Meranja i monitoring

u medicini
Prof. dr Miodrag Manić
 Definicija
 Bioinženjering je primena inženjerskih
principa i metodologija projektovanja i
proizvodnje za rešavanje problema u
medicini.
 On kombinuje inženjerske znanja sa
medicinskim i biološkim znanjima za
poboljšanje dijagnostike i lečenja
zdravstvenog stanja.

2
Različite terminologije
 (bio)medical engineering,
 bioengineering, biotechnology
 clinical (medical) engineering
 medical technology.
 health care technology

3
Medicinski inženjeri (medical engineer)

 Korišćenje inženjerskih principa i tehnologija za

razvoj:
 Instrumenata u medicini,
 Dijagnostičkih i terapautskih uredjaja,
 Veštačkih organa, kao i
 Ostalih medicinskh uredjaja potrebnih u zdravstvu i
lečenju pacijenata
 Uloga:
 Istraživatibiološke i medicinske fenomene i nalaženje
oblasti za primenu određenih tehnologija

4
 Bioemedicinski inženjeri
 Primenjuju različite inženjerske principe
 Elektrotehnika i elektronika
 instrumenti, biopojačavači i stimulatori
 Mehanički,
 Veštački udovi, proteze
 Fizički
 Dijagnostička snimanja i terapeutski uredjaji
 Hemijski,
 Biosenzori, hemijske analize
 Optički,
 optička vlaknа, optička merenjа
 Inforamcione tehnologije,
 Analiza signala i slika, informacioni sistemi
 Materijali
 Implantati, veštačke tkiva

5
Bioemedicinski inženjering (BME)
Bioemedicinski inženjeri
 Projektovanje i proizvodnja uredjaja za
 Monitoring fizioloških funkcija, ili
 Prikazivanje anatomskih detalja
 Detekcija, merenje, praćenje i fizioloških signala - biosensors
 Biomedicinski instrumenti
 Obrada slike - Medical imaging
 Pomoć u dijagnostici i tretmanu pacijenata
 Računarske analize podataka o pacijentima - Computer analysis of patient-
related data
 Klinička odlučivanja -clinical decision making
 Medicinska informatika, veštačka inteligencija
 Nadgledanje i održavanje biomedicinske opreme
 Analize nedostataka i kvarova kod opreme,
 Saveti leakrima kod razvoja nove opreme i metodologija
6
Važni datumi u razvoju medicinskih instrumenata
 Thermometar • Radioactivnost
 1603, Galileo – 1896, Curie
 1625, merenje temperature tela – 1903, u terapiji
 Optička sočiva • Electrocardiograph
 1666, Newton – 1887, Waller, kapilarni merač
 1850-, ophthalmoscope, Helmholtz – 1903, Einthoven,
 Stetoscope – galvanometar 1928, vacum cevi
 1819, šuplja cev • Electroencephalograph
 1851, dvojni stetoscope – 1924, Berger
 Špric • pH electrode
 1853, cevčice – 1906, Cremer
 X-zraci • Električne hiruške jedinice, 1928
 1895, Roentgen
 1896, u dijagnostičkoj terapiji

7
 Važni datumi u razvoju medicinskih instrumenata
 Cyclotron, veštački
radionuclides
 1936, Lawrence
 Veštačka pluća
 1928, "iron lung"
 1945, krvni pritisak
 Ultrazvučne slike
 pulse-echo, 1947
 Doppler, 1950s
 Magnetic Resonance
Imaging (MRI)
 NRM, Bloch, Purcell, 1946
 MRI, 1982
8
• Computed tomography
– 1969, Cormack, Hounsfield
• Electrical heart defibrillator
– 1956, Zoll
– 1980, implanted
• Implanted electrical heart
pacemaker
– 1960, Greatbatch
• Srčani zalisci (ventili), 1975
• Srčani kateter, 1975
• Veštački bubreg(dialysis), 1960
• Veštačko srce, 1984
Istorija

Stetoscope, prvi medicinski instrument koji je

izmislio francuski lekar Laennec.
Danas čak i u ruralnim sredinama se koriste
uredjaji koji su računarom upravljani (CT).
Dugo godina, lekari su koristili samo merenje
pulsa, temperature i stetoskop, dok danas ima
na stotine sofisticiranih biomedicinskih
instrumenata.
Prekretnica
Glavna prekretnica počela je sa
primenom elektrokardiograma (EKG,
ECG) od strane holandskih naučnika
1930.
To je bio prvi korak ka modernizaciji
biomedicinskih instrumenata
(Biomedical Instrumentation).
Dijagnoza i lečenje
 Dijagnoza i terapija u velikoj meri zavise od
upotrebe adekvatnih medicinskih uređaja i
aparata
 Medicina može da se definiše i kao skup
procedura primenjenih na pacijentu od
strane lekara, grupa lekara, ili ustanove,
koje se primenjuju i ponavljaju sve dok
simptomi, koji su inicirali tretman, ne
nestanu
11
Medicinska procedura
1. Pregled i prikupljanje kvantitivnih i
kvalitativnih podataka o pacijentu
2. Analiza podataka
3. Donošenje odluka o terapiji
4. Primena terapije i praćenje stanja
pacijenta

12
Dijagnosticiranje
Pacijent

Lekari
Pacijent Simptomi

Simptomi Instrumenti
Lekar Lekar

Tretman Dijagnoza

tretman
A.Klasičan lekar
B.Moderni lekar
Prikupljaju se:
 Bioelektrični signali, koje generišu mišići,
mozak ili nervni sistem
 Hemijske karakteristike nekih organa ili
ćelija
 Fizički signali nekih organa ili ćelija.
 Za prikupljanje podataka koriste se
biomedinski uredjaji i instrumenti

14
Termini
 Biološki materijal – deo organizma
(pacijenta) uzet od, ili sa pacijenta zbog
analize i merenja
 Biomedicinski uredjaj – uredjaj koji je u
kontaktu sa biološkim materijalom i meri
neku željenu karakteristiku

15
Bio-medicinski instrumenti:
 Klinički
 Istraživački

16
Bio-medicinska merenja
 In vivo- na živom organizmu direktno
 In vitro – na uzetim delovima organizma

17
Bio metrija - Bio metrics
 To je grana nauke koja obuhvata merenje
fizioloških veličina i parametara
 BMI nudi alate pomoću kojih se ova
merenja mogu ostvariti
Input Output

Display
Sensor Signal
conditioner
Measurand Recorder
18
Princip
 Svi biomedicinski instrumenti moraju da
imaju uredjaj - senzor (interface) koji je u
kontaktu sa biološkim materijalom
 Taj kontakt je direktni (merenje
temperature), ili indirektni (analiza krvi)
 Za direktni kontakt instrumenti moraju da
bude biokompatibilan

19
Biokompatibilnost
 Pojam koji se odnosi na biološku prihvatljivost i
podnošljivost materijala korišćenih u medicini i
stomatologiji.
 Pod biokompatibilnošću podrazumeva se
izostanak značajne interakcije između materijala
i okolnog tkiva.
 Idealno biokompatibilan materijal trebao bi da
bude od niza “ne”: nerazgradljiv, neiritirajući,
netoksičan, nekancerogen i nealergizirajući.

20
Postupak prikuplanja podataka
Senzor Kalibracija

A/D
konverzija

Upravljanje i Obrada Čuvanje

regulacija signala zapisa

Prikaz Prenos
signala podataka

21
Bio-medicinska merenja
 Biopotencijal

 Pritisak

 Protok

 Dimenzije (imaging)
 Dislokacija

 Otpornost električna

 Temperatura

 Hemijska koncentracija

22
Biopotencijal - Biopotential
 Ljudsko telo je izvor različitih biopotencijalnih
signala, koji nastaju i regulišu fiziološke, biološke i
ostale aktivnosti tela.
 Ovi signali se mogu detektovati na površini tela ili
unutar tela.
 Ovi signali se koriste kao parametri u različitim bio-
medicinskim istraživanjima
 U organizmu postoje biološki, hemiski, fizički,
elektro, termo, hidraulični, pneumatski, akustički,
magnetni i drugi signali, kao i njihova interakcija

23
Biopotencijal

24
Primer EKG - elektrocardiogram
Zapis
Kalibracija
 Merenje je uporedjivanje neke veličine sa
poznatom veličinom ili sa usvojenim
etalonom
 Kalibracijom se definiše i proverava
izmerena veličina sa poznatom ili
etalonom
 Meri se etalon, ili neki etalon, i proverava
se pokazivanje instrumenta i pri tom se
vrši podešavanje
27
Karakteristika senzora - termopar
Napon (mV) T  C  mU

U  f (t )

Temperatuta (°C)

28
Kalibracija
(a) Jedna tačka za kalibraciju moguća greška
(b) Dve tačke kalibracije manja mogućnost greške

Output Output

Input Input

(a) (b)

29
Klasifikovanje instrumenata

Inženjerstvo Medicina

Indikacije Dijagnostika

Snimanje
Terapija
Praćenje

Registracija podataka Dadatne funkcija

Analize
Klasifikacija BMI
Kontrola
FUNKCIJE INSTRUMENATA

Fukncija Thermometar

Indikacija E.C.G.

Snimanje Bio Monitor

Nadgledanje Računar

Registracija podataka Analiza krvi

Analiza Dijaliza
Inženjerska klasifikacija
Biomedicinskih instrumenata
1. Merni instrumenti.
2. Audiometri (slušanje zvukova)
3. Brojači krvnih zrnaca
4. Merači krvnog pritiska
5. Merači kiselosti krvi (PH metar)
6. Merači krvnog protoka
7. Digitalni merači krvnog pritiska
8. Merači galvanskih struja (GSR meter)
9. Stetoskopi
Instrumenti za snimanje
Elektrocardiograf – snimanje srčane aktivnosti
Elektromiograf – snimanje mišićnih aktivnosti
Instrumenti za snimanje
Elektro encefalograf – snimanje moždane aktivnosti
Ekspirograf – merenje plućnih aktivnosti
Instrumenti za snimanje
Fonokardiograf – snimanje zvučnih signala srca
Pletismograf – merenje promene zapremine organa
Instrumenti za snimanje
Termografi – snimanje temperature tkiva
Tomografi – 3D slika odredjenih organa
Instrumenti za snimanje
Ultrazvuk – snimanje ultrazvučnim talasima
Radiografija ( x-zraci) – rendgenska snimanja
Instrumenti za praćenje - Monitoring
Instruments
Bed-side monitor – praćenje funkcija
organizma odredjeno vreme
Instrumenti za praćenje - Monitoring
Instruments
Bio monitor – prati elemente metabolizma
Instrumenti za praćenje - Monitoring
Instruments
Fetalni monitor – prati aktivnost fetusa
Instrumenti za analize - Analyzing
Instruments
Colormetar – analizira boje
Instrumenti za analize - Analyzing
Instruments
Spectrometar – analizira spektra boja i
mase
Instrumenti za regulaciju (upravljanje) -
Controlling Instruments
Defibrilator – dozira srce električnim
impulsima
Instrumenti za regulaciju (upravljanje) -
Controlling Instruments
Dijalizator – prečistači krvi
Instrumenti za regulaciju (upravljanje) -
Controlling Instruments
Heart lung machine – Srce-pluća mašina
Medicinska klasifikacija BMI

 Dijagnostički instrumenti
 Endoskopi, Stetoskopi, Mikroskopi,.
 Terapeutski instrumenti
 Talasna, Ultrazvučna, Elektro, Nuklearna,.
 Dodatni instrumenti – pomoćni
 Slušni aparati, Pace maker,

46
 Funkcionalna klasifikacija BMI
 Za analizu krvi - Blood instruments
 Za analizu srca - Heart instrument
 Za analizu moždanih aktivnosti - Brain instruments
 Za anlizu muskulature - Muscle instruments
 Za analizu bubrega - Kidney instruments
 Za analizu ušiju - Ear instruments
 Za analizu očiju - Eye instruments
 Za analizu pluća - Lung instruments
 Za analizu tela - Body instruments

47
Opšte karakteristike instrumenata
 Opseg merenja
 Osetljivost
 Linearnost
 Histerezis
 Frekventni odziv
 Tačnost
 Odnos signal-šum
 Stabilnost
 Električna izolovanost – zaštita
 Lakoća korišćenja
48
Дискусија и питања?

49