Samenvatting Hoorcollege 1

Boekje van Koningsveld moet je voor dit college lezen: het gaat over 3 modellen die een kijk geven op wat wetenschapsleer is. 1) Standaard wetenschapsmodel 2) Karl Popper: kritisch rationalisme: fouten worden meegenomen 3) De Kuhneaanse wending: versociologiseerd, psychologiseert. De centrale boodschap van de drie modellen: wetenschap is een trechter: als je waarnemingen erin gooit dat komt er een universele boodschap uit. Wat wel zo is: wetenschap is onafhankelijk. Standaard wetenschapsmodel Wetenschap is gebaseerd op waarheden en waarnemingen van singuliere feiten. Een zwaan is wit? 1000 zwanen zijn wit? -> alle zwanen zijn wit. Dit proces van generalisatie wordt inductie genoemd. Met de wetten die we doormiddel van deze inductie formuleren doorgronden we de wereld en kunnen we voorspellingen doen. Deze waarnemingen moeten verwachtingsvrij / meningsvrij / theorievrij zijn. Er moet puur naar de naakte feiten gekeken worden. De rock bottem of knowledge. Legitieme middelen voor inductie: wiskunde, logica, statistiek. Belangrijke term in Koningsveld: demarcatiecriterium: datgene wat bepaalt wat wetenschappelijke kennis is. In het standaard wetenschapsmodel is dit verificatie. Deductie: tegenovergestelde van inductie. Van een theorie waarnemingen afleiden. In het standaard wetenschapsmodel moet een wet: 1) Logisch consistent zijn 2) Verifieerbaar zijn 3) Op basis van theorievrij waarneming zijn getrokken 4) Geformuleerd zijn met behulp van logica, wiskunde en/of statistiek. Beeld van wetenschap in de standaard wetenschapsmodel: wetenschappelijke kennis groeit op basis van accumulatie van waarnemingsuitspraken over feiten. Je staat op een piramide en diegenen die er onder je staan zijn dommer. Wij zijn wijzer en we worden wijzer. De context of discovery mag irrationeel zijn. Je mag op een theorie komen als je voor het haardvuur zit, maar de verificatie is van belang voordat je het een wet/theorie mag noemen: je moet op zoek naar een feitenbasis.

De context of justification is die feitenbasis. Popper en Kritisch Rationalisme Vraag: is theorievrije waarneming mogelijk? De taal/spraak benvloed de theorie of hoe we over iets denken al. De taal is een afspiegeling van de werkelijkheid, dus al niet meer theorievrij. Kritiek van Popper: inductie / generaliseren, mag niet als wetenschap worden aangeduidt. Je kunt nooit alle gevallen toetsen, dus kun je niet de waarheid formuleren. Popper zegt dat wetenschap niet zo veel pretenties moet hebben dat het de waarheid verkondigt. Popper zegt dat een goed demarcatiecriterium moet zijn dat je kunt laten zien wanneer je theorie niet waar is. Hoe vaker, hoe geloofwaardiger falsificatie. Popper zegt: theorie gebaseren op waarnemingen: pseudowetenschap. Falsificatieprincipe: aangeven wanneer deze niet juist is. We moeten inzien dat onze kennis feilbaar is, dat we moeten blijven toetsen. Je blijft inspelen op fouten. Kuhns revolutie Uiteindelijk gaat het niet of verificatie en falsificatie Het draait allemaal om de paradigmas Deze paradigmas zijn gebaseerd op waardes: - opvoeding - geboorteland - achtergrond Deze waardes bepalen de taal en theorie waarop te falsificeren. Je kan dus niet zeggen dat Aristoteles dommer was dan Einstein: paradigmas verschilden onderling. We begrijpen het allemaal op een andere manier. Er zijn breuklijnen binnen de paradigmas.Kuhn: de structuur der wetenschappelijke revoluties. Voorbeeld: haas/eend: point of view is belangrijk. Popper: wetenschap is accumulatief, lineair iets. We worden slimmer Kuhn: breuklijnen bepalen de wetenschap. Kuhn: anomalie: bepaalde dingen gaan fout, worden benoemd, worden opgestapeld. Maar: binnen paradigma: niet snel. Falsificatie wordt uitgelegd binnen een paradigma als een eenmalige zwarte zwaan. Maar, als er voldoende rommel is op de berg: dan is er een paradigmacrisis. VB Kuhn: aarde draait om de zon ipv andersom (voorbeeld van paradigmacrisis tipping point). Een paradigma is een tot uitgangspunt verheven denkkader: 1) vakwetenschappelijke grondbegrippen en theorien

2) filosofische uitgangspunten (wiskunde is de basis) 3) Waarden van wetenschap, ethos van wetenschapper 4) Paradigmatische voorbeelden (iemand) Binnen een paradigma wordt er gedacht dat de puzzel opgelost kan worden. Maar zodra deze puzzel verandert in een raadsel, dan is er behoefte aan inzicht. Er is sprake van een periode van revolutionaire wetenschap. Een periode waarin er geen verschil is tussen context of discovery en context of justification. Paradigmas zijn niet in elkaar verenigbaar Er is geen rationele grond waarop je twee paradigmas met elkaar kunt vergelijken. (Je mist de rode brief om de onware brief te schrijven naar diegene in West Duitsland). Popper zou zeggen: hij beschrijft hoe de geschiedenis zich verloopt, en zegt zo wat er moet gebeuren/gaat gebeuren. Kuhn is een geschiedkundige. Popper neemt de falsificatiemethode mee, dat je moet meenemen in je theorie wanneer deze niet juist is. Het foute karakter van je onderzoek meenemen. Kuhn: wetenschapsfilosofie verliest normatieve taak. Meer antropologie. Kuhn was heel genteresseerd in psychologie. Uiteindelijk nu: mengeling van alledrie. Verificatie -> falsificatie -> paradigma