Sie sind auf Seite 1von 95

bjhl kW KGikahd kL

Niya-ma
Niya ma
Ma ifnaL

bjhlfiy (xW Kj IJ tFf)


(Kj gUt)

btpL:
btpL
khy fa Muh g Wtd,
bridbrid-600 006, jehL.
1

bjhl kW KGikahd kL Ma ifnaL


cUthf

U. F. njtuh#,
aFe,
khy fa
Muh g Wtd,
brid 600 006.

Kidt. v.gHrh,

Kidt. v. fzg,

iz aFe(l),
khy fa Muh g
Wtd,
brid 600 006.

iz aFe (thf),
khy fa Muh g
Wtd,
brid 600 006.

nkyhths
U. R. knt, cjnguha
khy fa Muh g Wtd,
brid-6

jahFG
U. J. br,
KJiy iuahs,
khtl Maf kW g Wtd,
Kidgo, Ubent khtl.

Uk. u. ifyhrth,
KJiy iuahs,
khtl Maf kW g Wtd,
ghiyago, UJef khtl.

Uk. nfh. kJNjdh,


iuahs,
khtl Maf kW g Wtd,
uhngil, nt khtl.

Uk. f. nkhfdt,
jiyikahia,
Cuh xa eLiy g,
gHjly,
fhu khtl.

U. f. mng,
gljh Ma,
muR caiyg,
beLkU,
UZz khtl.

br. R. g uhah,
Ma gWd,
kfl tlhu tsika,
Uuhg khtl.
Uk. bt. bjw,
iliy Mia,
v.v. uhfntuuh bjhlfg,
Utnf, brid.

F. njtuh#,
aFe,
khy fa Muh g Wtd,
brid - 600 006.
mJiu

f Fo fL klik. . .
jukhd f neha
jHf mu y K Kaahf KgUt f
Kiw bjhl kW KGik kL tU fahL Kj (2012-2013) jHf
midJ gfY xWKj vlh tFtiu eilKiwgLjgl csJ.
ah KjKiwahf KgUtKiw fia jehL mu gf
Jiw mKfgLJwJ. j bgUjJl KgUt fKiwfhd tfhL
beKiwf, bjhl kW KGik kLKiwfhd tfhL ifnaL, midJ ghl
Ma ifnaLf Madtiw
khy fa Muh g Wtd
totikJsJ.
tha ifnao, khztfis kL br ghl braghLf
sfgLtnjhL, khztflKs wfis KGikahf jumsL brtJ vthbwd
MaUF tfhLwJ. j_y khztfS bghJs xU w kLkyhJ
gKfwfS
btbfhzugL.
nkY,
khztf
jwfis
milahsfL gUtnjhW ML KGtJ bjhlJ KGikahf kL bra
MaUF cWJizahf fwJ.
a kL Kiwdh, khzt f braghLf, f iz
braghLfshd clf, nahffiy, edy, tha wf, kdghikf
kW kf vd midJ TWfS mslgLwd. thW msLtj _y
khztf MSik tsia KGikahf maKowJ. nkY, khWwdhf
fw
a kW
ntfF Vg kLtjfhd
bejikfS
sfgLwd.
fhynjhW fwKiwf bragL tU khwfisaLJ jnghJ
kL KiwY a khw mKfgLjgLsJ. a kLKiw
Mafis CFFgnjhL khztfis nj ga kd mGjUJ
LJ nkgLJ; kH br!
Maf,
ifnaoYs
fUJfis
KGikahf
cthbfhL
tFgiw
bragLJj
ntL.
mnghJjh
sjiyKiwdiu
MSikftfshf
jdif
cilatfshf
tUfhyij
totikgtfshf cUthf aY. ah Kndw ehF RtfSFns
cUthwJ vgjid fUbfhL Maf jfSF mfgl flikid
mfiwlD bghWzlD bragLjntLbkd iHnw.
thJfSl
aFe.

bghUslf

t.
gu
gu
v
KDiu
1
tF thahd w goa
2
3
tsu kL (m) & (M) goa
4

fw bra kL tfho- tsu

gf
v
5
7
8
40

kL (m)

tsu kL (M)

77

l tiu - tF III - V

81

bjhFj kL kh dhjh

84

i) Niya - tF - I
ii) Niya- tF - II
iii) ma- tF III - V
8

fhy ms (khj thahf )- tF I-V

91

khztf id bfhs
ntoait- tF I-V
kL TWf.

93

10

94

bjhlfiy MafSfhd bjhl kW KGikahd


kofhd Niya
Niya ma ifnaL
KDiu
bjhlf iy khztf Niya kW ma fgj
_y
jf cl cWf kW cl cSWf nghwtiw
mJ bfhtJl mtiw ghJfhgJ g bjJ bfhwd.
RW NH cs jhtuf, mj _y bgW gaf FJ J
bfhwd. nkY RWwf fhzgL, gwitf, yFf
kW a cfis flJ mt thlfis, cz gHf
tHffis bjJ bfhwd. j _y w cfl
gfhl mJ bfhwd.
gwitf, yFf xWTo
xWikahf thtij fL, jhfS xWikahf thHntL
vgij mJ bfhwd.
jf bgnwh jfis ng,
ghJfhJ tsJ tUtijnghy, w cfS jf s cfis
Fj mfiwl ghJfhgij, guhkgij mJ aifia
aJ ghuhL czit bgWwd.
MafSF.........
tsu kL (FA) vgJ khztf ghl rhj
braghLfis, ghl rhj iz braghLfis, bjhlahf
kL brtij FF. kL khztfilna VgL fw
FiwghLfis fla, mtiw nghf t tFwJ. tsu
kL (m) kW (M) ( FA ( a) , ( FA(b) ) vd U tifgL.
FA (a) vgJ, Niya kW ma ghl, fwYF cjL
midJ braghLfis kL brtij FF.
FA(b) vgJ, ghl W khzt milwid msLtij
FF. ghl jf cs FA(a), FA(b) braghLf, tFthahf,
ghl thahf goalgL, bjhFJ iz 1 bfhLfgLsJ.
J ju mnj goa nkY gy FA (a) kW FA (b) braghLf,
w f khztfSfhf, bkJthf fngh (Slow Learners)
Fiw fwYfhf bfhLfgLsd. mj goa rhjhuz
vGJf cs
FA (a), FA(b) braghLf ghl jf
bfhLfgLs braghLfshF. joj vGJf csit a
braghLf MF.
gUt W, khztf milit nrhgjfhf eljgL nj
bjhFj kL (SA) MF. Kj, uL tF khztf w
milit nrhgjF ifnao kh dhjh uL
tFfSF jjna bfhLfgLsJ.
_W
Kj IJ
tFfSF l tiul Toa kh dhjh _W tFfSF
bfhLfgLsJ. dhjhf mj (K) j (U) gagLJj
5

(A) w (S) tiffis bfhl dhf UFkhW, midJ


ghlgFfis cslajhf, mf fodjik yhjjhf
vikahf khztf ilaFkhW mikfgLsJ.
Ma, khztfis tFgiw braf <LgLJtj _yK,
Ma mF bralfis khztf eilKiwgLJtj
_yK kW fsgaz _y gwitf, yFf, jhtuf fhLf
Fj neuo mDgt bgWtj _yK khztf, Niya, ma
ghlfUJfis
Rik
vjhf
fWnjw
ifnaL
ttFwJ. tFgiwF cns myJ btna Ma tFgiw
NHYnfg khztfSF jah braghL / W FG braghL
myJ KG tF braghL nghwtiw njbjLJ eilKiwgLj,
braghLf
mla
fw
bratfho
tF
thahf
bfhLfgLsJ.
fw bra tfho bfhLfgLs fw braghLfis
Ma eilKiwgL, kL brtJ Fj, kL TWf
bghJ ifnaoY, ma ifnaoY bfhLfgLsJ.
Fl fhy ms, tF cs midJ khztfS
wdil bgw,
Ma khztf fF ntfnfg,
Niynfg, fw braghLfis kh mikJ bfhs ntL.
flf
khztf
tF
thahf,
ghlthahf
bgUfntoa id bfhs ntoa wf goaY
bfhLfgLsJ.
bjhlf g khztf Rik, aghf, kahf,
Niya kW ma ghlij fW, nj ga va Kiw
njbgw MafSF j ifnaL f ga csjhf UF.

tF thahd w goa
Niya kW ma
gUtgUt-1

V
w
1.

cl

2. cl
ghJfh

3. RWw,
yFf
,
gwitf

I
y
cWfis
milahs
fhz
mUf
ntL

yFf,
gwitf,
fis
milahs
fhz

II

III

y cWfis
cl cs, _Lf,
milahs fL jirf, njh
vGJj ntL Mat gfis
mUj ntL

f, fhJ, _F
Maitfis
ghJfhf mJ
bfhs ntL
yFf,
gwitf,
f
gf,
thlfis
mUf
ntL

gf ghJfhig
mJ bfhSj
ntL
1.

, jtis, gwit,
yFf
afis
mUfntL
2. td g mUf
ntL

IV
1.

kj cl
cSWfshd
_is, ja,
Eiupu, Wuf,
iuig, fu
nghwt
mik brafis
mj ntL
2. brj kly
g mUf
ntL
-

1.

yFf w
gf w y
czfis
mUf ntL
2. yFf s
c ghJfhig
mUf ntL
3. f cl
mik cz

kj _is kW y
cWf mik kW
gfis mJ bfhs
ntL

_is, f, fhJ, _F,


njh Ma
yDWfis ghJfhf
mUj ntL
1. yFf
thlf, thif
RH mj
2. bghUshjhu
KaJt g
mj
3. ruzhyaf
KaJt g
mUfntL

4. bro, bfho,
jhtuf

bro, bfho
kufis
milahs
fhQj

bro, bfho ku
Mat
gf tiff
kW ghffis
mJ
bfhSj
ntL

1.

nt, nt
jo cz
nrF
jhtuf
mUf
ntL
2. iyf, ,
jhtuf
Mat
afis
mUf
ntL

tiffis
mUf ntL
4. fsgaz vgij
FJ mUf
ntL
5. RW NH
ghJfhig mj
jhtuf cz
nrfgL ghff,
ijKisf
njitahd fhuf,
ij Kisj
iyf Maitfis
mUf ntL

1.

f kfuj
nrif ij guj,
jhtua fh,
fhLf g
mUf ntL
2. czthf gagL
jhtuf, kUJt
Fzf jhtufis
milahs fhQj
3. kUJt Fzf
fis mJ
bfhSj

tF 1 - Niya ghl 1.
ghl
1

ghl
jiy
thf
kujoF
nghnth

gf
v
119

braghLf tu

tFF
c/bt

j/FG

cns

FA(a)

jahf isahL isaho bgaiubrh

cns

FA(a)

To isahL isaho bgaiu brh

cns

glfis ghJ isaho bgaiuTW

FA(a) /
FA(b)

FA(a)

119

glijghJ
oF
isahilTW

120

cns

btna

isahL

FA(a)

cdFoj isahLfis brf

cns

FA(a)

g egfnshL nrJ isahL


isahilbrh
o isahL isahil TW
bjhiyfh vj isahil U ghgh?

cns

FA(a)

khztfis uL FGfshf J YghL _y


ghl brj

cns

FG

FA (a)

khztfSF tz, FU, fhf, gh, f,


eij Kf_o jah brJ eof brj fyJiuahl

cns

FG

FA (a)

bghUJf
yFf glf

cns

FG

FA (b)

cdF bjj gwitf bgafis TW

cns

FG

FA (a)

cdF bjj yFf bgafis TW

cns

FG

FA (a)

yFf xlgl glf kW gwitf xlgl


glfis khztfSF bfhLJ yFf jahf
gwitf jahf f brj

cns

FG

FA (a)

122

glij ghJ ku Ugdtiw nfhLfsh


izf. glij itJ Ma nf nffyh.

cns

FG

FA (a)

123

FHijfis tFgiwF btna miHJ brW


kufis bjhL mj jikia czu brj

cns

FG

FA (a)

cns

FG

FA (a)

121

www.crsttp.blogspot.com

cns

- jF lf (Picture include)

kuij gagLJtdtiw nfhLfsh izfyhkh?

fhQkhW tifgLj brhYj


FG 1

aJ Kj bgaJ tiu

FG 2 wnfg
FG 3 totnfg
FG 4 iyfis bfhL cUtf jahj
FG 5 iyfis bfhL njhuzf bra brhYj
Ma v ilfToa iyf, f, ffis
fhJ mj bgaiu nfl

cns

FA (a)

khfh fhJ ku bgaiu nfl

cns

FA (a)

it fhJ bgaiu nfl

cns

FA (a)

124

J vdJ ku. ehnd tz Lnt

cns

FA (a)

125

glfis ghJ ku, bro, bfho tifgLJj

cns

FG

FA (a)

bfhJ bfhjh fh fhF ku bga vd?

cns

FA (a)

bghf djW U vd rhLth?

cns

FA (a)

fjfh vbjj w UF?

cns

FA (a)

khfh bro fhF r / jtW

cns

FA (a)

Myku GJf iy r / jtW

cns

FA (a)

btna

FA (a)

g mUfhik v ilfToa iyfis


bfhL ku bga mj

cns

FG

FA (a)

iyfis jahf vLJ ku bgaiu brhYj

cns

FA (a)

iyfis mt kunjhL izfyhkh?

cns

FA (a)

U rhL gH bga TW?

cns

FA (a)

c mgh thtU gHf bgaiu TW?

cns

FA (a)

vj gH? vd w? iz:-

cns

FA (b)

Real Fruits fhJ gH kW mj wij Tw brj

cns

FA (a)

ku, bro, bfho mla glbjhF jahj


126

127

10

128

njF tfhLf!

cns

FA (a)

nj Til mila njf vjid fis flJ


tjJ?

cns

FA (a)

ifuiy bfhL iy tot brj

cns

FA (a)

iyfis bfhL bghik cUthFj

cns

FA (a)

kuij g cdF bjj fij TW

cns

FA (a)

gHij g ghl ghl brj

cns

FA (a)

lyfh bro fhFkh? bfho fhFkh?

cns

FA (a)

vj ku gH vJbtd nfhoL izf.

cns

FA (b)

tFF
c/bt

j/FG

FA(a)
FA(b)

khztfSF oj yFfis tlL fhLj


yFf Fj va ghlf ghLj

cns

FA (a)

yFf Fj f nfl

cns

FA (a)

L yFf, fhL yFf Mat glbjhF jah


brnthkh?

cns

FA (a)

131

ghL ghL ... ghLghL - ghL ghLj

cns

FA (a)

132

khztfl miy g nff nfl

cns

FA (a)

khztfis FGfshf J eh, id vd mtfSF


bjj yFfis g fyJiuahl brj

cns

FA (a)

bfhLfgLs gl kufSF xUF egfis


fLoj kW fLojij cuf TWj

cns

FA (a)

129

ghl 2.
ghl

ghl
jiy

gf
v

vdF
m
oF

130

braghLf

11

133

bfhLfgLs glij cW nehf brJ gwitfis g


FHijf mJ bfhs cjj

cns

FA (a)

134

fis iznghkh?

cns

FA (b)

135

khztfis tFgiwF btna miHJ brW ku nkny,


nH cs fis cWnehf brJ fyJiuahl brj

btna

FG

FA (a)

vWF gyhf tzJ, <, nj nghw fshf


fgid brJ ghl brj

cns

FG

FA (a)

136&
137

Ufhd ilia fLoJ tz Lj

cns

FA (a)

138

yFf Hfis nfhoL milahs fhLj

cns

FA (b)

139

ehF ahrfis fLoj

cns

FA (a)

iyfis bfhL cUt mikj

cns

FG

FA (a)

140

id mzid tiuj

cns

FA (a)

141

bra o gRit vgo guhkwhf vgij glij


ghJ ngRj

cns

FG

FA (a)

142

gwitnahL wif izj

cns

FA (b)

nffis nfl

cns

FA (a)

btna

FG

FA (a)

gwitf wFfis nrfJ glbjhF jah brj

12

ghl 3.
ghl

3.

ghl
jiy

gf
v

vid
g

143

glij TJ ghf brJ yf gaghLfis ma


brj Ma FHijfis uL FGfshf J xU
FGYs xbthU khztD cl cWfis jjahf
FL fhl ntL. mLj FGYs khztf cl
cWfis milahs fL Tw ntL.

144

j/FG
j/FG

FA(a)
FA(b)

cns

FG

FA (a)

mWRits bghUfis bfhLtu brJ mitfis ma


brj

cns

FA (a)

thu jfUJ ahrkhd cz tiff glfis


nrfJ glbjhFid jah brj

btna

FA (a)

145

cz bghUfis fhJ bghUf Ritfis Tw


brj

cns

FA (a)

146

Ma gntWbghUfis nkir J itJL fiz


_obfhL y bghUfis bjhLghJ, y bghUfis
RitJ ghJ kW y bghUfis KfJ ghf brJ
bghUf bgaiu Tw brhy ntL.

cns

FA (a)

147

yFf Kf_ofis mJ, bgaiu T Fu vGj

FA(a)

148

FHijfis U FGfshf J xU FGYs khztf


148- gf cs brafis xbthwhf brj ntL.
mLj FGYs khztf mj bra vdbtW Tw

FG

FA (a)

braghLf

13

tFF
c/bt

cns
cns

brj
149

glnjhL xia izngh

cns

FA (b)

150

bkikahd x tl tiuj

cns

FA (a)

iuryhd x fl tiuj

cns

FA (a)

151

ntWghLfis fLoJ tlLj

cns

FA (a)

152

fis izj

cns

FA (a)

153

cdh Ko

cns

FA (b)

tFF
c/bt

j/F
G

FA(a)
FA(b)

tFgiwF btna khztfis miHJ brW ku, bro,


bfhofis milahs fhz brj

btna

FA (a)

khztfis W FGfshf J, FG cs khztfis


tFgiwF bt brW ku, bro, bfhof vifia
mJ tu brj

btna

FG

FA (b)

L/nfh/njhl mU UF kuf, brof, bfhof


bgaf kW vifia bgnwh/ghJfhty cjl

btna

FA (a)

tF 2 - Niya ghl 1
ghl

ghl
jiy

gf
v

ku, bro, 139


bfho

braghLf

14

mJ tubrj
139

gl cs kuf, brof, bfhofis milahs fhz

cns

FA (a)

btna

FA (a)

khztfis W FGfshf J, nrfj iyfis


tifgLj brj

cns

FG

FA (a)

iyf totfis Ma Jizl tiua brj

cns

FA (a)

nrfj iyfis (gy kuf) xo, cUtf clhFj

cns

FG

FA (a)

iyf totf tiuJ, khztfis tz l brj

cns

FG

FA (a)

144

jhtuf ghffis ma brj / nflj

cns

FA (b)

145

dho dh _y vtif jhtu cdf csd?


vgij nflj

cns

FA (a)

146

gl bfhLfgLsij tifgLJf

cns

FA (b)

148

gl bfhLfgltiw nfhoL izf

cns

FA (b)

149

brof tz bj ghffis vGJf

cns

FA (b)

150

kufis tirgLJf

cns

FA (a)

150

jhtuf iyfis bfhL, njhuz mikf

cns

FA (a)

151

tzfyit iffis eidJ UtJnghy ku, bro,


bfhofis mikf

cns

FA (a)

ku, bro, bfhof iyfis nrfJ tu brj

15

ghl 2
ghl

ghl
jiy

gwfyh
thf

tFF
c/bt

j/
FG

FA(a)
FA(b)

gl cs braKiwfis gw ntL

cns

FA (a)

gl cs f mHfhd gwit vJ?

cns

FA (b)

J gwit ahit?

cns

FA (a)

gl cs brafis khztfis brJ fhl brj

cns

FA (b)

v To KilLth mHfhd Fu mt ah?

cns

FA (b)

gHf kL nghJ gir rilfh eh ah?

cns

FA (b)

glF iy, JL iy, Mdh Jnt eh ah?

cns

FA (b)

v uL fhf s, v myF s eh xU btisfh

cns

FA (b)

154

gl cs braghLfis bra ntL

cns

FA (a)

155

gl cs brafis bra ntL

cns

FA (a

156

vdh TL fo thHKoahJ. Mdh wif kiwJ itng


via ghjh

cns

FA (b)

157

glij ghJ gwitf bgafis fLoJ mgona


brj

cns

FA (a)

glij ghjJ vd gwit bjjJ vW khztiu FGthf


ghJ nfl

cns

FG

FA (b)

158

gl cs brafis mgona filof ntL

cns

FA (b)

159

gl cs gja fyJ bfhl yFf oj y


bga vGJf

cns

FA (b)

gl nghoia bjhl itj yFf bgafis TWf

cns

FA (a)

gf
v

152

153

yFf

159

braghLf

16

ekJ cl

160

gl cs dhfSF il mj

cns

FA (a)

161

gl cs vfis bjkh? mgona gw ntL

cns

FA (b)

162

gl cs dhfis gagLj ntL

cns

FA (b)

162

gl cs m czit vj Kiw vLJ bfhwJ vd


TW

cns

FA (b)

163

eh thGl TWwhah?
FuF ______________
ahid ______________
gR ______________

cns

FA (b)

164

gl cs braiy mgona gagLj ntL

cns

FA (b)

165

gl cs Lfijia mgona gw ntL

cns

FA (b)

165

fhoF uh#h eh ah fLo____________

cns

FA (b)

167

gl cs izfis mgona gw ntL

cns

FA (b)

168

gl cs yFfis fljiy mgona gw ntL

cns

FA (b)

169

gl cs yF fL jahjiy mgona gw
ntL

FA
(b)

170

gl cs ntWgl fho uj mgona gw ntL

cns

FG

FA (a)

172

glij ghJ nH bfhLfgLs dhfSF il mf


brj

cns

FA (a)

173

uh#h &it ............................. mUwh

cns

FA (a)

glij ghJ nH cs dhfSF il mj


174

glij ghJ fhlfis brf

cns

FA (b)

175

glij ghJ nfhol lfSF ilia mj

cns

FA (b)

176

gl cs dhfSF ilia fh

cns

FA (a)

17

tF 3 - ma

ghl
1

ghl
jiy
tz
tz
njhl

gf
v

ghl - 1

braghLf

tFF
c/bt

j/FG
FG

155

(fisbrofis ntUl nrfj) ahrij FG


thj

cns

156

gl ghJ ghffis Ffyhkh?

cns

157

gnfW eoj

cns

FA(a)
FA(b)
FA(a)

FA(b)
j

FA(a)

(khztf jfis , cUis, nfu, % kW Ks


nghy fgid brJ gnfW eoj)
157

tifgLJnth

cns

158

FG braghL (FG mkJ tiugljh iyf


ig tiua, tz Lj)

btna

FG

FA(a)

159

bfhLfgLs gl vbjj gHf f oF?

cns

FA(a)

159

mltiz ug

cns

FA(b)

159

gl fhzgL gHf bgaf vbdd?

cns

FA(b)

160

mltiz g brj

cns

18

FA(b)

FA(a)

www.crsttp.blogspot.com

ghl

160

bra milia ug

161

tifgLJj

163 &
164

(<), (C) (V) (I)

163 &
164

(m) (M) (c)

cns

165

(2) (X)

cns

ghl
jiy

gf
v

tz
tz
njhl

154

155

154

FA(b)

cns

FA(a)

cns

FA(a)

braghLf

FA(b)

FA(a)

tFgiw
cns/
btna

FG/j

FA(a)
FA(b)

cns

FA(b)

btna

FG

FA(a)

cns

FA(b)

fLongh
ntbjhFF bjhlghd thijfis
mltizUJ fLoJ vGj
j
h
t
u

cns

i
C

u
c

z
r

Wbral
Niy fhzgL gntW Wbrofis nrfJ,
mj bgafis nflJ, mj ntfis bto,
mt bganuhL cyjhtubjhFig jahj (v.fh
kyh bro, , Jig bro,, )
bro nuhlij tiuf/vGJf/F jUf.
(bro glij tiua)

19

157

thJ mil jahj (FG g)


_t bfhl FG mikJ, khztf jf
fhzgL (m) Niy fhzgL jiyf,
Toiyfis ghJ mt cUtfis thJ
mil u E ik jl, u nuiff bfhL
cUthf ntL (Ma thJ mil khia
jahJ fhfyh)

cns

FG

FA(a)

gl
1

158

155&
156

159

jft uLj, (thifw, wghf bjhl


bfhS w)
khztfis W FGfshf f. xbthU
FGF xU Fl lij (v.fh ghJfhghd l
g xU gF, g cs W njhl) xJf.
m fhzgL jiyf, Toiyfis nrff.
mj iyfis ahrgL mij tF tHf
ntL. mit V mj tifia rhjJ vgij
brhy ntL
ija njo
1. Ma Ks, nfu, %, cUis, kr (xWF
nkglJ) nghw fhfis tFgiw kiwthf xJ
itf ntL. (khztf vifia bghUjJ)
2. sfjh (Chart) nt cz nrF jhtu, jo
cz nrfF jhtu vW vG itf. 5
lF wF khztf xJ itfgl fhfis
fLoJ mtiw mtFa thrfF mU
itf ntL. Ma W bjhFjf ntL.
ijf gy tif- (thif w- FG w)
khztf VjhtJ xU gH / ijia nrfJ
tubrhYj 3 (m) mjF nkgl khztfis bfhL
FG mikJ mtf FG cs ijfis
cWneh mt gfis fh mltiz
ug ntL.

20

btna
& cns

FG

FA(a)

cns

FA(b)

btna
& cns

FG/j

FA(a)

gH
bga

159

156

ghl
2

ghl
jiy

gf
v

eik
Rs
yFf

166

gH cs
ijf
vif

aJ /
bgaJ

ij
tz

W bral
khztfSF ghl elJtjF U dfSF Kng
fl nffis bfhLJ mjfhd gfis
btna
jahJ tUkhW gj ntL.
cDila o (m) g (m) mUfhik cs
gHf F filia (m) Niyia ghitL
fhQ nffSF giy mltizahf / fijahf
/ fijahf / fLiuahf/ mifahf jahJ
tFgiw tHFj ntL
1. ghj gHf bga vd?
2. mj Rit vgoUjJ?
3. tz vd?
4. nyrhdjh? fdkhdjh?
5. UJthdjh? fodkhdjh?
6. iy vd?
bro gl
vj l btodh bro 2 (m) 3 ehf thoL
cns

braghLf
nff

21

tFgiw
cns/
btna
cns

FG

FA(a)

FA(a)

FG/j

FA(a)
FA(b)

FA(b)

167

167
167

168

168

168
168

168
168

a nghw cUtij fhj (m) sfjh (rh) cns


(m) tz fhj khztf bto mtfSila
jf xl ntL. ghffis vGj ntL
1,2,3,4 nff
cns
khztfis U FGthf f ntL. xU FG cns
fl tif cUtij cUthf ntL.
mLj FG m cs cWf kW gafis brhy
ntL.

J nghw cUtij rho bto O vW Flgl


lf bto mj ghffis bfoahd Eh
bfhL izf ntL. (Ma cj njitglh
mt cj brayh) j isthf ghff efU
jik UF
jtisF kjDF cs xWik vd?
jtisF thJF cs xWik vd?
eh brf _ykhf Rthnw. eh ah? eh glF
nghwt. eh ah?
1,2,3,4
(3) bfhLfgl mnj braghil gwit nghy
brayh
1,2 nff
DF gwitF cs xWikf vd?

22

FA(b)

j
FG

FA(b)
FA(a)

cns

FA(b)

cns

FA(b)

cns
cns

j
FG

FA(b)
FA(a)

cns
cns

j
j

FA(b)
FA(a)

ghl
3

169

169

cns/
FGbjhF mif
jf bfhLfgLs gwitf myFfis, btna
xbthU FGF bfhLf
ntL.
xbthU
myFFa gwitf (jf UgnjhL ntW y
nrfyh) bgaf, glf myFf glf (m) tiuj
mj gaf Matiw nrJ FG bjhFghf
rkfyh
bghUJf
cns
kuij Jisl
jilahd myF
njhiyf
Filahd myF
UJ
tisj Ta myF
czitof
ijfis cilf
Tuhd E tisj myF
Ta myF
fis
bfhd
uil r
fGF
Ta eff
md

FG

FA(b)

FA(b)

171

vf czitfLof (mltiz uf)

cns

FA(b)

173

kL m , , <, c

cns

FA(b)

176

M, C, 2, v

cns

FA(a)

175

c glbjhF

cns

FA(a)

ghl
jiy

gf
v

braghLf

tFgiw
cns/
cns/
btna

FG/j

FA(a)
FA(b)

njhl
W

179

1,2,3 (fLonghkh)

cns

23

FA(a)

cdf

eik
Rs
yFf

179
179
179

180 &
181

1 Kj 10 (bgafis vGjyhnk)
fLof ghfyh
brJ ghngh
bghUjkw thijia tlL
nj bg kUJ neh
nj MW ehF J
k cu kG jhFj
knyah blF fhyuh bfhR
< knyah fhyuh
v njhl btL
cWnehf mltiz jahj
fhiy khztf vGjUJ u Jhf brY
tiu fis cWneh fl gntil
jahf brhYj
neu

182

bga

ghj
l

cns
cns
cns

j
j
j

cns

FA(a)
FA(a)
FA(a)

FA(b)

btna

ms
j

FA(a)

fhiy

khiy

183

ahUF vJ czoF?

cns

183

kL (m)

cns

184

M bghUjhjt ah

cns

24

FA(b)
FA(b)
FA(b)

FA(a)

184

tz Lnth

cns

184

cns

182

< bral (1,2,3)


cWnehf gntL
< bfhR, g, vW czit flj, uit m
kW rfiu fyitia itjh vWf mtiw
bfhL brtij cWnehf, bfhR kW <, g vd
cz cbfhwJ vgij o cWneh mtiw
gnto g brj

btna

ghl

ghl jiy

gf
v

tFgiw
cns/
btna

FG/j

td cyh

185

glij ghJ bjj yFfis Tw brj

cns

FA(a)

185

gl cs fil cs bghUf ytiw vGJ


o fhzgL bghUf vjdh Mdbjd bgnwh
Mnyhridia nfL tUj.

cns

FA(a)

188

jhtufUJ, yFfUJ bgwgL bghUf


glfis fho vj jhtu vj yUJ bgwglJ
vgij goal brhYj

cns

FA(a)

192

jfYs glij bghUj bra brhYj

cns

FA(b

193

mUYs ruzhyaF fsgaz miHJ brYj

btna

194

gy yFf glfis nrfJ tu brhYj

btna

194

bgnwh cjl fhL kh cUthf

btna

FA(a)

194

tdJiw brayUF fh kD (fho oUgij


g vGj brhYj)
gytif kuf glfis nrfJ tu brhYj.

cns

FA(a)

braghLf

25

FA(b)

FA(a)

FA(a)
FA(b)

ghl
5

tFgiw
cns/
btna

FG/j

FA(a)/
FA(b)

nff

cns

FA(b)

197

gnfW eoj, y khztf to XLj, gJ


vj, gJ oj, eld, kilgJ isahLj,
gdfh
to XLj nghw brafis brJ
fhf. kw khztf xbthU braY vd KL
gagLwJ vgij fLof Twyh.

cns

FA(a)

198

bra

cns

FG

FA(a)

198

brJ ghngh

cns

FA(a)

200

fLonghkh?

cns

FA(b)

200

brJ ghnghkh?

cns

FA(b)

201

jft nrfnghkh?

cns

FA(a)

202

brJ ghnghkh?

cns

FG

FA(a)

203

kL (m)

cns

FA(b)

203

(M),

cns

FA(b)

204

<, (1) C (1) (2)

cns

FG

FA(a)

204

<, (ii) c

cns

FA(b)

ghl
jiy

gf
v

ekFns

196

braghLf

26

tF 4 ma ghl 1.

ghl
1

ghl
jiy

gf
v

cz
jUnt

151

152

tF
cns/
btna

j/
FG

FA(a)
FA(b)

cns

FA(b)

khztfl fhffis bfhLtu brJ mt


cz nrJ itUF ghffis g Ma
sf mj.

cns

FG

FA(a)

bjJ bfhnthkh! (information gathering)

cns

FG

FA(a)

btna

FG

FA(a)

braghL
1. njhl .. csdth?
2. yF .. vit?
3. f U .. vit?

153

khztfis _W FGfshf J xbthU FGF


uL jiy j bfhLJ mjFa glfis nrfJ
xo tubrhYf

154

bra (mltiz)

cns

FA(b)

jhtuf ijf vthbwyh ekF czthf


gagLwd vgij khztfSl fyJiuaho ma
brj

cns

FG

FA(a)

khztfis ehF FGfshf J xbthU FGF


k ij, sfh ij, btja, fLF nghwtiw
jjahf bfhLJ Kisf brJ ij Kisj
iyfis ij Kisf njitahd fhufis
bjhFJ tHf brf.

btna

FG

FA(a)

ghl

cns

FA(a)

bra

btna

FA(a)

ij Kisj gl tiuJ tz L

cns

FA(a)

bral

cns

FG

FA(a)

155

156

27

157

bra

btna

FA(a)

cns

FG

FA(a)

btna

FG

FA(a)

cns

FA(b)

cns

FA(b)

khztfis btntW kufWfis bfhLtu brJ


g tshf elbrJ #& 5 M nj cyf
RWNH ehis, ku eLHhit bfhlho kH
brj.

btna

FG

FA(a)

fsgaz

btna

FG

FA(a)

m. rah? jtwh?

cns

FA(b)

M. nfhol l

cns

FA(b)

. bghUJf

cns

FA(b)

<. gltiuJ tz L

cns

FA(b)

c. flJ vGJf

cns

FA(b)

btna

FG

FA(b)

v.mltiz

cns

FA(b)

bjJ bfhnthkh!

cns

FG

FA(a)

btna

FA(b)

cns

FA(b)

bjJ bfhnthkh! (information gathering)


158

1. fsgaz
2. a. kUJtFz . . . . . . . . . . jhtuf
b. Lfl .. jhtuf
c. Hhf .. jhtuf (Recording a visit)
(nfhol l )

158

159

C. bral - mltiz - MaUF

ehjfUJ jft uo vGJj


2

yFf
w y
czf

162

glij cWneh ilaf


1. glYs yFf bgafis vGJf
2. ahid kW Fu w cWfis xL vGJf
3. fijg cfSF bjjtiw
vGJf

28

1. glYs yFf
brhYj (Role play)

163

164

165

cns

FA(b)

2. glYs yFf thlfis Tw brhYf

cns

FA(b)

fyJiu ahl
_W FGfshf fyJiuaho FG nfF nffSF
khztf g mj

cns

FG

FA(a)

bghUJf
buho
fhJ
kujo

cns

FA(b)

tF cs khztf VjhtJ xU khztid


vGJ ma jf cs VjhtJ xU gia
thf brhYf
jfij thf mj khztDF vj y cW
gaglJ vW kw khztfis nfl
2. eh ah?

cns

FG

FA(b)

m.kjidl
ehF
klF
bjhiyYs
bghUfisTl v ghF w cilat (fGF,
gUJ)

cns

FG
Riddle

FA(a)

M. tyf _ykhf xU bghUis lf _ykhf xU


bghUis vdh xnu neu ghf aY ( gnrh)

cns

FG
Riddle

FA(a)

. vyh irfY cs bghUfis jiy Ughkny


ghng (Ka)

cns

FG
Riddle

FA(a)

1.fhf, nfh, wh, thJ, Mij, kj Ma glfis


fhJ ff miklij g khztfSl
fyJiuahl
2. kjid nghy MijF kL Kf Kgf
ff mikUF vgij khztfis J bfhs
brj (Information gathering)

cns

FG

FA(a)

xfis

xJ

fhl

eh
cz cQj
vW

1.

29

165

bjJ bfhnthkh!

166

1. bra (fhJ) (Problem solving)

cns

FA(b)

2.bjJ bfhnthkh! (information gathering)

cns

FG

FA(a)

1. bra (mltiz)

cns

FA(b)

btna

FA(a)

nfF w
1. eh nfF w eikl klF mf
2. v nfF w eikl .. klF mf
3. btsth j fh _ykhf .. mo bjhiy
cs bghUfis vjhf mJ bfhS
4. ahid _y mfis czU Mw
thjJ.

cns

FA(b)

1. bra

cns

FA(b)

2.jidF(information gathering)

cns

FG

FA(a)

3.bjJ bfhnthkh! (Information gathering)

cns

FG

FA(a)

Efj w f yFf uL, f uL TW

cns

FA(a)

1. J vGJf

cns

FA(b)

2.mltiz

cns

FA(b)

3. bjJ bfhnthkh! (Information gathering)

cns

FG

FA(a)

bghUJf
tzJ nj
kG
-

cns

FA(b)

cns

FA(b)

167

2. bral

168

169

170

czbfhf
KG cl
fhf

1. nfhol l

30

bghUJf
ML
f
kjFuF
gwitf
171

172

173

cns

FA(b)

cns

FG

FA(a)

s c ghJfh g bgnwhl fyJiuaho W F


jahJ xgilf

btna

j
Project

FA(a)

1. fsgaz

btna

FG

FA(b)

2. Tl Tlkhf thG cdfis ga glfis


nrfJ glbjhF jah brf.

btna

j
album

FA(a)

btna

FA(b)

cns

FG

FA(a)

btna

FA(b)

4. flij uj

cns

FA(b)

5. nfhol l

cns

FA(b)

1. TL FLgkhf thH fS Ufsh?

cns

FA(b)

2. TL FLgkhf thGbghGJ f bgW eikf


ahit?

cns

FA(b)

3. FG braf <LgLnghJ cfilna nkgL


gf ahit?

cns

FA(b)

4. bra (craft work)

btna

FA(a)

5. bral

btna

FA(a)

m.nfhol l

cns

FA(b)

M. s cfis ngQj

cns

FA(b)

4 Kj 5 MLf
y thuf
X ML
_W ML

bjJ bfhnthkh!

1. bral
2.bjJ bfhnthkh!
3. ahidia g cdF bjjij bjhFJ
vGJf (Home work)

174

www.crsttp.blogspot.com

175

31

176

. y tf il

cns

FA(b)

<. tz L

cns

FA(b)

1. glYs .. vGJf

cns

FA(b)

2. f .. vGJf

cns

FA(b)

3. cf C . vGJf

cns

FA(b)

btna

FA(a)

177

glbjhF

178

tif tifahd f

cns

FG

FA(a)

179

tif tifahd f

cns

FG

FA(a)

f glfis gjf mil brJ khztfSF


kho mijg TwbrhYj

cns

FA(a)

1. o

cns

FG

FA(a)

2. ia ga F (Home work)

btna

FA(b)

1. bra btL (Home work)

btna

FA(b)

2. bra tzJ (Home work)

btna

FA(b)

1. bra cdF oj

cns

FA(a)

2. bra o tuToa u f (Scrap book)

cns

FG

FA(a)

182

khztfis uL FGthf j . nkir nk


ufshd , <r, fugh bga
vGa milfis fJ itj. FGUJ xU
khztid xU milia vLf brh mj ia
g ngr brhYj. bjahlh mLj FGF th
mj

cns

FG

FA(a)

183

vWf thif

btna

FA(a)

184

vW thif RH

cns

FG

FA(a)

1. vW thif RHia bghkyhlkhf brJ


fhLj (bghkyhl)

cns

FG

FA(a)

180
181
182

32

185

2. bra va Enzh .

cns

FA(a)

3. jidF

cns

FG

FA(a)

1. bra fugh f

btna

FA(a)

2. sf mil

btna

FA(a)

185

1.kL m, M

cns

FA(b)

186

1. kL

cns

FA(b)

btna

FG

FA(a)

1. bjJ bfhnthkh!

cns

FG

FA(a)

2. vW thl

cns

FG

FA(a)

2. bral
187
188

fsgaz

btna

FG

FA(a)

189

fsgaz - ehF

btna

FG

FA(a)

190

nfhol l

cns

FA(b)

190

fsgaz -F l

btna

FA(b)

191

bjJ bfhnthkh

cns

FG

FA(a)

192

nfhol l

cns

FA(b)

192

bjJ bfhnthkh

cns

FG

FA(a)

193

bjJ bfhnthkh

cns

FG

FA(a)

193

nfhol l

cns

FA(b)

193

gHfyit jahj

btna

FG

FA(a)

btna

FA(a)

mltiz

cns

FG

FA(a)

bjJ bfhnthkh

cns

FG

FA(a)

ghJfhngh RWNHiy - thj

cns

FG

FA(a)

cns

FA(b)

194

195

aif cu - bral

bra

33

196

fsgaz dh goa(Ka giz)

btna

FA(b)

fsgaz dh goa ) MLgiz

btna

FA(b)

fsgaza - khLgiz FngL

btna

FA(b)

cns

FA(b)

cns

FA(b)

btna

FA(b)

mltiz

cns

FA(a)

_is

cns

FG

FA(a)

ja

cns

FG

FA(a)

Eiupu

cns

FG

FA(a)

Wuf

cns

FG

FA(a)

iuig

cns

FG

FA(a)

fu

cns

FG

FA(a)

201

bra gl mil

cns

FG

FA(a)

202

brj kly

cns

FA(a)

203

brkhd f

cns

FA(a)

204

bjJ bfhnthkh!

cns

FG

FA(a)

bra mltiz

cns

FA(b)

nfhol l

cns

FA(b)

bral

cns

FA(b)

btna

FA(a)

197

kL m . nfhol l
M. ila
. thd il

198
199
200

205
206

kL

207

M. nfhol l

cns

FA(b)

. bghUJf

cns

FA(b)

<. ilaf

cns

FA(b)

34

c. eh ah?
208

bra

cns

FA(b)

btna

FA(a)

tF
cns/
btna

j/FG

FA(a)
FA(b)

cns

FA(b)

ghl

tF 5 - ma ghl 1.

ghl
jiy

g
f
v

gRik cyf

162

braghL

mltiz braghL brj

161

gl cdF bjj cdfis goal brhYj

cns

FA(a)

161

gl cdF oj cdfis tiua brhYj

cns

FA(a)

161

c lU
cs cUs fhuf / cuw
fhufis vG tubrh tFgiw brhy
brhYj

btna

FA(a)

163

Nyf gl, kfujjh gl tiuJ ghf Fjiy


kdtiuglkhf bra brhYj

cns

FA(b)

166

gf
mltizgLs
lij dho dh _y nfl

cns

FG

FA(b)

167

cdJ lU
brhYj

btna

FA(a)

jhtuf

njha

kW ghj kufis goal

167

fhW _y gu ijfis nrfJ tubrhbrhYj

btna

FA(a)

168

_y gu ijfis nrfJ tubrhYj

btna

FA(a)

169

btoj _y ij gujiy nrfJ tubrhYj

btna

FA(a)

171

nrfJ tugl ijfis ijffh mikj

cns

FG

FA(b)

166

cyf tiugl ijf njha


brj

cns

FA(b)

35

ehLfis Ff

yFf
thlf

176
182

cdF bjj y yFf glf xW tiuf

cns

FA(a)

mUYs ca fh (m) ruzhyaF khztfis


miHJ brYj

btna

FG

FA(a)

yFf glfis nrfJ tubrhYj

btna

FA(a)

cns

FG

FA(a)

btna

FA(a)

cns

FG

FA(a)

khztf jfis xbthU yfhf ghJ eoJ


fhLj
lUYs yFf bgafis vG tu brhYj
fhLf mfgLtij,
gokw elJj

tzJ
njfS

ghJfhfgLtij

181

yFf fUij mltizgLJj (jf


braghL)

cns

FA(b)

186

tzJ thif RH

cns

FG

FA(a)

187

KjgUt, ulh gUt, _wh gUt, ehfh gUt

cns

FG

FA(a)

187

ah m[h kW
khyf tzJf
eho fhzgL
mby[houh F cynyna
fbga tzJ

cns

FG

FA(b)

188

brJgh. Ma cjl brJ fw

btna

FG

FA(a)

jft Jf

cns

FG

FA(a)

njf rKjhaf

cns

FG

FA(a)

nj To _W tifahd njf fhzgLwd

btna

FG

FA(a)

mJ bfhnthkh!

btna

FA(a)

ntiyfhu njf njf fhzgL y df

btna

FG

FA(a)

189
190

36

brhf.
jft
Jf

kj _is kW
y cWf

190

nj gaf (Ma cjl) brJ fw

cns

FG

FA(a)

191

nj TLbghUf mJ bfhnthkh!

cns

FA(b)

nj ts

btna

FG

FA(a)

194

bral

btna

FA(a)

195

cWnehf (Observation and Activity)


ca MtfF khztfis miHJ brW
khfis fhJ cl cWfis Tw brj

btna

FA(a)

196

cWnehf (Observation) kil Xil khztfSF


fhJ ghffis Twbrj

cns

FA(a)

197

gnfW eoj (Role Play)


khztfl _is gFf khfisnah myJ
JL o vGbfhLnjh mj gfis gnfW
eof brj

cns

FA(a)

198

milf (Flash Cards)


thfd gJf rhj glfis (Flash Cards)
xU
tl itJ mLj tl ghJfh Kiwfis
itJ khztfis bghUj brj

cns

FG

FA(a)

198

jiy ghJfh fyJiuahl

cns

FG

FA(a)

201

kzij j bra

btna

FG

FA(a)

201

Rit mj

cns

FA(b)

199
to
203

thj (Debate)
khztfis j cWfshf ghJ mijg thj
brj

cns

FG

FA(a)

199
to
203

dho dh (Quiz)
khztfis U FGfshf J y cWfis g
dho dh fJj

cns

FG

FA(a)

197

bfhLfgl got ghffis F

cns

FA(b)

37

_is gl
199
to
203

khztfis FGfshf J xbthU FGF


xbthU y cW glij nrfJ mj gfis
mltizgLj brj

btna

FG

FA(b)

cns

FA(b)

nfhol lfis uf
1. W_is bgU_is .. csJ.
2. _is .. afij fLgLJwJ.
3. ff
..
FF
ghJfhghf
itfgLsJ.
4. e eh nkgu .. Fahf csd.
5. njh cl . fLgLJwJ.

cns

FA(b)

bghUJf
1. kil XL
2. fhJ
3. f
4. _F
5. njh

cns

FA(b)

cns

FA(b)

btna

FG

FA(b)

TLj dhf
rahd ilia njbjLJ vGJf
1. kj idthw ikakhf bragLtJ ..
(m) W_is (M) bgU_is
() KFs (<) jLtl
2. ghit cW ..
(m) f (M) fhJ
() _F (<) njh

brz eu
_is
Jhia jLj
bjhL cz
itl A

khztfSF y cWfis
fJj (paper pen test)
5

jhtua fh

209

Lfl gagL kuf

38

dho

dh

L gaghL bghUf

btna

FG

FA(b)

fiy bghUf

btna

FG

FA(b)

czthf gagL jhtuf

btna

FG

FA(b)

nyh ku gaghL

btna

FG

FA(b)

fsgaz

btna

FG

FA(a)

bral

btna

FG

FA(b)

210

ytfgil, Vyfh, uh, #thJ, rjd thrid


f

btna

FG

FA(b)

212

kUJt Fzf jhtuf

btna

FG

FA(a)

215

neh F kUJfshf gagL fis mJtu


brhYf

btna

FG

FA(a)

216

tifgLJnthkh!

cns

39

FA(b)

4. fw bra kL tfho tF 1
1.

ghl 1

thf kujoF nghnth.


gf 121 KG tF braghL.
10
10 l.
ghl ghLj.

ghl jiy
bra 1.
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:
:

8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: Y
: Y ghL ghLj
tzna blnf?
kuJ bghnj v L
fzhFU blnf?
bjhFJ ku v L
: khztf Ygho _y yFf kW
gwitf thlfis bjJ bfhwd.
: khztf
Tjid
wid
tsJ
bfhwhf.

1.

ghl jiy
bra 2
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:
:

8.

njitahd bghU
brKiw

:
:

9.

bra Ko

10.

tha w

2.
3.
4.
5.
6.
7.

2.
3.
4.
5.
6.
7.

yFf, gwitf
bfhSj.

thG

lfis

bjJ

thf kujoF nghnth.


KG tF braghL.
10
10 l.
fyJiuahl.
yFf, gwitf thG lfis bjJ
bfhSj.
yFf kW gwitf Kf_of
Kf_o ma brJ, Ma khztfSl
yFf kW gwitf
thl g
fyJiuahLj
fyJiuahl
_y
yFf
kW
gwitf
thlfis khztf bjJ
bfhwd.
jid w iy itJ ghF w
tsfgLwJ.

40

1.
2.

ghl jiy
bra 3

: thf kujoF nghnth.


: gf 123 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l.

5.

fw kL Kiw

: fyJiuahl.

6.

nehf

: ku,

ku

UF

yFf,

gwitf,

f, fhff, ku nt g mj,
ku jik mj.
7.
8.

njitahd bghU
brKiw

: tFgiwF btna UF gytifahd kuf.


: khztfis 5 FGfshf f ntL.
Kj FG kuij bjhL vgo UF vgij
ngRj.
ulh FG -

ku UF yFf,

f bgaiu ma brj.
_wh FG - ku cs fhff bgaiu
ma brj.
ehfh FG - ku f kW w ma
brj.
Ijh FG - ku nt g ngRj.
9.

bra Ko

: khztf

ku

jik,

ku

UF

yFf, gwitf, f, fhff, ku


nt g bjJ bfhwd.
10.

tha w

: khztf

Tjid

bfhwhf.

1.
2.

ghl jiy
bra 4

: thf kujoF nghnth.


: gf 126 j braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l.

5.

fw kL Kiw

: isahLKiw.
41

wid

tsJ

6.

nehf

: kuf kW iyfis mj.

7.

njitahd bghU

8.

brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: kuf xlgl milf kW mjF rahd


izahd iyf.
kuf glf xlgl
: khztfl
milf kW mjF izahd iyf
bfhl milfis bfhLJ rahd kuij
iynahL bghU isahLj.
: khztf kuf bga kW iyfis
flwd.
: khztf gilghw w tswJ.

1.
2.

ghl jiy
bra 5

: thf kujoF nghnth.


: gf 127 j braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 15 l.

5.

fw kL Kiw

: isahLKiw.

6.

nehf

: gHf

bga

kW

wij

bjJ

bfhSj.
7.

njitahd bghU

8.

brKiw

9.

bra Ko

: cikahd gHf, dilf (Flash Cards)


gy wf cs gHf cila tiugljh
(chart)
: Ma xbthU khztDF uL gHf
myJ dilf xlgl uL gH
milfis
J
bfhLJ
gHfis
khztf
tiugljh
(chart)
xL
fhf brj.
: khztf gHf bga kW mj wij
bjJ bfhwd.

10.

tha w

: khztf

Tjid

bfhwhf.

1.
2.
3.

ghl jiy
bra 6
kbg

: thf kujoF nghnth.


: gf 128 j braghL.
: 10
42

wid

tsJ

4.
5.
6.
7.
8.

fhy ms
fw kL Kiw
nehf
njitahd bghU
brKiw

:
:
:
:
:

9.

bra Ko

10.

tha w

: khztf
iyf
tiffis
bfhwd.
: khztf gilghw w tswJ.

15 l.
ifntiy
iyf tiffis mj.
gy tifahd iyf, if (Brush).
1. iyia uL ehf Kdnu j
Cw itf ntL. mij khztfl
bfhLJ ifia bfhL njjh,
nk Uw Rf euf cs
iy ilF.
2. khztfSF oj iyia bfhL
tot brayh.

mJ

ghl 2
1.
2.
3.
4.
5.
6.

ghl jiy
bra 7
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

7.

njitahd bghU

8.

brKiw

:
:
:
:
:
:

vdF m oF.
gf 128 FG braghL.
10
20 l.
isahL Kiw
fho thG yFf, o thG yFf
kW f bgafis ghl _y fW
bfhSj.
: eh, id, gR, ML, khL, f, , ahid, FuF,
<, bfhR, nj, vW, J, tzJ f
xlgl dilf kW .
: nkny FLs glfis tiugljh xl
ntL.
m
JisL

nfhJ
khztf fG bjhf l ntL.
tFgiwF btna miHJ brW Ma
khztfis tlkhf f itJ ghL ghl
ntL. ghL bghGJ L yFf vW
43

brhdh eh, id, gR, ML, khL j yFf


mils
khztf
tl
eL
tuntL. go fhL yFf kW f
vd isahil bjhluntL.
: isaho _y khztf v L, fhL
yFf kW fis bjJ bfhwd.
: khztf
Tjid
wid
tsJ
bfhwhf.

9.

bra Ko

10.

tha w

1.
2.

ghl jiy
bra 8

: vdF m oF.
: gf 133 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: fyJiuahl

6.

nehf

: gwitf bga g bjJ bfhSj.

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

: gwitf glf xlgl dilf.


: Maf khztfis W FGfshf J

www.crsttp.blogspot.com

fl nff _y fyJiuahl bra.


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

vjid f gl csd?
kubgh UF gwit bga vd?
vjid thJf j Jwd?
fhiy T gwit gl csjh?
vjid nfh FRf csd?
gl k csjh?
kuij
bfh
bfhL
UF
gwit bga vd?
go Manu y nffis jah

brJ nffyh.
9.

bra Ko

: cW neh g brhtJ _y khztf


midtU

gwitf

bgafis

bfhwd.
10.

tha w

: khztf Tjid w tswJ.

44

bjJ

1.
2.

ghl jiy
bra 9

: vdF m oF.
: gf 142 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l.

5.

fw kL Kiw

: cW nehf

6.

nehf

: gwitfis mJ bfhSj.

7.

njitahd bghU

8.

brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: gwitf glf xlgl dilf,


gwitf rahd wFf bfhl milf.
: Maf khztfis U FGfshf J,
xbthU khztuhf tubrJ xU milia
vLf bra ntL. Ma gwitf vW
brhy, khztf gwitf xlgl mil
cs khztf nrJ FGthf fntL.
thW wFf vW brhy, gwitf wF
xlgl mil cs khztf nrJ FGthf
fntL.
Wahf, Maf wnfhL
iznghkh vW Tw mjj gwitf
wFfnshL izJ f brj ntL.
: khztf
midtU
gwitfis
mJ
bfhwd.
: khztf Tjid w tswJ.
ghl 3

1.
2.

ghl jiy
bra 10

: vid g.
: gf 145 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: cW nehf

6.

nehf

: cl cWfis mJ bfhSj.

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

: cl cWf xlgl dilf.


: Maf khztfis U FGfshf f
ntL. xU FGYs xbthU khztD cl
cWfis jjahf FL fhl
ntL. mLj FGYs khztf cl
cWfis milahs fL Tw ntL.
: khztf midtU cl cWfis mJ
bfhwd.
45

10.

tha w

: khztf jid g mJ bfhwd.

1.
2.

ghl jiy
bra 11

: vid g.
: gf 145 j braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: nrhjid brj

6.

nehf

: ehdh mWRitfis g mj.

7.

njitahd bghU

8.

brKiw

9.

bra Ko

: rhby, yL, ghF, c, , sfh, ghffh,


thiH , ntg iy.
: Maf nkny FLs bghUfis
jj jo itJ 1,2,3. vd Fl
ntL.
xbthU khztdhf miHJ
bghUfis Ritf brJ Ritfis Tw
brhYj.
: khztf midtU mWRitfis g
bjthf bjJ bfhwd.

10.

tha w

: khztfl KobtLF w tswJ.

tF 2 fw bra kL tfho ghl


ghl 1
1.
2.

ghl jiy
bra 1

: ku, bro, bfho.


: gf 130 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l.

5.

fw kL Kiw

: cW nehf

6.

nehf

: jhtufis ku, bro, bfho vd ntWgL mj.

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

: isl Toa iyf bro, bfhof.


: isl Toa iyf, bro kW bfhof
xbthY 4 myJ mjF nk nrfJ
itJ mij R tlLf. mij R
khztfis tlkhf R tubrf. Ma ku
vW Tw XobfhoUF khzt ku
iyfis vLf
ntL. rahf vLj
khztiu Ma ghuhL bjJ kbg
l ntL.
thW bro, bfho vW
46

9.

bra Ko

10.

tha w

isahil bjhlu ntL.


: khztf midtU ku, bro, bfhof
iyf kW isfis bfhL ku, bro,
bfhofis ntWgL mwd.
: khztf Tjid w tswJ.

1.
2.

ghl jiy
bra 2

: ku, bro, bfho.


: gf 130 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l.

5.

fw kL Kiw

: cW nehf

6.

nehf

: ku, bro, bfhofis dflj.

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: ku, bro, bfhofUJ bgwgl fhf.


: ku, bro, bfhof xbthY 4 myJ mjF
nk nrffgl fhfis tFgiw nkir J
itf.
tFYs khztfis U
FGfshf f, xU FG cs khzt
xUt ku vW Tw, mLj FG cs Kj
khzt ku fh xid vLJ nkny
fhf ntL. rahf vLj khztUF
ifjo w khztf ghuhL bjf
ntL. thW bro, bfho vW isahil
bjhlu ntL.
: khztf midtU ku, bro, bfhof
fhfis mJ bfhtj _y khztf ku,
bro, bfhofis d flwd.
: khztf Tjid w tswJ.
ghl 2

1.
2.

ghl jiy
bra 3

: gwfyh thf.
: gf 152 jeg braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: isahL

6.

nehf

: gwitf bgafis mj.

7.

njitahd bghU

: gwitf bghikf.
47

8.

brKiw

9.

bra Ko

: gwitf bghikfis tFgiw nkir J


itf. Ma tFYs xU khztl
gwit bgaiu T mj Fl gwit
bghikia vLJ tu brj. mj Fl
gwit rjij xf brj. rahf vLj
khztUF ifjo w khztf ghuhL
bjf ntL. thW bjhlJ xbthU
khztuhf braghil bjhlu ntL.
: khztf midtU gwitfis milahs
fL bfhwd.

10.

tha w

: khztfl w cflJ m tswJ.

1.
2.

ghl jiy
bra 4

: gwfyh thf.
: gf 153 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: Lfij

6.

nehf

: Lfij _y gwitfis milahs fhz.

7.

njitahd bghU
brKiw

: f mla milf.
: khztfis U FGfshf J Kj FG
cs khzt xUt fl f xiw
brhy, mLj FG cs xUt UF il
brhy ntL. rahf il Ta FGF
kbg lntL.
thW bjhlJ
xbthU
khztuhf
braghil
bjhlu
ntL. mf kbg bgw FG bt
bgwjhf
mfgL
ghuhLf
bjfglntL.
1. vdJ w gir. , vd fJnt. vdJ
my w t. eh ah?
2. eh Fth Fth vd fJnt. v fhf
rth izjit. vdnt eh ntfkhf
elf KoahJ. Mdh Jnt. eh ah?
3. vdJ w fU. fh, fh, vd fJnt. eh
ah?
4. vdJ w btis. v fhf skhdJ.
vdF ojkhd cz. eh ah?

8.

48

9.

10.

tha w

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

ghl jiy
bra 5
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf
njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: khztf midtU gwitfis d fL


bfhwd.
nkY
mt
czit,
xia xW nrJ mJ bfhwd.
: khztf jid w tsJ jhf
mjtiw
bjhlgL
ngr
fW
bfhwhf.
:
:
:
:
:
:
:
:

gwfyh thf.
gf 154 FG braghL.
10
20 l.
isahL
gwitf czfis flj
Kf _of, milf.
khztfis U FGfshf J xU FG
cs khztfSF bfhF, nghw
gwitf Kf _ofis Ma jahJ kho
l ntL. mLj FG cs khztf
if gwitf rhL czf Kiwna ,
, gH mla milfis bfhLf.
Kj FG cs khztfis ulh FG
cs khztfnshL rahf bghU f
bra.
: khztf midtU gwitf czfis
mJ bfhwd.
: khztf FG xWikahf Ugij mJ
bfhwhf.
ghl 3

1.
2.

ghl jiy
bra 6

: yFf.
: gf 155 FG braghL.

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l.

5.

fw kL Kiw

: isahL

6.

nehf

: yFfis g mj.

7.

njitahd bghU

: yFf Kf _of.

49

8.

brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: Ma khztfis FG FGthf J
xbthU khztfSF Kf_ofis bfhLf
ntL. khztfSF Xl gja itJ
Kj tU Kf_o khztDF ifjo ghuhL
bjf ntL.
: khztf midtU gy yFfis g
mJ bfhwd.
: khztf xWikahf Uf gHFwhf.

1.

ghl jiy
bra 7.
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf
njitahd bghUf
brKiw

:
:
:
:
:
:
:
:

2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

9.
10.

bra Ko
tha w

yFf

167 FG braghL
10
20 l
isahL Kiw
yFfis flj
yFf jiykhgl, th kh gl
khztfis U FGfshf J, xU FGit
nrj
khztf
fG
gl
bfhLfgLs yFf gl khfis
bfhL izJ gjfkhf kho bjhf l.
mLj FGit nrj khztf L
bfhLfgLs
yFf
thf
khfis yh fo bjhf l.
U
FGfis nrj khztfis rahf bghU
f bra.
: yFfis flwd.
: ghuhLzit khztf bgWwhf
ghl 4

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

ghl jiy
bra 8
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf
njitahd bghUf

:
:
:
:
:
:
:

ekJ cl
gf 171 FG braghL
10
20 l
nrhjid brj
cl cWf g mj
f, fhJ, _F th, ehF glf, , fr,
fhubghUf, thrid uaf

50

8.

brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: ffis _l brJ bghUf bjwjh vd


khztfis nfl. uL fhJfis uyh
_l brJ eh ngRtJ nfljh vgij mj.
thrid uafis Kfu brJ _F thr
mwjh vgij mj. Ritia ma ,
fr, fhu nghw bghUfis khztf
uyh xbthwhf bjhl brJ eh
nrhJ ma brJ, vd jik cilaJ vd
khztfis nfL mj.
: khztf
Iyfis
g
bjJ
bfhwd.
: khztf jid g mJ bfhwhf

1.
2.

ghl jiy
bra 9

: ekJ cl
: gf 176 j braghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l

5.

fw kL Kiw

: cW nehf

6.

nehf

: _is ntiyia mj

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: _is gl, kh
: _is glij Rt xl itJ khztfis
cWnehf bra.
e cl midJ
brafis
_is
xUizwJ
vd
midJ khztfSF s TWj.
: cl cWf midJ ntiy bra itgJ
_isjh vd czwd
: fhuz fhafis bjhlgLj khztf
bjJ bfhwhf

tF 3 fw bra kL tfho ghl 1


1.
2.

ghl jiy
bra 1

: tz tz njhl
: gf 157 jbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l

5.

fw kL Kiw

: gnfW eoj

51

6.

nehf

7.
8.

njitahd
bghUf
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: 1. xbthUtU jfis kr, ,, cUis,


nfu, U kW Ks nghy fgid
brj ntL.
2. xbthUtU jh bj brj jhtu bro
vj gF ilF mJ vj tifia
rhjJ mj w nghw nffSF g
njo Tw ntL.
3. ntW TLj jftfis ul CFfgl
ntL.
4. tF mkhzt jid mjhtu ngh
ghJ eoj ntL.
5. Ma
U
ehfSF
Kghfnt
khztfl jFa Ff ju ntL
: khztf jo czit nrF jhtu vit,
nt czit nrF jhtu vit vgij,
mt gf g mJ bfhwd.
: jid mj w tswJ

1.
2.

ghl jiy
bra 2

: tz tz njhl
: gf 164 FGbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 30 l

5.

fw kL Kiw

: nrhjid brj

6.

nehf

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

: nt tahf bro kw ghffSF brwJ


vW mj
: tik, Jig bro, rh,
:
1. _W khztfis bfhl FGfis
cUthf ntL
2. Jigbroia ntnuhL (k ) gh ms
uggl fzho (m) be rh
itf ntL
3. y brhL t ikia nrJ VgL
khwij cWneh g nrj ntL.
4. nrhjidF K (ik nrgjF K)
nrhjidF (ik nrgjF )
bro cs khw- mj

: nt kW jo czit nrF jhtuf


vitbad ntWgL mj
--------.
:

52

9.

bra Ko

10.

tha w

1.
2.
3.
4.
5.
6.

ghl jiy
bra 3
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10.

tha w

: nrhjid Ko bro t ik gu
csjh, bro kw ghffSF nt tahf
brwJ vd mJ bfhwd.
: jid mj w tswJ.

:
:
:
:
:
:

tz tz njhl

FGbraghL
10
3 ehf
bral
ff, btntW njhw, ms, Rit
tz csd vgij mj
:
---------: Ma bfhLfntoa tfhLj
m) cDila o (m) g (m)
mUfhik cs gHf F filia
ghitl ntL
M)
mrka
fl
nffSfhd
ilfis njl ntL.
nff
1. ghj gHf bga vd?
2. mj Rit vgoUjJ?
3. tz vd?
4. nyrhdjh myJ fdkhdjh?
5. UJthdjh myJ fodkhdjh?
6. ajh myJ bgajh?
7. iy vd?
nrfj
jftfis
khztf
mltizahf / fijahf / fijahf /
fLiuahf / mifahf
jahJ
tFgi w tHFj ntL.
: g mUfhik ilF gHfis ju
ntW
gHf
njitgo
glfis
gagLjyh.
: KobtLF w, khztfilna tswJ.
ghl 2

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 4
kbg
fhy ms

:
:
:
:

eik Rs yFf

FGbraghL
10
20 l
53

5.
6.

fw kL Kiw
nehf

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

: kh brJ fw
: j gagLJ ghffS mj
braiy mj
: tiugljh, bfoahd
: braghoF XU ehf Kghf Ma
khztfis U FGthf f ntL
Ma JiznahL
tiugl btl ntL.

nghw

cUtij

0 vd FfgLs lf cUtij
bto bfoahd yh izf ntL.
nghJ ghff efU jik UF.
FG UF khztf xbthUtuhf gf
JL, th JL Ma ghffis ef
fhJ xbth bga, mj braiy
mj FG cs khztfSF sf
ntL.

9.

bra Ko

10.

tha w

: khztf gf JL, th JL Ma
ghff
kW
mj
gfis
mJbfhwd.
: khztf gilghw w tswJ

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 5
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: JQF jf jahj

6.

nehf

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

: jhtu c, yF c, midJf
vit? vW flj
: glf
: Ma
khztfSF
glbjhF
brtjFa tfhLj tHf ntL
1. jhtu cf, yF cf,

eik Rs yFf

jbraghL
10
xU thu

54

9.

bra Ko

10.

tha w

midJf
glfis
nrff
ntL
2. mtiw ga jftf iljhY
nrfyh
3. _W
tifahd
cfis
glbjhFghf khztf brJ rkf
ntL.
: jhtu cf, yF cf kW
midJfis mJ bfhwd.
: khztfilna gilghw w tswJ.

1.
2.

ghl jiy
bra 6

: eik Rs yFf
: jbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 2 ehf (LKiw ehf)

5.

fw kL Kiw

: bra l

6.

nehf

: NH

gwitf

fh

kW

myFf

mikig mj
7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11

tha w

: jhaf
:
1. khztf J jhafis o
Kngh njhlnyh iwJ l ntL
2. J u mkJ jhafis cz
tU
gwitfis
FWL
brahk
cWnehfntL
3. gwitf
fh
kW
myFfis
cWnehfntL
4. gwitf bgafis fla ntL.
gwitf bgaiu vG, mt fhfis,
myFfis
tiuantL
myJ
mt
glfis nrff ntL myJ jf
cs bghUjkhd sfij vGj ntL j
bjhFig rkfntL.
: NH cs gwitf fh kW myFf
mikig mJ bfhwd
Ma gwitf fh kW myFfis gl
_ynkh myJ kh _ykhfnth sh
brantL.
: khztfilna gilghw w tswJ.
55

ghl 3
1.
2.

ghl jiy
bra 7

: njhl W cdf
: jbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 2 ehf (L Kiw ehf)

5.

fw kL Kiw

: cWnehf

6.

nehf

: NH cs f g mt Ul
g mj

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

: -------1. khztf
mtf
NH
cs
:
fis fhiy kW khiy cW
nehf ntL
2. mj f vj Fl lf
fhzgLwJ vgij cW nehf ntL.
(vfh. L, njhl, k.)
3. mt
w,
msfis
cW
nehfntL
4. mtiw fl mltiz g
brantL
nj

bga

Ctd /
gwgd

ghj
l

ms

1
2
3
9.

bra Ko

: NH cs f g mt Ul
g mJ bfhwd.

10

Fiw eltoif

Ma khztf nrfj jftfis bjhFJ


tFgiw tHf ntL

11.

tha w

1.
2.

ghl jiy
bra 8

: njhl W cdf
: gf 184 jbraghL

3.

kbg

: 10

: khztf gilgw w tswJ

56

4.

fhy ms

: 1 thu

5.

fw kL Kiw

: glbjhF jahj

6.

nehf

: jNH cs kjfSF cj cf g
mj

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: glf
:
1. kjDF cj NH cs W
cfis khztf milahs fhz
ntL
2. mj Fl cdf glfis
khztf
nrff
ntL
mj
bgafis flantL
3. mglfis
bfhL
glbjhF
jahfntL
4. khztf
glbjhFig
rkf
ntL. (Ma nkfh Ffis xU
thu K tH bjhlJ mbra
eilbgWwjh
vgij
ffhf
ntL)
: NH cs kjDF cj cfis
milahs fL mJ bfhwd
Ma W cf glfis fhJ
khztf cW nehanjhL xL mtiw
g sf
: khztf gilghw w tswJ

ghl jiy

: njhl W cdf

1.
2.

bra

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 2 ehf

5.

fw kL Kiw

: cWnehf gntL

6.

nehf

: NH cs W cf czitg mj

7.

njitahd bghU

: --------

jbraghL

57

8.

brKiw

9.
10

bra Ko
Fiw eltoif

11.

tha w

1. khztf
j
NH
cs
<,
vW,g,y kW bfhR Mat
cz vd vgij flj
2. fljtiw gnto vGJj
3. gntil tF rkj v.fh.
c
cz
bg bfhR
uj
: W cf czit g mJ bfhwd
Ma khztfl cf cz glij
fho bjhFJ tHf
: jid w iy itJ ghF w
tswJ
ghl 4

1.
2.

ghl jiy
bra 10

: td cyh
: FGbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 20 l

5.

fw kL Kiw

: kh cUthf

6.

nehf

: fho thG cdfis mJ bfhSj

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: kuf, brof kW yFf btLUf


: Ma cjl khztf, jhtuf kW
yFf ytiw btLUfshf brj.
tFgiw _iy mtiw bfhL fho
khia cUthFj. (Ma neuo ghit
mta)
: fho
thG
cdfis
mJ
bfhSwd
Ma fij_y fho cs yFfis g
tFgiw sf
: khztf gilghw w tswJ.

1.
2.

ghl jiy
bra 11

: td cyh
: jbraghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 45 l

5.

fw kL Kiw

: gnfW eoj

58

6.

nehf

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: fhLf
kW
fho
thG
cdf
mfgLtij,
mjdh
VgL
ghfis czubrj
: Kf_of
khztiu
xbthU
y
: xbthU
Kf_oia mJ bfhs brj. kjf
mtf njitfhf yFf kW fhLfis
mgij gnfW eoj _y sf brj
( v. fh. ahid Kf_o mJ vid kjf
mgJ v jjF vW TWj)
: kj njitfhf fhLf kW fho thG
yFf mfgLtij czwd.
Ma fhLf kW mt thG cdf
mfgLtij g ntW vLJfhLf ()
_y sf.
: gilghw w, jiy mj Ma wf
tswd.
ghl 5

1.
2.

ghl jiy
bra 12

: ekFns
: J

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 l

5.

fw kL Kiw

: nrhjid brj

6.

nehf

: bjhL czj _y njh braghil mj

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

: tHtHghd fhj, mil,


cjh,bg,f,ug,
:
1. nkTa bghUfis xU fhj ig
nghLitfntL
2. xbthU khztuhf mj bghUis
fiz _o bjhLghJ mbghU vd
vgij TwntL
3. vyh bghUfis khztf milahs
fl Ma mbghUis fhJ
mbghU vd vgij mfntL
4. fiz _o mbghUis milahs
fhz KojJ vj cz _y vgij
khztfl Ma sfntL.

59

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

: bjhL cz njh _y VgLwJ vgij


bjhL cz _y bghUfis milahs fhz
Ko vgij mJ bfhwd
nkTa gfisila bghUfis Ma
fhJ sf

11.

tha w

: khztfilna T jid w tswJ

1.
2.
3.
4.
5.
6.

ghl jiy
bra 13
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:
:

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

:
:

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11

tha w

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 14
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: bghkyhl

ekFns

FGbra
10
15 l
cWnehf
khztf
kj
clYs
_Lf
vFsd mt bra vd vgij mj
------------1. khztfis U FGfshf f ntL
2. xU FG cs khztf ir XLj,
gJ vj, gJ oj, if g moj,
Mnlh XLj, eld, bf isahLj,
gdfh to XLj, kW rkz nghL
mkj nghw brafis xbthwhf brJ
eoJ fhf ntL
3. mLj FG cs khztf mkhztf
brj bra vd vgij mbra vd
_L gagLjglJ vgij T w ntL.
khztf kj cl _Lf vFsJ
vgij mt braghLfis mJ
bfhwd.
Ma, xbthU vY _L g glf
thyhf, fUgyif tiuJ, khztf
fwnjhL bjhlgL sf.
khztfilna Tjid tswJ.
ekFns

FGbra
10
20 l

60

6.

nehf

: kj gfis g mj

7.
8.

njitahd bghU
brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: gf btLUf
: 1. khztfis 4 FGfshf f ntL
2. xbthU FG nfhiu g, filth g,
Kfilthg kW btL g Mat
xU btLUit vLJ bfhs ntL.
3. xbthU FG UJ xUt tJ mj g
vFsJ
mj
bra
vd
vgij
TwntL.
4. Ma W bjhFghf TwntL.
: kj gf vjid tif vgij mjFa
brafis khztf mJ bfhwd.
khztfis mtf th cs gfis bjhL
czubrJ, mij fwnyhL bjhl gL
Ma sf.
: khztf jft bjhl w tswJ

tF 4 fw bra kL tfho ghl 1


1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 1
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: glbjhF

6.

nehf

: czthF jhtu ghffis mj

7.

njitahd bghUf : rh, fhf, iuf, gHf glf, gir


brKiw
:
1. Ma czthF jhtu ghffis g
s TwntL
2. khztfis _W FGfshf
fntL
3. Kj FGF iyf, jLf
ulh FGF gHf, ntf vw
jiyfis bfhLJ mjFa
glfis, rho xlbrhy ntL.
bra Ko
: czthF jhtu ghffis g khztf
bjJ bfhwd
Fiw eltoif
Ma cik bghUfis fhJ sf
tha w
: khztf gilghw w tswJ

8.

9.
10
11.

cz jUnt

gf 153 FGbraghL
10
3 ehf

61

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 2
kbg
fhy ms

5.
6.

fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:

cz jUnt

gf 156 FGbraghL
10
1 thu

11.

: nrhjid brJ fw
: ij Kisf njitahd fhufis mJ
bfhSj
njitahd bghUf : xnu msyhd 4 fzho Ftisf, mtiu
ijf, gR, kW fU J
brKiw
:
1. xnu
msyhd
4
fzho
Ftisfis,
mtiu
ijfis
khztfis nrff brhYj.
2. khztfis
4
FGfshf
J
xbthU
FGF
xU
fzho
Ftisia
bfhLJ,
m
xnu
msyhd mtiu ijfis nghl
brhyntL
3. xU FtisF , ulhtJ FtisF
fhW, _whtJ FtisF Na x
ilfhjthW itf brhy ntL.
ehfhtJ FtisF , fhW, Na x
ilFgo itf brhyntL
4. cWnehaij khztf xbthU
FGthf tJ Mal TwntL.
bra Ko
: ij Kisf , fhW kW Na x nghw
fhuf
njit
vgij
khztf
bjJbfhwd
Fiw eltoif
Ma ij Kisf njitahd midJ
fhufis bjhFJ sf
tha w
: khztfSF KobtLF w tswJ

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 3
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: fsgaz

6.

nehf

: jhtuf gafis mj

7.

njitahd bghUf : khztfSF njitahd cz kW Fo

7.
8.

9.

10

cz jUnt

gf 158 FGbraghL
10
1 eh

62

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

1. Ma khztfis fsgaz miHJ


bry lLj ntL jiyik
Mal mDk bgw ntL.
2. fsgazkhf brY l UF ku,
brofis
khztfSF
milahs
fhlntL
3. kUJt FzKs jhtuf, Lfl
gagL jhtuf, Hhf nghJ
gagL jhtu Matiw khztfSF
s TwntL.
4. khztfis FGfshf
J fyJ
ciuahl brantL.
5. FG jiyt jhf fyJiuahoatiw
Mal vG rkfntL.
jhtuf
gafis
mJ
: khztf
bfhwd.
khztf FG fyJiuahoaij Ma
bjhFJ khztfSF tHf.
: khztf FG gnfF w tswJ
ghl 2

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 4
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: bra l

6.

nehf

7.
8.

yFf w y czf

gf 171 jeg braghL


10
3 ehf

: s
c
ghJfh
g
khztf
bjJbfhSj
njitahd bghUf : ngg, ngdh, glf
brKiw
: 1. khztf FHijahf wjUJ 8 taJ
tiu, bgnwhfsh tsfgl jij
Ma sf ntL.
2. ghl jf cs ydf, nfh,
Ka, ffhU Mat cs s c
guhk g sfkf ntL.
3. bgnwhfl khztf nflJ, s c
ghJfh ga glf nrfJ xo ,mt
nH WF vG _W ehf xgilf
brhy .
63

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: s cfis mt bgnwhf vthbwyh


ghJfhwd
vgij
khztf
bjJbfhwd.
Ma
khztf
Ffis
bjhFJ
tHf.
: khztfSF jid w iy itJ ghF
w tswJ.

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 5
kbg
fhy ms

:
:
:
:

yFf w y czf

5.

fw kL Kiw

: if ntiy

6.

nehf

: yFf w y czfis mj

7.

njitahd bghUf : gy tz fhj, msnfh, ngg bg, ug

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

1. Ma
khztfl
mtfSF
bra bjj fhj ntiyghLfis
tF nff ntL. (v.fh fg)
2. ehfh tF fj jf cs
nluhK totfS vw ghlij
khztf cWnehf bra ntL.
3. vLfgl yF khia g
khztf, xbthU yF cUtij
brJ tubrhy.
4. mj
yFf
w
y
czfis Ma sf.
: yFf w y czfis khztf
mJ bfhwd.
Ma s ff.

11.

tha w

: khztf gilgw w tswJ

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 6
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: ffh (Student Presentation)

gf 174 jeg braghL


10
1 ehf

yFf w y czf

gf 174 jeg braghL


10
5 ehf

64

6.

nehf

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: vjhf
ilF
bghUfis
bfhL
yFf
cUtfis
mt
thlfis mikf fW bfhSj
: tz fhj, Jf, Ff, milf, gir,
glf
:
1. vjhf ilf Toa bghUfis
nrfJ bfhs brhYj.
2. mil
yFf
thlf
glfis tiunjh, xonah vLJ bfhs
ntL.
3. mil thlfis xo mj mU
mjj yFf cUtf, glf
UF tz mikf brhYj.
4. jf gf 162- cs glij Ma
khztfSF khahf fhLj.
: yFfis mt thlfis mikf
fW bfhwhf
Ma, yFf thlf glfis
bfhL sf.
: khztfilna, gilgw w tswJ.
ghl 3

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 7
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: isahL Kiw

6.

nehf

: fis g mj

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

9.

bra Ko

: milf, f glf (jlh )


bjS, vGjh ) , gir
:
1. gntW tifahd fis g Ma
khztfSF s TwntL
2. mil f glfis xo,
bfhL flbrhy ntL
khztfis 4 FGfshf J xbthU
FG UJ xbthU khztid tutiHJ
mt itJs gjf milia khobfhL
mj ia ga tufis Tw ntL.
: f
tiffis
khztf
mJ

gf 178, 179 FGbraghL


10
1 eh

bfhwd.
65

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: khztfilna Tjid w tswJ.

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 8
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: bghkyhl (puppetry)

6.

nehf

: vW thif RHia g mj.

7.

njitahd bghUf : bghkyhl iu, vW thif RH xoa


gl milf
brKiw
:
1. vW thif RH cs ehF
iyfis g Ma khztfSF
s Tw ntL.
2. vW thif RH cs xbthU
iyfis
g
xbthU
glij
xbthU khztdhf tJ bghkyhl
iu fhl brhYj.
3. bghkyhliu xU iyia xU
khzt fhLnghJ kbwhU khzt
mijg Tw ntL.
bra Ko
: vW thif RHia g khztf bjJ
bfhwhf
Fiw eltoif
vW thif RH glfis Ma fho
sf.
tha w
: khztfilna jft bjhl w tswJ.

8.

9.
10
11.

Ma f glfis bfhL sf

gf 174 jeg braghL


10
1 eh

ghl 4
1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 9
kbg
fhy ms

:
:
:
:

giz gaz

5.

fw kL Kiw

: Lghl

6.

nehf

: gHfyit vgo brtJ


bjJ bfhSj

gf 193 FG braghL
10
1 eh

66

vgij

khztf

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 10
kbg
fhy ms

: mfykhd ghu, f, nj, rfiu, gytifahd


gHf, , njfuo
1. gHfis Kj j ewhf fGt
:
ntL vgij Ma khztfSF
Tw ntL.
2. d gHfis WW JLfshf eW
ghu (bgnwh cjl) nghl
brhy ntL.
3. m js nj, rfiu nrJ fyf
ntL.
: gHfyit jahgJ vgo vgij khztf
bjJ bfhwhf.
khztfis bfhL va gHfyit brJ
fhl brhy.
: khztfilna uridia rkhF w
VgLwJ.
: giz gaz
: gf 194 FG braghL
: 10
: 1 thu

5.

fw kL Kiw

: bral

6.

nehf

: aif cu jahgJ vgo vgij khztf


bjJ bfhSj

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

9.

bra Ko

10
11.

Fiw eltoif
tha w

: fhf njh, fhj f, gHf njh, mGa


fhff, k
:
1. bghJthf aif cu vgo jahwhf?
vgij Ma khztfSF s Tw
ntL.
2. xU mil bgo mGa fhff.
iyfis nghL itf brhy ntL.
3. xU thu myJ gJ eh fJ ghf.
mit mG cukhf khL vW Ma
khztfSF brhy ntL.
: aif cu jahgJ vgo vgij khztf
bjJ bfhwhf.
Ma s ff.
: khztfl Tjid w tswJ.

67

ghl 5
1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 11
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: kh jahJ fw

6.

nehf

: kj _isia g mj

7.

njitahd bghUf

: mil, gR, fy ngdhf

8.

brKiw

: 1. Ma khztfl kj _isia ga
sf mf ntL.

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

kj cl

gf 198
10
1 eh

2. 3 myJ 4 khztfis FL _is


khia gR, mil, fy ngdhf bfhL.
bgnwh cjl brJ tu brhy.
: khztf j _y _is mikig
bjJ bfhwhf.
Ma milia bfhL _isia g
bjhFJ tHf.

11.

tha w

: gilghw w tswJ.

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 12
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: kh jahJ fw

6.

nehf

: Eiupuiy g bjJ bfhSj

7.

njitahd bghUf

: gf, U tot FHh

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: Ma khztfSF kj cl cs
cSWf Eiupu mikig, ntiy
br jij sf mf ntL.
: khztf j _y Eiupumikig
bjJ bfhwhf.
Ma glmilia bfhL Eiupu g
bjhFJ tHf.
: gilghw w tswJ.

kj cl

gf 208
10
13ehf

68

tF 5 fw bra kL tfho ghl 1


1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 1
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: nrhjid brj

6.

nehf

: ky ghffis flj

7.

njitahd bghUf

: khztUF ilF ky

8.

brKiw

: khztf mtf o myJ lUYs


VjhtJ xU kyiu vLJ tu brhYj. XbthU
khztU mtf vLJ tj kyiu jf
nehL jff, m j, j,
kfuj, Nyf nghw ghffis xl brj.

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

: khztf
ky
ghffis
fhQwd.
ky ghffis fho sf.

11.

tha w

: gilghw w tswJ.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

ghl jiy
bra 2
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:
:

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

gRik cyf
(163) jbraghL
10
10 lf

milahs

gRik cyf
(171) jbraghL
10
15 lf
ffh
vLJtugl ijf _ykh myJ btoj
_y gutgl
ijah? vgij ffh
fLzj
: : khztuh vLJtugl ijf
: khzt Ma tF jiu _W tlf
tiuantL. xbthU tlF _y
gu ijf, fhW_y kW btoj Kiw
gu ijf vd bgal ntL. bghGJ
khzt jhf nrfJ tj ijf mit vj
_y gud vgij id itJ bfhL
tl itf brhy. thW xbthU
khztiu ijfis ca tl itf
brh ffh mikj.
69

9.

bra Ko

10
11.

Fiw eltoif
: ijf gu jij glf _y sf.
tha w jid
: FG <LgL bfhS w tswJ.

1.

ghl jiy

: gRik cyf

2.

bra

: FG braghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 10 lf

5.

fw kL Kiw

: dho-dh

6.

nehf

: 1. ijf njha ehLf mj. 2. mj ehLf

: _y gu ijf, fhW kW btoj


_y gu ijfis flwd.

cyf tiugl vFsJ vgij mj.


7.

njitahd bghUf

: 1. cyf tiugl-3. 2. jhtuf bgafis cila


milf. (mtiufh, fh, glh, jfh,
btilfh, jfYs jhtuf).

8.

10

: _W cyf tiuglfis _W FGfl


bfhLf. FGthdJ 5 egfis bfhljhf
UfL. xbthU jhtu bgaiu cila
milfis vLJbrW mitf njha
eho (cyf tiugl) itf brhy. cyf
tiugl ehLf bgaf Uf ntL
vgJ FljfJ.
bra Ko
: khztf
jhtuf
njha ehLfis
mtnjhL mj ehL cyf tiugl vF
mikJsJ vgij mJ bfhwd.
Fiw eltoifjid
: Ma s ff.

11.

tha w

: jft bjhl w bgWwd.

1.
2.

ghl jiy
bra 4

: yFf thlf
: FG braghL

3.
4.

kbg
fhy ms

: 10
: 45 lf

5.

fw kL Kiw

: gokw

9.

brKiw

70

6.

nehf

7.

njitahd bghUf

: ---------------

8.

brKiw

: tF cs khztfis uL FGfshf
J bfhs ntL. xU FGit fhLf
mfgLwjh?
vw
jiy
fhLf
mfgLtij g Tw brj ntL.
kbwhU FG fhLf ghJfhfgLwjh? vw
jiy fhLf ghJfhfgLtij Tw brj
ntL. gokw eLtuhf xU khztiu af
ntL. mkhzt njitfSfhf fhLf
mfgLtij, mjdh VgL ghfis
bjhFJ, fhLf ghJfhf eh nkbfhoUF
eltoifia bjhFJ Tw ntL.

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

: fhLf mfgLtjh VgL ghfis


nflwd.
nkY
fhLf
ghJfhfgl
ntL vw vz khztfl VgLwJ.
: fhLf ghJfh Fj br bjhFig jah
brJ tubrhy.

11.

tha w

: FGthf bragL w bgWwd.

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 5
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: gnfW eoj

6.

nehf

7.

njitahd bghUf

: : ---------------

8.

brKiw

: eo MtKs khztfis miHJ xbthU


yfhf
ghJ
jf
thlf
mfgLtij
vLJiuf brj.
y
khztfis,
fhLfis ghJfhf nkbfhS
eltoif g Tw brj ntL.

gokw _y fhLf mfgLtij


mjdh VgL ghfis czu brj.

yFf thlf
j braghL
10
45 lf

eoJ fhLj _y fhLf mfgLtij,


mjdh VgL ghfis czu brj.

71

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

11.

tha w

: gilghw w bgWwd.

1.

ghl jiy

: tzJ, yFfS

2.

bra

: gf.188 FG braghL

3.

kbg

: 10

4.

fhy ms

: 10 lf

5.

fw kL Kiw

: nrhjid brj

6.

nehf

: tzJ thif RH g mj.

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

: thafw fzhoghoiy vLJ bfhs.


tzJ Kill Toa vUfbro
iyia gho nghl.
bka gU
Jah gho thia fl. Kilf KG
tzJahf
bttU tiu ehnjhW
ghoiy ftdkhf cWnehf. XbthU ehS
gho VgL khwij Fngo FJ
tu.
XbthU
khztU
bragho
gnfw ntL. xbthU ehS khztf cW
nehatiw FGthf J fyJiuahlYF
tfhz ntL.

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

: tzJ thif RH glfis


fho, khztf cWnehanjhL bjhlgL
sf.

11.

tha w

fhLf mfgLtjh VgL


ghfis
nflwd. fhLf ghJfhfgl ntL
vw vz khztfl VgLwJ.
fhLf ghJfh FJ Ma bjhFJ
tHf

1. thafw fzho 2. tzJ


Kill Toa vUf bro iy 3. bka
gUJ

tzJ thif RHia


khztf mJ bfhwd.

Tjid
w
wbgWwd.
72

kW

jft

bjhl

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 7
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: fsgaz

6.

nehf

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

9.

bra Ko

10

Fiw eltoif

nj ts Kiwia khztf mJ
bfhwd.
: khztfis W FGfshf J, w f
khztf jhf cWnehatiw gJ
bfhs bra.

11.

tha w

: Tjidw bgWwd.

1.
2.
3.
4.
5.
6.

ghl jiy
bra 8
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:
:

7.

njitahd bghUf

8.

brKiw

: _is
kh
myJ
gl
myJ
_isghffis FF JLL
:
khztfis FGfshf J _is kh
myJ
_is
ghffis
FF
JLLfis bfhLJ mj mikig,
gfis gnfW eof brj.

tzJ, yFfS
gf.191, FG braghL
10
45 lf

nj tsF Kiw g mj.

---------g mikj NH, khztfis nj


tsF lF miHJ bry. nj
tsF bjhyf njfis ghJfhF
bgof,
tshf
mik,
njfSF
itfgL cz, f tiff, RWw,
guhk gfis nkbfhS gahs
cil Kftiy Mad g cWneh ftdkhf
g brj ntL.

kj _is kW y cWf
gf.197 FG braghL
10
20 lf
gnfW eof brj (Role Play)
_is mikig mj gfis mj

73

9.

bra Ko

khztf _is mikig gfis


mJ bfhwd.

10

Fiw eltoif

Ma _is mikig
glfis fho sf.

11.
1.

tha w
ghl jiy

:
khztfilna jid m w tswJ.
: kj _is kW y cWf

2.
3.
4.
5.
6.

bra 9
kbg
fhy ms
fw kL Kiw
nehf

:
:
:
:
:

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

9.

bra Ko

: ----------------:
khztfis 5 FGfshf J xbthU
FG xU y g fyJiuahl brJ,
tFgiw tHf bra.
:
khztf y cWfis mj gfis
mJ bfhwd.

10

Fiw eltoif

Ma y cWfis, mj gfis
g bjhFJ tHf.

11.

tha w

khztfilna jid m w tswJ.

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 10
kbg
fhy ms

:
:
:
:

5.

fw kL Kiw

: fsgaz

6.

nehf

ku, bro, bfho, fhff mwhl th


gagL j g mj.

7.

njitahd bghUf

fsgaznghJ
FbgLf
bg, ug Kjad.

8.

brKiw

khztfis jhtua fh (m) fhf


mfhoF
miHJ
bry.
khztf

gfis

gf.199-203 FG braghL
10
20 lf
fyJiuahl
y cWfis mj gfis mj

jhtua fh
gf.209 FG braghL
10
3 k neu

74

FngL,

fsgaz nghJ fLzU ffis


ftdnjhL g brj.
khztf ghj
lfUJ 1.L fl
gagL bghUf 2.fiybghUf 3.fhf
(mit vnf
glgLwd) Ma jiy
tifgLJj.
W
FGfshf
J
tifgLaij fyJiuaho
tHf brj.

khztf
tFgiw

9.

bra Ko

ku, bro, bfho, fhff mwhl th


gagL j g mJ bfhwd.

10

Fiw eltoif

khztf tifgL,
bjhFJ sf.

11.

tha w

1.
2.

ghl jiy
bra 11

: jhtua fh
: gf 212 FG braghL

3.
4.
5.

kbg
fhy ms
fw kL Kiw

: 10
: 45 lf
: jft nrfj

6.

nehf

7.

njitahd bghUf

, dh, fl iy, kzjfh,


tyhiu, Js iy, nrhWfwhiH, Fignk,
Hhbe Matiw khztf _y nrfJ
tu brj.

8.

brKiw

khztfis 2 FGfshf f ntL.


mtf nrfj jhtuf bgafis
mt gaghil g fyJiuaho,
tFgiw tHf brj.

tHaij,

Ma

khztf jft bjhl w tswJ.

kUJt Fzf jhtuf g mj

Ma njitahd jftfis jJ begLj


ntL.
9.

bra Ko

jhtuf nehia F khkUjhf csd


vgij khztf czwd.
75

10

Fiw eltoif

11.

tha w

1.
2.
3.
4.

ghl jiy
bra 12
kbg
fhy ms

:
:
:
:

jhtua
jhtua fh
gf. 215 FG braghL
10
15 lf

5.

fw kL Kiw

cWnehFj

6.

nehf

neh F kUJ bghUshf gagL f


g mj

7.
8.

njitahd bghUf
brKiw

:
:

FngL, ngdh, bg
khztf jf NHYstfl UJ
kUJt Fz cila f g jftf
myJ
mfis
nrfJtu
brj.
tFgiw
mf
g
mt
gag tHf brj. Ma njitgo
nkY jftfis tHfyh.

9.

bra Ko

fis g, mj kUJt Fz g
khztfmJ bfhwd.

10

Fiw eltoif

11.

tha w

Ma
jhtufis
fhJ
mt
gafis g tFgiw bjhFJ tHf.
khztf jft bjhl w tswJ.

Ma khztf bfhLtj
fhJ,
mitf
gafis
tHf.

fis
bjhFJ

Tjid w khztfilna tswJ.

76

5. tsu kL FA (b)
NiyaNiya- tF 1

bra -1 glfis ghJ iz


1. Myku gl

bro

2. lyfh bfho gl

ku

3. fjfh bro gl

bfho

bra -2 glfis ghJ fhL yFfis tlL, L yFfis


yFfis
nfhoL fhf.
eh gl
Fiu gl
f gl
ahid gl
kh gl
Ka gl
khL gl
m gl
gl
id gl
g gl
bra -3 Lgl lij uf.
1. khfh
- ...
2, yL
- ...
3. ghF
- fh...
4. c
- ...t

77

NiyaNiya- tF 2
1. brhtij vGJ
1. gh

2. glbfho 3. brgU 4. jhtu

5. f

2. M / iy
1. fhf fh..fh vd fiu

M / iy

2. gwitf gHfis czhJ

M / iy

3. gR. . eh TLfl cjthJ

M / iy

4. Mik. Y yY thG

M / iy

3. gl (jhtu) tiuJ ghffis F


4. gy bj.
bj.
1. jhtu nkgFia jh ng .... (nt. fh. f)
2. gir w UF .......... (iy. . nt)
3. gy nfhzf ghf aY (wh. Mij)
4. KilL FR bghF (gwitf.yFf. jhtuf)
5. dho dh
1. Rthf gagL cW bga vd?
2. Fo <W gh bfhLF VnjD xU yF TW?
3. cdf fbga yF vJ?
4. G, fis cQ gwitfis TW?

mama- tF 3
bra 1
gy bj
1. fltW yd vJ?
m) fuo
M) bro
) ku
2. cHt eg ..............
m) vW

M) kG

) fhf
78

bra 2
1. nt czit nrF jhtufis tifgLj
Ks gl, iugl, be gl, nfu gl, U gl
bra 3

FWdh

1. Y yY thG cdfis vGJf


2. gwit myF vjF gagLwJ

mama- tF 4
Wdh (Slip
Test)
(

kh

kh

is

iu

if

fh

is

fh

eh

iu

wh

nkny cs fl xUF yFf, gwitf, fhff, ff


bgafis fLoJ vGJf.
dho dh
1.
2.
3.
4.
5.

cyf RW NH eh vbghGJ bfhlhlgLwJ?


ghF fhJf clh?
btis byfh nfh MLF vjid Kilf L ?
ehbshWF eh vjid l j Fof ntL?
vW vj _y thridia czwJ?
79

mama- tF 5
bra -1.
dho dh
dh
1. mtiufh njha ehL vJ?
2. fh njha ehL vJ?
3. btilfh njha ehL vJ?
bra 2 Lfij
1. l fGJl Ung, cl f cL eh ah?
2. nghw fhf cL, Kw nghw fhJf cL mt ah?
bra 3 uridF fhz
khgH tL vgo cUl UwJ?

80

l tiu
tiu (Blue Print)) tF 3
mj
(KNOWLEDGE)
ghl
v

ghl bga

j
(UNDERSTANDING)
O

1(1)

1(3)

tz tz
njhl
eik Rs
yFf

2(1)

njhl W
cdf

2(1)

td cyh

1(1)

1(3)

1(1)

ekFns

2(1)

2(3)

2(1)

12

1
2

bkhj kbg

2(1)

1(3)

gagLJj
(APPLICATION)

bkhj
kbg

2(1)

1(5)

13

1(5)

17

1(5)

1(1)

1(1)

1(5)

2(1)

2(1)

10

1(3)

2(1)

w
(SKILL)

1(5)

2(1)

1(3)

14

1(5)

15
17

10

76

Type of Question

No. of Qns.

No. of Qns.to be answered

Marks for each Qn.

Total Marks

Objective (O)

25

25

25

15

20

Short Answer(S)
Essay (E)

Total

60

81

l tiu
tiu (Blue Print)) tF 4

ghl
v

mj
(KNOWLEDGE)

j
(UNDERSTANDING)

gagLJj
(APPLICATION)

w
(SKILL)

bkhj
kbg

ghl bga
O

1(5)

1(1)

2(5)

1(1)
1(1)
1(1)

czjUnt

1(1)
1(1)
1(1)
1(1)

yFf w
y czf

1(1)
1(1)

1(1)
1(1)

1(1)
1(1)
1(1)

1(3)

giz gaz

1(1)

1(1)

1(3)

kj cl

1(1)
1(1)
1(1)

1(3)

1(5)

11

1(3)

bkhj kbg

Type of Question
Objective (O)
Short Answer(S)
Essay (E)

No. of Qns.
25
7
6

15

1(3)

1(5)

E
13

13

1(1)
1(1)
1(1)

82

1(3)

1(5)

No. of Qns.to be answered


25
5
4
Total

1(1)

1(1)

1(3)

Marks for each Qn.


1
3
5

5
20

76

Total Marks
25
15
20
60

l tiu
tiu (Blue Print)) tF 5

ghl
v

mj

gagLJj

(KNOWLEDGE)

(UNDERSTANDING)

(APPLICATION)

(SKILL)

bkhj

ghl bga
O
3(1)

SA
--

E
1(5)

O
3(1)

SA
1(3)

E
--

O
--

SA
1(3)

E
--

O
--

SA
--

E
1(5)

kbg

Jik cyf

yFf
thlf

3(1)

--

--

1(1)

--

--

--

--

1(5)

--

--

--

tzJ
fS
njfS
kj _is kW
y cWf
jhtua fh

3(1)

1(3)

--

2(1)

--

--

--

--

--

--

--

1(5)

13

4(1)

1(3)

--

1(1)

--

--

--

1(3)

--

--

1(3)

--

11

2(1)

1(3)

--

3(1)

--

1(5)

--

--

1(5)

--

--

--

13

15

10

--

10

--

10

76

4
5

bkhj kbg

Type of Question
Objective (O)
Short Answer(S)
Essay (E)

14

No. of Qns.

No. of Qns.to be answered

Marks for each Qn.

Total Marks

25

25

25

15

20

Total

60

83

7. bjhFj kL -kh dhjh


NiyaNiya- Kj gUt

tF
tF ::-1

bkhj kbgf : 60

I. brfbrf-

4x2=8

1. FU gl
2. iygl
3. khfh gl
4. njgl

... U
.... iy
....
nj......

II. bghUJf

4x2=8

1.thiHku gl
2.khJsku gl
3.kh ku gl
4.gyhgH ku gl

khJs gH gl
gyhgH gl
thiHgH gl
khgH gl

III. rah jtwh vW ( ) brf


1. gh Fif UF
2. m cUt aJ
3. ahidF Jif iy
4. yL F

4x2=8
r/ jtW
r/ jtW
r/ jtW
r/ jtW

IV. xU thij il brh(oral)


brh

4x2=8

1.cdF oj isahL TW?


2.l fGij cila yF vJ?
3.fhL yF xiw TW?
4.btobtoF rj bkikahd xah?
V. ntWgLtij tlL
1.
2.
3.
4.

gl
gl
fhJgl
gwitgl

VI. tz Lj

4x2=8
gl
iygl
fhJgl
bjhiyng gl

ku gl
iygl
fgl
gwitgl

gl
iygl
fhJgl
gwitgl

(ku gl)

1x6=6

VII. ghLghL, vW ghL (ulh ghl UF ghL)

1x6=6

84

VIII. gf v 151 gl bfhLJ ahrij tlLj

1x8=8

(4 ahr)

NiyaNiya- Kj gUt

tF ::-2

bkhj kbgf : 60

I. brf
1.
2.
3.
4.
5.

5 x2=
2= 10

............... .............. k mig jLF


gwitf KilL ....................bghF
Fo <W gh bfhLF yF .................
cdf f bga yF.
.. jiuia xo tsU

II. bghUJf
1.
2.
3.
4.
5.

ku
khL
_F
gR
thJ

5 x2=
2= 10
-

TLfl
Fth Fth vd fJnt
gy MLf c thG
gh bfhLF
Efj

III. rah? jtwh? vd vGJf


1.
2.
3.
4.
5.

5 x2=
2= 10

Js xU kUJ bro
skhd fhfis bfhl gwit fhf
Kw kh fhJ ahidF UF
thah ghnwh
Fiu ntfkhf XL

IV. xU thij ila


1.
2.
3.
4.
5.

5 x2=
2= 10

tik Fiwj bkikahd jL cila jhtuF vd bga?


girw gwit bga vd?
v cl f UF, eh JFJ XLnt?
cdF oj FG isahLf xiw vGJ?
Rit m cW bga vd?

V. jhtu ghffis
ghffis F

5 x2=
2= 10

(jhtu - gl)
85

VI. glij ghJ vGJ

5 x2=
2= 10

1.fgl
2._isgl
3.gl
4.Mik gl
5.fjfh gl

ma - Kj gUt

tF ::-3

bkhj kbgf : 60

I. nfhol lij uf
1.
2.
3.
4.
5.

5 x1= 5

................. jhtu czit jo nrF


Rthf ................. csd
cHt eg ................
_UJ ................ ilF
if, fhfis klf cjtJ ................

II. bghUJf
6.
7.
8.
9.
10.

ntiy
jtis
trh v
jajir
g

5 x1= 5
-

uilr
w aF jir
fha
Toiy
btL

III. rah ? jtwh? vd vGJf


11.
12.
13.
14.
15.

5 x1= 5

jiuF jo czit nrF jhtu nfu


gwit vY nyrhdJ.
mf cau gwF fugh
M bfhR nehfis gu
fhLf mtjh kts ghJfhfgL

IV. gy bj

5 x1= 5

16. broF njitahd ................ _y crgLwJ


1. k
2. jL
3. nt
17. jhtuf jgjF ................ cjwd
1.Filahd nt
2. jL
3.

86

18. fis bfh d ................ gagLwJ


1. Filahd myF 2. Ta myF 3. tisj myF
19. fns v cz eh ah?
1.y
2. nj
3. vW
20.njF ku ................ bra gagL
1. fj
2. rika ghuf

V. bghUjhjij
bghUjhjij njbjLJ vGJf

3. jf

5 x1= 5

21. _, fhj, kUJ


22. bghik, myfhubghU, cl ey
23. kil XL, _is, fh
24. if, fhJ, Eiupu
25. nfhiu, f, _F
VI. XU thijf ila (vitnaD IJ dhfSF kL ila)
5 x3= 15
26. MntUF r ntUF cs ntWghLfis mltiz gLJf.
27. ghJfh jftik vwh vd?
28. tzJ ia tiuJ tz Lf.
29. fhLfis ghJfhf vd bra ntL?
30. fhLfUJ ilF bghUf 4 vGJf.
31. cnuhk g ahJ?
32. _o tiff ahit?
VII. thf ila (vitnaD 4 dhfSF kL ila)
33. xU broia tiuJ ghffis F.
34. id tiuJ ghffis F.
35. nj g vd?
36. njh g ahJ?
37. jtis vthW RthF?
38. fhLf mtjh vd fG?

87

4 x5= 20

ma - Kj gUt

tF ::-4

bkhj kbgf : 60

I. nfhol lij uf

5 x1= 5

1. fU ................. ghf czthf gagLwJ.


2. XzhF fhJ ................. iy
3. jlh ff VwjhH ................ byRf csd
4.bghJ lf ................ nghlTlhJ
5. fu................ wKilaJ
II. bghUJf
1.
2.
3.
4.
5.

iy
f
u
uhy
ja

5 x1= 5
-

fnfh
dh
ehF miwf
_W MLf

III. rah?jtwh? vd vGJf

5 x1= 5

1. Js kUJt FzKila jhtu


2. ghF fhJf cL
3. f cl _W gFfis bfhLsJ
4.bghJ lf if ofyh
5. Wuf mtiu ij totKilaJ
IV. gy bj

5 x1= 5

1. J jhtu nt ghf
m.
M. nfu

. KUiffh

2. fhJ kl cs yF
m.
M. ahid

. Mij

3. ehF wiffis cilaJ


m. jlh
M. _il

. bjS

4. Kuh tif vUikkhL jU gh ms


m. 5 l M. 7l . 30 l
5. cSWgf xW
m. fhJ
M. if

. Eiupu
88

V. bghUjhjij tlL
1.
2.
3.
4.
5.

5 x1= 5

nt, ij, jL, , nkir


fGF, id, xlf, eh, FuF
fh, t, gir, kr, Cjh
tisa, ghk, fh, nkhu, bfhYR
L, nfh, fh, jf, u iya

VI. W F tiuf (VnjD IJ kL)


1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

5 x3= 15

kUjhf gagL _W jhtuf bgafis vGJf


y czf ahit?
F isF f ahit?
mf ms gh ju khLfSF mfgL td ahJ?
_is ntiyf ahit?
uh vW g F tiuf.
ij Kisf njitahd fhufis vGJ,

VII. thd ila (VnjD ehF kL)


1.
2.
3.
4.
5.
6.

4 x5= 20

xnrif vwh vd?


thiHku gl tiuJ tz o czthf gagL ghffis vGJ.
ahid j Fofis vthW ngQwJ?
fij g cfSF bjjij vGJf?
kj Rthr vthW eilbgWwJ?
RW NHiy ghJfhf eh nkbfhs ntoa eltoiff Iid
vGJf?

ma - Kj gUt

tF ::-5

bkhj kbgf : 60

I. gy bj

5x1=5

1. Kj iy cz cgahs
m. yFf
M. jhtuf
2. f ruzhya vFsJ?
m. fsfhL M. KlJiw

. gwitf <. kjf

. ntljhf
89

<. o

3. tzJ
cl
cWfS
wiffS
Kiswd.
m. G M. Kil . TLG <. KGtzJ

vj

4. fghitF njitahdJ
m. itl E M. itl K . itl A

<. itl C

5. czthf gagL tiff xW


m. kif M. kndhuj . fhst

<. rg

II. nfhol lij uf


1.
2.
3.
4.
5.

gUt

5x1=5

fahf khW gF ...............


kiH Fiwtjh ............... yf mfwd.
W_is bgU_is ............... csJ.
jHf nj cg ............... Kjl twJ.
............... kr fhkhiy nehia FzgLj gagLwJ,

III. bghUJf

5x1=5

1. vUF

2. beU
3. _is ciwf
4. Kil
5. czthf gagL

tzJ thif
RH Kj gUt
thiH
yFf _y guj
_W
fh _y guj

IV. rah ? jtwh? vd vGJf

5x1=5

1. cdfis ghJfhf ruzhyaf njit


2. fhLf mfgLtjh Niy kly khrilwJ.
3. bgU_is kj idthw ikahkhf bragLwJ.
4. tzJ _wh gUt KG tsail.
5. L fLtjF f gagL
V. bghUjhjij tlLf
tlLf
1. jhkiu, m, kh, Mfhajhkiu
2. bkhir, m, cSJ, glh, Jtiu
3. f, fhJ, _F, ehF, fu
90

5x1=5

4. G, Kil, TLG, nj, tzJ


5. KUif, Jik, a fah, ntg, njF
VI. XU tf ilaf (VnjD 5 dhfSF ila) 5 x 3 = 15
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

kfuj nrif vwh vd?


kJ mUat jshLtnj?
_is gl tiuJ ghf F,
girahf czToa fhf kW HFf ytiw TWf.
nj TLbghUf ahit?
njh gf ahit?
fh _y gu ijfSF vLJfhL jUf.

VII. thd ila (VnjD 4 dhfSF ila)

4 x 5 = 20

1.
2.
3.
4.

brgU gl tiuJ ghffis F


fhLfis vthW ghJfhfyh ?
tzJ thif RHia gl tiuJ sFf.
f RWyh mJ bfhl brof, kuf, f kW gHf
bgafis goaLf.
5. ij guj gntW Kiwfis sFf,
6. neh F jhtufis g vGJ.

8. fhy ms (khj thahf )


t.
v
1
2
3
4

khj
#&
#&iy
Mf
brlg

NiyaNiya- tF I
ghljiy
ghlntis
thf kujoF nghnth
vdF m oF
vidg
Uj
bjhFj nj

20
20
20
10
10
80

F(a)

F(b)

NiyaNiya- tF II
t.
v
1
2
3
4

khj
#&
#&iy
Mf
brlg

ghljiy
gwfyh thf
yFf
ekJ cl
Uj
bjhFj nj

91

ghlntis
20
20
20
20
10
90

F(a)

F(b)

ma - tF III
t.
v

khj

1
2

#&
#&iy

3
4

Mf
brlg

ghljiy

ghlntis

tz tznjhl
eikRs yFf
njhl W cdf
td cyh
ekFns
Uj
bjhFj nj

15
15
15
15
15
10
5
90

F(a)

F(b)

F(a)

F(b)

F(a)

F(b)

ma - tF IV
t.
v
1
2

khj
#&
#&iy

Mf

brlg

ghljiy

ghlntis

cz jUnt
yFf w y
czf
f
giz gaz
kj cl
Uj
bjhFj nj

15
15
15
15
15
10
5
90

ma - tF V
t.
v
1
2

khj
#&
#&iy

Mf

brlg

ghljiy
gRik cyf
yFf thlf
tzJ,
njfS
kj _is kW y
cWf
jhtua fh
Uj
bjhFj nj

92

ghlntis
15
15
15
15

15
10
5
90

9. khztf id bfhs ntoait


Niya - tF I
t.
v

ghl

thf kujoFnghnth

2
3

vdF m oF
vidg

gwitf thlf ku, bro,


bfho tifgLJj jik
yFf af, thlf
y cWf y cWf gy

NiyaNiya- tF II
t.
v
1
2
3
4

ghl

ku, bro, bfho


gwfyh thf
yFf
ekJ cl

jhtu tiff, ghff, gaf


gwitf w, tl
L yFf, fhL yFf
y cWf gaf, ghJfh
ma - tF III

t.
v
1

ghl

tz tznjhl

3
4
5

t.
v

jhtu - nt, nt, jo cz


nrF jhtu, iy, , f, ij,
jhtuf
eikRs yFf , jtis, gwit, gwit myF, fh
mik, yFf lbga,
jftik, yFf tiff.
njhl W cdf f tiff, mt gf
td cyh
fhLfUJ ilF bghUf,
fhil ghJfhF tf
ekFns
vY kly, _L, jir, cnuhk,
gf, njh
ma - tF IV
ghl

cz jUnt

yFf w y

w
jhtu gaf fLkhd, kUJt,
cz tiff, ij Kisj
fhuf
thlf, yFf IyfS
93

3
4

czf
f
giz gaz

kj cl

t.
v

w afS, s c ghJfh
tiff, cl mik
jhtuf, yFf bghUshjhu
gaf
kj cl cSWf - _is,
ja, Eiupu, Wuf, iuig,
fu, brj kly
ma - tF V

ghl

gRik cyf

2
3

yFf thlf
tzJ ,
njfS
kj _is kW y
cWf

jhtua fh

w
Na Mw KaJt, kfuj nrif
mj tiff ij gu Kiwf
fhLf m, ruzhya
tzJ thif RH,
njf tiff, nj ga
_is mik, gFf, gf,
ghJfh
f - ghJfh
Iy - ghJfh
ku gaf, czthF jhtuf,
kUJt jhtu, _if f

10. kL TWf (Descriptors)


t.
v
1

fw kL Kiw

kL TWf (Descriptors)

bral (Project)

1. ghl fUJ (Content)


2. tHFj (presentation)
3. rahd jftiy mj ( Accuracy of
information)
4. gilghw (Creativity)
5. ca neu braiy Koj (promptness)
cWnehf
1. TJ ftF w (Keen Observation Skill)
(observation)
2. Mt (Interest)
3. ghl fUJl bjhl gLJj (Correlation
between observation and content)
4. mwhl thnthL bjhl gLJj (Applying
to real life situation)
5. cWnehaij j brhj eil bjhFJ
tHFj
(presenting ideas in their own way)
Eg; words, pictures, diagrams.
gl bjhF (Album) 1.milahs fhQj (identification)
94

fyJiuahl
(Discussion)

ffh
(Exhibition)

2.ghlfUJ ( content)
3.bjthf brj (Neatness)
4.tzfis gagLJj (usage of colours)
5.Fl fhy xgilj (Regularity)
1.btgLJ w ( ability to convey)
2.rahd jft bfhLj ( Correctness of
information)
3.nkil ga ngRj ( Over coming Stage fear)
4.brhfsa (Vocabulary)
5.cl ghtid (Body Language)
1.ghlfUJ ( Content)
2.tHFj (presentation)
3.btntW tifahd bghUf (Variety of
Things)
4.gilghw (Creativity)
5.FG braghL (Team Work)

fl fw
) bghJ
fw kL KiwfSfhd
KiwfSfhd kL TWfis (Descriptors)
(
Ma ifnao fhf.
1. gnfW eoj (Role play)
2. nrhjid brj (Experiment)
3. kh jahj (Model Making)
4. JQF jf jahj ( Scrap Book)
5. bghkyhl ( Puppetry)
6. ghl ( Singing)
7. isahL (Games)
8. ifntiy (Craft Work)
9. Lfij (Riddles)
10. fsgaz (field trip)
11. Lghl (Home work)
12. dho dh (Quiz)
13. go kw (Debate)
14. jft nrfj (information gathering)
---***---

95

Das könnte Ihnen auch gefallen