Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
Variationsrechnung
5. August 2001
INHALTSVERZEICHNIS
Inhaltsverzeichnis
1 Einleitung
1.1
1.2
2 Topologische Grundbegriffe
3.1
3.2
4 Koerzivit
at von Variationsintegralen
16
4.1
18
4.2
Eindeutigkeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18
5 Superpositionsoperatoren
5.1
20
26
6 VariationGateauxableitungFrechetableitung
29
32
8 Beispiele
34
8.1
9 Polykonvexit
at
36
40
EINLEITUNG
1
1.1
Einleitung
Beispiele zur Variationsrechnung
V (u(t))dt min
0 2
(b) Optik:
n : R3 R Brechungsindex
Z
|u0 (t)|
dt min
n(t)
(d) Elektrostatik:
p : R3 R Ladungsverteilung
Elektrostatisches Potential
Z
(Elliptischer Differentialoperator)
1.2
L(Du(x), u(x), x) dx
(1.1)
Antwort:
u erf
ullt die EulerLagrange Gleichungen:
n
X
i=1
wobei Lpi :=
pi L,
Lz :=
z L
Spezialfalle:
(a) L(p, z, x) = 12 |p|2 =
1
2
n
P
i=1
p2i
Lpi = pi
Lz = 0
I(w) =
I(u) = min I(w) u = 0
wA
|w(x)|2 dx
(1.2)
EINLEITUNG
n
P
(b) L(p, z, x) = 12
aij (x)pi pj zf (x)
i,j=1
P
Lpi = aij (x)pj
f
ur i = 1, . . . , n
Lz = f (x)
n
R P
I(w) = 12 U
aij (x)wxi (x)wxj (x) w(x)f (x)
i,j=1
n
P P
a (x)wxj xi x = f (x)
i j=1
div A(x) grad u = f (x)
ij
Rz
(c) f : R R
F (z) = 0 f (y)dy
L(p, z, x) = 21 |p|2 F (z)
Lpi = piR
Lz = f (z)
I(w) = 21 |w|2 F (w) dxI(w) = minwA I(w)
u = f (u)
Welche Bedingungen an L garantieren die Existenz eines Minimums f
ur I wie in (1.1)? Also mit
Z
I(w) :=
L(Dw(x), w(x), x) dx
Notation 1.2. Rn ,
n
u = ( j uk )m
j=1 k=1
u = (u1 , . . . , um ) : Rm
R+
Z
u 7
TOPOLOGISCHE GRUNDBEGRIFFE
Topologische Grundbegriffe
Lemma 2.1 (Fundamentallemma der Variationsrechnung). Sei E Banachraum (z.B: Lp (), W 1,p (),
W 1,p ()), X E sei schwachfolgenkompakt. I : X R sei schwachfolgenunterhalbstetig.
Dann gilt:
u X : I(u) = inf I(w).
wX
Beweis. f uhst.
(xn x) f (x) lim inf f (xn )
Wahle xn A soda
(
inf xA f (x) +
f (xn ) <
n
1
n
Da A kompakt folgt
(xnj ) (xn ) : lim xnj = a
j
uhst.
Definition 2.3. Sei f : R R. Dom f := {x R|f (x) < } .
f : R R heit koerziv, falls f (x) f
ur |x| .
Lemma 2.4. Folgende Bedingungen seine erf
ullt:
(a) A R, abgeschlossen.
(b) f : A R, Dom f 6= .
(c) f ist koerziv.
(d) f ist unterhalbstetig.
Dann gilt:
a A : f (a) = inf f (x)
xA
(2.1)
x0 AR : f (x0 ) f (a)
z A\AR : f (z) f (x0 ) + 1 f (a) + 1
z A\AR : f (z) f (a)
(2.2)
Damit gilt:
TOPOLOGISCHE GRUNDBEGRIFFE
(2.3)
(2.4)
(2.5)
(O 3) O1 , O2 , . . . , On O
Tn
M
i=1
A O
Oi O
Sei O P(E) mit O(1) - O(3). Dann existieren eindeutig bestimmte Umgebungsfilter U(x)x E (und
somit ), soda
= OO ist offen in (E, ) = O
O
Definition 2.10. x E heit Ber
uhrpunkt von G E :
U B(x) : U G 6=
G = x E x ist Ber
uhrpunkt von G
G = G : G ist abgeschlossen
TOPOLOGISCHE GRUNDBEGRIFFE
(E, )
x V BF
Definition 2.18. Sei E normiert, E 0 bezeichne den Dualraum von E, > 0, X10 , X20 , . . . , Xn0 E 0 , x0 E.
E
0 , ,X 0 (x0 )
n
1
n
o
0
0
0
B(x0 ) :=
UX
0 , ,X 0 (x ) n N, X1 , , Xn E , > 0
0
n
1
B(x0 )x0 E ist die Umgebungsbasis der schwachen (E, E 0 ) Topologie (schwache Topologie auf E).
GS
S 0 GG S heit Teil
uberdeckung :
M
GS 0
uberdeckung.
Jede offene Uberdeckung
S von K besitzt eine endliche Teil
TOPOLOGISCHE GRUNDBEGRIFFE
Dann gilt:
I : W 1,p () R
u 7 I(u)
0
ist W 1,p (), W 1,p () folgenunterhalbstetig.
Erf
ullt f zus
atzlich noch
f (x, , ) ||p ||q
mit q < p, so ist
I : W 1,p () R
koerziv.
3.1
Y
7
(
7 f (, u())
vj :=
m
Pk
j=1
z }| {
1Akj xkj , wobei xkj
ad (a)
Es gilt:
mebar in
fix
z}|{ z }| {
f (, xkj ) 1Akj () + f (, 0)
| {z }
| {z }
mebar in
z }| {
1Ack ()
j
mebar in
mebar in
damit gilt:
m
m
X
X
F
vj () =
f (, xkj )1Akj + f (, 0)1[S Aj ]C
j=1
j=1
ist mebar.
ad (b) Folgt aus der Stetigkeit in der 2. Komponente.
3.2
S
Definition 3.5. (, ) kompakter Maraum, = n=1 Kn , Kn kompakt.
u : R mebar,
Z
p1
p
kukp,K :=
|u| d
K
Lplok ()
:= u : Ru ist mebar K kompakt : kukp,K <
ku vkp,Kn
.
n (1 + ku vk
2
p,Kn )
n=1
Lpc () := u Lplok (, R) supp u ist kompakt
Omega
(1K v)u
u Lplok () : T u =
weil
10
(1K v)u,
0
Also ist jedes T Lplok () durch v Lqc () gegeben. Umgekehrt ist auch jedes v Lqc durch ein
T Lplok () gegeben, weil
v Lqc () K : supp v K (K) <
Z
hu, vi
d
=
uv
(K)
(K)
K
kukLp (K d ) kvkLq (K d )
(K)
Also
(K)
S : Lplok () R
Z
u 7
uv d
K
erf
ullt
C K : |S(u)| Ckukp,K
0
Damit folgt S Lplok () .
Es gilt mit q p, X Y, RN offen
)
C(, Rn ) ,
Lqlok (, Rn ) , Lplok (, Rn )
n
L
lok (, R ) ,
(X, d1 ) , (Y, d2 ) f 7 f
ist stetig
Bemerkung 3.7.
L () 6> Lq () 6> Lp () 6> L1 ()
L () 6 Lq () 6 Lp () 6 L1 ()
I : W 1,p R schwachfolgenunterhalbstetig
(
L1 ()
u W 1,p ()
|u|
1,p
1
Llok () u Wlok
()
p
L1
(xn lok
x yn lok
y) I(x, y) lim inf I(xn , yn )
Satz
3.9 (abgeschlossene
Graphen). Seien X, Y Banachr
aume, T : X Y linear.
(x, T x)x E X Y ist abgeschlossen
"
#
n
xn x
n
yn y
Tx = y
11
xk x
k
T xk
T x = y
Also ist der Graph von T abgeschlossen. Mit Satz 3.9 folgt sofort kT k < . Andererseits gilt mit dem Satz
von Hahn-Banach:
kxkX = sup x (x)kx k 1
x X
x (xn )kx k 1
= sup
lim
sup x (xn ) =
x X n
sup
x B
nN
sup kT x kC
x B
Beweis von Hauptsatz 1. Mit den Voraussetzungen des Satzes gilt u L1lok (), v L1lok (),
Z
I(u, v) :=
(u, v) d()
mit
(u, v)() := (, u(), v()).
Wobei > 0 und (, v(), ) konvex ist auf
un u in L1lok
vn *w in L1lok
)
I(u, v) lim inf I(un , vn )
n
12
(3.1)
Es gilt immer:
fn unterhalbstetig
f = sup fn f unterhalbstetig
(3.2)
nN
mit fn : T R.
Beweis von (3.2) Sei xk Folge in K, xk x
fn (x) lim inf fn (xk ) sup fn (x) sup lim inf fn (xk )
kN
kN
nN
nN
uj
vj
in L1 ()
in L2 ()
soda
I(u, v) lim inf I(u, vj ).
j
Sei > 0, L := lim I(u, vj ), wobei lim := lim inf. Bestimme Teilfolge (vjk ) von (vj ), oBdA. (vj )
selbst, soda
I(u, vj ) L + .
X
X
kkL1 (K)
J1,...,n jl Jl , jl 0,
jl = 1 v L1 :
vj jl v
jJl
jJl
| {z }
wl
(u, wl )
jJl
Z
(u, wl )
jl
jJl
| {z }
Z
|
=1
(u, vj ) L +
{z }
I(u,vj )
L1
Schritt 3) Aus wl v folgt, da eine Teilfolge (wlk ) von (wl ) existiert, soda wl v fast u
berall.
Z
Z
Z
I(u, v) = (u, v) = lim (u, wl ) lim (u, wl )
| {z }
L+
L1
uk u L1 (), kompakt
vk * v
L1 ()
13
Damit gilt
k
(nk ) > 0 : |(unk , vnk )(w) (u, vnk )()| > 0
Beweis: Annahme
Teilfolge > 0 > 0 : lim |(un , vn ) (u, v)| > >
n
vn * v in L1 C n : kun kL1 C
kvn k
C
K
K
4
n := n \ |vn ()| > K
K(C, ) :
3
|vn ()| > K =
4
4
n ) (n )
n0 n > n0 : (
:=
[
\
k ( ) 3
4
n=n0 kn
| {z }
() 3
4
Es gilt
L1
|unk () u()| 6 0 = 0
: |vn ()| K
Sei nun
k
(vnk ) (vn ), vnk y : , un (), vn () , u(), v()
(3.3)
weiters gilt
vn * v z = v()
Andererseits
, u(), vnk () , u(), v()
(3.4)
in L1
vn * v
in L1
Schritt 5)
Z
L = lim I(vn , un ) = lim
, u(), v() d
L I(u, v). Sei (unk , vnk ) Teilfolge von (un , vn ) (oBdA. Folge selbst), soda
L = lim (un , vn )
n
14
W
ahle > 0 beliebig aber fix. Bestimme A mit Schritt 4
Z
I(un , vn ) =
, un (), vn () d
Z
, un (), vn () d
0 A
Z
Z
=
1A ()(u, vn ) d +
(un , vn )() (u, vn )() d
A
Z
Z
|A
{z
}
n
Z
Z
Z0
n
1A ()(u, v) =
(u, v) d
(u, v) d
\A
Damit gilt
Z
0
(\A )0
Z
(u, v) d
\A
(u, v) d
R
\A
Z
(u, v) d
Definition 3.12. T : E F kompakt:
(xn ) E N : kxn k 1 (xnk ) (xn ) x E : T xnk T x
Satz 3.13. Sei u : R, p > 1
W 1,p () =
Z
Z
u
|u|p d + |u|p d <
Dann gilt
id : W 1,p () L1 ()
f 7 f
ist kompakt.
Beweis. Beweis zu diesem Satz in der Vorlesung u
ber Sobolevraume.
Theorem 3.14. Sei 1 < p < ,
f (x, , ) > 0 konvex.
I(u) =
f x, u(x), u(x) dx
Dann gilt
I : W 1,p R+
u 7 I(u)
ist schwachfolgenunterhalbstetig.
Beweis. Sei (uj ) Folge in W 1,p mit uj * u.
id : W 1,p L1
Damit folgt starke Konvergenz von uj gegen u in L1 .
L1
uj u
Mit der Defintion der Sobolevr
aume gilt
h
i
w
w
w
uj
u
j
j
p
p
1,p
W
L1
p0
15
uj
u = uj u
p
L
f x, u(x), u(x) lim
f x, uj (x), uj (x) dx
Satz 3.16.
#
K : E F kompakt
T xn konvergiert in F
xn * x in E
Beweis.
xn * x z E : hz, xn i hz, xi
Wahle z F , y = T z E . Dann folgt
z F : hxn , T zi hx, T zi
Def
= z F : hT xn , zi hT x, zi T xn * T x
Satz 3.17. Sei T : E F stetig, xn * x. Dann gilt
T xn * T x
Beweis. Es gilt
zn * z zn k z0 z = z0
xn * x in E K n N : kxn k K
T xnk konvergiert, lim kT xnk zkF = 0
(3.5)
(3.6)
nk
kT xnlk T xmlk k 0
VON VARIATIONSINTEGRALEN
KOERZIVITAT
16
Koerzivit
at von Variationsintegralen
Z
1
kuk1,q | u dx| + kuk1 kuk1,q
C
A
(4.1)
b)
Z
kuk1,q Ckukq +
1/r
|u| dx)
(4.2)
ist stetig.
R
A
1A u
k1A kp kukq
|A|1/p (kukq + kuk)
= |A|1/p kuk1,q .
max(a, |A|
) [kuk1,q + kukr,A ]
VON VARIATIONSINTEGRALEN
KOERZIVITAT
17
(4.3)
f x, u, u(x) dx
I(u) :=
Weiters sei u0 W
1,p
() und erf
ulle I(u0 ) < .
X := u0 + W 1,p () (abgeschlossen)
u X : u = v + u0 mit v W01,p (), u0 W 1,p (). Damit folgt mit der 2.Ungleichung
kukW 1,p kvkW 1,p ku0 kW 1,p
und damit
Z
|u|p (x)
Satz 4.1
Es gilt
Z
kuk
F
ur
W 1,p
|u|p (x) dx
|u|
Z
1/q
1/r Z
1/p
|u|
1,r 1
+ p
= 1q . Damit gilt
Z
Insgesamt folgt
I(u) C
kukpW 1,p
CkukqW 1,p
a(x)
VON VARIATIONSINTEGRALEN
KOERZIVITAT
4.1
18
Satz 4.4. Sei Rn offen, A , |A| > 0, 1 < p < , f (x, , ) > 0 konvex,
(
n
1 < r < p( np
) falls p n
f (x, , ) x(||p + 1A (x)||r ) a(x)
r<
falls p > n
(4.4)
(4.5)
u X : I(
u) = inf I(u).
uX
(4.6)
1
a0 (x) r
uH 1 ()
|u|2 +
|u| dx MIN
2
r
()
1 2
|| + 1A (x)||r
2
r
u + a0 (x)|
u|r2 u
=0
auf
u
(x) = 0 auf
4.2
Eindeutigkeit
(4.7)
u
u| = u0 |
= 0
= f
(4.8)
(4.9)
VON VARIATIONSINTEGRALEN
KOERZIVITAT
19
Seien nun u1 , u2 L
osungen von (4.7).
I(
Damit folgt, da
u1 +u2
2
u1 + u2
)
2
I(u1 )+I(u2 )
2
min + min
= min
2
(4.10)
wieder L
osung von (4.7) ist. Es folgt
1
1
u1 + u2
) I(u1 ) I(u2 ) = 0
2
2
2
Z
1
u1 + u2 2 1
2
|
| |u1 | |u2 |2 0
2
2
2
1
1
u1 + u2
: |
()|2 |u1 ()|2 |u2 ()|2 0
2
2
2
I(
(4.11)
(4.12)
(4.13)
Es gilt
u1,x + u2,x
2
2
() +
a+b
2
u1,y + u2,y
2
2
=
2
a2
b2
+
a = b.
2
2
1 2
1 2
u1,x ()
u1,y ()
2
2
1 2
1 2
u ()
u () 0
2 2,x
2 2,y
2
2
u1,x u2,x
u1,y u2,y
()
() 0
2
2
()
(4.14)
Z p
I: u
1 + |u(x)|2 dx
(4.15)
p
(x, u, u) = 1 = |u(x)|2 ,
(x, , ) =
p
1 + ||2
Erf
ullt
(x, , ) ||p
dann ist I auf W 1,p koerziv.
Frage: F
ur welche p gilt (x, , ) ||p also
Rn :
p
1 + ||2 ||p ?
Antwort: p = 1. schlechte Antwort. W 1,1 () ist der einzige Sovolevraum von dem wir wissen, da er nicht
reflexiv ist.
I:
Deshalb greift die Existenztheorie nicht! Tatsachlich sind Minimalflchenprobleme bedannt, deren Losung
kein Graph ist (sondern eine Riemansche Mannigfaltigkeit)! (4.15) hat aber immer eine Losung siehe etwa
[4].
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
20
Frage:
Wann ist
I : W 1,p () R
Z
u 7 (x, u, u) dx
(5.1)
An ) = 0
n=1
(b) Sei 1 q < , F endlich dimensional, M Lq (, ), F .
M hat gleichm
aig absolut stetige Normen :
> 0 (An ) Folge in A, An & 0 f.
u. k() k > k() u M : ku1Ak k .
(5.2)
fn L1 (, [0, 1]). fn n N hat in L1 keine gleichmaig absolut stetige Normen.
Satz 5.5 (KrasnoselskiVainberg). I(u, w)(x) (x, u(x), w(x)) stetig auf
I : Lp1 Lp2 Lq
u, v 7 (x, u(x), v(x))
genau dann wenn
ankt.
U Lp1 Lp2 offen : I(U ) Lq ist beschr
(vgl. Lineare Operatoren L : E F stetig M x E : kxk < 1 kLxk M )
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
21
2
Greenschen Identit
at gilt dann mit v C (), u C 1 ()
Z
Z
v
uv + uv d(x, y) =
u
dS.
n
Was folg f
ur v, wenn u C01 () :
uv d(x, y) = 0?
Antwort:
u| = 0
(5.3)
(5.4)
v
u n
dS = 0
(5.3)
uv d(x, y) = 0
x : v(x) = 0
C01 ()
(5.4)
(5.5)
(5.6)
vC
somit
> 0 > 0 : v(y) >
y B(y, )
(5.7)
dann folgt
Z
Z
uv d(x, y)
uv d(x, y) =
B(y,)
zusammen:
x : (v) (x) 0
Definition 5.7. v H 2 () heit schwache Losung von v = 0 :
Z
2
u H0 () :
uv dx = 0.
(5.8)
Bemerkung 5.8. In obiger Formulierung kommen nur 1.Ableitungen von v vor im Gegensatz zur urspruenglichen Formulierung ben
otigt man also nicht mehr v C 2 .
H 2 () ist reflexiver Hilbertraum.
Bemerkung 5.9.
Z
1
I(u) = kuk2H 2 () = |u|2 dx
2
2
v H0 () : I 0 (v) = 0
u H02 : hI 0 v, uiH 2 = 0
Z
=
uv dx 0.
(5.9)
(5.10)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
22
k k()
(Ak ) u M : ku1Ak kq .
(5.9)
k=m
Ak , Bm Bm+1 Es gilt
(Bm )
(Ak ) 2m+1
k=m
und daher
!
=0
m=1
weil
Bm Bm+1
m=1
= lim
N
N
\
!
= lim (BN ) = 0.
N
m=1
Insgesamt folt
Bk & f.
u. > 0mk m : kuk 1BK k
(5.10).
(5.11)
(5.12)
(5.13)
Dann gilt:
(x, uk (x), vk (x)) hat in Lq gleichm
aig absolut stetige Normen.
(5.14)
(5.15)
(5.16)
(5.17)
zj = vkj
X
z=
zj 1 B j
X
j
kyj kp1 r
(5.18)
(5.19)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
23
kzkp2
kzj kp2 r
j
k , yj (), zj () 1Bj kq = k , y(), z() 1Bj kq 0.
4
Theorem 5.12. Sei U Lp1 Lp2 offen, u = (u1 , u2 ), (u)(x) = (x, u1 (x), u2 (x)).
Dann folgt : U L2 ist stetig.
Beweis. Wir zeigen den Satz f
ur den Fall wo () = (, (), ()) = 0 und U, U offen. Damit gilt
r > 0 : rBLp1 Lp2 U
Annahme ist nicht stetig im Punkt U , also
uk Lp1 Lp2 , uk : (uk ) 6 ()
(5.20)
also
> 0 (unk ) (un ) oBdA. (un ) selbst : k(unk )kq >
wahle Teilfolge (oBdA. wieder Folge selbst), soda
X
kunk kLp1 Lp2 < r
(5.21)
unk f.
u.
(5.22)
Damit folgt f
ur fast alle x
(uk )(x) = (x, u1k (x), u2k (x)) (x, (x), (x))
(5.23)
(5.24)
(5.25)
m m+1 kompakt
(m ) <
(5.26)
(5.27)
Es gilt
cm &
(5.24) m k :
(5.23) B m :
lim (m ) = ()
(m ) 0
(m \ B) ()
(5.28)
k
mit Egoroff
xB
Andererseits
Betrachte k0
k > k0 : supxB |(uk )(x)|
(5.29)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
24
Dann gilt
1/q
|(uk )| (x) d(x)
Z
k k0 :
!1/q
\m
!1/q
!1/q
Z
+
m \B
\m
1/q
|(uk )|q (x) d(x)
3 =
3
(5.30)
Reduktion des Allgemeinen Falles: zu zeigen ist jetzt () ist stetig im Punkt u0 U
(x, ) = (x, u0 (x) + ) (x, u0 (x))
CaratheodoryFunktion
(x, ) = () =
(5.31)
(u)(x) = (x, (u(x)) = x, u0 (x) + u(x) x, u0 (x)
U u0 + {w u0 w U }
(5.32)
(5.33)
(U u0 ) L
(5.31), (5.32), (5.33) ist stetig in , weil der erste Schritt auf anwendbar ist.
Lp1 Lp2
Lq
uk (uk ) wk u0 wk u0
(wk u0 )
k(wk u0 )kq = k u0 + (wk u0 ) (u0 )kq
|
{z
}
(5.34)
(5.35)
Lq+ ()
R+ R ist monoton.
t R+ : a (, t) Lq ()
x : a (x, ) :
(5.36)
(5.37)
Weiters gelte
(x, ) a(x) +
n1
X
||pj /q + a (x, |n |)
x , = (1 , . . . , n ).
(5.38)
j=1
Z
(|u|r )
1/s
Z
=
|u|rs
1/s
Z
=
u Lp~ , u = (u1 , . . . , un ), (u)(x) = x, u1 (x), . . . , un (x)
Frage: U Lp~ offen (U ) Lq beschrankt ?
zu zeigen:
u Lp~ (u) Lq
|u|rs
r/rs
= kukrrs
(5.39)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
Z
k(u)kLq =
25
q
| x, u1 (x), . . . , uk (x) | d(x)
kakq +
n1
X
k|ui (x)|p1 /q kq + ka , un (x) kq
(5.40)
i=1
(5.39)
kakq +
n1
X
i=1
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
5.1
26
n
np
1
1
1
=
p
p n
f
ur p < n heit kritischer, konjugierter Sobolevindex. f Car( RN
Wachstum:
(
(x) +
(||r + ||p ) p n
f (x, , )
a(x, ||) +
(||p )
p>n
mit
a Car( R+ R+ )
t : a(, t) L1 ()
a(x, ) monoton wachsend
(x) = a(x, 0)
(b)
pd := p
n1
np
1
1
1 1 p
=
pd
p np
If (u) =
u W 1,p ()
Ig (u)
Z
=
wobei
: W 1,p () Lp ()
f 7 f
(5.43)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
(a)
27
(5.44)
~
Lp
u7(u,u)
W 1,p ()
If y
Lr () Lp ()
B yF
R
L1
v7
v(x) dx
W 1,p ()
Ig y
W 11/p,p ()
v 7
Id
Ls ()
yG u (x)
v(y) d(y)
L1
W 1,p () Lr ()
u 7 u
n
xn * x kKxn Kx kF 0
Wir zeigen
un * u If (un ) If (u) .
Da A : W 1,p Lr Lp kompakt ist, f
ur r < p folgt
un * u in W 1,p (un , un ) (u, u) in Lr Lp
F (un ) F (u)
SUPERPOSITIONSOPERATOREN
28
f (x, , ) f0 (x, )
f (x, , ) konvex
g Car( RN , R) optimales Wachstum
g(x, ) konvex
g suboptimales Wachstum
, () > 0
Dann gilt
I : If + Ig : W 1,p () R
und da
If1 = If + If0 If = If1 If0 ist folgenunterhalbstetig.
g suboptimal:
I: X R
VARIATIONGATEAUXABLEITUNGFRECHETABLEITUNG
Differentialrechnung in Banachr
aumen
29
f (x, h) := lim
t0
f (x + th) f (x)
t
(6.1)
(6.2)
(6.3)
(6.4)
rechtsseitige Variation:
{x + th X t [0, 1]}
f (x + th) f (x)
t&0
t
+ f (x, h) + lim
Satz 6.2 (Notwendiges Kriterium zur Existenz von Minima). f : X E habe in x0 ein (lokales) Minimum.
Dann gilt:
Falls + f (x0 , h) existiert, dann gilt + f (xo , h) > 0.
Falls f (x0 , h) existiert, dann gilt f (xo , h) 0 E.
Bemerkung 6.3. E Banachraum, X E offen, f C(X, R), f : X R, f (x) existiert und f C(X, E 0 ).
Dann heit x kritischer Punkt f (x0 ) = 0.
Definition 6.4 (Vorraussetzungen). C 1 , = , 0 , 1 , i ist offen und abgeschlossen in .
Weiters sei
f C 0,k ( RN RnN , R)
g C o,k ( RN , R)
0 C 1 (0 , R)
Z
0 :
f x, u(x), u(x) dx +
g u(y) d(y) MIN
u C (, u|0 = 0
Notation 6.5.
N
X
f x, u(x)u(x) h(x) =
fr (x, u(x), u(x) hr (x)
r=1
f x, u(x), u(x) h(x) =
n X
n
X
r=1 k=1
frk x, u(x), u(x) k hr (x)
(6.5)
(6.6)
(6.7)
VARIATIONGATEAUXABLEITUNGFRECHETABLEITUNG
30
tR
C 1 ]a, b[, R
(t) (0)
I(u + th) I(u)
= lim
= 0 (0)
t0
t
t
Z
Z
d
0 (0) =
f (, u() + th(), u() + th()) dx + g(, u() + th()) d(y)
dt
Z
Z
d
d
f (x, u(x) + th(x), u(x) + th(x)) dx +
g(x, u(x) + th(x))d
=
t=0
t=0
dt
dt
Z
Z
=
f (x, u(x), u(x))h(x) dx + f (x, u(x), u(x))h(x) dx + g(y, u(y))h(y)d(y)
I(u)h = lim
t0
Satz 6.7. Sei u E = {u C 1 ()u|0 = 0} = C10 (, Rn ) kritischer Punkt von I, I(u) = 0. Dann gilt
Z
Z
h E :
f (x, u, u)h dx + f (x, u, u)h dx + g(x, u)h d = 0
ist u
berdies
x f x, u(x), u(x) C 1 (, RnN ),
k fkr x, u(x), u(x) + fr x, u(x) = 0 in
(6.8)
r N : k (x)fkr x, u(x), u(x) + gr x, u(x) = 0 in 1
(6.9)
r N :
k=1
mit (x) = 1 (x), . . . , N (x) Auennormale an in 1 und E = {u C 1 (|u|0 = 0}.
Beweis. Wenden Stokes auf jede der N Gleichungen an.
betrachten k = (0, . . . , 0, v, 0, . . . , 0) mit v an der r. Stelle.
#
Z "
Z
X
0 = I(u)h =
fr +
fkr k dx + gr d
"X
frk k =
k (fetark )
k fkr
= div(fkr ) k fkr
Z
Z
div(fr ) dx + gk d
Z
Z
Z
=
fr (k fkr ) dx + fkr k dx + gk dx
fr (k fkr dx +
0=
= 0, C10 ()
0
(6.10)
VARIATIONGATEAUXABLEITUNGFRECHETABLEITUNG
Annahme
31
fr + k fkr ((x0 ) 6= 0
fr + k fkr (z) > 0
x0 :
U (x, ) z U (x, ) :
v0 C0c () :
(oBdA > 0)
sup V U (x, )
(6.11)
1
1
auf U (x, )
2
2
kukC 1 = max|u(x)| + max0 |u0 (x)|; E, kkC 1 ist Banachraum I(u) = If (u) + Ig (u),
x
uE
(6.11)
v0 fr + k fkr (x) dx
0<
Z
v fr k + gr d
0=
Z
0=
v fr k + gr d
v E
Annahme
y0 1 : fkr k + gr d 6= 0
U (y0 , )z U (y0 , ) 1 :
v0 E :
(oBdA. > 0)
fkr k + gr (y) > 0
supp v 1 U (y0 , ) 1
u=0
auf 0
in 0 // , fu (, u, u) + gu (, u)
mit (x) = 1 (x), . . . , n (x) Auennormale
2)
f (x, , ) =
1 XX
ajk (x)j k + b(x, )
2 j
(aij symmetrisch
X1
X1
f (x, , ) =
aik (x)k +
aj,i (x)j
i
2
2
j
k
X
=
a1,k (x)k
k
ajk (x)
f (x, , ) = A(x)
fu (x, u, u) = A(x)u(x)
div(A(x)u(x)) + bu (x, u(x)) = 0
h(x), A(x)u(x)i = 0
3) Spezialfall (A const)
XX
k
ajk uxj xk
=0
32
4) Spezialfall (A = E)
1 2
|| + b(x, )
2
Z
|u|2 + b(x, u(x)) + g(x, u) dx
f (x, , ) =
I(f ) =
1
2
Z
Omega
u + bn (x, u) = 0
u0 = 0
u0 + gu (, u0 ) = 0
in
auf 0
auf 0
A(x) =
..
.
1
i,j
5)
1 2
||
2
g(x, ) = b(x)||s
f (x, , ) =
,s > 1
s2
g (x, ) = b(x)||
Z
Z
1
I(u) = |u|2 +
b|u|s d Min
s
u = 0
s2
u + b(x)|u|
(x)u(x) = 0
in
auf
Bemerkung 6.9.
Falls I aus V W 1,p () Minimum hat
Falls I aus V W
1,p
() Fdiffbar
I(u), h = 0
h V
1
q
1
r
= ps , a Lr+ () und
Dann gilt
C 1 Lp (, E), Lq (, F )
u (h) = , u() h()
| {z }
L(Lp ,Lq )
(7.1)
(7.2)
(7.3)
(7.4)
33
, bilden beschr
ankte Mengen auf beschr
ankte Mengen ab.
(u) h = (, u)h
(u) = (, u)
=
wobei den Einschr
ankungsoperator bezeichnet.
Beweis.
Z
(x, ) = (x, 0) +
(x, t) dt
0
Z
|(x, )| |(x, 0)| +
Rn
BEISPIELE
34
Beispiele
0 : |a(x, )| (1 + ||
(8.1)
(x, ) R
Vor(f ) : f Car( R, R)
(
p 1 n 3
1q
<
n2
mit p =
np
np .
(x, ) R
0 : |f (x, )| (1 + ||q1 )
g Car( R, R)
mit p =
(
p 1
1r
<
n3
n2
n1
np .
Z
0
Z
G(y, ) :=
0
(8.3)
(x, ) R
|g(y, )| (1 + ||r1 )
F (x, ) :=
(8.2)
2 F = f
(8.4)
2 G = g
(8.5)
Z
[A(x, u(x)) F (x, u(x))] dx
I(u) :=
Beweis.
(8.6)
(8.7)
i)
A := Nemytskii-Operator von A.
(8.8)
A(0)
= 0.
(8.9)
IA
y
yA
R
R T = dx L1 (, R)
i
u, v Lp ()
BEISPIELE
35
IA
= T A i IA
C 1 (V, R)
IA
v = T ([
a i](u))( i](v)) = T (
a( u))v
und somit
IA
(u), v)
Z
a
(u) v dx
F (u)v = f(u)v.
Satz 3.13
Lq
V W 1,p ()
IF
y
yF
R
R T = dx L1 (, R
IF C ( V, R) und hIF (u), vi =
f (, u))v dx.
iii)
C 1 (Lp (), L2 ()) G(u)v
(8.3) G
= g(, u)v.
Dann gilt:
i
IG
y
W 1,p () W 1 p ()
ySatz 3.13
1
R R L1 () C
Lp ()
T = dx
Definition 8.3. u V heit kritischer Punkt von I :
I(u) = 0
Satz 8.4. Es gilt dann:
u V ist kritischer Punkt von I u erf
ullt die Euler Gleichung:
Z
Z
a(, u) v f (, u)v dx g(, u) v d = 0
v V
(8.10)
Beweis.
I(u) = 0
D() V
[a(, u) f (, u)] dx = 0
D()
f (, u) Lq 0 () , D0 ()
a(, u) Lp~ (, Rn ) , D0 (, Rn )
h a(, u), iD = ha(, u), iD
Z
Z
=
a(, u) dx =
f (, u) dx
= hf (, u), i
BEISPIELE
8.1
36
D().
u V und
Z
[a(, u) f (, u)] dx = 0 D()
(8.11)
: u V ist schwache L
osung des RWP
a(, u) = f (, u) in
u
=0
auf
(8.12)
(8.13)
(8.14)
(8.15)
H01 () , V , H 1 ()
1
a(x)
2
Z
Z
1
(au) u F (, u) dx = G(, u) d
I(u) :=
2
A(x, ) =
(8.16)
I C 1 (V, R)
Z
hI(u), viV =
Z
[(au) v f (, u)v] dx =
g(, u)0 v d
v V
in D0 ()
2n 2
n2
n
2 1 =
n2
(
n+2
n2
|f (x, )| (1 = ||s ) 0 s
<
(
n
n2
|f (x, )| (1 + |xi|t ) 0 r
<
2 =
n3
n2
n3
n2
(8.17)
(8.18)
BEISPIELE
37
0 abgeschlossen, 0 1 = , 0 1 = .
V = u H 1 () : gamma u|0 = 0
V ist abgeschlossener Teilfram von H 1 ()
H01 () , V , H 1 ()
u U sei kritischer Punkt von I (8.16),d. h.
v V : hIu, vi = 0
: u ist schwache L
osung in V von
(au) = f (, u)
u=0
a u = g(, u)
in
auf 0
auf 2
(e) Transmissionsprogleme
= 1 2
beschr
anktes Gebiet f
ur = 1, 2
C 1
(n 1)dim
= 1, 2
UMF
a C , Lsymm (Rn )
(
a1
a=
a2
= 1, 2
auf 1 R
a L , Lsymm (Rn )
auf 2 R
f Car( R, R)
auf 1 R
f Car( R, R)
auf 1 R
(
f1
f=
f2
(
1q
q<
2n
n2
n3
n2
V = H01 ()
Z
I(u) :=
1
(au) u F (, u) dx
2
u V sei station
arer Punkt von V
Z
v V :
[(au) v f (, u) v] dx = 0
mit
:= auere Normale an
u := u|
= 1, 2
= 1, 2
Wahle D( ) V
Z
(au ) f (, u ) dx = 0
D( )
kompakt
BEISPIELE
38
Dann folgt:
(a u ) = f (, u )
in
u = 0
auf
u1 = u2
auf (Stetigkeitsbedingung)
a1 u1 + a2 u2 = 0
auf (Transmissionsbedingung)
(8.19)
Z
I(u) =
QT
u V sei station
arer Punkt von I. Dann gilt
Z
v V :
0
(au, v) t u t v f (, u)v dxdt
Z
g(, u)vddt = 0
(8.20)
entspricht T periodischen Ll
osungen einer nichtlinearen Wellengleichung.
Bemerkung 8.6. I kann auf V kein lokales Minimum haben, da die Legendre Bedingung nicht erf
ullt ist.
Satz 8.7. Degenerierte elliptische RWP
1<p<
(|u|p2 u) = f (, u)
in
u=0
auf
mit
(1 + ||q ) f (x, ) (1 + ||)
(
2p
n>2
p np
1q
<
np
Behauptung: (8.21) besitzt mindestens eine schwache L
osung in W01,p (), d.h.
Z
u W01,p () :
|u|p2 u v f (, u)v dx = 0
v D()
Ist F (x, ) strikt fallend, so ist u eindeutig!
(8.21)
BEISPIELE
39
p2
a(u) = |u|
..
so ist
p = (a(u) u
und p ist strikt elliptisch im Punkt x
u 6= 0
(b) Falls C , f C , so gilt
(
u C ()
u C 2
p=2
p 6= 2
POLYKONVEXITAT
40
Polykonvexit
at
Rn nach R,
(k = 1, . . . , x Rn )
|fk (x)| M
und (fk ) gleichgradig stetig. Dann existiert eine Teilfolge (fkj ) (fk ) und eine stetige Funktion f , soda
fkj f gleichm
aig auf kompakten Teilmengen von
Rn
(9.1)
n
p
|u(x) u(y)|
|x y|
Beweis. siehe[3]
Lemma 9.3 (Schwache Stetigkeit von Determinanten). Sei n < q < und
uk * u schwach in W 1,q (U ; Rn ).
Dann gilt
det Duk * Du.
Beweis. Aus (det P )I = P (cof P )T folgt komponentenweise angeschrieben
det P =
n
X
f
ur i = 1, . . . , n.
j=1
n
X
f
ur i = 1, . . . , n.
(9.2)
j=1
Aus
Pn
j=1 (cof
n
X
i=1
ur alle i {1, . . . , n}
schreiben lat. Sei nun v Cc (U ). Dann gilt f
Z
n Z
X
v det Dw dx =
vwi (cof Dwij,xj dx
U
j=1
(9.3)
n Z
X
j=1
vxj w (cof
Dw)ij
dx.
j=1
(9.4)
Da nun wegen Voraussetzung gilt, da n < q < und uk * u in W 1,q (U ; Rn ), folgt Theorem 9.2 da (uk )
beschrankt ist in C 0,1n/q (U ; Rn ). Mit Arzela-Ascoli folgt uk u gleichmaig. Damit folft aus (9.4)
Z
Z
n Z
X
!
i
i
v det Duk dx =
vxj u (cof Du)j dx =
v det Du dx,
(9.5)
lim
k
i=1
POLYKONVEXITAT
falls
Z
lim
41
i, j = 1, . . . , n Cc (U ).
(9.6)
(cof Duk )ij ist aber die Determinante einer (n 1) (n 1) Matrix und kann daher als Summe von
(n 2) ( n 2) Untermatrizen mit gleichmaig beschrankten Faktoren geschrieben werden. Wir
setzen fort bis nur mehr (1) (1) Matrizen u
ussen nur mehr zeigen, da die Eintrage von
brig sind und m
Duk schwach gegen die Eintr
age von Du konvergieren.
Insgesamt gilt, da (Uk ) in W 1,q (U, Rn ) beschrankt und |det Duk | C|Duk |n ist, da (det Duk ) beschrankt
in Lq/n (U ). Also hat jede Teilfolge eine schwach konvergente Teilfolge in Lq/n (U ). Mit (9.5) folgt nun da
diese Teilfolge det Du konvergiert.
Bemerkung 9.4. Unser Ziel wird nun sein eine analoge Aussage zum Theorem 3.8 zu zeigen, f
ur den Fall da
L(P, z, x) nicht konvex in P , sondern nur polykonvex ist. Sei dazu nun m = n.
Definition 9.5 (Polykonvexit
at). Sei P Rnn , z Rn , x U Rn . L heit polykonvex :
(a)
L(P, z, x) = F (P, det P, z, x)
(9.7)
mit F : Rnn Rn U R C .
(b) F
ur alle z Rn , x R beliebig aber fix ist die Abbildung
(P, r) 7 F (P, r, z, x)
(9.8)
konvex.
Theorem 9.6. Sei n < q < . Weiters sei L nach unten beschr
ankt und polykonvex. Dann gilt:
I [] ist schwach folgen unterhalb stetig in W 1,q (U ; Rn ).
Beweis. Sei (uk ) eine beliebige Folge, die in W 1,q (U ; Rn ) schwach gegen u konvergiert.
Mit Lemma 9.3 folgt, da det Duk in Lq/n (U ) schwach gegen det Du konvergiert.
Definiere l := lim inf k I [uk ]. Zu zeigen ist nun
I [u] l.
(9.9)
Weiters gilt aus Satz 3.8 mit p = q, da uk u in Lq (U ) stark konvergiert. Daraus folgt, da es eine
Teilfolge (o.B.d.A die Folge selbst) gibt, soda
uk u
f.
u. in U .
(9.10)
Sei nun > 0 beliebig aber fix. Dann folgt mit (9.10) und Egoroffs Theorem
uk u gleichmaig auf E
(9.11)
|U E | .
(9.12)
1
.
F := x U |u(x)| + |Du(x)|
(9.13)
|U F | 0.
(9.14)
G := E F
(9.15)
Sei nun
POLYKONVEXITAT
42
L(Duk , uk , x) dx
ZG
=
F (Duk , det Duk , uk , x) dx
ZG
(9.16)
(9.17)
Weiters gilt, weil Fp (Du, det Du, uk , x) dx Fp (Du, det Du, u, x) dx bzw. Fr (Du, det Du, uk , x) dx
Fr (Du, det Du, u, x) dx gleichm
aig auf G und Duk * Du bzw. det Duk * det Du folgt, da der 2.
und 3. Term auf der rechten Seite in (9.16) mit k gegen 0 konvergiert. Damit haben wir gezeigt
Z
L = limk I [uk ]
F (Du, det Du, u, x) dx.
G
Da (9) f
ur alle > 0 gilt folgt mit 0 und dem Satz u
ber Monotone Konvergenz (L 0) (9.9).
LITERATUR
Literatur
[1] Struwe, Michael
Variatonal Methods,
Applications to Nonlinear Partial Differential Equations and Hamiltonian Systems
Springer Verlag
[2] Dacorogna, B.
Direct Methods in dhe Caculus of Variations
Springer
[3] Evans, L. C.
Partial Differential Equations
AMS
[4] jesse-douglass
???
[5] Lieb, Elliot H.
Loss, Michael
Analysis
AMS
[6] J.B. Cooper und W. Schachermayer
Skriptum zur Vorlesung Analysis III
43