TlorilegiumNovumy

Hoc cft:

VARIORUM MAXIMEQUE RARIO

rum Florum ac Plantarum /ingulariiim una cum Eiis
& cepis Eicones diligenter in atrc fculptae
radicibus ,

& ad vivura ut-plurimum

plurimum exprefläs.

JC)artnitcn airer()an& fc{)one ^fumm mb fwm&ff

/ mit
^em kkn nacf) m K«p(f<r
ffa jfi9 3c|föct><n/ 5u

Exhilhum nupv
üMn'niiiimiiiriTini^-rnnTnwi'i'':

A loha/nnc T^eodoro deBt^ Cwc OppmhdiTimß.A''-MI).CXl

niTTfrnTTt^
imTnMrrrm’Tiiii

•finrtiHijiFiitirtiw*'
;

‘‘'i '/////; »Ii'i niu

Bi llili(il!(llllll
|ll-fl|i
AkSL
 l

©cjit I»

p^rmaii von vno ja granofr--»/

t>c(;' ^dlijjcii ':X5m!fd)cii iKctc^^^m- qsurg out»
@fatt ??^^&clr^l
OJ^cinem gvci^ßcnjTigcn^inicfcm*

'
r l^^@tfiff^;rwc^^a!d)Oon@of^^cmÄ1d(^>nita!ecf)l%^fn•p^
aUtwiKiiScn %m<m feiner fo wel wiD m.inf&cffei; (Treeifiiren rteorMiei/
»ii&rütlu^tigiiefi .tnirelfeUct/t.!);' oh fetoii an emein KPen m t aficn
nifefenii^
m :n i)r/ t'L'd^ vni einem ic^cn on niebt dk$ macbfcf.

,k

(jebraufljcn fan: jeDoefj lelien wirtagficfj/Ciit foa'cf

»cuejefegeite/aa l'enatfv
taste Xan&fef)a!fe;n wifeeer / »iiD iwr linigegen )|irer 0öfer t|ciiiiaffiig aeiter,
cr.bgenieireti Saliä-
itteljt afieiii Ätna« fonSeni aiieb JreimDfefjajfr itinfc^en rcii
(EL'surafn-en&eii •t'erfwien aemaett
airt: ‘ySelefjc« »in6foöieäme:iröcre|ren ©offen tienet/itafi/aeiiber ort efiicr iaii&l'ajft juciig/ ni
gcnn.f/äuwiarfigfeBniintrSe/aii'er?a!t5 ©eaäefjfejutrnigen/tttraii&eren&ieunfengevnöii^ic
'
j§rigeii©al'en»iintoiiiteii icig‘.'ii»ii6laffeiiiufomincii.

^V^v# wvil/ »41 VivyviU’i lUi»

bi^cn bawml^u ^^icbtcn vnb pjlam^cit»

. .c ^^arbcif c« / taf; ivir fo tnef ^üv.

m4nc[>cr(ci) @ett>dc[^tv fonbalidfin
t
mftdjrn/ t>nt) Den ^nbefamen be^c^ren UJammmacfynii^ ImhtUd} mcMcf)tcn.
^Jinnenarf/abrnflcii t)nD fäi Zm
®ann mur hart'.
tJnD .^rn^t/Dcr in
tiJe^A * >1!^ fo fur(;er geit/ ohne einige ^ube onD 2(rben/fo
»ie( feboner/iounDerraincr ©etonc^ auf) Der (X^rDen §erfur bringt / treicber fanm Der. tremggen >(
gani;(icb mi^tioitDen onD^nentma^en Durch
CÜ?enfc|(ichen Jiei]? (angnmrig/mo nicht onmngbe.^^."

Die ml C §re Ootteo Durch nnfere toDte ^rbeit/Die Doch Dem leben nachfirebet /maß bcforDerc
oerDcn/ ah Dag Diejenigen/ DiVtoegen furfaüenDen
'Angelegenheiten / frembDelanDernicht vuecbrei^
fennoch Derfdben fbnDerbare@emacho befchatoen
mögen / auf; Diefen onferen oorgemaebtiu
bilDimgen Deffen/ Daoon 0e boeen / rtlicher magen fdnnen anfichtig toerDen / Daraugen fie ‘X^riacb be^^
fommen/jhren onD folcher febonen (|!reaturen
0chdpffer^u).>reifeiu ®irt alfo^um ineniggen Denen
ttwi^lid? febn/melche jhre l^uggarten fo mol mit
«t augldiiDifchen/ alo mit emheimifchen (>
^i^nn hieraug fdnnen fie abnemmen/melcherle,t;;hnen niangle/Deggb
0cmacho / Darnach f e luget ohne QSetrug mögen ^umegen
/ bringen / fintemaT ic
1 uff

L».l4ilÄ(noöSScr£^''‘'"^^^
©flf^rfcr ffaffic&(r leuf ^ferm 6cm«§cf / öaf? fic fokbc '»lieber jun-cr
.»rn
77*^*^” <£§f«f ©(fcfjirflicljfeff »nf aiigc«.’fi0fc6 SkilJiV wegen
rnfiini Cfiiifmm Ca
^otimiiii »iiö ’Pefnim'XJalet/welc^eii fcf) f§ei(s in Ofefem ‘JBerif nact«
aefni »?f ih ü« f
^ ^ /|^^f^.*^^^^^^^‘^hiH2^euffchlanDoielenbefantonDountn;gcmvrchtmerDe*
Diefe meine ^Irbeit mollen DeDiciren onD ^ufchreiben/DiemeiT id)
Mtvr
'«'f roHöfrff^fniiifT/aticfjmcbf o^nefSnfofieii
.Rr
oiiDC’rDgemachfen fich ontertrmDm ^ufullenonD^u^ieim
piemif C. @. farnjit
terowigeltebfeii ©ema^lm »iiöÄin&eicn aticb 2(Dc(ifbcn Ji-cunbfcfjafff beni @0^1«? »iib
©cf'irm
Deg allmächtigen empiebleuD*
©eben ^u ibppenheim / Den i 0eptembnö oii. d c. xl

Dienffroilliger
Johann 2^hcoDor de Bry. Y AD
 %

AD LECTOREM ET
Spectatorem Anthopliilum.
AX M u M omnium mirandorum Dei operum in tota Mundi
I

univerficatc miraculum effe iplumpjcpoKsrucv, parvum mundum,

0^' hoceft, Hommeim jam vulgi lermone tritum , Dodiffimorum
quoque calculo eft comprobatum.
Namfi coquos rerum icftimatoresnos pr^eftiterimus, 6c five
partes, quibus conftat Corpus & Animam; livc
dotes, quibus
5

proflat animantibus Homo, Rationem & Orationem,

coniideraveri-
reteris
lualapientia, tuni fiii ipfius &: in-
mus, affirmabimus certe, Deu :a pro lingulari
Smticfuarnaturxj inSpiritu & Mente Hominis tum immenlx hujus Mundi
:

Vlachinrein mirabili ftrudura & compage corporis

humani, IpecimenedidilTe,
mitomen exhibuilTe.
i i r • •

fit miraculo , oDiervaverimus, in

Atli, quid maxime mirum in mirando hoc
^o fan/mirabilem De i magnam potentiam fiummumque artifi-
fapientiam,
:iumelucerevidebimus,(^bdin tot hominum millibus vix unquam
unus

ilium exprimit. . /r ‘
t

Etfi vero concedendum omnino eft.

Hominem maximunl eile ^iraculum,
paululum circumfeiamus
quodhaudillibenter concedimus, attamen fi oculos
typum fi ve effigiem compediofi & ttupendi hujus
miraculi de-
irlipfo
Veteribus (nec ineratione)a
prehendemus. Arborem inverfam Hominem ä
nellatum accipimus: horum exemplo omnem
Hominem appe are antatn, i-
aut imiiiobi lis, fed coeleltis,
uidb polTumus Planta autem eft, non tertx infixa
.

tanquam c radice caput furfumeredumiii

coelum dirigitur. Quoniam
ujus
per quam arti-
ntur hoc libro variorum Florum rariorum Plantatum effigies
&
Floris cum Homine compara-
aciose ob oculos ponuntur, brevem Plantae five
tionem inftituere vifum eft.
^ ^ r e •
•

tam quam a pro anis cri

a facris,
Varia: quidem eaeq; elegantes fimilitudines
Hominem, Hominisq; ortum,progreflum vita:q, nem
(mingen-
ptoribus ad
orum-
dum, ex rebus Phy ficis petuntur, fed haud fcio an illis, quae Plantarum
que naturam intueri jubent, ullxfint aptiores.
eun-
De Sphino;c,monftroThebano,hoc ferunt Scriptores^ cogebat illa tran
id eft in Orbe quo quater^
tes conliftere, tali propofitaquaeftione: Quidnam ,

nis primum pedibus inambulat, duobus porro,

atque mox tribus & porftemo ,

agebat praecipites. Oe i-
quaternis? Hoc icnigmanefcientes diluere, in rupem
interpretatus eft, qui in ans
pus illac iter habens, aenigma folvit, & de Homine
vergens pro ter
manibus ac pedibus repit, adultus eredtus incedit; ad fenedlam
 P R F A'^'T I O.
tiopedc adhibet Scipionem, poftrcmum decrepita feneda, duobus Scipioni-
bus, quatuor quali pedibus gradum facit. Non abrimilem efle rationem Planta-
rum, Florum,Frugumque, vel exiliis ipfis aChrilto Luc. 4. propofitis parabolis,
difci poterat. Sponte lua , inquit , primiim herbam, deinde
terra friiddum fert,

fpicam, deinceps plenum frumentum in Ipica* Qjjx Servator ibidem de Sinapis

-grani, cum feritur primurn, exiguitate deejufdem, cum ailurgir, magnitudine,
;

in quam excrefcit, dilferuent nemini ell obiciirum. Sic , quomodo Plantarum

,

ac Florum origo. Hominis ortum quoruip neutrum miraculo caret) nobis an-
(

te oculos ponat contemplandum , vidimus 5 porro tam Plantas & Flores , quam
Hominem jamnatum atque educatum, cum luis ornamentis , intuebimur.
l arnmultcT autem PlantarumFlorumque funt fpecies tamque multiplex 6c
ad ufu ni & ad frudum varietas, ut etiam ilii ipfi viri,qui varias Regiones Planta-
rum obfervandarum gratia peragrarunt, ficut omnes peragrafle Regiones, fic
omnes fe obfervadL Plantas, nunquam gloriari pollint. N ulla enim eft Regio,
nullus hortus,qui non peculiares 6rlibi quodammodo proprias non alat.SoIum
hoc Dei Op T. M
Ax: fundumjuredixerimuSi At quis percenlere queat nu-
merando tam vanas tamque diverfas in hoc hominum nationes, linguas, mo-
res? DeLllylfefuo audet Flomcrus initio Odyfl. affirrnare
civ^i)ca7roiivi'hv»fi(x,K,vioviyfci>>s led quod nuvrwv-, quod omniuiü vident urbes,
quod omnium populorum mores perlpedf os ubi habuerit affirmare non ,

audet. Novi Orbis Juventores miras ibi hominum fpecies miros eo- j

rundem mores narrant Sed non minus ibidem Plantarum, Florum, Fru-
:

gumque mirandam elfe varietatem &:diverlitatemjoftendunt eorundem Ipe-

cies, quas nobis vilendas apportarunt, (ut legere videre eft in libris ab hoc
Autoreiftade re editis ) Sed in noftris htereamus regionibuSi Qualia hicho-
minum producit corpora tellus. Mille hominum fpecies & rerum difcölör ulus
apparet. Adde, quod Pedoribus mores tot funt quot in orbe figüras. Cujus di-
verfitatis confideratio deledationem affert non mediocremi Sed in ipfa colla-
tione pergamus. Omnium,qu^ terra nafcuntur,venuftate & dignitatepra^ftan-
tilhmi funt flores : Sic homo corporis &animidignitate,ornnia antecellit ani-
malia, eundas vincit creaturas . V ariorurrt in F loribus colorum varietas tanta
eft, ut apidoribus exade exprimi nunquam potuerint. Tanta fcilicet eft tamq;
excellens Creatoris in rebüs producendis ^ Vegetandis, regendis prudentia & fa-
quam hominibus conceffit, ut eam vel maxime obvius Liliorum
cilitas pra^ ifta,

Flofculus docere poffit. Eandem donorum varietatem in hominis deprehende-

re licet,quibus aD E o ornantur,ut propter eximias corporis &c animi dotes qui-
dam fint confpicui ,
ut Flores inter graminä. Quemadmodum vero omni Flof-
culo non color omnis ineft,fic non uni dat eunda D e ü s , fed pro libero volun-
tatis {\ix beneplacito varie ftia dona diftribuit hominibus. Ejufmodi nobis Flo-

res in horto Sacrarum literarummonftrantur. Gentilium tangere no- ( urticas

lo.) Corporis pulchritudine omnibus antecellitAbfolom: animi prudentia cum

dis anteeefforibus ßcfuccefföribuspta^ftat Salomoni Corporisioborequof-

visvincitSamfon: Lingua facundia multos fuperat Apollo.
T otam fcpe domum odoris fragrantiä complent Flores: Sic qui vfrent^igent
homines, qui dona, quas in fc funt , gnaViter exfufeitant, bonam aliis de feiern
ant.
 P R ^ F A T I O.
dant^quod grati olinijquoclcharijquod utiles Eccle(icTvelPvcipublici3efini futu-
ri: Laudem vero nominis fi bi comp aran t i mm
o rtale m, qu x n o nB alfam o fo um , 1

fed divitiis quoque multis ac magnis anteferenda prodicatur a Salomone. Effi-

cacia denique Flores vel maxime fele nobis commendant, utpore quorum non
poftremuslitufus in medicamentis conficiendis, quibus faluti hominum con-
lulitur: fic, quifuaautoritate, prudentia, eloquentia legitime utuntur, maximo
Patri^ commodo efiepoflunt.At multi lane Flores alped:us quidem luntjucun-
,diflimi,odoris vero teterrimi, qui non juvant fednocent,non dele6tant fed gra-
vant applicantes: Itaqui(uisdonis,tanquamfuriofus gladio in perniciem gene-
ris humani abutuntur,quibus commodius quam infrud:uofis fruticibus aut no-

xiis Floribus comparentur^

tandem vito humano interitu Florum nobis,quafi conlpicienda Sc
Fragilitas
palpanda proponitur. Etenim quo maturius quifque provenit eb maturius de- ,

fmit.Nam qui exiftimat,Efle aliquid primis pomariacarpere ramis, illi quoqj te-
ile Nalone,naud parvi faciunt,fi contingat ipfis- Teneram primo deligere unge
rolam. Quojucundior, fuavior,fragrantiorFlofculuscognolcitur, eb fuccifio-
nieft propior,fiquidemOptimaprimaferemanibus rapiuntur avaris, quod tam
de hominibus quam d e floribus .e0;^telligendum. Flokulus enim ubi vel a mef-
lore fucceditur, vel a Ipatianle decerpitur & manibus teritur , vel a vento uren-
te percutitur, unö quafi momento omnem & jucunditatem & fuavitatem amit-
tit & abjicitur: Itahomo levi correptus morbo marcefeit, 6c interdum uno quafi

momento concidit mox ita foete t, ut ex oculis atque alpedlu hominurn remo-
vendus &in terram abjiciendus fit.
Non rarb fieri videmus ut folum, in quo flores nafcebantnr vertatur , fuper- ,

imponantur ^dificia, adeoq; locus illorum poftea nefeiatur , quia funditus era-
dicantunfic fjDlendidas fepe Familiae exfl:irpantur& in earum locum plantantur
aliie,quiEuberiorem6cjucundioremfru6lumafFerantColono. Hujus verb coe-
leftis Agricola: manibus Plantas in Chrifto plantata, licet ventorum tempefta-

tiimque violentia quaflentur,imb mortis quoque temporalis falce demetantur,

fuccidantur,5 collieentur
D tamen in liorreumDoM ini, & tandem eiflorefcent
denub in magna gloria.

HORTATIO ad
Laudes divinas decantandas.

A d JEH o V^ quefn non celebrandas carmine laudes

Gratia tot mentis accumulata trahat}
Jijpicefulgentem rutulanti lumine Solem»
Ajpice,quis

Adfptcis} &
Corvo cupientifuggerat efeam»
Ajpice, quotfyluis dulce querantur avesi

cejfas Domino perfolvere graten,

Ajpice, quando potes» cetera figna Poli:
Jjpice currentes refonanti murmure Rivos»
Jjp!cetotpluvias,aJpiceroris aquas:
Jijp ce ludeHtesßnuofo flumine Pifces,
Ajpke, quis liquidam Pontibus addat aquant,
Ajpice ridentem viridanti gramine Campum»
Afpiceyfylva quibusfit decorata comis:
Ajpice,qu id monflret recreantis vinea vini,
Jjpice, quis variis frugibus ornet agros:
S^i regit imperio cunäa creata fuo ?
Nfl» poteris tam grande nefas purgare,fupremi
Cum reus afltteris fudicis ante thronum.
Ecce Creatori quoq^ redit laudis honorem»
BefliOi^L A utA^nihilquarationishabent.
API Homo» cui fanam tribuit cum corpore mentem
Larga Dei bonitas, niltibiturpe putas}
Has animo curas vigilanti volve, revolve.
Gratia quo] Enoy je fit refer endamode.
ßut Lilium

//IIÜM

1
 V f*
V

•R
'
*
'W

<- ‘4

•^.*k

IiJt-
i -

: C

fjl ti
*». iyf

i* >
-•!'

'4'
.V

••ärp-
V !,T“ .

'•-'•
v:

y>-’
 j^siA,tw

Jlnrc alho-

A.

^
JRa^ncul
edhus
muhi^l^ .

> i»

JR^a^ri lusvtanieus
authomnalu
%

4 -

Nar^ Vernus
 553
est -variorum ntaxlmeque
rmLim^florum^.fSS"“ “S™®'!»«!
“®® «na cum suis radicitae
1
et cepT eivonS düi^nt”
'

expressae. New Blumenbuch ut-plurimum

allerhand schöne
frembde Gewächs mit ihr^n w Blumen vnd

S,'?bT iltt ? ^ "sSä^eyfd! KeS!

Ji

i
}_

^
 tll ?-)' 1760. Veau. 6^-
oM — Traitö des renoncules qui contieut
1762 \ eau. 15.-
beaucoup d’observations regarde ces fleur
t«. 6 planches. A\ign. 1763.
physiau^
^ el d^ remarques ^
utiles. 3. dd. A’
535
nchmungen luch^^zSm^PeSau^i Wah
Anmerkungen wrkommen. Übers
P c o v
I o r- Taf. Nürnb. 1754 Cart J

'V