TEORIJA GRAFOVA

9. predavanje
 8.1 DIGRAFOVI

digraf (orijentisan graf )  D = (V, E)

V  čvorovi (vertices, points, nodes)
E  grane, ivice (edges, arcs, lines)

grana = uređen par čvorova (ne obavezno različitih)

(u, v)E(D) (u, v) = uv uv

u v
u  početak v  kraj
uvE(D)  grana iz u u v , orijentisana od u ka vodi od u ka v
izlazi iz u , ulaziv u, v
u dominira (pobeđuje, tuče) v
v dominiran (pobeđen, tučen, gubi) od u 2
 v4
e7
e5
e9
e6 e8
D v1
e3
v3 v5
e2 e4
e1

v2

V(D) = {v1, v2, v3, v4, v5}

E(D) = {e1, e2, e3, e4, e5, e6, e7, e8, e9}

e1, e2, e3  paralelne

e6, e7  simetrične
e9  petlja (lupa)

prost digraf  nema paralelnih i simetričnih grana i petlji

3
 v4
ND+(v1) = {v2, v4}
dD+(v1) = 2
D v1
v3 v5 ND(v1) = {v3}
dD(v1) = 1
v2

izlazni skup (outset) čvora v  ND+(v) = OD(v) = {xV(D) : v 

x}
izlazni stepen (outdegree) čvora v  dD+(v) = |OD(v)|

ulazni skup (inset) čvora v  ND(v) = = {xV(D) : x 

ID(v) v}
ulazni stepen (indegree) čvora v  dD (v) = |


ID(v)|

4
izomorfizam digrafova D  D'

f : V(D)  V(D')

(1) f  bijekcija
(2) uvE(D)  f (u) f (v)E(D')
u  v  f (u)  f (v)

poddigraf D'  D
pokrivajući poddigraf
indukovan poddigraf
Dv,De kao kod neorijentisanih grafova

D  V1 , V1  V(D)

D  E1 , E1  E(D)
5
(orijentisan) put
Pk = v1v2 ... vk = v1  v2  ...  vk
vi  vi + 1 , i = 1, ... , k  1 vi  vj , i  j

Pk
v1 v2 vk

v1  početni (inicijalni) čvor

vk  završni (terminalni) čvor
Pk = (v1-vk)-put

d(Pk) = |E(Pk)| = k  1  dužina Pk

d(u, v)  rastojanje od u do v = min d(P)
def. P  (u-v)-put
d(u, v) =   (u-v)-put
 def.
d(u, u) = 0

N. B. U opštem slučaju d(u, v)  d(v,

u). 6
(orijentisana) kontura
Ck = v1v2 ... vk = v1  v2  ...  vk vk  v1 k3
vi  vi + 1 , i = 1, ... , k , vk + 1 = v1
Ck = v1v2 ... vk v1

vk

C3 C4
v1 v2

d(Ck) = |E(Ck)| = k  dužina Ck

acikličan digraf  ne sadrži orijentisanu konturu

7
u, vV(D)
u i v  jako povezani u D   (u-v)-put i  (v-u)-put u D
po def.  u jako povezan sa u, 
uV(D)
v5 v5
v6 v4 v6 v4

v7 v3 v7 v3

v1 v2 v1 v2

v1 i v3 jako povezani svaka 2 čvora jako povezana

v1 i v7 nisu jako povezani

TEOREMA 8.1. Jaka povezanost je relacija ekvivalencije na

skupu čvorova digrafa.

8
komponenta (jake povezanosti) = klasa ekvivalencije
ω(D)  broj komp. jake povezanosti digrafa D
D  jako povezan  ω(D) = 1
 u, vV(D) , u i v jako povezani

D3
D1

D2
jako povezan
nije jako povezan
D1, D2, D3 komponente jake
povezanosti
9
TEOREMA 8.2. Neka su D1 i D2 komponente jake
povezanosti digrafa D. Ako između D1 i D2 ima grana,
tada su sve orijentisane od D1 ka D2 ili od D2 ka D1.


TEOREMA 8.3. Digraf D je jako povezan ako i samo ako za

svako razbijanje skupa čvorova V(D) na neprazne i disjunktne
podskupove V1 i V2 (V1  V2 = V(D), V1  V2 = ) postoji bar
jedna grana u  v, uV1, vV2 i bar jedna grana y  x,
xV1, yV2. 

10
D*  kondenzat digrafa
D
D1, ... , Dk , k  1  komponente
D
V(D*) = {u1, ... , uk} u i  Di
ui uj E(D*)   xV(Di) ,
xyE(D) yV(Dj)
T 8.2.  E(D*) dobro definisano

D1
D3 u3
u1
D:
D* :

u2

D2

11
TEOREMA 8.4. Kondenzat svakog digrafa je acikličan digraf.

Dokaz. D1, ... , Dk , k  1  komponente D (1)

V(D*) = {u1, ... , uk}

u i  u j  Di  D j

k = 1, 2 
k3
pretp.  C = u1  u2  ...  us  u1  D* Ds

 D1  D2  ...  Ds  D1  D
D2
 D1  D2  ...  Ds  komp. D  (1) D1

12
TEOREMA 8.5. U svakom digrafu je

 d+ (v) =  d (v) = |E(D)|. (1)

vV(D) vV(D)

Dokaz. svaka grana  tačno 1 početak i tačno 1 kraj

d
vV(D)
+
(v) broji krajeve grana
v
 d
vV(D)
+
(v) = |E(D)|

d 
(v) broji početke grana I(v)
vV(D)
O(v)
 d
vV(D)

(v) = |E(D)|


13
G  neorijentisan graf

G  orijentacija G  digraf G

V(G) = V(G)
E(G) = {u  v ili v  u : uvE(G)}

G G1 G2

G  jaka orijentacija G  G  jako povezan

po definiciji K1 ima jaku orijentaciju

14
 G G1 G2
jaka orijentacija nije jaka orijentacija

nijedna orijentacija H nije jaka!

PITANJE. Koji grafovi imaju jaku orijentaciju?

15
TEOREMA 8.6. (Robbins 1939) Graf G ima jaku orijentaciju
ako i samo ako je granski 2-povezan, tj. ako je povezan i nema
mostova.
Dokaz. () G ima jaku orijentaciju G (1)

G  granski 2-povezan
G  G  povezan
pretp.  eE(G) , e = xy  most u
x e y
G
G' = G  e 
nepovezan G1 G2
G1, G2  komp. G' (T 3.4)
G
xy uG  nema grane iz G2 u G1

T 8.3  G nije jaka orijentacija  (1)

slično za y  x
16
() G je granski 2-povezan

G ima jaku orijentaciju G

H  maksimalan (po broju čvorova) podgraf grafa G (2)

koji ima jaku orijentaciju
H postoji , u ekstremnom slučaju H = K1 v5
v6 v4
(a) V(H) = V(G)
H  pokrivajući podgraf G
v7 v3
H  jaka orijentacija H
v1 v2
G  proširenje H
E(G) = E(H)  {e | proizvoljna orijentacija eE(G)  E(H)}

G  jaka orijentacija 

17
(b) V(H)  V(G) , V(H) 
V(G)
uV(H) , vV(G) 
V(H) T 3.8
G  granski 2-   P = u ... v , Q = u ... v , E(P)  E(Q) =
povezan 
P
Q' x  "poslednji" iz V(H) na
x P P' = P[x, v] V(P')  V(H) = {x}
H u
v
y  "poslednji" iz V(H) na
y P' Q Q' = Q[y, v] V(Q')  V(H) = {y}
Q

H1  G
V(H1) = V(H)  V(P') 
V(Q')
E(H1) = E(H)  E(P') 
E(Q')
|V(H1)|  |V(H)| + 1 > |V(H)| (vV(H))
H1 ima jaku orijentaciju
18
 Q' as
x
a1
H u
v
y P'
b1 bt

P' = xa1 ... asv P' = x  a1  ...  as  v

Q' = yb1 ... btv Q' = y  b1  ...  bt  v

E(H1) = E(H)  E(P') 

E(Q')
H1  jaka orijentacija H1  (2)

 (b)  ostaje (a)


19