Beruflich Dokumente
Kultur Dokumente
A ¢e ¾cÉ i –¡ Q¡ kÑ
−cni¡N flhaÑ£ M¢äa j¡e¢Qœ Bj¡−cl je −−b−L ¢aÙ¹¡ J j¡ep¡C-Hl jdÉhaÑ£ i¨Mä¢Vl i¨−N¡m−L j¤−R
¢c−a A−eLV¡C prj q−u−R hm¡ k¡uz Ešlh lh−‰l j¡e¤−ol L¡−R ¢hq¡−ll ¢LneN −lm−ØVne¢Vl e¡j
ka f¢l¢Qa, m¡mj¢Zl q¡V, h¤¢sj¡¢l-f¡VNË¡j aa euz AbQ Bul¢e HV¡C −k BSJ m¡mj¢Zl q¡−V
"Ešlh‰' e¡−j HL¢V ¢p−ej¡ qm B−Rz Hhww h¡wm¡−c¢n plL¡¢l J−uhp¡C−V eØV¡m¢SL q−u fs¡
L¢fl¡CV¡l −m−Me, "Ju¡ep Bfe B V¡Cj CCV Ju¡S f¢phm V¥ −N¡ V¥ cÉ g¥V¢qmp Ah cÉ ¢qj¡mu¡S éj
¢cp −lm −ØVnez' HLpju k¡ ü¡i¡¢hL k¡a¡ a¡u¡−al l¡Sfb ¢Rm d−jÑl fy¡¢Qm E−W BS a¡ AåN¢m−a
fkÑh¢paz Bl HLV¡ −i±−N¡¢mL A’−ml AbbÑe£¢a −k−qa¥ k¡a¡u¡a hÉhÙÛ¡l Jfl ¢eiÑln£m −p−qa¥
Hf¡l-Jf¡l c¤¢c−Ll AbÑe£¢aC r¢aNËÙ¹ q−u−u−Rz h¤¢sj¡¢l-f¡VNË¡j h¡ m¡mj¢Zl q¡−Vl ja j¡b¡i¡P¡J
fy¡¢Q−ml d¡−ll f−LV l¦−V fkÑh¢pa; q¡−al L¡−Rl −jM¢mN-qm¢ch¡¢s BS −hn ¢LR¥V¡ c§−l Q−m
−N−Rz
BbÑp¡j¡¢SL −fËr¡fV
−k¡N¡−k¡N h¡Ù¹h¡¢ua qu ¢ez −cni¡−Nl fl HC fË¡Q£e hªš M¢äa; j¡b¡i¡P¡ a¡¢L−u B−R ea¥e −L¡e
HL hª−š AwnNËqZ Llh¡l Bn¡uz
1908 p¡−ml Cj¢f¢lu¡m −N−S¢Vu¡−l 2 f¡C ¢Na¡mcq Swn−e CØV¡ZÑ −h‰m −ØVV −lmJ−ul
p−‰ L¥Q¢hq¡l −ØVV −lmJ−ul pw−k¡−Nl Lb¡z ¢Na¡mcq −b−L Su¿¹£ fkÑ¿¹ p¡−s −aè¡æ j¡Cm
¢p ¢h Bl), k¡l j−dÉ p¡−s −a¢œn j¡Cm l¡−SÉl −ial fs−Rz l−u−R CØV¡ZÑ −h‰m −ØVV −lmJ−ul
−j¡Nmq¡V-d¤h¢s m¡Ce, k¡l fË¡u h¡−l¡ j¡Cm l¡−SÉl j−dÉ ¢c−u k¡−μRz Bh¡l h¡−ZÑp O¡V −b−L
m¡mj¢Zlq¡V fkÑ¿¹ −h‰m-c¤u¡l −lmJ−ul m¡Cez 1909 p¡−ml Cj¢f¢lu¡m −N−S¢Vu−l −k −lmJ−u
fªù¡
AÉ¡Vm¡p −cu¡ B−R a¡−a −c¢M …l¦aÆf§ZÑ nql lwf¤l-¢ce¡Sf¤l −b−L f¡hÑa£f¤l Swne q−u Smf¡C…¢s
Q−m −N−R CØV¡ZÑ −h‰m −ØVV −lmJ−ul −p¡S¡ m¡Ce −kV¡ fËn¡p¢eL L¡l−Z B−l¡ −V−e −cu¡ q−u−R −R¡V
Sefc ¢n¢m…¢s fkÑ¿¹ L¡lZ a¡l flC c¡¢SÑ¢mw Ah¢d Vu −VÊ−el m¡Cez AbÑ¡v −L¡Q¢hq¡l l¡−SÉl −lmfb
A ¢e ¾cÉ i –¡ Q¡ kÑ
p§Qe¡ −b−LC HC ¢aÙ¹¡-j¡ep¡C jdÉhaÑ£ AbbÑ°e¢aL A’m¢Vl ¢hË¢Vn −lmfbS¡−ml p−‰ ¢e¢hsi¡−h k¤š²
¢Rm f¡lØf¢lL −h¡T¡fs¡ J pq¡ua¡l ¢i¢š−a az
a−h HC −k¡N¡−k¡N k¡−L h−m "¢pjj−mp' ¢Rm e¡ L¡lZ h¡¢L −lmfb…¢m ¢jV¡l−NS (1000
¢j¢j) h¡ hËX−NS (1767 ¢j¢j) q−u −N−mJ ll¡S¡l −lm ¢Rm eÉ¡−l¡−NS (767 ¢j¢j)z N£a¡mc−q
−L¡Q¢hq¡l −lmJ−ul p£j¡e¡ −no q−mJ N¡¢s sl −c±s −no qa e¡ L¡lZ N£a¡mcq −b−L f¡hÑa£f¤l fkÑ¿¹
CØV¡ZÑ −h‰m −lmJ−uJ eÉ¡−l¡−NS m¡C−e N¡¡¢s Q¡m¡az j¡b¡i¡P¡-−L¡Q¢hq¡l pl¡p¢l −k¡N e¡ b¡L¡u
−L¡Q¢hq¡l −k−a q−m ¢aej¤õ¤L O¤−l m¡mj¢Zll q¡V q−uC −k−a qaz Bl LmL¡a¡ −k−a q−m œ²£VJ−u
d−l Nl¦l N¡¢s−a f¡VNË¡j −ØVn−e ¢N−u −pMM¡e −b−L −VÊ−e f¡hÑa£f¤lz AbÑ¡v −L¡Q¢hq¡l J j¡b¡i¡P¡l
c¤C hå¥ k¢c HLC ¢c−el LmL¡a¡l −VÊe dl−a a Q¡Ca a¡q−m a¡−cl −cM¡ qa m¡mj¢Zl q¡−Vz j¡Tl¡−a
m d−l p¡¿¹¡q¡l q−u (p¡¿¹¡q¡l e¡jV¡ −p±i¡NÉhna Bj¡−cl
f¡hÑa£f¤−l ¢n¢m…¢s −b−L Bp¡ c¡¢SÑ¢mw −jm
A−e−Ll L¡−RC Af¢l¢Qa, h¡¢L−cl L¡−R HCC e¡jV¡ −cni¡−Nl pjuL¡l Eà¡Ù¹¥−cl l−š² i¡p¡ −VÊe…¢ml
Ae¤o‰ h−u B−e), p¡l¡O¡−V fcÈ¡ec£l Jfl q¡¢XÑ −pa¥ −f¢l−u LmL¡a¡l ¢c−Lz N¡uœ£ −ch£ ay¡l
BaÈS£he£−a −L¡Q¢hq¡l −b−L LmL¡a¡ k¡h¡¡l f−b HC jdÉl¡¢œl −VÊehc−ml Lb¡ ¢m−M−Re:
From Cooch Behar to Parbati tipur, now in Bangladesh, the railway ran on
narrow-gauge lines, and we haad to change to the broad-gauge Calcutta
1 5
105
train in the middle of the nighht. Half asleep, we were carried across the
platform in our dressing-gownns to our new compartments. Next
3
fªù¡
BbÑp¡j¡¢SL −fËr¡fV
j¡b¡i¡P¡ HC −lm-S¡−ml p−‰ k¤š² q−m a¡ll p¡¢hÑL Eæ¢a aÆl¡¢eÄa qaz ¢L¿¹¥ HC üfÀ h¡Ù¹h¡¢ua qu ¢ez
Hl L¡lZ Ae¤på¡e Ll−a −N−m HLV¡ AbÑ°ee¢aL Ahr−ul ¢Qœ E−W B−p k¡ Ae¤æu−el p¡−b ¢j−m
HLV¡ vicious circle °a¢l L−l¢Rmz l¡S Bjj−ml AbÑe£¢a k¢c pÇf¨ZÑi¡−h LmÉ¡ZL¡j£ l¡øÊhÉhÙÛ¡ qa
a¡q−m AhÙÛ¡¿¹l qa p−¾cq −eCz
−L¡Q¢hq¡−l ØV£jk¤N fËhaÑ−el fl −b−L k¿»f¡¢a-pwœ²¡¿¹ l¡SL£u ¢pÜ¡¿¹ ¢e−u k¢c QQÑ¡ Ll¡
k¡u a¡q−m ¢LR¥ BNËqSeL abÉ E−W B−pz q−l¾cÊe¡l¡uZ −Q±d¤¢l S¡e¡−μRe
H −b−L Ae¤j¡e Ll¡ nš² eu −L¡Q¢hq¡−l −lm mfb p§Qe¡l pju −b−LC
l¡S¡ h¡ ay¡l C¢¢eu¡ll¡ CØV¡ZÑ −h‰m −ØVV −lmJ−ul ¢pÜ¡−¿¹l à¡l¡
fËi¡¢ha (Q¡¢ma?) q−u¢R−mez HV¡ hl¡hlCC q−u H−p−Rz Bjl¡
−c−M¢R 1944 p¡−mJ −L¡Q¢hq¡l −ØV−Vl "f¡¡l−QS' ¢hË¢Vn i¡lah−oÑl
p−‰ q−μR : i¡l−a 14¢V AÉ¡−i¢mw −f¡VÑ¡l −L−L¡Çf¡¢el 1890 j−X−ml
5
ØV£j −l¡X −l¡m¡l B−p z HL¢V e¡¢L hjÑ¡u Hu¡l¢ØVÊf °a¢ll pju
heÉ¡u q¡¢l−u k¡uz haÑj¡−e c¤¢V i¡P¡ AhÙÛ¡u …Sl¡−a f−s l−u−R;
106
fªù¡
¢hwn na¡ë£l fËbj¢cL −b−LC j¡bb¡i¡P¡ −b−L f¡VNË¡j fkÑ¿¹ HL¢V ¢gX¡l −lmf−bl Lb¡
EW−a b¡−Lz −cni¡−Nl B−N L«¢oS¡a fZÉÉ lç¡¢el fËd¡e j¡dÉj ¢Rm Smfbz j¡ep¡C - hËþf¤œ ¢c−u
j¡mh¡q£ −e±−L¡ f¡V-a¡j¡L h−u ¢e−u −ka f§hÑh−‰, −pC AbÑ°e¢aL A’−m BS k¡ fl−cnz l¡Ù¹¡O¡−Vl
AhÙÛ¡ ¢Rm −n¡Qe£u; C¢j−NËne −l¡X h¡−c h¡¢L¢L l¡Ù¹¡l Lb¡ LqahÉ euz 1930 p¡−m −cJu¡e Ll¡m£QlZ
N¡‰¥¢m j¡b¡i¡P¡ flNZ¡l l¡Ù¹¡O¡V−L pwL£ZÑZÑ eecÑj¡ h−m E−õM L−l−Re 6 z 1938 p¡−m
SNŸ£−f¾cÊe¡l¡uZ kMe j¡b¡i¡P¡ f¢lcnÑ−e B Bp−Re aMe ¢eÕQuC l¡Ù¹¡O¡V AaV¡ M¡l¡f euz j¡b¡i¡P¡
Eõ¢pa, c£OÑ c¤C cnL fl HLSe eªf¢a−L L L¡−R −f−uz
¢e−u plL¡¢l fl£r¡ Apgm qJu¡l Mhl f¡CCz −L¡Q¢hq¡−l Hdl−Zl E−cÉ¡N…¢m −eh¡l −Qø¡ ¢L¿¹¥ fË¡u
Ru-p¡a cnL f−l öl¦ quz
BbÑp¡j¡¢SL −fËr¡fV
¢LR¥¢ce B−NL¡l pjª¢Ül j¤−M¡j¤¢M HC cjhåLl AbÑ°e¢aL AQm¡hÙÛ¡ −b−L −h−l¡h¡l HLV¡
j¢lu¡ −Qø¡l g−m HLC f−œ l−u−R M¡Se¡ jL¥h Llh¡l pLl¦Z ¢je¢a Hhw −lmfb Q¡m¤ Llh¡l
Ae¤−l¡−dl ja flØfl¢h−l¡d£ H¢m−j¾Vz l¡S¡ DnÄl−fË¢la c§a; ¢a¢e fËS¡l lrL Hhw f¡mL, HC
¢Ql¿¹e ¢gEX¡m ¢hnÄ¡−pl fË¢agme O−V−R HC A¢ie¾cef−œz l¡S¡ ¢L¿¹¥ i¨ü¡j£l ü¡−bÑl Lb¡ j−e
L¢l−u ¢c−u−Re:
S¢j M¡p Ll¡ qC−mJ f§îÑae −S¡ac¡l Abh¡ Ad£eÙÛ fËS¡N−Zl ¢eLV qC−a −i¡N
Bjm M¡S¡e¡ Bc¡u Ll¡ quz HC M¡S¡e¡ j¡−fl fË¡bÑe¡ Bfe¡−cl f−r p‰a
e−qz S¢j A¢dL¡l h¡ −i¡N L¢l−m a¡q¡l SeÉ M¡S¡e¡ fËc¡e Ll¡ E¢Qa Cq¡ −h¡d
qu Bfe¡l¡J ü£L¡l L¢l−hez 8
p¡j¿¹a¡¢¿»L ¢p−ØV−jl j−dÉ −b−L l¡S¡ −pC fËb¡−L Aü£L¡l Ll−a f¡l−ae e¡z qoÑhdÑ−el
fËS¡j−e¡l−el p£j¡ ¢Rm h¡vp¢lL HL ¢cez SNŸ£−f¾cÊe¡l¡uZ ¢LR¥V¡ Ll R¡s ¢c−mJ fËS¡−cl
Ae¤−l¡d −k ApwNa a¡ j−e L¢l−u ¢c−u−Rez j¡b¡i¡P¡-f¡VNË¡j −lmfb Q¡m¤ e¡ qh¡l c¡¢uaÆ l¡S¡ ¢L¿¹¥
¢e−Sl Jfl ¢e−μRe e¡z ¢a¢e −h‰m-c¤u¡l LaÑ«f−rl p−‰ Lb¡ h−m−Re, Hhw B−m¡Qe¡u HC −lmfb
m¡iSeL h−m ¢h−h¢Qa qu ¢ez
e§ae −lmfb M¤¢mu¡ j¡b¡i¡‰¡ nql¢V−L −h‰m c¤u¡l −lmf−bl p¢qa pwk¤š² L¢lh¡l
fËÙ¹¡h Bjl¡ C¢af§−hÑC Eš² −lmfb −L¡Çf¡e£l p¢qa B−m¡Qe¡ L¢lu¡¢Rz g−m ¢ÙÛl
qCu¡−R −k, ¢h¢hd L¡l−Z H fËÙ¹¡h L¡−kÑ f¢lZa Ll¡ pñhfl e−q Hhw HC fËÙ¹¡¢ha
9
−lmfb L¡q¡lJ f−r m¡iSeL qC−h e¡z
108
−L¡Q¢hq¡l −lmfb E¢en−n¡ ¢œ−nl cn−L k−bø m¡iSeL ¢Rm hm¡ k¡uz S−eÈl ¢ae hR−ll
j−dÉC HC −lmfb ¢ae…Z m¡−il j¤M −c−M¢Rmz SNŸ£−f¾cÊe¡l¡u−Zl fËaÉ¥šl −b−L c¤¢V fËnÀ j¡b¡u
B−p: fËbja, HC −lmfb Am¡iSeL q−h HV¡ i¡h¡ q−u¢Rm −Lez ¢àa£ua, HC ¢pÜ¡¿¹ ay¡l
fªù¡
A ¢e ¾cÉ i –¡ Q¡ kÑ
−L¡Q¢hq¡l Llc¢jœ l¡SÉ q−mJ j−e l¡M¡ clL¡l ¢hË¢Vn i¡la p¡d¡lZa a¡l fË¢a hå¥aÆf§ZÑ
fbfËcnÑ−Ll i¨¢jL¡ ¢e−u¢Rm, A−eLV¡ HMeL¡l i¥V¡−el Eæ¢al ¢fR−e i¡l−al i¨¢jL¡l jaz −h‰m-
c¤u¡l −lmfb LaÑ«fr l¡S¡−L a¡−cl p¡−iÑl gm¡gm −c¢M−u qua ¢el¦vp¡q L−l b¡L−a f¡−le, ¢L¿¹¥
−no ¢pÜ¡¿¹ −eh¡l rja¡ l¡S¡lC ¢Rmz fËS¡LmÉ¡−Zl SeÉ fË¡b¢jLi¡−h ¢LR¥V¡ Am¡iSeLi¡−h f¢l−oh¡
¢c−u AbÑ°e¢aL Eæ¢al −Qø¡ Ll¡ −k−a f¡la ¢L e¡ −pC fËnÀV¡ Hs¡−e¡ k¡u e¡z
¢hnÄk¤−Ü¡šl fª¢bh£l f¢lh¢aÑa h¡S¡−l AbÑ°e¢aL L¡−iÑl ¢e−Ql ¢c−L e¡j−a b¡L¡, M¡Se¡
jL¥−hl L¡al B−hce ¢e−u Bp¡ L«oL−cl L¡−R HC −lmfb pgm Llh¡l ja lpc ¢Rm e¡ hm¡ k¡uz
−a¡L¢i−ml ja I¢aq¡¢pLl¡ qua hm−he, k¡−cl AhÙÛ¡ B−Nl −Q−u HLV¥ i¡m a¡l¡C Eæ¢al SeÉ hÉÙ¹
q−u f−sz f¢l−oh¡l p¢WL j§mÉ ¢edÑ¡l−Zl −r−œ j¡b¡i¡P¡ J pwmNÀ A’−ml jdÉ¢hš J ¢ejÀ¢hš j¡e¤o
HMeJ k−bø Af¡lNz ¢hNa HL cnL d−l −hn L−uLh¡l h¡pi¡s¡ h¡¢s−uJ −hplL¡¢l f¢lhqeLjÑ£l¡
p¤¤¢h−d Ll−a f¡−le ¢ez 1998 −b−L 2008 h¡pi¡s¡ Q¡−VÑ k¡C h¡s¥L fËL«a i¡s¡ HLC l−u−Rz
j¡¢mLf−rl i¡s¡ h¡s¡−e¡ A−eL pj−uC AeÉ¡u, ¢L¿¹¥ Ef−i¡š²¡l Apq¡ua¡ h¡ Arja¡J Bh¡l h¡S¡l
AbÑe£¢al ¢hL¡−nl f¢lf¿Û£z HCS¡a£u ¢h−hQe¡J qua −h‰m-c¤u¡l −lm −L¡Çf¡¢e h¡ l¡S¡l ¢pÜ¡¿¹−L
fËi¡¢ha L−l b¡L−a f¡−lz
−h‰m-c¤u¡l −lmf−bl l¡Sü j§ma Bpa Q¡-f¡a¡ f¢lhqe −b−Lz −L¡Q¢hq¡l −lmJ Su¿¹£
−b−L X−m¡j¡CV f¢lhqe Llaz pš−ll cn−LJ Su¿¹£-N£a¡mcq l¦−V ¢MQ¥¢s −VÊe Q−m¢Rm, L−uL¢V
Ju¡Ne J h¡¢L k¡œ£h¡q£ LÇf¡VÑ−j¾V ¢e−uz −h‰m m¡Cj AÉ¡ä −ØV¡e −L¡Çf¡¢el aaÆ¡hd¡−e
X−m¡j¡CVh¡q£ Ju¡Ne…¢m L¡ØVjp ¢LÔu¡−l¾p −f−u k¡œ¡ öl¦ Lla Q–NË¡j −m±q-CØf¡a L¡lM¡e¡l
¢c−Lz j¡b¡i¡P¡l f¡V-a¡j¡L f¢lhqe Qma j¡ep¡C-hËþf¤−œl Smf−bz −lmfb °a¢l q−mJ Smf−b
fZÉ Qm¡Qm AhÉ¡qa b¡L−h, HjeV¡J qua i¡h¡ q−u¢Rmz A−eL f−l j¡b¡i¡P¡l j¡¢Vl p¿¹¡e h¢ˆjQ¾cÊ
N¡‰¥¢m kMe phÑi¡la£u −lmJ−u −h¡−XÑl −Qu¡ljÉ¡e q−u−Re aMe f¡VNË¡j ¢h−cn q−u −N−Rz ¢Ræ −lm-
S¡−ml p¤¤−a¡ ea¥e L−l hy¡d¡l L¡S Qm−Rz Bl HLh¡l −Qø¡ q−u¢Rm j¡b¡i¡P¡-−L¡Q¢hq¡l −lm
−k¡N¡−k¡−Nlz h¡Ù¹h¡¢ua qu ¢e a−h ay¡l −Qø¡u −O¡Lp¡X¡P¡ fkÑ¿¹ −lm H−p¢Rmz HMe Apj-jue¡…¢s
−lmf−bl j−dÉ j¡b¡i¡P¡ ÙÛ¡e −f−a Q−m−Rz
BbÑp¡j¡¢SL −fËr¡fV
abÉp§œ
1. Harendra Narayan Chaudhuri, The Cooch Behar State and its Land Revenue
Settlements. Cooch Behar: Cooch Behar State Press, 1903. p.328
3. Gayatri Devi and Santha Rama Rau, A Princess Remembers: The Memoirs of the
Maharani of Jaipur. London: Weidenfield and Nicholson, 1982. P.76
4. Chaudhuri, p.329
5. “Search for history machines - Tracing Steam rollers in India”. Report. The
Telegraph, 30April, 2008. Internet Edition.
8. I
9. I
L«a‘a¡