija) koju smo pritisnuli, drei pritisnut Shift (ili Shift+Tab), postaje novi izbor. Ponitavanje izbora Klikom u neku eliju Napomena: Izbor elija koje se nalaze u suvie velikom opsegu je pomou mia dosta teak, (pomjeranje ekrana je suvie brzo!), zato se preporuuje korienje tastature sa Shiftom. elije koje se biraju Jedna elija Izbor teksta u eliji itav red ili kolona
Ureivanje prozora dokumenta u Excelu

Moemo koristiti razliite oblike prozora u Excelu. Osnovni poslovi na ureivanju prozora, kao to su: o Minimiziranje prozora, o Vraanje minimiziranog prozora u prvobitnu veliinu, o Ureenje minimiziranih ikona u prozoru Excel-a, o Minimiziranje svih prozora programa u Windows desktopu, o Pokazivanje svih prozora u Windows desktop-u, o Zatvaranje prozora dokumenata, su standardni u svim Microsoft Office programima i zato ih ovdje neemo posebno objanjavati. Objasniemo samo neke manje poznate opcije.
Mogunost da se vide razliiti djelovi dokumenta u isto vrijeme

Mogunost da se vide dva razliita dijela dokumenta u isto vrijeme na ekranu : 1. Na vrhu vertikalnog scroll bar-a ili na desnom kraju horizontalnog scroll bar-a, usmjeriti pokaziva na split box (na sl.). 2. Kada se pokaziva promijeni u split point-er ( dolje ili lijevo do eljene pozicije. ) , povui split box na
Mogunost da se vidi vie dokumenata ili listova u isto vrijeme

Ako elimo vidjeti na ekranu vie od dva dokumenta ili listova, treba : 1. Otvoriti dokumente koje elimo vidjeti. Da bi vidjeli vie dokumenata u aktivnom dokumentu, treba kliknuti na New Window u Window meniju. Potom se prebaciti u novi prozor i kliknuti na list (sheet) koji se eli vidjeti. Ovu akciju ponoviti za svaki eljeni list. 2. U Window meniju kliknuti na opciju Arrange. Pod Arrange odabrati eljenu opciju (bilo da elimo poreati listove hotizontalno, vertikalno, kaskadno itd.), a ako elimo vidjeti listove samo u aktivnom prozoru odabrati opciju Windows of active Workbook. Da bi prozor dokumenta vratili u prvobitnu veliinu kliknuti na dugme Maximize ( uglu aktivnog prozora. ) u gornjem desnom
10
KOMANDE MS EXCEL-A
Komande Excel-ovog prozora nalaze se u gornjoj liniji, ispod naslova.
Sistem menija
U meni sistemu se nalaze podmeniji sa komandama za rad sa datotekama (File), izmjenu sadraja (Edit), pregled (View), ubacivanje (Insert), formatiranje (Format), rad sa podacima (Data) i prozorima (Window) i pomo (Help). Prilikom rada sa grafikonima umjesto menija Data automatski se pojavljuje meni Chart za rad sa grafikonima. Polje Ask A Question omoguava dobijanje pomoi samo upisivanjem pitanja u predvieno polje, bez korienja menija Help. Prednost je to se pomo dobija prilino brzo i jednostavno, dok je pitanje jo svjee u mislima.
Korienje Excel-ovog menija

Svaka grupa opcija menija sadri u sebi padajue menije sa listom pripadajuih komandi. Nain korienja menija Excel-a je isti kao u svim Office programima. Potrebno je dovesti strelicu mia do eljene opcije horizontalnog menija i kliknuti lijevim tasterom mia. Otvorie se vertikalni podmeni, kao na Slici 3. Unutar podmenija povlaimo strelicu mia do komande koju elimo i aktiviramo je klikom na lijevi taster mia. Ukoliko se ne prikazuje kompletan meni klikom na strelicu nadole prikazae se sve komande. Ukoliko vie ne radimo sa komandama iz menija, klikom lijevim tasterom mia u prazan prostor prozora, ponitavamo prethodni otvoreni meni.
Slika 3
Standardne komande Toolbar

Ova paleta alata smetena je odmah ispod linije menija pri vrhu ekrana i omoguava brz pristup komandama Excela.
Napomena: U zavisnosti od verzije Excela i izabranih alata koji e se prikazivati u paleti, izgled
palete moe varirati. Ako se ne pojavi cijela lista, treba pritisnuti na dugme opcija palete koje je smjeteno na kraju svake palete alata, a zatim na padajuoj listi - 'privezak' (tag) - 'Add or Remove Buttons'. Sa lijeva u desno ikone su poreane: New Da bi kreirali novu radnu svesku, bira se File New. New iz linije menija, ili pritisak na dugme Open iz linije menija, ili pritisak
Open
Da bi otvorili neku postojeu datoteku, bira se File na dugme Open.
11
Microsoft Excel - Prirunik Da bi snimili sauvali (Save) datoteku, bira se File Save iz linije menija, ili pritisak na dugme Save. Biramo direktorijum (folder) u kome emo je uvati i ime datoteke, a onda pritisnemo na dugme Save. Ovo se radi jedino kada prvi put elimo da snimimo sauvamo radnu svesku/datoteku. Preporuuje se kasnije snimanje rada u odreenim vremenskim periodima, ukoliko nije podeeno automatsko snimanje. Preporuuje se da naknadno snimanje izvrimo u onom trenutku kada procijenimo da su izmjene znaajne i iziskivalo bi puno vremena za ponovni rad na njima. Kod kasnijih snimanja, u istom fajlu, ranije snimljenom, se samo auriraju izmjene. Save as: Da bi snimili razliitu kopiju ili verziju bira se File Save As iz linije menija. Dalji postupak je isti kao kod prvog snimanja datoteke. Print Da bi tampali radni list, bira se File Print iz linije menija, ili pritisak na dugme Print. Print preview iz linije Print preview Spell check Da bi pregledali radni list prije tampanje, bira se File menija, ili pritisak na dugme Print preview. i Format Painter Save
Da bi ispravili greke u pisanju na radnom listu, koristi se spell checker. Ove akcije, opisane su u sekciji odjeljku Modifikovanje radnih listova'.
Cut, Copy, Paste, Undo i Redo -
Da bi ponitili poslednju akciju koju smo obavili, treba pritisnuti 'obrnutu strelicu' - Undo, bilo da je to unoenje podataka u eliju, formatiranje elije, unoenje funkcije, itd. Da bi ponitili undo akciju, treba pritisnuti 'strelicu unapred' Redo.
Insert Hyperlink -
Da bi unijeli hipervezu (hyperlink) za Web stranu na Internetu, upisuje se tekst u eliju za koju elimo da bude veza - link u koju moe da se klikne miem. Onda pritisnemo dugme Insert Hyperlink i unosimo Web adresu za koju elimo da veemo tekst, i pritisnemo OK. Autosum, Function Wizard, i Sorting Ova svojstva se detaljno diskutuju u dijelu Funkcije. Da bi promijenili veliinu u kojoj se radni list pojavljuje na ekranu, biramo razliite Zoom 100% procente u meniju Zoom.
Dodavanje, promjena imena, brisanje, premjetanje radnih listova

1. Radni list - Radnim listovima u radnim sveskama pristupamo pritiskom na jezike tano iznad statusne linije. Podrazumijeva se da su tri radna lista ukljuena u svaku radnu svesku. Da bi dodali list, bira se Insert Worksheet sa linije menija, ili iz pomonog menija desnim klikom na neki radni list biramo Insert (Slika 4). On se uvijek ubacuje ISPRED radnog lista na koji smo kliknuli. 2. Za promjenu imena jezika radnog lista, iz pomonog menija, pritisnemo desni taster (right click) mia na jeziak i biramo Rename. Nakon unoenja novog imena pritisnemo taster ENTER. 3. Za brisanje radnog lista, iz pomonog menija (right click) mia na jeziak i biramo Delete. 4. Opcija MOVE OR COPY nudi nam da radni list premjestimo ISPRED nekog drugog koji emo odabrati iz ponuenog spiska ili da ga premjestimo na kraj (Move to end) (Slika 5). Premjetanje se lako obavlja i tako to kliknemo na jeziak radnog lista, pa ga, drei pritisnut taster mia, vuemo na eljeno mjesto iza ili ispred nekog drugog jezika. Slika 5
Slika 4
12
Modifikovanje radnih listova

Promjena veliine redova i kolona Postoje dva naina da se promjeni veliina redova i kolona. Promjena veliine reda se moe uraditi povlaenjem donje okvirne linije reda kome elimo da promijenimo veliinu. Slino se radi i za promjenu veliine kolone, s tim to povlaimo desnu okvirnu liniju kolone. Pritisnemo miem oznaku za red ili kolonu i izaberemo Format Row Height, ili Format Column Width iz linije menija da bi unijeli brojevnu vrijednost za visinu reda ili irinu kolone. Vie redova ili kolona moemo izmjeniti istovremeno ako izaberemo redove, odnosno kolone, a zatim u eljeni poloaj povlaimo granini okvir jednog izabranog reda, odnosno kolone. Otputanjem mia visina svih redova, odnosno irina svih kolona e biti prilagoena naem izboru. Umetanje redova, kolona i elija 5. Red Da dodamo red u radni list, biramo Insert Rows iz linije menija, ili istaknemo red pritiskom mia na oznaku reda (row label), pritisnemo desni taster mia, i iz pomonog menija biramo Insert. 6. Kolona Da dodamo kolonu biramo Insert Columns iz linije menija, ili istaknemo kolonu pritiskom mia na oznaku kolone (column label), pritisnemo desni taster mia, i iz pomonog menija biramo Insert. 7. elije Da dodamo eliju biramo eliju gdje elimo da umetnemo nove elije, a zatim preko Isert Cells biramo neku opciju da pomjerimo okolne elije udesno ili nadolje da bi napravili prostor za nove elije. Prilikom umetanja reda, kolone, ili elije u radni list u kome postoji odreeni format, pojavljuje se dugme Insert Options i Auto Fill Options. Pritiskom na dugme Insert Options (Slika 6) prikazae se lista raspoloivih opcija za formatiranje umetnutog reda, odnosno kolone: Format Same as Above na novi red primenjuje format reda koji se nalazi iznad umetnutog reda; Format Same as Below na novi red primenjuje format reda koji se nalazi ispod umetnutog reda; Format Same as Left na novi red primenjuje format kolone koja se nalazi ulijevo od umetnute kolone; Format Same as Right na novi red primenjuje format kolone koja se nalazi udesno od umetnute kolone; Clear Formatting na novi red, odnosno kolonu, primjenjuje Slika 6 podrazumijevani format. Brisanje redova, kolona i elija Redova_biramo red pritiskom mia na njegov broj, pa pritisnemo miem Edit elija_ biramo elije koje elimo da obriemo, pa pritisnemo miem Edit Delete; Delete; Kolona_ biramo kolonu pritiskom mia na njeno slovo, pa pritisnemo miem Edit Delete;
Isto se moe uraditi i iz pomonog menija (desni klik mia). Brisanjem sadraja neke elije ne brie se i njen format. Da bi obrisali i format objanjenje je dato u poglavlju formatizovanje. Sakrivanje redova i kolona Vei broj redova, odnosno kolona, moemo privremeno da sakrijemo. Izabrani redovi, odnosno kolone nestaju, ali se ne uklanjaju trajno, kao u sluaju kada bi koristili komandu Delete. Umjesto toga oni ostaju sakriveni sve dok ih ponovo ne prikaemo. Postupak za ovo je sljedei: 1. Izaberemo redove, odnosno kolone, koje elimo da sakrijemo; 2. Biramo opciju u meniju Format Row (ili Columns) Hide.
13
Microsoft Excel - Prirunik 3. Da bi sakrivene redove, odnosno kolone, ponovo prikazali biramo opciju u meniju Format (ili Columns) Unhide. Row
Premjetanje (odsijecanje) Da bi odsjekli sadraj elije, koji e biti premjeten u drugu eliju, biramo Edit Cut iz linije menija ili pritisnemo miem dugme Cut na paleti alata Standard, ili Ctrl + X. Za razliku od Word-a dio dokumenta koji odsijecamo ostaje vidljiv sve dok ne izvrimo komandu lijepljenja (Paste). Kopiranje elija Da bi kopirali sadraj elije, biramo Edit na paleti alata Standard, ili Ctrl + C. Copy iz linije menija ili pritisnemo miem dugme Copy
Lijepljenje odsijeenih i kopiranih elija Istaknemo eliju u koju elimo da 'nalijepimo' odseeni ili kopirani sadraj, i biramo Edit linije menija ili pritisnemo miem dugme Paste na paleti alata Standard, ili Ctrl + V.
Paste iz
Paste options, koje prua mogunosti Nakon kopiranja, ili premjetanje pojavie se dugme dodatnog oblikovanja kopiranog sadraja. U zavisnosti od konteksta opcije mogu biti razliite. Uobiajene opcije su: Keep Source Formatting zadrava izvorni format (ovo je podrazumijevana opcija); Math Destination Formatting na kopiju primjenjujemo format odredine oblasti; Values Only na odredite samo prenosimo vrijednosti (formule su prevedene u konstante), Values and Number Formatting kopiramo samo vrijednosti i format numerikih podataka; Keep Source Formatting Column Widths da bi zadrali izvorne irine kolona; Formatting Only kopiramo samo farmat, odnosno izgled izvora, bez prenoenja sadraja; Link Cells umjesto vrijednosti kopiramo reference izabrane elije. Slino, moemo izabrati i iz Edit Paste Special. Ako se dugme Tools Options Paste options ne pojavljuje automatski moemo ga aktivirati preko menija Edit i potvrdimo polje Show Paste Options buttons.
Povuci i pusti Ako premjetamo eliju samo na kratku udaljenost, metod 'povuci-i-pusti' (drag-and-drop ), moe da bude laki. Jednostavno povuemo miem istaknutu ivicu odabrane elije do odredine elije i otpustimo mia. Kopiranje podataka unutar reda ili kolone Postupak je sljedei: 1. Izaberemo elije iji sadraj elimo da kopiramo; 2. Postavimo pokaziva na donji desni ugao okvira, koji pokazuje izvreni izbor (fill handle ruica ispune); 3. Kada pokaziva dobije oblik crnog krstia, pritisnemo lijevi taster mia i povuemo ga preko elija koje elimo da popunimo. 4. Ispod zadnje elije u donjem desnom uglu pojavie se alat Auto Fill Options (Slika 7). Iz padajueg menija biramo Copy Cells (ukoliko je potrebno). ne pojavljuje automatski Ako se dugme Auto Fill Options moemo ga aktivirati preko menija Tools Options Edit i potvrdimo polje Show Paste Options buttons. Slika 7
14
Upisivanje niza brojeva, dana, datuma Postupak je sljedei: 1. Izaberemo prvu eliju u nizu koji elimo da popunimo; 2. Upiemo poetnu vrijednost niza; 3. U sljedeoj eliji upiemo narednu vrijednost niza. (Razlika izmeu ove dvije vrijednosti predstavlja korak niza vrijednost za koju e se poveavati svaki sljedei lan niza). Kod rada sa datumima nije potreban ovaj korak; 4. Izaberemo elije koje sadre poetne vrijednosti; 5. Povuemo ruicu ispune preko podruja koje elimo da popunimo. (Da bi napravili rastui niz vuemo nadolje, ili udesno; ako elimo da vrijednosti niza opadaju povuemo ruicu ispune nagore, ili ulijevo). Slika 8 Auto Fill Options 6. Ispod zadnje elije u donjem desnom uglu pojavie se alat (Slika 8). Iz padajueg menija biramo Fill Series (ukoliko je potrebno).
Nizove podataka moemo napraviti i preko Edit Fill Series, a zatim u dijalogu Series definiemo smjer (Series In), tip (Type), korak (Step Value) i poslednji lan niza (Stop Value).
Napomena: Opcija Fill Formatting Only kopira format izabranih elija u elije oznaene alatom Fill handle, ali u odredine elije ne postavlja nikakve vrijednosti. Opcija Fill Without Formatting popunjava elije oznaene alatom Fill handle narednim elementima u nizu, ali zanemaruje eventualni format koji je primenjen na izvorne elije.
Upisivanje istog podatka u vie elija Izborom elije na neki od ranije opisanih naina moemo odjednom upisati isti podatak u sve izabrane elije. Postupak je sljedei: 5. Izaberemo skup elija u kojima elimo da unesemo isti podatak; 6. Upiemo podatak u aktivnu eliju; 7. Istovremeno pritisnemo tastere Ctrl + Enter. Automatsko dopisivanje AutoComplete Upisivanjem prvih nekoliko znakova u eliju, ukoliko postoji slina vrijednost u datoj koloni Excel e je sam ponuditi. Ukoliko nam to odgovara dovoljno je u tom sluaju pritisnuti Enter da bi preli u eliju ispod, ili taster Tab da preemo u eliju desno. Ukoliko nam predloena vrijednost ne odgovara moemo jednostavno nastaviti sa unoenjem naih vrijednosti, ili pritisnuti taster Delete. Prikazivanje liste postojeih vrijednosti Pick From List Pritiskom desnog tastera mia na eliju, a zatim iz pomonog menija biranjem opcije Pick From List pojavie se lista postojeih vrijednosti u koloni date elije. Klikom u neku vrijednost ona se automatski upisuje u datu eliju. Zamrzavanje panoa (okana) Ako imamo dugaak radni list sa zaglavljima kolona i redova, ta zaglavlja e nestati kada se radni list pomjera. Korienjem mogunosti zamrzavanja panoa okana (Freeze Panes), zaglavlja mogu da budu vidljiva svo vrijeme.Zamrznuti podaci se ne kreu dok se pomjeramo po radnoj povrini, ve su stalno na ekranu tako da ih moemo stalno vidjeti (Slika 9).
15
Slika 9 Postupak za zamrzavanje je sljedei: 1. Prvo treba oznaiti dio koji elimo da je stalno vidljiv, tj. oznaimo red, ispod reda koji elimo da stalno vidimo (zamrzavanje gornjeg horizontalnog dijela), odnosno, oznaimo kolonu sa desne strane kolone koju elimo stalno na ekranu (zamrzavanje lijevog vertikalnog dijela). 2. Odaberemo Window Freeze Panes. Unfreeze Panes. 3. Da bi uklonili zamrznuta okna, biramo Window
Zamrznuta okna su dodata redu 1 na gornjoj slici. Uoimo da su brojevi redova 'skoili' od 1 na 6. Kako se radni list pomjera, red 1 e ostati nepokretan dok e se preostali redovi pomjerati.
FORMATIRANJE
Formatiranje podrazumijeva podjeavanje tipa podataka koji se unose u eliju (broj, tekst, datum, valuta,), poravnanje, vrste i veliina slova i jo neke opcije.
Komande za formatiranje
Ispod standardne palete komandi, nalazi se paleta sa ikonama za formatiranje, koje omoguavaju da: otvorimo predhodno definisani stil, izaberemo veliinu slova, vrstu slova, da li e slova biti masna (Bold), iskoena (Italics), ili pak podvuena (Underline), poravnanje paragrafa: lijevi, centralni, desni, uvlaenje paragrafa, definisanje okvira i raznobojni ispis karaktera, zatim ispis procenata i oznaka za decimale. Svi ovi alati su standardni u svim Office programima, tako da se ovdje nee posebno objanjavati. Sem formatizovanje preko ove palete sa alatima mnogo vie mogunosti za formatizovanje nudi posebna grupa komandi iz menija Format, to je u donjem poglavlju opisano.
Formatiranje elije.
Podjeavanja se mogu vriti preko padajueg menija Format, opcija Cells (Format se grupa od 6 kartica: Number, Alignment, Font, Border, Patterns i Protection. Cells). Pojavljuje
Za potpunu listu opcija za formatiranje, pritisnemo desnim tasterom mia na istaknute elije i odaberemo Format Cells iz pomonog menija ili biramo Format Cells iz linije menija.
16
Kartica Number (Number tab) Vrsta podataka (data type) moe da se odabere iz opcija Category ove kartice (Slika 10). U Excelu moemo formatirati podatke na puno naina: kao tekst, broj, datum itd. Biramo General ako elija sardi tekst i broj, ili drugu numeriku kategoriju, ako je elija broj koji e biti ukljuen u funkcije ili formule. Kada ponemo da unosimo podatke u Excelu, program automatski sve stavlja u General format, to znai, da ako unosimo brojeve, on pretpostavlja da zaista i hoemo brojeve. Ako vidi tekstualni karakter, pretpostavlja da hoemo tekst, a sa tekstom se ne mogu raditi raunske operacije.
Slika 10
Sami brojevi mogu biti formatirani kao cijeli brojevi (integers), valuta (currency), procenti (percentages) i sl. Kad Excel prikae broj, on nema zareze i take. Evo nekoliko primjera formata sa brojevima: o o o o o o General (opti): 1234.5 Number (broj): 1,234.50 Currency (valuta): $1,234.50 Accounting (raunovodstveni): $1,234.50 Percent (procenat): 123450% Fraction (razlomak):
Da bi promijenili format, kliknemo desnom tasterom mia na oznaenu eliju, red ili kolonu i odaberemo Format Cells. Kada izaberemo format za broj, Excel automatski ide na ameriki standard po kome je zarez separator, a taka indikator decimala. Da bi to promijenili na evropski standard idemo u My Computer Control Panel Regional Settings Number, a zatim pod Decimal symbol ukucamo zarez, pod Digit grouping symbol taku, a pod No. of digits in group (broj cifara u grupi) stavimo 3. Kada se vratimo u radni list i ponemo da ukucavamo brojeve, oni e po defaultu biti prikazani u nizu, dakle nee biti odvojeni gore navedenim separatorima. Ali ako kliknemo na dugme sa simbolom zareza na paleti alata, ili ekiramo polje Use 1000 separator (,) u kartici Number, u brojeve e biti ubaeni separatori po eljenom, evropskom stilu. Da bi uklonili decimalna mjesta, kliknemo na dugme Decrease decimal na paleti alata, ili skinemo ek iz polja Use 1000 separator (,) u kartici Number. Panja! Nekada broj treba formatirati kao tekst. Ako unosimo broj koji neemo sabirati i mnoiti, kao to je broj telefona, treba ga formatirati kao tekst. U suprotnom broj 234900 moe biti prikazan kao 234.9. Posebna oblast su opcije za rad sa Datumom (Date) i vremenom (Time).
17
Microsoft Excel - Prirunik Ako unesemo datum January 1, 2007 u eliju na radnom listu, Excel e automatski prepoznati tekst kao datum i promjeniti ga u 1-Jan-07. Da bi promjenili format datuma, biramo jeziak - karticu Number iz prozora Format Cells. Biramo Date iz prostora Category i onda format za datum iz prostora Type. Slino i ako je u pitanju vrijeme, biramo Time iz prostora Category i biramo tip vrstu u desnom prostoru. Pritiskom na OK zavravamo rad sa karticom. Kartica Alignment (Alignment tab) Opcije sa ove kartice omoguavaju da mijenjamo poloaj i poravnanje (alignment) podataka sa elijom (Slika 11). Ona omoguava razliito pozicioniranje sadraja elije. a. Horizontal, poravnanja: i. koji nudi sljedea
General za podrazumijevani nain poravnanja prema tipu podatka koji je upisan u eliju; Left (Indent), Center, Right (Indent), ili Justify - da li e sadraj horizontalno biti poravnat ulijevo, centriran udesno, ili obostrano poravnat (Opciju Justify moemo uoiti jedino ako elija ima vie redova teksta);
ii.
iii.
Slika 11 Fill za popunjavanje slobodnog prostora elije uzorkom upisanog teksta;
iv. Center Across selection za centralno poravnanje, preko skupa susjednih, prethodno izabranih elija; v. Distribute za ravnomjerno raspodijeljeno poravnanje. b. Vertical, slino kao kod horizontalnog poravnanja nudi: vi. vii. elije. c. U polju Text control imamo nekoliko stavki: viii. Opcija Wrap text omoguava da dui sadraj u jednoj eliji bude prikazan u nekoliko redova umjesto da se elija znaajno izdui. irina elije se zadrava, a viak sadraja se prikazuje na raun poveanja visine elije. Opcija Shrink to fit omoguava da Excel automatski podesi veliinu fonta, kojim je ispisan sadraj elije, prema raspoloivoj irini elije. Opcija Merge cells omoguava spajanje vie elija u jednu. Prethodno oznaimo elije koje elimo da spojimo, s tim da samo u jednoj od njih moe biti neki sadraj. U ovu svrhu se moe koristiti i dugme Merge And Center na paleti Formatting, pri emu se vri i centriranje sadraja. Top, Center, Bottom, Justify za gornje, centralno, donje, ili obostrano poravnanje; Distribute - za ravnomjerno raspodijeljeno poravnanje od vrha do dna
ix. x.
18
Microsoft Excel - Prirunik xi. Za promjenu orijentacije ispisa sadraja elije koristimo Polje Orientation, u kome moemo upisati ugao ispisa, ili pritisnemo miem i povuemo indikator prema eljenom uglu.
d. Polje Indent odreuje rastojanje teksta od lijeve ivice elije. Kartica Font (Font tab) Sve od svojstava atributa fonta (font attributes) je prikazano u ovoj kartici, ukljuujui ime fonta (font name), veliinu (size), stil (style), i efekte (effects). Uzorke moemo vidjeti u prozoriu Preview. Opcije u ovoj kartici su veoma sline istoj kartici kod drugih Office programa, tako da se ovdje nee posebno objanjavati. Kartice Border i Pattern (Border and Pattern tabs) Ove kartice omoguavaju da eliji dodamo okvire (borders), rafure (shading) i boje pozadine (background colors) Jednim klikom (Slika 12). Moe se vriti odreujemo ivice izbor okvirnih linija elija: elije koju smo vrsta, debljina, boja i prethodno pozicija. Pozicija se bira opcijom Presets, polje selektovali Border se koristi kada nam sem spoljnih trebaju i neke druge linije (unutranje, dijagonalne). Inae linije tabele, koje se Slika 12 vide u radnom listu Excela, bez izbora iz ove kartice, se ne tampaju.
Biramo boju i vrstu linije okvira
Opcije u ovoj kartici su veoma sline istoj kartici kod drugih Office programa, tako da se ovdje nee posebno objanjavati.
Slikar (preslika) formata (Format Painter)

Priruna mogunost za formatiranje teksta na paleti alatki Standard je Format Painter (.Slikar preslika formata). Ako smo formatirali eliju u izvesnom stilu fonta, formatu datuma, okvira i drugim opcijama formatiranja, a elimo da formatiramo drugu grupu elija na isti nain, postavimo kursor unutar elije koja sadri formatiranje koje elimo da kopiramo. Pritisnemo miem dugme Format Painter u paleti alatki Standard (uoimo da pokaziva mia ima sada slikarsku etkicu pored sebe). Istaknemo elije kojima elimo da dodamo isti format. Da bi kopirali formatiranje na vie grupa elija, pritisnemo dvostrukim klikom dugme Format Painter. U ovom sluaju Format Painter ostaje aktivan sve dok ne pritisnemo ESC taster da ga iskljuimo.
Stilovi
Format, koji smo napravili za neku eliju moemo da sauvamo i prema potrebi ga koristimo.
19
Microsoft Excel - Prirunik U okviru za dijalog Style, koji se nalazi u meniju Format (Slika 13) se nalazi skup raspoloivih unapred definisanih formata. Korienjem okvira za dijalog Style na neku eliju moemo da primjenimo postojei stil. Ukoliko se meu gotovim stilovima ne nalazi odgovarajui, moemo sami izraditi stil tako to emo u polje Styl name upisati naziv novog stila, a zatim pritisnuti dugme Modify. Otvorie se ranije opisani okvir za dijalog Format Cells. Poto odredimo karakteristike novog stila pritisnemo dugme OK kako bi trajno
sauvali ovaj stil.
Slika 13
Brisanje karakteristika elije

Nakon izbora elije, redova, ili kolona, iji format elimo da izbriemo, iz menija Edit biramo Clear, i iz podmenija biramo neku od opcija: All ako briemo i sadraj i format elije; Formats ako uklanjamo samo format elije; Contents ako briemo sadraj, ali zadravamo format elije.
Automatsko formatiranje
Excel ima mnogo prethodno postavljenih opcija za formatiranje tabela . Pratei sljedee korake, dodajemo stilove: 1. Istaknemo elije koje e biti formatirane. 2. Odaberemo Format menija (Slika 14). AutoFormat iz linije
3. U okviru za dijalog AutoFormat, odaberemo format koji elimo da primjenimo na tabelu, pritiskajui miem na njega. Koristimo traku za pomjeranje sadraja da vidimo sve raspoloive formate. 4. Pritisnemo miem na dugme Options... da bi odabrali elemente na koje e biti primjenjeno formatiranje. 5. Pritisnemo miem OK kada je zavreno. Slika 14
Uslovno formatizovanje
Uslovnim formatizovanjem elija, odreujemo format elije u zavisnosti od vrste, ili vrijednosti podatka koji u eliju unosimo. Postupak je sljedei: 1. Izaberemo elije na koje elimo da primijenimo uslovno formatizovanje; Biramo iz menija Format Conditional Formatting. Dobija se kartica za dijalog (Slika 15). 2. Pritisnemo dugme Format i izaberemo uslovne osobine izabranih elija (font, boju slova, boju pozadine i okvir);
20
Microsoft Excel - Prirunik 3. Iz opcije Condition moemo izabrati neki od uslova, koji izabrane elije moraju zadovoljiti
Slika 15 da bi se na njih promijenio izgled, koji smo prethodno definisali: between izmeu, equal to jednako, greater then vee od, less then manje od, ili njihove negacije koje poinju sa not.
4. U polju sa dugmetom (u zavisnosti od uslova moe biti samo jedno ili vie ovih dugmadi) upiemo vrijednosti, ili adrese elija koje ih sadre) sa kojima se porede i izaberemo ih iz radnog lista; vrijednosti izabranih elija, ili pritisnemo dugme 5. Da bi dodali novi uslov (najvie 3) pritisnemo dugme Add i ponovimo korake od 3 do 5; 6. Pritisnemo OK. Za pronalaenje elija u kojima je izvreno uslovno formatizovanje iz komande Edit Go To pritisnemo dugme Special i u dijalogu Go To Special potvrdimo opciju Conditional Formatting. Za ponitavanje funkcije uslovnog formatizovanja, izaberemo elije, a zatim u dijalogu Conditional Formatting pritisnemo dugme Delete, potvrdimo opciju sa uslovom koji elimo da obriemo.
Dodavanje grafikih objekata dokumentu

Da bi dodali neku sliku radnom listu potrebno je izabrati Insert Picture i iz ponuenog podmenija-liste nekoliko izvora iz kojih moemo dodati sliku, izabrati odgovarajui. Izabranoj slici moemo promijenitri poloaj, veliinu, kontrast, osvjetljenost. Klikom u sliku pojavljuje se plivajui meni sa opcijama za rad sa slikom, a moemo izabrati i preko pomonog menija Format Picture. Opcije za rad sa grafikim objektima su veoma sline kao kod drugih Office programa, tako da se ovdje nee posebno objanjavati.
KOMENTARI, PRETRAIVANJE, PROVJERA (ISPRAVKE), ZATITA DATOTEKA

Dodavanje komentara (Comments)
Komentar je napomena (note) koja se prikljuuje nekoj eliji, odvojeno od drugog sadraja elije. Komentari su korisni kao podsjetnici, kao to su napomene kako radi neka sloena formula, ili da obezbijedimo povratnu komunikaciju sa drugim korisnicima.
21
Microsoft Excel - Prirunik Bilo kojoj eliji moemo pridodati i komentar ako u meniju Insert Comment (Slika 16), u uti okvir koji emo dobiti ukucamo komentar. Ako ne elimo svoje ime u komentaru, istaknemo ga i izbriemo ime. Komentar e biti prikazan kao crveni trougli u gornjem desnom uglu elije. Kada kliknemo na njega, otvara se komentar. Ako ostavimo pokaziva mia da miruje iznad elije koja ima neki indikator, pojavie se njen komentar. Takodje, moemo da stalno prikaemo komentare bilo pojedinane ili sve komentare u radnom listu. Takodje, moemo da tampamo komentare, bilo na mjestu na
Slika 16 radnom listu, ili kao listu na kraju tampanja.
Korienje Go To (idi na), Find (nadji), i Replace (zamijeni)

Excel ima alatke Find (nadji) and Replace (zamjeni), koje moemo koristiti za prepoznavanje i nalaenje podataka, kao i uredjivanje teksta unutar elija. Takodje, postoji i mogunost Go To (idi na), koja pomae u navigaciji sa veim radnim listovima. Go To (idi na) Iz menija Edit, odaberemo Go To. Unesemo koordinate (grid reference) u okvir za dijalog Reference (npr., unesemo A400 u okvir za dijalog Reference), a onda pritisnite miem na OK, i prelazimo na eliju A400. Find (nadji) i Replace (zamijeni) Da bi locirali poseban tekst ili brojeve na radnom listu radi pregleda, ili uredjivanja, koristimo Find (nadji) i Replace (zamijeni) (Slika 17).
Postupak je sljedei:
Slika 17
o Odaberemo opseg elija (range of cells) u radnom listu koji elimo da pretraimo.
Napomena: Ako elimo da pretraimo cijeli radni list, pritisnemo miem na bilo koju
eliju. o Iz menija Edit, odaberimo Find. Pojavie se okvir za dijalog Find. U Find what okviru, unesemo tekst ili brojeve koje elimo da traimo.
22
Microsoft Excel - Prirunik o Za jednostavno pretraivanje, pritisnemo miem na Find Next. Aktivna elija e da se premjesti na prvo pojavljivanje traenog teksta. Ponovni pritisak miem na Find Next, nastavlja sa nalaenjem ostalih odgovarajuih (uparujuih matching) elija. o Za izbor opcija Find, pritisnemo miem na dugme Options >>. o U okviru za dijalog Within: odaberemo neku opciju koja e da pretrauje ili unutar radnog lista Sheet, ili radne sveske Workbook. o U okviru za dijalog Search: odaberemo da li elimo da pretraimo po redovima (By Rows), ili po kolonama (By Columns) (Obino je pretraivanje po kolonama bre). o U okviru za dijalog Look in (gledaj u) odaberemo vrstu informacije koju elimo da nadjemo (npr., formule -Formulas, iznose -Values ili komentare - Comments) o Ako elimo da razlikujemo znakove velikih slova (uppercase characters) i malih slova (lowercase characters) u svom pretraivanju, odaberemo prostor za potvrdu (check box) Match case (upari prema veliini slova). o Ako elimo da pretraujemo da se tano (exact) ili potpuno upare (complete match), odaberemo prostor za potvrdu Match entire cell contents (upari cio sadraj elije). o Ako elimo da navedemo format, pritisnemo miem na dugme Format..., i odaberemo izmedju navoenja formata koji traimo, ili odaberemo eliju koja sadri formate koje elimo da naemo. Da bismo nali sve elije, koje sadre posebno navedeni tekst, pritisnemo Find Next. Unesemo kriterijum za pronalaenje (find criteria) i opcije kao i obino. Pritisnemo miem na Find All. Pri dnu okvira za dijalog, pojavie se panel sa listom adresa elija u kojima je pronadjen traeni tekst.
o o o o
Napomena: Da bi ponitili pretraivanje, pritisnemo Esc sa tastature.

o Korienjem opcije Replace (zamijeni), moemo da automatski zamijenimo podatke koje smo nali. Takodje, moemo da posebno odaberemo sve elije koje sadre istu vrstu podataka, npr. formule, ili one elije iji sadraj nije uporediv sa onim u aktivnoj eliji.
Provjera i ispravljanje podataka

Da bi utvrdili ispravnost unetih podataka moemo koristiti alat za provjeru pravopisa. Bira se preko Tools Spelling (Slika 18). Excel ima ugraen engleski rijenik (slino kao i ostali programi iz grupe Microsoft Office programa). Prva pogreno napisana rije koju Excel pronae, pojavljuje se u polju Not in Dictinary, a spisak predloenih zamjena se pojavljuje u listi Suggestions. Iz ove liste, prema potrebi, biramo odgovarajuu rije. Pritiskom na dugme Change izabrana rije e biti upisana u eliji, a Excel nastavlja sa daljom provjerom dokumenta. Slika 18
23
Zatita naih datoteka (lozinka - password za otvaranje)

Kada prvi put pokuamo da sauvamo na rad, pod Save as, ili kada odaberemo File Save As, pritisnemo miem na opciju Tools (alatke), odaberemo General Options (opte opcije). Pod File sharing (zajednika upotreba dioba datoteka), odaberemo Password to open (lozinka za otvaranje) (Slika 19). Unesemo lozinku, i pritisnemo Enter. U okviru za dijalog Confirm password box koji se pojavi, ponovo unesemo nau lozinku da bi potvrdlili verifikovali da smo je unijeli korektno.
Slika 19
Sada, sauvamo na radni list pod bilo kojim imenom koje elimo. Kada god neko pokua da otvori ovaj radni list, bie potrebna verifikacija lozinke.
TAMPANJE
tampanje dokumenta u Excelu je neto drugaije od tampanja u Word-u. Prije tampanja potrebno je podesiti odreene parametre stranica. Sva podeavanja sa vre iz menija File Page Setup, gdje dobijamo grupu kartica.
Podeavanje stranice
Postupak je sljedei: Otvorimo meni File Page Setup; Biramo karticu Page (Slika 20); Biramo uspravnu (Portrait) ili poloenu (Landscape) orijentaciju stranice; Biramo: Adjust to da bi smanjili (poveali) veliinu dokumenta i upisujemo (ili izaberemo) eljeni procenat smanjenja (poveanja), Fit to da bi sadraj dokumenta uklopili u zadati broj stranica, po irini (page(s) wide) i visini (tall). Ova opcija je korisna kada tabela koju tampamo ima viak od dva tri reda ili kolone. Iz liste Paper Size biramo odgovarajuu veliinu papira.
Slika 20
24
Napomena: Promjenom vrijednosti Adjust to ili Fit to svi prelomi stranica koje
smo prethodno definisali bie poniteni.
Podeavanje margina
Postupak je sljedei: Otvorimo meni File Page Setup; Biramo karticu Margins (Slika 21); U polja Top, Bottom, Left i Right upisujemo (ili biramo uz pomo dugmadi sa strelicama) veliinu gornje, donje, lijeve i desne margine; U polja Header i Footer unosimo veliinu prostora za zaglavlje i podnoje stranice; Pod odrednicom Center on page, moemo potvrditi opciju Horizontally, odnosno Vertically, ako elimo da ottampani primerak dokumenta bude centriran po irini, odnosno po visini lista papira.
Slika 21
Napomena: margine stranica moemo podesiti i miem u prikazu Print Preview.
Dodavanje zaglavlja i podnoja

Postupak je sljedei: o Otvorimo meni File Page Setup; o Biramo karticu Header/Footer (Slika 22); o Pritisnemo dugme Custom Header, odnosno Custom Footer da bi definisali zaglavlje, odnosno podnoje stranice lista. o U dijalogu Header (Footer) upisujemo i formatiramo tekst zaglavlja i podnoja. Moemo automatski unositi broj stranice, datum, vrijeme, ili neku sliku. Zaglavlja i podnoja su podijeljeni u 3 sekcije (lijevo, sredina i desno) i svaka sekcija se mora formatirati odvojeno(Slika 23). Sekcije se ne prelamaju automatski tako da, ako su pojedine sekcije predugake, moe doi do njihovog preklapanja; Napomena: Zaglavlja i podnoja moramo definisati za svaki radni list pojedinano. Ako elimo da isto zaglavlje i podnoje postavimo za nekoliko stranica, najprije ih izaberemo, a zatim upiemo eljeni tekst po ranije opisanom postupku. Kada zavrimo treba ponititi izvreni izbor, jer e se u suprotnom svaki naredni unos primijeniti na sve izabrane listove.
Slika 22
Slika 23
25
Podeavanje radnog lista

Postupak je sljedei: 1. Otvorimo meni File Setup; Page
2. Biramo karticu Sheet (Slika 24); 3. Da bi za tampanje izabrali samo dio radnog lista (eliju, grupu ili odvojene grupe elija), u polje Print area, upisujemo referencu ili napravimo izbor uz pomo mia. Izbor uz pomo mia vrimo na sljedei nain: 1. Pritisnemo dugme Collapse na desnoj strani Dialog polja, da bi privremeno sakrili dijalog; Slika 24 3. Pritisnemo dugme Expand Dialog 2. Napravimo izbor; da bi se vratili u dijalog;
4. Ako smo u radnom listu definisali red ili kolonu koji predstavljaju zaglavlje nae tabele, a elimo da ih prikaemo na svakoj ottampanoj stranici, u polju Rows to repeat to top, odnosno Column to repeat at left, upisujemo referencu ili napravimo odgovarajui izbor uz pomo mia; 5. Potvrujemo opciju: 6. Gridlines da bi u tampu ukljuili reetku radnog lista (sive linije koje razdvajaju elije); 7. Row and column heading da bi u tampu ukljuili oznake redova i kolona; 8. Comments omoguava tampanje i komentara i definie nain njihove dispozicije; 9. Cell errors as omoguava definisanje naina na koji e biti ottampane eventualne greke u radnom listu. Datu greku moemo ottampati na uobiajeni nain, ili je moemo ottampati kao praznu eliju, ili moemo upotrijebiti jo dva indikatora koji ne predstavljaju uobiajene Excelove poruke o greci.
Pregled dokumenta prije tampanja

Postupak je sljedei: 1. Otvorimo meni File Print Preview (Slika 25); 2. Ako se dokument prostire na vie stranica, sve ih moemo pregledati pritiskajuui dugmad Next i Previous; 3. Pritisnemo dugme Setup da bi podesili opti izgled stranice, ili dugme Page Break Preview, da bi definisali mjesta preloma stranica; 4. Pritisnemo dugme Margins, postavimo pokaziva mia na liniju koja oznaava marginu, i kada pokaziva dobije odgovarajui oblik povuemo ga do eljene pozicije; 5. Pritisnemo dugme Print da bi ottampali dokument ili dugme Normal View, da bi se vratili u normalan reim rada.
26
bi Da Slika 25 ottampali samo dio lista treba prvo izabrati podruje koje elimo da tampamo, otvorimo meni File izaberemo stavku Print Area i komandu Set Print Area. Nakon toga pritisnemo dugme Print
. Da bi ponitili izbor otvorimo meni File, pokaemo na stavku Print i izaberemo komandu Clear Print Area.
Ako na radnom listu imamo i grafikone koje ne elimo da tampamo, izaberemo podruje grafikona, pritisnemo dugme Format Chart Area i na kartici Properties ponitimo potvrdu polju Print object.
Kontrola preloma stranica

Postupak je sljedei: Otvorimo meni View Ako elimo da: 1. Umetnemo horizontalni ili vertikalni prelom izaberemo red ili kolonu, iznad ili lijevo od mjesta preloma, pritisnemo desni taster mia i iz menija izaberemo Insert Page Break; 2. Uklonimo prelom povuemo prelom izvan podruja za tampanje; 3. Premjestimo prelom povuemo prelom na novu lokaciju. Ako elimo da uklonimo sve prelome koje smo dodali (isprekidane linije) pritisnemo desni taster mia na bilo koju eliju u listu i izaberemo stavku Reset Page Breaks. Da bi se iz prikaza Page Break Preview vratili u normalan prikaz, otvorimo meni View i izaberemo stavku Normal. Page Break Preview;
OZNAAVANJE I REFERENCIRANJE ELIJA

Referenca oznaava adresu jedne ili vie elija na radnom listu (ili u radnoj svesci). Ona ukazuje Excelu gdje da potrai vrijednost ili podatak koji elimo da upotrebimo u proraunu. Mogu se koristiti podaci iz razliitih djelova radnog lista u jednoj formuli, ili podatke iz jedne elije koristiti u vie formula. Svaka elija radnog lista ima svoju jednistvenu adresu, koja se sastoji od oznake kolone i broja reda. Radni listovi takoe imaju svoja jedinstvena imena. Kombinacijom imena radnog lista, oznake kolone i reda jednoznano se odreuje pozicija elije unutar radne sveske.
Relativno, apsolutno i kombinovano referenciranje

1. Relativno oznaavanje elija (A1) Bazira se na relativnom odnosu pozicije elije koja
sadri referencu i pozicije elije koja se referencira (ija se referenca spominje). Promjenom pozicije elije koja sadri referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj elije se automatski podeava tako da raferencira (poziva se na) eliju koja imi istu relativnu poziciju u odnosu na njenu novu poziciju. 2. Apsolutno oznaavanje elija ($A$1) Odnosi se na eliju na odreenoj lokaciji, bez obzira na poziciju elije iz koje se referencira. Ako promijenimo poziciju elije koja sadri referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj elije se nee promijeniti.
27
Microsoft Excel - Prirunik 3. Kombinovano oznaavanje elija ($A1 ili A$1) Sadri referencu na apsolutnu poziciju kolone i relativnu poziciju reda ($A1), ili relativnu poziciju kolone i apsolutnu poziciju reda (A$1), referencirane elije. Ako promijenimo poziciju elije koja sadri referencu (kopiranjem ili premjetanjem) sadraj elije e se promijeniti, saglasno promjeni pozicije relativnog dijela reference. Primjeri refernciranja elija. Da bi referencirali eliju u koloni A i redu 10 elije u koloni A i redovima 10 do 20 elije u redu 15 i kolonama B do E Sve elije u redu 5 Sve elije u redovima 5 do 10 Sve elije u koloni H Sve elije u kolonama H do J elije u kolonama A do E i redovima 10 do 20 Relativno A10 A10: A20 B15: E15 5:5 5:10 H:H H:J A10:E20 Apsolutno $A$10 $A $10: $A $20 $B $15: $E $15 $5: $5 $5: $10 $H: $H $H: $J $A $10: $E $20 Kombinovano $A10, ili A $10 $A10: $A20, ili A $10: A $20 $B15: $ E15, ili B$15: E $15 $A10: $E20, ili A $10:E $20
Da bi referencirali elije na drugom radnom listu, ispred reference elije treba upisati referencu lista i razdvoiti ih znakom uzvika (!) 3D oznaavanje. (Napr. List1!A1:A5). Ako u imenu radnog lista postoji praznina, treba pisati ime izmeu apostrofa (Napr. ako je ime lista List 1, treba pisati 'List 1!A1:A5).
Imenovanje elija
eliji ili grupi elija moemo dati neko opisno ime koje emo koristiti u kasnijem referenciranju, sa bilo kojeg lista radne sveske. Standardno imenovana elija (ili elije) prati apsolutno refernciranje. Postupak je sljedei: Izaberemo eliju, ili skup elija koje elimo da imenujemo. Iz menija Insert biramo Name, a onda komandu Define (Slika 26). U polju Names in workbook upisujemo ime. Pritisnemo dugme Add. Pritisnemo dugme OK. Slika 26 Slino se moe uraditi i preko Name biramo potrebno ime. Create, s tim to se u tom sluaju prikazuje dijalog iz kojeg
Promjena i brisanje imena elije

Postupak je sljedei: Otvorimo meni Insert biramo Name, a onda komandu Define. U dijalogu Define Name, u listi Names in workbook, biramo ime koje elimo da promijenimo. . Ako elimo da promijenimo samo ime: U tekst polje upiemo novo ime reference i pritisnemo dugme Add.
28
Microsoft Excel - Prirunik Izaberemo staro ime u listi i pritisnemo dugme Delete. Ako elimo da promijenimo eliju (elije) koje su predstavljene imenom, obriemo sadraj polja Refer To i upiemo novu referencu, ili: Pritisnemo dugme Collapse Dialog na desnoj strani polja Refer To.
Izaberemo eliju (ili elije) koje elimo da predstavimo izabranom imenom. Pritisnemo dugme Expand Dialog dijalog Define Name. Pritisnemo dugme OK. Izabranoj eliji moemo dati, ili promijeniti ime i ako pritisnemo polje Name Box, na lijevom kraju linije formule, upiemo eljeno ime i pritisnemo Enter. Imenovane elije moemo izabrati iz liste koju moemo otvoriti pritiskom na strelicu u polju Name Box. Za izbor vie imena drimo pritisnut taster Ctrl. Listu sa imenima elija koje smo koristili u radnoj svesci moemo postaviti na radni list, sljedeim postupkom: Insert Name Paste Paste list. (ili taster Enter) da bi se vratili u
Ako elimo da izbriemo izabrano ime pritisnemo dugme delete.
FORMULE U EXCELU
Najznaajniji dio Excela su njegove formule. Formule su jednaine koje izvode operacije sa podacima na radnom listu kao sto su matematike operacije, ili mogu da uporede vrijednosti na radnom listu, ili da sjedine tekst. Formula je matematiki izraz koji slui za analizu podataka u radnom listu. Formule izvode operacije kao to su: sabiranje, mnoenje i poreenje sa drugim vrijednostima, ali takoe mogu i da kombinuju vrijednosti. One mogu da se odnose na druge elije na istoj ili na raznim stranama u jednoj ili u drugim radnim sveskama.
Linija formula
Linija za formule (formula bar) je podruje smjeteno pri vrhu prozora radnog lista, koje se koristi za unoenje ili uredjivanje vrijednosti iznosa, ili formula u elijama ili dijagramima.
Pisanje Formula
Postoji odreeni pravopis za pisanje formula (Formula syntax), a to je struktura ili redosljed elemenata formule. Sve formule u Excel-u poinju znakom jednako (=), praenim operandima (podacima koji treba da se izraunaju) i operatorima. Operandi mogu da budu: 1. reference elija; 2. vrijednosti koje se ne mijenjaju konstante (constants);
29
Microsoft Excel - Prirunik 3. neki opseg za referencu (range reference); 4. neka oznaka labela (label); 5. neko ime (name); ili 6. funkcija u radnom listu. Unos formula se vri u formula baru, nakon to se selektuje elija na koju se ta formula odnosi. Linija za formule prikazuje nepromijenjenu stalnu vrijednost iznos (constant value), ili formulu u aktivnoj eliji.
Formule izraunavaju vrijednosti po specifinom redosljedu formule. Excel izraunava formulu s lijeva na desno prema specifinom redosljedu za svaki operator u formuli. Redosljed se moe promijeniti upotrebom zagrada. Na slici (Slika 27) ispod je dat primjer jedne formule (formula bar ) i njeno rjeenje (u selektovanoj eliji): Slika 27
Raunski operatori u formulama

Operatori su matematiki simboli podijeljeni u etiri kategorije. Operatori odreuju vrstu izraunavanja koju elimo izvriti sa elementima formule. Excel sadri etiri vrste raunskih operatora: aritmetike, poredbene, tekstualne i odnosne. Aritmetiki operatori Izvode osnovne matematike operacije kao sto su: sabiranje, oduzimanje, mnoenje, ili dijeljenje, procenat, kombinacije brojeva i produkuju numerike rezultate. OPERATOR + (ZNAK PLUS) - (ZNAK MINUS) * (ZVJEZDICA) / (SLE) % (POSTO) ^ (ZNAK ZA UMETANJE) ZNAENJE SABIRANJE ODUZIMANJE MNOENJE DIJELJENJE POSTOTAK STEPENOVANJE PRIMJER 3+3 3-1 3*3 3/3 20% 3^2
30
Poredbeni operatori Omoguavaju poreenje dvije vrijednosti, prilikom ega je rezultat logika vrijednost (tano ili pogreno). OPERATOR ZNAENJE PRIMJER = (ZNAK JEDNAKOSTI) JEDNAKO A1=B1 > (ZNAK VEE OD) VEE OD A1>B1 < (ZNAK MANJE) MANJE OD A1<B1 >= (ZNAK VEE ILI JEDNAKO) VEE ILI JEDNAKO OD A1>=B1 <= (ZNAK MANJE ILI JEDNAKO) MANJE ILI JEDNAKO A1<=B1 <> (ZNAK NIJE JEDNAKO) NIJE JEDNAKO A1<>B1 Operatori vezivanja teksta Koristei & ( veziva) moemo povezati dva ili vie odvojenih djelova teksta u jedinstvenu cjelinu. OPERATOR ZNAENJE PRIMJER POD I GORICA & (VEZIVA) POVEZIVANJE DAJU PODGORICA Odnosni operatori Kombinuju (spajaju) opseg ili udaljenost elija za izraunavanja sa sljedeim operatorima. OPERATOR ZNAENJE PRIMJER IZVODI JEDNU VEZU ZA SVE : (DVIJE TAKE) ELIJE OPSEGA IZMEU DVIJE B5:B15 VEZE KOMBINUJE VIESTRUKE VEZE , (ZAREZ) SUM(B5:B15,D5:D15) U JEDNU VEZU Redosljed operatora (Operator Order) Redosljed operatora je unaprijed definisan u Excelu.
Excel-ov redosljed operatora (Excel's Operator Order)

Korienjem redosljeda prioriteta (order of precedence), formule se izraunavaju slijeva udesno; zagrade (parentheses) imaju visok redosljed prvenstva (high order of precedence), tj.: prvo se izraunava sve unutar njih. Excel obavlja operacije u redosljedu prikazanom u sljedeoj tabeli.
Aritmetika (Arithmetic) 1 2 3 4 5 6 Prioritet operatora (Operator Precedence) % ^ *, / +,& >,>=,<,<=,=,<> Primjer Procenat (Percent) Stepenovanje (Exponentiation) Mnoenje (Multiplication), Dijeljenje (Division) Sabiranje (Addition), Oduzimanje (Subtraction) Veznik i (Ampersand) Poreenja (Comparisons)
31
FUNKCIJE
Excel sadri mnogo predefinisanih ili ugraenih formula koje su poznate kao funkcije. Funkcija (function) u Excel-u je ugraena formula, koja obavlja matematiku operaciju ili uzvraa informaciju navedenu specificiranu formulom. Funkcije se mogu upotrijebiti za izvravanje prostih ili kompleksnih formula. Svaka funkcija poinje znakom jednako (=). Struktura funkcije poinje imenom funkcije (function name), koje prati otvorena zagrada, argumenti funkcije odvojeni zarezima i zatvorena zagrada. Ukoliko funkcija otvara formulu, kucamo znak jednakosti prije imena funkcije. Argumenti mogu biti brojevi, tekst, logike vrijednosti, reference elija i drugo. Argument koji odredimo mora da proizvede valjanu vrijednost za taj argument. Argumenti mogu biti i konstante, formule ili druge funkcije. Napr. funkcija: =SUM (D2:F8) je funkcija, ije je ime (function name) SUM (saberi), a argument za funkciju je opseg (range) D2:F8. Kao argument moemo dodati i nazive skupova elija koje smo ranije definisali. Umjesto upisivanja argumenta moemo samo kliknuti u odreenu eliju i njena referenca e automatski biti preneena u liniji formule. Slino ako elimo da formulom obuhvatimo skup susjednih elija, moemo pritisnuti miem na prvu eliju, a onda povlaenjem mia do poslednje elije definiemo opseg. U sluaju da elije nisu susjedne potrebno je drati pritisnut taster Ctrl a onda klikom mia biramo pojedine elije.
Neke vanije funkcije

Da bi izradili novu formulu biramo Insert Function u liniji formule, ili preko Insert Function (Slika 28). Iz ponuenog menija lako se dobijaju potrebni argumenti (arguments) i opisi (descriptions) za razne Excel-ove funkcije. U tabeli su navedene neke od najpraktinijih funkcija: 4. SUM Kao rezultat daje zbir brojeva u oznaenim elijama; 5. AVERAGE Izraunava prosjenu vrijednost brojeva u oznaenim elijama; 6. COUNT Izraunava ukupan broj stavki u Slika 28 oznaenim elijama; 7. MAX Pronalazi najveu vrijednost u oznaenim elijama; 8. MIN Pronalazi najmanju vrijednost u oznaenim elijama; 9. NOW Kao rezultat daje vremenski trenutak kada je data radna sveska zadnji put otvorena; Logike funkcije (logical functions) testiraju elije (cells) i opsege (ranges), i jedino mogu da uzvrate odgovor True (tano/istina) ili False (netano/la). Obino koriene logike funkcije su: AND OR NOT IF (logiko I) (logiko inkluzivno ILI) (logiko NE) (logiko AKO)
32
Microsoft Excel - Prirunik Funkcija uslova (IF) predstavlja naredbu sa kojom postavljamo uslov kojim reguliemo vrijednost elije. Okvir za dijalog Function Arguments (Slika 29) sadri tri polja: Logical_test, Value if true i Value if true. Napr. unoenjem A2>B2 u polju Logical_test, A2 oznaava eliju koju poredimo sa B2 (odnosno da li je A2 vee od B2). U polju Value if true potrebno je unijeti vrijednost koju e elija uzeti ukoliko je tana vrijednost iz Logical testa. U polju Value if true potrebno je unijeti vrijednost koju e elija uzeti ukoliko je logiki test netaan.
Slika 29
Kopiranje formula
Nazivanje elija jedino po njihovim oznakama (labels) za kolone i redove (kao to je "A1") naziva se kao to jet ranije reeno relativno referenciranje. Kada formula sadri relativno referenciranje, i kopira se iz jedne elije u drugu, Excel ne kreira neku tanu kopiju te formule. On e da izmjeni adrese elija relativno (u odnosu) na red (row) i kolonu (column) u koje se premjetaju. Na primjer, ako se jednostavna formula za sabiranje u eliji C1 "=(A1+B1)", kopira u eliju C2, formula e da se izmjeni u "=(A2+B2)" da bi izrazila novi red (row). Da bi se predupredila prethodno navedena izmjena, elije moraju da se nazivaju (pozivaju) apsolutnim referenciranjem (absolute referencing), a to se postie stavljenjem znakaova za dolar (dollar signs) ,"$", unutar adresa elija (cell addresses) u odreenoj datoj formuli. Nastavljajui prethodni primjer, ako vrijednost iznos u eliji C2 treba da bude zbir sadraja iz elija A1 i B1, formula u eliji C1, glasie "=($A$1+$B$1)". Oboje, i kolona i red, za obje elije, su apsolutni, i nee se izmijeniti kada se kopiraju, tako da e C2 takodje da glasi "=($A$1+$B$1)". Takodje moemo da posebno navedemo, da jedna oznaka - labela (label) bude apsolutna, na primjer: $A1, ili A$1. Isto se moe ostvariti ako formulu kopiramo sa linije formule, ili ako koristimo iskljuivo imenovane skupove elija u formuli. Kreiranje kopija formula se moe najlake uraditi korienjem opcije AutoFill (automatsko popunjavanje) za kopiranje formule u jo nekoliko elija. Takoe, moemo da uredjujemo ili briemo svaku formulu. Da bismo obrisali formulu, jednostavno pritisnemo miem na eliju koja sadri formulu i pritisnemo dirku Delete na tastaturi.
Greke u formulama
Kada neto onemoguava neku formulu da izraunava, umjesto rezultata, vidjeemo neku poruku o greci (error message). U sluaju da je elija u kojoj se nalazi pogrena formula aktivna, pored . Pritiskom na strelicu nadolje pored ovog dugmeta moemo nje e se pojaviti dugme Error otvoriti meni sa opcijama koje nude informacije o grekama i prua mogunost da ih otklonimo. Uobiajeni kodovi u ovoj listi su: ##### - Kolona nije dovoljno iroka da bi u njoj bila prikazana vrijednost; #VALUE! - U formuli je navedena pogrena vrsta argumenta (napr. neveden je tekst tamo gde se zahtijeva vrijednost TRUE ili FALSE); NAME? - Formula sadri tekst koji Excel ne moe da prepozna (kao to jet napr. nepoznat naziv imenovanog skupa);
33
Microsoft Excel - Prirunik #REF! elije obriu); #DIV/0! - Formula se poziva na eliju koja ne postoji ( do ovoga obino dolazi kada se - Formula sadri raunsku operaciju dijeljenja sa nulom.
Da bi pronali izvor greaka u formuli moemo postupiti preko Tools Formula Auditing i izabrati Trace Dependents da bi Excel nacrtao plave strelice za praenje aktivne elije prema onim elijama u kojima postoje raunske operacije koje se zasnivaju na toj vrijednosti.
Odnos formule prema elijama

Formula moe da se odnosi na konstante i na druge elije. elija koja sadri formulu se naziva zavisna elija, kad njena vrijednost zavisi od vrijednosti u drugim elijama. Na primjer, elija A1 je zavisna elija ukoliko sadri formulu =C1. Kad se god elija na koju se formula odnosi promijeni, zavisna elija se takoe mijenja. Na primjer, ako se vrijednost u bilo kojoj od sljedeih elija promijeni, rezultat formule =A1+B1+C1 se takoe mijenja.
Ukoliko koristimo konstantne vrijednosti umjesto karaktera koji upuuju na elije (npr. =2+4+6), rezultat se mijenja samo ako sami modifikujete formulu.
RAD SA PODACIMA
Iako Excel nije sistem za upravljanje bazama podataka, neke elementarne korake, koji su poznati u ovim sistemima, moemo uraditi i u Excelu. Podatke iz radnog lista moemo po elji poreati po rastuem ili opadajuem, abecednom, datumskom ili numerikom redosljedu, ili ih izdvajati prema zadatom kriterijumu. U tu svrhu se koriste razni oblici sortiranja i filtriranja podataka u radnim listovima.
Sortiranje
Podaci se u radnim listovima u veini sluajeva unose hronoloki. Podaci se obino prikazuju redosljedom kojim smo ih unosili, ali to ne mora uvjek biti u skladu sa naim potrebama. Podaci se mogu sortirati na osnovu sadraja vie od jedne kolone. Sortiranjem (sort) podataka, redovi u radnom listu se prerasporeuju na osnovu sadraja u elijama odreene kolone. Grupu redova moemo sortirati na vie naina. Ako smo nezadovoljni rezultatom sortiranja, operaciju ponitavamo pritiskom na tastere Ctrl+Z. Ako elimo da sortiramo samo jedan podskup podataka unutar liste, najprije ga oznaimo i u dijalogu Sort Warning (Slika 30), biramo opciju Continue with current selection. Ako elimo da kontekst sortiranja proirimo na itavu listu, biramo opciju Expand the selection. Brojevi se u rastuem redoslijedu sortiraju od najmanjeg negativnog ka najveem pozitivnom. Prazna polja se uvijek sortiraju poslednja.
Slika 30
34
Microsoft Excel - Prirunik Excel jo uvijek ne obezbjeuje ispravno sortiranje po redoslijedu domae latinice, jer ignorie dijakritike znake (slova i su poistovijeena sa slovom C, a slovo sa slovom S).
Sortiranje po jednoj koloni

Izaberemo neku od elija kolone po kojoj elimo da izvrimo sortiranje tabele. Pritisnemo dugme: Sort Ascending manjeg ka veem). , ako elimo da redovi tabele budu poreani po rastuem redoslijedu (od
, ako elimo da redovi tabele budu poreani po opadajuem redoslijedu Sort Descending (od veeg ka manjem).
Viestruko sortiranje
Izaberemo eliju tabele koju elimo da sortiramo. Postupak je sljedei: 1. Otvorimo Data Sort. 2. U dijalogu Sort (Slika 31), iz padajuih lista, izaberemo kolone prema kojima elimo da izvrimo sortiranje tabele, a zatim potvrivanjem opcija Ascending ili Descending, izaberemo rastui ili opadajui nain sortiranja odgovarajuih kolona. 3. Ako tabela ima red sa zaglavljem kolona biramo opciju Header row; u suprotnom biramo opciju No header row. 4. Pritisnemo dugme OK.
Slika 31
Sumiranje podataka
Nakon uraenog sortiranja redova moemo uraditi meuzbirove ili zbirove za dio podataka u radnom listu. Postupak je sljedei: 1. Sortiramo listu prema nivoima eljenih sumarnih podataka; 2. Izaberemo neku od elija liste; 3. Otvorimo meni Data Subtotals; 4. U dijalogu Subtotals (Slika 32) definiemo: Iz liste At each change izaberemo podatak po kojem e se vriti sumiranje (sumarni podatak se pojavljuje kao dodati red iza svake promjene izabranog podatka); Iz liste Use function, izaberemo funkciju koju emo koristiti za izraunavanje sumarnog podatka (najee je to sabiranje, odnosno funkcija SUM);
Slika 32
35
Microsoft Excel - Prirunik U listi Add subtotal to, odredimo kolone u kojima se nalaze podaci za izraunavanje izabrane funkcije (rezultat izraunavanja e se pojaviti ispod odabrane kolone); Potvrujemo opciju Replace Current Subtotals, ako elimo da se novi sumarni podaci upiu preko prethodnih (ako postoje); Ako elimo da se izmeu grupa formira prelom stranice, potvrujemo opciju Page break between groups; Ako elimo da na kraju liste dodamo sumarni red, koji se odnosi na cijelu listu, potvrujemo opciju Summary bellow data; 5. Pritisnemo dugme OK. U okvirnom prikazu postoje tri vrste kontrolnih objekata (Slika 33): Dugme Hide Detail redova; - koristi se za sakrivanje
Dugme Show - koristi se se za ponovno prikazivanje sakrivenih redova i Dugmad za nivoe - svako dugme predstavlja odreeni nivo u organizaciji radnog lista. Pritiskom na dugme odreenog nivoa sakrivaju se svi nivoi sa detaljima koji se nalaze ispod tog nivoa. Listi koja sadri odreene sumarne nivoe moemo dodavati nove, pri emu treba iskljuiti opciju brisanja prethodnog sumiranja (Replace Current Subtotals) u dijalogu Subtotals. Postupak je sljedei: 1. Izaberemo redove koje elimo da grupiemo; 2. Otvorimo meni Data 3. Izaberemo Group; 4. Excel e napraviti novu grupu na novom nivou. 5. Grupu uklanjamo ako izaberemo redove koji se nalaze u njoj i zatim izaberemo Ungroup. Sumarne podatke uklanjamo na sljedei nain: 1. Izaberemo neku od elija liste; 2. Otvorimo meni Data biramo Subtotals; 3. U dijalogu Subtotals pritisnemo dugme Remove All; 4. Pritisnemo dugme OK. Ako elimo da uklonimo kontrole grupa, ali da pri tome zadrimo redove sa sumarnim podacima liste, otvoriemo Data, pokaemo da stavku Group and Outline i izaberemo komandu ClearOutline. Ovaj nain nepovratno naruava strukturu liste pa bi ga trebalo izvoditi na kopiji dokumenta. Group and Outline; Slika 33
36
Filtriranje
Kada obraujemo velike koliine podataka, veoma je vana mogunost da se koncentriemo na najvanije podatke u radnom listu. Excel raspolae sa puno efikasnih alata pomou kojih moemo ograniiti podatke koji e biti prikazani u radnom listu. Izradom filtera, tj pravila za biranje redova koji e biti prikazani u radnom listu, moemo ograniiti podatke koji e biti prikazani u njemu. Kolona po kojoj je izveno filtriranje i izabrani redovi su naglaeni plavom bojom. Svi redovi koji ne zadovoljavaju zadate kriterijume su sakriveni. Kada ukljuimo alat za filtriranje Excel elije iz kolone u kojoj je aktivna elija posmatra kao skup. Da bi obezbijedili pravilnost postupka filtriranja treba uvijek da dodamo oznaku-zaglavlje (eliju sa naslovom kolone) onoj koloni koju elimo da filtriramo. Istu tabelu moemo filtrirati vie puta (po razliitim kriterijumima) i tako dobiti rezultate veoma sloenog upita. I u filtriranoj tabeli moemo mijenjati podatke. Ukoliko nakon izmjene, sadraj vie ne zadovoljava uslove filtera, nee doi do automatskog sakrivanja tog reda; u tom sluaju moramo ponovo pokrenuti filtriranje. Pri upisivanju vrijednosti za izabrani kriterijum u dijalogu Custom Autofilter, moemo koristiti i specijalne znake ? i *, koji zamjenjuju jedan ili vie alfanumerikih znakova. Upotreba drugog kriterijuma omoguava postavljanje sloenih uslova, poput sve vrijednosti manje ili jednake od 0 ILI vee 100.
Automatsko filtriranje podataka

Izaberemo tabelu u kojoj elimo da vrimo filtriranje. Otvorimo Data Filter AutoFilter. AutoFilter ima ugraeni skup funkcija za filtriranje. Sve elije u zaglavlju tabele dobijaju formu standardne padajue liste sa strelicama na desnoj strani zaglavlja. Pritisnemo strelicu na desnoj strani elije da bi otvorili listu sa moguim kriterijumima filtriranja i izaberemo: All - da bi uklonili aktuelni kriterijum filtriranja za izabranu kolonu. Top 10 da bi prikazali top-listu sa odreenim brojem (Items) ili procentom (Percent) podataka sa najviim (Top) ili najniim (Bottom) vrijednostima. (Opciju Top moemo koristiti samo nad podacima koji imaju format broja ili datuma). Custom da bi postavili sopstveno pravilo filtriranja, a zatim u Custom AutoFilter (Slika 34), definiemo: 1. Kriterijum filtriranja: 1. equals jednako; 2. is greater then vee od; 3. is less then manje od; 4. begins with poinje sa; 5. ends with zavrava sa; Slika 34 6. contains sadri;
37
Microsoft Excel - Prirunik 7. ili njihove negacije, koje poinju sa does not.... 2. Vrijednost sa kojom se, prema izabranom kriterijumu, porede elije kolone. 3. Na isti nain moemo postaviti drugi kriterijum filtriranja (opciono). Kriterijume logiki povezujemo izborom odgovarajueg operatora i/ili (and/or). Podatak iz izabrane kolone. Prethodne korake moemo ponoviti i za ostale kolone. Uklanjanje automatskog filtriranja se vri skidanjem znaka za potvrdu sa AutoFilter preko Data Filter AutoFilter. Interesantne su jo dvije opcije: 1. Izbor sluajnih redova za ta se koristi funkcija RAND(). Ova funkcija daje sluajnu vrijednost i poredi je sa vrijednou za provjeru koja je navedena u iskazu, a kao rezultat daje TRUE ako je u saglasnosti sa iskazom, odnosno FALSE ako nije u saglasnosti sa iskazom. Napr. funkcija RAND()<=30% vri sluajan izbor redova uz verovatnou od 30 procenata; 2. Prikazivanje jedinstvenih vrijednosti u koloni radnog lista (ne iz padajue liste) prikazuje samo redove u kojima se neka vrijednost pojavljuje po prvi put. Do ove opcije se dolazi preko Data Filter AdvancedFilter i u kartici potvrujemo opciju Unique records only.
Obavljanje raunskih operacija nad filtriranim podacima

Filtriranjem podataka se ograniava prikazivanje podataka. Ova mogunost je veoma znaajna, ali postoje i neka ogranienja. Prvo ogranienje je da se izraene formule ne mijenjaju, ak i onda kada su redovi koji se koriste u datim formulama sakriveni filtriranjem. Postoje dva naina pomou kojih moemo ustanoviti ukupan zbir grupe filtriranih elija. Prvi je korienjem alata AutoCalculate. Postupak je sljedei: 1. Izaberemo elije za koje elimo da ustanovimo ukupan zbir; 2. Pogledamo zbir koji se pojavljuje u desnom dijelu statusne linije. Alat AutoCalculate nas ne ograniava samo na zbir izabranih elija. Desnim klikom na ovaj alat prikazuju se i ostale mogunosti (srednja vrijednost, Min, Max,...). Ovaj nain je dobar za brzo dobijanje rezultata, ali se na taj nain ne dobija rezultat u samom radnom listu. Da bi se rezultat pojavio u samom radnom listu koristimo funkciju SubTotal. I ovde sem sabiranja moemo izabrati i druge funkcije.
Kontrola unosa
Generalno u bilo koju eliju moemo upisati bilo kakav podatak. Definisanjem pravila unosa moemo sprijeiti eventualne probleme zbog nehotinih greaka pri kucanju. Listu dozvoljenih vrijednosti moemo unijeti i direktno u polje Source, kao tekst, razdvajajui pojedine stavke separatorom liste (napr. Prvi;drugi;trei). Da bi pronali elije sa provjerom unosa otvorimo Edit izaberemo GoTo i pritisnemo dugme Special, a zatim u dijalogu Go To Special potvrdimo opciju Data Validation i pritisnemo dugme OK. Slika 35 Da bi obrisali definisana pravila unosa, najprije
38
Microsoft Excel - Prirunik pronaemo i izaberemo elije, a zatim u dijalogu Data Validation pritisnemo dugme Clear All. Postupak za pravljenje kontrole unosa podataka u pojedine elije radnog lista je sljedei: Izaberemo jednu ili vie elija u kojima elimo da definiemo pravilo unosa. Otvorimo Data Validation. U dijalogu Data Validation otvorimo karticu Settings (Slika 35). Iz liste Allow biramo: Whole Number, odnosno Decimal da bi dozvolili unos cijelih, odnosno decimalnih brojeva, List da bi unos sveli na izbor iz unaprijed pripremljene liste vrijednosti. Date, odnosno Time da bi dozvolili unos podataka tipa datuma odnosno vremena. Text Lenght da bi ograniili duinu teksta koji moe biti upisan u eliju. Iz liste Data biramo uslov: between izmeu; equals to jednako; greater then vee od; less then manje od; ili njihove negacije, koje poinju sa not... koji podatak mora zadovoljiti da bi bio upisan u eliju. U poljima sa dugmetom na kraju (u zavisnosti od uslova moe biti i samo jedno polje) upisujemo vrijednosti (ili adrese elija koje ih sadre) sa kojima se poredi unos, ili pritisne dugme i izaberemo ih sa radnog lista. Ako elimo da se, svaki put kada izaberemo eliju pojavi odreena napomena, otvorimo karticu Input Message (Slika 36)i potvrujemo opciju Show input message when cell is selected i upisujemo naslov i tekst poruke.
Slika 36
39
Microsoft Excel - Prirunik Otvorimo karticu Error Message (Slika 37) i potvrujemo opciju Show error alert after invalid data is entered i upisujemo naslov i tekst poruke. Iz liste Style biramo: Stop da bi sprijeili unos pogrene vrijednosti. Waring da bi omoguili izbor izmeu prihvatanja i ispravke upisanog podatka. Information da bi samo obavijestili o greci i prihvatili unijetu vrijednost. Ako ponitimo potvrdu opcije Show error alert after invalid data is entered Excel nee reagovati na pogrean unos. Slika 37 Pritisnemo dugme OK.
Kombinovanje podataka iz vie izvora

Da bi postojeu listu podataka koristili kao ablon za ostale liste potrebno je ovu svesku da sauvamo kao ablon (template). Ovo se postie komandom File Save As a onda u listi za ekstenzije biramo Template (*.xlt). Excel e automatski promijeniti folder i otvoriti podrazumijevani folder za ablone Template. Da bi mogli i kasnije da koristimo ovaj ablon iz liste ablona, neophodno je da ne mijenjamo folder Template. Za otvaranje ablona koristimo iz okna sa poslovima (Slika 38) opciju New from template. U njoj se nalazi lista prethodno korienih ablona, kao General Templates, Templates on my Web Sites i Templates on Microsoft.com. Izborom General Templates pojavljuje se lista raspoloivih ablona na naem raunaru. Slika 38
Rad sa vie skupova podataka

Ukoliko se podaci nalaze u vie radnih svesaka, vano je da moemo istovremeno otvoriti i raditi sa vie svesaka. Vie svesaka moemo otvarati pojedinano na standardan nain preko opcije File Open. Mogue je u okviru za dijalog Open drei pritisnut taster Ctrl izabrati vie datoteka i na kraju pritisnuti Open. Jedini ograniavujui faktor u pogledu broja Excelovih datoteka koje moemo istovremeno otvoriti jeste raspoloiva memorija naeg raunara. Vie svesaka moemo na radnoj povrini rasporediti na nekoliko naina preko menija Windows Arrange. Jo jedan od naina za istovremeni rad sa vie radnih svesaka je da u postojeu svesku kopiramo radne listove iz nekih drugih svesaka. Kopiranje se moe izvesti desnim klikom na izabranu karticu radnog lista koji elimo da kopiramo, a zatim iz pomonog menija biramo komandu Move or Copy da bi otvorili okvir za dijalog Move or Copy. Potvrivanjem polja Create a copy kopirani radni list e ostati u svojoj izvornoj radnoj svesci.
40
Povezivanje sa podacima iz drugih radnih svesaka

Prethodno opisani nain prenoenja podataka kopiranjem predstavlja brz i jednostavan nain da na jednom mjestu sakupimo srodne podatke. Meutim, postoji znaajno ogranienje: ako se podaci u izvornim elijama izmijene ove izmjene se neu odraziti u eliji u kojoj su podaci kopirani. To znai da ne postoji veza izmeu izvorne i odredine elije. Uspostavljanjem veze (link) izmeu dvije elije obezbjeuje da podaci u odredinoj eliji odraavaju izmjene u izvornoj eliji. Za uspostavljanje veze izmeu elija postupak je sljedei: 1. Otvorimo obje radne sveske: onu iz koje preuzimamo podatak i onu u kojoj se nalazi odredina elija; 2. Izaberemo odredinu eliju; 3. Upisujemo znak =, ime pokazujemo da elimo da unesemo formulu; 4. Aktiviramo radnu svesku koja sadri eliju iz koje elimo da izvedemo podatak; 5. Izaberemo miem eliju iz koje elimo da izvedemo podatak; 6. Vraanjem u radnu svesku u kojoj se nalazi odredina elija ustanoviemo da je Excel popunio formulu referencom na eliju koju smo izabrali miem. Referenca sadri tri elementa, odnosno trodimenzionalna je (Slika 39): Naziv radne sveske - nalazi se izmeu velikuh zagrada; Naziv radnog lista zavrava se znakom uzvika i Slika 39 Adresa, odnosno apsolutna referenca elije. Ukoliko su reference na elije iz iste radne sveske naziv radne sveske se izostavlja. Slino kod referenciranja elija u istom radnom listu ne pie se ni naziv radnog lista. Uvjek kada otvorimo radnu svesku koja sadri vezu sa nekim drugim dokumentom, Excel e
Slika 40
Slika 41
pokuati da aurira informacije u povezanim elijama (Slika 40) i (Slika 41). Ukoliko program ne moe da pronae izvornu informaciju (napr. u sluaju da je radna sveska ili radni list obrisan ili preimenovan), pojavie se okvir sa upozorenjem koji oznaava prekid veze. U tom sluaju moemo da pritisnemo dugme Update, a zatim dugme Edit Links (Slika 42) da bi otvorili okvir za dijalog Edit Links i ustanovili koja veza je raskinuta. U ovom sluaju se mora ponoviti Slika 42
41
Microsoft Excel - Prirunik postupak pravljenja veze.
Sumarno prikazivanje vie skupova podataka

Kada napravimo skup radnih listova koji sadre sline podatke, napr. korienjem ablona, dobijamo konzistentan skup radnih svesaka. Uspostavljanjem veza izmeu odgovarajuih elija ovog skupa je dobro sredstvo. Meutim, za velike radne listove ovo oduzima dosta vremena. Postoji laki nain za kombinovanje podataka iz vie radnih listova u jednom radnom listu. Ovaj postupak se zove objedinjavanje podataka (consolidation) i omoguava da definiemo skupove elija iz vie radnih listova i traimo od Excela da zbirno prikae podatke. Ove skupove definiemo u okviru za dijalog Consolidation, postupak je sljedei: Slika 43 1. Otvorimo radnu svesku, ili vie radnih svesaka; 2. Izaberemo miem poetnu eliju u listu u kome emo napraviti sumarni prikaz; 3. Otvorimo meni Data Consolidation; 4. Otvara se okvir za dijalog Consolidation (Slika 43); 5. Izaberemo iz radnog lista (napr. povlaenjem mia) elije za rad; 6. U polju Reference okvira za dijalog Consolidation se pojavljuje referenca izabranih elija; 7. Pritisnemo dugme Add; 8. U polju All Reference okvira za dijalog Consolidation se pojavljuje referenca izabranih elija; 9. Ovaj postupak ponavljamo i za druge elije sa drugih radnih listova; 10. Kad smo zavrili sa definisanjem referenci, ponovo pritiskamo miem poetnu eliju u listu u kome emo napraviti sumarni prikaz; 11.U okviru za dijalog Consolidation pritisnemo dugme OK; 12. Okvir za dijalog Consolidation nestaje, a u elijama, poev od izabrane elije se pojavljuju zbirovi definisanih skupova.
Grupisanje vie lista podataka

Ako skup datoteka elimo da otvorimo istovremeno ove datoteke moemo da definiemo kao dio radnog prostora, pri emu nastaje jedna Excelova datoteka koja sadri referencu na vie radnih svesaka. Postupak za ovo je sljedei: 1. Otvorimo datoteke koje namjeravamo da uzmemo u obzir; 2. Otvorimo iz menija File Save Workspace; 3. U okviru za dijalog Save Workspace (Slika 44) u polju Save as type je ekstenzija ve podeena na Workspaces(*.xlw); 4. U polju File name upisujemo naziv;
42
Microsoft Excel - Prirunik 5. Pritisnemo dugme Save. Okolnost da je neka datoteka obuhvaena radnim prostorom ne utie na mogunost samostalnog otvaranja ove datoteke i na uobiajeni rad sa njom.
Slika 44
Izrada dinamikih listi pomou izvedenih tabela

Nain na koji podatke nekome predstavljamo je veoma bitan. Excelovi radni listovi omoguavaju da sakupimo i predstavimo vane podatke, ali izvorna konfiguracija uobiajenog radnog lista se ne moe jednostavno izmjeniti. U Excelu postoji alat koji omoguava da pravimo radne listove koji se mogu dinamiki sortirati, filtrirati i preurediti, kako bi se naglasili razliiti aspekti podataka. Korienjem ovog alata se mogu napraviti izvedene tabele (pivot table), odnosno dinamiki radni list koji nam omoguava da trenutno reorganizujemo i filtriramo svoje podatke. Mogu se promijeniti redovi i kolone, odnosno u kolonama se nai podaci iz redova i obrnuto. Da bi napravili izvedenu tabelu potrebno je da imamo listu podataka u kojoj svaki red predstavlja eliju u tijelu dovrene izvedene tabele. Prilikom izrade izvedene tabele ovi podaci su potrebni Excelu kako bi mogao da odrava vezu izmeu samih podataka. Kada napravimo listu, postupak za izradu izvedene tabele je sljedei: 1. Izaberemo neku eliju u napravljenoj listi; 2. Otvorimo meni Data PivotTable and PivotChart Report. Na ovaj nain pokreemo arobnjaka PivotTable and PivotChart; 3. Na prvoj stranici arobnjaka (Slika 45) odreujemo izvor podataka za datu izvedenu tabelu i odluujemo da li elimo da napravimo samo izvedenu tabelu, ili tabelu u kombinaciji sa izvedenim dijagramom; 4. Pritiskamo dugme Next; 5. Prelazimo na ekran arobnjaka; naredni
Slika 45
43
6. U ovom ekranu (Slika 46) moemo da provjerimo da li je arobnjak pravilno prepoznao elije koje sadre podatke za izvedenu tabelu; 7. Ukoliko to nije sluaj, pritisnemo dugme Slika 46 u polju Range, Collapse Dialog izaberemo elije koje sadre odgovarajue podatke, a zatim proirimo dati okvir za dijalog da bi nastavili rad; 8. Pritisnemo dugme Next; 9. Prelazimo na naredni ekran arobnjaka; 10. U njemu se (Slika 47) trai da odluimo da li izvedenu tabelu elimo da napravimo u novom, ili postojeem radnom listu. Poto su
Slika 47
liste podataka koje se koriste za izradu izvedenih tabela obino jako dugake, esto je najbolje rjeenje da izvedenu tabelu napravimo u novom radnom listu; 11. Pritisnemo dugme Finish; 12. arobnjak se zatvara i napravie se novi radni list u datoj radnoj svesci. Ovom listu e biti dodata paleta alatki PivotTable, kao i okvir za dijalog Pivot Table Field List (Slika 48).
Slika 48 Da bi nekoj povrini izvedene tabele dodijelili polje (field), odnosno kolonu iz liste podataka, zaglavlje polja treba da odvuemo na eljenu povrinu na skici izvedene tabele. Napr. Zaglavlje polja Ime i prezime moemo da odvuemo u okvir Drop Row Fields Here, zaglavlje polja Odjeljenje u okvir polja Drop Column Fields Here, a zaglavlje polja Uspjeh u okvir Drop Data Items Here, kako bi tijelo izvedene tabele popunili podacima. Poto u okvir Drop Data Items Here spustimo zaglavlje polja izvedena tabela e se ispuniti podacima (Slika 49).
44
Microsoft Excel - Prirunik Da bi zaglavlje nekog polja premjestili na odreenu povrinu izvedene tabele, sem prevlaenjem to moemo izvesti i korienjem komande Add To u okviru za dijalog Pivot Table Field List.
Slika 49 Redosljed unoenja polja na povrine redova i kolona utie na nain grupisanja podataka u izvedenoj tabeli. Premjetanjem pojedinih zaglavlja sa jednog mjesta na drugo moemo izmjeniti nain grupisanja podataka u izvedenoj tabeli. Jedan primjer je dat na Slici 50. Okvir Drop Page Fields Here se koristi za filtriranje sadraja radnog lista na osnovu vrijednosti u koloni iz izvorne liste podataka. O ovome e biti rijei kasnije u ovom odjeljku. Kada napravimo izvedenu tabelu, format njenih elija moemo da izmjenimo kao u svakom drugom Excelovom radnom listu. Izvedenu tabelu moemo formatirati korienjem sopstvenih formata, ili korienjem nekog od automatskih formata. Na paleti alata Pivot Table nalazi se alat Format report sa automatskim formatima. Ukoliko izvedenoj tabeli elimo da vratimo podrazumijevani nain Slika 50
45
Microsoft Excel - Prirunik formatiranja izabraemo PivotTable Classic, koji se nalazi na dnu liste u okviru za dijalog AutoFormat.
Ureivanje izvedenih tabela

Napravljenu izvedenu tabelu moemo naknadno ureivati i tako uticati na prikazivanje podataka. Napr. poto se svi podaci iz liste Odjeljenje se odnose na odjeljenje V/1, ukljuivanjem ovog polja se ne prenose nikakve informacije. Meutim, neupotrebljeno polje Grupa se moe koristiti za ograniavanje podataka koji e biti prikazani u tijelu izvedene tabele. Napr. moe se ograniiti na uspjeh samo pojedine grupe. Polja koja se koriste u izvedenoj tabeli su u okviru za dijalog Pivot Table Field List (Slika 51) prikazana polucrnim slovima, dok su neupotrebljena polja prikazana uobiajenim slovima. Da bi izvedenu tabelu otvorili za ureivanje, izaberemo miem neku njenu eliju, a zatim, prema potrebi, pritiskom na dugme Show Fields List na paleti alata PivotTable prikaemo polja koja su raspoloiva za datu izvedenu tabelu. Dok je okvir za dijalog Pivot Table Field List otvoren, moemo da odvuemo naziv bilo kog polja iz okvira za dijalog da bi aktivirali izvedenu tabelu. Odvlaenjem naziva polja u okvir Drop Page Fields Here neemo izmjeniti nain na koji su podaci rasporeeni u izvedenoj tabeli, ve e na taj nain biti samo omogueno da izvedenu tabelu filtriramo na osnovu sadraja datog polja. U
Slika 51
prethodnom primjeru dodali smo polje Grupa okviru Drop Page Fields Here. Nakon toga pritisnemo dugme sa strelicom nadolje. Pojavie se padajua lista, kao na Slici 52. U listi su date grupe. Izborom neke od ovih vrijednosti i pritiskom na dugme OK prikaz podataka u izvedenoj tabeli se ograniava na podatke koji se odnose samo na odreenu grupu. U naem primjeru je izabrana grupa III I prikazani su u tabeli podaci koji se odnose samo na ovu grupu (Slika 53).
Slika 53 Slika 52 Da bi uklonili filter iz izvedene tabele, pritisnemo strelicu nadole u zaglavlju polja koje smo koristili za filtriranje izvedene tabele i biramo All, a zatim pritisnemo OK. Izvedenu tabelu moemo da filtriramo i na osnovu sadraja polja u okviru Drop Row Fields Here, odnosno Drop Row Fields Here. Da bi to uradili, pritisnemo strelicu nadolje u zaglavlju polja koje sadri vrijednosti pomou kojih elimo a filtriramo Izvedenu tabelu, a zatim uklonimo
46
Microsoft Excel - Prirunik potvrde iz polja pored onih vrijednosti koje ne elimo da prikaemo (Slika 54). Napr. Ako hoemo da prikaemo samo prvih 4 uenika, pritisnuemo u zaglavlje polja red.br. i zatim ukloniti potvrde
Slika 54 sa svih polja u kojima su brojevi preko 4.
Slika 55
Sadraj izvedene tabele moe se modifikovati i stoiranjem (pivot) tabele na osnovu promjene rasporeda zaglavlja polja u trenutku kada je izvedena tabela otvorena. U tom sluaju treba da zaglavlje polja odvuemo u novi poloaj na izvedenoj tabeli. Napr. U naoj izvedenoj tabeli redovi su grupisani prema R.br., zatim prema Imenu i prezimenu, dok su kolone grupisane prema Grupama. Da bi stoirali Izvedenu tabelu moemo odvui zaglavlje polja Grupa desno od zaglavlja polja Ime i prezime u okviru (Slika 55). Poto otpustimo taster mia Excel e aurirati Izvedenu tabelu i odraziti novu organizaciju. Poto naziv polja odvuemo iznad povrine na koju dato polje moemo da spustimo, u izvedenoj tabeli e se pojaviti veliki sivi pokaziva koji oznaava mjesto na koje e naziv polja koji povlaimo biti sputen kada otpustimo taster mia. Ako se pojave neke tekoe da nazive polja spustimo na odgovarajua mjesta u izvedenoj tabeli, moemo upotrebiti ekran Layout u arobnjaku PivotTable and
Slika 56
Slika 57
PivotChart. Da bi doli do ovog ekrana, koji predstavlja opciju na zavrnom ekranu u arobnjaku PivotTable and PivotChart, izaberemo miem neku eliju u izvedenoj tabeli, a zatim na paleti alata Pivot Table (Slika 56) pritisnemo dugme PivotTable i nakon toga pritisnemo dugme Wizard. Na ovom ekranu pritisnemo dugme Layout (Slika 57) da bi prikazali neto pristupaniju verziju ablona izvedene tabele. Njen izgled je prikazan na (Slici 58).
47
Slika 58 Jedan od najprivlanijih aspekata izvedenih tabela sastoji se u tome to ove tabele moemo aurirati, kako bi izrazili izmjene do kojih je dolo u listi podataka koju smo koristili za datu tabelu. , koja se koristi za neku Izvedenu tabelu izmjenie se i Auriranjem liste podataka, alatom podaci u ovoj tabeli, ali to ne znai da Izvedenu tabelu treba ponovo praviti da bi ove izmjene dole do izraaja. Umjesto toga treba samo da izaberemo neku eliju u datoj izvedenoj tabeli, a zatim na paleti alatki PivotTable pritisnemo dugme RefreshData, kako bi od Excela zatraili da preispita listu podataka i aurira Izvedenu tabelu. Jo jedan od naina na koji moemo da utiemo na sadraj izvedene tabele sastoji se u prikazivanju, ili sakrivanju redova sa detaljima u njoj. Napr. U izvedenoj tabeli na narednoj slici, prikazani su redovi koji su organizovani prema rednom broju, a zatim prema imenima. Ako sa dva uzastopna klika tastera mia izaberemo napr. eliju A8 u kojoj se nalazi Red.br.3, sakriemo detalje iz ovog reda. Da bi prikazali detalje ponoviemo postupak u istom polju. U Excelu moemo uspostaviti vezu izmeu elije u izvedenoj tabeli sa elijom u nekoj drugoj svesci. Za ovo je potrebno da izaberemo eliju koju elimo da poveemo sa izvedenom tabelom, upiemo znak jednakosti, a zatim izaberemo eliju u izvedenoj tabeli koja sadri podatak sa kojim elimo da uspostavimo vezu. Kada izaberemo eliju u izvedenoj tabeli, formula GETPIVOTDATA se pojavljuje na liniji formule u random listu koji sadri datu Izvedenu tabelu. Poto pritisnemo Enter, sadraj elije iz izvedene tabele e se pojaviti u povezanoj eliji.
Izrada izvedenih tabela na osnovu spoljnih podataka

Iako izvedene tabele pravimo uglavnom na osnovu podataka sauvanih u Excelovim radnim listovima, podatke iz spoljnih izvora takoe moemo da prenesemo u Excel. Radne listove iz nekog drugog programa moemo prenijeti u drugi izvozom podataka iz izvornog programa u tekstualnu datoteku, koju Excel moe da prevede u radni list. U programima za radne tabele podaci se uvaju u elijama. Sutina predstavljanja podataka iz jedne ovakve tabele u tekstualnoj datoteci je u oznaavanju mjesta na kome prestaje sadraj jedne elije, a zapoinje sadraj sljedee. Znak koji
Slika 59
48
oznaava kraj jedne elije se naziva graninik, koji oznaava zavretak, odnosno granicu neke elije. Uobiajeni graninik je zarez, tako da bi napr. niz 2, 5, 12, 23 predstavljao podatke iz 4 elije. Problem pri korienju zareza za razgranienje finansijskih podataka je u tome to se kod velikih vrijednosti, kao to je napr. 53,456, zarezi koriste za razdvajanje hiljada. Da bi se izbjegla zbrka pri uvozu tekstualne datoteke, obino se koristi tabulator kao graninik. Postupak za uvoz podataka iz tekstualne datoteke je sljedei: Otvorimo iz menija Data Izaberemo Import Data; Otvorie se okvir za dijalog Select Data Source; Import External Data;
U okviru za dijalog Select Data Source (Slika 59) pronaemo fasciklu u kojoj se nalazi tekstualna datoteka koju elimo da uvezemo. Dvostrukim klikom mia izaberemo datoteku; Pokree se arobnjak Text Import; Prvi korak u arobnjaku Text Import (Slika 60) omoguava da navedemo da li datoteka sa podacima koje uvozimo sadri graninik ili je fiksne irine, to znai da vrijednost u svakoj eliji zauzima tano odreeno mjesto u toj datoteci. Opciju Delimited Excel sugerie nakon to je izvor ispitao izabrani podataka; Pritisnemo dugme Next; Otvara se arobnjaka; novi ekran
Slika 60 Ovaj ekran (Slika 61) omoguava da izaberemo vrstu graninika za datoteku (u ovom sluaju Excel prepoznaje tabulatore i sam potvruje polje Tabs) i steknemo uvid u izgled tekstualne datoteke koja se uvozi. ponovo pritisnemo dugme Next; Otvara se posljednji ekran arobnjaka;
Slika 61
49
Ovaj ekran (Slika 62) omoguava da izmjenimo vrstu podataka i formatiranje kolona u listi podataka. Poto formate i automatske formate obino primjenjujemo nakon izrade izvedene tabele na osnovu podataka, moemo u ovom ekranu odmah pritisnuti dugme Finish; U radni list se uvoze izabrani podaci.
Slika 62
50
Grafikoni
Unoenjem podataka u radni list moemo napraviti zapis vanih dogaaja. Meutim, lista vrijednosti u elijama ne moe sasvim jednostavno da izrazi opte trendove podataka. Dijagrami (charts) i grafikoni (graphs) predstavljaju najbolje sredstvo za izraavanje trendova u velikim koliinama podataka. Na ovaj nain se podaci iz tabela zbirno predstavljaju u grafikom obliku. Prevoenjem numerikih podataka u domen vizuelnog, moe se lake razumijeti na rad. Nad izgledom grafikona moe se ostvariti visok stepen kontrole. Napr.: mogu se promijeniti boje svakog elementa u dijagramu, modifikovati dijagrame kako bi to bolje zbirno predstavili podatke koji se nalaze u osnovi, promijeniti vizuelna svojstva teksta i brojeva u dijagramu, napraviti izvedeni dijagram itd. Postupak izrade grafikona je prilino jednostavan. Prvo se izabere potrebna tabela, koju elimo da predstavimo grafikonom. Zatim se koristi arobnjak (Chart Wizard), obino sa palete alata, ili preko Insert Graph. Na prvom koraku biramo vrstu i podvrstu grafikona. Biramo karticu Standard (Slika 63). U listi Chart Types biramo odgovarajui tip grafikona, a iz liste Chart Sub-types eljeni podtip. Imamo i mogunost pregleda izabranog grafikona. Potrebno je za to pritisnuti i drati dugme Press and Hold To View Sample. Standardni grafikoni u obliku pite (pie charts ) i
krofnice (doughnet ) mogu prikazati samo jedan niz podataka, tako da za ovaj tip grafikona moramo izabrati samo jednu kolonu ili samo jedan red podataka i ako elimo jo zaglavlje reda ili kolone. Za prelazak na sljedei korak pritiskamo Next. Slika 63
U drugom koraku imamo dvije kartice: Data range (Slika 64) slui za biranje mjesta gdje se nalaze podaci. Ako smo ve izabrali tabelu ovdje e se nai reference izabranih elija. Mogue je ovdje vriti i odreene korekcije. Ako elimo da promijenimo inicijalni izbor elija, postupak bi bio sljedei: 1. Pritisnemo dugme na desnoj strani polja Data Range, da bi privremeno sakrili dijalog. 2. Napravimo u tabeli novi izbor elija selektovanjem. 3. Pritisnemo dugme vratili u dijalog Chart Wizard. , da bi se
Slika 64
Ako elije koje elimo da izaberemo za grafiki prikaz nijesu u neprekinutoj oblasti izaberemo prvu neprekinutu grupu elija, a zatim drei pritisnut
51
Microsoft Excel - Prirunik taster Ctrl, izaberemo ostale grupe elija. Da bi prikaz bio mogu izabrane nesusjedne elije moraju u uniji formirati tabelu pravougaonog oblika. Takoe mogue je odluiti da li e se podaci predstavljati u obliku kolona ili redova. Ako elimo da se vrijednosti za prikaz na grafikonu uzimaju iz kolona tabele, biramo opciju Columns (svaka kolona tabele bie prikazana sa po jednim nizom vrijednosti). Ako elimo da se vrijednosti za prikaz na grafikonu uzimaju iz redova tabele, biramo opciju Rows (svaki red tabele e predstavljati jedan niz vrijednosti). Druga kartica je Series (Slika 65) u kojoj moemo imenovati niz podataka ili odrediti vrijednosti koje se koriste za definisanje sadraja grafikona. Excel dodjeljuje nizovima vrijednosti imena zaglavlja kolona (ukoliko smo izabrali opciju Column, na kartici Data Ranges), odnosno redova (ukoliko smo izabrali opciju Rows). Ako nijesmo koristili zaglavlja Excel e po automatizmu izabranim nizovima dodijeliti imena Series1, Series2,... Ako elimo da promijenomo ime koje je Excel automatski dodijelio svakom izabranom nizu vrijednosti, izaberemo ime tog niza u listi Series i u polju Name upisujemo novo ime. Ili pritisnemo dugme i izaberemo eliju koja sadri ime tog niza (naravno ako takva elija postoji u radnom listu). Slika 65 Ako elimo da promijenomo inicijalno izabrani skup vrijednosti koji ine odreeni niz, pritisnemo dugme na desnom kraju polja Values i napravimo novi izbor. Ako elimo da dodamo novi niz, ili obriemo postojei, pritisnemo dugme Add, ili Delete. Ako elimo da promijenimo postojee oznake na X-osi grafikona (ili da dodamo nove, ako ih prethodno nijesmo odredili), pritisnemo dugme na desnom kraju polja Category (X) axis labels i napravimo novi izbor. Treba voditi rauna da broj oznaka na X-osi odgovara broju izabranih vrijednosti u nizovima. Trei korak prikazuje grupu kartica. o Prva je Title (Slika 66) i u njoj upisujemo naziv grafikona (Chart title), nazive osa (Category (X) axis, Category (Y) axis). Grafikoni po pravilu imaju dvije ose da bi kategorizovali (category (x) axis) i izmjerili podatke (value (y) axis). 3-D grafikoni imaju i treu (z) osu. Grafikoni oblika pite i krofne nemaju ose. Excel automatski podeava veliinu naslova grafikona prema njegovoj duini. Naslov grafikona moemo pomjerati, ali ne moemo mijenjati njegovu veliinu. Slika 66
52
Microsoft Excel - Prirunik o Druga je Axes (Slika 67) i omoguava da ukljuimo, odnosno iskljuimo prikazivanje osa. Moemo na ekranu pratiti sve uraene promjene,
Slika 67 o Trea kartica je Gridlines (Slika 68) i preko nje moemeo ukljuiti, odnosno iskljuiti mreu osa i biramo gustinu mree (Minor gridlines, Major gridlines),
Slika 68 o Kartica Legend (Slika 69) je sljedea i u njoj moemo prikazati legendu sa objanjenjima razliitih boja kojima su nizovi prikazani na grafikonu-svaki niz vrijednosti na grafikonu ima razliitu boju). Legenda se prikazuje potvrdom opcije Show Legend. Moemo birati poziciju legende pod odrednicom Placement (Bottom, Corner, Top, Left, Right),
Slika 69
53
Microsoft Excel - Prirunik o Kartica Data Labels (Slika 70) omoguava da ukljuimo prikazivanje podataka na vrhu vrijednosti u grafikonu. Potvrujemo Legend key ako elimo da oznaka sadri podatke iz legende. Potvrujemo Series Name da bi oznaka dodatno naznaila naziv niza vrijednosti kojem pripada pojedini element. Potvrujemo Category Name da bi naglasili kategoriju kojoj pripada pojedini element.
Slika 70 Potvrujemo Value ako elimo da se pored elementa pojavi I tekst koji sadri njegovu vrijednost.
Znak kojim se razdvajaju podaci u oznaci biramo iz liste Separator. o Kartica Data Table (Slika 71) omoguava prikazivanje dodatne tabele sa podacima koji se nalaze u grafikonu, potvrivanjem Show Data table.
Slika 71
Nakon svih podjeavanju u koraku 3, pritiskom na Next prelazimo na zadnji, 4 korak (Slika 72). Ovdje se nude dvije mogunosti: da napravljeni grafikon ubacimo kao objekat u radni list, pri emu navodimo ime radnog lista (As object In), ili da grafikon ubacimo u novi radni list (As New Sheet). Na kraju pritiskamo dugme Finish.
Na svakom koraku dijaloga Chart Wizard moemo zavriti proceduru Slika 72 definisanja grafikona. Ako kasnije odluimo da ipak promijenimo neke od karakteristika izaberemo grafikon, otvorimo meni Chart, izaberemo stavku Chart Options i nastavimo rad u koraku 3, ili pritisnemo dugme Chart Wizard i ponovo proemo proceduru arobnjaka. Sve karakteristike grafikona koje smo odredili u dijalogu sa arobnjakom moemo kasnije promijeniti, ako otvorimo meni Chart i izaberemo odgovarajuu stavku. Elemente grafikona (podruje grafikona, podruje crtea ili legendu) moemo premjetati ili im mijenjati veliinu, kao i ostalim elementima u Windows-u. Ukoliko dok radimo u arobnjaku odluimo da promijenimo neku od karakteristika grafikona moemo koristiti dugme Back, sve dok se ne vratimo na odgovarajui korak arobnjaka.
54
Elemente grafikona moemo izabrati i iz liste Chart Objects na paleti alata Chart. Ako ova paleta nije prikazana na ekranu, pritisnemo desnim tasterom mia bilo gdje na liniji paleta, a zatim iz liste raspoloivih biramo Chart. Ovo isto moemo uraditi i preko View Toolbars Chart.
Podeavanje karakteristika pozadine

Postupak je sljedei: Pritisnemo miem na prostor oko grafikona. Pritisnemo dugme Format Chart Area .
Izaberemo karticu Patterns i odredimo stil i boju ivice, boju ispune unutranjosti podruja radnog lista na kojem je nacrtan grafikon. Da bi odredili opti izgled teksta grafikona izaberemo karticu Font i iz lista Font Style i Size izaberemo oblik, stil i veliinu slovnog lika koji elimo. Pritisnemo OK.
Podeavanje izgleda nizova u grafikonu

Postupak je sljedei: Pritisnemo miem na element niza koji elimo da promijenimo. Pritisnemo dugme Format Data Series .
Izaberemo karticu Patterns i odredimo stil i boju ivice i boju ispune elemenata niza. Da bi promijenili redoslijed pojavljivanja nizova na grafikonu, izaberemo karticu Series order, izaberemo niz i pritiskamo dugmad Move Up, odnosno Move Down, sve dok izabrani niz ne postavimo na eljenu poziciju. Ako elimo da promijenimo irinu elemenata niza biramo karticu Options i pritiskajui miem strelice polja Gap width odredimo eljenu irinu. Da bi promijenili rastojanje izmeu elemenata razliitih nizova, pritiskajui miem strelice polja Overlap, sve dok ne definiemo odgovarajue rastojanje. Pritisnemo OK.
Utvrivanje trendova podataka

Podatke u radnom listu moemo koristiti za sagledavanje odreenog izvrenog procesa. Uz pomo Excela moemo takoe predvideti trend tog procesa u narednim periodima. Da bi mogli da predvidimo budui trend za neki niz podataka u datom dijagramu, pritiskom desnim klikom mia izaberemo prvu kolonu tog niza podataka, a zatim iz pomonog menija koji se pojavljuje biramo Add Trendline. Otvara se okvir za dijalog Add Trendline (Slika 73). Kartica Type omoguava da izaberemo distribuciju podataka koju Excel treba da oekuje prilikom svog predvianja. U polju TrendRegression type biramo
Slika 73
55
Microsoft Excel - Prirunik ovu distribuciju. Za veinu poslovanja najpodesnija je linearna distribucija (Linear). Ostale vrste distribucija (eksponencijalna, logaritamska, polinom-ska,...) se koriste u naunim istraivanjima. Nakon izbora vrste distribucije, otvaramo karticu Options (Slika 74). U kartici upisujemo pod TrendLine name ime grafika. U grupi opcija Forecoast odreujemo vremenski period koji se odnosi na predvianje. Postoje mogunosti Forward za naredno predvianje, odnosno Backward za predvianje u suprotnom smjeru.
Slika 74
56
Primjeri
Na propratnom CD-u su dati primjeri i vjebe koji prate sadraj ove knjige.
57
LITERATURA
Curtis Frye: Microsoft Excel, Microsoft, Svetlost aak. Cet computer equipement and trade: Microsoft Windows XPl, Microsoft, Svetlost aak. Online training Solutions Inc. by Microsoft. Zavod za zapoljavanje Crne Gore Osnove rada na raunaru, Podgorica, 2006.godine Nikola Klem, Nikola Perin, Nataa Praevi Raunarstvo i informatika za 1. i 2. razred srednje kole, Beograd, 2006.godine
58

EXCEL Skripta

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

EXCEL Skripta

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Autor, Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Bar, Oktobar 2007.

Sastavio, Mijatovi Zvonko, dipl.ing.el.

Naslov: Microsoft Excel-skripta za internu upotrebu

Autor: Zvonko Mijatovi, dipl.ing.el.

Recenzent: Vuko Asovi, prof. Urednik: Mr.Miko Kneevi

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

OSNOVNI POJMOVI I OSOBINE

Radno okruenje. Osnovni pojmovi

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Ostali elementi i osnovni pojmovi:

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Otvaranje novog dokumenta

2. Moe se koristiti i alat New Blank Document. Slika 2

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Ureivanje prozora dokumenta u Excelu

Mogunost da se vide razliiti djelovi dokumenta u isto vrijeme

Mogunost da se vidi vie dokumenata ili listova u isto vrijeme

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Korienje Excel-ovog menija

Standardne komande Toolbar

Da bi otvorili neku postojeu datoteku, bira se File na dugme Open.

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Cut, Copy, Paste, Undo i Redo -

Dodavanje, promjena imena, brisanje, premjetanje radnih listova

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Modifikovanje radnih listova

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Slika 11 Fill za popunjavanje slobodnog prostora elije uzorkom upisanog teksta;

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Biramo boju i vrstu linije okvira

Slikar (preslika) formata (Format Painter)

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

sauvali ovaj stil.

Brisanje karakteristika elije

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Dodavanje grafikih objekata dokumentu

KOMENTARI, PRETRAIVANJE, PROVJERA (ISPRAVKE), ZATITA DATOTEKA

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Slika 16 radnom listu, ili kao listu na kraju tampanja.

Korienje Go To (idi na), Find (nadji), i Replace (zamijeni)

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Napomena: Da bi ponitili pretraivanje, pritisnemo Esc sa tastature.

Provjera i ispravljanje podataka

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik

Zatita naih datoteka (lozinka - password za otvaranje)

JU SREDNJA POLJOPRIVREDNA KOLA BAR

Microsoft Excel - Prirunik