XIX WIEKU

POJCIE:
Materialne (ustawa zasadnicza):
Ustrj pastwa i jego organw
Prawa i obowizki obywateli

Formalne:
Pierwszestwo w hierarchii rde
powszechnie obowizujcego prawa

PODZIA KONSTYTUCJI

KRYTERIUM
FORMA

PODZIA
PISANE I NIEPISANE

CHARAKTERYSTYKA
WIKSZO W FORMIE PISANEJ
NIEPISANE: Izrael, Wielka Brytania, Nowa
Zelandia
WIKSZO W FORMIE JEDNEGO AKTU
NORMATYWNEGO
ROZPROSZENIE: pojedyncze ustawy odnoszce
si do materii konstytucyjnej

SPOSB ZAPISANIA

AKT NORMATYWNY LUB

FORMUA ROZPROSZONA

TRE

PENE I NIEPENE

Obejmuj cao materii konstytucyjnej lub tylko

cz (kwestie najwaniejsze): mae konstytucje
1919, 1947, 1992

PROCEDURA
POWSTAWANIA

UCHWALANE I
OKTROJOWANE

UCHWALANE przez organ ustawodawczy

OKTROJOWANE: nadane przez wadc

SPOSB ZMIANY

SZTYWNE I ELASTYCZNE

SZTYWNE: wymagaj specjalnej procedury (np.

kwalifikowana wikszo): Austria, Belgia,
Grecja, Hiszpania, Holandia
ELASTYCZNE: zmiana nie wymaga
szczeglnych procedur, zmiana w trybie zwykej
nowelizacji: Wielka Brytania

OKRES
OBOWIZYWANIA

STAE I CZASOWE

WIKSZO JEST STAYCH

CZASOWE: okres obowizywania ograniczony
(Sudan, Jemen)

Okres

Nazwa aktu

Charakterystyka

Znaczenie

Zmiana

RZECZPOSPOLITA
SZLACHECKA
(1573-1791)

Artykuy
henrykowskie

W. Konopczyski
pierwsza polska
pisana konstytucja

materialne

Pocztkowo dowolnie
na zasadzie lex
specialis derogat legi
generali
Pniej prawo
kardynalne
(niezmienne)

MONARCHIA
KONSTYTUCYJNA
(1791-1794)

Konstytucja 3 Maja

Ustawa Rzdowa

Materialne, (dyskusyjno Sejm konstytucyjny

formalnego znaczenia ekstraordynaryjny co 25
przepisy niektrych innych lat
ustaw sprzeczne z
Konstytucj

KSISTWO WARSZAWSKIE
(1807-1814)

Konstytucja KW

Materialne i formalne

Zmiana przez cesarza

Napoleona

KRLESTWO POLSKIE
(1815-1830)

Konstytucja KP

Materialne i formalne

Zmiana przez cesarza

Rosji
1825- wyczenie
jawnoci obrad

II RP: pogld w doktrynie o uksztatowaniu dwch kategorii norm

konstytucyjnych:
- przepisw ramowych ich realizacja bya uzaleniona od
uchwalenia odpowiednich ustaw
- przepisw cile prawnych do ich realizacji nie jest konieczne
uchwalenie ustaw
PRL: pogld w doktrynie o uksztatowaniu norm konstytucyjnych
jako norm programowych
Praktyka NSA (1980) wyrokowanie na podstawie konstytucji
wesp z przepisami ustawowymi
Praktyka SN- sceptyczna postawa do stosowania norm
konstytucyjnych jako podstawy orzeczenia (28.11.1990- wyrok
wycznie na podstawie przepisu konstytucyjnego sygn. III ARN
28/90)

Art.8 Konstytucji
1.Konstytucja jest najwyszym prawem
Rzeczypospolitej Polskiej.
2.Przepisy Konstytucji stosuje si bezporednio,
chyba e Konstytucja stanowi inaczej

To historyczne.
Nadanie konstytucji Ksistwa Warszawskiego przez Napoleona 22
lipca 1807 roku w Drenie
Car i Samodzierawca Wszechrusi Aleksander I Romanow nadaje
Konstytucj Krlestwu Polskiemu 27 listopada 1815 roku

Porwnanie konstytucji KW i KP
Lp.
1.

Konstytucja
Ksistwa Warszawskiego

2.

Krlestwa Polskiego

Charakterystyka
Pisana, akt normatywny, pena, oktrojowana, sztywna,
staa
Pisana, akt normatywny, pena, oktrojowana, sztywna
((13.02.1825 dodatkowy art. O niejawnoci obrad
sejmu), staa

Pierwotny tekst opublikowany w "Gazecie Warszawskiej" 20 lipca 1816 roku:

Boe! Co Polsk przez tak liczne wiekiOtacza blaskiem

potgi i chwayI tarcz swojej zasania opiekiOd nieszcz,
ktre przywali j miayPrzed Twe otarze zanosim
baganie,Naszego Krla zachowaj nam Panie!Ty, co j
potem, tknity jej upadkiem,Wspiera walczc za
najwitsz spraw,I chcc wiat cay mie jej mstwa
wiadkiem,Wrd
samych
nieszcz
pomnoy
jej
sawPrzed Twe otarze...Ty, co na koniec nowymi j
cudyWskrzesi i sawne z klsk wzajemnych w bojuPoczy
z sob dwa braterskie ludy,Pod jedno bero Anioa
pokoju:Przed Twe otarze...Wr nowej Polsce wietno
staroytnI spraw, niech pod Nim szczliw zostanieNiech
zaprzyjanione dwa narody kwitn,I bogosawi Jego
panowanie;Przed Twe otarze...

Spis treci

1Tytu I. O religii
2Tytu II. O rzdzie.
3Tytu III. O ministrach i radzie stanu.
4Tytu IV. O sejmie gwnym.
5Tytu V. O senacie.
6Tytu VI. O izbie poselskiej.
7Tytu VII. O sejmikach i zgromadzeniach gminnych.
8Tytu VIII. Podzia kraju i administracja.
9Tytu IX. Porzdek sdowy.
10Tytu X. O sile zbrojnej.
11Tytu XI. Urzdzenia oglne.
12Tytu XII. Urzdzenia przemijajce.

Tytu I. O religii
Art. 1.
Religia katolicka, apostolska, rzymska jest religi stanu.
Art. 2.
Wszelka cze religijna jest wolna i publiczna.
Art. 3.
Ksistwo Warszawskie podzielone bdzie na sze diecezji,
bdzie w nim jedno arcybiskupstwo i pi biskupstw.
Art. 4.
Znosi si niewol. Wszyscy obywatele s rwni przed
obliczem prawa. Stan osb zostaje pod opiek
trybunaw.

Tytu II. O rzdzie.

Art. 5.
Korona ksica warszawska jest dziedziczn w osobie krla saskiego, jego potomkw,
dziedzicw i nastpcw, podug porzdku nastpstwa ustanowionego w domu saskim.
Art. 6.
Rzd jest w osobie krla. On sprawuje w caej swojej zupenoci urzdowania wadzy
wykonawczej. Przy nim jest praw pocztkowanie.
Art. 7.
Krl moe zla na wicekrla cz swojej wadzy, ktrej jemu samemu przez siebie
sprawowa nie bdzie si podobao.
Art. 8.
Jeeli krlowi nie podoba si mianowa wicekrla, mianuje prezesa rady ministrw.
W tym przypadku interesy rozmaitych ministrw bd roztrzsane w tej radzie dla
przedstawienia ich krlowi do potwierdzenia.
Art. 9.
Krl zwouje, odracza i wyznacza dzie na zgromadzenie gwnego sejmu. Zwouje
take sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, i zgromadzenia gminne. Prezyduje w
senacie, gdy to przyzwoitym osdzi.
Art. 10.
Dobra korony ksicej skadaj si naprzd: z rocznego dochodu, wynoszcego siedem
milionw z polskich, przez poow w dobrach krlewskich, a przez poow w gotowinie ze
skarbu publicznego, po wtre: z paacu krlewskiego w Warszawie i Paacu Saskiego.

Tytu III. O ministrach i radzie stanu.

Art. 11.
Skad ministerium jest nastpujcy: Minister sprawiedliwoci, minister wewntrzny i czci religijnych, minister
wojny, minister przychodw i skarbu, minister policji, minister sekretarz stanu. Ministrowie s
odpowiedzialnymi.

Art. 12.
Gdy si krlowi spodoba zda na wicekrla cz wadzy swojej; ktrej sobie samemu nie zachowa, kady z
ministrw pracuje oddzielnie z wicekrlem.

Art. 13.
Jeeli krl nie mianuje wicekrla, ministrowie zgromadzaj si na Rad ministerialn, stosownie do tego, co
si rzeko wyej w 8 artykule.

Art. 14.
Rada Stanu skada si z ministrw. Zgromadza si pod prezydencj krla lub wicekrla, albo prezesa
mianowanego przez krla.

Art. 15.
Rada Stanu roztrzsa, ukada i uchwala projekta do prawa lub urzdzenia administracji publicznej, ktre
podaje kady minister w przedmiotach tyczcych si swych wydziaw.

Art. 16.
Czterech referendarzy przydanych jest do Rady Stanu, ju to do przedstawienia rzeczy administracyjnych i
tych, w ktrych Rada stanowi, jako Sd Kasacyjny, ju te dla znoszenia si rady z komisjami Izby Poselskiej.

Art. 17.
Rada Stanu rozpoznaje kolizje jurysdykcji midzy wadzami administracyjnymi i wadzami
sdowymi, tudzie spory w administracji i oddane pod sd agentw administracji publicznej.

Art. 18.
Decyzje, projekty praw, wyroki i urzdzenia roztrzsane w Radzie Stanu podlegaj zatwierdzeniu krlewskiemu.

Tytu IV. O sejmie gwnym.

Art. 19.
Sejm skada si z dwch izb, to jest z izby pierwszej, czyli izby
senatorskiej, i z drugiej izby, czyli poselskiej.
Art. 20.
Sejm gwny zgromadza si co dwa lata w Warszawie, a to w czasie
oznaczonym aktem zwoujcym, wydanym od krla. Sejm nie trwa duej
jak dni 15.
Art. 21.
Do niego naley waciwie naradzanie si wzgldem prawa podatkowego,
czyli prawa przychodw skarbowych, wzgldem praw tyczcych si odmian,
ktre uczyni wypada bd w prawodawstwie cywilnym, bd w
prawodawstwie kryminalnym, bd te w systemacie menniczym.
Art. 22.
Projekty do praw uoone w radzie stanu bd przesyane
gwnemu sejmowi za rozkazem krla, uchwalone od izby poselskiej
sekretnym kreskowaniem i wikszoci kresek, a potem podane pod
sankcj senatu.

Tytu V. O senacie.
Art. 23.
Senat skada si z osiemnastu czonkw, to jest szeciu
biskupw, szeciu wojewodw, szeciu kasztelanw.
Art. 24.
Wojewodw i kasztelanw krl mianuje, biskupw krl mianuje, a
Stolica wita instytucj daje.
Art. 25.
W Senacie prezyduje jeden z jego czonkw, na to
mianowany od krla.
Art. 26.
Urzdowania senatorw s doywotne.
Art. 27.
Projekty do praw uchwalone w izbie poselskiej stosownie do tego,
co si niej powie, przesyaj si do sankcji senatu.

Tytu VI. O izbie poselskiej.

Art. 35.
Izba poselska skada si: 1) z szeciudziesit posw mianowanych na sejmikach, czyli
zgromadzeniach szlachty kadego powiatu, liczc po jednym z powiatu; posowie powinni mie
najmniej 24 lat ukoczonych, by w zupenym uywaniu praw swoich lub usamowolnionymi; 2)
z czterdziestu deputowanych od gminw.
Art. 36.
Cay kraj Ksistwa Warszawskiego dzieli si na czterdzieci zgromadze gminnych, to jest
osiem w miecie Warszawie, a trzydzieci dwa na reszt kraju.
Art. 37.
Kade zgromadzenie gminne powinno liczy sobie przynajmniej szeciuset obywateli majcych
prawo do gosowania.
Art. 38.
Czonkowie Izby Poselskiej urzduj wci dziewi lat, a odnawiaj si w trzeciej
czci co lat trzy. A zatem na pierwszy raz tylko trzecia cz czonkw Izby
Poselskiej urzdowa bdzie przez trzy lata, a druga cz przez lat sze. Lista
wychodzcych czonkw w tych dwch epokach przez los si ustanowi.
Art. 39.
W Izbie Poselskiej prezyduje marszaek, wybrany z jej ona, a przez krla mianowany.
Art. 40.
Izba Poselska deliberuje nad projektami do praw, ktre potem odsya pod sankcj
Senatu.

Tytu VIII. Podzia kraju i administracja.

Art. 64.
Kraj zostaje podzielony na sze departamentw.
Art. 65.
Administracja kadego departamentu jest przy prefekcie. W kadym departamencie jest
rada interesw spornych skadajca si najmniej z 3 czonkw, a najwicej z 5, i oglna rada
departamentowa skadajca si najmniej z 16 czonkw, a najwicej z 24.
Art. 66.
Administracja w powiatach bdzie przy podprefektach. W kadym powiecie jest rada
powiatowa skadajca si najmniej z 9 czonkw, a najwicej z 12.
Art. 67.
W kadej municypalnoci administracja bdzie przy burmistrzu, czyli prezydencie. Bdzie
w kadej municypalnoci rada municypalna skadajca si z 10 czonkw, gdzie jest 2500
mieszkacw lub mniej, a z 30 w miastach, gdzie ludno przechodzi 5000 mieszkacw.
Art. 68.
Prefektw, radcw prefektur, podprefektw i burmistrzw mianuje krl bez poprzedzajcego
przedstawienia. Czonkw rad departamentowych i rad powiatowych mianuje krl z podwjnej
listy kandydatw, przedstawionych od sejmikw powiatowych. Odnawiaj si przez poow,
co dwa lata. Czonkw rad municypalnych mianuje Krl z podwjnej listy kandydatw,
podanych od zgromadze gminnych. Odnawiaj si przez poow co lat dwa. Rady
departamentowe, powiatowe i municypalne mianuj prezydenta w onie swoim wybranym.

Tytu IX. Porzdek sdowy.

Art. 69.
Kodeks Napoleona bdzie prawem cywilnym Ksistwa Warszawskiego.

Art. 70.
Rozprawa jest publiczn w rzeczy cywilnej i kryminalnej.

Art. 71.
W kadym powiecie bdzie sd pokoju, w kadym departamencie trybuna cywilny pierwszej instancji,
na dwa departamenty jeden sd sprawiedliwoci kryminalnej, na cae Ksistwo Warszawskie jeden tylko Sd
Apelacyjny.

Art. 72.
Rada Stanu, do ktrej nale czterej referendarze mianowani przez krla, odbywa obowizki Sdu
Kasacyjnego.

Art. 73.
Sdziw pokoju mianuje krl z potrjnej listy kandydatw, podanych do sejmikw powiatowych. Odnawiaj
si w trzeciej czci co dwa lata.

Art. 74.
Porzdek sdowy jest niepodlegy.

Art. 75.
Sdziw trybunaw pierwszej instancji, sdw kryminalnych i sdu odzewnego (apelacyjnego) krl mianuje
doywotnio.

Art. 77.
Wyroki sdw i trybunaw wychodz w imieniu krla.

Art. 78.
Ius agratiandi [prawo aski] suy krlowi: on tylko moe darowa lub zwolni kar.

Spis treci
TYTU I. Stosunki polityczne Krlestwa
TYTU II. Zarczenia oglne
TYTU III. O rzdzie
TYTU IV. O reprezentacji narodowej
TYTU V. O sdownictwie
TYTU VI. O sile zbrojnej
TYTU VII. Urzdzenia oglne

TYTU PIERWSZY.
Stosunki polityczne Krlestwa.

Artyku1.Krlestwo Polskie iest na zawsze poczone z Cesarstwem Rossyiskim.

Artyku3.Korona Krlestwa Polskiego iest dziedziczn w Osobie Naszy i Naszych Potomkw,

Dziedzicw i Nastpcw, podug porzdku nastpstwa ustanowionego dla Tronu CesarskoRossyiskiego.
Artyku4.Ustawa Konstytucyina oznacza sposb i prawida sprawowania Wadzy Naywyszy.

Artyku5.Krlw przypadku swoiy nieprzytomnoci mianuie Namiestnika ktry powinien mieszka

w Krlestwie. Namiestnik podug woli odwoanym byd moe.

Artyku6.GdyKrlnie bdzie mianowa swym Namiestnikiem Xicia Cesarsko-Rossyiskiego, wybr ten

pada nie moe tylko na Rodaka, albo na osob ktryKrlnada naturalizacy stosownie do prawide
ustanowionych przez artyku trzydziesty trzeci.

Artyku7.Namiestnik bdzie mianowany przez Akt publiczny. Akt takowy oznaczy wyranie rodzay i
rozcigo Wadzy, iaka mu bdzie powierzon.

Artyku8.Stosunki polityki zewntrznyNaszego Cesarstwa bd wsplne Naszemu Krlestwu

Polskiemu.

TYTU DRUGI.
Zarczenia oglne.
Artyku11.Religia Katolicko-Rzymska wyznawana przez naywiksz czMieszkacw Krlestwa Polskiego, bdzie
przedmiotem szczeglnieyszy opieki Rzdu, nie uwaczaic przez to wolnoci innych wyzna, ktre wszystkie bez
wyczenia, obrzdki swe cakowicie i publicznie pod protekcy Rzdu odbywa mog.

Artyku16.Wolno druku iest zarczona. Prawo przepisze rzodki ukrcenia iy naduyciw.

Artyku17.Prawo rozciga sw opiek zarwno do wszystkich Obywateli bez adny rnicy stanu i powoania.

Artyku18.Starodawne prawo Kardynalne Neminem captivari permittemusnisi jure victum, stosowa si

bdzie do wszystkich Mieszkacw wszelkiego stanu, podug nastpuicych prawide.

Artyku19.Nikt nie bdzie mg byd zatrzymanym, tylko podug form i w przypadkach prawem oznaczonych.

Artyku20.Powody zatrzymania powinny byd natychmiast oznaymione na pimie osobie zatrzymany.

Artyku21.Kada osoba zatrzymana, stawion bdzie naypniy w trzech dniach przed Sd waciwy, kocem iy
wybadania lub osdzenia podug form przepisanych.
Jeeli bdzie uniewinnion przez pierwsze ledztwo, wrcon iy natychmiast wolno zostanie.

Artyku22.W przypadkach prawem dozwolonych, ktokolwiek zoy rkoymi, powinien byd natychmiast tymczasowie
uwolnionym.
Artyku23.Nikt karanym byd nie moe, tylko na mocy trwaicego Prawa i wyroku waciwego Sdu.

Artyku24.Kademu Polakowi wolno bdzie przenosi si z sw osob i z swym maitkiem,

podug form prawem oznaczonych.

Artyku25.Skazany na kar ponosi i bdzie w Krlestwie. Nikt nie bdzie mg byd z

kraiu wywoonym, wyiwszy w przypadkach wywoania Prawem oznaczonych.

Artyku26.Wszelka wasno iakiegokolwiek nazwiska i rodzaiu, czyli si znayduie na

powierzchni czyli we wntrznociach ziemi, do kogokolwiek bd naleca, iest wit i
nietykaln. adna wadza nie ma prawa iy naruszy pod iakimbd pozorem. Ktokolwiek nachodzi
cudz wasno, za gwacicielabezpieczestwa publicznego uwaanym i iako taki karanym bdzie.

Artyku27.Rzd wszelako ma prawo wymaga od kadego odstpienia wasnoci, z powodu

uytecznoci publiczny, za sprawiedliwm i poprzednim wynadgrodzeniem. Prawo oznaczy formy
i przypadki do ktrych powysze prawido bdzie si mogo stosowa.

Artyku28.Wszystkie czynnoci publiczne Administracyine, Sdowe i Woyskowe, bez adnego

wyczenia, odbywa si bd w izyku Polskim.

Artyku29.Urzdy publiczne, cywilne i woyskowe nie bd mogy byd sprawowane tylko

przez Polakw. Urzdy Prezesw Sdw pierwszy Instancyi, Kommissyi Woiewdzkich i
Trybunaw Appellacyinych, Czonkw Rad Woiewdzkich, Urzdy Poselskie i Deputowanych na
Seym, iako te Urzdy Senatorskie, nie mog byd powierzane tylko wacicielom gruntowym.

TYTU TRZECI.
O Rzdzie.
ROZDZIA PIERWSZY.
O Krlu.
Artyku35.Rzd iest w OsobieKrla.Krlsprawuie Wadz wykonawcz wcaej swoiy rozcigoci.
Wszelka Wadza wykonawcza lub administracyina, od Niego tylko pochodzi moe.

Artyku36.Osoba Krlewska iest Swita i nietykalna.

Artyku38.Kierunek siy zbroyny w pokoiu i woynie, iako t mianowanie Dowdzcw i Officyerw, nale
wycznie doKrla.

Artyku39.Krlrozrzdza dochodami Pastwa stosownie do uoonego Budetu, a przez siebie

potwierdzonego.
Artyku40.Prawo wydawania woyny i zawierania Traktatw i Umw wszelakich, zachowane iestKrlowi.

Artyku41.Krl mianuie Senatorw, Ministrw, Radzcw Stanu, Referendarzy, Prezesw Kommissyi

Woiewdzkich, Prezesw i Sdziw rnych Sdownictw do nominacyi Krlewskiy zachowanych, Agentw
Dyplomatycznych i handlowych, tudzie wszystkich innych Urzdnikw administracyinych, bd przez siebie
bezporzednio, bd przez upowanione do tego od siebie wadze.

Artyku42.Krlmianuie Arcybiskupw i Biskupw rnych wyzna, Suffraganw, Praatw i Kanonikw.

Artyku43.Prawo uaskawienia zachowane iest wycznieKrlowi, ktry jest mocen darowa lub zamieni
kar.
Artyku45.Wszyscy Nasi Nastpcy do Krlestwa Polskiego powinni si koronowa, iako Krlowie Polscy, w
Stolicy podug obrzdku iaki ustanowiemy, i wykonai nastpuic przysig: Przysigam i przyrzekam przed
Bogiem i na Ewangeli, i Ustaw Konstytucyin zachowywa i zachowania iy wszelkiemi siami przestrzega
bd.

Artyku46.DoKrlanaley prawo nadania Szlachectwa, Naturalizacyi i tytuw honorowych.

ROZDZIA TRZECI.
O Namiestniku i o Radzie Stanu.
Artyku63.Rada Stanu pod prezydencyKrlalub Jego Namiestnika, skada si z Ministrw, Radzcw Stanu,
Referendarzy, iako t z osb ktreKrlzechce szczeglnie do niy wezwa.

Artyku64.W nieprzytomnociKrla, Namiestnik i Rada Stanu zarzdzai w Jego Imieniu sprawami publicznemi
Krlestwa.

Artyku65.Rada Stanu dzieli si na Rad administracyin i na oglne Zgromadzenie.

Artyku66.Rada Administracyina skada si bdzie z Namiestnika, z Ministrw Naczelnikw piciu Wydziaw

Rzdowych i z innych osb, szczeglnie przezKrlawezwanych.
Artyku67.Czonki Rady Administracyiny mai gos doradczy. Zdanie Namiestnika iest iedynie stanowcze. Namiestnik
wydawa bdzie swe postanowienia w Radzie, stosownie do Ustawy Konstytucyiny, do praw i do penomocnictwa Krlewskiego.

Artyku71.Pod bytno Krlewsk Wadza Namiestnika iest zawieszona. Zawiso w ten czas odKrlapracowa poiedynczo
z Ministrami, lub zwoywa Rad Administracyin.
Artyku73.Oglne zgromadzenie Rady Stanu, skada si bdzie ze wszystkich czonkw wyraonych w artykule
szedziesitym trzecim. Odbywa si bdzie pod Prezydency Krlewsk, Namiestnika, lub w Ich nieprzytomnoci pierwszego
czonka Rady, podug porzdku oznaczonego w artykuach szedziesitym trzecim, i szedziesitym szstym.
Czynnoci iy bdzie:

Roztrzsa i ukada proiekta wszelkie do praw i urzdze ogu kraiu tyczcych si.

Stanowi wzgldem oddania pod Sd Urzdnikw Administracyinych mianowanych przezKrla, za przestpstwa w

Urzdzie, wyiwszy tych co s Sdom Seymowym ulegli.

Stanowi w przypadkach sporu o Juryzdykcy.

Roztrzsa corocznie zdanie sprawy przez kady gwny Wydzia Rzdowy skadane.

Zbiera spostrzeenia wzgldem naduyciw i tego wszystkiegocoby mogo uwacza Ustawie Konstytucyiny, i
ukada z nich oglne przedstawienie poda si maice Panuicemu, ktry oznaczy przedmioty podlegaice
odesaniu, za Jego rozkazem, do Senatu lub do Seymu.

Artyku31.Nard Polski mie bdzie wiecznemi czasy Reprezentacy Narodow w Seymie, zoonym zKrlai z dwch Izb, z
ktrych pierwsza skada si bdzie z Senatu, druga z Posw i Deputowanych od Gmin.

TYTU CZWARTY.
O reprezentacyi Narodowy.
Artyku85.Reprezentacya Narodowa zoona iest wedle brzmienia Artykuu trzydziestego pierwszego.
Artyku87.Seym zwyczayny zgromadza si co dwa lata w Warszawie w czasie oznaczonym przez Akt zwoania odKrlawydany. Trwa
bdzie dni trzydzieci.Krliedynie moe go przeduy, odroczy i rozwiza.
Artyku88.Krlzwouie Seym nadzwyczayny kiedy mu si to zdawa bdzie.
Artyku89.Czonek Seymu nie moe przez czas iego trwania byd przytrzymanym, ani kryminalnie sdzonym, chyba za
zezwoleniem Izby do ktry naley.
Artyku90.Seym naradza si nad wszelkiemi proiektami do praw Cywilnych,Kryminalnych lub Administracyinych, ktre mu
przesane bd odKrlaprzez Rad Stanu. Naradza si nad wszystkiemi proiektami, ktre muKrlkae poda wzgldem umiarkowania
lub zmiany attrybucyi Wadz i Urzdw Konstytucyinych; iako to: Seymu, Rady Stanu, Sdownictwa i Kommissyi Rzdowych.
Artyku91.Seym naradza si podug wezwania Panuicego, nad powikszeniem lub zmnieyszeniem podatkw, nakadw i
wszelakich ciarw publicznych, nad zmian iakiyby wymagay, nad naylepszym i naysprawiedliwszym sposobem rozkadu, nad
ukadaniem Budetu przychodw i rozchodw, nad urzdzeniem systematu mennicznego, nad zacigiem do Woyska, rwnie iak i nad
wszystkiemi innemi przedmiotami, ktreby mu przez Panuicego byy odesane.
Artyku92.Seym ieszcze naradza si nad tm co mu udzielonm bdzie odKrlaw skutku Rapportu oglnegoporuczonego Radzie
Stanu przez Artyku siedemdziesit trzeci. Nakoniec Seym po rozstrzygnieniu tych wszystkich przedmiotw, przyimuie dania,
przeoenia i odwoania si Posw i Deputowanych, maice za cel dobro i korzyci swych wspobywateli. Przesya ie Radzie Stanu,
ktra ie podaie Panuicemu. Gdy odKrlaodesanemi zostan Seymowi przez Rad Stanu, Seym naradza si nad proiektami praw do
ktrych takowe dania stay si powodem.

Artyku93.W przypadku gdyby Seym nie ustanowi Budetu, dawny zachowuie moc prawa a do przyszego zebrania si Seymu.
Jednake Budet ustaie po upynieniu lat czterech, gdyby w tym przecigu Seym zwoanym nie by.

Artyku95.Obiedwie Izby naradzai si publicznie. Mog wszelako zamieni si w Wydzia tayny na danie dziesity czci
Czonkw przytomnych.
Artyku96.Proiekta do praw uoone w Radzie Stanu, wnoszone bd na Seym za rozkazem Krlewskim przez Czonkw
teye Rady.

ROZDZIA DRUGI.
O Senacie.
Artyku108.Senat skada si:
Z Xit Krwi Cesarsko-Krlewskiy,
Z Biskupw,
Z Woiewodw,
Z Kasztelanw.
Artyku109.Liczba Senatorw nie moe przenosi poowy
liczby Posw i Deputowanych.

Artyku110.Krlmianuie Senatorw. Urzdy ich s

doywotnie. Senat podaieKrlowiza porednictwem
Namiestnika, po dwch Kandydatw na kade mieysce wakuice
Senatora, Woiewody lub Kasztelana.

ROZDZIA TRZECI.
O Izbie Poselskiy.
Artyku118.Izba poselska skada si:

Z siedmiudziesit siedmiu Posw wybranych na Seymikach czyli

Zgromadzeniach Szlachty, liczc po iednym Pole z kadego Powiatu.

Z piciudziesit i ieden Deputowanych od Gminw.

W Izbie Poselskiy prezyduie Marszaek wybrany z iy grona a

odKrlamianowany.

Artyku120.Czonki Izby Poselskiy zostan w urzdowaniu lat sze.

Odnawiai si w trzeciy czci co dwa lata. A zatym i na pierwszy raz iedna
trzecia cz czonkw Izby poselskiy zostanie na urzdzie tylko przez dwa lata,
a druga trzecia cz przez lat cztery. Los oznaczy czonkw wychodzcych
w tych dwch epokach. Czonki wychodzce mog byd nieograniczenie na
nowo obranemi.

TYTU PITY.
O Sdownictwie.
Artyku138.Sdownictwo iest Konstytucyinie niepodlege.

Artyku139.Przez niepodlego Sdziego, rozumie si suca mu wolno owiadczenia swego zdania w sdzeniu bez
ulegania wpywowi WadzyNaywyszy i Ministeryalny, lub iakiemu bd innemu wzgldowi. Wszelkie inne okrelenie lub
tmaczenie niepodlegoci Sdziego, uznaie si za naduycie.

Artyku140.Sdy skada si bd z Sdziw przezKrlamianowanych i z Sdziw obieralnych, stosownie do Statutu organicznego.

Artyku141.Sdziowie mianowani przezKrlas doywotni i nie mog byd odwoanemi. Sdziowie obieralni nie mog byd rwnie
odwoanemi przez czas swego urzdowania.

Artyku144.Sdziowie Pokoiu.
Bd Sdziowie pokoiu dla wszystkich klass Mieszkacw. Obowizki ich s poiednawcze.

Artyku145.adna sprawa nie bdzie wniesiona do Sdu Cywilnego pierwszy Instancyi, ieeli nie bya wprzd wytoczona przed
waciwego Sdziego pokoiu, wyiwszy te, ktre podug przepisw prawa, nie ulegai poiednaniu.

Artyku146.Sdy pierwszy Instancyi.

Dla spraw piset zotych Polskich nieprzechodzcych, bdzie w kady Gminie i w kadm miecie Sd Cywilny i Policyi.

Artyku147.Dla spraw przechodzcych piset zotych bdzie w kadmWoiewdztwie kilka Sdw Ziemskich i Sdw zjazdowych.

Artyku148.Bd take Sdy handlowe.

Artyku149.Dla spraw Kryminalnych i Policyi poprawczy, bdzie w kadm Woiewdztwie kilka Sdw Grodzkich.

Artyku150.Trybunay Appellacyine.
Bd naymniy dwa Trybunay Appellacyine w cam Krlestwie, ktre w drugiy Instancyi przesdza bd sprawy sdzone
w Sdach Cywilnych, Kryminalnych i handlowych.

Artyku151.Trybuna Naywyszy.
Bdzie Trybuna Naywyszy w Warszawie na cae Krlestwo, sdzcy w ostatniy Instancyi wszelkie Sprawy Cywilne i Kryminalne,
wyiwszy zbrodnie Stanu. Skada si bdzie w czci z Senatorw z kolei w nimzasiadaicych, a w czci z Sdziw przez Krla
doywotnie mianowanych.

Artyku152.Sd Seymowy.
Sd Seymowy sdzi bdzie sprawy o zbrodnie Stanu i o przestpstwa wyszych Urzdnikw Krlestwa, o ktrych oddaniu pod Sd Senat
stanowi podug Artykuu sto szesnastego. Sd Seymowy skada si bdzie z wszystkich Czonkw Senatu.

Tre konstytucji KW i KP
Zasady / organ

Konstytucja KW

Konstytucja KP

Sprawy religijne

Religia katolicka religi pastwow (tolerancja

religijna) art. 1-2
Art. 4
Art. 4

Opieka rzdu nad religi katolick (tolerancja religijna) art. 11

Rwno wobec prawa

Wolno osobista
Inne wolnoci i prawa

Krl

Art. 17
Art. 18 - 23
Wolno druku art. 16
Ochrona wasnoci art. 26
Obejmowanie urzdw cywilnych i wojskowych przez Polakw art. 29

Dziedziczno tronu - art. 5

Kompetencje krla

Unia personalna z Rosj art. 1

Dziedziczno tronu art. 3
Wadza wykonawcza art. 6 zd. 1 i 2
Polityka zagraniczna, prowadzenie wojen art. 9-10, art. 38, art. 40
Inicjatywa ustawodawcza art. 6 zd. 3, zwoywanie Wadza wykonawcza art. 35 (kontrasygnata art. 47
sejmikw i sejmu art. 9
Prawo aski art. 43
Udzia w ustawodawstwie art. 86

Zastpca krla

Przewidziany wicekrl art. 7 (niepowoany)

Przewidziany namiestnik art. 5 (J. Zajczek do 1826)

Nieprzewidziany, ale aktywny komisarz (M. Nowosilcow)

Rada Stanu

Ministrowie pod przew. Krla, referendarze art.

14

Ministrowie, radcy stanu, referendarze i inne osoby wyznaczone przez krla art. 63
Podzia RS na Zgromadzenie Oglne i Rad Administracyjn

Kompetencje Rady Stanu

Przygotowywanie projektw ustaw i dekretw

ksicia art. 15
Sd kasacyjny - art. 16
Rozstrzyganie sporw kompetencyjnych art. 17

Przygotowywanie projektw ustaw i aktw krlewskich

Sd kasacyjny
Rozstrzyganie sporw kompetencyjnych
Kontrola rzdu
Pociganie do odpowiedzialnoci prawnej - art. 73

Struktura i skad sejmu (art. 19)

Izba poselska 60 posw i 40 deputatw

gminnych art. 35
Izba senatorska po 6 biskupw, wojewodw i
kasztelanw art. 23

Krl i dwie izby sejmowe art. 31

Izba poselska 77 posw i 51 deputatw gminnych - art. 118
Izba senatorska: ksita krwi cesarsko krlewskiej, biskupi, wojewodowie, kasztelanowie
(64 osoby) art. 108

Kadencja sejmu

9 lat z odnowieniem skadu art. 20, art. 38

6 lat z odnowieniem skadu art. 120

Kompetencje sejmu

Podatki, prawodawstwo cywilne i karne, sprawy

monetarne art. 21

Podatki, prawodawstwo cywilne i karne, sprawy monetarne, budet art. 90-92

Rada Ministrw

Ministrowie art. 11

Ministrowie art. 41
Wydziay rzdowe art. 76

Podzia terytorialny

Departamenty, powiaty i gminy (municypalnoci)

art. 64-67

SPRAWY

KSISTWO
WARSZAWSKIE

KRLESTWO
POLSKIE

CYWILNE

I INSTANCJA:
-SD POKOJU
-TRYBUNAY CYWILNE I
INST.
II INSTANCJA:
-SD APELACYJNY

GWNIE SDY
DOTYCHCZASOWE
II INSTANCJA:
SD NAJWYSZEJ
INSTANCJI

KARNE

I INSTANCJA:
-SD POLICJI PROSTEJ
(WYKROCZENIA)
-SD POLICJI POPRAWCZEJ
(WYSTPKI)
-SD SPRAWIEDLIWOCI
KRYMINALNEJ (ZBRODNIE
II INSTANCJA:
-SD SPRAWIEDLIWOCI
KRYMINALNEJ
-SD APELACYJNY

GWNIE SDY
DOTYCHCZASOWE
ORAZ
SD SEJMOWY (ZBRODNIE
STANU)

pow. - 1234 km2 (wedle innych danych 1164 lub

1150 km2)
skad: Krakw, 224 wsie (ok. 60% z nich byo w
rkach prywatnych wacicieli najbogatszy rd:
Potoccy
-11
wsi)
i
3
prywatne
miasteczka:Chrzanw,TrzebiniaiNowa Gra.
podzia administracyjny: 17 gmin wiejskich, Krakw
- 9 gmin miejskich
ludno: 1815 r. - ok. 95 tysicy mieszkacw,
1843 r. - ok. 146 tysicy (ok. 85% - katolicy,
pozostaa prawie wycznie ydzi).

RZECZPOSPOLITA KRAKOWSKA (1815-1846)

(Wolne, Niepodlege i cile Neutralne Miasto Krakw z
okrgiem)

I. Podstawy ustrojowe:
1) wstpna konstytucja z 3.05.1815 (Kongres
Wiedeski)
2) konstytucja z 11.09.1818
3) konstytucja z 29.07.1833
LIKWIDACJA WOLNEGO MIASTA KRAKOWA w 1846
ROKU (INKORPORACJA DO AUSTRII JAKO WIELKIE
KSIESTWO KRAKOWSKIE) akt objcia w posiadanie
cesarza Austrii z 11.11.1846

Artyku 9.
Wolne Miasto Krakw z okrgiem bdzie podzielone na
gminy miejskie i wiejskie. Pierwsze z nich bd miay, ile
miejscowo pozwoli, po dwa tysice; drugie za po trzy
tysice piset dusz najmniej. Kada z tych gmin bdzie
miaa wjta, wolno obranego i obowizanego wykonywa
rozkazy rzdowe; wjt ten zostawa bdzie w urzdowaniu
przez dwa po sobie idce lata.
Warunki do zostania wjtem dane s
1) penoletno;
2) umiejtno dokadnego pisania, czytania po polsku i
rachunkw;
3) nie by nigdy karanym kryminalnie ani te w stanie
skarenia.

Artyku 1.
Religia katolicka apostolska rzymska (wyznawana od
wikszej czci mieszkacw Wolnego Miasta Krakowa i
jego okrgu) utrzymuje si jako religia kraju. Bdzie
zawsze przedmiotem szczeglniejszych stara rzdu, nie
uwaczajc w niczym
wolnoci
innych
wyzna
chrzecijaskich, ktre wszystkie bez adnego wyczenia
bd mogy by wyznawanymi wolno publicznie pod opiek
rzdu.
Artyku 3.
Prawa teraniejsze rolnikw bd utrzymane. Kademu
wieniakowi wolno jest przenie osob swoj, rwnie
jak swoj wasno wedle form ustawami przypisanych

Artyku 20.
Wszystkie akta urzdowe, prawodawcze i sdowe pisane bd w jzyku
polskim.
Artyku 21.
Dochody i wydatki uniwersytetu skada bd cz budetu generalnego
miasta i okrgu Wolnego Krakowa.
Artyku 23.
Prawo nie moe nigdy postanowi zajcia na skarb wasnoci obywatela,
wyjwszy przedmioty kontrabandy, przez skarb zabrane.
Artyku 24.
Wolno druku jest nietykalna, zaczwszy od dnia, w ktrym kodeks
kryminalny ogoszonym zostanie. adne pismo nie bdzie poprzednio
musiao by podawane pod cenzur. Kodeks kryminalny oznaczy pomidzy
naduyciami druku te, ktre maj nalee do zbrodni lub przestpstw i
urzdzi rozmaite stopnie kar. Autor lub tumacz odpowiedzialnym jest za
wszystko, co si w imieniu jego drukuje. Za bezimiennego albo obcego
autora ksigarz lub drukarz bior na siebie odpowiedzialno.

Artyku 4.
Rzd Wolnego Miasta Krakowa i jego okrgu zostaje w Senacie, zoonym
z dwunastu czonkw nazwanych senatorami i jednego prezesa.
Senat sprawuje w caej zupenoci wadz wykonawcz. Wszelka wadza
wykonywajca lub administracyjna od niego tylko pochodzi moe.
Prawo uaskawienia od wszelkich kar suy w czci senatowi, w czci
za prezesowi senatu.
Artyku 5.
Dziewiciu senatorw, liczc w to prezesa, bdzie obranych od
Zgromadzenia Reprezentantw. Czterech za wybranych zostanie
przez kapitu i uniwersytet, z ktrych kada ma prawo mianowa
spomidzy siebie po dwch czonkw do zasiadania w senacie, jednego
doywotnio, drugiego do czasu.
Artyku 6.
Szeciu senatorw bdzie doywotnich. Prezes senatu zostanie w
urzdowaniu przez lat trzy, lecz moe by na nowo obranym, rwnie jak
senatorowie.

Artyku 11.
Zgromadzenie
Reprezentantw
skada
si
bdzie
l) z deputowanych od gmin, z ktrych kada obiera jednego;
2)
z
trzech
czonkw,
delegowanych
od
senatu;
3)
z
trzech
praatw,
delegowanych
od
kapituy;
4) z trzech doktorw fakultetw, delegowanych od uniwersytetu;
5) z szeciu urzdnikw pojednawczych, w urzdowaniu bdcych, wzitych z
kolei
wedle
liczby
porzdkowej
ich
okrgw.
Prezydujcy w Zgromadzeniu wybranym bdzie spomidzy trzech
czonkw, delegowanych od senatu. aden projekt do ustawy bd nowej,
bd zmierzajcej do zaprowadzenia jakiej zmiany w prawie lub w trwajcem
urzdzeniu nie bdzie mg by oddanym pod rozwag Zgromadzenia
Reprezentantw, jeeli poprzednio nie by udzielonym senatowi, i jeeli ten
przedoenia i wikszoci gosw nie przyj. Projekta rzeczone powinny by
przedstawionemi Zgromadzeniu Reprezentantw do decyzji przynajmniej w
trzynastym dniu posiedze jego, wyjwszy budet, rewizj rachunkw i ustawy
skarbowe, ktre winny by przedstawionemi Zgromadzeniu Reprezentantw
najpniej w czwartym dniu jego posiedze. Zgromadzenie Reprezentantw nie
bdzie mogo czyni odmian w projektach do ustaw, od senatu przedstawionych,
lecz tylko je wprost przyj lub odrzuci.

Artyku 10.
W miesicu grudniu kadego roku, [] bdzie Zgromadzenie
Reprezentantw, ktre duej nad cztery tygodnie (po
odcignieniu dni wit), to jest nad dwadziecia cztery posiedze
trwa nie bdzie mogo. Zgromadzenie to sprawowa bdzie
wszystkie wasnoci wadzy prawodawczej, roztrzsa
rachunki roczne administracji publicznej i stanowi coroczny
budet. Zgromadzenie Reprezentantw obiera bdzie czonkw
senatu
wedle
artykuu
organicznego,
tym
kocem
postanowionego.
Obiera take bdzie sdziw. Mie bdzie prawo na wniesienie
jednego z czonkw swoich oskarenia dwoma trzeciemi
czciami gosw wszelkich urzdnikw publicznych, jeeli s
obwinionymi o kradzie publicznego grosza, zdzierstwo albo
naduycie w sprawowaniu poruczonych im urzdw i takowych
pod sd najwyszy oddawania.

Artyku 12.

Zgromadzenie Reprezentantw trudni si bdzie

w razie potrzeby uoeniem i przejrzeniem
kodeksu
cywilnego,
kryminalnego
i
postpowania sdowego. Wyznaczy komitet,
majcy to dzieo przygotowa, w ktrym mie
naley suszne wzgldy na miejscowoci krajowe i
ducha mieszkacw. Dwch z czonkw senatu
bdzie
przydatnych
do
tego
komitetu.
Stanowienie
i
ogaszanie
urzdze
policyjnych
i
administracyjnych
jest
udziaem senatu.

Artyku 14.
W
kadym
okrgu,
obejmujcym
przynajmniej sze tysicy dusz, bdzie
jeden urzdnik pojednawczy, mianowany
przez
Zgromadzenie
Reprezentantw;
urzdowanie jego na lat trzy oznacza si.
Oprcz obowizku pojednywania czuwa
bdzie z urzdu nad sprawami maoletnich,
rwnie jak nad procesami, tyczcemi si
funduszw i wasnoci, nalecych do kraju
lub instytutw publicznych

Artyku 15.
Bdzie sd pierwszej instancji i sd apelacyjny, trzech sdziw w
pierwszej instancji, a czterech w sdzie apelacyjnym, czc w to ich
prezesw, bd doywotnymi. Inni sdziowie, dodani kademu z tych
sdw w liczbie potrzebnej stosownie do miejscowoci, zostawa bd
w urzdowaniu przez lat dwa tylko.

Artyku 16.
Sd najwyszy, na przypadek artykuu 10 przewidziany, skada si
bdzie
a) z piciu reprezentantw, losem wycignionych,
b) z trzech czonkw senatu, przez tene wybranych,
c) z prezesw obydwu sdw,
d) z czterech urzdnikw pojednawczych, z kolei powoanych,
e) z trzech obywateli, wybranych przez urzdnika, pod sd oddanego.
Sd ten wybierze spomidzy siebie prezydujcego.
Obecno dziewiciu czonkw potrzebn jest do wyrokowania.

Artyku 18.
Sdownictwo
jest niepodlegem. Przez
niepodlego sdziego rozumie si ma
suca mu wolno owiadczenia swojego
zdania w sdzeniu, bez ulegania wpywom
wadzy najwyszej lub innym jakim bd
wzgldom. Wszelkie inne okrelenie lub
tumaczenie niepodlegoci sdziego uznaje
si za naduycie.

KRLESTWO GALICJI I LODOMERII Z

WIELKIM KSISTWEM KRAKOWSKIM I
KSISTWAMI OWICIMIA I ZATORU (17721918)
I. Podstawy ustrojowe:
1) dyplom padziernikowy z 20.10.1860 i
patent lutowy z 26.02.1861
2) statut krajowy z 26.02.1861

Patent lutowy 1861 r.

Art. III. Dla Naszych krlestw: Czech, Dalmacji, Galicji i
Lodomerii z ksistwami Owicimia i Zatora, i Wielkim
Ksistwem Krakowskim, Naszych arcyksistw: Austrii poniej
i powyej Anizy, Naszych ksistw Krainy i Bukowiny, Naszego
margrabstwa Morawii, Naszego ksistwa Grnego i Dolnego
lska [] uznajemy za potrzebne, aby praca i swobody innych
stanw tych krlestw i krajw odpowiednio do stosunkw i
potrzeb teraniejszoci rozwin, przeksztaci i z interesami
ogu monarchii do zgody przywie, zatwierdzi zaczone
statuty krajowe i ordynacje wyborcze i uyczamy kademu z
nich dla dotyczcego kraju mocy zasadniczej ustawy
pastwowej.

STATUT KRAJOWY JAKO ALLEGAT DO CESARSKIEGO PATENTU LUTOWEGO

1861 R.
Art. 1
Krlestwo Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Ksistwem Krakowskim
reprezentowane bdzie w sprawach krajowych przez sejm krajowy.
Art. 3 Sejm Krajowy skada si (w brzmieniu z 1900 r.) ze 161 czonkw, a
mianowicie:
a) z trzech arcybiskupw we Lwowie, dwch biskupw w Przemylu,
biskupa tarnowskiego, biskupa stanisawowskiego wzgldnie a do
instalacji z gr. katol. sufragana lwowskiego
b) z rektorw uniwersytetw, krakowskiego i lwowskiego
C) ze stu czterdziestu jeden posw wybranych, jako to:
I. z czterdziestu czterech posw z klasy wielkich posiadaczy gruntowych
II. Z dwudziestu trzech posw miast [] i izb handlowych i przemysowych
III. Z siedemdziesiciu czterech posw reszty gmin krlestwa Galicji i
Lodomerii wraz z Krakowem.

Art. 4.
Do kierownictwa sejmu krajowego mianuje Cesarz z grona
onego marszaka krajowego i zastpc jego.
Art. 6.
Czas trwania funkcji marszaka krajowego i zastpcy jego,
tudzie wybranych czonkw sejmu krajowego (period
sejmowy) ustanawia si na lat sze.
Art. 8. Sejm zbiera si na podstawie najwyszego zwoania
zazwyczaj raz do roku i to, o ile cesarz inaczej nie
postanowi, w krajowym stoecznym miecie Lwowie.
Art. 9. Cesarz moe rozwiza Sejm kadego czasu, take
podczas trwania zwykego periodu sejmowego, zarzdzajc
rwnoczenie nowe wybory.

Art. 11.
Wydzia krajowy, jako zawiadowczy i
wykonawczy organ reprezentacji krajowej,
skada si pod przewodnictwem marszaka z
szeciu czonkw z grona sejmu krajowego
wybranych.
Art. 14.
Urzdowanie czonkw wydziau krajowego i
ich zastpcw trwa bdzie tak dugo jak
urzdowanie sejmu krajowego, ktry ich
wybra.

Art. 17.
Propozycje do ustaw, tyczcych si spraw
krajowych, przedoone bd jako rzdowe
sejmowi krajowemu. Take i sejmowi
krajowemu przysua prawo proponowania
ustaw w sprawach krajowych.
Do
kadej ustawy krajowej potrzeba
przyzwolenia sejmu krajowego i Cesarza.

Art. 18.
Za sprawy krajowe uznaj si:
Wszelkie rozporzdzenia (zarzdzenia),
tyczce si:
1. kultury krajowej
2. budowli publicznych, kosztem krajowym
podejmowanych
3. zakadw dobroczynnoci, udotowanych z
zasobw krajowych
4. budetu i skadania rachunkw krajowych
[]

LP. Zagadnienie
1.
Religia
2.
3.

wolno osobista
i rwno wobec prawa
Prawa wyborcze

4.

WMK
GALICJA
Religia katolicka-religi kraju, tolerancja
religijna art. 1
art. 3
penoletnio i cenzus majtkowy (50 z)
kupcy, rzemielnicy, oraz
duchowiestwo( z wyjtkiem
zakonnikw), profesorowie, nauczyciele i
artyci (art. 7)

system kurialny: I kuria: wielka wasno ziemska

(cenzus majtkowy 100z), II kuria: izby przemysowohandlowe, III kuria: miasta wiksze (cenzus majtkowy
zmienny), IV kuria: gminy wiejskie i miasta mniejsze
(cenzus majtkowy zmienny) art. 5

organ ustawodawczy

Izba Reprezentantw (organ

jednoizbowy), skad art. 11 i art. 14,
marszakiem jeden z delegatw senatu.
Kompetencje: ustawodawstwo, reforma
prawa art. 11 (in fine) i art. 12

161 osb, w tym 12 wirylistw: arcybiskupi i biskupi

obrzdku aciskiego, grecko-katolickiego (unickiego) i
ormiaskiego, prezes AU, rektorzy uniwersytetu
krakowskiego i lwowskiego rektor Politechniki
Lwowskiej
149 posw z wyborw, marszaek mianowany przez
cesarza. (art. 1, 3, 4)
kompetencje: ustawodawstwo w sprawach kultury
krajowej (sankcja cesarska)- art. 18

5.

organ wykonawczy

Senat, skad: art. 4-5 i art. 19

Wydzia Krajowy: kadencja 6 lat, art. 11
Kompetencje: prawo inicjatywy
Kompetencje: prawo inicjatywy ustawodawczej, badanie
ustawodawczej art. 11, prawo aski prawidowoci wyborw, biuro sejmu
art. 4, mianowanie na urzdy adm. art. 8

6.

Sdownictwo

7.

Podzia terytorialny

powszechne, niezawiso sdziego - art. brak regulacji

15 i art. 18
gminy art. 9
brak regulacji