Kasaysayan ng Panitikan sa PILIPINAS

Sinaunang Panahon Kasalukuyan

Panahon ng Kastila Panahon ng Batas Militar

Panahon ng Propaganda Panahon ng Bagong Kalayaan

Panahon ng Amerikano Panahon ng Hapon

INTRO
 Kasaysayan
NG
PANITIKANG PILIPINO

Ang kahalagahan ng panitikan sa bawat bansa
sa daigdig ay katulad ng isang walang
katapusang daloy ng tubig sa
batisan.Magwawakas lamang ito kung ang mga
nakalimbag na titik ay mawawala sa daigdig at
kung ang mga tao ay mawawalan na ng
kakayahan sa pagpapahayag ng kaisipan,
damdamin at karanasan.

- Mula sa aklat na Panitikang Filipino (Pandalubhasaan) ni Consolacion Sauco et al.

Repapips! Paano nga ba
nagsimula ang panitikan
sa Pilipinas?
Bago pa man dumating ang mga kastila
sinasabing may sarili na tayong panitikan...

Karamihan ay nagpalipat-lipat lamang sa mga

bibig ng mga tao .

Kadalasan ay nasa anyong alamat, kwentong-

bayan, kantahing bayan, epiko at mga
karunungang bayan..
Sinasabing may ibat
ibang panahon na
humubog ng ating
Panitikan....
 Unang Panahon:
Bago Dumating ang mga
Kastila o
KATUTUBONG
PANITIKAN
May sarili nang
panitikan ang ating
mga ninuno sa
panahong ito
-
-Gumagamit din sila ng mga
biyas ng kawayan , talukap ng
bunga o niyog at dahon at balat
ng punungkahoy bilang sulatan
at matutulis na bagay naman
bilang panulat
 Mga uri ng Panitikang sumibol at sumikat
sa sinaunang panahon:
1. ALAMAT
2. KWENTONG BAYAN
3. EPIKO
a. Bidasari - Moro
b. Biag ni Lam-ang - Iloko
c. Maragtas - Bisaya
d. Haraya - Bisaya
e. Lagda - Bisaya
f. Kumintang - Tagalog
g. Hari sa Bukid - Bisaya

4. Mga Awiting Bayan

5. Karunungan Bayan
a. Salawikain - nagsisilbing batas at tuntunin ng
kagandahang- asal ng ating mga ninuno.
hal. Aanhin pa ang damo kung wala na
ang kabayo.

b. Sawikain mga kasabihang walang

natatagong kahulugan
hal. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.

c. Bugtong maikling tulang karaniwang naglalarawan

ng isang bagay na siyang pahuhulaan.

hal. Isang tabo , laman ay pako.

(langka)
 Salawikain
Ilokano: Salin:

1. Habang basit iti kumot Habang maigsi ang kumot

agururay mga agbaluktot magtiis kang mamaluktot.

2. Nu inayab na utang mapilitan ka Kapag tinawag na utang sapilitang

agbayad. babayaran.

3. Iti sakit iti aminamin ket awaten Ang sakit ng kalingkingan damdamin
amin iti bagi. ng buong katawan.
 Salawikain
Cebuano: Salin:
1. Ang kabugnaw sa pulong sa kalayo Ang lamig ng salita sa apoy ay
makapalong. makakapuksa.

Kapampangan: Salin:
2. Atiw queng Dios ung lunus, atiw Nasa Diyos ang awa nasa tao ang
queng tau ing gawa. gawa.

Kapampangan: Salin:
3. Eca man magmanang salapi, usto Hindi man magmamana ng salapi
me ing mayap a ugali. tama na yong mabuting ugali.
 Bugtong
Gilubag ang walay sala, Nagpatulo ug Pinipilit ang walang sala, Tumulo ang
daghang luha maraming luha.

Sagot:
Damit na nilabhan

Maadlaw morag haligi, magabii Sa araw ay parang poste, sa gabiy

murag pagi. parang pagi.

Sagot:
banig
PANANAKOP
NG MGA
KASTILA
 Mga Impluwensya ng Kastila sa ating
Panitikan:
1. Nahalinan ng Alpabetong Romano ang
Alibata

2. Naituro ang Doctrina Cristiana

3. Naging Bahagi ng Wikang Filipino ang

maraming salita sa Kastila

4. Nadala ang ilang akdang pampanitikan

ng Europa at tradisyong Europeo na
naging bahagi ng ating panitikan gaya ng
awit, corido, moro-moro at iba pa.
Ang Doctrina Cristiana
ang pinakaunang aklat
na naipalimbag sa
Pilipinas
5. Nasinop at nasalin ang makalumang
panitikan sa Tagalog sa ibang wikain

6. Nailathala ang ibat ibang aklat pambalarila

sa wikang Filipino tulad ng Tagalog, Ilokano
at Bisaya

7. Nagkaroon ng makarelihiyong himig ang

mga akda
 Mga Unang Aklat:
a. Ang Doctrina Cristiana (1593) Padre Juan de Placencia at Padre
Dominga Nieva

b. Nuestra Senora del Rosario (1602) Padre Blancas de San Jose

c. Ang Barlaan at Josaphat (nobelang Tagalog) Padre Antonio de

Borja

d. Ang Pasyon ibat ibang bersyon sa Tagalog (Mariano Pilapil,

Gaspar Aquino de Belen, Anecito de la Merced at Luis de Guia)

e. Ang Urbana at Felisa Modesto de Castro (Ama ng klasikang

tuluyan sa Tagalog)
 Mga Akdang Pangwika:
a. Arte Y Reglas de la Lengua Tagala

b. Compendio de la lengua Tagala

c. Vocabulario de la Lengua Tagala

d. Vocabulario de la Lengua Pampango

e. Vocabulario de la Lengua Bisaya

f. Arte de la Lengua Bicolana

g. Arte de la Lengua Iloka

 Mga Kantang Bayan:

a.Leron leron
sinta (tagalog)
b.Pamulinawen (Ilocano)
Huwag Kang Magtampo
C. Sarong Banggi (Bicolano)
One Evening
d. Atin Cu Pung Singsing
(Kapampangan)
I Have a Ring
 Baleleng
(Tausug)
Mga Dulang Panlibangan
1. Tibag 7. duplo

2. Lagaylay 8. kurido

3. Sinakulo 9. saynete

4. Panubong 10. karagatan

5. Karilyo 11. sarswela

6. Moro-moro
Panahon ng Pagbabagong-isip
(Propaganda)
 Mula sa Diwang Makarelihiyon

Makabayan
-humihingi ng pagbabago sa sistema ng
pamamalakad sa pamahalaan at simbahan

-Nagkaroon ng diwang
liberalismo
 Mga Propagandista
a. Dr. Jose Rizal/ Laong Laan at Dimasalang (Noli at El
Fili)

b. Marcelo H. Del Pilar (Palridel, Piping Dilat at Dolores

Manapat) Pag-ibig sa Tinubuang Lupa, Kaiigat Kayo
at Tocsohan

c. Graciano Lopez Jaena (Fray Botod, Sa Mga Pilipino atbp)

d. Antonio Luna (Noche Buena, Por Madrid atbp)

1.Maalab ang diwang makabayan na hindi na
magawang igupo ng mga Amerikano

2. Pinasok ng mga manunulat na Pilipino ang

ibat ibang larangan ng panitikan tulad ng
tula, kwento, dula, sanaysay, nobela atbp.
3. Pag-ibig sa bayan at pagnanais ng
kalayaan ang tema ng mga isinusulat

4. Namayani sa panahong ito ang mga akda

sa wikang Kastila, Tagalog at wikang
Ingles
5. Pinatigil ang mga dulang may temang
makabayan

6. Sa panahong ito nailathala ang babasahing

Liwayway

7. Pinauso rin ang balagtasan katumbas ng debate

Mga Pahayagan:

1. El Nuevo Dia (Ang Bagong Araw) ni Sergio Osmena

(1900)

2. El Grito del Pueblo (Ang Sigaw ng Bayan) itinatag ni

Pascual Poblete (1900)

3. El Renacimiento (Muling Pagsilang) itinatag ni Rafael

Palma (1900)
Mga Dulang Pinatigil:

1. Kahapon Ngayon at Bukas Aurelio Tolentino

2. Tanikalang Ginto Juan Abad

3. Walang Sugat Severino Reyes

Ilang kilalang manunulat sa Kastila na sumikat:

1. Cecelio Apostol

2. Fernando Ma. Guerrero

3. Jesus Balmori

4. Manuel Bernabe Manalang

5. Claro M. Recto
Ilang kilalang manunulat sa Wikang Tagalog:

1. Lope K. Santos

2. Jose Corazon de Jesus

3. Florentino Collantes

4. Amado V. Hernadez

5. Valeriano Hernandez Pena

6. Inigo Ed Regalado
Ilang kilalang manunulat sa Wikang Ingles:

1. Jose Garcia

2. Jose Bocobo

3. Zollo Galang

4. Angela Manalang

5. NVM Gonzales

6. Estrella Alfon

7. Arturo Rotor
PANAHON NG
HAPON
1. Natigil ang panitikan sa Ingles kasabay ng pagpatigil ng
lahat ng pahayagan

2. Gintong Panahon para sa mga manunulat sa wikang

tagalog

3. Ipinagbawal din ng mga Hapon ang paggamit ng wikang

Ingles

4. Ang paksa ay natutungkol sa buhay lalawigan

5. Napasara ang mga

sinehan at ginawa na
lamang tanghalan
Tatlong Uri ng Tula na sumikat
sa panahon ng Hapon
1. Haiku

2. Tanaga

3. Karaniwang Anyo
malamig na sa gabi
may kasama pang hangin
pag lumubog ang araw
oras nang manalangin
 Ilang Dula na sumikat sa panahon ng Hapon

a. Panday Pira ni Jose Ma. Hernandez

b. Sa Pula sa Puti --- Francisco Soc. Rodrigo

c. Bulaga - ni Clodualdo del Mundo

d. Sino ba Kayo? Dahil sa Anak at Higanti ng

Patay ni NVM Gonzales
 Ilang Mahusay na Maikling Kwento

a. Lupang Tinubuan ---- Narciso Reyes

b. Uhaw ang Tigang na Lupa Liwayway Arceo

c. Lunsod Nayon at Dagat-dagatan NVM

Gonzales
 NVM Gonzalez Narciso G. Reyes

Liwayway Arceo Francisco Soc Rodrigo

- Naitatag ang Palanca Memorial Award Pilipino and English
Literature in noong 1950
-Nagkaroon din ng Republic Cultural Award,
Gawad ni Balagtas at Taunang Gawad ng Surian ng
Wikang Pambansa

-Sumigla rin ang pagkakaroon ng pahayagan sa

mga paaralang pangkolehiyo

- Nagbukas rin ang palimbagan ng lingguhang

babasahin: Liwayway, Bulaklak, Tagumpay, Ilang-
ilang atbp
Ilang Tanyag na Kwentista sa panahong ito:

Genoveva Edroza Matute

Kwento ni Mabuti , Walong Taong
Gulang etc..

Teodoro Agoncillo
Sa Kamatayan Lamang
 Efren Abueg
Mapanghaw ang Mukha ng Buwan,
Mabangis na Lungsod etc

Rogelio Sikat
Impeng Negro, Tata Selo etc.
-1972 idiniklara ang Batas Militar sa Pilipinas sa pamumuno
ni Pangulong Ferdinand Marcos
-Paksa ang paghingi ng pagbabago sa pamahalaan at
lipunan
-Pagsisimula ng programang Bagong Lipunan noong
Setyembre 21, 1972
-Pinahinto ang mga pampahayagan at maging samahang
pampaaralan
-Pagpapatatag ng Ministri ng Kabatirang Pangmadla
(sumubaybay sa mga pahayagan, aklat at mga iba pang babasahing panlipunan)
Ipinagawa at ipinatayo ng Unang Ginang Imelda Marcos ang sumusunod
na tanghalan:

Cultural Center of The Philippines

Folk Arts Theater

Metropolitan Theater
 Ilang awitin at mang-aawit sa panahon ng Batas
Militar:

TL ako sayo ni Cinderella

Anak Freddie Aguilar

Akoy Pinoy - Florante

Mga Pelikula:
-Isa pang makulay na kabanata ng panitikang
Pilipino

-Namumulat ang mamayang Pilipino sa kahalagahan

ng pambansang wika

-Marami na ang sumusubok na sumulat gamit ang

kanilang sariling vernakyular

-Mas mayaman ang pinagkukunan ng paksang

isusulat
-Malaki ang impluwensiya ng teknolohiya at agham

-Malayo na rin ang naaabot ng media

-Kahit sa mga telebisyon nagbabago na rin ang wikang

ginagamit

- Hindi lamang pamapanitikan ang uri ng salitang ginagamit

ngunit mapapansin na may mga akda na gumagamit na rin ng
pabalbal, kolokyal at lalawiganin
Makatang nagawaran ng Palanca Award sa kasalukuyan:

Ruth Elynia Mabanglo

Mga Liham ni Pinay
(1986-1987) (1989-1990)

Rolando S. Tinio
Himutok 1988-1989
 Hanggang Dito na Lamang

Maraming Salamat...

Sanggunian:
Sauco, Consolacion P. et. al. Panitikang Filipino (Pandalubhasaan)Katha
Publishing Co., Inc. Makati City
Maaari rin kayong bumisita sa mga sumusunod
na website:

http://www.ryemikheal1024.multiply.com

http://www.xuhsfilipino.multiply.com