Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
telencfalo
prosencfalo
III ventrculo
diencfalo
mesencfalo
mesencfalo metencfalo
IV ventrculo
rombencfalo
medula espinhal
mielencfalo
canal central
medula espinhal
mielencfalo
medula espinhal
metencfalo
ponte
medula espinhal
prosencfalo
9 meses
sulco central
6 meses
sulco lateral
ponte cerebelo cerebelo medula oblonga medula espinhal ponte medula oblonga medula espinhal
crtex sensitivo
crtex associao
crtex motor
I II
III
IV
VI
substncia branca
aferentes especficos
de outras partes do crtex fibras associao para outras partes do crtex fibras motoras
I II
III
IV
VI
ncleo celular
axnio
terminal axnico
bainha mielina
dendritos
ncleo celular
axnio
terminal axnico
bainha mielina
dendritos
ncleo celular
axnio
terminal axnico
bainha mielina
dendritos
exterior da clula
membrana celular
interior da clula
soma mielina
nodo de Ranvier
dendrito-dendrito
axnio-dendrito axnio-axnio
axnio-soma
axnio-dendrito
neurnio pr-sinptico
vesculas sinpticas
neurotransmissor
receptores ps-sinpticos
neurnio ps-sinptico
neurnio ps-sinptico
neurotransmissores
Na+
Na+
receptores de neurotransmissores
Na+
Na+
Na+ Na+
Na+
neurnio ps-sinptico
K+
Na+
C l-
K+
K+
Na+
Na+
clula da glia
neurnio pr-sinptico
neurnio ps-sinptico
Clulas Gliais
Jos Salomo Schwartzman
Clulas da glia
temos 10 vezes mais clulas gliais do que neurnios
tipos de clulas gliais:
oligodendrcitos: formam a bainha de mielina astrcitos: colaboram na constituio da barreira hematoenceflica; ajudam na recuperao do tecido lesado e na formao de cicatrizes clulas ependimais: revestem os ventrculos cerebrais e o canal central da medula microglia: (macrfagos cerebrais) fagocitam microorganismos invasores e retiram restos celulares
Neurotransmissores e neuromoduladores
neurotransmissores: ao rpida alterando o potencial da membrana ps-sinptica atravs do controle qumico de canais de ons; seus efeitos se dissipam de forma, tambm, muito rpida
neuromoduladores: ao bem mais lenta, vrios milisegundos aps sua liberao; sua ao persiste por mais tempo; podem alterar o potencial da membrana mas atuam atravs de vrios outros mecanismos Jos Salomo Schwartzman
Neurotransmissores
1- acetilcolina
2- aminocidos:
glutamato aspartato GABA glicina
Neuromoduladores
3- monoaminas:
a- catecolaminas
dopamina
norepinefrina
b- indolaminas
serotonina Jos Salomo Schwartzman
Neuromoduladores
4- peptdeos:
a- hipotalmicos
hormnio liberador de tireotropina somastatina hormnio liberador de hormnio luteinizante
b- hipofisrios
vasopressina ACTH (hormnio adrenocorticotrpico)
sistema digestivo
colecistoquinina (CCK) peptdeo intestinal vasoativo (VIP) substncia P
outras
encefalinas
Acetilcolina
foi o primeiro neurotransmissor identificado
funciona tanto como neurotransmissor (excitatrio) quanto como neuromodulador presente no SNC e SNP, com poucos receptores SNC presente nas sinapses neuro-musculares da musculatura estriada (voluntria) inativada pela enzima acetil-colinesterase Jos Salomo Schwartzman
Glutamato
o neurotransmissor mais comum no encfalo
ao excitatria seus receptores esto concentrados no crtex cerebral (hipocampo, corpo amigdalide e ncleos da base) e so particularmente vulnerveis excitotoxicidade do cido glutmico
Jos Salomo Schwartzman
Aspartato
localizado, primariamente, na medula espinhal neurotransmissor excitatrio juntamente com a glicina, forma um par excitatrio/inibitrio na medula
Jos Salomo Schwartzman
Glicina
aminocido encontrado principalmente na medula espinhal neurotransmissor inibitrio atravs da hiperpolarizao da membrana pssinptica
a estricnina um antagonista da glicina
Jos Salomo Schwartzman
Monoaminas: dopamina
substncia de ao inibitria
facilita a viglia presente no ncleo caudado influenciando a postura presente no ncleo accumbens associada com a velocidade do animal e sensao de prazer
Jos Salomo Schwartzman
Monoaminas: dopamina
presente na substncia negra
envolvida no controle motor levado a efeito pelo striatum (ncleo caudado e putmen) que parece depender de equilbrio entre neurnios dopaminrgicos inibitrios e neurnios colinrgicos excitatrios
Monoaminas: norepinefrina/noradrenalina
sintetizada a partir da dopamina
concentrao elevada no locus ceruleus da ponte; estimulao eltrica desta regio determina estado de hiper-alerta este sistema importante no mecanismo da ateno concentrada o locus ceruleus foi identificado como um centro do prazer e parece contribuir para a ansiedade Jos Salomo Schwartzman
locus coeruleus
locus coeruleus
Indolaminas: serotonina
neurotransmissor e neuromodulador do SNC
a maior concentrao encontrada na glndula pineal neurnios serotoninrgicos podem ser encontrados nos ncleos da rafe sintetizada a partir do aminocido triptofano
Jos Salomo Schwartzman
Indolaminas: serotonina
parece contribuir para a ansiedade e impulsividade indivduos com nveis baixos de serotonina foram identificados entre suicidas tem sido responsabilizada por vrias desordens mentais, particularmente, depresso
crtex
diencfalo
mesencfalo
cerebelo
ponte
tronco cerebral
bulbo
lobo frontal
lobo parietal
lobo occipital
lobo temporal
putmen
ncleo subtalmico substncia negra
ncleo rubro
mesencfalo
bulbo olfatrio
trato olfatrio hipotlamo corpo amigdalide
ncleo basal de Meynert ncleo anterior do tlamo rea septal ncleo dorsomedial do tlamo crtex do cngulo ncleo accumbens corpo caloso frnix istmo corpo mamilar hipocampo crtex rbito-frontal giro para-hipocampal corpo amigdalide
giro do cngulo
ncleos mediais
ncleo anterior
Corpo amigdalide
Jos Salomo Schwartzman
ncleo central
ncleo lateral
estriado ventral
ncleo dorsomedial do tlamo
ncleo basolateral
ncleo medial
bulbo olfativo principal e acessrio
ncleo basal
formao hipocampal
giro do cngulo
estria terminal
rea septal
mesencfalo giro para-hipocampal hipocampo via amigdalofugal ventral corpo amigdalide bulbo
corpo do ncleo caudado estria terminal tlamo fibras hipotalmicomesenceflicas subst. cinzenta peri-aquedutal mesencfalo lmbico
bulbo uncus tracto ptico pr-ptico ncleos medial hipotalmicos lateral ncleos parassimpticos estria olfatria corpo lateral amigdalide vias amigdalofugais ventrais para o tlamo para o hipotlamo
Corpo amigdalide
disfunes que tm sido descritas em indivduos com leses do corpo amigdalide:
prejuzos no reconhecimento de determinadas expresses emocionais faciais, particularmente o medo prejuzos na memria para reconhecer faces
dificuldades na identificao da direo do olhar Jos Salomo Schwartzman
Corpo amigdalide
evidncias adicionais da participao do corpo amigdalide no processamento de informaes faciais:
estudos com ressonncia magntica funcional em indivduos normais mostrando ativao do corpo amigdalide em resposta exposio a expresses faciais amedrontadoras
Jos Salomo Schwartzman
tlamo visual
crtex visual
corpo amigdalide
freqncia cardaca
presso arterial
msculo
SULCO TEMPORAL SUPERIOR aspectos variveis das facespercepo da direo do olhar, expresso e movimentos labiais
CRTEX AUDITIVO percepo pr-lxica da fala GIRO OCCIPITAL INFERIOR percepo inicial das caractersticas faciais
AMGDALA, NSULA, SISTEMA LMBICO processamento emocional, resposta emocional GIRO FUSIFORME LATERAL aspectos invariveis das facespercepo de identidade nica
TEMPORAL ANTERIOR identidade pessoal, nome, informaes biogrficas SISTEMA ADICIONAL: PROCESSAMENTO ADICIONAL EM CONJUNTO COM OUTROS SISTEMAS NEURAIS
MODELO DE SISTEMA NEURAL PARA A ANLISE VISUAL DE FACES (HAXBY ET AL., 2000)
E
Jos Salomo Schwartzman
esquerdo
direito
planum temporale
planum temporale
anlise de formas?
diagrama mostrando os locais corticais aproximados de alguns dos componentes funcionais do reconhecimento visual
ativo
incio
sada
Plasticidade cerebral
Jos Salomo Schwartzman
Fatores neurotrficos
Jos Salomo Schwartzman
Fatores neurotrficos
so polipeptdicos que atravs de receptores especficos agem no:
desenvolvimento sobrevivncia manuteno de neurnios
so essenciais para a sobrevivncia do sistema nervoso central e do perifrico em desenvolvimento Jos Salomo Schwartzman
Fatores neurotrficos
substncias com propriedades neurotrpicas e neurotrficas:
induzem a diferenciao de clulas precursoras em neurnios definem o fentipo morfolgico e qumico dos neurnios especificam o papel funcional dos neurnios definem a localizao espacial dos neurnios guiam o axnio dos neurnios at o alvo apropriado mantm a conectividade e organizao funcional dos neurnios durante toda a vida do indivduo
Fatores neurotrficos
a classe de fatores neurotrficos mais conhecida a das neurotrofinas quatro principais neurotrofinas foram isoladas de mamferos:
o NGF (nerve growth factor) o BDNF (brain-derived neurotrophic factor) a neurotrofina 3 (NT-3) a neurotrofina 4/5 (N 4,5) Copray et al., 2000 Jos Salomo Schwartzman
controle
NGF
glutamato
aspartato
glutamato + NGF
aspartato + NGF
3 a 6 anos
7 a 15 anos
16 a 20 anos
250 200
150
100 50 0 50 70 70 com Alzheimer 90
os estudos iniciais demonstraram claramente que havia diferenas estruturais entre os crebros de animais criados em ambientes enriquecidos por 80 dias (do dia 25 ao 105) e de animais-controle
os ratos enriquecidos apresentavam crtices mais espessos, com um distanciamento maior entre as clulas, principalmente nas camadas externas
foram estudados grupos de ratos ( enriquecidos x no enriquecidos) com 444 e 630 dias de idade
nos dois grupos, os crtices mostraram-se mais espessos nos grupos enriquecidos
neurognese
evidncias recentes demonstram que certas reas cerebrais retm a possibilidade de gerar novos neurnios (em roedores, primatas no humanos e humanos adultos) a proliferao celular no giro denteado do hipocampo de ratos adultos mais significativa nos animais que so criados em ambientes enriquecidos no camundongo adulto, atividade fsica (corrida) aumenta esta proliferao celular (van Praag, Kempermann e Gage, 1999) Jos Salomo Schwartzman
neurognese
o nmero de neurnios gerados no giro denteado (hipocampo) de ratos adultos duplica em resposta a treinos em tarefas de aprendizagem associativa (que requerem a participao do hipocampo)
estes resultados indicam que estes neurnios recmgerados so afetados e potencialmente envolvidos na formao de memrias associativas
neurognese
foi demonstrada neurognese no hipocampo de homens com
idade mdia de 64,4+2,9
microfotografia de tecido hipocampal de adulto que faleceu de cncer: a clula corada de verde revela que seus cromossomos contm bromodeoxiuridina
transplante de um grama de tecido cerebral (rea frontal) extrado de feto com menos de 20 semanas de idade gestacional e retirado dentro de um minuto aps a histerectomia para a regio axilar
no houve nenhum tratamento imunossupressor Jos Salomo Schwartzman
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x
1/2
2x
Jos Salomo Schwartzman
4x