Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Gnralits
Cration
1998BernardTuy(UREC)
Modification
1999JeanPaulGautier(UREC),VincentRoca(LIP6)
20002001ChristianHascot(CCR)
Plan
Historique
lmentsformelsdetransportdelinformation
Typedeliaisons,Mthoded'change
Synchronisationdestransmissions
Gnralitsetdfinitionsdebase
TypesdesignauxetTypesdedonnes(Numriques,Analogiques)
Codagedessignaux
ModulationetMultiplexagedessignaux
NumrisationdunsignalCompressiondedonnes
UnexempledeliaisondedonnesnormaliseHDLC
ARS00/01
Historique
1865:Tlgraphe(S.B.Morse)
1876:Tlphone(Bell)
1930:Tlvision(principes)
1963:Tlex,liaisonsspcialisesbasdbit
1964:TransmissiondedonnessurRTC
1969:Internet
1970:Rseauxlocaux
1977:Transmic(LSTransfix2.4kb/s2Mb/s)
1978:Transpac(rseaudepaquetsX252.4kb/s2Mb/s)
1988:RNIS(RseauNumriqueIntgrationdeServices)(ISDN)
1995:ATM(AsynchronousTransfertMode)
2000:DWDM(DenseWavelenghDivisionMultiplexing)
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
quipementsvoisins
Ordinateur
outerminal
Ordinateur
outerminal
ETTD
ETTD
Canaldetransmission
CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO
ETTD
DTE
quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes(CCITT)
DataTerminalEquipment(EIA)
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
quipementsdistants
CircuitdeDonnes
ETTD
ETTD
Modem
ETCD
Canaldetransmission
Modem
ETCD
ETCD
quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
DCE
DataCommunicationEquipment
Modem
Modulateur/Dmodulateur
CanaldeTransmission:Lignetlphonique
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
LiaisondeDonnes
Modem
Canaldetransmission
Modem
Contrleurde
Communications
Source
de
donnes
Contrleurde
Communications
CircuitdeDonnes
Source
de
donnes
ETTDETCDETCDETTD
CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO,RTC
ETTD
quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes
ETCD
quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
Modem Modulateur/Dmodulateur
ARS00/01
Diffrentesformesdeliaisons
Pointpoint
Multipoint
PointMultipoint
Enboucleouanneau
ARS00/01
Modesd'change
Simplex:
1seulsensdmissiondanslecanaldetransmission
Duplexlalternat(halfduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missiontourderledanslemmecanal
detransmissionselonlesrglesdfiniesparlaliaisondedonnes
Duplex(fullduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missionsimultanedanslemmecanalde
transmission
Transmissionsparallles
Busdesordinateurs(E)ISA,PCMCIA,VME
Transmissionssries
ARS00/01
Synchronisationdestransmissions
Transmissionssynchrones:
Suitededonnessynchrone:letempssparantlesdiffrentsinstants
significatifsestunentiermultipledummeintervalledetempsT
Lescaractressesuiventsanssparation
Unsignaldhorlogeesttoujoursassociauxdonnes(basedetemps)
T
1001
Signaldedonnes
Signaldhorloge
ARS00/01
Synchronisationdestransmissions
Transmissionsasynchrones(ouarythmiques)
Suitededonnesinstantsalatoiresplutttransmisecaractrepar
caractre=>successiondetrainsdesymbolesbinairessparspardes
intervallesdetempsquelconques
Latransmissionasynchronedesdonnesncessiteladjonctionchaquecaractre
transmisd'lmentsdereprage:StartetStopbits
DureduStartbit=durede1bitducaractredclenchementdelhorlogelocale
DureduStopbit=1,1.5ou2bitsducaractre(arrtdelhorloge)
BitdeParitdevrificationdelavaliditducaractrereu
Exempledecaractre
codesur4bits
1001
StartParitStopCaractresuivant
ARS00/01
10
Modesdeconnexion(1)
Auniveauphysique
CommutationCircuit
Tlphone
Affectationressourcespermanentesavectempsd'tablissement
CommutationPaquet
Pouroptimiserl'utilisationdesressources,supprimeletemps
d'tablissementdelaliaison
Tamponsncessaires,engorgementpossible
Indpendanceducheminparcouru
CommutationCellule
Commutationrapidedecircuits(ATM)
Paquetsdepetitestailles:Cellule
Taillefixepourautomatisationsimpleetsurtoutrapide
ARS00/01
11
Modesdeconnexion(2)
Auniveauliaison
Modesansconnexion
Avecacquittement
Plusfiable,maispluslent
Sansacquittement
Rapide,maisncessiteunrseautauxd'erreurfaible
Modeconnect
Lepluslabor,leplusfiable,etlepluscoteuxenressource
ARS00/01
12
SupportsdeTransmission
Types
PairesTorsades
Coaxial
FibresOptiques
FaisceauxHertziens
Bandepassante
>100KHz
>100MHz
>1GHz
Variable(natureet
frquence)
Satellites
Xcanaux>10MHz
LAN:LocalAreaNetwork
MAN:MetropolitanAreaNetwork
WAN:WideAreaNetwork
ARS00/01
Utilisation
Tlphonie,LAN
Tlphonie,LAN
LAN,MANetWAN
LAN,MAN
WAN
13
Gnralits
Transfertnoninstantanquidpend
Dusupport(air,cuivre,fibreoptique)
Deladistance(dumtredesmilliersdekilomtres)
Transfertnonparfaitdu
Dformationdel'ondedurantsontransport
Perturbationsexternes
Aucontrairedelavueoudel'ouie,latransmissiondedonnes
informatiquenesupportepasleserreurs.
Ilfautobligatoirementqu'ellessoientcorrigesunmomentouunautre
avantleurpossibleutilisationsurl'quipementdistant.
ARS00/01
14
Dfinitions
UnitdeFrquencedusignal:
Hertz(Hz):1/T(T:priodedusignal)
C'estlenombredepriodes(oudoscillations)parseconde(quise
dclinekHz,MHz,GHz)
Frquence
30/300kHz
30/300MHz
3GHz/30GHz
30GHz/300GHz
Longueurd'ondes
Ondeskilomtriques
Ondesmtriques
Ondescentimtriques
Ondesmillimtriques
ARS00/01
15
Dfinitions
BandePassante(Hz):
Caractrisetouslessupportsdetransmission,cestlabandede
frquencesdanslaquellelessignauxsontcorrectementreus
BP=FmaximaleFminimale
Dfinitpourunrapportdepuissance(Pe/Pr)endB
10log(Pmission/Preue)N
Parconvention,onprendN=3soit50%de"perte"
Exemples:
Sensibilitdeloreilledanslabandedefrquence2020000Hz
CaractristiquesHautparleurHifi:3018000Hz
Bandepassantedutlphone3003700Hz(4000Hz300Hz)
ARS00/01
16
Dfinitions
Ledbitbinaire(D)caractriseplusuneliaisonauniveau
rseauinformatique(bits/soubps):
formuledeShannon
Estunefonctiondirectedelabandepassante(BP):
D=BPlog2(1+S/N) S/N=signal/bruit
Cestlaquantitmaximaledinformationtransmissiblesurunevoie
exemple:noslignestlphoniques
BP3400Hz
S/N1000=>Dbitbinairemaximalthorique34000bits/s
ARS00/01
17
Dfinitions
Notiondespectre
Lephnomnevibratoirele+simple:lasinusode
Sinusodeparfaite,lespectred'nergiesereprsenteparuneraie
Signalrel=>talementautourdelafrquenceFthorique(Ff)
Signalbinaire=>talementderaiesquisechevauchent=>spectrecontinu
nergie
dusignal
Densit
d'nergie
Frquence
Frquence
ARS00/01
Largeurdebande
18
Transmissiondirectedesymbolebinaire
Techniquenonoptimalecar:
Limitationdelabandepassanteversleshautesfrquencesdes
supportsdetransmission(dueauxadaptateursd'impdance,
transformateursdisolement)
Composantecontinue=>suitede0oude1nondistinguable
Ncessitdetransmettrelerythmedhorlogepourla
synchronisationdurcepteurquidoitpouvoirreconstituerla
squencedesdonnesreues(ajoutd'infosprvoir)
Dformationdessignauxtransmisaugmenteaveclalargeurde
labandedefrquenceutilise<=>onchercherduirela
frquenceprincipaledusignaltransmis
ARS00/01
19
TransmissiondeDonnesetbandePassante
Lespectredusignaltransmettredoittrecomprisdanslabande
passantedusupportphysique:)
Latransmissiondessignauxbinairesengendreunspectrede
frquencetroit=>mauvaiseutilisationdusupportde
transmissionsurunsupportlargebandepassante.
OnarecoursauxtechniquesdeCodage,deModulationetde
Multiplexagepourpalliercesproblmes
Adaptationdessignauxausupport
Rentabilisationdelutilisationdusupport
ARS00/01
20
Naturedelinformationtransporte
metteur
Rcepteur
TransmissiondesDonnes
ETTD
Modem
ETCD
Supportdetransmission
Modem
ETCD
ETTD
NumriqueAnalogiqueNumrique
1 0 11
1 0 11
lmentbinaires(bits)lmentbinaires(bits)
Propagationdesondes
lectriques
lectromagntiques
Lumineuses
pairesmtalliques,coaxial
milieuarien
milieuarien,fibreoptique
ARS00/01
21
Typesdetransmissions
Transmissionanalogique:
Signalanalogique(radio,TV,tlphone)
Signalnumrique(ordinateur)
Transmissionnumrique:
Signalnumrique(BandedeBase)
Signalanalogique(MIC*)
MIC:ModulationparImpulsionetCodage(PulseCodingModulation)
ARS00/01
22
Typesdetransmissions:Dfinitions
Signalnumrique:
L'amplitudevarieenneprenantquedesvaleursdiscrtespar
intervalle.
Signalanalogique:
L'amplitudevariedemanirecontinuedansletemps,lesvaleurstant
diffrenteschaqueinstant.
Untelsignalnadmetpasdediscontinuit.
DiffrenceentreTypedesignaletTypededonnes.
Unsignalanalogiquepeutrsulterducodagededonnesnumriques
ouanalogiques,etrciproquement
ARS00/01
23
Transmissionanalogique
Historiquementlespremires(tlex,LSbasdbitaudbutdesannes60)
Baseinstalleimportantedeliaisoncuivre(PToucoaxial)danslesvilles
2imejeunesseavecxDSL(DigitalSubscriberLine)
ExemplelepluscourantlaliaisonsrieV24(CCITT)ouRS232C(EIA)
Spcificationmcaniques,lectriquesetfonctionnellesdelaconnexionphysique
Exemplesimpledelatransmissiondedonnes
ConnexionPCModem(V32,V34,V90),modeconsole
Encoretrsrpanduedanslemondeinformatique
LSverssitesdistants(V35,V11...)
Signauxnumriques
ARS00/01
24
CaractristiquesTransmissionanalogiqueV24
Mcaniques:
Prisetrapzodale25broches(DB25)
9brochesprincipalementutilises(DB9)
lectriques:Signalanalogique
1:3volts 0:+3volts
Dbit:20kb/ssur15m(ETTD<>ETCD)
Fonctionnelles
Voirfigurediapositivesuivante
ARS00/01
25
TransmissionanalogiqueV24(9signauxdebase)
1Terredeprotection
2Transmissiondedonnes(TD)
3Rceptiondedonnes(RD)
4Demandepourmettre/RequestToSend(RTS)
ETTD
5Prtmettre/ClearToSend(CTS)
6Postededonnesprt/DataSetReady(DSR)
ETCD
7Terredesignalisation
8Dtectionsignaldeligne/CarrierDetect(CD)
20ETTDprt/DataTerminalReady(DTR)
ARS00/01
26
TransmissionanalogiqueV24:Principes
Initialisation
ETTDsoustensionDTR=1etETCDsoustensionDSR=1
CommunicationETTD/ETCD
ETCDdtectelaporteuse=>ETTDprvenuparCD
ETTDprvientETCDvolontTXparRTS
RponseETCDparCTS
TXsurTD.
CommunicationETTD/ETTDETCD/ETCD
Cblenullmodemaveccroisementbroche2/3
ARS00/01
27
Transmissionanalogique
CodesprincipauxtrouvssurmodemnormalisCCITT
103
:missiondedonnes(ETTDversETCD)
104
:Rceptiondedonnes(ETCDversETTD)
105
:Demandepourmettre(RTS)(contrledeflux)
106
:Prtmettre(contrledeflux)
108
:ETTDprt(DTR)indiquequeETTDprtfonctionner
109
:Dtectiondusignaldelignereu
122
:Dtectiondusignalreusurlavoiederetour(109)
142
:Indicationdetest
Indicateurdequalitdeligne
ARS00/01
28
Transmissionnumrique
Remplacepetitpetitlatransmissionanalogique
Transmissionnumrique+performante
Faibletauxd'erreurdesliaisons
Simplicitdusignal(0ou1)=>Simplicitamplificateur
Pasd'effetcumulatifliauxparasites
Multiplexageplusfacile
Exemplespratiques:
qualitCDetqualitvinyle
V90(TX:33.6k,RX56k)basesurlaqualitdurseaunumrique
ConvertisseurNumrique>Analogique:dbit33.6k56k
ARS00/01
29
TransmissionsnumriquesenBandedeBase
AppelaussiModulationBandedeBase(BdB)
Signauxsynchrones(asynchrone:dbittropfaible)
Signalenbandedebasenesubitpasdetranspositionenfrquence
(casdurseaufilaire)
L'ETCDestunsimplecodeur(codeurBdB)
Lesignaldoitoccupertoutelabandepassantedisponible(optimum)
Avantages:
Simplicitetfaiblecot(pasdemodulation/dmodulation)
Dbitbinairelevpossible,silaBPdusupportestlarge(FO)
Dsavantages:
L'affaiblissementaugmentefortement,silafrquenceaugmente
ARS00/01
30
TransmissionsnumriquesenBandedeBase
Fonctiondecodage
Suitedesymboles
binairesdedureT
codeurbande
debase(BdB)
Suitedesymboles
transformsdedure
Lasuitedessymbolestransformsappartientunalphabetfini
=n*TavecnNetn>0
ARS00/01
31
Codagedusignal
Lecodageestralisprincipalementpour
Supprimerlacomposantecontinuedusignal,
Unedtection+simpledeserreursdetransmission
Codages2(a,+a)ou3niveaux(a,0,+a)
Codagebiphase:augmentationdurythmedestransitions
Codagebipolaire:augmentationdunombredeniveau
ARS00/01
32
Exempledefonctionsdecodage
Codages2niveaux:
CodageNRZ(NoReturntoZero)(lepremiermisenplaceetle+simple)
Bit0:aBit1:+a
Lasuitebinaire01011000estreprsentepar:
+a
0
a
SpectredepuissancedusignalNRZconcentrauvoisinagedes
bassesfrquences=>mauvaisetransmissionparlesupport
ARS00/01
33
Codage2niveaux
CodageNRZI:(UtilisparEthernet100)
Le1estcodalternativementparfrontmontantouparunfrontdescendant
(fonctionduprcdentcodagedu1)
Le0gardeleniveaudetensiondudernier1
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:
01011000
+a
0
a
SpectredepuissancedeNRZI:bandedefrquence[0,1/]
=>Rducteurdefrquence
ARS00/01
34
Codage2niveaux
CodageManchester:(Codagedel'ethernet10Mb/s)
Consisteintroduiredanslesignaldestransitionsaumilieudechaque
intervalle(0=>frontmontant,1=>frontdescendant:synchronisation)
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:
01011000
+a
0
a
SpectredepuissancedusignalManchesterutiliseunebandede
frquence2x+grande(0,2/=>BPdusupportdoittre2x+
=>
largeetdoitsupporter2x+debruit(erreur)
ARS00/01
35
Autrescodages2niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,2/]
Manchesterdiffrentiel
|ai1ai|vaut0=>frontmontant
|ai1ai|vaut1=>frontdescendant
UtilisparTokenRing
01011000
+a
CodedeMiller
CodageManchesterensupprimantunetransitionsurdeux.
ARS00/01
36
Codages3niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,1/]
Bipolairesimple
Signaltransmisvaut0siladonnevaut0
Signaltransmisvautalternativement+aouasila
donnevaut1
01011000
+a
0
a
BHDn(BHD3ouHDB3le+utilis)
0101000
BipolaireHauteDensit
Variantesducodebipolairesimple:limitelenombren +a
dezrossuccessifs
0
a
Ajoutd'unfrontmontantoudescendantfonctiondu
prcdentbit=1
ExempledeBHD1cicontre
ARS00/01
37
CodagepourHautsDbits(1)
Ons'aperoitrapidementquelescodesutilisspour
liminerlacomposantecontinuenediminuepasla
frquencedusignaletmmel'augmente
Pourleshautsdbits,onvautiliserdeuxcodages:
Unpourrduirelesrisquesd'erreur
Ajoutdebitsupplmentaire:CodagedetypemB/nBavec(n>m)
Augmentelafrquenced'unrapportn/m
Unpourrduiresensiblementlafrquence
NRZI,MLT3...
ARS00/01
38
CodagepourHautsDbits(2)
Exemple4B/5B
Rductiondelapuissancespectraleauxbassesfrquence
Choixjudicieux(dcodage)de2nparmiles2mcombinaisonspossibles
Garantitunmaximumde2bitssuccessifszropourchaquesymbole.
Hexadcimal
0
1
2
4
5
6
E
F
Binaire
0000
0001
0010
0100
0101
0110
1110
1111
4B/5B
11110
01001
10100
01010
01011
01110
11100
11101
24codessur32dedfinis
16pourlesdonnes
8pourlecontrle(dbut,
fin,tatdelaligne)
Lesautressontinvalides
ARS00/01
39
CodagepourHautsDbits(3)
4B/5BsuivideNRZI
EnfaisantsuivrecettereprsentationparuncodageNRZI(NonReturn
toZeroInvertones),quiproduitunetransitionpourchaque"1"transmis
etpasdetransitionpourun"0"transmis=>frquencedesignaltransmis
surlemdiadiminued'unfacteur2.
ApplicationpourFDDI,Ethernet100FX(decontraintesavecFO)
4B/5B+MLT3(MultiLevelTransmit3)
Pourlecuivre(100BaseTX),onutiliselecodageMLT3troisniveaux,
afindediminuerlerayonnementparasiteetlafrquenced'unrapport3.
ARS00/01
40
CodagepourHautsDbits(4)
Transmissionsurdepluslonguesdistances(attnuationet
dformationdusignalfonctiondelafrquence)
distancegale,ledcodagedusignalestfacilit
CodeBloc8B/10B(origineIBM)
Utilisationde2codesblocs(+simple)pourunoctet:
5bitsdepoidsfort5B/6B
3bitsdepoidsfaibleen3B/4B
UtilisparGigabitEthernet(802.3z)
ARS00/01
41
CodagepourHautsDbits(5)
Donnes
transmettre
Codage4B/5B
10101010
1011010110
Codage4B/5B
+NRZI
Codage4B/5B
+MLT33
niveaux
ARS00/01
42
Transmissionsanalogiquesparmodulation
duneondeporteuse
Lespectredessignauxmodulsestcentrsurlafrquenceporteuse
Largeurduspectre=largeurduspectredessignauxtransmettre=>
transmissionpartranspositiondefrquence
Laporteusenadautrerlequedetransporterlessignauxdansla
bandepassantedusupport
Nevhiculeaucuneinformationenellemme,seulesamodulation
aunesignification
L'oprationdemodulation/dmodulationdusignalestralisepar
unModem
ARS00/01
43
Transmissionsanalogiques
Utilisationdesdiffrentesmodulations
Modulationsdamplitude:
Radiodiffusionmonophonique
Tlphonie
Modulationdefrquence:
Radiodiffusionstrophonique,tldiffusion
Tlphonie
Modulationdephase:
Transportdessignauxnumriquessurcircuitstlphoniques
Faisceauxhertziens
Liaisonssatellites
ARS00/01
44
TransmissionsanalogiquesFormesdesmodulations
Modulationsdamplitude(2valeursd'amplitude):
Modulationdefrquence(2frquences):
Modulationdephase(phaseendvariable):
ARS00/01
45
Modulationdunsignal
UnsignalSestcaractrispar:
sonamplitudeA,safrquenceF,etsaphase,telque:
S(t)=Asin(2Ft+)
Lesignalesttransportsouslaformeduneondefaisant
varierunedescaractristiquesphysiquesdusupport:
Tensionlectrique
Onderadiolectrique
Intensitlumineuse
ARS00/01
46
Modulationdunsignal
LaporteusePseprsentesouslaformeduneondedebasergulire
P(t)=Apcos(2Ftp+p)
Translationdusignaldanslabandepassantedusupport
Onfaitsubirdesdformationsoumodulationscetteporteusepour
distinguerleslmentsdumessage
=>4typesdemodulations:
Modulationdamplitude,defrquence,dephase(synchronisation)
Modulationcombine(ex.:damplitudeetdephase)
Nombredemodulations/s=f(BP)ducanaldetransmission
ARS00/01
47
Effetsdelamodulation
Lamodulationestlatransformationdunmessagetransmettre
enunsignaladaptlatransmissionsurunsupportphysiqueou
lalgislation
Transpositiondansundomainedefrquencesadaptausupport
detransmission
Offreunemeilleureprotectiondusignalcontrelebruit
Possibilitdetransmissionsimultanedemessagesdansdes
bandesdefrquencesadjacentespourunemeilleureutilisation
dusupport(multiplexage)
ARS00/01
48
ModulationetDbitbinaire:Dfinitions
RapiditdeModulationRM(signalnumrique):
RM(bauds)=1/T
LedbitbinaireD(bits/s)=Q.RM
T:priodedemodulation
:dured'unbitdusignalmodul
Q=/T:nombredebitscodparintervalledemodulationT
Remarque:
Q=1(modulationsimple),ledbitbinaire(bits/s)estgalla
rapiditdemodulation(bauds)
Parabusdelangage,onparlededbitenbaudsavecQ=1
ARS00/01
49
ModulationetDbitbinaire:Exemples
Exemplesdemodulationdelaporteuseenfrquence:
avec2frquences(F1=0,F2=1)
PriodedemodulationT=transportd1bit
=>RM(bauds)=1/T=D(bits/s)
avec4frquences(F1=00,F2=01,F3=10,F4=11)
PriodedemodulationT=transportde2bits
=>RM(bauds)=1/TD(bits/s)=2x1/T
D=2xRM
ARS00/01
50
Multiplexage
Objectif:
Optimiserlusagedescanauxdetransmission
=>transmissionssimultanesd'unmaximumdinformations
Principe:
Traiterlesignalpourconcentrerdesfluxdoriginesdiverses
sousformedunsignalcompositeunique=>signalmultiplex
3techniquescoexistent:
Multiplexageenfrquences
Multiplexagetemporel
Multiplexagetemporelstatistique
ARS00/01
51
Multiplexage:quipements
Multiplexeur/
Dmultiplexeur
Voiesou
Portes
ETCD
Multiplexeur/
Dmultiplexeur
Canalde
Transmission
ARS00/01
52
Multiplexageenfrquence
Principe:
Dcouperlabandepassanteduncanalenplusieurssousbandes
Chaquesousbandeestaffecteunevoiedetransmission
AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC
AAAAAAF1
BBBBBBBF2
CCCCCCCF3
ARS00/01
53
Multiplexagetemporel
AppelsouventTDM(TimeDivisionMultiplexing)
Principe:
Desbitsou(desoctets)sontprlevssuccessivementsurlesdiffrentesvoiesreliesau
multiplexeurpourconstruireuntraindebits(oudoctets)quiconstitueralesignal
composite
AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC
CC BB AA CC BB AA CC
t
Chaqueintervalledetemps(IT)estaffectunevoie
ARS00/01
54
Multiplexagetemporelstatistique
Principes:
Leprlvementsurlesdiffrentesvoiesreliesaumultiplexeurnest
pluscyclique,maismodifidynamiquementenpermanenceselon
l'activitrellesurchacunedelle
Rcuprerlabandepassantedesvoiesinactives:imposede
transmettreladressedelavoiemettrice
Avantages:
SignalcompositededbitDtinfrieurlasommedesdbitsdes
voiesreliesaumultiplexeur(Di),=>surallocation(overbooking)
LerapportDi/Dtestcourammentde45
Techniquetrsutilisepourleslignesspcialisespermanentes(LS)
ARS00/01
55
Transmissiondesignalanalogiquenumris
LiaisonsMIC(ModulationparImpulsionetCodage)
But:Multiplexagedeplusieursconversationstlphoniques
Enfaitpasdemodulation:chantillonnageQuantificationCodage
Bnficierdelatechnologienumrique
Codec(codeur/dcodeur):analogique>numrique(inversemodem)
Signalanalogiquersultantd'uneconversationtlphonique
Frquencemaximale=4000Hz
Frquencechantillonnage=2x4000Hz=8kHz(T=125s)
Codagesur8bits=>Dbit64kb/s(Europe)
Codagesur7bits=>Dbit56kb/s(USA,Japon)
ARS00/01
56
Transmissiondesignalanalogiquenumris
CCITTnormalisecanalE1(2.048Mb/s)
TransmissionTDMde30voiesde64kb/s
IT0:service,alarme;IT16signalisationdesvoies
256niveauxdequantification
USA&Japon:24voies(1.544Mb/s)CanalT1(BellSystem)
Voiede56kb/s
127niveauxdequantification
Incompatibleentreeux
Interconnexiontrscoteuse
ARS00/01
57
Numrisation:exempleduMIC*
Amplitude
chantillonnage
Pasdchantillonnage
temps
11
10
Pasdequantification
01
00
Quantification
Transmissionbinaire
01
*ModulationparImpulsionetCodage
(enfaitiln'apasdemodulation)
11
01
11
00
temps
ARS00/01
Codage
58
Exemplesdedbit
SonHauteFidlit:
Frquencemaximale=20000Hz(20kHz)
Frquencechantillonnageutilise:44100Hz
Codagesur16bits
Dbit0.7Mb/senmono,1.4Mb/spourunsignalstrophonique
Vido
1Image(hauteurh,largeurl,nbitspourcoderunpixel):hxlxnbits
QualitVCR
(352x240x24)x(25images/s) 32Mb/s
QualitTV
(768x576x24)x(25images/s) 250Mb/s
QualitTVHD
(1920x1080x24)x(30images/s)
1120Mb/s
Ncessitdecompressionpourralisercetypede
transmissiongrandechelle
ARS00/01
59
Codagedelavoix
Letraitementdelavoixcomprenddeuxtapes:
Analysedelaparole
Convertirunsignalanalogiquesousuneformenumrique
Synthsedelaparole
Convertirunsignalnumriquesousuneformeanalogique
Troismthodespeuventtreutilises:
Codagedelaformedonde:
Approximationnonlinairedelonde(PCM,ADPCM)
Codagedelavoix:
Voixsynthtique(LPC)
Codagehybride:
CodeexcitedLinearPrediction(CELP),...
ARS00/01
60
Standardsdecodagedelavoix
Nom
Dbit (kb/s) Dlai(ms)
G.711:PCM 64
0.75
G.726:ADPCM
16
G.723:CELPMPMLQ
6.3
G.729:CSACELP 8
10
G.728:LDCELP: 16
35
GSM:Tlphonemobile
13
LinearPredictiveCoding(Xerox)
DigitalVideoInteractive(DVI)
1
1030
5
48 1(~ADPCM)
ARS00/01
61
Techniquesdecompressionvido
Exploiterlacorrlationspatiale:
Dcoupageenmacroblocs(matricedepixels)
Reprsentationdansledomainedesfrquencesparune
TransformationCosinusdiscrte(DCT)(Conservatrice)
QuantificationdescoefficientsDCT
CodageRLE,Huffman:compressionsuitespixelfrquentes
Exploiterlacorrlationtemporelle:
Codagepardiffrence
CodageIntra(compression)etInter(prdiction)desimages
Vecteursdemouvements
ARS00/01
62
Standardsdecodagedelavido
Ensembledecodageavecperte
H.261(1990):utilisactuellementpourRNISetMBone(MulticastIP)
JPEG(Images)MJPEG(Vido)(1992)dbits:de8Mb/s40Mb/s
MPEG1(1993):352x240(NTSC)ou352x288(PAL)
0.2Mb/s(audio)+1.2Mb/s(vidoqualitVCR)
MPEG2(1994):46Mb/s(Qualitdiffusion)
H.263(1996):VisioconfrencesurRTC(1020kb/s)
MPEG4(1998):5kb/s5Mbit/s(vido)2kb/s64kb/s(audio)
MPEG7(2000):normepourlemultimdia
Touteslesapplicationsnesupportentpasdespertes(ex:mdicales)
ARS00/01
63
LeniveauLiaisondeDonnes
NiveauOSI=2
Fournitprocduresetmoyensfonctionnelsncessaires:
tabliruneconnexion(ex:choixdumodedefonctionnement)
Maintenir(transfertsunioubidirectionnels)etlibrerlaconnexion
Acheminedestramessurlaliaisonphysique
Effectueuncontrledefluxafind'viterlasaturation
Dtecteetcorrigeleserreursdetransmission,provoquedesretransmissionsen
casd'anomalie
Maiscertainestechnologiesnassurentpastoutesces
fonctionnalits!
ARS00/01
64
LeniveauLiaisondeDonnes
Caractristiquesduneliaisondedonnes
Configurationpointpointoumultipoint(plusrare)
Exploitationenfullduplexouhalfduplex
Gestionhirarchiqueousymtriquedelatransmission
Hirarchique:distinctionprimaire/secondaire(s)
Fonctionneparinvitationmettre(polling)
Symtrique:unestationaccdeaumdiumsansautorisation
Gestiondelacorrectiondeserreurs
1ouplusieurstramesretransmises(fonctionacquittement)
ARS00/01
65
LeniveauLiaisondeDonnes
Parfois(ex:IEEE802.X)lacoucheISO=2estdcoupeen:
1couche"basse":MAC(MediumAccessControl)
Contrlelamthoded'accsausupportphysiquepartag
Ex:Touteslesstationsdurseauaccdentaummecanal=>concertationpralable
1couche"haute":LLC(LogicalLinkControl)(IEEE802.2)
Liaisondedonnesproprementparler
Contrlelaqualitdelatransmission
OSI=2
LLC
MAC
OSI=1
BlocdeDonnes
=TRAMES
Trainsdebits
SupportPhysique
ARS00/01
66
LesprotocolesdeLiaisondeDonnes
Ilenexistebeaucoup:
SDLC SynchronousDataLinkControl(IBMrseauSNA)
HDLC HighlevelDataLinkControl
NormalisISO(1976)avecnombreuxsousensembles(LAP,PPP)
IEEE802.3et"Ethernet"
IEEE802.5(TokenRing)
SansfilIEEE802.11(12Mb/s),IEEE802.11b(11Mb/s)
FDDI(ANSIX3T9).
ARS00/01
67
Caractristiquesprotocoledeliaison
Tramededonnes,Tramed'acquittement
Tempsd'missiondelatrame
Tempsdepropagationdelatrame
Tempsd'missiond'unetrame
metteur
Acquittements
Tempsdepropagation
ARS00/01
Rcepteur
68
Gestiondesacquittements
Protocoledebasepeuperformant:AttendreetEnvoyer
metteurenvoiesatrame
Rcepteuracquittelatramereueoudemandelaretransmission
Perted'uneoudestrames:attented'undlaidetemporisationpourle
redmarrageduprocessus
TrameNn
TrameNn+1
metteur
Rcepteur
AcquittementtrameNnAcquittementtrameNn+1
ARS00/01
69
Gestiondesacquittements
Protocolesmodernesetactuels:Anticipation
Groupementdesacquittements
Modenonconnect(ex:Ethernet)
Envoiedetrameselonunprocessuscommuntous(statistique)
Modeconnect(ex:HDLC)
tablissementliaisonpartramedegestion
metteur
missiontramesn,n+1,n+2...
Acquittementgroups
destramesN<n
ARS00/01
Rcepteur
70
HDLC:HighlevelDataLinkControl
Exempledeliaisondedonnespourrseaupublic
IssuedeSDLCd'IBM
Ensembledeclassesdeprocduresetde
fonctionnalitsoptionnelles(normaliseparl'ISO
en1976)
=>Chaqueliaisondedonneschoisitsaprocdureen
fonctiondesesbesoins(cots,ressources...)
ARS00/01
71
HDLC:Modesopratoires
3modesopratoiresprincipaux:
NRMModenormalderponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationprimaireautoriseexplicitementlesecondairemettre
Secondaireenvoietrame(s)+tramedefind'mission
ARMModeasynchronederponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationsecondairepeutmettresansautorisation
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdusecondaire(Ntramesuivante,prt,occup...)
ABMModeasynchronequilibr(balanced)(le+courant)
Touslesquipementsagissentdelammefaon
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdelastation(Ntramesuivante,prt,occup...)
tuderestreinteaumodeABMpourlimiterlescasdefigure
ARS00/01
72
TramesHDLC:TypeetFormat
Touteslestransmissionssefontl'intrieurdetrames
Bitdepoidsle+faibletransmisenpremier
Tramededonnes:
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Fanion
Adresse
Contrle
16bits
Donnes
FCS
8bits
Fanion
Tramedesupervision(32bitssansles2fanions):
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse
Contrle
16bits
FCS
ARS00/01
8bits
Fanion
73
HDLC:Fanion
8bits
8bits
Fanion Adresse
8bits
taillevariable
Contrle
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Fanion(8bits):Dlimiteurdetrame(01111110)
Permetlasynchronisationdel'horlogedurcepteur
Surleslignespointpointaurepos,transmissioncontinuelledetramede
longueurminimale(32bits)(ExempleHDLC"Cisco"codage?)
17:54:08Serial0HDLCmyseq47551
17:54:08Serial1HDLCmyseq408961
17:54:18Serial0HDLCmyseq47552
17:54:18Serial1HDLCmyseq408962
17:54:28Serial0HDLCmyseq47553
17:54:28Serial1HDLCmyseq408963
...
mineseen47551
mineseen408961
mineseen47552
mineseen408962
mineseen47553
mineseen408963
yourseen47884
yourseen648137
yourseen47885
yourseen648138
yourseen47886
yourseen648139
ARS00/01
lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
74
HDLC:Adresses
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Adresse(8bits):caractriseledestinatairedelatrame
SurlesliaisonspointpointutilisantleprotocolePPP(trameHDLC)
adresse=11111111
LAPB(modequilibr):adressesvariables
Siils'agitdecommandesoudesrponses
Siils'agitdeliaisonsimpleoudesmultiliaisons
Siils'agitETTDversETCDoul'inverse
tenduesur2octetspourlecanalDRNISmultipoint(tramesI&S)
ARS00/01
75
HDLC:Contrle
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
Contrle:typedelatrame
taillevariable
Donnes
16bits
8bits
Fanion
FCS
Nombredebit1313
Information,Supervision,nonnUmrot
I 0NSP/FNR
NS:NdeSquence
S 10SSP/FNR
P/F:invitationmettre(Poll)(commande)
P/F:bitFinalpourunerponse
U 10 MMP/FMMM
NR:NdesquenceenRception
S:BitdefonctiondeSupervision
Peuttreaussitendu2octets
M:BitdefonctiondeModification
=>NS&NR7bits
ARS00/01
76
HDLC:Tramed'information(I)
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
0NSP/FNR
Tramecontenantlesdonnes
NScodsur3bits:fentred'anticipationde7tramesaumaximum
NRacquittetramesreues(convention:Ndetramenonencorereue)
P/F(Poll/Final)
P:Permetl'invitationmettre
F:Indiqueunerponselarequteprcdente
Nomissudesmodesnonquilibrs,Findiquaitladerniretramedesesclaves
ARS00/01
77
HDLC:Tramedesupervision(S)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse
Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
Supervisiondelaliaison(sansdonnes)
Contrlel'changedesdonnes(Accusderception,demandede
retransmissionetdesuspensiontemporairedestramesI)
Commandes
RR(prtrecevoir)
RNR(nonprtrecevoir)
REJ(Rejet)
SREJ(RejetSlectif)
Rponses
RR(prtrecevoir)
RNR(nonprtrecevoir)
REJ(Rejet)
SREJ(RejetSlectif)
ARS00/01
Codages(2bitsSS)
0
0
1
0
0
1
1
1
78
HDLC:Supervisiondelaliaison(1)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
RR:Commande/Rponseprtrecevoir(ReceiveReady)
ETTDprtrecevoirunetrameI
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1
RNR:Commande/Rponsenonprtrecevoir(ReceiveNotReady)
Indiquel'tatd'occupationdel'ETTD(CtrlFlux)
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01
79
HDLC:Supervisiondelaliaison(2)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
REJ:Commande/Rponserejet(REJect)
ETTDdemandelaretransmissiondetrame(s)IpartirdeNR
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1
SREJ:Commande/Rponserejetslectif(SelectiveREJect)
ETTDdemandelaretransmissiond'unetrameIpartirdeNR
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01
80
HDLC:Supervisiondelaliaison(3)
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
10SSP/FNR
Chaquestationmaintientdescompteurs:
CompteurVS:NdesquencedestramesItransmisesunestation.
CompteurVR:NdesquencedestramesIreuessanserreurdelapart
d'unestation
ARS00/01
81
HDLC:Supervisiondelaliaison(4)
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
10MMP/FMMM
Tramenonnumrote(U)
Les5bitsMpermettentdedfinirdesfonctionssupplmentaires(32)
desupervisiondelaliaison(tousnesontpasutiliss)
Lesprincipales:
SABM,SARM,SNRM:Initialisationetslectiondumode(SetABM...)(C)
DISC:Librationdelaliaison(DISConnect)(Commande)
UA:Acquittementd'unetrameU(Rponse)
ARS00/01
82
HDLC:Donnes
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Lesdonnesutilestransmettre...
Rglesrespecter:
Insertiond'un0aprssquencede5bitcod1=>
diffrentiationdufanion
Dsinsertiondece0parlercepteur
ARS00/01
83
HDLC:FCS
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
FCS:FrameCheckSequence(16bits)
Dtectiondesinformationstransmisesdefaonerrone,
Calculpourl'metteuretlercepteurd'unetrame
ConstitudurestedeladivisionpolynomialedesNbitsdelatrame
parunpolynmegnrateurnormalisdedegr16
Reste=FCS,onadmetquelatransmissions'estpassecorrectement
Mmerglequepourdonnes(liminationcodageFanion)
ARS00/01
84
HDLC:Rejetdetrames
CalculduFCS
Latailleminimaledelatrame(horsfanions)est
de32bits=>zonededonnesvide
silatailledelatrameest<32bits=>Destructionde
latrame(erreurcertainedetransmission)
SiVR(locale)NS(delatrame)
ARS00/01
85
ExemplesdchangesdetramesHDLC
n1nn1n
RepriseparREJ
Tramen'arrivantpasdansl'ordre
Rmissiondetouteslestramespartir
delatrameenerreurmmesitramenOK
Algorithme+simplecoderdansle
silicium(SREJpourliaison+lente)
Reprisepartemporisateur
Pasderception,pasdemcanismede
reprisesurerreur=>tempo
Utiliserencasdeproblmegrave(vite
verroumortel)
ErreurdeNS
n1nTempon
ARS00/01
ErreurRetransmission
86
Analogies
DenombreuxmcanismesprsentsavecHDLCseretrouvent
danslescouchessuprieures(ex:TCP)
Numrotationdestrames =>NumrodesquenceTCP
Acquittements
=>ChampACKdelentteTCP
Dlaideretransmission =>IdemavecTCP
Fentredmission
=>IdemavecTCP
ProtectionparFCS
=>Protectionparchecksum
Niveau2
Niveau4
Maisattentiononnetravaillepasaummeniveau!
ARS00/01
87
ProtocolesdrivsLAPB
LAPB LinkAccessProtocolBalanced
UtilisparX25(asynchrone+fullduplex)(ABM)
UtilisparlecanalB(BearerChannel)detransfert
deRNIS
Fournitunservicedeboutenbout.
Fournituncircuitcommutdequalitnumrique.
ARS00/01
88
ProtocolesdrivsLAPD
LAPD
LinkAccessProtocolonDchannel
UtilisparlecanalDdesignalisationduRNIS(16Kb/s)
Champdadressede2octets:SAPI&TEI
SAPI:IdentificateurduPointdAccsauService
Pourmultiplexerauniveau2diffrentesliaisonsdedonnes(diffrentsservices)
signalisation,commutationdepaquetsd'informationsutilisateur,latlaction,...
TEI:IdentificateurdExtrmitdeTerminal
Gestiondelaccsdeplusieursterminauxsurunmmebus
Identifielesrcepteursvisvisdurseau,
Leterminaltrouvelesinformationsquiluisontdestines.
TEI=127dontlavaleurestfixeparconventionestrserveladiffusion
AffectationduTEInonautomatique(063)ouautomatique(64126).
ARS00/01
89
ProtocolesdrivsLAPX
LAPX LinkAccessProtocolBalanced
Liaisonl'alternat(halfduplex)
UtilisationdeHDLCenmodequilibrsurliaison
l'alternat(aveclemodesymtriqueinitial)
ARS00/01
90
Techniquesdujeton
Engnraljetonpermissiond'mettre
802.4:Busjeton
Applicationsindustrielles
802.5:Anneaujeton
TokenRing(TR)
StandardUSdel'ANSI(comitX3T9.5)
FDDI(FiberDistributedDataInterface)
ARS00/01
91
Jetonsurboucle:Principes(1)
Prisedujeton:
FDDI:Parretraitdurseauetmissiondetrames
multiplesparlastation(limitentemps)
TR:Bitdestatutquiconvertitlejetonentrame
missiond'unetramepourTR4
missiondetramesmultiplespourTR16
ARS00/01
92
Jetonsurboucle:Principes(2)
Librationdujeton:influencesensiblementl'efficacit
duprotocole
(1)Silatrameestrevenueentirement(lent&peuefficace)
(2)Silatrameestrevenuepartiellement
(3)Immdiatement(la+efficace)
TR4Mb/sutiliselamthode(2)
TR16Mb/setFDDI(100Mb/s)la(3)
ARS00/01
93
Jetonsurboucle:Priorits(1)
Passpcifiqueaurseaujeton,maisnonaborde
prcdemment
Unchamp"priorit"estinclusdanslatrame
Affectationd'uneprioritlastation
TR4:6bitspourlamiseenplacedespriorits
3bitspourcoderles8niveaux(07,7estle+prioritaire)
3bitspourlarservation:demandeexplicitesiaucunestation
+prioritairel'afaitavant
Prisedujeton,siprioritlaprioritdelastation
ARS00/01
94
Jetonsurboucle:Priorits(2)
FDDI:
Rglagepossibledutempsdertentiondujeton
400016000s
Ngociparlesmachineslaconnexion
HardwareiscxBusFDDI,addressis0000.0c3a.258c
PhyAstateisactive,neighborisB,cmtsignalbits008/20C,statusILS
PhyBstateisactive,neighborisA,cmtsignalbits20C/008,statusALS
Requestedtokenrotation5000s,negotiated5000s
Upstreamneighbor0040.0b3b.cce2,downstreamneighbor00e0.1ee5.054d
ARS00/01
95
Bibliographie
Tlinformatique(DunodInformatique)
ParC.Macchi,JFGuilbert
Rseaux(InterEditions)
ParAndrewTanenbaum
ArchitecturedesrseauxInformatiques(Eyrolles)
Tome1:Lesoutilsdecommunication
ParGPujolle,EHorlait
FDDIRseauHautDbit(Masson)
ParA.Shah,GRamakrisnan
ARS00/01
96