Sie sind auf Seite 1von 182

R5.

30Hn:fc<s£wioir

Wmi 'fv* v \NSj


1

Wfe V
357 — Logica memorativa. Chartiludin logice, siue totius dialectice
memoria: et nouis Petri hyspani textus emendatus: Cum iu*
eundo pictasmatis exercitio Strafiburg, J. Griininger, 1509.
. . .

Mit Druckermarke auf dem Titel und 68 zumeist blattgrofien


Holzschnitten. Dunkelroter Maroquinband, Rucken reich ver=*
goldet, Deckel mit breiter ornamentaler Bordiire, Steh* und
Innenkantenvergoldung, Goldschnitt. (Lortic.) In Schuber.
|i
— ----- .
7
1
'

"777.: '7'
7 77777
7 '

Goedeke 215, lOb; Muther Kristeller 95. Das merkn


1419;
wiirdige Werk sucht die Logik auf Grund der Mnemotechnik mit
Hilfe eines Kartenspiels, dessen Blatter auf 52 seltsamen Holzschnitten
abgebildet werden, zu lehreu. Eine geschriebene Zeile auf dem
unteren Titelrande; ausgezeichnet erhalten.

&
, —

1754 — Murner, Th. Chartiludium logicae s. logica poetica vel memo-


rativa. Opera, notis et conjecturis J. Balesdens. M. Titelbordiire, Zier-
leisten u. 68 Holzschnitten, v. denen 51 ein Kartenspiel darstellen. Paris,
T. du Bray, 1629. Ldrbd. 95.
Goedeke II. 216. 10. Muther 1419. Murner war der erste, der die Idee hatte, das
Gedachtnis beim Studium d. Wissenschallten mit Hille eines von ihm erfundenen
Kartenspiels zu unterstiitzen.
1755 Sieber, L., Thomas Murner u. sein jurist. Kartenspiel. O.O.
1783. S.-A. 44 S. Pappbd. 1_
1756 — Peignot, G., recherches histor. et litter. s. lesdanses des morts
et s. 1’origine des cartes a jouer. Av. 5 pl. lith. et beauc. d. vign. Diion
1826. Veau. 40.—
logica
memo23 tiua
Cbartiludm logicefiue totiuo
dialectice memoria:& notios Petri hfipani tcx
tos emendatos: Cum iocando pictafinatis
exerdtio:Emditi viri XThome
Morner Argetini: ordti
nisminoE$*:theolo :

giedoctoris
eximi]'*
,{

/ 9 9/ ItfT'<x.cr'
I ov9 rc reveicr /<rr oljX\*5
t
tinus :Emdito ac vere docto homini
Ioanni Adelpho Argentiri,

&pjd.

<&nfevfpamte&n
que ideo tuueitesle
gunt:vt a tenens annis imbibii? no
facile poflit obliuioe deleri: tuxta ih
lud HorattpQuo femel eft imbuta
recens iertrabit odorem Tefta diu :
Hunc meji text&ipe ego didtci:& in
vnfaerfitate Cracouien.publico falario Iegi:qaaois in iU
Io:tria,pfecto noxiatfrequenti ftudio deteitor, Primu eft

^ UUVUWUl + m iivv tvtiviiv


perniticfumjnemo eft qui nefciat:nifi is quide putet
ttiti

ephoebos ipfos:barbaro ineruditocg termone dedicados


Initiandofc^rtemetqj recens nidorem: ne dicam odorem
tefta diutSecudum modernis logicis co gnitiftirrtau
eft
videlicet Petri biipani textum (quot maculis pardus )tot
efle falfttatihus refpetfum:Dicam inftantins quid velim
tuftico incultoc^ termcnelvarijs &C infinitis erroribus cot
fufiftime pmixtum:Nam fi in eo quid cultumtdcctum:
terfum & veramtid ome Petms: ex Ariftotclislogica de
fompffnSi quid aut barbarom:fi' quid falfum:fi quid in
co faftidiofum:boc omne fibi crafla ingenij fui minema
Ingeflitdiic tamefubmifleeins deteftemurerratateam de
hacrerin tractatu crroi^ Petri bifpani: diligenti iatiftactS
fifcfioknti vero nimiut Terti'udi quod nulla penitus eft
aij
:

formai^ feftiaitate confpicuas : vt vel diaerfam figtiraru


fmagine defiderata cupiditate : noftra delectarentur inge$
nia: vel falce feftinantiore breoitatejnoftra releuaretur di*
fceadi faftidiatOportet equidem varqs ftudioi^ oblectas
mentisranimos demulcere legentiu: ^adindar faftidien
tis ftomachi:diuerfis eiculamentis delinire:ne legente te*

nera adhuc capedine feruidum: inglorius tradendi mo*


dus retrahattaut cotinuata^lixitastdilapline capum exi
lire compel/at:Hinc igitur ordiamur medendi cura : vn*
de fuimus illius infulfi textas gniaem errorefcp deteftati
Inconcinna illam Petriloquentiaumparatolqj fermones
nullatenus mutatari :• quo vel noftro vel alieno eloquio
fieret ornatiortvd fermonis fediuitate dolaret: tnimi a rei
nouitate formidantes : donec videremusfque fructu hee
noftra lucubratio': m diueriis icholat^ adiademtjs pturi'
retffn fecudo m noscohibere nequiuimus: qm textu illu

multis in locis orbatu veritate: fcatente errore mutarem?


&C ad viam veritatis recta reduceremus: nouaq? de re logi
ca formaremus editione : quam^pfperata iri nullomodo
difEdimusjmaltifcp^pfutUram f Tertio item hoccariofo
aptioreq^ cofulendi ftudiotres logicasequo delectabilius
audirentur:hererentq? tenacias) fenfibas ipfis palpandas
prebuitquiaCvt poetice loquar) Aut prodefle volunt aut
delectare poeteiDate igiturqitefo venia ftudiofi omes:fi
quefortailis heclaldua huias noftri chartiludij vel mo*
ob id me venia diV
uet effigies: vel offendat nuncupatio:
gnum arbitratus rquod hocpictafmatis exercitamento
hac imaginuiimilitudine:logicu textuComibris^pfecto re
bus accomodutad facilem memorandi viam reuocaueri
&inftar aquile pullosrin iblis contuitii^puocantistad lo
gicas argutias ftudiofosomis exdtauerim vti cicero ille
‘0:olO£U6
noftcr:mcmoria decuit excitadam vel verius lmfafidam
Hec eft agojjpofki noftri fbmma:noftro hoc Indo : in
quo pro terrenis caduciscj* diuina mercantur degmata:
omne taloF£ aliorumcjj ludorum auferre cupietesricdera
extirparenocitia:& folubriter edomare pericula; eflemq*
beatus;qUi bonis conarerinfringere mala: At frio has no
ftras ephceboium nouirias conlecrariones: multis prohs
dolor nullatenus pladttnas:qmbus id eft animi:quibus
videtUr fane decreta toentia deberi quidem Petram
Illa

hilpanom tenellis atiribns inftillari: ac tenellam iuuentn


tem( impatienter dico)his foerib&s contaminari : hoc fl
quis pfuadedum patatieu non dico no defiperefed pror
fus etiam infaniretQuibUs aut hictetrioranimi morbus
cordibus non irrepfittquibus hoc iudidum : mendax fas
ma non intulerittillos pejiiftextns liberiores: reqcere ve
rebuntnr.denoftratibus loquor:qui haud iniuriacde ta*
torum noftri ordinis doctora numero & preftantia glos
riabundi ; quibus tota chrifti relligio (fble candidior) res
(plenddot: non efle neceflarium arbitrabutnrivta nobis
(quihifcerebus fcatenter effluimus) dcctoresaliunde me
dicare cogatur atep natiuo defectu: vt ita dicam;ab athes
hiefibus:feIonis leges mutuare: Impudicam vero fi quis
zoilus editionis noftre nuncupatione contendet: vtpo te
chartiludiorum nominarioe defoedatapi: haccaufathac
ratione:vigilanter deaeuimus honeftaindam &C illuftran#
dam : armis cp indifferentis fortis defenfandamme hacte
nustferuata peftilenti cofuetudine:lbrtis mutatione radi
dtus euellenda : ftudiofos longo aut certe toto pubertas
tisfUojprimo dumtaxat:fccudo:tertio abt quarto tractati
bus linamus irrehetiri:et ptermiflis ceterisicmniudcctri
feehaud dubie accomcdis:prm:ordijs lblum:neglecto ft

Aii)
figpadamttr illaqueari No fic eft in hocnoftro Iudofin
quo fors ipfa:diuino qiiodam fmpetcirpiindpiam: me*
dinm:finem:mcognita comixtione contemperat:& no
iftaac infueta vertigine:am'mos practicantm fatigat &ob
kctat:Refht nunc quod plericp efRagitanttquo nomie:
atrt qua placeat appellatione: noftraelucubratiunculam

dedicare atqj denormare:qoibns ex tepore &


ex abrupto
refpo ndem?;Logicam efle poetarum:hoc eft ftudiofom
omniu:qnod nunc deliberato quo^anlo approbamus
& rata voluntate: matarocjj confilio confirmamus : non
quod tam exquifita fcateat fermonis maieflate: aut polis;
tioris eloqmjvenuftate firperbiat:fed ob id potius:quod
formis dimlis oblectandus intfraatr&cupita breuitate:
indiIate:rebiislogidsfinem preftitnatrquia Longa folet
(perni gaudent breuitate moderni: Vides ergo vir eradis
tifllqua exceilerim epiftolaris anguftie locum: receptui
cana:Hec fi ad nos laudata fama regredientur:quattuor
Iuftiniani cefarislibros:dabimusexprimendos iniimile
formam redactos: Vale fcdix: ex achademia friborgeri*
Amo Millefimo quingentefimo octauo:

Tetraftichoh: Io + Adelphi
Ludo hoc tendo : Logicam relerabimtts artem
Que fiigeratmentem:iam quafifixa manet
^
Gramata fi pofdsjfimili hinc ratione videbis
Vt difeas fupereft:cuncla liibindepatent
/

* wre no!o;quod nuito/


.

faiuuentusue ignota
mc cbartas effingendi voluptas impii
Ittiniurtofatquippe qut bis rebus (se
um teftot i nuncp tofciuas manus appo
— — fimfumcu beteftatus a teneris vnguicu
lis (vti greci bicuncnuliam monaliu co
4ttionemmo:daciustquaeam lufotum vcfana peruerf^
tatemtque apud vergilimmbue furtisi fcita z faceta fen*
tentia comparata 'ftoftro aut traditionis modoique
tneeperta fottaflts bejrabendipzomtasiplusquabeceat
ufeiuire contendetiomie exercitationis logice rigotcenfe
bitur audiri moderatiotuntelltgigrandio:: atep pmctica
n racilionque tue puidentieDccribtandamuaci quadam
figurarum ptefentationejp:acticanda:ejcaminada: omni?
umepeenfuns iudicandappono: motdacibus etia fi hv
biicrit Ocntib9 bilacerandame vinannaura ptiuandafa/
lubtnSied quid tot eccu fationu imnen.pfu tura ceftimo*
nia volutotquando fat efle bebettberculeo cotduacres ni
biupendm e cenfcnes, 'Regia quidem res eft bene facienn:
^mma queepaudiuiflet Hddeep bec iniuuentutis ftotc
rcam^quenuc cogitare? pigritaremur ? verecudaremur*
A iitj
tractatuum
Bactatua cuiufcumB
notitiam &C ordinem: facili qoadam via
prehcndesmec poteft id efle Iatebrofum:
ft iiibicripta figna: tractatibus fingalis ac
comodatatmete tenueris :Nomerns equi
lignorum in capitibus pofitost quottam prebet tra
num:led &qucd nUmeram feqmtur;materia illius
;ractatus:de qua fit: indicat

Signa tractatuum
i enuntiatio 2 p:edicabile

, 1

$ pjedicamentu 4fiUogifmuti

Jk :
5 locuabialeticua 6 fallacia

|H1§ i
exodus ludendi
ftottcialocl

Wenex »ero tue


pafliim loatmcfe /fiu e principio: fine
fuerie:fuic medicucogno (ccrevo*
lens/Rcgce fempcr equie infidcn*
tes/primuobtinutfie locum cogno
fcat: ‘Regine m
fecundum: famuluj
tcrttunuquartum item locum ancti
lamterincepe octocuiufcuncp figni/poft que feptcnupoft
que fejtr : banc bcfcendendo viam: fconec ad illius tracta*
tuli fine vfcp pertigerie : z quoad fe illius materia ejeten*
dere poteft: iRee eft in pmjci faertima

Hoticia materie
Simia eff materiet co

iT^ctfat igitur vt otdineno*


firapeuirat intentio ^jimonumerojum
- , i/pecics eft cjeactiflime niligentercp cofid&
ranoa: tcvtn cuiue numeri otdinet vigili tibi cum eftgra*
aiendunune variatis numerom fpecicbue: totum cbttn*
gat negocium infitiatum truplerumcs tnfitt vt vnius m
numeri fpecie:p(ura fuperfmt edicenda: que lingula eum
eomm o:diur.alpbabeti littcre oftendunrito fac vt bijenet
errare non poteria
doctas ludendi
Jforniap&ctice
1tatim ttaq$ piefenti#
luduvnius ejcemplt ratione Deducam, *g)a
namus ttacfc regem nolarum : ad me fone
volutum: tunc is ttbt modus indicendo
:rit feruandus, *f>znno Dicas te efle mp:t>

mo rractatmquod te lignum nolarum am


monenuU tractatui accomodarin Sectido Dicturus locu
numerus te (ignomm edocet: fivelpuncipio mcdiovc
fueris aut fine» tertio quoc& materia aggreflimis: appli
cacioni fidem babeatyfecudumquaes otdute numeri fer*
nato ,pendas/* nuuc£ errabis»
practicandi
VONIAM VERO TRACTATWM
fededrn in CChartiladio noto memorator* no
ion#

per vnifomus dl nameras i maginu:fed


habet vnns
odio imaginestalterdityte alins vnarrtfaftn
^^w^p^imcerieqaatitatcmagnitadine: paitatemqfddeo ta
bdSpfentem fubneaere placrnt in qaa primo cStoito quot
fiat

faciliter confpities»
imagines caiaflibct tradlatos
TABELLA TRACTATWM ET
IMAGINVM NVMERVS.
Nameras NVMERVS IMAgINVN*
tradlatoa m -

i 8 Rex re gina fero? famola 8 7


&

6 7
6 7 8
8 / l

Nameras Tradlataam parnoram logicaltam.


io u ii i4
8 15

Nameras i m aginam Coranckm


t l t

FadatD^ fgpiflime ingenia tarda vt re m alioqain aptam dC Ic


Uem mariib* cogamor pbere palpitand,a;Ideoqj & tabella fbpra^
crafm
polita ceco fere cognitiflima darios exponenda mihi
rterat.
H k ergo tabete in ddo panimar magno? videlicet & paraos*
logialiu cra^atus.Prima colilndlala nume? $dit tradatuutfe*
ortum copittado:qtio? funtnuero fepte. Sccfe demceps iilias ira#
dlitos mox pcdentistnue^qiTOttatimiginumcoi* Alie vere fe#
q jetes:fpedafr di in longu imagines nuerant. In qtiib9 trieft fer*
natus duplex ordo:nam primi tradiatas colndla a rege incipies*
d>C in. )\ finiens, retrograda eft alns colundlisrcotrario mo nueranti
bus:q> n 5 eft cofulto ne# cafii fa3u;fed ex cofilij mutatioetvole*
bam inqua polire ge 3t regina feraaetfarnularfemg a maiori na
mero videlicet.8. ad minorep cedere: qiroadjfcp iilias tra&ams
m ex tendere potaiiTetrfed videbat confuftius a minori ad
ateria fe

maiore nuerare.ldeocp in oib*aIijs;pterijj in pmo ieraara huc ordi


neinfignistvtprimofit i. Exinceps 2 $ 4 f &c.qa3tufeextc#
dere potait tradht us. Minor m tabella guis logicalibas eft acco;
mo iata.Na fugior colunella ad dextra verfus accipiedomumerii
oftedit g 10? tradhtau, Inferior aut nume? imaginu. vbi vitra, u
no excedit rquia oes ifiitradhtasjfinguli no nili vnica habet ima#
ginamo tres tradhftlfe' videlicet 13 14 iy nifi vnahabet.Char#
tas igimr fi vertendo perfpexeriss inuenies hanc tabellam in oibos
quadraret efleiuMmam.
NOMINA PROPRIA
CHARTHARVM.
CONVENIENS MIHI ViDEBATVR ET HViG
noftre praxi no inutilis inuentio.vt diartas ipias etiapjpnjs noib9
notare: quifc? mox dici poffit cum fe charta quis offirat IuJentiq
fit:& quo ab Hijs noie diicernat^ft aut nomen diartetqda fum#
maria a9 notificatiodiue ill^materie in coi explTlo. Qai igit hoc
noftro ludofe exerdtare voluerittpoft cognitu ordine traaatmrm

di imagm 3:q ex pcedeti tabella dariilime habetlconet vt chartas


fingulas fuispmjs noibtis examafllm Qc ad vngoem nomiare fcv
ac:q> quadi memorie cofeat vos iudices ede voIo.Tcftor deu.qri
mm
fribdrgenIegi\dirdpb!oshabcd
praxim h3c pfentein vninerfitate
Mi pancostaa alios tu exerdttj puduit tu & laboris:
qcxUmplw
d diarta^ mtdtnrmox in imaginibr :quafi m libro
rccdebantctia
praeter
promptiffimetvtferepro litteristimagmibus vtaenturded
reputo humanas lacw
ladlanttam ego loquor quia pro nihilo etia
des di vt lutum fiocdfado.
Imagines. TRAGTATVS PRIMVS hxc habet:
i De termino^Nomme.Verbo.prima di fcch intenuoibu*
l De Orone^pofitoe/nbiedo.pdicato.termino SCfign»
5 De Qualitate.queftione.participauone
4 De Oppofitione dC lege r
y Oppofitioe,materia»forma» di triplid Coaeruone
6 Eqaipollentia
7 Propofitione lifpothetica
5 Modalibds
SECVNDVS TRACTATVS;
i De Prfdicabtli di genere
l Spede di indiuidao
5 Differentia
4 Proprio di aeddente
f Conuenientia di differenda pigdicabtan
6 Tnpltap^toiOT^
TRACTATVS

i DeAntepredtcamentis
Z Subflantia
Quantitate
I
4 Relatione
Qualitate
y
6 Athone di paffione
7 Quando .vbi«iitn.habitfll
8 Poftpredicamentis
A. q
0 >
.

iVAKTVS TRACT
jponnone, termino diti de
mo.Materia.Figiira,&

k* «•'Jua U, UC
QViNr/S TRACT
l D*. Argumento*ConcIafionef Qaefti'o ne» *
ki^usucuumune»
Enthimemate & exemplo
1 Loco maxtm^differentia rnaximejoco extn'n(eco*intrinfeco
#
m-dio.a (iTbfiaria*^ fijbftantia concomitantibus,
$ Diai/ione^^nptione^interpretatione,
4 Toto vJiiaerfalxdntt^rali.in qntitatean main loco.m fge;
T Ca effic&materiaIi formaTiiinaJi generatioe^ corroptioe;
f >

C Djfperads^maiori.mmorbfimihtadine^pordorialitacctraG
famptione,aacfioritate,
7 Coiiigztl cafiT.diiiifioe negauWntegraftvocali di accidetis
SEXTVS TRACTAT VS
1 De Silogifmo fbphiftico*dnpIiti ca>&C de quinq; mediis»
* Fallacia in dextra didiione di de rriplid maltiplid»
5 Fallada Eqoioocationis* di amphibologie
4 Compofitione 8c dinifione
y Accenta di figura dicionis
6 Acddente iccfln quid ad fimplititer
7 IgnorationeeTendii.& petitione prinapij
5 Ganfeqaente non canfit vt canla
SEPTIM VS TRACTATVS;
K De termino multipl/ci
2 Siippofinone fimplid mixta natnrali coi cofliia di diflnbnda
3 Siippofinone fimplid coi difcreta:perfbnali coi diideta, cofe
fa&diftribatioa
4 Ampliatione»
o

y Reffricftion«
v Appellatione
7 Diftriburione
® Expolitione
2 Exdafio ne. Exceptione, Redaplicatione*
iq De defcenfu diuiliuo»Argnitiuo*CopuIati(X)*dihGcftuxo»dio»
iuncfto.S^ Copulato*
SECRETVN CHART1LVD1E
NON COEGIT ME LEGTOR AMICE VT VEi
tttm fatear Iiaor & inaidedatq> (ecretu hoc impffioni tradere
no
lui:cofulto em fadtoJ eft.qa no licet margaritas porcis
anteponere:
9 at
doceri nolctib :ta nobile adintoriu meorie indgnis tradere:
nuc vicit charitas,pximi:q> ftudiofis etiS paerfispdeffe volui. V
lo igit vos ftire:q> apud me feqaetes verficali ablc5diti in magno

funtptio habititqm miruin modu faoleprebent diffinitionum


textus memoria &cogntrione*Sut nempe inter eos
plarimitqaib
9 vtimur:verfum illu toties rc
no in vna fola diffinoeiled in plurib
petedoiquoties memoriter diffinitioes narrado dicis* Habet ergo
9 Secandus
triplice nuei^.Prim eft verficulotj* &C verfum quottat,
verlicalo*Nueras ite
imagina hoc eft in qcn imagine te opteat vti
&
quoties illo vti debeas oridittVbi ergo poni
feqife in quo loco
turiu finali nu:ro prima vel fccfa vel teraa &c. fubintelligi datur

imago. Alias numeras illius imaginis^alialocaquottatrexpimen


to coperiest a? propter hos verfustfacil is eft totius logice
memoria
PRIMVs TRACTAT VS*
t Eftlonusaafatus* 4.a b*
Z Eft que aliq uid vel aliq ualiter. f.a b,
Eilcurin mente correfpondetcorrarietas. 7.a b*
5
Eil vox fignificatiixa leu intentio attributa voci fignificati*
4
P5.8.p,(ecuda^u
f Eft qu£ generat in animo auditoris* fecuda* 2, a b *
£&0dU$
<* Eft qife otplicice vel implidte formator ve? eqfriualenter*
fecada* 4J*d.7.a*b.c*d*feptima,t*2.3*4*& teraa*t.a*b*
7 Predfe,p eode dCp eifde fupponenulf vniaoce teceieqagftri;
de.eqae amplg in vna ficat in alia, quarta* 1. 2 * 3. 4 *
oo Eft habitudo extremo^* quinta* t * 2.5*
>0 Eft dna^pofitionu athegoricaram, quinta, f* 6 . 7* i

10 Si alicui figno vniuerfali* fexta* i. 2, $*

ti Eft in qua explicice vd implidte formant vel equiualenter po


nantur daecathegoricetvel duo complexa proportionabilia
duabus cathegoricis.
SECVNDVS TRACTATYS*
t
Eftq>predicamrde
ylwfolo'
prima* i* iecuda* r.teraa. 1* quarta* i*

2 Ad q> conuenienter refpondetur ad interrogationem fadam

P® Quale & P mo mebrapma.i*5* p fcdb mebro tercia.z;


Seftas prima. F*a. b*
vn^rxGt
Eft^cu
$ fpecies iecuda. 4*a,b.

4 Eftqjtodaticcu |®“.
e
& facit differre ab om
ni aliop primo mebro* terda. 5 * a.p fecudo mebro .tercia. 2* b;
&
r Eft pdicari vno nomine ratione, feta» 1* 2, $*
TERCIVS TRACTATVS*
I Eft qnoddam documentu valens» prima* i* octaua* i*
l &
Sut cocepdbilia quot^ nome vox e coisti icdm illud no
&
me ro coceptus obiediualistvd formalis eft. prima* 2. $*
I
Eft eoius partes copulantur* terda* 1*2,
4 Sunt quoty fundamentu. quarta* 2* a. b* c*
v
j* Eft rcfpedus extrinfccos adueniens. feta. i«

ftptimsu*^’* 7 ***
pmctican&t
QVARTVS TRACTATVa _
i Eft quando lumere fob fobiefto de quo Ito predicaf
nihil eft
prima»3*a»b»c. 4»a,b*c»
* Eft terminos fomptas 4 fecada» x» a» b, c, a
j
Eft oidinatioiiacuda. 4. y»
4 Eft q> vna pmiflTaram fofecdda» d» 7»
j Eftqaandomediam.terda»!»qaarca.t.X*'

< Eft£l5 iITor'


terria. z.$.
tttK“ufasve, E5
S* acfr4miCUiS

QV1NTV£ TRACTATVS.
i Eft qoando terminas inferens dC terminos illatas» fecuda» %
a » b* c» 4* b«
1 Eft oratio.teida, 1.2.3,
3
Eft habicadothoc verfum ad omnia loca applicabis»
4 Eft terminas comanis» quarta, $, a, b,c» y»a»b» 6 ***»•}
JF Eft motatio .quinta, ^7*
d Eftcb habet apparentiam.fexta. 2. 3.
SEXTVS TRATATVS»
1 EftconceffIo.prima,4.y»6.7*8
X Eft idoneitas vel habilitas fiae promptitado decipicndi;h(jc
vcrfum ad omnem fallaciam applica
3 Eft q> famit caafam apparentie ex parte lecunda» X, a, b;
4 Eft dici io vel oratio eadem in materia fecunda» 3» a» b.c»
y Eft penes orationemdioifam veIcompofita.qaarta. f. 6* 7
6 Quando premifta non caafa conocnit com oaaaa. 7 » 8» 9
SEPTIM VS TRACTATVS PAR*
VORVM LOGICAL1VM;
l Eft acceptio termini: hic vcrficalos ad omnes fappofitioes api
plicettir:5d ad tres diffinitiones am pliationis. ad reftrtfftionern

appellationem;^ diftributionem
gbodue
l E it propofitio expombittsthabens fcnfnm oblcmtim ratione
alicdas fignirhic verficalas repetatur ad diuifionem propoli
tionis exponibi/is exclafiae exceptiae redaplicatiae»

} Eit vbi in defcendendo infertur vna propofitio hypothetica


ex omnibus lingularibus illius termini virtute cuias defeendi
tur:vltima» 3 * 4
4 Ed vbi in defeendendo infertur vna propofitio cathegoria
de extremotvltima, J C

Habes Iedtor ftadiofe verficafos repetfconosttmximo tibi


adiomento futnros: occultatos quidem longo tempore, at nunC
Vale &fideta
nihil eft q> retinui.nihil q> infidelitate abfeondi.
tis tante memor;pro me deum exora» Ex Argentina &t,

FINIT FOEL1C1TER»
AD DEI GLO
RIAM,
€mc&to0*T02inm
flalectaeftat$attiu$
ad omnitj faentiarof principia viam hns,
l Dicitur ailc da^kcica a dfa quod eft
duo & logos quod eidmojvHexas quod
c fi ratio; quod daoru formo fit, vel ratio
opponetis &d reipondentis in difputatione

3
Sonus eftaliqttod fonfibile :’quod proprie per fo ab
auditu peipitur, Dico afit proprieXpdfcquia predfoab
auditu perdpitor
4 Sonora aliuseft fonus vex talius eft fontis no vox,
a vox eft fonus catus ab ore anialistvF ab aliquo
Sonfts
eqmualentitmediatftus naturalibus inftrumetis vfequi
ualentibus . Inftrumentaaut quibus vox formatur funt
nouemtin his verfibns contenta; Inftrumenta noue funt
guttur :Ifngua:paIatu: Quattuor Sedentes: &
duo labra
fimt' ,b, Sontis no voxteft fon? catus ex collifionc duo;
rum corpora inanimatorutvfanirnatorum fehabetium
ad modum inanimatoratvd vnius habentis vicem duo
rtmucuiuimodi eft fonus faaus cumjona,
T Ex ntunero vocum talia eft vox iignificatiatalia eft
vox no fignificatfua ,a. Vox fignificatiua eft que nata e
repreientare aliqmdvdaliqua vFaliqualitertaliud afovF
liro fimili vd fiio prolatoretniii fixerit impolita ad fignifi
candum fuum prolatore *b, Vox non fignificatiua eft
que no eft nata fignificare aliquid vd aliqua vel aliqualr
aliud a le vel libi fimili vd foo prolatore,
C Vocum figni fica tiuaratalia eft fignificatiua natu
ad placitu *a Vox figni ficati
raliter4 alia eft fignificatia 4

tia naturalicei teft que ex



conditioe vel proprietate nattire
aliquid yd aliq vd aliqaaliter fignificat ,b, Vox figni*
B
1ptftns
ficatiua ad placitu; eft qua ex impofitione vd vfu volun
tario fignificat.

7 Vocum fignificatiuaru ad placituralta eft complexi!


alia eft incoplexa a Vox complexa eft illa cui in mente
correlpondetcoaceptuscoplexus fiuequefubordinatur
conceptui coplexotvt homo eft anial b Vox income
plexa eft cui in mente correlpondet conceptus incopte
nstfiue que fubordinatur conceptui incoplexotvt homo,
8 Nomen eft vox fignificatiuatfeu interio attributa vo .

ci fignificatiue ad placitQriine tpe:cmus nulla pars fepata


& recta:vt homo
aliquid fignificattfinita

p Verbum eft vox fignificaticn: leu intentio attributa

voci figmficatiue ad placttilrcum tpercuius nulla pars le*

parata aliqd fignificattfinita 8>C rectatvt currittPreter has


a5t duas orationis partestno h abet logicus alias nili con*
fignificatiuas,

10 Prima intentio eft res cognita vel cognofcibilis non


cantata pactum comparatiuu noftri intellectus ad aliud
comparantis
1 1 Secunda intetio eft reipectcrs rationis canfatns p actu
comp itiuu intellectas ad aliud comparantis*
p:imus
m\m imago undecim bab$
fignificataSumma i btffrnttio frialctice z etbi

mologta nois $ difflo foni 4 biuifio oni


.3
t>iuifiovoc{ 6 biutfio voci figificatic 7 fruitio

vocis ftgnificatie ad placitu 8 bilftnitio nois p


frftmtio vbi 10 Diffinitio pzunc intentiois u
Dilfinitiofctfe intentionis, _
1 Significatu e ipfius pice: p qua itelligas bionem
2 £ftduard picant pcrquasetbunologtacapeiquod 3
Duobus fiat logica Difceptatio#
3 eitnoie perquam fomimintclli&is^
4 nole regie Ungue affijcejp qua forni voce/ nam vb
tra fonu/vop Ungue fozmaf b clt obloge nole/ qua fonu
non vocem intelligast ep regcuflionc fiat tmopcozpop
inammatomm _
y £ft nole equine auri aflfce/qua vocefignificatuia m<
mas:# aimb9 aliqu id rcpzefcrct b eft nole rupte qua vo
cem non fignificatiua capias ^aurtirnibil repzcfcntet*
6 a canino latratu voce ligmcafittua b bumanavo*
ce eaqueadpladtutnferpzetabcre*
7 a pedis maiozitate voce coplepa b pede tenui vetf
cemincomplepam»
8 Stella polari que etf ppetue Habilitatis nom£ eo$
figmficet p modii pfeHantis* .

p “Rota verbu qz fignificat p modum flupti s 2 fieri


10 Speculo pjima tntcntion2/q»Ti fictit rem fpeculo in*
tuemur fic pzima intentione fpeculamur in mente#
11 ‘Radiom reftepu iedidam mtenttonetque cltur er ca*
patione fundamenti ad terminu 2 ecoueriodtcut 2 ccoucr
fb raduis reftepus ad fundamen vnde epm redire conafc
,
pdimis
secundus palfus
Katio eft vox ftgiufica/
tina (ea intetio attributa vca fignificatiae
ad placitu; cuius partes (epate aliquid (igni
/icant

2 Orationum afta eft pfectajalia eft im


pfeaa »a* Oratio perfecta eft q perfectu (enfu generat in
animo auditoris;hoc eft que facit pfectum coceptom:fen
orationem metalem vltimata non interrogatma: in qua
nominatiuus reddit fuppofitu verbo pfcnali finiti mo$
di vt ho cnrrit »b» Oratio impfecta efttque im pfectu

fenfum generat in anio hoc eft oratione metu


auditoris:

talem non v Itimatam interrogatiuatvel in qua ntus non


reddit fuppofitu verbo perfonali finiti modi vt homo
animal»
5 Propofttio eft oratio vere vel falfe fignincans
indicahdo:vt homo currit,
4 Propofitionu alia eft Cathegorica : alia eft h?
potetica* Propoftuo Cathegorica eft illa in qiia cxplicite
vel implidteiformaliter veleqniualenter :habetur fubie*
ctum predicatu dC copula; tancp principales partes fui vt
*
homo currit. '»

y Sublectum eft de q6o explicite vel impliate


formalitcr vel equiualenterimediate copula affirmata v£
negata dicitur predicatum*
C Predicatum eft q uod explicite vX im plicitetfbr
malitervel equalcnter mediante copfa affirmata vel ne;
gata:de alio dicitur»
7 Propofitionum Cathegoricarnmraliaeft vtti
ri:rfalis;alia particulans;alia indennita;alia fingularis
Bii
Propofitio vniaerfalis eft:: In qua explidte vd implicite

formaliter vdeqaiuaknter fubijcitar terminos' comnnis


comuniter tentus:iigno vmncrfali no impedito determt
natas vi ab aliquo fapplente vt ornis homo eft aial
Propofitio particalaris eft in qaa explidte vel implicite
formaliter vel equiaalenter fubrjdtur terminus eomanis
comaniter tentas:figno particulari ptfculariter tento de*
terminatus vel ab aliquo liipplente: vt aliquis homo eft;
amal Propofitio indefinita eft:In qua explidte vel
c,
iinplidte formaliter vel equiaalenter: fiibrj citor terminas
eomanis comaniter tentas;fine figno quatitatino ne &
gatione negate non precedente: vt homo eft animal ,d,
Propofitio lingularis eft illa Inqua explidte vel impliei*
te» formaliter vel eqainalenter labrjcitor terminus lingua
terminas comnnis cam pno
laris fingalariter tentas: vel

mine primitiae ipedei: determinate totam fubiectam vt


Plato currit,

8 Terminas comShis eft: qai ex mo fae impofitioftis


vel fignificationisnataralis:natas eft predicari directe de
plaribixs: eiTentialiter diftlctist vere amrmatiae vniaoce
diaifimmediante copola non ampliata:vt homo
<> Terminas fingalaris eft coi ex modo fue impolitia*
nis: repugnat predicari de pluribus eflentialiter d iftiai
ctis diuifim vere vniaoce directe mediante cepula non
ampliata:vt Sortes,

oi’ Signa vniaerialia frinthec tomnis, nfcllas,qaiIibeE


neuter &fimilia»

it Signa particularia fant hec qmdam,aliqais,afe,


cdiqaus &
fimilia, j
fecunda imago undecim ba'
ozationis t
bct fignificatatSttitinta *. a> Diffinitio
Diuifio ozationis* 3* Diffmtoppofitionis* 4 D*
tufio pzopofitionts* T diffinitio fubicctu 6
Diffini /

Pdicatu
cio 7» dmifio pzopofltionio catbegonce, 8*
Dffmino termini ccmunis* 9 diffinitio termiTingtarfr
io* Signa vniucrlalia* ii Signa particularia
f)rimu %mficatu ctllcgibuli q>patcr nofter appella,
quo diffinitione ozationisintelltgas*
z eft legtbuli longioristco ozone perfectae «b* bzc
f
uiozituo:attone iniperfecfaacdpe*
3 eftlcgibuli/cquine
lingueaffijcuquo pzopcfmonem
capequelingua cjcpznnvttirec eff ozatio»
4 £ati«^j p:opolificnem£atbegozicam*
y eftanreriozis pedis equi: quo fubieetum q> in p:o
politione pnmu locum obtinet*
6 cauda equi pzedicatihcp in pzopois calce locari fol5
7 pater noffer* boc eft legibulo quattuor nodozum
qno^alter altcru in qnntate cjcccdit» babebis maio:e no
do ppenem vniuerfaEfequcnti pticulare Xenio indefi
tittam» Quarto Stngular&cui? ratio efttquia vris eft
9
marimatq: Dc ouptiefaris dc ali$b *3ndefimta defccden
do bevnomdetcrmiato.Smgnlaris De vno Defminato
8 Ente bac polari ftella nomen /er rota verbum; fi*
gnificauuatnuncillis piu netis tcrminuvolo:cutam ro*
inencpverbutenninusfit/qmamtres babet radios ce*
teris euafiozesttenninu comuncm voluiiqui tria ad i* m
misejcigitfigmficata _
9 aiiatame rotet poli piuncticetvnutmradiu emit
9 eft rei tm fsgnificatm9
vm
tereffmimi fingfare intelliget
10 Sole fignarmuerfalta/qb fol ceteris planetario:
fit in agendo* _
11 .%xm\ Signa particularia /1« na cm in actione fele
particularioKlt*
Certius pajfus
K opofitionum Catbe
goricai^ alia eft affirmattua:alia eft negati
na a Propofitio affirmatia eft In qua ex
plidtevdimplidte fbrmalitcr vel eqaiua
v »T ^
rrV
~ - /enterremndacor predicatu de febiecto nie
diantecopda principali vel prindpaliori parte affirmata
vt homo eft animal, b Propofitio negatiaa eft In qua
explicice vel implicite: formalitervd eqmualenter enun?
datur predicatu de fubiecto: mediantecopala principali
vel prindpaliori parte negata, vt homo noti eft animal»
Z Sicat igitur triplex eft diuifio^ponis Cathegorice
r,,T<* ,,rnrrs
ita funt tria

de qaantitate V erfus :Que Ca vd typ: Qualis


V Quanta:Par:In:Sin:
5 a Propofitionu Cathegoricat^ qcreda gtidpat vtrcc$
termino.q falicet coftituuntur ex cofimilibus termis vel
fibifinonimis: vthomoeft animal: homo no eft animal
b Quedam vero altero tffriquefic (e habent qtjod ali?
quis terminus vniustcolimilis eft alicui termino alterius
vel (ibi fmonimo: vt homo eft animal: homo eft aftnus»
c Quedam vero ndlotq fic fe habent:qupd nullus tem
minus vnius eft cofimilis termino alterius : vthcmo eft
animahko eft rngibilis*
4 a Propofitionu Cathegoricarffvtrocj? termino jprid
pantiu:quedam pricipant ordine eodem:pma illa qiic fe
hrit q uod fubieaa &C predicatu vm'us:funt confilia fub$
&C pdicato alteriustvt homo curritrho non currit»
ieeto
b Quedam vero ordine couerfb:q ffc fe hri t quod fubie
ctum vnius eft confimile prcdicato alterius dC econueifo
vt homo eft am rnabanimal eft hemo*
Cmctatus
Certta imago quatmoz babet
%,iiftcara»0»uma 1 mtuftoppdms catbegoriee i tri
plcequefitiuu $ gtietpatio ppoliriomi catbegoricarum.
4 o:do pnap.mmu *0:imfi fignifiauu a £bozdap*
politione negatiui accipc.qui emfupplictje bepurldiad
9
cbozdam trabunf negant b Sed
lapidib appenfisafr
frmantadeo lapidepponcm aftirmatiua mrellige,
2 triplici vtrga : triplep c(Tc quefttiuu/nam virgis ume'
nes inquirimus, 5 a p pullos equalespponcsequa*
liter ptictpautcs b g ineqles incq ialtrcrilu vno tm tcrf
mino participantes c aniculis btuerfa^fpcrie^ppones
nullo termio gticipantcs 4 a g pullos ocbiro 0idme
comedentcsppones mtclligc eodem ozdmc gticipantcs
b p pullos couuerfos Dtuerfo ozdine participantes,
Quartus paffus
Pzopofitionfi catbegozicarus
vtrocp terio gticipantiu eode ordine ?jda5 opponatur co
trarie: qdam fubcotrarierqdam cotradictorierqdam fub
alterne, Corrade fant vff s affirmati a: 3 C viis negadua
1

tis pcifep eode &p


eifde fupponeob* vniuoce tetueque
:

aplereq lincte:! vna fic in alia.vt qlibj ho carftttquilibet


ho no c arrit, 2 Subcotrarie funt pticlilaiis affirmatiaa
& pticFaris negatiaa ds pcile,p eode 8Cp eifde (appones
tibasrvniaoce tea':cq apleteq ftricte in vna fic in alia: vt
quida ho carnt:qnida ho non currit, $ Cotradictorie
fut viis affirmatiaa Si
g rictaris negatifca: S^vlis negatia
& pttcalaris affirmatiaa ds pciiep eode & pro eifde fup
ponetibb vniuoce tetireq aple:eqftrictein vna fic in alia
vtalibet fio camttqda ho no cnrrit:&T qlibetho no cor*
ritSfqdahocarrit, 4 Subalterne fut viis affirmatiaa
dC pticfaris affirmat!a:& viis negatiaa Sc pti claris nega
tina ttspeile,p eode:&,p dide fupponmb*: vniuoce ceti
farnus
cqrre apletcq ftricterin vna fic in aliaivtqli! et ho currit:
qda ho currit:vl’qlib3 ho no currit &qda ho no currit,
y Lex & natuta contrariarS talis eft: quod impoftibile
eft duascotrarias efle iimF veras in quacuq? materiat prit
tri iimul efle falie in materia cotingenti &C in materia na
turafi:qri eft predicatio indirecta: &etia quando eft pr©
dicatio indirecta fi furrt exponibiles: vtomis homo pter
lortem eft animal: nullus homo preter fortes eft animal*
C Lex fubcotrariai^ talis eft:g? nuncp pnt iimul eefalfe:
tri in materia cotingenti pnt umul e& vere : vt quidam
homo eurrit: qmdam ho non currit: fed non in materia
remota:faltem de prcdicatione directa*
7 Lex contradictoria^ talis eft:q> non poflltnt fimfefte
vere neq? iimul falle in qcun<$ materia
8 Lex fubalternaru talis eft: poftunt fimuJ efle vere
etia iimul ialie: & fi pticularis erit falia vfies erit falfa ii

formeturteriam fi vniuerfalis erit vera: pticolaris erit vera


Figurata oppofitio*
t&mm imago quattuoz bain
figmficatafSuma t Diffinitione priap z Subcorra
riarum 5 JContradictoiiw 4 Subalterna^ riegem
contrariarum 6 legem fubcdtmriap 7 legeptradicto*
riap 8 legem fubaltema^ ^zimufignificam eftpcdi'3
£ que pnus fubiecm cape z fot p que pnus ftgnu vfeigif
ngno vli z fubtecfojppcnctn vte} bebts 2 pedis equuV
fubiecticu lunatg qua fignu pticulare illo.pponegticulare
$ eft pedtsddubiccticu fole ad oeptru vfe$ uegatwa fi*
gnifiantie 4
eft pedis cu lunati particulare negatma

ad bcptrn mrefplciendo/que fingta mo:e figura li pfucio


eloquar J £elefti Diademate ve^fignifiaif q» £a illic
fit vita /ferta falfum/# mudl vita falfa nt t hUa/cJn ptra

m
rus pnmo eft otadcmaifcdo ferta: qt cbtrartjs ita eft q»
vna eft $>a alia falfa* 6 Jn fubcontrarqs oppofito mo
vides 7 3n ptradictozqs femp fi vnu ve£ reliquu fal*
.

fum eft* 8 n fubaltcmis pnt umfefle vere: ergo ad fis


3
niftru buo fimt wademata/pnt etii clTe fimffalfe ideo ad

DcptrumfuntDuefcrte,

_ tStrintus pafTuO
Ciipler eft materia pzopofitio
nUmfaIicetnataralis:contingens:^remota i Nator

ai is e habitudo extremoru fic fe habetm:qaod predicatG


dicitur de fabiecto vere & affirmatiae g fe in pnmo mo
vel in fectido modotvt ho eft animal homo eft rifibilis
Z Contingens eft habitudo cxtrernoru qUoru alteri no
repugnat vere aftirmatiae accidentaliter de alio prediu
homo eft albas, 5 Remota eft habitado cxtre*
cari:vt
morum fic fe habentifitqUod vnS non pot fine notra im*
pofitione vere &C affirmatiae de alio predicaritmediante
,

^ppula non ampliata necp ampliatiua : vt ho eft afinus.


Crac&tu§
4 a DdpIcxeflfcmiapropofitiommEffoitaIisqt!€
eftcopdla propofitionis* IdeotJ emis cathegorica de
meile eft de eadem forma eftenuali b Accidentalis eft
qualitas vel quantitas propoiitionis
f Triplex eft co*
oeriiopropofirionis c Simplex eft doartimpropofitio
lidm cathegoricarii fimilm qtialitatil &'qUanritatu:vtto
termino pticipantiu:ordine concrfo vnius ad alia for*
malis confeqaetia:& fccudom hoc genas couerfionisco
tiertitiTr vniaerfalis negatitra &C partiealaris afflrmariaa;
6 Per accidens eft dnam ^pofitionu cathegoricarii
eiuldem qualitatis 5C ditrerfe qaantitatis: vtre^ termino
gridpanriatoidineconaeribtvnias ad altera formalis co*
feqnaia& lecudum hoc genas conaerfionis conaertitdf
vniaerfalis affirmatiaa:& vftsnegatiuat 7 Per Con
trapofitfone eft duat£ propofitionO cathegoricarii: mane
te eadem qualitate &
quantitate fed mataris termis fini*
tis in terminos infinitostvnms ad aliS conleqttentt'a:& fe
ctelam hoc genas conaerfionis tconaertftar vniaerialis
affirmariaa &pucalar( negatiaafYerfas Feci fimplidtct
conaertitar eaa acci* Afto
£ g contra fic fit conaerfio to*
ta^Aflerit a negat olunt viiiuerialita ambe, Aflcrjt i ne*
gatofuncpamoto

fi*
Quinta imago tabet fcptcm
figmficara t materia naturalis z materia contingens
5
plet
matera remota 4 forma npomim J O
iiafiofim
6 £omieriio paccukno 7 £omierfiogptrnpoit
rioiie
op*
1 eft infantis
; 4 materia naturale cape; dl em m
naturaUnimu fibiflmilie generatio z eftolieru*
pte qua mtempm&m&qi ollae poli factura aliunde
rumpuonugir 5 ;eil capmsbmwnts quo materia r&
mota/cfta rcruare remonlrfcomuie bcmoneefle
pulatfometnanuu tnfantf qua forma cflentialcm que clt
4 £a
cof uu^pomimb formatione olle forma babe accidens
talenuep mafla emacadctitaliterqueuieformafingi p5r<
tc ttiurfionc/intellige ccnucrfionc fimplieem*
i ?P7?
o eft folio m luna puerfio tranfitufc&eo puetfione g ac*
(n luna q intellejpipriariantat^L viis ppofitto mutatur
tn particulare 7 pequinu pedem prius fubicctu roluC
.W
'i . • it . ,

*
^
f
® r ^VI.UVi^v y NVUUvlly^H-%
^ «vlhv
lam in iubiccto ^mpdtcato negatione bebet infinitam

_ ©etfwspaftus
Cquipollentiarn quattuor fut
fegnle.Pnma fi aficoi figno vnioenali preponator nega*
tio cqmpojlet fao cotradictorioX qtrod toiS aggregatij
cx propone coi additor negatio & negatione: etjpollet
illi cni propofitio fine tali negatione cotradicebatrvt no
qoflibetliomo ccrrrittegpdletfioicqtnda homo currit
Secuda regula Si alicui figno vnuieriali poftpona*
Z
tor negafiotecj pollet fiiocotrarioXdaris duabus propo
nibos cotrarijs: fi vni eam poftponatOr negatio eq pollet
(oo contranotdebetautpofiponitoto diftribotoa parte
fubieai;&ficfacit fotum aggregarfj ex illa negatioe
C iii
Trimus
pollere illi' cui propofitio precedens fine tali negatione
cotrariebatar; \c^Iib:t# homo no currit : equipolletifti
nullus homo currit* $ Tertia regulatSi alicui figno vni
ttecfali vd particulari ppo natur $L poftponatur negatio:

equipollet fuo labalcemo mdatis duabus propofitionib*


fabaltemis; fi vni earu preponatorn_*gatio cote propoli?
tioni ^ etiam pdftponatur toti fubieeto cadens fuprato
(ntn feqaensrfacit totam agg^egatC ex illis duabus nega
(|onibus &t illa propone;equipolIere illi proponi ctri pri?
U$fobalternabatnr: vt no quidam homo no airrit,huic
oflhishomo carrit*Verfus, Pre contra dic:poftcontra:p
poft^Tddalter» 4 m
Quarta regucla:Si aliqaapropo
fitioneponatur duo figna negatiua rieganter captat vnS
&
a parte fubiecti ! aliud a parce predicati:pofita tn ante
copotlam:primu equipollet fico contrario: iecudttm veto
|uo cotradictorio 4\quod tunc illa propofitio: in qua po
himttir fic illa duo figna: equipollet vni alteri propofitio
ni:In qtra cu fubiecto ponitur fignucontrariufigno vni?
neriali negatiuo: vt ifte etjpolIet;tuhil nihil efc&qaod
libcteftafiqmd;
TPnmm
gfejtfa tego quattuo* habet
figmficataStte t *5 4 tZbmttuoz regulis cqmpolle
tiaru fucantes i tfZtt fignu faci ppofui eo primi reguli
t>e negationis ppoficionc : i&m poftpofui eo fetum
5 ^uodautpjepofiutpoftpofmfimuUloterriam
4 *0erq^alia te ligna quarta regulam babcbie*

^eptirnuopate
P;opqfttio bvpotetica efi que
explicite vd impJidtetformalto vel eqmoalenter :habet
duas propones cathegoricas vtfpluresrvd dao complexa
proportionabilia duabus proponibcis comucta g aliqui
coniunctione vel galiqijod fibieqnalens tancp principa
les ptesfoi* l Propoieshipoteticetresfontfp&:Com
ditionalis eft In qaa explicite vel implicite formalitcr vd
equalenter coniut^untur due propones cathegorice vel
duo «omplexa proportionabilia duabus proponibtrs ca*
thegoricis piftam coniunctione fi vel £ aliqaod fibi eq*
iralcnstvt fi homo currit homo moneturtvnde conditio*
nalis vera eft bona conieqaeua b Ad veritate eius req*
ritUrqaod ancedens no pofllteflevera fine cofequente
6C hoc fi confeqrtens formetur c Adfalfitateeiusreq*
riturq aricederts poflttefle veru fine conieqhete d In
Conditionali eil qaadraplex argtxmetatio: Prima a tota
conditionali a politione antecedentis ad politione conie
queatis eil bona cofequentiat vt fi homo currit: animal
currittii homo currit ergo animal cftmtrSecuda a deflriw
ctione colluentis ad deftructione antecedentis eft bona
conlk|aetia:vt ii homo currit animal carrit : ied nullum
animal currit ergo nullus hp ccrrrittTertia a deftructione
antecedentis ad deftractione confeq cientis vt (i ho currit
animal confcfeirwllus homo cumdergo nollfi*immal
currit Q&arta a pofitione cofeqaentis ad pofitione ance
denstvt ii hocumcalal currit:l$ aial carrit ergo ho carne
5 a Copalatiua que explirite vel implicite formaliter
e
vel eqtrinalenter habet duas propones &thegpricas vel
plures:vd duo complexa propowionabilia duabus pro*
politionibus cathegorids p iftam coniuflcrione & vel p
aliquid fib' equalens b Ad veritate das reqrittrr quod
vtra<$ pars eius principalis fit vera c Ad fellitate q>vna
prindpalis pars dus (it lalla d In copulanda eft tjdru*

plex argumentatio.Prima a tota copalariua ad qualibet


eius parte principalem eft bona conleqnetia: vt bn leqni
tur:fortes currit 8^ piato difputat:ergp fortes currit: Scclt*
da a parte eopulatiue affirmariuead tota copulatioa no
valet oonlequeria: vt non lequitur:fortes currit: ergo for*
a veritate eopulatiue ad
tes cdrrrtt& placo difputat:Tcrria
veritatecaiuflibet ptis dus prindpalis eft bona coftqnen
tia:vt bene (equitur, Ifta eft vera Petrus currit PJato&
difpntatergo ifta eft veraPlato dilputat limiliter dC ifta
Petruscurrit, Quarta a veritate vnius ptis copulatiuead
veritate totius eopulatiue affirmatrue no valet conleque*
tia :vt non fequftorftfta eft vera Petrus currittergo ifta e
veratPetn&rarrit&Plato dilputat, 4 a Difiunctiua
eft illa In qaa explidte vd implicite formaliter vel eqtnua
lenter:coniungutur due propofitiones cathegorice vel pia
res:vdduo complexa ptopertionablia duabus propofo
tionibus p iftam coniuncftionevdrant aliquodltbi eq
p
nalenstancp ptes prindpales foilvt fortes currit vel difpu
tat b Ad veritate dus requiritur q> vna pars dus prina
palis lit vera c Ad eius fallitate requiritur vtrilqj parte
duseftefalla d In^ponedifiuctiualunt dueargurne*
tationes,Prima a qlibet parte principali dififktiae adto*
tam diliunctiaa eft bona confequdia: vt bene fd}tar:for*
'@i\\xm
tcs cffrrievvzl piato difpntat^Secuda a totadiTuihctm cfi
d:ftribati5i vnins $tis principalis ad pofitione alterius
cft bona co(eqflentia:vt bn feqttir: fortes c hotvd fortes e
afinostfed fortes no eft afinostergo fortes eft homo*

?tpplicatiofcptmm
(Tractatus
©'epdma imago quattuo: ba/
bct figntficata Suina t cumnmoppouia bypotetice
2 D mrtmocadiccionat 5 mffmmo copula tiue 4 Dirn
nitiodifimctme* fbimu fignificatu elt Duop catto$;q
ppone bfpofccica capeiq eft twa# cathcgo2ica£* } a eit
9
aliop catco^ oie fceduias pfdfias gdlantiu:quib in con*
ditionibus ptractuu vttmfceo condinionale^ponem
b antcno: pes ne,peredi poflit pofteriori coUtganuc in
veritate eodietionalisjopouet ancedena pfequeuti collv*
garuvfq* adeo qp no poflitana effe rey (ineptite* ideoc$
ugamen foluif vt pes antenoi ab vitirno no impediatur
d qttuoi fedes in condictioaU quatruo: effe argumert
g
tationes intellige* 5 a eftmio£mtto$coprato:um:eo
pponemcopulatwa b tnio veri pedes catti ob id funacp
ad ventate copulatiue reqntriff vtraf<£ pies en e verama Ic
vnu falfum bab3 pedeim q: ad 'copulatiue fmmcnmcit
vna ptein effe falfam t> g qttuo: pedes qttuo: coptam
ua^argumentattdesaccipe 4 dt alio# catto» fcuoittj
gfciffamDifiunctiua b qt pes vuus verus eftalrfalms
9
ideo a d et fbitate fuflictt vna gtem effe vera c Duojimc
pedes falfitq: ad eius falfitate re^rif? vtrafcfc gtesee rtas,
D jtotnfiimcas funt tm oue plequette? arguroetatoesi

g&odue ejlbeterminatto fipi


ficans aliqd vd aliqlitertp modii adiacetis reu.fco detere
minabili l a.b tcd.Scmt;a5t qttnor modifadentes pro
ponem modale:fc$ po(nbile.ipo^bilexotingms*ueceile«.
5 a Propofitio
modalis e cm9 copFa modificator ali
qoo modo:determmante compofitione prodicat icam
fabiecto t vthomo pofiibilitereftcarrens : SThec dicb
tar modalis doifcqaeetia foh proprie eft modalis b
Pannis
Sed modalis compofita eft foqua modos fabircittir vd
pdicatUrivt forte canere eft necefle:& hec no eft proprie
irodalis 4
a Propofitio modalis affirmatura eft ilfa
In q prinripalis copula vel principalior pars copuleaffir*
matur b Negatioaeftlnqua copula vel prino*
totalis
palior pars oopule negatur. y Quantitas modaliu tri*
phater atteditnr a Primo circa fiibiectO fic idem di
iudicro deris fic deillis drinefle b SecSdo arca modum
& iic illi duo modi necefle d>C rmpoftibile jfunt vntUerfa*
les;poftibilevero & cotingcnsfunt pti calares c Tertio
rirca fubicctu &mod3 & ficqri(b erant gmixtequatita*
tis 6 In modalibasfgitor limiliter querere poterisJque
qlefuelaut quate fintificut in illis proponibus drinefle fa
ctom eft & qitefitu 7 De modaliu eqttipollentia dii
tur tales regfe a Prima (i m aliqua propone jpponatut
negatio %ro &modo:tunccqoipoIIet fnoeotradicto*
rio:vt ifte eqtn'pollent:n 6 quilibet liomo poftjbilitercft
currens & quidam homo impoffibilifer eft currens b
Secanda Ii in aliqua propofitione ponatur negatio poft
fignu &'modum:e§polIet vhi de iigno cotrariovel {ubi
alterno: vtquiliber homo neceflario nocurritiequipollet
iftirnnllashomo impoftibiliterctrrrit c Defabaltemis
poteft poni tertia tegula: fi negatio jpponatur &poftpo
natur* 8 In modalibos funt quattuor argumentatio^
nes.Primafi aliqua propofitio eftpoflibilis ipfa norieft
i mpoffibilis & ecotraiSecftda fi aliqua propofitio eft pof
fibilis foa cotradictona no eft ncceiTaria* Tertia fi aliqua
propofitio eft neceftaria feacofradictoria eft impoftibiP,
Qaarta fi aliqnaproppfitio eft impoffibilti foa
contra*
dictoru eft neceftaria.
0ctaua imago babet octo fi?
gmficata*Suma ioiftinmo modi 2 quatruozmodi
5 biffimtiopponis modalis 4 Dtutfio.ppdmo modat
y quantitas modaliu 6 qucfitiua modaliu 7 e^pollc
eia# regule 8 quattuo: modaliu pfequentie t eftlibte
quia pondere moderamur Diffinitione modi 1 a geu*
neu q lignu neceflitafnece itelligae b cuneo rupto ptin
gens quo ligna aglri ptingit non tu ncccffario e Demo*
nis capite eu Diademate impoflibile: quia impofltbile dl
biabolubiademarubeanficart D capite bumano Dia*
demato poffibile capetqtpofltbilce boic3 btificaru $ pa£
nofter cu lingua p:iue Diffinitionepponis btjum9 nunc
qzlffizafDiffimtioncpponis modalis rolum9 4 a fit
neppdne$ negatiua b lapide affirmamiafficutfupzaoe
affirmatum z negattua bipim9 y a per pedem fubieetu
vt fnpza/p libmrn modum e pedem tlib:a fubiectihmo*
dum fimaUvt Dcmr inteUigi modaliu quantitate p:uno a
pre fubiectn febo a gte modi» tertio a parte vtriufcg accipi
polle 6 triplici virga^tnplejcenequefitiuu.vt fupta
7 a*biC»tres regule equipollentia^ in (caco vt fupw
S eft eje quattuoi ftgms fcaci quibus quattuo! die moda
liumcolequcntias cognoftao*
<fe<MUS
secundus tractatus
Kedicabileeqtfaptn
natu eft de pluri bftspdicari : vt nomo
& diuiditur p amus:ipedem:diffa<uti
am propritnrucC accidens*
Gennseft quodpdicaturde pl&
2
ribfcs dmtibUs (pede in eo quod quid:

vt animal pradicatth* de homine;Ieone:botte:q Ipe drnt»


5 Illud aut pdicatctr m quid: p quod conucnienter
fpondetor ad interrogationefacta p qtrid:vt fi queratur
yd eft homo rhdetur animal: ergo anialp dicatur m §d;
4 Alio modo diffinitur genns.Eft fab quo directe 8t
Inmediate ponitur (pes : vt fub faba aniali poftitur h 8;
y Genus diuiditur m genus generaliftimam QL genus
fabaltemu a Genus generaliflimQ eft qttodcufitgen?
non poteft eflefpes.vcl q> non habet aliud fupememens
genus: &
dittiditur in decem pdicamentatq funt decem
genera gcncraliffi'ma:fdlicet in fubftantia:qaantitatem:
& fic de alrjs* b Genite fabaltemS eft qSod cu fit genas

bene poteft: efle fpecies fabalternatvt animal refpectuco*


poris eft (pecies:& rdpectu hominis eft gemis»
imago babet qmnq$ fi
f3amafima Diflinittojklicabit' z oiffinitiogc*
gnificatadS i

ner ie 3 ptcdicatiomqtud 4 fc6 a Diffinitio generis y


Diuiflo generi i figntftcatu eft caudctg qua poft prdtf
eam capemucq: abfcfitf pdicabilc i eft colubcp qua ge
nueteum fit inter animana multe generat ibi0 . $ efl Teo
bt 8 :p quod puuo qudttoncnmnc aut m quid pzcdicaao*
necapctq femgeft fubiecto wtrmfccaficut baculu in $gas
imrufimue 4 eft columbctfub quafpcculfimgcnuo d|
fub qua fpeciee ponifo eft feba Diffinitio genene y dt
columbe in capite z fupmo loco volamietqua genue gene
ralilTimutet illud Dfoldif tn Decem genera genera limma
ideo Dece columbae volitantes fecimus b p intimae#
lumbam genus fubaltemum babe*

fecundus paftue
cies efl qDptcdicatut' De
J;J2 •_ _ nn^arnTtn *
vt ho
i^Tin
differentibus numero in eo quod quid
.

i
:

predicatnr & platoneque differunt numero*


de forte
2 Alia eft diffinitio fp Lftqnod directe & inme
ericii

diatC ponitor fub affignato genere 3 T diffinitio


ertia
predicatnr
Spedes eft de qtta genus in eo q> quid eft
a Species dioidittrr in fpccicm fpcaaliffim §
fpecij
4
fubalternat Spedes fpedaliffimaefttquecttm fitfpes no
poteft: efte gentistvel que nofiafcet inferiore fpccie fe b
fit fpes poteft die genus: vt
fpedes fobaltema eft q cam
animal eft fpes corporis animati:^ eft genus animalis*
fortes:
f Indioiduu eft q> piedicatur de vno folo:vt
Cracmtuo
fecunda imago bab$qumq$
%nifcata*£r5 uma 1 2 3 treo diffinitiones (pcaei 4 tu
uifio fpet x diffinitio indimdui 1 dl (peculii j> cp fpem
intcUigaoicu fit fo:ma temne indiu idu o£ 1 ctt colube
fpeculo fwp^pofitetq: penif fpee fub afl ignato gencreq
3 dl (pcculntfpct cu cau da q fupza pdtcaruboc eft $>o
4
nue ptedicaf in d|d de fpectejT erit tertia diffinito dl
infimi (peculii) fpcm fpccialifTima b fpecfiti vero medi
um dl fpccice fubalterna y dl vntet pedis quo indu
uiduumquod de vno (olo ptcdiamnintciltgao»

Sobflanaa;
Corporei Incorporea
Coipus
Animatu . Inanimata
Corpfrs aiatS
Scnftbile Infenfibile
Animal
Rationale Uti Irrationale
Homo Eqnfe
foannes Petras Brandlt» Grifella»
Nicolai» Spadidnos

r Ninnia plana tibi facit


aibo: pojpbinana
Dii
fecundus
'Certius paiTus
Biferetiaeft quod p;ediatut
de pluribus in qaale effentiafcvt ronale p dicatur deibw
te di platone* iVnde illud didturpdicari in quale
ad quod couenienter refpondetur p qoaie: vt fi queratur
qualisefthomorconuenieterrndeturronalis* 5
Diffe
duplex genetica 6C (pacifica a Generica eftq
rentia eft
conuemtur eum genere; Qi faat ipfum differre ab omni
alio:vt fenfibile rdpectu animalis, b Drnafpecificaeft
que conaertiturcurn (perie&iaat ipCun differre ab
illa

orni alio :vt ronale: di talis eft quepdicatur dc plcmbns


numero dmtibus in quale eflentiale 4 Notandum q>
eadem dma eft diuifiua gen:ris &mnftitatina fpedd.i«
qaodilla dma .que cum fua oppofita diuidit goiusrilla
eadem conftttuit ipedemtvt ronale cum irrofliali diUidQf
animal di conffatimnt varias fpecies.
fecundus
Cetfia imago babetqnattnoi
flgmficata t bifimtio bifferentie in comuni i predica
ritu quale 3 fciffimao binegenerice 4
oifRmuo bine
fpecifice 4co ditio bine ^imufigutficatueftclipdq
blita tmaginaturmain clipeo/ab ignobili nobilis bifferr*
2 cft virga qua piius queftioneicui cjctirmfece colligat
baculu3iquo queltionc in quale:que no tam eft intrinfo
ca qua que in quid pdicaf: 3 a p columba piius gen9
nunequia in clipeo p que binam: accipe gencrica binam
b fpeculot>ina3fpecifica 4 arans pumo ponit aratru:
fc6 o biuidit: vt oeturimdhgi/eandem binam elTe politi
uam z biuiliuam: fed biuifiua generis z pofitiua fp ecicn

^uatmspafTus
]0iopim3eff quod Redicatur
de pluribus accidentaliter intrafmutabiliter: in eo quod
quale: Vnde per hocq? dicitur intrafinutabiliteridifierc
ab accidente: per hoc aut quod dicitur in eo quod quale
differt a genere & fpecie 2 Aliter aut diffinitur ficeft
quod conuenit omni foli & iemper: & conuerfim prodi*
catur dere;& non indicat quid eft effe rd t
fecundus
pfcgdenseftquod pledtczUit
de pluribus actidetaliter trafmutabilicer in eo quod qua*
le : Vd q? predicatar affirmatiae& negatiue de fiibiecto
pterio Oq> fiat impoflibilis Accidentiu aliud eft fepa*
rabile: aliud inleparabile a Separabile eft q? per natura
faciliter poteft feparari a fubiecto:vt albedo nigredo b
<

Infeparabile eft q> perflatura &


faciliter non potdiTepa*
rari a fubiccto:vt nigredo in cornotalbedo in cigno

Accidentium aliud eft eomnneraliud proprium fiue


(ingulare a Comnne eft quod de pluribus poteft pie*
: vt album nigmm b Proprium fine finglareq»
dicari
non poteft de pluribus predicari: vt hoc album*

0mm imago bab; duo


ficata i pzima Diffinitio Dzne 2 fa£i
ligni
Diffinitio dziic#
*0:imu fignifiatiieft rifusjp qD.ppziu volo 2 cft
tus bozologtjieo fcDam Dione,ppzq capaque pnafim pf
dicatur De ren no indicat quid eft dTc rei
Suma 1 biffmitiaacadentis 2 pzima Diuifio aedden
tis 5 fcDa Diuilio accidentis 3 eft facramenti quo acci
dcnemamfuntibiacdtotianuefubiecto 4 a $@crca
non ligata accidens feparabile : fcd ocrea ligata accides
mfeparabtle : q> De facili remoucri ncqmt y a facrame
tovnicotaccidensftngulare b plurib9 aut accidens ba*
beto comunt
Cractatus
Quintus paflus
donuenumt in pcc omnia p:e
cfccabi lia q> eft de pltfnbus.i.demultis pdicari z IDmc
aut genus & fpeoes: quia genus pdicatur de pluribus cp
(pedes 5 Spcries differt a genere quiagenus concinet
fped e in potentia: fpedes aut genis in actu* Differt tn a
dma quia dtiedrne poffunt facere vnam fpem; fed due
fpecies non fadunt tertia fpede .Differt a proprio: quia
propriu nattira pofterius eft ipecie: fed fpecies natura prft
useft.pprio. Differt ab acddente.quia pdicatur in quid
accidens in q uale 4 I^ifFerentia differt a genere:qnia
genus pred icatur in quid:differentiain quale: Differt a
fpecie.quia pdicatofde plunbus (pecic vel numero diffe
rentibus:fed (pedes prodicatur folum de pluribus nume
ro difettibus «Differt ab accidente:quia differetia effeti
tiaris vd fubftantialistno feidpit magis ne^ minus: Ac

ddens fufdpit magis & minus y #.ropriu differt ab ac?


ddente:quia,pprium fpedd defua fbla fpede pdicatur •
acadens aGc de pluribus fpcciebus:Etia[ quia propriu pri
us ineft generibus & fperiebus & poftea indiuiduis: ac?
4

cidens aut p contrariu; Item genus:fpes:drna:propnum


abomibus equaliter ptidpantur: accidens aiit fecudum
magis dC minus: Item genus:fpes:drna: propriO :vniuoce
prcdicanturtacddens aut denominatiue.
gmffcata.Suma t pucnictta <5nq;p:cdicabtlm z t>mc
Qcncns $ fcmefpei 4
Dtncmfltnenrte y tttneptoprij
t 'fdjimu p:iue p:edtcatu: t nuc
figificatfi eft caudetq 3
crimu mlhrodinepucnicnria quincg p:cdicabilul;que be
mulr( pzedicmf 2 cft colube vnicu pedem baberuietq
genus a lota fpecie bifferre pomf
3 eft fpeculiquatmo:
,

ngmetCjzqtfuorftmt bmefpeiad alia pdicabilia< 4 cft


: clipeu,D:necu tribue circu liejqi tree fmtxnne tufferen?
i neta d alia pdicabilia
j eft boftiewacctdcmis cu qttuo:
facrametietquoma quatmotfunt t»ne accidcnne ad alia
H^icmaio: cft favenda cautela qua aliq alio iu loco.
|

&extm paftue
Ptcdicau ntiiuoceeft per fe
|
vno nomine pdicari: & vna ratione: hoc eft vno conce*
ptu obiectiuali : fecud om nomenilta quod illud vo
illad
catur vninoce pdicari de aliqmb*; qaod importat aliqd
per fe comanicabile illis de quibns predicatur; vt homo
predicatur vninoce de forte 5C platone
2 Predicari ecj*
noce eft pdicari vno nomie;& ronibus fine conceptibus
dmerfisata quod illud dicator predicari equiuoce:quod

cattti

rino
°t&£ fidere celefti:& nihil importat coicabile ipfis
$ Predicari denoimnatineteft predicari vno nom ine
** vna ratione acci dentali cuiufmodi ihntomia accidens
tMdpecta Cuomrn foHectonmi,vt hetno di albus*
i
Cractatus
septima imago babet tria fu
gmficmSuma t pjcdicattovniuoca z pzcdicatio
uoea 5 pjedicariobenominatiua i divinus voc£ vl
anbelims quo vmuoca pn:dicattone z dl multapvo*
cum <5 piedicattoite e^uoca 5 £ilfacramcmu 4 o<
nommanuaique accidentali ranone pjedicamr,

Certius tractatus

B cognofcendum
predicamenta:qaedam ftmt nccefi
fario premittenda 1 Antepredi
camentum dl qoodda documen
tum valens inmediate & a priori
ad notia'5 predicamentoruhabe*
^ dam 2 Eqmuocafimt concepti
biliatqnottrm nome dC voxcomcmis dl:& fecudum ife
lad nomen rario: ^conceptus obiectiualis vel formalis

eft dinerfustvt canis latrabilis: pifds marinos: fidus cele*


Vniaocafuntconce*
fte:re(pectti htiias vods canis, 5
ptibiliatquo^ nomenXvoxtcomunis eft: ratio autcon
ceptus fecudum illud nome eft idem:vt homo:bos:leo:
refpecra animalis. 4 Denominarinafunt que cone*
niunt in prindpio dictionis cu fuis abftractis &
drnt in
fine :& important eandem fo rma accntalem denoiato

y Ea que per vocem exprimutar : quedam dicuntur


cum coplexioneralia vero fine coplexione 6 a Eoru
que funt ; quedam dicutor de fubiecto: in fubiecto vero
naUo fant : vtgeim & fpsofo ptedicamenti
Mantu
b Alia no lont in fu&iectorqiria no funt acaderia:
neca
dictmtiir de fubiectorquia no funt
fugiorarwmdiuidS
pdic^ienri fubftande:fortes;pIaco: c
Atiafuntmfob
tzao dc dicatur de fubiectoivt genera &fpes
acddentiu
m &
d Alia fnnt fubiecto de fubiecco nullo dicutur
: vt
tndiuidura acddentiu e Dici de
fubiecto eri fuperi9 pdt
cari de fuo inferiori f Elie mfubiecco eri m
alio ellefic
accidens 7 Prima regula, Quando aliquod fuperiuj
predicamr de iuo (e inferiorirq utcquid
p effeti aliter vere
per fepredicator de illo fugiori: etia
predicabirurdemfe
riorf vc quicqaid de aniali predicatur
mo lam dictorhoc
idern poreft dici de homine 8
Secunda rzguIa.Qua*
docuc^ funt diueria genera quoru vnu
: non continetor
lub aiio nec ambo fub vno tertior tuc illorti
generii funt
dioeilefpmesSCdiffaentiervtfum aninul&fdcntia.
<**>
p:ima imago anpiedicamcmi;
batyocto ftgnt
ftcaca»S>uma i Diffinitio z Diffinitio
cquluocoa $ biffmttiovniuocop 4
Diffinitio benoia*
moxn y ouufiopiima 6 tnwfiofafe 7 regia piima

nns comunist^autinantmoupaitcpcndctieo antep^


dicamciitth z cftmulta?ivocm5p:iu0c^uoca $ eft
vniuQ vocis g q> vniuoca 4 eft boftie g qua benomia
tiuatat q: cbcJde in peaoie puemunt in fine fecudum \p*
gimdinebrntes : ob id eft: q> Denominantia in principio
Diatonis pucniut DrntcB in fine y cft pedis fimplitfet
copofitueo prima biuifion&vt fupia ep pnmorraaatn
^
^wlnmba boftia in ozegaente: genera z fpes aaicienriu
Edde q? Hnt in lubiea; z De fubiect’ bicanf b Stqzvno
pede foimamnindiutduaaceidentiu intclltgetqitein fub
tectis funtz be fubiecto nullo bicunf e g caudam qua
columba geftat mote/De fubiecto pzedicari :q:fup:a cauf
da ptedicatu memoiauimus f boftia tn in qua eftlignu
tn fubiecto ficut accidens interpjetamur 7 eftvni
cflfe

us came aite£ opprimentaquo fuperius z inferius colli*


gatosttn vt tuetur tntdligi prima regnlatquic^d be fu gio
ri Dicitur boc idem be inferiori pofftt Dici 8 eftbuaru
columba^ epbiuerfotrabentiuu* biucrfo^ gene^biuer*
fas cfle fpccies 2 binas effe opojtere*
Cractatus
geamduepaflus ,

ftantia otuiditut per pw


ma & fccSdairuPrima fubftantiaeft qae proprie pnnci*
p aliter &maximefubftarc diatur:vt aliquis homo:
Vr
(nbiectojneedefubieeto diatar 2 Sccut
que nec eft in
devcrO fubftaae funt genera Sifpecies : in quibus
ficat

in fuperioribus:funt prime fubftantic tan$ in%iora:vt

aliquis homo in homine j a


DrntaSt in hoc adin*
tricem tquia (peaes eft magis fabftantia
qua genus :cura
fit primis fubftanrijs ^ppinquior b Etiaquia pluribus
fnbftat fpeci© quasenustquiafubftat acddetibus
cu&
fubftanttquia
hocgeneri:fed fpes fperialiffimeequaliter
eq Haliter propinque funt primis fnMtantns 4
P***™*
fubftantie : Comunt eft otni iubftantie
in fub
proprietas
fubftanttjs
ieeto T SecundatOmibus fedSdis
nonefle -

6C earum differettjs conuenit vniuoce pdicari de primis:


cum pdicentur vno nomine dC vna ratione.i.enentialiter
fignincat
£ TertiatOmis terminus prime fubftantie
tenrunus fo
hoc aliqcrid.fremqae eft vna numero* Sed
eundam fubftanriaru fignificat qttale quid*i*aliquidco#
municabile 7QuartatSubftarie nihil eft contrarium

8 QrtintaiSabftancia no fafdpit magis neqj minus:


vere affirmariuetmediatibas iftis a
d*
id eft no predicatur
nerbijs magis vel minus p Sexta: Subftantia nata eic

fufcipere cotraria fupple fucceffiue:foudum


iuammttta
c^uaria
rionem:fufdpit caliditate 6C frigiditatemiq fant
biq

-
va
1

o qiuma
? icm^ppticm i 'Bnmutianif catti et>ii
~ a ^ no *P ec ^ ^ebis citmoeue iit pii*

S?SS f P awifa fobllantia i eftfpe*

1
* pmf
fubit*ntie fccudie
cftma W8columbajquta fpccico
tnaam ert rubftanf^S
£ffias£fc^*asa”i*
4 3 burfampta in qua nibil ett: p:itm
ijf

fSEl
, .

bferofC5n6e,r< >
«2SS cft noztaas

fisssKS^lSS
™ U
Fiifc^iat°m jm>
r£ gi8 minus mtetligc (i integrat^ '
aliud difcrctnm* GDntinoaqparitaseft cum jstesoopa*
lanrnr ad aliqnetermihSiqm eft prindpiu contmaat
adinutce&dus funtqmnqp fpes:quaram tres fcnt p
nentes: fdlicet linea:fu^fides:corp6s: SC due fuccefli
fdlicet tempus & motos: tempus intelligit j C
gg
titas difcreta eftrctrios partes no copulatur ad alique^
minfi condnuatiuu illarum parriu: led partes remanet di
nife:& fepate ab inuicem: &
eft duplexrfdlicet numerus

Horatio $ Prima cotinmtasqttandfatis: Quantitati


nihil eft cotrariu: vt bicubito tricubito nihil cotrariatur

4 SeciTndaiQuanutas no fufdpit magis necp m/nrr


T TerriatPropriu eft quantitati feeudum eam equa?
!e vel mequale didtideft eqUalitas vdineqaalitas q iuflt
relationestnuncp fundantur nili in quantitate.
gmficataȣ5uim i
- .

Siffinitio qntitatiQ prinue


.
f
STtriftfo
mtioqntitatf&ifcrrte $ 4 fcba y ter
prima ebitas
cia jpptieras quantitatis ^)rimu figntficatu eft circini
rem qntl mefurat teteo qntitate ptmua volo a pria fpes
cius eft lutea b fcbafupficics c terda coipiw t> qrta
tempus e ; qma mot9 :q fingfa res tpfa Dcmbftrat z eft
bozologtj arotofi cj tnfereta qntitate cape a mima* eft
duspatafpes b pater nfri^orinfeba fpes
j eft ignis
rtfupta 4 eft rupte vinee vtfuptaep partu pteccdentu
F eft 0 U 3£ Itnea^ qrum vna eft alteri eqna Kalia ineq^
usma^ppriueft quantitati febm ea eqnalevel ineqle trieri

jQaarmo paffus
Kelattua fuitt que boc tpfum
quod funt alieru dicantXad alia reflant: fub habitadi
ne gti vd caiufcunqj alterius cafiis : vt pater filtj pater»
2 Tripliaa rantreIatiaa:lalieetegparantie:rapmpofi
tioftis;& fappofitionis a Relatura eqparantie funt qUo
ram fcmdamentff & terminus funt eiufde ronis fundans
t #'ffimile;eqaale: inequale b Relatiuafa*
ditvt ftmile
prapofitiois fmltqnoru fundamenta habet dominium
fupra furtdametmn fui corrdatiui: vt pater dC domintr*
c Relariua fuppofftibnis ftmtqaon* fitndamentu habet
niferioritatcfupra fundamenta foi correlati in dominio:
vt filius & femus$ Prima proprietas rdatinoram eft
quod eiatiua hnt cOfltraruf: vt virtus cotrariat vicio; fed
hoc no cotrenitoibfts relatistdoplo em nihil eft cotrarift
4 Secudaj>pjifetas relario^:qftod fufcipifttmagis dc
minustvt fift dicit magis &C minas fif« y Terciatrefatfa
dicunt ad conaertenti3 Xreferfint adinaice fecQdum mtt
|giqadepenicatil;fie $ vnft predicat de fapfotnediafi*
faatfcSuma t tnffmmo relatiuow. z btmfio relaauo^

5 pjimappnetas fcba J tertia 6 qtiarrappnetas


4
1 ^imufemficatu eftfagittefup^ baUftamaimpfa eft
ad aliudaUd merbam i a eft fagittaru equalim <}bP
. rdariua cqtupaticvolo b pragittafapioterelatiuafupp
politionis c p mferiozc rdatiua fupponis $ cftoUicu
cule tohite \ ^tntelltgas vt fup (n feda imagine eft 4
vto nipfc, y qzrota volubilis efhacape cp ad ?uert&
mmrelmm&icmt 6 q>fagutefunul ligaulrclatiua
fimul die natura btcas#

Qualitas eft | ecunctu qua qua


Ies eflfe dirimor: vt albeduis didmur albi 2 Et habet
quattuor modos,Prirrms eft habitas vel difpofitio »Ha
bitas apt eft blitas de diffidli mobiF a fiibiecto: Sed dift
pofitio de facili remonetor a fabiecto 5 Secudas eft na
toralis potentia vd impotentia*Natnralis potentia eft q
dam qualitas fea habilitas inexiftens rei a natura: g qoa
ipfa potens eft ad exercendas luas ogatioes: dc ad refifte
dam fiiis cotrarijs. Naturalis impotentia eft inhabilitas
fea qlitas rd inexiftens a natorarg qua potens eft ad exer
cendom fuas ogationes Tertias modus eft paflio
4
vd paflibilis qualitas» Paflio eft qualitas dfio tranfiens;

vt rubedo q ex verecudia puent t» Paflibilis qtralitas im*


portatqualitateiub efle gmanentie: vt rnbedo ex natura
pueniens y Qaartus modus eftforma vel figora.Fi*
gura eft ordo partiS ad totum locum vd ad partes lod*
6 Prima proprietas :
Qualitati ineft contrarietasjvt
tuftide cotrariat iniuffrda;& caliditati frigiditas 7

Agri
€ractaft&
Sccnda.Qpalitas falcipit rragis &
minas 8 Teitiaip
priam fecudnm eam fimile vFdiffimiledid
eftqualitati
Similitudo eft rerum differetiu eadem in fpecieqaalitas
Ditfimilirado eftremmdifierentium diuerfa qilalitas.

applicatio
Certius
'im
ficata*SuiM i tniamtio qualitatis z pumusiuodus
qualitatis $ fctfus 4 tertius, y quartus modus qua
licat( i pumtl fignifieatu cft pincellitquo qualitati Ditft
nitwngcape 2 eit manicam tnfpofmoead pingendum
quo babiras vel Difpofitio fignificanm $ eit vuluerfi
quibus naturalem potentia vel impotentia intelligas
4 tranfftjco gladio paflrone: vel pafiibilem qualitatem

y fo:mis pictis fo:mam babcz circumlMres figuras


6 eftolliculc 7 eft vitis integre 8 eftfpeculatfvi
fiomstquefempflmilis eft fame videntis: qua,pp:ietas
vltima qualitatis fcefignaf ; qma fecudum eam mcimur
fimilesvelDiflimiles»

fertus pajfns
jHctio e refpectusejctrmfecus
adueniens ipfiLxs agentis ad pafliim 2 Prima eius#*
prietas effcPropriiim eft actioni ex fe inferre paflionem:
id eft ipfa mediante $ Secundat agere &
pati fufeipiut

contrarietatemt v£ calefacere cotrariatur huic qtiod eft fri

gefacere Tertiatagere fufeipit magis &C minustvt ca


4
lefacere dicitur magis & mintrs calefacere y paflioeft
relpectos extrinfocus adueniens ipitus patiefttisadagens
paftio
vtcalefieritvri 6 Prima proprietastPropriS eft
ne inferri ex actione: vt calefieri ex calefacere 7 Seeftda

paffio non eft in agentefed padaite*


Cractatuo

applicatio

LkUUiuvUvllUlJ
Mettius
£et& imdgo habet feptem ft/
gnifiataSuma i Diffinitio actionis i pzima eius p
pueras 3 fcda 4 tcrtia,ppzietas y DiffinitiopalTioms^
6 prima ppuctas 7 fctfa i Jdzimuftgmfuatu eft bois
fecantis/quo actione z eft fccuristea pzima,ppneratc ca
pcicp mediante kciiri infert actio 3 eft oilicule 4 eft
vitis y cil; lignipacietf /Cj Diffinitione palTioms 6 eft
apture eje actione illate: qua primappzietatem intdligas*
7 cft amei in ligno: vt Detur inteliigi pafltoue no effe
in agente; fed in patiente*

Septimus paf^us
Quando eftrefpectus ettrinfe
rrfn a/4 1 xV Id I

do nihil eft contrariu 3 Sedida*Quando noti fulcipit


magis nec^ minus 4 Vbi eft refpecttis extriniectis ad*
cernens loci ad rem locatatvel rei locate ad loeu y P rri
ma eius proprietasjvbi nohabet contrariu:cu fit p fe ter*
minus motas 6 Secuda vbi n 5 fuicipit magis necp
minus 7 Sitas eft reipectasextriniecusparriu totius
ad partes loci 8 Prima proprietastSitus non habet co
trarium Secuda :fi'tus no fufapit magis necp minus
5?
i o Habitus eft refpcctos extrinfecus adueniens eoru

que fimt circa corpus ad ipfum corpus i t Prima eius


proprietas: Habitus fufapit magis SC minus i l Ha*
bitus non habet contrarium
Septima imago babetduode
cim fignificata* Smma t Diffinitio qff i 3 pprictates
qn 4 t)itfimao vbi y 6 ppaetatesvbi 7 diffinitio
t

Htne 8 9 ppnctatesfims 10 diffinitio babims u 11


ppiiemce babims 'gnimu flgntficatu e borologq p cp
qnintelligas* z eftolliculc 3 eftruptcvitis 4 eft
baculi ccciiquo palpitativbi na fmt:4 vbi cape y e ignis
6 eft rupte vitis 7 eftcambarueofitftcapc 8 eft
Ignis p eft rtipre vms io eftantiostquobabitam
volo ii eft vitis integre u eft ignis fine olla

•0ctauuopaffuo
pojtpjedicamentn eft quod?
dam documenta valens mediate dC a pofteriori: ad pres
dicamentora notitiam habendam :& fant qamc£:ftihcet
oppolitio z prinstfimtiftmotasthabere* 1 Oppofitio
ad fonm
rdatitia eft repugnantia relatiai correlatiaStqae
de eodem &C refpecta rialdem verificari no poflanU vt
fant pater & filias 3 Contraria fant qae fab eode get
nere polita fant t BC maxime differant i Sanata fant in*

dic faccefliae eidem fabiectotnifi alterCi illorum infit a


tiatarataqno nata fantfe mutuo expellere 4 Prinati*

tie oppofita fant:qttc habent fieri circa idem fubiectam

ordine irregreftibili: 6C tepore determinato a natnra : vt


fantvifas&cecitai y Gotradtctoria fant que oppo*
nantor fecundam affirmatione di negatione: vt homot
no homo:& ipfa abfolotc fampta no poflimt de aliqno
verificari ropolatfe C a Prios habet qninc$medos5
eft prrns tempore b prios nataratvtanial eft prius ho*
mine c prios ordine : vt Iittere funt fillabis priores d
prios honore e caafa cq|te eft caafovt res prior dt ora
(Tractatus
tiofle de fe lactatab eo em qftod res eft’vel noh eft:oratie
diritur vera vel folia.per oppofitu dicatur de pofterius

7 Simul habet tres modos a Primtts eft generatio


fle vel duratfone b Sccudos a qtio couertitttr fubfilicn
di cofequentia;& yfiunon eft caula alteri trstvt funtrela
ti uadC ipforu corrdatiua c Terties eft natura diuiiio*
nistque oppofito modo diiridunt aliquodtotum : vt ra*
tionale &C irrationale diuidut anial g Motus fex itine
fpedes a Generatio eft progreffio a no efle ad die b
Corruptio eft progreffio ab efle ad non die c Augme
tatio eft preexiftenus quatitatis maioramentu d Dimi
natp eft preexiftentis quantitatis minoramentu e’ Alte#
ratio eft mutatio de cotrana qualitate in contraria quali
tatem f Sedxdttm locum mtitatiotfex habet ipedesifet
fumtdeo rfmritdextrorfurn :iiniftro rfum tantetretro p
Habere dicit fepte modis* Primo eft habere qualitatem
Secundo quantitati Tertio vdlimentu* Quarto mem*
brum* Quinto habere contentu.Sexto habere poflefiio*
nem* Septimo habere vxore&is modos eft aliduflftn9
com habens etiam habeatur
&ctma imago frabs nouem It/
gmficata.Summa t oiffmitio poftpzedicameti z op*

pofitio relatum $ oppofmo comma 4


oppofitio pnua
fma f oppofitio cetradtctozta 6 quiwpmodipuozis
7 tres modifimultatie 8 fqcfpcciesmotus p eptc
modi babcrc 'pzimu figntficatu cft poftcriorio tonfure
quo poftpzedtcamcnm mtelligas/vt fupm in pumo paffu
bmus terttj fracta tue 2 cft fagittcin metba:quo oppo
firtoncm rdatiuom/vt fupza t>e relatiuts $ cft olliculc
qua oppofitione ptrario:um/aquc in olla z ignio 4
cil
paniculi quo oppone pziuatiua babcy andria crucc op
pontionecontradictom 6 a vttrino botarioipmis tpc
p gallicantu/p:mo natura:co oitmiu animantiu cantu
q
pziusbiepdat c cappa pmisozdie biretopn9
p bono
rc c qz crujc p:io: cft ozatione*ulegtbulo:ideocp ree pztoz
eftomtioncDefcfactc 7 a cft capitum copulatione: co
fimulpuratione b pcdumrctroucrftonc/flmfaquoco^
ucrmurfubftftcdicofcquentia c capitum triuifioneirtf
f dlige n mui tnuifione 8 a cft loci generationis quo ge
nerationc b verme cozmprione c vniustibiemagnitu.
dine augmentatione D alterius parcitate Piminutione
c albo t nigro alrerationem f inlrrumento bozario cur*
renti loci mutatione p Septem vero modie legibuli
feptem modos babcrc imaginaberis*

Certius tractatus bic


cft completus*

G
Quartus
Quartae tractata

Bopofitioeceariolu
qaa forma! iter vel cqniualentecvnitur
predicatu materiale cum fubiectotmedt
ante copula verbali;affirmatiaa vel ne*
gariua: & debet hec diffinitioitelligicde
propdfirione cathegorica fimplids qna
litatis i T erminiis eft in quepropofitio cathegorica
nata eft refoluittancp in fiibiectum &C predicatu $ a
Dici de orni eft quando nihil eft fumerefub fubiectorde
quo non dicatur predicatu :& tale eft duplex b
Priori
fticum efttquando nihil eft fumere fub fubieccot de quo
non dicatur predicatumtfiue vere ftue falle c Pofterio*
rifticum elbquado nihil eft liimere fobfubieaotdequo
vere non dicatur predicatuipro qualibet differentia tem*
poristvt ornis homo eft animal 4 a Dia de nullo eft
quando nihil eft fumare fub fubiecto: a quo non remo*
neatur predicatu: & tale ffmiliter eft duplex b Priorifti
cumeft:quando nihil eft liimere fub fubiectota quo non
rcmoueatctr predicatum; fine vere litte falle c Pofteriori
fticum eft;q uado nihil
eft fumere lub fiibiectora quo no

femoueatur predicatSvere: pro qualibet differentia tem^


poristAd hoc igit quod lilogilmus cathegoricus de me
dio cornum' lit bonus : requiritur q> altera premiflarG lit

jsk omni; vel de nullo :dC non fuffidt fit vmueriaJis»


J@U3tfU8
.._jo bab^quattuot
lismftcata,Vouma t biffimtfo,ppdots i Ditf.mriotcr
ituru' 3
J*.
biabeonri 4 Mu-i uc mmo &umu
‘r tticiDemUlo *
'Biimufimificat
llgninca?
tum cft pater nofter vel
le&bulueqmneUngueaftifti/vide
Jup m p:imo tractatum figtuficato tertio 1 eltrotelkU
mv
vna cum
cr capias tcrmmnvt rupta a cttfolie/quofiana
3
t cauda qua fupra ptedicatm mmc be omiDici
nuepmicmb ftdla priori/Dici be omi puoufhcu cftcl
la poltmon Dici dc orni polkriorifticu
4 a Solc/quo be
omt rt fnpta: fane quo prius negatione babente negari*
uam Dc nullo, uoici dc nullo b ftella priori? polkriozu

fecundus pafluo
£ilogifniuo eftotatiobrpotc
ticatlnquaduabus premiffis in modo SC in figura diipo
uasriieodleeft conclufionc iequitvt orne animal eft
iubat
omis homoeft animal: ergo omnis homo eft fabftatia,
2 ut quolibet filogifmo fant tres terminitfcilicet medi
nm :maic rextremitas: mino r extremitas Mediu cfl ter#
minus bis fumpeus atite condufione:ita mediu nun£jj
q>
deoet poni in codufioiKtaliter no erit bonus filogifinus
b maior extremitas: efl terminus iumptns in maiore ctj
m^iio c minor extremiras.efi terminas fumptas in mi
nore cum medio 3 In omi filogiimo iant fimiliter tres
^pones.ia/ioetmaiorq eftprimappo: minorqeftiecu#
da:CfmcIulio qeft illa^ppoq poft nota illationisponit,
4
rigura eli ordinatio triti terminoru ieeudurm fubi
i ctione&predicatfone j Modusdl ordinatiodua^
|>ponum 8irconclu/lonisrin debita qualitate dC qntitate
<» Debita quantitas di q> vna premiflarum fit
Wmctetite
7 Debita q halitas eft q> vnapremiflaru fit affirmate
fta 8 Quin<$ funt regule generales ad ornes figuras;
Prima: ex puris particuIaribus;indefinitis:no valet filo*
gifm as de medio comnnitqtria ex vero feqretar falfum
Secunda:ex paris negaturis nihil (equitur propter eande
canfam:Tertia:fi aliqaapremiflarnerit particularis con*
clufio debet eile particularis tquia alias argfrerettir a non
diftributoad diftributnm ex parte minoris extremitatis
Qaarta:fi aliqua premi (larum fuerit negari tta+condofio
debet efle negatiaa:ni(i illa (it de contingenti :& no de
neceflariotexqcra benefequitiir affirmatiiTa:Qtrinta:me
dium hahensoffidum medrjmon debet intrare conduc
fionem*
Giij
Crcctatus
fecunda imago babet octo ft
gruficata^Suma i biffmmo filogifim 2 tres ternu &
logifmi 5 tres ppc nes filogtfmi 4 Diffinitio figure y
(

Diffinitio modi 6 que fit Debita qntitas 7 quefitDc^


bttaqlitas 8 quinc^ regule generales i ^imufigm
9
ficatum eft triumcatto?: qutb Oifftn irione fiioaiftm in*
feUrgas/qefttrtucatbegonca^ 1 eftbaltacurvnapa
tnatequa matojcejctrctr. itare b parte mtnore/mwo:e e£
tremtrate c parte medtatmediu 5 efttriumodo^tdcft
triupponusMogifmi 4
efpeculari effigiet/q figura in*
telligas y Itb:a Dcnicfc modu^ms oc modaltb9 6 £30
le Debita qntitate capcjvts* 7 lapide Debita qlitatc vtsi
8 qnefc peuuis pilcu^rug ce regias gnalee memo:abis*

Certius paftus
*@ima figura cft qu audo m v
diu fubqcit in maiori & m minorifvt ome amal e fuba:
ols hoeaial:§ ois ho e febatSe h3 none modos: Barbara
Cdaro;:Dartj:Ferio:BaraIipt6:Celates:Dabit{:fapdmo
Frifelmoriirexqnibus rnodis:qnattuor primficocladunt
directe: & ornes alijcocladunt indire te : Directe con
cladere eft:qn maior extremitas vF pars maioris extremi
tatisteft predicatu vel ps pdicati:vf ie tenet ex pte pdicati
&minof extremitastvFps minoris extremiratiste fiibia*
ctutvelfetcnet cx pteiubiectirin cocluiione 3 Indirecte
codadereteqn minor extremitas epdicatutvFps pdicati
6C maior extreitas vFps ei^fe tenet c x pte iuhecti 4 Re
gFe piie figare iat due,Pria:qiiod minore exrite negatia
in pria figura nihil ieqt ! qa adaeret a no diftributo ad
diftribatfftex pte maioris c x:rem itatis Axudatmaiore qy

iftente ptiedari in prima figura;mhil (eqnitiir,


G i ii)
Certfa imaqo babetqnattuo:
ftgmficafa»Suma i^t&ne ficpm figura z f,dt>irccte
cocludcrc 5 qd idircte 4 tmereg&pucfigurc i *prim
7
fpeculuquofuptangura &cfignauiirt :fcd
figntficatfncft
numerue impediti 0 quottat prima figura z eft clauiu
quo Dircctccdcluderc volo 5 eft elauto funmq indirecte
coucmdere 4 eftpennaru: quo Duas ede regulas cape

Quartus paflus
fecunda ftguraedquado me
dium prodicatur tam in maiori qua in mmori:& habet
quattuor modos:faIicet:Cefare:Cameftres:Feftino:E^
roco:& hrj tres modi directe concludunt z De hac &
gura dant due regfe:Pritna:maiore exiftente gticularf in
Scunda figura nihil fequiturtquia argueretur ano diftri -

buto ad diftributu ex parte maioris extremitatistSeeuda


ex puris affirmaturis in fecunda figura nihil iegturtquia
tune mediu in nulla pmriaru diftribnerct 3 Tertia fiV
gura eh quado mediu fubtjcit tam in maiori qua in mi
nori: & habet fex modos^DaraptitFelaptonrDiiamis:
Datifi:Bocardo:Ferilbn: 4 Dehacfignradantdue
rcgule:Prim a:m inore exiftente negatiua in terdafigura
nihil feqaiturtquia tunc argueret a nen diftributo ad di
flributuiex partemaioris extremitatis:Secun da regula tln
tertia figura fcnr.p concludit pticularitertquia alias argue
retur a non diftributo ad diftribntfi t x parte minoris ex*
fremitatis J Quattuor igitur modi primrifigurepri*
metfnnt cuidentestno fic alqtidecc^ad quattuor primos
alrj rcdueuturtnon quod ex vno fieret alterrled quod vni

i tts cofeqitentia vel ineuidcntia;o ftedat peroonlequentia


Parttis
fine altcrifts’cuidentiam rqnare illi primiqnattfiotfab bis
litteris indpiimt*b«cd/*&qmcani(^alionim:a cofimili

littera incipit:ad eandem ex primis modis redacitur: qai

fibi coniimile litteram fiabet C Redactio modoram


cft qaadrapIex,Vcrfns .S vnlt (impliciter vertbp.vero p
acri.M.vult tranfponbc.per impoflibile duri, Hoceft
fi ponamr.s pro politio :in tellecta per vocalem inmediate

precedentemtdebetconnerti fimplicitert li ponitflr.p.illa


propolitio precederis vocalisteoncrtatar p accidens :fi.m
fiat premiffamm tranfpofitio; fi, c, fiat redactio per itiw
poffibile*
&mtm
*0uatta imago babet fe^figiu
ficata*£5umma i que fit fecunda figura i Due regule
fcSefigure $ que fit tertia figura 4 Duc regule terne fi*
gure y modomm Diftincrio 6 Reductio modo?, pii
md figmftcatu eft fpccuti per Duo quotrameo fc 6 a 3 ftgu
rambabe i eft Duarum pennaruvtfupza 3 eft fpccu*
li per tria quottatuquo tertia figura eft Duarum pen
4
narumvtfupw y pertabnlamtpcrb cD f fcriptatnoti
cia mcdomrn babetur 6 at quia apes quattuo: regem
eo:um reducunneo memorabis alios modosjadquatm
ozpumos reducu

jQuintuo tractatus

Bgumentu eft na?


tiorei aubietideft mediam fiue an
Recedens alicoius confeqnentietfad
ens fidem de re dnbia : hoc eft ve#
rum aftenfum de conclufione:que
prius erat dnb/a:& capitnr hic ra
tio pro medio vd antecedentetali#
cuius proceffas argumentattiit
1 Conclufioeft oratio illata ex aliqua pmifla vd ait#
qUibSs premiffisripfam probante vel probantibus*
3 Queftio eft dubitabilis propofttio; cum figno da
bitationis &qudia'uo*
Cracfatus
4 Argnmeft tatio eft totalis oratio ex antecedente &
confequente copofitat Qi eius fimt quattuor fpecies:fiIo*
gifiiiiTs:mdiiaio:entimemarcxempfam f Indactio
eft argumentationis pgrdliora lingularibus feu inferior
ribu^id vuinerfale fiae ad fuperius: vtifte homo currit*
&C die homo currit: Qt fic de alijs: eigooishomo cnrrit*

_
C .Entihiema eft argtrnictatioftn qua ex vnaiola pro
pone cathegorica m antecedente cxpreffatmfernr feftina
ta condufio: ori proponi’ fi aliqua premifla addaturterit
bonus fiiogifmus:vc omis homo eft ammaheigoloanes
eft ammalrcui fi addaetar illarloanries eft homoreftet p*
fectus filogiimus 7 Exemplu eft argumentatio pro^
batiua coclafionis pticularistex alia propone pticulari vel
alijs proponibus gricularibusrpropter aliqua firnilitudi*
ncmreptam interres fignificatas p terminos antecedens
& c°kquemis:& capitur hic pticul are prout feextendit
ad indefinitam : & fingularcvt parifial.pugnare contra
rothomagenies malum eft: ergo turonenfes pugnare cot
trapictanenfcs malumeft ; quiavtrobiqf eft pugnare
afSnes contra affines*
Cractatuo
p:ima im ago babet reptem
argumenti
fignificata*Summa i Diffinitio i JCdclut
fionie Diffinitio 5 queflio argumentatio y mditcno
4
6 entimema7 qccmplum i pmmu
figmneatu eft daa
femanus : queouin daufa efttqutd cctineatoubitan Dii

apiturffbluitur Dubitatio: quo argumentu volo: quia eft

ratio Dubierei fidem poftfecieno 1 eft ferre* labia equi


claiiderme:4 eonclunone cape 5 eft virgem fronte eaut
quoqudlione 4 daufa manu argumentu volui
St nunc quia ci legibilium ideft oeatio mnginmeo argti
mentatione cape:que eft argumenti per optione eppltca*
fictu eje paruis qncp
rio y Scintillis inductione:quia
fcmrillisngnis majam9 : ftc in inductione : ep
ejccrefctt c£

firtgularibuo fit in vniiieifaJe^pgremo;vide fuwa quanti


tateincatbegoncaru 6 eft buomm catto:u fe mutuo te
quentifoillo entimema cape : q6 eft i>ua£ catbegoncamy
quarum vna fellinater tequitur ad aliam 7 &uob teitf
minis fingularibusKjcemplnm volo: 3 n quoepno ntV
gulariunferturaliud fingulare* a
fecundus pafFus
0cue efeaesatrgu me
tifine oratio cofirmatiua argam eti diale#
ctici:Vel eft; habitudo teiminoru rafiocai
ins talis oratio habet veritate Locus eft
_ duptemaxima:& Icetis drna maxime a
Locus maxima eft regula flue propofitio per lenoraxo*
fiftnatia cofequentie dialecticetvt ifta propoiitio:de quo
cuncp pdicatur diffinitio &
diffinitureft cofirmatiua ha
ins caeqnentie dialectice:petros eft animal ronale: ergo
petras eft homo b Locus dma maxie eft illud p quod
vna maxima dialectica differt ab aliatfeu eft terminus fi*
oe habitudo terminora ex quibus locus maxima cpm#
ponitur Locus dma maxime:dinidittrr per loeu in<
$
Jrinlecum:extrinlecum:&mediu a Locus intrinfecus
eft quando terminus inferens Sc terminns tdeim
illatus
«— .1 - n~
alio: fecudam alique modum eflendi in b Locus e»
trinfecus eft qtiado terminus inferens & terminus illatus
no idem important couerribiliter vd noncoutrtibiliter
neffi vnG eft in alio fecudam alique modUm eflendi in
c Locus medius eft quando terminos inferens 6>C termi
nus illatus prim coueniant &
gtftn differunt: vel fehnc
ficat mebra dimdrria:de quibas omibas in firis locis di*
cetar 4 Loats intrinfecus diuiditur per locum a fuba
&acocomitatib? fubSm a Locus a fuba efftqn termft
ntts infores & terminus illatas ideimportat conuertibifir
b Locas acooomit&ib9 fuba$:eqri terminus inferes di
terminus illatus id e important ied no couembilitertvdl
vnu denotat effe in alio fecudam aliquemodu dididi in
0mntm
secunda imago babetquatfu
o: figmficara. Suma i omiflolod $
Diffinitio loci :
t>iuifiolociDmemajcime 4
tmufSo loci mrnnfed 1
figniftcatu eft feUctp qua locum wtelligasjqm elt
argumenti fedeo a eftpafernoiterfellcaffijcmeolo
z
cummajrima caperq o*atio loci pfirmatiua b nodis
cli
locu b:ne majrime babct q: ftcut nodusps eft pater nolkr
ideft o:6nio.fic Dma
mapime ps eft majcie 5 a £o:dc q>
intrinfecueftbomtdocumintrmfccucape b pccrozc
tnnfccu c vmbiiico medtu locum babeto 4 a lirepa
m qua equirado ftatmunlocu a fuba pdpe b vmb*a £0
locum a concomitantibus fubanu nam vmbza femg fub
ftanriam fequitur*

Cettiuopafluo
mWinitio eft oratio erpiicano:
qmd eft efle rei p eftbirialiarvt animal ronale eft diffini*
tio hominisreias entitate manifeftans z Ddcriprio eft
oratio coftansex genere dc proprio :vt animal rifibile:&
datur per acddentalia fpei: idlicct p,ppria paffionc: fed
tion per accidentalia indimdui
3 Interpretatio eft oratio
explicans couertibiliter dc ftnonime; quo & qualiter qd
P nomen fignificet implititervt fi querat quid fit philo*
fophus:&’ interpretat quod fit amator iapientie
4 Lo
cus aut diffinitionis ad diffinitur vel deicriptiois ad de*
fcripturvFinterpretauonis ad interpretatu: eft habitudo
vnius ad aliud J Habet aut vnuquodcp ex illis tribus
qtcuor argltmentarduo expte fubiectirfcilicet affirmatie
& negatier vnu ex his tribus fabijdedo: duo ex pte alia,

pdicati: affirmatiue videlicet & negatine: vnu ex his tri*


bus pdicandortenet ergo hic locus affirmatfue negari &
p^minpionafcfappofte; &fmettwoaaQaieiportate
gmftcm&mia i dtffiinitio diffinittois z dimnicio

Defcriptioms 3 diffinitio interpretandis 4 locus diffi^


nitioms^cfcriptiomsanterptattonis 5: quattuorargu*
11 teta ia Oicto^ locom i *pmmu Hgmficarii eft; fccptrup
q6 Diffimtiua fententia fup:a volui nunc aut diffinitione
1 eft calami: quo defcriptione cape 5 eft legibulunq
9
eft lapis magn puerubilisteo interpretatione intellt^as:
queeft oratio puertibtlts 4 eii bitimus quo cu qiud
illintf forte facit babimdme : <J femg locu inte rptabitnur
mfequetib9 :quinoe(lmlibabimdo y cftnediszcau
dequadrugtitcvtoef intelligi quodlfe bo^ triu: qtrnor
babereargumentatduo ejc gtefubiecti: duo ejcpartepdi*
catiiq: g cauda fup predicatu:? pede fubiecm fignificaitt*

Quartus paftus
2Locu6 a concoimtattbuofub/
ftatiam diuiditur:quia alius efi: a toto: alius a parteralius
a cauiatalias ab eflectutahiis a generanonelalias a corra
ptionetalius ab vfi'bus:alius a coiter accidentibus t a
Totum vniuerfale eft: faperius eflentiale:refpectu fui infe
rioris: vt homo refpectu petri:& tenet negatiue: poteftcp
affirmatiuezteneri certis conditioibus obferuatis b ps
fubiectiua eft inferius eftentialetreipectn fui fuperioris:&
tenet affirmatiue:& in aliquibus negatiue 2 a Totum
tntegrale eft q> conftat ex fiiis partibus: 6>C tenet folu affir

matiue b A gte integrali tenet argumentu iolum ne#


gatiae 3 a T otum in qntitate terminus cois
eft diftri#
butus per fignuyniuerfafe S>C tenet affirmanue 8t negati
Ite b Pars in quandtateeft termmuscomunisfumptns
fine ligno vFi vfinferiore ad illa terminu:8C tenet filf affir
matiue & negatiue aliquibus conditionibus obferuatis»
Cracmtus
4 a Totam in modo di terminos comoftfs fomp
f fts fine determinati6e:vel fomptas eam paatioribtts dc
terniinariombos: QC tenet tam affirmature qtta ncgatiue
b Pars in modo : eft terminos comonis fomptus cu
deteiminatioe:veI com ampliori detcrminationetvt ho*
mo aIbos:refpectu fy homo '3C tenet affirmatioe 5C nega
tioe y a T oto in loco eft tetfninns comphendens om
nem locomtvt vbic£nuf(Jd& tenet tam affirmatioe qoa
negature b Pars in loco eft terminus coprehendes vn5
Iocumivt aIicobi:& tenet folnm negatine 6 a Totu
in temporeteft terminos coprehcndcns ometempos: vt
femper: &
tenet affirmatiue& negatiiie b Pars in tem
pore eft terminas comprehendens aliqaod tepasM nuc
heri:3^ tenet negatraefolam 7 Locos ommu iam dfc
ctommreft habitudo vnios ad idiqoom:vt partis ad to
tum:& totius ad partes*
Cracfatus
I0uarta imago babet fepte fu
gruficata. Suma i bimmtio lotius vTis cu Tua parte*
2 tonus intcgraliecufua parte 3 totius quantttatiut
cumfuapte 4
totius tnmo cumfuapte p tonus loca
lis tfiu partis 6 totius tpaUscufuapte 7 locus oim
toto£ i t3 :imu fignificatu di capictp cp vte totu tntcllt
£dq? dt fupcriusjficut natura capte cft fcmper afccndcre
2 eft bireti multaf partitu eo totu integra te:# eje fuis
partibus pftat 3 cft arcini q fup:a quatitatcmpttmiaj
nunctotu in quantitate 4 cft termi comunistquo xo'*
tum fn modo y eli fperalts circufercntiet quoto» in
loco capiaemam fpera celeftis omne loeu comp:ebendtr*
6 dt botologmquo totu in tpe volofjnfnper Dic circa
quodlibet totu fuam partemam cppofito^ cft eadem Di*
iciplma 7 e(t bitumis quo locum foto# vtfupia velo#

^ fututus paftus
Caufa eft ad cuius efle Del mte
tionem : feq nitar aliud Xeffectiis: di funt quattuorrdae
intnfecetlcilieet materialis di fbrmalis:& due extrinfecet
fc$ efficies di finaf 1 Caufa efficiens e:a in efle reali pri
9
q
mo fit mot tdi tenet affirtnatiue Si negatiue
3 Caufa
materiaPeft ex
q cu aliquo aliad fit.utotw eompofitu: 6c
tenet ad fuu effectu affirmatiea! negatiue 4 Forma eft
q intrifece di formafr dat ee rei:& coferuat ca in cedi te*
net affirmatie di negarie 6 Generatio eft mutatio de na
eflead efte:& tenet affirmatie di negatiue ad fari genera
tu 7 Corruptio c mutatio ab ee ad non ce : di tenet acf
fuu corruptu ta affirmatie cp negarie 8 Vfus eopatio
ad qua res aliqua p fe ordinat : vt equitare didtopatia
equi:fecare operatio fecuris;& tenet affinratme di nega#
ue ad fuuni vittatum Hiiij
'
Cractatus
I

tiittfa imago bab$ Decem fi


gmficata+Snma i Diffinitio caufe z caufa efficiens 3
matena 4 foum y finis 6 generatio 7 comtptio 8
vfus $ Coiter accidentia to locus oimillo# i "gii*
mil ftgnificatu eft: Dtumi Diademati quo caufam cape: q?
Deu s oim eft caura z eft angeli monetis rota: quo cau*
fam efficiente 3 eft mafimnfo:mis materictqno mato?
riam 4 eJlforniatiomsmaterie:quofo:ma y eft olle
iam pfccte : eo fine capias 6 eft plantule cj generatio*
nennno obftante cp nogeneref 7 eft phntvie aride co
comiptionecape 8 eft fecuris q vfu^volo 9 eft liga
mmis:q coiter accidentia volo tluutem ligata fe comita
tur: fic coiter acident ia: vt in plurtmu fe pfequuntur 10
clt bitumis quo vt fup:a locum fignificabis:

fertus paftus
Sequitur De locis eptilnferid
de quadruplici oppofitioetftilicet relatiuomtcontrario*
rum:priuatiuorum;contradietoriorum :in predicametis
fatis eft: dictum 1 Delperata funt que de feinuice veri
ficari non poftunttvt homo &C afmust&illomm ab vni
txs ajgumetnm*
affirmatione ad alterius negatione tenet
Maius eft quod maiore habet apparentia in eflen*
2
ditrefpectu alicuius minoris alicui fnbtecto: 6C tenet nega
tiuerelpectu minOris 3 Minus eft q> habet minorem
apparentia ineflendi alicrii fubiecto: dd tenet affirmatius
refpectu fui maioris 4 Similitudo eft totalpis aparen
tia verifteationis alterius predicaritde aliquo fiibiecto:&
tenet affirmatiue&negatiue quacp vt in plurimu clau*
dicare dicatur y Proportionabilitas fiue proportio
portionis eft fimilitudo vnius proportionis ad alteram*
Eft ante proportio habitudo vnius quantitatis ad aliam
Quintus
efafdem geheristvt habittrdo vnins ad dnotatrt qSattftor
ad octo:& tenet affirmaune 5t negattevt ficutfe habet
haota ad nauem ruendam: ita doctor ad fcolas regedas
fed ad naue ruendam debet eligi nanta expertos in arte
6 Tranftumptio eft acceptio norr inis magis norip
nomine minas noto:ipfi's fiipponeribas preafe pro eode
vel pro tifdemtvtfe habent philofophns amatorTapi*
entie: & tenet affirmatine dt negatme 7 Auctoritas
cft «jditiixm lapientis experti in aliqua fcienriat & de £ti
netibas ad fnam fcfentiat&tenet tm affirmaticie: fed hic
locus non eft proprie efficax:qma ornis homo ludfcado
falli poteft 8 Locos otnniu iam dictorion eft habita
do vnias ad reliquam.
exta imago babet octo ligni'
'Summa OLdimtiooefperato^ i quia matus
ficata i

quid 9
miti 4 fimilitudo y ppo2ttonabilitas 6 trafi
5 , (

fumptio 7 auctontas 8 locus oim illo^ pumu i

figmlicatu cft anfqz- 7 a netam que funt bclperata 2 eft


canis vmccntt eo magis volo 3 eft canis victt 4 min?
4 menfurate quo ftmtluudtne y
cft fimilitt?do rei

cft quo ^ppomonabilttate 6 eft ocula*


metri z menfure
riomm f tu fpcdb^co tranfliimptione capemam pfpecu*
latanqs p plus notificans legit feriptura 7 cft Iceptri q
auctojitatem volo & cft bitumis vt fupza*

0epttmuspaftus
Sequitur be locis medtjsdlo/
iugata funt concretu & eius abftractutvt albedo fitalbu
di dicunt coiugatatquia de p fe figmficato idem impoti
tanttquauis alio modo quia concretum importat forma
fub actuali inberentia ad fnbiectu:abftractu vero non:&
tenet aftirmatiue di negatinet feruatis feruandis 1 Ga*
fus dicunt Uomen adiectiuu &
fuu aduerbiu : vt iuftum
di iufteiquia ambocadut ab abftracto: di tenet affirmas
tiue di negatiue 3 Diuifio eft: acceptio aliquaru q
ade
quate &
a pofteriorimanifeftant a!iud:quo ad eitis pote
ftatem fen coitatem 4 Diuifionu quedam eft p nega
tione : di hec femg eft bimebris: vt animalium aliud eft
homo aliud eft leo 6 Diuifio totius integralis in (uf
as partes:vt domus diuidit in pariete di tectum 7
Di*
iiifio vocis in fua fignificatatvtcanu alius eft pifos mari
tiustalmslatrabilistaliu sfidus celcfte 8 Diuiriofnbie
ai in accidentia: vt animaliu aliud album talind nigrum

9 Diuifio accidentis in fubiectatvt albor^ aliud bos


aliud equus 1 0 Diuifio accidentis in acadcnuatvt al*
Sestus
Septima imago babet rmde/
cimttgmfumSBuma i £oniugata 2 £afus 3 tu*
ttifio 4 oiffimoOiuittoms y omitto generi m fpecics
6 oittifto totius integratis mfuasgtes 7 Omiftovocf
inttgnificata 8 Oiuiftofubiectiinacddentia 9 omitto
accidetisinacddentia Xodasommuillo# 1 *pu^
mu ftgnificutum eft gallwe acmalitcr berentisieo concre
tum inrclligasjqtf figntftcat fub actua It mberetia 2 eft
cafus ollcco calum volo 5 Oiuif16 is a flatu re*co Oiu itto
nem 4 eft funis 2 lapidis vt fu p:a: nunc oiuittoneper
affirmatione 2 negatione y eft columbe 2 fpeculi coOU
utftone generi in fpes cape 6 cft partiu camis afTctquo
Oiuifione fotuis integralis in fuas parces interpzetabis;
7 eft ftamscocaquo Oiuifione vocis inttgnificata 8
Cft portionis cum bofttjs eo oiuifione fubiecu in accidet
tia 9 cft boftiap in poztioncs» iaccidentis in fubiecta
i 0 eft oiuifionis boftic* quo oiuifione accidentis t$

accidentia 1 1 eft bituminis vt fup:a tc*

Sectus tractatus

flogifmus fopbiftiV
cus efttqoi eft apparens dt no exiftens :
apparens fdlicet bonos vd probaticius
SC non exiftenstfalicet talis®qaalis appa
ret '2 Habet aut ornis filogifmus tot
phiftictts dnplicecaufam: fdlicet appa*
s:Canfa apparentie eft obieraatio^alico*
los coditionisvel aliqram conditfonu: reqnifite vf reqfi
tatam ad verum denchmCaufa defectus eft no obferua
ria olm rcqffifitarS ad vertrni elenchttm $ Silogifmffe
(ophiftic&s ordinatur ad quincp methas fcflket redarga
tionem:fal(am:mopiiiabile:n^ati'onem:foleod(mnm
&
4 Redargutio eft preconceftinegatio pnegari co*
Cefti'o:vi argnmefitatiois in eadem difputationefacta

y Falfum eft coceflio alicuius manifefti falfirvt igne


fion efte calidtrm 6 fnoptnabileeft conceffio alicuius
quod eft contra opinione fapientum vel famofbromtvd
aliquorum in aliqua frientiatvel vulgartfftaut eornm dc
quorum fecta eft refpondens 7 Nugatio eft alienius
orationis fuperftue conceflio:vi aigomentationis in ea*
dem difpntatione 8 Soleodimuseftconceflioalicu*
tus orationis diflone;vi argumentationis
Cracfatus
Pama
fum^Bunia
imago bab$ octo
i
ficttn
Diffimrio filogifnn fopbiftia i Duples
caufa fllogtfmiTopbtftici' j oidinarioad dncpmctbas
4 Diffimtiorcdarguttonis y Diffinitio falli 6 Diffini*
rio inopinabilis 7 Diffinitio nugatiouis 8 Diffinitio
fotecifm ‘Recelle cft De fallact}S nobis tractantibusivc
tnulie? no obliuilcamunqna# (vt aiunt) fallere cft mna*
ta «ppzietas: fed ego cu De ets modeftiusfentio: Dico non
elTe.ppnetateifed mala?, puerfitatem: ob idtractatus btc
nofter mulieribus memo:abifj vt fellacia?.tenatio: mc^
mo:ia babeatnr 1 pnmu ftgmficatu Cft fefttbio Dept
gemtsteo Diffinitione filogifmi fopbiftidcaperq apparet
et non cft 2 cft fpcculi: quo caufam apparentietoblogo
nafo caufam tntcllige Defect* 5 £o:ona quincp partii!
qumq$ metbas ad quas filogifmus fopbifticus otdtnaf
4 -Cane ricanteredargurtonetnam fit in ricis fepe ei*
ufdem concefllot negatio p manna Ifum mtcllige <>
auriculis inopinabile : fit em q> contra opinione fapicn*
tumftulticiapteruiat 7 ecrenfione linguenugattofte.
8 puertli tabella foleodfmucapetea inqua etas ignara
elt latinitatis:? mater foleocifmit in memorando tn ratio
nes no funt rationes: ideo nullus m
rationu aflignattoc
contradicat: nam tpfenon tgno:o quafda rationes nui*
:
las ciTe: laboamus em in adtutowo memoeie: no in ratio
nu Datione.
1*9
'

0ecundu^pa(Tu5
Jfallacia eflidonettas babtlt/
tas fiae promptitudo: qua opponens refpondenri de ap*
parenti filogifmo fadt:q> videatur bonus mediante app*
hmfione alicuius apparetis &C non exiftentis l a Du*
plex eft fallariann dictione &
extra dictione: ln dictione

eft quefomit apparentia ex parte dictionis vel orationis:


fimt fallada equiuocatiois:ampliibologie:coj5
fexlfcilicet

pofitionistdimfionistaccenttTs: figtire dictionis b Sed


fallacia extra dictione efttqtte fomit caufam apparentte
accidens
cx parte rei fignificate :&funt feptemtfecudtim
fecltndum quid ad fimplidter tignoratia elenchi: petitio
prindprj:c6fequens:caufavtcanra:(ecudtrm plures inter
rogationes vtvnam 5 Triplex efl multiplextactuale:
potcntiale:fantafticii: a Actuale eft dictio vel oratio ifi
eadem materia & formathabens diuerfas fignificationes
vel diuerfos fenfustexemplu de dictione vt
canis: de ora^
inimicos vellem me accipe b Potentialeeftdt
tionervt
ctio vd oratio eadem in materia:^ ditierfain formathns
dinerfbs fenfas vel figni ficatioes texem plu
de dictionejvt
pendere quado media breuiTignificatpena dare:
media
patt:exempIn,orati6is:qnicqnid viuit len^g
longa pena
c Fantafticum eft dictio vel oratio tmjvnnm
(ignin i
eft

cans : ex fantafia tri confiderantis:attribnit d


fignificatio

alia vd fenfes aliustpropter aliqua fimilitudineiepertam


aliquod
fine conuenientiS: ornis ergo fallacia: fit.fecudu
horum trium multiplex»
fecunda ttnago babet tria (i f
i

gnificat«»£5umma i z fallacieomi*
Diffinitio frllactc
ito 3 oiuifio multiplicis t pnmiitotficatufbjcip:3

q famfone fefellit Dilida : eo captas Diffinitione fallatte*


2 a ItttcrisfallactainDtatoe b capite bolofermsfaM
laciam m
re vel ejetra Dictione $ p cornua triplcccfl emi
tiplcp b c vmcomu multiptejefantafticu cape; # elt ap*
parens sje attributione confiderantie*

fertius pajfus
ffallatio equmocattots eft De
ceptio proueniens ex idemptitate dictionis dinerfa (igni
ficantis: vd ex pluralitate fignifkatoro tiufdem dictiois
2 Caula apparende eft idempritas dictionis dinerfa ii
gnificantis b Cairfa defectus di pluralitas fignificato*
rum j Hains fallacie tres font modi: primus eft qua*
do dictio principaliterplnra ftgnificat: fic cj in vfta pre*
miiliram pro vno fignificato accipiat:& in alia vel co#
dufione itei^pro alio: vt omis cqcraseftirronalis: index
eft eqnns:ergo index eft irrationalis Secundos mo
4
dus ex eo pronenit :q> dictio Significat vnnm principali:

& aliud tratiflumptiae fen minus principaliter : vt ome


fanueft aniahvrina eftfanatergo vrina eft anial y Ter
tius modns eft qn dictio £ fe Sumpta vnu Significat : di
fomptactim alia iignificar plura : vtomeinmortale eft

kpetnnm : potens non mori eftimmortaletergo potens


non mori eft perpetnu 6 Fallacia amphibologie eft
idoneitas dedpiendiypuemens exidempritate orationis
dinerfafignificatistvel diuerfos fenfus habentis*
;

7
a Gaofa apparentie eftidemptitas actftalisldicrio
Ilis malaplias b Caufa defectos eft fenfuum
orarionis
mulriplidtasril/i oroni coitefpondentw:non ex parte di
ctionis eguocerfed ex parte orationis mulriplids 8 Ha
fnntmodi Primas proaenitex eo:q> aliq
ias fallatie tres
oratio eque primo piares fenliis liafcet: ftc q> in vna pre*
miflaram accipiat pro vno:& in alia vel codolione eri 3
pro alio: vt Qaofeamcfj vellem me acdperetvellem q? ac
dperet metfed inimicos vellem meacdperetergo vellem
Q? inimici acciperet me Secandas modus:q> aliqtra
orario figniffcat plora vel habet plores fenfns: vna primo
& principaliter: aliu minus prinapaliter &attribntme
quicunt^ haarit aqaas cribro eft iuxtaaqnas: fed feolaris
fine libro haarit aq nas cribrotergo feolaris ferte libro eft
inxta aquas 10 Ternus modns^uenir ex eo:q>afequa
orario per fcfumpta vnum fegnificat: fed iunctacum
aliahabet diuerias %nificationes: vtQuicqoid a iqais
videt hocvidet: parietem aliquis vitecrgo paries videt

K
Certia imago babet becem ft
gnificata«Summa i diffinitio fallatte equiuocatiois*
me
t Que caule 3 p imus modus 4 fecudus modus
f tcrtme modus 6 diffinitio fallatieampbibologie 7
tniecaufeeuts 8 ptimus modus cws
9 fcdus mod*
10 tertius modus i ^iinufigntfuamcftmuvocurn
quibus antea equiuocatione* nunc equiuocationis faUa
tiambabeto 2 a eft fpeculi b z namquib9 caufam ap
parennez Dcfectus^ota cp vtrac£ fallana tam eqnmoca
tionis c&ampbibologietbabcttresmodos»p:tnr eft cjc
ngmncatione» cp nola lingue affijca figmftcatjper quod in

1 I • . »VV IIP
» «•••«.^tertrns eft ec pfignificationejob td pan
nus acu piuif.lBos tres modos vtriufcp fallane*vmfo2
c n na0 e^^pto <p in pnma fiunt in debnean \tt
JP ! i
m
eunda nut o:onc* femato igitur otdine numero^t no
crmbisnn boc notabili pttnenf bn mmeru$^yXo*io
0 paternoftcndiffinitionebabctoampbibologie.que
fit motatione 7 Speculo ?nafofKutfup&«fic in om
tubus fallattjs,
Kij
Quartus paifua

neitas deci piendi q? uemens ex idemptitafe orationis co*


polite falle:& diuile vere: ideft fit quando argtiit a-fenfit
diuilb vero:. ad lentat compofitu falfum 2 « Gaufa

apparende eft Idoneitas orationis copolite ccrra diaifa b


canfa defectas eft diaeriitas’ fenfuu oratiois copolite cum
diuifa 5 Falladadiuifioniseftidoneitas dedpiendir^ue
niens ex idemptitate oronis diuile falle: &
copolite vere:
hoc eft q> comitritur: qn arguit a lenfucopofito verotad
fenfum di ui fum fai fum 4 a Caula apparende eft ide
ptitasoronisdiuilecucompolita b Caula defectus eft
diuerfitas fenfuutl/ai^ oronum : Icilicet copolite &diulfe

y Primus modus ambarorfit penesoratione diuifam


& compolitamdn quibus ponunt modi verificabiles de

totappone:vt qnecantj poflibile eft ambulare: poflibi*


le eft vt ambulet:ledentepoiribileeambnIare:ergo poft
fibile eft quod fedens ambulet 6 Secudus modus fit
penes oratione compofita vel diuilamtin qua ponit con
iuctio vd aduerbiii:potens facere^pone cathegorica vel.
hypotetica: vnde fi facit catbegorica eftcompolitatfihf
pothetica eft ditnfa:vt qtrecucp funt dito & triattat pa*
ria 8^ imparia: ledqnc^funt duo QC tria:ergo qncp font
paria &im paria 7 Taum modus fit penes oratione
compofita vel dinilamari qua ponif dictio; quepoteft
conftrtri cum multis conftrnatbilibns: conuenientias di
cam vno cp cam alioivt quicquid viuit femper efttloaa
nes viuit ;ergo loanns femper eft.
f&mntw
Quarta imago foabetfeptem
compoimome
fianificata Summa i Diffinitio fallatic

2 duc caufe 5 Diffinitio fallatic Diuifiois 4 bnc


caule

cui9 y primus modus amba$ 6 Secundus. itiodua

7 Xercius modus a umu Hgutocuelt agglome*


*

0
rationis copofmonejeo faliana compohtion is vo lo z
50 up lice caufam vt prius 5 vndcfc filum oiuidat mu
latiam Oiuifionis Duccaufcvtfupia y per Ubia
4
primu vtriufcu fallaticmodum: qui fit rcfpcctu modoui
vcrificabilm tcmuncaut m
modalibus per lib^ inodum
mtellcjcimus 6 per patertiofterlmbueatripu femp p:o
politione voluimus: atnunc fc^mbiuus fallatic
modu3
qui fit penes pzopofitionccatbcgozica v 4 b^poteticam
7 trulla vero terriu modum :qui fit multis coftrncti
btlibuediau trulla inftrmuentu eft conftructiois realis» ,

iSmtnno padus
afallaciaaccetuo elf idoneitas
dictiois
detipiendiproueniens ex ldemptitate materiali
aerfefteudam modum proferendi dicrerfa figniflcatis
1

dictionis in ma
2 a Caufa apparentieeft idemptitas.
...» i. i-i ,/x nliTraTiwc ficrn ifirar omm

dictio poteft regiftcudnm diuoios accentus: vt ornis po


palos eft arbor: gens eli popote: ergo
gem di arbor.
Seciite modus pro nenic exeo xj aliqoa vox ma
1

4
poteft crie diccio vforatioM tues qui es; qaie*
terialiter

eft reqaies;ergo tu es requies I Tertias modus fit ex


Cractatus
vel depili
duierfa accentttatione dcenis:penes eleuatione
onemtvt fi dris irontce dicat fertio fuo: o bonas fama
benepremia
Ius es tut$C famalas (ubiungat:ergo debeo
n':comittit hanc fallatia 6 Fallatia fi gare dictionis eit
irfo n derades Diend i t oro ueniens exfimilitadine dictiois

DiroiUt tu IW1IUUUUU MIVUVIIW v««» ~»V w —


defectus: dldiffimilitudo figmficatorutvd confignito
cre
tionum illarum dictionu 8 Primas modos eius eft:
dendo q? dictiones vci propones firoiles m voce vel in

fcriptothabsantfimiles fignificationes vel modos


figo ili

candi vel proprietates: exemplo dictionu: vtmofa


dt res;
papatqoia vtruC^ terminatar in a
minini generis:ergo&
termino diftribu*
p Secundus modus eft quado fiib
alterius pre
tino vnius p d icamen ti fub fum itur terminos
:

dicamenti :,vt qaicqaid heri emifii hodie mmediftfotr*


dum heri emtftriergo cruda hodie comediiri io Ter$
9
tias mod pronenit ex varia mntatioe fupponistvt
naP
Ius homo eft ipes :homo eft homo: ergo homo
non ett

(pedes.
gnificata* £5 dma i Diffinitio fallacie accentus i oue
eum caule 3 pumtis modus eius 4 Scbtts T
tiiw C Dimmno faliatie fisure Dictionis 7 Duecaufe
8 pamuo modus 9 fcdus modus 10 Zlcmusm 0?
duo i ‘gumii fignificatu eft tube: p qua fallacia scc&
t? que fit vocali cspieflioc cape z Due caufe 5 ed nota
rum furfum beozfumcp fcriptaru: quibus pamu moduj
vokrqut fit penes eleuarioitf z beptdTione Dictionis 4
Dictione quies :quepot effe Dictio vel oiatiojfcbmmodu
vide teptu y ironia oltcnfa mamutertw modiutejcr rof
nem odendtt 6 calceo^ fimilitudincjfollacia figure Dt<
ctionistque fit eje fimilitudine Dictionu 7 «Caufe vt e*
8 rota z itella piius terminu» pater noder o:atione volui
nunc piimu modum: qui fit eje fimilitudine Dictionie cu
Dconc* z oidnis cum o:onc 9 (capulari ptedicamennu
q> no cd aliud $ oidotfcbm modum* vide renem in tcc
tu De fubfumpnone termino^ pdicamentalifi io ma
nus, acceptione fuppofitione:quc ed acceptio termubicra
tertiu modunutcjcms cd da rus:^ tertius modus cd: e£
varia fuppofitione*

©Cttue paffuo
•fallacia accidentis ed idonei/
tas decipiendi ;ptrenies ex eo q? propter coniuncrion^ex
tremitatu cum medio in pmiuisrcredit illa extrema con
iungi inter fe in codiiftonetVel^nenies ex eo q> propter
diaiuone extremitatu vd alicuius extremitatis cam me*
diotcreditnr illas extremitates diuidi inter fe in coclufio*
ne z a Cacrfa apparentie huius fallatie pro filogiftnis
affirmandis :efl vnio extremitatu cum medio :in pmiffis
indebite ordinans (ed in negatiais ed feparado extremi
&ettw
tatfim eam medio:in premiffis indebite ordinatis ‘
b
Caofa defectas in ftlogifmis affirmatimsteft feparatio iV
larum extremitato inter fe: in negatiuis eft vnio illarum
extremitatu inter fetvelcom alio temo $ Primos mos?
dos pro nenit exeo q> credimos: q> fient extremitates con
iungontor com medio:q> ooninngatnr inter (e in coelum
fionejvt animal eft homoiafinas eft animal: ergo afinas
eft homo 4 Secudas mod? fit credendo: q> propter di
oifionem extremitato crim medio in premiflisreriam de
bait ditridi in condofionetvt nollos homo eft coJortnnl
Ia albedo color y Ter
eft homo:ergofitrlIaalbedo eft

tots modos
comittitoriqoando aliqna extrema dioifim
coniugontor com aliqao medio in premiflistpropter q>
de eodem tertio coniunctim predicentor
creditor q> ipfa
in condufione : vt fortes eft albos &
eft menachostergo
eft albos monachos 6 Fallacia (ecodom qaid ad fim
pliaterteft idoneitas decipiendi:prooeniens ex apparenti
indofioe dicti fimplicitertin dicto fecfidom qaid 7 a
Caofa apparentie: eft apparens indofio dicti (Impliciter
fn dicto fecodom qaid b Caofa defectnsteft non fuffi*
dens indofio illoram dictoru inter (e 8 Primos mo*
dnseitjs eft: aigoendo a dicto fecodom qoid:ad dfttam
ftmplidter: vt Chimera eft ens imaginabi!c:ergo eft ens*

5>
Secandos modus* eft argaedo a dicto fimplidter
ad dictam fecodom qoid : vt fortes non eft homo:ergo
non eft homo pictas
0CCft|B
Sr erfa imago babet nouemfl/
gnificaraSilma i oifiiinuiof^Uacic^ccidcntie i caut
fe Duc 3 pjimiie modus 4 Scbus modus y 7Zcrtv
us modu 0 6 Diffinitio fallatie fctfm quid adfimplutf
7 Duecaufc 8 pzinv' modus p fotemodus i
mu iigmficatum eft vmufcp polug quod fallacia accidi
tis capcq fit cpfalfacrcdulitate cprcmozzjfiairpoh funt
apes? cctrcmitatce celi 2 Duc caufcvt iup:a 3 dl
mm (lellarum comunctaruj quibus pziinu modum ba*
beiquffaqc fatfa coniuncnouc ectrcmiratu 4 cft ftetla
rum Diuerfaru: quib9 fctfm modum: qui fit cpfelfa bini*
fioncejctrcmitacu y eft ftetlarum z comimaaru 2 Dtui*
farum:qutbt]8 icrriumodum volouqctus m
fe rationes
p^bet 6 jSuca priori faUaaa fcdm quid adfimpUctter
nam omne ftoliditate zfctfrn quid Dicta tauris tribuim?
«Capite buanoiad (impliciter 7 Duecaufc 8 aucis
vulpem rcfpirientibus* piunumodumcapctqui fit argu
endoa fctfm quid ad fimplidtcr p vulpe q? aduram elt
animaUad fimplictterbictu rolotaucas tn rcfpiacntefc
eundum meduimqiTafimpUriter Dicto ad febm quid ar
guitunteptus eft facilis*

Septimus pafius
fallacia ignojantie elenebi eft
idoneitas dedpiedirprotreftieds cx apparenti obfotiatio
ad veram contradictione^#
tie condirionu requifitatom

pterqaa apparentiateredimas difcurfnm efie bona cam


non fit 2 a Caafaapparentieeft apparens obfertfatio
oonditionu contradictionis b Caufa defectos eftomifi;
fio illarum conditionis 3 Primus modus fit exeo q»
Wmzrn
hon argftirffrad idemtvtaer eft (apra terram: &nofl eft
fopra celomtergo eft fapra &
non fupra 4 Secandus
modos qctando non arguitur fecudum idem:vt lortes vi
det fecudum ocolam: &non videt iecudam atires:ergo
videt QC non videt
y Tertius modus quando no ar;
guitur fim diter: vt ifte homo e mdidduu: &homo no
efi mdfoidau:ergo homo eft indioidou&non
eft indi
triduum^ 6 Quartas modus: quando non arguitur in
eodem tepore: vt fortes currit pro media parte vniusho
te: & non in alia dimidia parte: ergo currit dC no currit
Fallatia petitionisprindpij: eft idoneitas dedpien
dcproneniens ex apparenti probabilitate cofcqucntis ex
antecedente 4 a Caula apparende eft apparens pio
babilitas cofequentis ex antecedente :,ppterq> credimus
antecedens nodus efte cofequente cum no iit b Caufa
defectus eft premiflas vel antecedens no efte nodus vel
notiores cofequente 5? Primusmodus^puenit exeo
maior non eft notiot cofequente: vt orne habens mate
riam eftcorruptibiIe:aftnus eft habens materia:crgo ii
litrs eft corruptibilis i o Secudus modus prouenit ex

eo q> minor non eft notior codufioneMquicquid mul


tiplicat fuas fpes eft vifibife: fed lux multiplicaturas fpes

ergpluxevifibdis 11 Ternus modus prouenit ex eo


q> ancedens feu nulla premiftarum eft notior cc dequcn
te: vt illud animal q> inter alia animalia habet 1 obilifib
ma figuram eft nobilius; homo eft hmulmodftergo ho
«no eft nobilius*

t
Cmctatus
SSeptimaimago pabet aude/ I
cimfigniftcara*©umma t diffinitio iano:antieelencbt
i duccaufe $ p:imus modus 4 fconsmod* T ra*
tiua modus 6 Quartus modus 7 dtffmitiorallatie
petitionis pmiciptj 8 dueeaufe ? pnmns modus io
febus modus ii tertius modust ©umn ngmficaftt
eftauriu a(Tmno?i:<J elenebi tgn optione volo a fpc*
J
ai lo caufam appa ren tie b caufam defectus nafobabe*
3 4 y o andrina cruce ad modum
bis cdtradiciionis
k in quattuo: partes ejctctidentct qttuo: elenebi modos
interptetabere 7 caufamapparentiesdefectusvtfup
8tunica que bomint dat apparentia ifallatiam petw
tionis pnneipti <? io tt Jn
rege fctfi tractatus lan*
cem babentamatoie extremitate lance: maioie furnus^
pofitioneintcrp:etati:mino:e ejctremitatemino:e: atnuc
maio:e extremitate p:tmu modum babeto: qui ex eo eff:
cp mato: non eff pfequente notio:: mino:e extremitate k
cudum modum: eo cp mino: no fit pcluftone noiiot/me*
dio tn aifptderad vtramcp extremitate refpicifrenerttum
modum intellige,eo cp in boc mcdoitam maio: cjp mino:
non fint confequente nottota*
L tj
0ctanmpaff«s
Vallaria confequentfe efl tdo /

neitas deqpienditpaenfens ex apparenti couertibilitate


fecunde colequentie cumprima: propter q> creditur fecu
dacofequentia efle bona 2 a Caufa appareneeft ap*
parens couertibilitas fecudecoieqtTentiecmnprima b
Caufa defectas eft no couertibilitas illarum ad inuicem
5 Primas modos: quando argenta deftructione an*
Cedentis ad deftructioneconfeqaentis:vt fi homo currit
animal cornt: fed nullos homo currit: ergo nulluanial
currit 4 Secudus modus:qoando arguitur a pofitioe
confeqo^tis ad politione antecedentis: vt fi homo currit
animal cnrrit:ied animal cnmt:ergo ha currit f Fah
Iacia fecudum non caufam vt caulam:eft idoneitas ded
piendiqjoeniens ex eo:q> no premifla caufa apparet face
te ad illatione concIufionis:propter q> credit ficutcodu*
fio eft falfa:ita & illa premiila non caufa 6 a Caufa
apparentie eft apparens illatiuitas illius non caufe ad co*
clixfjone b Gaufa defectas eft non illatiaitas ad coda*
fionem 7 Primas modos fit qiiando pmifla no cui
fa tcooenit in fobiecto co conclafione: vt omis almus eft
radibilis:ome anial eft equastomis afinas eft amafiergo
omnis afinus eft equus 8 Secundos moduspnemt e x
eo:q>pmifta non caufa^conuenitcucondufione inpdi*
cato:vt ome aial ronale eft ho:ergo aliquis afinus eft ho

9 Tertius modus .puenit ex cotq? pmiila non caufa


cohuenit cu conclafione in fubiecto &pdicato:vt nUllu
infenfittuu eft animal : aliquis homo eft infMata: 3C
aliquod animal non eft homo : ergo aliquis homo non
eftanirtialt
&eptue
0cfom imago babetnoue
gm
fu
ficata .£5 urna i Oimmtto fallattecofequentf i tKic
caufe 3 pumuomodus 4 fc6 us modus y Diffinitio
raihiiie fcbm non caufamvtcaufam 6 tmecaufe 7 r>ii>
miwmodud 8 fecudus modus 9 tertius modus 1
Pnmu ngnificml cft contuitu mulieris in fpeculum:
qui fit q; apparenti coucrfione :quo
fallatiapfequentis
apcjquefitejcapparenticonuertibilitate 2 a b eil
tpcculi 2 nan vt fup:a
5 cft antecedentis tuntee Deftru*
caoncuj pnmu modii cape
4 eftpfequentistunicepo*
litione feu integritaterones quere in tcictu y cft idoli
:
quo no caufam vel apparentecaufam cape, fient
idolum
caufa omniu 6 ab ellfpcculice
v^u
to
rub,cctu voiutjmte.cauda
er. qnando no caufa in perone conuenit cum
fubiccco
8 cft caude.quo piedicatu babe: ideft qn non caufa co
nenti cum inediato in pcRme
9 di cande 7 pedto (Io
mul.qnadq videto? no caufa pnenit in ?cKme.crt
caufa
tam m mbWo qui in pjedicatOtVid e rationes tqetus*
Septimus tractoriis
terminus eft iifqttez fancml
partes piopinq&iores
propofitio7cfolaitar
2 TermiV
S ^mncatiaosieftqai ex impofitione
p qua acta habet
vrnatarafi %nificatione:(ignr&t
aliquid vel aliqua vF
auq&alitetfaliad alevf fao fimffcvel
fao ,platore:& ip op
politam diot de termino no
%nificatiao: de tcrmio co
p aco cxincoplexo: vide in principio
primi tractatas;
$ a 1 erminus m
entalis di conceptos Imcnoticia
rei
V0 G^ 1 9® ^bordinat termino menta
^^enT5,nas foiptos diqai etiam in
1
-
- r—Jf? j
ICaC ^° C
*
fi

«i^gniricacuiiiapro qno lupponit


y Tei minas fub*
Itatiaos: eftqoilignificatfiiam
lignificatuprindpaletp
modnm per fe liantis 6 Terminos abfblntnseftqui
funil constat: vt funt ornes
termini pdicamenti fubfta*
tie 7 Terminas conotat/aas :eft qai aliqaid conotat
P® mod am habitudinis eiTentialis vFacddentalisilicat
.
albas: niger 8 Notandum q> terminas conotatiaas
habet daplexffgnifiatatmateriale:
eft illud pro quo ter
minas natos eft fapponere fiae res ipfa:
foimalejeft illad
pro quo temiinas impofitos eftad
figmficandam
Liitj
Cractatus

nificaa Sumina i Diffinitio termini 2 t> iffinitio tm


mimfignificamn 3 Diuifio termini 4 Diffinitio termi
adieaim y Diffinitio termi fubftltiui 6 Diffinitio ter*
mtmabfoluti 7 Diffmuio termini pnotatuu 8 Duplejc
figmfatu termuu pnotatuu i ^imuftgnificamcft
rote 2 ftcl leteo DifFinition^termini vta cape z a elt no*
le integre ;qua terminu figniftcatiuu :
per nolam ruptam
tcrni:nunonftgmficatiuu:videin pnmo tractam octo
cc fhjmfiatim 2 no n figmficattua 3 a Digito frontem
ollendctc; terirn mentale cape b cmtffo flatu: tcrmmu
vocale e calamoitcrmmu feriptii 4 trulla q cementu
aduaf muro:fmmu adiectim babe y muro q adtemo
mfubftanterminufubftantiuii 6 vnica nola videlicet
7
maiodnenninu abfolutu.qui vnius eft tmfigmfiamu' *
7 Duabu 6 , terminu pnotatiuu *qmiDuo bab3’.vmi ligni
ficanstrcliquii pnotans 8 maffa info:mi z olla founa
ta: Du pia effe termini pnotatim fignificatu mtclligc/ri*
Melicctfomalez materiale*

^uppofittoefi acceptio terml


ni in proponeipro aliquo vel aliquibustpro qco vel qui
busttalis terminos natos eft verificariimediate copula ta
lis propofitioms: vel libi equioaleris in acceptione termi
noram 2 Suppofitioeftduplextfimplex&mixra a
Simplexteft acceptio! termini fim plicis fen termini mixti
eoius vna pars non fupponit alio genere fupponis qua
aliatvt homo albus difputat b Suppoii tio mixtateft ac
ceptio termini coplexi tcuius vna pars fupponit alio ge*
nere foppofitiois cfj alia : vt dicedotilie terminus homo
eft dictio diffiJIaba : ibi ly termitius;fupponit pfonalitct
:

Septimus
&fiomo materialiter
3 S n PPoCti'o matenal&ert acre
pao termini pro fe vel fibi fimilitin
voce vel in fcripto: vF
dt acceptio termini pio foo figmficato nonTOmaioivF
Jms iigmficatis no vItimatis:fec
3duconceptu:fcam qne
non vlnmateacdpictmvt petras eft
nomen 4 Suppo
(mo materialis eft duplex : dilcreta
«ais
& commiis a Mare
K
dilcreta: eftacceptio
terniinimaterialiterfirnipricu
0 ,n m,“ a£/P Cad
'

K fP" vthoclyhomo eft dictio


diffillaba b SOppofitio materialis comnnis: eft acce*
matma er m PP:fine*'qu° pronomine
nnVn^?Ijaeoeitvt |i
primitin, f“
ho eft generis comnnis f Snppo
lino matenafis comnnis eftdnplex: determinata &corn
t£nninala
firmniv. f rf
fub<

^
acceptio teimini materialiter
gratia fotmetpoteft fieri defcenfc
difiOi
&nfu6eft dnplexxonfufa
totm&oojfefadllnbtoja 6 Confirfadiflriba
tinaelt accano tomi materialiter fnmpritfab qno ", sta
1
^(“s^htittnstvt omnelflior
mo eft dictio d| ffii/a ba 7 Gonfnfa tantomteft acces

dtffiUaba ;
^ 5ctlcras :
ibi If homo;fapponftconfufe
vt omne lv homo eft vox
tantam, ,
Septimus
secunda imago babetfeptem
fignificatadSumma i Diffinitio fuppofitionis z Dtui
fio fuppofmoms 3 Diffinitio fuppofmoms materia lio
4 Diuifio ftippofitioms materialis y Diuifio fuppofmo
mo materialis cois 6 Diffinitio fuppofinoms materia t
cdftifcbtftrtbutiuc 7 Diffinitio fuppoms materiafooitf
fufe tanm i pnmu figmficatu eft manus accipientis
vel tenetis» qua fuppofttione volo* queeft acceptio tenui
i a fimplicitete coclea?, fupofitionefimplice 0 olla ve*
ro in qua mifccimir cibaria/uppofmonemim 3 ma*
teria fup qua fiat mulier tpfa< fupponem materiale cape

4 ~Rot\z Mts.fuppolitioneDifcretamt comuncf ratior


nes fepius audiuiftis y niptura infimi gradus* fiippo
fittone Determinata:quia fub ea Difiuncte dcfccditur» vi/
de ratione in id tractatu 6 copulatione pedis. pfufarn
Diftributiua cape: na fub ea Defcendif copulattue 7 ru
ptura pumi gradus cofufam fantiVub qua Dcfccndmir
pumucte^rationem babes in tractatu Defcenfuum*
Snppofitio fimpl® e acceptio
termini in propo/itione profao fignificato adeqaato.re
fpectn predicati ponentis differentia inter faperius in &
feriostfea magis comtme dCmirP comoneivt homo eft
(pecies 2 Snppofitio fimplex e doplex: comunis &di
fcretaa Comtims eft acceptio termini pio fao figmfica*
to adeqaato: refpecta predicati non coamientis fao m
feriori b Difcreta eft acceptio termini diforeti pro fao &
^nificatotreipecta predicati non coaenientis fao faperio
ritvt fortes eft indiufdaam
$ Nota : nnncp a termino
fapponente fimpliater poteft fieri defcmfeNallas ter*
minas cai additar a%
figna vmtofale vel parti calare
vel Cngalare fapponit ftmplidtermallas carminas coma
nfsplaralisnamerifapponitfimpliciter 4 SappofiV
tio perfonalisteft acceptio termini in pnopofitione: refpe*
eta predicati non ponetis differentia inter faperias 6Cin
ferias: vt homo carrit y Snppofitio perfohalis eft da
plextcomanis Sddifcreta a Comanis efl acceptio ter*
mini comltfiis pro fno fignificato vel fnis fignificatis:
refpecta predicatirnon ponetis differentia inter fupeiias
5C inferiastvt homo eft animal b Difcreta eft acceptio
termini difereti pro fao fignificato: refpecta predicatitno
ponentis differentiam inter fuperios &infoias:vtfbrtes
carricSi eft daplex:falicetdeterminata:confofa:Confa?
fa iteram eft daplexxonfbfa tanta&confofa diftribotiV
nat de qaibns confbrmiter diatarjficat in fappofiaone
nataralu
Certia imago babet qmnc&fi
gnificata* Summaoiffmmo fuppofmoms fmiplicta
i

5 Pocumcnru 4
z tmnfio fuppofitiois fimpltcis
nmofuppcmttomsefonalie y tnmfio fnpponis pfona
Ite t $rimu%nificatueft radtom quibus mpmno
tractam pmua imagtnetfctf am intentione figmficauim*
nunc autfuppofmonefinipltccm:quiafitm^i8 tnten
tiombtia 1 a b cft ftella» trotarmet caufa m ptojama
imagine narrata 5 quia fcala in medio non babet gra*
diis:qiubus Oefcendif: ficinfuppofitide fimplia: nb po
teft fieri Dcfcciifiis4 y SBicnt fuptaradtjsfuppofiV
tioncmfimplicevolim quia fit iri ictae intetiombusific
re fpcculatatboc eft facieifuppofmone perfonalem : quia
illa fit in rebus a b rotis x flellie: ccnumem et oifere*

tam vt fup:a babeto fuppolitionem.

i^ctauuat metatus

£1 mpliatio eff acceptio ternri'


ni in propofitione:pro fao irgnificatotvel fais fignificatis
reipectttfigni vPeqiiiaalentistimportantis diuerfas diffe
rentias tetnporistdiiianctim in oraine ad terminum fop
ponentcmtrefpectn plurium differentiam temporis diui*
um t Ampliatio temporueft quando torninusacd;
pitur pro pluribus differentqs temporii: qu 5 acciperetur
ttnon ampliaretur: rdpecto quarum :feorfum verificatut
Bctmm
3 Sed ampliatio fiippofitora efftqnaftdo ferffiinitsac
cipitur pro pluribas fappofitistqua acciperetur fi no am
pliaretur:& tali ampliatione ampliantur termini cornua
nes 4 Primaregula* Quilibet terminus fupponens
politus a parte fubiecti : refpectn coplt principalistvd ver
bi includentis copulam principalem preteriti temporis X

vel refpectU participi) pretaiti tempori stquod eft predi*


tUm vel adiectiuu principalis predicati: habens configni
ficatum vel iignificata libi correfpodentiat in ordine ad
tepus preiens di pteritu: ampliat ad fuppouedum p fo
gnificato vel fignificatistq? eft vel fait,S«uda regula:qli
bet terminus fupponestpoiitus a pte firbiecnrrefpectu ver
bi faturi tpistqnod eft copia principalis vel indudens co
pulam prlcipaletvel refpectu gticiptj futuri tpistquod eft
predicatu vd adiectiuu principaFpdicatitbns ligni ficatu
vel fignifkata libi corrridenriat,p tpe priri di futuro : am*
pliatur [ad iupponednm pro fignificato quod e vel erit,
T ertia regula:qlibet terminus fuppones: captus refpectn

huius verbi pottVel refpectu lftoru modoi^t fcilicet pofli


biIe:cotingcnstimpoftibiIe:necefte: prime intentioaJiter
di fincatbegorematicecaptom: fupponit pro eo q> eft vP
9
fuit vd erit vd pot efte. Quarta regulatqlibet termin po
apte fubiecti: refpectu pdicati:q> dt nomen verbale
fitus
terminatu in bile vd in tiuutimportas aptitudinemtam
pliat pro eo quod eft vd goteft efte.Qointa regula:quiV
libetterminus rectus ab iftis verbis fignificaturtamplia
tnrtverificaturtmediante ifta ppofitiene pro : ampliat ad
fupponendum adqoincf temporum difterentiast&hec
de ampliationibus.
:

Bonus
Prima imago babet quattuo*
figmficata*£5nma i t*ffinirio ampliationis i ampliae
tiotempop 5 ampliatio fuppofito^ 4 y regFe amplia
nonu 1 regis coriu Dentib9 am*
*0umu ugmficatu eft
pUantie vel ejctedcntisj eo Diffinitione ampliattots babe
2 c\l botologtjtij ampliatione tempop 5 eftcalciame
topt qbus ampliatione fuppofito# volo quihcp pen 4
nis;quinq$ regias ampliationu efle notato:bic tu numo*
riam adiuuabis longum cflltfmgula memorie per ima*
*.

grnes applicare; ego biemrau tfudeo

Bonus tractatus
Keffricrio eltacccpno termini
in propofitionetpro paotioribus flgni ficatis : vel pautiortV
bos differentrjs tgm:qaaiappone:in q fi no reftringeret
accigetar:vt ho albas carrit 2 Reftrictio aliena Jeft q fit

refpecta copaletrone caius terminas accipit p aliqbus fa


is fignifi'catis;p qbas pot fapponerej& nonp omibas
vt homo eft albas:g illam copula eft: reftringit ad ftan*
dam folum pro homlbas pienribos 3 Reftrictio non
aliena:eft qae fit refpecta alicaias tefminitqai no eft co*
pala: rone caias terminas fopponitt^p pautioribas
aliter
9
fais fignificatistqaa ftrpponeret:!? taftermin fibi no ad*
deret:vt ho albos carritribi ho reftringit: vt folu ftet pro
homibus albis 4 P rima regala:adiectiuu reftringit
faufabftantiau:fecudam exigentiataF adiectiui:dumo
do Imediate addat fabftatiao:vt niger carrit» Secuda re*
galatadiierbiu reftrigit verba: fecudum exigeniiaadaer
bij : vt homo carrit velociter. Tertia regalarpronomen
demcnftratiau primitiae fpeciei: reftringit terminu cai
additor :
pro eo q> demonftranvt ifte hcir.o corrit*

.V'
ngnifaata* Summa i diffinitio reftrictionis 2

nicio rcrtrictionis aliene 3 diffinitio reftrictionis no alie


ne 4 trcsregule i pnmu
figmficatu eft tinctionis
panni : nam cum intingitur reftringitur: eo diffinitione
reftrictionis ^annotndimnitionereftrictioid
volo z
no alienem! pannus tmetotf ert % non alieni 3 conchis
quibus peregrinatio %mficatundiffinittone rcftrictiois
aliene 4 tribus pennis; tres efie regulas reftricoonu*
fetas*

Becimus tractatus
Appellatio ert acceptio termi/
ni conotatiui in propofitione:pro (no fignificato forma
firtanep adiacenti vel non adiacenti vd denominatitate
rtim fecuddm aliqUa differentia temporis: vt homo eft

ibus : ibi albfis appellat albedineadiaoare


,pqnailli rei

fnppon it 1 Terminas conotatiuas pofifiaUs: dtqui


connotat aliqaid per modum adiacetis alteri : vt album
nigrum 3 Terminas conotatiunspriuatiunsieftqnt
connotat aliquid per modum alteri no adiacentisi vt ce#
cum;furdam«
fuderimus
I0:itna imago beb$ tti»n«iu/
ficataSumma i tnmmtio appeUatiome 2 dimmtia*
termini pnotatiut pofittui 5 diffinitio termini9pofinu i
pnimtini i *g:tmu figmftcatu elittcrarutquib nucine
flppellatnlliediffinitioneappellarioiecape 2 trulla rnri
bus cementu murie aduettuntermum pnotatiuu politia
pannis
inim: qui fignificatpmodu atteriadiacenne 3
culo pmmtoie vifuenerroinu pnotatiuu putatum babe

ndectmus tractatus .

©ijmbutio efi acceptio termi


ni coiter fnmptiyp omibns (uis fignihcatis copulatiue:8£
fut duo in diftribucoejfe didribuestqd e fignu:&
diftri
9 l Nota q> aliq figna diftribnut in
batutqdeipfetmin
differenter 86'n aeddentibus
'& in fubftantrjstvt omnis
nullus «quedam diftribuut in accidentibus tantum : vt
qualibettquantfilibet quedam plura diftribuunt:vt ois
i

nullus : quilibet t vnuiqui% t quedam dno : vt vterqj


alia
neuter: quedam funtfignadiftributinaaffirmatiua:
fnnt negatiua quomodo diftribnanthec figna: vel pro
:

quibas : omnis : nemo vtercp neuter : totus : quotiefc


:

cun<$ : videbitur in logica maiori*


Buoderinms
ffiim tmacto bab$ Duo ftgm/
Summa
f. cata* i SmnttioDiftributionie 2 Dimfio
fignorum i *gnmu figntf icatum cft fpoztc in qua funt
panes Dtftribuenduqna Diffinitione Diitnbutiom'0 babe
2 vuopane Signa Dtftributiua vnius: pluribus pani*
bnstfigna pluriu Dillribntiua:cbo:da:figna Diftributtua
ucgaimadapidaligna Diilnbtma affirmatiua:videtcjctu*

Bnodecimno tractatus
propofitio ejrponibiUe efl pio
pofitio habens fenfom obfctrrnm: ratione alicuius (igni
in ea pofiti: vt (olus homo currit:& talis (olet vocari exi
ponibilis:& propofitio qua veritastferr fenlus talis pro
p
politionis manifeftaturjdicitur propofitio expones: que
vel efl vna copuIatma:velvna difinnctiuia 1 Duplicia
funt figna:rationequorom propofitio exponitnr:qued 5
em variant quantitate propofitionu tvt figna vniuerfalia
particularia: fingdarifantia | & negationes neganter ca*
pte: alia fimt fignaique quantitatem non variant;vt nega
tio infinitantercapta.
mati)
pania imago bab$ tmo fignb
ficataSumma i titrnnttto pwpofmonts ejtpombilis
z tnntfiofignomm t pumu ligmficatum cft tabulc in
qua epbebis latinitas ejcponitun eo biflwmonem p:opo
ftttomsejtponibtlis cape i maioutngttotflgna que
quantitatem no variant t miuoiu ligna que quantitatem
variant babeto»

Credecunuo tractatus

p:opofitio ercluliua efl p:o n


politio exponibilistrationefigni excluliuitdeterminantis
totam propofitionem z Signa exdufina fantltantom
tantommodoifolummodo; dumtaxat:prcdle& fimilia»

jguartufdeciniuS tractatus

Piopofitio eteepttua eft p:o/


politio exponibilistratione ligni exceptini 2* Signa ex
ceptioa funt ifta ipreter : pretercp : nili ; & fimilia*
tiMntnWamm ttiktam
Propolitio reduplicatius eft
propofitio cxpomMs: ronefigm rednplicatmi $ Si*
a redaplicatm font iftatmqoantom :fkudom
:q nod
f his Gitiilade haram cxpofitione:oppofitione : &a*
:

Itjs eoram pafliombus: non doxi


necefSrium' plora de?
fmtacArido telis logice illa refcuaiw*
Cracmtua
ffeec imago trium fractum fer
babet figmftcatatoumma t fctffinttioj>p6ms ejcctofi?
«1 2 bgna cius 3 t>tffuiitto <ppofirioni0 ejcceptitie 4
iotgnaems y Stffiiutioppdms rcduplicatuie dStJ
gna eius i •@:imu fignincatu cft fcmqtia mlufiomm
cape z clauetufignuepclufioms
$ bamo^cepttone
4 mufca que bamoappomttmfkml mMigeqcccpn>
outs y bupltcarionccbo:dcj ppo(itionan reduplicati
(

uam 4 Sed etcalamojreduplicationi6%uauotat0#


N
&eamwf<$tw
£edecnmie tractatus
.
0efcenfu$ eftsuplec: frilicet
diuifiuus dC argaititras* Diailiuus eft llletqni fit per di*
mfibnemtvt animaliu aliud ratiofialetaliud irrdnalet&
de illo non eftad propofitu 2 Defcefusargaititnisteft
c6feqaentiaformaIis:m qua aigmttrra termio comnnfc
ter upponentetad eius inferiora in (apponendo: virtute
f«ppofi'tionis:eeteris tn terminis:fab quibas no fitdefce
fas: tam cathegorematicis: qua fncathegorematidstno
variadst d( talis eft quadruplex 3 Ddcenfiis copulati*
Ous efttquo vt fic defcendendo:fubinfertur vna propoli
tio hypotetica coptilauua: compofita ex oirubds fingola
nbos illius termini fapponetis virtute caias defeendit
;

vt omis homo eft anial: ergo ifte homo eft anial 8t ifte
:

1
homo eft animal ik de omibos alqs 4 Defcenfus
difiunctiuus efttvbi in delcedendo fubin fdtar vnadifr
lanctiuarcompofita ex omibos lingularibus illius termi
fuppohentis:v/rtute eoius defenditur f Defccfus eo
palatus efttquado in ddcoidendotfubinftrtur vna pro*
pofirio cathegoricatde extremo copulato: copolitaexoi
bus lin^ilaribosiillias termini fapponetistvirtate caias
ckfcenditnr 6 Delcenfas dili unctus eft;vbi in defen*
dendo Jiibinfdtur vna propofitio cathegorica: dedifiut
cto extremo: copofita ex omibos fingularibus illius ter
minifnpponentisivirtatecagis defenditur
3decmwfe$tu$
\feec imagolbabet quattuo: fv
fimficatafSumira i Diffinitio Defccnfus bimfiut z
Diffinitio Defccnfus arguiciui
$ Diffinitio copula tmt 4
Diffmitto tnfTimcciui y Diffinitio copulati 0 Difiuncti
0
i ( ti mu UQnificatn cft fcrrctqua Diffinitione befccfus
Dimmii volo: ratio pat3 2 manubitisferretbioneDci*
fcenwe arguttiuuqui fttquando ejc antecedente trahitur
confequentia ?6 nent victfiun vnum manubuu trahitur
poit aliud \ Copulato pedeibefcenfum copulantium*
4 ecteufo pede vel Difitmctoibefcenfumbifiuncnuu*
J cozdc quibus ligantur res finguleun extremo gra*
du ponte: Dcfcenfum De copulato ejetremo 6 biuifione
yltimi z eictreim grad*:befcenfu De bifiucto ejetremo cape
iBcc funt/que in tenella iuuentutet fup rebus logicis me
mone comendaut: quibus arguciaslogicas necefiarias
quali in penu pzompte baberetmflc ego mea adtimi me*
moziamtfaciant ceteri eis placet: boc mihi coducere vi
debamr*

V
^mitium
fecunda pm
atationfclogice.

0H chaifiludioju ttw
Idtamenta: iacral! fxffit addenda farigiame
qrad intentatam relfnqaaf: ex hac poetica
logtoqoia Nil mtentatff noftri li^re poe
|
-te. Omnis aCrt exercitatio inltrocrionis no

aimffs,Secudtim : lo d notida ,Tertffi:matcrie cognitione


Qaefontuntrentio tmctatusrinuentio imagitasiSrinaen
tto fignificationis* Hec aut iactuu exerdtatio:acrior eft &
diffia'lior:chartiladiom agitarionhquonia memoria no
augettnec adiaaatrimagtnam fimilitcidie:ied textos itd
ligenciam: iuctinda applicatione pictafmatam : doceris

mas efle fadenda ; ideoqj nallusde tnethis exercitet: qui


plena chartiludiora notidam non habet : nam prima fe
qui debet: hecprefens exercitatio methoru ;
qua triplici
adinuento fiue iacta edoceamtrs.

initentio tractatas

gemitis iadwo aateft fintpier


aatmixtas:Simplice vocamustq vnius diStaxatmethi eft
quon? iactuurin hoc exercitio: folii none habere poter^qa
9
folu none fimt metha: Iactu mixtu eu velum q ex pluri
bos mediis iaeitthoc eft oem illu :qui vitra vnu eft* No*
9
tida igit tractat :hoc mo prehendes : cu fint 1 6 tractatus
9
16 iactitPopiis erit* Prim e*a*8f e tractat enutiatois* Se
7
cud**b4 € pd icabil ii%Terti9 *cq e p dicam etoi^* Qaart
dtj e filogifmi fimpFr dctaQmr <e.q e 1 j&qt dialectico^
Niq
,

piramtdum
SextiTsXqui eft fallatiarcmi*Seprimns:g,qiTi eft fuppo
fcionun\,Oaamis.h,qai eft amp!iatioftu,NcniTsj,qaj
eft reftrictionum*. Nunc feqautur lactfis mixti JDecim*
eft*a*d.g.qui eft appellationu, Vhdedmiis eft*b4 e,h.qai
eft diftribucionu*Duodedmas eftxfXqui eftexpofitio
num/Trededmus eft*g Ju.qui eft excIuiionu*Quartuft
dcdmus efhdxXqui efl: exceptionu* Quintuidedmus
rihg*e,c.quieft redupIfcationnm.Scxtufdecimus eftXe»
a»qm eft defcenfehoc modo: non poteft incognitus ti
biefte tractatas»

fecundus factus
muentto imaginis
8? abito tractatu eiufdes tracta
tus imaginem inuenies:hocmodo: qoia tractatas vitra
octo imaginesno habet: tdeocp &fimplid iacta:folam
necefle eft inaenfre imagine* Primnsiactns fimplex eft*
a, quo prima imagine.b iecadam c»tertia.d +quartam*e*
4 +

quintam f*iextam*g. feptirn2ji,octaaam* fic namerii*


tmaginam:te latere non debet*

Certius iactus inue


tiofianificato2 um
iuneniesjactus*a»prim5: fignificatum babetiactus*b*fe
cttndum*ctertutm*d*quartum*e,quintamXfa£tfim*g*
feptimu,h*octauu,i*noniim*a*d*g*dedmS*b*e*h.vnde^
dma,cf*iiduodedmu*g.e t c*tredecim5:vltra qtrenum^
camtimagines ftgnificata non habent*
ifmcitium
Hfoimqcetdtit

qaoa intrente imaginis 1


iit

pii caiTfa:Pnmus lactas eft,a + iecandixs*b*


terriiis.c,Tuc
nic dicendi modtismbi feruaftdus
eft:q> primo facta dis
C 0 ^TtT In Ptuno traaattt : in fecundo
ir w- iactatdic te
elie m J
fecunda imagine : in temo vero iaamg> fis
in te
tia illicis imaginis %mficatfone; Deinceps te
ipfnm ex
diartiladfo limando hscZ.
pimmidum
^rnnmafummawm
Ampliati® Reftridfe
goppofitio
Ceffimontammagt
ftrale Craconienfiam*

Ego magifterloannes de Glogouia:Vniderfitatis Cra#


couien*Collegiatus : dC ad fanctam Florianom. in Ge*
pardia Canonicus: teftimoniu do veritatis:queem attdi*
trimus &C viditnttsjnon p offam Lis non proteflanuVene*
rabile patrem Thoma Murner Alemannum ; Curitatis
Argentinenfis filitrinoftre vmaerfitatisCracomen, facre
theologie baccalauritrihac chartiludiomm praxim: aptj
hos fmxifle : legifle : dC no fine grandi omniu noftrum
ammiratioe: vfcp adeo profedffequod in menfis fpacio
etiam riides &C indoctitfed in rebus logicis: fic cnaferint
memores &eruditrq> gradis nobis fitfpiciorde predicto
patre oriebatartquiddam magicam rernm infudifle po
titrs: qua pcepta logica tradidiffa: Auditores em fuosriu

ramento compulerat: hanc fustn praxim: in duobus an


nis no prodcre:fed nec ciricfj viuenti comunicare: dqqua
fafpitione noftra:ad expurgationis refpofa voeatusdioc
prelens obtulit chartiludiornm memoramemmdica no
bis approbatum: fic laudatum: non modo no ma>
ita q>

gicum : diuinum potius ingeniu hatuifle: vn animi


fed
voce indicaremus : virum Iaudauimus: &
in nofhu nu;
meram: infigniter promoUimus: nec fuo labore fruftra^
tusiviginti qnattnor vngaricos florenos:mercedis titulo
recepit: quibus
ego interfiri:que vidi:& &
hifce auribus
haufaobq? veritatis teftimoniam pbui; infidcmcmni*
um & finguloram premiflorum.
CoticMo operis*
Ecce tibi Cadide lectottvoftf ingenui adolefcetes Cqrso^
mineraeftudiu nimis enernat ) ecce tibi inqaa que fuc?
logicatmuffitando collegim*
cifiuis his tgibasi fup:r re
quibus memoria vedrot^ oim : vegetare volui : vt ea qtie
femper mentem veftram fugere iueta eft: tenarius here*
« Ne propter labilem
at: maneatcjj fixa dus volubilitas
tetvPa vobis proijdat v! coailcatur^que vtloannes papa
teflaror : fdentiaru (aentiatmerito dicit : cum viam dos
ceattad principia oim artiucDocet itiqua priapia:docet
verfiafalfo difcernere: docet ppones vtra% Docet filo
gtfmos mFtiplices:docet tmioijj variS pofitione: in ftttts
ctmf orationutvt qd medullitus in ds deliteicattfdatme
9
:qtta
fophifticis fallatqs dedpiatnorta callidis jafaafcrib
fi approprianeriris
vobis t habebitis rem no minus lectu

Jucundam : fed &praxi iucudiorem; qnidtefteopustres


fpfa teftatar: ta<f tibi ipfi tritis eris optimusthanc itacp
paruo eretcum com gatus fueris tnuncg te prerij penite?
lo
bitjSJobis qctocp q? plurima gratiam referes:Necno
carti
anni Adelpho: viro iecundu cor nrmthuins operis
gatoritquod Argetinetinduftrias vir Io anes grttninger
Snpreflit* Anno acrifti faluatoris natiaitate tM,D IXt?

fc>fa dic duri Thome Qntoaricnfis*


/Ufe

L
yyyyyyyytyy

Das könnte Ihnen auch gefallen