Sie sind auf Seite 1von 58

INSTITUTO FEDERAL DE RONDNIA Campus Colorado do Oeste

Docente: Ricardo Teixeira

Setembro, 2010

guas Residurias:

conceitos e classificao

guas Residurias (efluentes)

Termo usado para caracterizar os despejos provenientes dos diversos usos das guas, tais como domstico, comercial, industrial, agrcola, estabelecimentos pblicos...

Esgoto Sanitrio
Despejo lquido constitudo de esgotos domsticos e industrial, gua de infiltrao e a contribuio pluvial parasitria (NBR 9648 / ABNT, 1986)

Esgoto Domstico
Despejo lquido resultante do uso da gua para higiene e necessidades fisiolgicas humanas (NBR 9648 / ABNT, 1986)

Esgoto Industrial
Despejo lquido resultante dos processos industriais, respeitados os padres de lanamento estabelecidos
(NBR 9648 / ABNT, 1986)

Usos

da gua e Gerao de Esgotos

Abastecimento Domstico
gua

potvel

Impurezas

devido ao uso

Esgotos

domsticos

Abastecimento Industrial
gua

consumo industrial

Impurezas

devido ao uso

Efluentes

Industriais

gua de infiltrao
Toda gua, proveniente do subsolo, indesejvel ao sistema separador e que penetra nas canalizaes (NBR 9648/ABNT, 1986)

Contribuio pluvial parasitria


Parcela de deflvio superficial inevitavelmente absorvida pela rede coletora de esgoto sanitrio (NBR 9648 / ABNT, 1986)

Curso de Ps-graduao, em nvel de Especializao, em Tratamento Biolgico de Efluentes

Impactos gerados pela ausncia

de sistemas de tratamento

Curso de Ps-graduao, em nvel de Especializao, em Tratamento Biolgico de Efluentes

Impactos pela ausncia de sistemas de esgotamento sanitrio

Contaminao biolgica e

qumica das guas superficiais, subterrneas:


Problemas de sade pblica Eutrofizao Eusaprobicidade

Assoreamento

Caracterizao das guas

residurias

Esgoto Sanitrio
gua (99,9%) Orgnicos (70%) Slidos (0,1%) Inorgnicos (30%)
Detritos (Areia) Sais Metais

Protenas
Gorduras

Carboidratos

Fonte:Tebbeut (1970 apud Daltro Filho, 2004)

gua (99,9%) Slidos (0,1%)


Slidos Slidos Matria

Suspensos Dissolvidos Orgnica (N, P)

Nutrientes

Organismos

Patognicos (vrus, bactrias, protozorios, helmintos)

LODO

PRINCIPAIS CONSTITUNTES DO ESGOTO SANITRIO


sabo, partculas de alimentos, fezes, urina, microrganismos, papel, plsticos, p, areia, madeira, compostos orgnicos e inorgnicos solveis, colides,...

Slidos Suspensos Slidos Dissolvidos Matria Orgnica:


protenas: cerca de 40%;


Carboidratos: 20 a 50%; Gorduras e leos: aproximadamente 10%; Uria, surfactantes, fenis, pesticidas e outros.

Nutrientes (N e P) Organismos Patognicos:

Vrus, bactrias, protozorios

CARACTERIZAO DOS ESGOTOS - PARMETROS FSICOS

Slidos Totais
Slidos Suspensos Slidos Dissolvidos

Cor
Turbidez Sabor Odor Temperatura
Equipamentos para realizao dos ensaios de slidos

FRAES DE SLIDOS DOS ESGOTOS


Esgoto Domstico
SSF 50mg/L SS 350mg/L

Slidos sedimentveis sedimentao em cone Imhoff aps 1h

ST 1000mg/L

SSV 300mg/L

SD 650mg/L

SDF 400mg/L

SDV 250mg/L

Fonte: von Sperling (1996)

COR

Responsvel pela colorao na gua;


Constituda por slidos dissolvidos; Corantes orgnicos e inorgnicos; Principais origens: decomposio da matria orgnica e esgotos industriais (tinturarias, tecelagem, produo de

papel);

Toxidade varivel.

Cor real devida presena de matrias orgnicas dissolvidas ou coloidais.

Cor aparente devida existncia de matrias em suspenso.

A OMS recomenda como limite aceitvel e mximo admissvel de cor em guas de abastecimento pblico, respectivamente, 5 UC e 50 UC.

Os mtodos de determinao de cor baseiam-se na comparao da amostra com:


Discos de vidro corados (mtodo de Lovibond); de cor

Solues-padro a diferentes unidades (comparao visual direta tubos de Nessler);

Solues-padro a diferentes unidades de cor, atravs de mtodos fotoeltricos.

Limite

permissvel para gua de abastecimento = 5 uC

ODOR

Gases
Decomposio da matria orgnica Tambm pode ser produzido por contaminantes: fenol, tanantes, etc. Se for fresco- lembra cheiro de mofo

Se for sptico- cheiro de ovo podre, oriundo da


liberao de gs sulfdrico

TURBIDEZ

Grau de interferncia da passagem de luz pelo lquido; Constituda suspenso; por slidos em

Origem: partculas de rochas, argila, siltes, algas e outros microrganismos, despejos domsticos, industriais, eroso, etc.

TURBIDEZ

Unidade UTN = Unidade Nefelomtrica de Turbidez NTU = Nefelometric Turbit Unit

Nefelmetro / Turbidmetro

TEMPERATURA

CARACTERIZAO DOS ESGOTOS - PARMETROS QUMICOS


DBO5,20 DQO Nitrognio Fsforo pH Alcalinidade Acidez Cloretos Oxignio Dissolvido Micropoluentes inorgnicos Metais pesados
espectofotmetro

MATRIA ORGNICA - DBO


DBO - Demanda Bioqumica de Oxignio

Corresponde a demanda biolgica de oxignio em 5 dias

a 200C. a quantidade de oxignio utilizado por


microrganismos em mg/L.

Quantifica,

indiretamente,

material

orgnico

biodegradvel, presente numa amostra.

MATRIA ORGNICA - DQO DQO - Demanda Qumica de Oxignio

Corresponde demanda qumica do oxignio, necessria oxidao do material carbonceo contido nos esgotos. Quantifica, indiretamente, o material orgnico oxidvel quimicamente.

MATRIA ORGNICA - COT


COT Carbono Orgnico Total

COD Carbono orgnico dissolvido


COP Carbono orgnico particulado guas naturais 1 a 20 mg/L (esgotos 1000mg/L) No h padro de potabilidade

Contribuio per capita e concentrao tpica da matria orgnica presente nas guas residurias domsticas.
Matria Orgnica
DQO

Contribuio per capita tpica (g/hab.d)


100

Concentrao tpica no esgoto bruto (mg/L)


700

DBO

50

350

COT

45

250

Fonte: Von Sperling (1996)

Processos de degradao remoo M.O.

Mediado por microrganismos:


Classificao Fonte de Energia Fonte de Carbono

Autotrficos Fotoautotrficos Quimioautotrficos Heterotrficos Quimioheterotrficos Fotoheterotrficos Reaes inorgnicas de oxi-reduo Luz Carbono orgnico Carbono orgnico Luz Reaes inorgnicas de oxi-reduo CO2 CO2

NUTRIENTES - NITROGNIO

Presente em todos os tecidos vivos;


Indispensveis ao metabolismo biolgico;

Origem: despejos domsticos, industriais, excremento de animais e fertilizantes. Problemas: eutrofizao, toxidade aos peixes, doenas (metahemoglobinemia, cncer, etc).

Transformaes da srie nitrogenada

Contribuio per capita e concentrao tpica das formas nitrogenadas presentes nas guas residurias domsticas. Forma nitrogenada Contribuio per capita tpica (g/hab.d) Concentrao tpica no esgoto bruto (mg/L)

N orgnico

3,5

20

NH3 e NH4

4,5

30

NO3 e NO2
Fonte: Von Sperling (1996)

NUTRIENTES - FSFORO

Componente importante e necessrio do protoplasma; No meio lquido - fosfatos;

Origem: Decomposio das rochas, dissoluo dos compostos do solo,esgotos domsticos, industriais, excremento de animais e fertilizantes;

Problemas: eutrofizao

eutrofizao

Contribuio per capita e concentrao tpica das formas


fosforadas presentes nas guas residurias domsticas.
Forma fosforada Contribuio per capita tpica (g/hab.d) Concentrao tpica no esgoto bruto (mg/L)

P orgnico

0,8

P inorgnico

1,7

10

P Total
Fonte: Von Sperling (1996)

2,5

14

pH

pH - potencial hidrogeninico - concentrao de ons H+ (escala logartmica); Indica a condio de acidez, neutralidade ou alcalinidade do lquido; Faixa: 0 - 14; Constituntes: slidos dissolvidos, gases dissolvidos; Origem: dissoluo de rochas, absoro de gases da atmosfera, oxidao da matria orgnica, fotossntese,

despejos domsticos e despejos industriais

ALCALINIDADE

Capacidade de neutralizar os cidos;


Principais constituntes: Bicarbonatos (HCO3-), Carbonatos (CO3-) e os Hidrxidos (OH-); Slidos dissolvidos Origem: dissoluo das rochas, reao CO2 com a gua, despejos industriais; pH>9,4 - hidrxidos e carbonados pH entre 8,3 e 9,4 - carbonatos e bicarbonatos pH entre 4,4 e 8,3 - bicarbonatos

OXIGNIO DISSOLVIDO

Gs oxignio dissolvido na gua; Vital para o metabolismo dos organismos aerbios; Processos envolvidos: respirao e fotossntese Importante parmetro de caracterizao dos efeitos da poluio por matria orgnica, em ambientes aquticos.

METAIS PESADOS

Metais pesados: arsnio, cdmio, cromo, chumbo,


mercrio e prata;

Efeitos cumulativos, percorrem a cadeia alimentar;

Origem:

esgotos

industriais,

atividades

mineradoras,

atividades de garimpo e agricultura.

CARACTERIZAO DOS ESGOTOS - PARMETROS BIOLGICOS


Coliformes Totais Coliformes Fecais (Termotolerantes)

Escherichia coli - constitu na espcie dominante de coliformes fecais .


Streptococos fecais - Streptococos faecalis - homem; Streptococos bovis - gado bovino; Streptococos equinus - equinos

Testes de Biotoxidade Comunidade Fitoplanctnica Algas txicas e cianotoxinas

COLIFORMES TOTAIS E FECAIS

Colifomes Totais - grande grupo de bactrias


encontradas em vrios ambientes, poludos e no poludos;

Coliformes Fecais - Bactrias indicadoras de resduo

do trato intestinal humano e de outros animais


endotermos;

E. coli e Estreptococos fecais

Escherichia coli - constitu na espcie dominante de coliformes fecais . Estreptococos fecais - Vrias espcies ou variedades de estreptococos. Habitam o intestino de seres humanos e outros animais.
Ex: Streptococos faecalis - homem; Streptococos bovis - gado bovino; Streptococos equinus - equinos

MICRORGANISMOS PRESENTES NOS ESGOTOS DOMSTICOS BRUTOS


Microrganismo Bactrias totais Coliformes totais Coliformes fecais Estreptococos fecais Cistos de protozorios Ovos de helmintos Vrus Contribuio per capita (org/hab.d) 1012 - 1013 109 1012 108 - 1011 108 - 109 <106 <106 105 - 107 Concentrao (org/100mL) 109 1010 106 109 105 108 105 106 <103 <103 102 - 104

Fonte: Arceivalla (1981).

Importncia do tratamento de

efluentes

Curso de Ps-graduao, em nvel de Especializao, em Tratamento Biolgico de Efluentes

Remoo de matria orgnica

Remoo de slidos em suspenso

Finalidades do tratamento

Remoo de nutrientes

Remoo de organismos patognicos

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Resoluo CONAMA 20/86 Classificao das guas no Territrio Brasileiro


Uso Especial X X 1 X X X X X Doces 2 X X X X X 3 X X X X X X X X X X X X X X X X X X Classe Salinas 4 5 6 Salobras 7 8

Abastecimento domstico Preserv. equil. natural das comun. aquticas Proteo das comunidades aquticas Recreao de contato primrio Irrigao Criao natural e/ou intensiva de espcies (aquicultura) Dessedentao de animais Navegao Harmonia paisagstica Recreao de contato secundrio Usos menos exigentes

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Resoluo

CONAMA 20/86 Padres do corpo dgua Exemplos de parmetros associados a esgotos domsticos
Categoria Fsicos Parmetro Cor Turbidez Slidos dissolvidos totais Coliformes totais Coliformes termotolerantes DBO5 OD pH Amnia no ionizvel Amnia total Nitrato Nitrito Fosfato total Unidade mgPt-Co/l UNT mg/l org/100ml org/100ml mg/l mg/l mgNH3/l mgN/l mgN/l mgN/l mgP/l 1 nvel natur. 40 500 1000 200 3 6 6,0 a 9,0 0,02 10 1,0 0,025 guas doces 2 3 75 75 100 100 500 500 5000 20000 1000 4000 5 10 5 4 6,0 a 9,0 6,0 a 9,0 0,02 1,0 10 10 1,0 1,0 0,025 0,025 4 2 6 a9 -

Biolgicos Qumicos

Subst.pot.prejud.

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Resoluo
Balneabilidade categoria Excelente Prpria Muito Boa Satisfatria

CONAMA Padres de balneabilidade


Padres para o corpo dgua

274/2000

Mximo de 250 CF/100ml 1 ou 200 EC/100ml 3 ou 25 Enterococos/100ml 4 em 80% ou mais das amostras das cinco semanas anteriores. Mximo de 500 CF/100ml 1 ou 400 EC/100ml 3 ou 50 Enterococos/100ml 4 em 80% ou mais das amostras das cinco semanas anteriores. Mximo de 1000 CF/100ml 1 ou 800 EC/100ml 3 ou 100 Enterococos/100ml 4 em 80% ou mais das amostras das cinco semanas anteriores. a) No atendimento aos critrios estabelecidos para as guas prprias. b) Incidncia elevada ou anormal, na regio, de enfermidades transmissveis por via hdrica, indicadas pelas autoridades sanitrias. c) Valor obtido na ltima amostragem for superior a 2500 CF/100ml 1 (termotolerantes) ou 2000 EC/100ml 3 ou 400 Enterococos/100 ml.

d) Presena de resduos ou despejos, slidos ou lquidos, inclusive esgotos sanitrios, leos, graxas e outras substncias, capazes de oferecer risco sade ou tornar desagradvel a Imprpria recreao. e) pH < 6,0 ou pH > 9,0 (guas doces), exceo das condies naturais. f) Florao de algas ou outros organismos, at que se comprove que no oferecem riscos sade humana. h) Outros fatores que contra-indiquem, temporria ou permanentemente, o exerccio da recreao de contato primrio. (1) Coliformes Fecais (2) Coliformes Totais (3) Escherichia coli (4) Os padres referentes aos enterococos aplicam-se somente s guas marinhas

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Legislaes

Estaduais
DQO (mg/l) SS (mg/l) N total P total (mg/l) (mg/l) CF (NMP/ 100 ml) 3.000 -

Padres de lanamento
Legislao DBO5 Conc Efic (mg/l) mn (%) 60 60 60 60 60 Variv 60 60 80 85 80 80 80

CONAMA 20/86 AL (1985) GO (1978) MS (1997) MG (1986) PB (1988) RS (1989) SC (1981) SP (1976)

150 90 Variv -

60 Variv -

10(*) 10 10(*) -

1(*) 1 1(*) -

(*) Para lanamentos em trechos de corpos dgua contribuintes de lagos, lagoas e represas

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Padres

do Corpo dgua e de Lanamento Resoluo CONAMA 20/86


Parmetro Unidade Padro para corpo dgua classe 1 2 3 4 3 6 0,02 5 5 0,02 10 4 0,02 0,025 2 Padro lanamento (alguns estados) Concent. Eficincia mxima mnima (%) 60 90 60 / 100 5,0 10 1,0 60/80/85 60/90 -

DBO5 DQO OD Slidos suspenso Amnia total Amnia livre Nitrognio Fsforo Coliformes totais Coliformes fecais

mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l org/100 ml org/100 ml

0,025 0,025

1.000 5.000 20.000 200 1.000 4.000

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Legislao

Europia - Padres de lanamento para efluentes urbanos


Condies
Parmetro DBO5 (2) (3) DQO (3) Slidos em suspenso totais Limite 25 mg/l O2 125 mg/l O2 35 mg/l (4) 60 mg/l 150 mg/l

mnimas
Observaes Populao equivalente superior a 10.000 hab Populao equivalente de 2.000 a 10.000 hab Para efluentes de lagoas

Eficincia mnima de remoo (1) 70 -90 % 75 % 90 % 70% -

Lanamento
Parmetro Nitrognio total Fsforo total Concentrao 15 mg/l 10 mg/l 2 mg/l 1 mg/l

em reas sensveis
Observaes Eficincia mnima de remoo (1) 70 - 80 80

Populao equivalente entre 10.000 e 100.000 hab Populao equivalente superior a 100.000 hab (2) Populao equivalente entre 10.000 e 100.000 hab Populao equivalente superior a 100.000 hab

Curso

sobre Ps-tratamento de Efluentes Anaerbios

Diretrizes
Categoria

da OMS Uso Agrcola de efluentes tratados


Condies de Reso Grupo exposto

(1989)

Ovos de CF/100 mL(c) helmintos/l (b) (mdia geomtrica) (mdia aritmtica)


1 1000(d)

Irrigao de culturas que so Trabalhadores, ingeridas cruas, campos de esporte e consumidores, parques pblicos. (d) pblico Irrigao de culturas no ingeridas Trabalhadores cruas como cereais, para a industria, pastos, forragem e rvores. Irrigao de culturas da categoria B Nenhum se o pblico e os trabalhadores no ficam expostos

No se recomenda

No se aplica

No se aplica

(a) em casos especficos, de acordo com os fatores ambientais, epidemiolgicos, locais e socioculturais, devem ser consideradas modificaes das recomendaes; (b) espcies dos nematides Ascaris, Trichuris, Necator americanus e Ancilostoma duodenale (c) durante o perodo de irrigao; (d) recomendaes mais rigorosas devem ser consideradas ( 200 CF/100 mL) para gramados pblicos onde o pblico tem contato direto; (e) no caso de rvores frutferas, a irrigao deve ser suspensa duas semanas antes da colheita, sem que sejam apanhadas do cho.

Das könnte Ihnen auch gefallen