K«@ìO HÀ~°Ö’¡

^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞

– _®Hõì~ü ZO.q.™œO^Œ~°~å[<£
`˘e „ѨK«∞~°} : Ѷ≤„|=i 2004
"≥Å : ~°∂. 50/–
„Ѩ`«∞ʼnõΩ :
_®Hõì~ü ZO.q.™œO^Œ~°~å[<£
2–2–647/77/_ç, Nx"å㨠#QÆ~ü HÍÅh,
ÉÏQ∑ JO|~ü¿Ñ@,
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ – 500 013.
á¶È<£ : 27425640
=Ú„^Œ} :
"åˆQÌq „Ñ≤O@~üû
#Å¡‰õΩO@
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ – 500 044.
_®Hõì~ü ZO.q.™œO^Œ~°~å[<£ á¶È<£ : 30912541
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
 ֒Ѩe ѨÙ@Ö’¡...
1. „Ѩã¨∞Î`« K«@ìO ѨÙ@∞ìHõ – 01
2. ÃãHõ∆<£ 76ÃÑ· f~°∞Ê – 15
3. =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°Î$`«fiO ~°^Œ∞Ì – 18 JOH˜`«O
4. J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO ~°^Œ∞Ì – 20
1987 <å\˜ áêâ◊qHõ K«@ìO K«@„OÖ’
5. =∞~îåkèѨ`«∞Å xÜ«∂=∞HõOÃÑ· – 25 #eyáÈ~Ú, x~åâß, xã¨Ê$ǨÏÅ =∞^茺
6. K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ – 35 Hõà◊§Ö’¡ ~°HõÎO z=Ú‡`«∞O_»QÍ,
x"ÕkHõÖ’ QÆ∂_è®OâßÅ∞
`å#∞ #=Ú‡‰õΩ#fl '#$ã≤OǨϙêfiq∞—x
7. `«q∞à◊<å_»∞ J#∞Éèí=O – 47 㨇iOK«∞‰õΩO@∂ P`å‡~°Ê}O KÕã≤#
8. HÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ qâı¡+¨} – 66 =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡ PÅOѨÓ~üÖ’x
9. f~°∞ÊŠѨ~°º=™ê#O – 86 Ü≥∂QÆ#~°ã≤OÇ¨Ï ™êfiq∞ PÅÜ«∞
10. Ô~O_»∞ Hõq∞\©Å∞ – S^Œ∞ „âı}∞Å∞ – 96 J~°Û‰õΩÅ∞
11. "åà◊§H© gà◊§H© Zxq∞^˘O^ŒÖË – 99
N cè=∞¿ã<åKåiH˜
12. PÅÜ«∂Ö’¡ JÅ¡HõÖ’¡ÅO – 105
â◊„^•úO[e Ѷ¨∞\˜ã¨∂Î,
13. J#∞|O^è•Å∞ – 112 ^Õ"åÅÜ«∞ Ѩi~°Hõ∆} L^Œº=∞
Y HÍ~°ºHõ~°ÎÅO^ŒiH©....
^Õ"åÅÜ«∞ ã¨O㨯$f Ѩi~°Hõ∆}ÏaèÖÏ+¨µÅ QÆ∞O_≥Ö’`«∞Ö’¡
ã¨∞à◊√§ u~°∞QÆ∞`«∞#fl ÉèÏ"åÅ#∞ WÖÏ `≥Å∞QÆ∞Ö’ XHõ ѨÙã¨ÎHõ ~°∂ѨOÖ’
fã¨∞‰õΩ~å=\ÏxH˜ <å‰õΩ „uHõ~°}â◊√kúQÍ ã¨Ç¨ÏHõiOz#
zII l. =b¡â◊fi~ü (Director, News & Services Syndicate)H˜ Pjã¨∞ûÅ`À...
– ZO.q. ™œO^Œ~°~å[<£
Y
K«@ìO HÀ~°Ö’¡iii^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡iv^Õ"åÅÜ«∂Å∞
 D ѨÙã¨ÎHõO ZO^Œ∞HõO>Ë....
ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# ^Œ@ì"≥∞ÿ# J~°}ºO. =∞^茺֒ F z#flQÆ∞_ç. JO^Œ∞Ö’ F ^≥·=O. J@∞flOz
W@∂, W@∞flOp J@∂ K≥^∞Œ ~°∞ =∞^Œ∞~°∞QÍ "≥à√◊ OÎ _Õ ÉÏ@™ê~°∞Å∞ Py, P ^≥"· åxfl ^Œi≈OK«∞H˘x,
„ѨâßO`« z`«ÎO`À „áê~°ú#KÕã≤, JO`å =∞Oz [~°QÍÅx ÉèíH˜Î`À "Õ_»∞HÀ=_»O....
XHõ ÃÑ^ŒÌ H˘O_».... H˘O_» tY~°O ÃÑ·# F PÅÜ«∞O. =O^ŒÅ H˘nÌ "≥∞ÿà◊§ ^Œ∂~°O #∞Oz
[#O PiÎ`À #_çz, HÍà◊√§ Ѩ_áç È`«∞<åfl P ^≥"· åxfl 㨇iOK«∞‰õΩO@∂ H˘O_≥H¯˜ , ÉèHí Θ „ѨÑ` ¨ ∞« ÅÎ `À
"≥Ú‰õΩ¯Å∞ K≥e¡OK«∞HÀ=@O....
Jk J_»qHÍh, H˘O_»HÍh, ‰õΩ„QÍ=∞O HÍh– ZHõ¯_» ^Õ"åÅÜ«∞O =Ù<åfl, Éè‰í Ωõ ÅÎ „áê~°#ú Åh,
ѨÓ[Åh "Õ^ÀHõÎOQÍ ^≥·"åxH˜ x"ÕkOKÕ ã¨O^è•`« J~°Û‰õΩ_»∞. PÅÜ«∂ÅH˜ P^•Ü«∂Å∞ Uq∂
ÖËx ~ÀAÖ’¡, ~À_»∞¡ Öˇ·@∞¡ ‰õÄ_® ÖËx HÍÅOÖ’ ã¨~Ú`«O – ''ã¨=∂[O Ѩ@¡ Wk =∞# Hõ~°Î=ºO——
Jx ÉèÏqã¨∂Î – xÅ∞=Ù<å =∞OK«∞‰õΩ~°∞ã¨∞Î<åfl, PHÍâ◊O ‰õΩO_»áÈ`«QÍ =i¬ã¨∞Î<åfl – xiÌ+¨ì qkè
q^è•#OÖ’, YzÛ`«OQÍ xs‚`« ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºÅ#∞ J`«#∞
x~å@OHõOQÍ ™êyã¨∂Î =KåÛ_»∞.
PÅÜ«∂Å∞ =ÙO>Ë<Õ J~°Û‰õΩ_çH˜ áê„`« =ÙOk. JÖÏ PÅÜ«∂Åx <≥ÅH˘eÊ, P PÅÜ«∂Å
^•fi~å ÉèíH˜Î Ѩi=∞àÏÅ∞ ã¨=∂[OÖ’ "åºÑ≤OKåÅx PHÍOH˜∆Oz# K«„Hõ=~°∞ÎÅ∞, ~åAÅ∞,
[q∂O^•~°∞Å∞, â◊H˜Î Hõey# ^•`«Å∞ – H˘O_»Ö’¡, HÀ#Ö’¡, „QÍ=∂Ö’¡, Ѩ@ì}ÏÖ’¡ ‰õÄ_®
^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ xi‡OѨ*âË ß~°∞. ã¨=∂[O ã¨∞YâßO`«∞Å`À =iúÖ\ ¡ ÏxH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ ^≥=· ÉèHí HÎ̃ ,˜
^èŒ~°‡ „ѨKå~åxH˜ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ˆHO„^Œ aO^Œ∞=ÙÅ∞ HÍ"åÅx P ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ PtOKå~°∞. P
HÍ~°º„Hõ=∞O xifiѶ¨∞flOQÍ, x~°O`«~°O H˘#™êQÍÅ#fl ÅHõ∆ºO`À PÜ«∂ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ x`«º
^è∂Œ ѨnѨ <≥"· ^Õ •ºÅ∞ x~°O`«~O° [iˆQÖÏ `«y# =∂<åºefl ‰õÄ_® P ™ê÷ÑH¨ õ ^è~Œ ‡° Hõ~Åΰ ∞ U~åÊ@∞
KÕâß~°∞. JÖÏ ^Õ"åÅÜ«∂Å LxH˜, J~°Û‰õΩÅ – ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞#∞QÆ_» J<åkQÍ XHõ^•xH˘Hõ\˜
ÃÑ#"Õã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú. `«~åÅ `«~°|_ç P ™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ "å~°ã¨∞Å∞, =Oâ◊áê~°OѨ~°ºOQÍ
D J~°Û‰õΩÅ∂ ^èŒ~°‡„ѨKå~åxH˜ PÅO|#QÍ D ^Õ"åÅÜ«∞ ã¨O㨯$ux HÍáê_»∞`«∂
=ã¨∞Î<åfl~°∞. HÍh....
1987Ö’ JѨÊ\˜ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO (30/87) –
J<Õ XHõ q+¨ã¨~åÊxfl ã¨$+≤ìOz D ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷ q∂^ŒH˜ =keOk. Jk H˘O_»zÅ∞=ÖÏ
D =º=ã¨÷x J_»¤k_»¤OQÍ K«∞>Ëìã≤, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ – J~°Û‰õΩŠѨ~°OѨ~°x Z=ÚHõÅ∞ qiˆQÖÏ
#e¿Ñã¨∂Î, |∞ã¨Å∞ H˘_ÀÎOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡v^Õ"åÅÜ«∂Å∞
D K«@ìO Pq~åƒù"åxH˜ =¸Å"≥∞ÿ# K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ 1983Ö’ U~°Ê_ç# <å\˜
#∞O_ç D Hõq∞+¨<£ ^Œ∞~°∞^ÕÌâ◊ºO qã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ =ÙOk. D Hõq∞+¨<£ ^Œ∞~åÖ’K«##∞ Ѩã≤QÆ\˜ì
‰õÄ_®, xã¨ûǨÜ«∞OQÍ K«∂ã¨∂Î =ÙO_çáÈ~Ú# "åiÖ’ <Õ#∞ ‰õÄ_® XHõ}˜‚. Jxfl ™ê÷~ÚÅÖ’
JkèHÍ~°∞efl, <åÜ«∞‰õΩefl Hõeã≤ #K«Û*ˇÑ¨Ê\ÏxH˜, "åã¨Î= Ѩiã≤÷ux qâ◊nHõiOK«\ÏxH˜, D
K«@ìO =Å¡ ^Õ"åÅÜ«∞ ã¨O㨯$u ^èŒfiOã¨=∞=Ù`«∞#fl f~°∞x "≥Å¡_çOK«\ÏxH˜ <Õ#∞ QÆ`« 16
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ xifi~å=∞OQÍ `åѨ„`«Ü∞« Ѩ_∞» `«∂ =Ù<åfl#∞. PtOz# Ѷe¨ `«O ÅaèOK«Háõ ÈQÍ,
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ, J~°Û‰õΩÅ q^è•<åxfl ѨÓiÎQÍ zè<åflaè#flO KÕ¿ã qHõ$`« KÕ+¨ìʼnõΩ D K«@ìOÖ’
ÖÁã¨∞QÆ∞Å∞ =∞iO`« TѨÙxKåÛ~Ú.
WÖÏO\˜ ^Œ∞ã≤÷u U~°Ê_»\ÏxH˜ – =∞~îåkèѨ`«∞Å∞, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞, ZO_À"≥∞O\ò JkèHÍ~°∞Å∞,
J~°Û‰õΩÅ∞, Éèí‰õΩÎÅ∞.... JO^Œ~°∂ ZO`ÀH˘O`« HÍ~°}Éèí∂`«∞ÅÜ«∂º~°∞. QÆ`«OÖ’ Z=Ô~=~°∞ U
~°HõOQÍ D ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~° Ѩiã≤÷uH˜ HÍ~°}=∞Ü«∂º~À `≥Å∞ã¨∞HÀ=\ÏxH˜ K«i„`« ѨÙ@Ö’¡H˜
"≥à◊§@O Hõ<åfl, =∞# ã¨O㨯$uH˜ "≥<≥fl=ÚHõ =O\˜ D ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷x WѨC_»∞ Hõ|oã¨∞Î#fl
H˜~å`«Hõ â◊H˜Î ZÖÏO\˜k? nxH˜ =∞#"Õ∞O KÕÜ«∂e? – Jx â’kèOz, ™êkèOK«@"Õ∞ „Ѩu
Ç≤ÏO^Œ∞=Ù =ÚO^Œ∞#fl Hõ~°Î=ºO.
D <ÕѨ^茺OÖ’ ~åROÖ’ ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷x D K«@ìO ZÖÏ „Éèí+¨µì Ѩ\˜ìOK«QÆÅ^À
ÃÇÏK«Ûiã¨∂Î, PÅÜ«∞ Ѩi~°Hõ∆} L^Œº=∞ ã¨∂ÊùiÎ „Ѩ^•`«, =∂r ZO.ZÖò.ã≤. N q.Ñ≤.~åѶ¨∞"åKåi
1996Ö’ '#$ã≤OǨτÑ≤Ü«∞— Ѩ„uHõÖ’ WÖÏ ~åâß~°∞:
''...D ã¨=∞㨺‰õΩ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì fˆ~Ê =ÚyOѨ٠Jx ZO_À"≥∞O\ò âßMÏkèHÍ~°∞Å∞
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx HÍ^Œ∞. =∞# PÅÜ«∞ ã¨O㨯$ux ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞QÆÅ D =∞ǨÏ=∂‡i
#∞Oz q=ÚH˜Î ÅaèOK«\ÏxH˜ '30/87 K«\Ïìxfl „ѨÉèí∞`«fiO ã¨=iOK«@O— XHõ¯>Ë Ñ¨iëê¯~°O.
q"ÕHõ=O`«∞Å~Ú#, ÉèíH˜Î Ѩ~°∞Å~Ú# „Ѩ[ÅO`å D ã¨=∞㨺#∞ ‰õ∆Ω}‚OQÍ J~°úO KÕã¨∞‰õΩx,
=∞# ^Õ"åÅÜ«∂ŠѨi~°Hõ∆}‰õΩ #_»∞O Hõ\˜ì, „ѨÉèí∞`åfixfl „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆey`Õ<Õ Wk
™ê^茺Ѩ_»∞`«∞Ok...——
J^Õ ã¨∂ÊùiÎ`À, ^Õ"åÅÜ«∞ ã¨O㨯$f Ѩi~°Hõ∆}ÏaèÖÏ+¨µÅO^ŒiÖ’ D K≥·`«<åºxfl
LnÌÑ≤OѨKÕÜ«∞@O HÀã¨O D ã¨=∞㨺 `åÅ∂‰õΩ ѨÓ~åfiѨ~åÅ#∞ Ü«∞^ä•`«^äŒOQÍ, ã¨=∞„QÆOQÍ
JO^ŒiH© `≥eÜ«∞*Ë¿ãÖÏ KÕã≤# „Ѩܫ∞`«fl"Õ∞ D ѨÙã¨ÎHõO – 'K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞—.
13.2.2004
– ZO.q.™œO^Œ~°~å[<£
K«@ìO HÀ~°Ö’¡vi^Õ"åÅÜ«∂Å∞
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
 ^Õ"åÅÜ«∂efl ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ =ÚOz# 30/87 K«\ìO
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x ^Õ"åÅÜ«∂Åhfl W"åfià◊ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ H˘@∞ìq∞\Ïì_»∞`«∞<åfl~Ú.
"≥Ú`«ÎO 34 "ÕÅ PÅÜ«∂Å∞O_»QÍ "å\˜Ö’ JkèHõ ÉèÏQÆO r~°‚ã≤÷uH˜ KÕ~°∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
ÖË^• ѨÓ*Ï Ñ¨Ù#™ê¯~åÅ∞ ÖËHõ =¸`« Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú. ^•i `≥#∂fl `≥bx JO^èŒHÍ~°OÖ’
‰õÄ~°∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú....
D ^Œ∞ã≤÷uH˜ Z=~°∞ HÍ~°}O?.... XˆH XHõ¯ K«@ìO!
q"ÕHõ~°Ç≤Ï`«OQÍ, áêâ◊qHõOQÍ, „ǨÏã¨fi^Œ$+≤ì`À ~°∂á⁄OkOK«|_ç# PO„^茄Ѩ^Õâò ^Õ"å^•Ü«∞
^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO 1987 D ~ÀA ~åROÖ’x Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"åÅÜ«∂Åhfl JO^èŒHÍ~°OÖ’
„=∞yæáÈÜÕ∞ Ѩiã≤÷ux HõeÊ™ÈÎOk.
D K«@Oì Ö’x „Ѩu ÃãHõ#∆ ∂ ~åROÖ’x Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨x÷ ^èfiŒ Oã¨O KÕÜ∞« \ÏxH˜
LѨHõiOKÕ PÜ«Ú^èŒOÖÏ `«Ü«∂Ô~·Ok.
=∞i WÖÏO\˜ q<åâ◊Hõ~° K«@ìO ZÖÏ ~°∂á⁄OkOk? nxH˜ Uq∞\˜ „áêuѨkHõ? Wk
ZÖÏ r=O áÈã¨∞‰õΩx ^Õ"åÅÜ«∂efl xs˚=OQÍ KÕ™ÈÎOk?.... D „Ѩâ◊flʼnõΩ ["å|∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë, D áêâ◊qHõ K«\Ïìxfl ~°∂ѨHõÅÊ# KÕÜ«∞\ÏxH˜ K«ÖÏ¡H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£H˜
ZÖÏO\˜ J"åã¨=Î ã¨=∂Kå~°O, =„H©Hiõ OK«|_ç# QÆ}ÏOHõ q=~åÅ∞, ^Œ∞~°∞^ÕâÌ Ñ◊ Ó¨ ~°fiHõ q*Ï˝Ñ#¨
Ѩ„`åÅ∞ T`«q∞KåÛÜ≥∂ `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe.
1987 ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO Hõ^äŒ
Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}H˜ ã¨O|OkèOz# K«\ÏìÅxflO\˜h
ã¨=iOz XHõ\˜QÍ ã¨OHõÅ#O KÕÜ«∂Åx 1965Ö’ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ã¨OHõeÊOzOk.
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ, ~åR „ѨÉèí∞`«fi <åºÜ«∞âßYÖ’x âßã¨#ã¨Éèí qÉèÏQÆO XHõ aÅ∞¡ `«Ü«∂~°∞KÕã≤,
1965 PQÆã¨∞ì P~°∞# PO„^茄Ѩ^Õâò QÆ*ˇ\òÖ’ „ѨK«∞iOK«@O, J^Õ~ÀA# âßã¨#ã¨ÉèíÖ’
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì_»O [iyOk. PQÆã¨∞ì 14 <å_»∞ JѨÊ\˜ <åºÜ«∞âßY, ^Õ"å^•Ü«∞ âßYÅ =∞O„u N
Ñ≤.q.#~°ãO≤ Ǩ~å=Ù D aÅ∞¡x LÉèÜ í ∞« âßã¨#ã¨ÉÅ
íè *Ï~ÚO\ò ÃãÖˇHì± Hõq∞\©H˜ ѨOÑ≤OKåÅx
„ѨuáêkOKå~°∞. P „Ѩuáê^Œ#x PQÆ+¨µì 16# âßã¨#ã¨Éèí P"≥∂kOzOk.
JѨÊ\˜ âßã¨#=∞O_»e ‰õÄ_® D JOâßxfl K«iÛOz, P f~å‡<åxfl PQÆã¨∞ì 17#
P"≥∂kOzOk. ã¨O|Okè`« „ѨHõ@# 1965 PQÆã¨∞ì 20 <å_»∞ âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ "≥Å∞=_çOk. P
f~å‡#O „ѨHÍ~°O 21 =∞Ok ã¨Éèí∞ºÅ`À U~°Ê_ç# XHõ ÃãÖˇH±ì Hõq∞\© 1965 ÃãÃÑìO|~°∞ 8
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 1
#∞Oz Ѩx KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOzOk.
P Hõq∞\© "≥Ú`«ÎO 30 ™ê~°∞¡ ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿOk. JO^Œ∞Ö’ Zxq∞k ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ Pã¨H˜ÎQÍ
– =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛ# „Ѩu XHõ¯i =∞ødHõ "å^Œ##∞ iHÍ~°∞¤ KÕã≤Ok. Jã¨OMϺHõOQÍ
q#uѨ„`åÅ∞ ã‘fiHõiOzOk. q∞QÆ`å 22 ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ D aÅ∞¡Ö’x „Ѩu HÍ¡Ax
‰õÄÅOHõ+¨OQÍ D Hõq∞\© J^茺ܫ∞#O KÕã≤Ok. (P Hõq∞\© =ÚO^Œ∞ `«=∞ "å^Œ#
qxÑ≤Oz#"åà◊§Ö’ D ѨÙãÎ̈Hõ ~°K«~Ú`« ‰õÄ_® XHõ~°∞. Ô~O_»∞#fl~° QÆO@Å áê@∞ D ~°K«~Ú`«
KÕã≤# "å^Œ##∞, ã¨∂K«#Å#∞ P Hõq∞\© FÑ≤HõQÍ qx iHÍ~°∞¤ KÕã≤Ok)
JÖÏ 10 =∂™êÅ áê@∞ qã¨Î$`«OQÍ "å^Œ#Å∞, ã¨∂K«#Å∞ q<åflHõ ã¨=∞„QÆOQÍ
ã¨=iOK«|_ç# aÅ∞¡x 1966 E<£ =¸_»∞# âßã¨#ã¨ÉèíH˜ ÃãÖˇH±ì Hõq∞\© ã¨=∞iÊOzOk.
WO`« Hõã~¨ `° ∞« Î [iQÍHõ ~°∂á⁄Ok# PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ^è•i‡Hõ, Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"åÅÜ«∂Å, ^è~Œ å‡^•Ü«∂Å
K«\Ïìxfl 1966Ö’ ~åR âßã¨#ã¨Éèí P"≥∂kOzOk. ~åRѨu P"≥∂^ŒO`À D K«@ìO J^Õ
ã¨O=`«û~°O J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. 1987 ^•HÍ W^Õ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∂ =zÛOk.
WO^Œ∞‰õΩ ѨÓiÎ q~°∞^ŒúOQÍ, ZÖÏO\˜ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# K«~°ÛÅ∞, ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ ÖˉõΩO_®
~°∂á⁄OkOK«|_ç# H˘`«Î K«@ìO 1987Ö’ P^Œ~åÉÏ^Œ~åQÍ J=∞Ö’¡H˜ =KÕÛã≤Ok. =¸_»∞
Ã+_»∂ºÅ∞û, 15 „ѨHõ~°}ÏÅ „H˜O^Œ 160 ÃãHõ∆<£Å`À ~°∂á⁄OkOz# (178 Ãã·HÀ¡ Ããì~ÚÖò¤ ¿ÑrÅ)
aÅ∞¡x ~åR âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ 1987 U„Ñ≤Öò 4# „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïì~°∞. ˆH=ÅO PKå~° =º=Ǩ~åÅ∞
„áêuѨkHõQÍ J#∂Kå#OQÍ =ã¨∞Î#fl Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ} q^è•<åÅ #∞Oz PÜ«∂
ã¨Oã¨÷Å#∞ `«Ñ≤Êã¨∂Î |$ǨÏ`«Î~°"≥∞ÿ# =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ~å"åÅ#fl ÅHõ∆ºO`À D aÅ∞¡
~°∂á⁄OkOK«|_ç#ѨÊ\˜H© Jk JÃãOc¡Ö’ P"≥∂kOK«|_»\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ ZÖÏO\˜
ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ#, qã¨Î$`«"≥∞ÿ# K«~°ÛÅ∞ [~°QÆÖË^Œ∞.
1987 U„Ñ≤Öò 9<å_»∞ ™êÜ«∞O„`«O 4 QÆO@Å #∞Oz ~å„u 9 QÆO@Å ^•HÍ D aÅ∞¡x
JÃãOc¡ K«iÛOzOk. D K«~°ÛH˜ JѨÊ\˜ ^Õ"å^•Ü«∞ =∞O„u ~å„u 9 QÆO@ÅH˜ ["åaKåÛ~°∞.
P ["å|∞`À ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^Œx „ѨuѨH∆ÍÅ∞ x~°ã¨# ^èŒfi#∞Å`À "åH“\ò KÕâß~Ú. JѨC_»∞
K«@ìOÖ’x 2 #∞Oz 160 ^•HÍ ÃãHõ∆<£ÅxflO\˜h XˆH Hõ@ìQÍ ã‘ÊHõ~°∞ F\˜OQ∑H˜ ÃÑ\Ïì~°∞.
J~Ú`Õ PÜ«∂ ÃãHõ∆<£Å q∂^Œ ã¨=~°}Å∞ „ѨuáêkOz# „ѨuѨH∆ÍÅ∞ JѨÊ\˜ˆH "åH“\ò KÕã≤
=ÙO_»@O`À P ã¨=~°}Å g∞^Œ ZÖÏO\˜ f~å‡#O „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì|_»ÖË^Œ∞. JO`Õ, P ÃãHõ∆<£Åhfl
Ü«∞^è•`«^èŒOQÍ âßã¨#ã¨Éèí P"≥∂^ŒO á⁄Ok#@∞¡QÍ ã‘ÊHõ~°∞ „ѨHõ\˜OKå~°∞. JѨC_»∞ PÜ«∞#
ÃãHõ∆<£ XHõ\˜x F\˜OQ∑H˜ ÃÑ@ì_»O, Jk ‰õÄ_® P"≥∂kOK«|_ç#@∞¡ „ѨHõ\˜OK«_»O [iyOk.
WO`« ǨÏ_®=Ù_çQÍ aÅ∞¡x JÃãOc¡Ö’ P"≥∂kOѨ*ËÜ«∂eû# J=ã¨~°O U"≥ÚzÛOk –
2 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
Jx „ѨtflOz#"åiH˜ „ѨÉèí∞`«fiO WzÛ# ã¨=∞~°ú# Wk† ''K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ ã¨∞n~°…OQÍ
[iÑ≤# K«~°ÛÅ P^è•~°OQÍ ~°∂á⁄Ok# aÅ∞¡ Wk——.
J~Ú`Õ Hõq∞+¨<£ UHõѨHõ∆OQÍ `«# `«∞k x"ÕkHõ#∞ ã¨=∞iÊOz# q^è•<åxfl KèåÖˇOl
KÕã¨∂Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ XHõi\ò Ñ≤\©+¨<£ ^•YÅ~ÚºOk. Hõg∞+¨<£ Ѩx KÕã≤# q^è•<åxfl
q=∞i≈ã¨∂Î, Hõg∞+¨<£ ѨHõ∆áê`« ^èÀ~°}˜`À ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞ KÕã≤O^ŒO@∂ f„= P~ÀѨ}Å∞ D i\ò
Ñ≤\©+¨<£Ö’ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú. HÍh D JOâßÖËg JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’
qKå~°}‰õΩ =zÛ#q HÍHõáÈ=_»O`À K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõ Ѩi^èŒ∞ÖËq∞\’
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìH˜ JO`«∞Ѩ@ìÖË^Œ∞.
★ ★ ★
D 1987 K«@ìO JÃãOc¡ P"≥∂^ŒO á⁄O^Œ\ÏxH˜ XHõ <åÅ∞QÆ∞ =∂™êÅH˜ =ÚO^Œ∞
JO>Ë 1986 _çÃãO|~°∞ 14# L™ê‡xÜ«∂ qâ◊fi q^•ºÅÜ«∞OÖ’x Ѩa¡H± J_ç‡x¢¿ãì+¨<£
qÉèÏQÆO ã¨O|Okè`« aÅ∞¡ q∂^Œ XHõ QÀ+≤ì x~°fiÇ≤ÏOzOk. J<ÕHõ =∞Ok „á⁄ÃѶã¨~üÅ∞,
q^•º"Õ`«ÎÅ∞ ã¨∞n~°…OQÍ K«iÛOKå~°∞. z=iH˜, K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõ
֒ѨÉèí∂~Ú+¨ì"≥∞ÿ# q^è•#OÖ’ ~°∂á⁄OkO^Œx, P x"ÕkHõÖ’ "åã¨Î= ^Œ$HõÊ^èŒO, ^Œ∂~°^Œ$+≤ì
Ö’Ñ≤OKåÜ«∞x P QÀ+≤ìÖ’ áêÖÁæ#fl =HõÎÅO`å Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ L^ŒÇ¨ÏiOz# QÆ}ÏOHõ q=~åÅ „ѨHÍ~°O ~åROÖ’ "≥Ú`«ÎO
PÅÜ«∂Å∞ 32,201 =Ù<åfl~Ú. g\˜Ö’ U_®kH˜ "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÃÑ·QÍ P^•Ü«∞O =KÕÛ
PÅÜ«∂Å∞ 7,761. H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõ „ѨHÍ~°O WÖÏ "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·QÍ
"åi¬Hõ P^•Ü«∞O =KÕÛ PÅÜ«∂Åhfl 'P^•Ü«∞O =∞kOѨ٠KÕÜ«∞^Œy#q—. JO>Ë q∞QÆ`å
24,400 =∞Ok~åÅ "åi¬Hõ P^•Ü«∞O "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞ÅH˜ Ö’¿Ñ =ÙO^Œ#fl=∂@.
áÈ`Õ, =∞kOѨ٠KÕÜ«∞^Œy# P^•Ü«∞O QÆÅ 7,761 =∞Ok~åÅÖ’ 582 PÅÜ«∂Å "åi¬Hõ
P^•Ü«∞O 10,000 ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·QÍ =ÙOk. Hõg∞+¨<£ J^茺ܫ∞# =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åÅÖ’
"≥Ú^Œ\˜k D Ѩk"ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å "åi¬Hõ P^•Ü«∞OÖ’ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} U "Õ∞~°‰õΩ
ã¨*Ï=ÙQÍ ™êQÆ∞`ÀOk. D q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë P Hˆ @ys „H˜O^Œ qq^èŒ „áêO`åÖ’¡QÅ Æ
PÅÜ«∂efl K≥^Œ∞~°∞ =∞^Œ∞~°∞QÍ ZOÑ≤Hõ KÕã¨∞H˘x, J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∂eQÆ^•! HÍx JÖÏ
[~°QÆÖË^Œ∞.... u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åŠѨxf~°∞x J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞\ÏxH©, U_®kH˜
20 ÅHõÅ
∆ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·QÍ P^•Ü«∞O =KÕÛ <åÅ∞QÆ∞ „Ѩ`ºÕ Hõ `«~Ç° ¨ PÅÜ«∂efl J^躌 Ü«∞#O
KÕÜ«∞_®xˆH `«# ã¨=∞Ü«∂#flO`å Hõg∞+¨<£ "≥zÛOzOk. z=iH˜ P J^茺ܫ∞#O P^è•~°OQÍ
=∂„`«"Õ∞ `«# ã≤á¶ê~°∞ûefl ‰õÄ_® Hõg∞+¨<£ ~°∂á⁄OkOzOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 3
 1972 #∞O_ç =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fiO q+¨Ü«∞OÖ’ „ѨÉèí∞`«fiѨ~°OQÍ 1972 #∞Oz UO
[~°∞QÆ∞`«∂ =zÛO^À Hõg∞+¨<£ `«# x"ÕkHõÖ’ ã¨∞n~°…OQÍ q=iOzOk. 1979Ö’ JѨÊ\˜
=ÚYº=∞O„u ã¨~Ú`«O =Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`åfixfl x¿+kèOKåÅx JaèÅ+≤OKå~°x Hõg∞+¨<£
`«# x"ÕkHõÖ’ L@OH˜OzOk. HÍx x*ÏxH˜ 1979Ö’ =ÚYº=∞O„u ã¨O|Okè`« ÃѶ·Å∞Ö’
=Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi x¿+^èŒO Ѩ@¡ q=ÚY`« =ºHõÎO KÕã¨∂Î<Õ, ''J~Ú`Õ nxH˜
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞O Uq∞\˜?—— Jx ed`« ѨÓ~°fiHõOQÍ „ѨtflOKå~°∞. J#∂Kå#OQÍ =ã¨∞Î#fl
=Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ ѨÙ~ÀÇ≤Ï`«∞efl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx ã≤á¶ê~°∞û KÕ¿ã=ÚO^Œ∞, D „Ѩâ◊fl‰õΩ
=∂„`«O ["å|∞ K≥ѨʉõΩO_® Hõg∞+¨<£ ^•@"Õã≤Ok.
J^≥ÖÏ? Ѷ¨ÖÏ<å =º=ã¨÷ ÉÏQÍ Ñ¨xKÕÜ«∞@OÖË^Œ∞ Jx JxÑ≤OK«QÍ<Õ, ^•xH˜
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞O PÖ’zOK«‰Ωõ O_®<Õ ''^•xfl ~°^∞Œ Ì KÕã≤ áêˆ~^•ÌO—— Jx x~°~‚ ÚOK«@O ã¨|ÉÏ?
HÍx K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ KÕã≤# Ѩx W^Õ. WÖÏ =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯efl
~°^∞Œ Ì KÕÜ∞« @O J=ã¨~O° Jx ã¨=∞iúOK«∞HÀ_®xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ ZHõ¯_≥H¯õ _» ã¨OѨ#fl=O`«"∞≥ #ÿ
^Õ"åÅÜ«∞ x~°fiǨÏ}Ö’ UÜÕ∞ JOâßÅ∞ J#∞=ÙQÍ =Ù<åflÜ≥∂ "å@xflO\˜x Hõg∞+¨<£ `«#
x"ÕkHõÖ’ "å_»∞‰õΩOk. JÖÏ `«y# „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O ã¨∂zOK«‰Ωõ O_® Hõg∞+¨<£ ~°∂á⁄OkOz#
x"ÕkHõx ~åR „ѨÉèí∞`«fiO QÆ∞_ç¤QÍ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O =Å¡ Hõey# ^Œ∞+¨Êùe`«"Õ∞ – D<å_»∞
~åROÖ’ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ z‰õΩ¯HÀ=@O. z=iH˜ ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ìÖ’ Ñ≤\©+¨<£ g∞^Œ
[iy# "å^Œ „Ѩu"å^•Å∞ ã¨~Ú`«O u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅÖ’x q∞~å㑠ǨωõΩ¯Å
g∞^Õ ˆHO„nHõ$`«=∞Ü«∂º~Ú.
D 1987 <å\˜ K«@ìO ѨÙ@∞ì ѨÓ~Àfi`«Î~åÅ q+¨Ü«∞OÖ’ 1987 U„Ñ≤Öò 20# 'k Ç≤ÏO^Œ∂—
Ѩ„uHõÖ’ 'Between you and me' ji¬Hõ# UO ~åâß~À K«∂^•ÌO:
D U„Ñ≤Öò 9 <å_»∞ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ^è•i‡Hõ, Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞, ^è~Œ å‡^•Ü«∞ aÅ∞¡x „ѨuѨHÍ∆ Å
x~°ã¨# ^èŒfi#∞Å∞, "åH“\òÅ =∞^茺 ~åR âßã¨#ã¨Éèí P"≥∂kOzOk. D aÅ∞¡x ÃãÖˇH±ì Hõq∞\©
P^躌 Ü«∞<åxH˜ ѨOѨ\ÏxH˜ ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO x~åHõiOzOk. |Ǩïâß =∞#‰õΩ#fl h\˜ ã¨=∞㨺,
q^Œ∞º`ü ã¨=∞㨺ÅHõ<åfl "ÕQOÆ QÍ ^Õ"åÅÜ«∂Å aÅ∞¡ `«H} ∆õ O Ѩi+¨¯iOK«|_®eûO^Œx Ç≤ÏO^Œ∂
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ _ç=∂O_£ KÕã≤ =ÙO\Ï~Ú. D aÅ∞¡ P"≥∂kOK«_»O J#flk =∞Ǩ â◊~°"ÕQÆO`À
[iyáÈ~ÚOk.
aÅ∞¡ P"≥∂kOK«|_»\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞~ÀA# JO>Ë U„Ñ≤Öò 8#, D aÅ∞¡ `åÅ∞‰õΩ „Ñ≤O>ˇ_£
HÍÑ‘Å∞ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ѨOzÃÑ@ì|_®¤~Ú. (S`Õ, U„Ñ≤Öò 4# Ãã·HÀìÃãÂìÖò_£ HÍÑ‘eKåÛ~°∞) aÅ∞¡Ö’
"≥Ú`«ÎO =¸_»∞ Ã+_»∂ºÅ∞û „H˜O^Œ 15 „ѨHõ~°}ÏÅÖ’ 160 ÃãHõ∆<£Å∞<åfl~Ú.
4 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
|Ǩïâß D aÅ∞¡ g∞^Œ qã¨$Î `«"∞≥ #ÿ K«~Û° JÃãOc¡Ö’ J=ã¨~O° ÖË^"Õ ∂≥ ‰õÄ_®! ZO^Œ∞HõO>Ë
K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ JѨÊ\˜ˆH L`«Î~°„Ѩ^Õâò, Xi™êûŠѨÓ~°fiѨ٠QÆ=~°fl~°∞ N JHõƒ~ü
PbMÏ<£, ~å=∞Hõ$+¨‚ =∞~îåxH˜ K≥Ok# ™êfiq∞ ~°OQÆ<å^è•#O^Œ =O\˜ =∞Ǩ=∞ǨïÅ`À Ç≤ÏO^Œ∂
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ZÖÏ x~°fiÇ≤ÏOK«|_®e Jx ã¨O„ѨkOK«@O [iyáÈ~ÚOk QÆ^•! =∞i XHõ
=∞ã‘^Œ∞x ZÖÏ x~°fiÇ≤ÏOKåe J#fl q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® XHõ Ç≤ÏO^Œ∞=Ùx ~åR „ѨÉèí∞`«fiO
ã¨O„Ѩkã¨∞ÎO^Õ"≥∂ <å‰õΩ `≥b^Œ∞. áÈ`Õ ™êfiq∞ ~°OQÆ<å^è•#O^Œ – ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ ~å=∞Hõ$+¨‚
=∞~îåxH˜ J^茺‰õ∆ΩÅ∞. J~Ú`Õ ~å=∞Hõ$+¨‚ q∞+¨<£ Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨Oã¨÷HÍ^Œh, `«=∞k XHõ "≥∞ÿ<åi\©
ã¨Oã¨÷Jh Ô~O_Õà◊§ „H˜`«"Õ∞ ~å=∞Hõ$+¨‚ q∞+¨<£ „ѨHõ\˜OK«∞H˘x =ÙOk.
JǨϟaÅ =∞~î°O, Ѩ~°HÍÅ =∞~î°O rÜ«∞~üÅ∞ QÍh, N PO_®=<£ ™êfiq∞QÍh – H˘O_»Ü«∞º
Hõg∞+¨<£ ã¨O„ѨkOz# "åà◊§Ö’ ÖË~°∞. D Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõ „ѨHÍ~°O ã¨O„ѨkOK«|_ç#@∞¡
K≥Ñʨ |_»∞`«∞#fl HõOz, â◊$OˆQi Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Öˇ`· Õ `å=Ú K≥Ñʨ x JOâßÅ∞ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ x"ÕkHõÖ’
¿Ñ~˘¯#|_®¤Ü«∞x x~°ÌfiO^ŒOQÍ YO_çOz =Ù<åfl~°∞.
D YO_»#‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO #∞O_ç ZÖÏO\˜ „Ѩuã¨ÊO^Œ# ÖË^Œ∞. JO>Ë, z=~°H˜ D aÅ∞¡x
P"≥∂kOK«@O ^•fi~å, =∞# rÜ«∞~üÅ, PKå~°∞ºÅ =∞<ÀÉèÏ"åÅ∞ x~°¡Hõ∆ºO KÕÜ«∞|_®¤~Ú.
.... |Ǩïâß XHõ Ãã‰õΩºÅ~ü ~åROÖ’, Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ ™ê\˜ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙŠѨ@¡ QÍh, "≥∞ÿ<åi\©Å
Ѩ@¡ QÍh, ZÖÏ "≥∞ÅQÍÖ’ `≥Å∞ã¨∞HÀ=\ÏxH˜ "≥∞ÿ<åi\©Åx ã¨O„ѨkOKåeû =ÙO@∞O^Õ"≥∂?
1984Ö’ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü∞« º Hõg∞+¨<£ U~°Ê_ç#ѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’ P~°∞QÆ∞~°∞ ã¨É∞íè ºÅ∞O_Õ"å~°∞.
HÍ~°}ÏÅ∞ `≥b^Œ∞HÍx 1985 U„Ñ≤Öò <å\˜H˜ D ã¨OYº =¸_»∞H˜ `«yæáÈ~ÚOk. ‰õΩ~åÎà◊O
Ñ‘~îåkèѨu J~Ú# N „uq„Hõ=∞ ~å=∂#O^Œ ÉèÏ~°u ™êfiq∞ Hõ^äŒ#O „ѨHÍ~°O, Hõg∞+¨<£Ö’ XHõ
ã¨Éèí∞º_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ q∞QÆ`å ã¨Éèí∞ºefl „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∂Åx
„Ѩܫ∞uflOKå~°∞. JO`Õ Hõg∞+¨<£ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ XHõ xtÛ`åaè„áêÜ«∂xH˜ =KÕÛã≤, JO^Œ∞‰õΩ
ã¨∞=ÚYOQÍ =ÙO_Õ"åà◊§<Õ ã¨O„Ѩkã¨∂Î =zÛO^•?
^Õ"å^•Ü«∞ âßY Y~°∞Û ÃÑ>Ëì x^èŒ∞Åhfl PÅÜ«∂ʼnõΩ „Ѩ[ezÛ# ™⁄=Ú‡Ö’^Õ. =∞`«
ÃÑ^ŒÌÖˇ·# PKå~°∞ºÅ∞, rÜ«∞~üÅ =º=ã¨÷ Ѩ@¡ qâßfiã¨O =Ù#fl"åo§zÛ# HÍ#∞HõÖË P ™⁄=Ú‡.
D PKå~°∞ºÅ∞, rÜ«∞~üÅ∞ `«=∞‰õΩ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ#, P^蕺u‡Hõ =∂~°æ^Œ~°≈‰õΩÅx Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞
ÉèÏqã¨∞ÎO\Ï~°∞. HÍx JÖÏO\˜ Éèí‰õΩÎÅ∞ PÅÜ«∂Ö’¡ HÍ#∞HõÅ ~°∂ѨOÖ’ ã¨=∞iÊOKÕ _»|∞ƒx
ZÖÏ "≥zÛOKåÖ’ x~°~‚ ÚOKÕk =∂„`«O Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ã¨Oã¨Å ÷ =º=Ǩ~åÖ’¡ `«Å^Œ∂~°Û\ÏxH˜
`«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_Õ Ãã‰õΩºÅ~ü „ѨÉèí∞`«fiO.
^Õ=`«Å∞ #_»=\ÏxH˜ ‰õÄ_® ÉèíÜ«∞Ѩ_Õ KÀ@ ~å[H©Ü«∞"Õ`«ÎÅ∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ f™êÎ~°x
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 5
JO@∞O\Ï~°∞. H˘`«Î K«@ìO „ѨHÍ~°O, Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} HÀã¨O XHõ ã¨ÅǨ
=∞O_»e xÜ«∞q∞OK«|_»∞`«∞Ok. WO^Œ∞Ö’ ã¨Éèí∞ºÖˇ=~°Ü«∂º JO>Ë – ^Õ"å^•Ü«∞ âßY
=∞O„u, ^Õ"å^•Ü«∞ âßY Hõg∞+¨#~ü, XHõ PQÆ=∞ ѨO_ç`«∞_»∞ ÖË^• ^•`«, XHõ <åºÜ«∞âßG
xѨÙ}∞_»∞, XHõ Kèå~°ì~ü¤ JHõ¯=ÙO>ˇO\ò. JO>Ë PQÆ=∞ ѨO_ç`«∞_»∞ YzÛ`«OQÍ ã¨Éèí∞º_çQÍ
=ÙO_çf~åÅx ÖË^Œ∞.
PÜ«∞#H˜ |^Œ∞Å∞ XHõ ^•`« Z=Ô~·<å =ÙO>Ë ã¨iáÈ`«∞Ok. =∞~À~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, D
ã¨ÅǨ =∞O_»eÖ’ XHõ =∞`« ÃÑ^ŒÌ =ÙO_»#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞.
=∞`« =º=Ǩ~åÅ x~°fiǨÏ} q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨ÅǨ =∞O_»ex U~åÊ@∞ KÕã∂¨ Î 1934 PQÆã∞¨ ì
10# JѨÊ\˜ „a\©+¨µ „ѨÉèí∞`«fiO XHõ L`«Î~°∞fi *Ïs KÕã≤Ok. ^•x „ѨHÍ~°O ''D ã¨ÅǨ
=∞O_»eÖ’ rÜ«∞~ü, J~°ÛHõ „Ѩuxkè, W^Œ~Ì ∞° PKå~°º ѨÙ~°∞+¨µÅ „Ѩux^è∞Œ Å∞, ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡x
W`«~° q∞~åã‘^•~°¡ „Ѩuxkè XHõ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ =ÙO\Ï~°∞...——
ZO`« `Õ_®? ~åQÆŠѨi}Ï=∂Å`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_®, „a\˜+¨µ"å~°∞ =∞# ã¨Oã¨÷Å
x~°fiǨÏ} Ѩ@¡ „â◊^Œú K«∂Ñ≤OKå~°∞.
QÆ`« _çâ‹O|~°∞Ö’ <Õ#∞ „u^ŒO_ç N=∞<åfl~åÜ«∞} z#rÜ«∞~ü QÍix Hõeâß#∞. WѨÊ\˜
aÅ∞¡Ö’ QÆÅ Ö’áêefl ZuÎK∂« Ñ≤ „ѨKå~°O KÕÜ∞« \ÏxH˜ #_»∞O Hõ\#ì̃ „á⁄ÃѶã~¨ ü ZO.q. ™œO^Œ~°
~å[<£ QÍi`À Hõeã≤ <Õ#Hõ¯_çH˜ "≥àϧ#∞. JHõ¯_» Ô~O_»∞ QÆO@Åáê@∞ z# rÜ«∞~üQÍi`À
ã¨OÉèÏ+≤OKÕ J=HÍâ◊O <å‰õΩ HõeyOk. D aÅ∞¡ Ѩ@¡ PÜ«∞# KåÖÏ P"Õ^Œ# K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞.
ѨQÆÅO`å P aÅ∞¡ QÆ∞iOKÕ PÜ«∞# PÖ’zã¨∞ÎO\Ï~°h, x„^ŒÖ’ ‰õÄ_® P JOâ◊O QÆ∞iOKÕ
HõÅÅ∞ HõO@∞O\Ï~°x <å #=∞‡HõO.
z# rÜ«∞~ü QÍix "Õ∞O Hõe¿ãã¨iH˜ ~å„u `˘q∞‡^Œ~ÚOk. ~å„u 11 QÆO@ÅH˜ ‰õÄ_®
PÜ«∞# =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO HÀã¨O, T~°_çOѨ٠HÀã¨O ã¨O^Œ~°≈‰õΩÅ∞ =ã¨∂Î<Õ =Ù<åfl~°∞. „Ѩ[ÅÖ’
PÜ«∞#O>Ë Jáê~°"≥∞ÿ# Q“~°= „ѨѨ`«∞ÎÅ∞<åfl~Ú.
PÜ«∞# <å`À H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»∞`«∂, P x"ÕkHõ `«=∞x
ZO`«\˜ "庉õΩÅ`«H˜ QÆ∞i KÕã≤O^À K≥áêÊ~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO WO`« qK«Hõ∆}Ï ~°Ç≤Ï`«OQÍ ZÖÏ
=º=ǨÏiã¨∞ÎOn JO@∂ PÜ«∞# q㨇ܫ∞O =ºHõÎO KÕâß~°∞.
z# rÜ«∞~ü QÍiÖÏQÍ<Õ, W`«~° PKå~°∞ºÅ∞, rÜ«∞~üÅ∞ P x"ÕkHõ#∞ u~°ã¨¯iOKå~°∞.
HÍx WÖÏO\˜ ™êfi~°ú ~°ÇÏ≤ `«∞Å∞, ^≥"· åOâ◊ ã¨OÉè∂í `«∞Å~Ú# ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î ÚÅ ÉèÏ"åefl „ѨÉ∞íè `«fiO
ÃÑ_»K≥q# ÃÑ_»∞`ÀO^Œh, H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ "ÕàÏHÀà◊O KÕã¨∞ÎO\Ï~°x q<åfl#∞. `«=∞ =∂@H˜
6 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
Q“~°=O ^ŒHͯÅ#∞‰õΩ<Õ"åà◊√§, Z=~°∞ ã¨=∂[OÖ’ Q“~°qOK«|_»∞`«∞<åfl~À "åà◊§x ZQÆ`åo
KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞.
D aÅ∞¡ ã¨^•â◊Ü«∞O`À ~°∂á⁄OkO^Œx „ѨÉèí∞`«fiO K≥|∞`ÀOk. x[OQÍ =∞#H˜ JÖÏO\˜
=∞Oz q∞„`«∞Å∞#flѨC_»∞, QÆ[h "≥ÚǨÏ=∞‡^£ =O\˜ â◊„`«∞=ÙÅ J=ã¨~°"Õ∞=ÚOk?
– ÔH.Zãπ.
★ ★ ★
1987Ö’ i\òÅ∞ ^•YÅÜÕ∞º <å\˜H˜, ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ÃãÅ=ÙÅ∞ „ѨHõ\˜Oz =ÙOk. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì
uiy `≥~°∞K«∞‰õΩ<Õ Ö’Ñ¨Å D K«@ìO J=∞Å∞Ö’H˜ =KÕÛÜ«∂Åx „ѨÉèí∞`«fiO ã¨OHõeÊOzOk.
^•O`À HÀ~°∞ìÖ’ "≥ˆH+¨<£ Ñ≤\©+¨<£Å∞ ^•YÅÜ«∂º~Ú.
1987 "Õ∞ 26 <å_»∞ "≥ˆH+¨<£ [_ç˚ "≥OHõ„\Ïq∞Ô~_ç¤ D Ñ≤\©+¨<£#∞ J#∞=∞uã¨∂Î XHõ
L`«~Î ∞° fi KÕâß~°∞. ^•x „ѨHÍ~°O ''D Ñ≤\+© <¨ ã Ñ· `«^∞Œ Ѩi L`«~Î ∞° fiÅ∞ "≥Å∞=_»\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞QÍ,
XHõ "å~°O ~ÀAÅ =~°‰õΩ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x J~°Û‰õΩÅ∞, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, Pã¨∞ÎÅ
x~°fiǨÏ}Å q+¨Ü∞« OÖ’ Ü«∞^ä•`«^Œä ã≤u÷ x H˘#™êyOKåe——. "Õãq¨ ÃãÅ=ÙÅ `«~∞° "å`« ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì
uiy `≥iKåHõ, ã¨O|Okè`« Jxfl Ñ≤\©+¨#¡ qKå~°}x 1987 E<£ XHõ\˜ <å\˜H˜ qKå~°}‰õΩ
ã‘fiHõiOKÕÖÏ ‰õÄ_® <åºÜ«∞=¸iÎ L`«Î~°∞fi KÕâß~°∞.
D Ñ≤\©+¨#¡xflO\˜h <åºÜ«∞=¸iÎ PO[<ÕÜ«ÚÅ∞ qKåiOz 1987 E<£ 4#
Kåi„`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# f~°∞ÊxKåÛ~°∞.
''1987 K«@ìOÖ’x U JOâßÅ~Ú<å Ñ≤\©+¨#~°∞¡ HÀi# q^èŒOQÍ ã¨ÃãÊO_»∞ KÕÜ«∞^Œy#"å
HÍ^• J#flk <Õ#∞ ѨijÅ#‰õΩ fã¨∞‰õΩ#fl q+¨Ü«∞O... XHõ „ѨHõ¯ "åà◊§ Ñ≤\©+¨#∞¡ HÀ~°∞ì =ÚO^Œ∞
qKå~°}‰õΩ ÃÑO_çOQ∑Ö’ =Ù#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "åà◊√§ L^ŒÇ¨ÏiOz# U JOâßÅ=Å¡#~Ú<å
"åà◊§‰õΩ ã¨OÉèíqOK«QÆÅ Hõ+¨ì#ëêìÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x "åà◊§ JÉèíºO`«~åÅxflO\˜h <Õ#∞
ѨijeOK«_»O [iyOk. *Ï„QÆ`«ÎQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤# q∂^Œ@ 1987 K«@ìOÖ’x 2, 28,
49, 51, 56, 65, 67, 71, 77, 81, 83,84, 85, 86, 146, 160 ÃãHõ∆<£ÅÖ’x JOâßÅ
HÍ~°}OQÍ "åà◊§‰õΩ ã¨OÉèíqOK«QÆÅ Hõ+¨ì#ëêìÅ∞ U"À =Ù<åflÜ«∞x <Õ#∞ ÉèÏqOK«_»O ÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ, D Ñ≤\©+¨#∞¡ qKå~°}Ö’ =Ù#flHÍÅOÖ’ 16, 34, 35(3), 35(4), 36, 39, 76, 82,
144 ÃãHõ∆<£Å J=∞Å∞ =∂„`«O xeÑ≤ "ÕÜ«∞^ŒyO^Œx <Õ#∞ ÉèÏqã¨∞Î<åfl#∞.
ÃãHõ∆<£ 16 – =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ q^è•#O ~°^Œ∞ÌH˜ ã¨O|OkèOzOk. ÃãHõ∆<£ 34–
q∞~åã‘^•~°¡, J^茺‰õ∆ΩÅ∞, W`«~° ™ê÷~Ú L^ÀºQÆ∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯Å
~°^Œ∞ÌH˜ ã¨O|OkèOz#q. ÃãHõ∆<£ 35(3), ÃãHõ∆<£35(4)Ö’ =∞øeHõOQÍ ÃãHõ∆<£ 34 `åÅ∂‰õΩ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 7
Ѩi}Ï=∂ÅH˜ ã¨O|OkèOz#q JO>Ë L^ÀºQÆ∞Å, ¿ã=‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍʼnõΩ ã¨O|OkèOz#q.
ÃãHõ∆<£ 36– J~°Û‰õΩÅ J~°›`«Å‰õΩ ã¨O|OkèOzOk. ÃãHõ∆<£ 39–Ö’ JOâßÅ∞ L^ÀºQÆ∞Å,
¿ã=‰õΩÅ |kbʼnõΩ ã¨O|OkèOzOk. ÃãHõ<∆ £ 76– J<Õk ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å ÷ ∞, ÖË^• ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ÖË ^ • P^è • ‡uHõ 㨠O 㨠÷ Å #∞ ¿ãqOKÕ " åiH˜ Éè í ∂ =ÚÅ#∞ 㨠O „Hõ q ∞OѨ K Õ Ü « ∞ \ÏxH˜
ã¨O|OkèOzOk. Éèí∂q∞ÖËx ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ =º=™êÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ#∞ H“Å∞H˜=fi@O ÖË^•
q„Hõ~ÚOK«\ÏxH˜ ã¨O|OkèOzOk ÃãHõ∆<£ 82. JÖψQ, ǨïO_ô HÍ#∞HõÅÖ’#∂, W`«~°
~°∞ã¨∞=ÚÅÖ’#∂ "å\ÏÅ∞ Hˆ \Ï~ÚOK«\Ïxfl ~°^∞Œ Ì KÕÜ∞« \ÏxH˜ L^ÕtÌ OzOk ÃãHõ<∆ £ 144...——
D L`«Î~°∞fi#∞ ã¨"åÖò KÕã¨∂Î, _çq[<£ ɡOKü =ÚO^Œ∞ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO JÑ‘ÊÅ∞ KÕã≤Ok.
1987 E<£ 11#, D i\ò JÑ‘ÊÅ∞x _çq[<£ ɡOKü J#∞=∞uã¨∂Î, ã≤OyÖò [_ç˚ WzÛ#
`å`å¯eHõ L`«Î~°∞fix xeÑ≤"Õã≤Ok. J^Õ <≥Å 22 <å_»∞, ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ìÖ’ "Õã¨q ÃãÅ=ÙÅ
[_ç˚ =ÚO^Œ∞ XHõ i\ò Ñ≤\©+¨<£ ^•YÅ~ÚºOk. ~å*ϺOQÆOÖ’x 32= JkèHõ~°}O „H˜O^Œ
^•YÅ~Ú# P Ñ≤\©+¨<£#∞ ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì [_ç˚ J#∞=∞uã¨∂Î WÖÏ P^ÕtOKå~°∞. ''J~°Û‰õΩÅ,
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ, q∞~åã‘^•~°¡ ǨωõΩ¯Å q+¨Ü«∞OÖ’ 1987 K«@ìO J=∞Ö’¡H˜ ~åHõ=ÚO^Œ∞ =Ù#fl
Ѩiã≤÷u Ü«∞^è•`«^èŒOQÍ (i\ò Ñ≤\©+¨#¡ qKå~°} ѨÓ~°ÎÜÕ∞º=~°‰õÄ) H˘#™êQÍe. J~Ú`Õ D
Ñ≤\+© #¨ ¡ qKå~°} HÍÅOÖ’ J~°Û‰õΩÅ∞, ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ ∞ q∞~åã‘^•~°∞¡ – `«=∞‰õΩ QÆÅ =Oâ◊áê~°OѨ~º°
ǨωõΩ¯Å HÍ~°}OQÍ #QÆ^Œ∞ ~°∂ѨOÖ’ QÍh, U W`«~° ~°∂áêÖ’¡QÍh ÅaèOKÕ "å\Ï ÖË^•
P^•Ü«∞O q=~åÅ#∞ (K«@ìO J=∞Ö’¡H˜ =zÛ# <å\˜ #∞Oz) U<≥ÅHÍ<≥Å ÖˇHõ¯Å∞ `«Ü«∂~°∞
KÕã¨∂Î, =∞~°∞ã¨\˜ <≥Å 15= `ÕnÖ’QÍ PÅÜ«∞ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üH˜ ÖË^• ^Õ"å^•Ü«∞ âßY
Hõg∞+¨#~üH˜ JOkOKåeû =ÙO@∞Ok....—
JÖÏ ~å*ϺOQÆOÖ’x 32= JkèHõ~°} „H˜O^Œ ^•YÅ~Ú# Ñ≤\©+¨<£`À áê>Ë qKå~°}‰õΩ
QÍ#∞ ÃÇ·Ï HÀ~°∞ìÖ’ ÃÑO_çOQ∑Ö’ =Ù#fl Ñ≤\©+¨#¡xflO\˜h `«=∞‰õΩ |kb KÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ
PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOzOk.
nO`À, D K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O ^Œ∞™êû^茺=∞x ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ J~°ú"≥∞ÿOk.
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_® WÖÏO\˜ K«\Ïìxfl fã¨∞‰õΩ~å"åÅx QÆ`«OÖ’ XHõ ™êǨÏã¨O
KÕãO≤ k. 1971Ö’ P K«\Ïìxfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨=∞iúOzOk. J~Ú#ѨÊ\˜H© Jk J=∞Å∞ HÍÖË^∞Œ .
J=∞Å∞ KÕÜ«∂Åx [iy# „Ѩܫ∞`«flO Ü≥ÚHõ¯ Ѩi}Ï=∂ÖˇÖÏO\˜ =O>Ë, P K«@ìOÖ’x
Ö’áêÅ∞ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}x ‰õΩO@∞ѨiKå~Ú. Ѷ¨e`«OQÍ J<ÕHõ PÅÜ«∂Å∞
=¸`«Ñ¨_®¤~Ú. 1989 ZxflHõÅÖ’ D PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} XHõ H©ÅHÍOâ◊OQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ `«=∞ `«=∞ ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÅÖ’ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}Ö’
ã¨O㨯~°}Å∞ fã¨∞H˘™êÎ=∞O@∂ "åQÍÌ<åÅ∞ QÆ∞Ñ≤ÊOKå~Ú.
8 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
1971Ö’ D K«@ìO ~°∂á⁄O^Œ\ÏxH˜ HÍ~°}"≥∞ÿ# _ç.ZO.ÔH. „ѨÉèí∞`«fiO uiy 1989Ö’
JkèHÍ~åxH˜ ~åQÍ<Õ, 1989 =∂iÛ 10 <å_»∞ XHõ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ ã¨É∞íè ºÅ Hõq∞\©x xÜ«∞q∞Oz
~åROÖ’x PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~Û° \ÏxH˜ =∂~åæÅ∞ ã¨∂zOK«=Åã≤OkQÍ HÀiOk.
P Hõq∞\© x"ÕkHõ W"åfioìH˜ ‰õÄ_® "≥Å∞QÆ∞ K«∂_»ÖË^Œ∞. 1990Ö’ _ç.ZO.ÔH. „ѨÉèí∞`«fiO |~°Î~°Ñ¶π
JÜ«∂ºHõ, [iy# ZxflHõÅÖ’ Z.S.Z. _ç.ZO.ÔH. JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk. D „ѨÉèí∞`«fiO –
Z.S.Z._ç.ZO.ÔH. ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÖ’ "åQÍÌ#O KÕã≤# q^èŒOQÍ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} HÀã¨O
ã¨fi`«O„`« „ѨuѨuQÎ Å
Æ XHõ >ˇOѨÙÖò J_ç‡x¢¿ãì+<¨ £ É’~°∞x¤ 1992 =∂iÛÖ’ U~åÊ@∞ KÕãO≤ k....
JO>Ë 1971 „ѨÜ≥∂QÆO q+¨Ü«∞OÖ’ Z^Œ∞Ô~·# „Ѩ*Ï=ºuˆ~Hõ`«, KÕ^Œ∞ J#∞Éèí"åÅ ^Œ$ëêìº
PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} q+¨Ü«∞OÖ’ `«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO `«# q^è•<åxfl ã¨=iOK«∞HÀHõ
`«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. Wk K«i„`«.
1990Ö’ Hõ~°∂flÅ∞ lÖÏ¡ HÍO„ÔQãπ Hõq∞\© J^茺‰õ∆Ω_»∞ HõOѨӺ@~ü ™êÜ«∞O`À ZxflHõÅ
Ѷe¨ `åÅÃÑ· lÖÏ¡Ö’ XHõ ã¨~ˆ fi x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. P ã¨~ˆ fiÖ’ "≥Å_¡ #·≥ q+¨Ü∞« O – ''1987 ^Õ"åÅÜ«∞
K«\Ïìxfl ~°∂á⁄OkOz# HÍ~°}OQÍ<Õ 1989 ZxflHõÅÖ’ „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O
áêsì Ѩ~å[Ü«∞O á⁄OkOk.—— 1989 ZxflHõÅÖ’ HÍO„ÔQãπ áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk.
1989–94 HÍÅOÖ’ – ''D K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ =Ù#fl W|ƒO^Œ∞Å ^Œ$ëêìº, nxfl
ѨÙ#ó ã¨g∞H˜∆OKåÅ#∞‰õΩO@∞<åflO—— Jx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìH˜ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO `≥eÜ«∞*Ëã≤Ok –
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ D K«\ÏìxH˜ KÕÜ«∞^Œy# ã¨=~°}Å#∞ ã¨∂zã¨∂Î XHõ =i¯OQ∑ ¿ÑѨ~üx
^Õ"å^•Ü«∞âßY `«Ü«∂~°∞KÕã≤Ok.
1994 #=O|~°∞ 15# JѨÊ\’¡ „ѨuѨHõ∆ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ =Ù#fl Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù, `å=Ú
JkèHÍ~°OÖ’ =zÛ# ѨHõ∆OÖ’, D K«\Ïìxfl ‰õÄÅOHõ+¨OQÍ Ñ¨Ù#ó ã¨g∞H˜∆™êÎ=∞x D ~°K«~Ú`«H˜
Ǩg∞ WKåÛ~°∞. Ѩ~°º=™ê#O? JѨC_»∞ [iy# ZxflHõÅÖ’ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜
=zÛOk. JѨÊ\˜ Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù QÍi =∞O„u=~°æOÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ =Ù#fl "åà◊√§ (WѨÊ\˜H©
=∞O„`«∞Å∞QÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl"åà◊√§) D K«@Oì QÆ∞iOz JѨÊ\’¡ D ~°K~« Ú`«`À =∂\Ï¡_`» ∂« ,
PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}H˜ ã¨O|OkèOz ~°∂á⁄O^Õ U K«@ì"≥∞ÿ<å PÅÜ«∂ŠѨxf~°∞x
„Hõ=∞|núHõiOKÕkQÍ =∂„`«"Õ∞ =ÙO_®e ("å\˜ÃÑ· „ѨÉèí∞`«fiO ÃÑ`«Î#O K≥ÖÏ~ÚOKÕkQÍ
=ÙO_»‰õÄ_»^Œ∞) J#fl Jaè„áêÜ«∂xfl x~°ÌfiO^ŒOQÍ „ѨHõ\˜OKå~°∞.
1995 PQÆã¨∞ì 14 <å_»∞ D ~°K«~Ú`« =ÚYº=∞O„u Z<£.\˜.~å=∂~å=Ùx Hõeã≤, D
K«\Ïìxfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨=∞iúOKÕ Ñ¨Hõ∆OÖ’ ~åQÆÅ ^Œ∞+¨Êi}Ï=∂Å#∞ QÆ∞iOz q=iOKå~°∞.
"≥O@<Õ =ÚYº=∞O„u XHõ „uã¨Éèíº ã¨OѶ¨∂xfl U~åÊ@∞ KÕã¨∂Î P^ÕâßeKåÛ~°∞. 1987 K«@ìO
=Å¡ ~åQÆÅ ^Œ∞+¨Êi}Ï=∂ʼnõΩ Ѩiëê¯~° =∂~åæÅ#∞ ã¨∂zOK«@"Õ∞ D Hõq∞\© KÕÜ«∂eû#
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 9
Ѩx. ^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏ=∞O„u J^茺‰õ∆ΩÅ∞QÍ QÆÅ D Hõq∞\©Ö’ q∞QÆ`å W^ŒÌ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞ –
XHõ~∞° \˜.\˜._ç. K≥~· ‡° <£, =∞~˘Hõ~∞° ZO.q.™œO^Œ~~° å[<£ (~°K~« Ú`«). H˘kÌ ~ÀAÖ’¡<Õ D Hõq∞\©
ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿOk. ã¨∞n~°…OQÍ K«iÛOzOk. K«@ìOÖ’ KÕÜ«∞^Œy# =∂~°∞Êefl ã¨∂zOzOk.
J~Ú`Õ `«# x"ÕkHõ‰Ωõ `«∞k~°∂ѨO WKÕÛ=ÚO^Œ∞ XHõ™êi =ÚYº=∞O„u`À K«iÛOKåÅx
Hõq∞\© Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk. PQÆ+¨µì z=~À¡ P „Ѩܫ∞`«flO [iˆQ ã¨=∞Ü«∂xH˜ =ÚYº=∞O„u
Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù NH͉õΩà◊O Ü«∂„`«‰õΩ "≥à◊§@O, PÜ«∞# uiy =KÕÛã¨iH˜ PQÆã¨∞ì 31#
„ѨÉèí∞`«fiO =∂iáÈ=@O [iyáÈ~ÚOk.
J~Ú`Õ D =∞^躌 Ö’ – ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞Ö
ì ’ ÃÑO_çOQ∑Ö’ =Ù#fl Ñ≤\+© #¨ ¡ g∞^Œ "å^Œ„Ѩu"å^•Å∞
H˘#™êQÆ∞`«∂ =KåÛ~Ú. 1995 PQÆã¨∞ì 28#, uiy PQÆã¨∞ì 29# `«∞k "å^Œ „Ѩu"å^•Å∞
[iQÍ~Ú. f~°∞Ê =∂„`«"Õ∞ q∞ye=ÙOk.
XHõ „ѨHõ¯ ˆHã¨∞ z=i qKå~°} ѨÓ~°Î~ÚáÈ~ÚOk. =∞~À „ѨHõ¯ ~åROÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO
=∂iáÈ~ÚOk. ^•O`À K«@ìOÖ’ ѨÅ∞ ã¨=~°}ÅÔH· Ѩiëê¯~° =∂~åæÅ∞ "≥uˆH „Ѩܫ∞`«flO
ã¨÷OaèOzáÈ~ÚOk.
f~°∞Ê UO K≥Ñ≤ÊOk?
1987 <å\˜ ^è•i‡Hõ, Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ã¨Oã¨Å÷ ^è~Œ å‡^•Ü«∞ K«\Ïìxfl KèåÖˇOl KÕã∂¨ Î ^•YÖˇ#·
Ñ≤\©+¨#¡Ö’ XHõ Ãã\ò q∂^Œ qKå~°} ѨÓiÎ KÕã¨∞‰õΩ#fl ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì 1996 P~°OÉèíOÖ’
<åÅ∞QÆ∞ f~°∞ÊÅ∞ "≥Å∞=iOzOk. (JѨÊ\˜HO˜ HÍ =∞~À Hõ@ì Ñ≤\+© #¨ ∞¡ g∞^Œ f~°∞Ê ÃÑO_çOQ∑Ö’
=ÙOk)
P <åÅ∞QÆ∞ f~°∞ÊÅ q=~åÅ∞ :
1. 1987 <å\˜ K«@ìOÖ’x 76= ÃãHõ∆<£#∞ KèåÖˇO*ò KÕã≤# i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 1459
q∂^Œ 1996 [#=i 12# f~°∞Ê.
2. =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎŠǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ìx „ѨtflOz# i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 713
q∂^Œ 1996 [#=i 17# f~°∞Ê.
3. =∞~îåkèѨ`«∞Å <åq∞<Õ+¨<£H˜ ã¨O|OkèOz# i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 857 q∂^Œ 1996
U„Ñ≤Öò 24# f~°∞Ê.
4. J~°Û‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯efl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\Ïxfl =ºuˆ~H˜Oz# i\ò Ñ≤\©+¨<£
<≥O. 638 q∂^Œ 1996 =∂iÛ 19# f~°∞Ê.
10 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
D f~°∞ÊŠѨikèÖ’ 1987 <å\˜ K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ∞« @O HÀã¨O J#fl@∞¡QÍ ^Õ"å^•Ü«∞
âßY Hõg∞+¨#~ü 1996 =∂iÛ, U„Ñ≤Öò =∂™êÖ’¡ ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞ *Ïs KÕâß~°∞.
1. ã¨~°∞¯ºÅ~ü <≥O. *ˇ5/5288/96, (K«@ìO, x|O^èŒ#Å∞) `Õk 25.3.1996.
D ã¨~∞° ¯ºÅ~ü „ѨHÍ~°O =Oâ◊áê~°OѨ~º° ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ ‰õΩ Jxfl ~°HÍÅ K≥eO¡ ѨÙefl PÅÜ«∂Å∞
xeÑ≤"ÕÜ«∂e.
2. ã¨~°∞¯Å~ü <≥O. P~ü.ã≤/15/48623/95 (K«@ìO, x|O^èŒ#Å∞) `Õn 29.3.1996
=∞~îåkèѨ`«∞ÅO`å `«=∞‰õΩ ã¨O„Hõq∞OKÕ áê^ŒHÍ#∞HõʼnõΩ q=~åÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∂eû
=ÙO@∞Ok.
3. ã¨~°∞¯ºÅ~ü <≥O. *ˇ5/15239/96, (K«@ìO, x|O^èŒ#Å∞) `Õk 6.4.1996
PÅÜ«∂Ö’¡ =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ K≥e¡ã¨∞Î#fl Jxfl ~°HÍÅ
"å\ÏÅ#∞ `«Hõ∆}O xeÑ≤"ÕÜ«∂Åx D ã¨~°∞¯ºÅ~ü P^Õtã¨∞ÎOk.
4. ã¨~°∞¯ºÅ~ü <≥O. P~üã≤ 15/15239/96 (K«@ìO, x|O^èŒ#Å∞) `Õk 06.4.1996
UÜÕ∞ PÅÜ«∂ʼnõΩ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å `«~°Ñ¨Ù# ^•YÖˇ·# Ñ≤\©+¨#¡ q∂^Œ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê
K≥Ñ≤ÊO^À, PÜ«∂ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ D ã¨~°∞¯ºÅ~üÅÖ’x P^ÕâßÅ∞ =iΙêÎ~Ú. WOHÍ
H˘xfl Ñ≤\©+¨#¡ q∂^Œ ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì f~°∞Ê, WOHÍ "≥Å∞=_®eû =Ù#flO^Œ∞#, PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å
x~°fiǨÏ} q+¨Ü«∞OÖ’ Ü«∞^è•`«^èŒ ã≤÷ux H˘#™êyOKåÅx ‰õÄ_® ^Õ"å^•Ü«∞ âßY „H˜Ok
JkèHÍ~°∞ʼnõΩ D ã¨~°∞¯ºÅ~üÖ’ ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok.
J~Ú`Õ `«~°∞"å`« HÍÅOÖ’ q∞QÆ`å Jxfl Ñ≤\©+¨#¡#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì H˘\˜ì"Õã≤Ok. ^•O`À
JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "≥Å∞=iOz# f~°∞Ê ~åROÖ’x Jxfl ^è•i‡Hõ, =∞`«, ^Õ"å^•Ü«∞
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ =iÎOѨKÕÜ«∞|_çOk. P ~°HõOQÍ P <åÅ∞QÀ ã¨~°∞¯ºÅ~üH˜ HÍÅO K≥e¡áÈ~ÚOk.
nO`À ~åROÖ’x ^Õ " åÅÜ« ∂ ʼnõ Ω U~° Ê _» # ∞#fl 㨠O Hõ @ Ѩ i ã≤ ÷ u ZÖÏO\˜ ^ À
ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿáÈ~ÚOk. "≥O@<Õ ÉèÏ=™ê~°∂ѨºO QÆÅ Éèí‰õΩÎÅO`å Hõeã≤ XHõ ^èŒ~°‡~°Hõ∆} ã¨q∞ux
U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x Jâ’H±#QÆ~üÖ’ QÆÅ N ã¨`«º<å~åÜ«∞} ™êfiq∞ PÅÜ«∞"Õ∞
Hˆ O„^Œ ™ê÷#OQÍ U~°Ê_ç# D Hõq∞\©H˜ HÍHõfÜ«∞ ã≤"∞≥ O\òû K≥~· ‡° <£ N Ñ≤."≥OHõ>âË fi◊ ~°∞¡ J^躌 ‰õΩ∆ Å∞
HÍQÍ N ZO.q.™œO^Œ~° ~å[<£ HÍ~°º^Œi≈. D Hõq∞\© ÅHõº∆ O XHõ¯>Ë – ~åROÖ’x PÅÜ«∂Å∞,
=∞~îåÅ∞, P„â◊=∂Å∞, |$O^•=<åÅ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯efl Ѩi~°H˜∆OK«@O, ã¨<å`«# ^èŒ~°‡O
ÅH∆ͺxfl ™êkèOK«@O HÀã¨O ™ê^èŒ# H˘#™êyOK«@O.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê Ñ¨ikèÖ’ 1987 <å\˜ K«\Ïìxfl `˘O^Œ~°Ñ¨_ç J=∞Å∞ KÕÜ«∞=^ŒÌh,
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 11
~åROÖ’x z#fl ^Õ"åÅÜ«∂Å =∞#∞QÆ_» ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩ<≥·<å, ã¨O|Okè`« =~åæÅxflO\˜`À
XHõ™êi K«iÛOK«=Åã≤O^Œh ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ D Hõq∞\© q#flqOzOk.
J~Ú<å [~°QƉõÄ_»xk [iyáÈ~ÚOk. ^Õ"å^•Ü«∞âßY Hõg∞+¨#~ü 1996 =∂iÛ 25#
*Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~ü P^è•~°OQÍ K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 15 (3) „H˜O^Œ 6 (ã≤) ˆH@ys „H˜O^ŒH˜
=KÕÛ qq^èŒ ^Õ"å^•Ü«∞ ã¨Oã¨Å
÷ ‰õΩ ZO_À"≥∞O\òû W<£ÃãÊHõ~ì #¡° ∞ 'ã≤OyÖò „@ã‘Å
ì ∞—QÍ xÜ«∞q∞ã¨∂Î
^Õ"å^•Ü«∞ âßY Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~üÅ∞ P^ÕâßÅ∞ *Ïs KÕ¿ãâß~°∞. =Oâ◊áê~°OѨ~º° ^è~Œ ‡° Hõ~Åΰ ∞
`«Hõ∆}O D H˘`«Î 'ã≤OyÖò „@ã‘ì—ʼnõΩ Kèåi˚ JѨÊyOKåÅx ‰õÄ_® P „á⁄ã‘_çOQ∑ûÖ’ ã¨Ê+¨ìO
KÕâß~°∞.
=∞~À™êi 1996 U„Ñ≤Öò 11# ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ ^èŒ~°‡ ~°Hõ∆} ã¨q∞u JÉèíº~°ú# KÕã≤Ok.
=∞~À q_»`« ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ [iˆQ =~°‰õÄ Jxfl ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å q+¨Ü«∞OÖ’
Ü«∞^è•`«^èŒ ã≤÷u<Õ H˘#™êyOK«=Åã≤OkQÍ ã¨q∞u q[˝Ñ≤Î KÕã≤Ok. ã¨q∞u „Ѩܫ∞`åflʼnõΩ
ã¨ÊOkOz# „ѨÉèí∞`«fiO J^Õ U„Ñ≤Öò 16# ã¨q∞uH˜ XHõ Ǩq∂ WzÛOk. P~ÀA ^Õ"å^•Ü«∞
âßY JkèHÍ~°∞Å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ Ô~"≥#∂º (ZO_À"≥∞O\òû) âßY „Ñ≤xûѨÖò Ãã„Hõ@s P ã¨q∞u
„Ѩuxkè |$O^ŒO`À =∂\Ï¡_∞» `«∂, ''Jxfl ã¨~∞° ¯ºÅ~°¡ J=∞Å∞x `å`å¯eHõOQÍ xeÑ≤"ãÕ ∞¨ <Î åflO——
Jx „ѨHõ\˜OKå~°∞.
^Õ"åÅÜ«∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ÅxflO\˜h „ѨÉèí∞`«fiO =sæHõiOz# f~°∞ Wn:
1. 6(Z) : ÃãHõ∆<£ 65 „H˜O^Œ HõO„\˜|∂º+¨<£ qkèOK«^Œy# J~Ú^Œ∞ ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ
q∞Oz# "åi¬Hõ P^•Ü«∞ HõÅ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ ∞, =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ ^è~Œ å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨Å
÷ ∞,
=∞~îåÅ∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ|_»x W`«~° ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å∞.
2. 6(a) : ÃãHõ∆<£ 65 „H˜O^Œ HõO„\˜|∂º+¨<£ qkèOK«^Œy#, 50 "ÕÅ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·|_ç
J~Ú^Œ∞ ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ q∞OK«x "åi¬Hõ P^•Ü«∞O Hõey# ÃÑ· `«~°Ç¨
ã¨Oã¨÷Å∞.
3. 6(ã≤) : ÃÑ· K≥Ñʨ |_ç# 6(Z), 6(a) Hˆ @ysÅ „H˜O^Œ‰Ωõ ~åx ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ ∞, ^è~Œ å‡^•Ü«∞
ã¨Oã¨÷Å∞, =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨Oã¨÷Å∞, =∞~îåÅ∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OѨ|_»x ^èŒ~å‡^•Ü«∞
ã¨Oã¨÷Å∞.
4. 6(_ç) : P^•Ü«∞ Ѩiq∞u`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® Jxfl =∞~îåÅ∞.
5. 6(W) : P^•Ü«∞ Ѩiq∞u`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® Jxfl ~°HÍÅ ^èŒ~å‡^•Ü«∞O.
WkÖÏ=ÙO_»QÍ, Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°∞¡ *Ïs KÕã≤# P^ÕâßÅ#∞ KèåÖˇOl KÕã¨∂Î ~åR
12 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ J<ÕHõ i\ò Ñ≤\©+¨#∞¡ ^•YÅÜ«∂º~Ú. "å\xflO\˜x ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì J#∞=∞uã¨∂Î,
`å`å¯eHõ '¿ãì— L`«~Î ∞° fiÅ∞ =∞OE~°∞ KÕãO≤ k. J~Ú`Õ JѨÊ\˜Hˆ , _çÑÓ¨ º\© Hõg∞+¨#~°¡ P^ÕâßÅ
„ѨHÍ~°O, ÃãHõ<∆ £ 29 „H˜O^Œ 6(a) ã¨Oã¨Å
÷ ‰õΩ ã≤OyÖò „@ã‘Å
ì ∞QÍ Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ ¡° xÜ«∂=∞HõO
[iyáÈ~ÚOk. D xÜ«∂=∞HÍxfl ‰õÄ_® H˘xfl i\ò Ñ≤\©+¨#¡Ö’ KèåÖˇOl KÕÜ«∞_»O`À P
Ñ≤\©+¨#¡#∞ J#∞=∞uã¨∂Î<Õ, P L`«Î~°∞fiÅ#∞ ‰õÄ_® ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ã¨ÃãÊO_£ KÕã≤Ok.
1987 _çÃãO|~°∞ 16 <å\˜ r"À „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡OK«=Åã≤# Ô~=¸º#ˆ~+¨<£ Hõ<åfl
Z‰õΩ¯= (#QÆ^Œ∞HÍx, =∞ˆ~ ~°∂ѨOÖ’QÍh) K≥e¡Oz# Jxfl ˆHã¨∞ÅÖ’#∂, P r"À `Õn #∞O_ç
ÖˇHõ¯Hõ\˜ì =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ P^Õtã¨∂Î 1996 =∂iÛ 31 <å_»∞ Hõg∞+¨#~ü *Ïs KÕã≤#
ã¨~°∞¯ºÅ~ü#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx HÀ~°∞`«∂ ‰õÄ_® XHõ i\ò Ñ≤\©+¨<£ ^•YÖˇ·Ok. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì nxfl
‰õÄ_® J#∞=∞uOzOk. Ñ≤\©+¨#~ü HÀi# q^èŒOQÍ ZO^Œ∞‰õΩ `å`å¯eHõ ¿ãì =∞OE~°∞
KÕÜ«∞‰õÄ_»^À `≥eÜ«∞*ËÜ«∞=∞O@∂ Hõg∞+¨#~üH˜ XHõ ã¨fiÅÊHÍeHõ <À\©ã¨∞#∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì *Ïs
KÕã≤Ok.
JÖÏO\˜ =∞~À i\ò Ñ≤\©+¨<£ q+¨Ü«∞OÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ã¨ÊOkã¨∂Î, ^Õ"åÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ#∞
Hõey =Ù#fl J~°Û‰õΩʼnõΩ P Éèí∂=ÚÅÃÑ· ǨωõΩ¯Å#∞ `˘ÅyOK«~å^ŒO@∂ 1996 "Õ∞ U_»∞#
XHõ `å`å¯eHõ ¿ãì L`«Î~°∞fix ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì *Ïs KÕã≤Ok.
qz„`«O! ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê "≥Å∞=_ç# H˘kÌ "å~åÖ’¡<Õ P f~°∞Êx J=∞Å∞ KÕÜ«∞^ŒÌO@∂
i\ò Ñ≤\©+¨#∞¡ ^•YÅ=@O, "å@xflO\˜h ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì J#∞=∞uOK«_»O [iyOk.
ZO^Œ∞H© QÆO^Œ~°QÀà◊O!
ã¨Ñ¨Î =∞Ǩáê`«HÍÖÏ¡QÍ ã¨Ñ¨Î HÍ~°}ÏÅ∞ D Jã¨Î=ºã¨Î Ѩiã≤÷uH˜ ^•ifâß~Ú.
1. ѨÅ∞ Q˘Å∞ã¨∞Hõ@∞ì +¨~°`«∞ʼnõΩ Ö’|_ç ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì `«# f~°∞ÊÖ’, Ñ≤\©+¨#~°∞¡ KèåÖˇO*ò
KÕã≤# (1987 K«@ìOÖ’x) ã¨O|Okè`« ÃãHõ∆<£Å∞ ã¨=∞~°úhÜ«∞"Õ∞ Jx ¿Ñ~˘¯Ok.
2. 1987 K«@ìOÖ’x =¸_»∞ J`«ºO`« „áê^è•#º`« Hõey# ÃãHõ∆<£Å#∞ (ÃãHõ∆<£ 82(1),
82(2), 76) ~Ô O_»∞ "Õ~ˆ fi~°∞ f~°∞ÊÅÖ’ ÃÇ·ÏHÀ~°∞,ì =∞~À f~°∞ÊÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì H˘\˜"ì âÕ ß~Ú.
(W\©=Å ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì =∞~À f~°∞ÊÖ’ ÃãHõ∆<£ 82(1), 82(2)Å#∞ J#∞=∞uOzOk.
3. D =¸_»∞ ÃãHõ∆<£Å∂ – PÅÜ«∂Å ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å =∂<åºÅ`À =Ú_çѨ_ç =ÙO_»@O`À
1987 K«@ìO PK«~°} ™ê^茺O H͉õΩO_® áÈ~ÚOk.
4. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# f~°∞ÊÖ’ L^ŒÇ¨ÏiOz# +¨~°`«∞Å „ѨHÍ~°O, ~åR „ѨÉèí∞`«fiO J<ÕHõ
H˘`«Î qkè q^è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKåeû =zÛOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 13
5. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕâßÅ „ѨHÍ~°O xiú+¨ì HÍÅ=º=kèÖ’ áê`« =º=ã¨÷ #∞Oz H˘`«Î =º=ã¨÷‰õΩ
=∂~åeû =ÙOk. D Ѩi}Ï=∞ „Hõ=∞OÖ’ J<ÕHõ H˘`«Î J=~À^è•Å∞ "å@O`«@ J"Õ
`«Öˇ`åÎ~Ú. ^•O`À H˘`«Î =º=ã¨÷ 㨄Hõ=∞OQÍ ~°∂ѨÙ^•ÅÛHõáÈQÍ, áê`« =º=ã¨÷ ѨÓiÎQÍ
J^Œ∞Ѩ٠`«Ñ≤ÊáÈ~ÚOk.
6. x*ÏxH˜ 1971 <å\˜ `«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉ∞íè `«fiO J#∞Éè"í åÅ ^Œ$ëêìºQÍh, 1987Ö’ ~åROÖ’
H˘`«Î K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ Z^Œ∞Ô~·# KÕ^Œ∞ J#∞Éèí"åÅ ^Œ$ëêìº QÍh, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
f~°∞Êefl J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O q+¨Ü«∞OÖ’ XHõ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# q^è•<åxfl ~åR „ѨÉèí∞`«fiO
~°∂á⁄OkOK«∞‰õΩx =ÙO_®eûOk. (~å*ϺOQÆѨ~°"≥∞ÿ#, PiúHõѨ~°"≥∞ÿ# JOâßÅ`À áê@∞,
WÖÏO\˜ ^è•i‡Hõ, P^蕺u‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ x~°fiǨÏ} q+¨Ü∞« OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê Ñ¨ikèÖ’
– `«# áê„`« U "Õ∞~°‰õΩ =ÙO_®b J#fl JOâßxfl ‰õÄ_® ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ‰õ∆Ω}‚OQÍ J~°úO
KÕã¨∞‰õΩx=ÙO_®e) HÍx JÖÏ [~°QÆÖË^Œ∞.
7. ÃÑ·# K≥ÑÊ≤ # q^èOŒ QÍ ã¨=∞„QÆ J^躌 Ü«∞#O [~°Q‰Æ Ωõ O_®<Õ, U^À H˘OѨÅO@∞‰õΩáÈ~Ú#@∞¡
PѶ¨∞"Õ∞Ѷ¨∂Å g∞^Œ ^Õ"å^•Ü«∞âßY Hõg∞+¨#~ü *Ïs KÕã≤# J=Hõ`«=Hõ ã¨~°∞¯ºÅ~°∞¡
ɡ_çã≤H˘\Ïì~Ú.
Ѷ ¨ e `« O QÍ D ~ÀA ~åROÖ’ ^Õ " åÅÜ« ∂ Å∞, ^è • i‡Hõ 㨠O 㨠÷ Å ∞ 㨠O H∆ À Éè í O Ö’
=ÚxyáÈÜ«∂~Ú. „ѨÉèí∞`«fi=¸, ^Õ"å^•Ü«∞âßY Z@∂ áêÅ∞áÈx xã¨ûǨÜ«∞ ã≤÷uÖ’
Ѩ_áç ÈÜ«∂~Ú. ~åROÖ’ J<åkQÍ Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨O㨯$uH˜ Ѩ@∞ìH˘=∞‡QÍ ÉèÏã≤Å∞¡`∞« #fl PÅÜ«∂Å
=º=ã¨÷ Éèíq+¨º`ü QÆ∞iOz „Ѩ[Å∞ PO^Àà◊<å Éèíi`«"≥∞ÿ# P"Õ^Œ#‰õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.
WѨC_ÕO KÕÜ«∂e???
D„Ѩâ◊fl "Õã¨∞‰õΩ<Õ =ÚO^Œ∞, 1987 K«@ìO ѨÓ~åfiѨ~åÅ∞, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ∞, "å\˜
J=∞Å∞Ö’ L`«Ê#fl"≥∞#ÿ J=~À^è•Å∞, Jq ~å*ϺOQÆÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ , PiúHÑõ ~¨ "° ∞≥ #ÿ z‰õΩ¯=Ú_»∞ʼnõΩ
^•i fã≤# ã≤÷uQÆ`«∞Å∞ qâı¡+≤OKåeû =ÙOk.
★ ★ ★
14 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ÃãHõ∆<£ 76 K≥Å∞¡ÉÏ@∞ g∞^Œ f~°∞Ê
1996 [#=i 12 <å_»∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê – 1987 <å\˜ ^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìOÖ’x
ÃãHõ∆<£ 76H˜ ã¨O|OkèOzOk. D K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 76 ã¨Éò ÃãHõ∆<£ 2(22)H˜ WzÛ# q=~°}Å
~å*ϺOQÆ|^Œú`« QÆ∞iOz D f~°∞ÊÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì KÕã≤# „Ѩ™êÎ=# WÖÏ =ÙOk :
''D ÃãHõ∆<£ „ѨHÍ~°O – XHõ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨Oã¨÷H˜, ÖË^• ã¨=∂*ÏxH˜ ¿ã= KÕÜ«∞_»O
HÀã¨OQÍh, ^•#q∞=fi@O HÀã¨O QÍh, `«`«ûO|Okè`« HÍ~åºÅ HÀã¨OQÍh ѨxKÕ¿ã ^è•i‡Hõ
ã¨Oã¨÷H˜ T`«q∞=fi@O HÀã¨O W=fi|_ç# ÖË^• xˆ~ÌtOK«|_ç# Pã≤Î (K«~åã≤Îã¨Ç¨) ã¨O|Okè`«
Éèí=<åÅ∞ ã¨Ç¨ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ZO_À"≥∞O\òQÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`«∞Ok. J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~°
PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩʼnõΩ ÖË^• L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ =∞OE~°∞ KÕÜ«∞|_ç# W<åO Éèí∂=ÚÅ∞ ã¨~Ú`«O
=∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ ZO_À"≥∞O\òQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«|_»∞`«∞Ok. W<å=ÚÅ ~°^∞Œ Ì K«@Oì „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ,
W`«~° PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩʼnõΩ, L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ PÜ«∂ Éèí∂=ÚÅÃÑ· Ô~·`«∞"ås Ѩ\ÏìÅ∞ =∞OEÔ~·
=Ù#flѨÊ\˜H© W<åO Éèí∂=ÚÅ∞ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ZO_À"≥∞O\òQÍ<Õ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`å~Ú.
ÃãHõ∆<£ 76 „ѨHÍ~°O, XHõ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ã¨Oã¨÷H˜, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷H˜ ÖË^• ZO_À"≥∞O@∞H˜,
¿ã=Å HÀã¨O =∞OE~°∞ KÕÜ«∞|_ç# Éèí∂q∞ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅ∞ x+≤^ŒúO. ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (1)
„ѨHÍ~°O – XHõ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷H˜QÍx, q`«~°} ã¨Oã¨÷H˜ QÍx ¿ã=Å∞ KÕÜ«∞@O HÀã¨O XHõ
L^ÀºyH˜ (¿ã=‰õΩ_çH)˜ W=fi|_ç# W<åO Éè∂í =ÚÅ q∂^Œ U =ºH˜HÎ ~õ Ú<å (D K«@Oì J=∞Ö’¡H˜
=KåÛHõ Q Íh, ~åHõ =ÚO^Œ ∞ QÍh) Ô ~ · ` « ∞ "ås Ѩ \ Ïì =∞OE~° ~ Ú =ÙO>Ë , JÖÏO\˜
Éèí∂|^ŒÖÏ~ÚOѨ٠[~°QÆ#@∞¡QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`«∞Ok. H˘`«ÎQÍ JÖÏO\˜ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙ
J#∞=∞uOK«|_»^Œ∞ ‰õÄ_®. WO^Œ∞‰õΩ q~°∞^ŒúOQÍ J#fi~ÚOKÕÖÏ P ã¨=∞Ü«∂xH˜ U W`«~°
K«@ìOÖ’#~Ú<å x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç =Ù#flѨÊ\˜H©, D ã¨Éò ÃãHõ∆<£H˜ Ö’|_ç WÖÏO\˜
|^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅ∞ Z#fl_»∂ [~°Q#Æ @∞¡QÍ<Õ ÉèÏqOK«|_»∞`«∞Ok. JO>Ë, WÖÏO\˜ ¿ã=Å HÀã¨O
Éèí∂=ÚÅ∞ =∞OEÔ~· =Ù#flѨÊ\˜H©, WÖÏO\˜ =∞OE~°∞¡ ÖË^• *Ïs J~Ú# Ô~·`«∞"ås Ѩ\ÏìÅ∞
PÜ«∂ ^è•i‡Hõ, =∞`« ã¨Oã¨÷Å HÀã¨O =∞OE~°∞ KÕÜ«∞|_ç#"Õ J=Ù`å~Ú `«Ñ¨Ê, JÖÏO\˜
Éèí∂=Úefl ¿ãHõiOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ U =ºH˜ÎH˜ =ÙO_»^Œ∞.
JO`Õ HÍ^Œ∞, JÖÏ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅ ^•fi~å U Éèí∂q∞ J~Ú<å Z=iHõ~Ú<å
㨠O „Hõ q ∞Oz=ÙO>Ë , P =ºH˜ Î P Éè í ∂ =Úefl J„Hõ = ∞OQÍ P„Hõ q ∞Oz#"å_» ∞ QÍ
ѨiQÆ}O˜ K«|_»`å_»∞. K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 84, 85Å „ѨHÍ~°O J`«#∞ tH∆Í~°∞›_»∞. JÖψQ JÖÏO\˜
Éèí∂=ÚÅ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙH˜ ã¨O|OkèOz# Ô~·`«∞"ås Ѩ\Ïì#∞ Hõey =ÙO_»\Ïxfl ã¨ÉòÃãHõ∆<£
(2) ã¨÷OaèOѨ*Ëã¨∞ÎOk. U`å"å`å, JÖÏO\˜ Éèí∂=Úefl H˘#∞QÀÅ∞ ^•fi~å QÍh, |Ǩï=∞uQÍ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 15
QÍh, `«#MÏ „H˜O^ŒQÍh =ã¨∞Î=∂iÊ_ç „H˜O^ŒQÍh =∞ˆ~ W`«~° q^è•<åÅ ^•fi~åQÍh á⁄Ok# HÍ|\˜ì D "Õ∞~°‰õΩ H˘`«Î K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 76, ÃãHõ∆<£ 2(22)H˜ WzÛ# q=~°} (II)Å∞
=ºHÎ̃H˜ P Éèí∂=ÚÅ q∂^Œ ZÖÏO\˜ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯ =ÙO_»^Œ∞. ÃãHõ∆<£ (3) „H˜O^Œ JÖÏO\˜ K≥Å¡=Ù. ~å*ϺOQÆ q~°∞^ŒúO ‰õÄ_® – Jx "Õ∞O ÉèÏqã¨∞Î<åflO.——
Éèí∂|^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅ∞ qÅ∞= ÖËxqQÍ, K≥Å¡xqQÍ „ѨHõ\˜OK«|_»`å~Ú. XHõ"Õà◊ U^Œ~Ú<å D ~°HõOQÍ K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 76x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì, ÃãHõ∆<£ 82(1), 82 (2)Åx ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì –
ã≤qÖò HÀ~°∞ì f~°∞Ê ÖË^• =∞ˆ~ W`«~° L`«Î~°∞fi (WÖÏO\˜ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ) K≥Å¡xqQÍ „ѨHõ\˜OK«@O`À, =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ì q^è•<åʼnõΩ =¸Å"≥∞ÿ# =∞øeHõ
*Ïs J~Ú=ÙO>Ë, Jk ‰õÄ_® ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (4) „ѨHÍ~°O qÅ∞=ÖËxq, K≥Å¡xq =∂„`«"Õ∞ ã¨∂„`å=o H˘\˜ì "ÕÜ«∞|_çOk. Ѷ¨e`«OQÍ J~°Û‰õΩÅ, W`«~° PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩÅ Pnè#OÖ’
J=Ù`å~Ú. =Ù#fl ã¨∞=∂~°∞ 80 "ÕÅ ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ "åiˆH ǨÏã¨ÎQÆ`«"≥∞ÿOk. PÅÜ«∂Å∞ Pã≤Î~°Ç≤Ï`«OQÍ
WHõ¯_Õ XHõ „Ѩâ◊fl L`«Ê#fl=∞=Ù`ÀOk. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì "åºYº ‰õÄ_® W^Õ: q∞yÖÏ~Ú.
W<å=ÚÅ ~°^∞Œ Ì K«\Ïìxfl `«Q∞Æ q^èOŒ QÍ ã¨=iOK«‰Ωõ O_® ÖË^• ~°^∞Œ Ì KÕÜ∞« ‰õΩO_®, âßã¨#ã¨Éíè ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì D <ÕÑ^¨ ºŒè OÖ’ – W\©=Å ÃãHõ<∆ £ 82(1), 82(2) – ~Ô O_çO\˜h ã¨=∞~°hú Ü«∞OQÍ
XHõ „ѨHõ¯^•iÖ’Oz ã¨∞_çQÍeQÍ =KÕÛã≤ – HÀ~°∞ì P"≥∂^ŒO`À ~°∂á⁄OkOz# K«\Ïìxfl „ѨHõ\˜OzOk. Wk Pã¨~åQÍ fã¨∞‰õΩx, „ѨÉèí∞`«fiO `å#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl PÅÜ«∞ Éèí∂=Úefl,
qÅ∞=ÖËxkQÍ KÕãá≤ êˆ~Ü≥ÚKåÛ? K«@Oì Ö’x 76= ÃãHõ<∆ x£ K«∂Ñ≤ã∂¨ ,Î ÃÑ·# L^ŒÇϨ iOK«|_ç# ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å Éèí∂=Úefl Pã¨∞Îefl J„Hõ=∞ P„Hõ=∞}^•~°∞Å (|_® Éèí∂™êfi=ÚÅ, ~å[H©Ü«∞
s`«∞Ö’¡ Éè∂í =ÚÅ g∞^Œ XHõ =ºH˜HÎ ˜ ã¨O„Hõq∞Oz# ǨωõΩ¯x `˘ÅyOz, JÖÏO\˜ |^ŒÖÏ~ÚOѨ٠â◊‰õΩÎÅ Hõ|O^èŒ Ç¨Ï™êÎÅ) #∞O_ç U "Õ∞~°‰õΩ uiy ™êfinè#O KÕã¨∞H˘O@∞O^À HÍÅ"Õ∞ K≥áêÊe.
Ô~·`«∞"ås Ѩ\ÏìH˜ J#~°›"≥∞ÿ#^Œh, WÖÏO\˜ |^ŒÖÏ~ÚOѨ٠[~°QÆ~å^Œh, [iy=ÙO>Ë Jk
★ ★ ★
Z#fl_»∂ [~°QÆ#@∞¡QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`«∞O^Œh, JÖÏO\˜ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙÅ ^•fi~å Éèí∂=Úefl
ǨωõΩ¯Éè∞í HõOÎ KÕã∞¨ H˘<Õ"åà◊√§ J„Hõ=∞ P„Hõ=∞}^•~°∞Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«|_»`å~°h „ѨH\õ O˜ K«=KåÛ?
x*ÏxH˜ W<å=ÚÅ ~°^Œ∞Ì K«@ìO XHõ ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# x|O^èŒ<å Ѩ„`«O. Ô~·`«∞"ås Ѩ\ÏìÅ
*Ïs ^•fi~å J^Œ$â◊º"≥∞ÿáÈ~Ú# W<å=Ú Éèí∂=ÚÅ q∂^Œ ǨωõΩ¯Å‰õΩ ã¨O|OkèOz# U
K«@ìO J=∞Å∞ÔH·<å D W<å=ÚÅ ~°^Œ∞Ì K«@ì"Õ∞ XHõ =∂~°æ^Œi≈.
Ô~·`«∞"ås Ѩ\Ïì ^•fi~å ã¨O„Hõq∞Oz# Éèí∂q∞ÃÑ· ^•x H“Å∞^•~°∞ ÖË^• J~°Û‰õΩ_»∞, ÖË^•
PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩ_»∞ ÖË^• W`«~° L^ÀºyH˜ P Éèí∂q∞ÃÑ· ã¨OѨÓ~°‚ ǨωõΩ¯ =ÙO@∞Ok. D
Ô~·`«∞"ås Ѩ\Ïì *Ïs KÕ¿ã q^è•#O =Å¡ – P =ºH˜ÎH˜ ã¨^Œ~°∞ Éèí∂=ÚÅ`À QÆ`«OÖ’ =Ù#fl
ã¨O|O^èOŒ ~°^~ÌŒ ÚáÈ~Ú, H˘`«QÎ Í XHõ ™⁄O`«^•~°∞QÍ – „ѨÉ∞íè `«fiO`À (Ô~"≥#∂º âßY`À) „Ѩ`º« Hõ∆
ã¨O|O^èŒO U~°Ê_»∞`«∞Ok – W<å=ÚÅ ~°^Œ∞Ì K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 12 – „ѨÉèí∞`åfixH˜ Ô~·`«∞"ås
Ãã\˜Öò"≥∞O\ò `åÅ∂‰õΩ K≥e¡OѨÙÅ∞ j„Ѷ¨∞OQÍ [iˆQÖÏ K«∂ã¨∞ÎOk. ^•O`À, Ô~·`«∞"ås Ѩ\Ïì
*ÏsH˜ =ÚO^Œ∞ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl W<å"£∞ ã¨sfiã¨∞H˜ ZÖÏO\˜ K«@ìѨ~°"≥∞ÿ# qÅ∞"å
ÖˉΩõ O_®áÈ`«∞Ok. P ~°HOõ QÍ PÜ«∂ ã¨Oã¨Å ÷ H˜ ¿ã=Å∞ H˘#™êyOKÕ ÉèÏ~°O ‰õÄ_® =ÚQÆ∞ã¨∞OÎ k.
JO>Ë – ~Ô `· ∞« "ås Ѩ\Ïì ^•fi~å W<åO Éè∂í =Úefl á⁄Ok# =ºH˜HÎ ˜ P Éè∂í =ÚÅÃÑ· ã¨~fi° ǨωõΩ¯Å∂
(=Oâ◊áê~°OѨ~°ºOQÍ P Éèí∂=Úefl J#∞ÉèíqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ ÖË^• q~åà◊O WKÕÛ Ç¨Ï‰õΩ¯, ....
=QÆ~Ú~å) ã¨O„Hõq∞™êÎ~Ú.
16 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 17
 =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎŠǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ì
1996 [#=i 17 <å_»∞ 1987 <å\˜ i\ò Ñ≤\©+¨<£ÃÑ· WzÛ# f~°∞ÊÖ’ – =Oâ◊áê~°OѨ~°º
^èŒ~°‡Hõ~°Î$`«fiѨ٠ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\Ïxfl ~å*ϺOQÆq~°∞^ŒúOQÍ „ѨHõ\˜OK«\ÏxH˜ gÖË¡^Œx
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ¿Ñ~˘¯Ok.
H˘`«Î K«@ìOÖ’x 16, 17, 19 ÃãHõ∆<£ÅH˜ ~å*ϺOQÆ Ñ¨~°OQÍ QÆÅ K≥Å∞¡ÉÏ@∞x, ^è•i‡Hõ
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ PÜ«∂ ™ê÷Ѩ‰õΩÅ ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÖÁHõifl ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ã¨OѶ¨∞O K≥·~°‡<£QÍ
xÜ«∞q∞OѨ|_»@OÖ’ QÆÅ "åOKèh« Ü«∞`«x Ѩijeã¨∂,Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# f~°∞ÊÖ’ ã¨∞n~°…"≥∞#ÿ
"åºMϺ#O KÕã≤Ok.
''ÃãHõ∆<£ 16 „H˜O^Œ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»eÖ’ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ã¨Éèíº`åfixfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O
ã¨=∞iúOK«|_ç#ѨÊ\˜H©, =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ÖË^• ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å =∞#∞QÆ_» – "å\˜ ™ê÷Ѩ‰õΩÅ =Å¡<Õ
™ê^躌 Ѩ_Oç k Hõ#∞Hõ JÖÏO\˜ ã¨Oã¨Å ÷ ã¨=∞~°=ú O`«"∞≥ #ÿ x~°fiǨÏ} q+¨Ü∞« OÖ’ PÜ«∂ ™ê÷щ¨ Ωõ Å
‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÖË JkèHõ „â◊^•ú㨉õΩÎÅ∞ K«∂Ñ≤™êÎ~°∞. JO^Œ∞KÕ`« Éèíq+¨º`üÖ’ JÖÏO\˜
Ü«∂[=∂#º x~°fiǨÏ}Ö’ U^Œ<åfl ֒ѨO [iyO^Œx x~°∂Ñ≤`=« ∞ÜÕ∞º=~°‰Äõ , "åiH˜ ã¨fi`«O„`«
„ѨuѨuÎx=fi@O J#flk P ã¨Oã¨÷Å Pâ◊Ü«∂Å ™ê^èŒ#‰õΩ XHõ Ǩg∞ W=fi@O=O\˜k. P
~°HõOQÍ, PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å∞ 㨄Hõ=∞OQÍ, ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«|_ç#O`«HÍÅO, P
ZO_À"≥∞O\ò JkèHÍ~°∞Å q+¨Ü«∞OÖ’ QÍh, xiÌ+¨ì q^è•<åÅ∞ áê\˜OK«@O q+¨Ü«∞OÖ’ QÍh
Ü«∂[=∂#º x~°fiǨÏ}Ö’ `«y# ¿ãfiK«Û Hõey =ÙO_»\ÏxH˜ P =ºH˜Î J~°∞›_≥· =ÙO\Ï_»∞.
XHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ã¨OѶ¨∞O U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_ç#@¡~Ú`Õ, P É’~°∞¤H˜ J^茺Hõ∆`« =Ç≤ÏOKÕ
ǨωõΩ¯ P ã¨Oã¨÷ ™ê÷Ѩ‰õΩ_çH˜ QÍh J`«x ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞º_çH˜ QÍh =Ù#flѨC_Õ "åà◊§H˜ `å=Ú
K«∞~°∞QÍæ áêÖÁæ<åÅ#fl „â◊^•ú㉨ Ωõ Å
Î ∞ [x™êÎ~Ú. Hˆ =ÅO U^À ™ê÷щ¨ Ωõ _ç `åÅ∂‰õΩ „Ѩux^è∞Œ Å∞QÍ
áêÖÁæ#@"Õ∞HÍHõ, PÜ«∂ ^è•i‡Hõ, =∞`« ã¨Oã¨÷ Ü«∞[=∂#º x~°fiǨÏ} 㨄Hõ=∞OQÍ [iˆQÖÏ
"åà◊√§ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆey =ÙO\Ï~°∞. JO`ÕHÍHõ, P =ºH˜Î É’~°∞¤Ö’x W`«~° ã¨Éèí∞ºÅKÕ`«
‰õÄ_® xÜ«∞=∂Å#∞, x|O^èŒ#Å#∞, q^è•<åÅ#∞, PKå~° ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å#∞ áê\˜OKÕÖÏ
KÕÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
JÖÏHÍHõ (P ™ê÷Ѩ‰õΩ_ç „Ñ¨uxkè) W`«~° ã¨Éèí∞ºÅ ÖÏQÍ ˆH=ÅO ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»eÖ’
ã¨Éèí∞º_çQÍ =∂„`«"Õ∞ =ÙO_çáÈ`Õ, Jk J`«x ™ê÷~Úx `«yæOz"Õã¨∞ÎOk. ™ê÷Ѩ‰õΩ_ç `åÅ∂‰õΩ
‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞º_»∞ K≥·~°‡<£QÍ =Ù#fl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ – P PÅÜ«∂xH˜ ÖË^• ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷
Éèí=<åxH˜ U^Œ<åfl =∞~°=∞‡`«∞ÎÅ∞, qãÎ̈~°} =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# x^èŒ∞efl „Ѩ[Å
#∞O_ç ã¨q∂HõiOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~°∞. JÖÏO\˜ J=ã¨~åÖÁzÛ#ѨC_»∞ „ѨÉèí∞`Àfi^Àºy HÍ=@O
18 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
=Å¡ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~ü xã¨ûǨÜ«Ú_»∞ HÍ=K«∞Û ÖË^• x~åã¨HõÎ`« K«∂Ѩ=K«∞Û.
Hõ#∞Hõ PÜ«∂ =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å Pâ◊Ü«∂Å∞ <≥~°"Õ~°\ÏxH˜, JÖÏO\˜ ѨÅ∞ H˘`«Î
ã¨Oã¨÷Å Pq~åƒù=O „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«|_»\ÏxH˜ gÅ∞QÍ P ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ ÖË^• J`«x ‰õΩ@∞O|
ã¨É∞íè º_çfl ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ ã¨OѶ∂¨ xH˜ K≥~· ‡° <£QÍ KÕÜ∞« @O, ÖË^• J`«x =∂@‰õΩ „áê^è•#º`« x=fi@O
J~°ú=O`«OQÍ, „ѨÜ≥∂[#Hõ~°OQÍ =ÙO@∞Ok. JÖÏ KÕÜ«∞@O=Å¡, P ã¨Oã¨÷ ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ ÖË^•
P ‰õΩ@∞O| „Ѩuxkè Éèqí +¨º`üÖ’ P ã¨Oã¨÷ Ü«∂[=∂#º x~°fiǨÏ}#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ, ã¨=∞~°Oú QÍ
x~°fiÇ≤ÏOѨ*ËÜ«∞QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞. Éèíq+¨º`üÖ’ JÖÏO\˜ ã¨Oã¨÷Å∞ =∞iH˘xflO\˜x U~åÊ@∞
KÕÜ«∞\ÏxH˜ ‰õÄ_® J`«xH˜ L`åûǨÏO HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
''... ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ áêÅHõ=~åæxH˜ P ã¨Oã¨÷ ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ ÖË^• J`«x ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞º_»∞
J^茺‰õ∆Ω_»∞QÍ =ÙO_®e J#flk =∂ Jaè„áêÜ«∞O. ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ PtOz# ÅHõ∆ºO,
„ѨÜ≥∂[#O <≥~°"Õˆ~ÖÏ KÕÜ«∞@OÖ’ =∂ Jaè„áêÜ«∞O QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# „ѨÉèÏ"åxfl Hõey
=ÙO@∞Ok....——
''... Hõ#∞Hõ, 17, 29(5) ÃãHõ∆<£Å#∞ `«Ñ¨C Ѩ@∞ìHÀ#Y¯ˆ~¡^Œ∞. D ÃãHõ∆<£ÅÖ’ ZÖÏO\˜
Hõ~°∞‰õΩ^Œ#O =Ù#flѨÊ\˜H©, „Hõ"Õ∞}Ï ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ ÖË^• J`«x ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ K≥·~°‡<£QÍ
=º=ǨÏiOKÕ áêÅHõ=~°æ x~°‚Ü«∂Å`À Jk "≥∞`«Î|_»∞`«∞Ok.... D ÉèÏ"åʼnõΩ Ö’|_ç, D
Ô~O_»∞ ÃãHõ∆<£Å K≥Å∞¡ÉÏ@∞x "Õ∞O JOwHõiã¨∞Î<åflO....——
''... Jxfl ^è•i‡Hõ, =∞`« ã¨Oã¨÷Å x~å‡}O XˆH~°HõOQÍ =ÙO_»HõáÈ=K«∞Û#O@∂ Ñ≤\©+¨<£Å
`«~°Ñ¶¨Ù <åºÜ«∞"åk KÕã≤# "å^Œ#Å`À UH©ÉèíqOK«_®xH˜ "Õ∞O ã≤^Œú"Õ∞. ZÖÏO\˜ x^èŒ∞Å
^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO, ֒ѨÉ∂íè ~Ú+ì̈"∞≥ #ÿ Ü«∂[=∂#º x~°fiǨÏ}ÖËx =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ ∞ ‰õÄ_®
=Ù<åflÜ«∞#@OÖ’ =∂ÔHÖÏO\˜ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞...——
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# D f~°∞Ê##∞ã¨iOz, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»eH˜ K≥·~°‡<£QÍ P ^è•i‡Hõ,
=∞`« ã¨Oã¨÷ ™ê÷щ¨ Ωõ _»∞ ÖË^• J`«x ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè º_»∞ xÜ«∞q∞OK«|_®e. P ã¨Oã¨÷ x~°fiǨÏ}Ö’
áêÅ<å =º=Ǩ~åÖ’¡ J`«xH˜ ÃÑ^ŒÌ Ñ‘@ "≥Ü«∂ºe. JO>Ë, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
=ÙO_ÕÖÏ– 1987 K«@ìOÖ’x 15, 17, 19, 20, 29 ÃãHõ∆<£Å#∞ ã¨=iOK«\ÏxH˜ K«~°ºÅ∞
fã¨∞HÀ"åe. HÍx.... D J~Ú^Õà◊§ HÍÅOÖ’ ZÖÏO\˜ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ|_»ÖË^Œ∞.
Ѷ¨e`«O! ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’ =ÚxyáÈÜ«∂~Ú.
★ ★ ★
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 19
 =∞~îåkèѨ`«∞Å∞ `«k`«~°∞Å xÜ«∂=∞HõOÃÑ· ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê
=∞~îåkèѨ`«∞Å xÜ«∂=∞HõO q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì UO f~°∞Ê WzÛO^À K«∂^•ÌO.
áê^Œ HÍ#∞HõÅ JHõ¯=ÙO\òû x~°fiǨÏ}Ö’ =∞~îåkèѨ`«∞Å P=â◊ºHõ`«H˜, =∞~îåkèѨ`«∞Å
xÜ«∂=∞HõO ZO_À"≥∞O\òû Hõg∞+¨#~ü P"≥∂^•xH˜ Ö’|_ç [~°QÍÅ#fl JOâßxH˜ ã¨O|OkèOz
K«@ìOÖ’ QÆÅ ÃãHõ∆<£Å#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì J#∞=∞uOzOk.
f~°∞ÊÖ’ ã¨O|Okè`« ÉèÏQÍÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú.
¿Ñ~å 17:
=∞~îåkèѨu ™ê÷<åÅ MÏmÅ#∞ ÉèísÎ KÕÜ«∞@O QÆ∞iOz 53= ÃãHõ∆<£ „Ѩ™êÎq™ÈÎOk. XHõ
=∞~îåxH˜ P^蕺u‡Hõ ÃÑ^ŒÌQÍ, =∞`« q*Ï˝<åxfl É’kèOKÕ =∞~îåkèѨu `«# =ºH˜ÎQÆ`« P㨉õΩÎefl
=∞~î° „ѨÜ≥∂[<åÅ`À HõeÑ≤ K«∂™êÎ_»x <˘H˜¯ K≥ѨÊ_»O J=ã¨~°O. ˆH=ÅO <åq∞<Õ+¨<£ ^•fi~å
"å~°ã¨`«fiOQÍ =∞~îåkèѨu ™ê÷<åxfl á⁄O^Õ J~°›`«, JÖÏO\˜ J~°›`« á⁄O^Œ\ÏxH˜ HÍ=Åã≤#
=∞øeHõ ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ (Qualifications) Hõey =ÙO_»\ÏxH©, =∞~îåxfl, Pã¨∞eÎ fl 㨄Hõ=∞OQÍ ã¨=∞~°Oú QÍ
x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ™ê=∞~åúºxfl Hõey =ÙO_»\ÏxH© ã¨O|O^èŒO =ÙO_»#Y¯ˆ~¡^Œ∞.
Wq Ô~O_»∂ "Õˆ~fi~°∞ JOâßÅ∞. XHõ =ºH˜Îx =∞ǨÏO`«∞QÍ xÜ«∞q∞OK«@OÖ’ ÖË^• J`«x
(Qualifications) q+¨Ü∞« OÖ’ *’HõºO KÕã∞¨ ‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O =ÙO_»@O J<Õk KåÖÏ ã¨∞xfl`«"∞≥ #
JOâ◊O. J~Ú`Õ nxH˜ Jáê~°"≥∞ÿ# „áê^è•#º`« =ÙOk. =∞~î°O q+¨Ü«∞OÖ’ Pã¨H˜Î Hõey=Ù#fl
ѨÓ~°fiѨ٠=∞~îåkèѨu QÍh, PÜ«∞# `«^Œ#O`«~° J#∞Ü«∂Ü«ÚÅ∞QÍh, =∞~î°O `åÅ∂‰õΩ
Pã≤÷áêã¨∞ÎÅ∞, ZO_À"≥∞O\òû Ü«∂[=∂#ºO Ѩ\Ï¡, áêÅ<å =º=Ǩ~åŠѨ\Ï¡ z`«Îâ◊√kú`À
Pã¨H˜Î Hõey =ÙO\Ï~°∞.
JO^Œ∞KÕ`«, WÖÏO\˜ =∞~îåkèѨ`«∞Å xÜ«∂=∞HÍÅ#∞ ѨijeOKÕ@ѨC_»∞ ZO_À"≥∞O\òû
Hõg∞+¨#~ü D "åã¨Î"åefl ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞HÀ"åe.
¿Ñ~å 18:
ÃãHõ∆<£ 53Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (1) D JOâßxH˜ ã¨O|OkèOzOk.
ÃãHõ<∆ £ 51Ö’ L^ŒÇϨ iOz#@∞¡QÍ =∞~îåkèÑu¨ ™ê÷#OÖ’ Z=~°~Ú<å =∞~°}O˜ K«@O =Å¡QÍh,
~år<å=∂ KÕÜ«∞@O =Å¡ QÍh, ÖË^• `˘ÅyOK«@O =Å¡QÍh XHõ Ѩ~°‡<≥O@∞ (=∞ǨÏO`«∞)
áÈã¨∞ì MÏm J~Ú`Õ, P áÈã¨∞ìH˜ J#∞=OtHõOQÍ "å~°ã¨∞_»ÜÕ∞º J~°›`«HõÅ =ºH˜Î (P ã¨Oã¨÷
™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ U~°Ê~°z# J#∞=OtHõ "å~°ã¨`«fi x|O^èŒ#Å „ѨHÍ~°"Õ∞ [iy<å, J#∂Kå#OQÍ
=ã¨∞Î#fl q^è•#O „ѨHÍ~°"Õ∞ [iy<å, P ã¨=∞Ü«∂xH˜ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl "å~°ã¨`«fi K«@ìO
20 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
„Ѩ H Í~° " Õ ∞ [iy<å) – ZO_À"≥ ∞ O\ò Hõ g ∞+¨ # ~ü J#∞=∞u`À =∂„`« " Õ ∞ P áÈ㨠∞ ì
Jkè~ÀÇ≤ÏOK«QÆÅ∞QÆ∞`å_»∞.
¿Ñ~å 19:
ÃãHõ∆<£ 53Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (1) x|O^èŒ#H˜ (JO>Ë =∞~îåkèѨu áÈã¨∞ìÖ’ "å~°ã¨∞_ç
xÜ«∂=∞HÍxH˜ Hõg∞+¨#~ü J#∞=∞uH˜ ã¨O|OkèOzOk) XHõ ÅHõ∆ºO =ÙOk. ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (2)Ö’
L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# ÅHõ∆}ÏÅ∞ Hõey, ÃãHõ∆<£ 51(1)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# J#~°›`«Å∞ ÖˉõΩO_®
=Ù#fl =ºH˜Î =∂„`«"Õ∞ P áÈã¨∞ìÖ’ "å~°ã¨∞_çQÍ xÜ«∞q∞OѨ|_ÕÖÏ K«∂_»@"Õ∞ P ÅHõ∆ºO.
XHõ =∞`« ÃÑ^ŒÌ #∞O_ç ÖË^• JÖÏO\˜ =∞~À `«y# É’^茉õΩ_ç #∞O_ç XHõ J#∞Ü«∂~Ú
`«# ÉÏź^Œâ◊ #∞O_Õ =∞`« Ѩ~°"≥∞ÿ# q^Œºx JÉèíºã≤™êÎ_»x N Ѩ~åâ◊~°<£ <˘H˜¯ K≥ѨÊ_»O
ã¨|ÉË.
¿Ñ~å 23:
ÃãHõ∆<£ 53Ö’ ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (2) ^•fi~å, XHõ =∞ǨÏO`«∞H˜ =ÙO_®eû# ÅHõ∆}ÏÅ∞
xˆ~ÌtOK«|_®¤~Ú. XHõ™êi =∞~îåkèѨu ™ê÷#O #∞O_ç `˘ÅyOK«|_ç# =∞ǨÏO`«∞ =∞m§ ÃãHõ∆<£
51(2) „H˜O^Œ <åq∞<Õ\ò KÕÜ∞« |_ç`,Õ JÖÏO\˜ <åq∞<Õ+<¨ x£ Hõq∞+¨#~ü QÆ∞iÎOK«~∞° , =∞~îåkèÑu¨ QÍ
ÿ J`«x xÜ«∂=∞HÍxH˜ J#∞=∞u W=fi~°∞ J#flk ã¨∞ã¨Ê+¨ìO. `å*ÏQÍ =∞~À <åq∞<Õ+¨<£
ѨOÑ≤OK«=Åã≤OkQÍ HÀˆ~ JkèHÍ~°O Hõq∂+¨#~üH˜ =ÙO@∞Ok.
P ~°HOõ QÍ Hõq∂+¨#~ü QÆ∞iÎOѨ٠J<Õk ÃãHõ<∆ £ 53Ö’x ã¨Éò ÃãHõ<∆ £ (1) „H˜O^Œ P <åq∞<Õ+<¨ x£
„Hõ=∞|núHõiã¨∞ÎOk `«Ñ¨Ê ÃãHõ∆<£ 53Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (2)Ö’ ¿Ñ~˘¯#|_ç# Qualifications `À
=∞ǨÏO`«∞ xÜ«∂=∞HõO [iy#ѨC_»∞ J_»∞¤Ñ¨_Õk HÍ^Œ∞.
JO>Ë, K«@Oì Ö’x PÜ«∂ ÃãHõ<∆ Å £ ∞ – =∞~îO° ѨiáêÅ##∞, =∞~îO° x~°fiǨÏ}#∞ ^≥|ƒf¿ãÖÏ
"å~°ã`¨ fi« Ѩ٠ǨωõΩ¯ q∂^Œ ™êˆQ J#=ã¨~"° ∞≥ #ÿ e\˜Qˆ +¨<#£ ∞ x~ÀkèOK«\ÏxH˜, =∞`« „ѨÜ∂≥ [<åÅ∞
HÍáê_»\ÏxH˜, `«^•fi~å P =∞`«O ÖË^• P ZO_À"≥∞O\ò U~åÊ@∞Ö’ QÆÅ ÅH∆ͺxfl
™êkèOK«\ÏxH˜ L^ÕÌtOK«|_®¤~Ú.
¿Ñ~å 24:
ZO_À"≥∞O\ò Hõg∞+¨#~üQÍ =ÙO_Õ =ºH˜Î Jáê~°"≥∞ÿ# ѨiáêÅ<å J#∞Éèí=O Hõey =ÙO_Õ
L#fl`« ™ê÷~Ú JkèHÍi. xëêÊH˜H∆ Oõ QÍ =º=ǨÏiã¨∂,Î J~Ú^Œ= „ѨH~õ }
° O Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ∂≥ [<åxfl
ã¨|ɡ·# suÖ’ <≥~°"Õˆ~ÖÏ KÕÜ«∂eû =ÙO@∞Ok. JÖÏ K«@ìO Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ≥∂[#O <≥~°"Õˆ~ÖÏ
K«∂_»@O HÀã¨O P JkèHÍi `«#‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# J^Œ#Ѩ٠JkèHÍ~åÅ#∞ HÀˆ~ J=HÍâ◊O
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 21
=ÙOk. PÜ«∞# ã¨=∞O[ã¨OQÍ#∂, xëêÊH˜H∆ Oõ QÍ, =Ú‰õΩ¯H˜ ã¨∂\˜QÍ#∂ =º=ǨÏi™êÎ_∞» . J`«#∞
P #=∞‡HÍxfl ==Ú‡ KÕã≤, x~°O‰õΩâ◊OQÍ =º=ǨÏi¿ãÎ, P K«~°ºx `«y# L`«Î~°∞fiÅ ^•fi~å
ã¨=iOKåeû =ÙO@∞Ok.
JO>Ë, P Hõq∂+¨#~ü x~°O‰õΩâ◊OQÍ QÍh, `«# WKåÛù#∞™ê~°OQÍ QÍh =º=ǨÏiOz
(=∞ǨÏO`«∞Å xÜ«∂=∞HÍÅ) <åq∞<Õ+¨<£Å#∞ P"≥∂kOK«_»"≥∂, u~°ã¨¯iOK«@"≥∂
KÕÜ∞« ‰õÄ_»^∞Œ . Hõq∞+¨#~ü JÖÏO\˜ K«~º° ʼnõΩ áêÅÊ_ç`,Õ P K«~º° QÆi›OK«^yŒ Ok. K«@„ì ѨHÍ~°O,
`«y# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ^ŒyOk. JO`ÕHÍx, D „Ѩ=∂^ŒO =ÙOk HÍ|\˜ì J#fl HÍ~°}OQÍ ÃãHõ∆<£
53x ѨÓiÎQÍ 'JkèHÍ~° Ѩikèx Ju„Hõq∞OK«@O—QÍ „ѨHõ\˜OK«~å^Œ∞.
¿Ñ~å 28:
54= ÃãHõ∆<£ =∞~îåkèѨ`«∞Å <åq∞<Õ+¨<£H˜ ã¨O|OkèOzOk.
WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ L^ŒÇ¨ÏiOz# qq^èŒ JOâßÅ P^è•~°OQÍ <åq∞<Õ\ò KÕÜ«∞|_ç#
=∞~îåkèѨ`«∞Å xÜ«∂=∞HÍÅH˜ P"≥∂^Œ=Ú„^Œ "Õ¿ã K«~°º ^•fi~å =∞ǨÏO`«∞Å xÜ«∂=∞HõOÖ’
Hõq∂+¨#~üÅ∞ "ÕÅ∞ ÃÑ@ì_®xfl J#∞=∞uOK«~å^ŒO@∂, (Ñ≤\©+¨#~üÅ `«~°Ñ¨Ù#) <åºÜ«∞"åk
N Ѩ~åâ◊~°<£ QÍ~°∞ f„= JÉèíºO`«~åxfl Ѩ^Õ Ñ¨^Õ |Å¡QÆ∞kÌ =∞s K≥áêÊ~°∞.
"åi "å^Œ#Ö’x JOâßÅ#∞, „Ѩu"å^Œ∞Å `«~°Ñ¶¨Ù <åºÜ«∞"åk N Ñ≤.Ñ≤.~å=Ù QÍi
„Ѩu"å^Œ#Ö’x JOâßÅ#∞ *Ï„QÆ`QΫ Í Ñ¨ijeOKåHõ, D (=∞ǨÏO`«∞Å <åq∞<Õ+<¨ )£ q+¨Ü∞« OÖ’
ZO_À"≥∞O\ò Hõq∞+¨#~ü áê„`« JÅÊ"≥∞ÿ#^Œx "Õ∞O ÉèÏqã¨∞Î<åflO.
¿Ñ~å 30:
D <åq∞<Õ+¨<£Å q+¨Ü«∞OÖ’ – ѨO_ç`« x|O^èŒ#Å (Pandit rules) „ѨHÍ~°O Hõq∂+¨#~ü
#_»∞K«∞H˘O@∞O\Ï~°∞. JO>Ë, XHõ =∞~îåkèѨu xÜ«∂=∞HÍxH˜ ã¨O|OkèOz J^Õ
™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜ K≥Ok# =∞ǨÏO`«∞Å ã¨=∂"Õâ◊O x~°fiǨÏ}Ö’ `«y# =ºH˜Î – Hõq∂+¨#~üH˜
ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»`å~°∞. =∞ǨÏO`«∞ xÜ«∂=∞HÍxfl Hõq∞+¨#~ü QÆ∞iÎOKåeû =ÙO@∞Ok. 1988 =∂iÛ
17 <å\˜ „ѨÉèí∞`«fi (Ô~"≥#∂º âßY) L`«Î~°∞fi ZO.Zãπ. <≥O. 218Ö’ =∞~îåÅ ~°∂Å∞ûQÍ K≥ѨÊ|_Õ
J_ç‡x¢¿ãì+¨<£ PѶπ =∞~îü ~°∂Å∞û (1987)Ö’ `«y# q^è•<åxfl ~°∂á⁄OkOz#@∞¡ "Õ∞O
QÆ=∞xOKåO.
ã¨=iOK«|_ç# ~°∂Öò (3) `åÅ∞‰õΩ ã¨Éò~°∂Öò (1)Ö’x HÍ¡*ò (5) q=~°}Å∞, =∞iÜ«Ú
~°∂Öò (3)Ö’ ã¨Éò~°∂Öò (2)Ö’x HÍ¡*ò (5) q=~°}Å∞ =∂ =ÚO^Œ∞ =ÙOK«|_®¤~Ú. g\˜x
„ѨÉ∞íè `«fiO KÕ`« (JѶ_≤ q» \òÃÑ· „Ѩ=∂#O KÕÜ∞« \ÏxH˜) xÜ≥∂yOK«|_ç# ZO_À"≥∞O\òû J_ç+#¨ Öò
22 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
Hõg∞+¨#~ü N Z<£.#~°ã≤OǨ~å=Ù JѶ≤_»q\ò`À ã¨Ç¨ ^•YÅ∞ KÕâß~°∞.
¿Ñ~å 31:
ÃÑ· q=~°}Å „ѨÜ≥∂[#O WÖÏ =ÙOk:
~°∂Öò 3Ö’ ã¨Éò ~°∂Öò (1)Ö’x HÍ¡*ò (5) „ѨHÍ~°O –
''=∞~îåkèѨu áÈã¨∞ìH˜ <åq∞<Õ\ò KÕÜ«∞|_ç# =ºH˜Î xiÌ+¨ì ÅHõ∆}ÏÅ∞ =Ù<åflÜ«∞x ã¨O`«$Ñ≤Î
K≥O^Œ@O HÀã¨O, ã¨^Œ~°∞ =∞~î°O U ™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜ K≥OkO^À, J^Õ =∞`åxH˜, q^è•<åxH˜,
™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜ K≥Ok# J#∞Éè=í A˝Ö#·ˇ =º‰õΩeÎ fl Hõg∞+¨#~ü ã¨O„ѨkOz "åà◊§ Jaè„áêÜ«∂efl
¿ãHõiOKåeû =ÙO@∞Ok——.
~°∂Öò 3Ö’ ã¨Éò ~°∂Öò (2)Ö’x HÍ¡*ò (5) „ѨHÍ~°O –
''=∞~îåkèѨu ÖË^• P áÈã¨∞ìH˜ <åq∞<Õ\ò KÕÜ«∞|_ç# =ºH˜ÎH˜, ÖË^• "å~°ã¨∞_çH˜ HÍ~°}ÏÅ∞
qxÑ≤OK«‰Ωõ O_®<Õ P <åq∞<Õ+<¨ #£ ∞ u~°ã¯¨ iOKÕ, ÖË^• P "å~°ã`¨ fi« Ѩ٠ǨωõΩ¯x QÆ∞iÎOK«\ÏxH˜
x~åHõiOKÕ JkèHÍ~°O Hõg∞+¨#~üH˜ ÖË^Œ∞——
¿Ñ~å 32
P ~°HõOQÍ – XHõ =∞~îåkèѨu <åq∞<Õ+¨<£ q+¨Ü«∞OÖ’ P <åq∞<Õ\ò KÕÜ«∞|_ç# =ºH˜Î
ÃãHõ∆<£ 5Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (2) „ѨHÍ~°O xˆ~Ìt`« ÅHõ∆}ÏÅ∞ Hõey =Ù<åfl_»h, ÃãHõ∆<£ 51(2)
„ѨHÍ~°O J#~°∞›_»∞ HÍ^Œh ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^Œ\ÏxH˜ gÅ∞QÍ Hõg∞+¨#~ü – J^Õ =∞`« ™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜
K≥Ok# qA˝Å#∞ ã¨O„ѨkOz, "åà◊§ Jaè„áêÜ«∂efl fã¨∞H˘<åflHõ, JѨC_»∞ `«# J#∞=∞u
=∞OE~°∞ KÕÜ«∞@O q+¨Ü«∞OÖ’ `«∞k x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ"åeû =ÙO@∞Ok.
XHõ"Õà◊ P <åq∞<Õ+¨<£H˜ QÆ∞iÎOѨÙx u~°ã¨¯iOKåÅx Hõq∂+¨#~ü ÉèÏqOKÕ Ñ¨Hõ∆OÖ’ ‰õÄ_®,
P =∞ǨÏO`«∞H˜ ÖË^• <åq∞<Õ>ˇ_£ =ºH˜ÎH˜ `å#∞ U HÍ~°}ÏÅ =Å¡ u~°ã¨¯iã¨∞Î<åfl_À Hõq∂+¨#~ü
q=iOKåeû =ÙOk. <åq∞<Õ+<¨ £ u~°ã¯¨ iOK«^Å Œ K«∞‰õΩ#flѨC_»∞ P HÍ~°}ÏÅ∞ iHÍ~°∞¤ KÕÜ∂« Åx
"Õˆ~ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞.
=∞~À ~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë – WHõ¯_» [~°QÍeûOk – Hõq∂+¨#~°∞ ã¨^Œ~°∞ <åq∞<Õ+¨<£x
ѨsH˜∆OK«@"Õ∞ QÍx, <åq∞<Õ+¨<£ „Ѩ„H˜Ü«∞H˜ P@OHõO HõeyOK«@OQÍh, J~°∞›_≥·# =ºH˜Î
=∞~îåkèÑu¨ H͉õΩO_® x~ÀkèOK«@O QÍh HÍ^Œ∞. P ~°HOõ QÍ P =∞~îO° `åÅ∂‰õΩ ™êO„Ѩ^•Ü«∞O,
xÜ«∞=∂Å∞, PKå~° =º=Ǩ~åÅH˜ Ö’|_ç =∞~îåxfl, =∞~îO° Pã¨∞eÎ fl ã¨=∞~°Oú QÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÅ
Æ
=ºˆHÎ =∞ǨÏO`«∞ áÈã¨∞ìH˜ <åq∞<Õ\ò KÕÜ«∞|_»∞`«∞<åfl_® ÖË^• Jx ѨsH˜∆OKÕ XHõ ÃÑ^ŒÌiHõѨÙ
áê„`« =∂„`«"Õ∞ Hõq∞+¨#~ük.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 23
¿Ñ~å 40
ÃãHõ<∆ £ 55 (ã¨=iOK«|_ç# q^èOŒ QÍ) „H˜O^Œ áê^ŒHÍ#∞HõÅ<Õq =∞~îåkèÑu¨ J~Ú# =∞ǨÏO`«∞H˜
WKÕÛ |Ǩï=∞`«∞Å∞QÍh, Pã¨∞÷Å∞QÍh HÍ<Õ~°=Ù – Jx D HÀ~°∞ì ÉèÏq™ÈÎOk. JÖÏO\˜
HÍ#∞HõÅ `åÅ∂‰õΩ JHõ¯=ÙO@¡#∞ ZѨÊ\˜HõѨC_»∞ =∞ǨÏO`«∞ ѨHͯQÍ x~°fiÇ≤ÏOKåe. P
HÍ#∞Hõefl P ã¨Oã¨÷ q^è•<åÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =∂„`«"Õ∞ Y~°∞Û ÃÑ@ì_®xH˜ =∞ǨÏO`«∞H˜
J~°›`« =ÙOk. ZO^Œ∞HõO>Ë – JÖÏO\˜ |Ǩï=∂<åÅ∞ PÜ«∞# P =∞~îåxH˜ JkèѨu J~Ú
=ÙO_»@O =Å¡ =zÛ#q =∂„`«"Õ∞.
ÃãHõ<∆ £ 55Ö’ x~°fiÇ≤ÏOz# q^èOŒ QÍ áê^ŒHÍ#∞HõÅ JHõ¯=ÙO@¡#∞ =∞ǨÏO`«∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅh,
"å\˜x P ã¨Oã¨÷ J=ã¨~åʼnõΩ, q^è•<åʼnõΩ `«y#@∞¡QÍ "≥zÛOKåÅh (K«@Oì Ö’) qkèOK«|_ç#
+¨~°`«∞Å∞ ã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ#"Õ.
(=∞~îåkèѨ`«∞Å q+¨Ü«∂ÅH˜ ã¨O|OkèOz# f~°∞ÊÅ g∞^Œ ZÖÏO\˜ "åºYºÅ#∞ D
~°K~« Ú`« KÕÜ∞« ^ŒÅ∞ÛHÀÖË^∞Œ . P JOâßÅ∞ KåÖÏ ã¨∞xfl`«"∞≥ #ÿ q. f„= „Ѩuã¨ÊO^Œ#H˜ J=HÍâ◊O
=Ù#flq.
U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© – XHõ¯ q+¨Ü«∞O =∂„`«O "åã¨Î=O. D K«@ìO =Å¡ =∞~îåkèѨ`«∞Å∞ XHõ
‰õÄ@q∞x, Éèí[# Ѩ~°∞efl U~°Ê~°∞K«∞H˘x, PÅÜ«∂ÅH˜, ™ê^è•~°} „Ѩ[ÅH˜ ^Œ∂~°"≥∞ÿáÈÜ«∂~°∞.
=∞~îåkèѨ`«∞Å∞ "åà◊¡ „Ѩã¨∞Î`« HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ ã¨q∂H˜∆OK«∞H˘x, XHõѨC_»∞ U q^èŒ∞Å x~°fiǨÏ}Ö’
"åà◊√§ J„QÆÉèÏQÆOÖ’ =Ù<åfl~À P qkè x~°fiǨÏ}#∞ uiyKÕѨ\Ïìeû# J=ã¨~°O =ÙOk. P`«‡
q=∞~°≈ KÕã¨∞H˘x, =∂~åeû# `«~°∞}O Pã¨#fl"≥∞ÿOk.)
★ ★ ★
24 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
J#∞=OtHõ J~°ÛHõ ǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ì
J~°Û‰õΩÅ Hˆ ã¨∞Ö’ 1996 =∂iÛ 19 <å_»∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì "≥Å∞=iOz# f~°∞ÊÖ’ JkèHÉõ Ïè QÆO
– W~°∞=~åæÅ∞ KÕã≤# "å^Œ#Å q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨=∞HÍb# Ѩiã≤÷`«∞ÅÃÑ· "Õ∞^èÀ =∞^èŒ#O`À
xO_çáÈ~ÚOk.
„Ѩã¨∞Î`« K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂xH˜ ã¨O|O^èŒO =Ù#flO`« "Õ∞~°ˆH P f~°∞ÊÖ’x =ÚYº
ÉèÏQÍÅ#∞ WHõ¯_» W=fi_»O [iyOk.
¿Ñ~å 137
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ "≥Ú`«ÎO 32,201 PÅÜ«∂Å∞ =Ù<åfl~Ú. "å\˜Ö’ 7,761 PÅÜ«∂Å∞
=∞kOѨ٠KÕÜ«∞^Œy# P^•Ü«∞O =Ù#flq. q∞QÆ`å 24,440 PÅÜ«∂Å∞ "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ
Ö’|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O =Ù#flq. "≥Ú`«ÎO q∂^Œ 582 PÅÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ 10,000
~°∂áêÜ«∞Å ÃÑ·|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O Hõey =Ù#flq. g\˜Ö’¡ Zxq∞k PÅÜ«∂ÅH˜ 20
ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å∞ "åi¬Hõ P^•Ü«∞O =ÙOk.
„ˆQ_≥_£ "Õ`«<åÅ q^è•#O „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∂, =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯Å∞ `˘ÅyOK«@O`À
24,440 z#fl PÅÜ«∂Ö’¡x J~°Û‰õΩÅ∞, L^ÀºQÆ∞Å∞ `«=∞ r=#Éèí$ux HÀÖ’Ê`å~°∞. D
"Õ`«<åÅ x~°‚Ü«∞OÖ’ J=ÅOaOz# =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åÅ∞, "Õ`«<åÅ K≥e¡OѨ٠q^è•#OÃÑ·
f~°∞Ê W"åfieû =ÙOk.
_çѨӺ\© Ãã„Hõ@s (ÃѶ·<å<£û), *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s (Ô~"≥#∂º – ZO_À"≥∞O\òû), *Ï~ÚO\ò
Hõq∂+¨#~ü (ZO_À"≥∞O\òû)Å`À XHõ Hõq∞\©x „ѨÉ∞íè `«fiO U~åÊ@∞ KÕÜ∂« e. qq^èŒ PÅÜ«∂ÅÖ’
J~°Û‰õΩʼnõΩ r`åÅ ¿ã¯à◊√§, "å\˜ K≥e¡OѨ٠q^è•<åÅ#∞ ¿ÇÏ`«∞|núHõiOKÕ JOâßxfl D Hõq∞\©
J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∂« e. JÖÏ ~°∂á⁄Ok# x|O^è#Œ Å#∞ „ѨÉ∞íè `«fiO P"≥∂kOKåHõ, „Ѩu"å^Œ∞Å∞
"å\˜x HÀ~°∞ì P"≥∂^•xÔH· ѨOáêeû =ÙO@∞Ok.
¿Ñ~å 138
J~°Û‰õΩÅ ÖË^• W`«~° ™ê÷<åÅÖ’ =Oâ◊áê~°OѨ~°º xÜ«∂=∞HÍÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\Ïxfl
"Õ∞O ã¨=∞iúOz#ѨÊ\˜H,© "≥M· Ï#㨠™êO„Ѩ^•Ü«∞O `«k`«~° „QÆO^ä•ÅÖ’ ã¨∂zOz# ^•x „ѨHÍ~°O
– J~°Û‰õΩ_»∞ J<Õ =ºH˜Î ^≥·#Ok# ^Õ=`å~å^èŒ#Ö’ ѨÓiÎ JOH˜`«ÉèÏ=O`À ѨxKÕÜ«∂eû
=ÙO@∞Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«#∞, J`«x ‰õΩ@∞O|O `«y# ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å`À rqOK«QeÆ y
=ÙO_®e. (^Õ"åÅÜ«∞) Pã¨∞÷Å q∂^Œ =KÕÛ P^•Ü«∞O, ÖË^• ^Õ=Ù_ç HÍ#∞HõÅ ~°∂ѨOÖ’ =KÕÛ
P^•Ü«∞O, ÖË^• "Õ`<« åÅ ~°∂¿Ñ}Ï =KÕÛ P^•Ü«∞O – J`«x ‰õΩ@∞O|O `«y# ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å`À
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 25
rqOK«\ÏxH˜ L^ÕÌtOK«|_ç# =∂~°æOQÍ QÆ∞iÎOK«|_çOk.
JO^Œ∞KÕ`«, WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ "Õ∞O ã¨=∞iúOz# q^èŒOQÍ (=Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯efl
~°^Œ∞Ì KÕã≤), „ѨÉèí∞`«fiO `«#‰õΩ#fl JkèHÍ~åÅ#∞ѨÜ≥∂yOz J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍefl
„Hõ=∞|núHiõ OKÕÑC¨ _»∞, P J~°Û‰õΩÅ∞ ^Õ=Ù_çH˜ x`«º ^è∂Œ ѨnѨ<"·≥ ^Õ •ºÅ∞ J^Õ JOH˜`É« Ïè =O`À
H˘#™êyOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ "åà◊§ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ `«QÆ∞ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å =∞^茺 r=#O ™êyOKÕÖÏ
K«∂_®eû =ÙOk.
PÅÜ«∞O ™ê÷~Úx |\˜ì J~°Û‰õΩÅ ã¨sfiã¨∞ x|O^èŒ#Å#∞, "Õ`«<åÅ ¿ã¯à◊§#∞, W`«~°
áêi`À+≤HÍÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO x~°‚~ÚOKåeû =ÙO@∞Ok. g\˜H˜ `À_»∞ PÅÜ«∞ ¿ã=efl
JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx =ÙO_Õ J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ, ѨO_ç`«∞ʼnõΩ ã¨OˆH∆=∞
HÍ~°º„Hõ=∂Å#∞ ‰õÄ_® (Hõq∂+¨#~ü Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’) KÕѨ\Ïìeû =ÙOk.
JO>Ë – D ã¨OˆH∆=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O HÀã¨O „ѨÉèí∞`«fiO XHõ Ѩ^äŒHÍxfl ~°∂á⁄OkOKåe. D
Ѩ^äŒHõO „H˜O^Œ, J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ, "åi ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ `«y# =ã¨ux
HõeÊOK«_O» , "åi Ñ≤ÅÅ ¡ ‰õΩ q^•º ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_O» , ã¨fiO`« QÆ$ǨÅ∞ Hõ@∞ìH˘#\ÏxH˜
~°∞}ÏÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_»O, J=HÍâ◊=Ú#fl PÅÜ«∂Å Éèí=<åÅÖ’<Õ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# J^≥ÌÃÑ·
=ã¨u HõeÊOK«_»O, „QÆ∂Ѩ٠W<£ã¨∂ºÔ~#∞û J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O, „Ѩ=∂^•Å∞, =∞~°}ÏÅ∞ =ÔQ·~å
J#∂ǨϺ"≥∞ÿ# ã¨OѶ¨∞@#Å∞ [iy#ѨC_»∞ q^èŒ=Öˇ·#"åiH˜, x~°∞^ÀºQÆ q^•º=O`«∞Öˇ·#
Ü«Ú=‰õΩʼnõΩ ѨÙ#~å"åã¨O =O\˜ U~åÊ@∞¡ (ZÖÏ J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ JÖÏ) KÕÜ«∞_»O [~°QÍeû
=ÙOk.
¿Ñ~å 139
PÅÜ«∞ J~°Û‰õΩÅ ã¨OѶ¨∞ „Ѩux^èŒ∞Å∞ W^ŒÌ~°∞, PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩÅ „Ѩuxkè XHõ~°∞,
ZO_À"≥∞O\òû J_ç+¨#Öò Hõq∂+¨#~ü, Ô~"≥#∂º (ZO_À"≥∞O\òû) âßY *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s ÖË^•
_çѨӺ\© Ãã„Hõ@sÅ`À XHõ Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åx P^Õtã¨∞Î<åflO. J~°Û‰õΩÅ ã¨OˆH∆=∞
Ѩ^HŒä ÍÅ ~°∂ѨHÅ
õ Ê#Ö’ `«=∞ `«=∞ ÉèÏ"åÅ#∞ P „Ѩux^è∞Œ Å∞ ã¨∂K«#Å∞, ã¨ÅǨÅ ~°∂ѨOÖ’
D Hõq∞\©H˜ x"ÕkOK«=K«∞Û.
JÖÏ `«Ü«∂Ô~·# Ѩ^äŒHõO =Ú™ê~Ú^•ÃÑ· „ѨÉèí∞`«fiO XHõ x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩx, `å#∞ Y~å~°∞
KÕã≤# Ѩ^äŒHÍxfl D L`«Î~°∞fi <å\˜ #∞O_ç P~°∞ =∂™êÅÖ’QÍ D HÀ~°∞ìH˜ ã¨=∞iÊOKåe.
¿Ñ~å 140
D Ѩ^äŒHõO HÍ~°º~°∂ѨO ^•ÖËÛÖÏ KÕÜ«∞@O HÀã¨O `å`å¯eHõOQÍ 75 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å`À
26 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
XHõ HÍ~°Êãπ Ѷ¨O_£x U~åÊ@∞ KÕÜ«∂e. U ÉϺO‰õΩÖ’, ÖË^• JkèHõ P^•Ü«∞O =KÕÛ U
„ѨÉèí∞`«fi Ãã‰õĺi\©ãπÖ’ ÃÑ\Ïìb, Z=~°∞ D JHõ¯=ÙO\òx x~°fiÇ≤ÏOKåb, ZѨÊ\˜HõѨC_»∞
KÕ‰Äõ ~ˆ =_ôx¤ Z=~°∞ Y~°∞Û ÃÑ\Ïìe =O\˜ q^è•<åÅ#∞ „ѨÉ∞íè `«fiO ~°∂á⁄OkOKåe. Éèqí +¨º`üÖ’
J=ã¨~°"≥∞ÿ#ѨC_»∞ ã¨=iOK«∞‰õΩ<Õ Ñ¨^ŒúuÖ’, u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ∞ E<£ 1996
Ö’QÍ (1996–97 ã¨O=`«û~åxH˜ QÍ#∞) ~°∂. 20 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å#∞ D HÍ~°Êãπ Ѷ¨O_£H˜ [=∞
KÕÜ«∂e. D HÍ~°ûãπ Ѷ¨O_£ ~°∂. 75 HÀ@¡‰õΩ KÕˆ~^•HÍ „Ѩu ã¨O=`«û~°O ~°∂. 10 HÀ@∞¡
=O`«∞# [=∞ KÕã¨∂Î =ÙO_®e. ~°∂. 20 ÅHõ∆ʼnõΩ ÃÑ·QÍ "åi¬Hõ P^•Ü«∞O Hõey# W`«~° ÃÑ^ŒÌ
PÅÜ«∂Å∞ (Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ìÖ’x #~°ã≤OǨϙêfiq∞ PÅÜ«∞O, HõsO#QÆ~üÖ’x =∞e¡MÏ~°∞˚#
™êfiq∞ PÅÜ«∞O, qâßYѨ@flO ^ŒQÆæ~° ã≤OǨK«ÅOÖ’x L„QÆ#~°ã≤OǨϙêfiq∞ PÅÜ«∞O,
J#fl=~°OÖ’x ã¨`º« <å~åÜ«∞}™êfiq∞ PÅÜ«∞O, q[Ü«∞"å_»Ö’x Hõ#Hõ^∞Œ ~°æ PÅÜ«∞O =ÔQ~· å)
‰õÄ_® WÖψQ U\Ï H˘O`« "≥Ú`åÎxfl D HÍ~°Êãπ ѶO¨ _£‰Ωõ [=∞ KÕÜ∂« Åx „ѨÉ∞íè `«fiO P^ÕtOKåe.
J~Ú`Õ D PÅÜ«∂Å∞ J~Ú^Õà◊§ =º=kèÖ’ U\Ï HÀ\˜ ~°∂áêÜ«∞Å∞ =O`«∞# D xkèH˜
[=∞ KÕÜ«∂eû =ÙO@∞Ok. 1996–97 ã¨O=`«û~°OÖ’ =∂„`«O XH˘¯Hõ¯ ÃÑ^ŒÌ PÅÜ«∞O ~°∂. 5
HÀ@∞¡ [=∞ KÕÜ«∂e.
D P^Õâßxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O q+¨Ü«∞OÖ’ U=<åfl W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞Ô~·# ѨHõ∆OÖ’
`«QÆ∞ =∂~°∞ÊÅ∞, KÕ~°∞ÊÅ∞ HÀ~°∞`«∂ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO "å~°∞ D HÀ~°∞ìH˜ =∞#q KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ QÍx |Ü«∞@QÍh =ÙO_Õ q`«~°} ã¨Oã¨÷Å #∞O_ç QÍh „Ѩ"å㨠ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ
#∞O_ç QÍh q~åàÏÅ#∞ ‰õÄ_® ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ¿ãHõiOK«=K«∞Û. JÖÏ ~°∂á⁄O^Õ HÍ~°Êãπ
Ѷ¨O_£H˜ [=∞ KÕÜ«∞|_Õ "≥Ú`åÎÅ#∞, P xkè q∂^Œ =KÕÛ =_ô¤x P^•Ü«∞Ѩ٠Ѩ#∞fl #∞O_ç
q∞#Ǩ~ÚOK«=Åã≤OkQÍ P^•Ü«∞Ѩ٠Ѩ#∞fl âßY#∞, ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixfl ~åR „ѨÉèí∞`«fiO
HÀ~åeû =ÙO@∞Ok....——
P ~°HõOQÍ JѨC_»∞ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ J<åkQÍ J=∞Ö’¡ =Ù#fl J~°Û‰õΩÅ J~°Û# q^è•#O
™ê÷<Õ =KÕÛ H˘`«Î q^è•#OÖ’, `«=∞ f~°∞ÊH˜, K«\ÏìxH˜, ã¨O|Okè`« x|O^èŒ#ÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
~å"åeû# Ѩi}Ï=∂Å∞ ã¨=∞„QÆOQÍ, ™ê=∞#㨺 ѨÓ~°fiHõOQÍ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<ÕÖÏ `«QÆ∞
ã¨∂K«#Å#∞, =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åÅ#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨∂zOzOk.
`å#∞ ã¨∂zOz# Ѩ^äŒHõO ^Œ$ëêìº, K≥e¡OѨÙÅ q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì KÕ¿ã 144= ÃãHõ∆<£#∞
J#∞=∞uOz#@¡~ÚOk. D qâı¡+¨}‰õΩ P^è•~°"Õ∞q∞@O>Ë, =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõΩ
ã¨O|OkèOz Hˆ ã¨∞ `åÅ∂‰õΩ f~°∞ÊÖ’ – 144= ÃãHõ<∆ #£ ∞ ã¨=∞iúã∂¨ Î ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WÖÏ ¿Ñ~˘¯Ok:
''144= ÃãHõ∆<£ Ѩikè, J=HÍâßÅ#∞ – J~°Û‰õΩʼnõΩ ã¨O|OkèOz# <≥O. 638/87 `«k`«~°
i\ò Ñ≤\©+¨<£Å qKå~°}Ö’ K«iÛ™êÎO.——
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 27
 JO>Ë, J~°Û‰õΩʼnõΩ W=fiEÑ≤# „ѨÜ≥∂[<åÅ "≥Ú`åÎxfl HõeÑ≤ K«∂_»#@¡~Ú`Õ, 144=
ÃãHõ∆<£ J~åúxH˜ qÅ∞= ÖˉõΩO_® áÈ`«∞O^Œx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ÉèÏqOzOk. JO^Œ∞ˆH ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
`«#‰õΩ#fl JkèHÍ~åÅ#∞ѨÜ≥∂yOz ~å*ϺOQÆOÖ’x 142= JkèHõ~°} „H˜O^Œ P Ѩ^äŒHÍxfl
P^ÕtOzOk.
''142= JkèHõ~°}, Discovery =QÆ~Ú~å JOâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ∞,
P^ÕâßÅ∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O:
`«#=ÚO^Œ∞ Ѩi+¨¯iOѨ|_®eû =Ù#fl Hˆ ã¨∞Å q+¨Ü∞« OÖ’ ѨiѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ <åºÜ«∞O KÕÜ∞« @O
HÀã¨O ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# ѨikèÖ’QÆÅ JkèHÍ~åÅ#∞ѨÜ≥∂yOz `«QÆ∞ f~°∞ÊÅ#∞, P^ÕâßÅ#∞
*Ïs KÕÜ«∞=K«∞Û. P f~°∞ÊÅ∞, P^ÕâßÅ∞ – áê~°¡"≥∞O@∞KÕ ~°∂á⁄OkOK«|_ç# K«\ÏìʼnõΩ
Ö’|_ç, ÖË^• JÖÏO\˜ K«@ì|^Œú`« =KÕÛ^•HÍ ~åRѨu *Ïs KÕ¿ã P^ÕâßʼnõΩ Ö’|_ç
ÉèÏ~°`«^Õâ◊=∞O`«\Ï J=∞Å∞ KÕÜ«∞|_®eû#q——
JO^Œ∞KÕ`«, ÃÑ·# L^ŒÇ¨ÏiOz# (J~°Û‰õΩʼnõΩ ã¨O|OkèOz#) i\ò Ñ≤\©+¨<£Å Hõ@ì
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì 'ѨiѨÓ~°‚ <åºÜ«∞O— [~°QÆ_»O J=ã¨~°=∞x ÉèÏqOzOk. JO^Œ∞ˆH
JÖÏO\˜ P^ÕâßÅ∞ *Ïs KÕã≤Ok. ÃãHõ∆<£ 144 Ü≥ÚHõ¯ Ѩikè, P=â◊ºHõ`«Å#∞ J~°Û‰õΩÅ
ˆHã¨∞Ö’ K«iÛOKåÅx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì L^ÕÌâ◊ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ<Õ ÉèÏqOz „ѨHõ¯#ɡ\˜ìOk.
~å*ϺQÆOÖ’x 142= JkèHõ~°} „H˜O^Œ `«#‰õΩQÆÅ JѨÓ~°fi"≥∞ÿ# Jáê~°"≥∞ÿ#, ~å*ϺOQÆ
ǨωõΩ¯Å#∞ qxÜ≥∂yã¨∂Î, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# P^ÕâßÅ∞ H˘\˜ìáêˆ~¿ãq HÍ=Ù.
PÅÜ«∂ÅÖ’ [iˆQ ¿ã=ʼnõΩ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO XHõ "Õ`«# q^è•<åxfl „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ìOk.
Hõ#∞Hõ PÅÜ«∞ P^•Ü«∞OÖ’ "å\Ï HÀˆ~ ǨωõΩ¯ J~°Û‰õΩʼnõΩ ÖË^Œ∞. K«@ìOÖ’x 144= ÃãHõ∆<£
„H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ "å\ÏÅ∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\Ïxfl J#∞=∞uã¨∂Î<Õ, "åà◊§ r=# „Ѩ=∂}ÏÅ∞
Ѩ_çáÈÜÕ∞ „Ѩ=∂^ŒO Ѩ@¡ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f„= ã¨ÊO^Œ# =ºHõÎO KÕã≤Ok. ^≥·"åxfl H˘eKÕ ¿ã=
^•fi~å "å~°∞ rqã¨∞Î<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ "åiH˜ "åi ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ `«y# ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞
HõeÊOKåÅx ~åR „ѨÉèí∞`åfixfl P^ÕtOzOk.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì =∂@Ö’¡ – ''... ~åR „ѨÉèí∞`«fiO `«#‰õΩ#fl Ãã‰õΩºÅ~ü JkèHÍ~åÅ#∞
LѨÜ≥∂yã¨∂Î WHõ¯_» J#∞=∞uOz# q^èŒOQÍ J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍxfl „Hõ=∞|núHõi™ÈÎOk.
Hõ#∞Hõ J~°Û‰õΩ_»∞ JOH˜`«ÉèÏ=O`À PÅÜ«∞OÖ’ x`«º ^èŒ∂ѨnѨ<≥·"Õ^•ºÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜
J#∞=ÙQÍ J`«x ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ `«y# ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ HõeÊOKåe. "Õ∞O =ÚO^Õ K≥ÑÊ≤ #q^èOŒ QÍ,
J~°Û‰õΩ_ç ¿ã"å x|O^èŒ<å=ox, "Õ`«<åÅ ¿ã¯à◊§#∞, W`«~° K≥e¡OѨÙÅ#∞ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å
„ˆQ_£H˜ `«y# q^èOŒ QÍ „ѨÉ∞íè `«fiO x~°~‚ ÚOKåeû =ÙO@∞Ok. J`«x q^è∞Œ Å#∂, q^è∞Œ Å "ÕàÅ
◊ #∞
28 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
‰õÄ_® x~°‚~ÚOKåe...——
nxH˜`À_»∞ J~°Û‰õΩÅ HÀã¨O ã¨OˆH∆=∞ K«~°ºÅ#∞ ‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨∂zOzOk.
ZO^Œ∞HõO>Ë, XHõ =ºH˜Î J~°Û‰õΩ_»∞QÍ ~°∂á⁄O^•ÅO>Ë J`«#∞ ZO`« Hõ~Àî ~°"∞≥ #ÿ tHõ}
∆ `À "Õ^•Å#∞,
PQÆ=∞âߢ™êÎxfl JÉèíºã≤OKåeû =ÙO@∞O^À ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì J~°úO KÕã¨∞H˘Ok.
„ѨÉèí∞`«fiOÖ’ ѨxKÕ¿ã x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅ Hõ<åfl ÃÑ· ™ê÷~ÚÖ’, "Õ^•ÅÖ’ x~°fizOK«|_ç#
qA˝Öˇ·# "åiQÍ J~°Û‰õΩʼnõΩ =ÙO_®eû# ™ê÷~Ú Uq∞\’ ‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì QÆ∞iÎOzOk.
1996 =∂iÛ 31# *Ïs J~Ú# ZO_À"≥∞O\ò Hõg∞+¨#~ü ã¨~°∞¯ºÅ~üH˜
=ºuˆ~HõOQÍ 1996 U„Ñ≤Öò 24# J~°Û‰õΩÅ∞ ^•YÅ∞ KÕã≤# i\ò
Ñ≤\©+¨<£Ö’x JOâßÅ#∞ ѨiH˜OK«O_ç :
1. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê <ÕѨ^䌺OÖ’, ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~ü QÍi ã¨~°∞¯ºÅ~üx
qâı¡+≤OKåeû =ÙOk. WO^Œ∞Ö’ =¸_»∞ ¿Ñ~åÅ∞<åfl~Ú.
"≥Ú^Œ\˜ ¿Ñ~åÖ’ – ZO_À"≥∞O\ò K«@Oì Ö’x 34, 35, 37, 39, 144 ÃãHõ<∆ Å
£ K≥Å∞¡ÉÏ@∞#∞
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì J#∞=∞uã¨∞Î#fl@∞¡QÍ#∂, ã¨sfiã¨∞ x|O^èŒ#Å∞ x~°‚~ÚOK«\ÏxH˜ XHõ Hõq∞\©
"ÕÜ«∂Åh, J~°Û‰õΩÅ∞ `«k`«~° ¿ã=‰õΩÅ ã¨OˆH∆=∞O HÀã¨O =∞~À Hõq∞\© "ÕÜ«∂Åh,
`å`å¯eHõOQÍ ~°∂. 75 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å`À XHõ (ã¨OˆH∆=∞) xkèx U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åh ‰õÄ_®
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOz#@∞¡QÍ#∂ ã¨=∂Kå~°O =∂„`«"Õ∞ W=fi|_çOk. HÍx g\˜x J=∞Å∞
KÕÜ«∞\ÏxH˜ fã¨∞‰õΩO@∞#fl K«~°ºÅ „Ѩ™êÎ=# ÖË^Œ∞.
Ô~O_»= ¿Ñ~åÖ’ – 144= ÃãHõ∆<£ „H˜O^Œ ("å\ÏÅ) K≥e¡OѨÙÅ ~°^Œ∞Ì QÆ∞iOz# „Ѩ™êÎ=<å,
P "Õ∞~°‰Ωõ "å\˜x `«H}
∆õ O P¿ÑÜ«∞=Åã≤OkQÍ JkèHÍ~°∞ʼnõΩ P^ÕâßÅ∂ =Ù<åfl~Ú. 1987–1996
=∞^茺 HÍÅOÖ’ [iyáÈ~Ú# "å\ÏÅ JkèHõ K≥e¡OѨÙÅ#∞ ZÖÏ ã¨=iOKåb J#fl JOâ◊O
QÆ∞iOz ‰õÄ_® D ¿Ñ~åÖ’ =ÙOk.
=¸_»= ¿Ñ~åÖ’ – ''D f~°∞Ê Ñ¨ikèÖ’H˜ =KÕÛ Jxfl 6(Z) ˆH@ys ã¨Oã¨÷Å Zy˚‰õĺ\˜"£
PѶ‘ã¨~üÅ∂ D P^ÕâßÅ#∞ `«∞.K« `«Ñ¨Ê‰õΩO_®, J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
_çѨӺ\© Hõq∂+¨#~°∂¡, Jã≤ÃãìO\ò Hõq∂+¨#~°∞¡ ‰õÄ_® `«=∞ `«=∞ xÜ«∞O„`«}Ö’ QÆÅ D
f~°∞Ê Ñ¨ikèÖ’H˜ =KÕÛ PÅÜ«∂Ö’¡ D P^ÕâßÅ∞ J=∞Å∞ [iˆQÖÏ K«∂_®eû =ÙOk——.
2. D ã¨~°∞¯ºÅ~üÖ’x Ô~O_»= ¿Ñ~åÖ’ – 1987 _çÃãO|~°∞ 16 <å\˜ l.F. ZO.Zãπ.
<≥O. 1171 „ѨHÍ~°O J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° ¿ã=‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡OKÕO^Œ∞‰õΩ K«~°ºÅ∞
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 29
fã¨∞HÀ"åÅx ‰õÄ_® K≥ѨÊ|_çOk. <À\ò :
J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ K≥e¡OѨÙH˜ ã¨O|OkèOz D r"ÀÖ’ L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# JOâßÅ#∞ 1. r=# =ºÜ«∞O ZO`« ÃÑiy#ѨÊ\˜H©, ~åROÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ W"Õ K≥e¡OѨÙÅ∞
Ѩije^•ÌO. ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞|_ç# K«@ìO 17/66 „H˜O^Œ, J~°Û‰õΩÅ∞ Ô~O_Õ =~åæÅ∞ – KÕÜ«∞|_»`å~Ú. "Õˆ~ WOˆHq∂ K≥e¡OK«|_»=Ù.
=Oâ◊áê~°OѨ~º° OQÍ KÕã∞¨ #Î fl"å~°∞, D `«~Q° uÆ „H˜O^ŒH@
˜ ~åx W`«~° J~°Û‰õΩÅ∞. =Oâ◊áê~°OѨ~º° 2. D r"À, ã¨ÉÏi¤<Õ\ò âßã¨#ã¨ÉèÏ ã¨OѶ¨∞O =ÚO^Œ∞ ѨijÅ#‰õΩ =zÛ#ѨC_»∞, D
J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ∞ ÃãHõ∆<£ 37 „H˜O^Œ Ô~O_»= Ã+_»∂ºÅ∞ „ѨHÍ~°O K≥e¡OK«|_®¤~Ú. ã¨~°∞¯ºÅ~üÖ’ x~°‚~ÚOz# "Õ`«<åÅ∞ KåÖÏ J^äŒ=∞ ™ê÷~ÚÖ’ =Ù<åflÜ«∞x Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞
1987 "Õ∞ 23 =~°‰õΩ, ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞|_ç# K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 37Ö’x Ô~O_»= Ã+_»∂ºÅ∞ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
„ѨHÍ~°O Jxfl =∞`« ã¨Oã¨÷ÅÖ’x J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡OK«|_Õq. D K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 3. 1996 =∂iÛ 31 <å\˜ D ã¨~°∞¯ºÅ~ü Hõ#∞Hõ J=∞Å∞ [iy#@¡~Ú`Õ, J~°Û‰õΩÅ
34 „ѨHÍ~°O J~°Û‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯Å∞ ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∞|_®¤~Ú. ÃãHõ∆<£ 35(3) „ѨHÍ~°O ™ê÷~Ú XHõ Hõ@∞ìÉÏx㨠™ê÷~ÚH˜ kQÆ*ÏiáÈ`«∞Ok.
– xˆ~Ìt`« q^è•#OÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡OKåeû=ÙOk.
ã¨~°∞¯ºÅ~ü WÖÏ K≥|∞`ÀOk :
ÃãHõ∆<£ 35(3)Ö’ xˆ~ÌtOK«|_ç# ã¨∂„`å=o „ѨHÍ~°O, 1987 _çÃãO|~°∞ 16 <å\˜ r"À
ZO.Zãπ. <≥O. 1171 (Ô~"≥#∂º–ã≤)Ö’ „ѨÉèí∞`«fiO – J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° ¿ã=‰õΩʼnõΩ <≥Å"åsQÍ ''ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì *Ïs KÕã≤# P^ÕâßʼnõΩ =ÚO^Œ∞#fl 'Ü«∞^è•`«^èŒã≤÷u— „ѨHÍ~°O – J~°Û‰õΩʼnõΩ
K≥e¡OKåeû# "≥Ú`åÎÅ#∞, J~°Û‰õΩÅ J~°›`«Å#∞ ã¨Ê+¨ìO KÕã≤Ok. #QÆ^Œ∞ ~°∂ѨOÖ’ QÍh =∞ˆ~ ~°∂ѨOÖ’QÍh (HÍ#∞HõÅÖ’, Pi˚`« ¿ã=Å ~°∞ã¨∞=ÚÅÖ’)
"å\ÏÅ∞ K≥e¡OK«|_ç=ÙO>Ë, "å\˜x D ã¨~°∞¯Å~ü *Ïs J~Ú# <å\˜ #∞O_ç K≥e¡OK«|_Õ
J~°Û‰õΩʼnõΩ D „H˜Ok q^èŒOQÍ "Õ`«<åÅ#∞ K≥e¡OKåÅx „ѨÉèí∞`«fiO xˆ~ÌtOzOk. "Õ`<« åÅ Ö’Oz q∞#Ǩ~ÚOKåeû =ÙO@∞Ok. 1987 _çâO‹ |~°∞ 16# ZO_À"≥∞O\òû K«@Oì Ö’x
¿Ñ~å 14 ÃãHõ∆<£ 35(3) „ѨHÍ~°O *Ïs J~Ú# r"À ZO.Zãπ. <≥O.1171Ö’ xˆ~ÌtOK«|_ç# x|O^èŒ#ʼnõΩ
Ö’|_ç, JkèHõOQÍ U=<åfl K≥e¡OѨÙÅ∞ [iy=ÙO>Ë P K≥e¡OѨÙÅ#∞ D "Õ`«<åÅ #∞O_ç
J~°Û‰õΩÅ <≥Å"åsQÍ K≥e¡OKåeû#
PÅÜ«∞O ˆH@ys q∞#Ǩ~ÚOKåeû =ÙO@∞Ok.
„ˆQ_£ ã¨q∂Hõ$`« "≥Ú`«ÎO
JO>Ë – =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ q^è•#O H˘#™êy`Õ `«Ñ¨Ê, QÆ_»záÈ~Ú# HÍÅOÖ’
6(a) I ~°∂. 1500 KÕÜ«∞|_ç# (JkèHõ) K≥e¡OѨÙʼnõΩ H˘`«ÎQÍ K≥e¡OKÕ "Õ`«<åÅ Ö’Oz q∞#Ǩ~ÚOK«@O
(~°∂. 5 ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ II ~°∂. 1,250
q∞Oz# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O III ~°∂. 1,100
™ê^茺Ѩ_»^Œ∞. =ÚYºOQÍ z#fl PÅÜ«∂Ö’¡ D ã¨~°∞¯ºÅ~ü „ѨHÍ~°O <≥ÅH˜ ~°∂. 300
HõÅ PÅÜ«∂Å∞) (Hõ~°∞=Ù Éèí`«ºO =ÔQ·~åÅ∞ ÖË=Ù) ~°∂áêÜ«∞Å∞ K≥e¡OK«|_Õ J~°Û‰õΩ_çH˜, P 300 ~°∂áêÜ«∞Ö’¡OKÕ J`«xH˜ QÆ`«OÖ’ (PÅÜ«∞
HÍ#∞HõÅ∞, Pi˚`« ¿ã=Å ~°∞ã¨∞=ÚÅ #∞O_ç) K≥e¡OK«|_ç# "å\Ï ™⁄=Ú‡#∞ „ѨÉèí∞`«fiO
6(b) IV ~°∂. 900 ~å|@∞ì‰õΩO@∞Ok. =∞i J~°Û‰õΩ_çH˜ `«# ‰õΩ@∞OÉÏxfl áÈ+≤OK«∞HÀ=_®xH˜ q∞yÖË^Õq∞\˜?
(~°∂. 50 "ÕʼnõΩ ÃÑ·|_ç V ~°∂. 750 J`«#∞ UO ux rqOKåe?
~°∂. 5 ÅHõ∆Š֒Ѩ٠"åi¬Hõ VI ~°∂. 600
P^•Ü«∞O HõÅ PÅÜ«∂Å∞) (Hõ~°∞=Ù Éèí`«ºO =ÔQ·~åÅ∞ ÖË=Ù) ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì – D =Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« O ~°^∞Œ xÌ J#∞=∞uã¨∂Î UO K≥ÑÊ≤ Ok? J~°Û‰õΩ_»∞
6(c ) VII ~°∂. 500 PÅÜ«∞OÖ’ x`«º ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"å^•ºk „Ѩ„H˜Ü«∞Å#∞ 㨄Hõ=∞OQÍ, JOH˜`«ÉèÏ=O`À
(~°∂. 50 "ÕŠ֒Ѩ٠VII ~°∂. 400 x~°fiÇ≤ÏOKÕÖÏ KÕÜ«∞\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ J`«x ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ `«y# =ã¨u ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞
"åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅq) IX ~°∂. 300 HõeÊOKåe.
(Hõ~°∞=Ù Éèí`«ºO =ÔQ·~åÅ∞ ÖË=Ù) HÍx ã¨~å¯~°∞ "åi ã¨~°∞¯ºÅ~üÖ’ D ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å QÆ∞iOz „Ѩ™êÎ=# ÖËHõáÈQÍ, QÆ_»z#
30 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 31
HÍÖÏxH˜ (1987 #∞O_ç 1996 =~°‰Ωõ ) J~°Û‰õΩʼnõΩ D "Õ`<« åŠѨi=∂}ÏxH˜ q∞Oz JkèHOõ QÍ
K≥e¡OK«|_ç# "≥Ú`åÎxfl D 300 ~°∂áêÜ«∞Å r`åÅ #∞OKÕ ~å|@∞ìHÀ"åÅx x~°ÌfiO^ŒOQÍ
P^ÕtOK«|_çOk. JO>Ë, Hõ_»∞Ѩ٠=∂_»∞Û‰õΩx J~Ú<å 300 ~°∂áêÜ«∞Å <≥Å r`«OÖ’OKÕ
QÆ_z
» # HÍÖÏxH˜ fã¨∞H˘#fl "≥Ú`åÎxH˜ QÍ#∞ ÉÏH© K≥eO¡ z#@∞¡QÍ „Ѩu<≥ÖÏ J~°Û‰õΩ_»∞ K≥eã¡ ∂¨ Î
áÈ"åe. WOHõ J`«x ‰õΩ@∞O|O UO ux „|`«HÍe?
ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~ü *Ïs KÕã≤# D ã¨~°∞¯ºÅ~ü ZO`« J<åºÜ«∞"≥∂, J=∂#∞+¨"≥∂
"Õˆ~ q=iOKåÖÏ?
4. nxH˜ aè#fl"≥∞#ÿ Ѩiã≤u÷ „ѨÉ∞íè `«fi ã¨sfiã¨∞Ö’¡ ZÖÏ =ÙO^ŒO>Ë – ZÖÏO\˜ q^•º~°›`«Å∞,
tHõ∆} ‰õÄ_® ÖˉõΩO_®, |O„\’`«∞ L^ÀºQÆO KÕ¿ã"å_çH˜ =KÕÛ <≥År`«O 3000 ~°∂áêÜ«∞Å∞.
J`«#∞ J~°ÛHõ ѨO_ç`«∞Å =∂kiQÍ HõO~î°<åàÏÅ∞ `≥yáÈÜÕ∞ÖÏ Ñ¨<≥flO_Õà◊√§ JÉèϺã¨O KÕã≤
"Õ^ŒÑ¨~î°#O KÕÜ«∞#Y¯ˆ~¡^Œ∞. ^Õâ◊=¸ – „Ѩ[Å∂ ã¨∞aèHõ∆OQÍ =ÙO_®ÅO@∂ J#∞x`«ºO
^≥·=„áê~°ú# KÕã¨∂Î =∞O„`åÅ∞ =Öˇ¡"ÕÜ«∞#Y¯ˆ~¡^Œ∞. HÍx ZO`À xÜ«∞=∞|^ŒúOQÍ Hõ~îÀ~°"≥∞ÿ#
JÉèϺã¨O`À J~°Û‰õΩ_çQÍ `«Ü«∂Ô~·, ''Ö’HÍã¨û=∞™êÎó ã¨∞d<ÀÉèí=O`«∞—— JO@∂ ã¨=∞ã¨Î „Ѩ[Å
HÀã¨O ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ â‹Å=ÙÅ∞ ÖˉõΩO_® ^≥·"å~å^èŒ# KÕ¿ã J~°Û‰õΩ_çH˜ =∂„`«O ZO_À"≥∞O\ò
âßYÖ’ |O„\’`«∞H˘KÕÛ r`«OÖ’ <åÅ∞QÀ=O`«∞ ‰õÄ_® ~å^Œ∞.
U W`«~° q^ŒºÖ’#~Ú<å U U_®k K«^Œ∞=Ù P U_®k ѨsHõ∆Å`À =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk. HÍx "Õ^Œ
PQÆ=∞ âߢ™êÎÅ JÉèϺã¨O XHõ J~°ÛHõ ÉÏÅ∞_çH˜ Zxq∞^Õà◊§ =Ü«∞ã¨∞ûÖ’ "≥Ú^ŒÅ=Ù`«∞Ok.
Z<Àfl ã¨O=`«û~åÅ áê@∞ x~°O`«~° JÉèϺã¨O KÕ¿ãÎQÍx JѨã¨fi~°O ÖˉõΩO_®, LKåÛ~°}
^À+¨O ÖˉõΩO_® "Õ^•Å#∞, PQÆ=∂Å#∞, âߢ™êÎÅ#∞ ѨiîOK«_»O ™ê^茺OHÍ^Œ∞. WO`« „â◊=∞Ѩ_ç
J~°Û‰õΩ_≥·#"åà◊√§ – ZO_À"≥∞O\ò âßYÖ’x Ju „H˜Ok ™ê÷~Ú L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ q^èÕÜ«ÚÅ∞QÍ
ѨiQÆ}˜OK«|_»∞`«∞<åfl~°∞. HÍx– WÖÏ JkèHõ J~°›`«HõÅ "åix, J~°›`« ÖËx"åi`À ã¨=∂#OQÍ
ÖË^• JO`«H<õ åfl `«‰Ωõ ¯=QÍ Ñ¨iQÆ}O˜ K«_O» ~å*ϺOQÆOÖ’x 14= JkèH~õ }
° x LÅ¡OѶ∞≤ OK«_"» ∞Õ .
Wk ZO`« Kè«O_®Å"≥∞ÿ# q=Hõ∆`«`À ‰õÄ_ç# Ѩiã≤÷u?
(ã¨=∂[OÖ’ XHõ =ºH˜Î Ü≥ÚHõ¯ ™êOѶ≤∞Hõ ™ê÷~Ú J`«x P^•Ü«∞O, L^ÀºQÆO q∂^Œ
P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO\ÏÜ«∞#flk "Õˆ~ K≥ѨÊ#Y¯ˆ~¡^Œ∞)
5. D <ÕѨ^䌺OÖ’ – D q+¨Ü«∞OÖ’ =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥àı§=ÚO^Œ∞ D Ѩ^äŒHÍxfl „ѨÉèí∞`«fiO
ѨÙ#ã¨ûq∂H˜∆OKåeû =ÙO@∞Ok. ÖËx ѨHõ∆OÖ’–
^Õ"åÅÜ«∂efl #=Ú‡‰õΩx rqã¨∞#Î fl "ÕÖÏk J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ gkè# Ѩ_`» å~Ú. „Ѩ[Å
ÉèíH˜Î qâßfi™êʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ PÅÜ«∂ÅÖ’ ѨÓ*Ï Ñ¨Ù#™ê¯~åÅ∞ [~°Ñ¨\ÏxH˜ Hõ_»∞ѨÙ
32 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
=∂_»∞Û‰õΩO@∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å=\ÏxH˜ U J~°Û‰õΩ_»∂ ™êǨÏã≤OK«ÖË_»∞. D Ѩiã≤÷u K«∂ã¨∂Î,
=∞ˆ~ J~°Û‰õΩ_»∂ `«# Ñ≤Å¡Å∞ ‰õÄ_® J~°Û‰õΩÅ∞ HÍ"åÅx HÀ~°∞HÀ_»∞. „Hõ"Õ∞}Ï, J~°ÛHõ =º=ã¨÷H˜
HÍÅO K≥e¡áÈ`«∞Ok. ''㨈~fi[<åã¨∞ûd<ÀÉèí=O`«∞—— JO@∂ PÅÜ«∂Ö’¡ qxÑ≤OKÕ HõO~îåÅ∞
=¸QÆáÈ`å~Ú.
J~°ÛHõ =º=ã¨÷H˜ ã¨O|OkèOz ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞ÊÖ’ Ѩ~°ã¨Ê~°O =Ú_çѨ_»∞`«∞#fl
Ô~O_»∞ H©ÅHõ"≥∞ÿ# JOâßÅ∞ =Ù<åfl~Ú.
1. PÅÜ«∞ ¿ã=ÅÖ’ =ÙO_Õ J~°Û‰õΩÅ∞, W`«~° ¿ã=‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º q^è•<åxfl
~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\ÏxH˜ ã¨O|OkèOz (K«@ìOÖ’QÆÅ) ã¨∂„`å=ox KèåÖˇOl KÕÜ«∞\Ïxfl
u~°ã¨¯iOK«@O,
=∞iÜ«Ú
2. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl J~°Û‰õΩÅ P^•Ü«∞ q^è•#O ™ê÷<Õ – `«y#
"Õ`«<åÅ ¿ã¯à◊§`À ‰õÄ_ç# r`åÅ q^è•<åxfl „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì_»O, D Ѩi}Ï=∂#O`«~°O ‰õÄ_®
J~°Û‰õΩÅ∞ JOH˜`«ÉèÏ=O`À PÅÜ«∂ÅÖ’ ¿ã=ÅOkOKÕÖÏ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ "åi
‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ `«y# =ã¨u ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«@O.
D Ô~O_»∞ JOâßÅ∂ XHõ^•x`À XHõ\˜ =Ú_çѨ_ç =Ù<åflÜ«∞h, "å\˜x XHõ á꺈HlQÍ
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê "≥Å∞=iOzO^Œh ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ q=iOK«_»O [iyOk. JO`ÕHÍHõ,
JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞#fl (J~°Û‰õΩÅ) P^•Ü«∞ q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì KÕã¨∂Î ~°∂á⁄Ok# ÃãHõ∆<£ 144x ÃÑ·
+¨~`° ∞« Å∞ P^è•~°OQÍ =∂„`«"∞Õ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì J#∞=∞uOzO^Œx‰õÄ_® „ѨÉ∞íè `åfixH˜ q=iOK«_O»
[iyOk. HÍx, 1996 =∂iÛ 31# *Ïs J~Ú# ã¨~å¯~°∞ "åi ã¨~°∞¯Å~ü – ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl
(f~°∞Ê `åÅ∂‰õΩ) Ô~O_»∞ JOâßÅÖ’ Ô~O_»= ÉèÏQÍxfl (J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ Hõhã¨
ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«_O» ^•fi~å PÅÜ«∂ÅÖ’ ^≥#· Ok# P~å^è<Œ å HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ Z@∞=O\˜
J"åO`«~°O ÖˉõΩO_® J^Õ „Hõ=∞tHõ∆}, Hõ@∞ìÉÏ@∞, PKå~åÅ`À H˘#™êˆQÖÏ KÕÜ«∞@O) QÍeH˜
=kÖËã≤Ok.
JÖÏ XˆH f~°∞ÊÖ’ – Ѩ~°ã¨Ê~°O =Ú_çѨ_ç =Ù#fl Ô~O_»∞ JOâßÅÖ’ XHõ ÉèÏQÍxfl =kÖËã≤,
XHõ ÉèÏQÍxfl =∂„`«"Õ∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O – ã¨^Œ~°∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Êx JHõ∆~åÖÏ
LÅ¡OѶ≤∞OK«@"Õ∞.
=∞~À =ÚYº"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O Uq∞@O>Ë, WѨÊ\˜=~°‰Äõ PÅÜ«∂ÅÖ’x #QÆÅ∞, PÉè~í } ° ÏÅ
~°H}
∆õ ‰õΩ J~°Û‰õΩ_ç^Õ ["å|∞^•s. HÍx 1989 E<£ 30 <å\˜ r"À ZO.Zãπ.<≥O. 630 (Ô~"≥#∂º
– ZO_À"≥∞O\ò–1) „ѨHÍ~°O ã¨=iOK«|_ç# x|O^èŒ#Å#∞ Ѩije^•ÌO.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 33
 ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê „ѨHÍ~°O – J~°Û‰õΩ_»∞ XHõ r`«QÍ_»∞ =∂„`«"Õ∞ J~Ú#ѨC_»∞
=Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi =º=ã¨÷Ö’ =ÙO_Õ ["å|∞^•s`«#O J`«xH˜ WѨC_»∞ =ÙO_»^Œ∞.
=Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi =º=ã¨÷Ö’ – ^≥·=O "Õ~°∞, P ^≥·"åxH˜ JÅOHõiOKÕ PÉèí~°}ÏÅ∞
"Õ~°∞ – Jx J~°Û‰õΩ_»∞ U<å_»∂ ÉèÏqOK«ÖË^Œ∞. U ~ÀE ^≥·"åxfl JÅOHÍ~° ~°Ç≤Ï`«∞_»∞QÍ
=ÙOK«ÖË^Œ∞. Z<Àfl =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O ~åAÅ∞, =^•#∞ºÅ∞ |Ǩ˙HõiOz#
PÉèí~°}ÏÅ#∞ ã¨~Ú`«O (J~°ÛHõ =Oâ◊OÖ’ Zxfl `«~åÅ∞ =∂i<å) J~°Û‰õΩÅ∞ J`«ºO`« Ѩq„`«
ÉèÏ=O`À, ÉèíH˜Î „â◊^ŒúÅ`À HÍáê_»∞‰õΩO@∂ =ã¨∞Î<åfl~°∞. – PÜ«∂ ã¨O^Œ~åƒùʼnõΩ `«y#@∞¡QÍ
`å=Ú ¿ãqã¨∞Î#fl ^Õ=Ù_çH˜ ÖË^• ^Õ=`«H˜ â’ÉèÏÜ«∞=∂#OQÍ JÅOHõiã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞. P
JÅOHÍ~°OÖ’ P ^≥·=O ^ÕnѨº=∂#OQÍ „ѨHÍtã¨∂Î Éèí‰õΩÎefl `«iOѨ*Ë™êÎ_»#fl qâßfiã¨"Õ∞ "åi
P JOH˜`« ÉèÏ"åxH˜, ["å|∞^•s`«<åxH˜ =¸ÖÏ^è•~°"≥∞ÿOk.
.... WѨC_»∞ r`åÅ J~°ÛHõ =º=ã¨÷ =KÕÛã¨iH˜ Ѩiã≤÷u =∂iáÈ~ÚOk. ˆH=ÅO 300
~°∂áêÜ«∞Å r`åxH˜ ѨxKÕ¿ã J~°Û‰õΩ_»∞ ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞= KÕ¿ã [ǨÏfis Éèí„^Œ`«H˜
ZÖÏ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOK«QÆÅ_»∞?... HÍx „ѨÉèí∞`«fi ã¨~°∞¯ºÅ~ü D H©ÅHÍOâßxfl ѨÓiÎQÍ
q㨇iOzOk.
ÃÑ· HÍ~°}ÏÅ =Å¡, 1996 =∂iÛ 31# „Ѩu"å^Œ∞Å∞ („ѨÉèí∞`«fiO) *Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~ü
~å*ϺOQÆOÖ’x 14, 19 (1)(ã≤), 21 JkèHõ~°}ÏÅ#∂, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê#∂ LÅ¡OѶ≤∞ã¨∞Î#fl>Ë¡
Jx ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î<åflO. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê#∞ LÅ¡OѶ≤∞OK«@O ^•fi~å 144= JkèHõ~°}#∞
‰õÄ_® LÅ¡OѶ≤∞Oz#>Ë¡.
ZѨC_»~Ú`Õ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê LÅ¡OѶ≤∞OK«|_çO^À, HÀ~°∞ì f~°∞Ê#∞ J=∞Å∞ KÕã≤
f~åeûO^Õ#O@∂ (144= JkèHõ~°} „H˜O^Œ) P^ÕâßÅ#∞ *Ïs KÕ¿ã ǨωõΩ¯ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìH˜
=ÙOk. P ~°HOõ QÍ D ã¨~∞° ¯ºÅ~ü–<åºÜ«∞q~°∞^Œ"ú ∞≥ Oÿ k, K≥Åx¡ k, JkèHÍ~° Ѩikèx Ju„Hõq∞Oz
*Ïs KÕÜ«∞|_çOk. Hõ#∞Hõ D ã¨~°∞¯ºÅ~ü H˘\˜ì"ÕÜ«∞^ŒyOk.——
★ ★ ★
34 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ x"ÕkHõÖ’ QÆ∂_è®OâßÅ∞
1. J~°Û‰õΩÅ ˆHã¨∞ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# f~°∞ÊÖ’ (10= ¿ÑrÖ’) K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º
Hõq∞+¨<£ QÆ∞iOz U=∞x ¿Ñ~˘¯O^À K«∂^•ÌO :
''PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ѨÓ~°fiѨ٠„Ѩ^è•# <åºÜ«∞=¸iÎ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º J^茺Hõ∆`«# XHõ
Hõq∞+¨<£#∞ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO U~åÊ@∞ KÕã≤Ok. J~Ú`Õ H˘O`« HÍÅO `«~°∞"å`« D Hõq∞+¨<£
ã¨fi~°∂ѨO =∂iOk. z=iH˜ D Hõq∞+¨<£ =ÚQÆ∞æ~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ‰õΩkOK«|_çOk. WO^Œ∞Ö’
u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ áêÅ<å x~°fiǨÏ}Ö’ XHõ ^Œâß|Ì HÍÅѨ٠J#∞Éèí=O Hõey# P
^Õ=™ê÷<åŠѨÓ~°fiѨ٠Kè≥·~°‡<£ _®Hõì~ü J<åfl~å=Ù XHõ ã¨Éèí∞º_çQÍ, =∞„^•ã¨∞ (ZO_À"≥∞O\òû)
K«@ìO, `≥ÅOQÍ}Ï K«@ìO, PO„^茄Ѩ^Õâò Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞, ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å K«@ìO –
1966Å ~°∂ѨHõÅÊ#Ö’ J#∞Éèí=O Hõey# N Z.q.ã¨∂~åº~å=Ù "≥∞O|~ü Ãã„Hõ@sQÍ D
Hõq∞+¨<£ ~°∂á⁄OkOk. D Hõq∞+¨<£ =¸_»∞ „ѨHõ~°}ÏÅ∞QÍ `«Ü«∂~°∞KÕã≤, ^•YÅ∞ KÕã≤#
x"ÕkHõ =∂ =ÚO^Œ∞OK«|_çOk.
2. D x"ÕkHõ – „Ѩã∞¨ `Î O« J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl ^Õ"å^•Ü«∞, ^è~Œ å‡^•Ü«∞ =º=ã¨÷ f~°∞`≥#∞flÅÃÑ·
XHõ qâı¡+¨}#∞ D Hõq∂+¨<£ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤O^Œ#@OÖ’ ã¨O^ÕǨÏO ÖË^Œ∞. WO^Œ∞Ö’ H˘xfl
ã¨∞QÆ∞}ÏÅ∞<åfl~Ú. H˘xfl ѨHõ∆áê`« ^èÀ~°}˜Ö’ =Ù<åfl~Ú.
L™ê‡xÜ«∂ Ü«¸x=iû\©Ö’ D Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõÃÑ· 1986 _çÃãO|~°∞ 14# [iy#
QÀ+≤ìÖ’ „Ѩ™êÎqOK«|_ç# ã¨O|Okè`« JOâßÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
Z) PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} J<Õk WO`«=~°‰õΩ ‰õ∆Ω}‚OQÍ â’kèOK«|_»x q+¨Ü«∞O. WO^Œ∞Ö’
=∞iO`« Ö’`«∞QÍ J^茺ܫ∞#O J=ã¨~°O. PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} J<Õk WO`«HÍÅO
XHõ 'ã¨fiѨiáêÅ#— q^è•<åxH˜ J^ŒOÌ Ñ¨_∞» `«∂ =zÛOk. WO`«HÍÅO PÅÜ«∂Å áêÅ<å
x~°fiǨÏ} J<Õk <åºÜ«∞|^ŒúOQÍ #_»∞ã¨∂Î =zÛOk. HÍx W\©=Å HÍÅOÖ’ Jk
JkèHÍ~°∞Å xÜ«∞O„`«}Ö’H˜ "≥o§áÈ~ÚOk. PÅÜ«∂ÅáêÅ<å x~°fiǨÏ}Ö’ U "Õ∞~°‰Ωõ
„Ѩ[Å áê„`«‰Ωõ J=HÍâ◊=ÚO^À J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∂« eû =ÙOk. JkèHÍ~° xÜ«∞O„`«}#∞
`«yæOK«@O J<Õk Jxfl q+¨Ü«∂ÅÖ’#∂ „Ѩã¨∞Î`« q^è•#O Hõ#∞Hõ, D PÅÜ«∂Å
q+¨ Ü « ∞ OÖ’ „Ѩ É è í ∞ `« fi O `˘O^Œ ~ ° Ñ ¨ _ ç Jkè H õ O QÍ Jkè H Í~° xÜ« ∞ O„`« } ‰õ Ω
J=HÍâ◊q∞=fi‰õÄ_»^Œ∞.
a) PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}#∞ „ѨÉèí∞`«fi xÜ«∞O„`«}Ö’H˜ fã¨∞HÀ=@O J<Õk – PÅÜ«∂Å
x~°fiǨÏ} ֒ѨÉ∂íè ~Ú+¨Oì QÍ `«Ü∂« ~Ô #· ѨC_»∞ =∂„`«"∞Õ [~°QÍeûOk. nxH˜ L^•Ç¨Ï~°}
– u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ∞. 1930H˜ =ÚO^Œ∞ =∞ǨÏO`«∞Å Ü«∂[=∂#ºOÖ’
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 35
 =Ù#fl \˜.\˜._ç.x XHõ K«@ìO ^•fi~å „Ñ¨Éèí∞`«fiO `«# Pnè#OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ=zÛOk.
ZѨC_≥·<å PÅÜ«∂Å Ãã‰õΩºÅ~ü JOâßÅ =~°ˆH „ѨÉèí∞`«fiO HõeÊOK«∞HÀ"åe QÍh,
=∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# JOâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ HÍ^Œ∞.
ã≤) PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} q+¨Ü«∞OÖ’ 1960 <å\˜ ã≤.Ñ≤.~å=∞™êfiq∞ JÜ«∞º~ü Hõq∞+¨<£
x"ÕkHõ XHõ P^Œ~≈° OQÍ fã¨∞HÀ^ŒyOk. K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü∞« º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõÖ’ xëêÊH˜H∆ `õ ,«
^Œ∂~°^Œ$+≤ì H˘~°=_®¤~Ú. ˆH=ÅO XHõ Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ XHõ K«@ìO
~°∂á⁄OkOK«|_»∞`«∞O^ŒO>Ë, Jk =∞`« =º=Ǩ~åÖ’¡ ~å[H©Ü«∞ *’HͺxH˜ ^•i
fã¨∞ÎOk.
_ç) J~°ÛHõ`åfixfl ˆH=ÅO U^À XHõ =~°æO "åi UHõK«Ûù„`åkèѨ`«ºOÖÏQÍ ÉèÏqOK«~å^Œ∞.
J~°ÛHõ`fi« OÖ’ HÍ=Åã≤Ok JOH˜`É« Ïè =O, `åºQÆQ∞Æ }O. H˘O`«=∞Ok ^Œ$+≤Ö
ì ’ J~°ÛHõ`fi« O
"å}˜[º ÅHõ∆}ÏÅ#∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩO\’Ok Hõ#∞Hõ WO^Œ∞Ö’ ™ê=∂lHõ Ѩi=~°Î#
~å"åe. J~Ú`Õ JÖÏO\˜ Ѩi=~°Î#x XHõ K«@ìO ^•fi~å fã¨∞‰õΩ~å"åÖÏ, ÖËHõ Jk
PÜ«∂ =~åæÖ’¡ JO`«~°æ`«OQÍ ~å=Åã≤O^• J#fl q+¨Ü«∞OÖ’ Z=i Jaè„áêÜ«∞O
"åi‰õΩO_˘K«∞Û. U"≥∞ÿ#ѨÊ\˜H© Ѩi=~°Î# J<Õk =∞#∞+¨µÅÖ’ ~å=Åã≤O^Õ. (JkèHÍ~°
â◊H˜Î`À |Ü«∞@#∞O_ç ~°∞^ŒÌ|_ÕkHÍ^Œ∞)
W) Jã¨Å∞ Hõq∞+¨<£ ~°∂á⁄OkOz# „ѨâßflѨ„`«"Õ∞ ֒ѨÉèí∂~Ú+¨ìOQÍ =ÙOk. `«#
J^茺ܫ∞#O ^•fi~å D =º=ã¨÷Ö’ ™ê=∂lHõ Ѩi=~°Î# fã¨∞‰õΩ~å=@O Hõq∞+¨<£
ÅHõ∆ºOÖÏQÍ HõxÑ≤OK«^Œ∞. Hõq∞+¨<£ ÅHõ∆ºO J^Õ J~Ú =ÙO>Ë, P q+¨Ü«∞"Õ∞
„ѨâßflѨ„`«OÖ’ „Ѩ™êÎqOz=ÙO_Õk, „Ѩâ◊flÅ∞ ‰õÄ_® `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ ~°∂á⁄Ok=ÙO_Õq.
Hõq∞+¨<£ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ XHõ xtÛ`åaè„áêÜ«∂xH˜ =KÕÛã≤, JO^Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ
`«# =ÚO^Œ∞H˜ =zÛ# ™êH∆ͺxfl =„H©HõiOzOk. J<ÕHõ Q˘Å∞ã¨∞Hõ@∞ì Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ
^•i f¿ã WO`« ã¨OH˜¡+¨ì"≥∞ÿ# JOâßxfl x~°¡Hõ∆º ^èÀ~°}˜Ö’ Hõq∞+¨<£ KÕѨ\˜ì =ÙO_®eûOk
HÍ^Œ∞.
ZѶπ) P Hõq∞+¨<£Ö’ XHõ ã¨Éèí∞º_»∞ Hõq∞+¨<£ #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ =KÕÛã≤, x~å…O`«Ñ¨~°KÕ
„ѨHõ@#Å∞ KÕã≤# <ÕѨ^茺OÖ’, Hõq∞+¨<£#∞ ѨÙ#ifli‡Oz# HÍ~°}ÏÖËq∞\’ Hõq∂+¨<£
¿Ñ~˘¯x =ÙO_®eûOk. HÍx JÖÏ [~°QÖ Æ ^Ë ∞Œ . ^•O`À Hõq∞+¨<£ x~å‡}O "≥#∞Hõ „ѨÉ∞íè `«fi
PO`«~°ºO q+¨Ü«∞OÖ’ „Ѩ[ÅÖ’ J<ÕHõ ã¨O^ÕǨÅ∞ L`«Ê#fl=∞Ü«∂º~Ú. WÖÏO\˜
ã≤÷uÖ’ =∞øeHõ"≥∞ÿ# Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨O㨯$u, ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å q+¨Ü«∞OÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞
fã¨∞‰õΩ=KÕÛ K«~°ºÅ‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO ѨÓ#∞HÀ=_»O ã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞.
36 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
l) ^Õâ◊OÖ’ PÅÜ«∂Å∞ =ÙO_®e. PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} x~°O`«~åÜ«∞OQÍ [iy f~åe.
HÍj‡~ü #∞O_ç Hõ<庉õΩ=∂i =~°‰Ωõ PÅÜ«∂Å LxH˜ HÍ~°}OQÍ<Õ ÉèÏ~°`^« âÕ ◊ ã¨=∞„QÆ`«
JqzÛù#flOQÍ H˘#™êQÆ∞`ÀOk. Hõ#∞Hõ PÅÜ«∂Å =∞#∞QÆ_»H˜ ÉèíOQÆO HõeyOKÕ K«~°ºÅ
=Å¡ ÉèÏ~°fÜ«∞ ã¨O㨯$u, ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, ^Õâ◊ ã¨"≥∞ÿHõº`«H˜ ÉèíOQÆO "å\˜ÖË¡ „Ѩ=∂^ŒO
=ÙOk.
ÃÇÏKü) ^Õâ◊ ѨiáêÅ#H˜ 'Ãã‰õΩºÅ~ü— q^è•<åxfl XHõ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`«OQÍ =∞# ~å*ϺOQÆ
q^è•`«Å∞ ZO`À ^Œ∂~°^Œ$+≤ì`À ~°∂á⁄OkOKå~°∞. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∞Î =∞# „ѨÉèí∞`«fiO
Ç≤ÏO^Œ∂=∞`« q+¨Ü«∂Ö’¡ p\˜H˜ =∂\˜H˜ `«Å^Œ∂~°∞ã¨∂Î, W`«~° =∞`« =º=Ǩ~åÖ’¡
=∂„`«O D Ãã‰õΩºÅ~ü q^è•<åxfl áê\˜™ÈÎOk. =∞#^Õâ◊ „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨÷
P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# =∞#∞QÆ_»H˜ Wk =∞OzkHÍ^Œ∞.
WѨÊ\˜ˆH ^Õâ◊OÖ’ J<ÕHõKÀ@¡ =∞`« =∞ø_軺O Ѩ_»QÆqÑ≤Ê <å@ºO KÕã¨∞ÎO>Ë, WÖÏO\˜
(H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõ) K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ=@O =Å¡ JÖÏO\˜ Ѩiã≤÷`«∞Å#∞
=∞iO`« „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#@¡=Ù`«∞Ok. D HÍ~°}OQÍ ‰õÄ_® – WÖÏO\˜ x"ÕkHõÅ∞
֒ѨÉèí∂~Ú+¨ìOQÍ, q+¨Ü«∂xfl =„H©HõiOKÕqQÍ ~°∂á⁄O^Œ‰õÄ_»^Œ∞.
S) P ~°Hõ"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ Ѩi=~°Î# J<Õk =∂#= ã¨=∂[OÖ’ JO`«~°æ`«OQÍ ~å=Åã≤O^Õ
HÍx K«@Ñì ~¨ "° ∞≥ #ÿ K«~º° Å ^•fi~å HÍ^Œ∞.... WÖÏO\˜ `˘O^Œ~á° ê@∞ K«~º° Å#∞ "Õ∞^è•=ÙÅ∞
=ºuˆ~H˜OKåe.
@PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} ã¨O㨯iOѨ|_»@O J=ã¨~"° ∞Õ . HÍx JO^Œ∞HÀã¨O Ñ‘~åî kèÑ`¨ ∞« Å,
=∞~îåkèѨ`«∞Å =O\˜ =∞`« ÃÑ^ŒÌÅ Jaè„áêÜ«∂efl qã¨Î$`«OQÍ ¿ãHõiOKåe. Wk (=∞`«
qâßfi™êʼnõΩ, ™êO„Ѩ^•Ü«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz#) ã¨∞xfl`«"≥∞ÿ# JOâ◊O Hõ#∞Hõ D
q+¨Ü∞« OÖ’ „ѨÉ∞íè `«fiO J`«ºO`« *ÏQÆ~∂° Hõ``« À =º=ǨÏiOKåe. JÖÏHÍHõ, U =∂„`«O
J*Ï„QÆ`«ÎQÍ `«Ñ¨C@_»∞QÆ∞Å∞ "Õã≤<å, Jq qѨs`« Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ ^•i fÜ«∞=K«∞Û.
xÜ«∞O„uOK«ÖËHõáÈ`Õ, P Ѩi}Ï=∂Å∞ ^Õâ◊ ã¨=∞„QÆ`«h, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ã¨fi~°∂áêxfl
‰õÄ_® zè<åflaè#flO KÕÜ«∞=K«∞Û.
*ˇ) PÅÜ«∂xfl ‰õÄ_® W`«~° „ѨÉèí∞`«fi âßYÅ =∂kiQÍ #_»áêÖÏ, ÖËHõ "å\˜ x~°fiǨÏ}H˜
"Õ~ˆ ^≥<· å q^è•#O J=ã¨~=° ∂ J#fl^Õ „Ѩâfl◊ . D ã¨O^Œ~ƒ° Où QÍ 'P=ÚHõ=Î ∂ź^Œ— „QÆO^äOŒ Ö’
N Hõ$+¨‚ ^Õ=~åÜ«∞Å∞ WÖÏ J<åfl~°∞ – ''Ô~"≥#∂º JkèHÍ~°∞ÅH˜ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}`À
ZÖÏO\˜ ã¨O|O^èŒO =ÙO_»‰õÄ_»^Œ∞.——
ÔH) =Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`åfixfl U^À XHõ =Oâ◊O Ü≥ÚHõ¯ ǨωõΩ¯ÖÏ K«∂_»@O ã¨=∞O[ã¨O
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 37
 HÍ^Œ∞. D q^è•#O J<åkQÍ XHõ ™ê=∂lHõ J=ã¨~°OQÍ =™ÈÎOk. Hõ#∞Hõ ^•xfl JÖψQ
K«∂_®e `«Ñ¨Ê Ѩ>ËÖò, Ѩ\Ïfis =º=ã¨÷x K«∂ã≤#@∞¡ K«∂_»‰õÄ_»^Œ∞. =∂=¸Å∞QÍ
ɡ·@‰õΩ HõxÑ≤OKÕ^•x Hõ<åfl, J~°ÛHõ`«fiOÖ’ ã¨OH˜¡+¨ì`« KåÖÏ Z‰õΩ¯=.
ZÖò) J~°Û‰õΩʼnõΩ "åà◊§ "å\Ï „H˜O^Œ u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ∞ K≥eO¡ KÕ ÃÑ^ŒÌ "≥Ú`åÎxfl
"åà◊§ x["≥∞ÿ# P^•Ü«∞OÖÏQÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«‰õÄ_»^Œ∞. W^Õ q+¨Ü«∂xfl J~°Û‰õΩÅ∞‰õÄ_®
Hõq∞+¨<£H˜ x"ÕkOKå~°∞.
L^•Ç¨Ï~°}H˜, 1983–84 ã¨O=`«û~°OÖ’ J#∞=OtHõ J~°Û‰õΩʼnõΩ u.u. ^Õ=™ê÷<åÅ∞
K≥e¡Oz# "≥Ú`«ÎO ~°∂. 18,55,710. Jxfl Y~°∞ÛÅ∂ áÈQÍ "åà◊§‰õΩ q∞yeOk ~°∂.
4,97,210. D "≥Ú`åÎxfl J#∞=OtHõ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ ѨOK«∞‰õΩO\Ï~Ú. `«~åÅ∞
QÆ _ ç z #H˘nÌ D J~° Û ‰õ Ω Å ‰õ Ω @∞OÉÏŠ㨠O Yº (H˘_» ∞ ‰õ Ω Å∞, =∞#∞=∞Å∞,
=Úx=∞#∞=∞Å∞QÍ) ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ =zÛOk. Ѷ¨e`«OQÍ XHõ U_®k J~°ÛHõ`«fiO KÕã≤#
‰õΩ@∞OÉÏxH˜ =∞~À Zxq∞k #∞O_ç Ѩ<≥flO_Õà◊√§ QÆ_çKåHõ QÍh, =∞m§ J~°ÛHõ`«fiO
x~°fiÇ≤ÏOKÕ J=HÍâ◊O ~å^Œ∞.... J~°Û‰õΩÅ∞ ã¨q=~°OQÍ D JOâßÅhfl x"ÕkOz#ѨÊ\˜H,©
H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ =∂„`«O `«# x"ÕkHõÖ’ g\˜x „Ѩ™êÎqOK«ÖË^Œ∞.
ZO) PÅÜ«∞OÖ’x ^Õ=Ù_çH˜ JÅOHõiOKÕ J`«ºO`« qÅ∞"≥·# PÉèí~°}ÏÅ#∞ HÍáê_»@O
q+¨Ü«∞OÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ#fl iãπ¯ ™ê=∂#º"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞. "≥~Úº HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ
ÃÑ·QÍ qÅ∞"≥·# N"åi PÉèí~°}ÏÅ Éèí„^Œ`«‰õΩ J~°Û‰õΩÅ^Õ ÉÏ^茺`«. x*ÏxH˜ J`«ºO`«
ѨÙ~å`«#"≥∞ÿ# P #QÆʼnõΩ qÅ∞= ZÖÏ Hõ@ìQÆÅO?
Éèíq+¨º`üÖ’ J~°Û‰õΩÅ∞‰õÄ_® r`«QÍà◊√§QÍ xÜ«∞q∞OѨ|_ç`Õ, "åà◊§H© |kb q^è•#O
(H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤# q^èŒOQÍ) J=∞Å∞ [iy`Õ, D J=¸Åº"≥∞ÿ#
PÉèí~°}ÏʼnõΩ ["å|∞^•s Z=ik? Jã¨Å∞ J~°Û‰õΩʼnõΩ |kb q^è•#O J=∞Å∞
KÕÜ«∞@O J#flk PK«~°} ™ê^茺O HÍx q+¨Ü«∞O. J^ŒÖÏ =ÙOz, Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞û
KÕã≤#@∞¡QÍ, D PÉèí~°}ÏÅ#∞ cè=∂ KÕ~ÚOKåÅ#∞‰õΩO>Ë, ^•xH˜ „Ñ‘q∞Ü«∞"£∞
"≥Ú`«Î"Õ∞ ÅHõ∆Å∞, HÀ@¡Ö’¡ =ÙO@∞Ok. D „Ñ‘q∞Ü«∞"£∞ =ºÜ«∞O Z=~°∞ ÉèíiOKåe?
<≥ÅH˜ 300 ~°∂áêÜ«∞Å r`«O`À „|uˆH J~°Û‰õΩÅ∞ D „Ñ‘q∞Ü«∞"£∞ K≥e¡™êÎ~å?
Z<£) K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõ K«kq`Õ ã¨Ê+ì̈OQÍ J~°ú=∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∞O XHõ@∞Ok.
Jk – Hõq∞+¨<£ WzÛ# ã¨∞n~°… „Ѩâßfl Ѩ„`åxH˜ ["åazÛ#"åiÖ’ JkèHõ âß`«O Hˆ =ÅO
u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x =∂„`«"Õ∞ =Oâ◊áê~°OѨ~°º
J~°ÛHõ`åfixfl ~°^Œ∞Ì Kտ㠄Ѩuáê^Œ##∞ ã¨=∞iúOKå~°∞.
38 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
x*ÏxH˜ `«# x"ÕkHõÖ’ XHõ KÀ@ – ~åROÖ’ P^•Ü«∞O ÖËx ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ KåÖÏ
=Ù<åflÜ«∞h, HÍ|\˜ì JÖÏO\˜ „Ѩu PÅÜ«∞OÖ’#∂ J~°Û‰õΩÅH˜ <≥ÅH˜ 200 ~°∂áêÜ«∞Å
=O`«∞# K≥e¡OKåÅh Hõq∞+¨<£ „ѨuáêkOzOk. J~Ú`Õ 24,440 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ D
Hˆ @ys „H˜O^ŒHˆ =™êÎ~Ú. JO>Ë, D ^Õ"åÅÜ«∂ÅxflO\˜Ö’#∂ <≥ÅH˜ 200 ~°∂áêÜ«∞Å
r`åxH˜ J~°Û‰õΩ_»∞ ѨxKÕÜ«∂Å#fl =∂@. Jã¨b 200 ~°∂áêÜ«∞Å ÖˇY¯ ZHõ¯_»∞flOz
=zÛOk? J^˘Hõ q∞ã¨ìs!
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì +¨~`° ∞« Å`À áê@∞ K«@Oì Ö’x qq^èŒ JOâßÅ#∞ qâı+¡ O≤ KÕ@ѨC_»∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞HÀ^Œy# (H˘O_»Ü∞« º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõÖ’x)J^躌 Ü«∞<åOâßÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú:
1. „ѨHõ~°}O 1Ö’ 34= ¿Ñr
D <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù "åi¬Hõ Éèí$ux, H“Å∞ "≥Ú`åÎxfl ‰õÄ_® (^è•i‡Hõ) ã¨Oã¨÷ʼnõΩ H˘xfl
„ѨÉ∞íè `«fi ã¨Oã¨Å
÷ ∞ 㨄Hõ=∞OQÍ K≥eO¡ K«@OÖË^xŒ ‰õÄ_® Hõq∞+¨<£ ^Œ$+≤Hì ˜ =zÛOk. „QÍq∂}
„áêO`åÅÖ’ =ÙO_Õ D ã¨Oã¨Å ÷ H˜ =KÕÛ P^•Ü«∞"Õ∞ JO`«O`«. ^•xH˜ `À_»∞ "å\˜ =∂<åºÅ
H“Å∞ q∂^Œ H“Å∞^•~°∞Å∞ WKÕÛ "≥Ú`«ÎO ‰õÄ_® J`«ºÅÊO. ^èŒ~°Å ã¨∂z ZO`«
ÃÑiyáÈ`«∞<åfl, D H“Å∞ Ѩi=∂}OÖ’ =∂„`«O ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ ÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ
PÅÜ«∂ÅÖ’ Hõh㨠x~°fiǨÏ}, ¿ã=Å H˘#™êyOѨ٠<å<å\˜H© ^Œ∞~°ƒù~°OQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
WÖÏ Éèí∂=ÚÅ∞ Hõ#∞Hõ H“Å∞H˜ WzÛ =ÙO_»HõáÈ`Õ, D ^Õ"å^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷ÅH˜ P Éèí∂=ÚÅ
q∂^Œ #∞Oz P^•Ü«∞O =zÛ=ÙO_Õk. Ѩiã≤÷u ZO`À "≥∞~°∞QÍæ =ÙO_Õk.
W=hfl „Ѩ*Ï ã¨Oã¨÷Å∞ Hõ#∞Hõ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl „^Œ"ÀºÅƒ}Ïxfl|\˜ì D ã¨Oã¨÷ÅH˜"åfieû#
K≥e¡OѨÙÅ#∞ ÃÑOK«∞`«∂ ~å=@O <åºÜ«∞O, ^èŒ~°‡O, ã¨=∞O[ã¨O. D =∞`« ã¨Oã¨÷Å
W|ƒO^Œ∞ŠѨiëê¯~åxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO `«y# K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩO@∞O^Œx "Õ∞O Ptã¨∞Î<åflO,
qâ◊fiã≤ã¨∞Î<åflO.
2. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 34= ¿Ñr
HÀ~°∞H˘O_»Ö’x N ~°OQÆ~å[™êfiq∞ PÅÜ«∞ Ѩiã≤÷u ‰õÄ_® WÖψQ `«Ü«∂Ô~·Ok. U<å_À
– Éèí∂ѨuáêÖˇO W<åO „QÍ=∞OÖ’ 1100 ZHõ~åÅ∞ N~°OQÆ~å[™êfiq∞ PÅÜ«∂xH˜
=∞OEÔ~·Ok. Z¿ãì\òÅ ~°^Œ∞Ì K«@ìO =zÛ#ѨC_»∞, D W<åO „QÍ=∞O "≥Ú`«ÎO „ѨÉèí∞`«fi
™êfinè#O J~ÚOk. JѨÊ\’¡ #+¨ìO ѨiǨ~° Éèí$uQÍ (Tasdic allowance) ~°∂. 228Å#∞
x~°‚~ÚOK«@O [iyOk. HÍx D ™⁄=Ú‡ – PÅÜ«∞OÖ’ x`«º náê~å^èŒ#‰õΩ QÍx,
ZÖÏO\˜ ¿ã=Å∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ QÍh ã¨iáÈ^Œ∞.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 39
3. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 54= ¿Ñr
D ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å `åÅ∂‰õΩ =∂<åºefl H“Å∞H˜KÕÛ@ѨC_»∞ – PÜ«∂ ^è•i‡Hõ, =∞`«
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ ~åQÆÅ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ, Åaú „Ѩ=∂}ÏňH J`«ºO`« „áê^è•#º`«x"åfieû
=ÙO@∞Ok `«Ñ¨Ê, Éèí‰õΩÎÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞, ™êOѶ≤∞Hõ ~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ HÍ^Œ∞.
4. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 54= ¿Ñr
qq^èŒ #QÆ~åÅÖ’, Ѩ@ì}ÏÅÖ’, „QÍq∂} „áêO`åÅÖ’ D Hõq∞+¨<£ Z^Œ∞@ x+¨¯~°¬QÍ
`«=∞ ÉèÏ"åÅ∞ =ºHõÎO KÕã≤# "ÕÖÏk ™ê‰õ∆ΩÅ∞ XˆH ~°Hõ"≥∞ÿ# „Ѩâ◊fl "Õã¨∂Î=KåÛ~°∞ : ''U
W`«~° ~åROÖ’#∂ ÖËx q^èOŒ QÍ =∞# ~åROÖ’ =∂„`«"∞Õ „ѨÉ∞íè `«fiO ZO^Œ∞‰õΩ WÖÏO\˜
Hõã~¨ `° ∞« Î KÕ™ÈÎOk? – J^≥<· å XHõ¯ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ q+¨Ü∞« OÖ’<Õ ZO^Œ∞‰õΩ
KÕ™ÈÎOk?..——
"åà◊√§ ÉÏǨ@OQÍ =∞~À „Ѩâ◊fl ‰õÄ_® J_»∞QÆ∞`«∂ =KåÛ~°∞ : ''W™ê¡O, ¢ÔH·ã¨Î=O `«k`«~°
=∞`« ã¨Oã¨Å
÷ `åÅ∞‰õΩ =∂<åºÅ q+¨Ü∞« OÖ’ ‰õÄ_® WÖÏO\˜ Hõã~¨ `° ∞« xÎ ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO
KÕã¨∞ÎO^•?——
5. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 54= ¿Ñr
Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«ã¨∞÷Öˇ·# D ™ê‰õ∆ΩÅ "å^Œ#Å#∞, =∞<À ÉèÏ"åÅ#∞ xt`«OQÍ, *Ï„QÆ`«ÎQÍ
ѨijeOz# q∂^Œ@, "åà◊§ PO^Àà◊<åѨÓi`« "å^Œ#Ö’ QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ# â◊H˜Î, |ÅO
=Ù<åflÜ«∞x Hõq∞+¨<£ =∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ ÉèÏq™ÈÎOk.
6. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 54= ¿Ñr
`å#∞ ѨijeOz# Jxfl ~°HÍÅ "å^Œ#Å∞, iHÍ~°∞¤Å P^è•~°OQÍ#∂, "åã¨Î= Ѩiã≤÷`«∞Å∞
P^è•~°OQÍ#∂, PÜ«∂ ã¨Oã¨Å ÷ ã¨OHˆ =∆ ∞O, „ѨÜ∂≥ [<åÅ ^Œ$ëêìº#∂ – D Ѩq„`« „Ѩ*ÏÇ≤Ï`«
ã¨Oã¨Å
÷ ∞ ™êOѶ∞≤ Hõ, ~å[H©Ü∞« â◊‰Ωõ Å
Î ‰õΩ q^èÜ
Õ Ú« Å∞QÍ =ÙO_»~å^Œx D Hõq∞+¨<£ ÉèÏq™ÈÎOk.
JÖψQ, ™êOѶ≤∞Hõ ~å[H©Ü«∞ Ѩiã≤÷`«∞Å =Úã¨∞QÆ∞Ö’ D Pã¨∞÷Å∞ – JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_Õ
áêsìÅ ~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O qxÜ≥∂yOK«|_»~å^Œ∞.
7. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 54= ¿Ñr
D (Éèí∂=ÚÅ H“Å∞H˜ ã¨O|OkèOz#) x|O^èŒ#x `˘ÅyOKåÅx, ^•xH˜ |^Œ∞Å∞QÍ
Éè í ∂ =ÚÅ H“Å∞x |Ç≤ Ï ~° O QÆ "Õ Å O ^•fi~å =∂„`« " Õ ∞ J#∞=∞uOKåÅh
(„Hõ=∞|núHõiOKåÅh) D Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞û KÕ™ÈÎOk. JÖÏO\˜ "ÕÅO q^è•#O J=∞Å∞
40 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
KÕ¿ã@ѨC_»∞, ZÖÏO\˜ (Ö’áê~ÚHÍs J=QÍǨÏ#`À) ‰õÄ@=ÚÅ∞ U~°Ê_»\ÏxH˜QÍh,
^˘OQÆ¿Ñ~°¡`À "ÕÅOÖ’ áêÖÁæ#\ÏxH˜ QÍh J=HÍâ◊q∞=fi‰õΩO_®, Ju *Ï„QÆ`«ÎQÍ, „â◊^ŒúQÍ
„ѨÉ∞íè `«fiO D "ÕÅOáê@Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåeû=ÙOk. "ÕÅOáê@ʼnõΩ `«y# x|O^è#Œ Å#∞
U~°Ê~°K«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ ‰õÄ_® WѨÊ\˜ x|O^èŒ#Å#∞ ã¨=iOK«∞HÀ"åeû =ÙO@∞Ok.
8. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 72= ¿Ñr
K≥ѨCHÀ=\ÏxH˜ q™êÎ~°"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ∞ D ã¨Oã¨÷ÅH˜ =Ù<åfl, P Éèí∂=ÚÅ∞ q∂^Œ D
ã¨Oã¨÷ÅH˜ =ã¨∞Î#fl P^•Ü«∞O J`«ºÅÊO. H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ â◊¥#ºO.
D ^Œ∞ã≤÷uH˜ HÍ~°}O – ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl H“Å∞^•s K«@ìOÖ’x H˘xfl ã¨∂„`åÅ∞, J<ÕHõ ^Œâß
ÉÏÌÅ∞QÍ (ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ) D Éèí∂=ÚÅ#∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl H“Å∞^•~°∞Å (™êfi~°ú) "≥·Yi.
9. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 72= ¿Ñr
D ã¨Oã¨÷ʼnõΩ ã¨OÉèíqOz# D #ëêìxH˜, PiúHõ ^Œ∞ã≤÷uH˜ „ѨÉèí∞`«fi JkèHÍ~°∞Å∞ ‰õÄ_®
ÉÏ^èŒ∞ºÖË. ZO^Œ∞HõO>Ë, "åà◊§ =∞^ŒÌ`«∞, ~å[H©Ü«∞ ѨÅ∞‰õΩ|_ç, =uÎ_ç, *’HõºO ÖËHõáÈ`Õ
D ã¨Oã¨÷Å PiúHõ ã≤÷u WO`«ÖÏ kQÆ*ÏiáÈ~Ú=ÙO_Õk HÍ^Œ∞.
10. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 79= ¿Ñr
PQÆ=∞ âߢ™êÎÅÖ’ xˆ~ÌtOz# q^èŒOQÍ x`«º ^èŒ∂ѨnѨ<≥·"Õ^•ºÅ∞, ÔH·OHõ~åºÅ∞, ¿ã=Å∞
[~°Ñ\¨ ÏxH˜ PÅÜ«∂Å#∞ Ѩiâ◊√„ÉèOí QÍ, „Hõ=∞|^ŒOú QÍ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ L^ÕtÌ OK«|_ç#
"åi¬HõÉèí$ux ~å|>ËìÖÏ PÜ«∂ =∂<åºÅ x~°fiǨÏ} <å<å\˜H© ^Œ∞™êû^茺"≥∞ÿáÈ`«∞#flO^Œ∞#
D Éèí∂=ÚÅxflO\˜h „ѨÉèí∞`«fiO ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ"åÅx _®Hõì~ü JÜ«∞º~ü P^èŒfi~°ºOÖ’
QÆ`«OÖ’ U~°Ê_ç# Hindu Religious Endowments Commission ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤=ÙOk.
1974–75 <å\˜ (âßã¨#ã¨ÉèíÖ’x) JOK«<åÅ ã¨OѶ¨∞O ‰õÄ_® W^Õ ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤Ok.
P Hõq∞+¨<£ ã¨Éèí∞ºÅѨ\Ï¡, P Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ Ѩ\Ï¡ =∂‰õΩ Jáê~° Q“~°=O =ÙOk.
J~Ú`Õ "åi ÉèÏ"åÅ`À "Õ∞O UH©ÉèíqOK«ÖËHõáÈ`«∞<åflO. ZO^Œ∞HõO>Ë, P ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞ –
D =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å „ѨÜ≥∂[<åʼnõΩ ÉèíOQÆHõ~°"≥∞ÿ#q.
11. „ѨHõ~°}O–1Ö’ ¿Ñr 79
JO`ÕHÍ^Œ∞, D ã¨Oã¨÷Å∞ ˆH=ÅO JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_Õ =º‰õΩÎÅ, áêsìÅ Jaè„áêÜ«∂Å∞,
q^è•<åÅ q∂^Œ<Õ P^è•~°Ñ¨_®eû =¿ãÎ – "å\˜ ™êfi`«O„`«ºO, =∞#∞QÆ_», QÆ∞iÎOѨ٠ѨÓiÎQÍ
^èfiŒ Oã¨"∞≥ áÿ È`å~Ú. x*ÏxH˜ JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_Õ áêsìx |>Ëì „Ñ¨É∞íè `«fi q^è•<åÅ∞, ÉèÏ"åÅ∞
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 41
 =∂~°∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú. `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ D ã¨Oã¨÷Å∞ J=ã¨÷Å∞ Ѩ_»∞`«∂ =ÙO\Ï~Ú.
HÍx, =∂ ^Œ$HõÊ^èŒOÖ’ – D =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å<Õq ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ ˆHO„^Œ ™ê÷<åÅ∞
H͉õÄ_»^∞Œ . JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_Õ"åi q^è•<åÅ∞, qâßfi™êÅ q∂^Œ g\˜ =∞#∞QÆ_» P^è•~°Ñ_¨ ç
=ÙO_»~å^Œ∞.
12. „ѨHõ~°}O–3Ö’ ¿Ñr 152
u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅÖ’x H˘O^Œ~∞° JkèHÍ~°∞Å∞ D PÉè~í }° ÏÅ Éè„í ^Œ`å ÉèÏ~åxfl
J~°Û‰õΩňH =kÖËã¨∞ÎO\Ï~°#flk #QÆfl ã¨`«ºO. ZO^Œ∞HõO>Ë "å\˜x HÍáê_»@OÖ’ U^Œ<åfl
`Õ_®áê_® =¿ãÎ `å=Ú ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåeû =ã¨∞ÎO^Œ#fl ÉèíÜ«∞O`À.
13. „ѨHõ~°}O–1Ö’ 178= ¿Ñr
PÅÜ«∂Å∞ Ѩq„`«`«, ÉèíH˜Î ÉèÏ=#Å`À =∂„`«"Õ∞ xO_ç=ÙO_®ÅO>Ë, P PÅÜ«∂Å`À
ã¨O|O^èŒO =Ù#fl „Ѩu XHõ¯iH˜ "å\˜x HÍáê_®eû# ÉÏ^茺`« =ÙOk.
JO^Œ∞KÕ`« PÅÜ«∞OÖ’ Ѩx Kտ㠄Ѩu L^Àºy JHõ¯_ç ¿ã=ÅÖ’ áêÖÁæ<Õ@ѨC_»∞ =G
^è•~°}H˜ ã¨O|OkèOz# x|O^èŒ#Å#∞ áê\˜OKåe. PÅÜ«∞ ™êO„Ѩ^•Ü«∂#fl#∞ã¨iOz
ÉÁ@∞ì ÃÑ@∞ìHÀ=_»O, PKå~° xÜ«∞=∂Å#∞ J#∞ã¨iOK«_»O, L`«û"åÅÖ’ xiÌ+¨ì
q^è•<åʼnõΩ Ö’|_ç ѨxKÕÜ«∞_»O [~°QÍe. JÖψQ PÅÜ«∂efl ^Œi≈OKÕ@ѨC_»∞
JkèHÍ~°∞Å∞ ‰õÄ_® ^èÀ=f, HõO_»∞"åÅ∞ (xiÌ+¨ì =G^è•~°}) ^èŒiOz =ÙO_®e.
JkèHÍ~°∞Å∞, ã≤|ƒOk WÖÏ xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# =G^è•~°} KÕÜ«∞@O, PÅÜ«∞ ™êO„Ѩ
^•Ü«∂#∞™ê~°O JHõ¯_ç PKå~° xÜ«∞=∂Å#∞ áê\˜OK«@O J<Õq PÅÜ«∂ÅÖ’
=∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# (Ѩq„`«) "å`å=~°}O <≥ÅH˘#\ÏxH˜ ^ÀǨÏ^ŒÑ¨_»`å~Ú.
14. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 68= ¿Ñr
`«=∞ ѨÓsfi‰õΩÅ∞ ™ê÷ÑO≤ Kå~°#fl HÍ~°}OQÍ<À, ÖËHõ Pã¨∞Å
÷ #∞ ^•#q∞KåÛ~°#fl HÍ~°}OQÍ<À
H˘O^Œ~°∞ J#∞=OtHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ D =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}Ö’ J`«ºO`«
„â◊^•ú㨉õΩÎÅ∞ K«∂ѨÙ`«∞#fl ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ã¨OѶ¨∂xfl
xÜ«∞q∞OKÕ@ѨC_»∞ „ѨÉ∞íè `«fi JkèHÍ~°∞Å∞ JÖÏO\˜ qt+¨ì =º‰õΩÅ Î #∞ "åi „â◊^•ú㉨ Ωõ Å
Î ∞
P^è•~°OQÍ QÆ∞iÎOz, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»eÖ’ ™ê÷#O HõeÊOK«\ÏxH˜ "åi JÉèíºiú`åfixfl
ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åe.
ZHõ¯_≥Hõ¯_≥·`Õ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å ™ê÷Ѩ‰õΩÅ, ™ê÷Ѩ#HÍÅѨ٠^•`«Å
42 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
"å~°ã¨∞ÅÖ’ `«y# =º‰õΩÎÅ∞ =ÙO_ç=ÙO\Ï~À, JÖÏO\˜"åix (PÜ«∂ ‰õΩ@∞OÉÏÅ =∞`«
qâßfi™êÅ#∞, P ã¨Oã¨Å
÷ `À P ‰õΩ@∞OÉÏÅ J#∞|O^è•xfl ^Œ$+≤Ö
ì ’ =ÙOK«∞H˘x) ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ
=∞O_»eÖ’ ã¨Éèí∞ºÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OKåe.
15. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 75= ¿Ñr
PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}Ö’ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ áê„`« =ÚYº"≥∞ÿOk. JO^Œ∞KÕ`« D ÉÏ^茺`«
x~°fiiÎOKÕ"åà◊√§ – ™ê÷xHõ =~åæʼnõΩ K≥Ok#"åÔ~· =ÙO_»@O, JOH˜`«ÉèÏ=O`À ÉèíH˜Î, <Õ~°∞Ê,
„Hõ=∞tHõ∆}Å`À `«=∞ áê„`«#∞ ã¨=∞~°úOQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«QÆÅ x*Ï~Úf Ѩ~°∞Öˇ· =ÙO_»@O
J=ã¨~°O. HÍx, [~°∞QÆ∞`«∞#flk "Õ~°∞. WÖÏ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ xÜ«∂=∞HõO q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∂
ã¨Oã¨÷Å „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ „ѨHõ¯#ɡ\˜ì, J<ÕHõ W`«~° HÍ~°}ÏÅ`À („ѨÉèí∞`«fiO)
=º=ǨÏiã¨∞Î#fl@∞¡ P~ÀѨ}Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
PÅÜ«∂ʼnõΩ J<ÕHõ=∞Ok Éèí‰õΩÎÅ∞ =ã¨∞Î<åfl~°∞. „QÍ=∂Ö’¡ ѨÅ∞ Éèí[# =∞O_»Å∞Å∞ Ѩx
KÕã¨∞ÎO\Ï~Ú. WÖÏO\˜ Éèí[# =∞O_»Å∞ÖË – ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OK«^Œy# =∞Oz
=º‰õΩÎÅ¿Ñ~°¡#∞ ã¨∂zOK«=K«∞Û.
Hõq∞+¨<£ ^Œ$+≤Hì ˜ =zÛ# f„= P~ÀѨ} Uq∞@O>Ë – PÅÜ«∂Å∞, `«k`«~° ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å ÷ ‰õΩ
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ áÈã¨∞ìÅÖ’ ã¨Ô~·# J~°›`« QÆÅ =º‰õΩÎÅ xÜ«∂=∞HõO [~°QÆ@OÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∞,
`«k`«~° HÍ~°}ÏÅ =Å¡ ã¨K«Ûi„`«, x*Ï~Úf, ™ê=∞~°úºOÖËx "åà◊√§‰õÄ_® PÅÜ«∂Å
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OѨ|_»∞`«∞<åfl~°∞. U`å"å`å WÖÏ xÜ«∞q∞`«∞Öˇ·# ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞
‰õÄ_® ZO`«¿ãÑ¨Ó `«=∞ ~å[H©Ü«∞ ã¨O|O^è•Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞ÛHÀ_®xH˜ (D Ѩ^Œqx)
LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩO@∞<åflˆ~ `«Ñ¨Ê ã¨Oã¨÷Å „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ Ѩ\˜ìOK«∞HÀ=@OÖË^Œ∞.
=∂‰õΩ ÅaèOz# P^è•~åÅ „ѨHÍ~°O – PÅÜ«∂Å∞ `«k`«~° ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}H˜
Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ ÉèíOQÆO HõÅ∞QÆ∞`ÀOk. XHõ\˜ – W`«~° J~°›`«efl „ѨHõ¯#ɡ\˜ì, ~å[H©Ü«∞
áêsìÅ HÍ~°ºHõ~°Îefl D ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ã¨OѶ¨∂Ö’¡H˜ K˘Ñ≤Êã¨∞ÎO_»@O =Å¡, Ô~O_Àk – JÖÏ
xÜ«∞q∞`«∞Öˇ#· ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ ∞ `«=∞ áê„`«‰Ωõ <åºÜ«∞O KÕÜ∞« HõáÈQÍ, |Ü«∞@ `«=∞ ~å[H©Ü∞«
„Ѩu+¨ì#∞ "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞ÛHÀ\ÏxH˜ `åѨ„`«Ü«∞Ѩ_»∞`«∂O_»@O.
16. „ѨHõ~°}O –2Ö’ 81= ¿Ñr
ã¨O|Okè`« („ѨÉèí∞`«fi) JkèHÍ~°∞ʼnõΩ – `«=∞ WKåÛù#∞™ê~°O Z=ifl Ѩ_ç`Õ "åix
(J~° › `« Å `À xq∞`« Î O ÖË ‰ õ Ω O_®) ^è Œ ~ ° ‡ Hõ ~ ° Î Å ∞QÍ xÜ« ∞ q∞OKÕ Jáê~° " ≥ ∞ ÿ #
qK«Hõ∆}ÏkèHÍ~åÅ∞<åflÜ«∞#flk =∂ ^Œ$+≤ìH˜ =zÛ# =∞~À P~ÀѨ}.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 43
 ÃãHõ∆<£ 82 „H˜O^Œ JÖÏO\˜ xÜ«∂=∞HÍefl ã¨=iOKÕ JkèHÍ~°O Hõq∂+¨#~üH˜ =ÙOk.
ã¨O|Okè`« JkèHÍ~°∞Å∞ =∂„`«O D xÜ«∂=∞HÍÅ q+¨Ü«∞OÖ’ `«=∞ x~°‚Ü«∂xfl
ã¨=∞iúOK«∞‰õΩ<Õ ZÖÏO\˜ HÍ~°}ÏÅ#∂ iHÍ~°∞¤ÅÖ’ q=iOK«@OÖË^Œ∞.
17. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 83= ¿Ñr
ÃãHõ ∆ < £ 15 „H˜ O ^Œ quasi-judicial L`« Î ~ ° ∞ fiÅ∞ *Ïs KÕ Ü « ∞ \ÏxH˜ 㨠O |Okè ` «
L#fl`åkèHÍ~°∞ʼnõΩ JkèHÍ~åÅ∞ =ÙO_»@O <åºÜ«∞O, ^èŒ~°‡O, ã¨=∞O[ã¨O. J#~°∞›Öˇ·#
"åix qq^èŒ =uÎà◊§‰õΩ Ö’|_ç ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OK«\Ïxfl x~ÀkèOK«\ÏxH˜ D
P^ÕâßÅ∞ LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~Ú. WѨÊ\˜ˆH WÖÏ JkèH͈~`«~° =~åæÅ =uÎà◊§HÍ~°}OQÍ
J#~°∞›efl „@ã‘ìÅ∞QÍ xÜ«∞q∞ã¨∞Î<åfl~°x Ѷ≤~åº^Œ∞Å∞ =ã¨∞Î<åfl~Ú.
WÖÏO\˜ P^ÕâßÅ∞ ~å[H©Ü«∞ =uÎà◊§x x~ÀkèOK«\ÏxH˜ ‰õÄ_® LѨÜ≥∂QÆѨ_»`å~Ú.
ZO^Œ∞HõO>Ë, WÖÏO\˜ quasi-judicial L`«Î~°∞fiÅ∞ *Ïs KÕ¿ã@ѨC_»∞, JO^Œ∞‰õΩ QÆÅ
ã¨=∞~°úhÜ«∂OâßÅ∞ Uq∞\’ ‰õÄ_® q=iOKåeû =ÙO@∞Ok.
D q+¨Ü«∞OÖ’ "Õ∞O „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞O`À UH©Éèíqã¨∞Î<åflO. JkèHÍ~°∞ʼnõΩ quasi-judicial
JkèHÍ~åÅx Hõ@ìɡ>ËìÖÏ ÃãHõ∆<£ 15x ã¨=iOKåÅx ã≤á¶ê~°∞û KÕã¨∞Î<åflO.
18. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 116= ¿Ñr
™⁄Ãã·\©ãπ il¢¿ãì+¨<£ K«@ìO „H˜O^Œ #"≥∂^Œ∞ HÍ|_ç, q`«~°} HÍ~°º„Hõ=∂Å J=∞Å∞ HÀã¨O
™ê÷Ñ≤OK«|_ç# q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞ ‰õÄ_® H˘xfl =Ù<åfl~Ú. D ã¨Oã¨÷Å∞ ‰õÄ_® K«@ìOÖ’
ÃãHõ∆<£ 2(4) „H˜O^Œ x~°fiK«#OÖ’ˆH =™êÎ~Ú.
YzÛ`«"≥∞ÿ# áêÅ<å x~°fiǨÏ}, PiúHõ xÜ«∞O„`«}, x~°O`«~° Ѩ~°º"ÕHõ∆} =ÙO_®Åx
K«@ìOÖ’x ã¨∂„`å=o ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î#flk. D q`«~°} ã¨Oã¨÷Å áêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆ
x~°fiǨÏ}Ö’ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõΩO_Õ ¿ãfiK«Ûù `«‰õΩ¯=.
19. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 117= ¿Ñr
q`«~}° ã¨Oã¨Å
÷ áêÅ<å =º=Ǩ~åÖ’¡ „ѨÉ∞íè `«fi *’HõºO J`«ºÅÊ ™ê÷~ÚH˜ `«yOæ K«|_®Åx
H˘O^Œ~°∞ q`«~°} ã¨Oã¨÷Å ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞, JkèHÍ~°∞Å∞, áê„uˆHÜ«ÚÅ∞, ã¨=∂[OÖ’x W`«~°
„Ѩ=ÚY∞Å∞ (=∂ =ÚO^Œ∞) =ºHõÎO KÕâß~°∞.
D ã¨Oã¨÷ÅH˘KÕÛ x^èŒ∞Å∞, Pã≤÷ áêã¨∞ÎÅ∞ – Jq L^ÕÌtOK«|_ç# ÅH∆ͺÅHÀã¨O HÍHõ
W`«~° q^è•Å∞QÍ ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆ=∞=Ù`«∞#flѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨÉèí∞`«fiO *’HõºO
44 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û#∞ Jx‰õÄ_® "å~°∞ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
D ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∞ U „ѨÜ≥∂[#O HÀã¨"≥∞ÿ`Õ ™ê÷Ñ≤OK«|_®¤Ü≥∂ P ÅH∆ͺŠ™ê^èŒ#
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨O|Okè`« „ѨÉèí∞`«fi âßY ã¨Ç¨ÏHõiOK«@O ÖË^Œ#fl Jaè„áêÜ«∞O ã¨~°fi„`å
=ºHõÎ=∞=Ù`ÀOk. „Hõ=∞OQÍ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ ã¨ÅǨe=fi@O ã¨Ç¨ÏHõiOK«@O áÈ~Ú,
"å\˜ x~°fiǨÏ}Ö’ *’HõºO KÕã¨∞H˘<Õ "≥·Yix „ѨÉèí∞`«fi âßYÅ∞ ã¨O`«iOK«∞‰õΩ<åfl~Ú.
Wk U ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩO^ŒO>Ë, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞`«∞Öˇ·# "å~°∞, ÖË^•
™ê÷Ѩ‰õΩʼnõΩ@∞O| „Ѩux^èŒ∞Å∞ D „ѨÉèí∞`«fi *’HͺxH˜ ɡOÉËÖˇuÎáÈ`«∞<åfl~°∞.
Jã¨Å∞ ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ xÜ«∂=∞HõO KÕ¿ã@ѨC_Õ =∞Oz =ºH˜`Î fi« O =Ù#fl"åà◊§x xÜ«∞q∞OK«@O
[~°QÆ@OÖË^Œ∞. nxH˜ `À_»∞ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅ xÜ«∂=∞HÍÅ∞. J=ã¨~°O =Ù<åfl ÖËHõ
áÈ~Ú<å Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ Å
ü x xÜ«∞q∞OKÕã∞¨ <Î åfl~°∞. D Ѩiã≤u÷ „Hõ=∞OQÍ, ™ê÷щ¨ Ωõ Å
‰õΩ@∞O| „Ѩux^èŒ∞ÅÖ’ – ''=∂ `å`«=Ú`åÎ`«Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ D ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷efl
U~°Ê~°Kå„~å ÉèíQÆ=O`«∞_®?—— Jx QÆQÀæÅ∞ ÃÑ>Ëì Ѩiã≤÷uH˜ ^•i f™ÈÎOk. "åà◊§ ѨÓsfi‰õΩÅ∞
™ê÷Ñ≤Oz# ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}Ö’ "åà◊§H˜ ¿ãfiK«Ûù ÖËHõáÈ=@O "åà◊§x =∞iO`« <≥·~åâߺxH˜
QÆ∞i KÕ™ÈÎOk.
20. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 118= ¿Ñr
D q`«~°} ã¨Oã¨÷Å q+¨Ü«∞OÖ’ „ѨÉèí∞`«fi xÜ«∞O„`«}QÍh, *’HõºOQÍh Ѩiq∞`«OQÍ
=ÙO_®e. |_≥˚\ò HÍÑ‘Å∞, P_ç\ò iáÈ~°∞ìÅ∞ `≥Ñ≤ÊOK«∞HÀ=@O =~°ˆH [~°QÍe. J=ã¨~°
"≥∞ÿ#ѨC_»∞ `«xvÅ∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ q∞Oz, áȉõÄ_»^Œ∞. D "Õ∞~°‰õΩ „ѨÉèí∞`«fi *’HõºO =ÙO
_»@O Ѩ@¡ PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å ™ê÷Ѩ‰õΩʼnõΩ ZÖÏO\˜ JÉèíºO`«~°O =ÙO_»É’^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë,
ã¨Oã¨÷Å ÅH∆ͺʼnõΩ q~°∞^ŒúOQÍ =ÙO_Õ q^è•<åÅ#∞ ã¨=∞iúOK«@O "åà◊§ L^ÕÌâ◊ºO HÍ^Œ∞.
P Ѩiq∞`«∞ʼnõΩ Ö’|_ç =ÙO_Õ 'xÜ«∞O„`«}—#∞ "åà◊√§ ™êfiQÆu™êÎ~°∞ ‰õÄ_®.
Uk P„QÆǨÏO `≥Ñ≤Êã¨∞ÎO^ŒO>Ë – „ѨÉèí∞`«fi âßYÖ’ xÜ«∞O„`«} XHõ Ѩikèx q∞OzáÈ~Ú
z~å‰õΩ ÃÑ>Ëkì QÍ, "ÕkOè KÕkQÍ, p\˜H=© ∂\˜H© J_»∞¤ Ѩ_kÕ QÍ `«Ü∂« ~Ô ,· D „@ã¨∞ì =∞#∞QÆ_H» ˜
P^è•~°"≥∞ÿ# ^•#^èŒ~å‡Å ã¨∂ÊùiÎx h~°∞Q͈~ÛÜ«∞@O.
21. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 119= ¿Ñr
D Hõq∞+¨<£ ã¨O^Œi≈Oz# J<ÕHõ q`«~°} ã¨Oã¨÷ÅÖ’ XˆH ~°Hõ"≥∞ÿ# Ѷ≤~åº^Œ∞ =∂\˜=∂\˜H©
qxÑ≤OzOk. Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ Åü JkèHÍ~° ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO, ~ÀA"ås áêÅ<å =º=Ǩ
~åÖ’¡ "åà◊√§ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∞#fl J_»¤QÀÅ∞ q^è•<åÅ QÆ∞iOKÕ gà◊§O`å Ѷ≤~åº^Œ∞ KÕâß~°∞.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 45
 ã¨Oã¨Å
÷ ™ê÷щ¨ Ωõ Å, ÖË^• ã¨O|Okè`« ^•`«Å ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºefl D Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ Å
ü ∞
¿ã=‰õΩÅ =∂kiQÍ Ç‘Ï#OQÍ K«∂ã¨∞Î<åfl~°h, "åà◊§ Ѩ@¡ Hõh㨠=∞~åº^Œ ‰õÄ_®
K«∂Ñ≤OK«@OÖË^Œh ‰õÄ_® H˘O`«=∞Ok Ѷ≤~åº^Œ∞ KÕâß~°∞.
x*ÏxH˜ J<ÕHõ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ÅÖ’ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅH˜ K≥ѨCHÀ^Œy#O`« Ѩ<Õ
=ÙO_»@OÖË^Œ∞. KåÖÏ=∞Ok Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅ∞ ("åà◊§ „Ѩ=~°Î# HÍ~°}OQÍ)
ZO_À"≥∞O\òû _çáê~üì"≥∞O\òH˜ K≥_»¤¿Ñ~°∞ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞.
22. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 116= ¿Ñr
D K«@ìO J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ# (1967 [#=i 26) <å\˜ #∞O_ç ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Åhfl 17/
66 K«@ìO ѨikèÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ ~å|_®¤~Ú. "å\˜Ö’ KåÖÏ ã¨Oã¨÷Å∞ K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£
38 „H˜O^Œ #"≥∂^Œ∞ KÕÜ∞« |_®¤~Ú. QÆ`« ~Ô O_»∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ (P K«@ì „Ñ¨HÍ~°O ~°∂á⁄Ok#)
áêÅ<å x~°fiǨÏ}‰õΩ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅ∞ JÅ"å@∞ Ѩ_çáÈÜ«∂~°∞. JO^Œ∞KÕ`«, D
^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å áêÅ<å =º=Ǩ~åxfl 1966 <å\˜ 17= K«@ìO ѨikèÖ’Oz ѨÓiÎQÍ
`«Ñ≤ÊOK«@O ã¨=∞O[ã¨O HÍ^Œ∞.
23. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 116= ¿Ñr
PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}H˜ ã¨O|OkèOz# q^è•<åÅ∞, ÖË^• =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åÅ#∞
q=iOKÕ „@ã¨∞ì ^Œ™êÎ"ÕAÅ∞ ÃãHõ∆<£ 36 „H˜O^Œ XHõ q^è•#O (Scheme) =∂„`«"Õ∞#h,
HÍ|\˜ì D ã¨Oã¨÷Å „@ã¨∞ìÅ x~°fiǨÏ}‰õΩ KèåѨì~ü–3 ã¨∂„`å=àı =iÎã¨∞ÎO^Œx (H˘O^Œ~°∞)
"åºMϺxã¨∞Î<åfl~°∞.
HÍx ÃãHõ∆<£ 36x J^茺ܫ∞#O KÕã≤#ѨC_»∞, JHõ¯_» L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# scheme XHõ
<åºÜ«∞Ѩ~°"≥∞ÿ# q^è•#O =∂„`«"Õ∞. JO^Œ∞KÕ`« HÀ~°∞ìѨ~°OQÍ ("å\˜ x~°fiǨÏ}‰õΩ) U^Œ<åfl
q^è•#O J=∞Ö’¡ =ÙO>Ë `«Ñ¨Ê, „@ã¨∞ì ^Œ™êÎ"ÕAÖ’¡ =Ù#fl ã¨∂„`å=o „ѨHÍ~°"Õ∞ ã¨Oã¨÷Å
áêÅ<å x~°fiǨÏ} [~°QÍeû =ÙO@∞Ok.
24. „ѨHõ~°}O–2Ö’ 169= ¿Ñr
10. 'q`«~°} ã¨Oã¨÷Å— Ü«∂[=∂#º x~°fiǨÏ}Ö’ „ѨÉèí∞`«fi *’HõºO Hõx+¨ì ™ê÷~ÚÖ’
=ÙO_®Åx Hõq∞+¨<£ KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞û ^Œ$ëêìº, 15 #∞O_ç 36 =~°‰õÄ QÆÅ ÃãHõ∆<£ÅÖ’
'q`«~°} ã¨Oã¨÷— J#fl Ѩ^•efl `˘ÅyOKåÅx ã¨∂zOK«_»"≥∞ÿOk. Hõ#∞Hõ XHõ¯ ÃãHõ∆<£
15(7) q∞#Ǩ q∞QÆ`å ÃãHõ<∆ Å
£ xflO\˜Ö’ ZHõ¯_≥H¯õ _» 'q`«~}
° ã¨O㨗÷ J#fl Ѩ^•Å∞O\ÏÜ≥∂
"å@xflO\˜h `˘ÅyOKåeû =ÙOk.
★ ★ ★
46 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
`«q∞à◊<å_»∞ J#∞Éèí=O
1. 1987 <å\˜ K«\ÏìxH˜ P^è•~°O–J^Õ ~°HOõ QÍ 1971Ö’ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ ~°∂á⁄Ok# K«@Oì .
D `«q∞à◊<å_»∞ K«\Ïìxfl (70/1971) KèåÖˇOl KÕã¨∂Î âı+¨=∂‡àò, =∞iH˘O^Œ~°∂ Hõeã≤
1971Ö’ XHõ i\ò Ñ≤\©+¨<£ ^•YÅ∞ KÕâß~°∞.
1996Ö’ PO„^茄Ѩ^Õâò ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìOÃÑ· ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞ÊÖ’ D
`«q∞à◊<å_»∞ ˆHã¨∞ „Ѩ™êÎ=# =zÛOk. P „Ѩ™êÎ=# Uq∞\’ K«∂^•ÌO :
¿Ñ~å 120
''âı+¨=∂‡àò ˆHã¨∞ (ã¨∞„áê) q+¨Ü«∂xH˜ D ˆHã¨∞Ö’ "å^Œ, „Ѩu"å^Œ∞Å <åºÜ«∞"å^Œ∞Å∞
W^Œ~Ì ∂° J`«ºO`« „áê^è•#º`« Wã¨∂Î "åkOKå~°∞. "åà◊§ "å^Œ#Å∞ q#flq∂^Œ@, „Ѩ[Å qâßfi™êxfl
xÅɡ@ì_»O HÀã¨O PÅÜ«∂Ö’¡ x`«º ^Õ=`å~°Û#H˜ QÆÅ „áê^è•#º`«x D HÀ~°∞ì <˘H˜¯
=Hͯ}˜™ÈÎOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, PÜ«∂ PÅÜ«∂Ö’¡ ^Õ=Ùà◊§‰õΩ `«y# =∞O„`« Ѩ~î°#O`À
qã¨Î$`«OQÍ x`«º ѨÓ*Ïk ¿ã=Å∞ [~°QÍeû# J=ã¨~åxfl ‰õÄ_® D HÀ~°∞ì ã¨Ê+¨ìO KÕ™ÈÎOk.
J~°Û‰õΩ_ç áê„`«#∞ D HÀ~°∞ì QÆ∞iÎOzOk.
PÅÜ«∂ÅÖ’ PÜ«∂ PÅÜ«∞ PKå~°, ™êO„Ѩ^•Ü«∂#∞|^ŒúOQÍ PQÆ=∞ âߢ™êÎ#∞™ê~°O
x`«ºO ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºÅ#∞ W`«~° ¿ã=Å#∞ JOkã¨∂Î =ÙO_Õ J~°›`«QÆÅ J~°Û‰õΩ_çH˜ –
PÅÜ«∞ ¿ã=ÅÖ’ QÆÅ „áê^è•#º`åѨÓ~°fiHõ ™ê÷#O qt+¨ì"≥∞ÿOk. „Ѩu"å^Œ∞Å <åºÜ«∞"åk N
Ñ≤.Ñ≤.~å=Ù ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÖ’ qÉèËkOK«@OÖË^Œ∞.——
2. _çq[<£ ɡOKü WzÛ# ÃÑ· fˆ~Ê W"åfioìH© ^Õâ◊=∞O`«\Ï t~À^è•~°ºOQÍ =Ù#flO^Œ∞=Å¡,
âı+¨=∂‡àò ˆHã¨∞x =∞#O =∞iO`« Ö’`«∞QÍ Ñ¨ijeOKåeû =ÙOk.
XHõ~H° Oõ QÍ, PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò K«\ÏìxH˜, `«q∞à◊<å_»∞ K«\ÏìxH˜ ÅH∆ͺŠq+¨Ü∞« OÖ’ =º`åºã¨O
=ÙOk. âı+=¨ ∂‡àò Hˆ ã¨∞ `åÅ∂‰õΩ Ñ≤\+© <¨ Ö £ ’x D „H˜Ok ¿Ñ~åÅ∞ WѨÊ\˜ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ã¨=∞㨺H˜
„Ѩã¨∞Î`åOâßÅ∞. (2002 PQÆã¨∞ì P~°∞<å_»∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì _çq[<£ ɡOKü Z^Œ∞@ qKå~°}‰õΩ
=zÛ# i=Óº Ñ≤\©+¨<£ÃÑ· (Ñ≤\©+¨#~üÅ `«~°Ñ¶¨Ù#) "åkOz# N ÔH.Ѩ~åâ◊~°<£ ‰õÄ_® D âı+¨=∂‡àò
ˆHã¨∞ f~°∞Êx Z‰õΩ¯=QÍ „Ѩ™êÎqã¨∂Î =KåÛ~°∞)
¿Ñ~å 6
1959 <å_»∞ `«q∞à◊<å_»∞ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∂Å K«\Ïìxfl (˛˛ii) ã¨=iOK«@O HÀã¨O
L^ÕÌtOz# XHõ aÅ∞¡x `«q∞à◊<å_»∞ q^è•# ã¨Éèí W\©=Å P"≥∂kOzOk. nx Ѷ¨e`«OQÍ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 47
Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂Ö’¡ J~°Û‰õΩÅ∞QÍ, ѨÓ*Ï~°∞Å∞QÍ =Oâ◊áê~°OѨ~º° OQÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl q^è•#O
~°^Œ∞Ì HÍ=Åã≤ =ÙO@∞Ok.
^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x ѨÙ~å`«# PÅÜ«∂Å#∞ JO\˜ÃÑ@∞ìH˘x =Ù#fl "ÕÖÏk J~°ÛHõ,
QÆ∞~°∞Hõ¯à◊√§Å ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ D K«@ìO XHõ Jâ◊xáê`«O. JO`ÕHÍ^Œ∞, Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∞
=º=ã¨÷, =º=ã¨÷ Ѩ@¡ Éèí‰õΩÎʼnõΩ QÆÅ qâßfi™êʼnõΩ Q˘_»¤eÃÑ@∞ì.
¿Ñ~å 7
D (`«q∞à◊<å_»∞) K«@ìOÖ’ q=iOK«|_ç# ÅH∆ͺÅ∞, Pâ◊Ü«∂Å „ѨHÍ~°O – J#∞=OtHõ
J~°ÛHõ`«fiO ™ê÷<Õ XHõ PÅÜ«∞ x~°fiǨÏ} ã¨Oã¨÷ U~åÊ@∞ HÍ=Åã≤ =ÙO@∞Ok. D ã¨Oã¨÷Ö’
=ÙO_Õ =º‰õΩÎÅ∞ `«y# q^•º~°›`«Å∞, J~°ÛHõ`«fiOÖ’ tHõ∆} á⁄Ok#"åà◊¥§ J~Ú =ÙO_®e.
WÖÏO\˜ ã¨Oã¨÷Ö’H˜ „Ѩ"Õâ◊O q+¨Ü«∞OÖ’ Jxfl ‰õΩÖÏÅ, *Ï`«∞Å, =~å‚Å "åiH˜ J=HÍâ◊O
=ÙO_®e.
`«q∞à◊<å_»∞Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂ÅÖ’ Ѩx KÕ¿ã J~°Û‰õΩÅ∞, QÆ∞~°∞Hõ¯à◊√§Å∞ ѨÓ*Ï~°∞Å∞
‰õÄ_® LÅ∞ÎÔ~· ¿ã=‰õΩÖË. D „Ѩ^è•#OQÍ =∞O„`« Ѩ~î°#O, "Õ^Œ Ѩ~î°#O, „Ѩ|O^èŒ =K«#O,
^Õ"å~°O `«k`«~° q^è•Å∞QÍ PÅÜ«∂ÅÖ’ ™È΄`« áê~îåÅ∞ KÕÜ«∞@O, x`«º ^Õ=`å~°Û#H˜
ã¨O|OkèOz# ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºk ¿ã=ÅOkOK«@O – D LÅ∞ÎÔ~· ¿ã=‰õΩÅ q^èŒ∞Å∞.
J~Ú`Õ, ã¨O㨯~°}Å kâ◊QÍ – PÅÜ«∂ÅÖ’x D J#∞=OtHõ ¿ã=‰õΩŠǨϟ^•ÅxflO\˜h
~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx „ѨÉèí∞`«fiO ã¨OHõeÊOzO^Œx K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
¿Ñ~å 8
D ÅH∆ͺÅÖ’ =∞~À q+¨Ü«∞O ¿Ñ~˘¯O@∞<åfl~°∞. ^•ã¨∞Å ^Œâ◊~°^èŒ ~å=∂~å=Ù ˆHã¨∞
(54/1961 – ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì) q+¨Ü«∞OÖ’ =∞„^•ã¨∞ J#∞=OtHõ „QÍ=∂kèHÍ~°∞Å K«@ìO (3/
1895)Ö’x ÃãHõ∆<£ 6(1)x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì H˘\˜ì"Õã≤Ok. WO^Œ∞‰õΩ Ô~O_»∞ HÍ~°}ÏÅ#∞ HÀ~°∞ì
L^ŒÇ¨ÏiOzOk. 1. D K«@ìO ~å*ϺOQÆOÖ’x 16(2) JkèHõ~°}H˜ q~°∞^ŒúOQÍ =ÙO_Õ
q=Hõ∆`«`À ‰õÄ_ç =ÙO_»@O, 2. Jã¨Ê$â◊º`å x"å~°} ã¨OѶ¨∞O KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# ÃÑ· f~°∞Ê ^Œ$ëêìº, (™êOѶ∞≤ Hõ ã¨O㨯~°}Å kâ◊QÍ) Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂Ö’¡
=Oâ◊áê~°OѨ~°ºOQÍ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ [i¿Ñ q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx „ѨÉèí∞`«fiO ÉèÏqOzOk.
¿Ñ~å 9
aÅ∞¡Ö’ L^ŒÇϨ iOK«|_ç# ÃÑ· ÅH∆ͺÅ#∞ ™êkèOK«\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ, 22/1959 K«@Oì Ö’x
48 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ÃãHõ∆<£ 55Ö’ ''... Jxfl ˆHã¨∞ÅÖ’—— Jx =Ù#flKÀ@, ''ZHõ¯_≥Hõ¯_≥·`Õ, P ¿ã=, L^ÀºQÆO
=Oâ◊áê~°OѨ~°º"≥∞ÿ#k HÍ^À P ˆHã¨∞ÅÖ’....—— Jx K«^Œ∞=ÙHÀ"åÅx ã¨=iOK«|_ç# K«@ìO
¿Ñ~˘¯O\’Ok.
ÃãHõ∆<£ 55Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£–1H˜ D „H˜Ok q=~°} W=fi|_çOk:
''¿ã=‰õΩÅ, L^ÀºQÆ∞ŠǨϟ^• Jx =Ù#fl „ѨuKÀ\Ï J~°Û‰õΩÅ#∞, ѨÓ*Ï~°∞Å#∞ ‰õÄ_®
HõeÑ≤ K«^Œ∞=ÙHÀ"åe...——
W^Õ ÃãHõ∆<£ 55Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£–2 ™ê÷<Õ D „H˜Ok ã¨Éò ÃãHõ∆<£x KÕ~°∞ÛHÀ"åe :
''ã¨Éò ÃãHõ∆<£–1Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# U MÏm áÈã¨∞ìÖ’ xÜ«∞q∞OѨ|_»\ÏxÔH·<å – P
áÈã¨∞ìH˜ `å<Õ `«^Œ∞Ѩi "å~°ã¨∞_çfl J#fl HÍ~°}OQÍ xÜ«∞q∞OѨ|_»\ÏxH˜ U =ºH©Î J~°∞›_»∞
HÍ_»∞.——
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ ÃãHõ∆<£ 56H˜ ã¨=~°}Å∞ [iQÍ~Ú. „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’ ÃãHõ∆<£ 116Ö’x ã¨Éò
ÃãHõ∆<£–2Ö’ 22= HÍ¡AÖ’ – ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ qq^èŒ JkèHÍ~°∞Å, ¿ã=‰õΩÅ áÈã¨∞ìÅÖ’
xÜ«∞q∞OѨ|_»\ÏxH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ Ü≥∂Qƺ`«Å∞, JÖÏO\˜ ¿ã=ÅH˜ ã¨O|OkèOz# x|O^è#Œ Å∞
ã¨=iOK«|_®¤~Ú. D ã¨Oã¨÷ÅÖ’ JѨÊ\˜ˆH U~°Ê_ç#, Éèíq+¨º`üÖ’ (K«@ìO J=∞Ö’¡H˜ =zÛ#
`«~°∞"å`«) U~°Ê_»QÆÅ MÏmÅ q+¨Ü«∞OÖ’ „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£–6 WѨC_≥ÖÏ
ã¨=iOK«|_çO^À JÖψQ =iÎã¨∞ÎOk.
P ~°HõOQÍ, D ã¨=iOK«|_ç# K«@ìO – "å~°ã¨`«fiѨ٠J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\ÏxH˜
J=HÍâ◊O HõeÊ™ÈÎOk. J~Ú`Õ J~°ÛHõ áÈã¨∞ìÅÖ’ U ‰õΩÖÏxH˜, =~å‚xH˜ K≥Ok# =ºHõÎ~Ú<å
xÜ«∞q∞OѨ|_»\ÏxH˜ ‰õÄ_® J=HÍâ◊O HõeÊ™ÈÎOk. JO`ÕHÍHõ, JÖÏO\˜ xÜ«∂=∞HÍxH˜
ã¨O|OkèOz# x|O^èŒ#Å#∞ „ѨÉèí∞`«fiO `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ ‰õÄ_® D K«@ìO
JkèHÍ~°q∞™ÈÎOk.
D aÅ∞¡H˜ 1971 [#=i 8# QÆ=~°fl~ü P"≥∂^ŒO ÅaèOzOk. nxfl 1971 [#=i 12 <å_»∞
2/1971 =∞„^•ã¨∞ K«@ìOQÍ „ѨÉèí∞`«fi Ãã~ÚO\ò *Ïi˚ (J™ê^è•~°}) QÆ*ˇ\òÖ’ „ѨK«∞iOKå~°∞.
¿Ñ~å 25
aÅ∞¡H˜ [`«Ñ¨~°K«|_ç# ÅH∆ͺÅ∞, HÍ~°}ÏÅÖ’ =∞„^•ã¨∞ =Oâ◊áê~°OѨ~°º „QÍ=∂kèHÍ~°∞Å
K«@ìO (2/1895) q+¨Ü«∞OÖ’ ^•ã¨∞Å ^Œâ◊~°^èŒ ~å=∂~å=Ù ˆHã¨∞Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞Ê
QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOK«|_çOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 49
 x*ÏxH˜ P „Ѩ™êÎ=# ѨÓiÎQÍ J„Ѩã¨∞Î`«O. ZO^Œ∞HõO>Ë – P ˆHã¨∞Ö’ – „ѨÉèí∞`«fi
Ü«∞O„`åOQÆOÖ’x XHõ ™ê÷~Ú L^ÀºQÆ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛOk. J~Ú`Õ
^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’x J~°Û‰õΩÅ∞ „ѨÉèí∞`«fi ѨikèÖ’H˜ =KÕÛ L^ÀºQÍÅÖ’ ÖË~°∞. JO^Œ∞KÕ`«
J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO ǨωõΩ¯ =ÙO_»@O J<Õk ~å*ϺOQÆOÖ’x 16= JkèHõ~°}Ïxfl
LÅ¡OѶ≤∞Oz#@¡=^Œ∞. P ~°Hõ"≥∞ÿ# qâı¡+¨} (áÈeHõ) `«Ñ¨C^•i Ѩ\˜ìOKÕkQÍ =ÙOk.
WѨC_»∞ – âı+¨=∂‡àò ˆHã¨∞Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ~å*ϺOQÆ ^èŒ~å‡ã¨#O WzÛ# f~°∞ÊÖ’x
ã¨O|Okè`« JOâßÅ#∞ Ѩije^•ÌO. Wq KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# JOâßÅ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë –
~å*ϺOQÆOÖ’x 141= JkèHõ~°} „ѨHÍ~°O, WѨC_»∞ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl K«@ìO – D ˆHã¨∞ q∂^Œ
P^è•~°Ñ¨_ç =ÙOk.
2002 PQÆã∞¨ ì P~°∞, U_»∞ `åsY∞ÅÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì _çq[<£ ɡOKü Z^Œ∞@ i=Óº Ñ≤\+© #¨ ¡
(<≥O. 2350/1997, <≥O. 2375/1997, <≥O._ç. 18695/1997) q∂^Œ "å^Œ∞Å `«~Ñ° Ù¨¶ # ã‘xÜ«∞~ü
<åºÜ«∞"åk N ÔH.Ѩ~åâ◊~°<£ "åkã¨∂Î, 1996 <å\˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì L`«Î~°∞fi 1972 <å\˜ ~å*ϺOQÆ
^èŒ~å‡ã¨#O WzÛ# =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ P L`«Î~°∞fix
LѨã¨OǨÏiOKåÅx HÀ~å~°∞.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ~å*ϺOQÆ ^èŒ~å‡ã¨#O (1972 =∂iÛ 14#) WzÛ# f~°∞ÊÖ’ (ZSP~ü 158
Zãπã≤ 1972) ã¨O|Okè`« JOâßÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
¿Ñ~å 6
1971 [#=i 8# J=∞Ö’¡H˜ =zÛ# ã¨=~°} K«@ìO 1971 ^•fi~å 1959 <å\˜ „Ѩ^è•#
K«@ìOÖ’ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ~å|_®¤~Ú. „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’x 55, 56, 116 ÃãHõ∆<£Å‰õΩ
ã¨=~°}Å∞ KÕâß~°∞. `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ K«@ìOÖ’ H˘xfl H˘`«Î ã¨∂„`åÅ#∞‰õÄ_® K˘Ñ≤ÊOK«_»O
[iyOk.
Jã¨Ê$â◊º`«, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ PiúHõ, q^•º q+¨~ÚHõ Jaè=$kú q∂^Œ U~åÊ>ˇÿ# Hõq∞\©
KÕã≤# ™êOѶ≤∞Hõ ã¨O㨯~°}Å ã≤á¶ê~°∞ûÅ kâ◊QÍ D ã¨=~°}Å K«@ìO =∞#∞QÆ_»Ö’H˜ =zÛOk.
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO `«~°Ñ¶¨Ù# D ã¨=~°}Å K«@ìO q+¨Ü«∞OÖ’ ^•YÖˇ·# H“O@~ü
JѶ≤_»q\òÖ’ ¿Ñ~˘¯#fl ÅH∆ͺÅ∞, HÍ~°}ÏÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
''1969Ö’ Jã¨Ê$â◊º`«, Ã+_»∂ºÅ∞¤ ‰õΩÖÏÅ PiúHõ, q^•º q+¨Ü«∞Hõ Jaè=$kú Hõq∞\© `«#
x"ÕkHõÖ’ – Ç≤ÏO^Œ∂ =º=ã¨÷Ö’x J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`åfixfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂Åx – ã≤á¶ê~°∞û
KÕã≤Ok. D J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO ™ê÷<Õ PÅÜ«∞ =º=Ǩ~åÅ ã¨Oã¨÷<˘Hõ^•xx U~åÊ@∞
50 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
KÕÜ«∂Åh, ^•x ^•fi~å `«y# q^•º~°›`«Å∞ Hõey# JÉèíº~°∞úʼnõΩ ‰õΩÅ, *Ïu, =~°‚ q=Hõ∆`å
~°Ç≤Ï`«OQÍ – tHõ∆}xzÛ J~°Û‰õΩÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OKåÅx ‰õÄ_® D Hõq∞\© ã¨∂zOzOk.
`«q∞à◊<å_»∞Ö’x Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ∞, QÆ∞~°∞Hõ¯à◊§Å∞, ѨÓ*Ï~°∞Å∞ JO`å
LÅ∞ÎÔ~· ¿ã=‰õΩÅ∞. PÅÜ«∞OÖ’ =¸Å q~å\òH˜ ^≥·#Ok# ѨÓ[Å∞, ¿ã=Å∞, ÔH·OHõ~åºÅ∞
KÕÜ∞« @O, =∞O„`« Ѩ~#°î O, "Õ^Œ Ѩ~#°î O, „Ѩ|O^èŒ „Ѩ=K«#O, ^Õ"å~° „Ѩ=K«#O `«k`«~° ¿ã=Å∞
JOkOK«@"Õ∞ LÅ∞ÎÔ~· ¿ã=‰õΩÅ q^èŒ∞Å∞.
1959 <å\˜ `«q∞à◊<å_»∞ Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞, ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO (22/1959)Ö’x 55,
56 ÃãHõ<∆ Å
£ ∞ – D ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡, q`«~}
° ã¨Oã¨Å
÷ Ö’ =∞`« Ѩ~"° ∞≥ #ÿ ¿ã=ÅOkOKÕ ¿ã=‰õΩÅ#∞
=Oâ◊º =~°Oáê~°º q^è•#OÖ’ xÜ«∞q∞OKÕ J=HÍâßxfl ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»eH˜ HõeÊã¨∞Î<åfl~Ú.
J~Ú`Õ ™êOѶ≤∞Hõ ã¨O㨯~°}ÅÖ’ ÉèÏQÆOQÍ WѨÊ\˜ˆH Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂ÅÖ’ ¿ã=‰õΩÅ
xÜ«∂=∞HõO q+¨Ü«∞OÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂ =º=ã¨÷Ö’x Jxfl ‰õΩÖÏÅ"åiH˜ J=HÍâ◊O HõeÊã¨∞Î<åfl~°∞.——
¿Ñ~å 10
K«@ìO ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ ‰õ∆Ω}‚OQÍ J~°úO KÕã¨∞HÀ"åÅO>Ë, Ç≤ÏO^Œ∂ =º=ã¨÷Ö’
J#∂Kå#OQÍ =ã¨∞Î#fl qâßfi™êxfl, PKå~° =º=Ǩ~åʼnõΩ ã¨O|OkèOz# H˘xfl HÀ}ÏÅ#∞
ѨijeOKåeû =ÙOk.
=∞#O =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞#fl PÅÜ«∂Åhfl ѨÙ~å`«# HÍÅOÖ’ ™ê÷Ñ≤OK«|_ç# |Ç≤Ï~°OQÆ
=∞`« ã¨Oã¨÷Å∞. H˘xfl t"åÅÜ«∂Å∞, H˘xfl qëê‚fiÅÜ«∂Å∞. JO>Ë PÜ«∂ PÅÜ«∂ÅÖ’ qq^èŒ
<å=∂Å`À ÖË^• J=`å~åÅÖ’ "≥Åã≤# t=Ù_çfl ÖË^• q+¨µ=‚ Ùx ѨÓl™êÎ~∞° . JÖÏ t"åÅÜ«∂ÅÖ’
t=Ù_çfl P~åkèOKÕ"åix â‹·=ÙÅh, qëê‚fiÅÜ«∂Ö’¡ q+¨µ‚=Ùx P~åkèOKÕ"åix "≥·+¨‚=ÙÅh
JO\Ï~°∞. PÅÜ«∂Ö’¡ q„QÆǨ~å^èŒ# J<Õk J`«ºO`« ѨÙ~å`«# ™êO„Ѩ^•Ü«∞OQÍ =™ÈÎOk.
K«i„`«HÍ~°∞_»∞ _®Hõ~ì ü HÍ<≥ ã¨=∂Kå~°O „ѨHÍ~°O, ¢ÔHã· =Ψ â◊HOõ P~°OÉèÏxH˜ =ÚO^Œ∞ <åÅ∞QÀ
â◊`å|Ì HÍÅOÖ’ ‰õÄ_® D q„QÆǨ~å^èŒ# [iˆQk. ('^èŒ~°‡âßG K«i„`«— „QÆO^äŒOÖ’x Ô~O_»=
„ѨHõ~°}OÖ’x kfifÜ«∞ ÉèÏQÆOÖ’ ¿Ñr 710).
PÅÜ«∂Å x~å‡}O [iy# <å\˜ #∞OKÕ J~°ÛHõ =º=ã¨÷ ‰õÄ_® LxH˜Ö’H˜ =zÛOk. D
=º=ã¨Ö ÷ ’ – =¸Å q~å\òH˜ J~°ÛHõ ¿ã=ÅOkOK«_O» ^•fi~å J~°Û‰õΩʼnõΩ r=<Àáêkè ÅaèOKÕk.
JѨC_Õ, ǨÏi, ǨÏ~°∞efl "Õ~ˆ fi~°∞QÍ P~åkèOKÕ q^è•#O ‰õÄ_® "å_»∞HõÖ’H˜ =zÛOk. ZѨÊ@∞flOz
D "≥~· ∞° ^躌 O P~°OÉè=í ∞~ÚO^Œ#flk YzÛ`«OQÍ K≥Ñʨ _»O Hõ+Oì¨ . J~Ú`Õ =∞ǨÉèÏ~°`« HÍÅOÖ’
‰õÄ_® D t=, q+¨µ‚ ~°∂áêefl "Õˆ~fi~°∞QÍ P~åkèOKÕ q^è•#O =ÙO_Õ^Œx, JÖÏ P~åkèOKÕ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 51
"åi (â‹=· , "≥+· =‚¨ ÙÅ) =∞^躌 f„="≥∞#ÿ â◊„`«∞`«fiO <≥ÅH˘x =ÙO_Õ^hŒ , HÍQÍ =∞ǨÉèÏ~°`O« Ö’#∂,
W`«~° ѨÙ~å}ÏÅÖ’#∂ ǨÏiǨÏ~°∞Å =∞^茺 `Õ_® ÖË^Œh, Ô~O_»∞ ~°∂áêÖ’¡x â◊H˜Î XHõ¯>Ë#x
ã¨O^Õâ◊O WKÕÛ „Ѩܫ∞`«flO [iyO^Œh ã¨Ê+¨ìOQÍ `≥Å∞™ÈÎOk.
''PÅÜ«∂Å∞, J~°ÛHõ =º=ã¨÷ =∞#∞QÆ_Ö
» ’H˜ =zÛ#ѨC_Õ, PÅÜ«∞ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ PKå~åÅ∞,
P~å^èŒ<å q^è•<åÅ∞, ¿ã=Å∞ HõeÑ≤ PQÆ=∂Å∞QÍ „ѨKå~°OÖ’H˜ =KåÛ~Ú. D PQÆ=∂Å
LxH˜x, PkèѨ`åºxfl QÆ`«OÖ’x [iy# J<ÕHõ ˆHã¨∞ÅÖ’ x~åúiOK«@O [iyOk. "≥∞ÿã¨∂~°∞
~å¢ëêìxH˜ K≥Ok# N "≥OHõ@~°=∞} ^Õ"å~ü "å~°∞ =∞^茺 [iy# ˆHã¨∞Ö’ – 1958 Zãπã≤P~ü
895 (ZSP~ü 1958 Zãπã≤ 255) – D HÀ~°∞ì (ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞)ì WzÛ# f~°∞ÊÖ’ ‰õÄ_® PQÆ=∞âߢ™êÎÅ
PkèѨ`åºxfl x~åúiOK«@O [iyOk.
PÅÜ«∞ x~å‡}ÏÅ∞, =¸Åq~å\ò „ѨuëêìѨ#, x`«º ѨÓ*Ïk ¿ã=ʼnõΩ ã¨O|OkèOz
J<åkQÍ áê\˜OK«|_»∞`«∂ =ã¨∞Î#fl xiÌ+¨ì PKå~° q^è•<åʼnõΩ XHõ âßã¨#~°∂ѨOQÍ D
PQÆ=∂Å#∞ – QÆ`«OÖ’ XHõ ˆHã¨∞Ö’ =i‚OK«_»O [iyOk.
D PÅÜ«∞ ¿ã=ʼnõΩ Ô~O_»∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ =Ù<åfl~Ú. XHõ\˜ – PÅÜ«∞OÖ’ J~°Û‰õΩ_»∞
x~°fiÇ≤ÏOKÕ P~å^èŒ<å HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ™ê=∂#º Éèí‰õΩÎÅ∞ áêÖÁæ<ÕÖÏ PHõi¬OK«_»O, Ô~O_»∞ –
HÍÅ∞+¨ºO, JѨq„`«`«, JѨiâ◊√„Éèí`«Å #∞O_ç =¸Åq~å\òx HÍáê_»@O.
=¸Åq~å\òH˜ HÍÅ∞+¨ºO ™ÈH˜<å, Jâ∫K«O JO\˜<å P q„QÆÇϨ O â◊HΘ H©}
∆ 㘠∞¨ OÎ ^Œx Ç≤ÏO^Œ∂
Éèí‰õΩÎÅ∞ qâ◊fiã≤™êÎ~°∞. JO^Œ∞ˆH JÖÏO\˜ JѨq„`« "å`å=~°}O <≥ÅH˘#\Ïxfl Éèí‰õΩÎÅ∞ HõÅÖ’
‰õÄ_® TÇ≤ÏOK«ÖË~°∞...——
''...PQÆ = ∞ âߢ™êÎ Å ‰õ Ω q~° ∞ ^Œ ú O QÍ PÅÜ« ∞ OÖ’ UO [iy<å =¸Å q~å\ò
"≥∞ÿÅѨ_çáÈ`«∞O^Œh, JO^Œ∞Ö’x ^≥·=â◊H˜Î H©∆}˜ã¨∞ÎO^Œh Éèí‰õΩÎÅ =∞#ã¨∞ûÖ’¡ <å@∞‰õΩáÈ~Ú
=ÙOk. QÆ~°ƒùQÆ∞_ç Ü≥ÚHõ¯ Ѩq„`«`«#∞ HÍáê_®Å#∞HÀ=\ÏxH˜ Wk‰õÄ_® XHõ HÍ~°}O. UÜÕ∞
PÅÜ«∂Ö’¡#~Ú`Õ =¸Å q~å\òH˜ PQÆ=∞âߢ™êÎ#∞™ê~°O „Ѩu+¨ì [~°∞QÆ∞`«∞O^À, JHõ¯_»O`å
J~°›`« Hõey#, xiÌ+¨ì PKå~åefl Hõ~îÀ~°OQÍ áê\˜OKÕ J~°Û‰õΩÅ∞ =∂„`«"Õ∞ x`«º
^èŒ∂ѨnѨ<≥·"Õ^•ºk¿ã=Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅx PQÆ=∞ âߢ™êÎÅ∞ ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
''.... P ~°HõOQÍ, D HÀ~°∞ì =ÚO^Õ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ, PÅÜ«∂ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# PKå~°
q^è•<åÅ „ѨHÍ~°O, PÅÜ«∞OÖ’x QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’ Z=~°∞ „Ѩ"ÕtOKåb, Z=~°∞ x`«ºÑ¨Ó*Ï
ѨÙ#™ê¯~åÅ∞ ™êyOKåb, Z=~°∞ ZO`«=~°‰õΩ (PÅÜ«∞OÖ’) "≥à◊§=K«∞Û =QÆ~Ú~å JOâßÅhfl
=∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∂Å∞.... "åà◊√§ (J~°Û‰õΩÅ∞) =∂„`«"Õ∞ q„QÆǨefl `åHõ=K«∞Û. ^≥·#Ok#
Jaè¿+HÍk ¿ã=Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«=K«∞Û. "å~°∞ q∞#Ǩ, "Õ~Ô =fiiH© – PKå~°∞ºÅ∞, =∞~îåkèÑ`¨ ∞« Å∞
52 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ã¨Ç¨ ã¨=∂[OÖ’ ZO`« L#fl`« ™ê÷#OÖ’ "åiH˜ ‰õÄ_® – q„QÆǨxH˜ ѨÓ[ KÕ¿ã JkèHÍ~°O,
q„QÆǨxfl ã¨Ê$tOKÕ JkèHÍ~°O, Hõhã¨O QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’ „Ѩ"ÕtOKÕ JkèHÍ~°O ÖË^Œ∞...
''=¸Åq~å\ò "≥∞ÿÅѨ_ÕÖÏ, Ѩq„`«`«#∞ HÀÖ’ÊÜÕ∞ÖÏ PQÆ=∞âߢ™êÎÅ∞ J#∞=∞uOK«x
J~°Û‰õΩ_çfl QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’H˜ J#∞=∞uã¨∂Î „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩ<Õ U K«~°º J~Ú<å – Ç≤ÏO^Œ∂
Éè‰í Ωõ Å
Î =∞`« qâßfi™êÅÖ’ "≥Ú~°@∞QÍ *’HõºO KÕã∞¨ HÀ=_»"∞Õ J=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ ~å*ϺOQÆOÖ’x
25(1) JkèHõ~°} „H˜O^Œ JÖÏO\˜ K«~°ºÅ∞ K≥Å¡=Ù Jx "Õˆ~ K≥ѨÊ#=ã¨~°O ÖË^Œ∞...——
J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO J=∞Ö’¡ =Ù#fl PÅÜ«∂ÅÖ’ =¸Åq~å\ò JѨq„`«O HÍ~å^Œ∞ –
Jx „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 55, =∞„^•ã¨∞ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ã¨Oã¨÷Å (JkèHÍ~°∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ∞)
ã¨sfiã¨∞ ~°∂Å∞û – 1964Ö’x Ѩ<≥flO_»= x|O^èŒ# ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. J~°ÛHõ`«fiO QÍh,
¿ã=QÍh J#∞=OtHõOQÍ =ã¨∞#Î fl KÀ@, "å~°ã∞¨ _≥=~°~Ú`Õ J`«#∞ P q^è∞Œ Å∞ x~°fiiÎOK«\ÏxH˜
J~°∞›_≥· =ÙO\Ï_»∞ – Jx ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∞@O ^•fi~å, ÃãHõ∆<£ 55Ö’x ã¨Éò ÃãHõ∆<£ (2) – J~°ÛHõ`«fi
ÉÏ^茺`« ã‘fiHõiOKÕ"å_»∞ PQÆ=∞ âßGOÖ’ x~°fizOz# q^èŒOQÍ J~°ÛHõ ‰õΩÅOÖ’x J^Õ
âßY‰õΩ K≥Ok#"å_≥· =ÙO_ÕÖÏ K«∂™ÈÎOk.
12= x|O^èŒ#Ö’ – J~°Û‰õΩ_»<Õ"å_»∞ =∞O„`«, "Õ^Œ, „Ѩ|O^èŒ, ^Õ"å~°<å=∂ŠѨ~î°#OÖ’
xëê‚`«∞_≥· =ÙO_®Åh, P ~°HõOQÍ PÅÜ«∞OÖ’ x`«º ѨÓ*Ïk ¿ã=ÅOkOK«QÆey =ÙO_®Åh
‰õÄ_® ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥ѨÊ|_çOk. JO>Ë – JÖÏO\˜ J~°Û‰õΩ_Õ PÅÜ«∞OÖ’ ^Õ=Ù_çH˜ Jxfl ~°HÍÅ
ѨÓ[Å∞, ¿ã=Å∞, L`«û"åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜ ѨiѨÓ~°‚ J~°›`« Hõey =ÙO\Ï_»∞.
x`«º J~°Û<åk ¿ã=ÅÖ’ U^Œ<åfl ֒ѨO [iy`Õ, =¸Å q~å\ò JѨq„`«=∞ÜÕ∞º „Ѩ=∂^ŒO
=ÙOk. JO^Œ∞Hõx JÖÏ [~°‰Ωõ ¯O_® =ÙO_»@O HÀã¨"∞Õ J~°Û‰õΩ_»∞ `«# q^è∞Œ Å∞ x~°fiiÎOK«@OÖ’
xëê‚`«∞_≥· =ÙO_®e Jx K≥ѨÊ|_çOk.
ã¨=iOK«|_ç# K«@ìOÖ’ D "å~°ã¨`«fiѨ٠(J~°ÛHõ`«fi) ǨωõΩ¯ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞|_çOk. K«@ìO
ã¨=~°} ÅH∆ͺÅÖ’ ‰õÄ_®, PÅÜ«∂ÅÖ’ qq^èŒ ¿ã=Å∞ x~°fiiÎOKÕ "åi q+¨Ü«∞OÖ’
"å~°ã¨`«fiѨ٠ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O, J~°ÛHõ`åfixfl – QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# ã¨Oã¨÷ÅÖ’ tHõ∆}
á⁄Ok#, J~°∞›Öˇ·# JÉèíº~°∞úÅO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=@O HÀã¨"Õ∞ ã¨=~°}
KÕã¨∞Î#fl@∞¡ ¿Ñ~˘¯#|_çOk.
Ѩ<≥flO_»= x|O^èŒ# „ѨHÍ~°O `«y# tHõ∆} á⁄Ok J~°›`« ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl =ºH˜Îx
t"åÅÜ«∞OÖ’QÍh, qëê‚fiÅÜ«∞OÖ’ QÍh J~°Û‰õΩ_çQÍ xÜ«∞q∞OKÕ JkèHÍ~°O (ã¨=iOK«|_ç#
ÃãHõ∆<£ 55 „ѨHÍ~°O) ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅH˜ =ÙO@∞Ok. (Ѩ<≥flO_»= x|O^èŒ# J<Õk „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’
„ѨÉèí∞`«fiO ~°∂á⁄OkOz# ~°∂Å∞. WkZѨC_≥·<å ZÖÏÔQ·<å =∂~°∞`«∂ =ÙO_»=K«∞Û.)
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 53
 ã¨=iOz# K«@ìO „ѨHÍ~°O – J~°Û‰õΩ_»∞QÍ xÜ«∞q∞OѨ|_Õ JÉèíºiúH˜ xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# tHõ∆},
q^•º~°›`« =ÙO_ç f~åÅx xˆ~ÌtOK«@O xˆ~ÌtOK«HõáÈ=@O J<Õk „ѨÉèí∞`«fi W+¨ìO. JO>Ë
z=iH˜ [iˆQ^Õq∞\˜?– U =ºH˜Î J~Ú<å – (â‹·=Ù_»∞ QÍh, "≥·+¨‚=Ù_»∞ QÍh) PQÆ=∞ âßGOÖ’
¿Ñ~˘¯#fl âßG Ѩi*Ï˝#O, =∞O„`« Ѩi*Ï˝#O =Ù#fl"å_»∞ QÍh ÖËx"å_»∞ QÍh J~°Û‰õΩ_»∞QÍ
xÜ«∞q∞OѨ|_»=K«∞Û. xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# Ü≥∂Qƺ`«Å`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® XHõ J~°Û‰õΩ_çfl
xÜ«∞q∞OK«@OÖ’ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ qK«Hõ∆}ÏkèHÍ~°O q∂^Œ ZÖÏO\˜ xÜ«∞O„`«}Ï =ÙO_»^Œ∞.
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ =∂„`«O „ѨÉèí∞`«fi xÜ«∞O„`«}H˜ Ö’|_ç Ѩx KÕÜ«∂e. „Ѩ^è•# K«@ìOÖ’x
ÃãHõ∆<£ 25 „ѨHÍ~°O – „ѨÉèí∞`«fiO *Ïs KÕ¿ã Jxfl L`«Î~°∞fiÅ#∞, P^ÕâßÅ#∞ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞
áê\˜Oz f~åe. ã¨O|Okè`« âßY Hõq∂+¨#~ü ÖË^• _çѨӺ\© Hõq∂+¨#~ü ÖË^• Jã≤ÃãìO\ò
Hõq∂+¨#~üÅ∞ *Ïs KÕ¿ã P^ÕâßʼnõΩ ‰õÄ_® W^Õ =iÎã¨∞ÎOk.
U`å "å`å, ™ê^•ã‘^•QÍ Hõ#∞Ñ≤OKÕ ã¨=~°} UHõOQÍ „ѨÉèí∞`åfi<Õfl – ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ^•fi~å,
J~°Û‰õΩÅ ^•fi~å – QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’H˜ fã¨∞H˘KÕÛã≤O^Œx HõH˜∆^•~°∞Å∞ "åkã¨∞Î<åfl~°∞.
¿Ñ~å 15
PÅÜ«∞OÖ’ xiÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ =OâßxH˜ (âßY)H˜ K≥Ok# J~°Û‰õΩ_»∞ x~°fiÇ≤Ï¿ãÎ<Õ `«Ñʨ , ^≥#· Ok#
ѨÓ*Ïk HÍ~°º„Hõ=∂Å „ѨÜ≥∂[#O ã≤kúOK«^Œx KåÖÏHÍÅO „H˜`«"Õ∞ QÆ∞iÎOK«|_çOk. HÍx
WѨC_»∞ ã¨=iOK«|_ç# K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O (P K«@Oì Ö’ L^ŒÇϨ iOK«|_ç# ÅH∆ͺÅ##∞ã¨iOz),
PÅÜ«∂ÅÖ’ PQÆ=∞|^Œú"≥∞ÿ# q^è•<åÅ#∞ `«∞OQÆÖ’ `˘H˜¯, PQÆ=∞ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# âßYʼnõΩ
K≥Ok# "Õˆ~fi~°∞ âßYÅ "åà◊§x – UH©Hõ$`« ^Õ=`å~°Û# ¿Ñ~°∞`À – PÅÜ«∂ÅÖ’ K˘Ñ≤ÊOKÕÖÏ
Kտ㠄ѨÉèí∞`«fi K«~°ºÅ#∞ x~ÀkèOK«QÆÅ J=HÍâ◊O D ã¨=iOK«|_ç# K«@ìOÖ’ ZHõ¯_® ÖË^Œ∞.
WÖÏO\˜ PQÆ=∞ q~°∞^Œú"≥∞ÿ# K«~°º – q„QÆǨŠѨq„`«`«‰õΩ ÉèíOQÆO Hõeyã¨∞ÎOk Hõ#∞Hõ,
JÖÏO\˜ JkèHÍ~åÅ#∞ ã¨=iOK«|_ç# K«@ìO ^•fi~å „Ñ¨Éèí∞`«fiO ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞HÀ=@O
J<Õk ~å*ϺOQÆOÖ’x 25, 26 JkèHõ~°}Å∞ Ǩq∂ WKÕÛ =∞`«¿ãfiK«Ûù q+¨Ü«∞OÖ’ *’HõºO
KÕã¨∞HÀ=@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
★ ★ ★ ★ ★
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ~å*ϺOQÆ ^èŒ~å‡ã¨#O Z^Œ∞@ "åkOKÕ@ѨC_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO Hõ#∞Hõ `å#∞
aÅ∞¡ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤#ѨC_»∞ L^ŒÇ¨ÏiOz# ÅH∆ͺÅ`À<Õ K«\Ïìxfl ~°∂á⁄OkOz#@∞¡QÍ Hõ#∞Hõ
"åkOz =ÙO>Ë, ˆHã¨∞Ö’ F_çáÈ~Ú=ÙO_Õk. JÖÏO\˜ "å^Œ#`À „ѨÉèí∞`«fiO =zÛ=ÙO>Ë i\ò
Ñ≤\©+¨#∞¡ ‰õÄ_® J#∞=∞uOK«|_Õq.
HÍx, P ã¨=~°} K«@ìO ~å[H©Ü«∞ HÍ~°}ÏÅ`À ~°∂á⁄OkOk. JO^Œ∞=Å¡ P K«\Ïìxfl
54 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì H˘\˜ì"Õã≤=ÙO>Ë, ^•x „ѨÉèÏ=O f„="≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ ^•i fã≤
=ÙO_Õk. JO^Œ∞=Å¡ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ "å^Œ# ^ŒQÆæ~°H˘KÕÛã¨iH˜ `«# ѨO^ä•
=∂~°∞Û‰õΩOk. „ѨÉèí∞`«fiO `«~°Ñ¶¨Ù# J_˘fiˆH\ò [#~°Öò U=∞x JiúOKå~°O>Ë– aÅ∞¡Ö’
L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# ÅH∆ͺÅ∞, HÍ~°}ÏÅ`À#∂, ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ^•YÅ∞ KÕã≤# H“O@~ü
JѶ_≤ q» \ò`À#∂ xq∞`«OÎ ÖˉΩõ O_®, ã¨=iOK«|_ç# ÃãHõ<∆ Å
£ P"≥∂^Œ Ü≥∂Qƺ`«x ѨiQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞HÀ"åe.
ZO`«Ö’ ZO`« =∂~°∞Ê?
z=iH˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ J_˘fiˆH\ò [#~°Öò KÕã≤# "å^Œ#Å∞ Jã¨Å∞ q+¨Ü«∂xfl QÍeH˜
=kÖËã≤, J„Ѩã¨∞Î`åOâßÅ q∂^Œ #_çKå~Ú. aÅ∞¡x q^è•# ã¨ÉèíÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì#ѨC_»∞ QÍh,
`«~°∞"å`« K«@ìO P"≥∂kOѨ|_»\ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ [iÑ≤# ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ QÍh `«q∞à◊<å_»∞
„ѨÉ∞íè `«fiO q=iOz# Ãã·^•úOuHõ HÍ~°}ÏÅ∞ "Õ~∞° . ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞Hì ˜ =KÕÛã¨iH˜ "åkOz# HÍ~°}ÏÅ∞
"Õ~°∞.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞Ö
ì ’ =ÚO^Œ∞ ^•YÅ∞ KÕã#≤ H“O@~ü JѶ_≤ q» \òH,˜ J_˘fiˆH\ò [#~°Öò "å^Œ#ÅH˜
ã¨O|O^èŒO ÖË^Œ∞.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÖ’ q∞QÆ`å ¿Ñ~åÅ∞ K«∂^•ÌO :
★ ★ ★ ★ ★
¿Ñ~å 16
Ñ≤\©+¨#~üÅ `«~°Ñ¶¨Ù "å^Œ#ÅÖ’x â◊H˜Î – ~åR „ѨÉèí∞`«fiO `«~°Ñ¶¨Ù# "åkOz# J_˘fiˆH\ò
[#~°Öò =ÚO^Œ∞ =$^è•áÈÖË^Œ∞.
J~Ú#ѨÊ\˜H,© ã¨=iOK«|_ç# K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 55 XHõ¯^•<Õfl =∞#O q_çQÍ Ñ¨iQÆ}#Ö’H˜
fã¨∞‰õΩ<Õ Ñ¨Hõ∆OÖ’ =∂„`«"Õ∞ Ñ≤\©+¨#~üÅ∞ "åkã¨∞Î#fl Ѩiã≤÷u L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞Ok – JO@∂
J_˘fiˆH\ò [#~°Öò q+¨Ü«∂xfl „ѨHõ¯^•i Ѩ\˜ìOKå~°∞. aÅ∞¡Ö’ „Ѩ™êÎqOK«|_ç# ÅH∆ͺÅ∞,
HÍ~°}ÏʼnõΩ QÍh, ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO `«~Ñ° Ù¨¶ # ^•YÖˇ#· H“O@~ü JѶ_≤ q» \òH˜ QÍh `å#∞ x|^Œ∞_ú ·≥
=ÙO_®Åx PÜ«∞# JOwHõiOK«ÖË^Œ∞. PÜ«∞# "å^Œ#ÖÏ¡ – ã¨=iOK«|_ç<åHõ „Ѩ^è•# K«@ìO
Ü≥ÚHõ¯ ã¨=∞„QÆ ã¨fi~°∂áêxfl ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂, ^•x „ѨÉÏè =O Uq∞\’ ѨijeOKåe.
PÜ«∞# "å^Œ# „ѨHÍ~°O, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõΩ ã¨=iOK«|_ç# ÃãHõ∆<£ 55 „H˜O^Œ ã¨O„Hõq∞OѨ*Ëã≤#
JkèHÍ~°O – J#~°›"≥∞ÿ#^Õq∂ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, P JkèHÍ~åxfl – ^•xfl xÜ«∞O„uOKÕ
ÃãHõ∆<£ 28 ѨikèÖ’ K«∂_®e. 㨈~, ÃãHõ∆<£ 28 (1) UO K≥|∞`ÀOk :
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 55
 ''... 1947<å\˜ `«q∞à◊<å_»∞ PÅÜ«∞ „Ѩ"Õâ◊ P"≥∂^ŒK«@ìO ã¨∂„`å=oH˜ Ö’|_ç, „Ѩu
=∞`« ã¨Oã¨÷ Ü≥ÚHõ¯ ^èŒ~°‡Hõ~åÎ – P ã¨Oã¨÷ xÜ«∞=∞x|O^èŒ#ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ, P ã¨Oã¨÷
q^è•<åʼnõΩ `«y#@∞¡QÍ, ã¨O|Okè`« JkèHÍ~°∞Å K«@ì|^Œú"≥∞ÿ# P^ÕâßʼnõΩ Ö’|_ç – P
ã¨Oã¨÷x, ^•x x^èŒ∞Å#∞, Pã¨∞ÎÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. P Pã¨∞ÎÅ∞, ã¨O™ê÷ `«# ã¨fiO`«"Õ∞ J~Ú
=ÙO>Ë XHõ ™ê^è•~°} q"ÕHõ=O`«∞_»∞ ZO`« *Ï„QÆ`«ÎQÍ "å\˜x x~°fiÇ≤Ï™êÎ_À JO`« ÉÏ^茺`«QÍ
"å\˜x ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåeû =ÙO@∞Ok...——
ÃãHõ∆<£ 28(11)Ö’x D =∂~°æ^Œ~°≈Hõ ã¨∂„`åxH˜ Ö’|_ç, „@ã¨∞ì xÜ«∞=∞ x|O^èŒ#Å#∂,
q^è•<åÅ#∂ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂ ^è~Œ ‡° Hõ~Åΰ ∞ PÜ«∂ ã¨Oã¨x÷ x~°fiÇ≤ÏOKåeû =ÙO@∞Ok.
xiÌ+¨ì"≥∞ÿ# âßYH˜ K≥Ok# =ºˆHÎ J~°Û‰õΩ_çQÍ, ѨÓ*ÏiQÍ =ÙO_»@O J<Õ^Õ P ã¨Oã¨÷ q^è•#O
J~Ú=ÙO>Ë, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ ÃãHõ∆<£ 55x J#∞ã¨iOz ã¨O|Okè`« âßYH˜ K≥Ok# =ºH˜Î<Õ
(J~°Û‰õΩ_çQÍ, ѨÓ*ÏiQÍ) P ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ xÜ«∞q∞Oz f~åeû =ÙO@∞Ok. PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å
q^è•<åxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ JÖÏO\˜ xÜ«∂=∞HÍxfl KÕÜ«∂Å<Õ +¨~°`«∞x ã¨_»eOKÕ J=HÍâ◊O
Un ÃãHõ∆<£ 55Ö’ ÖË^Œx ‰õÄ_® PÜ«∞# "åkOKå~°∞...
¿Ñ~å 17
„Ѩ^è•# K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 28(1) „ѨHÍ~°O PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å q^è•<åÅH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ
J~°Û‰õΩÅx xÜ«∞q∞OKÕÖÏ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅH˜ ã¨O„Hõq∞Oz# JkèHÍ~åxfl ã¨=iOK«|_ç# ÃãHõ∆<£ 55
xÜ«∞O„uã¨∞ÎO^Œ#fl J_˘fiˆH\ò [#~°Öò "å^Œ#`À JOwHõiOK«_®xH˜ =∂‰õΩ W|ƒOk ÖË^Œ∞.
¿Ñ~å 20
... JÉèíºiúH˜ (J~°ÛHõ`åfixH˜) "å~°ã¨`«fiѨ٠ǨωõΩ¯ =ÙO^Œ#fl HÍ~°}OQÍ, J`«xfl ã¨O|Okè`«
áÈã¨∞ìÖ’ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞ xÜ«∞q∞Oz f~åÅx ÖË^Œ∞. JO`«=~°‰õÄ, ˆH=ÅO P "Õ∞~°‰õΩ – „Ѩ^è•#
K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ 28 qkèOKÕ POHõÅ∆ (=Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« q^è•<åxfl áê\˜OKÕ PÅÜ«∞
=º=Ǩ~åÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O q+¨Ü«∞OÖ’) #∞O_ç ã¨_»eOѨ٠Åaè™ÈÎOk.
¿Ñ~å 21
ÃãHõ<∆ £ 116(2)Ö’x HÍ¡*ò (21) „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ Hõh㨠Ü≥∂Qƺ`«Å#∞ xˆ~tÌ OKÕ JkèHÍ~åxfl
~åR „ѨÉèí∞`«fiO ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩO^Œx (Ñ≤\©+¨#~üÅ∞) ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. JO`ÕHÍHõ, ‰õΩÅ *Ïu
=~°‚ ÉèË^•Å`À xq∞`«ÎO ÖˉõΩO_® J~°Û‰õΩefl xÜ«∞q∞OKåÅ#fl ÅH∆ͺxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ –
PQÆ=∞ âߢ™êÎxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ – J~°Û‰õΩʼnõΩ Hõh㨠Ü≥∂Qƺ`«Å∞ x~°‚~ÚOKÕ qK«Hõ∆}ÏkèHÍ~åxfl
„ѨÉèí∞`«fiO =ÙOK«∞H˘Ok.
56 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
=∞„^•ã¨∞ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« ã¨Oã¨÷Å (JkèHÍ~°∞Å∞, ¿ã=‰õΩÅ) ã¨sfiã¨∞ ~°∂Å∞û – 1964Ö’x
Ѩ<≥flO_»= ~°∂Å∞ „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Hõh㨠Ü≥∂Qƺ`«Å∞ ã¨∂zOK«|_®¤~Ú. g\˜
q+¨Ü«∞OÖ’ Ñ≤\©+¨#~üʼnõΩ ZÖÏO\˜ JÉèíºO`«~°O ÖË^Œ∞. P ~°∂Å∞ WѨÊ\˜H© H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ
=ÙOk.
J~Ú`Õ „ѨÉèí∞`«fiO U Hõ∆}OÖ’#~Ú<å P ~°∂Å∞ ™ê÷#OÖ’ =∞~À ~°∂Å∞x (PQÆ=∞
âߢ™êÎxH˜ q~°∞^ŒOú QÍ J~°Û‰õΩʼnõΩ Hõh™ê~°›`«Å#∞ x~°~‚ ÚOKÕÖÏ) „Ѩ"âÕ Ã◊ Ñ@ì=K«∞Û#x Ñ≤\+© #¨ ~üÅ∞
ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å∞ =ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. L^•Ç¨Ï~°}H˜ – WѨC_»∞ J=∞Å∞Ö’ =Ù#fl ~°∂Å∞
„ѨHÍ~°O – PÅÜ«∂ÅÖ’ x`«ºÑ¨Ó[Å∞ KÕã¨∂Î, "Õ^Œ=∞O„`åÅ#∞ ѨiîOKÕ LÅ∞ÎÔ~· ¿ã=‰õΩÅ∞ –
PQÆ=∞ âßGOÖ’ x`«º ѨÓ*Ï Ñ¨Ù#™ê¯~° q^èŒ∞ÅÖ’ tHõ∆}xKÕÛ ã¨Oã¨÷ #∞O_ç – `å=Ú `«y#
Ü≥∂Qƺ`« Hõey =Ù<åfl=∞x ^èŒ$=ѨiKÕ Ñ¨„`åxfl ^•YÅ∞ KÕÜ«∂eû =ÙO@∞Ok. XHõ"Õà◊ ˆ~ѨÙ
„ѨÉèí∞`«fiO D ~°∂Å∞x =∂ˆ~Ûã≤ PQÆ=∞ âßG Ѩi*Ï˝#O`À xq∞`«ÎO ÖËx q^èŒOQÍ H˘`«Î
~°HõOQÍ Hõh™ê~°›`«Å#∞ x~°‚~ÚOK«=K«∞Û J#fl J#∞=∂<åxfl ‰õÄ_® "å~°∞ =ºHõÎO KÕâß~°∞.
Ñ≤\©+¨#~üÅ "å^Œ# „ѨHÍ~°O – x`«º ѨÓ[Å∞ KÕ¿ã J~°Û‰õΩÅ∞QÍ xÜ«∞q∞`«∞ÅÜÕ∞º "åi
Ü≥ ∂ QÆ º `åÜ≥ ∂ QÆ º `« Å ‰õ Ω 㨠O |Okè O z ZÖÏO\˜ =∂~° æ ^ Œ ~ ° ≈ Hõ 㨠∂ „`åÅ#∞ K« @ ì O
ã¨∂zOK«@OÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ „ѨÉèí∞`«fiO – PQÆ=∞âßG|^Œú"≥∞ÿ# Ü≥∂Qƺ`å q^è•<åxH˜ ã¨fiã≤Î
K≥Ñ≤Ê, ã¨∞ÅÉèíOQÍ =ÙO_Õ áê~îåºOâßÅ`À ‰õÄ_ç# Hõh㨠q^•º~°›`«Å#∞ x`«ºÑ¨Ó[Å∞ KÕ¿ã
J~°Û‰õΩʼnõΩ =ÙO_®eû# Ü≥∂Qƺ`«Å∞QÍ x~°‚~ÚOK«=K«∞Û.
J~Ú`Õ =∂ Jaè„áêÜ«∞OÖ’ – Ñ≤\©+¨#~üÅ ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å∞ P^è•~°~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ#q.
~°∂Å∞–12 WOHÍ WѨÊ\˜H© H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =ÙOk. J~Ú#ѨC_»∞, „ѨÉ∞íè `«fiO PÅÜ«∂ÅÖ’
J=∞Ö’¡ =Ù#fl J~°ÛHõ q^è•<åxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ H˘`«Î Ѩ^ŒÌ`«∞Å∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\˜ì, qѨ¡"å`«‡Hõ"≥∞ÿ#
=∂~°∞ÊÅ∞ fã¨∞‰õΩ=ã¨∞ÎO^Œ#∞HÀ=\ÏxH˜ `«y# HÍ~°}ÏÅ∞ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞....
ÃÑ·QÍ, PÅÜ«∞ ¿ã=Å∞, L`«û"åÅ∞ =ÔQ·~åÅ q+¨Ü«∞OÖ’ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩ<Õ q^èŒOQÍ
„ѨÉèí∞`«fiO U^≥·<å ~°∂Å∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_ç`Õ, J#∂Kå#OQÍ =ã¨∞Î#fl PÅÜ«∞ q^èŒ∞ÅÖ’ Pã¨H˜Î
HõÅ"å~°∞ P H˘`«Î ~°∂Å∞x (HÀ~°∞ìÖ’) KèåÖˇOl KÕÜ«∞=K«∞ÛHõ^•! HÍ|\˜ì Ñ≤\©+¨#~üÅ∞ WѨC_»∞
=ºHõÎO KÕã≤# ÉèíÜ«∂O^Àà◊#Å∞ JHÍ~°}OQÍ, JHÍÅOÖ’ KÕÜ«∞|_»∞`«∞#flq =∂„`«"Õ∞..——
★ ★ ★ ★ ★
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ~å*ϺOQÆ ^èŒ~å‡ã¨#O 1972Ö’ "≥Å∞=iOz# D f~°∞Ê – Z=Ô~·`Õ PÅÜ«∞
=º=ã¨÷ „Ѩu+¨‰ì Ωõ ÉèOí QÆO HõeyOKåÅ#∞‰õΩ<åfl~À, WOHÍgÖˇ`· Õ =∞`« qâßfi™êÅ#∂ PÅÜ«∂ÅÖ’
(q„QÆÇϨ O) P~å^è#Œ #∂ ã¨~fi° <åâ◊#O KÕÜ∂« Å#∞‰õΩ<åfl~À – "åi „ѨÜ∞« `åflʼnõΩ XHõ Q˘_»e¤ ÃÑ@∞ì
J~ÚOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 57
 ^•O`À 1971 <å\˜ ã¨=~°} K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞~å^Œx `«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO
xâ◊Û~ÚOzOk. WѨÊ\˜H©, 1971 ã¨=~°} K«\ÏìxH˜ =ÚO^Œ∞#fl Ѩiã≤÷`Õ `«q∞à◊<å_»∞
PÅÜ«∂ÅÖ’ H˘#™êQÆ∞`ÀOk.
1971 <å\˜ ã¨=~°} K«@ìO J=∞Å∞ [~°Ñ¨HõáÈ~Ú#ѨÊ\˜H©, "å~°ã¨`«fiѨ٠(J~°ÛHõ`«fiOÖ’)
ǨωõΩ¯x `˘ÅyOK«@O =Å¡, J~°ÛHõ`fi« =$uÎÖ’ JÉè„í ^Œ`å ÉèÏ=O H˘`«QÎ Í <≥ÅH˘Ok. nxH˜`À_»∞,
Éèí∂ ã¨O㨯~°}Å `åÅ∂‰õΩ K«\ÏìÅ∞ D PÅÜ«∞, ^è•i‡Hõ =º=ã¨÷efl =∞iO`« x¿ãÎ[OQÍ,
xsfi~°ºOQÍ `«Ü«∂~°∞ KÕâß~Ú.
1972 #∞Op #_çz# ã¨∞n~°…"≥∞ÿ# K«i„`« Ѩije¿ãÎ<Õ PO„^茄Ѩ^Õâò ZO_À"≥∞O\òû K«@ìO
30/87 `åÅ∂‰õΩ ã¨OH˜¡+¨ì`« J~°ú=∞=Ù`«∞Ok.
★ ★ ★ ★ ★
`«q∞à◊<å_»∞Ö’ "≥Ú`«ÎO 34,401 |Ç≤Ï~°OQÆ =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ =Ù<åfl~Ú. P^•Ü«∂xfl |\˜ì
"å\˜x WÖÏ =sæHõiOKå~°∞:
1. ~°∂. 200Å∞ ÖË^• JO`«Hõ<åfl `«‰õΩ¯ "åi¬Hõ P^•Ü«∞OHõÅ =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ 8,368
2. ~°∂. 200 Hõ<åfl ÃÑ·#, ~°∂. 2000 ֒Ѩ٠"åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅ =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ 17,687
3. ~°∂. 2000 ʼnõΩ ÃÑ·#, ~°∂. 10,000ʼnõΩ ֒Ѩ٠"åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅ ã¨Oã¨÷Å∞ 6,509
4. ~°∂. 10,000ʼnõΩ ÃÑ·#, ~°∂. 50,000ʼnõΩ ֒Ѩ٠"åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅ ã¨Oã¨÷Å∞1,469
5. ~°∂. 50,000ʼnõΩ ÃÑ·# ÅHõ∆ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ֒Ѩ٠"åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅ ã¨Oã¨÷Å∞ 166
6. ÅHõ∆ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O HõÅ ã¨Oã¨÷Å∞ 202
P ~°HõOQÍ g\˜Ö’¡ z=i <åÅ∞QÆ∞ ˆH@ysÅÖ’x 8,346 ã¨Oã¨÷Å∞ =∂„`«"Õ∞ (P^•Ü«∞O)
=∞kOѨ٠KÕÜ«∞^Œy# ã¨Oã¨÷Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_®¤~Ú.
`«q∞à◊<å_»∞Ö’ PÅÜ«∂ŠѨiã≤÷u ZÖÏ =ÙO^À `≥Å∞ã¨∞HÀ=\ÏxH˜ =∞K«∞Û`«∞#HõQÍ
Ѩ„uHõÅÖ’ =zÛ# iáÈ~°∞ìÅ∞ K«∂^•ÌO :
Z) 1979Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å ZO_À"≥∞O\ò JkèHÍ~°∞Å∞ =∞„^•ã¨∞Ö’x
HõáêÖËâfi◊ ~° ™êfiq∞ PÅÜ«∂xH˜ K≥Ok# 116 ã¨Ö
÷ Ïefl ~°∂. 3.5 ÅHõÅ
∆ ‰õΩ, ѨÙ~°ã¨ "åHõ¯OÖ’
QÆOQÍnâ◊fi~° ™êfiq∞ PÅÜ«∂xH˜ K≥Ok# 147 ã¨Ö ÷ Ïefl ~°∂. 4.5 ÅHõÅ
∆ ‰õΩ q„Hõ~ÚOKåÅx
„ѨuáêkOKå~°∞. J~Ú`Õ nxx ~åR PÅÜ«∞ Ѩi~°Hõ∆} Hõq∞\© =ºuˆ~H˜OzOk.
a) <åQÆѨ@flO `åÅ∂HÍÖ’x JHõ∆Ü«∞ eOˆQâ◊fi~°™êfiq∞ PÅÜ«∂xH˜ 950 ZHõ~åÅ Éèí∂q∞
58 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
=ÙOk. g\˜Ö’ 300 ZHõ~åÅ#∞ ã¨ÇϨ HÍ~° ã¨OѶ∂¨ Å∞ H“Å∞H˜ fã¨∞‰õΩx ™êQÆ∞ KÕã∞¨ <Î åfl~Ú.
U\Ï 5000 |™êÎÅ ^è•#ºO H“Å∞„H˜O^Œ ~å=eû =ÙO_»QÍ, Zxq∞^Õà◊§ HÍÅOÖ’
¿Ñ~°∞‰õΩáÈ~Ú# H“Å∞ |HÍ~ÚÅ "≥Ú`«ÎO 36,000 |™êÎÅ∞.
ã≤) =∞„^•ã¨∞Ö’x HÀ_»OÉÏHõOÖ’ XHõ PÅÜ«∂xH˜ K≥Ok# 40 ã¨÷ÖÏÅ`À ‰õÄ_ç# qã‘Î~°‚O
q∂^Œ =ã¨∞Î#fl "åi¬Hõ J^≥Ì <åÅ∞QÆ∞ ~°∂áêÜ«∞Å∞ =∂„`«"Õ∞. JÖψQ Ãã·^•¿Ñ@Ö’
‰õÄ_® WÖÏO\˜^Õ =∞~À 40 áê¡@`¡ À ‰õÄ_ç# qã‘~Î O‚° <å=∞ =∂„`«ÑÙ¨ J^≥‰Ì Ωõ W=fi|_çOk.
P ã¨÷ÅOÖ’ WѨC_»∞ Ys^≥·# Éèí=O`«∞Å∞ ÖËKå~Ú. HÍx PÅÜ«∞ P^•Ü«∞O
Ѩ_çáÈ~ÚOk.
_ç) "≥∞ÿ#~ü W<å=ÚÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O`À, 60 ã¨O=`«û~åʼnõΩ ÃÑ·|_ç H“Å∞ KÕã¨∞Î#fl
Ô~·`«∞ÅO^ŒiH© P Éèí∂=ÚÅÃÑ· ǨωõΩ¯ ã¨O„Hõq∞OѨ KÕÜ«∂Åx ~åR „ѨÉèí∞`«fiO
x~°~‚ ÚOzOk. `«~∞° "å`« WO^Œ∞Ö’ z#fl =∂~°∞Ê KÕâß~°∞. Z=Ô~`· Õ Ñ¨<fl≥ O_Õà§◊ HÍÖÏxH˜
H“Å∞x K≥e¡Oz =ÙO\Ï~À JÖÏO\˜ "å~°∞ QÆ`« 30 Uà◊√§QÍ H“Å∞ KÕã¨∞ÎO>Ë KåÅ∞, P
Éèí∂=ÚÅ∞ "åi ǨωõΩ¯ Éèí∞HõÎ"≥∞ÿáÈ`å~Ú.... P ~°HõOQÍ Ô~O_»∞#fl~° HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞
qÅ∞= KÕ¿ã 13,825 ZHõ~åÅ PÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞ 5000 =∞OkH˜ ǨωõΩ¯Éèí∞HõÎO
KÕÜ«∞|_®¤~Ú. 㨈~ KÕã≤Ok, =∞i „ѨÉèí∞`«fiO P ™⁄=Ú‡x PÜ«∂ PÅÜ«∂ʼnõΩ
JO^Œ*Ëã≤O^•? KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. W<å=ÚÅ∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O =Å¡ PÅÜ«∂Å∞ HÀÖ’Ê`«∞#fl
Éèí∂=ÚʼnõΩ, ÖË^• P^•Ü«∂xH˜ ZÖÏO\˜ #+¨ì ѨiǨ~åxfl „ѨÉèí∞`«fiO K≥e¡OK«ÖË^Œ∞.
„ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩ#fl D K«~°ºÅ =Å¡ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ 2600 PÅÜ«∂Å∞ Ѷ¨∞’~°OQÍ
#+¨ìáÈÜ«∂~Ú.
W) U\Ï 80 "Õ Å |™êÎ Å ^è • #ºO P^•Ü« ∞ O =KÕ Û ÖÏ `« O *Ï=Ó~° ∞ Ö’x
|$ǨÏnâ◊fi~åÅÜ«∂xH˜ ~å[~å[ KÀà◊=∞Ǩ~åA Éèí∂=ÚÅ∞ |Ǩ˙HõiOKå~°∞. HÍx
P Éèí∂=ÚÅ∞ WѨC_»∞ PÅÜ«∞O Pnè#OÖ’ ÖË=Ù. Ѷ¨e`«O?.... J<ÕHõ =∂™êÅ áê@∞
r`«<å`åÅ∞ ÖË#O^Œ∞=Å¡, x`«º ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºÅ‰õΩ ÔH·OHõ~åºÅ‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ#
Hõh㨠aÜ«∞ºO, #∂<≥ ‰õÄ_® H˘~°=_»@O=ÖÏ¡ `«=∞ ¿ã=Å#∞ H˘#™êyOK«\ÏxH˜
Jâ◊HõÎ`« =ºHõÎO KÕã¨∂Î, |$ǨÏnâ◊fi~åÅÜ«∞ J~°Û‰õΩÅ∞ 1983 JHÀì|~ü 20 <å_»∞ x`«º
ѨÓ[Å∞ ã¨~Ú`«O xeÑ≤ "ÕÜ«∂eû =zÛOk.
ZѶπ) 1985 U„Ñ≤Öò U_»∞# JѨÊ\˜ `«q∞à◊<å_»∞ ^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏ=∞O„u =∞^èŒ∞Ô~·Ö’ XHõ
Ѩ„uHÍ qÖËHõ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ =∂\Ï¡_»∞`«∂, =∞^èŒ∞~° g∞<åH˜∆ PÅÜ«∞O `åÅ∂‰õΩ
Éèí=<åefl XHõ „Ѩ=ÚY ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ K≥Ok# <åÜ«∞‰õΩ_»∞, J„Hõ=∞OQÍ
P„Hõq∞OK«∞‰õį~°∞Û<åfl_»x „ѨHõ\˜OKå~°∞. P Éèí=<åefl "≥Ú^Œ@ J^≥̉õΩ fã¨∞‰õΩ#fl
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 59
 =ºH˜Î "å\˜x D ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_çH˜ |kb KÕâß~°x ‰õÄ_® PÜ«∞# "≥Å¡_çOKå~°∞.
`«O*Ï=Ó~°∞, u~°∞zÛ lÖÏ¡Ö’¡x PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ J<ÕHõ =∂™êÅ∞QÍ r`åÅ∞
K≥e¡OK«@OÖË^Œx `å#∞ PÜ«∂ lÖÏ¡Ö’¡ Ѩ~°º\˜Oz#ѨC_»∞ "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ =zÛO^Œx
‰õÄ_® PÜ«∞# K≥áêÊ~°∞.
l) 1979 #=O|~°∞ 26# PÅÜ«∂Å ã≤|ƒOk ã¨OѶ∞¨ =∞Ǩã¨ÉÖ íè ’ |Ü«∞@Ѩ_#ç ÉèÜ
í ∞« OHõ~°
ã¨`º« O Uq∞@O>Ë – 1,87,712 =∞Ok H“Å∞^•~°∞Å KÕ`∞« Ö’¡ PÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞O_»QÍ
"åiÖ’ 20 âß`«O =∞Ok =∂„`«"Õ∞ xMÏ~°û~Ú# H“Å∞^•~°∞Å∞. q∞QÆ`å"å~°O`å
H“Å∞^•~°∞Å∞QÍ K«ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞#fl ^ŒàÏsÅ∞ =∂„`«"Õ∞.
PÅÜ«∞ =∂<åºÅxflO\˜h Éèí∂ ã¨O㨯~°} K«\ÏìÅ∞, H“Å∞^•s K«\ÏìÅ∞, ã¨=Úz`«
J^≥Ì K«@ìO Ѩi^èŒ∞Å #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOKåÅx P =∞Ǩã¨Éèí „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ q[˝Ñ≤Î
KÕã≤Ok. ''D K«\ÏìÅ K«„\ÏÅÖ’ Ѩ_çáÈ~Ú, =∂<åºÅ q∂^Œ =KÕÛ P^•Ü«∂xfl
PÅÜ«∂Å∞ 40 âß`«O #∞Oz 25 âß`«O ^•HÍ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~Ú—— Jx ‰õÄ_® P
ã¨OѶ¨∞O "åáÈ~ÚOk.
ÃÇÏKü) HÍÖÏÊ\˜ PÅÜ«∞OÖ’ x`«º ѨÓ[efl – J=~À^èŒO ÖˉõΩO_® H˘#™êyOK«_»O HÀã¨O –
PÅÜ«∞ ~°^è•xfl 20,000 ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ J"Õ∞‡âß~°∞.
S) 1992 =∂iÛ `˘q∞‡k# Ѩ„uHõÅ "åi`À =∂\Ï¡_»∞`«∂, PÅÜ«∞ ~°^è•Å#∞
`«QÆ∞Åɡ@ì_»O, PÅÜ«∂ÅÖ’ ^˘OQÆ`«<åÅ∞, ǨÏ`«ºÅ∞ [~°QÆ_»O =O\˜ ^Œ∞~°…@#Å
Ѩ@¡ HõOz Ѩ~°=∂Kå~°º f„= PO^Àà◊# =ºHõÎO KÕâß~°∞. D <Õ~åÅxflO\˜H© #QÆÅ∞,
PÉèí~°}ÏÅ∞ ^ÀK«∞HÀ"åÅ#fl ^Œ∞~åâ◊ =∂„`«"Õ∞ HÍ~°}O HÍ^Œh, `«q∞à◊<å_»∞Ö’
qãÎ̈$`«OQÍ qãÎ̈iã¨∞#Î fl ÉèHí Î̃ L^Œº=∂xH˜ "≥#∞fláÈ@∞ á⁄_»=_»O HÀã¨O U^À J™êOѶ∞≤ Hõ
â◊H˜Î Ѩx KÕã¨∞Î#fl@∞¡ Hõ#∞Ñ≤™ÈÎO^Œx J<åfl~°∞.
*ˇ) `«q∞à◊<å_»∞Ö’ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} XHõ ÃÑ^ŒÌ „Ѩ*Ï ã¨=∞㨺QÍ =∂iOk. JxflKÀ\Ï¡
„Ѩ[Å∞ D ã¨=∞㨺 Ѩ@¡ PO^Àà◊# =ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~°∞–
1985 E<£ 13# JÃãOc¡Ö’ ^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏ=∞O„u =∂\Ï¡_»∞`«∂, PÅÜ«∂Å∞ `«y#
P^•Ü«∞O ÖËHõ ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ „=∞yæáÈ`«∞<åflÜ«∞<åfl~°∞. 1984 <å\˜H˜ D PÅÜ«∂ÅH˜ ~å=Åã≤#
Ô~"≥#∂º |HÍ~ÚÅ∞ 33.35 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩ<åflÜ«∞<åfl~°∞.
1989 E<£ 25# `«q∞à◊<å_»∞ PÅÜ«∞ ã≤|ƒOk ã¨OѶ¨∞ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ =∂\Ï¡_»∞`«∂,
PÅÜ«∂ÅH˜ ~å=Åã≤# Ô~"≥#∂º |HÍ~ÚÅ∞ 52 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩ<åflÜ«∞x
^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏ=∞O„u „ѨHõ\˜OKå~°∞. PÅÜ«∂ÅH˜ <åºÜ«∞OQÍ ~å=Åã≤# P^•Ü«∂xH˜
60 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
QÆO_çH˘_»∞`«∂ J<ÕHõ PÅÜ«∂Å Pã¨∞Îefl ¢ÃÑ·"Õ@∞ =º‰õΩÎÅ∞ ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°x ‰õÄ_®
PÜ«∞# "≥Å¡_çOKå~°∞.
1989 ZxflHõÅÖ’ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} XHõ „Ѩ^è•<åOâ◊OQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ `«=∞ `«=∞ ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÅÖ’ PÅÜ«∞ ã¨O㨯~°}Åx XHõ
=ÚMϺOâ◊OQÍ KÕ~åÛ~°∞. 1988 _çÃãO|~°∞ 29 <å_»∞ HÍO„ÔQã¨∞ áêsì `«# ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÖ’
WÖÏ ¿Ñ~˘¯Ok–
''Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞, ^è~Œ å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨Å
÷ âßYx, ^•x ѨikèÖ’H˜ =KÕÛ Jxfl PÅÜ«∂Åx
㨄Hõ=∞OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«@OHÀã¨O =∞`« ÃÑ^ŒÅ Ì ∞, ѨO_ç`∞« Å`À ‰õÄ_ç# ã¨fi`«O„`« „ѨuѨuÎ Hõey#
XHõ ã¨Oã¨x÷ U~åÊ@∞ KÕ™êÎO... ã¨pÛÅ`« Hõey# Éè‰í Ωõ eÎ fl =∂„`«"∞Õ ^è~Œ ‡° Hõ~Å
ΰ ∞QÍ xÜ«∞q∞™êÎO...
P^•Ü«∞O HÀÖ’Ê~Ú# PÅÜ«∂ÅÖ’ x`«º ѨÓ*Ï Ñ¨Ù#™ê¯~åʼnõΩ Z@∞=O\˜ ֒ѨO
[~°‰Ωõ ¯O_® K«~º° Å∞ fã¨∞‰õΩO\ÏO.... J~°Û‰õΩÅ∞, ѨÓ*Ï~°∞Å HÀã¨O ã¨OHˆ =∆ ∞ K«~º° Å∞ KÕÑ_¨ `» åO.
"åà◊§ r`åÅ K≥e¡OѨÙH˜ ZÖÏO\˜ J=~À^èŒO ÖˉõΩO_® K«∂™êÎO..——
WÖÏO\˜ Ǩq∂Å<Õ _ç.ZO.ÔH, Z.S.Z._ç.ZO.ÔH. `«k`«~° áêsìÅ∞ ‰õÄ_® QÆ∞Ñ≤ÊOKå~Ú.
z=iH˜ P ZxflHõÅÖ’ _ç.ZO.ÔH. áêsì ÔQÅ∞á⁄OkOk. JkèHÍ~°OÖ’H˜ =KåÛHõ P áêsì `«#
ZxflHõÅ „Ѩ}ÏeHõ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOzOk. nxq∂^Œ 'k Ç≤ÏO^Œ∂— UO ~åã≤O^À
K«∂^•ÌO.
'k Ç≤ÏO^Œ∂— (11.3.1989)
''`«q∞à◊<å_»∞Ö’x PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}#∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°Û\ÏxH˜, "å\˜ Pã¨∞ÎÅ#∞
HÍáê_»\ÏxH˜ "åi PiúHõ =#~°∞Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞\ÏxH˜ fã¨∞HÀ^Œy# K«~°ºÅ q+¨Ü«∞"≥∞ÿ
~åR „ѨÉ∞íè `åfixH˜ `«y# ã¨ÅǨeKÕÛO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ XHõ J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ ã¨É∞íè ºÅ Hõq∞\©x U~åÊ@∞
KÕã¨∞Î#fl@∞¡ =ÚYº=∞O„u N Hõ~°∞}Ïxkè D~ÀA „ѨHõ\˜OKå~°∞.
D Hõq∞\© ~åR=∞O`å Ѩ~°º\˜Oz, =∞`« ÃÑ^ŒÌÅ`À#∂, P^蕺u‡Hõ QÆ∞~°∞=ÙÅ`À#∂,
PÅÜ«∞ =º=ã¨÷ Ѩi~°Hõ∆}Ö’ Pã¨H˜ÎHõÅ W`«~° „Ѩ*ÏhHõO`À#∂ ã¨O„ѨkOz, XHõ ã¨=∞„QÆ
x"ÕkHõ#∞ D Hõq∞\© =¸_»∞ =∂™êÅ Ö’QÍ ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ ã¨=∞iÊã¨∞ÎOk. D Hõq∞\©
ã≤á¶ê~°∞ûÅ##∞ã¨iOz, Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ âßY Ѩxf~°∞x "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°Û\ÏxH˜
J=ã¨~°"≥∞ÿ# K«~°ºÅ#∞ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO KÕѨ_»∞`«∞Ok.
N ‰õΩO„_®‰õΩ_ç J_çQÆàÏ~ü, =∞„^•ã¨∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ѨÓ~°fiѨ٠<åºÜ«∞=¸iÎ N Hõ$+¨‚™êfiq∞
Ô~_ç¤Ü«∂~ü, N~°OQÆOH˜ K≥Ok# N u~°∞=∞Öˇ· JÜ«∞ºOQÍ~ü, HõOz Ñ‘~î°O „Ѩuxkè
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 61
NÔH.ZO.[Ü«∞â‹OuÅ<å^èŒ<£, JÅQÆÑ¨Ê qâ◊fi q^•ºÅÜ«∞O "≥·ãπ Kèå#ûÅ~ü N=∞u ~å^è•
`åºQÆ~å[<£ (HÍÔ~·‰õΩ_ç)Å`À ‰õÄ_ç# D Hõq∞\©H˜ ^Õ"å^•Ü«∞, ^èŒ~å‡^•Ü«∞ âßY HÍ~°º^Œi≈
Hõhfi#~üQÍ =ÙO\Ï~°∞.
ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÖ’ _ç.ZO.ÔH. áêsì KÕã#≤ Ǩq∂H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ =ÚYº=∞O„u PǨfi#O
"Õ∞~°‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO`À K«iÛOKåÅx =zÛ# =∞`« ÃÑ^ŒÌÅ∞, =∞~îåkèѨ`«∞Å∞, W`«~° „Ѩ=ÚY
áœ~°∞Å#∞ L^ÕÌtOz =ÚYº=∞O„u N Hõ~°∞}Ïxkè „Ñ¨ã¨OyOKå~°∞.
`«# ѨiK«Ü«∞ "åHͺÅÖ’, QÆ`«OÖ’ _ç.ZO.ÔH. JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_»QÍ ~åROÖ’x
PÅÜ«∂ÅÖ’ ZÖÏO\˜ P@OHÍÅ∞ ÖˉΩõ O_® x`«º ѨÓ[Å∞, L`«û"åÅ∞, HÔ O· Hõ~åºÅ∞, áêÅ<å
=º=Ǩ~åÅ∞ H˘#™êˆQÖÏ KÕÜ«∞@O HÀã¨O „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩ#fl K«~°ºÅ#∞ PÜ«∞# QÆ∞~°∞Î
KÕâß~°∞. ''WѨC_»∞ ‰õÄ_® =∂ „ѨÉèí∞`«fiO JÖψQ Ѩx KÕÜ«∂Åx HÀ~°∞‰õΩO@∞<åflO. PÅÜ«∞
áêÅ<å =º=ã¨÷Ö’ `«y# =∂~°∞ÊÅ∞ KÕÜ«∞@O ^•fi~å PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} "≥∞~°∞QÆ∞^ŒÅH˜
ZÖÏO\˜ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åb J#fl JOâ◊OÃÑ· q∂ PÖ’K«#Å#∞ ¿ãHõiOK«@O HÀã¨"Õ∞ D
ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕÜ«∞@O [iyOk—— Jx =ÚYº=∞O„u q=iOKå~°∞.
Ãã„Hõ>ËiÜ≥∞\òÖ’ ã¨∞=∂~°∞QÍ =¸_»∞#fl~° QÆO@Åáê@∞ [iy# D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ 20
=∞OkH˜ ÃÑ·QÍ „Ѩux^è∞Œ Å∞ =∂\Ï¡_∞» `«∂, PÅÜ«∂Å PiúHõ =#~°∞Å "≥∞~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ, PÅÜ«∂Å
Ѩiã¨~åÅÖ’ Ѩiâ◊√„Éèí`«H˜, Éèí‰õΩÎʼnõΩ "≥∞~°∞ÔQ·# ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ JOkOK«\ÏxH˜ fã¨∞HÀ^Œy#
K«~°ºÅ∞ ã¨∂zOKå~°∞. D „Ѩã¨OQÍÅ#∞ „â◊^ŒúQÍ qO@∂ =zÛ# =ÚYº=∞O„u, ѨÅ∞™ê~°∞¡
=HõÅ
Î „ѨãO¨ QÍÅ =∞^躌 Ö’ ("å~°∞ =ºHõOÎ KÕã#≤ ÉèÏ"åÅÃÑ·) ã¨O^ÕÇϨ x=$uÎ HÀ~°∞`«∂ =KåÛ~°∞.
WOK«∞q∞OK«∞ „Ѩu=HÍÎ – ֒ѨÉ∂íè ~Ú+¨"ì ∞≥ #ÿ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}, x^è∞Œ Å ^Œ∞ifixÜ≥∂QÆO,
PÅÜ«∞ =∂<åºÅ q∂^Œ Pã≤Îáêã¨∞ÎÅ q∂^Œ JÖÏÊ^•Ü«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ =ã¨∞Î#fl ^Œ∞ã≤÷u Ѩ@¡
PO^Àà◊# =ºHõOÎ KÕã∂¨ Î „ѨãO¨ yOKå~°∞. "ÕÖÏk ZHõ~åÅ =∂<åºÅ∞O_ç ‰õÄ_® J<ÕHõ PÅÜ«∂Å∞
Hõh㨠P^•Ü«∞O ‰õÄ_® ÖËHáõ È=@O`À ~ÀAH˜ XHõ¯™êi ‰õÄ_® ^è∂Œ ѨnѨ <≥"· ^Õ •ºÅ∞ KÕÜ∞« ÖËx
Ѩiã≤÷u, ã≤|ƒOkH˜ r`åÅ∞ K≥e¡OK«ÖËx ^Œ∞ã≤÷u H˘#™êQÆ∞`«∞O_»@O Ѩ@¡ P"Õ^Œ# =ºHõÎO
KÕâß~°∞.
Éè‰í Ωõ Å
Î ∞ áêÖÁæ<Õ qq^èŒ ¿ã=ÅÖ’ =∞O„`åÅ#∞ ã¨O㨯$`«OÖ’ HÍHõ `«q∞à◊OÖ’ ѨiOî KåÅh,
JO^Œ∞=Å¡ Éèí‰õΩÎʼnõΩ P^蕺u‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨O`«$Ñ≤Î ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^Œh ‰õÄ_® ѨÅ∞=Ù~°∞ =HõÎÅ∞
"åkOKå~°∞. J~Ú`Õ, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ xiÌ+¨ì q^è•<åʼnõΩ, PQÆ=∞ âߢ™êÎxH˜ q~°∞^ŒúOQÍ
=∂„`«O Uq∂ [~°QÆ~å^Œx ‰õÄ_® "å~°∞ <˘H˜¯ K≥áêÊ~°∞. J~°Û‰õΩÅ∞, ѨÓ*Ï~°∞Å∞, X^èŒ∞"å~°¡‰õΩ
(Odhuvars) tHõ∆}Ï ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~åÛÅx "å~°∞ HÀ~å~°∞.
62 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
(<À\ò : D J~Ú^Œ∞QÆ∞~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ Hõq∞\© ~åROÖ’x J<ÕHõ „áêO`åÅ#∞ ã¨O^Œi≈Oz
qq^èŒ ã¨Oã¨÷Å „Ѩux^èŒ∞Å`À áê@∞ Jã¨OMϺHõ „Ѩ[Å ÉèÏ"åÅ#∞ ¿ãHõiOzOk. D Hõq∞\©
~°∂á⁄OkOz# „Ѩâßfl Ѩ„`åxH˜ ["å|∞Å#∞ ‰õÄ_® D Hõq∞\© ~å|@∞ì‰õΩOk. xs‚`« HÍÅ
=º=kè֒ѨŠ(1989 PQÆã∞¨ ìÖ’) `«# x"ÕkHõ#∞ D Hõq∞\© ~åR „ѨÉ∞íè `åfixH˜ ã¨=∞iÊOzOk....
HÍx.... D x"ÕkHõ WO`«=~°‰õΩ "≥Å∞QÆ∞ K«∂_»ÖË^Œ∞!)
1990Ö’ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ _ç.ZO.ÔH. „ѨÉ∞íè `«fiO |~°~Î Ñ° π¶ KÕÜ∞« |_çOk. E<£ 1991Ö’ `å*ÏQÍ
ZxflHõÅ∞ [iQÍ~Ú. P ZxflHõÅÖ’ =∞~À™êi PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} „Ѩ^è•<åOâ◊OQÍ =∂iOk.
[Ü«∞Åe`« <Õ`«$`«fiOÖ’x JdÅÉèÏ~°`« J}Ï‚ _ç.ZO.ÔH. `«# ZxflHõÅ „Ѩ}ÏoHõÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂
^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷#∞ U~åÊ@∞ KÕ™êÎ=∞h, Wk „ѨÉèí∞`«fi J#∞|O^èŒ âßYQÍ HÍHõ
ã¨fi`«O„`« „ѨuѨuÎ QÆÅ ã¨Oã¨÷QÍ =ÙO@∞O^Œh ¿Ñ~˘¯Ok...
P ZxflHõÅÖ’ Z.S.Z._ç.ZO.ÔH. JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛOk. 1991 EÖˇ· 4# JÃãOc¡Ö’
=∂\Ï¡_»∞`«∂, PÅÜ«∂Š㨄Hõ=∞, ã¨=∞~°ú x~°fiǨÏ} HÀã¨O XHõ „Ѩ`ÕºHõ PÅÜ«∞ x~°fiǨÏ}Ï
=∞O_»ex U~åÊ@∞ KÕã¨∞Î#fl@∞¡ QÆ=~°fl~°∞ „ѨHõ\˜OKå~°∞. `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ, Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞
^è~Œ å‡^•Ü«∞ K«@Oì ã¨=~°}H˜ 1992 =∂iÛ 13# Z.S.Z._ç.ZO.ÔH. „ѨÉ∞íè `«fiO NHÍ~°O K«∞\˜Oì k.
D ã¨=~°} ^•fi~å PÅÜ«∞ x~°fiǨÏ}Ï =∞O_»ex U~åÊ@∞ KÕÜ∂« Åh, lÖÏ¡ ™ê÷~Ú Hõq∞\©Å∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åh „ѨÉèí∞`«fiO ã¨OHõeÊOzOk... P „Ѩܫ∞`åflÅ∞ Ѷ¨eOz, "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\˜
™êiQÍ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ PÅÜ«∂ŠѨq„`«`#« ∞ HÍáê_»@O, x~°fiǨÏ}#∞ „Hõ=∞|^ŒOú KÕÜ∞« @O,
¿ã=Å∞ "≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°Û@O, PÅÜ«∂Å∞ `«k`«~° =∞`« ã¨Oã¨÷Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞@O =ÔQ·~å
ÅH∆ͺÅ`À D É’~°∞¤ J=`«iOzOk.
'=ÚYº=∞O„u PÅÜ«∞ ѨÙ#~°∞^Œú~°}, x~°fiǨÏ}xkè—x ‰õÄ_® ~åR „ѨÉèí∞`«fiO U~åÊ@∞
KÕã≤Ok. `«q∞à◊<å_»∞Ö’x Jxfl „áêO`åÅ #∞O_ç ÉèÏ=™ê~°∂ѨºO QÆÅ „Ѩ[ÅO`å D xkèH˜
qiqQÍ q~åàÏeKåÛ~°∞. 1992 =∂iÛ 10 <å\˜H˜ D xkè ~°∂. 3.51 HÀ@¡‰õΩ KÕ~°∞‰õΩOk.
PÅÜ«∞ =º=ã¨÷ Ѩ@¡ „Ѩ[ʼnõΩ QÆÅ Jáê~°"≥∞ÿ# QÆ∞i, qâßfi™êʼnõΩ, D P^蕺u‡Hõ ˆHO„^•Å#∞
HÍáê_»∞HÀ"åb, Jaè=$kú KÕã¨∞HÀ"åb J#fl "åi `«Ñ¨#‰õΩ D Ѩi}Ï=∂Å∞ ^Œ~°Ê}O
Ѩ_»∞`«∞<åfl~Ú.
... JO>Ë, 1971Ö’ [iy# Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ („Ѩ^è•#) K«@ìO ã¨=~°} Zxfl
~°HÍÅ z‰õΩ¯=Ú_»∞Å#∞ ã¨$+≤ìOzO^À, Zxfl =∞Å∞ѨÙÅ∞ uiyO^À, ~å[H©Ü«∞ K«i„`«#∞ ZÖÏ
=∞Å∞Ѩ٠uÑ≤ÊO^À – ÃÑ· ã¨OѶ¨∞@#Å #∞Oz =∞#‰õΩ J~°ú=∞=Ù`ÀOk.
`«q∞à◊<å_»∞ Hõ^äŒ WÖÏ Hõà◊§‰õΩ Hõ\˜ì#@∞¡QÍ Hõ#∞Ñ≤ã¨∞ÎO>Ë, 1971 <å\˜ `«q∞à◊<å_»∞ K«@ìO
ã¨=~°} P^è•~°OQÍ PO„^茄Ѩ^Õâò K«@ìOÖ’ =∂~°∞ÊÅ∞ `Õ"åÅx ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤# K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 63
Hõq∞+¨<£H˜ =∂„`«O – `«q∞à◊<å_»∞Ö’ 1971 ã¨=~°} ã¨$+≤ìOz# ã¨OK«Å#O, ã¨OH∆ÀÉèíO, ~å[H©Ü«∞
^Œ∞=∂~°O Jã¨ûÅ∞ Hõ#|_»<ÕÖË^Œ∞. 1971 ã¨=~°} K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O J™ê^茺OQÍ
`«Ü«∂Ô~·O^Œx QÍh, PÅÜ«∂Å ^Œ∞~°=ã¨÷ `«q∞à◊<å_»∞Ö’ ''<å<å\˜H© fã≤Hõ@∞ì <åQÆOÉÁ@∞¡——QÍ
`«Ü«∂Ô~·O^Œx QÍh, „Ѩf ~å[H©Ü«∞ áêsì `«=∞ `«=∞ ZxflHõÅ „Ѩ}ÏeHõÅÖ’ P '`«Ñ¨C—
ã¨iKÕã∞¨ HÀ=_»O HÀãO¨ H˘`Ϋ Ǩq∂Å#∞ QÆ∞Ñ≤ÊOKåeû =zÛ#O`« „Ѩ*Ï L^Œº=∞O Pq~°ƒqù OzO^Œx
QÍh– K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü∞« º Hõq∞+¨<£ `«# x"ÕkHõÖ’ ZHõ¯_® <å=∞ =∂„`«ÑÙ¨ „Ѩ™êÎ=# ‰õÄ_® KÕÜ∞« ÖË^∞Œ !!!
1972 <å\˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê ^Œ$ëêìº, 1971 ã¨=~°} K«@ìO PK«~°} ™ê^茺O HÍ^Œx
`«q∞à◊<å_»∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜ J~°ú"≥∞ÿáÈ~ÚOk. W"åfioì =~°‰õÄ Jk J=∞Å∞ HÍÖË^Œ∞.... 1971
ã¨=~°} K«@ìO J=∞Å∞ [~°QÆx <ÕѨ^茺OÖ’ `«q∞à◊<å_»∞ PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ#∞ ZÖÏ
xÜ«∞q∞ã¨∞Î<åfl~°∞ – =Oâ◊ áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯ P^è•~°OQÍ<å? Ü≥∂Qƺ`«#∞ |\ì̃ |Ü«∞@ #∞O_ç
ZOÑ≤Hõ KÕã≤ fã¨∞‰õΩ=ã¨∞Î<åfl~å? ‰õΩÅ, =~°‚ q=Hõ∆`å ~°Ç≤Ï`«OQÍ KÕã¨∞Î<åfl~å?... WÖÏO\˜
JOâßÅ#∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ"åÅx QÍh, Ѩ\Oì˜ K«∞HÀ"åÅx QÍh, ã≤áê¶ ~°∞ûÅ∞ KÕ¿ã=ÚO^Œ∞
`«q∞à◊<å_»∞Ö’x "åã¨Î= Ѩiã≤÷ux J~°úO KÕã¨∞HÀ"åÅx QÍh K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£H˜
JxÑ≤OK«HõáÈ=@O qz„`«O!
J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HõO J#∞=OtHõ ǨωõΩ¯ HÍ#Y¯ˆ~¡^Œx 1972Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê
WKåÛHõ `«q∞à◊<å_»∞Ö’x J~°Û‰õΩÅ P^•Ü«∂ŠѨiã≤÷u Uq∞\˜? <≥Ö"ås r`åÅ q∂^Œ
„|`«∞‰õΩ`«∞<åfl~å? PÅÜ«∞ Pi˚`« ¿ã=ÅÖ’ =KÕÛ "å\ÏÅ q∂^Œ rqã¨∞Î<åfl~å? "åi
„|`«∞‰õΩ`≥~°∞=Ù WѨC_≥ÖÏ =ÙOk?.... WÖÏO\˜ JOâßÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_® K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º
Hõq∞+¨<£ `«# x"ÕkHõÖ’ Wã¨∞=∞O`≥·<å „Ñ¨™êÎqOK«ÖË^Œ∞.
J~Ú#ѨÊ\˜H,© Hˆ =ÅO P Hõq∞+¨<H£ ˜ XHõ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì ѨÓ~°fiѨ٠„Ѩ^•è # <åºÜ«∞=¸iÎ Kè~·≥ ‡° <£QÍ
=Ù<åfl~°∞ Hõ#∞Hõ P Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõx JѨÊ\˜ „ѨÉèí∞`«fiO QÆ∞_ç¤QÍ P"≥∂kOzOk. `«q∞à◊<å_»∞
Ѩi}Ï=∂Å∞ ã¨Ç¨ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}H˜ Jxfl JOâßÅ#∞ D Hõq∞+¨<£ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩx
ѨijeOzO^Œ#fl #=∞‡HõO`À JѨÊ\˜ „ѨÉ∞íè `«fiO D aÅ∞x – ÃãÖˇHì± Hõq∞\©H˜ ‰õÄ_® ѨOѨ‰Ωõ O_®
– Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ Ç¨ï\ÏǨï\˜# K«@ìOQÍ KÕÜ«∞\ÏxH˜ #_»∞OHõ\˜ìOk.
(1995 PQÆ+µ¨ ì 14# JѨÊ\˜ =ÚYº=∞O„u N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù D ~°K~« Ú`«`À =∂\Ï¡_∞» `«∂,
`«##∞ Hõq∞+¨<£ `«Ñ¨C^À= Ѩ\˜ìOzO^Œh, #=∞‡Hõ„^ÀǨÏO KÕã≤O^Œh "åáÈÜ«∂~°∞.)
★ ★ ★ ★ ★
1990Ö’ PO„^茄Ѩ^Õâò ZO_À"≥∞O\òû âßYH˜ K≥Ok# JkèHÍ~°∞Å |$O^ŒO XHõ\˜
`«q∞à◊<å_»∞Ö’x PÅÜ«∂Å∞, =∞`« ã¨Oã¨Å÷ x~°fiǨÏ} f~°∞`≥#∞flefl J^躌 Ü«∞#O KÕã≤ =zÛOk.
`«=∞ J^茺ܫ∞# Ѷ¨e`åÅ#∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜ q=iã¨∂Î, ''PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ‰õÄ_® 1987 <å\˜
64 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
K«@ìO PK«~°} ™ê^茺"≥∞ÿOk HÍ^Œ∞—— Jx `ÕeÛOk.
ZO_À"≥∞O\ò âßMÏkèHÍ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ D |$O^ŒO ã¨Éèí∞ºÅ∞ =∂\Ï¡_»∞`«∂, 1987
<å\˜ K«\Ïìxfl ã¨=∞„QÆOQÍ ã¨q∂H˜∆OKåÅx ã≤á¶ê~°∞û KÕâß~°∞.
"Õ∞O (D „QÆO^äŒ ~°K~« Ú`« „ѨÉ$íè `«∞Å∞) ‰õÄ_® D K«@Oì "åã¨=ΠѨiã≤u÷ QÆ∞iOz „ѨÉ∞íè `«fiO`À
[iy# =∂ K«~°ÛÅÖ’ q=iOKåO... x*ÏxH˜, D K«\Ïìxfl ã¨q∂H˜∆OKåÅx „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_®
x~°‚~ÚOzOk. z=iH˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® 1993 Ö’ W^Õ q+¨Ü«∞O „ѨÉèí∞`«fiO
`«~°Ñ¶¨Ù# =ºHõÎO KÕÜ«∞|_çOk.
W^Õ q+¨Ü«∂xfl ZO_À"≥∞O\òû Hõq∂+¨#~°∞ ‰õÄ_® "Õ~˘Hõ Ѩ„uHÍ qÖËHõ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
„ѨHõ\˜OKå~°∞.
`«q∞à◊<å_»∞Ö’x PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} J^茺ܫ∞#O [iy# <ÕѨ^茺OÖ’ – PO„^茄Ѩ^Õâò
PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ Åaèã∞¨ #Î fl áêi`À+≤HÍÅ∞, "åi W`«~° ™ê^èHŒ õ ÉÏ^èHŒ ÍÅ J^躌 Ü«∞<åxH˜
ZO_À"≥∞O\òû Hõq∂+¨#~ü xÜ«∞q∞Oz# Hõq∞\© x"ÕkHõ ™ê~åOâßxfl WHõ¯_» „Ѩ™êÎqOz f~åe:
''.... „QÍq∂} „áêO`åÅÖ’ =ÙO_Õ PÅÜ«∂ÅÖ’x J~°Û‰õΩÅ∞, W`«~° ¿ã=‰õΩÅ ^≥·#º
ã≤u÷ QÆ∞iOz q=iOK«_O» J=ã¨~O° . =ÚYºOQÍ, ZHõ¯_≥`· Õ PÅÜ«∂ʼnõΩ ZÖÏO\˜ Pã≤áÎ êã¨∞Å Î ∞
ÖË"À, =Ù<åfl "å\˜ q∂^Œ P^•Ü«∞O JÅÊOQÍ =ÙO^À, =∂<åºÅ∞ ™êfi~°ú Ѩ~°∞Å KÕ`«∞Ö’¡
W~°∞‰õΩ¯áÈÜ«∂Ü≥∂ – JÖÏO\˜ KÀ@¡ J~°Û‰õΩŠѨiã≤÷u n<åu n#OQÍ =ÙOk.... H˘xfl
KÀ@¡, x`«º ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºÅ∞ ã¨ÎOaèOzáÈÜ«∂~Ú. PÅÜ«∂Å∞ „Hõ=∞OQÍ tkèÖÏ=ã¨÷H˜
KÕ~∞° ‰õΩO@∞<åfl~Ú... á⁄~°∞QÆ∞ ~å¢ëêìÅÖ’x PÅÜ«∂Ö’¡ J~°Û‰õΩÅ ^Œ∞ã≤u÷ =~°<‚ åf`«O. ~Ô O_»∞
ѨÓ@ÖÏ uO_ç ‰õÄ_® ^˘~°Hxõ ^≥#· º ã≤u÷ Ö’ PÅÜ«∞ L^ÀºQÆ∞Å∞ QÆ_∞» ѨÙ`«∞<åfl~°∞. WO_çÜ∞« <£
ZH±û„ÃÑãπ (1992 [#=i 30)Ö’ – J~°Û‰õΩÅ ^Œ∞ã≤÷u QÆ∞iOz „ѨK«∞i`«"≥∞ÿ#^ŒO`å "åã¨Î="Õ∞.
H˘xfl PÅÜ«∂ÅÖ’ pHõ\˜ Ѩ_®¤Hõ #∂<≥ náêÅ∞ "≥eyOK«\ÏxH˜ `≥·ÅO ‰õÄ_® ÖˉõΩO_®
áÈ~ÚOk.... PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ã¨~Ú`«O D Ѷ¨∞’~°Hõex gH˜∆OK«\ÏxH˜ Z‰õΩ¯=HÍÅO
Ѩ@ìHõáÈ=K«∞Û. JO^Œ∞=Å¡ PÅÜ«∂Å#∞ HÍáê_»\ÏxH˜, PÅÜ«∂ÅÖ’ x~å@OHõOQÍ x`«º
^Õ=`å~å^èŒ# H˘#™êQÆ\ÏxH˜ – J=ã¨~°"≥∞ÿ# =#~°∞efl ã¨=∞‰õÄ~åÛe, J~°Û‰õΩʼnõΩ PiúHõOQÍ
Hõh㨠"≥ã¨∞Å∞ÉÏ@∞x HõeÊOKåe...——
1992Ö’ D Hõq∞\© KÕã≤# TǨQÍ<åÅ∞ 2003 <å\˜H˜ "åã¨Î= ~°∂ѨO ^èŒiOKå~Ú.
Ѩ~°º=™ê#O?...
~åROÖ’ 32,000 PÅÜ«∂Å∞ „Hõ=∞OQÍ tkèÖÏ=ã¨÷H˜ KÕ~°∞‰õΩO@∞<åfl~Ú.
★ ★ ★ ★ ★
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 65
 HÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ qâı¡+¨}
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì _çq[<£ ɡOKü WzÛ# f~°∞ÊÅÖ’ D „H˜Ok JOâßʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
=ÚMϺOâßÅ∞ ѨijÅ<å~°›"≥∞ÿ#q.
1. K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 76
2. ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ì
3. =∞~îåkèѨ`«∞Å <åq∞<Õ+¨<£ q^è•#O
4. J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO ~°^Œ∞Ì
K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞, `«q∞à◊<å_»∞ (KÕ^Œ∞) J#∞Éèí"åÅ <ÕѨ^茺OÖ’ – D
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ =Å¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ# Ѩi}Ï=∂ÖËq∞\’ qâı¡+≤^•ÌO :
ÃãHõ∆<£ 76x K≥Å¡‰õΩO_® KÕÜ«∞@O`À – P K«@ìOÖ’ 1987Ö’ L^ÕÌtOz# ã¨∂ÊùiΠѨÓiÎQÍ
^≥|ƒuxáÈ~ÚOk. nxH˜`À_»∞, 82(1), 82(2) ÃãHõ<∆ Å
£ ‰õΩ ‰õÄ_® qÅ∞= ÖˉΩõ O_® áÈ=@O`À,
PÅÜ«∂Åhfl `«=∞ =∂<åºefl #+¨ìáÈÜÕ∞ ^Ò~åƒùQƺ Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk.
PÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞ =¸_»∞ ~°HÍÅ∞ :
1. H“Å∞H˜=fi|_ç# Éèí∂=ÚÅ∞
2. qq^èŒ ¿ã=Å „H˜O^Œ =∞OEÔ~·# W<å=ÚÅ∞QÍ K≥ѨÊ|_»∞`«∂, `«~åfi`« HÍÅOÖ’
PÜ«∂ ¿ã=Å ã≤|ƒOkH˜ Ѩ\ÏìÅ∞ =∞OE~°∞ HÍ|_ç# Éèí∂=ÚÅ∞
3. PÅÜ«∞O ¿Ñ~°∞ q∂^Õ =Ù#flѨÊ\˜H©, J~°Û‰õΩÅ ¿ã=ʼnõΩ áêi`À+≤HõOQÍ J~°Û‰õΩÅ∞
J#∞Éèíqã¨∞Î#fl Éèí∂=ÚÅ∞.
ÃãHõ∆<£Å∞ 76, 82(1), 82(2) ~°^Œ∞Ì HÍ=@O`À, ÃÑ· "≥Ú^Œ\˜ Ô~O_»∞ ~°HÍÅ Éèí∂=ÚÅH˜
#∂HõÅ∞ K≥e¡áÈÜ«∂~Ú. WHõ, =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯Å∞ ~°^ŒÌ=@O`À, PÅÜ«∞
Éè∂í =ÚÅ J[=∂~Ú+‘ J~°Û‰õΩÅ #∞O_ç uiy PÅÜ«∂ʼnõΩ |kb J=Ù`«∞O^• J#fl ã¨O^ÕÇϨ O
"≥ÚÅÔHuÎOk. x*ÏxH˜ J~°Û‰õΩÅ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ J<ÕHõ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ, H˘xfl ˆHã¨∞ÅÖ’ J<ÕHõ
â◊`åÉÏÌÅ∞QÍ (`«~°`«~åÅ∞QÍ) P Éèí∂=ÚÅ q∂^Œ J[=∂~Ú+‘ KÕã¨∂Î =ã¨∞Î<åfl~°∞. HÍ|\˜ì,
=∞Ǩ J~Ú`Õ "åà◊§x P Éèí∂=ÚʼnõΩ H“Å∞^•~°∞Å∞QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«=K«∞Û.
D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ – 1954Ö’ =∞„^•ã¨∞ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì "≥Å∞=iOz# XHõ f~°∞ÊÖ’ "åºYºÅ∞
QÆ=∞<å~°›O :
''.... D PÅÜ«∂Å∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∞ WOHÍ =∞#QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞O>Ë JO^Œ∞Hͯ~°}O –
66 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
"å\˜ ™ê÷щ¨ Ωõ Å∞ PÜ«∂ PÅÜ«∂ÅÖ’, ã¨Oã¨Å÷ Ö’ x`«º ¿ã=Å∞, ѨÓ[Å∞ [~°Q@Æ O HÀãO¨ , J~°Û‰õΩÅ∞
`«k`«~° ¿ã=‰õΩʼnõΩ [~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ =ÙO_ÕÖÏ KÕÜ«∞@O HÀã¨O âßâ◊fi`« „áêuѨkHõ# PiúHõ =#~°∞Å∞
U~åÊ@∞ KÕã≤ =ÙO_»@O. JO>Ë, JHõ¯_» D '„QÍO@∞¡— J<Õ "å\˜x ÃÑ· Ô~O_»∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O
U~åÊ@∞ KÕã≤# =#~°∞Å∞QÍ x~°fizOz f~åe. ZO^Œ∞HõO>Ë P ~ÀAÖ’¡ (=O^ŒÖÏk ã¨O=`«û~åÅ
„H˜`O« ) D PÅÜ«∂Ö’¡ ¿ã=Å HÀãO¨ , J~°Û‰õΩÅ "Õ`<« åÅ HÀãO¨ <≥Å<≥ÖÏ _»|∞ƒ ѨOÑ≤}© KÕÜ∞« \ÏxH˜
`«y# =º=ã¨÷ Un J=∞Ö’¡ ÖË^Œ∞. JѨÊ\’¡ ™ê^茺Ѩ_Õ q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® HÍ^Œ∞. D "åã¨Î= Ѩiã≤÷u
^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩ<Õ, JѨÊ\˜ ™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞, =^•#∞ºÅ∞ âßâ◊fi`«OQÍ P^•Ü«∞O ÅaèOKÕÖÏ PÜ«∂
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ, PÅÜ«∂ʼnõΩ Éèí∂=ÚÖËfl '„QÍO@∞¡—QÍ WKåÛ~°∞ – XHõ"Õà◊, J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õˆ~ r`åÅ
ѨOÑ≤}©, PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}H˜ q_çQÍ x^èŒ∞Å U~åÊ@∞ [iy =ÙO>Ë, U<å_À J~°Û‰õΩÅ∞ D
PÅÜ«∂efl, „QÍ=∂efl =kÖËã≤ =Å㨠"≥o§áÈ~Ú =ÙO_Õ"å~°∞, ^•O`À PÅÜ«∞ =º=ã¨÷ ‰õÄ_®
HÍÅ„Hõ"Õ∞}Ï Hõ#∞=∞~°∞ÔQ·áÈÜÕ∞k. HÍx JÖÏHÍHõ, PÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ J[=∂~Ú+‘ J~°Û‰õΩÅ
‰õΩ@∞OÉÏÅ KÕ`«∞Ö’¡ =ÙO_»@O =Å¡<Õ, "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å<Õ JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx
P „QÍ=∂Ö’¡<Õ H˘#™êQÆ∞`«∂ =KåÛ~°∞. „QÍ=∂xfl (PÅÜ«∂efl) =kÖËã≤ "≥o`Õ P Éèí∂=ÚÅÃÑ·
P^•Ü«∞O q∂^Œ `«=∞ ǨωõΩ¯x "åà◊√§ HÀÖ’Ê"åeû =KÕÛk. JÖÏ PÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅ∞ "åà◊§
Pnè#OÖ’<Õ H˘#™êQÆ∞`«∞O_»@O =Å¡, "åà◊§ ‰õΩ@∞OÉÏÖ’¡ Hõhã¨O XHõ¯Ô~·<å (J~°ÛHõ q^èŒ∞Å#∞
J#∞x`«ºO `«∞.K«. `«Ñʨ ‰õΩO_® x~°fiiÎOKÕ"åà◊√§) PÅÜ«∂xfl JO\˜ÃÑ@∞ì‰Ωõ x =ÙO_»@O `«Ñʨ xã¨i
J~ÚOk...——
1965Ö’ PO„^茄Ѩ^Õâò ~åR J~°ÛHõ =∞Ǩã¨Éèí – *Ï~ÚO\ò ÃãÖˇH±ì Hõq∞\©H˜ ã¨=∞iÊOz#
q#uѨ„`«OÖ’ `«=∞ J[=∂~Ú+‘Ö’QÆÅ „QÍO@∞¡ (=∂<åºÅ∞) Hˆ =ÅO `«=∞ PÅÜ«∞ ¿ã=Å`À
=Ú_çÑ_¨ ç =Ù#fl „QÍO>Ë¡ Jx x~°∂Ñ≤OK«∞HÀQÆÅ ^è$Œ =Ѩ„`åÅ∞ ^•YÅ∞ KÕÜ∞« @O ^Œ∞™êû^躌 "≥∞#ÿ
q+¨Ü«∞O – Jx ¿Ñ~˘¯Ok. J~Ú`Õ, J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ – H˘xfl =O^ŒÅ, "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ
`«~°∞"å`« WѨC_»∞ P Éèí∂=ÚÅ J[=∂~Ú+‘ #∞O_ç `«=∞x `«Ñ≤ÊOK«@O, `«^•fi~å `«=∞
r=# Éèí$ux, PÅÜ«∂ÅÖ’ x`«º ^Õ=`å~°Û# Y~°∞Ûx HÀÖ’ÊÜÕ∞ÖÏ KÕÜ«∞@O ''J<åºÜ«∞O,
J„Hõ=∞O—— Jx ‰õÄ_® ÃãÖˇH±ì Hõq∞\© =ÚO^Œ∞ J~°Û‰õΩÅ∞ "åáÈÜ«∂~°∞.
=∞i W^Õ ^Õ=Ù_ç=∂<åºÅ q+¨Ü«∞OÖ’ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ 1987Ö’ UO K≥Ñ≤ÊO^À
K«∂_»O_ç :
''... D ^Õ"åÅÜ«∞, q`«~}
° ã¨Oã¨Å
÷ hfl Éè∂í =ÚÅ∞ Hõey =Ù#flq HÍ=Ù. K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ –£ 6
„H˜O^Œ QÆ∞iÎOK«|_ç# PÅÜ«∂Å∞ 31,937. g\˜Ö’¡ – PO„^èŒ „áêO`«OÖ’x 5,330 PÅÜ«∂ʼnõΩ,
`≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’x 4,467 PÅÜ«∂ʼnõΩ =∂„`«"∞Õ =º=™êÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞<åfl~Ú. "≥Ú`«OÎ
216 =∞~îåʼnõÄ ‰õÄ_® Éèí∂=ÚÅ∞<åfl~Ú. q∞QÆ`å PÅÜ«∂ʼnõΩ ZÖÏO\˜ ^Õ"å^•Ü«∞
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 67
=#~°∞Å∂ ÖË=Ù. D PÅÜ«∂Åhfl Éèí‰õΩÎeKÕÛ Ç¨ïO_ô q~åàÏÅ`À#∂, Pi˚`« ¿ã=Å q∂^Œ
=KÕÛ P^•Ü«∞O`À#∂ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú...—— („ѨHõ~°}O–1Ö’ 32= ¿Ñr)
=¸_»∞ H©ÅHÍOâßÅ∞ :
1. =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎŠǨωõΩ¯Å ~°^Œ∞Ì q+¨Ü«∞OÖ’ – ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì =∂„`«O ™ê÷ѨHõ
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ "å^•xfl ã¨=∞iúOzOk. "åà◊§H˜ =∞iO`« KÕÜ«¸`«x"åfiÅx JaèÅ+≤OzOk.
D q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨O|Okè`« ÃãHõ∆<£H˜ „Ѩ`ÕºHõOQÍ *’_çOK«|_ç# +¨~°`«∞H˜ Ö’|_ç =∂„`«"Õ∞
=Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°Î$`«fiO ~°^Œ∞Ì P"≥∂kOK«^ŒyOkQÍ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ÉèÏqOzOk.
Ѷ¨e`«OQÍ, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOz# q^èŒOQÍ P +¨~°`«∞x J=∞Å∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ
P K«\Ïìxfl ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ã¨=iOKåeû =ÙOk.
2. =∞~îåkèÑ`¨ ∞« Å xÜ«∂=∞HõO „Ѩuáê^Œ#ʼnõΩ ã¨O|OkèOz, 1988 <å\˜ =∞~îåÅ ~°∂Å∞ûÖ’x
=¸_»= ~°∂Å∞H˜ H˘xfl KÕ~°∞ÊÅ∞ KÕã¨∂Î ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ^•YÅ∞ KÕã≤# JѶ≤_»q\ò
P^è•~°OQÍ ÃãHõ∆<£ 54x ã¨=∞iúOK«_®xH˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì JOwHõiOzOk. (=∞i, ÃãHõ∆<£
54Ö’x P KÕ~°∞Êefl âßã¨#ã¨ÉèÏ ã¨OѶ¨∞O Hõq∞\© P"≥∂kOzO^À ÖË^À =∞#H˜ `≥b^Œ∞.)
WѨC_»∞ N ~åѶ¨∞"ÕO„^Œ™êfiq∞ =∞~îåxH˜ =∞~îåkèѨu xÜ«∂=∞HõO q+¨Ü«∞OÖ’ q"å^ŒO
K≥ň~y# ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ÃãHõ∆<£ 54Ö’x D 'KÕ~°∞Ê—H˜ KåÖÏ „áê^è•#º`« KÕ‰õÄiOk.
3. WHõ '=Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« ǨωõΩ¯Å ~°^∞Œ —Ì Hˆ ã¨∞ q+¨Ü∞« OÖ’ – P JOâßxfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
‰õÄÅOHõ+¨OQÍ K«iÛOzOk. J~°Û‰õΩÅ ˆHã¨∞ `åÅ∂‰õΩ f~°∞ÊÖ’x 129= ¿Ñ~å D ã¨=∞㨺
q+¨Ü«∞OÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ „Ѩ™êÎqOKåeû# JOâ◊O :
¿Ñ~å 129
P `«~°∞"å`« (ÉèÏQÍÅ#∞) HõeÑ≤ K«kq#@¡~Ú`Õ J=hfl WѨÊ\˜=~°‰õÄ J=∞Ö’¡=Ù#fl
PKå~åÅ∞, q^è•<åÅ∞, J~°ÛHõ`«fi ~°∂áêÅ∞, L`«û"åÅ∞, ¿ã=Å∞ =QÆ~Ú~åÅ LxH˜x PÜ«∂
ã¨Oã¨Å
÷ Ö’ áê\˜OK«|_»∞`«∞#fl ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, PQÆ=∂ʼnõΩ J#∞QÆ∞}OQÍ HÍáê_»∞`«∞<åfl~Ú.
JÖÏO\˜ PKå~° =º=Ǩ~åÅÖ’ JkèHÍ~°∞Å *’Hͺxfl ÃãHõ<∆ £ 142 x~Àkè™ÈÎOk. JO`«=∂„`å#
K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 34 (1) (a) „H˜O^Œ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞|_ç# JOâßÅ∞ ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«|_ç#@∞¡HÍ^Œ∞.
™êO„Ѩ^•Ü«∞O, P#"å~ÚfÅ P^è•~°OÖ’ XHõ=ºH˜Î (PÅÜ«∞¿ã=Ö’) XHõ Ѩ^ŒúuÖ’
=Oâ◊áê~°OѨ~°º`«fiO P^è•~°OQÍ H˘#™êQÆ\Ïxfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O XHõ Z`«∞Î. PÅÜ«∞OÖ’
L`«û"åÅ∞, ÔH·OHõ~åºÅ∞, ¿ã=Å∞ =QÆ~Ú~åÅ∞ =∞~ÀZ`«∞Î. Ô~O_çO\˜h =Ú_ç"Õã≤ K«∂_»ÖËO.
Ô~O_»∂ "Õˆ~fi~°∞ JOâßÅ∞. ^Õx ÅHõ∆}O ^•x^Õ. Hõ#∞Hõ, PKå~åÅ∞, P#"å~ÚfÅ P^è•~°OQÍ
68 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
P áÈã¨∞ìÖ’ P =ºH˜Î H˘#™êˆQ ǨωõΩ¯ ^•xHõ^Õ H˘#™êQÆ∞`«∞O^Œx Ñ≤\©+¨#~°∞¡ KÕã≤# "å^Œ##∞
JOwHõiOK«@O Jã¨O|^ŒúO J=Ù`«∞Ok.
Ñ≤\©+¨#~°¡ =∞~À "å^Œ# Uq∞@O>Ë – ÃãHõ∆<£ 2(23)Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOz# =∞`« ã¨Oã¨÷ÅÖ’
PKå~åÅ∞, P#"å~ÚfÅ`À =Ú_çÑ_¨ ç =Ù#fl JOâßÅÖ’ *’HõºO KÕã∞¨ HÀ=@O J<Õk =º‰õΩÅ Î
JO`«óHõ~°} (=º=Ǩ~åÖ’¡)Å`À#∂, =∞`« ¿ãfiK«Ûù`À#∂ *’HõºO KÕã¨∞HÀ=@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
P ~°HõOQÍ 25(1) JkèHõ~°}#∞ LÅ¡OѶ≤∞Oz#@¡=Ù`«∞Ok. P K«~°º K«@ì|^Œú`« ÖËxk
J=Ù`«∞O^Œx ‰õÄ_® "åkOKå~°∞.
J~Ú`Õ WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ, J=hfl Ãã‰õΩºÅ~ü K«~º° Å∞ Hõ#∞Hõ Jq =∞`«OÖ’QÍh,
=∞`« =º=Ǩ~åÖ’¡QÍh ÉèÏQÆO HÍ^Œ∞.
¿Ñ~å 130
=∞~À JÉèíºO`«~°O Uq∞@O>Ë – PQÆ=∞âßGOÖ’ xˆ~ÌtOK«|_ç# x|O^èŒ#Å „ѨHÍ~°O –
PÅÜ«∞OÖ’ ã¨O|Okè`« J~°Û‰õΩ_çH˜ =∂„`«"Õ∞ QÆ~°ƒùQÆ∞_çÖ’ „Ѩ"ÕtOK«\ÏxH˜, =¸Åq~å\òx
`åHõ\ÏxH˜ JkèHÍ~°O =ÙO@∞Ok. =∞~À =ºH˜Î Z=~°<åfl q„QÆǨxfl `åHõ@=∞O>Ë ^•xfl
"≥∞ÿÅѨ~°K«@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
JO>Ë, J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜, P =OâßxH˜, P âßYH˜ K≥Ok# =ºH˜HÎ ˜ =∂„`«"∞Õ PÅÜ«∞OÖ’
x`«º ѨÓ[Å∞ QÍh, L`«û"åÅ∞ QÍh x~°fiÇ≤ÏOKÕ JkèHÍ~°O =ÙO@∞Ok, Hõ#∞Hõ =Oâ◊áê~°OѨ~º°
J~°ÛHõ`«fiO ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@=∞O>Ë, 25(1)= JkèHõ~°}H˜ q~°∞^ŒúOQÍ =∞`« =º=Ǩ~åÖ’¡ *’HõºO
KÕã¨∞HÀ=@"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
XHõ~°HõOQÍ, q#\ÏxH˜ D "å^Œ# PHõ~°¬}©Ü«∞OQÍ<Õ =ÙOk. J~Ú`Õ, (Ñ≤\©+¨#~üÅ
<åºÜ«∞"åk) N Ѩ~åâ◊~<° £ QÍix "Õ∞O XHõ „Ѩâfl◊ J_çQÍO. q^•º=HÍâßÅ∞ ÃÑiQÍ~Ú. Ñ≤ÅÅ
¡ ‰õΩ
`«=∞H˜+¨ì"≥∞ÿ# ~°OQÆOÖ’ L#fl`« q^Œº#Éèíºã≤OKÕ ¿ãfiK«Ûù ÃÑiyOk. J~Ú#ѨC_»∞, XHõ J~°ÛHõ
‰õΩ@∞O|OÖ’x Ñ≤Å¡Å∞ ÃÑ· K«^Œ∞=ÙÅ∞ K«kq U W`«~° ^ÕâßÅHÀ "≥o§áÈ~Ú JHõ¯_Õ
JkèHÍ^•Ü«∞O =KÕÛ =$uÎÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_»@O [iy`Õ, J^Õ Ñ¨iã≤÷`«∞Ö’¡ P J~°ÛHõ âßYH˜ K≥Ok#
`«y#O`« J~°∞›Öˇ·# =º‰õΩÎÖˇ=~°∂ (J~°ÛHõ`«fi ÉÏ^茺`«#∞ KÕѨ@ì_®xH˜) ÅaèOK«HõáÈ`Õ, P
PÅÜ«∞OÖ’ x`«ºÑ¨Ó[Å∞, L`«û"åÅ ã¨OQÆu Uq∞\˜?
..... D JOâßxfl ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂, Ñ≤\©+¨#~üÅ <åºÜ«∞"åk `«# ["å|∞Ö’ –
JÖÏO\˜ Ѩiã≤÷u L`«Ê#fl"≥∞ÿ#ѨC_»∞, P ã¨Oã¨÷ Ü«∂[=∂#ºO – "Õ~˘Hõ âßYH˜ / LѨâßYH˜
K≥Ok# =∞~À `«y# =ºH˜ÎHÀã¨O „Ѩܫ∞uflOK«=K«Ûx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤~°∞.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 69
 q^•º=HÍâßÅ∞ qã¨Îiã¨∂ÎO_»@O, =∞Oz P^•Ü«∂xfl HõeÊOK«QÆÅ =$uÎ q^ŒºÅ∞
JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’H˜ =ã¨∂ÎO_»@O =Å¡ "≥·kHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’x Ñ≤Å¡Å∞ – `«=∞ `«O„_»∞Å
ÖÏQÍ<Õ `å=Ú ‰õÄ_® J~°ÛHõ`«fiOÖ’ H˘#™êQÆ\ÏxH˜ W+¨ìѨ_»HõáÈ=K«∞Û. "åà◊§x Z=~°∂
=uÎ_ç KÕÜ«∞\ÏxH˜ gÖË¡^Œ∞ ‰õÄ_®. JO^Œ∞KÕ`«, WHõ¯_» =∞#O PÖ’zOKåeûOk – J~°ÛHõ`«fiO
KÕѨ>Ëì JÉèíºiú J^Õ ‰õΩ@∞O|O, J^Õ =Oâ◊O, J^Õ âßY =ÔQ·~åÅH˜ K≥Ok =ÙO_®Åx HÍ^Œ∞,
PQÆ=∞ x|O^èŒ#Å „ѨHÍ~°O J~°›`« Hõey#"å_»∞, PÜ«∂ PÅÜ«∞ ™êO„Ѩ^•Ü«∞ s`«∞ÅÖ’
ÉèíH˜Î, qâßfiã¨O =Ù#fl"å_»∞, P PÅÜ«∂xH˜ `«y# PKå~åÅ∞, P#"å~ÚfÅ „ѨHÍ~°O ¿ã=Å∞,
ѨÓ[Å∞, L`«û"åÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@OÖ’ Ѩi*Ï˝#O QÆÅ"å_»∞ J~Ú=ÙO_®Åx. =∞~À~°HõOQÍ
K≥áêÊÅO>Ë, P PÅÜ«∞ ™êO„Ѩ^•Ü«∞OÖ’, =∞`«OÖ’, PKå~åÅÖ’, ѨÓ*Ï s`«∞ÅÖ’ qâßfiã¨O,
ã¨O|Okè`« =¸Åq~å\òH˜ `«y# suÖ’ ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºk ¿ã=Å∞ KÕÜ«∞QÆŠѨi*Ï˝#O
=ÙO_»@"Õ∞ XHõ =ºHÎ̃ P J~°ÛHõ`fi« ÉÏ^躌 `«#∞ KÕÑ@ ¨ _ì ®xH˜ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ J~°›`«Å∞ J=Ù`å~Ú.
D ÅHõ} ∆ ÏÅ∞ Hõey=Ù#fl =ºˆHÎ – J~°ÛHõ`fi« O áÈã¨∞Hì ˜ ÖË^• JÖÏO\˜ =∞~ÀáÈã¨∞Hì ˜ J~°∞›_»=Ù`å_»∞.
JO^Œ∞KÕ`«, WÖÏO\˜ Ãã‰õΩºÅ~ü HÍ~°º„Hõ=∞ x|O^èŒ# – U ~°HõOQÍ ‰õÄ_® ã¨O|Okè`« J~°ÛHõ
‰õΩ@∞O|O #∞O_ç HÍHõ W`«~° âßY, ÖË^• ‰õΩ@∞O|O #∞O_ç =zÛ# =ºH˜Î – PÅÜ«∞OÖ’
(J~°ÛHõ) q^èŒ∞Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@OÖ’ K«∂¿Ñ qâßfi™êxfl U ~°HõOQÍ#∂ ^≥|ƒfÜ«∞^Œ∞.
QÆ`«OÖ’ J~Ú`Õ, XHõ J~°Û‰õΩ_ç xÜ«∂=∞HõO J<Õk XˆH XHõ¯ ‰õΩ@∞OÉÏxHÀ, =OâßxHÀ,
âßYHÀ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ =ÙO_Õk. HÍx K«@ìѨ~°OQÍ =zÛ# (H˘`«Î) x|O^èŒ# „ѨHÍ~°O – WѨC_ô
J=HÍâ◊O qã¨Î$`«"≥∞ÿOk. J^Õ ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ K≥Ok#"åà◊√§ ã¨Ç¨ J~°∞›Öˇ·# JÉèíº~°∞úÅO^Œ~°∂
ѨiQÆ}˜OK«|_»`å~°∞. "åà◊§ ™ê=∞~°úºO ѨsH˜∆OK«|_»∞`«∞Ok. "åà◊§Ö’ Ü≥∂Qƺ`«QÆÅ =ºH˜Î
ÅaèOz#ѨC_»∞, xiÌ+¨ì q^è•#O „ѨHÍ~°"Õ∞ P =ºH˜Î J~°Û‰õΩ_çQÍ xÜ«∞q∞OK«|_»`å_»∞. HÍ|\˜ì
ÃãHõ∆<£ 34 „H˜O^Œ =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fi q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O – 25(1)= JkèHõ~°}Ïxfl
QÍh, 26(a) JkèHõ~°}Ïxfl QÍh LÅ¡OѶ≤∞OK«@O J=^Œx "Õ∞O Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»∞`«∞<åflO.——
★ ★ ★ ★ ★
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÖ’x ÃÑ· ¿Ñ~åÅ∞ PÖ’zOѨKÕ¿ãqQÍ =Ù<åfl~Ú. D ¿Ñ~åÅ#∞
qâı¡+¨}Ï`«‡Hõ ^Œ$+≤ì`À =∞m§ =∞m§ K«kq#ѨC_»∞, PÜ«∂ JOâßÅ „Ѩ`ÕºHõ`« =∞#‰õΩ ã¨Ê+¨ìOQÍ
J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok. PÅÜ«∞ ã¨O㨯$ux Ѩi~°H˜∆Oz f~åÅ<Õ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ÉèÏq™ÈÎO^Œx
K≥ѨÊ\ÏxH˜ D „H˜Ok ¿Ñ~åÅ∞ `å~å¯}O :
¿Ñ~å 111
''^Õâ◊OÖ’ =ÚYºOQÍ „QÍq∂} „áêO`åÅÖ’ „Ѩ[Å P^蕺u‡Hõ, ™êO㨯$uHõ, ™êOѶ≤∞Hõ
70 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
HÍ~°ºHõÖÏáêʼnõΩ PÅÜ«∞O XHõ ˆHO„^Œ ™ê÷#OQÍ ÉèÏã≤Å∞¡`ÀOk. PÅÜ«∂xfl =∂#= â◊s~°O`À
áÈÅÛ=K«∞Û. PÅÜ«∞ x~å‡}OÖ’ ÉèÏQÍʼnõΩ ‰õÄ_® =∂#= â◊s~°OÖ’ ÉèÏQÍÅ ÖÏQÍ<Õ ¿Ñ~°∞¡
=Ù<åfl~Ú. JO>Ë, Jhfl HõeÑ≤ XˆH Éè∫uHõ ~°∂ѨO (PÅÜ«∞O)QÍ ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞Ok.
^Õâ◊OÖ’ JkèHõ âß`«O „Ѩ[Å∞ – Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ=Ùà◊§~Ú# q+¨µ‚, t=, â◊H˜Î, QÆ}Ѩu,
ǨÏ#∞=∂<£Å#∞ P~åkèã¨∞Î<åfl~°∞. D q„QÆǨ~å^èŒ#Ö’ JO`«s¡#OQÍ =Ù#fl ã≤^•úO`«O – P`«‡
™êH∆Í`å¯~° =∂~åæÅ∞ <åÅ∞yO\˜Ö’ XHõ\˜.
^Õ=Ù_çH˜ „Ѩu~ÀE [~°QÍeû# J~°Û<åk ¿ã=Åhfl Ju YzÛ`«OQÍ [iˆQ Jaè¿+HõO,
=¢™êÎÅOHõ~}
° , <≥"· ^Õ ºŒ O, Ѩ=oOѨ٠¿ã=Å`À ‰õÄ_ç=Ù<åfl~Ú. P HÍ~°}OQÍ<Õ =∞# rq`åÅÖ’
=∞`åxH˜ XHõ qt+¨ì"≥∞ÿ# ™ê÷#O, áê„`« =Ù<åfl~Ú.
JO^Œ∞ˆH =∞`«O J<Õk =∞#∞+¨µefl PÖ’K«#Ö’¡#∂, =∞#∞QÆ_»Ö’#∂ L#fl`« ™ê÷~ÚH˜
fã¨∞‰õΩ"≥à§◊ QÆÅ J`«º=ã¨~"° ∞≥ #ÿ , â◊H=Θ O`«"∞≥ #ÿ JOâ◊OQÍ Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ qâ◊fiã≤™êÎ~∞° . J~°Û‰õΩ_»<Õ
=ºH˜Î – PQÆ=∞ ã¨∂„`åÅ „ѨHÍ~°O, xiÌ+¨ì ѨÓ*Ï s`«∞ÅÖ’, ™êO„Ѩ^•Ü«∞|^ŒÌOQÍ PÅÜ«∞
¿ã=Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎO\Ï_»∞.——
★ ★ ★ ★ ★
WѨÊ\˜ "åã¨Î=O Uq∞@O>Ë – P^èŒ∞xHõ q^•º=HÍâßÅ∞, ã¨=∂[OÖ’ =ã¨∞Î#fl ™êOѶ≤∞Hõ,
PiúHõ Ѩi}Ï=∂Å HÍ~°}OQÍ, J~°ÛHõ`åfixfl "å~°ã`¨ fi« OQÍ ã‘fiHõiOK«@O Ѩ@¡ H˘`«`Î ~« O° "åiÖ’
Pã¨H˜Î JO`«QÍÖË^Œ∞. J#∞=OtHõOQÍ J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯efl J#∞Éèíqã¨∞Î#fl ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’
ã¨~Ú`«O W^Õ Ñ¨iã≤÷u.
J~Ú`Õ, D Ѩiã≤÷u HÍ~°}OQÍ J~°Û‰õΩŠѨi}u, Ѩi=∂}O H©∆}˜OK«@O Ѩ@¡QÍh, P
Ѩ~º° =™ê#OQÍ PÅÜ«∞ ^Õ=`å~å^è#Œ Ö’ Ѩq„`«`,« ã¨fiK«Û`ù Å
« ‰õΩ U~°Ê_»QÅ
Æ „Ѩ=∂^ŒO Ѩ@Q¡ Íh
(ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåeû#) ã¨O|Okè`« =∞~îåkèѨ`«∞ʼnõΩ p=∞‰õΩ\˜ì#@¡~Ú<å ÖË^Œ∞.
PQÆ=∞ áê~î°âßÅÅ#∞ P^Œ~°≈=O`«OQÍ #_»áêÅh, q^•º~°∞úefl qâı+¨OQÍ PHõi¬OKåÅh
~åR „ѨÉèí∞`«fiO KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ K≥ѨCHÀ^Œy#O`«QÍ Ñ¶¨eOK«ÖË^Œ∞.
WѨC_»∞ =∞# =ÚO^Œ∞#fl „Ѩâ◊fl : D ^Œ∞ã≤÷uÖ’ PÅÜ«∂efl WÖψQ =¸`«Ñ¨_çáÈx"åfiÖÏ?
ÖËHõ "å\˜x xÅɡ@ì_®xH˜, |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ«∞\ÏxH˜ U=∞<åfl KÕÜ«∂ÖÏ?
D q+¨Ü«∞OÖ’ PÅÜ«∞ ã¨O㨯$u Ѩi~°H˜∆OKåeû# P=â◊ºHõ`«ÃÑ· ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì _çq[<£
ɡOKü WzÛ# f~°∞Êx ã¨Ô~·# ^Œ$HõÊ^äŒOÖ’ K«∂_®e. 129, 130, 111 ¿Ñ~åÅ#∞ D „H˜Ok
¿Ñ~åÅ`À HõeÑ≤ K«∂_®e :
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 71
¿Ñ~å 96
'=∞`«, q`«~°} ã¨Oã¨÷Å Ç≤ÏO^Œ∂ K«@ìO— q∂^Œ `åxzÛ# '~îåQÆ∂~ü ÖÏ „Ѩã¨OQÍÅ—Ö’
"≥Ú^Œ\˜ ¿ÑrÖ’ <åºÜ«∞=¸iÎ a.ÔH.=ÚYs˚ WÖÏ J<åfl~°∞.
''Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞ Ѩq„`«OQÍ ÉèÏqOKÕ Jxfl JOâßʼnõΩ =¸ÖÏ^è•~°O, â◊H˜Î – "Õ^•ÖË
J~Ú#ѨÊ\˜H© P^èŒ∞xHõ HÍÅOÖ’x Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«O – x["≥∞ÿ# "Õ^ŒHÍÅO <å\˜ Ç≤ÏO^Œ∂
=∞`«OHÍ^Œ∞. HÍÖÏ#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# Ѩi}Ï=∞„Hõ=∞OÖ’ Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`«O J<ÕHõ =∂~°∞ÊÅ#∞ K«q
K«∂ã≤Ok. D Ѩi}Ï=∂Å∞ PÜ«∂ HÍÖÏÖ’¡x ™êOѶ≤∞Hõ =º=ã¨÷#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕâß~Ú.
`«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ ™êOѶ≤∞Hõ, =∞`« ã¨Oã¨÷ÅÖ’ ѨÅ∞ =∂~°∞ÊÅ∞ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~Ú.
WÖÏ HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ =zÛ# =∂~°∞ÊÅ∞ U"≥·#ѨÊ\˜H©, H˘xfl HÍÖÏÖ’¡ Jq qѨ¡"å`«‡Hõ
^èÀ~°}˜ Hõey =Ù<åflÜ«∞#fl q+¨Ü«∞OÖ’ ÉèË^•aè„áêÜ«∞O =ÙO_»^Œ∞. qѨ¡"å`«‡Hõ ^èÀ~°}˜ J<Õk –
Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ =∞øeHõ, <≥·uHõ, =∞`« ÉèÏ"åÅÖ’ „Ѩã¨∞Êù@"≥∞ÿOk. q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞ KåÖÏ =~°‰õΩ
JÖψQ =ÙO_çáÈÜ«∂~Ú. z=iH˜ W"åfià◊ =∞#O K«∂ã¨∞#Î fl Ç≤ÏO^Œ∂ ã¨=∂[O – "åi ™êO㨯$uHõ
Jaè=$kú `åÅ∂‰õΩ qaè#fl =∂~åæÅÖ’Oz ~°∂áêO`«~O° K≥O^Œ∞`«∂ =zÛ# ã¨∂Êùi,Î ã¨fi~°∂ѨOQÍ
K≥ѨÊ=K«∞Û——
(D ÃÑ· ¿Ñ~å#∞, D „H˜O^Œ L^ŒÇ¨ÏiOz# 76= ¿Ñ~å`À HõeÑ≤ K«^Œ"åeû =ÙO@∞Ok)
¿Ñ~å 76
''qq^èŒ =∞`åÅ#∞, ã¨O㨯$ux J#∞ã¨iOKÕ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅÖ’ 'aè#fl`«fiOÖ’ UHõ`«fiO—
Hõ#∞Ñ≤ã¨∞ÎOk. D <ÕѨ^茺OÖ’ =∂#= ǨωõΩ¯Å∞, P`«‡Q“~°=O, ã¨=∂#`«fiO, ÉèÏ=¿ãfiK«Ûù,
™œ„ÉèÏ`«$`åfiÅ`À D ÉèÏ~°fÜ«ÚÅO^Œix ã¨q∂Hõ$`« â◊HQΘ Í ~°∂á⁄OkOK«\ÏxH˜ ("åi =ºH˜QÎ `Æ «
QÆ∞iÎOѨÙx HÍáê_»∞`«∂) =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# P^蕺u‡Hõ zO`«# J<Õk XHõ @OHõOQÍ Ñ¨xKÕã¨∞ÎOk.
1954 PQÆ+¨µì 28 <å_»∞ 'Ãã·<£û, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, =∞`«O— J<Õ JOâ◊OÃÑ· HõÅHõ`åÎÖ’x
~å=∞Hõ$ëê‚ q∞+¨<£ W<£ã@ ì≤ ∂º\ò PѶπ HõÅÛ~üÖ’ „ѨãO¨ yã¨∂Î ™êfiq∞~°OQÆ<å^è#Œ O^Œ WÖÏ J<åfl~°∞
: áêi„âßq∞H©H~õ }
° L^è$Œ `«=∞=@O`À, â◊`åÉÏÌÅ `«~|° _ç K≥‰Ωõ ¯ K≥^~Œ ‰° Ωõ O_® =Ù#fl =∞# Éè∂í ™êfi=∞º
=º=ã¨÷ ÉÏQÍ ^≥|ƒuO\’Ok. ™êOѶ≤∞Hõ K«Å#O ÃÑiy, Jk ‰õΩÅ =º=ã¨÷ =O\˜ ѨÙ~å`«#
™êOѶ∞≤ Hõ ã¨O|O^èŒ ÉÏO^è"Œ åºÅ#∞ K≥^~Œ Q° ˘_∞» `ÀOk. JO`Õ "ÕQOÆ QÍ ™êOѶ∞≤ Hõ Hõ@∞ìÉÏ@∞¡ ã¨~Ú`«O
K≥iyáÈ`«∞<åfl~Ú. XHõ Ü«ÚQÆ HÍÅOÖ’ K≥‰õΩ¯ K≥^Œ~°‰õΩO_® xeÛ=Ù#fl qÅ∞=Å∞ – =∂~°∞`«∞#fl
D â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# ã¨=∂[O J=ã¨~åʼnõΩ U=∂„`«O ã¨iáÈ=@OÖË^Œ∞.
„ѨuKÀ\Ï ã¨<å`«# qÅ∞=Å∞, Hõ@∞ìÉÏ@∞¡, ™êOѶ∞≤ Hõ PiúHõ ã¨O|O^è•Å∞ ‰õÄeáÈ`«∞<åfl~Ú.
72 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
W^ŒO`å áêi„âßq∞H©Hõ~°} P~°OÉèíOÖ’ Ѩiã≤÷u =∂„`«"Õ∞. WÖÏO\˜ Ѩi}Ï=∞ ^Œâ◊Ö’ K«∂ã¨∂Î
=Ó~°∞HÀ=_»O (D ã¨=∞㨺H˜) Ѩiëê¯~°O HÍ^Œ∞.
J~Ú`Õ ÉèÏ~°fÜ«∞ P^蕺u‡Hõ`« =∂„`«O – D P@∞áÈ@¡#xflO\˜h `«@∞ì‰Ωõ x xÅ|_çOk.
HÍ~°}O – ÉèÏ~°`« *ÏfÜ«∞ ã¨O㨯$u ѨÙ<å^Œ∞Ö’¡ D ^Õâ◊O xÅ∞ѨىõΩ#fl =∞øeHõ P^蕺u‡Hõ
qÅ∞=Å â◊H˜Î. ZÖÏO\˜ â◊√ÉèÏâ◊√ÉèÏÖ’¡ PK«iOKÕ qq^èŒ „H˜Ü«∞Ö’¡ ‰õÄ_® W^Õ qâßfiã¨O
K≥kiáȉõΩO_® H˘#™êQÆ∞`«∂ =zÛOk.
=∂#=Ù_»∞ „ѨHõ$uÖ’x ~°Ç¨Ï™êºÅx XHõ\ÁHõ\˜QÍ KèÕkOKÕÖÏ Ãã·#∞û J`«_çfl â◊H˜Î=O`«∞_çfl
KÕã≤Ok. `å#∞ =∞#∞QÆ_» ™êyã¨∞Î#fl „ѨѨOK«O QÆ∞iOz# q*Ï˝<åxfl J`«_»∞ Jáê~°OQÍ
ã¨=Úáêi˚OKÕÖÏ KÕãO≤ k.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO QÆ∞iOz PÜ«∞# (™êfiq∞ ~°OQÆ<å^è•#O^Œ) WÖÏ J<åfl~°∞: D
„Ѩ*Ï™êfi=∞ºO xÅ|_»∞`«∞Ok. J~Ú`Õ ÉèÏ~°`«^Õâ◊O `«# "å~°ã¨`«fi ã¨O㨯$u`À D „Ѩ*Ï™êfi=∞º
qÅ∞=Åx ZÖÏ J#∞ã¨O^è•#O KÕã¨∞ÎOn? ZÖÏQÆO>Ë – „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ qâ◊fi[h#"≥∞ÿ# qÅ∞=
Hõey# ÅHõ∆}O =ÙO_®e. Jk – ~å[H©Ü«∞, ™êOѶ≤∞Hõ, *ÏfÜ«∞ "å^•Å‰õΩ Jf`«"≥∞ÿ =ÙO_®e.
J^Õ – <≥·uHõ, P^蕺u‡Hõ ã¨OѨ^Œ. P ã¨OѨ^Õ (ÅHõ∆}O) ÖËHõáÈ`Õ, =∞# „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO –
áêâߺ`«º^ÕâßÖ’¡x „Ѩ*Ï™êfi=∂ºÅ‰õΩ HÍ~°ƒ<£ HÍÑ‘ =∂„`«"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
Ãã·#∞û, „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO J<Õq =∂#= ã¨O㨯$u, <åQÆiHõ`«Å qã¨Î~°}#∞, Jaè=$kúx
fiÛk^Œ∞`Ì ∞« <åfl~Ú. J~Ú`Õ Ãã·#∞û Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#flH˘nÌ, ^•x`À áê>Ë =∂#= ã¨O㨯$u,
<åQÆiHõ`« ‰õÄ_® =$kú K≥O^Œ∞`«∂O_»@O`À, "≥·*Ï˝xHõ, ~å[H©Ü«∂Å L^èŒ$`«O, â◊H©Î XHõ^•x`À
XHõ \ ˜ áÈ\© Ѩ _ » ∞ `« ∞ <åfl~Ú. WO^Œ ∞ =Å¡ H˘`« Î L„^Õ H ÍÅ∞, Jã≤ ÷ ~ ° ` « , JÉè í „ ^Œ ` «
L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞KÕ`« *Ïu – D Ѩiã≤u÷ x J^Œ∞Ѩ٠KÕÜ∞« @O ^•fi~å JkèHÍ~°OÖ’
=Ù#fl"åiÖ’ Jqhu ÃÑ~°‰õΩ¯O_®, JkèHõ âß`«O „Ѩ[ʼnõΩ Ǩx HõeyOK«QÆÅ JÜ≥∂=∞Ü«∞
Ѩiã≤÷u U~°Ê_»‰õΩO_® KÕÜ«∂eû=ÙOk. ÉèÏ~°`«^Õâ◊O Ãã·#∞ûH©, P^蕺u‡Hõ zO`«#H© =∞^茺
™œÇ¨~åÌhfl, ã¨Ç¨Ïr=# ÅHõ∆}Ïhfl ™êkèOK«@O ^•fi~å =∂#= qÅ∞=efl qã¨ÎiOѨKÕã≤Ok.
"Õ^•O`« `«`«Îfi *Ï˝#O =Å¡<Õ ÉèÏ~°fÜ«ÚÅ∞ – Ãã·#∞û =Å¡ L`«Ê#fl"≥∞ÿ# â◊‰õΩÎefl
W=Ú_»∞ÛHÀQÆeQÍ~°∞. „áêp#, P^è∞Œ xHõ Ü≥∂QÆ∞Å∞ É’kèOz# =∂#=ÙÅ P^蕺u‡Hõ ã¨"∞≥ Hÿ ºõ `«x
=∞#O ã‘fiHõiOKåe. ™ê\˜ =∂#=ÙÅ PÖ’K«<å q^è•#OÖ’, "åi k#K«~°ºÖ’ ^•xx
LnÌÑ≤OѨ*ËÜ«∂e. â◊HÎ̃=O`«"≥∞ÿ# ^•x „ѨÉèÏ"åxfl H˘`«Î ~°∂áêÅÖ’ `«ÖˇuÎ# "≥·*Ï˝xHõ, ™êOѶ≤∞Hõ
â◊‰õΩÎÅ q∂^Œ „Ѩã¨iOѨ*ËÜ«∂e. `«^•fi~å, P â◊‰õΩÎʼnõΩ XHõ L#fl`« ™ê÷~Ú kâß xˆ~Ìâßxfl,
qâßÅ"≥∞ÿ#, P^蕺u‡Hõ =∂#=`å ÅH∆ͺÅ#∞ HõeÊOKåe.... W^Õ =∞`«O Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∂~°úO.
nxfl „Ѩ`ÕºHõOQÍ <˘H˜¯ K≥áêÊeû =ÙOk.——
★ ★ ★ ★ ★
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 73
 ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P~°HOõ QÍ ÉèÏ~°fÜ«∞ =∞`«, ã¨O㨯$uÅ =¸Å ã¨∂„`åÅH©, P^è∞Œ xHõ HÍÅOÖ’
=∂~°∞`«∂ =ã¨∞Î#fl J=ã¨~åÅH© =∞^茺 á⁄O`«# ‰õĈ~Û „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’,
PÅÜ«∞ P~å^èŒ<å Ѩq„`«`«#∞ ‰õÄ_® ã¨=∞iúOzOk.
Hõ#∞Hõ WѨC_»∞ Ѩi+¨¯iOѨ|_®eûO^ŒÖÏ¡ ÃãHõ∆<£ 144.
¿Ñ~å 133
''.... J#∞=OtHõ q∞~åã‘^•~°∞¡ ÖË^• W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ =Oâ◊áê~°OѨ~°ºOQÍ P Ѩ^ŒqÖ’
H˘#™êˆQ ǨωõΩ¯ =Ù#flO`«HÍÅO "åà◊√§ KÕã¨∞Î#fl ¿ã=ʼnõΩQÍ#∞, =¸Å q~å\òH˜ ÖË^• W`«~°
^Õ=`«ÅH˜ x"ÕkOKÕ „Ѩ™ê^ŒOÖ’, ǨïO_ô HÍ#∞HõÅÖ’ "å\Ï á⁄O^Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ ‰õÄ_® =ÙO\’Ok.
D ¿ã=Å∞, ÔH·OHõ~åºÅÖ’ "å\Ï PÜ«∂ PÅÜ«∂ÅÖ’ P#"å~ÚfÅ#∞ |\˜ì, ÖË^•
Ü«∂[=∂<åºxH˜, PÜ«∂ ÉÏ^躌 `«Å∞ x~°fiiÎOKÕ "åiH˜ =∞^躌 QÆÅ XѨÊO^•xfl |\˜ì =ÙO@∞Ok.
ZѨC_≥·`Õ '=Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯— ~°^Œ∞Ì J~ÚO^À, ^•O`À – ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ – „Ѩ™ê^•ÅÖ’,
W`«~° HÍ#∞HõÅÖ’ "å\Ï ‰õÄ_® ã¨ÎOaèOzáÈ`«∞Ok. =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯ =Å¡ HÍHõáÈ`Õ, P
ÔH·OHõ~åºÅÖ’ "åà◊§H˜ =∞ˆ~~°HõOQÍ#∂ "å\Ï á⁄O^Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ ÖË^Œ∞.
HÍ|\˜ì =Oâ◊áê~°OѨ~°ºÇ¨Ï‰õΩ¯ ZѨC_≥·`Õ ~°^ŒÌ~ÚáÈ~ÚO^À, JO`«=~°‰õÄ P Ѩ^Œqx
JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx i"åAQÍ =ã¨∂Î =Ù#fl "å\ÏÅ∞ ‰õÄ_® ÃãHõ∆<£ 144 „H˜O^Œ ~°^ŒÌ~ÚáÈ`å~Ú.
ÃãHõ∆<£ 34x |\©ì,ÃãHõ∆<£ 16Ö’x JÖÏO\˜ ǨωõΩ¯Å#∞ |>Ëì ÃãHõ∆<£ 144 LxH˜Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk.
Ѷ¨e`«OQÍ, „Ѩ™ê^•Å∂ =ÔQ·~åÅÖ’ "å\Ï fã¨∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ ~°^ŒÌ~ÚáÈ~ÚOk. JHõ¯_»∞flOz
ã¨O|Okè`« J~°ÛHÍk U áÈã¨∞ìÖ’¡ =Ù#fl "åÔ~·<å "å~°∞ KÕ¿ã ¿ã=ʼnõΩ QÍ#∞, xiÌ+¨ì x|O^èŒ#Å
"Õ∞~°‰õΩ r`«O á⁄O^Œ\ÏxH˜ J~°∞›Å=Ù`å~°∞. `«`«Êùe`«OQÍ (ZѨC_≥·`Õ r`«O á⁄O^Œ\ÏxH˜
=∂„`«"∞Õ J~°∞›Å=Ù`å~À) JO`«=~°‰Äõ Ü«∂[=∂#ºO`À XHõ XѨÊO^ŒO „ѨHÍ~°O „Ѩ™ê^•ÅÖ’,
W`«~° HÔ O· Hõ~åºÅÖ’ P#"å~ÚfQÍ =ã¨∞#Î fl "å\ÏŠǨωõΩ¯ ‰õÄ_® ~°^~ÌŒ ÚáÈ`«∞Ok. "å~°O^Œi
¿ã=Å∂, xiÌ+ì¨ x|O^è#Œ Å∞ ZÖÏ ~°∂á⁄OkOK«|_ç`Õ JÖÏ K≥eO¡ K«|_Õ "Õ`<« åÅ`À „Hõ=∞|^ŒOú
KÕÜ«∞|_»`å~Ú.——
★ ★ ★ ★ ★
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WHõ¯_ç`À PQÆÖË^Œ∞. ~å*ϺOQÆOÖ’x 142= JkèHõ~°} „H˜O^Œ ^•xH˜QÆÅ
JkèHÍ~åxfl LѨÜ∂≥ yOz, ѨiѨÓ~°‚ <åºÜ«∞O KÕÜ∞« @O HÀã¨O D ã¨=∞㨺H˜ XHõ Ѩiëê¯~åxfl
‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì JOkOzOk.
`≥ÅOQÍ}Ï J~°ÛHõ ã¨=∂Yº `«# Ñ≤\+© <¨ Ö
£ ’ KÕã#≤ XHõ "å^Œ##∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì „Ñ¨™êÎqOzOk.
74 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`åfixfl ~°^Œ∞Ì KÕã≤, PÅÜ«∂Å =sæHõ~°} „áêuѨkHõQÍ r`åÅ K≥e¡OѨÙ
q^è•#O „Ѩ"Õâ◊ÃÑ_ç`Õ, 24,440 z#fl PÅÜ«∂ÅÖ’x J~°Û‰õΩÅ∞, W`«~° L^ÀºQÆ∞Å∂ "åà◊§
r=<å^è•~åxfl HÀÖ’Ê`å~°x J~°ÛHõ ã¨=∂Yº "åkOzOk.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì D "åã¨Î"åxfl QÆ∞iÎOK«@O =Å¡<Õ, qq^èŒ PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ "Õ`«<åÅ#∞
„Hõ=∞|núHõiOK«\ÏxH˜, "åiH˜ "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡OK«\ÏxH˜ `«y# q^è•<åÅ∞ ~°∂á⁄OkOK«\ÏxH˜
XHõ Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ ~åR „ѨÉèí∞`åfixfl P^ÕtOK«_»O [iyOk. P ~ÀA
JÖÏ ed`«ÑÓ¨ ~°fiHõ "å^Œ##∞ J~°ÛHõ ã¨=∂Yº ^•YÅ∞ KÕã=≤ ÙO_»Háõ È`Õ, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~∞° ì D P^ÕâßÅ#∞
*Ïs KÕ¿ã J=HÍâ◊OÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ PÅÜ«∂ʼnõΩ ÃÑ#∞=ÚѨC "å\˜e¡ =ÙO_Õk.
D f~°∞ÊÖ’ ‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WÖÏ K≥Ñ≤ÊOk: ''J~°Û‰õΩ_ç áÈã¨∞ìÖ’ ÖË^• =∞ˆ~ W`«~°
áÈã¨∞ìÖ’QÍh =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯ P^è•~°OQÍ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ [i¿Ñ q^è•<åxfl ~°^Œ∞Ì
KÕÜ«∞\Ïxfl "Õ∞O ã¨=∞iúOz#ѨÊ\˜H©, J~°Û‰õΩ_»∞ ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ# JOH˜`«ÉèÏ=O`À PÅÜ«∞ Jkè
^Õ=`«H˜ x`«º ^èŒ∂ѨnѨ<≥·"Õ^•ºÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOKåeû =ÙO@∞O^Œh, JÖψQ J`«#∂ J`«x
‰õΩ@∞O|=¸ Hõh㨠ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å`À rqOK«QÆŠѨiã≤÷u HõeÊOK«|_®Åh – "≥·MÏ#™êk
âßYÅ „QÆO^äŒã¨ú ã¨=∂Kå~°O `≥eÜ«∞*Ë™ÈÎOk. J`«x ¿ã=ÅHÀã¨O =ÙOK«|_ç# =∂<åºÅ∞
QÍh, ÔH·OHõ~åºÅ #∞O_ç ÅaèOKÕ "å\ÏQÍh, K≥e¡OK«|_Õ r`åÅ∞ QÍh – J`«x ‰õΩ@∞O|O
Hõh㨠ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å`À rqOK«\ÏxH˜ L^ÕÌtOK«|_ç# P^è•~°OQÍ QÆ∞iÎOK«|_çOk. .... "Õ∞O
WzÛ# f~°∞Ê "Õ∞~°‰Ωõ ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO `«#‰õΩ#fl =∞`åf`« JkèHÍ~åxfl LѨÜ∂≥ yOz J~°Û‰õΩÅ
xÜ«∂=∞HÍxfl „Hõ=∞|nÌHiõ ™ÈÎOk. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’, J~°Û‰õΩ_»∞ ^≥#· Ok# J~°Û<åk ¿ã=Å#∞
UHÍ„QÆ`«`À, JOH˜`«ÉèÏ=O`À PÅÜ«∞ ^≥·"åxH˜ JOkOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ J`«x ‰õΩ@∞OÉÏxH˜
Hõh㨠=ã¨u ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å#∞ ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ HõeÊOKåeû=ÙOk.
.... =ÚO^Õ K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ J~°Û‰õΩÅ ã¨sfiã¨∞ x|O^è#Œ Å#∞, r`«<å`åÅ#∞, W`«~° Éè`í åºÅ#∞
JHõ¯_» J`«x q^è∞Œ Å∞, ¿ã=Å#∞ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å „âı}x˜ |\˜ì ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO x~°~‚ ÚOKåeû
=ÙOk....
W^ÕHÍHõ, PÅÜ«∂xfl JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx =Ù#fl J~°Û‰õΩÅ∞, ѨO_ç`«∞Å∞ W`«~° ¿ã=‰õΩÅ
™êOѶ≤∞Hõ ã¨OˆH∆=∞O HÀã¨O ^Õ"å^•Ü«∞ âßY Hõq∂+¨#~ü Ѩ~°º"ÕHõ∆}Ö’ ã¨OˆH∆=∞ K«~°ºÅ#∞
‰õÄ_® ~åR „ѨÉèí∞`«fiO KÕѨ\Ïìeû =ÙO@∞Ok. WO^Œ∞HÀã¨O ~åR „ѨÉèí∞`«fiO XHõ Ѩ^äŒHÍxfl
~°∂á⁄OkOKåe. J~°Û‰õΩÅ∞, `«k`«~° ¿ã=‰õΩÅ ‰õΩ@∞OÉÏʼnõΩ `«y# =ã¨u ã¨^Œ∞áêÜ«∞O,
"åi Ñ≤šʼnõΩ q^•º=HÍâßÅ∞, ã¨fiO`« Wà◊√§ xi‡OK«∞HÀ\ÏxH˜ ~°∞}ÏÅ∞, XHõ"Õà◊ PÅÜ«∞
„áêOQÆ}OÖ’<Õ =ã¨u HõeÊOKÕ J=HÍâ◊O =ÙO>Ë ã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ# J^≥Ì`À ^•xx "åiH˜
ˆH\Ï~ÚOK«@O, „QÆ∂Ñπ W<£ã¨∂ºÔ~#∞û, J#∞HÀx J"åO`«~åÅ∞ („Ѩ=∂^ŒO, =∞~°}O =ÔQ·~å)
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 75
ã¨OÉèqí Oz# ѨHO∆õ Ö’ q^è=Œ Öˇ#· "åiH˜ ѨÙ#~å"åã¨O, "åi (q^•º=O`«∞Öˇ#· ) Ñ≤ÅÅ ¡ ‰õΩ Láêkè
J=HÍâßÅ∞ =QÆ~Ú~å ã¨OHˆ =∆ ∞ K«~º° Å∞ HõeÊOKÕÖÏ D Ѩ^HŒä Íxfl „ѨÉ∞íè `«fiO KÕÑ\ ¨ Ïìe. WѨÊ\˜Hˆ
WÖÏO\˜ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ U"≥·<å J=∞Å∞Ö’ =ÙO_ç =ÙO>Ë, "å\˜x D Ѩ^äŒHõO #∞O_ç
q∞#Ǩ~ÚOz, q∞QÆ`å ã¨OˆH∆=∞ K«~°ºÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO ~°∂á⁄OkOKåeû =ÙO@∞Ok....——
D Ѩ^äŒHõO Hõ#∞Hõ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì „Ñ¨uáêkOz# q^èŒOQÍ `«∞.K«. `«Ñ¨Ê‰õΩO_® J=∞Å∞ [iy
=ÙO>Ë =∞# PÅÜ«∂Å∞ P~ÀQºÆ =O`«OQÍ =∞#QÆÅ∞QÆ∞`åÜ«∞#fl Pâ◊ =ÙO_Õk. HÍx JÖÏ [~°QÖÆ ^Ë ∞Œ .
x*ÏxH˜ PÅÜ« ∂ Å#∞ Ѩ i ~° H ˜ ∆ O KÕ ÉÏ^è Œ º `« XHõ ¯ „Ѩ É è í ∞ `åfixk =∂„`« " Õ ∞ #x
ÉèÏqOK«#Y¯ˆ~^¡ ∞Œ . =∞~îåkèÑ`¨ ∞« Å∞, W`«~° Ç≤ÏO^Œ∂ =∞`« QÆ∞~°∞=ÙÅO^Œ~∂° D Ѩ^HŒä Oõ 㨄Hõ=∞OQÍ
J=∞Å∞ [iˆQÖÏ K«∂_»@O HÀã¨O Hõ$+≤ KÕã≤ =ÙO_®eûOk. „Ѩ[Å =∞`«Ñ~¨ "° ∞≥ #ÿ =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞
^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩO@∂ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ K˘~°= fã¨∞‰õΩx JkèHÍ~° Ü«∞O„`åOQÍxfl D Ѩ^äŒHõO
J=∞Å∞ KÕ¿ã q+¨Ü«∞OÖ’ 㨄Hõ=∞OQÍ #_çÑ≤Oz =ÙO_®eûOk. HÀ~°∞ì f~°∞ÊʼnõΩ ÉèÏ+¨ºO
K≥¿ÑÊ ÉÏ^茺`«#∞ (D <åÜ«∞‰õΩÅ∞) ѨÓiÎQÍ JkèHÍ~°∞ʼnõΩ =ke =ÙO_®eûOk HÍ^Œ∞.
^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∞,Î K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü∞« º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõÖ’ D ^Œ∂~°^$Œ +≤ì H˘~°=_çOk. ã¨=∞㨺`À
=Ú_çÑ_¨ ç =Ù#fl "åã¨=Î ^Œ$HõÊ^äOŒ Ö’Ñ≤OzOk. z=iH˜ D Ö’áêxfl ã¨iKÕÜ∞« \ÏxH˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
„Ѩܫ∞uflOKåeû =zÛOk. J~Ú#ѨÊ\˜H©, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì *Ïs KÕã≤# ™ê#∞‰õÄÅ P^ÕâßÅ#∞
J=∞Å∞ KÕ¿ã q+¨Ü∞« OÖ’ „ѨÉ∞íè `«fiO ‰õÄ_® qѶŠ¨ "≥∞Oÿ k. Ѩ~º° =™ê#O? "ÕÖÏk ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
J^èÀQÆuáêÅÜÕ∞º ^Œ∞ã≤÷u L`«Ê#fl"≥∞ÿOk.
★ ★ ★ ★ ★
WÖÏ 1987 <å\˜ K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O =Å¡ QÍh, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê =Å¡QÍh
L`«Ê#fl=∞=Ù`«∞#fl Jxfl ~°HÍÅ z‰õΩ¯=Ú_»∞Å#∞ WѨÊ\˜^•HÍ qâı¡+≤OKåO. J~Ú`Õ D
qâı¡+¨}Ö’Oz [xOKÕ ™ê~åOâ◊O Uq∞\’ K«∂^•ÌO :
1. q`«~}° ã¨Oã¨Å
÷ x~°fiǨÏ}Ö’ „ѨÉ∞íè `«fiO, ^Õ"å^•Ü«∞ âßYÅ Hõh㨠„Ѩ"∞Õ Ü«∞O =ÙO_®Åx
K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤Ok. 15 #∞O_ç 36 =~°‰õÄ QÆÅ ÃãHõ∆<£ÅÖ’
'q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞— ... Jx =Ù#fl Ѩ^•efl – XHõ¯ ÃãHõ∆<£ 15 (7)Ö’ `«Ñ¨Ê q∞QÆ`å –
Jxfl ÃãHõ∆<£ÅÖ’#∂ `˘ÅyOKåÅx ‰õÄ_® D Hõq∞+¨<£ „ѨuáêkOzOk.
2. q`«~}
° ã¨Oã¨Å÷ #∞ U~åÊ@∞ KÕã#≤ "å~°∞ =∂„`«"∞Õ q`«~}
° JkèHÍ~åxfl Hõey =ÙO\Ï~°∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë "åà◊√§ Z=i^ŒQ~æÆ å q~åàÏÅ∞ fã¨∞‰õΩx D ã¨Oã¨Å
÷ ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ∞« ÖË^∞Œ .
`«=∞ ™⁄O`« x^èŒ∞Å`À D ã¨Oã¨÷efl ã¨$+≤ìOKå~°∞. D „@ã¨∞ìÅ ÅaèÌ^•~°∞Å∞ „Ѩ[Å∞.
76 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
PÅÜ«∂Å∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å U~åÊ@∞ q+¨Ü«∞OÖ’ D q`«~°}jÅ`«#∞ P ^•`«Å∞
XHõ =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# ™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«QÍ ÉèÏqOKå~°∞. D „@ã¨∞ìefl `«=∞ `«^Œ#O`«~°
"å~°ã¨∞Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåÅx gÅ∞<å=∂ „"å¿ã@ѨC_»∞ "å\˜Ö’¡, "å~°∞ `«=∞ ÅH∆ͺxfl
<˘H˜¯ K≥áêÊ~°∞. "åi HÀiHõ „ѨHÍ~°O – "åi `«^Œ#O`«~° "å~°ã¨∞Å∞ ‰õÄ_® D „@ã¨∞ìÅ
x~°fiǨÏ} ÉÏ^茺`«Ö’ ÉèÏQÆO ѨOK«∞HÀ"åe. `«=∞ÖψQ "å~°∞ ‰õÄ_® q`«~°} ÉèÏ~åxfl
ã‘fiHõiOKåe. `«^•fi~å P^蕺u‡Hõ „ѨÜ≥∂[<åxfl á⁄O^•e.
WÖÏO\˜ „@ã¨∞ìÅhfl ã¨*Ï=ÙQÍ<Õ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`«∞<åflÜ«∞x Hõq∞+¨<£ QÆ∞iÎOzOk.
„@ã¨∞ìÅ x~°fiǨÏ} ZÖÏ =ÙO_®e – J#fl q+¨Ü«∞OÖ’ „@ã¨∞ìÅ x~å‡} Ѩ„`åÖË
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ Ѩ„`«O HÍ"åÅx ‰õÄ_® K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk. D
q+¨Ü«∞OÖ’ Hõq∞+¨<£ WÖÏ K≥Ñ≤ÊOk :
''PÜ«∂ ã¨Oã¨Å ÷ x~°fiǨÏ}‰õΩ =∂~°^æ ~Œ ≈° Hõ ã¨∂„`åÅ#∞ xˆ~tÌ OKÕ „@ã¨∞ì x~å‡} Ѩ„`åÅ∞
ÃãHõ∆<£ 36 „ѨHÍ~°O XHõ xiÌ+¨ì HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ Jaè=i‚OK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞=Å¡,
D q`«~} ° ã¨Oã¨Å÷ „@ã¨∞Åì x~°fiǨÏ} q+¨Ü∞« OÖ’ KèåѨ~ì –ü 3Ö’x ã¨∂„`å=o =iÎã∞¨ OÎ k.
J~Ú`Õ, ÃãHõ∆<£ 36Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOz# 'xiÌ+¨ì HÍ~°º„Hõ=∂xfl— HÀ~°∞ì P^ÕtOz#
HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ Ñ¨iQÆ}˜OKåÅx P ÃãHõ∆<£Ö’ ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∞|_çOk. JO^Œ∞=Å¡, PÜ«∂
ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}H˜ HÀ~°∞ì ~°∂á⁄OkOz# HÍ~°º„Hõ=∞O UnÖËx ѨHõ∆OÖ’ „@ã¨∞ì x~å‡}
Ѩ„`åÖË ã¨Oã¨÷ x~°fiǨÏ}x xÜ«∞O„u™êÎ~Ú.——
3. J~Ú`Õ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ x"ÕkHõÖ’x D ÉèÏQÍxfl JѨÊ\˜ (1987 <å\˜)
„ѨÉèí∞`«fiO J=∞Å∞ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. Ѷ¨e`«OQÍ 1987 K«@ìO J=∞Ö’¡H˜ =zÛ# <å\˜ #∞Oz
q`«~°} ã¨Oã¨÷ÖËg PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ #"≥∂^Œ∞ HÍ=@OÖË^Œ∞. JO>Ë, D K«@ìO
Ѩ~º° =™ê#OQÍ ~åROÖ’ Éèqí +¨º`üÖ’ H˘`«QÎ Í q`«~}
° ã¨Oã¨Å
÷ ∞ L^Œƒqù OKÕ J=HÍâßxfl
D ~åR „Ѩ[Å∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl~°∞.
D "åã¨Î= Ѩiã≤÷ux QÆ∞iÎOKÕ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WÖÏ ¿Ñ~˘¯Ok :
''^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å ™ê÷Ѩ‰õΩ_»∞ QÍh PÜ«∞# ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÅ∞ QÍh 㨄Hõ=∞"≥∞ÿ#,
ã¨=∞~°ú=O`«"≥∞ÿ#, „H˜Ü«∂jÅHõ"≥∞ÿ# áêÅ<å, x~°fiǨÏ}Ï q^è•#O`À PÜ«∂ PÅÜ«∂efl
ÖË^• ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨e÷ fl x~°fiÇ≤ÏOz# ѨHO∆õ Ö’ JÖÏO\˜ =∞ixfl ã¨Oã¨Å
÷ ∞ L^Œƒqù OK«\ÏxH˜
Jk XHõ „áÈ`åûǨÏHõO HÍQÆÅ^Œ∞....——
4. D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ XHõ q+¨Ü«∞O QÆ=∞<å~°›O. 1962 #∞O_ô x*ÏO Kèåi@|∞Öò „@ã¨∞ì
=∂„`«O XHõ „Ѩ`ÕºHõ ã¨Oã¨÷QÍ Ñ¨iQÆ}˜OK«|_»∞`«∂, 1987 <å\˜ K«@ìO #∞O_ç, WOHÍ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 77
 JO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞#fl K«\ÏìŠѨikè #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOK«|_çOk.
x*ÏxH˜ ~åR „ѨÉèí∞`åfixH©, x*ÏO „@ã¨∞ì ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõÄ =∞^茺 ‰õΩki# J=QÍǨÏ#
„ѨHÍ~°O 1966 <å\˜ K«@ìO (17/1966) ѨikèÖ’H˜ x*ÏO Kèåi@|∞Öò „@ã¨∞ìx
fã¨∞‰õΩ~å=Åã≤ =ÙOk. HÍx „@ã¨∞ì x~å‡} Ѩ„`åÅ „ѨHÍ~°O – x*ÏO xÜ«∞q∞Oz#
^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ KÕ`«<Õ P „@ã¨∞ì x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk Hõ#∞Hõ, J^˘Hõ „Ѩ`ÕºHõ ã¨Oã¨÷QÍ
ѨiQÆ}O˜ K«|_»∞`ÀOk. „ѨÉ∞íè `åfixH˜, x*ÏO „@ã¨∞Hì ˜ =∞^躌 ‰õΩki# J=QÍǨÏ# „ѨHÍ~°O
– "≥ Ú ^Œ @ W^Œ Ì ~ ° ∞ „Ѩ É è í ∞ `« fi „Ѩ u x^è Œ ∞ Å#∞ „@ã‘ ì Å ∞QÍ xÜ« ∞ q∞OKåÅx
„ѨuáêkOK«|_çOk. ^Õ"å^•Ü«∞âßY Hõq∂+¨#~ü ѨikèÖ’Oz `«Ñ≤ÊOz, („@ã¨∞ì)
W<£ÃãÊHõ∆<£ JkèHÍ~åÅ#∞ „ѨÉèí∞`«fiO ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩOk. WOHÍ, ÃãHõ∆<£ 15, ÃãHõ∆<£
139Å∞ D „@ã¨∞ìH˜ =iÎOK«‰õΩO_® KÕã≤Ok. W^Õq^èŒOQÍ K«@ìOÖ’x qq^èŒ ã¨∂„`å=o
#∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOK«|_ç# ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å ÷ ∞ =∞iH˘xfl ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú... ã¨=∂[OÖ’
ѨÅ∞‰õΩ|_ç Hõey# "å~°∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞#Î fl D „@ã¨∞Å ì ‰õΩ ã¨fi`«O„`« „ѨuѨuÎ HõeÊOK«\Ïxfl
"Õ∞O =ºuˆ~H˜OK«@OÖË^Œ∞. HÍx, J^Õ ~°Hõ"≥∞ÿ# B^•~åºxfl Jxfl q`«~°} ã¨Oã¨÷ÅѨ\Ï¡
XˆH~°HõOQÍ K«∂Ñ≤OKåe Hõ^•? x*ÏO „@ã¨∞ì =O\˜ (ѨÅ∞‰õΩ|_ç QÆÅ"å~°∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ)
„@ã¨∞ìʼnõÄ, W`«~° Ç≤ÏO^Œ∂ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ʼnõÄ =∞^茺 WO`«\˜ q=Hõ∆`« K«∂Ñ≤OK«_»O
U ~°HõOQÍ ã¨=∞O[ã¨O? ã¨=∞~°úhÜ«∞O?
5. "≥·^Œº, q^•º ¿ã=ÅOkOKÕ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∞, „@ã¨∞ìÅ∂ PÜ«∂ „ѨÉèí∞`«fi âßYÅ KÕ`«
xÜ«∞O„uOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ K≥Ñ≤ÊO^Õq∞@O>Ë –
WÖÏO\˜ 㨠O 㨠÷ Å ~ÀA"ås x~° fi Ǩ Ï } q+¨ Ü « ∞ OÖ’ ^Õ " å^•Ü« ∞ âßY
HõeÊOK«∞HÀ#Y¯ˆ~¡^Œ∞. =∞i ™ê~ÚÉÏÉÏ PÅÜ«∂efl x~°fiÇ≤ÏOKÕ „@ã¨∞ìÅ q+¨Ü«∞OÖ’
W^Õ ã¨∂„`åxfl (Hõq∞+¨<£) ZO^Œ∞‰õΩ =iÎOѨ*ËÜ«∞ÖËHõáÈ~ÚOk?
6. P ~°HõOQÍ WѨC_»∞ J=∞Ö’¡ =Ù#fl (q`«~°} ã¨Oã¨÷ŠѨ@¡ „ѨÉèí∞`«fi) q^è•#O ~åRO
Ü≥ÚHõ¯ n~°…HÍeHõ „ѨÜ∂≥ [<åʼnõΩ ÉèOí QÆH~õ O° QÍ =ÙOk Hõ#∞Hõ D q^è•<åxfl ѨiѨÓ~°O‚ QÍ
ã¨q∂H˜∆OKåeû =ÙOk.
7. ^Õâ◊O "≥Ú`«ÎO q∂^Œ XHõ¯ PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’<Õ WÖÏ q`«~°} ã¨Oã¨÷efl 1987 K«@ìO
Ü≥ÚHõ¯ q<åâ◊Hõ~°, Jã≤Î`«fi ~åÇ≤Ï`«º „ѨÉèÏ=O „H˜O^Œ‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=@O [iyOk.
1987 `«~°∞"å`« XHõ¯ ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ ‰õÄ_® D ~åROÖ’ #"≥∂^Œ∞ HÍÖË^Œ∞.
ã¨OѨ#∞flÅ =∞#ã¨∞ûÖ’¡ ^•`«$`«fi QÆ∞}Ïxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#@¡~Ú`Õ, D ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∞
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ KÕÜ«∞ÖËx J<ÕHõ =∞Oz HÍ~åºÅ ÉèÏ~åxfl =Ç≤Ï™êÎÜ«∞#flk JO^ŒiH©
78 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
`≥eã≤# q+¨Ü«∞"Õ∞. HÍx [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Õq∞\˜? D 30/87 K«@ìO "ÕkèOѨÙÅH˜
ɡkiáÈ~Ú, ^•`«ÅO`å H˘`«Î „@ã¨∞eì fl á⁄~°∞QÆ∞ ~å¢ëêìÅÖ’ #"≥∂^Œ∞ KÕã∞¨ ‰õΩO@∞<åfl~°∞.
WO^Œ∞=Å¡ Åaú^•~°∞Å∞ PÜ«∂ ~å¢ëêìÅÖ’x „Ѩ[Å=Ù`«∞<åfl~°∞.
„ѨÉèí∞`åfixH˜ U=∂„`«O P`«‡ q=∞~°≈<å ^Œ$+≤ì =Ù<åfl, D ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å#∞ ‰õÄ_®
ZO_À"≥∞O\òû K«@Oì (1987) #∞Oz "≥O@<Õ q∞#Ǩ~ÚOKåe. JO^Œ∞=Å¡ =∞^蕺ǨÏfl
Éè’[#O, Lz`« q^Œº, "≥·^Œº – P~ÀQƺ ¿ã=Å∞, „`åQÆ∞h\˜ Ѩ^äŒHÍÅ∞, ÉÏÅHÍi‡Hõ
=º=ã¨÷ x~°∂‡Å#O =O\˜ HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ D q`«~°} ã¨Oã¨÷Å KÕÜ«¸`« qiqQÍ
ÅaèOKÕ J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»OÖ’ =ã¨∞Î#fl PiúHõ z‰õΩ¯Å∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
Z) ÃãHõ∆<£ 82(1), 82(2)Å∞ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûÅ „ѨHÍ~°O
~°∂á⁄OkOK«|_®¤~Ú :
''Hõq∞+¨<£ – „Ѩ*Ï Jaè„áêÜ«∞O`ÀUH©Éqíè ã¨∂,Î =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨Å
÷ =∂<åºÅ#∞
H“Å∞^•s K«@ìO #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOKåÅx ã≤á¶ê~°∞û KÕã¨∞Î<åflO. ÖË#@¡~Ú`Õ,
(H“Å∞^•s K«@Oì =iÎOѨ*Ü Ë ∞« @O =Å¡ HõeQˆ PiúHõ ã¨=∞㨺Š=Å¡) D ã¨Oã¨Å÷ ∞
=¸`« Ѩ_®eû =ã¨∞ÎOk.——
a) JÖψQ ÃãHõ∆<£ 76 ‰õÄ_® Hõq∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞û „ѨHÍ~°O ~°∂á⁄OkOK«|_çO^Õ. D
ÃãHõ∆<£ 76 „ѨHÍ~°O PÜ«∂ =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å ¿Ñ~°∞ q∂^Œ<Õ ("å\˜H˜ QÆÅ
Éèí∂=ÚÅÃÑ·) Ô~·`«∞"ås Ѩ\Ïì – QÆ_çzáÈ~Ú# HÍÖÏxH˜ ‰õÄ_® =iÎOKÕÖÏ –
*Ïs KÕÜ«∞|_®eû =ÙO@∞Ok.
ã≤) Hõq∞+¨<£ KÕã≤# =∞~À ã≤á¶ê~°∞û „ѨHÍ~°O ÃãHõ∆<£ 144 ~°∂á⁄OkOk. D ÃãHõ∆<£
„ѨHÍ~°O – JѨÊ\˜=~°‰Äõ J~°Û‰õΩÅ J[=∂~Ú+‘Ö’ =Ù#fl – PÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅhfl
PÅÜ«∞ Hõq∞\©, Pnè#OÖ’H˜ |^ŒÖÏ~ÚOK«|_®e. U^Œ<åfl ~år ã¨∂„`«O
„ѨHÍ~°O QÍh, 'ã¨∞ÖËû– ã¨∞ÖÏû<£— ã¨∂„`«O „ѨHÍ~°O QÍh, =∞ˆ~ W`«~° ~°Hõ"≥∞ÿ#
Ѩ^ŒúuÖ’QÍh D Éèí∂=ÚÅ |^ŒÖÏ~ÚOѨÙx Ѩi+¨¯iOz, J~°Û‰õΩʼnõΩ (P
Éèí∂=ÚÅÃÑ· =KÕÛ P^•Ü«∞O ™ê÷<Õ) r`åÅ K≥e¡OѨÙx „Ѩ"Õâ◊ÃÑ\Ïìe.
_ç) ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∞Î, ÃãHõ∆<£ 82 (1), 82(2)Å#∞ PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì H˘\˜ì"Õã≤Ok.
ÃãHõ∆<£ 76x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì _çq[<£ ɡOKü H˘\˜ì"Õã≤Ok. (W\©=Å ÃãHõ∆<£ 82(1),
ÃãHõ∆<£ 82(2)Å#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ѨÙ#~°∞^ŒúiOzOk. WѨC_ô Éèí∂=Úefl
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 79
 P„Hõ=∞}^•~°∞ŠǨϙêÎÖ’¡Oz `«Ñ≤ÊOz ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO
Ü«∞ufl™ÈÎOk.)
W) "å㨠Π" åxH˜ , D PÅÜ« ∞ Éè í ∂ =ÚÅÖ’ Jkè H õ âß`« O PÅÜ« ∞ ¿ã=
KÕã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ J~°Û‰õΩʼnõΩ, W`«~° ¿ã=‰õΩʼnõΩ W<å=ÚÅ∞QÍ =∞OE~°∞
KÕÜ∞« |_ç#q. HÍÅ„Hõ"∞Õ }Ï P Éè∂í =ÚÅÃÑ· (âßâ◊fi`« ǨωõΩ¯x HõeÊã¨∂)Î ~Ô `· ∞« "ås
Ѩ\Ïì =∞OE~°~ÚOk. ^•O`À Éèí∂=ÚÅÃÑ· ǨωõΩ¯H˜, PÅÜ«∞ ¿ã=ÅH˜
=∞^躌 #∞#fl =Ú_ç q_çáÈ~ÚOk. ¿ã=Å∞ KÕ¿ãÎ<Õ Éè∂í =ÚÅ P^•Ü«∞OÃÑ· ǨωõΩ¯
=ÙO@∞O^Œ#fl +¨~°`«∞H˜ HÍÅO K≥e¡áÈ~ÚOk.
JO>Ë, =Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« O ~°^∞Œ Ì HÍ=@O, (PÜ«∂ ã¨Oã¨Å ÷ ‰õΩ) ~Ô `· ∞« "ås
Ѩ\ÏìÅ∞ *Ïsx xˆ~tÌ ã¨∞#Î fl ÃãHõ<∆ £ 76x ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì H˘\˜"ì Ü
Õ ∞« @O`À J~°Û‰õΩÅ∞
`«=∞Éèí∞H˜Î HÀã¨O gkè# Ѩ_®eû# Ѩiã≤÷u U~°Ê_çOk. ^•O`À PÅÜ«∂Å#∞
JO\˜ÃÑ@∞ì‰õΩx =ÙO@∂ J~°Û‰õΩÅ∞ ¿ã=Å∞ H˘#™êyOKÕ Ñ¨iã≤÷uH˜ K«~°=∞w`«O
áê_ç#@¡~ÚOk. XHõ"Õà◊ U PÅÜ«∞ Hõq∞\© J~Ú<å "Õˆ~ J~°Û‰õΩÖˇ=~°<åfl
xÜ«∞q∞OѨ*^Ë •Ì=∞#∞‰õΩ<åfl, "åi ¿ã=ʼnõΩ áêi`À+≤HOõ K≥eO¡ KÕ "≥ã∞¨ Å∞ÉÏ@∞
(Éèí∂=ÚÅ∞) ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.
ZѶπ) J~°Û‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~º° ǨωõΩ¯Å ~°^∞Œ Ì =Å¡ =∞~À f„="≥∞#ÿ z‰õΩ¯ =zÛѨ_Oç k.
''WѨC_»∞ J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fiO K≥Å¡^Œx =∂ K«@ìO K≥|∞`ÀOk. HÍ|\˜ì
J~°Û‰õΩÅ∞QÍ H˘#™êˆQ ǨωõΩ¯ q∂ =Oâ◊O"å~°∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. PÅÜ«∂Å∞
=keáÈO_ç—— JO@∂ J<åºÑ¨^âÕ O◊ QÍ J~°Û‰õΩʼnõΩ „ѨÉ∞íè `«fiO KÕã#≤ pè`å¯~°O`À
J<ÕHõ KÀ@¡ J~°Û‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~°∞ uiQÍ~°∞. (QÆ`« =O^ŒÖÏk ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ
PÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅÃÑ· J[=∂~Ú+‘ J~°Û‰õΩÅ KÕ`∞« Ö’¡ =ÙO@∂ =zÛOk. WѨC_»∞
XHõ¯ HõÅOáÈ@∞`À "åiHÍ Ç¨Ï‰õΩ¯ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞|_çOk) ^•O`À J<ÕHõ KÀ@¡ D
Éèí∂=ÚÅ #∞O_ç "åix MÏm KÕ~ÚOK«@O ^Œ∞™êû^茺"≥∞ÿáÈ~ÚOk.
l) ‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ K≥áêÊÅO>Ë, PÅÜ«∂Åhfl `«=∞ Éèí∂=Úefl, "å\˜ q∂^Œ P^•Ü«∂xfl
HÀÖ’ÊÜ«∂~Ú. P ~°HõOQÍ Éèí∂=ÚÅ P^•Ü«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç #_»∞ã¨∞Î#fl
PÅÜ«∂Å∂, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å∂ |uH˜ |@ìHõ>Ëì J=HÍâ◊O ÖË#O^Œ∞=Å¡ J=hfl
=¸`«Ñ¨_®eû =™ÈÎOk.
ÃÇÏKü) J~°Û‰õΩÅ r`åÅ K≥e¡OѨ٠Ѩ^Œúux „Hõ=∞|núHõiOK«@OHÀã¨O XHõ Hõq∞\©x
xÜ«∞q∞OKåÅx ~åR „ѨÉèí∞`åfixfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOzOk. J~°Û‰õΩÅ
80 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
"Õ`«<åefl „Hõ=∞|núHõiOK«@O`À áê@∞, "Õ`«<åÅ K≥e¡OѨ٠q^è•<åxfl ‰õÄ_®
D Hõq∞\© ~°∂á⁄OkOKåeû =ÙOk.
S) XHÀ¯ J~°Û‰õΩ_»∞ ~°∂. 700–20–1000–15–1175 Hõh㨠¿ã¯Å∞ q∂^Œ r`åxH˜
xÜ«∞q∞OK«|_»`å_»∞ J#∞‰õΩO>Ë, "≥Ú`«OÎ 25,000 PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõÄ
HõeÑ≤ r`åÅ „H˜O^Œ K≥e¡OKåeû# "åi¬Hõ "≥Ú`«ÎO ~°∂. 30 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞.
XHÀ¯ PÅÜ«∞OÖ’ <≥ÅH˜ "≥~Úº ~°∂áêÜ«∞Å =O`«∞# Ѩ_ç`«~°O „H˜O^Œ HÍQÆÅ
"≥Ú`«ÎO (25 "ÕÅ PÅÜ«∂Å) "åi¬Hõ Y~°∞Û =∞~À ~°∂. 30 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞.
JO>Ë, D PÅÜ«∂efl #_»Ñ¨\ÏxH˜ U\Ï 60 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°Û=Ù`«∞Ok.
*ˇ) Wk HÍHõ, ÃãHõ∆<£Å∞ 82(1), 82(2), 76Å#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞@O`À ^•^•Ñ¨Ù 10,000
PÅÜ«∂ʼnõΩ Éè∂í P^•Ü«∞ =#~°∞Å∞ âßâ◊fi`«OQÍ =∞$Qƺ"≥∞áÿ È`å~Ú. JO^Œ∞=Å¡
D PÅÜ«∂Å x~å‡}ÏÅ x~°fiǨÏ}Ï =ºÜ«∞O ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`«fiO q∂^Õ
Ѩ_∞» `«∞Ok. Wn – K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü∞« º Hõq∞+¨<£ ã≤áê¶ ~°∞ûÅ „ѨÜ∂≥ QÆ Ñ¨~º° =™ê#O!!
ÔH) D J~°Û‰õΩÅO^Œsfl WHõ =ÚO^Œ∞ ~ÀAÖ’¡ „ѨÉ∞íè `«fiO r`«QÍà◊§ „H˜O^Œ ѨiQÆ}㘠∞¨ OÎ k
Hõ#∞Hõ "åà◊√§ ‰õÄ_® Hõh㨠"Õ`#« K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O r`åÅ∞ K≥eO¡ KåÅx _ç=∂O_»∞
KÕ™êÎ~°∞.
Wk ã¨Ç¨Ï[O. ZO^Œ∞HõO>Ë, ^Õ"å^•Ü«∞ âßYÖ’ XHõ J>ˇO_»~°∞ r`«O ¿ã¯Å∞
~°∂. 1375–25–1474–30–1625–40–1825–50–2075–60–2375. D J>ˇO_»~∞°
r`«O ZO_À"≥∞O\ò ѨiáêÅ<å xkè #∞Oz K≥e¡OK«|_»∞`ÀOk. D xkè
ZHõ¯_»∞flOz =™ÈÎOk? XHõ J~°Û‰õΩ_çH˜ <≥ÅH˜ ~°∂. 300 K≥e¡OKÕ x~°∞¿Ñ^Œ
PÅÜ«∞O ã¨Ç¨ Jxfl PÅÜ«∂Å∞ "åi¬Hõ q~åàÏÅ∞ K≥eO¡ K«@O =Å¡ #_»∞ã¨∞#Î fl^Õ
D xkè.
ZÖò) 1333 Ѷ¨ã¨b (=º=™êÜ«∞ ã¨O=`«û~°O)Ö’ x*ÏO *Ïs KÕã≤# Ѷ¨~å‡<å „Ñ¨HÍ~°O,
`≥ÅOQÍ}ÏÖ’x J<ÕHõ PÅÜ«∂ʼnõΩ #QÆ^∞Œ ~°∂¿Ñ}Ï „QÍO@∞¡ K≥eO¡ K«|_»∞`«∂
=Ù<åfl~Ú. D „QÍO@¡#∞ 'ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£— x|O^èŒ#Å`À „Hõ=∞|núHõiOKå~°∞.
P Ѷ¨~å‡<å, ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£ x|O^èŒ#Å∞ XHõ âßã¨#O =O\˜q. ZO^Œ∞HõO>Ë –
Jq XHõ K«@|ì ^Œ"ú ∞≥ #ÿ ã¨~fi° ã¨`åÎHõ (ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£) „ѨÉ∞íè `«fiOKÕ *Ïs KÕÜ∞« |_ç#q.
J~Ú`Õ, ÃãHõ∆<£ 144 „H˜O^Œ D ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£ x|O^èŒ#Å∞ ~°^ŒÌ~ÚáÈÜ«∂~Ú.
^•O`À P x|O^èŒ#Å „H˜O^Œ JO`«=~°‰õÄ J~°Û‰õΩʼnõΩ Åaèã¨∞Î#fl #QÆ^Œ∞
„QÍO@¡‰õΩ ‰õÄ_® #∂HõÅ∞ K≥e¡áÈÜ«∂~Ú.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 81
 1959 <å\˜ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò (`≥ÅOQÍ}Ï) #QÆ^∞Œ „QÍO@¡ ~°^∞Œ Ì K«@Oì (14/59)Ö’x
ÃãHõ∆<£ 3(2) WÖÏ K≥|∞`ÀOk :
''.... „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<å~°úO U^Œ~Ú<å PÅÜ«∂xH©, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷‰õÄ ¿ã=
KÕÜ«∞@O HÀã¨O ÖË^• q`«~°} „H˜O^Œ (P ã¨Oã¨÷ ¿Ñ~°∞ q∂^Œ) =∞OE~°∞
KÕÜ∞« |_ç# #QÆ^∞Œ „QÍO@∞H˜ D K«@Oì Ö’x U ã¨∂„`å=m =iÎOK«^∞Œ . WO^Œ∞Ö’
ã¨Éò ÃãHõ∆<£Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOK«|_ç# #QÆ^Œ∞ „QÍO@∞ – ã¨O|Okè`« ¿ã=KÕ¿ã =ºH˜ÎH˜
P ã¨Oã¨÷ =Ù#flO`«HÍÅO H˘#™êQÆ∞`«∞Ok...——
J~Ú`Õ 1987 <å\˜ K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144 =∂„`«O D âßã¨#OÖ’x D JOâ◊O
q+¨Ü«∞OÖ’ ZÖÏO\˜ q=~°} W=fiÖË^Œ∞. ÃãHõ∆<£ 82(1), 82(2)Å#∞ H˘\˜ì
"Õã¨∞Î#flѨC_»∞ PO„^茄Ѩ^Õâò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì _çq[<£ ɡOKü WÖÏ ¿Ñ~˘¯Ok :
''... D K«@ìO – áê`« K«\ÏìÅ#∞ `˘Åyã¨∞Î#fl@∞¡QÍ ZHõ¯_® K≥ѨÊÖË^Œ∞. XHõ¯
ÃãHõ ∆ < £ 160Ö’ =∂„`« O ^è • i‡Hõ 㨠O 㨠÷ e fl xÜ« ∞ O„uOKÕ PKå~åÅ∞,
P#"å~ÚfʼnõΩ ã¨O|OkèOz# – JO`«=~°‰õΩ J=∞Ö’¡ =Ù#fl – Jxfl ~°HÍÅ
~år ã¨∂„`åÅ∞, XѨÊO^•Å∞, Ѩ^äŒHÍÅ∞, f~°∞ÊÅ∞, P^ÕâßÅ#∞ `˘Åyã¨∞Î#fl@∞¡
=ÙOk....——
ÃãHõ∆<£ 144 ^Œ$ëêìº – JO`«=~°‰õÄ `«=∞ =ºH˜ÎQÆ`« ¿Ñ~°¡ q∂^Œ #QÆ^Œ∞ „QÍO@∞¡
á⁄O^Œ∞`«∞#fl PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩÅ∞ P ã¨^Œ∞áêÜ«∂xfl (D 1987 K«@ìO`À)
HÀÖ’Ê`å~°∞. JO>Ë, PO„^茄Ѩ^Õâò (`≥ÅOQÍ}Ï) #QÆ^Œ∞ „QÍO@∞¡ ~°^Œ∞Ì K«@ìO –
1959Ö’x ÃãHõ∆<£ 3(2)x `«QÆ∞ q^èŒOQÍ ã¨=i¿ãÎ `«Ñ¨Ê, D ã¨Oã¨÷ʼnõΩ #QÆ^Œ∞
„QÍO@∞¡ H˘#™êQÆ=Ù. P ~°HõOQÍ J=hfl #ëêìÅ TaÖ’H˜ <≥\˜ì"ÕÜ«∞|_®¤~Ú.
=∞i JO`«=~°‰Ωõ ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£ x|O^è#Œ Å „H˜O^Œ (Ç≤ÏO^Œ∂ PÅÜ«∂Å`À áê@∞QÍ)
#QÆ^Œ∞ „QÍO@∞¡ á⁄O^Œ∞`«∂ =ã¨∞Î#fl =Úã≤¡OÅ∞ `«k`«~° PÜ«∂ (=∞`«) ã¨Oã¨÷Å
¿ã=‰õΩÅ ã¨OQÆ`qÕ ∞\˜? .... qz„`«"∞Õ q∞@O>Ë, W"åfioìH© PÜ«∂ ã¨Oã¨Å÷ Ö’ =Úã≤¡O
¿ã=‰õΩÅH˜ P #QÆ^Œ∞ „QÍO@∞¡ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú. Ç≤ÏO^Œ∂ (PÅÜ«∂Ö’¡)
¿ã=‰õΩÅH˜ =∂„`«"Õ∞ D #QÆ^Œ∞ „QÍO@∞¡ ÃãHõ∆<£ 144 „H˜O^Œ xeÑ≤"ÕÜ«∞|_®¤~Ú.
ZO) Z¿ãì\Å ò ~°^∞Œ Ì K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O PÅÜ«∂ÅH˜ „ѨÉ∞íè `«fiO *Ïs KÕã#≤ "åi¬Hõ Éè$í ux
ÃÑiy# „^Œ"ÀºÅƒ}O ^Œ$ëêìº ÃÑOKåeû=ÙOk. JÖψQ ÃÑiy# r=# =ºÜ«∞O
„ѨHÍ~°O ‰õÄ_® D "åi¬Hõ Éèí$ux ÃÑOKåeû =ÙOk. J™êûO „ѨÉèí∞`«fiO 1993Ö’
WÖψQ KÕã≤Ok.
82 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
8. LÅ∞ÎÔ~· ã≤|ƒOkH˜ <å=∞=∂„`«Ñ¨Ù "Õ`«<åÅ K≥e¡OѨ٠P"≥∂^Œ Ü≥∂QƺO HÍHõáÈ=@O`À
<å<å ~°HÍÅ „Ѩu‰õÄÅ („>Ë_£ Ü«¸xÜ«∞<£) ^èÀ~°}∞Å∞ `«Öˇ`åÎ~Ú.
9. ~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O, D =ºÜ«∂xfl „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å (Consolidated fund of Inda)
q∂^Œ ~°∞^ŒÌ\ÏxH˜ gÖË¡^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë, ZO_À"≥∞O\òû âßY ѨiáêÅ<å =ºÜ«∞O
JO`å (U\Ï ~°∂. 15 HÀ@¡ "Õ∞~°‰õΩ) ZO_À"≥∞O\òû ѨiáêÅ<å xkè #∞OKÕ
K≥e¡OK«|_»∞`ÀOk. D xkè "≥Ú`«ÎO PÅÜ«∂Å q~åàÏÅ`À x~°fiÇ≤ÏOK«|_»∞`ÀOk.
10. ''D =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å =∞#∞QÆ_» Hõ#∞Hõ JkèHÍ~°OÖ’ =ÙO_Õ =º‰õΩÎÅ =ºH˜ÎQÆ`«
ÉèÏ"åÅ∞, Jaè„áêÜ«∂Å∞, q^è•<åÅ q∂^Œ<Õ P^è•~° Ѩ_®eû=¿ãÎ, D ã¨Oã¨÷Å
™êfi`«O„`«ºO, LxH˜, QÆ∞iÎOѨ٠ã¨~°fi<åâ◊#"≥∞ÿáÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞...—— Wk K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º
Hõq∞+¨<£ =ºHõÎO KÕã≤# Jaè„áêÜ«∞O.
11. HÍ|\˜,ì J~°Û‰õΩÅ r`åÅ#∞ „ѨÉ∞íè `«fi Y*Ï<å #∞Oz K≥eO¡ K«@O ã¨=∞~°hú Ü«∞O HÍÉ’^Œ∞.
WѨÊ\˜ˆH, 1996 =∂iÛ 26 <å\˜ r."À. (ZO.Zãπ) <≥O. 307 „ѨHÍ~°O Zy˚‰õĺ\˜"£
PѶ‘ã¨~üÅ r`åÅ K≥e¡OѨ٠PÅÜ«∂ÅH˜ t~ÀÉèÏ~åxfl ã¨$+≤ìOzOk.
r."À. <≥O. 307Ö’ ã¨O|Okè`« ¿Ñ~åÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
¿Ñ~å 7
''... Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅ r`åÅ K≥e¡OѨ٠ÉÏ^茺`« Jã≤ÃãìO\ò
Hõq∂+¨#~üÅ^Õ. "å~°∞ ã¨HÍÅOÖ’ x^èŒ∞Å∞ „_® KÕã≤ `«=∞ `«=∞ ã¨Éò
_çq[<£ÅÖ’x Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üʼnõΩ K≥e¡OKåe. J^Õq^èŒOQÍ P
r`åÅ K≥e¡OѨ٠"Õ∞~°‰õΩ ã¨O|Okè`« ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ / ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å
#∞O_ç (P Y~°∞Ûx) ~å|\˜ì Y*Ï<å‰õΩ [=∞ KÕ¿ã ÉÏ^茺`« ‰õÄ_® "åà◊§^Õ.
U<≥ÅHÍ<≥Å WÖÏ ~å|\˜ì# ™⁄=Ú‡#∞ =∞~°∞ã¨\˜<≥Å 15= `ÕnÖ’QÍ
xiÌ+¨ì x|O^èŒ#Å „ѨHÍ~°O (Hõq∂+¨#~üH˜ `≥eÜ«∞*Ëã¨∂Î) Jã≤ÃãìO\ò
Hõq∂+¨#~üÅ∞ Y*Ï<åH˜ [=∞ KÕÜ«∂eû =ÙO@∞Ok.
¿Ñ~å 8
XHõ"Õà◊ U PÅÜ«∞, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷ #∞O_≥·<å JÖÏO\˜ Y~°∞Ûx
~å|@ì_O» Ö’ *ÏѨºO [iy# ѨHO∆õ Ö’ – (Jk ~å|>Ëì =~°‰Äõ ) P ã¨Oã¨Ö
÷ ’
ã≤|ƒOkH˜ `«~°∞"å`« <≥Å r`åÅ HÀã¨O „ѨÉèí∞`«fi HÀâßQÍ~°O #∞O_ç
[~°QÍeû# x^èŒ∞Å q_»∞^ŒÅ ã¨ÎOaèOѨ*ËÜ«∞|_»∞`«∞Ok...——
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 83
 WHõ, D r"À ã¨$+≤ìOz# ã¨=∞㨺Å∞ =~°‚<åf`«O. J~°Û‰õΩÅ, W`«~° PÅÜ«∞ L^ÀºQÆ∞Å ÉèÏqOz# D K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕ¿ã=ÚO^Œ∞ J~°Û‰õΩÅ ã¨OˆH∆=∞ xkè<˘Hõ^•xx „áê~°OaèOz
r`åÅ∞, Ѩ_ç`«~°O Y~°∞ÛÅ =º=Ǩ~°O QÆO^Œ~°QÀà◊OÖ’ Ѩ_çáÈ~ÚOk. =ÙO_®eûOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊŠѨ~°º=™ê#O ZÖÏ=ÙO@∞O^À J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞\ÏxH˜
HÍ|\˜ì, „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å #∞Oz J~°Û‰õΩÅ, W`«~° L^ÀºQÆ∞Å r`åÅ#∞ K≥e¡OK«@O XHõ Hõq∞\©x ~åR „ѨÉèí∞`«fiO U~åÊ@∞ KÕã≤=ÙO_®eûOk. `«y# =º=kè `«~°∞"å`« P
J<Õk Jã¨OÉèí=O. D r`åÅ Y~°∞Û JO`å ^Õ"å^•Ü«∞OÖ’Oz ÉèíiOKåeûO^Õ. Hõq∞\© J^躌 Ü«∞# Ѷe¨ `åÅ#∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂, ~å*ϺOQÆÑ~¨ "° ∞≥ #ÿ , PiúHõ Ѩ~"° ∞≥ #ÿ
z‰õΩ¯Å‰õΩ J=HÍâ◊O ÖËx q^èŒOQÍ D =∞`«, ^è•i‡Hõ ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ} q+¨Ü«∞OÖ’ `å#∞
=∞i ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì K≥Ñ≤Ê#^•x „ѨHÍ~°O – ''J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍxfl „Hõ=∞|núHõiOK«@O x~°fiÇ≤ÏOK«^Œy# áê„`«ÃÑ· XHõ xiÌ+¨ì q^è•<åxfl ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ~°∂á⁄OkOz =ÙO_®eûOk.
HÀã¨O `«#‰õΩQÆÅ Ãã‰õΩºÅ~ü JkèHÍ~åefl LѨÜ≥∂yã¨∞Î#fl „ѨÉèí∞`«fiO, J^Õ ™ê÷~ÚÖ’ `«#
JkèHÍ~åefl LѨÜ≥∂yOz, J~°Û‰õΩÅ∞ JOH˜`«ÉèÏ=O`À, UHÍ„QÆ`«`À PÅÜ«∞ ^≥·"åxH˜ HÍx JÖÏ [~°QÆÖË^Œ∞....
x`«ºÑ¨Ó[Å∞ ¿ã=Å∞ KÕÜ∞« \ÏxH˜ J#∞=ÙQÍ J`«#∂ J`«x ‰õΩ@∞O|O Hõh㨠ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å`À PÖ’K«<å ~°ÇÏ≤ `«OQÍ, „ǨÏã¨fi^Œ$+≤ì`À ~°∂á⁄Ok# D 30/87 áêâ◊qHõ K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ∂« Åx
rqOKÕÖÏ K«∂_®eû =ÙOk—— Hõ^•? D Y~°ÛO`å ZHõ¯_»∞flOz ÉèíiOKåe?... P ~°HõOQÍ „ѨÉèí∞`«fiO `˘O^Œ~°áê@∞`À ~°OQÆOÖ’H˜ ^Œ∂H˜Ok. JO`Õ! =∞# Ѩq„`« ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ~å[H©Ü«∞
~å*ϺOQÆO ["å|∞ K≥ѨÊÖËx PiúHõ ÉèÏ~°O „ѨÉèí∞`«fiO q∂^Œ Ѩ_»∞`ÀOk! „ѨÉèí∞`«fi=¸ ‰õÄ_® Ѩ^Œ‡=ӺǨÏOÖ’ W~°∞‰õΩ¯áÈÜ«∂~Ú.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WOHÍ UO K≥Ñ≤ÊOk? ★ ★ ★
''.... „ѨÉèí∞`«fiO ã¨O|Okè`« ~åROÖ’x ÖË^• W`«~° ~å¢ëêìÅÖ’x q`«~°} ã¨Oã¨÷Å #∞O_ç
q~åàÏÅ∞ ¿ãHõiOK«=K«∞Û. JÖÏ ¿ãHõiOz# q~åàÏÅ#∞, JÖÏO\˜ q~åàÏÅ =Å¡ ã¨=∞‰õĈ~
x^è Œ ∞ Å `åÅ∂‰õ Ω _ç á êl\ò Å q∂^Œ =_ô ¤ Å #∞ P^•Ü« ∞ Ѩ ٠Ѩ # ∞fl Ѩ i kè #∞O_ç
q∞#Ǩ~ÚOK«=Åã≤OkQÍ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixfl (P^•Ü«∞Ѩ٠Ѩ#∞fl âßY#∞) HÀ~°=K«∞Û...——
=ÚO^Õ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ PÅÜ«∂ŠѨi~°Hõ∆} J<Õk ˆH=ÅO „ѨÉèí∞`åfiÅ ÉÏ^茺`« =∂„`«"Õ∞
HÍ^Œ∞. ã¨=∂[O ‰õÄ_® K˘~°= fã¨∞HÀ"åeû =ÙOk.
L^•Ç¨Ï~°}H˜ `«q∞à◊<å_»∞Ö’, 6238 x~°∞¿Ñ^Œ PÅÜ«∂ÅÖ’ Hõhã¨O ~ÀAH˘Hõ¯™ê~°~Ú<å
^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^ŒºO ã¨=∞iÊOK«\ÏxH˜ gÅ∞QÍ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ =#~°∞Å∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∞|_®¤~Ú.
D Ѩ^äŒHõO „H˜O^Œ ~°∂. 15.16 HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ _çáêl\ò KÕÜ«∞|_®¤~Ú. WO`«HÍÅO
L¿ÑH˜∆OK«|_ç# „QÍq∂} PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} q+¨Ü«∞OÖ’ „â◊^Œú =Ç≤ÏOKÕO^Œ∞‰õÄ, J~°Û‰õΩÅ
ã¨OˆH∆=∂xfl K«∂¿ãO^Œ∞‰õÄ `«y# K«~°ºefl „ѨÉèí∞`«fiO fã¨∞‰õΩOk. D 'Hõhã¨O XHõ¯Ñ¨Ó@ ѨÓ[—
Ѩ^äŒHõO „H˜O^ŒH˜ Jxfl „QÍg∞} PÅÜ«∂Å∞ fã¨∞‰õΩ~å|_®¤~Ú. ã¨O|Okè`« =~åæÅÖ’ J~°ÛHõ`«fi
=$uΠѨ@¡ Q“~°=O, qâßfiã¨O <≥ÅH˘<ÕÖÏ KÕÜ«∞@O HÀã¨O =$^Œú J~°Û‰õΩʼnõΩ <≥ʼnõΩ ~°∂. 400
ÃÑ#¬<£ ã¨^Œ∞áêÜ«∞O HõeÊOK«|_çOk. ... D Y~°∞ÛÅhfl „Ѩ[Å q~åàÏÅ`À U~åÊ>ˇÿ# =¸Å
xkè #∞O_Õ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
12. H˘`«Î ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«\Ïìxfl (30/87) fã¨∞‰õΩ=KÕÛO^Œ∞‰õΩ PO„^茄Ѩ^Õâò
„ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_® WÖÏO\˜ Ѩ^äŒHÍxfl ~°∂á⁄OkOz =ÙO_®eûOk. qѨ¡"å`«‡HõOQÍ „ѨÉèí∞`«fiO
84 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 85
 f~°∞ÊŠѨ~°º=™ê#O
J~°ÛHõ =º=ã¨÷x ‰õÄÅ^Àã¨∂Î, PÅÜ«∂Å LxH˜ˆH ÃÑ#∞=ÚѨCx fã¨∞‰õΩ =zÛ# 30/87
PO„^茄Ѩ^Õâò ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO =∞# =ÚO^Œ∞Ok.
1996 <å\˜ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê <å\˜ #∞Oz ã¨OÉèíqOz# Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ P~°OÉèíO
J#fl@∞¡QÍ 'k Ç≤ÏO^Œ∂— Ѩ„uHõ =∞^茺 ¿ÑrÖ’¡ XHõ "åºã¨O "≥Å∞=_çOk. D f~°∞Ê Ñ¨@¡
Ѩ„uHÍ ~°OQÆO ZÖÏ ã¨ÊOkOzOn J#fl^•xH˜, D "åºã¨O ^Œ~°Ê}O Ѩ_»∞`«∞Ok.
JHõ¯_»∞flOz – PÅÜ«∞ =º=ã¨÷x ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞\ÏxH˜ D K«@ìO ZÖÏ XHõ PÜ«Ú^èŒOQÍ
"å_»|_çO^À q=iOKÕ ã¨OѶ¨∞@#Åhfl (=~°∞㨠„Hõ=∞OÖ’) Ѩije^•ÌO.
~Ô "≥#∂ºâßY *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s, W^Œ~Ì ∞° J~°ÛHõ ã¨OѶ∂¨ Å „Ѩux^è∞Œ Å∞, XHõ PÅÜ«∞ ¿ã=‰õΩÅ
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}
– P~ü.*ˇ.~å*ËO„^Œ„Ѩ™ê^£
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì QÆ`« [#=iÖ’ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò Kèåi@|∞Öò, Ç≤ÏO^Œ∂ ~Ô elÜ«∞ãπ, ZO_À"≥∞O\òû
P‰õΩì – 1987x ã¨=∞iúOzOk. ѨtÛ=∞ QÀ^•=i lÖÏ¡Ö’x ^•fi~°HÍ u~°∞=∞ÅÖ’ „QÍ=∞Hõ~°}O
=Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕã≤#>Ë¡, PÅÜ«∂Ö’¡x J~°Û‰õΩÅ∞, q∞~åã‘^•~°∞¡, QÆ"Õ∞HÍ~°∞¡,
W`«~° L^ÀºQÆ∞Å, ¿ã=‰õΩÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\ÏxH˜ D K«@ìO
L^ÕÌtOK«|_çOk. J~Ú`Õ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÖ’ J<ÕHõ Q˘Å∞ã¨∞Hõ@∞ì +¨~°`«∞Å∞ =ÙO_»@O`À
P K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞@O ^Œ∞™êû^茺"≥∞ÿáÈ~ÚOk. f~°∞Ê <ÕѨ^茺OÖ’ ZO_À"≥∞O\ò
Hõq∂+¨#~°∞ *Ïs KÕã≤# ѨÅ∞ P^ÕâßÅ#∞ W\©=eHÍÅOÖ’ HÀ~°∞ìÅ∞ ã¨÷OaèOѨ*Ëâß~Ú.
<åºÜ« ∞ =¸iÎ ~å=∞™êfiq∞ `« # f~° ∞ ÊÖ’ WÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl~° ∞ : ''J~° Û ‰õ Ω _ç Q Í
xÜ«∞q∞OK«|_»\ÏxH˜ XHõ =ºH˜ÎH˜ QÆÅ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯x ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∞\Ïxfl "Õ∞O
ã¨=∞iúOz#ѨÊ\˜H©, "≥·MÏ#㨠âßYH˜ ã¨O|OkèOz# „QÆO^äŒã¨÷ ã¨=∂Kå~°O, `«k`«~° P^è•~åÅ
„ѨHÍ~°O J~°Û‰õΩ_»∞ J<Õ=ºH˜Î PÅÜ«∞OÖ’x ^≥·"åxH˜ x`«º J~°Û<åk ¿ã=efl ѨiѨÓ~°‚"≥∞ÿ#
JOH˜`«ÉèÏ=O`À JOkOKåeû =ÙO@∞Ok. J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«#∂, J`«x ‰õΩ@∞O|
ã¨Éèí∞ºÅ∞ `«y# =ã¨u ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å`À rqOKÕÖÏ K«∂_®eû =ÙO@∞Ok. `«#‰õΩ#fl Ãã‰õΩºÅ~ü
JkèHÍ~åÅ#∞ LѨÜ≥∂yOz J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍxfl xÜ«∞O„uOKÕ „ѨÉèí∞`«fiO, JO`Õ „â◊^Œú`À
J~°Û‰õΩ_»∞, J`«x ‰õΩ@∞O|O Hõh㨠=ã¨u ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å`À rqOKÕÖÏ K«∂_®eû=ÙOk. JÖψQ
J`«x ã¨sfiã¨∞ x|O^èŒ#Åx, r`«<å`åÅ#∞, W`«~° K≥e¡OѨÙefl PÜ«∂ PÅÜ«∂Å „âı}˜x
|\˜ì x~°‚~ÚOKåe. J`«#∞ ѨxKÕÜ«∂eû# "Õà◊efl, KÕÜ«∂eû# q^èŒ∞efl „Hõ=∞|núHõiOKåe.
J~°Û‰õΩÅ ‰õΩ@∞OÉÏÅ HÀã¨O `«y# =ã¨u HõeÊOK«\ÏxH˜, PQÆ=∂ÅÖ’ ѨÙ#â◊Û~°}
86 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
`«~°QÆ`«∞Å#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«\ÏxH˜, "≥·^Œº, q^•º ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞ HõeÊOK«\ÏxH˜, JÖψQ Wà◊√§
xi‡OK«∞HÀ\ÏxH˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ~°∞}Ïefl HõeÊOK«\ÏxH˜, Wà◊§=ã¨u =Ù#flKÀ@ ã¨~°ã¨"≥∞ÿ#
suÖ’ "åiH˜ J^≥ÌH˜=fi\ÏxH˜, J#∞HÀx J"åO`«~åÅ∞ Z^Œ∞~°~Ú`Õ `«@∞ì‰õΩ<ÕÖÏ „QÆ∂ѨÙ
W<£ã∂¨ ºÔ~#∞û Ѩ^HŒä Oõ J=∞Å∞ KÕÜ∞« \ÏxH˜, „Ѩ=∂^•Å∞ =ÔQ~· å ã¨OÉèqí Oz#ѨC_»∞ J~°Û‰õΩÅ
ÉèÏ~°ºÅ‰õΩ, q^•º=O`«∞Öˇ· x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞QÍ =Ù#fl "åi Ñ≤ÅÅ ¡ ‰õΩ ѨÙ#~å"åã¨O HõeÊOK«\ÏxH˜,
W@∞=O\˜ J=ã¨~°"≥∞ÿ# ã¨OˆH∆=∞ K«~°ºefl fã¨∞HÀ=\ÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO XHõ Ѩ^äŒHÍxfl
~°∂á⁄OkOKåeû =ÙOk.——
~åR „ѨÉèí∞`«fiO D q+¨Ü«∞OÖ’ (D Ѩ^äŒHõO ~°∂á⁄OkOK«\ÏxH˜) XHõ Hõq∞\©x U~åÊ@∞
KÕÜ«∂Åx ‰õÄ_® HÀ~°∞ì P^ÕtOzOk. D Hõq∞\©Ö’ ZO_À"≥∞O\òû J_ç+¨#Öò Hõq∂+¨#~ü,
„Ѩuxkè =ÙO_®e. D Ѩ^HŒä Oõ ~°∂á⁄O^•Hõ, ^•xq∂^Œ „ѨÉ∞íè `«fiO XHõ `«∞k x~°Ü
‚ ∞« O fã¨∞‰õΩx,
P x~°Ü ‚ ∂« xfl D f~°∞Ê "≥Å∞=_ç# P~°∞ =∂™êÅÖ’QÍ `«# =ÚO^Œ∞OKåÅx ‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
P^ÕtOzOk.
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ 32,201 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞<åfl~Ú. "å\˜Ö’¡ 582 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞
10,000 ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ÃÑ·|_ç# "åi¬HÍ^•Ü«∞O Hõey =Ù<åfl~Ú. g\˜Ö’¡ Zxq∞k
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ~°∂. 20 ÅHõ∆ʼnõΩ ÃÑ·QÍ "åi¬HÍ^•Ü«∂xfl Hõey =Ù<åfl~Ú. (1985
QÆ}ÏOHõ q=~åÅ „ѨHÍ~°O)
1987Ö’ ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO J~°Û‰õΩʼnõΩ D „H˜Ok q^èOŒ QÍ r`åÅ ¿ã¯à◊§#∞ „ѨuáêkOzOk.
D „Ѩuáê^Œ# „ѨHÍ~°O – ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ =¸_»∞ „âı}∞Å∞QÍ qÉèíl™êÎ~°∞. J~°Û‰õΩÅ r`åÅ
¿ã¯à◊§#∞ =¸_»∞ „ˆQ_»∞ÅÖ’ =ÙOK«∞`å~°∞. U\Ï ~°∂. 5 ÅHõ∆Å∞ JO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯= P^•Ü«∞O
Hõey# PÅÜ«∂Å J~°Û‰õΩ_çH˜ „ˆQ_£–1 ¿ã¯Å∞ JO>Ë <≥ÅH˜ ~°∂. 1500 ÅaèOKåe. J`«ºO`«
kQÆ∞=™ê÷~Ú („ˆQ_£–3) J~°Û‰õΩ_çH˜ – JO>Ë ~°∂. 50,000 Hõ<åfl `«‰õΩ¯= "åi¬Hõ P^•Ü«∞O
ÅaèOKÕ PÅÜ«∂Ö’¡x J~°Û‰õΩ_çH˜ <≥ÅH˜ ~°∂. 300 r`«O ÅaèOKåe.
D Ѩ^äŒHõO J=∞Å∞ [~°QÆ@O HÀã¨O `å`å¯eHõOQÍ ~°∂. 75 HÀ@¡`À XHõ =¸Åxkèx
U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Åh, WO^Œ∞HÀã¨O `«~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ∞ D U_®k E<£Ö’QÍ
~°∂. 20 HÀ@∞¡ D xkèH˜ [=∞ KÕÜ«∂Åh, P `«~°∞"å`« U\Ï ~°∂. 10 HÀ@∞¡ [=∞ KÕÜ«∂Åx
‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì „Ñ¨uáêkOzOk. U\Ï ~°∂. 20 ÅHõ∆Å "åi¬Hõ P^•Ü«∞O Hõey#
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 1996–97Ö’ J~Ú^Œ∞ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å#∞, P `«~°∞"å`« U\Ï HÀ\˜
~°∂áêÜ«∞Å#∞ D =¸Å xkèH˜ [=∞ KÕÜ∂« eû =ÙO@∞Ok. Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ìÖ’ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞
PÅÜ«∞O, Hõs"£∞#QÆ~üÖ’x =∞e¡MÏ~°∞˚#™êfiq∞ PÅÜ«∞O, qâßYѨ@flO ^ŒQÆæ~° QÆÅ L„QÆ
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 87
#~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ PÅÜ«∞O, J#fl=~°OÖ’x ã¨`º« <å~åÜ«∞} ™êfiq∞ PÅÜ«∞O, q[Ü«∞"å_»Ö’x
Hõ#Hõ^∞Œ ~°æ PÅÜ«∂Å#∞ D Hˆ @ys „H˜O^Œ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì QÆ∞iÎOzOk. D q+¨Ü∞« OÖ’ U=~Ú<å
W|ƒO^Œ∞Å∞ Z^Œ∞~Ô #· ѨHO∆õ Ö’, `«y# q=~°}Å∞, =∂~°∞ÊÅ∞, P^ÕâßÅ HÀã¨O ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO
D HÀ~°∞ì#∞ HÀ~°=K«∞Û—— Jx ‰õÄ_® HÀ~°∞ì ¿Ñ~˘¯Ok.
D U_®k =∂iÛ, U„Ñ≤Öò HÍÅOÖ’ ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~ü <åÅ∞QÆ∞ ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞
*Ïs KÕâß~°∞. D ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞ – f~°∞Êx J=∞Å∞ KÕÜ«∞\ÏxH˜, =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõΩ
Jxfl ~°HÍÅ K≥e¡OѨÙÅ∞ xeÑ≤"ÕÜ«∞\ÏxH˜, =∞~îåkèѨ`«∞Å∞ áê^ŒHÍ#∞HõÅ ÖˇY¯Å `«Ü«∂~°∞
KÕÜ∂« Åx P^ÕtOK«\ÏxH˜, J~°Û‰õΩʼnõΩ ^Õ"å^•Ü«∞OÖ’ "å@Å∞ K≥eO¡ ѨÙÅ∞ PÑ≤ "ÕÜ∞« \ÏxH˜
ã¨O|OkèOz#q.
=∂iÛ 31 <å\˜ ã¨~°∞¯ºÅ~üÖ’ Hõq∂+¨#~ü WÖÏ K≥áêÊ~°∞. ''QÆ`«OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì,
"≥Å∞=iOz# 'Ü«∞^è•`«^Œä Ѩiã≤u÷ H˘#™êyOѨٗ HÍÅOÖ’ #QÆ^∂Œ ~°∂¿Ñ}Ï QÍh =∞ˆ~ ~°∂ѨOÖ’
QÍh J~°Û‰õΩʼnõΩ U=<åfl K≥e¡OѨÙÅ∞ [iy=ÙO>Ë, JÖÏO\˜ K≥e¡OѨÙÅxflO\˜h "åà◊§H˜
(QÆ`«HÍÖÏxH˜) K≥e¡OKÕ r`åÅÖ’Oz x|O^èŒ#Å „ѨHÍ~°O q∞#Ǩ~ÚOKåe.——
J~Ú`Õ D L`«Î~°∞fix âßã¨#=∞O_»e ѨÓ~°fiѨÙã¨Éèí∞ºÅ∞, WѨÊ\˜ `≥ÅOQÍ}Ï J~°ÛHõ
ã¨=∂Yº J^茺‰õ∆ΩÅ∞ J~Ú# N q.Ñ≤.~åѶ¨∞"åKåi ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ KèåÖˇOl KÕâß~°∞. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
f~°∞ÊÖ’x XHõ ÉèÏQÍxfl (J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨^Œ∞áêÜ«∂efl Ѩ\˜ìOK«∞HÀ=@O) =kÖËã≤,
J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯efl ~°^Œ∞Ì KÕ¿ã =∞~À ÉèÏQÍxfl =∂„`«"Õ∞ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO ZÖÏ
J=∞Å∞ KÕã¨∞ÎOk – Jx PÜ«∞# „ѨtflOKå~°∞. <≥ÅH˜ ~°∂. 300 r`«O fã¨∞‰õΩ<Õ J~°Û‰õΩ_ç
q+¨Ü«∂<Õfl fã¨∞‰õΩO^•O. 1987–1996 =∞^茺 HÍÅOÖ’ J`«xH˜ „Ѩ™ê^•Å∞ =ÔQ·~å ÔH·OHõ~åºÅ
#∞Oz K≥e¡OK«|_ç# "å\ÏÅ "≥Ú`åÎxfl J^Õ HÍÖÏxH˜ J`«xH˜ ~å=Åã≤# (<≥ÅH˜ ~°∂. 300)
r`«O "≥Ú`«ÎO #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOKåeû =¿ãÎ, P J~°Û‰õΩ_»∞ J<å^èŒ HÍHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞ –Jx
PÜ«∞# `«# Ñ≤\+© <¨ Ö £ ’ "åkOKå~°∞. D Ѩ^HŒä Íxfl |Ǩï *Ï„QÆ`QΫ Í ~°∂á⁄OkOKåeû =ÙO@∞Ok.
ÖËx ѨHõ∆OÖ’ – ''"ÕÖÏk J~°Û‰õΩÅ∞, "å~°∞ ¿ãqã¨∞Î#fl ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, „Ѩ*Ï ÉÏǨïà◊ºO
Ü≥ÚHõ¯ P^蕺u‡Hõ =∞<ÀÉèÏ"åÅ#∞ ^≥|ƒf¿ã q^èŒOQÍ JO`«iOzáÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞—— Jx ‰õÄ_®
PÜ«∞# "åkOKå~°∞.
PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì <åºÜ«∞=¸iÎ N Z.QÀáêÅ~å=Ù U„Ñ≤Öò 25 <å_»∞ D i\ò Ñ≤\+© <¨ #£ ∞
J#∞=∞uã¨∂Î, Hõq∂+¨#~ü (ZO_À"≥∞O\òû)QÍi ã¨~°∞¯ºÅ~üÅx ZO^Œ∞‰õΩ `å`å¯eHõOQÍ
ã¨÷OaèOѨKÕÜ«∞‰õÄ_»^À `≥Å∞Ѩ=Åã≤O^ŒO@∂ XHõ <À\©ã¨∞x *Ïs KÕâß~°∞.
1987Ö’ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò ZO_À"≥∞O\ò K«\Oì KèåÖˇOl KÕÜ∞« |_çOk. K«@Oì J=∞Ö’¡H˜ =zÛ#
88 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
<å\˜ #∞O_ç ^•x J=∞Å∞x ã¨ÎOaèOѨ*Ëã¨∂Î 'Ü«∞^è•`«^èŒ ã≤÷ux H˘#™êyOKåÅx— ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
P^ÕtOzOk. J~°Û‰õΩÅ∞, ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞, q∞~åã‘^•~°∞Å∞ P~ÀA #∞O_ç `«=∞‰õΩ „Ѩu<≥ÖÏ
ÅaèOKÕ Jxfl ~°HÍÅ "å\ÏÅ∞, K≥e¡OѨÙÅ `åÅ∂‰õΩ ÖˇY¯Åhfl =∞~°∞ã¨\˜ <≥Å 15= `ÕnÖ’QÍ
ã¨O|Okè`« Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üH˜ QÍh, ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~üH˜ QÍh ^•YÅ∞ KÕÜ«∂Åx
‰õÄ_® ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOzOk. 1987 JHÀì|~°∞ 13 <å_»∞ D P^Õâßxfl ã¨=iOKå~°∞. <≥ÅH˜
~°∂. 10,000 ÃÑ·|_ç# ^Õ"å^•Ü«∞Ѩ٠"å\Ï á⁄O^Õ J~°Û‰õΩÅ q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«"Õ∞ ÃÑ· P^Õâ◊O
=iÎã¨∞ÎO^Œx P ã¨=~°}Ö’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ¿Ñ~˘¯Ok.
1987 PQÆã¨∞ì 25 <å_»∞ u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ, J~°Û‰õΩÅ, QÆ"Õ∞HÍ~üÅ
„ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_»@O HÀã¨O HÀ~°∞ì "Õ~˘Hõ L`«Î~°∞fi *Ïs KÕã≤Ok. ^•x „ѨHÍ~°O – D
Ô~O_»∞ =~åæÅ"å~°∞ `«ÖÁHõ ~°∂ 20 ÅHõ∆Å∞ u~°∞ѨuÖ’x J_ç+¨#Öò [_ç˚ HÀi# q^èŒOQÍ
Ãã‰õĺi\© „H˜O^Œ _çáêl\ò KÕÜ«∂Åx JO^Œ∞Ö’ ¿Ñ~˘¯Ok. JO>Ë D ˆHã¨∞ 1988 <å\˜H˜
Ѩiëê¯~°O HÍQÆÅ^Œ#fl L^ÕâÌ º◊ O`À `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ D "≥Ú`åÎxfl x~°~‚ ÚOKå~°∞. =∞m§ W\©=Å
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WÖÏ K≥ÑÊ≤ Ok. ''J~°Û‰õΩʼnõΩ, QÆ"∞Õ HÍ~°‰¡ Ωõ , q∞~åã‘^•~°‰¡ Ωõ KÕÜ∂« eû# K≥eO¡ ѨÙefl,
K«@ì„ѨHÍ~°O "åà◊§‰õΩ =ÙO_»QÆŠǨωõΩ¯efl ~°∂á⁄OkOz, `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ `«y# K«~°ºÅ∞
fã¨∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Û#ù ∞ u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷<åÅ Zy˚‰Äõ º\˜"£ JkèHÍiH˜ =^ŒeÃÑ_»∞`«∞<åflO.——
1987Ö’ Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù „ѨÉèí∞`«fiO Ѩiáêeã¨∞Î#flѨC_»∞ D K«@ìO ~°∂á⁄OkOk.
1994Ö’ N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù „ѨuѨHõ∆ <åÜ«∞‰õΩ_»∞QÍ =ÙO_»QÍ PÜ«∞#x L™ê‡xÜ«∂
Ü«¸x=i≈\© il¢™êì~ü „á⁄ÃѶã¨~ü ZO.q.™œO^Œ~°~å[<£ Hõeâß~°∞. 1987 K«@ìO Ü«∞^è•`«^èŒOQÍ
J=∞Å∞ [~°QÆ@O =Å¡ L`«Ê#flO HÍQÆÅ z‰õΩ¯ ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz „á⁄ÃѶã¨~ü ™œO^Œ~°~å[<£
KÕã≤# q=~°}Å#∞ N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù ™ê=^è•#OQÍ q<åfl~°∞.
P `«~∞° "å`« (1994 z=~À¡) NZ<£.\˜.~å=∂~å=Ù =ÚYº=∞O„uQÍ ZxflHõÜ∂« º~°∞. JѨC_»∞
=∞~À™êi ™œO^Œ~°~å[<£ QÍ~°∞ "≥o§ N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ùx Hõeã≤ D K«@ìO J=∞Å∞ KÕ¿ãÎ
~åQÆÅ H˜¡+¨ì ã¨=∞㨺Åx ã¨q=~°OQÍ `«=∞ q#uѨ„`«OÖ’ ¿Ñ~˘¯<åfl~°∞. ^•xÃÑ· ã¨ÊOkã¨∂Î,
1995 PQÆã∞¨ Ö ì ’ ^Õ"å^•Ü«∞âßMÏ=∞O„u N ã≤OǨ„k ã¨`º« <å~åÜ«∞} ™ê~°^ºŒè OÖ’ XHõ Hõq∞\©x
=ÚYº=∞O„u U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. D Hõq∞\© Jxfl z‰õΩ¯=Ú_»∞efl ѨijeOz, "å\˜ Ѩiëê¯~åxH˜
=∂~åæÅ∞ ~°∂á⁄OkOKåÅx =ÚYº=∞O„u P^ÕtOKå~°∞. J~Ú`Õ 1995 PQÆã¨∞ì 31#
=ÚYº=∞O„u ™ê÷#O #∞O_ç N Z<£.\˜.~å=∂~å=Ù `˘ÅyOK«|_®¤~°∞. ^•O`À P „Ѩܫ∞`«flO
(Hõq∞\© U~åÊ@∞ – ^•x ÅHõ∆ºO) Ѷ¨eOK«ÖË^Œ∞.
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ Jâ’Hõ#QÆ~üÖ’x N ã¨`«º<å~åÜ«∞} ™êfiq∞ PÅÜ«∞O ˆHO„^Œ™ê÷#OQÍ XHõ
^èŒ~°‡~°Hõ∆} ã¨q∞u U~åÊ>ˇÿOk. HÍHõfÜ«∞ ã≤"≥∞O\òû Kè≥·~°‡<£ N Ñ≤."≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ K≥·~°‡<£QÍ,
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 89
„á⁄ÃѶã¨~ü ™œO^Œ~°~å[<£ HÍ~°º^Œi≈QÍ =º=ǨÏiOKÕ D Hõq∞\© – =∞~îåÅ∞, P„â◊=∂Å∞,
|$O^•=<åÅ <åºÜ«∞"≥∞#ÿ ǨωõΩ¯efl HÍáê_»@O, ã¨<å`«# ^è~Œ ‡° ã¨∂ÊùixÎ |Ö’¿Ñ`«O KÕÜ∞« @O
J<Õ ÅH∆ͺÅ`À ѨxKÕã¨∞ÎOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Êx ǨÏ_®=Ù_çQÍ J=∞Å∞KÕÜ«∞=^ŒÌh, z#fl
^Õ"åÅÜ«∂Å =∞#∞QÆ_»H˜ ÉèíOQÆO "å\˜Å¡x q^èŒOQÍ D ã¨=∞㨺ÃÑ· ã¨O|Okè`« =~åæÅxflO\˜`À
K«~°ÛÅ∞ [~°áêÅh D Hõq∞\© ~åR „ѨÉèí∞`åfixfl JÉèíºiúOzOk.
(k Ç≤ÏO^Œ∂ 20.5.1996)
★ ★ ★ ★ ★
PO„^茄Ѩ^Õâò ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, "å\˜ ã≤÷uQÆ`«∞ÅÃÑ· XHõ '"åã¨Î= Ѩiã≤÷u— x"Õk#∞ D „QÆO^äŒ
~°K«~Ú`« `«Ü«∂~°∞KÕâß~°∞. ^•xfl 1996 PQÆã¨∞ì 23# "å#=∂=∞Öˇ· =∞~î°O JkèѨu
Ѩ~°=∞ѨÓ[hÜ«∞ N HõàϺ}ü "å#=∂=∞Öˇ· ~å=∂#∞[ rÜ«∞~üQÍ~°∞ q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞.
qq^èŒ ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞ÊÅ q∂^Œ, "å\˜ =Å¡ U~°Ê_»∞`«∞#fl
z‰õΩ¯=Ú_»∞Å g∞^Œ xt`«"≥∞ÿ# qâı¡+¨}Ë D '"åã¨Î= Ѩiã≤÷u— x"ÕkHõ ™ê~åOâ◊O. JHõ¯_»∞flOp
D x"ÕkHõ „Ѩ[ÅÖ’ K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊"≥∞ÿOk. PÅÜ«∂Å „Ѩã¨∞Î`« ã≤÷u, =Ú#∞‡O^Œ∞ U~°Ê_»QÆÅ
^Œ∞ã≤÷u, KÕ`«∞Å∞ =Ú_»∞K«∞‰õį~°∞ÛO>Ë KÕ*ÏiáÈQÆÅ =∞# PÅÜ«∞ ã¨O㨯$u... `«k`«~°
JOâßÅhfl D x"ÕkHõ HÍ~°}OQÍ J<ÕH=õ ∞Ok qA˝Å, "Õ∞^è•=ÙÅ, Éè‰í Ωõ Å Î ã¨=¸Ç¨Ö’¡ K«~Û° ‰õΩ
=KåÛ~Ú. =ã¨∞<Î åfl~Ú. D '"åã¨=ΠѨiã≤u÷ — x"ÕkHõ#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞Ö
ì ’ ‰õÄ_® ^•YÅ∞ KÕÜ∞« _»O
[iyOk. „ѨÉèí∞`«fiOÖ’x L#fl`åkèHÍ~° =~åæÅÖ’ D "åã¨Î"åÅÃÑ· XHõ ѨÙ#~åÖ’K«#
P~°OÉèí"≥∞ÿOk.
'k Ç≤ÏO^Œ∂— Ѩ„uHõÖ’ 1996 ÃãÃÑìO|~°∞ 9# 'Between you and me' ji¬Hõ# N ÔH.Zãπ D
'"åã¨Î= x"ÕkHõ— QÆ∞iOz WÖÏ "åºMϺxOKå~°∞ :
''PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, q`«~°} ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}ÃÑ· „á⁄ÃѶã¨~ü ZO.q.™œO^Œ~°
~å[<£ ‰õÄÅOHõ+¨OQÍ J^茺ܫ∞#O KÕã≤ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# '"åã¨Î= x"ÕkHõ—#∞ W\©=Å <Õ#∞
K«^Œ=@O `«@ã≤÷OzOk. =∞# J<ÕHõ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ ^Œ∞~°=ã¨÷ QÆ∞iOz JO^Œ∞Ö’
qâ◊nHõiOK«|_çOk. =∞#Ö’ KåÖÏ=∞Ok D JOâßÅ∞ K«iÛOK«\ÏxH˜ W+¨Ñì _¨ O» – ZO^Œ∞HõO>Ë
=∞#O =∞`åf`«OQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î<åfl=∞x JO^Œ~°∂ J#∞HÀ"åe QÆ^•!
„á⁄ÃѶã~¨ ü ~å[<£ =∂„`«O – n~°…HÍÅOQÍ J~°Û‰õΩÅ∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl ^Œ∞~°ƒ~ù ° Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞
D x"ÕkHõ ^•fi~å "≥Å∞QÆ∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. JO^Œ∞Ö’x H˘xfl JOâßÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú:
1. qq^èŒ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ r`åÅ ¿ã¯à◊§#∞ „Hõ=∞|núHiõ OK«\ÏxH˜, P K≥eO¡ ѨÙ
90 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
q^è•<åÅ∞ x~°‚~ÚOK«\ÏxH˜ QÍ#∞ XHõ Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=Åã≤OkQÍ ~åR
„ѨÉèí∞`åfixfl ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕtOzOk.
2. ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÖ’¡ D J~°Û‰õΩÅO`å r`åÅH˜ ѨxKտ㠄ѨÉèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Å∞ J=Ù`å~°∞
HÍ|\˜ì "åà◊√§ Hõh㨠"Õ`«# K«@ìO „H˜O^Œ `«=∞‰õΩ `«y# "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡OKåÅx _ç=∂O_£
KÕ™êÎ~∞° . P _ç=∂O_£ ã¨=∞O[ã¨O J=Ù`«∞Ok ‰õÄ_®. ZO^Œ∞HõO>Ë, „ѨÉ∞íè `«fi ZO_À"≥∞O\ò
âßYÖ’ J>ˇO_»~°∞ r`«O ¿ã¯Å∞ ~°∂. 1375–25–1474–30–1625–40–1825–50–
2075–60–2375. ÃÑ·QÍ J>ˇO_»~∞° H˜KÛÕ r`åxfl ZO_À"≥∞O\ò J_ç‡x¢¿ãì\"˜ £ ѶO¨ _£ #∞Oz
K≥e¡ã¨∞Î<åfl~°∞. D Ѷ¨O_£H˜ =KÕÛ q~åàÏÅhfl PÅÜ«∂Å #∞Oz =ã¨∞Î#fl"Õ. g\˜Ö’¡ <≥ÅH˜
~°∂. 300 r`«O g∞^Œ J~°Û‰õΩÅ∞ ѨxKÕã¨∞Î#fl x~°∞¿Ñ^Œ PÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® =Ù<åfl~Ú.
J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ̂~ ZÖÏO\˜ JÅ"≥#∂û K≥e¡OK«|_»^Œ@. ZO^Œ∞HõO>Ë "åà◊√§ =ÙO_Õ^≥ѨC_»∂
'ÅH˜;— ã¨xflkèÖ’<Õ QÆ^•! ^•O`À<Õ ã¨O`«$Ñ≤Î K≥O^•e@. "åà◊√§ P~åkèOz, ™êkèOK«∞HÀ=Åã≤Ok
'ã¨~°ã¨fif Hõ\ÏHõ∆"Õ∞— HÍx 'ÅH©; Hõ\ÏHõ∆O— HÍ^Œ@.
Hˆ =ÅO '<å<£ – Ãã‰õΩºÅ~ü— Jx Ñ≤Å=|_»`å"Õ∞"≥∂##fl ÉèÜ í ∞« O`À =∞#O =∞# PÅÜ«∂Ö’¡
J~°Û‰õΩefl WÖÏ Ç‘Ï#OQÍ K«∂ã¨∞Î<åflO. ZO`« ã≤QÆ∞æKÕ@∞? D ÉèíÜ«∞O =Å¡<Õ L¿ÑH∆ÍÉèÏ"åxfl
ÃÑOKÕã¨∞‰õΩ<åflO.
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Ö’x JǨϟaÅ=∞~î°O "åi 'N #$ã≤OǨτÑ≤Ü«∞— Ѩ„uHõ‰õΩ J#∞|O^èŒOQÍ D
'"åã¨Î= x"ÕkHõ— –1996 "Õ∞Ö’ „ѨK«∞i`«"≥∞ÿOk. ã¨=∞㨺ÖËq∞\’ =∞#O J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe.
''Ãã‰õΩºÅ~üQÍ =ÙO@∞<åflO—— Jx JxÑ≤OK«∞HÀ=@O HÀã¨O J~°Û‰õΩÅ ã¨=∞㨺ŠѨ@¡ Q“~°=
„Ѩ^Œ"≥∞ÿ# J„â◊^Œúx =∞#O K«∂Ѩ#Y¯ˆ~¡^Œ∞. D '"åã¨Î= Ѩiã≤÷u— x"ÕkHõÖ’ Jxfl JOâßÅ∞
ã¨∞ã¨Ê+¨ìOQÍ ~åÜ«∞|_®¤~Ú. Hõ#∞Hõ J=hfl K«~°ÛhÜ«∂OâßÖË.——
1996 ÃãÃÑìO|~°∞ 9 <å_»∞ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£Ö’ ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ HÍ~åºÅÜ«∞O Z^Œ∞@
XHõ~ÀA x~åǨ~°nHõ∆`À P~°OaèOz ~åR"åºÑ¨Î PO^Àà◊##∞ J~°Û‰õΩÅ∞ „áê~°OaèOKå~°∞.
^èŒ~°‡~°Hõ∆} ã¨q∞u K≥·~°‡<£ N Ñ≤."≥OHõ>Ëâ◊fi~°∞¡ ^•fi~å q+¨Ü«∂xfl `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl =ÚYº=∞O„u
N K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ J^Õ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O J~°ÛHõ „Ѩux^è∞Œ Å#∞ K«~Û° ʼnõΩ PǨfixOKå~°∞.
K«~°ÛŠѶ¨e`«OQÍ, D ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~åxH˜ XHõ Hõq∞\©x xÜ«∞q∞ã¨∞Î#fl@∞¡ PÜ«∞#
„ѨHõ\˜OKå~°∞. =ÚYº=∞O„u `«~°Ñ¶¨Ù# PÜ«∞# *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s, Ô~"≥#∂º *Ï~ÚO\ò
Ãã„Hõ@s (ZO_À"≥∞O\òû), ZO_À"≥∞O\òû Hõq∂+¨#~üÅ`À U~åÊ>ˇÿ# D Hõq∞\© Ô~O_»∞
~ÀAÅáê@∞ J~°Û‰õΩÅ`À ‰õÄÅOHõ+¨OQÍ K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤Ok.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 91
 D K«~°ÛÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ∞ D „H˜Ok _ç=∂O_»¡#∞ Hõq∞\© =ÚO^Œ∞OKå~°∞ :
1. ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ *Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ#∞ "≥O@<Õ LѨã¨OǨÏiOKåe.
2. WO`« =~°‰õΩ J~°Û‰õΩÅ J[=∂~Ú+‘Ö’ =ÙO@∂ =zÛ# Éèí∂=ÚÅ#∞ – "åi
J[=∂~Ú+‘Ö’<Õ =ÙOKåe.
3. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê „ѨHÍ~°O J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨OˆH∆=∞O HÀã¨O XHõ Ѩ^äŒHõO J=∞Ö’¡H˜
fã¨∞‰õΩ~å=@O q+¨Ü«∞OÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO XHõ `«∞k x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<Õ =~°‰õÄ, JO^Œ∞‰õΩ
`«y#@∞¡QÍ 1987 <å\˜ K«\Ïìxfl ã¨=iOKÕ=~°‰õÄ – D ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ *ÏsH˜ =ÚO^Œ∞
J~°Û‰õΩʼnõΩ Åaèã¨∞Î#fl K≥e¡OѨÙÅ#∞ („Ѩ™ê^•ÅÖ’, Pi˚`« ¿ã=ÅÖ’ "å\ÏÅ∞ =ÔQ·~å)
Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ H˘#™êyOKåe.
4. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÅ J=∞Å∞Ö’ U~°Ê_»∞`«∞#fl z‰õΩ¯Å#∞ QÆ∞iOz ã¨=∞„QÆOQÍ K«iÛOz,
âßâ◊fi`« Ѩiëê¯~°O Hõ#∞Q˘<ÕO^Œ∞‰õΩ – ^Õ"å^•Ü«∞ =∞O„u ™ê~°^茺OÖ’ XHõ ~“O_»∞>Ë|∞Öò
ã¨=∂"Õâßxfl x~°fiÇ≤ÏOKåe.
ã¨=∞㨺 f„=`«#∞, "åã¨Î= Ѩiã≤÷ux J~°úO KÕã¨∞‰õΩ#fl =ÚYº=∞O„u N K«O„^ŒÉÏ|∞
<åÜ«Ú_»∞ Ѩiëê¯~° K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ=\ÏxH˜ LѨ„Hõq∞OKå~°∞. ''J~°Û‰õΩÅ J[=∂~Ú+‘Ö’
=Ù#fl Éèí∂=ÚʼnõΩ ã¨O|OkèOz# ÃѶ·Å∞Ö’ <Õ#∞ UO "åºMϺxOKå<À ™œO^Œ~°~å[<£ QÍiH˜
XHõ™êi K«∂Ñ≤OK«O_ç—— Jx `«# *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@sx =ÚYº=∞O„u P^ÕtOKå~°∞.
(=ÚYº=∞O„u ed`«ÑÓ¨ ~°fiHõOQÍ WzÛ# P^ÕâßÅ#∞(?) MÏ`«~∞° KÕÜ∞« #O^Œ∞‰õΩ ZO_À"≥∞O\òû
âßMÏkèHÍ~°∞ÅÃÑ· =ÚYº=∞O„u *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s =∞O_çѨ_®¤~°∞)
1996 ÃãÃÑìO|~ü 25# qq^èŒ J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å "å~°∞ =ÚYº=∞O„uH˜ ã¨=∞iÊOz#
q#uѨ„`«OÖ’ D „H˜Ok JOâßÅ∞ QÆ=∞<å~°›O :
''JÜ«∂º..... ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÖ’x ã¨∂ÊùiÎ, ™ê~åOâ◊O q∂ ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#ˆ~\ò
*Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~üÅÖ’ ZHõ¯_® „ѨuѶ¨eOK«@OÖË^Œ∞. ZO_À"≥∞O\ò âßY"åi D
ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞, P `«~°∞"å`« "å~°∞ fã¨∞‰õΩ#fl K«~°ºÅ∞ – J~°Û‰õΩʼnõÄ, ZO_À"≥∞O\ò âßYH©
=∞^茺 JQÍ^è•xfl ã¨$+≤ìOKå~Ú. ~åROÖ’x PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} ™êѶ‘QÍ ™êQÆ\ÏxH˜ D
ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∂, K«~°ºÅ∂ U=∂„`«O J#∞‰õÄeOKÕq HÍ=Ù. D<≥Å 9, 10 `ÕnÅÖ’ =∂
ã¨=∞㨺x J~°úO KÕã¨∞HÀ=\ÏxH˜, Ѩiëê¯~° =∂~åæÅ∞ J<Õfi+≤OK«\ÏxH˜ =ÚYº=∞O„u XHõ
Hõq∞\©x U~åÊ@∞ KÕÜ∞« @O =∂‰õΩ H˘O`« T~°@ HõeyOzOk. J~°Û‰õΩÅ x["≥∞#ÿ ã¨=∞㨺Å#∞
Ѩi+¨¯iOK«\ÏxH˜ `«y# K«~°ºÅ∞ fã¨∞‰õΩO\Ï=∞x =ÚYº=∞O„u `«~°Ñ¶¨Ù# D Hõq∞\© Ǩg∞
92 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
WzÛOk. ... D Ǩq∂ "åã¨=Î ~°∂ѨO ^èiŒ Oz, ã¨=∞㨺‰õΩ n~°…HÍeHõ Ѩiëê¯~åxfl „Ѩ™êkã¨∞OÎ ^Œx
qâ◊fiã≤ã¨∞Î<åflO...——
x*ÏxH˜, JѨÊ\˜Hˆ ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ K«~º° Å#∞ (ã¨~∞° ¯ºÅ~üÅ#∞) x~°ãã≤ ∂¨ Î `≥<åe,
~å[=∞O„_ç, QÆ∞O@∂~°∞, q[Ü«∞"å_», XOQÀÅ∞, cè=∞=~°O, #~åû~å=Ù¿Ñ@, ã¨`≥Î#Ѩe¡,
J=∞ÖÏѨÙ~°O, áê}ºO, #O^•ºÅ, =~°OQÆÅ∞¡, Y=∞‡O `«k`«~° Ѩ@} ì ÏÅÖ’ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉÅ íè ∞,
ã¨=∂"ÕâßÅ∂ [iQÍ~Ú. 1996 JHÀì|~°∞ Ô~O_»∞# ã≤H˜O„^•ÉÏ^£Ö’ XHõ QÀ+≤ì ‰õÄ_® [iyOk.
D QÀ+≤ì QÆ∞iOz 'k Ç≤ÏO^Œ∂— Ѩ„uHõÖ’ 1996 JHÀì|~°∞ 7# 'Between you and me' Ö’
UO ~åâß~À K«∂^•ÌO :
ã≤H˜O„^•ÉÏ^£Ö’x N ÅH©;#$ã≤OǨϙêfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ "å#=∂=∞Öˇ· =∞~î°O JkèѨux
<Õ#∞ HõÅ=@O, PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x J~°Û‰õΩŠѨiã≤÷u q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∞# Jaè„áêÜ«∂Å∞
`≥Å∞ã¨∞HÀ=@O [iyOk.
gÖˇ·#O`«=~°‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO =∞`« =º=Ǩ~åʼnõΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_»@O =∞Ozk.
ã¨O㨯~°}Å<Õq „Ѩ[Å #∞O_ç ~å=Åã≤#"Õ HÍx („ѨÉèí∞`«fiOKÕ`«) ~°∞^ŒÌ|_Õq HÍ=Ù....
QÆ`«"å~°O #QÆ~°OÖ’x N =∞ǨÅH˜; PÅÜ«∞OÖ’ D JOâ◊OÃÑ· XHõ ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk.
JO^Œ∞Ö’ J<ÕHõ=∞Ok J~°Û‰õΩÅ∞, Éèí‰õΩÎÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞. J~°Û‰õΩÅ ^Œ∞~°ƒù~° Ѩiã≤÷`«∞ŠѨ@¡
P"Õ^Œ#, PO^Àà◊# =ºHõÎO KÕã¨∂ΠѨÅ∞=Ù~°∞ „Ѩã¨OyOKå~°∞....
W\©=e HÍÅO =~°‰õÄ – U Hõ^äŒ J~Ú<å ''J#QÆ#QÍ KåÖÏHÍÅO „H˜`«O XHõ Tà’§ XHõ
¿Ñ^Œ „ÉÏǨχ}∞_»∞O_Õ"å_»∞...—— JO@∂ „áê~°OÉèí=∞ÜÕ∞ºk. ~åÉ’ÜÕ∞ ~ÀAÖ’¡ Hõ^äŒÅ∞
=∞~À~° H õ O QÍ „áê~° O Éè í = ∞=Ù`å~Ú : ''J#QÆ # QÍ H˘kÌ H ÍÅO „H˜ ` « O F QÆ u ÖË x
J~°Û‰õΩ_»∞O_Õ"å_»∞...——
''P, JѨC_»`«xH˜ U=∞~ÚOk?——
''U=∞~ÚO^ŒO>Ë... J`«#∞ WOHÍ ZÖÏ =ÙO\Ï_»∞? ^≥·= ™êxfl^茺O KÕ~°∞‰õΩ<åfl_»∞..——
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ Ô~O_»∞ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ QÆ~°ƒù^•i„^•ºxfl ÉèíiOK«ÖËHõ P`«‡Ç¨Ï`«º
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°x Ѩ„uHõÅÖ’ =zÛOk. "åà◊√§ ˆH=ÅO ÉèíH˜Î, qâßfi™êÅ q∂^Œ P^è•~°Ñ¨_ç
rqOK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. J~°ÛHõ`«fiO „|uH˜ |@ìHõ@ì_®xH˜ U^À XHõ\˜ j„Ѷ¨∞OQÍ [~°QÍe.
''㨈~fi[<åó ã¨∞d<ÀÉèí=O`«∞—— J#flѨC_»∞ P ã¨~°fi[#∞Ö’¡ J~°Û‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® =ÙO_®e QÆ^•!
– ÔH.Zãπ.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 93
 J~°Û‰õΩÅ L^Œº=∂Å „ѨÉèÏ=O =Å¡, J~°Û‰õΩÅ J[=∂~Ú+‘Ö’x Éèí∂=ÚÅ q+¨Ü«∞OÖ’
ѨÓ~°fiѨ٠P^ÕâßÅ#∞ H˘O`« =∂~°∞Ê KÕã¨∂Î ZO_À"≥∞O\òû Hõq∂+¨#~ü 1997 [#=i 31# XHõ
ã¨~°∞¯ºÅ~ü q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞. ^•x ™ê~åOâ◊O Wk :
ã¨~°∞¯ºÅ~ü <≥O. *ˇa/15239/96 `Õk 31.01.97
JOâ◊O : ZO_À"≥∞O\òû – J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡OѨÙÅ∞ – "åi ¿ã=‰õΩʼnõΩ K≥e¡OѨÙʼnõΩ
|^Œ∞Å∞QÍ "åi Pnè#OÖ’ Éèí∂=ÚÅ∞ – `˘ÅyOK«|_»~å^Œ∞ –
iѶ¨Ô~<£û : 1. D HÍ~åºÅÜ«∞O 1996 =∂iÛ 31 <å_»∞ *Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~ü <≥O. P~ü.ã≤.
<≥O. *ˇ. 5/15239/96 (K«@ìO–x|O^èŒ#Å∞)
2. P~ü.ã≤. <≥O. *ˇ5/15239/96 `Õk 6.4.1996
3. 1996 U„Ñ≤Öò 23# q[Ü«∞"å_»Ö’, U„Ñ≤Öò 24# u~°∞ѨuÖ’, U„Ñ≤Öò 21
ã≤OǨK«ÅOÖ’, U„Ñ≤Öò 22# HÍH˜<å_»Ö’ Hõq∂+¨#~ü [iÑ≤# ã¨q∂H∆Í ã¨=∂"ÕâO◊
q=~åÅ∞ –
1987 <å\˜ K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144 „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ =Oâ◊áê~°OѨ~°º
ǨωõΩ¯Å#∞, „Ѩ™ê^ŒO =ÔQ·~åÅÖ’ "åiH˜ ~åQÆÅ "å\ÏÅ#∞ x¿+kèOK«\ÏxH˜
ã¨O|OkèOz# ã¨∂„`å=ox i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 638/87 q∂^Œ WzÛ# f~°∞ÊÖ’
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨=∞iúOzOk. ÃÑ·# L^ŒÇϨ iOz# XHõ\,˜ ~Ô O_»∞ iѶ~Ô¨ #∞ûÅÖ’#∂,
Hõq∂+¨#~°∞ [iÑ≤# ã¨q∂H∆Í ã¨=∂"ÕâßÅÖ’#∂ J~°Û‰õΩʼnõΩ x|O^è#Œ Å „ѨHÍ~°O
r`åÅ∞ K≥e¡OKåÅh, "å~°∞ KÕ¿ã ¿ã=ʼnõΩ KÕã¨∞Î#fl K≥e¡OѨÙʼnõΩ |^Œ∞Å∞QÍ
"åiH˜=fi|_ç# Éèí∂=ÚÅ J[=∂~Ú+‘Ö’ ZÖÏO\˜ =∂~°∞Ê KÕÜ«∞=^ŒÌx
P^ÕtOK«_»O [iyOk.
H˘O`«=∞Ok Zy˚‰õĺ\˜"£ JkèHÍ~°∞Å∞ – J~°Û‰õΩʼnõΩ PÜ«∂ K≥e¡OѨÙefl
xeÑ≤"ÜÕ ∞« @O`À áê@∞, "åiH˜ x|O^è#Œ Å „ѨHÍ~°O W"åfieû# r`åÅ#∞ ‰õÄ_®
W=fi@OÖË^Œx, H˘xfl ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ Pnè#OÖ’Oz Éèí∂=ÚÅ#∞
ÖωõΩ¯<Õ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ ‰õÄ_® KÕã¨∞Î<åfl~°x `≥eÜ«∞=zÛOk.
D P^ÕâßÅ „ѨHÍ~°O – Zy˚‰õĺ\˜"£ JkèHÍ~°∞Å∞ ZÖÏO\˜ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡#∂
J~°Û‰õΩʼnõΩ r`åÅ K≥e¡OѨÙx PѨ\ÏxH˜ gÖË¡^Œ∞. J=∞Ö’¡ =Ù#fl x|O^èŒ#Å
„ѨHÍ~°O "åiH˜ 㨄Hõ=∞OQÍ r`åÅ∞ K≥e¡OKåe.
94 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
J~°Û‰õΩÅ∞ KÕã∞¨ #Î fl ¿ã=ʼnõΩ K≥eO¡ K«^yŒ # áêi`À+≤HÍʼnõΩ |^Œ∞Å∞QÍ "åiH˜
(J<åkQÍ) W=fi|_ç# Éèí∂=ÚÅ#∞ ÖωõΩ¯<Õ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞‰õÄ_»^Œ∞. D
=~°ˆH ã¨q∂H∆Í ã¨=∂"ÕâßÅÖ’#∂, ÃÑ·# L^ŒÇ¨ÏiOz# =¸_»= iѶ¨Ô~#∞ûÖ’#∂
D q+¨Ü∞« O ã¨Ê+¨Oì KÕÜ∞« |_çOk. =∞m§ P^ÕâßÅ∞ "≥Å∞=_Õ =~°‰Äõ Zy˚‰Äõ º\˜"£
JkèHÍ~°∞Å∞ D P^ÕâßÅ#∞ áê\˜OKåe....
^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î, Hõq∂+¨#~ü ed`«Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ *Ïs KÕã≤# D P^ÕâßÅ∞ ã¨~Ú`«O
LÅ¡OѶ∞≤ OK«|_®¤~Ú.
=Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« O ~°^∞Œ Ì q+¨Ü∞« OÖ’ '#$ã≤OǨτÑ≤Ü∞« — ã¨Oáê^Œ‰Ωõ Å∞, âßã¨#=∞O_»e
ѨÓ~°fiѨ٠ã¨Éèí∞ºÅ∞ N q.Ñ≤.~åѶ¨∞"åKåi `«=∞ Ѩ„uHõÖ’ ~åã≤# ÉèÏ"åÅ<Õ `≥ÅOQÍ}Ï J~°ÛHõ
ã¨=∂Yº <åºÜ«∞"åk N ã¨∞É’^è£ =∂~°¯O_ÕÜ«∞ 1995 ÃãÃÑìO|~°∞ 28# ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì Z^Œ∞@
^•YÅ∞ KÕâß~°∞. ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì #∞O_ç |kb J~Ú# ã¨=∂Yº "åi i\ò Ñ≤\©+¨<£ (<≥O. 19869/
87) q∂^Œ KÕã#≤ "å^Œ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ N =∂~°¯O_ÕÜ∞« '#$ã≤OǨτÑ≤Ü∞« — Ѩ„uHõ ã¨Oáê^ŒHÜ © ∂« xfl
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì =ÚO^Œ∞OKå~°∞. QÆ=∞<å~°›"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞=∞O>Ë N =∂~°¯O_ÕÜ«∞ "å^Œ#Å#∞
ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ<Õ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛOk.
N =∂~°¯O_ÕÜ«∞ ^•YÅ∞ KÕã≤# ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O WÖÏ =ÙOk :
''XHõ Ѩ„uHÍ qÖËHõi D ã¨Oáê^Œ‰õΩ_çfl „ѨtflOKå~°∞ – ÃÑ`«ÎO^•s =º=ã¨÷H˜ J=âı+¨OQÍ
q∞ye# J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`åfixfl q∂ =O\˜ „Ѩ*Ï™êfi=∞º "åk ZÖÏ ã¨=∞iúã¨∞Î<åfl~°∞?....
x*ÏxH˜, ~å[H©Ü∞« „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO, =∞`«O J<Õq ~Ô O_»∂ "Õ~ˆ fi~°∞ JOâßÅ∞. =∞`« =º=Ǩ~åʼnõΩ
„Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl QÆ∞_çQ¤ Í =iÎOѨ*Ü Ë ∞« ÖËO. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞`«O J<Õk ÉèQí =Æ O`«∞_çÑ@ ¨ ¡ qâßfiã¨O,
"Õ^Œ q*Ï˝#O P^è•~°OQÍ ~°∂á⁄Ok# r=# q^è•#O. "Õ^•Å∞ ÉèQí =Æ O`«∞_çKÕ „Ѩ=zOK«|_ç#q.
=∞# |∞∞+¨µÅ∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞, QÆ∞~°∞=ÙÅ KÕ`« ÉèÏ+¨ºO K≥ѨÊ|_ç#q. "å\˜x q∂~°∞ qâ◊fiã≤Oz
J#∞ã¨iOK«=K«∞Û J#∞ã¨iOK«HõáÈ=K«∞Û. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºÑ¨Ù „áê^èŒq∞Hõ ÅHõ∆}ÏÅÖ’ XHõ>ˇÿ#
'Jã¨=∞‡u— J<Õ ^•xH˜ =∞`«O J<Õ xѶ¨∞O@∞=ÙÖ’ KÀ@∞ÖË^Œ∞. qâßfiã¨OÖËx "åà◊§ QÆ∞iOz
=∂‰õΩ ã¨=∞㨺ÖË^∞Œ . JÖψQ =∞`« ã¨O㨯~°Å Î ∞ ‰õÄ_® =∂‰õΩ ã¨=∞㨺HÍ^Œ∞. QÆ`O« Ö’ J<ÕH=õ ∞Ok
ã¨OѶ¨∞ ã¨O㨯~°ÎÅ∞ É’kèOz#>Ë¡ D ã¨O㨯~°ÎÅH˜ ‰õÄ_® "åà◊§ "åà◊§ qâßfi™êefl „ѨKå~°O
KÕã¨∞‰õΩ<Õ ¿ãfiK«Ûù =ÙOk. HÍx „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ =ÙO_Õ"åà◊√§ `å=Ú Ãã‰õΩºÅ~ü Jx K≥ѨC‰õΩO@∂
ã¨O㨯~°ÎÖÏ¡QÍ =º=ǨÏiã¨∂Î, J#∂Kå#OQÍ =ã¨∞Î#fl PKå~åÅ∞, P#"å~ÚfÅ∞, J~°Û#
q^è•<åÅÖ’ ZÖÏ *’HõºO KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞? "Õ^•Å∞, âߢ™êÎÅ∞, ã¨=∞‡uOK«x U"À H˘xfl HÀ~°∞ì
f~°∞ÊÅ ¿Ñ~°∞ K≥Ñ≤Ê `«=∞ K«~°ºÅH˜ <åºÜ«∞|^Œú`«x ZÖÏ PáêkOK«∞HÀQÆÅ~°∞?...——
JÖÏ, 30/87 K«@Oì qѶŠ¨ =∞=\ÏxH˜ HÍ~°}ÏÅ#∞ qâı+¡ O≤ KÕ@ѨC_»∞, ÃÑ· ã¨Oáê^ŒHÜ © ∂« xfl
^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞HÀ"åe.
★ ★ ★ ★ ★
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 95
 Ô~O_»∞ Hõq∞\©Å∞ – S^Œ∞ „âı}∞Å∞ U~åÊ@∞ KÕã≤# Hõq∞\© x"ÕkHõ—QÍ K≥ѨÊ|_Õ D x"ÕkHõ x+¨ÊHõ∆áê`«OQÍ, "åã¨Î= Ѩiã≤÷`«∞Å#∞
^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x `«Ü«∂Ô~·Ok. JO^Œ∞Ö’x D „H˜Ok¿Ñ~åÅ∞ WHõ¯_» „Ѩ™êÎqOK«=Åã≤#
qq^èŒ PÅÜ«∂ÅÖ’ r`åÅ ¿ã¯à◊§#∞ ¿ÇÏ`«∞|núHõiOK«@O HÀã¨O XHõ Hõq∞\©x ~åR JOâßÅ∞:
„ѨÉèí∞`«fiO U~åÊ@∞ KÕã≤Ok. D Hõq∞\©H˜ – Ô~"≥#∂º âßY (ZO_À"≥∞O\òû) *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s
_®Hõì~ü ã≤.L=∂ =∞ÖË¡â◊fi~°~å=Ù K≥·~°‡<£QÍ =º=ǨÏi™êÎ~°∞. PiúHõ âßY *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s N ''... JO^Œ∞KÕ`,« K«@Oì Ö’x ã¨∂„`å=o, P K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O ~°∂á⁄Ok# x|O^è#Œ Å „ѨHÍ~°O
_ç.^Õ=~åAÅ∞ <åÜ«Ú_»∞ XHõ "≥∞O|~°∞QÍ#∂, ZO_À"≥∞O\òû sl#Öò *Ï~ÚO\ò Hõq∂+¨#~ü K≥eO¡ Kåeû# q~åà◊O, P_ç\ò ѶA ‘ ʼnõΩ – ~°∂. 5000 ÖË^• JO`«‰Ωõ ÃÑ·|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O
"≥∞O|~°∞ – Hõhfi#~°∞QÍ#∂ =º=ǨÏi™êÎ~°∞. Hõey# ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ^è~Œ å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨Å ÷ ∞ =∂„`«"∞Õ Ñ¨iQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞HÀ|_»`å~Ú. q∞QÆ`å
ã¨Oã¨Å ÷ ∞ – K«@Oì Ö’x ÃãHõ<∆ £ –6 ѨikèÖ’H˜ =™êÎÜ∞« x „ѨH\
õ O˜ K«|_ç#ѨÊ\˜H,© Jq ZO_À"≥∞O\ò
^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’x J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨OˆH∆=∞O HÀã¨O XHõ Ѩ^äŒHÍxfl ~°∂á⁄OkOK«@O âßY"åi xÜ«∞O„`«} „H˜O^Œ‰õΩ ~å=Ù.... WOHÍ, UÜÕ∞ PÅÜ«∂ÅÖ’, q`«~°} ã¨Oã¨÷ÅÖ’,
HÀã¨O "Õ~˘Hõ Hõq∞\©x ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`«fiO xÜ«∞q∞OzOk. D Hõq∞\©Ö’ Ô~"≥#∂º âßY =∞~îåÅÖ’ J~°Û‰õΩÖË x`«ºÑ¨Ó[Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞ÎO\Ï~À – JÖÏO\˜KÀ@¡ J~°Û‰õΩÅ∞
(ZO_À"≥∞O\òû) *Ï~ÚO\ò Ãã„Hõ@s _®Hõì~ü ã≤.L=∂=∞ÖË¡â◊fi~°~å=Ù, ZO_À"≥∞O\òû J_ç+¨#Öò xÜ«∞q∞OѨ|_®e.
Hõq∂+¨#~ü N l.Hõ$+¨‚=¸iÎ, `≥ÅOQÍ}Ï J~°ÛHõ ã¨=∂Yº Láê^茺‰õ∆ΩÅ∞ „á⁄ÃѶã¨~ü ZO.q.
™œO^Œ~° ~å[<£, PO„^è„Œ Ѩ^âÕ ò J~°ÛHõ HÍO„ÔQãπ J^躌 ‰õΩ∆ _»∞ N Zãπ.ã¨∞„|Ǩχ}º âߢã≤Î (QÆ∞O@∂~°∞), ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ ã¨=∞iÊOz# ã¨=∂Kå~°O „ѨHÍ~°O, ZO_À"≥∞O\ò K«@ìOÖ’x
PO„^茄Ѩ^Õâò ^Õ"åÅÜ«∂Å L^ÀºQÆ∞Å ã¨OѶ¨∞O „Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈ ‰õΩ=∂i Z<£.~°[h ‰õΩ=∂i 6(Z), 6(a), 6(ã≤), 6(_ç), 6(W) ÃãHõ∆<£Å „H˜O^Œ „ѨHõ\˜OK«|_ç# q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞, =∞`«
ã¨Éèí∞ºÅ∞. ã¨Oã¨÷Å q=~åÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
★ D Ô~O_»∞ Hõq∞\©Å∂ ‰õÄ_® 1996 JHÀì|~°∞ 6# ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ `«=∞ x"ÕkHõÅ#∞ 6 (Z) : q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞ – 9, =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ – 64
ã¨=∞iÊOKå~Ú. 6 (a) : q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞ – 134, =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ – 590
6 (ã≤) : q`«~°} ã¨Oã¨÷Å∞ – 918, =∞`« ã¨Oã¨÷Å∞ – 25,419
★ D Ô~O_»∞ Hõq∞\©Å ã≤á¶ê~°∞ûÅ∞ ѨijeOKåHõ, ~åR „ѨÉèí∞`«fiO D HÍ~°º„Hõ=∂ʼnõΩ XHõ
6 (_ç) : =∞~îåÅ∞ – 218
`«∞k ~°∂ѨO WzÛ, ^•xx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìH˜ x"ÕkOzOk. 6 (W) : ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å∞ – 02
★ D HÍ~°º„Hõ=∂Å `«∞k~°∂ѨO q+¨Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}Ï J~°ÛHõ ã¨=∂Yº, PO„^茄Ѩ^Õâò =~°∞㨠q`«~°} ã¨Oã¨÷Å ^Õ"åÅÜ«∂Å∞,
J~°ÛHõ HÍO„ÔQãπÅ∞ ‰õÄ_® `«=∞ `«=∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ 1997 =∂iÛ 3# ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìH˜ <≥O P^•Ü«∞O ã¨OYº ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å ã¨OYº
ã¨=∞iÊOKå~Ú. 1. 6(Z) „H˜O^Œ ~°∂. 5 ÅHõ∆Å∞, 09 64
★ J~Ú`Õ g\˜H˜ ["å|∞QÍ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO 1997 =∂iÛ 17# XHõ JѶ≤_»q\ò ^•YÅ∞ PÃÑ·# P^•Ü«∞O HõÅq
KÕã¨∂Î, J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å∞ =ºHõÎO KÕã≤# H˘xfl ÉèÏ"åÅ`À UH©ÉèíqOzOk. 2. 6(a) „H˜O^Œ ~°∂. 50 "ÕʼnõΩ ÃÑ·|_ç 134 590
★ 1997 U„Ñ≤Öò 24# J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ `«=∞ ed`«Ñ¨Ó~°fiHõ "å^Œ#Å#∞ ~°∂. 5 ÅHõ∆ʼnõΩ ֒Ѩ٠P^•Ü«∞O HõÅq
^•YÅ∞ KÕâß~Ú. 3. 6(ã≤) „H˜O^Œ ~°∂. 50 "ÕÅ∞, 918 25,419
★ JO`å q<åflHõ „ѨÉèí∞`«fi Ѩ^äŒHõO q∂^Œ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì `«# f~°∞Êx 1997 "Õ∞ 9#
JO`«Hõ<åfl `«‰õΩ¯= P^•Ü«∞O HõÅq
"≥Å∞=iOzOk. 4. 6(_ç) „H˜O^Œ P^•Ü«∞O`À – 218
xq∞`«ÎO ÖËx =∞~îåÅ∞
'i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 638/87 `«k`«~° i\ò Ñ≤\©+¨<£Å q∂^Œ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# P^ÕâßÅ
"Õ∞~°‰Ωõ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ Ö
ò ’x ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ J~°Û‰õΩÅ "Õ`<« åÅ ¿ÇÏ`«∞|núH~õ }
° ÃÑ· ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO 5. 6(W) „H˜O^Œ ^èŒ~å‡^•Ü«∞O – 02
96 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 97
 ÃÑ· QÆ}ÏOHõ q=~åÅ „ѨHÍ~°O, ˆH=ÅO 5,533 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ U\Ï ~°∂.
5000‰õΩ ÃÑ·|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞O`À ZO_À"≥∞O\ò âßY xÜ«∞O„`«}, Ѩ~°º"ÕHõ∆}Å „H˜O^Œ‰õΩ
=ã¨∞Î<åfl~Ú....
D ^Õ"åÅÜ«∂Å q+¨Ü∞« OÖ’ =∂„`«"∞Õ , _çáê~ü"ì ∞≥ O\ò JkèHÍ~°∞Å #∞O_ç QÆ}ÏOHõ q=~åÅ∞
ÅÉèíº"≥∞ÿ<å~Ú. `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ Jq P^•Ü«∂Å P^è•i`« „âı}∞Å∞QÍ =sæHõiOK«|_®¤~Ú.
J~°Û‰õΩÅ "Õ`«<åÅ ¿ÇÏ`«∞|núHõ~°}, PÜ«∂ ã¨Oã¨÷ŠѨxÉèÏ~°O, J=ã¨~åÅ#∞ |\˜ì JHõ¯_»
ã≤|ƒOk ã¨OYº#∞ Y~å~°∞ KÕÜ«∞@O =O\˜ JOâßÅ J^茺ܫ∞#O HÀã¨O D =sæHõ~°}
[iyOk....
(Ñ≤Ñ≤ 22, 23)
ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#@∞¡QÍ J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å JÉèíº~°ú#ÅÖ’QÍh, =ºH˜ÎQÆ`«OQÍ J~°Û‰õΩÅ∞ `≥eÑ≤#
Jaè„áêÜ«∂ÅÖ’ QÍh =ºHõÎ=∞~Ú# XHõ UHÍaè„áêÜ«∞O Uq∞@O>Ë – Jxfl PÅÜ«∂ÅÖ’#∂
„Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷u Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ H˘#™êQÍÅx. JO`Õ HÍHõ, PÅÜ«∞¿ã=ʼnõΩ K≥e¡OKåeû#
áêi`À+≤HÍxH˜ |^Œ∞Å∞QÍ ~år XѨÊO^ŒO „H˜O^Œ J~°Û‰õΩʼnõΩ Hˆ \Ï~ÚOK«|_ç# (n~°…HÍÅOQÍ
"åi Pnè#OÖ’ =Ù#fl) Éèí∂=ÚÅ#∞ JÖψQ H˘#™êQÆx"åfie. Ǩ~°uÑ¨à‹§OÖ’ =KÕÛ HÍ#∞HõÅ∞,
>ˇOHÍÜ«∞ zѨÊÅ∞, `≥ÅOQÍ}Ï „áêO`«OÖ’ ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£ "å\ÏÅ#∞ ‰õÄ_® Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ
H˘#™êQÆx"åfie.
...`«=∞‰õΩ „ѨÉèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Å`À ã¨=∂#OQÍ – J^èŒ=∂^èŒ=∞O – PÅÜ«∂ÅÖ’ ѨxKÕ¿ã
'Ãã‰õΩºÅ~ü— ã≤|ƒOk`À ã¨=∂#OQÍ<≥<· å ã¨=∞O[ã¨"∞≥ #ÿ "Õ`<« åÅ ¿ã¯à◊§#∞ J=∞Å∞ KÕÜ∂« Å#fl
HÀiHõ#∞ "å~°∞ =ºHõÎO KÕâß~°∞. H˘xfl J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å ã¨Éèí∞ºÖˇ·`Õ `«=∞ r`åÅ#∞ `«=∞‰õΩ
<Õ~∞° QÍ K≥‰Ωõ ¯Å ~°∂ѨOÖ’ K≥eO¡ KåÅx HÀ~å~°∞. WO^Œ∞=Å¡ `å=Ú `«=∞ r`åÅ#∞ =∞^躌 =~°∞Å
Î K≥e¡OK«|_»∞`ÀOk. H˘xfl KÀ@¡ r`åÅ ¿ã¯à◊√§ J=∞Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. =∞iH˘xflKÀ@¡
ɡ_»^ŒÖˉõΩO_® <Õ~°∞QÍ fã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`å=∞<åfl~°∞...
„ѨÉèí∞`Àfi^ÀºQÆ∞Å∞ WѨC_»∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl Jxfl i>ˇÿ~ü"≥∞O\ò „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ `«=∞‰õΩ
‰õÄ_® =iÎOѨ*ËÜ«∂Åx ‰õÄ_® J~°Û‰õΩÅ∞ JÉèíºiúOKå~°∞....——
(Ñ≤Ñ≤ 30, 31)
★ ★ ★ ★ ★
98 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
"åà◊§H©, gà◊§H© Zxq∞^˘O^ŒÖË!
D Ѩiã≤÷ux ã¨q∂H˜∆Oz, qâı¡+≤Oz#ѨC_»∞ J~°Û‰õΩʼnõΩ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å „âı}˜x |\˜ì,
JHõ¯_ç ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å#∞|\˜ì qaè#fl Ѩ^Œú`«∞ÅÖ’ "Õ`«<åÅ∞ K≥e¡ã¨∞Î<åfl~°h, g\˜Ö’ UHõsu
q^è•#O JO@∂ Un ÖË^Œh "≥Å¡_»=Ù`ÀOk.
D <ÕѨ^䌺OÖ’ J~°Û‰õΩÅ r`åÅ ¿ÇÏ`«∞|núHõ~°}, K≥e¡OѨ٠q^è•#O ã≤÷sHõ~°}, J~°Û‰õΩÅ
q#u Ѩ„`åÅ∞, PÅÜ«∂ÅÖ’ <≥ÅH˘#fl Ѩiã≤`÷ ∞« Å#∞ J^躌 Ü«∞#O KÕÜ∞« @O ÅHõº∆ OQÍ U~°Ê_ç#
D Hõq∞\© qq^èŒ PÅÜ«∂Å#∞ ã¨O^Œi≈OzOk.
J~° Û ‰õ Ω Å∞ KÕ ã ¨ ∞ Î # fl ¿ã=ʼnõ Ω QÍ#∞, "åiH˜ áêi`À+≤ H õ O qaè # fl ~° H ÍÅ∞QÍ
K≥e¡OK«|_»∞`«∞O_»@O QÆ∞iOz K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144 ѨikèÖ’, ÃãHõ∆<£ 35(3) „H˜O^Œ *Ïs
J~Ú# r"À (ZO.Zãπ) <≥O. 1171H˜ (`Õk 16.12.1987)H˜ J#∞QÆ∞}OQÍ K«iÛOK«|_çOk. D
=~°ˆH K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ, ~°∂. 5000 Ö’|_ç# P^•Ü«∞OHõÅ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ – ZO_À"≥∞O\ò âßY
'`«Ñ¨Êxã¨i xÜ«∞O„`«}— „H˜O^Œ‰õΩ~å=Ù. ZO^Œ∞HõO>Ë "å\˜ P^•Ü«∂Ö’¡Oz q~åàÏÅ∞
fã¨∞HÀ=@O ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ. D PÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ} J<Õk PÜ«∂ J~°Û‰õΩÅ KÕ`«∞Ö’¡ QÍh,
™ê÷xHõOQÍ U~åÊ>ˇÿ# Hõq∞\© KÕ`«∞Ö’¡QÍh =ÙO\’Ok.
JÖÏO\˜ PÅÜ«∂Ö’¡ J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ#∞ ¿ÇÏ`«∞|núHõiOK«@O ™ê^茺Ѩ_»^Œ∞ Hõ#∞Hõ,
JHõ¯_ç x~°fiǨÏ}#∞ ZѨÊ\˜ ÖÏQÍ ZO_À"≥∞O\ò âßMË K«∂ã¨∞HÀ"åe... (Ñ≤ 46)
.... ~°∂. 5000 "åi¬HÍ^•Ü«∞O HõÅ PÅÜ«∂Å q+¨Ü«∞O (ÃÑ·# qq^èŒ JÉèíº~°ú#Ö’¡
„Ѩ™êÎqOz#@∞¡QÍ) K«∂¿ãΖ H˘xfl PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ xiÌ+ì̈ "≥Ú`«OÎ =∂„`«"∞Õ <≥Å<≥ÖÏ
HÀ~°∞ì L`«Î~°∞fiÅ##∞ã¨iOz QÍh, ZO_À"≥∞O\ò âßY L`«Î~°∞fiÅ##∞ã¨iOzQÍh ~°∂á⁄Ok#
~år XѨÊO^ŒO „ѨHÍ~°O – r`åÅ∞, áêi`À+≤HÍʼnõΩ |^Œ∞Å∞QÍ#∂, _ç@ìO „ѨHÍ~°O [iˆQ
Ѩ_ç`«~°O Y~°∞ÛʼnõΩQÍ#∂ PÅÜ«∞ Éèí∂=ÚÅÃÑ· P^•Ü«∂xfl J~°Û‰õΩÅ∞ fã¨∞HÀ=\Ïxfl
J#∞=∞uã¨∞Î<åfl~°∞. WOH˘xfl PÅÜ«∂ÅÖ’ ~°^ŒÌ~ÚáÈ~Ú# 1966 <å\˜ (17/66) K«\ÏìxH˜
J#∞|O^èOŒ QÍ =Ù#fl Ã+_»∂ºÅ∞ –2Ö’ x~°~‚ ÚOK«|_ç# ~ˆ @¡ „ѨHÍ~°O J~°Û‰õΩʼnõΩ áêi`À+≤HOõ
K≥e¡OK«|_»∞`ÀOk. =∞~À~°HõO ˆHã¨∞ÅÖ’ áêi`À+≤HõO`À ÉÏ@∞QÍh, áêi`À+≤HõO ÖˉõΩO_®
QÍh Pi˚`« ¿ã=Å ~°∞ã¨∞=ÚÖ’ "å\Ï K≥e¡OK«|_»∞`ÀOk. H˘xflH˘xfl PÅÜ«∂Ö’¡ ǨïO_ô
HÍ#∞HõÅÖ’ "å\Ï Wã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ}Ï „áêO`«OÖ’ XHõ „Ѩ`ÕºHõ"≥∞ÿ# 'áêi`À+≤HõO K≥e¡OѨٗ q^è•#O J=∞Ö’¡ =ÙOk.
W^Õ 'ã¨∞ÖËûã¨∞ÖÏû<£— q^è•#O. ÖË^• #QÆ^Œ∞ „QÍO@¡ ~°∂ѨOÖ’ ‰õÄ_® D K≥e¡OѨ٠q^è•#O
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 99
H˘#™êQÆ∞`«∂ =ÙOk. WOHÍ H˘xfl =∞Ok~åÖ’¡ áêi`À+≤HÍÅ`À áê@∞ Ǩ~°u Ѩো O HÍ#∞HõÅÖ’,
„Ѩ™ê^•ÅÖ’ "å\ÏÅ∞ ‰õÄ_® J~°Û‰õΩʼnõΩ J#∞=∞uOK«|_»∞`«∞<åfl~Ú.... (Ñ≤.47)
... x*ÏxH˜ J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍÅ q+¨Ü«∞OÖ’#∂, "åà◊§H˜ áêi`À+≤HÍÅ K≥e¡OѨÙÅ
q+¨Ü«∞OÖ’#∂, U ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ P ^Õ"åÅÜ«∞O XHõ „Ѩ`ÕºHõ`« Hõey =ÙOk. ZO^Œ∞HõO>Ë
D xÜ«∂=∞HÍÅ∞, áêi`À+≤HÍÅ∞ J<Õq PÜ«∂ PÅÜ«∂Å ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, P^•Ü«∞O,
J~°Û<å=ã¨~åÅ∞, ѨxÉèÏ~°O =ÔQ·~åÅ#∞|\˜ì =ÙO@∞Ok. "Õ`«<åÅ ¿ÇÏ`«∞|núHõ~°} Hõq∞\©
D JOâßÅxflO\˜h P=¸ÖÏ„QÆO J^茺ܫ∞#O KÕã≤Ok. ... =sæHõiOzOk... qâı¡+≤OzOk...
z=iH˜, ~°∂. 5000 ÃÑ·|_ç# "åi¬HÍ^•Ü«∞O HõÅ ^Õ"åÅÜ«∂ÅxflO\˜h H˘xfl „QÆ∂ѨÙÅ∞QÍ
qÉèílOKåÅx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk. K«@ìOÖ’x 6(Z), 6(a), 6(ã≤) ÃãHõ∆<£Å`À ã¨O|O^èŒO
ÖˉõΩO_® r`åÅ ¿ã¯à◊§#∞, ã≤|ƒOk ã¨OYº#∞ ¿ÇÏ`«∞|núHõiOK«@O HÀã¨O, áêi`À+≤HÍÅ#∞
x~°‚~ÚOK«@O HÀã¨O WÖÏ „QÆ∂ѨÙÅ∞QÍ =sæHõiOK«@O ã¨=∞O[ã¨=∞x Hõq∞\© ÉèÏqOzOk——
(Ñ≤. 49)
Z) ~°∂. 5000 ֒Ѩ٠"åi¬HÍ^•Ü«∞O QÆÅ PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ áêi`À+≤HÍÅ∞ :
WÖÏO\˜ PÅÜ«∂ÅxflO\˜h DHõq∞\© Ѩikè #∞O_ç `«ÑÊ≤ OKåÅx Hõq∞\©x JÉèºí iúOK«_O»
[iyOk. "åà◊§ "å^Œ# „ѨHÍ~°O – ~°∂. 5000 ֒Ѩ٠"åi¬HÍ^•Ü«∞O QÆÅ PÅÜ«∂Ö’¡
ѨxKÕ¿ã J~°Û‰õΩ_ç ‰õΩ@∞OÉÏxH˜ Hõh™ê=ã¨~åÅ∞ fˆ~ÖÏ r`åÅ∞ K≥e¡OK«@O PÜ«∂
PÅÜ«∞ Hõq∞\©Å‰õΩ ™ê^躌 Ѩ_Õ q+¨Ü∞« O HÍ^Œ∞. JÖÏO\˜ PÅÜ«∂Å q+¨Ü∞« OÖ’ PÜ«∂
™ê÷xHõ Hõq∞\©ÖË `«=∞ â◊HÍκ#∞™ê~°O J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡OKÕ q^è•<åxfl J#∞=∞uOKåÅx
ã¨∂zOK«|_çOk.
D JÉèíº~°ú##∞ ѨiQÆ}#Ö’H˜ fã¨∞‰õΩO@∂, JÖÏO\˜ PÅÜ«∂Å∞ ™ê÷xHõ Hõq∞\©Å
KÕ`<« Õ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»\Ïxfl, ZO_À"≥∞O\ò âßY Ѩ~º° "ÕH}
∆õ #∞ =∂„`«"∞Õ – J#∞=∞uOKåÅx
D Hõq∞\© ã≤á¶ê~°∞û KÕã≤Ok.
a) U\Ï ~°∂. 5000ÅÃÑ·#, ~°∂. 50 "ÕʼnõΩ ֒Ѩ٠P^•Ü«∞O HõÅ PÅÜ«∂Å∞ :
U ^Õ"åÅÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ „Ѩ^è•# ÅHõ∆º"≥∞ÿ<å, JHõ¯_ç =¸Å q~å\òH˜ x`«º ^èŒ∂ѨnѨ
<≥·"Õ^•ºÅ∞, „|Ǩϟ`«û"åÅ∞, `«k`«~° ¿ã=Å#∞ PÜ«∂ ™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, PKå~åÅ∞,
P#"å~ÚfÅ „ѨHÍ~°O x~°fiÇ≤ÏOK«@O. HÍ|\˜ì J~°Û‰õΩ_çH˜ K≥e¡OKÕ áêi`À+≤HÍxfl Ju
=ÚYº"≥∞#ÿ Y~°∞ÛQÍ Ñ¨iQÆ}O˜ Kåeû =ÙOk. ^Õ"å^•Ü«∞OÖ’ "≥Ú^Œ\˜ Y~°∞Û J^Õ J=Ù`«∞Ok
‰õÄ_®.
100 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
x"ÕkHõÖ’ q=iOz# q^èŒOQÍ ~åROÖ’x Jxfl ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ZO_À"≥∞O\ò K«@ìO
ѨikèÖ’H˜ =™êÎ~Ú. "å\˜ "å\˜ P^•Ü«∂xfl |\˜ì P PÅÜ«∂Åhfl ÃãHõ∆<£ 6 „H˜O^Œ
„ѨHõ\˜OK«|_»`å~Ú. HÍx, ~°∂. 5,000 QÍh JO`«‰õΩ ÃÑ·|_ç# "åi¬Hõ P^•Ü«∞OQÍh QÆÅ
PÅÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ ZO_À"≥∞O\ò xkèH˜ q~åàÏeKÕÛ „âı}˜Ö’H˜ =™êÎ~Ú. ^èŒ~°‡Hõ~°Îefl,
Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ Å
ü x xÜ«∞q∞OK«@O q+¨Ü∞« OÖ’#∂, |_≥\
˚ ò JOK«<åÅ#∞ P"≥∂kOK«@O
q+¨Ü«∞OÖ’#∂ PÜ«∂ PÅÜ«∂Å∞ ZO_À"≥∞O\ò âßY"åi xÜ«∞O„`«}, Ѩ~°º"ÕHõ∆} „H˜O^ŒH˜
=™êÎ~Ú. ÃãHõ∆<£ 15Ö’ L^ŒÇ¨ÏiOz# q^èŒOQÍ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ (PÜ«∂ PÅÜ«∂Å
™ê÷~Úx|\˜ì) „ѨÉèí∞`«fiOKÕ`«, ÖË^• ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~ü KÕ`«, ÖË^• _çѨӺ\© Hõq∂+¨#~ü
KÕ`«, ÖË^• Jã≤ÃãìO\ò Hõq∂+¨#~ü KÕ`« KÕÜ«∞|_»`å~Ú.
J^Õq^èŒOQÍ Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üÅ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ ‰õÄ_® PÜ«∂ PÅÜ«∂Å ™ê÷~Ú,
ÖË^• H˘xfl z#fl PÅÜ«∂Å ã¨=¸Ç¨ÏO Ü≥ÚHõ¯ ™ê÷~Úx |\˜ì – ZHõ¯_≥Hõ¯_» "åi¬HÍ^•Ü«∞O
~°∂. 50,000 #∞O_ç XHõ ÅHõ∆ ~°∂áêÜ«∞Å =~°‰Ωõ =ÙO@∞O^À `«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ – [~°∞QÆ∞`å~Ú.
„Ѩu ^è~Œ ‡° Hõ~åÎ, ÖË^• Zy˚‰Äõ º\˜"£ PѶ㑠~¨ ü (JHõ¯_ç x|O^è#Œ Å#∞ |\˜)ì PÜ«∂ PÅÜ«∂Å
Ü≥ÚHõ¯ |_≥\ ˚ ò Zã≤"ì ∞Õ \ò#∞ ã¨O|Okè`« JkèHÍiH˜ U\Ï ã¨=∞iÊOKåeû =ÙO@∞Ok. D |_≥\ ˚ Ö
ò ’
– P PÅÜ«∞O, ÖË^• P ^èŒ~°‡ ã¨Oã¨÷Ö’ =ã¨∞Î ™ê=∞„y, x~°fiǨÏ}, x`«º ^Õ=`å~°Û<åk
HÍ~°º„Hõ=∂Å Y~°∞ÛÅ∞, ¿ã=Å∞ KÕ¿ã"åiH˜ áêi`À+≤HÍÅ∞, „Ѩ™ê^•ÅH˜ HÍ=Åã≤# k#∞ã¨∞Å∞,
|HÍ~ÚÅ∞ K≥e¡OѨÙÅ∞, áêiâ◊√^茺O, Éèí„^Œ`« =ÔQ·~åÅ Y~°∞ÛÅ∞, i[~°∞fi Ѷ¨O_£H˜ q~åà◊O,
x~å‡}ÏÅH˜ – =∞~°=∞‡`«∞ÎÅH˜ Y~°∞ÛÅ∞ =ÔQ·~å JxflO\˜H© ˆH\Ï~ÚOѨÙÅ∞ K«∂Ñ≤OKåe.
=∞`«, Ãã‰õΩºÅ~ü ã¨Oã¨÷ÅÖ’ r`åʼnõΩ ã¨O|OkèOz, K«@ìOÖ’x 65= ÃãHõ∆<£Ö’ – PÜ«∂
ã¨Oã¨Å
÷ Ö’ Y~°∞Û JHõ¯_ç "åi¬HÍ^•Ü«∞OÖ’ 30 âß`åxH˜ q∞OK«‰Äõ _»^∞Œ Jx xˆ~tÌ OK«|_çOk.
ZO_À"≥∞O\ò xkèH˜ q~åà◊O K≥e¡OѨ٠"≥ã¨∞Å∞ÉÏ@∞ HÀã¨O D x|O^èŒ# qkèOK«|_çOk.
HÍ|\˜ì J~°Û‰õΩÅ, W`«~° ¿ã=‰õΩÅ "Õ`«<åÅ#∞ x~°‚~ÚOKÕ@ѨC_»∞, K«@ì„ѨHÍ~°O – D "≥Ú`«ÎO
Y~°∞Û 30 âß`åxH˜ q∞OK«‰õΩO_®, K«∂ã¨∞HÀ"åeû =ÙO@∞Ok. J~°Û‰õΩÅ∞, PÅÜ«∞ ¿ã=ÅÖ’
áêÖÁæ<Õ ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩÖË HÍHõ, JHõ¯_ç QÆ∞=∂™êÎÅ∞, J>ˇO_»~°∞¡ =ÔQ·~å HÍ~åºÅÜ«∞ ã≤|ƒOk
‰õÄ_® „@ã¨∞ìÉ’~°∞¤H˜, Zy˚‰õĺ\˜"£ PѶ‘ã¨~üH˜ ã¨Ç¨Ü«∞Ѩ_»@O HÀã¨O ѨxKÕã¨∞ÎO\Ï~°∞. (gi
r`åÅ∞ ‰õÄ_® 30 âß`«O Y~°∞Û „H˜O^ŒH˜ =™êÎ~Ú).....
K«@ìOÖ’ ÃãHõ∆<£ 6(ã≤) „H˜O^Œ =sæHõiOK«|_ç# ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ ѨxKÕã¨∞Î#fl J~°Û‰õΩʼnõΩ
K≥eã¡ ∞¨ #Î fl J`«ºÅÊ, J`«ºkèHõ r`åÅ q=~åÅ`À ‰õÄ_ç# Ѩ\Hì˜ Å
õ #∞ lÖÏ¡Å"åsQÍ „H˜Ok™ê÷~Ú
JkèHÍ~°∞Å∞ ^•YÅ∞ KÕã#≤ ѨC_»∞ "å\˜x W`«~° ¿ãì\"ò ∞≥ O@¡`Àáê@∞ ѨijeOK«@O [iyOk.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 101
 JÖÏ K«∂ã≤#ѨC_»∞ – ~°∂. 5,000, JO`«‰õΩ ÃÑ·|_ç ~°∂. 25,000 ~°∂áêÜ«∞ʼnõΩ ֒ѨÙ
"åi¬HÍ^•Ü«∞O Hõey# PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡ã¨∞Î#fl J`«ºÅÊ, J`«ºkèHõ r`åÅ∞ UHõ
suÖ’ ÖË=x "≥Å¡_≥·Ok.
L^•Ç¨Ï~°}H˜, qâßYѨ@flO lÖÏ¡Ö’x "≥OHõ@#QÆ~°O „QÍ=∞OÖ’ |OQÍ~°=∞‡ QÆ∞_ç
"åi¬HÍ^•Ü«∞O ~°∂. 5,228 HÍQÍ, JHõ¯_» J~°Û‰õΩ_çH˜ K≥e¡OK«|_»∞`«∞#fl <≥År`«O ~°∂. 15QÍ
K«∂Ñ≤OK«|_çOk. P „âı}˜ PÅÜ«∂ÅÖ’ J^Õ J`«ºÅÊO. JÖψQ, J^Õ„âı}˜ PÅÜ«∂ÅÖ’
K≥e¡OK«|_»∞`«∞#fl J`«ºkèHõ <≥Å r`«O – HõsO#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’x "≥∂`≥ (q)Ö’ N "≥OHõ>Ëâ◊fi~°
™êfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ J~°Û‰õΩ_çH˜ ~°∂. 800. P QÆ∞_ç "åi¬HÍ^•Ü«∞O ~°∂. 15,942.
W^Õ ~°∂. 25,000 – ~°∂. 50,000 "åi¬HÍ^•Ü«∞ „âı}˜Ö’ QÆÅ PÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩ_çH˜
J`«ºÅÊ <≥År`«O K≥e¡OK«|_»∞`«∞#fl Ѩiã≤÷u ѨtÛ=∞ QÀ^•=i lÖÏ¡ PÅ=¸~°∞Ö’x N
ã‘`å~å=∞K«O„^Œ™êfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ =ÙOk. JHõ¯_ç "åi¬HÍ^•Ü«∞O ~°∂.37,447 HÍQÍ
J~°Û‰õΩ_çH˜KÕÛ <≥Å r`«O ~°∂. 30 =∂„`«"Õ∞.
W^Õ „âı}Ö
˜ ’H˜ =KÕÛ Y=∞‡OÖ’x N J#flѨÓ~å‚ ã¨ÇÏ≤ `« HÍjqâıfiâ◊fi~° ™êfiq∞ QÆ∞_ç P^•Ü«∞O
U\Ï ~°∂. 48,000. D „âı}˜ PÅÜ«∂Ö’¡ÔHÖÏ¡ J~°Û‰õΩ_çH˜ J`«ºkèHõ r`«O ÅaèOKÕk D
PÅÜ«∞OÖ’<Õ. ZO`« JO>Ë – ~°∂. 800.
JO>Ë Uq∞@~ÚOk? ~°∂. 5000 – ~°∂. 25,000 „âı}˜Ö’x QÆ∞_çÖ’ ¿ã= KÕ¿ã J~°Û‰õΩ_ç
J`«ºkèHõ P^•Ü«∞=¸ (~°∂. 800), ~°∂. 25,000 – ~°∂. 50,000 „âı}˜Ö’x QÆ∞_çÖ’ ^Õ=Ù_çfl
¿ãqOKÕ J~°Û‰õΩ_ç J`«ºkèHõ P^•Ü«∞=¸ (~°∂. 800) XHõ¯>Ë!
D L^•Ç¨Ï~°}Å#∞ |\˜ì, ~°∂. 50,000 ֒Ѩ٠"åi¬HÍ^•Ü«∞O HõÅ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡
J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡OѨ|_Õ r`«O ZO`« `«‰õΩ¯=ÙO^À ‰õÄ_® J~°ú=∞=Ù`ÀOk.
ÃÑ·QÍ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨=∞iúOz# (K«@ìOÖ’x) ÃãHõ∆# 144 „ѨHÍ~°O, ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ =KÕÛ
Ǩ~°uÑ¨à‹§O HÍ#∞HõÅ∞, Pi˚`« ¿ã=Å ~°∞ã¨∞=ÚÅ∞, „Ѩ™ê^•Å∞, ǨïO_ô HÍ#∞HõÅ∞, QÆ`«OÖ’
"åiH˜ ˆH\Ï~ÚOK«|_ç# Éèí∂=ÚÅÃÑ· P^•Ü«∞O =ÔQ·~åÅÖ’ "å\Ï á⁄O^Œ\ÏxH˜ J~°Û‰õΩʼnõΩ
ZÖÏO\˜ Ǩωõį ÖË^Œ∞. JO>Ë, ÃãHõ∆<£ 144 Hõ#∞Hõ J=∞Å∞ KÕã≤#@¡~Ú`Õ, D ~°∂. 50,000
"åi¬HÍ^•Ü«∞O HõÅ ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ J~°Û‰õΩ_çH˜ ÅaèOK«QÆÅ r=#Éèí$u (r`«O) J`«x z#fl
‰õΩ@∞OÉÏxfl áÈ+≤OK«∞HÀ=_®x‰õį_® ã¨iáÈ#O`« JÅÊ"≥∞ÿOkQÍ q∞yeáÈ`«∞Ok. D
q+¨Ü«∂<Õfl ѨÅ∞ J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å∞ <˘H˜¯ K≥|∞`«∂, K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144x D „âı}˜ (~°∂.
25,000 #∞O_ç ~°∂. 50,000 ֒Ѩ٠P^•Ü«∞OHõÅ) ^Õ"åÅÜ«∂ʼnõΩ =iÎOѨ*ËÜ«∞~å^Œx
JÉèíºiúOKå~Ú.
102 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
JÖψQ, J<ÕHõ PÅÜ«∂ÅÖ’ – HÍ~åºÅÜ«∞ ã≤|ƒOkH˜ (QÆ∞=∂™êÎÅ∞ =ÔQ·~å) =KÕÛ
r`åÅHõ<åfl JÅÊ"≥∞ÿ# r`åÅ#∞ J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡ã¨∞Î<åfl~°∞. x*ÏxH˜, U PÅÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯
ÅHõ∆ºO J~Ú<å ÉèíH˜Î ÉèÏ"åÅ#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«@O, P ÉèíH˜Î ÉèÏ"åÅ#∞ LnÌÑ≤OѨKÕÜ«∞@O
^•fi~å =ºH˜ÖÎ ’ =ÙO_Õ ÉèÏ= HÍÅ∞ëêºxfl x~°∂‡eOz, Ѩq„`«`,« ã¨`û« OHõÖÏÊÅ∞ xO_ç# =ºH˜`Î fi« O
~°∂ѨHõÅÊ#‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«@O. WO`«\˜ H©ÅHõ"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ ã¨O^è•`«
J~°Û‰õΩ_»∞. `≥Å¡"å~°∞~°≠Ï=Ú# ã¨∞„ѨÉèÏ`« ¿ã= "≥Ú^ŒÅ∞H˘x, ~å„u Ѩ=oOѨ٠¿ã= =~°‰õΩ
Jxfl ~°HÍÅ ¿ã=ÅÖ’ ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºk „Ѩ„H˜Ü«∞Å#∞ "Õ^ÀHõÎOQÍ ÉèíH˜Î „ѨѨ`«∞ÎÅ`À –
"å~åO`«Ñ¨Ù â‹Å=ÙÅ HÀã¨O K«∂_»‰õΩO_® – x~°fiÇ≤ÏOKÕ J~°Û‰õΩ_çH˜ r=#Éèí$ux HõeÊOK«@O
U PÅÜ«∞OÖ’<≥·<å ѨiáêÅ<å Ѩ~°OQÍ [~°QÍeû# „Ѩ^è•# HÍ~°ºO.
D ^Œ$HõÊ^èŒOÖ’ PÖ’zOz, JÖÏÊ^•Ü«∞O =KÕÛ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ – =ÚYºOQÍ ÃãHõ∆<£
6(ã≤) „H˜O^Œ‰õΩ =KÕÛ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ – HÍ~åºÅÜ«∞ ã≤|ƒOkx „Hõ=∞OQÍ `«yæOK«∞‰õΩO@∂
áÈ"åÅx D Hõq∞\© ã≤áê¶ ~°∞û KÕãO≤ k. WO^Œ∞=Å¡ ã≤|ƒOk q∂^Œ =ºÜ«∞O – ZO_À"≥∞O\òÖ’x
ÃãHõ∆<£ 57Ö’ xˆ~ÌtOz# q^èŒOQÍ – 30 âß`åxH˜ Ѩiq∞`«O JÜÕ∞ºÖÏ K«∂_®e. J~Ú`Õ D
K«~°º#∞ – z#fl r`åÅ q∂^Œ ѨxKÕ¿ã ã‘fiѨ~°∞¡ =O\˜"åiH˜ =iÎOѨ*ËÜ«∞#Y¯ˆ~¡^Œ∞.
㨈~, ~°∂. 25,000 – ~°∂. 50,000 „âı}˜H˜ K≥Ok# PÅÜ«∞OÖ’ XˆH J~°Û‰õΩ_»∞
ѨxKÕã¨∞Î<åfl_»#∞‰õΩO^•O. P PÅÜ«∞O Ü≥ÚHõ¯ "åi¬HÍ^•Ü«∞O ~°∂. 50,000 J#∞‰õΩO^•O.
JѨC_»∞ ZO_À"≥∞O\ò K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 57 „ѨHÍ~°O JHõ¯_» J#∞=∞uOK«|_»QÆÅ ã≤|ƒOk
=ºÜ«∞O (30%) U_®kH˜ ~°∂. 15,000. „ѨÉèí∞`«fi ¿ã¯à◊§ „ѨHÍ~°O JÖÏO\˜ PÅÜ«∞
HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ ѨxKÕ¿ã iHÍ~°∞¤ Jã≤ÃãìO\òH˜ K≥e¡OKÕ <≥Å r`«O ~°∂. 2,200. JO>Ë iHÍ~°∞¤
Jã≤ÃãìO\òH˜KÕÛ r`«O "≥Ú`«Î"Õ∞ P PÅÜ«∞ "åi¬Hõ P^•Ü«∞OÖ’ 51 âß`«O (~°∂. 26,400)
J=Ù`ÀOk. J~Ú#ѨC_»∞ J~°Û‰õΩ_ç r`«O ZÖÏ K≥e¡™êÎ~°∞? HÍx, D ''ã≤|ƒOk =ºÜ«∞O 30
âß`åxH˜ q∞OK«‰õÄ_»^Œ∞—— J#flk XHõ âßã¨#O. ^•xfl Ju„Hõq∞OK«\ÏxH˜ ÖË^Œ∞.
....WÖÏO\˜ PÅÜ«∂Å q+¨Ü«∞OÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ D 30 âß`«O x|O^èŒ#ʼnõΩ Ö’|_ç
r`åÅ∞ x~°‚~ÚOK«@O ™ê^茺Ѩ_»^Œh, Hõ#∞Hõ JHõ¯_»O`å WO`«‰õΩ (D K«@ìO J=∞Ö’¡H˜
~å=\ÏxH˜) =ÚO^Œ∞#fl q^è•<å<Õfl H˘#™êyOKåÅx J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å∞ KÕã≤# ã¨∂K«#`À D
Hõq∞\© UH©ÉèíqOzOk.
`«^#Œ ∞QÆ∞}OQÍ, WÖÏO\˜ „Ѩ`ºÕ Hõ Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞#fl ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ ZO_À"≥∞O\ò K«@Oì Ö’x
ÃãHõ∆<£ 144 #∞Oz q∞#Ǩ~ÚOKåÅx ‰õÄ_® D Hõq∞\© ã≤á¶ê~°∞û KÕ™ÈÎOk...
(Ñ≤Ñ≤ 50–55)
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 103
 D qâ◊nHõ~°}`À =∞#H˜ D 30/87 ^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìO ZÖÏ PK«~°} ™ê^茺O HÍxkQÍ PÅÜ«∂Ö’¡ JÅ¡HõÖ’¡ÅO
=ÙO_çáÈ~ÚO^À `≥Å∞™ÈÎOk.
D Jqhu â◊‰õΩÎÅ q[$OÉèí} ~åROÖ’x ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷x (=ÚYºOQÍ ÃãHõ∆<£ 6(ã≤)
^Œ∞~°^Œ$+¨ì"Õ∞q∞@O>Ë, 6(ã≤) ÃãHõ∆<£ „H˜O^ŒH˜ =KÕÛ PÅÜ«∂Åx K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144 ѨikèÖ’) JÅ¡HõÖ’¡ÅO KÕã≤áêˆ~ã≤Ok.
Ѩikè #∞O_ç q∞#Ǩ~ÚOKåÅx D Hõq∞\© KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûx P"≥∂kã¨∂Î (P~°∞ ã¨O=`«û~åÅ
`«~∞° "å`«) „ѨÉ∞íè `«fiO *Ïs KÕã#≤ L`«~Î ∞° fi 2002 E<£ 20# q_»∞^ŒÖO·ˇ k. D P~°∞ ã¨O=`«û~åÅ 'H˘`«Î K«@ìO „ѨHÍ~°O =Oâ◊áê~°OѨ~°º J~°ÛHõ`«fiO ~°^ŒÌ~ÚOk— J#fl <≥ѨO`À – áê`«
HÍÅO áê@∞ H˘#™êy# JÜ≥∂=∞Ü«∞ Ѩiã≤u÷ x Jqhu â◊‰Ωõ Å Î ∞ qâ◊$OYÅOQÍ `«=∞ ™êfi~åúxH˜ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞O|OÖ’ J~°∞›Öˇ#· "å~°∞ =Ù#flѨÊ\˜H© – "å~°∞ H˘`«Î MÏmÅÖ’ xÜ«∞q∞OK«|_»‰Ωõ O_®
LѨÜ≥∂yOK«∞‰õΩ<åfl~Ú. D â◊‰õΩÎÅ∞ „Ѩܫ∞uflOKå~Ú.
★ ★ ★ ★ ★
J„Hõ=∂~°˚<Õ Ñ¨~°=∂=kèQÍ ÃÑ@∞ì‰õΩx, PKå~° ™êO„Ѩ^•Ü«∂ÅѨ~°OQÍ `«y# Ü≥∂Qƺ`«Å∞
ÖËx"åà◊§x ã¨~Ú`«O – J~°Û‰õΩÅ áÈã¨∞ìÅÖ’ xÜ«∞q∞OK«\ÏxH˜ D â◊‰õΩÎÅ∞ ‰õΩÜ«Ú‰õΩÎefl
„ѨÜ≥∂yOKå~Ú. xÜ«∞=∞|^Œú"≥∞ÿ# J~°Û#ÅHõ<åfl ™êfi~°˚#ˆH „áê^è•#º`«xã¨∂Î =KåÛ~Ú.
^Õ=Ù_ç =∂#ºO `åÅ∂‰õΩ P^•Ü«∞O q∂^Œ, Pi˚`« ¿ã=Å∞ =ÔQ·~åÅ P^•Ü«∂Å q∂^Œ
J~°Û‰õΩʼnõΩ =ã¨∞Î#fl "å\ÏÅ#∞ x~åÌH˜∆}ºOQÍ ã¨ÎOaèOѨKÕâß~Ú.
K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 57 |∂zx K«∂Ñ≤ã¨∂Î P^•Ü«∞OÖ’ 30 âß`«O Hõ<åfl ã≤|ƒOk =ºÜ«∞O
q∞OK«‰õÄ_»^Œ∞ HÍ|\˜ì q∂ ''r`åÅ∞ WHõ ÃÑ~°QÆ=Ù——, ''XHõ"Õà◊ ÃÑiy<å D áê=ÖÏ J~åúHõ<åfl
q∞OK«^Œ∞..—— JO@∂ KÕ`«∞Å∞ ^Œ∞Å∞ѨىõΩ<åfl~Ú.
PÅÜ«∂Ö’¡ x`«º "Õ^Œ áê~åÜ«∞} KÕã¨∂Î =zÛ# =$^Œú ѨO_ç`«∞ʼnõΩ ã¨~Ú`«O W^Õ ÃãHõ∆<£
57 <≥ѨO`À iHõÎǨϙêÎÅx K«∂Ñ≤ã¨∂Î =KåÛ~Ú.
U`å"å`å, ''J~°Û‰õΩÅ∞ `«=∞ ǨωõΩ¯Åhfl HÀÖ’ÊÜ«∂~°∞. "åo§OHõ <≥År`«QÍà◊√§ =∂„`«"∞Õ ——
Jx „ѨKå~°O KÕã∂¨ ΠǨ~°u Ѩো OÖ’ HÍ#∞HõÅ∞, H˘|ƒi zѨÊÅ ^ŒQ~æÆ ∞° flOz J~°Û‰õΩÅ Éè∂í =ÚÅ
q∂^Œ P^•Ü«∞O ^•HÍ ZHõ¯_≥Hõ¯_» J=HÍâ◊=ÚO>Ë JHõ¯_»O`å ™êfiǨ KÕã¨∂Î =KåÛ~Ú...
D ™êfi~° ú â◊ ‰ õ Ω Î Å HÍ~° } OQÍ D Pˆ ~ à◊ § HÍÅOÖ’ ^Õ " åÅÜ« ∞ =º=㨠÷ ZO`«
HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿáÈ~ÚO^ŒO>Ë – KåÖÏ KÀ@¡ PÅÜ«∂Å`À ZÖÏO\˜ J#∞|O^èŒOÖËx, PKå~°
=º=Ǩ~åÅ`À ã¨O|O^èŒOÖËx H˘`«Î =º‰õΩÎÅ∞ – D ™êfi~°ú â◊‰õΩÎefl 'ã¨O`«$Ñ≤ΠѨ~°K«@O— ^•fi~å
– PÅÜ«∞ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ, J~°Û‰õΩÅ∞QÍ xÜ«∞q∞`«∞ÅÜÕ∞º „Ѩ=∂^ŒO U~°Ê_çOk. WHõ¯_»∞flOp
JO`å – kQÆ*Ï~°∞_»∞`«#"Õ∞. ™êfi~°ú â◊‰õΩÎÅ q[$OÉèí}‰õΩ J_»∂¤ PÑ¨Ó ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.
K«@ìOÖ’ ^Œ∂~°^Œ$+≤ìÖ’Ñ≤OK«@O, P K«@ìO J=∞Å∞ HÀã¨O *Ïs J~Ú# ã¨~°∞¯ºÅ~üÅÖ’
"åãÎ̈= Ѩiã≤÷u Ѩ@¡ J=QÍǨÏ# H˘~°=_»@O – D ™êfi~°úâ◊‰õΩÎʼnõΩ =∞iO`« T`«q∞zÛ, PÅÜ«∞
=º=ã¨÷ – ã¨OH∆ÀÉèíO ™êQÆ~°OÖ’H˜ <≥\˜ì"ÕÜ«∞|_»\ÏxH˜ HÍ~°}=∞Ü«∂º~Ú.
104 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 105
 J~°Û‰õΩÅ "Õ`«<åÅ ¿ÇÏ`«∞|núHõ~°} Hõq∞\©H˜ WzÛ# ѨÅ∞ JÉèíº~°ú#ÅÖ’ J~°Û‰õΩÅ∞ ZuÎ
K«∂Ñ≤Oz# H˘xfl "åã¨ÎqHõ JOâßÅ∞ WÖÏ =Ù<åfl~Ú :
''... =Oâ◊áê~°OѨ~º° J~°ÛHõ`fi« O WѨC_»∞ ~°^~ÌŒ ÚO^ŒO@∞<åfl~°∞. W^Õ "å~°ã`¨ fi« O P^è•~°OQÍ
J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HõO [~°QÆ^Œ∞. JO>Ë, WѨÊ\˜^•HÍ J~°ÛHõ`«fiO <≥~°∞ѨÙ`«∞#fl J^Õ =OâßxH˜
K≥Ok# =ºH˜Î xÜ«∞q∞`«∞Å∞ HÍ#Y¯ˆ~¡^Œ∞. HÍx J^Õ PQÆ=∂xH˜ K≥Ok# "Õ~˘Hõ =ºH˜Î Z=~°<åfl
(Ü≥∂Qƺ`«Å#∞|\˜ì) xÜ«∞q∞OѨ|_»=K«∞Û. J~Ú`Õ D H˘`«ÎK«@ìO J=∞Ö’¡H˜ =zÛ, J~°Û‰õΩÅ
ã¨sfiã¨∞ʼnõΩã¨O|OkèOz# ã¨∂„`å=o =iÎOѨ*ËÜ«∞|_Õ =~°‰õÄ, „Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷u<Õ
H˘#™êQÆx=fiO_ç..——
D JÉèíº~°ú#‰õΩ `«y#@∞¡QÍ Hõq∞\© UO ã¨∂zOzO^ŒO>Ë, J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HõO
q+¨Ü«∞OÖ’ – JO`«=~°‰õÄ J~°ÛHõ`åfixfl x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î =zÛ# ‰õΩ@∞O|OÖ’x (J~°›`« HõÅ)
ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ „Ѩ^èŒ=∂=HÍâ◊O W"åfiÅx, 1987 <å\˜ i\ò Ñ≤\©+¨<£ <≥O. 638 q∂^Œ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
WzÛ# f~°∞Ê ^Œ$ëêìº K«@ìOÖ’x ã¨O|Okè`« ã¨∂„`å=oÖ’ 'KÕ~°∞Ê— J=ã¨~°O.
JO>Ë WѨÊ\˜ˆH J~°ÛHõ`«fi ÉÏ^茺`«Å∞ x~°fiiÎã¨∞Î#fl "åi ‰õΩ@∞O|OÖ’ Z=~°<åfl Ü≥∂Qƺ`«
HõÅ"å_»∞ =ÚO^Œ∞H˘zÛ, ''J~°ÛHõ`åfixfl <å=$uÎQÍ ã‘fiHõi™êÎ#∞—— Jx „ѨHõ\˜¿ãÎ, (Jã¨Å∞
J~°ÛHõ`«fiO Ѩ@¡ Pã¨H˜Î K«∂Ñ≤OKÕ"åàı§ Hõ~°∞==Ù`«∞#fl D ~ÀAÖ’¡) JÖÏO\˜ "åiH˜
„Ѩ^èŒ=∂=HÍâ◊O WzÛ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKåe Jx Hõq∞\© Jaè„áêÜ«∞Ѩ_çOk. ™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ
‰õΩ@∞OÉÏÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì WzÛ# f~°∞ÊÖ’x ã¨∂ÊùiÎH˜ Wk J#∞QÆ∞}OQÍ ‰õÄ_®
=ÙO@∞Ok.
JÖψQ, WѨC_»∞ J~°Û‰õΩŠѨ^Œg q~°=∞} =Ü«∞ã¨∞û 65 ã¨O=`«û~åÅ∞. J~Ú`Õ, "å~°∞
áê\˜ã∞¨ #Î fl xÜ«∞=∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ rq`«O, „Hõ=∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ PǨ~°ÑÙ¨ JÅ"å@∞¡ HÍ~°}OQÍ J<ÕH=õ ∞Ok
J~°Û‰õΩÅ, PÅÜ«∞ ѨO_ç`«∞Å r=#HÍÅO 80–85 ã¨O=`«û~åÅ∞ ^•HÍ "≥à’ÎOk. WÖÏO\˜
J~°Û‰õΩÅ∞, "Õ^Œ ѨO_ç`«∞Å ¿ã=Å∞ – "åi =Ü«∞ã¨∞ ÃÑ·|_ç# H˘nÌ Ñ¨i}`«, Ѩiâ◊√^Œú`«,
Ѩq„`«`å Ѩi=∞àÏÅ∞ "≥^Œ[Å∞¡`«∞<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ "åiÖ’ `«y# âßs~°Hõ ^•~°¤ºO HõÅ"åix –
PKå~°Ñ~¨ ∞° Öˇ#· H˘`«Î J~°Û‰õΩÅ∞, ™êO„Ѩ^•Ü«∞|^Œ"ú ∞≥ #ÿ "Õ^Œ Ѩ~<°î åã¨HΘ Ѩ~∞° Å∞ `«Ü∂« ~°Ü∞Õ ºÖÏ
tHõ∆}x=fi\ÏxH˜ qxÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. JÖψQ PÅÜ«∂Ö’¡ ã¨~Ú`«O "åi Ѩ^Œg q~°=∞}
=Ü≥∂Ѩiq∞ux 75 Uà◊§ ^•HÍ á⁄_çyOKåe.
^Õ"åÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}Ö’ J<ÕHõ z‰õΩ¯=Ú_»∞efl ã¨$+≤ìOK«@O ^•fi~å J<ÕHõ J#~åúÅH˜
=¸Å¿ÇÏ`«∞=ÙQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144. D ÃãHõ∆<£ PÅÜ«∞ =º=ã¨÷H˜ LxH˜ˆH
„Ѩ=∂^ŒHõ~°OQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok. J~°Û‰õΩʼnõÄ, PÅÜ«∞ Ü«∂[=∂<åºxH© =∞^茺 JQÍ^è•Å∂,
106 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
q"å^•Å∂ U~°Ê_»\ÏxH˜ HÍ~°}"≥∞ÿOk. ZO_À"≥∞O\ò âßYÖ’ Jqhu ^≥Ü«∞ºO [_»Å∞
qѨC‰õΩx q[$OaèOK«_®xH˜ J=HÍâ◊q∞zÛOk.
D ^Œ∞~°=ã¨÷H˜ K«@ìO, K«@ìOÖ’x ÃãHõ∆<£ 144 =¸Å"≥∞ÿ`Õ, XHõ ™êOѶ≤∞Hõ ã¨O㨯~°}QÍ D
K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕ¿ã q+¨Ü«∞OÖ’ áêÅ<å Ü«∞O„`åOQÆO Ѩxf~°∞x F HõO@ HõxÃÑ\˜ì
K«∂_»@OÖ’ ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞Hõ`fi« O, L#fl`åkèHÍ~°=~°Oæ Ѷ∞¨ ’~°OQÍ qѶÅ
¨ =∞Ü«∂º~Ú. WO^Œ∞‰õΩ
`å~å¯}OQÍ ^Õ"å^•Ü«∞ âßY =∞O„u ~åã≤# ÖËYx K≥ѨCHÀ"åe. PÜ«∞# 2001 "Õ∞ <≥ÅÖ’
ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~üH˜ F ÖËY ~åã¨∂Î, 1987 <å\˜ K«\Ïìxfl `«QÆ∞ q^èŒOQÍ ã¨=iOK«\ÏxH˜
„Ѩuáê^Œ#Å∞ ѨOÑ≤OK«=Åã≤OkQÍ HÀ~å~°∞. JO`Õ! P ÖËY |∞@ì ^•YÖˇ·áÈ~ÚOk.
6(ã≤) „âı}˜ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ <≥Å r`åÅ#∞ x~°‚~ÚOK«@OÖ’ QÆÅ
J<Òz`åºxfl, ^Œ∞™êû^蕺xfl ZuÎ K«∂Ñ≤ã¨∂Î, P HÍ~°}OQÍ D „âı}˜ PÅÜ«∂Å#∞ ÃãHõ∆<£ 144
Ѩikè #∞Oz `«Ñ≤ÊOKÕÖÏ 1987 K«@ìO (30/87)Ö’x 154 ÃãHõ∆<£Ö’ QÆÅ ã¨∂„`å=ox
=iÎOѨ*ËÜ«∂Åx 1996 JHÀì|~°∞ 4 <å_»∞ 'J~°Û‰õΩÅ "Õ`«<åÅ ¿ÇÏ`«∞|núHõ~°} Hõq∞\©—
KÕã≤# ã≤á¶ê~°∞ûH˜ ã¨~Ú`«O J„_»ã¨∞ ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞Hì ˜ ã¨~Ú`«O P"≥∂^ŒÜ∂≥ QƺOQÍ Hõ#∞Ñ≤Oz# D Hõq∞\© ã¨∂K«#Å∞, ã≤áê¶ ~°∞ûÅ∞
`«∞OQÆÖ’ „`˘H˜¯ "ÕÜ∞« |_®¤~Ú. |^Œ∞Å∞QÍ, J~°Û‰õΩÅÃÑ· "ÕkOè Ѩ٠K«~º° Å∞ P~°OÉè=í ∞Ü«∂º~Ú.
`«=∞ =∞#∞QÆ_»x, Jã≤Î`åfixfl, PÅÜ«∞ =º=ã¨÷ ã¨∂ÊùiÎx ^≥|ƒ f¿ãÖÏ `«ÖˇuÎ# D "ÕkèOѨÙ
K«~°ºefl x~°ã≤ã¨∂Î, PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x ^Õ"åÅÜ«∞ J~°Û‰õΩÅ∞ gkè# Ѩ_®¤~°∞. J#∞x`«ºO
PÅÜ«∞OÖ’ =¸Åq~å\òx P~åkèOK«_®xH©, P ^≥"· åxfl ¿ãqOKÕ Éè‰í Ωõ eÎ fl Pj~°fikOK«\ÏxH˜
=∂„`«"∞Õ `«=∞ QÆàÏxfl qxÜ≥∂yã¨∂Î =zÛ# J~°Û‰õΩÅ∞ – `˘e™êiQÍ PÅÜ«∂Å =∞ǨÏ^•fi~åÅ∞
^•\˜ gkèÖ’¡H˘zÛ, =∞O„`« Ѩ~î°#O KÕ¿ã Q˘O`«∞Ö’¡ x~°ã¨# ^èŒfi#∞Å∞ xOÑ≤ 2001 #=O|~°∞
12# PO^Àà◊#‰õΩ kQÍeû =zÛOk.
WO`« QÆO^Œ~°QÀà◊O [iQÍHõ –
2001 #=O|~°∞ 19 <å_»∞ „ѨÉèí∞`«fiO XHõ L`«Î~°∞fi *Ïs KÕã≤Ok. P r"À „ѨHÍ~°O –
2000 _çÃãO|~°∞ 8 <å\˜ L`«~Î ∞° fiʼnõΩ Ö’|_ç xÜ«∞q∞OѨ|_ç# "åiH˜ =∂„`«"∞Õ i>ˇ~ÿ "ü ∞≥ O\ò
q^è•#O =iÎã¨∞ÎOk.
uiy 2001 _çâ‹O|~°∞ 4# 6(ã≤) „âı}˜Ö’x PÅÜ«∂ÅxflO\˜h ÃãHõ∆<£ 144 Ѩikè #∞O_ç
q∞#Ǩ  ~Ú㨠∂ Î L`« Î ~ ° ∞ fiÅ∞ *Ïs JÜ« ∂ º~Ú. ''PÅÜ« ∂ ÅÖ’ ã≤ | ƒOk 㨠O Yº#∞
ã≤÷sHõiOKÕ=~°‰õÄ, J~°Û‰õΩʼnõΩ "Õ`«<åÅ ¿ã¯à◊√§ =iÎOѨ*Ë¿ã=~°‰õÄ 6(Z), 6(a) PÅÜ«∂Å
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 107
`åÅ∂‰õΩ Éèí∂=ÚÅ J[=∂~Ú+‘ #∞O_ç J~°Û‰õΩÅ#∞ `˘ÅyOK«~å^Œ∞—— Jx ‰õÄ_® P r"À
¿Ñ~˘¯Ok. x~åâß, xã¨Ê$ǨÏʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl J~°Û‰õΩʼnõΩ Jk H˘O`« T~°@ Hõeyã¨∞ÎOk –
YzÛ`«OQÍ J=∞Å∞ [iy# ѨHõ∆OÖ’!!
P `«~°∞"å`« ‰õÄ_® 2003 Ѷ≤„|=i 2<å_»∞ ~åR „ѨÉèí∞`«fiO XHõ Ѩ„uHÍ „ѨHõ@#Ö’ D
K«@ìOÖ’ H˘xfl =∂~°∞ÊÅ∞ KÕÜ«∂Åx ÉèÏqã¨∞Î#fl@∞¡ „ѨHõ\˜OzOk. J~Ú<å ã¨OkQÆúã≤÷u,
Jã¨Ê+¨`ì ,« JÜ≥∂=∞Ü«∞O, 2001 _çÃãO|~°∞ 4 <å\˜ L`«~Î ∞° fix J=∞Å∞ KÕÜ∞« @OÖ’ L^•ã‘#`«
(x~°¡Hõ∆ºO) ѨÅ∞ KÀ@¡ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ =KåÛ~Ú. D ѨÙã¨ÎHõ ~°K«~Ú`« 2003 EÖˇ· 4 <å_»∞
=ÚYº=∞O„ux Hõeã≤, D ã¨=∞㨺‰õΩ PK«~°} ™ê^茺"≥∞ÿ# XHõ Ѩiëê¯~åxfl ã¨∂zOKå~°∞.
^•xH˜ H˘#™êyOѨÙQÍ „Ñ≤xûѨÖò Ãã„Hõ@s`À#∂, ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~ü`À#∂ ‰õÄ_®
K«iÛOK«@O [iyOk.
z=iH˜ 2003 JHÀì|~°∞ 21# ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ P^èŒfi~°ºOÖ’ J~°Û‰õΩÅ`À
JkèHÍ~°∞Å∞ [iÑ≤# ã¨q∂H∆Í ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ JkèHÍ~°∞Å∞ =ºHõÎO KÕã≤# Jaè„áêÜ«∞O – '' D
37/80 K«@ìO – ^•x ÅHõ∆º ™ê^èŒ#Ö’ Ѷ¨∞’~°OQÍ qѶ¨Å"≥∞ÿOk...——
P ã¨=∂"ÕâO◊ [iQÍHõ ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~°∞ *Ïs KÕã#≤ ã¨~∞° ¯ºÅ~ü UO K≥ÑÊ≤ O^ŒO>Ë–
''... H˘O`«=∞Ok Zy˚‰õĺ\˜"£ JkèHÍ~°∞Å∞ ÃÑ·# ¿Ñ~˘¯#fl P^ÕâßʼnõΩ |^Œ∞úÖˇ·
=ÙO_»@OÖË^Œx J~°ÛHõ ã¨OѶ¨∂Å „Ѩux^èŒ∞Å∞ Hõq∂+¨#~°∞ ^Œ$+≤ìH˜ fã¨∞‰õΩ=KåÛ~°∞. Hõ#∞Hõ
Jxfl PÅÜ«∂Ö’¡#∂ PÜ«∂ Zy˚‰õĺ\˜"£ JkèHÍ~°∞Å∞ ÃÑ· P^ÕâßÅ#∞ qkèQÍ áê\˜OKÕÖÏ
K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx sl#Öò *Ï~ÚO\ò Hõq∂+¨#~°¡#∞, _çѨӺ\© Hõq∂+¨#~°¡#∞, Jã≤ÃãìO\ò
Hõq∂+¨#~°¡#∞, Zy˚‰õĺ\˜"£ JkèHÍ~°¡#∞ P^ÕtOK«_»"≥∞ÿOk... D q+¨Ü«∞OÖ’ ZÖÏO\˜
LÅ¡OѶ¨∞# [iy<å ^•xfl f„=OQÍ Ñ¨iQÆ}˜ã¨∂Î, JÖÏO\˜"åiÃÑ· `«y# „Hõ=∞tHõ∆}Ï K«~°ºÅ∞
fã¨∞HÀ=@O [~°∞QÆ∞`«∞Ok...——
WÖÏO\˜ P^ÕâßÅ∞, ÃÇÏK«ÛiHõÅ∞ Zxfl *Ïs J~Ú<å K«@ìOÖ’ Jã¨O|^Œú`«, Jã¨Ê+¨ì`«,
Jã¨=∞„QÆ`« H˘#™êy#O`«HÍÅO =∞# ã¨<å`«# PÅÜ«∞ =º=ã¨÷ ã¨∂ÊùiÎH˜ D áêâ◊qHõ K«@ìO HÀ~Ö° ’¡x
q+¨ "åÜ«Ú=ÙÅ∞ ™È‰õΩ`«∂<Õ =ÙO\Ï~Ú.
`å`å¯eHõOQÍ 168 PÅÜ«∂Å∞ D K«@ìO ^è•\˜x `«@∞ì‰õΩx =∞#QÆey#@∞¡QÍ
Hõ#∞Ñ≤Oz#ѨÊ\˜H©, 31,969 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ „Ѩ=∂^ŒO JOK«∞# „"ÕÖÏ_»∞`«∂<Õ =Ù<åfl~Ú.
K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∂+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûÅ`À "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑ\˜ì – HÀ~°∞ì P^ÕâßÅ∞, ZO_À"≥∞O\ò
Hõq∂+¨#~°∞ *Ïs KÕã≤# ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∂, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨∂zOz# ã¨OˆH∆=∞ Ѩ^äŒHõO J=∞Å∞Ö’
108 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
L^•ã‘#`«... Jhfl "≥~ã° ≤ – PÅÜ«∞ =º=ã¨x÷ #=Ú‡‰õΩx ã¨=∂[ „âıÜ∞« ¿ãû ÅHõº∆ OQÍ rqã¨∞#Î fl
ã¨∞=∂~°∞ XHõ ÅHõ∆ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏefl J=∂O`«OQÍ x~åâß, xã¨Ê$ǨÏ, xã¨û`«∞Î=ÅÖ’
=ÚOKÕâß~Ú. "åi rq`åefl JO^èŒHÍ~° |O^èŒ∞~°O KÕ¿ãâß~Ú.
1987Ö’ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∂+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûefl „QÆ∞_ç¤QÍ #q∞‡ J`«ºO`« P~åƒù@OQÍ,
ǨÏ_®=Ù_çQÍ, PѶ∞¨ "Õ∞Ѷ∂¨ Å q∂^Œ JѨÊ\˜ ~åR „ѨÉ∞íè `«fiO fã¨∞‰õΩ=zÛ# Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞
^èŒ~å‡^•Ü«∞ K«@ìO (30/87) D 16 ã¨O=`«û~åÅ HÍÅOÖ’ Z<≥fl<Àfl =∞Å∞ѨÙÅ∞ uiyOk.
ѨÅ∞ „H˜O^Œ HÀ~°∞ìÖ’¡ Ñ≤\©+¨<£Å∞, ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ e\˜ˆQ+¨<£Å∞, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ e\˜ˆQ+¨<£Å∞,
`å`å¯eHõ WO*ˇOHõ∆<£Å∞, H˘xfl ã¨=∞~°ú#Å∞, H˘xfl ~°^Œ∞ÌÅ∞, HÀ~°∞ì #∞Oz H˘`«Î P^ÕâßÅ∞,
ZO_À"≥∞O\ò Hõq∂+¨#~üÅ J`«∞º`åûǨÏÉèíi`« ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞... W=hfl K«qK«∂ã¨∂Î<Õ D K«@ìO
– ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷Ö’ H©ÅHõ"≥∞ÿ# J~°ÛHõ =º=ã¨÷H˜ =∂„`«O ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# KÕ^Œ∞ J#∞Éèí"åxfl
K«qK«∂Ñ≤OzOk.
D Ѩ^ŒÇ¨~°∞ ã¨O=`«û~åÅÖ’ ~åROÖ’ <åÅ∞QÆ∞ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ =∂~å~Ú. HÍh Ç≤ÏO^Œ∂
ã¨=∂*ÏxH˜ Ѩ@∞ìH˘=∞‡ J~Ú# PÅÜ«∞ ã¨O㨯$ux D K«@ìO K«„@OÖ’Oz HÍáê_»\ÏxH˜
=∂„`«O U „ѨÉèí∞`«fi=¸ z`«Îâ◊√kú`À „Ѩܫ∞uflOK«ÖË^Œ∞.
XHõ ÅHõ∆‰õΩ ÃÑ·QÍ QÆÅ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅÖ’ – K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∂+¨<£ x"ÕkHõ
'Ѷ¨ÅO—Ö’ [xOz# '30/87 K«@ìO— J<Õ q+¨ ã¨~°ÊO HÀ~°Ö’¡Oz "≥Å∞=_ç# q+¨"åÜ«Ú=ÙÅ
„ѨÉèÏ=O ZO`«\˜ Ѷ¨∞’~°Hõex ã¨$+≤ìOzO^ŒO>Ë..
ÃãHõ∆<£ 34 : `«~°`«~åÅ∞QÍ QÆ∞_çh, QÆ∞_çÖ’ ^Õ=Ù_ôfl #=Ú‡‰õΩx, ã¨=∂[ „âıÜ«∞ã¨∞û HÀã¨O
– `å#∞ u<åfl u#HõáÈ~Ú<å – ^Õ=Ù_çH˜ =∂„`«O x`«º ^èŒ∂ѨnѨ <≥·"Õ^•ºÅ`À
¿ã=ÅOkã¨∞Î#fl J~°Û‰õΩ_çH˜ 'J#∞=OtHõ J~°ÛHõ`«fi ǨωõΩ¯—x ~°^Œ∞Ì KÕ¿ãã≤Ok.
ÃãHõ∆<£ 39 : PQÆ=∞ âߢ™êÎ#∞™ê~°O, ™êO„Ѩ^•Ü«∞|^ŒúOQÍ PÜ«∂ PÅÜ«∞ PKå~åÅ`À
=Ú_ç"ãÕ ∞¨ ‰õΩ#fl r=#O`À ^Õ=Ù_çfl ¿ãqã¨∞#Î fl J~°Û‰õΩʼnõÄ, W`«~° ¿ã=‰õΩʼnõÄ
™ê÷#„ÉèíOâ◊O HõeÊOz, U PÅÜ«∞O #∞Oz U PÅÜ«∂xÔH·<å |kb KÕ¿ã
Ѩ~åfixH˜ NHÍ~°O K«∞\˜ìOk.
ÃãHõ∆<£ 76, : H˘xfl =O^ŒÅ "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O PÅÜ«∞ ™ê÷Ѩ‰õΩÖˇ·# ~åAÅ∞,
82(1), 82(2) =^•#∞ºÅ∞ PÅÜ«∞ ¿ã=ÅHÀã¨O ˆH\Ï~ÚOz# Éèí∂=ÚÅÃÑ· J~°Û‰õΩÅ
J[=∂~Ú+‘x ~°^Œ∞Ì KÕâß~Ú.
ÃãHõ∆<£ 144 : Ǩ~°u Ñ¨à‹§OÖ’ Éèí‰õΩÎÅ∞ "Õ¿ã HÍ#∞HõÅ∞, <≥·"Õ^Œº „Ѩ™ê^•Å`À ã¨Ç¨
ZO^Œ∞Ö’QÍh J~°Û‰õΩʼnõΩ WO`«HÍÅO =ã¨∂Î#fl "å\Ïefl ~°^Œ∞Ì KÕã≤Ok.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 109
 J`«ºO`« J=∂#∞+¨OQÍ J~°Û‰õΩÅ á⁄@ìH˘>Ëì PÜ«Ú^èŒOQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
ÃãHõ∆<£ 57 : PÅÜ«∞ ã≤|ƒOk (HÍ~åºÅÜ«∞ ã≤|ƒOk`À HõeÑ≤, =ºÜ«∞O – P^•Ü«∞OÖ’
30 âß`åxH˜ q∞OK«x q^èŒOQÍ J~°Û‰õΩʼnõΩ K≥e¡OKåeû# r`åÅÃÑ· âßã¨#
Ѩiq∞ux qkèOzOk.
D QÆ~°à◊O xO_ç# QÆ∞oHõÖÏ¡O\˜ ÃãHõ∆<£Å`À ‰õÄ_ç# D K«@ìO „ѨÉèÏ=O Uq∞@O>Ë–
Ǩ~°u Ñ¨à‹§OÖ’ HÍ#∞HõÅ`À ã¨Ç¨ ǨÏiOz "Õã¨∂Î Wk J~°ÛHõ =º=ã¨÷ LxH˜<Õ ã¨"åÖò KÕ¿ãÖÏ
|∞ã¨Å∞ H˘_»∞ÎO>Ë, ÉèíQÆ=O`«∞_çH©, Éèí‰õΩÎ_çH©=∞^茺 ã¨O^è•#Hõ~°ÎÖÏ =º=ǨÏiOKÕ J~°ÛHõ
‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ – `«=∞ Hõ_»∞ѨÙ=∂_ç# P„HÀâ◊O`À D J~åK«HõѨ٠„Ѩ*Ï™êfi=∞º „ѨÉèí∞`åfiÅ
Hõ<åfl PÅÜ«∂efl ™ê÷Ñ≤Oz, áÈ+≤Oz# P ~åK«iHõ áêÅ<Õ "≥∞~°∞ˆQ"≥∂#xÑ≤OKÕÖÏ P"Õ^Œ#Å`À
~ÀkOKÕ ^Ò~åƒùQƺ ã≤÷u U~°Ê_çOk.
.... D K«@ìO, ^•x „ѨHÍ~°O *Ïs J~Ú# ã¨~°∞¯ºÅ~üÅ∞ J=HÍâ◊OQÍ fã¨∞‰õΩx J<ÕHõ
PÅÜ«∂Ö’¡ – ™êfi~°úâ◊‰õΩÎÅ∞ q[$OaèOKå~Ú... Ѩ~°º=™ê#O?
1987–1996 HÍÅOÖ’ J~°Û‰õΩʼnõΩ [iy# "å\ÏÅ K≥e¡OѨÙefl "åiH˜ W=fi|_ç# r`åÖ’¡Oz
Hõ~°¯â◊OQÍ =ã¨∂Å∞ Kտ㠄Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iQÍ~Ú....
„Ѩ™ê^•Å∞, Ǩ~°uÑ¨à‹§OÖ’ "å\ÏÅ∞ ã¨Ç¨ Jxfl "å\ÏʼnõΩ J~°Û‰õΩÅ∞ ''K«@ì„ѨHÍ~°O
J#~°∞›Å∞... J#~°∞›Å∞—— Jx ZuÎK«∂ѨÙ`«∂, "åix xã¨ûǨÜ«Úefl KÕ¿ã, ^Ò~°˚<åºÅ∞ [iQÍ~Ú...
™êfi~°úO`À J#~°∞›efl J~°Û‰õΩefl Kտ㠄Ѩܫ∞`«flOÖ’ =$^Œú ѨÓ*Ï~°∞efl ã¨~Ú`«O ^Œ∞~åƒù+¨Å`À
J==∂# Ѩiz# ^Œ∞~°…@#Å∞ [iQÍ~Ú...
r`«QÍà◊§¿Ñ~°∞`À J~°Û‰õΩÅ „â◊=∞#∞ ™⁄O`« „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O ^ÀK«∞‰õΩ<Õ ^Œ∞™êûǨϙêÅ∞
âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ H∆ÀÉèíH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl xã¨ûǨÜ«∞ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨=∞㨺H˜ 2003
JHÀì|~°∞ 24 <å\˜ XHõ¯ L`«Î~°∞fi Ѩiëê¯~°O HÍ^Œ∞, HÍÉ’^Œ∞.
J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨OHˆ =∆ ∞O HÀã¨O ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ã¨∂zOz# ã¨q∂Hõ$`« Ѩ^HŒä Íxfl J=∞Å∞
KÕÜ«∞‰õΩO_®, "åà◊§ J~°ÛHõ ã¨∂ÊùiÎx xsfi~°ºO KÕã¨∂Î, J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ P„HÀâßÅ =∞^茺
"åix âßâ◊ fi `« O QÍ PÅÜ« ∂ Å∞flOz `« i q∞"Õ ¿ ãÖÏ – `« ^ •fi~å PÅÜ« ∞ 㨠O 㨠¯ $u
JO`«iOzáÈÜÕ∞ÖÏ KÕã∞¨ #Î fl D Ç≤ÏO^Œ∂ ^Õ"å^•Ü«∞ ^è~Œ å‡^•Ü«∞ K«@Oì (30/87) ã¨=¸ÅOQÍ
ã¨=iOѨ|_»@O XHõ¯>Ë D ã¨=∞㨺H˜ âßâ◊fi`« Ѩiëê¯~°O.
D ÅH∆ͺÅH˜ Hõ@∞ì|_ç ѨxKտ㠄ѨÉ∞íè `«fiO =∂„`«"∞Õ Ñ¨kHÍÅÅ áê@∞ =iúÖÏ¡Åx PÅÜ«∞
ã¨O㨯$f Ѩi~°Hõ∆}ÏaèÖÏ+¨µÅO^Œ~°O Pt^•ÌO.
JO^Œ∞HÀã¨O #_»∞OHõ\˜ì, Hõeã≤Hõ@∞ìQÍ Ñ¨xKÕ^•ÌO. =∞#O #=Ú‡‰õΩ#fl ^≥·"åxfl =∞#™ê~å
„áêiú^•ÌO...
IIÖ’HÍã¨û=∞™êÎó ã¨∞d<ÀÉèí=O`«∞II

Y
[iQÍ~Ú... ZHõ¯_»∞flOz ZHõ¯_çÔH·<å |kb KÕÃãÜ≥ÚºK«∞Û#O@∂ J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏefl
ÉèíÜ≥∂`åÊ`åxH˜ QÆ∞iKÕ¿ã ‰õΩÜ«Ú‰õΩÎÅ∞ „ѨÜ≥∂yOK«|_®¤~Ú...
`«=∞ J„Hõ=∂~°˚#ÅH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOKÕ ^Œ∞+¨ìâ◊‰õΩÎefl ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OѨ*Ë¿ã ^Œ∞~åQÆ`åÅ∞
[iQÍ~Ú...
J==∂#ÉèÏ~°O`À, PHõe ÉÏ^èŒ`À, Hõà◊§Ö’Oz ~°HõÎO z"Õ∞‡@O`«\˜ P„HÀâ◊O`À XHõi^ŒÌ~°∞
J~°Û‰õΩÅ∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞!!
K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõq∂+¨<£ x"ÕkHõ P^è•~°OQÍ – PÅÜ«∞ =º=ã¨÷H˜ r=Hõ„~° ÖÏO\˜ J~°ÛHõ
‰õΩ@∞OÉÏÅ q∂^Œ QÆ`« Ѩ^ŒÇ¨~°∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ™êy#, WOHÍ ™êQÆ∞`«∞#fl D ^•_ç`À
110 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 111
 J#∞|O^è•Å∞
'"åH±— (^Õ"åÅÜ«∂Å "å}˜) J<Õ „uÉèÏëê =∂ã¨Ñ¨„uHõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À D ѨÙã¨ÎHõO
„ѨK∞« iOK«|_»∞`ÀOk. PÅÜ«∞ =º=ã¨H÷ ˜ ã¨O|OkèOz Jxfl =~åæÅ"åix K≥`· #« º=O`«∞efl
KÕ¿ã Hõ~°nÑ≤HõQÍ '"åH±— ѨxKÕ™ÈÎOk.
30/87 K«@Oì =Å¡ L`«Ê#fl"≥∞#ÿ , WOHÍ H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ^Œ∞~åQÆ`åÅ#∞ ZO_»Q_Æ ∞» `«∂
<å\˜ #∞Op '"åH±— „ѨK∞« iOz# ã¨Oáê^ŒHÜ
© ∂« ÅÖ’ H˘xflO\˜x WHõ¯_» „ѨK∞« iã¨∞<Î åflO.
J#∞|O^èŒO – 1
J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞xkè QÆ∞iOz 2001 Ѷ≤„|=iÖ’ '"åH±—....
......ã¨∞„Ñ‘"£∞HÀ~°∞ì XHõ„ѨHõ¯ J~°Û‰õΩÅ xÜ«∂=∞HÍÅ#∞ „Hõ=∞|núHõiOKÕ Ãã‰õΩºÅ~ü
ǨωõΩ¯ ~åR „ѨÉèí∞`åfixH˜ =Ù#fl^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl JOwHõiã¨∂Î =∞~À„ѨHõ¯, WÖÏ `«#
Jaè„áêÜ«∂xfl „ѨHõ\˜OzOk. ''...J~°Û‰õΩÅ#∞, "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ`À ã¨Ç¨, ^≥·#Ok#
r=# ã¨=∞~åxfl H˘#™êyOKÕ ã≤u÷ Ö’ =ÙOK«_O» J=ã¨~=° ∞h, JÖÏ [iy#ѨC_Õ ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’x
^Õ=`å=¸~°∞Å Î J~°Û#‰õΩ, J~°Û‰õΩÅ∞ UHÍ„QÆ``« À `«=∞ rq`åÅ#∞ JOH˜`O« KÕã∞¨ ‰õΩO\Ï~°h——
ÉèÏqOzOk. ~åR„ѨÉ∞íè `«fiǨωõΩ¯‰õΩ U ™ê÷~ÚÖ’ „áê=ÚYºq∞"åfiÖ’ J^Õ ã¨=∂# ™ê÷~ÚÖ’
J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∂xfl ѨiQÆ}˜OKåÅx Jaè„áêÜ«∞ Ѩ_çOk.
ÃÑ· Jaè„áêÜ«∂xfl PK«~°} ™ê^茺O KÕÜ«∞_®xH˜ ã¨∞„Ñ‘"£∞HÀ~°∞ì, J~°Û‰õΩÅ r`åÅ
¿ã¯à◊§#∞ ¿ÇÏ`«∞|núHõiOKÕ q+¨Ü«∞O`À áê@∞ J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞ xkè QÆ∞iOz ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ#
ã¨∂K«#Å∞ KÕã≤Ok. J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞ xkèÔH·, ~°∂. 75 HÀ@¡xkèx ¿ãHõiOKÕ ÉÏ^茺`«
~åR„ѨÉèí∞`«fiO =Ç≤ÏOKåÅx ¿Ñ~˘¯xOk. nxÔH·, u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷#O E<£
1996`À JO`«=∞ÜÕ∞º Pi÷Hõ ã¨O=`«û~°O ֒Ѩ٠~°∂.20 HÀ@∞¡ _çáêl@∞ì KÕÜ«∂Åx,
P^ÕtOKå~°∞. P `«^Œ∞Ѩi, xkè "≥Ú`«ÎO ~°∂.75 HÀ@¡‰õΩ KÕˆ~=~°‰õΩ „Ѩuã¨O=`«û~°O
~°∂. 10HÀ@¡ =O`«∞# _çáêl\ò KÕÜ«∂Åx P^ÕtOzOk. ~åROÖ’x =∞~À S^Œ∞ ÃÑ^ŒÌ
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® xkèÖ’ `«=∞=O`«∞ "≥Ú`åÎÅ#∞ _çáêl\ò KÕ¿ã ÉÏ^茺`« ~åR
„ѨÉèí∞`«fiO =Ç≤ÏOKåÅx ã¨∞„Ñ‘O HÀ~°∞ì P^ÕtOzOk. 1996–97 Pi÷Hõ ã¨O=`«û~°OÖ’
112 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
D S^Œ∞ ^Õ"åÅÜ«∂Å∂ XH˘¯Hõ¯~°∞ ~°∂.5 HÀ@¡ =O`«∞# _çáêl\ò KÕÜ«∂Åh, P
`«^Œ∞Ѩi <åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅÖ’ „Ѩu ã¨O=`«û~°=¸ ~°∂.1 HÀ\˜ =O`«∞#, D S^Œ∞
^Õ"åÅÜ«∂Å∂ _çáêl\ò KÕ¿ãÖÏ K«∂_®Åh ‰õÄ_» ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞,ì ~åR „ѨÉ∞íè `åfixfl P^ÕtOzOk.
ÃÑ· ÖˇHõ¯Å ™ê~åOâ◊"Õ∞=∞O>Ë, \˜\˜_ç `«=∞ =O`«∞QÍ ~°∂. 40 HÀ@¡#∞ ã¨=∞‰õÄ~åÛÅh,
W`«~° ÃÑ^ŒÌ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ ~°∂.35 HÀ@¡#∞ [=∞KÕÜ«∂Åh P^ÕtOz#@¡~ÚºOk. JO>Ë,
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ^Œ$+≤ìÖ’ Hõhã¨O ~°∂.75 HÀ@¡ xkè =ÙO>Ë `«Ñ¨Ê, J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞ ÉÏ^茺`«
Hõ+¨ì=∞x `Õ@`≥Å¡=∞~ÚºOk. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì"åi D K«~°º ZO`À q[˝`«`À, ^Œ∂~°^Œ$+≤ì`À
‰õÄ_ç# K«~°º. =ÚYºOQÍ, Z=~°∞ ZO`≥O`« "≥Ú`åÎÅ#∞, U xs‚`« ã¨=∞Ü«∞O֒ѨÙ
ã¨=∞‰õÄ~åÛÖ’, Z=~°∞ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåÖ’, KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ ¿Ñ~˘¯#_»O J`«ºO`«
Jaè#O^ŒhÜ«∞ JOâ◊O.
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì P^ÕâßÅ J=∞Å∞ QÆ∞iOz „Ѩã¨∞Î`« ã≤÷u QÆ∞iOz <Õ_»∞ ^Œ$+≤ì
™êiOK«=Åã≤# J=ã¨~°O =ÙOk. '"åH±— Ѩ„uHõ áê~î°‰õΩÖˇ·# g∞‰õΩ, ¿Ñ¿ã¯à◊§ J=∞Å∞
qѶŨ "≥∞Oÿ ^Œ#fl q+¨Ü∞« O `≥Å∞ã¨∞. J~°ÛHõ ã¨OHˆ =∆ ∞ xkèH˜ Ѩ\#ì˜ ^Œ∞~°uæ QÆ∞iOz „Ѩ™êÎqOK«=Åã≤#
J=ã¨~°O =ÙOk.
1997= ã¨O=`«û~°OÖ’ (E<£ 1, 1997) J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞ xkè ~°∂.9.9 HÀ@¡`À
„áê~°OaèOK«|_çOk. WO^Œ∞Ö’ \˜\˜_ç "å~°∞ ã¨=∞‰õÄiÛ#k ~°∂.6 HÀ@∞¡ =∂„`«"Õ∞.
(ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì \˜\˜_ç ÉÏ^茺`«QÍ „Ѩ™êÎqOz# "≥Ú`«ÎO ~°∂.20 HÀ@∞¡ Jx QÆ=∞xOK«=Åã≤#
J=ã¨~O° =ÙOk.) ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì ¿Ñ~˘¯#fl S^Œ∞ ÃÑ^ŒÌ ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞O_ç x^è∞Œ Å ã¨g∞Hõ~} ° Ö’x
™ê^èŒHõ ÉÏ^èŒHÍÅ#∞ QÆ∞Ô~Îiy# ~åR„ѨÉèí∞`«fiO, =∞~À S^Œ∞ ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ J^Œ#OQÍ
KÕiÛ, P Ѩk^Õ"åÅÜ«∂Å `«~°Ñ¶¨Ù# ~°∂.3.9 HÀ@∞¡ =∂„`«"Õ∞ ã¨=∞‰õÄ~°ÛQÆeyOk. D
q^èŒOQÍ ã¨=∞‰õÄiÛ# "≥Ú`«ÎO ˆH=ÅO ~°∂.9.9 HÀ@∞¡ =∂„`«"Õ∞. D "≥Ú`«ÎO`À D
xkèx ÉèÏ~°`« ~åRѨu, Q“~°=hÜ«ÚÅ∞ Nâ◊OHõ~ü ^ŒÜ«∂àòâ◊~°‡ QÍ~°∞ u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu
N "ÕOHõ>Ëâ◊fi~°∞x ˆH∆„`«OÖ’ „áê~°OaèOKå~°∞.
k„Q̓ùOu HõeyOKÕ "åã¨Î="Õ∞q∞@O>Ë – „áê~°OÉèíO =∂„`«"Õ∞ <ÀK«∞‰õΩ#fl J~°ÛHõ
ã¨OˆH∆=∞xkè ‰P `«~åfi`« ‰õΩO@∞Ѩ_çOk. \˜\˜_ç QÍx =∞ˆ~ ~Ú`«~° ^Õ"åÅÜ«∞O QÍh,
WOHÍ U "≥Ú`åÎÅ∂ ã¨=∞‰õÄ~°ÛÖË^∞Œ . ã¨iQÆ^•, \˜\_˜ ç "å~°∞ 17–1–1998 <å_»∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞xì ,
`«=∞#∞ J~°ÛHõxkèH˜ "≥Ú`åÎÅ#∞ ã¨=∞‰õĈ~Û ÉÏ^茺`«#∞O_ç `«Ñ≤ÊOKåÅx, `åq∞zÛ#
~°∂.6 HÀ@¡#∞ "åѨã¨∞ W"åfiÅh Ñ≤\©+¨#∞ ^•YÅ∞ KÕâß~°∞. q∞ye# ÃÑ^ŒÌ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 113
\˜\_˜ ç ÉÏ@<Õ J#∞ã¨iOKå~Ú. =∞ø#O =Ç≤ÏOKå~Ú. HÀ~°∞"ì åi x~°Ü ‚ ∞« "Õ∞^≥<· å, \˜\_˜ `ç Àáê@∞
`«=∞‰õÄ =iÎã¨∞ÎO^Œ#fl #=∞‡HõO`À x=∞‡‰õΩ hÔ~uÎ#@∞¡ ѨÓ~°∞‰õΩO_çáÈÜ«∂~Ú. D q^èŒOQÍ
J~°ÛHõ ã¨OˆH∆=∞ xkè Pk#∞O_ô âßѨ„QÆã¨Î"≥∞ÿ, PK«~°}‰õΩ, J=∞Å∞‰õΩ <ÀK«∞HÀx qëê^ŒQÍ^äŒ
J~ÚºOk.
ã¨~°fi™êH˜∆ J~Ú# N"ÕOHõ>Ëâ◊fi~°™êfiq∞H˜ D q+¨Ü«∂Å∞ `≥eÜ«∞=x ZÖÏ
ÉèÏqOK«QÅ Æ O! ™êfiq∞H˜, ã¨~Àfi#fl`« <åºÜ«∞™ê÷#O "åi, ã¨=∞O[㨠x~°Ü ‚ ∞« OÖ’x PO`«~º° O
`≥Å∞ã¨∞. `«##∂, `«# ~°∂áêÖˇ·# W`«~° ^Õ=`å=¸~°∞ÎÅ J~°Û#‰õÄ, `«~°`«~åÅ∞QÍ
`«=∞ rq`åÅ#∞ JOH˜`«O KÕã¨∞‰õΩ#fl J~°ÛHõ ‰õΩ@∞OÉÏÅ ã¨OˆH∆=∞O ZO`« =ÚYº"≥∂,
P ã¨OˆH∆=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# ÉèíÜ«∂Å∞ ÖË#ѨC_Õ J~°ÛHõ`«fiOÃÑ· ѨÓiÎ ^Œ$+≤ì xÅ∞ѨQÆÅ~°h
`≥Å∞ã¨∞. ™êfiq∞"å~°∞, „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ ÉÏ^茺`åÜ«Ú`«"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=ÙÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOKÕ ÃÑ^ŒÌÅ∞
ZO^Œ∞Hõx "åQÍú#ÉèíOQÆO KÕÜ«∞ ™êǨÏã≤™êÎ~À Jx Pâ◊Û~°ºáÈ`«∂ =ÙO_»=K«∞Û. `«=∞
Hõ~°Î"åºxfl x~°fiÇ≤ÏOK«‰õΩO_® ZO^Œ∞‰õΩ "≥#Hõ_»∞QÆ∞ "ÕÜ«∞ x~°‚~Ú™êÎ~À, =∂@ WzÛ#
"Õ∞~°‰õΩ x^èŒ∞Å#∞ ã¨=∞‰õÄ~°Û‰õΩO_® ZO^Œ∞‰õΩ `«=∞ ÉÏ^茺`«Å#∞ q㨇i™êÎ~À Jx
qKåiã¨∂Î =ÙO_»=K«∞Û.
JkèHÍ~°=~°æO "åi `≥eq`Õ@Å∞, <åºÜ«∞|∞kú ã¨iÜ≥ÿ∞# ^•iÖ’ Ѩܫ∞xOz
q^è•# Hõ~°ÎʼnõΩ ã¨iÜ≥ÿ∞# ã¨ÅǨÅ#∞ WKÕÛÖÏ KÕ™êÎÜ«∞x Pt^•ÌO. „ѨÉèí∞`«fiK«~°ºÅ∞,
^Œ∞~°^$Œ +¨ì „ѨHOõ Ѩ#ʼnõΩ ã¨OHˆ `åÅ∞ H͉õÄ_»^hŒ , ÉèQí =Æ O`«∞x ¿ã=Ö’ x=∞QÆfl"≥∞#ÿ J~°Û‰õΩÅ∞,
J<å^äŒÅ∞H͉õÄ_»^Œh qâ◊fiã≤^•ÌO.
J#∞|O^èŒO – 2
PÅÜ«∞ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =∞O_»à◊√§, Hõq∞\©Å∞, ~å[H©Ü«∞ ѨÙ#~å"å㨠ˆHO„^•Å∞QÍ
`«Ü«∂~°=Ù`«∞<åflÜ«∞x PO^Àà◊# =ºHõÎO KÕã¨∂Î, 2001 EÖˇ·Ö’ '"åH±—...
^Õ"åÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}Ö’ „@ã‘ì Ѩ^Œq „Ѩ=ÚY"≥∞ÿ#k. Hõ#∞Hõ, D Ѩ^Œqx
KÕѨ>Ëì"å~°∞ J`«∞º#fl`«™ê÷~ÚQÆÅ ã¨`«º„Ѩ=~°Î#`À `«=∞ ÉÏ^茺`«Å#∞ „Hõ=∞tHõ∆}`À, ÉèíH˜Î`À,
™ê=^è•#`«`À, Ѩiâ◊√^Œú`«`À, ^Õ"åÅÜ«∞O Ѩ@¡, „Ѩ[ŠѨ@¡ JOH˜`«ÉèÏ=O`À Hõ$+≤KÕ¿ã"åÔ~·
LO_®e. HÍh, PK«~°}Ö’ Wk [~°QÆ@O ÖË^Œ∞. ^Õ"å^•Ü«∞, ^èŒ~å‡^•Ü«∞ ã¨Oã¨÷Å
„@ãπì É’~°∞Å
¤ ‰õΩ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ [iˆQ@ѨC_»∞ PÜ«∂ ã¨Oã¨Å ÷ ÉÏQÀQÆ∞Å q+¨Ü∞« O Ѩ\Oì˜ K«∞HÀHõ
áÈ=_»O, J#º q+¨Ü«∂ʼnõΩ J#=ã¨~° „áê=ÚYºO W=fi|_»@O KÕ`« D xÜ«∂=∞HÍÅ∞
114 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
Hõà◊OH˜`«=∞=Ù`«∞<åflÜ«∞x Ѷ≤~åº^Œ∞Å∞<åfl~Ú.
„Hõ=∞O `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ =KÕÛ"å~°∞, „QÍ=∞OÖ’x Éèí[# =∞O_»Å∞Å∞
ÉèíHõÎ=∞O_»Å∞Å∞–„@ã‘ìÅ∞QÍ xÜ«∞q∞OѨ|_»\ÏxH˜ J~°∞›Öˇ·# =∞Oz =º‰õΩÎÅ ¿Ñ~°¡#∞
ã¨∂zOK«QÆÅ~°∞.
D „@ã‘ìÅxÜ«∂=∞HÍÖ’¡ =∞#‰õΩ `«~°K«∞ qxÑ≤OKÕ Ñ¶≤~åº^Œ∞Ö’¡ "≥Ú^Œ\˜k
(*1) ã¨Ô~·#, `«y# =ºH˜Îx xÜ«∞q∞OK«‰õΩO_®, ~å[H©Ü«∞ ÖËHõ =ºH˜ÎQÆ`« HÍ~°}ÏÅ =Å¡
^ŒHõ∆`«ÖËx, z`«Îâ◊√kúÖËx =ºH˜Îx „@ã‘ìQÍ KÕã¨∞Î<åfl~°x, `«^•fi~å D ~°HõOQÍ xÜ«∞q∞OK«|_»¤
„@ã‘ìÅ∞ PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å Jaè=$kúÔH· áê@∞Ѩ_»@O ÖË^Œx, D ~°HõOQÍ xÜ«∞q∞OK«|_»¤
„@ã‘ìÅ∞ ã¨Oã¨÷ ÉÏQÀQÆ∞Å#∞ q㨇iã¨∂Î ~å[H©Ü«∞ HÍ~°ºHõÖÏáêʼnõΩ =∞^ŒÌ`«∞ xã¨∞Î<åfl~°x
‰õÄ_® x"ÕkOK«|_çOk. WÖÏO\˜ ~å[H©Ü«∞ `«k`«~° Jã¨O|^Œú HÍ~°}ÏÅ=Å¡ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
xÜ«∂=∞HÍÅ∞ ÃÑ~°QÆ@O Ѩ@¡, ^Õ"åÅÜ«∂Å x~°fiǨÏ}Ö’ "åi *’HõºO Ѩ@¡, `«=∞
f„= P"Õ^Œ##∞ ZO^Œ~À ÃÇ·ÏO^Œ=Éèí‰õΩÎÅ∞ =ºHõÎѨ~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
^Õ"åÅÜ«∂Å∞, `«k`«~° ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ} PÜ«∂ ã¨Oã¨÷Å =¸ÖÏÅ#∞
xsfi~°ºÑ¨iKÕÖÏ, Ô~O_»∞ q^è•Å∞QÍ "åºkèHÍ~°HõOQÍ ayÑ≤_çH˜@ W~°∞‰õΩ¯#fl@∞¡ iHÍ~°∞¤ÅÖ’
L#fl ™êH∆ͺ^è•~åÅ =Å# =∞#O QÆ=∞x™êÎO. XHõ"≥·Ñ¨Ù ã¨Oã¨÷Å ÉÏQÀQÆ∞Å q+¨Ü«∞Ѩ~°OQÍ
HÍHõ, "å\˜ x~°fiǨÏ}Ö’ ~å[H©Ü∞« HÍ~°ºHõ~Åΰ „Ñ"¨ ∞Õ Ü«∂xfl K˘Ñ≤ÊOK«\ÏxH˜ Wk ^ÀǨÏ^ŒÑ_¨ ∞» `«∞Ok.
Ô~O_»="≥·Ñ¨Ù D „@ã‘ìÅ∞ ã¨Oã¨÷Å ÉÏQÀQÆ∞Å#∞HÍHõ „Ѩ[ÅÖ’ `«=∞ =ºH˜ÎQÆ`«, ~å[H©Ü«∞
ѨÅ∞‰õΩ|_çx "≥∞~°∞QÆ∞Ѩ~°∞ÛH˘<ÕO^Œ∞‰õΩ J=HÍâ◊O HõeÊ™ÈÎOk.
„@ã‘ìÅ xÜ«∂=∞HõO q+¨Ü«∞OÖ’ PÜ«∂ ã¨O|Okè`« JkèHÍ~°∞Å Wëêì#∞™ê~°O
Z=i<≥·<å xÜ«∞q∞OK«=K«∞Û. nxH˜ "å~°∞ Z=iH© ["å|∞^•s HÍ~°∞. U HÍ~°}ÏÅ =Å#
xÜ«∞q∞OK«_O» [iyO^À, P HÍ~°}ÏÅ∞ ed`«ÑÓ¨ ~°fiHõOQÍ K«∂Ѩ|_»@OÖË^∞Œ . D xÜ«∂=∞HÍxfl
Zkiã¨∂Î Hõg∞+¨#~ü‰Ωõ JÑ‘ÊÅ∞ KÕÜ∞« _®xH˜ K«@Oì Ö’ J=HÍâ◊O L<åfl ‰õÄ_® ed`«ÑÓ¨ ~°fiHõOQÍ
HÍ~°}ÏÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O =Å# ‰õΩ^Œ~°_»O ÖË^Œ∞ Jx (*2) Ѷ≤~åº^Œ∞ JOkOk.
ÃãHõ∆<£ 15 „ѨHÍ~°O WÖÏ xÜ«∂=∞Hõ L`«Î~°∞fiÅ∞ WzÛ#ѨC_»∞, xÜ«∞q∞OK«_®xH˜
QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∞ ¿Ñ~˘¯#_»O ^èŒ~°‡|^ŒúOQÍ#∞ <åºÜ«∞|^ŒúOQÍ#∞ LO@∞Ok. D q^èŒOQÍ
KÕÜ«∞@O =Å# P J#~°∞›Å xÜ«∂=∞HÍxfl x~ÀkèOK«\ÏxH˜ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞Ok.
D q^èŒOQÍ xÜ«∂=∞HÍÅ#∞ ã¨iÜ≥ÿ∞#, <åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# HÍ~°}ÏÅ#∞ ¿Ñ~˘¯O@∂ KÕÜ«∂e
J<Õ xÜ«∞=∞O ~å[H©Ü«∞ *’HͺxH˜ J_»∞¤Hõ@ìQÍ xÅ∞ã¨∂ÎOk.....
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 115
 WѨÊ\˜ =~°‰õΩ g∞~°∞ K«kq#k '"åH±— ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞ "åºYºHÍ^Œ∞. QÆ`«OÖ’ ÃÑ· Ѩ\˜ìHõ Ѩije¿ãÎ, 1996 – 2000Ö’ P^•Ü«∞O 50.27 HÀ@¡h, =ºÜ«∞O
15 ã¨O`«û~åÅ „H˜O^Œ\˜ Ѩiã≤÷`«∞Å ^Œ∞ã≤÷ux „ѨuaOaã¨∞Î#fl "åºYºÅ∞ Jq. x*ÏxH˜ 39.36 HÀ@¡h 10.91 HÀ@∞¡ q∞QÆ∞Å∞ ^èŒ#=∞h `≥Å∞™ÈÎOk. „Ѩu ã¨O=`«û~°=¸, D
P â◊H˜Î=O`«"≥∞ÿ# "åºYºÅ∞ Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ =∂~°∞Ê#∞ fã¨∞‰õΩ=zÛ LO_»=Åã≤Ok. HÍh, q∞QÆ∞Å∞^èŒ#O ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’<Õ LOk.
^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∂,Î P Ѩiã≤`÷ ∞« Å∞ =∞iO`«QÍ H©}
∆ O˜ z# "åã¨"Î å<Õfl <Õ_∞» =∞#O K«∂ã¨∞<Î åflO. K«@ì „Ñ¨HÍ~°O, =ºÜ«∂xfl J#∞ã¨iOz =ã¨∂Å∞ LO_®e† q∞QÆ∞Å∞ ^èŒ#O U^≥·<å
ÃÑ· ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞OÖ’x "≥Ú^Œ\˜ P~°∞¿Ñ~åÅ∞ K«ÖÏ¡ H˘O_»Ü«∞º Hõg∞+¨<£ 1986 LO>Ë, Jk `«~°∞"åu ã¨O=`«û~åxH˜ |kb KÕã≤, =ã¨∂Å∞ ~°∞ã¨∞=Ú P"Õ∞~°‰õΩ `«yæOKåe.
x"ÕkHõ #∞O_ç Ü«∞^è•`«^äŒOQÍ fã¨∞HÀ|_»¤q. (Vol. 2, Pages 75, 76, 79 to 81, 83) JÖÏ [~°QÆÖË^Œ<Õk xifi"å^•Oâ◊O.
(QÆ=∞xHõ : *1 ‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ ''Hõq∞+¨#∞‰õΩ JOkOz#——, 2 ‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ ''Hõq∞+¨<£ „Ѩã¨∞Î`«O \˜.\˜._ç. "åi¬HÍ^•Ü«∞O 500 HÀ@∞¡. `«‰õΩ¯=Ö’ `«‰õΩ¯=QÍ, D
^•fi~å—— Jx K«^Œ∞=Ù‰õΩO>Ë, Wk Jã¨Å∞ x"ÕkHõ‰õΩ ã¨iÜ≥ÿ∞# „ѨuaO|O HÍQÆÅ^Œ∞. <åÅ∞ˆQà◊§Ö’ P^•Ü«∞O 1000 HÀ@∞¡ (50%) J#∞HÀ=K«∞Û. nO\’¡ 7% _≥Éèˇ·ƒ (70) HÀ@∞¡.
J#∞|O^èŒO – 3 \˜\_˜ ç H͉õΩO_® Ѩ#∞fl Hõ@=ì eã≤# ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 2985 L<åfl~Ú. g\˜ ™ê=¸Ç≤ÏHõ
"åi¬HÍ^•Ü«∞O 170 HÀ@¡ ^•HÍ LOk. D <åÅ∞ˆQà◊§Ö’ Hõhã¨O 340 HÀ@¡ P^•Ü«∞O
¿Ñ^Œ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞, Ju¿Ñ^Œ J~°Û‰õΩÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ Ѩ#∞fl Hõ\Ïìe? – '"åH±— =∂iÛ 2001 LO@∞Ok. nO\’¡ 15% JO>Ë 51 HÀ@∞¡. Wk ~ÚOK«∞q∞OK«∞QÍ Ñ¨\˜ìHõÖ’x ã¨OYº‰õΩ
„Ѩã¨∞Î`«O PO„^茄Ѩ^Õâò „ѨÉèí∞`«fiO U\Ï ~°∂.5000/– P^•Ü«∞OHõ<åfl Z‰õΩ¯=QÆÅ ã¨iáÈ`ÀOk. ~åROÖ’x 34,310 ^Õ"åÅÜ«∂Ö’¡ 31,325 ^Õ"åÅÜ«∂Å "åi¬HÍ^•Ü«∞O
^Õ"åÅÜ«∂Å∞, ^èŒ~°‡ã¨Oã¨÷Å #∞O_ç „H˜Ok q^èŒOQÍ ~°∞ã¨∞=∞Ú =ã¨∂Å∞ KÕã¨∞ÎOk. 5000 ~°∂II Hõ<åfl `«‰õΩ¯=h ˆH=ÅO 2985 ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ Ѩ#∞flѨikèÖ’ L<åflÜ«∞<Õk
1) u~°∞=∞Å u~°∞Ѩu ^Õ=™ê÷#O #∞O_ç "åi¬HÍ^•Ü«∞OÖ’ .7% HÍh, 50 ÖHõÅ ∆ ∞HÍh â’K«hÜ«∞"≥∞#ÿ q+¨Ü∞« O. WOHÍ K≥ÑC¨ HÀ"åÅO>Ë 24,440 ^Õ"åÅÜ«∞Å "åi¬HÍ^•Ü«∞O ~°∂.1000/–
(Z‰õΩ¯= "≥Ú`«ÎO U^≥·`Õ Jk) Hõ<åfl `«‰õΩ¯=.
2) W`«~° ^Õ"åÅÜ«∂Å #∞O_ô, ã¨Oã¨÷Å#∞O_ô "åi¬HÍ^•Ü«∞OÖ’ 15% (ÃãHõ∆<£ ÃÑ· ÖˇYö „ѨHÍ~°O Hõhã¨O 121 HÀ@∞¡ ÃÑ·xkèÖ’ [=∞ HÍ=eû LOk. J~Ú`Õ
65(1), 65(2) – Endowments Act, 1987) Ѩ\˜ìHõÖ’ ˆH=ÅO 50 HÀ@∞¡ [=∞ K«∂Ѩ|_çOk. ˆH=Å=Ú \˜\˜_ç #∞O_Õ 70 HÀ@∞¡ =ã¨∂Å∞
D "≥Ú`«ÎO ZO_À"≥∞O\òû Z_£q∞x„¿ãì+¨<£ Ѷ¨O_£Ö’ [=∞ KÕÜ«∞|_ç, ZO_À"≥∞O\ò J~Ú LO_®e. nxfl |\˜ì K«∂¿ãÎ, \˜\˜_ç =ã¨∂à◊√¡ ÖˇHõ¯Ö’H˜ fã¨∞HÀÖË^Õ"≥∂#xÑ≤ã¨∂ÎOk.
âßY L^ÀºQÆ∞Å r`«Éèí`åºÅ‰õÄ, ÃÑ#¬#¡‰õÄ, W`«~° Y~°∞ÛʼnõÄ LѨÜ≥∂QÆ Ñ¨_»∞`«∞Ok. r=#Éèí$uQÍ Éèí∂=ÚÅ∞ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl J~°Û‰õΩÅ∞ "åi J^•Ü«∞OÖ’ 15 âß`«O
D xkè Ü≥ÚHõ¯ P^•Ü«∞=ºÜ«∞ q=~åÅ∞ „H˜Ok q^èŒOQÍ L<åfl~Ú. (P^è•~°O : [=∞ KÕÜ«∞=eû LOk. qz„`«O U=∞O>Ë _»|∞ƒ ~°∂¿Ñ}Ï r`«O JO^Œ∞‰õΩO@∞#fl J~°Û‰õΩÅ∞
ZO_À"≥∞O\òû =∞O„u 12.3.2001# âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ ã¨=∞iÊOz# |_≥˚\ò<À\òÖ’x U_À¿Ñr) Ѩ#∞fl [=∞ KÕÜ«∞=eû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
ÃÑ· P^•Ü«∞ =ºÜ«∞ q=~åÅ∞ Ѩije¿ãÎ, =ã¨∂à◊√§ ~å#∞~å#∂ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Úh,
Year Receipts Charges Surplus
(Worked out by VAK)
x*ÏxH˜ Ѩ\˜ìHõÖ’ K«∂Ñ≤#^•xHõ<åfl Z‰õΩ¯= =ã¨∂à◊√§ HÍ=K«Ûh, P ~°∂¿Ñ}Ï, „Hõ=∞„Hõ=∞OQÍ
Rs. Rs. Rs. tã¨∞Î `«yæOK«=K«Ûh J=QÆ`«=∞ø`ÀOk. D <ÕѨ^䌺OÖ’ ¿Ñ^Œ ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ Ju¿Ñ^Œ
1996-97 8,11,62,590-30 7,28,76,094 82,86,496-30 J~°Û‰õΩÅ#∂ WOHÍ _»|∞ƒ Hõ@ì=∞#_»O ÉèÏ=º=∂ J<Õ „Ѩâ◊fl L`«Ê#fl=∞ø`ÀOk.
1997-98 10,26,78,037-00 8,66,78,550 1,59,99,487-00
1998-99 14,42,95,593-00 10,48,81,896 3,94,13,697-00 \˜\˜_ç =∞iÜ«Ú 14 „Ѩ=ÚY ^Õ"åÅÜ«∂ʼnõÄ =∂„`«"Õ∞ D K«\Ïìxfl Ѩiq∞`«O
1999-00 17,45,58,581-53 12,91,10,143 4,54,48,438-53 KÕã≤, ~Ú`«~° ^Õ"åÅÜ«∂Å#∞ =kÖËÜ«∂Åx, '"åH±— „Ѩuáêk™ÈÎOk.
Total 50,26,94,801-83 39,35,46,683 10,91,48,118-83
116 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 117
 J#∞|O^èŒO – 4
ZO_À"≥∞O\ò âßYÖ’ qâ◊$OYÅ"≥∞ÿáÈ~Ú# Jqhux ZO_»QÆ_»∞`«∂ 2002
"Õ∞ <≥ÅÖ’ '"åH±—....
Wk HõeÜ«ÚQÆO Hõ#∞Hõ, Z<Àfl ÖˇHõ¯ ÖË#xfl ã¨~°∞ÌÉÏ@∞¡ KÕã¨∞HÀ"åeû LO@∞Ok
Hõ#∞Hõ, Hõhã¨O =∞`«Ñ¨~°"≥∞ÿ# HÍ~°º„Hõ=∂Ö’¡<≥·<å D Jqhu Ñ≤âßKåxfl `«iq∞Q˘@ìÖË=∂?
nxfl QÆ∞iOz PÖ’zOK«_®xH˜, H˘kÌ xq∞ëêÖˇ·<å =∞#O qxÜ≥∂yOK«‰õÄ_»^•? =∞#O D
JqhuH˜, ÅOK«Q˘O_ç`«<åxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ Q˘O`«∞qѨʉõÄ_»^•? =ÚYºOQÍ ^Õ"å^•Ü«∞,
^èŒ~å‡^•Ü«∞ âßYÖ’¡ „Ѩ|Å∞`«∞#fl JqhuH˜ =ºuˆ~HõOQÍ <À~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ qѨʉõÄ_»^Œ∞?
áê~°^Œ~°≈Hõ"≥∞ÿ# „ѨÉèí∞`åfixfl x~°fiÇ≤ÏOK«_»O HÀã¨O, ã¨=∞kèHÀ`åûǨÏO`À Hõ$+≤KÕã¨∞Î#fl,
ã¨fi~å‚O„^Œ„Ѩ^Õâò x~å‡}ÏxH˜ Hõ@∞ì|_ç L#fl, =∞# Q“~°=hÜ«∞ =ÚYº=∞O„u QÍiH˜ nx
QÆ∞iOz q#flѨO KÕÜ«∞~å^•?
"Õ∞ <≥Å 7= `åsY∞ Ç≤ÏO^Œ∂ k#Ѩ„uHõÖ’ Jqhu x~À^èŒHõ âßY"å~°∞ [iÑ≤#
^•_»∞Ö’¡ ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ âßY‰õΩ K≥Ok# XHõ L#fl`« JkèHÍi WO\˜#∞Oz
~°∂. 2.30 HÀ@∞¡ qÅ∞=QÆÅ Pã¨∞ÎÅ∞ Ѩ@∞ì|_®¤Ü«∞x „ѨHõ@# "≥Å∞=_çOk.
`«~°`«=∞ ÉË^è•Å`À, JO>Ë H˘OK«O Z‰õΩ¯=QÍ<À ÖËHõ H˘OK«O `«‰õΩ¯=QÍ<À, „Ѩun,
™ê¿ÑH˜∆HõOQÍ LO@∞Ok. |Ǩïâ◊† WO`«Hõ<åfl Z‰õΩ¯= ÖˇHõ¯K«∂ѨÖËx "≥Ú`åÎÅ∞ ã¨OáêkOz#
"åà◊√§ LO_ç LO_»=K«∞Û. ÖË^• WO`«H<õ åfl `«‰Ωõ ¯= ™ê÷~ÚÖ’ =∂„`«"∞Õ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ#fl"å~°∞
LO_»=K«∞Û. WÖÏ Jxfl ~°OQÍÖ’¡#∂ LO_»=K«∞Û. QÆ=∞xOK«=Åã≤# =ÚYºq+¨Ü∞« O Uq∞@O>Ë
Jqhu ~°Ç≤Ï`« ã¨=∂[ x~å‡}O HÀã¨O KÕ¿ã `˘e „Ѩܫ∞`«flO ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞
âßY`À ZO^Œ∞‰õΩ „áê~°OÉèíO H͉õÄ_»^Œ∞?!
WÖÏ Jqhu~°ÇÏ≤ `« ã¨=∂[ ™ê÷Ñ#¨ HÀã¨O L^Œº=∞O „áê~°Oaè¿ãÎ Éè‰í Ωõ Å Î ∞ `«Ñʨ ‰õΩO_®
ã¨O`À+≤™êÎ~∞° † ÉèHí Îõ ã¨∞ÅÉè∞í _≥#· ÉèQí =Æ O`«∞_»∞ ‰õÄ_® Jqhu ~°ÇÏ≤ `« ã¨=∂[ x~å‡} „ѨÜ∞« `åflxfl
Pj~°fik™êÎ_∞» . =∞# ~åROÖ’ L#fl ^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’x ^Ò~åƒùQºÆ Ѩiã≤`÷ ∞« Å =¸ÅHÍ~°}Ïefl
J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=_®xH˜, =∞# Q“~°=hÜ«∞ =ÚYº=∞O„uQÍi ^Œ$_è» ã¨OHõÖÏÊÅ#∞ =∞iO`« |Ö’¿Ñ`«O
KÕÜ∞« _®xH˜ D Jqhu ã¨OѶ∞¨ @# `À_»Ê_»∞`«∞O^Œx Pt^•ÌO.
D „Ѩã¨∞Î`« Ѩiã≤÷`«∞ÅxflO\˜H© ^Õ"å^•Ü«∞ ^èŒ~å‡^•Ü«∞ âßY‰õΩ ã¨O|OkèOz#
(30/87) ~åHõ∆㨠K«@ì"Õ∞ =¸ÅHÍ~°}=∞x xifi~å=∞OQÍ, ã¨Ê+¨ìOQÍ, Q˘O`≥uÎ Kå@∞`«∂
118 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
=zÛOk '"åH±—. D K«@ì"Õ∞ Jqhu c*ÏÅ#∞ <å\˜Ok. "Õà◊¥§#∞H˘x xÅ|_ÕÖÏ
KÕãO≤ k. ÃÑOz áÈ+≤OzOk. „Ѩ[fieOѨKãÕ O≤ k† h_»#∞, P^è•~åxfl HõeÊOz ~åROÖ’x
^Õ"åÅÜ«∂Å =º=ã¨÷ K≥^ŒÑ¨Ù@ìÅ=∞Ü«∞O HÍ=\ÏxH˜, p_» ѨÙ~°∞QÆ∞Å ÉÏi# Ѩ_»\ÏxH˜,
ã¨~°fi„Éèí+¨ì`åfixH˜ =¸ÅHÍ~°}"≥∞ÿOk! D K«@ìO WOHÍ WÖÏ<Õ H˘#™êQÆ∞`Õ Jqhu
WOHÍ Ö’`«∞QÍ K˘K«∞Û‰õΩáÈ`«∞Ok† =∞iO`« |i`≥yã¨∞ÎOk. D K«\Ïìxfl „`Àã≤áêˆ~¿ãÎ
^Õ"å^•Ü«∞ âßYÖ’, ^Õ"åÅÜ«∂Å =º=ã¨÷Ö’ Jqhux fã≤áêˆ~Ü«∞_®xH˜ <åOk
ѨeH˜#@∞¡ J=Ù`«∞Ok.
D K«@Oì „Ñ¨ÉÏè =O ZO`«\˜ |Å=O`«"∞≥ #ÿ ^À!?! x["≥∞#ÿ Éè‰í Ωõ Å Î #∞ ^Œ∂~°OQÍ
LOK«∞`«∞Ok. ÉèQí =Æ O`«∞_çfl ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ~åx=fi‰õΩO_®, ÉèHí Θ ÉèÏ=#Å∞ ^ŒiKÕ~‰° Ωõ O_® K≥~Úº
J_»¤OÃÑ_»∂ÎOk† „ѨÉèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÍxH˜ ÃÑ·KÕ~Ú JOkã¨∞ÎOk† ~å[H©Ü«∞ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O
„â◊√uq∞OK«∞`«∞Ok† Jqhu ™ê÷~Ú, ÅOK«Q˘O_ç`#« O `«=∞ qHõ$`« qâ◊fi~°∂áêxfl, ѨzÛQÍ,
x~°[¡ Q˚ Í, „Ѩ^iŒ ≈ã¨∞OÎ k. D ~åHõã∆ ¨ K«@Oì Ü≥ÚHõ¯ |Å"≥∞#ÿ KÕ`∞« Å Q˘O`«∞#∞e"Õ∞¿ã qHõ$`«
KÕ+‰ì¨ Ωõ cè=∞¿ã<åKåi (PÅOѨÓ~ü ^Õ"åÅÜ«∞ J~°Û‰õΩÅ∞) P`«‡Ç¨Ï`«º XHõ `å~å¯}O. D
K«@Oì P^è•~°OQÍ Jqhu PÜ«∞#‰õΩ qkèOz# LitHõ∆ Wk.....
J#∞|O^èŒO – 5
'=º=™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ— ™ê÷<åÅÖ’ Z=ix Ѩ_ç`Õ "åix xÜ«∞q∞ã¨∂Î, ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
f~°∞Êx „ѨÉèí∞`«fiO h~°∞ QÍ~°Û@O Ѩ@¡ q㨇ܫ∞O =ºHõÎO KÕã¨∂Î, 2002 _çâ‹O|~°∞Ö’
'"åH±—...
J[=∂~Ú+‘ ã¨∞ÅÉè`í ~« O° HÍ=_»O H˘~°‰Ωõ , PÅÜ«∂Å#∞ ~Ô O_»∞ =~åæÅ∞QÍ qÉèlí OK«=K«∞Û.
ѨÙ~å`«# PÅÜ«∂Å∞ =∞iÜ«Ú ã≤"≥∞O@∞ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞. XHõ =∞ǨÉèí‰õΩÎxKÕ JO‰õΩ~å~°Ê}
KÕÜ«∞|_ç, J`«x HÍÖÏxfl, ^èŒ<åxfl "≥zÛOz, J<ÕHõ Hõ+¨ì#ëêìÅ#∞ FiÛ, Q˘Ñ¨Ê Hõ@ì_®Å∞QÍ
~°∂ѨÙ^•ÅÛ|_ç, Ju H˘kÌ QÆ`« K«i„`«HõÅ PÅÜ«∂Å∞ ã≤"≥∞O@∞ >ˇÿѨ٠^Õ"åÅÜ«∂Å∞.
W@∞=O\˜ PÅÜ«∂ÅÖ’ x~å‡}ÏxH˜ HÍ~°}Éè∂í `«∞_≥#· =ºH˜xÎ QÆ∞iÎOK«@O ZO`À ã¨∞ÅÉèOí .
ZO^Œ∞HõO>Ë g\˜ 㨇$`«∞Å∞ ZO`À `å*ÏQÍ =∞# "Õ∞^äŒã¨∞ûÖ’ xH˜∆ѨÎ"≥∞ÿ LO\Ï~Ú.
J^Õ Ñ¨Ù~å`«# PÅÜ«∂Å#∞ fã¨∞‰õΩO>Ë, PÅÜ«∂xfl xi‡Oz# =ºH˜Îx QÆ∞iÎOK«_»O Hõ+¨ìO.
ZO^Œ∞HõO>Ë H˘xfl "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ #∞Oz WHõ¯_» ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ "≥Åã≤ `«# Éèí‰õΩÎÅ#∞
`«~°`«~åÅ∞QÍ Pj~°fikã¨∞Î<åfl_»∞. PÅÜ«∂Å ~°HÍÅ∞ U"≥∞ÿ<å, Jk #∂`«#OQÍ xi‡Oz#
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 119
PÅÜ«∞"≥∞<ÿ å ÖËHõ H˘xfl "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ „H˜`O« xi‡Oz# PÅÜ«∞"≥∞<ÿ å, "å\˜x xi‡Oz#
x~å‡`«Å ÉèíH˜Î ÉèÏ=OÖ’ J}∞=O`« `Õ_® ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. D PÅÜ«∂Å x~å‡`«Å∞ ZѨC_»∞
‰õÄ_® J[=∂~Ú+‘ HÍx ÃÑ`«Î<åxfl HÍh PtOK«ÖË^Œ∞. XHõ™êi PÅÜ«∞ x~å‡}O ѨÓiÎ
HÍQÍ<Õ, Jk Éèí‰õΩÎňH K≥O^Œ∞`«∞O^Œ<Õ x[O P ™ê÷Ѩ‰õΩʼnõΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞.
`«~åÅ∞ JO`«iOK« ™êQÍ~Ú. PÅÜ«∂Å∞ ‰õÄ_® KÕ`«∞Å∞ =∂~°™êQÍ~Ú. g\˜
™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® HÍÖÏ#∞QÆ∞}OQÍ JO`«~å÷#O JÜ«∂º~°∞. =º=™ê÷ѨHõ ‰õΩ@∞Oc‰õΩÅ
"å~°ã∞¨ Å∞ ‰õÄ_® PÅÜ«∞ k#k<åaè=$kúx, QÆ=∞xã¨∂Î nxH˜ HÍ~°}O `«=∞ `å`«=Ú`åÎ`Ö « Ë
Hõ^• J<Õ x+¨¯Å‡+¨"≥∞ÿ# ã¨O`«$Ñ≤Î`À LO@∞<åfl~°∞. Éèí„^•K«ÖÏÅÜ«∞ ѨÙ#~°∞^Œú~°}‰õΩ
#_»∞O Hõ@∞ì‰õΩx „â◊q∞Oz ™êkèOz#k ÉèíHõÎ ~å=∞^•ã¨∞ J#flk [QÆ"≥∞iy# ã¨`«ºO.
HÍh D Éèí‰õΩÎ_»∞ Z#fl_»∞ ‰õÄ_® PÅÜ«∞O `«#^Œx ÉèÏqOK«ÖË^Œ∞. JO^Œ∞ˆH HÍÉ’Å∞
ÉèíHõÎ ~å=∞^•ã¨∞ Ü≥ÚHõ¯ =Oâ◊O "å~°∞ PÅÜ«∞ JkèHÍ~åxfl PtOK«ÖË^Œ∞. W@∞=O\˜^Õ
„Ѩu ѨÙ~å`«# PÅÜ«∂xH˜ =iÎã¨∞ÎOk. ~åAÅ∞ PÅÜ«∂Å∞ xi‡OKÕ HÍÅO ZѨC_À
áÈ~ÚOk. XˆH „Ѩ^Õâ◊OÖ’x Éèí‰õΩÎÖ’ ÖËHõ XˆH =~åæxH˜ K≥Ok# Éèí‰õΩÎÖ’ Hõeã≤ K«O^•Å∞
"Õã¨∞‰õΩx, q~åàÏÅ∞ ¿ãHõiOz HÍ=Åã≤# PÅÜ«∂Å∞ xi‡OKå~°∞.
^•#O KÕã#≤ ^•`«Å∞ HÍh q~åàÏÅ∞ ¿ãHõiOz# Éè‰í Ωõ ÅÎ ∞ HÍh PÅÜ«∞ JkèHÍ~åxfl
HÀ~°ÖË^Œ∞. XHõ™êi PÅÜ«∞O xi‡OK«|_ç# `«~°∞"å`« Jk ѨÓiÎQÍ ã¨=∂*ÏxH˜ K≥Ok#
Pã≤Î, ^•xfl Z=~°∂ ‰õÄ_® `«=∞ =ºH˜ÎQÆ`« Pã≤ÎQÍ PtOK«~å^Œ∞. D `«`åfixfl „Ѩã¨∞Î`«O
P"≥∂kOK«_»O ã¨O`À+≤OK«^ŒQÆæ q+¨Ü«∞O.
1987= ã¨O=`«û~°OÖ’, 30/87 ^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìO J~°Û‰õΩÅ =∞iÜ«Ú ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ
=Oâ◊áê~°OѨ~°º ǨωõΩ¯#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤Ok. 1996Ö’ D K«\Ïìxfl P"≥∂kOz# ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
‰õÄ_®, D =º=™ê÷щ¨ Ωõ Å ‰õΩ@∞Oc‰õΩÅÖ’ PÅÜ«∞OѨ@¡ JOH˜`É« Ïè =O Z‰õΩ¯=QÍ LO@∞O^Œx,
"≥Å∞Ѩe =∞#∞+¨µºÅHõO>Ë J^茺Hõ∆ Ѩ^ŒqH˜ WÖÏO\˜"åˆ~ J~°∞›Å=Ù`å~°x P"≥∂kOzOk.
D ÃÑ· ã¨∂K«#Å∞, PÖ’K«#Å∞ #∂`«#OQÍ xi‡Oz# PÅÜ«∂ʼnõΩ =∞iÜ«Ú ^è•i‡Hõ
ã¨Oã¨÷ʼnõΩ =∂„`«"Õ∞ =iÎã¨∞ÎOk. ZO^Œ∞HõO>Ë WHõ¯_» =º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ QÆ∞iÎOK«|_»`å~°∞
Hõ#∞Hõ. HÍx =∞i ѨÙ~å`«# PÅÜ«∂Å =∂>Ëq∞\˜? WHõ¯_» =º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ#∞ QÆ∞iÎOK«_»O
Hõ+¨ìO. ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊÜ≥ÚHõ¯ JO`«s¡# ÉèÏ"åxfl ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩx, JO^Œ∞‰õΩ
J#∞QÆ∞}OQÍ K«\Ïìxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®, ^Õ"å^•Ü«∞âßYÖ’x Jqhu Ѩ~°∞Öˇ·#
H˘O^Œ~°∞ JkèHÍ~°∞Å∞ f~°∞Ê#∞, ™êfi~°÷„ѨÜ≥∂[<åxÔH· `«=∞Hõ#∞QÆ∞}OQÍ =∂~°∞Û‰õΩx,
120 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
P f~°∞Ê#∞ _»|∞ƒ ã¨OáêkOKÕ ™ê^è#Œ OQÍ KÕã∞¨ ‰õΩx =º=™ê÷ÑH¨ õ „@ã‘Å ì #∞ ''xÜ«∞q∞OK«_O» ——
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. D Ѩ^Œúux J=∞Å∞ Ѩ~°K«@O =Å# Z<Àfl ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç ^èŒ~å‡^•Ü«∞
âßY iHÍ~°∞¤Ö’ MÏmQÍ L#fl XHõ HÍÅ"£∞ (Column 4) WѨÊ\˜ =Oâ◊áê~°OѨ~°º ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞
=∞iÜ«Ú =º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ ¿Ñ~°¡`À ÉèísÎ J~ÚºOk. WO^Œ∞=Å¡ KåÖÏ=∞Ok
Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°¡ J„Hõ=∂~°˚#Å∞ qâı+¨OQÍ ÃÑiQÍ~Ú.
WÖψQ JO^Œ~°∞ ‰õÄ_® =º=™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ∞QÍ =∂~°Û|_®¤~°∞, ZHõ¯_À XHõix
W^ŒÌix q∞#Ǩ~Ú¿ãÎ. WÖÏO\˜ PÅÜ«∂ʼnõΩ =º=™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°Î xÜ«∂=∞Hõ"Õ∞ `«Ñ¨C.
''XHõ =º=™ê÷щ¨ Ωõ x Z=Ô~<· å ZÖÏ xÜ«∞q∞OK«QÅ Æ O?—— =º=™ê÷щ¨ Ωõ Å∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ LO\Ï~°∞
HÍh xÜ«∞q∞OK«|_»~°∞.
H˘`«ÎQÍ ã¨=iOѨ|_ç# aÅ∞¡ – =º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ JO>Ë Z=~°∞ Jx x~°fizOK«ÖË^Œ∞.
Z@∞=O\˜ "å~°∞ =º=™ê÷щ¨ Ωõ Å∞ HÍ*ÏÅ~°∞ Jx =∂„`«O K≥ÑÊ≤ Ok. Z=Ô~=~°∞ =º=™ê÷щ¨ Ωõ Å∞
HÍ~°∞ J<Õ ^•xfl J=∞Å∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ=¿ãÎ ‰õÄ_®, Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°∞ ^•fi~å xÜ«∞q∞OK«|_»¤
=º=™ê÷Ѩ‰õΩÅ∞ `«=∞ LxH˜x HÀÖ’ÊQÆÅ~°∞. WѨÊ\˜ =~°‰õΩ [iy# xÜ«∂=∞HÍʼnõΩ Wk
=iÎOK«^Œ∞ Jx K≥ѨÊHõáÈ~Ú<å ‰õÄ_®, ÃãHõ∆<£ 87#∞ ã¨=iOK«_»O ^•fi~å H˘`«Î `«Å∞ѨÙÅ∞
`≥izOk. nx ^•fi~å _çѨӺ\© Hõg∞+¨#~°¡‰õΩ – =º=™ê÷ѨHõ ^èŒ~°‡Hõ~°ÎʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
`«QÍ^•Å ^Œ~åºÑ¨ÙÎ KÕ¿ã J=HÍâ◊O HõeÊOzOk. Wk `Õ<≥`«∞@ì#∞ HõkeOz# "≥·#O.
WѨÊ\˜ =~°‰õΩ Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~°¡‰õΩ ã¨∞ÅÉèí ^èŒ<å~°˚# HõeÊOz# K«@ìO, WHõÃÑ· _çѨӺ\©
Hõg∞+¨#~°∞ʼnõΩ J„Hõ=∂~°˚# KÕÜ«∞_®xH˜ gÅ∞ HõeÊOzOk. U^≥·`Õ<ÕO? H˘`«ÎH˘`«Î e\˜ˆQ+¨#¡
=Å# PÅÜ«∂Å∞ J<ÕHõ HõëêìʼnõΩ QÆ∞i J=Ù`å~Ú. WѨÊ\˜ 30/87 K«@ìO Jqhu
ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ K«Hõ¯x "ÕkHõx K≥ѨÊ_®xH˜ Wk L^•Ç¨Ï~°}.
XHõ™êi ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ =Ü≥∂Ѩiq∞ux ÃÑOz, WOH˘Hõ™êi "åi =Ü≥∂Ѩiq∞ux
`«yæOz, J~°Û‰õΩÅ L^ÀºQÆ q~°=∞} HÍÖÏxfl `«yæOz, XHõ™êi ^èŒ~°‡Hõ~°ÎÅ PѶ‘ã¨∞
HÍÖÏxfl ÃÑOz "åi L^ÀºQÆ HÍÖÏxfl ‰õΩkOz.... WÖÏ „ѨÉèí∞`«fiO 30/87 ^Õ"å^•Ü«∞
^è~Œ å‡^•Ü«∞ K«\ÏìxH˜ Z<Àfl ~°HÍÅ „ѨÜ∂≥ QÍ`«‡Hõ"∞≥ #ÿ ã¨=iOѨÙÅ∞ KÕãO≤ k. WÖÏ "≥Ú`åÎxH˜
D K«@ìO `«# `«~°Ñ¶¨Ù#∞Oz KÕã≤# "Õ∞Å∞ U=∞O>Ë "≥Ú`«ÎO ~åR ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨÷Ü≥ÚHõ¯
q<åâ◊#O. J=∞Å∞Ö’H˜ fã¨∞‰õΩ~åÖËx, P^è•~°Ñ_¨ Ö » #Ë @∞=O\˜ ã¨=iOѨÙÅ∞ Z<Àfl W@∞=O\˜
xsfi~°º"≥∞ÿ# K«\ÏìxH˜ KÕ¿ãO^Œ∞‰õΩ |^Œ∞Å∞QÍ, 30/87 K«\Ïìxfl fã≤ J=`«Å ÃÑ\˜ì,
x~å‡}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ#, „ѨÜ≥∂[<å`«‡Hõ"≥∞ÿ# PK«~°}Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# H˘`«Î K«@ìO fã¨∞‰õΩ ~å=_»O
ZO`À J=ã¨~°O! J`«º=ã¨~°O!.......
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 121
 J#∞|O^èŒO – 6
zÅ∞‰õÄ~°∞ ÉÏÖÏr PÅÜ«∞O ˆHO„^Œ ™ê÷#OQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl PÅÜ«∞ Ѩi~°Hõ∆}
L^Œº=∂xH˜ Hõ~°nÑ≤Hõ '"åH±—. 2001 _çâ‹O|~°∞Ö’ Éèí‰õΩÎʼnõΩ '"åH±— WzÛ# Ñ≤Å∞ѨÙH˜
ÅaèOz# ã¨ÊO^Œ#`À, Éèí‰õΩÎÅ∞ UHõ"≥∞ÿ LѨ„Hõq∞¿ãÎ 30/87 ÖÏO\˜ K«\ÏìÅ∞ J„_»ã¨∞
ÖˉõΩO_® áÈ`åÜ«∞x x~°∂Ѩ}~ÚOk....
PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’x 34000 ÃÑ· zÅ∞‰õΩ PÅÜ«∂Å#∞ HÍáê_Õ L^Œº=∞OÖ’
#_»∞O ayOz =ÚO^Œ∞‰õΩ #_çz# D 500 ã¨O=`«û~åÅ HÍÅO<å\˜ PÅÜ«∞O, 30/87 ZO_À"≥∞O@∞û
K«@ìO J<Õ ~°Hõ¯ã≤ HÀ~°Ö’¡ z‰õΩ¯‰õΩx qÅqÖÏ¡_»∞`ÀOk.
nxH˜ HÍ~°}ÏÅ∞ U"≥∞ÿ LO_»=K«∞Û?
1. =∞# ^ÕâO◊ Ö’x PÅÜ«∂Å#∞ q<åâ◊Ñ~¨ K ° _« ®xˆH ѨÙ\˜#ì @∞=O\˜ 30/87 ZO_À"≥∞O@∞û
Ü«∂‰õΩì JkèHÍ~åxfl Z^Œ∞iOz x~ÀkèOz#k D zÅ∞‰õÄ~°∞ ^Õ"åÅÜ«∞"Õ∞† =ÚYºOQÍ
''"åH±—— (PÅÜ«∂Å "å}˜) J<Õ =∂ã¨Ñ„¨ uHõ ^•fi~å `«# ÉèÏ"åÅ#∞ #Å∞QÆ∞iH˜ ѨOK«∞`ÀOk.
2. PQÆ=∂ʼnõΩ, ~å=∂#∞[ ™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜, =Å¡Éíè ™êO„Ѩ^•Ü«∂xH˜ XHõ K«H¯õ x q#∂`«fl
ã¨=∞#fiÜ«∞O KÕã≤ ^•xH˜ `«Q∞Æ suÖ’ ѨÓ*Ï q^è∞Œ Å#∞ PK«iOK«_O» Ö’ D zÅ∞‰õÄ~°∞
^Õ"åÅÜ«∞O "≥Ú`«OÎ PO„^è„Œ Ѩ^âÕ Ö ò ’<Õ XˆH XHõ¯ PÅÜ«∞O Jx <˘H˜¯ =Hͯ}˜OK«=K«∞Û
3. PÅÜ«∂Ö’¡ =∞#‰õΩ ™ê^è•~°}OQÍ HõxÑ≤OKÕ \˜ÔH¯@¡ J=∞‡HõO, „Ѩ™ê^•Å q„HõÜ«∞O
=O\˜ "åºáêsHõ~°} ÖËx XˆH XHõ¯ ^Õ"åÅÜ«∞O D zÅ∞‰õÄ~°∞ ÉÏÖÏr PÅÜ«∞O.
4. Éèí‰õΩÎÅ Ü≥ÚHõ¯ q~åàÏÅ ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ D PÅÜ«∞O ѨÙ#~°∞^ŒúiOK«|_ç `«#
ѨÓ~°fi "≥É· "íè åxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk. WHõ¯_» KÕã#≤ =hfl QÆ∞ѨΠ^•<åÖË J#fl@∞ìQÍ q~åàÏezÛ#
Éèí‰õΩÎÅ ¿Ñ~°∞¡ =ÔQ·~å g∞‰õΩ ZHõ¯_» ‰õÄ_® HõxÑ≤OK«=Ù. D q~åàÏezÛ# "åà◊§Ö’
H˘xfl"ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å∞ WzÛ# "åà◊¥§ L<åfl~°∞, =O^ŒÅ∞ WzÛ# "åà◊¥§ L<åfl~°∞
JÖψQ H˘xfl ~°∂áêÜ«∞Å∞ WzÛ# "åà◊¥§ L<åfl~°∞. HÍx g~°O^ŒiÖ’x ÉèíH˜ÎÉèÏ=O,
ѨÙ~å`«# Hõ@ì_®Å#∞ HÍáê_®Å<Õ "åi P~å@O =∂„`«O JO^ŒiÖ’ ã¨=∂#"Õ∞.
5. D PÅÜ«∞OÖ’ =∂„`«"∞Õ ã¨=∂[ Jaè=$kú HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOK«|_»@O ^•i„^ŒºO`À
JÅ=∞\˜ã¨∞Î#fl "åix ÃÑ·H˜ fã¨∞‰õΩ=KÕÛÖÏ Ñ¨xKÕ¿ã `À=ÅÖ’ #_»∞™ÈÎOk. [<À^Œú~°}
HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ =ÚYºOQÍ ~å[H©Ü∞« <åÜ«∞‰õΩÅO^Œ~∞° =∞iÜ«Ú „QÍ=∞ „Ѩ[Å =∞#fl#Å∞
á⁄Ok#k.
6. WHõ¯_» =∂„`«"∞Õ PÅÜ«∞ Éè∂í =ÚÅ∞ XHõ¯ JOQÆ∞à◊O ‰õÄ_® Éè∂í HõÉÏ˚^•~°∞ʼnõΩ áȉõΩO_®
~°H˜∆OK«|_»∞`«∞#flk. HõO\˜H˜ Ô~ѨÊ=Öˇ HÍáê_»|_çOk.
122 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
7. "≥Ú~Ú<åÉÏ^£ =∞O_»ÅOÖ’x „Ѩ[Å ã¨"≥∞ÿHõº`«#∞ HÍáê_Õ q+¨Ü«∞OÖ’ `«#∞ XHõ
xëêÊH˜H∆ õ ^èÀ~°}x˜ J=ÅOaèOz ~°*ÏHÍ~ü L^Œº=∞O =∞iÜ«Ú J<ÕHõ W`«~° L^Œº=∂ÅÖ’
„Ѩ[ʼnõΩ ~°Hõ∆} ~ÚzÛOk D zÅ∞‰õÄ~°∞ PÅÜ«∞O.
Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ì ÅH©‡∆ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ ^Õ=™ê÷#O HÍ~°ºx~°fiǨÏ} JkèHÍi, (`Õk 27/
11/2001) „ѨHÍ~°O ''... „Ѩã∞¨ `Î « Ü«∂[=∂#ºO ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ U HÔ O· Hõ~º° O ‰õÄ_® KÕÜ∞« _®xH˜,
=∞iÜ«Ú ^Õ"åÅÜ«∂xfl _≥=ÅÑπ KÕÜ∞« _®xH˜ gÅ∞ÖËx Ѩiã≤`÷ ∞« ÅÖ’ L#flO^Œ∞=Å# ^Õ"å^•Ü«∞
Hõg∞+¨#~üQÍi L`«~Î ∞° fiÅ "Õ∞~°‰Ωõ D ^Õ"åÅÜ«∂xfl Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ì ÅH©‡∆ #~°ãO≤ Ǩϙêfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞O
^Œ``Ϋ ∞« fã¨∞HÀ=_®xH˜ x~°~‚ ÚOK«_"» ∞≥ #ÿ k...—— D "Õ∞~°‰Ωõ JkèHÍ~°∞Å∞ 29/11/2001 <å_»∞
ÉÏÖÏr ^Õ"åÅÜ«∂xfl `«=∞ Jnè#OÖ’H˜ fã¨∞HÀ=_®xH˜ =KåÛ~°∞.
D ^Õ"åÅÜ«∂xfl ‰õÄ_® "åºáê~° ã¨Oã¨Q÷ Í =∂~°Û_»"∞Õ ^èºÕ Ü«∞OQÍ ÃÑ@∞ì‰Ωõ #fl,
„Ѩã∞¨ `Î « K«@Oì „Ñ¨HÍ~°O ÃÑ· K≥Ñʨ |_ç# Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ì ^Õ"åÅÜ«∞ JkèHÍ~°∞Å∞ ǨïO_ô`À,
\˜HÔ ¯@¡`À, Ãã‰õΩºÅ~ü ã≤|ƒOk`À ÉÏÖÏr "ÕOHõ>âË fi◊ ~° ™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∞OÃÑ· 30/87 K«@Oì
Ü≥ÚHõ¯ Hõ~"ΰ åºxfl x~°fiiÎOK«_®xH˜ ~å=_»O [iyOk.
1/12/2001 <å_»∞ Hõq∞+¨#~°∞ QÍi, 31/10/2001 <å\˜ zÅ∂¯~°∞ ÉÏÖÏr
^Õ"åÅÜ«∂xfl Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ì ^Õ"åÅÜ«∂xH˜ ^Œ`«Î`«∞ WzÛ#@∞¡ *Ïs KÕã≤#, L`«Î~°∞fiÅ
„Ѩux N ™œO^Œ~°~å[<£ QÍiH˜ JOkOK«|_çOk. 3/12/2001 <å_»∞ N ™œO^Œ~°~å[<£QÍ~°∞
Hõq∞+¨#~ü QÍix Hõeã≤ ^Œ``Ϋ ∞« L`«~Î ∞° fiÅ#∞ xeÑ≤"Ü Õ ∞« =∞x, =∞iÜ«Ú W^Œ~Ì ∞° JkèHÍ~°∞Å^•fi~å
^Õ"åÅÜ«∞ Ѩiã≤÷ux ã¨g∞H˜∆Oz – XHõ x"ÕkHõ `«Ü«∂~°∞ KÕÜ«∞=∞x „áêi÷OK«_»"≥∞ÿ#k.
8/12/2001 <å_»∞ D ^Õ"åÅÜ«∂xfl 30/87 K«@ìO Ü≥ÚHõ¯ ~°Hõ¯ã≤ HÀ~°Å#∞O_ç
HÍáê_»_®xH˜ Éèí‰õΩÎÅ∞ XHõ Jã¨=∂#"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. P x~°‚Ü«∞O „ѨHÍ~°O
ǨïO_ôÖ’HÍx, Ǩ~°u Ñ¨à‹§OÖ’HÍx, ^Õ"åÅÜ«∞ „áêOQÆ}OÖ’ ZHõ¯_»‰õÄ_® Uq^èŒ"≥∞ÿ#
HÍ#∞HõÅ∞ ã¨=∞iÊOK«‰Äõ _»^Œ∞. nx`À ^Õ"åÅÜ«∞ =º=ã¨Ö ÷ ’x "åºáê~° ^èÀ~°}x˜ ã¨=¸ÅOQÍ
xeÑ≤ "ÕÜ«∞_»O [iyOk. D x~°‚Ü«∂xfl Éèí‰õΩÎÅ∞, J~°Û‰õΩÅ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O`À z`«Îâ◊√kú`À
J=∞Å∞ Ѩ~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
12/12/2001 <å_»∞ J_ç+¨#Öò Hõq∞+¨#~ü, s[#Öò *Ï~ÚO\ò Hõq∞+¨#~ü W.F.
Ü«∂^ŒyiQÆ∞@ì ^Õ"åÅÜ«∞O, ã¨O|Okè`« Jã≤ÃãìO\ò Hõg∞+¨#~ü =∞iÜ«Ú ^Õ"åÅÜ«∞ W<£ûÃÑHõ~ì `ü À
‰õÄ_ç# |$O^ŒO ^Õ"åÅÜ«∂xfl ã¨O^Œi≈Oz, J#∞=OtHõ J~°Û‰õΩÅ`À K«iÛOKå~°∞. nxÃÑ·
XHõ x"ÕkHõ ‰õÄ_® ã¨=∞iÊOK«#∞<åfl~°∞.
Éèí‰õΩÎÅ∞ ã¨ÊOkOz `å=Ú x`«º=Ú P~åkèOKÕ, ѨÓlOKÕ, „¿Ñq∞OKÕ zÅ∞‰õÄ~°∞
ÉÏÖÏl "ÕOHõ>âË fi◊ ~°™êfiq∞ ^Õ"åÅÜ«∂xfl D K«@Oì LK«∞ÛÅ#∞Oz HÍáê_»∞HÀ"åÅx „áêi÷ã∞¨ <Î åfl=Ú.
F ÉÏÖÏr! h ^Õ"åÅÜ«∂xfl h"Õ HÍáê_»∞HÀ"åe.
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 123
 J#∞|O^èŒO – 7
PÅOѨÓ~ü (=∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡) PÅÜ«∞ J~°Û‰õΩÅ∞ Ncè=∞¿ã<åKåi P`å‡~°Ê}
^Œ∞~°…@#ÃÑ· 2001 JHÀì|~üÖ’ '"åH±—...
P=∂º=∂º‰õΩ PǨïu J~Ú# J~°Û‰õΩ_»∞
J~°Û‰õΩÅ#∞, Éèí‰õΩÎÅ#∞ ‰õΩkÑ≤OKÕ suÖ’ XHõ ^Õ"å^•Ü«∞ âßMÏkèHÍi "ÕkèOѨÙʼnõΩ,
JO`«∞ÖËx P=∂º=∂º H˘~°‰õΩ XHõ xO_»∞ „áê}Ïxfl |efã¨∞H˘#fl L^ŒO`«O. "Õ∞ 28# D
J~°Û‰õΩ_»∞ "åH± Ѩ„uHõ‰õΩ XHõ ÖËY =¸ÖÏ# `«##∞ P ^Õ"åÅÜ«∞ W.F. qѨs`«OQÍ "Õkèã¨∞Î#fl@∞¡
„"åâß_»∞. PÖËYÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ "åHͺÅ#∞ "åH±Ö’ „ѨK«∞iOK«_»O ‰õÄ_® [iyOk. HÍx Z=~°∂
TÇ≤ÏOK«x q^èŒOQÍ ÃãÃÑìO|~°∞ 17# KÕ¿ãkÖËHõ `«#∞ P~åkèOKÕ ^Õ=Ù_ç =ÚO^Œ∞ L#fl QÆO@‰õΩ
Li"Õã¨∞H˘x P`å‡Ç¨ïu KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. =∞# „ѨÉèí∞`«fiO J~°Û‰õΩÅ i>ˇÿ~ü"≥∞O\òÃÑ· *Ïs KÕã≤#
L`«Î~°∞fiÅ∞, Jxfl ^Õ"åÅÜ«∂Å W.F.ʼnõΩ J~°Û‰õΩÅ#∞O_ç P=∂º=∂ºÅ∞ =ã¨∂Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜
LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞#fl@∞¡ '"åH±—‰õΩ ã¨=∂Kå~°O JO^Œ∞`«∞Ok. XHõ ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ "åH± Ѩ„uHõÖ’
"Õ∞=Ú „ѨK«∞iOz# W<£@i"£∞ P~°¤~ü#∞ K«∂Ñ≤Oz H˘O^Œ~°∞ J~°Û‰õΩÅ∞ i>ˇÿ~ü"≥∞O@∞ <À\©ã¨∞
WzÛ# W.F.Å ÉÏi#∞O_ç `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
HÍx, KåÅ KÀ@¡ J=∂Ü«∞HõÑÙ̈ J~°Û‰õΩÅ#∞ "ÕkOè K«_®xH˜ D r"À#∞ W.F.Å∞ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
~åR „ѨÉèí∞`«fiO D q+¨Ü«∞OÖ’ K˘~°= fã¨∞HÀHõáÈ`Õ Jã¨Ç¨Ü«ÚÅ∞, ^•i„^ŒºOÖ’ L#fl "ÕÅ
ã¨OYºÖ’ L#fl J~°Û‰õΩÅ∞ cè=∞¿ã<åKåi ^•i<Õ J=ÅOaèOK«=Åã≤ =ã¨∞ÎOk!
gkè# Ѩ_ç# ѨÓ*Ïi ‰õΩ@∞O|O
JÅOѨÓ~ü Ü≥∂QÆ #~°ã≤OǨϙêfiq∞ PÅÜ«∞OÖ’ J~°Û‰õΩ_»∞ cè=∞¿ã<åKåi =∞$u`À
PÜ«∞# ‰õΩ@∞O|O gkè# Ѩ_çOk. PÜ«∞# J~°Û‰õΩxQÍ 30 Uà◊¡ #∞Oz ѨxKÕã¨∞Î<åfl~°∞. PÜ«∞#‰õΩ
XHõ `«=Ú‡_»∞, =ÚQÆ∞æ~°∞ ‰õÄ`«∞à◊√¡, XHõ ‰õΩ=∂~°∞_»∞ L<åfl~°∞. ÃÑ^ŒÌ=∂‡~ÚH˜ q"åǨÏ"≥∞ÿOk.
‰õΩ=∂~°∞_»∞ P#O^£‰õΩ 20 Uà◊¡ =Ü«∞ã¨∞. =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~üÖ’ JHõ¯ÉÏ=Å =^ŒÌ<Õ LO@∞<åfl_»∞.
W`«#∞ ÃÑ^ŒQÌ Í K«^∞Œ =ÙHÀÖË^∞Œ . J~°Û‰õΩxQÍ Ñ¨sHõ∆ áêã¨Ü∂« º_»∞. =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~Öü ’x ~åѶ∞¨ "ÕO„^Œ™êfiq∞
^Õ"åÅÜ«∞OÖ’ J~°Û‰õΩxQÍ Ñ¨xKÕã∞¨ <Î åfl_»∞. cè=∞¿ã<åKåiH˜ <≥ʼnõΩ ~°∂.1,300Å "Õ`#« O WKÕÛ"å~°∞.
Jk U =¸Å‰õÄ ã¨iáÈHõ ‰õΩ@∞O|O J~åÌHõe`À HÍÅO QÆ_çÑ≤Ok. cè=∞¿ã<åKåi Hõ~°∂flÅ∞
lÖÏ¡ x_»∂˚~°∞ „QÍ=∂xH˜ K≥Ok#"å~°∞. JÅOѨÓ~ü‰õΩ 40 Uà◊¡ H˜O^Œ@ =KåÛ~°∞. Ô~O_À J=∂‡~Ú
JÅOѨÓ~üÖ’x F HÍ<≥fiO\òÖ’ \©K«~üQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl~°∞. z#fl J=∂‡~Ú =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~üÖ’
HõOѨӺ@~ü HÀ~üû KÕã∞¨ <Î åfl~°∞. cè=∞¿ã<åKåi ã¨Oáê^Œ#`À<Õ z#fl ‰õÄ`«∞~°∞ K«^∞Œ =Ù Hõ˘#™êyã¨∞<Î åfl~°∞.
124 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞
ÉèÏ~°º WO\˜ =^ŒÌ ^Œ∞HÍ}O #_»∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. XHõ WÅ∞¡ LOk. Ñ≤Å¡Å ÃÑo¡à◊√¡ KÕÜ«∂Åx
KåÖÏ HÍÅOQÍ cè=∞¿ã<åKåi PÖ’zOKå~°∞. KÕuÖ’ _»|∞ƒÖËH,õ ã¨O|O^è•Å∞ =zÛ<å KÕÜ∞« ÖËHáõ ÈÜ«∂_»∞.
W`«xH˜ x_»∂~˚ ∞° Ö’ ~Ô O_≥H~õ åÅ á⁄ÅO LO_Õk. ÃÑ^ŒÌ ‰õÄ`«∞~°∞ ÃÑo¡HÀã¨O P á⁄ÖÏxfl Jq∞‡"Õâß_»∞.
XHõ¯ H˘_»∞‰õΩ‰õΩ âßâ◊fi`« ѨÙ~ÀÇ≤Ï`« L^ÀºQÆO WÑ≤ÊOK«∞HÀ"åÅx PÅÜ«∞ W.X. K«∞@∂ì uiQÍ~°∞.
J=∂º=∂º W=fix^Õ ã¨¿ãq∞~å ‰õΩ^Œ~°^Œx H˘O^Œ~°∞ Ѩ@∞ìѨ\ ˜ì#@∞¡ ã¨=∂Kå~°O. cè=∞¿ã<åKåiH˜
Hõà◊√§ ã¨iQÍ Hõ#|_»=Ù. =Ü«∞ã¨∞ g∞^Œ Ѩ_çOk, J~Ú#ѨÊ\˜H© W`«#∞ Ü≥∂QÆ#~°ã≤OǨϙêfiq∞,
ã¨∂~°º<å~åÜ«∞}™êfiq∞ PÅÜ«∂ÅÖ’ ѨÓ[Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. J~°ÛHõ ѨsHõ∆Å∞ LfÎ~°∞‚_≥·#ѨÊ\˜H©
r`«OÖ’#∂ =∂~°∞Ê~åÖË^Œ∞. PÅÜ«∞ W.X. ã≤|ƒOkÅ „Ѩ=~°Î#‰õΩ qã≤yáÈ~Ú P`«‡Ç¨Ï`«º‰õΩ
áêÅÊ_ç#@∞¡ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞.
HõxÑ≤OK«x PÅÜ«∞ JkèHÍi : PÅÜ«∞ JkèHÍi "Õ}∞QÀáêÖò =∞OQÆà◊"å~°O L^ŒÜ«∞O
#∞Oz HõxÑ≤OK«‰õΩO_® áÈÜ«∂~°∞. ã≤|ƒOk ‰õÄ_® D q+¨Ü«∞OÃÑ· ã¨Ô~·# q=~°} W=fi_»OÖË^Œ∞.
H˘O^Œ~°∞ ã≤|ƒOk ÃãÅ=Ù ÃÑ\˜ì "≥àϧ~°∞. J~°Û‰õΩx =∞$uH˜ HÍ~°}=∞x ÉèÏqã¨∞Î#fl JkèHÍi
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ "≥o¡#@∞¡ `≥Å∞™ÈÎOk. "Õ}∞QÀáêÖò W.X.QÍ WHõ¯_» Ѩ^Õà◊√¡QÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl~°∞.
ѨÓ*Ïi =∞~°}˜¿ãÎ `«Hõ∆} ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOKåÅ#fl q+¨Ü«∞O ‰õÄ_® Ѩ\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® "≥o¡#
JkèHÍiÃÑ· ™ê÷x‰õΩÅ∞ P„QÆǨÏO =ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
(D<å_»∞ ÃãÃÑìO|~ü 18)
PRIEST'S SUICIDE TOUCHES OFF FURORE
A temple priest, Mr. Bhimasenachari, 60, committed suicide by hanging
himself from the temple bell in Narasimhaswamy temple in Alampur, 25 km
from here in Mahabubnagar district, on Monday. According to reports, the priest
took the extreme step unable to cope with termination of his employment due
to retirement age.
Mr. Bhimasenachari was due to retire two years ago but the service was
extended on compassionate grounds. However, the Executive Officer of the temple,
Mr. Venugopal, served a notice on the priest informing about the retirement
recently. As the priest's efforts to get his son appointed for the post failed, he
took the extreme step unable to face financial troubles. The devotees who saw
the body hanging from the bell alerted others.
The family of the priest alleged that the authorities were demanding money
to extend his service. When he failed to offer the bribe, they decided to retire him
forcibly. The priest is survived by wife, three daughters and one son. Two daughters
were yet to be married off. The police registered as a case of suspicious death
and are investigating.
Our Hyderabad Special Correspondent writes:
K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 125
 The Telangana Archaka Samakya demanded that the EO should be asked
to go on leave and his office room sealed, to facilitate an enquiry into the suicide.
The archaka committed suicide because he was not paid his meagre salary
of Rs.1,200 per month for six months. The archaka also wrote a letter to Mr.
M.V. Soundararajan, President of the samakya, in May saying he was being
harassed by the EO of the temple, and that he even considered ending his life
to escape the harassment.
Mr. Soundararajan met a Deputy Commissioner of the Endowments
Department today and urged him to constitute an enquiry committee and arrive
at the truth behind the archaka's suicide.
J#∞|O^èŒO – 8
F@~°¡~Ú# Éèí‰õΩÎÅO`å D áêâ◊qHõ (39/87) K«@ìO ã¨iKÕÜ«∞|_ÕÖÏ `«=∞
F@∞ ǨωõΩ¯x (â◊H˜Îx) qxÜ≥∂yOKåÅx Ñ≤Å∞ѨÙxã¨∂Î, 2003 _çâ‹O|~üÖ’ '"åH±—.....
F@∞ ǨωõΩ¯ Hõeæ# [<åÉèÏÖ’ Éèí‰õΩÎÅ âß`«O QÆ}hÜ«∞"≥∞ÿ#k. „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOÖ’
F@~° ∞ ʼnõ Ω `å=Ú Uq^è Œ O QÍ Ñ¨ i áêeOѨ | _®Åx HÀ~° ∞ ‰õ Ω O\Ï~À qã¨ Ê ã¨ ì O QÍ
`≥eÜ«∞Ѩ~K ° OÕ ^Œ∞‰õΩ JѨÓ~°fi"≥∞#ÿ J=HÍâ◊O =ÙOk. PO„^è„Œ Ѩ^âÕ Ö
ò ’ JÃãOc¡x ~°^∞Œ Ì Ñ¨~K
° @
« O
=Å¡ `«fi~°Ö’ =∞m¡ ZxflHõÅ∞ x~°fiÇ≤ÏOK«=Åã≤# J=ã¨~O° U~°Ê_çOk. ^Ò~åƒùQºÆ Hõ~"° ∞≥ #ÿ 30/87
^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìO ѨÙ#ó ѨijeOK«|_»=Åã≤# J=ã¨~°O J`«º=ã¨~°OQÍ LOk. D K«@ìO
HÍ~°}OQÍ D 16 ã¨OIIÅ HÍÅOÖ’ "ÕÖÏk ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ =¸`«|_ç, K≥ѨÊ#Åq HÍx
q<åâ◊=Ú [iyO^Œ#@O xã¨ûO^ÕǨÏO. ^Õ"åÅÜ«∞OÖ’<Õ HÍ^Œ∞, ã¨=∂[ rq`«OÖ’x
„Ѩu~°OQÆOÖ’#∂ pHõ@∞¡ =Úã¨∞~°∞‰õΩO@∞<åfl~Ú. WѨC_≥·<å náêÅ#∞ "≥eyOK«=Åã≤#
J=ã¨~°O =ÙOk. D pHõ@¡#∞ áê~°„^ÀÅ=Åã≤# J=ã¨~°O =ÙOk. D ^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìO
ã¨=∞„QÆ Ñ¨Ù#ó ѨijÅ#‰õΩ J`«ºO`« „áê^è•#º`«xã¨∞<Î åfl=∞x `«=∞ `«=∞ ZxflHõÅ =∂xÃѶ™ÈìÅÖ’
qq^èŒ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ „Ѩ™êÎqOK«=Åã≤# J=ã¨~°O =ÙO^Œx QÆ∞iÎOKÕÖÏ KÕÜ«∂e.
^Õ"åÅÜ«∂ÅÖ’ q™êÎ~O° QÍ áê`«∞‰õΩáÈ~Ú# "åºáê~° ^èÀ~°}∞Å#∞ `˘ÅyOK«=Åã≤#
J=ã¨~åxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ QÆ∞iÎOKÕÖÏ, Éèí‰õΩÎÅ∞ `«=∞ ^Œ$_è» ã¨OHõÖÏÊxfl `≥eÜ«∞ѨiKÕ
ã¨^=Œ HÍâ◊O WѨÙ_»∞ =zÛOk. Wk J`«ºO`« „áê^è•#º`« HõÅ JOâ◊O. ^Ò~åƒùQºÆ Hõ~"° ∞≥ #ÿ 30/87
^Õ"å^•Ü«∞ K«@ìO ѨÙ#ó ѨijÅ#‰õΩ qq^èŒ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞, `«=∞ ZxflHõÅ =∂xÃѶ™ÈìÅÖ’
J`«ºO`« „áê^è•#º`« QÆÅ JOâ◊OQÍ KÕ~°Û=Åã≤# J=ã¨~°=ÚOk.
^Õ"åÅÜ«∂Å∞ Éèí‰õΩÎʼnõΩ ^ŒHͯÅx =∞#O ÉèÏq¿ãÎ W^Õ ã¨iÜ≥ÿ∞# ã¨=∞Ü«∞O.
㨈~fi[<åó ã¨∞d<À Éèí=O`«∞
126 K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ K«@ìO HÀ~°Ö’¡ ^Õ"åÅÜ«∂Å∞ 127