luÛ>Ñ e∑ <äT‘·sÔ ^¡ ‘·

nÑ≤HÍ"åºMϺ`« ó HÍjÉè’@¡ ã¨∞„|Ǩχ}º QÆ}Ëâ◊ ‰õΩ=∂~ü (uÀ<Ûëqq›Hê<∏ä)

ã¨~°fi™êfi=∞º=ÚÅ∞ ó „QÆO^äŒHõ~°Îq

„Ѩ`«∞Å∞ ó 1000

"≥Ú^Œ\ ˜ =Ú„^Œ} ó lqq›q HêeT dü+e‘·‡s¡ #Ó’Á‘·e÷dü+ 2012

Á>∑+<∏äÁbÕ|æÔ kÕúqeTT\T ó PQÆ=∞ q*Ï˝# Kèåi@|∞Öò „@ã¨∞ì

2 – 7A – 12, "≥OHõ@ #QÆ~ü
HÍH˜<å_» – 533 003
0884 - 2362337

eT÷\´eTT ó 150s¡÷ˆˆ\T

eTTÁ<äD ó ~°`åfl„㑯<£û, HÍH˜<å_»

 Hõ$u
ã¨=∞~°Ê}=Ú
<å [#h [#‰õΩÅ áê^ŒÑ¨^Œ‡=ÚʼnõΩ
ѨÙ~å}"åK«ã¨Êu,„|Ǩχq^•ºã¨~°ã¨fiu
ѨÙÅ=iÎ #∂HÍÅ~å=Ù,M.A., B.Ed.
Rtd „Ñ≤xûáêÖò
„ѨâO◊ ™êáêi*Ï`«=Ú
L`«Î~°w`« ѨÓ~°fiw`«=Öˇ<Õ Ñ¨^Œ‡<åÉèí=ÚMѨ^•‡q~°∂ƒù`«"≥∞ÿ#k.
Hõ$ëê‚~°∞˚# ã¨O"å^Œ Hõ^ä•ã¨=∞xfi`«"≥∞ÿ#k. ã¨=∞ã¨Î "Õ^Œã¨q∞‡`«"≥∞ÿ#k.
Ju~°ÇϨ ™ÈºÑ¨x+¨#‡¢#Î QÆiƒù`"« ∞≥ #ÿ k. =∞# „áêp<åKå~°∞ºÅO^ŒiKÕ`#« ∞
Ѩ~=° ∂Kå~°ºt~À=∞}˜QÍ „ѨâO◊ ã≤OѨ|_ç#, [QÆ^∞Œ ~æ ∞° Q“_»áê^•Kå~°∞ºÅ
"å~°∞ nxH˜ "åºMº „"åÜ«Ú@#∞|\˜Ü ì ∞Õ D „QÆO^ä=Œ ÚÜ≥ÚHõ¯ „áê=ÚYº=Ú
=ºHõ=Î ∞QÆ∞K«∞#flk. W\ì̃ =∞ǨÏ`«Î fi ѨÓ~°=‚ ∞QÆ∞ „QÆO^ä~Œ å[=Ú =∞ǨÉèÏ~°`«
Hõ^ä•O`«~åƒùQÆ"≥∞ÿÜ«ÚO_çÜ«Ú HÍÅ=â◊=Ú# q_çáÈ=Ù@ qz„`«=ÚQÍ<Õ
L#flk.
ѨÓ~°fiw`«Ü«∞O^Œ∞ P^蕺u‡Hõ Ü≥∂QÆq^•º „ѨÉèÏ==Ú# ѨiѨÓ~°‚
„|Ǩχã¨fi~°∂áê"Õâ=◊ Ú#Ok qâßfi`«‡ ÉèÏ=<åÉèÏq`«∞_≥,· „jHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
`«# „Ñ≤Ü«∞ã¨Y∞_»QÆ∞ J~°∞˚#∞#‰õΩ Ñ¨~°=∂~À÷Ѩ^Õâ◊=Ú#∞ QÍqOK≥#∞. D
=∞ǨϟѨ^Õâ◊=Ú Ñ¨^Œ∞<≥xq∞k Ü≥∂QÆ=ÚÅ`À U_»∞=O^ŒÅ â’¡Hõ=ÚÅÖ’
ÉèíQÆ=næ`å <å=∞=Ú# „ѨMϺ`«"≥∞ÿ#k.
W\˜ì k"ÀºÑ¨^Õâß#O`«~°=Ú ‰õÄ_» `å<Õ Hõ~°Î#∞ Éè’HõÎ#∞ Jx
ÉèÏqOK«∞H˘#∞K«∞, cè+¨‡„^À}Ïk QÆ∞~°∞=ÙÅ#∞ |O^èŒ∞=ÙÅ#∞, K«OѨÙ@
=Å# WǨÏÖ’Hõ, Ѩ~°Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞ ã¨∞Y=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú, ^Œ∞óY=Ú#∞
J#∞Éèqí OK«=Åã≤ =K«∞Û#x zO`å„HÍO`«∞_≥Ü · Ú« #fl áê~°∞x÷ K«∂z J`«x
Ü≥∂Qƺ`«‰õΩ`«y# â◊~°}ÏQÆu~°∂Ѩ „ѨѨuÎÉèÏ==Ú#∞ LѨ^ÕtOK«∞K«∞...
â’¡II ã¨~°fi^èŒ~å‡<£ Ѩi`«º[º =∂"Õ∞HõO â◊~°}O „=[I
JǨÏO`åfi ã¨~°fiáê¿ÑÉèíºó "≥∂HõΔ~Úëêºq∞ =∂â◊√K«óII
''F J~°∞<˚ å! ã¨=∞ã¨Î ^è~Œ ‡° =ÚÅ#∞ q_çzÃÑ\˜ì #<Õfl â◊~}° ÏQÆu #O^Œ∞=Ú.
<Õ#∞ q=Ú‰õΩÎx QÍqOK≥^Œ#∞. WOHõ <≥·##∞ ^Œ∞óY=Ú g_»∞=Ú—— Jx
ѨeHÔ #∞. =∞ǨÉèÏ~°`« Ü«Ú^•ú#O`«~=° Ú áêO_»=ÙʼnõΩ ~å[º„áêÑ≤Î Hõey#
`«~∞° "å`«, #∂`«# ~å[º=ÚÅÖ’ „jHõ$+¨μ_‚ ∞» ,J~°∞#˚ ∞_»∞ Hõeã≤ KåÅHÍÅ=Ú
qǨÏiOz# Ñ≤=∞‡@ W¢#̄Ѩã¨÷=Ú#O^Œe Ü≥ÚHõ¯ k=ºã¨ÉèíÜ«∞O^Œ∞
WëêìQÀ+≤Ü ª ∞« O^Œ∞O_ç „Ñ¨ãO¨ QÆ=â◊=Ú# „jHõ$+¨μx‚ `À J~°∞#˚ ∞_»∞ D „H˜Ok
q^èŒ=ÚQÍ Ñ¨eÔH#∞.
â’¡II Ü«∞`«Î^ŒƒùQÆ=`å „áÈHõÎO ѨÙ~åˆHâ◊=!™œÇ¨Ï$^•`üI
`«`û« ~°fiO ѨÙ~°∞+¨"庄Ѷ∞¨ ! #+¨Oì "Õ∞„Éè+í Kì¨ `Õ ã« ó¨ I
=∞=∞H“`«∂ǨÏÅOKåã≤,Î `Õ+fi¨ ~ˆ +÷ μ¨ Ñ¨Ù#óѨÙ#ó
Éèí"åOâ◊Û ^•fi~°HÍQÆO`å z~åk= ÉèÏ~°`«I
''FHõ$ëê‚! ѨÓ~°fi=Ú h=Ù =∞# ™œÇ¨Ï$^Œ=Ú#∞ ѨÙ~°ã¨¯iOK«∞H˘x,
KÕã#≤ LѨ^âÕ =◊ Ú JO`«ÜÚ« Ѷ∞¨ ’~°ãO¨ „QÍ=∞ zO`åq+¨zì `«∞_Î #» ∞ JQÆ∞@KÕ
#+¨"ì ∞≥ áÿ È~Ú#k. P q+¨Ü∞« =ÚÅxflÜ«Ú =∞~°Å,=∞~°Å q#=ÅÜ«Ú#x
q∞H˜¯e HÀiHõQÍ L#flk. h=Ù‰õÄ_» ^•fi~°Hõ‰õΩ áÈ=ÅÜ«Ú#x
`˘O^Œ~°Ñ¨_»∞K«∞<åfl=Ù. HÍ=Ù# P w`ÀѨ^Õâ◊=Ú#∞ =∞iÜ≥ÚHõ
=∂~°∞QÍqOѨÙ=Ú—— Jx HÀÔ~#∞. P =∂@Å#∞ qx, `å#∞ LѨ^tÕ Oz
#ѨÙ_»∞ ã¨iQÍ q#Hõ ÃÑ_»Kq≥ x ÃÑ\˜#ì O^Œ∞ʼnõΩ Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»Q∞Æ Hõ$+¨μ_‚ ∞»
P„QÆÇ≤ÏOz J~°∞˚#∞x ÉÏQÍ =∞O^ŒeOK≥#∞.
â’¡II #∂#=∞„â◊^Œú^è•<Àã≤, ^Œ∞ˆ~‡^è•Ç¨Ïºã≤áêO_»=!
#â◊Hºõ O `«#‡Ü«∂Éè∂í Ü«∞ó `«^•ä =‰õΩ=Î ∞âı+`¨ ó« I
Ѩ~°OÇ≤Ï„|Ǩχ Hõkä`«O Ü≥∂QÆÜ«ÚˆHÎ# `«#‡Ü«∂I
WuǨã¨O`«∞ =HΔͺq∞ `«ã‡≤ #flˆ~÷ ѨÙ~å`«#"£∞II
HÍx J~°∞#˚ ∞xÃÑ· QÆÅ J"åº["≥∞#ÿ J#∞~åQÍxfl ѨÙ~°ã¯¨ iOK«∞H˘x, `å#∞
`≥é"≥#∞Hõ<ÕÜ«ÚO_ç J<ÕHõ LáêMϺ#=ÚÅ ~°∂Ѩ=Ú# =ÚѨÊkÜ«∂~°∞
J^蕺ܫ∞=ÚÅÖ’ "Õ~ÚH˜ÃÑ·#QÆÅ â’¡Hõ=ÚÅÖ’ Ѩ~°=∞ `«`«Î fi=Ú#∞
q=iOz `≥eÑ≤ ^•fi~°H‰õ Ωõ ѨÜ∞« #"≥∞ÿ "≥_Ö» #ˇ ∞. D J#∞w`« ѨÓ~°fiw`«H#õ fl
KåÖÏ aè#fl"≥∞ÿ#k. ™ê^èŒHõ [<åhHõ=ÚÖ’ ÉÏQÍ „Ѩã≤kú á⁄OkOk.
P `«~∞° "å`« L`«~Î w° `«ÜÚ≥ Hõ¯ LѨ^âÕ ßxH˜ `≥s¡ÖãË ∞¨ OÎ k. D L`«~Î w° `«
ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#fl ~Ô O_»∞ w`«ÅHõ#fl#∞ KåÖÏ z#flkQÍ ã¨O„QÆÇϨ =ÚQÍ#∞#fl#∞
ã¨=∞„QÆ=ÚQÍ#∞#fl^Œx K≥ѨÊ=K«∞Û#∞. WO^Œ∞Ö’ "≥Ú`«Î=Ú <åÅ∞QÆ∞
J^蕺ܫ∞=ÚÅ∞, ~Ô O_»∞=O^ŒÅ֒Ѩ٠⒡HÍÅ∞ L#flq. ÃÑ#· ¿Ñ~˘¯#fl ~Ô O_»∞
w`«Å∞ K«kq# `«~°∞"å`« HõeˆQ ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚÅxfl\˜H˜ L`«Î~°=Ú
(["å|∞Å∞) nxÖ’ L<åfl~Ú.
WO^Œ∞QÆÅ <åÅ∞QÆ∞ J^蕺ܫ∞=ÚÅÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ J^蕺ܫ∞=Ú#
"åÜ«Ú^è•~°}=Ú =Å# „ѨÜ∂≥ [#=Ú, ǨÏOã¨~∂° Ѩ =∞¢<åÎ#∞ëêª#=Ú,
<åã≤HÍ„QÆ^Œ$+≤ì, MËK«s=Ú„^Œ, <å^•#∞ã¨O^è•#=Ú, ™êOYº`«`«Î fi=Ú,
*Ï˝xH˜QÆÅ∞QÆ∞ ã¨~åfi`«‡ ÉèÏ==Ú, „Ѩ}"Àáêã¨#=Ú, r=„|ÃǷχHͺ#∞
ã¨O^è•#=Ú, aO^Œ∞<å^ŒHõàÏ q=~°}=Ú,WqÜÕ∞QÍHõ ™ê^茉õΩʼnõΩ
ã¨Ç¨Ï[=ÚQÍ QÆÅ∞QÆ∞ J<ÕHõ ã¨Oâ◊Ü«∞=ÚʼnõΩ ã¨=∂^è•#=ÚÅ∞
K≥ѨÊ|_ç#q.
kfifÜ«∂#∞"åHõ=Ú#O^Œ∞ „|Ǩχ"Õ`«Î‰õΩ ^ÕǨÏáê`å#O`«~°=Ú
QÆ=∞#=ÚHõÅ^•? ÅÜ«∞=Ú ZHõ¯_»? W_® Ñ≤OQÆàÏ <å_»∞Å q=~°}=Ú,
"Õ∞~°∞^ŒO_»=Ú#QÆÅ W¢<åÌk Ö’Hõ=ÚÅ q*Ï˝#=Ú,P`«‡x+¨μª_»∞ ã¨=∞ã¨Î
áêѨ=ÚÅ `«iOz J=∞$`«`fi« =∞O^Œ∞@Ü«Ú#∞, ^蕺#Ü≥∂QÆ=∞Ç≤Ï=∞Ü«Ú,
=∞=∞HÍ~° = Ú#‰õ Ω |O^è Œ H Í~° } `« fi =Ú, x~° ‡ =∞`« fi =Ú#‰õ Ω
"≥∂HõΔ¿ÇÏ`«∞`«fi=Ú ÉÏQÆ∞QÍ x~°∂Ñ≤OѨ|_ç#q.
`«$fÜ«∂^蕺ܫ∞=Ú# KåÖÏÉèÏQÆ=ÚÅ∞ Å∞Ѩ"Î ∞≥ #ÿ @∞¡ `≥eÜ«ÚK«∞#flk.
WO^Œ∞ W¢xÌÜ«∞ [Ü«∞=Ú =Å# HõÅ∞QÆ∞ ÖÏÉèí=ÚÅ∞, "≥·~åQƺ=ÚÜ≥ÚHõ¯
=∞ǨÏ`«fi=Ú =i‚OѨ|_ç#q.
K«`«∞~åú^蕺ܫ∞=Ú# „Ѩ}"å~°÷=Ú,„áê}ÏÜ«∂=∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú,
ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å=Ú# t==∞Ǩ^Õ=Ùx ^蕺#=Ú,J+¨ì^Œà◊ Ѩ^Œ‡ã¨fi~°∂Ѩ
x~°∂Ѩ}=Ú#∞ HõÅ=Ù. D „QÆO^äŒ=Ú #O^ŒO`«@#∞, ™êOYº Ü≥∂QÆ
âߢã¨Î=ÚÅO^Œe ~°Ç¨Ï㨺 q*Ï˝#=Ú#O`«\ ˜x "≥eH˜ fã≤ ™ê^茉õΩʼnõΩ
JOkOK«∞ „Ѩܫ∞`«fl=Ú [iy#k.
W@∞¡ ™ê^èŒHõ[#∞ʼnõΩ ÃÑxflkè, =Ú=Ú‰õΔΩ=ÙÅáêe\˜ HõÅÊ=$HõΔ=Ú
J#^ŒQÆ∞ P^蕺u‡Hõ „QÆO^äŒ=Ú#∞ „â◊=∞Ѩ_ç ã¨OáêkOz, ã¨~°à◊=Ú,
ã¨∞É’^èŒHõ=Ú, t+¨ì"åº=ǨiHõ=ÚJQÆ∞ `≥#∞QÆ∞#O^Œ∞ "åºYº#∞ ~°zOz
áê~î°HõÖ’Hõ=Ú#‰õΩ JOkOz# „j HÍjÉèÁ@¡ ã¨∞„|Ǩχ}ºQÆ}Ëâ◊‰õΩ=∂~ü
ZO`«Ü«Ú Jaè#O^ŒhÜ«ÚÅ∞. W\˜ì =∞ǨÏ`«Î fi ѨÓ~°‚"≥∞ÿ# „QÆO^äŒ~°K«#‰õΩ
giH˜ ™êOYºÜ≥∂QÆ âߢãÎ̈=ÚÅÖ’ „ѨQÍ_è» áêO_ç`«º=Ú, ã¨O㨯 $`åO„^èŒ
ÉèÏ+¨ÅÖ’ ã¨=∞kèHõ=∞QÆ∞ PkèѨ`«º=Ú, „|Ǩχq^Œ∞ÅQÆ∞ =∞Ǩ`«∞‡Å`À
x`« º ™êOQÆ ` « º =Ú, =∞Ǩ  `« ∞ ‡ÅQÆ ∞ #\˜ ì QÆ ∞ ~° ∞ ^Õ = `å=¸~° ∞ Î Å
J#∞„QÆÇϨ =Ú#∞ HÍ~°}=ÚÅ∞QÍ `«ÅOK«∞K«∞<åfl#∞.
Hõ ~ ° K « ~ ° } Ï^Œ º =Ü« ∞ ==ÚÅ∞ ^•eÛ# *Ï˝ # q*Ï˝ # =ÚÅ#^Œ Q Æ ∞
[#h[#‰õΩŠѨ^ŒHõ=∞Å=ÚʼnõΩ HÍ#∞HõQÍ ã¨=∞iÊOѨ|_»∞@KÕ D
„QÆO^äŒQ“~°==Ú =∞iO`« ÃÑiy#k. =∞Ǩϟ#fl`åâ◊Ü«∞=ÚÅ∞QÆÅ D
„QÆO^äHŒ ~õ ‰Î° Ωõ #∞ "åi ‰õΩ@∞O| ã¨É∞íè ºÅO^Œ~‰° Ωõ #∞, ã¨=∞ã¨Î [QÆuÊ`«~∞° ÅQÆ∞
áê~°fifѨ~°"Õ∞â◊fi~°∞Å∞, n~å…Ü«Ú~å~ÀQƺ Éè’QÆÉèÏQƺ=ÚÅ∞ HõeyOK«
=ÅÜ«Ú#x ǨÏ$^ŒÜ«∞ ѨÓ~°fiHõ=ÚQÆ HÀ~°∞K«∞<åfl#∞.
9–3–2006, ѨÙ~å}"åK«ã¨Êu „|Ǩχq^•ºã¨~°ã¨fiu
HÍH˜<å_». ѨÙÅ=iÎ #∂HÍÅ~å=Ù
 ñ|üÁø£eTeTT
$X‚«X¯«s¡ eT»+ $wüß+í düs«¡ ø±s¡D ø±s¡D+ˆ
sêeT˝≤\ >∑Ts¡T+ eH˚› #·‘T· s¡«sêZsú¡ dæ<j ∆ä T˚ ˆˆ
Ä<Ûë´‘·à $<ä´ ñ|üìwü‘·TÔ\ j·T+<äT kÕvÀZbÕvZeTT>± $e]+|ü
ã&çq~. Áoø£èwüß&í TÉ Ä ñ|üìwü‘T· \Ô kÕs¡eTTqT ns¡Tq® Tq≈£î ñ|ü<•˚ +#ÓqT.
Ç~ n+‘·jT· T ªuÛ>Ñ e∑ BZ‘\· Tμ nqT ù|s¡Tq ˝Àø£eTTq $TøÏÿ* Á|ü#ês¡eTTq
qTqï~. bÕs¡Túq≈£î Ä ñ|ü<˚X¯eTT n|üŒ{ÏøÏ #·ø£ÿ>± ne>±Vü≤q
jÓÆTqfÒ¢j·TTqï~. |ü⁄q' sê»´uÛÀ>±~ $wüj·T dü+ã+<Ûä ìwüߘ&É>∑T≥#˚
düàè‹ |ü<eä∏ TTqT+&ç ñ|ü<X˚ ¯ C≤„qeTT #Ó<]ä q<ëjÓTqT. eTs¡\ bÕs¡Tú&TÉ
uÛÑ>∑yêqTì X¯s¡DTC§∫à ‘·‘·Ô«uÀ<Ûä¬ø’ ÁbÕ]ú+#ÓqT. n|ü&ÉT |üs¡e÷‘·à
eT¬sqï&É÷ #·T´‹H=+<äì $<Ûeä TTq ªñ‘·sÔ ^¡ ‘·\Tμ nqT ù|s¡Tq uÛ>Ñ e∑ BZ‘ê
kÕs¡eT+‘·j·TT nqTuÛÑ÷‘·eT>∑Tq≥T¢>± #Óô|ŒqT. á ñ‘·Ôs¡^‘·
eTVü‰uÛ≤s¡‘êX¯«y˚T<Û|ä sü «¡ eTT q+<ä*<äì Á>∑+<∏ë+‘· >∑<´ä +ãTq >∑\<äT.
ø±ì Ç~ n\uÛ´Ñ eTT>±qTqï~. lyê´dü Vü≤è<äjT· eTTqT j·T<∏ë‘·<eä∏ TT>±
Á|ü‹wæ+∫q Á|ükÕúqÁ‘·jT· uÛ≤wü´ø±s¡T˝…q’ l Ä#ês¡´ X¯vÿs¡ uÛ>Ñ e∑ ‘êŒ<äT\
|üs¡eT >∑Ts¡Te⁄˝…’q l |üs¡eTVü≤+dü |ü]Áyê»ø±#ês¡´ >ö&ÉbÕ<äj·T‹
á ñ‘·Ôs¡^‘·≈£î yê´K´qT Áyêdæj·TTHêïs¡T ‘·èrj·÷<Ûë´j·TeTTq
ø=+‘·uÛ≤>∑eTT Á|üøÏå|üÔeTì ‘Ó*Œj·TTHêïs¡T. <ëq+CÒdæ l >ö&ÉbÕ<äT \
ø±\eTTqπø eTVü‰uÛ≤s¡‘·eTT e÷s¡TŒ\≈£î #˚s¡TŒ\≈£î >∑T]jÓÆTq<äì
düŒwüeº T>∑T#·Tqï~.
ñ‘·sÔ ^¡ ‘· lø£ècÕísT¡ q® dü+yê<ä s¡÷|üyTÓ qÆ ~. ñ|ü<X˚ ≈¯ î£ ì, |üè#·Ã≈¤ î£ ì
kÕeTs¡ú´eTTqT <äèwæºj·T+<äT+#·Tø=ì á ñ|üìwü‘ê‡s¡eTTqT uÛ≤eq
#˚j·Te˝…qT.
edüT<˚e düT‘·+ <˚e+ ø£+dü#êDTs¡ eTs¡q› yéTˆ
<˚eø° |üse¡ ÷qq›+ ø£èwü+í e+<˚ »>∑<Tä sZ T¡ yéTˆˆ
Ç#·≥ ñ|ü<˚X¯≈£î&ÉT »>∑<äTZs¡TyÓ’q Áoø£èwüßí&ÉT. ø£+dü #êDTs¡ eTs¡›q#˚
»>∑<äTZs¡T‘ê«ìï bı+~qyê&ÉT. á »>∑<äTZs¡T‘·«eTT m˝≤ e∫Ã+~...
ªªì>∑yÓ÷ edüT<˚y√ jÓ÷ y˚<ës¡ú' ø£èwüísêeTjÓ÷'μμ
ªªj·T' edüT<˚e' dü' ì>∑eT'μμ @ edüT<˚e⁄&ÉT >∑\&√ n‘·&ÉT
ñ|üìwü‘T· .Ô edüT<˚e⁄&˚ ñ|üìwü‘T· \Ô T. eT÷ØÔu$ÑÛ +∫q ñ|üìwü‘T· \Ô kÕs¡yT˚
Áoø£èwüß&í TÉ . Çø£ÿ&É ø£èwüß&í TÉ ø£+dü#êDTs¡ eTs¡q› T&ÉT. ªªø£+dü 'μμ ø£+düT&ÉT
nq>± ÁbÕD≤bÕqeTT\T yÓTT<ä\T>±>∑\ eTTK´ ÁbÕD|üxÃø£eTT.
ªª#êDTs¡'μμ Ç~ ÁX‚wü˜eTT dü÷ø£ÎeTT nsTTq <˚e<ä‘·Ô <Ûäqx®j·÷~
dü÷ø£Îyêj·TT|üxÃø£eTT. Mìì u≤>∑T>± eT]›+∫qyê&ÉT. ÁbÕD√|üÁbÕD
düVæ≤‘·eTT>± eTVü‰ÁbÕDeTTqT nD∫qyê&ÉT. Ç{Ϻyê&ÉT πøe\
≈£îeT“¤øe£ T+<äT+&ÉT yê&ÉT. }s¡«∆ sπ ‘·dTü ÿ&ÉT, õ‘·eTqdüTÿ&ÉT.
<˚eø° j·Tq>± ª<˚y'’Ó ø±j·T‘˚ Ç‹ <˚eø°μ <˚e‘·\#˚ ø=ìj·÷&É
ã&ÉTq~. ÁãVü≤à$<ä´. ªªÁX¯ó. <˚eø° ÁãVü≤à$<ë´μμ á ÁãVü≤à$<ä´qT
ñ|üìwü‘T· \Ô T s¡ø+åÏ #·T#·T+&ÉT≥#˚ áy˚T edüT<˚e⁄q≈£î uÛ≤s¡´>± #Ó|Œü ã&çq~.
á ÁãVü≤à$<ä´≈£î Á|üj÷Ó »q s¡÷|üyTÓ qÆ ~ |üse¡ ÷qq›eTT. |üse¡ ÷qq›eTT
Ä$s¡“¤$+#·T≥#˚ $<ä´j·TT Äq+~+#·T #·Tqï~. }s¡∆«πs‘·düTÿ&ÉT,
õ‘·eTqdüTÿ&ÉT, |üse¡ ÷qq›s÷¡ |ü⁄&ÉT ø±e⁄q ø£èwüß&í TÉ »>∑<Tä sZ T¡ e⁄.
Ç{Ϻ Äqq›s÷¡ |ü⁄&Óq’ |üse¡ ÷‘·àqT ÄÁX¯sTT+∫qyê&ÉT bÕs¡T&∆ TÉ (Je⁄&ÉT).
Je |üs¡e÷‘·à\ eT<Ûä´ dü+uÛ≤wüD...
ñ‘·ÔeT |üè#·Ã¤≈£î&ÉT, dü<äTZs¡Te⁄...
M] eT<Ûä´ yÓiÏ¿e÷≥\T+&Ée⁄.
|üs¡e÷‘·à ‘·q kÕúq dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê<äT\qT ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô...
düs«¡ ‘·' bÕDÏbÕ<ä+ ‘·‘‡· s√«‘√-øÏå •s√eTTKyéT
düs«¡ ‘·' ÁX¯ó‹eT˝À¢øπ düs«¡ e÷eè‘·´ ‹wü‹˜ ˆˆ
ªªãVæ≤s¡qXÔ Ã¯ uÛ÷Ñ ‘êHê eT#·s+¡ #·sy¡ T˚ e#·μμ
ªªnVü≤+ yÓX’ Ê«qs√ uÛ÷Ñ ‘ê« ÁbÕDÏHê+ <˚V≤ü e÷Á•‘·'μμ
ªªdüs«¡ dü´ #ê-Vü≤+ Vü≤è~ dü+ì$c˛ºμμ
ªªy˚<ëHê+ kÕeTy˚<√-dæàμμ
nì luÛÑ>∑eBZ‘·˝À nH˚ø£eTT>± #ÓbÕŒ&ÉT.
á uÛÑ>∑eBZ‘· e\q @$T »]–+~...
ªªqc˛ºy÷Ó Vü≤' düàè‹s¡u¢ ≤∆ ‘·«Å‘Œ· kÕ<ëqàj·÷-#·T´‘·
dæú‘√-dæà>∑‘· dü+<˚V≤ü ' ø£]ùw´ e#·q+ ‘·eˆˆ
Ç~ |üPs¡«^‘·≈£î |òü\ÁX¯ó‹. ñ|ü<˚X¯eTT e\q yÓ÷Vü≤eTT q•+∫+~.
|üPs¡«C≤„qeTT ø£*–+~.
|üPs¡«C≤„q+ n+fÒ Je⁄&ÉT >∑s“¡ d¤ Tü &ú j ’Ó T· Tqï|ü⁄&ÉT ø£*–j·TTqï C≤„q+.
ªªC≤‘·XÊÃdæà eTè‘·XÊÃdæà dü+kÕs¡´dæà |ü⁄q' |ü⁄q'μμ
dü+kÕs¡Xè¯ vâ\+ ~–∆>±#ês¡´<ë® q e÷|ü⁄ïj·÷+
x
j·T~ jÓ÷Hê´+ Á|üeTTx±Ã$T kÕ+K´jÓ÷>∑+ düe÷ÁX¯j˚T
nX¯óuÛøÑ j å£ T· ø£sêÔs+¡ |ò\ü eTTøÏÔ Á|ü<ëj·Tø£+
j·T~ jÓ÷Hê´+ Á|üeTTx±Ã$T ‘·+ Á|ü|ü<˚´ eTùV≤X¯«s¡yéTˆˆ
düs«¡ X¯ø+ÔÏ ∫<ë‘êàq+ düs«¡ ø±s¡D ø±s¡DyéT
j·T~jÓ÷Hê´' Á|üeTT#˚´j·T+ Á|ü|<ü ´˚ |üsy¡ T˚ X¯«s¡yTé ,
uÛsÑ +Z¡ |üXó¯ |ü‹+ s¡TÁ<ä+ eTVü‰<˚e+ »>∑<Tä sZ T¡ yéTˆˆ
Ç~>√ Ä C≤„Hêìï |ü⁄q' bı+<ë&ÉT. Ä‘êàHê‘·à dü+ã+<ÛäyÓTÆq
düs¡«dü+<˚Vü‰\T ‘=\–qyê&Ó’Hê&ÉT. bÕs¡T∆&ÉT (Je⁄&ÉT) |üs¡e÷‘·àjÓ ÆTq
»>∑<äTZs¡Te⁄qT Çø£ |ü⁄q'#·T´‹ bı+<äì $<ÛäeTT>± e÷s√Z|ü<˚X¯eTT
#˚jT· eTì ÄÁX¯sTT+#ê&ÉT,
@$T{≤ ñ|ü<˚X¯eTT...
n~ ñ‘·Ôs¡^‘·˝À #ÓbÕŒ&ÉT.
á ñ‘·Ôs¡^‘· |üs¡e÷‘·à‘·‘·Ô « <äs¡Ùqs¡÷|üeT>∑T eTVü‰e÷s¡ZeTT. Ç~
düs¡«uÛ≤e ìes¡Ôø£eT>∑T ‘·‘·Ô«C≤„q kÕ<ÛëHêqTcÕ˜qeTT.
Ç~ ÁãVü‰àqTuÛÑeq≈£î ñ|üj·TTø£ÔeT>∑T kÕ<Ûäq s¡Vü≤dü´eTT\ ø±D≤∫.
É’^è•##Ì<å^äŒ
ndü´l uÛ>Ñ |∑ <ü Tä ‘·sÔ ^¡ ‘ê XÊÅdkÔü Õs¡ eTVü‰eTÅqdÔ ´ü ÁãVü≤à$wüßeí TùV≤X¯«sê
ãTTwüj·T'ˆ >±j·TÁr Á‹wüߺãqTwüߺ|t #Û·Hê›+dæˆ neVü≤˙j·T >±s¡Ω|ü ‘·´
<äøDåÏ ≤>∑ïj·T kÕúHêìˆ ãTT>∑´EkÕ‡eTy˚<ë'ˆ ˙\ |”‘· X‚«‘· esêí'ˆ nø±s√
_»yéTˆ ñø±s¡ X¯ÙøÏ'Ô ˆ eTø±s¡' ø°\ø£yTé ˆ Á|üDyê~ dü+|ü⁄≥yéTˆ leTVü‰$wüßí
Á|”‘·´πsú »ù| $ìjÓ÷>∑'ˆˆ
ø£sH¡ ê´dü'ˆ
leT<ë®Hê‘·àH˚ lø£ècÕíj·T nvóZcÕ˜uÛ≤´+ qeT'ˆ
x
leT<ÓX’ «¯ sê´‘·àH˚ #Ûq· ù› d ‘·s˙®¡ uÛ≤´+ qeT'ˆ
leT#·Ã¤ø±Ô´‘·àH˚ y˚<äyê´kÕj·T eT<Ûä´e÷uÛ≤´+ qeT'ˆ
leT<ä“˝≤‘·àH˚ ã\uÛÑÁ<ësêe÷j·T nHê$Tø±uÛ≤´+ qeT'ˆ
leT<ä›j·÷‘·àH˚ yêdüT<˚yêj·T ø£ìwæ˜ø±uÛ≤´+ qeT'ˆ
leT~«»j·÷‘·àH˚ >±+&ûe<Ûqä «H˚ ns¡TH® êj·T ø£s‘¡ \· ø£s|¡ èü cÕ˜u≤Û ´+qeT'
Vü≤è<äjT· Hê´dü'ˆ
leT<ë®Hê‘·àH˚ lø£ècÕíj·T Vü≤è<äj·÷j·T qeT'ˆ
x
leT<Ó’X¯«sê´‘·àH˚ #Û·q›ùd •s¡ùd kÕ«Vü≤ˆ
leT#·Ãø¤ ±Ô´‘·àH˚ y˚<yä ê´kÕj·T •U≤jÓTÆ ewü{Ÿˆ
leT<ä“˝≤‘·àH˚ ã\uÛÑÁ<ësêe÷j·T ø£e#êj·TVüQyéTˆ
leT<ä›j·÷‘·àH˚ yêdüT<˚yêj·T H˚Á‘·Á‘·j·÷j·T yÍwü{Ÿˆ
leT~«»j·÷‘·àH˚ >±+&ûe<Ûäq«H˚ ns¡T®Hêj·T nÅkÕÔj·T |òü{Ÿˆ
uÛ÷Ñ s¡T“¤edüT‡es√$T‹ ~>∑“q∆'
<Ûë´qyéTˆˆ
Hêsêj·TD+ qeTdüÿ è‘·´ qs¡+#Ó’e qs√‘·ÔeT+ˆ
<˚M+ düsd¡ «ü r+ yê´dü+ ‘·‘√ »j·TeTTBs¡jT˚ ‘Yˆˆ
nqqÔ e÷Vü‰‘·à ´ eT∫qÔ ´s¡÷|üeTèwæ+ |ü⁄sêD+ ø£$e÷~<˚eyéTˆ
»>∑~∆‘êjÓ÷Á>∑ ‘·|üX¯Ãs¡qÔ+ qe÷$T Hêsêj·TD eTã®HêuÛÑyéTˆˆ
‘·<∏ë qs¡+ ‘·<䓤»HêqTsê>∑ $<√´‹‘√<ës¡ ‘·|ü'Á|üuÛ≤eyéTˆ
<äyÓ÷“¤<䓤yêVü≤+ ø£è‹HêX¯ ùV≤‘·T+ qe÷$T dü<ä∆s¡à$<ë+ e]wü˜yéTˆˆ
qe÷$T ø£$e÷‘·+>∑+ yê´dü+ dü‘´· erdüT‘·yTé ˆ
j·Tdü´ yêvà<ä>∑H˚∆q #·]Ñ·+ uÛÑTeqÁ‘·j·TyéTˆˆ
yê#·ø£' Á|üDy√j·Tdü´ Áø°&Ü<äœ\+ »>∑‘Yˆ
ÁX¯ó‹yêvàqkÕr‘·+ ‘·+ eH˚› <˚eø°dTü ‘·yTé ˆˆ
nKD¶dü∫Ã<ëqq› eTyêv±àqdü >√#·s¡yéTˆ
Ä‘êàqeTœ˝≤<Ûës¡ e÷ÁX¯j˚T-;Ûwüº dæ<ä∆j˚Tˆˆ
|üs+¡ |üsk¡ Õ´' Á|üøè£ ‘˚sH¡ ê~ y˚Tø£+ $•wü+˜ ãVüQ<Ûë>∑TVü‰düTˆ
düsê«\j·T+ düs«¡ #·sê#·sd¡ +úü ‘ê«y˚Te $wüß+í X¯sD
¡ + Á|ü|<ü ´˚ ˆˆ
Ç‹ <Ûë´q+ ≈£îsê´‘Yˆˆ
lsêeT˝≤\ dü<Tä sZ T¡ |üsÁ¡ ãVü≤àDÒ qeT'
luÛ>Ñ e∑ <äT‘·sÔ ^¡ ‘ê
Á|ü<∏äyÓ÷<Ûë´j·T'
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
j·T<˚ø£+ ìwüÿfi¯+ ÁãVü≤à y√´e÷r‘·+ ìs¡x®qyéTˆ
nÁ|ü‘·s¡ÿ ´eT$CÒ„j·T+ $HêXÀ‹Ô Œ‹Ô e]®‘·yéTˆˆ 1
¬ø’e\´+ πøe\+ XÊqÔ+X¯ó<ä∆eT‘·´qÔ ìs¡à\yéTˆ
ø±s¡D+ jÓ÷>∑ìs¡Tàø£Ô+ ùV≤‘·TkÕ<Ûäq e]®‘·+ˆˆ 2
Vü≤è<äj·÷eTT“» eT<Ûä´düú+ C≤„qCÒ„j·T dü«s¡÷|üø£yéTˆ
‘·‘·å ÿD≤<˚eeTT#˚´‘· j·T<ë®Hê Á<ä÷“Væ≤ πøX¯eˆˆ 3
x
{°ˆˆ ùV≤ øπ X¯e R z øπ X¯e, j·T‘YG@ø£yTé R @~ dü«C≤rj·T $C≤rj·T
dü«>∑‘u· <ÒÛ ä s¡V≤æ ‘·eTTqT, ìwüÿfi¯yTé R ø£˝≤uÛ<Ò eä TT\T ˝Òì<√ (nej·Te
s¡Væ≤‘·yÓTÆq<√), y√´e÷r‘·yéT R #·‘·T]«+X¯‹ ‘·‘êÔ«r‘·yÓTÆq{Ϻ,
ìs¡xq® yéT R dü«j·T+ Á|üø±X¯e÷qeTTqT, nÁ|ü‘s· ÿ¡ ´yéT R yêvZàqkÕr
‘·yTÓ qÆ {Ï,º n$CÒj „ T· yéT R Á|üe÷DeTT\#˚ ‘Ó*j·T X¯ø´£ eTT>±ì~j·TT,
$HêXÀ‘·Œ‹Ô e]®‘·yéT R ñ‘·Œ‹Ô HêX¯eTT\T ˝Òì~j·TT.
{°ˆˆ ø¬ e’ \´yéT R yÓ÷ø£då «ü s¡÷|üyTÓ qÆ ~j·TT, øπ e\yéT R ãq∆ yÓ÷ø£eå TT\T
˝Òì~j·TT, XÊqÔyéT R sê>±~|ü]D≤eT s¡Væ≤‘·yÓTÆq~j·TT, X¯ó<ä∆yéT R
Á|ü|üxà dü+ã+<ÛäeTT ˝Òì~j·TT, n‘·´qÔìs¡à\yéT R ø£fi¯vÿs¡Væ≤‘·
yÓTÆq~j·TT, ø±s¡DyéT R düs√«‘·Œ‹Ô ì$T‘√ÔbÕ<ëq s¡÷|üyÓTÆq~j·TT,
1 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
jÓ÷>∑ìs¡Tàø£yÔ Té R edüÔ «qÔs¡ dü+ã+<Ûä s¡V≤æ ‘·yTÓ qÆ ~j·TT, ùV≤‘·TkÕ<Ûqä
e]®‘·yéT R düs¡«ø±s¡DT&É>∑T≥#˚ Ç‘·s¡ ø±s¡DeTT\T kÕ<ÛäqeTT\T
˝Òì~j·TT,
{°ˆˆ Vü≤è<äj·÷eTT“» eT<Ûä´düú+ R Vü≤è‘·Œ<äà eT<Ûä´eT+<äTqï~j·TT,
C≤„qCÒ„j·T dü«s¡÷|üø£yéT R C≤„qeTT, CÒ„j·TeTT nqT ñuÛÑj·Tdü‘êÔ‘·àø£
yÓTÆq{Ϻ~, j·T‘YGC≤„Hê‘Y R @ C≤„qeTTe\q, ‘·‘Yø£åD≤<˚e R Ä
C≤„H√‘·sÔ ¡ ø£Då eTTq+<˚, eTT#˚´‘· R $&ÉTeã&ÉTH√, Áã÷Væ≤ R #Ó|ü eTT.
B|æø±: ùV≤πøX¯e! @~ düs«¡ ˝Àø£eTT\qT Á|üfij
¯ T· (yÓ÷ø£)å ø±\eTTq+<äT
‘·q˝À ©qeTT #˚dTü ø=qT#·T düeTdü˝Ô Àø£eTT\qT düèwæº dæ‹ú dü+Vü‰s¡eTT\
H=qs¡TÃq<√— <˚X¯ø±\edüTÔ|ü]#˚ä<ä X¯Sq´yÓTÆ »>∑‘êÿs¡DeT>∑Tq{Ϻ
edüTÔy√— <äs¡Ù, <äècÕº, <ä]Ù‘ê, $X¯«s¡÷bÕ~ ø£˝≤uÛÒ<äeTT\T ˝Òì<√—
Äø±X¯ düeTT<ëj·TeTT\≈£î nr‘·yTÓ qÆ ~j·TT (nqT≥#˚ #·‘T· ]«+X¯‹
‘·‘êÔ«r‘·yÓTÆq<äìj·TT düŒwüºeTT)— dü«j·T+Á|üø±X¯e÷qyÓTÆq~j·TT—
@ø±<äXÅ‚ ìj› T· eTT\#˚ Á>∑V≤æ +|üXø¯ ´£ eTT>±ì~j·TT— Á|ü‘´· øå±~ Á|üe÷DeTT
\#˚ Á>∑V≤æ +|üq\$>±ì~ (Á|ü‘´· ø£eå TT, nqTe÷qeTT, ñ|üe÷qeTT,
X¯ãe› TT, nsêú|‹ü ,Ô nqT|ü\_∆ nqT Äs¡T Á|üe÷DeTT\T @‘·~«wüjT· yÓTÆ
Á|üj÷Ó »q X¯Sq´eTì #Ó|ü #·THêïs¡T)— ñ‘·Œ‹ÔHêX¯eTT\T ˝Òì~j·TT
nq>± Á‹ø±˝≤u≤<Ûä´yÓTÆq~— yÓ÷ø£ås¡÷|üyÓTÆq~j·TT— ãq∆yÓ÷ø£åeTT\T
˝Òø£ øπ e\yÓTÆ j·TT+&ÉTq~j·TT— (e÷Á‘êuÛ<Ò eä TT XÊ+‹+∫q Á|üDeeTT)
yêvZàq'ø±j·TeTT\jÓTTø£ÿ Á‹$<Ûä ‘ê|üìÁ>∑V≤ü s¡÷|üyTÓ qÆ ~j·TT— n‘·´qÔ
ìs¡à\yÓTÆq~j·TT (nq>± |üxÃ$<Ûä eT\düŒs¡Ù˝Òì~)— düs√«‘·Œ‹Ô
ì$T‘√Ô bÕ<ëq s¡÷|üyTÓ qÆ ~— Ç‘·s¡ edüTeÔ ⁄\‘√ dü+ã+<Ûeä TT˝Òì~j·TT—
ì$T‘·‘Ô √Ô«bÕ<ëq‘·« <Ûsä êà<äT\#˚ $&ÉTeã&çq~— Vü≤è‘·TŒD¶Øø£ eT<Ûä´
2 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
qT+&ÉTq~j·TT— C≤„qeTT, CÒ„j·TeTT ‘·<äTuÛÑj·T dü‘êÔ‘·àø£yÓTÆq{Ϻ j·TT—
@ C≤„qeTT#˚ Ä ø£åDeT+<˚ n$<ë´ ìeè‹Ôs¡÷|ü Äqq›ÁbÕ|æÔjÓ÷
<ëìì>∑÷]Ã #Ó|üeTT nì ns¡T®qT&ÉT Á|ü•ï+#ÓqT. á $<ÛäyÓTÆq
Á|üX¯ïeTT#˚‘·H˚ qs¡Tì dæú‹ ne>∑‘·eT>∑T#·Tqï~. Á>∑qúeTT nqTãq∆
#·‘T· wüj
º T· |üPs¡«ø£eTT>± qT+&Ée˝…qT. ø±e⁄q $wüjT· eTT, Á|üj÷Ó »q+,
dü+ã+<Ûeä TT, n~Ûø±]j·TqT yêìì Ç#·≥ dü÷∫+#ÓqT. y˚<ëqÔÁ>∑qeú TT
\T ÁãVü≤à‘·‘«Ô· Á|ü‹bÕ<äøe£ TT\T. Ç+<äTqT Ä ÁãVü≤à‘·‘Ô· « Á|ü‹bÕ<äqy˚T
$wüjT· eTT. y˚<ëqÔXÊÅdeÔü TT\#˚ #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï yÓ÷ø£yå T˚ ª‘·‘øY Då£ ≤<˚e
eTT#˚´‘·μ Á|üj÷Ó »qeT>∑T#·Tqï~. Bìj·T+<äT Á|ü‹bÕ<ä´ Á|ü‹bÕ<äø£
uÛ≤edü+ãe<Ûeä TT ø£\<äT. Ç‘·'|üPs¡«eTT ‘·‘Ô· «eTTqT Äø£]+í ∫j·TT+&ÉT≥#˚
n~ \_Û+|ü⁄ e÷s¡ZeTTqT #Ó|üeTì n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
kÕ<ÛäT|üèwüº+ eTVü‰u≤ôVA! ãT~∆e÷qdæ bÕD¶yêˆ
j·THêà+ |üè#·Ã¤dæ ‘·‘êÔ «s¡ú eTX‚wü+ Á|üe<ëeT´Vü≤+ˆˆ 4
{ψˆ eTVü‰u≤ôVA R >=|üŒu≤VüQe⁄\T ø£\yê&Ü! bÕD¶yê R bÕDT¶
≈£îe÷s¡T&Ü! kÕ<ÛäT|üèwüºyéT R #·ø£ÿ>± n&ÉT>∑ã&çq~— ãT~∆e÷qdæ R
ãT~∆eT+‘·T&ÉyÓ’‹$— j·T‘Y R <˚ìì>∑÷]× e÷yéT R qqTï— |üè#·Ã¤dæ
R n&ÉT>∑T#·THêïy√, (‘·‘Y R n{Ϻ)— ‘·‘êÔ «s¡úyéT R Ä‘·à‘·‘·Ô «eTTqT—
nVü≤yéT R H˚qT— nX‚wyü Té R ìX‚ÙwüeTT>±— Á|üe<ë$T R #Ó|ü #·THêïqT.
B|æø±: dü‘T· ÿ\eT+<äT |ü⁄{Ïqº yê&Ü! ùV≤eTVü‰u≤ôVA nì dü+uÀ<Ûqä ,
>=|üŒu≤VüQe⁄\T ø£\yê&Ü! nqT≥#˚, u≤VüQe⁄\T düs«¡ ø£sà¡ \≈£î ùV≤‘·T
uÛ÷Ñ ‘·eTT\>∑T≥#˚ ª<Ûsä êà<Ûsä à¡ eTT\Tμ nì Á>∑V≤æ +#·Tq~. <Ûsä êà<Ûäsà¡ eTT
3 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
\qT u≤>∑T>± Á>∑Væ≤+∫qyê&Ü nì. Ç#·≥ ª<Ûäs¡àeTTμ nVü≤v±ÿs¡eTT
Ä~>± dü÷\ú X¯Øs¡eTT nqÔeTT>±>∑\ »>∑‘T· qÔ ≈£î>∑\ eè~Ûøjå£ T· eTT\T,
BìøÏ dü+ã+~Û+∫q C≤„qeTTqT— ªn<Ûäs¡àeTTμ nq>± nVü≤v±ÿs¡eTT
Ä~>± dü÷\ú X¯Øs¡eTT nqÔeTT>±>∑\ »>∑‘T· qÔ +<äTqï|üŒ{ÏøÏ eè~∆øj å£ T·
eTT\T ˝Ò≈£î+&ÉTq{Ϻ Je⁄ì dü«uÛ≤eeTT. Mìì u≤>∑T>± Á>∑Væ≤+∫q
yê&Ü! nì. u≤VüQe⁄\T øå±Á‘·dü+ã+<ÛäyÓTÆq$. >=|üŒu≤VüQe⁄\T
ø£\yê&Ü! nqT≥#˚ u≤Vü‰´uÛÑ´qÔs¡ X¯‘·èe⁄\qT u≤>∑T>± ìÁ>∑Væ≤+∫q
yê&Ü! #·ø£ÿ>± n&ÉT>∑ã&çq~. ì‘ê´ì‘·´ edüTÔ$y˚ø£eTT, yÓ’sê>∑´eTT,
X¯e÷~dü+|ü‹,Ô eTTeTTø£‘å «· eTT nqT kÕ<Ûqä dü+|ü‹Ô >∑\yê&Ü! qqTï
@ ‘·‘·Ô «eTTqT>∑÷]à n&ç–‹y√ <ëìì ìX‚ÙwüeTT>± #Óô|Œ<äqT. nì
Ç#·Ã≥ n~Ûø±] ìs¡íj·TeTT #˚kÕs¡T.
Ä‘·àeTÅqÔdü´ Vü≤+düdü´ |üs¡düŒs¡ düeTq«j·÷‘Yˆ
jÓ÷π>q >∑‘·ø±e÷Hê+ uÛ≤eHê ÁãVü≤à#·ø£å‘˚ˆˆ 5
{ψˆ Ä‘·àeTÅqdÔ ´ü R Ä‘·àeTÅqeÔ TTq≈£î, Vü≤+düd´ü R Je⁄q≈£î, |üsd¡ Œü s¡
düeTq«j·÷‘Y R |üs¡düŒs¡ dü+ã+<ÛäeTT+&ÉT≥ e\q, jÓ÷π>q R
∫‘·eÔ è‹Ô ìs√<Ûeä TT#˚, >∑‘ø· ±e÷HêyéT R ø√]ø£\T $&ç∫q yê]jÓTTø£ÿ,
uÛ≤eHê R <Ûë´qeTT, ÁãVü≤à R |üsÁ¡ ãVü≤àeTì, #·ø‘å£ ˚ R #Ó|ü #·THêïs¡T.
B|æø±: Ä‘·àeTÅqeÔ TTq≈£î, Je⁄q≈£î>∑\ nH√´q´ Á|ü‹bÕ<ä´ Á|ü‹bÕ<äø£
uÛ≤edü+düseZ¡ TT e\q, jÓ÷>∑eTT#˚ (∫‘·eÔ è‹Ô ìs√<Ûsä ÷¡ |üyTÓ qÆ dæsú e¡ T>∑T
ÇÅì›j·T<Ûës¡Dy˚T jÓ÷>∑eTT) ø±eTeTT >∑‹+∫qyês¡\ <Ûë´qeTT
ÁãVü≤àeTì #Ó|ü #·THêï&ÉT. eT*q∫‘·eÔ TT>∑\ yês¡\≈£î yÓ÷ø£eå TTq+<äT
Ç#·Ã¤ j·TTqï|üŒ{ÏøÏ y˚<ëqÔXÊÅddÔü <æ ë∆qÔ ÁX¯eDeTT#˚ eTè‘·T´Á>±dü s¡÷|ü
eT>∑T C≤„qeTT ø£\T>∑T≥˝Ò<Tä . ø£qTø£ jÓ÷>±uÛ≤´düeTT#˚ ∫‘·eÔ T+<äTqï
4 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
n]wü&É«s¡Z s¡÷|ü eT*qeTT Vü≤]+|üã&çq <ä>∑T#·T+&É>±, Ç~ei≈£î
ñ|ü<˚•+|üã&çq C≤„qeTT ÄuÛ≤dü‘·«eTTqT e<ä* düeT´ø˘ C≤„qeTTqT
bı+<äT#·Tqï<äì #Ó|ü #·THêï&ÉT. <ëq+CÒdæ n<˚$T u≤Vü≤´Á|üjT· ‘·ïeTT
#˚‘· bı+<ä‘·–q nq´ edüTÔe⁄ø±<äì ∫‘·Ôeè‘·TÔ\qT ìs√~Û+#·T≥#˚
nÁ|üj·T‘·ïeTT>∑ ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï<äì #Ó|ü#·THêï&ÉT.
X¯Ø]D≤ eT»kÕ´qÔ+ Vü≤+dü‘·«+ bÕs¡<äs¡ÙqyéTˆˆ
Vü≤+k˛ Vü≤+kÕø£ås¡+ #Ó’‘·‘·÷ÿ≥düú+ j·T‘·Ô<äø£ås¡yéT
‘·~«<ë«qø£ås¡+ ÁbÕ|ü´ »Vü‰´qàs¡D »qà˙ˆˆ 6
{ψˆ X¯Ø]D≤yéT R Je⁄\≈£î, nqÔyTé R ìX¯Ãj·÷‘·àø£yTÓ qÆ , Vü≤+dü‘«· yéT
R JeqTàø£‘Ô «· eTT, n»dü´bÕs¡<sä Ù¡ qyéT R ÁãVü≤àjÓTTø£ÿ kÕø屑êÿs¡eTT,
Vü≤+dü' R ÁãVü≤àeTTqT, Vü≤+kÕø£ås¡yéT #· R Á|üDeeTTqT≈£L&É, @‘·
‘·÷ÿ≥düyú Té R n{Ϻ ˇπøs¡÷|üyTÓ j
Æ T· T+&ÉTq~, j·T‘Y R @~, (≈£L≥düyú Té ),
‘·<äø£ås¡yéT R n~ HêX¯eTTø±ì~, $<ë«Hé R C≤„ì, ‘·‘Y nø£ås¡yéT R
Ä Á|üDeeTTqT, ÁbÕ|ü´ R bı+~, eTs¡D»qàì R »qqeTs¡DeTT\qT,
»Vü‰´‘Y R $&ç∫ ô|≥Tº#·THêï&ÉT.
B|æø±: Vü≤+ nqTq~ ÁbÕDeè‹Ô, dü' nqTq~ nbÕqeè‹Ô. C≤„ìjÓTÆ q
Je⁄&ÉT ÁbÕD≤bÕqeè‹Ôs÷¡ |üyTÓ qÆ ñ#êä«düìXÊÙ«düeTT\T nqTdü+<Ûëq
eTTCÒdæ ≈£L≥düTú&Ó’q |üs¡e÷‘·àqTbı+~ »qqeTs¡DeTT\qT $&ç∫
ô|≥Tº#T· Hêï&ÉT. n{Ϻ Je⁄\≈£î ìX¯Ãj·÷‘·àø£yTÓ qÆ JeqTàø£‘Ô «· eTT ÁãVü≤à
jÓTTø£ÿ kÕø屑êÿs¡eTT. ªªÁX¯ó. ªñ#êä«düXËÃÌe ìXÊÙ«k˛ Vü≤+dü Ç‘·´ø£ås¡
<ä«j·TyéTˆ ‘·kÕàÅ‘êŒDdüTÔ Vü≤+kÕU´ Ä‘·àø±πsD dü+dæú‘·' HêuÛÒs¡T
#êä«dü ìXÊÙ«kÕ Vü≤è<äj·÷Áπ> e´edæú‘ê'μμ
5 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ø±ø°eTTK ø£ø±sêqÔ eTTø±s¡X‚Ñ·Hêø£è‹'ˆ
eTø±s¡dü´‘·T \T|üÔdü´ ø√-s¡ú' düÅeTŒ‹|ü<ä´‘˚ˆˆ 7
{ψˆ ø±ø°eTTK ø£ø±sêqÔyéT R ø±ø° |ü<ë~ ø£ esêíqÔeTT ªnø±s¡eTTμ
ñø±s¡X‚Ñ·Hêø£è‹' R #˚‘·qyÓTÆq Væ≤s¡D´>∑s¡“¤s¡÷|üeT>∑T ñø±s¡eTT,
eTø±s¡dü´‘·T R (eTø±s¡eTHÓ&ç nyê´ø£è‘·eTTq≈£î) eTø±s¡eTTq≈£L,
\T|üÔdü´ R ˝À|üeTT ø£\T>∑>±, ø√-s¡ú' R @ ns¡úeTT, düÁeTŒ‹|ü<ä´‘˚
R bı+<äã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: Je⁄ì#˚ Vü≤+düeTÅHêÔqTdü+<Ûëq s¡÷|üeTT>± bı+<äã&çq
ìX¯Ãj·÷‘·àø£yÓTÆq JeqTàø£Ô‘·«eTT ÁãVü≤àjÓTTø£ÿ kÕø屑êÿs¡eTT. á
ÁãVü≤à|ü<ës¡úeTT Ç{Ϻ<äì #Ó|ü≥≈£î M\T˝Òì<äì #Ó|ü#·THêï&ÉT.
nø±s¡ ñø±s¡ eTø±s¡eTT\T ˝À|æ+#·>± @ ns¡úeTT bı+<äã&ÉT#·Tqï
<äq>±, nø±s¡ ñø±s¡ eTø±s¡eTT\qT es¡íÁ‘·j·TeTT y˚<äÁ‘·j·TeTT,
˝Àø£Á‘·jT· eTT, >∑TDÁ‘·jT· eTì #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï$. X¯Øs¡Á‘·jT· n~ÛcÕ˜‘·
\>∑T— $sê{Ÿ $X¯«dü÷ú\s¡÷|ü⁄&ÉT ÁãVü≤à...nø±s¡eTT
Væ≤s¡D´>∑s¡T“¤&ÉT ‘Ó’»düT&ÉT dü÷ø£Îs¡÷|ü⁄&ÉT $wüßíe⁄...ñø±s¡eTT
nyê´ø£è‘·T&ÉT ÁbÕE„&ÉT ø±s¡Ds¡÷|ü⁄&ÉT s¡TÁ<äT&ÉT...eTø±s¡eTT
$sê&ç«X¯«dü÷\ú s¡÷|üyTÓ qÆ nø±s¡eTT ñø±s¡eTTq+<äT, Væ≤s¡D´>∑sT¡ “¤&q’Ó
‘Ó’»düTì dü÷ø£Îs¡÷|üeTT ñø±s¡eTT eTø±s¡eTTq+<äT, nyê´ø£è‘·T&ÉT
ÁbÕE„&ÉT ø±s¡Ds¡÷|üyÓTÆq eTø±s¡eTTq≈£î ˝À|üeTT ø£\T>∑>±, nq>±
eTø±s¡eTT Hê<äeTTq+<äT ©qeTTø±>±— á C≤Á>∑‘·‡«|üïdüTwüß|ü⁄Ô\qT
n‹Áø£$T+∫ j·TT+&ÉTq{Ϻ ns¡e∆ ÷Á‘ês¡÷|üyTÓ qÆ Hê<äyT˚ Ä‘·àdü«s¡÷|üeTT
düs¡«kÕøÏå. Ç~ n~«rj·TeTT, ‘·TØj·TeTT, ø±\Á‘·j·÷u≤<Ûä´yÓTÆq{Ϻ,
nqe∫äqïyÓTÆq{Ϻ |üs¡ÁãVü≤àeTT. Ç~ ãT~∆düVü‰j·TeTT#˚ Ç{Ϻ<äì
6 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
#Ó|ü≥≈£î X¯ø£´eTTø±ì~. ø£qTø£ Bìì @ |ü<ës¡úeTqe˝…qT? nìq
Äqq›|òüTq dü«s¡÷|üyÓTÆq ÁãVü≤ày˚T...
>∑#·Ã¤ìÔwü˜q‡<ëø±\+ yêj·TTd”«ø£s¡D+ |üs¡yéTˆ
düs¡«ø±\Á|üjÓ÷π>q düVü≤ÁkÕj·TTs¡“¤y˚qïs¡'ˆˆ 8
{ψˆ >∑#÷ H¤ é R q&É#T· q|ü&ÉTqT, ‹wüH˜ é R dæsú e¡ TT>±j·TTqï|ü&ÉTqT,
dü<ëø±\yéT R m\¢|ü&ÉTqT, |üs¡yéT R ÁX‚wü˜yÓTÆq, yêj·TTd”«ø£s¡DyéT
R ÁbÕD≤j·÷eTeTTqT, düs«¡ ø±\Á|üj÷Ó >π q R ìs¡+‘·se¡ TT #˚jT· T≥#˚,
qs¡' R qs¡T&ÉT, düVü≤ÁkÕj·TT' R y˚sTT dü+e‘·‡s¡eTT˝≤j·TTdüT‡
ø£\yê&ÉT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
B|æø±: ñ‘·ÔeT ÁbÕD≤j·÷eTeTT nq>± Vü≤+düeTÅHêÔqTcÕ˜qeTT.
düs«¡ ø±\ düsê«edü\ú j·T+<äT Ç{Ϻ ñ‘·eÔ TÁbÕD≤j·÷eTeTTqT m\¢|ü &ÉT
#˚j·TT#·T+&Ée˝…qT. ÁbÕDeTq>± <˚Vü≤eT+<äTqï yêj·TTe⁄, Bìì
˝≤>∑T≥j·Tq>± ≈£î+_Û+#·T≥. Ç<˚ ÁbÕD≤j·÷eTeTì #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï~.
á ≈£îeT“¤øe£ TT düV≤æ ‘·≈î£ eT“¤øe£ TT, øπ e\ ≈£îeT“¤øe£ Tì s¬ +&ÉT $<Ûeä TT\T.
πøe\ ≈£îeT“¤ø£eTT dæ~∆+#·Tei≈£î düVæ≤‘·≈£îeT“¤ø£eTTqT nuÛ≤´düeTT
#˚j·TT#·T+&Ée˝…qT. ø±sê´ no‹ |üs¡´qÔ+ ø£eT“¤ø±düT‡düe÷Væ≤‘Ó’'
80 ≈£îeT“¤ø£eTT\ ei≈£î nuÛ≤´düeTT #˚j·Te#·TÃqì ÁX¯ó‹ Á|üe÷D°
ø£]+∫+~. |üs¡+ yêj·TTd”«ø£s¡D+ ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ (ñ‘·eÔ T) ÁbÕD≤j·÷eT
eTqT≥#˚— sπ #·ø|£ Pü s¡ø£ s¡V≤æ ‘·yTÓ qÆ øπ e\ ≈£îeT“¤øe£ Tìj˚T, á øπ e\
≈£îeT“¤øe£ TT#˚ Hê&û>‘∑ · eT\eTT X¯ówæÿ+∫q<ä>T∑ #·T+&É>± düTwüßeTïj·T+<äT
ÁbÕD>∑‹≈£L&É dü+Ô _Û+#·TqT. n{Ïyº ês¡T nìïj·TT ‘·eT eX¯eT+<äT+#·Tø=qï
yês¡>T∑ ≥#˚ qs¡T\ì |æ\eã&ÉT#·THêïs¡T. Ç{Ϻ ≈£îeT“¤ø£ yê‘ê|ò÷ü ‘·Á|ü»«® *‘·
C≤«\\#˚ Á>∑ìÁú ‘·jT· eTT uÛ~Ò +|üã&ç |üsêedüqú T bı+~q jÓ÷– (qs¡T&ÉT)
7 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
JeqTà≈£î&Ô >É T∑ qì Ç‘·'|üPs¡«y˚T #Ó|Œü ã&çq~. Ç{Ïyº ê&ÉT ˝Àø£eTTq+<äT
»sêeTs¡DeTT\T˝Òø£ UÒ#s· ê~Û|‹ü jÓTÆ düs«¡ ø±\eTT\+<äT edæ+#·TqT.
nq>± »sêeTs¡DeTT\>∑÷]Ã uÛÑj·TeTT ˝Òìyê&É>∑TqT.
j·÷e‘·ŒX‚´ ‘·â>±ø±s¡+ ‘·<ëø±s¡+ $∫qÔj˚T‘Yˆˆ 9
{ψˆ j·÷e‘Y R m+‘·es¡≈î£ , K>±ø±s¡yTé R Vü≤+düs÷¡ |üeTTqT, |üX´‚ ‘Y
R #·÷#·TH√, (‘êe‘Y R n+‘·es¡≈î£ ) ‘·<ëø±s¡yTé R Ä K>±ø±s¡eTTqT,
$∫qÔj˚T‘Y R <Ûë´ì+|üe˝…qT.
B|æø±: m+‘·ø±\eTTq≈£î Vü≤+düdü«s¡÷|üeTTqT <ä]Ù+#·TH√, n+‘·
ei≈£î, nq>± nuÛ≤´dü≈£îeT“¤ø£eTT#˚ UÒ#·Ødæ~∆ >∑\yê&Ó’ m|üŒ{ÏøÏ
UÒ#s· ê~Û|‹ü ì #·÷#·TH√ n+‘·ø±\eTT ei≈£î— UÒ#s· ê~Û|‹ü ì #·÷#·T≥
j·Tq>± Ä‘·à dü«s¡÷|ü⁄&ÉT ‘êq>∑T≥j˚T. n+‘·ei≈£î Ä UÒ#s· ê~Û|‹ü
jÓTÆ q ÁãVü≤à dü«s¡÷|üeTTqT <Ûë´ì+#·e˝…qT. @e+ düeTuÛ´Ñ ùd<ë«j·TT+
düÁãVü‰àD¶ eTjÓ÷ uÛÑy˚‘Y nì ÁX¯ó‹≈£L&É á $wüj·TeTTH˚ Á|üe÷D°ø£
]+#·T#·Tqï~. K>∑eTq>± Vü≤ø±s¡eTT. K>±ø±s¡+ nq>± ÁV”≤v±ÿs¡eTì
s¡V≤ü dü´+. ÁX¯ó. ªUÒ#s· êedü<+ä∏ eVæ≤ïeTeTT“eTD¶\ uÛ÷Ñ wæ‘+· ÄU≤´‘·+
UÒ#·Ø;»+ ‘˚q jÓ÷>∑' Á|üdæ<ä∆´‹μ ÁV”≤v±ÿs¡ kÕø屑êÿs¡ |üs¡´qÔeTT Ä
s¡÷|üeTTqT <Ûë´ì+|üe˝…qT. (ÁbÕD≤j·÷eT kÕ<Ûäq >∑Ts¡TeTTU…’ø£
y˚<ä´eTT, nq´<∏ë kÕVü≤düy˚Tj·T>∑TqT).
KeT<Û˚´ ≈£îs¡T#ê‘êàq e÷‘·àeT<Û˚´ #· K+ ≈£îs¡T
Ä‘êàq+ KeTj·T+ ø£è‘ê« qøÏxÃ<ä|æ ∫qÔj˚T‘Yˆˆ 10
{ψˆ KeT<Û˚´ R (|üs¡e÷‘·às¡÷|ü) Äø±X¯eT<Ûä´eTTq, Ä‘êàqyéT R
(eTqdüT‡qT) ÁãVü≤às¡÷|üeTTqT, ≈£îs¡T R ñ+#·TeTT. Ä‘·àeT<Û˚´#· R
8 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ä |üs¡e÷‘·àeT<Ûä´j·T+<äT, K+ ≈£îs¡T R Äø±X¯eTTqT ñ+#·TeTT.
Ä‘êàqyéT R |üs¡e÷‘·àqT, KeTj·TyéT R Äø±X¯eTT>±, ø£è‘ê« R
#˚dæ, øÏxÏÃ<ä|æ R ø=+#·eTT≈£L&Ü, q∫qÔj˚T‘Y R ∫+‹+|ü≈£L&É<äT.
B|æø±: Äø±X¯eT<Û´ä eTTq ÁãVü≤às¡÷|üeTTqT, |üse¡ ÷‘·àeT<Û´ä j·T+<äT
Äø±X¯eTTqT+#·T≥ nq>± |üse¡ ÷ø±X¯eTTqT ÁãVü≤àeTT>±, |üse¡ ÷‘·àqT
|üs¡e÷ø±X¯eTT>±qT jÓTiT+>∑T≥. Äø±X¯eT+<äT ÁãVü≤àeTTqT,
ÁãVü≤àeT+<äT Äø±X¯eTTqT ñ+#·TeTì #Ó|ü≥ <Û˚´j·TedüTÔe⁄
düs¡«yê´|üø£yÓTÆq<äì #Ó|ü≥πø. ÁX¯ó. |üs¡e÷‘·à >∑>∑H˚ _qT›+ ìøÏå|ü´ˆˆ
ÁX¯ó. eTq @eVæ≤ _qT›XÀÑ·Œ‹Ô dæ‹ú ø±s¡DyéT. X¯Sq´eTTq eTqdüT‡qT
ñ+#·TeTT, eTqdüT‡qT X¯Sq´eTT>± #˚jT· TeTT nì ÁX¯ó‹ #Ó|ü #·Tqï~.
eTqdüT‡qT X¯óq´eTT>±#˚dæ ø=+#·yÓTÆqqT ∫+‹+|ü>∑÷&É<äT. nq>±
|üs¡e÷ø±X¯ eT<Ûä´eTTq eTqdüT‡qT+∫ eTqdüT‡ì eè‹ÔX¯Sq´eTT>±
#˚j·TTeTT nì— e´wæº Á|ü|üxÃeTTjÓTTø£ÿ ñ‘·Œ‘êÔ ´~ø£eTTq≈£î ø±s¡D
uÛÑ÷‘·eT>∑T≥#˚ eTqdüT‡ _qT›e>∑T#·Tqï~. _qT›eq>± áX¯«s¡T&ÉT.
eè‹ÔXS¯ q´yÓTqÆ {Ϻ düs«¡ ø±s¡DyÓTqÆ eTqdüT‡ ªÁX¯ó. |üse¡ ÷ø±X¯+ @e+
‘·‘\Ô· ø£å ´<äsÙ¡ Hê ‘·‘Ô ÁÔ· <ä÷b˛ uÛeÑ ‹.μ |üse¡ ÷ø±X¯s÷¡ |üyTÓ qÆ |üse¡ ÷‘·àj˚T
j·T>∑TqT. Ç{Ϻ eTqdüT‡#˚ Ç‘·s¡ edüTÔe⁄\qT ∫+‹+|ü≈£îeTT. ªÄ‘·à
dü+düú+ eTq'ø£è‘ê« q øÏxÃ<ä|æ ∫qÔj˚T‘Yμ nì uÛ>Ñ e∑ BZ‘.· Ç{Ïyº ê&ÉT
ñqàq´edüúqT u§+<äTqT.
dæús¡ãT~∆s¡düeT÷à&Û√ ÁãVü≤à$Å<ä“Vü≤àDÏ dæú‘·'ˆ
ãVæ≤s√« ´eTdæú‘·+ ì‘·´+ HêkÕÁπ>#· e´edæú‘·yéT
ìwüÿfi¯+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y XÊ«k˛j·TÁ‘·\j·T+ >∑‘'· ˆˆ 11
9 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|ü⁄≥<ä«j·T $ìs¡Tàø√Ô yêj·TTs¡´Á‘· $©j·T‘˚ˆ
‘·Á‘· dü+düeú Tàq' ø£è‘ê« ‘·+ <Ûë´j˚T‘êŒs¡ú áX¯«s¡yTé ˆˆ 12
{ψˆ ÁãVü≤à$‘Y R |üs¡ÁãVü≤àeTT HÓiT+>∑<ä\∫qyê&ÉT, dæús¡ãT~∆' R
dæús¡ãT~∆ø£\yê&Ó’, ndüeT÷à&ÛÉ' R nC≤„qeTT˝Òìyê&Ó’, ÁãVü≤àDÏ R
ÁãVü≤àeT+<äT, dæú‘·' R ñqïyê&Ó’, ì‘·´yéT R ìs¡‘·eTT, XÊ«dü' R
XÊ«düeTT, j·TÁ‘· R m#·Ã≥, \j·TvZ‘·' R \j·TeTTqT bı+<äTH√,
(‘·Á‘·) HêkÕÁπ> R ÁuÛÑ÷eT<Ûä´eT+<äT, e´edæú‘·yéT R ñqï~j·TT—
ãVæ≤s√« ´eTdæú‘·yéT R u≤Vü‰´ø±X¯eTTq+<äT+&ÉTq~j·TT, ìwüÿfi¯yéT R
nej·Te s¡Væ≤‘·yÓTÆq~j·T>∑T, ‘·yéT R ÁãVü≤àeTTqT, $C≤˙j·÷‘Y R
miT+>∑e˝…qT. bÕsêú R ns¡Tq® T&Ü! |ü⁄≥<ä«j·T$ìs¡Tàø£'Ô R HêkÕ|ü⁄≥
<ä«j·TeTTqT+&ç $&ÉTã&çq, yêj·TT' R yêj·TTe⁄, mÁ‘· R mø£ÿ&É,
$©j·T‘˚ R \sTT+#·TH√, ‘·Á‘· R n#·≥, eTq' R eTqdüT‡, dü+düú+
ø£è‘ê« R dæús¡yÓTTq]Ã, ‘·+ áX¯«s¡yéT R Ä áX¯«s¡Tì, <Ûë´j˚T‘Y R
<Ûë´qeTT #˚j·Te˝…qT.
B|æø±: Ç‘·'|üPs¡«eTT <Û´˚ j·TedüTeÔ ⁄ düs«¡ yê´|üøy£ TÓ qÆ <äì #Ó|Œæ , n{Ϻ
düs¡«yê´|üø£yÓTÆq ÁãVü≤àeTTq+<äT eTqdüT‡ ì\ø£&É>± qT+∫qyê&ÉT
ÁãVü≤àC≤„ìj·Tì, Ç{Ϻ jÓ÷–jÓTTø£ÿ eTqdüT‡ ÁãVü≤àeTTq+<äT dæsú e¡ TT>±
qT+>∑T≥≈£î <Ûës¡D≤$X‚wüeTTqT Çø£ÿ&É #Ó|ü#·THêï&ÉT. ÁãVü≤àeTT
HÓiT+>∑ <ä\∫qyê&ÉT dæsú ã¡ T~∆>\∑ yê&Ó’ nC≤„qeTT˝Òìyê&Ó’ m\¢|ü &ÉT
ÁãVü≤àeTTq+<äT ñqïyê&Ó’ nq>± dü<ëÁãVü≤à#ê]jÓÆT u≤Vü‰´ø±X¯eTT
q+<äT+&ç, m#·Ã≥ XÊ«dü\j·TeTTqT bı+<äTH√ Ä HêkÕÁ>∑eTTq+<äTqï
ìs¡ej·T$ j·T>∑T ÁãVü≤àeTTqT miT+>∑e˝…qT. (Ç~ |üP]íe÷<äèwæ>º ±
ÁX¯ó‹#˚ ù|s=ÿqã&çq~).
10 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ÁX¯óˆˆ ãVæ≤s¡¢ø£å ´düTÔ HêkÕÁπ> #·‘·Twü¸&Éwüº<äX¯ <ë«<äXÊvóZ[_Û' Áø£e÷‘Y
˙\<äT´‹XÊ´eT‘·« dü<èä Á>∑øÔ£ uÛvÑ dZ° Tü Œ¤s#¡ T· äø¢£ |”‘e· s¡<í «ä jÓ÷ù|‘·+ y√´eT
‘·‘Ô· «+ |üX´¯ ‹, dü ‘·T jÓ÷^, #·\<äècÕº´ y√´eTuÛ≤>∑MøÏ‘å T· ' |ü⁄s¡Twüd´ü
<äèwüº´Áπ> CÀ´‹s¡àj·T÷U≤ es¡ÔH˚Ô, ‘·<äèwæº' dæúsê uÛÑe‹, os√¸|ü ]
<ë«<äXÊ+>∑T\ e÷q CÀ´‹' |üX¯´‹, ‘·<ë-eTè‘·‘·«y˚T‹ˆˆ
Hêdæø±Á>∑eTTq+<äT Hê\T>∑T,Äs¡T,mì$T~,|ü~,<ë«<äX¯ nvóZfie¯ TT\#˚
Áø£eTeTT>± ˙\ XÊ´eT s¡ø£Ô X¯óø£¢ |”‘·es¡íeTT\T>± ø£qã&ÉT
y√´eT‘·‘·Ô«eTTqT #·÷#·TqT. Ç#·Ã≥ XÊ«dü\j·TeTTqT bı+<äTqT.
HêkÕÁ>∑uÛ≤>∑eTTq+<äT CÀ´‹düeT÷Vü≤ <äs¡ÙqeTT ø£*–qjÓT&É\
neTè‘·‘Ô· «eTT ø£\T>∑TqT. nq>± nej·TeX¯Sq´yÓTqÆ |üsÁ¡ ãVü≤àeTTqT
miT+>∑TqT. Ç~j˚T |üP]íe÷<äèwæº. UÒ#·ØeTTÁ<ë \ø£åDeTT.
ÁX¯óˆˆ düs√«˙à*‘·+ |üP]íe÷ uÛÑe‹, ‘êdüT |üP]íe÷uÛ≤´dü' ø£s¡Ôe´',
‘·\ø¢ å£ ´+ HêkÕÁ>∑+, ‘·<ë ‘ê\TeT÷˝Ò >±&Û‘É y· ÷Ó <äèX¯´‘˚, ‘·<ëuÛ≤´kÕ<ä
UD¶ eTD¶˝≤ø±s¡ CÀ´‹s¡›èX¯´‘˚, ‘·<˚e dü∫Ã<ëqq›+ ÁãVü≤à uÛÑe‹.
ø£qT\T ‘Ói∫ düeTdüeÔ TTqT MøÏ+å #·T≥ |üP]íe÷<äèwæ.º Ç~j˚T nuÛ´Ñ dæ+|ü
‘·–q~. Bì \ø£å ´eTT HêkÕÁ>∑eTT. Bì nuÛ≤´düeTT#˚ nKD¶eTD¶˝≤ø±s¡
CÀ´‹ ø£qã&ÉTqT. Bìì nuÛÑ´dæ+#·T≥#˚ yêj·TTôdúÌs¡´eTTqT, eTH√
\j·TeTTqT ø£\T>∑TqT. Bìì UÒ#Ø· eTTÁ<äjT· ì #Ó|ü <äTs¡T.
ÁX¯ó. nìs¡«#·˙j·T CÀ´‹dü‡s¡«yê´|üø£+ ìs¡‹X¯j·÷qq› \ø£åD+
|üs¡e÷ø±X¯+ @e+ ‘·‘·Ô\ø£å ´<äs¡ÙHê ‘·Ô‘·ÔÁ<ä÷b˛ uÛÑe‹.
á nìs¡«#·˙j·T CÀ´‹ düs¡«yê´|üø£ ìs¡‹X¯j·÷qq›\ø£åD |üs¡e÷
ø±X¯eTT. Bìì <Ûë´ì+|üe˝…qT. Ç≥T¢ <Ûë´ì+∫q eTqdüT‡ ìX¯Ã\
eT>∑TqT. 11 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ìs¡à\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y wü&É÷]à s¡Væ≤‘·+ •eyéTˆ
Á|üuÛ≤X¯óq´+ eTqX¯SÙq´+ ãT~∆X¯Sq´+ ìsêeTj·TyéT
düs¡«X¯Sq´+ ìsêuÛ≤dü+ düe÷~Ûdüúdü´ \ø£åDyéTˆˆ 13
{°. ‘·yTé R yêìì (ÄáX¯«s¡Tì), ìs¡à\yéT R ìs¡à\Tì>∑qT, wü&÷É ]à
s¡Væ≤‘·yéT R wü&É÷s¡Tà\T ˝Òìyêì>∑qT, •eyéT R eTvZ\ø£s¡Tì>∑qT,
$C≤˙j·÷‘Y R miT+>∑e˝…qT, düe÷~Ûdüúdü´ R düe÷~Ûj·T+<äTqï
yêìøÏ, Á|üuÛ≤X¯Sq´+ R ø±+‹˝Òì~j·TT, eTqX¯SÙq´yéT R eTqdüT‡
˝Òì~j·TT, ãT~∆XS¯ q´yéT R Ädüø˝ÔÏ ìÒ ~j·TT, ìsêeTj·TyéT R s√>∑eTT
˝Òì~j·TTqT, düs¡«X¯Sq´yéT R @$Tj·TT˝Òì~j·TT, ìsêuÛ≤düyéT R
ÁuÛÑeT˝Òì~j·TTq>∑T ñìøÏj˚T, \ø£åDyéT R \ø£åDeTT.
B|æø±: düs«¡ yê´|üø£ ìs¡‹X¯j÷· q+<ä \ø£Då T&ÉT, CÀ´‹dü«s¡÷|ü⁄&É>T∑
Ä áX¯«s¡Tì »qqeTs¡D ≈£åî‹ŒbÕkÕVü≤s¡¸XÀø£eTT\HÓ&ç wü&É÷s¡Tà\T
˝Òì, ìs¡à\Tì>∑, eTvZ\ø£s¡Tì>± ‘Ó*j·Te˝…qT. düe÷~Ûj·T+<äTqï
yêìøÏ ø±+‹˝Ò<äT nq>± X¯ã›ø±\ \j·TeTT#˚ ~yêsêÁ‘·T\
q‹Áø£$T+∫qyê&ÉT. ªÁX¯ó. ‘·dü´ø£s¡à˝Ò|ü', s¡y˚s¡T<äj·÷düÔ eTj·TjÓ÷'
øÏ+ø£s¡à ø£s¡Ôe´yéTμ ø£s¡à dü÷sê´ÁX¯j·TyÓTÆq{Ϻ~. dü÷s√´<äj·÷
düÔeTj·T|üs¡´qÔeTT ø£s¡à#˚j·T e\dæq~. X¯ã›ø±\ \j·TeTT#˚‘· ñ
qàq´ edüj ú T· +<äTqï jÓ÷–øÏ ø±\uÛ<Ò eä TT\T ˝Òøb£ ˛e⁄≥#˚ düs«¡ ø£sà¡ \T
HêX¯ eT>∑TqT. @ø£s¡àeTTqT ˝Ò<äìuÛ≤eeTT. ÇÅì›j·÷s¡úeTT\qT+&ç
eTqdüT‡qT ìÁ>∑Væ≤+#·T≥#˚ eTqdüT‡˝Òì<Ó’ ãT~∆X¯Sq´eT>∑T#·Tqï~.
Ç{Ϻyê&ÉT ÁuÛÑeTs¡Væ≤‘·T&Ó’ |üxÃ$+X¯‹ ‘·‘·Ô«eTT\‘√ ≈£L&çq Je⁄&É T
düs«¡ eTTqT (nq>± Çs¡Te~Hê\T>∑T ‘·‘«Ô· eTT\qT ‘·´õ+∫) ˝Òìyê&Ó’
(nq>± dü«e´‹]ø£yÔ TÓ qÆ edüTCÔ ≤\eT+‘·jT· T $T<Û´ä jÓTÆ q+<äTq ÄqHÓÌ›ø£
12 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
s¡dyü TÓ qÆ ÁãVü≤ày˚T~ø£\<√, n{Ϻ ‘êH=ø£ÿ+&ÉT e÷Á‘·yT˚ $T–*j·TT+&ÉT
≥#˚ @$Tj·TT ˝ÒHêyê&ÉT) Çs¡Te~j·÷ie ‘·‘·Ô«yÓTÆq |üs¡e÷‘·àj˚T
H˚qHÓ&ç ìX¯Ãj·÷‘·à≈£î&É>T∑ #·THêï&ÉT. Ç~j˚T düe÷~ÛjT· +<äTqï yêì
\ø£Då eTT.
Á‹X¯Sq´+ jÓ÷$C≤˙j·÷‘Y dü‘T· eTT#˚´‘· ãq∆Hê‘Yˆˆ 14
{°ˆˆ j·T' R me&ÉT, Á‹X¯Sq´yéT R Á|üuÛ≤X¯Sq´, eTqX¯SÙq´, ãT~∆
X¯Sq´eTT\qT, $C≤˙j·÷‘Y R miT+>∑TH√, dü' R yê&ÉT, ãq∆Hê‘Y
R dü+kÕs¡eTTqT+&ç, eTT#˚´‘· R $&ÉTeã&ÉTqT.
B|æø±: |üPs√«ø£Ô düe÷~Ûd‘úæ T· &Óq’ yêì \ø£Då eTT\qT #Ó|ü #·THê&ÉT.
me&ÉT Á‹X¯Sq´eTT\ miT+>∑TH√ ìdüÔs¡vZ düeTTÁ<äeTTe˝… dü+|üPs¡í
uÛ≤yêuÛ≤e $V”≤qT&Ó’ dü+kÕs¡eTTqT+&ç $&ÉTeã&ç ¬ø’e\´dæ~∆ø£\
yê&É>∑TqT. á Á‹X¯Sq´y˚T ÁX¯ó‘·T\+<äT Á‹|ü⁄{Ï>± #Ó|üŒã&ÓqT.
dü«j·TeTT#·Ã*‘˚ <˚ùV≤ <˚V”≤ q´düÔdüe÷~ÛHêˆ
ìX¯Ã\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y düe÷~Ûdüúdü´ \ø£åDyéTˆˆ 15
{°ˆˆ <˚ùV≤dü«j·TyéT R nHê~ ÁbÕs¡ã∆ø£s¡àeX¯eTT#˚ X¯Øs¡eTT, ñ#·Ã*‘˚ R
>∑eTHê~ø£eTT #˚j·TT#·Tqï|üŒ{ÏøÏ, <˚V”≤ R Je⁄&ÉT, q´düÔ düe÷~ÛHê
R bı+<äã&çq ìX¯Ã\ düe÷~Ûj÷Ó >∑eTT#˚, ìX¯Ã\yéT R #·\q s¡V≤æ ‘·
yÓTÆq, ‘·yéT R Ä |üs¡ÁãVü≤àeTTqT, $C≤˙j·÷‘Y R ‘Ó\TdüTø=qT
#·THêï&ÉT. düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéT R düe÷~ÛjT· +<äTqï yêìøÏ~ \ø£Då eTT.
B|æø±: ô|$’ <Ûeä TT>± dü+kÕs¡eTTqT+&ç $&ÉTeã&ç eTT≈£î&Ô q’Ó yêìøÏ
<˚Vü‰<äT\j·T+<äT n_Ûìy˚X¯eTT˝Ò<äì ‘Ó\TŒ#·THêï&ÉT. <˚Vü≤eTq>±
Ä~ÛuÛÖ‹ø£ <˚Vü≤eTT (kÕ«»„$ø£*Œ‘· uÛÖ‹ø£<˚Vü≤eT~Ûø£è‘·´ uÛÑer‹
13 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ä~ÛuÖÛ ‹ø£ <˚V≤ü ') ÁbÕDyêj·TTe⁄#˚ #·*+|ü#j ˚ T· e˝…qT. ÁãVü≤àdü÷Á‘·
eT+<ä* >∑TDÁ‘·jT· düeTT<ä÷“¤‘y· TÓ qÆ ÁãVü≤à, $wüß,í s¡TÁ<ä Á>∑ì∆Á‘·jT· eTT
ø£<\ä ã&ÉT#·T+&É>± Ä~ÛuÖÛ ‹ø£yTÓ qÆ sT÷X¯Øs¡eTT Ä~Û<$’Ó ø£ X¯Øs¡eTT
q+<äT \j·TeT+<äTqT. Á|ü‘´· >∑_qÛ ï |üse¡ ÷‘·àdü«s¡÷|üyT˚ ‘·q <˚V≤ü eTì
düTŒ¤]+#·TqT. bÕxÃuÛÖ‹ø£<˚Vü≤eTT $ìs¡à\eTT ìs¡à\yÓTÆq n‹
yêVæ≤ø£‘«· eTT (kÕ«»„$ø£*Œ‘· Á|ü|x ü ±Ã<Ûës¡‘j· ÷· düeTHêÔ‘Y eVü≤r‹
n‹yêVæ≤ø£‘ê ÁãVü≤à‘ê)qT ÁãVü≤àuÛ≤eeTTqT bı+<äTqT. Ç≥T¢
‘Ó\TdüTø=qï Je⁄&ÉT dü«j·TeTT>±bı+<äã&çq düe÷~Û#˚— düe÷~Û
j·Tq>± (düs¡«X¯Øπswüß #Ó’‘·HÓ’´ø£‘êq‘ê <Ûë´qyéTˆ <Ûë´q $düà è‹
dü‡e÷~Û') düø£\ X¯Øs¡eTT\j·T+<äTqT (Je⁄\j·T+<äTqT) #Ó’‘·q´
yÓTTø£ÿ{Ïj˚Tj·TqT uÛ≤eeTTqT bı+<äTqT. á uÛ≤eqj˚T <Ûë´qeTT,
Ç{Ϻ <Ûë´q$düà è‹j˚T düe÷~Û. nq>± ‘·‘·Ô«<äs¡ÙqeTT#˚ ìX¯Ã\yÓTÆq
ìs¡à\yÓTqÆ ∫‘·eÔ TTqT ø£*–j·TT+&ÉT≥. Ç~j˚T düe÷~Û. Ç{Ϻ düe÷~Û#˚
ìX¯Ã\yÓTqÆ Ä |üse¡ ÷‘·àqT, düs«¡ <ë kÕøÏdå «ü s¡÷|ü⁄&Óq’ øπ e\ áX¯«s¡Tì
‘Ó\TdüTø=qT#·THêï&ÉT. Ç{Ϻ dæús¡ãT~∆ düs¡«<ë ø£*–j·TT+&ÉT≥j˚T
düe÷~Ûj·T+<äTqïyêì \ø£åDeTT. <ëq+CÒdæ |üs¡e÷‘·àj·TT, <˚Vü‰_Û
e÷ìj·T>∑T Je⁄&ÉTqT ˇø£ÿπsj·TqT C≤„qeTT ø£\T>∑T≥ düe÷~Û.
ne÷Á‘·+ X¯ã›s¡Væ≤‘·+ dü«s¡e´x®q e]®‘·yéTˆ
_qT›Hê<ä ø£˝≤r‘·+ j·TdüÔ+ y˚<ä dü y˚<ä$‘Yˆˆ 16
{°ˆˆ ne÷Á‘·yTé R (ÁVü≤dü«Bs¡È|ü⁄¢‘·eTT\T ˝Òì~j·TT) ø±\uÛÒ<äeTT“\T
˝Òì~j·TT, X¯ã›s¡Væ≤‘·yéT R X¯ã›eTT ˝Òì~j·TT, dü«s¡e´x®q e]®‘·yéT
R n#·TÃ\T Vü≤\T¢\T ˝Òì~j·TT, _qT›Hê<äø£˝≤r‘·yéT R _qT›Hê<ä
ø£\\≈£î nr‘·yÓTÆq~j·TT, ‘·yéT R á |üs¡ÁãVü≤àeTTqT, j·T' R
14 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
me&ÉT, y˚<ä R ‘Ó*dæø=qTH√, düy˚<ä$‘Y R n‘·&ÉT y˚<äy˚‘·Ô.
B|æø±: Ç{Ϻ düe÷~Ûj·T+<äTqïyêì \ø£åDeTT #Ó|ü#·THêï&ÉT. yê>∑« è‹
|üsêedüj ú T· +<äT ;»s¡÷|üeTT>±qT+&ç, |üX´¯ ìÔjT· +<äT s¬ +&ÉT<äfie¯ TT\T
>∑\<Ó,’ eT<Û´ä eTj·T+<äT eTT≈£î*‘·jTÆÓ , yÓK’ ]j·T+<äT $ø±X¯eTTqT bı+<äT
#·Tqï~. e÷Á‘ê ªø±\μ uÛ<Ò eä TT˝Òì, HêeT s¡÷bÕdü+uÛeÑ eT>∑T, n|ü]
#˚Ã<¤ eä TTe\q ‘˚»düT‡>±ì~j·TT, ≈£L≥düT&ú >É T∑ |üsêdü«s¡÷|ü⁄ì jÓTe«
&Ói+Ï –j·TT+&ÉTH√ yê&˚ ÁãVü≤àeTTqT ‘Ó*dæq yê&ÉT. nq>± ÁãVü≤àeTT
>±H˚ n>∑T#·THêï&ÉT. Ç{Ïyº ê&ÉT düø\£ y˚<ëqÔ‘ê‘·Œs¡´E„&TÉ , nHêK´eTTqT
nq_Ûe´ø£eÔ TTqT n>∑T ªdü‘μY e÷Á‘·eTT>∑H˚ $T>∑T\T #·THêï&ÉT. ìeè‹Ô
e÷s¡eZ T+<äTqï yês¡\ ñbÕdüq dü+Vü‰s¡Áø£eT eTTqH˚ j·TT+&Ée˝…qì
Ç+<äTeT÷\eTT>± ‘Ó*j·T<ä–q~.
ÁbÕù|ÔC≤„H˚q $C≤„H˚ CÒ„j·T+ #· Vü≤è~dü+dæú‘˚ˆ
\ã∆XÊìÔ |ü<˚ <˚ùV≤ qjÓ÷π> HÓ’e<Ûës¡D≤ˆˆ 17
{°ˆˆ C≤„Hq˚ R C≤„qeTT#˚, $C≤„H˚ R |üs‘¡ ‘· Ô· «C≤„qeTT, ÁbÕù|Ô R bı+<äã&É>±,
CÒ„j·TyéT R |üs¡ÁãVü≤àeTT, Vü≤è~dü+dæú‘˚ R Vü≤è<äj·TeT+<äT Á|üø±•+|ü⁄
#·T+&É>±, <ù̊V≤ R Je⁄&TÉ , \ã∆XÊìÔ|<ü ˚ R XÊìÔkÕúqeTTqT bı+<äT#·T+&É>±,
qjÓ÷>∑' R jÓ÷>∑eTT˝Ò<äT, HÓ’e<Ûës¡D≤ R <Ûës¡D≤eTT ˝Ò<äT.
B|æø±: düe÷~Ûj·T+<äTqï ÁãVü≤àC≤„ìøÏ düø£\uÛ≤eq\T ìe]ÔjÓÆTq
|æeTà≥ ÁbÕ|üyÔ TÓ qÆ <˚~j·TT ˝Ò<qä T $wüjT· eTTqT #Ó|ü #·THêï&ÉT. y˚<ëqÔ
ÁX¯eD eTqq ì~<Ûë´kÕ~ø£eT+<äT eT>∑ïyÓTj Æ T· T+&ç XÊÅkÕÔsêúu≤Û ´kÕqTuÛeÑ
|üPs¡«ø£eT>∑T C≤„qeTT#˚ ñ|üìwüÅ‘Œ· ‹bÕ<ä´yÓTqÆ ÁãVü≤àeTT bı+<äã&É>±
Á|ü‘´· >∑÷“¤‘T· &É>T∑ |üse¡ ÷‘·à Vü≤è<äjT· eT+<äT Á|üø±•+#·T#·T+&É>± Je⁄&TÉ
XÊìÔkÕúqeTTqT (ñqàq´edü)ú bı+<äT#·THêï&ÉT. Ç{Ïyº êìøÏ jÓ÷>∑eTT˝Ò<Tä .
15 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
nq>± ‘·q≈£î _ÛqïeTT>± H˚~j·TT (»>∑‘T· >Ô ±ì, e÷j·T>±ì) yêdüeÔ eTT>∑
ø£\T>∑T≥˝Ò<äT. eT]j·TT |üèB∏«uÛ≤>∑eTTq+<äT ÁãVü≤àqT <Ûës¡D#˚j·T
e˝…qT, »\uÛ≤>∑eTTq+<äT $wüßíe⁄qT <Ûës¡D#˚j·Te˝…qT, n>∑ï ´+X¯
eTTq s¡TÁ<äTì <Ûës¡D#˚j·Te˝…qT, yêj·TTuÛ≤>∑eTTq+<äT áX¯«s¡Tì,
Äø±X¯eTTq dü<ë•e⁄ì <Ûës¡D#˚jT· e˝…qì Ç≥T¢ <Ûës¡D#˚jT· Tq|ü&ÉT
ªVü≤j·Tes¡\μ nqT ;»eTT\qT Áø£eTeTT>± »|æ+#·e\j·TTqì ÁX¯‹
|ü\T≈£î#·Tqï~. Bì#˚ |üx±ÃX¯<ä«s¡íeTT\T, HêeTs¡÷bÕ‘·àø£eT>∑T
düø\£ »>∑‘T· Ô <äè>√Z#s· ¡ eT>∑T#·Tqï~. ÁãVü‰à~ ø±s¡´s¡÷|üeTT\ qìï+{Ïì
ø±s¡DuÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ ‘·qj·T+<äT#˚]Ãq yê&ÉT ne´ø£eÔ TT, nìs¡÷|ü´eTT,
|üPs¡eí TT, Á|üDeÁ|ü‹bÕ<ä´eT>∑T øπ e\T&ÉT>∑qT+&É>± <Ûës¡D˝Ò<Tä >∑<ë!
JeqTà≈£îÔq≈£î ÁãVü‰àqTuÛÑeeTT dü«‘·dæ<ä∆yÓTÆj·TT+&É>± ‘·ìï$T‘·Ô eTT
˝…’q kÕ<ÛäqeTT\T Á|üjÓ÷»q X¯Sq´eTT\ì uÛ≤eeTT.
jÓ÷y˚<ë<Í dü«s¡'Áb˛ø√Ô y˚<ëH˚Ô#· Á|ü‹w昑·'ˆ
‘·dü´Á|üø£è‹*qdü´ j·T'|üs¡ dü‡eTùV≤X¯«s¡'ˆˆ 18
{°ˆˆ y˚<ë<Í R ÁX¯ó‘·T\≈£î Ä~j·T+<äT, j·T' R @, dü«s¡' R dü«s¡eTT
(Á|üDeeTT), Áb˛ø£Ô' R #Ó|üŒã&ÓH√, y˚<ëH˚Ô R y˚<äeTT\jÓTTø£ÿ nqÔ´
uÛ≤>∑eTTq+<äT, Á|ü‹w昑·' R Á|ü‹wæ˜+|üã&çq<√, Á|üø£è‹©qdü´ R Á|üø£è‹
j·T+<äT ©qyÓTÆj·TTqï, ‘·dü´ R Ä zv±ÿs¡eTTq≈£î, j·T' R me&ÉT,
|üs'¡ R |üsy¡ TÓ j
Æ T· T+&ÉTH√, dü' R yê&ÉT, eTùV≤X¯«s¡' R |üsy¡ T˚ X¯«s¡T&ÉT.
B|æø±: ô|$’ <Ûeä TT>± n|üs√ø£eå TT>± ÁãVü≤àeTTHÓi–Ï q yê&ÉT JeqTà≈£î&Ô ’Ó
áX¯«s¡dü+»„qT bı+<äT#·THêï&Éì yêì s¡÷|üeTTqT ‘Ó\TŒ#·THêï&ÉT.
y˚<äeTT\jÓTTø£ÿ |üPsê«s¡ú e´eVü‰s¡eTTq @ dü«s¡eTT nq>± düs¡«Á‘ê
@ø£s¡÷|üeTT>±qT+&ÉT @ Á|üDeeTT #Ó|üŒã&ÓH√— y˚<äeTTjÓTTø£ÿ
16 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ìX¯Ãj·÷s¡øú e£ TT>± nq>± ñ|üìwüÅ‘Œ· ‹bÕ<ä´ |üs‘¡ ‘· «Ô· eT+<äT Á|ü‹wæ+˜ |ü
ã&çq<√— ªuÛÑ÷$Tsêb˛-q˝À yêj·TT' K+ eTH√ ãT~∆πse#·,
nVü≤v±ÿs¡ Çrj·T+ y˚T _ÛHêïÁ|üø£è‹s¡wüº<Ûëμ nqT düà è‘·´qTkÕs¡eTT
Á|üø£è‹ nwüº$<ÛäeTT\T. Ç{Ϻ Á|üø£è‹j·T+<äT ©qyÓTÆj·TTqï nq>±
Á|üø£è‘·´wüºø£s¡÷|üeTT ø£*–j·TTqï Ä Á|üDeeTTq≈£î me&ÉT |üs¡T&√
nq>± ns¡e∆ ÷Á‘ê dü«s¡÷|ü⁄&√ yê&ÉT eTùV≤X¯«s¡T&ÉT. á ns¡e∆ ÷Á‘·jT˚
Á|üDyêÁ>∑eTT. Ç~ CÀ´‹s¡àj·TeTT. á Á|üDyêÁ>∑y˚T ÁãVü≤àeTì
ª‘·<äÁ>∑+ ÁãVü≤à#√#·´‘˚μ ÁX¯ó‹ |ü\T≈£î#·Tqï~. JeqTà≈£îÔ&Ó’q jÓ÷–
Ç{Ϻ CÀ´‹s¡àj·TT&É>∑T#·THêï&ÉT.
HêyêØúVæ≤ uÛÑy˚‘êÔe<ë´e‘êŒs¡+ q>∑#·Ã¤‹ˆ
ñrÔπsí#· dü]‘êŒπs Hêej·÷ øÏ+ Á|üjÓ÷»qyéTˆˆ 19
{°ˆˆ j·÷e‘Y R m+‘·ei≈£î, bÕs¡yéT R ˇ&ÉT¶qT, q>∑#·Ã¤‹ R #˚s¡&√,
‘êe‘Y R n+‘·ei≈£î, HêyêØúVæ≤ R HêeqT ùd$+#·Tyêì>∑, uÛÑy˚‘Y
R n>∑TqT, dü]‘êŒπs R q~jÓTT&ÉT¶, ñrÔπsí#· R <ë{Ïqyê&ÉTø±>±,
Hêej·÷ R Hêee\q, øÏ+ Á|üjÓ÷»qyéT R @$TÁ|üjÓ÷»qeTT.
B|æø±: m+‘·ei≈£î nekÕúÁ‘·j·TeTTqT <ë{Ï düe÷~Ûìwüߘ&ÉT ø±&√,
n+‘·ei≈£î y˚<ëqÔ ÁX¯eDeTqq ì~<Ûë´kÕ~ø£eTT, XÊÅkÕÔsêúu≤Û ´kÕqTuÛÑe
s¡÷|üyÓTÆq Hêe Á|üjÓ÷»qeTT>± >∑\yê&ÉT. Je⁄&ÉT ìÁ<ë<ä´ekÕú
Á‘·jT· eTT <ë{Ï JeuÛ≤eeTTqT $&ç∫qyê&Ó—’ |üse¡ ÷‘·àj·TT, <˚V‰ü _Ûe÷ì
j·T>∑T Je⁄&ÉTqT ˇø£ÿsπ j·TqT C≤„qs¡÷|üyTÓ qÆ düe÷~ÛjT· +<äT ìwü>˜ \∑
yê&Óq’ á XÊÅdkÔü Õ<Ûqä eTT\ e\q (jÓ÷>∑eTTe\q) Á|üj÷Ó »qeTT ˝Ò<Tä .
nì |üsÁ¡ ãVü≤à kÕø屑êÿs¡eTTqT bı+<äT≥≈£î Ç‘·'|üPs¡«eTT @kÕ<Ûqä
eTT\T nedüs¡yÓ÷, yê{Ï‘√ C≤„qeTT bı+~qyêìøÏ |üì˝Ò<äì
#Ó|ü#·THêï&ÉT. Ç+ø£qT...
17 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Á>∑qúeTuÛÑ´dü´ y˚T<ÛëM C≤„q$C≤„q ‘·‘·Œs¡'ˆ
|ü˝≤\$Te <ÛëHê´Øú ‘·´CÒÅ<äZqú eTX‚wü‘·'ˆˆ 20
{°ˆˆ y˚T<ÛëM R ãT~∆eT+‘·T&ÉT, Á>∑qúyéT R y˚<ëqÔXÊÅdüÔÁ>∑qúeTTqT,
nuÛ´Ñ dü´ R nuÛ´Ñ dæ+∫, C≤„q$C≤„q‘·‘Œ· s¡' R C≤„q$C≤„qeTT\ HÓi–Ï q
yê&Ó’, <ÛëHê´Øú R <Ûëq´eTTqTø√s¡Tyê&ÉT, |ü˝≤\$Te R >∑&ç¶ìe˝…,
Á>∑qyú Té R Á>∑qeú TTqT, nX‚w‘ü '· R ìX‚ÙwüeTT>±, ‘·´CÒ‘Y R $&ÉTe˝…qT.
B|æø±: ãT~∆eT+‘·T&ÉT y˚<ëqÔXÊÅkÕÔ<äT\qT nuÛÑ´dæ+∫ XÊÅkÕÔsêúuÛ≤´
kÕqTuÛÑe |üPs¡«ø£eT>∑T C≤„qeT#˚ XÊÅdüÔÁ|ü‹bÕ<ä´yÓTÆq ÁãVü≤àeTT
HÓiÏ+–q yê&Ó’, <Ûëq´eTTqT ø√s¡Tyê&ÉT >∑&ç¶ì $&ç∫q≥T¢— nø£ås¡
düe÷e÷ïj·T ÇÅq›C≤\s¡÷|üyÓTÆq Á>∑qúeTTqT |üP]Ô>± $&ÉTee˝…qT.
nq>± eTÚqeTTqT ÄÁX¯sTT+|üe˝…qì ‘Ó*j·T<ä–q~.
ñ˝≤ÿVü≤k˛Ôj·T<∏ë ø£•ÃÅ<ä›e´ e÷˝Àø£´ ‘ê+ ‘·´CÒ‘Yˆ
C≤„H˚q CÒ„j·Te÷˝Àø£´ |üXÊÃ<ë®q+ |ü]‘·´CÒ‘Y ˆˆ 21
x
{°ˆˆ ø£•Ã‘Y R ˇø±H=ø£&TÉ , ñ˝≤ÿVü≤dü'Ô R C≤«\˝Òì ì|ü#˚‹qT+#·T
ø=qïyê&Ó’, Á<äe´yéT R <ÛäqeTTqT, Ä˝Àø£´ R #·÷∫, j·T<∏ë R m≥T¢,
‘êyéT R Ä ì|üqT, ‘·´CÒ‘Y R $&ÉT#·TH√, (‘·<ë∏ ) C≤„Hq˚ R C≤„qeTT#˚,
CÒ„j·TyéT R ÁãVü≤àeTTqT, Ä˝Àø£´ R n|üs√ø°åø£]+#·Tø=ì, |üXÊÑY R
‘·s¡Tyê‘·, C≤„qyéT R n|üs√ø£åC≤„q kÕ<ÛäqeTTqT, |ü]‘·´CÒ‘Y R
$&ÉTee˝…qT.
B|æø±: nq∆ø±s¡eT+<äTqï edüTÔe⁄qT |ü]Á>∑Væ≤+|ü<ä\∫qyê&ÉT
@$<Ûeä TT>± nq∆ø±s¡eTTqT <ä÷s¡eTT#˚jT· T düeTs¡yú TÓ qÆ ø√]$ì #˚ø=ì
nù|øÏå‘· Á<äe´eTTqT Á>∑Væ≤+∫ |æeTà≥ Ä ø=]$ì bÕs¡y˚j·TTH√,
n<˚ $<Ûeä TT>± CÒj
„ T· eTTqT C≤„qeTTe\qbı+~, |æeTà{ Ä C≤„qeTTqT
18 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|ü]‘·´õ+|üe\j·TTqT. ø±ì ÁãVü≤à$<√´|üìwü‘T· qÔ +<äT BìøÏ yê´U≤´q
eTTq ªª¬ø’e\´ÁbÕbÕÔe|æ ‘·<äT|üø±s¡ø£ C≤„q+ q ‘ê´»´$T‘ê´Vü≤ ñ˝Òÿ‹.μμ
nì ne‘ê]ø£ H=q]ÃHês¡T.
ñ˝≤ÿVü≤düT&Ô qÉ >± ˝Àø£e´eVü‰s¡|sü T¡ &ÉT uÛÀ–. y˚<eä TT\jÓTTø£ÿ |üP s¡«
uÛ≤>∑eTT dü+|ü<≈ä î£ , dü«sêZ~ uÛÀ>∑eTT\≈£î n>±ï ´sê<Ûqä qT $~Û+∫q~.
C≤«\˝Òì ì|ü #˚‹j·T+<äT#·Tø=qïyê&ÉT nq>± j·T»„j·÷>±~
s¡÷|üyÓTÆq n>±ï´sê<Ûäqj·T+<äTqïyê&ÉT. nù|øÏå‘· dü«s¡ZuÛÀ>∑eTT\T
\_Û+∫q, ø£sà¡ ≈£î neø±X¯eTT˝Òì ÄkÕúqeTT\ (dü«sêZ~ ˝Àø±qÔse¡ TT
\+<äT) n–ïìe<ä* y˚j·TT#·Tqïyê&Ó’ uÛÀ>∑eTTq+<˚ <äèwæºø£*–j·TT
qï≥T\— n|üs√ø£Cå ≤„q kÕ<Ûqä eTT\e\q ÁãVü≤àeTTqT n|üs√ø°øå ]£ +#·Tø=qï
JeqTà≈£î&Ô TÉ ªÁãVü≤à$Å<“ä ôV≤’ àe uÛeÑ ‹μ nqT ÁX¯ó‘·´qTkÕs¡eTT>± CÒj
„ T·
s¡÷|ü⁄&É>T∑ ≥#˚ XÊÅdeÔü TTqT$&ç∫ eTÚqeTTqT ÄÁX¯sTT+#·T #·THêï&ÉT.
j·T<∏ë-eTè‘˚q ‘·è|üÔdü´ |üj·TkÕ øÏ+ Á|üjÓ÷»qyéTˆ
@e+ ‘·+ |üs¡eT+ C≤„‘ê« y˚<Ó’sêïdæÔ Á|üjÓ÷»qyéTˆˆ 22
{°ˆˆ j·T<∏ë R @$<Ûeä TT>±, neTè‘˚q R neTè‘·eTTe\q, ‘·è|üdÔ ´ü R
‘·è|æÔbı+~qyêìøÏ, |üj·TkÕ R ˙{Ï#˚, øÏ+ Á|üjÓ÷»qyéT R @$T
Á|üjÓ÷»qeTT— @eyéT R á$<ÛäeTT>±, |üs¡eTyéT R ÁX‚wü˜yÓTÆq, ‘·yéT
R ÁãVü≤àeTTqT, C≤„‘ê« R n|üs√ø°øå ]£ +#·Tø=qï, y˚<'’Ó R y˚<,ä y˚<ëqÔ
XÊÅdüÔeTT\‘√, HêdæÔ Á|üjÓ÷»qyéT R Á|üjÓ÷»qeTT˝Ò<äT.
B|æø±: düV≤ü ÁkÕsêqÔs‘Z¡ · |òTü ˙uÛ÷Ñ ‘· düT<ÛëeTD¶\eT+<ä* neTè‘·eTTqT
me&ÉT bÕqyÓTTqs¡TÃH√ yêìøÏ ≈£åî‹ŒbÕkÕ\T ø£\T>∑T≥˝Ò<äT. Ç{Ϻ
yêìøÏ nqïbÕqeTT\‘√ Á|üjÓ÷»qeTT ˝Ò<äT>∑<ë! ø£qTø£ uÛÀ»q
19 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
bÕHê~ø£eTT#˚ ø£\T>∑T düs«¡ $<Ûeä TT˝…q’ |ü⁄D´bÕ|üeTT\T Ç{Ϻ jÓ÷–ì
‘êø£øH£ ˚ ‘=\–b˛e⁄qT. á Ø‹>± Ä ‘·TØj·T≈£L≥düTìú ÁãVü≤àeTTqT
‘Ó*dæø=ìq yêìøÏ— $~Ûìùw<Ûeä TT\T, <ëq<Ûsä à¡ eTT\T, j·T»„j÷· >±~
Áø£‘·Ts¡÷|üeTT\ qH˚ø£ $<ÛäeTT\T>± Á|üø±•+#Ó&ç y˚<äeTT\‘√
Á|üjÓ÷»qy˚T$T? nq>± dü«sêZ~ $$<Ûä <˚e‘ê ˝Àø£ÁbÕ|æÔø£s¡eTT˝…’q
y˚<+ä ãT\ |üPsê«s¡∆ e´eVü‰s¡eTTq≈£î \ø£å ´eTT yÓ÷ø£yå T˚ . Ç~ Áø£eTeTTøÏ.Ô
‘·‘Ô· «e÷s¡eZ T+<äTqï jÓ÷– n+^ø£]+|üã&çq yÓs’ ê>∑´eTTe\q ø£sà¡ eTT,
‘·‘·Œ¤\eTT e´s¡úeTì‘·\+∫, $Væ≤‘·ø£s¡à\qT nqTwæ˜+#·T#·T+&çqqT
ìcÕÿeTT&Ó’ uÛ>Ñ y∑ êqTì dü‘êÔe÷Á‘· nqÔsø¢¡ å£ ´s¡÷|üeTTqT n|üs√ø°øå ]£ +#·T
ø=ì ÁãVü‰àqq›dàü è‹ìu§+~ X¯ó<ë∆<«’Ó ‘·ÁãVü≤ày˚T ‘êqì ‘Ó\TqTø=qT
#·THêï&ÉT. n{Ϻ yêìøÏ ÁX¯ó‹düà è‹ ø£s¡à˝Ò$j·TT ñ|üjÓ÷–+|üe⁄.
C≤„HêeTè‘˚q ‘·è|üÔdü´ ø£è‘·ø£è‘·´dü´ jÓ÷–q'ˆ
q#êdæÔ øÏxÏÑ·ÿs¡Ôe´ eTdæÔ#˚qï dü ‘·‘·Ô «$‘Yˆˆ 23
{°ˆˆ C≤„HêeTè‘˚q R C≤„qeTqT neTè‘·eTT#˚, ‘·è|üÔdü´ R ‘·è|ü⁄Ô&Ó’,
ø£è‘·ø£è‘·´dü´ R ø£è‘·ø£è‘·T´&Ó’q, jÓ÷–q' R jÓ÷–øÏ, ø£s¡Ôe´yéT R
#˚j·T‘·–q~, q#êdæÔ R ˝Ò<äT— øÏxÏÑY ndæÔ#˚‘Y R ø=+#·yÓTÆqqT
ø£s¡Ôe´eTTø£\yê&Ó’q, dü' R yê&ÉT, q ‘·‘·Ô «$‘Y R ‘·‘·Ô«E„&ÉTø±&ÉT.
B|æø±: |üPs√ø£ÁÔ |üø±s¡eTT>± C≤„qs¡÷|üyTÓ qÆ düe÷~ÛjT· +<äT ìwü>˜ \∑
yê&ÉT, eTÚìjÓTÆ q yêìøÏ $~Û ìùw<Ûë\‘√ |üì˝Ò<ìä #Ó|ü #·THêï&ÉT.
C≤Á>∑Å‘·Œeè‹Ô>∑\ jÓ÷– eT~“¤qïyÓTÆq<˚~j·TT ˝Ò<äHÓ&ç $y˚ø£eTqT
neTè‘·eTT#˚ ‘·è|ü⁄Ô&Ó’ H˚qT ÁãVü≤àeTT>±qTHêïqì ‘·\+∫, düsê«‘·à
uÛ≤eq#˚ ø£è‘·øè£ ‘·T´&ÉT n>∑T#·THêï&ÉT. ø£è‘·øè£ ‘·T´&ÉT n+fÒ ªªnqTùwj ˜ T· +
kÕ«;Ûw|ºü \üò ÁbÕ|æ\Ô ø£Då + j˚Tq düøè£ ‘·øè£ ‘·´'μμ #˚jT· ‘·–q kÕ«;Ûw\ºü ø£Då
20 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ÁbÕ|æsÔ ÷¡ |üeT>∑T |ò\ü eTT meìø£>T∑ H√ yê&ÉT ø£è‘·øè£ ‘·T´&ÉT. yÓ~’ ø£yTÓ qÆ
ñ|ü<X˚ e¯ TT ~«$<Ûeä TT>± ø£qã&ÉT#·Tqï~. ˝ÖøÏøe£ ÷s¡Z dü+ã+~ÛjTÆÓ q~,
Ä‘·àC≤„q kÕ<Ûqä s¡÷|üyTÓ qÆ ~. á ~«$<Ûyä TÓ qÆ ñ|ü<X˚ e¯ ÷s¡eZ TT\eT<Ûä´
Vü≤dæeÔ TX¯ø±qÔs¡ e´‘ê´düeTT ñ+~. j·T»„j÷· >±~ Áø£‘T· ø£sà¡ s¡÷|üyÓTqÆ —
ì‘·´HÓ’$T‹Ôø£ n–ïôVAÁ‘· dü+ã+<ÛäyÓTÆq ÁMVæ≤eTÅHêÔ~ø£eTT\T ø£s¡à
dü+ã+<ÛäeTT ø£\$>±H˚j·TTHêïsTT. á ˝ÖøÏø£uÀ<Ûä ø£s¡àÁ|üeè‹ÔøÏ
ùV≤‘·TuÛ÷Ñ ‘·eT>∑T#·Tqï~. nù|øÏ‘å ês¡˝ú ≤uÛeÑ TTq¬ø’ á <˚e‘·ø=i≈£î á
ÄVüQ‹ì Çj·T´e\dæq~ nqT ‘·\+|ü⁄ ø£s¡à\j·T+<äT nqTs¡øÏÔH˚
ø£*–+#·TqT. Ç~ Á|üeè‹Ô ùV≤‘·Te⁄. Á|üeè‹ÔjT· Tqï<äq>± ø£è‘·øè£ ‘·´‘·
˝Ò<äìj˚T uÛ≤eeTT. ø£s¡Ôe´eTTqïjÓT&É\ yê&ÉT ‘·‘·Ô«y˚‘·Ôj·Tì
#Ó|üŒã&É&ÉT. Ç#·Ã≥ jÓ÷– C≤„HêeTè‘êkÕ«<äqeTT#˚ ì‘·´‘·è|ü⁄Ô&ÉT.
Ç{Ϻ jÓ÷– ‘·q≈£î y˚s¡T>± Á|ü|üxÃeTqTq~ ˝Ò<äì ‘Ó\TdüTø=qï
yê&É>∑T≥#˚, MìøÏ #˚j·T<ä–q ø£s¡àeTT>±ì, #˚j·T<ä>∑ì ø£s¡àeTT>±ì
˝Ò<äT. ñ#·Ã¤˙#ê<äT\T Mìì n+≥C≤\e⁄. jÓ÷– Á‹|ü⁄{°HêX¯q
|ü⁄s¡d‡ü s¡eTT>± JeÁuÛôÑ V≤’ àø£´ dæ‹ú j·T>∑T düe÷~Ûì>±ì, y˚<$ä ~‘·yTÓ qÆ
ø£sà¡ \qT>±ì #˚dqæ qT, #˚jT· ≈£îqïqT n~ n+^ø±s¡´y˚T. Ç‘·&TÉ áwüD
Á‘·j·TeTTqT $&ç∫ ÁãVü‰àqq›dü«s¡÷|ü⁄&Ó’ |üs¡ÁãVü≤à dü«s¡÷bÕedüúq T
bı+~qyê&ÉT ø±e⁄q á jÓ÷– JeqTà≈£îÔ&Éìj·TT, $<˚Vü≤eTT≈£îÔ
&Éìj·TT ‘Ó*j·Tã&ÉT#·THêï&ÉT. ªªÁX¯ó. q‘·dü´ ÁbÕD≤ ñÁ‘êÿeT+‹.
nÅ‘Ó’e düeT©j·TH˚Ô.μμ nqT ÁX¯ó‹ á $wüj·TeTTH˚ uÀ~Û+#·T#·Tqï~.
ªªdü+‘·´ø£Ô yêdüHêHÍàHê<äè‘˚ Hê düTÔ´‘·ÔeT+ |ü<äyéTμμ nì eTTøÏÔø√|üìwü‘·TÔ
á uÛ≤eeTTH˚ e´ø°Ôø£]k˛Ô+~. Ç{Ϻ yê&ÉT ‘·‘·Ô«$<äT&Éì #Ó|üŒã&ÉT
#·THêï&ÉT. ø±ì, ø£s¡Ôe´X‚wüuÛ≤eq j·TTqïyê&ÉT ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô ø±<äìj˚T
n_ÛÁbÕj·TeTT. nq>± Äs¡÷&ÛÉT&ÉT ø±&Éì ns¡úeTT.
21 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
‘Ó’\<Ûësê$Tyê∫äqï+ Bs¡È|òüT+{≤ ìHê<äe‘Yˆ
nyê#·´+ Á|üDekÕ´Á>∑+ j·TdüÔ+ y˚<ädüy˚<ä$‘Yˆˆ 24
{°ˆˆ ‘Ó\’ <Ûësê$Te R ‘Ó\’ <Ûës¡e˝…, n∫äqïyéT R m&É‘>Ó ì∑ , Bs¡|È Tüò +{≤
ìHê<äe‘Y R n‹Bs¡ÈyÓTÆq |òüT+{≤<Ûä«ìe˝…, nyê#·´yéT R #Ó|üŒq\$
ø±ì, Á|üDedü´ R Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ, nÁ>∑yéT R \ø£å ´eTTqT, j·T' R
me&ÉT, y˚<ä R ‘Ó\TdüTø=qTH√, dü' R yê&ÉT, y˚<ä$‘Y R y˚<ës¡úeTT
‘Ó*dæqyê&ÉT.
B|æø±: πøe\eTT y˚<äeTT #·~$q e÷Á‘·eTTq C≤„ìø±&Éìj·TT,
y˚<äeTT\ ìX¯Ãj·÷s¡úyÓTÆq ÁãVü‰àqTuÛÑeeTT >∑\yê&˚ y˚<äy˚‘·Ôj·Tì
#Ó|ü #·THêï&ÉT. ‘·TØj·TyÓTqÆ Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ Bs¡|È Tüò +{≤<Û«ä ì ‘Ó\’ <Ûës¡
e˝… n$∫äqïyÓTÆj·TT+&ÉTqT. Ç{Ϻ zv±ÿs¡eTTjÓTTø£ÿ \ø£å´eTTqT
me«&ÓiT+>∑TH√ yê&ÉT ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô. Ç#·≥ \ø£å ´eTq>± Á|ü‘·´>∑_Ûqï
ÁãVü≤àeTT‘√ }s¡«ú >∑eTqeTT ø£*–j·TT+&ÉT≥j˚T. Á|üDeeTT yêvZàqdüT‡
\≈£î >√#·s¡eTT>±ì~. nq>± ãT~∆düVü‰j·TeTT#˚ Ç{Ϻ<äì #Ó|ü≥≈£î
X¯ø´£ eTT>±q{Ï~º . Ç{Ϻ y˚<Áä ‘·j÷· ‘·àø£yTÓ qÆ Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ C≤„qeTT
>∑\yês¡T mes√ n{Ϻyês¡T y˚<ä$<äT\T.
Ä‘êàqeTs¡DÏ+ ø£è‘ê« Á|üDe+ #√‘·Ôsês¡DÏyéTˆ
<Ûë´q ìs¡à<∏äHêuÛ≤´kÕ <˚›e+ |üX‚´ìï>∑÷&ÛÉe‘Yˆˆ 25
{°ˆˆ Ä‘êàqyéT R ‘·‘·Ô «C≤„Hêdüø£ÔyÓTÆq Je⁄ì (ãT~∆ì), ns¡DÏyéT R
ÁøÏ+<äqT+&ÉT ns¡DÏ>±, Á|üDeyéT R Á|üDyêÁ>∑s¡÷|ü ÁãVü≤àeTTqT,
ñ‘·sÔ ês¡DyÏ Té R MT<äT>∑qT+&ÉT ns¡D>Ï ,∑ ø£è‘ê« R #˚d,æ <Ûë´qìs¡à<∏Hä ê
uÛ≤´kÕ‘Y R <Ûë´qs¡÷|ü ìs¡à<∏Hä êuÛ≤´düeTTe\q, ì>∑÷&ÛeÉ ‘Y R s¡V≤ü dü´
eTT>± e]Ô+#·T, <˚eyéT R |üs¡e÷‘·àqT, |üX‚´‘Y R #·÷&Ée˝…qT.
22 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: y˚<äÁ‘·j·÷‘·àø£yÓTÆq Á|üDeC≤„qeTT >∑\yêπs y˚<ä$<äT\ì
#Ó|æŒ, n{Ϻ Á|üDeC≤„q kÕ<ÛäqeTT\qT #Ó|ü#·THêï&ÉT. ‘·‘·Ô «C≤„Hê
düø£ÔyÓTÆq Je⁄ì (ãT~∆ì) ÁøÏ+~ ns¡DÏ>±, |üs¡e÷‘·à Á|ü‹bÕ<äø£
X¯ã›s¡÷|ü Á|üDyêÁ>∑ Hê<äeTTqT MT<äqT+&ÉT ns¡DÏ>±CÒdæ nq>±
ãT~∆ì Hê<äeTT q+<äT ìøÏ|å eÔü TTCÒd.æ H˚Á‘·eTTqT HêkÕÁ>∑eTTq+<äT+∫
düvÿ\Œ$ø£\Œ eTT\qT+&ç eTqdüT‡, s¡÷bÕ~ <äs¡ÙqeTT\qT+&ç
H˚Á‘·eTT ñ|üs$¡ T+∫q yÓq’ |ü&ÉT u≤Vü‰´qÔse¡ TT\+<äT jÓ÷>∑$|òTü ïeTT\T
˝Òø£b˛e⁄≥#˚ |üPs√«ø£ÔyÓTÆq n$∫äqï‘·«eTT ÁbÕ|æÔ+#·T#·Tqï~.
düvÿ\Œ$ø£˝≤Œ‘·àø£eTT >±ø£ eTqdüT‡ Á|üDyêÁ>∑eTTq+<äT ìX¯Ã\yÓTÆ
j·TT+&ÉT≥j˚T jÓ÷>∑eTTjÓTTø£ÿ Á|ü<Ûëq|òü\eTT. <˚Vü≤eTTq+<äT
_qT›s¡÷|üeT>∑T eTqdüT‡qT düø£\eTT>∑qT, ìwüÿ\eTT>∑qT düs¡«<ë
>±+#·T#·T Á|üDyêsêúqTdüHê∆q |üPs¡«ø£eTT>∑ |üse¡ ÷ø£så C¡ ≤„q s¡÷|üeT>∑T
nq>± nø£så T¡ &É>T∑ Ä‘·àqT ◊ø±´qTdüHê∆q s¡÷|üeTT>∑ ìs¡+‘·s<¡ ëÛ ´qeTT
#˚j·TT#·T+&Ée˝…qT. Ç~ X¯ó<ä∆C≤„HêeTè‘·eTT.
‘ê<äèX¯+ |üs¡eT+s¡÷|ü+ düàπs‘êŒs¡úVü≤´qq´BÛ'
$<Ûä÷e÷–ï ìuÛÑH˚›e+ |üX‚´<ä‘·´qÔ ìs¡à\yéTˆˆ 26
{°ˆˆ bÕs¡ú R ns¡Tq® T&Ü! $<Û÷ä e÷–ïìuÛyÑ Té R bı>∑˝ìÒ n–ïC≤«\e˝…,
n‘·´qÔìs¡à\yéT R $TøÏÿ* dü«#·Ãy¤ TÓ qÆ yê&ÉTq>∑T, <˚eyéT R dü«j·TeTT>∑
Á|üø±•+#·T |üse¡ ÷‘·àqT, j·÷e‘Y R m+‘·ei≈£î, |üX´‚ ‘Y R #·÷&Éq>∑TH√,
‘ê<äèX¯yéT R n≥Te+{Ï, |üs¡eT+ s¡÷|ü+ R ÁX‚wyü̃ TÓ qÆ ÁãVü≤àdü«s¡÷|ü
eTTqT, nqq´BÛ' R Ç‘·s¡ ∫+‘·q\T ˝Òìyê&Ó,’ düàsπ ‘Y R ‘·\+|üe\j·TTqT.
B|æø±: n|üs√øå±qTuÛeÑ eTTei≈£î #˚jT· ‘·–q ÁãVü≤à<Ûës¡D≤ dü«s¡÷|üeTTqT
#Ó|ü #·THêï&ÉT. zbÕsêú! nì dü+uÀ~Û+#·T≥˝ÀH˚ ns¡Tq® Tì ãèVü≤Å‘Œ·
23 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
jÓ÷»Hêù|ø£å <√´‘·øe£ T>∑T#·Tqï~. ÁãVü≤àdü÷Á‘·u≤Û wü´ eT+<äT lÄ#ês¡´
X¯vÿs¡T\T <˚V≤ü eTTq≈£î n+‹eTdü+kÕÿs¡eTT>± #Ó|Œæ q |ü]Áyê»ø£‘«·
eTTjÓTTø£ÿ |òü\s¡÷|üyÓTÆq ìs¡TZD‘·«eTTqT j·÷∫+#·Tyê&ÉT. n~j˚T
Á|üjÓ÷»qeTT>± >∑\yê&ÉT ìs¡TZDT&ÉT, ø±e⁄q kÕïqdüHê∆´e+<äHê~
s¡÷|üyÓTÆq düeTdüÔ $~Ûìùw<ÛäeTT\≈£î nr‘·T&ÉT, n{Ϻyê&ÉT bÕs¡Tú& ÉT.
πøe\ ø£s¡à|ü]‘ê´>∑eTT düHêï´düeTT ø±<äT. Jyê‘·à\jÓTTø£ÿ ◊ø£´y˚T
düHêï´düeTT. ªÁX¯ó. düHÍ∆Jyê‘·àH√ ¬s’ø£´+ düHêï´dü' |ü]ø°]Ô‘·'μ
|ü]Áyê»ø£ \ø£åD√ù|‘·T&Ü! bı>∑˝Òì n–ïC≤«\ e+{Ï ø±ìÔø£\yê&ÉT,
n‘·´qÔìs¡à\T&ÉT, dü«j·T+Á|üø±X¯ dü«s¡÷|ü⁄&ÉTq>∑T |üse¡ ÷‘·àqT m+‘·
ei≈£î #·÷&Éq>∑TH√ n+‘·ei≈£î eTqdüT‡ì ì]«wüj·TeTT>± qT+∫
ÁX‚wy˜ü TÓ qÆ ≥Te+{Ï |üs‘¡ ‘· «Ô· eTTqT düà]+|üe˝…qT. Ç{Ïyº ê&˚ düHêï´düeTT
q≈£î ns¡TΩ&Éì ÁX¯ó‘·T\T Á|üe÷D°ø£]düTÔHêïsTT.
<ä÷s¡k˛ú-|æ q<ä÷s¡düú' |æD¶düú' |æD¶e]®‘·'ˆ
$eT\ dü‡s¡«<ë <˚V”≤ düs¡«yê´|” ìs¡x®q'ˆˆ 27
{°ˆˆ <˚V”≤ R Je⁄&ÉT, <ä÷s¡k˛ú-|æ R <ä÷s¡eTT>±qTqï≥T\ ø£qã&ç
qqT, q<ä÷s¡düú' R <ä÷s¡eT+<äTqïyê&ÉT ø±&ÉT, |æD¶düú' R X¯Øs¡eTT
q+<äTqï≥T\ ø£qã&çqqT, |æDe¶ ]®‘'· R X¯Øs¡eT+<äT+&ÉT yê&ÉTø±&ÉT,
<˚V”≤ R Je⁄&ÉT, düs¡«‘·' R n+‘·≥, $eT\' R ìs¡à\T&Ó’, düs¡«yê´|æ
R n+‘·≥ yê´|æ+∫qyê&Ó,’ ìs¡xq® ' R dü«j·TeTT>± Á|üø±•+#·Tyê&ÉT.
B|æø±: Ç#·≥ <˚Væ≤ bı>∑˝Òì n–ïC≤«˝≤ dü<äèX¯Á|üø±X¯+ ø£\yê&ÉT.
n{Ϻ Je⁄&ÉT <ä÷s¡eTT>±qTqï≥T\ ø£qã&çqqT...<ä÷s¡eT+<äTqïyê&ÉT
ø±&ÉT. nq>± Je⁄&ÉT ÁãVü≤àø£+fÒ y˚sT¡ >± ø£qã&ÉT#·TqïqT ì»eTTq≈£î
ÁãVü≤àø£+fÒ _Ûqï&ÉTø±&ÉT. X¯Øs¡eTTq+<äT ñqï≥T\ ø£qã&çqqT
24 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
X¯Øs¡eTTq ñ+&ÉTyê&ÉTø±&ÉT. wü&Ü“¤e$ø±s¡ s¡÷|üyTÓ qÆ <˚V≤ü dü+ã+<Ûä
eTT˝Òì Je⁄&ÉT X¯Øs¡dü+ã+<ÛäeTT>∑\yê&ç>± uÛ≤$+|üã&ÉT≥≈£î—
Je⁄&ÉT, ÁãVü≤à nqT <Ó«’ ‘·u≤Û eÁ|üø±X¯eTTq≈£î ø±s¡DeTT X¯u≤›~Á|ü|x ü Ã
s¡÷|ü e÷j·T#˚ Äe]+|üã&çjT· T+&ÉT≥j˚T, Ç{Ϻ e÷j·÷s¡÷|ü ‘·eTdüT‡
uÛ~Ò +|üã&çq#√ @ø£yTÓ qÆ dæ‹ú ì ˇø£ÿ&ÉT>±H˚ #·÷#·T#·THêï&ÉT. ªJy√ÁãôV≤’ à
e Hê|üs¡'μ nqT ÁX¯ó‘·´s¡úeTT Á|ü‹bÕ~+|üã&çq~.
ø±j·Tk˛ú-|æ qø±j·Tdüú' ø±j·Tk˛ú-|æ qC≤j·T‘˚ˆ
ø±j·Tk˛ú-|æ quÛÑTx±®q' ø±j·Tk˛ú-|æ qã<ä∆´‘˚ˆˆ 28
{°ˆˆ ø±j·Tk˛ú-|æ R X¯Øs¡eT+<äT+&ÉTyê&Ó’q|üŒ{ÏøÏ, qø±j·Tdüú' R
X¯Øs¡eT+<äT+&ÉTyê&ÉTø±&ÉT, ø±j·Tk˛ú-|æ R X¯Øs¡eT+<äT+&ÉT yê&Ó’
q|üŒ{Ïø,Ï qC≤j·T‘˚ R |ü⁄≥Tº≥˝Ò<Tä . ø±j·Tk˛ú-|æ R X¯Øs¡eT+<ä+&ÉT
yê&Óq’ |üŒ{Ïø,Ï quÛTÑ x±®q' R uÛÀ>∑eTT\qTuÛ$Ñ +#·Tyê&ÉT ø±&ÉT. ø±j·Tk˛ú-
|æ R X¯Øs¡düTú&Éj·TT´qT, qã<Ûä´‘˚ R ã+<ÛäqeTT˝Òìyê&ÉT.
B|æø±: $<Û÷ä e÷–ïìuÛTÑ &Óq’ <˚V≤æ øÏ <˚V‰ü <Ûë´düeTTq ø£sÔ¡ è‘·«uÛÀø£Ô è‘·«eTT
˝Ò<äì ñ|ü<˚•+#·T#·THêï&ÉT. X¯Øs¡eTTq+<äTHêï&ÉT nqT≥#˚ X¯Øs¡y˚T
Je⁄&qÉ T ÁuÛ≤ìÔøÏ neø±X¯ eTT+&ÉT≥#˚ qø±j·Tdü'ú X¯Øs¡eTTq+<äT+&ÉTyê&ÉT
ø±&Éì ÄÁuÛ≤ìÔì ìe]Ô+|üCdÒ ]æ . X¯Øs¡dTü &ú TÉ nqT≥#˚ <˚V≤ü bÕ‘êqqÔs¡eTT
Je⁄&TÉ eTs¡DdÏ Tü HÔ êï&ÉqT X¯vÿ≈£î neø±X¯eTT ø£\T>∑T#·T+&ÉT≥#˚ qC≤j·T‘˚
nì]. eè~∆øj å£ T· eTT\T ˝Òìyê&Éì ‘Ó*j·T<ä–q~. q uÛTÑ x±®q', qã<Û´ä ‘˚
nqT≥#˚ <äX‚Åì›j·Tdüe÷Vü‰s¡ s¡÷|üeT>∑T eTqdüT‡q≈£î ô|’qTqïyê&Éì
‘Ó*j·TT#·Tqï~. @ø±<äXÅ‚ ìj › T· kÕúqeTT\+<äT m+<äTqï yê&Óq’ qT yê{Ï
e\q ø£\T>∑T |òü\eTTqT nqTuÛÑ$+#·Tyê&Ó’, ‘·‘Y»q´yÓTÆq yêdüq\#˚
ã<äT∆&É>∑T#·THêï&ÉT. e÷j·÷s¡Væ≤‘·T&Ó’ yêdüHêø£åj·TyÓTÆq Je⁄ìkÕú qeTT
25 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
eTqdüT‡jÓTTø£ÿ kÕúqeTTq≈£î ô|’qì dü÷∫+|üã&ÉT#·Tqï~. Ç‘·&ÉT
ÁãVü≤àeTì ‘Ó*j·T<ä–q~. ªø±j·Tk˛ú-|æμ nì |ü⁄qs¡TøÏÔ>± #Ó|ü≥
dü÷\ú dü÷ø£Î ø±s¡D X¯Øs¡kÕúqeTT\+<äT+&ÉT yê&Óq’ |üŒ{ÏøÏ uÛÀ»´eTT,
uÛÀø±Ô, uÛÀ>∑eTT nqTyê{Ïø£+f… y˚i…Æqyê&Ó’ ªÁ|üC≤„q+ ÁãVü≤àμ nqT
ãTTπ>«<ä eTVü‰yêø±´s¡sú ÷¡ |üeTT>± Á|üø±•+#·T kÕøÏdå «ü s¡÷|ü⁄&ÉT, dü«‘·'
düs«¡ yê´|æjT· ì Á|üe÷D°ø]£ +#·T≥≈£î. ø£qTø£H˚ ªdüsπ «Åìj› T· >∑TD≤uÛ≤dü
dü‡πs«Åì›j·T $e]®‘·'μ nì ÁX¯ó‹ e]í+∫q~.
ø±j·Tk˛ú-|æ q*|ükÔ Õ‡´ ‘êÿj·Tk˛ú-|æ qu≤<Û´ä ‘˚ˆˆ 29
{°ˆˆ ø±j·Tk˛ú-|æ R <˚Vü≤dü+ã+<ÛäeTT ø£\yê&Ó’q|üŒ{ÏøÏ, q*|üÔ
kÕ‡´‘Y R düTK<äT'KeTT\qT bı+<äT≥˝Ò<äT. ø±j·Tk˛ú-|æ R
<˚Vü≤düTú&Ó’q|üŒ{ÏøÏ, qu≤<Ûä´‘˚ R u≤~Û+|üã&ÉT≥˝Ò<äT.
B|æø±: Je⁄&ÉT düTK<äT'U≤<äT\≈£î ùV≤‘·TuÛÑ÷‘·yÓTÆq <˚Vü≤eTT‘√
dü+ã+<ÛäeTT ø£\yê&Ó’q|üŒ{ÏøÏ düTK<ä'KeTT\qT bı+<äT≥˝Ò<äT.
<˚Vü≤eTTq≈£î eTs¡Dy˚T u≤<Ûäø£eTT. n{Ϻ eTs¡D<Ûäs¡àeTT>∑\
<˚Vü≤eTTq+<äT j·TTqïqT eTè‹#Ó+<ä&ÉT. <ëq+CÒdæ Je⁄&ÉT nùdÔ,
C≤j·T‘˚, es¡ú‘˚‘ê´~ wü&Ü“¤e$ø±s¡Væ≤‘·T&ÉT, düTK<äT'Kdü+ã+<Ûä
s¡Væ≤‘·T&ÉT, neTè‘·T&ÉT.
‹\eT<Û˚´ j·T<∏ë‘Ó’\+ ø°ås¡eT<Û˚´ j·T<∏ë|òüTè‘·yéTˆ
|ü⁄wüŒeT<Û˚´ j·T<∏ë>∑q∆' |òü\eT<Û˚´ j·T<∏ës¡dü'
ø±cÕ˜–ïe Á‘·Œø±X‚‘· Äø±X‚ yêj·TTe#·Ãπs‘Yˆˆ 30
{°ˆˆ ‹\eT<Û˚´ R qTe⁄«\eT<Ûä´q, j·T<∏ë‘Ó’\yéT R q÷HÓe˝…qT,
ø°så e¡ T<Û´˚ R bÕ\eT<Û´ä q, |òTü è‘·+j·T<∏ë R |òTü è‘·eTTe˝…qT, |ü⁄wüŒeT<Û´˚
26 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
R |ü⁄wüŒeTT\eT<Ûä´q, j·T<∏ë>∑q∆' R >∑q∆eTTe˝…qT, |òü\eT<Û˚´ R
|òü\eTT\eT<Ûä´q, j·T<∏ës¡dü' R s¡düeTTe˝…qT, ø±cÕ˜–ïe‘Y R
ø±wüe˜ TTq+<äT n–ïe˝…qT, Äø±X‚ R Äø±X¯eTTq+<äT, yêj·TTe#·Ãsπ ‘Y
R yêj·TTe⁄e˝… dü+#·]+#·T#·÷, Á|üø±X‚‘· R Á|üø±•+#·T#·Tqï~.
B|æø±: qTe⁄«\j·T+<äT q÷HÓe˝…qT, bÕ\j·T+<äT H˚sTTe˝…qT,
|ü⁄wüŒ\j·T+<äT düTyêdüqe˝…qT, |òü\eTT\j·T+<äT s¡düeTTe˝…qT,
ø±wüe˜ T+<ä* n–ïe˝…qT düeTdüÔ uÛ÷Ñ ‘·eTT\T Ä‘·àj·T+<äT ≈£Ls¡Ãã&ç
q$. Äø±X¯eT+<äT yêj·TTe⁄e˝…, eTqTEì X¯Øs¡eTTq+<äT Ä
ÁãVü≤àeTT u≤Vü‰´uÛ´Ñ qÔse¡ TT\+<äT yê´|æ+∫j·TTHêï&ÉT. á$wüjT· eTTH˚...
ÁX¯ó. |ü⁄wüŒeT<Û̊´ j·T<∏ë>∑qú' |üjÓ÷eT<Û̊´ j·T<∏ë|òüTè‘·yéTˆ
‹\eT<Û´˚ j·T<∏ë‘Ó\’ + bÕcÕDÒw«æ e ø±xÃqyéTˆˆ
@e+ düsê«DÏ uÛ÷Ñ ‘êì eTDÒd÷ü Á‘· Çyê‘·àìˆ
dæsú ã¡ T~∆ s¡deü T÷à&Û√ ÁãVü≤à$Å<“ä Vü≤àDÏ dæ‘ú '· ˆˆ
‹˝≤Hê+ ‘·T j·T<∏ë ‘Ó\’ + |ü⁄ùwŒ>∑q∆ ÇyêÁ•‘·'ˆ
|ü⁄s¡Twüd´ü X¯Øsπ ‘·T dü u≤Vü‰´uÛ´Ñ qÔsπ dæ‘ú '· ˆˆ
nì <Ûë´q_q÷›|üìwü‘·TÔ |ü\T≈£î#·Tqï~. ô|’yê{Ïj·T+<äT |ü⁄wüŒeTT
X¯Øs¡eTT, düTyêdüq ÁãVü≤àeTT— ø±wü˜eTT X¯Øs¡eTT, n–ï ÁãVü≤àeTT—
|òü\eTT X¯Øs¡eTT, s¡düeTT ÁãVü≤àeTT— qTe⁄«\T X¯Øs¡eTT, q÷HÓ
ÁãVü≤àeTT. düø\£ #·sê#·s¡ JeC≤\#Ó‘’ q· ´eTTq≈£î ø±s¡DyÓTqÆ {Ϻ Jes¡dü
eTT+<˚ n<˚ ÁãVü≤àeTT. ñbÕ<äT\T yÓ÷Vü≤ø±s¡ø£yÓTÆq{Ϻ$. Ç{Ϻ
yÓ÷Vü≤ø±s¡øy£ TÓ qÆ ñbÕ<äT\eT<Û´ä qT+&çjT· T ÁãVü≤àeTT, ñbÕ<äT\jÓTTø£ÿ
|üxÃø√X¯eTT\qT+&ç $&çe&çq<Ó’ ìs¡‘·eTT dü«j·T+Á|üø±X¯eTT>∑\<Ó’
j·TT+&ÉTqT.
27 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
‘·<∏ë düs¡«>∑‘√ <˚V”≤ <˚Vü≤eT<Û˚´ e´edæú‘·'ˆ
eTqk˛ú <˚Væ≤Hê+ <˚y√ eTH√eT<Û˚´e´edæú‘·' ˆˆ 31
{°ˆˆ ‘·<ëÛ R Ä$<Ûeä TT>±, düs«¡ >∑‘'· R düs«¡ >∑‘T· &Óq’ , <˚V≤” R Je⁄&ÉT,
<˚V≤ü eT<Û´˚ R HêHê_Ûqï ‹s¡´>π <› V˚ ≤ü eT<Û´ä eTTq, e´edæ‘ú '· R ñHêï&ÉT.
<˚Væ≤HêyéT R <˚V≤ü uÛ<Ò eä TT#˚‘· HêHê$<Ûeä TT\T>±qTqï Je⁄\jÓTTø£ÿ,
eTqdü'ú R nqÔ'ø£sD¡ eTTq+<äTqïyê&Ó,’ <˚e' R áX¯«s¡T&ÉT, eTH√eT<Û´˚
R (n|ü]X¯ó<ä)∆ nqÔ'ø£sD¡ eTT\j·T+<äT, e´edæ‘ú '· R kÕøÏeå ˝… ñHêï&ÉT.
B|æø±: |üPs√«ø£yÔ TÓ qÆ q÷HÓ yÓTT<ä\>∑T yêìe˝… Je⁄&TÉ nH˚ø£ s¡÷|üeTT
\#˚ düs«¡ Je⁄\ <˚V≤ü eTT\+<äTHêï&ÉT. düs«¡ >∑‘T· &Óq’ Je⁄&ÉT <˚V≤ü eT<Û´ä
eT+<äTHêï&ÉT nqT≥#˚ düs«¡ Je⁄\j·T+<äTqï |üsy¡ T˚ X¯«s¡Tì>± nqÔsê‘·à
dü«s¡÷|ü⁄ì>± ‘Ó*j·T<ä>∑TqT. ø£qTø£ düeTdüÔeTTq≈£î kÕøÏå, düsê«‘·à
s¡÷|ü⁄&ÉT. Ç{Ϻ |üs¡e÷‘·à Vü≤è<äj·TeT+<äT Á|üø±•+#·Tyê&ÉT n>∑T
#·THêï&ÉT. ªVü≤è‘·Œ<äà ø£]øí ±eT<Û´˚ dæsú B¡ |ü ìuÛ≤ø£è‘·yTé μnì ÁX¯ó‹ ≈£L&Ü
Vü≤è<äj·Tø£eT\eT+<ä* ø£]íø£j·T+<äT ìX¯Ã\yÓTÆq B|üeTTe˝…
Á|üø±•+#·T#·THêï&Éì #ÓãT‘√+~. ª<˚Væ≤Hê+ eTH√eT<Û˚´ e´edæú‘·'μ
nqT yê´dü e#·qeTT ªdüs«¡ uÛ÷Ñ ‘· >∑TVü‰X¯jT· 'μ nqT ÁX¯ó‹yêø£´eTT#˚
düeT]ú+|üã&ÉT#·Tqï~.
eTqdüú+ eTqeT<Ûä´düú+ eT<Ûä´düú+ eTqe]®‘·yéTˆ
eTqkÕ eTq Ä˝Àø£´ dü«j·T+dæ<ä∆´ìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 32
{°ˆˆ jÓ÷–q' R jÓ÷>∑T\T, eTqdüúyéT R eTqdüT‡q+<äTqï~j·TT
(Vü≤è<äjT· eT+<äT), eTqeT<Û´ä düyú Té R Vü≤è<äjT· eT<Û´ä eTTq, eT<Û´ä düyú Té
R kÕø°så ÷¡ |üyTÓ qÆ ~j·TT, eTqe]®‘y· Té R eTqdüT‡˝Òì~j·TTq>∑T, eTq'
R Ä‘·àqT, eTqkÕ R ãT~∆#,˚ Ä˝Àø£´ R #·÷∫, dü«j·TyéT R dü«j·TeTT>±,
dæ<ä∆´ìÔ R dæ~∆bı+<äT#·THêïs¡T.
28 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: jÓ÷>∑T\T e÷Á‘·y˚T Ç{Ϻ s¡düdü«s¡÷|üyÓTÆq |ü⁄s¡Twüßì bı+<ä
>∑\s¡ì #Ó|ü#·THêï&ÉT. Vü≤è<äj·TeT+<äT Vü≤è<äj·TeT<Ûä´eTTq kÕø°å
s¡÷|üyTÓ Æ eTqdüT‡ ˝Òì~j·TTq>∑T Ä‘·àqT nq>± C≤Á>∑‘‡· «|üï düTwüßbÕÔ´<äT
\ìïj·TT eTH√eTj·TeTT\ì ªÁX¯ó. C≤Á>∑‘·‡«|üïdüTwüßbÕÔ´~ eTH√
eTj·T$Tr]‘·yTé μ #Ó|ü #·T+&ÉT≥#˚ nekÕúÁ‘·j÷· r‘·eT>∑T ‘·TØj·TeTT
Á>∑Væ≤+|ü‘·–q~. eT]j·TT ªÁX¯ó. eTq @e »>∑‘·‡s¡«+, eTq @e
dü<ë]|ü⁄', eTq @eVæ≤ dü+kÕs√, eTq @e »>∑Á‘·j·T+, eTq @e
eTVü≤<äT'K+, eTq @e »sê~ø£yéTμ á eTqùd‡ »>∑‘·Ô+‘·j·TT,
eTVü‰X¯Á‘·Te⁄, dü+kÕs¡eTT, eTT˝À¢øe£ TT\T, eTVü‰<äT'KeTT, yês¡øú ±´<äT\T
ø£qTø£ düvÿ\Œ$ø£\Œs¡÷|üeTT>± eTqdüT‡ dü+kÕs¡eTTqT ø£\T>∑Cj Ò T· T
#·Tqï~. á dü+kÕs¡eTT n]wü&É«s¡ZeTTq≈£î ø±s¡DeT>∑T#·Tqï~. á
eTqdüT‡ <ä«+<ë«‘·àø£yTÓ qÆ #·‘T· s¡Xú u¯ TÑÛ eHê‘·àø£yTÓ qÆ »>∑‘T· qÔ ≈£î, ‘·‘<Ô· ~ä Û
<˚e‘·\≈£î ø±s¡DyÓTÆ eè~∆øj å£ T· s¡÷|üeTT>± eTVü‰<äT'KeTTqT ø£*–+#·T
#·Tqï~. ø£qTø£ düvÿ\Œ$ø£\Œs¡V≤æ ‘·yTÓ Æ nekÕúÁ‘·j÷· r‘·eT>∑T ‘·TØj·T
yÓTqÆ Ä‘·àqT jÓ÷>∑T\T <Ûës¡D≤jÓ÷>∑´yÓTqÆ ãT~∆#˚ #·÷∫ dü«j·TeTT>±
dæ~∆ (j·T<ës¡údæú‹ì) bı+<äT#·THêïs¡T.
Äø±X¯+ e÷qdü+ø£è‘ê« eTq' ø£è‘ê«ìsêdüŒ<äyéTˆ
ìX¯Ã\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y düe÷~Ûdüúdü´ \ø£åDyéTˆˆ 33
{°ˆˆ e÷qdüyéT R eTqdüT‡qT, Äø±X¯+ø£è‘ê« R Äø£X¯eTT>±CÒdæ,
eTq' R eTqdüT‡qT, ìsêdüŒ<äyéT R Ä<Ûës¡eTT˝Òì<ëìì>±, ø£è‘ê«
R #˚d,æ ìX¯Ã\yéT R ìX¯Ã\T&Óq’ , ‘·yTé R Ä|üse¡ ÷‘·àqT, $C≤˙j·÷‘Y
R miT>∑e˝…qT, düe÷~Ûdüúdü´ R düe÷~Ûj·T+<äTqïyêìøÏ, \ø£åDyéT
R \ø£åDeTT.
29 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: Çø£ÿ&É Äs¡÷&ÛÉTì düe÷~Û \ø£åDeTTqT #Ó|ü#·THêï&ÉT.
eTqdüT‡qT Äø±X¯eTT>±CÒd,æ nq>± düvÿ\Œ$ø£˝≤Œ‘·àø£yTÓ qÆ eTqdüT‡ì
eè‹ÔX¯Sq´eTT>±CÒdæ, eTq'ø£è‘ê« ìsêdüŒ<äyéT Vü≤è<äj·TeTTqT
Ä<Ûës¡eTT ˝Òì<ëì>±#˚dæ nq>± Vü≤è‘·Œ<äàeTTq+<äT Je⁄&TÉ |ü⁄D´bÕ|ü
eTT\qT ìj·TÁ‹+∫q yê&Óq’ ÁãVü≤à‘·‘«Ô· eTTqT HÓiT+>∑>\∑ yê&É>T∑ qT.
n{Ïyº ê&ÉT nq>± Vü≤è‘·Œ<äàeTTqT uÛ~Ò +∫qyê&ÉT, ø£qTø£ Äø±X¯d<ü èä X¯ó
&ÉT. Ç~ nD√ s¡Dj ° ÷· Hé eTVü≤‘√eTV”≤j·÷Hé nì ÁX¯ó‘·T\T e]í+∫q
|üs¡e÷‘·à ‘·‘·Ô«eTTqT nqTuÛÑ÷‘· yÓTTqs¡TÃø=qT kÕ<Ûäq. düs¡«Á‘ê
yê´|æ+∫q Äø±X¯eTT |üs¡e÷‘·àjÓTTø£ÿ $sê{Ÿ$X¯«s¡÷|ü dü÷ú\
X¯Øs¡eTT. dü÷ø£ÎyÓTÆq yê{Ïø£+f…qT dü÷ø£ÎyÓTÆq~ eTqdüT‡. Ç{Ϻ
nDTs¡÷|ü eTqdüT‡‘√ Je⁄&ÉT $sê{Ÿ dü«s¡÷|ü⁄&ÉT m≥T¢ ø±>∑\&√
Çø£ÿ&É #Ó|Œü ã&ç+~. Ç{Ϻ $X¯«s¡÷|ü⁄q≈£î y˚sT¡ ÄÁX¯jT· + nø£ÿs¡˝<Ò Tä .
ìsêdüŒ<ä‘«· eTT MìøÏ düV≤ü »eTT>±H˚ dæ~d∆ Tü +Ô ~. n{Ïyº êqøÏ ø£seÔ¡ ´eT÷
˝Ò<Tä , ø£sà¡ |ò\ü eT÷˝Ò<Tä . Ç#·Ã≥ eTqdüT‡ eè‹ÔXS¯ q´yÓTÆ jÓ÷– ìX¯Ã\T&É
>∑T#·THêï&ÉT. Ç≥T¢ ìX¯Ã\T&Óq’ jÓ÷– |üse¡ ÷‘·àqT miT+>∑TqT. Ç~
düe÷~Ûj·T+<äTqï yêìøÏ \ø£åDeTT.
jÓ÷>±eTè‘·s¡dü+ |”‘ê« yêj·TTuÛÑø£ådü‡<ëdüTFˆ
j·TeTeTuÛÑ´dü´‘˚ ì‘·´+ düe÷~Ûs¡à è‘·T´HêX¯ø£è‘Yˆˆ 34
{°ˆˆ jÓ÷>±eTè‘·sd¡ yü Té R jÓ÷>∑kÕ<Ûqä s¡÷|ü neTè‘·sd¡ eü TTqT, |”‘ê«
R bÕqeTT#˚d,æ yêj·TTuÛøÑ 'å£ R yêj·TTe÷Á‘êVü‰s¡eTT ø£\yê&Ó,’ dü<ë
düTF R ì‘·´düqTÔwüߺ&Ó’, ì‘·´yéT R ìs¡+‘·s¡eTT, j·TeTeTuÛÑ´dü´‘˚ R
eTH√ìÁ>∑Vü≤eTTq uÛÑ´dæ+#·e˝…qT. düe÷~Û' R n{Ϻ düe÷~Û, eTè‘·T´
HêX¯ø£è‘Y R eTè‘·T´e⁄˝Ò≈£î+&É #˚j·TTq~.
30 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: Ç~ |üPs¡«XÀ¢ø£eT+<ä* dæú‹ìbı+<äT≥≈£î kÕ<Ûäqe÷s¡ZeTT.
Ç~ Äs¡Ts¡T≈£åîì düe÷~Û\ø£åDeTT. ≈£åî‘·TÔ Je\ø£åDyÓTÆj·TT+&É>±
dü<ëdüTFj·TqT dæ‹ú m≥T¢kÕ<Û´ä eT>∑TqT? n+fÒ yêj·TTuÛøÑ Då£ #˚ j·Tì
düe÷<ÛëqeTT #Ó|ü#·THêï&ÉT. düT<ëdüTF m\¢|ü&ÉT düTKe+‘·T&Ó’,
nq>± düTU≤d”qT&Éy’Ó nì, düTU≤düqeTq>± @dæ‹ú j·T+<äT m\¢|ü &ÉT
ÁãVü≤àuÛ≤eq »s¡T>∑TH√ n~ düTU≤düqeTT. ªÁX¯ó. düTUÒHe’Ó uÛyÑ <˚ ´ä dæàqï
»Ádü+ ÁãVü≤à∫qÔqyéTˆ Ädüq+ ‘·~«C≤˙j·÷ <äq´‘·T‡K $HêX¯qyéTˆˆμ
kÕ<Ûä≈£î&ÉT ì‘·´düqTÔwüߺ&ÉT nsTTq|ü&ÉT e÷Á‘·y˚T ÁãVü≤àuÛ≤eq
düTKeTT>± »s¡T>∑T‘·T+~. ‘·~‘·s¡eTT düTK$HêX¯ø£eTT. Ç{Ϻ
Ädüqdæ~#∆ ˚ ÁãVü≤à<Ûë´q‘·‘Œ· s¡‘#· ˚ düTKe+‘·T&Ój ’ T· ì. á düTKeTTq≈£î
kÕ<Ûqä eTT>± yêj·TTuÛøÑ Då£ qT #Ó|ü #·THêï&ÉT. yêj·TTuÛøÑ Då£ #˚ eTqdüT‡
˝Òì<ä>∑T#·Tqï~ ø±e⁄q, yêj·TTuÛÑø£å' yêj·TTe⁄qT uÛÑøÏå+#·T#·T πø e\
≈£îeT“¤øe£ TTq+<äT+&ç. ÁbÕD≤j·÷eTeTT sπ #·ø,£ |üPs¡ø,£ ≈£îeT“¤ø±‘·àø£eTT.
sπ #·øe£ TT nq>± øπ e\ yêj·TTìX¯Ù«düqy˚Tø±<äT, »>∑ìïùw<Ûsä ÷¡ |ü uÛ≤eHê
j·TTø£Ô ìX¯Ù«düqeTT sπ #·øe£ TT. ªìùw<Ûqä + Á|ü|x
ü Ãdü´ sπ #·ø±K´ dü‡MT]‘·'μ
»>∑ìïùw<ÛäyÓTÆq |æ<ä|ü nq>± πs#·ø±qqÔs¡eTT, H˚qT ÁãVü≤àeTTqT nqT
uÛ≤eHêj·TTø£ÔeTT>± yêj·TTe⁄qT ˝ÀìøÏ Á>∑Væ≤+#·T≥ |üPs¡ø£eTT
ªÁãôV’≤àyêd”à‹ j·÷eè‹Ô' |üPs¡ø√ yêj·TTs¡T#·´‘˚μ |üP]+|üã&çq
yêj·TTe⁄jÓTTø£ÿ dü+j·TeTeTT ≈£îeT“¤ø£eTT. H˚qT ÁãVü≤àeTTqqT
uÛ≤eeTT#˚ |üP]+|üã&çq{Ϻ~, n{Ϻ uÛ≤eq <äè&ÛÉeTT>± ìX¯Ã\eTT>±
ì\T#·T≥ ≈£îeT“¤ø£eT>∑T#·Tqï~. ª‘·‘· düÔ<ä« è‹Ô HÓ’X¯Ã\´+ ≈£îeT“¤ø£+
ÁbÕDdü+j·TeT'μ Ç{Ϻ πøe\ ≈£îeT“¤ø±edüú ø£\T>∑T≥≈£î ÇÅì›j·T
ìj·TeTqeTT nuÛ´Ñ dæ+|üe˝…qT. Ç~ j·TeTeTT nì #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï~.
31 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
øπ e\eTT ÇÅìj › T· eTT\qT ã\e+‘·eTT>± ìÁ>∑V≤æ +#·T≥>±<äT, düeTdüeÔ TT
ÁãVü≤ày˚T nqT(uÛ≤eq) C≤„qeTT#˚ ÇÅìj › T· eTT\qT ìÁ>∑V≤æ +#·T≥ j·TeTeTT.
ªdüs¡«+ÁãùV≤à‹ yÓ’C≤„Hê~Åì›j·TÁ>±eT dü+j·TeT' j·TyÓ÷j·TyéT.μ Bìì
e÷{Ïe÷{ÏøÏ nuÛÑ´dæ+|üe˝…qT. ˝ÒìjÓT&É\ ÇÅì›j·TeTT\T <Ó’«‘·
Á|ü|üxÃeT+<ä* $wüj·TeTT\qT Äø£]¸+∫ Ç‘·'|üPs√«ø£ÔyÓTÆq
≈£îeT“¤ø±edüú dæ~∆øÏ |òü÷‘· ø£*–+#·TqT. Äs¡Ts¡T≈£åîì $wüj·TeTTq
nqÔ'ø£sD¡ $X¯ó~∆øÏ jÓ÷>∑eTT≈£L&Ü kÕ<Ûqä eTì uÛ>Ñ e∑ BZ‘· ªjÓ÷>∑e÷‘·à
$X¯ó<äj∆ T˚ μ ˝ÀqT #Ó|Œæ j·TT+&ÉT≥#˚ Ç~ ìs¡+‘·se¡ TT nuÛ´Ñ dæ+|üã&Ü*.
øπ e\ ≈£îeT“¤ød£ ~æ #∆ ˚ neTs√*, eÁCÀ* jÓ÷>∑eTTq neTè‘·eTT dæ~+∆ #·T
#·Tqï~. Ç{Ϻ nuÛ≤´düeX¯eTTq dæ~∆+∫q düe÷~Û eTè‘·T´e⁄˝Ò≈£î+&É
#˚j·TTqT. düe÷~Ûj·Tq>±...ªÁX¯ó. ì]«ø±s¡‘·j·÷ eè‘êÔ ´ ÁãVü‰àø±s¡
‘·j·÷ |ü⁄q'ˆ eè‹Ô$düàs¡D+ düeT´ø˘ düe÷~Û s¡_ÛBÛj·T‘˚ˆˆμ $ø±s¡
s¡Væ≤‘·yÓTÆq ìX¯Ã\ eTH√eè‹Ô‘√ H˚qT ÁãVü≤àeTTqqT uÛ≤eeTTø£*–
∫‘·Ôeè‘·TÔ\T @$j·TT ˝Ò≈£î+&ÉT≥ düe÷~Û. Çø£ÿ&É <Ó’«‘·uÛ≤eq ˝Ò<äT
>∑qTø£ eTè‘·T´uÛj Ñ T· eTT ˝Ò<Tä .
}s¡∆«X¯Sq´ eT<ÛäX¯Sq´+ eT<Ûä´X¯Sq´+ j·T<ë‘·àø£yéTˆ
düs¡«X¯Sq´+ dü Ä‘˚à‹ düe÷~Ûdüúdü´ \ø£åDyéTˆˆ 35
{°ˆˆ }s¡∆«X¯Sq´yéT R dü«sêZ~ }s¡∆«˝Àø£eTT\T ˝Òì~>∑qT, n<Ûä
X¯SÙq´yéT R n‘·˝≤~ n<Û√<˚X¯eTT\T ˝Òì~>∑qT, eT<Ûä´X¯SÙq´yéT
R uÛÑ÷˝Àø£eTT ˝Òì~>∑qT, düs¡«X¯Sq´yéT R @$Tj·TT˝Òì~>∑qT,
j·T<ë‘·àø£yéT R @~ nsTTj·TTqï<√, dü' R n<˚, düe÷~Ûdüúdü´ R
düe÷~Ûj·T+<äTqïyêì, \ø£åDyéT R \ø£åDeTT.
32 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: ì]«ø£\Œ düe÷~ÛjT· +<äTqïyê&ÉT dü«s¡eZ Ts¡´Ô bÕ‘êfi¯ ˝Àø£eTT\T
˝Òì~>∑, <˚Xø¯ ±\ edüTeÔ ⁄\T ˝Òì~>±, @~j·TT+&ÉTH√ n<˚ (Ä‘·àj˚T)
‘êqì uÛ≤$+#·TqT. dü«s¡eZ Ts¡´Ô bÕ‘êfi¯eTT\T nq>± zv±ÿs¡eT+<ä*
n,ñ,eT nqT eT÷&Éø£ås¡eTT˝Ò, á eT÷&ÉT˝Òq{Ϻ ns¡∆e÷Á‘·#˚
ìX¯Ã\‘·«eTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT. ªnø±πs eVæ≤ï]‘ê´VüQ s¡Tø±πs Vü≤è~
dü+dæ‘ú '· eTø±πs#·ÁuÛTÑ y√s¡à<Û´˚ μnø±s¡eTT eT÷˝≤<Ûësê–ï...yÓX’ Ê«qs¡T&ÉT.
ñø±s¡eTT Vü≤è<äj·TkÕúqeTT...$wüßíe⁄. eTø±s¡eTT ÁuÛÑ÷eT<Ûä´eTT...
s¡TÁ<äT&ÉT. Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ }s¡∆«uÛ≤>∑eTTq ns¡∆e÷Á‘· Á|üø±•+#·T
#·Tqï~. ns¡e∆ ÷Á‘ês¡÷|ü Á|üDeHê<äeTTqT ≈£L&É \j·TeTT H=qs¡TÃ≥#˚
e÷Á‘ê #·‘·Twüºj·TeTTq≈£î }s¡∆«yÓTÆq<˚~ ø£\<√ n<˚ |üsê‘·Œs¡eTT.
n‘·&˚ |üse¡ ÷‘·à. n#·≥qT+&˚ dü«$ø£*Œ‘·yTÓ qÆ $X¯«$sê{Ÿ zÁ‘ê<ë´‘·à
dü«s¡÷|üeTT‘√ n+‘·{≤yê´|æ+#·TqT. Ç~ ì]«ø£\Œdüe÷~Û j·T+<äTqï
yêì \ø£åDeTT. BìH˚ ÁX¯ó‹ n‘·<ë«´eè‹Ôs¡÷|ü düe÷~Ûj·Tì
#Ó|ü #·Tqï~.
ÁX¯ó. Á|üu≤Û X¯Sq´+ eTqX¯SÙ-q´+ ãT~∆XS¯ q´+ ∫<ë‘·àø£+ˆ n‘·<ë«´
eè‹Ô s¡÷b˛k düe÷~ÛsT¡ àì uÛ≤õ‘·'ˆˆμ C≤Á>∑‘‡· «|üï (düvÿ\Œ $ø£˝≤Œ‘·àø£
e÷qdæøy£ ê´bÕs¡eTT) düTwüß|ü´Ô ekÕú >√#·s¡ e´eVü‰s¡XS¯ q´ yÓTqÆ ~j·TT,
πøe\ C≤„qdü«s¡÷|üeTTqT n>∑T á düe÷~Û n‘·<ë«´eè‹Ô s¡÷|üeTT.
X¯Sq´uÛ≤$‘· uÛ≤yê‘êà |ü⁄D´bÕô|’' Á|üeTT#·´‘˚ˆˆ 36
{°ˆˆ X¯Sq´uÛ≤$‘· uÛ≤yê‘êà R n+‘·j·TT @MT˝Ò<äì ‘·\+#·Tyê&ÉT,
|ü⁄D´bÕô|'’ R |ü⁄D´bÕ|üeTT\qT+&ç, Á|üeTT#·´‘˚ R $&ÉTã&ÉT#·THêï&ÉT.
B|æø±: |üPs√«ø£XÔ À¢øe£ TTq+<äT ì]«ø£\Œdüe÷~Û dæ‹ú ì, kÕ<Ûqä qT#Ó|Œæ ,
á düe÷~Ûj·T+<äTqïyêì \ø£åDeTT\qT #Ó|ü#·THêï&ÉT. n+‘·j·TT
33 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
@MT˝Ò<ìä ‘·\+#·Tyê&ÉT, |üè~∏yê´~•yêqÔyTÓ qÆ uÛ÷Ñ ‘·Á>±eTeTT ‘êH˚
n>∑T≥#˚ ‘·q≈£î Ç‘·s¡yÓTÆq~ ø=+#·yÓTÆqqT ˝Ò<äì ‘·\+#·Tyê&ÉT.
Ç{Ϻ yêìøÏ $~Ûìùw<ÛäeTT\T ˝Ò≈£î+&ÉT≥#˚ |ü⁄D´bÕ|üeTT\qT+&ç
$&ÉTeã&ÉT#·THêï&ÉT.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
n<äèX‚´ uÛ≤eHê HêdæÔ <äèX¯´y˚T‘·~«qX¯´‹ˆ
nes¡íeTdü«s¡+ ÁãVü≤à ø£<∏ä+ <Ûë´j·TìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 37
{°ˆˆ n<äèX‚´ R ø£qã&Éì<ëìj·T+<äT, uÛ≤eHê HêdæÔ R <Ûë´qeTT˝Ò<Tä ,
<äèX¯´y˚T‘·‘Y R á ø£qã&ÉTq<ä+‘·jT· T, $qX¯´‹ R q•+#·T#·Tqï~.
nes¡íyéT R s¡÷|üs¡Væ≤‘·yÓTÆ, ndü«s¡yéT R X¯u≤›>√#·s¡eT>∑T, ÁãVü≤à R
ÁãVü≤àeTTqT, jÓ÷–q' R jÓ÷>∑T\T, ø£<∏äyéT R m≥T¢, <Ûë´j·TìÔ R
<Ûë´ì+#·T#·THêïs¡T.
B|æø±: C≤Á>∑‘‡· «|üïdüTwüß|üÔ ´ekÕú>√#·s¡ e´eVü‰s¡ X¯Sq´yÓTqÆ , øπ e\
C≤„qdü«s¡÷|üyTÓ qÆ |üPs√«ø£Ô ì]«ø£\Œdüe÷~ÛjTÓ Tø£ÿ kÕ<Ûë´kÕ<Û´ä eTT\qT
Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT. düs¡«X¯Sq´yÓTÆq <ëìì uÛ≤eq#˚j·TT≥ m≥T¢?
nì. ø£qã&Éì <ëìì <Ûë´qeTT#˚j·TT M\T˝Ò<äT. á ø£qã&Éø£
bıe⁄≥ πøe\ #·s¡à#·≈£åîe⁄\≈£î dü+ã+~Û+∫q~ e÷Á‘·y˚Tø±<äT.
@ø±<äX‚Åì›j·TeTT\~. düπs«Åì›j·TeTT\#˚‘·qT Á>∑Væ≤+|üX¯ø£´eTT
>±ì<ä>∑T≥#˚ <Ûë´qeTT#˚j·TT neø±X¯eTT m≥T¢ ø£\T>∑TqT.
m+<äTe\q nq>± ÁãVü≤à nrÅì›j·TT&ÉT. ÇÅì›j·TeTT\T ÁãVü≤àqT
Á>∑V≤æ +#·T≥ø±<äT, ÁãVü≤ày˚T ÇÅìj
› T· eTT\qT Á>∑V≤æ +#·T#·THêï&ÉT. nq>±
nqÔsT¡ àKyÓTTqs¡TÃ#·THêï&ÉT. ÁãVü≤ày˚T ‘êHÓq’ yêì yê≈£îÿì Á|üe÷DeTT>±
rdüTø=+<äTeTHêï, ÁãVü≤àeTTqT>∑÷]à #Ó|Œæ q ñ|üìwü‘T· \Ô qT (Á|ükÕúq
34 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Á‘·j·÷<äT\qT) rdüTø=Hêï n{Ϻ$ kÕ<Ûäø£»q Á|üjÓ÷»qeTT ø=i≈£î
dü«dæú‹qT+&ç C≤iÏ yê>±BÅì›j·T düVü‰j·TeTT#˚ Á|üø£{Ï+|üã&çq$.
Ç$ düVü≤ø±s¡T\T, dü«dæú‹ ø±<äT. M{Ïì Ä\+ãq>± ¬>’ø=ì nuÛ≤´dü
yÓTTq]Ãq jÓ÷– dü«dü«s¡÷|ü dæ‹ú j·T+<äT+&ç ÇÅìj › T· eTT\T nqÔsT¡ àK
eT>∑T≥#˚ nq>± »>∑‘T· Ô ñ|üd+ü Vü≤]+|ü ã&ÉT≥#˚ dü‘´· eTT Á|üø{£ +Ï #·T
kÕúqeTT>±ì, neø±X¯eTT>±ì ˝Òìyê&Ó’ πøe\T&Ó’ |üs¡eT>∑TVü≤´yÓTÆq
yê&ÉT>∑H˚ j·TTHêï&ÉT. Çø£ <äèX¯´e÷qeT>∑T düø\£ eTT q•+#·T#·Tqï~.
Ç≥T¢+&É jÓ÷>∑T\T HêeTs¡÷|ü s¡V≤æ ‘·T&Óq’ ÁãVü≤àeTTqT @$<Ûeä TT>±
<Ûë´ì+#·T#·THêïs¡T?
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
}s¡∆«|üPs¡í eT<∏ä'|üPs¡í+ eT<Ûä´|üPs¡í+ j·T<ë‘·àø£yéTˆ
düs¡«|üPs¡í+ ‘·<ë‘˚à‹ düe÷~Ûdüúdü´ \ø£åDyéTˆˆ 38
{°ˆˆ }s¡∆«|üPs¡íyéT R }s¡∆«˝Àø£eTT\ yê´|æ+∫q~, n<Ûä'|üPs¡íyéT
R n‘·˝≤~ n<Û√˝Àø£eTT\ yê´|æ+∫q~, eT<Û´ä |üPs¡yí Té R kÕúes¡»vZ
e÷‘·àø£ Á|ü|üxÃeT+‘·j·TT yê´|æ+∫q~, düs¡«|üPs¡íyéT R n+‘·{
ì+&çj·TTqï~j·TTq>∑T, j·T<ë‘·àø£yéT R @ |üs¡e÷‘·àø£\<√,
‘·<ë‘˚à‹ R n~j˚T Ä‘·àj·Tì‘·\#·T≥, düe÷~Ûdüúdü´\ø£åDyéT R
düe÷~Ûj·T+<äTqï yêì \ø£åDeTT.
B|æø±: }s¡∆«X¯Sq´+, n<Ûä'X¯Sq´+ nì #·‘·Ts¡∆X¯˝Àø£eTT\≈£î
|üse¡ T+<äTqï yêì>± n+fÒ Çy˚$ ˝Òìyê&ÉT, ø±ìyêì>± |üPs¡«eTT
#Ó|Œü ã&ÉT≥#˚ düs«¡ X¯Sq´yÓTqÆ <ëìì <Ûë´ì+#·T≥ dü+uÛeÑ y˚THêj·TqT
Á|üXï¯ ñ<äsTT+∫+~. <ëìøÏ düe÷<ÛëqeTT>± düs«¡ X¯Sq´eT+fÒ @MT
˝Òøb£ ˛e⁄≥ø±<äT, düs«¡ yê´|ü≈î£ &Ój
’ T· T+&ç, düeTdüeÔ TT ø£*–j·TT+&ç <ëì
35 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
<äèwæº˝Òìyê&ÉT, |üPs¡Tí&ÉT, $sê– dü«$ø£*Œ‘· $X¯«$sê{Ÿ zÁ‘ê<ë´‘· à
dü«s¡÷|üeTT nì ñ|ü<•˚ düTHÔ êï&ÉT. ˝Àø£Á‘·jT· eTTq+<äT yê´|æ+∫qyê&ÉT
nqT≥#˚ |üèB∏«˝Àø£eTT\ yÓTT<ä*&ç <äT´˝Àø±<äT\ ei≈£î ‘·qj·T+<äT
©qyÓTj Æ T· Tqïyê&ÉT. ø£qTø£ Äj·÷ ˝Àø±qÔs‘Z¡ · düeTdüJÔ e⁄\qT MøÏ+å #·T
yê&ÉT, ø±e⁄q düs«¡ kÕøÏ.å |üè~∏yê´~ <äT´˝Àø£|sü ´¡ qÔeTT yê´|æ+∫qyê&ÉT
nqT≥#˚ ‘·‘<Ô· ~ä <Û e˚ ‘·˝q’… |üxÃÁãVü≤à\≈£î ô|q’ THêïyê&ÉT, ìwüÿ\T&ÉT
á |üs¡ÁãVü≤àeTT. |üxÃÁãVü≤à\ Ä~Û|ü‘·´eTTq≈£î ˝Àã&çq<ä+‘·j·TT
düø\£ eTT. |üxÃÁãVü≤à\≈£î |üse¡ T+<äTqï~ |üsÁ¡ ãVü≤àeTT. ªÁX¯ó. @ø√Væ≤
<˚e' Á|ü~XÀqTdüsê«'μ @ø£s¡÷|ü⁄&Ó’ Á|üø±X¯ dü«s¡÷|ü⁄&Ó’qyê&ÉT düeTdüÔ
~≈£îÿ\qT, nyê+‘·s¡~≈£îÿ\qT yê´|æ+∫j·TTHêï&ÉT nì ÁX¯ó‹
e#·qeTT. Ç{Ϻ |üs¡e÷‘·àj˚T H˚qqT dæús¡ãT~∆ düe÷~Û\ø£åDeTT.
}s¡∆«eTq>± n$<ë´|ü<äeT>∑T »>∑‘·TÔq≈£î ô|’uÛ≤>∑eTT, n<ä+‘·j·TT
ì+&çjT· Tqï~. Ç~ }s¡«∆ |üPs¡eí TT. n<Û'ä |üPs¡eí TT, n<Ûdä ‡ü q>± n$<ë´
|ü<äeTTjÓTTø£ÿ dü÷ú˝≤+X¯eTT, n#·Ã≥ ì+&çj·TTqï~ n<Ûä'|üPs¡íeTT.
eT<Û´ä |üPs¡eí Tq>± n$<ä´jÓTTø£ÿ }sê∆«<Û'ä Á|ü<X˚ e¯ TT\≈£î ;»uÛ≤>∑eTT.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
kÕ\eT“kÕ´|ü´ì‘·´‘·«+ ìsê\eT“dü´ X¯Sq´‘êˆ
ñuÛÑjÓ÷s¡|æ <√wü‘ê«‘·ÿ<∏ä+ <Ûë´j·TìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 39
{°ˆˆ kÕ\eT“dü´ R eT÷]Ôe+‘·+u…’q jÓ÷>∑eTTq≈£î, nì‘·´‘·«eT|æ
R nì‘·´‘·«eTT, ìsê\eT“dü´ R ìsê<Ûës¡yÓTÆq jÓ÷>∑eTTq≈£î,
X¯Sq´‘ê R X¯Sq´‘·«eTTqT ø£\e⁄— ñuÛÑjÓ÷s¡|æ R á kÕ\eT“
ìsê\eT“ jÓ÷>∑eTT\ s¬ +&ç+{Ïø,Ï <√wü‘ê«‘Y R <√wüeTT+&ÉT≥e\q,
ø£<∏äyéT R m≥T¢, jÓ÷–q' R jÓ÷>∑T\T, <Ûë´j·TìÔ R <Ûë´qeTT
#˚jT· T#·THêïs¡T.
36 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: Ç~ kÕ\eT“jÓ÷>∑e÷? ìsê\eT“jÓ÷>∑e÷? j·Tì Á|ü•ï+#·T
#·THêï&ÉT. Ç~ kÕ\eT“jÓ÷>∑e÷ n+fÒ... dü>∑TD<Ûë´q+ãT‘√qTqï
kÕ\eT“jÓ÷>∑eTTq≈£î nì‘·´‘·«+ãT ø£\T>∑T#·Tqï~ø£<ë?, ˝Ò<ä÷
eT÷]Ôe+‘·<ëÛ ´qX¯Sq´+u…q’ ìsê\eT“jÓ÷>∑yT˚ n+<äTyê! X¯Sq´‘·«+
ñ+&ÉH˚ e⁄qï~. ø±e⁄q á ¬s+&ç+{ÏøÏ <√wüeTT ø£\T>∑T≥#˚ C≤„qT\T
m≥T¢ <Ûë´ì+‘·Ts¡T? dü>∑TD<Ûë´qeTT‘√qTqï kÕ\eT“jÓ÷>∑eTTq
<äèX¯´eTT+&ÉT≥#˚ nì‘·´eTT. Ç~ düø\£ eTT. (eT÷]Ôe+‘· <Ûë´qX¯Sq´+
u…q’ ìsê\eT“jÓ÷>∑eTT n<äèX¯´eTT, ìwüÿ\eTT. á s¬ +&ç+{ÏjT· +<äT
<√wüeTT ø£\T>∑T≥#˚ <Ûë´qeTT m≥¢q>±...düø\£ eTT ñbÕj·TuÛ÷Ñ ‘·eTT—
ìwüÿ\eTT ñù|j·TuÛÑ÷‘·eTT. dü>∑TD<Ûë´qyÓTÆq düø£\eTT‘√, ñù|j·T
uÛÑ÷‘·yÓTÆq ìwüÿ\eTT dæ~∆+#·TqT. y˚<äÁ|ü‹bÕ<ä´yÓTÆq j·T»„j·÷>±~
Áø£‘·Te⁄\T düø£\eTT. Ç{Ϻ düø£\eTTqT nqTwæ˜+#·T≥#˚ ∫‘·ÔX¯ó~∆
ø£\T>∑TqT. |ü$Á‘êqÔ' ø£s¡DT&Ó’qyêìπø y˚<ëqÔ»q´ $y˚ø£eTTq
ìwüÿ\yÓTÆq |üs¡ÁãVü≤àkÕø屑êÿs¡eTT. ø±e⁄q ìwüÿ\eTT ÇÅì›j·÷r‘·
yÓTÆq~>±ì X¯Sq´eTT>±<äT) ªÁX¯ó. <˚Vü≤düúdü‡ ø£˝À CÒ„jÓ÷ ìwüÿ˝À
<˚Vü≤e]®‘·'μ düø£\T&ÉT, ìwüÿ\T&ÉT nqT $wüj·TeTT\T dü«s¡÷|ü
dü+ã+<ÛäeTT#˚‘·qT, ‘·‘·‡+ã+<ÛäsêVæ≤‘·´eTT#˚‘·qT @s¡Œ&ÉT#·Tqï$.
düø£\eTT eè~∆ø£åj·TeTT\T ø£\<ä>∑T≥#˚ ì‘·´‘·«eTT ˝Òì~. neT÷]Ô
<Ûë´qeTT ìwüÿ\yÓTqÆ qT Ç~j·TT <Ûë´qe÷Á‘·yT˚ ø±e⁄q <äV≤ü s√bÕdüHê
~ø£eTTe˝… dü>T∑ DÁãVü≤à ÁbÕ|æøÔ Ï e÷Á‘·yT˚ kÕ<Ûqä e÷? |üsÁ¡ ãVü≤àÁbÕ|æøÔ Ï
kÕ<ÛäquÛÑ÷‘·eT>∑THêj·TqT X¯+ø£ ø£\T>∑T#·Tqï~. ø±e⁄q ¬s+&ÉTqT
<√wüuÛÑ÷sTTwüºeTT>∑H˚ j·TTqï$ø£<ë? jÓ÷>∑T˝…≥T¢ <Ûë´ì+‘·Ts¡ì
n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT.
37 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
Vü≤è<äj·T+ ìs¡à\vÿ è‘ê« ∫qÔsTT‘ê«Vü≤´HêeTj·T+ˆ
nVü≤y˚Tø£$T<ä+ düs¡«$T‹ |üX‚´‘·Œs¡+ düTFˆˆ 40
{°ˆˆ Vü≤è<äj·TyéT R eTqdüT‡qT, ìs¡à\+ø£è‘ê« R C≤„q$s√~ÛjÓÆTq
sê>±~ <√wüsV¡ ≤æ ‘·eTT>±CÒd,æ nHêeTj·TyéT R áX¯«s¡Tì, ∫qÔsTT‘ê«
R <Ûë´ì+∫, nVü≤yéT R H˚qT, @ø£ R ˇø£ÿ&çH˚, Ç<ä+düs¡«yéT R á
düeTdüÔeTTqT, Ç‹ R nì, |üs¡+düTF R |üs¡e÷qHꛑ·à≈£î&Ó’, |üX‚´‘Y
R #·÷&Ée\j·TTqT.
B|æø±: Ç‘·'|üPs¡«eTT düs¡«|üPs¡í+ nì #Ó|üŒã&çq dü«s¡÷|üeTT
@~ø£\<√, n~ Çø£ÿ&É nVü≤y˚Tø£$T<ä+ düs¡«+ nì #Ó|üŒã&çq~.
Bì#˚ ì]«ø£\Œdüe÷~Ûd~æ ø∆ Ï ñ|üjT· Tø£eÔ T>∑T <Ûë´qjÓ÷>∑eTT ñ|ü<•˚ +
|üã&ÉT#·Tqï~. nVü≤y˚Tø£+ nqTq~ e´wæºyê#·ø£eTT. Bìì
düeTwæºj·T+<äT ©qyÓTTqs¡Ãe˝…qT. Bìe\q |üPs¡«XÀ¢ø£eT+<ä*
kÕ\+ã, ìsê\+ã jÓ÷>∑eTT\≈£î>∑\ <√wüeTT |ü]Vü≤]+|üã&ÉT
‘·T+~. Çø£ÿ&É kÕ«s¡úeTT ˝Ò<äT, e´wæºøÏ Á|ü‘˚´øÏ+∫ ndæú‘·«eTT˝Ò< äT.
ìcÕÿeTuÛ≤eq. á ìcÕÿeT uÛ≤eÁbÕ|æÔ m≥T¢? n+fÒ ªVü≤è<äj·T+
ìs¡à\+ø£è‘ê«μ C≤„q$s√~ÛjÓÆTq sê>±~ <√wüs¡Væ≤‘·eTT>±$+∫
|ü]X¯ó<äy∆ TÓ Tq]Ã, Ç~ m≥T¢ |ü]X¯ó<ä∆ eT>∑Tqqï ìcÕÿeTeTT>± CÒdqæ
yÓ~’ ø£ ø£sêà#·sD¡ eTTe\q ∫‘·XÔ ó¯ ~∆ ø£\T>∑TqT. ªªÁX¯ó. ‘·|kü Õ ÁbÕ|ü´‘˚
dü‘·Ô«+, dü‘êÔ «‘·‡+ÁbÕ|ü´‘˚ eTq', eTqkÕ ÁbÕ|ü´‘˚ ‘ê«‘êà Vü‰´‘êà
bÕÔ ´qì es¡‘Ô μ· μ ‘·|dü Tü ‡#˚ dü‘«· >∑TDeTT ø£\T>∑TqT. á dü‘«· >∑TDeTT#˚
|ü]X¯ó<äy∆ TÓ qÆ eTqdüT‡ @s¡Œ&ÉTqT. ªªÁX¯ó. y˚<√πøqÔ Á|üø±πsD ø£èÅ#÷ #¤ êÅHê›
j·TD≤~_Û' X¯Øs¡ XÀwüD+ j·T‘·Ô ‘·|ü Ç‘·T´#·´‘˚ ãT<Û'’Ó ˆ ø√yêyÓ÷ø£'å ?
38 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ø£<+äÛ øπ q dü+kÕs¡+ Á|ü‹|üqïyêHé? Ç‘ê´˝Àø£q eTs¡Cú ≤„ dü|Ô Xü Ù¯ +düìÔ
|üD϶‘ê'ˆˆμμ ‘·|üdü‡q>± ø£èÅ#·Ã¤#·ÅHê›j·TD≤~ ìj·TeTeTT\ Á|üø±s¡eTT
dü«X¯Øs¡eTTqT XÀwæ+|ü#˚j·TT≥. ˝Ò<ë...H˚qe«&ÉqT? dü+kÕs¡eTq>±
m{Ï~º ? <˚ì#˚ dü+kÕs¡eTTq ã+~Û+|ü ã&ç‹ì? Ç+<äT+&ç $eTTøÏÔ m≥T¢?
nì XÊÅddÔü Vü ‰ü j·TeTTq $eTs¡Ù#˚dæ ‘·<qä TkÕs¡eTT $eTTøÏìÔ bı+<äT≥j˚T
‘·|dü ‡ü ì |üD‘¶Ï ê_ÛÁbÕj·TeTT. á s¬ +&ÉT>∑TDeTT\ #˚‘q· T dü‘«Ô· >∑TDeTT
eè~∆jT· >∑T#·Tqï~. Bì#˚ eTqdüT‡ X¯ó<äe∆ T>∑T#·Tqï~. Bì#˚ ìcÕÿeT
uÛ≤eÁbÕ|æÔ. Ç{Ϻ nqÔ'ø£s¡DX¯ó<äT∆\≈£î Ä‘·à \_Û+#·T#·Tqï~. á
düeTdüÔeTT H˚H˚ nqT düsê«‘·àuÛ≤eq#˚ Ä‘·à˝≤uÛÑeTT#˚ ÁX‚wü˜yÓTÆq
düTKeTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT. nq>± |ü⁄qsêeè‹Ô s¡Væ≤‘·yÓTÆq ÁãVü≤à
|ü<eä TT dü+ÁbÕ|üeÔ T>∑T#·Tqï~. ø±e⁄q Ç~ X¯Sq´eTTø±<äì Á>±Vü≤´eTT.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
nø£åsêDÏ düe÷Á‘êDÏ düπs«_qT› düe÷Á•‘êˆ
Hê<˚q_Û<ä´‘˚ _qT›dü‡Hê<ä' πøq _Û<ä´‘˚ˆˆ 41
{°ˆˆ düe÷Á‘êDÏ nø£åsêDÏ R e÷Á‘êdüVæ≤‘·yÓTÆq nø£ås¡eTT\T, düπs« R
nìïj·TT, _qT›deü ÷Á•‘ê' R _qT›e⁄HêÁX¯sTT+∫q$, _qT›' R _qT›e⁄,
Hê<˚q R Hê<äeTT#˚, _Û<´ä ‘˚ R uÛ~Ò +|üã&ÉT#·Tqï~, dü' R ÄHê<äeTT,
πøq_Û<ä´‘˚ R <˚ì#˚ uÛÒ~+|üã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: Á|ü|üxÃeTT X¯ã›ìs¡÷|æ‘·+ãì, X¯ã›eTT esêí‘·àø£eTì,
es¡íeTT\T Á|üDes¡÷|ü+ãT\ì, Á|üDeeTT _qT›s¡÷|üeTì, _qT›e⁄
Hê<äs÷¡ |üeTì, Hê<äeTT ÁãVü≤à<Ûë´q kÕúqs¡÷|üyTÓ qÆ ø£˝≤dü«s¡÷|üeTì,
ÁãVü≤àeT+<äT nq«sTT+#·T≥e\q _qT›Hê<äø˝£ ≤r‘· |üsÁ¡ ãVü≤àeTTH˚
<Ûë´ì+|üe˝…qì ª_qT›Hê<äø£˝≤r‘·+ j·TdüÔ+ y˚<ä dü y˚<ä$‘Yμ ñ|ü<˚•+
39 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
∫‹$. <ëìì dü$es¡eTT>± #Ó|üŒe\dæq<äì n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT.
e÷Á‘êdüVæ≤‘·yÓTÆq düs¡«es¡íeTT\T _qT›e⁄qT ÄÁX¯sTT+#·T#·Tqï$.
_qT›e⁄ Hê<äeTT#˚ uÛ~Ò +|üã&ÉT#·Tqï~. nq>± ÁVü≤dü«Bs¡|È ⁄ü ‘¢ êø£så ¡eTT\T
nìïj·TT zv±ÿs¡eTT e\qH˚ |ü⁄{Ϻq$. ªÁX¯ó. #·‘·TcÕŒ~<ä eTø£ås¡+
|üs¡+ÁãVü≤àμ nqT ÁX¯ó‹ e#·qeTT#˚ Á|üDeeTTq≈£î Hê\T>∑T
bÕ<äeTT\ì düŒwüºeT>∑T#·Tqï~.
ªÁX¯ó. |üPs¡«dü´e÷Á‘ê |üè~∏e´ø±s¡' düãTT–“¤' ãTTπ>«<√ ÁãVü‰à, edüy√
>±j·TÁr, >±s¡|Ω ‘ü ´· 'μ Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ Á|ü<eä∏ Te÷Á‘· nø±s¡eTT, >±j·TÁr
#Û·+<ädüT‡, |üè~∏M uÛÑ÷‘·eTT, n~Û<˚e‘· ÁãVü≤à.
ªÁX¯ó. ~«rj·TqÔ]ø£å+ dü ñø±s¡' düj·TE]“¤s¡´Eπs«<√ $wüOís¡TÁ<ë
Á‹wüß|º t <äøDåÏ ≤–ï'μ Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ ~«rj·Te÷Á‘· ñø±s¡eTT, Á‹wüß|º t
#Û·+<ädüT‡, Äø±X¯eTT uÛÑ÷‘·eTT, n~Û<˚e‘· $wüßíe⁄.
ªÁX¯ó. ‘·èrj·÷ <Í´dü‡ eTø±s¡' dü kÕe÷_ÛkÕ‡eTy˚<'ä s¡TÁ<ä' Ä~‘ê´'
»>∑‘ê´Vü≤˙j·T'μ @v±ÿs¡eTTq≈£î eT÷&Éee÷Á‘· eTø±s¡eTT. »>∑r
#Û·+<ädüT‡, <äT´˝Àø£eTT uÛÑ÷‘·eTT, n~Û<˚e‘· s¡TÁ<äT&ÉT.
ªj·÷ekÕH˚d´ü #·‘T· s¡´ú s¡e∆ ÷Á‘ê kÕ k˛eT˝Àø£ zv±ÿs¡'μ zv±ÿs¡eTTjÓTTø£ÿ
Hê\Ze~j·T>∑T ns¡∆e÷Á‘· k˛eT˝Àø£eTT. Ç~ dü÷ú\yÓTÆq|ü&ÉT
ÁVü≤dü«eTT, Bs¡eÈ TT, |ü⁄‘¢ e· Tì #Ó|Œü ã&ÉTqT. ªÁX¯ó. dü÷\ú y˚T‘·Å<›ä dü«Bs¡È
|ü⁄‘¢ $· T‹ zyéT zyéT zyéTμ Ç~ dü«uÛ≤eeTT#˚ Bs¡yÈ TÓ qÆ +<äTq yÓTT<ä{~Ï
Bs¡ÈeTT. ¬s+&Ée zv±ÿs¡eTT |ü⁄¢‘·eTT, eT÷&Ée zv±ÿs¡eTT Hê\T>∑T
e÷Á‘·\T ø£\~.
nø±s¡ ñø±s¡ düì∆jÓ÷>∑eTT#˚ Á‘·jÓ÷<äX¯ dü«s¡dü<äèX¯ es¡íÁ|üø±X¯e TT
>∑\~. Ç~ X¯ó<ä∆ãT~› dü«s¡÷|üeTT>∑\~. <ëìô|’ eTø±s¡eTT, <ëìô|’
‘Ó\ì¢ es¡eí TTø£\ Hê<äeTT Á|üø±•+#·T#·Tqï~. á ns¡e∆ ÷Á‘· zv±ÿs√
40 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
#êäsD¡ ≈£î ∫e]<äX.¯ |üse¡ TXÊ+‹ kÕúqeTT. Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ ˇø=ÿø£ÿ
e÷Á‘·j·TT _Ûqïe÷Á‘·\j·T+<äT \sTT+#·TqT. nø±s¡eTT ñø±s¡eTT
q+<äT, ñø±s¡eTT _qT›s¡÷|üyÓTÆq eTø±s¡eTTq+<äT \sTT+#·TqT.
ªe÷Á‘ê e÷Á‘ê' Á|ü‹ e÷Á‘ê>∑‘ê'μ _qT›s¡÷|üyÓTÆq eTø±s¡eTT
ns¡∆e÷Á‘· s¡÷|üyÓTÆq Hê<äeTTq+<äT \sTT+#·TqT. eT] Ä Hê<äeTT
<˚ìj·T+<äT \sTT+#·T #·Tqï<äì Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT.
ªÁX¯ó. ÁbÕD+ eTqdæ düVü≤ø£s¡D…Æ' Hê<ëH˚Ô |üs¡e÷‘·àì düÅeTŒ‹cÕ˜|ü´
<Ûë´sT÷ ‘˚XÊq+ Á|ü<Ûë´sTT ‘·e´yéTμ ÁbÕDeTT\qT ÇÅì›j·TeTT\qT
eTqdüT‡q+<äTCÒ]à Hê<ëqÔyTÓ qÆ |üse¡ ÷‘·àj·T+<äT (ns¡e∆ ÷Á‘ê~Û <˚e‘·
jÓTÆ q ø±s¡DÁuVü≤àdü«s¡÷|üeTTq+<äT) #·øÿ£ >± ì*|æ áXÊqTì <Ûë´qeTT
#˚j·Te˝…qì ÁX¯ó‹ e#·qeTT.
<ëq+CÒdæ Hê<äeTT <˚ìj·T+<äT düeTq«sTT+|üã&ÉT#·Tqï<äqï Á|üXï¯ eTTq≈£î
uÛÑ>∑yêqT&ÉT ÁãVü≤àeTTq+<äì düe÷<ÛëqeTT #Ó|ü#·THêï&ÉT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
nHêVü≤‘·dü´ X¯ã›dü´ ‘·dü´ X¯ã›dü´jÓ÷<Ûä«ì'ˆ
<Ûä«H˚s¡qÔs¡Z‘·+ CÀ´‹' CÀ´‹s¡qÔs¡Z‘·+ eTq'ˆ
‘·qàH√ $\j·T+j·÷‹ ‘·~«c˛í' |üs¡eT+|ü<äyéTˆˆ 42
{°ˆˆ nHêVü≤‘·d´ü X¯ãd› ´ü R |üsêedüqú T bı+~q Á|üDeTTjÓTTø£ÿ, j·T'
<Û«ä ì' R @ <Û«ä ì(Hê<äeTT)ø£\<√, ‘·d´ü X¯ãd› ´ü R n~ Á|üDeeTTjÓTTø£ÿ,
<Ûä«ì' R Hê<äeTT, <Ûä«H˚s¡qÔs¡Z‘·yéT R Hê<ëqÔs¡Z‘·eTT>±, CÀ´‹' R
CÀ´‹ ø£\<äT, CÀ´‹s¡qsÔ ‘Z¡ y· Té R CÀ´‹eT<Û´ä j·T+<äT, eTq' R eTqdüT‡,
‘·qàq' R ÄjÓTTø£ÿ eTqdüT‡, $\j·T+j·÷‹ R m#·Ã≥ HêX¯eTTqT
bı+<äT#·Tqï<√, ‘·‘Y R n~, $c˛í' R $wüßeí ⁄jÓTTø£ÿ, |üse¡ T+ |ü<yä Té
R ÁX‚wü˜yÓTÆqkÕúqeTT.
41 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: |üx±ÃX¯<«ä s¡sí ÷¡ |üyTÓ qÆ _qT›e⁄ Hê<äeTT#˚ uÛ~Ò +|üã&ÉT#·Tqï~.
ø£˝≤|üPs¡yí TÓ qÆ Hê<äeTT |üsÁ¡ ãVü≤àeTTq+<˚ ©qeT>∑Tqì #Ó|ü #·THêï&ÉT.
Vü≤è<äj·T$uÛ≤‘·yÓTÆq X¯ã›eTTjÓTTø£ÿ @<Ûä«ìø£\<√ Ä <Ûä«ìeT<Ûä´eTTq
CÀ´‹ø£\<äT. ÄCÀ´‹s¡qsÔ ‘Z¡ e· TT>± eTqdüT‡ ø£\<äT. Ä eTqdüT‡ m#·Ã≥
\sTT+#·TH√ n~ $wüßíkÕúqeTT. düø£\ ÁbÕDT\jÓTTø£ÿ Vü≤è<äj·TkÕúq
eTTq <Ûë´qjÓ÷>∑´yÓTÆq~ (<Ûä«ì) B|üeTTe˝… Á|üø±•+#·T#·Tqï~.
ªªdüs¡«kÕ´qÔ kÕúH˚uÛÀ´ <Û˚´j˚TuÛÑ´' Á|üB|üe‘Y Á|üø±X¯j·Tr‹ Á|üø±X¯'μμ
düø£\uÛÑ÷‘·eTT\T düs¡«Á|ü|üxÃeTTqT \sTT+#·T eTH√\j·TkÕúqeTT.
$wüßíkÕúqeTqT≥#˚ Ç~ düs¡«<˚e‘ê $ÁXÊìÔkÕúqeTT. ªªÁX¯ó. düπs«<˚yê
dü‡+$X¯˙‹Ô $wüß'í düsê«DÏ ãè+Vü≤àj·Tr‹ ÁãVü≤àμμ düø\£ Á|ü|x ü ÃeTTqT
eTs¡\ Ç≥qT+&˚ düèwæº+|üã&ÉT≥#˚ ÁãVü≤àeTqã&ÉT#·THêï&ÉT. á
Hê<äeT<Û´ä eT+<äT CÀ´‹ nqT≥#˚ Ç~ dü«Á|üø±X¯ #Ó‘’ q· ´yÓTqÆ CÒj „ T· eTT.
CÒj „ T· s¡÷|üyTÓ qÆ CÀ´‹j·T+<äT eTqdüT‡ nD–j·TTqï~. Hê<äeTT\q>±
|òTü +≥, X¯+K, &ÛeÉ Ts¡Tø£, <äT+<äT_Û, y˚T|òTü eTT yÓTT<ä˝q’… $. ªHê<˚Á|üe]Ô
‘·+ ∫Ô‘·+ Hê<˚qdüVü≤©j·T‘˚μ Hê<äeTTq+<äT Á|üe]Ô+∫q ∫‘·ÔeTT
Hê<äeTT‘√&É \j·TeT>∑T#·Tqï~. ª<Û«ä H˚sq¡ sÔ ‘Z¡ +· CÒj„ T· + CÒj
„ T· kÕ´qÔs‘Z¡ +·
eTq'ˆ eTqdüÁÔ ‘· \j·T+j·÷‹ ‘·~«c˛í' |üse¡ T+|ü<yä Té μ y˚T|òTü Hê<äeTT
\_Û+#·TkÕúqy˚T $wüßeí ⁄jÓTTø£ÿ |üse¡ T|ü<eä TT. $wüßeí q>± Ç{Ϻ kÕúqeTT
q+<äTqï jÓ÷–. ªÁX¯ó. düs¡«ø£s¡D≤ì eTqdæ düÅeTŒ‹cÕ˜|ü´ <Ûë´q+
$wüß'í μ dü÷\ú X¯Øs¡eTTq+<ä* düsπ «Åìj › T· eTT\qT eTqdüT‡q dü+Á|ü‹wæ+˜
∫q $wüßíX¯ã›yê#·T´&Ó’q jÓ÷–#˚ bı+<äã&ÉT#·T+&ÉT≥e\q Ç~
|üse¡ T|ü<eä TT.
42 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
zv±ÿs¡<Ûä«ì Hê<˚q yêjÓ÷' dü+Vü≤s¡D≤ìÔø£yéTˆ
ìsê\eT“+ düeTT~›X¯´ j·TÁ‘· Hê<√ \j·TvZ‘·'ˆˆ 43
{°ˆˆ zv±ÿs¡<«äÛ ì Hê<˚q R zv±ÿs¡<«äÛ Hê´‘·àø£+u…q’ Hê<äeTT‘√, yêjÓ÷'
R yêj·TTe⁄jÓTTø£ÿ, dü+Vü≤s¡D≤ìÔø£yéT R sπ #·ø|£ Pü s¡ø±~ $<ÛëqeTT>±
ìj·T$T+|üã&çq yêj·TTe⁄ HêX¯qeT>∑Tei≈£î, ìsê\eT“yéT R ì]«X‚wü
ÁãVü≤àeTTqT, düeTT~›X¯´ R \ø£å ´eTT>± #˚düTø=ì, (<Ûë´j˚T‘Y), j·TÁ‘·
R mø£ÿ&É, Hê<ä' R Hê<äeTT, \j·T+>∑‘·' R ©qeT>∑T#·Tqï<√...(n~
|üse¡ T|ü<eä TT)
B|æø±: Ç+ø£qT á$<Ûeä TT>± #Ó|ü #·THêï&ÉT. zv±ÿs¡<«äÛ Hê´‘·àø£+u…q’
Hê<äeTT‘√ πs#·ø£, |üPs¡ø£, ≈£îeT“¤ø£ $<ÛëqeTT>± ìj·T$T+|üã&çq
yêj·TTe⁄ HêX¯qeT>∑Tei≈£î, ªªÁbÕD≤j·÷yÓTÆ ÅdæÔ_Û' |üP‘·düÔ‘· zv±ÿs¡
eTs¡Ω‹μμ sπ #·ø£ |üPs¡ø£ ≈£îeT“¤ø£ uÛ<Ò eä TT e\q eT÷&ÉT$<Û+ä ãT\T>±qT,
eT÷&ÉTnø£ås¡eTT\T>±qT ñ+&ÉT≥#˚ Á|üDey˚T ÁbÕD≤j·÷eTeTT
nqã&ÉT#·Tqï~. Ç&ÜHê&ç#˚ nø±s¡eTTqT ∫+‹+#·T#·T u≤Vü≤´yêj·TTe⁄qT
16 e÷Á‘·\ ø±\Á|üe÷DeTT |üP]+∫, |üP]+∫q yêj·TTe⁄qT 64
e÷Á‘·\ ø±\Á|üe÷DeTT ñø±s¡<Ûë´qj·TTø£ÔeTT>± ≈£î$T“¤+∫,
|æv˝Z ≤Hê&ç#˚ eTø±s¡eT÷]Ôì <Ûë´ì+#·T#·T 32 e÷Á‘·\ ø±\Á|üe÷DeTT
sπ ∫+#·e˝…qT. Ç{Ϻ $<ÛëqeTT#˚ ìj·T$T+|üã&çq yêj·TTe⁄ q•+#·T
ei≈£î ì]«X‚wü ÁãVü≤àeTTqT <Ûë´ì+#·e˝…qT. <˚ìj·T+<äT yêj·TTe⁄
Á|üe]Ô+#·T#·Tqï<√ n+<äT eTqdüT‡ Á|üe]Ô+#·T#·Tqï~. <˚ìj·T+<äT
eTqdüT‡ ©qeT>∑T#·Tqï<√ n+<äT yêj·TTe⁄ \sTT+#·T#·Tqï~. ªªk˛-
j·Ty˚T yêdüTÔ yÓ÷øå±UÀ´ e÷düTÔyê|æ eT‘êqÔπsμμ ∫‘·Ô\j·Ty˚T yÓ÷ø£åeTHÓ&ÉT
|ü<äeTTq≈£î yê#·´eT>∑TqT. \jÓ÷ \j·T Ç‹ÁbÕVüQ' ø°<äèX¯+ \j·T
\ø£Då +ˆ n|ü⁄qsê«düH√‘êúq \¢j÷Ó $wüjT· $düà è‹'μμ |ü⁄q'|ü⁄q' yêdüq
43 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Á|ü e ]Ô + |ü q +<ä T q X¯ u ≤› ~ $wü j · T eTT\qT>±ì, <Û ˚ ´ j· ÷ ø±s¡
$wüj·TeTT\qT>±ì eTs¡#·T≥ \j·TeTqã&ÉTqT. Ç{Ϻ \j·TeTT
Hê<äeTTqT ÄÁX¯sTT+∫j·TTqï~. ªdü\jÓ÷ Hê<äe÷Á•‘·'μ m#·Ã≥
Hê<ä e TT HêX¯ q yÓ T T+<ä T H√ n~ Hê<ëqÔ e TT. ª\j·T kÕúq+
yêjÓ÷düÔ<äT|ü] #· eTVü‰Hê<äs¡÷|ü+ •yês¡úyéTμ jÓ÷>∑T\T @ $wüßí
kÕúqeTTq ÁbÕDeTT\T ì\TŒ#·THêïs√ n~ yêj·TT$sêeTkÕúqeTT.
<ëìô|’ Hê<äeTT \sTT+#·T eTVü‰Hê<ä dü«s¡÷|üeTT. Ç{Ϻ _qT› Hê<ä
Hê<ëqÔ düeTq«j·TeTT#˚ dü÷ø£Îs¡÷|üeTT ≈£L&É |ü]‘·´õ+#·ã&ç
πøe˝≤‘·àj˚T ñqà˙dü+#ês¡eTT q≈£î $T>∑T\TqT.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
_ÛH˚ï|üx±Ã‘·àπø <˚ùV≤ >∑‘˚ |üxÃdüT|üxÃ<Ûëˆ
ÁbÕD…Æ]«eTTπøÔ <˚ùV≤‘·T <Ûäsêà<Ûäsöà ø£« >∑#·Ã¤‘·'ˆˆ 44
{°ˆˆ |üx±Ã‘·àøπ R |üx±Ã‘·àø£eT>∑T, <˚ùV≤ R <˚V≤ü eTT, _ÛHï˚ R _ÛqïeTT
ø±>±, |üxÃdüT|üxÃ<Ûë R nsTT<äTqT nsTT<äT $<ÛäeTT\T>±, >∑‘˚ R
bı+~j·TT+&É>±, ÁbÕD…Æ' R ÁbÕDeTT\#˚ (<äX¯$<Ûä yêj·TTe⁄\#˚),
<˚ùV≤‘·T R dü÷\ú X¯Øs¡eTT, $eTTπøÔ R $&ÉTeã&ÉT#·T+&É>±, <Ûsä êà<Ûsä öà
R <Ûäsêà<Ûäs¡àeTT\T, ø£« >∑#·Ã¤‘·' R m#·Ã≥≈£î b˛e⁄#·Tqï$.
B|æø±: Ç‘·'|üPs√«ø£Ô $wüj·TeT+‘·j·TT Äs¡÷&ÛÉTqπø >∑<ë— Çø£ ∫‘·Ô
X¯ó~∆˝Òì Äs¡Ts¡T≈£åîìdæú‹ m{Ϻ<äì n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT. |üxÃuÛÑ÷‘ê‘·àø£
eT>∑T <˚V≤ü eTT _ÛqïeTTø±>± nsTT<äTqT nsTT<äT$<Ûeä TT\>∑T#·Tqï$.
ÁbÕD√|üÁbÕDeTT\#˚ X¯Øs¡eTT $&ÉTeã&ÉT#·T+&É>± Je⁄&=q]Ãq
<Ûsä êàs¡àeTT\T m#·Ã≥≈£î b˛e⁄#·Tqï$. Ç‘·'|üPs¡«eTT #Ó|Œæ q<ä+‘·j·TT
yêdüHêø£åj·TyÓTÆq Äs¡÷&ÛÉTì $wüj·TeTT, Äs¡Ts¡T≈£åîq≈£î ∫‘·ÔeTT
44 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
yêdüHêj·T‘·yÓTÆ j·TT+&ÉTqT, n{ϺyêìøÏ nj·Te÷‘êà ÁãùV≤à‘ê´~
eTVü‰yêø±´s¡dú ‹úæ ˝Ò<Tä . á dæ‹ú ˝Òì yêìøÏ »qqeTs¡DeTT\T ‘·|Œü e⁄.
|üxÃuÛÑ÷‘·eTT\T _ÛqïeTT˝…’, ÁbÕD√|üÁbÕDeTT\#˚ $&ÉTeã&É>±
Je⁄&=q]Ãq düø£\$<Ûä ø£s¡à|ü]bÕø£ »q´yÓTÆq yêdüq\T m#·Ã≥≈£î
b˛e⁄#·Tqïeì Á|ü•ï+#ÓqT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
<Ûäsêà<Ûäsöà eTqXËÃÌe |üxÃuÛÑ÷‘êì j·÷ì #·ˆ
ÇÅì›j·÷DÏ #· |üxËÃÌe j·÷XÊÃHê´' |üxÃ<˚e‘ê'ˆˆ 45
‘êXËÃÌe eTqkÕ düπs« ì‘·´y˚Tyê_Ûe÷q‘·'ˆ
Jy˚q düVü≤ >∑#·Ã¤ìÔ j·÷e‘·Ô‘·Ô «+ q$q›‹ˆˆ 46
{°ˆˆ <Ûäsêà<Ûäsöà R |ü⁄D´bÕ|üeTT\T, eTqXËÃÌe R eTqdüT‡qT, j·÷ì
R @, |üxÃuÛÑ÷‘êì R |üxÃuÛÑ÷‘·eTT\TqTï, |üxËÃÌe R nsTT<Ó’q,
ÇÅì›j·÷DÏ#· R ÇÅì›j·TeTT\TqT, j·÷X¯Ã R @, nHê´' |üxÃ<˚e‘ê'
R Ç‘·s¡eTT˝…’q <˚e‘·\TqT, eTqkÕ R eTqdüT‡‘√, ‘êX¯Ã düπs« R Ä
düeTdüeÔ TTqT, ì‘·´y˚Te R ìs¡+‘·se¡ TT, n_Ûe÷q‘·' R n_Ûe÷qT˝…’
j·TT+&ÉT≥e\q, j·÷e‘·‘Ô Ô· «yéT R m+‘·ei≈£î ‘·‘«Ô· eTTqT, q$q›‹
R ‘Ó*dæø=q&√, ‘êe‘Y R n+‘·ei≈£î, Jy˚q düVü≤ R Je⁄ì
nqTdü]+∫, >∑#·Ã¤ìÔ R b˛e⁄#·Tqï$.
B|æø±: Je⁄&=q]Ãq düø\£ $<Ûä ø£sà¡ |ü]bÕø£ »q´yÓTqÆ X¯óuÛ≤X¯óuÛÑ yêdüq\T
*vZXد s¡eTTqT ÄÁX¯sTT+∫ j·TT+&ÉTqì #Ó|ü #·THêï&ÉT. <Ûsä êà<Ûsä à¡ eTT\T,
eTqdüT‡, |üè~∏yê´~ |üxÃuÛÑ÷‘·eTT\T, |üxÃC≤„H˚Åì›j·T eTT\T, |üxÃ
ø£sπ àÅìj
› T· eTT\T, Äj·÷ ÇÅìj
› ÷· ~ÛcÕ˜q <˚e‘·\T düeTdüeÔ TT— ìs¡+‘·se¡ TT
nVü≤v±ÿs¡ eTeTø±s¡ $wüj·÷_Ûe÷q |üPs¡íyÓTÆ ÁãVü‰àqTuÛÑeeTTqT
#Ó+<ä≈î£ +&ÉT Je⁄ì‘√, nq>± m+‘·ei≈£î |ü⁄D´bÕ|ü dü+ã+<Ûä s¡V≤æ ‘·eT>∑T
45 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
e÷s¡ZeTT HÓiT+>∑&√, n+‘·ei≈£î Je⁄ì‘√>∑÷&É b˛e⁄#·Tqï$.
dü«‘·'Je⁄&ÉT ìs¡à\T&ÉT, düs¡«>∑‘·T&ÉT. Je⁄q≈£î eTqdüT‡jÓTTø£ÿ
‘ê<ë‘·à´eTT#˚‘H· ˚ e÷qdæøe£ è‘·T\Ô T dü+Áø£$T+#·TqT. á dü+Áø£$T+#·T≥
≈£L&Ü n<Ûë´s√|æ‘y· T˚ , dü‘´· eTTø±<äT. Bì#˚ Á|üe÷‘·è‘·«, ø£sà¡ ø£sÔ¡ è‘·«,
|ò\ü uÛÀø£èÔ ‘·«eTT\T Äs√|æ‘e· TT\>∑T#·Tqï$. Ä‘·à eTqdüT‡\ ‘ê<ë‘·à´eTT#˚
eTqdüT‡ |ü⁄s¡Twü‘ê«~ n_Ûe÷qeTTqT, Je⁄&ÉT Á<äwüº è‘·« ø£s¡Ô è‘ê«~
n_Ûe÷qeTTqT bı+<äT#·Tqï$. eTqkÕÔ<ë‘·à´eTT#˚ n<Ûë´s√|æ‘ ·
ø£s¡Ôè‘ê«<ä´_Ûe÷q |üPs¡Tí&Ó’q Je⁄ì ÄÁX¯sTT+∫ <Ûäsêà<Ûäs¡àeTT\
yÓTT<ä\Tø=ì <˚e‘·\ei≈£î Áã‘·T≈£î#·THêïs¡T. ªdüs«¡ >∑‘√|æ ‘·<ë‘êà ãT~∆k˛ú
<äèX¯´‘êy˚T‹μ ãT<äT´∆ bÕ~ÛjT· +<äTqï yê&Ó’ <äèX¯´‘·«eTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT.
eTqdüT‡ eT]j·TT ãT~∆j·TqT |ü<äeTT\T nqÔ'ø£s¡D #·‘·Twüºj·TeTTH˚
dü÷∫+#·TqT. nqÔ'ø£s¡D#·‘·Twüºj·TeTT#˚ n<Ûë´s√|æ‘· ø£s¡Ôè‘ê«<ä´_Û
e÷q|üPs¡T&í q’Ó Je⁄&ÉT dü÷ø£ÎX¯Ø]>± #Ó|Œü ã&ܶ&TÉ . |ü⁄D´bÕ|üeTT\T,
eTqdüT‡, |üxÃuÛ÷Ñ ‘·eTT\T, ÇÅìj › T· <äXø¯ e£ TT, Ä ÇÅìj
› ÷· ~ÛcÕ˜q <˚e‘·\T
düs¡«eTTqT á Je⁄ì#˚ Áã‘·T≈£î#·THêïs¡T. ø£qTø£H˚ ªJy˚q düVü≤>∑#·Ã¤ìÔμ
nì #Ó|ü≥.
ªÁX¯ó. ndü´eT<Û´˚ dæÔ Vü≤è<äjT· + düHêfi¯+ |ü<àä ø√X¯e‘Yˆ dü‘ê«qÔs¡«]ÔH√ <˚yê'
ø£ÅsVÔ¡ ≤ü v±ÿs¡ #˚‘H· ê'ˆˆμ |ü<àä ø√X¯eTTe˝… Hêfi¯deü Tì«‘·yTÓ qÆ Vü≤è<äjT· ø√X¯eTT
Je⁄ìkÕúqeTT. Ä kÕúqeTTqT ÄÁX¯sTT+∫ dü‘ê«qÔs«¡ ]ÔqT\T, nqÔ'ø£sD¡
$•wüß˝º q’… {Ϻ <˚e‘·\T ñ+≥THêïs¡ì ÁX¯ó‹e#·qeTT. ø£qTø£ *vZXد s¡eTTqT
ÄÁX¯sTT+#·T≈£î ñ+<äTs¡ì düŒwüeº T>∑T#·Tqï~.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
kÕúes¡+ »vZeT+ #Ó’e j·T‹ÿxÏÑ·‡#·sê#·s¡yéTˆ
Jyê Jy˚q dæ<Ûä´ìÔ düJe' πøq dæ<ä∆´‹ˆˆ 47
46 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
{°ˆˆ kÕúes¡yéT R kÕúes¡eTTqT, »vZeT+#Ó’e R »+>∑eTeTTqT,
j·T‹ÿxÏÑY R @ø=~›bÕ{Ïyq’Ó ($T–*j·TTqï$j·TTHÓq’ ), dü#s· ê#·sy¡ Té
R #·sê#·s¡eTT\T düeTdüÔeTTqT, Jyê' R dü÷ú\<˚Vü‰_Ûe÷qeTT>∑\
$X¯«ÁbÕ»„‘Ó’»düT\qT Je⁄\T, Jy˚q R *vZX¯Øsê_Ûe÷qeTT>∑\
‘Ó»’ düTì#˚, dæ<´∆ä ìÔ R dæ~+∆ #·T#·THêïs¡T. düJe' R á ‘Ó»’ kÕ_Ûe÷ìjÓTÆ q
Je⁄&ÉT, πøq dæ<ä∆´ìÔ R @$<ÛäeTT>± dæ~∆H=+<äT#·THêï&ÉT.
B|æø±: kÕúes¡»vZe÷‘·àø£yÓTÆq düø£\ Á|ü|üxÃeTT nq>± |ü⁄D´bÕ|ü
eTT\T, eTqdüT‡, uÛÑ÷‘·|üxÃø£eTT, ÇÅì›j·T<äX¯ø£eTT, ÇÅì›j·÷~Û
<˚e‘·\T düs«¡ eTT *vZXد s¡eTTq+<äT \sTT+#·T#·THêïs¡T. nq>± nqÔ'
ø£sD¡ #·‘T· wüj
º T· eTT#˚ n<Ûë´s√|æ‘· ø£sèÔ¡ ‘ê«<ä´_Ûe÷q |üPs¡T&í ’Óq Je⁄ì
j·T+<äT \sTT+#·T#·THêïs¡T. eT] á HêeTs¡÷|ü $ø±s¡uÛÒ<√bÕ<ä~Ûø£
yÓTqÆ *vZXد s¡eTTq≈£î uÛ+Ñ >∑yT˚ $<Ûeä TT>± ø£\T>∑T#·Tqï<äì n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
eTTKHêdæø£jÓ÷s¡à<Û˚´ ÁbÕDdü‡xÃs¡‘˚ dü<ëˆ
Äø±X¯' |æã‘˚ ÁbÕD+ dü Je' πøq Je‹ˆˆ 48
{°ˆˆ eTTKHêdæø£jÓ÷' R eTTKHêdæø£\jÓTTø£ÿ, eT<Û˚´ R eT<Ûä´uÛ≤>∑
eT+<äT, ÁbÕD' R ÁbÕDeTT, dü<ëdüxÃs¡‘˚ R m\¢|ü&ÉT dü+#·]+#·T
#·Tqï~. Äø±X¯' R Äø±X¯eTT, ÁbÕDyéT R ÁbÕDeTTqT, |æã‘˚ R
Á‘ê>∑T#·Tqï~. düJe' R Ä Je⁄&ÉT, πøq Je‹ R <˚ì#˚ J$+#·T
#·THêï&ÉT.
B|æø±: *vZX¯Øs¡eTTq≈£î uÛÑ+>∑y˚T$<ÛäeTT>± ø£\T>∑T#·Tqï<√ #Ó|ü
#·THêï&ÉT. eTTKHêdæø£\ eT<Ûä´uÛ≤>∑eT+<äT ñ#êä«düìXÊ«düeTT\#˚
47 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ÁbÕDeTT ìs¡+‘·s¡eTT dü+#·]+#·T#·Tqï~. yêj·TTe⁄ #·*+#·T≥#˚
∫‘·eÔ TT #·*+#·T#·Tqï~. eTqdüT‡ #·*+#·T≥#˚ Je⁄&ÉT yêdüHêj·TT≈£îÔ
&É>∑T#·THêï&ÉT. Ç~ n+‘·j·TT ÁbÕDeTT Ç&Ü|ævZfi¯ Hê&ÉT\j·T+<äT
dü+#·]+#·Tq|ü&ÉT. m|ü&ÉT Äø±X¯eTT ÁbÕDeTTqT Á‘ê>∑T#·Tqï<√,
Ç#·Ã≥ Äø±X¯eTT düTwüße÷ï|üsê´j·T |ü<äeTT>∑ Á|üjÓ÷–+|üã&çq~.
ªªÇ&Ü|ævZfi¯jÓ÷s¡à<Û˚´ X¯Sq´+#Ó’ yêì\+Á>∑ùd‘Yˆ ‹wü˜‘˚ UÒ#·ØeTTÁ<ë
‘·Á‘· dü‘·´+ |ü⁄q'|ü⁄q'ˆˆμμ Ç&Ü|ævZfi¯ q&ÉTeT X¯Sq´eTT (Äø±X¯eTT)
yêj·TTe⁄qT Á$T+>∑T#·Tqï~. ªªdüTwüße÷ï X¯Sq´|ü<äM ÁãVü≤às¡Åq∆+
eTVü‰|ü<'ä∏ ˆ X¯àXÊq+ XÊeT“¤M eT<Û´ä e÷s¡XZ  ‘˚´ø£yê#·ø±'ˆˆμμ X¯Sq´eTT
nq>± düTwüße÷ïj·Tì Á>±Vü≤´eTT. n+‘· Je⁄&ÉT UÒ#s· T¡ &Ó’ eTH√qàì
nedüúj·T+<äTqï yê&ÉT>± n>∑T#·THêï&ÉT. nHêVü≤‘·eTTei≈£î <Ó’«‘·
Á|ü|xü ÃeTT |üPs¡eí TT>± Á|üø±•+#·T#·Tqï~. m+<äTe\qq>± <˚V≤ü eTT
q≈£î ø±eTeTT, Áø√<Ûeä TT, ìXÊÙ«düeTT, uÛj Ñ T· eTT, ìÁ<ä nqT |üxÃ$<Ûä
<√wüeTT\T >∑\e⁄, Ç$ düvÿ\ŒsêVæ≤‘·´eTT, ø£åeT, \|òüTTuÛÀ»qeTT,
nÁ|üeT‘·‘Ô ,· ‘·‘«Ô· ùdeqeTT nqTyêì#˚ XÊ+‹+#·TqT. ‘·‘Ô· «$#êsê~
kÕ<Ûqä \#˚ >∑‹+∫q <√wüeTT>∑\ yê&É>T∑ ≥#˚ Je⁄&TÉ nHêVü≤‘·|<ü àä eTT
$&ç∫ $X¯ó<äe∆ TTqT#˚sT¡ qT. |ü‘x · *® eTVü≤]¸ ≈£L&Ü ªdüs«¡ >∑‘+· ìs¡T|üeT
eT<Ó«’ ‘·+ ‘·#Ã˚ ‘·kÕ >∑eT´yéTμμ nì ìs¡à\eT>∑T eTqdüT‡qT kÕ<Ûqä eTT>±
¬>’ø=ì HêeTs¡÷bÕ~ $ø±s¡e]®‘·T&Ó’ Je⁄&ÉT ìs¡à\T&ÉT, ìs¡TZDT&ÉT
n>∑Tqì #Ó|æŒj·TTHêïs¡T. ªªdüTwüße÷ï yêVæ≤ì ÁbÕDÒ dæ<ä∆´‘˚´e
eTH√qà˙μμ Ç#·Ã≥ Äø±X¯ X¯ãe› TTq≈£î eT]jÓTTø£ Á|üj÷Ó »qeTT ø£\<äT.
ÁbÕDeTT\T $X¯ó<ä∆#·Áø£ kÕú˙j·TyÓTÆq|ü&ÉT JeuÛ≤eeTT q•+∫q
yê&ÉT>± n>∑T#·THêï&ÉT. ªªÁX¯ó. <ë«<äXÊπs eTVü‰#·Áøπ |ü⁄D´bÕ|ü $e]®‘ˆ˚
48 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
‘êeJ®y√ ÁuÛeÑ T‘˚´e+ j·÷e‘·‘«Ô· + q$q›‹ˆˆμμ jÓ÷– nHêVü≤‘·kÕúqeTT
ei≈£î JeuÛ≤eeTT ø£\yê&ÉT>± nsTTj·TTHêï&ÉT. yêdüHêø£j å T· s¡÷|ü
eTT>± JeuÛ≤eeTT q•+∫q jÓ÷– $X¯ó<äy∆ TÓ qÆ Äø±X¯eTTqT bı+<äT#·T
Hêï&ÉT. Ç~ ‘·TØj·T|ü<eä TT. Çø£ÿ&É Je⁄&ÉT ‘·q≈£î _ÛqïeTT>± H˚~j·TT
˝Ò<äqT C≤„qeTT>∑\yê&ÉT n>∑T≥#˚ |üPs¡«eTT <äèX¯´e÷qyÓTÆq <Ó’«‘·
Á|ü|üxÃeTT Je⁄ìj·T+<äT \sTT+#·T#·Tqï~.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
ÁãVü‰àD¶ yê´|æ‘·+ y√´eT y√´e÷ï #êy˚w溑·+ »>∑‘Yˆ
nqÔs¡“Væ≤X¯Ã ‘·<√« ´eT ø£<∏ä+ <˚y√ ìs¡x®q'ˆˆ 49
{°ˆˆ y√´eT R Äø±X¯eTT, ÁãVü‰àD¶yê´|æ‘y· Té R ÁãVü‰àD¶eTT#˚ Hêe]+|ü
ã&çj·TTqï~, y√´e÷ï#· R Äø±X¯eTT#˚, »>∑‘Y R Á|ü|üxÃeTT,
Äy˚w‘ºæ y· Té R yê´|üyÔ TÓ j
Æ T· Tqï~. ‘·<√«´eT R Ä Äø±X¯eTT, nqÔs“¡ Væ≤X¯Ã
R u≤Vü‰´uÛÑ´qÔs¡eTT\, (es¡Ô‘˚, ‘·kÕà‘êÿs¡D≤‘Y), <˚e' R áX¯«s¡T&ÉT,
ìs¡x®q' R nq´Á|üø±X¯ ìs¡ù|≈£åî&ÉT, ø£<∏ä+ kÕ´‘Y R m≥¢>∑TqT.
B|æø±: ÁãVü‰àD≤¶<Tä ´bÕ~Û $•wü+º u…q’ ÁãVü≤àeTTq≈£î ìs¡+»q‘·«eTT
@˝≤>∑Tq dæ~+∆ #·TqT? Äø±X¯eTT ÁãVü‰àD¶eTT#˚ Äe]+|üã&çjT· Tqï~.
Äø±X¯eTT |æD≤¶D≤¶qsÔ ‘Z¡ · Á|ü|x
ü ÃeT+‘·jT· T yê´|üyÔ TÓ j
Æ T· Tqï~. Ä Äø±X¯eTT
u≤Vü‰´uÛ´Ñ qÔse¡ TT\ e]Ô+#·T#·Tqï~. nq>± nqÔsø¢¡ å£ ´eT+<äT, ãVæ≤s¡ø¢ å£ ´eTT
q+<äT y√´eT|üxÃø£yTÓ qÆ Äø±X¯eTT e]Ô+#·T#·Tqï~. Ç≥T¢+&É Á|üø±X¯
dü«s¡÷|ü⁄&ÉT ìs¡+»qT&ÉT m≥¢>∑TqT. ãVæ≤s¡¢ø£å ´eTq>±...
ªªÁX¯ó. ãVæ≤s¡¢ø£å ´düTÔ HêkÕÁπ> #·‘·Twü¸&Éwüº <äX¯<ë«<äXÊvóZ[_Û' Áø£e÷‘Y
˙\<äT´‹ XÊ´eT‘·« dü<äèÁ>∑ø£ÔuÛÑv°ZdüTŒ¤s¡#·Täø£¢ |”‘·es¡í<ä«jÓ ÷ù|‘·+
y√´eT‘·‘·Ô«+ |üX¯´‹μμ HêkÕÁ>∑eT+<äT Hê\T>∑T Äs¡T mì$T~ |ü~
49 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|ü+Á&Ó+&ÉT nvóZfie¯ TT\#˚ Áø£eTeTT>± ˙\es¡Áí |üø±X¯eTT, XÊ´eT\es¡í
düe÷qyÓTqÆ s¡øeÔ£ TT‘√ ≈£L&çq~, ‘Ó\T|ü⁄qT |”‘e· s¡eí TT ø£\dæq≥T¢>±
ø£q+ã&ÉT y√´eT‘·‘«Ô· eTTqT #·÷#·T#·THêï&ÉT. ªªÁX¯ó. |ü⁄s¡Twüd´ü <äècÕº´Áπ>
CÀ´‹s¡àj·T÷U≤ es¡HÔ μÔ˚ μ jÓ÷– <äèwæj
º TÓ Tø£ÿ nÁ>∑u≤Û >∑eTTq+<äT CÀ´‹øÏsD¡
eTT\T ø£qã&ÉTqT. nq>± •s√Á>∑u≤Û >∑eTTq CÀ´‹düeT÷Vü≤ <äsÙ¡ qeTT
ø£*– neTè‘·‘·«eTT ø£\T>∑TqT. nqÔs¡¢ø£å ´eTT Ç~ »\CÀ´‹ dü«s¡÷|ü
yÓTÆq~. Ç~ @ø±<äX‚Åì›j·TeTT\˝À <˚ì#˚‘·qT ‘Ó\TdüTø=qT≥≈£î
kÕ<Û´ä eTT>±<äT. düV≤ü ÁkÕs¡eTTq »\CÀ´‹ nqÔsø¢¡ å£ ´yÓTj Æ T· Tqï~. n+‘·s¡
u≤Vü≤´\ø£å ´eTT\ |üxÃ$<ÛäÄø±X¯eTT˝Ò e]Ô+#·T#·T+&ÉT≥#˚ Á|üø±X¯
dü«s¡÷&Ó’q |üs¡e÷‘·à ìs¡x®qT&Ó≥¢>∑TqT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
Äø±XÀ Vü≤´eø±X¯X¯Ã Äø±X¯yê´|æ‘·+ #· j·T‘Yˆ
Äø±X¯dü´ >∑TDX¯ÙuÀ› ìX¯ÙuÀ› ÁãVü≤à ñ#·´‘˚ˆˆ 50
{°ˆˆ Äø±X¯' R eTVü‰ø±X¯eTT, neø±X¯Xï Væ≤ R |ü]∫äHêïø±X¯eTTqT,
j·T‘Y R @ ø±s¡DeTT#˚, Äø±X¯yê´|æ‘y· Té R Äø±X¯‘H· êàÁ‘êuÛTÑ ‘·eTT#˚
Äe]+|üã&çj·TTqï~, X¯ã›' R ‘·HêàÁ‘êuÛÑT‘·yÓTÆq X¯ã›eTT, Äø±X¯dü´
R Äø±X¯eTTjÓTTø£ÿ, >∑TD' R >∑TDeTT, ÁãVü≤à R |üs¡e÷‘·à, ìX¯Ùã›'
R ìX¯Ùã›eTì, ñ#·´‘˚ R #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: nqÔsê“Vü≤´\ø£å ´eTT\ |üxÃ$<Ûä Äø±X¯eTT˝Ò e]Ô+#·T#·T+&ÉT≥
#˚ |üse¡ ÷‘·à nq´Á|üø±X¯ìs¡ù|≈£îå &ÉT m≥¢>T∑ qì Á|ü•ï+∫q ns¡Tq® Tq≈£î,
Äø±X¯eTT yÓTT<ä\T düs¡«Á|ü|üxÃeTT ø£*Œ‘·yÓTÆq<ä>∑T≥#˚ n+‘·j·TT
ndü‘´· eTì düe÷<ÛëqeTT #Ó|ü #·THêï&ÉT. Äø±X¯eTT#˚ nq>± ‘·HêàÁ‘ê
uÛTÑ ‘·yTÓ qÆ X¯ãe› TT#˚ eTVü‰ø±X¯, |ü]∫äHêïø±X¯eTT yê´|üeÔ TT˝…j
’ T· Tqï$.
Äø±X¯eTTq≈£î X¯ã›eTT >∑TDeTT. Ä Äø±X¯eTTe˝… X¯ã›eTTqT $T<∏ë´
50 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
uÛÑ÷‘·eTT. ø£qTø£H˚ ªÁX¯ó. HÓ’e yê#ê qeTqkÕ ÁbÕ|üÔ+ X¯ø√´ q
#·≈£åîcÕμμ nì n+≥T+~. yê>±~ ÇÅì›j·TeTT\T $T<∏ë´uÛÑ÷‘·eTT\H˚
Á>∑Væ≤+|üX¯øÏÔ >∑\$. ÁãVü≤àeTT ªÁX¯ó. n<äèwüº eTe´eVü‰s¡´ eTÁ>±Vü≤´
eT\ø£Då eT∫qÔ´ eTe´|ü<X˚ ´¯ y˚Tø±‘·àμμ n<äèX¯´eTT, e´eVü≤]+#·T≥≈£î
M\T˝Òì~, ÇÅì›j·TeTT\≈£î n+<äì~, <ëìì>∑÷]à ∫+‹+#·T≥≈£î
kÕ<Ûä´eTT>±ì~. Ç{Ϻ<äì #Ó|ü≥≈£î M\T˝Òì~ ø±e⁄qH˚ ìX¯Ùã›eTì
#Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï~. ªªÁX¯ó. j·T‘√ yê#√ ìes¡HÔ Ô˚ nÁbÕ|ü´ eTqkÕ düV≤ü μμ
ø£qTø£H˚ yê≈£îÿ eTqdüT‡‘√düV‰ü ÁãVü≤àeTTqT ‘Ó\TdüTø=q˝Òø£ yÓqT~]–q
<äì ÁX¯ó‹ |ü\T≈£î#·Tqï~. ÁãVü≤àeTT ìÁwüŒ|üxÃeTT, nø£så e¡ TT, dü‘´· eTT,
ìdü‡vZeTTø±e⁄q ÁãVü≤àeTTq≈£î $T<∏ë´uÛÑ÷‘·yÓTÆq Á|ü|üxÃeTT‘√
dü+ã+<ÛäeTT˝Ò<äT. n+<äT#˚ ìs¡x®qeTT.
ˆˆns¡T®q ñyê#··ˆˆ
<äH√Ôwü˜‘ê\T õVü‰«Hê e÷düŒ<ä+ j·TÁ‘· <äèX¯´‘˚ˆ
nø£ås¡‘·«+ ≈£î‘·ùdÔcÕ+ ø£ås¡‘·«+ es¡Ô‘˚ dü<눈 51
{°ˆˆ j·TÁ‘· R Ä esêí‘·àø±ø£ås¡eTT\j·T+<äT, <äH√Ôwü˜‘ê\T õVü‰«qyéT
R <äH√Ôwü˜‘ê\T õVü≤«\jÓTTø£ÿ, ÄdüŒ<äyéT R Ä<Ûës¡eTT, <äèX¯´‘˚ R
Á|ü‘·´ø£åeTT>± nqTuÛÑeeT+<äTqï~. ‘˚cÕyéT R yê{ÏøÏ, nø£ås¡‘·«yéT R
HêX¯eTT ˝Òøb£ ˛e⁄≥, ≈£î‘·' R mø£ÿ&É, dü<ë R m\¢|ü &ÉTqT, ø£ås¡‘·«yéT
R HêX¯qeTT, es¡Ô‘˚ R ø£\T>∑T#·Tqï~.
B|æø±: ÁãVü≤àeTT ìÁwüŒ|üxÃeTT, nø£ås¡eTT, dü‘·´eTT ø±e⁄q
ÁuVü≤àeTTq≈£î $T<∏ë´uÛ÷Ñ ‘·yTÓ qÆ Á|ü|x
ü ÃeTT‘√ dü+ã+<Ûeä TT˝Ò<Tä , ø±e⁄q
ìs¡xq® eTT, ìdü‡vZeTT nì uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT #Ó|Œæ q düe÷<ÛëqeTT q+<ä*
51 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
nø£ås¡‘·«eTTq≈£î uÛ≤eeTT Á>∑Væ≤+|ü˝Òø£ ˝Àø£e´eVü‰s¡eT+<ä*
Á|üdæ<ä∆yÓTÆq nø±sê~ es¡íeTT\ì ‘·\∫, Ä es¡íeTT\≈£î nø£ås¡‘·«eTT
ndü+uÛÑeeTì jÓTiÏ+–, nø£ås¡eTT\≈£î <äH√ÔcÕ˜<äT\ ÄdüŒ<ä‘·«eTT#˚
nì‘·´‘·«eTT Á|ü‘·´ø£åeTTø£<ë! eT] Ä Äø£ås¡eTT\≈£î XÊX¯«‘·‘·«eTT
m≥T¢ dæ~∆+#·TqT. nì Á|ü•ï+#ÓqT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
n|òüTÀwüeTe´x®q eTø£ås¡x±Ã|ü´ ‘ê\Tø£D√˜wü˜ eTHêdæø£xÈ
nπs|òüC≤‘·+ |üs¡eT÷wüà e]®‘·+ ‘·<äø£ås¡+ qø£ås¡‘˚ ø£<∏äxÏÑYˆˆ 52
{°ˆˆ n|òTü ÀwüyTé R |òTü Àwüd+ü »„ø\£ es¡eí TT ø±ì~j·TT, ne´x®qyéT R
e´x®qeTT\T ø±ì~j·TT, ndü«s¡yTé R c˛&ÉXd¯ «ü s¡eTT\T ø±ì~j·TT,
n‘ê\Tø£D√˜wü˜yéT R n»« ´x®Hê<äT´‘·Œ‹Ô kÕúqs¡Væ≤‘·eTT, nHêdæø£+
#· R nqTHêdæø£\T ø±ì~j·TT, nπs|òüC≤‘·yéT R πs|òües¡íeTT\˝À
|ü⁄≥ºì~, }wüàe]®‘·yéT R }wüà\Tø±ì~j·TT, |üs¡+nø£ås¡yéT R
nìï{Ïø£+fÒ |üs¡yÓTÆq HêX¯qeTT ˝Òì<ä>∑T, ‘·‘Y R Ä ÁãVü≤àeTT,
ø£<∏äxÏÑY R @Ø‹>∑qT, qø£ås¡‘˚ R q•+|ü<äT.
B|æø±: nø£så X¡ 㯠e› TTHÓiT+>∑ì ns¡Tq® Tq≈£î nø£så X¡ u¯ ≤›seú¡ TTqT ñ|ü<•˚ +#·T
#·THêï&ÉT. |òTü Àwües¡eí TT\T ø£\~ø±ø£ nq>± XÊ«dü, n|òTü Àwü, $yês¡,
Hê<ä, |òüTÀwü, dü+yês¡, n\ŒÁbÕD, eTVü‰ÁbÕD, ñ<ë‘·Ô, nqT<ë‘·Ô,
dü«]‘ê~ u≤Vü≤´Á|üj·T‘·ïeTT\T ˝Òì~. e´x®qeTT\T ø±ì~j·TT,
e´x®q eTq>± ªnq«>∑“¤e‹ e´x®q$T‹μ |üsêBÛqyÓTÆq es¡íeTT\T,
n#·TÃ\ düV‰ü j·TeTT#˚ ñ#·Ã]¤ +|üã&ÉTq$. Ç{Ϻ e´x®qeTT\T ø±ì~.
ndü«s¡yTé n,Ç,ñ yÓTT<ä˝q’… dü«s¡eTT\T ø±ì~. á n#·TÃ\T ªª}ø±˝À-
52 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Å»Èdü«Bs¡È |ü⁄¢‘·'μμ ÁVü≤dü«eTT, Bs¡ÈeTT, |ü⁄¢‘·eTT nì uÛÒ<äeTT\T
ø£\<ä>T∑ ≥#˚ dü«s¡eTT\Tø±ì~. n‘ê\T ø£D√˜wy˜ü Té ‘ê\Te⁄\T ªÇ#·jT· XÊ
kÕÔ\yê´'μ Ç,á,#·,#Û,· », s¡a,x,j·T,X¯ \T <äe&É\TqT+&ç |ü⁄≥Tºq$,
ø£D˜´eTT\T ªªn≈£îVü≤ $düs¡®˙j·÷' ø£D≤˜´'μμ n,Ä,ø£,K,>∑,|òüT,v,' Ç$
ø£+sƒ¡eTTj·TT+&ç |ü⁄≥Tºq$, zwü˜eTT\T ªñ|üP|ü<Ûëà˙j·÷ zcÕ˜´μ ñ,
},|ü,|ò,ü ã,uÛ,Ñ eT Ç$ ô|<äe⁄\qT+&ç |ü⁄≥Tºq$ (X¯ØsêvZeTT\ düV‰ü j·T
eTT#˚ |ü\Tø£ã&ÉTq{Ï$º ) Ç$ ø±ì~j·TT, nπs|òCü ≤‘·yTé sπ |òeü s¡eí TT˝À
|ü⁄≥ºì~, }wüàe]®‘·yéT X¯wüdüVü≤\T }wüà\T. Ç$ ~«eè‘·j·T‘·ïeTT
ø£\e>∑T≥#˚ Ç$ ø±ì~j·TT. |üs¡yéT nìï{Ïø£+fÒ |üs¡yÓTÆq nø£ås¡yéT
n$Hê•j·T>∑T Ä ÁãVü≤àeTT @Ø‹>± HêX¯yÓTT+<äTqT? Á|üdæ<ä∆+ã>∑T
es¡í\ø£åDeTT\T ˝Òì<ä>∑T≥#˚ ÁãVü≤àeTT @$<ÛäeTT>∑qT HêX¯qeT
#˚+<ä<äì uÛ≤eeTT.
ÁãVü‰àD¶ |æD≤¶D¶ e÷‘·èø£\T •eX¯ø±Ô ´‘·àø£eTT. |æD≤¶D¶eTTq ÁãVü≤à
s¡ÅHê∆<Û√uÛ≤>∑eTT q+<äTqï düVü≤ÁkÕs¡ø£eT˝≤qÔs¡Z‘· #·Åq›eTD¶\eTT
düs«¡ ø±s¡D_qT›e⁄. Ç~ |üsêkÕúqeTT. eT÷˝≤<Ûësê~ düV≤ü ÁkÕs¡ ø£eT\
ø£]øí |£ sü ´¡ qÔeTT yê´|æ+∫j·TTqï düTwüße÷ï |üsêHê&ç. |üsêkÕúqeTTq
(düTŒ¤s¡DX¯øÏÔ ø£\T>∑T#·Tqï~) X¯uÀ›#êäs¡D sTT#·Ã¤ »ì+∫q dü‘·«s¡y˚T
|üsêHê&ç Áù|sπ |æ+|üã&ç eT÷˝≤<Ûës¡eTTq yêj·TTe⁄ ñ‘·ŒqïeT>∑TqT.
Ç~ |üX¯´˙ÔkÕúqeTT. Ä yêj·TTe⁄ kÕ«~ÛcÕ˜q eTDÏ|üPs¡eTT\T <ë{Ï
nHêVü≤‘·eTT#˚s¡TqT. Ç~ eT<Ûä´eT. eT÷˝≤<Ûësê~ nHêVü≤‘· |ü<äà
|üs¡´qÔeTT>±qTqï e´x®qeTT\T $X¯<ä∆ ø£eT\eTTqTbı+~ yÓ’KØ
s¡÷|üeTTq düŒcÕºøså£ e¡ TT\T ø£*–, X¯ãe› TT ñ#·Ã]¤ +|üã&ç HêeTs¡÷bÕ
‘·àø£yÓTÆq »>∑‘·TÔ Á|üø±•+#·T#·Tqï~. á |üsêHê&ç |üx±ÃX¯<ä«s¡í
53 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
e÷‘·èø±s¡÷|üeTT>±qTqï+<äTq á e÷‘·èø£˝Ò ÄC≤„~ eT÷˝≤<ÛësêqÔ
wü≥ÿeT˝≤ø±s¡eTT\qT bı+<äT#·Tqï$. eT÷˝≤<Ûësê~ ÄC≤„qeÔ TT>±
qTqï wü≥ÃÁø£eTT\T düVü≤ÁkÕs¡eTTq ©qeT>∑T#·T+&ÉT≥#˚, wü≥äÁø±
ø±s¡eTTqTbı+~q |üx±ÃX¯<ä«s¡íeTT\T düs¡«ø±s¡D_qT›yÓ’q |üsê
kÕúqeTTqT bı+<äT#·Tqï$. •edü«s¡÷|üeT>∑T Ä |üsê_qT›e⁄ ªnø£så y¡ Té μ
nqã&ÉT#·Tqï~. Ç~ @$<ÛäeTT>∑qT HêX¯qeTT #Ó+<ä<äT. á |üsê
_qT›e⁄qT+&ç düèwæºÁø£eTeTTq Hê<äeTT n_Ûe´ø£ÔeT>∑T#·Tqï~.
n+<äT+&ç Á|üDeeTT, n+<äT+&ç |üx±ÃX¯ <ä«s¡sí ÷¡ |üeTTq Hêe÷‘·àø£
XÊKj·TT, s¡÷bÕ‘·àø£XÊKj·TT ø£\T>∑T #·Tqï$. dü+Vü‰s¡Áø£eTeTTq
ªªÁX¯ó. wüDTàFø£s¡DÒq Á|üDe<Ûä«ì+ ìX¯eT´ eTqdüÔÁ‘·+ ©q+ uÛÑe‹μμ
|üx±ÃX¯<ä«s¡í düVæ≤‘·eTT>± Á|üDeeTT≈£L&É \j·TeT>∑T#·T+&ÉT≥#˚
πøe\eTT Ä |üsê_qT›e⁄ nø£ås¡dü+»„ ø£\<ä>∑T#·Tqï~.
ˆˆns¡T®q ñyê#··ˆˆ
C≤„‘ê« düs¡«>∑‘·+ ÁãVü≤à düs¡«uÛÑ÷‘ê~Ûyêdæ‘·yéTˆ
ÇÅì›j·÷D≤+ ìs√<Û˚q ø£<∏ä+ dæ<ä∆´ìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 53
{°ˆˆ jÓ÷–q' R jÓ÷>∑T\T, ÁãVü≤à R ÁãVü≤àeTTqT, düs¡«uÛÑ÷‘ê~Û
yêdæ‘·yéT R düs¡«uÛÑ÷‘·eTT\+<äTqT nqÔsê´$T>±qTqï yêìì>±,
C≤„‘ê« R ‘Ó\TdüTø=ì, ÇÅìj › ÷· D≤yéT R ÇÅìj› T· eTT\jÓTTø£ÿ, ìs√<Ûq˚
R ìj·TeTqeTT#˚, ø£<∏äyéT R m≥T¢, dæ<ä∆´ìÔ R eTT≈£îÔ\>∑T#·THêïs¡T.
B|æø±: Çø£ÿ&É ns¡T®qT&ÉT XÊÅdüÔdüVü‰j·TeTT#˚ bı+<äã&çq C≤„qeTT
jÓTTø£ÿ nqTuÛeÑ <äè&Û‘É «· eTTqT n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT. jÓ÷>∑T\T ÁãVü≤àeTTqT
düs«¡ uÛ÷Ñ ‘·eTT\j·T+<äTqï yêì>± ‘Ó\TdüTø=ì nq>± ªªÁX¯ó. @ø√<˚e
dü‡s¡« uÛÑ÷‘˚wüß >∑÷&ÛÉ' düs¡«yê´|” düs¡«uÛÑ÷‘êqÔsê‘êà, ø£sêà<Û ä´ø£å'
54 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
düs«¡ uÛ÷Ñ ‘ê~Ûyêdü kÕø°å #˚‘ê øπ e˝À ìs¡TDZ X¯Ãμμ düø\£ uÛ÷Ñ ‘·eTT\+<äTqïyê&ÉT
nqT≥#˚ Ä‘·à dü«s¡÷|üeTTqT, ø£sêà~Û|‹ü j·TT, nqÔsê´$Tj·TT, kÕøÏj å T· T
nì ‘Ó\TdüTø=ì, düs¡«yê´|æ>± ‘Ó\TdüTø=ì nq>± ø±s¡Ds¡÷|üeTTq
yê´|æ+∫j·TT+&ÉT yê&ÉT ø±e⁄q n+‘·{≤ b˛e⁄yêìì>± ‘Ó\TdüTø=ì, yêìì
ÇÅì›j·Tìs√<ÛäeTT#˚ m≥T¢ bı+<äTyês¡>∑T#·THêïs¡T. nì X¯+ø£#˚ôdqT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
ÇÅì›j·÷D≤+ ìs√<Û˚q <˚ùV≤ |üX¯´ìÔ e÷qyê'ˆ
<˚ùV≤qùwº ≈£î‘√ ãT~∆ s¡T“~∆HêXÀ ≈£î‘√»„‘ꈈ 54
{°ˆˆ e÷qyê' R eTqTwüß´\T, ÇÅì›j·÷D≤yéT R ÇÅì›j·TeTT\jÓTTø£ÿ,
ìs√<Û˚q R ìj·TeTqeTT#˚, <˚ùV≤ R <˚Vü≤eTTq+<äT, (<˚eyéT R
<˚e⁄ì), |üX¯´ìÔ R #·÷#·T#·THêïs¡T. <˚ùV≤qùwº R <˚Vü≤eTT q•+∫q,
ãT~∆' R mø£ÿ&É?, ãT~∆HêX‚ R ãT~∆q•+∫q, ≈£î‘√»„‘ê R C≤„qeTT
mø£ÿ&É?
B|æø±: ÇÅìj › T· ìj·TeTqeTT#˚ m≥T¢ dæ~b∆ ı+<äT#·THêïs¡ì n&ÉT>∑ã&çq
Á|üX¯ïeTTq≈£î, düe÷<ÛëqeTT>± C≤„H√bÕj·TeTTqT #Ó|ü#·THêï&ÉT.
kÕ<Û≈ä î£ \T eTqdü‡Væ≤‘·eTT>± ÇÅìj › T· eTT\qT ìs√~Û+#·T≥#˚, <˚V≤ü eTT
q+<˚ áX¯«s¡Tì #·÷#·T#·THêïs¡T. @ø±<äXÅ‚ ìj › T· düe÷Vü‰s¡ s¡÷|üyTÓ qÆ
<˚V≤ü eTT qwüyº TÓ qÆ ~ø±>± ãT~∆ mø£ÿ&ç~. <˚V≤ü eTq>± eT÷˝≤<Ûës¡eTTq
uÛÑ÷eTD¶\eTTq+<äT bÕ<äÁ|òü÷DÒÅì›j·T >∑q∆‘·‘·«eTT\T eT÷&ÉT—
»\eTD¶ \ eTTq bÕDÏ s¡ d ü H ˚ Å ì› j · T s¡ d ü ‘ · ‘ · « eTT\T eT÷&É T —
eVæ≤ïeTD¶\eTTq bÕj·TT#·≈îå£ ]Åìj › T· s¡÷|ü‘‘· «· eTT\ eT÷&ÉT— yêj·TT
eTD¶\eTTq ñ|üdüú ‘·«–Åì›j·T düŒs¡Ù‘·‘·«eTT\T eT÷&ÉT— quÛÀ
eTD¶\eTTq yêø˘ ÁXÀÁ‘˚Åì›j·T X¯ã›‘·‘·«eTT\T eT÷&ÉT— M{Ï
55 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
düeTT<ëj·TeTT |üxÑ·‘êÔ«\T |üè~∏yê´<äT\T ø£\T|ü⁄ø=ì $+X¯‹
‘·‘êÔ«\T $X¯ó<ä∆#·Áø£ |üs¡´qÔeTT>∑\e⁄. n≥Tô|’ eTqdüT‡ ÄC≤„#·Áø£
kÕú˙j·TeTT. M{Ï düeTwæj º T˚ <˚V≤ü eTT. @ø£$+X¯‹ ‘·‘«· eTT\T q•+∫q
ãT~∆j·TT q•+#·T#·Tqï~. ãT~∆ \sTT+#·T|üs¡´qÔy˚T C≤„HêeX¯´ø£‘·.
ãT~∆ \sTT+#·T≥ nq>± ìX¯Ãj·÷‘·àø£eT>∑T≥. Ç≥ C≤„HêeX¯´ø£‘·
˝Òøb£ ˛e⁄≥#˚ ªªuÀ<ä∆e´ \ø£åD≤ôd’eÁ|üø£è‹' X¯øÏÔ »è$T“‘ê _qT›‘·‘·Ô«+μμ
C≤„qs¡÷|üyTÓ qÆ X¯øÔÏ Á|üø±X¯d«ü s¡÷|üyTÓ qÆ _qT›e⁄q+<äT ©qeT>∑T#·Tqï~.
eT]j·TT ñbÕ~ÛqwüºyÓTÆq C≤„qkÕ<Ûäq≈£î |òü÷‘·ø£\T>∑T#·Tqï~. ø£qTø£
ÇÅìj › T· <ës¡T&Û´É eTT, <˚V≤ü <ës¡T&Û´É eTT n|üs√ø£Cå ≤„qeTTq≈£î j·T»„<ëq
ÁX¯eD≤~ø£eTTe˝… ø±s¡DeTì dæ~∆+#·T#·Tqï~.
‘êe<˚e ìπs<Ûä kÕ‡«<ë´e‘Ô·‘·Ô«+ q$q›‹ˆ
$~‘˚ ‘·T |üπs‘·‘˚« @ø£y˚TyêqT |üX¯´‹ˆˆ 55
{°ˆˆ j·÷e‘·«Ô yéT R m+‘·ei≈£î n|üs√ø£Cå ≤„qeTT, q$q›‹ R miT>∑&√,
‘êe<˚e R n+‘·ei≈£î, ìs√<Ûä' R ÇÅìj › T· ìj·TeTqeTT ø£\yê&ÉT,
kÕ´‘Y R n>∑TqT. |üπs‘·‘˚« R nKD≤¶qq› ÁãVü≤àeTTqT, $~‘˚ R
‘Ó*dæq, @ø£yT˚ e R @ø£s÷¡ |üeTT>±H˚, nqT|üX´¯ ‹ R #·÷#·T#·THêï&ÉT.
B|æø±: Ç#·Ã≥ |üse¡ ÷‘·à nqTcÕ˜qeTTjÓTTø£ÿ ne~Ûì #Ó|ü #·THêï&ÉT.
m+‘·ei≈£î n|üs√ø£Cå ≤„qeTT ø£\T>∑<√, n+‘·es¡≈î£ ÇÅìj › T· ìj·TeT
qeTT ø£\yê&É>T∑ qT. ÁbÕD≤j·÷e÷~ kÕ<ÛHä êqTcÕ˜qeTT\#˚ eTqdüT‡
qT ìs√~Û+∫qyê&É>T∑ qT. nq>± düe÷~Û j·T+<äT+&ÉTqT. Ç{Ϻ düe÷~Û
j·T+<äT <˚ùV≤Åìj
› T· ìj·TeTHêqTcÕ˜Hê~ kÕ<Ûqä s¡V≤æ ‘·eTT>± nKD≤¶
qq› s¡÷|üeTT>± ÁãVü≤àeTTqT #·÷∫qyê&ÉT, |æ|*” ø±~ ÁãVü≤à|üs´¡ qÔeTT
@ø£s÷¡ |üeTT>±H˚ #·÷#·T#·T+&ÉTqT.
56 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
qe∫äÁ<ëì«‘ê <˚Vü‰' ÁdüeìÔ >∑*ø± Çeˆ
HÓ’eÁãVü≤à qX¯ó<ä∆´ kÕ´ ‘·TŒe÷Hé ÁãVü≤à$q›‹ˆˆ 56
{°ˆˆ qe∫äÁ<ëì«‘ê R qes¡Åqe∆ TT\‘√≈£L&çq$, <˚V‰ü ' R <˚V≤ü eTT\T,
>∑*ø± Çe R ∫\T¢≈£î+&Ée˝…, ÁdüeìÔ R ø±s¡T#·Tqï$. HÓ’eÁãVü≤àqX¯ó
<ä∆´kÕ´‘·TŒe÷Hé R ÁãVü≤àdü«uÛ≤eeTTø±ì |ü]X¯ó<ä∆eTT>±˝Òì Je⁄&ÉT,
ÁãVü≤à R |üs¡e÷‘·àqT, q$q›‹ R bı+<ä˝Ò&ÉT.
B|æø±: n|üs√ø£Cå ≤„qdæ~∆ |üs´¡ qÔeTT ‘·‘«Ô· kÕ<Ûqä eTT\qT ne\+_+|ü
e˝…qì, n~ dæ~+∆ |üì#√ ‘·‘«Ô· C≤„qdæ~∆ ˝Ò<ìä #Ó|ü #·THêï&ÉT. øπ e\
XÊÅkÕÔ<Ûä´j·Tq»q´yÓTÆq |üs√ø£åC≤„qeTTe\q Á|üe÷<äeTT #Ó|ü#·THêï&ÉT.
qes¡Åqe∆ TT\‘√ ≈£L&çq <˚V≤ü eTT ∫\T¢≈î£ +&É ˙{Ïì C≤i$&ÉT#·Tq≥T¢>±
C≤„qeTTqT C≤i$&ÉT#·T#·T+&ÉTqT. $wüjT· Á|üeD ∫‘·eÔ TTq≈£î ÁãVü≤àeTT
X¯ó<ä∆yÓTÆq~>± ø£qã&É&ÉT. Ç{Ϻ dæú‹˝À áX¯«s¡‘·«ø£s¡Ôè_+ã‘ê«~
|òTü ≥q\T nÁ>±Vü≤´eTT\T. $wüj÷· _Ûe÷q|üPs¡T˝í q’… Je⁄\T ÁãVü≤àeTTqT
‘Ó*j·TC≤\s¡T nq>± ÄqHê›qTuÛÑeeTTqT bı+<äT≥˝Ò<äT.
n‘·´qÔ eT*H√ <˚ôVA <˚V”≤#ê‘·´ ìs¡à\'ˆ
ñuÛÑjÓ÷s¡qÔs¡+ C≤„‘ê« ø£dü´XÖ#·+ $BÛj·T‘˚ˆˆ 57
{°ˆˆ <˚V≤ü ' R <˚eTeTT, n‘·´qÔ eT*q' R $TøÏÿ* eT*qyÓTqÆ ~, <˚V≤æ
R <˚Vü‰qÔs¡«]Ôj·T>∑T |ü⁄s¡Twüß&ÉT, n‘·´qÔìs¡à\' R n‘·´qÔ ìs¡à\T&ÉT,
ñuÛÑjÓ÷' R <˚Vü‰‘·à\jÓTTø£ÿ, nqÔs¡yéT R ø£*Œ‘·‘·« dü‘·´‘·«eTT\qT,
C≤„‘ê« R ‘Ó*dæ, ø£dü´ R <˚ìøÏ, XÖ#·yéT R XÖ#·eTT, $BÛj·T‘˚ R
$~Û+|üã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: <˚Vü≤eTT $TøÏÿ* eT*qeTT‘√ ≈£L&çq~. bÕxÃuÛÖ‹ø£ »&É
57 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`« L`«Î~°w`«
|ü<ës¡eú TT. ªªÁX¯ó. X¯Øs¡$T<ä+ yÓT<Æ Tä∏ Hê<˚e ñ<ä÷“¤‘+· dü+$<ä« ´ù|‘·+ á ñ|üìwü<ë«ø£´ ì‘·´eTqq o\T&ÉT ≈£î\ø±qÔqT≈£L&É <ä]#˚s˙¡ j·T&ÉT.
ìs¡jT· @e eT÷Á‘·<ë«πsD ìÁcÕÿqÔ+.μμ á X¯Øs¡eTT yÓT<Æ Tä∏ qeTTe\q Ç+‘·{Ï rÁeeTT>± #Ó|ü ≥j·T+<ä* Ä+‘·se¡ TT eTq≈£î X¯Øsê_Ûe÷q
ø£*–q~. C≤„qV”≤qyÓTqÆ ~. qs¡ød£ <ü èä X¯yTÓ qÆ ~. jÓ÷ìqT+&ç yÓ\Te&çq~. eTTqT @$<Ûeä TT>±HÓH’ ê <ä÷s¡eTT>±$+∫ Ä‘√àqTàKT\qT >±$+#·T≥j˚T.
#·sà¡ eTT, e÷+düeTT, eT»®, Áø=e⁄«, meTTø£\T yÓTT<ä˝q’… yêì düeTT<ëj·T
eTT\qT eT\eT÷Á‘·eTT\qT ø£\<ä>T∑ ≥#˚ <˚V≤ü eTT eT*qeTT>± ‘·\+|ü Ç‹ leTqàVü‰uÛ≤s¡‘˚ nX¯«y˚T<Ûä|üs¡«DÏ luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘êdü÷|üìwü‘·T‡
ã&çq~. ªªÁX¯ó. C≤‘·+ eTè‘·$T<ä+ <˚Vü≤+ e÷‘ê|æ‘·è eT˝≤‘·àø£+ˆ ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ jÓ÷>∑XÊÅùdÔ luÛÑ>∑e<äs¡T®q dü+yê<˚ Á|ü<∏äyÓ÷ ^蕺ܫ∞ó
düTK<äT'U≤\j·÷ y˚T<Ûä´+ düŒècÕº« kÕïq+ $BÛj·T‘˚ˆˆμμ ªª<Ûë‘·Tã<ä∆+
eTVü‰s√>∑+ bÕ|üeTì›s¡ eTÁ<ÛTä eyéTμμ |ü⁄≥Tºq~j·TT, #·#T· Ãq<Ó,’ e÷‘ê
|æ‘è· eT\dü«s¡÷|üyTÓ qÆ ~, düTK<äT'KeTT\≈£î ì\j·TyÓTqÆ ~, n|ü$Á‘·
yÓTÆq~, bÕ|üeTT\≈£î ì\j·TyÓTÆq Ç{Ϻ <ëìì ‘êøÏq#˚ kÕïqeTT Y
#˚j·Te\dæq~j·Tì ÁX¯ó‹ e#·qeTT. <˚Vü‰qÔs¡«]Ôj·T>∑T |ü⁄s¡Twüß&ÉT
n‘·´qÔ ìs¡à\T&ÉT. Ç{Ϻ eT\eTj·TyÓTÆq <˚Vü≤eTT <˚ì#˚‘· |ü$Á‘·‘·q T
bı+<ä>∑\<äT. eTH√Vü≤s¡ >∑TDdüeTTÁ<äT&Ó’ ìs¡à\T&Ó’q |ü⁄s¡Twüßq≈£ î
XÖ#ê~ø£sà¡ \‘√ |üì˝Ò<Tä , nq>± <˚V‰ü ‘·à\jÓTTø£ÿ ø£*Œ‘· dü‘´· ‘·«eTT
\qT Á>∑V≤æ +∫q... »&Éd´ü »&˚q q X¯ó~∆' bÕxÃuÛÖ‹ø£yTÓ qÆ »&ÉyTÓ qÆ
X¯Øs¡eTTq≈£î, »&ÉyT˚ nsTTq »˝≤<äT\#˚ X¯ó<ä‘∆ · m≥T¢? á XÖ#·eTT
Ä‘·àøπ j·T+<äTyê! ì‘·´ìs¡à\yÓTqÆ <ëìøÏ XÖ#ê<äT\‘√ Á|üj÷Ó »qeTT
˝Ò<Tä . eT] á XÖ#·eTT(j·TeT ìj·Te÷<äT\T) <˚ìøÏ n+fÒ...$wüjT·
Á|üeDyÓTÆq eTqdüT‡qT, <˚Vü‰_Ûe÷qeTTqT @$<ÛäeTT>±HÓ’Hê <ä÷s¡eTT
#˚j·T‘·\∫ #Ó|æŒq~.
ªªÁX¯ó. ÅdDÔ” ≤eTyê#·´ <˚Xd¯ ´ü øÏq¢ ï Hê&ûÁeDdü´#· nuÛ<Ò √|æμμ, ªª#·sà¡ KD¶+
~«<ë_Ûqï eTbÕH√<ëZs¡ <ä÷wæ‘·+ˆ j˚T s¡eTìÔ qeTùdÔuÛÑ´' kÕVü≤dü+
øÏeT‘·' |üs¡yéTˆˆμμ
nì Hês¡<ä|ü]Áyê»ø√|üìwü‘·TÔ Ç<˚ e÷s¡ZeTTqT nqTdü]+∫+~.
58 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O 59 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
lsêeT˝≤\ dü<Tä sZ T¡ |üsÁ¡ ãVü≤àDÒ qeT'
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
~«rjÓ÷<Ûë´j·T'
Äs¡÷&ÛÉdü´ eTTeTT≈£åîX¯Ã dü«s¡÷|ü+ |ü]ø°s¡Ô´‘˚ˆ
‘·Á‘ês¡÷&ÛÉdü´ _HÓ›«Ìø£´+ ø£<∏ä+kÕ´~‹ |üè#·Ã¤‹ˆˆ 1
{°ˆˆ Äs¡÷&ÛÉdü´ R Äs¡÷&ÛÉTìjÓTTø£ÿj·TT, eTTeTT≈£åîX¯Ã R yÓ÷πøå#·Ã¤
>∑\yêìjÓTTø£ÿj·TT, dü«s¡÷|üyTé R dü«s¡÷|üeTT, |ü]ø°s´Ô¡ ‘˚ R #Ó|Œü ã&ÉT
#·Tqï~>∑<ë, ‘·Á‘· R yê]˝À, Äs¡÷&ÛÉdü´ R Äs¡÷&ÛÉTq≈£î, _HÓ›«Ìø£´yéT
R _qT›e⁄‘√ @ø£‘·«eTT, ø£<∏ä+kÕ´~‹ R m≥¢>∑Tqì, |üè#·Ã¤‹ R
n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT.
B|æø±: Äs¡÷&ÛTÉ ìjÓTTø£ÿj·TT, yÓ÷øπ #å ÷ >¤ \∑ yêìjÓTTø£ÿj·TT \ø£Då eTT
#Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~>∑<ë— yê]˝À Äs¡÷&ÛÉTq≈£î _qT›e⁄‘√ ◊ø£´yÓT≥T¢
dæ~+∆ #·T#·Tqï<äì n&ÉT>∑T#·THêï&ÉT. (lyêD°$˝≤dü eTTÁ<äD≤\j·TeTT,
ls¡+>∑+yês¡T 1926˝À eTTÁ~+∫q l >ö&ÉbÕ<äj·TrÁqT›\ ñ‘·Ôs¡^‘·
yê´U´j·T+<äT á XÀ¢øe£ TTqT eTTÁ~+∫], BìøÏ l>ö&ÉbÕ<äT\ yê]
yê´K´ e÷Á‘·eTT ˝Ò<äT.)
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
C≤„‘ê« düs¡«>∑‘·+ ÁãVü≤à düs¡«»„+ |üs¡y˚TX¯«s¡yéTˆ
nVü≤+ ÁãùV≤à‹ ìπs›wüߺ+ Á|üe÷D+ ‘·Á‘· øÏ+ uÛÑy˚‘Yˆˆ2
{°ˆˆ ÁãVü≤à R |üse¡ ÷‘·àqT, düs«¡ >∑‘y· Té R düs«¡ eTTqT bı+~qyêì>±
düs«¡ »„yTé R düs«¡ eTT ‘Ó*dæqyêì>±, |üsy¡ T˚ X¯«s¡yTé R Vü≤]Vü≤s¡V≤æ s¡D´
>∑s𠓤ÅHê›<Tä \≈£î |üsy¡ TÓ qÆ yêì>±, C≤„‘ê« R ‘Ó\TdüTø=ì, nVü≤yéT R H˚qT,
ÁãùV≤à‹ R ÁãVü≤àeTTqì, ìπs›wüߺyéT R ìπs›•+#·T≥≈£î, ‘·Á‘· R Ä
60 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
$wüj·TeTTq+<äT, Á|üe÷DyéT R Á|üe÷DeTT, øÏ+ uÛÑy˚‘Y R @~
n>∑TqT?
B|æø±: |üs¡e÷‘·àqT düsê«+‘·sê´$Tj·Tì, düs¡«E„&Éì, Vü≤]Vü≤s¡
Væ≤s¡D´>∑πs“¤ÅHê›<äT\≈£î |üs¡yÓTÆqyê&Éìj·TT, düs¡«kÕøÏåj·Tìj·TT, düs¡«
ìj·÷eT≈£î&Éìj·TT ‘·‘·Ô«eTd”‘ê´~ XÊÅdüÔyêø£´C≤„qeTT#˚ ‘Ó*dæø=ì
j·TTHêïqT. á kÕe÷q´ C≤„qe÷Á‘·eTT#˚ |üs√ø£åC≤„qeTT#˚ Ç|ü&ÉT
H˚qT ÁãVü≤àeTTqT nsTTq{≤¢? ø±q{≤¢? nsTT‘˚ H˚qT ÁãVü≤à+ãì
ìπs•› +#·T≥≈£î Ä$wüjT· eTTq @<Óq’ Á|üe÷DeTT ø£\<ë? nì Á|ü•ï+#ÓqT.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
j·T<∏ë»\x®˝Ò øÏå|üÔ+ ø°åπsø°ås¡vÈ è‘˚ |òüTè‘·yéTˆ
n$X‚c˛ uÛÑy˚‘·Ô<ä« J®yê‘·à |üs¡e÷‘·àH√'ˆˆ 3
{°ˆˆ »˝Ò R ˙{Ïj·T+<äT, øÏå|üÔyéT R ñ+#·ã&çq, »\+j·T<∏ë R
˙{Ïe˝…qT, ø°åπs R bÕ\j·T+<äT, j·T<∏ë ø°ås¡yéT R bÕ\e˝…qT, |òüTè‘˚
R |òüTè‘·eTTq+<äT, |òüTè‘·yéT R H˚‹e˝…, ‘·<ä«‘Y R nfÒ¢, Jyê‘·à
|üs¡e÷‘·àH√' R ÁãVü≤àÁ|ü‹_+ã Je⁄q≈£î, _+ãeTTq≈£î, n$X‚wü'
R düe÷qeTT, uÛÑy˚‘Y R n>∑TqT.
B|æø±: Äs¡÷&ÛÜs¡Ts¡T≈£îå \≈£î \≈£´å eTT HÓi+Ï –‹ì. n+<äT Äs¡÷&ÛTÉ q≈£î
_+u…ø’ ´£ eTT m≥¢ì Á|ü•ï+∫q ns¡Tq® Tq≈£î, ñbÕ~ÛXS¯ q´‘·«eTTq n{Ϻ
yêìøÏ ◊ø£´eTT ø£\T>∑Tqì ñ|ü<•˚ +#·T#·THêï&ÉT. C\eT+<äT »\eTT,
bÕ\j·T+<äT bÕ\T, |òTü è‘·eT+<äT |òTü è‘·eTT ø£*dæq m≥T¢ uÛ<Ò sä V¡ ≤æ ‘·eTT>±
qTqïy√— nq>± q<ë´<äT\j·T+<ä* »\eTT bÕÁ‘ê<äT\#˚ ñ<ä∆]+|ü
ã&ç, Ä bÕÁ‘ê<äT\jÓTTø£ÿ ñbÕ<ÛäT\qT Á>∑Væ≤+∫, ñbÕ<ÛäT\T ìeè‹Ô
61 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
jÓÆTq |æ<ä|ü |ü⁄q' Ä eTVü‰»\eTTq+<äT @$<ÛäeTT>± ◊ø£´eTTqT
bı+<äT #·Tqïy√— nfÒ¢ n$<√´bÕ~ÛjT· T≈£î+Ô &É>T∑ Je⁄q≈£î |üse¡ ÷‘·à≈£î
uÛÒ<äeTT ø£ì|æ+∫qqT, dü+kÕÿs¡ $ùwwüeTT#˚ ªªÁX¯ó. nVü≤y˚Te
eTVü‰Hê‘·à Vü≤´Vü≤y˚Te |üsê‘·Œs¡'ˆ nVü≤eTq´e<ëuÛ≤$T Vü≤´Vü≤y˚Te
X¯Øs¡e‘Yˆˆμμ H˚qT eTVü≤‘·Ôs¡ Ä‘·àdü«s¡÷|ü⁄&ÉqT, |üsê‘·Œs¡T&ÉqT, H˚qT
eT]jÓTTø£ <ëìe˝… ø£qã&ÉT#·THêïqT, H˚qT X¯Øs¡eTTe˝… ø£qã&ÉT#·T
qïqT ì»eTTq≈£î X¯Øs¡eTTqT ø±qT. nKD≤¶‘·àqT nqT XÊÅdüÔ$#ês¡
»q´eT>∑T dæús¡ãT~∆#˚ Ä Je⁄q≈£î n$<ë´ìes¡Ôø£yÓTÆq, |üs¡e÷‘·à‘√
◊ø£´eTT ø£\T>∑T#·Tqï~.
Jy˚|üπsD ‘ê<ë‘·à´+ düs¡«>∑+ CÀ´‹ØX¯«s¡yéTˆ
Á|üe÷D\ø£åD…Æ' CÒ„j·T+ düs¡«y˚Tø±Á>∑y˚~Hꈈ 4
{°ˆˆ dü«j·TyéT R n~Ûø±]jÓTÆ q ‘êqT, @ø±Á>∑y~˚ Hê R ÁãVü≤àìdüT&˜ >É T∑
>∑Ts¡Te⁄#˚, Á|üe÷D\ø£åD…Æ' R Á|üe÷D dü«s¡÷|üeTT\#˚, Jy˚ R
Je⁄ìj·T+<äT, |üsπ D R |üse¡ ÷‘·à‘√, ‘ê<ë‘·à´yéT R ◊ø£´eTTqT, (uÀ~Û‘d˚ ‹ü
R uÀ~Û+|üã&É>±), düs«¡ >∑yTé R düs«¡ yê´|æjT· >∑T, áX¯«s¡yTé R ÁãVü≤àeTTqT,
CÀ´‹' R CÀ´‹dü«s¡÷|ü⁄ì>±, dü«j·T+ CÒj „ T· yéT R ‘êqT ‘Ó*j·T<ä–q~.
B|æø±: πøe\ XÊÅdüÔdü+ã+<ÛäeTTq kÕe÷q´ C≤„qeTTqT e÷Á‘·
yÓTiÏ+–q »Hêà+‘·se¡ TTq ‘·|Œü ø£ eTTøÏ>Ô ±+#·TqT. Ç~ |üsÁ¡ ãVü≤àqT
>∑÷]Ãq |üs√ø£Cå ≤„qeTT. n|üs√ø£Cå ≤„q dæ~ø∆ =i≈£î >∑Ts¡Te⁄qT ÄÁX¯sTT+∫
j˚T eTT≈£î&Ô TÉ ø±e˝…qì #Ó|ü #·THêï&ÉT. @ø±Á>∑∫‘·T&Ô ’Ó ÁãVü≤àìwüß&˜ >É T∑
>∑Ts¡Te⁄e\q Á|üe÷D\ø£åD≤<äT\#˚ ªªnj·Te÷‘·à ÁãVü≤à, nVü≤+
ÁãVü‰àdæà, @ø£yT˚ yê~«rj·T+ ÁãVü≤à, ‘·‘«Ô· eTdæμμ Ç‘ê´~ eTVü‰yêø√´|ü
<˚X¯eTT\#˚ Je⁄ìj·T+<äT |üs¡e÷‘·à‘√ ‘ê<ë‘·à´eTT uÀ~Û+|üã&É>±,
‘êqT düs¡«yê´|æj·T>∑T áX¯«s¡Tì |üs¡+CÀ´‹s¡÷|ü⁄ì>± ‘Ó\TdüTø=qT
60 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
#·THêï&ÉT. Ä‘·à|üse¡ ÷‘·à\ ◊ø£´‘· >∑Ts¡TeTTK‘·' jÓTiT+>∑e˝…qì øπ e\
XÊÅd$Ôü #êsê<äT\#˚ n$<ä´ìe]ÔjTÆÓ n|üs√ø£Cå ≤„qeTT ø£\T>∑<ìä ñ|ü<˚•+
#·T#·THêï&ÉT.
ˆˆns¡T®q ñyê#·ˆˆ
C≤„Hê<˚e uÛÑy˚<˚®j·T+ $~‘ê« ‘·‘Y ø£åDÒq‘·Tˆ
x
C≤„qe÷Á‘˚D eTT#˚´‘· øÏ+ |ü⁄qs√´>∑<Ûës¡D≤‘Yˆˆ 5
{°ˆˆ C≤„Hê<˚e R C≤„qeTTe\qH˚, CÒ„j·TyéT R ‘Ó\TdüTø=q<ä–q
ÁãôV’≤àø£´eTTqT, $~‘ê« R ‘Ó\TdüTø=ì, C≤„qe÷Á‘˚D R πøe\
C≤„qeTT#˚, ‘·‘Y ø£Då qÒ ‘·T R Ä ø£Då eTTqH˚, eTT#˚´‘· R $&ÉTeã&ÓHì˚ ,
jÓ÷>∑<Ûës¡D≤‘Y R jÓ÷>∑<Ûës¡DeTT e\q, |ü⁄q' øÏ+ uÛÑy˚‘Y R ‹]–
@$T n>∑TqT.
B|æø±: >∑Ts¡÷|ü<˚X¯»q´yÓTÆq C≤„qe÷Á‘·eTT#˚ ÁãôV’≤àø£´eTT \_Û+#·T
#·T+&É jÓ÷>∑eTTjÓTTø£ÿ ÄeX¯´ø£‘q· T Á|ü•ï+#·T#·THêï&ÉT. C≤„qeTT #˚‘H· ˚
‘Ó\TdüTø=q<ä–q edüTeÔ ⁄qT nq>± ÁãVü≤àeTTqT ‘Ó\TdüTø=ì Äø£Då eTTqH˚
Ä C≤„qeTT#˚ eTT≈£î&Ô >É T∑ #·T+&É>±, jÓ÷>∑<ëÛ s¡DeTT#˚ Á|üj÷Ó »qy˚T$T.
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
C≤„H˚q B|æ‘˚ <˚ùV≤ ãT~∆Ås¡“Vü≤àdüeTì«‘êˆ
ÁãVü≤àC≤„Hê–ïHê$<ë« ìïs¡›ùV≤‘·ÿs¡àãq∆j·TyéTˆˆ 6
{°ˆˆ $<ë«Hé R $y˚ø,Ï C≤„Hq˚ R Ä‘·àC≤„qeTT#˚, <˚ùV≤ R *vZXد s¡eTT,
B|æ‘˚ R Á|üø±•+#·T#·T+&É>±, ãT~∆' R ìX¯Ãj·÷‘·àø£yÓTÆq ãT~∆,
ÁãVü≤àdüeTì«‘ê R ÁãVü≤àeTT‘√≈£L&çq<ä>T∑ #·T+&É>±, ÁãVü≤àC≤„Hê–ïHê
R ÁãVü≤àC≤„qeTqT n–ï#˚, ø£s¡àãq∆qyéT R ø£s¡àbÕX¯eTTqT, ìs¡›ùV≤‘Y
R <äVæ≤+#·TqT.
B|æø±: jÓ÷>∑eTT Á|üjÓ÷»qX¯Sq´eTì ns¡T®qT&ÉT uÛ≤$+#·T≥#˚
63 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
m+‘·ei≈£î n|üs√øå±qTuÛeÑ eTT ø£\T>∑<√ n+‘·es¡≈î£ nqÔ'ø£sD¡ eè‹Ô
HêX¯qeT>∑T≥ ˝Ò<Tä . ø±e⁄q ‘·‘ê‡<Ûqä eTT>± jÓ÷>∑eTTqT ÄÁX¯sTT+|ü
e˝…qì, n|üs√øå±qTuÛÑeeTT ‘·<äT|ü] XÊÅdüÔdüVü‰j·TeTT nø£ÿs¡˝Ò<äì
#Ó|ü #·THêï&ÉT. y˚<ëqÔ$C≤„qeTT#˚ $<ë«+düTì <˚V≤ü eTT Á|üø±•+#·T
#·T+&É>± ìX¯Ãj·÷‘·àø£yÓTÆq ãT~∆ ÁãVü≤àeTT‘√ ≈£L&çq<ä>∑T#·Tqï~.
nq>± ÁãôV’≤àø£´+ n>∑T#·Tqï~. Ç{Ϻ $<ë«+düT&ÉT ÁãVü≤àC≤„q+ãqT
n–ï#˚ ø£sà¡ ãq∆eTT\qT <äV≤æ +∫ nq>± ÁãVü≤àC≤„qeTqT n–ïj·T+<äT
ø£sèÔ¡ ‘·« düvÿ\ŒeTqT ;»eTT <ä>y∆∑ TÓ Æ <˚V≤ü eTT ø£sèÔ¡ ‘·«uÛ≤es¡Væ≤‘·yTÓ qÆ
nø£sà¡ ø£ dæ‹ú j·T+<äT+&ÉTqT. nq>± ø£sà¡ \e\q ø£\T>∑T ˝Àø£eTT\jÓTTø£ÿ
‘ês¡‘·eT´eTTqT ‘Ó\TdüTø=ì ‘ê´>∑eTT#˚ X¯ó<ë∆qÔ'ø£s¡DT&Ó’ C≤„Hê–ï#˚
ø£s¡à\qT <äVæ≤+∫ |ü⁄qsêeè‹Ôs¡÷|ü »qqeTs¡DeTT\qT bı+<äø£
ø£sà¡ ãq∆eTT\qT+&ç eTT≈£î&Ô >É T∑ #·THêï&ÉT. ø£sà¡ j·Tq>± ø£sèÔ¡ ‘·«|üPs¡«ø£
düvÿ\Œdæú‹j˚Tø±ì ø±s¡´eTT>±<äT. á ø£s¡àj˚T Je⁄\qT ã+~Û+#·T
#·Tqï~. ø£s¡àãq∆eTT\qT+&ç eTT≈£îÔ&É>∑T≥j·Tq>± ø£s¡Ôè‘·«düvÿ\Œ
s¡Væ≤‘·yÓTÆq dæú‹. Ç{Ϻ dæú‹˝À Je⁄&ÉT ø±s¡´ø£s¡Ôe˝… ø£qã&ÉT#·TqïqT,
ø£s¡à ø£s¡Ô, |òü\uÛÀø£Ô ø±ø£j·TT+&ÉTqT. Ç{Ϻyê&ÉT ø£s¡àãq∆eTT\qT+&ç
eTT≈£îÔ&É>∑T#·THêï&ÉT. ªªÁX¯ó. $<ë«Hé düπs«cÕ+ uÛÑ÷‘êHê+ ÁXËÌwü˜´+
kÕ«sê»´ e÷~Û|ü‘·´+ |üX‚´‹μμ $<ë«+düT&Ó’qyê&ÉT nq>± y˚<ëqÔ
$C≤„qeTT#˚ Ä‘·àqT ìX¯Ãj·TeTT>± miÏ+–qyê&ÉT düeTdüÔ|ü<ës¡úeTT
\ø£qïqT ÁX‚wü˜yÓTÆq{Ϻ kÕ«sê»´eTTqT, Ä‘·àkÕÁe÷C≤´~Û|ü‘·´eTTqT
bı+<äT#·THêï&Éì ÁX¯ó‹j˚T Á|üe÷D°ø£]+∫q~.
‘·‘·' |ü$Á‘·+ |üs¡y˚TX¯«sêK´
eT<Ó’«‘·s¡÷|ü+ $eT˝≤eT“sêuÛÑyéTˆ
64 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
j·T<∏√<äπø ‘√j·TeTqTÁ|ü$wüº+
‘·<∏ë‘·às¡÷b˛ ìs¡TbÕ~Û dü+düú'ˆˆ 7
{°ˆˆ ‘·‘'· R ‘·‘«Ô· C≤„HêqqÔse¡ TT, ñ<äøπ R ˙{ÏjT· +<äT, nqTÁ|ü$wüyº Té
R Á|üy•˚ +|üã&çq, ‘√j·T+j·T<∏ë R ˙s¡T @Ø‹jÓ÷, ‘·<ë∏ R ÄØ‹>±,
|ü$Á‘·yéT R X¯ó<ä∆yÓTÆq, |üs¡y˚TX¯«sêK´yéT R |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉqT ù|s¡T
ø£\~j·TT, n<Ó«’ ‘·s÷¡ |üyTé R dü«C≤rj·T,$C≤rj·T,dü«>∑‘· uÛ<Ò sä V¡ ≤æ ‘·
yÓTqÆ ÁãVü≤àeTTqT, $eT˝≤eT“sêuÛyÑ Té R ìs¡à˝≤ø±X¯eTTe˝… ndü+>∑eTT
qTq>∑T, Ä‘·às¡÷b˛ R Ä‘·àdü«s¡÷|üeTT, ìs¡TbÕ~Ûdü+düú' R ñbÕ~Û
s¡Væ≤‘·yÓTÆ j·TTqï~.
B|æø:£ Ä‘·àC≤„HêqqÔse¡ TT eTVü‰»\eT+<äT Á|üy•˚ +|üã&çq ˙s¡Te˝…,
<˚e‹s¡´ø˘ kÕúes¡ »vZe÷~ dü«s¡÷|üeTT\T |üse¡ ÷‘·àj·T+<äT ˇø£ÿ{ÏjTÓÆ ,
ìs¡à\yÓTÆq Äø£X¯eTTe˝… ndü+>∑eTT>∑qTqï n<ä«j·TÁãVü≤àeTTqT
‘Ó\TdüTø=ì Je⁄&ÉT ñbÕ~ÛXS¯ qT´&Óq’ |üse¡ ÷‘·àqTbı+~ ìs¡TbÕ~Û≈î£
&É>T∑ #·THêï&ÉT. nq>± WbÕ~Ûø£ ø£sèÔ¡ ‘ê«~ uÛ<Ò sä V¡ ≤æ ‘·T&Ó’ ìÅwÿæ j·TT&É>T∑
#·THêï&ÉT. Ä‘·àj·T+<äT ø£*Œ+|üã&çq sT÷»>∑C≤®\eTT Ä‘·àø£+fÒ
q‹]ø£ÔeTTø±<äì Á>∑Væ≤+∫qyê&Ó’ |üs¡e÷‘·àj˚T n>∑T#·THêï&ÉT.
ø£s√ƒ |üìwü‘T· ≈Ô L£ &Ü ªªj·T<∏√<äø+£ X¯ó<˚∆ X¯ó<äe∆ ÷dæøÔ +£ ‘ê<äè>π q uÛeÑ ‹!
@e+ eTTH˚]«C≤H˚‘· Ä‘êàuÛÑe‹ >ö‘·eTμμ X¯ó<√∆<äø£eTT ìs¡à\yÓTÆq
»\eTTq+<äT|ü&ç <ëì‘√ ◊ø£´eT>∑Tq≥T¢ C≤„ìjÓTTø£ÿ Ä‘·à≈£L&Ü
ÁãVü≤ày˚T n>∑T#·Tqï<äì |ü\T≈£î#·Tqï~.
Äø±X¯e‘·÷‡ø£ÎX¯Øs¡ Ä‘êà
q<äèX¯´‘˚ yêj·TT‘·<äqÔsê‘êàˆ
65 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
düu≤Vü≤´eTuÛÑ´qÔs¡ ìX¯Ã˝≤‘êà
C≤„H√\ÿj·÷ |üX¯´‹ #êqÔsê‘êàˆˆ 8
{°ˆˆ Ä‘êà R |üs¡e÷‘·à, Äø±X¯e‘Y R Äø±X¯eTTe˝Ò, X¯Sø£ÎX¯Øs¡'
R dü÷ø£ÎyÓTÆq X¯Øs¡eTT>∑\yê&ÉT, nqÔsê‘êà R nqÔsê´$Tj·T>∑T
ÁãVü≤àeTT, yêj·TTe‘Y R yêj·TTe⁄e˝…, q<äèX¯´‘˚ R #·÷&Éã&ÉT≥˝Ò<Tä .
(j·T') u≤Vü‰uÛÑ´qÔs¡yéT R u≤Vü‰´Vü≤´qÔs¡eTT\, ìX¯Ã˝≤‘êà R X¯ó<ë∆
qÔ'ø£s¡DT&√, dü' R yê&ÉT, C≤„H√\ÿj·÷ R y˚<ëqÔ»q´‘·‘êÔ«|üs√ø£å
eè‹Ôs¡÷|üC≤„q B|üeTT#˚, nqÔsê‘êà R Ä+‘·s¡eTTq ∫‘·ÔeTTqT+#·T
ø=qïyê&Ó’, |üX¯´‹ R #·÷#·T#·THêï&ÉT.
B|æø±: Ç#·Ã≥ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT XÊÅdÁÔü |üø±s¡eTT>± #˚dqæ ø£sêàqTcÕ˜qeTT
‘·‘·Ô«C≤„q kÕ<Ûäø£eTì#Ó|ü#·÷, jÓ÷>∑V”≤qTq≈£î JeÁãôV’≤àø£´eTT
<äTs¡¢uÛÑeTì ñ|ü<˚•+#·T#·THêï&ÉT. Ä‘·à Äø±X¯eTTe˝… dü÷ø£ÎyÓTÆq
<ä>T∑ ≥#˚ dü÷\ú dü«s¡÷|ü <äsÙ¡ qkÕeTs¡´ú eTT>∑\ H˚Á‘˚Åìj
› T· eTT#˚ Á>∑V≤æ +|ü
ã&ÉT≥˝Ò<Tä . ªªqdüqè› X‚ ‹wü‹˜ s¡÷|üeTdü´ q #·≈îå£ cÕ |üX´¯ ‹ ø£Xï HÓq’ yéTμμ
<äèX¯´edüTeÔ ⁄\˝À Ä‘·àjÓTTø£ÿs¡÷|üeTT˝Ò<Tä . dü÷\ú Á|ü|+ü #·eTTq+<äT
dü÷ø£ÎuÛÑ÷‘·yÓTÆq Äø±X¯eTTø£qï dü÷ø£ÎyÓTÆq yê&ÉT ø±e⁄q H˚Á‘·eTT
\‘√ n<ë›ìì me&ÉT #·÷&É˝&Ò ìÉ ÁX¯ó‹≈£L&É Á|üe÷D°ø]£ +#·T#·Tqï~.
ÇB yêj·TTe⁄e˝… <äè>√Z#·s¡eTT ø±<äT. Ä‘·à u≤Vü‰´uÛÑ´qÔs¡eTT\+<äT
ìX¯Ã\yÓTqÆ ~. ø±e⁄q ‘Ó»’ düT&ÉTø±<äT, $X¯ó«&ÉTø±<äT. e´eVü≤]+#·T≥≈£î
M\T˝Òì~. ÇÅìj › ÷· r‘·yTÓ qÆ ~. øπ e\eTT C≤„Hê–ï<ë«sê y˚<ëqÔ»q´+ã>∑T
n|üs√ø£å C≤„qeTT#˚ $E„&ÉT nqÔsê‘·àqT <ä]Ù+#·T#·THêï&ÉT.
66 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
j·TÁ‘·j·TÁ‘· eTè‘√ C≤„˙ j˚TqπøHê|æ eTè‘·T´Hêˆ
j·T<∏ë düs¡«>∑‘·+ y√´eT ‘·Á‘·‘·Á‘· \j·T+ >∑‘·'ˆˆ 9
{°ˆˆ düs«¡ >∑‘y· Té R n+‘·{≤yê´|æ+∫j·TTqï, y√´eTj·T<∏ë R Äø±X¯eTT
e˝…, j·TÁ‘·jT· Á‘· R m#·Ãf…#÷ ≥, C≤„˙ R düs«¡ Á‘· |ü]|üPs¡í ÁãVü‰à_ÛqTï
&Ó’q C≤„ì, j˚TqπøHê|æ eTè‘·T´Hê R @$<Ûä+u…’q eTè‘·T´e⁄#˚HÓ’q,
eTè‘·' R eTè‘·T&Ó’qq÷, ‘·Á‘·‘·Á‘· R nø£ÿ&Éø£ÿ&É, \j·TyéT R
ÁãôV’≤àø£´eTTqT, >∑‘·' R bı+<äTqT.
B|æø±: düs«¡ edüÔ «∫äqï Äø±X¯eTTe˝… düs«¡ Á‘·|]ü |üPs¡í ÁãVü‰à_ÛqTï&Óq’
C≤„ì m#·Ãf…#·Ã≥ @$<ÛäeTT>± eTè‹#Ó+~q|üŒ{ÏøÏ, nq>± n–ï
Á|ü|x
ü ÃeTTq Á|üy•˚ +∫ ‘êqT <äV≤æ +#·T $$<Ûä |ü<ës¡dú «ü s¡÷|üeTT\≈£î
nqT>∑TDeTT>± s¡÷|üeTT\qT <Û]ä +#·Tq≥T¢, ‘êqT Á|üy•˚ +#·T _Ûqï
edüTeÔ ⁄\≈£î nqT>∑TDeTT>± düeTdüÔ ÁbÕDT˝˝À>∑\ Ä‘·à $_ÛqïeTT˝…q’
Äø±s¡eTT\˝À uÛ≤dæ+#·T#·Tqï~. á Äø±s¡$ø±sê<äT\≈£î y˚s¡T>±
$ø±s¡ s¡Væ≤‘·T&Ó’q Ä‘·àø£\<äqT C≤„qeTTø£\ $E„&ÉT m#·Ãf…#·Ã≥
@$<ÛäeTT>± eTs¡DÏ+∫qqT Äø±s¡$ø±sê<äT\j·T+<äT <äèwæº˝Òì
yê&É>∑T≥#˚ ÁãôV’≤àø£´eTTqT bı+<äTqT.
<ëq+CÒdæ ‘·‘·Ô«C≤„qT\≈£î <˚X¯ø±˝≤<ä´ù|ø£å eTs¡DeTTq+<äT
nø£ÿs¡˝<Ò ìä , ø±\eTè‘·T´yÓq’ qT, uÛèÑ >∑«>±ï´<ä´|üeTè‘·T´yÓq’ qT ‘·ìï$T‘·øÔ £
ÁbÕj·T•Ã‘·Ô eTT≈£L&É ˝Ò<ìä dæ~+∆ #·T#·Tqï~. á ÁbÕj·T•Ã‘êÔ~ø£eTT
Äs¡Ts¡T≈£åîì $wüj·Ty˚T ø±ì Äs¡÷&ÛÉTì $wüj·TeTTqø±<äT.
X¯Øs¡yê´|æ‘·+ y√´eT uÛÑTeHêì #·‘·Ts¡›X¯ˆ
ìX¯Ã˝À ìs¡à˝À <˚V”≤ düs¡«yê´|” ìs¡x®q'ˆˆ 10
{°ˆˆ j·T<∏ë R @$<ÛäeTT>±, y√´eTyéT R Äø±X¯eTT, X¯Øs¡yê´|æ‘·yéT
R X¯Øs¡eTTq+<ä+‘·≥qT yê´|æ+∫q~j·TT, uÛÑTeHêì #·‘·Ts¡›X¯ R
67 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
#·‘·Ts¡›X¯uÛÑTeHê\qT (yê´|æ+∫q~ n>∑T#·Tqï<√), (‘·<∏ë R nfÒ¢),
<˚V”≤ R Je⁄&ÉT, ìX¯Ã\' R ÁøÏj·÷s¡Væ≤‘·T&ÉTqT, ìs¡à\' R |ü]X¯ó<äT∆
&ÉTqT, düs«¡ yê´|” R X¯Øsê~ düs«¡ Á<äe´eTT\+<äT yê´|æ+∫j·TT+&ÉTyê&ÉT,
ìs¡x®q' R dü«j·TeTT>∑ Á|üø±•+#·Tyê&ÉT (n>∑T#·THêï&ÉT).
B|æø±: #·‘T· s¡X› ¯ uÛTÑ eqeTT\+<äT Äø±X¯eTT m≥T¢ yê´|æ+∫j·TTqï<√,
nfÒ¢ Je⁄&ÉTqT ìX¯Ã\T&Ó’, ìs¡à\T&Ó’, |ü]X¯ó<äT∆&Ó’, dü«j·TeTT>±
Á|üø±•+#·Tyê&Ó’j·TTHêï&ÉT. düs¡«yê´|æ, nq>± X¯Øsê~>± #·‘·Ts¡›X¯
uÛÑTeq|üs¡´qÔyÓTÆq düs¡«Á<äe´eTT\T n$<ë´|ü]D≤eTy˚T ø£qTø£, Ç{Ϻ
»>∑<Tä bÕ<ëHê$<ä´j·T+<äT Á|ü‹|ò*ü +∫q~ $<ë´uÛ≤düø£ Je⁄&˚— ø£qTø£
n{Ϻ Je⁄&ÉT »>∑<ë«´|æ.
eTTVüAs¡ÔeT|æ jÓ÷ >∑#˚äHêïkÕÁπ> eTqkÕ düVü≤ˆ
düs¡«+ ‘·s¡‹ bÕbÕàq+ ‘·dü´ »qàX¯‘ê]®‘·yéTˆˆ 11
{°ˆˆ j·T' R me&ÉT, HêkÕÁπ> R HêkÕÁ>∑eTTq+<äT, eTqkÕ düVü≤ R
eTqdüT‡‘√ düVü≤, eTTVüAs¡ÔeT|æ R eTTVüAs¡Ôø±\yÓTÆqq÷, >∑#˚ä‘Y
R bı+<äTH√, ‘·d´ü R yêìjÓTTø£ÿ, »qàX¯‘ê]®‘y· Té R X¯‘»· Hêà]®‘y· TÓ qÆ ,
bÕbÕàqyéT R düeTdüÔ bÕ|üeTTqT, ‘·s¡‹ R <ë≥T#·THêï&ÉT.
B|æø±: n|üs√ø£Cå ≤„q kÕ<Ûøä e£ TT, düs«¡ uÛ≤eìes¡øÔ e£ T>∑T jÓ÷>∑eTTqT
#Ó|ü #·THêï&ÉT. me&ÉT C≤„qkÕ<Ûqä ≈£î jÓ÷>∑eTTq eTTVüAs¡øÔ ±\yÓTqÆ qT
ÁuÛ÷Ñ eT<Û´ä eTTq eTqdüT‡‘√≈£L&É <äèwæìº ì\T|ü⁄H√, yê&ÉT X¯‘»· Hêà]®‘·
bÕ|üeTT q•+∫qyê&ÉT>± n>∑T#·THêï&ÉT. á jÓ÷>∑eTT nuÛ≤´dü
eX¯eTTq dæ~+∆ #·Tq<˚ø±ì, XÊÅdÔü bÕsƒe¡ ÷Á‘·eTT#˚ dæ~ø∆ \£ T>∑T≥ ˝Ò<Tä .
eTqdüT‡‘√≈£L&É <äèwæºì ÁuÛÑ÷eT<Ûä´eTTq+<äT ì\T|ü⁄≥ j·Tq>±
ÁbÕD»j·T |ü⁄s¡d‡ü s¡eTT>± <äèwæìº ÁuÛ÷Ñ eT<Û´ä eT+<äT ì\T|ü⁄≥. HêHê$<Û’Ó
68 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
]«#ê¬sd’ Tü Ô qkÕ<Û´ä + C≤j·T‘˚ eTq'ˆ ‘·kÕà‘·dÔ ´ü »j·T' ÁbÕD' ÁbÕDdü´
»j·T @eVæ≤ˆˆ HêHêe÷¬s'ÌZ düTK<äT'KÁbÕj·T+ ø¬ e’ \´+ |üse¡ T+|ü<+ä ˆ
dæ<ä∆e÷πsZD \uÛÒ´‘· Hê-q´<∏ë •euÛ≤wæ‘·+ HêHê$<Ûä $#ês¡
kÕ<Ûqä eTT\#˚ eTqdüT‡ kÕ~Û+|üã&ÉT≥˝Ò<Tä . ø±e⁄q eTH√»j·TeTq>±
$X‚wüeTT>± ÁbÕD»j·Ty˚T. ÁbÕDeTT #·*+∫q eTqdüT‡ #·*+#·T
#·Tqï~. eTqdüT‡ #·*+∫q ÁbÕDeTT #·*+#·T#·Tqï~. ªªdüTwüße÷ï
yêVæ≤ì ÁbÕDÒ X¯SH˚´$X¯‹ e÷qùdˆ ‘·<ë düsê«DÏ ø£sêàDÏ ìs¡÷à\j·T‹
jÓ÷>∑$‘Yμμ ÁbÕDyêj·TTe⁄ düTwüßeTïj·T+<äT Á|üy˚•+∫q|ü&ÉT nqÔ'
ø£sD¡ eTT X¯Sq´eTTq+<äT Á|üy•˚ +#·T#·Tqï~. n|ü&ÉT ∫‘·ìÔ s√<Ûeä TT>∑\
jÓ÷– ÁbÕs¡ãe∆ TT‘√düV≤ü düø\£ ø£sà¡ \qT ìs¡÷à\qeTT #˚jT· T#·THêï&ÉT.
ø±e⁄q X¯‘·»Hêà]®‘· bÕ|üeTT q•+∫qyê&É>∑T#·THêï&ÉT. Ç{Ϻ yês¡T
ÁbÕs¡ã∆ø£s¡à ìeè‹Ô>∑\ j·TeTTì »sTT+∫qyês¡T>±qTHêïs¡T.
<äøÏåDÒ |ævZ˝≤Hê&û eVæ≤ïeTD¶\>√#·sêˆ
<˚ej·÷q$T‹ CÒ„j·T+ |ü⁄D´ø£sêàqTkÕ]D°ˆˆ 12
{°ˆˆ <äøDåÏ Ò R <˚V≤ü eTTjÓTTø£ÿ <äøDåÏ uÛ≤>∑eTTq+<äT, eVæ≤ïeTD¶\>√#·sê
R eVæ≤ïeTD¶\eTTe˝… >√#·]+#·Tq~j·TT, |ü⁄D´ø£sêàqTkÕ]D° R
|ü⁄D´ø£sà¡ \qT nqTdü]+#·Tq~j·TT, |æv˝Z ≤Hê&û R |æv\Z j·TqT Hê&ç,
<˚ej·÷qyéT R <˚ej·÷qeTì, CÒ„j·TyéT R ‘Ó*j·T<ä–q~.
B|æø±: ñbÕdüHêe÷s¡yZ TÓ qÆ |æv˝Z ≤Hê&û dü«s¡÷|üeTTqT #Ó|ü #·THêï&ÉT.
eT<Ûä´düúeT>∑T düTwüßàe÷ïHê&çjÓTTø£ÿ <äøÏåDuÛ≤>∑eTTq+<äT |ævZ\Hê&ç
j·TTqï~. ªªÇ&Ü|ævZ\ kÂwüße÷ï' ÁbÕDe÷πsZ#· dü+dæú‘ê'ˆdü‘·‘·+
ÁbÕDyêVæ≤q´' k˛eTdü÷sê´–ï <˚e‘ê'ˆˆμμ á Hê&çjT· +<äT dü÷s¡T´&ÉT
dü+#·]+#·TqT. |ævZ˝≤Hê&çì ÄÁX¯sTT+∫ bÕDyêj·TTe⁄ 26
69 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
n+>∑Tfi¯eTT\ |üs´¡ qÔeTT Á|üd]ü +#·T#·Tqï~. ~yêsêÁ‘·T\ ìs√<Ûeä TT˝Òø£
dü+#·]+#·Tq{Ϻ dü÷s¡´#·ÅqT›\qT nq>± Ç&Ü |æv\Z Hê&ÉT\ >∑‘T· \qT
miT+>∑e˝…qT. |ævZ˝≤Hê&û e÷s¡ZeTTq≈£î <˚ej·÷qeTì Á|üdæ~∆.
ªª|ævZ˝≤j·÷ $]xÏÃkÕ´‘Yμμ nì ÁX¯ó‹ |ævZ˝≤Hê&çøÏ ÁãVü≤à n~Û<˚e‘·
j·Tì |ü\T≈£î#·Tqï~. ªª|ævZ˝≤j·÷ Ç&Üj·÷düTÔ yêjÓ÷dü‡ÅvÿeTDqTÔ
j·T‘·Ô <äT‘·sÔ êj·TD+ Áb˛ø£+Ô eTTH˚ y˚<ëqÔy~˚ _Û'μμ yêj·TTe⁄ |æv˝Z ≤Hê&û
dü+#ês¡eTT ñ‘·Ôsêj·TD |ü⁄D´ø±\eTT>± e´eVü≤]+|üã&ÉT#·Tqï~.
Bì |òü\eTT |ü⁄qsêeè‹Ô s¡Væ≤‘· Væ≤s¡D´>∑s¡“¤˝Àø£ ÁbÕ|æÔ. ªnÁ‘· ÁãVü≤à
düeTX¯óï‘˚μ j·TqT ÁX¯ó‹ yêø£´eTT, ªªÁãVü≤àC≤ düVü≤ ‘˚ düπs« dü+ÁbÕù|Ô
Á|ü‹dü+#·πsˆ |üs¡kÕ´H˚Ô ø£è‘ê‘êàq' Á|ü$X¯ìÔ |üs¡+|ü<äyéTˆˆμμ Ç‘ê´~
yêø£´eTT\T á $wüj·TeTTH˚ #Ó|ü#·Tqï$. Ç~ ñbÕdüHêe÷s¡ZeTT.
|ü⁄D´ø£sà¡ \#˚ bı+<äã&ÉTq{Ï~º . <äøå£ HêkÕ|ü⁄≥eTT e\q |æv˝Z ≤Hê&û
e÷s¡ZeTTq ÁbÕD√‘·‡s¡ZeTT »]–q yÓTT<ä≥ C≤«\qT, C≤«\ e\q
~edüeTTqT, <ëì#˚ X¯óø£|¢ øü eå£ TTqT, á X¯óø£|¢ øü eå£ TTe\q ñ‘·sÔ êj·TD
eTTqT, n+<äT#˚ dü+e‘·‡s¡eTTqT, <ëì#˚ yêj·TTe⁄qT, yêj·TTe⁄e\q
dü÷s¡T´ì, dü÷s¡T´ìe\q düT<Ûë+X¯óe⁄qT, düT<Ûë+X¯óe⁄e\q ÇÅqT›ì,
n≥Tô|’ Vü≤]Vü≤s¡ ÁãùV≤àÅHê›~ <˚e‘ê˝Àø£ ÁbÕ|æÔj·T>∑TqT. n+<äT
kÕ˝Àø£´ kÕs¡÷|ü´ kÕMT|ü´ kÕj·TT»´eTT\qT ‘ês¡‘·eT´eTTe\q
Äj·÷ <˚e˝Àø£eTT\+<äT düTKeTT>±qT+&ç yÓ’sê>∑´eTT, düeT´>¥
C≤„Hê<äT\ ì»yÓ÷ø£eå TTqT bı+<äTqT. Ç~ <˚ej·÷qeTì, n]Ãsê~
e÷s¡ZeTì jÓTiT+>∑e˝…qT.
70 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ç&Ü #· yêeTìXÊÙ«dü k˛eTeTD¶\>√#·sêˆ
|æ‘·èj·÷q$T‹ CÒ„j·T+ yêeTe÷Á•‘·´ ‹wüº‹ˆˆ 13
{°ˆˆ yêeTìXÊÙ«dü' R yêeTuÛ≤>∑eT+<äT XÊ«düø\£ ~, #·Åqe› TD¶\>√#·sê
R #·Åqe› TD¶\ >√#·sy¡ TÓ qÆ ~j·TT, Ç&Ü #· R Ç&Üj·TqT Hê&ç, |æ‘è· j·÷q
$T‹ R |æ‘·èj·÷qeTì, CÒ„j·TyéT R ‘Ó*j·T<ä–q~, yêeTe÷Á•‘·´
R yêeTe÷s¡ZeTTqT ÄÁX¯sTT+∫, ‹wü˜‹ R ñqï~.
B|æø±: <Ûä÷e÷~e÷s¡Z kÕ<ÛäqyÓTÆq Ç&ÜHê&û dü«s¡÷|üeTTqT
ñ|ü<˚•+#·T#·THêï&ÉT. yêeTìXÊÙ«dü yêeTHêkÕ|ü⁄≥eTTe\q
Ç&Üj·TqT Hê&ûe÷s¡ZeTTq ìXÊÙ«düs¡÷|üeTT>± #·Åq›eTD¶\eTT
(eT÷˝≤<Ûësê~>± Hêdæø±Á>∑|sü ´¡ qÔeTT)qT bı+<äTqT. Ç~ <äøDåÏ ≤j·Tq
e÷s¡ZeTT. yêeTHêkÕ|ü⁄≥+ã>∑T Ç&Üj·TqT Hê&ûeTs¡ZeTTq ÁbÕD
‘ê´>∑+u…q’ yÓTT<ä≥ <Û÷ä eTe÷s¡eZ TT#=∫Ã, n≥qT+&ç sêÁ‹j·TT, <ëì
e\q ø£èwü|í øü eå£ TTqT, <ëì#˚ <äøDåÏ ≤j·TqeTT, n≥qT+&ç |æ‘è· ˝Àø£eTT,
<ëì#˚ Äø±X¯eTT, Äø±X¯eTTe\q #·ÅqT›&ÉT, #·ÅqT›ìqT+&ç dü«s¡Z˝Àø£
ÁbÕ|æøÔ \£ T>∑TqT. eT]j·TT Ä dü«s¡eZ TTq dü«s¡dZ Tü KeTT\T nqTuÛ$Ñ +∫,
|òü\ø£åj·T+u…’q >∑>∑qeTTqT, Ä >∑>∑qeTTe\q yêj·TTe⁄qT, <ëì#˚
<Û÷ä eTeTTqT, <ëìe\q y˚T|òTü eTTqT, Ä y˚T|òTü eTTe\q eèwæ,º eèwæeº \q
XÊ˝≤´<ä´qïeTT>± e÷s¡TqT. n~ <ä+|ü‘·T\T uÛÑTõ+∫q »sƒ¡sê–ï#˚
|ü#q· yÓTÆ eT&çj¶ T· ìj·TT, s¡deü Tìj·TT ~«$<Ûeä TT>±q>∑TqT. eT&ç¶ eT\
eT÷Á‘·eTT˝…’ >∑T<ä>∑TVü≤´ <ë«s¡eTT\ nbÕqyêj·TTyê´bÕs¡eTT#˚
ãVæ≤s¡Z‘·eT>∑TqT. s¡düeTT ø±\ø£s¡àeX¯eTTq X¯óø£¢ dü+ã+<ÛäeTT#˚
>∑sꓤX¯j·T+ãqT ø√X¯eTTqT Á|üy˚•+#·TqT. |ü⁄D´$X‚wüeTTe\q
»qàeTT\qT bı+<äTqT. Ç~ |æ‘è· j·÷qeTT. |ü⁄qsêeè‹ÔøÏ nqT≈£L\
71 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
yÓTqÆ <Û÷ä eTe÷s¡eZ Tì ‘Ó*j·Te˝…qT. yê|”≈L£ |ü ‘·{≤ø±~ |ü⁄D´ø£sà¡ \
j·T+<äT ‘·‘·Œs¡T\>∑T yês¡\≈£î, CÀ´‹c˛˜e÷X¯«y˚T<Ûë~ ø£s¡àìwüߘ\≈£î
á e÷s¡ZeTT dæ~∆+#·T#·Tqï~.
>∑T<ädü´ |üèwü˜uÛ≤π>-dæàHé MD≤<äD¶dü´ <˚Vü≤uÛÑè‘Yˆ
BsêÈdæúeT÷]∆ï |üs¡´qÔ+ ÁãVü≤à<äD°¶‹ ø£<∏ä´‘˚ˆˆ 14
{°ˆˆ >∑T<ädü´ |üèwü˜uÛ≤π> R >∑T<äeTTq≈£î |üèwü˜ uÛ≤>∑eTTq+<äT, eT÷]∆ï
|üs´¡ qÔyTé R •s¡dTü ‡es¡≈î£ , MD≤<äDd¶ ´ü R MD≤<äDe¶ TTjÓTTø£ÿ, <˚V≤ü uÛèÑ ‘Y
R Äø±s¡eTT<Û]ä +∫q, BsêÈdúæ R yÓHïÓ eTTø£, ÁãVü≤à<äD‹¶° R ÁãVü≤à<äD¶
eTì, ø£<∏ä´‘˚ R #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: Ç≥Tô|’ düTwüße÷ïHê&çì>∑÷]à #Ó|üŒ<ä\∫ <ëìøÏ nvZuÛÑ÷‘·
eT>∑T ÁãVü≤à<äD¶Ï dü«s¡÷|üeTTqT #Ó|ü #·THêï&ÉT. e÷qe dü÷\ú <˚V≤ü eTTq
>∑T<äeTTq≈£î |üèwüu˜ ≤Û >∑eTTq nq>± >∑T<äkÕúqeTTq≈£î ø=+#·eTT ô|’q,
*vZkÕúqeTTq≈£î ø=+#·eTT ÁøÏ+<ä>± X¯Øs¡eT<Ûä´eTTq eT÷˝≤<Ûës¡
#·Áø£eTT yÓTT<ä\Tø=ì, düVü≤ÁkÕs¡eTTes¡≈£î ‘·ÅHêÔ´<Ûës¡ uÛÑ÷‘·yÓ TÆq
MD≤<äD¶eTTe˝…— düs¡«Hê&ÉT\≈£î Ä<Ûës¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq ÁãVü≤à<äD϶j·TqT
meTTø£ ø£\<äT. BìøÏ y˚Ts¡T<äD¶eTì dü+»„ ø£\<äT.
‘·kÕ´H˚Ô düTwæs¡+ dü÷ø£Î+ ÁãVü≤àHê&û‹ dü÷]_Û'ˆ
Ç&Ü|ævZ\jÓ÷s¡à<Û˚´ düTwüße÷ï dü÷ø£Îs¡÷|æD°
düs¡«+ Á|ü‹w昑·+ ‘·dæàHé düs¡«>∑+ düs¡«‘√eTTKyéTˆˆ15
{°ˆˆ ‘·kÕ´H˚Ô R ÄÁãVü≤à<äDe¶ TTjÓTTø£ÿ ∫es¡, dü÷ø£ÎyéT R dü÷ø£ÎyÓTqÆ ,
düTwæsy¡ Té R s¡Åqe∆ TT, dü÷]_Û' R |üD‘¶Ï T· \#˚, ÁãVü≤àHê&û‹ R ÁãVü≤àHê&û
j·Tì #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~. düTwüße÷ï R düTwüße÷ïHê&ç, Ç&Ü|ævZ\
jÓ÷s¡à<Û´˚ R Ç&Ü|æv\Z Hê&ÉT\≈£î eT<Û´ä j·T+<äT— ‘·dàæ Hé R Ä düTwüße÷ï
72 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Hê&çj·T+<äT, düs¡«yéT R düsê«‘·àø£eTT, düs¡«>∑yéT R düs¡«yê´|üø£eTT,
düs¡«‘√eTTKyéT R düs¡«‘√eTTK+u…’q |üs¡+CÀ´‹, Á|ü‹w昑·yéT R
Á|ü‹wæ˜+|üã&çq~.
B|æø±: düTwüße÷ïHê&çjÓTTø£ÿ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê<äT\qT ñ|ü<˚•+#·T
#·THêï&ÉT. ÁãVü≤à<äDe¶ TTjÓTTø£ÿ ∫es¡ nq>± eT÷˝≤<Ûës¡ #·Áø£eTTjÓTTø£ÿ
eT<Û´ä ø√DeTTq dü÷ø£ÎyÓTqÆ s¡Åqe∆ TTø£\<äT. n~ eT÷˝≤<Ûës¡ eT<Û´ä eTT
qT+&ç ÁãVü≤às¡Åq|∆ sü ´¡ qÔeTT yê´|æ+∫j·TTqï~. Ç~ |üD‘¶Ï T· \#˚ ÁãVü≤àHê&ç
j·Tì |æ\Teã&ÉT#·Tqï~. y˚Ts¡T<äD¶eTT, kÕ$Á‹, düs¡dü«‹ j·TqT
Hêe÷+‘·s¡eTT\T ø£\~. Ç&Ü|ævZ˝Hê&ÉT\≈£î eT<Ûä´q düTwüße÷ïHê&ç
j·TTqï~. ªªy˚Ts√sê«y˚T Ç&Ü <äøπ å |æv˝Z ≤ #· dæ‘ú ˚ ñuÛμÒ μ y˚Ts¡T<äDe¶ TTjÓTTø£ÿ
u≤Vü≤´<˚X¯eT+<äT Ç&Ü|ævZ˝≤ Hê&ÉT\T #·Åq›dü÷s¡´ dü«s¡÷|üeTT>±
j·TTqï$. ªªy˚Ts¡TeT<Û´˚ dæ‘ú êj·÷‘·T eT÷˝≤<ëÁãVü≤às¡Åq>∆ ±μμ Ä y˚Ts¡T<äD¶
eT<Û´ä Hê&ç düTwüße÷ïHê&ç. <ëìj·T+<äT düsê«‘·àø£eTT, düs«¡ yê´|üøe£ TT,
düs«¡ ‘√ eTTK+u…q’ |üs+¡ CÀ´‹ Á|ü‹wæ+˜ |üã&çjT· Tqï~. ªª‘·<qä T #· qMHês¡ÿ
ãVüQ\ Á|üø±X¯+ CÀ´‹sê« >∑>∑q<Ûäs¡D° eT<Ûä´ $T*‘·+μμ Ç~ |üs¡e÷‘·à
düìï~Û>e∑ Tq |ü<sä∏ ÷¡ |üeTVü‰e÷s¡eZ Tì ‘·ÅqeÔ TT\T ø°sqÔ¡ #˚jT· T#·Tqï$.
‘·dü´eT<Ûä´>∑‘ê dü÷‡s¡´k˛e÷–ï |üs¡y˚TX¯«sê'ˆ
uÛÑ÷‘·˝Àø± ~X¯' πøåÁ‘· düeTTÁ<ë' |üs¡«‘ê•Ù˝≤'ˆˆ 16
B«bÕX¯Ã ìeTï>± y˚<ë' XÊÅdüÔ$<ë´ø£˝≤ø£åsê'ˆ
düs¡«eTÅqÔ|ü⁄sêD≤ì >∑TD≤XËÃÌ‘˚ #· düs¡«X¯'ˆˆ 17
;»+ ;C≤‘·àø±ùdÔcÕ+ πøåÁ‘·C≤„' ÁbÕDyêj·Te'ˆ
düTwüße÷ïqÔs¡Z‘·+ $X¯«+ ‘·dæàq‡s¡«+ Á|ü‹w昑·yéTˆˆ18
73 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
{°ˆˆ ‘·d´ü R ÄCÀ´‹jÓTTø£ÿ, eT<Û´ä >∑‘ê' R eT<Û´ä qTqï, dü÷s¡´k˛e÷–ï
R dü÷s¡T´&ÉT, #·ÅqT›&ÉT, n–ï, |üs¡y˚TX¯«sê' R |üs¡y˚TX¯«s¡T&ÉT nqT
yês¡\TqT, uÛ÷Ñ ‘·˝Àø±' R |üè~∏yê´~ •yêqÔyTÓ qÆ uÛ÷Ñ ‘·Á>±eTeTT\TqT,
~X¯' R ~≈£îÿ\TqT, πøåÁ‘ê' R yês¡D≤XÊ´~ πøåÁ‘·eTT\TqT, düeTTÁ<ë'
R dü|üÔdüeTTÁ<äeTT\TqT, |üs¡«‘ê' R ≈£î\|üs¡«‘·eTT\TqT, •˝≤' R
s¡‘ï· eTT\T,#·Åqø› ±HêÔ~ •\\TqT, B«bÕ' R dü|BÔü «|üeTT\TqT, ìeTï>±'
R eTVü‰q<äT\TqT, XÊÅdüÔ$<ë´' R y˚<äy˚<ëvZeTT\TqT, ø£˝≤' R
<äs¡Ù|üPsêí~ ø£\\TqT, nø£åsê' R nø±sê~ es¡íeTT\TqT, dü«s¡eTÅqÔ
|ü⁄sêD≤ì R nqT<ë‘√Ô<ë‘êÔ~ dü«s¡eTT\T, >±j·TÁ‘ê´~ eTÅqeÔ TT\T,
|ü⁄sêDeTT\TqT, >∑TD≤' R >∑TDÁ‘·j·TeTTqT, @‘˚ R á, düs¡«X¯' R
düeTdüÔeTTqT, ;»yéT R ;»eTTqT, ;C≤‘·àø±' R ;C≤‘·à≈£î˝…’q,
øπ Áå ‘·C≤„' R øπ Áå ‘·E\„ TqT, ‘˚cÕyéT R Ä øπ Áå ‘·E\„ jÓTTø£ÿ, ÁbÕDyêj·Te'
R ÁbÕDyêj·TTe⁄\TqT, düTwüße÷ïqÔs¡Z‘·yéT R düTwüße÷ïHê&ç
eT<Û´ä j·TTqï$. ‘·dàæ Hé R Ä ÁãVü≤àHê&çjT· +<äT, düs«¡ yéT R düeTdüeÔ TTqT,
Á|ü‹w昑·yéT R Á|ü‹wæ˜+|üã&çq~.
B|æø±: düTwüße÷ïe÷s¡>Z ±$TøÏ ÁãVü≤àÁbÕ|æj Ô T· >∑Tqì ìs¡÷|æ+#·<\ä ∫,
<ëìøÏ düø\£ »>∑<ë<Ûës¡ø‘£ «· eTT y˚<ë‘·àø£ y˚<ë<Ûës¡ø‘£ «· eTTqT ø£\<äì
ìs¡÷|æ+#·T#·THêï&ÉT. eT÷˝≤<Ûësê~ ÁãVü≤às¡Åq|∆ sü ´¡ qÔyTÓ qÆ |üs+¡ CÀ´‹
jÓTTø£ÿ eT<Ûä´q dü÷s¡´k˛e÷–ï |üs¡y˚TX¯«s¡T\T, •yê~ øÏå‘·´qÔyÓTÆ q
uÛÑ÷‘·Á>±eTeTT\T, ~π>“¤<äeTT\T ñqï$. •eX¯ø±Ô´‘·àø£yÓTÆq ø±\eTT
ñ‘·ŒqïeT>∑T#·Tqï~. Ç~ ~yêsêÁ‘·T\ s¡÷|üeTTq— ñ‘·Ôsêj·TD,
<äøD åÏ ≤j·TqeTT\ s¡÷|üeTTq, dü÷s¡´Á>∑V≤ü D, #·ÅqÁ› >∑V≤ü D s¡÷|üeTTq
Á|üø£{Ï+|üã&ÉT#·Tqï~. Bì#˚ dü+e‘·‡sê‘·àø£yÓTÆq ÁãVü≤àdü«s¡÷|üy˚ T
74 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|üs+¡ CÀ´‹>± uÛ≤düe÷qeT>∑T#·Tqï~. ø±o Á|üj÷· >±~ ~e´πøÁå ‘·eTT\T,
\eD≤~ düeTTÁ<äeTT\T, y˚Ts¡Te⁄ yÓTT<ä\>∑T eTVü‰|üs¡«‘·eTT\T
j·TTqï$. eT÷˝≤<Ûës¡eTT yÓTT<ä\Tø=ì ÁãVü≤às¡ÅHê∆qeÔ TT á øπ Áå ‘·eTT\T
ø£\eì ÁX¯ó‹j˚T Á|üe÷D°ø]£ +#·T#·Tqï~. ªªc˛&ÉXÊuÒ|› sπü y√´$Tï \*‘ê
dü*˝≤ eTT“<Û͈ ∫Á‘ê~ uÛÑers¡ú+ Væ≤ uÛÑ»H˚Ô |ü]es¡ÔqyéTˆˆμμ X¯óø£¢ø£èwüí
|üø£åeTT\+<äT Áø£eTeTT>± Äs√Vü≤D nes√Vü≤D $<ÛäeTTq |üxÃ<äX¯
ì‘·´\T dü|üÔB«|ü, dü|üÔdüeTTÁ<ä, y˚Ts¡T, düT<ÛëdæqT∆e⁄\qT ì‘·´eTT
|ü]es¡qÔ #˚jT· T#·THêïs¡ì eT÷˝≤<Ûësê~ |üsêø±X¯|sü ´¡ qÔeTT |æD≤¶D≤¶
qÔs‘Z¡ e· TT>± ÁãVü‰àD¶eTT düTÁ|ü‹w摘 y· TÓ qÆ <äì ‘·ÅqeÔ #·qeTT. ªªÁãVü‰àDÒj
¶ T˚
>∑TD≤' düìÔ ‘˚Væ≤ düìÔ ø£˝Òãπsμμ eT÷˝≤<Ûës¡ kÕ«~ÛcÕ˜qeTT\ q&ÉTeT
\eDdüeTTÁ<äeTT, kÕ«~ÛcÕ˜q eTDÏ|Pü s¡eTT\ eT<Û´ä Ç≈£îå düeTTÁ<äeTT,
Hê_ÛVü≤è~kÕúqeTT\ q&ÉTeT düTsêdüeTTÁ<äeTT, Vü≤è‘·ÿD˜eTT\ eT<Ûä´
dü]Œ düeTTÁ<äeTT, $X¯ó<ä∆ ÁuÛÑ÷eT<Ûä´eTT\ q&ÉTeT <ä~ÛdüeTTÁ<äeTT,
ÁuÛ÷Ñ eT<Û´ä düV≤ü ÁkÕs¡eTT\ eT<Û´ä ø°så k¡ Õ>∑se¡ TT, düV≤ü ÁkÕs¡ #·Åqe› TD¶\
eTT\ q&ÉTeT »˝≤s¡eí eTT, n≥Tô|’ düT<ÛëdæqT∆e⁄ ø£\eì ‘·ÅqeÔ #·qeTT
ªªeT÷˝≤<Ûëπs <Ûäsê#·Áø£+ #·‘·Tc˛ÿD+ Á|æj·T+e<˚ˆ |”‘·es¡í+
|ü]eè‘·x±ÃwüXº S¯ ˝…'’ ≈£î˝≤#·˝'’… μμ eT÷˝≤<Ûës¡eTTq eTùV≤Åq,› eT\j·T,
düVü‰´~ |üs¡«‘·eTT\T>∑\e⁄. |ü<äàsê>∑, ∫HêÔeTD≤´~ •\\T dü|üÔ
B«|üeTT\T, >∑v±Z~ |ü⁄D´rs¡úeTT\T ø£\e⁄. eT÷˝≤<Ûës¡eTT »+ã÷
B«|üeTT, kÕ«~ÛcÕ˜qeTT |ü¢ø£åB«|üeTT, eTDÏ|üPs¡eTT ≈£îX¯B«|üeTT,
nHêVü≤‘·eTT ÁøöxÃB«|üeTT, $X¯ó<ä∆eTT XÊø£B«|üeTT, Ä»„ XÊ\à©
B«|üeTT, düVü≤ÁkÕs¡eTT |ü⁄wüÿs¡B«|üeTT nqT dü|üÔB«|üeTT\T
ÁãVü≤àCÀ´‹jÓTTø£ÿ eT<Ûä´q ø£\e⁄. ªªÇ&Üj·÷+ j·TeTTHê<˚M
75 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|æv˝Z ≤j·÷+ düsd¡ «ü rˆ düTwüße÷ïj·÷+ eùd<ävZ ±Z ‘êkÕ+ jÓ÷>∑Åd<Ôæ ë∏
uÛÑy˚‘Yˆˆμμ nqÔs¡Z‘·eTT>± >∑+>±~ |ü⁄D´rs¡úeTT\T ø£\eì ‘Ó*j·TT
#·Tqï~. Á|üDyê~>± y˚<eä TT\TqT, y˚<ëvZeTT\TqT, #·‘T· wü¸wºæ ø£fi\¯ T,
|üx±ÃX¯<ä«s¡íeTT\T, nqT<ë‘√Ô<ë‘êÔ~ dü«s¡eTT\T, düs¡«eTÅqÔeTT\T,
|ü⁄sêDeTT\T, Ç+<äT+&ç ñ<䓤$+∫q$. n+ Ä+ Ç+ á+..Vü≤+
ø£å+ es¡≈£î>∑\ |üx±ÃX¯<ä«s¡íeTT\T eT÷˝≤<Ûësê~ düVü≤ÁkÕsêqÔeTT
dæ‹ú >∑\e>∑T≥#˚ |æD,¶ ø£s]Ô¡ , ;», e÷˝≤ uÛ<Ò eä TT#˚ Á|üø±•+#·T dü|øÔü √{Ï
eTÅqÔeTT\T, düeTdüÔ yêvZàj·TeTT á ÁãVü≤àHê&çj·T+<˚ Á|üø±•+#·T
#·Tqï$. düTwüße÷ï ∫Á‹D° eÁC≤ nì s¡÷|üuÛÒ<äeTT#˚ Á‹dü÷Á‘·s¡÷|ü
eTT>±qTqï ˇø£ÿ<ëìj·T+<˚ dü‘«· s¡»düyÔ ÷Ó >∑TDeTT\Tqï$. |üxÃÁbÕD
eTT\T, ñ|üÁbÕDeTT\T düTwüße÷ï eT<Ûä´>∑‘·yÓTÆq$>± j·TTqï$. á
$<Ûeä TT>± düeTdüeÔ T>∑T ÁãVü‰àD¶eTT düTwüße÷ïqÔ‘s· ‘Z¡ · eTT>± Á|ü‹w摘 y· TÓ Æ
j·TTqï~. nì uÛÑ>∑yêqT&ÉT #Ó|ü≥#˚ á eTVü‰e÷s¡ZeTT düø£\
»>∑<ë<Ûës¡eTìj·TT, y˚<ë<Ûës¡ø£‘·«eTT ø£\<äìj·TT, á e÷s¡ZeTTq
|üj·Tì+#·T yêìøÏ ÁãVü≤à ÁbÕ|æÔj·T>∑Tqì ‘Ó*j·TT#·Tqï~.
HêHê Hê&û Á|üdüeø£+ düs¡«uÛÑ÷‘êqÔsê‘·àìˆ
}s¡∆«eT÷\eT<ÛäXÊÙK+ yêj·TTe÷πsZD düs¡«>∑yéTˆˆ20
{°ˆˆ düs¡«uÛÑ÷‘êqÔsê‘·àì R düs¡«uÛÑ÷‘·eTT\jÓTTø£ÿ <˚Vü≤eTTq+<äT,
HêHê Hê&ûÁ|üdüeø£yéT R nH˚ø£ Hê&ÉT\≈£î ñ‘·Œ‹ÔkÕúqyÓTÆ, }s¡∆«
eT÷\yéT R eT÷\eTT }s¡«∆ eTTqø£\<Ó,’ n<ÛXä ÊÙKyéT R ~>∑Te XÊK\T
ø£\<Ó’, yêj·TTe÷πsZD R yêj·TTe÷s¡ZeTT#˚, düs¡«>∑yéT R n+‘·≥qT
bı+~q<Ó’, ‹wü˜‹ R ñqï~.
B|æø±: á düTwüße÷ïHê&ç düs«¡ »>∑<Tä ‘·Œ‹ÔøÏ ø±s¡DeTT. >∑T<äeTTq≈£î
76 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
s¬ +&ÉT n+>∑Tfi¯eTT\T }s¡«∆ eTT>∑qT, *+>∑eTTq≈£î s¬ +&ÉT n+>∑T\eTT\T
~>∑TeqT ~«bÕ‘·TÔ\≈£î <˚Vü≤eT<Ûä´eTT. ªª>∑T<ë‘·TÔ <ä«´vóZ˝≤ <ä÷s¡∆«+
y˚TÁ&ÛÜ‘·TÔ <ä«´vóZ˝≤<ä<Ûä'ˆ <˚Vü≤eT<Ûä´+ ‘·H√s¡à<Ûä´+ eTqTC≤Hê
$Tr]‘·+ˆˆ ø£q›kÕúq+ eTqTcÕ´D≤+ <˚Vü≤eT<Ûë´ qïyêvóZ\yéTˆ
#·‘·Ts¡vóZ\ $kÕÔs¡ e÷j·÷eT+ #· ‘·<∏ë$<ÛäyéTˆˆ nD≤¶ø£è‹ e<ëø±s¡
uÛÑ÷wæ‘·+ #· ‘·«>±~_Û'ˆ #·‘·TwüŒ<ë+ ‹s¡XÊÃ+#· ~«C≤Hê+ ‘·Tq›
eT<Ûä´>∑yéTˆˆμμ >∑T<äeTTq≈£î ¬s+&É+>∑T\eTT\≈£î MT<äqT, *vZeTTq≈£î
s¬ +&É+>∑T\eTT\ ~>∑TeqTHÓq’ <˚V≤ü eT<Û´ä eTTjÓTTø£ÿ q&ÉTeTqT X¯Øs¡
eT<Û´ä eTì #Ó|Œü ã&çjT· Tqï~. ø£qk› ÕúqeTT eTqTwüß´\≈£î <˚V≤ü eT<Û´ä eTT
qT+&ç ‘=$Tà<ä+>∑T\eTT\≈£î MT<ä Hê\T>∑+>∑T\eTT\ yÓ&É\TŒqT
n+‘˚ bı&Ée⁄qT >∑*–q<Ó’, Á>∑T&ÉT¶ e+{Ï s¡÷|üeTT ø£\<Ó’, #·s¡àeTT
yÓTT<ä\>∑T yê{Ï#˚ n\+ø£]+#·ã&çj·TTqï~. #·‘·TcÕŒ‘·TÔ\≈£î,
‹s¡´≈£îÿ\≈£î, |ü≈£åî\≈£î, ø£+<äeTT ñ+&ÉTqì j·÷»„e\ÿ ´ eTVü≤]¸
#Ó|æŒ]. ªªÁX¯ó. ‘·Tq›eT<Ûä´+ ‘·~wüº+ yÓ’ ‘·qà<Ûä´+ Hê_Û]wü´‘˚μμ Ç~
Hê_Ûj·Tìj·TT #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~. á <˚Vü≤eT<Ûä´eTT HêHê Hê&û
düVæ≤‘·yÓTÆj·TT+&ÉTqT. ªª}s¡∆«+ y˚TÁ&ÛÜ <ä<√ HêuÛ…’' ø£q›jÓ÷ì'
K>±D¶e‘Yˆ ‘·Á‘·Hê&É´' düeTT‘·ŒHêï' düVü≤ÁkÕD≤+ ~«dü|üÔ‹μμ á
ø£q›jÓ÷ì 72 y˚\ Hê&ÉT\T ø£*–j·TTqï~. á Hê&ûø£q›eTTqT+&ç
ÁbÕ<äTs¡“¤$+∫q |ævZ˝≤Hê&ç <äø£åHêkÕ|ü⁄≥eTT ei≈£î yê´|æ+∫
j·TTqï~. Ç&ÜHê&ç yêeTHêkÕ|ü⁄≥eTT ei≈£î yê´|æ+∫j·TTqï~.
>±Hê∆], Vü≤dæÔõVü‰«j·TqTq$ yêeT<äøÏåD H˚Á‘·eTT\ei≈£î yê´|æ+∫
j·TTqï$. |üPwü, j·TX¯dæ«˙ j·TqTq$ yêeT<äøÏåD ø£s¡íeTT\ei≈£î
yê´|æ+∫j·TTqï$. n\eTT“kÕHê&ç bÕj·TTeT÷\eTT es¡≈î£ , X¯óuÛ≤Hê&ç
n<Û√>∑‘·yÓTÆ *vZkÕúqeTTei≈£î, øö•øÏHê&ç bÕ<ëvóZwü˜ |üs¡´qÔeTT
77 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
yê´|æ+∫j·TTqï$. ªªø£q›eT<Û˚´ dæú‘êHê&û düTwüße÷ï düTÁ|ü‹w昑êˆ
|ü<äàdü÷Á‘· Á|ürø±XÊ ãTTEs¡÷s¡∆« Á|üeè‹Ô˙μμ nì düTwüße÷ïHê&ç
}s¡∆«Á|üeè‹Ô >∑\~>± e]í+|üã&ÓqT. á düTwüße÷ïeT÷\eTT
ÁãVü≤às¡Åqe∆ TTq ø£\<äT. os¡¸eTT ø£qe› T÷\eTT. á os¡¸u≤Û >∑eTTqT+&ç
72 y˚\Hê&ÉT\T X¯UÀ|üXÊK\T>± ÁãVü≤às¡Åq∆ ~X¯>± yê´|æ+∫j·TTqï$.
ªªdüMTø£s¡D√ qïj·Tq Á>∑Vü≤D ÁX¯eD√#êä«kÕ yêj·TTø±s¡´ ÁbÕD≤~
$wüj÷· 'μμ <äX$¯ <Ûä yêj·TTe⁄\T düMTø£sD¡ , ñqïj·Tq, Á>∑V≤ü D, ÁX¯eD,
ñ#êä«düeTT\qT |üxÃ$<Ûä yêj·TTe÷s¡ZeTT\#˚ Hê&ûeT÷\eTTq
n+‘·≥ yê´|æ+∫ Hê&É´qÔs¡Z‘·eTT>∑ Á|üe]Ô+#·T#·T, ìXÊø£s¡, ÁuVü≤à,
~ø˘, yêj·TT, dü÷s¡´, j·TeT nqT <˚e‘ê s¡÷|üeTT\‘√ »>∑‘+Ô· ‘·≥qT
bı+~j·TTqï~.
~«dü|üÔ‹ düVü≤ÁkÕDÏ Hê&É´düT‡´ sê«j·TT>√#·sê'ˆ
ø£s¡àe÷πsZD düTwæsê dæÔs¡´xÃ' düTwæsê‘·àø±'ˆˆ21
n<ÛäXÀÃs¡∆« >∑‘êkÕÔdüT qe<ë«sêDÏ XÀ<Ûäj·THéˆ
yêj·TTHêdüVü≤ Jy√s¡∆« C≤„˙ yÓ÷ø£åeTyê|ü⁄ïj·÷‘Yˆˆ22
{°ˆˆ yêj·TT>√#·sê' R yêj·TTdü+#ês¡eTTq≈£î nqT≈£L\yÓTqÆ , ~«dü|‹Ôü
düVü≤ÁkÕDÏ R &Éã“~¬s+&ÉT y˚\, Hê&É´' R Hê&ÉT\T, ø£s¡àe÷πsZD R
ø£sà¡ e÷s¡eZ TT#˚, düTwæsê' R |ü⁄qsêeè‹Ô ÁbÕ|üøy£ TÓ qÆ s¡Åqe∆ TT\T ø£\$,
‹s¡´xÃ' R ‹s¡´>∑÷“¤‘e· TT˝…q’ , düTwæsê‘·àø±' R s¡Åqe∆ TT˝Ò Á|ü<ëÛ qeTT>±
>∑\, n<ÛXä ÀÃs¡«∆ >∑‘ê' R n<Û√uÛ≤>∑eTTq+<äT }s¡«∆ uÛ≤>∑eTT\+<äTdüs«¡ Á‘ê
yê´|æ+∫q Hê&ÉT\TjÓTTø£ÿ, qe<ë«sêDÏ R ‘=$Tà~ s¡Åq∆eTT\qT,
XÀ<Ûäj·THé R ÁbÕD≤j·÷eTeTT#˚ eTTU≤~ düs¡«<ë«s¡eTT\T XÀ~Û+∫,
Je' R Je⁄&ÉT, yêj·TTHê düVü≤ R yêj·TTe⁄‘√>∑÷&É, }s¡∆«C≤„˙ R
78 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
n|üs√ø£å C≤„qeTT ø£\yê&Ó’, yÓ÷ø£åyéT R yÓ÷ø£åeTTqT, Ä|ü⁄ïj·÷‘Y R
bı+<äTqT.
B|æø±: áHê&ç ÁãôVAàbÕdüq kÕúqeT>∑T≥#˚ Ç‘·s¡ Hê&ÉT\ø£+f…
ÁX‚wü˜yÓTÆq<äì ñ|ü<˚•+#·T#·THêï&ÉT. Hê&ûø£q› kÕúqeTTqT+&ç bÕ<ëvóZwüº
|üs´¡ qÔeTT yêj·TTdü+#ês¡eTTq≈£î ‘·–q 72y˚\ Hê&ÉT\T dü÷\ú eTT\T,
dü÷ø£ÎeTT\TqT nsTT |ü⁄Hêsêeè‹Ô ùV≤‘·Te⁄\>∑T#·Tqï$. Äø±X¯eTTq
düe÷qyêj·TTe⁄, eT]j·TT yêj·TTeT+&É\eTTq yê´qyêj·TTe⁄, n–ï
j·T+<äT ñ<ëqyêj·TTe⁄, »\eTTq ÁbÕDeTTqT, uÛÑ÷$Tj·T+<äT
nbÕqeTT ø£\e⁄. 5 Á|ü<Ûëq yêj·TTe⁄\TqT, Hê>∑, ≈£Ls¡à, ø£èø£s¡,
<˚e<ä‘·Ô, <Ûäqx®j·TeTT\qT 5 ñ|üyêj·TTe⁄\TqT ø£*dæ yÓTT‘·ÔeTT
10 $<ÛäeTT˝…’q yêj·TTe⁄\T Hê&ÉT\+<äT dü+#·]+#·T#·Tqï$.
ªª‘·Tq›düú+ »\eTqïxà s¡kÕ~ #· düMTø£è‘·yéT
‘·Tq›eT<Ûä´>∑‘·' ÁbÕDkÕÔì ≈£îsê´‘·Œè<∏äø£Œè<∏äø˘
Ç‘ê´~ #˚wüºq+ ÁbÕD' ø£s√‹ #· |üè<∏äø˘dæú‘·'
nbÕqyêj·TT s¡÷àÁ‘ê<˚' ø£s√‹ #· $düs¡®qyéT
ÁbÕD≤bÕHê~ #˚cÕº~ ÁøÏj·T‘˚ yê´qyêj·TTHê
ñJ®s¡´‘˚ X¯Øs¡düú eTT<ëH˚q quÛÑdü«‘ê
b˛wüD≤~ X¯Øs¡düú düe÷q' ≈£îs¡T‘˚dü<ë
ñ<ëZsê~ÁøÏjÓ÷ Hê>∑' ≈£Ls√à-øå±´~ ìMT\q'
ø£èø£s¡' ø£å|üjÓ÷' ø£sêÔ <ä‘√Ô ìÁ<ë~ ø£s¡àø£è‘Y
eTè‘·>±Á‘·dü´XÀuÛ≤~ <Ûäqx®j·T ñ<ëVü≤è‘·'μμ
ÁbÕDyêj·TTe⁄ <˚V≤ü eT<Û´ä uÛ≤>∑eT+<äT+&ç eTqeTT uÛTÑ õ+#·T#·Tqï nqï
79 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
»\ s¡kÕ<äT\ düMTø£sD¡ eTT#˚d,æ y˚sT¡ y˚sT¡ >± ñ+#·T#·Tqï~. nbÕqeTT
eT\eT÷Á‘ê~ $düsq®¡ eTT #˚jT· T#·Tqï~. yê´qeTT#˚ ÁbÕD≤bÕqyêj·TT
#˚cÕº~ø£eTT dü\T|üã&ÉT#·Tqï~. ñ<ëqeTT X¯Øs¡eT+<äTqï |ü<ës¡eú TT
\qT Js¡íeTT #˚j·TT#·Tqï~. düe÷qeTT b˛wüD≤~ø£eTTqT #˚j·TT
#·Tqï~. Hê>∑eTT Á‘˚|ü⁄\T ø£\T>∑#˚j·TT#·Tqï~. ≈£Ls¡àyêj·TTe⁄
ìMT\Hê~ ø£è‘·´eTT\qT #˚j·TT#·Tqï~. ø£èø£s¡yêj·TTe⁄ ìy˚Tc˛
H˚àwüeTT\T, <˚e<ä‘·ÔeTT ìÁ<ë~ ø£s¡à\qT, <Ûäqx®j·Tyêj·TTe⁄
eTs¡DÏ+∫q <˚Vü≤eTT ñã“q≥T¢>± #˚j·TT#·Tqï$. ªªq»Vü‰‹ eTè‘·+
yê-|æ düs¡«yê´|” <äqx®j·T'ˆ @‘˚ Hê&ûwüß düsê«düT ÁuÛÑeTH˚Ô Je
»qÔe'μμ düs«¡ yê´|æjTÆÓ eTs¡D+Ï ∫q ‘·sT¡ yê‘·≈L£ &É <Ûqä x®jT· yêj·TTe⁄
<˚Vü≤eTTqT ÄÁX¯sTT+∫j·TT+&ÉTqT. Ç≥T¢ <äX¯$<Ûä yêj·TTe⁄\T
Hê&û#Á· ø£eTTqT ÄÁX¯sTT+∫j·TT+&ç |ü⁄qsêeè‹Ô ÁbÕ|üøe£ TT\>∑T#·Tqï$.
m≥T\q>± 72y˚\Hê&ÉT\˝À 72Hê&ÉT\T eTTK´eTT\ìj·TT, n+<äT
ÁbÕDyêVæ≤qT ˝…q’ 10Hê&ÉT\T Á|ü<ëÛ qeTT\ìj·TT, n$ Ç&Ü |æv\Z ,
düTwüße÷ï, >±Hê∆Ø, Vü≤dæõÔ Vü≤«, |üPwü, j·TX¯d«æ ì, n\eTT“dü, ≈£î VüQ,
X¯vÏâì nìj·TT ÁX¯ó‹ Á|üe÷D°ø£]+#·T#·Tqï~. M{Ï kÕúqeTT\T
C≤„qHê&çjTÆÓ q düTwüßeTï≈£î yêeTuÛ≤>∑eTTq Ç&ÜHê&ç, <äøDåÏ uÛ≤>∑eTTq
|æv˝Z ≤Hê&ç j·TTqï$. Ç$ $C≤„qHê&ÉT\ì ‘·ÅqeÔ #·qeTT. >±Hê∆ØHê&ç
m&ÉeT ø£+{Ï˝À, Vü≤dæÔõVü≤« ≈£î&çø£+{Ï˝À, <äø£åø£s¡íeTTq |üPcÕ,
yêeTø£s¡íeTTq j·TX¯dæ«ì, Ädü´eTTq n\eTT“kÕHê&ç, *vZ<˚X¯eTTq
≈£îVüAHê&çjT· Tqï$. eT÷\kÕúqeTTq X¯v˙âÏ Hê&çjT· Tqï~. Ç$ ø£sà¡
e÷s¡ZeTT\T. M{Ïj·T+<äT dü+#·]+#·T yêj·TTe⁄\T ÇÅì›j·TeTT\qT
Á|ü#√<äq#˚jT· T#·T, yêdüHê|üPs¡eí TT˝…’ |ü⁄sêeè‹ÔøÏ ùV≤‘·Te⁄\>∑T#·Tqï$.
80 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
qes¡ÅHê∆‘à· ø£yTÓ qÆ <˚V‰ü qÔs‘Z¡ H· ê&ÉT\qT eTVü‰eTTÁ<ä, quÛÀeTTÁ<ä, z&Ü´D
ãq∆eTT, C≤\q∆sã¡ q∆eTT, eT÷\ãq∆eTT\ nuÛ≤´düeTT#˚ X¯ó<äy∆ TÓ Tqs¡Œ
e˝…qT. eTVü‰eTTÁ<ä düs¡«s√>∑Vü≤s¡eTT. eTVü‰eTTÁ<ä dæ~∆+∫q yêìøÏ
|ü<ë∏ ´|ü<´ä∏ edüTuÔ <ÒÛ eä TT nø£ÿs¡˝<Ò Tä . Ç~ <˚V≤ü eTTq+<äTqï Hê&ÉT\qT
X¯ó~∆#˚j·TTqT. X¯Øs¡eTTqT ÄÁX¯sTT+∫j·TT+&ÉT <äTwüº|æ‘·Ô yê‘ê~
s¡deü TT\qT XÀwæ+|üCj Ò T· TqT. eT÷\ãHê∆u≤Û ´düeTT e\q ÁbÕD≤bÕq
eTT\≈£î ◊ø£´eTT dæ~+∆ #·TqT. Bìe\q eT÷Á‘·|⁄ü ØwüeTT\T q•+#·TqT.
z&Ü´DãHê∆u≤Û ´düeTT#˚ ÁbÕDeTT düTwüße÷ïø±X¯eTTq+<äT dü+#·]+#·T
#·T+&ÉTqT. C≤\q∆sêãHê∆uÛ≤´düeTTq ø£D˜>∑‘· s√>∑eTT\ìïj·TT
q•+#·TqT. ø£bÕ\ ≈£îVü≤s¡eTTqT+&ç yÓ\Te&ÉTq{Ϻ #·Åqø› ˝£ ≤eTè‘·eTT
»sƒ¡sê–ïj·T+<äT |ü&É<äT. ÁbÕDyêj·TTe⁄ Á|üø√|üeTT #Ó+<ä<äT.
Hê&ûX¯ó~∆jÓÆTq |æ<ä|ü yÓ’XÊ«qsê+X¯>∑\ Hê_ÛkÕú˙j·TT&Ó’q Je⁄&ÉT
$wüjT· yê´|æÔ s¡V≤æ ‘·T&É>T∑ ≥#˚ ìwüÿfi¯ó&ÉT. ø±s¡Ds¡÷|üyTÓ qÆ ø°så ¡eTTø£qï
ø±s¡´uÛÑ÷‘·eT>∑T Ä»´eTT _ÛqïyÓTÆq|üŒ{Ïø°, ø±s¡D≤edüúj·T+<äT
@ø£s÷¡ |üeTT>± (ø°så e¡ TT>±)H˚ ñqï≥T¢, Je⁄&ÉTqT düs«¡ ø±s¡DuÛ≤yê|ü‹øÔ Ï
nq>± ø±s¡DeTT>± n>∑T≥≈£î kÕ<ÛäquÛÑ÷‘·eTT\>∑T ÁbÕD≤j·÷eT,
Á|ü‘ê´Vü‰s¡, <Ûës¡D≤, <Ûë´q, düe÷<ÛTä \qT |üxÀÃbÕj·TeTT\#˚ Ä‘·àuÛ÷Ñ
‘·T&É>∑T#·THêï&ÉT. nq>± ÁbÕD≤bÕHê~ u≤Vü≤´yê´bÕs¡eTT\qT+&ç
$eTTKT&Ó’ düsπ «Åìj › T· yê´bÕs√|üse¡ T \ø£Då eT>∑T ì]«ø£˝≤Œedüj ú T· +<äT
ìwüÿfi¯‘·«eTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT. Hê_Ûø£eT\eT+<ä* Je⁄&ÉT ÁbÕD≤
bÕqeTT\qT düeTeTT>±CÒdæ øπ e\ ≈£îeT“¤øe£ T+<äT }s¡«∆ C≤„qeTT nq>±
düV≤ü ÁkÕs¡øe£ T\ neTè‘êkÕ«<äqeTT ø£\yê&Ó’ yÓ÷ø£eå TTqT bı+<äTqT.
81 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
neTsêerÅq›˝Àø√-dæà HêïkÕÁπ> |üPs¡«‘√~•ˆ
n–ï˝Àø√ Vü≤è~ CÒ„j·T X¯Ã≈£åîùdÔCÀer|ü⁄؈ˆ 23
{°ˆˆ ndæàHé R á düTwüße÷ïHê&çjT· +<äT, |üPs¡«‘√~• R ‘·÷s¡TŒ~≈£îÿ
q+<äT, HêkÕÁπ> R HêkÕÁ>∑eT+<äT, neTsêer R neTsêer j·TqT,
ÇÅq˝› Àø£' R ÇÅqT›ì˝Àø£eTT, Vü≤è~ R Vü≤è<äjT· eT+<äT, n–ï˝Àø£' R
n–ï˝Àø£eTT, #·≈£åî' R H˚Á‘·eTT, ‘˚CÀer|ü⁄Ø R ‘˚CÀe‹j·TqT
|ü≥ºDeTT, (es¡Ô‘˚), CÒ„j·T+ R ‘Ó*j·T<ä–q~.
B|æø±: <˚Vü≤eTT˝À eT÷˝≤<Ûësê~ düVü≤ÁkÕs¡|üs¡´qÔeTT düTwüße÷ï
<äDe¶ TT @$<Ûeä TT>± düsê«<Ûës¡eTT>±qTqï<√, j·T≥T\H˚ ÁãVü‰àD≤¶qsÔ Z¡
‘·eTT>± düs¡«<˚e‘êyêdüyÓTÆq y˚Ts¡Te⁄ø£\<äT. |æD≤¶D¶ ÁãVü‰àD¶
düeTq«j·T s¡÷|üeTT>± |üs¡e÷‘·à dü<äèX¯yÓTÆq y˚Ts¡Tdü«s¡÷|üeTT
ªªeTTU≤~ÅqX› ÊÖïX¯Ãμμ nqT ÁX¯ó‘·´s¡sú ÷¡ |üeTT>± uÀ~Û+|üã&ÉT#·Tqï~.
Ä Hê&çjT· +<äT ‘·÷s¡TŒ~X¯jT· +<äT ÁuÛ÷Ñ eT<Û´ä kÕúqeTTq ÇÅqT›ì n+fÒ
@ø±<äX‚Åì›j·TeTT\≈£î Á|üuÛÑTyÓ’qyêì ˝Àø£yÓTÆq neTsêer q>∑s¡eTT
ø£\<äT.
eT÷˝≤<Ûës¡#Á· ø£eTT ªe X¯ wü düμ nHÓ&ç Hê\T>∑T nø£så e¡ TT\qT ø£*–,
ø£]øí j
£ T· +<äT #·‘T· c˛ÿDs¡÷|üyTÓ qÆ |üèB∏«eTD¶\eTT, Ä eTD¶\eTTq≈£î
nwü~º ≈£îÿ\ Á|üø±X¯e÷qyÓTqÆ mì$T~ X¯S\eTT\T ø£*– |”‘e· s¡eí TTq
j·TTqï~. <ëìeT<Û´ä j·T+<äT Hê\T>∑T uÛTÑ »eTT\T ø£*–, #˚‹j·T+<äT
eÁC≤j·TT<Ûeä TT ø£*–, ◊sêe‘·eTT HÓøÿÏ q ã+>±s¡T es¡eí TT>∑\ ª\+μ
nHÓ&ç ;»s¡÷|ü⁄&Ó’q ÇÅqT›&ÉT ø£\&Éì ‘·+Á‘·e#·qeTT.
ø±e⁄q ÄC≤„#Á· ø£kÕú˙j·TyÓTqÆ ÇÅq˝› Àø£eTT #˚‘d· |” ⁄ü s¡eTqT Á|üd~æ ∆ø\£
neTsêe‹. Ç~ eTqdüT‡jÓTTø£ÿ kÕúqeTT. Ç~ düs¡«<˚e‘ê $ÁXÊìÔ
82 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
kÕúqeTT. ªª‘·Á‘· ˝Àø£|ü‘˚'kÕúq e÷~‘·´düeTes¡Ãdü' eTùV≤Åq›dü´
eTVü‰s껄' düs¡«dæ<Ó∆Ìs¡ï eTdüÿ è‘·yéTˆ ‘·$TÅq›˝Àø£+ ˝Àø£dü´ ãT<ë∆´
|üs¡eTj·÷j·TT‘·yéTˆ B|ü´‘˚ ‘·«eTs¡ ÁX‚ôwÌ̃ÅdæÔ<äXË’]ï‘·´ ùd$‘êyéTμμ Ç~
düTKdü<qä eTT. Vü≤è<äjT· eTTq n>±ï´~<˚e‘·\≈£î ÄyêdüyTÓ qÆ ˝Àø£eTT
ø£\<äT. <äøå£ H˚Á‘·eT+<äT ‘˚CÀerj·TqT |ü⁄s¡eTTø£\<äT. ≈£L{≤>±¬s]’ «
ìøÏ|å Ôü eTH˚ø¬ ’ s¡“e¤ H√‘·yÔ TÓ 'Æ ˆ eTVü‰$e÷q+ Á|ü~‘Û +· uÛ≤düÿs¡+ C≤‘·y<˚ dä yü Té ˆ
kÕ Væ≤ ‘˚CÀer HêeT VüQ‘êX¯|´ü eTVü‰düu≤Û ˆ kÕø屑·ÁÔ ‘· düTs¡ÁX‚w'˜ü düs«¡
<˚eeTTUÀ-q\'ˆˆ
j·÷e÷´+ dü+j·T$T˙ ÁXÀÁ‘˚ j·TeT˝Àø£' Á|ü‹w昑·'ˆ
HÓ’s¡è‘√Vü≤´<∏ä ‘·‘êŒπsÙ« HÓ’s¡è‘√ ˝Àø£ ÄÁ•‘·'ˆˆ24
{°ˆˆ ÁXÀ‘˚ R #Ó$j·T+<äT, j·÷e÷´yéT R j·TeTTì dü+ã+<ÛäyÓTÆq,
dü+j·T$T˙ R dü+j·T$Tìj·TqT, j·TeT˝Àø£' R j·TeT˝Àø£eTT,
Á|ü‹w昑·' R Á|ü‹wæ˜+|üã&çq~, n<∏ä R nqqÔs¡eTT, ‘·‘êŒπsÙ« R
<ëìøÏÁ|üø£ÿq, HÓ’s¡è‘·' R ìs¡è‹dü+ã+<ÛäyÓTÆq, HÓ’s¡è‹˝Àø£' R ìs¡è‹
˝Àø£eTT, ÄÁ•‘·' R ÄÁX¯sTT+|üã&çq~.
B|æø±: <äø£åø£s¡íeT+<äT j·TeTTì dü+ã+<ÛäyÓTÆq dü+j·T$T˙j·TqT
˝Àø£eTTø£\<äT. Ç~ <Ûës¡D≈£î jÓ÷>∑´yÓTqÆ kÕúqeTT>±qTqï~. ªª‘·èrjÓT
|ü´qÔs¡ ‘·fÒ @ey˚Te eTVü‰düuÛ≤ˆ yÓ’edü«‘·dü´ $CÒ„j·÷ ˝ÀπøU≤´‘êdüTÔ
dü+j·Te÷ˆˆμμ ªªj·TeT´‘˚ ∫‘·eÔ TH˚q j·TeT'ˆˆ j·TeT ñ|üsy¡ T˚ μμ Bì#˚
eTqdüT‡ ì\T|üã&ÉTqT. j·TeTT&Éq>± eTqdüT‡qT ñ|üs$¡ T+|üCj Ò T· T
yê&ÉT. X¯Øs¡e÷Á‘· ñbÕ~Ûì kÕ<ÛäqeTT>± nù|øÏå+∫ j·÷eJ®eeTT
dü‘ê´Væ≤+kÕ düHê∆´<äT\T Ä#·]+#·Tyê&ÉT. á kÕúqeTTq≈£î dü+j·T$T˙
nì dü+»„. Ç#·Ã≥ |üs|¡ &” HÉ ê<äT\T $&ç∫ dü‘«· >∑TD$•wüß&º q’Ó yê&ÉT
81 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
eTqdüT‡ ì\T|ü⁄kÕúqeTT. ø£qTø£H˚ ñ|üqj·Tq dü+kÕÿs¡ düeTj·TeTTq
>±j·TÁreTÅqeÔ TT <äøøå£ s£ eí¡ TTq ñ|ü<•˚ +|üã&ÉT #·Tqï~. nq+‘·se¡ TT
<ëìøÏ Á|üø£ÿ>± ìs¡è‹ dü+ã+<ÛäyÓTÆq ˝Àø£eTT ÄÁX¯sTT+|üã&çq~.
BìøÏ s¡øå√erj·Tì dü+»„ ø£\<äT. á s¡øå√erj·TqT ˝Àø£eTTq≈£î
ø£ècÕívqZ j·TqT Hêe÷+‘·se¡ TT ø£\<äT. ªª‘·<ë∏ #·‘T· s¡∆ ~π>X› ¯ HÓs’ è¡ ‘ê´~Û
|ü‘˚' düuÛ≤ˆ Hêe÷ï ø£ècÕívZHêHêeT $s¡÷bÕdü´ BÛeT‘·'μμ Ç+<äT
ø£s¡à<˚e‘·\T, |æXÊ#ê<äT\T ñ+<äTs¡T. Ç~ n\ø°å àkÕúqeTT. »qqeTs¡D
s¡÷|ü dü+kÕs¡eTTqT (>∑s“¡ y¤ êdü s¡÷|üyTÓ qÆ qs¡øe£ TTqT) ø£*–+#·TqT.
$uÛ≤eØ Á|ür#ê´+ ‘·T |üèùw˜yês¡TDÏø±|ü⁄؈
yêjÓ÷s¡Zq∆er ø£s¡íbÕπsÙ« ˝Àø£' Á|ü‹w昑·'ˆˆ25
{°ˆˆ Á|ür#ê´yéT R |ü•ÃeT ~≈£îÿq+<äT, |üèùw˜ R |üèwüu˜ ≤Û >∑eTTq+<äT,
$uÛ≤eØ R $uÛ≤e]j·TqT ù|s¡T>∑\, yês¡TDÏø± R es¡TD<˚e⁄ì,
|ü⁄Ø R |ü⁄s¡eTT, ø£s¡íbÕπsÙ« R m&ÉeT#Ó$ Á|üø£ÿq, yêjÓ÷' R
yêj·TTe⁄jÓTTø£ÿ, >∑qe∆ r R >∑qe∆ rj·TqT, ˝Àø£' R ˝Àø£eTT, Á|ü‹w摘 '·
R kÕú|üq#˚j·T ã&çq~.
B|æø±: |ü•ÃeT~≈£îÿq+<äT |üèwü˜uÛ≤>∑eTTq $uÛ≤eØj·TqT ù|s¡T>∑\
es¡TD|ü⁄] ø£\<äT. á $uÛ≤e]øÏ X¯ó<ä∆er(X¯óuÛÑer) j·TqT
dü+»„ø\£ <äT. ªª|üxÃyÓ÷|ü´+‘·s¡ ‘·fÒ @ey˚Te eTVü‰düu≤Û ˆ yÓe’ dü«‘·d´ü
$CÒ„j·÷ Hêe÷ï X¯óuÛÑer dürˆ ñ<äø±~Û|ü‘˚' U≤´‘ê es¡TDdü´
eTVü‰‘·àq'ˆμμ Ç~ dæ<ù∆ä dq, ùV≤eTdü+»„, dæ<e∆ä ‹j·TqT |ü⁄s¡Á‘·jT· eTT#˚
|üsy¡ w˚ +æ̃ |üã&ç j·TTqï~. Ç#·Ã≥ uÛ>Ñ y∑ êqT&ÉT es¡TDT&ÉT #·T≥º#T· ≥Tº
ø=ìj·TTHêï&ÉT. Ç~ $T>∑T\ Á|üø±X¯eTT>∑\ kÕúqeTT. edüTe⁄\T,
$<ë´<Ûäs¡T\T Bìì ÄÁX¯sTT+#·Tø=ìj·TT+<äTs¡T. m&ÉeT#Ó$ Á|üø£ÿq
yêj·TTe´eT÷\ yêj·TTe⁄jÓTTø£ÿ >∑qe∆ r˝Àø£eTT Á|ü‹wæ+˜ |üã&çq~.
84 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ªª|üs√‘·Ôπs ‘·<∏ë<˚X‚ wüc˛˜+‘·s¡‘·fÒ •y˚ˆ yêjÓ÷s¡Zq∆er HêeT düuÛ≤
düs¡« >∑TD√‘·Ôsêˆμμ Ç~ øÏqïs¡T\ kÕúqeTT.
kÂe÷´ |ü⁄wüŒer kÂy˚T´ k˛eT˝Àø£düTÔ ø£D˜‘·'ˆ
yêeTø£πsí ‘·T $CÒ„jÓ÷ <˚Vü≤e÷Á•‘·´ ‹wü˜‹ˆˆ26
{°ˆˆ kÂy˚T´ R k˛eTT&ÉT n~Û<˚e‘·>± >∑\ ~≈£îÿq+<äT, ø£D˜‘·' R
ø£De˜ TT yÓTT<ä\T, yêeTø£sπ í R m&ÉeT#Ó$ ei≈£î, <˚V≤ü yéT R <˚V≤ü eTTqT,
ÄÁ•‘·´ R ÄÁX¯sTT+∫, kÂe÷´ R #·Åq›dü+ã+<ÛäyÓTÆq, |ü⁄wüŒer R
|ü⁄wüŒerj·TqT, k˛eT˝Àø£düTÔ R k˛eT˝Àø£eTT, ‹wü˜‹ R ñqï~.
$CÒ„j·TyéT R ‘Ó*j·T<ä–q~.
B|æø±: ñÁ>∑eTTø±ì dæú‹j·T+<äT nq>± düèwüߺ´qTàU≤edüúj·T+<äT
ø£De˜ TTqT+&ç yêeTø£sí¡ |üs´¡ qÔeTT <˚V≤ü eTTqT ÄÁX¯sTT+∫ #·Åqd› +ü ã+<Ûä
yÓTqÆ |ü⁄wŒü erj·TqT k˛eT˝Àø£eTT ø£\<äT. Ç~ nø±s¡ ñø±s¡ düìj ∆ ÷Ó >∑eTT#˚
Á‘·j÷Ó <äXd¯ sü «¡ s¡÷|üeTT>± Á|üø±•+#·T X¯ó<äã∆ T~∆. Á|üø±X¯e÷q _qT›
s¡÷|üeTT>± Á|üø±•+#·T#·Tqï~. Ç~ zv±ÿs¡eTTq≈£î ∫e]<äX.¯ #·Áq›
˝Àø£eTT Á|ü|üxÃs¡÷|ü |ü]D≤eTeTTq≈£î neø±X¯eTT ø£\~. nq>±
$ø£düq<Ûäs¡àeTT>∑\~. ø±e⁄q á kÕúqeTT |ü⁄wüŒerj·Tì |æ\Teã&ÉT
#·Tqï~. BìøÏ eTôVA<äj·TeTqT dü+»„ø£\<äT. ªqø£åÁ‘ê~Û|ü‘˚' düuÛ≤,
Hêe÷ï eTôVA<äj·÷HêeT X¯ó<ä∆yÓ’&É÷s¡´ y˚~ø±μ
yêy˚T #·≈£åîwæ #Ó’XÊ˙ •e˝Àø√ eTH√qà˙ˆ
eT÷]∆ï ÁãVü≤à|ü⁄ØCÒ„j·÷ ÁãVü‰àD¶+ <˚Vü≤e÷Á•‘·+ˆˆ27
{°ˆˆ yêy˚T R yêeTuÛ≤>∑eT+<ä*, #·≈îå£ wæ R H˚Á‘·eTTq+<äT, áXÊ˙ R
•edü+ã+<ÛäeT>∑T, eTH√qà˙ R eTH√qà˙j·TqT, •e˝Àø£yéT R
•e˝Àø£eTT— eT÷]›ï R •s¡düT‡q+<äT, ÁãVü≤à|ü⁄Ø R ÁãVü≤à|ü⁄s¡eTT
85 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
(ñqï$), ÁãVü‰àD¶yTé R düeTdü˝Ô Àø£eTT\T, <˚V≤ü e÷Á•‘·yTé R <˚V≤ü eTTqT
ÄÁX¯sTT+#·Tø=ì j·TTqïeì, CÒ„j·TyéT R ‘Ó*j·T<ä–q~.
B|æø±: yêeTuÛ≤>∑eT+<ä* H˚Á‘·eTTq •edü+ã+<Ûä eTH√qà˙j·TqT
˝Àø£eTTø£\<äT. á eTH√qà˙j·TqT áXÊqTì ˝Àø£eTTq≈£î j·TXÀer
j·TqT dü+»„≈£L&Üø£\<äT. (Bìì yÓ’≈£îD˜, |ü<ëàe‹, ø±eTX¯óuÛÑj·TqT
|ü⁄s¡Á‘·j·TeTT |ü]y˚wæ˜+∫j·TTqï~) á eTH√qàì Ç‘·'|üPs¡«eTT
|ü⁄wüŒer kÕúqeTTqT bı+<äTq~>∑qT, <ëìqT+&ç $&ÉTeã&ÉTq~>±qT
j·TTqï~, ø±e⁄q yêeT' nì #Ó|üŒã&çq~. Ç~ |üPs¡«<ä]Ù‘·yÓTÆq
#·Åqe› TD¶˝À|ü] dæ‹ú . UÒ#Ø· eTTÁ<ëqTcÕ˜q|üsT¡ \≈£î _qT›HêX¯eTT ˝Ò<Tä .
nq>± _qT›e⁄ |ü‘q· eTTø±≈£î+&Ü }s¡«∆ >∑eTqeTT ø£\~>±j·TT+&ÉTqT.
πøe\ ≈£îeT“¤ø£eTTq yêj·TTe⁄ ìX¯Ã\yÓTÆq— _qT›e⁄qT ìX¯Ã\eT>∑T
#·Tqï~. _qT›e⁄ ìX¯Ã\yÓTqÆ Ms¡´eqTÔ&q’Ó jÓ÷– áX¯«s¡T&Éì #Ó|Œü ã&ÉT
#·THêï&ÉT. ªª#·˝Òyê‘˚ #·˝À_qT›' ìX¯Ã˝ÒìX¯Ã˝À uÛÑy˚‘Yˆ jÓ÷^
kÕúDT‘·«e÷b˛ï‹ ‘·‘√ yêj·TT+ ìs¡Tq∆j˚T‘Yμμ yêj·TTe⁄ #·*+∫q
á eTH√qà˙ kÕúqeTTq>∑\ jÓ÷– |ü]D≤eT Áø£eTeTTq düècÕº´s¡eT“
k¤ ÕúqyÓTqÆ |ü⁄wŒü er kÕúqeTTqT bı+<äT#·THêï&ÉT. øπ e\≈£îeT“¤øe£ T+<äTqï
}s¡«∆ sπ ‘·dTü ÿ&Óq’ jÓ÷–∫‘·eÔ TT ˝ÖøÏø£ $wüjT· eTT\ qT+&ç ˝≤–y˚jT· ã&ç
ñqàìj·T>∑TqT. \T|üÔyÓTÆq eTqdüT‡ ø£\yê&É>∑T#·THêï&ÉT. ªªñqàHê´
düV≤æ ‘√ jÓ÷^, qjÓ÷^ ñqà˙ $Hê.μμ á ñqà˙kÕúqeTTq |ü‘q· eTT
˝Ò<äT. |ü⁄wüŒerj·TqT dü+»„>∑\ ªø£˝≤μ nq>± X¯øÏÔkÕúqeTT. Bìô|’
düe÷q#·Áø£eTT nqT eTH√qà˙kÕúqeTT. Bìô|’ ø±s¡´ø±s¡Ds¡÷|ü
eTqdüT‡ ‘Ó*j·Tã&Éì ñqà˙dæ‹ú . eTH√qà˙ kÕúqeT+<˚ eTH√\j·TeTT
»s¡T>∑TqT. eT÷]∆ïkÕúqeTTq ÁãVü≤à|ü⁄s¡eTT (düVü≤ÁkÕs¡+) ø£\<äT.
Ç~ πøe\ Äqq›s¡÷|üyÓTÆq~. ªªÇVü≤kÕúH˚ <˚e' |üs¡eT•e düe÷U≤´q
86 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
dæ<ä∆' Á|üdæ<ä∆'ˆ dü«s¡÷ù| düsê«‘êà s¡dü$s¡dü $T‘√-C≤„q yÓ÷Vü‰q∆
Vü≤+dü'ˆˆμμ á kÕúqeTTq |üs¡eT•e HêeTeTT>∑\ uÛÑ>∑yêqT&ÉT
ìe•+#·T#·THêï&ÉT. áj·Tq ÁãVü≤às¡÷|æ, Jyê‘·à |üs¡e÷‘·à\≈£î
nuÛÒ<äeTT>∑qTø£ düsê«‘·à dü«s¡÷|æ. á <˚Vü≤eTTq+<äT eT÷˝≤<Ûësê~
ÄC≤„qeÔ TT Äø±XÊ~ |üxÃeTVü‰uÛ÷Ñ ‘·eTT\≈£î yê´|æ.Ô Ç+<äT wü≥ÿeT\
<äfie¯ TT\T ˝Òã~. á <äfie¯ TT\j·T+<äT |üx±ÃX¯<«ä s¡eí ÷‘·èø£\T <äfie¯ TTq≈£î
ˇø£ es¡íeTT>±j·TTqï$. Bì#˚ HêeTs¡÷bÕ‘·àø£ düø£\ Á|ü|üxÃeTT
Á|üu$ÑÛ +∫q~. ø±e⁄q düø\£ ˝Àø£eTT\T, ‘·<~ä cÛ Õ˜q <˚e‘·\T á X¯Øs¡eTTqH˚
ø£\s¡T.
bÕ<ë<ä<Ûä•Ùy√-qqÔ' ø±˝≤–ïÁ|üfi¯j·÷‘·àø£'ˆ
nHêeTj·TeT<ÛäXÀÃs¡∆«+ eT<Ûä´eT+ ‘·T ãVæ≤•ÙeyéTˆˆ28
{°ˆˆ bÕ<ë<ä<Ûä' R bÕ<äeTT\≈£î ÁøÏ+<ä, nqqÔ' R nqqTÔ&ÉqT, •e'
R •e⁄&ÉT, Á|üfi¯j·÷‘·àø£' R Á|üfi¯j·Ts¡÷|ü⁄+&ÉT, ø±˝≤–ï' R ø±˝≤–ï
s¡÷|üeTTq qTHêï&ÉT. n<ÛäX¯Ã R n<Û√uÛ≤>∑eTTqqT, }s¡∆«yéT R
ô|u’ ≤Û >∑eTTqqT, eT<Û´ä eTyéT R eT<Û´ä <˚Xe¯ TTqqT, ãVæ≤' R u≤Vü≤´eTT>∑qT,
nHêeTj·TyéT R nHêeTj·TT&É>∑T, •e' R •e⁄&ÉTHêï&ÉT.
B|æø±: bÕ<äeTTÁøÏ+<ä nq>± øÏs¡DeTT\≈£î ÁøÏ+<ä ªªbÕ<√Á|ü<Û˚ï
‘·TØj·÷+X‚ XË\’ Á|ü‘´· qÔ |üs«¡ ‘˚ #· eTj·T÷UÒ#μ· μ nHêVü≤‘·|<ü àä eT+<ä*
Ä~‘·´øÏsD¡ Á|ükÕs¡eTT˝Òì n+<Û‘ä ê$TÁX¯˝Àø£eTT. Ç~ Ä<Ûës¡#Á· ø£eTT.
BìøÏ ≈£Ls¡à#·Áø£+ãìj·TT Hêe÷qÔs¡eTT. á ≈£Ls¡à#·Áø£eTTq≈£î
ÇÅHê›<ä´wüº ~≈£îÿ\ ◊sêe‘·eTT, |ü⁄D¶Øø£ yêeTq ≈£îeTT<ä nx®q,
|ü⁄wüŒ<äqÔ kÕs¡«uÛÖeT düTÁ|ürø£eTqT nwüº~>∑Z»+ãT\T. Ç$ nÁuÛÑ,
ø£|\æ , |æv\Z , nqT|üeTT, ‘êÁeT|ü],í X¯óuÛeÑ ‹, nvZq, nx®Hê j·TqT
‘·eT Åd”Ô\‘√>∑÷&ç |üè~∏«ì eVæ≤+|ü⁄#·Tqï$. nqqÔ, ‘·ø£åø£, yêdüTøÏ,
87 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
X¯vâbÕ\, |ü<äà, ø£s√ÿ≥ø£, Áø√&É, ø±fi¯+ãT\qT nwüºHê>∑+ãT\T
düÔ+uÛ≤ø±s¡+ãTq nwüº~≈£îÿ\qT+&ç |üs¡«‘·bÕ<äeTT\e˝… uÛÑ÷$Tì
Áø£eTeTTq eVæ≤+∫j·TTqï$. ≈£Ls¡à#·Áø£eTT q≈£î ÁøÏ+<ä nqqTÔ&ÉqT
•e⁄&ÉT Á|üfi¯j·÷‘·à≈£î&ÉT nq>± nwüº$<Ûäs¡÷|üeTT\ ø±˝≤–ïe˝…
qTHêï&ÉT. á$<ÛäeTT>∑ >∑»eTdüÔø£ |òüDÏ eTVü‰X‚wü |òüDeTT\ MT<ä
n‹$XÊ\yÓTÆ düsê«<Ûës¡+ã>∑T düTes¡íeTj·T uÛÑ÷$Tj·TTqï~. <ëìøÏ
MT<äqT ÁøÏ+<äqT ÇÅHê›~ <äX¯~≈£îÿ\j·T+<äT ø±˝≤–ïs¡TÁ<ä uÛÑeqeTT
ø£\<äT. <ëìj·T+<äT nHêeTj·TT&ÉT eTvZ\ dü«s¡÷|ü⁄&Óq’ •e⁄&ÉTHêï&ÉT.
n<Ûä' |ü<√-‘·\+ $<ë´‘êŒ<ä+ #· $‘·\+ $<äT'ˆ
ì‘·\+ bÕ<ädüì∆X¯Ã düT‘·\+ »vÈeTT#·´‘˚ˆˆ 29
eTVü‰‘·\+‘·T C≤qTkÕ´ <ä÷s¡T<˚XÀ s¡kÕ‘·\yéTˆ
ø£{ÏdüÔ˝≤‘·\+ Áb˛ø£Ô+ dü|üÔbÕ‘ê\ dü+»„j·÷ˆˆ30
{°ˆˆ |ü<ä' n<Ûä' R bÕ<äeTT\ÁøÏ+<ä, n‘·\yéT R n‘·\˝Àø£eTT,
$<ë´‘Y R ‘Ó*j·Te˝…qT, bÕ<äyéT R bÕ<äeTT, $‘·\X¯Ã R $‘·\
˝Àø£eTT, $<äT' R #Ó|ü#·THêïs¡T. bÕ<ädüì∆X¯Ã R >∑T\Œ¤kÕúqeT+<äT,
ì‘·\yéT R ì‘·\˝Àø£eTT, »vÈyéT R |æø£ÿ\j·T+<äT, düT‘·\yéT R
düT‘·\˝Àø£eTTqT, ñ#·´‘˚ R #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~. C≤qT' R yÓ÷ø±*
j·T+<äT, eTVü‰‘·\yéT R eTVü‰‘·\eTT, }s¡T<˚X‚ R ‘=&É\j·T+<äT,
s¡kÕ‘·\yéT R s¡kÕ‘·\eTTqT, kÕ´‘Y R n>∑TqT. ø£{'Ï R ø£{ÁÏ |ü<X˚ e¯ TT,
‘·˝≤‘·\yéT R ‘·˝≤‘·\eTTqT, bÕ‘ê\dü+»„j·÷ R bÕ‘ê\
˝Àø£eTT\qT dü+»„#˚‘·, Áb˛ø£ÔyéT R #Ó|üŒã&çq$.
B|æø±: bÕ<äeTT\ÁøÏ+<ä n‘·\˝Àø£eTT, bÕ<äeTT\+<äT $‘·\eTT,
>∑T\Œ¤Á|ü<˚X¯eTT ì‘·\eTT, |æø£ÿ\+<äT düT‘·\eTT, yÓ÷ø±*j·T+<äT
88 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
eTVü‰‘·\eTT, }s¡Te⁄\T s¡kÕ‘·\eTT, ø£{Ï<˚X¯eTT ‘·˝≤‘·\eTT. á
Áø£eTeTTq dü|üÔbÕ‘ê\eTT\Tqïeì #Ó|ü<äTs¡T. á kÕúqeTT\T
Áø£eTeTT>± eTèDàj·T, yê\Tø£, ˝ÀVü≤, ø±+dü´, düTes¡,í s¡»‘·, ‘êÁeT,
<Ûë‘·T eTj·TeTT\T. M{Ï n~Û|ü‘·T\T ã*, ãèVü≤<äZs¡“¤, Væ≤s¡D≤´ø£å ,
ø£s¡ÿqT∆s¡, X¯vâø£s¡í, Á|üVü‰¢<ä, •X¯óbÕ\Ts¡qT <Ó’‘ê´~Û|ü‘·T\T.
ø±˝≤–ïqs¡ø£+ |òüTÀs¡+ eTVü‰bÕ‘ê\ dü+»„j·÷ˆ
bÕ‘ê\+ HêuÛÑ´<Û√uÛ≤π> uÛÀ^Åq›|òüDÏeTD¶\yéTˆ
y˚w溑·dü‡s¡«‘√-qqÔ' dü$T“ÁuÛÑJ®e dü+»„ø£'ˆˆ 31
{°ˆˆ |òüTÀs¡yéT R uÛÑj·Tvÿs¡yÓTÆq~j·TTqT, ø±˝≤–ïqs¡ø£yéT R ø±˝≤–ï
qs¡ø£eTTqT, uÛÀ^Åq›|òüDÏeTD¶\yéT R düs¡ŒsêC…’q X‚wüßì|ü&É>∑\
eTD¶\eTT ø£\~, eTVü‰bÕ‘ê\dü+»„j÷· R eTVü‰bÕ‘ê\eTqT dü+»„
ø£\~j·TT, bÕ‘ê\yéT R bÕ‘ê\eTT, HêuÛ´Ñ <Û√uÛ≤>π R Hê_ÛkÕúqeTTq≈£î
ÁøÏ+<ä>±, düs«¡ ‘·' R n+‘·≥qT, y˚w‘ºæ '· R #·T≥Tºø=qï<Ó,’ Jedü+»„ ø'£
R Je⁄&ÉqT dü+»„ø£\<Ó’, nqqÔ' R nqqTÔ&ÉqT düs¡ŒeTT, dü$T“ÁuÛÑ‘Y
R u≤>∑T>± <Ûä]+#ÓqT.
B|æø±: uÛjÑ T· vÿs¡eT>∑T ø±˝≤–ï qs¡øe£ TqT ˝Àø£eTT eTVü‰bÕ‘ê\eTqT
ù|s¡Tq n<Û√˝Àø£eT+<äT e⁄qï~. Jedü+»„>\∑ Ä~X‚wßü e⁄ |ü&>É <∑ ë*Ã
eTD¶˝≤ø±s¡eTT>± <ëìì #·T{Ϻj·TTHêï&ÉT.
Éèí∂Ö’HõO <åaè^Õâ◊O `«∞ Éèí∞=~À¡HõO `«∞ ‰õΩH˜Δ`«óI
ǨÏ$^ŒÜ«∞O ã¨fi~°æÖ’HõO`«∞ ã¨∂~åºk„QÆǨÏ`å~°HÍóII32
\ © ˆˆ <åaè^âÕ ã◊ ∞¨ Î ´ <åaè^âÕ =◊ Ú† Éèí∂Ö’Hõó ´ Éèí∂Ö’Hõ=Ú† ‰õΩHΔ̃`«ó ´
Δ ∞« O^Œ∞† Éè∞í =~À¡Hóõ ´ Éè∞í =~À¡H=õ Ú† ǨÏ$^ŒÜ∞« "£∞ ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞†
‰õΩH˜Ü
89 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ã¨fi~°Öæ ’Hõã∞¨ Î ´ ã¨fi~°Öæ ’Hõ=Ú† ã¨∂~åºk„QÆÇϨ `å~°HÍó ´ P ã¨fi~°Öæ ’Hõ=Ú
#O^Œ∞ ã¨∂~åºk„QÆǨÏ=ÚÅ∞ #HõΔ„`«=ÚÅ∞ =Ù#flq.
nÑ≤HÍ: <åaè™ê÷#=Ú Éè∂í Ö’Hõ=Ú. <åaè™ê÷#=Ú#‰õΩ „H˜O^Œ r=ã¨O[˝
QÆÅ Pk âı+μ¨ =٠Ѩ_Q» ÅÆ ^•eÛ =∞O_»ÖÏHÍ~°=ÚQÆ #∞<åfl_»x K≥ÑC¨ @KÕ
D Éè∂í Ö’Hõ=Ú#∞ Éèií ã¨∞#Î fl@∞=O\˜ "åxQÆ J#O`«<å=∞Hõ Pkâı+μ¨ =Ù
„ѨH\õ O˜ Ѩ |_»∞K«∞<åfl_»∞. Hõ#∞Hõ<Õ ''=∞Ç‘ÏO =¸ÖÏ^è•~ˆ Hõ=∞Ñ≤=∞}˜ÑÙ¨ ~ˆ
Ǩï`«=ǨÏOI ã≤÷`«O ™êfikèëêª<Õ Ç¨Ï$k=∞~°∞`« =∂HÍâ◊ =ÚѨi——Jx
<åaè™ê÷#=Ú ™êfikèëêª#=ÚQÆ =i‚OѨ|_ç#k. ™êfikèëêª#Hõ=∞Å
Jkèëêª#^≥·==Ú N=`åûV˜¯`«∞_≥·# q+¨μ‚=Ù#∞ J#qÔâ◊Ü«∞#∞xQÍ
K≥ÑC¨ @Ü«∞O^Œe Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú WkÜÕ∞. ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú#O^Œ∞ ã¨fi~°Öæ ’Hõ=Ú.
Wk ã¨∂~åºk „QÆÇϨ `å~°HÍ ã¨O"Õ+`ì≤ =« Ú. D ã¨fi~°=æ Ú# ã¨∂~°∞º_»∞<åfl_»∞.
ªªs¡y˚s¡•à düVü≤Ádü+ j·T‘·T ÁbÕvàj·÷ düeTT<ëVü≤è‘·+ˆ ‘˚cÕ+ ÁX‚cÕ˜'
|ü⁄q'dü|üÔ s¡X¯àjÓ÷Á>∑Vü≤ jÓ÷qj·T'ˆˆ düTwüßyÓ÷ï Vü≤]πøX¯X¯Ã $X¯«ø£sêà
‘·<∏Ó’e#·ˆ $X¯«ÁX¯yê' |ü⁄qXÊÃdü´, dü+|ü<ä«düTs¡‘·' |üs¡+ˆ nsê«edüT'
|ü⁄qXÊÃH√´ eTj·÷#êÁ‘· Á|üø°]Ô‘·'ˆˆ düTwüßeTï' dü÷s¡´s¡dæàdüTÔ ø°åD+
X¯•qy˚T<Ûäj·THé ‹s¡´>∑÷s¡∆« Á|üuÛ≤y√-k düTwüßeTï' |ü]ø°s¡Ô´‘˚ˆˆ
<äøÏåDÒ$X¯«ø£sêà‘·T s¡•às¡“<ä∆j·T‘˚ ãT<Ûä+ˆˆ $X¯« ÁX¯yêdüTÔ j·T'|üXÊÑY
X¯óÁø£jÓ÷ì' düàè‘√ ãT<ÛÓ’'ˆ dü+|ü<ä« düTX¯ÃjÓ÷s¡•à' düjÓ÷ìs√¢Væ≤
‘·dü´#·ˆˆ wüwü˜kÕÔ«sê«edüT s¡•àjÓ÷ìdüTÔ düãèVü≤düŒ‘˚'ˆ X¯HÓ’X¯Ã s¡+
|ü⁄qXÊÃ|æ s¡•àsêbÕ´j·T‘˚ dü«sê{Ÿˆˆ @e+ dü÷s¡´Á|üu≤Û y˚D Á>∑V≤ü qø£Áå ‘·
‘ês¡ø±'ˆ es¡∆+‘˚ $~‘ê' düsê«$X¯«+ #˚<ä+ |ü⁄qs¡®>∑‘Yˆˆ dü÷s¡´s¡•à
düVü≤ÁdüeTT\˝À ÁX‚wü˜eTT\>∑T @&ÉTs¡X¯óà\T Á>∑Vü≤jÓ÷qT\T. n$
düTwüßeTï, Vü≤]πøX¯eTT, $X¯«ø£s¡à, $X¯«ÁX¯edüTe⁄, dü+|ü<ä«düTe⁄,
nsê«edüTe⁄, dü«sê≥Tº nqT dü+»„\Tø£\$. düTwüßeTïj·TqT dü÷s¡´s¡•à
ø°åD#·ÁqT›ì eè~∆H=+~+#·TqT. Ç~ ‹s¡´>∑÷s¡∆«>∑‹ Á|üuÛ≤e⁄&ÉT.
90 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Vü≤]πøX¯eTT qø£åÁ‘·jÓ÷ì, <äøÏåDuÛ≤>∑ eT+<äT $X¯«ø£s¡àj·TqTq~
ãT<Ûdä +ü ã+~Û— |ü•ÃeTuÛ≤>∑eT+<äTqï $X¯«ÁX¯edüT eqT s¡•à X¯óÁø£j÷Ó ì,
dü+|ü<«ä düTeqT s¡•à nv±Zsø¡ j £ ÷Ó ì, nsê«edüT eqT s¡•à ãèVü≤düŒ‹
Á>∑V≤ü jÓ÷ì, dü«sê{Ÿ X¯HX’Ó Ã¯ s¡Á>∑V≤ü dü+ã+~Û. Ç$«+<Ûãä Tq Ä~‘·T´&˚
#·ÅHê›~Á>∑Vü≤ qø£åÁ‘·eTT\≈£î ø±s¡DT&Ó’ Á|üø±•+#·T #·THêï&ÉT. Wk
^•fi^Œâ◊^ŒàÏ`«‡Hõ"≥∞# Hõ=∞Å™ê÷#=Ú. D ^•fi^Œâ◊^Œà◊=ÚÅ∞ K≥·„`åk
^•fi^Œâ◊=∂ã¨=ÚÅ∞. WO^Œ∞ ã¨∂~°∞ºx ã¨OKå~°=ÚKÕ ^è•`«, J~°º=∞,
q∞„`«, =~°∞}, W¢#Ì q=ã¨fi#Î, Ѩ~°˚#º, ѨÓ+¨, JOâ◊√=∞#Ά QÆÉèíã≤Î=∞#Ά
`«fi+¨,ì q+¨μ=‚ ÙÅ „Hõ=∞=Ú# ^•fi^Œâ◊ ã¨O[˝Å#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨∂~°º™Èû=∞ ã¨û#HõΔ„`À|∞^èŒâ◊√≈„Hõ ‰õΩC≤V˜æ~åóI
=∞#Ìâ◊Û ã¨Ñ¨Î"≥∂ *˽ܫ∞ó „^èŒ∞"À#Î ã¨ûfi~°æÖ’Hõ`«óII 33
{°ˆˆ ã¨∂~°ºó ´ ã¨∂~°∞º_»∞† ã¨#HõΔ„`«ó ´ #HõΔ„`« ã¨Ç≤Ï`«=ÚQ͆ ™È=∞ó
´ K«¢#∞Ì_»∞† |∞^èŒó ´|∞^èŒ∞_»∞† â◊√Áø£≈£î»V˜æ~åó ´ â◊√„Hõ ‰õΩ[QÆ∞~°∞Å∞†
ã¨Ñ¨Î=∞ó ´ U_»="å_»∞† =∞#Ìâ◊Û ´ â◊xÜ«Ú#∞† ã¨fi~°æÖ’Hõ`«ó ´ ã¨fi~°æ
Ö’Hõ=Ú#‰õΩ, J#Îó ´ z=~°† „^èŒ∞=ó ´ „^èŒ∞=Ù_»∞† *˽ܫ∞ó ´ `≥eÜ«∞^Œ
y#"å~°∞.
B|æø±: ѨÓ~ÀfiHõÎ „QÆÇϨ =∞}¤Å=ÚʼnõΩ LѨiÉèÏQÆ=ÚÅO^Œe „QÆÇϨ =∞}¤
ÖÏkè^Õ=`å ™ê÷#=ÚÅ∞ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flq. ã¨∂~°ºÖ’Hõ=Ú "≥Ú^ŒÅ∞QÍ
„^èŒ∞=Ö’Hõ Ѩ~°º#Î=Ú ã¨fi~°æ=∞xÜÕ∞ =º=Ǩ~°=Ú. Wk ã¨∂~°º^Õ=`«
Ü«ÚO_»∞ ™ê÷#=ÚQÍx ã¨∂~°º„QÆÇ¨Ï =∞}¤Å=ÚHÍ^Œ∞. P ã¨∂~°∞ºxÃÑ·
™È=Ú_»∞ #HõΔ„`« ã¨Ç≤Ï`«∞_≥·Ü«Ú<åfl_»∞. Wk K«¢#Ì„QÆǨÏ=Ú HÍ^Œ∞.
„QÆǨkè^Õ=`« x=ã≤OK≥_ç Ö’Hõ=Ú. D JVÍæ~°Hõ, |∞^èŒ, QÆ∞~°∞, â◊√„Hõ,
â◊<â·≥ Û◊ ~°º Ö’Hõ=ÚÅ∞ „QÆÇϨ =∞}¤Å=ÚÅ∞ HÍ=Ù. PÜ«∂ „QÆÇ¨ kè ^Õ=`«Å∞
x=tOK≥_ç ™ê÷#=ÚÅ∞. ^•xÃÑ· JVÍæ~°‰õΩ_»∞, PÃÑ· |∞^èŒ∞_»∞, "åxÃÑ·
91 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
|$ǨÏã¨Êu, P |$ǨÏã¨ÊuH˜ÃÑ·# â◊√„‰õΩ_»∞. P â◊√„‰õΩxÃÑ· J&˚#=~°‚
ã¨^$Œ â◊√_≥#· â◊xÜ«Ú<åfl~°∞. PÃÑ· „^è∞Œ =Ù_»∞ HõÅ_»∞. Wqfi^è=Œ Úƒ# Hõ}Qª `Æ «
[#Ö’Hõ Ѩ~°º#Î=Ú D ã¨fi~°æ=Ú "åºÑ≤OzÜ«Ú#flk.
ǨÏ$^ŒÜÕ∞ HõÅÊÜ«∞H√´w `«ã≤‡q‡~°fiã¨∞YO ÅÉèË`ü
ǨÏ$^ŒÜÕ∞K« =∞ǨÏ~À¡ø√ [<ÀÖ’HõO `«∞ Hõ}ª`«ó
`«áÈÖ’HõO „Éèí∞"À~°‡^èÕº =¸iúfl ã¨`«ºO „Ѩu+≤ì`«"£∞II34
{°ˆˆ Ü≥∂w ´ Ü≥∂y† ǨÏ$^ŒÜÕ∞ ´ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞† Hõ\ÊÜ«∞<£ ´
HõeÊOK«∞H˘#fl"å_≥·† `«ã≤‡<£ ´ PǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞† ã¨~°fiã¨∞Y"£∞ ´
ã¨=∞ã¨Î ã¨∞Y=ÚÅ#∞, \uÛ‘Ò Y R á⁄O^Œ∞#∞† ǨÏ$^ŒÜ∞Õ K« ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú
#O^Œ∞† =∞ǨÏ~À¡Hóõ ´ =∞ǨÏ~À¡H=õ Ú† Hõ}`ª ó« ´ Hõ}=ª Ú#O^Œ∞† [<ÀÖ’Hõó
´ [#Ö’Hõ=Ú† „Éèí∞"Às¡à^èÕº ´ „Éèí∂=∞^茺=Ú#† `«áÈÖ’Hõó ´ `«áÈ
Ö’Hõ=Ú† =¸iúfl ´ =¸iÌfl™ê÷#=Ú#† ã¨`º« "£∞ ´ ã¨`º« =Ú („|Ǩχ=Ú)†
„Ѩu+≤ì`«"£∞ ´ „Ѩu+≤ªOѨ|_ç#k.
B|æø±: =¸iúfl™ê÷#=Ú# „ÉǨχ=Ú „Ѩu+≤ªOѨ|_ç#k. „Éèí∂=∞^茺
=Ú# `«áÈÖ’Hõ=Ú. WO^Œ∞ „|Ǩχ=∂#㨠Ѩل`«∞Öˇ·# ã¨#Hõ, ã¨##Ì,
ã¨<å`«#, ã¨#`«∞û*Ï`«, ã¨#`«∞¯=∂~°∞Å#∞ Ü≥∂QÆx+¨μŪ ∞ JkèÑ`¨ ∞« Å∞.
Hõ}ª=Ú# [#Ö’Hõ=Ú. nxH˜ =ã≤ëêªk |∞∞+‘â◊fi~°∞Å∞ JkèѨ`«∞Å∞.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú =∞ǨÏ~À¡Hõ=Ú. nxH˜ =∂~°¯}ˤܫÚ_»∞ JkèѨu. D
q^èŒ=Ú# Ü≥∂y `«# ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Õ ã¨=∞ã¨Î=Ú ã¨$+≤ì„Hõ=∞=Ú#
HõeÊOK«∞H˘x ã¨=∞ã¨Î ã¨∞Y=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. D ™ê÷#=ÚÅ#∞
á⁄O^Œ# Ü≥∂y PÜ«∂ ™ê÷#=ÚÅO^Œ∞#fl Ü≥∂yѨÙVæ=ÙÅ ^Œi≈Oz
`«`«Î^•ƒùQƺ=ÚÅ#∞ á⁄Ok ã¨∞dOK«∞K«∞<åfl_»x ÉèÏ==Ú.
92 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
„|Ǩ‡}¤ ~°∂Ñ‘}© Ѩ$näfi `ÀÜ«∞=∞^èÕº qbÜ«∞`Õ
Jyfl<å ѨK«º`Õ `ÀÜ«∞O "åÜ«Ú<å „QÆ㨺`Õ-#ÅóII35
PHÍâ◊O`«∞ Ñ≤ÉÕ ^•fiÜ«ÚO =∞#âßÛHÍâ◊ "Õ∞= K«
|∞^ŒúºÇ¨ÏVͯ~° z`«Î&Û ˆHΔ„`«»C„' Ѩ~°=∂`«‡xII 36
{°ˆˆ „|Ǩ‡}¤~°∂Ñ‘}© ´ „|Ǩ‡}¤"Õ∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍQÆņ Ѩ$B∏fi ´ Éèí∂q∞†
`ÀÜ«∞=∞^èÕº ´ [Å=∞^茺=Ú#† qbÜ«∞`Õ ´ qb#=∞QÆ∞K«∞#flk†
`ÀÜ«∞"£∞ ´ h~°∞† Jyfl<å ´ JyflKÕ† ѨK«º`Õ ´ áêHõ=Ú KÕÜ«∞|_»∞
K«∞#flk† J#Åó ´ Jyfl† "åÜ«Ú<å ´ "åÜ«Ú=ÙKÕ† „QÆ㺨 `Õ ´ „q∞OQÆ|_»∞
K«∞#flk† PHÍâ◊ó ´ PHÍâ◊=Ú† "åÜ«Ú"£∞ ´ QÍex† Ñ≤ÉË`ü ´ Ñ‘Å∞Û
K«∞#flk† =∞#' ´ =∞#ã¨∞û† PHÍâ◊"Õ∞= ´ PHÍâ◊=Ú#∞† @e R
Ç$«<Ûä+ãTqH˚, ãT<Ûä´Vü≤v±ÿs¡∫‘·Ôxà R ãT~∆ nVü≤v±ÿs¡eTT ∫‘·ÔeTT
øπ Áå ‘·Eì„ j·T+<äT, øπ Áå ‘·»'„ R øπ Áå ‘·E&„ TÉ , |üse¡ ÷‘·àì R |üse¡ ÷‘·àj·T+<äT
(Á|ü$˝≤|üjT˚ ~‘·´s¡'ú )
B|æø±: W`«óѨÓ~°fi=Ú ã¨$+≤ì„Hõ=∞=Ú# ã¨~°fiÖ’Hõ=ÚÅ∞ ^ÕǨO`«~°æ`«
"≥∞ÿ#qQÍ K≥Ñ≤Ê, ã¨OǨ~°„Hõ=∞=Ú# "å\˜ LѨã¨OǨ~°=Ú K≥ѨÊ|_»∞
K«∞#flk. „|Ǩ‡}¤~∂° ѨO|QÆ∞ Éè∂í q∞ h\˜Ü∞« O^Œ∞, [Å=Ú JyflÜ«∞O^Œ∞,
Jyfl "åÜ«Ú=Ù#O^Œ∞, "åÜ«Ú=Ù PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞, PHÍâ◊=Ú =∞#ã¨∞û
#O^Œ∞, =∞#ã¨∞û |∞kújT· +<äT, ãT~∆ nVü≤v±ÿs¡eTTq+<äT, nVü≤v±ÿs¡eTT
∫‘·eÔ TTq+<äT, ∫‘·eÔ TT øπ Áå ‘·E&„ q’Ó Je⁄ìj·T+<äT, Ä Je⁄&ÉT |üse¡ ÷‘·à
j·T+<äT nDT>∑T#·Tqï$.
JǨÏO „|¿Çχu =∂O ^蕺ÜÕ∞^ÕHÍ„QÆ =∞#™ê ã¨Hõ$`üI
ã¨~°fiO`«~°u áêáê‡#O HõÅÊHÀ\˜â◊`≥·ó Hõ$`«"£∞II 37
93 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
{°ˆˆ JǨÏ"£∞ ´ <Õ#∞† „|¿Çχu ´ „|Ǩχ=∞x† ã¨Hõ$`ü ´ XHõѨC_»∞†
UHÍ„QÆ=∞#™ê ´ xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ |∞kúKÕ† =∂"£∞ ´ ##∞fl† ^蕺ÜÕ∞`ü ´
^蕺xOK«∞<À† HõÅÊHÀ\˜â◊`≥·ó ´ #∂~°∞HÀ@¡ HõÅÊ=ÚÅKÕ† Hõ$`«"£∞ ´
KÕÜ∞« |_ç#† ã¨~fi° "£∞ ´ ã¨=∞ã¨=Î ∞QÆ∞† áêáê‡#"£∞ ´ áêѨ=Ú#∞† `«~u°
´ ^•@∞K«∞<åfl_»∞.
B|æø±: U =∞#∞A_»∞ H˚H˚ „|Ǩχ=∞#∞ xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ |∞kúKÕ ##∞fl
^蕺xOK«∞K«∞<åfl_À "å_»∞ nq>± Jyê‘·à\ nuÛÒ<ëeTTqT Á>∑Væ≤+∫q
yê&ÉT J<ÕHõ HÀ@¡ HõÅÊ=ÚÅO^Œ∞ *Ëã≤# áêѨ=Ú#∞ ^•@∞K«∞<åfl_»∞.
ã¨HõÅ „áê}∞ÅÜ«∞O^Œ∞ HÍ=∞º=Ú Hõ#|_»∞K«∞#flk. Wk J*Ï˝#=Ú,
HÍ=∞=ÚJ#∞ ^À+¨=ÚÅKÕ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. ÉèÏ~åº Ñ¨Ù„`« q∞„`«
Sâ◊fi~åº^Œ∞Å∞ HÍ=∞º"Õ∞QÍx =∞iÜ≥ÚHõ\ ˜ HÍ^Œ∞. ™ê^茺 ™ê^èŒ#=ÚÅ∞
Ô~O_»∞#∞ HÍ=∞ºy˚TÜ«∞QÆ∞#x ''LÉèË¿ÇϺ`Õ ™ê^茺 ™ê^èŒ# ÅHõΔ}Ë U=——
|$ǨÏ^•~°}ºHõ=Ú „Ѩ=∂}©HõiOK«∞K«∞#flk. D HÍ=∞º=Ú#‰õΩ "å‰õΩ¯,
=∞#ã¨∞û HÍÜ«∞=ÚÅ#∞ „uHõ~°}=ÚÖË ™ê^èŒ#=ÚÅ∞. ÉèÏ~°º Ѩل`« q∞„`«
|O^è∞Œ =ÙÅ∞ J*Ï˝xHˆ QÍx, *Ï˝xH˜ „Ѩ`ºÕ Hõ=ÚQÍ ÖË~∞° . *Ï˝xH˜ „ѨÜ∂≥ [
<å¿ÑHõΔÖË^Œ∞. Ѷ¨Å=Ú#∞ HÀ~°∞@ÖË^Œ∞. Ѷ¨ÖÏ¿ÑHõΔÖË^Œ∞ HÍ=Ù# Wq
|O^èŒ=Ú HÍ<Õ~°=Ù. HÍ=∞º=∞O^Œ∞ ^Œ$+≤ìQÆÅ =∞#∞A#‰õΩ „Ѩ`«º"åÜ«∞
^À+¨=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. `«^ÀÌ+¨Ñ¨iǨ~å~°÷=Ú rq`«HÍŠѨ~°º#Î=Ú
JyflǨϟ„`«=Ú qkèOѨ|_ç#k. ''U`«`ü xÜ≥∂QÍ q+¨Ü∞« `Õfi# q^Œ∞+¨ó
„Ѩ`«∞ºHõÎ"£∞, Jâ◊Hõº xÜ≥∂[º`åfiK«Û Wu——. <Õ#∞ „|Ǩχ=∞#∞
xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ |∞kúQÅÆ *Ï˝x qkèH˜ Ö’|_ç#"å_»∞ HÍ_»∞.J\˜ì P`«‡*Ï˝xx
qkèOK«∞@‰õΩ â◊HQΘ ÅÆ "å~°∞ ÖË~∞° . HÍ=Ù# D`«xÜ«∞O^Œ∞ ''Ü«∂=r˚==Ú——
J#∞ x`«ºHõ~‡° #∞qkèOK«∞ „â◊√u „ѨÜ∂≥ [# â◊¥#º=ÚQÍ#∞#flk. W\˜ì
94 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
J`«‡A˝x xÜ≥∂yOK«∞@Ü«∞O^Œ∞ âߢ™êÎ^Œ∞ʼnõΩ â◊H˜ÎÖË#ѨÊ\˜H˜x
^è~Œ ‡° A˝_∞» , âߢã=Ψ ∞~åº^Œ `≥eã≤# "å_»Q∞Æ @KÕ ^è~Œ ‡° =Ú #u„Hõq∞OѨ_∞» .
ѶŨ ¿ÑHõΔ ÖËHÜ õ ∞Õ xÜ«∞=∞„ѨHÍ~°=Ú #_»∞K«∞H˘#∞#∞. HÍ=Ù# áêѨ=Ú#∞
^•@∞K«∞<åfl_»∞.
Ѷ¨∞@ã¨O=$`« =∂HÍâ◊O ˙Ü«∞=∂<Õ Ü«∞^ä•Ñ¶¨∞>ËI
Ѷ¨∞\’ #â◊ºu HêHÍâ◊O `«^Œfir˚=ó WǨ`«‡xII 38
{°ˆˆ Ѷ¨∞@ã¨O=$`«"£∞ ´ Ѷ¨∞@=ÚKÕ P=iOѨ|_ç#† PHÍâ◊"£∞ ´
PHÍâ◊=Ú† Ѷ∞¨ >Ë˙Ü«∞=∂<Õ ´ Ѷ∞¨ @=Ú nq´<˚Xe¯ TTqT bı+~j·TT+&É>±†
Ü«∞^è• ´ Usu† PHÍâ◊O # ´ PHÍX¯=ÚHÍHõ† Ѷ¨∞@ó#â◊ºu ´ Ѷ¨∞@"Õ∞
#tOK«∞K«∞#fl^À† `«^Œfi`ü ´ JÖψQ† WǨ`«‡x ´ Ѩ~°„|Ǩχ=∞O^Œ∞†
r=ó ´ r=Ù_»∞.
B|æø±: WK«Û@ r=Ùx =ÚH˜Î~°∂Ѩ=Ú LѨ^ÕtOѨ|_»∞K«∞#flk.
Ѷ¨∞\Ï=zÛù#flOɡ· PHÍâ◊=Ú Ñ¶¨∞@=∞O^Œ}˜y Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú J#∞
ã¨O[˝#∞ á⁄Ok, P Ѷ¨∞@=Ú |üPs¡«<˚X¯eTTqT+&ç nq´<˚X¯eTTqT
bı+~qqT ˝Òø£ #tOz#qT =∞ǨHÍâ◊=∞O^Œ∞ Z@∞¡ SHõº=Ú á⁄O^Œ∞<À
Ü«∞>Ë¡ LáêkèKÕ r=Ù_∞» ã¨O™ê¯~°|Å=Ú# Ѩ~=° ∂`«∞‡xÜ«∞O^Œ∞ SHõº=Ú
á⁄O^Œ∞#∞.
Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊ q∞"å`å‡#O qÅÜ«∞O "ÕuÎ `«`«Î fi`«óI
ã¨QÆK«Ûùu x~åÅ=∞ƒO *Ï„<åÖ’HõºO #ã¨Oâ◊Ü«∞óII 39
{°ˆˆ P`å‡#"£∞ ´ P`«‡#∞† Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊q∞= ´ Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊=Ú=Öˇ†
`«`«Î fi`«ó ´ x[=ÚQ͆ qÅÜ«∞O # ´ <åâ◊=ÚÖËxkQ͆ "ÕuÎ ´
`≥eã≤H˘#∞<À† ã¨ó ´ "å_»∞† x~åÅ=∞ƒ"£∞ ´ x~å^è•~°=∞QÆ∞†
*Ï˝<åÖ’Hõº"£∞ ´ *Ï˝#=ÚKÕ K«∂_»^Œy# „|Ǩχ=Ú#∞† QÆK«Ûùu ´
95 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. q dü+X¯j·T' R dü+X¯j·TeTT˝Ò<äT.
B|æø±: Uq^è=Œ ÚQÍ Ñ¶∞¨ \ÏHÍâ◊=Ú =∞ǨHÍâ◊=Ú# b#=∞QÆ∞K«∞#fl^À
Pq^èŒ=ÚQÍ r"å`«‡ Ѩ~°=∂`«‡Å ◊ø£´eTTqT `≥Å∞ã¨∞H˘#∞<À "å_»∞
x~åÅO|=∞QÆ∞ *Ï˝#Ö’Hõ „|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. WO^Œ∞ ã¨Oâ◊Ü∞« =Ú
ÖË^∞Œ .
`«¿Ñ^Œfi~°¬ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ UHõáê^Œã≤÷`À #~°óI
UHõ㨺 ^蕺#Ü≥∂QÆ㨺 HõÖÏO <å~°›u ëÈ_»jOII 40
{°ˆˆ #~°ó ´ #~°∞_»∞† UHõ áê^Œã≤÷`«ó ´ XHõHÍÅ∞ÃÑ· xÅ|_ç# "å_≥·†
=~°¬ ã¨ÇϨ „™ê}˜ ´ J<ÕHõ "ÕÖã¨O=`«û~°=ÚÅ∞† `«¿Ñ`ü ´ `«Ñ"¨ Ú≥ #iÛ#†
UHõ㺨 ´ =ÚYº"≥∞#ÿ † ^蕺#Ü≥∂QÆ㺨 ´ ^蕺#Ü≥∂QÆ=ÚÜ≥ÚHõ¯† ëÈ_»j"£∞
´ Ѩ^Œ∞<åé~°=^≥·#† HõÖÏ"£∞ ´ ÉèÏQÆ=Ú#∞† <å~°›u ´ á⁄O^ŒÖË_»∞.
B|æø±: #~°∞_»∞ J<ÕHõ "ÕÅã¨O=`«û~°=ÚÅ∞ =∞ǨHõ+¨ì=ÚÅHÀiÛ
UHõáê^Œ=ÚÃÑ· xÅ|_ç `«Ñ=¨ Ú "˘#iÛ##∞ XHõ ^蕺#Ü≥∂QÆ=Ú#O^Œe
ëÈ_»â◊HõàÏ ÉèÏQÆ=Ú#ÔH·# ã¨=∞=ÚQÍ^Œ∞. ZO^Œ∞ÅHõ#QÍ ''`«™ê‡^•fi
U`«™ê‡^Œ#fl~°ã=¨ ∞Ü«∂ ^Œ<Àº#Î~° P`凗— Jx „â◊√u ''J#fl~°ã=¨ ∞Ü«Úx
HõO>Ë D J#Î~å`«‡ "Õé∞—— ѨÅ∞‰õΩK«∞#flk. Hõ$¢K«ÛùKå¢<åÌÜ«∞}Ïk „=`«
L`«Î~°w`«
„|ǨχǨÏ`åº ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ „Éèí∂}ǨÏ`åºâ◊`åxK«I
UHÀ Ç≤Ï ^蕺#Ü≥∂QÆâ◊Û ^ŒÇ¨Ï`«ºyfli"Õ#ú#"£∞II 41
{°ˆˆ Jyfló ´ Jyfl† W#ú#q∞= ´ WO^èŒ#=Ú#∞=Öˇ† „|ǨχǨÏ`åº
ã¨Ç¨„™ê}˜ ´ "ÕÅH˘Åk „|ǨχǨÏ`«ºÅ#∞† „Éèí∂}ǨÏ`åºâ◊`åxK« ´
=O^ŒÖÏk „Éèí∂}ǨÏ`«ºÅ#∞† UHõó^蕺#Ü≥∂QÆó ´ XHõ¯>ˇÿ# ^蕺#
Ü≥∂QÆ=Ú† ^ŒÇ¨Ïu ´ ^ŒÇ≤ÏOK«∞K«∞#flk.
B|æø±: ^蕺#Ü≥∂QÆ=Ú ã¨~fi° áêѨ=ÚÅ#∞ ǨÏiOK«∞K«∞#fl^Œx K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞.
Jyfl WO^è#Œ =Ú#∞ ^ŒÇÏ≤ OK«∞#@∞¡ „|ǨχǨÏ`«ºÅ=Å#† „Éè∂í }ǨÏ`«ºÅ
=Å# Hõey# áêѨ=ÚÅ#∞ ^蕺#Ü≥∂QÆ "≥ÚHõ¯\˜Ü∞Õ ^ŒÇÏ≤ OK«∞K«∞#flk.
^Õ= Ñ≤`«$Ö’Hõ=Ú#∞ á⁄O^≥_ç q+¨Ü«∞=Ú# |∞∞} „Ѩu|O^èŒHõ=Ú
J*Ï˝xHˆ QÍx *Ï˝xH˜HÍ^Œ∞. ''™È-Ü«∞O =∞#∞+¨ºÖ’Hõó Ѩ٢`} Õ #ÿˇ —— Jx
Ö’Hõ„`«Ü∞« =Ú#‰õΩ =∂~°=æ Ú „â◊√uKÕ „Ѩ^iŒ ≈OѨ|_≥#∞. Ѩ~`° `« Ϋ fi=Ú#∞
HÀ~°∞#\˜ì *Ï˝xH˜ ^Õ"åkÖ’Hõ |∞∞}„Ѩu|O^èŒHõ=Ú ''H˜O „Ѩ[Ü«∂
Hõiëêº=∞ó—— ã¨O`å#=Ú =Å# HõÅ∞QÆ∞#^Õq∞?Ü«∞#∞ „â◊√uKÕ x~åHõiO
Ѩ|_ç#k. ''U`«`ã÷« ‡¨ "≥· `«`∂« ʈ~fi q^•fiOã¨ó JyflǨϟ„`«O # AǨÏ"åO
K«„‰õΩó—— Ñ¨~=° ∂`«‡ <≥éO˜ y# *Ï˝#∞Å∞ JyflǨϟ„`«=Ú#∞ KÕÜÚ« @ÖË^∞Œ .
J#∞@KÕ QÆ$Ǩϙê÷„â◊=∞ ^è~Œ ‡° =Ú#∞ J=ÅOaOK«∞@ÖË^∞Œ . W`«_∞» ^è~Œ ‡° 
~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ `«Ñ㨠∞¨ û J#fl=∞Ü«∞ ^ÕÇϨ ã¨O|O^è"Œ ∞≥ #ÿ k. HÍ=Ù# J#fl=∞Ü«∞
„Éèí+¨μì_»∞HÍ_»∞. ''™È-HÍ=∞Ü«∞`« *ÏÜ«∞"Õ∞ ™êº`ü—— W`åºk<å Ѩل`«
^ÕÇϨ =Ú#‰õΩ aè#fl"≥∞Ü ÿ Ú« #fl\˜ì ^ÕÇ¨ f`«"∞≥ #ÿ JO`«~å`«‡ W\˜ì `«Ñ㨠∞¨ ûKÕ
q`åÎk áêVί ÅHõ}Δ O HÍ=∞º"Õ∞=—— ÉèÏ~åº Ñ¨Ù„`«∞Å∞ ã¨OѨ^Œ "≥Ú^ŒÖ#·ˇ q
Z#fl\˜H˜ `≥eÜ«∞|_»^∞Œ . „|Ǩχ"Õ∞ <Õ#<≥_ç ã¨^fiŒ $uÎKÕ`« x~åÅO|`«fi
HÍ=∞º=∞QÆ∞@KÕ W\ì̃ HÍ=∞º=Ú ÖËx"å_»∞. |∞∞`«∞™êfl`«Ü∞ÿ≥ # ÉèÏ~°º`À
=ÚQÍ ^ÕǨ^Œº#∞ã¨<åú#=ÚÖËx ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞#∞O_»∞@ÜÕ∞ Ѩ~°=∂#O^Œ
ã¨Vqæ ∞OѨx QÆ$Ǩ„â◊q∞ „Éè∂í }ǨÏ`åº Ñ¶Å¨ =Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞#fl "å_»Q∞Æ
„Ѩ^Œ=∞QÆ∞K«∞#flk. WkÜÕ∞ ^蕺#=∞x K≥Ñʨ |_ç#k. W\˜ì ^蕺#"Õ∞ Hõ$¢KÛ« ù
K«∞O_»∞@KÕ ã¨`«º=Ú#∞, Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞, ã¨HõÅ ã¨O™ê~°=ÚʼnõΩ
Kå¢<åÌÜ∞« }Ïk „=`åK«~}° =ÚHõ#fl L`«¯ $+¨ª"≥∞ÿ#k.
B+¨^èŒ=Ú#∞, T~°úfiˆ~`«ã¨∞ûQÆÅ"å_»∞, q~°∂áê‰õΔΩ_»∞, qâ◊fi~°∂ѨÙ_»∞,
96 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O 97 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ü≥∂wâ◊fi~°∞_»∞ JQÆ∞ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞x, J`«_Õ <Õ##∞ xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ |∞kú`À
^蕺xOK«∞ Ü≥∂yH˜ W\˜ìáêѨ=Ú HõÅ∞QÆ∞@ÖË^Œx K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
WO^Œ∞ʼnõΩ N âß~°^•~å=∞Hõ$+¨μ‚Å∞, lyêdüT<˚yêq+<ä düs¡dü«r‘ê´
<äT\ rq`«=ÚÖË HõeÜ«∞O^Œ∞ `å~å¯}=Ú. „|ǨχǨÏ`«ºÜ«∞#QÍ JyflѨi
`åºQÆ=Ú. QÆ$ǨÏã¨∞_÷ Ü
·≥ Ú« O_ç JyflǨϟ„`«=Ú#∞ KÕÜ∞« x"å_»∞. *Ï˝xÜ≥∞ÿ #
"å_»∞ qkèxÜ«∞=∞=ÚÅ#∞ J#∞ã¨iOz #_»∞K«∞H˘#=Öˇ#x W`«ó
ѨÓ~°fi=Ú#∞O_ç Ü≥∞é˜Oy#"å_»∞ Hõ#∞Hõ Ju„Hõq∞OK«∞@ÖË^∞Œ . Ѷ֨ Ï¿ÑHõΔ
ÖËHõ PK«iOѨ|_»∞K«∞O_»∞@KÕ JyflǨϟ„`å^Œ∞Å∞ D`«xÜ«∞O^Œ∞
„ѨÜ∂≥ [#â◊¥#º"≥∞#ÿ qQÍ Ü«Ú<åfl~Ú. W\˜"ì åxx JyflǨϟ„`« Ѩi`åºQÆ=Ú
KÕã≤# "åxQÆ<Õ Ñ¨iQÆ}˜OѨ=Öˇ#∞. W\˜ì "åixQÆ∂iÛ ''U`«`«÷㨇"≥·
`«`«∂ʈ~fi q^•fiOã¨ó JyflǨϟ„`«O #AǨÏ"åO K«„‰õΩó—— Jx H“+‘`«H©
„ÉÏǨχ}=Ú, ''L`«û<åflyfló J#yflHÀ"å—— Jx *ÏÉÏÅ„â◊√u „Ѩ`ºÕ Hõ=ÚQÍ
*ˇÑ¨CK«∞#flq. W\˜ì"åxx áêѨ=Ú ã¨Ê $tOK«∞@ÖË^Œ∞.
Jnè`«º K«`«∞~À"Õ^•<£ ^èŒ~°‡âߢ™êÎ}˜ düs¡«<ëI
Ü≥∂"≥· „|Ǩχ #*Ï<åu ^ŒsfiáêHõ~°ã¨O Ü«∞^è•II 42
{°ˆˆ jÓ÷yÓ’ ´ Ue&ÉT† düs¡«<ë ´ ìs¡+‘·s¡eTT† K«`«∞~À"Õ^•<£ ´
<åÅ∞æ"Õ^Œ=ÚÅ#∞† ^èŒ~°‡âߢ™êÎ}˜ ´ ^èŒ~°‡âߢã¨Î=ÚÅ#∞† Jnè`«º ´
J^茺ܫ∞#"≥Ú#iÛ† „|Ǩχ ´ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞† #*Ï<åu ´
Ü≥∞é∞+>∑_À† ã¨ó ´ "å_»† áêHõ~°ã¨"£∞ ´ =O@Ü≥ÚHõ¯ ~°∞zx† ^Œsfi
´QÆi>ˇ† Ü«∞^è• ´ Z@∞¡† #*Ï<åu ´ `≥eÜ«∞^À(J>Ë¡).
B|æø±: J\˜ì *Ï˝#"≥∂QÆ=Ú Jã¨=∂#"≥∞ÿ#^Œx K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. U
=∞#∞+¨μº_»∞ "Õ^=Œ ÚÅ#∞, ^è~Œ ‡° âߢã=Ψ ÚÅ#∞ ìs¡+‘·se¡ TT J^躌 Ü«∞#=Ú
KÕj·TT#·T, ÁãVü≤à∫+‘·q ˝Òìyê&ÉT =O@Ü≥ÚHõ¯ ~°∞z QÆi>¬ø@∞¡
98 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
`≥eÜ«∞^À J>Ë¡ Ѩ~=° ∂`«‡#∞ Ü≥∞é∞OQÆ_∞» . J#QÍ <åÅ∞æ"^Õ =Œ ÚÅ#∞,
^è~Œ ‡° âߢã=Ψ ÚÅ#∞ J^躌 Ü«∞#"≥Ú#iÛ Ñ¨~=° ∂`«‡*Ï˝# â◊¥#∞º_≥#· "å_»∞
HÍ=∞ºHõ~å‡^Œºaè=∂#=Ú QÆÅ"å_≥· Ü«∞[˝Ü«∂QÍk Hõ~°‡Å<˘#iÛ
^è∂Œ =∂k=∂~°=æ ÚQÍ K«¢#∞ÌxÉÁOk, Hõ~‡° x=$uÎÜ∞ÿ≥ # =~å¬^∞Œ Å e\q
F+¨^èŒ∞Å*Ëi J#fl"≥∞ÿ ѨÙ~°∞ëêyflÜ«∞O^Œ∞ Ǩϟ=∞=ÚKÕÜ«∞|_ç ѨÙ~°∞+¨
^ÕÇϨ =Ú#∞O_ç r=Ù_»∞ ~ˆ `À~°∂Ѩ=Ú# |Ü«∞@‰õΩ =zÛ† ¢ãQΑ ~Æ ƒ° =ù Ú#∞
á⁄Ok Hõ~K° ~« }° Ï^Œº=Ü«∞==ÚÅ`ÀQÆ∂_ç |Ü«∞@‰õΩ =zÛ† âߢ™ÈÎH=Îõ Ú
ÅQÆ∞ ã¨HÅõ ѨÙ}ºHõ~‡° Å∞ KÕÜÚ« @H˘i‰õΩ `«O„_çKÕ xÜ«∞q∞OѨ|_ç „uq^èŒ
[#‡eTTÅ`À ã¨O™ê~°=Ú#∞ ÉÁO^Œ∞K«∞<åfl_»∞. P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
`≥eÜ«∞x"å_»Q∞Æ @KÕ [##=∞~°}Ï^Œº<ÕHÍ~°=÷ ÚÅ#∞ á⁄OkÜ«Ú#fl â◊s~°
|O^èŒ=Ú#∞ ÉèËkOѨ ™ê=∞~°úº=ÚÖËx"å_≥· áêHõ~°ã¨=∞O^Œe QÆi>ˇ=Öˇ
#∞<åfl_»∞.
Ü«∞^ä• Y~°â◊Û#Ì# ÉèÏ~°"åÇ‘Ï
™ê~°°ã¨º "åÇ‘Ï # `«∞ K«#Ì#㨺I
U=O Ç≤Ï âߢ™êÎ}˜ |Ǩ˙#ºnè`«º
™ê~°O # *Ï#<£ Y~°= ^Œfi¿ÇÏ`«ûóII 43
{°ˆˆ Ü«∞^ä• ´ Uq^èŒ=ÚQÍ, K«#Ì#ÉèÏ~°"åÇ‘Ï ´ K«O^Œ#ÉèÏ~°=Ú#∞
=Ç≤ÏOK«∞#\˜,ì Y~°ó ´ QÍ_ç^,Œ K«##Ì ã¨º ´ K«O^Œ#=ÚÜ≥ÚHõ¯, ™ê~°ãº¨
´ ™ê~°=Ú#∞, "åǨÏó ´ =Ç≤ÏOK«∞#\˜ìk, #`«∞ ´ HÍ^À, U="£∞ Væ≤
´ Dq^èŒ=ÚQÍH˚, |Ǩ˙x ´ J<ÕHõ"≥∞ÿ#, âߢ™êÎ}˜ ´ âߢã¨Î=ÚÅ#∞,
Jnè`«º ´ J^茺ܫ∞#=ÚKÕã≤, ™ê~°"£∞ ´ ™ê~°=Ú#∞, #*Ï#<£ ´
`≥*Ü«∞x, ã¨ó ´ "å_»∞, Y~°=`ü ´ Y~°=Ú=Öˇ, =¿ÇÏ`ü ´ =Ç≤ÏOK«∞#∞.
B|æø±: QÆO^èŒÑ¨ÙK≥Hõ¯Å#∞ "≥∂Ü«Ú QÍ_ç^Œ Z@∞¡^•x Ѩi=∞à◊=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOѨÖË#@∞Å J<ÕHõ âßG=ÚÅ#∞ n<Ûä´qeTT#˚dæj·TT JO^Œe
99 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
™ê~°=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOѨÖËx „|Ǩχ}∞_»∞ QÍ_ç^Œ=Öˇ<Õ "å\˜x =Ç≤ÏOK«∞
K«∞#fl "å_»∞QÍ#∞<åfl_»∞. J#QÍ ã¨O™ê~°K«„Hõ=∞O^Õ Ñ¨i„Éèíq∞OK«∞
K«∞<åfl_»∞.
J##Î Hõ~°‡â∫K«O K« [b˛Ü«∞[˝ã¨Î^è≥·= K«,
f~°÷Ü«∂„`å#∞QÆ=∞#O Ü«∂=`«`«Î fiO # q#ÌuII 44
{°ˆˆ J##ÎHõ~°‡â∫K«"£∞ ´ J##Î=ÚÅQÆ∞ Hõ~°‡=ÚÅÜ≥ÚHõ¯ Ѩiâ◊√^Œú`«
Ü«Ú#∞, [b˛Ü«∞[˝âÛ◊ ´ [ѨÜ∞« [˝=Ú\T#∞, `«^=·≥ä ´ Pq^è=Œ ÚQÍ<Õ,
f~°÷Ü«∂„`å#∞QÆ=∞#"£∞ ´ f~°÷Ü«∂„`«Å#∞*ËÜ«Ú@Ü«Ú#∞, Ü«∂=`ü
´ ZO`«=i‰õΩ, `«`«Î fi"£∞ ´ "åã¨Î==Ú#∞ J#QÍ „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú#∞,
#qO^Œu ´ `≥eÜ«∞_À, `å=`ü ´ JO`«=i‰õΩ#∞, J#∞¿+ªÜ«∞"£∞ ´
J#∞+≤ªOѨ^Œy#k.
B|æø±: „|Ǩχ*Ï˝#"≥∞é∞OQÆ∞ =s¡‰Ωõ Hõ~å‡#∞ëêª#=Ú KÕÜ∞« `«y#^Œx
K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞. ZO`«=i‰õΩ Ñ¨~`° `« Ϋ fi=Ú#∞ `≥eã≤H˘#_À JO`«=i‰õΩ
JO`«=ÚÖËx Hõ~‡° Ѩiâ◊√kúx, x`«ºHõ~‡° Å∞, [Ѩ=Ú nq>± y˚<ë<Û´ä j·TqeTT,
f~°Ü
÷ ∂« „`å^Œ∞Å∞ KÕÜÚ« @`«y#k. g\˜KÕ J#ÎóHõ~}° â◊√kú HõÅ∞QÆ∞#∞.
=∞#∞+¨μºÅ‰õΩ *Ï˝#=∞#∞ qâı+¨QÆ∞}=Ú HõÅ^Œ∞. Wk "Õ^Œâߢ™êÎk
J^茺ܫ∞#=Ú, x`«ºHõ~°‡Å∞, [Ѩ=Ú, f~°÷Ü«∂„`å^Œ∞Å ¿ã=#~°∂Ѩ
[#º"≥∞#ÿ J#ÎóHõ~}° â◊√kú ^•fi~å ÅaèOK«∞#∞. C≤„qeTT \_Û+#·Tei≈£î
Ç$ nqTùw˜j·Ty˚T.
QÆ"å =∞<ÕHõ =~å‚<åO H©Δ~°O ™êº^ÕHõ=~°‚Hõ"£∞I
H©Δ~°=<äèX¯´‘˚ *Ï˝#O ^ÕÇ≤Ï<å&Û QÆ"åO Ü«∞^ä•II 45
{°ˆˆ QÆ"å"£∞ ´ QÀ=ÙÅ∞, J<ÕHõ=~å‚<å"£∞ ´ J<ÕHõ =~°‚=ÚÖˇ·##∞†
H©Δ~°"£∞ ´ áêÅ∞† Ü«∞<∏ë ´ Z@∞¡† UHõ=~°‚Hõ"£∞ ´ XˆH=~°‚=ÚQƆ ™êº`ü
100 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
´ JQÆ∞<À† ^ÕÇ≤Ï<å"£∞ ´ „áê}∞ʼnõΩ† *Ï˝#"£∞ ´ *Ï˝<å`«‡† QÆ"å"£∞ ´
QÀ=ÙÅÜ≥ÚHõ¯† H©Δ~°O Ü«∞<∏ë ´ áêÅ∞ Z\’¡† (‘·<∏ë) <äèX¯´‘˚ ´ (J>Ë¡
XˆH PHÍ~°=ÚQÆÅ^≥·) ø£qã&ÉT#·T#flk.
B|æø±: Láê^èŒ∞Å∞ "Õ¬s’##∞ P`«‡Ü≥ÚHõ¯\˜ÜÕ∞Ü«∞x K≥ѨCK«∞<åfl_»∞.
QÀ=ÙÅ=~°‚=ÚÅO^Œ∞ <å<å`«fi=Ú#fl#∞ H©Δ~°=Ú UHÍHÍ~°=ÚQÆ<Õ
Ü«ÚO_»∞#∞. Wqfi^èŒ=Ú#<Õ â◊s~°^è•~°∞ÅO^Œ~°‰õΩ P`«‡Ü≥ÚHõ¯\˜ÜÕ∞.
HÍ=Ù# P`«‡ áêÅ=Öˇ#∞, ^ÕÇϨ =ÚÅ∞ QÀ=ÙÅ=Öˇ#∞ =Ù#fl=x „QÆÇÏ≤ OѨ
=Öˇ#∞.
JǨÏO „|¿Çχu xÜ«∞`«O "≥∂HõΔ¿ÇÏ`«∞~°‡Ç¨`«‡<å"£∞
^ÕfiѨ^Õ |#ú"≥∂HΔÍÜ«∞ # =∞"Õ∞u =∞"Õ∞uK«,
=∞"Õ∞u |^Œúº`Õ [#∞Î~°fl=∞"Õ∞u q=ÚK«º`ÕII 46
{°ˆˆ JǨÏ"£∞ ´ <Õ#∞† „|¿Çχu ´ „|Ǩχ#<≥_†ç xÜ«∞`«"∞£ ´ xÜ«∞=∞=Ú†
=∞Ǩ`«‡<å"£∞ ´ *Ï˝#∞ʼnõΩ† "≥∂Hõ¿Δ ÇÏ`«∞ó ´ "≥∂HõHΔ Í~°}=Ú† #=∞"Õ∞u
´ <åkHÍ^Œ∞† =∞"Õ∞u ´ <åkj·T#∞† ^ÕfiѨ^Õ ´ Ô~O_»∞=∂@Å∞†
|#ú"≥∂HΔÍÜ«∞ ´ |#ú"≥∂HõΔ=ÚÅH˘i‰õΩ† [#∞Îó ´ [O`«∞=Ù† =∞"Õ∞u
|^茺`Õ ´ =∞=∞`«fi=ÚKÕ |OkèOѨ|_»∞K«∞#flk† #=∞"Õ∞u q=ÚK«º`Õ
´ x~°‡=Ú`«fi=ÚKÕ q_»∞=|_»∞K«∞#flk.
B|æø±: |O^èŒ"≥∂HõΔ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. "≥∂HõΔ=Ú H˘s¡‰õΩ
<Õ#∞ „|Ǩχ=∞#∞ xâ◊ÛÜ«∞|∞kúQÆÅ"å~°∞ *Ï˝#∞Å∞. <åk <åkHÍ^Œ∞
J#∞ Ô~O_»∞Ѩ^Œ=ÚÖË |O^èŒ"≥∂HõΔ=ÚʼnõΩ HÍ~°}=Ú. <åk <åkHÍ^Œ∞
J#∞"åxKÕ ^≥· fi`«ÉÏè =# HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. Wk ÉèÜ í ∞« =Ú#∞ |O^è=Œ Ú#∞
HõÅ∞QÆ*ÜË Ú« K«∞#flk. r=Ù_»∞ =∞=∞`«fi |∞kúKÕ ã¨O™ê~°=Ú# z‰õΩ¯H˘#∞
K«∞<åfl_»∞. x~°‡=∞`«Î fi=ÚKÕ ã¨O™ê~°=Ú#∞O_ç =Ú‰õΩÎ_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
101 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`« L`«Î~°w`«
=∞#™È Ǩïº#‡h ÉèÏ"å^≥ÂÌfi`«O <≥·"ÀѨÅÉèíº`ÕI PHÍâ◊"∞£ ´ PHÍâ◊=Ú#∞† ǨÏ#º`ü ´ H˘@∞ì@=Å#† `«∞+¨"∞£ ´ h\˜x†
Ü«∞^•Ü«∂`«∞º#‡h ÉèÏ=O `«^• `«`«Ê~°=∞O Ѩ^Œ"£∞II47 Y}¤ÜÕ∞`ü ´ YO_çOK«∞@=Å#∞† Ü«∞ó ´ Z=fi_»∞† JǨÏ"£∞ ´ <Õ#∞†
„|¿Çχu ´ „|Ǩχ#x† #*Ï<åu ´ Zé∞QÆ_À† `«ã¨º ´ "åxH˜† =ÚH˜Îó
{°ˆˆ =∞#ã¨ó ´ =∞#ã¨∞#‰õΩ† L#‡h ÉèÏ"å`ü ´ L#‡hã≤÷u =Å#†
^≥· fi`«O <≥"· ÀѨÅÉèºí `Õ ´ ~Ô O_»=k á⁄O^Œ|_»∞@ÖË^∞Œ † Ü«∞^• ´ ZѨC_»∞† ´ "≥∂HõΔ=Ú† #*ÏÜ«∞`Õ ´ ÖË^Œ∞.
L#‡hÉèÏ="£∞ ´ L#‡hã≤÷ux† Ü«∂u ´ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_À† `«^• ´ B|æø±: ‰õΩΔ <Ûë~°∞_Î ∞» =Ú+≤Ñì ∂¨¶ `«=ÚÅKÕ PHÍâ◊=Ú#∞ H˘@∞ì@ =Å##∞,
JѨC_»∞† `«`ü ´ P „Ѩã≤^ŒúO|QÆ∞† Ѩ~°=∞"£∞ ´ „âı+¨ª"≥∞ÿ#† Ѩ^Œ"£∞ ´ h~°∞ zÅ∞‰õΩ@ =Å##∞ PHõeKÕ q_»∞=|_»∞@ÖË^∞Œ . J>Ë¡ '™È-ǨÏO—
Ѩ^Œ=Ú#∞† Ü«∂u ´ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝#=ÚÖËx "åxH˜ ã¨HõÅ âßG=ÚÅ∞ „ѨÜ≥∂[#â◊¥#º=ÚÖˇ· =ÚH˜Î
HõÅ∞QÆ∞@ÖË^Œ∞. ^•#O*Ëã≤ „|ǨχqKå~°=Ú #˚j·Tì"åxH˜ JO`«Ü«Ú
B|æø±: =∞#ã¨∞#‰õΩ L#‡hã≤÷u HõÅ∞QÆ∞@=Å# Ô~O_»=k á⁄O^Œ
x„+¨ÊÜ≥∂[#=∞x K≥ѨCK«∞<åfl_»∞.
|_»∞@ ÖË^Œ∞. MËK«~°"≥∞ÿ# z`«Î=Ú ã¨=∞ã¨Î Ö∫HõHõ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞O_ç
ÖÏy"ÕÜ«∞|_ç L#‡xÜ«∞QÆ∞#∞. WK«Û@ ^≥· fi`«ÉèÏ= „ѨHÍâ◊=ÚÖË^Œ∞. Ç‹ leTqàVü‰uÛ≤s¡‘˚ nX¯«y˚T<Û|ä sü «¡ DÏ luÛ>Ñ e∑ <äT‘·sÔ ^¡ ‘êdü÷|üìwü‘T· ‡
ã¨V¯ÅÊqHõÖÏÊ`«‡Hõ =∞QÆ∞ =∞#ã¨∞û, `«`å¯~°ºÉèí∂`«=∞QÆ∞ [QÆ`«∞Î gxx ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ jÓ÷>∑XÊÅùdÔ luÛ>Ñ e∑ <äsT¡ q® dü+yê<˚ ~«rjÓ÷^蕺ܫ∞ó
#tOѨ*ãË #≤ "å_»∞ L#‡#∞_»∞. Wk J[áÈѨãO¨ Ǩ~°eTì K≥Ñʨ |_ç#k.
JѨC_»∞ ã¨∂HõΔ ‡ ~°∂Ѩ=Ú‰õÄ_® Ѩi`«ºlOѨ|_ç „Ñ¨ã^≤ =úŒ ∞QÆ∞ „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ
Ѩ~°=∂`«‡ Ѩ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Wk J=∞#㨯ã≤÷u ''HÍ+¨ª= Y
*Ï˝Ü«∞`Õ ^ÕÇ¨Ï L#‡<åº=ã¨÷Ü«∂ „^èŒ∞="£∞—— L<å‡#º=ã¨÷#∞ á⁄Ok#
^≥· fi`«ÉèÏ=# â◊q∞Oz Láêkè HÍ+¨ª=Ú=Öˇ `ÀK«∞#∞. Wk ã¨~°fi^Õ=`å
HÍ~°}Éèí∂`«"≥∞ÿ# ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. W\˜ì Ü≥∂y „u=¸~°∞ÎÅ#∞ ã¨Ç≤Ï`«=Ú
J#∞„QÆÇÏ≤ OѨQÅÆ ™ê=∞~°ºú =Ú HõÅ"å_»∞.
ǨÏ<åº#∞‡+≤ìaè~åHÍâ◊O ‰õΔΩ<Ûë~°Îó Y}¤ÜÕ∞`«∞Î+¨"£∞I
<åǨÏO „|¿Çχu *Ï<åu `«ã¨º=ÚH˜Î~°fl*ÏÜ«∞`ÕII 48
{°ˆˆ ‰õΔΩ<Ûë~°Îó ´ PHõeKÕ ÉÏ^èŒÑ¨_»∞"å_»∞† =Ú+≤ìaèó ´ Ñ≤_çH˜à◊§KÕ†

102 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O 103 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O

L`«Î~°w`«
N ~å=∞ÖÏÅ ã¨^Œ∞æ~°∞ Ѩ~°„|Ǩχ}Ë #=∞ó
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
‘·èrjÓ÷<Ûë´j·T'
jÓ÷^e´s¡úÁøÏj·÷˝≤|ü |ü]‘ê´π>q XÊqÔBÛ'ˆ
‘·èrjÓ÷ X¯s¡D+j·÷‹ Vü≤]y˚Ty˚‹ ø°s¡Ô´‘˚ˆˆ 1
{°ˆˆ jÓ÷^ R jÓ÷–j·T>∑Tyê&ÉT, e´s¡úÁøÏj·÷˝≤|ü R e´s¡úyÓTÆq
ÁøÏj·T\qT, dü+uÛ≤wüDeTT\qT, |ü]‘ê´π>q R $&ÉT#·T≥#˚, XÊqÔBÛ'
R XÊ+‹+∫q eTH√$ø±s¡eTT\T ø£\yê&Ó,’ Vü≤]yéT R Hêsêj·TDTì,
X¯s¡D+j·÷‹ R X¯s¡DTbı+<äT#·THêï&ÉT. Ç‹ R nì, ‘·èrj˚T R
‘·èrj·÷<Ûë´j·TeTTq, ø°s¡Ô´‘˚ R #Ó|üŒã&ÉT#·Tqï~.
B|æø±: jÓ÷–j·T>∑Tyê&ÉT e´s¡yú TÓ qÆ ÁøÏjT· \qT,dü+uÛ≤wüD\qT |ü]‘·´
õ+∫qyê&Ó’, ªªyêk˛ãVüAHê+ ø£\ôVA uÛÑy˚ <ë«sêÔ <ä«jÓ÷s¡|æμμ
»qdü+>∑eTTe\q ø£\Vü≤eTT ø£\T>∑Tqì, e÷≥\T ø£\T>∑T≥≈£î Ç<äs› T¡
#ê\ì uÛ≤>∑e‘·e#·qeTT. Ç$ jÓ÷>±uÛ≤´düeTTq≈£î |òü÷‘·ø£*
–+#·TqT, ø£qTø£ jÓ÷– düs¡«Á|üj·T‘·ïeTT\#˚ ìdü‡+>∑T&Ó’j·TT+&É
e˝…qT. XÊ+‹+∫q eTH√$ø±s¡eTT\T>∑\yê&Ó’ ªªÄ‘·àÁø°&Ü Ä‘·às¡‹'
ÁøÏj·÷yê H˚wü ÁãVü≤à$<ë+e]wü˜'μμ Ä‘·àÁø°&Éj·TTqT, Ä‘·àj·T+<äT
s¡$T+#·T≥ nqT ÁøÏj·T\T>∑\e&Ó’, nC≤„qeTT#˚ |ü⁄{Ϻq $T<∏ë´C≤„q
dü«s¡÷|üyTÓ qÆ Nø£{ìÏ Vü≤]+#·T ÁãVü≤àeTTqT X¯sD¡ Tbı+<äT#·THêï&Éì á
Ä<Ûë´j·TeTTq #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï~.
IIÉèíQÆ"å#∞"åK«II
J##Î âߢã¨ÎO |Ǩï"Õk`«=º
=∞ÅÊâ◊Û HÍÖ’ |ǨÏ=â◊Û qѶ¨∂flóI
104 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ü«∞`åû~°Éèí∂`«O `«^Œ∞áêã≤`«=ºO
ǨÏO™È Ü«∞^è•H©Δ~° q∞"å=Úƒq∞„â◊"£∞II 2
{°ˆˆ J##Î âߢã¨Î"£∞ ´ JO`«∞ÖËx âߢã¨Îã¨=Ú^•Ü«∞=Ú† |Ç¨ï ´
q™êÎ~°=∞x† "Õk`«=º"£∞ ´ `≥Å∞ã¨∞H˘#ky#k† HÍÅó ´ HÍÅ=Ú†
JÅÊâ◊Û ´ ã¨fiÅÊ"≥∞#ÿ k† qѶ∂¨ fló ´ qѶ∞¨ fl=ÚÅ∞† |ǨÏ=ó ´ J<ÕH=õ ÚÅ∞†
ǨÏOã¨ó ´ ǨÏO㨆 J=Úƒq∞„â◊O ´ L^ŒHõ=Ú`À Hõeã≤#† H©Δ~°q∞= ´
áêÅ#∞ =Öˇ#∞† ™ê~°É∂íè `«"∞£ ´ ™ê~°=ÚHõÅ^ŒQ∞Æ † Ü«∞`ü ´ UkHõÅ^À†
`«`ü ´ Jk† Láêã≤`«=º"£∞ ´ ¿ãqOѨ`«y#k.
B|æø±: Hˆ =Å âߢ™êÎ^ºŒè Ü«∞<å^Œ∞Å∞ =º~°=÷ ∞x P`å‡#∞ã¨O^è•#=Ú#‰õΩ
LѨܫÚHõÎ=∞QÆ∞ ™ê^èŒ#=ÚYº=∞x K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. âߢã¨Î=ÚÅ∞
J#O`«=ÚÅ∞, =∞#∞+¨μºx PÜ«ÚóHÍÅ=Ú ã¨fiÅÊ"≥∞ÿ#flk. ªª|ü⁄+k˛
es¡¸X‘¯ +· Vü‰´j·TT'μμ nqT Hê´j·÷qTkÕs¡eTT D âߢã=Ψ ÚÅ #Éèºí ã≤Oz
`«`«Î fi=Ú <≥é∞OQÆ∞@‰õΩ =∂#=Ùx HÍÅѨiq∞u JÅÊ=Ú. D
âߢ™êÎÉèϺã¨=ÚKÕ [xOz# „ѨV˝ "≥∂ǨÏHÍ~°Hõ"≥∞ÿ `«`«Î fi=Ú#∞
„QÆÇ≤ÏOѨhÜ«Ú@ ÖË^Œ∞.
„â◊√II „Ѩ^äŒ=∂ÉèϺã¨HÍÖË `«∞ qѶ¨¸fló ã¨∞ºâ◊Û`«∞~å##
PÅ㨺O Hõ`«÷#O ^èŒ∂~°ÎQÀ+‘ª =∞¢<åÎk ™ê^èŒ#"£∞II
^è•`«∞¢ã‘Î Ö∫źHÍnx =∞$QÆ`«$ëê‚=∞Ü«∂x "≥·
`«`«Î fi*Ï˝# ã¨=Úáê~°˚#=Ú# ™È=∞i`«#=Ú, P`«‡ã¨∞Îu, ^Œ∞+¨μìÅ`À
ã¨OÉèÏ+¨}=Ú, =∞¢<åÎk™ê^è#Œ =ÚÅ∞, ã¨fi~°"‚ kÕ , ¢ãÖΑ ’Å`«fi=Ú =Ú#flQÆ∞
qѶ¨∞fl=ÚÅ∞ J<ÕHõ=ÚÅ∞QÆ HõÅ∞QÆ∞#∞. g\˜x =∞$QÆ`«$ëê‚ã¨=∞=∞x
„QÆÇÏ≤ Oz ǨÏO㨠h\˜x $&É∫ áêÅ#∞ ã‘fiHõiOK«∞#@∞¡ âߢã=Ψ ÚÅÜ«∞O^Œe
™ê~°=Ú<Õ „QÆÇÏ≤ OK«=Öˇ#∞. P`å‡#∞ã¨<åú#=ÚHõ#fl J#º"≥∞#ÿ âߢã*Ψ Ï˝#=Ú
=º~°÷=Ú.
105 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ѨÙ~å}O ÉèÏ~°`«O "Õ^Œ âߢ™êÎ}˜ qq^è•x K«I
Ѩل`«^•~åk ã¨O™ê~À Ü≥∂QÍÉèϺã¨ã¨º qѶ¨∞flHõ$`üII 3
{°ˆˆ ѨÙ~å}"£∞ ´ ÉèÏQÆ=`«=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ѨÙ~å}=ÚÅ∞#∞† ÉèÏ~°`«"£∞
´ ÉèÏ~°`«=Ú#∞† "Õ^Œó ´ "Õ^Œ=Ú† qq^è•xâߢ™êÎ}˜ ´ J<ÕHõ=ÚÖˇ·#
âߢã¨Î=ÚÅ∞† Ѩل`«^•~åk ã¨O™ê~°ó ´ Ѩل`«∞Å∞ ÉèÏ~°º "≥Ú^ŒÅQÆ∞
ã¨O™ê~°=Ú† Ü≥∂QÍÉèϺã¨ã¨º ´ Ü≥∂QÍÉèϺã¨=ÚÜ≥ÚHõ¯† qѶ¨∞flHõ$`ü ´
qѶ¨∞fl=Ú#∞ *ËÜ«Ú#∞.
B|æø±: áê}˜¤`«º „ѨHõ@#=Ú „|Ǩϟ‡áêã¨#‰õΩ „Ѩu|O^èŒHõ=ÚQÍ#
^•xx qã¨iO˚ Ѩ =ÅÜ«Ú#x `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. Jëêì^⌠Ñ◊ Ù¨ ~å}=ÚÅ∞,
LѨѨÙ~å}=ÚÅ∞, ÉèÏQÆ=`«=Ú`À ã¨Ç¨ ÉèÏ~°`«=Ú, "Õ^Œ=ÚÜ≥ÚHõ¯
ѨÓ~Àfi`«Î~° ~°∂Ѩ=ÚÅ∞, J<ÕHõ=ÚÅ∞Öˇ·# âߢã¨Î=ÚÅ∞. Ѩل`«, q∞„`«,
Hõà◊„`åk <å<å~°∂Ѩ=ÚÅ „ѨHÍtOK«∞ ã¨O™ê~°=Ú D ã¨~°fi=Ú
Ü≥∂QÍÉèϺã¨=Ú#‰õΩ qѶ¨∞fl=Ú HõÅ∞QÆ*ËÜ«ÚK«∞#flq.
'„â◊√. QÆ∞~°∞ âߢ™ÈÎHÎõ =∂ˆ~}
æ ™êfi#∞Éè∂í `åº K« z^Œ<… Õ „|ÃÇÏ· ‡"åǨÏq∞u
*Ï˝`åfi— ѨÙ~å}ËuǨã¨=ÚÅ Ü«∞O^Œe ã¨∂÷Å"≥∞ÿ# Hõ^ä•Oâ◊=Ú# ^Œ$+≤ì
Hõey Ü«ÚO_»∞@† ~åQÆ^Õfi+¨=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#fl ã¨O™ê~°=Ú,
Wq Ü≥∂QÆ™ê^èŒ#‰õΩ „Ѩu|O^èŒHõ=ÚÖË Ü«∞QÆ∞K«∞#flq.
ÉèÏ~°`«=Ú â◊`åkèHõ w`«ÅKÕ „|Ǩχ`«`«Î fi=Ú#∞ ѨÙ#óѨÙ#ó
„Ѩuáêkã¨∂Î |∞kúx xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ "≥Ú#~°∞Û@ˆH „ѨHõ\ ˜OѨ|_ç#k.
W>Ë¡ ѨÙ~å}=ÚÅ∞ `«`Ϋ fi=Ú#∞ „ѨuáêkOѨ^ÅŒ z Hõ^#Œä ∞ PÅO|#QÍ
QÔ H· ˘x#q. JOuÜÕ∞HÍx ~°=∞º"≥∞#ÿ "åHõºx~å‡} s`«∞Å#∞, JÅVͯ~°
=ÚÅ#∞, Ö’HÍÖ’Hõ =~°‚#Å#∞ |∞kúqˆHΔáêxfl HõeyOK«∞ ¢ã‘ÎÅ JVÍæVæ
=~°#‚ Å#∞ ѨiK«Ü∞« O KÕÜ∞« \ÏxH˜HÍ^Œ∞. âߢã,Ψ QÆ∞~°∞"åHõº ã¨=Ú^Œ∂ƒù`«
106 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
"≥∞#ÿ Ü≥∂QÆ=Ú (™êfi#∞Éè=í =Ú) <Õ#∞ z^Œ#… =∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú<Õ J~ÚÜ«Ú<åfl#∞
J#∞ *Ï˝#=Ú#∞ HõeyOK«∞#∞.
„â◊√. J#ÉèϺã¨=`«â‹ÛÂ= =$^ä•QÀëꪺ #ã≤^ŒúºuI `«™ê‡`«û~°fi „Ѩܫ∞`Õfl#
Ü≥∂QÆ"∞Õ = ã¨^•-Éèºí ¿ã`üII JÉèϺã¨=Ú ÖË#O^Œ∞=Å#, =$^è•QÀ+¨μŪ
=Å# „|Ǩχ*Ï˝#=Ú ã≤kOú Ѩ^∞Œ `«`Ϋ fiqKå~åk ã¨~fi° „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ`À
Ü≥∂QÆ=Ú#∞ ã¨^•JÉèíºã≤OѨ=Öˇ#x „â◊√uÜÕ∞ `≥Å∞ÊK«∞#flk. „|Ǩχ=Ú#∞
QÆ∂iÛ JÉèϺ™ê#∞Éè=í =ÚÖËx Hˆ =Å "åKåÅ∞~°∞ „ѨuaO| ѶŨ =ÚÅKÕ`«
ã¨O`À+≤OK«∞ "å~°∞QÍ#∞<åfl~°∞.
W^ŒO *Ï˝#q∞^ŒO *˽ܫ∞O Ü«∞ã¨û~°fiO *Ï˝`«∞q∞K«ÛùuI
JÑ≤ =~°¬ã¨Ç¨Ï„™êÜ«Úó âߢ™êÎ~°÷O <åkèQÆK«ÛùuII 4
{°ˆˆ Ü«∞ó ´ Z=_»∞† W^Œ"£∞ ´ Wk† *Ï˝#"£∞ ´ *Ï˝#=∞xÜ«Ú† W^Œ"£∞
´ Wk† *ËÜ˝ ∞« "£∞ ´ `≥eã≤H˘#^Œy#^ŒxÜ«Ú† ã¨~fi° O*Ï˝`∞« "£∞ ´ ã¨~fi° =Ú#∞
Zé∞QÆ∞@‰õΩ† WK«Ûuù ´ HÀiT<À (ã¨ó ´ "å_»∞)† =~°¬ãǨ Ϩ „™êÜ«ÚóJÑ≤
´ "Õ~Úã¨O=`«û~°=ÚÅ PÜ«Ú~åÌÜ∞« =Ú HõÅ"å_≥· #ѨÊ\˜H†˜ âߢ™êÎ~"÷° ∞£
´ âߢã¨Î„ѨÜ≥∂[#=Ú#∞† <åkèQÆK«Ûùu ´ á⁄O^ŒÖË_»∞.
B|æø±: QÆ∞~°∞ã¨=∞Hõ=Δ Ú# P`å‡<å`«‡ qKå~°=Ú KÕÜ∞« `«ÅOѨ٠ÖËx"å_»∞
Zxflâߢã¨Î=ÚÅ#∞ J^茺ܫ∞# "≥Ú#iÛ##∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú ÖË^Œx
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. ''*Ï˝#"£∞ |#úó—— Z=_»∞ Wk *Ï˝#=Ú
(`≥eÜ«Ú@) Wk *˽ܫ∞=Ú (`≥eÜ«∞`«y#k) Jx ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞
`≥Å∞ã¨∞H˘#∞@‰õΩ WK«ÛùyOK«∞<À "å_»∞ ˆH=Å â◊|Ì„â◊=} =∂„`«[#º
"≥∞#ÿ J~°ã÷ ∞¨ Êù~}° =Å# „uѨÙ\˜ ã¨O|O^è=Œ ÚQÆÅ"å_≥· âߢãΨ „ѨÜ∂≥ [#
=Ú#∞ á⁄O^ŒÖË_»∞. W¢xÌÜ«∞=ÚÅ∞ q+¨Ü«∞=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞#ѨC_»∞
P q+¨Ü∞« ã¨O|O^è*Œ Ï˝#=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. ^Œâ¢ı xÜ Ì ∞« =ÚÅ KÕ`#« ∞ J<ÕHõ
107 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
*Ï˝#=ÚÅ∞ „áêÑ≤OÎ K«∞K«∞#flq. g\˜KÕ `«∞sÜ«∞*Ï˝#=Ú #+¨=ì ∞QÆ∞K«∞#flk.
[# ™ê=∂#º=Ú# „uѨÙ\˜ ã¨O|O^è=Œ Ú#O^Œ∞ SHõº=Ú ÖËHáõ È=Ù@KÕ
J#QÍ *Ï˝#=Ú, *Ï˝`,« *ËÜ ˝ ∞« =Ú g\˜=∞^躌 Éè^Ë =Œ ÚO_»∞@KÕ `«[#˚ º"≥∞#ÿ
z`«=Î $`«∞ÅÎ KÕ ^≥· fi`«=Ú ÉèÏã¨=∂#"≥∞ÿ ã¨Oâ◊Ü∞« ÉèÏ=#, qѨs`« ÉèÏ=#
Ü«∞<≥_»∞ „Ѩu|#úHõ=ÚÅ∞ U~°Ê_ç ã¨∞Yq<åâ◊Hõ~°"≥∞ÿ |#ú=∞QÆ∞K«∞#flk.
Ü≥∂QÆ∞ÅÜ«∞O^Œ∞ „uѨÙ\˜ãO¨ |O^è"Œ ∞≥ #ÿ SHõº=ÚKÕ *Ï˝#=Ú,
*Ï˝`,« *ËÜ
˝ ∞« =Ú g\˜=∞^躌 JÉè^Ë =Œ Ú ã≤kOú z ã¨~ˆ fi¢xÜÌ ∞« =ÚÅKÕ Hõey#
J<ÕHõ *Ï˝#=ÚÅ∞ („|Ǩχq+¨Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#) UHõ~°∂Ѩ`«#∞á⁄Ok, â◊ÉÏÌk
q+¨Ü«∞=ÚÅKÕ PHõi¬OѨ|_ç JÉèÏã¨Ü≥ÿ∞# `«∞sÜ«∞*Ï˝#=Ú Ñ¨Ù#ó
ÉèÏã¨=∂#=∞QÆ∞K«∞#flk. Wk ã¨=∂kè ã¨∞Y=∞x t=ã¨∂„`«"åºYºÜ«∞O^Œ∞
K≥Ñʨ |_ç#k. ''J`ÀÜ«ÚHõOÎ x¢+¯≤ Ü«∞ „|Ǩ‡`«‡ q*Ï˝#㨺 ã¨=∂kè<å-
„Ѩu|^Œ`ú åO „áêÑ≤`™« êºq^•º xâı≈+¨ x~°∂‡ÅHõ`fi« O—— Jx *Ï˝#=Ú#‰õΩ
QÆÅ ã¨Oâ◊Ü«∞ÉèÏ=#, qѨs`«ÉèÏ=# Ü«∞<≥_»∞ „Ѩu|#ú=ÚÅ∞ ã¨=∂kè
KÕ`<« Õ x~°∂‡eOѨ|_»∞#∞ Jx K≥Ñʨ |_ç#k. W\˜ì Ü≥∂QÆ∞ʼnõΩ =∂„`«"∞Õ
âߢã¨Î„ѨÜ≥∂[#=Ú ã≤kúOK«∞K«∞#flk. J#∞ºÅ‰õΩ *Ï˝#=Ú |#ú"≥∞ÿ
[##=∞~°}~°∂Ѩ ã¨O™ê~°=Ú# |^Œ∞ú_»QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
D *Ï˝#=ÚÅxflÜ«Ú `«∞sÜ«∞=Ú# SHõº=ÚQÆ@#∞ SHõº
ã¨OѨ`¯« ~°=∞x K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flk. Wk ã¨OѨ`¯« sq^ŒºQÍ Åe`ÀáêMϺ#
=Ú#O^Œ∞ QÆÅ^Œ∞.
q*Ë˝Ü≥∂-HõΔ~° `«<凄`«O rq`«&ÍÛÑ≤ K«&ÛÅ"£∞I
qǨÜ«∞ âߢã¨Î*ÏÖÏx Ü«∞`«û`«ºO `«^Œ∞áê㨺`å"£∞II 5
{°ˆˆ JHõΔ~° `«<凄`«"£∞ ´ ã¨`åÎ=∂„`«"≥∞ÿ# Ѩ~°=∂`«‡#∞† q*˽ܫ∞ ´
„QÆÇÏ≤ Oz† rq`«"∞£ ´ rq`«=Ú#∞† K«&ÛÅ"£∞ ´ ã≤~÷ =° ÚHÍx^•xxQÆ
108 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
(`≥Å∞ã¨∞H˘x)† âߢã¨Î*ÏÖÏx ´ âߢã¨Îã¨=Ú^•Ü«∞=ÚÅ#∞† qǨÜ«∞ ´
q_çz† Ü«∞`üã¨`«º"£∞ ´ ã¨`«º"≥∞ÿ#^Õ^À† `«^Œ∞áê㨺`å"£∞ ´ ^•xx
Láêã¨# KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
B|æø±: <åâ◊~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x, rq`«=Ú
Hõ}
Δ ÉèOí QÆ∞~°=∞x „QÆÇÏ≤ Oz, |∞kúqHˆ ÑΔ =¨ Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞O_»∞@KÕ
âߢããÎ̈ =¨ Ú^•Ü«∞=ÚÅ#∞ q_çz, J#QÍ JHÍ~åk HõHΔ Í~å#Î =∂`«$HÍ
K«„Hõ=∞O^Œe ã¨~°fi=~°‚=ÚÅ∞, =~°‚ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ U~°Ê_ç# ã¨HõÅ
Ѩ^Œ=ÚÅ∞, Ѩ^Œ=ÚÅ ã¨OÜ≥∂QÆ=ÚKÕ U~°Ê_»∞K«∞#fl <å<åq^èŒ "åHõº
ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú, ™êVöºâߢã=Ψ Ú ã¨~fi° =Ú J##Î`Ϋ fi=Ú<Õ „ѨuáêkOK«∞
K«∞O_»∞@KÕ J##Î=Ú, âßâ◊fi`«=Ú ã¨`º« =∞QÆ∞ (`«`Ϋ fi=Ú<Õ) „|Ǩχ=Ú<Õ
Láêã¨# KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
Ѩ$kä"åºO Ü«∂x Éèí∂`åx lǨϟfiѨã¨÷ xq∞`«ÎHõ"£∞I
lǨϟfiѨã¨÷ Ѩi`庈Q Ѩ$kä"åº H˜¢=∞ÊÜ≥∂[#"£∞ˆˆ 6
{°ˆˆ Ѩ$kä"åº"£∞ ´ Éè∂í q∞Ü«∞O^Œ∞† Ü«∂x ´ ÜÕ∞† Éè∂í `åx ´ Éè∂í `«=ÚÅ∞
HõÅ"À† `«`ü ´ P Éè∂í `«=ÚÅ ã¨=Ú^•Ü«∞=Ú† lǨϟfiѨãú¨ xq∞`«HÎ "õ ∞£
´ lǨϟfiѨãÅ÷¨ ∞ xq∞`«=Î ÚQÍHõÅq† lǨϟfiѨãÑ÷¨ i¨ `庈Q ´ lǨϟѨãÅ÷¨ `À
Ѩi`åºQÆ=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞O_»Q͆ Ѩ$kä"åº ´ Ѩ$käq`À† H˜¢=∞ÊÜ≥∂[#"£∞
´ Uq∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú
B|æø±: ™êfinè#"≥∞ÿ# W„xÌÜ«∞=ÚÅ∞ HõÅ"åxH˜ "≥·~åQƺ=Ú ã¨fiÜ«∞=Ú
QÍ<Õ HõÅ∞QÆ∞#x `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. Ѩ$käfiÜ«∞O^Œe „áê}∞Å∞ lǨϟfiѨãÅ÷¨ ∞
xq∞`«=Î ÚQÍ QÆÅ"å~°∞. lǨϟfiѨãÅ÷¨ #∞`«ÊuÎ á⁄OkOK«∞"å~°∞QÍ#∞<åfl~°∞.
ã¨=∞ã¨Î=ÚÖˇ·# q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚʼnõΩ WqÜÕ∞ HÍ~°}"≥∞ÿÜ«Ú#flq.
"≥Ú^Œ@QÍ J#ÎóHõ~°}â◊√kúH˜ PǨ~°=Ú â◊√^Œú=ÚQÍ #∞O_»=Öˇ#x
109 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Kèå<ÀÌQºÆ =Ú K≥|∞`ÀOk. ''PǨ~° â◊√^Òú ã¨`Ϋ fiâ◊√kúó—— lǨÏfi#∞ q_»∞K«∞@
J#QÍ ~°∞zÉè^Ë •xfl „QÆÇÏ≤ OѨ‰Ωõ O_»∞@. rqOK«∞@ H˘éÔH#· PǨ~åxfl
Uq^èŒOQÍ ã¨OáêkOKåe J#QÍ ''qkèqâߢ`åÊ¿ÑÎ# ã¨#∞Î+¨º`åO——
JO\Ï~°∞ â◊V¯~°∞Å∞. D „ѨHõ$uÖ’ PǨ~°O ã≤^Œú=ã¨∞Î=x Ѩ}˜¤`«∞Å
=∞`«=Ú. ã¨$+≤ìÖ’ ã¨~°fir=ÙÅO^Œ∞ Wk J#∞Éèí==ÚÖ’#∞#fl^Õ.
=∂#=Ù_»∞ =∂„`«"∞Õ D xÜ«∞=∂xfl LÅ¡VO…˜ z#@∞¡QÍ Hõ#|_»∞`«∞Ok.
D lǨÏfi#∞ `«$Ñ≤ÎѨ~°K«∞@‰õΩ =∂#=Ù_»∞ J#∞Å¡V…hÜ«∞"≥∞ÿ# qkè
xÜ«∞=∂Å#∞ ‰õÄ_» q㨇iOK«∞@ [~°∞QÆ∞K«∞#flk. W\˜ì lǨÏfi#∞
„Ѩܫ∞`«flѨÓ~°fiHõ=ÚQÍ<≥·# âßOuOѨ *ËÜ«Ú@H˘i‰õΩ ''ǨÏãÎ̈„áêÑÎ̈&Û
ÉèíHõΔÜÕ∞`ü—— aèHΔÍ#fl=Ú#∞ Éèí∞lOK«∞@ JkÜ«Ú Hõ~°áê„`«=Ú#O^Œ∞
^ÀiH˜# ^•xx Éèí∞lOK«∞K«∞O_»=Öˇ#x „â◊√u qkèOK«∞K«∞#flk. W\˜ì
aèHΔÍ#fl=Ú KÕ`«#∞, qkè=â◊=Ú# „áêÑ≤ÎOz# PǨÏ~°=ÚKÕ`«#∞ g_»∞
≤ ∞« QÆ∞#∞. „â◊√.
ã¨~fi° Éè∂í `«=ÚÅO^Œ∞ "≥~· =° ÚÖËx"å_≥· ã¨~fi° Éè∂í `« Ç≤Ï`≥+· Ü
''xÔ~· fiˆ~} ã¨=∞O Ѩâ◊ºxÌfi[QÀ-â◊fi=∞$QÍk+¨μ—— Jx <å~°^ŒÑ¨i„"å[
HÀѨx+¨`«∞Î D q+¨Ü«∂<Õfl ã¨Ê+¨ì=ÚKÕÜ«ÚK«∞#flk. „â◊√. =∂O™ê
ã¨$‰õÄÊÜ«∞ q}∂‡„`« ™êflÜ«Ú =∞*Ï˝ãã÷≤ O¨ ǨÏ`ÕI ^Õ¿ÇÏ KÕ¢fÊu=∂ #∂‡_èÀ
Éèíq`å #~°ˆH-Ñ≤ã¨óII =∂Oã¨=Ú, ~°HõÎ=Ú, =∞Å=¸„`«=ÚÅ∞,
#~°=ÚÅ∞, =∞[˚, Z=ÚHõÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#"åx ã¨=¸Ç¨Ï"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú
#O^Œ∞ Jaè=∂#=ÚQÆÅ =¸_è∞» _»∞ #~°H=õ Ú#∞ á⁄O^Œ∞"åxxQÍ „â◊√u
ѨÅ∞¯K«∞#flk. W\˜ì Jaè=∂#=Ú#∞ ^Œ∂~°=Ú KÕÜ«Ú@H˘é‰õΩ „â◊√u
=∂`«$"å`«ûź=ÚKÕ LѨ™ê÷ã¨fi~°∂Ѩ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ q=i™ÈÎOk. „â◊√.
¢ã‘Î}Ï=∞"åK«º^Õâ◊㨺 H˜¡#fl <å_ô „=}㨺K«I JÉèË^Õ-Ñ≤ =∞<ÀÉèË^•
[˚#ó „áêÜÕ∞} =&Ûº`ÕII K«~°‡Y}¤O kfi^• aè#fl =∞áê<À^•æ~°
^Œ∂+≤`"« ∞£ I ÜÕ∞~°=∞xÎ #=∞¿ãÉÎ ºíè ó ™êǨÏã¨O H˜=∞`«ó Ѩ~"° ∞£ II ¢ãÅΑ Ü≥ÚHõ¯
110 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
QÆ∞ǨϺ„Ѩ^Õâ◊=Ú#‰õΩ `«_çã≤# <å_»∞Å`À‰õÄ_ç# „=}=Ú#‰õΩ ÉèË^Œ=Ú
ÖË^Œx "≥∂ǨÏ=â◊=Ú# [#∞Å∞ =∞<ÀÉèË^Œ=ÚKÕ `«~°K«∞QÍ "≥∂ã¨áÈ=Ù
K«∞<åfl~°x, Jáê#"åÜ«Ú=KÕ ^Œ∂+≤`«"≥∞ÿ#k, Ô~O_»∞QÍ pe#kÜ≥ÿ∞#
K«~°‡YO_»=Ú =∂„`«"Õ∞HÍx WO^Œ∞ ™œ#Ì~°º"≥∞O`« =∂„`«=ÚÖË^Œx
ѨÅ∞‰õΩK«∞#flk. Wqfi^èŒ=Ú# ã¨=∞ã¨Î=ÚÖˇ·# q+¨Ü«∞Éè’QÆ=ÚʼnõΩ
HÍ~°}"≥∞#ÿ lǨϟfiѨãÅ÷¨ Ü«∞O^Œ∞ Z=xH˜ ¿ÇÏÜ«∞ÉèÏ==Ú HõeQÆ∞<À "å_»∞
K«Ñ¨Å`«fiO ÖËx"å_»QÆ∞@KÕ ^ÕǨaè=∂# ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞ J\˜ì"åxH˜
"≥~· åQƺ=Ú ã¨fiÜ«∞=ÚQÆ<Õ ã≤kOú K«∞K«∞#flk. W\ì̃ "åxH˜ „ѨÑ& ¨ Û=Ú`À
ѨxÖË^∞Œ . „â◊√. Ü«∞Ã㺷 `åx ã¨∞QÆ∞áêÎx lǨϟfiѨ™È÷^~Œ O° Hõ~ó° I ã¨O#º¿ã
^ŒHõ$`À ^•fiǨϟ „ÉÏǨχ}À „|ǨχK«~°º"å<£II l¿ÇÏfi¢xÌÜ«∞ QÆ∞¿ÇϺ¢xÌ
Ü«∞=ÚÅ#∞ =â◊=∞O^Œ∞OK«∞H˘#fl "å_Õ „|Ǩχx+¨μ_ª x» „â◊√u =K«#=Ú.
f~å÷x`ÀÜ«∞~°∂áê}˜ ^Õ"å<åÊëê}=∞$}‡Ü«∂<£I
Ü≥∂y<À # „ѨѨ^Œº<ÕÎ P`«‡^蕺# Ѩ~åÜ«∞}ÏóII 7
{°ˆˆ P`«‡^蕺# Ѩ~åÜ«∞}Ïó ´ P`«‡^蕺# Ѩ~åÜ«∞}∞ÅQÆ∞† Ü≥∂y#ó
´ Ü≥∂QÆ∞Å∞† f~å÷x `ÀÜ«∞|üPsêíì ´ rs¡eú TT\qT »\|üPs¡eí TT\T>±qT†
áêëê} =∞$}‡Ü«∂<£ ´ ~åà◊√§`À#∞ =∞\˜ì`À#∞ KÕÜ«∞|_ç#† ^Õ"å<£
´ ^Õ=`«Å#∞† # „ѨѨ^Œº<ÕÎ ´ ¿ãqOѨ~°∞.
B|æø±: P`«‡^蕺<å㨉õΩÎʼnõΩ f~°÷ˆHΔ„`«=ÚÅ`À ѨxÖË^Œx LѨ^ÕtOK«∞
K«∞<åfl_»∞. P`«‡^蕺# Ѩ~åÜ«∞}∞ÅQÆ∞ Ü≥∂QÆ∞Å∞ L^ŒHõ ~°∂Ѩ=ÚÅ~Ú#
f~°=÷ ÚÅ#∞¿ãqOѨ~∞° . ''f~°„÷ ÉèÏ#Î º^è=Œ ∂^è=Œ ∂—— Jx „â◊√u‰õÄ_» nxx
x~°ã≤Oz#k. ^ÕǨÏ=Ú#O^Œ∞QÆÅ t~°ã¨∞û=Ú#flQÆ∞ J=Ü«∞==ÚÅ<Õ
Ѩq„`« f~°÷™ê÷#=ÚÅ∞QÍ ÉèÏ=#KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#x LѨx+¨#‡`«=Ú.
„â◊√.NѨ~°fi`«O t~°™ê÷<Õ ˆH^•~°O `«∞ ÅÖÏ@ˆHI
111 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
"å~å}ã‘O =∞Ǩ„ѨV˝ „Éèí∞"À¢~å…}㨺 =∞^茺"Õ∞II
‰õΩ~°∞ˆHΔ„`«O ‰õΩK«™ê÷<Õ „Ѩܫ∂QÆO ǨÏ$`«û~À~°∞¿ÇÏI
z^Œ=∞ƒ~°O `«∞ ǨÏ$#‡^èÕº P^蕈~ Hõ=∞ÖÏÅÜ«∞"£∞II
P`«‡f~°÷O ã¨=Ú`«û $[º |Ç≤Ïã‘Î~å÷x Ü≥∂„=*Ë`üI
Hõ~°ã¨÷O ã¨=∞Ǩ~°`«flO `«ºHÍÎ fi HÍK«O q=∂~°æ`ÕII
ÉÏ=f~°÷O Ѩ~°O f~°÷O „Ѩ=∂}O ã¨~°fiHõ~°‡ã¨∞I
J#º^ä•--eVæº HÍ<åÎ J#º^ä•--eVæº`Õ ã¨∞`åII
f~å÷x `ÀÜ«∞ѨÓ~å‚x ^Õ"å<£ HÍëêªk xi‡`å<£I
Ü≥∂y<À #„ѨѨ^Œº<ÕÎ ™êfi`«‡ „Ѩ`«ºÜ«∞ HÍ~°}Ï`üII
|Ç≤Ïã‘Î~å÷`«Ê~°hÎ~°÷ =∞#ÎãΑ~°÷O =∞Ǩ=Ú<ÕI
P`«‡f~°÷O =∞Ǩf~°÷O =∞#ºf~°÷O x~°~°÷Hõ"£∞II
z`«Î =∞#Î~°æ`«O ^Œ∞+¨ìO f~°÷™êfl<≥·~°flâ◊√^ŒúºuI
â◊`«â’-Ñ≤ [Öˇ·~“ú`«O ã¨∞~åÉèÏ}¤q∞"åâ◊√zII
q+¨μ"åÜ«∞#HÍÖË+¨μ „QÆǨÏ}Ë Kå#Έ~ã¨^•I
"å~å}™êºkˆH ™ê÷<Õ ™êfl`åfi â◊√^ÀúÉèí"Õ#fl~°óII
*Ï˝#Ü≥∂QÆ Ñ¨~å}ÏO `«∞ áê^Œ „ѨHΔÍe`«&˚Å"£∞I
ÉèÏ=â◊√^Œúº~°÷ =∞*Ï˝#O `«fÎ~°÷O =ÚxѨÙVæ=II
t~°ã∞¨ û#∞ Nâ‹Å· =ÚQÍ, ÅÖÏ@=Ú#∞ Hˆ ^•~° Hˆ „Δ `«=ÚQÍ, Hõ#∞ÉÁ=∞‡Å
Ü≥ÚHõ¯Ü«Ú, <åã≤HÜ õ Ú≥ Hõ¯ =∞^躌 ÉèÏQÆ=Ú#∞ HÍj Hˆ „Δ `«=ÚQÍ, ‰õΩK«™ê÷#=Ú
‰õΩ~°∞Hˆ „Δ `«=ÚQÍ, ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú „ѨÜ∂« QÆHˆ „Δ `«=ÚQÆ, ǨÏ$^ŒÜ∞« O`«~åƒùQ=Æ Ú
z^ŒO|~° Hˆ „Δ `«=ÚQÍ, =¸ÖÏ^è•~°=Ú ÅH©;x"åã¨=Ú (H˘ÖÏ›ÑÙ¨ ~°=Ú)
QÍ ÉèÏ=#KÕÜ«∞=Öˇ#x LѨx+¨`«∞ΠѨÅ∞‰õΩK«∞#flk. P`«‡f~°÷=ÚÅ#∞
¿ãqOѨHõ "≥Å∞ѨÅ#∞#fl f~°÷ˆHΔ„`«=ÚÅ#∞QÆ∂iÛ Z=fi_»∞ (f~°÷Ü«∂„`å
~°∂Ѩ=ÚQÍ) „â◊=∞Ѩ_∞» <À J\˜"ì å_»∞ =¸~°∞_ö x» „â◊√u „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞
112 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
K«∞#flk. ÉèÏ==Ú#ˆH (`«‘«Ô· =Ú#ˆH), „áê^è•#º=ÚHÍx ÉÏǨϺ"åºáê~°=Ú#‰õΩ
HÍ^Œ#∞#k xâ◊ÛÜ«∞=Ú. Ü≥∂wâ◊fi~°∞ÅQÆ∞ "å~°∞ʼnõΩ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$_è"» ∞≥ #ÿ
qâßfiã¨=ÚHõÅ^Œ∞ HÍ=Ù# "å~°∞ |Ç≤Ïã‘~Î =÷° ÚÅ#∞ [Å =∞Ü«∞=ÚÅ∞QÆ#∞,
^Õ=`«Å#∞ HÍëêªk qxi‡`«=ÚÅ∞QÆ#∞ ÉèÏqO`«∞~°∞. áêëê} ֒ǨÏ=∞}˜
=∞$}‡Ü«∞ q„QÆ¿ÇÏ+¨μ ѨÓ*Ï Ñ¨Ù#~°#˚ # Éè’QÆHsõ =Ú=ÚHΔÀóI `«™ê‡^Œºu
ã¨ûfiǨÏ$^ŒÜ∂« ~°Û# "Õ∞=‰õΩ~åº^•ƒÇ¨º~°Û#O ѨiǨÏ~ˆ ^ŒÑÙ¨ #~°ƒ"ù åÜ«∞II
tÖÏ=∞Ü« ∞ =ÚÅ∞, ֒Ǩ Ï =∞Ü« ∞ =ÚÅ∞, =∞}˜ =∞Ü« ∞ =ÚÅ∞,
=∞$uÎHÍ=∞Ü«∞=ÚÅ∞ JQÆ∞ q„QÆÇϨ =ÚÅ#∞ =^Œe `«# ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œe
Ѩ~=° ∂`«‡<Õ JiÛOK«=Öˇ#x „â◊√u L`«eÎ ÷kèHÍ~°∞ʼnõΩ qkèOK«∞K«∞#flk.
=¸_è»∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ Ѩq„`«f~°÷=ÚÅx, ^Õ=`«Åx ÉèÏqO`«∞~°∞.
֒ѨÅǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú ^Œ∞+¨ì"≥∞ÿÜ«ÚO_ç ÉÏǨϺf~°÷=ÚÅO^Œ∞ ™êfl#=Ú
KÕã#≤ #∞ HõÅ∞¡‰Ωõ }¤=ÖË Ñ¨q„`«∞_»∞ HÍ*ÏÅ_»x „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞K«∞#flk.
ÉèÏ=â◊√kúQÆÅ Ü≥∂QÆ∞Å∞ J#Îóf~°÷ ¿ã=#Ü«∞O^Õ ^Œ$+≤ìQÆÅ"å~°∞.
J#∞ºÅ‰õΩ W\˜"ì åi áê^Œ„ѨHÍΔ à◊#f~°=÷ Ú ¿ãqOѨ `«y#kQÍÜ«Ú#flk.
nxKÕ ™ê=∂#∞ºÅ∞ ‰õÄ_» ÉèÏ=â◊√kúQÆÅ "å~°ÅQÆ∞K«∞<åfl~°∞. J@∞Å
HÍx"å~°∞ QÆOQÍ QÀ^•=~åºk HêHêdü+»„\ ‘Ó*j·Tã&ÉT#·Tqï ÉÏǨϺ
[Å=Ú#O^Œe =∞`«ûº‰õÄ~°‡k „áê}˜ã¨=ÚÖË JQÆ∞K«∞<åfl~°∞.
Jyflˆ~Ì"À kfi*Ïf<åO =Úh<åO ǨÏ$k ^≥·=`«"£∞I
„Ѩu=∂ ã¨fiÅÊ|∞nú<åO ã¨~°fi„`« ã¨=∞^Œi≈<å"£∞II 8
{°ˆˆ kfi*Ïf<å"£∞ ´ kfiAʼnõΩ† ^Õ=ó ´ ^Õ=Ù_»∞† Jyfló ´ Jyfl†
=Úh<å"£∞ ´ =Ú#∞ʼnõΩ† ǨÏ$k ´ ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞† ^≥·=`«"£∞ ´
^Õ=Ù_»∞ HõÅ_»∞† ã¨fiÅÊ |∞nú<å"£∞ ´ =¸_è∞» ʼnõΩ† „Ѩu=∂ ´ q„QÆÇϨ "Õ∞
^Õ=Ù_»∞† ã¨=∞^Œi≈<å"£∞ ´ ã¨=∞^Œ$+≤Hì Åõ "å~°Å‰õΩ† ã¨~fi° „`« ´ JO`«@#∞
^Õ=Ù_»∞<åfl_»∞.
113 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: kfiAʼnõΩ JyflÜÕ∞ ^≥·==Ú. Hõi‡+≤ªÜ«∞QÆ∞ QÆ$Ǩ„â◊q∞ x`«º
<≥·q∞uÎHõ=ÚÅQÆ∞ Jyflx Sâ◊fi~°º=ÚH˘é‰õΩ Láêã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞.
`«#∂‡ÅHõ"∞≥ #ÿ ã¨OѨ^KŒ Õ „Ѩ`º« ǨÏ=Ú Báêã¨#, „|Ǩχܫ∞[˝, "≥â· fi◊ ^Õ=
JukèѨÓ*ÏkHÍÅ#∞ KÕÜ«ÚK«∞ ã¨fi~åæk Ö’Hõ=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ ^Œ$+≤ìHõÅ
"å_»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞. ''Jukäè ã¨ûfi~°ãæ ¢¨ V¯=∞ó—— Jx Hõ~‡° =∂~åæ#∞Ü«∂Ü«ÚʼnõΩ
㨇 $`«∞Å∞ =∂~°æ=Ú K«∂ѨÙK«∞<åfl~Ú. „â◊√. JˆQfl#Ü«∞ ã¨∞Ѩ^ä•~åÜÕ∞
J™ê‡<£, qâßfix ^Õ==Ü«Ú<åx q^•fi<£I Ü«ÚÜ≥∂^èŒã¨º A˚Ǩï~å}
"Õ∞#ó Éèí∂~ÚëêªO `Õ #=∞ LH˜ÎO q^èÕ=∞II JukäѨÓ*Ïk ã¨~°fiHõ~°‡Å∞
xifiѶ¨∞fl=ÚQÍ ™êQÆ∞@H˘é‰õΩ QÆ$Ǩ„â◊q∞ ''F Jwfl ! h=Ù ã¨=∞ã¨Î=Ú
`≥eã≤#"å_»=Ù. =∂ áêѨ=ÚÅ#∞ áÈQ˘\˜ì =∞Oz=∂~°æ=Ú# =∞=Ú‡
„Ѩ"âÕ É◊ @ˇ ∞ì=Ú. =∂‰õΩ ã¨OѨ^ÅŒ ∞ ÅaèOѨ*Ü Ë Ú« =Ú h‰õΩ #=∞ã¨∞ûÅ∞——
Jx Sâ◊fi~°º„Ѩ^Œ=∞QÆ∞ Jyfl<Õ ^≥·==ÚQÍ `«ÅOK«∞K«∞<åfl_»∞.
㨇 $II "≥·â◊fi^Õ= qÇ‘Ï<åÜÕ∞ Pu^äÕº# |Ç≤Ï+¨¯ $`åóI
㨈~fiu #~°HõO Ü«∂u HÍHõÜ≥∂xO „=[xÎ K«II
Hõ~‡° x+¨μ_ª Q» ∞Æ QÆ$Ǩ„â◊q∞ UHÍ~°}=Ú KÕ`#« ∂ D=∂~°=æ Ú#∞ q㨇iOѨ
‰õΩO_»∞@‰õΩ "≥·â◊fi^Õ= JukäèѨÓ*Ïk +¨@¯~°‡Å#∞ q_»∞=‰õΩO_»∞@‰õΩ†
W@∞¡ KÕÜ∞« x"å_»∞ #~°H=õ Ú#∞, Ç‘Ï#[#‡Å#∞ á⁄O^Œ∞#x`≥eÑ≤ JQÍflº
^•#=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOѨ*ËÜ«ÚK«∞#flq. ''=Úh<åO ǨÏ$k ^≥·=`«O——
=Ú#∞ʼnõΩ Ç¨Ï$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞ ^≥=· =ÚHõÅ_»∞. „â◊√. ã¨"å U+¨ P`å‡Ç¨Ï$k
`«Ãã·º`« ^Õ= x~°∞HõÎO ǨÏ$^ŒºÜ«∞q∞uI `«™ê‡^Œú$^ŒÜ«∞ =∞ǨÏ~°Ç¨Ï~åfi
U=O q`«ûfi~°Oæ Ö’Hõ"∞Õ u. D P`«‡ ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Õ HõÅ^Œx Kèå<ÀÌQºÆ O
„Ѩ=∂}©Hõi™ÈÎOk. D ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å =∞^茺=Ú#QÆÅ ^≥·==Ú
x~°‡Å∞_»∞, ^Œ∞óY~°Ç≤Ï`«∞_»∞, zOuOѨ#ÅqHÍx"å_»∞, JQÀK«~°∞_»∞,
J##∞Î_∞» , =∞VæàH◊ ~õ ∞° _»∞ J=∞$`«ãfi¨ ~°∂ѨÙ_∞» , =∂Ü«∞‰õΩ HÍ~°}Éè∂í `«∞_»∞,
114 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Pk=∞^蕺#Î ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, JkfifÜ«Ú_»∞, ã¨~°fi"åºÑ≤, z^•##Ì
ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞, ~°∂Ѩ~°Ç≤Ï`«∞_»∞. „â◊√. ǨÏ$`«∞Ê}¤sHõO q~°[O qâ◊√^ŒúO,
qz#κ =∞^èÕº qâ◊^ŒO qâ’HõO, Jz#κ =∞=ºHõÎ =∞##Î~°∂ѨO, t=O
„Ѩâß#Î=∞=∞$`«O „ÉǨχÜ≥∂xO, `«^•k =∞^蕺#Î qÇ‘Ï# "Õ∞HõO,
qÉèí∞O z^•##Ì =∞~°∂Ѩ =∞^Œ∞ƒù`«"£∞II. W\˜ì ã¨~°fi™êH˜Δ, `«=∞ã¨∞û#‰õΩ
J#º"≥∞ÿ#"å_»∞, ã¨=∞ã¨Î„áê}∞ʼnõΩ PkHÍ~°}∞_≥·# Ѩ~°=∂`«‡#∞
á⁄Ok#"å_»∞ =Úx Ü«∞#|_»∞K«∞<åfl_»∞. „â◊√. =Úx~°æK«Ûùu Éèí∂`«
Ü≥∂xO ã¨=∞㨙ΠêH˜OΔ `«=∞ã¨ó Ѩ~™° êÎ`Iü I g~°∞ ã¨~fi° Hõ~À‡Ñ¨~u° KÕ â◊√^•ú#óÎ
Hõ~}° ∞Å∞Öˇ#· Ü≥∂QÆ∞Å∞ "Õ^•#Îq*Ï˝#∞ÅQÆ∞ giH˜ ǨÏ$^ŒÜ∞« QÆ∞ǨÏÜ«∞O^Õ
Ѩ~=° ∂`«‡ „ѨHÍtOK«∞K«∞<åfl_»∞. ''ã¨fiÅÊ |∞nú<åO „Ѩu=∂—— JA˝Å‰õΩ
q„QÆǨÏ"Õ∞ ^Õ=Ù_»∞. g~°∞ ѨizÛù#^Œ$+≤ìQÆÅ"å~°∞. ^≥· fi`«∞Å∞. „â◊√.
''ã¨~°fi"åºÑ≤# =∂`å‡#O H©Δˆ~ã¨iÊi"åiÊ`«"£∞—— áêÅÖ’ <Õ~Ú=Öˇ
ã¨~°fi"åºÑ≤QÍ#∞#fl ÉèíQÆ=O`«∞x, UHõ~°∂ѨÙ_»∞ JѨizÛù#∞fl_≥·#
Ѩ~°=∂`«‡#∞ `«#HõO>ˇ "Õéˇÿ#kQÍ ÉèÏqã¨∂Î, P<ÕHõ`åfixfl Hõ~°K«~°}Ï
^Œº=Ü«∞==ÚÅ#∞ ѨiHõeÊOz P Ѩ~°=∂`«∞‡x ѨizÛù#∞xQÍqOK«∞
K«∞<åfl~°∞. g~°∞ ''<ÕǨÏ<å<åã≤Î H˜&Û#—— ''UHõ^è≥·"å#∞ „^Œ+¨ì"店— J#∞
„â◊√u"åHõº=ÚʼnõΩ Ñ¶¨∂`« HõeyOK«∞K«∞ =∞$`«∞ºÉèíÜ«∞=Ú#∞ á⁄O^Œ∞
K«∞<åfl~°∞.
J^äŒÜ≥∂-<åºO ^Õ=`å =Úáê¿ãÎ-<Àº-™ê=<Àº-ǨÏ=∞㑇u #
㨠"Õ^Œ Ü«∞^è•Ñ¨â√◊ II Z=_»∞ `«#HõO>Ë "Õé#ÿ̌ ^Õ=`« HõÅ^Œx, Jk"Õé∞
`å#∞"Õéx ÉèÏqOz J#º^Õ=`Àáêã¨#KÕÜÚ« "åxx |$ǨÏ^•~°}ºHõ+
Ѩâ◊√=x ã¨OÉè’kOzOk. „â◊√. ''Ü«∞^ä•™È"≥∞ÿºˆH# =∞$uÊ}ˤ# ã¨~°fiO
=∞$}‡Ü«∞O q*Ï˝`«O ™êº ^•fiKå~°=∞ƒù}O qHÍ~À <å=∞^èÕÜ«∞O
=∞$uÎHˆ `Õº= ã¨`º« "£∞—— =∞$}‡Ü«∞=ÚÖˇ#· q„QÆÇϨ =ÚÅxflÜ«Ú =∞$uÎHÜ õ ∞Õ
115 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Jx <å=∞~°∂Ѩ=ÚÅ∞ =∂„`«"∞Õ "Õé∞ Jx, =∞$uÎH=õ ∂„`«"∞Õ ã¨`º« =∞x
`≥eÜ«∞=Öˇ#∞. J#QÍ D „ѨѨ&Û=Ú „|Ǩχ=∞Ü«∞"≥∞ÿ Ü«Ú#fl^Œx,
„|Ǩχ"Õ∞ ã¨`«º=∞x Zé∞QÆ=Öˇ#∞. W@∞¡QÍHõ =∞é˜Ü≥ÚHõ q^èŒ=Ú#
ÉèÏ=#KÕÜ«Ú"å~°∞ (^≥· fi`«ÉèÏ=# HõÅ"å~°∞) q„QÆǨÏ~°∂ѨÙÖˇ·# W`«~°
^Õ=`«Å‰õΩ Ö’|_ç <åâ◊#=ÚHõÅ Ö’Hõ=ÚÅ#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞. W\˜ì
"åix „â◊√u |ÅÇ‘Ï#∞Åx, =∞O^Œ|∞^Œ∞Åú x, (J*Ï˝#∞Åx) =¸_è∞» Åx
Ѩâ√◊ =ÙÅx ¿Ñ~˘¯O\’Ok. W\˜"ì åiH˜ =∂„`«"∞Õ q„QÆÇϨ =∞O^Œ∞ ^Õ=Ù_»∞
HõÅ_»∞. ''ã¨~°fi„`« ã¨=∞^Œi≈#"£∞—— ã¨=∞^Œi≈Ü≥ÿ∞# "åxH˜ JO`«@#∞
ÉèíQÆ=O`«∞_»∞ HõÅ_»∞. ã¨=∞^Œi≈Ü≥ÚHõ¯ ÉèÏ=# =∞O^Œ|∞kúQÆÅ"åx
ÉèÏ=#‰õΩ aè#fl"≥∞#ÿ k. W`«_∞» „|Ǩχ=Ú <Õ„`«=ÚÅKÕ`#« ∞, "å‰õΩ¯KÕ`#« ∞,
W¢xÌÜ«∞=ÚÅKÕ`«#∞, `«Ñ¨ã¨∞ûKÕ`«#∞, Hõ~°‡KÕ`«#∞ „QÆÇ≤ÏOѨâ◊Hõº=Ú
HÍxkQÍ Zé˜y#"å_»∞. '`«O Ѩâ◊º`Õ x+¨¯ÅO ^蕺ܫ∞=∂#ó— Jx
„â◊√u K≥ÑÊ≤ #@∞¡QÍ P „|Ǩχ=Ú#∞ J=Ü«∞=~°ÇÏ≤ `«=ÚQÍ ^蕺xOK«∞"å_»∞.
P P`«‡Ü«Ú r=~°∂Ѩ=ÚQÍ#∞#fl `å#∞#∞ UHõ"∞Õ Ü«∞x Zé˜y#"å_»∞.
`Õ ã¨~°fiQÆO ã¨~°fi`«ó „áêѨºnè~åI Ü«ÚHÍÎ`å‡#ó ã¨~°fi"Õ∞"å qâ◊xÎII
W\˜ì =∞Ǩ`«∞‡Å∞ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ=∞QÆ∞ Ѩ~°=∂`«‡#∞ JO`«@á⁄Ok
nè~°∞Å∞#∞, UHÍ„QÆz`«∞ÎÅ∞#∞ J~Ú ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl~°∞.
ã¨~°fi„`å=ã≤÷`«O âß#ÎO #„ѨѨâıº [˚<å~°Ì#"£∞I
*Ï˝#K«‰õΔΩifiÇ‘Ï#`åfi ^Œ#ú ã¨∂û~°ºq∞"Àk`«"£∞II 9
{°ˆˆ ã¨~°fi„`« ´ JO`«@#∞† J=ã≤÷`«"£∞ ´ L#fl"å_»∞#∞† âß#Î"£∞ ´
xifiHÍ~°∞_≥·#† [<å~°Ì#"£∞ ´ [<å~°Ì#∞x† Lk`«"£∞ ´ L^Œ~ÚOz#†
ã¨∂~°º"£∞ ´ ã¨∂~°∞ºx† J#úW= ´ „QÆ∞_ç"¤ åx=Öˇ† *Ï˝# K«‰ΩΔõ ifiÇ‘Ï#`åfi`ü
´ *Ï˝#<Õ„`«=Ú ÖËx"å_»QÆ∞@ =Å#† #„ѨѨâıº`ü ´ K«∂_»|_»_»∞.
116 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: P`å‡<å`«‡ qKå~°=ÚKÕÜ«∞x"å_»∞ `«`«Î fiA˝_»∞HÍ_»x
ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K≥ѨCK«∞K«∞<åfl_»∞. „QÆ∞_ç¤"å_»∞ ã¨∂~°∞ºx K«∂_»ÖË#@∞¡
*Ï˝#<Õ„`«=Ú ÖËx"å_»∞ ã¨~°fi„`å=ã≤÷`«∞_»∞, âßO`«∞_»∞, „Ѩà◊Ü«∞HÍÅ
=∞O^Œ∞ ÅÜ«∞"≥Ú#~°∞Û"å_»∞ J~Ú# Ѩ~°=∂`«‡#∞ K«∂_»*ÏÅ_»∞.
Hõ~°‡=Ú ã¨∂~庄â◊Ü«∞"≥∞ÿ#k. JO^èŒ∞_»#QÍ "Õ^Œ„Ѩuáê^Œº"≥∞ÿ#
Hõ~å‡K«~°} Ü«∞O^Œ∞ L^•j#∞_≥·# "å_»∞. W\˜ì "åxKÕ "Õ^Œqk`«"≥∞ÿ#
Hõ~å‡K«~}° [#º"≥∞#ÿ ѶŨ =Ú (ã¨fi~åæ^∞Œ Å∞) K«∂_»|_»∞@ ÖË^∞Œ . ''Ü«∞^è•
"Õ^À "å--##∂HÀÎ-#º^•fi Hõ~å‡Hõ$`«O Ü«∞kÇ¨Ï "å PѨº<Õ=O...——
J^躌 Ü«∞#=ÚKÕÜ∞« |_»x "Õ^=Œ Ú =∞#∞Ax ~°HOΔ˜ K«∞@ÖË^xŒ |$ǨÏ^•
~°}ºHõ=Ú Ñ¨Å∞‰õΩK«∞#flk. Z=_ô „ѨÑ& ¨ Û=Ú# `«# ã¨fi~°∂Ѩ"∞Õ J~Ú#
ã¨~fi° „`å=ã≤`÷ ∞« _»∞ âßO`«∞_»∞, „ѨÅÜ«∞HÍÅ=∞O^Œ∞ ÅÜ«∞"≥Ú#~°∞Û "å_»∞
J~Ú# Ѩ~°=∂`«‡#∞ Zé∞QÆ_À "åxx P`«‡~°H˜ΔOѨ^Œ∞. W\˜ì"å_»∞
JO^èŒ∞_»xÜÕ∞ „â◊√u=∂`« Jaè„áêÜ«∞=Ú.
Ü«∞„`«Ü«∞„`« =∞<ÀÜ«∂u `«„`« `«„`« Ѩ~°O Ѩ^Œ"£∞I
`«„`« `«„`« Ѩ~°O„|Ǩχ ã¨~°fi„`« ã¨=∞=ã≤ú`«"£∞II 10
{°ˆˆ Ü«∞„`«Ü∞« „`« ´ ZHõ¯_≥H¯õ _»† =∞#ó Ü«∂u ´ =∞#ã¨∞û áÈ=ÙK«∞#fl^À†
`«„`« `«„`« ´ JHõ¯_»Hõ¯_»† Ѩ~°OѨ^Œ"£∞ ´ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú† `«„`« `«„`« ´
JK«Û@K«Û@† Ѩ~°O „|Ç¨Ï‡ó ´ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú#∞† ã¨~°fi„`« ´ JO`«@†
ã¨=∞=ã≤÷`«"£∞ ´ ã¨=∞=ÚQÍ#∞#flk.
B|æø±: *Ï˝#K«‰ΩΔõ =ÙÅ∞HõÅ Ü≥∂QÆ∞Å∞ JO`«\ÏxO_ç# „|ǨχѨ^•~°=÷ Ú
<≥é∞OQÆ∞^Œ∞~°x „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞K«∞<åfl_»∞. *Ï˝#Ü≥∂QÆ∞Å =∞#OɡKÛ« @
ÅÜ«∞=∞QÆ∞<À JK«Û@ Ѩ~°=∞Ѩ^Œ=Ú LO_»∞#∞. ''`«kfiëÈ‚ó Ѩ~°=∞
=∞Ê^Œ"£∞—— Jk ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_≥·# Ѩ~°=∂`«‡™ê÷#=∞x „â◊√u ѨÅ∞‰õΩ
117 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
K«∞#flk. =∞#ã¨∞û xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ# Ü≥∂y g~°º=O`«∞_≥· Dâ◊fi~°ã¨fi~°∂ѨÙ
_»QÆ∞#∞. <Õ„`«=ÚÅ∞ ^Õxx K«∂K«∞K«∞#fl"À, „Ѷ¨∂}=Ú =¸~˘¯#∞
K«∞#fl^À, W¢xÌÜ«∞=ÚÅKÕ`«#∞, =∞#ã¨∞ûKÕ`«#∞ `≥eÜ«∞|_»∞ ã¨~°fi=Ú
„|ǨχѨ^•~°÷=Ú#‰õΩ aè#fl=ÚHÍ#\˜ìk. „â◊√. ''JdÅ q∞^Œ =∞##Î
=∂`«‡`«`Ϋ fiO ^Œ$_èÑ» i¨ }Ïq∞x KÕ`ã« ã≤ `÷≤ À—— D ã¨=∞ã¨=Î Ú J#O`«=∞QÆ∞
P`«‡`«`«Î fi"Õ∞. xã¨ûV¯ÅÊã≤÷u ^Œ$_è»"≥∞ÿ# z`«Î=Ú#‰õΩ Jk J#∞Éèí∂`«
=∞QÆ∞K«∞#flk. W\˜ì =∞#ã¨∞û P`«‡#∞ á⁄O^Œ∞#kQÍÜ«Ú#flk. WK«Û@
J<ÕHõ`«fi=Ú H˘OK«"≥∞ÿ##∞ ÖË^Œx ''=∞#Ãã·"Õ^Œ =∂ѨÎ=ºO <ÕǨÏ<å
<åã≤Î H˜&Û#—— Jx „â◊√`Õ Ñ¨Å∞‰õΩK«∞#flk. Hõ#∞Hõ<Õ P`«‡ ^Œ$â◊º Ѩ^•~°÷
~°∂Ѩ=Ú# K«eOK«∞#x, Jkèëêª#^Œ$+≤ìKÕ K«eOK«∞#k HÍ^Œx „â◊√.
''`«^Õ[u `«<Õfl[u—— Dâß"åⒺѨx+¨`«∞Î „Ѩ=∂}©HõiOK«∞K«∞#flk.
=∞iÜ≥ÚHõ q^èŒ=Ú# „â◊√. "åKå=^Œu Ü«∞u¯&˜Û `«ûV¯ÖˇÊÂó
HõÅÊ º`Õ Hõfiz`üI =∞#™ê z#Î º`Õ Ü«∞^Œfi`«û~°fiO q∞^䕺 #ã¨Oâ◊Ü«∞ó
II Ü«∞u¯&˜Û ^ŒÌ $â◊º`Õ Ö’ˆHÜ«∞u¯&˜Û^•ƒù+º¨ `Õ [<≥ó· I Ü«∞u¯&˜Û ^Œ∞ƒù[º`Õ
HÍfiÑ≤ `«`«û~°fi=∞ã¨^Õ=Ç≤ÏII "å‰õΩ¯KÕ`« K≥ѨÊ|_»∞#k, ã¨V¯ÅÊ=ÚÅKÕ
HõeÊOѨ|_»∞#k, =∞#ã¨∞ûKÕ`« zOuOѨ|_»∞#kÜ«∞QÆ∞ ã¨=∞ã¨Î=Ú
q∞^䌺ÜÕ∞, D „ѨѨ&Û=Ú# Uk HõxÑ≤OK«∞K«∞#fl^À, [#∞ÅKÕ Uk
ÉèÏ+≤OѨ|_»∞K«∞#fl^À, Uk Éè∞í lOѨ|_»∞K«∞#fl^À JkÜ«∞O`«ÜÚ« Jã¨`ÎÕ
Jx ã¨OÉèÏqOѨ=Öˇ#∞. W\˜ì "åxH˜ W`«~°=ÚÅQÆ∞ ã¨O™ê~° ^Œ$+¨μì
ÖˇqfiÜ«Ú#∞ ÖËHõ J#ÎóHõ~}° =Ú â◊√^Œ=ú ∞QÆ∞#∞. W\˜ì *Ï˝#=Ú HõÅ"åiH˜
=∞#OɡK«Û@ ÅÜ«∞=∞QÆ∞<À J#QÍ qˆHΔѨ=ÚÖËHõÜ«ÚO_»∞<À Jk
Ѩ~=° ∞Ѩ^OŒ |#|_»∞#∞. Ѩ~=° ∂`«‡Ü«Ú JK«Û@ ã¨=∞=ÚQÍ #∞O_»∞#∞.
118 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
^Œ$â◊º`Õ ^Œ$t ~°∂áê}˜ QÆQÆ#O ÉèÏu x~°‡Å"£∞I
JǨÏq∞`«ºHõΔ~°O „|Ǩχ Ѩ~°=∞O q+¨μ‚=∞=ºÜ«∞"£∞II 11
{°ˆˆ Ѩ~°=∞"£∞ ´ düs√«‘·ÿ èwüºeTTqT— nø£ås¡yéT R ø£ås¡s¡Væ≤‘·eTTqT,
ne´j·TyéT R $HêX¯sV¡ ≤æ ‘·eTTqT, $wüßyí Té R düs«¡ yê´|ü≈î£ &Óq’ , ÁãVü≤à
R ÁãVü≤àeTT, nVü≤$T‹ R H˚qqT nuÛÒ<äuÛ≤eq#˚, ^Œ$t ´ C≤„qeTT
q+<äT† ~°∂áê}˜ ´ HêeTs¡÷bÕ‘·àø£yÓTÆq »>∑‘·TÔ, ^Œ$â◊º<ÕÎ ´ Hõ#|_»∞
K«∞#flq† QÆQÆ#"£∞ ´ PHÍâ◊=Ú† x~°‡Å"£∞ÉèÏu ´ eT\s¡Væ≤‘·yÓTÆ
„ѨHÍtOK«∞K«∞#flk.
B|æø±: x~°‡Å"≥∞#ÿ (UHõ~∂° Ѩ=∞QÆ∞) PHÍâ◊=Ú HêHêq^èŒ ~°∂Ѩ=ÚÅ
Hõ#|_»∞K«∞#flk. z^•HÍâ◊ ~°∂ѨÙ_»Q∞Æ @KÕ Ñ¨~=° ∂`«‡ PHÍâ◊ã^¨ $Œ â◊√_»x
K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞. <Õ<Õ „|Ǩχ=∞#∞ áê~°=∂i÷Hõ x`«º`«fi=ÚQÆÅ
ã¨fi~°∂Ѩ *Ï˝#=Ú HõÅ"å_Õ D Hõ#|_»∞K«∞O_»∞ <å<åq^èŒ=ÚÖˇ·#
~°∂Ѩ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# P`«‡=ã¨∞Î=Ù#∞ „Ѩ`«ºHõΔ=ÚQÍ EK«∞K«∞<åfl_»∞.
J^≥· fi`«*Ï˝#=Ú HõÅ"å_»∞, JHõΔ~°=∞QÆ∞ ã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú HõÅ"å_»∞
Uk K«∞K«∞K«∞<åfl_À, q#∞K«∞<åfl_À, ^ÕxKÕ JO`«ÜÚ« <≥é∞QÆ∞K«∞<åfl_À,
Jk JO`«Ü«Ú "Õé∞QÆÖË^Œx `≥Å∞ã¨∞H˘#∞K«∞<åfl_»∞. D P`«‡Ü«∞O^Õ
ã¨=∞ãÎ̈ „áê}∞Å∞, ã¨=∞ãÎ̈Ö’Hõ=ÚÅ∞, ã¨~fi° ^Õ=`«Å∞, ã¨HÅõ Éè∂í `«=ÚÅ∞
ã¨=∞iÊOѨ|_ç Ü«Ú#fl=x „QÆÇ≤ÏOz P P`«‡ =ã¨∞Î=Ù<Õ „Ѩ`«ºHõΔ=ÚQÍ
K«∂K«∞K«∞<åfl_»∞. J#QÍ „â◊√. ''U"å`«‡# "Õ∞= Ö’Hõ =Úáêã‘`—« — P`«‡#∞
`«# „ѨѨ&Û=∞x Láêã≤OK«∞K«∞<åfl_»∞.
^Œ$â◊º`ÕKÕ `«öQÍHÍ~°O YQÍHÍ~°O qz#ÎÜÕ∞`üI
ã¨HõÅO x+¨¯ÅO ã¨∂HõΔ ‡O "≥∂HõΔ^•fiˆ~} x~°æ`«"£∞II 12
JѨ=~°æ㨺 x~åfi}O Ѩ~°=∞O q+¨μ‚ =∞=ºÜ«∞"£∞I
119 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ã¨~°fi`À *’ºu~åHÍâ◊O ã¨~°fiÉèí∂`åkè "åã≤#"£∞II
ã¨~°fi„`« Ѩ~°=∂`å‡#O „|Ǩ‡`å‡ Ñ¨~°=∞=ºÜ«∞"£∞I 13
{°ˆˆ YQÍHÍ~°"£∞ ´ ^•fi^Œâ◊^ŒàÏqÔ~°æ`« r=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú† ^Œ$â◊º`Õ KÕ`ü
´ K«∂_»|_ç#KÀ† ã¨HÅõ "£∞ ´ ã¨=∞ã¨=Î ∞QÆ∞ (HõÖÏã¨ÇÏ≤ `«=∞QÆ∞)† x+¨¯Å"£∞
´ HõÖÏf`«=∞~Ú#kÜ«Ú† ã¨∂HõΔ ‡"£∞ ´ ã¨∂Hõ=Δ Ú#∞ (J~Ú#^•xx)†
"≥∂HõΔ^•fiˆ~} ´ "≥∂HõΔ=∂~°æ=ÚKÕ† x~°æ`«"£∞ ´ áÈO^Œ`«y#kÜ«Ú†
JѨ=~°æ㨺 ´ "≥∂HõΔ=ÚÜ≥ÚHõ¯† x~åfi}"£∞ ´ ã¨∞Y=Ú#∞† Ѩ~°=∞"£∞
´ „âı+¨ª"≥∞ÿ#kÜ«Ú† q+¨μ‚"£∞ ´ ã¨~°fi"åºÑ¨Hõ "≥∞ÿ#kÜ«Ú† J=ºÜ«∞"£∞
´ <åâ◊=ÚÖËxkÜ«Ú (qHÍ~°~°Ç≤Ï`« "≥∞ÿ#kÜ«Ú)† ã¨~°fi`À*’ºuó ´
ã¨~°fi„`« ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ „ѨHÍtOK«∞#kÜ«Ú† PHÍâ◊"£∞ ´ z^•HÍâ◊
ã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#kÜ«Ú† ã¨~°fiÉèí∂`åkè"åã≤#"£∞ ´ ã¨~°fiÉèí∂`å#Î~°fiiÎ
Ü«Ú#∞, Ѩ~°"£∞ ´ „âı+¨ª"≥∞ÿ† J=ºÜ«∞"£∞ ´ <åâ◊=ÚÖËx^≥·#†
Ѩ~°=∂`å‡#"£∞ ´ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞† „|Ǩ‡`å‡ ´ „|Ǩχ~°∂ѨÙ_≥·†
ã¨~°fi„`« ´ JO`«@† qz#ÎÜÕ∞`ü ´ ÉèÏqOѨ=Öˇ#∞.
B|æø±: „|Ǩχx+¨μª#‰õΩ W`«~° ™ê^èŒ#=ÚÅ P=â◊ºHõ`« ÖË^Œx
`≥Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. ^•fi^Œâ◊^ŒàÏO`«~°æ`«"≥∞ÿ# r=Ù_»∞ „ѨHÍâ◊"≥∞ÿ#
ã¨=∞Ü«∞=Ú# `å<Õ „|Ǩχ=∞QÆ∞#∞. ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ "åã¨#Å∞ÖËx
<Õ„`ån¢xÌÜ«∞=ÚÅ∞ ѨÓ~°fiã¨O™ê¯~° =∂„`«=ÚKÕ „¿Ñi`«=ÚÅ~Ú
q+¨Ü«∞=ÚÅO^Œ∞ „Ѩ=iÎOK«∞K«∞#flq. ~°∂Ѩ=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@,
â◊|Ì=Ú#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞@ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ „Ѩ=$uÎH˜ =∞<À"åã¨#ÖË =ÚYº
HÍ~°}=Ú. W\˜ì "åã¨#ÅKÕ ã¨O™ê~°=∞O^Œ∞ `«QÆ∞Å∞H˘x |^Œ∞ú_≥·
r=ÉèÏ==Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. „â◊√. ^•fi^Œâ߈~ =∞ǨK«„Hˆ ѨÙ}ºáêѨ
q=i˚`ÕI `å=r˚"À „Éèí=∞`Õº=O Ü«∂=`«`«Î fiO #q#ÌuII r=Ù_»∞
120 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ѨÙ}ºáêѨã¨O|O^èŒ ~°Ç≤Ï`«=∞QÆ∞ =∂~°æ=Ú <≥é∞QÆ#O`«=é‰õΩ
^•fi^Œâ^◊ àŒ Ï`«‡Hõ=∞QÆ∞ J<åǨÏ`«K„« Hõ=Ú#O^Œ∞ Ѩi„Éèqí ∞OK«∞ K«∞O_»∞#∞.
ã¨HõÅq^Œ HÍ=∞"åã¨#Å∞ #tOz# r=Ù_»∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞„QÆxú ÉèËkOz
J=∞$`«ãfi¨ ~°∂Ѩ=∞QÆ∞ "≥∂Hõ=Δ Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. Z=_»∞ "åã¨#Å∞
Hõ~Δ ÚOѨQÍ z<凄`« q„QÆÇï¨ _»Q∞Æ Ñ¨~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ =$`«∞ÅÎ `À ‰õÄ_»
b#=∞QÆ∞K«∞<åfl_À "å_»∞ „|Ǩχ"Õ∞ J~ÚÜ«Ú<åfl_»x „â◊√u ѨÅ∞‰õΩ
K«∞#flk.
„â◊√. ''ã¨#Î ºHõÎ "åã¨<å<Ò‡<å ^Œ$`Õ <åã¨∞κ`«Î=∞O Ѩ^ŒO—— ã¨~°fi"åã¨<å
â◊¥#º=∞~Ú# W\˜ì"å_»∞ <å=∂`«‡Hõ, ~°∂áê`«‡HõâßY‰õΩ T~°÷fi
=∞O^Œ∞#fl "å_»QÆ∞@KÕ =∞ø<å=ã¨÷Ü«∞O^Œ∞#fl („ѨѨ&Û^èŒ~°‡ ã¨O|O^èŒ
=ÚÅ#∞ Ѩi`«ºlOz#) "å_»∞ „ÉǨχã¨fi~°∂ѨÙ_»∞. `Õ*’~°∂ѨOɡ·,
HõÖÏf`«Oɡ,· ã¨∂HõΔ ‡=∞QÆ∞ "≥∂Hõ=Δ ∂~°=æ Ú#∞O_ç á⁄O^Œ^yŒ # ã¨∞Y~°∂Ѩ
P#O^Œ^âŒ Ü ◊ ∞Õ D =∞ø<å=ã¨÷ <åâ◊#=ÚÖËHÜ õ Ú« O_ç ѨÓ~°`‚ *Õ ’ =∞Ü«∞"≥∞ÿ
ã¨HõÅÉèí∂`«HÀ{Ï Ü«∞O^Œ∞O_»∞ Ѩ~°=∂`«‡~°∂ѨOɡ·# P#O^Œ=Ú <Õ<Õ
Ü«∞x ^蕺#=ÚKÕÜ∞« =Öˇ#∞. Hõ#∞Hõ<Õ H˘O^Œ~∞° D =∞ø<å=ã¨<÷ Õ ^蕺#
=∞xÜ«Ú Ñ¨Å∞HõK«∞<åfl~°∞.
JǨÏO „É¿Çχu Ü«∞ã¨û~°fiO q*Ï<åu #~°ã¨û^•I
ǨÏ<åº`«ûfiÜ«∞ q∞=∂<å¯=∂#û~åfij ã¨~°fiq„Hõ~¸II14
{°ˆˆ Ü«∞ó ´ U† #~°ó ´ #~°∞_»∞† ã¨^• ´ ZšѨÙ_»∞† JǨÏ"£∞ ´ <Õ#∞†
„|¿Çχu ´ „ÉǨχO|x† q*Ï<åu ´ `≥eã≤H˘#∞K«∞<åfl_À† ã¨ó ´
"å_»∞† ã¨~åfij ´ Jxfl Ѩ^•~°÷=ÚÅ#∞ ux##∞† ã¨~°fiq„Hõ~¸ ´
Jxfl =ã¨∞Î=ÙÅ#∞ Jq∞‡##∞† ã¨fiÜ«∞"£∞ ´ `å<Õ† W=∂<£ ´ D†
HÍ=∂<£ ´ H˘iHõÅ#∞† ǨÏ<åº`ü ´ K«OѨÙ#∞.
121 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: „|Ǩχx+¨μ#ª ‰õΩ Hõ~‡° |O^è=Œ ÚÅ∞ ÖË=x LѨ^tÕ OK«∞K«∞<åfl_»∞.
U =∞#∞A_»∞ `å<Õ „ÉǨχ=∞x Ü≥∞é˜yÜ«ÚO_»∞<À "å_»∞ `«#
â◊s~°=Ú#∞ â◊==Ú=ÖË K«∂K«∞K«∞O_»∞#∞. „áêÑ≤ÎOz# ^•x`À `«$Ñ≤Î
K≥O^Œ∞#∞. B+¨^èŒ=Ú=Öˇ Éè’[#=ÚKÕÜ«Ú#∞. J#QÍ „áê}ã¨<åú~°
}Ï~°÷=Ú ^˘iH˜# ^•x`À `«$Ñ≤Î<˘Ok Éèí∞lOK«∞#∞. W\˜ì "åxH˜ Wq
u#‰õÄ_»xq, Wq u#`«y#q J#∞ xÜ«∞=∞=ÚÖË^∞Œ . ''ã¨~fi° q„Hõ~¸——
ã¨~°fi=Ú#∞ Jq∞‡##∞ J#QÍ ^ÕǨÏ^è•~°} xq∞`«Î"≥∞ÿ r=Ü«∂„`«#∞
ã¨Å∞ѨÙ"å_»∞. "å}˜[º=Ú#O^Œ∞#fl "åxQÍ K≥ÑC¨ @ ^è~Œ å‡^è~Œ ‡° =ÚÅ#∞†
ã¨`åºã¨`«º=ÚÅ#∞ ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º=ÚÅ#∞ `«ºlOz# "å_»x ~åQÆ
~°Ç≤Ï`«∞_»x K≥ѨC@‰õΩ. ^Õx`À W\˜ì ã¨=∞ã¨Î ^Œ$â◊º=Ú#∞ q_»∞K«∞<À
^•xx ‰õÄ_» q_»∞K«∞<åfl_»∞. Wk ã¨V¯ÅÊ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û ^•xx
PÅO|#QÍÔQH· ˘x P =∞#ã¨∞û#∞ x„QÆÇÏ≤ OK«∞#∞. J#QÍ =$uÎâ¥◊ #º=Ú
QÍqOK«∞#∞. „â◊√.''ã¨~åfiâß ã¨OHõΔÜÕ∞ KÕ`«ó HõΔÜ≥∂ "≥∂HõΔWf+¨º`Õ——
H˘iHõÅ∞ #tOz# z`«Î=Ú#∞ Å~ÚOK«∞K«∞#flk. D z`«ÎÅÜ«∞"Õ∞
"≥∂Hõ=Δ ∞x K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flk. „â◊√. Ü«∞O ÅÉÏ÷fi KåѨ~O° ÖÏÉèOí =∞#º`Õ
<åkèHõO `«`«óII ^Õxx á⁄Ok =∞é˜Ü≥ÚHõ ÖÏÉèí=Ú#∞ JkèHõ=ÚQÍ
`«ÅOѨ_À J\˜ì Q˘Ñ¨ÊÖÏÉèí=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. <Õ#∞ „|Ǩχ=∞x
Ü≥∞é˜y# "åxH˜ ÉèHí ÍΔ ºÉèHí Δõ º=ÚÅ∞, KÕÜ∞« `«y# Hõ~‡° Å∞QÍx, KÕÜ∞« `«QxÆ
Hõ~‡° Å∞QÍx ÖË=Ù. gxH˜ qkèx¿+^è=Œ ÚÅ∞ ÖË=Ù. W\˜"ì å_»∞ „â◊√`«∞ÅO^Œ∞
J=^èŒ∂`«QÍ, ã¨<åflºã≤QÍ xëê¯=∞Hõ~°‡Ü≥∂yQÍ K≥ѨÊ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
gxH˜ Hõ~°‡ÅO@=Ù.
xq∞+¨O xq∞ëê~°÷O "å j`åj`« x"å~°}"£∞I
JK«ÖÏ ˆHâ◊"Õ ÉèíH˜ÎifiÉèí"≥·ó H˜O „ѨÜ≥∂[#"£∞II 15
122 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
{°ˆˆ xq∞+¨"£∞ ´ HõΔ}"≥∞ÿ##∞† xq∞ëê~°÷"£∞ ´ J~°HõΔ}eTT nsTT##∞,
j`åj`«x"å~°}"£∞ ´ j`À+¨‚=ÚÅ#∞ x„QÆÇ≤ÏOz† ˆHâ◊"Õ ´ ˆHâ◊=Ùx
Ü«∞O^Œ∞† JK«ÖÏ ´ K«eOK«x† ÉèíH˜Îó ´ ÉèíH˜ÎQÆÅ"å_≥·#† qÉèí"≥·ó ´
Éè’QÆ=ÚÅ`À† H˜O „ѨÜ≥∂[#"£∞ ´ Uq∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú.
B|æø±: HõΔ}HÍÅ"≥∞ÿ# „|Ǩ‡#∞Éèí=Ú#∞ á⁄Ok#"åxH˜ W`«~°
ã¨∞Y=ÚÅÔH·# zO`«Ü«ÚO_»^Œx K≥ѨCK«∞<åfl_»∞. HõΔ}"≥∞ÿ##∞ J~°HõΔ}
yÓTÆ##∞ jf+¨‚=ÚÅ#∞ x„QÆÇ≤ÏOz J#QÍ ^Œfi#ÌfiÉèÏ=##∞ q_»z†
ã¨~°fi=ã¨∞Î=ÙÅÜ«∞O^Œ∞#∞ L^•ã‘#=ÚQÍ#∞O_»∞@† Wk L`«Î=∞"≥∞ÿ#
Pã¨#=∞x âߢã¨ÎA˝Å x~°‚Ü«∞=Ú. ''‰õΩ~åº`«Î ^•ã¨#O Ãã÷Â~°º=∂~ÀQƺO
KåVæÖÏѶ¨∞="£∞—— P Pã¨#=Ú Ãã÷Â~°º=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ËÜ«Ú#∞. D
z`«ÃÎ ã~Â÷ º° =Ú (xâ◊ÛÜ«∞ã≤u÷ ) ^è•~°}=Ú. Ѩ~=° ∂`«‡ÜÕ∞ <Õ#x zOuOK«∞@
^蕺#=Ú. D ^蕺#=Ú#∞‰õÄ_® =∞~°K«∞@ ã¨=∂kè. ''Pã¨<Õ#
~°*’ǨÏxΗ— Pã¨#=Ú â◊s~°=ÚÜ≥ÚHõ¯, =∞#ã¨∞ûÜ≥ÚHõ¯ K«OK«Åã≤u÷ Ü≥∞ÿ #
~°*’^è~Œ ‡° =Ú#∞ áÈQ˘@∞ì#<äQ∞Æ @KÕ Jk ã≤~÷ `° fi« =Ú#∞ HõÅ∞QÆ*Ü Ë Ú« #∞.
z`«Î=Úã≤÷~°"≥∞ÿ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ JK«&ÛÅ"≥∞ÿ# ÉèíH˜ÎQÆÅ ™ê^茉õΩ#‰õΩ
Éè’QÆ=ÚÅ`À Uq∞ „ѨÜ≥∂[#=Ú. Pã¨#=Ú Ü≥∂QÆ=Ú#‰õΩ „Ѩ^äŒ=∞
JOQÆ=ÚQÍ #∞O_»∞@=Å# ã≤~÷ `° fi« =Ú#∞ "≥Ú^Œ\QÍ K≥ÑÊ≤ P Ѩ~=° ∂`«‡
Ü«∞O^Œ∞ K«eOK«x ÉèíH˜ÎQÆÅ"å_»x ^蕺# q㨇 $u~°∂Ѩ ã¨=∂kè
K≥Ñʨ |_ç#k. ^≥· fi`«ÉÏè =# q_»z ã¨~fi° =ã¨∞=Î ÙÅÜ«∞O^Œ∞ L^•ã‘#=ÚQÍ
#∞O_»∞#\˜ì Pã¨#=Ú, ã¨HÅõ [QÆ`∞« #Î ∞ q∞^二 QÍK«∂Ѩ٠„áê}ÏÜ«∂=∞=Ú,
z`«Î=Ú Ü≥ÚHõ¯ JO`«~°∞‡Y`«fi~°∂Ѩ „Ѩ`åºÇ¨~°=Ú, z`«Î=ÚÜ≥ÚHõ¯
xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõã≤÷u~°∂Ѩ ^è•~°}, „ÉǨχÜÕ∞ <Õ#x zOuOK«∞ ^蕺#=Ú.
D ^蕺# q㨇 $u~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ã¨=∂kè. D ^蕺#q㨇 $u „ÉǨχ`À
123 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
SHͺ#∞ã¨<åú# ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#\˜ìk. D SHͺ#∞ã¨<åú#"Õ∞ ÉèíH˜ÎÜ«∞x,
ã¨=∂kèÜ«∞x K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk. ''Ѩ~°*Ï˝##∞Î ã¨Væ=∞ó—— Jx
Ü«∂=Ú<åKå~°∞ºÅ =∞`«=Ú. SHͺ#∞ã¨<å÷#~°∂Ѩ ã¨=∂kèÜ«∞O^Œ∞
=Ù#fl"å_»∞, ã¨fi`«¢#∞Î_≥· ã¨~°∞fiÅKÕ`«#∞ Láêã≤OѨ`«y# "å_»∞QÍ,
ã¨~°∞fiʼnõΩ P„â◊Ü«∞Éèí∂`«∞_≥·# ~åAQÍÜ«Ú<åfl_»∞. ã¨~°fi„`å `«#
~ÚKåÛù#∞™ê~°=Ú =iÎOK«∞#∞. W\˜ì J^≥· fiu ã¨fi`«óã¨=∞~°∞ú_»∞ HÍ=Ù#
HÍ~°ºã≤kúx HõeyOK«∞ W`«~° qÉèí==ÚÅ`À „ѨÜ≥∂[#=Ú ÖËx"å_»∞.
''㨠P`å‡ `«`«Î fi=∞ã≤—— Jx ѨeH˜# Kèå<ÀÌQƺ„â◊√uH˜ q~°∞^Œú=ÚQÍ
`«#‰õΩ aè#fl=ÚQÍ ^Õ=`«(P`«‡)HõÅ^Œ#∞ "åiH˜, P ^≥· fi`«ÉÏè = „ѨÑ& ¨ Û=Ú#
`«#HõO>ˇ L`«¯ $+¨μì_≥·# "åxx `«$ѨÙÎx QÍqOK«∞@H˘éÔH· HÍ~°ºã≤kú
Ü«∞O^Œ∞ ã¨=∞~°÷"≥∞ÿ#qQÍ ¿Ñ~˘¯#|_ç# W`«~° qÉèí==ÚÅ P=â◊ºHõ`«
LO_»<Õ=ÙOk. Wk Ö’Hõ<åºÜ«∞=Ú. ''qÉèí"≥·ó H˜O „ѨÜ≥∂[#"£∞——
Jx K≥ÑC¨ @KÕ WO^Œe ÉèHí Θ ''ã¨fiã¨fi~°∂áê#∞ ã¨<åú#O ÉèHí iΘ `«ºaènÜ
è ∞« `Õ——
Ü«∞x NPKå~°º â◊V¯~°∞Å∞ =i‚Oz#\˜ìk.
aèHΔÍ#flO ^ÕǨÏ~°HΔÍ~°÷O Hõ<å÷ j`«x"å~°}OI
Jâ߇#O K« Ç≤Ï~°}ºO K« âßHõO âßÖ’º^Œ#O `«^ä•II16
ã¨=∂#O z#ÎÜÕ∞^Àºw Ü«∞k z<åκ=∞¿ÑHõΔ`ÕI
Éèí∂`«=ã¨∞Î #ºâ’z`Õfi ѨÙ#~°˚#‡ #q^Œº`ÕII 17
{°ˆˆ Ü≥∂w ´ Ü≥∂yÜ≥ÿ∞#"å_»∞† ^ÕǨÏ~°HΔÍ~°÷"£∞ ´ â◊s~°~°HõΔ}‰õΩ†
aèHÍΔ #fl"£∞ ´ aèHÍΔ #fl=Ú#∞† j`«x"å~°}"£∞ ´ K«ex áÈQ˘@∞ìH˘#∞@‰õΩ†
Hõ<å÷ ´ ÉÁO`«#∞† J¿ÑHõ`Δ Õ ´ HÀ~°∞#∞† Jâ߇#"£∞ ´ ~åux† Ç≤Ï~°}º"£∞
´ |OQÍ~°=Ú#∞† `«<ë∏ ´ J>Ë¡† âßHõ"£∞ ´ ‰õÄ~°#∞† âßÖ’º^Œ#&Û ´
âßź#fl=Ú#∞† ã¨=∂#"£∞ ´ ã¨=∞=ÚQ͆ z#ÎÜÕ∞`ü ´ zOuOK«∞#∞†
124 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
z<åκ"£∞ ´ ("≥∂HõΔ=Ú#∞) HÀ~°∞"å_Õx† Éèí∂`«=ã¨∞Îx ´ á⁄O^Œ|_ç#
"å\˜Ü«∞O^Œ∞† Jâ’z`Õfi ´ ^Œ∞óY=Ú ÖˉõΩO_»∞#∞† ѨÙ#~°̊#‡ #q^Œº`Õ
´ (J\˜ì"åxH˜) ѨÙ#~°˚#‡ÖË^Œ∞.
B|æø±: Ü≥∂y =Ú=Ú‰õΩΔ "≥#· KÀ J#ºq+¨Ü∂« 㨉Ωõ _Î ∞» HÍ_»x K≥ÑC¨ K«∞<åfl_»∞.
Ü≥∂yÜ≥ÿ∞#"å_»∞ ˆH=Å ^ÕǨÏ~°HõΔ}Ï~°÷=Ú aèHΔÍ#fl=Ú#∞ =∂„`«=Ú
HÀ~°∞#∞. ^ÒfiÉèÏQ“ ѨÓ~°ÜÕ∞^Œ<≥·fló `ÀÜÕ∞<≥·HõO „ѨѨÓ~°ÜÕ∞`ü! áêÜ≥∂ó
ã¨&Û~°}Ï~å÷Ü∞« K«`∞« ~°=÷ ∞=âı+Ü ¨ ∞Õ `üII JaèÜÚ« Hõ=Î ∞#∞ „QÆ#=÷ Ú #O^Œ∞
`≥eÊ#@∞¡QÍ ~Ô O_»∞ÉèÏQÆ=ÚÅ∞ J#fl=ÚKÕ`#« ∞, XHõ ÉèÏQÆ=Ú [Å=ÚKÕ
ѨÓiOz <åÅæ=ÉèÏQÆ=Ú "åÜ«Ú ã¨OKå~°=Ú#ÔH· q_»∞z ÃÑ@∞ì#\˜"ì å_»∞.
''Éè’HÍÎ^Õ"À =∞¿ÇÏâ◊fi~°ó—— J#∞ ÉèÏ=#ã≤÷~°=ÚQÍ QÆÅ"å_»∞. Éèí∞lOK«∞
#ѨÙ_»∞ Wk ~°∞zHõÅk, Wk ~°∞zÖËx^Œx `«ÅOѨ٠ÖˉõΩO_»∞@‰õΩ
aèHΔÍ#fl=∞x K≥ѨÊ|_ç#k. â◊s~°=Ú#∞ „Ñ≤Ü«∞=Ú`À áÈ+≤OѨ‰õΩO_»
<åÅ∞Hõ ÖËx"åxQÍ Ü«∞O_»=Öˇ#∞. â’¡II Éè’[# =∞Ç≤Ï`«O q^•º
`«∞Ê~°™Èº +‘H‚‘ $õ `«O ~°∂Hõ"Δ ∞£ I JuÅ=} =∞=∞¡ÜÚ« HõOÎ Hõ^⌠#◊ âßM’`«¯@O
=~°˚º"£∞II Jx ǨÏ~îÜ ° ∂≥ QƄѨnÑ≤Hõ =O_ç# ^•xx =∞éÅ "≥KÛ« KÕã#≤ q,
<Õ~Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞#q ÖËxq, JkèHõ=ÚQÍ LѨCHõÅk, ѨÙÅ∞ã¨∞`À
KÕi#k, =∂_ç# J#fl=Ú, q∞QÆ∞Å HÍ~°=ÚQÆÅk =~°˚hÜ«∞=ÚÅx
¿Ñ~À¯#∞@ KÕ`«#∞† QÀ^èŒ∞=∞Å∞, ѨzÛÃÑã¨Å∞, =_»∞¡, "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åx
J#fl=Ú Ü≥∂QÆ=$kú <Àã¨OQÆ∞#x Ü≥∂QÆ`«`ÀÎ fiѨx+¨`«∞Î #O^Œ∞
K≥ÑC¨ @KÕ`#« ∞† ''UHÀaè‰ΩΔõ ~°º^äÀHõóÎ —— aè‰ΩΔõ =Ù UHÍH˜Q<Æ Õ ã¨OK«iOѨ=Öˇ#x
„â◊√u ¿Ñ~˘¯#∞@ KÕ`#« ∞ Ü≥∂QÆ∞ʼnõΩ ã≤^•ú#fl"Õ∞ Ü«Úz`«=∞x „QÆÇÏ≤ OѨ
`«y#k. (ÖËxÜ≥∞_»Å Ѩ^䌺=Ú#∞ Ç≤Ï`«=Ú<≥·# "åxx ã¨fi|∞kúKÕ
qKåiOz „QÆÇÏ≤ OѨ`y« #^Œx ѨD`¶Ï åaè„áêÜ«∞O) ''Ü«∞^ä•ÅÉ’ú Ѩrg™êº
#∞‡x ~åÌ<ÀÎ l`Õ¢xÜ Ì ∞« ó—— Ü«∞^Œ$zÛùH=õ ÚQÍ ^˘~°H#˜ ^•x`À r=Ü«∂„`«
125 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
™êyOK«=Öˇ#x „â◊√uÜÕ∞ „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞K«∞#flk. Z@¡#QÍ JyflǨϟ„`«∞_»∞
Jk~ÚkÜ«∞#Hõ ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ ÉèíH˜ΔOz#@∞¡. ''Hõ<å÷j`« x"å~°}O——
K«ex x"åiOK«∞H˘#∞@‰õΩ =∂„`«"Õ∞ Hõ#÷#∞ J¿ÑH˜ΔOK«∞"å_»∞. â◊s~åaè
=∂#=ÚKÕ r=`«fi=Ú HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. HÍ=Ù# â◊s~å_Û=∂#=Ú#∞
q_»z H“Ñ‘#^è•iÜ≥∞ÿ QÍx, kQÆO|~°∞_≥H· Íx Ü«Ú#fl\˜"ì å_»∞ =jHõ$`Õ¢xÌ
Ü«Ú_»∞ Jx „QÆÇ≤ÏOѨ`«y#k. ~å~Úx, |OQÍ~°=Ú#∞† âßHõ=Ú#∞
âßź#fl=Ú#∞ ã¨=∞=ÚQÍ zOuOK«∞"å_»∞ J#∞@KÕ Jaè=∂#
~°ÇÏ≤ `«∞_»∞, ^Œfi#Ìfi~°ÇÏ≤ `«∞_»∞, ã¨Oâ◊Ü∞« =i˚`∞« _»∞, ^Õfi+¨ÉÏè =# ÖËx"å_»∞
J#∞#k ã¨Ê+¨ì=Ú. ''z<åÎO Éèí∂`«=ã¨∞Îx Jâ’z`Õfi—— "≥∂HõΔ=Ú#∞
HÀé∞"å_»∞ á⁄O^Œ|_ç# "å\˜Ü«∞O^Œ∞ ^Œ∞óY=Ú ÖˉõΩO_»∞#∞. „Ѩu
r=ÙxÜ«∞O^Œ∞ =ÚO^Œ∞QÍ á⁄O^Œ|_»∞#q HÍ=∞ „HÀ^è•^Œ∞Å∞.
SÇ≤ÏHÍaèÖÏ+¨μÅ∞ HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞ÅKÕ`« ^Œ∞óY=Ú á⁄O^Œ∞ K«∞<åfl~°∞.
"≥~· åQÀº^ŒÜ∞« "≥∞#ÿ "å~°∞, "≥∂Hˆ KΔ Û« ù QÆÅ"å~°Å∞, â◊=∞^Œ=∂^Œ∞Å∞ ™êkèOz
HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞Å=Å# HõeÔQ_ç ^Œ∞óY=Ú ÖËx"å~°∞QÍ#∞<åfl~°∞.
HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞ÅKÕ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ# r=#=Ú ™êy¿ãΠѨÙ#~å=$uÎ
~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ^Œ∞óYHÍ~°H"õ ∞≥ #ÿ ã¨O™ê~°=Ú HõÅ∞QÆ∞#∞. "≥∂Hˆ KΔ Û« Qù ÅÆ "å~°Å∞
=ÚO^Œ∞QÍ á⁄O^Œ|_ç# HÍ=∞„HÀ^è•^Œ∞ÅÜ«∞O^Œ∞ (ã¨O™ê~°=∞O^Œ∞)
^Œ∞óY=Ú(HÀiHõ) ÖËHõáÈ=Ù@KÕ`«#∞, â◊=∞^Œ=∂^Œ∞Å#∞ ™êkèOK«∞>
KÕ`«#∞ ѨÙ<å~å=$uÎ ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# ã¨O™ê~°=Ú ÖËx"å~°QÆ∞K«∞<åfl~°∞.
Ç‹ leTqàVü‰uÛ≤s¡‘˚ nX¯«y˚T<Ûä|üs¡«DÏ luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘êdü÷|üìwü‘·T‡
ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ jÓ÷>∑XÊÅùdÔ luÛÑ>∑e<äs¡T®q dü+yê<˚ ‘·èrÜ≥∂^蕺ܫ∞ó
Y `«`ü ´ ^•xx, qã¨Îˆ~} ´ q™êÎ~°=ÚQÍ, `Õ ´ h H˘é‰õΩ, „Ѩ=HΔͺq∞
126 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
N ~å=∞ÖÏÅ ã¨^Œ∞æ~°∞ Ѩ~°„|Ǩχ}Ë #=∞ó
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
#·‘·Ts√∆<Ûë´j·T'
IIJ~°∞˚#L"åK«II
FVͯ~°ã¨º`«∞ =∂Ǩ`«‡ ºO ~°∂ѨO™ê÷#O Ѩ~°O `«^ä•I
`«`«û~°fiO „â’`«∞q∞KåÛùq∞ „|∂Ç≤Ï"Õ∞ ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞II 1
{°ˆˆ ¿ÇÏѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞ ´ FѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞! FVͯ~°ã¨º`«∞ ´ FVͯ~°=Ú
Ü≥ÚHõ¯, =∂Ǩ`«‡º"£∞ ´ =∞Ç≤Ï=∞#∞, ~°∂Ѩ"∞£ ´ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞, `«^•ä
´ J>Ë¡, Ѩ~°O™ê÷#"£∞ ´ „âı+¨ª"≥∞ÿ# ™ê÷#=Ú#∞, `«`«û~°fi"£∞ ´ P
ã¨=∞ã¨=Î Ú#∞, „â’`«∞"£∞ ´ q#∞@#∞, WKåÛùq∞ ´ HÀ~°∞H˘#∞K«∞<åfl#∞.
„|∂Ç≤Ï"Õ∞´ <åH˘é‰õΩ K≥ѨÊ=Ú.
B|æø±: ¿ÇÏ Ñ¨Ù~°∞ëÈ`«Î=∞ ! FVͯ~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∂Ǩ`«‡º=Ú,
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ™ê÷#=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ q+¨Ü«∞=Ú#O`«#∞ q# WK«ÛùHõÅ
"å_»#∞, q=~°=ÚQÍ K≥Ñʨ =Åã≤#k. Jx J~°∞#˚ ∞xKÕ „áêi÷OѨ|_≥#∞.
IIN ÉèíQÆ"å#∞"åK«II
™ê^èŒ∞áê~°÷ =∞ǨÉÏǨϟ Ü«∞<å‡O `«fiO ѨiѨ$K«Ûùã≤I
qã¨Îˆ~} „Ѩ=HΔÍq∞ `«`ÕÎ xQÆk`«O â◊$}∞II 2
{°ˆˆ =∞ǨÉÏǨϟ ´ Q˘Ñ¨ÊÉèí∞[=ÚÅ∞ HõÅ, áê~°÷ ´ F J~°∞˚<å!,
Ü«∞`ü ´ ^Õx<≥·`Õ, `«fi"£∞ ´ h=Ù, ™ê^èŒ∞Ѩ$K«Ûùã≤ ´ K«Hõ¯QÍ J_çyu"À,
´ K≥ѨCK«∞<åfl#∞, xQÆk`«"£∞ ´ K≥ѨÊ|_»∞^•xx, „â◊√}∞ ´ q#∞=Ú.
127 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: FVͯ~° ã¨fi~°∂Ѩ=~°‚#, =∞Ǩ`«‡º=Ú `«`«Î„^ŒÇ¨Ï㨺=ÚÅ∞
`≥Å∞Ѩ=Åã≤#^Œx „ѨtflOK≥#∞. ˆH=Å=Ú „ѨtflOK«∞@ÜÕ∞ q+¨Ü«∞
„QÆǨÏ}=Ú#‰õΩ JkèHÍ~°=Ú HÍ*ÏÅ^Œ∞. K≥ѨÊ|_ç# q+¨Ü«∞=Ú#∞
ã¨=∞~°ú=ÚQÍ JO^Œ∞H˘#QÆÅ"å_≥· Ü«ÚO_»=Öˇ#∞. Hõ#∞Hõ<Õ '¿ÇÏ
=∞ǨÉÏǨϟ— Jx ã¨OÉ’kèOKå_»∞ ÉèíQÆ"å#∞_»∞. Q˘Ñ¨Ê ÉÏǨï=ÙÅ∞
HõÅ"å_®! Ü«∞#QÍ ÉÏQÆ∞QÍ„QÆÇÏ≤ OѨQÅÆ ™ê=∞~°º÷ =ÚQÆÅ"å_® h=_çy#
„Ѩâ◊flKåÅ L`«Î"≥∞ÿ#k. ^•xH˜ ã¨q=~°=ÚQÆ ã¨=∂^è•#=Ú K≥ѨC
K«∞<åfl#∞. „QÆÇ≤ÏOѨ=∞x Ñ¨Öˇ¯#∞.
Ѩ$kè=ºyflâ◊Û |∞∞ˆQfi^À Éèí∂i`Õº= Ñ≤`å=∞ǨÏóI
JH͈~`«∞ ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ „Ѩ^äŒ"Õ∞ „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 3
J#ÎiHõΔO Ü«∞Aˆ~fi^À Éèí∞"À q+¨μ‚ ã¨û<å`«#óI
LH͈~`«∞ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ kfifj˚T „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 4
^Òºã¨∂û~°º ™êû=∞"Õ^Œâ◊Û ã¨fii`Õº= =∞¿ÇÏâ◊fi~°óI
=∞H͈~`«∞ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ `«$fj˚T „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 5
{°ˆˆ „Ѩ^"Œèä ∞Õ ´ "≥Ú^Œ\^˜ #·≥ , „Ѩ}"åOâ◊Hˆ ´ „Ѩ}"åOâ◊"∞≥ #ÿ , JH͈~`«∞
´ JHÍ~°=Ú, ÅÜ«∞"£∞ ´ ÅÜ«∞=Ú#∞, „áê¿ÑÎ ´ á⁄Ok#^ŒQ∞Æ K«∞O_»QÍ,
Ѩ$käq ´ Éèí∂q∞Ü«Ú#∞, Jyflâ◊Û ´ JyflÜ«Ú#∞, |∞∞ˆQfi^Œó ´
|∞∞ˆQfi^Œ=Ú#∞, Éè∂í ó ´ Éè∂í Ö’Hõ=Ú#∞, Ñ≤`å=∞ǨÏó ´ „|Ǩχ, W`Õº=
´ W>Ë¡, kfifÜÕ∞ ´ Ô~O_»=^≥·#, „Ѩ}"åOâ◊ˆH ´ „Ѩ}=ÉèÏQÆ"≥∞ÿ#,
LH͈~`«∞ ´ LHÍ~°=Ú, ÅÜ«∞"£∞ ´ ÅÜ«∞=Ú#∞, „áê¿ÑÎ ´ á⁄Ok#^ŒQ∞Æ
K«∞O_»QÍ, J#ÎiHõΔ"£∞ ´ J#ÎiHõΔÖ’Hõ=Ú#∞, Ü«∞[ˆ~fi^Œó ´ Ü«∞Aˆ~fi^Œ
=Ú#∞, Éèí∞=ó ´ Éèí∞=~À¡Hõ=Ú#∞, ã¨<å`«#ó ´ ã¨<å`«#∞_≥·#, q+¨μ‚ó
´ q+¨μ‚=Ù#∞, *ÏÜ«∞<ÕÎ ´ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl~°∞. `«$fÜÕ∞ ´ =¸_»=^≥·#,
128 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
„Ѩ}"åOâ◊Hˆ ´ „Ѩ}"åOâ◊"∞≥ #ÿ , =∞H͈~`«∞ ´ =∞HÍ~°=Ú, ÅÜ«∞"£∞ ´
ÅÜ«∞=Ú#∞, „áê¿ÑãÎ u¨ ´ á⁄Ok#^ŒQ∞Æ K«∞O_»QÍ, ^Òº' ´ ^Œ∞ºÖ’Hõ=Ú,
ã¨∂~°º' ´ ã¨∂~°º_»∞, ™ê=∞"Õ^⌠Û◊ ´ ™ê=∞"Õ^=Œ Ú#∞, ã¨fi' ´ ã¨fi~À¡H=õ Ú,
=∞¿ÇÏâ◊fi~°' ´ =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞, W`Õº= ´ W>Ë¡ (JQÆ∞#∞)
B|æø±: „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏQÆ=Ú ''JHÍ~°=Ú——. JHÍ~°=Ú
ÅÜ«∞"≥ÚO^ŒQÍ Ñ¨$näfiÖ’Hõ=Ú, Jyfl, |∞∞ˆQfi^Œ=Ú, „|Ǩχ ѨÙ@∞ìK«∞<åfl~°∞.
WK«Û@ Jyfl QÍ~°›Ñ¨`åºyfl ''JHÍ~À bÜ«∞`Õ „|Ǩ‡—— JHÍ~°=Ú#O^Œ∞
„|Ǩχ b#=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
D JHÍ~°=Ú LHÍ~°=Ú#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞K«∞#flk. LHÍ~°=Ú
nxH˜ Éè∂í `«=Ú PHÍâ◊=Ú. Ü«∞Aˆ~fi^Œ=Ú q+¨μ=‚ Ù Jkè^=Õ `«. WK«Û@
Jyfl ^ŒH}Δ˜ Ïyfl. D LHÍ~°=Ú =∞HÍ~°=Ú#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞#∞. ''LHÍ~À
bÜ«∞`Õ Ç¨Ïió—— D LHÍ~°=Ú#O^Œ∞ q+¨μ‚=Ù b#=∞QÆ∞#∞.=∞HÍ~°=Ú
`«$fÜ«∞=∂„`«. nxÖ’Hõ=Ú ^Œ∞ºÖ’Hõ=Ú. ™ê=∞=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#k.
~°∞„^Œ∞_»∞ Jkè^=Õ `«. WK«Û@ Jyfl P=ǨÏhÜ«∂yfl. D =∞HÍ~°=Ú#O^Œ∞
~°∞„^Œ∞_»∞ b#=∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞. Wq „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ J=Ü«∞==ÚÅ∞.
JHÍ~°ó Ñ‘`«=~°‚â◊Û ~°*’QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=ó
LHÍ~° â◊√≈Hõ¡ =~°‚â◊Û ã¨`«fiQÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=óII 6
=∞HÍ~°ó Hõ$+¨‚=~°‚â◊Û `«"≥∂QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=óI
JH͈~K« LH͈~K« =∞H͈~K« ^èŒ#&˚Ü«∞II 7
W^Œ"Õ∞HõO ã¨∞x+¨Ê#fl"≥∂q∞u *’ºu~°∂ѨHõyéTI
{°ˆˆ JHÍ~°ó ´ JHÍ~°=Ú, Ñ‘`«=~°‚â◊Û ´ Ñ‘`«=~°‚=ÚHõÅkÜ«Ú,
~°*’QÆ∞}ã¨=Ú^Œƒù=ó ´ ~°*’QÆ∞}=Ú=Å# |∞\˜ì#kÜ«Ú, LHÍ~°ó ´
LHÍ~°=Ú, â◊√Hõ=¡ ~°â‚ Û◊ ´ â◊√Hõ=¡ ~°=‚ Ú HõÅkÜ«Ú, ã¨`Ϋ fiQÆ∞} ã¨=Ú^Œƒ=ù ó
129 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
´ ã¨`Ϋ fiQÆ∞}=Ú=Å# ѨÙ\˜#ì kÜ«Ú, =∞HÍ~°ó ´ =∞HÍ~°=Ú, Hõ$+¨=‚ ~°â‚ Û◊
´ Hõ$+¨‚=~°‚=Ú HõÅkÜ«Ú#∞, `«"≥∂QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=ó ´ `«"≥∂QÆ∞}=Ú
=Å# ѨÙ\˜ì#kÜ«Ú, (JQÆ∞K«∞#flk).
^èŒ#&˚Ü«∞ ´ F J~°∞˚#∞_®! JH͈~K« ´ JHÍ~°=Ú#O^Œ∞, LH͈~K« ´
LHÍ~°=Ú#O^Œ∞, =∞H͈~K« ´ =∞HÍ~°=Ú#O^Œ∞, *’ºu~°∂ѨHõ"£∞ ´
*’ºuã¨ûfi~°∂Ѩ"≥∞ÿ#k, UHõ"£∞ ´ XHõ¯>ˇÿ#k J~Ú#k, Fq∞u ´
FVͯ~°=Ú, ã¨∞x+¨Ê#fl"£∞ ´ [xOK≥#∞.
B|æø±: F ^èŒ#&˚Ü«∂! Jx ã¨OÉ’kèOK«∞@KÕ D ''~°Ç¨Ï㨺O „|Ǩχ
q^•ºÜ«∂O „^èŒ∂"åyfl ã¨ûO„ѨK«HõΔ`Õ—— K≥ѨÊÉ’=Ù q^Œº J#kèHÍ~°∞
ʼnõΩ LѨ^tÕ OѨ##~°›"∞≥ #ÿ ^Œx, h=Ù ^è#Œ =Ú#∞ [~ÚOz# "å_»=QÆ∞@
KÕ J#QÍ HÀiHõÅ#∞ [~ÚOz# "å_»=QÆ∞@KÕ h‰õΩ LѨ^ÕtOѨ|_»∞
K«∞#fl^Œx `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl_»∞. ªªÇVü‰eTTÁ‘· $s¡ødÔ£ ´ü dü+kÕs¡+ Á|üõVü‰dü‘'· ,
õC≤„k˛πse ø£kÕ´|æ jÓ÷π>dæàqï~Ûø±]‘êμμ $s¡≈£îÔq≈£î, dü+kÕs¡eTTq
Ç#·Ã¤˝ÒìyêìøÏ jÓ÷>∑eTTq+<äT n~Ûø±s¡eTT ø£\<äì düTπsX¯«sê#ês¡´
e#·qeTT. HÓ‘’ <· j
›Ó ÷· <äT]«˙‘êj·T C≤‘·TC≤„q+ >∑T|ü+Ô ‘·~∆ düeT´ø£Œ˝¤ ≤j·T,
nkÕúH˚ Væ≤ kÕú|ü´e÷HÓ’e yê#ê+ <˚M ø√bÕìïs¡∆ùV≤ H√ï∫sêj·T á $<ä´
<äT]«˙‘·T\≈£î ñ|ü<•˚ +|ü‘>· <∑ Tä . düeT´ø£Œ˝¤ ≤s¡eú TT s¡V≤ü dü´eTT>± Á>∑V≤æ +|ü
‘·–q~. HÍ=Ù# Wk L`«Î=∂kèHÍ~°∞Å q+¨Ü«∞=∞x „QÆÇ≤ÏOѨ=Öˇ#∞.
JHÍ~° LHÍ~° =∞HÍ~°=ÚÅ<≥_ç =¸_»HõΔ~°=ÚÅKÕ *’ºu~°∂ѨO|QÆ∞
FVͯ~°=Ú [xOK≥#∞. D *’ºu „^è∞Œ "åyfl ™êfi*Ï˝# `«`å¯~°ºÉè∂í `«"∞≥ #ÿ
™êfiuiHõÎ „ѨÑ&¨ ÍÛ=ÉèÏã¨=Ú#∞ Éèãí ‡¨ "≥Ú#iOK«∞K«∞#flk. ''ã¨~ˆ fi "Õ^•
Ü«∞`«Ê^Œ =∂=∞#xÎ `«áêOã≤ ã¨~åfi}˜ K« Ü«∞^Œfi^ŒxÎ, Ü«∞kK«Ûù<ÀÎ
„|ǨχK«~°ºO K«~°xÎ `«`ÕÎѨ^ŒO 㨢Væ¿ÇÏ} „|g"≥∂ºq∞`Õº `«`ü—— J#∞
„â◊√u „Ѩ=∂}=ÚKÕ D *’ºu~°∂ѨO|QÆ∞ FVͯ~°=Ú „|Ǩχ=Ú#‰õΩ
PÅO|# Éèí∂`«=Ú.
130 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
JHÍ~° LHÍ~° =∞HÍ~å`«‡Hõ"≥∞ÿ# „Ѩ}==Ú#O^Œ∞ JHÍ~°=Ú
"≥Ú^Œ\ ˜=∂„`« Wk Zé]QÍ #∞O_»∞#∞. ^•x â◊H˜Î Ñ‘`« =∞#|_»∞#∞.
J#QÍ ã¨fi~°H‚ ÍxÎQÅÆ k. Wk ~°*’QÆ∞}=Ú=Å# ѨÙ\˜#ì k. ''„Ѩ^=Œè ∂~°HÍÎ
Ñ‘`å=∞ǨϢ^ŒƒÇ¨Ï‡^≥·=`店— ''JHÍ~À ~å[™È~°HÀÎ „|Ǩ‡KÕ`«# LK«º`Õ——
Jx „â◊√`«∞Å∞ „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞K«∞#flq. ~Ô O_»=^ŒQ∞Æ LHÍ~°=Ú ''LHÍ~°
™êûufiHõ â◊√≈HÀ¡ q+¨μ‚i`«ºaènèÜ«∞`Õ—— `≥Å¡x =~°‚=Ú HõÅk. ''kfifÜ«∂
q^Œ∞º=∞f Hõ$ëê‚ q+¨μ^‚ =·≥ `店— Jx nx â◊HΘ Hõ$+¨Ü
‚ ∞« ##k. ÃÑ· „â◊√uÜ«∞O^Œ∞
K≥ÑÊ≤ # â◊√Hõ=¡ ~°=‚ Ú WK«Û@ q^Œ∞º=∞u J#QÍ "≥∞é∞=Ú =O\˜ HÍOuÜ«∞x
K≥ѨÊ|_ç#k. ''Hõ~°¬u ã¨~åfiѨ~å^è•<£ Hõ$+¨‚ó—— Hõ$+¨‚Ü«∞#∞ â◊H˜Î ™ê^茉õΩx
Ü«∞O^Œe `«"∂≥ QÆ∞}~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ã¨~fi° áêѨ=ÚÅ#∞ #tOѨ*ãË ≤ =∞HÍ~°=Ú
#O^Œ∞ b#=∞QÆ∞#∞. =¸_»==∂„`« =∞HÍ~°=Ú. Wk #Å¡x =~°‚=Ú
HõÅk. `«"≥∂QÆ∞}=Ú# ѨÙ\˜ì#k. ~°∞„^Œ∞_»∞ ÉÏǨϺ=Ú#‰õΩ `«"≥∂QÆ∞}
~°∂Ѩ=Ú# Hõ#|_»∞K«∞#flѨÊ\˜Hx˜ P#Î~=° Ú# â◊√^Œãú `¨ fi« ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞QÍ
#∞O_»∞@KÕ ''`«$fÜ«∂ â◊√HÍ¡ ~°∞„^Œ^≥·=`店— Jx J^èŒ~°fitM’Ѩx+¨`«∞Î
K≥ÑC¨ K«∞#flk. =∞HÍ~åkè^=·≥ `«"∞≥ #ÿ ~°∞„^Œ∞xâ◊HΘ â◊√HÍ¡Ü∞« #∞#k. `≥Åx¡
HÍxÎQÆÅk Jx „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ =~°‚ ã¨fi~°∂áê^Œ∞Å#∞ É’kèOKå_»∞.
„u™ê÷#OK« „u=∂„`«O K« „u„|Ǩχ„`«ºHõΔ~°O `«^ä•II 8
„u=∂„`« =∞~°ú=∂„`«O K« „Ѩ}=㨺 qâı+¨`«óI
JëêìVæ&Û K«`«∞ëêÊ^ŒO „u™ê÷#O Ѩ&Û^≥·=`«"£∞II 9
FVͯ~°O Ü≥∂#*Ï<åu „ÉÏǨχ}À #㨄|Ǩχ}óI
{°ˆˆ „Ѩ}=㨺 ´ „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯, „u™ê÷#"£∞ ´ „uq^èŒ ™ê÷#=ÚÅ#∞,
„u=∂„`«"£∞ ´ „uq^èŒ=∂„`«Å#∞, „u„|Ǩχ ´ „|Ǩχ„`«Ü«∞=Ú#∞,
„`«ºHõΔ~°"£∞ ´ JHõΔ~°„`«Ü«∞=Ú#∞, „u=∂„`«"£∞ ´ ‰õÄ@„`«Ü«∞=Ú#∞,
J~°ú=∂„`«O K« ´ J~°ú=∂„`«#∞, qâı+¨`«ó ´ qâı+≤Oz, JëêìVæ"£∞ K«
131 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
´ JëêìV=æ ÚÅ#∞, K«`∞« ëêÊ^Œ"∞£ ´ <åÅ∞QÆ∞ áê^Œ=ÚÅ#∞, „u™ê÷#"£∞
´ ™ê÷#„`«Ü∞« =Ú#∞, Ѩ&Û^≥=· `«"∞£ ´ Ѩ&Û^Õ=`å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ , FVͯ~°"∞£
´ FVͯ~°=Ú#∞, Ü«∞ó ´ U, „ÉÏǨχ}ó ´ „ÉÏǨχ}∞_»∞, #*Ï#u ´
Zé∞QÆ_À, ã¨ó ´ J`«_»∞, # „ÉÏǨχ}ó ´ „ÉÏǨχ}∞_»∞HÍ_»∞.
B|æø±: „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯ „u™ê÷#=ÚÅ∞, JHÍ~°=Ú#‰õΩ ''Ü≥∂-Ü«∞
#ÌH˜Δ}Ë-HõΔ#∞Ê~°∞+¨ó—— J#∞ „â◊√`«º#∞™ê~°=Ú ^ŒHõΔ<Õ„`«=Ú ™ê÷#=Ú.
LHÍ~°=Ú#‰õΩ "å=∞<Õ„`«=Ú ™ê÷#=Ú. "Õ∞~°∞ã¨=∞=∞QÆ∞ =∞HÍ~°=Ú#‰õΩ
„Éè∂í eT^躌 =Ú ™ê÷#=Ú. ''JH͈~ =Ç≤Ïfli`åºÇ¨ï ~°∞H͈~ ǨÏ$k ã¨Oã≤`÷ I«
=∞H͈~ K« „Éèí∞"À~°‡^èÕº „áê}â◊HÍκ „Ѩɒ^èŒÜÕ∞`üI—— JHÍ~°=Ú
=¸ÖÏ^è•~°=Ú "≥·âßfi#~åyfl. LHÍ~°=Ú Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=Ú q+¨μ‚=Ù.
=∞HÍ~°=Ú „Éè∂í =∞^躌 =Ú „áê}â◊H.Θ Jx „â◊√u„Ѩ=∂}˜Hiõ OK«∞K«∞#flk.
''„|Ǩχ„QÆxú ~°H͈~ K« q+¨μ‚„QÆxú~°› $k ã≤÷uóII ~°∞„^Œ„QÆx÷ ¢~°∞ƒù"À~°‡^èÕº
aè^Œº`Õ-HõΔ~° "åÜ«Ú"åI Jx <åaèǨÏ$^ŒÜ«∞ „Éèí∂=∞^茺=ÚÅ#∞ ™ê÷#
„`«Ü«∞=∞O^Œ∞#fl JHÍ~åk =∂„`å„`«Ü«∞=Ú#O^Œ∞ JHÍ~°=Ú „|Ǩχ
„QÆxú, LHÍ~°=Ú Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O^Œe q+¨μ‚„QÆxú, =∞HÍ~°=Ú ~°∞„^Œ„QÆxú
Wq ™ê÷#„`«Ü«∞=Ú. D ™ê÷#„`«Ü«∞=Ú ‰õÄ@„`«Ü«∞=∞#|_»∞K«∞#flk.
„Ѩ}==Ú#‰õΩ „u=∂„`«Å∞ ''ã¨∂÷Å"Õ∞`« ¢^Œúã¨fin~°…Ѩ١`« q∞u F"£∞,
F"£∞,F"£∞—— FVͯ~°=Ú „ǨÏã¨fi, n~°…, Ѩ١`«=∞#∞ =∂„`å„`«Ü«∞=Ú
HõÅk. J L, =∞ J#∞ =¸_»HõΔ~°=ÚÅ∞ „|Ǩχ „`«Ü«∞=Ú. „ǨÏã¨fi n~°…
Ѩ١`«=ÚÅ∞ Hõeã≤# <åÅæ=k J~°ú=∂„`«. 'Ü«∂-=™ê<Õ-㨺
K«`«∞~°÷º~°ú=∂„`å ™ê ™È=∞Ö’Hõ FVͯ~°ó, ™ê^èŒ~°fi} =∞O¢`≥·~°^èŒ~°fi"Õ^Œó
ã¨O=~°HÎ À-yfló =∞~°∞`À q~å\ò UHõi¬ó ÉèÏã¨fif 㨇 $`åóII— D J~°=÷ ∂„`«
J^è~Œ fi° "Õ^=Œ Ú ã¨O=~°HÎ Íyfl =∂Ǩ„QÍã¨=∞#∞ ã¨O[˝HÅõ k. JëêìV=æ ÚÅ∞
132 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
HõÅk. J#QÍ J=ºHõÎ, =∞ǨÏ`«Î`ÀÎ fiáêkèHõ=∞QÆ∞ „|Ǩχ=Ú, JO^Œ∞O_ç
PHÍâ◊=Ú, "åÜ«Ú=Ù, Jyfl, [Å=Ú, Éèí∂q∞ „Hõ=∞â◊ó XHõ^•xKÕ
XHõ\ ˜ ѨÙ\˜ì#k. W@∞¡ JëêìVæ=ÚÅ∞ HõÅk. áê^Œ K«`«∞+¨ìÜ«∞=Ú
HõÅk. ''U`«^ŒHõΔ~°O Ѩ~°O „|Ǩχ, J㨺 áê^•â◊Û`åfi~À "Õ^•ó
K«`∞« ëêÊk^Œ =∞Hõ~Δ O° Ѩ~O° „|Ǩχ—— FVͯ~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ <åÅ∞QÆ∞áê^Œ=ÚÅ∞
|∞∞ˆQfi^•k <åÅ∞QÆ∞ "Õ^Œ=ÚÅ∞. D <åÅ∞QÆ∞ áê^Œ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç#
„Ѩ}==Ú Ñ¨~°„|Ǩχ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú. *Ï„QÆ`«ûfiѨfl ã¨∞+¨μÑ≤Î`«∞sÜ«∞=Ú
ÅÜ«∞O^Œ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. ''JHÍ~À *Ï„QÆu <Õ„`Õ =~°`Î Õ ã¨~fi° [#∞Î+μ¨ I
LHÍ~°ó Hõ}`ª « ã¨ûfi¿Ñfl =∞HÍ~ÀǨÏ$k ã¨∞Ñ≤`Î ó« I JHÍ~°=Ú *Ï„QÆ`∞« #Î O^Œ∞,
LHÍ~°=Ú ã¨fiѨfl=∞O^Œ∞, =∞HÍ~°=Ú ã¨∞+¨μÑ≤ÎÜ«∞O^Œ∞, J~°ú=∂„`«
`«∞sÜ«∞=∞O^Œ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flq. Ѩ&Û^≥=· `«=ÚÅ∞ HõÅ~°∞. ''Ѩ&Û^è•
Ѩ&Û^≥·=`«ºO ã¨HõÅO ѨiѨ~î°º`ÕII „|Ǩχ}ÀǨÏ$^ŒÜ«∞O ™ê÷#O
Hõ}˪q+¨μ‚ã¨û=∂„t`«óI `åÅ∞=∞^èÕº ã≤ú`À~°∞„^À ÖÖÏ@™È÷ =∞¿ÇÏâ◊fi~°óII
<å™ê„ˆQ JK«∞º`«O q^•º`«Î™êº<ÕÎ `«∞ Ѩ~°O Ѩ^Œ"£∞I—— „|Ǩχ, q+¨μ‚=Ù,
~°∞„^Œ∞_»∞, =∞¿ÇÏâ◊fi~°∞_»∞, JK«∞º`«_»∞ (ã¨^•t=Ù_»∞) J#∞ Ѩ&Ûq^èŒ
^≥·=`«=ÚÅ∞ HõÅ~°x Ü≥∞é∞OQÆ=Öˇ#∞. g~°∞ ã¨^Àº*Ï`«, "å=∞^Õ=,
JѶ∞¨ ’~°, `«`∞« Ê~°∞+¨, Dâß#∞Å#∞ "å~°∞. J@∞¡ `≥eÜ«∞x"å_»∞ „ÉÏǨχ}∞
_»x Ñ≤Å∞=|_»∞@ÖË^Œ∞. W\˜ì „Ѩ}=ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ PÅO|#QÍ
KÕã¨∞H˘x Ѩ~°=∂`«‡#∞ ^Œi≈OK«=Öˇ#∞. W\˜ì „Ѩ}= ã¨fi~°∂Ѩ=Ú
=$+¨Éèí=∞x „â◊√`«∞ÅO^Œ∞ K≥ѨÊ|_ç#k. Hõ#∞Hõ<Õ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=ÚÖ’
Dâ◊fi~°^~Œ ≈° #=Ú #Okx(=$+¨É=íè Ú#∞) PÅO|#QÍ *Ëã∞¨ H˘x #˚jT· eÖˇ#x
Ѩ}˜¤`«∞Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
133 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Fq∞`Õº= Ѩ~°O~°∂ѨO Ѩ~°O„|Ǩχ „Ѩ=iÎ`«"£∞II 10
FVͯˆ~`«∞ „ѨqëÈì-ǨÏO „ѨÉèí=ó „Ѩà◊Ü«∞ã¨Î^ä•I
„Ѩ}"Õ ã¨~°fiQÆO ^Õ="Õ∞H©Hõ$`«º ã¨=∞Éèíº¿ã`üII 11
{°ˆˆ Fq∞`Õº= ´ FVͯ~°"∞Õ , Ѩ~O° ~°∂Ѩ"∞£ ´ ã¨~fi° „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ ~°∂Ѩ=ÚQÍ
QÆÅ, Ѩ~°O„|Ǩχ ´ Ѩ~°„|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ, „Ѩ=iÎ`«"£∞ ´ „Ѩ=iÎOѨ
KÕÜ«∞|_ç#k. FVͯˆ~`«∞ ´ FVͯ~°=Ú#O^Œ∞, JǨÏ"£∞ ´ <Õ#∞,
„Ѩq+¨ìó ´ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú<åfl#∞, `«^ä• ´ Pq^èŒ=ÚQÍ<Õ, „Ѩà◊Ü«∞ó ´
„Ѩà◊Ü«∞=Ú, „ѨÉèí=ó ´ L`«ÊuÎ, „Ѩ}"Õ ´ „Ѩ}==Ú#O^Œ∞, ã¨~fi° QÆ"∞£
´ ã¨=∞ã¨Î=Ú#∞ á⁄Ok#, ^Õ="£∞ ´ ÉèíQÆ"å#∞x, UH©Hõ$`«º"£∞ ´
UH©ÉèíqOѨ*Ëã≤, ã¨=∞Éèíº¿ã`ü ´ u≤>∑T>± JÉèíºã≤OѨ=Öˇ#∞.
B|æø±: FO J#∞ JHõ~Δ =° Ú ã¨~fi° „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ ã¨fi~°∂Ѩ=ÚHõÅk. JkÜÕ∞
Ѩ~°„|Ǩχ=Ú. <Õ#∞ FVͯ~°=Ú#O^Œ∞ „Ѩ"ÕtOzÜ«Ú<åfl#∞. P
FVͯ~°"∞Õ [QÆ=ÚÅ L`«ÊuÎ <åâ◊#=ÚʼnõΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flk. J\ì̃
„Ѩ } ==∞O^Œ ∞ 㨠~ ° fi "åºÑ¨ ‰ õ Ω _≥ · # Éè í Q Æ = O`« ∞ x UH© É è í q OѨ * Ë ã ≤
^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
Éèí∂~°∞ƒù= ¿ãûfiu =∞¢<ÕÎ} â◊s~°O Ѩiâ◊√^Œúº`ÕI
â◊ss „Ѩ}=O ^蕺ÜÕ∞ `«û~åfi*Ï˝# x=~°ÎHõ"£∞II 12
{°ˆˆ Éè∂í ~°∞ƒù=¿ãûfiu ´ Éè∂í ~°∞ƒù=ã¨ûfió J#∞ „ѨH@õ QÍÜ«∞„f =∞¢#=Î ÚKÕ`,«
â◊s~°"∞£ ´ Láêkè, Ѩiâ◊√^Œºú `Õ ´ Ѩiâ◊√kú HõÅkQÍ KÕÜ∞« |_»∞K«∞#flk,
â◊ss ´ ^ÕÇÏ≤ , ã¨~åfi*Ï˝#x=~°ÎHõ"£∞ ´ Jq^Œº#∞ x=iÎOѨ*Ü Ë Ú« #\ì̃,
„Ѩ}="£∞ ´ „Ѩ}==Ú#∞, ^蕺ÜÕ∞`ü ´ ^蕺#=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
B|æø±: 'Éèí∂~°∞ƒù=ã¨ûfió— J#∞ =∞¢#Î=Ú ^蕺xOK«∞@KÕ ÉÏǨϟºáêkè
â◊√^Œú=∞QÆ∞#∞. Dq^èŒ=ÚQÍ ÉÏǨϺâ◊√kúQÆÅ LáêkèQÆÅ"å_»∞ „Ѩ}=
134 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
^蕺#=Ú =Å# J*Ï˝#=Ú #tOK«∞#∞. Éèí∂~°∞ƒù=ã¨ûfi~À¡Hõ=ÚÅ∞ K«¢#Ì
ã¨∂~åºQÆ∞flÅ∞ ^Õ=`«Å∞ FVͯ~°=Ú#∞ J#∞ã¨iOzÜ«Ú#flq. FVͯ~°=Ú#∞
P„â◊~ÚOz# =º+≤㪠fi¨ ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ (^Õ=`«Å#∞) ^蕺xOK«∞@KÕ =∞#ó
ã¨ÇÏ≤ `«=ÚQÍ ã¨~ˆ fi¢xÜ
Ì ∞« ã¨=∂Ǩ~° ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ^ÕÇϨ =Ú â◊√^Œ=ú ∞QÆ∞#∞.
ã¨~°fi^Õ=`å ã¨eT+≤ªã¨fi~°∂Ѩ"≥∞ÿ# FVͯ~°=Ú =∞<À"åHͯܫ∞=ÚÅKÕ`«
W\˜^ì xŒ K≥ÑC¨ @‰õΩ gÅ∞ÖËxk. J\˜ì FVͯ~°=Ú#∞ Z=fi_»∞ ^蕺xOK«∞
K«∞<åfl_À "åxx áêѨÑV¨ ¯=Ú ã¨Ê $tOK«∞@ÖË^∞Œ . ''zsfiѨºâ◊√z~åfi-
Ñ≤ Ü≥∂ [¿Ñ¢`Ê« }=O ã¨^•, #ã¨qѨºu áê¿Ñ# Ѩ^‡Œ Ѩ„`« q∞"å=∞ƒù™êII
Jx „â◊√u‰õÄ_® ѨÅ∞‰õΩK«∞#flk.
ˆ~K«HÀKåÛùfi㨠xâßfiã¨ó ѨÓ~°Hõó ѨiK«HõΔ`Õ
`«„^À^èŒó ‰õΩ=∞ƒùHõâ‹ÛÂ= „áê}ÏÜ«∂=∞ ã¨û LK«º`ÕII 13
{°ˆˆ LKåÛùfiã¨xâßfiã¨ó ´ „áê}"åÜ«Ú=Ù#∞ Ö’xH˜ Ñ‘Å∞Û@, |Ü«∞@‰õΩ
q_»∞K«∞@, ѨÓ~°Hóõ ´ ѨÓ~°H=õ ∞xÜ«Ú, ~ˆ K«Hóõ ´ ~ˆ K«H=õ ∞xÜ«Ú, ѨiK«H`Δõ Õ
´ K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flq. `«„^À^èóŒ ´ ^•xx Ö’xH˜,|Ü«∞@‰õΩ Hõ^ÅŒ hÜ«∞Hõ
xÅ∞ѨÙ@, ‰õΩ=∞ƒùHõó ´ ‰õΩ=∞ƒùHõ=Ú, ã¨ó ´ Jk, „áê}ÏÜ«∂=∞ó ´
„áê}ÏÜ«∂=∞x, LK«º`Õ ´ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
B|æø±: „áê}"åÜ«Ú=Ù#∞ |Ü«∞@‰õΩ q_»∞K«∞@ ˆ~K«Hõ=Ú, „áê}
"åÜ«Ú=Ù#∞ Ö’xH˜ ÖÏQÆ∞@ ѨÓ~°Hõ=Ú, J@∞¡ Ö’xH˜ "≥Å∞ѨʼnõΩ
áÈhÜ«∞Hõ x~ÀkèOK«∞@ ‰õΩ=∞ƒùHõ=Ú. D =¸_ç\ ˜ <åK«iOK«∞@
„áê}ÏÜ«∂=∞=Ú J#|_»∞K«∞#flk.
„Ѩ}=ã¨û t~ÀǨº`å‡ `«Å¡HõΔ ºO „|ǨχLK«Û`ÕI
J„Ѩ=∞`«Î ã¨û "Õ^Œú=ºO â◊~°=`«Î#‡Ü≥∂K«º`ÕII 14
{°ˆˆ ã¨t~°ó ´ t~°ã¨ûÇ≤Ï`«"≥∞ÿ#, „Ѩ}=ó ´ „Ѩ}==Ú, P`å‡ ´
135 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ѩ~°=∂`«‡, ™êº`ü ´ JQÆ∞#∞. `«Å¡HõΔ º"£∞ ´ P „Ѩ}==ÚÜ≥ÚHõ¯
ÅHõΔ º=Ú, „|Ǩχ ´ „|Ǩχ=Ú, Wu ´ Jx, LK«º`Õ ´ K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flk,
J„Ѩ=∞`«óÎ ´ „Ѩ=∂^Œ=ÚÖËx "å_≥,· â◊~=° `ü ´ ÉÏ}=Ú=Öˇ, `«#‡Ü«∞ó
´ P „|Ǩχ=∞Ü«Ú_≥#· , ã¨ó ´ J`«_∞» , "Õ`=Ϋ º"£∞ ´ `≥Å∞ã¨∞H˘#^ŒQ∞Æ #x,
LK«º`Õ ´ K≥ѨÊ|_»∞K«∞#flk.
B|æø±: t~ÀÜ«ÚHõÎ „Ѩ}="Õ∞ „|Ǩχ=Ú. 'U+¨Ç¨ÏŸºVͯ~°â◊Û`«∞~°HõΔ~°ó,
K«`«∞ëêÊ^Œó, K«`«∞t≈~°â◊Û`«∞~°~°ú=∂„`«ó— Jx <åÅ∞ÔQ·# JHõΔ~°=ÚÅ∞,
áê^Œ=ÚÅ∞, `«ÅÅ∞ QÆÅk. t~°¿ãû „Ѩ^è•#=∞QÆ∞@O*Ëã≤ ^Õ=`«Åx
Ü≥∞é∞OQÆ∞#k. W\˜ì ^Õ=`åÜ«ÚHõÎ „Ѩ}="Õ∞ „|Ǩχ=Ú. „Ѩ}==Ú#‰õΩ
„|Ǩχ"Õ∞ QÆ∞é∞`«∞. ÉÏ}=Ú ã¨OkèOK«∞#ѨÙ_»∞ Ü≥∂^è∞Œ _»∞ Z@∞¡ ^è#Œ ∞=Ù
#O^Œ∞ ÅHõΔ º=Ú xÅ∞ѨÙ<À, J>Ë¡ Ѩ~„° |Ǩχ=Ú#O^Œ∞ ÅHõΔ º=Ú#∞Oz
^蕺#=Ú KÕÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞.
x=~°Î<ÕÎ „H˜Ü«∂ ã¨û~åfió `«ã≤‡#Ì $¿+ì Ѩ~åѨˆ~I
FVͯ~° „ѨÉèí"å "Õ^• FVͯ~° „ѨÉèí"åã¨ûfi~åóII 15
{°ˆˆ `«ã‡≤ <£ Ѩ~åѨ~ˆ ´ P HÍ~°ºHÍ~°}~°∂ѨÙ_≥#· „|Ǩχ=∞O^Œ∞, ^Œ$¿+ãì u¨
´ ^Œ$+≤Hì Åõ ∞QÆ∞K«∞#∞O_»QÍ, ã¨~åfió ´ ã¨=∞ã¨=Î ÚÖˇ#· , „H˜Ü∂« ó ´ „H˜Ü∞« Å∞,
x=~°<Î ÎÕ ´ x=iÎOѨ|_»∞K«∞#flq. "Õ^•ó ´ "Õ^=Œ ÚÅ∞, FVͯ~°„ѨÉ"íè åó
´ FVͯ~°=Ú#∞O_ç „Ñ¨ÉèíqOz#q. ã¨fi~åó ´ ã¨fi~°=ÚÅ∞, FVͯ~°
„ѨÉèí"åó ´ FVͯ~°=Ú#∞O_ç „Ñ¨ÉèíqOz#q.
B|æø±: FVͯ~° "åK«∞º_»#^Œy# Ü«∂Ѩ~°=∂`«‡#∞ `≥eÜ«∞QÍ ã¨=∞ã¨Î
"≥∞ÿ# „H˜Ü«∞Å∞ x=iÎOѨ|_»∞K«∞#flq. <åÅ∞QÆ∞ "Õ^Œ=ÚÅ∞ ã¨fi~°=Ú
ÅxflÜ«Ú FVͯ~°=Ú =Å#<Õ Ñ¨Ù\˜ì#q.
136 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
FVͯ~° „ѨÉèí=O ã¨~°fiO ¢`≥·Ö’HõºO ã¨K«~å K«~°"£∞I
Fq∞`Õfi= Ѩ~°O~°∂ѨO ǨÏ$`«Ê^Õ‡ K« =º=ã≤÷`«"£∞II 16
{°ˆˆ ¢`≥·Ö’HõºO ´ „u[QÆO|∞Å∞, ã¨K«~åK«~°"£∞ ´ K«~åK«~å`«àHõ"≥∞ÿ#,
ã¨~°fi"£∞ ´ ã¨=∞ã¨Î=Ú, FVͯ~°„ѨÉèí="£∞ ´ FVͯ~°=Úƒ#ѨÙ\˜ì#q.
Fq∞`Õfi= ´ FO J#∞#\˜ì, Ѩ~°O~°∂Ѩ"£∞ ´ „âı+¨ª"≥∞ÿ#~°∂Ѩ=Ú,
ǨÏ$`«Ê^Õ‡K« ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=∞O^Œ∞, =º=ã≤`÷ "« ∞£ ´ LOK«|_çÜÚ« #flk.
B|æø±: K«~åK«~å`«‡Hõ"∞≥ #ÿ „uÖ’Hõ=ÚÅ∞ FVͯ~°=Ú=Å# „ѨÉqíè Oz
#q. FVͯ~°=ÚÜ≥ÚHõ¯ „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ ã¨fi~°∂Ѩ=Ú Ç¨Ï$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=∞O^Œ∞
HõÅ^Œx `≥Å∞ã¨∞H˘#=Öˇ#∞. ''ã¨~fi° ™êº#Ιê÷<ÉÕ ’è º ^èºÕ ÜÕ∞Éèºí ó „ѨnѨ=`ü
„ѨHÍâ◊Ü«∞fu „ѨHÍâ◊ó—— ã¨HõÅ „áê}∞ÅÜ≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞™ê÷#=∞O^Œ∞
^蕺#Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# =ã¨∞Î=Ù nѨ=Ú=Öˇ „ѨHÍtOK«∞K«∞#flk. HÍ=Ù#
„ѨHÍâ◊=Ú (FVͯ~°=Ú) J#|_»∞K«∞#flk. Jx „â◊√u ѨÅ∞‰õΩK«∞#flk.
ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú Pk`«º™ê÷#=Ú. ''Pk`åº<å =∞ǨÏO q+¨μ‚ ~À˚ ºuëê"£∞
~°q ~°Oâ◊√=∂<£—— Jx ÉèíQÆ=næ`« ^•fi^Œâßk`«∞ºÅÖ’ q+¨μ‚=Ù#∞
ǨÏ$^ŒÜ∞« ™ê÷hÜ«ÚxQÍ ¿Ñ~˘¯#flk. ''ã¨~fi° Hõ~}° Ïx =∞#ã≤ ã¨O„ѨuëêªÑº¨
^蕺#O q+¨μ‚ó—— q+¨μ‚=#QÍ ã¨∂÷Åâ◊s~°=∞O^Œe 㨈~fi¢xÌÜ«∞=ÚÅ#∞
=∞#ã¨∞û#O^Œ∞ K«H¯õ QÍ xeÑ≤ ^蕺xOK«∞@ÜÕ∞. J#QÍ W@∞¡ ^蕺xOK«∞
"å_»∞ ™êHΔÍ<åfl~åÜ«∞}∞_»x ÉèÏ==Ú. ''㨈~fi^Õ"åã¨ûOqâ◊hÎu q+¨μ‚ó——
W\˜ì q+¨μ‚=ÙKÕ ã¨HõÅ^Õ=`«Å∞, P ^Õ=`«ÅKÕ ã¨$+≤ìOѨ|_»_ç# ã¨HõÅ
Éèí∂`«=ÚÅ∞ âßOuOK«∞K«∞#flq. nxKÕ "åã¨<åHõΔÜ«∞"≥∞ÿ# r=Ù_Õ
q+¨μ=‚ x FVͯ~°ãfi¨ ~°∂ѨÙ_»x `≥eÜ«ÚK«∞#flk. W\˜ì FVͯ~°=ÚKÕ`<« Õ
Ѩ~„° |Ǩχ=Ú ^Œi≈OѨ|_»∞K«∞#flk. J@∞¡ `≥Å∞ã¨∞H˘x#"å_Õ "≥∂Hõ=Δ Ú
<˘O^Œ∞#∞.
137 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
`«™ê‡`«Î ^ŒÉèíº¿ã^ÕHõO ã¨~°fiQÆO Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°"£∞I
„ǨϙÈfi ^ŒÇ¨Ïu áêáêx n~À… "≥∂HõΔ „Ѩ^•Ü«∞HõóII 17
{°ˆˆ `«™ê‡`ü ´ K«~åK«~å`«‡Hõ"≥∞ÿ „uÖ’Hõ=ÚÅ∞ FVͯ~°=Ú=Å#
„ѨÉqíè Oz#q JO^Œ∞=Å#, UHõ"∞£ ´ XHõ¯>ˇ#ÿ k, ã¨~fi° QÆ"∞£ ´ ã¨~fi° =Ú
"åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞#k, Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°"£∞ ´ Ѩ~°"Õ∞â◊fi~° ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#, `«`ü
´ P „Ѩ}==Ú#∞, JÉèºí ¿ã`ü ´ JÉèºí tOѨ=Öˇ#∞. „ǨÏã¨fió ´ „ǨÏã¨fi=Ú,
áêáêx ´ áêѨ=ÚÅ#∞, ^ŒÇϨ u ´ ^ŒÇÏ≤ OK«∞K«∞#flk. n~°ó… ´ n~°=… Ú,
"≥∂HõΔ„Ñ¨^•Ü«∞Hõó ´ "≥∂HõΔ=ÚxK«∞Û#k.
B|æø±: JO^Œ∞=Å# XHõ¯>ˇÿ#k, ã¨~°fi=Ú "åºÑ≤OzÜ«ÚO_»∞#k,
Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°~°∂Ѩ"≥∞ÿ#^ŒQÆ∞ „Ѩ}==Ú#∞ JÉèíºã≤OѨ=Öˇ#∞. W@∞¡
FVͯ~°=Ú#∞ „Hõ=∞„Hõ=∞=ÚQÍ LK«ÛiOK«∞K«∞ Láêã≤OK«∞#ѨÙ_»∞
ã¨~°fi=Ú „Ѩ}=ã¨fi~°∂Ѩ=∞xÜ«Ú, JkÜÕ∞ „âı+¨ª"≥∞ÿ# á⁄O^Œ`«y#
™ê÷#=∞xÜ«Ú `≥eÜ«Ú#∞. ''ã¨H$õ ^Œ∞K«Ûi`« =∂„`« T~°fiú =Ú<åfl=∞Ü«∞f
`ÀºVͯ~°ó—— UHõ=∂„`« „Ѩ}"ÀKåÛù~}° „âı+Qª¨ uÆ x HõeyOK«∞#∞. J#QÍ
P „Ѩ}==Ú „ǨÏã¨fi"≥∞#ÿ ã¨=∞ãÎ̈áêѨ=ÚÅ#∞ ^ŒÇÏ≤ OK«∞#∞. n~°O… ɡ#·
"≥∂HõΔ=Ú <˘ã¨OQÆ∞#∞. J#QÍ D FVͯ~°=Ú „Ѩà◊Ü«∞ã¨fi~°∂Ѩ=∞x
K≥ѨCK«∞<åfl~°∞. ''„áê}Ï<£ ã¨~åfi<£ „ѨbÜ«∞`Õ Wu „Ѩà◊Ü«∞óI „áê}Ï<£
ã¨~åfi<£ Ѩ~°=∂`«‡x „Ѩ}Ï=∞Ü«∞`«u „Ѩ}=óI K«`«∞~å÷=ã≤÷`« Wu
ã¨~fi° ^Õ="Õ^Ü
Œ ∂≥ xó ã¨~fi° "åK«º=ã¨∞Î „Ѩ}"å`«‡Hõ"∞£ II—— ã¨HÅõ „ѨÑ&¨ Û=Ú
FVͯ~°=Ú#O^Œ∞O_˜ L^ŒƒùqOz ^•xÜ«∞O^ÕÅ~ÚOK«∞#∞. „áê}ÀѨ
„áê}=ÚÅ∞ ã¨~fi° =Ú Å~ÚOK«∞™ê÷#=∞QÆ∞@KÕ FVͯ~°=Ú „ѨàÜ ◊ ∞« =∞#
|_»∞K«∞#flk. nxKÕ`«<Õ (ã¨HõÅ „áê}=ÚÅ#∞ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞
KÕ~°∞Û@#∞|\˜ì) „Ѩ}==∞#|_»∞K«∞#flk. ^Œâ◊q^èŒ"åÜ«Ú ã¨=∂Ǩ~°
138 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
~°∂Ѩ"≥∞ÿ# =∞Ǩ„áê}=Ú Å~ÚOK«∞@KÕ =∞#ã¨∞û ã¨V¯ÅÊqHõÅÊ
~°Ç≤Ï`«"≥∞ÿ "≥∂HõΔ„Ñ¨^Œ=∞QÆ∞K«∞#flk.
J"åK«ºO „Ѩ}=™êº~°÷O Ü«∞ã¨ÎO "Õ^Œ ã¨"Õ^Œq`üI
FVͯ~° „ѨÉèí"Àq+¨μ‚ ¢ã≤Î<Õ„`À =K«™êOѨuóII 18
{°ˆˆ J"åK«º"£∞ ´ W\˜^ì xŒ K≥Ñʨ #ÅqHÍx† „Ѩ}=™êº~°"÷ ∞£ ´ „Ѩ}"å~°÷
=Ú#∞† Ü«∞ó ´ Z=_»∞† "Õ^Œ ´ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞<À† `«"£∞ ´ "åxx†
ã¨"Õ^Œq`ü ´ "Õ^Œq^Œ∞ì>±† q+¨μ‚ó ´ q+¨μ‚=Ù† „u<Õ„`«ó ´ Dâ◊fi~°∞_»∞†
=K«™êOѨuó ´ "åHõÊu† FVͯ~°„ѨÉ=íè ó ´ FVͯ~°=Ú#∞O_ç „Ñ¨Éqíè Ozi.
B|æø±: W\˜^ì xŒ K≥Ñʨ #ÅqHÍx „Ѩ}"å~°=÷ Ú#∞ Z=_»∞ `≥Å∞ã¨∞H˘#∞<À
"å_Õ "Õ^qŒ ^Œ∞_»∞. „u=¸~°∞ÅÎ ∞ D „Ѩ}==Ú#∞O_ç „Ñ¨Éqíè Oz#"å~°∞.
''ã¨~°fiq∞^ŒO „|Ǩχq+¨μ‚~°∞„^Õ¢<åÌó `Õ ã¨O„Ѩã¨∂Ü«∞<ÕΗ— „|Ǩχq+¨μ‚
~°∞„^•^Œ∞Å∞, ã¨~fi° =Ú „Ѩ}==Ú#∞O_çÜ∞Õ Ñ¨Ù@∞ìK∞« #flq. ã¨=∞ã¨=Î Ú#‰õΩ
HÍ~°}™ê÷#"≥∞Üÿ Ú« O_»∞@KÕ Wk 'Ü≥∂x—Ü≥∞ÿ Ü«Ú#fl^Œx „QÆÇÏ≤ OѨ`y« #k.
`«™ÈºKåÛ~°} =∂„`Õ} Ѩ~°O „|Ǩ‡kè QÆK«ÛùuI
„^èŒ∞==∞yfl=∞Ü«∞O ~°∂ѨO `«^ÕÌ¿ÇÏ ã¨=∞kè+≤ª`«"£∞II 19
{°ˆˆ `«ã¨º ´ ^•xÜ≥ÚHõ¯† LKåÛ~°}=∂„`Õ} ´ LKåÛ~°}=∂„`«=ÚKÕ†
Ѩ~°"£∞´ „âı+¨ª"≥∞ÿ#† „|Ǩ‡kèQÆK«Ûùu ´ „|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞†
„^èŒ∞="£∞ ´ xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ#† Jyfl=∞Ü«∞"£∞ ´ Jyfl=∞Ü«∞"≥∞ÿ#† ~°∂Ѩ"£∞ ´
~°∂Ѩ=Ú† `«`ü ´ P FVͯ~°eTT, ^Õ¿ÇÏ ´ <˚V≤ü eTTq+<äT† ã¨=∞kè+≤ª`«"£∞ ´
HõÅ^Œ∞.
B|æø±: „Ѩ}"ÀKåÛ~°} =∂„`«eTTq<Õ Ñ¨~°„|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
xâ◊ÛÅ"≥∞ÿ Jyfl=∞Ü«∞"≥∞#ÿ Ä FVͯ~°eTT <˚V≤ü eTTq+<˚ HõÅ^Œ∞.
139 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
W¢xÌÜ«∂}˜ Ѩâ◊¥<£ ǨÏ`åfi P`«‡<≥·=`«∞ `«∞+¨ºuI
ǨÏ$`«Ê^Œ‡ Hõi‚HÍ=∞^èÕº â◊√^ŒúO nѨtMÏHõ$uII 20
JV√æ+¨ª=∂„`« =∞K«ÅO ^蕺ÜÕ∞nâ◊fi~° =∞=ºÜ«∞"£∞I
{°ˆˆ W¢xÌÜ«∂}˜ ´ W¢xÌÜ«∞=ÚÅ<≥_ç, Ѩâ◊¥<£ ´ Ѩâ◊√=ÙÅ#∞, ǨÏ`åfi
´ K«OÑ≤, P`«‡<≥=· `«∞ ´ P`«‡KÕ`<« ,Õ `«∞+¨ºu ´ ã¨O`À+≤OK«∞K«∞<åfl_»∞.
â◊√^Œ"ú ∞£ ´ Ѩiâ◊√^Œ=ú Ú#∞, nѨtMÏHõ$u ´ nѨtMÏHõ$u HõÅkÜ«Ú#∞,
JV√æ+¨ª=∂„`«"£∞ ´ JV√æ+¨ª Ѩi=∂}=Ú HõÅkÜ«Ú, JK«Å"£∞ ´
K«eOѨxkÜ«Ú, Dâ◊fi~°"£∞ ´ Dâ◊fi~° ã¨fi~°∂Ѩ=Ú<≥·#, FVͯ~°"£∞ ´
FVͯ~°=Ú#∞, ǨÏ$`«Ê^Œ‡Hõi‚HÍ=∞^èÕº ´ ǨÏ$`«Ê^Œ‡Hõi‚HÍ=∞^茺=Ú#,
^蕺ÜÕ∞`ü ´ ^蕺xOѨ=ÅÜ«Ú#∞.
B|æø±: W¢xÌÜ«∞=ÚÅ<≥_ç Ѩâ◊√=ÙÅ#∞ K«OÑ≤, P`«‡KÕ`«<Õ ã¨O`«∞+≤ì
<˘O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. ǨÏ$`«Ê^Œ‡ HõiH‚ =õ ∞^躌 ^Õâ=◊ Ú# â◊√^Œ=ú Ú, nѨtMÏHõ$u
QÆÅk, JV√æ+¨ª=∂„`« „Ѩ=∂}OHõÅk† ã¨fi~°∂Ѩ=Ú, ™ê=∞~°÷º=Ú
*Ï˝#=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ "åx#∞O_ç Hõ^ŒeHõÖËx"å_»QÆ∞@KÕ JK«Å∞_»∞,
q<åâ◊ q„H˜Ü«∂ ~°Ç≤Ï`«∞_»QÆ∞@KÕ J=ºÜ«Ú_»∞ J~Ú#\˜ì Dâ◊fi~°
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å=∞^èÕº nѨ=^Õfi^Œ™ê~°OII 21
„Ѩ}==∞Ü«∞ =∞`«~°¯ ºO Ü≥∂yǨÏ$^•úº# QÆ=∞º"£∞I
J[ǨÏi t=Ü≥∂QÆO ã¨~°fiÉèí∂`«ã¨÷"Õ∞HõOII 22
ã¨Hõ$^ŒÑ≤ =∞#™ê =∂O ^蕺ܫ∞`Õ Ü«∞ã¨û=ÚHõÎóI
{°ˆˆ ǨÏ$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=∞^èºÕ ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« ѨÙ}¤sHõ =∞^躌 =Ú#, nѨ=`ü ´
nѨ=Ú=O\˜"å_»∞, "Õ^™Œ ê~°"∞£ ´ "Õ^=Œ ÚÜ≥ÚHõ¯ xâ◊ÛÜ«∂~°~÷ ∂° ѨÙ_∞» #∞,
„Ѩ}==∞Ü«∞"£∞ ´ „Ѩ}=ã¨fi~°∂ѨÙ_»∞#∞, J`«~¯° º"£∞ ´ TǨf`«∞_»∞#∞,
140 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ü≥∂yǨÏ$^•úº#QÆ=∞º"£∞ ´ Ü≥∂QÆ∞ÅÜ≥ÚHõ¯ ǨÏ$^ŒÜ«∞=Ú#O^Œ∞
^蕺#=ÚKÕ á⁄O^Œy#"å_»∞#∞, J[ǨÏit=Ü≥∂QÆ"∞£ ´ „u=¸~åκ`«‡
‰õΩ_»∞#∞, UHõ"£∞ ´ XHõ¯_»∞#∞ J~Ú#, =∂"£∞ ´ ##∞fl, ã¨Hõ$^ŒÑ≤ ´
XHõ¯™êÔ~·##∞, =∞#™ê ´ =∞#ã¨∞ûKÕ`«, Ü«∞ó ´ Z=_»∞, ^蕺ܫ∞`Õ ´
^蕺xOK«∞K«∞<åfl_À, ã¨ó ´ J`«_»∞, =ÚHõÎó ´ =Ú‰õΩÎ_»∞.
B|æø±: ǨÏ$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å =∞^躌 =Ú# „ѨHÍtOK«∞ "Õ^™Œ ê~°ãfi¨ ~°∂ѨÙ_»∞.
''„â◊√`åº Ü«∞^Œ∞HõOΠѨ~=° ∂~°"÷ ∞Õ `«`—ü — "Õ^=Œ Ú#O^Œ∞ Uk K≥Ñʨ |_ç#^À
Jk „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ k. J\˜ì „âı+"ª¨ ∞≥ #ÿ "Õ^=Œ ÚÅÜ≥ÚHõ¯ xâ◊ÛÜ«∂`«‡Hõ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥,·
„Ѩ}=~°∂ѨÙ_≥· TǨωõO^Œx^≥· Ü≥∂QÆ∞ÅKÕ ^蕺#=Ú# ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞
á⁄O^Œ|_»∞K«∞ =¸i΄`«Ü«∞ ã¨fi~°∂ѨÙ_≥· ã¨~°fiÉèí∂`«ã¨∞÷_≥· UHõ~°∂ѨÙ_≥·#
"åxQÆ#∞#fl ##∞fl XHõ¯ Ѩ~åºÜ«∞"≥∞ÿ# <≥=_»∞ ^蕺xOK«∞<À "å_»∞
"≥∂HõΔ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞.
W_®Ü«∂O "åÜ«Ú=∂~ÀѨº ѨÓ~°~Ú`Àfi^Œ~° ã≤÷`«"£∞II23
`«`À-yflO ^ÕǨÏ=∞^茺ã¨÷O ^•ºÜÕ∞*ÏfiÖÏ =m=$`«"£∞I
{°ˆˆ L^Œ~ã° `÷≤ "« ∞£ ´ L^Œ~É° Ïè QÆ=Ú##∞#fl, "åÜ«Ú"£∞ ´ "åÜ«Ú=Ù#∞,
ѨÓ~°~Ú`åfi ´ ѨÓiOz, W_®Ü«∂"£∞ ´ W_®<å_çÜ«∞O^Œ∞, P~ÀѨº
´ P~ÀÑ≤Oz, `«`«ó ´ Ñ≤=∞‡@, ^ÕǨÏ=∞^茺ã¨÷"£∞ ´ ^ÕǨÏ=∞^茺=Ú#,
*ÏfiÖÏ=m„`«Ü∞« "£∞ ´ *ÏfiÖÏã¨=¸Ç¨Ï=Ú`À P=iOѨ|_ç#, Jyfl"£∞
´ Jyflx, ^蕺ÜÕ∞`ü ´ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
B|æø±: L^Œ~É° Ïè QÆ=Ú##∞#fl "åÜ«Ú=Ù#∞ ѨÓiOz W_®<å_çÜ∞« O^Œ∞
P~ÀÑ≤Oz ^ÕÇϨ =∞^躌 =Ú# *ÏfiÖÏã¨=¸Ç¨Ï=Ú`À K«∞@∞ìH˘#fl Jyflx
^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
141 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ˆ~K«HõO a#∞Ì ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞yfl=∞}¤Å ã¨Oã≤÷`«"£∞II 24
^蕺ÜÕ∞K«Û ˆ~K«ÜÕ∞ `«ÊâßÛ<åfl^ŒO Ñ≤VæÅ =∂ѨÙflÜ«∂`üI
{°ˆˆ a#∞Ìã¨OÜ«ÚHõÎ"£∞ ´ a#∞ÌÜ«ÚHõÎ=Ú#∞, Jyfl=∞}¤Åã¨Oã≤÷`«"£∞ ´
Jyfl=∞}¤Å=Ú#=Ù#flkÜ«Ú#QÆ∞, ˆ~K«Hõ"£∞ ´ ˆ~K«Hõ=Ú#∞, ^蕺ÜÕ∞`ü
´ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞. ~ˆ K«Ü∞Õ `ü #· ´ ~ˆ K«H=õ Ú#∞≈£î&Ü JÉèºí ã≤OѨ=Öˇ#∞.
ѨâßÛ`ü ´ Ñ≤=∞‡@, Ñ≤VæÅ"£∞ ´ Ñ≤VæÅÜ«∞#∞, <å^Œ"£∞ ´ <å^Œ=Ú#∞,
PѨÙflÜ«∂`ü ´ á⁄O^Œ∞#∞.
B|æø±: a#∞ÌÜÚ« Hõ=Î ÚQÆ Jyfl=∞}¤Å=Ú#O^Œ∞#flkÜ«Ú#QÆ∞ ~ˆ K«H=õ Ú
#∞ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞. Ñ≤^ÑŒ ¨ ~ˆ K«HÜ
õ ∂≥ QÆ=Ú#∞ JÉèºí ã≤OѨ=Öˇ#∞. J@∞ÃÑ·
Ñ≤Vàæ <◊ å^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. Wk ã¨∂~°º„QÆÇϨ } Ü«∞[#=∞x K≥Ñʨ |_»∞
K«∞#flk. Ñ≤VÖæ Ï<å_ô=∂~°=æ Ú# ‰õΩ}¤eh™ê÷#=Ú#∞ „Ѩ"tÕ OK«∞ "å_»∞
<å^Œ~°∂Ѩ"≥∞ÿ# „|ǨχѨ^Œ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
„|Ǩ‡`«∞ ѨÓ~°HÀ*˽ܫ∞ó ‰õΩ=∞ƒùHÀ q+¨μ‚~°∞K«º`ÕII 25
ˆ~K«Hõã¨∞Î `«^ä•*Ë˝Ü≥∂ HõΔ~åHõΔ~° =∞Ü«∞t≈=óI
{°ˆˆ ѨÓ~°Hõó ´ Ñ¨Ó~°Hõ=Ú, „|Ǩ‡ ´ „|Ǩχ=∞x, *˽ܫ∞ó ´ `≥eÜ«∞
^Œy#k. ‰õΩ=∞ƒùHõó ´ ‰õΩ=∞ƒùHõ=Ú, q+¨μ‚ó ´ q+¨μ‚=Ù(Jx), LK«º`Õ ´
K≥Ñʨ |_»∞K«∞#flk. `«^•ä ´ J>Ë,¡ ~ˆ K«Hãõ ∞¨ Î ´ ~ˆ K«H=õ Ú, Hõ~Δ åHõ~Δ =° ∞Ü«∞ó
´ HõΔ~åHõΔ~°ã¨fi~°∂ѨÙ&Ó’#, t=ó ´ t=Ù_»x, *˽ܫ∞ó ´ `≥eÜ«∞^Œy#k.
B|æø±: „|Ǩχ ѨÓ~°Hõ„áê}ÏÜ«∂=∞O|x `≥eÜ«∞=Öˇ#∞. Wk JHÍ~°=Ú.
q+¨μ=‚ Ù ‰õΩ=∞ƒù‰„õ áê}ÏÜ«∂=∞=Ú. LHÍ~°™ê÷#=Ú. Hõ~Δ åHõ~Δ ã° fi¨ ~°∂ѨÙ_»∞
t=Ù_»∞ ˆ~K«Hõ„áê}ÏÜ«∂=∞O|x `≥eÜ«∞^Œy#k. =∞HÍ~°™ê÷#=Ú.
142 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
^ÕǨϟ^Õ"åÅÜ«∞ó „áÈHÀÎ r"À ^Õ=ã¨û<å`«#óII 26
`«º*Ë^Œ*Ï˝# x~å‡ÅºO ™È-ǨÏOÉèÏ"Õ# ѨÓ[ÜÕ∞`üI
{°ˆˆ ^ÕǨÏó ´ ^ÕǨÏ=Ú, ^Õ"åÅÜ«∞ó ´ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú(Wu), „áÈHõÎó ´
K≥ѨÊ|_ç#k. r=ó ´ r=Ù_»∞, ã¨<å`«#ó ´ ã¨<å`«#∞_≥·#, ^Õ=ó ´
^Õ=Ù_»∞, `«º*Ë^Œ*Ï˝#x~å‡Åº"£∞ ´ x~å‡Åº~°∂Ѩ"≥∞ÿ# J*Ï˝#=Ú#∞
q_»∞==Öˇ#∞, `«`ó« ´ `«~°∞"å`«, ™È-ǨÏOÉèÏ"Õ# ´ „|Ǩχ=Ú <Õ#∞
J#∞ÉèÏ=#KÕ, ѨÓ[ÜÕ∞`ü ´ ѨÓlOѨ=Öˇ#∞.
B|æø±: ^ÕÇϨ "Õ∞ ^Õ"åÅÜ«∞=Ú. JO^Œ∞#fl r=Ù_Õ ã¨<å`«#∞_≥#· ^Õ=Ù_»∞.
x~å‡Åº~°∂ѨO|QÆ∞ J*Ï˝#=Ú#∞ q_»z P „|Ǩχ=Ú <Õ#∞ J#∞ÉèÏ=#
HõeyÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ ѨÓ[.
|Ç≤Ï¢~åƒù=∞ºu Ü«∞óHõtÛ `«Î ºHÍÎ fi ^ÕǨÏã¨÷q∂â◊fi~°"£∞I
ã¨fiQÆ$¿ÇÏ áêÜ«∞ã¨O `«ºHÍÎ fi aèHΔÍ =∞@u ^Œ∞~°‡uóII 27
tÖÏ=∞$^•Ì~°∞ áê„`Õ+¨μ ^≥·=|∞kúó „ѨHõeÊ`«óII
JHõeÊ`« ã¨ûfiÜ«∞O*’ºu~å`«‡<À ^Õ=`å # H˜OI 28
{°ˆˆ Ü«∞óHõtÛ`ü ´ Z=fi_»∞, ^ÕÇϨ ã¨"÷ ∞£ ´ ^ÕÇϨ =∞O^Œ∞#fl, Dâ◊fi~°"∞£ ´
Dâ◊fi~°∞x, `«ºø±Ô « ´ q_çz, |Ç≤Ïó ´ "≥Å∞ѨÅ, „ÉèÏ=∞ºu ´ u~°∞QÆ∞
K«∞<åfl_À, ã¨ó ´ P, ^Œ∞~°‡uó ´ ^Œ∞+¨ì|∞kúQÆÅ"å_»∞, ã¨fiQÆ$¿ÇÏ ´
ã¨fiQÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞, áêÜ«∞ã¨"£∞ ´ áêÜ«∞ã¨=Ú#∞, `«ºHÍÔ fi ´ q_çz,
aèHΔÍ"£∞ ´ aèHõΔ#∞QÆ∂iÛ, J@u ´ u~°∞QÆ∞K«∞<åfl_»∞.
tÖÏ=∞$^•Ì~∞° áê„`Õ+μ¨ ´ tÖÏ^•~°∞ =∞$}‡Ü«∞=ÚÖˇ#· áê„`«ÅÜ«∞O^Œ∞,
^≥·=|∞kúó ´ ^Õ=`å|∞kú, „ѨHõeÊ`«ó ´ HõeÊOѨ|_ç#kQÍ, (Éèí=u)
ã¨fiÜ«∞O*’ºuó ´ ã¨fiÜ«∞O*’ºuã¨fi~°∂ѨÙ_»QÆ∞, P`«‡ ´ Ѩ~°=∂`«‡, #ó
´ =∞#‰õΩ, JHõeÊ`«ó ´ HõeÊOѨ|_»x, ^Õ=`å#H˜"∞£ ´ ^Õ=Ù_»∞ HÍ_®!
143 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: ã¨fi^ÕǨO`«~°fiiÎÜ«∞QÆ∞ Dâ◊fi~°∞x =^Œe, ÉÏǨϺ=ÚQÍ
Dâ◊fi~°∞_»∞<åfl_»x zOuOK«∞"å_»∞ ã¨fiQÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞#fl H©Δ~å#fl=Ú#∞
q_»z aHõΔ‰õΩ Ñ¨~°QÆ$ǨÏ=Ú#‰õΩ áÈ=Ù@=O\˜k. tÖÏ^•~°∞ =∞$}‡Ü«∞
=ÚÖˇ#· ÉÁ=∞‡ÅO^Œ∞ ^≥=· =∞#∞ |∞kúHÅõ ∞QÆ∞@ HõeÊ`«=Ú. ã¨fiÜ«∞O*’ºu
ã¨fi~°∂ѨÙ_»Q∞Æ Ñ¨~=° ∂`«‡Ü«∞#fl<À JHõeÊ`«∞_»∞. â◊s~°=∞O^Õ ã¨fi`«ãû≤ ^Œ∞_ú ·≥
JHõeÊ`« „|Ǩχ=ÚÜ«ÚO_»QÍ, W`«~° ^Õ=`«Å`À =∞#‰õΩ „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞q∞
<åaè=¸ÖË ã≤÷`«O Ѩ^Œ‡O <åà◊O `«ã¨º ^ŒâßV√æÅ"£∞I
HÀ=∞ÅO `«ã¨º `«<åflà◊O x=∞fl Ѩ^°‡ =∞^èÀ=ÚY"£∞
Hõ^ŒmѨÙ+¨Ê ã¨Vͯâ◊O K«¢#ÌHÍ#Î ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 29
{°ˆˆ <åaè=¸ÖË ´ <åaè=¸Å=Ú#, Ѩ^Œ‡"£∞ ´ Ѩ^Œ‡=Ú, ã≤÷`«"£∞ ´
HõÅ^Œ∞, `«ã¨º ´ ^•xÜ≥ÚHõ¯, <åà◊"£∞ ´ <åà◊=Ú, ^ŒâßV√æÅ"£∞ ´
ѨkJV√æà◊=ÚŠѨiq∞uHõÅk, `«<åflà◊"£∞ ´ P<åà◊=Ú, HÀ=∞Å"£∞
´ =∞$^Œ∞"≥#· k, `«ãº¨ ´ P<åà◊=ÚÜ≥ÚHõ¯, x=∞fló ´ „H˜OkÉèÏQÆ=Ú#,
Ѩ^°‡=∞^èÀ=ÚY"£∞ ´ J^èÀ=ÚHõ Hõ=∞Å=Ú, Hõ^ŒmѨÙ+¨Ê ã¨Vͯâ◊"£∞ ´
Hõ^mŒ ѨÙ+¨Ê ã¨^$Œ â◊"∞≥ #ÿ k, K«¢#HÌ Í#Î ã¨=∞„ѨÉ"íè ∞£ ´ K¢#« HÌ Í#Î =∞}˜ÜÚ≥ Hõ¯
„ѨHÍâ◊=ÚHõÅk, (Éèí=u).
B|æø±: <åaè=¸Å=Ú# XHõ Ѩ^Œ‡=Ú HõÅ^Œ∞. P Ѩ^Œ‡<åà◊=Ú 10
JV√æà=◊ ÚÅ „Ѩ=∂}=Ú HõÅk. q∞QÆ∞Å =∞$^Œ∞"≥#· k. J^èÀÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ
=ÚY=Ú QÆeyÜ«ÚO_»∞#∞. Hõ^mŒ ѨÙ+ʨ ã¨^$Œ â◊"∞≥ #ÿ k. K«¢#HÌ ÍxÎ ã¨=∞„ѨÉíè
HõÅkQÍ#∞#flk. ''T~°úfi"Õ∞„_è®^Œ^èÀ<åÉèËó Hõ#ÌÜ≥∂xó YQÍ}¤=`ü——
"Õ∞„_è»=Ú#‰õΩ ÃÑ·# <åaè=¸Å=Ú# „QÆ∞_»∞¤=Öˇ XHõ =∂O㨠Ñ≤}¤=Ú
HõÅ^Œ∞. Wk Hõ^ŒbѨÙ+¨Ê ã¨^Œ$â◊=∞x K≥ѨC@KÕ WK«Û\˜#∞O_ç 72
"ÕÅ<å_»∞Å∞ ѨÙ\˜ì#=x `≥eÜ«∞^Œy#k. J^èÀÉèÏQÆ=Ú#‰õΩ =ÚY=Ú
144 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
QÆÅ^Œx K≥ѨC@KÕ Wk „Ѩ=$uÎ=∂~°æ=Ú# =Ù#fl"åi q+¨Ü«∞=∞x
ã¨Ê+¨=ì Ú. ''*Ï˝x<å =¸~°fiú QÀ Éè∂í Ü«∂^Œ*Ï˝h<å =∞^èÀ=ÚYó—— „Ѩ=$uÎ
HÍ=ÚÅ q+¨Ü∞« OÖ’ P^è•~åk Hõ=∞Å=ÚÅ∞ J^èÀ=ÚY=ÚÅx, x=$uÎ
=∂~°æ=∞O^Œ∞#fl "å~°Å‰õΩ T~°úfi=ÚY=ÚÅx ã¨Ê+¨ì=Ú.
IIJ~°∞˚# L"åK«II
^Œ∞ifi*˽ܫ∞O ^Œ∞~å~å^茺O ^Œ∞„+¨ÊQÆ=∞ºO [<å~°ú#
J^èÀ=ÚYO Ü«∞^ä• Éèí∂`åfi ǨÏ$^ŒÜÕ∞ ˆH#QÆK«ÛùuII 30
{°ˆˆ ^Œ∞ifi*ËÜ
˝ ∞« "£∞ ´ „QÆÇÏ≤ OѨâH◊ ºõ =ÚHÍxk, ^Œ∞~å~å^躌 "£∞ ´ P~åkèOѨ
â◊Hõº=ÚHÍxk, ^Œ∞„+¨ÊQÆ=∞º"£∞ ´ á⁄O^Œâ◊Hõº=ÚHÍxk, J^èÀ=ÚY"£∞
´ J^èÀ=ÚY=Ú HõÅkÜ«Ú (J~Ú# ǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú#∞), [<å~°ú# ´
¿ÇÏ[<å~°#ú , ǨÏ$^ŒÜ∞Õ ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« =∞O^Œ∞, Ü«∞^ä•Éè∂í `åfi ´ Uq^è=Œ ÚQÍ
<≥·#, ˆH# ´ ^ÕxKÕ`«, QÆK«Ûùu ´ á⁄O^Œ|_»∞K«∞<åfl_»∞.
B|æø±: F [<å~°#ú ! `≥eH˘# â◊Hºõ =Ú HÍxk, P~åkè+|ü gÅ∞ÖË#k,
á⁄O^Œ∞@‰õΩ gÅ∞ÖËxk. J^èÀ=ÚY=Ú QÆeyÜ«ÚO_»∞#kÜ«∞QÆ∞
Ѩ^Œ‡=Ú#∞ ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞ ^ÕxKÕ`« á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞. q=~°=ÚQÍ
`≥Å∞Ѩ=∞x J~°∞˚#∞_»∞ J_çÔQ#∞.
IIÉèíQÆ"å#∞"åK«II
J^èÀ=ÚY#∞ΠǨÏ$`«Ê^Œ‡ =Ú^Œú $`«º „Ѩ}"Õ#`«∞,
QÆ`åfi`«∞ Ѩ^Œ‡HÀâß#Î "Õ∞Hõ¿ãû"Àº ѨÙ#óѨÙ#óII
`«`«ó ѨâßÛ^Œƒù"Õ`«Ê^«‡O ã¨~°fiQÍ„`« ã¨∞MÏ=ǨÏ"£∞I 31
{°ˆˆ J^èÀ=ÚY#∞Î ´ J^èÀ=ÚY"≥∞#ÿ , ǨÏ$`«Ê^Œ‡"£∞ ´ ǨÏ$^ŒÜ∞« Hõ=∞Å=Ú
#∞, „Ѩ}"Õ#`«∞ ´ „Ѩ}==ÚKÕ, L^Œú $`«º ´ T~°úfiQÆ`«"≥Ú#iÛ, Ѩ^Œ‡
HÀâß#Î"£∞ ´ Ѩ^Œ‡HÀâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ JO`«=Ú#∞, QÆ`åfi ´ á⁄Ok, UHõó
145 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
´ XHõ¯_≥#· "å_»∞, ѨÙ#óѨÙ#ó ´ =∂\˜=∂\˜Hx˜ (x~°O`«~=° Ú), ¿ã=ºó
´ ¿ãqOѨ^Œy#"å_»∞QÍ, Éèí=u ´ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞, `«`«óѨâßÛ`ü ´
J@∞Ñ≤=∞‡@, Ѩ^«‡"£∞ ´ ǨÏ$`«¯=∞Å=Ú, ã¨~°fiQÍ„`« ã¨∞MÏ=ǨÏ"£∞ ´
ã¨~åfi=Ü«∞==ÚʼnõΩ#∞ ã¨∞Y=Ú#∞ HõeyOK«∞#kQÍ, (Éèí=u)
B|æø±: J^èÀ=ÚY=ÚQÆŠǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú#∞ „Ѩ}==ÚKÕ T~°úfiQÆ`«
"≥Ú#iÛ. ''„áê}Ï<£ ã¨~åfi<£ Ѩ~°=∂`«‡x „Ѩ}Ï=∞Ü«∞`«u „Ѩ}=ó——
Jx Wk „Ѩà◊Ü«∞=Ú. Wk x=$uÎ=∂~°æ=Ú. x=$uÎ =∂~°æ~°∂Ѩ"≥∞ÿ#
„Ѩ}=^蕺#=ÚKÕ`« J^èÀ=ÚY Hõ=∞Å=ÚÅ∞ T~°fiú =ÚY "≥Ú#~°Ê|_ç
Ѩ^‡Œ HÀâ◊=ÚÜ≥ÚHõ¯ JO`«=Ú#∞á⁄Ok, ã¨fi*ÏfÜ«∞ q*ÏfÜ«∞ ã¨fiQÆ`«
Éè^Ë =Œ ÚÅ∞ÖËx XHõ¯_≥#· "åxx ѨÙ#óѨÙ#ó ¿ãqOz#"å_»∞, „|Ǩχ=Ú
<≥é˜Oy#"å_≥· "≥∂HõΔ=Ú<˘O^Œ∞#∞. `«~°∞"å`« PѨ^Œ‡=Ú ã¨~°fi
^ÕǨÏ=Ú#‰õΩ#∞ ã¨∞Y=Ú#∞ HõÅ∞QÆ *ËÜ«Ú#^ŒQÆ∞#∞.
ǨÏ$kã≤÷`«O ѨV¯[=∞+¨ìѨ„`«O
㨈Hã¨~°O Hõi‚Hõ =∞Ѩºb#"£∞,
JV√æ+¨ª=∂„`«O =Ú#Ü≥∂=^ŒxÎ
^蕺ÜÕ∞u q+¨μ‚O ѨÙ~°∞+¨O ѨÙ~å}"£∞II32
{°ˆˆ ǨÏ$kã≤÷`«"£∞ ´ ǨÏ$^ŒÜ«∞=∞O^Œ∞#fl\˜ì, ѨV¯["£∞ ´ Ѩ^Œ‡=Ú,
J+¨Ñì „¨ `«"∞£ ´ Zxq∞k ^Œà=◊ ÚÅ∞QÆÅk, ã¨Hˆ ã¨~"° ∞£ ´ Hˆ ã¨~Ü
° Ú« Hõ"Î ∞≥ #ÿ k,
Hõi‚Hõ"£∞ ´ Hõi‚Hõ HõÅkÜ«Ú, JÑ≤ ´ J~Ú#ѨÊ\˜H˜, Jb#"£∞ ´
J}˜yÜ«ÚO_»∞#k HÍ^Œ∞, JV√æ+=ª¨ ∂„`«"∞£ ´ JV√æ+=ì¨ ∂„`« „Ѩ=∂}=Ú
QÆÅ (ǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú#O^Œ∞), ѨÙ~°∞+¨O ѨÙ~å}"£∞ ´ ѨÙ~å} ѨÙ~°∞+¨μ_≥#· ,
q+¨μ"‚ ∞£ ´ düs«¡ yê´|æjTÆÓ q ÁãVü≤àeTTqT, ^蕺ÜÕ∞u ´ ^蕺#=Ú*ËÜÚ« =Ú
(Jx), =Ú#Ü≥∂=^ŒxÎ ´ =Ú#∞Å∞ K≥ѨCK«∞<åfl~°∞.
146 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: ǨÏ$^ŒÜ∞« ã≤`÷ "« ∞≥ #ÿ PѨ^‡Œ =Ú# J+¨^ì àŒ =◊ ÚÅ∞#flq. Hˆ ã¨~Ü
° Ú« HõÎ
<åaèHõÅk. nHêVü≤‘·eTT, Vü≤è‘·Œ<äàeTT düe÷Hês¡úø£eTT\T. ø±ì
nHêVü≤‘·eTT <ë«<äX¯<ä˝≤‘·àø£eTT, <ëì nqÔs¡Z‘·eTT>± wü{ÀÿD
XÀuÛ≤ì«‘·yTÓ qÆ yêj·TTeTD¶\eTT, <ëìeT<Û´ä Á‹ø√D≤ø±s¡eTT>± X¯ø,ÔÏ
ªªÁ‹ø√D≤qÔsê“D *vZ+ ø£qø±uÛÑs¡D…Æs¡T´‘·yéTˆ #·ÅHê›s¡∆eTdüÔø£+ <˚e+
eT<Û˚´ s¡ø±ÔeTT“» eTŒs¡yéTμμ Á‹ø√D≤qÔs¡Z‘·eTT>± u≤D*vZeTT, Ä
*vZeTTq≈£î •s¡dTü ‡q+<äT ªªns¡#∆ Å· qj › ÷Ó >±‘Yμμ #·Åqsπ› Ke˝… $uÛ<Ò eä TT
(∫Á<äeTT) ø£\<äT. Bì eT<Û´ä q s¡øeÔ£ s¡í nwü<º fiä |¯ <ü àä eTT }s¡«∆ eTTKeTT>±
ø£\<äT. ªª‘·qà<Û˚´wüº<ä\+ s¡ø£Ô+ ‘·Á‘· ø£\Œ‘·s¡T+ ‘·<Ûëˆ Çwüº<˚yêdüq+
#ês¡T#·ÅHꛑ·|ü $sêõ‘·yéTμμ ªªndü´eT<Û˚´-dæÔ Vü≤è<äj·T+ düHê\+
|ü<äàø√X¯e‘Yˆ dü‘ê«qÔs¡«]ÔH√ <˚yê' ø£Ås¡ÔVü≤v±ÿs¡ #˚‘·Hê'μμ Çø£ÿ&É
dü‘«· >∑TD Á|ü<ëÛ qT˝…q’ {Ϻ nqÔ'ø£sD¡ $•wüß˝º q’… {Ϻ ÁãùV≤àÁ<ë~ <˚e ‘·\T
ñ+≥THêïs¡ì Á‹•œÁu≤Vü≤àD e#·qeTT. á nwü<º \ä |ü<àä y˚T $X‚w+æ ∫
Vü≤è‘·Œ<äàeTì #Ó|Œü ã&ÉT#·Tqï~. P Ѩ^‡Œ =Ú J}˜yÜ«ÚO_»∞#k HÍ^Œ∞.
JV√æ+=ª̈ ∂„`« „Ѩ=∂}=ÚQÆŠǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú#O^Œ∞ q+¨μ=‚ Ùx ^蕺xOѨ
=Öˇ#∞.
J+¨ì Ѩ„`«#∞ΠǨÏ$`«Ê^Œ‡O ^•fi„uOâ◊`«∞¯ã¨∞=∞ã¨Î^ä•
`«„`« =∞^茺ã≤÷`«O ^蕺ÜÕ∞k¢<åÌ^•ºxÌt ^Õ=`å<£II 33
{°ˆˆ ǨÏ$`«Ê^Œ‡"£∞ ´ ǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú, J+¨ìѨ„`«"£∞ ´ Zxq∞k ^Œà◊=ÚÅ∞
HõÅk, `«^•ä ´ J>Ë,¡ ^•fi„uOâ◊`∞« ¯ã¨∞=∞"£∞ ´ =ÚѨÊkÔ~O_»∞ ѨÙ+ʨ =ÚÅ∞
HõÅk, `«„`« ´ PѨ^‡Œ =Ú#O^Œ∞, =∞^躌 ã≤`÷ "« ∞£ ´ =∞^躌 ã≤`÷ ∞« _≥#· "åxx,
kt ´ kHõû=Ú^•Ü«∞=∞O^Œe, W¢<åÌ^•º<£ ´ W¢<åÌk, ^Õ=`å<£ ´
^Õ=`«Å#∞, ^蕺ÜÕ∞`ü ´ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
147 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: J+¨ì^Œà◊Ü«ÚHõÎ"≥∞ÿ# ǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú =ÚѨÊkÔ~O_»∞ ‰õΩã¨∞=∞
Ü«ÚHõÎ=∞QÆ∞K«∞#flk. D =ÚѨÊkÔ~O_»∞ =¸ÖÏ^è•~åk =∞}˜Ñ¨Ó~°
Ѩ~°º#Î=ÚQÍ QÆÅ 32=~°‚ ‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ∞. =¸ÖÏ^è•~° ™êfikèëêª#
=∞}˜ÑÓ¨ ~°H=õ ÚÅ#∞ Ѩ^‡Œ =ÚÅ∞ J<åǨÏ`« ™ê÷#=Ú# b#=∞QÆ∞K«∞#flq.
HÍ=Ù# J+¨ì^Œà◊ ǨÏ$`«Ê^Œ‡=Ú 32 ‰õΩã¨∞=∞=ÚÅ∞ HõÅ^≥·Ü«Ú#flk.
`«`«¯=∞Å =∞^茺ã≤÷`«∞_≥·# ^Õ=Ùx (r=Ùx) W¢<åÌk kHÍÊʼnõΩÅ∞
¿ãqOK«∞K«∞<åfl~°∞. ã¨∂Å÷ â◊s~°=Ú #O^Œe ^Œâ¢ı <Ü ÌÕ ∞« =ÚÅ#∞ =∞#ã¨∞û
#O^Œ∞ K«H¯õ QÍ xeÑ≤ ^蕺xOK«∞@KÕ ''ã¨~fi° Hõ~}° Ïx =∞#ã≤ ã¨O„ѨuëêªÑº¨
^蕺#O q+¨μO‚ ó—— "åã¨<åHõÜ
Δ ∞« "≥∞#ÿ Ü≥∂y q+¨μâ‚ |◊ Ì "åK«∞º_»Q∞Æ K«∞<åfl_»∞.
W\˜ì "åxx W¢xÌÜ«∂kèëêª# ^Õ=`«∞Å ¿ãqOK«∞K«∞<åfl~°∞.
`«ã¨º=∞^茺QÆ`À ÉèÏ#∞~åƒù#∞=∞^茺QÆ`« â◊≈jI
â◊t=∞^茺QÆ`À =Ç≤Ïfl~°fiÇ≤Ïfl=∞^茺QÆ`å „Ñ¨ÉèÏII 34
{°ˆˆ ÉèÏ#∞ó ´ ã¨∂~°∞º_»∞, `«ã¨º ´ ǨÏ$^ŒÜ«∞ѨÙO_»sHõ=ÚÜ≥ÚHõ¯,
=∞^茺QÆ`À ´ =∞^茺#∞á⁄O^≥#∞, â◊j ´ K«¢#∞Ì_»∞, ÉèÏ#∞=∞^茺QÆ`«ó ´
ã¨∂~°∞º#‰õΩ =∞^躌 ÉèÏQÆ=Ú#∞ á⁄Ok#"å_»∞, =Ç≤Ïfl ´ Jyfl, â◊t=∞^躌
QÆ`«ó ´ K«¢#∞Ìx =∞^茺ÉèÏQÆ=Ú#∞, „ѨÉèÏ ´ HÍOu, =Ç≤Ïfl=∞^茺QÆ`å ´
Jyfl=∞^茺=Ú#∞ á⁄Ok#k.
B|æø±: P Ѩ^‡Œ =Ú#‰õΩ =∞^躌 ÉèÏQÆ=Ú# ã¨∂~°∞º_»∞<åfl_»∞. ''`«#‡^èºÕ +¨ì
^ŒÅO ~°HõÎO`«„`« HõÅÊ`«~°∞O `«^è• I W+¨ì^Õ"åã¨#O Kå~°∞ K«¢<åÌ`«Ñ¨
q~ål`«O—— Jx D J+¨ì^Œà◊ Ѩ^Œ‡=Ú#O^Œ∞ W+¨ì^Õ=`«#∞ "åi"åi
W+¨ì^Õ=`«#∞ ^蕺xOѨ=Öˇ#x HõÅ^Œ∞. D Ѩ^Œ‡=∞O^Œ∞#fl ã¨∂~°∞º_»∞
J<ÕHÍHÍ~°=ÚÅ∞ QÆÅ"å_»x, ã¨~°fi`À=ÚY∞_»x, J<ÕHõ #Ü«∞#=ÚÅ∞
HõÅ"å_»x ''ǨÏ$^ŒÜ«∂=∞ƒ~°∞Ǩã‘#O ^蕺ÜÕ∞^•fi qâ◊fi~°∂Ñ≤}"£∞,
148 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
J<ÕHÍHÍ~° Yz`« =∞<ÕHõ =^•<åxfi`«"£∞II J<ÕHõ #Ü«∞<åH©~°‚O
ã¨∂~°ºHÀ\˜ ã¨=∞„ѨÉ"íè ∞£ I „â◊√u „Ѩ=∂}©Hiõ OK«∞K«∞#flk. ''K«¢<åÌ~=ú° ∞ã¨HÎ Oõ
^Õ=O =∞^èÕº ~°HÍÎ=Úƒ[=∞Ê~°"£∞—— D Ѩ^Œ‡=∞^茺=Ú# ã¨∂~°∞º#‰õΩ
#_çq∞ÉèÏQÆ=Ú# K«¢#∞Ì_»∞ HõÅ_»∞. P K«¢#∞Ì#‰õΩ #_»∞=∞ JyflHõÅ^Œ∞.
P Jyfl=∞^茺=∞O^Œ∞ Q˘Ñ¨Ê`Õ[=Ú#flk.
„ѨÉèÏ =∞^茺QÆ`«O Ñ‘~î°O <å<å~°`«fl „Ѩ"Õ+≤ª`«"£∞I
J<ÕHõ ~°`«fl ã¨V©¯~°‚O [fiÅ<å~°¯ ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 35
{°ˆˆ Ñ‘~"°î ∞£ ´ Ñ‘~=°î Ú, „ѨÉÏè =∞^躌 QÆ`"« ∞£ ´ `Õ[=Ú#‰õΩ =∞^躌 ÉèÏQÆ=Ú#∞
á⁄O^≥#∞, `«`ü ´ PÑ‘~=°î Ú, <å<å~°`fl« „Ѩ"+Õ `ª≤ "« ∞£ ´ qq^èŒ ~°`fl« =ÚÅKÕ
Ѩi"Õ+Oª≤ Ѩ|_ç#, J<ÕHõ ~°`fl« ã¨V¯© ~°"‚ ∞£ ´ J<ÕHõ ~°`fl« =ÚÅKÕ "åºÑ¨"Î ∞≥ #ÿ ,
[fiÅ<å~°¯ã¨=∞„ѨÉèí"£∞ ´ JQÍflºk`«∞ºÅ „ѨHÍâ◊=ÚQÆÅ\˜ìkQÍ, (`«`ü
Éèí=u)
B|æø±: ѨÓ~ÀHõâÎ ’¡H=õ Ú# Jyfl =∞^躌 Ü«∞O^Œ∞ `Õ[=Ú#fl^Œx `≥eÊ P
`Õ[=ÚÜ≥ÚHõ¯ =∞Ç≤Ï=∞#∞, JO^Œ∞#fl ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_≥·# Ѩ~°=∂`«‡#∞
QÆ∂iÛÜ«Ú LѨ^tÕ OK«∞K«∞<åfl_»∞. P `Õ[=Ú#‰õΩ =∞^躌 ÉèÏQÆ=Ú#O^Œ∞
XHõ Ñ‘~î°=Ú HõÅ^Œ∞. P Ñ‘~î°=Ú <å<å~°`«fl=ÚÅKÕ Ñ¨i"Õ+≤ì`«"≥∞ÿ#k.
WOHõ#∞ ã¨∂~åºyfl `Õ[=Ú`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# `Õ[=ÚHõÅk.
`«ã¨º =∞^茺ã≤÷`«O ^Õ=O <å~åÜ«∞} =∞<å=∞Ü«∞"£∞I
N=`«û H“ã¨∞ÎÉè’~°ã¨¯O =ÚHÍÎǨ~ÀѨ â’aè`«"£∞II 36
{°ˆˆ `«ãº¨ ´ P Ñ‘~=°î ÚÜ≥ÚHõ¯, =∞^躌 ã≤`÷ «yéT ´ =∞^躌 Ü«∞O^Œ∞#fl"å_»∞,
^Õ=yéT ´ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊√_»∞, J<å=∞Ü«∞"£∞ ´ HõŇ+¨~Ç° Ï≤ `«∞_»∞, N=`«û
H“ã¨∞ÎÉè’~°ã¨¯"£∞ ´ N=`«ûH“ã¨∞ÎÉèí=ÚÅ∞ =HõΔã¨÷Å=∞O^Œ∞QÆÅ"å_»∞,
=ÚHÍÎǨ~ÀѨâ’aè`«yéT ´ =Ú`åºÅǨ~°=ÚÅKÕ`« „ѨHÍtOK«∞K«∞#fl
"å_»∞, <å~åÜ«∞}"£∞ ´ <å~åÜ«∞}∞x.
149 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: P Ñ‘~î°=ÚÜ≥ÚHõ¯ #_»∞=∞ ÉèÏQÆ=∞O^Œ∞ „ѨHÍã¨fi~°∂ѨÙ_»∞,
HõŇ+¨~°Ç≤Ï`«∞_»∞ JQÆ∞ <å~åÜ«∞}∞_»∞ HõÅ_»∞. N=`«û H“ã¨∞ÎÉèí=ÚÅ∞
ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú# HõÅ"å_»∞. =ÚHÍÎÇ¨ ~°=ÚÅKÕ „ѨHÍtOK«∞"å_»∞. nq>±
|üè~∏yê´~ nVü≤v±ÿs¡ |üs¡´qÔyÓTÆq Á|üø£è‘·´wüºø£eTTqT $&ç∫qyê&ÉT ,
øödüTuÔ eÑÛ TT |üè~∏«øÏ düvÿ‚ ‘·eTT, le‘·‡eTT nVü≤v±ÿs¡yê#·øe£ TT n<ä´qÔ
eTT\T düà]+#·T≥#˚ ªªuÛ÷Ñ $Tsêb˛q˝À yêj·TT' K+ eTH√ ãT~∆sπ e#·ˆ
nVü≤v±ÿs¡ Çrj·T+ y˚T _ÛHêï Á|üøè£ ‹qwü<º ëÛ μμ nwüÁº ø£è‹ s¡÷bÕ‘·àø£yTÓ qÆ
»>∑‘T· qÔ T $&ç∫qyê&ÉT. WK«Û@ <å~åÜ«∞}∞_»∞ J#QÍ Ñ¨~=° ∂`«‡#∞O_ç
ѨÙ\˜#ì "å_»∞ r=Ù_»∞. PHÍâ◊=ÚKÕ PKåÛùkOѨ|_ç#"å_»∞. Ѩ$kä"åºk
`«`Ϋ fi㨢VÇæ Ϩ }~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú HõÅ"å_»∞. Láê^è∞Œ ÅKÕ q_»∞=|_ç
„ѨHÍtOK«∞"å_»∞. J\˜ì <å~åÜ«∞}∞x ¿ãqOѨ=Öˇ#∞.
J<ÕHõ ã¨∂~°ºã¨Vͯâ◊O =∞‰õΩ\Ïkè+¨ª =∞ã¨ÎHõ"£∞I
â◊VöO K«„HõO QÆ^•Ñ¨^Œ‡O =Úã¨ÅO Y_»æ"Õ∞=K«II37
{°ˆˆ J<ÕHõ ã¨∂~°ºã¨Vͯâ◊"∞£ ´ J##Î ã¨∂~°º„ѨÉÏè ã¨^$Œ â◊√_»∞, =∞‰õΩ\Ïkè+ì¨
=∞ã¨ÎHõ"£∞ ´ H˜s@=Ú`À JÅV¯iOѨ|_ç# t~°ã¨∞ûQÆÅ"å_»∞, â◊Vö"£∞
´ â◊Vö=Ú#∞, K«„Hõ"£∞ ´ K«„Hõ=Ú#∞, QÆ^• ´ QÆ^Œ#∞, Ѩ^Œ‡"£∞ ´
Ѩ^Œ‡=Ú#∞, =Úã¨Å"£∞ ´ =Úã¨Å=Ú#∞, Y_»æ"Õ∞= K« ´ Y_»æ=Ú#∞
‰õÄ_®, (^èŒiOz# "å_»∞).
B|æø±: P##Îã¨∂~°º „ѨHÍâ◊=∂#∞_»∞, H©s@=ÚKÕ JÅV¯iOѨ|_ç#
t~°ã¨∞û HõÅ"å_»∞. â◊VöK«„Hõ QÆ^•Ñ¨^Œ‡ =Úã¨ÅY_»æ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz#
"å_»∞. ѨÙ}ϺѨÙ}º ã¨O|O^è~Œ Ç° Ï≤ `«"∞≥ #ÿ =∂~°=æ Ú# "åã¨<åHõÜ
Δ ∞« "≥∞#ÿ
r=Ù_»∞† *Ï˝#=ÚKÕ JÅV¯iOѨ|_ç# t~°ã¨∞û HõÅ"å_»∞. *Ï˝#=ÚKÕ
JÅV¯iOѨ|_»∞@ÜÕ∞ =∞‰õΩ@^è•~°}. „uq^è`Œ åѨ=ÚÅ∞ LѨâq◊ ∞OK«∞
150 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
@KÕ ^Œ∞óYã¨Ê~°≈ ÖËx"å_»∞. Hõ#∞Hõ<Õ â◊V=ö Ú„^•^è•i. K«„Hõ^•è iÜ«∞#∞@KÕ
x`«º`«$ѨÙ_Î x» Zé∞OQÆ=Öˇ#∞. =∞iÜ«Ú W¢xÜ Ì ∞« =ÚÅ#∞ Jâ◊fi=ÚÅKÕ
‰õÄ~°Û|_ç# â◊s~°=∞#∞ ~°^äŒ=Ú#∞ #_»∞ѨÙ"å_»#∞ <Õ#∞ Jx
ã¨∂zOK«∞@‰õΩ K«„Hõ=Ú„^•V˜¯`«∞_≥·#"å_»∞. J<å=∞Ü«Ú_»∞ [<å‡#Î~°
Hõ~°‡=Å# |∞\˜ì# ÉÏǨϺ=ÚÅ∞, PO`«~°=ÚÖˇ·# "åº^èŒ∞ÅKÕ Ñ‘_çOѨ
|_»x"å_»∞. ã¨O™ê~°=∞#∞ ~ÀQÆ=Ú#‰õΩ B+¨^èŒ~°∂ѨÙ_»∞. HÍ=Ù#
QÆ^•^è•i. Láê㨉õΩÅKÕ ¿ãqOѨ`«y#"å_»∞. HÍ=Ù# Ѩ^Œ‡=Ú#∞
^èiŒ Oz#"å_»∞QÍ „Ѩ^iŒ ≈OѨ |_®¤_∞» . ^ÕÇ¨ `«‡ÉèÏ=##∞ #tOѨ*Ü Ë Ú«
"å_»∞, Hõ#∞Hõ<Õ =Úã¨Å=Ú ^èiŒ Oz#"å_»x K≥ÑC¨ @. ^≥· fi`«„ѨÑ& ¨ Û=Ú
#∞/ÉèÏ=##∞ Y}˜¤OK«∞"å_»∞, Hõ#∞Hõ<Õ Y_»æáê}˜QÍ =i‚OѨ|_®¤_»∞.
^èŒ#∞~å^•ºÜ«Ú^èÀ¿Ñ`« =∞+¨ìÉÏǨï^èŒ~°O ǨÏi"£∞I
â◊√^Œúã¨Êù\ ˜Hõ ã¨Vͯâ◊O K«¢#ÌHÍ#Î ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 38
{°ˆˆ ^èŒ#∞ó ´ ^èŒ#∞ã¨∞û, Ä<ë´j·TT<Û√ù|‘·yéT ´ "≥Ú^ŒÅ∞QÍQÆÅ
PÜ«Ú^èŒ=ÚÅ`À ‰õÄ_ç# "å_»∞#∞, J+¨ìÉÏǨï^èŒ~°"£∞ ´ Zxq∞k
Éè∞í [=ÚÅ∞ ^èiŒ Oz# "å_»∞, â◊√^Œãú ʨ \ù H˜ õ ã¨Vͯâ◊"∞£ ´ â◊√^Œãú ʨ \˜H=õ Ú
=O\˜ =~°=‚ Ú HõÅ"å_»∞, K«¢#HÌ Í#Î ã¨=∞„ѨÉ"íè ∞£ ´ K¢#« HÌ ÍO`« =∞}∞Å
HÍOu`À „ѨHÍtOK«∞"å_»∞.
B|æø±: WOHõ#∞ ǨÏi ^èŒ#∞~å^•ºÜ«Ú^èŒ=ÚÅ#∞ ^èŒiOz#"å_»∞.
r=ÉèÏ=##∞ ǨÏiOK«∞"å_≥#· ǨÏi ^è#Œ ∞~å^•ºÜ«Ú^è=Œ ÚÅ∞ HõÅ"å_»∞.
''„Ѩ}"À^èŒ#∞ó—— „Ѩ}="Õ∞ ^èŒ#∞ã¨∞û Jx „â◊√uÜÕ∞ „Ѩ=∂}©Hõi&μÛ
K«∞#flk. D ^èŒ#∞ã¨∞û LѨx+¨`«ûO|O^èŒ"≥∞ÿ#\˜ìk. Hõ#∞Hõ<Õ t=
ѨÙ~å}=Ú, q+¨μ^‚ ~Œè À‡`«~Î ° ѨÙ~å}=Ú "≥+· =‚¨ ^è#Œ ∞=Ù W\˜^ì xŒ K≥ÑC¨ @‰õΩ
gÅ∞ÖËx^Œx ѨÅ∞‰õΩK«∞#flq. â◊~ã° ^¨ $Œ â◊√_≥#· r=Ù_»∞ FVͯ~° ^è#Œ ∞=Ù#∞
151 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
PÅO|#QÍ ÔQ·H˘x Ѩ~°„|Ǩχ"Õ∞ JQÆ∞K«∞<åfl_»∞. J+¨ìÉÏǨï=ÙÅ∞
HõÅ"å_»∞. J#QÍ J+¨ì„ѨHõ$u ~°∂Ѩ=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOK«∞"å_»∞. J+¨ì
„ѨHõ$`«∞Å∞ J#QÍ Ñ¨$käq, [Å, Jyfl, "åÜ«Ú, PHÍâ◊, =∞<À, |∞kú
JǨÏVͯ~°=ÚÅ∞ (K«¢#Ì ã¨∂~åºQÆ∞flÅ∞). â◊√^Œúã¨Ê\˜Hõ=Ú=O\˜ =~°‚=Ú
HõÅ"å_»∞. J#QÍ J=~°∞‚_»∞. K«¢#ÌHÍ#Î=∞}∞Å su „ѨHÍtOK«∞"å_»∞.
Ѩ^Œ‡H˜&˚ů ã¨^Œ$â◊O `«Ñ¨ÎHÍ&Û# ã¨xflÉèí"£∞II 39
Hõ$`Õ âıfi`«O ǨÏiO qO^•º ¢`ÕÎ`åÜ«∂O ~°HõÎ=~°‚Hõ"£∞I
{°ˆˆ Ѩ^Œ‡H˜&˚ů ã¨^Œ$â◊"£∞ ´ Ѩ^Œ‡H˜&˚ů ã¨^Œ$â◊√_»∞, `«Ñ¨ÎHÍ&Û#
ã¨xflÉèí"£∞ ´ ѨÙ@=Ú"Õã≤# |VÍæ~°=Ú`À ã¨=∂#"≥∞ÿ# „ѨHÍâ◊=Ú
HõÅ"å_»∞#∞ (J~Ú#), ǨÏi"£∞ ´ <å~åÜ«∞}∞x, Hõ$`Õ ´ Hõ$`«Ü«ÚQÆ
=Ú#O^Œ∞, âıfi`«"£∞ ´ âıfi`«=~°∞‚xQÍ, ¢`ÕÎ`åÜ«∂"£∞ ´ ¢`ÕÎ`åÜ«ÚQÆ=Ú
#O^Œ∞, ~°HõÎ=~°‚Hõ"£∞ ´ ~°HõÎ=~°∞‚xQÍ, qO^•º`ü ´ `≥eÜ«∞=Öˇ#∞.
B|æø±: WOHõ#∞ P q+¨μ‚=٠Ѩ^Œ‡H˜&˚ůã¨^Œ$â◊√_»∞. ѨÙ@=Ú"Õã≤#
|OQÍ~°=Ú`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ „ѨHÍâ◊=ÚHõÅ"å_»∞. D ǨÏi Hõ$`«ÜÚ« QÆ=Ú
# `≥Å¡x=~°‚=Ú#∞, „`Õ`åÜ«ÚQÆ=Ú# ~°HõÎ=~°‚=Ú#∞ HõÅ"å_»∞.
^•fiѨˆ~ âߺ=∞=~°‚&Û Ñ‘`«=~°‚O HõÖ∫Ü«ÚˆQII 40
â◊√^ŒúO ã¨∂HõΔ ‡O x~åHÍ~°O xifiHõÅÊO x~°&˚#"£∞I
{°ˆˆ ^•fiѨˆ~ ´ ^•fiѨ~°=∞O^Œ∞, âߺ=∞=~°‚&Û ´ âߺ=∞=~°‚=Ú
HõÅ"åxxQÍ, HõÖ∫Ü«ÚQˆ ´ HõeÜ«ÚQÆ=∞O^Œ∞, Ñ‘`=« ~°"‚ ∞£ ´ Ñ‘`=« ~°=‚ Ú
HõÅ"åxxQÍ (`≥eÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞), â◊√^Œ"ú ∞£ ´ Ѩiâ◊√^Œ∞_ú ∞» #∞, ã¨∂HõΔ ‡"£∞
´ ã¨∂HõΔ ‡~°∂ѨÙ_»∞#∞, x~åHÍ~°"∞£ ´ PHÍ~° ~°ÇÏ≤ `«∞_»∞#∞, xifiHõÅÊ"£∞
´ qHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»∞#∞, x~°&˚#"£∞ ´ x~°O[#∞_»∞#∞.
B|æø±: =∞é˜Ü«Ú P q+¨μ‚=Ù ^•fiѨ~°Ü«ÚQÆ=Ú#O^Œ∞ âߺ=∞=~°‚=Ú,
1 512 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
HõeÜ«ÚQÆ=Ú# Ñ‘`«=~°‚=Ú#∞ HõÅ"å_»∞. JOuÜÕ∞HÍHõ Ѩiâ◊√^Œ∞ú_»∞.
J#QÍ ™êfiuiHõÎ"≥∞ÿ# "åã¨#Å#∞ „QÆã≤OK«∞"å_»∞. ã¨∂HõΔ ‡~°∂ѨÙ_»∞
J#QÍ PHÍâ◊=Ú "≥Ú^ŒÅ∞ ã¨∂Å÷ `«‰Ωõ HÍ~°}"≥∞#ÿ Ѩ^•~°=÷ ÚÅ∞ ÖËx"å_»∞
JQÆ∞@KÕ ã¨∂‰õΔΩ‡_»∞. W¢xÌÜ«∞=ÚÅKÕ „QÆÇ≤ÏOѨgÅ∞ÖËx"å_»∞. PHÍ~°
â◊¥#∞º_»∞ qHõÅÊ~°Ç≤Ï`«∞_»∞, x~°O[#∞_»∞. J\˜ì"åxx ¿ãqOKåe.
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ =∞[O ^Õ=O `«O qO^•º`«∞Ê~°∞ëÈ`«Î=∞II41
`≥·ÖÏyfl =iÎ ã¨OÜ≥∂QÆ =∞^èŒ∂=∞*’ºu ~°∂ѨHõOI
{°ˆˆ J„Ѩ"∞Õ Ü«∞"£∞ ´ Ѩiq∞u ÖËx"å_»∞#∞, J["£∞ ´ ѨÙ@∞ìHõ ÖËx"å_»∞
#∞, ^Õ="£∞ ´ ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊=∂#∞_»∞#∞, `≥·ÖÏyfl=iÎ ã¨OÜ≥∂QÆ"£∞ ´
`≥·Å=Ú Jyfl=iÎ J#∞"åx ã¨O|O^èŒ=Ú HõÅ^≥·#, J^èŒ∂=∞*’ºu
~°∂ѨHõ"£∞ ´ á⁄QÆÖËx *’ºu~°∂Ѩ=Ú HõÅ"å_»∞(J~Ú#), `«O ´
"åxx, ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞"£∞ ´ ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=ÚxQÍ, (`≥eÜ«∞=ÅÜ«Ú#∞)
B|æø±: WOHõ#∞ J„Ѩ"Õ∞Ü«Ú_»∞, ѨÙ@∞ìHõ ÖËx"å_»∞, ã¨fiÜ«∞O„ѨHÍâ◊
=∂#∞_»∞ Jx Ü≥∞é∞OQÆ`«y#"å_»∞. #∂<≥, =uÎ, xѨC, á⁄QÆQÆÅ
*’ºu=O\˜"å_»∞ HÍ_»∞.
`å^Œ$â◊O Ѩ~°=∞O 㨇ˆ~`åÊ~°ú ǨϺ##ºnèóII 42
HÍ~°}O Ü≥∂QÆq*Ï˝# ¿ÇÏ`«∞™ê^èŒ# =i˚`«OI
{°ˆˆ `å^Œ$â◊"£∞ ´ J@∞=O\˜, Ѩ~°=∞"£∞ ´ „âı+¨ª=Ú#∞, HÍ~°}"£∞ ´
ã¨~°fi=Ú#‰õΩ HÍ~°}Éèí∂`«∞_»∞#∞, Ü≥∂QÆq*Ï˝# ¿ÇÏ`«∞™ê^èŒ# =i˚`«"£∞
´ Ü≥∂QÆ=Ú,âߢã*¨Î Ï˝#=Ú,¿ÇÏ`«∞=Ù,™ê^è#Œ =Ú J#∞#q ÖËx"å_»∞#∞,
(J~Ú#), ~°∂Ѩ"£∞ ´ ~°∂Ѩ=Ú#∞, ¿ÇÏáê~°÷ ´ F áê~å÷! J##ºnèó ´
W`«~° zO`«#Å∞ ÖËx"å_»",·≥ 㨇~ˆ `ü ´ 㨇iOѨ=Öˇ#∞.
B|æø±: F áê~å÷! J@∞=O\˜ „âı+¨ª"≥∞ÿ# ÁãVü≤àeTTH˚ ^蕺xOѨ=Öˇ#∞.
153 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
J`«_Õ ã¨~fi° =Ú#‰õΩ HÍ~°}Éè∂í `«∞_»∞. Ü≥∂QÆq*Ï˝#¿ÇÏ`«∞™ê^è#Œ ~°ÇÏ≤ `«
~°∂ѨÙ_»∞. W`«~° |∞kú ÖËx"å_»x Ü≥∞é˜Oy Ü«∂`«x ѨÓlOK«=Öˇ#∞.
aè<Õfl‰õΩ"Õ∞ƒùÜ«∂^ä•-HÍâ’ =∞ǨHÍâı qbÜ«∞`ÕII
qaè<Õfl „áêHõ$`Õ ^Õ¿ÇÏ`«^ä•--`å‡Ñ¨~°=∂`«‡xI 43
{°ˆˆ ‰õΩ"Õ∞ƒù ´ Ѷ¨∞@=Ú, aè<Õflã¨u ´ aè#fl"≥∞ÿ#^ŒQÆ∞K«∞O_»QÍ, PHÍâ◊ó
´ PHÍâ◊=Ú, Ü«∂^ä• ´ Usu, =∞ǨHÍâı ´ =∞ǨHÍâ◊=Ú#O^Œ∞,
qbÜ«∞`Õ ´ b#=∞QÆ∞K«∞#fl^À, `«^•ä ´ PsuQÍ, „ѨH$õ `Õ ´ „áêHõ$`«"∞≥ #ÿ ,
^Õ¿ÇÏ ´ ^ÕǨÏ=Ú, qaè<Õflã¨u ´ aè#fl"≥∞ÿ#^ŒQÆ∞K«∞O_»QÍ, P`å‡ ´
Je⁄&ÉT, |üs¡e÷‘·àì ´ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ (b#=∞QÆ∞K«∞#flk).
B|æø±: Ѷ∞¨ @=∞O^Œ∞#fl PHÍâ◊=Ú Ñ¶∞¨ @=Ú aè#fl=ÚHÍQÍ =∞ǨHÍâ◊=Ú
# b#"≥∞ÿ# suQÍ Ñ¨&ÛÉèí∂`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# ^ÕǨÏ=Ú #tOѨQÍ r"å`«‡
Ѩ~=° ∂`«‡Ü«∞O^Œ∞ J}˜yÜ«ÚO_»∞#∞. W\˜ì Ѩ~=° ∂`«‡<Õ ¿ãqOѨ=Öˇ#∞.
Jâßfi~°∂_èÀ QÆ*Ï~°∂_èÀ 㨢VÍæ"Õ∞ ã¨V¯>Ë`«^ä•I
U`«^Õ= ã¨^•^蕺~¸ Ѩ~°„|Ǩ‡kè QÆK«ÛùuII 44
{°ˆˆ Jâßfi~°∂_èó» ´ Jâßfi~°∂_è∞» _»∞#∞, QÆ*Ï~°∂_èó» ´ QÆ*Ï~°∂_è∞» _»∞#∞,
`«^ä• ´ J>Ë¡, 㨢VÍæ"Õ∞ ´ ã¨O„QÍ=∞=Ú#O^Œ∞, ã¨V¯>Ë ´ ZO`«\ ˜ Hõ+¨ì
ã¨=∞Ü«∞=∞O^≥#· #∞, U`«^=Õ ´ D „|Ǩχã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞, ã¨^•^蕺~¸
´ ã¨~åfi=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞#∞ ^蕺#=Ú KÕÜ«Ú"å_»∞, Ѩ~°„|Ǩ‡kèQÆK«Ûùu
´ Ѩ~°„|Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞K«∞<åfl_»∞.
B|æø±: ZO`«\˜ Hõ+ì¨ ã¨=∞Ü«∞=∞O^≥#· #∞, Z\˜ì ã¨∞Y=∞O^≥#· #∞ Ѩ~=° ∂`«‡
^蕺#=Ú#∞ q_»∞=~å^Œx LѨ^tÕ OK«∞K«∞<åfl_»∞. Jâßfi~°∂_è∞» _≥· #ѨC_»∞,
QÆ*Ï~ÀǨÏ}=Ú#, Ü«Ú^Œãú =¨ ∞Ü«∞=Ú#, ã¨V¯@ã≤u÷ Ü«∞O^Œ∞ Ѩ~=° ∂`«‡<Õ
154 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ǨÏ$^ŒÜ∞« =Ú# ^蕺xOK«∞"å_»∞ Ѩ~„° |Ǩχ=Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. Jâßfi~ÀǨÏ},
QÆ*Ï~ÀǨÏ}=ÚÅ#∞† Ü«Ú^Œ,ú ã¨V¯@ ã≤`÷ ∞« Å „Hõ=∞=Ú#<Õ ã¨‡iOK«∞@KÕ
WqÜ«Ú „Ѩ=∂^ŒHÍ~°Hõ=ÚÅx „QÆÇ≤ÏOѨ`«y#q. HÍ=Ù# x~°O`«~°
„|Ǩχ^蕺# `«`Ê« ~°∞_≥Ü
· Ú« O_»=Öˇ#∞. Jâßfi~ÀǨÏ} QÆ*Ï~ÀǨÏ}Ï^Œ∞Å∞
ã¨~°fi[# ѨÓAº_»#∞ q+¨Ü«∞=Ú#∞ `≥Å∞ѨÙK«∞#flq. ã¨~°fi[#ѨÓAº_≥·
Ü«ÚO_çÜ«Ú, x~°O`«~°=Ú „|Ǩχ^蕺#`«`«Ê~°∞_≥· Ü«ÚO_»=Öˇ#x
K≥ѨCK«∞<åfl_»∞.
Pã‘<À"å â◊Ü«∂<À"å QÆK«ÛùxÎ+¨ªã¨û^•â◊√zóII
`«™ê‡`«û~°fi„Ѩܫ∞`Õfl# Ü≥∂QÆÜ«ÚHÀÎÉèí"å-~°∞˚#I 45
{°ˆˆ J~°∞˚# ´ FJ~°∞˚#, `«™ê‡`ü ´ JO^Œ∞=Å#, Pã‘<À"å ´
‰õÄ~°∞ÛO_çÜ«Ú#fl#∞, â◊Ü«∂<À"å ´ â◊Ü«∞xOzÜ«Ú#fl#∞, QÆK«Ûù<£ ´
#_»∞K«∞#ѨC_»∞#∞, u+ª̈<£ ´ xÅzÜ«Ú#flѨC_»∞#∞, Jâ◊√zó ´ Jâ◊√z
Ü≥ÿ∞##∞, ã¨^• ´ ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞#∞, ã¨~°fi„Ѩܫ∞`Õfl# ´
ã¨HõÅq^茄Ѩܫ∞`«fl=ÚÅKÕ`«#∞, Ü≥∂QÆÜ«ÚHõÎó ´ Ü≥∂QÆ=Ú`À ‰õÄ_»∞H˘
#fl"å_»=Ù, Éèí= ´ JQÆ∞=Ú.
B|æø±: F J~°∞˚# ! h=Ù ‰õÄ~°∞Û#flѨC_»∞, Ѩ~°∞O_ç#ѨÙÊ_»∞, #_»K«∞
ã¨=∞Ü«∞=Ú#, xÅ∞K«∞#flѨÙÊ_»∞, â◊√zÜ≥∞ÿ ##∞, Jâ◊√zÜ≥∞ÿ ##∞ ã¨~fi° HÍÅ
ã¨~åfi=ã¨÷ÅÜ«∞O^Œ∞#∞ Ѩ~°=∂`«‡`À ‰õÄ_çÜ«ÚO_»∞=Ú. ÃÑ·#K≥Ñ≤Ê#
„áê}ã¨[¯@ ã≤÷uÜ«∞O^Œ∞, WHõ¯_» K≥ѨÊ|_»∞K«∞#fl ã¨fi„QÍ=∞, ã¨fiQÆ$ǨÏ
ã¨O|O^èŒ ã¨∞Yã≤÷uÜ«∞O^Œ∞ J#QÍ h~ÚO@ â◊Ü«∞# QÆ$ǨÏ=∞O^Œ∞
„Ñ≤Ü«∞"åkxÜ≥ÿ∞# ÉèÏ~°º`À‰õÄ_çÜ«Ú#fl#∞, „|Ǩχ^蕺#=Ú#∞ q_»∞=
~å^Œx LѨ^ÕtOK«∞K«∞<åfl_»∞.
155 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
J#Îã¨ûVæO |Ç≤Ïã¨ûVæO =∂`«‡ã¨VæO Ѩi`«º*Ë`üII
ã¨~°fiã¨Væx=$`åÎ`å‡ Ñ¨âıº^•`å‡# =∂`«‡xI 46
{°ˆˆ J#Îã¨Væ"£∞ ´ PO`«~O° yHõ ã¨O|O^è=Œ Ú#∞, |Ç≤Ïã¨ûVæ"£∞ ´ ÉÏǨϺ
ã¨O|O^è=Œ Ú#∞, P`«‡ã¨V"æ ∞£ ´ =∞#ã¨∞û`À_ç ã¨O|O^è=Œ Ú#∞, Ѩi`«º*Ë`ü
´ q_çzÃÑ@ì=Öˇ#∞, ã¨~fi° ã¨Væ x=$`åÎ`å‡ ´ ã¨=∞ã¨|Î O^è=Œ ÚÅ#∞ =ke#
=∞#ã¨∞ûHõÅ"å_»∞, P`å‡#"£∞ ´ `«##∞, P`«‡x ´ Ѩ~°=∂`«‡Ü«∞O^Œ∞,
Ѩâıº`ü ´ K«∞_»=Öˇ#∞.
B|æø±: PO`«~O° yHõ ã¨O|O^è=Œ Ú#∞, ÉÏǨϺ ã¨O|O^è=Œ Ú#∞, =∞#ã¨∞û`À
ã¨O|O^è=Œ Ú#∞ =^ŒeÜ«ÚO_»=Öˇ#∞. Wqfi^è=Œ Ú# ã¨=∞ãÎ̈|O^è=Œ ÚÅ#∞
=^Œe#"å_≥· „Ѩu"å_»∞ P`«‡Ü«∞O^Œ∞ ^Œ$+≤Qì ÅÆ "å_≥· Ѩ~=° ∂`«‡‰õÄ `«#‰õÄ
Éè^Ë =Œ ÚÖË^xŒ `«Åz `å<Õ Ñ¨~=° ∂`«‡Ü«∞#∞ ^Œ$_èÉ» Ïè =# HõeyÜ«ÚO_»=Öˇ#∞.
q+¨Ü«∂--ã¨HõÎ z`åÎ<å=∞O^茿ãº#∂Ì^ŒÜ«∞O Ü«∞^è•II
w`å™ê~°q∞^ŒO âßG =ÚHõÎO "≥∂HΔÍ~°÷ ã≤^ŒúÜÕ∞I 47
{°ˆˆ q+¨Ü∂« ã¨HÎõ z`åÎ<å"£∞ ´ q+¨Ü∞« =ÚÅÜ«∞O^Œ∞ Pã¨H"Îõ ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û
HõÅ"åiH˜, J#ú㺨 ´ JO^è∞Œ #‰õΩ, W#∂Ì^Ü Œ ∞« O ´ K«¢<ÀÌ^Ü
Œ ∞« =Ú, Ü«∞^ä•
´ Ü≥∞\’¡, LHõÎ"£∞ "≥∂HΔÍ~°÷ã≤^Œ÷ÜÕ∞ ´ "≥∂HõΔ=Ú ã≤k÷OK«∞@H˘é‰õΩ K≥ѨÊ
|_ç#, w`å™ê~°"£∞ ´ w`å™ê~°"≥∞ÿ#\˜ì, âߢã¨Î"£∞ ´ âߢã¨Î=Ú#∞ (`«^ä•)
B|æø±: JO^èŒ∞#‰õΩ Z@∞¡ K«¢<ÀÌ^ŒÜ«∞=Ú x~°~°÷Hõ"≥∂, <å<åq+¨Ü«∞
"å&ÍÛù㨉õΩÎÖˇ·# "å~°Å‰õΩ D w`åâßG=Ú J>Ë¡ JQÆ∞#∞. N ÉèíQÆ=næ`å
™ê~°=Ú ˆH=Å=Ú "≥∂HõΔ=Ú#∞ HÀ~°∞"å~°Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞.
`«„`« ã≤÷`«O „|ǨχâßGO "Õ^ŒâßG ã¨∞xtÛ`«OII
W^ŒOâßGO =∞Ü«∂„áÈHõÎO QÆ∞ǨϺO "Õ^•~°÷qã¨Î~°OI48
{°ˆˆ `«„`« ´ P „|Ǩχq+¨Ü«∞=Ú#O^Œ∞, ã≤÷`«"£∞ ´ L#flk=Ú#∞, „|Ǩχ
156 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
âߢã¨Î"£∞ ´ „|Ǩχ „Ѩuáê^ŒHõ âߢã¨Î=Ú#∞, "Õ^Œâߢã¨Î ã¨∞xtÛ`«"£∞ ´
"Õ^Œâߢã¨Î=ÚÅ#∞ QÆ∂iÛ# xâ◊ÛÜ«∂~°÷~°∂Ѩ=Ú#∞, QÆ∞ǨϺ"£∞ ´ ~°Ç¨Ï㨺
=Ú#∞, "Õ^•~°q÷ ã¨~Î "° ∞£ ´ "Õ^=Œ ÚÅÜ≥ÚHõ¯ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ qâ◊nHõiOK«∞
#kÜ«Ú#∞(J~Ú#), W^Œ"£∞ ´ D, âߢã¨Î"£∞ ´ âߢã¨Î=Ú, =∞Ü«∂ ´
<åKÕ`«, „áÈHõÎ"£∞ ´ K≥ѨÊ|_ç#k.
B|æø±: „|ǨχѨ^•~°÷ „Ѩuáê^ŒH=õ Ú#∞, K«`∞« ~ˆ fi^Œ=ÚÅKÕ`#« ∞, âßG=ÚÅ
KÕ`«#∞ K«Hõ¯QÍ x~°‚~ÚOѨ|_»∞#kÜ«Ú, Ju~°Ç¨Ï㨺"≥∞ÿ#kÜ«Ú, "Õ^Œ=Ú
Ü≥ÚHõ¯ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ qâ◊nHõiOK«∞#kÜ«Ú JQÆ∞ D w`åâßG=Ú#∞
<Õ#∞ K≥Ñ≤ÊÜ«ÚO\˜x. Wk ~°Ç¨Ï㨺=∞x K≥Ñ≤ÊÜ«ÚO_»∞@KÕ WǨ=Ú„`«
ѶŨ Éè’QÍk "≥~· åQƺ=Ú ÖË#\ì̃"åxH˘é‰õΩ LѨ^tÕ OѨ`y« #k HÍ^Œ∞ Jx
K≥Ñ≤ÊÜ«Ú<åfl_»∞. ''QÆ∞Ǩº^Œ∞æǨϺ`«Ô~·ëê # „áêHõ$`åÜ«∞ LѨ^Õ+¨ì"åº
™êuÎfiHÍÜ«∞ J#Î~°∞‡MÏÜ«∞ Ѩiâ◊√„â◊¥+¨"Õ—— Jx „â◊√uÜÕ∞ W\˜ìq^Œº
''™êuÎ fiHÍÜ«∞—— ã¨`Ϋ fiQÆ∞} qt+¨μ#ì ‰õΩ 'J#Î~∞° ‡MÏÜ«∞— „ѨÑ&
¨ Û"åã¨#Å#∞O_ç
q=ÚY∞_≥· J#Î~°∞‡Y∞_≥·# "åxH˘é‰õΩ 'Ѩiâ◊√„â◊¥+¨"Õ— ™êfiKå~°º
â◊√„â◊¥+¨Ü«∞O^Œ∞ Pã¨H˜ÎQÆÅ"åxH˘é‰õΩ LѨ^ÕtOѨ`«y#kÜ«∞x
K≥Ñ≤ÊÜ«Ú#flk.
Ü«∞ó Ѩˆ~î`«Ê~°Ü«∂ ÉèíHÍÎ º ã¨QÆKÕÛùkfi+¨μ‚™ê=∞º`åOII
U`«`«∞Ê}ºO áêѨǨÏ~°O ^èŒ#ºO ^Œ∞ã¨ûfiѨfl<åâ◊#OI49
{°ˆˆ ѨÙ}º"£∞ ´ ѨÙ}º~°∂Ѩ"≥∞ÿ#kÜ«Ú, áêѨǨÏ~°"£∞ ´ áêѨ=ÚÅ#∞
ǨÏiOK«∞#kÜ«Ú#∞, ^èŒ#º"£∞ ´ Hõ$`å~°÷=Ú#∞, ^Œ∞ã¨fiѨfl<åâ◊#"£∞ ´
^Œ∞ã¨fiѨfl#=ÚÅ#∞ <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú#kÜ«Ú#∞,(J~Ú#) U`«`ü ´ D
w`«=ÚÅ∞, Ü«∞ó ´ Z=fi_»∞, Ѩ~°Ü«∂ÉèíHÍκ ´ q∞QÆÅÉèíH˜Î`À, Ѩˆ~î`ü ´
Ѩ¨iîOK«∞<À, ã¨ó ´ "å_»∞, q+¨μ‚™ê=∞º`å"£∞ ´ q+¨μ™‚ ê=∞º=Ú#∞, QÆKÕÛù`ü
´ á⁄O^Œ∞#∞.
157 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
B|æø±: Z=_»∞ D w`åâßG=Ú#∞ q∞QÆ∞Å ÉèíH˜Î`À K«^Œ∞=ÙK«∞<åfl_À
"å_»∞ q+¨μ=‚ ÙÜ≥ÚHõ¯ ™êxfl^躌 =Ú#∞ á⁄O^Œ∞#∞. Wk q∞QÆ∞ŠѨq„`«"∞≥ #ÿ k.
áêѨǨÏ~°=Ú, ^èŒ#º"≥∞ÿ#k, ^Œ∞óã¨fiѨfl=ÚÅ#∞ <åâ◊#=Ú KÕÜ«Ú#k.
Ѩˆ~î`«Ê~°Ü«∂ÉèíHÍκ JO>Ë J#∞ã¨O^è•#~°∂Ѩ"≥∞ÿ# Ѩ~î°#=Ú. ^•x =Å#
ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞ ~Ô O_»∞ ǨÏiOѨ|_»∞#∞. ^Œ∞ã¨ûfiѨfl <åâ◊=∞#QÍ ' ѨÙO™êO
^Œ∞~åfiã¨<å~°A~˚ åfls |_çâ◊ Ñ≤}H¤̃ ÍII— ^Œ∞~åfiã¨# J<≥_ç =Å „`å\˜H˜ ¢ãxΑ
ZiQÍ <Õ~°Êéz<å_»x =∞ǨϟѨx+¨`«∞Î#O^Œ∞ K≥ѨÊ|_ç#k. WK«Û@
^Œ∞~åfiã¨# J#QÍ ^èŒ~°‡q~°∞^Œú"≥∞ÿ# ~ÚK«Ûù. ÉèíQÆ=næ`«Ü«∞O^Œ∞ ‰õÄ_®
'^è~Œ ‡° q~°∞^Àú Éè∂í `Õ+μ¨ HÍ"≥∂-ã≤‡ Éè~í `° ~« ¬° É—íè Jx K≥Ñʨ |_ç#k. ^•#O*Ëã≤
^Œ∞ã¨ûfiѨfl =∞#QÍ ^è~Œ ‡° =ºuiHõ"Î ∞≥ #ÿ ÉèÏ=#. Jâßã¨fi`«"∞≥ #ÿ "å\˜Ü∞« O^Œ∞
âßã¨fi`«`«Î fi |∞kú, J<å`«‡Ü«∞O^Œ∞ P`«‡ÉèÏ=#. ѨÙ}ºáêѨ=ÚÅ∞ Ô~O_»∞
ǨÏiOѨ|_ç "åã¨<åHõÜ Δ ∞« ~°∂Ѩ=ÚQÍ Jx`«º"≥∞#ÿ "å\˜Ü∞« O^Œ∞ x`«º`«Î fi
ÉèÏ=# ѨiǨÏiOѨ|_»∞`«∞Ok. Wk ^Œ∞ã¨ûfiѨfl <åâ◊=∞O>Ë.
Ѩiî`åO „â◊√}fi`åO K≥·= qëÈ‚~å‡Ç¨`«‡ º=Ú`«Î=∞OII
Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}Ïx ^Œâ◊"åºHõ~°}Ïx K«,
HõΔ}=∂„`«ã¨º Ü≥∂QÆ㨺 HõàÏ<å~°›xÎ ëÈ_»jOII 50
{°ˆˆ Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}Ïx ´ Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}=ÚÅ∞, ^Œâ◊"åºHõ~°}Ïx K«
´ Ѩk"åºHõ~°}=ÚÅ∞, HõΔ}=∂„`«ã¨º ´ HõΔ}=∂„`«"≥∞ÿ#, Ü≥∂QÆ㨺 ´
Ü≥∂QÆ=ÚÜ≥ÚHõ¯, ëÈ_»jO HõàÏ"£∞ ´ Ѩ^Œ∞<å~°= Hõà◊#∞QÆ∂iÛ, <å~°›xÔ
´ `«Q^Æ ∞Œ , Ѩi`î å"£∞ ´ K«^∞Œ =Ù"å~°Å‰õΩ, „â◊√}fi`åO K≥=· ´ q#∞"å~°Å‰õΩ,
qëÈ‚ó ´ ã¨~fi° "åºÑ¨‰Ωõ _≥#· Ѩ~=° ∂`«‡Ü≥ÚHõ¯, =∂Ǩ`«‡ º"£∞ ´ =∂Ǩ`«‡=Ú,
L`«Î=∞"£∞ ´ „âı+¨ª"≥∞ÿ#k.
B|æø±: Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}=ÚÅ∞, ^Œâ◊"åºHõ~°}=ÚÅ∞ K«^Œ∞=Ù@ =Å#
HõÅ∞QÆ∞ ѶŨ =Ú Ü≥∂QÍÉèϺã¨=Ú =Å# HõÅ∞QÆ∞ ѶŨ =ÚÖ’x Ѩ^∞Œ <å~°=
158 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
=O`«∞#ÔH·# ã¨iHÍ^Œ∞. HÍ=Ù# Z=xÔH·# K«^Œ∞=Ù `«ÅOѨÙHõey##∞,
q#`«ÅOѨ٠Hõey##∂ ã¨~°fi"åºÑ¨‰õΩ_≥·# Ѩ~°=∂`«‡ =∂Ǩ`«‡ º=Ú#∞
É’kèOK«∞#qÜÕ∞ K«^=Œ Öˇ#∞, q#=Öˇ#∞. ZO^Œ∞=Å# J#QÍ P =∞Ç≤Ï=∞
Ѩ~°=∂`«‡‰õΩ aè#fl"≥∞ÿ#k HÍ^Œ∞. D q+¨Ü«∞=Ú<Õ '„â◊√.¿ãfi =∞Ç≤Ïq∞fl—
Jx „Ѩ=∂}©Hiõ ™ÈÎOk. nx=Å# ™ê^艌 Ωõ #‰õΩ J#Î~∞° ‡Y`«fi ã≤kú HõÅQÆ∞#∞.
Ç‹ leTqàVü‰uÛ≤s¡‘˚ nX¯«y˚T<Ûä|üs¡«DÏ luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘êdü÷|üìwü‘·T‡
ÁãVü≤à$<ë´j·÷+ jÓ÷>∑XÊÅùdÔ luÛ>Ñ e∑ <äsT¡ q® dü+yê<˚ K«`∞« ~Àú^•è ºÜ«∞ó
Y
x~°‡^䌺 K«`«∞~À"Õ^•#∞‡x<å ÉèÏ~°`«O Hõ$`«O
ÉèÏ~°`À ^Œkè=∞O^äŒã¨º w`åx~°‡^èŒ#㨺K«
™ê~°=Ú^Œú $`«º `«O Hõ$ëÈ‚ J~°∞˚#㨺 =ÚMËǨï`«OI 51
{°ˆˆ =Úx<å ´ "Õ^Œ"åºã¨∞xKÕ, K«`«∞~À"Õ^•<£ ´ <åÅ∞ÔQ·# "Õ^Œ=ÚÅ∞,
x~°‡^䌺 ´ ÉÏQÆ∞QÍ =∞käOѨ|_ç, ÉèÏ~°`«"£∞ ´ =∞ǨÉèÏ~°`«=Ú (J#∞
Ѩ&Û=∞"Õ^=Œ Ú), Hõ$`«"∞£ ´ KÕÜ∞« |_ç#k, Hõ$+¨ó‚ ´ Hõ$+¨μ_‚ ∞» , ÉèÏ~°`À^Œkè
=∞O^ä㌠º¨ ´ ÉèÏ~°`=« ∞#∞ ^Œkxè =∞käOK«∞#\˜,ì w`åx~°‡^ä#Œ 㨺 ´ w`«Ü∞« #∞
x~°‡^äŒ#=ÚÜ≥ÚHõ¯, ™ê~°"£∞ ´ ™ê~°=Ú#∞, L^èŒ$`«º ´ ÃÑ·H˜fã≤, `«"£∞ ´
P ™ê~°=Ú#∞, J~°∞˚#㨺 ´ J~°∞˚#∞xÜ≥ÚHõ¯, =ÚMË ´ =ÚY=Ú#O^Œ∞,
Ǩï`«"£∞ ´ Ǩï`«"Ú≥ #Ô~Û#∞.
B|æø±: N "åºã¨ÉèíQÆ"å#∞_»∞ K«`«∞ˆ~fi^Œ™ê~° 㨢VæǨÏ}~°∂Ѩ=ÚQÍ
ÉèÏ~°`=« Ú#∞ „"åÃã#∞. NHõ$+¨μ_‚ ∞» ÉèÏ~°`=« ∞#∞ ÃÑ~°∞QÆ∞ Hõ_=» #∞ w`«Ü∞« #∞
159 nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Hõ=fi=ÚKÕ zeH˜ ™ê~°=O`«=∞QÆ∞ LѨ^Õâß=∞$`«=Ú#∞ ÔQ·H˘x J~°∞˚#∞x
<À\˜Ü∞« O^Œ∞=ÙOK≥#∞. J#QÍ J~°∞#˚ ∞#‰õΩ "Õ^•#Ιê~°=Ú#∞ LѨ^tÕ OK≥#∞.
ѨÓ*ÏHÀ\˜ã¨=∞O ™È΄`«OI ™È΄`«HÀ\˜ã¨eT+ [Ѩó
[ѨHÀ\˜ã¨=∞O ^蕺#OI ^蕺#HÀ\˜ãe¨ T+ ÅÜ«∞óII 52
{°ˆˆ k˛ÔÁ‘·yéT R k˛ÔÁ‘·eTT, |üPC≤ø√{ÏdüeTyéT R ø√{Ï |üP»\≈£î düeT
yÓTÆq~. k˛ÔÁ‘·ø√{ÏdüeTyéT R ø√{Ï k˛ÔÁ‘·eTT\≈£î düe÷qyÓTÆq~, »|ü'
R »|üeTT, »|üø√{Ïdeü TyéT R ø√{Ïd+ü U≤´ø£yTÓ qÆ »|üeTTq≈£î düe÷q
yÓTqÆ ~, <Ûë´qyéT R <Ûë´qeTT, <Ûë´qø√{Ïdeü TyéT R ø√{Ï<ëÛ ´qeTT\≈£î
düeTyÓTÆq~, \j·TyéT R \j·TjÓ÷>∑eTT.
B|æø±: HÀ\Ï¡kQÍ Ñ¨Ó[Å∞ KÕã#≤ O^Œ∞=Å# Z\˜ì ѶŨ "≥∂, J\˜ì ѶŨ =Ú
XHõ¯ ™È΄`«=Ú=Å# HõÅ∞QÆ∞#∞. HÀ\˜ ™È΄`«=ÚÅ`À ã¨=∂#"≥∞#ÿ ѶŨ =Ú
XHõ¯ [Ѩ=Ú=Å# HõÅ∞QÆ∞K«∞#flk. HÀ\˜ [Ѩ=ÚÅ`À `«∞ź"≥∞#ÿ ѶŨ =Ú
XHõ ^蕺#=Ú =Å##∞, HÀ\˜ Ѩ~åºÜ«∞=ÚÅ∞ ^蕺#=ÚKÕÜÚ« @KÕ HõÅ∞QÆ∞
Ѷ¨Å=Ú =∞<ÀÅÜ«∞=Ú=Å##∞ HõÅ∞QÆ∞K«∞#flq. J#QÍ Ñ¨Ó[, ™È΄`«,
[Ѩ, ^蕺#=ÚÅ∞ „Hõ=∞=ÚQÍ =∞<ÀÅÜ«∞=Ú#‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞K«∞#flq.
Y jÓ÷>π q >∑‘ø· ±e÷Hê+ uÛ≤eHê ÁãVü≤à#·ø‘å£ ˆ˚ ˆ 5
L`«Î~°w`«
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
Á|ü<yä∏ ÷Ó <Ûë´j·T'
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
j·T<˚ø+£ ìwüÿfi¯+ ÁãVü≤à y√´e÷r‘·+ ìs¡xq® yéTˆ
„ T· + $HêXÀ‹Ô Œ‹Ô e]®‘y· Té ˆˆ 1
nÁ|ü‘s· ÿ¡ ´eT$CÒj
ø¬ e’ \´+ øπ e\+ XÊqÔ+X¯ó<äe∆ T‘·´qÔ ìs¡à\yéTˆ
ø±s¡D+ jÓ÷>∑ìs¡Tàø£+Ô ùV≤‘·TkÕ<Ûqä e]®‘+· ˆˆ 2
Vü≤è<äj÷· eTT“»eT<Û´ä dü+ú C≤„qCÒj
„ T· dü«s¡÷|üøy£ Té ˆ
‘·‘å· ÿD≤<˚eeTT#˚´‘· j·T<ë®HêÁ<ä÷“Væ≤ øπ X¯eˆˆ 3
x
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
kÕ<ÛTä |üèwü+º eTVü‰u≤ôVA! ãT~∆e÷qdæ bÕD¶yêˆ
j·THêà+ |üè#·Ãd¤ æ ‘·‘êÔ «s¡ú eTX‚w+ü Á|üe<ëeT´Vü≤+ˆˆ 4
Ä‘·àeTÅqdÔ ´ü Vü≤+düd´ü |üsd¡ Œü s¡ düeTq«j·÷‘Yˆ
X¯Ø]D≤ eT»kÕ´qÔ+ Vü≤+dü‘«· + bÕs¡<sä Ù¡ qyéTˆˆ
Vü≤+k˛ Vü≤+kÕø£så +¡ #Ó‘’ ‘· ÷· ÿ≥dü+ú j·T‘·<Ô øä så£ y¡ Té
‘·~«<ë«qø£så +¡ ÁbÕ|ü´ »Vü‰´qàs¡D »qà˙ˆˆ 6

nÑ≤HÍ"åºMϺ#O nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ø±ø°eTTK ø£ø±sêqÔ eTTø±s¡X ‘·Hêø£è‹'ˆ
eTø±s¡d´ü ‘·T \T|üdÔ ´ü ø√-s¡dú ‡ü ÅeTŒ‹|ü<´ä ‘˚ˆˆ 7
>∑#÷ ì¤ wÔ q˜ü ‡<ëø±\+ yêj·TTd”«ø£sD¡ + |üsy¡ Té ˆ
düs«¡ ø±\Á|üj÷Ó >π q düV≤ü ÁkÕj·TTs¡“y¤ q˚ ïs¡'ˆˆ 8
j·÷e‘·ŒX‚´ ‘·>â ±ø±s¡+ ‘·<ëø±s¡+ $∫qÔjT˚ ‘Yˆˆ 9
KeT<Û´˚ ≈£îs¡T#ê‘êàq e÷‘·àeT<Û´˚ #· K+ ≈£îs¡T
Ä‘êàq+ KeTj·T+ ø£è‘ê« qøÏxÃ<ä|æ ∫qÔjT˚ ‘Yˆˆ 10
dæsú ã¡ T~∆sd¡ eü T÷à&Û√ ÁãVü≤à$Å<“ä Vü≤àDÏ dæ‘ú '· ˆ
ãVæ≤s√« ´eTdæ‘ú +· ì‘·´+ HêkÕÁπ>#· e´edæ‘ú y· Té
ìwüÿfi¯+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y XÊ«k˛j·TÁ‘·\j·T+ >∑‘'· ˆˆ 11
|ü⁄≥<ä«j·T $ìs¡Tàø√Ô yêj·TTs¡´Á‘· $©j·T‘˚ˆ
‘·Á‘· dü+düeú Tàq' ø£è‘ê« ‘·+ <Ûë´j˚T‘êŒs¡ú áX¯«s¡yTé ˆˆ12
ìs¡à\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y wü&÷É ]às¡V≤æ ‘·+ •eyéTˆ
Á|üu≤Û X¯óq´+ eTqX¯SÙq´+ ãT~∆XS¯ q´+ ìsêeTj·TyéT
düs«¡ X¯Sq´+ ìsêuÛ≤dü+ düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéTˆˆ 13
Á‹X¯Sq´+ jÓ÷$C≤˙j·÷‘Y dü‘T· eTT#˚´‘· ãq∆Hê‘Yˆˆ 14
dü«j·TeTT#·Ã*‘˚ <˚ùV≤ <˚V≤” q´düdÔ eü ÷~ÛHêˆ
ìX¯Ã\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéTˆˆ 15
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ne÷Á‘·+ X¯ãs› V¡ ≤æ ‘·+ dü«s¡e´x®q e]®‘y· Té ˆ
_qT›Hê<ä ø£˝≤r‘·+ j·Tdü+Ô y˚<ä dü y˚<$ä ‘Yˆˆ 16
ÁbÕù|CÔ ≤„Hq˚ $C≤„H˚ CÒj „ T· + #· Vü≤è~dü+dæ‘ú ˆ˚
\ã∆XÊìÔ |ü<˚ <˚ùV≤ qjÓ÷>π HÓe’ <Ûës¡D≤ˆˆ 17
jÓ÷y˚<ë<Í dü«s¡'Áb˛ø√Ô y˚<ëH˚#Ô · Á|ü‹w摘 ˆí·
‘·d´ü Á|üøè£ ‹*qdü´ j·T'|üs¡ dü‡eTùV≤X¯«s¡'ˆˆ 18
HêyêØúV≤æ uÛyÑ ‘˚ êÔe<ë´e‘êŒs¡+ q>∑#÷ ‹¤ ˆ
ñrÔsπ #í · dü]‘êŒπs Hêej·÷ øÏ+ Á|üj÷Ó »qyéTˆˆ 19
Á>∑qeú TuÛ´Ñ dü´ y˚T<ÛëM C≤„q$C≤„q ‘·‘Œ· s¡'ˆ
|ü˝≤\$Te <ÛëHê´Øú ‘·´CÒÅ<qZä ú eTX‚w‘ü '· ˆˆ 20
ñ˝≤ÿVü≤k˛ÔjT· <∏ë ø£•ÃÅ<e›ä ´ e÷˝Àø£´ ‘ê+ ‘·´CÒ‘ˆY
C≤„Hq˚ CÒj „ T· e÷˝Àø£´ |üXÊÃ<ë®q+ |ü]‘·´CÒ‘Y ˆˆ 21
x
j·T<∏ë-eTè‘˚q ‘·è|üdÔ ´ü |üjT· kÕ øÏ+ Á|üj÷Ó »qyéTˆ
@e+ ‘·+ |üse¡ T+ C≤„‘ê« y˚<s’Ó êïdæÔ Á|üj÷Ó »qyéTˆˆ 22
C≤„HêeTè‘˚q ‘·è|üdÔ ´ü ø£è‘·øè£ ‘·´dü´ jÓ÷–q'ˆ
q#êdæÔ øÏxÃÏ ‘·ÿs¡eÔ ´ eTdæ#Ô q˚ ï dü ‘·‘Ô· «$‘Yˆˆ 23
‘Ó\’ <Ûësê$Tyê∫äqï+ Bs¡|È Tüò +{≤ ìHê<äe‘Yˆ
nyê#·´+ Á|üDekÕ´Á>∑+ j·Tdü+Ô y˚<dä yü <˚ $ä ‘Yˆˆ 24
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Ä‘êàqeTs¡D+Ï ø£è‘ê« Á|üDe+ #√‘·sÔ ês¡DyÏ Té ˆ
<Ûë´q ìs¡à<∏Hä êuÛ≤´kÕ <˚e› + |üX´‚ ìï>∑÷&ÛeÉ ‘Yˆˆ 25
‘ê<äèX¯+ |üse¡ T+s¡÷|ü+ düàsπ ‘êŒs¡Vú ≤ü ´qq´BÛ'
$<Û÷ä e÷–ï ìuÛHÑ e›˚ + |üX´‚ <ä‘´· qÔ ìs¡à\yéTˆˆ 26
<ä÷s¡k˛ú-|æ q<ä÷s¡d'úü |æDd¶ 'úü |æDe¶ ]®‘'· ˆ
$eT\ dü‡s¡«<ë <˚V≤” düs«¡ yê´|” ìs¡xq® 'ˆˆ 27
ø±j·Tk˛ú-|æ qø±j·Tdü'ú ø±j·Tk˛ú-|æ qC≤j·T‘˚ˆ
ø±j·Tk˛ú-|æ quÛTÑ x±®q' ø±j·Tk˛ú-|æ qã<ä´∆ ‘˚ˆˆ 28
ø±j·Tk˛ú-|æ q*|ükÔ Õ‡´ ‘êÿj·Tk˛ú-|æ qu≤<Û´ä ‘˚ˆˆ29
‹\eT<Û´˚ j·T<∏ë‘Ó\’ + ø°så e¡ T<Û´˚ j·T<∏ë|òTü è‘·yTé ˆ
|ü⁄wüŒeT<Û´˚ j·T<∏ë>∑qí∆ |ò\ü eT<Û´˚ j·T<∏ës¡d'ü
ø±cÕ˜–ïe Á‘·Œø±X‚‘· Äø±X‚ yêj·TTe#·Ãsπ ‘Yˆˆ 30
‘·<ë∏ düs«¡ >∑‘√ <˚V≤” <˚V≤ü eT<Û´˚ e´edæ‘ú '· ˆ
eTqk˛ú <˚V≤æ Hê+ <˚y√ eTH√eT<Û´˚ e´edæ‘ú '· ˆˆ 31
eTqdü+ú eTqeT<Û´ä dü+ú eT<Û´ä dü+ú eTqe]®‘y· Té ˆ
eTqkÕ eTq Ä˝Àø£´ dü«j·T+dæ<´∆ä ìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 32
Äø±X¯+ e÷qdü+ø£è‘ê« eTq' ø£è‘ê«ìsêdüŒ<äyTé ˆ
ìX¯Ã\+ ‘·+ $C≤˙j·÷‘Y düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéTˆˆ 33
jÓ÷>±eTè‘·sd¡ +ü |”‘ê« yêj·TTuÛøÑ då£ ‡ü <ëdüTFˆ
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
j·TeTeTuÛ´Ñ dü´‘˚ ì‘·´+ düe÷~Ûsà¡ è‘·T´HêX¯øè£ ‘Yˆˆ 34
}s¡«∆ X¯Sq´ eT<ÛXä S¯ q´+ eT<Û´ä X¯Sq´+ j·T<ë‘·àø£yTé ˆ
düs«¡ X¯Sq´+ dü Ä‘˚à‹ düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéTˆˆ 35
X¯Sq´uÛ≤$‘· uÛ≤yê‘êà |ü⁄D´bÕô|'’ Á|üeTT#·´‘˚ˆˆ 36
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
n<äèX‚´ uÛ≤eHê HêdæÔ <äèX¯´y˚T‘·~«qX¯´‹ˆ
nes¡eí Tdü«s¡+ ÁãVü≤à ø£<+ä∏ <Ûë´j·TìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 37
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
}s¡«∆ |üPs¡í eT<∏'ä |üPs¡+í eT<Û´ä |üPs¡+í j·T<ë‘·àø£yTé ˆ
düs«¡ |üPs¡+í ‘·<ë‘˚à‹ düe÷~Ûddúü ´ü \ø£Då yéTˆˆ 38
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
kÕ\eT“kÕ´|ü´ì‘·´‘·«+ ìsê\eT“dü´ X¯Sq´‘êˆ
Ñ ÷Ó s¡|æ <√wü‘ê«‘·ÿ<∏+ä <Ûë´j·TìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 39
ñuÛj
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
Vü≤è<äjT· + ìs¡à\vÿ è‘ê« ∫qÔsTT‘ê«Vü≤´HêeTj·T+ˆ
nVü≤y˚Tø£$T<ä+ düs«¡ $T‹ |üX´‚ ‘·Œs¡+ düTFˆˆ 40
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
nø£så êDÏ düe÷Á‘êDÏ düsπ «_qT› düe÷Á•‘êˆ
Hê<˚q_Û<´ä ‘˚ _qT›d‡ü Hê<ä' øπ q _Û<´ä ‘˚ˆˆ 41
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
nHêVü≤‘·d´ü X¯ãd› ´ü ‘·d´ü X¯ãd› ´ü jÓ÷<Û«ä ì'ˆ
<Û«ä H˚sq¡ sÔ ‘Z¡ +· CÀ´‹' CÀ´‹s¡qsÔ ‘Z¡ +· eTq'ˆ
‘·qàH√ $\j·T+j·÷‹ ‘·~«c˛í' |üse¡ T+|ü<yä Té ˆˆ 42
zv±ÿs¡<«äÛ ì Hê<˚q yêjÓ÷' dü+Vü≤s¡D≤ìÔøy£ Té ˆ
ìsê\eT“+ düeTT~›X´¯ j·TÁ‘· Hê<√ \j·TvZ‘'· ˆˆ 43
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
_ÛHï˚ |üx±Ã‘·àøπ <˚ùV≤ >∑‘˚ |üxÃdüT|üxÃ<Ûëˆ
ÁbÕD…]Æ «eTTπøÔ <˚ùV≤‘·T <Ûsä êà<Ûsä öà ø£« >∑#÷ ‘¤ '· ˆˆ 44
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
<Ûsä êà<Ûsä öà eTqXËÃeÌ |üxÃuÛ÷Ñ ‘êì j·÷ì #·ˆ
ÇÅìj › ÷· DÏ #· |üxÃË eÌ j·÷XÊÃHê´' |üxÃ<˚e‘ê'ˆˆ 45
‘êXËÃeÌ eTqkÕ düsπ « ì‘·´y˚Tyê_Ûe÷q‘·'ˆ
Jy˚q düV≤ü >∑#÷ ì¤ Ô j·÷e‘·‘Ô Ô· «+ q$q›‹ˆˆ 46
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
kÕúes¡+ »vZeT+ #Óe’ j·T‹ÿxÏÑ·‡#·sê#·sy¡ Té ˆ
Jyê Jy˚q dæ<´äÛ ìÔ düJe' øπ q dæ<´∆ä ‹ˆˆ 47
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
eTTKHêdæøj £ ÷Ó s¡à<Û´˚ ÁbÕDdü‡xÃs¡‘˚ dü<ëˆ
Äø±X¯' |æã‘˚ ÁbÕD+ dü Je' øπ q Je‹ˆˆ 48
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
ÁãVü‰àD¶ yê´|æ‘+· y√´eT y√´e÷ï #êy˚w‘ºæ +· »>∑‘ˆY
nqÔs“¡ Væ≤X¯Ã ‘·<√« ´eT ø£<+ä∏ <˚y√ ìs¡xq® 'ˆˆ 49
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
Äø±XÀ Vü≤´eø±X¯Xï Äø±X¯yê´|æ‘+· #· j·T‘Yˆ
Äø±X¯d´ü >∑TDX¯ÙuÀ› ìX¯ÙuÀ› ÁãVü≤à ñ#·´‘˚ˆˆ 50
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆ· ˆ
<äH√Ôw‘˜ü ê\T õVü‰«Hêe÷düŒ<ä+ j·TÁ‘· <äèX¯´‘˚ˆ
nø£så ‘¡ «· + ≈£î‘·ùdcÔ Õ+ ø£så ‘¡ «· + es¡‘Ô ˚ dü<눈 51
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
n|òTü ÀwüeTe´x®q eTø£så x¡ ±Ã|ü´ ‘ê\Tø£D√˜w˜ü eTHêdæøx £ È
nπs|òCü ≤‘·+ |üse¡ T÷wüà e]®‘+· ‘·<øä så£ +¡ qø£så ‘¡ ˚ ø£<xä∏ ÃÏ ‘Yˆˆ 52
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆ· ˆ
C≤„‘ê« düs«¡ >∑‘+· ÁãVü≤à düs«¡ uÛ÷Ñ ‘ê~Ûyêdæ‘y· Té ˆ
ÇÅìj › ÷· D≤+ ìs√<Ûq˚ ø£<+ä∏ dæ<´∆ä ìÔ jÓ÷–q'ˆˆ 53
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
ÇÅìj › ÷· D≤+ ìs√<Ûq˚ <˚ùV≤ |üX´¯ ìÔ e÷qyê'ˆ
<˚ùV≤qùwº ≈£î‘√ ãT~∆ s¡T“~∆HêXÀ ≈£î‘√»„‘ꈈ 54
‘êe<˚e ìπs<Ûä kÕ‡«<ë´e‘Ô‘· «Ô· + q$q›‹ˆ
$~‘˚ ‘·T |üsπ ‘·‘«˚ @ø£yT˚ yêqT |üX´¯ ‹ˆˆ 55
qe∫äÁ<ëì«‘ê <˚V‰ü ' ÁdüeìÔ >∑*ø± Çeˆ
HÓe’ ÁãVü≤à qX¯ó<ä´∆ kÕ´ ‘·TŒe÷Hé ÁãVü≤à$q›‹ˆˆ 56
n‘·´qÔ eT*H√ <˚ôVA <˚V≤” #ê‘·´ ìs¡à\'ˆ
ñuÛj Ñ ÷Ó s¡qsÔ +¡ C≤„‘ê« ø£d´ü XÖ#·+ $BÛjT· ‘˚ˆˆ 57
Y
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
luÛ>Ñ e∑ <äT‘·sÔ ^¡ ‘ê
~«rjÓ÷<Ûë´j·T'
Äs¡÷&ÛdÉ ´ü eTTeTT≈£îå X¯Ã dü«s¡÷|ü+ |ü]ø°s´Ô¡ ‘˚ˆ
‘·Á‘ês¡÷&ÛdÉ ´ü _HÓ«› øÌ ´£ + ø£<+äÛ kÕ´~‹ |üè#·Ã‹¤ ˆˆ 1
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
C≤„‘ê« düs«¡ >∑‘+· ÁãVü≤à düs«¡ »„+ |üsy¡ T˚ X¯«s¡yTé ˆ
nVü≤+ ÁãùV≤à‹ ìπsw› ßü +º Á|üe÷D+ ‘·Á‘· øÏ+ uÛyÑ ‘˚ ˆY ˆ2
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
j·T<∏ë»\x®˝Ò øÏ|å +Ôü ø°sπå ø°så v¡ È è‘˚ |òTü è‘·yTé ˆ
n$X‚c˛ uÛyÑ ‘˚ <Ô· «ä J®yê‘·à |üse¡ ÷‘·àH√'ˆˆ 3
Jy˚|sπü D ‘ê<ë‘·à´+ düs«¡ >∑+ CÀ´‹ØX¯«s¡yTé ˆ
Á|üe÷D\ø£Då 'Æ… CÒj „ T· + düs«¡ y˚Tø±Á>∑y~˚ Hꈈ 4
ˆˆns¡Tq® ñyê#·ˆˆ
C≤„Hê<˚e uÛyÑ <˚ j®˚ T· + $~‘ê« ‘·‘Y ø£Då qÒ ‘·Tˆ
x
C≤„qe÷Á‘˚D eTT#˚´‘· øÏ+ |ü⁄qs√´>∑<ëÛ s¡D≤‘Yˆˆ 5
ˆˆuÛ>Ñ y∑ êqTyê#·ˆˆ
C≤„Hq˚ B|æ‘˚ <˚ùV≤ ãT~∆Ås“¡ Vü≤àdüeTì«‘êˆ
ÁãVü≤àC≤„Hê–ïHê$<ë« ìïs¡ù› V≤‘·ÿs¡àãq∆jT· yéTˆˆ 6
‘·‘'· |ü$Á‘·+ |üsy¡ T˚ X¯«sêK´
eT<Ó«’ ‘·s÷¡ |ü+ $eT˝≤eT“sêuÛyÑ Té ˆ
j·T<∏√<äøπ ‘√j·TeTqTÁ|ü$wü+º
‘·<ë∏ ‘·às¡÷b˛ ìs¡TbÕ~Û dü+dü'ú ˆˆ 7
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
Äø±X¯e‘·÷‡ø£ÎX¯Øs¡ Ä‘êà
q<äèX¯´‘˚ yêj·TT‘·<qä sÔ ê‘êàˆ
düu≤Vü≤´eTuÛ´Ñ qÔs¡ ìX¯Ã˝≤‘êà
C≤„H√\ÿj·÷ |üX´¯ ‹ #êqÔsê‘êàˆˆ 8
j·TÁ‘·jT· Á‘· eTè‘√ C≤„˙ j˚TqπøHê|æ eTè‘·T´Hêˆ
j·T<∏ë düs«¡ >∑‘+· y√´eT ‘·Á‘·‘Á· ‘· \j·T+ >∑‘'· ˆˆ 9
X¯Øs¡yê´|æ‘+· y√´eT uÛTÑ eHêì #·‘T· s¡X› ˆ¯
ìX¯Ã˝À ìs¡à˝À <˚V≤” düs«¡ yê´|” ìs¡xq® 'ˆˆ 10
eTTVüAs¡eÔ T|æ jÓ÷ >∑#Ã˚ H¤ êïkÕÁπ> eTqkÕ düV≤ü ˆ
düs«¡ + ‘·s‹¡ bÕbÕàq+ ‘·d´ü »qàX¯‘ê]®‘y· Té ˆˆ 11
<äøDåÏ Ò |æv˝Z ≤Hê&û eVæ≤ïeTD¶\>√#·sêˆ
<˚ej·÷q$T‹ CÒj „ T· + |ü⁄D´ø£sêàqTkÕ]D°ˆˆ 12
Ç&Ü #· yêeTìXÊÙ«dü k˛eTeTD¶\>√#·sêˆ
|æ‘è· j·÷q$T‹ CÒj „ T· + yêeTe÷Á•‘·´ ‹wü‹º ˆˆ 13
>∑T<äd´ü |üèwüu˜ ≤Û >π -dæàHé MD≤<äDd¶ ´ü <˚V≤ü uÛèÑ ‘Yˆ
BsêÈdeúæ T÷]∆ï |üs´¡ qÔ+ ÁãVü≤à<äD‹¶° ø£<´ä∏ ‘˚ˆˆ 14
‘·kÕ´H˚Ô düTwæs+¡ dü÷ø£Î+ ÁãVü≤àHê&û‹ dü÷]_Û'ˆ
Ç&Ü|æv\Z jÓ÷s¡à<Û´˚ düTwüße÷ï dü÷ø£Îs¡÷|æD°
düs«¡ + Á|ü‹w摘 +· ‘·dàæ Hé düs«¡ >∑+ düs«¡ ‘√eTTKyéTˆˆ15
‘·d´ü eT<Û´ä >∑‘ê dü÷‡s¡´k˛e÷–ï |üsy¡ T˚ X¯«sê'ˆ
uÛ÷Ñ ‘·˝Àø± ~X¯' øπ Áå ‘·deü TTÁ<ë' |üs«¡ ‘ê•Ù˝≤'ˆˆ 16
B«bÕX¯Ã ìeTï>± y˚<ë' XÊÅd$Ôü <ë´ø£˝≤ø£så ê'ˆ
dü«s¡eTÅq|Ô ⁄ü sêD≤ì >∑TD≤XËÃ‘Ì ˚ #· düs«¡ X¯'ˆˆ 17
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
;»+ ;C≤‘·àø±ùdcÔ Õ+ øπ Áå ‘·C≤„' ÁbÕDyêj·Te'ˆ
düTwüße÷ïqÔs‘Z¡ +· $X¯«+ ‘·dàæ q‡s¡«+ Á|ü‹w摘 y· Té ˆˆ18
HêHê Hê&û Á|üdeü ø£+ düs«¡ uÛ÷Ñ ‘êqÔsê‘·àìˆ
}s¡«∆ eT÷\eT<ÛXä ÊÙK+ yêj·TTe÷πsDZ düs«¡ >∑yTé ˆˆ 19
~«dü|‹Ôü düV≤ü ÁkÕDÏ Hê&É´düT‡´ sê«j·TT>√#·sê'ˆ
ø£sà¡ e÷πsDZ düTwæsê dæsÔ ´¡ xÃ' düTwæsê‘·àø±'ˆˆ 20
n<ÛXä ÀÃs¡«∆ >∑‘êkÕÔdTü qe<ë«sêDÏ XÀ<Ûj ä T· Héˆ
yêj·TTHêdüV≤ü Jy√s¡«∆ C≤„˙ yÓ÷ø£eå Tyê|ü⁄ïj·÷‘Yˆˆ 21
neTsêerÅq˝› Àø√-dæà HêïkÕÁπ> |üPs¡«‘√~•ˆ
n–ï˝Àø√ Vü≤è~ CÒj „ T· X¯Ã≈£îå ùdCÔ Àer|ü⁄؈ˆ 22
j·÷e÷´+ dü+j·T$T˙ ÁXÀÁ‘˚ j·TeT˝Àø£' Á|ü‹w摘 '· ˆ
HÓs’ è¡ ‘√Vü≤´<∏ä ‘·‘êŒπsÙ« HÓs’ è¡ ‘√ ˝Àø£ ÄÁ•‘·'ˆˆ 23
$uÛ≤eØ Á|ür#ê´+ ‘·T |üèùwy˜ ês¡TDÏø±|ü⁄؈
yêjÓ÷s¡qZ e∆ r ø£sbí¡ ÕπsÙ« ˝Àø£' Á|ü‹w摘 '· ˆˆ24
kÂe÷´ |ü⁄wüŒer kÂy˚T´ k˛eT˝Àø£dTü Ô ø£D‘˜ '· ˆ
yêeTø£sπ í ‘·T $CÒj „ ÷Ó <˚V≤ü e÷Á•‘·´ ‹wü‹˜ ˆˆ25
yêy˚T #·≈£åîwæ #Ó’XÊ˙ •e˝Àø√ eTH√qà˙ˆ
eT÷]∆ï ÁãVü≤à|ü⁄ØCÒ„j·÷ ÁãVü‰àD¶+ <˚Vü≤e÷Á•‘·+ˆˆ26
bÕ<ë<ä<Ûä•Ùy√-qqÔ' ø±˝≤–ïÁ|üfi¯j·÷‘·àø£'ˆ
nHêeTj·TeT<ÛäXÀÃs¡∆«+ eT<Ûä´eT+ ‘·T ãVæ≤•ÙeyéTˆˆ27
n<Ûä' |ü<√-‘·\+ $<ë´‘êŒ<ä+ #· $‘·\+ $<äT'ˆ
ì‘·\+ bÕ<ädüì∆X¯Ã düT‘·\+ »vÈeTT#·´‘˚ˆˆ 28
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
eTVü‰‘·\+‘·T C≤qTkÕ´ <ä÷s¡T<˚XÀ s¡kÕ‘·\yéTˆ
ø£{ÏdüÔ˝≤‘·\+ Áb˛ø£Ô+ dü|üÔbÕ‘ê\ dü+»„j·÷ˆˆ29
bÕ‘ê\+ HêuÛÑ´<Û√uÛ≤π> uÛÀ^Åq›|òüDÏeTD¶\yéTˆ
y˚w溑·dü‡s¡«‘√-qqÔ' dü$T“ÁuÛÑJ®e dü+»„ø£'ˆˆ 30
Éèí∂Ö’HõO <åaè^Õâ◊O `«∞ Éèí∞=~À¡HõO `«∞ ‰õΩH˜Δ`«óI
ǨÏ$^ŒÜ«∞O ã¨fi~°æÖ’HõO`«∞ ã¨∂~åºk„QÆǨÏ`å~°HÍóII31
ã¨∂~°º™Èû=∞ ã¨û#HõΔ„`À|∞^èŒâ◊√≈„Hõ ‰õΩC≤V˜æ~åóI
=∞#Ìâ◊Û ã¨Ñ¨Î"≥∂ *˽ܫ∞ó „^èŒ∞"À#Î ã¨ûfi~°æÖ’Hõ`«óII 32
ǨÏ$^ŒÜÕ∞ HõÅÊÜ«∞H√´w `«ã≤‡q‡~°fiã¨∞YO ÅÉèË`ü
ǨÏ$^ŒÜÕ∞K« =∞ǨÏ~À¡ø√ [<ÀÖ’HõO `«∞ Hõ}ª`«ó
`«áÈÖ’HõO „Éèí∞"À~°‡^èÕº =¸iúfl ã¨`«ºO „Ѩu+≤ì`«"£∞II33
„|Ǩ‡}¤ ~°∂Ñ‘}© Ѩ$näfi `ÀÜ«∞=∞^èÕº qbÜ«∞`Õ
Jyfl<å ѨK«º`Õ `ÀÜ«∞O "åÜ«Ú<å „QÆ㨺`Õ-#ÅóII 34
PHÍâ◊O`«∞ Ñ≤ÉÕ ^•fiÜ«ÚO =∞#âßÛHÍâ◊ "Õ∞= K«
|∞^ŒúºÇ¨ÏVͯ~° z`«Î&Û ˆHΔ„`«»C„' Ѩ~°=∂`«‡xII 35
JǨÏO „|¿Çχu =∂O ^蕺ÜÕ∞^ÕHÍ„QÆ =∞#™ê ã¨Hõ$`üI
ã¨~°fiO`«~°u áêáê‡#O HõÅÊHÀ\˜â◊`≥·ó Hõ$`«"£∞II 36
Ѷ¨∞@ã¨O=$`« =∂HÍâ◊O ˙Ü«∞=∂<Õ Ü«∞^ä•Ñ¶¨∞>ËI
Ѷ¨∞\’ #â◊ºu HêHÍâ◊O `«^Œfir˚=ó WǨ`«‡xII 37
Ѷ¨∞\ÏHÍâ◊ q∞"å`å‡#O qÅÜ«∞O "ÕuÎ `«`«Î fi`«óI
ã¨QÆK«Ûùu x~åÅ=∞ƒO *Ï„<åÖ’HõºO #ã¨Oâ◊Ü«∞óII 38
`«¿Ñ^Œfi~°¬ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ UHõáê^Œã≤÷`À #~°óI
UHõ㨺 ^蕺#Ü≥∂QÆ㨺 HõÖÏO <å~°›u ëÈ_»jOII 39
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
„|ǨχǨÏ`åº ã¨Ç¨Ï„™ê}˜ „Éèí∂}ǨÏ`åºâ◊`åxK«I
UHÀ Ç≤Ï ^蕺#Ü≥∂QÆâ◊Û ^ŒÇ¨Ï`«ºyfli"Õ#ú#"£∞II 40
Jnè`«º K«`«∞~À"Õ^•<£ ^èŒ~°‡âߢ™êÎ}˜ düs¡«<ëI
Ü≥∂"≥· „|Ǩχ #*Ï<åu ^ŒsfiáêHõ~°ã¨O Ü«∞^è•II 41
Ü«∞^ä• Y~°â◊Û#Ì# ÉèÏ~°"åÇ‘Ï
™ê~°°ã¨º "åÇ‘Ï # `«∞ K«#Ì#㨺I
U=O Ç≤Ï âߢ™êÎ}˜ |Ǩ˙#ºnè`«º
™ê~°O # *Ï#<£ Y~°= ^Œfi¿ÇÏ`«ûóII 42
J##Î Hõ~°‡â∫K«O K« [b˛Ü«∞[˝ã¨Î^è≥·= K«,
f~°÷Ü«∂„`å#∞QÆ=∞#O Ü«∂=`«`«Î fiO # q#ÌuII 43
QÆ"å =∞<ÕHõ =~å‚<åO H©Δ~°O ™êº^ÕHõ=~°‚Hõ"£∞I
H©Δ~°=<äèX¯´‘˚ *Ï˝#O ^ÕÇ≤Ï<å&Û QÆ"åO Ü«∞^ä•II 44
JǨÏO „|¿Çχu xÜ«∞`«O "≥∂HõΔ¿ÇÏ`«∞~°‡Ç¨`«‡<å"£∞
^ÕfiѨ^Õ |#ú"≥∂HΔÍÜ«∞ # =∞"Õ∞u =∞"Õ∞uK«,
=∞"Õ∞u |^Œúº`Õ [#∞Î~°fl=∞"Õ∞u q=ÚK«º`ÕII 45
=∞#™È Ǩïº#‡h ÉèÏ"å^≥ÂÌfi`«O <≥·"ÀѨÅÉèíº`ÕI
Ü«∞^•Ü«∂`«∞º#‡h ÉèÏ=O `«^• `«`«Ê~°=∞O Ѩ^Œ"£∞II46
ǨÏ<åº#∞‡+≤ìaè~åHÍâ◊O ‰õΔΩ<Ûë~°Îó Y}¤ÜÕ∞`«∞Î+¨"£∞I
<åǨÏO „|¿Çχu *Ï<åu `«ã¨º=ÚH˜Î~°fl*ÏÜ«∞`ÕII 47
Y Jyflˆ~Ì"À kfi*Ïf<åO =Úh<åO ǨÏ$k ^≥·=`«"£∞I
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
‘·èrjÓ÷<Ûë´j·T'
jÓ÷^e´s¡úÁøÏj·÷˝≤|ü |ü]‘ê´π>q XÊqÔBÛ'ˆ
‘·èrjÓ÷ X¯s¡D+j·÷‹ Vü≤]y˚Ty˚‹ ø°s¡Ô´‘˚ˆˆ 1
IIÉèíQÆ"å#∞"åK«II
J##Î âߢã¨ÎO |Ǩï"Õk`«=º
=∞ÅÊâ◊Û HÍÖ’ |ǨÏ=â◊Û qѶ¨∂flóI
Ü«∞`åû~°Éèí∂`«O `«^Œ∞áêã≤`«=ºO
ǨÏO™È Ü«∞^è•H©Δ~° q∞"å=Úƒq∞„â◊"£∞II 2
ѨÙ~å}O ÉèÏ~°`«O "Õ^Œâߢ™êÎ}˜ qq^è•x K«I
Ѩل`«^•~åk ã¨O™ê~À Ü≥∂QÍÉèϺã¨ã¨º qѶ¨∞flHõ$`üII 3
W^ŒO *Ï˝#q∞^ŒO *˽ܫ∞O Ü«∞ã¨û~°fiO *Ï˝`«∞q∞K«ÛùuI
JÑ≤ =~°¬ã¨Ç¨Ï„™êÜ«Úó âߢ™êÎ~°÷O <åkèQÆK«ÛùuII 4
q*Ë˝Ü≥∂-HõΔ~° `«<凄`«O rq`«&ÍÛÑ≤ K«&ÛÅ"£∞I
qǨÜ«∞ âߢã¨Î*ÏÖÏx Ü«∞`«û`«ºO `«^Œ∞áê㨺`å"£∞II 5
Ѩ$kä"åºO Ü«∂x Éèí∂`åx lǨϟfiѨã¨÷ xq∞`«ÎHõ"£∞I
lǨϟfiѨã¨÷ Ѩi`庈Q Ѩ$kä"åº H˜¢=∞ÊÜ≥∂[#"£∞ˆˆ 6
f~å÷x`ÀÜ«∞~°∂áê}˜ ^Õ"å<åÊëê}=∞$}‡Ü«∂<£I
Ü≥∂y<À # „ѨѨ^Œº<ÕÎ P`«‡^蕺# Ѩ~åÜ«∞}ÏóII 7
„Ѩu=∂ ã¨fiÅÊ|∞nú<åO ã¨~°fi„`« ã¨=∞^Œi≈<å"£∞II 8
ã¨~°fi„`å=ã≤÷`«O âß#ÎO #„ѨѨâıº [˚<å~°Ì#"£∞I
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
*Ï˝#K«‰õΔΩifiÇ‘Ï#`åfi ^Œ#ú ã¨∂û~°ºq∞"Àk`«"£∞II 9
Ü«∞„`«Ü«∞„`« =∞<ÀÜ«∂u `«„`« `«„`« Ѩ~°O Ѩ^Œ"£∞I
`«„`« `«„`« Ѩ~°O„|Ǩχ ã¨~°fi„`« ã¨=∞=ã≤ú`«"£∞II 10
^Œ$â◊º`Õ ^Œ$t ~°∂áê}˜ QÆQÆ#O ÉèÏu x~°‡Å"£∞I
JǨÏq∞`«ºHõΔ~°O „|Ǩχ Ѩ~°=∞O q+¨μ‚=∞=ºÜ«∞"£∞II 11
^Œ$â◊º`ÕKÕ `«öQÍHÍ~°O YQÍHÍ~°O qz#ÎÜÕ∞`üI
ã¨HõÅO x+¨¯ÅO ã¨∂HõΔ ‡O "≥∂HõΔ^•fiˆ~} x~°æ`«"£∞II 12
JѨ=~°æ㨺 x~åfi}O Ѩ~°=∞O q+¨μ‚=∞=ºÜ«∞"£∞I
ã¨~°fi`À *’ºu~åHÍâ◊O ã¨~°fiÉèí∂`åkè "åã≤#"£∞II
ã¨~°fi„`« Ѩ~°=∂`å‡#O „|Ǩ‡`å‡ Ñ¨~°=∞=ºÜ«∞"£∞I 13
JǨÏO „É¿Çχu Ü«∞ã¨û~°fiO q*Ï<åu #~°ã¨û^•I
ǨÏ<åº`«ûfiÜ«∞ q∞=∂<å¯=∂#û~åfij ã¨~°fiq„Hõ~¸II 14
xq∞+¨O xq∞ëê~°÷O "å j`åj`« x"å~°}"£∞I
JK«ÖÏ ˆHâ◊"Õ ÉèíH˜ÎifiÉèí"≥·ó H˜O „ѨÜ≥∂[#"£∞II 15
aèHΔÍ#flO ^ÕǨÏ~°HΔÍ~°÷O Hõ<å÷ j`«x"å~°}OI
Jâ߇#O K« Ç≤Ï~°}ºO K« âßHõO âßÖ’º^Œ#O `«^ä•II 16
ã¨=∂#O z#ÎÜÕ∞^Àºw Ü«∞k z<åκ=∞¿ÑHõΔ`ÕI
Éèí∂`«=ã¨∞Î #ºâ’z`Õfi ѨÙ#~°˚#‡ #q^Œº`ÕII 17
Y „u™ê÷#OK« „u=∂„`«O K« „u„|Ǩχ„`«ºHõΔ~°O `«^ä•II 8
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
luÛÑ>∑e<äT‘·Ôs¡^‘ê
#·‘·Ts√∆<Ûë´j·T'
IIJ~°∞˚#L"åK«II
FVͯ~°ã¨º`«∞ =∂Ǩ`«‡ ºO ~°∂ѨO™ê÷#O Ѩ~°O `«^ä•I
`«`«û~°fiO „â’`«∞q∞KåÛùq∞ „|∂Ç≤Ï"Õ∞ ѨÙ~°∞ëÈ`«Î=∞II 1
IIN ÉèíQÆ"å#∞"åK«II
™ê^èŒ∞áê~°÷ =∞ǨÉÏǨϟ Ü«∞<å‡O `«fiO ѨiѨ$K«Ûùã≤I
qã¨Îˆ~} „Ѩ=HΔÍq∞ `«`ÕÎ xQÆk`«O â◊$}∞II 2
Ѩ$kè=ºyflâ◊Û |∞∞ˆQfi^À Éèí∂i`Õº= Ñ≤`å=∞ǨÏóI
JH͈~`«∞ ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ „Ѩ^äŒ"Õ∞ „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 3
J#ÎiHõΔO Ü«∞Aˆ~fi^À Éèí∞"À q+¨μ‚ ã¨û<å`«#óI
LH͈~`«∞ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ kfifj˚T „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 4
^Òºã¨∂û~°º ™êû=∞"Õ^Œâ◊Û ã¨fii`Õº= =∞¿ÇÏâ◊fi~°óI
=∞H͈~`«∞ÅÜ«∞O „áê¿ÑÎ `«$fj˚T „Ѩ}"åOâ◊ˆHII 5
JHÍ~°ó Ñ‘`«=~°‚â◊Û ~°*’QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=ó
LHÍ~° â◊√≈Hõ¡ =~°‚â◊Û ã¨`«fiQÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=óII 6
=∞HÍ~°ó Hõ$+¨‚=~°‚â◊Û `«"≥∂QÆ∞} ã¨=Ú^Œƒù=óI
JH͈~K« LH͈~K« =∞H͈~K« ^èŒ#&˚Ü«∞II 7
W^Œ"Õ∞HõO ã¨∞x+¨Ê#fl"≥∂q∞u *’ºu~°∂ѨHyõ éTI
„u=∂„`« =∞~°ú=∂„`«O K« „Ѩ}=㨺 qâı+¨`«óI
JëêìVæ&Û K«`«∞ëêÊ^ŒO „u™ê÷#O Ѩ&Û^≥·=`«"£∞II 9
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
FVͯ~°O Ü≥∂#*Ï<åu „ÉÏǨχ}À #㨄|Ǩχ}óI
Fq∞`Õº= Ѩ~°O~°∂ѨO Ѩ~°O„|Ǩχ „Ѩ=iÎ`«"£∞II 10
FVͯˆ~`«∞ „ѨqëÈì-ǨÏO „ѨÉèí=ó „Ѩà◊Ü«∞ã¨Î^ä•I
„Ѩ}"Õ ã¨~°fiQÆO ^Õ="Õ∞H©Hõ$`«º ã¨=∞Éèíº¿ã`üII 11
Éèí∂~°∞ƒù=¿ãûfiu =∞¢<ÕÎ} â◊s~°O Ѩiâ◊√^Œúº`ÕI
â◊ss „Ѩ}=O ^蕺ÜÕ∞ `«û~åfi*Ï˝# x=~°ÎHõ"£∞II 12
ˆ~K«HÀKåÛùfi㨠xâßfiã¨ó ѨÓ~°Hõó ѨiK«HõΔ`Õ
`«„^À^èŒó ‰õΩ=∞ƒùHõâ‹ÛÂ= „áê}ÏÜ«∂=∞ ã¨û LK«º`ÕII 13
x=~°Î<ÕÎ „H˜Ü«∂ ã¨û~åfió `«ã≤‡#Ì $¿+ì Ѩ~åѨˆ~I
FVͯ~° „ѨÉèí"å "Õ^• FVͯ~° „ѨÉèí"åã¨ûfi~åóII 15
FVͯ~° „ѨÉèí=O ã¨~°fiO ¢`≥·Ö’HõºO ã¨K«~åK«~°"£∞I
Fq∞`Õfi= Ѩ~°O~°∂ѨO ǨÏ$`«Ê^Õ‡ K« =º=ã≤÷`«"£∞II 16
`«™ê‡`«Î ^ŒÉèíº¿ã^ÕHõO ã¨~°fiQÆO Ѩ~°"Õ∞â◊fi~°"£∞I
„ǨϙÈfi ^ŒÇ¨Ïu áêáêx n~À… "≥∂HõΔ„Ñ¨^•Ü«∞HõóII 17
J"åK«ºO „Ѩ}=™êº~°÷O Ü«∞ã¨ÎO "Õ^Œ ã¨"Õ^Œq`üI
FVͯ~° „ѨÉèí"Àq+¨μ‚ ¢ã≤Î<Õ„`À =K«™êOѨuóII 18
`«™ÈºKåÛ~°} =∂„`Õ} Ѩ~°O „|Ǩ‡kè QÆK«ÛùuI
„^èŒ∞==∞yfl=∞Ü«∞O ~°∂ѨO `«^ÕÌ¿ÇÏ ã¨=∞kè+≤ª`«"£∞II 19
W¢xÌÜ«∂}˜ Ѩâ◊¥<£ ǨÏ`åfi P`«‡<≥·=`«∞ `«∞+¨ºuI
ǨÏ$`«Ê^Œ‡ Hõi‚HÍ=∞^èÕº â◊√^ŒúO nѨtMÏHõ$uII 20
JV√æ+¨ª=∂„`« =∞K«ÅO ^蕺ÜÕ∞nâ◊fi~° =∞=ºÜ«∞"£∞I
ǨÏ$^ŒÜ«∞Hõ=∞Å=∞^èÕº nѨ=^Õfi^Œ™ê~°OII 21
„Ѩ}==∞Ü«∞ =∞`«~°¯ ºO Ü≥∂yǨÏ$^•úº# QÆ=∞º"£∞I
J[ǨÏi t=Ü≥∂QÆO ã¨~°fiÉèí∂`«ã¨÷"Õ∞HõOII 22
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ã¨Hõ$^ŒÑ≤ =∞#™ê =∂O ^蕺ܫ∞`Õ Ü«∞ã¨û=ÚHõÎóI
W_®Ü«∂O "åÜ«Ú=∂~ÀѨº ѨÓ~°~Ú`Àfi^Œ~° ã≤÷`«"£∞II23
`«`À-yflO ^ÕǨÏ=∞^茺ã¨÷O ^•ºÜÕ∞*ÏfiÖÏ =m=$`«"£∞I
ˆ~K«HõO a#∞Ì ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞yfl=∞}¤Å ã¨Oã≤÷`«"£∞II 24
^蕺ÜÕ∞K«Û ˆ~K«ÜÕ∞ `«ÊâßÛ<åfl^ŒO Ñ≤VæÅ =∂ѨÙflÜ«∂`üI
„|Ǩ‡`«∞ ѨÓ~°HÀ*˽ܫ∞ó ‰õΩ=∞ƒùHÀ q+¨μ‚~°∞K«º`ÕII 25
ˆ~K«Hõã¨∞Î `«^ä•*Ë˝Ü≥∂ HõΔ~åHõΔ~° =∞Ü«∞t≈=óI
^ÕǨϟ^Õ"åÅÜ«∞ó „áÈHÀÎ r"À ^Õ=ã¨û<å`«#óII 26
`«º*Ë^Œ*Ï˝# x~å‡ÅºO ™È-ǨÏOÉèÏ"Õ# ѨÓ[ÜÕ∞`üI
|Ç≤Ï¢~åƒù=∞ºu Ü«∞óHõtÛ`«Î ºHÍÎ fi ^ÕǨÏã¨÷q∂â◊fi~°"£∞I
ã¨fiQÆ$¿ÇÏ áêÜ«∞ã¨O `«ºHÍÎ fi aèHΔÍ =∞@u ^Œ∞~°‡uóII 27
tÖÏ=∞$^•Ì~°∞ áê„`Õ+¨μ ^≥·=|∞kúó „ѨHõeÊ`«óII
JHõeÊ`« ã¨ûfiÜ«∞O*’ºu~å`«‡<À ^Õ=`å # H˜OI 28
<åaè=¸ÖË ã≤÷`«O Ѩ^Œ‡O <åà◊O `«ã¨º ^ŒâßV√æÅ"£∞I
HÀ=∞ÅO `«ã¨º `«<åflà◊O x=∞fl Ѩ^°‡ =∞^èÀ=ÚY"£∞
Hõ^ŒmѨÙ+¨Ê ã¨Vͯâ◊O K«¢#ÌHÍ#Î ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 29
IIJ~°∞˚# L"åK«II
^Œ∞ifi*˽ܫ∞O ^Œ∞~å~å^茺O ^Œ∞„+¨ÊQÆ=∞ºO [<å~°ú#
J^èÀ=ÚYO Ü«∞^ä• Éèí∂`åfi ǨÏ$^ŒÜÕ∞ ˆH#QÆK«ÛùuII 30
IIÉèíQÆ"å#∞"åK«II
J^èÀ=ÚY#∞ΠǨÏ$`«Ê^Œ‡ =Ú^Œú $`«º „Ѩ}"Õ#`«∞,
QÆ`åfi`«∞ Ѩ^Œ‡HÀâß#Î "Õ∞Hõ¿ãû"Àº ѨÙ#óѨÙ#óII
`«`«ó ѨâßÛ^Œƒù"Õ`«Ê^«‡O ã¨~°fiQÍ„`« ã¨∞MÏ=ǨÏ"£∞I 31
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
ǨÏ$kã≤÷`«O ѨV¯[=∞+¨ìѨ„`«O
㨈Hã¨~°O Hõi‚Hõ =∞Ѩºb#"£∞ˆ
JV√æ+¨ª=∂„`«O =Ú#Ü≥∂=^ŒxÎ
^蕺ÜÕ∞u q+¨μ‚O ѨÙ~°∞+¨O ѨÙ~å}"£∞II32
J+¨ìѨ„`«#∞ΠǨÏ$`«Ê^Œ‡O ^•fi„uOâ◊`«∞¯ã¨∞=∞ã¨Î^ä•
`«„`« =∞^茺ã≤÷`«O ^蕺ÜÕ∞k¢<åÌ^•ºxÌt ^Õ=`å<£II 33
`«ã¨º=∞^茺QÆ`À ÉèÏ#∞~åƒù#∞=∞^茺QÆ`« â◊≈jI
â◊t=∞^茺QÆ`À =Ç≤Ïfl~°fiÇ≤Ïfl=∞^茺QÆ`å „Ñ¨ÉèÏII 34
„ѨÉèÏ =∞^茺QÆ`«O Ñ‘~î°O <å<å~°`«fl „Ѩ"Õ+≤ª`«"£∞I
J<ÕHõ ~°`«fl ã¨V©¯~°‚O [fiÅ<å~°¯ ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 35
`«ã¨º =∞^茺ã≤÷`«O ^Õ=O <å~åÜ«∞} =∞<å=∞Ü«∞"£∞I
N=`«û H“ã¨∞ÎÉè’~°ã¨¯O =ÚHÍÎǨ~ÀѨ â’aè`«"£∞II 36
J<ÕHõ ã¨∂~°ºã¨Vͯâ◊O =∞‰õΩ\Ïkè+¨ª =∞ã¨ÎHõ"£∞I
â◊VöO K«„HõO QÆ^•Ñ¨^Œ‡O =Úã¨ÅO Y_»æ"Õ∞=K«II37
^èŒ#∞~å^•ºÜ«Ú^èÀ¿Ñ`« =∞+¨ìÉÏǨï^èŒ~°O ǨÏi"£∞I
â◊√^Œúã¨Êù\ ˜Hõ ã¨Vͯâ◊O K«¢#ÌHÍ#Î ã¨=∞„ѨÉèí"£∞II 38
Ѩ^Œ‡H˜&˚ů ã¨^Œ$â◊O `«Ñ¨ÎHÍ&Û# ã¨xflÉèí"£∞II 39
Hõ$`Õ âıfi`«O ǨÏiO qO^•º ¢`ÕÎ`åÜ«∂O ~°HõÎ=~°‚Hõ"£∞I
^•fiѨˆ~ âߺ=∞=~°‚&Û Ñ‘`«=~°‚O HõÖ∫Ü«ÚˆQII 40
â◊√^ŒúO ã¨∂HõΔ ‡O x~åHÍ~°O xifiHõÅÊO x~°&˚#"£∞I
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ =∞[O ^Õ=O `«O qO^•º`«∞Ê~°∞ëÈ`«Î=∞II 41
`≥·ÖÏyfl =iÎ ã¨OÜ≥∂QÆ =∞^èŒ∂=∞*’ºu ~°∂ѨHõOI
`å^Œ$â◊O Ѩ~°=∞O 㨇ˆ~`åÊ~°ú ǨϺ##ºnèóII 42
nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`«
HÍ~°}O Ü≥∂QÆq*Ï˝# ¿ÇÏ`«∞™ê^èŒ# =i˚`«OI
aè<Õfl‰õΩ"Õ∞ƒùÜ«∂^ä•-HÍâ’ =∞ǨHÍâı qbÜ«∞`ÕII
qaè<Õfl „áêHõ$`Õ ^Õ¿ÇÏ`«^ä•--`å‡Ñ¨~°=∂`«‡xI 43
Jâßfi~°∂_èÀ QÆ*Ï~°∂_èÀ 㨢VÍæ"Õ∞ ã¨V¯>Ë`«^ä•I
U`«^Õ= ã¨^•^蕺~¸ Ѩ~°„|Ǩ‡kè QÆK«ÛùuII 44
Pã‘<À"å â◊Ü«∂<À"å QÆK«ÛùxÎ+¨ªã¨û^•â◊√zóII
`«™ê‡`«û~°fi„Ѩܫ∞`Õfl# Ü≥∂QÆÜ«ÚHÀÎÉèí"å-~°∞˚#I 45
J#Îã¨ûVæO |Ç≤Ïã¨ûVæO =∂`«‡ã¨VæO Ѩi`«º*Ë`üII
ã¨~°fiã¨Væx=$`åÎ`å‡ Ñ¨âıº^•`å‡# =∂`«‡xI 46
q+¨Ü«∂--ã¨HõÎ z`åÎ<å=∞O^茿ãº#∂Ì^ŒÜ«∞O Ü«∞^è•II
w`å™ê~°q∞^ŒO âßG =ÚHõÎO "≥∂HΔÍ~°÷ ã≤^ŒúÜÕ∞I 47
`«„`« ã≤÷`«O „|ǨχâßGO "Õ^ŒâßG ã¨∞xtÛ`«OII
W^ŒOâßGO =∞Ü«∂„áÈHõÎO QÆ∞ǨϺO "Õ^•~°÷qã¨Î~°OI48
Ü«∞ó Ѩˆ~î`«Ê~°Ü«∂ ÉèíHÍÎ º ã¨QÆKÕÛùkfi+¨μ‚™ê=∞º`åOII
U`«`«∞Ê}ºO áêѨǨÏ~°O ^èŒ#ºO ^Œ∞ã¨ûfiѨfl<åâ◊#OI49
Ѩiî`åO „â◊√}fi`åO K≥·= qëÈ‚~å‡Ç¨`«‡ º=Ú`«Î=∞OII
Jëêì^Œâ◊ѨÙ~å}Ïx ^Œâ◊"åºHõ~°}Ïx K«,
HõΔ}=∂„`«ã¨º Ü≥∂QÆ㨺 HõàÏ<å~°›xÎ ëÈ_»jOII 50
x~°‡^䌺 K«`«∞~À"Õ^•#∞‡x<å ÉèÏ~°`«O Hõ$`«O
ÉèÏ~°`À ^Œkè=∞O^äŒã¨º w`åx~°‡^èŒ#㨺K«
™ê~°=Ú^Œú $`«º `«O Hõ$ëÈ‚ J~°∞˚#㨺 =ÚMËǨï`«OI 51
ѨÓ*ÏHÀ\˜ã¨=∞O ™È΄`«OI ™È΄`«HÀ\˜ã¨eT+ [Ѩó
[ѨHÀ\˜ã¨=∞O ^蕺#OI ^蕺#HÀ\˜ãe¨ T+ ÅÜ«∞óII 52
Y nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`« L`«Î~°w`«

nÑ≤HÍ"åºMϺ#O nÑ≤HÍ"åºMϺ#O
L`«Î~°w`« L`«Î~°w`«

nÑ≤HÍ"åºMϺ#O nÑ≤HÍ"åºMϺ#O