POLOVI HORMONI

HORMONSKA (PERORALNA)
KONTRACEPCIJA
POLOVI HORMONI

ESTROGENI - `enski polovi hormoni

GESTAGENI- go prigotvuvaat uterusot za
nidacija na oplodenata jajcekletka
ANDROGENI - hormoni odgovorni za
razvoj i odr`uvawe na ma{kite sekundarni
seksualni karakteristiki
POLOVI HORMONI
 ESTROGENI - `enski polovi hormoni
 prirodni - parenteralna upotreba: estradiol, estron i
estriol;
 sintetski: dietilstilbestrol, heksestrol, metestrol idr (se
primenuvaat peroralno {to im e glavna prednost vo
odnos na prirodnite)
 Mehanizam: kako kaj site steroidni hormoni - estradiol
vleguva vo celnata kletka so difuzija, se transportira do
jadroto kade se vrzuva za estrogenskiot receptor ( vrzan
za heatshock proteini) - hormon-receptor kompleks za
estrogenski element na genot - mRNK - regulacija na
sinteza na proteini
ESTROGENI
 Dejstva:
 Neophodni za rast i razvoj na `enskiot pol
 Bitni za razvoj na endometriumot (hiperplazija
pri prodol`eno izlo`uvawe)
 Metabolni efekti (normalna struktura na ko`a i
krvni sadovi; namaluvaat koskena resorpcija,
zgolemuvaat koagulabilnost na krvta,
namaluvaat holesterol)
ESTROGENI - indikacii
1. Sostojbi na nedostatok na estrogeni kaj `eni
kako :
- Primarna insuficiencija na ovariumi;
- Menopauza;
- Kastracija
- 2. Osteoporoza (menopauza)
- 3. Supresija na laktacija (denes po~esto se
koristi bromokriptin)
- 4. Inoperabilen karcinom na prostata
-
ESTROGENI - nesakani dejstva i
kontraindikacii
 Anoreksija ,gadewe, povra}awe
 Tromboflebitis, cerebralna i retinalna tromboza
 Hiperpigmentacija, migrena, holestaza,
hipertenzija.
 Mo`nost od poka~en rizik od karcinom na dojka i
endometrium????
 Kontraindikacii:karcinom na endometrium,dojka
(ako se pojavile pred menopauza) hepatalni
bolesti, trombemboliski komlikacii
GESTAGENI
 Priroden - progesteron
 Sintetski - linestrenol, etisteron, noretisteron,
medroksiporgesteron
 PROGESTERON: namaluva kontraktilnost na
uterusot, biten za vtora faza od menstrualniot
ciklus, ovozmo`uva alveolarna proliferacija na
mle~nata `lezda, poka~uva telesna temperatura,
suprimira ovulacija, poka~uva eliminacija na
natrium.
GESTAGENI
 Indikacii:
 - nedovolna sekrecija na gestageni i hormonska
kontracepcija
 Dolgotrajna ovarijalna supresija (pri dismenorea,
endometrioza, hirzutizam, poremeteni krvarewa)
 Predvremen pubertet kaj devoj~iwa; karcinom na
endometrium (medroksiprogesteron)
 Nesakani dejstva: akni, opa|awe na kosata, poja~ana
vlaknetost, dolgotrajna amenorea
 Kontraindikacii:tromboflebitis, embolija na
belidrobovi vo anamneza, poremetuvawa na
hepatalna funkcija , krvarewa
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA

 Naj~esto se sproveduva na 2 na~ini:

 1. kombinirani preparati od estrogen + gestagen
 2. kontinuirana primena na gestageni
 Mehanizam na dejstvo:
 INHIBICIJA NA OVULACIJATA - se
postignuva preku inhibicija na sekrecijata na
FSH. Dopolnitelno - menuvaat konzistencija
na cervikalniot mukus, menuvaat sekrecija i
motilitet vo Falopievite tubi (bitni pri
kontinuirana upotreba na gestageni).
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA

 DEJSTVA:
 Ovarium: deprimirana funkcija (reverzibilen tek - po
prekinot vo tek na 1-3 ciklusi se vozobnovuva)
 Uterus: hipertrofija na cerviks, so poredok i pomalku
obilen mukus
 Dojki: zgolemuvawe (namaluvawe na laktacija kaj `eni
koi dojat)
 Drugi dejstva: zgolemena reninska aktivnost, zgolemena
konc. na globulin koj vrzuva kortizol i tiroksin; zgolemena
konc. na faktorite na koagulacija, namaleno istekuvawe
na `ol~ka, zgolemuvawe na trigliceridi i holesterol
(estrogenite a progesteronot sprotivno); namalena
tolerancija kon glukoza; pigmentacija na ko`ata.
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA

 Na~in na upotreba:
 Kombiniranite preparati se zemaat od 5. den na ciklusot (smetano od prviot
den na menstrualnoto krvarewe) do 24.ot den. Tri do 4 dena od prestanokot
na zemaweto se javuva tn. Withdrawal bleeding – krvarewe koe li~i na
menstrualno. Nekoi kombinirani preparati se zemaat od 1-ot den na ciklusot
vo tek na 21 den, po {to sleduva pauza od 7 dena (koga se javuva
krvarewe) pa se prodol`uva so novo pakuvawe po istata {ema (21+7=28).
 Niskodoza`nite gestageni se primenuvaat celo vreme na ciklusot.
 Za{titata e skoro kompletna (1 proma{aj na 100 aktivni `enski godini)
 Pridobivki od primenata (osven kontracepcijata): namalenite dozi na
hormonite vo sostav na kombiniranite preparati denes ovozmo`uvaat
podobra podnoslivost i : namaluvaat rizik od ovarijalni cisti, karcinom na
ovariumi i endometrium, kako i benigni zaboluvawa na dojkite. Namalena e
incidencata na ektopi~en graviditet, a nekoi bolesti imaat poblagi simptomi
(dismenorea, akni, endometrioza, hirzutizam)
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA
- nesakani dejstva

 Blagi nesakani dejstva: gadewe, mastalgija,

krvarewe vo tek na primenata na lekot, promeni
na serumski proteini, glavobolka, migrena.
 Umereni : hirzutizam, zgolemena te`ina,
pigmentacija, akni, dilatacija na ureter (kako pri
bremenost), vaginalni infekcii so bakteriurija,
amenorea
 Te{ki : trombemboliski komplikacii, infarkt na
miokard, apopleksija, holestatski hepatit,
depresija
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA
- kontraindikacii

 Trombembolizam, cerebrovaskularni
poremetuvawa, karcinom na dojka ili genitalii
 Vnimatelnost pri zaboluvawa na crn drob, astma,
migrena, dijabet, hipertenzija, opti~ki nevritis,
epilepsija, insuficiencija na miokard so edemi.
 Preparati:
 Microgynon (levonorgestrel+etinilestradiol)
 Logest (gestoden)
HORMONSKA (PERORALNA) KONTRACEPCIJA

 Postkoitalna kontracepcija- sami estrogeni ili kombinacija

na estrogen so gestagen (morning after). Najdocna 72
~asa po koitus, efikasnost 99%.
 KOwugirani estrogeni_ 10mg tri pati dnevno 5 dena
 Etinil-estradiol 2.5mg dva pati na den 5 dena
 Dietilstilbestrol 50 mg dnevno 5 dena
 Norgestrel 0.5 mg so etinilestradiol 0.05mg , 2 tableti
vedna{ i 2 tableti po 12 ~asa.
 Naj~esto nesakano dejstvo e povra}awe.
INHIBITORI I ANTAGONISTI NA POLOVI
HORMONI
 Tamoksifen - kompetitiven antagonist na estrogeni
(estrogenski receptori) - indikacija - karcinom na dojka
vo postmenopauza.
 Toremifen- sli~en na prethodniot
 Klomifen - induktor na ovulacija
 Mifepiston - silno se vrzuva za progesteronskiot
receptor i glikokortikoidniot receptor. Denes glavna
indikacija mu e prekin na ran graviditet (800 mg dva
dena).
 Danazol - supresor na ovariumi - glavna indikacija
endometrioza.
INDUKTORI NA OVULACIJA
 Klomifen citrat - peroralno se dava kaj `eni so sterilitet
(so poremetuvawa na ovulacijata). Se primenuva vo
doza od 50-100 mg dnevno vo tek na 5 dena, so toa {to
najmnogu 3 pati se povtoruva ciklusot.
 Mo`ni se multipli graviditeti (bliznaci, trojki)
 Human menopauzalen gonadotropin (menotropin,
HMG) - sterilitet kaj `eni
 Kombinacija na HMG + HCG (human horionski
gonadotropin) – sterilitet kaj ma`i.
 Bromokriptin – inhibira sekrecija na prolaktin i vo tek
na 3-5nedeli ovozmo`uva menstruacija kaj `eni so
amenorea poradi visoka koncentracija na prolaktin.
ANDROGENI
 Prirodni : testosteron(samo parenteralno), metil-
testosteron (mo`e i peroralno)
 Sintetski : mesterolon, fluoksimesteron
 Indikacii: Ma`i - hipogonadizam,
hipopituitarizam
 @eni - karcinom na dojka (visoki dozi) i
postmenopauzalni krvarewa (vo kombinacija
so estrogeni)
 Ciprosteron acetat - e antiandrogen (karcinom
na prostata) kako i flutamid
ANABOLICI
 Steroidi so posilno anabolno a poslabo androgeno
dejstvo se davaat pri traumi, hirur{ki zafati, sekade kade
ima negativen bilans na azot, osteoporoza (i vo sportot -
zloupotreba za doping)
 Nandrolon - Deca Durabolin amp. 50 mg/ml
 Metandienon
 Hormonska kontracepcija kaj ma`i - gosipol -
predizvikuva azospermija bez da ja menuva endokrinata
funkcija na testisite. Ima reverzibilno dejstvo po
prestanok na primenata (normalen spermogram)