Sapt Stotra (VGM-411)

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.
411
ISBN-978-93-82071-99-0
meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Deeefo
mehle mlees$e
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele
Jeerj %eeveesoe evLeceeuee
-jeefe$eerpewve meceepe keer meJeexe meeOJeer,

oes yeej [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
Fme evLeceeuee ceW efoiecyej pewve Dee<e&ceeie& kee hees<eCe kejves Jeeues efnvoer,
mebmke=le, eeke=le, keVe[, Debespeer, iegpejeleer, ceje"er Deeefo Yee<eeDeeW
kes veee, efmeevle, DeOeelce, Yetieesue-Keieesue, JeekejCe Deeefo
efJe<eeeW hej ueIeg SJeb Je=nod ebLeeW kee cetue SJeb DevegJeeo meefnle
ekeeMeve neslee nw~ mecee-mecee hej Oeeefce&ke
ueeskeesheeesieer ueIeg hegefmlekeeSb Yeer
ekeeefMele nesleer jnleer nQ~
eer %eeveceleer ceeleepeer
-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-
(ceevemlebYe, ewleeemeeoYetefce, ewleJe=#e, efmeeLe&Je=#e, mlethe, Oece&ee, iebOekeger ml

ees$e)
yeermeJeeR meoer kes eLeceeeee& egieeJele&ke eeefj$eeeJeleea 108 eer Meebeflemeeiej peer cenejepe keer oef#eCe
mes Gej keer Deesj meved 1928 ceW meccesoefMeKej keer ee$ee kees efejmLeeF& yeveeves nsleg meccesoefMeKej ceW
Deeeee& eer Meebeflemeeiej Oeece keer mLeehevee kes efueS Yeespeeece (kevee&ke) mes ieefCeveerecegKe eer
%eeveceleer ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes ceeIe Meg. le=leeree (2 hejJejer 2014) kees Deeeee& eer
Meebeflemeeiej meccesoefMeKej peesefle jLe eJele&ve kes MegYe DeJemej hej ekeeefMele
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

(oes yeej [er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
-: ceeie&oMe&ve :-
e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

(heerSe.[er. keer ceeveo GheeefOe mes Deuebke=le)
-: efveoxMeke SJeb mecheeoke:-
kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

-: eyebOe mecheeoke :-
-ekeeMeke-
peerJeve ekeeMe pewve
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.heesve veb.- (01233) 280184, 280994
Website : www.jambudweep.org www.encyclopediaofjainism.com
E-mail : jambudweeptirth@gmail.com
Facebook : jaintirthjambudweep
eLece mebmkejCe
1100 eefleeeB
Jeerj efve. meb. 2540

ceeIe Meg. le=leeree, 2 hejJejer 2014
cetue
32/-.
meJee&efOekeej ekeeMekeeOeerve
kecheesefpebie - %eeveceleer vesJeke&
pecyeterhe-nefmleveehegj (cesj") G.e.
(3)
(4)
mecheeokeere
emleeJevee
mJeefmleeer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer
e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
hejce hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves yeermeJeeRFkekeermeJeeR

Meleeyoer ceW meeefnle me=peve keer DeefJejue Oeeje kees eJeeefnle kejkes pewveOece& keer
DeodYegle eYeeJevee keer nw leLee pewve meeefnle peiele hej Yeer Deveble Ghekeej efkeS
nQ~
efpevesv YeieJeeve keer mlegefle, Yeefe kece&efvepe&je ceW efJeMes<e keejCe nw~ Yee
YeieJeeve keer Yeefe kejleskejles Ske efove mJeeb YeieJeeve yeve peelee nw~ hetpe
ceeleepeer ncesMee Deheves eJeeveeW ceW kenleer nQ efke eleske eeCeer keer Deelcee YeieJeeve
Deelcee nw, pewmes otOe ceW Ieer Meefehe ceW efJeeceeve nw, Jewmes ner eleske Deelcee ceW
hejceelcee yeveves keer Meefe efJeeceeve nw~
yeermeJeeR meoer kes eLeceeeee& eeefj$e eeJeleea Deeeee& eer Meeefvlemeeiej peer
cenejepe kes eLece heefMe<e eeefj$e et[eceefCe Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer
cenejepe kes kejkeceueeW mes Deee|ekee oer#ee kees eehle kejves Jeeueer, Jele&ceeve ceW
meYeer heerer Oeejer meeOegDeeW ceW meyemes eeeerve ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer
nQ~ Fvekeer uesKeveer mes efueKee ieee SkeSke Meyo ceesleer keer ceeuee kes meceeve nw~
meceJemejCe kes ceevemlecYe mlees$e Deeefo mehle mlees$e ceW hetpe ceeleepeer ves
meceJemejCe keer mechetCe& jevee kees meceeefnle efkeee nw~ meceJemejCe kes yeejs ceW Fve
mlegefleeeW kees he{kej hetCe& peevekeejer eehle nes peeleer nw Deewj meeLe ner meceJemejCe
kes YeieJebleeW keer Yeefe Yeer nes peeleer nw~
en mehle mlees$e meYeer kes peerJeve ceW Ske efove mee#eeled meceJemejCe kee
oMe&ve kejeJes, ener cebieue YeeJevee nw~ hetpe ceeleepeer oerIee&eg neW, mJemLe jnW,
Jeerj%eeveesoe ebLeceeuee efove otveer jele eewiegveer Je=ef kejs, ener efpevesvosJe mes
cebieue eeLe&vee nw~
leerLekej YeieJeeve kees peye kesJeue%eeve neslee nw Gme mecee meewOece& Fv keer Dee%ee
mes Oevekegyesj DeOej DeekeeMe ceW meceJemejCe keer jevee kejlee nw~ he=LJeer mes 5000 Oeveg<e
DeLee&led 20,000 neLe keer TBeeF& hej meceJemejCe yevelee nw~ meceJemejCe kee JewYeJe
Deefevle nw~
hejce hetpe eeefj$e eefvkee ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves meceJemejCe
kes ceevemlebYe, ewleeemeeo Yetefce, ewleJe=#e, efmeeLe&Je=#e, mlethe, Oece&ee, iebOekeger
mlees$e Ssmes mehle mlees$e keer jevee kej YekeleeW kees meceJemejCe keer Yeefe hee" kejves kee
mJeCe& DeJemej eoeve efkeee nw~
nce meyeves DeYeer mee#eeled meceJemejCe kee oMe&ve veneR efkeee, uesefkeve Fmes he{kej
Deieues YeJe ceW meceJemejCe kee oMe&ve kejkes meceJemejCe keer jeveeDeeW kees MeerIelee mes
peeve peeSbies~
Fme mlees$e ceW meJe&eLece hetpe ceeleepeer ves meceJemejCe keer jevee kes yeejs ceW
hetCe&he mes JeCe&ve efkeee nw efke meceJemejCe ceW keneB keeekeee nw ? meceJemejCe ceW Dee"
Yetefce Deewj leerve keveer nQ~ le=leere keveer hej YeieJeeve iebOekeger ceW DeOej efJejepeceeve
nQ~ Fmekes yeeo meceJemejCe Jebovee oer nw efpemekees he{kej leerLekej kes meceJemejCe keer
ceefncee kee %eeve neslee nw~
eLece meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e ceW meceJemejCe ceW eLeceYetefce ceW eejeW ieueer ceW
efoJe jlvecee ceevemlebYe kee JeCe&ve nw~ es ceevemlebYe YeieJeeve keer TBeeF& mes 12 iegves TBes
nQ~ yeerme eespeve leke ekeeMe hewueeles nQ~ Fve ceevemlebYeeW kee oMe&ve kej ceeveer kee ceeve
ieefuele nes peelee nw Deewj Jen YeJeelcee meceief< yevekej Deveble mebmeej kees meerefcele
kej ueslee nw~ Fme mlees$e ceW 24 leerLekejeW kes 24 4 96 ceevemlebYeeW kee JeCe&ve nQ~
SkeSke ceevemlebYe ceW 44 efpeveeefleceeSb nQ Dele: 96 4 384 efpeveeefleceeDeeW keer
Jebovee nes peeleer nQ~
efleere meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e ceW eLece Yetefce ceW efmLele efpevecebefojeW
keer mlegefle nw~ FmeceW SkeSke efpevecebefoj kes Deblejeue ceW heeBeheeBe eemeeo nQ~ 24
leerLekejeW kes meceJemejCe ceW eLeceYetefce ceW efpeleves efpevecebefoj Deewj efpeveeefleceeSB nQ, Gve
meyekeer Jebovee nes peeleer nQ~
le=leere meceJemejCe ewleJe=#e mlees$e ceW meceJemejCe ceW eewLeer GheJeve Yetefce ceW
efmLele ewleJe=#eeW kes efpeveefyecyeeW keer mlegefle nw~ FmeceW hetJe& Deeefo efoMee ceW ece mes DeMeeske,
N: M
(5)
(6)
mehleo, ebheke Deewj Deece kes Jeve nQ~ eleske Jeve ceW Ske2 ewleJe=#e nQ efpeveceW
44 efpeveeefleceeSB efJejepeceeve nQ~ eleske eefleceeDeeW kes meeceves SkeSke ceevemlebYe nw~
24 leerLekejeW kes ewleJe=#e 244 96 nQ SJeb 96 4 384 efpeveeefleceeSB nQ~
96 ewleJe=#e mecyevOeer 96 4 384 ceevemlebYe nQ Deewj eleske ceevemlebYe ceW
44 efpeveeefleceeSB nQ, Dele: 38441536 efpeveeefleceeSB ceevemlecYe keer nQ~ ewleJe=#e
Deewj ceevemlebYe keer efceueekej 38415361920 efpeveefyecyeeW keer Jebovee Fme mlees$e ceW
nes peeleer nw~
elegLe& meceJemejCe efmeeLe& Je=#e mlees$e ceW meceJemejCe ceW "er YetefcekeuheYetefce
ceW efmLele efmeeLe& Je=#eeW keer efmeeefleceeDeeW keer mlegefle nw~ eejeW efoMee ceW ece mes veces,
ceboej, mebleeveke Deewj heeefjpeele Ssmes SkeSke efmeeLe& Je=#e nQ FveceW eejeej
efmeeefleceeSB efJejepeceeve nQ~ 24 leerLekejeW kes 24 496 efmeeLe& Je=#e nQ~ Fve
efmeeLe& Je=#eeW hej 96 4 384 efpeveeefleceeSB efJejepeceeve nQ, eleske eefleceeDeeW kes
meeceves Ske-Ske ceevemlebYe nw~ eleske ceevemlebYe ceW 4-4 efpeveeefleceeSB nQ Dele:
38441536 efpeveeefleceeSB ceevemlebYe keer nQ~ Dele: efmeeLe&Je=#e keer Deewj ceevemlebYe
keer efceueekej 38415361920 efpeveefyecyeeW keer FmeceW Jebovee nes peeleer nw~
hebece meceJemejCe mlethe mlees$e ceW meceJemejCe ceW meeleJeeR Yetefce ceW efmLele veJe
veJe mletheeW ceW efJejepeceeve efpeve Deewj efmeeefleceeDeeW kee mleJeve nw~ Ske leerLekej kes
meceJemejCe ceW 9 4 36 mlethe Deewj 24 leerLekejeW kes 2436864 mlethe nesles nQ~
Fve mletheeW ceW efJejepeceeve mecemle efmeeW kees ceve, Jeeve, keeehetJe&ke cesje vecemkeej nes~
<e<"ce meceJemejCe Oece&ee mlees$e ceW Dee" Yetefce kes yeeo YeieJeeve keer iebOekeger
kes veeres eLece keveer hej e#eWeW kes cemleke hej efmLele Oece&ee kee mleJeve nw~ es
Oece&ee npeej DeejeW mes meefnle nQ Deewj eejeW efoMeeDeeW ceW Fvekee ekeeMe hewuelee nw~ es
efceLeelJeheer DebOekeej kees otj kejves Jeeues nQ~ Ske leerLekej kes meceJemejCe ceW
4 Oece&ee nesles nQ Dele: 24 leerLekej kes 24 4 96 Oece&ee kee mleJeve nw~
mehlece meceJemejCe iebOekeger mlees$e ceW le=leere keveer hej iebOekeger ceW peneB
leerLekej YeieJeeve efJejepeceeve jnles nQ~ Gmekee mleJeve nw~ iebOekeger ceW YeieJeeve 4 Debiegue
DeOej efJejepeceeve jnles nQ~ Ske cegKe neskej Yeer eej cegKe efoKeves mes en elegceg&Keer
yeee kenueeles nQ~ YeieJeeve kes heeme 8 eeflenee& nesles nQ~ Meemeve osJeosJeer efJeeceeve
jnles nQ~ YeieJeeve mes meefnle iebOekeger keer ceefncee Dehejcheej nw~
en mehle mlees$e Deehe meYeer kes peerJeve ceW Ske efove mee#eeled meceJemejCe kee
oMe&ve kejeJeW, ener cebieue YeeJevee nw~
oes Meyo
N: M
Deeefe&kee megeleceleer
mejmJeleer ue#ceer peneB, efvele eefle kejW eCeece~
hegCeceeer Fme Oeece kee, meceJemejCe nw veece~~
YeieJeeve ceneJeerj kes Meemevekeeue ceW yeermeJeeR-FkekeermeJeeR Meleeyoer ceW pewve
meceepe keer meJeexe meeOJeer egieeJee|lekee, [er. efued. keer ceeveo GheeefOe mes Deueke=ble
eeefj$eeefvkee, Deee|ekee efMejesceefCe hejce hetpe ieefCeveer ecegKe eer %eeveceleer
ceeleepeer ves efpeveOece&, efpeveeiece keer efJeMes<e eYeeJevee kejles ngS Deye leke 300 mes
DeefOeke ebLeeW kee uesKeve Meg, eemegke uesKeveer mes efkeee nQ, efpeveceW mes DeYeer keg
ebLe DeekeeefMele nQ~
Deepe kes Yeewefleke egie ceW ueesieeW kees Oece&ceeie& ceW ueieeves kes efueS YeieJeeve keer
mlegefle, Yeefe meMee ceeOece nw~ hetpe ceeleepeer ves osJe, Meem$e, ieg keer Yeefe ceW
mewke[eW mlegefleeeB efueKeer nQ~ Fme meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Deeefo mehle mlees$e
ceW hetpe ceeleepeer ves leerLekej YeieJeeve kes meceJemejCe keer jevee kee megvoj JeCe&ve
efkeee nw~ hetpe ceeleepeer ves DeveskeeW meceJemejCe efJeOeeve keer jevee kejkes, YeieJeeve
$e+<eYeosJe meceJemejCe hegmleke keer jevee kejkes, meceJemejCe jevee hegmleke ceW
efleueeseheCCeefe, <edKeC[eiece OeJeuee hegmleke 9, DeeefohegjeCe Yeeie1, nefjJebMehegjeCe
mes meceJemejCe kee JeCe&ve kejkes DeveskeeW yeej, mewke[eW yeej hejes#ehe ceW YeieJeeve
kes meceJemejCe kee oMe&ve, Jebove Deewj meceJemejCe jevee kee met#celee mes DeJeueeskeve
efkeee nw~
DeeesOee ceW hetpe ceeleepeer keer heeJeve esjCee mes Meem$eeskele meceleue meceJemejCe
jevee kee megvoj efvecee&Ce ngDee nw~ nefmleveehegj ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve
MeeefvleveeLe kee megvoj meceJemejCe yeveves pee jne nw~ eeeie ceW meceJemejCe
eer efJenej jLe kes meceJemejCe keer mLeehevee ngF& nw~
Fme mehlemlees$e keer ethejereE[ie kes ceeOece mes meceJemejCe jevee kes
mJeeOeee kee ueeYe cegPes eehle ngDee nw~ en mlees$e cesjs peerJeve ceW MeerIe ner mee#eeled
meceJemejCe kee oMe&ve kejeJeW Deewj YeJeYeceCe kees otj kej kesJeue%eeve eehle kejeves
ceW meneeke nes, ener cebieue YeeJevee nw~ FvneR MeyoeW kes Meyo hetpe ceeleepeer kes
heeJeve ejCeeW ceW keesef keesef veceve~
(7)
(8)
nee|oke Godieej
-ye. keg. yeervee pewve (mebIemLe)
vecemlemew mejmJelew efJeceue%eevecetle&es~
efJeefe$eeueeskeee$eseb elemeeoeled eJele&les~~
mejmJeleer ceelee kees veceve kejles ngS, Jele&ceeve ceW YeieJeeve ceneJeerj kes
Meemevekeeue ceW mee#eeled mejmJeleer mJehee, 300 ebLeeW keer uesefKekee, keBJeejer
keveeDeeW keer heLeeoe|Mekee, Jele&ceeve ceW heererOeejer meYeer meeOegDeeW ceW meyemes eeeerve
oeref#ele, eeefj$e eeJeleea eLeceeeee& eer Meebeflemeeiej cenejepe kes 3 yeej oMe&ve
kejves Jeeueer, Gvemes DevegYeJe %eeve eehle kejves Jeeueer, eeefj$e et[eceefCe eLece
heeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes kejkeceueeW mes oeref#ele hejce hetpe eeefj$e
eefvkee, egieeJee|lekee, Deee|ekee efMejesceefCe ieefCeveerecegKe 105 eer %eeveceleer
ceeleepeer kees veceve kejleer ntB~
hetpe ceeleepeer kes ejCe meeefveOe ceW jnkej, efvejvlej %eeveejeOevee kejles ngS
efvele veF&veF& yeeleeW kee %eeve neslee nw~ efpeveeiece veJeveerle kes ceeOece mes DeeefohegjeCe,
heehegjeCe, GejhegjeCe, <edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes mJeeOeee kee megDeJemej eehle
nes jne nw~
hetpe ceeleepeer kes ceve ceefmle<ke ceW meceJemejCe kee hetje efe$eCe yevee ngDee nw,
efpemes Jes keeheer[eeefjeeW ceW keneB keee jevee nw ? meceJemejCe ceW keewve meer jevee
kee keee ceehe nw ? Deeefo meye efueKe osleer nQ~ hetpe e%eeeceCeer Deee|ekee eer
eboveeceleer ceeleepeer ves meceJemejCe eEJeMeeflekee ceW meceJemejCe kee mJehe yeleeles
ngS efueKee nw
peneB hengBeles ner oMe&ke kee heehe Meceve neslee~
peneB hengBeles ner ceeveer kee ceeve ieueve neslee~~
meyekees MejCe eoelee Jen ner meceJemejCe ceevee~
efpeveJej keer Gme Oece& meYee kees vecetB hejce Oeecee~~
meceJemejCe kes es mehle mlees$e cesjs peerJeve ceW Yeer meceJemejCe kee oMe&ve
kejeJeW, ener cebieue YeeJevee nw~ hetpe ceeleepeer mJemLe jnW, oerIee&eg eehle kejW,
efpevesvosJe mes ener cebieue eeLe&vee nw~
hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe
eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

-e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer
pevcemLeeve-efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.e.
pevceefleefLe-Deemeespe megoer 15 (MejohetefCe&cee) efJe. meb. 1991, (22 Deketyej
meved 1934)
peeefle-DeeJeeue efo. pewve, iees$e-ieeseue, veece-keg. cewvee
ceelee-efhelee-eerceleer ceesefnveer osJeer SJeb eer essueeue pewve
Deepevce yeeee& ele-F&. meved 1952, yeejeyebkeer ceW MejohetefCe&cee kes efove
#egefuuekee oer#ee-ew$e ke=. 1, F&. meved 1953 kees ceneJeerjpeer DeefleMee #es$e
(jepe.) ceW Deeeee&jlve eer osMeYet<eCe peer cenejepe mes~ veece-#egefuuekee Jeerjceleer
Deeefe&kee oer#ee-JewMeeKe ke=. 2, F&. meved 1956 kees ceeOeesjepehegje (jepe.)
ceW eeefj$eeeJeleea 108 Deeeee& eer Meebeflemeeiej peer keer hejcheje kes eLece heeOeerMe
Deeeee& eer Jeerjmeeiej peer cenejepe kes kejkeceueeW mes~
meeefnefleke ke=eflelJe-Demeneer, meceemeej, efveecemeej, cetueeeej, keeleb$eJeekejCe, <edKeC[eiece Deeefo ebLeeW kes DevegJeeo/erkeeSb SJeb ueieYeie 300 ebLeeW
keer uesefKekee~
[er.efued. keer ceeveo GheeefOe-meved 1995 ceW DeJeOe efJe.efJe. (hewpeeyeeo)
eje SJeb leerLekej ceneJeerj efJeeefJeeeuee cegjeoeyeeo eje 8 Deewue 2012 kees
[er.efued. keer ceeveo GheeefOe mes efJeYetef<ele~
leerLe& efvecee&Ce esjCee-nefmleveehegj ceW pebyeterhe, lesjnerhe, leerveueeske Deeefo
jeveeDeeW kes efvecee&Ce, Meeele leerLe& DeeesOee kee efJekeeme SJeb peerCeexej, eeeieFueeneyeeo (G.e.) ceW leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& kee efvecee&Ce, leerLekej
pevceYetefceeeW kee efJekeeme eLee-YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce kegC[uehegj (veeueboeefyenej) ceW vebeeJele& cenue veeceke leerLe& efvecee&Ce, YeieJeeve heg<heobleveeLe keer pevceYetefce
keekevoer leerLe& (efveke ieesjKehegj-G.e.) kee efJekeeme, YeieJeeve heee&veeLe kesJeue%eeveYetefce
Deefn$e leerLe& hej leerme eewyeermeer cebefoj, nefmleveehegj ceW pecyeterhe mLeue hej YeieJeeve
MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie Ke[dieemeve eeflecee, ceebieerlegbieer
ceW efvecee&CeeOeerve 108 heg Gebgbie YeieJeeve $e+<eYeosJe keer efJeMeeue eeflecee, ceneJeerj
(9)
( 10 )
peer leerLe& hej ceneJeerj Oeece ceW hebeyeeueeefle cebefoj, efMe[ea ceW %eeveleerLe&, meccesoefMeKej
ceW Deeeee& eer Meebeflemeeiej Oeece Fleeefo~
ceneslmeJe esjCee-hebeJe<eeae pecyeterhe ceneceneslmeJe, YeieJeeve $e+<eYeosJe
Debleje&êre efveJee&Ce ceneceneslmeJe, DeeesOee ceW YeieJeeve $e+<eYeosJe cenekegbYe
cemlekeeefYe<eske, kegC[uehegj ceneslmeJe, YeieJeeve heee&veeLe pevcekeueeCeke le=leere
meneeefyo ceneslmeJe, efouueer ceW keuhegce ceneceC[ue efJeOeeve kee Ssefleneefmeke
Deeeespeve Fleeefo~ efJeMes<ehe mes 21 efomecyej 2008 kees pecyeterhe mLeue hej
efJeeMeebefle DeeEnmee meccesueve kee Deeeespeve ngDee, efpemekee GodIeeve Yeejle keer
lelkeeueerve je^heefle eerceleer eefleYee osJeerefmebn heeerue eje efkeee ieee~
Mew#eefCeke esjCee-pewve ieefCele Deewj ef$eueeske efJe%eeve hej Debleje&êre mebieeser,
jeêre kegueheefle meccesueve, Feflenemekeej meccesueve, veeeeOeerMe meccesueve SJeb
Deve Devesk e jeê r e-Debl eje& ê r e mlej kes mese fceveej, Dee@v eueeFve pewv e
FvemeeFkeueesheeref[ee Deeefo~
jLe eJele&ve esjCee-pecyeterhe %eevepeesefle (1982 mes 1985), meceJemejCe
eerefJenej (1998 mes 2002), ceneJeerj peesefle (2003-2004) kee Yeejle YeceCe~
Fme ekeej efvele vetleve YeeJeveeDeeW keer peveveer hetpe ceeleepeer efejkeeue leke
Fme JemegOee kees megMeesefYele kejleer jnW, ener cebieue keecevee nw~
efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee
N: M
-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve keer mLeehevee hetpe ieefCeveerecegKe eer
%eeveceleer ceeleepeer keer esjCee mes meved 1972 ceW jepeOeeveer efouueer ceW ngF& Leer~ mebmLeeve
kee cegKe keeee&uee meved 1974 mes nefmleveehegj cesW eejbYe ngDee~ Fme mebmLeeve kes
Devleie&le Deveske ieefleefJeefOeeeB nefmleveehegj ceW leLee Deve$e eue jner nQ1. meved 1972 mes Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee kes Devleie&le eefleJe<e& ueeKeeW ebLe
ekeeefMele nes jns nQ~
2. meved 1974 mes Fme mebmLeeve kes cegKehe$e kes he ceW mecei%eeve efnvoer
ceeefmeke heef$ekee kee efvejblej ekeeMeve nes jne nw~
3. meved 1974 mes 1985 leke nefmleveehegj ceW pecyeterhe jevee kee efvecee&Ce
keee& ngDee~
4. meved 1974 mes Deye leke pecyeterhe jevee kes Deefleefje Deveske efpevecebefojeW
kee efvecee&Ce ngDee nw-keceue cebefoj, leerve cetefle& cebefoj, Oeeve cebefoj, MeebefleveeLe cebefoj,
Jeemeghetpe cebefoj, cebefoj, meneket cebefoj, efJeeceeve yeerme leerLekej cebefoj,
DeeefoveeLe cebefoj, Deeheo cebefoj, $e+<eYeosJe keerefle&mlebYe, mJeefCe&ce lesjnerhe jevee,
leerve ueeske jevee, veJeenMeebefle efpevecebefoj, eewyeerme leerLekej cebefoj SJeb eer
MeebefleveeLe-kegbLegveeLe-DejnveeLe keer 31-31 heg Gegbie eefleceeDeeW keer mLeehevee ~
5. pecyeterhe hegmlekeeuee efpemeceW ueieYeie 15000 ebLe mebenerle nQ~
6. Ceceeskeej ceneceb$e yeQke efpemeceW YeeeW eje efueKekej Yespes iees kejes[eW
Ceceeskeej ceb$e pecee efkees peeles nQ~
7. mecee-mecee hej efMe#eCe-eefMe#eCe efMeefJejeW leLee mebieesefeeW kes Deeeespeve
efkees peeles nQ~
8. eeef$eeeW kes Meg Yeespeve kes efueS jepee eseebme Yeespeveeuee kee mebeeueve~
9. eeef$eeeW kes "njves kes efueS DeeOegefveke megefJeOeeege [eruekeme heuewdme
Jeeueer keF& Oece&MeeueeDeeW leLee keesef"eeW SJeb yebieueeW kee efvecee&Ce efkeee ieee nw~
10. pecyeterhe heefjecee kes efueS veewkee efJenej, SsjeJele neLeer leLee ceveesjbpeve
nsleg efceveer ^sve, Petues Deeefo nQ~
11. leerLekej pevceYetefceeeW keer Jebovee SJeb Oeeefce&ke efheuceeW kee eoMe&ve kejves
( 11 )
( 12 )
Jeeues efLeesj mes meceefvJele ieefCeveer %eeveceleer nerjke peebleer Skemeesme~

12. ieefCeveer %eeveceleer efoiecyej pewve he$eeeej hejer#ee kesv kee mebeeueve~
13. Fbjves hej pewveOece& kes FvmeeFkeueesheeref[ee www.encyclopediaof
(
jainism. com) kee efvecee&Ce~
efouueer, cesj", cegpehehejveiej, nefjej, PeeBmeer, eflepeeje Deeefo mes pecyeterhe
mLeue leke Deeves kes efueS efove Yej yemeW efceueleer jnleer nQ~
efo. pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le YeieJeeve ceneJeerj pevceYetefce
kegC[uehegj (veeueboe) efyenej ceW YeJe vebeeJele& cenue leerLe&, eeeie-Fueeneyeeo
(G.e.) ceW efveefce&le leerLekej $e+<eYeosJe lehemLeueer leerLe& leLee ceneJeerj peer DeefleMee
#es$e kes ceneJeerj Oeece heefjmej ceW efveefce&le hebeyeeueeefle efoiecyej pewve cebefoj kee
mebeeueve neslee nw~ Jele&ceeve ceW Fme mebmLeeve kes Devleie&le meccesoefMeKej peer leerLe& hej
Deeeee& eer Meebeflemeeiej Oeece kee efvecee&Ce eejbYe efkeee pee jne nw~
pecyeterhe SJeb Deve jeveeDeeW kes oMe&ve nsleg nefmleveehegj heOeejkej DeeOeeeflceke
SJeb Yeewefleke megKe keer eeefhle kejW~
Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes meneesieer
N: M
efoiecyej pewve ef$e}eske MeesOe mebmLeeve kes Devleie&le Jeerj %eeveesoe ievLecee}e keer mLeehevee meved 1972 ceW
ngF&~ leye mes Deye leke }eKeeW keer mebKee ceW ievLeeW kee hekeeMeve nes egkee nw Deewj efvejvlej nes jne nw~ iebLecee}e mes
hee"keeW kees ievLe kece keercele ceW heehle nes mekeW, Fme o=eq< mes ievLecee}e ceW Ske mebj#eke eespevee Deiemle meved
1990 mes heejbYe keer ieF& nw~ Fme eespevee kes Devleie&le efvecve cenevegYeeJe Deye leke mebj#eke yevekej Dehevee meneesie
heoeve kej egkes nQ~
efMejesceefCe mebj#eke
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
eerceleer efvece&}e pewve Oe.he. mJe. eer hesceevo pewve, lelheg$e heoerhe kegceej pewve, KeejeryeeJe}er, efouueer-6~
eerceleer megceve pewve Oe.he. eer efoeqiJepee eEmen pewve, Fboewj~
eer ceneJeerj hemeeo pewve mebIeheefle, peer-19, meeTLe SkemesvMeve, veF& efouueer~
eer censv heeue njsv kegceej pewve, metjpece} efJenej, efouueer~
eerceleer ceesnveer pewve Oe.he. eer megveer} pewve, heerle efJenej, efouueer~
eer osJesvo kegceej pewve (Oeens[e Jee}s) ieg[ieeBJe (nefj.)~
eerceleer Meejoe jeveer pewve Oe.he. mJe. efjKeyeebo pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
[e@. osJesv kegceej pewve, Yeesheeue (ce.e.)
eerceleer mebieerlee pewve Oe.he. eer mebpeerJe kegceej pewve, Mesjkees (efyepeveewj) G.e.
eer Deefveue kegceej pewve, oefjeeiebpe, efouueer
eer yeer.[er. ceoveeFke, cegcyeF&
eer Oevekegceej pewve, yeengyeueer SvkeuesJe, efouueer-92~
eer efpelesv kegceej pewve SJeb eerceleer megveerlee pewve keesef[ee, heueesefj[e, et.Sme.S.
eerceleer efJeceuee osJeer pewve Oe.he. eer DeesceekeeMe pewve, mJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
eer Deefcele pewve SJeb mebYeJe pewve megheg$e eerceleer Deveerlee pewve Oe.he. eer cetueebo pewve heeveer, efomehegj
(keecehe) Deemeece~
eerceleer Deefpele kegceejer pewve Oe.he. eer censv kegceej pewve, Deesyesoguueeiebpe (jeemesve) ce.e.~
eer veeefYekegceej pewve, pewve yegke ef[hees, meer-4, heer.Jeer.Deej. hueepee kes heers, kevee@ huesme, veF& efouueer~
hejce mebj#eke
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

[e@. hekeeMeevo pewve, 792 efJeJeskeevebohegjer, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eer megcele hekeeMe pewve, ieppet keje, Meenoje, efouueer~
eer megveer} kegceej pewve, eje-megveer} wkemeeF&ume, mejOevee (cesj") G.he.~
mJe. eer hekeeMe ebo Decees}ke ebo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
eer heegcve kegceej peJesjer, jeskeef[ee}sve, yeesjerJe}er (Jesm) cegbyeF&~
eerceleer Ge|ce}e osJeer Oe.he. eer keevleer hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eerceleer G<ee pewve Oe.he. eer efJece} hemeeo pewve, $e+<eYe efJenej, efouueer~
eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) , ieebOeerveiej, efouueer~
eerceleer meefjlee pewve Oe.he. eer jepekegceej pewve, efkeoJeF& veiej, keevehegj~
mJe. eerceleer kew}eMeJeleer Oe.he. eer kew}eMe ev pewve , leesheKeevee yeepeej, cesj"~
eer Yeevesv kegceej pewve, eje-eer efJeee pewve, Yeiele eEmen ceeie&, peehegj~
eer heoerhe kegceej Meeeqvle}e} efye}e}e, Devetheveiej, Fboewj, (ce.he.)~
eer megjsMeebo heJeve kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.e.)~
( 13 )
15.
16.
17.
18.
19.
20.
eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~

eerceleer mJe. MeebleeyeeF& Oe.he. eer keceueebo pewve, meveeJeo (ce.e.)~
eer heebo pewve keeefjee, efouueer
eer DeeMeg pewve, keeuekee peer, veF& efouueer
eer eegcve kegceej pewve eser mee., eer Decejebo pewve meje&he, ueKeveT (G.e.)
eerceleer MeefMe pewve Oe.he. eer efovesMeebo pewve, efMeJeeefueke veiej, nefjej (GejeKeb[)~
mebj#eke
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
mJe. eer DevevleJeere& pewve SJeb mJe. eerceleer DeeoMe& pewve kes megheg$e eer ceveespe kegceej pewve, cesj"~
eerceleer jepetyeeF& ceelesMJejer eer efMeKej evo YeeF& osJes vo keg ceej }Keceer evo pewve, eeJeo
mev (ce.he.)~
eer efeceve}e} egvveer}e} oesMeer, keerkee mêr, cegcyeF&~
eerceleer DeCeeyesve cevvetYeeF& keesef[ee, meer.heer. Qke jes[, cegcyeF&~
eerceleer leejeyesve evot}e} oesMeer, Hesve efyepe, cegcyeF&~
eer jefle}e} egvveer}e} oesMeer, cegcyeF&~
mJe. eerceleer ceLegjeyeeF& KegMee} evo pewve, eje-eer jleve evo KegMee} evo ieeBOeer kes megheg$e eer Oeve
kegceej, DeMeeske kegceej, efMejerMe kegceej, Oece&jepe ieeBOeer He}ve (cene.)~
eer Meebefle}e} KegMee} evo ieeBOeer, He}ve (meeleeje) cene.~
eer Devevle }e} Het}evo He[s, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eer nerje}e} ceeefCeke}e} ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eer peekegceej KegMee}ebo ieeBOeer, Deke}tpe (mees}ehegj) cene.~
eerceleer yeoeceer osJeer ceelesMJejer eer heoce kegceej pewve iebieJee}, keevehegj (G.he.)~
eerceleer kece}eosJeer Oe.he. mJe. eer censvo kegceej pewve, IeCs Jee}s n}JeeF&, oefjeeiebpe, veF& efouueer~
eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer eJeCe kegceej pewve, eeJe[er yeepeej, efouueer~
eer cegkesMe kegceej pewve, keje MenbMeener, eeBoveer eewke, efouueer~
eer ngkeceerebo ceebieer}e} Meen, Oeeveceb[er, Goehegj (jepe.)
eer efkejCe evo pewve, keje Oetef}eeve, eeBoveer eewke, efouueer~
eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer ceneJeerj hemeeo pewve Fbpeer. efJeJeske efJenej, efouueer
eerceleer G<eeosJeer Oe.he. eer DeMeeske kegceej pewve (Keske[e efveJeemeer), yenjeFe (G.he. )~
eerceleer }er}eJeleer Oe.he. eer njerMe evo pewve, Mekejhegj, efouueer~
eer og}erevo pewve, yeengye}er SvkeuesJe, efouueer~
eer jefle}e} kesJe}evo ieeBOeer keer hegCe mce=efle ceW, heeheg}j heefjJeej, metjle (iegpe.)~
eerceleer YebJejerosJeer Oe.he. eer meoemegKe pewve heeb[dee keer mece=efle ceW Fvoj evo megcesjce} pewve heeb[dee
efMe}ebie (cesIee}e)~
eerceleer meesnveerosJeer Oe.he. eer levemegKejee mes"er, Hewvmeer yeepeej, ieewneer (Deemeece)~
eerceleer OeehetyeeF& Oe.he. eer kemletj evo pewve, jeceiebpe ceC[er (jepe.)~
eer efceve}e} evYeeve pewve, keefJeveiej ieeefpeeeyeeo (G.he.)~
eerceleer Mekegvle}eosJeer Oe.he. eer megjsMeebo pewve (yele&ve Jee}s), Keg[yeg[e ceesnuuekee, osnjeotve~
eer osJesvo kegceej iegCeJevle kegceej eWiee, ye[veiej (ce.he.)~
eer efoiecyej pewve meceepe, lenmeer} Helesnhegj (yeejeyebkeer) G.he.~
eer cevvee}e} jece}e} pewve [tbiejJee}e, Yeevehegje (cevomeewj) ce.he.~
eer Fvoj evo kew}eMe ebo eewOejer, meveeJeo (ce.he.)~
eer hekeeMe evo Decees}ke evo pewve meje&He, meveeJeo (ce.he.)~
( 14 )
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
mJe. eer efJece} evo pewve, jKeyeevo omejLe mee, meveeJeo (ce.he.)~
eer Deepeeo kegceej pewve Meen (meveeJeo Jee}s), Fvoewj (ce.he.)~
eerceleer meg<ecee pewve Oe.he. eer jekesMe kegceej pewve, ceJeevee (cesj") G.he.~
eerceleer kegmegce pewve Oe.he. eer jcesMeevo pewve, efkeMevehegjer, yeeiehele jes[, cesj"~
eerceleer efkejCe pewve Oe.he. eer heoce hemeeo pewve S[Jeeskes, cesj" (G.he.)~
eerceleer efJece}eosJeer Oe.he. eer efpevesvohemeeo pewve "sskesoej, es[jce} jes[, veF& efouueer~
eerceleer #eceeosJeer pewve, ceOegyeve, efouueer~
eerceleer kece}eosJeer Oe.he. eer jepesvo kegceej pewve es[jkee, "eCes (cene.)~
eer Deefpele hemeeo pewve yeyyespeer, eer jepekegceej eJeCe kegceej pewve, }KeveT~
eer heYee evo ieesOee, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj-6 (jepe.)~
eer ieesheerevo efJeefheve kegceej pewve, mejOevee wv neGme, iebpeceb[er, mejOevee~
eerceleer jlevemegvojer osJeer Oe.he. eer Jeerjevo pewve (efekeve Jee}s), et[erJee}er ie}er, eewke yeepeej, }KeveT~
[e@. megYee<eevo pewve, jeleevee[e keueerefveke, jeleevee[e yeepeej, peesOehegj (jepe.)~
eer heceeso kegceej pewve (ceg peHeHejveiej Jee}s) 35 Se.Jeer.jes[, vet ceekex, Lejhekevee,jebeer (efyenej)~
eer efJepesvo kegceej pewve, kes.-1/20 cee@[} eGve, efouueer~
eer kew}eMe ebo pewve, 45 Yeiele Jeeefkee, efmeefJe} }eFve, peehegj (jepe.)~
eer megYee<eebo pewve, eer efo. pewve heeMJe&veeLe ewlee}e, 405 [e@. cegKepeea veiej, efouueer~
eer megYee<e evo pewve meje&He, efkewleveiej (yeejeyebkeer) G.he.~
eer evomesve pewve, eje-megcesjevo, evomesve pewve, meypeer ceC[er, venewj (efyepeveewj)~
eer megOeerj kegceej pewve pes.F&., vevo efkeMeesj pewve, Meejoe venj KeC[, MeenpeneBhegj~
eer megkegcee}ebo pewve, ceesleer ^seE[ie kecheveer, er.Deej. Hegkeve jes[, Hewvmeer yeepeej, ieewneer~
eer Deefve} hegueefkele mes"er, yeer 1/122, hespe-2, DeMeeske efJenej, efouueer-110052~
eer evoceesnve yebme}, 11, hetmee jes[, kejes}yeeie, veF& efouueer-5~
eer efiejOej hemeeo Deeceeso hemeeo pewve, pewve Jem$ee}e, kee}er ceekex, efmeJeeve (efyenej)~
eer meleerMe evo pewve, 31 efmeefJe} }eFve, ce.veb.-10, meskej-2, eFhe-5 Peebmeer~
eer mJehe evo keeme}erJee}, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
eer ng}eme evo mes"er, DeeesOee Megiej efceume, jepee kee menmehegj, efye}ejer (G.he.)~
eerceleer efkejCe osJeer pewve Oe.he. eer vejsvo kegceej pewve, efmeefJe} }eFve, meerleehegj (G.he.)~
eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer heJeerCe kegceej pewve, yeejeyebkeer (G.he.)~
eer metjpece} heg $e eer efJeveerle kegceej pew ve, ceesnuuee iebpekeje hetjCeje hetjCepee, vepewefJe}e, ceg jeoeyeeo (G.he.)~
mJe. eer efMeKej evo pewve, efcyej keceerMeve Spesv, Mebkejiebpe, neheg[ (G.he.)~
eerceleer jepesMJejer pewve ceelesMJejer eer jekesMe pewve 31, efmeefJe} }eF&ve, meerleehegj~
eer jepekegceej pewve, cewmeme& jefJeolle hesceevo pewve yeejoeves Jee}s, Meeceiebpe, yejs}er~
eer ye}Jeerj pewve, eje-peevekeer SkemeWMeve efjHeeFvejer, ieeBOeeriebpe, MeenpeneBhegj~
eer hevvee}e} mes"er, [erceehegj (veeiee}Q[)~
eer Jeerjsvo kegceej pewve, F&oieen kee}esveer, Deeieje (G.he.)~
eer heesKehee} pewve, eje-veeJesuer cessue Fbef[ee, ceeveeEmen ies, De}erie{ (G.he.)~
eerceleer jeqMce pewve Oe.he. eer efJepee kegceej pewve, oefjeeiebpe, veF& efouueer~
eerceleer efJece}e osJeer Oe.he. eer heceeso kegceej pewve Fbpeer., MeenpeneBhegj (G.he.)~
mJe. eerceleer kew}eMeJeleer pewve Oe.he. eer kew}eMe evo pewve Fbpeer., leesheKeevee yeepeej, cesj"~
eerceleer DeCe kegceej veeboskej Oe.he. YeeT meensye veeboskej, ceg}gv[ (Jesm) cegcyeF&~
eer Yeeieevo ceveer<e kegceej "esef}ee, eje-efkejve SpeWmeer, heess. yegjnevehegj, (ce.he.)~
( 15 )
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
eer kew}eMeevo jepekegceej pewve jeJebkee, hees. efyemeJeeb (meerleehegj) G.he.~

eerceleer efJeeeJeleer pewve, jepeewjer iee[&ve, veF& efouueer~
eer Deevevo hekeeMe pewve (meewjce Jee}s) SJeb megheg$e eer ceove kegceej, heoerhe kegceej SJeb heJeerCe kegceej pewve,
Oece&hegje, ieeBOeerveiej, efouueer~
eerceleer DeCee pewve, Oe.he. heJeervo kegceej pewve, heerlecehegje, efouueer~
eerceleer heg<heeosJeer, Oe.he. censvo kegceej pewve, heg<heebpe}er SvkeuesJe, efouueer~
eer yeeyet}e} leesleejece pewve, YegmeeJe} (cene.)~
[e@. Deveghece pewve, megoecee veiej, Fboewj (ce.he.)~
eer efJevee kegceej pewve, pJew}me&, ojeryeeke}eb, efouueer~
mJe. eer Deevevo hekeeMe pewve Meeeqvleefhee, pecyeterhe-neqmleveehegj (cesj") G.he.~
eerceleer jepeg}yeeF& Oe.he. eer vesceerevo pewve }esne[s, hees. keeshejieeBJe (cene.)~
eer Oevvee}e} ieesOee, ceunejiebpe, Fboewj (ce.he.)~
eer megveer} kegceej ceveespe kegceej pewve, efPe}efce} kee}esveer, efouueer~
eerceleer DeeMee pewve Oe.he. eer jepesMe kegceej pewve yeDee meeiej (G.he.)~
eer heejmece} [tbiejce} peer heeveer hees. ces[leeefmeer, veeieewj (jepemLeeve)~
eer Deefve} kegceej pewve (ieg[ieebJe Jee}s) efheeoMe&veer efJenej, efouueer-92~
eerceleer ke=<Cee yeeF& vesceerveeLe pewve, heer. Jee}s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~
eerceleer cebpet}lee pewve Oe.he. eer heYeele evo ieesOee, veee yeepeej, Depecesj (jepe.)~
eer heceeso kegceej pewve, heejme efhevme&, Meenoje-efouueer~
eer eeboce} Deefve} kegceej mejeJeieer, efkeMeveiebpe (efyenej)~
kegceejer Deefoleer megheg$eer eer Dehees}es peer pewve meewieeveer, Fboewj~
eerceleer cebpet}lee Oe.he. heYeeevo ieesOee-veee yeepeej, Depecesj~
eer meges kegceej Mewuesv kegceej pewve, [euveiebpe (PeejKeb[)~
eerceleer peleveosJeer ue#ceerebo pewve, esVeF& (leefceuevee[g)~
eerceleer meKeeF& pewve Oe.he. eer peerleceue pewve, ce[evee (keese) jepe.~
eer ceesefnle pewve heg$e cegkesMe pewve, peieVeeLe pewve heneef[ee, helesnhegj (MesKeeJeer) jepe.~
eer vejsMe pewve yebmeue, ieg[ieeBJee (nefj.)~
eerceleer jleveyeeF& Oe.he. jepesv ekeeMe keesef"ee, keese (jepe.)~
eerceleer meblees<e pewve Oe.he. eer Depeerle kegceej pewve, efYeJee[er (jepe.)~
eerceleer esceuelee pewve Oe.he. eer megMeerue kegceej pewve, ceuee[ (cegcyeF&)~
eer jepesv kegceej hebeewefueee, Fboewj (ce.e.)~
mJe. eer ceesnveueeue nsceebo ieebOeer, meleeje (cene.)~
eerceleer Deejleer pewve Oe.he. eer ekeeMeebo pewve MeerMes Jeeues, Fueeneyeeo (G.e.)
[e@. efJeceuee pewve efJeceue Oe.he. eer ekeeMeebo pewve, efhejespeeyeeo (G.e.)
N: M
( 16 )
efJe<ee-ohe&Ce
e. efJe<ee
he= mebKee
1. meceJemejCe kee JeCe&ve

2. meceJemejCe Jebovee
3. meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e
4. meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e
5. meceJemejCe ewleJe=#e mlees$e
6. meceJemejCe efmeeLe&Je=#e mlees$e
7. meceJemejCe mlethe mlees$e
8. leerLekej Oece&ee mlees$e
9. meceJemejCe iebOekeger mlees$e
10. meceJemejCe efJebMeeflekee
N: M
1
6
9
25
30
46
63
74
86
92
mehle mlees$e
meceJemejCe kee JeCe&ve
(1)
(2)
Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
Jesoer, KeeeflekeeYetefce, Jesoer, ueleeYetefce, hejkeese, GheJeveYetefce, Jesoer, OJepeYetefce,

hejkeese, keuheYetefce, Jesoer, YeJeveYetefce, hejkeese, eerceC[heYetefce Deewj Jesoer nw~ Deeies
16 meer{er Thej e{kej henueer keveer, 8 meer{er e{kej otmejer keveer, hegve: 8 meer{er
e{kej leermejer keveer nw~ Fmeer hej YeieJeeve efJejepeceeve nQ~
eleske hejkeess Deewj JesefoeeW ceW eejeW efoMeeDeeW ceW Ske-Ske ieeshegj ej nQ~
efpeveceW mes hetJe&efoMee ceW efJepee, oef#eCe ceW Jewpeeble heefece ceW peeble Deewj
Gej ceW Dehejeefpele Ssmes veece nQ~ Fve eejeW kes GYee heee& ceW oes-oes veeeMeeueeSb
nQb, efpeveceW osJeebieveeSb YeieJeeve keer Yeefe ceW efJeYeesj nes ve=le-ieeve kejleer jnleer nQ~
JeneB ejeW kes oesveeW Deewj veJeefveefOe, cebieueIe Deewj IetheIe Deeefo efmLele nQ~ eleske
hejkeess kes ejeW hej osJeieCe neLe ceW oC[, cegodiej Deeefo ueskej j#eke yevekej Ke[s
ngS nQ~
24 leerLekejeW kes meceJemejCe kee eceeCe

eR eerMeebefleveeLeleerLekejee vece:
YeieJeeve kees kesJeue%eeve eie nesles ner Fv keer Dee%ee mes kegyesj DeOe&efveefce<e ceW
meceJemejCe keer jevee kej oslee nw~ Gme mecee YeieJeeve leerveeW ueeskeeW kees Deewj Gvekeer
Yetle, YeeJeer, Jele&ceeve mecemle heee&eeW kees egieheled Ske mecee ceW peeve uesles nQ~
YeieJeeve MeebefleveeLe kee meceJemejCe he=LJeer mes 5000 Oeveg<e (20000 neLe)
Thej DeekeeMe ceW DeOej nw~ he=LJeer mes Ske neLe Thej mes Ske-Ske neLe TBeer yeerme
npeej meeref{eeB nQ~ Fvemes e{kej ceveg<e Deewj efleee Deeefo meYeer YeJe peerJe-yeeue,
Je=, DebOes, uetues, uebie[s, jesieer Deeefo Debleceg&ntle& (48 efceve) ceW Thej hengBe peeles nQ~
YeieJeeve $e+<eYeosJe kee meceJemejCe 12 eespeve (96 ceerue) kee nw~ Deeies Ieles-Ieles
ceneJeerj mJeeceer kee meceJemejCe Ske eespeve (8 ceerue) kee nw~
FmeceW eej hejkeess Deewj heeBe JesefoeeB nQ~ Fvekes Dee" YetefceeeB nQ~ eejeW
efoMeeDeeW ceW yengle ner efJemle=le JeerLeer ye[er-ye[er ieefueeeB nQ~
Fme meceJemejCe ceW ece mes henues Oetefuemeeue hejkeese, ewleeemeeo Yetefce,
1. YeieJeeve
2. YeieJeeve
3. YeieJeeve
4. YeieJeeve
5. YeieJeeve
6. YeieJeeve
7. YeieJeeve
8. YeieJeeve
9. YeieJeeve
10. YeieJeeve
11. YeieJeeve
12. YeieJeeve
13. YeieJeeve
14. YeieJeeve
15. YeieJeeve
16. YeieJeeve
$e+<eYeosJe kee meceJemejCe

DeefpeleveeLe kee meceJemejCe
mebYeJeveeLe kee meceJemejCe
DeefYeveboveveeLe kee meceJemejCe
megceefleveeLe kee meceJemejCe
heeeYeg kee meceJemejCe
megheee&veeLe kee meceJemejCe
ebeYe kee meceJemejCe
heg<heobleveeLe kee meceJemeveCe
MeerleueveeLe kee meceJemejCe
eseebmeveeLe kee meceJemejCe
JeemeghetpeveeLe kee meceJemejCe
efJeceueveeLe kee meceJemejCe
DevebleveeLe kee meceJemejCe
Oece&veeLe kee meceJemejCe
MeebefleveeLe kee meceJemejCe
12 eespeve (96 ceerue)

1
2
1
2
1
9
eespeve (76 ceerue)
2
1
8
eespeve (68 ceerue)
2
1
7
eespeve (60 ceerue)
2
1
6
eespeve (52 ceerue)
2
1
5
eespeve (44 ceerue)
2
1
4
eespeve (36 ceerue)
2
mehle mlees$e
(3)
17. YeieJeeve kegbLegveeLe kee meceJemejCe

1
3
18. YeieJeeve DejveeLe kee meceJemejCe
eespeve (28 ceerue)
2
19. YeieJeeve ceefuueveeLe kee meceJemejCe
1
2
20. YeieJeeve cegefvemegeleveeLe kee meceJemejCe
eespeve (20 ceerue)
2
21. YeieJeeve veefceveeLe kee meceJemejCe
1
1
22. YeieJeeve vesefceveeLe kee meceJemejCe
eespeve (12 ceerue)
2
1
1
23. YeieJeeve heee&veeLe kee meceJemejCe
eespeve (10 ceerue)
4
24. YeieJeeve ceneJeerj mJeeceer kee meceJemejCe
meceJemejCe ceW eJesMe kejles ner eejeW ieueer ceW efoJe jlvecee ceevemlebYe nQ pees
efke YeieJeeve mes yeejniegves TBes nQ~ pewmes efke-YeieJeeve MeebefleveeLe kes Mejerj keer
TBeeF& 160 neLe nw Dele: es yeejniegCes DeLee&led 160121920 neLe TBes nQ~ yeerme
eespeve leke ekeeMe hewueeles nQ~ Fvekes oMe&ve mes ceeveer kee ceeve ieefuele nes peelee
nw Deewj Jen YeJeelcee meceief yevekej Deveble mebmeej kees meerefcele kej ueslee nw~
kesJeueer YeieJeeve kes eYeeJe mes eejeW lejhe eej meew keesme leke megefYe#elee,
efnbmee Deewj Ghemeiee&efo kee DeYeeJe, meYeer pevcepeele Me$eg-efmebn, efnjCe Deeefo kee
Deeheme ceW cew$eer YeeJe, neW $e+legDeeW kes heue-hetueeW kee Ske meeLe Dee peevee Deeefo
DeefleMee nes peeles nwb~
YeieJeeve kes eerefJenej ceW DeekeeMe ceW DeOej, Gvekes ejCe kes veeres osJeieCe
mJeCe&cee megiebefOele efoJe keceueeW kees jeles peeles nQ Deewj DeeEnmee Oece& kes efoefiJepee
kees metefele kejlee ngDee Oece&ee YeieJeeve kes Deeies-Deeies euelee nw SJeb mejmJeleerue#ceer osJeer Deepet-yeepet ceW eueleer nQ~ DeekeeMeieeceer $e+efOeejer meeLe ceW eueles nQ,
DemebKe osJe-osefJeeeB, FveefoieCe heers-heers eueles nQ SJeb meeOeejCe cegefve, Deeefe&keeSb,
ceveg<e, heMeg Deeefo veeres-veeres eueles nQ~ peneB YeieJeeve ke peeles nQ JeneB hegve: kegyesj
meceJemejCe keer jevee kej oslee nw~
meceJemejCe ceW Dee" Yetefce Deewj leerve keveer

1. henueer ewleeemeeoYetefce nw, FmeceW Ske-Ske efpevecebefoj kes Deblejeue ceW
heebe-heebe eemeeo nQ~
2. otmejer KeeeflekeeYetefce nw, Fmekes mJe peue ceW nbme Deeefo keuejJe kej
(4)
jns nQ Deewj keceue Deeefo heg<he efKeues nQ~

3. leermejer ueleeYetefce nw, FmeceW neW $e+legDeeW kes heg<he efKeues ngS nQ~
4. eewLeer GheJeveYetefce nw, FmeceW hetJe& Deeefo efoMee ceW ece mes DeMeeske,
mehleo, ebheke Deewj Deece kes Jeve nQ~ eleske Jeve ceWs Ske-Ske ewleJe=#e nQ
efpeveceW 4-4 efpeveeefleceeSb efJejepeceeve nQ~ eleske eefleceeDeeW kes meeceves SkeSke ceevemlebYe nQ~
5. heebeJeer OJepeeYetefce nw, FmeceW efmebn, iepe, Je=<eYe, ie[, ceetj, ev,
mete&, nbme, hee Deewj ee Fve ome efevneW mes meefnle ceneOJepeeSb Deewj Gvekes Deeefele
ueIegOJepeeSb 108-108 nQ~ meye efceueekej 4,70,880 nQ~
6. "er keuheYetefce nw, FmeceW Yet<eCeebie Deeefo ome ekeej kes keuheJe=#e nQ~
eejeW efoMee ceW ece mes veces, ceboej, mebleeveke Deewj heeefjpeele Ssmes Ske-Ske
efmeeLe&Je=#e nQ~ FveceW eej-eej efmeeefleceeSb efJejepeceeve nQ ~
7. meeleJeeR YeJeveYetefce ceW YeJeve yeves ngS nQ~ Fme Yetefce kes heee& YeeieeW ceW
Denle Deewj efmeeefleceeDeeW mes meefnle veew-veew mlethe nQ~
8. Dee"JeeR eerceC[heYetefce nw, FmeceW 16 oerJeeueeW kes yeere ceW 12 kees"s nQ
efpeveceW 1. ieCeOejeefo cegefve, 2. keuheJeeefmeveer osJeer, 3. Deeefe&kee Deewj eeefJekee,
4. peesefle<eer osJeer, 5. Jeblej osJeer, 6. YeJeveJeeefmeveer osJeer, 7. YeJeveJeemeer osJe,
8. Jeblej osJe, 9. peesefle<e osJe, 10. keuheJeemeer osJe, 11. eeJeleea Deeefo ceveg<e
Deewj 12. efmebneefo efleee, Ssmes yeejnieCe kes DemebKeeleeW YeJepeerJe yew"kej
OeceexheosMe megveles nQ~ Jeneb hej jesie, Meeske, pevce, cejCe, GheJe Deeefo yeeOeeSb
veneR nQ~
eLece keveer hej hetpee Je SJeb cebieue Je jKes ngS nQ~ Fmeer eLece keveer
hej eejeW efoMeeDeeW ceW e#esv Deheves cemleke hej Oece&ee OeejCe efkees ngS nQ~
efleere keveer hej efmebn, yewue, keceue, ee, ceeuee, ie[ Deewj neLeer Fve
Dee" efevneW mes ege ceneOJepeeSb nQ leLee OetheIe, veJeefveefOeeeB, hetpeve Je SJeb
cebieueJe efmLele nQ~
le=leere keveer hej iebOekeger ceW efmebnemeve hej ueeue keceue keer keefCe&kee hej
YeieJeeve MeebefleveeLe eej Debiegue DeOej efJejepeceeve nQ~ Fvekee cegKe Ske lejhe nesles
ngS Yeer eejeW lejhe efoKeves mes es elegceg&Keer yeee kenueeles nQ~ YeieJeeve kes heeme
mehle mlees$e
(5)
DeMeeskeJe=#e, leerve $e, efmebnemeve, Yeeceb[ue, eeQme" ebJej, megjheg<heJe=ef, ogbogefYe

yeepes Deewj neLe pees[s meYeemeo es Dee" ceneeeeflenee& nQ~ meYeer meceJemejCe ceW GveGve leerLekej kes Meemeve osJe-osJeer efJeeceeve nQ~ pewmes efke YeieJeeve MeebefleveeLe kes
meceJemejCe ceW ie[ e#e Deewj ceneceevemeer e#eer efJeeceeve nQ~
eer MeebefleveeLe YeieJeeve kees cesje Devebleyeej vecemkeej nes~
Fme meceJemejCe kee JeCe&ve efleueeseheCCeefe, nefjJebMehegjeCe Deewj meceJemejCe
mlees$e kes DeeOeej mes nQ~
mehlemlees$e kee JeCe&ve1. meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekejeW kes meceJemejCe ceW
eLece Yetefce keer JeerLeer ceW efmLele ceevemlebYeeW kes efpeveefyecyeeW kee mleJeve nw~
2. meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e ceW meceJemejCe ceW eLece ewleeemeeo
Yetefce nw~ FmeceW efmLele efpevecebefojeW kee mlees$e nw~
3. meceJemejCe ewleJe=#e mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekejeW kes meceJemejCe ceW
eewLeer GheJeve Yetefce ceW efmLele ewleJe=#eeW kes efpeveefyecyeeW kee mleJeve nw~
4. meceJemejCe efmeeLe&Je=#e mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekejeW kes meceJemejCe ceW
"er Yetefce-keuheYetefce ceW efmLele efmeeLe&Je=#eeW keer efmeeefleceeDeeW kee mleJeve nw~
5. meceJemejCe mlethe mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekejeW kes meceJemejCe ceW
meeleJeeR Yetefce ceW efmLele veJeveJe mletheeW ceW efJejepeceeve efpeve Deewj efme eefleceeDeeW
kee mleJeve nw~
6. leerLekej Oece&ee mlees$e ceW eewyeermeeW leerLekejeW kes meceJemejCe ceW Dee"
Yetefce kes yeeo YeieJeeve keer iebOekeger kes veeres eLece keveer hej e#eWeW kes cemleke
hej efmLele Oece&ee kee mleJeve nw~
7. meceJemejCe iebOekeger mlees$e ceW meceJemejCe ceW le=leere keveer hej iebOekeger
nw Fmeer ceW leerLekej YeieJeeve efJejepeceeve jnles nQ~ en Gme iebOekeger kee mlees$e nw~
N: M
(6)
meceJemejCe Jebovee
meceJemejCe Jebovee
oesne
efevcee efebleeceefCe eYees, iegCe Deveble keer Keeve~
meceJemejCe JewYeJe mekeue, Jen ueJecee$e meceeve~~1~~
MebYegbo
pee pee leerLekej #escebkej, legce Oece& ee kes kelee& nes~
pee pee DevebleoMe&ve meg%eeve, megKeJeere& elege Yeee& nes~~
pee pee Deveble iegCe kes Oeejer, eYeg legce GheosMe meYee veejer~
megjheefle keer Dee%ee mes Oeveheefle, jelee nw ef$eYegJeve cevenejer~~2~~
eYeg meceJemejCe ieieveebieCe ceW, yeme DeOej yevee ceefnceeMeeueer~
en Fb veerueceefCe jefele ieesue, Deekeej yevee iegCeceefCeceeueer~~
meer{er Fke Ske neLe TBeer, eew[er meye yeerme npeej yeveer~
vej yeeue Je= uetues uebie[s, e{ peeles meye DeefleMeeefe Ieveer~~3~~
henuee hejkeese Oetefuemeeue, yengJeCe& jlve efveefce&le megboj~
keefnb heejeie keefnb cejkeleceefCe, keefnb FvveerueceefCe mes cevenj~~
Fmekes DeYeblej eejeW efoMe, nQ ceevemlebYe yeves TBes~
es yeejn eespeve mes efoKeles1, efpeveJej mes efoMe iegCe TBes~~4~~
FveceW eejeW efoMe efpeveeeflecee Gvekees megjheefle vejheefle epeles~
es meeLe&ke veece Oejbs oMe&ve mes, ceevees ceeve ieefuele kejles~~
Fme meceJemejCe kes eej kees, De heeBe JesefokeeeW TBeer~
Fvekes Deblej ceW Dee" Yetefce efhej eYeg keer iebOekeger TBeer~5~~
Fme Oetefuemeeue DeYeblej ceW nw Yetefce ewleeemeeo eLece~
Skeske pewve cebbefoj Deblej mes, heeBe heeBe eemeeo megiece~~
eejeW ieefueeeW ceW GYee lejhe oes oese veedeeMeeueeeW nQ~
DeefYevee kejleeR efpeveiegCe ieeleeR, megj YeJeveJeeefme keveeeW nQ~~6~~
1. nefjJebMe hegjeCe
mehle mlees$e
meceJemejCe Jebovee
(7)
efhej Jesoer Jes{ jner TBeer, ieeshegj ejeW mes ege JeneB~
ejeW hej cebieueJe efveOeer, OJepe leesjCe Iebe OJeveer cene~~
efhej Deeies KeeF& mJe veerj mes, Yejer otmejer Yetceer nw~
hetues kegJeuee keceueeW mes egle, nbmeeW kes keuejJe keer OJeefve nw~~7~~
efhej otpeer Jesoer kes Deeies, leerpeer nw ueleeYetefce megvoj~
yengjbie efyejbies heg<he efKeues, pees heg<heJe=ef kejles cevenj~~
efhej otpee kees yevee mJeefCe&ce, ieeshegj ejeW mes ceve njlee~
veJeefveefOe cebieue Ie Oethe IeeW, egle ceW eJesMe kejleer pevelee~~8~~
Deeies Geeve Yetefce eewLeer, eejeW efoMe yeves yeieeres nQ~
ece mes DeMeeske Jeve mehleheCe&, ebheke De Deece le kes nQ~~
eleske efoMee ceW Ske Ske, le ewleJe=#e DeefleMee TBes~
FveceW efpeve eeflecee eeeflenee&egle, eej eej ceefCecee oerKeW~~9~~
Fmekes Deeies Jesoer megvoj, efhej OJepeeYetefce OJepe mes MeesYes~
efhej jpeleJeCe&cee hejkeese, ieeshegj ejeW mes egle MeesYes~~
eqhej keuheJe=#e Yetceer er, oMeefJeOe kes keuheJe=#e FmeceW~
eefleefoMe efmeeLe& Je=#e eejeW nQ, efmeeW keer eeflecee GveceW~~10~~
eewLeer Jesoer kes yeeo YeJeve, Yetceer mehleefce kes GYee lejhe~
veJe veJe mlethe jlve efveefce&le, GveceW efpeveJej eeflecee megKeeo~~
hejkeese mheefkeceeer eewLee, cejkele ceefCe ieeshegj mes megvoj~
Gme Deeies eerceb[he Yetceer, yeejn kees"eW mes pevecevenj~~11~~
efhej hebece Jesoer kes Deeies, $ee keveer megvoj efoKeleer nQ~
henueer keveer hej e#e MeerMe hej, Oece&ee eejeW efoMe nQ~~
otpeer keveer hej Dee" ceneOJepe, veJeefJeefOe cebieue Je Oejs~
leerpeer keveer hej iebOekeger hej, efpeveJej oMe&ve heehe njW~~12~~
(8)
meceJemejCe Jebovee
pee pee efpeveJej efmebnemeve hej, elegjbiegue DeOej efJejepe jns~

pee pee efpeveJej keer efoJeOJeveer, megvekej meye YeefJepeve le=hle Yees~~
meye peeleefJejesOeer eeCeerieCe, Deeheme ceW cew$eer YeeJe OejW~
pees Jebos OeeJeW iegCe ieeJeW, Jes %eeveceleer kewJeue kejW~~13~~
oesne
elegceg&Keer yeee legcneR, %eeve Jeehle peie efJe<Ceg~
osJeeW kes Yeer osJe nes, ceneosJe Deefj efpe<Ceg~ ~14~~
N: M
eeefj$e kes efyevee cee$e %eeve efmeefoeeke veneR nw

meJJeb efheefn megoCeeCeb meg megiegefCeob efhe meg heef{ob efhe~
meceCeb Yeeefjeb Ceng mekekees megiieFb Cesogb~~14~~
peef[ he[efo oerJenlLees DeJe[s ef keb kegCeef o lemme mees oerJees~
peefo efmeefkeKeTCe DeeCeb kejsefo efkeb lemme efmekeKe heueb~~15~~
DeLe&-mebhetCe& Yeer egle%eeve keeueeefo MegefhetJe&ke eehle efkeee ieee nw leLee
heefjCeeceeW keer efJeMegef mes yeejcyeej Gmekee DeYeeme Yeer efkeee ieee nw Gmekee
JeeKeeve kejves mes leLee oe mes mecekeOeejCe kejves hej Yeer Jen %eeve Yeeeefj$e eefle kees DeLeJee eeefj$e jefnle kees meodieefle ceW hengBeeves kes efueS meceLe& veneR
nw~ Dele: eeefj$e ner eOeeve nw~
eefo oerheke neLe ceW nesles ngS Yeer keesF& ies ee kegSb ceW efiejlee nw lees oerheke
Gmekee keee kejsiee? eefo %eeve eehle kejkes Yeer keesF& Devee-eefj$e kee efJeveeMe
kejlee nw lees Gmekeer efMe#ee kee keee heue nw? DeLee&led egle%eeve kee heue eeefj$e
OeejCe kejvee nw eefo he{kej Yeer eeefj$e mes efJecegKe jne lees Jen %eeve kes heue kees
veneR eehle kej mekelee nw~
-eer kegvokegvo osJe
mehle mlees$e
meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e
(9)
meceJemejCe
ceevemlebYe mlees$e
MebYegbo
eewefyeme leerLekej Jebove kej, Gve eYeg kes meceJemejCe eCecetb~
eYeg meceJemejCe ceW eejeW efoMe, ceevemlebYeeW kees efvele vecetb~~
ceevemlebYeeW ceW eejeW efoMe, efpeveJej eeflecee kees keesef vecetb~
efpeveeeflecee kees Jebove kejkej, #eeefeke mecekelJe meoe eCecetb~~1~~
Skeske eYet kes eejeej, nQ ceevemlebYe ecelkeejer~
eewefyeme eYeg kes deeveJes kens, es meye DeefleMeeefe meewKekeejer~~
ceeveer kee ceeve ieefuele kejles, mecekelJe jlve kees osles nQ~
Fvekeer hetpee kejles pees peve, mebmeej YeceCe nj uesles nQ~~2~~
ceevemlebYeeW ceW eejeW efoMe, efpeveeefleceeeW megboj MeesYeW~
ieCeOej cegefveieCe megjieCe veceles, YeefJepeve JeboW og:Ke mes tW~~
Fvekee Jebove kej ieewlece kees, eYeg kee ieCeOej heo eehle ngDee~
ceQ vecetb vecetb efvele ee mes, cesje peerJeve Yeer Oeve ngDee~~3~~
vejsv bo
Oetefuemeeue kes DeYeblej ceW eejeW efoMe JeerLeer ceW~
ceevemlebYe jlveceefCe efveefce&le MeesYeW eejeW efoMe cesW~~
GveceW eejeW efoMe efpeveeeflecee Yeefe YeeJe mes Jebo~tB
efpeveeeflecee kee Jebove kejkes kece& Me$eg kees Keb[Bt~~4~~
(1)
jesuee bo
Je=<eYeosJe kes meceJemejCe ceW eejeW efoMe ceW~
JeerLeer oesoes keesMe eew[er Gve hetjye ceW~~
(10)
meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
ceevemlebYe DehetJ e&, eejeW efoMe efpeveeefl ecee~

JebotB MeerMe veceee, nesJes meewKe Deveghecee~~1~~
meceJemejCe ceW oef#eCe efoMe ceW MeesYe jne nw~
ceevemlebYe efJeefe$e cegefveieCe hetpe kene nw~~
GmeceW efMeKej meceerhe enBgefoMe efpeveeefleceeSB~
JebotB MeerMe veceee Deveghece meewKe efoueeSB~~2~~
heefMece efoMe keer cene, ieueer ceW jlveefJeefveefce&le~
ceevemlebYe efpevesM e, kee efceLeelJeer ceoled~ ~
Gej efoMe ceW leggbie, ceevemlebYe efJejepes~
pees JeboW Oej eerle Gvekes heeleke YeepeW~~
(2)
DeefpeleveeLe efpeveosJe, meceJemejCe cebs jepeW~
hetjye efoMe ceW legbie ceevemlebYe efJejepeW~~
oef#eCe efoMe ceW es ceevemlebYe Dehetjye~
yeejniegCee efpevesMe, leveg mes legbie jleveeYe~~
heefMece efoMe ceW legbie, ceevemlebYe efoKes nw~
megjheefle vejheefle Jebe keebleerceeve efohes nw~~
mehle mlees$e

meceJemejCe ceW Gej efoMe ceW cene ieueer ceW~
ceevemlebYe megjlve ceefC ecee MeesYes peie ceW~ ~
(3)
oesne
eer mebYeJe efpevejepe kee, meceJemejCe peieJebe~
ceevemlebYe meghetJe& efoefMe, JebotB efpeveJej efyebye~~9~~
meceJemejCe ceW oef#eCeer, efoMe ceW ceevemlebYe~
DeeYeeie ceW engB efoMeer, JebotB efpeveJej efyebye~~10~~
meceJemejCe ceW Dehej efoefMe, ceevemlebYe DehetJe&~
efMeKej Yeeie ceW engB efoMeer, JebotB efpeveJej mete&~~11~~
Gej efoefMe cegefveveeLevegle, ceevemlebYe ceneve~
efMeKej Yeeie efpeveefyebye kees, vecetB pees[ pegie heeve~~12~~
(4)
DeefYevebove efpevejepe kee, meceJemejCe iegCeKeeve~
hetjye ceevemlebYe kees, vecetB efceues megKeKeeve~~13~~
meceJemejCe ceW oef#eCeer, efoMe ceW ceevemlebYe~
efMeKej Yeeie ceW engBefoMeer, JebotB efpeveJej efyebye~~14~~
meceJemejCe ceW DehejefoefMe, ceevemlebYe Deefvebe~
engBefoMe kes efpeveefyebye kees, JebotB megjvej Jebe~~15~~
meceJemejCe ceW Gejer, efoMe ceW ceevemlebYe~
engBefoMe kes eqpeveefyebye kees vecetB nB peie obYe~~16~~
(11)
(12)
(5)
eewheeF&
megceefleveeLe keer meYee Deefvebe, meceJemejCe nw ef$eYegJeveJebe~
hetJe&efoMee ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~17~~
meceJemejCe meye ogKe njleej, hetpele ner meye Yejs Yeb[ej~
oef#eCe efoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~18~~
meceJemejCe ceW yeejn meYee, cegefveieCe ieeles efpeveiegCekeLee~
heefMeceefoMe ceW ceevemlebYe, vecetb elegefo&Me kes efpeveefyebye~~19~~
Fbveerue ceefCe mes yeve jner, keceueekeej meYee MegYe kener~
GejefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~20~~
(6)
heeeYetefpeve iegCeceefCe Yejs, Gvekee meceJemejCe ceve njs~
hetjyeefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~21~~
meceJemejCe ceW Yetceer Dee", oMe&ve mes nes cebieue "e"~
oef#eCe efoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~22~~
meceJemejCe meye megKe oeleej, Jebole Yejles iegCe Yeb[ej~
heefMeceefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~23~~
efpeveJej meceJemejCe DeefYejece, efveleeefle MeleMele keB eCeece~
(7)
eer megheee&efpeve ef$eYegJeve F&Me, meceJemejCe kees veeTB MeerMe~
hetjyeefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~25~~
meceJemejCe ceW kees Glegbie, henje osles efvele megjJe=bo~
oef#eCeefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~26~~
mehle mlees$e
(13)
Oeveo jefele efpevemeYee DehetJe&, ieCeOej kenW DebieDe hetJe&~

heefMeceefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~27~~
meceJemejCe ceW Jesoer heeBe, eej kees Yet Dee" efJeYeeble~
(8)
eboeeYeg efpevekeer MegYemeYee, njleer YeepeveeW keer JeLee~
hetjye efoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~29~~
meceJemejCe kee veece heefJe$e, kejlee Me$egieCeeW kees efce$e~
oef#eCeefoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~30~~
meceJemejCe YeJeoefOe kee ketue, Jebole ner meye neW Devegketue~
heefMece efoMe ceW ceevemlebYe, vecetB elegefo&Me kes efpeveefyebye~~31~~
efpeveJej meceJemejCe peieJebe, JeneB jnW megjvej heMeg Je=vo~
(14)
(10)
Meerleue efpevekee pees meceJemejCe, meye YeJeeW kees os jne MejCe~
hetjye efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~37~~
Fme meceJemejCe ceW leerLe&veeLe, kejles meye YeeeW kees meveeLe~
oef#eCe efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~38~~
pees meceJemejCe ceW le DeMeeske, YeJeeW kee njlee meJe& Meeske~
heefMece efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~39~~
Meerleue keer Oegefve Meerleue kejble, YeJeleehe njs cebieue Yejble~
Gej efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~40~~
(11)
eseebmeveeLe kee meceJemeCe&, ieCeOej cegefveieCe Yeer uese MeCe&~
hetjyeefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~41~~
(9)
he[er bo
eer heg<heoble kee meceJemeCe&, Jebove mes veMelee pevceceCe&~
hetjyeefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~33~~
efpeve meceJemejCe ceW eeeflenee&, YeeeW kes hetjCe kejW keee&~

oef#eCeefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~42~~
efpeve meceJemejCe ceW ieueer eej, meer{er GveceW yeermeefnb npeej~

oef#eCe efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeefleceeJebotB ceeLe sske~~34~~
megj heg<heJe=ef efveefMeefove kejble, pee pee OJeefve kejles n<e&Jeble~

GejefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~44~~
efpevemeceJemejCe ceW cegefve Jemeble, efpeve Oegefve megve kejles kece& Deble~
heefMece efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~35~~
efpeve meceJemejCe jelee kegyesj, yeme DeOe& efveefce<e veefnb ueies osj~
Gej efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~36~~
Yeeceb[ue efJe kee DeefleekeeMe, uepeles kejes[ metjpe ekeeMe~

heefeceefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~43~~
(12)
efpeveJeemeghetpe megjJe=vo hetpe, Gve meceJemejCe DeefleMee efJeMegd e~
hetjye efoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~45~~
efpeve Thej eeQme" ecej mJe, {esjW efvele eeQme" osJee#e~
oef#eCeefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~46~~
mehle mlees$e
(15)
efmebnemeve jlvepe[e efJeefe$e, efvele DeOej efJejepes efpeveheefJe$e~

heefeceefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~47~~
yeepes mee{s yeejn kejes[, ogbogefYe yeepes yepeles Depees[~
GejefoefMe ceevemlebYe Ske, efpeveeeflecee JebotB ceeLe sske~~48~~
(13)
MebYeg bo
efpeve efJeceueveeLe kee meceJemejCe, nw Deceue DeKeb[ meewKeoelee~
GmeceW veJeefveefOeeeB Yejer he[eR, yeng JewYeJe keesF ve ken heelee~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, hetjye efoMe ceevemlebYe yevee~
GmeceW eejeW efoMe efpeveeeflecee, ceQ JebotB ceve Deevebo Ievee~~49~~
efpeve meceJemejCe ceW OetheIeeW ceW megjieCe Oethe KesJeles nQ~
megjefYele eejeW efoefMe OegbDeeb G[s, YeefJe efpeveheo kebpe mesJeles nQ~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, oef#eCe efoefMe ceevemlebYe yevee~
efpeve meceJemejCe ceW ieeshegj kes, oesveeW lejheer veekeMeeuee~
JeneB osJe Dehmeje ve=le kejW, ieeJeW efveleeefle efpeve iegCeceeuee~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, heefMece ceW ceevemlebYe yevee~
ceevemlebYeeW kes eejeW efoMe, Jeeheer kes meefVeOe kegb[ yeves~
GveceW peve hewj Oetefue Oeeskej, Deboj eJesMe kej heehe nves~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, Gej efoMe ceevemlebYe yevee~
(14)
efpeveJej Deveble kee meceJemejCe, oMe&ve mes Debleke1 Yee njlee~
efpeveiegCe Deveble eieefle kejkes, YeJeeW kes iegCe efJekeefmele kejlee~~
1. ce=leg kee~
(16)
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, hetjye efoefMe ceevemlebYe yevee~

efpeve meceJemejCe ceW Dee" Je, cebieuecee yengle peien jnles~
oMe&ke peve kee cebieue kejles, engbefoMeer Decebieue kees njles~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, oef#eCe efoefMe ceevemlebYe yevee~
pees meceJemejCe ceW efpeveoMe&ve, kejles Jes YeJe keneles nQ~
Jes efveefele ner Gme YeJe ee keg, YeJe ueskej efMeJeeer heeles nQ~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, heefece efoefMe ceevemlebYe yevee~
efpeve meceJemejCe ceW efceLeelJeer, DeefYeceeveer #eg ve pee mekeles~
pees meceier nesles nQ, Jes ner efpeveJej oMe&ve kejles~~
efpeveJej mes yeejn iegCee legbie, Gej efoefMe ceevemlebYe yevee~
(15)
eer Oece&veeLe kes meceJemejCe ceW, OJeefve efKejleer efvele1 eej yeej~
Jen Oecee&ce=le yejmee kejkes, YeJeeW kees le=hle kejs Deheej~~
ieCeOej Je Fb eesej kes, eMveeW mes Deve mecee efKejleer~
hetjyeefoMe ceevemlebYe vecetB, efpeve Yekeleer meye Fefle heueleer~~57~~
efpeve meceJemejCe ceW ieCeOej cegefve, efpeveJejOJeefve kee efJemleej kejW~
efhej eoMeebie ceW ietBLeietBLe, kenles cegefveieCe keb"ee kejW~~
efpeveJeeveece=le kees heer-heerkej, eoMeieCe kees Meebefle efceueleer~
oef#eCe efoefMe ceevemlebYe vecetB, efpeveYekeleer ceveJeebefle heueleer~~58~~
efpevemeceJemejCe keer Jeeheer kes, peue ceW YeefJe efvepeYeJe osKes nQ~
Yeeceb[ue ceW efvepe meele YeJeeW kees, osKe YeJeeW mes ts nQ~~
1. DeOe&jeef$e ceW Yeer efKejleer nw Ssmee efkevneR ebLeeW ceW nw~
mehle mlees$e
(17)
(18)
(17)
efpeveJeeveece=le kees heer-heerkej, YeJees kees megKe Meebefle efceueleer~

heefMece efoefMe ceevemlebYe vecetB, efpeveYekeleer ceveJeebefle heueleer~~59~~
efpevemeceJemejCe DeodYegle jevee, Fve%ee mes Oeveheefle jelee~
Jenb ceevemlebYe kes oMe&ve mes, DeefYeceeveer kee meye ceo ieuelee~~
efpeveJej meefvveOe kee ner eYeeJe, Deve ceevemlebYe ceW veefnb Meeer~
Gej efoefMe ceevemlebYe vecetB, efpeveYekeleer ceve Jeebefle heueleer~~60~~
(16)
meKeer bo
eer kegbLegveeLe efpeveJej kee, nw meceJemejCe Deefle veerkee~
ceevemlebYe hetjye efoMe ceW, JebotB efpeveeeflecee efvele ceQ~~65~~
efpevemeceJemejCe Deefle megvoj, efvele Yeeer kejW hegjvoj1~
ceevemlebYe oef#eCe efoMe ceW, JebotB efpeveeeflecee efvele ceQ~~66~~
efpevemeceJemejCe keer ceefncee, ieCeOej cegefve ieeles ieefjcee~
ceevemlebYe heefece efoMe ceW, JebotB efpeveeeflecee efvele ceQ~~67~~
efpevemeceJemejCe DeefleMeeeer, iegCe ieeJeW ceve nj<eeeer~
ceevemlebYe Gej efoMe ceW, JebotB efpeveeeflecee efvele ceQ~~68~~
(18)
DejveeLe Dejer kees veeMee, efvepe kesJeue%eeve ekeeMee~
Gve meceJemejCe hetjye ceW, MegYe ceevemlebYe vecetB ceQ~~69~~
eer MeebefleveeLe kee meceJemejCe, YeeeW keer YeJeYeJe oen njs~

efpeveveece ceb$e Yeer YeJeeW kees, Deelebefleke Meebefle eoeve kejs~~
pees meceJemejCe keer Yeefe kejW, Gvekeer meye yeeOeeSB ueleeR~
hetjye efoefMe ceevemlebYe veceBt, efpeveYekeleer ceve Jeebefle heueleer~~61~~
efpevemeceJemejCe kee ner eYeeJe, meew-meew eespeve ogefYe&#e ues~
meye F&efle Yeerefle ceejer mebke, veefnb nesJes penB efpevejepe eueW~~
meye $e+leg kes Yeer heuehetue heueW, Demecee ceW Yeer keefueeeB efKeueleeR~
oef#eCe efoefMe ceevemlebYe vecetb, efpeve Yekeleer ceve Jeebefle heueleer~~62~~
efpevemeceJemejCe ceW DeeJees, DeefleMeeeer hegCe keceeDees~

JeerLeer ceW oef#eCe efoMe ceWs, MegYe ceevemlebYe vecetB ceQ~~70~~
meye peve kees MejCe eoelee, efpeve meceJemejCe megKeoelee~
Deefle megvoj heefMece efoefMe ceW, MegYe ceevemlebYe vecetB ceQ~~71~~
efpeme ceejie mes nes eerefJenej1, JeneB yengle efoveeW leke Mebeefle jns2~
veefnb ke GheJe ogIe&vee, meye jesie Meeske ogKe Meeble jns~~
meye etj cevegpeieCe heMegieCe kes Yeer, Deeheme ceW cew$eer yeveleer~
heefMece efoefMe ceevemlebYe vecetB, efpeveYekeleer ceveJeebefle heueleer~~63~~
veeEn meceJemejCe ceW yeeOee, veeEn efvee heeme ve #etOee~

DeefleMeekej Gej efoMe ceW, MegYe ceevemlebYe vecetB ceQ~~72~~
(19)
efpeve meefvveOe ceW meewOece& Fv, eEkekej yeve efpeve Dee%ee heeues~
penBpenB eYeg kee nes eerefJenej, Jen MeerIe JeJemLee kej [eues~~
Fmemes Jen Fke ner YeJe Oejlee, efpeve Yeeer nw DeceesIe3 Meeer~
Gej efoefMe ceevemlebYe vecetB, efpeveYekeleer ceveJeebefle heueleer~~64~~
1. Dejnble osJe kee efJenej~ 2. nefjJeMeb hegjeCe mes 3. pees keYeer JeLe& veneR peeleer nw~ 4. Fv~
eer ceefuueveeLe YeJeefJepeeer, Gve meceJemejCe megKe eoeer~

hetjye efoefMe ceevemlebYe ceW, efpeveeeflecee JebotB efvele ceQ~~73~~
efpevemeceJemejCe YeJe Debleke, hetpeke nesles ogKe Jebeke~
oef#eCe efoMe ceevemlebYe ceW, efpeveeeflecee JebotB efvele ceQ~~74~~
1. Fv~
mehle mlees$e
(19)
GheosMe meYee efpeveJej keer, nw ieesue elegceg&Ke efpevekeer~

heefece efoMe ceevemlebYe ceW, efpeveeeflecee JebotB efvele ceQ~~75~~
pees keececeesnece efJepeeer, Jes ceefuueveeLe YeJeefJepeeer~
Gej efoMe ceevemlebYe ceW, efpeveeeflecee JebotB efvele ceQ~~76~~
(20)
cegefvemegele efpeveJej eleOej, Gve meceJemejCe meye ogKenj~
Dehetjye hetjye efoefMe ceW, efpeve ceevemlebYe vecetB ceQ~~77~~
efpevemeceJemejCe DeefYejecee, meye Yee uenW efvepeOeecee~
oef#eCe efoMe keer JeerLeer ceW, efpeve ceevemlebYe vecetB ceQ~~78~~
efpevemeceJemejCe keer MeesYee, osJeeW kee Yeer ceve ueesYee~
heefMece efoMe keer JeerLeer ceW, efpeve ceevemlebYe vecetB ceQ~~79~~
efpevemeceJemejCe DeefleMeeYe=le, meye efjef efmeef veJeef veefOeke=le~
Gej efoMe keer JeerLeer ceW, efpeve ceevemlebYe vecetB ceQ~~80~~
(21)
meesj"e
veefce efpeve peie hejcesMe, meceJemejCe DeefleMee Ievee~
JebotB Yeefe mecesle, hetjye ceevemlebYe kees~~81~~
YeJeoefOe leejve mesleg, meceJemejCe Deeflejce nw~
Jebo t B Yeef e meces l e, oef# eCe ceevemleb Y e kees ~ ~82~~
oMe&ke peve megKensle, meceJemejCe efpevejepe kee~
Jeb o t B Yeef e meces l e, heef ece ceevemleb Ye kees~ ~83~~
meeRes YeefJepeve Kesle, efpeveJee peue Je<ee& kejW~
Jebot B Yeef e mecesl e , Gej ceevemleb Ye kees~ ~84~~
1. osKeles ner~
(20)
(22)
vesceerv eeLe efpevesMe, meceJemejCe Oeveheefle jee~
JebotB Yeefe mecesle, hetjye ceevemlebYe kees~~85~~
meye peve Deevebo nsle, jepeceleer Deeee& JeneB~
JebotB Yeefe mecesle, oef#eCe ceevemlebYe kees~~86~~
ieCeOej Jebove nsl e, meceJemejCe MeesYes Deleer~
JebotB Yeefe mecesle, heefece ceevemlebYe kees~~87~~
megjvej heeJeve nsleg, meceJemejCe DeefleMeg nw~
JebotB Yeefe mecesle, Gej ceevemlebYe kees~~88~~
(23)
vejsv bo
heee&veeLe kes kece" GheJe, peerle Ieeefle Deefj veeMee~
heeeJeefle OejCesv osJe ves, meye Ghemeie& efJeveeMee~~
kesJeue%eeve mete& kes Gieles, meceJemejCe #eCe Yej ceW~
ceevemlebYe hetJe&efoMe kee ceQ, JebotB efe Oej ceve ceW~~89~~
#eceeMeerue eYeg cenecevee nes, yeng Ghemeie& mene nw~
mebkeceeseve Dele: YeJe kes, $e+ef<e ves ener kene nw~~
heeeJeefle Meemeve osJeer kee, ceeve ye{e Fme egie ceW~
ceevemlebYe oef#eCeer efoMe kee, JebotB efe Oej ceve ceW~~90~~
meceJemejCe keer MeesYee veejer, peien peien yeeJeef[eeB~
ueeue meheso keceue efKeueles ueKe1, efKeue peeleer ceve keefueeeB~~
kesJeue%eeve mete& efkejCeeW mes, nQ ekeeMe ef$eYegJeve ceW~
ceevemlebYe heefeceer efoMe kee, JebotB efe Oej ceve ceW~~91~~
meceJemejCe ceW ueleeYetefce, GheJeve ceW hetue efKeues nQ~
peeleefJejesOeer etj heMeg, Deeheme ceW ieues efceues nQ~~
veece ceb$e eYeg kee peheles, Deefj yeves efce$e #eCe Yej ceW~
ceevemlebYe Gejer efoMe kee, JebotB efe Oej ceve ceW~~92~~
mehle mlees$e
(21)
(24)
heeerme meew yeeueerme1 Je<e& kes, hetJe& efJehegue heJe&le hej~
ceneJeerj kee meceJemejCe Lee, yevee eneB Deefle cevenj~~
Yejle#es$e ceW Deepe GvneR kee, Meemeve Fme Oejleer hej~
ceevemlebYe hetJe&efoMe kee ceQ, JebotB DeefleMee efeOej~~93~~
ceneJeerj DeefleJeerj Jeerj eYeg, Je&ceeve efpeve mevceefle~
heeBe veece mes Deehe eefLele nQ, oerpes cegPekees mevceefle~~
meceJemejCe ceW Deehe efJejepeW, eoMe ieCe kes F&ej~
ceevemlebYe oef#eCeer efoMe kee, JebotB DeefleMee efeOej~~94~~
deeme" efove leke efKejer veneR OJeefve, leye meewOece& megjsej~
FvYetefle ieewlece kees ueeee, Jes ner ngS ieCesej~~
meceJemejCe ceW meye peve leefhe&le, efkeee Oece& Je<ee& kej~
ceevemlebYe heefeceer efoMe kee, JebotB DeefleMee efeOej~~95~~
meceJemejCe keer ceefncee veejer, ken ve mekes Meejo ceeB~
ueeskeesej mecheefe JeneB hej, ueeskeesej ner ieefjcee~~
Ssmes meceJemejCe kee oMe&ve, MeerIe efceues en oes Jej~
ceevemlebYe Gejer efoMe kee, JebotB DeefleMee efeOej~~96~~
eewyeermeeW leerLek ej efpevekes, meceJemejCe ceW nesl es~
ceevemlebYe meg eejeej ner, ceeve hebke kees Oeesles~~
ieCeOej cegefveieCe megjheefle vejheefle, Keieheefle Jebove kejles~
ceQ JebotB efveleeefle efe mes, hegCe hetCe& es kejles~~97~~
1. 2519 Jeerj efveJee&Ce DeYeer eue jne nw Deewj ceneJeerj mJeeceer ves 30 Je<e& keer Gce ceW oer#ee ueskej 12 Je<e&
leheMejCe efkeee Lee Deveblej kesJeue%eeveer 30 Je<e& leke jns Les~ Dele: 30 2519 2549 Je<e& hetJe& GvnW
kesJeue%eeve ngDee Lee~ peye en ekejCe efueKee leye Jeerj meb. 2519 Lee~ DeYeer meved 2014 ceW Jeerj efveJee&Ce
2540 eue jne nw~
(22)
ceevemlebYe ceefncee
MebYeg bo
pee pee ceevemlebYe eGefoMe kes, pee pee Gve meyekeer efpeveeeflecee~
pee pee ceeveer kee ceeve njs, pee meeLe&ke veece Oejer ceefncee~~
eles k e ef p eves ej TB eeF& mes yeejn ieg C es kens TB es ~
es eespeve yeerme kejW ekeeMe, yeejn eespeve mes ner oerKeW~~98~~
Fvekees Iesjs nQ leerve kees, pees eG ieeshegj ejeW mes egle~
Fve kees DeYeblej yeeJeef[eeB, Geeve osJeieCe mes mebegle~~
Fve ceOe elegefo&ked meesce Je ece, De JeCe kegyesj peg ueeskeheeue~
Fvekes DeeJeeme yeves megvoj, GveceW jceles es hegCeMeeefue~~99~~
yeereeW efyee keveer leerve kener, Jew[tCe& megJeCe& meg jlveceeer~
e keveer hej hetpeve meg Je De", cebieue Je OJepeeefo mener~~
leerpeer hej ceevemlebYe Ke[ s, es cetue Yeeie ceW Jeeceeer~
meJe&$e heefke ceefCe kes megvoj, Thej ceW nQ Jew[te&ceeer~~100~~
es cetueYeeie ceW eleg<keesCe, Thej leke ieesue yeves megvoj~
FveceW henuet1 nQ oes npeej, efpevekeer nw eceke yengle cevenj~~
Thej ceW $e ebJ ej Iebe, efkebefkeefCeeeB jlvenej MeesYeW~
eejeW efoMe Dee" meg eeeflenee&, DeodYegle efMeKejeW mes Deefle MeesYeW~~101~~
eejeW efoMe efpeveeefleceeSB nQ, efpevekes Jebove mes heehe jW~
#eerjesoefOe mes peue uee kejkes, meye megjieCe efceue DeefYe<eske kejW~~
ebove De#ele heg<heeefo efuees, megjvejieCe hetpee kejles nQ~
meceier yengYeefe efuees, efpeveiegCe mleJeve Gejles nQb~~102~~
hetjye ceevemlebYe kes eGefoMe, veboesej veboe vebefoceleer~
veboerIees<ee yeeJeef[eeB, keceueeW kegcegoeW mes iebOeJeleer~~
oef#eCe ceevemlebYe eGefoMe ceW, yeeJeef[eeB veerj heefJe$e Yejer~
efJepeee Je Jewpeeblee peeblee, Dehejeefpelee megveece Oejer~~103~~
1. nefjJebMehegjeCe meie& 57 Mueeske16~
mehle mlees$e
(23)
heefMece ceevemlebYe eejeW efoMe, yeeJe[er DeMeeskee megeyege~

kegcegoe Je hebg[jerkee hetues, kegcegoeW egle veerj Yejer Mege~~
Gej ceevemlebYe kes eGefoMe, oeevevoe meg ceneveboe~
meg eefl eyee De eYebkeje, Jeeheer peueYejeR peveeveboe~~104~~
(24)
eMeefmle
leerLekej kees efvele vecetB, vecetB mejmJeefle ceele~
ieewleceeefo ieCeOej vecetB, vecetB meeOeg peie leele~~1~~
Fve meyeceW ceefCecee meer{er nQ, e yeepet oes-oes kegb[ yeves~

Fve kegb[esW ceW megjvejheMegieCe, heieOetueer Oeeskej Meg yeves~~
Fve meesuen Jeeheer kee JeCe&ve, megjheefle Yeer veefnb kej mekeles nQ~
yeng nbmeyeleKemeejme he#eer, GveceW keuejJe OJeefve kejles nQ~~105~~
kegbokegbo Deecveee ceW, ie mejmJeefle ceeve~

yeueelkeejieCe Keele ceW, nges metefj peie ceeve~~2~~
efpeveJej meefVeOe kee ner eYeeJe, pees ceevemlebYe ceeve njles~

eefo megjheefle Yeer Deve$e jes, veefnb en eYeeJe Jes hee mekeles~~
nw Oeve Ie[er en Oeve efoJeme, pees Jebove kee meewYeeie efceuee~
Jen Oeve Ie[er Yeer efceues MeerIe, mee#eeled oMe& nes peee Yeuee~~106~~
Fvekes heeOeerMe Les, Jeerjmeeiejeeee&~

cegPes Deeefe&kee ele efoee, veece %eeveceefle Oeee&~~4~~
oesne
pee pee efpeveJej efyebye meye, pee pee ceevemlebYe~
%eeveceleer megKe mebheoe, Yejes njes peiehebo~~107~~
N: M
Oece& Ske meJe&es meceg nw

eeiegCemeefueueheGjb mebpeceGegbieGefccemebIeeeb~
efCecceueleJeheeeeueb meefceefo cenece mebbCCe~~
peceefCeeceoerJeheGjb JejiegefeiebYeerj meerueceppeeob~
efCeJJeeCejeCeefCeJenb Oeccemecegb Cecebmeeefce~~
DeLe&-megvoj iegCeeW he peue keer eegjlee mes mebege, mebecehe GVele Tefce& mecetneW mes
meefnle, efvece&ue lehehe heeleeueeW mes heefjhetCe&, meefceefleeeW heer cenecelmeeW mes Jeehle, ece-efveece
he eegj erheeW (peuepevleg efJeMes<eeW) mes mebege, es iegefhleeeW SJeb iebYeerj Meeruehe ceee&oe mes
meefnle Deewj efveJee&Cehe jlvemecetn mes mecheVe Ssmes Oece&he meceg kees ceQ vecemkeej kejlee ntB~
-pecyeterheheCCeefe-Deeeee& heevebefo
Fme egie ceW et[ eceCeer, Meebeflemeeiejeeee&~

eeefjle eeer Oece&Oegefj, ngS eLece Deeeee&~~3~~
ceevemlebYe mlees$e en, megboj jevee peeve~

he{es he{eJees YeJeieCe, heeJees meewKe efveOeeve~~5~~
peye leke eer efpeveOece& en, peie ceW kejs ekeeMe~
leye leke ieefCeveer %eeveceefle, ke=le mlees$e megKejeefMe~~6~~
Fme peie ceW efpeveYekele kes, ceve ceW kejs eceeso~
ceevemlebYe mlees$e en, peie kees os Deeueeske~~7~~
~~Fefle eermeceJemejCeceevemlebYemlees$eb meceehleb~~
(Fefle Meb Yeteeled)
N: M
ceneve Deew<eefOe keee nw?

efpeCeJeeCeceesmenefceCeb efJemenmegnefJejseCeb DeefceoYetob~
pejcejCeJeeefnnjCeb KeekejCeb meJJeogkeKeeCeb~~
DeLe&-efpevesvosJe kes Jeeve ceneve Deew<eefOe nQ, es efJe<eemegKeeW kee efJejseve kejeves Jeeues
nQ, Dece=lehe nQ, peje Deewj cejCehe ceneJeeefOe kees otj kejves Jeeues nQ leLee mebhetCe& og:KeeW kee
#ee kejves Jeeues nQ~
(YeieJeeve kegbokegbo, oMe&veeeYe=le)
mehle mlees$e
meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e
(25)
meceJemejCe
ewleeemeeo Yetefce mlees$e
ieerlee bo
leerLekejeW keer meYee Yetceer, Oeveheleer jevee kejW~
nw meceJemejCe megveece Gmekee, Jen Delegue JewYeJe Oejs~~
pees Ieeefleee kees Ieeleles, kewJeue%eeve efJekeemeles~
Jes Fme meYee kes ceOe DeOej, megiebOekegef hej jepeles~~1~~
vejsv bo
ewle eemeeo veece Yet henueer, Oetefuemeeue DeYeblej~
heeBe heeBe eemeeo Ske Fke, efpevecebefoj kes Deblej~~
leerLekej TBeeF& mes es, yeejn iegefCeles TBes~
efpevecebefoj efpeveeefleceeDeeW kees, vecetB vecetB Yeeer mes~~2~~
vejsv bo
Je=<eYeosJe kes meceJemejCe ceW, ewle cenue Yet eLecee~
heeBe heeBe cenueeW kes Deblej, Fke Fke efpeveie=n meg<ecee~~
efpevecebefoj efpeveeeflecee Jebotb, efces meJe& ogKe Deeheled~
heeBe hejeJele&ve mes ttB, efceues mJeelcemegKe mebheled~~1~~
DeefpeleveeLe kes meceJemejCe ceW, eLece Yetefce ceW MeesYeW~
eleg<keesCe Jeeheer GheJeve mes, efpeveie=n peve ceve ueesYeW~~efpeve.~~2~~
mebYeJe efpevekes meceJemejCe ceW, eLece Yetefce megj cevenj~
efJeefJeOe yeeJe[er Jeve heJe&le mes, efpeveie=n ceW YeJe ogKenj~~efpeve.~~3~~
DeefYevebove efpeve meceJemejCe keer, MeesYee DeefleMee veejer~
efJeefJeOe heg<he mes megjefYele oMeefoMe, hetue jner nQ keeejer~~efpeve.~~4~~
megceefleveeLe kes meceJemejCe ceW, ewlecenue Yetceer ceW~
osJe osefJeeeB eer[e kejles, efpeveiegCe ieeles uee ceW~~efpeve.~~5~~
(26)
meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
heeeYet kes meceJemejCe ceW, efJeeeOej ueueveeeW~

eLece Yetefce kes efpevecebefoj ceW, hetpee Yeefe jeeeW~~
efpevecebefoj efpeveeeflecee Jebotb, efces meJe& ogKe Deeheled~
heeBe hejeJele&ve mes ttB, efceues mJeelcemegKe mebheled~~6~~
eer megheee& efpeve meceJemejCe ceW, megj efkeVej efkeVeefjeeb~
eLece Yetefce ceW efpeveeeflecee kes, iegCe ieeJeW efe Oeefjee~~efpeve.~~7~~
eboe eYeg kes meceJemejCe ceW, YeJe peerJeieCe Deeles~
eLece Yetefce kes efpevecebefoj kees, Pegke-Pegke MeerMe veJeeles~~eqpeve.~~8~~
heg<heoble efpeve meceJemejCe ceW, ceevemlebYe kes Deeies~
mecei=ef Yeefe YeeJe mes, ve=le kejW iegCe ieekes~~efpeve.~~9~~
Meerleue efpevekes meceJemejCe ceW, eLece Yetefce efpevecebefoj~
YeeeW kee ceve Meerleue kejles, meJe& leehenj megobj~~efpeve.~~10~~
eer eseebme kes meceJemejCe ceW, ve=le kejW megj ueuevee~
efpeveJej megeMe GejleeR nj heue, Jee ceeveeW megKe kejvee~~efpeve.~~11~~
Jeemeghetpe efpeve JeemeJe hetefpele, meceJemejCe megKekeejer~
eLece Yetefce kes efpeveDeeuee keer, ceefncee DeefleMee veejer~~efpeve.~~12~~
oesne
efJeceueveeLe kee meceJeme=efle, eLece Yetefce cevenej~
efpevecebefoj efpeveefyebye kees, vecetb efceues megKemeej~~13~~
eer Deveble efpevejepe kee, meceJemejCe megKeOeece~
eLece Yetefce efpeveiesn kees, vecetb efceues efvepeOeece~~14~~
Oece&veeLe Oecezk e Oegj, meceJemejCe efv e<heehe~
eLece Yetefce efpeveiesn kees, vecetb efces peie leehe~~15~~
MeebefleveeLe efpevejepe kee, meceJemejCe DeefleMeeeer~
eLece Yetefce efpeveiesn kees, vecetb meJe& megKeoeeer~~16~~
kegbLegveeLe ef$eYegJeveheleer, meceJemejCe kes F&Me~
eLece Yetefce efpeveiesn kees, vecetb veceekej MeerMe~~17~~
mehle mlees$e
(27)
(28)
meceJemejCe ewleeemeeo Yetefce mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
DejnveeLe meye YeJe efnle, meceJemejCe kes veeLe~

Oecee&c e= l e Je<ee& kejW, vecet b veceekej ceeLe~~18~~
ceefuueveeLe ece ceesn De, keece ceuue kes efpe<Ceg~
meceJemejCe kes efpeveYeJeve, vecetb ef$epeie efnle efJe<Ceg~~19~~
cegefvemegele cegefveveeLe heefle, meyekees oW GheosMe~
meceJemejCe kes efpeveYeJeve, vecetb efces YeJekeuesMe~~20~~
veefceefpeve meye ogKe Meeskenj, cebieue kejCe efpevesMe~
meceJemejCe kes efpeveYeJeve, vecetb ve nes ogKe uesMe~~21~~
vesefceveeLe keCee kejW, ef$eYegJeve kes DeeOeej~
meceJemejCe kes efpeveYeJeve, vecetb kece& neW #eej~~22~~
efpeve meceesmeCe& ceW meJe& ceve ceesnleer~

ewle eemeeo Yet eewlejhe MeesYeleer~ ~veeLe.~~27~~
eGefoMeer JeerefLe ceW veedeMeeuee yeveer~
oes lejhe oese oes ve=le mes meesnveer~~veeLe.~~28~~
heee&veeLe mebke njCe, #ecee efveOeeve ceneve~

meceJemejCe kes efpeveYeJeve, veceleW mJeelce efveOeeve~~23~~
osJeIej yeeJe[er GheJeveeW ege nQ~

osJe eer[e kejW veeLe heo Yee nQ~~veeLe.~~32~~
ceneJeerj efmeeLe& megle, ef$eYegJeve efhelee efpevesMe~

meceJemejCe kes efpeveYeJeve, vecetb meg Yeefe ncessMe~~24~~
vejsv bo
eewyeerme efpeve kes meceJemejCe ceW, eLece Yetefce ceW efpeveie=n~
Gvekees GveceW efpeve eeflecee kees,veceleW veMeW DeMegYe en~~
jesie Meeske oeefj keuen meye, yewj efJejesOe efceWies~
Yeefkele YeeJe mes efvele eefle Jebotb, Jebole kece& keWies~~25~~
ewleeemeeo Yetefce ceefncee
eefiJeCeer bo
ceQ vecetB ceQ vecetB meJe& leerLexMe kees~
meJe& efpeveefyebye egle meJe& efpeveiesn kees~~
veeLe cesjer megvees Ske ner eeLe&vee~
hesj nesJes ve mebmeej ceW DeeJevee~~26~~
Ske Fke ceW yeleermeeW efn jbieYetefceeeB~

Ske Fke cebs yeleermeeW YeJeve osefJeeeB~~veeLe.~~29~~
ve=le kejleer ngF& veeLe iegCe ieeJeleeR~
heg<he Debpeefue efyeKesjble ceve YeeJeleeR~~veeLe.~~30~~
Ske Fke efpeveYeJeve efMeKej mes legbie nQ~
Gve meYeer yeere megjcenue heCe hebe nQ~~veeLe.~~31~~
oese oes Oethe Ie oes lejhe MeesYeles~

Oeth e KesJ eW meYeer heehe ceue OeesJ eles~ ~veeLe.~~33~~
Oeve en MegYe Ie[er Oeve nw Oeve nw~
Oeve cesje pevece Deehe heo Jebe nQ~~veeLe.~~34~~
Deehe heo JeboleW meJe& efJeheoe ueW~
meJe& Fefle heueW %eeveceefle eer efceues~~veeLe.~~35~~
N:M
eeve ner mecekelJe nw

peb mekekeF leb keerjF peb e Ce mekekesF leb e menCeb~
kesJeefueefpeCesefn YeefCeeb menceeCemme mecceeb~~
DeLe&-efpeme keee& kees eeefj$e ee Devegeve kees kejvee Mekee nw-efkeee pee mekelee nw Gmes
kejvee eeefnS Deewj efpemekees kejvee Mekee ve nes Gmekee eeve kejvee eeefnS keeeWefke eeve
kejves Jeeues kes mecekelJe neslee nw Ssmee kesJeueer YeieJeeve ves kene nw~
(YeieJeeve kegbokegbo, oMe&veeeYe=le)
mehle mlees$e
(29)
eMeefmle
-oesneleerLekej eYeg keer meYee, meceJemejCe DeefYejece~
vecetb vecetb efvele Yeefe mes, heeTb DeefJeeue Oeece~~1~~
nefmleveeiehegj #es$e hej, pebyeterhe efJeKeele~
yeeJeve efpeveie=n kees vecetB, erhe veboerej Keele~~2~~
eeefj$e eeJeleea ieg, Meebeflemeeiejeeee&~
Gvekes heeOeerMe eer, Jeerjmeeiejeeee& ~~3~~
efkeee Deeefe&kee %eeveceefle, cesjs iegJej ceeve~
ieefCeveer ceQves YeefeJeMe, jee mlees$e ceneve~~4~~
peye leke peie ceW meewKeeo, efpeveMeemeve iegCJeeble~
ewleeemeeo mlees$e en, leye leke os efMeJehebLe~~5~~
Fefle cebieueb Yeteeled
~Fefle eermeceJemejCeewleeemeeoYetefcemlees$eb meceehleb~~
pewveb peeleg Meemeveced~
N:M
ie=nmLe Oece& Yeer cegefe ceW nsleg nw

mevle: meJe&megje megjsvceefnleb ceges: hejb keejCeced,
jlveeveeb oOeefle $eeb ef$eYegJeveeeesefle keees meefle~
Je=efemleme eoVele: hejceee Yekeleeefhe&leeppeeeles,
les<eeb meodie=ncesefOeveeb iegCeJeleeb Oeceex ve keme efee:~~
DeLe&-pees jlve$ee mecemle osJesveW SJeb DemegjsveW mes hetefpele nw, cegefe kee Deefleere
keejCe nw leLee leerveeW ueeskeeW kees ekeeefMele kejves Jeeuee nw, Gmes meeOegpeve Mejerj kes efmLej jnves
hej ner OeejCe kejles nQ~ Gme Mejerj keer efmLeefle Glke= Yeefe mes efoes iees efpeve meodie=nmLeeW kes
DeVe mes jnleer nw Gve iegCeJeeve meodie=nmLeesb kee Oece& Yeuee efkemes ve efee nesiee? DeLee&led meYeer kees
efee nesiee~
-Deeeee& heeveefvoosJe
(30)
meceJemejCe ewleJe=#e mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
meceJemejCe ewleJe=#e mlees$e

Devegghed bo:
leerLe&ke=lmeceJeme=leew, elegLe&Yetefce<eg
efmLelee:~
ewleJe=#eeMelegefo&#eg, les ces kegJe&vleg cebieueced~~1~~
ewleJe=#es<eg ewleeefve, elegefo&#eg efJeYeevleefhe~
leeefve meJee&efCe efyecyeeefve, kegJe&vleg cece cebieueced~~2~~
oesne
meceJemejCe ceW MeesYeleerb, Dee" Yetefce megjJebe~
GmeceW eewL eer Yetefce ceW, ewl eJe=# e cegefv eJebe~~3~~
FmeceW engbefoMe jepeles, efpeveJej eEyeye eOeeve~
meye eeflecee mevcegKe vecetB, ceevemlebYe ceneve~~4~~
ieerlee bo
Je=<eYesMe efpevekes meceJeme=efle ceW, JeveOeje ceW hetJe&efoMe~
Jeve nw DeMeeske kene JeneB, le nQ kegmegce he$eeW Yeefjle~~
Gve ceOe Ske DeMeeske le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
pewJeble nesJeW efvele es, efebleeceCeer efpevecetefle&eeB~~1~~
Je=<eYesMe efpevekes meceJeme=efle, oef#eCe efoMeer JeveYetefce ceW~
le mehleo MeesYeW yengle, heue heg<he he$eeW mes Ieves~~
Gve ceOe mehleo le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
pewJ eble nesJ eW efvele es, efebleeceCeer efpevecetefl e& eeB~ ~2~~
Je=<eYes<e eYeg kes meceJeme=efle ceW, heefeceer JeveYetefce ceW~
ebheke le MeesYeW yengle, megjefYele kegmegce hees Ieves~~
Gve ceOe ebheke ewle le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
mehle mlees$e
eer DeeefoveeLe meceJemejCe ceW, Gejer JeveYetefce ceW~

le Deece kes heue heg<he heeeW, egle JeneB MeesYeW Ieves~~
Gve ceOe Deece megewlele ceW, eej eqoMe efpevecetefle&eeB~
eer DeefpeleveeLe meceJemejCe ceW, hetJe&efoked JeveYetefce ceW~
le nQ DeMeeske Deveske efJeOe, heg<heeefo mes MeesYeW Ieves~~
Gve ceOe ewle DeMeeske le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
meye YeJepeve kee MejCe, pees Fme oef#eCeer JeveYetefce ceW~
le mehleo MeesYeW efJeefJeOe, heue heg<he he$eeW egle Ieves~~
meye Yeepeve kees os MejCe, Gme heefeceer JeveYetefce cesb~
ebheke le MeesYes yengle efJeOe, heg<he he$eeW mes Ieves~~
Gve ceOe ebheke ewlele ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
Oeveheefle jefele Fme meceJeme=efle ceW, Gejer Jeve Yetefce ceW~
le Deece kes MeesYeW efJeefJeOe, heue heg<he he$eeW mes Ieves~~
Gve ceOe Deece megewle le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
mebYeJe efpevesej meceJeme=efle ceW, Jeve Oeje ceW hetJe& efoked~
le Jej DeMeeske efJeYeemeles, heg<heeefo mes meewiebOe egle~~
Gve ceOe ewle DeMeeske le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
ieCeOejieCeeW egle meceJeme=efle ceW, oef#eCeer Jeve Yetefce ceW~
le mehleo MeesYeW efJeefJeOe, heg<heeefo mes hetues Ieves~~
(31)
(32)

pewJebl e nesJeW efvele es, efebleeceCeer efpevecetefle&eeB~~10~~
cegefveieCe meefnle efpeve meceJeme=efle ceW, heefeceer JeveYetefce ceW~
ebheke le MeesYeW efJeefJeOe, heg<heeW meefnle megjefYele Ieves~~
eoMeieCeeW egle meceJeme=efle ceW, Gejer JeveYeeftce ceW~
yeng Deece le MeesYeW efJeefJeOe, heue heg<he he$eeW egle Ieves~~
Gve ceOe Deece megewlele ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
pewJ eble nesJ eW efv ele es, ef ebl eeceCeer efpevecetefle& eeB~ 12~~
eqpeveveeLe DeefYevebove meceJeme=efle, hetJe&efoked JeveYetefce ceW~
leJej DeMeeske efJeYeemeles, yeng heg<he he$eeW mes Ieves~~
Gve ceOe ewle DeMeeskele ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
efpeveJej meceJeme=efle meewKekej, efoMe oef#eCeer JeveYetefce ceW~
le mehleo MeesYeW JeneB, yeng heg<he he$eeW mes Ieves~~
efpevejepeheefj<eo meJe&efnlekej, heefeceer JeveYetefce ceW~
ebheke le MeesYes efJeefJeOe, kegmegceeefo mes megjefYele Ieves~~
efpeveJej meceJeme=efle efmeefeo keer, Gejer JeveYetefce ceW~
le Deece kes MeesYeW yengle efJeOe, heg<he heue mes egle Ieves~~
Gve ceOe Deece megewle le ceW, eej efoMe efpevecetefle&eeB~
mehle mlees$e
vejsv bo
megceefleveeLe kes meceJemejCe ceW, hetjye Jeve Yetceer ceW~
le DeMeeske kes Je=#e Ievesjs, Meeske njW heueheue ceW~~
Gvekes yeere DeMeeske ewlele ceW, engeb foMe efpeve eefleceeeW~
eeeflenee& ceevemlebYeesW egle, Gvekees MeerMe veceeesW~~17~~
efpeveJej meceJemejCe ceW oef#eCe, efoMe GheJeve Yetceer ceW~
mehleo kes Je=#e Ievesjs, heg<he megiebefOele GveceW~~
Gvekes yeere mehleo le, eGefoMe efpeve eefleceeeW~
eeeflenee& ceevemlebYeesW egle, Gvekees MeerMe veceeeW~~18~~
meye cebieuekej meceJemejCe ceW, heefece JeveYetceer ceW~
ebheke le nQ efvele heg<heeW mes, megjefYe kejW oMeefoMe ceW~~
Gvekes yeere Je=#e ebheke ceW, engbefoMe efpeve eefleceeeW~
ueeskeesece efpeve meceJemejCe ceW, Gej JeveYetceer ceW~
DeeceJe=#e nQ heue heg<heeW egle, megjvej jceles GveceW~~
Gvekes yeere Deecele FveceW, engbefoMe efpeve eefleceeeW~
heeeYet kes meceJemejCe ceW, hetjye efoMe GheJeve ceW~
le DeMeeske meye heJeve Pekeesjs, efnueles nQ #eCe #eCe ceW~~
Gvekes yeere DeMeeske ewle le, GmeceW engbefoMe eeflecee~
Gvekees Jebotb meJe& meewKeeo, ueeskeesej efpeve ceefncee~~21~~
efpeveJej meceJemejCe megKeoelee, oef#eCe efoMe GheJeve ceW~
Je=#e mehleo he=efLeJeerkeeefeke, heg<he he$e nQ GveceW~~
Gvekes yeere ewlele megboj, GmeceW engbefoMe eeflecee~
(33)
(34)
meceJemejCe peve MejCeYetle nw, GmeceW heefece Jeve ceW~

ebheke Je=#e megiebefOele megboj, megjieCe jceles GveceW~~
Gvekes yeere ewlele ebheke, GmeceW engbefoMe eeflecee~
meceJemejCe ceW GheJeve Yetefce, Gej efoMe ceWs meesnW~
DeeceJe=#e heue heg<heeW mes egle, megjefkeVej ceve ceesnW~~
Gvekes yeere Deece ewlele, GmeceW engbefoMe eeflecee~
eer megheee& efpevemeceJemejCe ceW, hetjyeefoMe GheJeve ceW~
le DeMeeske nQ ceefCecee hees, heg<he ueies nQ GveceW~~
Gvekes yeere Je=#e Fke megboj, GmeceW engbefoMe eeflecee~
meceJemejCe ef$eYegJeve efnlekeejer, GmeceW oef#eCe Jeve ceW~
Je=#e mehleo cejkeleceefCecee, heeeW mes egle GveceW~~
meceJemejCe meye jesie Meeskenj, GmeceW heefece Jeve ceW~
ebheke Je=#e jlveceefCe efveefce&le, Gve megiebOe oMe efoMe ceW~~
meceJemejCe meye Jewj keuen nj, GmeceW Gej Jeve ceW~
Deece Je=#e meye kegyesj efveefce&le, heue hetueeWegle GveceW~~
eveYet kes meceJemejCe ceW, hetjye efoMe GheJeve ceW~
le DeMeeske Geeve kegmegce egle, Meeske njs nj heue ceW~~
mehle mlees$e
efpeveJej meceJemejCe esemkej, GmeceW oef#eCe Jeve ceW~

Je=#e mehleo efJeefJeOe jlvecee, he$e heg<he nQ GveceW~~
meceJemejCe nw efJeeefnlebkej, GmeceW heefece Jeve ceW~
ebheke le Geeve ceveesnj, efKeues kegmegce Gve meyeceW~~
meceJemejCe meye YeJe efnlebkej, GmeceW Gej Jeve ceW~
DeeceJe=#e heue heg<he Yeejegle, megjefYe kejW oMeefoMe ceW~~
Deef[uue bo
heg<heoble kes meceJemejCe ceW Jeve cener1~
hetjyeefoMe ceW le DeMeeske Jeve meesYeneR~~
Gmekes ceOe DeMeeske ewlele MeesYelee~
engBefoMe efpeveJej efyebye vecetb ceve ceesnlee~~33~~
meceJemejCe efpeveJej kee veJeefveefOe mes Yeje~
GmeceWs oef#eCe efoMe mehleo Jeve Oeje 2~~
Gmekes yeere mehleo le Fke MeesYelee~
heg<heoble efpeve DeOej jepeles ieieve ceW~
meceJemejCe ceW ebheke Jeve efoMe Dehej ceW~~
Gmekes yeer e ewl e ebh ekele MeesYelee~
1. Yetefce~ 2. Yetefce~
(35)
(36)
heg<heobl e keer efoJeOegv eer cegefveieCe megv eW~

GejefoMe ceW Deece Jeveer ceW le Ieves~~
Gmekes yeer e Deece ew l ele Mees Y elee~
engBefoMe efpeveJej efy eby e vecetb ceve ceesnlee~~36~~
Meerleue efpevekee meceJemejCe Meerleue kejs~
GmeceW hetjye efoMe DeMeeske Jeve ceve njs~~
Gmekes ceOe DeMeesk e Je=# eJeve MeesY elee~
eng Bef oMe efpeveJej efy eby e vecetb ceve ceesn lee~~37~~
meceJemejCe ceW ewl eJe= # e kees ceg e f v e veceW ~
oef # eCe ceW mehleo Jeve ceW meg j jceW ~ ~
Gmekes ceOe mehleo le Fke MeesY elee~
engBefoMe efpeveJej efyeby e vecetb ceve ceesn lee~~38~~
ewleJe=#e efpeveeeflecee ieCeOej Jebe nQ~
heef eceef o Me ceW eb h eke Jeve DeefY eveb e nw ~ ~
Gmekes ceOe ew l e eb h ekele Mees Y elee~
megjvej hetpeW ewl eJe=# e efpeveefyebye kees~
Gej Jeve ceW ewl e Deece l e ef y eb y e kees ~ ~
en Jeve ceefCecee eeflecee mes Deefle MeesYelee~
eer es eebmeefpevemeceJemejCe DeefleMee Yeje~
ef$eYegJ eve peve #escebk ej hetjye Jeve Oeje~~
Gmekes ceOe DeMees k e ew l ele Mees Y elee~
eqpeveJej meceJemejCe ceW megjheefl e Yee nQ~
oef# eCe efoMe mehleo Jeve Deefl ejce nw~ ~
mehle mlees$e
Gmekes ceOe mehleo ewl e le MeesYelee~

eqpeveJej meceJemejCe meew FbeW Jebe nw~
heefece efoMe ceW ebheke Jeve DeefYevebe nw~~
Gmekes yeere ewle ebheke le MeesYelee~
meceJemejCe ceW jesie Meeske heer[e veneR~
Gej ef oMe ceW megv oj Deece l e cener~ ~
Gmekes yeer eeW Deece ewlele MeesYelee~
Jeemeg h etp e ef peve meceJemejCe ceW jepeles ~
JeneB het J e&J eve ceW DeMeesk e le uemeW ~ ~
Gmekes ceOe DeMees k e ew l ele Mees Y elee~
meceJemejCe ceW Yet K e heeme yeeOee veneR ~
oef # eCe efoMe ceW mehleo Jeve keer cener~ ~
Gmekes ceOe mehleo leJej Mees Y elee~
meceJemejCe ceW Dehece= l et Yee og Ke veneR ~
heef eceefoMe ebh eke Jeve Deefl eMee MeesYeneR~ ~
Gmekes yeer e ew l e eb h ekele Mees Y elee~
meceJemejCe ceW meceief pee mekeW ~
GejJeve kes efpeve efy eb y eeW kees Yepe mekeW ~~
Gmekes yeer e Deece ew l ele MeesY elee~
(37)
(38)
eewyeesue bo
efJeceueveeLe kes meceJemejCe ceW, YeefJepeve efvepekees Meg kejW~
GheJeve Yetceer kes eejeW efoMe, efpeveeeflecee keer Yeefe kejW~~
hetjyeefoMe DeMeeske le GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
Gvekeer engBefoMe efpeveeeflecee kees,Jebole megKe mebheefe ye{s~~49~~
meceJemejCe ceW ieCeOej cegefveieCe, megjvej heMegieCe Yeefe kejW~
mJehej Yeso efJe%eeve eehle kej, elegie&leer kes og:Ke njW~~
oef#eCeefoMe mehleo leJeve, ewle Je=#e megjJebe Ke[s~
Gvekeer engBefoMe efpeveeeflecee kees, Jebole megKe mebheefe ye{s~~50~~
efpeveJej meceJemejCe ceW Deeueme efvee lebe ke veneR~
jesie Meeske ogKe mebke ce=leg Jewj keuen efJes<e veneR~~
heefeceefoMe ebheke le GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
meceJemejCe ceW efpeveJej DeefleMee, etj heMeg ieCe Meeble yeves~
meYeer Jewj efJes<e es[kej, kejW hejmhej esce Ieves~~
Gej efoMeer Deecele GheJeve, ewleJe=#e megj Jebe Ke[s~
eYeg Devebleefpeve Debleke Yeenj, iegCe Deveble kes mJeeceer nQ~
meceJemejCe ceW DeOej efJejepeW, ef$eYegJeve Debleee&ceer nQ~~
hetjye efoMe DeMeeskele GheJeve, ewleJe=#e megj Jebe Ke[s~
efpeveJej meceJemejCe megjefveefce&le, veJeefveefOe megKe mebheefe YejW~
pees peve hetpeW YeefeYeeJe mes, meJe& Decebieue oes<e njW~~
oef#eCe efoMe mehleo GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
mehle mlees$e
Oevekegyesj ves meye mebheeer, meceJemejCe ceW ueee Oejer~

YeJepeveeW kes meJe&ceveesjLe, leYeer Yeefe ves hetCe& kejer~~
heefeceefoMe ebhekele GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
yeejn meYee yeveer nQ GveceW, cegefveieCe megjvej heMeg yew"s~
efpeveJej efoJeOJeveer megve kejkes, elegie&leer kes og:Ke cess~~
GejefoMe ceW Deece Je=#eJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
Oece&veeLe kes meceJemejCe ceW Oecee&ce=le efvele yejme jne~
cegveer Deeefe&kee eeJeke Deewj eeefJekee efe mes efheeW Dene~~
hetjyeefoMe DeMeeske le GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
meceJemejCe en DemebKe YeefJe kees, Oece&megOee mes le=hle kejs~
YeJeDeveble kes DeieefCele ogKe kees Fke #eCe ceW ner ve kejs~~
oef#eCeefoMe mehleo GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
efpeveJej meceJemejCe kees Jebole, mehle hejcemLeeve efceues~
Yeeer ceW jle YeJepeveeW kes, ceve keer keefueeeB MeerIe efKeueW~~
heefeceefoMe ebheke le GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
efpeveJej Jebole Fv mebheoe, eeJeefle& meeceepe efceues~
DeefOeke Deewj keee efpeveiegCemebheo, cegefejcee menMeerIe efceues~~
GejefoMe ceW Deece leJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
MeebefleveeLe kes meceJemejCe ceW, Fvjepe Yeer Yee yeveW~
YeehetCe& Meebleer kees heekej, pevce ce=leg kee ke nveW~~
(39)
(40)
hetjye efoMe DeMeeske le GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~

meceJemejCe ceW megjueueveeeW, YeefeYeeJe mes ve=le kejW~
OeJeue ebefkejCeeW mece GppJeue, eYeg keer iegCe keerleea GejW~~
oef#eCe efoMe mehleo GheJeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
meceJemejCe ceW Meejerefjke, ceeveme Deeieblegke ke veneR~
<ed$e+leg kes heue hetue JeneB, Fke meeLe heueW hetueW efvele ner~~
heefece efoMe ceW ebheke le Jeve, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
meceJemejCe ceW efpeveeYeeJe mes, Jewj keuen mebIe<e& veneR~
efmebn efnjCe De mehe& vesJeuee esce hejmhej kejW mener~~
Gej efoMe Geeve Deece kee, ewleJe=#e megjJebe Ke[s~
meKeer bo
eer kegbLegveeLe efpeveosJee, legce meceJemejCe ogKe sJee~
GheJeve DeMeeske hetjye ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~65~~
efpeve meceJemejCe kes Deboj, meewOece& Fv eYeg efkebkej~
Jeve mehleo oef#eCe ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~66~~
cegefveveeLe eYet iegCe Yepeles, megj efkeVej hetpee jeles~
ebheke Jeve heefece efoMe ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~67~~
ieCeOej legce iegCe kees ieeles, efvepe ceW hejceevebo heeles~
Jeve Deece le Gej ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~68~~
efpeve DejnveeLe cegefveveeLee, Fveefo veceeles ceeLee~
Gve meceJemejCe hetjye ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~69~~
mehle mlees$e
efpevemeceJemejCe DeefleMeeeer, ef$eYegJevepeve kees megKeoeeer~

mehleo Jeve oef#eCe ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~70~~
efpeveJej meefVeOe hee kejkes, YeefJepeve YeJe YeJe ogKe njles~
engBefoMe eeflecee kes mevcegKe, nQ ceevemlebYe elegce&gKe~
DeeceeW kee Jeve Gej ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~72~~
eqpeveceefuueveeLe YeJe efJepeeer, Gve meceJemejCe megKekejF&~
efvepehejceevebo megKeoelee, pees Yepes meJe& megKe heelee~
mehleoJeve oef#eCe ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~74~~
efpeve Deelece jme megKe heeees, Gve meceJemejCe efMej veeees~
ebheke leJeve heefece ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~75~~
efpeve meceJemejCe pees epeles, Gve meJe& ceveesjLe heueles~
cegefvemegele efpeve YeJenlee&, Gve hetpele meye megKe Yelee&~
efpeve meceJemejCe keer hetpee, Fme mece veefnb efnlekej otpee~
mehleo Jeve oef#eCe ceW, vecetb ewleJe=#e efeOej ceQ~~78~~
(41)
(42)
ome OeceeX kee keuhele, meceJemejCe megKekeej~

mehleoJeve oef# eCeer , vecet b ew l ele meej~~82~~
efpeveJej keer DeodYegle meYee, YeefJepeve megKe oeleej~
ebheke Jeve heefece efoMeer, vecetb ewlele meej~~83~~
pevce pevce kes heehe meye, veeMetB efpeve iegC eOeej~
DeeceJ eveer Gej efo Meer, vecetb ewl ele meej~~84~~
vesefceveeLe keer Yeefe mes, efceues mJeelce meeceepe~
le DeMeeske Jeve hetJe&efoMe, vecetb ewlele Deepe~~85~~
meceJemejCe efpevejepe kee, ef$eYegJeve megKe meeceepe~
oef#eCeefoMe Jeve mehleo, vecetb ewlele Deepe~~86~~
efpeveYeef e mes Fb heo, efceues eefe meeceepe~
ebheke Jeve heefece efoMeer, vecetb ewlele Deepe~~87~~
efpeveYeefe mes ner efceues, cegefehegjer kee jepe~
Gej efoMe ceW DeeceJ eve, vecetb ewl ele Deepe~~88~~
meceJemejCe eYeg heee& kee, meye cebieue kejleej~
le DeMeeskeJeve hetJe&efoMe, vecetb ewl ele meej~~89~~
meJe& Decebi eue oes<enj, Oece&l eerL e& kejleej~
oef#eCe efoMe Jeve mehleo, vecetb ewlele meej~~90~~
meye DeeefOe JeeefOe heefjnejs, efpeve meceJemejCe iegCeOeejs~

veece ceb$e efpeve heee& kee, meJe& meewKe oeleej~

ebheke Jeve heefeceefoMeer, vecetb ewlele meej~~91~~
pees meceJemejCe ceve OeejW, Jes ogKe oeefjo meye ejW~

oesne
meceJemejCe veefceveeLe kee, meye megKe kee Yeb[ej~
Jeve DeMeeske hetjye efoMeer, vecetb ewlele meej~~81~~
mebke ceeseve heee&eYeg, keefueegie ogKe njleej~

Gej efoMe ceW DeeceJ eve, vecetb ewlele meej~~92~~
meceJemejCe efpeve Jeerj kee, DeefleMee iegCe Yeb[ej~
vecetb DeMeeske le efyebye kees, meJe& meewKe Yeb[ej~~93~~
mehle mlees$e
(43)
efpeve mevceefle oW mevceleer, kegceefle efJeveeMevenej~

vecetb mehleo efy ebye kees, meJe& meewKe Yeb[ej~~94~~
Je&ceeve YeieJeeve kee, meceJemejCe megKekeej~
ebheke le eeflecee vecetb, meJe& meewKe Yeb[ej~~95~~
Jeerj eYet kee veece nw, mJeelece efveefO e oeleej~
Deece Je==# e eefl ecee vecet b, meJe& meewKe Yeb[ ej~~96~~
MebYeg bo
eewefyeme efpeveJej kes meceJemejCe ceW, eewLeer GheJeve Yet ceeveer nw~
eejeW efoMe Fke Fke ewle Je=#e, engBefoMe efpeveeeflecee ceeveer nQ~~
eejeW efoMe keer efpeve eeflecee kes, mevcegKe ceW ceevemlebYe Ke[s~
ceQ Jebotb MeerMe vecee kejkes, efove hej efove megKe meewYeeie ye{s~~97~~
(ewleJe=#e ceefncee)
oesne
veemee er meewce efJe, efpeveJej mece efpeveefyebye~
veceBt vecetB cemleke veceeB, heeTB meewKe Deefvebe~~98~~
MebYeg bo
pee pee eer efpeveJej meceJemejCe, peepee eewLeer GheJeve Yetceer~
pee pee ceefCecee efpeve ewleJe=#e, pee pee megj vej Jebefole Yetceer~~
pee pee ieCeOej ieg mes Jebefole, peepee cegefveieCe efJenjCe Yetceer~
pee pee DeMeeske mehleo De, ebheke Je DeeceJeve keer Yetceer~~99~~
hejkeese otpee mJeCe&ceeer, eG ieeshegj ejeW mes egle nw~
Jeblej megj cegodiej ueskej kes, efpeveYee JeneB hej j#eke nQ~~
leesjCe ejeW kes GYee lejhe, De" efJeOe kes cebieue Je Oejs~
eleske Ske meew Dee" kens, es meJe& Decebieue oes<e njW~~100~~
Gmekes Deeies Jesefle kejkes, GheJeve Yetceer Deefle MeesYe jner~
efoMeece mes DeMeeske mehleo, ebheke Je DeeceJeve efoKeW JeneR~~
(44)
eejeW efoMe Fke Fke ewle Je=#e, eYeg mes yeenj iegefCeles TBes~
eleske ewlele ceW eejeW, efoMe Fke-Fke efpeve eeflecee oerKesW~~101~~
es Dee" eeefleneeeX mebegle, ceefCecee eerefpeve eefleceeeW nQ~
nj eefleceeDeeW kes mevcegKe Fke, Fke ceevemlebYe keneeW nQ~~
es leerve kees mes heefjJesefle $ee keveer kes Thej MeesYeW~
ceevemlebYeeW kes eejeW efoMe Fke Fke efpeve eefleceeeW MeesYeW~~102~~
eewefyeme efpeveJej kes GheJeve ceW, eeveJes ewlele ceeves nQ~
GveceW $ee Meleke megeewjemeer, ceefCecee efpeveefyebye yeKeeves nQ~~
Fvekes ceevemlebYe leerve Meleke eewjemeer ner nes peeles nQ~
eejeW efoMe efpeveJej efyebye meYeer hebn meew efeme ieeles nQ~~103~~
Fve efpeveefyebyeeW kees Yeeer mes, pees efveleeefle Jebove kejles nQ~
Jes meJe& ceveesjLe hetCe& kejW, ece mes efMeJe ue#ceer Jejles nQ~~
Fve GheJeve ceW keefnb yeeJeef[eeB, keefnb eer[e heJe&le efoKeles nQ~
keefnb YeJeve yeves megboj TBes, FveceW megj vej efvele jceles nQ~~104~~
hetjyeefoMeJeve ceW yeeJeef [ eeB 1, vevoe vevoes ej Deeveboe~
vevoJeleer Je DeefYeveefvoveer, veefvoIees<ee peueYejer ceneveboe~~
pees peve Fvekeer hetpee kejles, Jes Goe megheue kees heeles nQ~
Jeeheer mes heg<heeW kees ueskej, efpeveefyebye hetpeles peeles nQ~~105~~
oef#eCeefoMe efJepee leLee DeefYepee, pew$eer Je Jewpeevleer Jeeheer~
Dehejeefpele peeeseje veecee, es epele efJepee heue kees osleeR~~
heefeceefoMe kegcegoe veefueveer De, heee heg<keje JeeefheeeB nQ~
efJeeesledheuee, keceuee es n, epeles eerefle heue osleer nQ~~106~~
Gej ceW eYeemee YeemeJeleer Yeemee, megeYee YejeR peue mes~
hegve Yeevegceeefueveer mJeebeYee, Keeleer heue osleeR hetpeve mes~~
Jeeheer peue mes mveeve efkees, YeefJe peve Fke YeJe kees osKes nQ~
Gme peue DeJeueeskeve mes efvepe kes ner meele YeJeeW kees osKes nQ~~107~~
mehle mlees$e
(45)
(46)
Fve Goe Deewj eerleer heueoe, yeeJeef[eeW kes ceefOe ceejie kes~
e lejheer leerve leerve Keve keer, yeeerme veeeMeeuee oerKeW~~
eleske ceW yeefeme yeefeme, peesefleef<e, osJeer vele&ve kejleer nQ~
Jes neJe YeeJe mes levcee nes, efpeveJej iegCe keerle&ve kejleer nQ~~108~~
nce efvele veceW efpeve eeflecee kees meejs keefueceue Oegue peeJeWies~
efvepe Deelce megOeejme heerkej kes, efvepeceW ner le=hleer heeJeWies~~
meye DeeefOe JeeefOe heer[e mebke, Fke #eCe ceW ner veMe peeJeWies~
efvepe %eeveceleer kesJeue kejkes, efmeeuee ceW yeme peeJeWies~~109~~
meceJemejCe efmeeLe& Je=#e mlees$e

Devegghed bo
elegefJ eM eefl eleerL exM ee:, Oece& eeeefO ehee Deceer~
meJee&vevevleMees veewefce, les ces kegJe&vleg cebieueced~~1~~
efmee: efmeefefJeOeeleej:, leebmleod efyebyeeefve e mlegJes~
les meJex leeefve meJee&efCe, kegJe&vleg cece cebieueced~~2~~
efmeeLe&lejJe: meJex, efmeeee&mles<eg ee: efmLelee:~
les meJex eefleceeMeeefhe, kegJe&vleg cece cebieueced~~3~~
eMeefmle
MebYeg bo
eer Meebefle kegbLeg DejveeLe eYet ves, pevce efueee Fme Oejleer hej~
en nefmleveeiehegefj FbJebe, jlveeW keer Je=ef< ngF& eneB hej~~
eneB pecyeterhe yevee megboj, efpevecebefoj nQ Deveske megKeeo~
cesje eneB Je<ee&eesie keeue, mJeeOeee Oeeve mes nw meeLe&ke~~1~~
vejsv bo
meceJemejCe ceW "er Yetefce nw, keuheJe=#e keer megboj~
eejeW efoMe ceW Ske-Ske, efmeeLe& Je=#e nQ cevenj~~
FveceW eejeW efoMe Fke Fke nQ, efmeeW keer eefleceeeW~
nce Jebos efvele MeerMe vecee kej, Fefle heue hee peeeW~~4~~
eeuens oerveyebOeg
eer DeeefoveeLe kee meceesmejCe efJeMeeue nQ~
OJepeYet kees Jes{ jpeleceeer le=eflee meeue1 nw~~
ef meeLe& veces le nw keuheYet ef c e ceW ~
Jebotb meoe eGefme keer eeflecee eefme ceQ~~1~~
oef#eCe megkeuhe Yetefce ceW ceboej le nw~
Gme cetue ceW elegefo&Mee ceW efmeefyebye nQ~~
elesk e efy eby e kes mece#e ceeveLebYe nQ~
Jebotb meoe eGefme keer eeflecee Deefvebo nQ~~2~~
Fme egie kes eeefj$e eeer eer, Deeeee& Meebeflemeeiej iegJej~

yeermeJeeR meoer kes eLecemetefj, Fve heeeee& Jeerjmeeiej~~
es oer#ee iegJej cesjs nQ, cegPe veece jKee Lee %eeveceleer~
Fvekes emeeo mes ebLeeW keer, jevee kej ngF& DevJeLe&celeer~~2~~
en ewleJe=#e mlees$e ceeve, efpeveeeflecee Jebove YekeleerJeMe~
en jesie Meeske oeefjde og:Ke, mebke njves Jeeuee meblele~~
peye leke eewyeermeeW leerLekej, peie ceW Gvekee iegCeieeve jns~
leye leke en ieefCeveer %eeveceleer, efJejefele mlees$e peeMeerue jns~~3~~
~Fefle eermeceJemejCeewleJe=#emlees$eb meceehleb~~
N:M
meceJemejCe efmeeLe& Je=#e mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee
heef ece megkeuheYetefce ceW mebleevekeebefIehee 1~

efmeeLe& Je=#e nw Fmeer kes eej neW efoMee~~
1. hejkeese~
mehle mlees$e
(47)
(48)
Skes ke ef m eef y eb y e meeOeg Je= b o Jeb e nQ ~

Jeb ot b meoe FvnW es eeJeef l e& Jeb e nQ~ ~3~~
het j yeef o Meer veces ef m eeLe& Je= # e nw ~

Jebotb GvnW eGefoMe kes pees efmeefyebye nQ~~9~~
Gej megk euhe Yet ceW heeefjpeele Je=# e nw~

es efme keer eefleceeDeeW mes efmeeLe& meeLe& nw~~
pees Fvekees pepeW Gvekes meJe&keee& efme nQ~
Jebotb meoe eGefme keer eeflecee Deefvebo nQ~~4~~
pees Yeer ceveg<e keuheJe=#e kes efveke Deeles~

pees keg Yeer ceeBieles Jees #eCecee$e ceW heeles~~
oef#eCe ceW pees ceboej ner efmeeLe& Je=#e nQ~
Jebotb JeneB eGefoMe kes pees efmeefyebye nQ~~10~~
leerLexMe DeefpeleveeLe keer meceJemejCe keLee~

Yet keuhele het J e& ceW veces Je=# e Lee~~
efmeeLe& veece FmeceW eej efmeefy ebye nQ~
Jeb ot b meoe es ef meef y eb y e Fb Jeb e nQ b ~ ~5~~
Fme keuheYetefce ceW keefnb hes yeeJe[er yeveer~

ueIeg heJe&leeW hes osefJeeeb eer[e kejW Ieveer~~
heefece efoMeer mebleeveke efmeeLe& Je=#e nw~
efpevejepe meceesmejCe ceWs pees keuheJe=#e nQ~

oef#eCeefoMeer ceboej veece efme2 DeLe& nw~~
Gme cetue ceW elegefo&M ee ceW efmeefyebye nQ~
Jebotb meoe Fvnbs es leerv e ueeske Jebe nQ~~6~~
mebleevekeeKe veece kes efmeeLe& Je=#e ceW~
eejeW efoMee ceW efme keer eeflecee vecetB GvnW~~
pees Jeboles efpevejepe meceesmeCe& kees meoe~
Jes mJeie& meewKe Yeesie kes efMeJe heeJeW Mece&oe~~7~~
pees heeefjpeele veece kes efmeeLe& Je=#e kees~
efvele Jeboles nQ Yeefe mes Gve efmeefyebye kees~~
Jes ieCeheleer megjW v eeJeleea Jebe Yeer~
DeefleMee Deveble meewKe Oeece eehle kejW ner~~8~~
meb YeJe efpevesM e meceesm eCe& ceW efJ ejepeles~
oMeefJeOe kes keuheJe=#e JeneB hes efn jepeles~~
1. mebleeveke veece kee Je=#e~ 2. efmeeLe& Je=#e~
Gej ceW heeefj peele pees efm eeLe& Je=# e nw~

Gme cetue ceW eGefoMe ceW efme efyebye jce nQ~~
eeflecee mece#e ceevemlebYe peiele Jebe nQ~
DeefYevebovesMe meceesmeCe& ceW efJejepeles~

GmeceW "er Oeje ceW keuheJe=# e jepeles~ ~
het j yeef o Meer veces ef m eeLe& Je= # e nw ~
oef# eCeef oMeer kene nw ceboej Je=# e pees~
Gmekes elegefo&Mee ceW eG efme efyebye pees~~
megjheefle Je eeJeleea vejheefle mes Jebe nQ~
Jebotb JeneB eGefoMe Yeer pees ceevemlebYe nQ~~14~~
heefece efoMeer mebleeveke efmeeLe& Je=#e nw~
Gmekes elegefo&Mee ceW eG efmeefy eby e nQ~ ~
efvepe meece megOeejme kes mJeeoer cegveer Jeneb~
Jebove kejW melele ner nce Jeboles eneB~~15~~
mehle mlees$e
Gej ceW heeefjpeele pees efmeeLe& Je=#e nw~

cegefveieCe mes Jebe efvele ner megjieCe mes hetpe nw~~
Fmekes elegefo&M ee ceW eG efmeefy eby e nQ~
nce Jeboles FvnW es meJee&L e&e fmeef nQ~ ~16~~
jesuee bo
megceefleveeLe efpevejepe, meceJemejCe ceW jepeW~
"er keuhele Yetefce, keuheJe=#e mes meepeW~~
hetjye efoMe efmeeLe&, Je=#e veces ceeveeW~
efmeefyebye nQ eej, hetpele YeJe ogKe neveeW~~17~~
pees YeefJe JeboW efvele, efmeeW keer eefleceeeW~
meceJemejCe ceW peebe, DeefleMee hegCe keceeeW~~
oef#eCe efoMe ceboej, le efmeeLe& yeKeeveeW~
efmeefyebye nQ eej, Jebole YeJe ogKe neveeW~~18~~
meeOeg cegceg#et efvele, mJeelcemegOeejme heerles~
efmeefyebye kees Oeee, kece& Dejer kees peerleW~~
heefeceefoMe efmeeLe&, mebleeveke le peevees~
eeJeke Yeefe mecesle, efmeefyebye kees hetpeW~
YeJeoefOe Mees<eCe nsle, kejW eelve megveerkes~~
Gej efoMe efmeeLe&, heeefjpeele le peevees~
heeeYeg YeieJeeve, meceJemejCe ceW efleW~
Gve DeefleMee mes YeJe, DemebKe efceuekej yew"W~~
hetjyeefoMe efmeeLe&, Je=# e veces ceeveeW~
efme efyebye nQ eej, Jebole YeJe ogKe neveeW~~21~~
(49)
(50)
Fv meYeer heefjJeej, ueskej JeneB hes DeeJesb~

YejW hegCe Yeb[ej, efpeveJej iegCe kees ieeJeW~~
Oeve peve megKe heefjJeej, ye{lee efpeve Yeeer mes~
efceues cegefe kee ej, mJehej Yeso egeer mes~~
heefece efoMe efmeeLe&, mebleeveke le peeveeW~
efceues jepe mecceeve, peie ceW ceeve keneJeW~
pees kejles iegCeieeve, efpeveJej Yeefe ye{eJeW~~
Gej efoMe efmeeLe&, heeefjpeele le peeveeW~
eer megheee& efpevejepe, YeefJepeve ceve lece njles~
pees Jebos eYegheeo DeefleMee, megKe efveefOe Yejles~~
hetjye efoMe efmeeLe&, Je=#e veces peeveeW~
ef$eYegJeve JewYeJe hetCe&, meceJemejCe megKekeejer~
YeJe kejW YeJe etCe&, efvele hetpeW cevenejer~~
oef#eCe efoMe ceboej, le efmeeLe& yeKeevees~
efmeefyebye nQ eej, Jebole YeJe ogKe neveeW~~26~
efebleeceefCe efpeveYeefe, efebeflele heue kees osJes~
pees Jebos efvepe Meefe, Pe eieefle kej uesJeW~~
heefece efoMe efmeeLe&, mebleeveke le peeveeW~
keuheJe=#e keer Yetefce, cegBnceeBiee heue osJes~
oMe& kejW pees YeJe, meye Gece megKe uesJeW~~
mehle mlees$e
(51)
(52)

efmeeLe& Je=#e megKeoeefe veceW cegveeRe~

ceQ efmeefy eby e eCecetb epeles megjWe~~34~~
eboe eYeg YeieJeeve, meceJemejCe veYe ceW nw~

Gve Jeeveece=leheeve, kejkes YeJe veceW nQ~~
hetjyeefoMe efmeeLe&, Je=# e veces peeveeW~
mebleevekeeKe le ceW eeflecee veceW pees~

mebmeej Ieesj Jeve ceW ve keYeer YeceW Jees~~
efmeeLe& Je=# e eefl ecee veceles cegv eeRe~
eb meMe Deeuneo, kejles efpeveJee peie ceW~

pees Jeboles ejCeeype, Pe hengBes efMeJeheo ceW~~
pees heeefjpeele le keer eeflecee veceW nQ~

Jes jesie Meeske ogKe mebke mes yees nQ~~
efmeeLe& Je=#e megKeoeefe veceW cegveeRe~
ceQ efmeefy ebye eCecetb epeles megjWe~~36~~
efvepe heefjJeej mecesle, eb mete& megj DeeJeW~

efvepe heo heeJeve nsleg, eYeg veceW iegCe ieeJeW~~
heefece efoMe efmeeLe&, mebleeveke le peeveesW~
eer Meerl euesM e Jeeveece=l e leehenejer ~

pees Jeb oles meceesmeCe& ve neW og Keejer~ ~
nw hetJe&efoked le veces veceW cegv eeRe~
ebefkejCe meceesle, efpeveJej leve Deefle megboj~

ves$e npeej yeveee, oMe&ve kejW hegjboj~~
Jemebleefleuekee bo
eerheg<heoble
efpevemeJe&efnleevegMeemlee~
pees Jeboles meceJemeCe& njW Demeelee~~
nw hetJe&efoked le veces veceW cegveeRe~
ceboej Je=#e eefl ecee epeles meoe pees~
mJeelcewke meewKe mebheefle Yejles meoe Jees~~
ceboej Je=#e eeflecee megj Jeb=o veceW~

mebmeej meewKe Yepe efvepe $ee jlve uetW~~
efmeeLe& Je=# e eefl ecee veceles cegv eeRe~
mebleevekeeKe le ceW eeflecee epeW pees~
mebleeve ceesn Deefj kees Gvekeer veMes pees~~
nw keuheYetef ce ef meeLe& veceW cegv eeR e~
pees heeefjpeele le keer eeflecee veceW nQ~
Jes heehe leehe nj mJeelce megOee eKes nQ~~
nw keuheYetef ce ef meeLe& veceW cegv eeR e~
mehle mlees$e
(53)
(54)
eseebmeveeLe efpevekee peg meceesmejCe nw~

efmeeLe& Je=#eefoked hetJe& DehetJe& mees nw~~
jcee veces eeflecee veceles cegveeRe~
mebl eevekeeefo le heefece ceW Ke[e nw~

Fbeefo hetpe iegCe DeefleMee mes ye[e nw~~
Deevebo Oeece heo nsl eg veceW ceg v eeR e~
ceboej Je=# e efoMe oef# eCe ceW megn elee~

pees YeJe efvele veceles lece Yeeie peelee~~
Yeeer kejW mece megOee jefmekee cegveeRe~
nw heeefjpeele le Gej ceW DeveesKee~

pees Jeboles heue uenW DeefleMeeefe eesKee~~
Deelcee heefJ e$e kejkes veceles cegv eeRe~
efmeeLe& Je=#e mebleeveke kees veceW pees~

mebleeve meewKe Oeve Oeeve mece=ef ues Jees~~
$e+eqOeje melele Oeeve OejW cegveeRe~
Yegpebieeeele bo
meceesmeCe& kees hetpeles Yeefe mes pees~
uenW meewKe mebheo veJeeW efveef kees Jees~~
veces le ceW vecetb efme osJee~
keB Deehekes heeo keer efvele mesJee~~49~~
pees heeefjpeele le keer eeflecee Yepes nQ~

Jes pevce ce=leg Yee mes efveefele gs nQ~~
Yeeer Yejs mlegefle he{s efvele ner cegveeRe~
eer Jeemeghetpe leveg ueeue mejespe pewmee~
megb oj efoKes meceJemeCe& DehetJ e& Jewm ee~~
nw hetJe&efoked le veces veceW cegv eeRe~
ceb oej Je= # e heueoeef e Dehet J e& mees n s ~
pew v es v ef y eb y eeg l e ceevemleb Y e cees n s ~ ~
meJee&Le&efmeef megKe nsleg veceW cegv eeRe~
eqJeceueveeLe kee nw meceesmeCe& meesns~

efoMee oef # eCeer Je=# e ceboej cees n s~ ~
elegefo&ked le kes vecetb efme osJee~
megjemegj Je efkeVej meoe keerefle& ieeles~
ye=nmheefle iegCeeW kee veneR heej heeles~~
megm ebl eevekeb kes vecetb ef me os J ee~
megjeW keer JeneB esefueeeB Dee jner nQ~
kejW efvele Yeer Dehmeje iee jner nw~~
vecetB heeefjpeeleeie1 kes efme osJee~
1. heeefjpeele veece kee DeieJe=#e~
mehle mlees$e
DevebleeefOeheefle kee meceesmeCe& hetpeW~

veces le kees veceW heehe OetpeW~~
megefmeeLe& kes ceQ vecetb efme osJee~
njes og:Ke cesjs DevebleeW YeJeeW kes~
nceW meewKe osJees Devebles mJeeb kes~~
megc eboej kes ceQ vecetb ef me os J ee~
ceneceesn DebOesj eee oe ceW~
Gmes otj kej %eeve peesefle YeB ceQ~~
megmebleevekeebefIehe1 vecetb efme osJ ee~
Devebles elege efke ue#ceer Oejs nQ~
De"ejn ceneoes< e leg cemes hejs nQ~ ~
cene heeef jpeeleb vecetb efm e osJ ee~
OejceveeLe kee nw meceesmeCe& oerhes~
JeneB hetJe&efoked ceW veces le hes~~
vecetB MeerMe veekes vecetb efme osJee~
meceesmeCe& ceW Yetefce er efohes nQ~
vecetB efvele pees efyebye ceboej hes nQ~~
veceW Fb ceQ Yeer vecetb efme osJ ee~
Yejer keuhele mes "er Yetefce oerKes~
meYeer kes JeneB hes ceveesjLe heues Les~~
1. DebefIeheJe=#e~
(55)
(56)
ceneJe=#e mebleevekeb efme osJee~

megefmeeLe& le heeefjpeele veceW pees~
elegefo&keke eeflecee njW kece& meye Jees~~
heueW meJe&Jeebefle vecetb efme osJ ee~
eYees Meebefle F&ej peieled Meebefle kelee&~
veces le kees vecetB meewKe Yelee&~~
hegv epe&v ce veeMees vecetb efme osJee~
cegveerefee hebkepe efKeueeles jJeer nes~
ceneMeebefleoelee efJeOeelee MeMeer nes~~
megceboej le kes vecetb efme osJee~
keB Deehekes heeo keer efvele mesJee~~~62~~
meceesmeCe& MeebleerMe kee meewKekeejer~
JeneB keuheYet ceer heueW F Yeejer ~ ~
megmebleevekeebefIeh e vecetb efme osJ ee~
ceneJe=# e nw heeefjpeeleeKe GmeceW~
elegefo&keke megjhetpe eeflecee Gmeer ceW~~
ieCeerej veceW ceQ vecetb efme osJee~
oesne
kegbLegveeLe efpevejepe kee, meceJemejCe DeefYejece~
er Yetefce veces kes, vecetb efme megKeOeece~~65~~
mehle mlees$e
(57)
(58)
meceJemejCe oef#eCeefoMeer, le ceboej ceneved~

vecetb efme eeflecee meoe, heeTB mJeelceefveOeeve~~66~~
Jebotb meoe efpeveosJe kee, meceJemejCe DeefleMeeefe~

efmeefyebye ceboej kes, vecetb meJe& megKeoeefe~~78~~
meceJemejCe heefeceefoMeer, mevleeveke efmeeLe&~

efmeefyebye eGefoMe vecetb, hetCe& heueW meJee&Le&~~67~~
ef$eYegJeve pevelee hetpe nw, meceJemejCe iegCeOeece~

mebleeveke le efyebye kees, vecetb efceues efvepeOeece~~79~~
Gej efoMe ceW keuhele, Yetefce meJe& efnlekeej~

heeefjpeele le efyebye kees, vecetb meJe& megKekeej~~68~~
ceneceessn De%eevenj, %eeve peesefle mes hetCe&~

heeefjpeele kes efyebye kees, vecele keB ece etCe&~~80~~
DejnveeLe efpeveveeLe kee, meceJemejCe peie es~

vecetb efme eeflecee meoe, le veces meye pes~~69~~
eewheeF&
veefce efpeve meceJemejCe DeefYejecee, vecele YeJe yeveles efve<keecee~
le veces kes eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee1 ~~81~~
leerLe&veeLe kees hetpeles, Deble efceues efpeveveece~

efmeejLe ceboej kes, efme vecetb iegCeOeece~~70~~
keB leerLe&heefle Dee&vee, Kebef[le nes ecejepe~
mebleeveke le efyebye kees, vecele efceues efvepe jepe~~71~~
Dej efpeveJej keer Yeefe mes, cegefejcee JeMe nese~
heeefjpeele le efyebye kees, vecetb mJeelce megKe nese~~72~~
ceefuueveeLe kee peieled ceW, meceJemejCe Deeflejce~
le veces kes efyebye kees, vecele efceues efMeJeMece&~~73~~
ceesnjepe ecejepe kees, peerle yeves peieoerMe~
oef#eCeefoMe ceboej kes, efyebye vecetb vele MeerMe~~74~~
veefceefpeveJej ogKe mebke nejer, pees peve veceW JejW efMeJe veejer~
le ceboej elegefo&Me efmee, Jebole ke@B efJeIeve DeefjefJee~~82~~
eer veefceveeLe mJeelcemegKe YeesieW, pees peve veceW hejce megKe YeesieW~
mebleeveke le eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~83~~
veefceefpeve heeo mejespe veceW pees, meJe& GheJe otj YeieW pees~
heeefjpeele le eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~84~~
vesefceveeLe keCee kes efmebOeg, vecele eKetB mecejme megKeefyebot~
le veces kes eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~85~~
efMeJeueuevee kes efpeveJejmJeeceer, ef$eYegJeve kes eYeg Debleee&ceer~
le ceboej elegefo&Me efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~86~~
#eceeYeeJe mes eesOe kees, efkeee efvecetue efpevesMe~

mebleeveke le DehejefoMe, vecetb efces YeJe keuesMe~~75~~
peielhetpe megjvej Keie F&Mee, pees hetpeW mees uenW ceveer<ee~

mebleeveke e eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~87~~
ueesYe heehe kees ve kej, heeee ef$eYegJeve jepe~

heeefjpeele le efyebye kees, vecele uentB efvepejepe~~76~~
meewOecexv vejsv heCeerve, efpeveejCeebyegpe veceW cegveeRe~

heeefjpeele le eGefoMe efmee, Jebole keB efJeIeve DeefjefJee~~88~~
cegefvemegele YeieJeeve kee, meceJemejCe megjJebe~

le veces kes efyebye kees, Jebotb peie DeefYevebe~~77~~
meceJemejCe efpeve heejmeveeLee, heeeJeefle heCeheefle vele ceeLee~

le veces kes eGefoMe cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~89~~
1. yesOe keBve< keB~
mehle mlees$e
(59)
(60)
meceJemejCe megjJebe efpeveboe, Jebole megjvej Keie jefJeeboe~

le ceboej elegefo&Me cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~90~~
Oeefve Oeve leerLe&ke=le meceesmejCe ceneve nQ~

Oeefve Oeve meceesmejCe mJeelce iegCe efveOeeve nQ~~99~~
kece" ceeve Yebpeve efpevejepee, YeefJepeve hetpeW efvepeefnle keepee~

mebleeveke le eGefoMe cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~91~~
pees keuhele veece keer er Oeje JeneB~

nQ keuheJe=#e oMeefJeOee eGefoMe efoKes JeneB~~
peve ceebieles pees keg Yeer Jes Je=#e os jns~
megjieCe JeneB hes Deekes eer[e ceW jle jnW~~100~~
keefueegie heehe oueve peieKeelee, legce eMe ieeleeR Meejo ceelee~

heeefjpeele le eGefoMe cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~92~~
meceJemejCe efpeveiegCe ceefCeceeueer, vecele yeves vej ceefnceeMeeueer~
le veces ceW efmeve cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~93~~
meceJemejCe ceW jepeW Jeerje, ceneJeerj mevceefle Deefl eJeerje~
le ceboejefme keer cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~94~~
Je&ceeve efpeveJej kees Jebos, heehe Deef neW meew meew Keb[s~
mebleeveke le efmeve cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~95~~
meJeex ece keuhegce Jeerje, efy eve ceebi es heue heeJeW Oeerje~
heeefjpeele le efmeve cetleea, Jebole nes cegPe Jeebe hetleea~~96~~
ieerlee bo
Fme keuhele Yetefce ceW, efmeeLe& le eejeW efoMeer~
eer efmeefyebye efJejepeles, eleske le kes engBefoMeer~~
Skeske ceevemlebYe nQ, eleske eeflecee kes efveke~
GveceW elegefo&Me efyebye efpeveJej, Jeboles ner efMeJe efveke~~97~~
efmeeLe& Je=#e ceefncee

oesne
keuheJe=#e efebleeceCeer, efpeveYeeeW kes oeme~
vecele %eeveceleer hetCe& nes, hengBetB efpeveJej heeme~~98~~
eeuens oerveyevOeg.......
Oeefve Oeve efme Jeb=o pees efmeeueeeW ceWs nQ~
Oeefve Oeve efme efyebye pees efmeeLe& le ceW nQ~~
heeveebie Je=#e yengles efJeOe hese os jns~

leteeie JeeeJeerCee ce=obie os jns~~
le Yet<eCeebie yengle mes ienves efoee kejW~
Jeeebie yengle Jee OeesefleeeB efoee kejW~~101~~
le Yeespeveebie efJeefJeOe Yeespe Jemleg os jns~
le Deeueeebie cenue keesef"eeB Yeer os jnss~~
oerheebie oerhe os jns megboj ekeeMeegle~
le Yeepeveebie Leeue Deeefo hee$e oW efJeefJeOe~~102~~
ceeueebie Je=#e megjefYe heg<heceeue os jns~
lespeebie Je=#e keesef mete& peesefle nj jns~~
Gme Yetefce ceW keneR hej TBes YeJeve yeveW~
keefnb yeeJe[er peueeW ceW hetues kegmegce IeveW~~103~~
eleske efoMe ceW Fke Fke efmeeLe& Je=#e nQ~
le cetue ceW elegefo&ked eer efmeefyebye nQ~~
eleske efyebye Deeies Fke ceeveLebYe nQ~
es leerve kees meefnles $eeheer" Gheefj nQ~~104~~
Skeske meceJeme=efle ceW, efmeeLe& eej-eej~
Skeske le ceW efmeeW kes efyebye eej-eej~~
Skes ke ceeveLeb YeeW ceW ef y eb y e eej-eej~
efmeeW kes efyebye meesuen, eewme" meg efpeveekeej~~105~~
mehle mlees$e
eewyeerme meceJeme=efle ceW, le eevJes efmeeLe&~

Jes leerve meew egjemeer, le efmeefyebye meeLe&~~
Fleves efn ceeveLebYeeW1 cesW, efy ebye elegefo&M e~
Jes efyebye meJe& Fke npeej heeBe meew efeme~~106~~
meew
vej
megj
megj
Fb Yeef e mes JeneB hes Jebovee kejW~

veeefjeeB efYe Je uese Dee&vee kejW~~
DehmejeeW efvele JeneB ve=le kej jneR~
efkeVejer JeerCee Je yeebmegjer yepee jneR~~107~~
eejeW ieueer ceW eej-eej veee2 Meeefuekee~

yeeerme jbi eYetefceeg e heeB e Keve egl ee~~
eleske ceW yeeerme efn peesefle<ke osefJeeeB~
Jes ve=le kejW Yeefkele YejeR, hegCe osefJeeeB~~108~~
Fme Yetefce kes Deeies elegLe& Jesefokee yeveer~
ieesh egj hes osJ e YeeJeve j#ee kejW Ieveer~ ~
eefleej cebieueJe Fke meew Dee" Fkemeew Dee"~
eleske leesjCeej hes veJeefveefOe kes jnW "e"~~109~~
yengefJeOe Deveske JeCe&vee keesF& ve ken mekes~
Oeveheefle JeneB efpevekes eYeeJe mes efn je mekes~~
ceQ ef meefy eb y e keer meow J e Jebo vee keB~
leerLexMe Yeefe mes ogKeeW kees jbe vee OeB~~110~~
oesne
leerve jlve kes nsleg ceQ, vecetB DevebleeW yeej~
%eeveceleer keer eeevee, hetjes veeLe Deyeej~~111~~
N: M
1. efleueeseheCCeefe mes~ 2. efleueeseheCCeefe mes~
(61)
(62)
eMeefmle
MebYeg bo
eer Meebefle kegbLeg DejveeLe eYeg ves, pevce efueee Fme Oejleer hej~
en nefmleveeiehegefj FbJebe, jlveeW keer Je=ef< ngF& eneB hej~~
eneB pebyeterhe yevee megboj, efpevecebefoj nQ Deveske megKeeo~
cesje eneB Je<ee&eesie keeue, mJeeOeee Oeeve mes nw meeLe&ke~~1~~
Fme egie kes eeefj$e eeer eer, Deeeee& Meebeflemeeiej iegJej~
yeermeJeeR meoer kes eLecemetefj, Fve heeeee& Jeerjmeeiej~~
es oer#ee iegJej cesjs nQ, cegPe veece jKee Lee %eeveceleer~
Fvekes emeeo mes ebLeeW keer, jevee kej ngF& DevJeLe&celeer~~2~~
efmeeLe& Je=#e mlees$e ueIeg, efmeeW keer eeflecee YekeleerJeMe~
en jesie Meeske oeefjde og:Ke, mebke njves Jeeuee meblele~~
peye leke eewyeermeeW leerLekej, efpeveMeemeve peie ceW ceeve jns~
leye leke en ieefCeveer %eeveceleer, efJejefele mlees$e peeMeerue jns~~3~~
Fefle meceJemejCeefmeeLe&Je=#emlees$eb meceehleb~
osJe kee ue#eCe

mees osJees pees DelLeb Oecceb keeceb megosF CeeCeb e~
mees osF pemme DeeflLe og DelLees Oeccees e heJJeppee~~
pees osJes mees osJe Fme Jeglheefe kes Devegmeej pees DeLe&-efveefOe, jlve Deeefo Oeve kees oslee nw,
Oece&-eeefj$e ue#eCe Oece& kees, oee ue#eCe Oece& kees, Jemleg mJehe ue#eCe Oece& kees, Deelcee keer
GheueefyOe ue#eCe Oece& kees Deewj Gece #eceeefo oMeYeso ue#eCe Oece& kees oslee nw~ keece-DeOe&ceb[ueerke, ceb[ueerke, ceneceb[ueerke, yeueosJe, JeemegosJe, eeJeleea Deewj OejCesv kes Yeesiehe keece
kees oslee nw leLee kesJeue peesefle-mJehe %eeve kees oslee nw Jen osJe nw~ keeeWefke efpemekes heeme pees
nw Jen Jener oslee nw Deewj efpevesvosJe kes heeme DeLe& nw, Oece& nw SJeb eepee nw FmeerefueS Jen DeLe&,
Oece& Deewj eepee-meJe& meewKecee oer#ee kees osles nQ~
-YeieJeeve kegbokegboosJe, yeesOeheeng[ ieeLee 24
mehle mlees$e
meceJemejCe mlethe mlees$e
(63)

cebieueeejCe
Den&vlees cebieueb kegeg&:, efmee: kegeg&Me cebieueced~
les<eeb meJee&efCe efJebyeeefve, kegJe&vleg cece cebieueced~~1~~
leerLe&k e=lmeefVeOeew Yeeefv le, veJemleth ee: megjwv eg&l ee:~
le$emLee efpeveefmeeee&:, les leeMe mevleg cebieueced~~2~~
-vejsv bomeceJemejCe ceW mehleceYetefce, YeJeveYetefce cegefve kenles~
GveceW YeJeve yeves Deefle TBes osJe osefJe JenB jnles~~
eejeW ieefueeeW ceW veJe-veJe, mlethe yeves ceefCeeeW kes~
GveceW jlveceeer efpeveeeflecee, JebotB ee kejkes~~3~~
oesne
meceJemejCe ceW meeleJeeR, YeJeveYetefce megKekeej~
JeneB mlethe efpeveefyecye kees, vecetB nesTB YeJe heej~~4~~
-vejsv boeer Je=<eYeosJe keer hetJe& ieueer ceW, veJe mlethe yeKeeves~
GmeceW efpeve efmeeW keer eeflecee, YeefJepeve kes DeIe neves~~
veJe heoeLe& keer ee kejkes mecekedjlve OeB ceQ~
veJe kesJeue ueyOeer nslet ner, efvele eefle veceve keB ceQ~~1~~
meceJemejCe keer oef#eCe JeerLeer, veJe mlethe Ke[s nQ~
GveceW efpeve eeflecee kees Jebole, Oeve peve megeMe ye{s nQ~~veJe.~~2~~
meceJemejCe ceW le=eflee ieueer ceW, veJemlethe ceveesnj~
ieCeOej cegefveieCe efpeveeeflecee kees, Jebole meJe& leceesnj~~veJe.~~3~~
YeJeveYetefce eewL eer JeerL eer ceW veJe mlethe efohes nQ~
Jebole ner ogKe oeefjo mebke, leve ceve JeeefOe efKehes1 nQ~~veJe.~~4~~
(64)
DeefpeleveeLe kes meceJemejCe ceW, YeJeve Yetefce mehlece nw~

eLece ieueer ceW megj vej Jebefole, veJe mlethe Gece nQ~~veJe.5~~
meceJemejCe ceW efeflee ieueer ceW, veJemlethe Deefle TBes~
cegefveieCe eoef#eCee os kejkes, Jebole efvepe ceW hengBes~~veJe.~~6~~
veJe mlethe jlveeW mes efveefce&le, ceefCecee efpeve efyebyeeW egle~
ceve Jee leve mes Jebove kejles, YeefJepeve yeng Yeeer egle~~veJe.~~7~~
heejeie ceefCeeeW mes efveefce&le, veJemlethe Deefle MeesYes~
efpeve eeflecee kees JeboW YeefJepeve, megj efkeVej ceve ueesYeW~~veJe.~~8~~
mebYeJeefpeve kes meceJemejCe ceW, YeJeveYetefce YeJeveeW egle~
oMe&ve kejles eLece ieueer ceW, veJe mlethe efyebyeeW egle~~veJe.~~9~~
meceJemejCe ceW YeJeve Yetefce ceW, TBes YeJeve yeves nQ~
efleere ieueer ceW veJe mlethe keer, eeflecee YeefJeke veceW nQ~~veJe.~~10~~
YeJeve Yetefce kes cenueeW ceW efvele, megj efpeve vnJeve jeeles~
ve=le kejW yeng veJe mlethe keer, efpeve eeflecee iegCe ieeles~~veJe.~~11~~
oes $ee eej heebe Keve cenueeW, ceW megj Keie jnles nQ~
efpeveiegCe ieeles veJemlethe keer eeflecee kees veceles nQ~~veJe.~~12~~
DeefYevebove eYeg meJemejCe ceW, YeJeve Yetefce Deeflemegvoj~
Jeeheer heJe&le yeves ceveesnj, veJemlethe eeflecee Oej~~veJe.~~13~~
YeJeve Yetefce ceW GheJeve megboj, yengefJeOe Je=#e heues nQ~
efeflee Yetefce ceW veJemlethe ceW, efpeveJej efyebye Yeues nQ~~veJe.~~14~~
meceJemejCe ceW veJemlethe ceW, efe$e efJeefeef$ele jevee~
Den&le efme efyebye kees veceles, YeJe YeJe ogKe mes yeevee~~veJe.~~15~~
YeJeveYetefce ceW yeeJeef[eeW ceW, megboj keceue efKeues nQ~
veJe mlethe kees veceles cegefve kes, efee mejespe efKeues nQ~~veJe.~~16~~
1. ve< nesleer nQ~
mehle mlees$e
(65)
-he[er boefpevemegceefleveeLe kee meceJemeCe&, Gle1 YeJeveYetefce nw efJeefJeOe JeCe&~

mlethe veJeeW nQ ieieveegbye, ceQ efvele JebotB efpeve efme efyebye~~17~~
efpeve meceJemejCe ceW YeJeve Yetefce, Jebove mes efceueleer cees#e Yetefce~
efpeve YeJeve Yetefce nw meewKekeej, cegefveieCe JeneB kejles efvele efJenej~
efpevemeceJemejCe ceW YeJeve hebefe, penb jceleer nQ megj cevegpe hebefe~
efpeveheodceeYet kee meceJemeCe&, meye YeJeeW ves ueer JeneB MeCe&~
(66)
efpeve meceJemejCe ceW meeOeg Je=bo, ues mJeelce megOeejme kee Devebo~
efpeve ebveeLe mes peie meveeLe, ieCeOej efvele veceles veceeb ceeLe~
efpeve meceJemejCe ceW YeJeve Yetefce, Jebove mes efceueleer efmeYetefce~
eboeYeg njles peiele leehe, Gve veece ceb$e meye njs heehe~
mlethe veJeeW nQ ieieveegyb e, ceQ efvele JebotB efpeve efme efyebye~~31~~
Jebove mes nesles kece&#eej, efpevemeceJemejCe DeefleMee Deheej~
-eewheeF&-
pees efpeve hetpeW lepe mekeue DeeefOe, Jees hee uesles Debeflece meceeefOe~
heg<heoble ef$eYegJeve YeieJeble, meceJemejCe Gve DeefleMeeJeble~

veJe mlethe ceW efpeveJej efyebye, Jebole keW kece& kegefvebye~~33~~
pees meceJemejCe oMe&ve kejble, Jees YeJe YeJeesoefOe kees lejble~

efpeveJej meceJemejCe megKemeej, YeefJepeve kees efMeJemegKe oeleej~

efpeve meceJemejCe ceW cenuelegbie, meye peve kee kejles ceeveYebie~

mheMe& iebOe jme JeCe& efJenerve, eer efpeveveeLe efJeefJeOe iegCeueerve~

efpeveJej megheee& kee meceJemeCe&, GmeceW jevee nw efJeefJeOe JeCe&~

efvepe Deelece hejceelce meceeve, efpeveJej Yeefe kejs YeieJeeve~

pees meceJemejCe mes kejs esce, Gvekes nj #eCe ner mekeue #esce~
efpeve meceJemejCe ceW meYeer pebleg, meye Jewj YeeJe lepe yeves yebOeg~
1. JeneB hej~
Meerleue meceJemejCe DeefYejece, legce heo Yee uens efvepeOeece~

eer Meerleue peie Meerleue kejW, meece megOeejme Je<ee& kejW~
efevcee efebleeceefCe YeieJeeve, Yee uens Fefle Jejoeve~
mehle mlees$e
(67)
(68)
ueeskeeueeske ekeeMeer %eeve, %eeve cesje kewJeue meceeve~

pees meceesmeCe& ceW Jeboles veeLe kees~

eehle neW mJeelce keer meewKe mebheefe kees~~mlethe.~~50~~
meceJemejCe ceW jnW efpevesMe, eer eseebme peieled hejcesMe~

pees #eceeYeeJe mes eesOe kees Jeejles~

mJeelce heeret<e Deevebo Jees heeJeles~ ~mlethe.~~51~~
ieCeOej efpeveiegCe ceW ueJeueerve, Deelce megOeejme efhees eJeerCe~

pees ce=otYeeJe mes ceeve kees ceejles~

Fv mes Yeer meoe ceeve Jees heeJeles~~mlethe.~~52~~
efpeveJej keer efoJeOJeefve efKejs, hejceevebo megKe Pejvee Pejs~

efpeve eseebme ef$eYegJeve kes veeLe, eoMe ieCe kees kejW meveeLe~
Jeemeghetpe JeemeJeieCe1 hetpe, Yee yeves Yeer #eCe ceW hetpe~
meceJemejCe efpeveiegCeceefCejeefMe, hetpele heeJeW efvepe iegCejeefMe~
efpeveJej YeJeve Yetefce heueoeefe, Jebole hegCe yebOes DeefleMeeefe~
Jeemeghetpe kees hetpeW YeJe, efvepemecejme megKe heeJeW veJe~
-eefiJeCeer boeer efJeceueveeLe peer kes meceesmeCe& ceW,
meeleJeeR Yetefce efvele meewKe osJes nceW~
mlethe kes efyebye kees Jeboles Meeske vee,
F Jeereesie Deeefve mebeesie vee~~49~~
1. osJeieCe~
pees DeveblesMe keer efoJeOJeefve kees megveW~

Jes mJeeb Meg efvepe leJe kees ner iegves~~mlethe.~~53~~
pees meoe Yeefe mes veeLe iegCe ieeJeles~
Fv Yeer eerefle mes Gve megeMe ieeJeles~~mlethe.~~54~~
pees kejW ve=le mebieerle Yeeer Yejs~
Fv Gvekes efveke ve=le leeb[Je kejW~~mlethe.~~55~~
pees eYet heeme ceW Dee ecej {esjles~
Fv Yeer Gvekes Thej ecej {esjles~~mlethe.~~56~~
Oece&leerLexMe Jeernej kejles Yeues~
Oece& kee ee Gve Deeies Deeies eues~~mlethe.~~57~~
pees legcnejs Gheefj $e kees Oeejles~
Fv Yeer Gmekes Thej lej ueeJeles~~mlethe.~~58~~
pees kejW efvele DeefYe<eske efpeveefyebye kee~
Fv kejles vnJeve ces hes GvneR kee~~mlethe.~~59~~
mlethe kes efyebye keer pees kejW Dee&vee~
DeeefOe JeeOeer keYeer Yeer GvnW jbe vee~~mlethe.~~60~~
Meebefle leerLexMe eeerMe keecesMe nQ~
Meebefle kes nsleg nce veeLe kees vecele nQ~~mlethe.~~61~~
veeLe MeebleerMe kee pees meceesmeCe& nw~
Jees YeJeebYeesefOe leejCe lejCe Ske nw~~mlethe.~~62~~
mehle mlees$e
(69)
(70)
mlethe hes $e efhejles ebJej {gj jnW~

leesjCeeW heg<he nejeW mes MeesefYele jnW~~
mlethe kes efyebye kees Jeboles Meeske vee,
F Jeereesie Deeefve mebeesie vee~~63~~
Deehe veece cee$e eEeefleleeLe& Jemleg os mekes~

Deehe Oeeve mes efn pevce keer hejbheje efces~~mlethe.~~74~~
mlethe kes efyebye kees efvele cegefve Jeboles~

pees veceW Jes ceneceesn kees Keb[les~~mlethe.~~64~~
-eecej bokegbLegveeLe kee meceesmejCe ceneved efJee ceW~
meeleJeeR cekeeve hebefe Yetefce meewKe os nceW~~
mlethe kes Denle efmeefyebye kees meoe vecetB~
%eeve oMe& meewKe Jeere& mJeelce mebheoe Yepettb~~65~~
mlethe Deehe osn mes ner yeejns iegCes kens~

heejeie mes yeves cegveeR Jebe nes jns~~mlethe.~~76~~
keece ceuue ceesnceuue ce=legceuue nQ ye[s~

Deehekee eYeeJe osKe Deehe kes ejCe he[W~~mlethe.~~75~~
veeLe cegefvemegelesMe kee meceesmejCe efohes~

veew efveOeer JeneB eleske ej hes meoe efoKeW~~mlethe.~~77~~
meeOeg Yeer ceneeleeefo ues heefJe$e nes jns~
Deelce leJe Meg Oeee kece& hebke Oees jns~~mlethe.~~78~~
veeLe Yeefe kece& hebk e OeesJeves meceLe& nw~

mLeeve mehle hejce kees eoeve nsleg o#e nw~~mlethe.~~66~~
veeLe heeo Jebovee Deveble heehe Keb[leer~

mJeie& meewKe ose iegCe Deveble hes efYe ceb[leer~~mlethe.~~79~~
efvele Jebovee kejW efpevesMe keer Melesv Yeer~

Deehe Yeefe mes heMet Je veejkeer ve neW keYeer~~mlethe.~~67~~
pees meoe efee ceW Deehe kees Oeejles~

Jes cenelcee heg<e meJe& kees leejles~~mlethe.~~80~~
-meesj"eveefceefpeve ef$eYegJeve Jebe, meceJemejCe ceW jepeles~
veJemleth e megj Jebe, efpeveeefl ecee JebotB meoe~~81~~
Ske veeLe Yeefe meJe& heehe veeMe nsleg nw~

Ieesj YeJe meceg heej nsleg Ske mesleg nw~~mlethe.~~68~~
veeLe Dej efpevesMe kee meceesmejCe DehetJe& nw~
Deehe Yeefe YeeJe mes jes Gmes kegyesj nQ~~mlethe.~~69~~
Deehe heeohee kee MejCe efueee cegveerMe ves~
Deelce meewKe eeefhle nsleg yeej yeej ner veceW~~mlethe.~~70~~
efvepekees efvepe ceW Oeee, cegefejcee kees JeMe efkeee~

veJe mlethe megj Jebe, efpeveeefl ecee JebotB meoe~~82~~
Je kece& mes efJenerve Deelcee mJeleb$e nw~

veeLe Yeefe kes eleehe Deelcee heefJe$e nw~~mlethe.~~71~~
kejs ceesn kee Keb[, efpeve eeflecee efpeve meejKeer~

meJe&kece& mes g[ee cees#e ceW he"eJeles~

Oeeve Deehekee OejW efvepeelce Oeece heeJeles~~mlethe.~~72~~
efvepeevebo jmeceive, efhej Yeer eflengb peie osKeles~

ceefuueveeLe kee meceesmejCe ef$eueeske Keele nw~

veeLe kes Deveble iegCe GvneR ceW Deelcemeeled nQ~~mlethe.~~73~~
vesefceveeLe peie Jebe, meceJemejCe ceefncee eie~

mehle mlees$e
ceefncee Deehe Deefevle, ieCeOej Yeer veefnb ken mekes~

legce oMe&ve mes jce, megKe mebheefle veJeefveefOe efceues~
hejceevebo efveceive, hejce peesefle kees Oeejles~
heee&veeLe YeieJeble, meceJemejCe ef$eYegJeve MejCe~
jesie Meeske ogKe bo, legce Yeeer mes otj neW~
Jewj keuen peieefvebe, otj Yeies legce Yeefe mes~
keefueegie ke Deveble, veMe peeles legce veece mes~
ceneJeer j YeieJeb l e, keuheJe= # e oelee legc neR~
YeefJepeve Jeneb DemebKe, meceJemejCe ceW yew"les~
efmeejLe kes vebo, ef$eYegJeve peve kes nes efhelee~
meceJemejCe peie Jebe, YeJeve Yetefce mes MeesYelee~
-MebYeg boeleske ieueer kes veJe veJe es, eejeW kes meye eerme nges~
eewyeerme meceJeme=efle kes mlethe, es Dee" Meleke eewme nges~~
(71)
(72)
efMej $e efhejW De ebJej {gjW, JeboveJeejeW mes MeesYe jnW~

nce JeboW efpeve eefleceeDeeW kees, mep%eeveceleer nes kece& onW~~97~~
mlethe ceefncee
-MebYeg bopee pee efpeveJej kes meceJemejCe, pee mehlece YeJeve Yetefce heejer~
pee pee mlethe efpeve efmeefyebye, pee pee Fvekeer ceefncee veejer~~
pee pee mlethe hej $e efhejW, yengJeCe&OJepeeeW henjeleeR~
pee cebieue Je Jeneb jkeKeW, jlveeW keer jevee ceveYeeleer~~98~~
Fve YeJeve YetefceeeW ceW TBes, yeng cenue yeves megj egieueeW kes~
mebieerle ve=le mes osJe Jeneb, DeefYe<eske kejW efpeveefyebyeeW kes~~
keefnb mJeCe& efnb[esues ceW yew"eR, osJeer meye Petuee Petue jneR~
keefnb efKeues keceue mes nbmeeW mes, Jeeheer meye peve ceve ceesn jneR~~99~~
eleske ieueer kes ceOe yeves, mlethe efJeefJeOe jlveeW kes nQ~
Gvekes ceefOe cekejekeej OejW, meew-meew leesjCe jlveeW kes nQ~~
es Deheves Deheves efpeveJej mes, yeejn iegefCeles TBes ceeves~
FveceW efpeveefyebye yeves ceefCecee, Gvekeer Yekeleer YeJeogKe neves~~100~~
Jenb $e ebJej Ye=bieej keueMe, hebKee "esvee OJepe ohe&Ce nQ~
es cebieue Je Dee" ceeveW, eleske Ske meew Dee" jnW~~
Fve mletheeW kes Deemeheeme, cegefveeeW kes meYeeYeJeve efoKeles~
pees Jebos Fve meye cegefveeeW kees, Gvekes meye heehe Dejer Yeieles~~101~~
peneB eYeg kee meceJemejCe jnlee, <ed$e+leg kes heue heue peeles nQ~
meye $e+leg kes hetue efKeues megboj, oMe efoMe kees Yeer cenkeeles nQ~~
meye peele efJejesOeer etj heMet, Deeheme ceW efceuekej jnles nQ~
megj cevegpe hegjeves Jewj es[ Deeheme ceW eerefle kejles nQ~~102~~
en meceJemejCe kee ner eYeeJe, JeneB peeles YeJe keneles nQ~
efceLeelJe nueenue efJe<e GieueW, mecekelJe efveOeer hee peeles nQ~~
mehle mlees$e
(73)
efvepe ceW ner efvepe kees heekejkes, efvepeDeelcee kees ner Oeeles nQ~
efhej %eeveceleer hetjer kejkes, ece mes efMeJeheo hee peeles nQ~~103~~
-oesneOeve Oeve efpevejepe legce, Oeve Oeve legce Yee~
Oeve legcnejer Jebovee, Oeve Oeve en Jee~~104~~
N: M
eMeefmle
-oesneeer $e+<eYeosJe mes Jeerj leke, leerLekej YeieJeeve~
meJecemejCe kees efvele vecetb keesef, vecetb MegYe Oeeve~~1~~
cetuemebIe ceW kegbokegboDevJee mejmJeefle ie~
yeueelkeejieCe ceW ngS, metefj vecetB ceve mJe~~2~~
meoer yeermeJeeR kes eLece ieg ceneve Deeeee&~
eefjle eeJeleea eer Meebefl emeeiejeeee&~ ~3~~
Fvekes henues efMe<e eerJeerjmeeiejeeee&~
eLeceefn heeeee& ieg, vecetB Yeefe Gj Oeee&~~4~~
eneb jlve$eeefveuee ceW, efpeveJej ejCe meceerhe~
efpeveJej iegJej mejmJeleer, Fve ejCeeW ceW eerle~~5~~
meceJemejCemlethe kee en mlees$e megKekeej~
hetCe& efkeee efpeve Yeefe JeMe, kees YeJe efe Oeej~~6~~
peye leke veefnb nes %eeveceleer, kesJeue Ske ceneved~
leye leke peie ceW mLeeefe nes, mlethe mlees$e ceneved~~7~~
nefmleveeiehegj leerLe& hej, peye leke lesjnerhe~
leye leke mlethe mlees$e en, yeves efmeefheLe oerhe~~8~~
~~Fefle meceJemejCemlethemlees$eb mebhetCe&ced ~~
~~pewveb peeleg Meemeveced~~
(74)
meceJemejCe Oece&ee mlees$e
leerLekej Oece&ee mlees$e

cebieueeejCe
TB vecees cebieueb kegee&led, eR veceMeeefhecebieueb~
cees# eyeerpeb ceneceb$eb, Den vece:megcebi eueced~ ~1~~
leerLe&k e=lmeefV eOeew Oece&eeeefCe efJ eYeevleefh e~
les leeefve eeefhe eeeefCe, kegJe&vleg cece cebieueced~~2~~
-ieerlee boleerLexMe eYeg kes meceJeme=efle ceW, eLece keveer hej efoKeW~
es Oece&ee engB efoMeer, npeej DeejeW mes efoheW~~
es ee meJe&ekeeMe mes, efceLeelJe lece kees veeMeles~
De%eeve kees Yeer otj kejkes, %eeve peesefle ekeeMeles~~3~~
-vejsv boDece Yetefce kes yeeo eLece keveer Jew[te& ceCeer keer nw~
yeejn kees"s De eej ieueer, mes meesuen yeveer meeref{eeb nQ~~
et[er mece ieesue Fmeer Thej, eejeW efoMe ceW e#eW Ke[s~
Jes efMej hej Oece&ee OeejW, Gve Jebole megKe meewYeeie ye{s~~4~~
-veejee bomeceesmejCe efpevesMe DeeefoveeLe kee efJeMeeue nw~
megheer" Gheefj Oece&ee menme jefMce peeue nw~~
efpevesv kes efJ enej ceW megDee Dee es eueW~
meneDeej Oece&ee ceQ vecetb meoe Yeues~~1~~
efpeveW DeeefoveeLe heer" oeefnveer efoMeer efohes~
megOece&ee YeJe kes npeej heehe kees efKehes~~efpeveW.~~2~~
mehle mlees$e
(75)
meceesmejCe efpevesMe kes megheer" hes Dehej efoMee~

megO ece& ee Yee kes npeej oes<e euelee~~
efpevesv kes efJ enej ceW megDee Dee es eueW~
meneDeej Oece&ee ceQ vecetb meoe Yeues~~3~~
efpeveW DeeefoveeLe kes efn Gejer keveere hes~
megeMe MeerMe hes efJejepeceeve ee yeng efohes~~efpeveW.~~4~~
Deefpele efpeveW kee meceesmejCe Depese efJee ceW~
npeej jefMce mes eceke jne DehetJe& hetJe& ceW~~efpeveW.~~5~~
efpevesMe kes meceesmejCeefJ e<es megotj mes efoKes~
npeej Keb[ ceesn kes kejs DehetJe& lespe mes~~efpeveW.~~6~~
DehetJe& lespe mes megYee efee DebO ekeej kees~
#eCeske ceW YeieeJelee meneDeej ee pees~~efpeveW.~~7~~
ceneve oerefhleceeve ee jeef$e Yeer ve nes Jeneb~
Deveske keesef mete& lespe osKe ueepeles1 Jeneb~~efpeveW.~~8~~
efpevesMe mecYeJesMe kee meceesmejCe ekeemelee 2~
JeneR hes hetJe& ceW efn Oece&ee Ketye Yeemelee 3~~efpeveW.~~9~~
cegv eerM e MeerMe veeJeles DehetJe& Yeef eYeeJe mes~
ieCeerMekeerefle& Oece& ee keer meowJe ieeJeles~~efpeveW.~~10~~
megjsM e hetpeles meowJ e DeJe ueee kes~
vejsMe Jeboles meowJe Oece&ee YeeJe mes~~efpeveW.~~11~~
Deveble pevce kes Deveble kece& ve nesebies~
megee Jeboles Deveble %eeve meewKe nesebies~~efpeveW.~~12~~
efpevesM e DeefYevebovesM e kee meceesmejCe efohes~
Jeneb meghetJe&efoke ke ceW meg ee lespe mes efohes~~efpeveW.~~13~~
DemebKe os J e osef J eeeb meg ee hetp eles Jeneb~
megDehmejeeW yeebmegjer yepeee ieeJeleer Jeneb~~efpeveW.~~14~~
1. heerkes he[ peeles nQ~ 2. eceke jne nw~ 3. ecekelee nw~
(76)
efvepeelce lelJe eeefhle nsleg meeOeg Jebovee kejW~

megee kes meceerhe Deeefe&keeeW mlees$e GejW~~efpeveW.~~15~~
MeMeerefkejCe npeej mes DeOeerke jefMceeeb Oejs~
megee meewcekeebefle mes efoMee emeVe Yeer kejs~~efpeveW.~~16~~
-oesnemegceefleveeLe efpevejepe kee, meceJemejCe DeefYejece~
Oece&ee hetjye efoMeer, Pegke Pegke keB eCeece~~17~~
meceJemejCeoef#eCeefoMeer, Oece&ee ecekeble~
Fke npeej DeejeW meefnle, Jebove mes DeIe Deble~~18~~
eLece heer" hej Dehej efoMe, Oece&ee YeemJeeved~
mete&eb heerk ee kejs, Jebole mJeelce efveOeeve~~19~~
Oece&ee GejefoMeer, Deejs Ske npeej~
eceece kejles MeesYeles, vecele efceues YeJeheej~~20~~
heeeYet efpevejepe kee, meceJemejCe efJ euemeble~
JebotB ee Yeefe mes, efceues meg%eeve Deveble~~21~~
meceJemejCe ceW heer" hej, Oece&ee DeefYevebe~
YeefeYeeJe mes ceQ vecetB, megj vej cegefveieCe Jebe~~22~~
eLece heer" Jew[te&ceefCe, efveefce&le MeesYeeJeeved~
Oece&ee kees efvele vecetB, jesie Meeske ogKe neve~~23~~
heee ue#ceer legce ejCe, mesJ es Yeef e Yejbl e~
Oece&ee keer Jebovee, kejles meewKe Yejbl e~~24~~
eermegheee& efpeveosJe kee, meceJemejCe megj ceeve~
Oece&ee hetjye efoMeer, vecele yevetB peie ceeve~~25~~
jlve$ee efv eefOe kes Oeveer, Jeerl ejeie efpeveosJ e~
Oece&ee Jebotb cegPes, Ske jlve ner osJ e~~26~~
mehle mlees$e
(77)
(78)
oMeOeceeX kes nsleg ceQ, keB Deehekeer mesJe~

Oece&ee Jebotb meoe, hetjes Jeebe osJe~~27~~
Debl ejelecee veceW efpeveW heeo Yeef e mes~

meJe& oes<e eue kes efn efme Deelecee yeveW~~jesie.~~38~~
eesOe ceeve ceeeeefo cegPe, oes<e njes efpeveosJe~

hejce Meebefle efnle ceQ keB, Oece&ee keer mesJe~~28~~
meeJe&Yeewce eeJeefle& mebheoe uenW Jener~

Yeefe mes efpeveW heeo Jeboles meoe eneR~~jesie.~~39~~
ebveeLe YeieJeeve kee, meceJemejCe DeefleMeeefe~

Oece&ee Jebotb meoe, efpeveJej Je=<e megKeoeefe~~29~~
pevce ce=leg veeMe kes DehetJe& Oeece oerefpees~

veeLe Deehe heeme ceW cegPes mLeeve oerefpees~~jesie.~~40~~
eb keebefle mece Deehekes, iegCeceefCe OeJeue Deveble~

npeej DeejeW mes efohes, vecele ee YeJe Deble~~30~~
eer eseebmeveeLe meceesmeCe& ceW DeOej jnW~

YeJe peerJe kes Deveble heehe kees legjle onW~~jesie.~~41~~
meJe& JeeefOe heer[e veMes, Oece&ee Jebole~

Deble meceeOeer nes Yeueer, ener DeeMe YeieJebl e~~31~~
meeOegJe=vo Deehe heeo Jeboles megeMe uenW~

Deelcejme efheet<e kee eJeen efee ceW yens~~jesie.~~42~~
DeelcemegKeece=le heerJeles, $e+efOeeefj cegefvemebl e~

Oece&ee kees mesJeles, efvepeiegCejlve Yejble~~32~~
eej %eeve Oeeefj Yeer ieCesMe Deehe Jeboles~

YeJe peerJ e Jebo Jebo meJe& oes<e Keb[ les~~jesi e.~~43~~
-eecej boheg<heobl e veeLe kee meceesmejCe DehetJ e& nw~

npeej Deej mes efohebl e Oece& ee hetJ e& nw~ ~
jesie Meeske Yeer ueW npeej heehe Meeble neW~
Oece&ee Jeboles efvepeelce meewKe ueeYe nes~~33~~
eesOe ceeve e ueesYe jeie s<e ceesn es~
Deelecee kees ke oW FvnW efvekeeue oerefpeS~~jesie.~~34~~
Deehe heeo hee mese ceQ efveneue nes ieee~
leerve jlve heee kes efn YeeieMeeueer nes ieee~~jesie.~~35~~
iebOe JeCe& jme mheMe& Metve Deelecee Decetle&~
Deehe heeo Jeboles efn eehle nese efvepe mJehe~~jesie.~~36~~
MeerleuesMe kee meceesmejCe MeleW hetpe nw~
Jeekee Yeer DeleerJe Meerle meJe& oes<e otj nQ~~jesie.~~37~~
pees ie=nmLe efvele Dee&vee kejW Je oeve oW~

Jes legjble Keej YeJe meceg heej hee mekeW~~jesie.~~44~~
Jeemeghetpe keerefle& kees mejmJeleer meoe kens~
Deehe heeo Jebo YeJe meJe& Deeheoe onW~ ~jesi e.~~45~~
De Je Deeefo mes meguesMe heehe nes mener~
efJebog cee$e efJe<e meceg veerj ot<elee veneR~~jesie.~~46~~
pees ie=nmLe Deehe efyebye Deew efveuee yeveeJeles~
oese leerve ner YeJeeW ceW efmeef meewKe heeJeles~~jesie.~~47~~
mehle Yebie keer lejbie mes OJeveer lejbefieCeer~
YeJe heehe hebke Oeese kes kejs heefJe$eveer~~jesie.~~48~~
-Jemebleefleuekee boleerLexMe eerefJeceue kes megmeceesmejCe ceW~
e#esMe MeerMe hej Oece& meg ee OeejW~~
mehle mlees$e
(80)
eerOece&ee veceles ceve OJeeble1 Yeeies~

mep%eevemet e& ecekes efMeJe meewKe peeies~ ~49~~
eer MeebefleveeLe efpevekes meg meceesmejCe ceW~

Yeeer OejW hejce Meebl e yeves #eCeeW ceW~ ~eer .~~61~~
Deejs npeej ecekeW efpeveOece& hewues~

ceesneefj MeerMe Pe kee mJejepe ues ueW~~eer.~~50~~
pees Deehekes ejCe heb k epe ceW veceW nQ ~

Jes meJe& Jew j keueneefo mJeeb JeceW nQ ~ ~eer . ~~62~~
mecekel Je jlve Deveceesue ef$eueeske ceW nw~

pees Deehe Yee Gvekees #eCe ceW efceues nQ~~eer.~~51~~
nes het C e& Meebe fl e ceve ceW Fme nsl eg Jebo tb~
mebhetCe& %eeve megKe mes efvepe Deelce ceb[tb~~eer.~~63~~
OeceexheosMe eYeg kee DeodYegle peieled ceW~

pees hee efuees YegJeve ceW Oeve Oeve Jees nQ~~eer.~~52~~
eer MeebefleveeLe eflenbg ueeske megMeebefle oelee~

legce veece ceb$e peheles efceleer Demeelee~~eer.~~64~~
mJeeceer Deveble ece Debleke veevle iegCeYe=led~

meewO ece& Fv legce efk eVej nw efM ejesv ele~~eer.~~53~~
eer ee kee menpe lesp e Dehet J e& Ssm ee~
keeser jJeer MeefMe Je Deieveer ceW ve Jewmee~~eer.~~54~~
nQ Deehe ceW efJ eceue oMe&v e %eeve Meeer~
efveyee&Oe meewKe iegCeceefCeefveefOeeeB Devebleer~~eer.~~55~~
pees Deehekes ejCe ceW veceles meoe ner~
Jes iegCe Deveble efvepe kes Oejles meoe ner~~eer.~~56~~
eer Oece&veeLe efv epe Deemeve mes DeOej nQ~
ce=le=bpeeer heo mejespe veceW cegveer nQ~~eer.~~57~~
pees pevce ce=leg YeJe og:Ke efJeveeMe eenW~
Jes Oece&leerLe& peue ceW efvele ner veneJeW~~eer.~~58~~
hebeWefeeb ceve neW JeMe ceW kejW pees~
w Je kees enW megKe mes efl ejW Jees~~eer.~~59~~
pees meeOeg efvele jceles efpeveheeo ceW ner~
Jes heeJeles efv epe megO eejme Oeece peuoer~ ~eer.~~60~~
1. DebOesje~
(79)
-meKeer boeer kegbLegveeLe peie $eelee, legce meceJemejCe megKeoelee~

Jew[te&ceCeer keveer hes, vecegB Oece&ee Deefleoerhes~~65~~
henueer keveer ceve ceesns, De" cebieue Je meg meesnW~
efpeve Oece&ee Deefle ecekes, meye hegCe heues Deefleocekes~~66~~
Fme Oece&ee keveer hes, hetpeve meeceeer MeesYes~
efpeve Oece&ee ceQ Jebotb, YeJeYeJe kes ogKe kees Keb[tb~~67~~
Oeve Oeeve mJepeve keer Je=er, efpeve Jebole meJe& mece=er~
pees YeefeYeeJe ues kejkes, efpeve JeboW ceve Jee leve mes~
Jees heeJeW megKe DeefleMeeeer, efpeveOece&ee megKeoeeer~~69~~
eer DejnveeLe YeieJeblee, Gve meceJemejCe efJeuemeblee~
ceesneefjpeeer DejveeLee, cegefve efvele veceeles ceeLee~
meye efJeIve Dejer Pe Yeeies, Jebove mes meye megKe meeies~
mehle mlees$e
(81)
(82)
eerceefuueveeLe YeJeefJepeeer, Fve meceJemejCe megKeYejF&~

DeMegYe eesie mes yeetB eJe=eer MegYe keB~

osMe eefjle kees Oeej kece& nukes keB~~mehle.~~84~~
efevcee efebleeceefCe osJee, efebeflele heueleer eYegmesJee~

vesefceveeLe efpeve meceJemejCe ceW jepeles~

hetpele ner efvepe%eeve peesefle efo Yeemeles~~mehle.~~85~~
efpeve keuhele heueoelee, efyeve ceebies meye megKeoelee~

jlve peefle efmebnemeve, efJe peve ceve njs~

DeOej jepeles efpeveJej, ef$eYegJeve megKe kejW~~mehle.~~86~~
meye F heueW hetpee mes, meye efJeIve YeieW hetpee mes~

leerve $e efMej Thej, MeesYeW keebefle mes~

ef$eYegJeve eYegee kenW, meYeer kees YeeJe mes~~mehle.~~87~~
cegefvemegele efpeveJej Yeeer, Fmemes eies efvepe Meeer~

{esjW eeQ me" ebJ ej e#e Yeeer Yejs~

pees peve Yeeer kejW megeMe efpeve efJemlejW~~mehle.~~88~~
jlve$ee DeveIe efveOeer nw, efpevehetpee mes efceueleer nw~

heee&veeLe efpevejepe, meJe& mejleepe nQ~

meceJemejCe ceW Deehe, meJe& peve leele nQ~~mehle.~~89~~
pees leheejCe efvele kejles, Jes Yeer efvepe Yeeer Oejles~

mebke ceeseve Meeskenjve, YeefJeMeCe& nQ~

Deehe Ske YeJeJeeefjefOe leejCe leCe& nQ~~~mehle.~~90~~
#ecee ceeo&Je Deepe&J e mele megOece& nQ~
legce Yeeer mes Oece& kejW efMeJe Mece& nQ~~mehle.~~91~~
efpeveYeeer meceefkele efveefOe nw, Fme efyeve efmeer veefnb nes nw~
efpeve Oece&ee ceQ JebotB, YeJeYeJe kes ogKe mes ttB~~80~~
-Deef[uue bomeceJemejCe ceW veefce efpevejepe efJejepeles~
eLece heer" hej Oece&, ee MegYe jepeles~~
mehle hejce mLeeve, nsleg Yekeleer keB~
Oece&ee kees vecetb, cegefe ue#ceer JeB~~81~~
DeMegYe kece& kes yebOe, Goe meee ues~
$e+ef efmeef Yejhetj, nese DeefleMee Yeues~~mehle.~~82~~
meewce Jeer veemeee ef ceve kees njs~
meceief YeeJe Yeefe mes megKe YejW~~mehle.~~83~~
Megefe mebece lehe leeie, Deefkebeve yeeele~

efpeve Yeeer mes hetjCe neW, es Oece& meye~~mehle.~~92~~
ceneJeerj efpeve meceJemejCe DeefleMee Yeje~
KeeF& uelee yeieeres mes engbefoMe nje~~mehle.~~93~~
DevOes uebi e[ s uetu es yeefn js mJemLe neW~
yeerme npeej meeref{eeB e{ efpeve Yee neW~~mehle.~~94~~
Oece& ee kes npeej Deejs ecekeles~
DebOekeej peve ceve kee njles ocekeles~~mehle.~~95~~
mehle mlees$e
(83)
(84)
pees peve neW eefleketue, meye Devegketue yeves nQ~

Jeblej Yetle efheMeee, #eCe ceW otj Yeies nQ~~102~~
pees hejes#e ceW meceJemejCe kees Jeboles~

Jes efv eefele ele#e oMe& kees heeJeles~ ~mehle.~~96~~
-oesneSke Ske efpevejepe kes, eej-eej Je=<e1 ee~
eeveJeW kees Jeboles, %eeveceleer cece Ye~~97~~
keg Yeieboj Deeefo, JeeefOe veMeW Yeeer mes~

veefnb efke mekeleer DeeefOe, Deele& Yeies Meeer mes~~
yebOes Demeelee kece&, meeleecee heefjCeceles~
pees Jebos efpeve eCe&, DeMegYekejce MegYe yeveles~~103~~
ieerleebo
F efJeeesie ve nese, veefnb Deefve mebeesiee~

Fefle hetjs nese, keYeer ve nes ogKe Meeskee~~
jepeeefoke meye JeMe, meye peie ceW eMe hewues~
kejW meYeer mevceeve, Meebefle mJemLelee ceerues~~104~~
leerLekejeW kes meceJeme=efle ceW, eejefoMe ceW MeesYeles~

es Oece&ee npeej DeejeW, mes entBefoefMe ecekeles~~
pees Oece&ee mlees$e en, YeefJepeve he{Wies Yeefe mes~
Jes Oece&ee eueeSBies, efvele Jebe neWies Fb mes~~98~~
Oeve Oeeveeefoke Je=ef, JebMe heues mebleefle mes~

Yeeee& heg$e megleeefo, ye{ W Oece& veerefl e mes~ ~
eeJeke Oece& ye{ee, oeve Meerue GheJeemee~
efpeve hetpee megKeoee, kejes ie=nmLe efveJeemee~~105~~
Oece&ee ceefncee
-oesneOece&ee efpeveosJe kee, kene Deveeefo Deveble~
meceJemejCe ceW jepelee, Dele: Deeefo Yeer Deble~~99~~
-jesuee bopee pee eerefpeveosJe, pee pee eer YeieJeblee~
pee pee legceheo mesJe, kejles cegefveieCe meblee~~
pee pee megj vej Jebe, ejCe keceue DeefleMeeeer~
efceues efvepeelece mee, meece megOeejme heeeer~~100~~
pees legce Yeefe kejble, hegCe Yeb[ej Yejs nQ~
keles heehe Devebl e, iegC e Yeb[ ej Oejs nQ~ ~
efJe<e efveefJe&<e nes peee, mehe& yeveW megce1 ceeuee~
Me$eg efce$e nes peee, Deefive yeves peue keceuee~~101~~
meceJemejCe ceW heer", veerueceCeer kee megboj~

Oece& ee nQ eej, Deejs menme ceveesn j~~
Fvekees JeboW YeJe, DeefleMee hegCe ye{eJeW~
kejW kejce Jeve OJemle, efMeJe jceCeer kees heeJeW~~106~~
-oesnevecetB vecetB efvele Yeefe mes, Oece&ee eflengbkeeue~
%eeveceleer megKe mebheoe, oskej kejes efveneue~~107~~
N:M
veoer eEmeOeg leeueeye, heej kejW Fke #eCe ceW~

mLeue mece yeve peee, veefnb [tyes peve peue ceW~~
1. Oece&ee~
1. hetueeW keer~
mehle mlees$e
(85)
eMeefmle
-oesneeewyeermeeW leerLexMe kees, vecetb DevebleeW yeej~
meceJemejCe ceW jepeles, Oece&ee megKekeej~~1~~
nefmleveehegj #es$e hej, pebyeterhe efJeKeele~
DeefleMee efpevecebefoj eneb, DeefKeue efJeMJe ceW Keele~~2~~
eeefj$e eeJeleea ieg, Meebeflemeeiejeeee&~
Gvekes heeOeerMe eer, Jeerjmeeiejeeee&~~3~~
Gvekeer efMe<ee Deeefe&kee %eeveceefle, peie ceeve~
ieefCeveer ceQves YeefeJeMe, jee mlees$e ceneve~~4~~
peye leke peie ceW meewKeeo, efpeveMeemeve iegCeKeeve~
Oece&ee mlees$e en, leye leke nes megKeoeve~~5~~
(Fefle eerleerLekejOece&eemlees$eb meceehleb)~~
~~Fefle cebieueb Yeteeled~~
mejmJeleer Jebovee
celes: metlesJeeapeb me=peefle cevemee#egjhejb~
eoeefeleelceeeb YeJeefle efveefKeuees%eefJe<ee:~~
efJeJelezjleblewYe&efjle YegJeveeYeesieefJeYeJew:~
mhegjelJeb peeseflemleefon peeleeo#ejceeced~~
DeLe&-efpemekee DeYeeme kejkes en Deelcee Ske Deefleere e#eg -%eeveves$e kees eehle
kej ueslee nw efpememes en mebhetCe& ueeske-Deueeske kees peeveves Jeeuee nes peelee nw, efpeme peesefle
ceW mecemle peerJe, DepeerJe Deeefo leJe leerveeW ueeskeeW ceW efJemleej mes heeF& peeves Jeeueer Deheveer
Devevle heee&eeW kes meeLe ekeeefMele nes jns nQ leLee pees efJeMes<e yegef keer Glheefe kee Skecee$e
yeerpe nw, Jen De#ejcee peesefle-eoMeebiecee egle%eeve Fme he=LJeerleue hej meowJe peeMeerue
nesJes DeLee&led hetJeexe efJeMes<eCeeW mes efJeefMe efpevecegKeesodYetle mejmJeleer ceelee kees cesje yeejcyeej
vecemkeej nesJes~
(86)
meceJemejCe iebOekeger mlees$e

ieerlee bo
leerLekejeW keer meYeeYetceer, Oeveheleer jevee kejW~
nw meceJemejCe megveece Gmekee, Jen DelegueJewYeJe Oejs~~
pees Ieeefleee kees Ieeleles, kewJeue%eeve efJekeemeles~
Jes Fme meYee kes ceOe DeOej, megiebOekegef hej jepeles~~1~~
oesne
Deveble elege kes Oeveer, leerLekej eewyeerme~
ceve-Jee-leve $eeMegef mes, vecetB-vecetB vele MeerMe~~2~~
ieerlee bo
meye jlvecee en heer" megboj, osJeefveefce&le leermeje~
eer DeeefoveeLe efpevesMe kee, en MeesYelee DeefleMee Yeje~~
Jej %eeve Deeefoke #eeefekeer, efceue peebe kesJeue ueefyOeeeb~
efpeve iebOekegef kees ceQ vecetb, efceue peebe Deelece efmeefeeB~~1~~
eer Deefpele efpevekes meceJeme=efle ceW, meJe& jlvemeg heer" hes~
efpeve iebOekegef eecej OJepeeDeeW, mes Yejer DeefleMee efohes~~Jej.~~2~~
Jej heer" leerpes ceW elegefo&Me, Dee" Dee"efnb meeref{eeB~
Gme hej megMeesYes iebOekegef, penb veeeleeR OJepehebefeeeB~~Jej.~~3~~
efpeveveeLe efpemeceW jepeles, en iebOekegef megj Jebe nw~
efvele kejW mlegefle Jebovee, efMej veeJeles cegefve Je=bo nQ~~Jej.~~4~~
eer megceefle efpeve De%eeve njles, %eeve Yejles Yee ceW~
cegefveceve keceue efJekemeeJeles, eYeg mete& Deveghece peiele ceW~~Jej.~~5~~
efpeve heeeYeg keer iebOekegef ceW, meJe&efoMe jevee efoKes~
eleske cebieue Je Fke meew Dee" eejeW efoMe jKeW~~~Jej.~~6~~
Jej Oethe Ie ceefCejlve oerheke, ceesefleeeW kes nej nQ~
ceefCe heer" leerpee meesnlee, pees hegCe kee Yeb[ej nw~~Jej.~~7~~
mehle mlees$e
(87)
eboeeYet kes meceJeme=efl e ceW, meJe&peve eerl eer YejW~

efpeveheeo hebkepe mesJeles, ceve ceW Delegue Yeeer OejW~~
Jej %eeve Deeefoke #eeefekeer, efceue peebe kesJeue ueefyOeeeb~
efpeve iebOekegef kees ceQ vecetb, efceue peebe Deelece efmeefeeB~~8~~
mJeefCe&ce jpeleceeuee kegmegceceeuee megjefYe hewueeJeleeR~
efpeve veeLe kee efn eYeeJe meesves ceW megiebOeer DeeJeleer~~Jej.~~9~~
Meerleue efpevesej Jeeve meejs, efJee kees Meerleue kejW~
pees Gve Jeeve heeret<e heerles, Jes Decej heo kees OejW~~Jej.~~10~~
eseebme efpeve peie ceW meYeer kees, #esce cebieue kej jnW~
pees veeLe kes eefleketue nQ, Jees ogie&leer ceW he[ jns~~Jej.~~11~~
pees Deehe kee mebmleJe kejW, Jes meJe& megKe mebheefle uenW~
efveboe kejW Jes ogKe uenW, eYeg Jeerlejeieer ner jnW~~Jej.~~12~~
eer efJeceue efpevekes heeo hebkepe, ceve heefJe$e yeveeJeles~
pees Deehe MejCes Dee iees, Jees efjef efmeer heeJeles~~Jej.~~13~~
yeefnjelcelee kees es[kej, ceQ Deblejelcee nes ieee~
hejceelceheo kewmes efceues, en Yeeve cegPekees nes ieee~~Jej.~~14~~
eer Oece&veeLe efpevesv oMefJeOe, Oece& kes oeleej nQ~
pees hetpeles Gvekes ejCe Jes, MeerIe YeJeoefOeheej nQ~~Jej.~~15~~
eerMeebefleveeLe efpevesMe Meeele, Meebefle kes oelee legcneR~
eYeg Meebefle Ssmeer oerefpees, efhej nes keYeer Jeebe veneR~~Jej.~~16~~
eer kegbLeg efpevekes meceJeme=efle ceW, YeJe meceio=ef nQ~
pees Gve ejCe kees hetpeles, Gvekees efceues YeJecegefe nw~~Jej.~~17~~
DejveeLe ceesnejer efJepeslee, Ieeefleee kees Ieele kes~
efvepe Oeece kees heekej yeves, YeieJeeve peie DeeOeej Jes~~Jej.~~18~~
eer ceefuue efpeveJej Je ceue, De YeeJe ceue kees Oeesebies~
pees YeJe Gve hetpee kejW, Jees hetCe& heeJeve nesebies~~~Jej.~~19~~
(88)
YeieJeeve cegefvemegele efvepeelece, Meebefle jme ceW ueerve nQ~

Gvekeer kejW pees Jebovee, Jes Oeve nQ mJeeOeerve nQ~~Jej.~~20~~
en Deelcee jme iebOe JeCe&, mheMe& iegCe mes Metve nw~
pees OeeJeles Pe heeJeles, efvepe kes DeefKeue iegCehetCe& Jes~~Jej.~~21~~
eer vesefceveeLe peieled efhelee, eerke=<Ce kes ueIeg Yeele Yeer~
peie mete& keCee efmebOegJeOe&ve, nsleg Deveghece ebo Yeer~~Jej.~~22~~
eYeg heee&veeLe ef$eueeske MesKej, efMeKeeceefCe efJeKeele nQ~
heeeJeleer OejCesv Yeer, efvele eefle veceeles ceeLe nQ~~Jej.~~23~~
ceneJeerj eYeg kee Deepe Yeer, Meemeve peiele ceW e jne~
pees nQ Deefnbmee efee GvneW kes, efee kees Deefle Yee jne~~Jej.~~24~~
eewyeerme efpevekes meceJeme=efle, ceW jlveefveefce&le heer" hes~
MegYeiebOekegef DeefleMeeefe cebieueJe ceeuee mes efohes~~Jej.~~25~~
(iebOekeger ceefncee)
oesne
efJeefJeOe megiebOeer mes Yejer, iebOekeger DeefYejece~
ceve Jee leve mes efvele ner, Mele Mele keB eCeece~~26~~
MebYeg bo
pee pee eerefpeveJej iebOekeger, engbefoMe jlveeW keer ceeueeeW~
pee pee eerefpeveJej iebOekeger, engbefoMe hetueeW keer ceeueeeW~~
pee iebOekeger kes efMeKejeW hej, henjeeW keesef heleekeeeW~
engb Deesj uekeles ceesleer kes, Peeuej De Jebove ceeueeeW~~27~~
mJeieeX hej nw meJee&Le&efmeef, ces hej efohes etefuekee nw~
Jewmes ner meceJemejCe cemleke hej, iebOekeger meg keefCe&kee nw~~
cebieue JeeW mes cebieuecee, yentOethe IeeW mes megjefYele nw~
engb Deesj pe[s yeng jlveeW keer, keebleer mes efe$e efJeefeef$ele nw~~28~~
mehle mlees$e
(89)
Fme iebOekeger keer Mees Yee kees , megjieg Yeer veefnb ken mekeles nQ~
Fme ieObekeger keer ceefncee kees, ieCeOej ieeles veefnb Lekeles nQ~~
ceeB mejmJeleer keuheeble keeue leke, ceefncee veefnb efueKe mekeleer nw~
efhej cegPeceW yeger Deleer leg, ueJe kenves keer veefnb Meefkele nw~~29~~
efmebnemeve mJeCe&ceeer megboj, yengefJeOe jlveeW mes pe[e ngDee~
efvepe efJe mes FbOeveg<e MeesYee, Jen eejeW efoMe ceW keje jne~~
Fme efmebnemeve hej leerLekej, elegjbiegue DeOej efJejepe jns~
Ssee& leerve peie DeefleMeeeer, heekej Yeer Gmemes he=Leked jnW~~30~~
veYe mes megjieCe veevee efJeOe kes, heg<heeW keer Je<ee& kejles nwb~
Jes heg<he megiebefOele peneb leneb, [b"ue veeres kej he[les nQ~~
Jes efKeues heg<he ceeveesW kenles, pees eYeg kes heie ceW he[les nQ~
Gvekes keceeX kes yebOeve meye veeres, neskej efiej he[les nQ~~31~~
(90)
es Dee" kenW nQ eeeflenee&, efpevekees megjieCe efceue kejles nQ~

Fve JewYeJe kes mJeeceer efpeveJej, Jebole Deveble ogKe njles nQ~~35~~
efpeve iebOekeger ef$eYegJeve Jebefole, cegefveieCe Yeer efMej mes veceles nQ~
pees Jebos OeeJeW Yeefe kejW, Jes YeJe JeeefjefOe mes lejles nQ~~
efpeveJej meefVeOe hee iebOekeger, meye peve mes Jebove heeleer nw~
pees veececee$e Fmekee uesles, GvnW meceefkele jlve efoueeleer nw~~36~~
oesne
ef$eYegJeve keer meye megjefYeegle, iebOekeger peiees~
%eeveceleer efMejvele vecetb, yevetb peiele ceW pes~~37~~
eMeefmle
eYeg kes meceerhe leJej DeMeeske, Jen heJeve Pekeesjs mes efnuelee~
cejkeleceefCe kes hees efekeves, cetbies kes heg<heeW mes efKeuelee~~
eYeg efMej hej leerve $e GppJeue, ceesleer keer uejW uekeleer nQ~
ef$eYegJeve kes F&ej nQ efpeveJej, Ssmee ken Ketye ecekeleer nQ~~32~~
-MebYeg boef$eYegJeve ceW Oece& Jener Gece, pees es<" megKeeW ceW Oejlee nw~
meebmeeefjke meYeer meewKe oskej, cegeer heo leke hengBelee nw~~
Fme jlve$eecee Oece&l eerLe& kes, kelee& leerL ek ej yeveles~
Fvekees eCecetB ceQ yeej yeej, es meJe& DeeefOe JeeOeer njles~~1~~
oesveeW yeepet e#eWv Ke[s, eeQme" ebJejeW kees {esjs nQ~

hee meeiej uenjeW meMe efoKeW, ee Pejves mece Deefle MeesYeW nQ~~
{gjles es eJebj Gheefj peeles, ceevees YeJeeW mes kenles nQ~
pees eJebj {gjeles efpeveJej kes, Jes TOJe&ieleer ner uenles nQ~~33~~
eer ceneJeerj kes Meemeve ceW, eer kegbokegbo Deecveee eefLele~

mejmJeleerieo ieCe yeueelkeej mes, pewve efoiecyej Oece& efJeMeo~~
Fme hejcheje ceW meoer yeermeJeeR , kes Deeeee& eLece iegJej~
eeefj$e eeJeleea eer Meevleermeeiej meyekes ieg eJej~~2~~
megjieCe efceue efpevekees yepee jnW, Ssmeer ogbogefYe Jeneb yepeleer nQ~
pees MebKe veiee[s heCeJe Deeefo keer, TBeer OJeefve ceve njleer nw~~
eYeg keer leveg efJe mes yevee ngDee, Yeeceb[ue DeodYegle lespe OejW~
YeefJepeve GmeceW efvepe meelemeele, YeJe osKeW DeefleMee ceeso YejW~~34~~
Fve eLeceefMe<e heeefOehe eer, ieg Jeerjmeeiejeeee& ngS~

cegPekees es Deee|ekee %eeveceleer, kejkes DevJeLe& veece efoes~~
Fve jlve$ee oelee ieg , kees, nw cesje Jebove yeej yeej~
ceeB mejmJeleer kees efvele vecetB, efpevekee cegPe hej nw yenthekeej~~3~~
efoJeOJeefve cesIe iepe&veemece, efpevecegKe hebkepe mes efKejleer nw~

YeJeeW kes keeveeW ceW peekej, meye Yee<eecee heefjCeceleer nw~~
Fme iebO ekeg er keer Yeeer mes , mlees$e yeveeee nw ceQv es~
eYeg Yeeer mes eYeg iebOekeger, oMe&ve keer DeeMee nw ceve ceW~~
mehle mlees$e
(91)
Fme og<ecekeeue kes Devle mecee leke, pewveOece& peeJeble jns~

Fme nefmleveeiehegj ceW leye leke, en pebyeterhe mLeeefe jns~~4~~
oesne
peye leke peie ceW meewKe eo, efpeveMeemeve iegCeJeble~
iebOekeger mlees$e en, leye leke os efMeJehebLe~~5~~
(Fefle eermeceJemejCeiebOekegermlees$eb meceehleb)

~~Fefle cebieueb Yeteeled~~
N:M
efpeveeeflecee efJejepeceeve kejves kee heue

keglLegbYeefjoueceses efpeCeYeJeCes pees "JesF efpeCeheef[ceb~
meefjmeJeceseb efhe uensF mees Cejes eflelLeejhegCCeb~~481~~
pees hegCe efpeefCeboYeJeCeb mecegCCeeb heefjefn-leesjCemeceiieb~
efCecceeJeF lemme heueb kees mekekeF JeefCCeGb meeueb~~482~~
-Deeeee& Jemegveefvo
kegbmlegJejKeC[cee$eb ees efvecee&he efpeveeueeced~
mLeeheesleefleceeb me meeled $ewueeskeemlegefleieesej:~~245~~
emleg efvecee&heesegb efpeveb ewleb ceveesnjced~
Jeegb leme heueb Mee: keLeb meJe&efJeoesefKeueced~~246~~
-Deeeee& iegCeYe
DeLe&-pees ceveg<e kegbLegcYejer (Oeefveee) kes ouecee$e DeLee&led he$e yejeyej efpeveYeJeve yeveJeekej
GmeceW mejmeeW kes yejeyej Yeer efpeveeeflecee kees mLeeheve kejlee nw, Jen leerLekej heo heeves kes eesie
hegCe kees eehle kejlee nw, leye pees keesF& Deefle GVele Deewj heefjefOe, leesjCe Deeefo mes mebege efpevesv
YeJeve yeveJeelee nw, Gmekee mecemle heue JeCe&ve kejves kes efueS keewve meceLe& nes mekelee nw~
(92)
meceJemejCe efJebMeeflekee
-e%eeeceCeer Deeefe&kee eer eboveeceleer ceeleepeer
-oesnemejmJeleer ue#ceer peneB, efveleeefle kejW eCeece~
hegCeceeer Gme Oeece kee, meceJemejCe nw veece~~
meceJemejCe kee mJehe
bo-efJe<Cegheo (keneB iees eeer-yeejnYeeJevee)
peneB hengBeles ner oMe&ke kee heehe Meceve neslee~
peneB hengBeles ner ceeveer kee ceeve ieueve neslee~~
meyekees MejCe eoelee Jen ner meceJemejCe ceevee~
efpeveJej keer Gme Oece&meYee kees vecetB hejceOeecee~~1~~
meceJemejCe kes mJeeceer
leerLekej eYeg lehe kejkes yeveles kesJeue%eeveer~
Jes ner yeve Deefjnble keneles meceJemejCe mJeeceer~~
Fve%ee mes Oevekegyesj jelee Fke Oece&meYee~
vecetB Gmes veMe peeleer efpememes YeJe keer hetCe& JeLee~~2~~
ceevemlebYe kee cenlJe
meceJemejCe keer eej efoMee ceW ceevemlebYe yeves~
efpeveJej mes yeejn iegefCeles TBes Deeeflece Ieves~~
cegKeej ceW peeles ner Gvekee oMe&ve neslee~
vecetB Jener ceevemlebYe peneB efceLeelJe Jeceve neslee~~3~~
ewleeemeeo Yetefce
eLece kees pees Oetefuemeeue Gmemes Deeies Yetceer~
ewleYeJeve SJeb cenueeW mes meefnle eLece Yetceer~~
osJe cevegpe eer[e kejles JeneB peeles hegCeelcee~
efpeveeeflecee egle ewle Yetefce kees veceW ceneveelcee~~4~~
mehle mlees$e
Keeeflekee Yetefce
Jesoer kes heeeled Keeeflekee Yet ceW heg<he efKeues~
pees veJe heg<he keneR veefnb efceueles Jes Yeer JeneB efceueW~~
peue mes Yejer Keeeflekee ceW YeJeeW kes YeJe efoKeles~
heeJeve meceJemejCe keer Yet kees vecetB meoe Megefe mes~~5~~
ueleeYetefce
hegve: Jesefokee kes vevlej nw ueleeYetefce megvoj~
peeles peneB ceveesjbpeve kejves kees Fv eJej~~
keneR ve efoKeves Jeeueer efoJe ueleeSB ceve njleeR~
vecetB le=eflee Yetceer kees pees mebleehe meYeer njleer~~6~~
GheJeve Yetefce
otp es hejkeess kes vevlej GheJeve Yetceer nw~
mehleo ebheke DeMeeske Jeve Deece keer hebeer nQ~~
ewleJe=#e eejeW efoMe ceW Skeske kens peeles~
vecetB efpevesveW keer eeflecee ceve GheJeve efKeue peeles~~7~~
OJepee Yetefce
Jesoer kes heeeled heeBeJeer OJepeeYetefce Deeleer~
oMeefevneW mes ege OJepee kesMeefjee uenjeleer~~
hejce Deefnbmee kee OJepe ueskej peie ceW uenjeDees~
Yeefemeefnle eYeg meceJemejCe kees yebOeg! MeerMe veeJees~~8~~
keuheYetefce
hejkeese le=leere kes vevlej keuheJe=#e Yetceer~
oMeefJeOe keuheJe=#e mes pevelee ceebie kejs hetjer~~
JeneB yeves efmeeLe& Je=#e ceW efmeeW keer eeflecee~
Gve efmeeW kees veceles ner efvepe keee& efmeef kejvee~~9~~
YeJeveYetefce
hegve: Jesefokee kes vevlej Fke YeJeveYetefce Deeleer~
veJe veJe mletheeW mes egle ceefncee ieeF& peeleer~~
(93)
(94)
Den&led efmeeW keer eefleceeSB GveceW jepe jneR~

Gmeer YeJeveYetceer kees JebotB pees nw hegCecener~~10~~
eerceC[heYetefce
eewLee mheefkeceeer hejkeese eerceC[heYetceer~
meceJemejCe ceW meyemes Debeflece nw DeceYetceer~~
JeneB yeves eoMe kees"eW ceW YeJepeerJe yew"W~
veceve keB Fme Yet kees efpemekes meccegKe efpeve efleW~~11~~
yeejn meYee JeCe&ve
ieCeOej cegefve mee#eeled eYet kes Jeeve enCe kejles~
eLece meYee ceW FmeerefueS mLeeve enCe kejles~~
hegve: Deeefe&kee osJe-osefJeeeB cevegpe heMet jnles~
efpeveJej keer efoJeOJeefve megvekej pevce meheue kejles~~12~~
iebOekeger keer ceefncee
meceJemejCe kes ceOe iebOekeger ceW nQ leerLekej~
cegKe nw Ske leLeeheer efoKeles meYeer Deesj efpeveJej~~
FmeerefueS lees elegce&gKeer yeee ceeves peeles~
vecetB eYet keer iebOekeger peneB efoJe megjefYe Jeehes~~13~~
leerLekej ceefncee
Oece&leerLe& pees kejW eJeefle&le leerLekej nesles~
eej Ieeefleee kece& veeMe kej Jes efpeveJej nesles~~
Gvekes keueeCeke ceW jlveeW keer Je=er nesleer~
GvnW vecetB lees efveefele ner cesjer cegeer nesieer~~14~~
keejhe efoJeOJeefve
leerLekej keer efoJeOJeefve keejceeer efKejleer~
meele Meleke Deejn Yee<eecee nes heefjCeceleer~~
meceJemejCe ceW osJe cevegpe heMeg meYeer mecePe peeles~
vecetB efoJeOJeefve kees efpemekees kesJeue%eeveer heeles~~15~~
mehle mlees$e
ieCeOej keer ceefncee
eerefpevesv keer JeeCeer ieCeOej ner Pesuee kejles~
eej%eeve mes eoMeebie keer jevee Jes kejles~~
YeJeeW kes eMveeW kee Gej Gvemes ner efceuelee~
eewon meew yeeJeve ieCeOej kees vecetB oe efKeuelee~~16~~
ecegKe eeslee kee hegCe
efoJeOJeefve kees megveves Jeeues Ske ecegKe eeslee~
nesles nQ eleske meceJemejCe ceW Fke eeslee~~
eLece Yejle Debeflece esefCeke ves eMve efkees yengles~
ceQ Yeer yevetB ecegKe eeslee Jevove kej eYeg heo ceW~~17~~
meceJemejCe kee eYeeJe
peneB-peneB leerLekej kee MegYe meceJemejCe yevelee~
JeneB-JeneB ogefYe&#e Deeefo meeje mebke uelee~~
Mesj ieee Yeer Jewj es[ cew$eer OeejCe kejles~
meceJemejCe kes Fme eYeeJe kees vecetB Yeefe kejkes~~18~~
leerLekej kes eerefJenej ceW mJeCe&keceue jevee
kesJeue%eeveer leerLekej peye eerefJenej kejles~
meceJemejCe efJeIeefle nes peelee ieceve ieceve kejles~~
osJeeYet kes ejCekeceue leue mJeCe& keceue jeles~
meesves ceW megiebefOe kees Jes eefjleeLe& leYeer kejles~~19~~
meceJemejCe oMe&ve kee cenlJe
Fme keefueegie ceW meceJemejCe mee#eeled veneR yeveles~
etBefke eneB hej leerLekej Deye pevce veneR Oejles~~
efhej Yeer es efpevecebefoj Yeer nQ meceJemejCe ceeves~
keeueelegLe& meMe Fvekes oMe&ve mes YeJe neveW~~20~~
meceJemejCe eerefJenej keer ceefncee
Ssmee ner Fke meceJemejCe Fme Oejleer hej Deeee~
$e+<eYeosJe kes GheosMeeW kees Gmeves hewueeee~~
(95)
(96)
ieefCeveer ceelee %eeveceleer keer metPeyetPe peevees~

keefueegie ceW Yeer meleegie kee oMe&ve heeee ceevees~~21~~
Ghemebnej
ns eYeg! Jej oes cegPekees meee meceJemejCe heeTB~
meceJemejCe kes mJeeceer leerLekej kee heo heeTB~~
peye leke Jen heo efceues veneR mecekelJe veneR ts~
Gmekes yeeo eboveeceefle eens meye keg ts~~1~~
-oesneJeerj mebJeled heeerme meew, eewefyeme keer ke=efle peeve~
ogefleee ke=<Ce Dee<ee{ ceW, efkeee eYet ieCeieeve~~1~~
meceJemejCe keer Yeefe en, hetCe& kejs meye DeeMe~
ener evoveeceefle oe, ceW nw MegYe DeefYeuee<e~~2~~
N:M

Sapt Stotra (VGM-411)

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Sapt Stotra (VGM-411)

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee kee heg<he veb.

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Deeefo

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve eje mebeeefuele

Jeerj %eeveesoe evLeceeuee

-jeefe$eerpewve meceepe keer meJeexe meeOJeer,

eer %eeveceleer ceeleepeer

-: mebmLeeefhekee SJeb esjCeeeesle :-

(ceevemlebYe, ewleeemeeoYetefce, ewleJe=#e, efmeeLe&Je=#e, mlethe, Oece&ee, iebOekeger ml

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe eer %eeveceleer ceeleepeer

e%eeeceCeer Deeefe&kee eer evoveeceleer ceeleepeer

-: efveoxMeke SJeb mecheeoke:-

kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

peerJeve ekeeMe pewve

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve

Jeerj efve. meb. 2540

mJeefmleeer heer"eOeerMe jJeervkeerefle& mJeeceer peer

e%eeeceCeer Deeefe&kee evoveeceleer

hejce hetpe ieefCeveerecegKe eer %eeveceleer ceeleepeer ves yeermeJeeRFkekeermeJeeR

hejcehetpe ieefCeveerecegKe Deeefe&keeefMejesceefCe

eer %eeveceleer ceeleepeer kee mebef#ehle-heefjee

efoiecyej pewve ef$eueeske MeesOe mebmLeeve-mebef#ehle heefjee

-kece&eesieer heer"eOeerMe mJeefmleeer jJeervkeerefle& mJeeceerpeer

Jeeues efLeesj mes meceefvJele ieefCeveer %eeveceleer nerjke peebleer Skemeesme~

Jeerj %eeveesoe ievLeceeuee kes meneesieer

eer ceeBieer}e} yeeyet}e} hene[s, nwojeyeeo (DeevOe heosMe)~

eer veLeceue heejmeceue pewve, keuekeee-7~

eer kew}eMeevo jepekegceej pewve jeJebkee, hees. efyemeJeeb (meerleehegj) G.he.~

1. meceJemejCe kee JeCe&ve

meceJemejCe kee JeCe&ve

meceJemejCe kee JeCe&ve

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Jesoer, KeeeflekeeYetefce, Jesoer, ueleeYetefce, hejkeese, GheJeveYetefce, Jesoer, OJepeYetefce,

24 leerLekejeW kes meceJemejCe kee eceeCe

meceJemejCe kee JeCe&ve

$e+<eYeosJe kee meceJemejCe

12 eespeve (96 ceerue)

meceJemejCe kee JeCe&ve

17. YeieJeeve kegbLegveeLe kee meceJemejCe

meceJemejCe ceW Dee" Yetefce Deewj leerve keveer

meceJemejCe kee JeCe&ve

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

jns nQ Deewj keceue Deeefo heg<he efKeues nQ~

meceJemejCe kee JeCe&ve

DeMeeskeJe=#e, leerve $e, efmebnemeve, Yeeceb[ue, eeQme" ebJej, megjheg<heJe=ef, ogbogefYe

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

pee pee efpeveJej efmebnemeve hej, elegjbiegue DeOej efJejepe jns~

eeefj$e kes efyevee cee$e %eeve efmeefoeeke veneR nw

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

ceevemlebYe DehetJ e&, eejeW efoMe efpeveeefl ecee~

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e

GmeceW efMeKej meceerhe enBgefoMe efpeveeefleceeSB~

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e

Oeveo jefele efpevemeYee DehetJe&, ieCeOej kenW DebieDe hetJe&~

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee

efpeve meceJemejCe ceW eeeflenee&, YeeeW kes hetjCe kejW keee&~

efpeve meceJemejCe ceW ieueer eej, meer{er GveceW yeermeefnb npeej~

megj heg<heJe=ef efveefMeefove kejble, pee pee OJeefve kejles n<e&Jeble~

Yeeceb[ue efJe kee DeefleekeeMe, uepeles kejes[ metjpe ekeeMe~

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e

efmebnemeve jlvepe[e efJeefe$e, efvele DeOej efJejepes efpeveheefJe$e~

meceJemejCe ceevemlebYe mlees$e Jeerj %eeveesoe ebLeceeuee