UNIVERSIDAD MAYOR DE SAN ANDRES

CARRERA: DERECHO

MATERIA: CJR- 209 IDIOMA I AYMARA II

PARALELO: “F”

DOCENTE: ZULMA JUANA MAMANI QUISPE

WALIK AKA JACH’A YATIQAÑ UTARUX JUTAPTAXA

JALLALLA JALLALLA

QULLASUYU - MARKA
 UNIVERSIDAD MAYOR DE SAN ANDRES
FACULTAD DE DERECHO Y CIENCIAS JURIDICA
CARRERA: DERECHO
MATERIA: IDIOMA 1 AYMARA II
PAQALLQ T’AQA
JUTÏR PACHA VERBO (KATJAÑA)
FORMA AFIRMATIVA

JUK’AÑCHIRI
S V
NAYAX KATJÄ - Ä- Marca tiempo futuro 1ra persona
JUMAX KATJÄTA –¨TA- MTF. 2da Persona
JUPAX KATJÄNI – ¨NI- MTF. 3ra Persona
JIWASAX KATJAÑÄNI - ÑÄNI- MTF.4ta persona plural

WALJACHIRI (ANATAÑA)
S V
NANAKAX KATJAPXÄ
JUMANAKAX KATJAPXÄTA
JUPANAKAX KATJAPXÄNI
JIWASANAKAX KATJAPXAÑÄNI

TARIPAÑA
NAYAX TARIPÄ NANAKAX TARIPAPXÄ
JUMAX TARIPÄTA JUMANAKAX TARIPAPXÄTA
JUPAX TARIPÄNI JUPANAKAX TARIPAPXÄNI
JIWASAX TARIPAÑÄNI JIWASANAKAX TARIPAPXAÑÄNI

VERBO (JAYLLIÑA)

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
S V S V
NAYAX JAYLLÏ NANAKAX JAYLLIPXÄ
JUMAX JAYLLÏTA JUMANAKAX JAYLLIPXÄTA
JUPAX JAYLLÏNI JUPANAKAX JAYLLIPXÄNI
JIWASAX JAYLLIÑÄNI JIWASANAKAX JAYLLIPXAÑÄNI

VERBO (IRNAÑAQAÑA)
 JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
S C V S C V
NAYAX TATAJAMP IRNAQÄ NANAKAX TATAJAMP IRNAQAPXÄ
JUMAX TATAMAMP IRNAQÄTA JUMANAKAX TATAMAMP IRNAQAPXÄTA
JUPAX TATAPAMP IRNAQÄNI JUPANAKAX TATAPAMP IRNAQAPXÄNI
JIWASAX TATASAMP IRNAQAÑÄNI JIWASANAKAX TATASAMP IRNAQAPXÄÑANI

VERBO (UMAÑA)

JIK’AÑCHIRI WALJACHIRI
S C V S C V
NAYAX K’US UMÄ NANAKAX K’US UMAPXÄ
JUMAX K’US UMÄTA JUMANAKAX K’US UMAPXÄTA
JUPAX K’US UMÄNI JUPANAKAX K’US UMAPXÄNI
JIWASAX K’US UMAÑÄNI JIWASANAKAX K’US UMAPXAÑÄNI

FORMA NEGATIVO (VERBO MUNAÑA)

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
Adv.N S V Adv.N S V

JANIW NAYAX MUNKÄTTI JANIW NANAKAX MUNAPKÄTTI

JANIW JUMAX MUNKÄTATI JANIW JUMANAKAX MUNAPKÄTATI

JANIW JUPAX MUNKÄNITI JANIW JUPANAKAX MUNAPKÄNITI

JANIW JIWASAX MUNKAÑÄNITI JANIW JIWASANAKAX MUNAPKAÑÄNITI

VERBO (MANQ’AÑA)

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
Adv.N S V Adv.N S V

JANIW NAYAX MANQ’KÄTTI JANIW NANAKAX MANQ’APKÄTTI

JANIW JUMAX MANQ’KÄTATI JANIW JUMANAKAX MANQ’APKÄTATI

JANIW JUPAX MANQ’KÄNITI JANIW JUPANAKAX MANQ’APKÄNITI

JANIW JIWASAX MANQ’KAÑÄNITI JANIW JIWASANAKAX MANQ’APKAÑÄNITI

VERBO (THAQAÑA)

JUK’AÑCHIRI
Adv.N S C V
JANIW NAYAX MASIJAR THAQKÄTTI

JANIW JUMAX MASIMAR THAQKÄTATI

JANIW JUPAX MASIPAR THAQKÄNITI

JANIW JIWASAX MASISAR THAQKAÑÄNITI

WALJACHIRI
Adv.N S C V

JANIW NANAKAX MASIJAR THAQAPKÄTTI

JANIW JUMANAKAX MASIMAR THAQAPKÄTATI

JANIW JUPANAKAX MASIPAR THAQAPKÄNITI

JANIW JIWASANAKAX MASISAR THAQAPKAÑÄNITI

VERBO (PHAYAÑA)

JUK’AÑCHIRI
Adv.N S C V

JANIW NAYAX MANQ’ PHAYKÄTTI

JANIW JUMAX MANQ’ PHAYKÄTATI

JANIW JUPAX MANQ’ PHAYKÄNITI

JANIW JIWASAX MANQ’ PHAYKAÑÄNITI

WALJACHIRI

Adv.N S C V

JANIW NANAKAX MANQ’ PHAYAPKÄTTI

JANIW JUMANAKAX MANQ’ PHAYAPKÄTATI

JANIW JUPANAKAX MANQ’ PHAYAPKÄNITI

JANIW JIWASANAKAX MANQ’ PHAYAPKAÑÄNITI

FORMA INTERROGATIVO

VERBO (IKIÑA)

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
S V S V

NAYAX IKÏTTI NANAKAX IKIPXÄTTI

JUMAX IKÏTATI JUMANAKAX IKIPXÄTATI

JUPAX IKÏNITI JUPANAKAX IKIPXÄNITI

JIWASAX IKIÑÄNITI JIWASANAKAX IKIPXAÑÄNITI

VERBO (JAWSAÑA)

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRIR
S V S V

NAYAX JAWSÄTTI NANAKAX JAWSAPXÄTTI

JUMAX JAWSÄTATI JUMANAKAX JAWSAPXÄTATI

JUPAX JAWSÄNITI JUPANAKAX JAWSAPXÄNITI

JIWASAX JAWSAÑÄNITI JIWASANAKAX JAWSAPXAÑÄNITI

VERBO (ALAÑA)

JUK’AÑCHIRI
S C V

NAYAX PANQAR ALÄTTI

JUMAX PANQAR ALÄTATI

JUPAX PANQAR ALÄNITI

JIWASAX PANQAR ALAÑÄNITI

WALJACHIRI
S C V

NANAKAX PANQAR ALAPXÄTTI

JUMANAKAX PANQAR ALAPXÄTATI

JUPANAKAX PANQAR ALAPXÄNITI

JIWASANAKAX PANQAR ALAPXAÑÄNITI

VERBO (RIXINTAÑA)
JUK’AÑCHIRI
S C V

NAYAX YURIÑ LAPHIR RIXINTÄTTI

JUMAX YURIÑ LAPHIR RIXINTÄTATI

JUPAX YURIÑ LAPHIR RIXINTÄNITI

JIWASAX YURIÑ LAPHIR RIXINTAÑÄNITI

WALJACHIRI
S C V

NANAKAX YURIÑ LAPHIR RIXINTAPXÄTTI

JUMANAKAX YURIÑ LAPHIR RIXINTAPXÄTATI

JUPANAKAX YURIÑ LAPHIR RIXINTAPX¨NITI

JIWASANAKAX YURIÑ LAPHIR RIXINTAPXAÑÄNITI

VERBO IRNAQAÑA
JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
Adv.N S V Adv.N S V

JANIT NAYAX IRNAQKÄ JANIT NANAKAX IRNAQAPKÄ

JANIT JUMAX IRNAQKÄTA JANIT JUMANAKAX IRNAQAPKÄTA

JANIT JUPAX IRNAQKÄNI JANIT JUPANAKAX IRNAQAPKÄNI

JANIT JIWASAX IRNAQKAÑÄNI JANIT JIWASANAKAX IRNAQAPKAÑÄNI

VERBO (SARAÑA)
JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
Adv.N S C V Adv.N S C V

JANIT NAYAX QHATUR SARKÄ JANIT NANAKAX QHATUR SARAPKÄ

JANIT JUMAX QHATUR SARKÄTA JANIT JUMANAKAX QHATUR SARAPKÄTA

JANIT JUPAX QHATUR SARKÄNI JANIT JUPANAKAX QHARUR SARAPKÄNI

JANIT JIWASAX QHATUR SARKAÑÄNI JANIT JIWASANAKAX QHATUR SARAPKAÑÄNI

VERBO P’AMP’ACHAÑA

JUK’AÑCHIRI
JANIT NAYAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHKÄ

JANIT JUMAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHKÄTA

JANIT JUPAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHKÄNI

JANIT JIWASAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHAPKÄÑANI

WALJACHIRI
JANIT NANAKAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHAPKÄ

JANIT JUMANAKAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHAPKÄTA

JANIT JUPANAKAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHAPKÄNI

JANIT JIWASANAKAX CH’AXWANAK P’AMP’ACHAPKAÑÄNI

IRNAQAWINAK AKNÏR LURAYIRINAKAMP LURAMA

FORMA AFIRMATIVO
1. VERBO (MUNAÑA – Querer)
S V
JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI

2. VERBO ( LURAÑA - hacer)

S V

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI

3. VERBO (YATIQAÑA – Aprender)

S C V

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI

FORMA NEGATIVO
4. VERBO (ALJAÑA – Vender)
S V

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI
 5. VERBO (ULLAÑA – Leer)
S C V

JUK’AÑCHIRI WALJACHIRI

6. VERBO (JUCHA YATIYAÑA – Denunciar )

S C V