Sie sind auf Seite 1von 23

Sami mahkakasu

1
Pahtun

¿Unpupinta pe’irama ya’weramake?


¿Unpuatunta sami kahpa nisarin ya’weramake?

Ni’awa ya’werewasu
ni
pág. 1
Ihpura pe’irewasu

Ku sami yawerinwen, ku
nateterewawe nitun ku
nituterewawe unpu
pe’ikasuna. Ihpurasu piyapiru’sa ku ahkete pe’ipiwe ahke
ahke ninanuawa ya’wetatuna. Ku nuyawe
pe’iatuna i’shake i’shanake, sunuke, tahkianuke
ku manta yawerinwen. Napuatun yunkipi a’na
ma’sha ahkekeran we’ninsu pa’anakaisu.

Nitutun mahshuru’sasu napupi: “piyapiru’sa


pe’iatuna ku yunkipiwe samiru’sa yawerine ku
ahpaipiwe, penaninketatuna, pininu
pu’mutatuna nutuwaru samiru’sa
tihkimiatupi”.
A’nanta nitutumahu tenin, a’nataweri pi’i
nawerinke i’shanaruake, sunuru’sake iru’sake
kumanta samiru’sa yawetarinpuawe tihkirapi
nitun kahpa nisarin samiru’sa.
¿Yawerin ihsupuchin nananu’sa kema ya’weranke?

Kirikanenke a’paniteke:
¿Kema ninanunenke yawerin ihsupuchin nannanu’sa? ¿Manananta kema ninanunenke
yawerin? Ninuntuku kanpita kapini.

pág. 2
Nitutawa kanpuawa yunkirewasu

Irahka tatamashuru’sasu, mamapayaru’sasu nuya nitutupi yuhkiru’sa nituturu’sa


unpu pe’ikasuna i’shake ya’karikamare iwayanu’sa nisha nisha i’ke
yawerinsupita. ihpurasu nitutawa nituturu’sa.

Ya’werewake pe’irewasu

¿Unpu nitutawata sami Ihsupita inairaru’sa nisha


ya’werinsu? Dibujo Sabio nisha ninutunu’sa
shawi kankirapachinara, sasa,
conversand yunkuyu, wishiriku inapita
o con los a’pira a’pira perasapachinara
niños. inakeran nitutapi huayuru
samiru’sa kankirarinsu.

Ya pe’iwachira ihsupuchin nihpi Samiru’sasu pa’pinuya kapakasu inasu


samia’shin natanapi inapurawatuna na’kun keterinpu chinirupi nuya nuya
kapakaisumareachin mahpi. nanpikasumare.

Irahkasu samiru’sa ya’ipi i’sharuake nutuwaru yawerin.


Tatamashuru’sa a’chinterinpua unpu ahpaikasuna samiru’sa. A’chinterinpua unpu pe’ikasuna,
makesuna ninunene nuya pakamare, inakeran ma’suna ku ninewe pe’irawatera.

Mashuru’sasu nuya shawiterinpua pe’inanke pakamare. Shawiterin sami ashinta


nuya pe’inanke pakakasumare inakeran nuya wenatakasumare yawerewake
peinenpuake nuya kankintakamare.

Insekesuna pe’irewasu

pág. 3
I’shake pe’iresu.
Shawiru’sasu i’sanake pe’ipi, ihsupita
nisha nisha nuwantupi penanin, Un hombre pescando con
ahkawa,yunana, a’yantunan, tarapa tramperas
wa’naru yunan inapita mahpi.

una señora con su


cansta con peces en la
Sunanteke pe’iresu
Pi’ipi taweri nipachina shawiru’sasu imirinakeran
samiru’sa mahpi, ku nuwantupiwe ma’sharu’sa.

Sunuke pe’iresu
Shawiru’sasu yunanake yu’natupi ma’sha ihpirawatuna
yunapachinara nisha nisha sami uwarapi.

I’shanake pe’iresu
Akawake pe’iwatera
samirawa mane.

Natantawatun nishawituku yakunamake:


Tatamashu nunteke tatata natanke: ¿Ihpurawantan inake sami yawerarin? ¿Inseketa
ahketeware nuya pe’ikasu?

pág. 4
Shawinan ma’sha shawina’pirua pe’ikaisumare

¿Unpu nitutariwata
insekesuna pe’ikasu?
Shawiru’sasu sami
ninuru’sa perarinsu
natanpachinara yunirapi De un niño y una niña
pe’ikaisu. conversando

Anitutunannu’sa: Dibujo de puma garzas


Shanshante taweri ya’kari perapachinara iinininta cantando
perapachina shwirapi wayuru sunuru’sakeran pihpituna
kankikasu ninutun napurapi.

Dibujo de pamatirashi Pamatirashi i’waraya i’sha


yunsanke wenseatun perasapachina sami
cantando ninutatun perasarin sunukeran wairu pihpikasu
ninutun napurarin.

Pamaturashis wishirikuinawita i’wanawanke peratun pa’yanawachina


yanpunawachina inasu unan pama panka pakakasumare ninutun
inapurarin ninutuwachina a’naruachin u’nanin pamaterin.

Yunkiru’sa unpu pe’ikasuna

pág. 5
Pesca con barbasco

Ama penaninke pininuke inapitake


pe’iawasuwe inasuya’ipia samiru’sa
tikrin napuatun inasu ku nuyawe.

Hombre orinando en el rio


Shawiru’sasu ku i’ke iyaitupiwe ama
samiru’sa ta’akaimarewe i’ke
yawerinsupita.

Ma’shuru’sasu napupi ku na’kura


sewarewe ina sewawatera samiru’sa
nihta’atere inasu ta’awachuna ku wentarinwen.

¿Unpuatunta ihsupuchin nihkariwa samiru’sa a’paikamare? ¿Ma’ta unpuariwa ku


natetuwatewawe?

Nihsha nihsha samiru’sa


Nihsha nihsha samiru’sa i’ke ya’werinsupita:

Samiru’sa

Tari shaweteru’sa Kañu shaweteru’sa Na’kun nawanen Pi’pian nawanen

pág. 6
warate samirawa mikara tu’wana
a’nanan kenen wanki kanuyu
kunkapi shihte tayasami tu’wan
tuhwarin tahpurute ayu kawara

Imágenes de peces.

Shawiru’sasu yape’iwachinara nuya yunkirawatuna pa’pi pe’ikaisumare.

Unpu pe’ipisuna shawiru’sa ya’wepike

Ihsupuchin pe'iresu:
Dibujo de una quebrada con el tapaje
ya’kupiresu. (estera)

pág. 7
Shawiru’sasu pama ninuru’sa perarinsu natanpachinara a’naruachin pa’pi
i’shana ta’paikaisumare, pamatuwachin samiru’sa yakunpachina
pahshintakasumare.

Tarahpa
Dibujo de hombres pescando con
tarrafa
Nuwantere imutate mahkakasumare.
Shawiru’sasu yatarapawachinara yunipi
insekesuna panka samiru’sa yawerinke
inake tarapawachinara mahpi.

¿Unpuatunta ihsupuchin nihkariwa yawerewake yape’iwatewa? ¿unpuinta


nihkapun ku inapuchin nipatewawe?

Profundizamos nuestros saberes: Nuestra Historia

Irahka mahshukuru’sa nanpipisu

Pawaraike a’nara piyapi yawerin Irikin


Puwa Tankuwa itupisu, inasu ninanu
uhkuinapi nitun nakun ninanu uhkuirin
Pawarai itupisu,kunpanama nunshina
itupisunta”, inasu nituterin i’sha nuya
a’paikasu ama samiru’sa
tihkikamarewe.

pág. 8
Yawerinkeraware ina mashu ku
pi’pianteranta nuwanterinwe pawarai
penanninke pe’itakaisu. Nahpuru
taweriru’sa inasu wa’an nitun punisiaru’sa
a’parin pawarai nihkakaisumare ama
interanta ya’kunatuna penaninke
pe’ikaisumarewe.

Napuatun inasu tenin a’na taweri


kanpuasu ku manta samiru’sa
yawetarinpuawe tenin yunkiatun; Inasu
nuya yunkiatun wi’ninpita ,shinpita
inapita penenin, ama kanpitasu anapita
piyapiru’sa na’tehte kusuwe
nunpinatuna napurapi.ama interanta
puhmukusuwe i’sha napunin
akupachina.
Yuhkiru’sa:
Unpuatunta inapitasu nakun nakun yunkikasu irahka yawepisu?
Ahketeware nitutawa: yawereawsu

Mahshukuru’sa nanpipisu Joven erique nacio 1940

Irikin Puwa tankuwa wa’waterin 4 taweri 28 yuhkike


1940, inasu ahke yawerin ku ya’kariawe kankii penate
yunsanke inasu yawerin nukurai chinpinanke itupisu
ihpurasu inake ninanuawa yaweri nukurai itupi.

Nani winapiawa nipachina na’kun yukirinsu


Dibujo de joven Erique
yawetuwachina yunkirin pa’pin sahkatu
kahtawakasu nihsha nihsha sahkatu yawerin
ni’kakasu sahkatatun ma’sharu’sa nuwanterinsu
ma’patakamare. Na’kun pi’ipi pikeran
pa’pinechachin pa’nin namui pamarinke nu’pa
yunitun yawekasumare panin.

¿En tu comunidad se realiza la pesca?


pág. 9 ¿Cómo es la pesca en tu comunidad?
Pawarai chinpinanke kankunpachinara linake Quebrada de sachavaca
na’kun kahnanu’sa kenakunpi pawara, yunkuru,
naman inapita kenanpi nararu’santa nutuwaru
yawerin nitun yunkipi, inake yawekaisu. Irikin
Puwasu inpitare chachin yunkipi ninanuawa
uhkuikaisu. Napuatun ihpurasu pawarai ninanu itupi
1970 pi’ihke.
Inaran, ninanuawa uhkuiatarin Kunpanama
nunshinan itupisu. inapikeran puhsashunka kahtu
pi’i yawetuwachina tatamashu irikin chiminin ihsu pi’ike kahtuwaranka
katushunka kahtu 12 nawanan yuhkike. Inasu ma’sha nitutunapi, nakun
yunki yaweterin ku ahkete inapuchin yunkirinsu piyapi yawerinwen.
pi’pisha shawiru’sa irihkin puchin yunkirinsu yaweriterin.
Shawinapi : Kuhsi puwa

Yuhkinan:
Unpu ninesuna
Irahka nanpipisu yawepisu inasu nuyashikanan
nuya inasusamirakeran
kanpua nanpirewasu napuatu ku
naniantakasuwe yawerinwe
Unputuwaterata ahketeware
samira wa’kirin yunkikasunitapirinwe.
kua’naruachin yawerin.

Chinpi:
Nuyasha chi’sawatuna samira yamurake Pescados ahumándose en parrillas
semurawatuna pen utaratawatuna penke
nara akurawatuna inake akupi nuyasha
sami pi’ikasumare.

Shikanan:
Pescado envuelto en hoja de bijao y
asándose en la parrilla a fuego lento Werunke panka sami akitawatuna pen
utaratawatuna ina aipi akupi uhshakewran
pi’ikasumare, inautupachinara shikanan yuhki
wa’kirin ahpira ahpira awarawatuna nuya
wehkepi nitun ku nitapikasumarewe inaputupi,
inakeran kapakaisumare ihshiritupi.

pág. 10
Pishate’ Pescado abierto con sal expuesto al aire
libre para que el sol lo ase
Sami i’chatawatuna yamurake
akutawatuna pi’ike awintupi inari
ayanikasumare.

Mahshuru’sa nuntatun natanku:


¿Yawerin a’na sami awakiresu samichachin nisa’pamare?

YUNKI APANKATERESU
Taparawatuna inakeran samikeran kusharu nihpisu kichuaru’sa
itupisu
Dibujo de pescado con sal
Pishate’ puesto al sol y luego colgado a
la cumbrera en canasto
Sami i’chatawatuna yamura akutupi inautawatuna
pi’i pi’katerinke akupi inari ayanitakasumarewe.
Nani yanipachinara i’me pe’tenawatuna inake sami
pu’mupi.

El pescado con sal sobre la


Chinpi.
parrilla de nadera Yamurake sami semurawatuna narake
akurawatuna inakeran chianara masawayuna
ina aipi akupi uhshakeran pi’ikasumare. Nani
pi’ipachinara ma’sawatuna akupi
tehnakasumare nani te’napachinara nuya
ta’panpiwachi.

Pescado cocinándose en
Chi’chiru una olla con bastante agua

Sami chi’chi i’sha yamura inapita akutawatuna


ayutupi inakeran nani winktapachina, nakeranchin
i’sha ta’pantantapi nani yaniapachina a’pipi wachi.
.

pág. 11
A’paniteke kirikanenke:
¿unpu ninamata kanpitasu ihsupuchin nihkakasu ya’weramake?

ihpurasu nuntawa ihsu shawinan unpu nanpipisuna:

Nihshsa nihsha ya’werinsupita


Ihsupuchin yawerin nanpipisu.
a) wankuru nanpipisu:
Imagen de un ecosistema terrestre
Ihsu nuhparuke nihsha nihsha ma’sharu’sa
yawerin nanpipisu, wa’watupi,suhsupisu
ni’terinsu, inakeran chimininsu nihsha nihsha
nanpipisu yawerin ihsuru’pake ma’sharu’santa,
nararu’santa yawepi, nihsha nihsha
nu’paru’sake nanpipisu ku nara yawerinkewe
nararu’sa yawerinke inapitasu yawerin.

Imagen de un ecosistema
b) Ma’sharu’sa
acuatico i’ke nanpipisu
Inasu i’ke yaweatun nu’kirin nitunanpirin
inake suhsurin yaweterin nanpirinsu inake
kenannin unpu nanpikasuna a’napitare
niyayurantuna suhsukaisu nanpikaisu nuya
kenanpi.
Nipirinwen ku inapitarachin inake yawerinwe,a’napitanta nanpinapiru’sa
inake inawanta yawepi ku yunkiresupitawe nutuwaru inake ma’sharu’sa
yawepianta wankuru yawepisu akupui yawepisu inapke yawerinsunta
inapitanta inake yawepi.

Na’tanteke:
¿Unpuinta i’sha yaweranke? ¿Unpu kamairanta i’shasu?
Nunanke na’tanteransu inakeran nianutuku nipayaransureken ku nipun yaweramake.
pág. 12
I’shanenpua yaweterinpuasu.
Nanpirewasu i’shanenpuwa nihsha nihsha ke pa’nin inasu nuya nuya ku
nanpikasumarewe yawerinwe ina kapatewa u’utewa nuya yawerewa ina
anapirinpuwa iwaunta uhwatewa nuya nuya nanpirewa.

Imagen del ecosistema de Yaweterinpuwa nuyapiachin i’shanenpuwa


agua dulce napuatun nuya yawerewa, ahkupurukeran i’sha
pi’pirinsu, yaweterinpuwa inapkeran
u’marinsu,sharaterinsu nuyapiachin
yaweterinpuwa ina kanpuwasu u’utewa
nuyapiachin nanpirewa.

Inakeran yawerin niyuntunpisu i’sharu’sa


yawerin sunuru’sa i’shananteru’sa ta’kianuru’sa , uhshiteru’sa sunante
mentairinsu, shihpiru, mentainanteru inaita yawerin ihsu nupake.

I’sharu’sasu nipirinwen nuya nuya achinirinpu Imagen de río amazonas


ananpirinpu nuhpanenpuake nutuwaru
ma’sharu’sa yawerin . i’iru’sasu nipirinwe
chiniirarin wanerentarin nutehke pa’sarin.
I’sharu’sasu nipirinwen a’naruachin pa’nin
nihsha yanurin nihsha nihsha parchi papachina
nihsha ya’nuantari.
I’shasunenpuasu pa’pi nuya ina u’utewa
kanpuasu nanpirewa ma’sharu’santa kahnanuhsanta,s samiru’santa
nararu’santa i’sha u’utuna nanpipi.

I’sha pi’pirinkeran nakun i’shanaru’sa yawerin pankai yami’i inapuchin


pa’mararinkeran pankaitumarin.
Ninuntawa semunanan yunkiatewa

Ihpurasu ku ahkete pe’ikaisu yunkipiwe, nisawatu ku ahkete sami ya’kariya yawerinwea.


Unpuatunta ku ahkete samiru’sa ninanu ya’kariya yawerinwe.
pág. 13
¿Unpuinta ni’sarin sununenpuwa,i’shanenpuwa?
Nihsha nihsha yawerin samiru’sa mahkakasu
nuyakeran ku nuyakeranwen anaken sunimake
sami ma’pi inapuchinsu ku nuyawe sami
mahkate kapakasu .

Pesca con red

Panka ayaitunansu ku nuyawe sami mahkakasu


inasu nahkun samiru’sa ti’kirin panka
sami,samirawa inapita tehparin napuatun nasu ku
nuyawe.

A’nanke piyapiru’sa ku yunkirinwen ma’sharu’sa


i’ke te’yaitupi ma’sha pe’sutupisu ma’sha ku nuyawe
nininsu inapita te’yaitupi inapupachinara i’sha ku
nuyawe ninin sami chiminin.
Nisawatun piyapisa ku yunkipiwe i’ke nakun
chi’chitupi nitun samiru’sa cahpachinara kañu yaweterin.

¿Unpuinta sunuru’sa kanpitatake yawerin? ¿Yyaweramake ihpurawnta pe’irarama?


¿Ma’ta nuwantupi pe’ikamare?

pág. 14
A’na parti ma’suna unpupisu
Pitururiu nu’puituwachina tawepachina ya’ipiya
Derranen de petroleo nu’paru’sa i’sharu’sa inapita ku nuyawe akurin
uhnanpachina uhnairi keparin i’sharu’sake
napuatun inasu ku nuyawe yawekasu.

I’sha yaraitun nipachina masharu’sa sunimaru’sa


i’ke te’yaituwachinara piyapiru’sa u’upachinara kañupi napuatun ku
nuyawe inapuchin nihkakasu.

Piyapirichachin i’sharu’sasu kunuyawe akurin inari tapirin .nihsha nihsha


yawerin ku nuyawe i’sha akukasu: inake a’naken ma’sha pa’anpisu ku
nuyawe nipachina i’ke te’yaitupi, inapuchin nipachinara i’sharu’sa ku
nuyawe akure. nahkun piyapisa nara ahneatuna ti’kipi nitun ku i’sha
yawerinwe , napurawatun ahkupurukeran i’sha pi’pirikeran ku nuyawe
ninin nitun ku a’kete i’sha pipirinwen.

I’shasu nipirinwe nuya nuya ananpirinpu nakun ma’sharu’sa ina u’utuna


yawepi inakeran ma’sharu’sa kahtanisu inake yawepi.

pág. 15
Kenanewa nuyatakasu

Irahka unpuisuna sami manewasu ninanunenpuake

Ya no pesca con barbasco


Shawiru’sasu ku wachi penanninke pe’ipiwe ,inasu
nipirinwen nutuwaru samirawa tehpari nitun ku
nuyawe inasu,ama inapuchin nitawasuwe sami
na’akasumare.

Ya yu’natuwatera pi’ipi taweri yunatere napuru


Pesca con anzuelo
tawerisu nutuwaru samiru’sa anpuke niyuntuni
napurusu ku naniterewe inake pe’ikasu. inake
yunapatera uwarare, samiru’sa panka samiru’sa
yunakasumare nuwantere pankarate yunana, yawere
samirawa yuhnakasumare nuwantere yunanarawa inake
inasu uwarare.

I’shana pe’itakasumare yunkiwatera tahpaire nani


ya’ipi tahpaiwatera nara, méreme,pikirinan, nunin
antame yurime inapita mane pama we’pachina
pa’shintere , nani pa’shituwatera ninare samiru’sa
ya’kunpachina pe’itakasumare, yawere
samirawaru’sasu pankanaterinkeran pi’pipi.

Nuya yunkiatewa pe’irewasu nipirinwen ku napuninwe inasu nuya akurinpuwa.

pág. 16
Yunanake yunatuwatera ku naniterewe sami
kayurun nininsu yuhnakasu insu ku
naniterenwe uwarakasu. Inasu ku Pesca con asuelo
kushaterinwen ku manta teninwen wawin
kahtenatun kewenarin ku naniterinwe
pakakasu.

Huayuru taweri nipachina pahyatere


yuhnatakasu napuru yunatuwatera
Pesca de mijano nutuwaru samiru’sa uwarare ku
te’warinwe.

Unapi tawerisu ku naniterewe


yu’natakasu yunawatera ku ahkete
uwararewe napuru’sa ku ahkete
yawerinwe samiru’sa.

No permitir pesca con toxico


A’paya’awa sunuru’sa i’sharu’sa
i’shananteru’sa inake samiru’sasu
yawerin. Ama pumuawasuwe a’napita
piyapiru’sa inawitasu sunimanke
pe’ikaisu yunkipi.

Ninuntuku a’chinapireken,a’chinapisanapireken. ¿Unpuwatewata ku


unpurunta naniantariwawe nuya nikatewa nanpirewasu yawerewake?

Nuwitawa a’nanta anuyatakasu

Ya i’piru’te yawerin ku nuyawe kankaterewasu unpuatewata


samiru’sa nuya yaweapuna kanpuwa yunkiwatewa ni’kariwa unpu
nanpikasuna.

pág. 17
Ana parchi panka ninanukesu Recojo de inservible en el rio
uranta itupisu inake
yawepisupitasu yunkipi
unpurawatunata,masharu’sa
tehyaitupisu ku nuyawe nininsupita
mahkakasumare yunkipi.

Ana yawerin nanterapuchin nininsu Trampa de basura en el rio


i’ke yanpuitarin inasu weyuru
yuntunan itupisu napuatun inake
ma’sharu’sa pa’pachina inake
yakaninsu ma’sawatuna yuntunpi
ama i’sha tapikasumarewe.

Nahkun panka ninanuru’sake


yunkirapi unpuatunata i’sha nuya
a’paikaisu napuatun a’nakensu
niyuntunawatuna ina sahkatu
ni’sapi nuya i’sha yawetakasumare.

Tarikata yuntuawan, tanpanante,tarute, inapita mahkatewa asakatawa


inakeran a’napitanta shawitawa inapuchin yuntunakasumare yawerewake.
Unpurawatewata samiru’sa nuya a’paiaawa
A’na parchi yawepisu

Cuidado de os peces en otro lugar


Unín ninanuke yawerin
pankamashu sami
pe’tawapisu inake nuya
a’paipi samiru’sa nuya
suhsutuna na’akaisumare.

pág. 18
IMPLEMENTAR criaderos de peces Kañaritapi ninanuawake
yawepisupitanta.
shawiru’santa nitutapi
ana’atakasuna kanpua
samiru’sa.

Niyuntanawatuna kañaritapi piyapisa


sami yawerisu a’paikaisumare nuya
yawekasumare .Nani kañiaritapi
yamutuna yunkiatuna ma’sharu’sa
a’paikasumare tananu’sa mareru’sa.

Ninuntuku sahkateramake a’chinapireken nipayasureken;


sihsupucnin nihkatewa samiru’sa a’paiawa yawerewake?

Ninuwitatu, ninuwanterawe y

Cinthia nuwitawa

Dibujo de un niña shawi sonriendo parada


Cintia yaweri ninanuawake sanirariun
frente a su casa
itupisu, inasu sanapiawa kahpa
kankanterine. Papin a’shin na’kun
nuwanterin. Inasu shawirun nuyapiachin
nunin shawi nanankeinakeran nani
nitutarin kacharun nunakasu.

pág. 19
Ya pe’iwachinara cintiasu ashin kahtawarin
Cinthia feliz en la pesca comunal
ma’sha nihkakasumare pe’inanke pakakasumare.
Napuru taweri nuyapiachin pa’sapi sami
ma’katuna pishatakaisumare inakeran keshatuna
kapakaisumare. Pe’inanke ku kayawain
paterinwen nuya a’pairin ama ma’sha
unpukasmarewe .inake ku inkariteranta
ya’yuraninwe ama sami matakasumarewe.

Ya’ipi piyapinpuwa yaweterinpua nuya wanikasumare tawiterinenpuwa


kahtawarinpuwa a’napita. Napuatun naputuwachinen “ama sewakusuwe”
kemanta yawechinke wankamasu “wanikasu yawerinsu”.

Todas las personas tenemos un espacio personal que nos rodea y nos ayuda
a protegernos de los demás. Por eso cuando dices “No me toques”
estableces tu “espacio personal”.

pág. 20
A’chinapisanapiri a’chinterin inaura nia’paikasumare

Kanpura nia’pairesu Kanpura waniresu nituterewa


inasu nipirinwe nuwiterewa ninatanesu
nuyapiachi nunenpuwa. Ina achinterinpuwa
kankanterel ninatane, unpuinsuna a’napita
ya’karikasu a’na piyapi.

Ilustración de la
profesora

Kanpuara wanirewasu.

i’na pikeran
Kanpuara
wanirewasu

Kanpura waniresu inasu ku asu kenanpirewe nuya a’pairinpu. Yunkiresu


nituteresu ku nanianterewe.

pág. 21 El espacio personal es el límite invisible que protege tu cuerpo, sentimientos y


pensamientos.
Ipurasu nuwitarewa nitutarekanpura waniresu’wa:

dibujo de dos niños shawi


Munshurawatewa nunawan
a’nara tawinan imiranpuakeran
waniresupirayan. waniresu
a’kuana kanpuara nitutawa.

Naniteran ka wanirawesukeya’kunamasu a’napita nuwantupachin


nuwanteran, nipirinwen ku awarawe ku nuhkanawe a’napita.

Ku interanta nanitarinwen kema Ku pinukasuwe a’napita.


pirayan wanikasu ku ketuwatanwen
ya’karitakasu.

Ipura a’paniteke:
¿Por qué es importante que conozcasunpuatunta inasu nuya nuwitakasu kanpuara
niapaikasumare nitutawal? Ninuntuku yaweramasukapini.

Sahkatu

pág. 22
¡Ninuntawa pe’ikasumare!
¿Ma’ta niawa?
Shawitawa ya’ipi nitututerewasu ninanuawake yaweateawa pe’irewasu
inakeran a’napitanta pe’ipisu yunkiawa.
¿Unpu niyuntanariwata?
 Wentun wentun niawa.
 Nunawan a’nara shawinan unpurusuna pe’ikasu taweri
naniwachina.Elaboramos.
 Ana kirikateke nishitawa nunawan nihsha nihsha pe’iru’sa yawerinsu
nuwitawa a’na ninanukenta nitutawa.
 Nunanawatewa shawitawa sahkatu ninewasu a’napitanta shawitakasu
unpuatewata samiru’sa i’sharu’sake yawekasu.
Nuntawa nihshawitakasumare.
 Yamurawatewa kirikake nishitawa nishawitakasumare.
 Yamurawatewa a’naya a’naya nuntatewa shawiawa ya’ipinpuwa
nuntawa!
 Kañarituwatewa a’naya a’naya sha’wiawa nininenpuwa ma’ta ta’pun
napurinsu.
 Shawirarewa ya’ipi nituterewasu unpu pe’iresuna kanpuwa
yawerewake.

Todas las personas tenemos un espacio personal que nos rodea y nos ayuda
a protegernos de los demás. Por eso cuando dices “No me toques”
estableces tu “espacio personal”.
pág. 23

Das könnte Ihnen auch gefallen