IstoNi Goti

Goti

Goti su germansko pleme koje potjee iz Skandinavije. Nakon seobe na jug uspostavili su kraljevstvo na podruju skitske zemlje (dananja Ukrajina i Bjelorusija). Ulijevali su veliki strah protivnicima svojim obiajima rtvovanja zarobljenika svom bogu rata. U 3. stoljeu nastala je podjela Gota na dvije grupe: Istoni Goti zvani Ostrogoti (Grejtunzi, Stepski Goti) i Zapadni Goti zvani Vizigoti (umski Goti). Ostrogoti su ostali u starom kraljevstvu, dok se Vizigoti sele na podruje Dakije, gdje uspostavljaju kraljevstvo.

Istoni goti

Ostrogoti su bili barbarsko pleme koje je sa istoka dolo na prostore Zapadnog Rimskog Carstva i Istonog rimskog carstva (Bizanta) i bitno su utjecali na politike prilike kasnog Rimskog Carstva. Najznaajniji kralj Ostrogota bio je Teodorik Veliki, koji je svrgnuo prvog barbarskog kralja Italije Odoakara. Roen je 454. god. Bio je sin kralja Teodemira. Jo kao djeak odveden je u Konstantinopol kao zarobljenik, tj. osiguranje mira izmeu Ostrogota i Bizanta. ivot na dvoru omoguio mu je obrazovanje o vojnoj taktici i nainu vladanja velikim Carstvom. Bizantski carevi Lav I. i Zenon su ga iznimno cijenili. Vratio se meu Ostrogote kada je imao 20 god. U to vrijeme Ostrogoti su se naselili na bizantskim dijelovima Rimskog carstva i postali su teko kontrolirani saveznici Bizanta. Teodorik Veliki pokorava i ujedinjuje gotska plemena na europskom dijelu Istonog Rimskog Carstva. Postaje kraljem Ostrogota 488. god. Car Zenon ga alje kao svog mandatara u Italiju kako bi

Istoni goti
preuzeo vlast od Odoakara, koji je 476. god. sruio Zapadno Rimsko Carstvo. Godine 488. Teodorik je sa vojskom stigao u Italiju, ime su panonsko podruje i Dunav ostali bez gospodara. Teodorik pobjeuje u bitkama kod Soe (489.), Milana (489.) i Ade (490.). Godine 493. zauzima Ravenu i osobno ubija Odoakara. Poto je bio regant maloljetnog vizigotskog kralja, on je u stvari bio i kralj Vizigota. Teodorik e svoje carstvo u Italiji proiriti po cijeloj Dalmaciji u rimskim granicama.

Bizantsko gotski rat

Poslije Teodorikove smrti 526. god. Ostrogoti i Vizigoti su se opet razdvojili. Amalarik je naslijedio vizigotsko kraljevstvo u panjolskoj. Maloljetni Atalarik je naslijedio Italiju i Provansu. Ubrzo su poeli sukobi meu Ostrogotima. Umjesto Atalarika je vladala njegova majka Amalasunta, koju ubijaju. Tako oslabljen poloaj koristi car Justinijan I., koji ubojstvo carice koristi kao povod za rat. To je bio poetak rata koji je trajao od 535. do 552. god. Belizar, kao najuspjeniji carski general, predvodio je napad na Ostrogote. Odmah je zauzeo Siciliju, preao u Italiju i do studenog zauzeo Napulj, a Rim do prosinca 536. Zauzima prijestolnicu ostrogotskog kraljevstva, Ravenu, 540. god. i zarobljava ostrogotskog kralja Vitigesa.

Ponuda mirovnog sporazuma

Justinijan I. imao je problema na istoku Bizanta. Perzijanci su napadali i pravili probleme, tako da mu je bio potreban miran front na zapadu i jedna neutralna zemlja, koja bi ga odvajala od neprijateljskih Franaka. Justinijan je tada Ostrogotima ponudio sporazum. Oni su trebali zadrati nezavisno kraljevstvo na SZ Italije, uz uvjet da mu predaju pola blaga Ostrogotskog kraljevstva. Tu Justijanovu ponudu Ostrogotima je nosio Belizar. Ostrogoti su se pribojavali da sporazum ne sadri neku skrivenu namjeru. Oni nisu vjerovali Justinijanu, ali su zato vjerovali Belizaru jer su s njim bili esto u kontaktu. Od njega su zahtijevali da potpie sporazum. Meutim, to nije odgovaralo Justinijanu I. i on alje Belizara na front prema Perziji.

Justin

Beliz ar

Nastavak rata

Godine 541. Ostrogoti su ubili jednog svog vou koji je poeo pregovore sa Carstvom. Odmah su izabrali Totilu kao novog vou. On je poeo silovitu i uspjenu borbu protiv Bizanta, zauzimajui cijelu sjevernu Italiju, te je ak uspio zauzeti i Rim. Belizar se vraa u Italiju 544. god. Uspio je spasiti Rim, iako cijeli pohod i nije bio uspjean. Imao je problema u opskrbi i dodatnim pojaanjima, koja Justinijan nije slao. Justinijan I. je 548. god. smijenio Belizara i postavio Narzesa kao zapovijednika. U bitci kod Tagine Narzes pobjeuje i ubija Totilu. Ostrogoti se u Rimu predaju, a u konanoj bitci na Vezuvu u listopadu 553. Narzes pobjeuje zadnje ostatke ostrogotske vojske u Italiji.

Posljedice rata

Sa konanim porazom gotsko se ime polako zaboravljalo. U Galiji i na Iberskom poluotoku uspjeli su uspostaviti nacionalnu dravu jedinstvom romanskih i germanskih elemenata. U panjolskoj su Goti donijeli znaajan element modernog naroda, dok su oni u Italiji vieni samo kao okupatori i vladari.

Kultura i vjera

Goti su kao i rani Germani bili mnogoboci, ali nakon dolaska uz Crno more dijelom primaju kranstvo u inaici arijanske sekte. To je bilo u 5. st. Bitnu ulogu u crkvenoj organizaciji i pokrtavanju imao je je njihov prvi biskup Vulfila. Kasnije, s provalama u Rimsko carstvo i nakon zauzea Italije preuzimaju katoliku vjeru. Goti su i prije seobe bili pismeni. Koristili su posebno starogermansko pismo, gotske rune. S provalama postupno preuzimaju latinicu. Najvei starogotski tekst i glavni izvor za njihov jezik je prvi gotski prijevod Biblije, koji je u 5. st. pripremio biskup Vulfila.

Materijalni ostaci Gota na naim prostorima

Poslije pada Zapadnog Rimskog Carstva, dananja Bosna i Hercegovina, pripadala je vie od 40 god ostrogotskoj dravi. U blizini Sarajeva pronaen je kamen sa monogramom ostrogotskog kralja Teodorika. Najstariji ostaci utvrenja tvrave Onogota u dananjem Nikiu potjeu iz 5. i 6. st. a zidali su ih Ostrogoti. Goti su iza sebe takoer ostavili mnotvo blaga i novanica sa gotskim motivima, pogotovo u Hercegovini, Posavini i u srednjoj Bosni. Prisutnost germanskog, odnosno prije svega gotskog elementa svjedoe i brojni nalazi u grobovima. Zanimljiv je primjer upotrebe antikih sarkofaga u Potocima kod Mostara. Povjesniar Ivan Mui govori: Po nalazima u grobu utvreno je da su u ovim sarkofazima poetkom 6. st. naknadno sahranjene pokojnice istonogotskog porijekla.

Iz cjelokupne sinteze nalaza u Bosni i Hercegovini iz doba ranog srednjeg vijeka oit je vei broj gotskih ostataka u odnosu prema drugima, to potvruje vano povijesno znaenje Gota u ovim pokrajinama. Moe se zakljuiti da su Ostrogoti na teritoriju Desitijata utemeljili zaetak i rane srednjovjekovne Bosne.