Pocetkom 17.

veka u Evropi se afirmisu

monarhija zacetnice modernih drzava,
sposobne da osvoje svet, dok je Italija
rascepkana i slaba. Ipak, Rim ostaje
centar umetnosti. Crkva je prinudjena da
se menja, sto dovodi do promene
umetnosti i gradjenja novog stila
BAROKA ( bizaran i cudan) Sada se bezi
od zatvorenih oblika prethodnog doba,
arhitekti i vajari traze nove dimenzije
izraza i stvaraju raskosna dela, puna
scenskih inovacija i pokreta. Trazeci nove
efekte za boju i prostor i dalje prikazuju
religiozne sadrzaje dok se novine javljaju i
u pejzazu, porteretu i mrtvoj prirodi.
Glavne karakteristike su: pokret,
izvijenost, prenaglasenost, teatralnost i
raskos.U prvom planu su osecanja, uz
prikaz ruznog i saljivog. Naturalizmu je
pejzaz osnovni element, a umesto sa vise
planova perspektiva sada tezi prikazu
dubine.Dinamicnost se naglasava uz
pomoc igre svetlosti i senke i dijagonala.
Slikarstvo
Mikelandjelo Merizi (1571-1610) rodjen u
Karavadju, Italija je bio najinovativniji slikar
tog doba. Njegov opus je jedan od najvecih
dostignuca u istoriji. Njegov originalni stil
ocarava ali i ima ogroman uticaj na slikare cak
i van Italije. Glavni element je vitalnost likova,
biblijski likovi su naslikani realno po zivim
modelima, bez ulepsavanja. Crkvenjaci su
ovaj realizam smatrali omalovazavajucim u
odnosu na svetost prikazivanih tema. Jezik
njegovog slikarstva zasnovan je kontrastu
svetlosti i senke.
Na slici Madona iz Loreta, prikazana je
neuobiajna predstava Marije koja stoji
naslanjajudi se na sveti dom, naslikan sa
fasadom sa koje se kruni malter. Dvoje
siromaha prolaznika sa oboavanjem iekuju
boansko provienje. Stariino lice je
izbrazdano borama. ovekova stopala,
oduvek bosa i isprljana zemljom, vide se u
prvom planu. Otra svetlost nemilosrdno
istie detalje koji su izazvali proteste svih koji
su sliku smatrali bogohulnom i runom. Sa
druge strane uoavamo snaan izraz
humanosti i blagosti koji vladaju Marijin licem
i izraze poverenja i potovanja na licima
sirotih hodoasnika.

Madona iz Loreta (1604), ulje na platnu, 150x260cm, Rim, crkva Sant
Agostino

Mikelanelo Merizi Karavao, Pozivanje sv. Mateja. Oko 1592 1602. Ulje na platnu, 3.4 x 3.5 m,
kapela Kontareli, crkva San Luii dei Franeski, Rim
Na ovoj slici prikazan je poziv sto je Isus nenadano uputio
Mateju, rimskom cariniku. Ovo se desava u sobigolih zidova,
u kojoj, ispod prasnjavog prozora i malo levo od njega sedi
zreo muskarac, Matej, trojica veoma mladih ljudi i cetvrti,
mnogi stariji muskarac pored Mateja. Sa desne strane,
ledjima okrenut prema nama stoji Sv. Petar., a kraj njega
Isus u profilu, okrenute glave prema Mateju, a s ispruzenom
desnom rukom i kaziprstom prema njemu.
Karavadjo je kompoziciju slike stvarao na samom platnu, sto
je radiografski pregled pokazao, otkrivajuci brojne popravke
i izmene. Ivicom prozorskog kapka obelezena je dijagonala i
sredisnja linija slike, dok donji deo prozora i stola stvaraju
ravne crte, koje sliku vodoravno dele na tri jednaka dela.
Zrak svetlosti koji dopire od gore, zdesna, daje slici
dominantnu dijagonalnu kompoziciju. To svetlo, ali i krst
stvoren na prozorskom oknu, ukazuju na Boziju prisutnost.
Srednji deo je posvecen drami koja se odvija medju
likovima, a noge muskaraca i namestaja u dnu stvaraju
prenatrpanu zihavnu isprepletenost svetla i dijagonala.
Postize nevidjenu napetost i dramu na slici, upotrebom
jakog kontrasta svetla i senke, taj snazni kjaroskuro se,
pocev od ove slike, naziva tenebrizam. Snazan zrak svetlosti
prolazi iznad Isusove glave, dodiruje prozorski kapak i
osvetljava likove carinika, na levoj strani. Druga dodatna
svetlost dolazi iz prednjeg plana i istice rukav mladica koji
nam je okrenut ledjima, kako i ledja i desnu stranu Sv. Petra,
i ruku i lice Isusovo. Ovo poigravanje svetloscu, stvara na
platnu dramatican prizor koji ostavlja jak utisak. Mrlje
svetlosti padaju na tacno odredjene detalje slike: starceve
ruke i ruke mladica koji broje novac od poreza, Matejevu
ruku i upitni izraz lica, Isusovo uvo, potiljak, obraz i nos.
Hristova ruka ima istu ulogu kao Bozija ruka na
Mikelandjelovom Stvaranju Adama. Pohlepu likova prikazao
je njihovom kitnjastom odecom, rukama na novcu, ali
najvise u pozama dva leva lika koji niti ucestvuju, niti
primecuju dogadjaj. Njegova vestina je u tome sto brojne
pojedinosti i izvanredna vestina kojom su prikazani ne
odvlace paznju sa jedinstvene snage celine i njegovog
znacenja.

Otre suprotnosti svetlosti i senke
(poznate kao chiaroscuro) povezuju se
sa baroknim majstorom Karavaom
kome je to osnovno stilsko obeleje. U
Davidu sa Golijatovom glavom, on
koristi kjaroskuro da naglasi
dramatinost. Snaan svetlosni mlaz iz
nevidljivog izvora levo slui za
oblikovanje forme i teksture.

Karavao, David sa Golijatovom glavom 1607. ili 1609/1610. Ulje na platnu 125.1 x 100.1 cm. Galerija Borgeze, Rim



Karavadjo, David sa Golijatovom glavom, 1607, ili 1609/1610, Ulje na platnu 125.1 x
100.1 cm. Galerija Borgeze, Rim

Karavao, David sa Golijatovom glavom 1607. ili 1609/1610. Ulje na platnu 125.1 x 100.1 cm. Galerija Borgeze, Rim

Karavao, David sa Golijatovom glavom 1607. ili 1609/1610. Ulje na platnu 125.1 x 100.1 cm. Galerija Borgeze, Rim

Karavao, David sa Golijatovom glavom 1607. ili 1609/1610. Ulje na platnu 125.1 x 100.1 cm. Galerija Borgeze, Rim


Bekstvo u Egipat je slikarev mladalaki
rad, u kojem svetlost nije u kontrastu
sa tamnom pozadinom, ved istie
pejza bogat vegetacijom. Radnja se
odvija u sumrak. Prelepi aneo
zvucima violine pomae Hristov,
Marijin i Josifov odmor u njihovom
begu od Iroda. Sveti Josif u rukama dri
muziki zapis ije su note potpuno
itljive.
Muzicka partitura sa slike, u kojoj su
upisane note flamanske muzike, sa
delom teksta iz Pesme nad pesmama
govori o muzickom interesovanju
mladog Karavadja.




Karavao, Bekstvo u Egipat, 1599. (ulje na platnu), 166.5 x 135.5 cm, Rim, Galerija Dorija
Pamfili

*Karavao, Bekstvo u Egipat, 1592. (ulje na platnu), 166.5 x 135.5 cm, Rim, Galerija Dorija Pamfili

Skulptura

U italijanskoj skulpturi, koja je bila u
sluzbi protiv reformacije, tezi se
velicanju vere i trijumfa crkve,. Njen
najznacajniji predstavnik je Bernini.
anlorenco Bernini nije radio samo
velianstvene scenografske postavke
snanog dekorativnog efekta kao one u
Svetom Petru. U mermernoj skulpturi
postigao je izuzetnu prefinjenost
modelovanja, koju vidimo u delu
Apolon i Dafne napravljenom za princa
i kardinala Scipiona Borgezea. Mnogi
crkveni velikodostojnici i pape
pokazivali su interesovanje za svet
antike, kao i za mitoloke teme. Ovo
delo se nalazi u Rimu, u Muzeju Vile
Borgeze, drevnoj kardinalskoj
rezidenciji.


Zanos sv. Tereze, 1645-1652, crkva Santa Maria della
Vittoria
anlorenzo Bernini (Napulj 1598. Rim 1680.) Otmica Persefone
(Pluton i Persefona), 1621-1622., mermer, visina 225 cm. Rim,
Galleria Borgeze.
.

Arhitektura

Najznacajnije barokne gradjevine su
crkva i palata. Arhitekte pokazuju
sklonost ka jedinstvenim prostorima,
koji polaze od formalno slozenih
osnova. Na primer, elipticnih ili
ovalnih. Zidovi fasad su talasasti, sa
ispupcenjima i spiralnim elementima,
tako se zbog svetlosti koja na njih
neravnomerno pada, povrsinama daje
veca dinamicnost. U unutrasnjosti se
dekorativnim arhitektonskim formama
(lukovima, stubovima, nisama), kao i
skulpturama i slikama, uz upotrebu
plemenitih materijala, poput mermera
stvara senzualan, gotovo natprirodan
ambijent koji zadivljuje.
U Rimu, 1629. Djanlorenco Bernini je
imenovan za arhitektu crkve Svetog
Petra, kao i za nadzornika svih radova
na papskom dvoru.
Djanlorenco Bernini, Trg Svetog Petra, 1656-1667
Berninijeva kolonada na Trgu Sv. Petra, jedno od najvaznijih baroknih urbanistickih
dostignuca. Njen eliptisticki oblik stvara osecaj dubine.
Bronzani
pokriva
Pele, heraldiki
simboli
Barberinija
Stubovi
solomonski
uvijeni
Presto Svetog
Petra
Papska trodelna
kapa
Okulus sa zracima
Sveti Augustin
Spanija
Slikarstvo

Spanija u sedamnaestom veku takodje
dostize svoj maksimalni umetnicki
razvoj. Spanski barokni slikari
zavredjuju posebnu paznju zbog
bogatstva kompozicija i stvaralcke
sposobnosti. Formirani pod uticajem
italijanskog tenebrizma, kao i nesto
kasnijeg nacina slikanja svetlosti i
kolorita uobicajenih na seceru, stavili
su svoje umetnost u sluzbu crkve i
dvora. Religiozne teme su veoma
ceste, ali i teme iz svakodnevnog zivota
i portreti clanova kraljevske porodice.
Slikari su Fransisko Ribalta, Hoze
Ribera, Fransisko de Zurbaran, Alonso
Kano, Bartolomeo Murinjo, genijalno
Dijego Velaskez, a svako od njih ima
osoben stil.
Dijego Velaskez. Papa Inokentije X, 1650. Ulje na platnu, 139.7 x 115 cm. Galerija Dorija
Pamfili, Rim


Najcuveniji spanski slikar u baroku,
Velaskez, razvio je realisticki i
naturalisticki stil, pokazujuci savrseno
vladanje bojom i slikanje svetlosti u
svojim kompozicijama. Prikazivao je
mitoloske i istorijske scene, ali je bio i
odlican portretista, koji je znao da
predstavi psihologiju licnosti; na
njegovim kompozicijama istice se vesto
primenjena atmosferska perspektiva.
Neka njegova dela su neobicna. Na
Mladim plemkinjama pojavljuje se
slikarev autoportret, a na Veneri sa
ogledalom predstavljen je lik koji je
slikaru okrenuo ledja i cije se lice vidi u
ogledalu.
Dijego Velaskez, Mlade plemkinje, 1656. Ulje na platnu, 320 x 270 cm. Prado, Madrid

Dijego Velaskez, Venera sa ogledalom, 1647-1651
Dijego Velaskez, Mlade plemkinje, 1656. Ulje na platnu, 320 x 270 cm.
Prado, Madrid

Francuska
Barok
Zahvaljujuci racionalizmu francuskog duha i politickom
ustrojstvu monarhije, francuski barok u XVII veku
postao je druga vrsta klasicizma, koji se, da bi se
razlikovao od jedne druge vrste klasicizma, naziva
barokni klasicizam. U Francuskoj ovog vremena
znacajna je izgradnja dvoraca i zamkova, koja je u ovoj
zemlji vec imala dugu tradiciju. Prvi kraljevski zamak u
Versaju kraj Pariza, rezidencija kraljeva, izgradjen je jos
za vladavine Luja XIII. Od 1660. Godine pocinju
najvazniji radovi na izgradnji i uredjenju Versaja koji su
trajali sve do sredine XVIII vijeka. Podstrek za izgradnju
dao je Luj XIV. Kako je umjetnost Versaja trebala da
slavi i velica moc kralja, da bude mjesto za deset
hiljada ljudi sa njegovog dvora i da zavidi svijet, na
njemu su radili najveci umjetnici Francuske.
Najupecatljiviji dokaz moci Luja XIV bile su dimenzije
glavnog dvora. Citav srednji dio zauzima Galerija
ogledala, dok se bocno od nje nalaze Salon rata i Salon
mira. Enterijeri bogati staklom, visebojnim
mermerom, pozlatom, tkaninama, slikama i plastikom
isticu se sjajem kome nema ravna u cijeloj Evropi.
Parkovi Versaja sa vodenim ogledalima, fontanama,
okresanim drvecem i alejama cveca remek-delo su
horticulture umjetnost vrtova. Oni su postali pojam
za stil francuskog vrta, koji se odlikuje geometrijskom
pravilnoscu, simetrijom, naglasenom centralnom
osom i dalekim vizurama. Rastinje, cvijece i voda zive i
krecu se, ali samo u okviru strogih zakonanametnutih
voljom covjeka. Svim radovima u Versaju rukovodio je
Lebren. On je uradio veci dio slikane dekoracije u
prostorijama dvorca; prema njegovim crtezima radjeni
su gobleni, namjestaj i dekorativna skulptura. Versaj je
djelo barokne umjetnosti-po teznji da se jedan veliki
prostor uredi sintezom svih likovnih umjetnosti,
odnosno sintezom u kojoj se gube granice izmedju tih
umetnosti.
Versaj
Francuska
Slikarstvo

Karavao je uticao na mnoge francuske
baroktne slikare, mada nije nimalo jasno
kako je dolo do toga. Vedinu tih slikara
inili su manje vani provincijski umetnici,
od kojih su neki razvili vrlo originalni stil.
Najbolji od njih bio je or de La Tur
(1593 1652), iji je znaaj priznat tek
dvesta godina kasnije.
Veliki francuski majstor or de La Tur,
posvetio je skoro celokupan opus svojih
radova studijama uinka svetlosti i sjaja
svede. Ova svetlost se suprotstavlja
dubokoj tami i naglaava ozbiljan duhovni
ton slika religioznog sadraja.
Kao to je ved reeno, osvetljenje je
dominantan motiv u umetnosti
sedamnaestog veka. Kada je takasto,
odnosno kada potie od relativno malog
svetlosnog izvora, kao to je sveda,
predstavlja se na razliit nain od suneve
svetlosti. Njegovi zraci se ire na sve
strane, ali su slabog intenziteta te
uspevaju da osvetle samo najblie
objekte. Osim toga, ono je
monohromatsko i toplo.


or de La Tur. Magdalena pokajnica, oko 1640. Ulje na platnu 94 x 128 cm, Luvr,
Pariz

Zorz de la Tur, Sveta Irena
place nad telom Svetog
Sebastijana
Barok u Holandiji











The Mill. Rembrandt van Rijn. 1650. The National
Gallery of Art.

Nasuprot Flandriji, gde je sva
umetnost zraila iz Antverpena i
gde je slikarstvo bilo u senci
Rubensa, u Holandiji je u XVII veku
postojao vei broj umetnikih
kola:Haarlem,Utrecht,Amsterdam,
Leyden,Delft i druge koje su dale na
stotine slikara i mnogo stilova.
Utrehtska skola isticala se po
umetnicima koji su bili katolicke
vere I koji su postovali Karavadjov
stil I na taj nacin prenosili znanje
drugim holandskim slikarima.U
holandskom baroku se ne neguju
verske teme.Slikarstvo je gradjansko,
slike su male, kao I domovi gradjana.
Tematika:grupni portret(uglavnom
ljudi iz struke) enterijer, zanr-scene,
portret, pejzaz. Igra svetlosti
zastupljena, svetlost je difuzna, zato
senka ima vise svetla, meka je I
prozracna.Nema jasnih kontura koje
odvajaju svetlo I tamno, prostor je
uvek mracan.






Izraz potpune spontanosti:mirkave
oi i poluotvorena usta,podignuta
ruka,zaljuljana aa sa vinom,i
najvanije,impresivna brzina kojom
su oblici naneeni.Zahvaljujui takvoj
otvorenoj ,trenutnoj tehnici,zavrena
slika ima neposrednost i sveinu..Hals
je potroio sate radei na svojim
platnima u prirodnoj
veliini,sauvavi pri tom iluziju da
su obraena u tren oka.Na
umetnokovim poslednjim platnima
taj slikarski vatromet pretvara se u
stil velike emocionalne dubine.

Frans Hals. Vesela pijanica. Oko 1628 1630. Ulje na platnu, 81 x 66.6 cm. Rijks muzej, Amsterdam






*Frans Hals. lanice Upravnog odbora Starakog doma u Harlemu. 1664. Ulje na platnu,
1.70 x 2.49 m. Muzej Fransa Halsa, Harlem, Holandija





*Autoportret
Frans Hals

Bio je predstavnik Harlemske
slikarske skole.Bio je
portretista.Slikajuci model nije
isticao stalne osobine, vec
realnost trenutnog izraza,
pokreta I osvetljenja sa zivo
izrazenim karakteristikama. On
je slikar osmeha- U ranim delima
se osea uticaj Rubensa, dok je
zreli stil kombinacija Rubensove
snage I irine, sa usresreenou
u dramatinom trenutku -
karavaovski uticaj.Interesovanje
za trenutno cini da njegove slike
deluju neposredno, kao trenutna
impresija vidjenog.Njegova dela
su u jedno I preteca
impresionizma.
REMBRANT
Rembrant van Rajn (1606-1669), koji
se smatra najveim genijem
holandske umetnosti, roen je u
Lajdenu, ali je najvei deo svoj
radnog veka proveo u Amsterdamu
gde je postao uveni portretista
bogatih trgovaca Holandske
republike.Brojni autoportreti dali su
mu mogunost da eksperimentie
kontrastima svetlosti i senke,
izrazima lica, pozama i odeom.
Primenjujui nove ideje na portrete
zvaninika i drugih pojedinaca, kao i
na religiozne i mitoloke predstave,
Rembrant je stvarao dela koja su se
odlikovala upadljivo veom
spontanou nego to je to bilo
uobiajeno. Posebnu panju na svojim
slikama pridavao je karakteru
pojedinca.U kasnijim godinama stil
njegovih slika, grafika i crtea se
izmenio. Prostor je neutralan.Licnosti
ne miruju nego su uvek u
akciji.Rembrantova dela prikazuju
protestanstu veru I on je za razliku
od Rubensa izbegavao prikazivanje
verskog zanosa.

Nona straa


Ova slika predstavlja prekretnicu u njegovom ivotu. Za slikare portreta
narudbine milicijskih kompanija bile su najisplativiji poslovi posle kojih su mogli
zadovoljno da trljaju ruke.Naime,civilne snage reda i mira bile su redovni
naruioci grupnih portreta koji bi,poto je slika zavrena,bivali okaeni u sali za
sastanke.Ovo ogromno platno(koje je prvobitno bilo jo vee) prikazuje lanove
gradske garde kapetana Fransa Baninga Koka u pokretu,u samom trenutku mara.U
tenji da izbegne mehaniki pravilnu sliku,on je tu virtuozno ostvario barokni
pokret i osvetljenje;u tom postupku neki od likova su utonuli u senku,a neke su
zaklonili oni ispred.Legenda kae da su ljudi iji su portreti na jedan ili drugi nain
bili prikriveni bili nezadoviljni.Nema potvrde da li je to istina,ali se zato zna da su
se slici divili jo i tada kao umetnikom delu.




*Rembrant. Oslepljivanje Samsona. 1636. Ulje na platnu, 2.4 x 3 m. Dravni umetniki institut,
Frankfurt
Prikazivanje Starog zaveta kao svet istonjakog sjaja i estine, okrutan, ali i privlaan.
Cas anatomije kod doktora Tulpa


asovi anatomije bili su drutveni dogaaji u 17.
veku.Odravani su u uionicama koje su,zapravo,bila
pozorita.Njima su prisustvovali studenti,medicinski
strunjaci,ali i svaki pojedinac koji bi platio
ulaznicu.Rembrant je na slici prikazao dr.Tulpa kako
objanjava muskulaturu okupljenima.Ovaj dogaaj
odigrao se 16.januara 1632. godine u Amsterdamskoj
hirukoj gildi,kojoj je Tulp i pripadao,nosei titulu
zvaninog gradskog anatoma.Portretno slikarstvo se
razvilo u Holandiji u 17. veku.Poetkom veka portreti su
bili vrlo formalni i ukoeni,kruto postavljeni u
kompoziciju.Ljudi koji su prikazivani obino bi sedeli
rasporeeni oko stola.Svaka predstavljena osoba je svoj
pogled upirala ka posmatrau.Mnogo panje je
posveivano finim detaljima,garderobi i nametaju,koji su
trebali da ukau na drutveni poloaj prikazanih
osoba,njihov status.Takoe,prikazivani su i sa oruima
posla kojim su se bavili ili koji su trebali da upute na
njega.Porodice su prikazivane u njihovim luksuznim
domovima.Kasnije,portreti ljudi postali su ivlji,a boje
svetlije.Mnogi od ovih grupnih portreta poruivani su od
strane imunih individualaca.Obino je svaki prikazani
lan davao svoj deo para za isplatu.Koliko je ko
platio,tako je bio i prikazan na slici.Ponekad bi svi dali
istu sumu,to je vodilo ka svaama i prepirkama kada bi
neki lan opet bio prikazan na nezavidnom mestu u slici.
PEJZAI
Religiozne slike zahtevaju sposobnost opaanja koja je,osim kod nekolicine,uveliko prevazilazila
sposobnosti kolekcionara slika.Vedina kupaca umetnikih dela u Holandiji vie je volela teme koje nisu
izlazile iz okvira njihovog ivotnog iskustva-pejzae,vidike sa arhitekturom,mrtvu prirodu,prizore iz
svakodnevnog ivota.Ti anrovi pojavili su se krajem 16. stoleda.Kada je dolo do njihovog potpunog
razgraniavanja,otpoela je prva specijalizacija.Iako se ta tenja nije ograniila samo na Holandiju,ipak joj
je holandsko slikarstvo bilo glavni izvor i po obimnosti i po raznolikosti.Bilo da je okrenut simbolinim
prikazima ili doaravanju vizuelnih i klimatskih efekata prirode,holandski pejza kroz itav 17. vek gradi
svoj zaseban identitet,pokazujudi tako znaaj ovog anra i naglaavajudi njegovu popularnost u
bududnosti.Iako neki slikari,kao to je Hendrik Averkamp(slikar zime,leda),i dalje slikaju pejzae po ugledu
na Brojgela,strogo hijrharhizovane i ispunjene figurama,holandski slikari 17. veka pre svega tee obnovi
izraajnih sredstava i motiva u pejzau.U potrazi su za novim nainom slikanja prirode i proticanja
vremena. Zahvaljujudi napretku u prouavanju optike koju su postigli Kepler,Huk i Dekart,kao i kameri
obskuri,nekoliko slikara postie izuzetne hromatske nijanse i prelive u doaravanju reka i efekata
neba,vazdune perspektive(npr.Jan van Gojen,Filips Konik,Vermer).
*Jakob van Rojsdal, Pogled na reku. 1655. Platno.Hag
*Jan van Gojen, Ue reke. 1655. Drvo. Hag
*Vermer. Pogled da Delft sa roterdamskog kanala. 1658. Hag
anr slikarstvo
Bogati graani od umetnika trae laike teme
prigodne za ulepavanje domova. Dolazi do naglog
razvoja anr slikarstva i mrtve prirode. Prvo
ilustruje razliite vidove svakodnevnog ivota, a
drugo prikazuje neive objekte.


J AN VERMER

U sedamnaestom veku u Holandiji dolazi do
snanog napretka, zahvaljujui prekomorskoj
trgovini sa Indijskom Kompanijom koja donosi
ogromno bogatstvo. Ovo blagostanje belee i
najbolje prikazuju slikari enterijera, meu kojima
je jedan od najveih bio Jan Vermer (Delft, 1630-
1675).


IZRAAJNA SREDSTVA

Studija svetlosti u ambijentu enterijera
predstavlja prvi element koji odreuje slikarstvo
holandskih umetnika. ema pokazuje izvor
svetlosnih zraka i osvetljenja prikazanih likova.
Tamni oblik u prvom planu suprotstavljen je
drugom planu koji je osvetljen. Vermer je takode
veoma vest u doaravanju perspektive. Efekat
dubine ostvario je diferenciranjem dimenzija
figure najblie posmatrau i one u drugom planu.
Izraajnost likova je jo jedan od elemenata koji
zahteva analizu: devojka se smei to pokazuje
njeno duevno stanje.


*Jan Vermer. Pismo. 1666. Ulje na platnu, 43.3 x 38.3 cm. Riks muzej, Amsterdam
Mrtva priroda
Mrtve prirode slikaju se pre svega zato da bi zadovoljile ula,mada i one mogu biti ispunjene dubljim
oseanjima.Kao rezultat probraanja Holandije na kalvinizam,ove likovne gozbe postale su sredstvo za
pruanje moralnih poruka.Veina ovih mrtvih priroda obrauje temu tatine.One propovedaju vrline kao
to su umerenost,tedljivost i uporan rad,pozivajui posmatraa na razmiljanje o kratkom trajanju ivota
,neizbenosti smrti i prolaznosti svih ovozemaljskih uitaka.O krutoj kalvinistikoj senzibilnosti svedoe
moralne poslovice a ilustruju ih cvee,koljke i ostali egzotina jela i luksuzni predmeti.Samo prisustvo
skupocenih dobara i predmeta koji deluju na ula na mrtvim prirodama koje govore o tatini daju nam da
naslutimo podeljen stav prema temi. Postojalo je nekoliko podvrsta mrtvih priroda,a to su
doruak(ontbijtjes),vanitas(mrtve prirode sa cveem) i manje poznate lov i banket.
Mrtva priroda Viljema Klesa Hede(1594.-1680.) pripada vrsti nazvanoj doruak.
*Vile Kles Heda. Mrtva priroda. 1634. Ulje na drvetu, 43 x 57 cm.
Roterdam, Holandija
*E. Baenis, Mrtva priroda sa muzikim instrumentima,
1614. Ulje na platnu, 146 x 104 cm, privatna kolekcija
De Hem je formulisao i cvetnu mrtvu prirodu visokog baroka
toliko jasno da su njegov uticaj slikari cveda osedali narednih
200 godina.Meu njima bilo je i mnogo ena.Prva meu
njima je njegova uenica Marija van Ostervijk(1630.-
1693.).Ona je postala velika slikarka ovog anru,ali ubrzo ju je
nadmaila Rahel Roj (1664.-1749.).
Vanatis uglavnom opominje na prolaznost ivota.Za pojavu
cvetnih aranmana vaan je i porast interesovanja za cveda
koje je donosilo ogromnu materijalnu dobit pa je shodno
tome rasla i potranja za slikama sa predstavama floralnih
motiva.Takoe,slikar nikako nije predstavljao vazu sa cvedem
gledajudi u nju,jer gotovo u svim sluajevima prikazani su
cetovi u razliitim periodima godine.To se moe povezati sa
antikom eljom za venim vradanjem proleda,to opet,vodi
do poruke o prolaznosti.
*J an de Hem. Mrtva priroda sa papagajima. Ulje na
platnu, 150.5 x 115.5 cm. Kraj 40-tih godina XVII veka,
Sarasota,Florida
-De hem je nagomilao poslastice, egzotine
ptice i skupocene predmete iz itavog sveta.
Slika zapanjuje uloenim trudom. Istovremeno
slika ima i prikriveno znaenje jer su mnogi od
ovih predmeta dagnje, dinje i koljke (to je
sigurno bio luksuz), tipini simboli tatine i
pozivaju na umerenost.
-Rahel Roj -De Hem