Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Biodiversidade: variedade de organismos vivos, incluindo gentipos, espcies e seus agrupamentos, ecossistemas terrestres e aquticos e processos ecolgicos existentes numa determinada regio. A diversidade de espcies e habitats so as variveis mais usadas como medidas de biodiversidade.
Dimenses da biodiversidade: - estrutura: camadas verticais e horizontais - composio: constituio gentica, abundncia, tipos de habitats, etc. - funo: processos climticos, hidrolgicos, ecolgicos, evolutivos, etc
Biogeografia: o estudo da distribuio geogrfica dos organismos. reas de floresta tropical hmida (baixa latitude) so as mais ricas em biodiversidade. Enquanto que nas regies polares poucas espcies caracterizam as comunidades biticas.
O endemismo depende de grandeza da rea: aumenta com a rea grau de isolamento (barreiras: rios, lagos, vales, ilhas, montanhas, cordilheiras, etc): aumenta com o isolamento distncia entre os stios isolados: aumenta com a distncia Elevao: aumenta com a elevao Numero de biomas: aumenta com o numero, ex: fymbos na RSA
A raridade de uma espcie depende de: Distribuio/disponibilidade de habitat ou recursos para a spp Nvel de ameaas
Conservao: princpios e prticas para a preveno da extino das espcies e a manuteno da diversidade gentica, dos ecossistemas e das paisagens atravs da gesto sustentvel dos recursos florestais e faunsticos, sem colocar em risco a biodiversidade. Proteco: o uso dos recursos no permitido, apenas investigao cientfica e monitoria
Papel ecolgico e scio-econmico das reas protegidas A biodiversidade conservada devido ao seu elevado valor: Econmico directo: explorao comercial da floresta, turismo cinegtico, carne de caa, peixe, artesanato, combustvel lenhoso, material de construo, plantas medicinais, tubrculos e frutos silvestres, cruzamentos genticos para aumentar a resistncia a pestes e secas, controlo biolgico de pragas, indstria farmacutica, obteno de resinas e tintas, etc.
O valor de muitas espcies ainda no conhecido. Por conservar a espcie mantem-se o valor opcional da espcie, i.e. o potencial para providenciar benefcios no futuro. O uso extractivo requere o desenvolvimento de modelos de explorao sustentvel de modo que os recursos possam contribuir para o desenvolvimento mas sem colocar em perigo a sua existncia
Econmico indirecto (no extractivo): polinizao e aumento do rendimento agrcola (insectos, aves e pequenos mamferos), recreao e ecoturismo, comercializao de filmes, postais, revistas e livros, manuteno da qualidade da agua, proteco dos solos, regulao do clima atravs do sequestro do dixido de carbono, purificao do ar, mercado do carbono
Valor tico: todas as espcies tm valor igual de existncia para a manuteno da qualidade cnica do local e da diversidade cultural e espiritual. valor educacional & cientfico valor cultural e espiritual
Ameaas biodiversidade (causas da extino de especies) O valor socio-economico da biodiversidade resulta em ameaas para a sua persistncia e muitas reas de conservao formam ilhas ecolgicas rodeidas por formas de uso da terra no compatveis com a conservao H uma elevada taxa de extino de espcies e ecossistemas causada pelo homem durante o prpcesso de desenvolvimento econmico e social (crise de biodiversidade)
Principais ameaas: Destruio e fragmentao e isolamento de habitats sobre-explorao dos recursos naturais introduo de espcies exticas Poluio Mudanas climticas
Ameaas directas: caa descontrolada, abate, pesca, desflorestamento, etc. Ameaas indirectas: destruio do habitat, poluio, mudanas climticas
Destruio, fragmentao e isolamento de habitates Principal causa de perda de biodiversidade As perdas so mais severas nas florestas tropicais hmidas pois so os centros de biodiversidade Principais causas antropognicas: mudanas nas formas de uso da terra a favor do desenvolvimento urbano e industrial, agricultura, explorao florestal, minerao, drenagem de terras hmidas (ex: projecto em AIA para a dragagem e navegabilidade do rio Zambeze!!), queimadas, etc.
A fragmentao resulta em reas pequenas e isoladas: populaes so extintas devido a consanguinidade e efeito marginal, espcies que precisam reas extensas para ocorrncia tornam-se localmente extintas, a extino tem consequncias na persistncia de outras spp na cadeia trfica (ex: extino de presas pode extinguir predador)
Fragmentos maiores so necessrios se a meta conservar maior nmero de espcies pois existe uma relao positiva entre o tamanho da rea e o nmero de espcies dentro da rea
Efeito marginal: a abundncia baixa perto do limite do fragmento devido a condies desfavorveis (populao marginal), ex: minhocas numa caixa a rea disponvel menor que a rea total do fragmento/ilha: a populao fica ameaada com a reduo do fragmento
Fragmentos pequenos com uma relao alta entre permetro e rea so mais vulnerveis em termos de perturbaes causadas pelo efeito marginal que fragmentos grandes
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Tamanho de framentos (km2)
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Numero de fragmentos
Numero de especies
Efeito limite: a rea de transio entre dois ou mais habitates pode ter caractersticas de ambos e chama-se ecotono a biodiversidade pode ser mais alta num ecotono devido a elevada diversidade de habitates (efeito limite), p. ex. entre uma floresta e uma pradaria
Sobre-explorao dos recursos naturais Espcies de alto valor econmico so mais sacrificadas, ex: o Madeira preciosa o Plantas medicinais e ornamentais o megaherbvoros para carne e trofus (marfim, pontas de rinocerontes, peles e garras de felinos) e carne (taxa de abate > taxa de crescimento) o Tartarugas marinhas para carne, carapaa e ovos o Comrcio de aves de gaiola e outros animais de extimao, ex: primatas
A sobre-explorao de certos recursos pode causar destruio e fragmentao do habitat de outras espcies, ex: explorao florestal vs habitat para a megafauna
Mamiferos
Aves
destruio do habitat
Introdues intencionais na agricultura, silvicultura, pecuria e aquacultura/piscicultura para melhorar os rendimentos, o controlo biolgico de pragas, animais de estimao Introdues acidentais atravs de meios de transporte e de animais
o
o
Efeito das introdues: competio com espcies nativas e eventual excluso competitiva das espcies nativas, predao das espcies nativas, poluio gentica (cruzamentos e gerao de hbridos menos resistentes a doenas e ao clima), introduo de doenas novas
Consequncia: extino das espcies nativas e endmicas, reduo da biodiversidade, homogeinizao das comunidades biticas
Organismos mais problemticos na introduo de espcies exticas e invasivas : ervas daninhas, parasitas e doenas, predadores, gentipos novos (organismos geneticamente modificados) Exemplos: perca do nilo (peixe grande) no lago victoria resultou no aumento do rendimento da pesca mas na perda de spp de peixe endemicas por predacao Introducao acidental da carpa no rio dos elefantes (durante as (cheias do ano 2000), potencial competicao com spp de peixe nativas
Plantas: Lantana camara, Opuntia stricta, O. rosea, O. ficus-indica, Ricinus communis, Chromolaena odorata, Pistia stratioes, Azolla filiculoides, Xanthium sp, Melia azedarach, Solanum mauritanium Animais: Gato domstico, Rato-urbano (Rattus rattus), Ratoda-casa (Mus musculus), Oreochromis niloticus (uma spp de peixe tilpia)
Poluio e mudanas climticas A poluio (ex: despejos industriais e agrcolas) resulta na reduo da qualidade do ambiente para as espcies, intoxicaes e mortalidade
As mudanas climticas esto acompanhadas por aumento da temperatura, alterao do padro espacial e temporal da distribuio da precipitao e afectaro a distribuio das espcies ao longo do gradiente latitudinal e altitudinal (prevse que muitas espcies iro deslocar-se para os polos e para zonas altas)
Espcies que no se adaptarem podero ser extintas devido a mudanas climticas, ex: certos insectos polinizadores, resultando na extino das espcies de plantas que dependem desses insectos
Causas primrias das ameaas biodiversidade: Muitas espcies foram extintas devido a combinao de causas As medidas de conservao da biodiversidade comeam por identificar e combater as causas primrias da sua ameaa e/ou extino (diagnstico)
A estratgia global de biodiversidade identificou as seguintes causas de natureza poltica e administrativa que contribuem para a perda de biodiversidade:
Valor das reas protegidas na conservao da biodiversidade O papel das APs separar a biodiversidade das suas ameaas
Valor (impacto) das reas protegidas no desenvolvimento scio-econmico O estabelecimento das APs tem um custo de oportunidade muito alto porque projectos de conservao competem pela terra com projectos de desenvolvimento O estabelecimento de APs tem custos elevados para as comunidades rurais: Reduo do acesso terra e outros recursos naturais Conflitos homem-fauna bravia (ataque a pessoas, destruio de culturas agrcolas, animais domsticos, celeiros e casas)
Para que as reas protegidas possam ter aceitao pblica, elas devem trazer benefcios directos (tangveis, imediatos e avaliveis) e fazerem parte do plano geral de desenvolvimento nacional e das comunidades vizinhas. Potenciais benefcios: o Proteger recursos renovveis o Sustentar a recreao e turismo relacionados com a natureza e outras formas de gerar rendimentos e canalizar 20% das receitas s comunidades conforme previsto no regulamento da lei de florestas e fauna bravia o Emprego o Venda de artesanato o Extraco de plantas medicinais o Fonte de receita atravs do turismo cultural