Na plodnoj teritoriji Mesopotamije, Sumerci krajem III milenijuma podiu svoje gradove.

Zbog nedostatka kamena, drveta, i metala, grade kue od glinenih opeka peenih na suncu. U II milenijumu ratniki narod Asirci osvajaju oblast i pobeuju apsolutistike vladare graditelje velianstvenih gradova. Da pomenemo Vavilon, koji se uzdizao na obali Eufrata, poznat u antikom svetu po raskonim graevinama i viseim vrtovima, a najvie po Vavilonskqj kuli spomenutoj i u Bibliji. Grad je bio okruen monim zidinama izgraenim od opeke, na kojima se nalazila velianstvena kapija boginje Itar, danas izloena u berlinskom muzeju, a na originalnim zidinama nalazi se kopija. Obloena je peenom ciglom sa intenzivno plavom glazurom i ukraena figurama bikova i zmajeva, takode od glazirane opeke.

*Kapija boginje Itar (restaurisana) iz Vavilona, Irak, oko 575. godine pre n. e.

*Beli hram (rekonstrukcija), Uruk, Irak oko 3500 - 3000 godine pre n. e.

MESOPOTAMSKI HRAM Sveti prostor hrama sastojao se od dvorita i svetilita, u ijoj blizini se nekada dizao zigurat, visoki terasasti toranj sa dugakim stepenitem i kapelom na vrhu. Ova graevina je simbolino predstavljala svetu planinu, najvie mesto na koje je vrhovni bog Marduk silazio da bi sreo kralja, istovremeno i vrhovnog svetenika. Zigurati su sluili i kao nebeske i zvezdane opservatorije.

*Rekonstrukcija Asurbanipalove prestolne dvorane. Crte sugerie kako su izgledali reljefi dok su bili oslikani

*Krilati bikovi sa ljudskim likom, postavljeni na ulazu u kraljevske palate, bili su simboline skulpture u kojima su se spajale ljudske i ivotinjske forme.

Vavilonska kula Sveopti potop i Vavilonska kula (zigurat) su prizori vezani za istoriju Mesopotamije koji su kroz vekove prenoeni od jedne kulture do druge. Vavilonska kula, simbol zbrke i nerazumevanja medu ljudima, javlja se u mnogim slikarskim delima da bi prikazala kanjavanje Ijudske oholosti. Jedna od najuvenijih slika s ovom temom je Vavilonska kula Pitera Brojgela.

STELA NARAM-SINA. Sargonov unuk, Naram-Sin, ovekoveio je sebe i svoju pobedniku vojsku u reljefu na velikoj steli - uspravnoj kamenoj ploi koja svoj opstanak zahvaljuje injenici to je kao deo plena bila odnesena u Suzu gde su je otkrili savremeni arheolozi. Na njoj su stroge linije tla izostavljene pa vidimo kraljevu vojsku kako se uspinje izmedu drvea na obronku planine. Dok poraeni neprijateljski vojnici mole za milost, na vrhu stoji pobednik, Naram-Sin. I on je aktivan kao i njegovi ratnici, ali njegova veliina i izdvojenost od ostalih daju mu nadljudske osobine. Osim toga, on nosi krunu s rogovima koja je do tada bila rezervisana za bogove. Iznad njega su samo vrh planine i nebeska tela, njegove srene zvezde".

*Pobednika stela Naram - Sina, oko 2300 - 2200. godine pre n. e. Kamen, visina 2m, Luvr, Pariz

*Glava akadskog vladara. Iz Ninive, Irak, oko 2300 2200. godine pre n. e. Bronza, visina 30.7 cm. Iraki muzej, Bagdad

*enska glava, iz Uruka, oko 3500 - 3000. godine pre n. e. Krenjak, visina 20.3 cm. Iraki muzej, Bagdad

*Statuete vernika. Iraki muzej, Bagdad. Kamen. Oko 2700. godine pre n. e. Ove grubo isklesane figure su predstave vernika iz Abuovog hrama u Tel Asmaru. Sva panja usmerena je na ogromne oi kojima su oni mogli da vizualizuju svoja boanstva koja su izazivala strahopotovanje. Ur

*Gudea, iz Lagaa, oko 2120. godine pre n. e. Diorit, visina 73.7 cm, Luvr, Pariz

Vladavina akadskih kraljeva zavrila se kad su se plemena sa scveroistoka spustila u mesopotamsku ravnicu i zagospodarila njome due od pola veka. Potisnuli su ih 2125. godine pre n. c. kraljevi Ura, uspostavivi jedinstveno kraljevstvo koje je traialo stotinu godina. GUDEA. Za vreme tudinske vladavine jedan od manjih gradova-drava, Laga (dananji Teloh), uspeo je da odri lokalnu nezavisnost. Njegov vladar, Gudea, bio je dovoljno obazriv da kraljevsku titulu rezervie za gradskog boga iji je kult potpomogao i time to je obnovio njegov hram. Od tog arhitektonskog poduhvata nita nije ostalo, ali je Gudea u svetilitima Lagaa postavio bezbroj gotovo jednakih statua svog lika, od kojih je dosad pronaeno dvadesetak. Isklesane u dioritu, vrlo tvrdom kamenu koji su voleli i egipatski skulptori, te statue su mnogo ambicioznije od svojih pretea iz Tel Asmara.

*Smrtno ranjena lavica, iz Ninive, Irak, oko 650. godine pre n. e. Krenjak, visina figure 35 cm. Britanski muzej, London Omiljena zabava monih kraljeva bila je lov na divlje zveri: lavove raskonih griva i opasne lavice, koje su ivele u savanama nedaleko od grada.

*Zastava iz Ura s prednje i zadnje strane. Oko 2600. godine pre n. e. Drvo ukraeno koljkama, krenjakom i lapis lazulijem. Visina 20.3 cm, Britanski muzej, London