H thng bi trn Dng Vit Dung

CHNG 8
H THNG BI TRN

8.1. NHIM VU YU CU I VI H THNG BI TRN

- a du nhn i n bi trn cac b mt ma sat

- Loc sach nhng tap cht cn ba ln trong du nhn ,
- Ty ra va lam mat cac b mt ma sat.
Trong qua trnh lam vic cua ng c, h thng bi trn
phai lam vic n nh, cng sut dn ng bm du phai nho.

8.2. CNG DUNG, YU CU VA PHN LOAI DU NHN S DUNG TRN NG

C:
8.2.1. CNG DUNG CUA DU NHN :
Trn cac CT, du nhn con c s dung trong h thng bi trn,no co
cac cng dung chnh sau y :
* Bi trn cac b mt ma sat, lam giam tn tht ma sat.
* Lam mat truc.
* Ty ra mt ma sat.
* Bao kn khe h gia pston - xilanh ,xecmng - pton.
Cac cng dung k trn phu thuc rt nhiu vao tnh nng ly hoa cua du
nhn,ma nht la phu thuc vao nht cua du.

8.2.2. YU CU I VI DU NHN :
Du nhn dung cho ng c la hn hp phc tap cua nhiu cht,thanh phn
gm co hydrcacbon cua du nhn va cac cht phu gia khac nhau (chim 8 14%).
Cac cht phu gia co tac dung lam giam mai mon cua cac b mt lam vic (tac dung
cua cht chng mai mon),lam giam s n mon kim loai (cht chng n mon),ngn
nga s tao bot va cac vt xt trn b mt ma sat cua cac chi tit lam vic vi tai
trong ln.
Du nhn cn phai bam chc vao b mt cac chi tit,chng han g,hut nhit,
mang mun kim loai,khng thay i phm cht trong qua trnh bao quan va lam
vic,khng phn huy do tac dung cua nhit . Du dung bi trn ng c
cn co nhng yu cu nht nh v ham lng lu huynh (S%),nc va tap cht

88
H thng bi trn Dng Vit Dung
c hoc. Ngoai ra, du con co nht phu hp,tnh n nh va nhit ng c
at gii han nht nh.
Du bi trn c ch luyn t du mazut- ba du mo sau khi a chng ct
ly ra c phn nhin liu.

8.2.3. CAC CHI TIU C BAN CUA DU NHN

Tt ca cac loai du nhn khi mang ra s dung ngoai th trng u co bang

hng dn s dung cung nh cac thng s ky thut. y,ta ch xet mt s
thng s c ban cua du.
nht cua du:
La sc can di chuyn qua lai cua cac phn t du (hay con goi la ni ma sat
cua cac phn t du).
NX : Khi s dung phai chon nht theo ung quy nh cua nha thit k
ng thi phu hp vi vung s dung. Nu nht cua du khng am bao, du
d b ep ra khoi cac khe h cac chi tit lam vic.
nht cua du ky hiu bng cac ch s va ng sau ch cai ch ky hiu du trong
mac du. Ch s ky hiu cang ln th nht cang cao.
n nh nhit cua du:
n nh v nhit cua du,du phai am bao sao cho khi nhit thay i th nht
khng thay i ang k. Cn c vao iu kin lam vic cu th cua ng c ma ta chon du co
nht trung bnh cho phu hp.
Nhit ng c cua du:
Nhit nay c trng cho s mt tnh c ng cua du. Nh o,ngi ta bit ma s dung
vao mua ng hay mua he,hoc theo vung.

8.2.4. PHN LOAI DU NHN S DUNG TRN NG C :

Khi chung ta la chon s dung loai du nhn nao la tuy thuc vao nhng iu kin lam
vic cua c cu may nh: Nhit , ap sut ,mc phu tai cua truc,tc chuyn ng cua
cac b mt lam vic,vt liu dung ch tao cac chi tit,cht lng gia cng b mt,mc
cng hoa cua ng c va nhng iu kin khac.
Khi san xut du bi trn,ngi ta da vao iu kin lam vic thc t cua ng c,t o
a ra yu cu cua du,sau o ch tao sao cho at yu cu.
Tnh hnh phat trin cua nganh ng c t trong ngay mt ln manh,nn yu cu cua du
nhn cao hn va s phn loai khac i. Do vy vic s dung du nhn cung chu anh hng va
khac trc.
* Theo Lin X cu
Du nhn c phn loai theo tnh nng ng c,gm co ba nhom o la: Du nhn
dung cho ng c may bay (ky hiu bng ch M),du nhn dung cho ng c izen (ky hiu
bng ch D),va du nhn dung cho ng c xng (ky hiu bng ch A).

89
H thng bi trn Dng Vit Dung
* Theo cac nc chu u va My :
Hin nay trn th gii, co nhiu hang du nhn. Cach phn loai du nhn c ban la theo
nht SAE nh : 5W,10W,20W,30W,40W,50W.
nht nay dc xac nh 00F (-17.80C) i vi du mua ng (ky hiu
ch W winter) hoc 2100F (98.90C) i vi tt ca cac loai du nhn.
Du 4 mua c ky hiu bng s kep, v du SAE-10W/30, ngha la theo nht,du nay
0 C tng ng vi loai SAE-10W con 2100F tng dng vi loai SAE-30.
0

Do yu cu cao v cht lng cua du va iu kin lam vic cua ng c, mt h thng

mi xp loai du ng c a c a ra. H thng nay cp ti 9 loai iu kin s dung.
Tt ca cac loai du c chia thanh hai nhom chnh theo iu kin lam vic. Mi nhom c
ky hiu bng ch cai: Ch S ky hiu du ban cac tram bao dng,ch C ky hiu du ban qua
mang li chuyn nghip cua cac hang ch bin va san xut du.
i vi hai nhom du nay ch s th hai biu th mc s dung phc tap trong day
ch theo th t A,B,C,D...
SA - Dung cho ng c ch hoa kh va ng c izen lam vic trong iu kin nhe
nhang.
SB - Dung cho ng c ch hoa kh lam vic vi tai trong va
SC - Dung cho ng c ch hoa kh cua t con kiu nm 19641967
SD - Dung bao dng t con va mt s kiu t tai
SE - Dung bao dng ng c ch hoa kh trong thi han bao hanh.
CA- Dung cho ng c izen lam vic vi iu kin tai trong nhe,s dung nhin liu
co cht lng cao.
CB - Dung trong iu kin lam vic bnh thng cua ng c izen,s dung nhin liu
co cht lng kem. Trong mt s trng hp co th dung cac du nay cho ng c ch hoa kh
lam vic trong iu kin nhe n trung bnh.
CC - Dung trong iu kin lam vic vi tai trong trung bnh cua ng c ch hoa kh va
ng c izen xe tai. Nhng loai du nay co th dung cho ng c izen lam vic trong iu
kin tai trong nng. Du CC am bao khng tao cn,chng n mon,chng han g tt.
CD - Dung cho ng c izen lam vic vi iu kin tai trong nng,cng sut ln
vong quay nhanh.
* My cht lng du dung cho t va may keo san xut chu yu theo 5 tiu chun,trong
o tiu chun:
MIL- L2104A - Quy nh cho cac loai du cao cp dung cho ng c izen va ng
c ch hoa kh. Loai du theo tiu chun nay co tnh ra tt.
MIL - L2104B - Quy nh cho du van nng,ky hiu: MS va DG - DS (DS). Du theo
tiu chun nay co tnh ra,tnh chng xy hoa tt nhit cao,chng n mon,chng tao cn
nhit thp.
MIL - L45199A- Quy nh cho nhom du co tnh ra,tnh chng xy hoa va tnh chng
n mon cao. Theo tiu chun API khi dung nhng loai du nay phai i chiu vi du co ky
hiu DS. Tiu chun nay quy nh san xut loai du SAE- 10W va SAE - 30.
* Nc Anh ap dung tiu chun DEF-2101B hoc DEF-2101C va DEF-2101D quy nh
san xut 4 loai du OMD- 40(SAE-10W), OMD-60(SAE-20W), OMD-110(SAE-30W), OM -
330(SA-50W).

90
H thng bi trn Dng Vit Dung
Du theo tiu chun DEF-210D cung tng ng vi yu cu cua tiu chun quc gia
BS1905/1965 cua Anh. Theo tiu chun nay du chia lam hai loai: Loai A(cao cp),loai
B(loai 1). Ngoai tiu chun quc gia,con nhiu tiu chun cua cac hang san xut t nhn nh
hang Sheel,Castrol,Socony,Mobil.
Hang Castrol san xut nhom du ap ng yu cu cua tiu chun NIL-L-2104B ky hiu
Densol CRT-10,20,30,40. Hang Socony,Mobil san xut du van nng Delvac-1288,ky hiu
Delvac-1210,1220,1230,1240,1250 co nht tng ng vi du SAE- 10W,SAE-20
,SAE-30, SAE-40, SAE-50.
* Phap tiu chun mi DCEA/54PS ap dung t nm 1965 gm 4 loai du : OMD-
40,OMD-60,OMD-330. Con I-ta-lia,hang AGID san xut nhiu loai du nhn a s dung cho
ng c co ty trong nng.
co th s dung d dang cn phai nm c tnh cht va s tng ng cua cac loai du
nhn cua Lin X ta thng dung.

8.3. CAC PHNG AN BI TRN TRONG NG C T TRONG:

8.3.1. BI TRN BNG PHNG AN VUNG TE DU:

Hnh 8.1. S nguyn ly bi trn bng phng phap vung te du.

a) Bi trn vung te trong ng c nm ngang.
b) Bi trn vung te trong ng c ng.
c) Bi trn vung te co bm du n gian.
1- Banh lch tm; 2- Pittng bm du; 3- Thn bm; 4-Cacte;
5-im ta; 6- Mang du phu; 7-Thanh truyn co tha ht du.
Du nhn c cha trong cacte(4),khi ng c lam vic nh vao tha muc du lp trn u
to thanh truyn (7) muc ht tung ln.
Nu muc du trong cacte b tr cach xa tha muc th h thng bi trn co dung thm bm
du kt cu n gian bm du ln mang du phu(6), sau o du nhn mi c ht tung
ln. C mi vong quay cua truc khuyu tha ht du muc du ln mt ln. Cac hat du vung te
ra bn trong khoang khng gian cua cacte se ri t do xung cac mt ma sat cua truc.
am bao cho cac truc khng b thiu du,trn cac vach ngn bn trn truc thng co cac
gn hng du khi du tung ln.
u im: Kt cu cua h thng bi tr rt n gian,d b tr.
Nhc dim: Phng an bi trn nay rt lac hu, khng am bao lu lng du bi trn
cua truc, tui tho du giam nhanh, cng du bi trn khng n nh nn t dung.
91
H thng bi trn Dng Vit Dung

Pham vi s dung:
Hin nay,phng an nay ch con tn tai trong nhng ng c kiu cu,cng sut nho va tc
thp: Thng dung trong ng c mt xilanh kiu xilanh nm ngang co kt cu n gian
nh T62,W1105...hoc mt trong vai loai ng c mt xilanh,kiu ng kt hp bi trn vung
te du vi bi trn bng cach nho du t ng nh ng c Becna,Slavia kiu cu...

8.3.2. PHNG AN BI TRN CNG BC:

Trong cac ng c t trong hin nay, gn nh tt ca u dung phng an bi trn cng

bc, du nhn trong h thng bi trn t ni cha du, c bm du y n cac b mt ma
sat di mt ap sut nht nh cn thit, gn nh am bao tt tt ca cac yu cu v bi trn,
lam mat va ty ra cac b mt ma sat truc cua h thng bi trn.
H thng bi trn cng bc cua ng c noi chung bao gm cac thit b c ban sau:
Thung cha du hoc cacte, bm du, bu loc th, bu loc tinh, ket lam mat du nhn, cac
ng ng dn du, ng h bao ap sut va ng h bao nhit cua du nhn, ngoai ra con
co cac van.
Tuy theo v tr cha du nhn,ngi ta phn h thng bi trn cng bc thanh hai loai: H
thng bi trn cacte t (du cha trong cacte) va h thng bi trn cacte kh (du cha trong
thung du bn ngoai cacte).
Cn c vao hnh thc loc, h thng bi trn cng bc lai phn thanh hai loai: H
thng bi trn dung loc thm va h thng bi trn dung loc ly tm (toan phn va khng toan
phn)...Ta ln lt khao sat tng loai nh sau:

8.3.2.1. H THNG BI TRN CNG BC CACTE T :

Hnh 8.2. S nguyn ly lam vic cua h thng bi trn cacte t.

1- Phao hut du; 2- Bm du nhn; 3- Loc th; 4- Truc khuyu;
92
H thng bi trn Dng Vit Dung
5- ng du ln cht khuyu; 6- ng du chnh; 7- truc cam;
8- ng du ln cht pittng; 9- l phun du; 10- Bu loc tinh;
11- Ket lam mat du; 12- Thc thm du; 13- ng dn du.
a- Van an toan cua bm du; b- Van an toan cua loc th;
c- Van khng ch du qua ket lam mat; T- ng h nhit du nhn;
M-ng h ap sut.
Nguyn ly lam vic:
Du nhn cha trong cacte c bm du 2 hut qua phao hut du 1(v tr phao hut nm l
lng mt thoang cua du hut c du sach va khng cho lot bot kh),sau o du i qua
loc th 3,khi i qua bu loc th ,du c loc sach s b cac tap cht c hoc co kch c cac hat
ln,tip theo o du nhn c y vao ng du chnh 6 chay n cac truc khuyu,
truc cam,... ng du 5 trong truc khuyu a du ln bi trn cht, u to thanh truyn
ri theo ng du 8 ln bi trn cht piston. Nu nh khng co ng du trn thanh truyn
th u nho trn thanh truyn phai co l hng du. Trn ng du chnh con co cac ng
du 13 a du i bi trn cac c cu phi kh... Mt phn du (khoang 15 - 20%lng du
bi trn do bm du cung cp ) i qua bu loc tinh 10 ri tr v lai cacte. Bu loc tinh co th
c lp gn bu loc th hoc xa bu loc th, nhng bao gi cung lp theo mach re so vi
bu loc th. ng h M bao ap sut va ng h T bao nhit cua du nhn.
Khi nhit cua du bi trn ln cao qua 80 0C ,v do nht giam sut,van iu khin C se
m du nhn i qua ket lam mat du nhn 11. Sau mt thi gian lam vic bu loc th co
th b tt do qua tai,van an toan D cua bu loc th c du nhn y m ra,du luc nay
khng th qua bu loc th ma trc tip i vao ng du chnh 6. am bao ap sut du bi
trn co tr s khng i trn ca h thng,trn h thng bi trn co lp van an toan a.
Ngoai vic bi trn cac b phn trn, bi trn cac b mt lam vic cua
xilanh,piston...ngi ta kt hp tn dung du vung ra khoi u to thanh truyn trong qua
trnh lam vic mt s t ng c, trn u to thanh truyn khoan mt l nho phun du v
pha truc cam tng cht lng bi trn cho truc cam va xilanh.

93
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.3. S kt cu cua h thng bi trn Kamaz-740.

1- May nen kh; 2- Bm cao ap; 3- B ngt khp thuy lc; 4- Khp thuy lc;
5,12- Van an toan bm du; 6 - Van cua h thng bi trn ( van vi sai) ;
7- Bm du; 8- Van an toan cua bu loc; 9 - Van hi du cua bu loc ly tm;
10- Van iu khin du n ket lam mat du; 11- Bu loc ly tm;
13- en bao hiu bu loc thm b tc; 14- Van an toan cua bu loc thm;
15- Bu loc thm; 16- Loc s b; 17- Cacte; 18- ng du chnh.
I. ng du v ket lam mat du.
Ap sut du s vong quay bnh thng la 0,40,5 MPa (4KG/cm2 ) va s vong quay
thp nht ( khng tai) la 0,1 Mpa (1KG/ cm2) , ap lc du c kim tra khi ng c nong.
Trong h thng du c loc sach nh hai loai bu loc du: Bu loc thm va mt bu loc ly
tm.
Van an toan 14 co kt cu kiu piston c iu chnh ap lc m van la 8,511,6 KG/cm2 ,
van c lp trn ng du t bm n bu loc thm 15, nu v ly do nao o ( bu loc khng
hoat ng c, bu loc b tc ) ap lc du trong ng du chnh vt qua 8,511,6 KG/cm2
th van 14 m ng thi en 13 sang ln bao hiu bu loc b tc.

u- nhc im:
u im: Cung cp kha y u du bi trn ca v s lng va cht lng, tin cy lam
vic cua h thng bi trn tng i cao.
Nhc im: Do dung cacte t (cha du trong cacte ) nn khi ng c lam vic
nghing ln, du nhn dn v mt pha khin phao hut du b hng. V vy lu lng du
cung cp se khng am bao ung yu cu.
Pham vi s dung:
94
H thng bi trn Dng Vit Dung
Hu ht cac loai ng c t trong ngay nay u dung phng an bi trn cng bc do
du nhn trong h thng bi trn c bm du y n cac b mt ma sat di mt ap sut
nht nh nn co th am bao yu cu bi trn, lam mat va ty ra mt ma sat cua truc. Noi
chung h thng bi trn cacte t thng dung trn ng c t lam vic trong a hnh tng
i bng phng (v loai nay khi ng c lam vic nghing ln, du nhn dn v mt
pha khin phao hut du b hng).
8.3.2.2. H THNG BI TRN CNG BC CACTE KH.

Hnh 8.4. S nguyn ly lam vic cua h thng bi trn cacte kh.
1- Phao hut du; 2- Bm chuyn du nhn; 3- Bu loc th; 11- Ket lam mat du ;14-
Thung cha du; 15-Bm hut du t cacte v thung cha; a- Van an toan cua bm; b- Van an
toan cua bu loc th; d- Van khng ch du qua ket lam mat ; M- ng h ap sut; T- ng
h nhit du nhn.
Ch khac bi trn cng bc cacte t la trong h thng nay co thm hai bm hut du t
cacte v thung cha, sau o bm 2 mi chuyn du i bi trn. Trong h thng bi trn cng
bc cacte t, ni cha du i bi trn la cacte ,con y la thung cha du. Van d thng
m. Trong mt s ng c tnh tai va tau thuy, trn h thng bi trn con b tr bm tay
hoc bm in cung cp du nhn n cac mt ma sat va in y cac ng ng dn trc
khi khi ng ng c. S b tr bm tay hoc bm in c gii thiu trn hnh 8.5.
Hnh 8.4. S b tr bm tay hoc bm in trong h thng bi trn cng bc.
1-Phao hut du; 2- Bm chuyn du nhn; 3- Bu loc th; 11- Ket lam mat du ; 14-
ng dn du; 15- Van du; 16- Bm tay hoc bm in; a- Van an toan cua bm; b- Van an
toan cua bu loc th; T- ng h nhit du nhn.
Thng qua phng an bi trn cacte kh,vi nhng u im cua no ngay nay phng an
nay c dung rt nhiu may keo,tau thuy...Sau y gii thiu h thng bi trn ng c
NVD 36 AU lp trn tau thuy.

95
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.5. S kt cu h thng bi trn cacte kh trn ng c NVD-36AU.

1- ng ng dn du trong cacte ng c ti bm; 2-Truc khuyu; 3-Truc cam; 4-Bm ly
tm chuyn du; 5-B iu tc; 6-Van iu chnh ap sut; 7-Ap k; 8 May nen kh; 9-Nhit
k; 10-Bm kep chuyn du nhn; 11-Bm kep d b; 12-Bu loc kep du nhn; 13-Van ba
nga; 14- Bu lam mat du nhn; 15-Van an toan; 16-Bm tay kiu pittng; 17- Ket ng du;
18- Ket ng du b sung.
a) ng du ang hoat ng
b) ng du d phong
Nguyn ly hoat ng :
Du trong cacte vao ng ng 1 ti bm 10,ri vao ket du 17. Du t ket 17 c
bm 10 hut chuyn ti bu loc 12,ti bu lam mat 14,sau o n ng ng chnh i bi trn
cho b truc khuyu 2,b truc cam 3,va cac chi tit khac ri t ng ri xung cacte.
Trc luc khi ng ng c,cac bm 10 va 10 cha hoat ng,ta dung bm tay 16
bm du.
Khi cac bm 10 va10 b hong ta m cho 2 bm 11 hoat ng,va luc u trong h thng b
hao hut ta m van ba nga cho du t ket b sung 18 tng thm lng du. H thng nay co u
96
H thng bi trn Dng Vit Dung
im la trong cacte t du,khng co s va p gia du vi tay quay va u to thanh truyn,co
ket ring ng du nn du sach se,cacte nho va gon,khuyt im la nhiu bm,nhiu chi tit
nn h thng cng knh
u - nhc im:
u im: Cacte ch hng va cha du tam thi,con thung du mi la ni cha du i bi
trn nn ng c co th lam vic nghin ln ma khng s thiu du,du c cung cp
y u va lin tuc.
Nhc im: Kt cu phc tap hn,gia thanh tng ln do phai thm n 2 bm du hut du
cacte qua thung,thm ng du va b tr thung du sao cho hp ly.
Pham vi s dung:
H thng bi trn cng bc cacte kh thng dung trn cac loai ng c izen dung trn
may ui t,xe tng,may keo,tau thuy...
Trong mt s ng c tnh tai va tau thuy,trn h thng bi trn con b tr bm tay hoc
bm in cung cp du nhn n cac mt ma sat va in y cac ng ng dn trc khi
khi ng c.
Ngoai ra, am bao bi trn cho mt lam vic cua xilanh,h thng bi trn cua cac loai
ng c nay con thng dung van phn phi cp du nhn vao mt s im chung quanh
xi lanh,l du thng khoan trn lot xilanh.

8.3.3. PHA DU NHN VAO NHIN LIU.

Phng an bi trn nay ch dung bi trn cac chi tit may cua ng c xng hai ky c
nho, lam mat bng khng kh hoc nc. Du nhn c pha vao trong xng theo ty
1 1
l : th tch. i vi mt s ng c c nho cua c, Tip thng pha du nhn vi ty
20 25
1 1
l t hn, thng vao khoang : . Hn hp cua du nhn va xng i qua b ch hoa
30 33
kh,c xe nho,cungvi khng kh tao thanh kh hn hp. Kh hn hp nay c nap vao
cacte cua ng c ri theo l quet i vao xilanh. Trong qua trnh nay,cac hat du nhn l trong
kh hn hp ngng ong bam trn b mt cac chi tit may bi trn cac mt ma sat.
Cach bi trn nay thc t khng cn h thng bi trn, thc hin vic bi trn cac chi tit
may rt n gian, d dang nhng do du nhn theo kh hn hp vao bung chay nn d tao
thanh mui than bam trn nh piston,pha cang nhiu du nhn,trong bung chay cang nhiu
mui than,lam cho piston nhanh nong,qua nong,d xay ra hin tng chay sm,kch n va
oan mach do buji b bam bui than.
Ngc lai,pha t du nhn,bi trn kem, ma sat ln d lam cho piston b bo ket trong
xilanh.
Phng an nay rt n gian nhng lai nhiu nhc im. Ngay nay,ngi ta quan tm
nhiu v vn mi trng nn cac loai ng c nay t dung va h thng bi trn kiu nay
cung khng con ph bin.

97
H thng bi trn Dng Vit Dung

8.4. KT CU CAC CHI TIT CUM CHI TIT CHNH CUA H THNG
BI TRN:
8.4.1.BU LOC DU:
lun gi cho du bi trn c sach, am bao cho truc t b mai mon do tap cht c
hoc. Trong qua trnh lam vic cua ng c,du nhn b phn huy va nhim bn bi nhiu tap
cht nh:
- Mat kim loai do cac mt ma sat b mai mon,nht la trong thi gian chay ra ng c va sau
khi ng c a lam vic qua chu trnh ai tu.
- Cac tap cht ln trong khng kh khi nap nh cac bui va cac cht khac.Cac tap cht nay
theo khng kh nap vao xilanh ri ln vi du nhn chay xung cacte.
- Nhin liu hoc du nhn chay khng hoan toan tao thanh mui than, bam trn thanh
xilanh,sau o rt xung cacte.
- Cac tap cht hoa hoc do du nhn b bin cht,b xy hoa hoc b tac dung cua cac loai
axt sinh ra trong qua trnh chay. loai bo ti a cac loai tap cht trn ma chu yu la cac loai
tap cht c hoc,ngi ta phai loc sach du bng cac thit b loc du nhn.
i vi loai bu loc th, ngi ta lp trc tip trn ng du thng gn sau bm du. Khi
lp nh vy,toan b du trc khi i bi trn u phai qua bu loc du. V vy, sc can cua
loai loc du nay khng c qua ln, chnh lch ap sut trc va sau bu loc thng khng
vt qua 0.1 MN/m2,loai bu loc th ch loc dc cac cn bn co kch c ln hn 0.03mm.
Cac loai bu loc tinh thng lp theo mach re v sc can cua bu loc rt ln. Lng du
phn nhanh qua bu loc tinh chim khoang (1520%) lng du do bm du cung cp. Cac
loai bu loc tinh co th loc c cac loai tap cht co kch thc rt nho n 0.1m, cac cht
keo,nc la va ca cac axit ln trong du nhn,du i qua loc tinh thng ngay sau o la tr v
cacte.
Da vao kt cu va nguyn ly lam vic cua bu loc ngi ta b tr thit b loc du trn ng
c nh sau:
1. Bu loc c kh:
Bu loc c kh la loai bu loc co kt cu tng i n gian,s dung cac
phn t loc c kh loc du,bao gm cac loai :
a,Phao hut du

Hnh 8.6. Phao hut du.

98
H thng bi trn Dng Vit Dung
1-Bu phao 2-li loc th
3-Khp ng 4-ng dn du
Phao hut du gm co hai phn o la bu phao va li loc th. Bu phao giup cho phao hut
du lun ni lp l trong mt thoang du nn no hut du sach ma khng ln bot kh. Li loc
th bng ng hoc bng thep,c mt li ln n 1mm2,chu yu la loc sach bui bn va tap
cht c hoc co kch thc ln.
Phao hut du c lp vi ng dn du 4 bng khp ng nn co th lc ln xung mt goc
nht nh,nh vy ma khi ng c lam vic nghin thay i th phao hut vn ni trn mt
thoang du,khng b hng ra khoi mt thoang du trong cacte,do o am bao hut u du.
Bu loc du:
Bu loc thm hin nay s dung rt rng rai, tuy thuc vao phn t loc ma ngi ta s dung
lam bu loc th hay loc tinh.
Mt s loai bu loc thm dung lam bu loc th:
Bu loc thm dung tm loc kim loai:

Hnh 8.7. Bu loc thm dung tm loc kim loai

1,2-Cac tm loc 3-Truc loi loc
4-Tm gat 5-Truc tm gat
6-Van an toan 7-Khung cha du a loc
8-ng du vao bu loc 9-Tay gat
10-Vt xa van
Nguyn ly lam vic :
Loai bu loc nay s dung phn t loc la cac tm loc kim loai 1 va 2, cac tm loc nay xp
xen ke ln nhau tao thanh loi loc co kch thc mt ct bng kch thc tm 2. Cac tm gat 4
co cung chiu day vi tm 2,cac tm loc 1,2 lp trn cung mt truc bu loc 3,con cac tm gat
4 lp trn truc 5 c c nh trn np bu loc.

99
H thng bi trn Dng Vit Dung
Du nhn theo ng dn du 8 vao khng gian pha di cua bu loc du. Du nhn co ap
sut cao chui qua cac khe h loc theo chiu cac mui tn trn hnh ve ri ln khoang 7 va i bi
trn. Cac tap cht c hoc (cn bn) c cac tm loc gi lai khi xoay tay gat 9 trn truc 3,loi
loc quay theo nn cac phim gat 4 se gat sach cac tap cht bam pha ngoai loi loc. Khe h bu
loc tng i ln,thng la 0.070.08mm,nn ch gi lai cac tap cht co kch c hat ln .
Nhc im cua loai bu loc nay la d b tt do khng gat sach ht c cn bn bam trn
loi loc. Khi loi loc b tt du nhn khng qua loc c,di tac dung cua ap sut du nhn van
an toan 6 m ra du nhn i thng vao ng du chnh (khng qua loi loc ). V hiu qua
lam vic bu loc thp,kch c loc hat ln nn ch dung lam loc th,lp ni tip trn ng
du chnh.
Khi s dung loai bu loc nay,phai thng xuyn kim tra xa cn bn ra khoi bu loc
tranh bu loc b b ,tt.
Bu loc thm dung dai loc kim loai:

Hnh 8.8. bu loc thm dung dai loc kim loai.

1- ng loi loc; 2- Dai loc kim loai; 3- Vo bu loc; 4- bu loc; 5- Van an toan.
Nguyn ly lam vic :
Cac dai loc 2 qun quanh ng loi loc 1 tao thanh loi loc lng vao nhau nh hnh 5.3. Cac
dai loc 2 co kt cu rt c bit,dai loc c dp lom xung thanh cac ranh dn du,do o khi
qun st vi nhau tao thanh cac khe loc.
Du c bm du y i vi ap sut cao,i vao phn di bu loc,kch thc cua khe loc
thng bng 0.010.09mm,cac tap cht cn bn c gi lai bn ngoai cac dai loc,du loc
sach i vao ng ng chnh gia cua bu loc sau o i bi trn ng c.
Khi s dung loai bu loc nay se tn dung c vung trung gian trong bu loc loc du
nhng kch c cac khe loc ln nn dung lam bu loc th. Khi bu loc b b tt,van an toan 5
c m nh ap sut du nhn cao,du se i trc tip vao ng du chnh i bi trn.
Bu loc thm dung li loc bng ng :

100
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.9. Bu loc thm dung li loc bng ng.

1- Khung tm loc; 2- Truc loc; 3- Li ng; 4- Phn t loc
Kt cu loi loc cua loai bu loc nay bao gm cac khung loc c boc bng li ng ep st
trn truc 2 cua bu loc. Gia cac phn t loc co cac khe du vao. Cn bn,tap cht c cac
li ng gi lai. Du sau khi c loc i vao truc 2 cua bu loc sau o theo ng du ra i
bi trn ng c. Li ng c dt rt day nn co th loc c tap cht co kch thc hat
khoang 0.10.2mm.
Bu loc thm dung lam bu loc tinh :
Bu loc thm dung lam bu loc tinh thng s dung loi loc bng giy hoc bng da
(len),hang dt.

101
H thng bi trn Dng Vit Dung
Bu loc thm co loi loc bng giy:

Hnh 8.10. Bu loc thm co loi loc bng giy.

1- Giy loc; 2- Tm loc; 3- Ranh dn du; 4- Truc loi loc;
5- L dn du trn truc 4; 6- L cha du cua loi loc.
Nguyn ly lam vic :
Du nhn t ng du chnh vi ap sut cao i vao bu loc (phn trn). Trong bu
loc,giy loc va khung tm loc c xp xen ke nhau,du thm qua giy loc va c loc sach.
Du sau khi loc tp trung vao cac ranh 3 (b ep lom xung trn tm 2),sau o chay vao cac l
cha du 6,theo l 5 trn truc bu loc 4 v cacte.
L dn du trn truc 4 thng rt nho (ng knh 12mm) va thng ch co mt l. Kt
cu nh vy am bao sc can cua bu loc va an toan khi cac tm loc b rach.
Loai bu loc nay cho du qua sau khi loc rt sach,chim khoang (1520%) lu lng du
bi trn va thng lp sau cung trn ng du chnh.

102
H thng bi trn Dng Vit Dung
Bu loc thm dung loi loc bng da :

Hnh 8.11. Bu loc thm dung loi loc bng da (len)

1- ng dn du vao; 2- ng h ap sut; 3- Loi loc; 4- Vao da loc;
5- Vo bu loc; 6- Truc bu loc; 7- ng dn du i bi trn.
10.5
Loai bu loc nay lp ni tip trn mach chnh cua du,s dung trn ng c izen 2B
13
ap sut cua du khi vao bu loc la 0.3MN/m2
Loai bu loc nay co loi loc lam bng cac vong da ep cht vi nhau. Du nhn sau khi thm
qua loi loc da,chui vao cac l trn truc bu loc 6 ri i bi trn.
Bu loc thm loai t hp:
Trong mt s loai ng c s dung trn xe t,ngi ta con s dung bu loc t hp,bao
gm ca loc th va loc tinh nng cao hiu qua va thi gian lam vic cua bu loc. Kt cu cua
bu loc t hp gii thiu trn hnh 8.12.

103
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.12. Bu loc du t hp.

1- Loi loc th dung li loc
2- Loi loc tinh dung tm loc bng giy
Loc th bao pha bn ngoai co th dung loai loc dung dai loc hoc li loc. Loc tinh pha
bn trong dung tm loc bng giy.
Nhn xet: Tt ca cac bu loc thm u co kha nng loc rt tt,loc rt sach nhng lai co
nhc im rt ln la kt cu phc tap va thi gian s dung rt ngn ngui (thng khng vt
qua 50h,cht bn a bam y khe loc lam bu loc mt tac dung v b tt,luc o s dung n
van an toan th du lai khng c loc ).
Loc t tnh:
Loc t tnh chu yu dung hut ht mat st ln trong du nhn,loai loc nay thng dung
mt thanh nam chm lp trn nut du lp cacte. Do hiu qua loc mat st cua loai nut du co
gn nam chm rt cao nn trong cac ng c hin nay s dung rt rng rai. Nu nh s dung
kt hp vi cac loai bu loc khac th hiu qua loc cang nng cao hn

Bu loc ly tm:
Do yu cu thc t v s dung cac loai bu loc thm khng am bao trong khi o, bu loc
ly tm lai co c nhng u im thoa c yu cu s dung, nn nhng nm gn y loai bu
loc nay c s dung rt rng rai.
* u im cua bu loc ly tm:
Do khng dung loi loc (tao nn bi cac phn t loc) nn trong qua trnh s dung,bao
dng nh ky khng cn thay th loi loc.
Thc t s dung cho thy kha nng loc tt hn nhiu so vi loai loc thm dung loi loc.
Hiu qua loc,tnh nng s dung t phu thuc vao mc cn bn lng ong trong bu loc. Kha
nng thng qua cua du nhn trong bu loc khng phu thuc vao s lng tap cht lng ong
trong bu loc,y la u im ma bu loc thm khng h co.

104
H thng bi trn Dng Vit Dung
Tuy theo cach lp bu loc ly tm trong h thng bi trn ma ngi ta phn chung ra thanh
3 loai : Bu loc ly tm khng toan phn,bu loc ly tm toan phn,bu loc ly tm lp bu.
Di y gii thiu s lp t va nguyn ly lam vic cua 3 loai bu loc trong h thng
bi trn
Bu loc ly tm khng toan phn:
Trong h thng bi trn dung loc ly tm khng toan phn bu loc ly tm lp song song vi
mach du chnh.

Hnh 8.13. S h thng bi trn dung loc ly tm khng toan phn.

1va 2- Bm du; 3- Loc th; 4- Bu loc ly tm khng hoan toan.
Nguyn ly lam vic :
Du nhn c bm 2 hut qua li loc,i qua bu loc th 3 va c y vao ng du
chnh vi ap sut cao i bi trn ng c. c im cua h thng kiu nay la bu loc ly tm
c t song song vi ng du chnh nh vy lng du i qua bu loc ly tm ch chim
1015% lng du do bm cung cp vao ng du chnh. Con toan b lng du a i bi
trn mt ma sat u i qua loc th 3. Nhim vu cua bu loc ly tm la loc tinh du nhn. Mun
tng cng tac dung cua bu loc,ngi ta dung ring mt bm du bm du ln trn bu
loc ly tm. Du sau khi qua bu loc ly tm se chay v cacte.
u im : Khi s dung h thng nay se tng c tui tho cua bu loc ly tm.
Nhc im : Kt cu b tr cac thit b trong h thng phc tap do phai co thm loc th.
Hiu qua loc khng oi hoi cao,do o tui tho cua du nhn giam i.
Pham vi s dung : phng an nay thng mt s ng c izen may keo,nh ng c :
CMD-14,CMD-17,CMD-75,D54A,KAMAZ-740...
Trn hnh 4.11 gii thiu kt cu bu loc ly tm khng toan phn cua h thng bi trn lp
trn ng c Kamaz - 740 (hnh 8.14).

105
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.14. Kt cu bu loc ly tm khng toan phn cua h thng bi trn lp trn xe
Kamaz- 740.
1- bu loc; 2- Np rto; 3-Rto; 4- Np bu loc; 5- cu; 6- bi ty;
7- m; 8- cu chn; 9- cu np; 10- Bac trn cua rto; 11- Truc rto;
12- Vanh chn; 13- Bac trt di; 14- Cht ; 15- Tm ; 16- Lo xo ;
17- ng du ra; 18- Khoa m ket du.
I. ng ra ket du II. ng dn du t bm du n

Bu loc ly tm toan phn :

Hnh 8.15. S h thng bi trn dung bu loc ly tm hoan toan.

1- Bm du; 2- Bu loc ly tm; 3- Ket lam mat du nhn; 4- Van an toan.
106
H thng bi trn Dng Vit Dung
Nguyn ly lam vic :
Du nhn c bm du nhn hut qua li loc,sau o y i n bu loc ly tm. Sau khi
du nhn c loc sach,c a vao ng du chnh bi trn ng c. Trong h thng
nay,bu loc ly tm c lp ni tip trn mach du chnh,toan b du nhn do bm du cung
cp i qua loc. Khoang 1520% du nhn phun qua l phun lam quay rto ri tr v cacte,con
lai ai b phn du u c loc sach i bi trn.
u dim : Dung s h thng bi trn s dung bu loc ly tm hoan toan, vic b tr cac
thit b d dang hn loai t song song v may nay ong vai tro cho ca bu loc th va bu loc
tinh. Trn h thng khng cn s dung bu loc th. Tuy theo cach b tr ng du trong bu
loc ly tm hoan toan ma du i qua l phun c loc sach hay khng. phng an th nht
(hnh a),du i qua l phun c loc sach,con (hnh b),du qua l phun khng c loc sach.
Vi phng an 2,vic t chc dong du i qua rto c tt hn va giam c kch thc
rto,do o co th tng c hiu sut loc cua rto. Vn nay co y ngha rt ln vi nhng
ng c cng hoa cn co lng du tun hoan ln.

Hnh 8.16. B tr ng du trong bu loc ly tm toan phn.

1,2- Bm du nhn; 3- Loc th; 4- Bu loc ly tm.
a) Du i qua l phun c loc sach.
b) Du i qua l phun khng c loc sach.
Trn hnh 5.10 gii thiu kt cu cua bu loc ly tm toan phn. B phn chnh cua bu loc
la rt 2 lp long trn truc 7. Trn rt co 2 voi phun 1 lp pha di cac ng dn 5. u
trn cua ng dn 5 c boc bng li loc du.
Loai bu loc ly tm hoan toan thng ong vai tro cho ca bu loc th va bu loc tinh.

107
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.17. Kt cu bu loc ly tm toan phn.

1- Voi phun; 2- Rto; 3- L du; 4- Bac lot; 5- ng dn;
6- ng dn du i bi trn; 7-Truc bu loc; 8- Van an toan;
9- Vt iu chnh khe h doc truc cua rto.
Nguyn ly lam vic :
Du nhn co ap sut cao i vao bu loc theo khoang rng gia ng 6 va tru 7 (xem mui tn
trn hnh ve ) vao y rto ri theo hai ng dn 5 phun vao voi phun 1. Di tac ng cua
phan lc khi co tia phun. Rt 2 quay vi tc rt cao,thng at ti 50006000 vong/phut.
Khi du bn trong rt quay theo. Di tac dung cua lc ly tm,cac hat cn bn b vng ra
pha vo rt. Do o khi du gn sat truc rt c loc sach. Du sach theo l du 3 chay
qua ng dn 6 n ng du chnh i bi trn. Lng du sau khi phun ra khoi voi phun 1
chay v cacte. Cac tap cht trong khi du do tac dung cua trong lc ly tm se tch tu bam trn
vo rt theo hnh khi parabol.
Bu loc ly tm lp bu:

108
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.18. S h thng bi trn dung bu loc ly tm lp bu.

1,2- Bm du; 3- Bu loc ly tm; 4- ng du phu.

u im : Trn toan b h thng, lu lng du bi trn lun lun c am bao, du cho

ng c hoat ng a hnh nao, bt c trang thai cng tac nao k ca khi cac truc b mai
mon nhiu, khe h truc ln.

8.4.2. BM DU:

Trn ng c t trong, bm du nhn u la cac loai bm th tch chuyn du bng ap

sut thuy tnh bm piston, bm phin trt, bm banh rng va bm truc vt. Mi loai bm u
co c im kt cu ring, do o u nhc im va pham vi s dung cung khac nhau.
Trn ng c t, a s s dung bm banh rng, bi kt cu nho gon, d b tr trn ng
c, ap sut bm du am bao cung cp du lin tuc, c bit la tin cy cao, tui tho dai.
y ta khao sat mt s loai bm in hnh dung trn ng c t trong.
8.4.2.1. Bm banh rng:
Bm banh rng c ng dung trong cac may thuy lc, h thng iu khin t ng,trong
cng ngh ngi may,trong bi trn cac b phn chuyn ng cua may. Do khng co van hut
va y nn bm banh rng co th quay vi vn tc ln nn no thng truyn ng trc tip t
ng c. V khi lam vic bm banh rng lun tip xuc vi du nhn, du thuy lc nn tui tho
cua no cao. Cac b mt lam vic cua bm phai c ch tao vi chnh xac cao th mi tao
c ap lc ln va khng tn tht nhiu lu lng.

109
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.19. Bm banh rng.

1- Banh rng dn ng trn truc chu ng; 2- Truc chu ng;
2- Vong m chn lc doc truc; 4- Banh rng chu ng;
5- Banh rng b ng; 6- Truc b ng; 7- Thn bm;
8- Np bm du; 9- Van an toan; 10- Lo xo van an toan;
11- ng dn du; 12- Np van an toan; 13- Ranh trit ap cua bm du.
A- Ranh thng ; B- Cht long b ket.
a- ng du ap sut thp; b- ng du ap sut cao.
Nguyn ly lam vic va kt cu cua bm banh rng rt n gian no gm co hai banh rng
c dn ng theo chiu nht nh. Banh rng chu ng 4 lp trn truc chu ng 2,banh rng
5 lp trn truc b ng 6. Khi truc chu ng 2 c truc khuyu hoc truc cam dn ng,banh
rng chu ng 4 quay dn ng banh rng b ng 5 quay theo chiu ngc lai. Du nhn t
ng du ap sut thp a c hai banh rng bm du gung sang ng du ap sut cao b
theo chiu mui tn. tranh hin tng chen du gia cac rng cua banh rng 4 va 5 khi n
khp,trn mt u cua np bm du co ranh trit ap 13. Ap sut i bi trn phai am bao tnh
n nh,do o trong bm du co thm van an toan 9. Nu ap sut trn ng du ap sut cao b
vt qua gii han cho phep,van an toan se c m ra nh ap sut du,du nhn se chay mt
phn v ng du ap sut thp a. Trn bm con co vt iu chnh 12 iu chnh ap sut
du bi trn khi cn thit.
c im kt cu : Khi bm banh rng lam vic, lu lng va hiu sut bm phu thuc chu
yu vao khe h hng knh gia nh rng vi mt l khoang lp banh rng cung khe h doc
truc gia mt u banh rng va mt u np bm du.thng thng cac khe h nay khng vt
qua 0.1mm.

110
H thng bi trn Dng Vit Dung
Pham vi s dung : ai a s trn ng c t, s dung bm banh rng bm du nhn.
Mun at c ap sut cao ngi ta dung bm nhiu cp. Cac cp banh rng lp trn nhiu
truc hoc cung lp trn 2 truc. Trn hnh 8.20 gii thiu s kt cu bm banh rng 3 cp.

Hnh 8.20. Bm banh rng 3 cp.

1-Truc chu ng; 2- Truc b ng.
V trong mi cp cua bm u co tn tht lu lng nn trong bm nhiu cp thng b tr
cp trc co lu lng ln hn cp sau mt t. phong trng hp tha lu lng gia
cp trc va cp sau ngi ta b tr cac van tran gia cac cp t iu chnh lu lng va ap
sut lam vic trong bm c bnh thng. Ngay nay cac ng c hin ai thng dung loai
bm du nhiu cp. Mi mt cp bm cung cp du nhn n mt b phn nht nh cua h
thng bi trn.

Trn cac ng c izen tau thuy, trc tip dn ng bng chn vt,truc khuyu ng c
quay ao chiu nn bm du nhn phai dung c cu van c bit am bao du banh rng
cua bm quay theo chiu nao, du nhn vn khng i chiu lu ng, du lun lun i bi
trn cac mt ma sat mt cach lin tuc ma khng b hut ngc v cacte. Mt trong nhng loai
bm c bit nay,ta gii thiu loai bm s dung hai cp van nh (hnh 8.21).

111
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.21. Bm du cua ng c ao chiu.

1,2- Cp van mt chiu.
Nguyn ly lam vic :
Khi banh rng chu ng quay theo chiu kim ng h,cp van 1 se m ra con cp van 2 se
ong lai. Ca hai trng hp,du nhn vn i t khoang du ap sut thp sang khoang du ap
sut cao,sau o i bi trn.
c im chung :
Do yu cu thc t lam vic cn phai co s ao chiu quay dn ng bm ,do o kt cu
c bit nay c ch tao chuyn dung cho tau thuy.
Trong trng hp cn bm banh rng co cng vng ln, kch thc tht nho gon ngi
ta con dung cac banh rng n khp trong (hnh 8.22). Nhng loai bm nay thng dung cho
t du lch v no co kt cu phc tap, gia cng kho khn va t tin.

112
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.22. Bm banh rng n khp trong.

1- Thn bm ; 2- Banh rng b ng; 3- ng du vao; 4 va 7- Ranh dn du; 5- Truc dn
ng; 6- Banh rng chu ng; 8- ng du ra.
Loai bm nay lam vic tng t nh bm banh rng n khp ngoai,theo nguyn ly gung
du,tuy nhin vi th tch gung thay i.

8.4.2.2. Bm phin trt.

Kt cu va nguyn ly lam vic :

Hnh 4.23. Bm phin trt.

1-Phin trt; 2-Truc bm; 3-Van an toan.
Bm gm co mt truc bm pha trn co phay ranh hng knh lp cac phin trt (gm
t 220 phin,phu thuc vao kch c bm). Truc bm c lp lch tm vi vo bm tao nn
cac khoang cha du ap sut thp va ap sut cao.
Khi truc bm 2 quay,di tac dung cua lc quan tnh ly tm,cac phin trt 1 se vn ra ep
sat canh va tao ap sut khoang y. Du nhn c gat vao ng du ap sut cao mt cach
lin tuc ri y ln ng du chnh.
u im : Do phim trt ep sat vao vo bm tao nn hin tng ma sat,tc quay cang
ln mai mon cang cao. S mai mon se anh hng xu n cht lng du va tui tho cua
bm.
113
H thng bi trn Dng Vit Dung
8.4.2.3. Bm truc vt:
Trong nhng nm gn y,bm truc vt c s dung nhiu trong cng nghip,nht la
trong cac h thng truyn ng thuy lc. S d nh vy v cac may thuy lc truc vt co nhng
u im sau :
Lu lng iu hoa,t dao ng hn lu lng cua cac may thuy lc banh rng k ca banh
rng nghin.
Hiu sut tng i cao
Kt cu nho gon,chc chn,lam vic tin cy va khng n.
Co th lam vic vi s vong quay ln va ap sut cao
Mmen quan tnh nho nht so vi tt ca cac loai may thuy lc th tch khac co cung cng
sut. Do o may lam vic co nhay cao.
B phn lam vic chu yu cua may thuy lc truc vt gm co 2 hoc 3 truc vt n khp vi
nhau t trong vo may c nh co loi dn cht long vao va ra. Khe h gia cac truc vt va vo
may rt nho. Truc vt thng co mt hoc hai mi ren va bin dang ren thng co ba loai :
Ren hnh ch nht,hnh thang va xiclit.
Bi v no co cac u im trn nn bm truc vt thng ch dung trn cac ng c tau thuy
va tnh tai c ln. nng cao tnh nng lam vic cua bm truc vt, ngay nay ngi ta s dung
loai bm ba truc vt co dang ren c bit la xiclit.
Sau y gii thiu kt cu cua loai bm ba truc vt co dang ren xiclit (hnh 8.24)
Truc vt chu ng 1 n khp vi truc vt b ng 2, thn bm co hai ln vo tan nhit
c tt hn. Cac truc vt c nh v bng cac truc t trong vo bm vo bm co bong hut a
va bong y b.
S kt cu cua bm truc vt

Hnh 8.24. Bm truc vt.

1- Truc chu ng; 2- Truc b ng.
a- Khoan du ap sut thp; b- Khoan du ap sut cao
114
H thng bi trn Dng Vit Dung
Nguyn ly lam vic cua bm truc vt :
Gia s co mt ai c n khp vi ren truc vt,nu gi cho ai c khng quay khi truc vt
quay,th no se chuyn ng tnh tin doc theo truc vt. By gi ta hnh dung xung quanh ren
truc vt cha y cht long, tao thanh mt ai c cht long n khp vi ren truc vt,nu co
mt tm chn gi cho ai c cht long khng quay khi truc vt quay th khi cht long gia
cac mt ren se chuyn ng tnh tin doc theo truc vt.
S vn chuyn cht long trong bm truc vt cung theo nguyn tc nh vy. Khi truc chu
ng 1 va truc b ng 2 n khp vi nhau,ranh ren truc vt nay n khp vi thn ren trn truc
vt kia co tac dung nh mt tm chn khng cho cht long trong ranh ren quay theo truc ma
ch chuyn ng tnh tin t bong hut n bong y. Ta thy khi truc chu ng quay cac truc
vt gung du nhn t khoang du ap sut thp a,sang khoang du ap sut cao b.
8.4.2.4. Bm piston.
y la loai bm co piston chuyn ng tnh tin trong xilanh hut va y cht long. Nu
bm piston c keo bi mt ng c, th chuyn ng quay cua truc ng c c bin i
thanh chuyn ng tnh tin cua piston trong xilanh.
Sau khi nghin cu chuyn ng khng n nh cua cht long trong qua trnh lam vic cua
bm piston,ta thy ro tnh cht dao ng cua lu lng va ap sut gy ra nhiu tac hai lam
tng tn tht thuy lc,gy chn ng va nu bm lam vic trong h thng dai,co th xut hin
va p thuy lc lam hong cac b phn cua bm va cua h thng. Trong trng hp nhiu bm
cung lam vic trong mt h thng,bin dao ng cua ap sut trong h thng co th tng ln
rt ln v cng hng. Ngoai ra dao ng cua ap sut va lu lng cua bm con anh hng
xu n cht lng lam vic cua h thng thuy lc . V nhc im c ban nay ma bm piston
co h s khng u v lu lng ln, khng lin tuc,do o no khng c s dung trong cac
h thng truyn ng thuy lc hoc h thng iu khin oi hoi chnh xac cao.
Do o trong ng c t,may keo no thng dung lam bm tay bm du ln mach du
trc khi khi ng ng c va i khi dung lam bm cp du cho mang phu trong phng an
bi trn vung te.
bi trn cac xi lanh cng tac cua ng c co s vong quay trung bnh cn phai s dung
bm nhiu piston (co th n 16 piston) cac bm nay co th tao c ap sut 610 Mpa. S
im cp n xilanh ng c co th 410 im. Khi cp th mt lng du nht nh c a
n phn gng cua xilanh vao mt thi im nht nh khi ap sut d nho 0,30,5 Mpa.
Sau y gii thiu s kt cu cua bm piston dung lam bm tay hnh 8.25.

115
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.25. Bm piston

1.Truc dn ng ngang; 2. ng dn du cng tac; 3. ng dn du kim tra;
4. B phn phi ; 5. Piston; 6 va 7. m nh dang cua c cu dn ng cua b
phn phi va cac piston tng ng; 8. Van hut; 9. Truc dn ng ac a m piston va cac
b phn phi; 10. Banh xe truc vt.
Nguyn ly lam vic :
y la loai bm piston bao gm nhiu cp piston xilanh. Khi truc dn ng ngang 1 quay
th banh xe truc vt 10 quay theo lam cho cac cp piston 5 va b phn phi 4 hng cho du i
theo ng du cng tac 2 n ng du 6 bi trn nh hnh 8.26.

116
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.26. S h thng bi trn s dung bm du la bm piston.

1- Bm piston; 2 va 5- Nhng chi tit cua c cu dn ng bm;
6- ng du bi trn

8.4.3. KET LAM MAT DU NHN :

Nh ta a khao sat,trong khi ng c lam vic, nhit cua du nhn se tng dn ln
khng ngng.
Nguyn nhn chnh lam tng nhit du nhn la :
Do nhim vu lam mat truc, cac b mt ma sat, du nhn phai tai nhit do ma sat sinh ra
i ra ngoai.
Du nhn phai trc tip tip xuc vi cac chi tit may co nhit cao, nht la trong khi
phun du lam mat nh piston hay lam mat piston-xilanh.
am bao nht du nhn,am bao kha nng bi trn va cac c tnh ly hoa khac, cn
phai lam mat du nhn am bao cho nhit du c n nh. Thng thng ngi ta lam
mat du nhn theo hai cach:
Lam mat du nhn bng ket nc va lam mat bng ket khng kh(da trn nguyn ly trao i
nhit gia cac mi cht). Ket lam mat du nhn bng nc c gii thiu trn hnh 8.27.

117
H thng bi trn Dng Vit Dung

Hnh 8.27. Ket lam mat du nhn bng nc,khng kh.

1 va 4. Ban y; 2. Vach ngn; 3. Van xa du;
4. Np ket lam mat; 5. ng dn nc.
Nguyn ly lam vic cua ket lam mat du nhn bng nc:
Nc lam mat c dn vao hai khoang cha hai u ng dn 5,con du nhn i bao
ngoai cac ng dn nc va lu ng ngc chiu vi dong nc tng tac dung trao i
nhit.
c im s dung :
Loai ket lam mat nay c dung rt nhiu trn ng c tau thuy va tnh tai. Do ngun nc
lam mat thun tin,cac ng dn nc u lam bng ng hoc nhm,vo ket uc bng gang
xam.
u nhc im:

118
H thng bi trn Dng Vit Dung
u im: Hiu qua lam mat cao nn trang thai nhit cua du thp,giam c ting n do
khng phai dung quat ,giam c tn hao cng sut ng c.
Nhc im : Kt cu phc tap,dung vt liu quy nh ng,thit... tan nhit tt,d ro r
nc lam anh hng xu n cht lng du nhn,phai suc ra ket nc loai cn bn hoc
nc cng ong cn lam giam kha nng truyn nhit,hiu qua khng cao khi s dung vung
thiu nc,khng thch hp khi dung vung kh hu lanh do nc d ong bng. Do vy
,thng dung trn ng c tnh tai va tau thuy.
S kt cu va nguyn ly lam vic cua ket lam mat du nhn bng nc c gii thiu
trn hnh 8.28.

Hnh 8.28. Ket lam mat du nhn bng khng kh.

Nguyn ly lam vic :
Loai ket nay lam vic cung da trn nguyn ly trao i nhit : Du nhn chay trong cac
ng ng cm vao cac phin tan nhit,quat gio hut gio qua cac phin tan nhit,a nhit cua
du tan ra ngoai mi trng.
u im: Kt cu gon nhe ,kha nng lam mat tt,co th tn dung c ngun gio khi t
chuyn ng,do vy thng c lp pha trc ket nc cua ng c t,may keo.
Nhc im: Vn phai dung vt liu qu (ng ) va kho ch tao.

119
H thng bi trn Dng Vit Dung
8.4.4. THNG GIO HP TRUC KHUYU:
Trong qua trnh lam vic cua ng c, ngoai vic mui than lot xung cacte lam nhim
va phn huy du nhn, s lot kh vi nhit cao cung lam cho nhit bn trong hp truc
khuyu co hai i vi cac tnh nng ly hoa cua du. tranh nhng tac hai noi trn, cac ng
c u giai quyt tt cac vn thng gio hp truc khuyu, ngha la t chc thay i kh bn
trong hp truc khuyu. Cac ng c t trong ngay nay thng dung hai phng an thng gio
hp truc khuyu sau: Thng gio h (hnh 8.29a) , thng gio kn (hnh 8.29b).
.

Hnh 8.29. S thng gio hp truc khuyu

a: 1. Bu loc gio; 2. Np xilanh; 3. Loc kh thng gio;
4. ng gio vao; 5. Ca gio ra; 6. ng ra; 7. Loc ngn du.
b: 1. ng du; 2. ng gio vao; 3. ng gio ra;
4. ng nap; 5. Bbu loc gio; 6. Du gi bui.
a) kiu thng gio h ; b) kiu thng gio kn.
Nguyn ly hoat ng:
Thng gio h la kiu thng gio t nhin, kh trong hp truc khuyu t thoat ra ngoai theo
ng thng gio (hnh 8.29.a). Kh trong hp truc khuyu lu ng c la nh co piston chuyn
ng hoc xe t chuyn ng tao thanh vung ap sut thp ming ra 5 cua ng 6 do o kh
trong hp truc khuyu thoat ra ngoai. Khng kh vao c loc bui b loc 3,con kh thoat ra
c gan lai du b phn loc 7. Tai y du ri tr lai hp truc khuyu.
Phng an nay n gian nhng hiu qua thng gio khng cao,chong phai thay du va kh
trong hp truc khuyu thoat ra gy nhim mi trng.
Kiu thng gio kn la kiu thng gio cng bc,li dung chn khng trong ng nap
hut kh trong hp truc khuyu lu ng vao ng nap cua ng c. Cu th hnh (8.29b)

120
H thng bi trn Dng Vit Dung
khng kh t bu loc gio 5 qua ng thng trn np bu loc theo ng 2 vao hp truc khuyu.
Sau khi thng gio hp truc khuyu, kh theo ng 3 ra tr lai bu loc va c hut vao ng c.
u im cua loai nay la chng c hin tng du nhn b nhim va hiu qua thng gio
cao. Nhng lai a du va kh chay lot xung hp truc khuyu i vao ng nap, nn cung
lam cho xupap va xilanh b ong mui, khin cho xilanh b mon nhiu.

121