Sie sind auf Seite 1von 28

Operationsverstrker

R. K. 2010-12-08 1
Grundschaltungen
Rckkopplung: keine
Mitkopplung
(auf +Eingang)
Gegenkopplung
(auf -Eingang)
Funktion: Komparator Verstrker
Eingangssignal: U
diff
= U
e+
- U
e-
U
e
an +Eingang U
e
an -Eingang
Bezeichnung:
Komparator
(ohne Hysterese)
Komparator
mit Hysterese
Nicht invertier.
Verstrker
Invertierender
Verstrker
Verstrkung:
v = v
o
z.B. 10
5
Linearer Bereich sehr klein, nicht genutzt
v = R
x
/ R
y
+ 1 v = - R
x
/ R
y

Ausg.spannung:
U
diff
> 0 U
a
= U
max
~ U
b+
- 1 V
U
diff
< 0 U
a
= U
min
~ U
b-
+ 1 V
U
a
= U
e
- v
innerhalb Aussteuergrenzen
Schema:

+
_
R
x
R
x
R
y
R
y
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 2
Komparator
Mastab beachten, nur ca. 1 mV !
U
diff
> 0 U
a
= U
max
~ U
b+
- 1 V
U
diff
< 0 U
a
= U
min
~ U
b-
+ 1 V
U
diff
= U
e+
- U
e-
v = v
o
z.B. 10
5
U
a
= U
diff
- v gilt nur in sehr kleinem Bereich, nicht als Verstrker nutzbar!
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 3
Nicht invertierender Verstrker
v = R
x
/ R
y
+ 1
+
Angaben gelten nur innerhalb der Aussteuergrenzen, Ergebnis immer gegenprfen!
R
x
R
y
-
Impedanzwandler
Sonderfall des n.i. Verstrkers, R
x
= 0
v = 1
aber hohe Stromverstrkung
U
a
= U
e

Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 4
Invertierender Verstrker
v = - R
x
/ R
y

_
Angaben gelten nur innerhalb der Aussteuergrenzen, Ergebnis immer gegenprfen!
R
x
R
y
-
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 5
Merkregeln
Angaben gelten nur innerhalb der Aussteuergrenzen, Ergebnis immer gegenprfen!
Es fliet kein Strom in die Operationsverstrker-Eingnge.
(Bei modernen, insbesondere FET-Verstrkertypen ist der Strom vernachlssigbar.)

Die Ausgangsspannung eines gegengekoppelten Operationsverstrkers
stellt sich derart ein,
dass die Differenzspannung zwischen seinen Eingngen zu Null wird.
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 6
Aufgaben zum Komparator
+
-
U
e
= 0,2 mV
U
a
~ -U
b
+ 1 V
Am invertierenden Eingang liegt 0,2 mV
U
a
= -U
e
x v = -0,0002 x 100.000 = -20 V
Bei U
b
= 15 V
|U
a
| < |U
b
| z.B. -14 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
+
-
7
Aufgaben zum Komparator
U
e
= 0,2 mV
U
a
= +U
b
1 V
Am nichtinvertierenden Eingang liegt 0,2 mV
U
a
= +Ue x v = +0,0002 x 100.000 = +20 V
Bei U
b
= 15 V
|U
a
| < |U
b
| z.B. +14 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 8
Aufgaben zum Komparator
U
e1
= 0,2 mV
U
a
= ?
Aufgabe 01: v
o
= 10.000; U
b
= 15 V
U
a
= (U
e2
U
e1
) x v = (-0,201 0,2) mV x 10.000 = -4,01 V
-
+
U
e2
= -0,201 mV
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 9
Aufgaben zum Komparator
U
e1
= 0,211 mV
U
a
= ?
Aufgabe 02: v
o
= 10.000; U
b
= 15 V
U
a
= (U
e2
U
e1
) x v = (0,501 0,211) mV x 10.000 = 2,9 V
-
+
U
e2
= 0,501 mV
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
-
+
10
Aufgaben zum Komparator
U
e1
= ? mV
U
a
= 8,95 V
Aufgabe 03: v
o
= 125.000; U
b
= 15 V
U
e1
= U
e2
U
a
/ v = 0,501 mV 8,95 V / 125.000 = 0,429 mV
U
e2
= 0,501mV
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
-
+
11
Aufgaben zum Komparator
U
e1
= 0,733 mV
U
a
= -12,4 V
Aufgabe 04: v = ? ; U
b
= 15 V
v = U
a
/ (U
e2
U
e1
) = -12,4 V / ( 0,501 0,733) mV = 53.448
U
e2
= 0,501mV
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 12
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 0 V
U
a
= 0 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
1. Ausgangssituation U
e
= 0 V
U
diff
= 0 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Zur Erinnerung
Ue
Die Anstiegszeit betrgt 1s fr 12 V
Ua
1a. Verzgerungszeit zwischen U
e
und U
a

Auszug aus dem Datenblatt TL084
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
U
a
=
0,6 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
2. U
e
springt auf 5 V
nach
0,05 s
U
diff
= 4,4 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
diff
= U
e
- U
a

5 V 0,6 V = 4,4 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
U
a
=
1,2 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
3. U
e
= 5 V
nach
0,1 s
U
diff
= 3,8 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
diff
= U
e
- U
a

5 V 1,2 V = 3,8 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
U
a
=
4,8 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
4. U
e
= 5 V
nach
0,4 s
U
diff
= 0,2 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
diff
= U
e
- U
a

5 V 4,8 V = 0,2 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
U
a
=
4,98 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
5. U
e
= 5 V
nach
0,415 s
U
diff
= 0,02 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
diff
= U
e
- U
a

5 V 4,98 V =
0,02 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 18
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
U
a
=
4,999 V
Methode: Sukzessive Approximation (kleinschrittige Annherung)
6. U
e
= 5 V
nach
0,4166 s
U
diff
= 0,001 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
diff
= U
e
- U
a

5 V 4,999 V =
0,001 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 19
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V
Die Ausgangsspannung
regelt sich auf
U
a
= 4,99995 V ein!

Diese Form der
Rckkopplung heit
GEGENKOPPLUNG
6. Udiff = 5 V
U
diff
= 0,00005 V
U
e
= U
a
+ U
diff
U
a
= U
e
- U
diff

5 V 0,00005 V =
4,99995 V
7. Bei einer Leerlaufverstrkung von z.B. v
o
= 100.000
betrgt U
diff
= 50 V
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 20
Impedanzwandler
-
+
U
e
= 5 V U
a
= 5 V
U
diff
= 0 V
8. Zusammenfassung: Mit hinreichender Genauigkeit
(auf 3 tragende Ziffern runden) gilt:
Die Verstrkung v = U
a
/ U
e
= 5 V / 5 V = 1
Der Ausgangswiderstand betrgt 0 O
Die Phasenverschiebung zwischen U
a
und U
e
betrgt 0

Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08 21
Invertierender Verstrker
Mit hinreichender Genauigkeit gilt:
+
-
R2=20k R1=10k
U
e
= 3 V
U
a
= -6 V
U
2
= 6 V U
1
= 3 V
U
diff
= 0 V
Maschenregel U
e
= U
1
+ U
2
+ U
a
3 V = 3 V + 6 V 6 V
U
e
= U
1
- U
diff
3 V = 3 V - 0 V
v = U
a
/ U
e
v = 6 V / 3 V = -2
v = -(R2 / R1)
v = -(20k / 10k) = -2
U
a
= -U
e
(R2 / R1)
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
+
-
R1
R2
Ue
Udiff
Aufgabe 05: geg: R1= 24 kO, R2= 85,4 kO, Ua=4,35V, UB= 15 V
ges: Ue, U1, I2, V (auf 3 tragende Ziffern runden)!
U1
U2
I1
I2
I3
Ua
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
Aufgabe 05: geg: R1= 24 kO, R2= 85,4 kO, Ua=4,35V, UB= 15 V
ges: Ue, U1, U2, I2, V (auf 3 tragende Ziffern runden)!
-4,35V -U U
V 0 U U
U U U U
V 0 denn U U U U U U
I I gilt dann A 0 I : Lsung
a 2
a 2
1 a 2 1
Diff 1 a 2 1 e
2 1 3
= =
= +
= + +
= = + + =
= =
56 , 3
V 22 , 1
4,35V
U
U
v
56 , 3
k 24
k 4 , 85
R
R
v
V 22 , 1 k 24 A 9 , 50 R I U U
A 9 , 50
k 4 , 85
V 35 , 4
R
U
I I
e
a
1
2
1 1 1 e
2
2
1 2
=

= =
=
O
O
= =
= O = = =
=
O

= = =
V
k
k
V
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
R
22 , 1
4 , 85
24
35 , 4 U
U U
U U
U U
U U
e
2
1
a e
e
2
1
a
e
2
1
1
2
2
1
a
2
1
e
1
2
a
== |
.
|

\
|
O
O
=
|
|
.
|

\
|
=
=
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
=
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
=
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
+
-
R1
R2
Ue
Udiff
Aufgabe 06: geg: U
e
= 2,87 V, R
1
= 4,68 kO, U
a
= -6,55 V, U
b
= 15 V
ges: R
2
, I
1
, v (auf 3 tragende Ziffern runden) !
U1
U2
I1
I2
I3
Ua
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
Aufgabe 06: geg: U
e
= 2,87 V, R1 = 4,68 kO, U
a
= -6,55 V, U
b
= 15 V
ges: R2, I
1
, v (auf 3 tragende Ziffern runden) !
V 0 U denn U U U U Ue
I I gilt dann A 0 I : Lsung
Diff 1 a 2 1
2 1 3
= = + + =
= =
2,28
2,87V
6,55V -
U
U
V
2,29
4,68k
10,7k
R
R
V
6131
4,68k
2,87V
R
U
I I
e
a
1
2
1
e
1 2
= = =
= = =
= = = =
10,7k 4,68k
2,87V
6,55V
R
R
U
U
R
R R
U
U
U
U
R
R
R
U
R
U
U
R
U
R
R
U
2
1
e
a
2
2 1
e
a
e
e
1
1
2
e
1
a
e
1
e
1
2
a
=

=
=
=

|
|
.
|

\
|
=
|
|
.
|

\
|

|
|
.
|

\
|
=
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
+
-
R1=8,7k R2=5,6k R3=33k
Ue = ? V
Udiff = 0V
Ua = 4,24 V
Aufgabe 07: Berechnen Sie alle Spannungen und alle Strme der Schaltung
(auf 3 tragende Ziffern runden) !
U1 = ? V U2 = ? V U3 = ? V
I1 = ? A I2 = ? A I3 = ? A
I4 = ? A
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Invertierender Verstrker
4 3 2 1 3 2 1
3 2 1 Diff
I ; I ; I ; I ; U ; U ; U : Ges
k 33 R ; k 6 , 5 R ; k 7 , 8 R 4,24V; Ua ; V 0 U : Geg O = O = O = = =
-4,24V -Ua U
V 0 Ua U
U U Ua U U U
V 0 U denn U U Ua U U U Ue
I I I gilt dann A 0 I : Lsung
3
3
2 1 3 2 1
Diff 2 1 3 2 1
3 2 1 4
= =
= +
+ = + + +
= + = + + + =
= = =
mA 128 , 0
k 33
4,24V -
R
U
I
3
3
3
=
O
= =
0,717V 5,6k 0,128mA R I U
1,11V 8,7k 0,128mA R I U
2 2 2
1 1 1
= = =
= = =
V 83 , 1 V 72 , 0 V 11 , 1 U U Ue
2 1
= = + =
2,32
1,83V
4,24V
Ue
Ua
V =

= = 2,31
5,6k 8,7k
33k
R R
R
V
2 1
3
=
+
=
+
=
Aufgabe 07: Lsung
Operationsverstrker
R. K. 2010-12-08
Nicht invertierender Verstrker
+
R
x
= 33 k
R
y
= 22 k
Weg 1: Formel anwenden
v = R
x
/ R
y
+ 1 = 33/22 + 1 = 2,5
U
a
= v - U
e
= 2,5 - 3 V = 7,5 V
Weg 2: Nachdenken, Ohm und Kirchhoff
Wegen Gegenkopplung wird U
diff
= 0, also ist U
Ry
= U
e
= 3 V !
U
Ry
= U
a
- R
y
/ (R
x
+ R
y
)

U
a
= U
Ry
- (R
x
+ R
y
) / R
y
= 3 V - 55/22 = 7,5 V

Probe: 7,5 V liegt unterhalb der Aussteuergrenze

Das könnte Ihnen auch gefallen