Sie sind auf Seite 1von 198

S BIBLIOGRAPHIA

QYMNASTICA MEDICA

von

D R EDGAR F. CYRIAX
LONDON.

HB
fa

WRISHOFEN
1909.
ROYAL COLLEGE OF PHYSICIANS
LI Bfl RY

CLAE9
ACCN.
r
DATE
Vorwort.

Die Behandlung von Krankheiten durch schwedische Heilgymnastik (Lings System),


eine Methode, welche frher von nur wenigen Aerzten angewandt worden ist, hat erst in

den letzten Jahren weitverbreitete Anerkennung gefunden. In Folge dessen ist dieselbe zu

einer bedeutenden Branche der Therapie herangewachsen, und die sich fortwhrend steigernde
Aufmerksamkeit, welche die Aerzte dem gnstigen Erfolg ihren Kuren gewidmet haben,
hat eine grosse Nachfrage nach der darauf bezglichen, schon vorhandenen literarischen

Produktion hervorgerufen. Da bis jetzt keine Bibliographie vorhanden ist, und ich selber

den Mangel eines solchen schwer empfunden habe, wurde in mir der Wunsch rege, diesen
Band zu verffentlichen, um einen Leitfaden zu der grossen Anzahl schon vorhandener
literarischer Produkte zu verfertigen.

Im Anfang war es meine Absicht, eine Sammlung der Titel aller bedeutenden bis
jetzt publizierten Schriften (alte und neue) ber Ling's System der Heilgymnastik zu ver-

anstalten, einschliesslich der pdagogischen Gymnastik, welche letztere die Grndlage der
ersteren ist. Im Anschluss daran fhlte ich mich ausserdem gedrungen, der Vollstndigkeit
halber, die beiden anderen Abteilungen des Ling'schen Systems, die militrische und die
sthetische, mit einzuschliessen.

Aber whrend der Arbeit des Klassifizierens stellte sich die Unmglichkeit heraus,
eine scharfe Linie zu ziehen zwischen dem ursprnglichen Ling'schen System der Heil-
gymnastik und den modernen Methoden und solche Abweichungen wie die weitverbreiteten
Zweige der Massage, nebst den Versuchen, die menschliche Hand durch knstliche Maschinen
zu ersetzen etc. Dieser Band ist dadurch zu einem Index der Schriften herausgewachsen,
welche alle Branchen der Heilgymnastik im allgemeinen und des Ling'schen Systems im
besonderen umfasst.

Wo irgend mglich habe ich versucht, durch eigenes Nachschlagen in den ge-
nannten Originalbchern, Zeitschriften und Journalen, die Aechtheit der Referenzen im Text
zu besttigen. Dieses war jedoch mit so vielen Schwierigkeiten verbunden, dass ich ge-
zwungen war, die Herausgabe dieses Werkes, welches irn Frhjahr 1908 erscheinen sollte,

um ein ganzes Jahr zu verzgern. Um diesen Band bis auf die gegenwrtige Zeit zu
bringen, ist ein Appendix der neuerschienenen Schriften von 1908 beigefgt worden.
Die hauptschlichen Quellen meiner Erforschungen sind: Index Medicus, Canstatt's
(spter Virchow und Hirsch) Jahresberichte ber die Leistungen und Fortschritte der ge-
samten Medicin, Schmidt's Jahrbcher der in- und auslndischen gesamten Medicin, Index
Catalogue of the Library of the Surgeon General's Office U. S. Army, Katalog der Bibliothek
des Kniglichen Gymnastischen Zentral-Institutes zu Stockholm und meine eigene Privat-
Sammlung von Bchern und Schriften. Die Hauptartikel in dem "Tidskrift Gymnastik" i

und " Athaneum fr rationelle Gymnastik" sind unter ihren respektiven Rubriken geordnet worden.

in Folge der grossen Menge der Details und der Tatsache, dass das Material
mehr wie ein Dutzend Sprachen umfasst, frchte ich, dass sich trotz meiner Bemhungen
einige Fehler und Versehen eingeschlichen haben knnten, und werde ich sehr dankbar
sein, irgend welche Aufklrung in Hinsicht auf die nchste Auflage entgegen zu nehmen.

Herrn Direktor Theodor Bergqvist von Wrishofen bitte ich meinen verbindlichsten
Dank fr seine liebenswrdige, weit umfassende Hilfe entgegennehmen zu wollen.

LONDON, Mrz 1909.

Edgar F. Cyriax.
Avant-propos.

Le traitement des maladies par moyen de la gyinnastique medicale suedoise (Systeme

Ling) une methode qui jusqu' present s' etait bornee quelques practiciens, a recemment
ete reconnue par la monde entier et est devenue une branche importante de la therapeutique.

L'attention croissante qui a ete accordee par la profession medicale au succes de ce traite-

ment, et son adoption grandiscente, ont cree comme resultat legitime une grande augmentation
dans la litterature propos de ce sujet. Comme jusqu' present une bibliographie n'a pas

ete publiee, dans son absence mon experience particuliere m'a decide preparer ce volume
dans l'espoir que d'autres y trouveraient un guide utile, vu meme la litterature qui existe

dej concernant ce sujet.

Au commencement ce n'etait mon intention que de recueillir et faire en meme temps


un catalogue de toutes les plus importantes oeuvres, anciennes et modernes, publiees sur
la gymnastique medicale du Systeme Ling, y inclus la gymnastique pedagogique qui etait

le commencement de l'autre; les deux autres portions du Systeme Ling, c'est dire le

militaire et l'aesthetique, j'etais force de les combiner pour rendre l'oeuvre plus complete.
Mais, pendant le proces de la Classification, je trouvais que c'etait peu pres impossible
de tirer une limite entre le vrai et l'original Systeme Ling, ayant rapport la gymnastique
medicale, et les methodes modernes alliees et entre telles variations comme le massage
pratique, partout, et les essais de remplacer la main humaine par des machines, etc. Par
consequent ce volume s'est developpe en un catalogue de litterature ayant rapport la

gucrison par mouvement en general et avec une reference speciale la gymnastique medi-
cale du Systeme Ling.

Partout o cela m'a ete possible, j'ai essaye de verifier l'exactitude des renseignements
du texte, par comparaison actuelle avec le livre original, la brochure ou le journal indique.
Ccpendant, j'ai eu devant moi, une tche beaucoup plus difficile qu'on n'aurait pu le supposer
et au Heu de reussir publier ce livre au commencement de 1908, l'oeuvre a inevitablement
du etre remisc jusqu'au commencement de 1909. Pour rendre le volume absolument au
courrant, j'ai ajoute des details de la litterature de 1908.

Les sources principales d'o ce sujet a ete tire sont les suivantes: Index Medicus,
Canstatt's (d'apresVirchow und Hirsch's) Jahresberichte ber die Leistungen und Fort-
schritte der gesammten Medicin, Schmidt's Jahrbcher der In- und Auslndischen gesammten
jMedicin, Index Catalogue of the Library of the Surgeon General's Office U. S. Army,
Cataloque de la bibliotheque de l'Institut Royal Central de la Gymnastique Stockholm,
et ma collection particuliere de livres et brochures. Les articles principales du "Tidskrift i

Gymnastik" et "Athaneum fr rationelle Gymnastik" ont ete classifies chacun sa propre place.
VI

Vu la grandc quantite des details concernes et le fait que la matiere a ete traitec
en plus d'une douzainc de langues differentes, je crains que quelques erreurs et omissions
(malgre tous les soins possibles) ne se soient glissees dans le texte. Je serai tres reconnaissant

quiconque qui aura la bonte de rediger ces erreurs, pour qu'elles soient corrigees dans l'edition

suivante.

En conclusion je desirc exprimer mes remerciements les plus sinceres monsieur le

directeur Theodor Bergqvist de Wrishofen qui m'a aide d'une maniere qui ne peut tre
trop appreciee.

LONDRES, mars, 1909.

Edgar F. Cyriax.
Preface.

The treatment of disease by means of Swedish medical gymnastics (Ling's System),


a method which until comparatively recently was confined to but a few practitioners, has
of late years received world-wide recognition and become an important branch of therapeutics.
The greatly increased attention accorded by the medical profession to the success of this

treatment, and its more general adoption, have naturally resulted in a large increase in the

literature of the subject. As no bibliography has yet been compiled, my own experience
of the want of such has led ine to prepare this volume in the hope, that others may find

it a useful guide to the by no means inconsiderable amount of literary produetion already

in existance.

At first it was only my intention to collect and catalogue all the more important
published writings (old and new) about Ling's medical gymnastics, including his pedagogical
(educational) gymnastics, the latter being the foundation of the former ; the other two divisions
of Ling's System, the military and the aesthetic, I feit bound to include for the sake of
completeness. But during the process of Classification, I found that it was practically
impossible to draw a hard and fast line between the true and original Ling's sytem of
medical gymnastics and the modern allied methods and such variations as the widely-used
massage and the attempts to Substitute machines human hand,
for the etc. This volume
has therefore developed into an index of literature on the movement eure in general,
with special reference to Ling's medical gymnastics.

Wherever possible, I have endeavoured to verify the correetness of the references in

the text by actual consultation of the original book, pamphlet or journal named. This
however proved a much more difficult task than was antieipated; so much so, in fact, that
the publication of this work, instead of taking place early in 1908, was unavoidably post-
poned to the early part of 1909. In order to bring the volume up to date, an appendix of
the literature of 1908 has been added.

The following have been the chief sources of the subject matter: Index Medicus,
Canstatt's (afterwards Virchow and Hirsch's) Jahresberichte ber die Leistungen und Fort-
schritte der gesamten Medicin, Schmidt's Jahrbcher der in- und auslndischen gesamten
Medizin, Index Catalogue of the Library of the Surgeon General's Office U. S. Army,
Catalogue of the library of the Royal Central Gymnastic Institute of Stockholm and my
own private collection of books and pamphlets. The leading articles of the two journals
"Tidskrift i Gymnastik" and "Athaneum fr Rationelle Gymnastik" have been duly arranged
and classified.

Owing to the great amount of detail dealt with, and the fact that the material is in
more than a dozen different languages, I fear that some errors and omissions, in spite o f
VIII

every carc, may have crcpt into thc tcxt. I shall be very grateful to all who will bc kind
cnough to point out any such mistakes, in Order that they may be duly corrected in the
next edition.
My very best thanks are due to Director Theodor Bergqvist of Wrishofen for help
in many ways too numerous to mention.

LONDON, March, 1909.

Edgar F. Cyriax.
Inhalt.

1. Aeltere Literatur
(1) bis zu 1500 A. D J

(2) 15001830 A. D 1

2. Geschichte der Gymnastik 4


3. Biographie 5
4. Bibliographie 6
5. Arbeiten ber alle Abteilungen der Ling'schen Gymnastik fi

I. Pdagogische Gymnastik
1. Handbcher und grssere Schriften
a) Skandinavisch . 7
Andere Sprachen
b) 8, 132
2. Journale und kleinere Schriften
1. Allgemeines
a) Skandinavisch 10
b) Andere Sprachen 12, 132
2. Berichte ber Feste, Aufweisungen etc 13
3. Pdagogische Gymnastik in den Schulen 14
4. Pdagogische Gymnastik ausserhalb Schweden . 15
3. Physiologisches 15, 132
II. Militrische Gymnastik
1. Handbcher
.
Chronologisch bis 1830 ,. . . 17
von 1830 19
2. Journale 19, 132
III. Aesthetische Gymnastik 21
IV. Medicinische (Heil-) Gymnastik
Allgemeiner Teil
A. Handbcher und grosse Schriften
1. Heilgymnastik (inkl. Massage)
bis 1849 21
1850-1859- . ... 21
1860-1869 23
18701879 23
18801889 23
18901899 24
1900-1907 25
1908 133
X

2. Massage (mit Ausschluss der Heilgymnastik)


bis 1879 26
1880-1889 ] ! 26
18901899 27
19001907 28
1908
13,3

3. Vibration 29, 133


4. Atmungsbungen 29, 133
5. Zimmergymnastik 29
B. Journale und kleinere Schriften
1. Heilgymnastik (inkl. Massage)
bis 1849 30
1850 1859 31
1860 1869 ...
1870-1879 32
1880-1889 32
18901899 . . 34
1900-1907 36
1908 133
2. Massage (mit Ausnahme der Heilgymnastik)
bis 1869 38
18701879
18801889 39
1890-1899 42
1900-1907 44
1908 133
3. Mechanischer Nervenreiz (inkl. Nervenvibrationen) 46, 134
4. Vibration (Erschtterung, Zitterung) mit Ausnahme der Nervenvibrationen
bis 1899 46
1900-1907 47
1908 134
5. Beschreibung von Apparaten zur Ausfhrung der Vibrationen 18

6. Beschreibung von anderen heilgymnastischen Apparaten 49, 134


7. Atmungsbungen 51, 134
8. Muskelklopfung. Tapotement 51
9. Zimmergymnastik 52, 135
10. Status der Heilgymnastik in einzelnen europischen Lndern 52
11. Status der Heilgymnastik ausserhalb Europa v
52
12. Unterricht der Heilgymnastik 53, 135
13. Ausbung der Massage durch Blinde 53
14. Diagnostische Bewegungen 54, 135
15. Terminologie. Klassifikation 54
16. Missbrauch und Kurpfuscherei. Gerichtliches 54, 135
17. Berichte ber die Fortschritte der Heilgymnastik. Sammelreferatc. . . . . 55
18. Berichte ber Kongresse. Jahresberichte von heilgymnastischen Anstalten . . 55
19. Beschreibung von Anstalten 58, 135
C. Anatomie 60, 135

D. Physiologie
1. Allgemeines 60, 136
2. Blut und Lymphe
a) Allgemeines 62, 136
XI

b) Blut 64, 136

c) Lymphe 64, 136

3. Verdauung 64
4. Drsen 65
5. Urino-genitalien 65
6. Bewegungsapparat
a) Gelenke 66
b) Muskeln 66, 136
7. Nerven
a) Allgemeines ,
67
b) Nervus vagus 67, 136
8. Atmung 68
9. Stoffwechsel 68, 136
E. Specieller Teil

1. Infektionskrankheiten. Akute Krankheiten im Allgemeinen 6<), 137


2. Ditetische Krankheiten
a) Verschiedenes 69
b) Gicht 69
c) Zuckerkrankheit 69, 137
3. Krankheiten des Blutes 70
4. Krankheiten der Lymphe (inkl. Oedein bei Herzkrankheiten) 70, 137
5. Krankheiten der Schildrse und Milz 70, 137
6. Krankheiten des Herzens und Gefsse (mit F.inschluss der Arteriosklerose).
1. Allgemeines. Schott's Behandlung.
bis 1879 70
1.8801889 71

18901899 71
19001907 74
1908 137
2. Oertel's Behandlung 76, 137
7. Krankheiten der Gefsse (Arteriosklerose, siehe Herzkrankheiten) 76
8. Krankheiten der Verdauung
1. Allgemeines, inkl. Abdominalmassage 77, 137
2. Magen , 78, 137
3. Leber 78, 137
4. Darm und Bauchfell
Akute Zustnde
a) \ . 79, 138
b) Chronische Zustnde 80, 138
9. Krankheiten des Nervensystems
1. Allgemeines 81, 138
2. Gehirn
a) Verschiedenes 83
'
b) Schlaganfall 83, 138
c) Schttellhmung .'

83, 138
.

d) Geisteskrankheiten 84
e) Kopfschmerz (Hetnikranie) 84, 138
i. Rckenmark
a) Tabetischc Zustnde 84, 139
b) Andere Zustnde . 87
4. Funktionelle Strungen
a) Veitstanz .... 87
b) Hysterie und Neurasthenie. Neurose im Allgemeinen 88, 139
XI!

c) Beschftigungsneurosen 89, 139


d) DIpsomani. Akute Vergiftungen 89
5. Neuritis und Neuralgie
a) Ischias 90
b) Verschiedenes 90, 139
10. Krankhelten der Atmungsorganc
1. Allgemeines 91, 139
2. Lungenschwindsucht 92, 140
3. Emphysem 92, 140
4. Bronchialasthma 93, 140
5. Krankheiten des Rippenfells 93
11. Krankheiten der Geschlechtsorgane
1) Weiblich
1) Gynkologie
a) Allgemeines
I. Bcher 93, 140
II. Journale
bis 1889 95
18901899 96
1900 1907 100
1908 140
b) Gebrmutter 101

c) Eierstock. Eileiter . . . 103, 141


d) Menstrual-Strungen , 103
2. Schwangerschaft und Geburtshilfe 103, 141
2) Mnnlich (mit Ausschluss der Harnrhre) 104, 141

12. Krankheiten des Harnapparates


1. Nieren 105
2. Harnblase und Harnrhre 105, 111

13. Krankheiten der Bewegungsappanite


1. Allgemeines. Nachbehandlung chirurgischer Flle 106, 142
2. Gelenke
a) Allgemeines 107, 142
b) Verstauchungen, Tendovaginitis 109
3. Orthopdie
a) Allgemeines 110, 142
b) Klumpfuss. Plattfuss 110, 142
c) Rckgratsverkrmmungen
bis1879 . .
Hl
1880-1889 112
1890-1899 11-

1900 1907
'
113
1908 142

d) Schiefhals H-*
4. Knochenbrchc. Verrenkung
a) Allgemeines 114, 143

b) Obere Extremitt
I. Schulter. Oberarm H'. '
^
EI. Unterarm. Hand 117, 143

c) Untere Extremitt 117, 143

5. Muskeln
a) Allgemeines lw
XIII

b) Rheumatismus 118, 143


c) Atrophie 119
14. Nasen-, Ohr-, Hals-, Augenkrankheiten
Allgemeines 119
1. Nase 121, 143
2. Ohr 122, 143
3. Hals 124
4. Auge
a) Allgemeines 124, 144
b) Augenlider und Bindehaut 126, 144
c) Hornhaut 127
d) Staar. Unse 127
e) Glaukom 128
f) Sehnerv und Netzhaut 128, 144

g) Augenmuskel 129, 144


h) Kurzsichtigkeit. Accomodationsstrungen 129, 1 ) 1

15. Krankheiten der Haut


1. Allgemeines 129, 144
2. Skleroderma und Sclerema 130
3. Geschwre 130, 144
4. Ansichtsmassage 130, 144
16. Zahnheilkunde 131, 144
17. Veterinrmedicin 131
Namen-Register 145
Contenu.

1. Littcrature ancienne

(1) Jusqu' 1500 A. D

(2) 15001800 A. D. . 1

2. L'histoire de la gymnastique 4
3. Biographie 5
4. Bibliographie 6
5. Oeuvres sur toutes les branches de la gymnastique de Ling (i

I. La gymnastique pedagogique
1. Manuels et livres

a) Dans les langues scandinaviennes 7


b) Dans les autres langues 8, 132
2. Journaux et brochures
1. Generalites
a) Dans les langues scandinaviennes 10
b) Dans les autres langues 12, 132
2. Description des fetes, des representations, etc 13
3. La gymnastique pedagogique dans les ecoles 1-1

4. La gymnastique pedagogique en dehors de la Suedc 15


3. Physiologie 15, 132

II. La gymnastique militaire


1. Manuels
Jusqu' 1830, en ordre chronologique 17
Depuis 1830 19
2. Journaux 19, 132
III. La gymnastique esthetique 21

IV. La gymnastique medicale


Partie generale
A. Manuels et livres
1. Gymnastique medicale (inclusif le massage)
jusqu' 1849 21
18501859 21
18601869 23
18701879 ",23
18801889 23
18901899 24
19001907 25
1908 133
XV

2. Massage seul

Jusqu']l879 ,
26
18801889 26

18901899 27
19001907 28
.1908 ." ='/',. 133

Vibration 29, 133


3.

4. Exercices respiratoires 29, 133

5. Gymnastique de chambre 2^

B. Journaux et brochures
1. Gymnastique medicale
Jusqu' 1849 30
18501859 31

18601869 32
18701879 32
18801889 32
18901899 34
19001907 36
1908 133

2. Massage seul

Jusqu' 1869 38
1870- 1879 39
18801889 39
1890-1899 ........ 42
19001907 44
1908 ". . 133
3. L'excitation mecanique des nerfs (ci-inclus la Vibration des nerfs) . . . 46, 134

4. Vibration (avec 1'excen.tion de la Vibration des nerfs)


Jusqu' 1899 46
1900-1907 47
1908 134
5. Description des appareils pour l'application des vibrations 48
6. Description d'autres appareils pour la gymnastique medicale 49, 134
7. Exercices de respiration 51, 134
8. Tapotement 51
9. Gymnastique de chambre 52, 135
10. L'etat de la gymnastique medicale dans les pays europeens 52
11. L'etat de la gymnastique medicale en dehors de l'Europe 52
12. L'enseignement de la gymnastique 53, 135
13. L'emploi des aveugles pour le massage 53
14. Mouvements diagnostiques 54, 135
15. Terminologie. Classification 54
16. Abus et charlatanisme. Considerations legales 54, 135
17. Rapports sur l'avancement de la gymnastique medicale. Revues 55
18. Comptes rendus des congres. Rapports des Instituts de gymnastique medicale . 55
19. Description des instituts 58, 135
C. Anatomie 60 135
D. Physiologie
1. Gen6ralit6s 60, 136
2. Sang et lymphe
a) GSneralites 62, 136
XVI

b) Sang 64, 136


c) Lymphe 64, 136
3. Digestion 64
4. Glandes . 65
5. Organes urinogdnitals 65
(i. Organes de locomotion
a) Articulations 66
b) Muscles 66, 136
7. Nerfs
a) Generalites 67
b) Nerf vague 67, 136
8. Respiration 68
9. Mdtabolisme 68, 136
t. Partie speciale
1. Maladies contagieuses. Maladies nigues en general 69, 137
2. Maladies diathesiques
a) Divers , 69
b) Goutte 69
c) Diabete . . . .
'.

69, 137
3. Maladies du sang 70
4. Maladies de la lymphe (ci-inclus l'oedeine dans les maladies du coeur) . 70, 137
5. Maladies de la glande thyroi'de et de la rate 70, 137
6. Maladies du coeur et des vaisseaux (ci-inclus de l'arteriosclerose)
1. Generalites. Le traitement Schott
Jusqu' 1879 70
1880-1889 71
18901899 . . . 71
19001907 74
1908 137
2. Le traitement Oertel 76, 137
7. Maladies des vaisseaux (arterio-sclerose, voyez maladies du coeur) .... 76
8. Maladies des organes digestifs
1. Generalites (ci-inclus le massage abdominal) -. . . 77, 137
2. Estomac 78, 137
3. Foie 78, 137
4. Intestin et peritoine
a) Conditions aigues . . . . ^ 79, 138
b) Conditions chroniques 80, 138
9. Maladies du Systeme nerveux
1) Divers 81, 138
2. Cerveau
a) Gdndralites 83
b) Apoplexie 83, 138
c) Paralysie agitante 83, 138
d) Insanite 84
e) Mal de tSte (migraine) 84, 138
3. Moelle epiniere
a) Conditions tabetiques 84, 139
b) Autres conditions 87
4. Maladies fonctionnellcs
a) Choree 87
b) Hysterie et neurasthenie. Neuroses en general 88, 139
XVII

89, 139
c) Nevroses professionelles
Dipsomanie. Empolsonnements aigus 89
d)

5. Nevrite et nevralgie
Sciatique 9^
a)

b) Divers 90, 139

10. Maladies des organes de respiration


1. Generalis 91, 139

2. Phtisie 92, 140

3. Emphyseme 92, 140

4. Asthme 93, 140

5. Maladies des plevres 93


11. Maladies des organes genitals
a) Sexe Feminin

1. Gynecologie
a) Generalites
1. Livres 93, 140
II. Journaux
Jusqu' 1889 95
1890-1899 96
18001907 . 100
1908 140
b) Uterus 101
c) Ovaire. Trompes 103, 141
d) Desordres de menstruation 103
2. Grossesse et obstetrique 103, 141

2) Sexe Masculin (uretre excepte) 104, 141


12. Maladies des organes urinaires
1. Reins 105
2. Vessie et uretre 105, 141
13. Maladies des organes de locomotion
1. Generalites. Traitement des suites des maladies chirurgicals . . . 106, 142
2. Articulations
a) Generalites 107, 142
b) Entorses. Inflammation des tendons 109
3. Orthopedie
a) Generalites 110, 142
b) Pied-bot. Pied-plat 110, 142
c) Deviations de la colonne vcrtebrale
Jusqu' 1879 111
18801889 112
18901899 112
19001907 113
1908 142
d) Torticollis 114
4. Fracture. Luxation.
a) Generalites 114, 143
b) Extremite superieure
I. Epaule. Bras 117, 143
II. Avant-bras. Main 117, 143
c) Extremite inferieure 117, 143
5. Muscles
|
a) Generalites 118
XVIII

b) Rhumatismc 118, 143


c) Atrophie 119
14. Maladies du ncz, de l'oreille, de la gorge et des yeux.
Generalites . 119
1. 'Nez 121, 143
2. Oreille 122, 143
3. Gorge 124
4. Yeux
a) Generalites 124, 144
b) Paupiere et conjonetive 126, 144
c) Cornee 127
d) Cataracte. Loupe 127
e) Glaucome 128
f) Nerf optique et retine 128, 144
g) Muscles des yeux 129, 144
h) Myopie. Dcsordres d' accommodatioti 129, 14-4

15. Maladies de la peau


1. Generalites 129, 144
2. Sclerodermie. Sclereme '
130
3. Ulceres 130, 144
4. Massage facial '. . . 130, 144
16. Maladies des dents 131, 144
17. Maladies veterinaires 131
Indice des auteurs 145
Contents.

1. Older literature

(1) Until 1500 A. D 1

(2) 15001830 A. D 1

2. Hislory of gymnastics 4
3. Biography 5
4. Bibliography *
6
5. Works on all the branclies of Ling's gymnastics 6
I. Educational Gymnastics
1. Handbooks and larger works

a) Scandinavian 7
b) Other languages 8, 132
2. Journals and smaller works
1. Variotis
a) Scandinavian , .... 10
b) Other languages 12, 132
2. Reports of meetings, displays, etc 13
3. Educational gymnastics in schools 14
4. Educational gymnastics outside Sweden 15
3. Physiology 15, 132
II. Military Gymnastics
1. Handbooks
.

Until 1830 in chronological ordcr 17


Since 1830 19
2. Journals 19, 132
III. Aesthetic Gymnastics 21
IV. Medical Gymnastics
General portion
A. Handbooks and larger works
1. Medical gymnastics (including massage)
Until 1849 . . .
21
18501859 ; 21
18601869 23
18701879 . . ] 23
18801889 -. 23
18901899 .*:*"";',;
. .
24
19001907 25
1908 '.'. '.',','.'.]', ',
133
XX

2. Massage only
Until 1879 26
1880-1889 26
18901899 27
19001907 . 28
1908 133
3. Vibration 29, 133
4. Respiratory exercises ! .... 29, 133
5. Home gymnastics 29
B. Journals and sinailer works
1. Mcdical gymnastics (inciuding massagc)
Until 1849 30
1850-1859 31
1860 1869 32
18701879 32
18801889 32
18901899 . 34
19001907 36
1908 133
2. Massagc only
Until 1869 38
1870-1879 39
18801889 39
1890-1899 42
19001907 44
1908 133
3. Meclianical nerve Stimulation, inciuding nerve Vibration 46, 131

4. Vibration (and shaking) excluding nerve Vibration


Until 1899 46
19001907 47
1908 134
5. Description of apparatus for applying vibrations . . 48
6. Description of other medical gymnastic apparatus 49, 134
7. Respiratory exercises 51, 134
8. Muscle beating. Tapotement 51
9. Home gymnastics > 52, 135
10. Status of medical gymnastics in individual European countries 52
11. Status of medical gymnastics outside Europe 52
12. Teaching of medical gymnastics 53, 135
13. Practice of massage by the blind 53
14. Diagnostic movements 54, 135
15. Terminology. Classification 54
16. Abuses and charlatanism. Legalities 54, 135
17. Reports on the progress in medical gymnastics. Reviews 55
18. Reports of congresses. Annual reports from medical gymnastic Institutes . . 55
19. Description of institutes 58, 135
C. Anatomy 60, 135
D. Physiology
1. General - 60, 136
2. Blood and lympfi
a) Various 62, 136
XXI

b) Blood 64, 136

c) Lymph 64, 136

3. Digestive organs 64
4. Glands i
65
5. Urino-genital organs 65
6. Organs of locomotion
a) Joints 66
b) Muscles 66, 136
7. Nerves
a) Various 67
b) Vagus nerve 67, 136
8. Respiratory organs 68
9. Metabolism 68, 136
E. Special portion
1. Specific infectious diseases. Acute diseases in gcncral . 69, 137
2. Diathetic diseases
a) Various 69
b) Gout 69
c) Diabetes 69, 137
3. Diseases of the blood 70
4. Diseases of the lymph (including oedema in heart disease) 70, 137
5. Diseases of the thyroid gland and spieen 70, 137
6. Diseases of the heart and blood vessels (including arterio-sclerosis)
1. Various. Schott's treatment
'*

Until 1879 . .,: ,


": - 70
18801889 71
18901899 71
19001907 . . .
."
74
1908 137
2. Oertel's treatment 76, 137
7. Diseases of the blood vessels (for arterio-sclerosis see diseases of the heart) . 76
8. Diseases of the digestive organs
1. Various, including abdominal massage 77, 137
2. Stomach 78, 137
3- Liver 78, 137
4. Intestine and Peritoneum
a) Acute conditions 79, 138
b) Chronic conditions 80, 138
9. Diseases of the nervous System
1. Various 81, 138
2. Brain
a) Various . .
'
83
b) Apoplexy 83, 138
c) Paralysis agitans 83, 138
d) Insanity 84
e) Headache (hemicrania) 84, 138
3. Spinal cord
a) Tabetic conditions 84 139
b) Other conditions 87
4. Functional disorders
a) Chorea 87
b) Hysteria und neurasthenia. Neuroses in general . . . . . . 88, 139
XXII

c) Trade neuroses 89, 139


d) Dipsomania. Acute poisoning 89
5. Neuritis and neuralgia
a) Sciatica 90
b) Various 90, 139
10. Diseases of the respiratory organs
1. Various 91, 139
2. Pulmonary tuberculosis 92, 140
3. Emphysema 92, 140
4. Bronchial asthma 93, 140
5. Diseases of the pleura 93
11. Diseases of the genital organs
1) Femalc

1) Gynaecology
a) General
I. Books 93, 140
II. Journals
Until 1889 V 95
18901899 ' 96
19001907 . . 100
1908 140
b) Uterus 101
c) Ovary. Fallopian tube 103, 141
d) Menstrual disorders 103
2. Pregnancy and obstetrics 103, 141

2) Male (excluding the Urethra) 104, 141


12. Diseases of the urinary organs
1. Kidneys : 105
2. Bladder and Urethra 105, 141
13. Diseases of the organs of locomotion
1. Various. After treatment of surgical cases 106, 142
3. Joints
a) Various 107, 142
b) Sprains. Tendo-vaginitis < 109
3. Orthopedics
a) Various 110, 142
b) Clubfoot. Flatfoot 110, 142
c) Spinal curvaturcs
Until 1879 111

1880-1889 112
18901899 112
19001907 113
1908 142
d) Torticollis 114
4. Fractures and dislocations
a) Various ,
114, 143
b) Upper extremity
I. Shoulder. Upper arm H? 1^3
II. Forearm. Hand 117, 143

c) Lower extremity 117, 143

5. Muscles
a) Various '*9
XXIII

b) Rhcumatism 118, 143


c) Atrophy 119

14. Diseases of the nosc, ear, throat and eye


General 119
h Nose 121, 143
2. Ear 122, 143
3. Throat 124
4. Eye
a) Various 124 ,
144
b) Eyelids aud conjunctiva 126, 144
c) Cornea * . . 1 27
d) Cataract. Lens 127
e) Glaucoma 128
f) Optic nerve and retina 128, 144

g) Eye muscles 129, 144


h) Myopia. Disorders of accomodation 129, 144
15. Diseases of the skin.
1. Various
129, 144
2) Scleroderma and sclerema 130
3. Ulcers 130
4. Facial massage 130, 144
16. Diseases of the teeth 131, 144
17. Veterinary diseases 131
Index of authors 145
1. Aeltere Literatur.
(1) Bis zu 1500 A. D.

Aeginita, Paulus. Libri Septem, (circa 100 A. D.) bersetzung von Adams, F., London, 1844.
Aretaeus. Opera. bersetzung von Dewez, Wien, I 1790, II 1802, 1803; Mann, Halle, 1858;
Adams, F., London, 1856.
Avicenna. (9801037 A. D.) lib. I, cap. I.

Celsus, Aulus Cornelius. De medicina, (in 8 Bcher). bersetzung von Ritter,


(I. Jahrh. A. D.)
Stuttgart,1840; Scheller, Braunschweig, 1856; Etangs, Paris, 1846 und 1860.
Confucius. (King-fu-tze oder Kung-tze) (551479 v. C.) Siehe Amiot, P. Abrege chronologique
de l'histoire de l'empire chinois; Hucs, L'empire chinois, 1831; Lepage, Recherches
historiques sur le medecine des chinois, 1813.
Galenus, Claudius. Opera. bersetzung von Daremberg, Paris, 185456.
Hindu. (Gymnastik). Siehe Wise, T. A. Commentary on the Hindoo System of Medicine.
Calcutta, 1845. 8. 43 s.

HippOkrates (circa466 377 y. Chr.). Traduction Littre, Band II, 367; III, 329; IV, 103; V, 205.
Auch viele andere bersetzungen.
Oribasius. (325400 A. D.) Opera. bersetzung von Bussemaker, Daremberg und Molinier,
Paris, 18511876.
Philostratus, Flavius (circa 280 350 A. D.). bersetzung von Mynas, M., Philostrate sur la
gymnastique. Paris, 1858. 8. 43 s.

Verulam. Lib. VI. De augment. Scient, Kap. 9.

(2) 15001830 A. D.

Adlphus, C. M Trias dissertationes medicarum. No. II; De frictione. Leipzig, 1724. 4.

Amoros, Fr. Memoire pour le gymnase normal militaire et civil. Paris, 1824.
Manuel d'education physique, gymnastique et morale. Paris, 1830, 1835, 1848,
1859. 2 Bnde mit Atlas. 12. 488 und 528 s.
Arrigoni, A. Iasimeccanica o trattato dei rimedi naturali meccanici. Lodi, 1775. II Band.
16. 542 s.
Bacot, J. Observations on the use and abuse of friction; with some remarks on motion and
rest,as applicable to the eure of various surgical diseases. London, 1822. 8. Auch
Deutsch; Wien, 1826.
Balfour, W. Illustrations of the power of compression and percussion in the eure of rheu-
matism, gout and debility of the extremities in promoting health and longevity. Edin-
burgh, 1819.
Barclay, J. The muscular motions of the human body. 1808.
Bartholinus, P., Meibomus, J. H. pat., Meibomus, H. Hl. De usu flagrorum in re medica et
veneria, lumborumque et renum officio, etc. Frankfurt, 1669. 12".
Baudry, J. F. Sur l'utilite des frictions. Strassburg, an XIII (1805). 4".

1
2
Begin, L. J. Memoire sur la gymnastique medicale. Paris, 1823. 30 s.

Berger, G. Dlssertatio de commodis exercitationis corporis. Wittemberg,. 1705.


Bicher, G. G. De salutari, limitando tarnen, equitalionis exercitio. Gttingen, 1757.
Boerner, F. Resp. De artem gymnasticam novam publico examini subjicict F. B. Praes.
L Heistero. Helmstadt, 1748. 4".

Bttger von. Ucber die Verzierung gymnastischer Ucbungspltze durch Kunstwerke.


Weimar, 1795.
Borelli, J. A. De vi percussionis. Bologna, 1(567.- 4".

Brette, P. J. La gymnastique des anclens. Paris, 1717.


Camerarius, J. senior. Praecepta morum et vitae, aecomodata actati puerili, soluta orationc et
versibus quoque cjcposita. Nebst einem Anhang Dialogus de gymnasiis, Leipzig 1544. :

8. 144 s.

Cleoburey, W. A fll aecount of the system of friction as adopted by J. Grosvenor and


pursued with the greatest success in cases of contracted joinls and lamencss from
various causes. Oxford, 1825. III Aufl. Oxford, 1835. 8".
Clias, Anfangsgrnde der Gymnastik oder Turnkunst. Bern, 1816.
Ph. H. 8.
Cours elementaire de gymnastique. Paris, 1819. 8".
An elementary course of Gymnastic exercises. London, 1823. 8"
Crenius, Th. De cruditione comparanda tractatus etc. Leyden, 1699. 4.
David, J. P. Dissertation sur les effects du mouvement et du repos dans les maladies
chirurgicales. Paris, 1779. Auch F.nglisch. London; 1789. 4.
Delpech, J. L'orthomorphie par rapport l'espece humaine, ou rechcrchcs anatomico-patholo-
giques sur les causes, etc. Band mit Atlas. Paris, Montpellier, 1828.
I

Dix, C. G. De motu et exercitatione corporis, eximio sanitas praesidio. Inaug.-Diss., Wiltebcrg,


1811. 4. 20 s.

Erpel, J. P. De commodis et incommodis equitationis in liominum sanitatem redundantibus.


Inaug.-Diss., Halle, 1749.
Fabrus, P. Agonisticon. De re athletica Iudisque veterum gymnicis, musicis, atque Circensibus
Spicilegiorum tractatus, etc. Genf, 1592. 380 s. Lyon, 1590 und 1595.
Frank, System einer vollstndigen medizinischen Polizcy, Band 1 6. Mannheim,
J. P.,
Stuttgart, Wien 1784 1819. II. Aufl. Tbingen, 1812, Leipzig, 1827.
Fuchs, L. De motu et quiete. Tbingen, 1565; auch in gesammelte Werke, Frankfurt, 1605.
Fller, F. Medicina gymnastica: or, a treatise concerning llie power of exercise. Aufl. I

London, 1705, 8 U IV Aufl. 1711, 272 s.; IX. Aufl. 1777.


;

Gedike, Fr. Dr., Luthers Pdagogik, Berlin, 1792.


Gerike. De gymnasticae medicae veteris inventoribus. Helmstadt, 1748.
Granstrand, P. Dissertatio paedagogica de arte gymnastica. Inaug.-Diss., Lund, 1803. 4. 30 s.

Grosvenor, J. Siehe Cleoburey, W.


Gumpelshaimer, G. Gymnasma de exercitiis Academicorum. Strassburg, 1621. Mit Zustzen und
Angaben des Verfassers von J. M. Moscherosch, Argentina, 1652,
Guts Muths, J. Ch. F. Gymnastik fr die Jugend. Schnepfenthal, 1793; II Aufl. Wien, 1805.
auch Wien und Leipzig, 1893. 8<>.

Turnbuch fr die Shne des Vaterlandes mit 4 Kupfern. Frankfurt a. M.,


1817. 8o.
Katechismus der Turnktinst. Frankfurt a. M., 1818.
Harnisch, Ch. W. Das Turnen in seinen allseitigen Verhltnissen. Breslau, 1819.
Geschichte des Turnwesens, Breslau, 1820.
[v. Heidenstam, G.] Frsk tili en kort underrttelsc om gymnastik. Utgifvet af en constantino
politanare. Upsala, 1821. 60 s.
Hilscher, S. P. Programma de legitimo clari sermonis exercitio pro sanitate tum restauranda,
tum conservanda. Jena, 1723.
Hoffmann, Fred. De motu optima corporis medicina. Halle, 1701.
[Du mouvement, de la diete et de l'cau froide, la plus simple des medecines]. Halle, 1736.

Hundertmark. Dissertatio de singulari usu frictionis et unetionis in curatione morborum.


Leipzig, 1740. 4U .

Berlin, 1816. 8.
Jahn, Fr. L. und Eiselen, E. W. B. Die deutsche Turnkunst etc.
- 3
Joubert, L. Opusculi. Band II. Lyons, 1582.
Koch, C Fr. Die Gymnastik aus dem Gesichtspunkte der
Ditik und Psychologie etc.
Magdeburg, 1830. 335 s.
Knen, E. L. von. Leben und Turnen, Turnen und Leben. Berlin, 1817.
Londe Ch. Gymnastique medicale, ou l'exercisc applique" aux organes de l'homme. Paris,
1821. 8. 351 s.

Massmann, H. F. Vom Nutzen der Leibesbungen. Breslau, 1814, 1818.


Leibesbungen zur Militrgymnastik ins Besondere. Landshut, 1830.
Meibomus, J. H. De flagrorum usu in re veneria et lumborum renumque officio epistolia
Lugduni Bat., (Leydcn) 1643, 4. Auch London, 1770, 16. Audi 1870.
Mercurialis, H. De arte gymnastica libri sex. I Aufl. Venedig 1569, 4; II Aufl. 1573; III Aufl.
1587; IV Aufl. 1601. Auch Amsterdam, 1672,4, 387s; Paris 1577, 4 U Auch Italienisch .

von Bianchini 1884, und Englisch von Blundell, J. W. F. The muscles and their
story". 1864.
Nachtegall, F. Laerobog gymnastik i tili brug for de laerdc skolcr Danmark. Kopenhagen, 1834.
i 8.

Nenci, G. Discorsi sopra hi ginnastica e sopra l'utilit dell' osservazione nella medicina
pratica coli' aggiunta d'un istoriamedica rara. Lucca, 1766. 12. 58s.
Niemeyer, A. H. Leitfaden der Pdogogik und Didaktik. Halle, 1802.
Olivari, N. L'educazione fisica c fisico morale. Genova, 1786. 8. 236s.
Pauliini, C. F. Flagellum salutis. Frankfurt, 1698.
Pestalozzi, J. H. ber Krperbildung; als Einleitung auf den Versuch einer Elementar-
Gymnastik in einer Reihenfolge krperlicher bungen. 1807. Audi smtliche Werke,
herausgegeben von Seyffarth, IX Band, Brandenburg, 1875.
Philipp, 0. Fr. De pentathlo seu quinquertio commentatio. Berlin, 1827. 8"

Piorry. Massage. Dict. d. sc. med., Paris, XXXI, 1819, 73 -81.


Pugh, J. A
physiological treatrise, theoretic and practical, on the Utility of the science of
musical action for restoring the power of the limbs. London, 1794. 4". 106 s.
Quellmatz. Novum sanitatis praesidium ex equitatione machinac beneficis instituenda.
Leipzig, 1735.
Programma de frictione abdominis. Leipzig, 1749.
Robert, C. S. Dissertation sur lagymnastique medicale. Strassburg, 1815. 8.
Rougement. Ueber die schdlichen Folgen einer gewaltsamen Anstrengung der Krfte. Bonn, 1789.
Rxner, Georg. Anfang; Ursprung; und herkommen des Thurnirs in Teutscher nation.
Sicmern, 1530. Fol.
Sachs, Hans. Ursprung und Ankunft des Thunders. 1540. Smtliche Werke, 5 Band Folio,
Nrnberg, 1858.
Sadoletti, Jacopo. De pueris recte ac liberaliter instituendis. bersetz. Basel, 1538 (?).

Salzmann, Ch. G. Kurze Anweisung zur Belehrung der Kinder zu Krperbungen. Leipzig, 1805;
Berlin, 1820.
Scaliger, J. G. (Ueber die Gymnastik) in Poctices libri septum. Lyons, 1561.
Stahl, S.J. Dissertatio de motu corporis humani medico sanitatis conservandae et restituendae
praeeipio actu. Erfurt, 1733.
Strass, Fried. D. M. Luthers Gedanken ber Erziehung und Unterricht. Programm. 1817. 8.
Thooft, (oder t' Hooft) G. De efficacia motus ad curandos morbos. Lugduni Bat., (Levden)
1731. 4.
Tissot, C. T. Gymnastique medicale et chirurgicale, ou essai sur l'utilite du mouvement . .

dans la eure des maladies. Paris, 1780. 8. Auch Deutsch, Italienisch, Schwedisch,
Norwegisch.
Tchner. [Sur quelques especes de mouvements passifs corporcls appropries certaines
maladies.] Halle, 1745.
Verulam, Fr. B. von. De dignitate et augmentis scientiarum. 1605.
Vieth, G. U. A. Encyclopdic der Leibesbungen. Teil I, Berlin, 1794- II Berlin 17%

III, Leipzig, 1818.-


Virey, J, J. La flagellation. Dict. des sc. med., Paris, 1816, XVI, 6-14.
Vives, J. L. De tradendis diseiplinis, libri 5 Opera. Basel, 1555.

1*
4
Wilkins. De frictionc utile in mediana. Inaug.-DiSS., Lugduui Bat. (Leyden), 171-1. -1.

Ypey, A. Physiologische Betrachtungen ber die willkrliche und unwillkrliche Bewegung der
Muskeln. Uebersetzung von J. C. F. Lenne, Leipzig, 1789.
Zuckert, J. F. Ditetische Erziehung der Kinder. Berlin, 1705.
Zwingli, U. Lchrbchlein, wie man die Knaben christlich unterweisen und erziehen soll. 1523.
Colloquia, 1524.
De civilitate inorum puerilium. 1530 (Basel 1538).

2. Geschichte der Gymnastik.

Basides, C. H. De veterum Graecoruin gymnastice. Inaug.-Diss., Berlin, 1858. 8. 105s.


Basler, W. Betrachtungen Griechen und Rmer. Aerztl. Mitteil. a.
ber die Massage der
Baden, 1896, 1, 34, 50, 58, 65.
Brendicke, H. Grundri zur Geschichte der Leibesbungen. Kothen, 1882. 12. 174 s.
Bum, A. Historische Einleitung zum IX. Kapitel Massage. Handb. d. Physik. Ther., 1901, :

Teil 1, Band II, 13.


Chancerei, 0. Historique de la gymnastique medicale depuis son origine jusqu' nos jours.
Paris, 1864. 8.
Christidis, A. Du massage des anciens. Rev. med-pharm. de Constantinople, 1891, no 6.

Euler, C. Geschichte des Turnunterrichts. Gotha, 1891.


Forestier. Un point de l'histoire du massage en Europe. Prog. med., 1895, Ser. 3, I, 25 Mai, 338.
Frank, B. Die Lehren des griechischen Arztes Galen ber die Leibesbungen. Dresden,
1868. 8. 35s.
Gary, L. P. L. Historique critique de la kinesitherapie ; l'oevre de Ling; l'oevre de Zander,
Bordeaux, 1900. 8.

Graham, D. The history of massage. Med. Ree, 1879, XVI, 147150, 171175.
Guermonprez, F. Recherches historiques sur les fluetuations dniis la pari faitc an massage et
la mobilisation pendant Ic traitement des fractures des membres. Paris, 1905.
8. 106s.
Hartelius, T. J. Gymnastiken historisk framstlld. Teil I, Stockholm, 1872. 8. 23s. (Mehr
nicht erschienen.)
Historik om den Gym., I, 1874, Heft
s. k. massagen. Tid. i 2, 4967.
Grekernas gymnastik. Ibid., 1881, Heft 16, 945972.
Gymnastiken Kina. Ibid., 1887, Heft 10, 614620.
i

Gymnastik hos Egypterna. Ibid., 1888, Heft 11, 692698.


Heikel, V. Gymnastikens historia. Helsingfors, gr. 8. Band I, 1905, 1256; II, Teil I, 1906,
257384; Teil II, 1907, 385548.
Hhnerfauth, G. Geschichte der Massage. Deutsche Med.-Ztg., 1886, VII, 647, 659, 671,
683, 691.
Krebel, R. Fragment ber den Entwicklungsgang der medicinischen Gymnastik. Med.-Ztg.
Russl., 1853, no. 33, 257.
Mac Auliffe, La therapeutique physique d'autrefois. Paris, 1904. 8. (461s.) 278-357, 389436.
L.

Milchner, R. Zur Massage im Altertum. Deutsche Med. Woch., 1899, XXV, Vcr.-Beil, 279.
Mller-Cramer, J. J. Zur Geschichte der Leibesbungen in Zrich. Schweiz. Bl. f. Gesundheits-
pflege, 1903, N. F., XVIII, 193, 205.
Nebel, H. Heilgymnastik und Massage im grauen Altertum, speziell bei den Chinesen; eine
kritisch-historische Studie. Arch. f. klin. Chir., 1892, XLIV, 5894.
Niebuhr, C. La gymnastique chez les Perses vers 1780. Obscrvations faites Schiras. Rev.
de ein. et d'electrother., 1900, II, 149 -155.
Pagel. Gymnastik. Historische Einleitung. Handb. d. Physik. Ther., 1901, Teil I, Band II,

143153.
Ravano, Deila ginnastica antica e moderna. 1864.
L.

Roth, E. Heilgymnastik aus dem Jahre 1735. Med. Woche, 1904, V,'428.
Smolenski, S. [Physikalische Heilprocedurcn des Cornelius Celsa]. Przcglad lekarski, 1885,
no. 27, 29, 30, 33.
5
Vendrell-Soler, J. Resumen hlstrlco dcl masaje. Rcv. d. med. y einig., 1902, XVI, 422;
1903, XVII, 69, 597, 645.
View massage as practised by the Greeks und Romans, A. Indiana Med. Journ, 1896, XV,
of
217 222.
Walter, M. J. History and present standing of the art of rrjassage. Trained Nurse, 1903, XXX,
139144.

3. Biographie.

Bergquist, Th. Svenska gymnastiken utlandet och dess representanter. Wrishoten, 1905. 8. i

163s. Snppl. I, 1905, und II, 1906.


Brandt, Th. (Wide, A.) Tid. i Gym., 1895, Heft 1, 247256.
(Fellner, L.) Wien. Med. Woch. 1895, trans no. 35.
Branting, L. G. (Hartelius, T. J.) Tid. Gym., 1881, Heft 15, 931 i 941.
Georgii, C. A. (Hartelius, T. J.) Tid. Gym., 1881, Heft 16, 989999.
i

Hartelius, T. J. (Levin, A.) Tid. i Gym., 1896, Heft 2, 449 455.


lndebetou, J. G. (Th. Bergquist). Tid. Sv. Gym. i In-och Utlandet, 1907, 7073.
Leonard. F. E. Per Henrik Ling and his sucecssors at the Stockholm Normal Schoo! of
Gymnastics. Amer. Phys. Educ. Rev., 1904, IX, 226243.
Liedbeck, P. J. (Hartelius, T. J.) Tid. i Gym., 1877, Heft 7, 360362.
Lindblom, F. P. (Wide, A.) Tid. i Gym., 1897, Heft 1, 554556.

Lindstrm, F. (Th. Bergquist). Tid. Sv. Gym., i In-och Utlandet 1907, 3337.
Ling, P. H.

Atterbom, P. D. A. Intrdestal i Svenska akademien. Sv. akad. Handl., 1840, no 20.


v. Beskow, B. Minnesteckning P. H. Ling. Vorwort zu P. H. Ling's gesammelte
Arbeiten, 1866.
Frost, P. A. Minnesord fver P. Henrik Ling. 1839. (bersetzung von Rothstein 1861).
Georgii, A. A
biographical sketch of the Swedish poet and gymnasiarch Pchr
Henrik Ling. London, 1854.
Hjrne, R. Pchr Henrik Ling. Nu, 1876.
J. L. (Jetta Liedbeck). Pehr Henrik Ling. Tid. i Gym., 1893, 870891.
Ljunggren, G. Svcnsk. Vitterh. Hfdcr; 3, s. 535, etc.; 4, s. 570, etc.; 5, s. 544 etc.

Nordisk Familjebok, Art. Ling.


Nyblaeus, G. Ling och Gymnastiken, 1853.
Minnestal fver Pehr Henrik Ling, 1876.
Proust. Ling, createur de la gymnastique suedoise. Paris, 1900. 62 s.

Stockholm Frr och Nu. Art. Ling. Stockholm, 1837.


Trngren, L. M. Minnestal fver Pehr Henrik Ling den 15. Nov. 1896. Tid. i Gym.,
1896, 413432.
Vedel, V. Svensk Romantik. Kopenhagen, 1894, s. 262 etc.

Warburg, K. in Illustr. Svcnsk Litteraturhist., Stockholm, 1897, II, s 624 etc.


Werlauff, E. C. Bidrag til P. H. Ling's Biographie. Frey, 1848.
Westerblad, C. A. Pehr Henrik Ling. Stockholm, 1904. 8 127. s.

Nyblaeus, G. (Trngren, L. M.) Tid. i Gym, 1904, XXXI, Heft 1/2, 680687.
Oldevig, J. (Th. Bergquist). Tid. Sv. Gym. i In-och Utlandet, 1908, 57126.
de Ron, C. F. (Wikstrm, L.) Carl Fredrik de Ron. Ett glmdt geni. Stockholm, 1904. 8. 79 s.

Rothstein, H. (von Bouwel, C.) Quelques fleurs tombe de Hugo Rothstein. 1865.
sur la
(Zanders, L.) Tid. f. svcnsk Gym, 1865, I, 5966.
Heft 2,
(Th. Bergquist). Tid. Sv. Gym. i In- och Utlandet, 1906 400418.
Trngren, L. M. (Th. Bergquist). Ulis quorum meruere labores. Tid. Sv. Gym. In- och i

Utlandet, 1907, 432439.


Stherberg, C. H. (Wide, A.) Tid. i Gym, 1897, Heft 1, 491498.
Ulrich, A. S. (Hartelius, T. J.) Tid. i Gym, 1890, Heft 3, 295297.
(Th. Bergquist). Tid. Sv. Gym. i In- och Utlandet. 1906, 323346.
4. Bibliographie.

Mac Curdy, J. H. Bibliography of physical training. Springfield, Mass. 1905, 8 U 369 s. .

Tliimm, C. A. Vollstndige Bibliographie der alten und modernen Fechtkunst aller europischen
Nationen. Auch Englisch und Franzsisch. London, 1891. 8, XVI und 261 s.

5. Arbeiten ber alle Abteilungen der Ling'schen Gymnastik.

[Adlersparre|. reskrifter i gymnastiska mnen fr gymnastikfreningar. Stockhohn, gr. 8.


Teil I, 1865, 80 s.; II, 1868, 64 s. ;
III, 1869, 128 s.

Arnoux, G. B. Note sul massaggio, sugli stabilimenti di terapia meccanica, e sulla ginnastica
pedagogica in Stocolma. Torino, 1892. 8. 59 s.
Barwinski. Die Gymnastik als Erziehungs- und Heilmittel. Weimar, 1886. 8. 24 s.

Branting, L. G. Dclar af L. G. Brantings Efterlemnade Skrifter, herausgegeben von Hj. Ling.


Upsala, 1882. 8.
Teil I, 284 s. mit Vorwort (58 s.) von Ling.
. II, 182 s. (34 s.) .

III, 238 s. . , (22 s.) .

Busque y Torro, S. Gymnstica higieica, medica y ortopedica, el ejercicio considerado


coino medio terapeutico. Madrid, 1865. 8.

Qiapman, M. J. Ling's educational and curative exercises. London, II Aufl., 1856. 8. 79 s.

III, 1875. 84 s.
Collineau, A. La gymnastique, notions physiologiques et pedagogiques, applications hygieniques
et medicalcs. Paris, 1884.
Confeld, F. P. H. Die Grundidee der Ling'schen Gymnastik. Wrzburg, 1856. 119 s.

Derue und Laurent, E. Manuel de gymnastique educative et corrective. Paris, 1902. 12o. 102 s.

Euler, C. Encyklopdisches Handbuch des gesamten Turnwesens und der verwandten Gebiete.
Wien und Leipzig, 18941896. 4. Band I, 720 s.; II, 750 s. III, 634 s. ;

Hartelius, T. J. Bref innehllande reflexioner fver gymnastiken och gymnastiska ccntral-


institutet. Stockholm, 1861. 8o. 54 s.

Heiser, Ch. Traite de la gymnastique raisonne au point de vue orthopaedique, hygienique et


medical etc., Strassburg, 1854. 100 s. Supplement, Strassburg, 8. 23 s.

Ling, Hj. De frsta begreppen af rrelselran. Stockholm, 1866. 8. 392 s.

Frkortad fversigt af allmn rrelselra. Stockholm, 1880. gr. 8<>. 110 s.

Ling, P. H. Gymnastikens allmnna grunder. Herausgegeben von Gcorgii, C. A. und Lied-


beck, P.J. Upsala (1834) 1840. 12<>. 226 s. Auch in seine gesammelte Arbeiten, heraus-
gegeben von v. Beskow, B. 1866, s. 444 786.
Massmann, H. F. P. H. Ling's Schriften ber Magdeburg, 1847. 8o. 188 s.
Leibesbungen.
Nyblaeus, G. Ngot om gymnastik och vapenfning ssom mcdel fr allmn uppfostran.
Stockholm, 1863. 8o. 50 s.
Handledning gymnastik och vapenfning. Stockholm, 1873.
i 8". 95 s.

100 gymnastika aforismer. Stockholm, 1889. 8. 38 s.

Nyblaeus, C. und Gill. Frslag tili gymnastik och bajonettfktningsrcglcmcntc. 1869.


Petersen, 0. Gymnastikens bcvacgelsclaere. Kristiania, 1897.
Richter, H. E. Die schwedische nationale und medizinische Gymnastik. Leipzig, 1845. 8<>. 46 s.
Gymnastische Kuren. S. 188226 in seinem Organon der Physiologischen
Therapie. Leipzig, 1850. 8". 626 s.
Rothstein, H. Die Gymnastik nach dem Systeme des schwedischen Gymnasiarchen P. H. Ling.
Berlin, 8n .

Band I. Das Wesen der Gymnastik. 1848/9. LXIX u. 144 s.


II. Die pdagogische Gymnastik. 1847, 132 s. ; II Aufl. 1857, 286 s.

III. Die Heilgymnastik. 1847, 132 s.

IV. Die Wehrgymnastik. 1851. 280 s.


, V. Die Aesthctischc Gymnastik. 1854 1859, 508 s.
I. Pdagogische Gymnastik.
Siehe auch Arbeiten ber alle Abteilungen der Lingschen Gymnastik,

1. Handbcher und grssere Schriften.

a) Skandinavisch.

Amsinck, Lerebog
J. i gymnastik fr skolcr og eivilc lreanstalter i Danmark. Kopenhagen -
,

1883. 8 U 252 . s.

Anker, C. J. Ledetrad ved undervisning i gymnastik. 1864.


Balck, V. und Schersten, fr idrott. Band IV. Gymnastik, von Balck.
0. Illustreradt bibliotek
Stockholm, 1889. (240s.) 1 160.
Bjrnstad, J. Haandbok gymnastik for seminarier og skolcr. Kristiania, 1877. 12". 198 s.
i

Diu ihm an, A. G. Gymnastik fr den kvindelige ungdom. Kopenhagen, 1869. 12". 121 s.

Falk, E. Friskgymnastik. Stockholm. 8". Th. I, 1903, 83 s; II, 1908, 112 s.

Gymnastiktabeller begagnade vid gymnastikfreningen fr fruntimmer i Hclsingfors. Heisingfors,


1886. 8". 35 s.
Haandbog i gymnastik vid gymnastik commissionen. Kopenhagen, 1899. 8". 476 s. II Aufl. 1901.
Heikel, V. Praktisk handbok i skolgymnastik fr gossar. Heisingfors, 1874. 12". 284 s.

Gymnastiska frifningar. Heisingfors, 1879. 12" 134 s.

Gymnastikens teori. Heisingfors, 1904. 217 s. 8".

H. F. Gymnastik fr svenska ungdomen (nach Guthsmuths). Lund, 1813.


S. 8". 144 s.

Holmberg, C. E. Tabellarisk handbok gymnastik. 1868. i

Kallio, E. Handbok i kvinnogymnastik. Heisingfors, 1904.


Knudsen, K. A. Grundsaetinger fr gymnastikundervisning. 1900.
vclselaere. Kopenhagen, 1901. 8 U . 148 s.

La Cour, N. G, Laerebog in gymnastik. 1860.


Laerebog i gymnastik fr almue og borgerskolerna i Danmark. Kopenhagen, 1828. 8. 120 s.

Lampe, E. 36 s.
Gymnastiktabeller. Kristiania, 1905. 8".

Liedbeck, C
Gymnastiska dagfningar. Stockholm.
H. Aufl. 1881, 80 s. II, 1891, 107 s. I
;

Auch Franzsisch von Jentzer und Bcronius.


Ling, Hj. Om pedagogiska freningens diskussion fver skolgymnastiken. Stockholm, 18561861.
16. 177 s.

Ling, P. H. Rcglemcnte fr gymnastik. Stockholm, 1836. Kl. 8". 119 s.

Nerman, E. Sammandrag af frclsningarna uti pedagogisk gymnastik vid Kongl. Krigsskolan.


I Aufl., 1898. 16. 66 s; II Aufl., 1900. 12. 60 s.
Gymnastik. (Thcilvon Idrotternas Bok). Stockholm, 1906. 8". 150 s.
II

Norlander, C. Kort redcgrclse fr den svenske gymnastik. Kolding, 1885. 8. 52 s.


Gymnastik tabeller* med anvandande af ensamt "Bommen" ssom redskap afsedda fr
Sveriges folkskolor och folkhgskolor. Lund, 1881. 68 s.

Nyblaeus, G. Undervisning i gymnastik efter Line. Lund. 8. I Aufl., 1847. 63 s. ; II Aufl '
1860. 60 s.
Nycander, C. M. Svensk Gymnastik. 1869.
Petersen, 0. Gymnastiktabeller. Kristiania, 1903. 20 s.

Reglemente. Exercis-reglementc med tillgg. 1776, 1823, 1829, 1836, 1846; 1813, 1823, 18481858.
Regulativ for den gymnastiske underviisning. 1834.
Santesson, A B. Handbok
pedagogisk gymnastik. Karlstad, 1856. 8. 86 s.
i

Gymnastik fr unga qvinnor och skolflickor. Stockholm, 1866. 12. 106 s.


Skolgymnastik fr Rikets elementar-lroverk. Stockholm, 1866. 12. 140 s.
8-
Sibbern, G. Bevaegelsens bctydning fr dct aandeligc liv. 1871.
Silow, C. Handbok i gymnastik fr armeen och fottan. Stockholm, 1902. 16. Band I, 330 s.,
II, 152 s.

Sderling. Ngot om fristende gymnastik. 1836.


Sommer, A G. Gymnastiken som National-opdragclscmiddel. 1846.

Tabeller, G. C. L I Aufl. Stockholm, 8". 1866. VII Aufl. Upsala, 1897. 8. 77 s.

Tillgg tili tabeller. I Aufl. Stockholm, 1869. 8; IV Aufl. 1894. 8. 143 s.

Trngren, L. M. Atlas tili gymnastik-reglcmente. Stockholm, 1879. 4 U , XXIII s.

Lrobok i gymnastik. Stockholm, 1905. Kl. 8". 456 s. II. Aufl. 1907, 521 s.

Unman, G. A. Rrelsebehandling fr nya frbcrcdande elementarskolan i Stockholm. Stock-


holm, 1863. 12. 18 s.

v. Vegesack, I. Ngra ord om den fysiska uppfostran, samt skolgymnastikens ordnande med
afscende derp. Stockholm, 1861. 8".
Wilskman, I. Om gymnastikens inflytande p wr heisa och utveckling. Helsingfors, 1893.
8. 18 s.

[Zanders, A.] Ngra ord om kroppsfningar i fria lften och de dem tillkommande rcdskapcn.
Stockholm, 1872. 4. 14 s.

Zanders, L. A. Ngra ord om gymnastik. Stockholm, 1863. 16". 72 s.

Populra frelsningar i gymnastik. Stockholm, 1867. Titel der zweiten Nummer vom
ersten Band von Tidskrift fr Svensk gymnastik.

b) Andere Sprachen.

Andre, E. La gymnastique suedoise. Manuel de gymnastique rationelle la portee de tous


et tont age d'apres la methode de L. G. Kumlien. Paris, 1905. 8". 228 s.

Andrien, L. Lecons progressives de gymnastique, applique l'usage des ecoles communales


d'apres les manuels officiels de gymnastique et en rapport avec les appareils du gym-
nase scolaire portatif. Bezers, 1886. 1 2. 95 s.
Bhm, J. Die pdagogische Gymnastik als Grundlage fr den bayrischen Wehrmann. Nrn-
berg, 1867. 8.

Du Bois Reymond, E. Ueber das Barrenturnen und ber die sogenannte rationelle Gymnastik.
Berlin, 1862. 8. 32 s.

Herr Rothstein und der Barren. Berlin, 1863. 8<>. 39 s.

Bolin, J. What is gymnastics? New York, 1902. 8. 28 s.

Why
do we teach gymnastics? New York, 1903. 8. 57 s.
van Bouwel, de Ceuleneer. Sur la necessite d'introduire et de propagcr en Belgiquc la gym-
nastique scientifique suedoise. Anvers, 1862. 8. 78 s.

Broman, A, School gymnastics on the Swedish system. London, 1895. 8. 105 s. III Aufl.
1902. 8o. 120 s.
Confeld, J. P. Die Grundstze der rationellen Gymnastik. Wrzburg, 1860. 119 s.

Daily, N. Gymnastique. De la regeneration physique de l'cspcce humainc par la gymnastique


rationelle. Paris, 1848. 8.

Demeny, G. L'cducation physique en Sucdc. Paris, 1892. 8o. 105 s.

Euler, C. Ph. Artem gymnasticam sine anatomiae physiologiaeque cognitionc reete doceri non
posse. Inaug.-iss., Berlin, 1854.
Sur le but de la gymnastique methodique. Bruxellcs, 1862. 8. 23 s.

De la gymnastique pedagogique et de la necessite de l'organiser en Belgiquc. Bruxellcs,


1865. 8. 41 s.

Pia Desideria. Brssel, 1879. 2. 183 s.

Freyer. Die Deutsche Turnkunst betrachtet von rationellen Standpunkt. Jahresbericht ber
das Domgymnasium zu Merseburg fr 1849 1850, s. 3 -39.
Gigot, A. De la propagation de la gymnastique. 1868.

Gs, K. Woimistclun harjoutius-oppi, 1868. 8". 124 s. (Das erste Buch ber Gymnastik auf

Finnische Sprache.)
Hirth, G. Das gesamte Turnwesen. Hof, 1893. 8". Band III. Art. Das Turnen zu rein gesund-
heitlichen Zwecken; Heilgymnastik (von vielen Autoren), s. 309508.
Hough, Th. revlew of Swedish gymnastics.
A Boston, 1899. 41 s.

Johnson, Th. The Swedish system of physical cducation. Bristol, II Aufl. 1899. 8. 79 s.

Kaisin, A. Essai critique de la gymnastique suedoise.


Brssel, 1906. 8o. 379 s.

v. Ueber Neumanns ditetische Gymnastik.


Klevesahl, Th. Berlin, 1859. 8. 12 s.

Kumlien, L. 0. La gymnastique pour totis. Paris, 1906.

u. Andre, E. La gymnastique suedoise. Paris, 1903. 8. 136 s.

Lagrange, F. L'hygiene de l'exercice chez les enfants et les jeunes gens. Paris, 1890. 12". 316 s.

De l'exercice chez les adultes. Paris, 1891.

Lefebure. L'education physique en Suede. Bruxelles, 1903. 8<>. 213 s.

Methode de gymnastique educative. Bruxelles, 1905. 8. 216 s.


Melio, G. L. Manual of Swedish drill. London, 1889. 8. 79 s.
Mnchenberg, A. Systematisch geordnete Anweisung zur harmonischen Ausbildung des Krpers
auf turnerische Weise, mit physiologisch sthetischen Rcksichten. Knigsberg, 1845. 16".
Nissen, H. A. B. C. of the Swedish system of educational gymnastics; a practical handbook
for school teachers and the home. Philadelphia, 1891. 12. 114 s.
Norlander, D u. Martin, E. Manuel de gymnastique rationelle suedoise. Bruxelles, 1888.
Perrin, H. Considerations sur la valeur de la gymnastique dans l'education physique. Lyons,

1897. 110 s.
Posse, N. How gymnastics are taught in Sweden. Boston, 1891. 32 s.

Handbook of school gymnastics. Boston, 1892. 24. 192 s.

Special kinesiology of educational gymnastics. Boston, 1903. 4". 380 s. London, 1907.
4. 388 s.

Putnam, G.Swedish or Ling Gymnastics. Rep. Comm. on Educ, 1889 90, II, 1103 1108.
B.

Besnier, G. Regelmssige Uebungen. Leipzig, 1843.


Roth, M. The gymnastic free exercises of P. H. Ling. London, 1853. 8". (Uebcrsctzung von
Rothsteins Arbeit.)
Letter on the rational gymnastics. London, 1854.
Rothstein, Hg. Die gymnastischen Freibungen nach dem System P. H. Lings. Berlin 1853.
8. 127 s.

Anleitung zu den Uebungen am Voltigirbock. Berlin, 1854. 12". 32 s.

Die pdagogische Gymnastik. 1857. (siehe oben.)


Anleitung zum Betriebe der gymnastischen Freibungen. Berlin, III Aufl. 1861. 12". 64 s.

Die Barrenbungen in zwei Abhandlungen besprochen. Berlin, 1862. 8".

Die Gcrth-Uebungen und Spiele aus der pdagogischen Gymnastik. Berlin, 1862.
kl 8. 70 s.

Sandberg, L. Les prineipes gencraux de l'education physique, son but, ses methodes. Im-
portance des exercices corporels. La gymnastique suedoise (P. H. Ling.) Bruxelles,
1906. gr. 8. 28 s.
Schildbach, R. Erudationem perfectam sine arte gymnastica reetc adhibita omnino esse non
posse. Inatig.-Diss. Berlin, 1853.
Schreber, D. G. M. Das Turnen vom rztlichen Standpunkte. Leipzig, 1843.
de Serves (Soleilol) u. Le Roux. Manuel de gymnastique rationelle et pratique. (Methode
suedoise). Paris, 1905. 12. 116 s.

Sluys, A. La gymnastique pedagogique. 1873.


Stocken. Leitfaden. 1867. Bcarbetning af Rothstein's Leitfaden zur Instruktion gymnastischer
Gehiilfen. 1867.
Tillisch, B. Die pedagogische schwedische Gymnastik. Wrishofcn, 1907. 8. 38 s.
Ulrich, A. S. Sur la necessite d'une education physique pour Pespece humaine. Bremen, 1861.
8. 57 s.
Zander, R. Die Leibesbungen und ihre Bedeutung fr die Gesundheit. Leipzig, 1900. 12". 146 s.
- 10 -

2. Journale und kleinere Schriften.


1 . Allgemeines,
a) Skandinavisch.

Bergquist, Th. Sjukgymnastens frhllande tili den pedagogiska gymnastikcn. ym. Tidskr.
Svenska Gym. In- och Utlandct, 1907, April, 178 -189.
i

Bratt, C. Gymnastikundcrvisningen inom Armeen. Tid. Gym., 1892, XIX, lieft 1, 618 623. i

Chryssafis, J. Om kroppsfningars Organisation fr att de skola bli tili verkligt gagn fr ett
holt folk. Tid. Gym., 1900, XXVII, heft 1/2, 93-99.
i

Cleve, C. J. Reflexioncr nrmast franledda af Kongl. Maj ts Ndiga proposition tili Riks- :

dagen den 14 Febr. 1887. Tid. ym., 1887, No. 10, 621- 632. i

Falck, W. Kraft genom hvila. Tid. i Gym., 1902, XXIX, heft 1/2, 344353.
Frslag angende gymnastikens allmnna tillmpning. Tid. i Gym., 1902, XXIX, heft 1/2, 303 333.
Forssling, J.Den Lingska pedagogiska gymnastikcn som fysiskt uppfostringsmedel. Gym.
Tidskr. Svenska Gym. In och Utlandet 1906, 648 -653 och 1907, 624.
i

Gymnastiken i Sverige p fyratiotalet, Om. Tid. Gym., 1884,


i lieft 4, 212 224.
Gymnastiken vid militrskolorna, Om. Tid. i Gym., 1889, lieft 1/2, 70 84.
Gymnastikens frsta skede i Sverige. Tid. i Gym., 1884, lieft 3, 154-159.
Gymnastiktabeller begagnade vid gymnastikfreningen fr fruntimmer i Helsingfors. Helsingsfors,
1886. 8. 35 s.
Gymnastisk frga behandlat i Brssel af den internationella Kongressen fr undervisning, 1880, En.
Tid. Gym., 1880, heft 14, 831858.
i

Hartelius, T. J. Kroppsfningar ssom ett hufvudsakligt vilkor fr heisa, kraft och sknhet.
Tid. i Gym., 1874, heft 1, 525.
Den pedagogiska och medicinska gymnastikcn. Tid. Gym., 1877, lieft 7, 307315. i

Gymnastiska Iakttagclser. Tid. Gym., 1878, lieft 9, 453471. i

Ar det gymnastikens frnmsta mal att tjena det stora flertalet eller de f med de
goda anlagen? Tid. Gym., 1879, lieft i 11, 621626.
Frcfinnas ngra afgrande skl, att med statsmedel understdja gymnastikfreningars
upptrdande inm och utom landet, etc. Tid. i Gymn.,1880, heft 13, 747 753.
P hvad stt kunna kroppsrrelser fven blifva tili gagn fr den andliga uppfostran ?

Tid. Gym., 1880, heft 14, 817830.


i

Den Lingska eller Svenska Gymnastiken. Tid. Gym., 1882, lieft 17, 10071025. i

ro frisk och sjukgymnastik tili ngon vsentlig del beroende af hvarandra? Tid. i

Gym., 1885, heft 5, 280294.


Pedagogisk gymnastik. Tid. i Gym., 1885, heft 6, 351 357.
Hvarfr br man gymnastisera och huru br man anvnda gymnastik? Tid. i Gym.,
1887, heft 9, 531539.
v. Heidemann, G. W. Behofvet af ordnade kroppsfningar fr skolldern varandc ungdomen, i

som lmnat lroverken. Tid. Gym., 1904, XXXI, lieft 1/2, 667- 672. i

Heikel, V. Ngot om .svensk och tysk skolgymnastik. Sport, Helsingfors, 1887, No. 3.
Herrman, E. De qvinliga gymnasternas uppgift. Tid. i Gym., 1898, XXV, heft 1, 651- 659.

H. F. L. Ytterligare efterverkningar af flottans gymnastikrcglcmcnte. Tid. i Gym., 1881,


heft 16, 973989.
Hgstrm, S. Om andlig fveranstrngning vid gymnastik, och hvad gymnastcr hrvid bra
iakttaga. Tid. Gym., 1895, XXII, heft 2, 231 -245.
i

Holmgren, F. Ngra ord om vikten och bctydclsen af kroppsfningar. Upsala lkarcfr.


frhandl., 1873, IX, 1-32.
La Cour, P.Svensk gymnastik. Tid. Gym., 1886, heft 7, 402407. i

Tale ved et gymnastikmde Askov den 19 Nov. 1887. Tid. i


ym., 1887, No. 10, i

633641.
Egner det Lingske gymnastik system sig for frivilliga velser? Tid. Gym., 1892, i

XIX, heft 1, 567575.


Levin, A. Aga grundlig insigt och praktisk frdighet pedagogisk gymnastik ngon inflytclsc- i

rik bctydelse fr sjukgymnasten ? Tid. Gym., 1888, heft 11, 683691. i


11 -

Ngot om gymnastikens anvndning fr kroppsutbildningcn. Tid. i Gym.,


Lindblom F
1899] XXVI, lieft 2, 889-903.
Lindbohm, R. Ngra ord om
sttet att frckomma olycksfall, fveranstrngningar m. fl. fr
he'lsan mcnliga fljder af gymnastikfningar. Tid. Gymn., 1883, lieft 1, 3- 33.
i

Line Hj Om
friskgymnastiken vid kongl. gymnastiska Ccntralinstitutct 18431873. Tid. i

Gym., 1874- 1879, heft 1-12.


Hvad strng ordning stadkommer. Tid. i Gym., 1877, heft 8, 393397.
Ling, P. H. Ngra ord om gymnastik. Iduna, 181 1.

N r. Ngra iakttagelser i afseende p gymnastikfrhllanden vid Lunds universitct Kalcnder-


ret 1883. Gym., 1883, heft 2, 109112.
Tid. i

Om bommars nedsnkande golfvct och litet olyckstatistik. Tid. i Gymn., 1884, i

heft 3, 152153.
Petersen, 0. Gymnastiktabeller, benyttede ved den kongl. norske krigskolc. Tid. Gym., i

1877, heft 7, 322325.


Ekstrakt gjcnpart af gymnastikinspektrens skrivelsc til kirkedepartementef af 15 (l '
fcbr,
1892, indeholdende program for gymnastikundervisningen Norgc. Tid. . . . . i i Gym.,
1893, XX, heft 1, 756768.
Piasecki, E. Den svenska gymnastiken under debatt. Tid. i Gym., 1902, XXIX, heft 1/2
289302.
Rasmussen, N. H. Gymnastikbom med svingstolpe. Tid. i Gym., 1886, lieft 8, 477 486.
Repetitionsfningar i gymnastik 1903. Tid. i Gym., 1903, XXX, lieft 1/2, 399 424.
Stherberg, H. Omden svenska gymnastiken. Tid. Gym., 1897, XXIV, heft 2, 561 566.
i

Santesson, A. B. Den samflda gymnastik metoden. Svenska gymnastikfr. Tidskr., 1865,


heft 1, 108112.
Gymnastiksalars inredning. Svenska gymnastikfr. Tidskr., 1865, lieft 1, 118 127.
Gymnastik fr unga kvinnor och skolflickor. Svenska gymnastikfr. Tidskr., 1865,
heft 1, 127130; 1866, heft 2, 8183.
Folkgymnastik. Svenska Gymnastikfr. Tidskr., 1866, lieft 2, 88- 92.
Sellen, N. Gymnastikens tillmpning fr olika lefnadsldrar. Tid. Gym., 1907, XXXIV, i

heft 1/2, 435449.


Silow, C. Frslag tili gymnastikrcglemcntc fr armeen. Tid. Gym., 1900, XXVII, lieft 1/2, i

2132.
Swedlund, N. G. Bomsystemet i vra gymnastiksalar. (Diskussion.) Tid. i Gym., 1906, XXXIII,
351361.
Trngren, L.Gymnastik-schema 187475. Tid.
M. Gym., 1875, heft 3, 120 124. i

Ngot om gymnastikredskap och dess anvndning. Tid. Gym., 1881, lieft 15, 911 926, i

och 1882, heft 17, 10451047, och 1883, heft 1, 5159.


Gymnastiksllskapens kroppsfningar Tid. i Gym., 1882, heft 18, 1091 1097.
Ar en srskild gymnastik och fktskola fr armeen af behofvet pkallad ? Tid. Gym., i

1883, heft 2, 85100.


Om redskap och deras anvndning. Tid. i Gym., 1883, Heft 2, 113 -117.
Kongl. Gymnastiska Ccntralinstitutct ssom bildningsanstalt fr militra instruktrer
och lrare gymnastik. Tid.
i Gym., 1884, heft 4, 195211. i

Hvilkcn ordningsfljd inom den pedagogiska gymnastiken iakttagas


af rrelser br
i ett rationclt Gym., 1885, heft 5, 295- 305.
rrelseschema? Tid. i

Om kroppens stllning vid nedsprng. Tid. Gym., 1886, heft 7, 414423. i

Gymnastik fversigt. Tid. Gym., 1891, XVIII, heft 1/2, 425430.


i

Till Sveriges gymnastiklrare. Gym., 1891, XVIII, heft 1/2, 519-524.


Tid. i

Den jemnvgande densammas anvndning ssom mellanstllning och


stllningen och
utgngsstllning fr rrelser. Tid.Gym., 1892, XIX, heft 2, 705721. i

Om hfrrelser. Tid. Gym, 1894, XXI, heft 1/2, 2560.


i

Den spnnbjandc rrelseslgten. Tid. Gym., 1896, heft 1, 329350. i

Ngot om gymnastiken i Ryssland. Tid. i Gym, 1897, XXIV, heft 2, 622 -625.
Gymnastiken Sverige. i Tid. i Gym, 1899, XXVI, lieft 1, 804811.
Om kroppsfningars betydelse fr uppfostran. Tid. i Gym, 1900, XXVII, lieft 1/2,
- 12
Trngren, L. M. Bctydclscn af noggrannhct de gymnastiska rrclseformerna.
i Tid. i Gym.
1901, XXVIII, lieft 1/2, 186 194.
Arets gymnastiska repetitionskurser fr folkskollrarc. Tid. Gym., 1904, XXXI,
i
J lieft 1/2
673 680.
Repetitionskurserna i gymnastik fr foikskolan r 1905. Tid. i Gvm., 1906, XXXIII
3
lieft 2/3, 282 295.
Utdrag ur Berttelsen fr lseret 1874-1875 frn Kongl. Direktionen fver Gymnastiska Central-
institutet. Tid. i Gym., 1876, heft 5, 232- 247.
Utdrag af Berttelsen fr lseret 18751876 frn Kongl. Direktionen fver Gymnastiska Central-
institutet. Tid. i Gym., 1877, heft 8, 363- 375.
Utdrag af den af Kongl. Direktionen fver Gymnastiska Centralinstitutets afgifna
berttelsc
om undervisningen i gymnastik och vapenfning vid Rikets Elemcntarlroverk undcr
lseret 187677. Tid. iGym., 1879, heft 11, 627-633.
Wide, A. Kroppsfningar gifva heisa och kraft. Tid. Gym., 1904, XXXI, heft 1/2, 571 -602.
i

Zweigbergk, G. Reflexioner af en gymnastiklrare. Tid. Gym., 1896, XXIII, heft 1, 351-355.


i

Aman, W. Om
den strckta hllningens vrde fr den uppvxande ungdomen. Tid. Gym., i

1895, XXII, heft 1, 187-191


Ar 1884. Tid. i Gym., 1885, heft 5, 270- 279.

b) Andere Sprachen.

Buehler, G. Van B. Gymnastics from a physicians standpoint. Am. Phys. Educ. Rev., 1903.
VIII, 195200.
De Butovski, A. Grundstze der schwedischen pdagogischen Gymnastik. J. Russk. Obsh.
okhran. narod. zdrav., 1898, VIII, 797812. (Auzgug in Tid. Gym., 1897, i XXVI,
Heft 1, 825843.)
Contenau, G. Les sports au point de vue medical et hygienique (Rev. Gen.) Tribne Med.,
1900, 2e s, XXXIII, trans 45 49.
Elinsjev, A. V. [eber die Einfhrung der Gymnastik in unseren Schulen und Armee].
Voyenno-san. dieto, St. Petersburg, 1886, VI, 441 443.
Enebuske, C. J. Pedagogical gymnastics. Amer. Phys. Educ. Rev., 1897, II, Heft 2, 81 86.

Euler, C. De gymnastik als voorbehoed en geneesmiddel van zielsziekten. Schat. d. Gezondh.,


Haarlem, 1858, I, 296305.
Guye. De hygienische beteekenis der gymnastik op de lagere school. Nederl. Weekbl., 1889, 1, 10.

Hagmann, N. Die Gymnastik als Hilfsmittel der physischen Erziehung. Zeitschr. f. Schul-
gesundheitspflege, 1893, VI, 249270.
Ideler.Ueber die Gymnastik des weiblichen Geschlechts. Med. Vereinszeitung, 1856, no.40, 41,42.
ligner. Das Greifswalder Gymnasium. Eine hygienische Studie. Greifswald, 1885. 8". 45 s.
Krohn, W. 0. The value of psychology in the preparation of a teacher of gymnastics. Am.
Phys. Educ. Rev., 1903, VIII, 152163.
Kumpf, S. H. ber die Grundlagen zur Verwertung der Bewegung zur hygienischen und
therapeutischen Zwecken. Mittl. d. Verein d. Acrzte in Steiermark, 1901, XXXVIII, 60 69.
Lagrange, F. La gymnastique athletique. Rev. Scient., Paris, 1890, XLV, 113115. (Vorbereitender
Auszug von "L'Hygiene de l'cxercice chez les enfants et les jeunes gens.")
Montefusco, A. La ginnastica egli exereizi fisici dal punto di vista dell' igiene. Gior. di Med.
pubbl., Napoli, 1893, XXIV, 65.
Nitzsche, R. Das Turnen in Deutschland und die Gymnastik der Schweden. Athen, f. rat.
Gym., 1854, II, Heft 1, 3650; Heft 2, 155167.
Palmquist, M. The physical training department vid The Women's College of Baltimore. Tid.
Gym., 1900, XXVII, Heft 1/2, 115123.
i

Posse, Nils. Swedish System modified to meet American conditions. Phys. Educ, 1891, 1, 169174.

Boston Med. and Surg. Journ., 1900, CXLII, 390 391.


Physical training and Swedish gymnastics.
Reinicke, 0. Lecture on school gymnastics, am 25. Okt. 1856. The Litcrarium, or Educational
Gazette, 1856, 29 Okt.
Richter.iH. E.jVom Grenzgebiet der erzieherischen und Heilgymnastik. Neue Jahrb. f. d.

Turnkunst, 1858, IV, 17, 9095.


- 13
ins-
Rothstein. Hg. Einige Bemerkungen ber die Gymnastik fr da? Weibliche Geschlecht,
besondere der weiblichen Jugend. Athen, f. rat. ym., 1854, I, Heft 3, 239 Zb\.

ber den Sprung, als gymnastische Bewegung. Athen, f. rat. Gym., 1854, I, Heft 4,
319-333.
Die Gymnastik fr Blinde. Athen, rat. Gym., 1854, f. II, Heft 1, 14 35.

Die Keulenfhrung als gymnastische bung. Athen, f. rat. Gym., 1854, II, Heft 2,

143 -154.
Bedeutung und Gebrauch der bungzettel. Athen, f. rat. Gym., 1855, III, Heft 2,
103113.
ber das Quantitative in den Krperbewegungen, insbesondere in den menschlichen
Leibesbewegungen. Athen, f. rat. Gym., 1856, IV, Heft 1, 15 -48.
Sandberg, L. Analyse des exerciecs fondamentaux de la gymnastique pedagogique suedoisc.
Progres med. beige, 1905, VII, 2528.
Scharlieb, M. u. Ravenhill, A. Physical training in Stockholm and Copenhagen. Ninetcenth
Cent, and after, 1906, Dec.
Somburg, 0. Schwedische Gymnastik. Monatsbl. f. ff. Gesundheitspflege, 1907, XX, 8198.
Storey T A The gymnasium in the campaign against disease. Jour. of the Amer. Med.
'Ass., 1907, XLIX, 245.
Trngren, L. M. Gymnastics in Sweden. Royal Central Institution. Congr. of Educ, Chicago,
1893, 662.
Treichler. Gymnastik und Stabturnen in der Hand des Arztes. Correspondenzbl. f. Schweizer
Aerztc, 1878, VIII, no 4, 97 105.

2. Berichte ber Feste, Auf Weisungen etc.

Allmnna Gymnastiklraremtet. Redogrelse. 1880; Stockholm, 119 s. 1892; Helsingborg, 156 s.

B(alck), V. G. Om offentliga afslutningar i gymnastik vren 1874. Tid. i Gym., 1874,


Heft 1, 4247.
Uppvisningar vren 1875. Tid. i Gym., 1875, Heft 3, 146-151.
Balck, V. Redogrelse fr Stockholms Gymnastikfrenings deltagande i den internationela
gymnastiksfesten'' i Bruxelles den 15 Juli, 1877. Tid. i. Gym., 1877, Heft 8,
397405.
Gymnastiken vid skytte och gymnastikfesten i Kpenhamn den 25 30 Juni, 1901. Tid. i Gym.
1901, XXVIII, Heft 1/2, 213228.
Gymnastikfesten Maj 1879. Tid. i. Gym., 1879, Heft 12, 708732.
i Upsala den 9
Hartelius, T. J. Fredrag fver gymnastik vid Gymnastikfreningens fest Stockholm, i

22 Dec. 1865. Svenska Gym.-Fr. Tidskr., 1866, Heft 2, 216.


N r. Hgkomst frn det frsta allmnna Gymnastiklraremtet i Jnkping. Tid. i Gym ,

1883, Heft 1, 4751.


Offentliga afslutningar i gymnastik. Svenska Gym.-Fr. Tidskr., 1866, Heft 2, 52 71.
Santesson, A. B. Om offentliga afslutningar i gymnastik. Svenska Gym.-Fr. Tidskr., 1865,
Heft 1, 8185.
Sigrid. Gymnastikfest vid hgre flickskolan i Gefle den 19 April 1901. Tid. i Gym., 1902
XXIX, Heft 1/2, 336340.
Svensk-Dansk Student Gymnastik uppvisning i Lund den 19 April 1884. Tid. i Gym. 1884
Heft 3, 159165.
Trngren, L. M. mellan Stockholms och Gteborgs gymnastikfreningar den
Tflingen
27 April. Gym., 1877, Heft 7, 332 336.
Tid. i

Gymnastikuppvisningar vid Kongl. Svea Artillcriregemente och vid Kongl. Krigskolan


Carlberg. Tid. Gym., 1880, Heft 13, 808813.
i

Gymnastikfesten Stockholm vren 1882. Tid.


i Gym., 1882, Heft 17, 10371044. i

Det tredje allmnna gymnastiklraremtet. Tid. i Gym., 1892, Heft 1, 541566.


Gymnastikfester. Tid. i Gym., 1896, XXIII, Heft 1, 366394.
Trngren, L. M. und Wide, A. Gymnastikfesten i Stockholm 1891. Tid. i. Gym., 1891, XVIII, '
Heft 1/2, 441-518. '

4
14
3. Pdagogische Gymnastik in den Schulen.

Asp, 0. Redogrelse fr flickgymnastiken 1868 -1871. Hclsingfors, 1872. 8. 19 s.


.
Bergquist, Th. Gymnastikinspektionen vid de allm. lroverken. Tid Sv Gvmn ' i In- och
Utlandct, 1906, No. 2, 6881.
Bratt, C. Gymnastiknndervisningcn vid de allmnna lroverken. Tid i Gvm 1887 hcft 9
J "
540561.
Svar p rektor Sves anmrknlngar. Tid. Gym., 1888, lieft 11, 722 735. i -

Clod-Hansen, A. Vor skolegymnastik. Tid. Gym., 1899, XXVI, lieft 2, 931 -946. i

Cramer. Pdagogische Reisebcmerkungcn aus Schweden. Pedagog. Revue, 1853, April, Juli.
Oyllensvrd, G. Gymnastiken folkskolan. Tid. i Gym., 1890, lieft 3, 214
i
219.
Gymnastiken folkskolan. Tid.
i Gym., 1894, XXI, hcft 1/2, 96101.
i

Gymnastiken svenska skolorna bedmd af en belgisk skolman. Tid. Gym., 1884, lieft 3, 149
i
151. i

Gymnastiken infrdes i skolorna, Nr. Tid. i Gym., 1894, XXI, lieft 1/2, 92 95,
Gymnastikfningarne i de allmnna lroverken. fverlggningar den 8 och 12 April 1890 Tid
i Gym., 1890, 220279. heft 3,
Hartelius, T. J. Skolgymnastik. Svenska Gymnastikfr. Tidskr., 1866, lieft 2, 17 -48.
Gymnastiken folkskolorna. Tid.
i Gym., 1877, i heft 7, 336344.
Herzberg, N. Om inspektion af gymnastikfningar
skolorna. Tid. Gym., 1884, lieft 3, 166 -171. i i

Hgstrm, Pdagogisk gymnastik


S. Danmark. Tid. Gym., 1886, heft 8, 517524.
i i

1. B. Gymnastiken i den Norske almueskole. Tid i Gym., 1877, heft 8, 407418.


Inspektionerna af gymnastik undervisningen i riket, 0m.
Gym., 1880, heft 14, 869 875. Tid. i

La Cour, P. (und C. N.). Svensk gymnastik i Danmark.


Gym., 1885, heft 6, 366371. Tid. i

Leonard, F. E. Physical training in the schools of Stockholm. Amer. Phys. Educ. Rev., 1901,
VI, 113.
Physical training in the schools of Swcden. Mind and Body, 1904, XI, Juli.
Lewandowsky, A. ber Gymnastik in der Schule unter besonderer Bercksichtigung der Atem-
gymnastik. Berl. Klin. Woch., 1907, XLIV, No. 21, 675-678.
Norlander, C. Huru br den gymnastiska undervisningen vid vra seminarier ordnas fr att
de fordringar, som Svenska folkets fysiska uppfostran krfver, m kunna frverkligas?
Tid. i Gym., 1905, XXXII, lieft 4, 168174.
Oldevig, J. Vortrag ber Schwedische Schulgymnastik. Gym. Tidskr. Svenska Gym. i In- och
Utlandet, 1907, Aug., 372383.
Peterson, 0. Exercice i skolerne. Tid. i Gym., 1878, heft 10, 539 553.
Putnam, H. Supervision of school gymnastics by medical spccialists.
C. Tr. Rhode Island M.
Soc, 1892, Providence, 1893, IV, p. IV, 407423.
Rasmussen, N. H., Sadolin, F., La Cour, P., Knudsen, K. A., Wide, A., Svenska gymnastiken i

Danmark. Tid. Gym., 1906, XXXIII, 362370.


i

Rothstein, Hg. ber die Einfhrung der Gymnastik auf den PreuI3ischen Gymnasien. Athen,
f. rat. Gym., 1854, I, heft 3, 185194.
Die gymnastischen Ucbungspltze fr Gymnasien und andere Schulen. Athen, f. Rat.
Gym., 1854, II, heft 1, 7691.
Sve, T. etc. Anmrkningar vid Kapten Claes Bratts uppsats. Gymnastiken vid de allmnna
lroverken". Tid. Gym., 1887, No. 10, 642 -654.
i

Santesson, A. B. Om elementarlroverkens gymnastmte samt skolgymnastikens bedmande af


svenska lkarcsllskapet. Svenska gymnastikfr. Tidskr., 1865, heft 1, 112-^-118.

Silow, C.Gymnastiken folkskolan. Tid. Gym., 1883, hcft 2, 6584.


i i

Gymnastiken flickskolan. Tid.


i Gym., 1886, hcft 8, 457- -469. i

Sonnenburg. Bemerkungen ber die Einfhrung der rationellen Gymnastik auf unsern preuischen
Gymnasien. Athen, f. rat. gym., 1883, I, lieft 2, 116121.
Trngren, L. M. Gymnastik folkskolan. Tid. gym., 1883, heft 1, 3347.
i i

Gymnastik i folkskolan. Tid. i gym., 1884, heft, 4, 236244.


Gymnastik i folkskolan. Tid. i gym., 1885, heft 6, 358365.
Huru kan allmnheten Interesseras fr de gymnastiska fningarna t skolama. Tid. i

gym., 1890, heft 4, 355357.


15

Went H Swedish System of school gymnastics. Yale Med. .lourn., New Hven, 18956,
C.
'
11, 105107.
Zweigbergk 0 De gymnastiska anordningarna vid Skara hgrc allmnna laroverk. Tid. i

gym'., 1897, XXIV, heft 1, 508- 537.

4. Pdagogische Gymnastik auerhalb Schweden.

Broman, A. Den svenska gymnastikens spridning. Tid. i Gym., 1889, Heft 1/2, 3037.
Chryssafis, T. E. Gymnastiken Grekland. Tid. iGym., 1905, XXXII, Heft 1, 22-29. i

Enebuske, C. T. Gymnastic progression of Ling's System. Rep. Amer. Ass. Adv. of Pliys. Educ,
1890, 2135.
Gymnastikens utveckling och spridning. Tid. Gym., Heft 7, 424 434. i

Lg. H. Uebcr den gegenwrtigen Stand der pdagogischen Gymnastik in Frankreich. Athen.
f. rat. Gym., 1856, III, Heft 3, 203-221.

de Ron, C. F. Die Schwedische Gymnastik in Russland. Tid. i. Gym., 1893, XX, Heft 1,
788816.
Rothstein Gymnastische Uebungen bei den Truppen der Prcussischen Armee. Athen.
Hg
f. 'rat. Gym., 1856, III, Heft 3, 185203.
Svenska gymnastiken England. Tid.
i Gym., 1884, Heft 3, 139148; Heft 4, 225235. Audi
i

ibid., 1885, Heft 5, 337338.


Svenska gymnastiken i Frankrike, Den Tid. i. Gym., 1900, XXVII, Heft 1/2, 5492.
Svenska gymnastikens spridning, Den Tid. i. gym., 1890, Heft 4, 358 364.
Trngren, L. M. Svenska gymnastikens spridning. Tid. i. gym., 1892, XIX, Heftl, 592 617.
Auch ibid., 1893, XX, Heft 2, 897916.

Yske, G. Ngot om gymnastiken i Holland. Tid. i gym., XXIV, Heft 1, 499502.

3. Physiologisches.
Du Bois-Reymond, E. Ueber die Uebung. Berlin, 1881. 8". 51 s.

Swedish gymnastics and German gymnastics from a physiological point of view.


Milwaukee, Wis., Ohne Jahreszahl. 8.
Boyer, P. De l'influence des exercices gymnastiques sur l'accroissement du cte gauche de
la poitrine. Inaug.-Diss. Paris, 1875. 8.
Chassagne. Influence de la gymnastique sur lc developpemcnt de la poitrine, des muscles,
et de la force de l'homtne. Ann. d' hyg. publ., III Serie, V, 1881, 521522.

Demeny, G. Recherches sur la forme du thorax et sur le mecanisme de la respiration chez


les sujets entrincs aux exercices musculaires. Arch. de Physiol., 1889, XXI, Juli,
586-594.
Les bases scientifiques 'de l'education physique. Paris, 1903. 8. 331 s.

Droische, N. De l'application de l'exercice organes, conformement aux lois de la


nos
Physiologie, de l'hygicne et de la medecine. Jour. d'aecouch, Liege, 1890, VI, 68; 79.
Enebuske, C. J. Somc measurable Swedish pedagogical gymnastics. Rep. Amer. Ass.
results of
for theAdv. of Phys. Educ, 1892, 207235.
Observations on the results of pedagogical gymnastics of the Ling System. Made at tlic
Boston normal school of gymnastics. Boston, 1893. 8\ 20 s.
Exercises on the parallel bars from a medical point of view. An opinion by the Royal Prussian
Deputation of the Medical Department. Milwaukee, Wis., Ohne Jahreszahl. 8.
Gymnastikfningarne vid Karlsborgs volontrskola. Gym., 1895, XXII, Heft 1, 175 -180. Tid. i

Hartelius, T. J. Den Lingska gymnastiken. Gym., 1893, XX, Heft 1, 769779.


Tid. i.

Hvilka sjukdomar bra anses betinga befrielse frn den vanliga skolgymnastiken, samt huru
bor med de befriade frfaras. Tid. Gym., 1888, Heft 12, 747826.i

Kolb, G. Die Physiologie des Sportes. 1891. Auch auf Englisch. London, 12". 196 s.
16
Posse, Baroness Nils. Swcdisli physiology.Amer. Phys. Educ. Rev., 1900, V, 4; 344 -346.
Ribbing, S. und Norlander, C. af den Lingska gymnastikens fysiologiska grunder
Ytterlinierna
och pedagogiska tillmpning. Tid. Gym., 1887, Heft 9, 563 -582.
i

Rothstein, Hg. Ueber das Verhalten und die Bedeutung der centripctalen Innervations-
strmungen bei den Gliederbewcgungen des menschlichen Leibes. Athen, f. rat. Gym.,
1856, IV, Heft 1, 4853.
Sadolin, F. "Liggande grundstllning" som hvilestilling. Tid. i Gym., 1902, XXIX, Heft 1/2,
341343.
Schacht, E. Om andning genom nsa och mun vid gymnastik. Tid. i Gym., 1900, XXVII,
Heft 1/2,124127.
Zahn, Th. 100 Beispiele ber die Wirkung des Gesundheitsturnens auf die Entwickelung des
Brustkorbes. Karlsruhe, 1890. 67 s.

Zuntz. Gymnastik; Physiologisches. Handb. d. Phys. Ther., Teil I, Band II, 1901, 143-174.
II. Militrische Gymnastik.
1. Handbcher (Chronologisch bis 1830,)

Manciolino, Antonio. (Bolognese) Opera nova, dovcli sono tutti Ii documenti e vantaggi che si
ponno haverc nel mestier del'armi d'ogni sorte, novamente coretta stampata. Vinegia, 1 531 8". .

Marozzo. Opera nova di Achille Marozzo (Bolognese) maestro generale del'armi. Mutinae, 1536.
Arte del'armi. Venetia, 1568. 4".
Agrippa, Camillo (milanese). Trattato di scientia d'arme, Roma, 1553, 4. Venezia, 1568. 4.
Meyer, Joach. Grndliche Beschreibung der freien ritterlichen und adeligen Kunst des Fechtens
etc. Strassburg 1570, Augsburg 1600 und 1660.

Grassi, Giacomo di. Ragione di adoprar sicuramente l'arme, etc. Venezia, 1570. 4.

Agocchie, Giovanni dell' (Bolognese) Dell'arte di scrimia, libri III. Venezia, 1572. 4.

Salndt Didier, Henride. provencal traite contenant les scerets du premier livre sur l'espee seule,
mere de toutes armes, qui sont espee, dogue, cappe etc. Paris, 1573.
Viggiani dal Moutone da Bologna, Angelo. Lo schermo. Venetia, 1575. 2. Aufl. nach dem Tode
des Verfassers, dessen Name verndert ist Viziani 1580 u. 1588.
Gunterodt, Henric A. De veris prinzipiis artis dimicatorio. Wittemberg, 1579.
Hieronymo de Caranca, (oder Carranza). La philosophia y destreza de las armas. Sanlucar de
Barrameda, 1582.
Silver, George. Paradoxes of defence, wherein is proved the true grounds of fight to be in
the short auncient weapons etc. London, 1599. -1".
Luys Pacheco de Narvaez. Libro de las grandezas de la espada, etc. Madrid, 1600. 4.

Fabris, Salvator. De lo schermo, overa scienza d'arme. Kjbenhavn, 1606, Padova 1624, Leyden,
1619, Leipzig, 1677.
Calvacabo, Geronimo. [bologn. et Patenostrier, rom.], Traite ou instruction pour tirer des armes,
trad. de l'ital. par Villamont. Rouen, 1610.

Hundt, Mich. Ein neues knstliches Fechtbuch im rappier, zum fechten und balgen etc. 1611.
Hausier, Sebast. Neues knstliches Fechtbuch etc. Nrnberg, 1616.
de Breen, Adam. Le manierment d'armes etc. Haag, 1618.
Koppen, Joach. Neuer diskurs von der rittermssigen und weitberhmten Kunst des Fechtens, 1619.
Schffer v. Diez, Hans Mich. Grndliche und eigentl. Beschreibung d. freien, adl. u. ritterl.
Fechtkunst, Marburg, 1620.
Oplomachia di Bonar. Siena 1621.
Thibault, Girard. Academie de l'espee o etc. Paris, 1626.
Giganti, Girard. Scola o vero teatro nel qule sono rappresentate diverse maniere di parare etc.
Padova, 1628 (1605?)
Salgen, Jon. Kriegsbung etc. 1637.
Alfieri, Francesco. La scherma, 1640.
L'arte di ben maneggiare la spada. Padova, 1653. 4.

Ceresa, Terenziano. L'esereizio della spada regolato, Ancona, 1641.


Hecter, Paulus, Fechtbuch 1641 (Handschrift in der Bibliotek, Dresden.)
Besnard, Charles. Le mattre d'armes liberal etc. Rennes, 1653.
Senesio, Alessandro. II vero maneggio di spada. Bologna, 1660.
Triegler, Joh. 0. Neues knstliches Fechtbuch. Leipzig, 1864.
Pallavicini, Guiseppe Morsicato. La scherma illustrata. Palermo, 16701673. Fol.
Philibert de la Touche. Les vrays prineipes de l'espee seule. Paris, 1670.
Le Perche du Coudray. L'exercise des armes ou le manierement du fleret. Paris, 1676.

2
18
Bruchii, Joh. 0. Wapenkunst. Amsterdam, 1676.
Verolini, Theod. Beschreibung des Fechtens, Wrzburg, 1679.
Wcrnesson de Lyancour, Andre. Le maistre d'armes etc. Paris, 1686. 1".

Francesco A. Regole della scherma, etc. Roma, 1686. 4".


Marcelli,
Porath, Diederich. Palaestra Suecana, eller den. adelige Fchtare-konsten. Stockholm, 1693.
Labat. L'art en fait d'armes ou de l'epee seule avec les attitudes. Toulouse, 1696.
Dictionnaire de Furetiere (garde). Paris, 1701.
Schiller, B. Der erffnete Ritterplatz. Hamburg, 1706.
Dogle, Alexander. Neue altmodische ritterliche Fecht- und Schiesskunst. Nrnberg und Frank-
furt, 1715.
de Brye, J. L'art de tirer des armes etc. Paris, 1731.
uirard, 0. J. F. Nouveau traite de la perfection sur le fait armes. 1736.
L'encyclopedie, escrime. 1755.
Kahn, Anton Friedr. Anfangsgrnde der Fechtkunst. Gttingen, 1739, Hehnstdt, 1761. 4".
di Marco, Alessandro. Discorsi instrittivi ne'quali si tratta in particolare intorno all'arte della
scherma, Napoli 1758 riflessioni fisiche e geometriche etc. Napoli, 1761.
Angelo, D. L'ecole des armes. Londres, 1763 (58.) Fol.
The school of fencing. London, 1787. 4".
Weischner, S. Uebungen auf dem fiirstl. schs. Hoffechtboden zu Weimar. 1765
Daniel Sulivan. L'escrime practique etc. Paris, 1765.
Danet, 0. L'art des armes. Paris, 1766.
Ranis, H. C. Anweisung zur Fechtkunst. Herlin, 1771. 8.

Olivier, C. J. L'art des armes, etc. 1771 (auf Englisch u. Franzsisch). 8.

Batier. La therorie pratique de l'escrime pour la pointe seule. Paris, 1772.


Lommergan. The fencer's guide. London, 1772.
Treville. Maximes et Instructions sur l'art de tirer des armes. St. Petersburg, 1775.
Timlich. Anfangsgrnde der Fechtkunst. Halle, 1776.
Vester. Anleitung zur adeligen Fechtkunst. Breslau, 1777.
Demeuse, Nicolaus. Nouveau traite de l'art des armes. Liege, 1778. 8.

Arthur, N. Treatise on the theory and practise of fencing. London, 1781.


Haspelmacher, Joh. G. H. Systematische Abhandlung etc. Hehnstdt, 1783.
Encyclopedie methodique. Paris, 1786.
Timmlich, Karl. Grndliche Abhandlung der Fechtkunst etc. Wien, 1796. 1.

Schmidt. Lehrschule der Fechtkunst. Berlin, 1797.


Roux, Joh. A. K. Grundriss der Fechtkunst etc. Jena, 1798.
Bertrand. L' escrime applique l'art militaire. Paris, 1801.
Venturini. Die Fechtkunst auf Stoss und Hieb. Braunschweig, 1802.
Roux, Joh. A. K. Theroretisch-practische Anweisung ber das Hieb-Fechten. Frth, 1803.
Timlich, Karl. Abhandlung der Fechtkunst auf den Stoss. Wien, 1807. 6".
Moreau. Essai sur l'art de l'escrime etc. Nantes, 1815.
Roux, Joh. Wilh. Anleitung zur Fechtkunst. Jena, 1808.
Chtlain. Traite d'escrime etc. Paris, 1817.
Eiselen, E. W. B. Das deutsche Hiebfechten der Berliner Turnschule. Berlin, 1818. 8.
La Boessiere. Traite' de l'art des armes. Paris, 1818. 8.

Pollnitz. Das Hiebfechten zu Fuss und zu Pferde. Halberstadt, 1820.


Lhomandie, P. F. M. La xiphonomie ou l'art de l'escrime, poeme didacti'que en quartre chants.
Angouleme, 1821 und 1840.
Phnitz. Die Fechtkunst auf dem Stoss. Dresden, 1822.
Werner, Joh. Ad. Ludw. Versuch einer theoretischen Anweisung zur Fechtkunst im Hiebe.
Leipzig, 1824.
Lafaugere, L. J. Traite de l'art de faire des armes. Paris, 1825.

Eiselen, Ernst W. B. Abriss des deutschen Stossfechtens etc. Berlin, 1826.


19
Hamon, P. 0. Manuel ou cours d'exercises de gymnastique. Londres, 1827.
Enycclopedie moderne, escrime. Paris, 1828.

(von 1830.)

Balck, V. Vrjfktning. Stockholm, 1888. 8". 208 s.

Berthelsen E. und Clod Hansen. Facgekunsten. Kopenhagen, 189U.


Borgersen, A. Vejledning Kompagniets af faegtningslaeren. Nyborg, 1887. 8.
i

Handledning i Militrgymnastik. Pinska Vrnepligtiges lrobcker, no I. Helsingfors, 1881.


24 134 s.

v. Mentzer, T. A. Svenska kavallericts fktning enligt generalen m. m. Grefve G. Lwenhjelms


metod. Stockholm, 1843. 8.
Nyblaeus, G. Om krigisk uppfostran, folkbevpning och arme. Stockholm, 1867. 8".

Bajonett-fktning. 1870.
Instruktion gymnastik och bajonettfktning fr infanteriet. Stockholm, 1872.
i
8.

Allmn gymnastisk fktlra. Stockholm, 1876. 8". 208 s.


Vrdet af fktfningar. 1878.
Militrgymnastik eller den allmnna gymnastikens anvndning fr militrisk utbildning.
Stockholm, 1881. 8. 150 s.
Instruktion i fktning och gymnastik fr svenska kavalleriet. Stockholm, 1882. 8.

Rothstein, Hg. Die Wehrgymnastik. 1851. (Siehe oben.)


Das Bajonettfechten nach dem Systeme P. H. Ling's. Berlin, 1853. 8". 72 s. Auch 1860.
Anleitung zum Bajonettfechten. Berlin, 1857. 8".

Die gymnastischen Rstbungen nach P. H. Ling's System, dargestellt von Hg.


Rothstein. Berlin, 1855. kl. 8. 126s; II Aufl. 1861, 136 s.
Das Stoss- und Hiebfechten mit Degen und Sbel. Berlin, 1863. 8".

Silverswrd, G. R. Handbog i sabelfktning. 1868.


Stjernsvrd, G. M. Handbok i gymnastik och bajonettfktning. 1823.
Strmborg, N. Gymnastiklra efter P. H. Ling och G. Branting. I. Fktlra. Stockholm, 1837.
8. 150 s.

Wahlfelt, F. fningstabeller i bajonettfktning. 1865.


Werner, J. A. L. Das ganze der Gymnastik oder ausfhrliches Lehrbuch der Leibesbungen, etc.
Meissen, 1834. 8. 543 s.
Militr-Gymnastik oder zweckmssige Leibesbungen. Leipzig, 1850. 8 U . 392 s.

2. Journale.

A. Anwendung der gymnastischen Freibungen bei der Rekrutenausbildung. Athen, f. rat.


Gym., 1855, II, Heft 3, 1 19 208.
Ankarcrona, C. Bajonettfktningen ssom utbildningsmedel fr armeen. Tid. i Gym., 1885
Heft 6, 341350.
Bjrnstad, 1. Vc-ernepligtens forberedelse fra ungdommen af. Tid. i Gym., 1882, Heft 17
10261037; Heft 18, 10531067.
Drakenberg, S. Ngra iakttagelser angende fri kontrafktning med florett. Tid. i Gvm
1896, XXIII, Heft 1, 299 311.
Bajonetten ssom vapen enligt erfarenheterna frn senare tidens krig. (Diskussion)
Tid. i Gym., 1906, XXXIII, Heft 4, 339 350.
Fktfningarna vid allmnna lroverken. Tid. i. Gym., 1888, Heft 11, 699709.
Hartelius, T. J. Gymnastikens betydelse fr allmn vrnepligt. Tid. i Gvm. 1875 Heft 4
J
153175.
Lingska fktmetoden, Den. Tid. i Gym., 1886, Heft 8, 496511.
I.undblad, P. Om gard-och utfallstllningarne i vrjfktningcn, etc. Tid. i Gvm
y 1898
XXV, Heft 2, 701 - 707.
EU och annat om gymnastik och bajonettfktning vid bevringsrckrvtmterna. etc.
Tid. i Gym., 1899, XXVI, Heft 1, 796803
2*
- 20
Nerman, E. mean fransk, italiensk, tysk, sterikisk och svcnsk bajonettfktning.
Jmfrelse
Tid. Gym., 1905, XXXI, Heft 2, 41-60.
i

N(yblaeus), G. Ngra ord otn fktfningarne vid elementarlroverken. Tid. Gym., 1877, i

Heft 7, 316-322.
Rothstein, Hg. Aus der Wehrgymnastik. Athen, f. rat. Gym., 1856, IV, Heft 1, 315.
Santesson, A. Om skarpskyttefreningar. Svenska
B. Gym.-Fr. Tidskr., 1866, Heft 2. 83-87.

Sellen, N. F. Om infanteriets marschfningar med dertill hrande frberedande fningar.


Tid. i Gym., 1897, XXIV., Heft 1, 479-490.
Trngren, L. M. Om utfallet. Tid. i Gym., 1874, Heft 1, 3441.
Om bajonettfktningens utveckling i Sverige. Tid. i Gym., 1876, Heft 5, 207226.
De vanligaste feien under fktofningar, samt ngot om fktningens betydelse. Tid. i
Gym., 1890, Heft 4, 320336.
n. Om Elementarlaroverkens vapenfningar. Svenska Gym.-Fr. Tidskr., 1865, Heft 1,
1767.
III. Aesthetische Gymnastik.
8.
Carus, C. G. Physis, zur Geschichte des leiblichen Lebens. Stuttgart, 1851.
Hartelius, T. J. Linie och estetisk gymnastik. Stockholm, 1863. Gr. 8. 54 s.

Estetisk Gymnastik Buch Gymnastiska iakttagelser, 1865. Kap. IV, 24 -26.


in sein

Nyblaeus, G. Plastiska kroppsfningar. Grunddrag tili estetisk gymnastik. Stockholm, 1882.


8. 47 s.

Rothstein Hg Gestalt und den rumlichen Verhltnissen des menschlichen Krpers.


Von der
Athen, Gym., 1853, I, .lieft 2, 103 -116.
f. rat.

Die sthetische Gymnastik. 18541859. (Siehe oben.)


Aus der sthetischen Gymnastik. Athen, f. rat. Gym. 1855, III, heft 2, 113141.
Aus Hugo Rothsteins Nachlass fr seine Freunde. Erfurt, 1865. Mit 22 Tafeln.
Westerblad, C. A. Om gymnastikens etiska och stetiska vrde med srskild hnsyn tili den
svenska gymnastiken. Tid. Gym., 1907, XXXIV, heft 1/2,410434.
i

Zanders, L. A. stetisk Gymnastik. Tidskr. fr svensk gymn., Band I, hft 1, 4956.

VI. Medicinische (Heil-) Gymnastik.


Allgemeiner Teil.

A. Handbcher und grosse Schriften.


I. Heilgymnastik (inkl. Massage).

bis 1849.

Ehrenhoff, C. Medicina gymnastica. 1845.


(

Georgii, C. A. Kinesithcrapie ou traitement des tnaladies par le inouvement selon la methode


de Ling. Suivi d'un abrege des applications de la theorie de Ling l'education
physique. Paris, 1847. 8<>. 147 s.

In de Betou, G. Therapeutic manipulation or medicina mechanica. London, 1840; II. Aufl.


mit Titel Therapeutic manipulation
: or a sucessful treatment of various disorders
;

of the human body by mechanical applications. London, 1842. 8<>. 23 s. Auch in


Gym. Tidskr. Svenska Gym. In- och Utlandet, 1907. i

Werner, J. A. L Die medicinische Gymnastik oder die Kunst verunstaltete und von ihrer
natrlichen Form und Lageverhltnissen Teile des menschlichen Krpers nach ana-
tomischen und physiologischen Grundstzen zurck zu fhren und zu krftigen.
Dresden und Leipzig, 1838. 8. 223 s. II Aufl., 1845.

18501859.
B(ecker), F. Die rundprineipien der schwedischen Heilgymnastik. 1859. 8<>.

Bernard, F. Observations on the treatment of spinal and other deformities, paralysis, and some
chronic complaints by the movement eure. Manchester, 1857. 12.
Blundell, J. W. T. Medicina mechanica, or theory and practice of active and passive
22

excerciscs and manipulations, considered as a branch of thcrapeutics and as adapted


both to thc treatment and eure of many forms of chronic disease. London, 1852,
80. 292 s.

Cases of scrofula, neuralgia, rheumatism, obstinate and habitual constipation, etc.;


successfully treated by the Swedish mode of practice. London, 1856. 80.
Daily, E. Plan d'une therapeutique par le mouvement fonctionnel. These, Paris, 1859.
Daily, M. N. Cinesiologie ou science du mouvement dans ses rapports avec l'education,
I'hygiene et la therapie; etudes historiques, theo riques et pratiques. Paris, 1857.
80. 823 s.

Dogherty, H. or medical gymnastics for the eure of chronic disease.


Kinesipathy; London,
1851. London, 1852. Kl. 8. 36 s.
II Aufl.,
D.fben]. Om ndvndigheten af vetenskaplig kontroll fver Gymnastiska Centralinstitutet
Stockholm, 1851. Kl. 80. 103 s.
Upplysningar om fregifna anfall mot P. H. Ling. 1855. In sein Buch Homoeopather
och Gymnastik, 1855, s. 81110.
Eulenburg, M. Die schwedische Heilgymnastik. Versuch einer wissenschaftlichen Begrndung
derselben. Berlin, 1853. 80. IV und 124 s.

Mitteilungen aus dem Gebiete der schwedischen Heilgymnastik. Berlin, 1854. 8. IS s-

Oeorgii, C. A. A
few words on kinesipathy or Swedish medical gymnastics the application ;

of active and passive movements to the eure of diseases aecording to the method
of P. H. Ling, etc. London, 1850. 80. 76 s.
Halsted, R. Exposition of motorpathy. Rochester, N. Y, 1853. 80. 171 s.

Meyer, H. Ueber die neuere Gymnastik und deren therapeutische Bedeutung. Zrich, 1857. 31 s.

Moeller, E. Die Heilkraft gewisser Bewegungen des Krpers bis in die spteren Lebensjahre
zur gnzlichen Vertreibung hartnckiger Hmorrhoiden, Gicht, Rheumatismus,
Hypochondrie, Schwindel, Nervenschwche, Brustbeschwerden etc. VI. Aufl., Leipzig,
1856. 12o. X Aufl., Leipzig, 1870. 80. Auch auf Schwedisch Stockholm. Mehrere Auflagen. ;

Neumann, A. Kurze Darstellung des Wesens der schwedischen Heilgymnastik und ihrer
C.
Anwendung in den meisten chronischen Krankheiten, namentlich in Brust- und Unter-
leibsleiden, etc. Fr gebildete Nichtrzte. Berlin, 1852. 80. 39 s.
Die Heilgymnastik oder die Kunst der Leibesbungen, angewandt zur Heilung von
Krankheiten nach dem Systeme des Schweden Ling und seiner Schler Branting,
Georgii und de Ron, sowie nach eigenen Ansichten und Erfahrungen. Berlin, 1852.
8. XVI u. 432 s.
Lehrbuch der Leibesbung des Menschen in bezug auf Heilorganik, Turnen und
Ditetik. Berlin, 1857. 8" Band I, 284 s. Band II, 320 s. ;

- Therapie chronischen Krankheiten vom heilorganischen Standpunkte. Auch


der
unter dem Die Heilgymnastik oder die Kunst der Leibesbungen, ange-
Titel :

wandt zur Heilung von Krankheiten, der grossen Idee des Schweden Ling, gemss
nach eigenen Ansichten und Erfahrungen geordnet. II umgearb. Aufl., Leipzig, 1857.
80. VIII 390 s.

Nitzsche, F. R. Leibesbungen, wissenschaftlich begrndet und durch 40jhrige Erfahrungen


erprobt; ein alleiniges Heilmittel vieler langwieriger Krankheiten. Allen Leidenden
gewidmet. Berlin, 1854. 8. VI u. 70 s.

Pichery, J. Mannel de gytnnastique hygienique et medicale. Paris, 1857. 12. 72 s.


L.

Richter, H. E. Gymnastische Kuren. In seinem Organon der Physiologischen Therapie.


Leipzig, 1850. 188225. Auch Hollndisch.
Rosenthal, H. De medicina gymnastica ejusque rationc ad cetera remedia medica et chirurgica
respecto systemate lingiano. Inaug.-Diss. Berlin, 1858. 8. 52 s.
Roth, M. The prevention and eure of many chronic diseases by movements. An exposition
of the principles and practice by these movements for thc correction of tendencies to
disease in infancy, childhood, and youth and for the eure of many morbid affections
in adults. London, 1851. 8. 302 s.
Handbook of the movement eure; a description of thc positions, movements, and
manipulations used for preventive and curative purposes, aecording to the System of
Ling and the works of Rothstein, Neumann, and others. With cases illustrating thc
treatment of spinal and other deformities, of ehest and abdominal complaints, of
paralysis, goitre, etc. etc. London, 1856. 8. XX und 378 s.

Schreber, D, Q. M. Kinesiatrik oder die gymnastische Heilmethode. Fr Aerztc und gebildete


23 -

Nicht-Aerztc nach eigenen Erfahrungen dargestellt. Leipzig, 1852. gr. 8. 92 fr. Auch
Spanisch, Madrid, 1899.
Schreber, M. und Neumann, A. C. Streitfragen der deutschen und schwedischen Heilgymnastik.
Errtert in Form myologischer Briefe. Leipzig, 1858. 8". 104 s.

1860 1869.
Berglind, A. [Aerztliche Gymnastik nach dem Systeme des schwedischen ymnasiarchen
Ling.] St. Petersburg, II Band, 1860, 1861.
Confeld, F. P. Die medizinische Gymnastik, ihr Wert und ihre Erfolge mit Bercksichtigung
anderer physiologischer Heilmittel. Wrzburg, 1861.
Daily, M. N. Notice sur la cinesie. Paris, 1861. 8<>. 48 s.

Drachmann, A. Q. Om medicinsk gymnastik. Kopenhagen, 1860. 8". 103 s.

Ernst, E. Die Gymnastik der Hand. Leipzig, 1865. 16". 56 s.

Hartelius, T. J. Gymnastiska iakttagelser. Stockholm, 1865. 8. 92 s.


Jackson, E. W. Finger- und Handgelenk-Gymnastik. Leipzig, 1866. 12. 131 s. Auch Schwe-
disch, 1871.
Laisne, N. Applications de la gymnastique la guerison de quelques maladies, avec des
observations sur l'enseignement actuel de la gymnastique dans les hpitaux. Paris,
I Aufl., 1865. 411 s. II Aufl., 1880.
Meding. H. L. De la gymnastique medicale suedoise. Traitement par le mouvernent. (Mechano-
therapie ou kinesiatrie.) Paris, 1862.
Nitzsche, F. R. Die duplizierten Widerstandsbewegungen und deren planmssige Anwendung
im Turn-Unterrichte. Dresden, 1861. 8.
Die gymnastische Heilmethode. (Heilgymnastik, Kinesitherapic) mit Thatsachen belegt.
Dresden, 1861.
Rayner, I. Practical remarks upon the treatment of various diseased states by manipulation.
Malvern, 1862.
Roth, M. The movement eure, or rational medical gymnastics. London 1860. 12. 32 s.

Steudel, H. Praktik der Heilgymnastik. Stuttgart, 1860. 8. 200 s.

Taylor, Ch. F. Theory und practice of the movement eure. Philadelphia, 1861. Kl. 8. 295 s.

Taylor, G. H. An exposition of the Swedish movement eure. New York, 1860. 12 u . 408 s.

The movement eure in every chronic disease.. New York, 1862. 12. 64 s.

18701879.
Le Blond, N. A. Manuel de Gymnastique hygienique et medicale. Paris, 1877. 8. XI u. 492 s

Hartelius, T. J. Lrobok i sjukgymnastik. Stockholm. 8". I Aufl., 1870, 318 s. II ; Aufl., 1883,
352 s.; III Aufl., 1892, 336 s. Auch auf Deutsch, Leipzig, 1890; Franzsisch, Paris, 1894;
Englisch, Battie Creek, Mich., 1896.
Neumann, E. 0. Die Massage und Heilgymnastik. I Aufl., Leipzig, 1870. III Aufl., Leipzig.
1892. kl. 8U . 184 s.

Pichery, J. L. Gymnastique de l'opposant, uniquement fondec par l'anatomie et la physiologie


de l'hommc. Paris, 1870. 8. 240 s.

Schenstrm, R. Gymnastique medicale suedoise. Paris, 1876. 8. 50 s.

Taylor, C. F. u. Fischer, W. R. Papcrs on the therapeutic value of Iocalized movements.


Philadelphia, 1871. 8. 39 s.

18801889.
Averbeck, H. Medizinische Gymnastik. Stuttgart, 1882. 8". 48 s.

Barsoff, M. K. [Handbuch der medizinischen Gymnastik und Massage]. Moskau 1888 8


II Aufl. 1893. 8.

Baynes, D. Auxiliary Methods of eure. The Weir Mitchell System. Massage. Ling's Swedish
movements. The hot water eure. Electricity. London, 1888. 8. 138 s.
Le Blond, N. A. La gymnastique et les exereices physiques. Introduction par H. Bouvicr.
Marche course, danse, natation, escrime, equitation, chasse, massage, exereices gym-
nastiques, applications au developpement des forces, la conservation de la sante et
au traitement des maladies. Paris, 1888. 12. 288 s.

Busch, F. Allgemeine Orthopdie, Gymnastik und Massage. Ziemssen's Handb. d. Allg.


Therapie, II Bd., 2 Teil, 1882. 8. 272 S. Auch auf Englisch, London, 1886.
24

Daily, E. Oymnastique. Dici. encycl. d. sc. med., Paris, 1886, IV s., XI, 793 -869.
Oeorg, C. A. Kinetic [Ottings miscellancous cxtracts from medical literature, ancient and modern
;

Ulustrating the effects of mechanical agencies in the treatment London'


of discase.
1880. 8". 267 s.
Kellgren. A. Vortrge ber Massage, gehalten im K. K. Marine-Spital in Poia. Statist. San.-'
Bcr. d. K. K. Kriegs-Marine fr 1888. Wien, 1889. 141- 185.
Mitan, N. Das Rudern, eine Heilgymnastischc Uebung. Inaug.-Diss., Berlin, 1882. 8". 46 s.
Nebel, H. Beitrge zur mechanischen Behandlung mit besonderer
Bercksichtigung der
schwedischen Heilgymnastik, speziell der mechanischen Gymnastik des Dr Gust
Zander. Wiesbaden, 1888. 8". 94 S.
Bewegungskuren mittelst schwedischer Heilgymnastik und Massage, mit besonderer
Bercksichtigung der mechanischen Behandlung des Dr. G. Zander. Wiesbaden 1889 '

8. 384 s.
Nissen, H. A manual of instruetion for giving Swedisli movement and massage treatment
Philadelphia, 1889. 12. 128 s. Auch Phila. u. London, 1899. 8". VIII u. 128 s.
Osbaldestone, E. T. Massage with rational home gymnastics. New-York, 1884. 12".
Reibmayr, A. Die Aktivbewegungen im Anschlsse an die Massage. [Technik der Massage.l
Wien, 1884. 8. 40 S.
Rossbach, M. J. Lehrbuch der physikalischen Heilmethoden. Berlin, 1882. 8. XII und 533 S.
II Aufl., 1892. Gr. 8". XV und 627 s.
Schreiber, J. Praktische Anleitung zur Behandlung durch Massage und methodische Muskel-
bung. Wien und Leipzig, 1883. 272 s. III Auflage, Wien und Leipzig, 1888. 8 tt
.

Auch Franzsisch, Paris, 1884, und Englisch, Philadelphia, 1887.


Stuckey, A. und Bealert, A. Brief description of the Swedish movement, massage and mecha-
nical Vibration for the treatment of diseases etc. Lexington, Ky. 1889. 12. 41 s.
Unman, G. A. Die schwedische Heilgymnastik, ihre physiologisch-pathologische Grundlage
und therapeutische Bedeutung. Hamburg, 1880. 66 s.
Werner, C. Die Massage und Heilgymnastik. Anwendung. Technik und Wirkung. Bewegungs-
kuren bei Nerven-, Magen- und Darmleiden, Frauenkrankheiten, Krmpfe, Lhmungen,
etc. Fr Aerzte und Laien. II Aufl. Berlin, 8, ohne Jahreszahl. XIII Aufl. Berlin, 1902,8.

18901899.
Berglind, A. [Mechanotherapie, Handbuch der Heilgymnastik und Massage.] St. Petersburg,
1890. 8. 263 s.
Bertling, A. Die Zander'sche medico-mechanische Behandlungsmethode, ihre Definitionen
und Indikationen. Kln, 1893. 8. 42 s.
Bum, A. Handbuch der Massage und Heilgymnastik fr praktische Aerzte. Wien und Leipzig,
1896. 8. 444 s. IV Aufl., Berlin und Wien, 1907. 372 s.
Cowal. Art. Heilgymnastik" in Eulenburgs Encyklop. Jahrb., 1891, I.

Ewer, L. Kursus der Massage, mit Einschlu der Heilgymnastik. Berlin, 1892, 8". II Aufl.
1901. 8. 183 s.

Friedlnder, R. Beitrge zur Anwendung der physikalischen Heilmethoden. Wiesbaden, 1896,


8. 121 s.

Kinesiotherapie. In Eulenburg und Samuel's Lehrb. der allg. Therapie. 1898. 8.


Hoffa, A.
455514.
Hughes, H. Lehrbuch der schwedischen Heilgymnastik unter Bercksichtigung der Herz-
krankheiten. Wiesbaden, 1896. Gr. 8. 340 s.
Kellgren, The technic of Ling's System of manual treatment as applicable to surgery and
A.
medicine. Edinburgh und London, 1890. 8. 169 s. Auch Franzsisch, Paris, 1895;
Italienisch, Torino and Rome, 1894; Deutsch (etwas vergrssert) Berlin, 1895.
Krche, A. Die schwedische Bewegungskur. Ein Heilmittel vieler chronischer Leiden und
Beschwerden. Berlin, 1891. 8. 55 s.
Krukenberg, H. Lehrbuch der mechanischen Heilmethoden. Stuttgart, 1896. 8. 239 S.
Kurzgefasste Anleitung zur Selbsterlernung der Massage, von einem Praktiker. Neuwied |1898],
8.

Lagrange, F. Les movements methodiques et la mecanotherapie. Paris, 1899. 8. 470 s.

La medication par l'exercice. Paris, 1894. 8. II Aufl., 1904. 583 s.

Landerer, A. Mechanotherapie. Ein Handbuch der Orthopdie, Gymnastik und Massage.


Leipzig, 1894. 8. 406 s.
- 25
Levcrtin, A. 0. Zanders mcdico-mcchanischc Gymnastik. Stockholm, 1892. 8". 201 s. Auch
Deutsch, 1892; Englisch, 1893; Franzsisch, 1893.
Lindgren E A bricf description of massage and the Swedish movement eure. Washington,
D. C, 1892. 8U . 15 s.

Luckow, E. Bedeutung der gymnastischen und medico-mcchanischen Ucbungcn fr die Be-


handlung chirurgischer Krankheitsflle. Inaug.-Diss., Greifswald, 1807. 8". 28 s.
Marfort. J. E. Traite theorique et pratique du massage et de la gymnastique medicalc suedoisc
(leur emploi therapeutique). Odessa, 1898. 8. 195 s.
Milo, J. G. jr. Heilgymnastik, massage en orthopaedische bandages (mecanotherapie.) Eenige
practische beschouwingen. Schoonhoveri, 1890. 8.
Mller, G. Die Widerstandsgymnastik fr Schule und Haus. Leipzig, 1892. 16. 63 s.
Nebel, H. Die Behandlung mittelst Bewegungen und Massage ihre Bedeutung, Handhabung ;

und Indicationen. Wiesbaden, 1891. 8". 49 s.


[Nordling]. Om rrelsekuren. Karlshamn, 1892. 12. 68 s.

Ostrom, K. W. Massage and the original Swedish movements. I Aufl., Philadelphia, 1890.
12. IV Aufl., 1899. Auch London, V Aufl., 1892. 12. 181 s.

Paul, E. Die Kunst der Massage. Wiesbaden, 1891.


Posse, N. Medical Gymnastics. Boston, 1894. 8. 158 s.

Ramdohr, H. A. Die Heilgymnastik. Leipzig, 1893. 8. 220 s.

Allgemeine Gymnastik und Massage; gedrngte Uebersicht ber das gesamte Gebiet
beider Fcher. Handb. d. spec. Therap. inner. Krankh., Jena, 1894. V. 82- 138.
Schlesinger, H. Aerztliches Handbchlein fr hygienisch-ditetische, hydrotherapeutische,
mechanische und andere Verordnungen. Frankfurt a. M., 1892. 16". 117 s.
Weman, A. Ueber die schwedische Heilgymnastik und Massage und ihre Anwendung.
Nach schwedischen Quellen. Erfurt, (1890). 8".
Wide, A. Handbok medicinsk gymnastik. Stockholm, 1895, 1896. 8". 444 s. Auch Fran-
i

zsisch, Paris, 1896; Deutsch, Wiesbaden, 1897; Englisch, London, 1899; II Aufl.
mit Titel: Handbok medicinsk och ortopedisk gymnastik.
i Stockholm, 1902. 8W .

380 s. Auch Englisch, London, 1903.


19001907.
Cyriax, E. F. The elements of Kellgren's manual treatment. London, 1903. Gr. 8. 506 s-

Ewer, L. Gymnastik fr Aerzte und Studierende. Berlin, 1901. 8". 134 S.


Fizioterapeuticheskoj Vestnik. [Physiotherapeutic Messenger.] Odessa, 1904. Band I. 8.

Flodin. E. Physical therapeutics. Encyclopedia Medica, 1902, XIII. 159217.


de Fruraerie, G. Notions de traitement manuel. Lecons de massotherapie et de kindsitherapie.
Paris, 1904. 8. 175 s.
Goldscheider, A. und Jacob, P. Handbuch der physikalischen Therapie. Leipzig. Gr. 8". Band I,

1901. 534 s. Band II, 1902. 661 s.

Grafstrm, A. V. A textbook of mechano-therapy (massage and medical gymnastics) prepared


for the use of medical students, trained nurses, and medical gymnasts. Philadelphia,
1904. 12. 200 s. Auch London, 1899. 8. 139 s.
Hall-Beck, A. G. Massage and the Swedish System of medical gymnastics. New-York. 8.
(Ohne Jahreszahl).
Hasebroek, K. Die Zanderische mechanische Heilgymnastik und ihre Anwendung bei inneren
Krankheiten. Wiesbaden, 1907. 130 s.

Heilgymnastik und Massage. Arbeiten aus der unter der der Redaktion von Hoffa
und Joachimsthal herzg. und Exzellenz Professor Dr. E. von Bergmann zu seinem
siebzigsten Geburtstage gewidmet. Stuttgart, 1906. 8. 536 s. (Band XVII der
Zeit. f. orthop. Chir.)
Herz, M. Lehrbuch der Heilgymnastik. Berlin und Wien, 1903. 8. 638 s.

Heilgymnastik. Stuttgart, 1907. 71 s. [Massage und Strasser's Physik. Ther. Heft


8". 5].
Hoffa, A. Gymnastik und Massage als Heilmittel. Berlin, 1904. 12".
Jacobsson, E. Lrobok fr massrer och sjukgymnaster. Stockholm, 1905. gr. 8". 150 s.
Kjellberg, A. Kort lrobok i mekanoterapi. Teil I Stockholm, 1906. 8". 79 s.

Kleen, E. A. G. Handbok i massage och sjukgymnastik. Stockholm, 1906. gr. 8". 560 s.

Levertin, A. The theory of the Zander method. New-York. 8. (Ohne Jahreszahl.)


26
Marcuse, J. u. Strasser, H. Physikalische Therapie in Einzeldarstellungen (von verschiedenen
Autoren). Stuttgart, 19061908. 24 Hefte.
Mitchell, J. K. Mcchanotherapy and physical education including massage and exercise. In
Cohen's A System of physiological therapeutics. Philadelphia, Band VII, 1904. 8". 420 s,
Mueller, W. Die Physikalische Therapie im Lichte der Naturwissenschaft. Jena, 1904. 8 U 122 s. .

Regnier, R.
L. La mecanotherapic application du mouvement la eure des maladies. Paris,
;

1900. 16. 100 s. Neue Aufl., Paris, 1901. 8 U 92 s. .

Zander, E. Schwedische Heilgymnastik. Handb. d. Phys. Ther., Teil I. Band II Leipzig


1901. 198229.

2. Massage (mit Ausschluss der Heilgymnastik).

bis 1879.
v. Cederschjld, 0. Lieber passive Bewegungen. Mittheilungen aus dem Institute fr schwe-
dische Heilgymnastik. Hannover, 1878.
Estradere J. Du massage. Son histoire, ses manipulations, ses effets physiologiques et thera-
peutiques. Paris, 1863. 8. 168 s. II Aufl., 1884. 8. 243 s. auch Russisch, 1885.
Oerst. Ueber den therapeutischen Werth der Massage. Wrzburg, 1879. 8. 57 s.
de ruijters, C. A. J. Frictie eu massage (wrijving en kneding.) Deventer, 1874. 8.
Johnson, W. The anatriptic art; a history of the art termed anatripsis by Hippocrates, tri p-
sis by Galen, frictio by Celsus, manipulation by Beveridge, and medical rubbing in
ordinary language, from the carliest times to the present day, followed by an aecount
of its virtuos in the eure of disease and maintenance of health. London, 1866. 12"
Laisne, N. Du massage, des frictions et manipulations appliques la guerison de quelques
maladies. Paris, 1865. 8. 176 s.

Perussel, H. Du massage, son application la therapeutique de quelques affections internes.


Paris, 1869.
Phelippeaux. Etde pratique sur les frictions et la massage ou guide de medecin masseur.
Paris, 1870. 8.187 s.
Saubert, H. Massage, ein wichtiges chirurgisches Hilfsmittel. Ansbach, 1876.

1880-1889.
Cecil, Massage seche. London, 1888. 12 u 90 s.
T. .

Dowse, T. S. The modern treatment of disease by the system of massage ; three lecturcs,
London, 1887. 16. 139 s.
Dujardin-Beaumetz, G. L'hygienc therapeutique, gymnastique, massage, hydrotherapie, aero-
therapie, climatotherapic. Paris, 1888.
Eulenburg, M. Artikel Massage". Real Encyclopdic der gesamten Heilkunde. Bd. XJII.
Wien, 1881.
Gautier, J. Du massage, ou manipulation applique la therapeutique et l'hygienc. Le
Mans, 1880. 12. 71 s.

Graham, D. A
practical treatise on massage. New York, 1884. 8. II Aufl. mit Titel: A
on massage, theoretical and practical. New York 1890. 8. III Aufl. Philadelphia,
treatise
1902. 8. 462 s. Auch Schwedisch, Lund, 1889.
Grnfeld, H. Die Massage. Ihr Wesen, ihre Bedeutung und Anwendung. Fr gebildete
Laien fasslich dargestellt. Aufl., Berlin, 1888. 8.III Aufl., Berlin, 1900. 8. 96 s.

Gustafsson, F. Om
massage, dess utfrande och anvndning. Populr framstllning efter
utlndska och svenska kllor utarbetad. Stockholm, (1888). 8. 199 s.
Haufe, P. Ueber Massage, ihr Wesen und ihre therapeutische Bedeutung. Frankf. a. M.,
1881. 8". 36 s.
und Acrzte. Leipzig, 1887. 8.
Hnerfauth, G. Handbuch der Massage. Fr Studierende
65 s. Auch Russisch, St. Petersburg, 1887.
Kirchgessner, E. M. Massage. Boston, 1883.
Klemm, Die rztliche Massage, ihre Wissenschaft, Technik und praktische Anwendung.
K.
Riga, 1883. 72 s. II Aufl. mit Titel: Die rztliche Massage und das Hcilturncn. Riga
und Leipzig, 1885, 8. 153 s.
von Langsdorff. G. Ein Wegweiser fr das Magnctisiren und Massage. Aufl., Leipzig, 1883, I

12. II Aufl., Leipzig, 1905. 8.


27

Murreil, W. Massage as a modc of treatment. I Aufl., London, 1886. 12. VI u. 75 s


II Aufl., mit Titel Massotherapeutics : or massagc as a mode of treatment. London
1889; Aufl., V
London, 1890. VI und 264 s. Auch auf Franzsisch, Paris, 1888;
Deutsch, Berlin, 1890.

Norstrm, 0. Traite theorique et pratique du massage. Paris. I Aufl., 1883. 8. II Aufl.,


1891. 8. 672 s.

Pagliani, L. Sll' massaggio. Collez. ital. di lett. sc. med., Milano, 1887. Bd. II, Heft 1 4
162 s.

Petit, L. Le massage par le median. Physiologie, manuel, operatoire, indications, redige


et annotee d'apres les ouvrages du Dr. A. Reibmayr publies Viennc en 1883 et
1884. Paris, 1885. 8.

Preller. Die Massage und verwandte Heilmethoden. Leipzig, 1889. 12. II Aufl., (Heraus-
gegeben von R. Wichinann). Leipzig, 1903. 250 s.
Reibmayr, A. Die Massagebehandlung, populr dargestellt. Wien, 1883. 8". 50 s.

Die Massage und ihre Verwerthung in den verschiedenen Disciplinen der praktischen
Medicin. Aufl., Wien,
I 1883. 8. 114 s. V Aufl., Leipzig u. Wien, 1893. Audi
Hollndisch, Gravenhage, 1887 Franzsisch, (siehe Petit) Englisch, Philadelphia, 1885.
; ;

Die Technik der Massage. Aufl., Wien, 1884. 8. 136 s. II Aufl., Leipzig u. Wien,
I

1898. 8. 266 s.

Sallis. J. G. Die Massage und ihre Bedeutung als Heilmittel. Eine populre Abhandlung.
Strassburg, 1887.
Samuely, Ueber Massage. Wien, 1883. 8". 68 s.
J.

Schreiber, J. Artikel Massage" in Eulenburgs Real Encyklopdie. II Aufl., Wien u. Leip-


zig, 1887. Band XII.

Strecker, L. Das Geheimnis der alten Massage mit besonderer Beachtung des neuen Sy-
stems nach Dr. Mezger. Winke ber Handgriffe, Nutzen, Schaden und Verschiedenes
in volksverstndlicher Weise fr Laien-Masseure, Patienten und Interessenten, als Bei-
trag zur volksverstndlichen Gesundheitspflege. Darmstadt, 1889. 8". 34 s.

Taylor, G. H. Massagc; principles and practicc of remedial treatment by imparted motion.


New York, 1887.
Mechanical massage. New York, 1888.
Tibbets, H. Massage and its applications. London, 1887. 8. 59 s.
Massage and allied methods of treatment. An abstract of lectures delivered to trained
nurses and masseuses [etc.] II Aufl., London, 1888, 8". VII. . 142 s.
Volpe, A. II massaggio e le sue applieazioni terapeutiche, con prefazione del professore
Arnaldo Cantani. Napoli, 1889, 8.
Weber, A. L. Traitement par electricite et le massage. Paris, 1889. 8".

Williams, E. The revived ancient art of massage. A powerful therapeutic agent in the eure
of disease without the aid of medicine. London, 1888, 12.
Zander, G. Den mckaniska gymnastikens apparelj och dess anvndning. Stockholm, 1886. 12". 72s.

1890-1899.
Ashkenazy, Z. Leczenie Ruchove i miesienie (massage). Lwow, 1892. 8. 93 s.

Berne, G. Le massagc; manuel theorique et pratique. I Aufl., Paris, 1894 12" II Aufl
Paris, 1901. 12". 414 s. Auch Russisch, St. Petersburg, 1902.
Bezchinski, S. M. [Praktisches Handbuch der Massage.] Rostov na Donu, 1899. 8".
Brousses, J. Manuel technique du massage. I Aufl., Paris, 1892. 16". III Aufl Paris 1905
16. 407 s.
Dolega, M. Die Massagc, ihre Technik und Anwendung in der praktischen Medicin. Leipzig,
[1893]. 12. 116 s.

Dollinger, J. Die Massage.


Fr Aerzte und Studierende. Stuttgart, 1890. 8". 251 s.
Dowse, Th. S. Lectures on massage and electricity in the treatment
of disease Aufl on- I I
don, 1899. 8. IV Aufl., London, 1903. 8 434 s. Die II Aufl. hatte den Titel 7 The
treatment of diseases by physical methods. London, 1901.
Eccles, A. S The practicc of massage, its
physiological effects and therapeutic uses. London
and New York, 1895. 12. II Aufl., London, 1895. 8". 374 s.
Einhorn, S. f. [Praktisches Handbuch der Massage-Therapie.] St. Petersburg, 1895. 12".
- 28 -
Ellison, M. A. A manual for studcnls of
massage. London, 1904, 8. 126 s.
Fitch, L. Massage for beginners or the masseuses "vade mecum." Being simple and easy
Cti leaming 3nd remcmbcrin g tlie different movements in this art. London,
18in ?2"
Gilles,M* La pratique du massage. Paris, 1890. 8". 141 s.
Goldsmith, C. Massage for nurses. Cincinnati, 1892. 12".
Granier. Lehrbuch fr Heilgehilfen und Masseure, in amtlichem Auftrag verfasst I Aufl
Berlin, 1898. 8. V Aufl., Berlin, 1904. 8 U 226 s. .

Haie, A. C. The art of massage. London, 1893. 8 U 144 s. .

Hinz, F. Heilerfolge bei den verschiedensten Krankheiten durch Massage. Neusalz, 1894.
Hoffa, A. Technik der Massage. Aufl., Stuttgart, 1893. 8". V Aufl., 1907.
I
Auch Russisch
St. Petersburg, 1899.
Hyde, S. The nurses guide to massage. Manchester u. London, [1890]. kl. 8".
Kellogg, J. H. The art of massage, its physiological effects and therpeutic application. Battie
Creek, Mich., 1895. 8". 282. s.

Kleen, E. A. G. Handbok massage. Stockholm, iAufl., 1889; 11 Aufl., 1894; III Aufl., I

1899; IV Aufl., mit Titel Handbok massage och sjukgymnastik, 1906. Auch auf i

Deutsch, Berlin, 1890; Englisch, Philadelphia, 1892.


Maguire, D. The art of massage. IV Aufl., London, 8. (ohne Jahreszahl).
Monod. Des frictions seches. Paris, 1890.
Norstrm, G. Formulaire du massage. Paris, 1895. 16". 263 s.

Post, S. E. Massage, a primer for nurses. New York, 1890, 12". 47 s.

Repetitorium, Kurzes, der Massage. Leipzig und Wien, 1893. 8". 39 s.

Schwengkamm, H. Leitfaden der Massage fr Nichtrzte und zum Selbstunterricht. Berlin,


1893. 8. 84 s.

Taylor, H. Mcchanical aids in the treatment of chronic forms of disease. New York, 1893. 8".

Vanazzi, C. Massaggio e utilit della sua cura. Milano, 1891. kl. 4.

Weber, A. S. Traite de la massotherapie, precede d'une preface par Peau. Paris, 1891. 8".

Werner, C. Die Massage. Ihre Technik, Anwendung und Wirkung. Populre Darstellung
mit Holzschnitten. I Aufl., Berlin, 1886. 8". XI Aufl., Berlin, 1890. 8". 115 s.

Wolzendorff, G. Die Massage und ihre Bedeutung fr den praktischen Arzt. Hamburg, 1S90.
U
II Aufl., 1893. 8 . 104 s.

19001907.
Bergstrm, K. A. Massage-Kuren. Huru sjukdomar upptckas, behandlas och frdrifras drmed.
Stockholm, 1900. kl. 4. 198 s.
Bouleau, A. A. B. C. du massage. Paris, 1903. 12". 94 s.

Bum, A. Physiologie und Technik der Massage. Stuttgart, 1906. Gr. 8". 52 s. [Marcuse und
Strasser's Handbuch, Heft 4.]
Dagron, A. Massage des membres. Paris, 1905. 8. 484 s.

v. Dortmund. Les instituts Zander et la mecanotherapie: Nice, 1905. S. 37 s.

Dowse, Th. S A primer of the art of Massage. London, 1901. 24". 151 s.

Ekgren, E. Taschenbuch der Massage; fr Studierende und Aerzte. Berlin, 1903. 12". 90s.

de Frumerie, G. Le massage pour tous; indications et technique du massage general. Paris,


1902. 12. 42 s.
La pratique du massage; Conferences faites aux ecoles d'infirmicrs et infirmieres des
hpitaux de Paris, 1899-1900. Paris 1901. 12". 148 s. II Aufl., Paris, 1904.
1900. 8. 300 Auch Italienisch, Milan, 1901.
Hugon, E. Massage therapeutique. Paris, s.

Majnoni, R. Manuale del massaggio. Milano, 1901. 8. III u. 179 s.

Petersburg, 1902. 8.
Mukharinski, M. A. [Kurzes Handbuch zum Massage-Unterricht.] St.

De Munter, Aide-memoire du cours du massage. 1906. 8". 40 s.


L.
8". VIII. and 1683.
Nissen, H. Practical massage in twenty lessons. Philadelphia, 1905.
Aufl., 1901, 234s.; II Aufl., 1903, III Aufl.;
Palmer, M. D. Lessons on massage. London, 8. 1

1907, XVI und 272 s.


29 -

Rinderspacher, L Das Ideal der Heilkunde. Die Ideal Heil-Massage im Vergleich mit anderen
Heilsy'stemen. Darmstadt und Leipzig, 1900. 8". 36 s.
Ungethm, F. L. Eine sachgemsse Massage der usseren Haut des Men-
Massage-Technik.
schen Schutz- und Heilmittel von hervorragendster Bedeutung bei allen aus Er-
als
mattung der Haut hervorgehenden Krankheitserscheinungen. Leipzig, 1900. 8". 112 s.
Vinai G S. II massagio trattato scientifico e pratico ad uso dei medici e degli studenti
;

di medicina. Milano. [1892.] 12. II Aufl., Milano, 1905. 12. 328 s.

Zabludowski, H. Technik der Massage. Handb. der Physik. Ther. 1901, Teil I, Band II, 16118.
Auch Franzsisch, Paris, 1904 Russisch, St. Petersburg, 1902. ;

3. Vibration.

Brown, B. H. Vibratory technique. New York, 1905. 8". 103 s.

Colin, La Vibration et ses applications therapeutiques. Paris, 1900. 8". 31 s.


H.

Hasebroek, K. Die Erschtterungen in der Zanderschen Heilgymnastik in physiologischer und


therapeutischer Beziehung. Eine kritisch-experimentelle Studie. Hamburg, 1890. 8". 64 s.
Heidler, C. J. Die Erschtterung als Diagnosticum und als Heilmittel, ein praktischer Beitrag
zur physikalischer Seite der Pathologie und Therapie. Braunschweig, 1863. 8. Erste
Hlfte, XII und 178 s. (zweite Hlfte nie erschienen).
Hohnbaum, A. ber Vibrations-Massage. Hannover und Leipzig, 1906. 12. 93 s.

de Lacroix de Lavolette, L. sismotherapie, ou l'utilisation du mouvement vibratoire au


La
medicine generale, et particulierement du therapeutique gynecologique. Inaug-Diss.,
Paris, 1899. 8. 102 s.

Pilgrim, M. F. Vibratory Stimulation. New York, 1903. 8". 152 s.

Wallian, S, S. Rhythmotherapy. Chicago, 1906. 8. 210 s.

Witthauer, K. Lehrbuch der Vibrationsmassage mit besonderer Bercksichtigung der Gynae-


kologie. Leipzig, 1905. 8". 113 s.

4. Atmungsbungen.
Campbell, H. Respiratory excercises in the treatment of disease, notably of the heart, lungs,
nervous and digestive Systems. London, 1898. 8". VIII u. 200 s.

Hughes, H. Lehrbuch der Athmungsgymnastik. II Aufl. Wiesbaden, 1905. 8. 252 s.

Huperz, T. Die Lungengymnastik. Berlin und Neuwied a. Rhein, 1885.


Kofier, L. Richtig athmen ! Leipzig, 1904. 8. 37 s.

Neumann, A. C. Die Athmungskunst des Menschen in Bezug auf Anatomie, Physiologie,


Diagnostik (Auscultation und Percussion), Therapie (Heilorganik, Ditetik). Leipzig,
1859. 8. 227 s.
Weil, R. Die Athmungskunde und die Athmungskunst. Berlin, 1905. kl. 8. 64 s.

5. Zimmer-Gymnastik.
Angerstein E. u. Eckler G. Hausgymnastik fr Mdchen und Frauen. Eine Anleitung zu krper-
lichen bungen fr Gesunde und Kranke des weiblichen Geschlechts. Berlin 1888
8. VII Aufl., 1890. 8. 109 s.

Hausgymnastik frGesunde und Kranke. I IV Aufl., Berlin, 1887 1888. 8. VI. und
103 s. ; XIV Aufl., Auch in Englisch, Boston, 1889; Franzsisch, Paris, 1892.
Berlin, 1890.
Carve Ph. J. P. Traite pratique du gymnase de chambre hygienique et medical. Paris 1868
8. 44 s.

Edelman, H. Geneeskundige kammergymnastien voor het mannlijk en vrouwelijk geslacht


van verschillende beftijden, met 42 figuren en een voorword van S. Sr. Corohel. Veendam'
1890. 12. 74 s.

Fromm, B. Zimmergymnastik. Anleitung zur Ausbung aktiver, passiver, und Widerstands-


bewegungen ohne Gerthe nebst Anweisung zur Verhtung von Rckgratsverkrmmungen
II Aufl., Berlin, 1888. gr. 8. VIII u. 107 s.

de Frumerie, G. La gymnastique de chambre sans appareils. Paris, 1902. kl. 8. 106 s.


Greve, M. Gymnastik i hjemmet for sunde og syge. Kristiania, 1892. 12".
90 s.
Hartelius, T. J. Hemgymnastik. Stockholm, II Aufl., 1879. 8". 80 s.
- 30 -
Klevcsahl, Th. v. Die gymnastische Behandlung der habituellen Verstopfung und
der Hmor-
rhoiden fr den huslichen Gebrauch. Leipzig, 1876. 8. 34 s.
Neumann, Doktor Neumann's Hausgymnastik. Leipzig, 1859. 8. VI und 98 s.
A. C.

Nitzsche, F. R. Wie erhlt man sich gesund, emeinfassliche Anleitung zu einer naturge-
mssen ditetischen Zimmergymnastik, etc. Dresden, 1862. 8 U .

Heilgymnastiche Hausbcher, (in 8 Abteilungen, 1861- 1865).


Die Heilung der Nerven- und Muskel-Lhmungen durch Zimmergymnastik. Dresden,
(ohne Jahreszahl). 8". 145 s.

Die Heilung sexueller Schwchen und Krankheitszustnde durch rationelle Zimmer-


gymnastik. Dresden, (ohne Jahreszahl) 8. 103 s.
Die Heilung der Strungen in der Blutzirkulation und Blutmischung durch rationelle
Zimmergymnastik. Dresden, (ohne Jahreszahl) 8". 114 s.
Die Heilung der Unterleibs-Beschwerden durch rationelle ZimmerKymnastik Dresden
'

1861. 8. 97 s.
Die Heilung der Brust-Beschwerden durch rationelle Zimmergymnastik. Dresden, (ohne
Jahreszahl) 8 U . 108 s.

Nitsche,J. Beknopte handleidning tot de kamer-gymnastick voor badgasten en herstellenden


maar ook voor gezonden. Amsterdam, [1888]. 8".
Panum, P. Sygegymnastik hjemmet. Kopenhagen, 1887. 8. 95 s.
i

Pichery, J. L. Education du corps. Le gymnaste-medecin. Paris, 1855. 12. 63 s.

Education du corps. Mannel de gymnastique hygienique et medicale du gymnase de


chambre. Paris, 1857. 12.
Sadolin, F. Gymnastik i hjemmet. Kopenhagen, 1904. 63 s.

Schildbach, C. H. Kinderstubengymnastik. Leipzig, 1880. 12. 89 s.

Schreber, D. G. M. rztliche Zimmergymnastik oder Darstellung und Beschreibung der unmittel-


baren, keiner Gerthschaft und Untersttzung bedrfenden, daher stets und berall aus-
fhrbaren, heilgymnastischen Bewegungen etc. Leipzig, 1855. 8 U 92 s. XXIV Aufl., .

1890. Auch Englisch, Franzsisch, Hollndisch und Italienisch.


Schrder, 0. Gymnastik hver dag. Kopenhagen, 1905. 12". 48 s.

Seeger, L. Ditetische und rztliche Zimmergymnastik. 1863. II. Aufl. Wien, 1878. 198 s.

Wiebe, E. Zimmergymnastik fr das weibliche Geschlecht. 1878.


Wretlind, E. W. Handledning uti hemgymnastik. Stockholm, 1901. 8". 120 s.

B. Journale und kleinere Schriften.


1. Heilgymnastik (inkl. Massage).

Bis 1849.
Balfour, W. Illustration of the efficaey of cmpression and percussion in the eure of
rheumatism and sprains, scrofolous affections of the joints and spiflt, chronic pains
arising from a scrofulous taint in the Constitution, etc., etc. Lond. Med. and Phys.
Journ., 1824, LI, 446; LH, 104, 200, 284.
Georgii, C. A. Reponse anonyme. Paris, 1847. 8. 7 s.
un article

Hartwig, G. L. Die peripatetische Heilmethode oder die Bewegungskur. Ein sicheres und
einfaches Mittel zur Verhtung und Heilung der meisten chronischen Krankheiten.
Dsseldorf, 1847.
ber Gymnastik der Kinder von der Geburt an. Journ. fr Kinderkr., 1848,
Jansen, 0.
XI, Nov. und Dez.
Methode de chirogymnaste, ou gymnase des doigts. Paris, 1843. 8.
Martin. C.
1848, 18.
Neumann, A. C. Beitrge zur Heilgymnastik. Med. Centr.-Ztg., 1847, 76, 85, 86; 17,

Zur (schwedischen) Heilgymnastik. (Caspers) Wochenschrift d. ges. Heilk., 1849,


225-235, 241251, 257264.
Nachtrag. Ibid., 1849, 477480, 488496.
- 31 -
Tankar fver praktisk mdicin. Hygeia, 1840, II, Mrz,
116125.
Sonden, C. U.
Tal om evmnastiken ssom bildningsmedel och lkekonst, hallet de Skandinaviska
Stockholm, 1840. 8". 30 s.
i

naturforskarnes allmnna mte Kpenhavn d.i8. Juli 1840.

1850-1859.
Branting, L. 0. Gymnastique medicalc ou l'art des exercises applique au traitcment de maladies
d' apres la methode de Ling.
Berlin, 1852.

Einige durch Heilgymnastik behandelte Kranken. Sitz.-Ber. d. Phys.-Med.


Confeld, F. P. H,
Gesellsch. zu Wrzburg, 1855, Sitzung 10 Mrz, s. IX

Dickens, Ch. eure more. Household words, 1856, XIII, 191, 192.
One
A piece of work, Household words, 1857, 564 568.
Durand-Fardel. Kinesitherapie. Artikel in Ambr. Tardieu's Supplement du dict. de med.
Paris, 1851, 390- 394.
287.
Eichmann. ber Heilgymnastik. Zeitschr. d. deutsch. Chir.-Vereins, 1853, VII,
Eulenburg, M. ber Wesen und Ziel der pdagogischen Gymnastik und ber deren Ver-
hltniss zur schwedischen Heilgymnastik vom therapeutischen
Standpunkte aus betrachtet.
Deutsche Klinik, 1857, IX, No. 2529.
Ling'sche
Die oder schwedische Heilgymnastik in ihrem Werte vom rationell-
medicinischen Standpunkt. Vortrag am 30 April 1852. Deutsche Klinik, 1852, IV,
No. 3031.
Flemming, Ferd. jun. Mitteilungen ber die Bewegungsheilmethode (schwedische Heilgymnastik)
und ihre Anwendung zur Heilung vieler Krankheitsformen (Rckgratsverkrmmungen,
Lhmungen, Hypochondrie u. s. w.) Dresden, 1854. 8". 32 s.
Hebold, Gymnastik fr Blinde. Athen, f. rat. Gym., 1856, III, Heft 3, 221 -231.

Ideler. ber die Heilgymnastik. Medizinische Ztg., 1855, No.


1518.
Kinesipathy. Dubl. Quart. Journ. of Med. Sei., 1851, 421430.
Ling. "Heft Skrifna sjukbehandlingar" (M. S. im Gym. Centr.-Inst, Bibliotek).
Medical gymnastics and kinesipathy. Brit. and For. Med.-Chir. Rev., 1852, X, 31 49.
Melicher, J. Praktische heilgymnastische Notizen. Athen, f. rat. Gym., 1853, I, Heft 1, 4149.
[Verschiedene Krankheiten mit Heilgymnastik behandelt.] Wien. Med. Woch., 1853, No. 30.
Neumann, A. C Heilgymnastische Fragmente. (Casper's) Wochenschrift f. d. ges. Heilk., 1850,
6574, 8491, 101112.
Der Heilgymnastik therapeutische Begrenzung. Athen, f. rat. Gym., 1853, 1, Heft 1, 4954.
Das Einfhren der Heilgymnastik in Lazareth und Klinik. Athen, f. rat. Gym., 1854,
II, Heft 1, 314.

Contre-explication de la nature de la gymnastique curative suedoise. Berlin, 1852.


Mitteilungen aus der heilgymnastischen Casuistik meines Cursaales in Graudenz.
Athen, f. rat. Gym., 1853, I, Heft 1, 6672, Heft 2, 139-148.
Vortrag ber die schwedische Heilgymnastik (Sitzung der Gesellschaft fr wissen-
schaftliche Medizin, 9. Febr., 1852.) Deutsche Klinik, 1852, IV, no 23, 264.
Nitzsche. Einige Flle aus der heilgymnastischen Casuistik des Cursaals in Freiburg in
Sachsen. Athen, f. rat. Gym., 1854, I, Heft 3, 232239.
Parow. Vortrag ber schwedische Heilgymnastik. (Niederrhein. Gesellsch. zu Bonn, 7. Mrz
1885.)Med. Neuigkeiten, 1855, No. 26.
Roth, M. Mitteilungen aus der gymnastischen Kur-Praxis. Athen, f. rat. Gym., 1854, I,

Heft 3, 222232.
The Swedish medical gymnastics, or the treatment of diseases by movement, aecording
to the System of Ling. Brit. Journ. of Homeopathy, 1854, Okt., 1855, Jan., (siehe
auch Rothstein, Athen, f. rat. Gym., 1855, II, Heft 4, 348380).
Rothstein, Hg. Aus der heilgymnastischen Praxis des Dr. Roth in London. Athen, f. rat.
Gym., 1855, II, Heft 4, 348380.
ber den Verhltnis der Gymnastik zu den verschiedenen Altersstufen des Menschen.
Athen, f. rat. Gym., 1856, III, Heft 4, 273284.
Schreber, M. ber Heilgymnastik im Allgemein. Neue Jahrb. f. d. Turnkunst, 1855, I,
105111.
Spott, J. Nachrichten ber die Gymnastik in Prag. Athen, f. rat. Gym., 1856, III Heft 3, 232.
Steudel, H. ber Heilgymnastik. Wrttemb. med. Corresp.-Bl., 1855, No. 4546.
- 32
Taylor, C. L. Cure of disease by movements. Med.
World. 1857, Jan. 14.
The movement eure with cases. North Amer. Journ. of Homoeopl.
1857, XXII, 177192.
and practice of the movement eure. North Amer. Journ.
JJ^ry of Homoeop.
ffi
1858 17 ~ 36 176 - 187 338-355; 1859, 433-449,26-41,182-198
lobij, ooy o/b. ' - -
;

Weber, Mitteilungen aus der Praxis der Heilgymnastik. Athen,


I.
f. rat. Gvm
y 1854 1 Heft 3 '
252-262, Heft 4, 302-312. ' '

Einige Worte ber den Werth und die Wirkung der Heilgymnastik in medizinisch-
therapeutischer Hinsicht. Athen, f. rat. Gym., 1855, III, Heft 2, 89103.

18601869.
Becker, Denkschrift ber die schwedische Heilgymnastik, etc. Kassel, 1864. 8.
F.

Lwenstein, A. Wirksamkeit und Werth der Heilgymnastik. Berlin, 1860. 8.


Medikai mekanik och gymnastik. Svensk Gym.-Fr. Tidskr., 1865, Heft 1, 131134.
Rossmssler, E. A. Die deutsche und die schwedische Heilgymnastik. Aus der Heimat
Glogau, 1860, No. 21.
Roth, M. A Short sketch of the movement eure and of the Russian bath, etc. London
1860. 8 U 32 s. .

18701879.
Berglind, A. [Einige Worte ber die manuelle und maschinelle Behandlungsmethode in der
Heilgymnastik.] St. Petersburg, 1878. 29 s.
Clason, E. Om gymnastikens betydelse fr medicinen. Upsala lk.-fr. frhandl, 1878 XIV
no. 1, 127. Auch Tid. Sv. Gym. i In- och Utlandet. 1907, 488506, 553563.
Daily. Therapeutique fonctionelle par les agents physiques. Gaz. med. de Paris, 1873, 4,
33, 89, 112, 123.
Olatter. Allgemeine Betrachtungen ber den Werth der Heilgymnastik. Wien. Med. Presse
1875, XVI, No. 8, 9, 11, 13-15, 18, 21, 23.
ber schwedische Heilgymnastik. Gesundheit, I, No. 13. Elberfeld, 1876,
Gnzburg, Die Gymnastik. Gesundheit, Elberfeld, 1879, IV, 321323.
L.

Gymnastica medica zueca. Acad. imp. de med. Rio de Jan., (18756) 1879, 6373.
Hartelius, T. J. Gymnastiska notiser. Stockholm, 1872. 16". 21 s.
Den manuella och maskinmetoden inom sjukgymnastiken. Stockholm, 1873. 16. 23 s.

Sjukdomsfall behandladt med sjukgymnastik. Hygiea, 1876, XXXVIII, Sv. lkaresllsk.


frhadl., 2224.
Marsh, H. On manipulation or the use of forcible movement as a
; means of surgical treat-
ment. St. Barthol. Hosp. rep., 1878, XIV, 205219.
Nycander, C. Comparaison au point de vue therapeutique de la kinesitherapie suedoise
M.
avec l'hydrotherapie. Ann. Soc. d" hydrol. med. de Par., 1879, XXIV, 168175.

Olivi, D. [ber Kinesitherapie oder Heilgymnastik.] II Raccoglitore med., 1875, XXXVIII,


Dez., 537.
Putnam, J. Physical exercise for the sick. Boston med. and surg. journ., 1876, XCV, 28 Sept.,
No. 13, 371377.
Reig, G. Kinesiotherapia. Crn. med., Valencia, 18789, II, 193, 294.
Stherberg, H. Om de tvenne olika gymnastikmetoderna, den manuella och den mekaniska.
Nya Dagl. Allehanda, 1872.
Snellen, H. ber Heilgymnastik. Weekbl. van. het. nederl. Tijdschr. v. Geneesk., 1878, No. 5.
Winternitz, W. Zur rationellen Begrndung der Kinesitherapie (Heilgymnastik.) Wien. Med.
Presse, 1872, XIII, 15, 18, 24, 41, 42.
Zander, G. Antwort auf Stherberg. Nya Dagligt Allehanda, 1872.
Die Zander'sche Gymnastik und das Mechanisch-Heilgymnastische Institut in Stockholm.
Stockholm, 1879. 31 s.
18801889.
Aall.[Ueber mechanische Heilgymnastik.] Tidsskr. f. prakt. Med., 1885, V, no. 22.
Averbeck, H. Die Heilgymnastik. Verdient die mechanische oder die manuelle Methode den
Vorzug? Allg. Wien. Med. Ztg., 1885, XXX, Nr. 16, 174-175; Nr. 17, 186-188.
33
Bernardo L Deila terapia meccanica e del massagio con resoconto di alcuni casi clinici.

Gior. med. d. r. esercito, (etc.), Roma, 1888, XXXVI, 1233- -1283.


Broberir B H Treatment of chronic disorders by Swedish movement and massage. Canada
Lancet, Toronto, 188788, XX, 101104.
Bum A Der gegenwrtige wissenschaftliche Standpunkt der Mechanotherapie. Wien. med.
Presse, 1889, XXX, 1721; 1764; 1809; 1854.
Dujardin- Beaumetz. Methodes de la kinesitherapie. Bull. gen. de therap., 1887, CXI1, 30 Mai,
433441.
Applications de la kinesitherapie. Bull. gen. de therap., 1887, CXII, 481 -499.
De la kinesitherapie. Bull. gen. de therap., 1887, CXII, 337.
Faescbeck. Die Methode der Bettgymnastik in Verbindung mit Massage. Braunschweig, 1887,
12. II Aufl., 1888, 12. III Aufl., 1890, 12. 22 s.

Qaertner, 0.Ueber die therapeutische Verwendung der Muskelarbeit und einen neuen Apparat
zu ihrer Dosierung. Allg. Wien. Med. Ztg., 1887, XXXII, 607, 621.
Gommaerts. Apercu general sur le massage ou la mecanotherapie. Ann. Soc. de med. de
Gand, 1884, LXX1II, 298325.
Gnther. Die Stellung der Zander'schen Heilgymnastik zur Massage. Correspondzbl. f.

Schweiz. Aerzte, 1889, XIX, 456461.


Hartelius, T. J. Gymnastik och massage. Tid. i. Gym., 1884, Heft 3, 131138.
Gymnastikens betydelse. Helsovnnen, Gteborg, 1887, II, 189 197.
Heiligenthal, F. Die Apparate fr mechanische Heilgymnastik und deren Anwendung im
Grossherzogl. Friedrichsbade in Baden-Baden. Baden-Baden, 1886. 8.
Jrgensen, T. Mechanische Therapie bei inneren Krankheiten. (Diskussion). Neurol. Centralbl.,
1889, VIII, 559561.
Karlsioe, W. J. Facts in regard to the Swedish movement eure. Philad. Med. Times, 1881,
Jan. 29, 257264.
Kunitzky. Ueber Mechanotherapie. Bresl. Aerztl. Ztschr., 1888, X, Nr. 9, 100.
Leuf, A. L. P. Exercise as a curative agent. Univ. Med. Mag., Phila., 188990, II, 257259.
Lopes Vieira, A. X. A importancia da gymnastica em medicina. Coimbra med., 1881, I, 65, 81.

Mcintire, C. jr. The gymnasium as an aid to the physician. Phila. Med. Times, 1886 87,
XVII, 438440.
Le Marinel. Le traitement mecanique, ses effets physiologiques, ses indications therapeutiques.
J. de med., chir., et pharmacol., 1889, LXXXVII, 513, 545.

Mazzuchelli, L. La gymnastica medica cogli apparate del Dottore Zander. Aren. di. Ortop.,
1888, V, 183203.
Murray, R. Med gymnastik och massage behandlade sjukdomsfall. Hygeia, Stockholm, 1889,
Sv. lkaresllsk. frhandl., 85, 102.
Nebel, H. ber Heilgymnastik und Massage. Samml. Klin. Vortr., 1886, No. 286. (Inn. Med.,
No.98,) 26412660.
Briefe aus Schweden. Deutsche Med. Woch., 1887, XIII, 896 897, 914916, 940942,
959960.
Nissen, H. The Swedish movement and massage treatment. Journ. Amer. Med. Ass., 1888,
X, 423426.
Patchen, G. H. The therapeutic value of motion. Med. Advance, Ann. Arbor, Mich., 18834,
XIV, 411420.
Posse, N. The therapeutic application of medical gymnastics. Boston Med. and Surg. Jour.,
1889, CXX, 459462.
Ramdohr, H. A. ber die maschinelle Heilgymnastik Dr. Zander's und einige Bemerkungen
ber Heilgymnastik berhaupt. Schmidt's Jahrb., 1888, CCXVII, 204216.
Resch ber mechanische Heilgymnastik. rztl. Mittl. aus Baden, 1889, XLIII, no 2.
Schnee, W. Heilgymnastik, Massage und Elektro-Massage bei gleichzeitigem Bdergebrauch
Hamburg und Mittau, 1887, 12. 18 s.
Spender, J. K. On movement med. Journ., 1880, Aug. 7, 205207.
as a therapeutic agent. Brit.
Tilanus, C. B. Over mechano-therapie. Nederl. Tijdschr. v. Geneesk., 1889, 2 R., XXV, 749 761.
Tison. Sur la gymnastique mecanique suedoise. Assoc. franc, pour l'avance. d. sc, C r,
1886, Par., 1887, XV, Th. 2, 736738.
Zander, G. Den mekaniska gymnastikens apparelj och dess anvndning. Stockholm, 1886. 12". 72 s.

3
34 -

1890-1899.
Ajutolo, 0. d*. Deila ginnastica attiva degli arti inferiori nei convalescenti, sua utilita, mezzo
semplicissimo per eseguirla. Soc. med.-chir. di Bologna, Resoc, (1894), 1895, 59- 62.
Sulla ginnastica attiva in posizione orizzontale negl' individui deboli ed in ispecie
nei convalescenti. Mem. d. r. Accad. d. Sc. Bologna, 1899 -1900, 5 S., VIII, 333.
Bahr, F. Allgemeine Indicationen fr eine Bewegungskur nach Dr. Zander. Beil z d rztl
an Baden, 1890, XLIV, No. 101, 8 s.
Mittlil.

Bernacchi, L. Le applicazioni della ginnastica medica in chirurgia. Atti. d. Ass. med Lomb
Milano, 1897, 134143.
on the Swedish movement treatment (Lings System). London, 1890. 12". 30
Blberg, H. Lecture s.

Bossi, P.Nuovi sistemi di ginnastica medico-mechanica. Arch. di ortop., 1899, XVI, 251.
Bum, A. ber Heilgymnastik. Wien. Med. Presse, 1891, XXXII, 1698 -1704, 17391744.
Mechanotherapie (Massage und Gymnastik). In sein Therapeutisches Lexikon, Wien u.
Leipzig, 1891, 9901063. II Aufl., 1893.
Mechanotherapie. In Eulenburgs Real-Enzyklopdie d. ges. Heilk., Wien und Leipzig,
1897. XV. 157.
Colby, J. M. Medical gymnastics. Atlantic Med. Weekly, Providence, 1896, VI, 5963.
Crede. Heilgymnastik in Krankenhusern. Bcrl. Klin. Woch., 1895, XXXII, 631 -633.

Dolega, M. ber Mechanotherapie und Medico-mechanik und ihre heutige Stellung in der
praktischen Medicin. Deutsche med. Woch., 1894, XX, 825828.
Dnges. Beitrge zur Mechanotherapie. Prakt. Arzt, Wetzlar, 1897, XXXVIII, 247; 265.
Eastman, B. D. Mechanical massage. Journ. of insan., 1892, Jan., 321 330.
Oad, J. Die bung in ihren therapeutischen Beziehungen. Zeitsch. f. dit, und physik. Therap.,
1898, I, 101112.
Galaktionoff, N. M. [ber die Applikation von manueller Arbeit fr medizinische Zwecke.]
Sovrem. terap.,Mosk., 1899, I, 328 -330 II, 35. ; .

Gambara, L. La cinesioterapi ed i suoi progressi. Gazz. d. osp., 1897, XVIII, 958 961.
Graham, D. Reviews of books on massage. Boston Med. and. Surg. Jour., 1899, CXLI, 535.
Swedish books ort massage. Boston Med. and Surg. Jour., 1899, CXLI, 643.
Hartelins, T. J. Om sjugymnastiska rrelsers verkan och anvndning. Tid Gym., 1890, Heft 3, i

196213.
Herz, M. Meine neue Prinzipien und Apparate der Widerstandstherapie. Wien. Med. Presse,
1898, XXXIX, No. 14, 525 -533; No. 15, 572-579; No. 16, 620-623.
Meine neue Principien und Apparate der Widerstandstherapie. Wien. Med. Presse,
1898, XXXIX, No. 41, 16171623.
System der gymnastischen Heilpotenzen. Ztschr. f. dit, und physik. Therap., 1899,
III, 187197.

Zur Indikationsstellung in der maschinellen Heilgymnastik. Therap. d. Gegenw., 1899,


n. F., I, heft 8, 347351.

Herz M. und Bum, A. Das neue System der maschinellen Heilgymnastik. Wien. Klinik, 1899,
XXV, No. 4 und 5, April, Mai, 109 174.
Hurd, K. C. Mechanical therapeutics. Rep. Proc. Alumnae Ass. Woman's Med. Coli. Penn., Phila.,
1892, 3545.
Jansen, W. und Ramdohr, H. A. Algemeene gymnastiek en massage. Maandschr. gew. a. de
heilgym., 1897, VI, 38, 59, 65, 87, 194, 214.

Kann, G. Ueber manuelle und maschinelle Heilgymnastik. Deutsche Med.-Zeitg., 1896, XVII,
441444.
Kisch, E. H. Die Verbindung der Bewegungstherapie mit der Balneologie. Wiener Klin. Rund.,
1897, No. 17, 270271.
Krukenberg, H. ber das neue System der maschinellen Gymnastik. Zeitschr. f. ortop. Chir.,
1899, VII, 411428.
Khner, A. Dr. G. Zander's mechanische Behandlungsmethode in ihrer Bedeutung fr Gesunde
und Kranke. Bl. f. Klin. Hydrother., 1891, I, No. 7, 119.
Dr. G. Zander's Apparate in ihrer ditetischen, prophylaktischen und therapeutischen
Bedeutung. Aerztl. Pract., Hamb., 1891, IV, 345, 361.
Lagrange, La gymnastique francaise et le traitement des maladies.
F. (Auszug von La nie-
"di'cat'ion par l'exercice") Progres m6d., 1894, 2 S., XIX, 441443.
La mechanotherapie. Rcv. theor. et pract. d. rnal.de la nutrition, 1897, V, 705 718;
1898, VI, 14, 65, 141, 193.

Lehmann, L. Suggestions-Gymnastik. Neurol. Centralbl., 1891, X, Nr. 14, 429431.


Levertin A. Die Dr. G. Zander'sche medico-mechanische Gymnastik-metliode. Monatsschr.
f. prakt. Wassern., Mnchen, 1896, III, 129137.
Begagnas sjukgymnastiken i den utstrckning den fortjnar? Stockholm, 1891.
Medico-mechanical gymnastics. Scient. Amer., 1896, XLII, Suppl., 17447.
Zanders medico-mekaniska gymnastikmetod. Tid. Gym., 1899, XXVI, Heft 1, i

813816.
Lindforss, T. Sjukgymnastisk kasuistik. Tid. i Gym., 1895, XXII, Heft 2, 228 230.

Lindstrm, A. H. Swedish massage literature and Swedish massage. Boston Med. and Surg.
Jour., 1899, CXLI, 489591.
Ling, Per Henrik [17761839]. Den Svenska Gymnastiken och, Helsovnnen, Stockholm,
1891, VI, 143145.
M'Oillicuddy, T. J. Some remarks on mechanico-therapeutics. Canada Journ. Med. and Surg.,
Toronto, 1898, III, 244249.
Mesnard, R. Considerations generales sur la cinesitherapie. Rev. de cinesie, 1899, 33 38.
Modena, V. Trattamento meccanico di alcune malattie mediante l'apparechio del dr. Salaghi.
Inaug.-Diss., Neapel, 1892; auch riv. clin. e terap., 1892, Nr. 9.
Mueller, G. Die hygienische und therapeutische Bedeutung der schwedischen Heilgymnastik.
Aerztl. Prakt., 1892, V, 673; 689; 705.
Nebel, H. Mitteilungen ber die Zander'sche Mecano-therapie. Nord. med. Arch. r 1880, XXI,
Nr. 22; auch Ztschr. f. orthop. Chir., 189293, II, 335369.
Einiges ber die Wrdigung der schwedischen Heilgymnastik in der deutschen
.Massage" Literatur. Schmidts Jahrb., 1891, CCXXX, 193207.
Palier, E. Exercise and diseases. New York Med. Jour., 1898, 28 Juli, 119125.
Ranneft, S. B.Het apparaat van Zander. Nederl. Weckbl., 1895, II, Nr. 4, 203.
Reymond, C. Gymnastique suedoise. Rev. med. de la Suisse Rom., 1893, XIII, 685 695;
738753.
Scherini, 0. Therapeutics of massage and medico-gymnastics. New York Med. Times, 1896,
XXIV, 233.
Scholder. La mechanotherapie, sa definition et ses indications d'apres le Systeme Zander.
Rev. med. de la Suisse Rom., 1897, XVII, 281295.
Schottky, E. Mechanotherapie. New York Med. Mon.-Schr., 1891, III, No. 11, 414.
Sehwenninger, E. u. Groddeck. Mechanotherapie. Hygieia, Stuttg., 1896, IX, 301323.
Seaver, J. A. Some considerations on the comparative therapeutic value of active and passive
exercise. Yale Med. Journ., 189697, III, 213218.
Sneve, H. On remedial gymnastics and massage. Northwest Lancet, St. Paul, 1896, XVI
2128. (Diskussion 3840")
Somerville, W. F. The rnge of medical gymnastics in the treatment of disease. Scot. Med.
and Surg. Journ., 1897, I, 242247.
Soulier. Kinesitherapie. Province med., 1891, V, 265; 277; 289; 301.
Thilo, 0. Fingerbungen. Monatsschr. f. Unfallhlk., II, 1895.
Ergnzungen. Ibid, 1896, III, no 5.

Uebungen. Samml. klin. Vortr., N. F., Leipzig, 1897, Nr. 176, (Chir. Nr. 50);
699734.
Ueber den Wert der Uebungen zur therapeutischen Zwecken. St. Peters. Med. Woch
1897, N. F., XIV, 211-212. (Disk., 212.)
Tschlenoff, B. Die mechanische Heilgymnastik, deren physiologische Wirkung und die Indi-
kationen derselben. Ztschr. f. ditet. und physik. Therap., 1899, III, 290305.
Verneuil, H. La methode medico-mecanique Zander. Clinique, Brx., 1898, X, 801-806.
Wide, A. Entwicklung und Verwendbarkeit der schwedischen Heilgymnastik in kurzer Ueber-
sicht. Atti d. XI Cong. med. internaz., Roma, 1894, III, med. int., 195 214.
Zander, G. Einige Bemerkungen anlsslich der von Max Herz herausgegebenen Broschre

3*
- 36 -
Neue Principien und Apparate zur Widerstandstherapie. Ztschr. f. orthop. Chir.,
189899, VI, 375383; und Wien. Med. Presse, 1898, XXXIX, Nr. 40, 1577-1583.

19001907.
Abeken, F. W. Gymnastics in medicine. St. Louis Med. Rev., 1903, XLVIII, 379383.
(Discussion, 385).
Aulde, S. Therapeutic gymnastics. Alkal. Clin., Chicago, 1901, VIII, 456 -458.
Basile, 0. La kinesiterapia. Arch. internaz. Napoli, 1900, XVI, 157161.
di med. e chir.,

v. Bechterew, W. ber die Heilgymnastik im Bade. Obozr. psichiat. nevrol., 1903 ref St -Peters
Med. Woch., 1904, N. F., XXIX, Russ. Litt. Beil., s. 11.
Bergquist, Th. Studier fver arm rullning. ym. Tidskr. Svenska Gym. i In- och Utl 1906
april, maj, 267286.
Betz, Mechanical therapy. Alkal. Clin., Chicago, 1902, IX, 149152.
F. S.

Boehra, M. The use and value of mechanical therapeutics. (Discussion) Bost. Med. and Surg
Journ., 1905, CLII, 278-280.
Boureau. Gymnastique suedoise ses applications pratiques. Gaz. med. du centre, Tours, 1905,
;

X, 127-130.

Boyer. Sur la reglementation de l'exercice de la kinesitherapie. II Congr. internat. de physiother


Rome, 1907.
Clapp, R. G. The relation of mcdical gymnastics to medicine. Bull. Univ. Nebraska Coli.
1907, II, 111.
Cole, H. P. Some limitations to kinesitherapy. North Amer. Journ. Homoeop., 1905, LIII
657662.
Colombo, C. Die Solidaritt der verschiedenen physikalischen Behandlungsmethoden bei einer
rationellen Therapeutik. Zeit, f physik. und dit. Ther., 1906, IX, 677 -690.
Kinesitherapie; definition et Classification. Gymnastique medicale ; definition et
methodes. Rev. internat. de ther. phys., 1902, III, 289294.
II et la meccanoterapia in medicina interna. Riforma med., 1900, I, 500501.
massaggio
Cyriax, E. F. Erwiderungen auf Dr. med. Patrik Haglunds kritische Bemerkungen ber Henrik
Kellgrens manuelle Behandlungsmethode. Ztschr. f. orthop. chir., 105, XIV, 195202 ;

auch rev. de cinesie, 1905; arch. gen. franc. de ther. phys., 1905; tidskr. gym., 1906. i

Henrik Kellgren und seine manuelle Behandlungsmethode. Gymn. Tidskr. Svenska


Gym. In- och Utl., 1905, April 25, Heft 1, 29-48. Auch Bost. Med. and Surg. Journ.,
i

1907, CLVII, 490 -494, und andere Zeitschriften.


Henrik Kellgren och hans manuella behandlingsmetod. Jnkping, 1905. 8. 19 s.
Desfosses, P. M. Gymnastique de l'omoplate. Presse med., 1907, XV, 354 356.
Physiologie musculaire. Gymnastique de la region lombaire. Presse med., 107, XV,
625-629.
Eijkmann, P. H. Nomenclatuur en beschrijving der kinesitherapeutische aanwendingen.
Tijdschr. v. phys. therap. en hyg., 1903, IV, 195; 1904, V, 35; 87.
Abdominale bewegingen. Bl. v. hyg. therap., 1900, II, 315 326.
Faure, M. La gymnastique, ce qu' eile est; ce qu' eile doit etre. Rev. de cinesie, 1905, VII,

150 155, (und andere Zeitschriften).
Fitch, W. M. The principles of medical gymnastics. Chicago Med. Recorder, 1903, XXIV,
405413; (Discussion 425435).
Pretin. Kinesie preoperatoire. Rev. de Cin. et d' Electrother., 1900, II, 7982. (Discussion).
Oarcia Fraguas, J. E. Notas de fisica therapeutica. Siglo med., 1904, LI, 54, 168, 232, 347,
366, 474, 490, 586, 757, 772.
Goldscheider, A. Beitrge zur physikalischen Therapie. (Discussion). Deutsche Med. Wochschr.,
1900, XXVI, Ver.-Beil 2123. ,

Grolier, Le traitement par les mouvements methodiques. Lyon med., 1904, CHI, 489496.
H.

Guimbail, H. Etde physio-therapique sur l'exercice. Monaco med., 1901, V, No. 66, 6 7.
Le mouvement. Etde physio-therapeutique sur l'exercice. Monaco med., 1900, IV,
No. 52, 56.
Hagland, P. Henrik Kellgren's manuelle Behandlungsmethode, dargestellt von einem Arzte.
Zeitschr. f. orthop. Chir., 1904, XIII, 2348, auch Hygeia, Stockholm, 1904, Dez.
- 37 -
Haglund P Noch einmal die Kellgren'sche Behandlungmethode. Zeitschr. f. orthop. Chir., 1905,
XV. Heft 1, 112-113.
Hasebroek, K. Ober Muskelarbeit und Muskelermdung, ein Beitrag zur Wrdigung der
Zander'schen mechanischen Heilgymnastik. (Mitteilungen aus den medicomechanischen
Zanderinstituten, Heft 1.) Hamburg, 1904. 8. 16 s.

Herz M La gymnastique medico-mecanique et ses indications. Rev. internat. de ther. phys.,


1900, I, 25-28.
Herz M. und Bum, A. Der Kampf gegen unser neues System der maschinellen Heilgymnastik.
Ztschr. f. und physik. Therap., 1900, IV, 451461.
dit,

V. Hovorka, 0. und Gualdi, E. L'exercice musculaire au double point de vue hygienique et


therapeutique. II Congr. internat. de physiother., 1907.
Hubbard, W. S. Healthful exercise versus therapeutic exercises. Long Island Med. Journ.,
1907, I, 337.
Jablonsky et Frenel. Quelques reflexions sur la mecanotherapie. Poitou Med., 1900, XV, 1819.
Jacob, J. Die Grenzen, die Gefahren und die Schaden der Gymnastik und Arbeit. Kranken-
pflege, Berlin, 1902-3, II, 692696.
Kantorowicz, E. ber Hand- und Instrumenten-Massage. Deutsche Krankenpfl. Ztg., IX, 1906,
Okt. 20, No. 20.
Kellogg, J. H. Die Behandlung sogenannter unheilbarer chronischer Strungen durch physio-
logisch-physikalische Methoden. BI. f. Klin. Hydrother., 1905, XV, 157 166.
Kouindjy, P. La mecanotherapie comme agent therapeutique et ses rapports avec la masso-
therapie. (Rapp.) Rev. de cinesie, 1904, VI, 524. (Diskussion 47 49.)
Contribution a l'etude du massage methodique. II Congr. internat. de Physiotherapie,
Rome, 1907.
Kranss, F. Vier Leitstze fr die Gymnastik. Allg. Med. Centr. Ztg., 1905, LXXIV, No 51.

Kritchewsky. Les mouvements de gymnastique active, adjuvant important dans le traitement


massotherapique de certaines affections des membres et du tronc. II Cong. internat.
de physiother., Rome, 1907.
Levertin, A. Den Zander'ske Gymnastikmetode. Bibliot. f. Laeger, 1901, 8 R., II, 393409.
Lind, A. Swedish movements and massage. Northwest Lancet, Minneap., 1902, XXII, 269 272,
Lingbeck, G. W. S. Mechanotherapie. BL v. hyg. therap., Amst., 1902, III, 111120.
Loebel, A. Principien und Indicationen der maschinellen Heilgymnastik. Klin.-therap. Wochenseh.,
1901, VIII, 10531059.
Lofstedt, 0. R. Some notes on the Swedish movements and massage. New Engl. Med.
Gaz., 1902, XXXVII, 449451.
Mc Clelland, L. A. Introduction to study of mechanotherapeutics. Long Island Med. Journ.,
1907, I, 335.
Marcuse, J. Zur socialen und konomischen Bedeutung der physikalischen Heilmethoden.
BI. f. Klin. Hydrother., 1904, XIV, 184-186.
Marie, T. Mecanotherapie. Arch. med. de Toulouse, 1900, VI, 463468.
Des agents physiques et mecaniques en pathologie. Arch. Med. de Toulouse, 1904, X,
130 -137.
Mller, A. T. Quelques remarques sur la methode manuelle de Kellgren. I Congr. internat. de
physiother., 1905.
Muskat, G. Schwedische Heilgymnastik. Deutsche Med. Woch., 1904, XXX, 282.
Nebel, H. und Zander, E. ber das sogenannte neue System der maschinellen Heilgymnastik
des Docenten Dr. M. Herz. Ztschr. f. ditet. und physik. Therap., 1900, IV, 275 -282.
Olsson, E. Medical gymnastics and massage. Pacific med. Journ., 1903, XLVI, 523530.
Paravicini, Die physikalische Therapie des praktischen Arztes. Correspondenzbl. f. Schweiz.
F.
Aerzte, 1903, XXXIII, No. 22, 741751.
Selbstmassage und Gymnastik im lauen Bade. Correspondzbl. f. Schweiz. Aerzte,
1901, No. 2, 4447.
Pauli, H. Physikalische
V, 88, 100.
Heilmethoden und Naturheilmethoden. Hve. Volksbl ...
Berl 1904

Piasecki, E. [La gymnastique suedoise et allemande par rapport la


Physiologie et l'hyeiene.l
Przegl., lek., Krakow, 1902, XLI, 205206, 225227.
- 38 -
Poltovich, R. [Hygiene und medicinischen Wert der Mechanotherapie im Kinderalter ]
Russk.
Arch. patol., klin. med. i bakteriol., St. Petersb., 198211.
1901, XII,
Rankin, J. Manual therapy, rationale and some
T. Pract., 1907 indications. South Calif.
468472.
XXII,
Regnier, P. Les instituts Zander et la mecanotherapie. Journ. de Med. de Bordeaux, 1900.
XXX, 361366.
Rossi, B. La traumatologia e la meccanoterapia all'estero. Relazione al consiglio di ammini-
strazione degli istituti ospitalieri. Milano, 1901. 8.
Rouhet, G. Gymnastique des muscles de la face. Journ. de Med. de Bordeaux, 1904,
XXXIV, 4144.
Salaghi. Connocinetri unico, attrezzo necessario per l'esercizio della ginnastica medica
manuale. Perugia, 1903, 8. 21 s.
Saquet. Gymnastique ou massage en therapeutique ? Gaz. Med. Beige, 190304, XVI,
243 246; und in mehreren anderen franzsischen Zeitschriften.
Shaffer. Ueber Wert, Wesen und Wertung der sogenannten medico-mechanischen Behandlung.
Prakt. Arzt, 1907, XLVII, 153158.
Slomann, H. C. Medicomekaniska systemer. Eira, 1901, XXIV, 6, 7.
Smitt. Mitteilungen aus dem Gebiete der Massage und der schwedischen Heilgymnastik.
Deutsch. Mil.-rztl. Ztg., 1907, XXXVI, 385406.
Stapfer, H. Mouvements gymnastiques au point de vue de leur effects therapeutiques. II Congr.
internat. de physiother., Rome, 1907.
Straub, W. Rationelle Gymnastik der Muskeln. Ztschr. f. Krankenpfl., 1904, XXVI, 353406.
Tachard. Note sur la mecanotherapie. Arch. med. de Toulouse, 1904, X, 19.
Taylor, J. M. Remarks on mechanotherapy, massage, bone setting and osteopathy. New York
Med. Jour., 1903, LXXVIII, 11701175.
Motor education in convalescence and invalid states. Medicine, Detroit, 1905, XI,
658-666.
Thilo, 0. Passive Bewegungen. Mon.-Schr. f. Unfallhlke., 1902, IX, Nr. 3, 79.
Tilanus, C. B. lets over massage en heilgymnastik. Nosokmos. Tydschr. d. Nederl. Ver-
een v. Vorpleeg., Amst., 19001901, I, 385391.

Toepel, T. Medical gymnastics. Atlanta Journ. Ree. Med., 1901, II, 649659.
v. Vietinghoff- Scheel, E. Systeme der maschinellen Heilgymnastik und die rationellen heil-
gymastischen Bewegungen. Zeitschr. f. Krankenpfl., 1907, XXIX, 257 261.
Walter, M. J. Massage and exercise contrasted. Journ. Adv. Ther., 1905, XXIII, 343357.
Wide, A. Kurze Uebersicht von der Entwicklung und Verwendbarkeit der schwedischen Gym-
nastik. Tid. Gym., 1907, XXXIV, Heft 4, 600609.
i

Wilhelm, F. Luftbad und Gymnastik. Arch. f. Lichtther., 1900, I, 205210, und Ungar. Med.
Presse, 1900, V, 561563.
Zabludowski, T. Exercises corporels pendant les jours de maladie. Scalpel, Liege, 1903 04,
LVI, 197, 204; auch Riv. internaz. di terap. fis., 1904, V, 1,17.
Zeehuisen, H. Beitrag zur Mechanotherapie. Centrlbl. f. Inn. Med., 1901, XXII, 870877.
Zesas, D. G. Heilgymnastische Behandlung im Bade. Med. Bltt., 1904, XXVI, no 19, 355.
Zuntz, N. Bemerkungen zur therapeutischen Verwertung der Muskelthtigkeit. Zeitschr. f.

dit. u. phys. Ther., 1901, V, 99103.

Berglind, A. G. Mechanotherapy; or, the Swedish movement eure. Manchester, ohne Jahres-
zahl. 8. 28 s.

Braarup, E. Mechanical exercises, a valuable means of eure. London, ohne Jahreszahl. 8. 1< s.

2. Massage (mit Ausnahme der Heilgymnastik)


bis 1869.
Bressanin, R. Considcrazioni intorno al massaggio. Gazz. med. ital. prov. venete, Padova,
1863, XXVI, 348, 355, 361, 372, 377.
Cotin, H. Le massage. Revue de therap. tncd.-chir., Paris, 1864, XXXII, 339 343.
Dreyfuss, B. De quelques agents therapeutiques non usites en France, et particulierement du
massage. Revue med. franc. et etrang., 1841, II, 213 227.
- 39 -

Dreyfuss, B. Du massage. Bull. Soc. ined.-prat. de Paris, 1852, 101 105.


Mayer, A. Note sur la massotherapic. Gaz. med. de Paris, 1852, VII, Nr. 31, 785.
lamasimiento de organos. Siglo med., 1864, XI, 20, 65, 101, 117, 131,
Pedro M. De los
148, 178, 198.

Retzius, M. Ngra ord om vrdet af friktioner. Tidsk. f. lkarc och pharm., Stockholm, 1833,
II, 256- 259.
18701879.
Berghraan. 0, u. Helleday, U. Anteckningar om massage. Nord. med. ark., 1873, V, Nr. 7, 131.
Berglind, A. 0.Ueber die Massage. St. Petersb. Med. Ztschr., 1873 74, Nr. 5, 407 426.

Billroth, T. Wien. med. Woch., 1875, XXV, 977980.


Zur Massage.
Bruberger. Ueber Massage und ihre Anwendung im Militriazarctt und Revier. Deutsche
militrrztl. Zeitschr., 1877, VI, 317.
Curman, C. Om
eller manipulationers anvndande fr hygieniskt och therapeutiskt
massage
Hygeia, Stockholm, 1873, April, 222-238.
ndamal.
Drachmann, A. G. Massage. Ugeskr. f. Laegcr, 1874, XVI, s 417.
Estlander J. A. Det terapeutiska vrdet af gnidningar, sdana de anvndas vr folkmedicin. i

Finska lkare-sllsk. handl., 1872, XIV, Nr. 3, 15 27.


Faye, Nogle bemerkninger om massage. Norsk Mag. f. Laegevidensk., 1872, 3 R., II, 593605.
L.
'

Fortsatte meddelelse om massage. Norsk Mag. f. Laegevidensk., 1875, 3 R., V, Forhandl.,
199. Auch Nord. med. ark., 1876, VIII, Nr. 13, 31s.
Graham, D. Massage. Philad. med. and surg. reporter, 1874, XXXI, Sept. 181188.,
Heumann, S. Ueber den praktischen Wert der Massage-Behandlung. Pest, med.-chir. Presse,
1877, XIII, Nr. 50.
Johnsen, E. Bidrag tili massagebehandlingens Statistik. Hosp. tid., 1878, 2 R., V, 97, 120,
138, 152.
Krner. Die Massage und ihre Anwendung, besonders fr den Militrarzt. Deutsche Zeitschr.
fr prakt. Med., 1877, IV, no. 26, 282284.
Mullier. Quelques remarques sur le traitement de certaines affections chirurgicales par le
massage local. Arch. med. beige, 1875, 3 S., VIII, 1738.
Nicolaysen, J. Om massage som helbredelsesmiddel. Norsk mag. f. Laegevid., 1873, III, Heft
I, 2853.

Niehans, Junr. Ueber die Massage. (Diskussion.) Correspondenzbl. f. Schweizer Aerzte, 1878,
VIII, 201205; 1879, IX, 428430.

Phelippeaux. Contribution la vulgarisation du massage, ou memoire essentiellemcnt clinique


sur cette methode therapeutique. Annal. soc. de med. d'Anvers, 1871, XXXII, 662
664; 1872, XXXIII, 13, 105.
Podrazky. Ueber Massage. Wiener med. Presse, 1877, XVIII, 289292, 356359.
Prince, D. Bathing, cupping, electricity, massage; a comparison, etc. Amer. Pract., 1878,
XVII, 85, 100.
Wagner, W. Die Massage und ihr Werth fr den practischen Arzt. Beil. klin. Woch., 1876,
XIII, 646648, 661662. Bost. med. and surg. Journ., 1877, 17 Mai, 575.
Weiss, Bela. Die Massage, ihre Geschichte, ihre Anwendung u. Wirkung. Wien. Klinik, 1879,
V, Heft 1112; 295346.
Westerlund, F. W. Tio fall af massage. Finska lkare-sll. handl., 1875, XVII, 137149.
Winge, P. Om sygdomsformer med massage. Norsk
Dr. Mezgers behandling af forskjaellige

_
mag. f. 605 617.
laegevid., 1872, III R., II,

v. Winiwarter, A. Zwei' Beobachtungen ber Verwertung der Massage bei chronischen Er-
krankungen innerer Organe. Wien. Med. Blatt., 1878, I, 292, 716, 740.
Witt, H. F. Ueber Massage. Archiv f. Klin. Chir., 1875, XVIII, 275284.
Wretlind, E. W. Ngot om massage. Eira, Gteborg, 1877.
Ziemssen. Massage mit warmer Douche im warmen Bade. Deutsche Med. Woch., 1877, III,
no. 34, 403404.
18801889.
v. Aigner, E. R. Die Anwendung der Massage in den Akrathothermen. Wien. Med. Pr., 1883,
XXIV, 640642, 673675.
Althaus, J. The risks of massage. Brit. Med. Jour., 1883, June 23, 12231224.
40
Augustoni, A. Alcuni buoni risultati del massaggio. Arch. di ortop., 1884.
Auslnder, N. Massage, eine Art der medicinischen Behandlung. Medycyna, Warzawa, 1884,
b 3 J
XII, 841, 868.

Baumgrtel. G. Massage. Zeitschr. f. Wundrzte u. eburtsh., Winnenden, 1884, XXXV,


193^207.
Bernardo, L. Deila terapia meccanica e del massaggio con resoconto di alcuni casi clinici.
Gior. med. d. r. esercito, 1888, XXXVI, 1233 - 1283.

Beuster. Ueber Massage. Deutsche med. Wochenschr., 1883, IX, No 12 173 175- No 13
191 193. Auch Zeitschr. f. Klin. Med., 1883, VI, 373, 483.
Block, S. Massage. An effective mechanical treatment employed in modern therapeutics
Its nature and effects. New-York, 1885. 8.

Bressanin, R. Considerazioni interno al massagio. Gazz. med. ital. prov. venete Padova
1883, XXVI, 348, 355.
Breuillard, C. Du massage pneumatic par la ventouse cursive. Ann. Soc. d'hydrol. med de
Par., 1887, XXXII, 529540.

Un nouveau procede de massage; le massage pneumatique. Rev. d'hyg. therap., Paris,


1889, I, 35, 68, 131146.
Brit. Med. Journ., 1886. Viele kleinere Mitteilungen.
Budde, V. Massagebehandling, udvet af laege massirer. Ugeskr. f. Laege, 1887, 4 R.,
Bd. XVI; 7, 108.
Bullock, T. S. Massage in the treatment of disease. Louisville Med. News, 1885, XX, 401 403.
Calwell, W. Massage and electricity some points ; in their therapeutics. Dublin Journ. of
Med. Sei., 1889, LXXXVIII, 172-175.
Chuchkin, V. A. K. vopr. o primienenii massaja K. chirugii. Med. obozr. Mosk., 1885, XXIV,
388394.
Colles, A. On massage. Brit. Med. Journ, 1888, II, Juli 28, 175-176.
Cemstock, A. Massage therapy; a clinical record. Therap. Gaz, Detroit, 1888, 3 s, IV, 602 605.
Daily, M. Des manipulations en therapeutique. Compt. rend. assoc. franc. pour l'avanc. d.
sc, 1884, 228.
Dethaes, G. Ueber die gleichzeitige Anwendung der Massage beim Gebrauch der Teplitzer
Thermen. Deutsche med. Woch, 1881, VII, Nr. 13, 170172.
Dollinger, J. Durch Massage geheilte Krankheitsflle. Pest. Med.-chir. Presse, 1884, XX,
885888; auch Orvosi Hetil, 1884.
MittelstMassage behandelte Krankheitsflle. Pest. Med.-chir. Presse, 1886, XXII, 927,
964; auch. Orvosi Hetil, 1886, Nr. 43.
Kasuistische Beitrge zur Massagetherapic. Wien. med. Woch, 1888, XXXVIII, 510,
3942.
Dujardin-Beaumetz, G. Du massage. Bull, med, Par, 1887, I, 579 583.
De la massotherapie. Bull. gen. de therap, 1887, CXIII, 112.
Applications de la massotherapie. Bull. gen. de therap, 1887, CXIII, 49 61.
Eccles, A. S. Massage as a means of treatment in dyspepsia and sleeplessness. Brit. med.
Journ, 1887, II, Sept. 3, 502504.
Einhorn, S. J. Behandlung mittelst Massage. Soobsh. i. protok, St. Petersb, 1889, I, Nr. 44.

Estradere, J. Manoeuvres concernant le massage. (Extr. du traite: Du Massage). Therap.


contemp, Par, 1884, IV, 708725.
Ewer, L. Die Anwendung des Lanolin bei der Massage. Deutsche med. Woch, 1886, XII, 468469.
Franks, K. Report on massage. Dublin Jour: Med. Sc, 1889, LXXXVIII, 241250.
Garry, T. G. Massage as a curative agent. Lancet, 1888, I, 921.
Gilchenko, N. V. [Massage in gewisse chirurgische Krankheiten]. Med. Sbomik, Tiflis, 1887,
No. 44, 99162.
Gilles, M. La pratique du massage. Marseilles med, 1889, XXVI, 717; 1890, XXVII, 43, 105,
197, 382, 460, 543. Auch Paris, 1890. 8. 141 s.

Graham, D. Massage, its mode of application and effects. Pop. Sc. Month, New York, 1882,
XXI, 721737.
Grant, D. On massage. Edin. Med. Journ, 18878, XXXIII, 3539; 119124.
- 41 -

Greve, M. Lidt massage. Tidskr. f. prakt. Med., 1885, V, No. 7, 8.


om
Massage imod den vense blodstrom. Norsk Mag. f. Laegevid., 1888, 4 R.,
III, 930 932.
24.
Gussenbauer, C. Erfahrungen ber Massage. Prag. med. Wochenschr., 1881,
VI, 1, 13,

Heilbrunn, A. On massage, and indications. Med. News, Philad., XLIII, 1883, 458 -460.
its effects

Henry, L.' Massage. Austral. med. Journ., 1884, VI, Aug., 337 347.
A. Massage e sua importencia therapeutica. Rio de
Janeiro, 1883. 8".
Hentschel,
Hikosaka-Koscsichiro. [Der medizinische Wert des Sliampooing (Massage)]. Iji .Shinski, Tokio,
1883, No. 285.
12."
Hitzigrath, Die Massage ohne oder mit Kaltwasserbehandlung. Ems, 1881.
A.

Jagielski, V. Modern massage treatment in combination with the elcctric bath.


Month. Homoeop.
Rev., Lond., 1888, XXXII, 645661.
Korteweg, J. A. Welke is de therapeutische waarde der massage? Handel, v. h. Nederl. Nat, en
Geneesk., Cong., Leyden, 1889, II, 178-190.
Lancet, 1886. Viele kleine Mitteilungen.
Landerer, A. ber Massage bei Muskel- und Nervenaffektkmen. Berl. Kliu. Woch., 1885, XXII,
No. 18, 293294.
Larsen, A. Om massagebehandling srlig landpraxis. Ugeskr. f. Laege., 1887, 4 R., XVI,
i

no, 4, 5, 57 67.
Lee, B. Massage; the latest handmaid of medicine. Trans. Med. Soc. Penn., Phila., 1884,
XVI, 287296.
Leroy. Un mot sur le massage. Bull. soc. de med. de la Sarthe, 1880, Lc Mans, 1881, 15 18.

Little, J. F. Medical rubbing. Brit. med. Journ., 1882, II, 26 August, 351.
Lurz, A. Massage (rubbing treatment). Translated from the Rhenish Westplialian Journal.
Melbourne. 1886. 12 s.

Manners, Lady John. Massage. Nineteenth Century, 1886, XX, 824828. Pop. Sc. Month.,
New York, 1886- 7, XXX, 543-547.
Marsh, H. Cases treated by manipulation. Nineteenth Cent., 1884, II, 662.
On bone Brit. Med. Journ., 1882, II, 7 Okt., 663
setting. 666.
Martin, F. H. Massage, its application. Chicago Med. Journ. and Exam., 1883, XLVII, 26 34.

Medical (to the) profession and others interested in the subject of massage. (New-York, 1887). 8.

Mills, C. K. Proper and improper methods of performing massage. Polyclinic, Phila., 1886 7,

IX, 111116.
v. Mosetig-Moorhof. Ueber Massage. Zeitschr. f. Therap., 1883, I, 13 16.

Murreil,W. Massage as a therapeutic agent. Brit. Med. Journ., 1886, I., 926 927.
Mygind. Massagebehandling Landlaegepraxis. Ugeskr. f. Laege, 1880, 4 R., I, Nr. 22, 333 -342.
i

Nebel, H. Einige Bemerkungen ber die dritte Auflage von Jos. Schreiber's Buch ber Massagc,
etc. Wiesbaden, 1889. 8. 4 s.

Nicolich, G. jr. Del massaggio e delle sue applieazioni. Gazz. med. ital. prov. venete, Padovn,
1882, XXV, 223; 231.
Pogojev, P. J. [Massage in local centres of artcrial bloodl. Laitop. khirurg. Obsk. u Mosk.,
1885, VI, 271279.
Rabinovitch, M. F. [Behandlung durch Massage.) Chir. Vestnik, St. Petersb., 1888, IV, 738 -749.
Ritterfeld-Confeld,
F. Die Massage. Populr-wissenschaftliche Darstellung dieses Heilverfahrens
Wiesbaden, 1888. 8. VI u. 23 s.
Roth, R. E. Massage. Australas. Med. Gaz., 18845, IV, 4548.
Roux, C. Sur le massage. Rev. med. de la Suisse Rom., 1885, V, 724731; 1886, VI, 27;
82; 143.
Samuely, J.

59, 69, 95.


Ueber Massage. Zeitschr. f. Therap. m. Einb. d. Elect. und Hydrother.,
3 ....
1883, I,

Schmidt, B. Die unbewaffnete Hand, das wertvollste Werkzeug des Chirurgen. Schmidt's Jahrb..
1889, CCXXII, 305307.
Secgigama. Rijno Jaigaischin. (Die Indicationen der Akupunktur und Massage). Tokio, 1880.
Jgaku setsujoshin. (Die Praxis der Skampooing [Massage]) Tokio, 1880.
Selitski, A. [Die Massage in der Hospital-Praxis]. Vojenno-san diclo, St. Peters., 1883, III,
153, 163, 171, 180, J91, 206, 214.
- 42 -
Smolenski, S. Kilka slow o miesienln (Massage). Medycina, Warzawa, 1883, XI, 313, 332.
Spink, Mary A. Massage. Indiana Med. Journ., 1889- 90, VIII, 76 78.
Sprague, W.
Massage. Detroit Lancet, 1884-5, N. S VIII, 481487.
B.

Stauber, A. Beitrge zur Massagebehandlung. Wien. Med. Bl., 1883, VI, 1377, 1408.
Stein, Th. , Ucber elektrische Massage und elektrische Gymnastik.
Wien. Med. Presse, 1883,
XXIV, 10 14.
Stewart, F. E. The incrcascd efficiency of massage in combination with the electro-vapor bath.
Med. Reg., Phila., 1887, I, so,' 108.
Taylor, G. H. Massage. New York Med. Times, 1883 4, XI, 5, 36, 69, 100, 132, 164, 194.
Thermes, 0. Du
massage, du point de vue historique, technique, et physiologiquc Rcv med
et scient. d' hydrol., Toulouse, 1884, I, 577 -609.
Tucker, J. I. Massage. Chicago Med. Jour. and Exam., 1881, XLIII, 394.
Vadzinski. Omassage etc., Russk. Med., St. Petersb., 1889, XIV, 419, 435, 451, 467, 483, 501
cit. St. Peters. Med. Woch., 1890, Lit.-ber., 9.

Volpe, A. II massagio e le sue applicazioni terapeutiche. Lavori d. Cong. di med. int., 1 HS!)
Milano, 1890, II, 354 362.
Weissenberg. ber den Nutzen der Massage in Verbindung mit Solbdern. Berl. Klin. Woch.,
1880, XVII, 273276.
Willis, J. L. M. Massage. Tr. Maine Med. Ass., Portland, 1886, IX, pt. 1, 81- 90.
Wolzendorff, G. Die Massage in ihrer Bedeutung fr den praktischen Arzt. rztl. Prakt., Hamb.,
1889, 105; 129; 145. auch Med.-chir. Centralbl., Wien, 1889, XXIV, 434, 446, 458,469.
Zabludowski, J. [Massage als ein Befrderungsmittel der Gesundheit]. Vojenno med. Journ.,
St. Petersb., 1882.
Ueber Massage (Internat, med. Congr. Sect. chir.) Wien. Med. Presse, 1884, XXV,
No. 41, 13181320.
Massagetherapie. Berl. Klin. Woch., 1886, XXIII, No. 26, 423427; No. 27, 441444;
No. 28, 458463.
[Behandlung mittelst Massage]. Gaz. lek, Warzawa, 1886, 2. S., VI, 756, 780, 803,

822, 845. Auch Vrach, St. Petersb., 1886, VII, 505, 531, 572, 582, 599, 617, 645.
Indicationen und Technik der Massage. Berl. Klin. Wochenschr., 1887, XX IV,
669
672, und andere Zeitschriften.
[Manipulationen und Indicationen der Massage]. Gaz. lek., Warzawa, 1887, 2 S., VII,
10851091.

18901899.
Alexander, E. Massage. Tr. Luzerne Co. M. Soc, 1899, Wilkesbarre, 1900, VII, 8990.
Angell, E. C. Massage and its adjunets. Sanitarian, New York, XXXVI, 295312.
1896,
Anthony, R. S. Some of the therapeutic uses of massage. South African Med. Journ., 1899,
VII, 7481.
Auger, G. De quelques usages de massage. Normandie med., Rouen, 1891, VI, 81-
Baker, A. J. The comparative therapeutic value of massage. Therap. Gaz., Detroit, 1892, 3 S.,

VIII, 375380.
Berillon, E. De 1' association therapeutique du massage et de la Suggestion. Rev. de 1' hypnot.
et psychol. physiol., Par., 18956, X, 4850.
Bordeaux. Contribution l'etude de massage. Arch. med. beiges, 1894, 4S., III, 73, 145.

Bossi, V. Del massaggio e dclla fasciature compressive. Milano, 1894. 24.

Breuillard, C. Du massage pneumatique; presentation de l'appareil action physiologique et ;

deduetions therapeutiques. Cong. franc. de med., 1894, Par., 1895, I, 745754.


Un nouveau mode d'excitation cutanee. Le massage pneumatique. Assoc. franc. pour
l'avanc. d. sc., 1899, Compte rend., 1900, 705 -713.
Bushnyeff, V. F. [Massage und Bder zu gleicher Zeit.] Vrach, St. Petersb., 1890, XI, 319322,
ref. St. Peters, med. Woch., 1890, N. F., VIII, Russ. med. Litt., 31.

Cobb, G. H. Massage, a therapeutic measure. 18956, II, 238 -240.


Codex med., Phila.,

Cook, T. J. R. Massage, Canad. Pract., Toronto, 1897, XXII, 887890.


Croora, J. H. Introduction to discussion on massage, surgical, medical and
gynecological.
Trans, med.-chir. Soc. Edinb., 189394, 202209. (Diskussion ibid. 209220.)
43
Massage. Paris, 1894. 16.
D'Hotman de Villiers, A.

Doleea M ber die Anwendung der Massage bei der Behandlung innerer Krankheiten.
Compt.
'rend. Cong. internat. de med., 1H97, Mose, 1899, III, Seet. 5, 354359.
Dumont G. Du massage thoracique. Bull. med. du nord, Lille, 1894, XXXIII, 353, 384,
415, 443.
Fergusson, J. C. Massage as a 1894, II, Dcc. 1, 1276.
curative agent. Lancct,

Ferrari, G. Alcuni buoni risultati del massaggio. Bull. med. Cremonese, 1890, X, 161 -170.
Franks,' K. Massage. Dublin Journ. Med. Sc, 1890, LXXXIX, 481499. (Discussion 554 -556).
Gatti, T. Note sul massaggio. Ann. di med. nav., Roma, 1899, V, 719739.
Giertsen, P. E. Skulderleddets massage. Norsk. Mag. f. Lgevidensk., 1899, 4 R., XIV,
9 Heft, 1147-1159.
Goldscheider, A. ber Thermomassage. Ztschr. f. dit, und physik. Therap., 1898, I, Heft 3,

266268.
Golyakhovski, S. [Ueber die Technik der Massage.] Vrach, St. Petersb., 1898, XIX, 337 -3 10,
I.

ref. St. Peters, med. Woch., 1898, N. F. XV, Russ. med. Litt., 33, 34.

Graham, D. Report on massage. Journ. Atner. Med. Ass., 1899, XXXII, 171, 410, 1151; 1900,
XXXIV, 1536.
Recent developements in massage; historical, physiological, medical, and surgical.
St. Louis Med. and Surg. Journ., 1890, LIX, 16, 73.

Green, W. E. Massage, its history, principles, and practice. Prov. Med. Journ., Lcicestcr, 1892,
XI, 242248.
Grndahl, M. Om elektrisk massage. Norsk. Mag. f. Lgevidensk., 1895, 4 R., X, 276279.
Haehl, R. Massage; its history, technique and therapeutics. Hahneman-Inst., Phila., 18978,
V, 3, 51, 99.
Hennings, P. Ueber manuelle electrische Massage. Allg. med. Centr.-Ztg., 1896, LXV,
97, 111, 123.
Hoffa, A. ber die Ausbung der Massage durch Laienhnde. Deutsche med. Woch., 1893,
XIX, 133.
Kosaya, K. [Anmerkungen ber die sogenannte Knochenmassage.] Gun Igaku Korai Zasshi,
Tokyo, 1899, 848-855.
Ising. ber centripetale Streichung. Bl. f. klin. Hydrother., 1891, I, no 8.

Judkins, E. H. Masso-therapeutics. Med. and Sc, Portland, J. V and VI. 1898 - 900,
Kercher, J. Massage. Journ. Amer. Med. Ass., 1897, XXVIII, 7781.
King, W. A. K. How to secure the most perfect massage of any part, cspecially of the deep
abdominal organs; the new and necessary means to the end. Journ. of electro-ther.,
New York, 1899, XVII, 313317.
Khner, A. Innere Massage. Prakt. Arzt, 1896, XXXVII, 265-270.
Neue Beitrge zur Massage. Balneol. Centralbl., 18923, III, 14.
Kmmerling. Winke zur Ausfhrung der Massage. Wien. med. Woch., 1897, XLVII, No. 17, 782.
von Leyden, E. und Goldscheider, A. Ueber kineto-therapeutische Bder. Ztschr. f. ditet. und
physik. Therap., 1898, I, 112116.
Le Marinel, F. Cours libre de massage Clinique, Brx., 1898, XII, 833; 1899, XIII, 17, 197, 232.
Martin, A. Massage and some of its uses. New Zeal. Med. Journ., 189091, IV, 326329.
Mary. Du massage et de son emploi dans certains traitements. Arch. med. beiges, 1898,
4 s, XII, 526.
Massy, A. Du rle de la massotherapic en Chirurgie. Journ. de med. de Bord., 189091,
XX, 570572.
Mervy. Effets physiologiques et therapeutiques du massage. Gaz. des Hop., 1890, 4 Mrz,
251-252.
Mesnard, R. Brosse masseuse et electro-masseuse de Lafoux-les-Bains. Cong. franc. de med..
Rapp., 1899, V, 958.
Mordhorst, C. ber Erfolge mit
Massage. Therap. Monatsh.. 1891, V, 277281.
electrischer
Moyer, R. E. Massage. Lehigh Valley Med. Mag., Easton, Pa., 1897, VIII, 6367.

Nagasc, S. Massage. Tokyo Med. Wohnschr., 1893, No. 787, 14.


Natvig, R. Massage kasuistik. Norsk Magazin f. Laegevid., 1893, IV R., VIII, 11781183.
Nonhebel, D. J. Medical massage. Brssel, 1893. 12. 11 s.
- 44 -
Patchen, 0. H. Mechanical massage; methods and
its effects. Dietet. Je Gaz., 1898, XIV
and Hyg.
271; 1899, XV, 6, 69.
Peters. Die Massagewirkung der Moorbder. Berl. Klin. Woch., 18dl, XVIII, 489 -491.
Post, S. E. Notes on pelvic and general massage. New York Med. Record, 1894, XLVI,
14 Juli, 45.
Prat und Miecarap. Du massage. Independ. med., Par., 1898, IV. 161.
Ranglaret, R. Contribution l'etude de ladouche massage d' Aix-les-Bains. Ann. d'hydrol. et
de climat. me"d., 1896, 2 s., I, 491517.
Reibmayr, A. ber den Wert der subjektiven Gefhle berhaupt, insbesondere aber in der
Hydrotherapie und Massage. Bltt. f. klin. Hydrother., 1892, II, No. 9, 165.
Remirez, E. AIcunas concideraciones relativas al massage. Arch. d. la Soc.estad clin de
la Habana (18924), 1895, VI, 152157.

Saquet. Superiorite du massage francais leger sur le massage violent de l'etranger Rev de
cinesie, 1899, I,209211.
Starr, L. Massage in pediatrics. Annais of Gynec. and Paed., Phil., 1890, III, 665, IV, 17,

Stein, T. Zur Technik der Massage. Wien. med. Wochenschr., 1894, XLIV, 747 -749; 802804.

Taylor, G. H. Massage; its principles, varieties, factors, and adaptations. New York Med. Journ.,
1891, LIV, 484487.
Auto-massage therapeutics of kneading or slow processes of massage. New York,
;

Med. Journ., 1891, LIV, 684689.


Vorstdter, ber Luftdruckmassage, Pneumo-Thertnomassage. Centralbl. f. innere Med.,
L.
XV, 593595.
1894,
Ward, J. Massage as a remedial agent. Rep. Prov. Alumnae Ass., Woman's M. Coli. Penn.,
Phila., 1895, 131136.
Weiss, M. Zur elektrischen Massage. Allg. Wien. med. Ztg., 1892, XXXVII, 501 502.
Zabludowski, J. [ber die Technik der Massage.] Gaz. lek., Warszawa, 1890, 2 S, X, 666 675.
Ziegelroth. Zwei Neuheiten auf dem Gebiete der Massage. Bl. f. klin. Hydrother.. 1895, V,
II, 224.

1900-1907.
Aiscorbe, C. S. La masoterapia; su historia y sus indicaciones. Cron. med., Lima, 1902,
XIX, 81, 99, 119, 219, 229.
Archambault, P. La pratique du massage. Rev. med., 1901, X, 8594.
Arnold, J. P. Some of the principles of manual therapy; its application by the physicians.
New York. Med. Journ., 1905, LXXXI, 941945.
Rev. valenc. de den. med., 1902, IV, 201 -207.
Aveno Lanuza, J. El masaje terapeutico.
Aplicaciones massaje.
clinicas del Rev. valenc. de cien. med., 1902, IV, 341; 361;
1903, V, 2, 33, 65, 97; 1904, VI, 130.

Baioff, A. [Die Massage in der populren Medizin.) Feldscher, St. Petersb., 1901, XI.
399401.
Ueber streichelnde Massageprozeduren. Wien. Med. Wochenschr., 1907, LVII,
Benderski, J.
1646.
Bergh, C. Specialisme og massage. Norsk Mag. f. Laegevid., 1900, 4 R., XV, 70108.

Brieger, L. Die Bedeutung der Wasser- und Massage-Behandlung. Hyg. Volksbl., Berl., 1903,

IV, 209, 221.

Bum, A. Deutsche Klinik, 1901-02, I, 409-438.


Massage.
Aphorismen ber Massage. Wien. med. Presse, 1906, XLVII, Nr. 7,
340350.
Hyg. usuelle, Paris, 1900, VI,
Charles. Le massage leger est superieur au massage violent.
122.
Dagron, A. Massotherapie, etc. Bull, med., 1901, XV, 553, 729, 761 1902, XVI, 215. ;

Massage des glandes. Rev. de cinesie, 1902, IV, 231-245. (Discussion, 1903,
V, 2-11).
comme
Nouvelle methode de massage employec comme agent
therapeutique et
Decref, H.
Compt. rend., Paris, 1900, sect. de
moyen de diagnostique. Cong. internat. de med.,
path. 502509.
int.,

Massage humide comme moyen de traitement et de diagnostique. I. Congr. internal,

de physiother., Liege, 1905.


- 45 -
and electricity versus osteopathy. Amer. pract. and news, 1904,
Englisch H Massage
XXXVIII, Sept., 521-523,
paresi, nelle atrofie, nel tumori c nelle neuralgie.
Fabiani B L'efficacio dell massaggio nelle
N. Scuola Med. Napol., 1900, XVI, 65.

Forestier Quelques reflexions sur le rle du


massage dans la therapeutique thermale. Ann.
d'hydrol et de climat. med, 1902, VII, 184 -187.
A. Die Massage unter der heissen Luftdouche. Deutsche Med. Woch., 1900, XXVI,
Frey
Therap. Beil. 12.
Massage unter der Heissluftdouche. Zentrlbl. f. phys. Therap., 1904 -05, I, 166 -172.

Fry, F. R. Brush massage. Journ. Nerv, and Ment. Dis., 1901, XXVIII, 2426.
Oarcia Fraguas, J. E. El masaje y los amasadores. Siglo med 1904, LI, 347350. ,

Gautier, E. Le massage therapeutique. Science franc, 1900, IX, 301.

Oulick, L. H. Gymnastic therapeutics. Phys. Training, 1902, I, art. I XIX.


Hofmeister T. Ueber ein neues Massageverfahren. Verhandl. der Gesellsch. Deutsch. Naturf.
u.Xerzte, 1902, Leipzig, 1903, II, Heft 2, 192-193.
Kempf E J. General massage with the inunction of cod liver oil. Med. Standard, 1903,
'XXVI, 169171.
Klapp, L. Ueber Luftmassage. Mnch. Med. Wochenschr, 1907, L1V, 1718
Kouindjy, P. Du massage empirique. Progres med., 1901, 3 S, XIII, 5455.
Laquerriere, A Qu'est-ce que l'electromecanotherapie ? Gaz. des hp., 1907, LXXX, 1155.
Ledent, R. Le massage dans la therapeutique moderne. Med. et hyg., 1907, V, 157 -160.

Marchais, M. Le massage dans la pratique courante. Presse Med., 1902, I, 78, 102, 186.

Massage et Torture. Cosmos, Paris. 1900, N. S, XLIII, 288.


Mathews, W. A. Mechanical Stimulation. Atlanta Journ. Ree. Med, 1907 -08, IX, 209 -215.
Mesnard, R. Le massage sous l'eau. Rev. de ein. et d'electrother, 1902, IV, 141143.
Moreau de Tours, A. Du massage. Journ. d' Hyg, 1900, XXV, 911.
Nikitine-Markoff. La femme dans le massage. Congr. internat. d. oeuvres et inst fem, 1900;
Paris 1902, IV, 316318.
Novk, T. Neco o maszi [Massage]. Zdravi o. Praze, 1902, VIII, 69 73.
0' Foliowell. Le massage Journ. d'hyg, 1900, XXV, 165, 173, 182, 189, 198.
Page, C E. Medicinal and non- medicinal remedies, with points on hydrotherapy, diet and
massage, in certain diseases attended with high temperature. Med. News, 1900, LXXVI,
26 May, 811-813.
Peters, 0. R. Massage. Montreal Med. Journ, 1902, XXXI, 460470.
Plana, J. F. Un Arch. de Ginec. y Pediat, Barcel, 1901, XIV, 476 -477.
exito del massaje.
Plebs. Di un pericolo del massagio Pedriatria, Napoli, 1903, 2 s, I, 791 794.
Preiss, 0. Massagebder. Ztschr. Therap, 1900, IV, 231234.
f. dit. u. physik.
Reich, M. A fejmassage mdszerei [Modes of massage of head]. Ditet. es physik. gygyitm,
46.
Budapest, 1903, no. 2,

v. Reyher. Beziehung der Massage zu den anderen physikalischen Heilmethoden. rztliche


Erfahrungen. Goldscheider und Jacob's Handb. d. phys. Ther, Teil Band II, Leip- I,

zig, 1901, 119142.


Ruyssen, A. Massage. Kneipp-Journ, Brx, 1900, IX, 193 194.
Sadolin, F. Massageteknik. Bibliotek f. Laeger, 1902, 8 R, III, 423430.
Schuster. Die Einreibungskur und Badekuren. Wien. med. Presse, 1900, XLI, 1741 1743,
17751778.
Shikase, H. [Regeln fr die Massage.] Chiugai Iji Shinpo, Tokio, 1903, 649 -657.
Sierakow. [L'utilite et danger du massage.] Zdrawie, Vidin, 1902, I, 14 -18.
le

Sneve, H. General massage. St. Paul. Med. Journ, 1901, III, 233237.
Sole y Forn, J. & Vendrell Soler, J. Generalidades sobre teenica del masaje. Rev de med
y. cirug, 1902, XVI, 705; 1903, XVII, 69, 597, 645.
Springthorpe, T. W. Massage-association. II Congr. internat. de physiother, Rome, 1907.
Tauer, R. Massage in modern therapy. Maryland Med. Journ, 1904, XLVII, 184186.
Abdominal massage, indications and technique. Maryland Med. Journ, 1905, XLVIU,
129 1 32.
46

Thiel, P. J. Deutsche Heil-Odung statt Schwedischer Heil-Massage. Zehn Heil-Briefe fr


Arzte, Heilbcfhssene (Masseure, Masseusen, Magnetopathen, Krankenpfleger) und
alle
Eltern. Elberfeld, 1903. 8. 84 s.
Tripels-Dentzkof, E. Efcctos fisiolgicos dcl masaje con su teenica operatoria. Siglo med.,
1904, LI, 878.
Uchermann. Specialisme og massage. Norsk mag. f. Laegevidcnsk., 1900, 4 R., XV, 188, 429.
Ulrich, V. Massage. Old Dominion Journ. med. surg., Richmond, 1905 -6, IV, 5562.
Urbnek. [Massage.] Carop. lek. cech. v. Praze, 1904, XLIII, 166, 193.
Valden, F. Sinn und Nutzen der Massage. rztl. Rund., 1907, XVII, 543.
Vanverts, J. Medecins et massage. Nord med., Lille, 1905, XI, 18.
Vendrell Soler, J. Cuidados preparatorios para la practica del masaje. Rev de med v cirue
5"
1903, XVII, 509514. '

Walter, M. J. The teenique of massage. Trained nurse, 1903, XXXI, 223, 276 1904, XXXII, 12.
;

Wullstein. Die Principien der Massage. Pfeiffcr's Taschenb. d. KrankcnpfL III Aufl, Wei-
mar, 1900, 133146.
Zabludowski, J. Zur Technik der Massage. Arch. f. klin. Chir., 1891, XLI, 305316. Auch
Goldscheider und Jakob's Handb. d. physikal. Therap., Leipzig, 1901, Teil I, Band 11,
16 118.

Ueber Schmiermittel fr Massagezwecke. Deutsche Krankenpfl.-Ztg., 1905, VIII.,


113116.
Anwendung und Technik der Massage. Ztschr. f. rztl. Fortbild., 1905, II, 438.
Ziegelroth. Die Massage in der rztlichen Praxis. Arch. f. phys.-ditet. Therap., 1902, IV,
11, 80, 128, 188, 219, 250.

3. Mechanischer Nervenreiz (inkl. Nervenvibrationen).


Campbell, H. Nerve Vibration. Brit. Med. Jurn., 1882, II, 30 Sept., 632.
Cederschjld, G. ber die schwedische Heilgymnastik mit besonderer Bercksichtigung der
mechanischen Nervenreize. Hannover, 1877. 8. 32 s.
ber die praktische Bedeutung der mechanischen Nervenreizung. Upsala lkarefren.
frhandl., 1880, XV, No. 3 und 4, 165.
Cornelius. Die Nervenmassage. Therap. Monatsh., 1905, XIX, 227235. Auch in Bull. off. de
la Soc. med. prat. de Paris, 1905.
Die Druck- oder Schmerzpunkte als Entstehungsursache der sogenannten funktionellen
Nervenerkrankungen, ihre Entstehung und Behandlung. Wien. Med. Wochenschr., 1904,
LIV, 7, 70, 114, 171.
Granville, M.
J. Nerve Vibration and excitation as agents in the treatment of functional
disorder and organic disease. London, 1883. 8. 128 s.

Nerve Vibration as a therapeutic agent. Laucet, 1882, I, 10 Juni, 949951, and II,

16 Sept., 465.
Kellgren, A. New movements in d. XI Congr. Med. internat., 1894.
the manual treatment. Att.
Roma, 1895, IV, chirurg Gym., 1894, 2024.
(etc.). Auch in Tid. i

Strensch, R. Vibrations and nerve vibrations without the medium of machines their technique ;

and therapeutic value in acute and chronic diseases. Journ. Advance. Therap., 1904,
XXII, 481489.
Tokaroff, L. Nervenvibrationen, eine neue manuelle Behandlungsmethode. Allg.Wien.Med.-Ztg.,
1888, 265, 557, 572. Auch in Eira, Stockholm, 1888, XII, 24.
Tokaroff, L. und Leopold. Nervenvibrationen, eine neue manuelle Behandlungs-Methode. Allg.
Wien. med. Ztg., 1887, No. 49 und 50. Auch in Eira, Stockholm, 1888, XII, 1.
Wide, A. Om nervtryckning. Nord. Med. Arch., 1887, XIX, No. 10.

4. Vibration (Erschtterung, Zitterung) mit Ausnahme der Nervenvibrationen.

Bis 1899.
Bogdn, A. [Zur Frage der Vibrations-Massage.] Gygyszat, Budapest, 1893, XXXV, 577579.
[Abstr. Pest Med.-chir. Presse, 1894, XXX, 7780.]
Boschetti, F. Deila tremolo-terapia ncH'uomo c negli animali. Conferenza, Parma, 1895. 8.
II Aufl., Parma, 1900. 8 9 .
47
zu den brigen
Buchheim P Die Bedeutung der Erschtterungen und das Verhltnis derselben
Handgriffen der Massage. Deutsche Zeitschr. f. Chir., 1892, XXXIV, 336-356.
Chouppe. Medecine vibratoire. Bull, med., 1892, oct 12, 1290.

G Sur les effets curatifs du mouvement vibratoire, et sur une machinc propre
Coriolis
faire des experiences ce sujet.
225232.
Rev. sciertt., Paris, 1899, 4 s., XII,
Considerations sur la medecine vibratoire; ses applications et sa tech-
Gilles de la Tourette.
nique. N. iconog. de la Saltpetricrc, 1892, V, 265- 275.

Jennings 0. et Boudet. Traitement de la douleur par les vibrations mexaniques. Prog. med.,
1881, Feb. 19. 149.

Kellgren, A. Massage vibratoire. Clin, franc., 1894.

Mengeaud. Therapeutique vibratoire depuis Charcot jusqu' nos jours. Rev. gen. de diu. et
de therap., 1899, XIII, 4-6.
Natvig, R. Om Vibrationsmassage. Norsk Mag. f. Laegevidensk., 1897, 4 R., XII, 1362-1370.
Patrick, H. T. Chicago Med. Recorder, 1894, VII, 236240.
Vibratory medicine.
Peterson, F. Vibratory therapeutics. Med. News, 1898, LXX1I, 141143.
Rood 0 N On contraction of the muscles induced by contact with bodies in Vibration.
mer. Journ. of Sc. and Arts, 1860, II s., XXIX, 449.
Saquet. De la trepidation mecanique locale ou Vibration; action physique et therapeutique;
experiences nouvelles. Assoc. franc. pour l'avance. d. sc, C.-r., 1898, Par., 1899,
XXVII, 210.
Taylor, G. H. Massage at rapid or vibratory rates. New York Med. Journ., 1892, LV, 371 -379.
Vigouroux, R. Les aesthesiogenes et la theorie des vibrations. Prog. med., 1880, VIII, Nr.
36, 729731.
Ward, B. F. Vibration as a hypnotic and anaesthetic. Journ. Missisippi. Med. Ass., 18991900,
III, 841846.
Wischnewetzky, L. Mechanical Vibration in the treatment of disease. New York Med. Ree,
1894, XLV, 13 Jan., 62.

19001907.

Achert, R. E. ber die instrumcntelle Vibrationsmassage mit Elektromotorbetrieb. Zeitschr.


f. ditet. u. physik. Ther., 1900, IV, 402408.
Adam, G. Medicinal Vibration. Pacific med. Journ., 1900, XLIII, 481 -490.
Bravetta, F. La vibroterapia. Massaggio, 1902, I, 4956.
II massagio vibratorio. Massaggio, 1904, 4 s., X, 357360.
Burch, J. H. Mechanical Vibration and Stimulation. Arch. Physiol. Therap., 1905, II, 1 6.

Fontana, M. Vibroterapia ed elettroterapia. Riv. internaz. di terap. fis., 1904, V, 166176.


Fller, H. M. Vibratory therapeutics. Amer. X Ray Journ., 1903, XIII, 325328.
Garcia Fraguas, J. E. La vibrotherapie et ses applications. I. Congr. internat. de physiother.,
Liege, 1905.
Guhnbail, H. La vibrotherapie. Therap. nouv., 1900, IV, 9 24.
Gunzburg, I. La vibrotherapie. Ann. Soc. de med. phys. d' Anvers, 1903 4, II, 2941.
Haenel, H. Zur Technik der Vibrationsmassage. Mnch, med. Woch., 1904, LI, 18311832.
Laquer, ber Vibrations-Behandlung. Phys.-med. Monatsh., 1905, I, 361364.
L.

Ledermann, R. Die Verwendung der Vibrationsmassage zur Ausfhrung von Schmierkuren.


Deutsche med. Woch., 1904, XXX, No. 42, 1539.
Lembke. ber Vibrationstherapie. Aerztl. Mitt. a. Baden, 1900, LIV, 221223.
Lichtenstein. Ein neues Verfahren zur Vibrationsmassage mittels des Trb'schen Elektro-
magneten. Deutsche med. Woch., 1905, XXXI, No. 48, 1932- -1933.
Maack, F. Vibrationstherapie. Arch. f. Liehttherap., 1900, I, 181, 215.
Machado, W. A sismotherapia. Brazil. med., Rio de Jan., 1902, XVI, 357359.
Mesnard, R. Da
Vibration effet
la ; physiologiques et applications therapeutiques. Rev. de
cinesie, 1903, V, 8292.
Moore, R. A few cases treated experimentally with vibrotherapy. Calif. Med. and Surg.
Reporter, 1905, I, 59.
- 48 -
Morse, F. H. Mechanical Vibration as a physical agent in the
trealment of disease. Journ
Advancc. Therap., 1903, XXI, 487490.
Mechanical vibration-therapy. Journ. Advance. Therap.,
1905 XXIII 336339

^m^^Cl^^t^t
Physiological (the) effects of rhythmical Vibration. [Edit.]
^^'-g-ethode
New
der Seekrankheit.

York Med. Journ., 1900, LXXI, 560;


Deutsche

Pilgrim, M. F. A
consideration of the scientific application of mechanical vibratory'
Stimulation
in the treatment of disease. Med. News, 1903, LXXX1I, 154
158.
Mechanical Vibration; its theory and application in the treatment of
disease Bost
Med. and Surg. Jour., 1903, CXLIX, 289-292.
Pratt, E. H. Vibratory treatment. North Amer. Journ. Homoeop.,
1905, LIII, 643 -650.
Sandzen, C. General vibratory massage. Detroit Med. Jour., 19045, IV, 360.
Schacht, E. ber manuelle vibratorische Behandlung. Balneol. Centr -Zte Nn
K '' 1902 11
48, No. 12, 4951.
'
46 '
'

Schauffler, W. G. Vibratory massage in general practice. Journ. Med. Soc. N. Jersey, 19045,
134 1 36.
Schmidt, W. Beitrag zur Erschtterungsmassage. Illustr. Monatsschr. d. rztl. Polytech., 1902,
XXIV, 50 52.
Schtze, C. ber Erschtterungsmassage. Deutsche med. Presse, 1905, IX, 19.
Vendrell Soler, J. Vibrador de Liedbeck applicaciones resultados. Rev. de med. y
;
v einig ;

1901, XV, 158169.


Vermeulen, Ch. Trepidation et Vibration. Journ. de med. de Par., 1907, 2 s., XIX, 411.
Wallian, S. S. Vibratory
Stimulation; its physiologic basis and therapeutic possibilities.
Dietet. and Hyg. Gaz., 1904, XV, 385389.
Way, 0. F. Vibratory treatment of disease. Journ. Minn. M. Ass., 1907, XXVII, 377379.
William, S. S. Mechanical Vibration in therapeutics. Med. Brief, 1905, XXXIII, 728730.
Witthauer, K. Weitere Mittheilungen ber Vibrationsmassage. Therap. Monatsh 1907
XXI, Feb., 7277.

5. Beschreibung von Apparaten zur Ausfhrung der Vibrationen.

Achert, R. E. Instrumente zur Vibrationsmassage. Deutsche med. Woch., 1900, XXVI, Ver.-Beil.,
No. 45.
Aman, V. Ny tramp-apparat tili Liedbecks vibrator. Tid. i Gym., 1897, XXIV, Heft 1, 503507.
Bereut Sur un appareil mecanique permettant la trepanation et le massage vibratoire. Compt.
rend. Acad. d. sc, Par.. 1904, CXXXVIII, 10681069.
Borishpolsky, E. R. Die vibratorische Behandlungs-Methode und die dabei gebruchlichen
Apparate. Therap. Westnik, 1898, No. 1.

Carlsson, 0. Le vibrateur "Carlsson's" Gaz. hebd. de med. et chir, 1900, XLVII, 923924.
Universal-vibrator. Tid. i Gym., 1896, XXIII, Heft 2, 456459.
Dana, C. L. Mechanical Vibration in the treatment of disease. Med. Record, 1893, XLIV,
25 Nov., 695.
Eulenburg, A. Neues Instrumentarium zur Anwendung der Vibrationsmassage. Deutsche
Med. Woch., 1900, XXVI, 165166.
Ein neuer Handapparat fr Vibrationsmassage. Zentralbl. f. Phys. Therap. u. Unfallh.,
1904, I, 140142.
Hllberg, K. V. Massagevibratorn. Tid. Gym., 1895, XXII, Heft 2, 257264 und Hygeia,
i

1895, LVII, No. 12, Sv. Lk.-Sllsk. Frh., 145.


Hansen, Hermelin und Weman. Gymnastisk handskakningsmaskin. Tid. i Gym., 1895, XXII,
Heft 2, 268271.
Jolly. Apparat zur Vibrationsmassage. Deutsche med. Woch., 1899, XXV, Ver.-Beil., 162.
Kaiser, E. Un nouveau vibrateur mecanique; le vibrateur acidc carbonique liquide du
Dr. Ed. Kaiser. Rev. de cinesie, 1904, VI, 42- 46.
Liedbeck, C. H. Adescription of the vibrator and directions for use. Stockholm, 1891. 8. 64 s.
Auch Schwedisch, 1891.
Natvig, R. Ein Handvibrator. Mon.-schr. f. orthop. Chir. u. physik. Heilmeth., 1901, I, No. 11.
- 45 -

Neuer (Ein) Vibrations-Massageapparat. Viberon. Med.-technol. Journ., 905, I, 194196. 1

Nordin, G. Trampinaskin tili Direktr C. H. Licdbeck's "Vibrator". Tid. ym., 1895, XXII, i

'Heft 2, 265 -267.

Nvbenr K. Vibrator. Tid. Gym., 1896, XXIII, Heft 2, 460 -461.


i

Tjder E. Om olika slag af vibratorer. Tid. Gym., 1899, XXVI, Heft 1, 817821.
i

Tremolo-terapia (La). Boschetti; relazione della ginnta dcl r. Instituto Veneto di science pel
conferimento del premio Balbi-Valier. Atti r. . . . . Inst. Veneto di sc., lett. ed arti,
1897 -8, 7 s., IX, Theil 2, 11321137.
Universal-Massage-Apparat, Tremolo. Aerztl. Polytechn., 1899, no 12.

Vibrationsmassage, neues Instrument dazu. Fabrik Reiniger, Gebbert & Schall in Erlangen. 1903.
Wschul, A. Neuer Apparat zur Vibrations-Oscillationstherapie. 1903. D. R. P. 145016.
Der Zentrifugal-Vibrator. Deutsche Praxis, 1902, XI, 19- -20.
Ziegelroth. ber einen kleinen Apparat zur Vibrationsmassage. Arch. f. phys.-dit. Ther.,
Berl., 1902, IV, 9293.

Auch viele Broschren etc. zur Beschreibung von einzelnen Apparaten.

6. Beschreibung von anderen heilgymnastischen Apparaten.


Siehe auch Zimmergymnatik.

Aman, V. Ny apparat ttfr medicinsk och motions-gymnastik. Tid. i Gymn., 1899, XXVI, Heft
2, 918 924.
Archambaud, P. medicaments du masseur. Rev. med., 1901, X, 183184.
Instruments et

Auerbach, S. lieber instrumentellc Bauchmassage. Therap. Monatsh., 1897, XI, 156 158.
Entgegnung (Apparate zur Bauchmassage.) Therap. Monatsh., 1897, XI, 323.
Bade, P. Ein einfacher Hilfsapparat zum Fixieren des Beckens bei heilgymnastischen Uebungen.
Ztschr. f. orthop. Chir., 1904, XII, 798800.
Bahr, F. ber Hand- und Fingergelenkpendel. Deutsche med. Woch., XXVII, No. 35,
598599.
Beuttner, 0. Une nouvelle table pour diagnostic et massage gynecologique dans la position
decline. Revue med. de la Suisse Rom., 1903, XXIII, April 20, 245248.
Bidou, G. Utilisation d'une nouvelle serie d'appareils mecanotherapiques invente par l'auteur,
pour le traitement des affections orthopediques et des accidents du travail. II. Congr.
internat. de physiother., Rome, 1907.
Bum, A. Ein einfacher transportabler Apparat fr Widerstandsgymnastik. Wien. Med. Presse,
XXXVII, 13761377.
1896,
Clostermeyer. Ein neuer Massage- und Gymnastik-Apparat. Arch. f. physik-dit. Therap.,
1900,6467.II,

Colombo, C. n nuovo apparecchio per il trattamento delle anchilose del gonito. Boll, de R.
Accad. med. di Roma, 1899, XXIV, fasc. IV.
Conti, A. Massaggio meccanico del ventre. Soc. med-chir. di Bologna, 1907,. VII, 65 105.
Eisenmenger, R. Ein neuer Respirationsapparat. Pest, med.-chir. Presse, 1904, XL. 621 625.
Eulenburg, A. Apparate fr Thermomassage und locale Hitzapplication. Deutsch, med. Woch.,
1899, XXV, Ther.-Beil., Nr. 6, 4344.
Ein vereinfachter Apparat zur Bewegungstherapie. Deutsche med. Woch., 1899, XXV,
Ther.-Beil., 56.
Neue Apparate zur Bewegungstherapie. Deutsche med. Woch., 1901, XXVII, Nr. 22,
363364.
Falk, D. ber neue heizbare Massagcapparate, die auch zugleich die Anwendung der F-lek-
tricitt gestatten. Therap. Monatsh., 1898, XII, 386388.
Flashar. Apparate zur Massage. Centrlbl. f. Chir., 1886, Nr. 43, 745747.
Flatau, G. ber einen neuen Gymnastikapparat und seine Verwendbarkeit bei Behandlung
von Nervenleiden. Med. Klin., 1905, I, 682.
Funke, R. Ein neuer Universalarbeitsstellcr Dynamostat. Prag. med. Woch., 1898, Nr. 1 5-

Bewegungsformen und Apparatgymnastik. (mit Ausschluss der schwedischen Heil-


gymnastik). Goldscheider und Jakobs Handb. d. phys. Ther., Teil I, Band II, Leipzig,
1901, 261-305.
4
50
(irounauer, L. L'arthromoteur et les suitcs d'accidcnts. Rev. med. de la Suissc rom., 1905
XXV, 632 637.
Haid. Professor Angstrms patenterade apparater for selvmassage. Norsk. mag. Laegev.,
s f.
b .

1882, 3 R., XII, Nr. 12, Forh., 175.


Heikel, V. Palstron. Herngymnastik. Helsingfors, 1891. 8. 30 s.

Holmgren, ber Prof. C. A. Angstrms Apparate zur Selbstmassage. Upsala lkarefr.


F.
frhandl., 1881-82, XVII, 7 und 8, 501-512.
Johansen, C. J. ber einen neuen Bauchmassageapparat. Zeitschr. f. phys u dit Ther
X, 1906, Juli, Heft 4, 255256.
To massage apparater. Hosp. Tid., 1907, IV R., XV, 717724.
Jourdan, A. Ein neuer Thermophor-Massage-Apparat "Triplex". Aerztl Polvtech 1904
3
XXVI, 49.
Kahn, A. Massirapparat. Centralbl. f. chir. u. orthop. Mech., 1889, V, 4.

Kemp, R. C. A massage roller for the application of heat or cold combined with electricitv
Med. News, 1901, LXXIX, 371372.
Krukenberg, H. Ein neues System von Bewegungsapparaten. II. Congr. internat. de physiother.
Rome, 1907.
Kupferschmied, A. ber einen Apparat f. Coordinationsbungen der Finger und Hnde, der
"Cheiropdion". Aerzt. Polytech., XX, 1898, Nr. 4.

Lindstrm, S. En ny medicinsk mbel. [bdd for massage, gymnastik, smrre operationer.]


Hygeia, LVI, 1894, Nr. 4, 365.
Lossen, H. ber einige neue heilgymnastische Apparate. Arch. f. Orthop., Mech. u. Unfallch.,
1904, II, 5157.

Mazzuchelli, L. Gli apparati del dott. Zander per la ginnastica medico-meccanica. Arch. di
ortop., 1888, V, 6582.
MirtI, K. ber pneumatische Massage. Mittl. d. Verein d. rzte von Steiermark, 1906, Nr. 5
M ueller, G. Ein neuer Universal- Widerstandsapparat. Allg. med. Centr.-Ztg., LXVII, 1898.
Ein neuer Freiturnapparat, Autogymnast. Monatsschr. f. orthop Chir., 1905, V, 41 43.

Der Autogymnast im Dienste der Krankenpflege. Zeit. f. Krankenpfl., 1905, XXVII,


243245.
Nebel, H. Pendelapparat fr Hand- und Fugelenke. rztl. Polytech., 1897, XIX, no 7.
Niedieck, W. Dr. Niedieck's Turnapparat fr sanitre Zwecke. Illustr. Monatsschr. d. rztl.
Polytech., 1895, XVII, 97100.
Oetker, K. eber instrumentelle Bauchmassage. Deutsche med. Woch., 1896, XXII, 420421.
Pietrzikowski, Ed. Der Arm- und Bruststrker Patent Largiarder und seine Verwendung in

der orthopdischen Gymnastik. Prag. med. Woch., 1893, XVIII, Nr. 27, 325326.
Reinecke, K. Untersuchungs- und Massage-Sopha, gleichzeitig verstellbar als Untersuchungs-
tisch ;
resp. Untersuchungsstuhl. Therap. Monatsh., 1896, X, no 11, 605608.
Riehe, A. Quelques nouveaux appareils pour la reeducation des mouvements des membres
inferieurs. Bull. gen. de ther., 1902, CXLIII, Jan. 8, 16.

Rose, A. Die Bauchmassage mittelst Kanonenkugel. New-Yorker Med. Mon.-Schr., 1893, V,


no I, 500.
Sahli, H. Ueber die Massage des Unterleibs mittelst Eisenkugeln. Correspndzbl. f. Schweiz.
Arzte, 1887, XVII, 581583.
Salaghi, S. S. Cura meccanica in varie malattie mediante un nuovo apparechio. Applicazione
clinica degli studi schematici sul circtilo sanguigno. Bull. d. sc. med. di Bologna,

1890, VII S., I, 503508.


Vereinfachtes Gert fr manuelle Heilgymnastik. Ztschr. f. dit. u. physik. Ther., 1901,
V, 471475.
Schmidt. Ein Apparat fr combinierte aktive Arm- und Beinbewegung von O. Graf und F.
Vogler. Mon.-Schr. f. Unfallhlh., 1901, VIII, no 15, 133.
Schnyder, H. Der transportable pneumatische Apparat und die Lungengymnastik mittelst
Stockturnen, etc. Correspndnzbl. f. Schweiz. rzte, 1878, VIII, no. 22, 674677.
Schreber, D. G. M. Das Pangymnastikon. (II Teil der rztlichen Zimmer-Gymnastik). Leipzig,
I Aufl., 1862; II Aufl., 1875. 8. 122s.
Schultze, F. Neues auf dem Gebiete der Medicomcchanik und Orthopdie mit Demonstration
- 51
Vcrhandl. Gesellsch. Deutsch. Naturf. rzte, 1898,
neu construierter Apparate. d. u,

LXX, 131 133.

de Seieneux R. Une novelle table pour examens, massage, et Operations gynecologiques.


Rev.'med. de la suisse rom., 1897, XVII, April, 302 307.

Thilo, 0.Apparate fr Fingergymnastik. Deutsch, med. Woch., 1895, XXI, no 16, 258260.
Vermeulen Ch. Description et emploi d'un lit (banc) de massage avec piece intermedire
mobile. Gaz. med. de Paris, 1903, XII S., III, 77, 85.
Vulpius, 0. Ein neuer Bewegungsapparat. Mnch, med. Woch., 1902, XLIX, 1460 1461.
Wallot. Apparate zur Bauchmassage. Therap. Monatsh., 1897, XI, no 5, 267268.
Weil, R. Der Restaurator, elastischer Kraft- und Muskelstrker fr Zimmergymnastiker. Berlin,
1881. 8. 46 s.
Zander, G. Die Apparate fr mechanische gymnastische Behandlung und deren Anwendung.
Stockholm, 1886. 72 s. Auch Karlsruhe, 1893. 44 s.
Zanuso, F. Una aggiunta a due noti apparecchi di meccanoterapia. Riv. interna/, di ter.
Bs., 1905, VI, 1 4.

7. Atmungsbungen.

Campbell, H. Three lectures on respiratory exercises and pulmonary physics. 1903. 8. 69 s.


Carles, J. Sur le traitement de quelqes affections par la gymnastique respiratoire. Gaz. hebd.
d. sc. med. de Bordeaux, 1905, XXVI, 295.
Dain, A. Gymnastique respiratoire ; eure climatique et de marche cn terrains varies Biarritz.
Bull. mens. Biarritz-Assoc, 1900, V, 2934.
Gommaerts, F. La gymnastique respiratoire. Ann. Soc. de med. de Gand, 1901, LXXXIV, 269 286.
L'education et la reeducation des fonetions pulmonaires par les mouvements gymnastiques.
II Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
Guermonprez, F. Gymnastique respiratoire pendant les mouvements. Journ. d. sc. med. de
Lille, 1907, I, 409, 433.
Holtmann. ber Atemgymnastik und ihre Verwerthung. Therap. Monats., 1902, XVI, Okt.,
513--516.
Landmann, S. ber freiwilliges tiefes Atmen. Hygeia, Stockholm, 1897 -1898, XI, 289303.
Lewandowski. Therapeutische Bedeutung der Athemgymnastik. II Congr. internat. de physiother.,
Rome, 1907.
Natier, M. Du mode respiratoire pendant la gymnastique. Revue d' Obst., 1892, V, Fevr., s. 48.
Piorry. Influence des respirations profondes et accelerees sur les maladies du coeur, du foie,
des poumons, etc. Gaz. des hp., 1858, X, 522 524.
Taylor, H. L. On the therapeutic value of systematic passive respiratory movements. New
York Med. Ree, 1889, XXXV, 4 Mai, 480483.
Taylor, J. M. Respiratory education in the treatment of hing and heart disorders. New York
Med. Journ., 1904, LXXX, 681684,
Tempini, G. Deila ginnastica del respiro. Gazz. med. ital. Lomb., 1880, VIII s., Band II,

no. 26, 27, 28.


Tobold. Zur Lungengymnastik. Deutsche Klinik, 1875, XXVI, no. 11, 8182.
Vuillemin, Ch. Classification physiologique et rationelle de la gymnastique. Gymnastique
respiratoire. Rev. de ein. et d'electrother., 1900, II, 51 58. [Diskussion 63 64].
Wildiers. (Gymnastique respiratoire.) Ann. Soc. de med. phys. d'Anvers, 19034, II, (Discussion)
5154.

8. Muskelklopfung. Tapotement.

Klemm, C. Die Muskelklopfung, eine aktive und passive Zimmergymnastik fr Kranke und
Gesunde. Berlin, 1875. 65 s. III Aufl., 1878. 8. 66 s.
Levi, M. R. Deila flagellazione , relazione di un caso pratico e considerazioni storiche e
mediche. Venezia, 1877. 8. 66 s. (auch Gior. veneto di sc. med., 1876, XXV.)
Schlegel, E. Erschtterungsschlge, ein neues Hilfsmittel der mechanischen Therapie. Allij.
med. Centr.-Ztg., 1885, LIV, 625.
Sturge, W. K. Klemm on muscle beating. Lond. med. Ree, 1878, VI, 290.

4*
52
9. Zimmergymnastik.
Eulenburg, A. Ein Apparat
Zimmergymnastik. Deutsch, med. Woch., 1897, XXIII, np. 19, 301.
fr

Neues zur Haus- und Zimmergymnastik. Illust. Monatsschr. d. rz. Polytech., 1898,
XX, 52 -54.
Fiedler, R.^Zimmcrturnapparat. Med. Woche, 1903, ho. 25, 289.
Hartelius, T.J. Gymnastik hemmet. Svenska Gym.-Fr. Tidskr., 1865, lieft
i
67 -80.
1,

Sadolin, F. Den gymnastiske Hjemmebehandling of holdningsfeil. Ugeskr. f. Laeger, 1905,


5. R., XII, 1015-1021.

10. Status der Heilgymnastik in einzelnen europischen Lndern.


Baart de la Faille, J. M. Enrichtingen voor mechanotherapie in Nederland. Nederl Tijdschr
voor Geneesk., 1899, II R., XXXV, Suppl., blz. 27.
Berend, H. W. ber den Stand der Heilgymnastik in Paris, etc. N cues Jahrb. f. d. Turn-
kunst, 1856, 225228. Auch Oesterr. Zeitschr. f. Kinderkr., 1856, Aug.
II,

Chlumsky, U. Einige Bemerkungen zur Frage der medico-mechanischen Behandlung in Oester-


Beschreibung eines neuen Apparates. Wien. Klin. Rund., 1907, XXI, 361363.
reich, nebst
Friedrich, E. Die Heilgymnastik in Schweden und Norwegen. Nach eigener Anschauung fr
Aerzte und Turnlehrer dargestellt. Dresden, 1855. 8. 49 s.
Hartelius, T. J. Bref frn Utlandet. Stockholm, 1860. 8. 67 s.
Kort framstllning om svensk gymnastik i Ryssland. Stockholm, 1871. 8. 23 s.

Hartwell, E. M. Mechanotherapy in Sweden and Germany. Maryland Med. Journ., 1889 1890,
XXII, 441, 501.
Hatschek, R. Einiges zur Heilgymnastik in Stockholm. Balneol. Centralbl., 18901891, I,

405412.
Lagrange, La gymnastique a Stockholm. Rev. des deux mondes, Paris, 1891, CIV, 796 835.
F.
Mller, Die Einrichtung einiger medicomechanischen Institute in Deutschland. Wien. Med.
F.
Woch., 1897, XLVII, No. 16, 734-735.
Natvig, R. Den manuelle sygegymnastikens stilling i Sverige og Danmark. Tidskr. f. d. norske.
Laegefor., 1892, XII, 273280.
Den manuelle sygegymnastikens stilling her hjemme. Tidskr.- f. d. norske Laegefor.,
1897, XVII, 4147.
Norstrra, G. Sur la gymnastique de M. Zander de Stockholm. Compt. rend. Acad. Sc. Paris,
1897, LXXXIX, 691693.
Regnier, P. La gymnastique medicale en Suede. Arch. clin. de Bordeaux, 1895, IV, 137 144.
Saqnet. medicale en Scandinavie au point de vue de la gymnastique curative
Un voyage
suedoise,avec quelques reflexions sur l'hygiene de ces pays. Gaz. Med. de Nantes,
18951896, XIV, 14.
Ziegelroth. Massage (Die) im Kaukasus. Arch. f. phys.-ditet. Therap., 1903, V, 222230.

11. Status der Heilgymnastik ausserhalb Europa.

Condict, A. B. Massage York Journ. Gynaec. and Obst., 1892, II, 834836.
as used in India. New
Dudgeon, J. Kung-fu or medical gymnastics. Journ. Peking Orient. Soc, Tientsin, 1895, III,
341575.
Ferenczy, M. Zur Heilgymnastik der Chinesen. Deutsche Med. Woch., XXIV, 1898, 26 Mai,
337338.
Fugikawa, Y. Die Massage in Japan im Anschluss mit der Geschichte der Massage.
Centralbl. f. d. Grenzgeb. d. Med. u. Chir., 1899, II, 601, 651.
Oymnastique (La) Medicale chez les chinois. Med. mod., 1898, IX, 536.
lets over de Massage in somnige straken der Padangsche bovenlanden. Tijdschr. v. Inland.
Geneesk., Batavia, 1893, I, 8991.
Ledere. Une mission medicale en Kabylie. Paris, 1846.

Lehmann, C. F. Eine assyrische Darstellung der Massage. Vcrhandl. d. Berl. Gesellsch. f.

Anthrop., 1896, 585.


Macgowan, D. J. On the movement eure in China. Shanghai, 1885. 4. 12 s. Auch China
Imp. Customs; Med. Rcp., 1885, No. 29, 42-^52.
53 -
Michaut. Le massage du Japan; Bull. gen. de ther., 1893, CXXIV, No. 16, Avril 30, 374378.
M n. Massage Japan. Eira, 1877, I, 254258.
i

Posse B N The growth of medical gymnastics in New England. Atlantic Med. Weckly,
1895, III, 385-387.
'

Wood, H. C. Notes on massage in Japan. Philad. Med. Journ., 1900, VI, 877 -878.

12. Unterricht der Heilgymnastik.

Archambaud, P. Des qualites d'un bon masseur. Rev. Med., 1901, X, 167 168.
Blich Holst, H. Om undervisning i massage og sygegymnastik. Tidskr. d. Norskc Laegefor.,
f.

1903, XXIII, 743 - 748.


Dolega, M. ber Mechanotherapie und ihre Bercksichtigung im klinischen Unterricht. Berl.
Klin. Woch., 1895, XXXII, No. 8, 177178.
Eijkmann, P. H. En leerstoel in de physische Therapie. Nederl. Tijdschr. v. eneesk., 1904,
2 R., XL, d. 1, 704707.
Esmarch. Aerztliche Massage oder staatlich geprfte Gymnastin? Aerztl. Vereinsbl. f. Deutschi.,
Leipzig, 1901, XXX, 5758.
Fliesburg, 0. A. A plea for instruetion in massage and kineto-therapeutics (so called Swedish
movements) in the curriculum of our medical Colleges. St. Paul Med. Journ., 1902,
IV, 465470.
Haglund, P. und Trngren, L. M. Reformtankar om den gymnastiska undervisningen, m. m.
Tid. i gym., 1907, 543557.
XXXIV, heft 3,
Menschen. S. E. Nagra ord om sjukgymnastiken ssom undervisningsmne fr Ikare och
dess frhllande fill kliniken. Upsala lrarefr. Frh., 1885, XX, 134 145.
Kvinnliga gymnasters utbildning. Tid. i gym., 1903, XXX, heft 1/2, 445504.
Lavarenne, E. de. L'enseignement du massage. Presse med., 1901, I S., 106 107.
Milo, J. G. Uitgaande van het feit dat kinesitherapie (heilgyrrinastiek en massage) is geneeskunst,
in hoeverre is het dan aan medisch onbevoegden Heilgymnasten, en masseurs geoorlovfd,
deze behandelingswijze toe te passen? Tijschr. v. phys. therap. en hyg., 1904, V,
157165.
de Niet, D. De noodzokelijheid van het ondervijs in de physische thefapie. Tijdschr. v. phys.
therap. en hyg., 1903, 210224.
Schtz, G. Medico-mechanische Institute. Zw eck und Bedeutung fr die Berufsgenossenschaften.
Kompass (Organ der Knappschaft-Berufsgenossenschaft fr das Deutsche Reich)
1890. No. 10.

Taylor, J. Med. Journ., 1900, V, 81.


M. Instruction in massage. Phila.
Timmer, H. Examina voor Heilgymnastik en Massage [Rap.] Nederl. Tijdschr. v. Genccsk.,
1898, II R., XXXIV, d. I, 839 -858.
Wenchebach, K. F. De physische therapie in het geneeskundig onderwijs. Nederl. Weckbl.
1904, I, 533.
Winternitz, W. Wie sollen die physikalischen Heilmethoden an der Universitt gelehrt werden ?
Bl. f. klin. Hydroth., 1905, XV, 181183.
Zabludowski, J. Der Massagenunterricht an der Universitt Berlin. Ztsch. f. ditet. und physik.
Ther., 1905, IX, No. 9, 505- -511.

13. Ausbung der Massage durch Blinde.


Aveugles (Les) masseurs en Extreme-Orient. Chron. med., 1904, XI, 545548.
Bennett, A. G. Massage as an occupation for the blind. Phila. med. Journ., 1898, I,426429.
Eggebrecht, E. ber die Verwendung Blinder in der Massage. Ztschr. f. ditet. und physik.
Therap., 1901, V, 119130.
Massage-Ausbung durch Blinde. Med. Reform, 1905, XIII, 225 --228.
Matignon, J. De l'emploi des aveugles comme masseurs. J. de med. de Bordeaux 1903
XXXIII, No. 47, 22 Nov., 755756.
Potter, N. B. The employment of the blind for massage. Boston Med. and Sure Journ 1905
*
CLII, 485-489.
Segerstedt. Les masseurs aveugles. Cong. internat. p. l'amelior. d. aveugles, Par., 1900, 245247.
Zabludowski, J. [Die Anwendung der Blinden fr Masseure.] Vrach, 1902 I- Scalpel Liepe
19012, L1V, 250, 264 und andere Zeitschriften,
54
14. Diagnostische Bewegungen.
Bum, Mechanodiagnostik. Wien. med. Presse, 1891, XXXII, No. 40, 1493 -149R.
A.

Dagron. A. Fracture de la grosse tuberosite de V humerus droit; du rle du massage


comme
moyen de diagnostic. Gaz. hebd., 1900, XLVII, No. 24, 280- 282.
Jessen, Fr. ber diagnostische Massage. Ztschr. f. prakt. Aerzte, 1899, VIII, 169- 171.
Kelly, H. A. Bimanual vibratory palpation. Journ". of the Amer. Med. Assoc., 1907, XLVIII,

15. Terminologie. Klassifikation.


Colombo, C. Proposition d'une Classification rationelle des manoevres
mechanotherapiques Journ
de physiother, 1906, No. 39, 5 Mrz: auch in mehreren anderen Journalen.
Ekelf, A. Om terminologien och dess betydelse fr gymnastiken. Tid. Gytn., 1901 XXVIII i.
'

Heft 1/2, 200212.


Rothstein, Hg. Zur heilgymnastischen Terminologie. Athen, f. rat. Gym., 1854, II, 5076.
Stherberg, H. Anmrkningar vid gymnastikens terminologi. Stockholm, 1853. 8 U . 28 s.

Staffel, F. Die Massageseuche. Deutsche Med.-Ztg., 1897, XVIII, 711, 721, 731.

16. Missbrauch und Kurpfuscherei. Gerichtliches.


Astounding revelations concerning supposed massage houses, or pandemoniums of vice, frequented
by both sexes; being a complete expose of the ways of professed masseurs and
masseuses. Action by the home secretary. London (1898). 8.
Budde, V. Massrer och kvaksalvere. Ugeskr. f. Laeger, 1887, 4 R., XVII, 712.
Bull, E. Om gynaekologisk kvaksalveri. Norsk. Mag. f. Lgevid., 1878, III R., VIII, Fr-
handl., 201203.
Bum, A. Der Unterricht und das Kurpfuschertum in der Physiotherapie in Oesterreich. I Con-
gress f. Physioth., 1905.
Das Masseusen-Unwesen in Berlin. Berlin, 1900. 8 U 12 s.
Castor und Pollux. .

Dagron, A. Le massage et la massotherapie; les frictions aux masseurs, la massotherapie aux


medecins, Cong. internat. de med. p'rofess, [etc.] Compt. rend., Paris, 1900, 264 276.
De la necessite de s'opposer l'exercice illegal du massage et de la gymnastique
medicale. Rev. de cinesie et d'electrother, 1902, IV, 54 68.
Diskussion angende frgan om ndring af gllanda stadga fr sjukgymnasters verksamhet. Hygeia,
1896, LVIII, 12; Sv. lkaresllsk. frh., 143, 168, 180.
Hnerfauth, 0. Wer ist zur Ausbung der Massage berechtigt? Deutsche Med. Ztg., 1893,
'
XIV, 731.
Jacobsson, E. Begreppen sjukgymnastik och massage i frhllande tili hvarandra. Tid. i Gymn.,
1904, Heft 1/2, 603-625.
.

Kjr. Massrer som kvaksalvere. Ugeskr. f. Laeger, 1887, IV R., XV, 601603, 654655.
Levin, A. Om den medicinska gymnastikens stllning. Tid. i Gymn, 213220.
1895, XXII, Heft 2,
Lievre, A. Massage et masseurs. Paris, 1905. 12. 138 s.

Lorenzen, P, Clod Hansen, A. und Brndstedt, Chr. Betnkning angaaende massrers og gym-
nasters virksomhed. Ugeskr. f. Laeger, 1898, R, V, 1177 -1182. V
Madsen, E. und von Budde. Massrer som kvaksalvere. Ugesk. f. Laeger, 1887, IV R, XV,
632633.
Le Marinel, F. De la reglementation du massage et de la gymnastique medicale. Clinique,
Brx, 1900, XIV, 673, 689, 693.
Le Menant de Chesnais. La petition des masseurs et des magnetiseurs la chambre des de-
putes. Rev. de l'hypnot. et psychol. physiol, 190203, XVII, 22.
0m ndring af gllande stadga fr sjukgymnasters verksamhet. Tidskr. i Gymn, 1897, XXIV, Heft
2, 567 621.
Pagliani, L. Dell esereizio abusivo del massagio medico. Atti d. Congr. naz. d'idrol. e
climat, Parma, 1898, V, 114- 119.
Panum, P. Nogle ord om Massage-kvaksalvcri. Ugeskr. f. Laeger, 1891, IVR, XXIV, 198200.
Reibmayr, A. Die Geschichte der Laienmassage. Wien. med. Wochenschr, 1895, XLV, No. 24,
s. 1082.
55 -
Salomon L Apropos dela petition des masseurs et magnetiseurs. Rev. de I'hypnot. et

psycho!, physiol., 1901-02, XVI, 314-317.


Scandals (The) of Massage. Brit. Med. Journ., 1894, 11, 1003, 1069, 1140, 1199.

Schneider P. J. Die Gymnastik, medicinisch-polizeilich beleuchtet. Annal. d. Staatsarzneik.,


1844, VII, Heft 1, 548.
Wolter C. Wie ist der Stand der Masseure und Masseurinnen zu heben ? Deutsche Krankenpfl.-
Ztg., 1904, VII, 261263.

17. Berichte ber die Fortschritte der Heilgymnastik. Sammelreferate.

Berger, W. ber Massage; nach neueren Mitteilungen bearbeitet. Schmidfs Jahrbcher,


1875, CLXVI, 158168.
Borishpolski, E. S. [bersicht der Arbeiten ber die Vibrationstherapie.] Obozr. psichiat.,

1897, II, 891899; siehe St. Peters. Med. Woch., 1898, Lit.-Beil. 24.
Bum, A. Die Fortschritte der Mechanotherapie in neuester Zeit. Mon.-Schr. f. Unfallhkde.,
1899, VI, No. 2, s. 47.
Colombo C. I progressi della terapia fisica neH'ultimo decennio. Riv. internaz. di terap.
fis., 1905, VI, 7178.
Eisenmann, G. Bericht ber die Leistungen in der schwedischen Heilgymnastik. Cannstatt's
Jahresber., 1851 1853.
Eulenburg, M. Bericht ber die Leistungen in der Heilgymnastik. Cannstatt's Jahresber.,
18561864.
Kloss, M. Zur Bcherkunde der Leibesbungen. Neue Jahrb. f. d. Turnkunst, 1856, II, 357 363.

Kormann, E. Bericht ber die Leistungen auf dem Gebiete der Heilgymnastik und Orthopdie in
den Jahren 18651875. Schmidfs Jahrb., 1876, CLXX, 281290.
Bericht ber die Leistungen auf dem Gebiete der Heilgymnastik und Orthopdie in
Jahren 18651877. Schmidfs Jahrb., 1878, CLXXIX, 201207, 265300; CLXXX,
6584.
Kritik ber die sogenannte schwedische Heilgymnastik in ihrer pedriatrischen Leistung. (Eine
Kritik der Schriften von Neumann, Berend und Eulenburg.) Journ. f. Kinderkr., 1854,
XXII, Mrz, April, 209244.
Kritik ber die Schriften von Melicher, Flemming und Neumann ber die Schwedische Heil-
gymnastik. Journ. f. Kinderkr., 1854, XXIII. Juli-August. 7694.
Lasegue, C. De la gymnastique medicale. Arch. gen. de med., 1855, I, 347 353.
Richter, H. Bericht ber
E. die neuere Heilgymnastik. Schmidfs Jahrb., 1854, LXXXII,
241264, 1858, XCII, 89134.
Riedinger, J. Bericht ber die im Jahre 1905 erschienenen Arbeiten aus dem Gebiet der
Heilgymnastik und Massage. Arch. f. Orthop. Mechanoth. und Unf.-Chir., 1906, V,
Heft 4.

Schildbach, H. Bericht ber die neuere Heilgymnastik und Orthopdie.


C. Schmidfs Jahr-
bcher, 1875, CXXVII, 232276.
Smegi, J. Mechano-therapeutische Publikationen mit besonderer Rcksicht auf die Zander'schc
Heilgymnastik. Ungar. Med. Presse, 1899, III, No. 1720; 397, 423, 450,478.
Wide, A. Om sjukgymnastikens utveckling och utofning nufrtiden. Frh. vid Allm. Sv.
Lk.-mtet, 1887; 1888, 103110 [Disk. 110116].

18. Berichte ber Kongresse. Jahresberichte von heilgymnastischen Anstalten.

Aall, Den mekaniske gymnastik efter Dr. Heiligenthals bog: Die Anstalt fr mechanische
L.
Heilgymnastik in Baden-Baden. Oversat og omarbetet af Aall. Kristiania, 1885. 8. 71 s.
Akermann. [Gym. Orth. Inst, zu Stockholm] Bericht 18271840. Svensk Lk.-Slls. Arb., 1841,
84110.
Alexander, W. Bericht ber den 1 internationalen Kongress fr Physikotherapie in Lttich
am 12. 15. Aug. 1905. Ztschr. f. physik. und dit, Therap., 1906, IX, 517521,
v '
577584, 641644. '
- 56 -
B. Ospedale magglore di s. Giovanni Battista c dclla citt di Torino; l'ambulatorio kinesi-
terapico rtel 1" quadrennio cid sito funzionamento (1901
-04). Massagio, 1905, IV, 17 24.
Berend. H. W. Berichte ber das gymnastisch-orthopdische Institut in Berlin. Berlin, 1842
bis 1X70. VI Bericht, 1852, mit Namen: Die Heilgymnastik mit besonderer Rcksicht
auf das schwedische Ling'sche System."
Blache. Uber die von Herrn Guersant und den anderen rzten am Hop. der kranken Kinder
zu Paris veranstaltete Heilgymnastik. (Nach einer brieflichen Mitteilung) Journ f
Kinderkrankh., 1851, XVII, 229 -232.
Bhm, M. Report of the medico-mechanical department of the Massachusetts General
Hospital. Boston med. and surg. Journ., 1905, CLIII, 1922.
Boyer, R. Le massagc et la clinique gynecologique de l'universite de Moscou Ann de
gynec. et obst., 1891, XXXV, 209213.
Branting, L. G. Skrifna bchandlingar 1828- 1845. (Manuskript) der Bibliothek
In des gym-
nastischen Centraiinstitutes zu Stockholm.
Ett band inehllande s. k. friskbehandlingar. (Manuskript) Ibidem.
rsrapport, 1861. Stuckholm, 1863. 8. 55 s.

Bhring, J. J. Jahresbericht in seine Die seitliche Rckgratverkrmmung, Berlin, 1851.


Bullerdieck, E. Erste verslag omtrent de inrigtning voor geneeskundige gymnastik te Rotter-
dam. Rotterdam, 1863. <S U 69 s. .

Cederskjld. Orthopedien och gymnastiska-orthopediska institutet bedmda af svenska lkre-


saskapet. Protokoll Sv. Lak-Slls. mtet 11 Aug., 1863.
Gongress der Gymnastik Direktoren. Siehe unter G.
Congres internationale de Physiotherapie. I, 1905, Liege. Siehe Alexander und mehrere Ztschr.
II, 1907, Rome. Siehe mehrere Ztschr. Auch comptes rendues.
Courtault, A. Les accidents du travail l'institut de mecanotherapie de Toulouse. Med d.
accid. du travail, 1904, II, 175184.

Drachmaun, A. 0. och Schjdte. Beredning om institutet fr medicinsk og orthopaedisk Gymnastik.


1866.
Eichmann. ber Heilgymnastik und gymnastische Orthopdie in spezieller Beziehung zu dem
gymnastisch-orthopdischen Institute des Sanittsrathes Dr. Berend zu Berlin. Ztschr.
d. deutschen Chirurgen- Vereins, 1853, VII, 287.

Eulenburg, M. Kurze ebersicht der Fortschritte und Leistungen der schwedischen Heil-
gymnastik. Journ. f. Kinderkr., 1854, XXII, Jan., Febr., 162 179.
Frank, B. Berichte ber das heilgymnastische- uud orthopdische Institut in Braunschweig.
18591860.
Friedmann, M. und Henck, G. Erster Bericht. Mannheim, 1889.

Gilman, G. M. Medical gymnastics in Boston hospitals. Amer. phys. educ. rev., 1907, XII,
Sept., 223 -224.
Goller. Zur mechanischen Heilgymnastik im groherzogl. Friedrichsbade in Baden-Baden.
a. Baden-Baden,
rztl. Mitteilungen 1886, XL, no. 18, s. 142.

Gramcko, Ad. 1. Jahresbericht des Instituts fr schwedisch-deutsche Heilgymnastik und ratio-


nelles Turnen in Hamburg, 1875.

Guyenot, P. La mechanotMrapie l'institut Zander d'Aix-les-Bains. Aix-les-Bains, 1904-


8. 37 s/
Gymnastik Direktors Kongress. I. Wrishofen, 1905; II. Dresden, 1906; III. Dresden, 1907.
Berichte in Tid. Svensk. Gym. In. och Utl., 19051907.
i

Hartelius, T. J. Om sjukgymnastiken vid Gym. Centr. Institutet i Stockholm under ren 1863.
Stockholm, 1864. 8. 77 s.
Arsberttelse fr 18651866. Svensk Gym.-fr tidskr., 1866, 4851.
Redogrelse angende sjukgymnastiken vid Gymnastiska Central Institutet under Aret
1874. Tid. Gym., 1875, Heft 3, 109119.
i

fversigt af patienter behandlade vid Kongl. Gym. Centr. Inst, r 1884. Tid. i Gvm.,
1885, Heft 5, 292294.
Andere Berichte am Schluss von verschiedenen seiner Journalartikeln.
Hartmann Sanatorium. Colombus, Department of massagc, surgical Hotel. Colombus, (1895). 8-
- 57 -

Hasebroek, Das Hamburger medico-mcchanische Institut im Jahre 1889.


K.
Mitteilungen aus dem Hamburger medico-mcchanisehcn Institut vom Jahre 1890.
Hamburg, 1891. 8". 40 s.
Das Hamburger mediCO-mechanische Zander-Institut und dessen orthopdische Heil-
Anstalt. Hamburg, 1901. 56 s.
Dr. Haupt's Heilanstalt zu Nassau a. d. Lahn. Erster und zweiter Bericht ber das Institut
fr Elektrizitt, Heilgymnastik, Fichtennadcl- und Kaltwasserbder. Wien, 1857. kl. 8.
64 s. 1858. 8. 28 s.

Heiligenthal, F. Mitteilungen aus dem Groherzoglichen Eriedrichsbade in Baden-Baden vom


Sommer 1888. Beil. zu den rztl. Mitt. aus Baden. Karlsruhe, 1889, XLIII.
Klopsen, C. E. Orthopdische Studien und Erfahrungen, Bericht etc. Breslau, 1861. 8 s.

Knorr, M. Erster Bericht der gymnastischen- orthopdischen- und elektrischen Heilanstalt.


Mnchen, 1860. 4. 32 s.
Kuhn, C. Bericht des Kaiserlichen Krankenhauses Wieden vom Solarjahre 1873 1880.

Kurdyumoff, E. (Anwendung der Massage im Moskauer Militr-Krankenhaus.) Voyenno-med.


Journ. St Petersburg, 1892, CLXXII1, unoffic. Th. I., sect. 135.
Lange, T. Doktor Langes institut for medicinsk gymnastik. Norsk. Mag. for
Beretning fra
Laegev., XXII, no 6, s 342
1868, II 345.
R.,

Lazarus, P. Jahresberichte ber die Anwendung der physikalischen Heilmethoden in der I-


medizinischen- und poliklinik. Charite-Ann., 1899 1907.
Levertin, A. Redogrelse for antalet gymnastiserande under 1890 efter de tili Kongl.
Medicinalstyrelsen inlemnade rapporterna. Bilag. tili rapporten frn stermalms medico-
mekaniska Institut r 1889. Tid. i Gym., 1892, XIX, Heft 1, 582591.
Utdrag ur rapporten tili Kongl. Medicinalstyrelsen frn stermalms medico-mekaniska
Institut fr r 1894. Tid. iGym., 1895, XXII, Heft 2, 221227.
von Leyden und Jacob, P. Bericht ber die Anwendung der physikalischen Heilmethoden auf
der medicinischen Klinik und Poliklinik. Charite-Ann., 1898, XXIII, 151174; 1899,
XXIV, 101 106.
Lwenstein, A. Bericht ber die zweijhrige Wirksamkeit des Instituts fr schwedische Heil-
gymnastik. Berlin, 1856. 8. 28 s.
Lorenzen, P. Meddedelse fra det mediko-mekaniske Institut. Ugeskr. f. Laeger, 1895,
V, R., II. no. 43, 10051018.
Lorinser und Frstenberg. Erster bis vierter Bericht. Wien, 18591862.
Melicher, L. J. Berichte ber das Institut fr schwedische Heilgymnastik und Orthopdie zu
Wien. 18531859.
Meyer, G. Jahresbericht ber das gymnastisch-orthopdische Institut zu Weimar. 1851.

Mnchenberg, A. Zweiter Bericht ; . . . . Knigsberg i. Pr. Athen, f. rat Gym., 1855, II, Heft 4,
319-347.
De Munter, L. Statistique des affections traitees la policlinique de cinesitherapie de Liege
(Analyse de Gunzburg). Ann. Soc. de med. phys. d'Anvers, 190304, VI, 118121.
De Munter, L. und Danthine, F. Statistique des affections soignees l'institut Zander de Liege
annees 19021905. 1906, 8. 70 s.
Neumann, A. C. Bericht ber das erste Jahr des Instituts in Berlin. Athen, f. rat.
Gym., 1854, I, Heft 13, 263270.
Bericht ber das zweite Jahr (1. Jan. 1854 bis 1. Jan. 1855). Athen, f. rat. Gym
1855, II, Heft 3, 256264.
Ravenstein, A. Bericht ber das Institut in Frankfurt a. M. Athen, f. rat Gym 1856 III '
Heft 4, 303328.
Reijs, J. H. 10 Jarig Bestaan van het Genootschap ter beoefening van de heilgymnastik in
Nederland, nitgebracht op de 32ste algemeene vergadering den 2 den September 1899
Maandschr. gew. a. d. heilgymn., 1889, IX, 89101.
Reymond, C. Quelques resultats de la therapeutique par les machines de Zander l'institut
medico-mecanique de Geneve. Rev. med. de la Suisse Rom., 1901, XXI, 191204.
Rothstein, Hg. Nachricht ber das fnfte Unterrichtskursus auf dem Knigl gymnastischen
Centraiinstitute zu Berlin. Athen, f. rat. Gym., 1856, IV, Heft 1, 8996.
Nachrichten ber das schwedische Centraiinstitut fr die Gymnastik Athen f rat
Gym., 1855, III, Heft 2, 141149.
- 58 _
(Stherberg, H.) Nachricht ber die gymnastische Kuranstalt des Dr. Stherberg zu Stockholm,
von Hugo Rothstein. Athen, f. rat. Gym., 1853, I, Heft 2, 121131.
Om senaste frsk att vanstlla ortopedien. 1858.
ymnastika ortopediska institutet. Verschiedene Berichte 1857 -1875 in Hvgeia
Stockholm, 1858, XX, -
1876, XXXVIII. ,

Schildbacfc, C. H. Orthopdische Klinik; Mittheilungen aus der Praxis der gymnastisch-


orthopdischen Heilanstalt zu Leipzig. Leipzig, 1877. 60 s.
Steudel, H. und Grtner, 0. Berichte Uber das heilgymnastische Institut
in Stuttgart Stuttgart '

18541857.
Straehler. Ueber den Erfolg der von ihm angewandten heilgymnastischen Behandlung in
der Saison 1861 zu Obersalzbrunn Iii Schlesien. Med. Central-Ztg., 1862, No. 18.
Stybe, V. Klinik for svensk sygegymnastik og massage paa Klampenborg. Ugeskr. f Laeger
B
1879, III R., XXVII, 297299.
Thomas, G. K. A. Aus dem medico-mechanischen Zanderinstitute in Kln am Rhein. Mon.-
Schr. f. Unfallheilkunde, 1898, V, No. 8, 248.
Trapp, A. Praktische Erfahrungen aus dem medico-mechanischen Institute der chirurgischen
Klinik zu Greifswald. Deutsche Mil.-rztl. Ztschr., 1896, XXV, No. 7, 289310.
Ulrich, A. S. Jahresberichte. Bremen. I XXIII. 18571880.
Vandenbergh. Medication kinesitherapique : rcsultats statistiques des Operations pendant
les annees 18989. Ann. Soc. med. chir. d' Anvers, 1900, V, 147167.
Vermeulen, Ch. L' Institut de mecanotherapie de Saint-Etienne. Med. d. accid. du travail,
1904, II, 33-45.
La mechanotherapie dans le nouvel etablissement thermal de Vichy. Paris, 1903. 8. 32 s.

Beknopte beschouwingen omtrent de Zandertherapie naar aanleiding van de opening


van het medico-mechanisch Zander-Institut te Amsterdam. Amsterdam, 1898. 8".
von Vietinghoff-Scheel, E. Ein Jahr mechanotherapeutischer Behandlung in Pernau. St. Petersb.
med. Woch., 1905, XXX, 91 -92.
Ueber mechanotherapeutische Behandlung und den therapeutischen Wert mechanischer
Heilmittel. St. Petersb. Med. Woch., 1906, 23 Sept., No. 38.

Vulpius, 0. Jahresbericht der Ambulanz fr orthopdische Chirurgie und Massage an der


Heidelberger chirurgischen Universittsklinik. Zeitschr. f. Orthopd. Chir., 1894 1895. IV.
Wagner, W. Die stdtische medico-mechanische Zanderanstalt. Festschr. z. 72. Vers, deutsch.
Naturf. u. Aerzte. Aachen, 1900, 295.
Weber, I. Mittheilungen ber das Institut zu Giessen. Athen, f. rat. Gym., 1857, IV, Heft 3,
228242 Heft 4, 345-356.
;

Wretlind E. W. rsberttelse, 1867. Gteborg, 1868. 8. 20 s.

rsberttelse, 1868. Gteborg, 1869. 8. 16 s.

rsberttelse, 1869. Gteborg, 1870. 8 . Iis.


Resebref frn Tyskland. Hygeia, 1872, XXXIV, Dez., - 1873, XXXV, Mrz.
Om Gteborg. Gteborg, 1874. 8. 82 s.
rrelsekuren i

Zabludovski, Die neue Massage-Anstalt der Universitt Berlin. Berl. klin. Woch.,
J. 1901,
XXXVIII, No. 15, 15 Apr., 394398. Auch in mehreren anderen Zeitschriften.
Zahn, F. J. L. Berichte. Nrnberg, III, 1862-1863. 1

19. Beschreibung von Anstalten.


Aall, L. ber Errichtung einer heilgymnastischen Anstalt in Kristiania. Norsk. Mag. f. Laege-
videns., 1897, III R., IX, Frh., 280.

Aberg, E. Medico-gymnastisk institutet in Buenos Ayres. Hygeia, 1886, XLVIII, No. 8,

Svensk. Lkaresllsk. frhandl., s. 116.

Atheneum fr rationelle Gymnastik. Viele kleinere Berichte von verschiedenen Instituten.


Bally, Die schwedische medicomechanische Heilgymnastik und das Zander'sche Institut
F.
Ragaz.
in Correspondenzbl. f. Schweizer rzte, 1894, XXIV, 405411.
Baudouin, M. L'institut de mecanotherapie de Paris pour les accidents du travail. Med. d.
accid. du travail, 1903, I, 129137.
Bergquist. Th. Svenska Sjukgymnastikinstitutets Bremen 50-rs jubileum. i
Gymn. Tidskr.
Svenska gymn. In- och Utlandet, 1906, Juni, 323- 346.
i
59
B J. de physico-therapie de la faculte de medecine Buenos Aires. Arch. d'electric.
Institut
med., Bordeaux, 1904, XII, 463469.
Blau Die Organisation einer medico-mechanischen Station. (Garnisonlazarett II, Berlin).
Deutsche rnil.-rztl. Ztschr., 1903, XXXII, 202 -212.
Botifoll, J. La masoterapia en el Hospital de Ninos. Semana med., Buenos Ayres, 1903,
X, 34-36.
Costa, J. R. Resenna descriptiva del instituto de fisioterapia del hospital de clinicas anexo
la ctedra de fisica medica. Rev. Soc. med. Argent., Buenos Ayres, 1904, XII, 4570.
Desprez. L Du massage et et de la maskinesietherapie Brides et Salins. (Savoie.)
Montiers, 1889. 8.

Eijkmann, P. H. Het institut vor physische therapie te Amsterdam. Tijdschr. v. phys. therap.
en hyg., 1905, 8596.
Eilerts de Haan, Verslag omtrent de werkzamheden van de inrichting voor massage en
L.

mechanotherapie, verbnden aan het groot Militair Hospital te Weltoreden in het jaar
1897. Geneesk. Tijdsch. voor Nederl. Indie, 1898, XXXVIII, 3 blz, 288.
Freden, R. Ngra erfarenheter frn ett gymnastiskt institut i England. Tid. i Gym., 1905,
XXXII, heft 3, 137147.
Garcia Fraguas, Los institutos de mecanoterapia. Siglo med., 1904, LI, 474, 490.
J. E.

Heiligenthal, F. Die Anstalt fr mechanische Heilgymnastik im Friedrichsbade in Baden-Baden.


Baden-Baden, 1884. 8. 80 s.
Hurd, K. C. Dr. Gustaf Zander's mechanico-therapeutic institute in Stockholm. Therap. Gaz.,
Detroit, 1890, III S., VI, 161 lf.
Junk, A. Erste staatlich genehmigte Lehranstalt fr Heilgymnastik und Massage in Kiel.
Frau, Berlin, 1901, VIII, 503 -504.
Lossen, H. Die Ernst-Ludwig Heilanstalt. Beitrge zur Anwendung der physikalischen Heil-
methoden. Darmstadt, 1906. 8 U (492 s.). 81144. .

Marcuse, J. Bei Hessing in Gppingen. (Heilgymnastiker.) Rote Kreuz, Berlin, 1900, XVIII,
155156.
Neumann, A. C. Institut fr Heil- und Pedagogische Gymnastik in Berlin. Athen, f. rat.

Gym, 1853, I, heft 2, 180184.


Nissen's Health Institute for physical exercise and the treatment of chronic diseases by
Swedish movements and Massage. Washington, (ohne Jahreszahl). 8.
Ravenstein, A. Reisebeobachtungen auf dem Gebiete des Turnwesens und der Heilgymnastik.
Athen, f. rat. Gym, 1855, II, heft 3, 246256.
Rothstein, Hg. Die Knigliche Central-Turn-Anstalt in Berlin. (Supplm. Heft zu Mil. -Wochen-
blatt1861). Berlin, 1862. 8. 60 s. Auch Schwedisch von Stocken (Vorwort von
Hj. Ling). Stockholm, 1870. 8. 55 s.
Stherberg, H. Gymnastisk-orthopediska Institutet, dess stllning och verksamhet. Stockholm,
1866. 8. 28 s.
Gymnastisk-orthopediska Institutets historia. Stockholm, 1894. 8U . 39 s.

Smith, T. G. A brief outline of Dr. Zanders meehanico-therapeutical Institution in Stockholm.


Lancet, 1881, I, 28 May, 860862.
Sommerville, W, F. On a recent visit to the Central Institute of Gymnastics, Stockholm.
Glasgow med. Journ, 1894, XLII, 5, 333342.
Steudel, H. Praktik der Heilgymnastik. Stuttgart, 1860. 8U . Teil II, 123200.
Trngren, L. M. Royal Central Institute of Gymnastics, Stockholm. Rep. Amer. Ass. Adv.
Phys. Educ, 1893, 5042.
Werner, J. A. L. L'institut gymnastico-orthopedique de Dessau. Dessau, 1845. 8". 48 s.

Die gymnastisch-orthopdische Heilanstalt zu Dessau. Dessau, 1851. 8. 49 s.


Zander, G. Om medico-mekaniska Institutet Stockholm. Nord. med. Arch, 1872, i IV,
No. 9, 120.
Zimmer, F. Hydrotherapeutische und gymnastische Apparate im Sanatorium Heimathaus in
Zehlendorf. Krankenpfl, 1902, II, s, 318. 1
- 60 -

C. Anatomie.
Asp, G Kurs i anatoini fr gymnaster efter Professor G. Asp's frclsningar.
6 Helsingfors
s
II Band.
Bourcart, M. et Cautru, F. Le ventre. Etde anatomique et clinique de la cavite abdominale
au'point de vue du massage. I Le rein, par M. Bourcart. Geneve, 1904. 8. 310 s.
Branting. L. G. Manuskript seiner Vorlesungen ber Anatomie (in der Bibliothek des Gymna-
stischen Central Institutet in Stockholm).
Braune, W. Ueber einen Saug und Druckapparat am Fascien des Oberschenkels des Menschen
Ber. d. Schs. Gesellsch. d. Wiss., 1870, 261263. Auch Die Oberschenkelvene in
anatomischer und klinischer Beziehung, 1871, 1873, etc.
Chandezon. Principes d'anatomie et de physiologie appliques l'etude du mouvement Paris
1905. 8. 148 s.
Risse, J.C. G., Labberte, L. D. und van Kreel, H. Anatomie cn Physiologie. Handleiding voor
de aankomenden gymnastiekleerar. Rotterdam, 1887. 8.
Ewer, L. Der Bau des menschlichen Krpers. Ein Leitfaden fr Masseure. Berlin, 1901.
8. 44 s.

Heikel, V. Gymnastiska muskeltabeller. Helsingfors, 1895. gr. 8 U 4 und IV. .

Herzog, W. Beitrge zum Mechanismus der Blutbewegung an den oberen Thoraxapertur.


Deutsch. Zeit. f. Chir., 1881, XVI, 130.
Lesshaft, P. [Relative anatomy with regard to pWsical instruction and principally the
problem of physical training in schools.] Moskva, 1888. 8. 127 s.
Lindblom, F. Om "gymnastiska leder". Tid. Gym., 1896, XXIII, Heft 1, 312328. i.

Mller, E. Lrobok anatomi fr sjukgymnaster. Stockholm, 1905. 8. 267 s.


i

Neumann, A. E. Zur Organik des Muskelsystems. Athen, f. rat. Gym., 1854, II, Heft 2,
107 143; 1855, II, Heft 4, 291319.
Das Muskelleben des Menschen in Beziehung auf Heilgymnastik und Turnen. Berlin,
1855. 8. IV und 254 s.
Rasmussen, N. H. Skematisk bestemmelse af skulderstillingen udfaldst. (a) udp. Tid. i i Gym.,
1896, XXIII, Heft 1, 356 -358.
Roblot, L. d'anatomie et de physiologie appliques la gymnastique. Cours pro-
Principes
fesse normale militaire de gymnastique et d'escrime de Joinville-le-pont.
l'ecole
Preface du Dr. E. Monin. Paris, 1899. 12. 190 s. IV Aufl., Paris, 1905. 12. 252 s.
Roth, W. Grundriss der physiologischen Anatomie fr Turnlehrer-Bildungsanstalten. Berlin,
1872. 8. 215 s.
U
Rothstein, Hg. Leitfaden zur Instruktion gymnastischer Gehlfen. Berlin, 1860. 8 . 64 s.

Schmidt, F. A. Unsere Krper. Handbuch der Anatomie, Physiologie und Hygiene der Leibes-
bungen. II Aufl., Leipzig, 1903. gr. 8. 588 s.
Walter, M. J. Structures and parts concerned in massage. Trained Nurse, 1903, XXXI, 88 -92.
Ward, J. M. Notes on massage including elementary anatomy and physiology. Philadel-
phia, 1898. 8.

Wide, A. Om armmusklernas verkningar. Gymnastiskt-anatomisk Studie. Inaug.-Diss. Up-


sala, 1886. 8. 35 s.

D. Physiologie.

I. Allgemeines.

Arwedson, J. Lrobok i rrelselra. Stockholm, 1901. 8. 104 s.

Asp, G. Kurs i fysiologi fr gymnaster. Helsingfors.

v. Bechterew, W. und Tschigajew, N. ber den Einflu der durch die Stimmgabelschwingungen
Centralbl,
herbeigefhrten Erschtterungen auf den menschlichen Organismus. Ncurol.
1895, XIV, No. 5, 194199.
61
massage. Bull. Soc.
Berne 0 Modifications de la temperaturc locale sous l'influence du
med. prat. de Par., (1884- -85), 1886, n. s., 1, 197 - 200.
'

Recherches sur les modifications de la temperaturc locale sous


l'influence du massage.

Clermont, 1886. 8.
Branting, L. G. Manuskript seiner Vorlesungen Uber Physiologie (in der Bibliothek des Gym-
nastischen Centrai-Institutes zu Stockholm.)
Massage. A. Physiologisches. Goldscheider und Jakob's Handb. d.
physikal. Therap.
Bum A
Leipz., Band II, 4 15.
1901, Teil I,

de
Cautru, F. Du massage abdominal dans les maladies de la nutrition et les troubles la

circulatlon.
' II Congr. intern, de physiother., Rome, 1907.

Colombo C. Pffetti fisiologici della kinesiterapia: azione della ginnastica medica. Gazz. med. de
forino, 1898, XLIX, 24, 47.
Recherches sur la physiologie du massage. Rev. internat. de therap. phys., 1900,
I, 193195.
Die moderne Massage-Therapie und ihre physiologische Begrndung; experimentelle
Untersuchungen. Zeitschr. f. ditet. u. physik. Therap., 1904, VIII, 131-141. Auch in
mehreren franzsischen und italienischen Zeitschriften.
Colpi, G. B. Azione fisiologica e terapeutica del massaggio. Napoli, 1889. 12. Auch Ann.
terapeut. d. terap. mod., Napoli, 1889, II.
Colson C Action physiologique du massage et son application rationelle la gynecologie.
'Ann. Soc. med.-chir. de Liege, 1895, XXXIV, 464-499.
Dolega, M. Die physiologischen Grundlagen der Massage und Mechanotherapie mit Hinblick
auf ihre therapeutische Verwendung in der internen Medizin. Deutsches Arch. f.
klin. Med., 1899, LXIV, 288315.

Dowse, T. S. On massage and respiration of tissue in promoting cell life and funetion. Med.
Press and Circ, 1890, XLIX, 8789, 113114.
Dujardin Beaumetz, G. Effets physiologiques de la kinesitherapie. Bull. gen. de ther., 1887,
CXII, 15 Mai, 385397.
Eccles, A. S. The physiological effects of massage. Practitioner, 1887, XXXVIII, 401412.
The internal and external temperatures of the human body as modified by muscle
kneading; with sphygmographic and spygmomanometric records. Brit. med. Journ.,
1888, 12111214.
Ekgren, E. Untersuchungen und Beobachtungen ber den Einflu der abdominalen Massage
auf Blutdruck, Herzttigkeit und Puls sowie auf die Peristaltik. Ztschr. f. ditet. und
physik. Therap., 1901, V, 191204.
Engelskjn, C. ber die Wirkungen lokaler Frottierungen und deren Beziehung zur Electro-
therapie. Wien. med. Wochenschr., 1896, XLVI, No. 6, 209214; No. 7, 263267.
Garbowski, J. [Effekt der Massage auf eigenen klinischen Erfahrungen gegrndet.] Gaz.
lek., Warzawa, 1887, 2 s., VII, 505, 527, 539/574, 637.
Ghirelli, G. Azione fisiologica della kinesiterapia; consigli pratici. Milano, 1903. 8. 16s.
Gunzburg, I. Action physiologique et indications de la mechanotherapie. I. Congr. intern,
de physiother., Liege, 1905.
Hasebroek, K. Action physiologique de la gymnastique Zander au point de vue des affections
internes. Ann. de med. phys., 1907, V, 81 93.
Action physiologique et therapeutique de la cinesitherapie sur les affections de la
nutrition et de la circulation. Ann. de med. phys., 1907, VI, 277285.
Jacoby, G. W. Researches of Dr. George W. Jacoby on massage. Journ. of nerv, und ment.
dis., 1885, April.
Kauffmann, M. [Gegenwrtige Ansicht ber die physiogische Wirkung des Massierens.] Prze-
glad Lekarski, 1890, No. 15, 16, 17.
King, W. A. K. The relation of massage to cell life and health. St. Louis Med. Rev., 1903,
XLVII, 397.
Lagrange, F. Physiologie des exercices du corps. Paris, 1903. 8. 372 s. Auch Italienisch, Milan,
1889; Englisch, London, 1889.
Landau, L. ber Tubenscke eine klinische Studie. Arch. f. Gynkol., 1891, XL, No. 1,
;

193.
Meitzer, S. J. ber die fundamenteile Bedeutung der Erschtterung fr die lebende Materie.
Zeit. f. Biol., 1893/94, XXX, No. 4, 464509.
62

de Moor, J. Importance du mouveraent au point de vue psychique. Rev. de Cin. et d'Electm-


ther., 1900,II, 223 227.
Morozoff, N. N. Massage, Gymnastik und
ihre Wirkungen. Korno, 1890, 12". 29 s.
Naivig, R. Massagens fysiologiske virkningen; en oversigt. Norsk Mag. f. Laegevidensk.,
1894, IV R., IX, 749- 757.
*>*,'
Neumann, A. C. Fragmentarische Betrachtungen Uber den physiologischen Unterschied der
aktiven, duplizierten und passiven Bewegungen des menschlischen Organismus. Athen,
f. rat. Gym., 1853, I, 2434, 89 103.
Das Innervations-Gesetz und seine heilgymnastische Begrndung. Athen f rat. Gym.,
1854, I, Heft 3, 200222.
Das Od und die Heilgymnastik. Athen, f. rat. Gym., 1855, II, Heft 3, 226346, III,
Heft 1, 1644.
Oddone, 0. La kinesiterapia cd i suoi effetti nei bambini gracili c deboli, con alcune osser-
vazioni su' edueazione fisica. Gazz. d. osp., 1898, XIX, 1087.
Reclam. Influence physiologique des mouvements du tronc. Deutsche Naturf. Sammlung,
1856, Sept. Gaz. hebd. de med et de chir., 1856. Okt 10.
Reiniger. Die Gymnastik und das Od. Athen, f. rat. Gym., 1856, III, Heft 4, 328340.
Rothstein. Hg. ber die Unterscheidung der gymnastischen Bewegungen in aktive, passive,
und halbaktive. Athen, f. rat. Gym., 1854, 1, Heft 1, 285- 302.
Saquet. Action trophique locale du massage abdominal leger. Congr. internat. de med.,
C. r., Paris, 1900, sect. de tlierap., 297299.
Stapfer, H. Les effets du massage sont-ils mecaniques ou reflexes? Rev. de Cin. et
d'Electrother., 1901, III, 116 118.
Strabovski, I. [Wirkung der Massage auf Excretion der Lungen und Haut]. St. Petersburg,
1887. 8. 69 s.
Vinaj, G. S, Studi fisiologici sul massaggio. Atti d. Cong. naz. d'idrol. e climat, 1891,
Torino, 1892, 111,239249.
Walter, M. The physiological effects of massage. Trained Nurse, 1903, XXX, 275 280.
J.
Zabludowsky. J. ber die physiologische Bedeutung der Massage. Centralbl. f. d. med. Wiss.,
1883, 7 April, 240244.
Die Bedeutung der Massage fr die Chirurgie und ihre physiologischen Grundlagen.
Arch. f. klin. Chir., 1883, XXIX, 653691.
Physiologische Wirkungen der Massage, und allgemeine Betrachtungen ber dieselbe
im Dienste der Chirurgie, ihre Indicationen und Technik. Arch. f. klin. Chir., 1884,
XXXI. 374414.
Zulinski (Lemberg). [Die Muskelbewegung und ihr Einflu auf die Gesundheit der Menschen.]
Przewodnik gimnastyczny, 1883, No. 3, etc.

2. Blut und Lymphe.

a) Allgemeines.
Achert, R. E. Die Massage des Herzens. Baln. Centralztg., 1903, No. 12, 23 Mrz, 5356.
Arnold, J P. The relation ofmanual therapy to the vaso-motor mechanism. Intern, med.
mag., 1903, XII, Juli, 390395.
Bjrksten, M. Om invrkan p cirkulationsorganen af med vibrator utfrd vibrering. Finska
lak.-sllsk. handl., 1901, XLIII, 779788.
Brunton, T. L. and Tunnicliffe, F. W. On
the effects of kneading of muscles upon the circulation,
local and general. Jottrn. Physiol, 1894, XVII, 364377.
Remarks on the effects of resistance exercises upon the circulation in man, local and
general. Brit. med. Journ., 1897, Oct. 16, 10731075.

Cautru, F. Mode d'aetion du massage abdominal sur l'hypertension arterielle. Arch. gen.
de med., 1904, I, 12171242.
Conti A. Fenomeni vascolari conseguenti al massagio meccanico del ventre. Riv. crit. di
Clin, med., 1906, VII, no. 13, 13.
durch
Dumstrey. Ueber Vernderungen am Herzen durch Bad und Gymnastik, nachgewiesen
Rntgenstrahlen. Deutsche med. Woch., 1897, XXXIII, No. 18, 287.
- 63 -
Edeccombe W and Bain, W. An abstract of observations on the effect of batlis, massage and
the blood pressure. Journ. of PhysioL, 1899, XXIV, 4850, auch
exercises on
Lancet, 1899, 10 Juni.
Frev A Ueber den Einfluss der Venenausstreichung auf den Blutfluss Im Kapillargebiete.
Ztschr.f. ditet. u. phys. Thcr. 1899- 1900, III, No. 7, 433 -435.

Olovetski. R. 0. [On the effect of massage of the abdomen upon blood pressure, with a presen-
tation of the scientific principles of massage in general.] Med. pribav. k. morsk sborniku,
St. Petersb., 1897, Th. 2, 393424; 1898, Th. 1, 16; 83.
Grebner, F und Grnbaum, R. Ueber die Beziehungen der Muskelarbeit zum Blutdruck.
Wien. Med. Presse, 1899, XL, No. 49, 20332043.
Hartelius, T. J. Om resorptionsrrelsernas uppkomst och verkan. Tid. Gym., 1876, Heft 6, i

253261.
Heitier, M. ber akute Herzerweiterung. Wien. med. Woch., 1882, XXXII, No. 22, 653656,
No. 23, 688691.
Ueber die Wirkung thermischer und mechanischer Einflsse auf den Tonus des Herz-
muskels. Centralbl. f. d. ges. Therap., 1894, XII, 193213.
Herz M und Meyer E. Einfluss der therapeutisch verwendbaren Athmungsformen auf das
Herz. Ztschr. f. ditet. u. physik. Therap., 1904, VIII, 28-36, 101 -111.
Kellermann. Ueber den Einfluss heilgymnastischer Arbeiten auf den Kreislauf. Ztschr. f.
ditet. u. physik. Therap., 1904, XIII, 141148.

Kleen, E. A.G. ber den Einfluss mechanischer Muskel- und Hautreizung auf den arteriellen Blut-
druck beim Kaninchen. Skand. Arch. f. Phys., 1899, I, 247263, und Nord. med.
Arch., 1888, XX, 10.
Kornfeld, S. Ueber den Einfluss physischer und psychischer Arbeit auf den Blutdruck.
Wiener med. Bltter, 1899, XXII. Nr. 3032.
Lagrange, F. Du modifications du trace du pouls sous l'influence des exercices methodiques.
Rev. de Cin. et d'Electrother., 1900, II, 7578.
Larrabee, R. The effects of exercise on the heart and circulation. Boston med. and surg. Journ.
C.
1902, CXLVII, 12, 318-323.
Lassar, 0. Oedem und Lymphstrom bei der Entzndung. Virchows Arch. f. Path. Anat.,
1877, LXIX, 516530.
Lazurski. Ueber den Einfluss der Muskelbewegung auf die Blutzirkulation in der Schdelhhle.
Hospitalzeitung von Botkin, 1900, 2930.
Leith, R. C. F. An inquiry into the physiology of the action of thermal saline baths and
resistance exercises in the treatment of chronic heart disease. Lancet, 1896, 757 761,
841844.
Levin, A. Beitrag zur Kenntnis der Wirkung der heilgymnastischen Bewegungen auf den
Rythmus bei organischen Herzfehlern. St. Peter, med. Woch., 1897, N. F., XIV, 292294.
Auch Tid. i. gym. 1898, Heft 2, 698 704.
Moritz, 0. Der Blutdruck bei Krperarbeit gesunder und herzkranker Individuen. Deutsch.
Arch. f. klin. Med., 1903, LXXVI1, Heft 3/4, 339-349.
Murray, R. P hvilka fysiologiska grunder hvilar en rtt gymnastisk behandling af organiska
hjertsjukdomar
? Tid. Gym., 1887, Heft 10, 603613.
i

Neumann, A. und Frick, F. Bauchmassage bei Herzkranken. Therap. Monatsh., 1903, XVII,
No. 12, 611-616.
Oliver, G. Physiological effects of baths and exercises in the treatment of cardiac disease.
Journ. of Baln. and Climatol., 1898, II, 136-142.
The clinical aspects of arterial pressure. Some physiological data bearing on the
clinical Observation of the blood pressure. Edinb. Med. Journ., 1895, IV F., IV, 233239.
Petersen, 0. Iagttagelser over pulsens hastighed ved forskiellige bevaegelser. Tid. i gvm.,
1875, heft 9, 471475.
Iagttagelser over en langsom benbevaegelses inflydelse p pulsens hastighed. Tid.
i Gym., 1880, heft 13, 795803.
Iagttagelser over benbevaegelsers indflydelse p pulsens hastighed. Tid. i Gvm.,
1881, 926 -931.
Pick, F. Einfluss mechanischer und thermischer Einwirkungen auf den Blutstrom und Gefss-
tonus. Zeitschr. f. Heilk. Abt. f. int. Med., 1903, XXIV, 4968.
Pogozheff, P. I. [Sphygmographische Untersuchungen whrend der Massage.] Laitop. Chirurg.
Obsh. v. Mosk., 1883-6, VI, 315324.
64

Rimbach R. Ueber das Verhalten von Blutdruck und Pulszahl bei der Herzmassage.
Med.
Khn., 190b, II, No. 51, 1336 1338.
Romano T. Effects dynamogeniques cardio-vasculaires du massage abdominal. Inaug.-Diss.,

Schott, Th. Ueber Vernderungen am Herzen durch Bad und Gymnastik,


nachgewiesen
durch Rntgen-Strahlen. Deutsch, med. Woch., 1897, XXIII,
No. 14, 220221
Experimente mit Rntgen-Strahlen ber acute Herzberanstrengung.
Deutsch, med.
Woch., 1897, XXXIII, No. 31, 495497.
Ueber das Verhalten des Blutdruckes bei der Behandlung chronischer Herzkrank-
heiten. Deutsch, med. Woch., 1901, XXVII, 356358, 372374.
Serena, M. Azione generale fisiologica del massaggio. II Congr. internat de nhvsiother
J
Rome, 1907.
Contributo allo studio della variazione della pressione del sangue in seguito al
massaggio addominale. Boll. d. Soc. Lanc. Osped. di Roma, 1906, fasc. III.
Shtange, V. A. Anteil des lymphatischen Systems in dem Studium der Massage St Petersburp
1889. 8. 20 s.
Stapfer, H. Relation de la circulation avec les mouvements du coeur. Effects du massage
abdominal. Compt. rend. Soc. de biol., 1895, Serie X, X, 782-788.
Tewildt, Fr. Ueber den Einfluss krperlicher Bewegungen auf die Pulszahl beim Gesunden
Inaug.-Dissert., Bonn, 1903. 8. 46 s.
Tschlenoff, B. Ueber die Beeinflussung des Blutdruckes durch hydriatische Proceduren und
durch Krperbewegungen, nebst Bemerkungen ber die Methodik der Blutdruck-
messungen am Menschen. Ztschr. f. ditet. und physik. Ther., 1895, I, 232250
328344.
Vermeulen, Ch. La Vibration du coeur. Presse med., 1905, Aug. 26, 539540.

b) Blut.
Edgecombe, W. The effects on the haemoglobin with reference to the value of
of exercise
rest in the treatment of Brit. med. Journ., 1898, 25 Juni, 16501653.
anaemia.
Ekgren, E. Das Verhalten der Leukocyten im menschlichen Blute unter dem Einfluss der
Massage. Deutsche med. Woch., 1902, XXVIII, 17 Juli, 519523.
Malassez. De quelques variations de la richesse globulaire chez l'homme sain. Gaz. med.
de Paris, 1874, serie IX, III, 573.
Massaggio (sul) del cuore. Riforma med., 1889, V, 1423, 1429, 1435, 1441, 1447.
Mitchell, Note on the effect of massage on the number and haemoglobin value of
J. K.
the red blood cells. Amer. Journ. med. Sc, 1894, N. F., CVII, 502515. Auch
Pest. Med.-Chir. Presse, 1894, No. 15.
Volpe, A. A propos de la leueocytose temporaire et permanente provoquee par le massage.
I Congr. internat. de physiother., Liege, 1905.
Sulla leueocitosi temporanea e permanente provocato del massaggio. Communicazione
preliminare. Riv. int. di ter. fis., 1906, No. 3, 1 Mrz, 34.

c) Lymphe.
Kellgren, A. et Colombo, C. Du rle que jouent les lymphatiques et les reines dans l'absorption
des exudations. Compt. rend. de la soc. de biol., 1895, S. X, II,
463 464.
Du lymphatiques et des reines dans l'absorption sous l'influence du massage.
rle des
Arch. de physiol. norm, et path., 1896, 5 S., VIII, 462477.
The absorption of exudations under the influence of massage. London, 1897. 8. 42 s.
Reibmayr, H. und Hoffinger. Cit. Reibmayr, A. Die Massage, 1893, 29 -36.
Zawadski, J. Ueber den Einflu der Massage auf die Resorptionsgeschwindigkeit. Wratsch, 1892.

3. Verdauung.

Bum A Die physiologische Wirkung der Bauchmassage bei habitueller Obstipation. Wien.
med. Presse, 1892, XXXIII, No. 46, 13 Nov., 18171822.
'
- 65 -

Cautru, F. Aclion physiologiquc du massage de l'abdomen, ses indications cn therapeutique.


Compt. rend. Congr. internat. de med., 1897, Mose., 1898, II, Sect. 4a, 19 -29.
Action du massage abdominal sur le cliimismc gastrique. Bull. gen. de therap., 1900,
CXXXIX. 184192.
Influcnee du massage abdominal dans le traitement de la diarrhee chronique. Bull,
gen. de ther., 1902, CXLIII, No. 14, avril 15, 543549.
Chpolinsky. Inaug.-Diss., St. Petersburg, 1886. (Cit. Dujardin-Beaumctz, Bull. gen. de ther.,
1887).
Eccles, A. The influence of massage on the rate of absorption from the intestine. Practitioner,
S.
241247.
1889, Okt.,
Eitz, V. ber die physiologische Wirkung der .Darmmassage. Wien. Klin. Woch., 1892, V,
No. 15, 221223.
ber die physiologische Wirkung der Mechanotherapie bei Constipirten. Wien. Klin.
Woch., 1893, VI, No. 15, 270272.
Gopadse, J. S. Zur Frage des Einflusses der Massage des Unterleibes auf die Eigenschaften
der Magensfte bei chronischem Magenkatarrh. Vratsch, 1889, X, 1030, 1063. Siehe
Rev. gen. de clin. et de therap., 1890, September.
Hirschberg, R. Massage de l'abdomen; etude physiologique et therapeutique. Bull. gen. de ther.,
1887, CXIII, 241255.
du massage sur la digestion stomacale et sur la diurese. Hop. Cochin,
Influence
Compt. Rend. de trav. du lab. de therap., 1889, 194196.
Kumpf, F. Zur Technik der Wirkungsweise der Mechanotherapie bei chronischer Obstipation.
Wien. Klin. Woch., 1893, No. 26, V, 380383.
Monari, A. et Bertoni, P. F. Influenza del massaggio e della corrente indotta dissocciati o
combinati, sulla funzione motoria della stomaco ectasico, sull acidita totale e sulla
secrezione dell' acido cloridico. Milano, 1901. 8. 8 s.
Neumann, A. ber die Wirkung der gebruchlichsten physikalischen Heilmethoden auf die
Magenfunktionen. Ztschr. f. phys. u. ditet. Therap., 19034, VII, 551559, 614623.
Ryley, J. B. Remarkable effects of massage on gastric assimilation and nervous debility.
Lancet, 1883, 2 Juni, 946947.
Schmidt, A. Einflu der gesteigerten Krperbewegungen und Darmperistaltik auf die Magen-
verdauung. Inaug.-Diss., Erlangen, 1899.
Streng. ber den Einflu krperlicher Bewegung auf die Magenverdauung. Deutsche Med.
Woch., 1891, XVII, No. 2, 54.
Vas, B. und Gaza, G. Einflu der Massage auf die Verdauung. Vortrag auf dem X Ung.
balneol. Jahrescongress, 1897, Mai.

4. Drsen.

Colombo, C. Azione fisiologica del massaggio sulla secrezione gliandolare. Suppl. al poli-
clinico, 1897, III, No. 52, 131.
Contributo allo studio dell'azione fisiologica del massaggio ricerche sperimentali ;

sopra l'influenza che esercita il massaggio sull' attivita' della secrezione gli-
andolare. Sperimentale, Sez. Chir., 1895, 69-78; auch Compt. rend. Soc. de Biol.,
1895, X s II, 4648.
Action du massage sur la secretion des glandes; recherches experimentales. Rev. de
cinesie, 1903, V, 104107.

5. Urino-genitalien.

Abbo, C. Influenza del massaggio delle regioni renali sopra il ricambio dei nefritici. Gazz.
d. osp., 1907, XXVIII, 12211223.
Baccarani, U. Dell'influenza del massaggio addominale sulla eliminazione degli eteri solforici
e dell' indicano delle urine. Riforma med., 1900, I, 639641 II, 231232.
;

Baccarani, U. et Zannini, G. Sull' influenza del massaggio addominale sulla quantit dell'orina
e sul suo potere tossico. Clin. med. ital., 1900, XXXIX, 618621.
Sull'influenza del massaggio addominale sulla quantit dell'orina e sul suo potere
tossico. Clin. med. ital., 1901, XL, 4245.
5
66
Berne, 0. De l'elimination de l'aeidc urique chez les suiets soumis au massage eneral. Soc.
de therap., 1884.
Bum, A. ber den Einflu der Massage auf die Nierensecretion. Wien. med. Woch., 1887,
XXXVII, No. 11, 335.
ber den Einflu der Massage auf die Harnseeretion. Ztschr. f. klin. Med., 188889,
XV, 248276.
Cautru, F. ' Action diuretique du massage abdominal dans les affections du coeur. Rev.
gen. de clin. et de therap., 1898, XII, 322 -324. Auch Gaz. d. Hop., 1898, No. 55, 507.
Clar, C. Erschtterung und Diurese. Bl. f. klin. Hydroth., 1897, VII, 2930.
Ekgren, E. Der Albumengehalt der Nephritiker unter dem Einflu der Massage. Deutsche
Med. Woch., 1902, XXVIII, 27 Febr., 150153.
Garratt, G. C. On the sequence of certain changes in the urine produced by exercise and
by Turkish baths. Journ. of phys., 1898, XXIII, Nr. 3, 150 -162.
Grandi, E. II massaggio addominale come diuretico. Riv. internaz. di terap. fis., 1905, VI,
3537.
Hirschberg, R. Etde physiologique et therapeutique du massage de l'abdomen son action ;

sur la diurese. Bull. gen. de therap., 1889, CXVII, 259282.


Huchard, H. Sur un travail de Cautru relatif e l'action diuretique du massage abdominal
dans les maladies de coeur. Bull, de l'acad. de med. de Paris, 1898, XL, 1522.
Keen, W. W. Note as to the comparative effects of active voluntary exercise and of passive
exercise by massage, on the produetion of albuminuria. Med. and Surg. Rep., 1886,

LIII, 333.
Kumpf, F. ber den Einflu mechanischer Reize auf den terus der Frau und einschlgige
Thierversuche. Wien. Klin. Woch., 1897, X, No. 5, 115118.
Le Marinel, F. De l'action du massage sur la secretion urinaire. Journ. de med. chir. et
pharmacol., 1890, XC, 464472.
v. Poehl. Vratch, 1891, No. 22, (cit. Eccles, S. The practice of massage, s. 66).

Polubinski, A. A. [Einflu der abdominalen und Lenden-Massage auf die Arbeit der Nieren.)
Vratch, 1889, X, 491497; ref. Bull. gen. de ther., 1889, Okt., 38.
Reinecke, K. Vernderung des Uterus und seiner Adnexe unter dem Einflu mechanischer
Reize und die diagnostische und therapeutische Verwertung derselben. Mnch, med.
Woch., 1897, XLIV, No. 45, 14991502.

6. Bewegungsapparat.

a) Gelenke.
Castex, A. Etde clinique et experimentale sur le massage. Arch. gen de med., 1891, I,
278; 1892, I, 5, 193.
Kappeler, J. R. Beitrag zur Kenntnis der Massagewirkung. Fortschr. d. Med., 1890, VIII,
245256.
Mosengeil, v. ber Massage, deren Technik, Wirkung und Indikationen dazu, nebst experi-
mentellen Untersuchungen darber. Arch. f. klin. Chir., 1876, XIX, 428452, 551594.
Starke. Physiologische Wirkung der Massage bei Gelenkentzndungen. Charite - Annalen,
1878, III, 500510.

b) Muskeln.
Auerbach. ber Muskelcontractionen durch mechanische Reizung am lebenden Menschen.
Allg. Med. Centr.-Zt., 1860, Okt. 31, No. 87, 689-693.
Brandis, A. ber die Ursachen der Muskelermdung nach fremden und eigenen Unter-
suchungen. Zeit. f. Orth. Chir., 1894, III, 367386.
Bugoslavski. [Die Curve der Muskelermdung beim Menschen unter dem Einflu verschiedener
Bedingungen.] Inaug.-Diss., St. Petersburg, 1891.

Bum, A. ber Muskeimechanik. Wiener Med. Presse, 1898, XXXIX, No. 27, 3 Juli,
10811087.
Influenza del massaggio sul tono muscolare. Nuev. riv. clin. terap., 1907, X,
Colloca, E.
113-123.
Experimente.] Gaz.
Garbowsky, J. [Wirkung der Massage auf Muskeln auf Grund klinischer
lekarska, 1887, VII, 505, 527, 536, 574, 637.
- 67 -

Graham, D. The action of massage upon the mscles. Pop. sc. month., 18934, XLIV,
677680.
Maggiora, A. Contributo allo studio dell'aziorie fisiologica dcl massaggio. Gior. d. r. soc.
ital. d'ig., 1890, XII, 631-633.
De l'action physiologiquc du massage sur les muscles de Thommc. Arch. ital. de
biol., 18912, XVI, 225246. Auch Arch. f. Hyg., 1892, XV, 141171.
Patrizi, M. L. Circa il meccanismo dell'azione fisiologica del massaggio sui muscoli. Riv.
di sc. biol., 1900, II, 757-760.

Rge, H. Die physiologische Wirkung der Massage auf den Muskel. Arch. f. Physiol.,
1901, 466-494.
Physiologisches ber Muskelmassage nebst einigen therapeutischen Bemerkungen.
Zeitschr. f. physik. u. ditet. Therap., 1902, VI, 145157.
Zur physiologischen Begrndung der Massagewirkung beim Kalt- und Warmblter.
Deutsche Med. Ztg., 1904, XXV, 653655.
Stegmann, A. Versuche ber Muskelatrophie und Massage. Inaug.-Diss., Berlin, 1893. 8. 28 s.
Winternitz, W. Thermische und mechanische Einflsse auf die Muskulatur. Wien. med. Presse,
1893, XXXIV, No. 18, 702703.

7. Nerven.

a) Allgemeines.
Berninzone. Influenza della eccitazione meccani sulla fatica muscolare dell' uomo. Bull. d.
Accad. med. di Roma, 1897, XXII, 455469.
v. Dieskau, E. 0. Ueber die Uebung. Prag. med. Woch., 1904, XXIX, 343346.
Goldscheider, A. Ueber die Bedeutung der Reize fr Pathologie und Therapie im Lichte der
Neuronlehre. Verh. d. XV Congr. f. innere Med., 1897, S. 419. Auch in Buchform,
Leipzig, 1898, 88 S., und mehrere Auflagen.
Grebner, F. Die mechanotherapeutische Beeinflussung der Reactionsfhigkeit der Hirncentren.
Wien. klin. Woch, 1899, XII, No. 38, 39.

Mller, A. T. Einige Gesichtspunkte in Bezug auf die Lehre von der mechanischen Nerven-
reizung. Zeit. f. phys. und dit Ther, 1907/8, XI, 2231. Auch auf schwedisch in
Gym. Tidskr. Svenska Gym. i In- och Utlandet, 1906, April-Juni, 286293, 301311.
Saquet. Action dynamogenique ou inhibitoire du massage leger. Rev. de cinesie, 1903, V,
123128.
Shtscherbak, A. [Weitere experimentelle Untersuchungen ber die physiologische Wirkung
der mechanischen Vibrationen.] Obozr. psichiat. neurol, 1903, VIII, 641 -721. Ref.
St. Peters med. Woch, 1904. Lit.-Beil, 11.

Etde experimentale de l'influence physiologique des vibrations mecaniques sur le


Systeme nerveux. Encephale, 1907, II, 253265.
Snow, A. The relation of mechanical Vibration to the nervous System. Journ. Adv. Therap,
1904, XXII, 408 -422.
Tigerstedt, R. Studien ber mechanische Nervenreizungen. Helsingfors, 1880. gr. 8. 92 S.
v. Uexkll, J. Der Neurokinet. Ein Beitrag zur Theorie der mechanischen Nervenreizung.
Zeit. f. Biol, 1892, XXXVIII, 291299.

b) Nervus Vagus.
Cardarelli. Une forme non decrite de vertigo dependent de l'excitation du vague au cou.
Arch. ital. de biol, 1891, XV, 205206.
Concato, L. [Ueber die numerische Verminderung der Herzschlge in Folge von mechanischer
Reizung des Vagus.] Riv. clin. di Bol, 1870, IX, 2, S. 33.
Czermak. Ueber mechanische Vagusreizung beim Menschen. Jenaische Zeitschr. f. Med. u.
Naturwiss, 1865, II, 384386, und Prag. Vierteljahrsch, 1868, 3039.
Dubols. Ueber therapeutische Verwerthbarkeit der Vaguscomprcssion. Correspondenzblatt f.

Schweizer Aerzte, 1894, XXIV, Mai 15, 297301.


Malerba, P. Observation relatives la Physiologie du nerf vagus faites sur l'homme vivant.
Arch. de phys, 1875, s. II, VII, 765-766.
5*
68 -

Quincke, H. Ueber Vagusreizung beim Menschen. Bcrl. Klin. Woch., 1875, XII, No. 15, 189191 :

No. 16, 203204.

Thanhoffer. Die beiderseitige mechanische Reizung des Vagus beim Menschen. Centralbl. f.
med. Wiss., 1875, 403 -406.
d.

Waller, A. On the compression of the vagus nerve. Practitioner, 1870, V, Dec, 321 -326.
Wasilew^ki. [Die mechanische Reizung der Vagus am Menschen.] Krak. med. Woch., 187*6,
No. 31. (Ref. Jahresber. ber die Fort. d. Anat. u. Phys., 1878, V, Theil 3, S. 54.)

8. Atmung.
Boeri, G. L'ascoltazionc, previo massaggio dell' apice polmonare e la dolorabilita corri-
spondente nella diagnosi fisica della tuberculosi ineipiente. N. riv. clin.-terap., 1906,
IX, 291295.
Caminade, L. Contribution l'education physique de la jeunesse. Du developpement thoracique
par la gymnastique respiratoire. Paris, 1897. 8". 146 s.

Daily. De l'exercice methodique de la respiration dans ses rapports avec la conformation


thoracique et la santc generale. Bull. gen. de ther., 1881, CI, 197213, 268 -272.

Derecq. La gymnastique respiratiore selon la methode suedoise; son application et ses effets
sur l'adulte. Une Observation. Bull. d. Trav. Soc. med. de l'Elysee, Clermont, 1900,
LV, 6571.
Graham, The effects of warm douches, massage and friction upon the expansion of the
D.
lungs.Boston med. and surg. Journ., 1894, CXXXI, No. 23, 6 Dez., 559561.
Gutzmann, H. Untersuchungen ber die Wirkung von Atembungen. II Congr. internat. de
physiother., Rome, 1907.
Leber, H. und Stve. Ueber den Einfluss der Muskel- und Bauchmassage auf dem respira-
torischen Gaswechsel. Berl. klin. Woch., 1896, XXXIII, No. 16, 20 Apr., 337340.
Loven, C. Ngra underskningar fver lungornas vitala medelstllning. Nord. Med. Arch.,
1872, IV, Heft 2.

Reymond, Gymnastique respiratoire


C. et amplitude thoracique. Revue med. de la Suisse Rom.,
1896, XVI, Mai, 254261.

9. Stoffwechsel.

Bendix, B. Der Einfluss der Massage auf den Stoffwechsel des gesunden Menschen. Zeitschr.
f. klin. Med., 1894, XXV, 303 -320.
Bum, Zur physiologischen Wirkung der Massage auf den Stoffwechsel. Wien. med. Presse,
A.
XXXIV, No. 1, 1 Jan., 49. (Diskussion 26).
1893,
Dunlop, J. C, Paton, D. N., Stockmann, R. and Macadam, 1. On the influence of muscular
exercise, sweating and massage on the metabolism. Journ. of Phys., 1897, XXII,
No. 1 and 2, 6891.
Gopadze, J. [Der Einfluss der Massage auf den Stickstoffwechscl und der Assimilation des
Stickstoffbestandteile der Nahrung.] Wratsch, 1885, 4345. (Siehe St. Pet. Med.
Woch., 1886, N. F. III, No. 28, S. 261.)
Keller, H. Ueber den Einfluss der Massage auf den Stoffwechsel des gesunden Menschen.
Correspondenzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1889, XIX, 393397.
Kijanowski, B. [Massage of the abdomen its influence of the assimilation of nitrogen and
;

8.
fat of food and on nitrogenous metabolism in healthy men.] St. Petersburg, 1889.

Mitchell. Influence of massage on the body metabolism and nutritive changes. Med. News,
1893, Dec. 23, 715.
Sarafidi, H. Influence du massage sur l'elimination urinaire. II Congr. internat. de physiother.,
Rome, 1907.
Voigt, 0. W. Ueber den Einfluss der Massage auf den Stoffwechsel und die Assimilation
der Nahrung. Inaug.-Diss., Halle a. S., 1896. 38 s.
- 69 -

E. Specieller Teil.

1. Infektionskrankheiten. Akute Krankheiten im Allgemeinen.


Beers N. I. Active und passive exercise in the treatment of Syphilis. New York Med. Journ.,
LXXXI, 4 Mrz, 439-441.
'

1905,
Daily, N. Prophylaxie et curation du Cholera par le inouvcmcnt. Paris, 1855. 8". II Aufl.,
1856, mit' Titel Du mouvement.
traitement du cholera par 1c

Gntz, J. E. Ucber den provokatorischen Einfhiss von Proccdurcn der Hydrotherapie und
Massage auf das Erscheinen von Symptomen der Syphilis im Stadium der Latenz.
Aerztl. Centr. Anz, 1894, VI, 377, 393.
Guyon. Lc traitement des crampes du cholera. Gaz. des hp., 1865, XXXVIII, No. 126, S. 503.
Haller, C. Bericht ber Dr. Melicher's gymnastische Heilversuchc an Cholerakrankcn. Zeitschr.
der K. u. K. Gesellschaft der Aerzte zu Wien, 1856, XII, 231-245.
Lustig. und Empirismus. Wien. Med. Presse, 1882, XXIII, 928929.
Diphtheritis
Melicher, L. J. Ucber Cholera in v. Viszanik, M. Die asiatische Cholera, nach eigenen Er-
fahrungen an mehr als zweitausend Cholerakrankheiten. Wien, 1856, 8. S. 46 -52.
Roth, M. Treatment of disease by movements, especially of cholera. Med. circ, 1855, VII, 164.
Sarafidi, H. Traitement du rheumatisme articulaire aigu franc par le massage au petrole. Congr. I

intern, de physiotherap., Liege, 1905.


Le massage comme agent modificateur de la nutrition dans le rheumatisme articulaire
aigu.II Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
Seaver, The therapeutic value of massage in acute cases. Journ. Amer. Med. Assoc,
J. W.
270275.
1905, XLIV,
Semirnow, P. Ueber Massage im Verlauf des Typhus Abdominalis. Wratch, 1893, No. 47;
(Siehe St. Peters. Med. Woch., 1894, N. F. II, Russ. Litt., s. 8.)

2. Ditetische Krankheiten.

a) Verschiedenes.
Bum, A. Die mechanische Behandlung der Fettleibigkeit. Wien. med. Woch., 1900, L, 970 -980.
Friedlnder, R. Ueber heilgymnastische Behandlung bei Stoffwechselerkrankungen. Zeitschr.
f. physik. u. ditet. Therap., 1898, II, 110115,

Reibmayr, H. Kurze Anleitung zur mechanisch-physikalischen Behandlung der Fettleibigkeit.


Wien, 1890. 8 U 62 s. .

De Renzi, E. La kinesitherapie dans l'adipose douleureux (Maladie de Dercum). Gazz. degli


osped., 1903, XXIV, No. 20, 215 -216.
Silfverskild, P. Behandling of rhachitis med massage och passiva rrelser. Eira, 1888, XII,
II. Ref. Jahrb. f. Kinderheilk., 1889, XXX, 185186.

b) Gicht.
Graham, D. Massage and galvanism in gout. Boston med. and surg. journ., 1899, CXL,
No. 22, 518-519.
Hnerfauth, G. Rheumatismus und Gicht und deren Behandlung mit Elektrizitt, Massage und
Wasser. Wiesbaden, 1890. gr. 8 U 98 s. Auch auf Schwedisch. .

Van Lint, A. Arthritisme et gymnastique respiratoire. Prog. med. beige, 1907, IX, 129 136.
Philippi, A. Werth der Heilgymnastik und ihre speciellen Wirkungen bei Gicht. Kassel, 1903.
8U . ls.
Predescu. I. R. [Die Behandlung des Gichtanfalles mittels Massage.] Spitalul, Buckarest,
1907, XXVII, 105107.

c) Zuckerkrankheit.
Aye. ber 3 Flle von Diabetes mellitus. Berk Klin. Woch., 1889, XXVI, 29 Juli, 675676.
Bouchardat, A. De
l'entrainement ou de l'exercice force applique au traitement de la glycosurie.
Annu. de therap., 1865, XXV, 291 -336.
Considerations generales sur le traitement hygienique de la glycosurie. Bull. gen. de
therap., 1875, LXXXIX, 97 107.
- 70
Brouardel, P. Etde critiquc des diverses medicatlons employees contre le diabetc sucre
Paris, 1869. 8". 185 s.

Ewer, L. Zur Therapie der Diabetes. Therap. Monatsh., 1887, I, No. 1, 15 Ib.
Finkler. ber Behandlung der Diabetes mellitus durch Massage. Vcrhandl. d. 5ten
die
Congr. f. Med. zu Wiesbaden vom 14 17 April 1886, 190-195.
Forestier, H. De l'action de la douche d'Aix-lcs-Bains sur la glycosurie et la nutrition
des diabetiques gras. Arch. gen. de med., 1891, II, 284 -
301.
Klz, E. Beitrge zur Pathologie und Therapie der Diabetes mellitus. Marburg 18745
Band II. 8U . s. 10.

3. Krankheiten des Blutes.


Afanassjew, S. [Klinische Beobachtungen ber den Verlauf des Skorbut unter dem Einflu
der Hydrotherapie und Massage.] Boln. gas. Botk., 410. Ref. St. Petersb. med.
Woch., 1894, N. F., XI, Russ. Med. Litt., 37.
Hartelius, T. Bleksot.
J. Tid. Gym., 1878, lieft 10, 554-569.
i

v. Hsslin, ber die Behandlung der Anmie und Chlorose und den Einflu der Hydro-
R.
therapie und Massage auf die Blutbildung. Mnch. Med. Woch., 1890, XXVII, No. 45,
771773.
Krbl, K. Zur Behandlung der Lymphome. Wien. Med. Woch., 1882, XXXIII, No. 19, 563 3^ L
Ulrich, A. S. De la Chlorose et son traitement au moyen de la gymnastique scientifique.
Anvers, 1860. 8. 31 s.

4. Krankheiten der Lymphe (inkl. Oedem bei Herzkrankheiten).


Akerhjelm, G. Zur Therapie der Anasarka. Combination von Digitalis mit schwedischer
manueller Behandlung. Inaug.-Diss., Zrich, 1907. 8. 47 s.
Batsch. Massage bei Lymphangitis. Wien. Klin. Rund., 1901, XV, No. 8, 125 126.
Borgherini, A. trattamento meccanico degli
II edemi nelle cardiopatic. Riv. veneta di sc.
med., Venezia, 1898, XXVIII, 441449. Auch Deutsch. Arch. f. Klin. Med., 1898, LXI,
624631.
Cheifez, M. N. [Zur Frage ber die Behandlung der Hydrops mit Massage.] Jesheniedj,
1901, No. 10, 174.
Citron, H. Zur Technik der mechanischen Behandlung des Hydrops. Deutsche Med. Woch.,
1902, XXVIII, No. 35, 635636. (Discussion ibid. Ver. Beil., No. 27, 206.)
Colombo, C. Zur mechanischen Behandlung der Oedeme. Wien. Med. Presse, 1904, XLV,
No. 40, 18851889. Auch Journ. de physiother., 1904, II. 315320.
Curschmann, H. Zur mechanischen Behandlung der Hautwassersucht. Therap. Monatsh.,
1894, VIII, 95100.
Cyriax, E. Den gymnastiska behandling af
F. lymfangit och blodfrgiftning. Gym. Tidskr.
Svenska Gym. In- och Utlandet, 1906,
i Juni, 312 315.
Habermann, J. Massage gegen chronischen Gesichtsoedem nach habituellem Erysipel. Prag.
med. Woch., 1883, VIII, 389, 401.
Shvarts, S. I. [Die mechanische Behandlung des Oedems von cardialem Ursprung.] Klin.
Journ. Mosk., 1900, III, 521535.

5 Krankheiten der Schilddrse und Milz.


Beatty, W. A case of myxcedema successfully treated by massage and hypodermic injections
of the thyroid gland of a sheep. March 12, 544 545.
Brit. med. Journ., 1892,
Boigey, M. Reduction du volumc de massage et le percussion de la region
la rate par le
splenique. 1906, I, 6 Mrz, 604608.
Arch. gen. de med.,
Szuman, St. Ein Beitrag zur Massagebehandlung des Kropfes. Mnch, med. Woch., 1893,
XL, No. 31, 583584.

6. Krankheiten des Herzens und Gefe (mit Einschlu der Arteriosklerose).


1. Allgemeines. Schott 's" Behandlung.
bis 1879.
Hartelius, T. J. Hjertsjukdomar behandlat med sjukgymnastik. Hygiea, 1877, XXXIX, Aug.,
Sv. lkaresllsk. frh., s. 145.
Kroppsrrelse inflytande p hjertsjukdomar. Tid. i Gym., 1877, heft 8, 376393.
71
Nycander, C. M. Lc traitemcnt par Ic gymnastiquc mediealc sucdoisc; cst-il utile ou nuisiblc dans
les maladies du ccetir? Bruxcllcs, 1874.
Stokes, W. Diseases of the heart and aorta. 1853. 358359;

1880-1889.
Eloy, C. Des exerciecs musculaires et de l'cntraincment gymnastiquc dans lc traitemcnt des
maladies du cceur. Union med., 1886, 3 s., XLI, 145149.
De l'emploi therapeutique des exerciecs physiques dans les maladies du cceur. Gaz.
hebd., 1888, XXV, no. 38, 594-597.
Franz. Muskelarbeit oder Ruhe fr Herzkranke ? Vcrhandl. d. Cong. f. innere Med., Wiesb.,
1887, VI, 378 392.
De Giovanni, A. Sulla ginnastica cardiaca. Lavori de Cong. di med. int., 1888, Milano, 1889,
151162 (Discussion 175).
I,

Hartelius, T. J. Den mekaniska agentens frhllandc tili hjertsjukdomar. Tid. ym., 1886, i

heft 7, 408413; 1886, heft 8, 469476.


Leuf, H. H. P. Respiration exercises for weak heart and for its devclopemcnt. Med. and
Surg. Reporter, 1888, LIX, Nov., 581 -582.
Li vierato, P. E. Effetti terapeutici del lavoro muscolarc nei cardiopatici. Riv. clin., Milano,
1888, XXVII, 551- 594.
Loomis, A. L. Rest and exercisc in heart diseasc. Med. News, 1889, LV, 510 -514.
Schott, A. Zur Therapie der chronischen Herzkrankheiten. Bcrl. Klin. Woch., 1885, XXII,
524, 545, 582.
Die Bedeutung der Gymnastik fr Diagnose, Prognose und Therapie der Herzkrank-
heiten. Vcrhandl. der Gesellsch. d. Naturf. u. rzte in Straburg, 1885, 429 437.
Schtz. Behandlung der Herzschwche mittels Gymnastik. Deutsche Med. Woch., 1889, XV,
No. 18, 370.

1890 -1899.
Abrains, A. The rationale of balneo- and mechano-therapeutics (Schott treatment) In chronic
heart disease. Med. News,. 1899, LXXIV, No. 1, 4-6.
Anderson, Mc Call, a) Dilatation of the heart treated by exercisc on the Schott principle.
b) Aneurism of the aorta treated by baths and the Schott principle. Glasgow med.
journ., 1896, XLV, no. 4, 266 -268.
Babcock, R. H. The Schott method of treating chronic disease of the heart by baths and
gymnastics. Journ. Amer. Med. Ass., 1893, XXI, 717724.
- A report of cases of chronic heart disease treated by the Schott method of baths and
gymnastics. New York Med. Journ., 1894, LX, 705716.
Barie, E. Le traitement des maladies du cceur par la gymnastiquc suedoisc. Scmainc
med., 1897, XVII, 3 Nov., 409410.
Baur, F. Der gegenwrtige Stand der Behandlung der chronischen Herzkrankheiten mit be-
sonderer Bercksichtigung der Bewegungskuren und Bderbehandlung. Darmstadt,
1892. 8 U III, und 58 s. .

Broadbent, W. H. Note on auscultatory percussion and the Schott treatment of heart diseasc.
Brit. med. Journ., 1896, 28 March, 769776.
Browne, R. The Nauheim treatment of heart disease. Lancet, 1896, Feb. 29, 585.
Bum, A. Die
mechanisch-gymnastische Behandlung von Kreislaufsstrungen. Wien. med.
XXXVII, No. 8, 9, 23 Feb. und 1 Mrz.
Presse, 1896,
Buys, E. Traitement mecanique de certains troubles circulatoires; l'esocarde du Dr. Salaghi.
Journ. de med., chir. et pharmac, 1891, XCII, 681691.
Cabanes. Traitement mecanique des maladies du cceur. Journ. de la Sante, Paris, 1899,
XVI, 43, 61, 83.
Camac, C. N. B. A Visit to Bad Nauheim, with the purpose of investigating the Schott treat-
ment for chronic heart disease. Bull, of the John Hopkins Hosp., 1897, VIII, No. 74,
101.
Campbell, H. The mechanical treatment of heart disease. Brit. med. Journ. 1894 Nov 17
1101 1103.
The Schott treatment of heart disease. Lancet, 1894, I, 951952.
- 72 -

Cautru, F. Du massage abdominal dans les diffcrents cas d'hypertcnsion arterielle. Traite-
ment de l'angine de poitrine. Bull.geii.de therap., 1899, CXXXVIII, No. 19,728 739.
L'hypertension arterielle et lc massage abdominal. Cong. franc. de med., Rann., Paris
"
1899, V, 688-696.
Chapman, C. W. The Schott treatment. Brit. med. Journ., 1897, 14 Aug., 433.
Cohen, S. S. and West, C. The Schott method of gymnastics in the treatment of chronic disease
of the, heart, with report of a case and demonstration of the exercises. Mary, med
journ., 18961897, XXVII, 335341.
Colombo, C. La cura della malattie di cuore colla kinesiterapia. azz. med. di Torino 1897
XLV1II, 747, 767.
Dowse, T. S. On the technology of mechanotherapy and resistance movements in the treat-
ment of heart disease. Bristol, 1898. 8.
Eccles, A. S. Mechanotherapy in chronic diseases of the heart. Practitioner, 1894 I III

106-115.
Enebuske, C. J. Gymnastics in heart diseases. Boston med. and Surg. Journ., 1896, CXXX1V,
610, 618, 633.
Frey, A. Welche Herzkranke eignen sich zu Bewegungs- resp. Terrainkuren ? rztl. Mitth.
a. Baden, 1898, LH, 193, 200.
Zur Behandlung der Kreislaufstrungen. Deutsche Med. Ztg., 1898, I, 3.
Futcher, T. B. The Schott treatment of heart disease. Bull, of the John Hopkins Hosp., 1 889,
X, No. 98, 96.
Grupner, S. Ch. Die Strungen des Kreislaufs und ihre Behandlung mit Bdern und Gym-
nastik. Berlin, 1898. 8. 158 s.
Greene, R. The Schott treatment of heart disease. Brit. med. Journ., 1895, Nov. 30, 13911392.
Groedel, T. Baths and gymnastics in arterio-sclerosis. Lancet, 1897, April 17, 10801081.
Zur mechanisch-gymnastischen Behandlung der chronischen Kreislaufstrungen. St.
Petersb. med. Woch., 1897, N. F., XXII, 107111.
Harris, A. B. The Schott treatment of heart disease. Brit. med. Journ., 1895, II, Nov. 16, 1262.

Hasebroek, K. ber die gymnastischen Widerstandsbewegungen in der Therapie der Herz-


krankheiten. Beitr. z. wissensch. med. Festschr. Theodor Thiesfelder Leipzig,
1895, 5574.
ber Krankheiten des Herzens und deren Behandlung mittelst Heilgymnastik und
Massage. Leipzig, 1896. 8. 61 s.
Heiligenthal, F. ber die Behandlung von Herzkrankheiten durch medico-mechanische Zander-
Gymnastik. Wrt. Corr.-Bl., 1893, LXIII, 33.
Heinemann, N. Experiences with the physical and Schott's treatment of chronic heart disease.
H.
New York Med. Record, 1896, I, No. 24, 847.
ber die mechanische Behandlung chronischer Herzkrankheiten. Deutsch, med. Woch.,
1896, XXII, 525527.
Herschell, G. remarks upon the Nauheim treatment of heart disease. Lancet, 1896,
Critical
Feb. 15, 413415.
Notes on the treatment of heart disease by mechanical resisted movements. Lancet,
1896, Aug. 15, 460-461.
Herz, M. Die heilgymnastische Behandlung der Circulationsstrungen. Prag. med. Woch.,
1899, XXIV, No. 14, 424-425.
ber die mechanische Behandlung von Herzkrankheiten. Wien. klin. Woch., 1899,
XII, 607608.
Zur heilgymnastischen Behandlung von Circulationsstrungen. Beitr. zur inn. Med.,
Festschr. f. d. inn. Med., 1899, Wien, 1900, 72-82.
Hirschfeld, F. ber die Anwendung der Muskelttigkeit bei Herzkranken. Deutsche med.
Woch., 1897, XXIII, No. 100-102.
7,

Huchard, H. Traite clinique des maladies du cceur et de I'aorte. Paris, 1899.

Hutchinson, W. The "skin-heart" as a factor in the human circulation, with special reference
to the Brand and Schott treatments. Boston Med. and Surg. Journ., 1897, CXXXVII,
nov. 27, 511-515.
Kingscote, E. 15 months practice of the Schott methods for the treatment of chronic affections
of the heart. Lancet, 1896, March 21, 761763,
- 73 -
Kumpf, F. ber die Behandlung chronischer Hcrzaffcctionen und ihre Folgezustnde mittelst
schwedischer Heilgymnastik. Wien, 1889. 8". 9 s.
L Traitement des cardiopathies par les moyens mecaniques. Rcv. med., Louvain, 1896 - 7,
XV, 213216.
Lindblom, F. Om gymnastik vid hjertsjukdomar. Tid. ym., 1895, XXII, lieft 1, 25-- 137 i 1

1896, XXIII, lieft 395396.


1,

Litten, M. ber die Krperbewegung von Herzkranken als therapeutischer Agens. Zcitsch.
f. Krankenpfl., 1898, XX, 161 165.
Lorand, A. ber die manuelle Behandlung der Herzkrankheiten. Wien. med. Presse, 1895,
XXXVI, No. 40, 1509-1512, No. 41, 15451548.
Le Marinel, F. Le traitement des affections du coeur par la methode Zander. Cliniquc, Bruxclles,
1898, XII, 17, 75, 129.
Mitchell, A. The Schott treatment of chronic heart discase. Brit. med. Journ., 1897, Fcb.
13, 392.
Schott's treatment of cardiac disease. Brit. med. Journ., 1897, July 27, 216.

Mller, A. T. ber die manuelle Behandlung der Herzkrankheiten. Inaug-Diss., Berlin,


1898. 38 s.

De Munter, L. Le traitement des affections du coeur par la methode mecanomedieale Zander.


Gaz. med. de Liege, 18978, X, 273 -276.
Nebel, H. The treatment of heart disease by baths and gymnastics. Lancet, 1896, I, 11
April, 1020.
Oeffinger, H. Die Behandlung der Herzkrankheiten
mit Schwedischer (Zander'scher) Heil-
gymnastik. Baden, 1895, XLIX, no. 10, 74.
rztl. Mitth. aus
Pagenstecher, G. Du traitement balneo-mecanique des maladies chroniques du cceur, d'apres
la methode des docteurs Schott. Bull. gen. de ther., 1894, CXXVI, no. 22, 503,
no. 24, 542.
Piatot, A. Traitement des maladies du cceur par l'hygiene et les agents physiques. Avcc
preface de Huchard. Paris, 1898. 8. 212 s.
Piatot, R. La technique du massage dans les affections cardiaques. La scalpel, 1898, 11 Sept.
Poore, G. V. The Schott treatment of heart disease. Brit. med. Journ., 1895, Nov. 9, 11951196.
Pospischil, 0. Zur hydriatischen und mechanischen Behandlung der Herzkrankheiten. Bl. f.

klin. Hydrother., 1894, IV, s. 210.


Report of the Lancet commission on the balneological and gymnastic treatment of heart disease
at Nauheim. Lancet, 1896, II, 619621.
v. Reyher, H. ber Herzmassage und Herzgymnastik. Ztschr. f. physik. u. dit. Ther., 1898,
I, 197207.
van Rijnberk, N. De behandling van slepende hartgebreken, door baden en gymnastik, vol-
gens de methode van Dr. Schott te Nauheim. Nederl. Weekbl., 1895, I, 17, 857.
Robertson, A. Two cases of chronic cardiac disease treated by the Schott method. Glasgow
med. Journ., 1898, L, Nr. 5, Nov., 321330.
Roth, J. Die mechanische Behandlung der Herzkrankheiten. Ungar, med. Presse, 1899, IV,
No. 8, 177-179.
Sakharoff, A. [Determination of the influence of the artificial Nauheim baths and gymnastics
on cardiac patients clinical investigations Schotts method.] St. Petersburg, 1889. 8.
; :

Salaghi, S. S. ber die mechanische Kur hei durch organische Herzfehler hervorgerufener
Verlangsamung der Circulation. Berl. Klin. Woch., 1890, XXVII, No. 37, 845846.
Der Exocard. Mechanische Behandlung gewisser Kreislaufsstrungen. Bologna, 1890.
Sansom, A. E. On the
treatment of affections of the heart and the circulation by baths,
exercises and climate. Lancet, 1898, March 26, 850854.
Satterthwaite, T. E. Recent improvements in the treatment of chronic heart disease by exercises
and carbonated brine baths. Post-Graduate, 1898, XIII, No. 6, 437.
Saundby, R. Remarks on the Nauheim (Schott) treatment of heart disease. Brit. med. Journ.,
1895, II, Nov. 2, 1081-1086. Discussion 1129.
Schott, Jh. Zur akuten beranstrengung des Herzens und deren Behandlung Verhandl. d.
Kongr. f. inn. Med., Wiesbaden, 1890, IX, 448-477.
Balneo-therapeutics and mechano-therapeutics applied to the treatment of chronic heart
disease. New York Med. Ree, 1891, XXXIX, 7 Feb., 198200.
74 -

Schott, Th. Zur


Behandlung des Fettherzens. Deutsche med. Wodi., 1894, XX, no. 27,
561 581-582.
563, no. 28,
ber die Behandlung chronischer Herzkrankheiten mittels Bder und Gymnastik. St.
Peters, med. Woch., 1898, N. F. XV, no. 16, 145-148.
Van der Sijp. Mechanotherapie toegepast op het circulatie-system. Nederl. Tidschr. v.
eneesk., 1897, II R., XXXIII, 1074- 1080.
Smyly, P/ C. On the treatment of enlarged heart by certain movements. Dubl. Quart. Journ.,
1894, XCVIII, Sept., 185-193.
Steven, J. L. On the Nauheim (Schott) methods of treatment as applied to cases of cardiac
valvc disease of rheumatic origin. Glasgow med. Journ., 1896, XLV, Mai, 339--361.
Stewart, K. The Schott treatment of cardiac disease. Brit. med. Journ., 1898, 21 Mai,
13251326.
Sturge, W. A. Note on the treatment of dilated heart as practised at Nauheim by Dr. Schott.
Brit. med. Journ., 1895, 9 Mrz, 527.

Tacke, N. Traitemcnt des maladies du cceur par la gymnastique suedoise. Paris, 1897. 8.

Thorne, L. C. T. Cases of heart disease treated by the Schott's method. Lancet, 1896, 4
Jan., 26-28.
Thorne, W. The treatment of chronic disease of the heart by baths and exerclses aecording
B.
to method of Drs. Schott. Lancet, 1894, I, 1117 -1120.
the
The treatment of chronic affections of the heart by bath and exercises. Brit. med.
Journ., 1895, 9 Mrz, 524526.
Self-poisoning in heart disease; Its relation to the Schott methods of treatment. Lancet,
1896, 21 Mrz, 755757.
The Schott treatment of heart disease. Brit. med. Journ., 1896, II, 715; 1607.
A case of aortic disease with a musical bruit in which competence was restored by
baths and exercises. Clin. Soc. Transact., 1899, XXXII, 278279.
Tyson, J. The Schott or Nauheim treatment. Univers. med. Mag., 1897, No. 10, July, 677686.
Vaquez, H. De l'exercice et du mouvement dans les affections du cceur. Rcv. de Chi.,
1899, I, 89-94.
Wethered, F: J. The treatment of chronic diseases of the heart by baths and gymnastics s
practised at Nauheim. Brit. med. Journ., 1894, II, no. 10, 10451048.

Wide, A. Gymnastik vid


sjukdomar circulationsorganerna. Tid. Gym., 1892, lieft 2.
i i

647-683; auch med. Woch., 1897, N. F., XXII, 26, 27.


St. Peters,
Wilde, P. Physical treatment in heart disease. Hospital, London, 1895 -6, XIX, 298299.
Wohrizek, T. ber mechanische Behandlung von Herzaffektionen. Prag. med. Woch., 1899,
XXIV, no. 20, 271 no. 21, 285. ;

Zabludowski, J. Massage bei chronischen Herzkrankheiten. Bcrl. Klin. Woch., 1896, XXXIII.
435437.

19001907.
Achert, R. E. Die physikalische Behandlung der chronischen Herzkrankheiten unter modernen
Gesichtspunkten und im Lichte der Kritik. St. Petersb. med. Woch., 1905, N. F., XXX,
no. 25, 255257.
Die physikalische Therapie der chronischen Herzkrankheiten in moderner Auffassung
und unter epikritischer Beleuchtung. Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1906, Jan., Heft 10,
557566.
v. Alfthan, W. Om
angina pectoris. Tid. Gym., 1901, XXVIII, heft 1/2, 195-199.
i

Arvedson, Allmnna prineiper fr hjertsjukdomarnas behandling med sjukgymnastik och


J. E.
massage. Tid. Gym., 1907, XXXIV, heft 3, 489-494.
i

Baldwin, W. W. Some personal observations and experience of the Schott treatment of heart
disease. Med. Recrd, New York, 1904, LXV, Feb. 13, 241246.
Cautru, F. Le massage precordial dans les maladies du coeur. Congr. intemat. de physio- I

ther., Liege, 1905.


Christofferson, E. Swedish medical gymnastics in chronic diseases of the heart. Bristol Med.-
Chir. Journ., 1900, XVIII, 134 -138.
Eisenmenger, R. ber eine neuartige Herzmassage. Zcitschr. f. physik. u. ditet. Ther.,

1905 6, VIII, No. 11, s. 625627.


- 75 -
Fleming, A. Massage, passive movements and modified resisted exercises in die treattnent
R.
of advaneed cardiac dilatation. Scot. Med. and Surg. Journ., 1905, Mrz, 218 -230.
de Frumerie, G. Apercu sur lc traitement mannet des affections cardiaques. Arch. gen. de
ther. phys., 1907, IV, Dez. 20, 292296.

Giertsen, P. E. Hjertets bchandling med medicinsk gynmastik og massage. Norsk. Mag. f.

lgevidensk., 1902, 4 R., XVII, no. 8, 882-895.


Hasebroek, Versuch einer Theorie der gymnastischen Therapie der Circulationsstrungcn
K.
auf einer neueren Darstellung des Kreislaufes.
Grund Deutsches Arch. f. Klin. Med.,
1903, LXXVII, Heft 4, 350-394.
ber die Behandlung der Angina pectoris und verwandter Zustnde durch Heil-
gymnastik und Massage des Thorax. Deutsch. Arch. f. Klin. Med., 1906, LXXXVI,
555577.
Arteriosklerose und Gymnastik. Deutsch. Med. Woch., 1907, XXXIII, 23 Mai, 836 840,

Heftler, L. Le traitement balneomecanique des affections chroniques du cocur. Paris, 1900,


8. 89 s.
Hofman, J. und Phlmann, L. Die Gymnastik der Herzleidcndcn. Mnchen, 1907. 4. 78 s.

Hofman-Banq, E. A. T. Contribution l'etude du traitememt kinesique des maladics du coeur,


U
d'apres l'analyse des principales theories. Inaug.-Diss., Lille, 1904. 8 83 s. .

Holst, 0. Treatment of chronic beart disease by resisted exercises or the so-called "Schott"
or "Nauheim" treatment. Lancet, 1902, May 3, 12791280.
Krikortz. La kinesitherapie dans le traitement des maladics du cocur d'originc arterielle. Rcv.
de ein., 1902, IV, 97110.
Kuritschinski, W. ber die Anwendung knstlicher Nauheimer Bder und der Massage bei
der Behandlung Herzkranker. Wratsch, 1902; ref. St. Petersb. Med. Woch. 1902, XIX,
Lit. Beil., s. 34.
Lagrange, F. La reeducation des mouvements du coeur par les exerciecs methodiques. Rev.
de med., 1900, XX, 951 1901, XXI, 14, 125, 211, 299.
;

Le traitement des affections du coeur par l'exercice et lc mouvement. Paris, 1903. 8.


352 s.
Lavit, D. Cardiosclerose chez les ataxiques, et mecanotherapie. II Congr. internat. de pliysio-
ther., Rome, 1907.
Radike, R. Die physikalisch-mechanische Behandlung von Herzkrankheiten. Inaug.-Diss., Genf.
1903 8. 39. s.
de Renzi, E. Die moderne Behandlung der Herzleiden. Berk Klin. Woch., 1905, XLII, 291 295.
Roth, J. Casuistische Mitteilungen ber mechanische Behandlung der Herzkrankheiten. Pest.
Med.-Chir. Presse, 1900, XXXVI, 289, 318.
Satterthwaite, T. E. Recent methods in cardiac therapeutics by baths and exercises. Med.
News, 1900, LXXVI, 361365.
Selig, A. Klinische Beobachtungen ber die Herzvibrationen. Berk Klin. Woch., 1907, XLIV,
804-807.
Siegfried, M. ber Vibrationsmassage insbesondere bei Herzkranken. Monatsschr. f. orthop.
Chir. und physik. Heilmeth., 1901, I, 7.
Die Dreiradgymnastik im Dienste der Bewegungstherapie. Zeitschr. f. phys. u. ditet.
Ther.,19011902, V, No. 3, 220-227.
Simonsohn, A. ber Massage des Herzens. Inaug.-Diss., Berlin, 1901, 8. 38 s.

Stapfer, H. Traitement kinesique de la syncope. Rev. de Cin. et d' Electrother., 1900, II,
123129.
Tessier, G. Application de la mecanotherapie l'hygiene therapeutique des cardio-sclereux avec
angine de poitrine. Paris, 1900. 8. 46 s.
Thorne, W. B. Chronic diseases of the heart. London, 1897. 138 s. 8. IV Aufl., 1902. 8 U .

Tiedemann und Lund, H. P. Klinische Beobachtungen ber den Einflu von Kohlensurebdcrn
und Gymnastischen bungen auf Herzkranke. Deutsch. Arch. f. Klin. Med., 1907
XCI, 554 587.
Vaquez, H. Repos et mouvement chez les cardiaques. Presse med., 1900, I, 253 256.
Vermeulen, Ch. mouvements corporels methodiques dans
Les les troubles de la circulation
Prog. med., 1905, s. 3, XXI, 113118; 129133,
76
Wachenfeld. Ober die Unzweckmigkeit der Behandlung von Herzkrankheiten mit Wider-
standsgymnastik. Mainz, 1906. 8". 8 s.
Wood, N. Raths and gymnastics in chronic heart disease. West London Mcd.-Chir. Soc,
Sitzung von 2 Jan., 1903.
Ziegelroth. Die Massage des Herzens. Arch. f. phys.-ditct. Ther., 1901, III, No. 4, 8589;
No. 6, 146151.

2. Oertel's Behandlung.
Bamberger, H. von. ber die Anwendbarkeit der Oertcl'schen Heilmethode bei Klappenfehlern
des Herzens. Wien. Klin. Woch., 1888, I, No. 1, 5-9.
v. Bsch, Die Theorie des Herrn Professor Oertcl in Mnchen. Wien, 1886. 8. 27 s.
S.

Eiger, J. [Kurze Beschreibung der medico-ditetischen Behandlung gewisser Krankheiten des


B.
Herzens]. Mcditcina, St. Petersb., 1889, I, No. 41, 4; No. 42, 1.
Finkelstein, A. [Die mechanische Behandlungsmethode von Herzkrankheiten]. Yuzhno-russk.
med. gaz., 1894, III, 689, 705, 724.
Groedel. Erfahrungen bei der Behandlung von Circulationsstrungen nach Ocrtel'schcr Methode.
Deutsche med. Ztg., 1886, VII, 35, s. 393.
Hatherly. On method of treating chronic diseases of the heart. Prov. Med Journ.,
Oertels
1888, VII,533535.
Hausmann, R. und Mazegger. Beobachtungen ber die Oertelschen Heilverfahren in Meran-Mais,
mit casuistischen Beitrgen. Deutsch. Med. Woch., 1886, XII, No. 42, 734737.
ber das Oertel'sche Heilverfahren, dessen Begrenzung und richtige Anwendung. Mit
casuistischen Beitrgen. Deutsch. Med. Woch., 1888, XIV, No. 14, 266270.
Heftler, L. Traitement balneo-mecanique domicile des affections du coeur. Bull. gen. de ther.,
1900, CXL, 401407.
Kadner, P. Ein Erfolg der Oertel'schen Methode. Berl. Klin. Woch., 1885, XXII, 626628.
Lichtheim, L. [Oertel's Behandlung der chronischen Hcrzmuskelerkrankungen]. Verhandl. d.
Kong. Inn. Med., Wiesb., 1888, VII, 3654.
Navratil, F. Oertels (Mnchen) Heilverfahren bei Herzkrankheiten, Wassersucht und Fettleibigkeit;
allgemeinverstndlich dargestellt. Wien. 1885. 8.

Nebel, H. Terrain und Bergsteigapparate. Deutsche Med. Woch, 1888, XIV, 10311032.
Oertel, M. J. Handbuch der allgemeinen Therapie der Kreislaufstrungen, (aus v. Ziemssen's
Handb. der allg. Ther.) Leipzig, 1885. 8. 344 s. Zustze, 1886, 70 s.
ber die ditetisch-mechanische Behandlung der Kreislaufstrungen. Therap. Monatsh,
1887, I, 372380, 424431, 477 -483.
Die chronischen Herzmuskelerkrankungen und ihre Behandlung. Verhand. Kong. Int.
Med, Wiesb, 1888, II, 201211.
Erwiderung auf Prof. Lichtheims Referat ber die Behandlung der chronischen Herz-
muskelerkrankungen auf den 7. Congress fr innere Medicin. Wien. Med. Woch, 1888,
XXXVIII, No. 25, 857860; No. 26, 892895.
ber Massage des Herzens. Mnch, med. Woch, 1889, XXXVI, No. 37, 627630;
No. 38, 650-653; No. 39, 665670.
Die ditetisch-mechanische Behandlung der chronischen Herzmuskelerkrankungen. Klin.
Zeit- und Streitfragen, 1889, III, -71. 1

Weidner. Friedrichsroda in seiner Beziehung zur Oertelschen Therapie der Kreislaufstrungen.


Berl. Klin. Woch, 1886, XXIII, No. 25, 414-415; No. 26, 430431.
Terrainkuren. Athmungsbungen. Verh. d. thr. Bderverband, 1893, 3 Okt., s. 34.

7. Krankheiten der Gefsse (Arteriosklerose, siehe Herzkrankheiten).


Almberg, R. Ett fall af phlebitis behandladt med massage och gymnastik. Tid. i Gym, 1893,
XX, Heft 817818.1,

Bloch, G. A propos du traitement kinesique des varices. Rev. de ein, 1905, VII, No. 10,
Oct, 189195.
Hannequin, H. Traitement de la phlebalgie. L'effleuragc des veines. Prog. med, 1903, 23 Feb,
No. 16, 191 192.
Hippius, A. E. [Massage in der Behandlung von Hmorrhoiden bei Kindern.] Med. Obozr,
Mosk, 1893, XXXIX, 344348.
- 11 -

Mezger J.Die Behandlung der Teleangiektasien mittelst subkutaner Gefzerreiung. Arch.


.
f. Klin. Chir., 1872, XIII, 239 240.

Mller, G. Ein Fall von Hilmatom des Musculus Psoas mit Ausgang in Heilung nach Htgigcr
Massagebehandlung. Mon.-Schr. f. Unfallhkde, 1895, II, 9.
Wide A Massage och gymnastik sAsom cfterbehandling vid ventromb. Tid. i Gym., 1890,
Heft 4, 299 -319.

8. Krankheiten der Verdauung.

1. Allgemeines, inkl. Abdominalmassage.


Amson. Massage du ventre et l'exercice abdominal. II Congr. Internat, de physiother., Rome, 1907.
Bolot, L. Considerations sur le massage abdominal dans les affections du tube digestif.
Inaug.-Diss., Paris, 1906. 8. 103 s.

Bum, Zur Technik der Bauchmassage. Wien. med. Woch., 1895, XLV, No. 50, 2106 -2107.
A.

Cautru, F. Massage abdominal ses indications dans les dyspepsies gastro-intestinales. Rev.
;

gen. de clin. et de therap., 1901, XV, 305312.


Cerutti, G. Quelques remarques sur ia technique du massage de l'abdomen. Rev. internat. de
therap. phys., 1901, II, 409, 433.
Cseri, J. Die mechanische Behandlung des Magens. Wien. med. Woch., 1890, XL, No. 31,
13151316.
Die Massage des vollen Magens. Wien. med. Woch., 1894, XLIV, No. 4648.
Eulenburg, M. Die Heilung der chronischen Unterleibsbeschwerden durch schwedische Heil-
gymnastik, auf Wissenschaft und Erfahrung begrndet. Berlin, 1856. 8. 130 s.
Ewer, L. Indicationen und Technik der Bauchmassage. Berl. Klinik, 1901, Heft 154, 31 s.
De Frumerie, G. Le massage abdominal. Preface par A. Gilbert, Paris, 1903. 12. 112 s.

Gallenga. La tremuloterapia nelle malattie gastro-intestinali. II Cong. internat. de physiother.,


Rome, 1907.
Gopadze, J. Z. [Die Massage des Magens.] Med. Sbornik, Tiflis, 1887, No. 44, 7397.
Hagen-Torn, J. E. Ein durch Massage geheilter Fall von Dysphagie. Wratsch, 1894, No. 20.
(Cit. St. Petersb. med. Woch., 1884. Russ. med. Lit. Beil., 8.)
Hirschberg, R. Massage de l'abdomen. Etde physiologique et therapeutique. Bull. gen. de
ther., 1887, CXIII, 241255.
Massage de l'abdomen. Inaug.-Diss., Paris, 1889.
Juettner, 0.Some points on abdominal massage. Med. Times and Reg., 1897, XXXIII, 305309.
Kmmerling. Beitrag zur Technik der Bauchmassage. Wien. med. Woch., 1895, XLV,
No. 49, 2063.
Melocchi. Indicationi e contra-indicationi del massaggio manuale dell' addome. II. Congr.
internat. de physiother., Rome, 1907.
De Munter, L. Technique du traitement cinesitherapique dans les affections du tube digestif.
Gaz. med. Beige, 1901, XIII, 182184.
Norstrm, G. Some modern views of gastro-intestinal troubles and their treatment by massage.
New York med. Ree, 1904, LXV, 203211.
Pinali, R. II massagio addominale. Gazz. intern, di med., 1906, IX, 17 Nov., No. 92.

Reich, N. Kritische Bemerkungen zu J. Cseri Massage des vollen Magens". Pester med. -chir.
Presse, 1895, XXXI, No. 1.
Salignat, L. F. Le massage therapeutique de l'abdomen, sa technique, ses indications. I Aufl.,
Paris, 1901. 8. II. Aufl., Paris, 1905. 12. 278 s.

De l'importance du massage de l'abdomen et de son rle therapeutique. J. de physio-


therap., 1905, III, 50 -56.
Massage therapeutique de l'abdomen. Rev. de therap. med.-chir., Par., 1905, LXXII,
325-335.
Sallis, J. G. Die Massage und ihre Bedeutung als Heilmittel. 2 Heft. Inhalt. Die chronischen
Verdauungsstrungen und ihre Behandlung durch Massage. Eine populre Abhandlung.
Strassburg, 1886. 8 U . II Aufl. Leipzig, 1887, 12".
Schreber, D. G. M. Wahres und Falsches bei der Radicalkur der Unterleibsbrche auf gym-
nastischem Wege. Neue Jahrb. f. d. Turnkunst, 1855, I, 334337.
- 78 -
Shtange,

Sperling,
V.
Woche,
A.
A. [ber Bauchmassge]
1904,
Die
V, 93, 102.
Massage des Magens und des Darm.
Vrach, St. Petersb.,

II
1903,

Congr.
....
II, 361363, auch Med

internat. de nhysiother
Rome, 1907.
Smegi, J. Kritik ber Cseri, J's Artikel. Orvosi hetil., 1895, XXXIX, 18, 77.
Thomas, W. R. On the Utility of niassage in the treatment of some of the abdominal organs
s
Laticet, 1890, I, 398.
Turner, D. The oil massagc treatment of abdominal tuberculosis. Therap. Gaz 1904 III s"
XIX, I, 807- 808. * ' '

Vermeiden, Ch. Les exercices methodiques dans les hernicux. Presse med., 1899, I, No. 28, 167.
Wegele, ber Massagc von Magen und Dickdarm nach Einfhrung medikamentser Flssig-
C.
keiten. Zeitschr. f. phys. u. ditet. Ther., 1899, II, No. 3, 251253.
Wide, A. Gymnastik vid sjukdomar digestionsorganerna. Tid. Gym., 1893, Heft 2, 843862.
i i

Zembinow, W. J. Die Massage, bei Entzndungen der Parotis und der Mammae. Vratsch 1890
(cit St. Petersb. Med. Woch., 1890, N, F. III, No. 4, 15.)

Zumaglini. Note sul massaggio dell' addome. Massagio, 1902, I, 3338.

2. Magen.
Cautru, F. De l'emploi des agents physiques et en particulier du massage dans le traitement
des dyspepsies. Paris, 1894, 8. 96 s.
Du massage stomacal dans les dyspepsies. Semaine med., 1894, XIV, 88.
Chibret. Un traitement gymnastique des dyspepsies. Assoc. franc. pour l'avance. d. sc,
Compt. rend., Paris, 1889, XVIII, Th. 2, 783786.
Eccles, A. S. Massage as means of treatment in chronic dyspepsia and sleeplessness. Brit.
a
med. Journ., 1887, 502504.
II,

Gopadze, J. Z. [Ein Fall von Magenerweiterung mit bestndiger Absonderung von Magensaft,
geheilt durch Massage]. Wratsch, 1891, no. 22 (ref. St. Peters, med. Woch., 1891,
N. F. IX, Russ. med. Litt., 22).
Hartelius, T. J. Kronisk magkatarr (magsyra). Tid. Gym., 1880, Heft 14, 859868.
i

Huchard, H. Traitement des dyspepsies par le massage de 1'estomac. Rev. gen. de clin. et
de therap, 1897, XI, 598600.
Knapp, M. I. Shall massage of the stomach be recommended? A study of six cases. Amer.
Med., 1901, 861864, 909912.
Massy, A. Considerations cliniques sur l'emploi therapeutique de l'electricite et du massage
dans la dilatation de l'estomac. Ann. de la Policlin. de Bord, 1896, IV, 246 249.
Le massage dans la dyspepsie nerveuse ou neurasthenie gastrique. Rev. de ein. et
d'electr, 1901, III, 6770.
Mathieu, A. Traitement des dyspepsies par le massage. Gaz. des hop, 1894, LXVII, No. 19,
171172.
Norstrm, G. Technique bf massage of the stomach. New York med. Record, 1896, XLIX, 7 Mrz,
334336.
Du massage de l'estomac. Bull. gen. de ther, 1903, CXLV, 18 Mai, 644- 647.

Reed, B. Important indications and contra-indications for massage of the abdomen, with
report of cases showing its effect upon the secretion of the gastric juice. Internat.
Med. Mag, 1898, VII, 1218.
Schweninger, E. Gedanken und Gesprche aus Schweningers rzteschule. 1 Heft, I, Magen
und Magengymnastik. II, Kritik. III, Gegenkritik. IV, Schluwort. Leipzig, 1900. 8. 51 s.

Sedan. Le traitement des dyspepsies chroniques par le massage. Gaz. des hp, 1891, LXIV,
No. 45, 419420.
3. Leber.
Adenot, E. Angiocholite ancienne avec ictere; laparotomie massagc ;
du foie et des voies
biliaires; guerison. Lyon med, 1899, XCI, Juni, 161162.
Averbeck, H. Ueber Massagebehandlung bei Leberleiden. Allg. Wiener Med. Ztg., 1885,
XXX, 383, 392.
Bienfait, A. Le massage du foie par le mouvements du diaphragme. Gaz. med. Beige,
1903, XVI. Mrz.
- 79 -

Comingor. J.Trcatmcnt of gallstone successfully by massage or "pumping thc liver."


A.
Virgin, med. Monthly, 1889 -90. XVI, 201.
Du massage du foie dans l'engorgemcnt hdpatique simple. Bull. gen. de
Durand-Fardel
therap., 1881, 30 Mrz, 241 -247.

de Frumerie, 0. Lc massage direct du foie. Inaug.-Diss., Paris, 1901, 8. 126 s.

Gilbert A. und Lereboullet, P. Le massage direct du foie. Qaz. hebd. de med. et de chir.,
'1901, N. F. VI, No. 77, 913914.
Mc Shane, J. T. Treatment of gallstoncs by massage. Med. and Surg. Reporter, 1889,
LXI, 287.
Moebius, P. Ueber Lebermassage. Mnch, med. Woch., 1899, XLVI, No, 10, 313-315.
J.

Prkhauer. Zur mechanischen Behandlung des Icterus catarrhalis und der Gallenstein-
krankheit. Mnch. Med. Woch., 1891, XXXVIII, No. 35, 609-611.
Walz, K. Ueber die Beeinflussung der Leber durch das Zwerchfell und ber Lebcrmassage.
Mnch. Med. Woch., 1902, XLIX, No. 19, 13 Mai, 785-787.

4. Darm und Bauchfell,


a) akute Zustnde.

Bergstrand, A. af tarmocclusion; magskjlning


(a.) Fall massage; heisa. Hygiea, 1886,:

XLVII, No. 765768. 12,

Betz F. Die Behandlung des acuten inneren Darmverschlusses mit Morphium und Massage.
Memorab., 1886, N. F. VI, No. 7, 404-407.
Bitterlin. Occlusion intestinale; vomissements de matteres fcaloi'des massage et malaxation ;

de la region abdominale; guerison. Union med., 1883, III. S., XXXIII, 433.
Bourcart, M. De l'action des vibrations manuelles sur les inflammations aigues on subaigues
du peritoine. Revue med. de la Suisse rom., 1904, XXIV, No. 12, 767772.
Le massage vibratoire manuel dans les appendicites. Rev. med de la Suisse rom.,
1906, XXVI, No. 10, 513-553.
Buch, ltt.Ueber die Behandlung der Ileus mit Massage. Berl. klin. Woch., 1880, VII, No. 41,
584586.
Cheadle, W. B. The treatment of intussuseeption by inflation and massage. Lancet, 1886, II,
Oct. 23, 766767.
Gillette, W. R. Case of intussuseeption occursing in a child nine months old, relieved by
injections of water, by Chloroform, and massage. New York med. Journ., 1882, XXXVI,
261263.
Haeberlin, H. Die Massage bei postoperativen Ileus. Centralbl. f. Gyn., 1898, XXII, No. 42,
11641167.
Hrder. Die manuelle Reposition von Darminvaginationen durch Massage. Berl. klin.
Wochenschr., 1893, No. 49, 11961198.
Kapper, F. Zur Therapie der Darminvagination und der chronischen Constipation. Allg. Wien.
Med. Ztg., 1885, XXX, 14.
Korn. Zur Behandlung der Darminvagination. Therap. Monatsh., 1890, IV, No. 10, 487.
Krnlein. Ueber die chirurgische Behandlung des Ileus. Correspondenzbl. f. Schw. Aerzte,
1882, No. 15, 513517; No. 16, 551-556.
Levin, A. Om massage vid blindtarmsinflammation. Tid. Gym., 1892, Heft 2, 684 693. i
Maiss. Du massage dans le traitement d'invagination intestinale chez l'enfant. Semaine med.,
1893, XIII, 20 Dez.
Ramm, F. 0. Invagination, behandelt med Massage. Tidsskr. f. prakt. Med., 1885, V, 22, (ref.
Jahrb. f. Kinderbeilk., 1886, XXV, 165.)
Reid, St. G. A case of intestinal obstruetion relieved by massage of the abdomen. Brit. med.
Journ., 1897, April 17, 972.
Seibert, A. Zur mechanischen Behandlung der Kindercholera. Med. Monatsschr., 1889, I,

No. 7, 357.
Zur
mechanischen Behandlung des Unterleibstyphus. Med. Monatsschr., 1889, 1,

411-413.
Warman, N. Ein Todesfall nach Massage bei einer akuten Darmatonie. Therap. Monatsh., 1891,
V, No. 3, 187.
80

b) Chronische Zustnde.

Barnum, H. W. Mechanical Vibration and digestion. Arch. of physiol. Thcr. 1905 II '

Aug., 6870. '

Beatty, H. B. The mechanical treatment of constipation. Brit. Med. Journ., 1892, Ocl. 1, 735.
Berne, 0. Constipation et massage. Gaz. des Hp., 1887, LX, No. 41, 327.
Boeri, fi. massagio addominale nella cura della coprostasi abituale proposta di uno speciale
II
;

metodo di automassaggio addominale respiratorio. Nuev. riv. clin.-terap., 1907, X, No. 1.


Non e necessario, nel massaggio addominale per la cura della coprostasi abituale,
che la manovra si uniformi alla direzione con cui procedono materiali intestinali. i

Nuev. riv. clin.-terap., 1907, X, No. 2.


Bolin, J. Constipation and some of its sequels treated by medico-gymnastics and massage.
New York Med. Ree, 1890, XXXVIII, Oct. 25, 459 -461.
Bueler. Zur Therapie der Obstipatio chronica. Correspondenzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1888,
XVIII, 168-177.
Buni, A. Bemerkungen ber habituelle Obstipation. Wien. Med. Presse, 1899, XL, No. 52,
2180-2183.
Buxbaum, B. Die physikalische und ditetische Behandlung der Obstipation. Bl. f. klin. Hy-
drother., 1905, XV, 237.
Cattaneo, C. Die Behandlung der chronischen Stuhlverstopfung bei Kindern durch Bauch-
massage. (Nach Heubner.) Jahrb. f. Kinderh., 1898, XLVII, 436446.
Ca utrii . F. Enterite mueo-membraneuse. Le massage dans le traitement de la colite. Bull.
gen. de ther., 1905, CXLIX, 15 Febr., 216222. (Disc, 222228.)
Csillag, J. Behandlung des Prolapsus recti nach Thure Brandt. Archiv f. Kinderheilk.,
1892, XIV, 5963.
Czyrnianski, J. Ueber die therapeutische Wichtigkeit der Bauchmassage bei Darmschwche
und ber die Methode ihrer Anwendung. Wien. med. Woch., 1889, XXXIX, No. 34,
13111314
Dolega, M. Die Bedeutung und Technik der Bauchmassage in der Behandlung chronischer
Obstipation, insbesondere der chronischen habituellen Obstipation. Zeit. f. phys. und
dit. Ther., 1899, II, Heft 4, 323334.

Eccles, A. S. The treatment of habitual constipation by massage. Practitioner, 1889, XLII,


Apr., 260276.
The treatment of chronic diarrhoea by rest and massage. Practitioner, 1890, XLY,
Dez., 437-446; 1891, XLVI, Jan., 1520.
Ekgren, E. Zur Massagetherapie bei Prolapsus recti. Zeit. f. phys. und dit. Ther., 1901,
X, Dez., 538541.
Feilchenfeld. Zur mechanischen Behandlung der habituellen Obstipation. Deutsche Med.-
Ztg., 1891.
Garry, Abdominal massage in constipation and allied conditions. Lancet, March 2,
G.
422423.
1889,
Hnerfauth, G. eber die habituelle Obstipation und ihre Behandlung mit Elektrizitt,
Massage und Wasser. I. Aufl., 1886; II. Aufl., Wiesbaden, 1890, gr. 8. 47 S.
Ueber die Massagebehandlung der chronischen Typhlitis und Perityphlitis. Mnch.
Med. Woch., 1889, XXXVI, 342344; 362364; 379381.
Illoway, H. Constipation; its treatment by mechanical measures. New York Med. Ree, 1899,
LV, No. 14, 490-492.
Karnitzky, A. 0. Bauchmassage an Kindern bei Stuhlverstopfung. Arch. f. Kinderheilk.,
1891, XII, 6681.
Koettlitz, H. Le massage dans la constipation rebelle. Policlin., Brx., 1902, XI, 459466.
v. Kogerer. Ursachen und Behandlung der chronischen Stuhlverstopfung. Wien. klin. Woch.,
1890, III, No. 33, 638640.
Kumpf, F. Zur Thure Brandt'schen Methode Prolapsus recti Heilung durch Gymnastik.
: ;

Wien. klin. Woch., 1889, II, No. 36, 700-701 No. 37, 718719. ;

Leber. Die physikalische Behandlung der chronischen Obstipation. Mnch, med. Woch.,
1892, XXXIX, No. 23, 415.
Lee B The treatment of constipation by the Swcdish movement eure. Phila. med. and
surg. Reporter, 1881, XLIV, Febr., 206.
'
- 81 -
Leubuscher G. Zur Behandlung der chronischen Stuhlverstopfung. Centralbl. f. klin. Med.,
1887, VIII, No. 8, 457-463.
v Luzenberger A. Die Behandlung der chronischen Stuhlverstopfung mittels ditetischer und
physikalischer Therapie. Ztschr. f. physik. u. ditet. Thcr., 1903, VII, No. 6, 299311.

Le Marinel, F. Du traitement mecanique de la constipation chronique. Bruxelles, 1894. 8. 121 s.

Mitulescu F. Tratamentue constipatiei atonice prin masagiul electric vibrator. Spitalul,


Bucuresi, 1905, XXV, 205210.
Mller, Th. Therapie der habituellen Obstipation. Inaug.-Diss., Berlin, 1898. 8. 45 S.

Niehans, Jun. Ueber die Behandlung der habituellen Constipation mit Massage und schwedischer
Heilgymnastik. Correspondenzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1884, XIV, No. 6, 142143.
Nothnagel, H. Vortrag ber die habituelle Obstipation. Wien. Med. Presse, 1890, XXXI,
No. 10, 361-366; No. 11, 406407; No. 12, 441448.
Piorry. Friction abdominal avec pression. In seiner Traite de Med. Prat., 1847. Paris, XI,
No. 4027, 4028.
Snger, M. Ueber Obstipatio artificial. Centralbl. f. Gyn., 1890, XIV, 349-352.
Sallis J Die chronischen Verdauungsstrungen und ihre arzneilose Behandlung. Neuwied
0.
und Leipzig, 1889. Gr. 8. 52 S.
Schreiber J Verlssliche Methode der arzneilosen Behandlung der chronischen Obstipation.
Wien. med. Presse, 1895, XXXVI, No. 21, 808810; No. 22, 850 -855.
Sole y Forn. Nouvelle technique de traitement de l'obstruction intestinale. I Congr. internat.
de physiother., Liege, 1905.
Smegi, J. Ist die Massage nach abgelaufener Appendicitis gerechtfertigt und warum ? Ungar.
med. Presse, 1902, VII, No. 26, 571.

9. Krankheiten des Nervensystems.


1. Allgemeines.
Averbeck, H. Die physiologische Bedeutung der Heilgymnastik und Massage in der Behand-
lung gewisser Nervenleiden. Allg. Wien. med. Ztg., 1886, XXXI, 14, 16, 38.
v. Bechterew, W. ber Myotoni und ihre Behandlung. Therap. Wochenschr., 1897, IV,
No. 21, 513527.
Beuster. ber den therapeutischen Werth der Massage bei centralen und peripheren Nerven-
krankheiten. Deutsch, med. Woch., 1883, IX, No. 12, 173175; No. 13, 191193.
Bum, A. Die Massage in der Neuropathologie. Wien. Klinik, 1888, Jan., 1 30.
Cauvy. De reeducation physique; son but; ses indications; ses resultats.
la Rev. de ther.
med.-chir, 1906, LXXIIl', 7379.
Charcot, J. M. La medecine vibratoire application des vibrations rapides et continues au
;

traitement de quelques maladies du Systeme nerveux. Progr. med., 1892, II S., XVI,
149151.
Contet. Les methodes de reeducation en therapeutique (reeducation psychique, motrice, sen-
sorielle et organique). Paris, 1905. 8. 280 s.

Courtade. Reveil de la motricite par le massage. Gaz. des Hop., 1886, LIX, No. 80, 637638.
Eulenburg, A. ber Bewegungstherapie bei Gehirn- und Rckenmarkskrankheiten. Deutsche
med. Ztg., 1897, XVIII, No. 36 u. 37, 367, 375.
Faure, M. La reeducation motrice. Journ. de physiother., 1903, I, 1425, 36 42.
Conference sur l'education du mouvement. Montpellier, 1903. 8.

Resultats de la reeducation dans le traitement des troubles du mouvement. Congr.


med. int, Madrid, 1903.
L'education des mouvements. I Congr. internat. de physiother., Liege, 1905.
Franz, S. and Hamilton, G. V. The effects of exercise upon the retardation in conditions of
I.

depression. Amer. Journ. of Insan., 1906, LXII, Okt., s. 239256.


Friedlander, R. ber die Verwendung des Spiegels in der bungstheorie. Phys. med.
Monatssch., 1904, I, 39.
Funke, R. Ein Beitrag zur Behandlung der Astasie-Abasie. Ztschr. f. phys. u. dit. Ther.,
1899, II, No. 3, 189208.
Gilles de la Tourette. La medicine vibratoire. Application des vibrations rapides et con-
tinues au traitement de quelques maladies du Systeme nerveux. Progr. med., 1892,
6
XVI, No. 35, 149-151.
6
82
Gluck, T. Nervenplastik (Grefte nerveuse) nebst Bemerkungen ber bungstherapie bei Lhm-
ungen. Ztschr. f. phys. u. ditet. 'Hier., 1905, IX, No. 1, 24 39.
Goldscheider, A ber Bewegungstherapie bei Erkrankung des Nervensystems. Deutsche med
Woch., 1898, XXIV, 50-53, 69-71.
Grupner, S. Die Verwendung acustischer Sinneseindrcke bei der Behandlung centraler Be-
wegungsstrungen ein weiterer Ausbau der compensatorischen Therapie. St. Petersb
;

mej. Woch., 1897, N. F. XIV, 285286.


Grafstrm, A. V. Mechano-therapy in connection with diseases of the nervous System Phil
med. Joum., 1898, II, 299.
Granville, M. Percussion as a therapeutic agent in nervous diseases. Brit. med Journ 1882
339-340.
I,

(irohmann, A. ber Arbeitskuren fr Nervenkranke. Ztschr. f. Krankenpfl., 1898, XX, 5458.


Erfahrungen in der Beschftigung von Nervenkranken. Psychiat. Wochenschr., 1899,
7577.
I,

Hammer, D. ber die Heilung der Astasie-Abasie. Ther. d. Gegenw., 1905, XLVI, 163 169.
Hegar, A. Die Rckenmarksdehnung. Volkmann's Samml. Klin. Vortr., 1884, Nr. 239; 1699 -1714.
Herz, M. ber die heilgymnastische Behandlung von Erkrankungen des Centrainervensystems.
Wien. med. Presse, 1900, XLI, Apr., No. 14, 618627. 1

Hinz, F. Wegweiser zur schnellen und leichten Schmerzstillung bei den verschiedensten Er-
krankungen durch Nervendehnen ohne Operation. Neusalz, 1894. gr. 8. 45 s.
Jacob, P. Beitrge zur Apparato-Therapie bei Erkrankungen des Centrainervensystems. Berl.
klin. Woch., 1900, XXXVII, No. 15, 319321.
Gymnastik. Deutsche Klinik am Eingang des XX. Jahrh., 1903, I, 437 503.
ber Extensionsbehandlung der Rckenmarkscompression nebst Bemerkungen ber
bahnende bungstherapie. Ztsch. f. phys. u. dit. Ther., 1899, III, No. 1, 3044.
Jacoby, G. W. Massage in nervous disease. Journ. of nerv, and ment. dis., 1886, XII,
No. 4 and 5, 208; No. 6, 316. XIII, No. 3, 140.
Julie, J. Paralysie ancienne de la jambe (coup de feu) par compression cicatricielle du nerf
^ciatique; guerison par le massage violent et les eaux de Bourbon- l'Archambault.
Arch. de med. et de pharm, mil., 1898, XXXI, No. 4, April, 305.
Kann. ber Bau und Einrichtung von Rumen zur Behandlung von Gehstorung. Deutsche
med. Woch., 1905, XXXI, No. 26, 10351036.
Kolinstamm, 0. ber Koordination, Tonus und Hemmung nebst Bemerkungen zur Bewegungs-
therapie. Zeitschr. f. physik. u. ditet. Therap, 1900, IV, 112-122.
Lagrange, F. L'exercice et les maladies du Systeme nerveux. France med., 1894, XLI, 100 105.
Leguy, L. Du massage et principalement de son application au traitement de paralysis. Paris,
1889. 4. 71 s.

Maclean, T. E. On the use of volition and manipulations in the treatment of paralytic


affections. Lancet, 1877, I, 3 Mrz, 311.
Massy, A. Du massage dans les maladies du Systeme nerveux, son action physiologique, son
action therapeutique. Journ. de med. de Bordeaux, 1892, XXII, 353, 369, 380.
Mazzone, La psico-ginnastica nella terapia di alcunc malattie dell'asse cerebrospinale. Ann.
F.
1898, XVI, No. 4 and 5, 287- -328.
di neurol.,

Michaud. Considerations sur la reeducation motrice. Lyon med., 1903, C, 821829, 873 880.
Mills, C.K. The treatment of nervous and mental diseases by systematised active exercises.
Journ. Amer. Med. Ass., 1888, X, 162, 196.
Mnkemller. Die physikalische Therapie bei Geistes- und Nervenkrankheiten. Psychiol.-neurol.
Woch., 19045, VI, 141, 149, 15S.
Monnier, H. ber die Behandlung von Nervenkranken und Psychopathen durch ntzliche
Muskelbeschftigung. Zeitschr. f. Krankenpfl., 1898, XX, 211219.
Morison, A. Somnolencc with eyanosis cured by massage. Practioner, 1889, XLII, Apr., 277 -281.

Morselli, E. Slle vibrazioni meccaniche nella cura delle malattie nervse e mentali. Gaz. d.
Osped., 1892, XIII, 951.
Ancora sulla terapia vibratoria nella malattie nervse. Mag. e Ipnot., riv. prat., 1892,
Nov., fasc. 11.
Sulla terapia vibratoria nelle malattie nervse e mentali. Boll. d. r. Accad. Med. de
Genova, 1893, VIII, 3341.
83
Natvig, R. Mechanotherapeutisk Kasuistik. I, Massage ved Nevralgi i amputationsstump. II,
Tilflde af Aeroparsthesi. III, Chronisk Cephaiagi. Norsk Mag. f.Laegevidensk., 1896,
IV R., XI, 581-590.
Neisser Die mechanische Behandlung der Nervenkrankheiten. Fortschr.
A. d. Krankenpfl.,
1894, XVI, 17.
Oppenheim, H. Notiz zur bungstherapic. Therap. Monatsh., 1899, XIII, 7.
Petri 0.Rieducazione muscolare degli arte per mezze di movimenti attivi. Policlinico, 1907,
XIV, seg. prat., 929933.
Sandblora, G. Gymnastics and massage as therapeutic agents in nervous diseases; with case.
NewYork Med. Journ., 1895, LXI, 4750.
Schumann. Zur Anwendung der Massage bei Reflexkrmpfen im Kindesalter. Therap. Monatsh.,
1894, VIII, No. 3, 141.
Stadelmann, H. Beitrge zur bungstherapie. Wien. Med. Presse, 1900, XLI, 1233 1236.
Taylor, C. F. The treatment of paralysis of motion. Bost. Med. and Surg. Journ., 1859, June 2.
Thilo, 0. Bewegungen als Heilmittel fr Nervenerkrankungen. Wien. Klin. Rund., 1897, XI,
No. 50, 820821.
Methode d'exercices et de mouvements proposee comme eure de maladies des nerfs.
Arch. de Neurol., 1900, II X, 8794.
s.,

Wide, A. [Om Nervtryckningar.] Hygeia, 1887, XLVIII, No. 5, Svenska lkaresllsk. frh., 77 79.

Wolzendorff, G. Massage bei Nervenkrankheiten. Der rztl. Praktiker, 1890, III, No. 4, 49;
No. 5, 65.
Zabludowski, J. Zur Massagebehandlung von Nervenkrankheiten. Deutsche Med. Woch., 1887,
XIII, No. 14, 294.

2. Gehirn,
a) Verschiedenes.
Ewer, Leop. Therapie der Schlaflosigkeit. Therap. Monatsh., 1886, II, Mrz, 107.
Granville, M. A new
treatment for sleeplessness. Brit. Med. Journ., 1883, March 10. Auch
Lancet, 1880, 10 Juni; 1881, 19 Feb.
Naumann, A. G. Behandlung der Schlaflosigkeit durch Massage des Halses. Skalpel, 1903,
No. 28.

b) Schlaganfall.
Faure, M. Mobilisation pecoce et reeducation methodique d'un hcmiplegique. Arch. gen. de
ther. phys., 1907, Aug., No. 43, 188190.

Geigel. Zur Verhtung sekundrer Contraktur bei Hemiplegie. Die rztl. Praxis., 1900, XIII,
No. 8, 15 April.
Graham, D. Massage and movements in hemiplegia. Edinb. Med. Journ., 1902, N. S., XI, May,
No. 5, 456460.
Kouindjy, P. Traitement mechanotherapique des hemiplegies. Arch. de Neurol., 1900, s. 2, X,
Nov, 343371.
Lazarus, P. Die Bewegungstherapie der Hemiplegie. Zeitschr. f. klin. Med., 1902, XLV, Heft
und 4, 314337.
3
Mann, L. ber die Theorie der hemiplegischen Contraktur und deren physikalischen Behandlung.
Zeitschr. f. physik. und ditet. Ther., 1902, V, No. 8, 676680.

c) Schttellhmung.
Berbez, P and Berbez, H. Du massage methodique dans le traitement de la maladie de Parkison.
Bull, de la Soc. de ther., 1887, II S., XIV, 145168.
Friedlnder, R. Bewegungstherapie bei Paralysis agitans. Zeit. f. physik. u. ditet. Therap.,
1904, VII, Heft 12,655661.
Zur bungsbehandlung der Paralysis agitans. Zeit. f. physik. und dit. Therap., 1907,
XI, Heft 5, 468471.
Lasarew, W. Ein Fall von Schttellhmung, durch bungstherapie gebessert. Zeit. f. physik.
u. ditet. Therap, 1906, IX, Heft 8, 445447.

Taylor, J. M. The amelioration of paralysis agitans and other forms of tremor by systeinatic
exercises. Journ. of Nerv, and Ment. Dis 1901, XXVIII, No. 3, March, 133139.

6*
84
d) Geisteskrankheiten.
Adams, A. W. Remarks on physical training of the insane. Journ. of insan., 1889, XLVI, Okt '

175 -176.
Channing, W. Physical training of the insane. Journ. of insan., 1889, XLVI, Okt., 166175.
Georgens, J. D. und Deinhardt, H. Die Heilpdagogik, mit besonderer Bercksichtigung der
und Idiotenanstalten. Leipzig, 1836. 8 U II Bnd.
Idiotie .

Giucciardi,' G. [Massage bei Geisteskrankheiten.] Arch. ital. p. 1. mal. nervse, etc., 1889.
Ideler. ber die Heilgymnastik in ihrer Anwendung auf Geisteskrankheiten. Neue Jahr. f. d.
Turnkunst, 1855, I, 213227.
ber die Anwendung der Heilgymnastik auf Seelenkrankheiten auerhalb der Irren-
anstalten. Neue Jahrb. f. d. Turnkunst, 1856, II, 2031.

Kjellberg, N. G. La valeur des exercices dans le traitement des invalides mentales. Congr.
internat. sc. med., compt. rend., 1884, Copenh. 1886, III, Sect. de Psych, u. Neurol
134142.
Melicher, L. J. Die Atiwendung der Heilgymnastik gegen deprimierende Gemthsbewegungen
und Leidenschaften, sowie in Geisteskrankheiten berhaupt. Athen, f. rat. Gym., 1854,
I, Heft 3, 194--200.
Schmidt, L. Einiges ber den Betrieb der Gymnastik der Geisteskrankheiten. Athen, f. rat.
Gym., 1855, III, Heft 1, 4550.

Tissie, P. Un cas d'instabilite mentale avec impulsions morbides traite par la gymnastique
medicale. Arch. clin. de Bord., 1894, III, Mai, 232244.

Traugott, J. Das Turnen Geisteskranker im allgemeinen und in Sonderheit das Turnen der
Geisteskranken in der K. Schs. Heil- und Verpflegeanstalt Sonnenstein bei Pirna. II.
Ausg. Leipzig, 1850, 48 s.
Ullensperger, J. B. Ist Heilgymnastik in Irrenhusern einzufhren? Staatsarzneik., 1871, Heft 1.

e) Kopfschmerz (Hemikranie).
Auerbach, S. Der Kntchen- oder Schwielen-Kopfschmerz und seine Behandlung. Volkmann's
Samml. Klin. Vortr., 1903, Nr. 361, Inn. Med., 105, 1030.
Bum, A. Die mechanische Behandlung der Hemicranie. Wien. med. Presse, 1895, XXXVI,
No. 20, 19 Mai, 761767.
Eccles, A. S. Bilious headache and its treatment by massage. Med. Press and Circ, 1892, N. F.
LIV, 164.
Herz, M. ber die mechano-therapeutische Behandlung des nervsen Kopfschmerzes und
Schwindel. Deutsch. Aerztl. Ztg., 1906, April 8, No. 8, 169173.
Lindblom, F. ber einige passive Bewegungen gegen Blutandrang nach dem Kopfe. Prag,
med. Woch., 1891, XVI, No. 20, 233234; No. 21, 245246.
Marc de Molenes, J. J. De la migraine. These, Paris, 1853.
Norstrm, G. Traitement de la migraine par le massage. Paris, 1885. 8. 125 s.

Cephalalgie et massage. Paris, 1890. 8. 73 s. auch Englisch, New York, 1896, 52 s.

Der chronische Kopfschmerz und seine Behandlung mit Massage. Leipzig, 1903. 71 s. 8.

Chronic headache and its treatment by massage. New York med. Journ., 1905, LXXXII,
nos 17, 20, 21, s. 956, 1008, 1060.
Pardington, G. Massage in migraine. Practitioner, 1886, XXXVII, Dez., 435-438.
L.

Riedel, A. Der Kopfschmerz und seine physikalische Behandlung. Berl. klin. Woch., 1907,
LXIV, No. 20, 627632.
Tibergien, L. Migraine determinee pas des indurations musculaires; son traitement par le

massage. Ann. de med. et de chir., 1892, III, 41.

3. Rckenmark,
a) Tabetische Zustnde.
v. Bechterew, W. Die Bedeutung der Frenkel'schen Methoden bei der Behandlung von Tabes
Dorsalis. (Nach Beobachtungen von P. Ostankow.) Neurol. Centralbl., 1894, XIII,
No. 18, 643.
- 85
Belfdel,A. A. A proposito della ginnastica nel trattamento della tabe dorsale. Gazz. degli
Osped., 1899, XX, No. 109, S. 1151.
Belugou, A. Traitement mecanique de l'ataxie. Arch. gen. de med., 1896, I, 149167.
Des inconvenients de l'association des exercices de la reeducation motrice d'autres
methodes de traitements usitees contre le tabes. II Congr. internat. de physiother.,
Rome, 1907.
Benedikt, M. Die Methode Bonuzzi" bei der Behandlung der Tabes. Wien. med. Fresse,
1892, XXXIII, No. 1, 5-6.
Bramwell, B. A case of tabes with acutely developed ataxia in which grcat and rapid
improvement resulted from Frenkel's plan of treatment. Lancet, 1902, March 29, 891.
Bramwell, E. A notc on the treatment of the ataxia of tabes by means of co-ordinated
exercises. Edinb. med. Journ., 1901, N. S., X, No. 3, 236244.
Bum, A. Die spinale Ataxie und ihre kompensatorische Bewegungsbehandlung. Wien. Med.
Presse, 1900, XLI, No. 6, 241250.
Claus, A. Traitement de l'ataxie locomotrice, methodes mechaniques. Belg. Med., 1898, V,
No. 45, 586.
Constensoux, G. La reeducation motrice dans les maladies du Systeme nerveux; ses
applications l'ataxie des tabetiques. Arch. de neurol., 1903, II S., XV, Jan., 4786.
Dana. The exercise treatment of locomotor ataxia. Post-Graduate, 1896, XI, No. 7, 275 277.
Decref, J. Contribution l'etude de la methode reeducatrice dans le traitement des ataxies.
I Congr. intern, de physiother., Liege, 1905.
Erb, W. Die Therapie des Tabes. Volkmann's Samml. klin. Vortr., 1896, N. F., No. 150.
Innere Med., no. 50, 563604.
Espitallier, J. Contribution l'etude du traitement du tabes dorsal. These de Paris, 1902.
8. 75 s.

Eulenburg, A. Ueber einige neuere Belumdlungsversuchc chronischer Rckenmarkskrank-


heiten, namentlich der Tabes dorsalis. Oesterr. Badezeitung, 1882, XI, No. 13.
Faure, M. L'incoordination des muscles de la respiration chez les ataxiques et son traitement.
Journ. de med. de Paris, 1905, XVII, 469.
La reeducation et en particulierement la reeducation motrice. II Congr. internat. de
physiother., Rome, 1907.
Faure, M. et Constensoux, 0. Le massage chez les tabetiques. Rev. de Cin., 1902, IV,
170172.
Frank, A. Wie wird die Uebungstherapie von Frenke! in Heiden gehandhabt ? Prag. med.
Woch., 1902, XXVII, 1314, 28 -29, 38-40, 5152, 65-66, 77.
Kunstfehler in der Uebungstherapie der Tabes und ihre Folgen. Wien. Klin. Woch.,
1903, XVI, No. 42, 1159-1162.
Frenkel, H. S. (oder S) Die Therapie ataxischer Bewegungsstrungen. Mnch. Med. Woch.,
1890, XXXVII, No. 52, 917920.
Die Behandlung der Ataxie der oberen Extremitt. Ztschr. f. klin. Med., 1895,
XXVIII, 6678.
Ergebnisse und Grundstze der Uebungstherapie bei der tabischen Ataxie. Deutsch,
med. Woch., 1896, XXII, No. 51, 820823.
De l'exercice cerebral applique au traitement de certains troubles moteurs. Sem. med.,
1896, XVI, No. 19, 123-124.
Meine Methode der Behandlung der Ataxie durch Widerstandsbungstherapie der
Coordination. Vortrag vor dem XII internat. Gongresse. Wien. klin. Woch., 1897, X,
No. 43, 945-948.
Bemerkungen zur Uebungstherapie der tabischen Ataxie. Therap. Monatsh., 1899
XIII, No. 7, 357-361.

Die Behandlung der tabischen Ataxie mit Hlfe der Uebung. Compensatorische Uebungs-
therapie, ihre Grundlagen und Technik. Leipzig, 1900. gr. 8. 286 s. Mehrere Aufl.
Grundstze der Uebungstherapie bei Tabes. Berl. Klin. Woch., 1905, XLII, No. 23
718722. .

La reeducation des mouvements dans l'ataxie; ses prineipes, sa technique et ses


resultats. II Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
Demonstration of the results of the re-educational treatment of tabes dorsalis. Journ.
Nerv, and Ment. Dis., 1907, XXXIV, 593,
86
de Frumerie, G. A propos du massage chez les tabetiques du Dr. Kouindjv. Progres med
1903, III S., XVII, 141142.
Gilles de la Tourette et Chipault, A. Le traitement de l'ataxie par l'elongation vraie de la
rnoelle epiniere. Nouv. Iconogr. de la Salpet., 1897, X, 145154.
Oilles de la Tourette et Gasne, G. Le traitement de l'ataxie locomotrice par l'elongation vraie
de la moelle epiniere. Nouv. Iconogr. de la SalpSt., 1898, XI, 18 19.
Goldscheifler, A. Anleitung zur Uebungsbehandlung der Ataxie. Leipzig 1899 er 8 U 53 s
5 .

II. Aufl. 1904.


Gonzales, J. La reeducation des mouvements chez les ataxiques. II Congr. internat. de
physiother., Rome, 1907, compt. rend., 1, 508 51 1

Grupner. Ueber die therapeutische Verwerthung akuter Sinnesreize bei gymnastischer Be-
handlung der Bewegungstrungen, insbesondere der Ataxie der Tabiker. Wien. Med.
Woch., 1897, XLVII, No. 23, 10511053.
Die Behandlung der Gangstrungen bei Tabes mittelst der Uebungstherapie. Allg. med.
Central.-Ztg., 1898, LXVIII, 38.
Die Balneotherapie der Tabes und der Uebungstherapie bei der Ataxiebehandlung
ein Beitrag zur Tabeslehre. St. Med. Woch., 1899, N. F. XVI, No. 19, 173179.
Petersb.
Granville, J. M. A note on the treatment of locomotor ataxy by precise nerve vibrations.
med. Journ., 1882, II, 559.
Brit.

Grebner, F. Die compensatorischc Uebungstherapie bei initialer Tabes. St. Peters. Med.
Woch., 1902, N. F. XIX, No. 8, 6570.
Guttmann, A. Zur Technik der compensatorischen Uebungstherapie bei der Tabes dorsalis.
Charite-Ann., 1899, XXIV, 114144.
Hatschek, R. Ueber die Ausfhrung der Frenkel'schen Uebungsbehandlung. Wien. Klin.
Rund., 1904, XVIII, 181, 201, 225.
Hirschberg, R. Traitment mecanique de l'ataxie locomotrice. Bull. gen. de ther., 1893, LXII,
30 Jan., 6681.
Traitement de l'ataxie dans le tabes dorsalis par la reeducation des mouvements.
(Methode de Frenkel.) Arch. de Neurol., 1896, II S., II, No. 9, 161185; No. 11, 327361.
- La methode de Frenkel au congres de Moscou. Progres med., 1897, III S., VI,
No. 52, 473- 474.
Hoeflmayr, L. Zur Behandlung der Tabes dorsalis. Wien. Klin. Rund., 1901, XV, Xo. 51,
963966.
Jacob, P. Ueber compensatorische Uebungstherapie. Compt. rend. Congr. internat. de med.,
1897, Moscow, 1899, IV, No. 7, 472478.
Ueber die compensatorische Uebungstherapie bei der Tabes dorsalis. Deutsch. Med.
Woch., 1898, XXIV, No. 8, 9, 10.
bungstherapie (bahnende, hemmende, compensatorische). Goldscheider und Jacobs
Handb. der Phys. Ther., Leipzig, 1901, Theil II, Band II, 230260.
Joseph, J. Ueber einige Fortschritte der orthopdischen Apparalutherapie mit Bercksichtigung
der compensatorischen Uebungstherapie bei Tabes dorsalis. Deutsch. Med. Woch.,
1898, XXIV, Ther. Beil., 5758, 6770.
Kouindjy, P. Du massage chez les tabetiques. Progr. med., 1902, 428432,497500; 1903,8993.
v. Leyden, E. Ueber die Behandlung der Tabes. Berl. Klin. Woch., 1892, XXIX, No. 17, 18.

Marechal. Le traitement du tabes par la methode de Gilles de la Tourette et Chipault.


Congr. internat. de neurol. de psychiat. etc., 1898, I, fasc. 2, 22 25.
Le traitement de l'ataxie par l'elongation vraie de la moelle epiniere. Presse med.
Beige, 1897, XLIX, 21.
Du traitement de l'ataxie locomotrice par l'extension et la methode de Frenkel
combinees. Presse med. Beige, 1899, LI, 32.

Munck-Petersen, Frenkels velseterapi og velsesprincipets almindelige anvendelse


H. ved
sygdomsbehandling. Hosp. Tid., 1904, IV R., XII, 1089, 1105.
Niermeyer, J. H. A. De mechanische Therapie van Tabes. Nederl. Weekbl., 1896, I, 22, 877.

Petren, K. Ngra ord om Frenkels behandlingsmetod of ataxien vid tabes samt om ataxiens
orsak vid denna sjukdom. Hygeia, 1899, LXI, No. 7, 114.
Om fningsterapi vid organiska nervsjukdomar. Nord. Tidskr. f. Terapi, 1903/4, II,
349364.
87
Pope C The rational treatment of locomotor ataxia. Amer. Pract. and News, 1902, XXXIV,
No. 6, Sept., 227-236.
Putnam Notes on the treatment of ataxic patients by coordination cxercises. Boston Med.
J
nd Surg. Journ., 1900, CXLIII, No. 10, 231-232.
Rhein J H W. The treatment of locomotor ataxia with special reference to the treatment
by educattonal exercises. Therap. Gm, 1901, XVII, 807; 1902, XVIII, 372.
'
III S.,

Riehe A L'ataxie des tabetiques et son traiteinent. Bull. gen. de ther, 1899, CXXXVIII,
Dec. 15, 30; 833, 913.
v Sarbo A. Ueber die compensatorische Uebungstherapic. Pest. Med.-Chir. Presse, 1899,
XXXV, No. 52.
Zur Behandlung der Tabischen Ataxie. Klin.-therap. Woch., 1901, No. 26.
Schreiber J. Massage als Mittel gegen die bei Tabes auftretende Ansthesie. Wien. med.
Presse, 1881, XXII, No. 10, 295.
Sembritzki. Die heutige Behandlung der Tabes nach Frenkel'scher Methode. Deutsch, med.
Woch., 1899, XXV, Ther.-Beil., No. 4, 22-24.
Senator, H. Ueber die Behandlung der Tabes dorsalis. Ztschr. f. prakt. Aerzte, 1898, VII,
249259.
Targowla, J. De l'education motrice graduelle (methode de Frenkel) et de la revulsion
galvanique du rachis dans lc traitement du tabes. Rev. Neurol., 1896, IV, No. 9,
Mai, 257263.
Verhoogen, R. Sur le traitement du tabes. Journ. de med. de Brx., 1903, VIII, 17, 257259.
Wallgren, S. Hufvuddragen af tabes dorsalis med srskildt afseende p ataxien och dess
gymnastiska behandling. Tid. i Gym., 1901, lieft 1/2, 165 185.
Weber, H. Zur Uebungstherapie der Tabiker mittels des Fahrrades. Zeit. f. physik. u. ditet.
Ther., 1903, VII, No. 4, 217220.
Weiss, D. Ueber Uebungsbehandlung der Ataxie. Prag. med. Woch., 1899, XXIV, No. 47,
595597; No. 48, 611612.
Wiener, A. The exercise treatment in tabes dorsalis. New York Med. Ree, 1899, LVI, Juli,
No. 4, 116119.

Zabludowski, J. Ein Fall von Friedreich'scher Ataxie. Behandlung durch Massage. Berl.
klin. Woch, 1896, XXXIII, No. 34, 757-758.

b) Andere Zustnde.
Daily, E. Traitement de la paralysic infantile (myelite aigue des cornes anterieures de la
moelle) aux diverses phases. Journ. de therap, 18S0, VII, 16 173. 1

Eulenburg, M. Beitrag zur sogenannten essentiellen Kinderlhmung. Arch. f. Path. Anat, 1859,
XVII, Heft 1 und 2, 177191.
Faure, M. Sur unc methode de traitement des paraplegiques par des exercices. Belg, med.,
1905, XII, no. 51.
Nouvclle methode de traitement des paraplegies spasmodiuues par des exercices. Rev.
de med, 1906, XXVI, No. 2,-164 166.
Hansen, H. Et tilfaelde af Spondylitis paralyse behandlet af en massr. Ugeskr. f. Laegc,
1898, V R, V, 1135-1136.
Medea, Rieducazione dei movimenti. II Congr. internat. de physiother, Rome, 1907.
E.

Roth, B. Muscle beating and rubbing in infantile paralysis. Brit. Med. Journ, 1879, I, 892.
The surgical and orthopaedic treatment of infantile paralysis. Brit. med. Journ, 1884,
II, 6 Sept, 459461.
Tuson, E. W.
Spinal debility, its prevention, pathology and eure in relation to curvatures,
paralysis, epilepsy and various deformities. London, 1861. 8". 155 s.

4. Funktion eile Strungen,


a) Veitstanz.
Becquerel. Du
traitement de la choree par la gymnastique. Gaz. des hon., 1851, No. 128,
6 Nov., 514.
Blache. Du traitement de la choree par lagymna stique. Arch. gen. de med, 1854, II, 232233.
Heftiger Veitstanz geheilt durch Kneten und methodische Gymnastik. Journ. f. Kinderkr,
1861, 229-231. Derselbe Titel. Ibidem, 1865, No, 3, 4, 246-252.
- 88 -

Colombo, C. Trattamento della corea col massaggio e la ginnastica. Boll, della R. Accad.
med. Roma, 18981899, XXV, 7.
dl

Fedorow. [Die Behandlung der Chorea mit Massage] Obosrjen psychiatr., 1897, No 4.
(cit. St. Petersb. Med. Woch., 1897, N. F. XIV, Russ. med. Litt., 54).

Qoodhart, J. F. and Phillips, J. The treatment of acute Chorea by massage and the free
administration of nourishment. Lancet, 1885, 5 Aug., 181183.
Laisne, N.,ber die Heilung des Veitstanzes durch Gymnastik. Journ. f. Kinderkr., 1861, XVII,
No. 2., 386387.

Roth, M. bungstherapie bei Chorea. Zeit. f. physik. und dltet. Therap., 1904, VIII, No. 9,
475480.
See, 0. La choree et les affectlons nerveuses. Paris, 1851.
Tidemand, Helbredelse af
A. et tilfaelde langvarig Chorea med angivelse
af af behandlings-
maaden. Norsk. Mag. f. Laegevidensk., 1878, III R, VIII, 32-38.

b) Hysterie und Neurasthenie. Neurosen im Allgemeinen.


Binswanger. Zur Behandlung der Erschpfungsneurosen. Allg. Ztschr. f. Psych., 1883, XL,
No. 4, 638647. (Disk. 647648).
Binswanger, 0. ber das Weir-Mitschell'sche Heilverfahren. Therap. Monatsh., 1887, No. 7,
254: No. 8, 291.
Burkart, R. Zur Behandlung der Hysterie und Neurasthenie. Berl. Klin. Woch., 1886, XXIII,
No. 16, 249255.
Dutton, E. Q. A severe case of hysteria cured by massage, seclusion and overfeeding. Lancet,
1888, I, 11281129.
Fischer, W. R. On the use of localized movements in the treatment of certain functional
nervous disorders. Philad. Med. Times, 18701871, I, No. 5, Dez.; no. 6 7, Jan.

Fuerbringer, P. ber Zyklotherapie der sexuellen Neurasthenie. Therap. der Gegenw., 1905,
XLVI, 207211.
Graham, D. Local massage for local neurasthenia. Boston med. and surg. journ., 18H7, CXVII,
Dec, No. 24, 572576. (Disk. 581582).
Hasebroek, K. ber die Nervositt und den Mangel an krperlicher Bewegung in der Gro-
stadt. Ein Beitrag zur hygienischen Bedeutung der mediko-mechanischen Institute.
Hamburg, 1891.
Hugon, E. De l'emploie du massage dans le traitement des nevroses. Rev. d'hyg. therap.,
1897, IX, 263-265.
Kochendorf, R. Heilgymnastik gegen Nervositt. Leipzig, 1907. 45 s.

Levy, P. E. L'education traitement des nevroses. Rev. gen. de clin. et de ther., 1907, XXI,
722726.
Mitchell, S. Weir. Die Behandlung gewisser Formen von Neurasthenie und Hysterie. (bers,
von G. Klemperer, mit einem Vorworte von E. Leydcn). Berlin, 1887. gr. 8.
Fat and Blood and how to make them. Philadelphia, 1877. 8. III Aufl., 1907.12. 236 s.

Playfair, W. S. Notes on the systematic treatment of nerve prostration and hysteria connected
with uterine disease. Lancet, 1887, I, Nos 22 and 24, 857, 949.
Schreiber, J. Zur Behandlung gewisser Formen von Neurasthenie und Hysterie durch die
Weir-Mitchell-Kur. Berl. Klin. Woch., 1888, XXV, No. 52, 1056-1059, 1070-1072.

Schwab, S. I. Therapeutic value of work in hysteria and neurasthenia. Interstate Med. Journ.,
1902, IX, 248255.
Sedefrderfvet Gym -Fr. Tidskr., 1866, lieft 2, 7281.
i skolan. Svenska
Sollier, P. Du
mouvements dans la therapeutique des ndvroses. Congr. franc. de
rle des
med., Rapp. Paris, 1899, V, 931936.
Spender, J. K. Shampooing as a part of the so called Weir Mitchell treatment. Lancet, 1888,
I, 149.
Stieler, G. Casuistische Beitrge zur Weir-Mitchell Kur. Mnch, med. Woch., 1888, XXXV,
No. 34, 567570.
Vogt, 0. ber Beschftigungstherapie bei functionellen Nervenkrankheiten. Psychiat. Woch.,
1899, I, No. 27, 245256.

-
89

White W. H Clinical lecture on a case of severa hysteria, treated by massage, isolation and
overfeeding. Brit. Med. Journ., 1887, Juli 30, 232233.
On massage and the Weir-Mitchell treatment. Guy's Hosp. Rep., 1888, III s., XXX,
267286.
Wilson T. S Remarks on the value of rhythmical excercises in the treatment of spasmodic
neuroses. Brit. med. Journ., 1907, II, 20 Juli, 133 -135.

c) Beschftigungsneurosen.

Buchheim, P. Zur Entstehung der Behandlung des Schreibekrampfes. .


Leipzig, 1896. 8. 46 s.

De Giacomo, A. II massaggio nella mogigrofia e nelle forme nevrose consimili. Ann. Clin.
d. osp. incur., Napoli, 1887, XII, 298, 550.
Graham, D. Massage in writer's cramp and allied affections. New York Med. Ree, 1877, XII,

25 April, 258260.
Derselbe Titel. Bost. Med. and Surg. Journ., 1888, CXIX, 569-571.
Haupt. Der Schreibekrampf mit Rcksicht der Pathologie und Therapie. Wiesbaden, 1860. 8.

v. Limbeck, R. Zur Therapie des Schreibekrampfes. Prag. Med. Woch., 1887, XII, No. 51, 425.

Nussbaum, J. N. Einfache und erfolgreiche Behandlung des Schreibkrampfes. II. Aufl.,


Mnchen, 1883. 8. III. Aufl., 1891.
Pick, A. Zur Pathologie und Therapie der Beschftigungsneurosen. Wien. med. Woch., 1894,
XLIV, No. 39, 16591661.
Rossander, C. J. Ett fall af skrifvarekramp botad med massage och strychnininjektioncr.
Hygeia, 1873, XXXV, Juni, 397402.
Roth, M. The treatment of writer's cramp. London, 1885. 8. 20 s.
Schott, Th. Die Behandlung des Schreib- und Klavierspielkrampfes. Deutsche med. Ztg.,
1882, III, No. 9, 97.

Stein, Th. Die Behandlung des Schreibekrampfes. Berl. Klin. Woch., 1882, XIX, No. 34,
527529.
Vigouroux, R. Du traitement de la crampe des ecrivains par la methode de Wolff. Progres
med., 1882, 3738.
de Watteville, A. The eure of writer's cramp. Brit. med. Journ., 1885, Feb. 14, 323324.
Further observations on the eure of writer's cramp. Lancet, 1885, May, 2, 790 792.
Wide, A. Om Yrkesneuroser. Tid. i Gym., 1899, Heft 1/2, 423.
Wolff, J. The treatment of writer's cramp and allied muscular affections by massage and
gymnastics. New York Med. Ree., 1884, XXI, 204.
ber die Behandlung des Schreibkrampfes und verwandter Muskelaffektionen mittels
Massage und Gymnastik. Hamburg, 1895.
Zabludowski, J. ber Schreiber- und Pianistenkrampf. Volkmann's Sammlung Klin. Vortr.,
1901, Nr. 290/291, 283326.
Zur Therapie des Schreibkrampfes. 75. Deutsche Naturforscher- Versammlung, Kassel,
1903, 289291.

d) Dipsomani. Akute Vergiftungen.


Buschmann, B. Eine auffallende Wirkung der allgemeinen Krpermassage. Wien. med. Presse,
1889, XXX, 18991901.
Cowles, E. Gymnastics in treatment of inebriety. Amer. Phys. Educ. Rev., 1898, III, 107 110.
Graves, R. J. Clinical lectures on the practise of medicinc. Dublin and London, 1848, I,

124125.
Hueppe, F. Krperbungen und Alkoholismus. Berl. Klin. Woch., 1905, XL, 436, 460, 477.
Levi, M. R. Deila Flagellazione. Venedig, 1877. (siehe s. 51.)
Meyer, J. H. W. Chicago Med. Journ. and Exam., 1876, Nov.
Wymann, H. W. Physical training in treatment of dispsomania. Phys. Education, 1891, I,

3, 176.
- 90
5. Neuritis und Neuralgie,
a) Ischias.

Alafberg. Hin Fall von Ischias durch Massage geheilt. Mnch, med. Woch., 1888, XXXV,
No. 20, 337.
Arullani, P. F. ber den instrumentalen Druck der N. ischiaticus in der Behandlung der
Ischialgie. Neural. Ccntrlbl., 1897, XVI, No. 13, 584-588.
Buccelli, N. Su alcuni metodi special! di cura della neuralgia sciatica. Clin. med. ital
1898, XXXVII, 649-656.
Buck, A. H. A case Illustrating the use of gymnastic treatment. Brit med. Journ., 1882,'
9 Dez., 1147.
Cornelius. Ischias und hnliche Leiden. Deutsche Militrrztl. Zeit., 1907, XXXVI, 161 -172.
Craith, J. M. Nerve stretching for eure of lumbago and sciatica. Med. Times and Gaz., 1880,
II, 266.
Eccles, A. S. Massage,
rest and position in sciatica. Practitioner, 1887, XXXIX, 321328.
Eulenburg, A. Zur Therapie der Ischias. Monatschr. f. prakt. Wasserh., 1900, VII, 19.
Fretin, P. Traitement mechanique de Ia nevralgie sciatique. Bull. gen. de ther, 1899,
CXXXVIII, 273288.
Hhnerfauth, G. ber die Behandlung der Ischias mittelst Massage. Arch. f. Psych., 1884,
XV, I, 281.
Kouindjy, P. Le traitement de la paralysie obstetrieale du membre superieur. Arch. d. mal.
des enf, 1889, II, 705-715.
Mordhorst, C. Zur Behandlung der Ischias und anderer Neuralgien. Therap. Monatsh., 1890,
IV, 277 279.
Negro, C. Du traitement de la sciatique par la compression des points douloureux. Semaine
med., 1896, XVI, 13.
Schreiber, J. Erfahrungen ber Mechano-Therapie. Wien. med. Presse, 1884, XXV, 593, 661.
Schller, Ueber Massagcbehandlung
M. bei Ischias. Deutsch. Med. Woch., 1886, XII,
No. 24, 408 -409.
Taylor, J. M. Some points in the treatment of sciatic neuritis; inassageand inunetion with
a glass rod. Journ. of nerv, and ment. dis., 1889, XIV, Mrz, 179-181. (Disk. 181-188.)
Volpe, A. II massagio nelle ischialgie. Gior. intemat. d. scienze med., 1890, N. F. XII, 57 71.
Wolf, H. Die mechanische Behandlung der Ischias und ihre diagnostische Bedeutung. Wien,
med. Woch., 1905, LV, No. 23, 11521155.

b) Verschiedenes.

Animann, 0. ber Therapie von Neuralgien und Neurosen durch uere Handgriffe nach
Dr. Otto Ngeli. Mnch. Med. Woch., 1894, CLI, No. 35, 687688.
Archambaud, P. Traitement de la coxalgie par la mecanotherapie sans immobilisation au lit.
Paris, 1901. 8U . 32 s.

Boudet, M. Traitement de la douleur par les vibrations m6caniqu.es. Progres med., 1881,
IX, No. 6, 9395.
Fontana, M. Cura dei tics con la vibroterapia meccanomanuale (umanizzato). II Congr. internat.
de physiother.. Rome, 1907.
Gerling, R. Sofortige Schmerzstillung durch Handgriffe. Berlin. (Ohne Jahreszahl). 8. 30 s.

Gibert, E. Coxalgie traitc depuis six semaines par des manipulations guerison. Gaz.
des hp., 1859, No. 30, 120.
Gille, P. E.Tic douloureux, behandlad med massage af halssympaticus. Hygeia, 1886,
XLVIII, No 10, 635.
Kellgren, A. A case of postdiphtheritic paralysis treated aecording to the System of Ling.
Med. Press and Circ, 1888, II, 81, 124.
et des
Kouindjy, P. Les indications du massage methodique dans le traitement des nevrites
polynevrites. I Congr. internat. de physiother., Liege, 1905.
Eigene Erfahrungen ber die Ngelischen Handgriffe. Centralbl. f.
von Lutzenberger, A.
phys. Therap, 190405, I, 172174.
91 -

Ngeli, 0. Therapie von Neuralgien und Neurosen durch Handgriffe. II. Aufl. Basel und
Leipzig, 1894. 8. 114. (Mehrere Auflagen).
Behandlung und Heilung von Nervenleiden und Nervenschmerzen durch Handgriffe.
Jena, 1893. II. Aufl. 1899. 8. 146 s.

Natvig, R. Bemaerkninger om mekanisk og kirurgisk bchandling af neurit. Nord, tidskr. f.

terapi, 1903, Mrz, 173-180.


Neale, R. und Bays, J. Some cases of neuralgia and migraine treated by thc use of thc
percuteur. Lancet, 1893, II, 1125-1126.
Neale, W. H. Facial neuralgia treated by nerve Vibration. Practitioner, 1884, XXXIII, 345349.
Renaud, A. Du traitement de la coxalgie son premier etat. Inaug-Diss., Straburg, 1870.
Rossander, ber Massage des Halssympaticus bei tic douloureux.
C. J. Hygeia, 1885,
XLVII, no174177. 3,

Sachs, E. Zur mechanischen Behandlung der Neuralgien. Wien. Med. Woch., 1905, LV,
No. 36, 17501751.
Schreiber, J. Die Behandlung schwerer Formen von Neuralgie und Muskelrhcumatismus,
mittels Massage und methodischer Muskelbung. Wien. Med. Presse, 1881, XXII,
No. 4851.
Smart, A. A case of multiple neuritis in a woman, of combined syphilitic and alcoholic
origin; treatment by electromassage ;
completc recovery. Trans, med.-chir. soc. of
Edinb., 1888, N. S. VII, 199206.
Thilo, 0. Zur Behandlung der Gelenkneuralgien. St. Petersb. Med. Woch., 1898, N. F. XV,
No. 6, 4548.
Wullenweber, E. Nervendruckpunkte und Nervenmassage. rztl. Sachverst.-Ztg., 1905, XI,
No. 18, 367369.

10. Krankheiten der Atmungsorgane.


1 . Allgemeines.
Astore, A. II massaggio nella eure delle malattie pulmonari. Riv. med., Milano, 1902, X, 517.
Boghean, D. Ergebnisse rhytmischer maschineller Thoraxcompression bei der Behandlung der
Dyspnoe von Lungen- und Herzkranken im Rettungswesen und bei Stoffwechselstr-
ungen. Berl. Klin. Woch., 1904, XLI, 1101-1105.
Dunlop, H. M. Vapor massage in thc treatment of respiratory and aural affections. Transact.
Michigan Med. Soc, 1898, 360-364.
Ewart, W. The treatment of bronchiectasis and of chronic bronchial affections by posture
and by respiratory exercises. Lancet, 1901, Juli 13, 7072.
Gommaerts. CinSsitherapie pulmonairc. I. Congr. internat. de physiotherap., Liege, 1905.
Herz, M. Eineeinfache Methode der pneumatischen Therapie von Erkrankungen der Re-
spirationsorgane. Wien. Med. Woch., 1905, LV, No. 39, 1861 1865.
Junod, A. Traitement preventif et mecanique des affections pulmonales. Genf, 1892. 4. 15 s.
Kellgren, H. The manual treatment of inflammation of thc lungs. London, 1873. 8".
Langerhans, E. Die Behandlung chronischer Ltmgenkrankheiten mit methodischen Atembungen.
Zeit. f. phys. u. ditet. Therap., 1898, II, No. 1, 2832.
Metcalfe, 0. The treatment of cough by manipulation. New York Med. Ree, 1894, XLV,
438439.
no. 14, April 7,
Milo, J. Misvormingen van den thorax door Heilgymnastik behandelt. Weekbl. van
G. jun.
het Nederl. Tijdschr. voor Geneesk., 1876, no. 2.
Mller, A. T. Zur Therapie der akuten kruposen Pneumonie. Deutsch. Med. Woch., 1900
XXVI, 846-847.
Otis, E. 0. Gymnastic exercise as a prophylactic and curative remedy in ehest diseases.
Climatologist, Philad., 1891, I, 293304.
The value of respiratory gymnastics in maintaining the integrity of the lungs and as an
aid in the treatment of diseases of these organs. Bost. Med. and Sure. Journ., 1896
CXXXIV, no. 22, May, 525-527.
Saint-Marty, G. L. De la gymnastique respiratoire dans le traitement des deformations thora-
ciques. Inaug.-Diss., Bordeaux, 1906. 8 . 84 s.

Wide, A. Gymnastik vid sjukdomar i respirationsorganerna. Tid. i Gym., 1893, Heft 1,


- 92
2. Lungenschwindsucht.
Bicking, F. Die Gymnastik des Athmens zur Heilung von verschiedenen Krankheiten, insbe-
sondere der Schwindsucht. Berlin, 1872. 43 s.
Cybulski, H. Beitrag zur Mechanotherapie der Lungenphthlse. Ther. d. Getjenw., 1903. N. F
V, No. 9, 400-403.
Daily, N. Du traitement de la phthisle pulmonale par le mouvement, gymnastique etc. Paris
185U 8. 48 s.

Durham, H. B. Pulmonary gymnastics in tuberculosis. Boston Med. and Sur. Journ., 1906,
S
CLV, 61-64.
Erni, H. Die Behandlung der Lungenschwindsucht, Band II, s. 75.

Friedlnder, J. Beitrag zur mechanischen Behandlung der Lungentuberkulose. Therap. der


Gegenw., 1901, N. F. HI, No. 2, 5457.
Green, E. Exercise andopen air treatment of phthisis. Brit. med. journ., 1905, July 1, 45 16.

Guirette, S. Guerison de
phthisie pulmonaire tuberculeuse par la gymnastique pulmonaire.
la
Application la eure de l'asthme, des nevroses dependant d'unc hematose incom-
plete de la methode respiratoire. Paris, 1867. 8. 147 s.
Hughes, H. Die Atmungsgymnastik bei der Lungentuberkulose. Bl. f. klin. Hydrother., 1894,
IV, No. 8, 142.
Lagarde, P. La gymnastique respiratoire dans le traitement de la tuberculose pulmonaire.
(Methode de G. Rosenthal). Paris, 1904. 8. 64 s.

Masson, D. T. An old Highland form of massage, populary practised fr the prevention of


consumption. Brit. Med. Journ., 1889, I, 881882.

Millon, R. La gymnastique respiratoire est-elle salutaire aux tuberculeux? Rev. intern, de


med. et de chir., 1907, XV III, 2325.
Mjoen, J. Die Bedeutung der methbdischen Bewegung in der Behandlung der Lungen-
Tuberkulose. Zeitschr. f. Tuberk. u. Heilstttenw., 1903, V, 208213.
Neitzert, 0. Athemgymnastik und Krperbewegungen in der Behandlung der Lungentuberkulose.
Zeitschr. f. Tuberk. u. Heilstttenw., 1903, V, No. 2, 125-131.
Otis, E. 0. Use and abuse of pulmonary gymnastics in tuberculosis. New Engl. Med.
Monthly, 1907, XXVI, 1620.
Randal, C. G. Physical exercise in hing tuberculosis. Ohio med. Journ., 1906, II, 288 290.
Ridlon, Remarks on exercise withont fatigue in the treatment of pulmonary tuberculosis.
J.

NewYork Med. Ree, 1888, XXXIV, 7 Juli, 78.


Rosenfeld. Atmungstherapie bei Lungentuberkulose. II Congr. internal de physiother.,
Rome, 1907.
Rosenthal, G. La gymnastique et la reeducation respiratoire. Journ. de med. int., 1907, XI,
145148.
Simon, R. Ueber den Wert der Athmungsgymnastik bei der Lignosulbehandlung der Schwind-
sucht. Therap. Monatsh., 1901, XV, No. 11, 553558.
"Wiorowgood, J. C. Exercise and open air treatment of phthisis. Brit. med. Journ., 1905,
May 20, 1090.
Volland. Ueber Luftkur, Gymnastik, Wasserkur, bei der Behandlung der Lungenschwind-
schtigen. Therap. Monatsh., 1899, XIII, No. 1, 1622.
Wark, D. Prevention and eure of consumption. New York, 1879. 12. 56 S.
The successful treatment of pulmonary tuberculosis, mechanical and medical. New
York Med. Journ., 1903, LXXVII, No. 1, 1820.
Wolff, J. Demonstration der Massage bei Behandlung Lungenkranker. Verh. d. VII. Congr.
f. innere Med., 1899, 616618.

3. Emphysem.
Eulenburg, M. (Ueber die Heilung des Emphysema pulmonum versiculare durch schwedische
Heilgymnastik). Allg. med. Centr.-Ztg., 1855, Juni, 27.

Gerhardt, C. Die Behandlung des Lungenemphysems durch mechanische Befrderung der


Expiration. Berl. Klin. Woch., 1873, X, 20 Jan., 2526.
Hartelius, T. J. Om lungemphysemet. Inaug.-Diss., Lund, 1857. 8. 31 S.
- 93 -

Ett fall af lungemfysem, behandladt med gyinnastik. Tid. i Gym., 189.5,


Jonassohn S. E.
XX, Heft 1, 818820.
Emphysems. Ther. der Gcgenw., 1904, N. F. VI,
Wolff H. Mechanische Behandlung des
'

August, 351 354.

4. Bronchialasthma.
Goebel Die mechanische Behandlung des Asthmas. Deutsche med. Woch., 1892, XVIII, No. 14,

318-319.
Guye, A. A. 0. Over Bronchial-Asthma en Ademhalingsgymnastik. Weekbl. van het Nederl.
Tijdsch. voor Geneesk., 1898, No. 2.
Metcalfe, 0. Manipulation in the treatmcnt of asthma. New York Med. Ree, 1895, XLVII,
No. 2, 4445.

Palma, S. Over "Asthma bronchiale". Weekbl. van het Nederl. Tijdschr. voor Geneesk.
'
1898, No. 11.
Traub, J. Einfacher Compressionsapparat zur mechanischen Behandlung von Asthma und
lnphysem mit Druckregulator. Mnch, med. Woch., 1894, XLI, No. 4, 65 66.
'

5. Krankheiten des Rippenfells.


Bcrnardo L. L'azione della ginnastica medica nella cura del pleurite. Gior. med. d. r.

exercito, 1906, LIV, 8191.


Grande riassorbimento del liquido pleurico coli massaggio addominale. Riv. internaz.
E. II

1906, VII, 1 Mai, 6970.


di ter. fis.,

Kemper, E. F. Traitement de la pleuresic par le massage. Vortrag in der St. Petersburger


Medizinischen Gesellschaft. (Cit. Bum, A., Handbuch der Massage und Heilgymnastik,
1907, s. 161).

Oeffinger, H. Die Behandlung alter pleuritischer Exsudate mit schwedischer (Zander-) Heil-
gymnastik. Aerztl. Mitth. aus Baden, 1895, XL1X, 14.
Poliakow, P. Die Behandlung der pleuritischen Exsudate mit Massage. Wien. Med. Presse,
1891, XXXII, No. 20, 796797.

11. Krankheiten der Geschlechtsorgane.

1. Weiblich.

1. Gynkologie,
a) Allgemeines.

I. Bcher.
Abegg, G. F. H. Zur Geburtshilfe und Gynkologie. Berlin, 1868. 8".

Boyadjian, M. Vingt cas d'affections gynecologiques traites par le massage. (Siehe Vulliet.)
Brandt, Th. Om uterinlidanden och prolapser behandlade med medikal gymnastik. Stock-
holm, 1864. 16. 28 s.

Nouvelle methode gymnastique et magnetique pour le traitement des maladies des


organes du bassin et principalement des affections uterines. Stockholm, 1868. gr. 8. 86 s.
Gymnastiken ssom botemedel mot qvinliga underlifssjukdomar. Stockholm, 1884.
8. 284 s.

Heilgymnastische Behandlung weiblicher Unterleibskrankheiten. (Uebersetzung von


Resch, A.) Wien, 1888.
Behandlung weiblicher Geschlechtskrankheiten. Berlin, 1891, 1893, 1897. gr. 8.
In der dritten Auflage wurde der Titel gendert zu Massage bei Frauenleiden (Be-
handlung weiblicher Krankheiten).
Skrifna sjukbehandlingar (M. S.). In der Bibliothek des Gymnastischen Centrai-Instituts
zu Stockholm.
Braun von Fernwald und Kreissl, F. Klinische Beitrge zur manuellen Behandlung der Frauen-
krankheiten. Wien, 1889. gr. 8. 40 s.

Ekgren, E. Zur manuellen Therapie in der Gynkologie. Inaug.-Diss., Berlin, 1900. 8. 29 s.


94
Ernst, H. Die Ehre des Weibes und die Tliure Brandfsche Massage. Ein Malinwort an
alle Mnner zum Schutze unserer Frauen und Tchter. Zugleich Lehrbuch zur er-
folgreichen Behandlung der Hysterie und der Unterleibsleiden der Frauen. Leipzig
1901. 89 . 70 s.

reilner, L. Klinische Beitrge zur Thure Brandt'schcn Behandlung der weiblichen Sexual-
organe. Wien, 1890. gr. 8 H . 87 S.

Frankl, 0. Die physikalischen Heilmethoden in der Gynkologie. Berlin und Wien, 1906.
8. 223 s.
Freudenberg. Die Brandfsche Massage bei Frauenkrankheiten und ihre glnzenden Heil-
erfolge. Trier, 1891.
de Frumerie, G. Massage gynecologiquc (methode Thure Brandt). Paris, 1897. 8". 176 s.

Geoffroy St. Hilaire. Les Oedemes abdomino-pelviens en gynecologie. Inaug.-Diss. Paris, 1898.

Gintzberg, E. Contribution l'etude de ia kinesitherapie gynecologiquc. Inaug.-Diss., Mont-


pellier, 1905. 8. 105 s.
Guillarmou, A. Kinesitherapie gynecologiquc valeur hemostatique de certains mouvements
;

musculaires contre les meno- et metrot rhagies chroniques (Systeme de Brandt). Etde
pratique. These de Paris, 1896. 4. 74 s.
Harajewicz, W. [Die gymnastische Behandlung der weiblichen Geschlechtskrankheiten nach
der Methode von Brandt.] Krakow, 1891, 8. 47 s.
Jentzer, A. und Bourcart, M. Gymnastique gynecologique et traitement manuel des maladies
de l'uterus de ses annexes. (Methode de Thure Brandt). Geneve et Paris, 1891.
et
gr. 8. Auch Deutsch, Leipzig, 1895. 8 144 s. .

Knapp, L. Grundzge der gynkologischen Massagebehandlung. Ein Leitfaden fr Studierende


und Aerzte. Berlin, 1902. kl. 8. 74 s.
Lindner, M. Th. Brandfsche Massage und Gymnastik, sowie Wasserbehandlung und Pflege
bei weiblichen Unterleibszustnden. Handbuch fr Ausbende der physikalisch-
ditetischen Heilweise, besonders auch fr Masseure und Masseusen. Dresden,
1904. 8. 200 S.

Norstrm, G. Massage dans les affections du voisinage de l'uterus et de ses annexes.


Paris, 1892. 8. 140 s.
Peltier-Goussakof, P. La methode de Thure Brandt et son application au traitement des
maladies des femmes. These de Paris, 1895. 8. 144 s.
Popyalkovski, M. I. [Massage fr Krankheiten der Frauen und in der Geburtshilfe.] St. Peters-
burg, 1895. 16.
Prochownik, L. Massage bei Frauenkrankheiten. Hamburg und Leipzig, 1890. gr. 8. 176 S.
Auch Franzsisch, Paris, 1892. 12. 257 S.
Profanter, P. Die Massage in der Gynkologie. Mit einer Vorrede des Prof. Dr. B. S.
Schultze. Wien, 1887. 8". 91 S.
Ratschinsky, N. L Die Massage und Gymnastik bei Frauenkrankheiten. St. Petersburg, 1895.
Reibmayr, A. Die Unterleibs-Massage mit specieller Bercksichtigung der Massage und Heil-
gymnastik in der Gynkologie. Leipzig und Wien, 1889. 8. 147 S. Auch Russisch,
St. Petersburg, 1891. 8. 95 S.

Remisoff, M. M. [Die Massage in der Gynkologie.] Mit Vorwort von V. F. Snegireff.


Moskva, 1889.
Rubinstein. [Der medizinische Wert der Gynkologischen Massage ausserhalb der Kranken-
huser.] St. Petersburg, 1895. 8.

Seiffart. Die Massage in der Gynkologie. Stuttgart, 1888. gr. 8. 54 S.

Shamrayeff, K. A. [On estimation of Brandfs method as a method of treatment


the in

diseases of the female sexual organs.] Inaug.-Diss., St. Petersburg, 1897. 8.

Stapfer, H. Tratte" gynecologique (massage et gymnastique). Nouvelle


de kinesitherapie
methode de diagnostique de traitement des maladies des femmes. Preface de
et
A. Pinard. Paris, 1897. 8. 646 s.
La kinesitherapie gynecologique; traitement des maladies des femmes par le massage
et la gymnastique. (Systeme de Brandt.) Paris, 1899. 8. 631 S.
Massage et gymnastique dans les affections de la femme Traitement kinesique. . . .

Paris, 1906. 8. 127 S.

Vulliet, F. 25 cas d'affections gynecologiques traites par le massage. Observations recueillees


et redigees par le Dr. Boyadjian. Geneva, 1889. 8. 30 s.
95
Vulliet, F. Le massage en gynecologie, technique, observations etc. Suivi d'obscrvations cliniques
'recueillees par Boyadjian. Paris, 1 890. 8". 47 s.
Ziegenspeck R Anleitung zur Massagebehandlung (Thure Brandt) bei Frauenleiden. Fr
praktische Aerzte. Berlin, 1895, gr. 8. 170 S. Auch Englisch, Chicago, 1898.

II. Journale,

bis 1889.
Berczeller. (Behandlung einiger gynkologischer Beschwerden nach Thure Brandt.) Orvosi
hetil., 1889.
Boldt, H. J. Die Massage in Med. Mon.-Schr., New York, 1898, I, No. 7, 3-14.
der Gynkologie.
The manual treatment in gynecology. Amer. Journ. Obst., 1889, XXII, 579 598.
Fixation of the uterus by adhesions. Brandt's method of treatment. Amer. .Journ. of
Obst., 1889, XXII, 280-281. (Discussion 281-282.)
Borjakowski. [Ueber die vermittelst der gynkologischen Massage erzielten Erfolge.] St.
Petersb. Med. Woch., 1889, N. F. VI, No. 6, 5152.
Boyadjian. Vingt cas d'affections gynecologiques traites par lc massagc. Gaz. med.-chir.
de Toulouse, 18891890.
Brandt, Th. [Sur l'application du massage pendant les regles.] Vratsch, 1880, No. 25.
Bum A. Die manuelle Behandlung gynkologischer Krankheiten. Wien. med. Presse, 1889,
XXX, No. 1, 2024, No. 2, 6366.
Bunge. 0. Beitrge zur Massage des Unterleibes, insbesondere des Uterus und seiner Adncxa.
Berl. Klin. Woch, 1882, XIX, No. 25, 384388.
Chantin, M. D. Behandlung von Frauenkrankheiten nach Brandt's Methode. Ejem. Journ.
pract. med, St. Petersb, 1889, V, 2128.
Clemens, T. Die Electricitt und die Massage in der Gynkologie. Allg. med. Centr.-Ztg,
1887, LVI, 83.
Discussion om Major Thure Brandt's gymnastiske Uterinbehandlung det medicinske Selskap i

i Christiania. Norsk. Mag. f. Lgevid, 1874, III R, IV, Forh, 243292; 1875, V,
426, 45-60.
Fellner, L.Ueber Thure Brandt's Behandlung der weiblichen Unterleibsorgane. Wien. klin.
Woch, 1889, II, No 14, 282284.
Erwiderung auf die Bemerkungen des H. Prof. Rokitansky. Wien. klin. Woch, 1889,
II, No. 15, 319321.

Thure Brandt's Behandlung der weiblichen Untcrleibskrankheiten. Wiener med. Presse,


1889, XXX, No. 19-23, 775, 821, 863, 907, 945.
Gaudin. Sur le massage en gynecologie. Gaz. de gynec, 1889, IV, 20 23.
Halberstamm, M. Ueber Massage und Gymnastik in der Gynkologie. St. Petersb. med.
Woch, 1889, N. F. VI, No. 6, 51-52.
Hartelius, T. J. Major Brandts rrelsemetod uti lifmodersjukdomar. Tid. Gym, 1875, i

Heft 3, 99-108.
[Redogrelse for den erfarenhet ur sin praktik Brandt's metod.l Hygiea,
XXXVII, Sv. lk.-sllsk. frh, 5660. (Disk. 60-67).
Major Thure Brandt och hans gymnastiska metod bedmd i utlandet. Tid. i Gym,
1886, Heft 10, 655- 663.
Jachontoff, A. F. [Report of committee on application of massage in diseases of women.]
Protok. zasaid. akush-gen. Obst. v. Kieve, 1889, 8594.
Jones, H. M. The use and abuse of massage in gynaecological practice. Brit. Gynaec. Journ,
1889-90, V, 89-105. (Disk. 155-159.)
Jordan, H. [Thure Brandt und seine Behandlung von gynkologischen Affectionen]. Przeglad
lekarsk, Krakau, 1888, XXVII, 551, 564.
Klein, J. Le massage en gynecologie d'apres Leon Petit et Profanter. Gaz. med. de Strass-
bourg, 1887, XXIV, 294298.
Lindblom, F. Om Brandt's gynekologiska gymnastik. Upsala lk.-fr. FrhandL 1888,
XXIII, 619. Auch Mnch, med. Woch, 1888, XXXV, 779 -781, 825-827, 843845.
Nikolski, A. S. Behandlung der Frauenkrankheiten durch Massage nach Brandt!. Wratsch,
[Die
J

1888, IX, 441-443.


96

[Schwedische Gymnastik und Massage bei der Behandlung von Frauenkrankheiten).


Vestnik. obsh. Mg. sudeb. i. prakt. med., St. Petersb.,
Heft 4, 3956. 1889, I,

Nissen, 0. Brandt's uteringymnastik.


Tluire Norsk. Mag. f. Laegevid., 1875, V, Heft 14
(Siehe oben Discussion om Major Thure Brandt etc.)
Norstrm, fi. Traitement des maladies des femmes par le massage. Gaz. hebdom., 1876 XIII
No. 3; 40.
rum, H. P. Gynkolog, og obstetr. Mcddelelser, 1877, I, 62.
Ott. Massage und rtliche Gymnastik als Behandlungsmethode bei Erkrankungen des weib-
lichen Genitaltractus. Vratsch, 1889, no. 610. (Ref. St. Petersb. Med Woch 1889
N. F. VI, Russ. med. Litt., 6).
Petit, L. Appreciation du massage de l'utertis et des intestins. Gaz. de eynec, 188586
I, 179184.
Du massage par le medicin et de son application la gynecologie et l'obstetriquc
Rev. obstet, gynec, 1886, II, 254260.
et.

Pippingskld, J. Yttrande fver majoren Th. Brandt's genitalgymnastik allmnhet och srs- i

kildt. Gynkol. og obstetr. Meddelelser, 1881, Heft 3, I.


Ueber Major Thure Brandt's Genitalgymnastik. Finska lkaresllsk. handl., 1881, XXIII
Heft 2/3, 18 s.

Polubinski, A. A. Wirkung der Bauchmassage und speziell in der Gynkologie. Vrach, 1889,
X, 491-497.
Prochownick, L. Ueber die Massage in der Gynkologie. Arch. f. Gynk., 188485, XXV,
137-139. [Disk. 139-140.]
Massage in der Frauenheilkunde. Centrlbl. f. Gyn., 1889, XIII, No. 51.
Reibmayr, A. Zur Technik der Thure Brandt'schen Massage und Heilgymnastik in der Gyn-
kologie. Wien. med. Woch., 1889, XXXIX, No. 10, 362, No. 11, 393, No. 12, 428.
Pesch, A. Ueber die Anwendung der Massage bei Krankheiten der weiblichen Sexualorgane.
Centralbl. f. Gyn., 1887, XI, No. 32, 505511.
Thure Brandt, Veranlassung und Entwickelung der manuellen Behandlung der weib-
lichen Beckenorgane. Wien. med. Bl., 1888, XI, 1221, 1297.
v. Rokitanski, C. Eine Bemerkung zu Dr. L. Feller's Vortrag; ber Thure Brandt's Be-
handlung der weiblichen Unterleibskrankheiten. Wien. klin. Woch., 1889, II, 298.
Rosenstirn, J. Kolossale Haematocele retrouterina in Folge der Application eines galvanischen
Stromes am schwangern Uterus zum Zwecke des Abortus, schneller Schwund des
Extravasates durch Massage. Centrlbl. f. Gynkol., 1881, V, No. 13, 305308.
Rubinstein. Ueber die ambulatorische Behandlung weiblicher Genitalerkrankungen mit
Massage. Wratsch, 1896, no. 44 u. 46, (cit St. Peters, med. Woch., 1896, N. F. XIII,
Russ. Med. Litt., s. 28.)

Schauta. Ueber gynkologische Massage. Prag. Med. Woch., 1887, XII, No. 43, 361364.
Semjannikoff, 0. [Die Massage in der Gynkologie.] Journ. akush. jensk. boliez., St. Peters.,
i

1888, II, 873891.


Stroynowski, E. (Thure Brandt's Methode der Behandlung von Krankheiten der Beckenorgane
und speziell des Uterus mit Gymnastik.) Przeglad lekarski, Krakau, 1888, XXVII,
477479.
Szab, D. Ueber Massage in der Gynkologie. Pest. Med.-Chir. Presse, 1884, No. 19.
Taylor, C. F. The pathology and treatment of some of the diseases incident to women.
Amer. med. Monthly, 1859, XII.
Theilhaber, E. Thure Brandt's Methode der Behandlung der Krankheiten der weiblichen Becken-
organe. Mnch. Med. Woch., 1888, XXXV, No. 27, 453 No. 28, 467. ;

Vulliet, F. Cours de gynecologie operatoire; sur le massage en gynecologie. J. soc. de


med. et pharm, de l'Isere, Grenoble, 188788, XII, 126133.
Weissenberg. Zur gynkologischen Beckenmassage. Centralbl. f. Gynk., 1889, XIII, 380382.
Winawer, A. (Massage bei Frauenkrankheiten nach Thure Brandt's Methode). Krn, lek.,

Warzawa, 1889, X, 1, 91, 193.

1890-1899.
Arendt, E. Die Behandlung der Frauenkrankheiten nach Thure Brandt. Berl. klin. Woch.,
1890, XXVII, No. 1, 2, 3.
97

Arendt, E. The treatraent of ttterlhe affectin's by massage. Wood's Med. and Surg. Monbg.,
1890, VIII, 257-267.
Ueber den Werth gynkologischer Massage. Herl. Klin. Woch., 1891, XXVIII, 675677;
699 -702.
Balclwin, J. F. Local treatment in gynecology. North . Anier. Pract., Chicago, 1896, VIII, 72 -75.
Beuttner, O. Uebcr gynkologische Massage in Beckeiihochlagerung. Ccntralbl. f. Gynkol.,
. 1897, XXI, No. 19, 544545.
Du massage et du diagnostic gynecologique dans la position dccline, avec recherches
critiques. Rev. med. de la Suisse Rom., 1898, XVIII, 199 -208.
Beitrag zur gynkologischen Untersuchung und Massage in Beckeiihochlagerung an
der Hand von Controlversuchen. Wien. med. Presse, 1899, XL, 1249 1255.
Bloch, G. De la kinesitherapie en gynecologie. Independ. med., 1898, IV, 289291.
Bourcart, M. Traitement des affections de l'uterus et de ses annexes par les vibrations
mechaniques rapides. Ann. de gynecol., 1895, X LI II, Juin, 476 488.
Brandt, Th. Uppkomsten och utvecklingen af den lokala underlifsgymnastiken. Eira, XIV,
1890, 8.
Entgegnung auf den Artikel von E. Riess; Wert und Bedeutung der Gymnastik in
Verbindung mit der Brandt'schcn Massage. Deutsche med. Woch., 1892, XVIII,
No. 29, 679.
Bumm, E. Ueber Massagebehandlung bei Sterilitt. Mnch, med. Woch., 1893, XL, No. 46,
Nov. 14, 868-870.
Carstens, J. H. The diagnosis and treatment o f non-surgical gynecological cases. Physician
and Surg., 1895, XVII, 441444.
Cercha, M. [Die Massage und deren Anwendung in der Behandlung von Frauenkrankheiten
und insbesondere von entzndlichen Exudaten im kleinen Becken]. Przeglad Lekarski,
1890, No. 3338.
Cheron, J. et Batuaud, J. Du massage gynecologique. Rev. med.-chir. de mal. de femmes,
1896, XVIII, 198, 263, 392, 714; 1897, XIX, 12, 137, 262, 328.
Coen, G. Contributo clinico al massaggio in ginecologia. Atti Cong. gen. d. Ass. med. ital.,

1891, Siena, 1893, XIV, 543551.


Colson, C. Le massage gynecologique. Ann. Soc. med.-chir. de Liege, 1895, XXXIV, 246269.
Quelques nouveaux cas de massage gvnecologique. Ann. Soc. med.-chir. de Liege,
1886, XXXV, 392400.
Cooper, C. E. The Brandt method of treating pelvic disorders in women. Occid. Med. Times, 1893,
VII, 307310.
Dudley, E. C. The value,
limitations and alternatives of topical applications in gynaecology.
Philad. med. Journ., 1898, I, 1155-1159.
Dhrssen, A. Ueber gynkologische Massage mit Demonstration von Fllen. Ztschr. f.
Geburtsh. und Gynk.,1891, XXI, 476-481.
Ueber den Werth der gynkologischen Massage nach Thure Brandt. Berl. Klin. Woch.,
1891, XXVIII, 1065, 1101, 1115.
Eisenberg, J. Zur manuellen Behandlung der Frauenkrankheiten nach Thure Brandt. Wien,
med. Presse, 1891, XXXII, No. 36, 6 Sept., 13571362.
Eumenieff. Ueber die Bedeutung der gynkologischen Massage in der Landpraxis. V Congr.
Russ. Aerzte, 1893.
Findley, P. Local treatment in gynecology. Amer. journ. surg. and gwraaeoL St. Louis, 18989,
XI, 176178.
Goldspiegel-Sosnowska. Traitement des maladies des femmes par la methode de Thure Brandt.
(Observations personelles de 1889 1893). Arch. gen. de med., 1893, VII s.. XXXII
'

692-706.
Gottschalk, S. Bemerkungen ber Dhrssen's Aufsatz ber die Massage. Berl. Klin. Woch
1891, XXVIII, No. 47, 1139.
Hardy, G. Quelques observations de massage en gynecologie. Ann. Soc. med.-chir. de Liepe
S
1894, XLIII, 111116.
Heitzmann, J. Die Ergebnisse der Gynkomassage. Centralbl. f. d. ges. Theran., 1895, XIII
641, 705.
Hertzsch. Ueber die Behandlung der Frauenkrankheiten nach Thure Brandt. Centralb. f.
Gynkol., 1890, XIV, 648649. [Disk, 649650].

7
:98
Hertzsch. Zur Massage nach Thure Brandt. Monatschr. f. Geburtsh. u. Qynk., 1895, 1, 252262.
Hoffheinz. Massagebehandlung bei gynkologischen Leiden nach Brandt. Deutsche med.
Woch., 1892, XVIII, No. 26, 615.
Hogner, R.' On the value of kinesitherapy in gynascologic practice. Journ. Amer. Med. Assoc,
1895,XXIV, 115-119.
Gynkologisk kinesitherapi (manuell behandling af gynkologiska lidande) enligt Thure
Brandt's metod. Eira, 1894, XVIII, nos 20, 21.
Holzapfel. Ueber Indicationen und Erfolge der gynkologischen Massage. Wien. med. Bltt
1890, XIII, No. 44.
Hugon, E. La constipation en gynecologie; son traitement par le massage. Poitou med
1895, IX, 234236.
Intra-pelvic massage. Med. Council, 1897, II, 3133.
Jacobs, C. Quelques cas d'affections gynecologiques traites par le massage. Rev. med.-chir.
d. mal. d. femmes, 1891, XIII, 268-278.
Du massage en gynecologie. Bull, de la Soc. beige de gyn. et d'obst., 1890, II, 2737.
Jentzer, A. Ueber die Anwendung der gynkologischen Massage whrend der Menstruation.
Verhandl. d. internat. med. Congr. zu Rom, 1894, V, Sect. Gynk., 184.
Jones, M. H. Vibration treatment of fibromata and adnexial affections. Brit. gynsecol. Journ.,
1899,XV, Nov., 420424.
Josephson, C. D. Om den manuella behandlingen of gynkologiska lidanden. Hygeia, 1891,
LIII, Juli, No. 7, 15-115.

Kamanskaya Shtshepetova Traida, A. K. Kazuistikie massage v. ginekologii. Sborn. protok.


Obsh. Kaluzh vrach, 1895, Kaluga, 1896, XXXIV, 103130.
Kellogg, J. H. The value of exercise in the treatment of pelvic diseases of women. Med.
News, 1890, LVII, Nov. 8, 468472.
Rational gynaecology. Med. News, 1897, LXXI, No. 25, 785791; No. 26, 821-829.

Komrs, L. [Bemerkungen ber die gynkologische Massage]. Casop. lek. cesk.. v. Praze,
1890, XXIX, 903, 930, 953, 974, 1020, 1045.
[Weitere fnf Flle geheilt durch gynkologische Massage.] Casop. lek. cesk. v. Praze,
1892, XXXI, 455, 479.
Landau, Th. Einige Bemerkungen ber das Thure Brandt'sche Verfahren. X Congr. Intern.
Med., Berlin, 1890, Abth. Geburtsh. u. Gynk., 7779. (Diskussion 7980.)
Lange, K. Ueber Vibrationsmassage speziell bei Frauenkrankheiten. Arch. f. phys.-ditet. Ther.,
1899, I, 134, 166, 219, 243, 302.
Leder, C. Dix-huit mois de pratique de massage gynecologique la clinique du docteur Auvard.
Arch. de gynec. et de tocol., 1896, XXIII, 1, 104, 167, 263, 335.

Lewis, D. The treatment of ambulatory gynecologie cases. Journ. Amer. Med. Ass., 1898,
XXXI, 521525.
Lindfors, A. 0. Ngra ord om Thure Brandt's method och de svensk lkarna. Upsala lk.-fr.
frh., 18956, N. F. I, 214-226.

Maasland, H. F. P. Over massage in de gynaecologie. Nederl. Tijdskr. v. Verlosk. en Gynaec,


1891, III, 98108.
Marshall, G. B. Local massage in the treatment of certain gvnscological conditions. Glasgow
Med. Journ., 1895, XLIII, 203213.
Massage, Le, en gynecologie. Presse Med., 1896, 31.
Mastrostefano, R. II massaggio in ginecologia. Rassegna d'ostet. e ginec, Napoli, 1895, IV,
266, 326.
Mayer, 0, J. Massage Gynecology. Journ. Amer. Med. Ass., 1894, XXIII, 236240.
in

Mead, K. C. Treatment of diseases of women by abdominal massage and electricity. Amer.


Journ. of Obst., 1896, XXXIV, 5865.
Nissen, 0. Erfarninger om Thure Brandt's Uterusgymnastik. Ugeskr. f. lger, 1892, IV R.,
XXVI, 107109.
Nordhoff-Jung, S. A. The Thure Brandt treatment in gynecology practically applied. Amer.
Journ. Obst., 1897, XXXVI, 832843.
Ott E Ein Beitrag zur Thure Brandt'schen Methode der Massage in
der Gynkologie. Allg.
Wien. Med. Ztg., 1893, XXXVIII, 565566, 580-581.
'
99 -

Peters. Beitrag zur Statistik der Erfolge der Massage bei chronischen Krankheiten der weib-
lichen Beckenorgane. Inaug.-Diss., Kiel, 1895.

Philippeau, A. F. Du traitement manne! des maladies des femmes. Gaz. de Gyn., 1890, V, 2, 18.

Piaton, J. C. Du massage gynecologique. Rev. de cinesie, 1899, I, 144152.


Polacco, R. 11 massaggio nella cura delle malattie ginecologiche. Ann. di ostet., .1894, XVI,
5, 61, 113.
Ponomereff. [Ueber die Anwendung der Massage in Frauenkrankheiten.] Notizen der Ural'schen
Med. Gesell, zu Ekaterinburg, Jahr. IV.
Pozzi. Accidents causes par le massage gynecologique. Bull, et mem. Soc. de chir. de Par.,
1895, XXI, No. 5, 5254.
v. Preuschen, F. Die schwedische Heilmethode in der Gynkologie. Berl. klin. Woch., 1891,
XXVIII, 2 Feb., No. 115119. 5,

Riess, E. Ueber den Wert und die Bedeutung der Gymnastik in Verbindung mit der
Brandt'schen Massage. (Vorluf. Mitteilung). Deutsche Med. Woch., 1892, XVIII,
No. 18, 402.
v. Rosthorn, A. Die gynkologische Massage. In Chrobak und Rosthorn Die Erkrankungen :

der weiblichen Geschlechtsorgane, Nothnagel's Spec. Path. und Ther., XX, 1896, 121127.
London and New York, 1896,.
Routh, A. Gynaecological therapeutics. Syst. Gynaec. (Allbutt).
249300.
Rubinstein. Die Massage in der Gynkologie. Wratsch, 1896, No. 10.
Rumpf, W. H. Pelvic massage in gynaecology. Amer. Journ. Obst., 1895, XXXI, 37 43.
Snger, M. Ueber Zugmassage. Centralbl. f. Gyn., 1890, XIV, 345346.
Massage und Gymnastik in der Gynkologie. In Landerer A., Mechanotherapie, 1894,
179187.
Schaeffer, R. Die manuelle Behandlung in der Gynkologie. Therap. Monatsh., 1890, IV,
No. 9, 432437.
Schomroeff. Materialien zur Wrdigung der Thure Brandt'schen Methode bei Erkrankungen
der weiblichen Genitalsphre. Inaug.-Diss., St. Petersb., 1897.
Schurig, F. Die Massage in der Gynkologie. Deutsche Med. Ztg., 1891, XII, 133, 145, 157.

Van Slyck, D. B. The relations of general medicine and surgery to gynecology. South Calif.
Pract., 1896, XI, 452455.
Stapfer, H. La kinesitherapie gynecologique. Ann. de gyn., 1892, XXXVIII, 81, 189, 264.
Kinesitherapie gynecologique. Cong. med. internaz., 1894, Roma, 1895, See. Gynk.,
V, 182184.
Stratz, C. H. Gynaekologische Massage. Med. Weekbl., 1894, 1, 9698.
Een en ander over gynaekologische Massage. Nederl. Tiidschr. v. Verlosk. en Gynaec,
1897, VIII, 202213.
v. Swiecicki. Die Bauchpresse und ihre Bedeutung in der Gynkologie. Mnch. Med. Woch.,
1890, XXXVIII, No. 1, 68.
Szab, D. [Neue Heilmittel in der obstetrischen und gynkologischen Praktik.] Gygyszat,
Budapest, 1897, XXXVII, 238, 286.
Taylor, G. H. The Brandt remedial method for pelvic affections. New York Med. Journ., 1890,
LH, 3238.
The postural or "Utting" couch for relieving pelvic affections. New York Med.
Journ., 1891, Uli, 480484.
Thomson, H. Ueber ambulatorische Behandlung von gynkologischen Krankheiten. St. Petersb.
Med. Woch., 1893, N. F. X, No. 4, 3338.
Unterberger. Zur Heilgymnastik und Massage nach Thure Brandt in der Gynkologie. Verein
f. Wiss. Heilk., Knigsberg, 1898.
Vineberg, H. N. Brandt's System in gynecology. New York med. Journ., 1891, LIII, 8793.
Ueber die Brandt'sche Methode in der Gynkologie. New York med. Mon.-Schr.,
1891, III, No. 1, 7.

Two years experience with pelvic massage in gynecoloeical cases. Amer. Journ. Obst.,
1893, XXVII, 161, 392.
Walter, J. Pelvic massage. Amer. Journ. Obst., 1892, XXVI, 876889.
7*
100
Westerschulle, F. H. Pelvic massage; a gcneral outline according to R. ZieL'cnspeck M D
Journ. Amcr. Med. Ass., 1899, XXXII, 169 171.
Will, 0. B. Local massage in pelvic disorders of women. Peoria Med. Journ.. 1899 IV '

249256. '

Ziegenspeck, R. Treatment of diseases of women by massage. Woods. M. and S. Monoe


New York, 1890, VI, 349406.
Ziegenspeck und Schmidt. Einige bemerkungswerte Flle von Heilungen durch Thure Brandt's
Massage. Aerztl. Rundsch., 1892.

19001907.
Bakofen, 0. Ueber mechanische Behandlungsmethoden bei Frauenkrankheiten. Mon.-Schr.
f. orthop. Chir., 1901, 1, 65-74.
Bloch, G. De l'emploi de la kinesitherapie en gynecologie. Journ. de physiother., 1904
366371.
II,

Erhardt. Zur Begrndung der Thure Brandt'schen Methode. Arch. f. physik.-dit. Ther.,
1901, III, 2933.
Heitzmann, J. Ueber die manuelle Behandlung von Frauenkrankheiten. Centralbl. f. d. ges.
Therap., 1900, XVIII, 385, 449.
v. Herff, 0. Ueber gynkologische Massage, insbesondere ber die Erschtterungsmassage.
Deutsch. Med. Woch., 1907, XXXIII, No. 38, 1532 -1535.
Johnson, J. T. Some of the uses of pelvic massage. New York Med. Journ., 1906, LXXXI1I,
No. 122-125.
3,

Kumpf, F. H. Ueber die Thure Brandt'sche Methode. Monatschr. f. Geburtsh. und Gynk.,
1905, XXI, 505 -515.
Lleo, S. La kinesiterapia en ginecologia. Rev. valenc. de cien. med., 1900, II, 135 137.
Montgomery, E. E. Pelvic massage. Therap. Gaz., 1900, XVI, Nov., 724 726.
Norstrm, G. The manual treatment of diseases of women. New York Med. Journ., 1905,
LXXXII, 13121318.
Olshausen, R. Zur gynkologischen Massage. Centralbl. f. Gynk., 1901, XXV, 6577.
Palm, R. Ueber die manuelle Behandlung von Frauenkrankheiten whrend der Menstruation
und Graviditt. Deutsche Praxis, 1905, XIV, No. 14, 421-426.
Pauli. Vibration der Beckenorgane des Weibes. Frauenarzt, Berl., 1902, XVII, 481 486.
Piering, 0. Ueber manuelle Behandlung (Thure Brandt-Schauta) in der Gynkologie. Monatssch.
f. Geburtsh. u. Gynk., 1900, XI, 260-280.
Ueber Massage bei Frauenkrankheiten. Prag. med. Woch., 1901, XXVI, 4143, 55 -58.
de Ranse. Du massage aux eaux minerales, en particulier du massage gynecologique.
Ann. d' hydrol. et de climat. med., 1904, IX, 123 -128.
Rosenfeld, W. Die Vibrationsmassage in der Gynkologie. Wien. med. Woch., 1906, LVI,
No. 7, 317-322.
Sandberg-Doebele, D. Ueber Brandt's Behandlungsmethode der Frauenkrankheiten und ber
einige besondere Eigenschaften derselben. AUg. med. Central-Ztg., 1903, LXXII, 45, 67.
Schmidt, G. B. Ueber die Massage durch rhythmischen Druck (nach Prof. Cederschild) und
ihre Verwendung zur Nachbehandlung intraabdominaler Organooperation. Mnch.
Med. Woch., 1907, LIV, 12221224.
Snow, M. L. H. S. Mechanical Vibration in the treatment of constipation and pelvic conditions.
Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
II

Sosnowska, H. Le traitement de Brandt en France. Congr. internat. de physiother.,


I

Liege, 1905.
Stapfer. H. Valcur diagnostique et prognostique du massage en gynecologie. Rev. de Cin.
et d' Electrother., 1900, II, 8285.
Kinesitherapie gynecologique; indications et contre-indications ; dosage. Rev. de
cinesie, 1904, VI, 183; 1905, VII, 1, 31, 58, 85, 94, 117, 133.
Des mouvements gymnastiques au point de vue de leur effet therapeutique locale.
Rev. de ein., 1907, IX, Dez., 185187.
Talmey, B. S. Gynecological massage. New York Med. Journ., 1902, LXIV, 1062 1066.

Thibtges, N. Quelques cas de neuralgies rebelies, provoquees par d'anciennes inflammations


- 101
et traitees avec succes par d'abaissement force de la matrice combinee
periuterines
avec massage vaginal (Zugmassage). Presse med. beige, 1902, LIV, 44.
le

La Torre, F. Del massaggio in ginecologia. Clin, ostet., Roma, 1905, VII, 71 79.
Tuszkai, 0. Ueber physikalische Behandlungen in der Gynkologie. Ungar, med. Presse,
1905, X, 34.
Weinbrenner, C. Die Saugbehandlung In der Gynkologie, die Saugmassage. Mnch. Med.
Woch., 1907, LIV, 1978 -1980.
Wetterwald, F. La mcthode de Brandt en Allemagne. Rev. de ein., 1907, IX, Nov., 169- -179.

Ziegelroth. Ueber eine unangenehme Nebenwirkung der gynkologischen Massage. Arch.


f. physik.-dit. Ther., 1900, 11, 179.
Ziegenspeck, R. Massage in der Gynkologie Historisches Beschreibung der Methoden
;
;

Thure Brandt's Methode; Kontraindikationen; Indikationen Erfolge. Aerztl. Rund- ;

schau, 1900, X, 325-328.


Ueber Thure Brandt's Verfahren der Behandlung von Frauenleiden. Volkmann's
Samml. Klin. Vortr., 1890, No. 353 und 354.
Zollmann. Zur Technik der Vibrationsmassage bei Frauenkrankheiten. Arch. f. physik.-dit.
Ther., 1900, II, 253-254.

b) Gebrmutter.

Alessandri, G. II massaggio dell' utero in un caso di mola vescicolare. Gazz. degli osp.,
1907, XXVIII, 13251327.
Amann, J. Zur mechanischen Behandlung der Versionen und Flexionen des Uterus. Erlangen,
1874. 8. IV und 98 s.

Arendt, E. Die Zusmmenziehungsfhigkeit der Gebrmutter und ihre praktische Verwerthung.


Verhandl. des internat. Congresses, 1890, Abtl. VIII, 294-296.
Asp, 0. Om
lifmodermassage. Nord. med. Arkiv, 1878, X, no. 22.
Barsony, Behandlung des Prolapsus uteri mittels Massage. Wien. med. Presse, 1889,
J.

XXX, No. 14, 581582.


Benevolensky, N. F. [Fall von Prolaps des Uterus geheilt durch Massage.] Med. Obozr.,
Moskva, 1889, XXXI, 902- -906.
Couetoux, L. Le massage et les courants induits dans un cas de metrite parenehymateuse.
Gaz. des hp., 1884, no. 17, 132 133.
Cros, J. L. Massage de l'uterus et des annexes. These de Montpellier, 1894, No. 14, 86 s.

Dahlmann, F. Die bimanuelle Massage der weiblichen Beckenorgne. Vortrag Versamml. Aerzte
Reg.-Bez. Magdeburg, 1888, Okt.
Fochier. Apparence de reduetion par le massage des retroversions uterines avec adherences.
Lyon, med., 1900, XCIV, 19 Aug., 566567.
Fraenkel, E. Ueber manuelle Behandlung des Scheiden-Gebrmuttervorfalles. Bresl. Aerzt.
Zeit., 1888, X,109-112.
Freudenberg. Ueber mechanische Behandlung von Gebrrnuttergeschwlsten. Berlin und
Leipzig, 1890. gr. 8 U . 15 s.

Gnner, A. Ueber die Behandlung von Lageveranderung des Uterus nach der Methode von
Brandt. Correspdzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1889, XIX, No. 3, 6573.
Gottschalk, S. Zur manuellen Behandlung der Gebrmuttersenkung. Berl. klin. Woch., 1891,
XXVIII, No. 30, 749 751.
Hogner, R. Om
aseptisk massage och massage med trubbig hake. Eira, Stockholm, 1894,
XVIII, 782 -787.
Jackson, A. R. .Utcrine massage as a means of treating certain forms of the enlargement
of the womb. Amer. Journ. of Obst., 1880, XIII, 887898.
Koplik, H. A contribution to the literature of massage of the uterus and adnexa. Amer.
Journ. of Obst., 1889, XXII, 136-142.
Kumpf, F. Ueber die manuelle Behandlung der fixierten Retrodeviationen des Uterus nach
Thure Brandt. Verh. d. deutsch. Ges. f. Gyn., Congr. 1892.
Laurinowitz, A. N. [Ueber die Behandlung der schwer reparablen und irreparablen Retroversio-
flexionen des Uterus mittels systematischer Knie-Brust-Gymnastik.] Inaug.-Diss., St.
Petersburg, 1902.
102 -

Levin, P. A. Kapten Th. Brandt's gymnastiska metod vid framfall af ndtarmen och lifmodern.
Hygeia, 1864, Svensk. Lk. Slls. frh., 6 Dez. Discussion ibidem, 1865, 2348.
Marchai, E. Conside>ations critiques sur le massage uterin. L'union medicale, 1882, XXXIV,
no. 146, 709 -714.
Monod, E. Massage et troubles urinaires lies aux deviations uterines. Ann. de la Polyclin.
de Bord., 189596, IV, 372384.
Mller, R. Ein durch Massage geheilter Fall von Retroflexio uteri adhesiva. Mnch. Med.
Woch., 1890, XXXVII, No. 18, 323-324.
Norstrm, 0. Manuel operatoire du massage de l'uterus, pr6cautions, difficultes, contraindi-
Gaz. de gynecol., 1889, IV, 161167.
cations.
Massage in chronic metritis and malpositions of the uterus. New York Med. Journ
1906, LXXXIII, no. 4, 186192.
Orum, H. P. Ueber die Massagebehandlung bei einigen parametritischen Exsudaten. Gynkol.
og obstet. Medel., 1877, II s., I, 62.
Pargamin. [Prolapsus uteri et vaginae schnelle Wiederherstellung nach Brandt's Methode
;

mit einigen Modifikationen.] Russk. Med., St. Petersb., 1889, VII, No. 2021, 312, 382.
Piaton, J. C. Du massage dans les affections uterines. Rev. de Cin. et d'Elect., 1900, II,

193203.
v. Preuschen, F. Die Heilung des Vorfalles der Gebrmutter durch Gymnastik der Becken-
muskulatur und methodische Uterushebung. Centralbl. f. Gynk., 1888, XII, No. 13,
200205.
Weitere 3 Fllevon Heilung des Vorfalles der Gebrmutter durch Gymnastik der
Beckenmuskulatur und methodische Uterushebung. Centralbl. f. Gynk., 1888, XII,
No. 30, 481483.
Profanter, P. Die manuelle Behandlung des Prolapsus uteri. Wien, 1888. 8 . 91 s. Auch
Brssel, 1889.
Rumpf, W. H. The use of massage in malpositions of the uterus. Amer. gyn. and obstet,
journ., 1899, XIV, 256.
Schauta. Ueber die Behandlung Retroversioflexio uteri. Prag. Med. Woch., 1888, XIII,
361364.
Schultze, B. S. Samml. Klin. Vor-
Zur Therapie hartnckiger Retroflexion der Gebrmutter.
trge, 187-216.
1891, No. 24,
Sielski, F. [Warum nicht Gymnastikbehandlung bei Prolapsus des Uterus nach der Methode
Thure Brandt?] Wiadomosci Lek., Lwow, 1888.
Das Wesentliche in der Thure Brandt'schen Behandlungsmethode des Uterusprolapses:
Modifikationen der Methode. Centrlbl. f. Gynk., 1889, XIII, No. 4, 4953.
Simons, E. M. Ueber Mechanische Intra-uterintherapie. Deutsch. Med. Woch., XXIII, 1897,
No. 52, 828830; No. 53, 851855.
Skutsch. Zur Therapie der Retroflexio uteri. Centrlbl. f. Gynk., 1888, XII, 391392.
(Disk. 392).
Smith, A. J. On the treatment of prolapsus uteri by massage and pelvic gymnastics. Dubl.
Quart. Journ., 1889, LXXXVII, May, 430433. (Disk. 433, 434.)
Sprague, W. B. Uterine massage. Trans. Mich. Med. Soc, 1888, 287296.
Stapfer, H. Kinesitherapie gynecologique. Retroversion douloureux de l'uterus avec adherence
au rectum. Guerison datant de quatre ans. Ann. de gynecol. et d'obstel., 1896, XLV,
218221.
Stocker. S. Zur Massage bei fixierten Retroflexionen. Centrlbl. f. Gyn., 1892, XVI, No. 2,
2527.
Stroynowski, E. Ueber Verwendung der Massage bei Prolapsus Uteri nach der Methode von
Thure Brandt. Wien. med. Presse, 1888, XXIX, No. 33, 1215.
Timmling. K. Ueber Massage, insbesondere Dehnung und Lsung der abnormen Fixationen
des Uterus etc. Inaug.-Diss., Berlin, 1893.
Verrier, E. Du
traitement des deviations de la matrice par Ia position et la gymnastique.
Gaz. obstet., 1879, VIII, 273278, 289298.
Vineberg, H. N. The treatment of retrodisplacement of the uterus, with adhesion, by Brandt's
method. New
York Med. Record, 1891, XL, 11 July, 36-39.

Weissenberg. Zur gynkologischen Beckenmassage. Centrlbl. f. Gyn., 1889, XIII, No. 22,
380381.
- 103
Winawer A. [Paramctritis posterior und seine Behandlung durch Thure Brandt's Methode]
Gaz. lek., 1889, II s., IX, 318, 336.
Witthauer, K. Retroflexio und Vibrationsmassage. Mnch. Med. Woch., 1905, LH, No. 47,
22742278.
Zalonski. [Massage bei chronischer Metritis, Gebrmutterknickungen und Scheidevorfall|.
Medicin Obozr. 1891.

c) Eierstock. Eileiter.

Bloch, GL Peut-on ou doit-on masser les annexites? Progres med., 1903, III. s., XVIII,
No. 52, 506-508.
Maurice, J. Du traitement des annexites par le massage. Beige med., 1902, IX, 27.

Palm, R. Ist die Massage bei Erkrankungen der Eileiter erlaubt oder nicht? Aerzti. Rund-
schau, 1900, X, 3739.
Ueber die Massagebehandlung bei tubaren Erkrankungen. Monats. -Sehr. f. Geburtsh.
u. Gynk., 1900, XI, No. 6, 1092-1111.

Sauvegeot, A. De la rupture des collections tubaires au cours du palper abdominal et du


massage gynecologique. These de Paris, 1904. 8. 60 s.
Winawer, A. Ueber die Thure Brandt'sche Methode als Mittel die erkrankten Tuben palpir-
bar zu machen. Centrlbl. f. Gynkol., 1888, XII, No. 52, 865868.

d) Menstrual-Strungen.
Adolphi, H. Ein Fall von mechanischer Behandlung von chlorotischer Amenorrhoe. St. Petersb.
Med. Woch., 1891, N. F. VIII, No. 31, 271272.
Fredericq. Du traitement de l'amenorrhee par la gymnastique suedoise. Gaz. de gynec,
1891, VI, 113125.
Freudenberg. Erfahrungen ber die Brandt'sche Amenorrhoebehandlung. Frauenarzt, 1892,
VII, 329-332.
Gattorno, S. Zur gymnastischen Behandlung der Amenorrhoe. Wien. Klin. Woch., 1891, IV,
No. 20, 373377.
Graham, D. Massage in amenorrhoea and dysmenorrhoea. Boston Med. and Surg. Journ.,
1876, XCIV, Feb., 146159.
Roth, M. Die mechanische Behandlung der Menstruationstrungen. Wien. med. Woch., 1897,
XLVII, No. 27, 12371240; No. 28, 12981301.
Schopf, J. Nach Thure-Brandt'scher Methode behandelte Flle von Amenorrhoe, Dysmenorr-
hoe, Menstruatio tarda und parva. Pest. Med.-Chir. Presse, 1902, XXXVIII, 669675,
697700.
Sosnowska, H Du traitement kinesique dans les regles profuses et avancantes. Rev. de ein.,
1907, Mrz, no. 3, 4853.
Vierow. Zur mechanischen Behandlung der Dysmenorrhoe bei Anteflexio uteri nach Thure
Brandt. Centrlbl. f. Gynk., 1890, XIV, No. 52, 930935.
Winogradawa-Zakirskaja. [Brandt'sche Frauleidung Behandlung und medicinische Gymnastik
bei Amenorrhoe und Menorrhagie]. Med. obozr., 1891.

2. Schwangerschaft und Geburtshilfe.


Bacon, C. S. Massage and exercise in the management of the Puerperium. Journ. Amer.
Med. Assoc, 1902, XXXIV, 33-46.
Engelmann, G. J. Massage and expression or externa] manipulations in the obstetrical
practice of primitive people. Amer. Journ. of Obstet., 1882, XV, 601625.
de Frumerie, G. Cours de massage, accessoire des soins d'aecouchements donner aux
femmes eneeintes et parturientes, aux nourrice et nourrissons. Paris, 1904. 12. 145 s.
Fnimusan, J. Du massage et de quelques-unes de ses applications en obstetrique.
Paris, 1901. 8. 128 s.

Gaunt, T. T. The care of the puerperal breast. Amer. Journ. of Obstet., 1882, XV, 823852.
Geoffroy, J. Du massage dans les vomissements incoercibles des femmes eneeintes. Bull,
gen. de therap., 1897, CXXXIII, Dec. 15, 481494.
- 104

Jackson, A. R. Uterine massage as a means of treating certain forms of enlarKcment. Amer.


Journ. of Obst., 1880, XIII, 897898.
Kochmann. Massage erfolgreich bei Phlegmasia alba dolens. Alk'. Med. Zentral-Ztg., 1883,
LH, No. 16, 24 Feb., 198.
Lindblom.'F. ymnastikbehandling vid otillrcklig modermilk. Eira, 1895, XIX, 9. Auch
Tid. i Gym., 1895, XXII, heft 1, 181-186.
Longyear, H. W. The tnechanical treatment of abortion. Ann. of gynaecol., 1887 -1888, 1,
251
256.
Malengreau. De certaines avortements repetes traites par le massage. Arch. de Toc. et de
Gynec, 1894, XXI, 645647.
Mller, A. T. Sjukgymnastik under hafvandeskapet. Gym. Tidskr. Svenska Gym. i In- och
Utlandet, 1907, Maj, auch Zeitschr. f. Phys. und Ditet. Ther., 1907, XI, heft 8,
463-468.
Nowizki, P. S. Multiple oder metatastische Abscessen bei Quecksilbereinreibung. Wratch,
1890, no 21. (cit. St. Peters. Med. Woch., 1890, N. F. VII, Russ. Med. Litt., 33.)
Piaton, J. Massage et involution uterine. Gaz. des hop., 1899, LXXII, 621623.
C.

Schein, M. Anregung der Milchsekretion durch Massage der Bauchdecken. Wien. klin.
Woch., 1898, XI, No. 18, 444448.
Snow, H. Cystic tumours of the mammae their removal by forcible massage without in-
;

cision. Brit. Med. Journ., 1903, II, Oct. 17, 981-983.

Stapfer, H. Application de la kinesitherapie aux femmes en couche et aux nourrices. Rev.


obstet, internat., 1895, I, 241246.
Traitement des accidents de la grossesse, et notamment des menaces d'avortements,
par le massage et la gymnastique (Kinesitherapie gynecologique). Rev. de cinesie,
1899, I, 56.
Wetterwald, F. La kinesitherapie Postpartum. Rev. de ein., 1907, Okt., 156158.
Zembinow, W. J. [Die Massage bei Entzndungen der Parotis und der Mammae.] Wratsch,
1890, cit. St. Peters. Med. Woch., 1890, N. F. VII, No. 4, 15.

b) Mnnlich.
(mit Ausschlu der Harnrhre).
Brandt, Th. Zur Massage bei Prostatitis. Deutsche Med. Woch., 1892, XVIII, No. 44, 990991,
No. 51, 11661167.
Bum, A. Die Massage der Prostata. Zentralbl. f. phys. Ther., 1905, No. 1.

Colombo, C. [Le massage commc traitement des reliquats de l'epidiymite blennorrhagique).


Idrol. e climatol., 1894.
Estlander, J. A. Kronisk prostatit behandlad med massage af krteln. Finska Lkaresiillsk.
handl., 1878, XX, No. 4, 273278.
Le Faguays. Traitement de l'impuissance sexuelle par le massage vibratoire. Gaz. med. de
Nantes, 1906, XXV, 997999.
Guepin, A. Indications du massage de la prostate. Rev. int. de ther. phys., 1903, IV, No. 8,
121123.
Halberstamm, M. [Ueber Massage bei einigen Erkrankungen der Prostata]. Med. Obosr., No. 48;
ref. St. Peters. Med. Woch., 1894, I, Russ. Med. Lit. Beil., s. 3.

Hogge, A. L'clectro-massage de la prostrate dans le traitement des prostatites chroniques.


de l'hypertrophie de la prostate et du prostatisme vesical. Beige med., 1900, VII,
225, 260, 289, 356.
Krger, C. Prostatamassage und Albuminurie. Mnch. Med. Woch., 1903, L, No. 23, 995 -996.
Nogues. P. Recherches sur les effefs therapeutiques de la methode decongestionnante dans le
traitement de l'hypertrophie prostatique. Ann. des mal. des org. gen.-urin, 1898, Juli.
Orlipski. Ueber Effleurage" und Petrissage" der Prostata in Beziehung zu ihrer physio-
logischen Funktion. Allg. med. Centr.-Ztg., 1902, LXX1, No. 49, 18 Juni, 575577.
Piatot, R. Massage abdominal contre l'hypertrophie de la prostate. Scalpel, 1898 1899, LI, 76.

Picot. M. Le massage de la prostate. Inaug.-Diss., Paris, 1906. 8". 103 S.


Prandi, A. La cura della gonorrca col massaggio prostatico. Gazz. degli Osped., 1903, XXIV,
No. 35, 370 371.
- 105 -

Rtte, J. [Retentio urina in Folge Hypertrophie der Prostata, bleibende Genesung


M. C. E.
Massage der Prostata]. Nedcr. Tidschr. v. Geneesk,, 1885, II R.j XXI, No. 28.
mittelst
Schlifka, M. Ueber die Massage der Prostata. Wien. med. Woch., 1893, XLII1, No. 20,
865-868; No. 21, 908910.
Sonnenberg, E. Ein neues Instrument zur Massage der Vorsteherdrse. Dermat. Centralbl.,
1898, II, 65 -69.
Valentine, F. C. und Townsend, T. M. Massage of the prostate and Stripping tbe seminal vesicles.
New York Med. Ree, 1907, LXXI, 10611065.
Weltz, 0. Ueber einen Fall von seniler Prostatahyperthrophie, behandelt mit Heilgymnastik
und Massage. St. Peters. Med. Woch., 1896, No. 7, XIII, No. 4, 28 -29.
Whaley, T. P. Massage of the prostate as a therapeutic measure. Amer. Journ. Dermat. and
genito-urin. Dis., 1904, VIII, 217220.
Wide, A. Gymnastik och massagebehandling vid prostatism. Tid. Gym., 1895, Heft 2, i

272283.
Zabludowski, J. Zur Therapie der Erkrankungen der Hoden uud deren Adnexe. Zeit. f. phys.
u. dit., Ther., 1903, VII, Heft 1, 17-23.

12. Krankheiten des Harnapparates.

1. Nieren.
Bachmaier, V. Die Wanderniere und deren manuelle Behandlung nach Thure Brandt. Wien.
med. Presse, 1892, XXXIII, 759762, 800803.
Brandt, Th. Zur manuellen Therapie der Wanderniere. Berlin, 1899. 8.
Cowie, D M. Urine segregation by means of kidney massagc report of a case of tuberculosis;

of the kidney with special reference to the importance of Cytologie examination of


urine Sediments. Amer. Med., 1907, N. S., XXI, 71-73.
Eccles, A. S. The mechano-therapv of movable kidney. Trans. Med. Soc, Lond., 1897 1898,
XXI, 5471.
Fellner, L. Ueber Wanderniere und deren Behandlung mittelst Thure Brandt'scher Massagc.
Wien. Med. Woch., 1896, XL VI, 398, 440, 484, 532.
Klemperer, G. Vibrationsmassage zur Durchtreibung von Nierensteinen. Ther. d. Gegenw.,
1902, N. F. IV, No. 10, 476.
Rumpf, F. Ueber Wanderniere bei Frauen und deren manuellen Behandlung. Wien. klin.
Woch., 1890, III, No. 19, 366-367.
Liebe, 0. Zur mechanischen Behandlung der Nierensteine. Mnch. Med. Woch., 1891, XLI,
No. 33, 653654.
Rosenthal. Traitement du rein mobile par Ic massagc. (Rap. de L. G. Richelot). Bull, et mim.
Soc. de chir. de Par., 1901, N. S., XXVII, 481 -487.
Saxe, De S. A study of sago bodies and other vesicular Clements in massage urine in their
relation to diagnosis. New York Med. Journ., 1907, LXXXVI, 957 965.

2. Harnblase und Harnrhre.


v. Antal, G. [Die Anwendung der Massage bei der Erweiterung der callsen Stricturen der
Harnrhre.] Orvosi hetil., 1884, XXVIII, 321 -323.
Bagot, W. S. Massage as applied toMhe treatment of incontinence of urine in femalcs.
Dubl. Quart. Journ., 1891, XCII, Oct., 280 -288.
Bardinet. Des retreximents de l'ureihre et de leur traitement par le massagc intra-urethral.
L'union med., 1874, XVIII, 270 273.
Beyer. Die Massage der Urethra. Mon'itsh. f. prakt. Dermatol., 1902, XXXIV, No. 5, 247250.
Bestschinsky, S. Ein durch- Massage geheilter Fall von Incontinentia urinae. Eshevedelnik I

(cit. St. Peters. Med. Woch., 1896, N. F. XIII, Russ. Med. Lit., No. 9, s 54).
Boss. Ueber Massage der Harnrhre. Monatsschr. f. Harnkr. und sex. Hyg., 1905, II, 82 89.
Csillag, J. Manuelle Behandlung der Enuresis nocturna. Arch. f. Kinderheilk., 1891 XII,
360 367.
Dreuw. Prostatamassageinstrumeut. Monats, f. prakt. Dermatol., 1906, XUI, No. 197 198.
4,
Ehemann. Ueber die Massage der Prostata. Medizina, 1892, No. 3 (cit St Peters Med
Woch., 1892, N. F. IX, Russ. Med. Lit. Beil.,No. 4, s. 18).
106
Qunsett, A. Ein neuer Apparat zur Vibrationsmassage der Prostata.
Wien. med. Presse, 1907,
XLVIII, 1478.
Heermann. Massageinstrument fr Vorsteherdrse und Samenblschen. Deutsch Med Woch
XXVI, Therap. Beil., 3.
1900,
Herbsmann, J. Massage zur Behandlung von Enuresis nocturna. Med. Woche, 1900, H
No. 37, 367 369.
Huldschiner, R. Die medicinische Gymnastik in der Behandlung der Urotfenitalkrankheiten
des Mannes. Berl. klin. Woch., 1898, XXXV, No. 28, 615617.
Laskowski. Die Vibrirsonde.
Deutsch. Med. Woch., 1902, XXVIII, 249.
Liljevalch, P. Rapport fver veneriska sjukdoms frhAllande kongeliga allmnna sjukhus
0. i

i Stockholm under Ar 1839. Hygeia, Stockholm, 1841, III, (147183) 154155.


Minet, H. Massage intra-vesieal.
Rev. prat.' d. mal. des org. gen.-urin., 1907, Juli.
Mblau, F.Die rationelle Behandlung der chronischen Gonorrhe durch Massat/e
0.
5 Hieran
V '

Monatsh, 1900, XIV, No. 8, 432433. '

Monod, E. Massage et troubles urinaires lies aux deviations utirines. Arch de gJ


trvn et de
1897, XXIII, 711-820.
' '
toxicot.,
Narich. Deux cas d'incontinence d'urine, gueris par le massage de l'uretre et du col de
la vessie. Bull, et mem. Soc. obstet, et gynecol. de Paris, 1891, 238245.
Orlipski. Beitrag zur unblutigen Phimosenbehandluny. Therap. d. Gegenw. 1904 N F VI
Mai, 237238.
Rawikowisch, M. J. lieber die Massagebehandlung des nchtigen Bettpissens (Enuresis
nocturna). Arch. f. Kinderheilk., 1892, XIV, 194199.
v. Vietinghoff-Scheel, E. Zur Therapie der Enuresis nocturna. St. Peters. Med. Woch., 1906
N. F. XXIII, No. 35, 359- 361.

13. Krankheiten der Bewegungsapparate.


1. Allgemeines. Nachbehandlung chirurgischer Flle.
Barbatelli, massaggio nel traumatismi recenti con il resoconto di alcune storie cliniche.
E. II

Gior. med.
d. r. exercito, 1893, XLI, 16011619.

Berend, H. W. Ueber den Nutzen der Heilgymnastik zur Beseitigung der durch Ver-
letzungen mittels Kriegswaffen entstandenen Gebrechlichkeiten. Berlin, 1871. gr. 8 U 12 s. .

Bianchi, A. Delle manipulazioni nelle rotture muscolare, distorsioni, lussazioni recenti, antichi,
nelle contusioni e nel reumatismo. Imparziale, 1863, III, 108 111.
Bouvier, H.Lecons cliniques sur les maladies chroniques de l'appareil locomoteur, professees
des enfants malades pendant les annees 1855- 1857. Paris, 1858. 8. 524 s.
l'hopital
Bum, A. Der schnellende Finger. Wien. Med. Presse, 1887, XXVIII, 14651468, 15031506.
Courtault und Vermeulen. La mecanotherapie appliquee aux suites d'aecidents de travail.
Med. d. accid. du travail, 1905, 236252.
III,

Cramer, T. Zur Massagetherapie. Deutsch. Med. Woch., 1887, XIII, 10401042.


Cronfeld. Mittheilung mehrerer chronischer Flle, welche mittelst der Massage mit Erfolg
behandelt worden sind. Berl. klin. Woch., 1879, XVI, No. 52, 771.
Faidherbe, J. La mecanotherapie et les blesses du travail. Inaug.-Diss., Paris, 1902, 8". 167 s.

Graham, Massage
D. in sprains, bruises and disloc^tions. Edinb. Med. Journ., 1895 6, I,

122129.
Guermonprez, F. du travail. Paris, 1903.
La meehanotherapie et les accidents
Hasebroek, K. Ueber die Nachbehandlung Verletzter im Hamburger medico-mechanischen
Institut, Hamburg, 1893. 8. 30 s.

Hnig, (D.) Mittheilungen ber die Erfolge der mechanischen Behandlung nach Unfllen.
Breslau, 1889.
Ueber mechanische Behandlung der nach Unfllen zurckgebliebenen Funktions-
strungen. Mittheilungen aus dem Breslauer medico-mechanischen Institute.
Breslau, 1890. 8. 113 s.
Ueber Funktionsstrungen nach geheilten Verletzungen und deren mechanische Be-
handlung. Weitere Mittheilungen aus dem Breslauer medico-mechanischen Institute.
Breslau, 1890. 8. 287 S.
Ueber ein neues mechano-therapeutisches System zur Behandlung der nach geheilten
- 107 -

Verletzungen zurckgebliebenen Funktionsstrungen. XI Inter. med. Congr. Rome, 1894,


Sekt. Chir. u. Ortop., 326330.
Hood, W. P. On bone setting (so called). London, 1871. 8. 156 s.

The treatment of injuries by frlction and movement. London, 1902. 8. 1


9*2 s.

Karl, C. La mechanotherapie et les accidents du travail. Nature, Par., 1901 2, XXX,


Heft 2, 207.
Kleinguenther. Einiges ber die der Massage zugnglichen Krankheiten (Knochenbruch, Ver-
stauchung, Verrenkung, und Schlottergelenk). Deutsche Krankenpfl. Ztg., 1903,
VI, 273, 289.
Krukenberg, H. Zur Behandlung von Muskelschwund und Gelenksteifigkeiten. Mnch. Med.
Woch., 1895, XL1I, No. 9, 205.
Lancet. 1902, II. Polemik ber "Massage and movements in sprains and dislocations".
Leray and Joubaire. Nombreux cas d'impotence fonctionelle grave des membres traites et
gueris par la mechanotherapie. Med. d. accid. du travail, 1907, V, 97 107.
Lessing. Die Mechanotherapie in der Nachbehandlung von Knochen- und Gelenkverletzungen.
Charite-Ann., 1904, XXVIII, 283298.
Massy, A. Du rle de la massotherapie en Chirurgie. Journ. de med. de Bordeaux, 18901,
XX, 570572.
De Munter, L. du traitement cinesitherapique
Indications dans les suites d'aecidents.
1903-4, LVI, 324, 331, 361.
Scalpel, Liege,
Traitement mechanotherapique des suites d'aecidents. Rev. de cinesie, 1904, VI,
148154.
Ce que doit-etre le traitement physiotherapique des suites d'aecidents. Ann. de med.
phys., 1907, V, 145157.
Penny, W. J. On bone setting. Brit. med. Journ., May 26, 1888, 1102- 1108.
Schtz, G. Zur medico-mechanischen Behandlung von Verletzungen. Monatsschr. f. Unfall-
heilk., 1894, I, No. 1, S. 9.
Zabludowski, J. Allgemeine Betrachtungen ber Massage im Dienste der Chirurgie, ihre
Indicationen und Technik. Cong. period. internat. d. sc. med., Compt. rend., 1884,
Copenh., 1886, II, Sect. de chir., 190197.

Bemerkungen zur Massagetherapie in der Chirurgie, gesttzt auf Erfahrungen in der


Berliner chirurgischen Universitts-Klinik. Volkmann's Samml. klin. Vortr., N. F.
1898, No. 209, Chir., No. 60, 9791016.

2) Gelenke,
a) Allgemeines.
Bahr, F. Brisement force und forcierte Mobilisation bei Gelenksteifigkeiten. Monatschr. f.

Unfallheilk., 1895, II, No. 4.


Berghman, Fall
af hftskada.
G. Hygeia, 1879, XU, Sv. lk.-slls. frh., 37 39.
Berghman, G. und Helleday, U. Om
de akuta traumatiska ledngsskadornas behandling med
massage. Nord. med. Ark., 1875, VII, no. 13.
Berne, G. Du traitement de l'hydrathrose du genou par le proeede de "l'eclatement" suivi
de massage. Union med, 1889, Iiis., XLVIII, 185188.
Crawford, A. J. Mechanotherapy in hip and other allied joint diseases with series of ori-
ginal Instruments. Iowa State med. reporter, 1887, N. F. IV, 287 -291.
Dagron A. Reeducation de la fonetion apres traumatisme et surtout reeducation de la marche.
Iraitement de l'hydrathrose. I Congr. intern, de physiother. Liege, 1905.
Davis, H. G. Medical testimony in regard to the proper mechanical treatment of joint dis-
eases. New York, ohne Jahreszahl. 8.
Decref y Ruiz. J. Trabajos preticos sobre mecanoterapia en el tratamiento de algunas lesi-
ones articulares. Madrid, 1894. 8.
Delore, X. Du traitement des ankyloses ; examen critique des diverses methodes. Paris, 1864. 8.
Falkson R. Zur Lehre von den luetischen Gelenkleiden. Bcrl. klin. Woch., 1883, XX, No.
25, 375378.
Fox, R. D. On bone setting (so called). Lancet, 1882, II, Nov. 18, 843 845.
- 108 -

de Francas, G. ^Pseudoartrosi guarita col massaggio. az. degli osp., 1905, XXVI,

Oassner, Erfolge der Massage bei Gelenk-Contusionen und Distorsionen. Aerztl. Intelligenzbl
s
1875, XXII, No. 35, 353 356.
Gerson, K." Die Behandlung von Gelenkverletzungen mittels Extension und Massage Alle
med. Centr. Zeit., 1904, LXXIII, No. 5, 81.
Klemm, P. Ueber mechanische Behandlung verletzter und erkrankter Gelenke. St. Peters,
med. Woch., 1897, N. F., XIV, 265268.
Krukenberg, H. Die Behandlung von Gelenksteifigkeiten mittelst meiner Pendelapparate
Deutsche Med. Woch., 1893, XIX, No. 52, 1381 1386.
Liniger. Massage de l'articulation du genou. Congr. internat. de Physiother., Liege, 1905.
I

Maignieu. Traitement de l'entorse au moyen du frottement et du massage combines. Gaz


med. de Paris, 1836, No. 50, 788789.
Marsh, H. Discussion on injuries to joints with special reference to their immediate and
remote treatment by massage and movement. Brit. med. Journ., 1901, Okt. 19,
1151 1153.
Massy, A. Le massage des ankyloses. Rev. de Chi. et d'Electrother., 1900, II, 239241.
Menciere, L. Sept cas d'impotence fonctionelle grave des membres traites et gueris par le
traitement mecanotherapique. Med. d. accid. du travail, 1903, I, 65- 83.
Mezger, J. 0. De behandling van distorsio pedis med fricties. Amsterdam, 1868. 8 U . 53 s.

Mller, Ty. La periarthrite de l'epaule et son traitement par la gymnastique suedoise et le


massage. Dax, 1899. 8. 16 s.

Natvig, R. Et tilfaelde af ledneurose. Tid. i Gym., 1891, XVIII, Heft 1/2, 397405.
Niehans. P. jun. Ueber die Behandlung fungser Gelenkentzndungen durch Massage.
Correspondzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1886, XVI, 425 427. (Disk. 427.)
Ueber Behandlung falscher Fingerankylosen mittels Massage und forcierter passiver
Bewegungen. Correspondzbl. f. Schweiz. Aerzte, 1888, XVIII, No. 14, 437439.
Ueber die Resultate der Behandlung fungser Handgelenkentzndungen mit Massage
im Vergleich mit den Resektionsresultaten. Festschr. zum 25 jhr. Doktor und Doc-
Jubil. v. Th. Kocher, 1891, s. 167.
Norstrm, G. Diseases of the joints and their treatment by massage. New York Med. Journ.,
1904, LXXX, No. 18, 826832.
Reed, R. H. Immobilization versus passive rhotion in the treatment of injuries of the joints.
Med Fortnighty, St. Louis, 1895. VII, 97101.
Reibmayr, A. Massagebehandlung der chronichen Synovitis mit Massage. Pest. Med.-
Die
Chir. Presse,1883, XIX, 529533.
Die Behandlung der Ankylosen und Contrakturen mit Massage und elastischem Zuge.
Wien. med. Woch., 1885, XXXV, No. 25, 795-798; No. 26, 829832.
Renssen, W. Flastische inwikkeling in de plaats van massage bij distorsie, luxatie en ge-
wichts-fractum. Nederl. Weekbl., 1890, I, 6, 137.

Roux. Haemartrose considerable du genou ;


massage ;
compression elastique, guerison rapide.
Revue med. de la suisse. Rom, 1885, V, April, 235237.
Sur la meniscitc traumatique chronique. Mercredi med., 1895, VI, 517 519.
Serena, M. La vibrazioni nelle tuberculosi arttcolari come agiscono. II Congr. internat. de
physiother., Rome, 1907.
Steyerthal. Die Behandlung von Gelenkerkrankungen mittelst der Pendelapparate. Corre-
spondzbl. d. allg. Mecklenb. Aerztever., Rostock, 1895, 257-266.
Stubbendorff. Die Behandlung von Gelenksteifigkeiten und Ankvlose durch Mechanotherapie.
Mon.-Schr. f. Unfallhlkde., 1895, II, 3.

Taylor, Ch. F. Ueber die mechanische Behandlung der Erkrankungen des Hftgelenkes etc.

Berlin, 1873. 33 s.

Thilo, 0. Fingerbungen. St. Petersb. Med. Woch., 1895, N. F. XII, 33.


Bewegungen als Heilmittel fr entzndete Gelenke. Allg. med. Central.-Ztg., 1897, LXVI,
No. 6, 861, 875.
Velpeau. Guerison d'unc collection sanguine par l'ecrascmcnt. Journ. de med. et de chir.

prat., 1848, XIX, Art 3621.


Vogelius, L. S. Sequelae distorsionis pedis sui. Hosp. Tid., 1883, III R., I, No. 19. s. 435.
Volpe, A. II massaggio nclle distorsioni c nelle contusioni. Gior. interna/., d. sc. med., 1889,
N. F. XI, 108 112.

Wallgren S. und Wide, A. Massagebehandling vid affectionen i kiikleden. Tid. i Gym., 1891,
Heft 1/2, 389 397.
Wallmark, J. G. Fall af massage. Hygeia, 1880, XLII, Sept., 562563.
Weisz, E. Bewegung und Heilgymnastik in der Gelenktherapic. Wien. med. Presse, 1905,
XLVI, No. 18, 880 -883.

b) Verstauchungen, Tendovnginitis.
Berenger-Ferand. Du traitement de l'entorse par le massage bord des navircs de l'etat.

Arch. de med. nav., 1865, IV, 2835.


Du massage dans l'entorse. Bull. gen. de ther., 1867, LXXII, 69 80.
Nouveaux faits de succes du massage dans l'entorse. Bull. gen. de ther., 1870, LXXIX,
152, 206.
Du traitement de l'entorse. Presse med., 1871, XXIII, 9.
Du massage dans l'entorse. Bull. gen. de ther., 1879, XCVI, 113, 164, 272.
Bertheraud, A. Du massage dans l'entorse. Gaz. med. de l'Algerie, 1879, XXIV, 6.
Borlee. Rapport de la commission chargee de l'examen du travail de M. le Dr. Delaunois,
Peruwelz, sur le traitement de l'entorse par le massage. Bull. acad. roy. de med. de
Belg., 1889, IV S., III, 25-31.
Cabasse. Du traitement de l'entorse grave par le massage et I'appareil onate et solide de
Baudens. Ree. de mem. de med. mil., 1870, III S., XXIV, 225252.

Debout, A. J. E. De l'entorse, de son traitement, et en particulier du massage. Inaug.-Diss.,


Paris, 1867. 4.

Delaunois, G. Fxpose du traitement de l'entorse au moyen du massage. Bruxelles, 1889. 8.

34 s.

Deville, E. E. P. E. Sur le massage et son application dans l'entorse. Straburg, 1864. 4.


Elleaume. Du massage dans l'entorse. Gaz. des hp., 1859, XI, No. 151, 603.
Fontaine, M. Du massage dans le traitement de l'entorse. Arch. med. beige, 1874, XXVII,
146-160.
Gallant, A. E. Sprains; A report of twelve hundred and thirty-one recent cases treated by
massage. Med. News, 1895, LXVI, 20 Apr., 421425.
Girard. Des frictions et du massage seuls dans le traitement des entorses de l'homme. Gaz.
heb. de med. et 1858, No. 46, 790.
chir.,

Graham, D. The treatment of sprains by massage, with a resume of its results in 308 cases
of joint contusion and distortions or their sequellae. New York Med. Ree, 1877, XII,
499505.
Sprains and their treatment. Boston med. and surg. Journ., 1897, CXXXVI, No. 24,
593- 594 ; No. 25, 620623.
Karlsioe, Wm. J. Massage as a remedy for sprained joints, and some reasons why it is not
more generally used. Dietet. a. Hyg. Gaz., 1902, XVIII, 627- 629.
Lee, B. Massage in the treatment of sprains and other iniuries about joints. Phila. Policlin.
1883, II, 195201.
Lovett, R. W. The treatment of sprains. Boston med. and surg. Journ., 1897, CXXXVI
June 17, 594595.
Millet, A. Du massage comme traitement de l'entorse. Bull. gen. de ther., 1864, LXVI, 30 Jan
80-86.
Moeller. Du massage; son action physiologique et sa valeur therapeutique, specialement au
point de vue du traitement de l'entorse. Journ. de med. de Brx., 1877 LXIV 121
246, 337.
Mumford, J. G. The treatment of sprains by massage. Boston med. and surg. Journ , 1897
CXXXVI, No. 24, 595.

Norstrm, G. The study of sprain and its treatment by massage. New York Med Record
1904, LXVI, No.21, 812-816. \
Nycander, C. IM. Du massage, son application dans le traitement de l'entorse. Journ. de med
chir. et pharmacol., 1877, LXV, 231,439, 516. Auch in Buchform, Brssel, 1877, 45 S.
1 10
Perrimond, F. Considerations generales sur l'entorse et en parliculier de son traitement par
le massage. Inaitg.-Diss., Montpelier, 1865. 4. 59 s.
RaZi "' E'
e entorse et de son tralteme nt par le massage. Inaug.-Diss., Paris, 1860.
' '

40 2
Rlzet, F.De la maniere de pratiquer le massage dans l'entorse. Arras, 1864.
Du traitement de l'entorse par le massage. Soc. med. d'Amiens, Bull. (1862) 1863,
II, 62 81.
Quelques reflexions sur trois cas nouveaux d'entorses gueries par le massage
5 Gaz
med. de Paris, 1863, 108109.
Speckhahn, L. De la guerison rapide ou immediate de l'entorse du pied par le massage '

Inaug.-Diss., Paris, 1884. 4. 79 s.

Terillon. De l'entorse medio-tarsienne. Aren. gen. de med., 1876, VI S., XXVII, 169191.
Terrier, L. De l'entorse du pied traitee par le massage. Rev. de therap. med -chir 1858
VI, 230232.

3. Orthopdie,
a) Allgemeines.
Augustoni, A. Nuova serie di buoni resultati del massaggio. Aren, di ortop., 1889, VI, 428 -450-
121.
1890, VII,
II massaggio e sue indieazione in ortopedia. Milano, 1893. 8. 10 S.
Eulenburg, M. Ueber Muskel-Paralyse als Ursache der Gelenkverkrmmungen. Ein Beitrag
zur Aetiologie und Therapie der Deformitten. Arch. f. Path. Anat., 1856, IX, Heft 4
471-498.
Klinische Mittheilungen aus dem Gebiete der Orthopdie und schwedischen Heilgym-
nastik. Berlin,1860.
de Fischer, 0. Breve trattato del massagio e della ginnastica medica con ispeciale riguardo
all' ortopedia e ginnastica ortopedica. Triest, 1890. 20 S.

Gruber, L. Die Heilgymnastik als Orthopdie im Vergleich mit der Maschinen-Orthopdie etc.
Regensburg, 1862. 8.
Haglund, P. Ngra viktiga kapitel in ortopedin. Tid. i Gym., 1904, XXXI, Heft 12, 626666.
Helmke, E. Reform der Orthopdie. Lehrbuch der gymnastischen Orthopdie. Allstedt, 1871.
8. 258 S.

v. Hovorka, 0. Die Grenzen und Wechselbeziehungen zwischen der mechanischen Orthopdie


und orthopdischen Chirurgie. I Congr. internat. de physiother., Liege, 1905.
Leuf, A. H. P. On exercise for the prevention and eure of deformities. Philad. med. and surg.
Reporter, 1888, LVIII, No. 13, 395397.
Milo, J. G. jun. [Gymnastik zur Heilung von Missbildungen und andern chronischen Ge-
brechen]. Nederl. Tijdschr., 1873, I, Afd. 41, 629.
Nitzsche, F. R. Die Heilung orthopdischer Gebrechen. Dresden, Keine Jahreszahl. 8. 142 S.
Parow. Ueber prinzipielle und unmittelbare Vereinigung orthopdischer Mechanik und Gym-
nastik. Froriep's Not., 188191.
1856, II, No. 12,
Die Anwendung der Selbststreckung bei Gelenkverkrmmungen als Ersatz der
Tenotomie. Prag. Vierteljhrschr., 1857, XIV, No. 4, 3748.
Redard, P. Trois cas de difformites congenitales. Gaz. des hp., 1886, No. 130, 1051.
Stherberg, H. Gymnastik och ortopedi. Stockholm, 1863. 8. 45 S.
Schilling, J. A. Die Orthopdie der Gegenwart oder die Heilgymnastik, die chirurgischen
Operationen und die Mechanik als orthopdisches (sie) Heilmittel in ihrer Entwickelung
und therapeutischen Anwendung mit besonderer Rcksichtnahme auf Hofr. Dr. J.
Wildberger's orthopdische Behandlungsweise. Erlangen, 1860, gr. 8. XX u. 428 S.

b) Klumpfu, Plattfu.

Hoffa, A. Zur Therapie des Plattfues. Centralbl. f. Chir., 1895, XII, 152153.
Landerer, A. Die Behandlung des schmerzhaften Plattfues mit Massage. Berl. Klin. Woch.,
1889, XXVI, No. 47, 1013-1014.
Die Behandlung des Plattfues. Mnch, med. Woch., 1891, XXXVIII, No. 4, 27 Jan., 5961.
111
Roederer. C. le pied plat valgus douloureux.
Gymnaslique orthopedique. La gymnastique dans
Arch. gen. franc. de ther. phys., 1907, No. 42, 164 172.

Romich, 0. Zur Diagnose und Therapie des Plattfues. Wien. med. Presse, 1894, XXXV, No. 34,
12731277.

c) Rckgratsverkrmmungen.
Bis 1879.
Ahronheim. Die Skoliose in ihrer rationelle Beurteilung und Behandlung. Deutsche Klinik,
1873, XXV, 297, 308, 316, 323, 330, 341, 349, 357.
Angerstein, E. Die principiis kinesitherapiae et curatione scoliosis kinesitherapeutica. Inaug.-
Diss., Berl., 1854. 8. 46 s.
Berend, H. W. Die bisherigen Ergebnisse der Rckenmuskeldurchschneidung fr die Heilung
der seitlichen Rckgratsverkrmmungen. 1843.
Ueber die verschiedenen gymnastischen Uebungen bei der Kur der Skoliose. Med.
Centr. Zeitg., 1855, No. 70, 74.
- Ueber die Ausfhrungen der Freibungen in specialisierten Ausgangsstellungen und
ber eine bestimmte Formulierung der Haltungsfehler und ihre Verbesserung bei Ver-
krmmungen behufs der sogenannten Selbstrichtung. Neue Jahrb. f. d. Turnk., 1857,
III, 101105.
Berglind, A. G. Ueber die Rckgratsverkrmmungen. St. Petersburg, 1878. 62 s. Auch
Schwedisch, 1886.
Bttcher, A. M. Die Seitwrtskrmmungen der Wirbelsule in ihren Enstehungsursachen, von
den Formen, in welchen dieselben vorkommen, und ber deren Heilung. Ein Rat-
geber fr alle Eltern. Grlitz in der Oberlausitz, 1853. Kl. 8. 55 s.
Branting, L. 0. Ngra upplysningar betrffande ortopedien. Stockholm, 1863. 8. 27 s.
Brodhurst, B. E. On lateral curvature of the spine, its pathology and treatment. London,
1856. 8. VIII u. 67 s.
Cederschjld, F. A. Kritik ueber Brantings Arsrapport 1861. Hygeia, 1863, XXV, svenska
lk-sllsk. frh., 178 191. Als Separatabdruck mit Titel Ortopedien och Gymnastiskt
:

Ortopediska Institutet bedmda af Svenska lkaresllskapet.


Belysning af Hr. Professor G. Brantings upplysningar. Stockholm, 1864. 8. 35 s.

Eulenburg, M. Beitrge zur Lehre von den Rckgratsverkrmmungen. Journ. f. Kinderkr.,


1856, XXVI, Heft 1 u. 2, 4789.
Die seitliche Rckgratsverkrmmung, ihre Entstehung, Verhtung und Behandlung.
Journ. f. Kinderkr, 1862, XXXVIII, Heft 1 u. 2, 1154.
Die seitlichen Rckgratsverkrmmungen. Monographisch dargestellt. Berlin, 1876
gr. 8. 252 s.

Flemming, F. jun. Die Rckgratskrmmungen. Dresden, 1858. 8. 84 s. II. Aufl., 1864.


Ueber Verhtung des Schiefwerdens der Kinder und jungen Leute. Dresden, 1870.
Hirsch, J. J. Wie wird man schief? Wie wird man gerade? Leipzig, 1868. 8. 236s.
v. Klevesahi, Th. Ueber die Ursache und Verhtung des Schiefwuchses, scoliosis habitualis.
St. Peterb. Med. Ztschr., 1870, N. F. I, No. 3, 237.

Klopsch. Behandlung der bereits ausgebildeten Skoliose. 1865. 39 s.


Langenbeck, M. Positionsmethoden gegen Verkrmmungen. Memorab, 1871, XVI, No. 11, 268.
Lwenstein, A. Die Rckgratsverkrmmung und die Heilgymnastik. Berlin, 1869. 8.

Meyer, G. Die aufrechte Stellung als die einzige, in welcher Rckgratsverkrmmungen wahr-
haft geheilt werden knnen. Wismar, 1854. kl. 8. 14 s.
Neumann, A. C. Ueber Skoliose und deren heilgymnastische Behandlung. Athen f rat
Gym., 1854, I, Heft 4, 333-354.
Nitzsche, F. R. Beitrge zur Therapie der Rckgratsverkrmmungen, insbesondere der Scoliosis
myopathica und habitualis. Dresden, 1860. 8.
Parow. Ueber die habituelle seitliche Rckgratsverkrmmung und deren Behandlung mittles
der Selbststreckungsmethode. Verh. der XXXIII. Versamml. der Naturf. und Aerztc zu
Bonn, 1857, 247255.
Roth, M. The prevention of spinal deformities
especially of lateral curvatures; with notes
on the causes, the production and the injurious modes of treatment of these
artificial
complaints. Brit. Journ. of Homoep, 1861, XIX.
112 -

St. Germain. Ganses et traitement de la scollose. Centralbl. Chir., 1875, No.


f. II, 6, 95.
Schildbach, C. H. Zur Therapie der Scoliose. Jahrb. f. Kinderh., 1868 69, N* F II 1 181-
1870 -71, N. F. IV, 399; 1871 -72, N. F. V, 97.
Beobachtungen und Betrachtungen ber die Skoliose. Amsterdam, 1862. 4U
gr. . 35 s.
Die 'Skoliose. Leipzig, 1872. gr. 8". 148 s.

Die Behandlung der Scoliose im ersten Kindesalter. Jahrb. f. Kinderh 1874 N F


VII 11, 188193.
Kinige Bemerkungen zu Ahronheim's Artikel ber die Kyphose. Deutsch ' Ztsch f
prakt Med., 1876, No. 51, Okt.
Taylor, C. F. The treatment of lateral curvature of the spine by special exercises New
York, 1859. 8". 16 s.

Die orthopdische Behandlung Pott'schen Kyphose. Aus dem Engl, von Dr Paul
Biesenthal. Berlin, 1873.8" 42 s.
Ulrich, A. S. Beitrag zur Therapie der Rckgratsverkrmmungcn. Bremen, 1857. 8. 65 s
II. Aufl., Bremen, 1860. 8. 72 s.
- Pathologie und Therapie der muskulren Rckgratsverkrmmungcn. Bremen, 1874.
gr. 8. 109 s

Wildberger, J. Die Rckgratsverkrmmungen oder der Schiefwuchs und seine Verhtungs-


maregeln. Leipzig, 1862.
120 "pappcontourer" af sneda som begagnat gymnastik vid G. C. I. 18201839. (In der
Bibliothek des Gymnastischen-Central-lnstitutes zu Stockholm.)

18801889.
Hartelius, T. J. Skolios och dess behandling meds jukgymnastik. Tid. i. Gym., 1881, Heft 15,
883914.
Hoffa, A. Die neueren Forschungen ber Pathologie
und Therapie der Scoliose. Schmidt's
CCXVII, 193207.
Jahrb., 1888,
Landerer, A. Die Behandlung der Scoliose mit Massage. Deutsche Ztschr. f. Chir., 1886,
XXIII, 557574.
Vorschriften fr die Behandlung von Rckgratsverkrmmungen mit Massage. Leipzig,
1887. 8. 16 s.

v. Mosengeil. Behandlung der skoliotischen Wirbelsulenverkrmmungen. Gerhardt's Handb.


f. Kinderkrankh., 1887, VI, No. 1, 642664.
Robson, A. W. Gymnastics for lateral curvatures of the spine. Internat, journ. of -Surg.,
1889, II, no. 3, 64.
Roth, B. The treatment of lateral curvatures of the spine. Brit. Med. Journ., 1882, I,

691693.
Two hundred consecutive cases of lateral curvature of the spine treated without
mechanical Supports. Brit. Med. Journ., 1885, Okt. 31, 819824.
Roth, M. An essay on the prevention and rational treatment of lateral spinal curvature.
London, 1885. 8". XIV and 178 s.

Schildbach, C. H. Die Behandlung der Scoliose im elterlichen Hause. Jahrb. f. Kinderh.,


XXV, 351356.
1886,
Seeger, L. Pathologie und Therapie der Rckgratsverkrmmungen. Wien. Klinik, 1889, XV,
(275) 344-370.
Walsham, W. J. Notes from the orthopedic departmeht on the treatment of lateral curvature of
the spine. St. Barth. Hosp. Rep., 1884, XX, 195204.

Zander, G. Om den habituella skoliosens behandling medels mekanisk gymnastik. Nord.


med. arch., 1889, XXI, no. 22.

1890-1899.
Brackett, E. G. Exercise in the treatment of lateral curvature. Boston, med. and Surg.
journ., 1894, CXXX, no. 14, 5 April, 329 -330.
Brennsohn. J. Ueber den heutigen Stand der Skoliosentherapie. St. Petersb. Med. Woch.,
1890, N. F. VII, No. 1, 1 -4.
Delore, X. Du rcdressement de la scoliose par le massage force. Lyon. Med., 1895, LXXIX,
no. 26, 274281.
113 -

fcnebuske, C. J. Gymnastic treatment of lateral curvature of the spine. New York, 1889,
16". 16 s.

Jaffe M Zur Therapie der habituellen Scoliose. Volkmann's Samml. klin. Vortr., 1889,

No. 348, 3329 -3354.


Pictrzikowski, E. Die Bedeutung und Verwendung der gymnastischen Behandlung der
Wirbelsulenverkrmmungen. Prag. Med. Wnch., 1896, XXI, 11, 24, 50, 61, 73.
Roberts C. Treatment of functional curvature of the spine by gymnastics. Brit. Med. Journ.,
1895, July 6, 1213.
Roth, B. Analysis of 1000 cases of lateral curvature of the spine treated by posture and exer-
cise exclusively (without mechanical supports.) Brit. med. journ., 1897, Okt. 9,

958959.
The treatment of lateral curvature of the spine with appendix on the treatment of flat

foot. London. II Aufl., 1899. 8. 141 s.

Roth, M. Beitrag zur Prophylaxis und Therapie der Skoliose. Wien, 1895.

Rugh, T. H. 8 primary movements of the normal spine as a basis for gymnastics in the
treatment of scoliosis and allied conditions. Philad. Polyclin., 1896, V, no. 49,
Dec, 482.
Truslow W. The class method of gymnastic treatment of lateral curvature of the spine.
Med. News, 1899, LXXV, no. 9, Aug., 262266.
Zander, G. Om den medikomekaniska behandlingen af skolios. Hygeia, 1897, LIX, no. 12,
Svenska lk.-sllsk. frh., 205.

19001907.

Bum A Zur Diagnostik und Therapie der habituellen seitlichen Rckgratsverkrmmung.


Wiener Med. Presse; 1901, XLII, No. 8, 345353.
Hoffa, A. Neue Fortschritte in der Skoliosenbehandlung. Zeitschr. f. orthop. Chir., 1900, VII,
538-559.
Judet La gymnastique suedoise et le traitement des scolioses Stockholm. Rev. d'orthop.,
1903, II s, IV, 367-373.
Mc Kenzie, R. T. The anatomical basis for the treatment of scoliosis by exercise. Trans. Coli.
Phys., Phil., 1906, III S., XXVIII, 54-61.
Le Marinel, F. Traitement mecanotherapeutique de la scoliose. I Congr. internat. de physiother.,
Liege, 1905.
Traitement de la scoliose par la mecanotherapie. II Congr. internat. de physiother.,
Rome, 1907.
v. Mikulicz und Tomasczewski, V. Orthopdische Gymnastik gegen Rckgratsverkrmmungen
und schlechte Krperhaltung. Jena, 1902. 103 s. IL Aufl., 1904, 107 s.

Mller,G. Massage in der Scoliosenbehandlung. Allg. Med. Central-Ztg., 1900, LXIX,


365367.
De Munter, L. Quelques considerations sur le traitement des deviations de la colonne verte-
brale. Rev. de ein., 1907, Sept 137152. ,

Oldevig, J. Ngra ord om ett nytt redskap och dess anvndande, synnerligen vid ryggrads-
krkningar. Gym. Tidskr. Svenska Gym. In-och Utlandet, 1905, 25 Aug., 5061.
i

Tillgg tili min uppsats om remrrelsen. Gym. Tidskr. Svenska Gym. i In- och Ut-
landet, 1905, 25 Nov., No. 2, 9195.
Redogrelse fr ett skoliosfall behandladt med remrrelser. Gymn. Tidskr. Svenska
Gym. i In-och Utlandet, 1906, Juni, 316322.
Saquet. Traitement de la scoliose essentielle des adolescents par la kinesitherapie. Rev.
internat.de ther. phys., 1902, III, 267271.
Schanz, A. Ueber die Bedeutung von Massage und Heilgymnastik in der Skoliosentherapie.
Volkmann's Samml. klin. Vortr., 1901, N. F. 313, Chir, 90, 231246.
Traitement de la scoliose par le massage. I Congr. internat. de physiother., Liege, 1905.
Smith, N. Heilgvmnastische Uebungen bei der Behandlung von seitlichen Wirbelsulenver-
krmmungen. Ztschr. f. physik. u. ditet. Therap., 1901, IV, 627 632.
Wilbouchewitsch, N. Atlas manuel de gymnastique orthopedique ; traitement des deviations
'

de la taille. Paris, 1903. 8. 329 s.


8
d) Schiefhals.

Berger, P. Torticollis
congenital du sterno-cleido mastidien du cte droit; scoliose
asymetnes et crainenne consecutives
faciale guerison et correction complete par la'
;

tenotomie sous-cutanue des chefs stcrnal et claviculaire du musclc et par le massage


Bull, de l'Acad., 1899, III, 3 s., XLI, April 11, 1411.
Eulenburg, M. Einige Bemerkungen zur Diagnose und Behandlung der Torticollis. Berl
klin. Woch., 1871, VIII, 479481.
Guerln. Traitement du torticollis ancien etc. Paris, 1838, s. 23.

4. Knochenbruch. Verrenkung,
a) Allgemeines.
Albers. Ueber Gehverbandc bei Brchen der unteren Gliedmassen. Arch. f. klin Chir
1894, XLVIII, 287305.
Angelesco. Traitement des fracturcs non compliquees n.ir le massage. Arch. des sc. med
1897, II, No. 3, Mai, 207-213.

Annequin. Traitement des fractures par le massage combine avec la mobilisation des
articulations et des muscles. Dauphine med., Grenoble, 1897, XXI, 1719.
v. Bardeleben. Ueber frhzeitige Bewegung der gebrochenen Glieder mit besonderer Rck-
sicht auf die untere Extremitt. Deutsche med. Woch., 1894, XX, No. 17, 373 -374.
Weitere Erfahrungen ber frhzeitige Bewegungen gebrochener Glieder. Centralbl.
f. Chir., 1895, XXII, Suppl., 150152.
Bardenheuer. Die activ-passiv gymnastische Behandlung der Fraktur, und der Ankylosis
der Gelenke. Tagebl. d. Versamml. deutsch. Naturf. und Aerzte, 1888, Kln, 1889,
LXI, 143147.
Bennett, W. H. On thc use of massage in the treatment of recent fractures. Lancet, 1K98,
Febr. 5, 359361, (380).
Two clinical lectures on the use of massage in recent fractures and other common
injuries. Lancet, 1900, I, 1569, 1640.
On the use of massage and early passive movements in recent fractures and other
common surgical injuries and the treatment of internal derangements of the kneejoint.
London, 1900. 8". 97 s. II. Aufl., London, 1902. 8".
Borchard. Zur Behandlung der Frakturen. Centralbl. f. Chir., 1903, XXX, No. 5, 129132.
Bum, A. Ueber mobilisierende Behandlung von Knochenbrchen. Wien. Klinik, 189.r >,

XXI, 120.
Buscarlet. Du massage dans le traitement des fractures. Revue med. de la Suissc rom.,
1897, XVII, Dec, 752755.
Caccia, F. Massaggio e mobilizzazionc nelle fratture. Gazz. med. di Roma, 1896, XXII,
561, 589, 617.
Caldwell, W. S. The treatment of fracturcs vvithout immobilisation. Railway Surg., Chicago,
18989, 515-522.
Caneva, M. Tratamento dellc fratture sottocutanee reccnti degli arti col massaggio e colla
deambulazione. Bull. d. r. Accad. med. di Genova, 1896, XI, 250 -255.
Crickx, A. Du massage dans les fractures. Clinique, Brx., 1890, IV, 625629.
Dagron, G. La mecanotherapie dans la mobilisation des membres; ses erreurs, ses dangers.
Rev. de therap. med.-chir., 1901, LXVIII, 145150.
Davis, G. G. Massage and movements in the treatment of fracturcs. Ann. Surg., 1896,
XXIV, 691698.
Delageniere, H. Contribution l'ctude du traitement des fractures par le massage. Bull.
Soc. de med. d' Angers, 1888, N. F. XVI, 3572.
Deroubaix. Sur le traitement des fractures par le massage et l'immobilisation. Semainc med.,
1892, XII, No. 56, 451.
Desguin, L. Du massage dans le traitement des fractures. I Congr. intern, de physiother.,
Liege, 1905.
Du rle du massage dans le traitement des fracturcs des membres. Med. d' accid.
du travail, 1907, V, 301306.
- 5 -

Doig, W. The use of massage in the treatment of reccnt fracturcs. Lancct, 1898, Feb. 12, 465.

Douvrain C. Sur le traitement des fracturcs par le massagc et la mobilisation. Inaug.-Diss.,


U
[Paris.] Merville, 1898. 8 .

Evreinoff, E. Contribution l'etudc des fracturcs par le massagc et la deambulation.


Inaug.-Diss., Paris, 1899. 8. 56 s.

Fevrier Traitement des


C. fractures par le massagc. Rev. med. de Test, Nancy, 1896,
XXVIII, 385, 417.
Franks, K. On massage in the treatment of fractures, dislocations and sprains. Dubl. Quart.
Journ., 1891, XCII, Nov., 340345.
Galley, L. Contribution l'etudc des suites des fractures. Bull, de l'Acad. roy. de med. de
Belg., 1895, IV 199242. S., IX, No. 2,

Oebele. Ueber Frakturenbehandlung. Mnch, med. Woch., 1905, LH, 18751878.


Giannetti, S. Du massage dans les fractures para-articulaires. Inaug.-Diss., Paris, 1900, 8. 60 s.

Guermonprez, F. Recherches historiques. (Siehe Geschichte der Gymnastik, Seite 4.)

Gurevich, N. 1. (On the treatment of simple fractures by massage.) Vratch, 1897, XVIII, 1430.
(cit. St. Peters. Med. Woch., 1898, N. F. XV, Russ. Med. Lit., 3.)
Hamel G Ueber Massage und Bewegungsbehandlung bei Knochenbrchen. Bl. f. klin.
Hydrother., 1898, VIII, No. 5, 98100.
'

Huyberechts, T. Traitement des fractures par le massage. Presse med. beige, 1890, XUI,
No. 46, 729734.
Isnardi, L. Cura delle fratture col massaggio e coi movimenti precoci. Unione med. ital.,
Torino, 1899, 218-221. III,

Jordan. Die Massagebehandlung frischer Knochenbrchc. Mnch. Med. Woch., 1903, L,


No. 29, 11481151.
Klemm, P. Zur Behandlung der Gelenkbrche. Volkmann's Samml. klin. Vortr., 1893,
N. F. Chir., no. 20, 461480.

Krause, F. Beitrge zur Behandlung der Knochenbrche der unteren Gliedmassen im Umher-
gehen. Deutsch. Med. Woch., 1891, XVII, No. 13, 457- 460.
Krecke. Ueber Massage und Mobilisierung bei Knochenbrchen. Mnch. Med. Woch.,
1892, XXXIX, No. 13, 214216.
Labbe, L. Sur le traitement des fractures par le massage et la mobilisation methodique.
Bull. acad. de med., Par., 1897, III s., XXXVIII, 695698.
I.anderer, A. Ueber Behandlung der Knochenbrche. Volkmann's Samml. klin. Vortr.,
1891, No. 19, 112126.
Lapervenche. Massage bei juxtaartikulren Frakturen. Med.-chir. Rundschau, 1888, No. 17.
Lebrun, A. Du massage dans les fracturcs. Clinique, Brx., 1890, III, 630 634.

Lena, F. Sll' uso immediato del massaggio nelle fratture; considerazioni etico-sociali.
Corriere san., 1907, XVIII, 415.
Leonte and Nann. Onze cas de fractures traites par lc massage l'hpital "Philanthropia".
Arch. roum. de med. et chir., Par., 18878, 270281.
Lucas-Ghamponniere, J. Traitement des fractures du radius et du perone par le massage;
traitement des fractures para-articulaires simples et compliquees de plaic sans im-
mobilisation mobilisation et massage.
; Bull, et mein. soc. de chir. de Par., 1886,
N. F. XII, 560569. (Discussion 607611.)
Conditions d'application du massage aux fractures. Bull, med., 1888, II, 1299.
Technique du massage applique au traitement des fractures. Rev. gen. de clin. et
de therap., 1888, II, 697.
Le traitement des fractures des membres par le massage ; ses indications. Rev. gen.
de diu. et de therap., 1888, II, 585588.
Du massage suivant les differentes fractures des membres. Rev. gen. de clin. et de
therap., 1889, III, 447450.
Le massage et la mobilisation dans le traitement des fractures theoric et pratique ;

indications ;
application la plupart des fractures. Journ. de med. et chir. prat.,
1889, LX, 641680.
Traitement des fractures par le massagc et la mobilisation. Paris, 1895. 4. 564 s.

Traitement sans immobilisation avec massage immediat des fractures dans lesqucllcs
8*
116
lesfragmcnts sont naturellement mobiles; resultats immedials et elokrnes
h Gaz hebd
de med., 1897, N. S. II, 819821.
The principles of the treatment of fractures by systematie movemenls and
massage
without apparatus for immobilisation. Med. News, New York, 1900, LXXV1, 1 -
3
Lucidi, G, Contribuzione clinlea alla cura delle fratture col massaggio e colle mobilizzazione
Corriere san. Settim., Milan, 1897, VIII, No. 50, 1 No. 51, 1; No. 52, 1. ;

Marin. Traitement des fractures par le massagc et la mobilisation. Presse med heitre
6
1902, LIV, 3338. '

Fractures graves soignees par lc massage. Presse med. beige, 1902, LIV, 14, 209212.
Massaggio, il, nelle fratture. Terap. clin., Napoli, 1898, VII, 277 -282.
Masse, E. Traitement des fractures par le massage. Gaz. hebd. d. sc. med de Bordeaux
1887, VIII, 299, 361, 430.
Mezange, L. Du massage applique au traitement des fractures diaphysaires de Tavant-bras
et de la jambe. Inaug.-Diss., Paris, 1889, 4 U 60 s. .

Michon, E. Traitement des fractures par le massage. Gaz. de med., 1894, No. 10, 112113.
Miller, A. On the treatment of fractures near a joint by rest, aided by massage and
G.
passive movements. Edin. Med. Journ., 1895 XLI, Sept., 211213.
On the employment
>

of massage and passive congestion in the treatment of fractures.


Practitioner, 1897, LVIII, 264269.
Noack, R. Verzgerte Callusbildung und ihre Behandlung mit Klopfmassage; gleichzeitig
ein Beitrag zur Art der Verbandbehandlung bei Knochenbriichen. Prakt. Arzt
1907, XLV1I, 205207.
Norstrm, G. Massage and motion in fractures. New York Med. Ree, 1906, LXIX, No. 9
340344.
Page, H. W. The use of massage in the treatment of recent fractures. Lancet, 1898,
Feb. 12, 465.
Pargana, L. J. A massagem no tratamento das fracturas. Med. contemp., Lisbon, 1888,
VI, 255, 263.
Petit, P. G. Quelques cas de fractures traitees par le massage. Inaug.-Diss., Bordeaux, 1887. 4.

Pucci, P. Cura delle fratture colla mobilizzazione e col massaggio. Gior. med. d. r.

esercito, 1895, XLIII, 823, 881, 993.


Rafin. Etde clinique sur le massage applique au traitement des fractures juxta-articulaires.
Lyon med., 1888, LVII, 437449.
Reclus, P. Traitement des fractures par le massage. Gaz. hebd. de med., 1890, XXVII, 2629.
Rlzet. Emploi du massage pour la diagnostique de certaines fractures. Paris, 1866.

Rosenblith. Traitement de quelques fractures par le massage et la mobilisation prccocc.


Bull. soc. de med. prat. de Par., 1891, 163167.
Sands, H. B. On the use and abuse of passive motion. Med. News, Phila., 1887, I, 8589.
Schulz, K. A. [Die Massage bei Behandlung subcutaner Knochenbriiche.) Inaug.-Diss., St.
Petersburg, 1891. 8.

Selenkow, A. Zur Behandlung der Fraktura Simplex. St. Petersb. Med. Woch., 1889, N. F.
VI, No. 6, 4546.
Serenin, W. [Die Behandlung der Knochenbriiche mit Massage.] Chir. Ljetop., 1893, III, 4,

539561, (cit. St. Peters. Med. Woch., 1893, N. F. X, Russ. Med. Lit, 9, 51-52).

Shmuckler, I. K. [Ueber die Behandlung der Knochenbriiche mit Massage.| Ejcned jour.
Prakt. Med., St. Peters., 1895, II, 541543.
Solovjefl, K. G. [Resultate der Behandlung der Knochenbriiche mittelst Massage.] Med.
Obozr., 1892, XXXVII, 887892.
Tiberghien, L. Le massage et la mobilisation dans les fractures. Clinique, Brx., 1895,
273276.
IX,
Tracy, E. A. Massage in fracturc treatment. Boston med. and surg. Journ., 1902, CXLVI1I,
No. 15, 407408.
Verchere, F. Fractures et massage. Gaz. des hp., 1887, LX, No. 133, 11131120.
Volpe, A. II massaggio nelle fratture. Gior. internaz. d. sc. med., 1890, N. S. XII, 297 -309.

Wanscher, 0. Massage af friske frakturer. Hosp.-Tid., 1893, 4 R., S. 181; auch Gaz. des
hp., 1893, LXVI, 959-961.
117
Weiss, T. Traitement des fractures par le massage. Soc. de m6d. de Nancy, Cr
Mein., 1895 -6, s. 81.
Woolsey, G. Massage in the treatment of fractures. Med. News, 1897, LXX, No. 12, 353359.
Zmigrodzki. K. [Limits of immobilization and the advantage of locomotion in the treatment
of fractures). Protok. i trudi Russk. chir. Obsh. Pirogova, St. Petersburg, 1889 90.
VIII, 45 -82.

b) Obere Extremitt.
I. Schulter. Oberarm.

Arvedson, J. Fall af Fixation i humero-scapular leden, komplicerad med fractur p Collum


anatomicum humeri. Tid. i Gym., 1905, Heft 4, 214219.
Dagron, G. 20 cas de fracture de claviculc traites par le massage. Journ. de med. et chir.
prat., 1896, LXVII, 609622.
Liermann, W. Behandlung der Frakturen der oberen Extremitt. Zeitschr. f. prakt. Acrzte,
1897, VI, No. 2 und 3, 60, 88.
Lucas-Champonniere, J. Traitement des fractures de l'extremite supericure et inferieure de
l'humerus par le massage. Journ. de med. et de chir. prat., 1893, LXV, 721 752.
Traitement le massage sans mobilisation.
des fractures de la claviculc par Bull, de
l'acad., 385386. (Discussion 386387.)
1897, Iiis., XXXVII, April 6, No. 14,
Fracture de l'extremite inferieure de rhumerus gauchc avec grande mobilite. Aucun
appareil immobilisateur; massage et mobilisation immediatc. Restitution des mouve-
ments et consolidation rapide en bonnc position. Bull, de l'Acad., 1897, III s.,
XXXVIII, No. 51, Dec. 21, s. 678 681. (Discussion 681685.)
Serena, M. Frattura dcl III inferiore delf omero nci bambini (massaggio). II Gong, internat.
de physiother., Rome, 1907.

II. Unterarm. Hand.

Delageniere, H. Fracture ouvertc de l'olecrne traitee par l'ouverture, la desinfection du


foyer et le .massage articulaire. Progres med., 1889, XVII, No. 16, 285286.
Grimm, A. Massagebehandlung einer subcutanen Querfractur des Olecranon. Wien. Med.
Presse, 1888, XXIX, No. 33, 1199 1202.
Massy, A. Quelques considerations cliniques sur lc traitement de la fracture classique de
rextremite inferieure du radius par lc massage. Rev. de ein. et d' electrother.,
1900, 11, 7 10.
Murray, R. Gymnastisk behandling af armbagsled efter olekranonfractur. Hygeia, 1886,
XLVIII, No. 12, Svenska lkaresllsk. frh., 224.
Rossander, C. J. Massagcbehandling vid fractura olecrani. Hygeia, 1879, XLI, Sv.
lkaresllsk. frh., 6570.
Sachs, W. Beitrag zur Behandlung der Olecranon-Frakturcn. Beitr. z. klin. Chir., 1894,
XI, No. 2, 385 400.

c) Unlere Extremitt.
Auerbach, J. Zur Therapie der Patellarfrakturen. Allg. Med. Centr. Ztg.,
1896, LXV, 219; 231.
Bahr, F. Ucber Patellarfrakturen. Volkmann's Samml. klin. Vortr., 1894, N. F., No. 107, Chir
No. 30, 127142.
' Zur Behandlung der Patellarfrakturen. Centralbl. f. Chir., 1895,
, XXII, No. 23,
545 -546.
Berglind, A. G. Neue Methode fr Behandlung von Patcllarfrakturen. St. Peters, med. Woch.
1879, N. F. IV, No. 50, 452-453.
Bolin, W. Fractura der Patella, behandelt mit Massage. Nord. med. ark. 1880 XII* 3 '

No. 21, 9 s. '

Buonuomo, A. La fasciatura elastica ed il massaggio per la cura clella frattura transversale


della rotula. Rif. med., 1891, VII, 424429.
zum Busch, J. P. Zur ambulatorischen Massagebehandlung der Kniescheibenbrche. Centralbl,
f. Chir., 1895, XXII, No. 19, 449- 452,
118 -

Castro, G. II massaggio nclle fratture della rotula. Gazz. degl. Osped., 1894, XV, No. 60
649 652.
Dargein und Voivenel. Fracture intracapsulaire du femur chez un adulte, consolidalion rapide
excellents resultats du massage. Toulouse mdd., 1907, 11 s., IX, 233236.
Franck, M.' Fracture du tibia au tiers inferieur massage; marche facile le 25me 1jour. Rev
;

de chir., 1887, VII, no 7, 568 569.


Graham, D. Massage, movements and bandaging in the treatment of displaced semilunar
Amer. Journ. of med. Sei., 1896, CXII, no. 5, 561 -570.
cartilages.
Klemm, P. Zur Anatomie und Therapie der Kniescheibenbrche. St Peters
Med Woch
1892, N. F. IX, 459 -462.
Mezger, J. G. Patellarbruch, geheilt durch Massage. Schmidt's Jahrb., 1879, CXXXIV, 68 69.
Postiiickow. Behandlung der Patellarfrakturen. Mediz. Obsr., 1892, No 13 (ref St Peters
med. Woch., 1892, N. F. IX, Russ. med. Lit, s. 26.)
Rafin. Note sur un cas de fracture de la rotule traite sans immobilisation par la compression,
le massage et les mouvements de l'articulation. Lyon med., 1886, LIII, 516.
Rossander and Berghmann. Frakturcr p patella. Hygeia, 1879, XLI, Mai, Svenska Lkare-
4147.
sllsk. frh.,

Wagner, V. Ueber Massagebehandlung querer subcutaner Patellarfrakturen. Wien. med.


Presse, 1887, XXVIII, No. 35, 11991201.
Wiener, A. C. Treatment of fractures and sprains of the ankle by massage. New York
Med. Ree, 1894, XLVI, Sept. 22, 371- -374.
Wildberger, Jon. zum Nachweis der gnstigen Heilresultate
10 photographische Abbildungen
meiner Behandlung
veralteter spontaner Luxationen im Hftgelenke mit einer
historischen Einleitung ber die Fortschritte der Orthopdie nebst zwei Krankenge-
schichten. Ergnzungsschrift zu meinen Werke. Erfahrungen (S. O.) von Hofrath Dr.
Wildberger. Leipzig. 1863.

5. Muskeln,
a) Allgemeines.

Berghmann, G. Chronisk myositis, behandelt med massage. Hygeia, 1875, XXXVI, No. 3, Sv.
lkaresllsk. forhndl., 34.
Dupuy. Coup de fouet ou rupture du tendon du plantaire grele Massage. Gaz. des
hp., 1864, XVI, No. 76, 303.
Elleaume. Rupture musculaire dite coup de fouet; tumeur sanguine. Massage; guerison.
Gaz. des hp., 1862, XIV, 224.
Graham, D. Two cases of muscular rupture in which massage was used. New York Med.
Ree, 1876, XXVIII, 8 April, 233 -234.
Kouindjy, P. La contracture musculaire et son traitement par le massage methodique. Journ.
de physiotherap., 1905, III, 142150.
Recamier. Extension, massage et percussion cadencee dans les traitements des contractures
musculaires. Revue med., 1838, I, 7489.
Reibmayr, A. Ueber Massage bei Muskelerkrankungen. Wien. Med. Woch., 1887, XXXVII,
No. 51, 16671671; No. 53, 17361739.
Tripels-Dentzkof, E. El massaje y la kinesitcrapia en las afecciones del sistema muscular.
Siglo med., 1905, LH, 512 -514.
Walter, M. J. Systematic massage in muscular disease and structural developement. Trained
Nurse, 1905, XXXV, 283-286.

b) Rheumatismus.
Ewer, L.Einige Bemerkungen ber den chronischen Muskelrheumatismus. Berliner Klinik,
1892, V, Heft 52, 113.
Graham, D. Massage in muscular rheumatism and its possible value in the diagnosis of
muscular rheumatism from neuritis. Amer. Journ. of the Med. Sc, 1893, N. F. CVI,
190198.
Hayes, H. W. Mc. Case of severe subacute rheumatism treated by massage. Lancet, 1889, I, 1236.
- 119
Nebel H. Zum Wesen und zur mechanischen Behandlung des Muskelrheumatismus. Deutsch.
med. Wocli.. 1889, XV, No. 32, 650- 652.
Niehans, P Ueber die sogenannten rheumatischen Schwielen und deren Behandlung.
Corrcspondenzbl. f Schweiz. Aerzte, 1894, XXIV, No. 19, 603604.
Norstrm G. Chronic myositis rheumatica and its treatment by massage. New York Med.
Ree, 1905, LXVII, No. 10, Marz 11, 365-374.
Piorry. Observation de douleur inusculaire tres ancienne guerie rapidement par le massage.
Gaz. des hp., 1860, XII, No. 49, 193-194.
Sarafidi, H. Le massage au petrole dans le rheumatisme. II Congr. intemat. de physiother.,
Rome, 1907.
Schreiber, J. Die mechanische Behandlung von Lumbago. Wiener Klinik, 1887, XIII, Mrz,
Heft 3, 77120.
Wesen und mechanische Behandlung des Muskelrheumatismus. Deutsch. Med. Woch.,
1889, XV, No. 9, 174-176; No 10, 195197.
Stewart, F. E. On the treatment of rheumatism and neuralgia by the electro-vapor bath
and massage Therap. Gaz., 1888, III S., IV, 165-170.
Strauss, H. Ueber die sogenannte rheumatische Muskelschwiele". Berl. klin. Woch., 1898,
XXXV, 121-123.

c) Atrophie.

Berghman, G. [Rheumatische Muskelatrophie, behandelt mit Massage.] Hygiea, 1874, XXXV,


Sv. lkaresllsk. frhandl., 212213.
Berthet. Atrophie progressive, considerablement amelioree par le massage et
inusculaire
Lyon med., 1889, LXI, Juillet, 377379.
Telectricite.

De Champtassin, P. Des resistances progressives dans le developement des muscles. Bull.


gen. de ther., 1907, CLIII, 23 mai, 721729.
Friedberg, H. Ueber einige Bewegungsanomalien in Folge der protrahierten Ernhrungs-
strungen der Muskeln. Oesterr. Ztg. fr prakt. Heilk., 1857, III, 7.

Kouir.djy, P. Les indications les contre-indications du


et massage methodique dans le
traitement de l'atrophie musculaire. II Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
Wiener,' A. Kurze Mitteilungen ber einen Fall von progressiver Muskeldystrophie, be-
deutend gebessert nach Anwendung von methodischer Gymnastik. Neurol. Centralbl.,
1896, XV, No. 9, 395-399.

14. Nasen-, Ohr-, Hals-, Augenkrankheiten.

Allgemeines.
Bayer, L. Du rlc des ganglions des vaisseaux lymphatiqucs du cou dans la pathogenie
des affections oto-rhino-pharyngo-laryngicnnes, etc. Rcv. hebd. de laryngol., 1905,
II, 369396.
Bergstrm, K. A. Massage fr hufvudets, ronens, nsans och halsens sjukdomar m. m.
Stockholm, 1896. 16. 59 s.
Braun, M. Massage, beziehungsweise Vibrationen der Schleimhaut der Nase, des Nasen-
rachenraumes und des Rachens. Wien. med. Presse, 1890, XXXI, No. 45, 17941796.
Erwiderung an den Herrn Prof. Chiari. Wien. klin. Woch., 1892, V, No. 40, 577578.
Locale Vibrationsmassage der Schleimhaut der oberen Luftwege mittelst Sonden.
Verhandl. der Gesellsch. deutsch. Naturf. u. Aerzte, 1897; Leipzig, 1898, LXIX, Th. 2,
Heft 2, 187192.
Ueber Vibrationsmassage der oberen Luftwege mittels Sonden, demonstriert an
Kranken; specielle Bercksichtigung der Vibration der Nase bei Stirnhhlenkatarrh
und der Tuba bei Schwerhrigkeit. Verhandl. d. Gesellsch. deutsch. Naturf. ix. Aerzte,
1900; Leipzig, 1901, LXXII, Th. 2, Heft 2, 224227.
Breitung, M. Ueber instrumenteile innere Vibrationsmassage der Schleimhaut. Illust. Monats,
d. Aerztl. Polytech., 1899, XXI, II.

Brown, M. R. Technique of mechanical massage in the treatment of the nosc, throat and
qar. Chicago med. Recorder, 1905, XXVII, 520-526.
120 -
v. Cederschjld, G.lieber locale Massage der Schleimhaut der Nase, des Nasenrachenraumes,
des Rachens und der Tuba Eustachi!. Allg. med. Central-Ztg., 1890, XLIX, 1 Nov.
Chiari, 0. lieber Massage, Vibration und innere Schleimhautmassage der oberen Luftwege
nach M. Braun und Laker. Wien. klin. Woch., 1892, V, 517520.
Entgegnung auf Dr. Laker's Erwiderung (Schleimhautmassage). Wien. med. Fresse,
1892, XXXIII, No. 50, 1989-1992.
Vibrations des muqueuses des voies acriennes inferieures. Rev. internal, de rhinol.,
1893, III, 25 Mrz, No. 6.
Demme, C. Die Schleimhautmassage der oberen Luftwege. Wien, klin Woch. 1893 VI '

No. 21, 380-381.


Ewer, L. Die Schleimhaut-Massage. Ther. Monatsh., 1893, VII, No. 3, 110113.
Felici. II massaggio nella terapia oto-rino-laringologica. II sordomuto, Roma,
1892, IV, No. 1.
Freudenthal, W. Internal massage in diseases of the nose and throat. New York Med
Ree, 1893, XLIV, No. 4, 97101.
Electrovibratory massage of the ear, nose, and throat. New York Med. Journ
1895, LXII,397398.
Garnault, M. F. H. P. Le massage vibratoire et electrique des muqueuses du nez, du pharynx
et du larynx. Semaine med., 1892, XII, No. 45, 354356.
Le massage vibratoire des muqueuses dans le traitement des maladies des voies
respiratoires superieures. Communication soc. de med. prat., 1893, 20 April.
Le massage vibratoire et electrique des muqueuses, sa technique, ses resultats dans le
traitement des maladies du nez, de la gorge, des oreilles et du larynx. Avec unc
preface du Dr. Michael Braun. Paris, 1894. 8. 156 s.

De valeur therapeutique du massage vibratoire dans les affections du nez, de la


la
gorge, des oreilles, et du larynx. Atti d. XI Cong. med. internaz., 1894, Roma, 1895,
laringol., 6365.
- Le traitement des affections du nez, de la gorge et des oreilles par les mouvements
de massage rhythme ou vibratoire (statistique). Paris, 1895. 8. 7 s.
Le massage vibratoire des muqueuses dans les affections des voies respiratoires et
de l'oreille. L'indep. med., 1897, III, 201, 209.
Herzfeld, J. Die Massage bei Hals- und Nasenkrankheiten. Deutsche Med. Ztg. 1890,
XI, 999.
Hoffinger, C. Ueber Vibrationen der Nasen- und Rachenschleimhaut. Allg. Wiener Med. Ztg.,
1890, XXXV, No. 48, 49, 50.
Kayser, R. Bericht ber die 1890- 1892 in der Prof. ottstein'schen Privat-Klinik fr Hals-,
Nasen- und Ohrenkrankheiten behandelten Krankheitsflle. Mon.-Schr. f. Ohrenhlk.,
1894, XXVIII, No. 2 und 3, 39, 87.
King, W. R. Pncumatic and oscillatory massage of the Visual and vocal organs. Hornoeop.
Eye, Ear and Throat Journ., N. Y., 1903, IX, 135147.

Laker, C. Die Heilerfolge der inneren Schleimhautmassage bei den chronischen Erkrankungen
der Nase, des Rachens, Ohres und Kehlkopfes. Prag. med. Woch., 1892, XVII, No. 59.
Innere Schleimhaut-Massage und Pinselungen. Wien. med. Presse, 1892, XXXIII,
No. 47, 18691873; No. 48, 19121917.
Zur Lehre von 'der inneren Schleimhaut-Massage. Wien. med. Presse, 1894, XXXV,
No. 24, 925929.
Contribution - l'etudc du massage vibratoire des muqueuses internes. Rev. internat.
de rhinol. otol. et laryngol., 1894, IV, 140-142.
Die Anwendung der Massage bei den Erkrankungen der Athmungsorgane (Nasen-
Rachen- Kehlkopf- und Brustkrankheiten). Leipzig und Wien, 1897. 8. 75s.
Loehnberg. Ueber einen Apparat zur Vibrations-Massage des Trommelfells und der Nascn-
schleimhaut fr den Selbstgebrauch der Patienten. Mon.-Schr. f. Ohrenhlk., 1898,
XXXII, No. 8.
Masucci, P. risultati curativi del massagio delle mueose nelle croniche affezioni dell naso,
I

delle faringe, dell orechio e della laringe. Sccondi gli studii del Laker di Graz
Rassegno critico internaz. delle mal. del naso, etc., 1892, V, 3 30.
Ngeli, 0. Ueber mechanische Behandlung der Angina und der subjektiven Ohrengerusche.
Mon.-Schr. f. prakt. Wasserheilk., 1898, V, 6.

Schmidt, M. Die Krankheiten der oberen Luftwege. Berlin, 1903. 8. 971s.


121
der Nase.
Sedziak [Ucber die Anwendung der Vibrationsmassagc bei den Krankheiten
J.
und der Ohren.) Novin. lekarsk., 1897, No. 7 10.
des Rachens, des Kehlkopfes
Stephenson B. S. Results of cases treated by phonppneumo massage. Homoeop. Eye, Ear
and Throt Journ., New York, 1899, V, 317 323.

Storch 0 Demonstration eines elektrisch betriebenen Apparates


zur Ausfhrung der Schleim-
'

hautmassage. Verhandl. d. Congr. f. innere Med., Wiesbaden, 1893, XII, 187191.

Thomas W. D. employing regulr vibratory massage in diseases of the


A new method of
nosc and throat. Gaillrd's Med. Journ., N. Y., 1893, LVII, 101 105.
Zaliesova, E. N. [Treatment by vibratory massage of diseases of jhe nose naso-pharynx,
larynx and ear.] Bolnisch gaz. Botkina, St. Petersburg, 1899, X, 1543, 1601, 1640, 1677.

1 . Nase,
Anton W. Erfolge der inneren Sclileimhautmassage bei chronischen Erkrankungen der Nase.
Prag. Med. Woch., 1892, XVII, No. 49, 599600.
Black, G. M. A new instrument for vibratory massage of the nasal muscous membrane.
New York Med. Journ., 1894, LX, 797798.
laryngol.,
Bleyer J. M. Massage electro-vibratoire des cornets. Rev. internat. de rhin. otol. et
1895, V, 241246.
Blondian V. Du massage vibratoire dans les affections nasales. Revue internat. de rhin.
otol. et laryngol, 1894, IV, 133140.
Bogdan, A. Beitrge zur inneren Schleimhautmassage. Wien. Med. Presse, 1894, XXXV,
No. 2, 5660.
Bohn, W, Zur Technik der Vibrationsbehandlung der Nasenschleimhaut. Arch. f. phys.-dit.
Therap., 1903, V, 1315.
Browicz. Vibrationsmassage der Nasenrachenschleimhaut. Przegl. lekarsk., 1898, No. 20.
Oemme, ber Ozaena. Deutsche Med. Woch., 1891, XVII, No. 46, 1262 1264.
K.

Denker, A. Zur Behandlung des Heufiebers. Mnch. Med. Woch., 1905, LH, No. 19, 902903.
Dionisio, I. Nuevo apparecchio pel massaggio vibratorio della mueosa nasale, ior. d. r.
Accad. di med. di Torino, 1894, XL1I, 35, 264267. Auch Congress med. internat.,
Rome, 1894.
Garnault, M. F. H. P. Pathogenie et traitement de l'ozene par le massage vibratoire. Cliniquc
francaise, 18H3, No. 33.
L'ozene et son traitement. Semainc med., 1893, XIII, 41 43.
Helme, F. Une nouvelle application de l'clectricite la rhinologic ;
trepanation et massage
Med.
elcctriquee. moderne, 1894, V, No. 99, 15411544.
Jankau, L. Eine neue Methode der Vibrationsmassage der Nase. Mon.-Schr. f. Ohrcnhlkde.,
1897, XXXI, No. 5, 207210.
Lahmann, H. Die innere Nasenmassage. Allg. med. Central -Ztg., 1892, LXI, No. 38, 757;
No. 39, 773.
Lwenstein. ber Vibrationsmassage der Nasenschleimhaut. Festschr. d. Ver. d. Aerzte d.
Reg.-Bez. Dsseid., 1894., 202206.
Lucae, A. ber Massage der Nasenschleimhaut. Arch. f. Ohrenhkdc., 1895, XXXV, 147.
Massage in diseases of the nose and throat. and otol., 1892, VI, 237241.
Journ. laryngol. rhin.
Pierce, N. H. A
communication on nasal Vibration (massage) with report of cases.
brief
Journ. Amer. Med. Assoc, 1891, XVII, 10 Okt., 545547.
Rosenthal, G. La gymnastique et la reeducation respiratoire, traitement prophylactique des
rhinoadenoi'diens et des faux adeno'fdiens. I. Congr. intern, de physiother., Liege, 1905.
Schwidop, 0. ber die lokale instrumentelle Massage der Schleimhute der Nase, des Nasen-
rachenraumes und des Rachens nach der Cedersjld'schen Methode. Allg. Med.
Central-Ztg., 1895, LXIV, 325327.
Zur Massage der Schleimhute der Nase, des Nasenrachenraumes und des Rachens.
Allg. Med. Central-Ztg., 1897, LXVI, No. 35 u. 36.
Sellden, H. Massage mot snufva. Eira, 1889, XIII, No. 8, 219 -222.
Siemes, C. de 150 observations du traitement des rhinites atrophiques croteuses,
Resultat
avec ou sans ozene, par les pulverisations alcalines chaudes combinees au massage
vibratoire du nez et du pharynx. II Congr. internat. de physiother., Rome, 1907.
- 122
Valcur therapeutique de l'air surclum f fC-e combine au massagc vibratoire de la muqucusc
nasale dans le traitement des rhiniles spasmodiques. II Congr. internal, de physlother.
Rome, 1907.
Storch, 0. Om
Slimhindemassage, og saerdelles ved behandling af ozaena. Forhandl. ved 14
Skandinaviske Naturfoerskermde. Kjobenhavn, 1892, 4 -9 Juli.
Tissier, P. Le massage vibratoire en rhinologie; revue crltique. Ann. de mal de l'oreille,
du larynx, etc., 1895, XXI, 328-340.
Vulpius, W. Sfreichmassage der Nasenmuskeln. Arch. f. Olirenlikde., 1894, XXXVI, No. 3,
207-211.
Ziegelroth. Technik und Indikationen der inneren NasenmassaKc. Arch. f. phvs.-dit. Ther
1900, II, 225 -230.

2. Ohr.
Beck, J. C. Le massage tympanique. Le prat. med., 1906, XX, No. 1, 14.
Bergh, C. Om slimhindemassage ved enkelte resygdomme. Norsk. mag. f. laegev., 1905,
VR., III, No. 12, 1256 1279.
Bissell, E. J. Aural massage. New York. Journ. of ophthalm. otol. and laryngol., 1894, VI,
4749.
Blake, C. J. Treatment of othaematoma by means of pressure and massage. Amer. Journ.
of Otol., 1881, III, No. 3, Juli, 193 196.

Breitung, ber Besserhren im Lrm und die Bedeutung dieses Phnomens fr die Pa-
M.
und Therapie der chronischen progressiven Schwerhrigkeit im Lichte der
thologie
Neuronlehre. In Haug's R. Klinische Vortrge aus dem Gebiete der Otologie und
Pharyngo-Rhinologie, 1895, III, Heft 2, 7988.
ber pneumatische Erschiitterungsmassage des Trommelfells vermittelst elektromotorisch
betriebener Luftpumpe zur Behandlung der progressiven Schwerhrigkeit. Deutsch.
Med. Ztg., 1897, XVIII, No. 77, 779.
Bronner, A. On massage of the membrana tympani and the ossicula in the treatment of
chronic catarrh of the middle ear. Brit. med. Journ., 1890, May 24, 11891190.
Damiano, A. II massaggio timpanico vibratorio nei postumi recenti dell' otite media purulenta
acuta. Gazz. intemaz. di med. prat., 1902, V, I.

Delstanche. Masseur du tympan. Compt. rend du congres. internat. d'otol. et laryngol.. de


Paris, 1887.
Eitelberg, A. ber Massage bei Ohrenkrankheiten. Wien. med. Presse, 1883, XXIV, No. 26 28,
30 und 31.
Ein Beitrag zur Bougierung der Ohrtrompete. Ztschr. f. Ohrenhlkde., 1884, XIII,
132145.
The treatment of diseases of the middle ear by means of Lucae's pressure probe.
Arch. otol., 1886, XV, 3661.
Friedlnder, E. Die Behandlung der Sklerose der Paukenhlenschleimhaut mittels Massage.
Berl. klin. Woch., 1898, XXXV, No. 12, 257259.

Garey, H. F. Massagc of the sund condueting apparatus of the ear by the means of vihralorv
force. Journ. of ophth. otol. and laryng., 1892.
Garnault, P. Le massage vibratoire dans les maladies de l'oreille. Clinique franc., 1894.

Ginsburg, M. Therapeutischer Wert der pneumatischen Trommelfellmassage. Inaug.-Diss.,


Bern, 1906. 8. 22 S.
Graham, D. Massage of the ear. Boston med and surg. Journ., 1890, CXXII, No. 14, April
3, 321322.
Grant, D. Mechanical Vibration applied to the spine in the treatment of sclerosis of the
middle ear. Brit. med. Journ., 1898, Oct. 22, 1238-1239.
Haug, R. Ein einfaches Verfahren zur mechanischen Behandlung eines Thciles der chronischen,
nicht eitrigen Mittelohraffektionen (Massage des Trommelfells und seiner Adnexa).
Deutsch. Med. Woch., 1895, XXI, No. 5, 7780.
Hegener, J. Theoretische und experimentelle Untersuchungen der Massagewirkung auf den
Schalleitungsapparat. Ztschr. f. Olirenlikde., 1901, XXXIX, No. 4, 299-351.
Erwiderung auf die Besprechung meiner Untersuchungen ber die Massagewirkimg
auf den Schalleitungsapparat von Prof. Ostmann. Ztschr. f. Olirenlikde., 1902, XLI,
No. 3, 233244.
123 -

Houghton H C. A phono-faradic massage battery for the treatment of aural cases. Journ-
of ophthalm. otol. and laryng., 1897. Auch Journ. Electrother, N. Y., 1898, XVI, 99 104

lljisch, A. Wirkung bei Erkrankungen des Mittelohres. Arch.


ber Doppelmassage und ihre
f. 4, 207220.
Ohrenhkde., 1897, XLII, No. 3 u.

Jackson, C. An aural masseur. Journ. Amer. Med. Ass., 1895, XXIV, 712.
Jankau, L. Die Doppelmassage, eine neue Behandlungsmethode bei gewissen Ohrenerkrank-
ungen; ein otiatrisches Besteck. Deutsch. Med. Woch., 1896, XXII, No. 46, 744.
Lake, R. Electric oto-masseur giving 3000-18000 vibrations per minute. Journ. laryng.
rhin. and otol., 1907, XXII, Juni, 259261.
Lester, J.An electric pressure sound for the direet Vibration of the membrana tympani.
C.
New York Med. Journ., 1895, LXI, 708710.
Lucae, A. ber eine Methode zur mechanischen Behandlung der chronischen Beweglich-
keitsstrungen in schallcitcndcn Apparaten des Gehrorgans. Arch. f. Ohrenheilkde.,
1885, XXI, 8491.
Kritisches und neues zur Vibrationsmassage des Gehrorgans. Arch. f. Ohrenhkde.,
1901, LI, No. 1, 1.

Zur Vibrationsmassage des Gehrorgans. Mnch, med. Woch., 1902, XLIX, No. 12,
483484.
Max, E. ber eine neue Behandlungsweise der Otalgia tympanica. Wien. med. Woch., 1892,
XLII, No. 31-35.
Meniere. Un cas de mastoi'dite de Bezold trepanation guerison avec integrite du tympan ; ;

et audition normale. Arch. internat. de laryngol, 1898, XI, 443446. (Discussion


478480.)
Meyer, W. Zur Behandlung der Ohrblutgeschwulste. Arch. f. Ohrenhkde, 1880, XVI, 161 170.

Mulert. Ein neuer Ohrmassageapparat. Monats, f. Ohrenhkde., 1906, XL, No. 10.

Nichols, C. H. Haematoma 3 cases treated by the conjoined use of massage, galvanism


auris.
and leeching. New
York Med. Ree, 1886, XXIX, June 19, 704705.
Noltenius. Beitrag zur Vibrationsmassage. Zeitsch. f. Ohrenhkde, 1900, XXXVI, No. 4,
324326.
Ostmann. ber die Heilerfolge der Vibrationsmassage bei chronischer Schwerhrigkeit.
Zeitschr. f. Ohrenhkde, 1899, XXXV, No. 4, 287293.
Experimentelle Untersuchungen zur Massage des Ohres. Arch f. Ohrenhkde, 1901,
LI, No. 2 8196.
u. 3,

Randali, B. A. Pneumatic massage by the finger tip in catarrhal deafness. Philad. Policlin,
1895, IV, Sept., 394.
Reinhard und Ludewig. Bericht ber die Ttigkeit der Knigl. Universitts-Ohrenklinik zu
Halle a. S. vom 1. Januar 1887 bis 31. Mrz 1888. Arch. f; Ohrenhkde, 1889, XXVII,
201221, 281306.
de Rossi, E. Sovra alcuni experimenti di miringografia c su un nuovo metodo di massaggio
deir orecchio medio. Arch. ital. di otol, 1894, II, 281291.
Schwabach. ber den therapeutischen Wert der Vibrationsmassage des Trommelfells. Ztschr.
f. Ohrenhkde, 1901, XXXIX, No. 2, 97 -144.
Seiss, R. W. Aural massage. Univers. med. Mag, 1899, XI, No. 7, April, 367372.
Seltzer, C. J. A note on the treatment of catarrhal deafness by pneumo-massage and phono-
massage. Med. News, 1895, LXVII, 13. Juli, 35-36.
Shearer, T. L. Electrical massage in the treatment of diseases of the ear. Trans. Nat. Soc.
Electrother, New York, 1894, 98 -105.
Sondermann. Ein neuer Apparat zur Massage des Ohres. Arch. f. Ohrenhkde, 1904, LXIV,
No. 1, 2223.
Stillson, H. massage of the ossicles with a new aural masseur. Journ. Amer
Extension
Med. XXXIV, 147-148.
Ass., 1900,
Treitel, L. Die Massage des Ohres zur Besserung des Gehrs. Thcr. d. Geyen w 1901
N. F. III, No. 4, 155161.
2 Flle von Massage des Steigbgels mit der Luca'schen Drucksonde mit gutem und
andauerndem Erfolge. Arch. f. Ohrenhkde, 1904, LXIII, 1 und 2, 20 -22.
Turnbull, L. Aural massage by condensation and rarefaction of the air in the external
meatus and middle ear. Med. News, 1894, LXV, No. 22, 596600,
124 -
Urbantschitsch. E. Vlbrationsmassage der Ohrtrompete bei chronischen Mittelohrkatarrh
Monatschr. f. Olirenhkdc., 1903, XXXVII, No. 3, 89.
- Apparat zur Ausfhrung der Friktionsmassagc der Ohrtrompete. Monatschr.
f. Ohrcn-
heflkde., 1903, XXXVII, No. 4, 144.

YYvte
XX XIX,
n
T
aSSage der 0hrtrom P ctc ( des Tubenisthmus). Monatschr. f. Olirenhkdc,
o.
1905,

Urbantschitsch, V. ber Massage der Ohrentrompete. Comp., rend. des otol. Kohlt zu
Basel, 1884.

Walb. ber Anwendung der Lucaeschen Drucksonde bei Mittelohrerkrankuimen. Arch f


Olirenhkdc., 1891, XXXIII, 133.
Wegeners. Zur mechanischen Behandlung der Sklerose der Paukenschlcimhaut. Arch. f
Ohrcnhkde., 1896, XU, 3 und 4, 199203.
Wilson, H. Vibratory massage of the middlc ear by means of the telephone. New York
med. Journ., 1893, LVII, 221222.
Ycarsley, M. The valuc of pneumomassagc in affections of the middlc ear. Journ. of
laryngol. rhinol. and otol, 1907, XXII, 510-516.
Zaufal. Ueber Massage bei Ohrenerkrankungen. Wien. med. Presse, 1883, XXIV, 15
1419 -1422.

3. Hals.
Averbeck, H. Die Kchlkopfmassage. Deutsch-Mcd. Ztg., 1888, IX, 397, 411.
v. Bruns, V. Heilgymnastik des Kehlkopfs. In die Laryngoskopie und die laryngoskopische
Chirurgie. Tbingen, 1865, 240244.
Cramer, T. Die Massage in der Behandlung akuten Katarrhe der Halsorgane. Deutsche Med
Woch., 1890, XVI, No. 22, 490-491.
Freund, E. Mittheilungen ber die Behandlung des Laryngitis crouposa catarrhalis, sowie die
Angina diphtheritica und catarrhalis vermittels der Massage. Prag. Med. Woch., 1881,
VI, No.47, 464.
lmhofer, R. Zur Behandlung der Tonsillitis chronica. Prag. med. Woch., 1905, XXX, No. 22,
303305.
Kantorowicz. Behandlung der Tonsillarhypertrophic mit innerer Massage. Deutsche Med.
Ztg., 1898, XIX, 632.
Langmaid, S. W. Massage of the pharynx; exhibition of an instrument for the purposc by
a famous actor. Trans. Amer. Laryng. Ass., 1907, XXIV, 122125.
Masucci, P. Contribution au traitement local des troublcs liypocinctiuucs du larynx. Congr.
Soc. laryngol. otol. c rinol. ital., 1892, Okt.
Mller, 0. Einiges ber Tonsillen und Tonsillcnbchandlung. Aerztl. Rundschau, 1901,
XI, No. 24.
Poli, C. II massaggio in alcune malattie della gola. Gaz. degli sp., 1892, XIII, 670.
Schoppe, H. Zur Ditetik der Stimme. Studie ber die Einwirkung der Massage auf den
Kehlkopf. Bonn, 1887. gr. 8". VIII u. 45 s.
Springer, K. Instrument zur Massage der Tonsillen und zur Compression derselben nach
Tonsillotomie. Prag. Med. Woch., 1905, XXX, No. 22, 305306.
Weiss, B. Casuistische Mittheilung ber die Anwendung der Massage bei Laryngitis
catarrhalis und crouposa. Arch. f. Kinderhk., 1880, I, 201206.
Winckler, Ucber Massage des Kehlkopfs.
E. Wien. med. Woch., 1898, XLVIII, No. I I,

638641.

4. Auge,
a) Allgemeines.
Berger, E. Sur l'application du massage dans Ie traitement des maladies des yeux. Actualilc
med., Par., 1891, III, 83, 114.
Boldt. Zur Massage des Auges. Deutsch, militrrztl. Zeitschr., 1900, XXIX, 207 214.
Brandis, A. Laienmassage und Augenheilkunde. Deutsch. Med. Ztg., 1893, XIV, No. 77, 861.
Carbone, A. Tromogene elettrico pel massaggio vibratorio oculare e per la comtemporana
elettroterapia. Gior. d. r. Accad. di med. di Torino, 1904, IV s., X, 357 -360.
- 1*B _
az. d'bpth., 1882, IV, 515 517.
Carre. Du massagc de l'ocil.

Leur traitement par le massagc


Chibret Affections synalgiques de l'oeil (Keratitis et Iritis).

des points synalgiques. Arch. d'ophth., 1889, IX, 426432.

Costomiris G A. Du massage oculaire au point de vue historique et therapeutique et


massage dlrect de la conjonetive et de la corneae. Arch. d' ophthalrn.,
sur'toiit du
1890, X, 37 -79.
Csapodi, 1. A Massage a szemeszelben. Szemeszet, Budapest, 1884, 61, 74.
Die Massage in der Augenheilkunde in Dollingcr, J. Die Massagc."
Stuttgart, 1890.

S. 213-227.

Dantzinger. Beitrge zur Anwendung der Massage in der


Augenheilkunde. Arch. f. Ophthalrn.,
1886, XXXI, Heft 3, 187210.
Darier, A. Des massages oculaires, massage corneen,
massage vibratoire du massagc-pression ;

l'accomodation et la refraction. Clin, opht., 1899, V, 181184.


et de son action sur
Therapeutische Wirkung der Massage des Auges. Ztschr. f. Augcnhkde., 1899, 11,
Ergnzngshft. 77.
De malaxation de l'oeil apres la sclerotomie. Arch. d' opht., 1883, III, 404410.
Dianoux. la

traitement de la myopie, du glaueome et du keratome par le


massage-pression.
Domec. Du
Dion, 1899. 33 s.
Du massage pression en therapeutique oculaire. Arch. gen. franc. de ther. phys., 1904,
I, 7784.
Donders (Augen-Massage.) Internat. Ophthalmol. Congr. in London, 1872. (Zehender's
Monatsh. f. Augenheilk., 1872, s 302.)
Klin.
van Dooremaal, J. C. De massage in de oogheelkunde. Geneesk. Courant, 1890, XLIV, No. 5.

Dreyfuss, J. Ein Fall von Dacryoadenitis chronica; Behandlung mit Vibrationsmassage;


Heilung. Mnch. Med. Woch., 1905, LH, No. 2, 80.
Elschnig, A. Die Massage in der Augenheilkunde. Wien. med. Presse, 1901, XLII, 825829.

Epinatieu. [Valeur therapeutique du massage vibratoire en Ophthalmologie]. Soc. opthal. de St.


1899, 30 Mrz.
Petersb.,
Friedmann, M. Zur Massage bei Augenkrankheiten. Wien. Med. Presse, 1882, XXIII,
No. 23, 732733.
Oieure, P. Du massage oculaire. Inaug.-Diss., Paris, 1896. 4. 75 s.

Gradenigo. II massaggio dell' occhio. Annal. di ottal., 1879, VIII.


Ueber die Massage des Auges. Centralbl. f. Augenheilk., 1880, IV, 123.
Del massaggio nella terapia oculistica. Annal. di ottal., 1883, XII, fasc. 1.

Herbanx, M. Le massage en oculiste. Inaug.-Diss, Lille, 1903. 8. 120 s.


Hirschberg, J. (Augen-Massage). Centralbl. f. prakt. Augenhlk., 1882, VIII, 70.
Hirschberg, W. K. Ueber die Anwendung der Massage bei Augenkrankheiten. Mediz. Obosr,,
1890, 13, 14. Cit. St. Petersb. Med. Woch., 1890, N. F. VII, Rus. Med. Lit. Uebcrs., 9.
Horstmann, C. Allgemeine Therapie der Augenkrankheiten, 1899.
Jocqs. Le massage dans les maladies des yeux. Rev. d'hyg. therap., 1891, III, Dec, 355 365.
Julian, N. Du massage de l'oeil dans quelques affections de la cornee et des paupiercs.
These de Paris, 1882. 4. 48 s.
Just. Behandlung des Hypopyon mittelst Massage. Centralbl. f. Augenhkde., 1881, V, 172.
Katzaurow, J. N. Ueber Massage des Auges mit dem Edison'schen Elcctromotor nach der
Methode des verstorbenen Prof. A. N. Maklakow. Wratsch, 1895, No. 22, 610. Cit.
St. Peters. Med. Woch., 1895, N. F. XII, 36.

Kier, J. Bidrag tili Bcdommelsen af Mekanotherapiens Betydning (Massagebehandlungen)


iOjenlaegevidenskabens. Ein klinisk Studie. Inaug.-Diss., Kopenhagen, 1885. 8". 152s.
Klein, S. Ueber die Anwendung der Massage in der Augenheilkunde. Wien. Med. Presse,
1882, XXIII, 267, 302, 369, 464.
Knigshfer, 0. Trnenschlaucherkrankungen. Festschrift des Stuttgarter rztl. Vereins, etc., 1897.
Lavagna, Contribution la kinesitherapie oculaire. 1899.
La vibrotherapie en oculistique. Rev. internat. d'electrothcr., Par., 1899 -1900,
X, 114120.
Maklakoff, A. N. La plume electrique d'Edison dans l'ophthalmolopie. Arch. d'upht., 1893,
XIII, 530-540.
126
Maklakoff, A. N. Die Vibration als Art von Massage in der Ophthalmologie. Chir. Lieton 1895
III, No. 6, 860-877, (ref. St. Pctersb.Med. Woch., 1894, N. F. XI, Rnss med Lit'
Beil., No. 6, 35.)

Mansfield, A. D. Episcleritis. Med. and Surg. Reporter, 1892, LXVI, Mrz, 449.
Moiren. Du massage dans les affections oculaires. Arch. med. heies, 1890 Iiis XXXVII
yvAV "'
239^-245. '
"

Morton, H. M. Direct massage as an aid in the treatment of certain hyperplasiae of the


anterior ocular segment. Ann. Ophth. and Otol., 1896, V, 263 266.
Ohlemann, F. W. M. Die neueren Augenheilmittel. Wiesbaden, 1902. gr. 8. s. 18.
Ovio, G. La circolazione dei liquidi intraoeulari. Annal. di ottalmol., 1892, XXI, fasc. 2/3, 4/5.
Pagenstecher, H. Ueber die Massage des Auges und deren Anwendung bei verschiedenen
Atigenerkrankungen. Centralbl. f. prakt. Augenhk., 1878, II, Dec, 282.
Ueber die Anwendung der Massage bei Augenerkrankungen. Arch. f. Augenhkde
1881, X, No. 2, 225.
Parenteau, D. Du massage oculaire. Bull, et mem. Soc. franc. d'opht., 1895, XIII, 456463.
Des dangers du massage oculaire mal execute. Art. med., Paris, 1899, LXXXIX
338343.
Paulsen, 0. Ueber Augenmassage. Mitthl. f. d. Ver. Schlew.-Holst. Aerzte, Kiel, 1887
142147.
Pedraglia. Zur Anwendung der Massage des Auges bei ganz frischen Fllen von Episkleritis.
Centralbl. f. Augenhlkde., 1881, V, 111112.
Pfalz, G. Ueber Anwendung der Massage in der Augenheilkunde. Deutsche Med. Woch.
1889, XV, 2326.
Piesbergen. Beitrge zur Vibrationsmassage des Auges. Centralbl. f. Augenhlkde., 1899
XXIII, Febr., 3340.
Radziejewski, M. Massage des Auges. Mon.-Sch. f. Orthopd. Chir., 1901, I, 1.

Saltini, G. Clinica oculistica della real Universita di Modena Prof. G. Alberlotti. Riassunto
statistico dell' anno 1885
6; Sul massaggio. Rassegna di sc. med., Modena, 1887,
II, 109111.
Schenkl, A. Die Massage des Auges. Prager Med. Woch., 1882, VII, No. 29, 31, 32;
S. 282, 301, 314.

Snegirew, K. V. Die therapeutische Bedeutung der Vibrationsmassage in der Augenheil-


kunde. Congr. Int. Med. Moskwa, 1897, Sect. Ophthalm., 292298.
[Therapeutic value of vibratory massage in various diseases of the eyes.] Vestnik
oftalmol., Kiew, 1898, XV, 18.
[On the influence of Vibration massage upon diffusion from the conjunetival sac into
the anterior Chamber of the eye.] Med. Obozr., Mosk., 1898, XLIX, 372377.
Snell, S. On massage in certain eye affections. Ophth. Rev., 1888, VII, 134138.
Spalding, J. A. On massage in ocular affections. Arch. ophthalm., 1881, X, 434437.
Thea E. Dell' applieazione del massaggio in alcune affezioni oculari. Osservatore, Torino,
1884, XX, 2, 17, 33.
Thompson, W. Massage
J. in certain diseases of the eye. Northwest Lancet, St. Paul,
1892, XII, 347349.
Witczak. Ein Beitrag zur Augenmassage in Verbindung mit Soolbdem. Festchr. des 19.
schles. Bdertags, 1891, s. 86 90.

b) Augenlieder und Bindehaut.


Abadie, Ch. Traitement du blepharospasme par le massage force du muscle orbiculaire. Gaz.
des hp., 1882, LV. 925-926.
v. Borisow, A. [Behandlung des Trachoms und der chronischen Conjunctivitis mit Massage.]
Medic. Obozren., 1893, No. 3. (cit. Zentralbl. f. Augenhkde., 1893, XVII, 187.)
Bull, C. S. The treatment of scars of the face involving the eyelids directly or indirectly.
Trans. Amer. Opthalm. Soc, 1880-84, III, 219223.
Elschnig, A. ber eine neue Behandlung des Trachoms. Intern, klin. Runds., 1891,
V, 865869.

Heisrath. Massage bei granulsen Bindehautentzndung. Centralbl. f. Augenhkde., 1883,


VII, 412.
- 127

trakom. Hygiea, 1N94,


Hellgren, l). L. Om den mekaniska och operativa behandlingen f

LVI, Dez., 569-612.


Die Behandlung des Trachoms nach der Keiningschen Methode. Detitsche med.
Hippel
Woch, I92; XVIII, No. 20, 459-460.
Jefimow Zur Behandlung des Trachoms mit Massage. Wratsch, 1895, no. 34, 915.
J S
Cit. Med. Woch,, 1895, N. F. XII, Russ. Med. Lit., 44.
St. Peters.

Keininff G u. 0. Ein an zahlreichen Fllen erprobtes Verfahren zur Heilung des Trachoms.
Deutsche Med. Woch., 1890, XVI, No. 41, 903904.
Kuhnt H ber die Therapie der Conjunctivitis grantdosa siva trachomatosa. Deutsche Med.
Woch., 1897, XXIII, 601605.
'

Lewis, D H. Friction in chronic affections of ocular appendagcs. Iowa Med. Journ., 1907,
XIV, 222225.
Likernik [Mechanische Trachombchandlung.] Westin Oftelmologij, 1904, XXI, 237.
A. Cit.

Med. Woch., 1904, N. F. XXI, Russ. Med. Litt., 31.


St. Peters.

Misewitch W. [Zur Massage der Augenlider und der Conjunctiva palpebrarum bei chronisch
entzndlichen Catarrhen.] Wratch, 1883, no. 22. (Dit. St. Peters. Med. Woch., 1893,

N. F, XVIII, Russ. Med. Lit., 27.)

"Motschulsky. [Massage bei Trachom,) Russki Med., 1891, XVI, 375.


Ottava 1. Die Massage des Ductus nasolacrymalis. Wien. Med. Presse, 1893, XXXIV, No. 49,
'19411942.
Prokopenkow, P. [ber die Behandlung der chronischen Formen des Trachoms.] Wratsch,
1895, no. 38. (ref. St. Peters. Med. Woch, 1896, N. F. XIII, Russ. med. Lit., s. 1).

Rohmer. Traitement des granulations de la conjonctive par le massage avec la poudre d'acide
borique. Revue med. de Test, Nancy, 1889, XXI, 257265.
v Schrder Th. [Behandlung des Trachoms.) III. Kongr. Russ. Aerze. St. Peters. Med. Woch.,
1889, XIV, 26.
Vosskressensky. [Traitement de la dacrocystite purulente aigue par le massage.) Journ.
russe de med. mil, (cit. Zentralbl. f. Augenhkde, 1897, XXI, 650).
Zimmermann. Beitrag zur Therapie der Thrnensackleidcn. Klin. Monats, f. Augenhlk, 1897,
XXXIV, Aug, 259.

c) Hornhaut.

Damalix, A. Du traitement des affections chroniques de la corncc par le massage de l'oeil.


Arch. de ophthalm, 18801881, I, 491499.
Faha, M. Die Hornhauttrbungen und Controllmassage. Wien. med. Woch, 1896, XLVI, 19.

Grandclement. Observation d'unc jeune fille atteinte tont la fois de myxedoemc et de


keratite parcnchymateuse, etc. Ann. d'ocul, 1 899, CXXI1, 274-278.
Korkaschiwili. Die Vibrationsmassage in der Augenheilkunde. Keratitis parenchymatosa.
Westnik ofthalm, 1900, Jan.-Febr. Cit. St. Peters. Med. Woch, 1900, N. F. XVII,
Russ. Med. Litt, 31.
Malgat, J. Traitement et guerison des taches de la cornee. Recueil d'ophthal, 1891, III s,
XIII, Sept. 1, 513.
Traitement des taches corneennes par le massage. Recueil d'ophthalm , 1898, Mrz,
III s,XX, 136-150.
Morton, H. M. A note upon the value of direct massage of the Cornea as an agent in the
treatment of corneal opacities. Med. News, 1894, LXV, Sept., 244245.
Direct massage as an aid in the treatment of certain hypoplasiae of the anterior
ocular segment. Ann. Ophth. and Otol, 1896, V, 263-266.
de Schweinitz, G. E. Massage of the cornea. Univers. Med. Mag, 1889, I. Sept., 669.

d) Staar. Linse.

Bettmann, B. Artificial ripening of itnmature cataract. Congr. Amer. Med. Assoc, Sect.
Opthalm, Juni, 1893.
Chodin. ber die Anwendung der Massage bei Discissio cataractae. Protok. d. esellsch.
St. Petersburger Acrzte, 1880. (ref. Centralbl. f. prakt. Augenheilk, 1880, IV, 279).
128
Demaria. Ii. B. Experimentell Untersuchungen ber die Erzeugung von Katarakt durcli
Massage der Linse. Arch. f. Ophthalmol., 1904, LIX, No. 3, 568580.
Frster. ber knstliche Reife des Staares, Korelysis, Erffnung der Kapsel mit Pincettc
Her. der XIII Versamml. Oplith. Gesell, zu Heidelberg, Sept.,
prakt. Augenheilk., 1882, VI, 80-81).
1881. 1(ref Centrbl
miDL '
' '
^ f'

Guaita, L.
t
Maturazione artificiale della cataratta.
103111. Ann. di ottal., 1H91, XII,
Hess, C. ber Napthalinvernderung im Kaninclicnauge und Massagekatarakt Klin Monatsbl
f. Augenheilk., 1887, XX, Beil., 37, 54, 182.
Jackson, E. Indirect massage of the lens for the artificial ripening of cataract. Trans Amer
Ophthalm. Soc, 1893, VI, 523534.
Jahr, R. ber knstliche Reifung immaturer Katarakte durch Massage. Inaug-Diss Jena
6
1902. 8. 27 S.

Mg Keown. On massage scoop and irrigation in the extraction of cataracts. Lancet 18H9
II, 783-785, 992994.

Mastrocinque. Directe Massage der Linse zur knstlichen Cataractreifung mit einem neuen
Instrumente. XIII Congr. ital. oftalm., 1892, April.
Mittendorf, W. F. On Frster's method of artificially ripening cataracts. New York MecL
Ree, 1884, XXV, June 28, 717721. ^
Nicolini, T. Sulla maturazione artificiale de la cataratta. Bull, d'ocul., 1889, XI, 105110.
Nordmann, G. A. Om konstgjord Starrmognad. Helsingfors, 1885. 8.

Novelli, V. Osservazione sulla maturazione della cataratta. Annali di Ottal., 1890, XII, No.
6, 2; No. 8, 3.

Noyes, H. On Frster's Operation for ripening immature cataract. New York Med. Ree, 1883,
XXIV, Aug. 14, 118-120.
Oettinger. Die knstliche Reifung des Staares. Inaug.-Diss., Breslau, 1885.
Parisotti, 0. Sulla maturazione artificiali della cataratta. Rif. Med., 1889, V, 62, 68.
Maturazione artificiale della cataratta. Boll. d. r. acad. med. di Roma, 1894 1895,
XXI, 337-359.
Rampoldi. Osservazione sulla ottalmologia. Annali di Ottalm., 1891, XX, 6.

Van der Laan. Die Massage des Auges bei traumatischem Cataract. Period. de oftalm. prat.,
1881, April, (cit. Centralbl. f. Augenhkde., 1881, V, 446.)

e) Glaukom.
Domec. Tratiement de glaueome par le massage. Clin, ophthalm., 1899, V, 222.
Richey, S. 0. Taxis in increased intra-ocular tension. Journ. Amer. Med. Ass., 1897, XXVIII,
1019-1020.
Scheffels. Zur Bedeutung der Massage fr die Olaukombehandlung. Ophthal. Klinik, 1903,
No. 7.
Wicherkiewicz. L'irridectomic anti-glaucomatcuse et le massage de l'oeil. Ann. d'oeulist., 190"),

CXXXV, No. 2, 131.

f) Sehnerv und Netzhaut.

Caspar, L. Embolie der Arteria centralis retinae mit Massage behandelt. Centrlbl. f. prakt.
Augenh., 1907, XXXI, Okt., 369-376.
Ehrle, K. Embolie der Arteria Centralis Retinae. Inaug.-Diss., Tbingen, 1896.

Fischer, R. Heilung einer Embolie der Arteria centralis retinae durch Reiben des Auges.
Deutsche Med. Woch., 1891, XVII, No. 23, 754755.
Embolie der arteria centralis retinae. Leipzig, 1891. 8. VI u. 246 s.
Gradenigo, P. Sulla cura del distaeco della retina col massaggio. Congr. Intern, med. Roma,
1894. (ref. Centrlbl. f. prakt. Augenhlk., 1894, XVIII, 200.)
Hirschberg. (Reibung bei Schlagaderverstopfung.) Centralbl. f. Augenhkde., 1888, XII,
296298.

Manolescu N. Du massage du nerf optique dans certains cas de son atrophie. Rev. med.
pharm., 1891, IV, 99-101.
129 -

Mules, P. H. of a branch of the central retinal artery treated by massage,


On embolism
'
with restoration of the Visual field. Trans. Ophth. Society of the Unit. Kingdom, 1888,
VIII, 151155.
Wood, Embolism of the central retinal artery. Ophthal. Ree, 1899, VIII, Juni, 138141.
C. A.

Wood-White, E. W. Embolism of arteria centralis; reestablishment of circulation witnessed


with the ophthalmoscope. Ophthalm. Review, 1882, I, 49.
Wrdemann, H. V. The treatment of recent embolism of retinal arteries by deep massage,
with report of two cases cured by this method. Annal. of ophthalm., 1901, Oct.
The treatment of recent embolism of the retinal arteries In digital massage. Amer.
Journ. of Ophthalm., 1906, XVIII, 116.

g) Augenmuskel.
Lavagna. Sur massage vibratoire dans ies paralysies peripheriques des muscles oculomoteurs.
le
Med. Kongress in Moskau, Sektion fr Ophthalmologie, 1897, 288291.
Internat.
Pilgrira, M. F. Ocular muscle gymnastics. Refractionist, Boston, 18967, III, 3339.
Szokalski. Elektrisch-gymnastische Behandlung der Augenmuskelparesen. Mon.-Bl. f. Augen-
heilkde., 1865, III, Juli, 226236.

h) Kurzsichtigkeit. Accomodationsstrungen.
Darier, A. Die Druckmassage und ihre Wirkung auf die Accomodation und Refraktion.
Ophth. klin, 1899, III, 263265.
Domec. Du traitement de l'hypermetropie, de l'astigmatisme hypermetropique et de l'am-
blyopie des strabiques par le massage pression. Bull, de la soc. med. de la Cte
d'Or, 1899.
Duval. Traitement de la myopie et de l'hypermetropie par le massage de l'oeil. Anjou med.,
1899, VI, 4.
Maddox, E. E. Massage in the the treatment of errors of refraction. Brit. Med. Journ., 1904,
Oct. 15, 10421043.
Sieffermann. Le traitement des defauts de la Vision par le massage de l'oeil avec l'appareil
du professeur Dion. Gaz. med. de Strassb., 1899, LVIII, 25, 61.
L'oeil humain et ses anomalies fonctionelles gueris par le massage avec l'appareil
Dion. Strassburg, 1899.

15. Krankheiten der Haut.

1) Allgemeines.
Afzelius, A. Massagens anvndning vid behandlingen af hudsjukdomar. Hygiea, 1884, LVI,
276278.
Sv. Lk.-Slls. handl,
Beauchef, P. Le massage en therapeutique cutanee (son action physiologique, ses indications
et son emploi). These de Paris, 1902. 8 U 94 S. .

Colombo, C. La cura degli accidenti traumatici col massaggio e la mobilizzazione. Gaz. d.


osp., 1898, XX, 557559.
Eccles, A. S.Massage in diseases of the skin. Lancet, 1893, II, 14 Oct., 924926.
Fiocco, G. B. e Locatelli, G. B. Considerazioni e ricerche intorno all'azione del massaggio
sopra la cute. Gior. ital. d. mal. ven., 1902, XXXVII, 218244.
Gommaerts. Un cas de zona brachialis consecutif a un acces d'influenza traite par le massage.
Beige med., 1899, VI, No, 22, 673.
Hatschek, R. Ein Beitrag zur Massage der Haut. Tid. i Gym., 1903, XX, Heft 2, 863869.
Zur Behandlung der Prurigo mit Massage. Arch. f. Derm. u. Syph., 1893, XXV, 931936.
Pospelow, A. Hautmassage bei Acne faciei. Dermat. Zeitschr., 1895, II, Mrz, Heft 3, 216.
Rna, S. Die Massage in der Dermatologie. In J. Dollinger, Die Massage. Stuttgart,
1890, S. 228 251.
Rosenthal, 0. Zur mechanischen Behandlung von Hautkrankheiten. Versamml der deutschen
Naturf. u. Aerzte, 1886, s. 396.
130 -

Schmidt. C. Massage bei Wunden. Monatsschr. f. Unfallheilk. und Inval. -Wesen 1905 XII
No. 12, 394.
Shoemaker, J. V. Massage in the treatinenl of skin diseases. Phllad. med. Times, 188S XVIII
15 June, 553- 554.
Thomson. E. Hin Fall von schwerer Dermatitis nach usserlichen Applikationen von Terpen-
tinl zum Zwecke der Massage. St. Petersb. Med. Woch., 1897, N. F. XIV, No. 10, 81.

Tibhles' Massage in skin diseases. Brit. Med. Journ., 1897, I, Jan. 9, 79.
W. "

Unna, P. G. ber Autotuberculisation durch Massage bei Lupus. Bert, klin Woch 1891
XXVIII, No. 25, 609611.
Waldenstrm, J. A. Phlegmone et Acne granulosa seu scrophulosorum. Upsala lkarefren fr-
handl., 1877, XIII, 7488.
Windelschmidt. Massage bei Akne, Furunkel und Carbunkel. Allg. Med. Centr. Ztg 1883
LH, 103.

2. Skleroderma und Sclerema.


Breda, A. II massaggio nello scleroderma. Riv. ven. di sc. med., 1889, XI, 442- -446.
Clementovski. Die Zellgew ebeverhrtung der Neugeborenen. Oester. Jahrb. f. Pdiatrik
1873, s. 1.

Hervieux. Note sur lc traitemeut du sclereme che/, les nouveau-nes par le massage et
l'excitation musculaire. Bull. gen. de therap., 1856, L, 268 -274.
Kneten undBewegung als Mittel gegen Zellgewebeverhrtung. Journ. f. Kinderkr., 1860,
XXXV, No. 9 und 10, 318.
Legraux. Considerations sur la nature et le traitement du sclereme et de l'asphyxie. Bull.
gen. de ther., 1856, LI, 433440, 481494, 529533.
Nouveaux faits l'appui de l'ernploi du massage dans le traitement du sclereme des
enfants nouveau-nes. Bull. gen. de ther., 1858, LIV, 513 516.
Totenhofer. Massage bei Scleroma neonatorum. Bresl. rztl. Ztschr., 1882, IV, 24, s. 277.

3. Geschwre.
Appenrodt. Behandlung des atonischen Unterschenkelgeschwrs mit Massage. Deutsche med.
Woch., 1888, XIV, No. 24, 478479.
Erdinger, L. M. J. Du massage dans le traitement des ulceres variqueux. These de Bordeaux,
1893. 4. 65 s.
de Frumerie, G. A propos du massage des ulceres. Rev. de Cin., 1902, Iis., IV, 110112.
Gnther. Die rationelle Behandlung der Unterschenkelgeschwre. Correspondenzbl. f. Schw.
Aerzte, 1891, XXI, No. 4, 105108.
Herbert, H. Massage in chronic ulcers. Brit. Med. Journ., 1890, Dec. 13, 1362.
Konindjy, P. Traitement des ulceres par le massage methodique. Rev. de ein., 1907, IX,

1624.
Maylord, A. E. The treatment of chronic ulcers by massage. Glasgow Med. Journ., 1891,
XXXVI, July 1, 4450.

Papp G. Behandlung des Ulcus cruris mit Hilfe von Schwmmen und Massage. Pester
Med.-chir. Presse, 1894, XXX, No. 43.

4. Ansichtsmassage.

Jacquet. Traitement simple de quelques dermatoses et deformations chroniques de la face.


Acad. de med. de Paris, 1907, LVIII, 75 -79.
Bull.

Marschner, H. und Marschner, R. Gesichtsmassage zur Erreichung eines geflligen Gesichts-


ausdrucks, hauptschlich im Profil. Stuttgart, (1903) 12.

Van Poole, E. Facial Massage. Health Cult., New York, 1900, VI, 20-23.
Zabludowski, J. Massage cosmetique. Paris, 1905. 8. 23 s.

Massage im Dienste der Kosmetik. Charite-Ann., 1905, XXIX, 792832. Auch in

mehreren anderen Zeitschriften.


- 131 -

16. Zahnheilkunde.

v. Isoo. Beitrge zur Therapie persistirender Exsudate nach Periodontitis. Oesterr.-Ungar.


f. Zahnheilk.,
Vierteljrsch. 1889, V, Juli.
Rehfuss W. F The massagc treatment in dental pathologieal condltlons. Internat. Dent.
journ., 1890, XI, 581590.
Schirmer. Zur Casuistik der Mechanotherapie. Deutsche Monatssch. fr Zahnheilkunde,
1894, Heft 7.
Schwartzkopff, E. Zur Therapie der Zahn- und Zahnfleischleiden ;
Massage. Mon.-Schr. fr
Zahnheilk., 1886, IV, Aug., No. 8, 277.

17. Veterinrmedicin.

Dechambre, P. Le massage de pis. Rev. gen. de med. vet., 1903, II.

Hoffmann. Ueber Folge der Massage und Heilung durch Operation per primam. Rep. d.

Thierh., 1884, XLV, 269272.


Massage bei Knochenbrchen. Rep. f. Tierheilk., 1894, LV.
Kohlhepp, A. Ueber Wirkung und Anwendung der Massage bei Tieren. inaug.-Diss., Giessen,
1906. 8. 43 s.

Lafitte. Sur le massage applique au traitement des maladies des animaux. Bouley's Ree.
de med. vet., 1881, VI s., VIII.
Marggraff. Ueber Massage und ihre Anwendung in der Tierheilkunde. Woch. f. Tierheilk.
und Viehzucht, 1882, XXVI.
Preusse. Neues aus der Chirurgie. Monatsh. f. prakt. Tierheilk., 1899, X, Heft 4, 171190.
Sobelsohn, F. Ueber die physikalischen Heilmethoden der kolikartigen Krankheiten beim
Pferde. Monatsh. f. prakt. Tierheilk., 1902, XIII, Heft 7/8, 308352.
Vogel, E. J. Die Massage, ihre Theorie uud praktische Verwerthung in der Veterinrmedicin.
Stuttgart, 1884, 8. VIII und 78 s.
Zustze und Literatur fr 1908.

I. Pdagogische Gymnastik.
Siehe auch Arbeiten ber alle Abteilungen der Lirig'schen Gymnastik.

1. Handbcher und grssere Schriften.

b) Andere Sprachen.
Trngren, L. M. Lehrbuch der schwedischen Gymnastik. Uebersetzung von G. A. Schnirur, 1908.

2. Journale und kleinere Schriften.

1. Allgemeines,
b) Andere Sprachen.

Ducroquet. La gymnastique pedagogique suedoise. Prog. med., 1908, XXIV, 325, 337.
III s.,

McKenzie, B. E. Physical training as a therapeutie agent. Canada journ. med. and surg.,
1907, XXII, 127141.
Le Marinel, F. L'enseignement de la gymnastique dans les ecoles primaires. Rev. de. ein..
1908, X, 2639. .
M. N. The depot, the recruit and the Swedish drill. Journ. Royal Army Med. Corps,
1907, IX, 502504.
Nissen, H. School gymnastics. Ann. Gynec. and Pediat., 1908, XXI, 260266.

3. Physiologisches.
Klbs. Ueber den Einfluss der Bewegung auf die Entwicklung innerer Organe. Hannover,
1908. 8. 15 s.

Laures, 0. Gymnastique rationelle et force vitale. Contribution l'ctude des effets de


l'education physique sur la valeur de l'indice respiratoire dynamique. Arch. de med.
nav., 1908, XC, 347363.

II. Militrische Gymnastik.


2. Journale.

Drakenberg, S. Vrja eller florett. Tid. i Gym., 1907, XXXV, 745-756.


133

IV. Medicinische (Heil-) Gymnastik.


Allgemeiner Teil.

A. Handbcher und grosse Schriften.


1. Heilgymnastik (inkl. Massage).

Massage rnouvements including the Nauheim exercises ; an illustrated guide for masscuses
and nurses. London. (1908). 12. 70 s.

2. Massage (mit Ausnahme der Heilgymnastik).


Berne, fi. Manuel pratique de massage. IV Aufl., Paris, 1908. 12. 4M s.

Hoffa, A. Technik der Massage. V. Aufl., Stuttgart, 1908. 8. 102 s.

3. Vibration.

Cornelius. Nervendruckpunkte, ihre Entstehung, Bedeutung und Behandlung mittels Nerven-


massage. II. Aufl., Leipzig. 1908. 8. 52 s.

4. Atmungsbungen.

Arnulphy, V. La santc par la respiration. Paris, 1908. 8". 83 s.

Guermonprez, Fr. Gymnastique respiratoire pendant les rnouvements. Paris, 1907. kl. 8. 470 s.

Guermonprez, Fr. and Perignon. Manuel elementaire de gymnastique respiratoire. Lille,


1907 (?). 24. 56 s.

B. Journale und kleinere Schriften.


1. Heilgymnastik.

Fraikin, A. und Grenier de Cardenal. Considerations generalcs sur la mechanotherapie. Journ.


de med. de Bordeaux, 1908, XXXVIII, 357359.
Hoffa, A. Uebung, Gymnastik und Massage bei der Behandlung von Knochen- und Gelenk-
erkrankungen. Grenzgeb. in d. Med. 14 Vortr d. Erffnung d. Kaiserin
Friedrich-Hauses, etc., 1908, 403419.
Lagrange, F. La mecanotherapie. Journ. de physiother., 1908, VI, 15 Jan., 4 10.
Laquerriere, L'elcctromecanotherapie
A. note complementaire au sujet du traitement de
;

l'hydarthrose. Bull. off. de la soc. franc. d'electrother,, 1908, XVI, 43.

La gymnastique musculaire au moyen des courants ondules. Comm. assoc. franc. p.


l'avanc. d. sc, 1908, Aug.
Notions sommaires de l'electro-mdcanotMrapie. Bull, med., 1908, XXII, 829.
de Munter, L. Le domaine de la cinesitherapie. Liege med., 1908, 5 Jan., 367 369.
Skarstrom, W. Kinesiology of the trunk, Shoulder and hip applied to gymnastics. Amer.
Phys. Educ. Rev, 1908, XIll, 6775, 163174, 199208, 253262, 335344,
409-419, 442 -450, 515523.
Ulrich, V. Some reflexions on scientific mechanotherapy and socalled osteopathy. Virginia
med. semi-month., 1908, XIII, 112116.
Vermeulen, Ch. La mecanotherapie. Rev. de ein., 1908, X, 254365, 277285.

2. Massage.
Benderski. J. Ueber Massage Im Moorbade. Zeit. f. phys. u. dit. Thec. 1908/9, XII,
294- 296,
134
Dausset, H. chaud et massage. Cliniquc, Paris, 1908, II, 120 -121.
Air
Derecq, LS douches-massages. Massages sous la douche d'eau
L.
sulfureuse. Ann d 1
soc. dhydrol. med. de Paris, 1907, LH, No.
2, 63- 81.
Durey, M. Le massage et l'hyperemie veineuse provoquec. Presse
med., 1907, XV, 597598.
Fodor, R. Zur Ausbung der Massage.
Wien. Med. Wocli., 1908, LVII1, 1081-1086.
de Frumerie, G. Ni trop ni trop peu. Arch. gen. de ther. phys.,
1908, V, 207- 208.
Keller-Hoerschelmann, A. Die Selbstmassage. Reichs. Med.-Anz., 1908,' XXXIII,
44, 65.
Kirchberg, F. Schutz der Haut bei der Massage. Med. Klin., 1908, IV, No. 12, 413.
Kouindjy, P. Contribution
l'etude du massage methodique. Rev. de ein., 1908, X, 245 - 253.
van Kreel, H. Massage van den rug. Maandschr. gew. a. d. heilgym., 1908, XVIII, 259268.
Martin, P. Quelques considerations sur l'utilitd du massage en therapeutique Fcho med v 4
du nord, 1908, XII, 97.
Mirtl, K. Pneumatische Sang-Massage. Mitteilungen d. Ver. d. Aerztc in Steiermark, 1908,
XLV, 1 7.
Taylor, J. M. The hand as a therapeutic agent. New York Med. .lourn., 1908 LXXXVII
239-243.
Taylor, R. W. Syphilis and massage. New York Med. Ree, 1907, LXXII, 601, 602.
Teller, R. Zur Behandlung der Decubitus. Mnch. Med. Woch., 1908, LV, 10221024.

3. Mechanischer Nervenreiz inkl. Nervenvibrationen.


Cyriax, E. F. Ueber den mechanischen Nervenreiz. Zeit. f. phys. u. dit Ther 1908 XI
1 Feb., 677.
Mller, A. T. Bemerkungen zu Dr. Cyriax Aufsatz: Ueber den mechanischen Nervenreiz.
Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1908, XI. 751752.

4. Vibration (Erschtterung, Zitterung) mit Ausnahme der Nervenvibrationen.

Davis, F. A. Vibration. Amer. Phys., 1908, XXXIV, 59 -65.


Eberhardt, M. N. Vibratory technique in some common ailments. Chic. Med. Times 1908-
XLI, 227231.
Siebelt. Erfahrungen mit Vibrations-Massage. Med. Klin., 1908, IV, 790.

6. Beschreibung von anderen heilgymnastischen Apparaten.

Siehe auch Zimmergymnastik.

Arndt, G. Elcktromassagehandschuh.
Mnch. Med. Woch., 1907, LIV, 938.
Chrysopathes. Ein einfacher medicomechanischcr Stuhl zur Beugung und Streckung, Ab-
duktion und Adduktion des Hftgelenkes. Zentrlbl. f. Chir. u. mech. Orthop., 1907, I,

4952.
Herz, M. Ein Apparat zur Funktionsprfung und Trainierung der Herzens. Berl. Klin. Woch.,
1908, XLV, no 24, 11451146.
Tobias, E. Ueber einen praktischen Ergostat mit Ergograph. Zeit. f. phys. u. dit. Ther..
1908, XII, 126128.

7. Atmungsbungen.
d'Ajutlo, G. Di un particolare metodo di ginnastica attiva per la riedueazione respiratoria
c per rinvigorimento generale dcll* organismo. Lett. al. R. Accad. d. sc. d. Inst, di
il

Bologna, 1907, 26 Mai.


Brabant, J. Adenotomie et reeducation respiratoire. Liege med., 1907.
Faber, E. Om respirationsvelser med saerligt hensyn tili velser for diafragma. Ugeskr.
f. laege, 1908, LXX, 306315.
Lewandowsky. A. Atemgymnastik in der rztlichen Praxis. Zeit. f. d. rztl. Prax., 1908,
XXI, 6170.
- 135

Oldevig Liggande abdomialrespiration undcr tryck vid inspirationen. Gym. Tid. Sv. Gym.
J

ioch Utl., 1908, IV, 183-189.


In

Rosenthal, 0. La dure du traitement par la methode des exercices physiologiques de


respiration. Journ. de physiother., 1908, VI, 11 16.

A propos du de M. Guermonprcz sur la gymnastique respiratoire pendant les


livre
mouvetnents. Journ. de physiother., 1908, VI, 139 147.
Rozier und Tissie, P. Du developpemcnt thoracique par la gymnastique respiratoire apres
l'operation adenoidienne. Ann. d. mal. d. 1'oreille, du larynx, etc., 1908, XXXIV, 121.
Tissie, P. Du dcveloppement thoracique par la gymnastique respiratoire; ses rapports avec
la fonetion cardiaque et pulmonale. Rev. gen. de clin. et de therap., 1908, XXII,
534, 549.

9. Zimmergymnastik.

Steinen, von den. Eine Normalvorschrift fr tagliche Selbstmassage und Gymnastik. Prakt.
Arzt, 1908, LXVIII, 121 124.

12. Unterricht der Heilgymnastik.

Kirchberg, F. Die Ausbildung des Krankenpflegepersonals in der Massage. Heilanstalt,


Leipzig, 1908, III, 181.
Kirchberg, F. und Eiger, J. Der Massage-Unterricht im Berliner Ambulatorium fr Massage.
Therap. Rundschau, 1908, II, 172 -174.
Tegtmayer, C. Warum mu. der Masseur Kenntnisse in der Krankenpflege besitzen ? Deutsche
Krankenpfl.-Ztg., 1908, XI, 253- 255.
Weil. A. Le cours de Physiotherapie. Journ. de physiother., 1908, VI, 513 514.

14. Diagnostische Bewegungen.

Bum. A. Ueber Mechanodiagnostik. Med. Klin., 1908, IV, 77 -80.

16. Missbrauch und Kurpfuscherei. Gerichtliches.

Ouvrier (L') victime d un accident du travail ne peut recouvrir des frais de massage contre
son patron que si ces massages ont ete practiquds par im docteur de medecine. Ann.
de med. phys., 1908, VI, 254255.

18. Berichte ber Kongresse. Jahresberichte von heilgymnastischen Anstalten.

Congres de Physiotherapie contenant des rapports de kinesitherapie. Rev. de ein., 1908, X,


no. 4, 83116.
Congresso internationale di terapia fisica. Atti, 1, 1908, 938 s.

Gunzburg, 1. Premier congres de Physiotherapie des medecins de langue francaise. Ann. de


med. phys., 1908, VI, 197- 202.
Gymnastik Direktors Kongress. III, Dresden, 1907. Svensk Sjukgymnastiks;illskapet Lings Ars-
skrift, 1908. 8. Teil I, 63 s. Teil II, 58 s.
IV, Luzern, 1908. Bericht i Tid. Sv. Gym. i In och Utlandet, 1908, IV, 190 217.
Schirokauer. II. Internationaler Kongress fr Physikotherapie. Zeit. f. phys. u. dit. Ther.,
1907, XI, 517 -519 und 1908, XI, 614622.

19. Beschreibung von Anstalten.


Parkinson, G. S. Reeducation of the tabetic. Hospital, 1908, XLIII, 685.
Ulrich, S. Mitteilungen
ber das Institut fr medico-manuelle Schwedische Bewegungen in
Bremen. Bremen, 190H. 8. 19 s,
136 -

C. Anatomie.
Bourcart, IW. u. Cautru, F. Lc ventre. Etudc anatomiqite et clinique de la cavite abdominale
au point de vue du massage. II. L'Estomac et l'intestin. Paris u. Geneve, 1908.
8 U 339 s.
.

D. Physiologie.
I. Allgemeines.

Funkenstein, 0. Ueber Temperatursteigerung und Lenkocytose bei Kindern nach Krperbe-


wegungen. Monatschr. Kinderhlk., 1907, VI, 100- -108.
f.

Rosenthal, C. Zur Physiologie der Massage. V. Einfluss der Massage auf die Erhhung der
Hauttemperatur. Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1908, XII, 401 406.
Wright, A. E., Douglas, S. R., Freeman, T., Wells, T. H, Fleming, A. Studies in conncction with
therapeutic immunisation. Lancet, 1907, II, 1217 1236.

2. Blut und Lymphe.

a) Allgemeines.
Aulo, T. A. Muskelarbeit und Pulsfrequenz. Untersuchungen am Menschen. Skand. Arch. f.

Phys., 1908, XXI, 146-161.


Krone. Das Verhalten des Blutdruckes bei Muskelarbeit. Mnch. Med. Woch., 1908, LV, 69- 72.
Lhe. Ueber den Einfluss krperlicher Bewegungen auf Pulsfrequenz und Blutdruck beim
Soldaten. Deutsche Militrrztl. Zeit., 1907, XXXVI, 121 102.
Rosenthal, C. Zur Physiologie der Massage. III. Plethysmographische Untersuchungen ber
die Volumnderung des menschlichen Armes durch Massage. Zeit. f. phys. und dit.
Ther, 1908, XII, 349352.

b) Blut.
Rosenthal, C. Zur Physiologie der Massage. IV. Einfluss der Massage auf die Blutzusammen-
setzung. Zeit. f. phys. u. dit. Ther, 1908, XII, 353 355.

c) Lymphe.
Fodera, F. A. Influenae des mouvements passifs et de la circulation artificielle sur le rendement
de lymphe et sur l'absorption par les vaisseaux lymphatiques dans les cadavres
d'animaux. Arch. ital. de biol, 1908, XLIX, 194202.

6. Bewegungsapparat.

b) Muskeln.
Desfosses, P. Physiologie musculaire. Gymnastique de la region cervieale. Presse med, 1908,
1 jan, 25.
Physiologie musculaire. Gymnastique de la hanche. Presse med, 1908, 16 Sept.,
594597.
Rosenthal, C. Zur Physiologie der Massage. I. Ueber den Einfluss der Massage auf die
elektrische Erregbarkeit des ermdeten und ruhenden Muskels. Zeit. f. phys. u. dit.
Ther, 1908, XII, 133- 138.
Shtscherbak, A. Ueber den Einfluss regelmssiger localer Vibration und Faradisation auf die
Ermdbarkeit der Muskeln. Wratscheb. Gaseta, 1908, no 12 u, 13. Cit. St. Peters.
Med. Woch, 1908, N. F. XXV, Russ. Med. Litt., 39.
137
7. Nerven.

b) Nervus Va g n s.

par compression du pnfeurnogastrique. Compt. rcnd. soc. de biol.,


Danielopolu Ponte lent
1908, LXIV, 969.

9. Stoffwechsel.

Zur Physiologie der Massage. II. Die Behandlung der Fettleibigkeit durch
Rosenthal. C.
Wirkung der letzteren auf das Fettgewebe. Zeit. f. phys. u. dit.
Massage und die
Ther., 1908, XII, 197201.

Specieller Teil.
1. Infektionskrankheiten. Akute Krankheiten im Allgemeinen.
Cyriax, E F. Le traitement d l'influenza aigue par les mouvements passifs. Rev. de ein.,
'

1908, X, 193200.

2. Ditetische Krankheiten.

c) Zuckerkrankheit.
Seo Y Ueber den Einfluss der Muskelarbeit auf die Zuckerausscheidung beim Pankreas
Diabetes. exper. Path. u. Pharmak., 1908, LIX, 341363.
Arch. f.

Ziegebroth. Leber-Massage bei Zuckerkranken. Arch. f. phys. u. dit. Ther., 1908, X, heft
5, 146.

4. Krankheiten der Lymphe (inkl. Oedem bei Herzkrankheiten).

Aufrecht. Emboliche tuberculse Pneumonie des Mittellappens infolge der Massage von
tuberculsen Halsdrsen. Deutsches Arch. f. Klin. Med., 1908, XCIV, 230233.

5. Krankheiten der Schilddrse und Milz.


Michalsky, H. Eine neue Behandlung der Struma. Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1908,
XI, 745750.

6. Krankheiten des Herzens und Gefe (mit Einschlu der Arterio-sclerose).


Bucholz, C. H. Mechanical treatment of diseases of the circulatory System with special
consideration of Zander methods. Bost. Med. and Surg. Journ., 1908, CL1X, 432 435.
Claisse, P. Les embolies consecutives aux lesions du coeur gauche. La Clinique, Paris,
1907, II, 787789.
Hasebroek, K. Zur Frage der peripheren Wirkungen der aktiven Gymnastik auf Kreislaufs-
strungen bei Fettherz und verwandten Zustnden zugleich ein Versuch vernderter ;

Auslegung der Krankengeschichte Oertel's. Deutsch. Arch. f. Klin. Med., 1908,


XCIV, 61-73.
Rimbach. Orthodigraphischer Nachweis der Einwirkung der Herzmassage auf die Grsse des
Herzens und die Weite der Aorta. Verhandl. d. Kong. f. inn. Med., 1908, XXV, 329, 339.
Royo Villanova, R. El ejercicio en los cardiacos. Rev. med. de Sevilla, 1907, XLVIII, 33 47.
Wetterwald, F. La kinesitherapie dans l'arteriosclerose. Rev. de ein., 1908, X, 159167.
Wilson, W. L. The treatment
of chronic diseases of the heart by carbonated mineral baths
and auxiliary exercises. Journ. Mich. Med. Soc, 1908, VII, 399404.

8. Krankheiten der Verdauung.

1 . Allgemeines, i n k l Ab d o m i n a 1 m a s s a g e.

Amson. Massage und Gymnastik des Abdomen. Zeit. f. d. rztl. Praxis, 1908, XXI, 1 8.
138

Bassler. Electric massage of thc abdomcn. Amer. med.,


A.
1908, N. F. III, Aug., 362 367
Boas, 1. Ueber die Kontraindikationen der Bauchmassagc bei Krankheiten des
Magendarm-
kanals. Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1908, XII,
3038.
Kolbe. L'utilite du massage abdominal contrlc par la radioscopie. Arch, gen.
Q de ther.

Sperling, A. Meine Magen-Darmmassagc. Zeit. f. d. rztl. Prax., 1907, no 20, 21.

2. Mageti.
Tripels, E. El masaje manual cn el trattamiento de algunos casos de dilatacion del
estmayo
Cron. med. quir. de la Habana, 1907, XXXIII, 400-409.

3. Leber.
de Frumerie, G. Massage du foie. Arch. gen. de ther. phys., 1908, V, 73 -74.

4. Darm und Bauchfell,


a) akute Zustnde.
Oatti. [Note sur la combinee appliquee la reduetion de la hernie
Vibration bimanuelle
etranglec.] Ann. di Dec, (rcf. rev. de ein., 1908, X, 190 191.)
med. nav., 1907,
Paston. J. Du traitement de l'appendicite par 1c massage vibratoire. Rev. de ein., 1908
X, 1216.
Sosnowska. (Ueber Appendicitis.) Rev. de ein., 1908, X, 50 51.
Thiriar, L. Appendicite aigue traitee par le massage. Cliniquc, Bruxclles, 1908, 7 Mrz, ref.
Arch. gen. de ther. phys., 1908, V, 165.

b) Chronische Zustnde.
Ph. N. B(arbatis). Un eas curieux de diarrhee chez un chef de train du chemin de fer
metropolitain. Etiologie. Massage; guerison. Arch. gen. de ther. phys., 1908,
V, 145-154.
Cautru, F. Massage dans les diarrhees chroniques. Arch. gen. de ther. phys., 1908,
V, 131123.
von Essen, J. De heilgymnastische en massagebehandeling bij chronische constipatie. Maand.
gew. a. d. heilgym., 1907, XVII, 247255.

9. Krankheiten des Nervensystems.

1. Allgemeines.
Cauvy. Sobre la reeducation fisica; sus propositos, sus indicaciones ; sus resultados. ac.
med. catal., 1908, XXXII, 242255.
Faure, M. Variete de la reeducation motrice; la vraie et la fausse reeducation. Rey. gen.
de Clin, et de ther., 1908, XXII, 327.
La fausse reeducation motrice. Comm. soc. de ther.. 1908, 22 Jan
Frenkel, H. mechanische Behandlung der Nervenkrankheiten. Grcnzgeb. in d. Med.
Die
14 Vortr d. Erffnung d. Kaiserin Friedrich-Hauses, 1908, 420 447.
Haskovec, L Die Bedeutung der Individualisierung von Nervenkranken in der ph\sikalischcn
Therapie. Wien. Klin. Rund., 1908, XXII, 193, 210.
Rosenblith. Le massage en neuropathologic. Comm. soc. med. de Paris, 1908, 9 April.

2. Gehirn,
b) Schlaganfall.
Allard, F. u. Cauvy. Les agents physiques dans le traitement de riiemiplegie organique.
Rev. int. de med. et de chir., 1908, 25 Feb.
139 -

La cinesitherapie dans l'hemiplegic. Presse med., 1908, 5 Sept.,


No. 72.
Brissaud.
Dagron, G. Massotherapie et hemiplegie. Clinique, Paris, 1908, III, 550.
Rcv. de ein., 1908, X, 177 -184.
Haranchipy Traitement cinesitherapique des hemiplegiques.
(Discussion 184 186).

c) Schttellhmung.

Friedlnder, R. Zur Uebungsbeliaiidhing der Paralysis agitans. Zeit. f. phys. u. dit. Ther.,

1907, XI, 468- 471.

e) Kopfschmerz (Hemikranie).
Kouindjy, P. Le vertige gastrique et son traitement par lc massage methodique. Rev. de
ein., 1908, X, 5461. (Discussion 6165).
Worbs. Der Kopfschmerz und seine Massagebehandlung nach Cornelius. Deutsch. Med.
Woch., 1908, XXXIV, 491-493.

3. Rckenmark,
a) Tabetische Zustnde.
Allard, F. u. Cauvy. Les agents physiques dans le traitement du tabes. Rev. int. de med.
et de chir., 1906, XVII, 123126.
Bloomfield, M. D. Fraenkel treatment of tabes. Journ. nerv, and ment. dis., 1908, XXXV, 151.

Frenkel, H. S. Allgemeine Behandlung der Tabes. New York Med. Monatsschr., 1907,
XIX, 816.
Pessard, E. La reeducation motrice dans le service de la Clinique Charcot (hospice de la

Salpetriere) annees 19041908. Inaug. Diss., Paris, 1908.


;

de Vries-Reilingh, D. Verbesserung des peripheren zentripetalen Neurons bei Tabes dorsalis


durch die Frenkel'sche Uebungstherapie. Therap. d. Gegenw., 1908, XLIX, 359364.

4. Funktionelle Strungen,
b) Hysterie und Neurasthenie. Neurosen im Allgemeinen.
v. Erp Taalmankip Valeur therapeutique du travail dans les nevroses fonctionnellcs. Ann.
de med. phys., 1907, V, 240241.
Jelliffe, S. Hysteria and the reeducation method of Dubois.
E. New York Med. Journ.,
LXXXVII, 926 -930.
1908,
Le Faguays. Des etats nevropathiques du grand sympathique et leur traitement par le
massage. Congr. de physiother. d. med. de langue traue., 1908, 22 April.
I

c) Beschftigungsneurosen.
de Frumerie, G. Le traitement manuel dans les nevroses professionelles. Aich. gen. de ther.
phys., 1908, V, 109- 110.

5. Neuritis und Neuralgie,


b) Verschiedenes.
Kouindjy, P. Le massage methodique et la reeducation dans le traitement des nevralgies et
des nevrites. Congr. de physiother. d. med. de langue franc., 1908, 23 Apr.
I

Lagrange, F. Le traitement mecanotherapique dans nevralgies et les nevrites. Journ. de


physiother., 1908, VI, 185195. (I Congr. de physiother. d. med. de langue franc..
1908, 23 Apr.)
de Munter, L. Le traitement cinesitherapique de la nevralgie. Ann, de med. phys., 1908,
VI, 31-42.
140 -

Paziller,^L l e un b e Nervcndehnun g bei Neuritis und Neuralgie. Wien. Med. Presse,


^ g 16
l i

^ ^[ II 1 6
Wetterwald, F Les nSvralgies du tissu cellulaire. [. Congr. de physiother. de med. de langue
franc., 1908, 23 Apr.
6

10. Krankheiten der Atmungsorgane.


1. Allgem eines.
Fraikin, A. Grenier de Cardenal. La gymnastique suedoise unie la eure d'attitudc
u.
moyenne
dans traitement des troubles de developpement de la cage thoracique
le
resultats
Journ. de med. de Bordeaux, 1908, XXXVIII, 470473.
Knopf, H. E. Die Heilung der chronischen Bronchitis durch Atmungsgymnastik Berl Klin
Woch., 1908, XLV, 1185.
Kirchberg, F. Manuell-mechanische und Uebungsbehandlung bei Lungenemphysem und Asthma
bronchiale. Ther. d. Gegenw., 1908, XLIX, no 7, 310314.
Maturi, E. Le bainmassage dans les maladies de la poitrine et autres etats morbides Arch
gen. de ther. phys., 1908, V, 1921.
Meyer, G. und Loewy, H. Ueber die manuelle knstliche Atmung Erwachsener. Berl. Klin.
Woch., 1908, XLV, 11341144.
Nageotte-Wilbouchevitch. Traitement precoce du thorax difforme. Arch. d. mal. des enf., 1908,
Juli, no. 7.

Rosenthal. G. Les exercises physiologiques de respiration, dans le traitement des inflammations


pulmonales aigues. Rev.. de ein., 1908, X, 229235.

2. Lungenschwindsucht.
Aigre. La gymnastique respiratoire prophylactique de la tuberculose chez I' enfant. Concours
med., ref. Arch. gen. de ther. phys., 1908, V, 39.
Dufestel. Les effets de la gymnastique respiratoire chez les pretuberculeux. Rev. gen. de
clin. et de therap., 1908, XXII, 597600.

Tuberculose scolaire et gymnastique respiratoire. Arch. de med. des enf., 1908, XI,
324338.
Inman, A. C. The effect of exercise on the opsonic index of patients suffering from pulmo-
nary tuberculosis. Lancet, 1908, I, 220225.
Krusenstern, K. Die Massage der Supraclaviculargruben in ihrer Eigenschaft als Methode zur
Lungenauscultation bei Geisteskranken. Obosr. psichiat., 1907, no 5. Cit. St. Peters.
Med. Woch., 1908, N. F. XXV, Russ. Med. Litt., 35.
Lewandowski, A. Atemgymnastik zur Bekmpfung der Schler-Tuberkulose. Blatt, f. Volks-
gesundheitspfl., 1907, VII, 203206.
Mantoux, Ch. La eure de terrain chez les tuberculeux pulmonaires. Presse med., 1907, XV,
572573.
Philip, R. W. The treatment of pulmonary tuberculosis by graduated labour. Lancet, 1908,
392393.
Paterson, M. S. Graduated labour in pulmonary tuberculosis. Lancet, 1908, I, 216 220.

3. Emphysem.
1

Hofbauer , Uebungsbehandlung des Lungenemphysems. Zeit. f. phys. u. dit. Ther., 1908,


L.
XI, 581588.
Physikalische Therapie des Lungenemphysem. Wien. Med. Woch., 1908, LV1II, 289293.

4. Bronchialasthma.
Goldscheider, A. Ueber asthma bronchiale. Zeit. f. rzt. Fortb., 1907, IV, 712.
Hoppe, A. Massage und gymnastische Behandlung bei Asthmaleiden. Deutsch. Krankenpfl.
Ztg., 1908, IX, 97102.
190K, XLIX,
Naumann, H. Die physikalische Behandlung des Asthma. Therap. d. Gegenw.,
108-111.
Saenger, M. Ueber Asthmabehandlung. IV Aufl., Magdeburg. 1907. 8. 24 s.
- 141 -

11. Krankheiten der Geschlechtsorgane.


1. Weiblich.

1. Gy n kologie.
a) Allgemeines.

I. Bcher.

Stapfer, H. Journal d'un practicien. Consultation sur la grossessc, Paccouchement, les maladics
des femmes et les soins donner aux nourrissons. Paris, 1908. 8. 500 s.

II. Journale.

Bourcart, M. Le inassage gynecologique dans le traitement des infiltrations plastiques et des


exsudats pelviens. Ann. de gyn. et d'obst., 1908, 2 s., V, 449458.
Bralant. Oedemes, annexiels et infiltrations cellulitiques du bassin. Traitement par la kinesi-
therapie et le massage. Rev. de ein., 1908, X, 149159.
Pichevin, R. Du massage en gynecologie. Semaine gyn., 1908, Feb. 11, 41 42.

Mller, 0. Ueber Massage durch rhythmischen Druck. Arch. f. phys. dit. Hier., 1908,
188189.
Valette P. Indications et contre-indications de la kinesitherapie en gynecologie. Marseille
med., 1907, XVL, 645, 688, 744.

c) Eierstock. Eileiter.

Bloch, G. De l'emploi de la kinesitherapie dans le traitement des salpingites. Rev. de ein.,

1908, X, No 1, 212.
De la kinesitherapie dans le traitement des salpingites. Son innoeuite, sa valeur
diagnostique et curative. Ann. de med. phys., 1908, VI, 513.
V. Winiwarter, A. Du massage des kystes ovariques. Le Scalpel, 1908, LXI, 5 Juli, 14.

2. Schwangerschaft und Geburtshilfe.


Anfrns. Vibroterapia en las colecciones sero-sanguineas superficiales de la cabeza en los
ninos. Arch. d. ginecop., 1908, XXI, 302303.
Cubasch, W. Wehenschwche und Vibrationsmassage. Correspondzbl. f. Schw. Aerzte, 1908,
XXXVIII, 153-154.
Dufour, A. Avortement de quatre mois cause par le massage. Ann. de med. phys ,
1908, VI,
137138.

b) Mnnlich.

(mit Ausschlu der Harnrhre).


Davesne, A. Des massages de la prostate. Inaug.-Diss., Paris, 1908. 8. 83 s.

Jooss, K. Demonstration eines Apparates zur Selbstmassage der Prostata. Zeit. f. Urol.,
1908, II, 818819.
Li Virghi, G. Nuova cura radicale col frottement dell' uretrite cronica anteriore gonococcica
e dei restringimenti inflammatorii superabili. Gior. internaz di sc. med., 1907, N. F.,
XXIX, 10361040.
Azione del massagio nella ipertrofia della prostata. Gior. internaz. di sc. med., 1908,
N. F., XXX, 407411.

12. Krankheiten des Harnapparates.

2. Harnblase und Harnrhre.


Chadzynski. Le principe du massage dans le traitement des urethrites. Prog. m6d., 1908,
8 Aug., 393394.
142
13. Krankheiten der Bewegungsapparate.
1. Allgemeines. Nachbehandlung chirurgischer Flle.
Accident du travail. Massage et mecanotherapie.
Ann. de med. phys., 1908, VI, 138 140
Uagron, G. La massothirapie dans le diagnostic et le traitement des
traumatismes articulaires
ei osseux. Congr. d. phys. d. med d. langue frany., 1908, 23 Apr
I

Forgue^iuid Jeanbrau^ Le mecanotherapie et l'attenuation des suites d'aceidents. Montpel.

Kristchewsky. Les mouvements de gymnasque libre comme adjuvant important dans


le
traitement SO th ra u de ertaines affections chirurgicales des membres. Rev.

Massage simples
j^| jj | ^ |g 7^
massage complets dans les accidents du travail. Sitzung der Chambre
et
des
des accid. du trav., 1908, 23 Juni (V. P. 1908, s. 174).
de Munter, L. Du rle de la mecanotherapie dans le traitement et le diagnostic des trau-
"tismes articulaires et osseux. Congr. de physiother. des med. de langue franc.,
I

2. Gelenke.

(a) Allgemeines.
Durey. Massage et tonisation dans les affections articulaires. Presse med., 1907, 347.
Laqueur, A. Bemerkungen zur Mechanotherapie bei Gelenkerkrankungen. Zeit. f. phys u
y
dit. Ther., 1908, XII, 3842.
Lucas-Championniere, J. Sur le traitement des hemarthroses par la mobilisation precoce.
Comm. soc de chir., 1908, 4 Mrz.
Schrfer, F. Die Klopfung als Heilmittel bei Pseudoarthrosen. Deutsch, med. Woch. 1907
XXXIII, 16871688.
Seton, A. Behandlung van schoudercontractuur. Maand. gew. a. d. heilgym.,
J 1907 XVII no
12, 281282.

3. Orthopdie.

(a) Allgemeines.
Mller, A. T. Ltt fall af spina bifida occulta. Gym. Tid. Sv. Gym. i In-och Utl., 1908, IV,
260267.

(b) Klumpfu. Plattfu.

Dylion. Contribution au traitement kinesitherapique du pied bot congenital varus equin.


Rev. de ein,, 1908, X, 285293. (Discussion 293295).

(c) Rckgratsverkrmmungen.
Chlumsky, V. Ueber den schlechten Einflu der schwedischen Gymnastik und hnlicher
Lockerungsverfahren auf die Skoliose. Zeit. f. orthop. Chir., 1908, XXII, 317322.
Bittner, F. Die Klapp'sche Skoliosebehandlung (Kriechmethode und ihre Anwendung von
Seiten des praktischen Arztes). Deutsch, med. Woch., 1907, XXXIII, 21812182.
Gourdon, J. Nouvelle methode de diagnostic et Classification des scolioses des adolescents.
Arch. gen de ther. phys., 1908, V, 4954.
Lange, F. Die Behandlung der habituellen Skoliose durch aktive und passive Ueberkorrektur.
Zeit. f. Orth. Chir., 1907, XIII, heft 1/2.
v. J. und Tomasczewski, V.
Mikulicz, Orthopdische Gymnastik gegen Rckgratsverkrmmungen
und schlechte Krperhaltung. III. Aufl., Jena, 1908. 8. 149 s.
Mesnard, R. Quelques aphorismes sur la scoliose et son traitement. Rev. de ein., 1908, X,
209213.
Redard, P. Du redressement force dans le traitement des scolioses. Ann. de med. et chir.
Inf., 1907, XI, 1923.
- ua -
du dos rond de cyphose des adolescents. La
Roederer Le traitement. gymnastique et la

clinique, Paris, 1908, III, 2233.


Wahl k Was drfen wir von der heutigen Skoliosenbehandlung erwarten? Mnch. Med.
Woch.. 1908, LV. 1493 -1495.

4. Knochenbrche, Verrenkung.

(a) AI Igem eines.


Charbonnier, A. Du massage et de la mobllisatlon precoce dans le traitement des fractures.
Med. d. accid. de trav., 1908, VI, 138 144.

Desguin, L. Le massage dans le traitement des fractures des membres. Paris, 1907. 8". 158 s.

Gerson, K. Skoliosebehandlung im Hause. Zeit. f. Orth. Cliir., 1908, XX, 476 181.

Holding, A. Physical therapy with special reference to the treatment of lateral curvature.
New York State Med! Journ, 1908, VIII, 466 468.
Lucas-Championniere, J. Treatment of fractures by mobilisation and massage. Brit. Med.
Journ., 1908, II, Oct. 3, 981 -983.
Tourner, G. La percussion comme moyen d'activer la consolidation des fractures et comme
L.
procede de traitement des pseudoarthroses. Vratsch, 1908, no 15. Cit. Sein, med.,
1908, 6 Mai, 227.
Ulmann M. De l'influence du mouvement sur la production du cartilage dans le cal-

Lausanne, 1906, 8. 28 s.

(b) Obere Extremitt.


Lenormant. Traitement de la fracture de l'olecrane par le massage et la mobilisation. Bull,
et mein. soc. de chir. de Paris, 1908, XXXIV, 784 -801.

Lucas-Championniere, J. La fracture de l'olecrane. Traitement par le massage et la mobili-


sation. Journ. d. med. et chir. prat., 1908, LXXIV, 481486.
Massage et mobilisation des fractures de l'olecrane. Soc. de chir., Paris, 1908, 10 Juni.
Roederer, C. La mobilisation d'un coude apres fracture.
La clinique, Paris, 1907, III, 661.
Saquet. Reduction spontanee sous massage d'une luxation recente de l'epaule. Rev. de ein.,
1908, X, no 2, 40.

(c) Untere Extremitt.


Pasquereau. Un cas de fracture de la rotule fragments multiples traite par le massage et
la mobilisation precoce. Gaz. med. de Nantes, 1908, II, XXVI 8689.

5. Muskeln.

(b) Rheumatismus.
Norstrm, G. Myosite chronique rhumatismale et son traitement par le massage. Paris,
1908. 8. 43 s.

14. Nasen-, Ohren-, Hals-, und Augenkrankheiten.

1. Nase.
de Frumerie, G. Traitement manuel du rhume. Arch. gen. de ther. phys., 1908, V, 2527.
Lenhoff, G. Die Massage des Rachens und des Nasenrachens. Deutsch. Med.-Zte 1908
K
XXIX, 513.

2. Ohr.
Natier, M. Surdite bourdonnements et cerumen. Reeducation methodique de l'oreille par
les exercices acoustiques au moyen des diapasons. Guerison. Gaz d. hp. 1908,
no 35, 24 Mrz.
U4
Surdite et herdo-syphills. Rccducation de l'oreille et gymnastique respiratoire. Soc.
de med. d. Paris, 1908, 12 Juni.

Stapler, M. A. Siiction massage of the ears. Joura. Amer. Med. Ass., 1908, L, 1034 1035.

4. Auge,
ta) Allgemeines.
Connor, L. Reinarks on vibratory massage in eye diseases. Oplitlialmol., 1907/08, IV,
410 417; 654.

(b) Augenlider und Bindehaut.


Gerard, . Catheterisme permanent; instillations et massage du sac dans les affections
chronlques des voics lacrymales. Echo med. du nord, 1908, XII, 444 451.

(f) Sehnerv und Netzhaut.


Van Duyse. Obstruction de l'artere centrale de la retine, massagepression, gutirison. Arch.
d'ophthal., 1908, XXVIII, 129138.
Wrdemann, H. V. Treatment of partial optic and retinal atrophy by electricity and massage.
Ophthalm., 190708, IV, 231264.

(g) Augenmuskeln.
Note, W. B. Ocular gymnastics. Ohio med. journ., 1906/07, II, 458460. (Discussion
464 -466.)

(h) Kurzsichtigkeit. Accomodationsstrungen.


Domec. Quelques resultats eloignes du traitement de la myopie progressive par le massage-
pression. Clin, ophtha!., 1908, XIV, 192197.

Krankheiten der Haut.

1. Allgemeines.
Tirelli, V Studi di tecnica manicomiale; effetti del massaggio sulla pelle di alienati. Ann.
di freniat., 1907, XVII, 346362.

3. Geschwre.

Roederer. Traitement des ulceres par le massage methodique. La clinique (ref. Arch. gen.
de ther. phys., 1908, V, 4143.)

4. Ansichtsmassage.
dermatoses de face. Inaug.-Diss., Paris, 1908.
Leroy, R. Le massage plastique dans les la

8. 193 s.

16. Zahnheilkunde.

dentaire. Bull. synd. d. chir.-dendistes ref. arch. gen.


de Frumerie, G. Lc massage en art ;

de ther. phys., 1908, V, 93.


Griswold, W. E. Mechanical Vibration. Has ttanyvalue as a therapeutic agent in dentistry?
Dental Cosmos, 1908, L, 716720.
Namen-Register

Indice des Auteurs

Index of Authors
A 19 Angell, E. C. 42 Bhr, F. 34, 49, 107, 117
Aall, L. 32, 55, 58 Angelo, D. 18 Bagot, W. S. 105
Abadie, Ch. 126 Angerstein, E. 1 1 Bain. (Siehe Edgecombe)
Abbo, C. 65 Angerstein, E. u. Eckler, S. 29 Baker, A. J. 42
Abegg, G. F. H. 93 Ankarkrona, C 19 Bakofen, O. 100
Abeken, F. W. 36 Anker, C. J. 7 Balck, V. 13, 19
berg, E. 58 Annequin. 114 u. Schersten, O. 7
Abrams, A. 71 v. Antal, G. 105 Baldwin, J. F. 97
Achert, R. E. 47, 48, 62, 74 Anthony, R. S. 42 W. W. 74
Adam, G. 47 Anton, W. 121 Balfour, W. 1, 30
Adams, A. W. 84 Appenrodt. 130 Bally, F. 58
Adams, F. I, (Aeginita) 1, Archambaud, P. 44, 49, 53, 90 Baioff, A. 44
(Aretaeus) Arendt, E. 96, 97, 101 v. Bamberger, H. 76
Adenot, E. 78 Aretaeus. 1 Barbatelli, E. 106
Adlersparre. 6 Arndt, G. 134 Barbatis, Ph. N. 138
Adolphi, H. 103 Arnold, J. P. 44, 62 Barclay, J. 1
Adolphus, C. M. 1 Arnoux, G. B. 6 v. Bardeleben. 114
Aeginita, P. 1 Arnulphy, V. 133 Bardenheuer. 114
Afanassjew, S. 70 Arrigoni, A. 1 Bardinet. 105
Afzelius, A. 129 Arthur, N. 18 Barie, E. 71
Agocchie, G. D. 17 Arullani, P. F. 90 Barnum, H. W. 80
Agrippa, C. 17 Arvedson (oder Arwedson), Barsoff, M. K. 23
Ahronheim. 111 J. E. 60, 74, 117 Barsony, E. 101
v. Aigner, E. R. 39 Ashkenazy, Z. 27 Bartholinus, P., Meibomus,
Aigre. 140 Asp, G. 14, 60, (2) 101 J. H. pat., Meibomus,
Aiscorbe, C. S. 44 Astore, A. 91 H. fil. 1
Ajutolo, G, d' 34, 134 Atterbom, P. D. A. 5 Barwinski. 6
kerhjclm, G. 70 Auerbach, J. 117 v. Bsch, S. 76
k erman, W. 55 S. 49, 84 Basides, C. H. 4
Alafberg. 90 Auerbach. 66 Basile, G. 36
Albers. 114 Aufrecht. 137 Basler, W. 4
Alessandri, G. 101 Auger, G. 42 Bassler, A. 138
Alexander, E. 42 Augustoni, A. 40, 110 Batier. 18
W. 55 Auldc, J. 36 Batsch. 70
Aliieri, F. 17 Aulo, T. A. 136 Batuard. (Siehe Cheron)
v. Alfthan, W. 74 Auslnder, N. 40 Baudouin, M. 58
Allard u. Cauvy. 138, 139 Aveno Lanuza, J. 44 Baudry, J. F. 1
Almberg, 76 R. Averbeck, H. 23, 32, 78, Baumgrtel, G. 40
Althaus, 39J. 81, 124 Baur, F. 71
Aman, V. 48, 49 Avicenna. 1 Bayer, L. 119
W. 12 Aye. 69. Baynes, D. 23
Amann, J. 101 Bays. (Siehe Neale)
Amiot, P. 1 (Confucius) Bealert. (Siehe Stuckey)
Ammann, O. 90 B 56 Beatty, H. B. 80
Amoros, Fr. 1 Baart de la Faille. 52 , W. 70
Amsinck, J. 7 Babcock, R. H. 71 Beauchef, P. 129
Amson. 77, 137 Baccarani, U. 65 v. Bechterew, W. 36, 81, Sl
Anderson, Mc. 71 und Zannini, und
Andre, E. 8 (Siehe auch G. 65 Tschigajew, N. 60
Kumlien) Bachmeier, V. 105 Beck, J. C. 122
Andrien, L. 8 Bacon, C. S. 103 Becker, F. 21, 32
Anfruns. 141 Bacot, J. 1 Becquerel. 87
Angelesco. 114 Bade, P. 49 Beers, N. I. 69
148
Begin, L. J. 2 Bienfait, A. 78 F. 60, 136
Belfdel, A. A. 85 Billberg, H. 34 Boureau. 36
Belugoii, A. 85 Billroth, T. 39 Bouvier, H. 106
Benderski, J. 44, 133 Binswangen O. 88 van Bouwel, de Ceuleneer.
Bendix, B. 68 Binswangen 88 5, 8
Benedikt, M. 85 Bisscll, E. J. 122 Boyadjian, M. 93, 95
Benevolensky, N. F. 101 Bitterlin. 79 Boyer, P. 15
Bennett? A. G. 53 Bittner, F. 142 . R. 56
W. H. 114 B. J. 59 Boyer. 36
Berbez, P. u. Berbez, H. 83 Bjrksten, M. 62 Braarup, E. 38
Bereut. 48 Bjrnstad, I. 7, 19 Brabant, J. 134
Berczeller. 95 Blache. 56, 87 Brackett, E. G. 112
Berend, H. W. 52, 56, 106, Black, G. M. 121 Bralant. III
111 Blake, C. J. 122 Bramwell, B. 85
Beranger-Frand. 109 Blau. 59 E. 85
Berger, E. 124 Bleyer, J. M. 121 Brandis, A. 66, 124
. G. 2 Blich Holst. 53 Brandt, T. (hure) 5, 93, 95,
. P. 114 Bloch, G. 76, 97, 100, 103, 97, 104, 105
. W. 55 141 Branting, L. G. 5, 6, 31, 56,
Bergh, C. 44, 122 Block, S. 40 60, 61, 111
Berghman, G. 107, 118, 119 Le Blond, N. A. 23 (2) Bratt, C. 10, 14
(Siehe auch Rossander) Blondian, V. 121 Braun, M. 119
Berghman, G. u. Helleday, Bloomfeld, M. D. 139 Braun von Fernwald und
U. 39, 107 Blundell, J. W. F. 21, 22 Kreissl, F.93
Berglind, A. (G) 23, 24, 32, Boas, I. 137 Braune, W. 60
38, 39, 111, 117 Bhm, J. 8 Bravetta, F. 47
Bergqvist, Th. 5, 5 (Inde- M, 56 Breda, A. 130
betou), 5, (Lindstrm), Boehm, M. 36 De Breen, A. 17
5(01devig),5(Rothstein) Boeri, G, 68, 80 Breitung, M. 119, 122
5(Trngren) 5 (Ulrich), Boerner, F. 2 Brendicke, H. 4
10, 14, 36, 58 La Boessiere. 18 Brennsohn, J. 112
Bergstand, A. 79 Bttcher, A. M. 111 Bressanin, R. 38, 40
Bergstrm, A. K. 28, 11!) v. Bttcher. 2 Breuillard, C. 40, 42
Berillon, E. 42 Bogdan, A. 46, 121 Brieger, L. 44
Bernacchi, L. 34 Boghean, D. 91 Brissaud. 139
Bernard, F. 21 Bohn, W. 121 Broadbent, W. H. 71
Bernardo, L. 33, 40, 93 Boigey, M. 70 Broberg, B. H. 33
Berne, G. 27,61,66, 80, 107, Du Bois-Reymond, E. 8, 15 Brodhurst, B. E. 111
133 Boldt, H. J. 95 Brndstedt, Chr. (Siehe
Berninzone. 67 Boldt. 124 Lorenzen, P.)
Beronius. 7 (Liedbeck) Bolin, J. 8, 80 Broman, A. 15
8,
Berthelsen, E. und Clod- , W. 117 Bronner, A. 122
Hansen. 19 Bolot, L. 77 Brouardel, P. 70
Bertheraud, A. 109 Di Bonar, O. 17 Brousses, J. 27
Berthet. 119 Borchard. 114 Browicz. 121
Bertoni. (Siehe Monari) Bordeaux. 42 Brown, B. H. 29
Bertling, A. 24 Borelli,J. A. 2 M. R. 119
Bertrand. 18 Borgersen, A. 19 Browne, R. 71
v. Beskow, B. 5 Borgherini, A. 70 Bruberger. 39
Besnard, C. 17 Borischpolski, E. 48, 55 Bruchii, J. G. 18
Bestschinsky, S. (Siehe v. Borisow, A. 126 v. Bruns, V. 124
Bezchinski.) 105 Borjakowski. 95 De Brye, J. 18
In de Betou, G. 5, 21 Borlee. 109 Brunton, T. L. u. Tunnicliffe,
Bettmann, B. 127 Boschetti, F. 4f> F. W. 62
Betz, F. 79 Boss. 105 Buccelli, N. 90
F. S. 36 Bossi, P. 34 Buch, M. 79
Beuster. 40, 81 V. 42 Buchheim, P. 47, 89
Beuttner, O. 49, 97 Botifoll,
.1. 59 Bucholz, C. H. 137
Beyer. 105 Bouchardat, A. 69 Buck, A. H. 90
Bezchinski, S. M. (Siehe Boudet, M. 90 Budde, V. 40, 54 (Siehe
Bestschinsky) 27 Boudet. (Siehe Jennings) auch Madsen.)
Bianchi, A. 106 Bouleau, A. 28 Buehler, G. van B. 12
Bicher G. G. 2 Bourcart, M. 79, 97, 141 Biihring, J. J. 56
Bicking, F. 92 (Siehe auch Jentzer, A.) Bueler. 80
Bidou, G. 49 Bourcart, M. und Cautru, Bugoslavski. 66
149
Bull, C. S. 126 Ccrcha, M. 97 Comingor, J. A. 79
E. 54 Ceresa, T. 17 Comstock, A. 40
Biillerdieck, E. 56 Ccrutti, . 77 Concato, A. 67
Bullock, T. S. 40 Ceuleneer. (Siehe Bouwel) Condict, L. B. 52
Bum, A. 4, 24, 28, 33, 34, Chadzynski. 141 Confeld, F. P. H. 6, 8, 23,

44, 49, 54 (2),55, 61, De Champtassin, 1'. 1!'.) 31


64, 66 (2), 68, 69, 71, Chancerei, G. 4 Confucius. 1

77, 80, 81, 84, 85, 95, Chandezon. 60 Connor, L. 144


104, 106, 113, 114, 135 Channing, W. 84 Constcnsoux, G. 85 (Siehe
(Siehe auch Herz, M.) Chantin, M. D. 95 auch Faure)
Bumm, E. 97 Clrapman, C. W. 72 Contenau, G. 12
Bunge, O. 95 M. J. 6 Contet. 81
Buonuomo, A. 117 Charbonnier, A. 143 Conti, A. 49, 62
Bren, J. H. 47 Charcot, J. M. 81 Cook, T. J. R. 42
Brette, P. .1. 2 Charles. 44 Cooper, C. E. 97
Burkart, R. 88 Chassagnc. 15 Coriolis, G. 47
Buscarlet. 114 Chtlain. 18 Cornelius. 46, 90, 133
Busch, F. 23 Cheadle, W. B. 79 Costa, J. R. 59
zum Busch, J. P. 117 Cheifez, M. N. 70 Costomiris, G. A. 125
Buschmann, B. 89 Cheron, J. und Batuard, Cotin, H. 38
Bushuyeff, V. F. 42 J. 97 Du Coudray, La P. 17
Busque y Torro, S. 6 Chesnais. (Siehe Le Menant) Couetoux, L. 101
Bussemaker. (Oribasius)
1 Chiari, O. 120 La Cour. (Siehe unter L.)

De Butovski, A. 12 Chibret. 78, 125 Courtade. 81


Buys, E. 71 Chipault. (Siehe Gilles) Courtault, A. 56
Buxbaum, B. 80 Chlumsky, U. 52, 142 und Vermeulen
Chodin. 127 106
Chouppe. 47 Cowal. 24
Cabanes. 71 Chpolinsky. 65 Cowie, D. M. 105
Cabasse. 109 Christidis, A. 4 Cowles, E. 89
Caccia, F. 114 Christofferson, E. 74 Craith, J. M. 90
Caldwell, W. S. 114 Chrysopathes 134 Cramer, T. 106, 124
Calvacabo, . 17 Chryssafis, J. 10 Cramer 14
Calwcll, W. 40 T. E. 15 Crawford, A. J. 107
Camac, C. N. B. 71 Chuchkin, V. A. 40 Crede. 34
Camerarius, J. senr. 2 Citron, H. 70 Crenius, Th. 2
Caminade, L. 68 Claisse, P. 137 Crickx, A. 114
Campbell, H. 29, 46, 51, 71 Clapp, R. G. 36 Cronfeld. 106
Caneva, M. 111 Clar, C. 66 Croom, J. H. 42
Caranca. (Siehe Hieronymo) Clason, E. 32 Cros, J. L. 101
Carbone, A. 124 Claus, A. 85 Csapodi, I. 125
Cardarelli. 67 Clemens, T. 95 Cseri, J. 77
De Cardenal. (Siclu' Fraikin) Clementovsky. 130 Csillag, J. 80, 105
Carles, J. 51 Cleoburey, W. 2 Cubasch, W. 141
Carlsson, O. 48 Cleve, C. .1. 10 Curman, C. 39
Carre. 125 Clias, Ph. H. 2 Curschman, H. 70
Carstens, J. H. 97 Clod-Hansen, A. 14 (Siehe Cybulski, H. 92
Carus, C. G. 21 auch Berthelsen, Lo- Cyriax, E. F. 25, 36, 70, 134,
Carve, Ph. J. P. 29 renzen, P.) 137
Caspar, L. 128 Clostermeyer. 4!) Czermak. 67
Castex, A. 66 Cobb, G. H. 42 Czyrnianski. J. 80
Castor und Pollux. 54 Coen, G 97
Castro, Q. 118 Cohen, S. S. u. West, C. 72
Cattaneo, C. 80 Colby, J. M. 34 Dagron, G. 28, 44, 54 (2),
Cautru, F. 61, 62, 65, 66, Cole, H. P. 36 107, 114, 117, 139, 142
72, 74, 77, 78, 80, 138 Colin, H. 29 Dahlmann, F. 101
(Siehe auch Bourcart) Colles, A. 40 Dain, A. 51
Cauvy. 81, 138 (Siehe Collineau, A. 6 Daily. E. 22, 24, 87
Allard) Colloca, E. 66 M. 40
Cccil, T. 26 Colombo, C. 36, 49, 54, 55, M. N 22, 23
Cederschjld, F. A. 111 61, 65, 70, 72, 88, 104, . N. 8, 69, 92
v. Cederschjld, G. 26, 46, 129 (Siehe auch Kcll- Daily. 32, 68
120 gren, A.) Damalix, A. 127
Cederskjld. 56 Colpi, G. B. 61 Damiano, A. 122
Cclsus, A. C. 1 Colson, C. 61, 97 Dana, C. L. 48
150
Dana. 85 Drachman, A. G. 7, 23, 39 Elinsjev, A. V. 12
Danet, G. 18 Schjdie.
u. 56 Ellcaume. 109, 118
Daniel 6 Sullivan. 18 Drakenberg, S. 19, 132 Ellison, M. A. 28
Daniclopolu. 137 Drcuw. 105 Eloy, C. 71
Danthinc. (Siehe de Munter) Dreyfuss, B. 38, 39 Elschnig, A. 125, 126
Dantziger. 125 J. 125 Eitz, V. 65
Darcmborg. 1 (Qalernis), 1 Droischc, N. 15 Encbuske, C. J. 12, 15, (2)
(Oribasius), Dubois. 67 72, 113
Dargein und Voivenel. 118 Dubois Rcymond. (Siehe Engelman, G. J. 103
Darier, A. 129 unter B) Engelskjn, C 61
Dausset, H. 134 Ducroquet. 132 Englisch, H. 45
Davesnc, A. 141 Dudgeon, J. 52 Epinatiew. 125
David, J. P. 2 Dudlcy, E. C. 97 Erb, W. 85
Davis, F. A. 134 D(ben). 22 Erdinger. 130
G. G. 114 Dhrssen, A. 97 Erhardt. 100
. H. G. 107 Dunges. 34 Erni, H 92
De, etc. (S. Hauptnamen) Dufestel. 140 Ernst, E. 23
Debout, A. J. E. 109 Dufour, A. 141 H. 94
Dechambre, P. 131 Dujardin-Beaumelz, G. 26, Erpel, J. P. 2
Decref, J. 44, 85 33, 40, 61 v. Erp. Taalmankip. 139
y Ruiz, J. 107 Dumont,- G. 43 Esmarch. 53
D'Hotman de Villiers. -13 Dumstrey. 62 Espitalliar, J. 85
Deinhardt. Siehe Georgens. Dunlop, H. M. 91 von Essen, J. 138
Delageniere, H. 114, 117 J. C,. Paton, D. N., Estlander, J. A. 39, 104
Delaunois, G. 109 Stockman, R., u. Maca- Estradere, J. 26, 40
Delhaes, G. 40 dam, I. 68 Etangs. 1 (Celcus)
Delore, X. 107, 112 Dupuy 118 Eulenburg, A. 48, 49, 52,
Delpech, J. 2 Durand-Fardel. 31, 7 .) (
55, 56, 77, 81, 85, 90
Dclstanche. 122 Durey, M. 134, 142 Eulenburg, M. 22, 26, 31,
Dcmaria, E. B. 128 Durham, H. B. 92 87, 92, 110, 111
Demeny, G. 8, 15 Dutton, E. G. 88 Euler, C. (Ph.) 4, 6, 8, 12
Demeuse N. 18 Duval. 129 Eumenieff. 97
Demtne, K. (oder C.) 120, van Duyse. 144 Evreinoff, E. 115
121 Dylion. 142 Ewart, W. 91
Denker, A. 121 Ewer, L. 24, 25, 40, 60, 70,
Derecq. 68, 134 77, 83, 118, 120
Deroubaix. 114 Eastmann, B. D. 34
Derue und Laurent, E. 6 Eberhardt, M. N. 134
Desfosses, P. 36, 136 Ebermann. 105 Faber, E. 134
Desprez, L. 59 Eccles, A. S. 27, 40, 61, 65, Fabiani, B. 45
Dcsguin, L. 114, 143 72, 78, 80, 84, 90, 105, Fabris, S. 17
Deville, E. E. P. E. 109 129 Fabrus, P. 2
Dewes. (Aretaeus)
1 Eckler. (Siehe Angerstein) Faesebeck. 33
Dianoux. 125 Edelmann, H 29 Le Faguays. 104, 139
Dickens, Ch 31 Edgecombe, W. 64 Faidherbe, J. 106
v. Dieskau, E. O. 67 und Bain, Faille. (Siehe Baart)
Dionisio, I. 121 H. 63 Falck, W. 10
Disse, J. C. G., Labberte, Efinow. (Siehe Jefinow) Falk, D. 49
L. D., und van Kreel, Eggebrecht, E. 53 E. 7
H. 60 Ehrenhoff, C. 21 Falkson, R. 107
Dix, C. G. 2 Ehrle, K- 128 Falta, M. 127
Doghcrty, H. 22 Eichmann. 5631, Faure, M. 36, 81, 83, 85, 87
Dogle, A. 18 Eiger, J. 76 B. 138
Doig, W. 115 Eijkmann, P. H. 36, 53, 59 Faure, M. und Constcnsoux,
Dolega, M. 27, 34, 43, 53, Eilerts de Haan, L. 59 G. 85
61, 80 Einhorn, S. I. 27, 40 Faye, L. 39
Dollingcr, J. 27, 40 Eiselen, E. W. B. 18 (2). Fedorow. 88
Domec. 125, 128, 129, 144 (Siehe auch Jahn, Fr.L.) Feilchenfeld. 80
Donders. 125 Eisenberg, J. 97 Felici. 120
v. Dooremaal, J. C. 125 Eisenmann, G. 55 105
Fellner, L. 5, 94, 95,
v. Dortmund. 28 Eisenmenger, R. 49, 74 Ferenczy, M. 52
Douglas. (SieheWright.A.E.) Eitelberg, A. 122 Fergusson, J. C. 43
Douvrain, C. 115 Ekelf, A. 54 v. Fernwald, Braun. (Siehe

Dowse, Th. S. 26, 27, 28, Ekgren, E. 28, 61, 64, 66, unter B)
61, 72 80, 93 Ferrari, G. 43
- 151 -
Fevrier, C. 115 Friedrich, E. 52 Ghirelli, G. 61
Fiedler, R. 52 Frost, P. A. 5 De Giacomo, A. 89
**
Findley, P. 97 Fromm, B. 29 Gianetti, S. 115
Finkelstein, A. 76 De Frumerie, G. 25, 28, 29, Gibert, E. 90
Finkler. 70 75, 77, 79, 86, 94, 103, Giertsen, P. E. 43, 75
Fiocco, . B. und Locatelll, 130, 134, 138, 139, 143 Gieure, P. 125
G. B. 129 144 Giganti, G. 17
De Fischer, O. 110 Frumusan, J. 103 Gigot, A. 8
Fischer, R. 128 Fry, F. R. 45 Gilbert, A. und Lereboullet,
Fischer, W. R. 88 (Siehe Fuchs, L. 2 P. 79
auch Taylor, W. R.) Fuerbringer, P. 88 Gilchenko, N. V. 40
Fitch, L. 28 Frstenberg. Siehe Lorinscr Gill. (Siehe Nyblacus.)
. W. M. 36 Fugikawa, Y. 52 Gillc, P. E. 90
Flashar. 49 Fller, F. 2 Gilles, M. 28, 40
Flatau, G. 49 Fller,H. M. 47 Gilles de la Tourette. 47, 81
Fleming, R. A. 75 Funke, R. 49, 81 Gilles de la Tourette und
A. (Siehe Wright) Funkenstein, O. 136 Chipault, A. 86
Flemming, F. jun. 31, 111 Futcher, T. B. 72 Gilles de la Tourette und
Fliesburg, O. A. 53 Gasne, G. 86
Flodin, E. 25 Gillette, W. R. 79
Fochier. 101 Gad, J. 34 Gilman, G. M. 56
Fodera, F. A. 136 Grtner, G. 33 Ginsburg, M. 122
Fodor, R. 134 Grtner. (Siehe Steudel) Gintzberg, E. 94
Frster. 128 Galaktionoff, N. M. 34 De Giovanni, A. 71
Fontaine, M. 109 Galenus, C. 1 Girard, O. J. F. 18
Fontana, M. 47, 90 Gallant, A. E. 109 Girard 109
Forestier, H. 4, 45, 70 Gallenga. 77 Giucciardi, G. 84
Forgue u. Jeanbrau. 142 Galley, L. 115 Glatter. 32
Forssling, I. 10 Gambara, L. 34 Glovetski, R. O. 63
Fox, R. D. 107 Garbowski, J. 61, 66 Gluck, Th. 82
Fraenkel, E. 101 Garcia Fraguas, J. E. 36, Goebel. 93
Fraguas. (Siehe Garcia) 45, 47, 59 Gnner, A. 101
Fraikin, A. und Grenier de Garey, H. F. 122 Gs, K. 8
Cardenal 133, 140 Garnault, M. F. H. P. (oder Goldscheider, A. 36, 43, 67,
de Franchis, G. 108 P.) 120, 121, 122 82, 86, 140 (Siehe
Franck, M. 118 Garratt, G. C. 66 auch v. Leyden.)
Frank, A. 85 Garry, G. 80 Goldscheider, A. u. Jacob,
B. 4, 56 , T. G. 40 P. 25
, J. P. 2 Gary, L. P. L. 4 Goldsmith, C. 28
Frankl, O. 94 Gasne. (Siehe Gilles de la Goldspiegel-Sosnowska. 97
Franks, K. 40, 43, 115 Tourette) Goller. 56
Franz. 71 Gassner. 108 Golyakhovski, S. I. 43
Franz, S. I. und Hamilton, Gatti, T. 43 Gommaerts, F. 33, 51, 91,
G. V. 81 Gatti. 138 129
Freden, R. 59 Gattorno, S. 103 Gonzales, J. 86
Fredericq. 103 Gaudin. 95 Goodhart, J. F. u. Phillips,
Freeman. T. (Siehe Wright) Gaunt, T. T. 103 88
J.
Frenel. (Siehe Jablonsky) Gautier, E. 45 opadze, J. S. (oder I. Z.)
Frenkel, H. S. (oder S.) 85 J. 26 65, 68, 77, 78
138, 139 Gaza, B. (Siehe Vas, B.) Gottschalk, S. 97, 101
Fretin, P. 36, 90 Gebele. 115 Gourdon, J. 142
Freudenberg. 94, 101, 103 Gedike, Fr. Dr. 2 Gradenigo, P. 128
Freudenthal, W. 120 Geigel, 83 Gradenigo. 125
Freund, E. 124 Geoffrey, J. 103 Grupner, S. Ch. 72, 82
Frey, A. 45, 63, 72 Geoffrey St. Hilaire. 94 Grupner. 86
Freyer. 8 Georgens, J. D. und Dein- Grafstrm, A. V. 25, 82
Frick. (Siehe Neumann, A.) hardt, H. 84 Graham, D. 4, 26, 34, 39, 40,
Friedberg, H. 119 Georgii, C. A. 5 (2), 6 43, 67, 68, 69, 83, 88,
Friedlnder, E. 122 (Ling) 21, 22, 24, 30 89, 103, 106, 109, 118
J. 92 Gerard, G. 144 (3), 122
R. 24, 69, 81, Gerhardt, C. 92 Gramcko, A. 56
83, 139 Gerike. 2 Grandclement. 127
Friedmann, M. 125 Gerling, R. 90 Grande, E. 93
und Henck, Gerson, K. 108, 143 Grandi, E. 66
G. 56 Gerst. 26 Granier. 28
- 152

Granstrand, P. 2 Haehl, R. 43 Heitier,M. 63


Grant, D. 40, 122 Hllberg, K. V. 18 Heitzmann, J. 97, 100
Granvilte, J. M. 46, 82, 83, Haenel, H. 47 Helleday, U. (Siehe Bergh-
86 Hagen-Torn, J. F. 77 man, G.)
Di Grassl, . 17 Haglund, P. 36, 37, 110 Hellgrcn, U. L 127
Graves, R. J. 89 und Trngren, L. Helme, F. 121
Grebner, F. 67, 86 M. 53. Helmke, E. 110
.ii. Grunhaum, Hagmann, N. 12 Henck. (Siehe Friedmann)
R. 63 Halbcrstamm, M. 95, 104 Hennings, P. 43
Green, E. 92. Haid, 50 Henry, L. 41
. W. E. 43 Haie, A. C. 28 Henschen, S. E. 53
Greene, R. 72 Hall-Beck, A. G. 25 Hentschel, A. 41
Grcnicr de Cardenal (Siehe Haller, C. 69 Herbaux, M. 125
Fraikin) Halsted, R. 22 Herbert, H. 130
reve, M. 29, 41 Hamel, G. 115 Herbsmann, J. 106
Grimm, A. 117 Hamilton (Siehe Franz) v. Herff, O. 100
Griswold, W. E. 144 Hammer, D. 82 Hermelin, (Siehe Hansen, H.)
Groddeck. (Siehe Schwen- Hamon, P. G. 19 Herrman, E. 10
ningen Hannequin, H. 76 Herschell, G. 72
Groedel, T. 72 Hansen, Clod. (S. unter C.) Hertzsch. 97, 98
Groedel. 76 Hansen, H. 87 Hervieux. 130
Grndahl, M. 43 Hermelin, und Herz, M. 25, 34, 37, 72,
Grohmann, A. 82 Wernau. 48 82, 84, 91, 134
Grolier, H. 36 Harajewicz, W. 94 und Bum, A. 34, 37
Grosvenor, J. 2 Haranchipy. 139 Meyer, E. 63
Grounauer, L. 50 Hrder, 79 Herzberg, N. 14
Gruber, L. 110 Hardy, G. 97 Herzfeld, J. 120
Grnbaum, R. (S. Grebner) Harnisch, Ch. W. 2 Herzog, W. 60
Griinfeld, H. 26 Harris, A. B. 72 Hess, C. 128
De Gruijters, C. A. J. 26 Hartelius, T. J. 4, 5 (5), 6, Heumann, S. 39
Guaita, L. 128 10, 13, 14, 15, 19, 21, H. F. L. 10
Gualdi, E. (S. v. Hovurka) 23 29, 32, 33, 34,
(2), H. F. S. 7
Gnther. 33, 130 52 56, 63, 70 (2),
(2), Hieronymo de Caranca. 17.
Gntz, J. E. 69 71, 78, 92, 95, 112 Hikosaka-Koschichiro. 41
Giinzburg, L. 32 Hartwcll, F. M. 52 Hilscher, S. P. 2
Guepin, A. 104 Hartwig, G. L. 30 Hinz, F. 28, 82
Guerin. 114 Hasebroek, K. 25, 29, 37, Hippel, 127
Guermonprez, F. 4, 51, 106, 57, 61, 72, 75, 88, 106, Hippius, A. E. 76
115, 133 137 Hippokrates. 1
Gucrmonprez und Pcrignon Haskovec, L. 138 Hirsch, J. J. 111
133 Haspelmacher, J. . H. 18 Hirschberg, J. 125
Guillarmou, A. 94 H;itherly. 76 R. 65, 66, 77, 86
Guimbail, H. 36, 47 Hatschek, R. 52, 86, 129 W. K. 125
Guirette, S. 92 Hang, R. 122 Hirschberg. 128
Gulick, F. H. 45 Haufe, P. 26 Hirschfeld, F. 72
Gumpelshaimer, G. 2 Haupt. 57, 89 Hirth, G. 8
Gunsett, A. 106 Hausier, S. 17 Hit/.igrath, A. II
Gunterodt, H. A. 17 Hausmann, R.u.Mazcggcr 76 Hjrnc, R. 5
Gunzburg, I, 47, 61, 135 Hayes, H. W. Mc. 118 Hoefelmayer, L. 86
Gurcvich, N. 1. 115 Hebold. 31 Hgstrm, S. 10, 14
Gussenbauer, C. 41 Hecter, P. 17 Honig, (D.) 106
Gustafsson, F. 26 Hcermann, 106 v. Hsslin. R. 70
Guths-Muths, .1. Ch. F. 2 Heftler, L. 75, 76 Hofbauer, L. 140
Guttmann, A. 86 Hegar, A. 82 Hoffa, A. 24, 25, 28, 43,
Gutzmann, H. 68 Hegcner, J. 122 110, 112, 113, 133 (2)
Guye, A. A. G. 93 v. Heidemann, G. W. 10 Hoffheinz. 98
12 v. Heidenstam, G. 2 Hoffinger. (Siehe Rcibmayr)
uyenot, P. 56 Heidler, C. J. 29 C. 120
Guyon. 69 Heikel, V. 4, 7, 10, 50, 60 Hoffmann, F. 2
Gyllcnsvrd, G. 11 Heilbrunn, A. 41 J. und Phl-
Heiligenthal, F. 33, 57, 59, tnann, L 75.
72 Hoffman oder Hoffmann.
Haan, (Siehe Eilcrts.) Heinemann, H. N. 72 51, 131
Habermann, 70 F. HHser, Ch. 6 Hofman-Banq, E. A. T. 75
Haeberlin, H. 79 Heisrath. 126 Hofmeister, T. 45
153
Hogge, A. 104 Jakob, .1. 37 Kayser, R. 120
Hogner, R 98, 101 P. 86 (Siehe
82, Kcen, W. W. 66
Hohnbaum, A. 29 auch Goldscheider, u. Keining, G. und O. 127
Holding, A. 143 v. Leyden) Keller, H. 68
Holmberg, C. EL 7 Jankau, L. 121, 123 Keller-Hoerschelmann, A.
Holmgren, F. 10, 50 Jansen. O. 30 134
Holst, Blich. (S. unter Ii.) und Ramdohr H. Kellermann. 63.
Holst, O. 75 A. 34 Kcllgren, A. 2-4 (2), 46,
Holzapfel. 98 Jcfimow, J. S. 127 17, 90
Hood, W. P. 107 Jelliffe, S. F. 139 Kcllgren, A. und Colombo
Hooft. (Siehe Thooft.) Jennings, O. und Boudel. C. 64
Hoppe, A. 140 47 Kcllgren, H. 91
Horstmann, C. 125 Jentzer, A. 7 (Liedbeck) 98 Kellogg, J. H. 28, 37, 98
Hosaya, K. 43 und Bourcart, M. Kelly, H. A. 54
D'Hotman de Villiers. (S. 94 Kcmp, R. C. 50
unter D.) Jessen, F. 54 Kemper, F. F. 93
Hough, Th. 9 J. L. (Siehe Liedbeck.) Kempf, E. J. 45
Houghton, H. C. 123 Jocqs. 125 Kcrcher, .1. 43
v. Hovorka, O. 110 Johansen, C. J. (oder J. C.) Kicr, 125
J.

und Qualdi, E. 50 Kijanowski, B. (I.). 68


37 Johnsen, E. 39 King, W. A. K. 43, 61
Hubbard, W. S. 37 Johnson, J. T. 100 W. R. 120
Huchard, H. 66, 72, 78 Th. 9 Kingscote, E. 72
Hucs. (Confucius) 1 W. 26 Kirchberg, F. 134, 135, 140
Hiinerfauth, G. 4, 26, 54, Jolly. 48 u. Eigcr, .1. 135

69, 80, 90 Jonassohn, S. E. 93 Kirchgcssner, E. M. 26


Hueppc, F. 89 Jones, H. M. 95, OS Kisch, E. H. 34
Hughes, H. 24, 29, 92 Jooss, K. 141 Kjr. 54
Hugon, E. 28, 88, 98 Jordan, H. 95 Kjellberg, A. 25
Huldschiner, R. 106 Jordan. 115 N. G. 84
Hundertmark. 2 Joseph, H. Klapp, L. 45
Hundt, M. 17 Joseph, J. S6 Klcen, E. A. G. 25, 28, 63
Huperz, T. 29 Josephson, C. D. 98 Klein, J. 95
Hurd, K. C. 34, 59 Joubaire. (Siehe Leray) 125 S.
Hutchinson, W. 72. Joubcrt, L. 3 Kleinguenther. 107
Huyberechts. T. 115 Jourdan, A. 50 Klemm, C. (oder K.) 26, 51
Hyde, S. 28 Judet. 113 P. 108, 115, 118
Judkins, E. H. 43 Klemperer, G. 105
Jiirgensen, T. 33 v. Klevesahl, Th. 9, 30, 111
I. B. 14 Juettner, O. 77 Klopsen, C. F. 57
Idcler, 12, 31, 84 Julian, N. 125 Klopsch. 111
ligner, R. 12 Julie, J. 82 Kloss, M. 55
Iljisch,A. 123 Junk, A. 59 Knapp, L. 94
Illoway, H. 80 Junod, A. 91 I. 78M.
Imhofer, R. 124 Just. 125 Knopf, H. E. 140
In de Beton. (Siehe Beton.) Knurr, M. 57
Inman, A. C. 140 Knudsen, K. A. 7, 14 (Ras-
Ising. 43. Kadncr, P. 76. mussen)
Isnardi, L. 115 Kahn, A. 50 Koch, C. F. 3
v. Isoo. 131 A. F. 18 Kochendorf, R. 88
Jablonsky und Frenel. 37 Kaisin, A. 9 Kochmann. 104
Jachontoff, A. F. 95 Kallio, E. 7 v. Knen, F. L. 3
Jackson, A. R. 101, 104 Kamanskaya - Shtshepetova Knigshofen O. 125
C. 123 Traida, A. 98 Krbl, K. 70
E. 128 Kann, G. 34 Krner. 39
E. W. 23. Kann. 82 Koettlitz, H. 80
Jacobs, C. 98 Kantorowicz, E. 37 Koflcr, L. 29
Jacobsson, E. 25, 54 Kantorowicz. 124 v. Kogerer. 80
Jacoby, G. W. 61, 82 Kappelcr, J. R. 66 Kohlhepp, A. 13)
Jacquet. 130 Kapper, F. 79 Kohnstamm, O. 82
Jaffe, M. 113 Karl, C. 107 Kolb, G. 15
Jagielski, V. 41. Karlsioe, W. J. 33, 109 Kolbe, 138
Jahr, R. 128 Karnitzky, A. O. 80 Komrs, L. 98
Jahn, F. L. u. Eiselcn, E. Katzaurow, J. N. 125 Koplik, H. 101
W. B. 2 Kauffmann, M. 61 Koppen, J. 17
154
Korkaschiwili. 127 Laker, C. (oder K.) 120 Leuf, A. H. P. 110
Kormann, F. 55 Lampe, F. 7 , A. L. P. 33 I

Korn. 79 Landau, L. 61 H. H. P. 71
Kornfeld, S. 63 Th. 98 Levertin, A. 25 (2), 35, 37,
Korteweg, J. A. 41 Landcrcr, A. 24, 41, 110, 57
Kouindjy, P. 37, 45, 83, 112, 115 Lcvi, M. R. 51, 89
86, 90(2) 118, 119, 130, Landmann, S. 51 Levin, A. 5, 10, 54, 63, 79
134, 139 (2) Lange, K. 98 102
P. A.
Krause, F. 115 T. 57 Levy, P. E. 88
Krauss, F. 37 F. 142 Lcwandowsky, A. 14, 51,
Krebel, R. 4 Langenbeck, M. 111 134, 140
Krecke. 115 Langerhans, E. 91 Lewis, D. 98
Kreel. (Siehe Disse.) Langmaid, S. W. 124 , D. H. 127
van Kreel, H. 134 v. Langsdorff, G. 26 v. Leyden, E. 86
Kreissl, F. (Siehe Braun v. Lanuza, J. A. (Siehe Avcno 11. Goldscheidcr

Fernwald.) Lanuza) A. 43
Krikortz. 75 Lapervenche. 115 u. Jacob, P. 57.
Kritchewsky. 37, 142 Laqueur, L. 47 Lg., H. 15
Krnlein. 79 A. 142 Lhomandic, P. F. M. 18.
Krohn, W. O. 12 Laquerriere, A. 45, 133 Lichtenstein. 47
Krone. 136 Larrabee, R. C. 63 Lichtheim, L. 76
Krche, A. 24 Larsen, A. 41 Liebe, G. 105
Krger, C. 104 Lasarew, W. 83 Liedbeck, C. H. 7, 48
Krukenberg, H. 24, 34, 50, Lasegue, C. 55 J. 5
107, 108 Laskowski. 106 P. J. 5. 6 (Ling)
Krusenstern, K 140 Lassar, O. 63 Liermann, W. 117
Khner, A. 34, 43 Laurent. (Siehe Derne.) Lievre, A. 54
Klbs. 132 Laures, G. 132 Likernik, A. 127
Klz, E. 70 Laurinowicz, A. N. 101 Liljevalch, P. O. 106
Kmmerling, 43, 77 Lavagna. 125, 129 v. Limbeck, R. 89
Kuhn, C. 57 Lavallette. (Siehe Lacroix). Lind, A. 37
Kuhnt, H. 127 De Lavarenne, F. 53 Lindblom, F. 5, 11, 60, 73,
Kumlien, L. G. 9 Lavit, D. 75 84, 95, 104
und Andre, E. 9 Lazarus, P. 57, 83 Lindbohm, R. 11
Kumpf, F. 65, 66, 73, 80, 101, Lazurski. 63 Lindfors, A. O. 98
105 Leber. 80 Lindforss, T. 35
Kumpf, H. 100
F. H. und Stve. 68 Lindgren, E. 25
. H. 12S. Lebrun, A. 115. Lindner, M. 94
Kunitzky. 33 Leclerc. 52 Lindstrm, A. H. 35
Kupferschmied, A. 50 Ledent, R. 45 F. 5

Kurdumoff, E. 57 Leder, C. 98 S. 50
Kuritschinski, W. 75 Ledermann, 47 R. Ling, Hj. 6 (Branting), 6,
Lee, B. 41, 80, 109 7, 11
Le Faguays. (Siehe unter F.) , P. H. 5, 6, 7, 11, 35
L. 73 Lefebure. 9 Ling. 31
Van der Laan. (Siehe Van.) Legraux. 130 Lingbeck, G. W. S. 37
Labat. 18. Leguy, L. 82 Liniger. 108
Labbe, L. 115 Lehmann, C. F. 52 van Lint, A. 69
Labberte. (Siehe Disse.) L. 35 Litten, M. 73
La Boessiere. 18 Leith, R. C. F. 63 Little, J. F. 41
La Cour, N. G. 7 Lembke. 47. Livierato, P. F. 71

P. 10 (Siehe auch Lena, F. 115 Ljunggren, G. 5


Rasmussen) Lenhoff, G. 143 Lleo, S. 100
und C. N. 14
P. Lenormant. 143 Locatelli. (Siehe Fiocco.)
De Lacroix de Lavallette, Leonard, F. E. 5, M Loebel, A. 37
L. 29 Leonte und Nann. 115 Lhe. 136
Lafaugere, L. J. 18 Lepage. 1 (Confucius) Loehnberg 120
Lafitte. 131 Leray und Joubaire. 107 Lwenstein, A. 32, 57, III
Lagarde, P. 92 Lereboullet. (Siehe Gilbert) Lwenstein. 121
Lagrange, F. 9, 12, 24, 35, Leroy. 41 Lofstedt, O. R. 37

52, 61, 63, 75, 82, 133, Leroy, R. 144 Lommergan. 18


139 Lesshaft, P. 60 Londc, Ch. 3
Lahmann, H. 121 Lessing. 107 Longyear, H. W. 104
Laisne, N. 23, 26, 88 Lester, J. C. 123 Loomis, A. L. 71
Lake, R. 123 Leubuscher, G. 81 Lopes Vieira, A. X. 33
155
Lorand, A. 73 Di Marco, A. 18 v. Mentzer, T. A. 19
Lorenzen, P. 57 Marcuse, J. 37, 59 Mcrcurialis, H. 3
Lorenzen, P., Clod Hansen, Marcuse, J. und Strasscr, H. Mervy. 43
A., und Brndstedt, 26 Mcsnard, R. 35, 43, 45, 47,
Chr. 54 Marechal. 86 142
Lorinser und Frstcnberg. Marfort, J. E. 25 Metcalfc, O. 91, 93
57 Marggraff. 131 Metzger (Siehe Mezgcr)
Lossen, H. 50, 59 Marie, T. 37 Meyer, E. (Siehe Herz, M.)
Loven, C. 68 Marin. 116 G. 57, 111
Lovett, R. W. 109 Le Marinel, F. 33, 43, 54, u. Loewy, H. 140
Lucae, A. 121, 123 66, 73, 81, 113, 132 H. 22
Lucas-Champonnierc, J. 115 Marozzo. 17 J. 17
116, 117, 142, 143 (2) Marschner, H. und R. 130 , H. W. 89
J.

Lucidi, G. 116 Marsh, H. 32, 41, 108 W. 123


Luckow, E. 25 Marshall, G. B. 98 Mezange, L. 116
Ludewig. (Siehe Reinhard) Martin, A. 43 Mezger, J. G. 77, 108, 118
Lund. (Siehe Tiedemann) . C. 30 M'illicuddy, T. .1. 35
Lundblad, P. 19 E. (S. Norlandcr) (Siehe auch Mac. und Mc.)
Lurz, A. 41 F. H. 41 Michalsky, H. 137
Lustig. 69 P. 134 Michaud. 82
v. Lutzenberger, A. 81, 90 Mary. 43 Michaut. 53
Luys Pacheco de Narvaez, Masse, E. 116 Michon, E. 116
17 Massmann, H. F. 3, 6 Miecamp. (Siehe Prat.)
De Lyancour. (Siehe Wer- Masson, D. T. 92 v. Mikulicz u. Tomasczwski,
nesson) Massy, A. 43, 78, 82, 107, V, 113, 142
108, 117 Milchner, R. 4
Mastrocinque. 128 Miller, A. G. 116
Maack, F 47 Mastrostefano, R. 98 Millet, A. 109
Maasland, H. F. P. 98 Masucci, P. 120, 124 Millon, R. 92
Macadam. (Siehe Dunlop, Mathieu, A. 78 Mills, C. K. 41, 82
J. C.) Matignon, J. 53 Milo, J. G. 53
MacAnderson. (Siehe Matthews, W. A. 45 jun. 25, 91, 110
Anderson) Maturi, E. 140 Minet, H. 106
MacAuliffe, L. L. 4 Maurice, J. 103 Mirtl, K. 50, 134
MacCurdy, J. H. 6 Max, E. 123 Misewitch, W. 127
MacGowan, D. J. 52 Mayer, A. 39 Mitan, N. 24
(Siehe auch Mc und M'G.) O. J. 98 Mitchell, A. 73
Machado, W. 47 Maylord, A. E. 130 J. K. 26, 64
Maclean, T. E. 82 Mazegger. (Siehe Haus- S. Weir. 88
Macnaughton-Jones. (Siehe mann, R.) Mittendorf, W. F. 128
Jones) Mazzone, F. 82 Mitulescu, F. 81
Maddox, E. 129 Mazzuchelli, L. 33, 50 Mjoen, J. 92
Madsen, E. und v. Budde. Mc Clelland, L. A. 37 M 53
n.
54 Mc Intire, C., jr. 33 M. N. 132
Maggiora, A. 67 Mc Kenzie, R. T. 113 Modena, V. 35
Maguire, D. 28 B. E. 132 Moebius, P. J. 79
Maignieu. 108 Mc Keown. 128 Mblau, F. G. 106
Maiss. 79 Mc Shane, J. T. 79 Mller A. T. 37, 67, 73,
Majnoni, R. 28 (Siehe auch Mac. und M'G.) 104, 134,
91, 142
Maklakoff, A. N. 125, 126 Mead, K. C. 98 Moeller, E. 22
Malassez. 64 Medea, E. 87 Mller, Th. 81
Malengreau. 104 Meding, H. L. 23 Ty. 108
Malerba, P. 67 Meibomus, H. fil. (Siehe Moeller. 109
Malgat, J. 127 Bartholinus) Mnkemller. 82
Manciolino, A. 17 Meibomus, J. H., pat. 3 Moiren. 126
Mann, L. 83 (Siehe auch Bartholinus) Molenes. (Siehe Marc)
Mann, 1 (Aretaeus) Melicher, L. J. 31, 57, 69, Molinier. 1 (Oribasius)
Manners, Lady, J. 41 84 Monari, A. und Bertoni, P.
Manolescu, N. 128 Mclio, G. L. 9 65
F.
Mansfield, A. D. 126 Mclocchi. 77 Monnier, H. 82
Mantoux, Ch. 140 Meitzer. S. J. 61 Monod, E. 28, 102, 106
Marc de Molenes, J. J. 84 Le Menant de Chesnais. 54 Montefusco, A. 12
Marcelli, F. A. 18 Menciere, L. 108 Montgomery, E. E. 100
Marchais, M. 45 Mengeaud. 47 de Moor, J. 62
Marchai, E. 102 Meniere, 123 Moore, 47
R.
1.56 -
Mordhorst, C. 43, 90 Nerman, E. 7, 20 O'Followell. 45
Moreau. 18 Neumann, A. 65 Ohlcinann, F. W. M. 126
Moreau de Tours, A. -15 und Frlck, F. Oldevig, J. 5, 14, 113, 135
Morison, A. 82 63 Olivari, N. 3
Moritz, O. 63 Neumann, A. C. 22, 29, 30 Oliver, G. 63
Morozoff, N. N. 62 (2) 31, 57, 59, 60, 62, Olivi, D. 32
Morse, F. H. 48 111 (S. auch Schreber) Olivier, C. 18
Morsclli, E. 82 Neumann, E. O. 23 Olshausen, R. 100
Mortimer Granvillc. (Siehe Nichols, C. H. 123 Olsson, E. 37
Qranville) Nicolayscn, J. 39 Oppenheim, H. 83
Morton, H. M. 126, 127 Nicolich, G. jr. 41 Oribasius. 1

v. Mosengeil. 66, 1 12 Nicolini, T. 12 Orlipski. 106


104,
v. Mosetig-Moorhof. 41 Niebuhr, C. 4 Osbaldestone, E. T. 24
Motschulsky. 127 Niedieck, W. 50 Ostmann. 123
Dal Moutonc, V. 17 Niehans, P. jr. 39, 81, 108, Ostrom, K. W. 25
Moyer, R. E. 43 119 Otis, E. O. 91, 92
Mller, E. 60 Niemeyer, A. H. 3 Ott, E. !)8
F. 52 Nicrmeycr, J. H. A. 86 Ott. 96
, 0.25, 35, 50, 77, 113 de Niet, D. 53 Ottava, I. 127
O. 124, 141 Nikitinc-Markoff. 45 Ovio, G. 126
R. 102 Nikolski, A. S. 95
W. 26 Nissen, H. 9, 24, 28, 33, 59,
Mller-Cramer, J. J. I 132 Pacheco de Narvaez (Siehe
Miinchenberg, A. 9, 57 Nissen, O. 96, 98 Luys)
Mukharinski, M. A. 28 Nitshe, J. 30 Page, C. E. 45
Mulert, 123 Nitzschc, F. R. (oder R.) 12, . H. W. 116
Males, P. H. 129 22, 23, 30, 31, 110, 111, Pagel. 4
Mullier. 39 Noack, R. 116 Pachenstechcr, G. 73
Mumford, J. G. 109 Nogues, P. 104 H. 126
Mnnck-Petersen, H. 86 Noltcnius. 123 Pagliani, L. 27, 54
de Munter, L. 28, 57, 73, Nonhebel, D. J. 43 Palicr, E. 35
77, 107, 113, 133, 139, Nordhoff-Jung, S. A. 98 Pallavicini, G. M. 17
142 Nordin, G 49 Palm, R. 100, 103
de Munter, L. und Danthine, Nordling. 25 Palma, S. 93
F. 57 Nordmann, G. A. 128 Palmcr, M. D. 28
Murray, R. 33, 63, 117 Norlander, C. 11, 13, 14 Pahnquist, 12M
Murrell, W. 26, 41 (Siehe auch Ribbing Panum, P. 30, 54
Muskat, G. 37 und Nr.) Papp, G. 130
Mygind. 41 Norlander, C. und Martin, Paravicini, F. 37
Mynas, M. 1 (Pliilostratus) E. 9 Pardington, G. L. 84
Norstrm, G. 27, 28, 52, 77, Parenteau, D. 126
78, 84, 94, 96, 100, 102 Pargamin. 102
Naehtcgall, F. 3 108, 109, 116, 119, 143 Pargana, L. J. 116
Ngeli, O. 91, 120 Note, W. B. 144 Parisotti, O. 128
Nagasc, S. 43 Nothnagel, H. 81 Parkinson, G. S. 135
Nageotte-Wilbouchcvitch. Novak, T. 15 Parow. 31, 110, 111
140 Novclli, V. 128 Pasquercau. 143
Nann. (Siehe Lconte) Nowizki, P. S. 104 Paston, J. 138
Narich. 106 Noyes, H. 128 Patchen, . H. 33, 44
De Narvaez. (Siehe Luys.) N r. (Siehe Norlander) 11, Paterson, M. S. 140
Naher, M. 51, 143 13 Paton. (Siehe Dunlop, J. C.)
Natvig, R. 43, 47, 48, 52, Nussbaum, .1. N. 89 Patrick, H. T. 47
62, 83, 91, 108 Nyberg, K. 49 Patrizi, M. L. 67
Naumann, A. G. 83 Nyblacus, G. 5 (2), 6, 7, Paul, E. 25
H. 140 19, 20, 21 Pauli, H. 37
Navratil, F. 76 Nyblaeus, G. und Gill. 6 Pauli. 100
Neale, R. und Bays, J. 91 Nycander, C.M.7,32,71, 109 Pauliini, C. F. 3
Neale, W. H. 91 Paulscn, O. 126
Nebel, H. 4, 24, 25, 33, 35, Paziller, H. 140
41, 50, 73, 76, 119 Oddone, O. 62 Pedraglia. 126
Nebel, H. und Zander, E. 37 Ocffinger, H. 73, 93 Pedro, M. 39
Negro, C. 90 Ocrtel, M. J. 76 Pcltier-Goussakof, P. 94
Neisser, A. 83 rum, H. P. 96, 102 Penny, W. J. 107
Neitzert, O. 92 Oetker, K, 50 Perignon. (Siehe Gucrmon-
Ncnci, G. 3 Octtiger. 128 prez)
- 157 -
Perrin, H. 9 Baroness) 9, 12, 16, Rehfuss, W. F. 131
Perrimond, F. 110 25, 33, 53 Reibmayr, A. 24, 27, 44,
Perussel, H. 26 Post, S. E. 28, 44 54, 69, 94, 96, 108, 118
Pessard, E. 139 Postnikow. 118 Reibmayr und Hoffinger. 64
Pestalozzi, J. H. 3 Potter, N. B. 53 Reich, M. 45
Peters. Pozzi. 99 N. 77
. E. 48 Prandi, A. 10 Reid, St. G. 79
, O. R. 45 Prat und Mi6camp, 44 Reig, . 32
Peters. 44, 99 Pratt, E. 11. 48 Reijs, J.H. 57
Petersen, O. 6, 7, 11, 14, 63 Prcdescu, 1. R. 69 Reinecke, K. 50, 66
Peterson, F. 47 Preiss, O. 45 Reinhard und Ludewig. 123
Petit, P. G. 116 Preller. 27 Reinicke, G. 12
. L. 27, 96 v. Preuschen, F. 99, 102 Reiniger. 62
Petren, K. 86 Prcusse. 131 Remirez, E. 44
Petri, O. 83 Prince, D. 39 Remisoff, M. M. 91
Pfalz, . 126 Prochownick. L. 94, 90 Rcnaud, A. 91
Phelippeaux. 26, 39 Profanter, P. 9-1, 102 Renssen. W. 108
Philip, R. W. 140 Prokopenkow, P. P. 127 de Renzi, E. 69, 75
Philippeau, A. F. 99 Proust. 5 Resch, A 96 ,

Philipp, G. Fr. 3 Pucci, P. 116 Resch. 33


Philippi, A. 69 Prkhauer. 79 Resmer, G. 9
Philips, J. (Siehe Goodhart) Pugh, J. 3 Retzius, M. 39
Philostratus. 1 Putnam, G. B. 9 v. Reyher, H. 45, 73
Phnitz. 18 H. C. 14 Reymond, C. 35, 57, 68
Piasecki, E. 11, 37 J. (J). 32, 87 Rhein, J. H. W. 87
Piatot, A. 73 Ribbing, S. und Nurlander,
. R. 73, 104 C. 16
Pichery, J. L. 22, 23, 30 Quellmatz. 3 Riehe, A. 50, 87
Pichevin, R. 141 Quincke, H. 68 Richey, S. O. 128
Pick, A. 89 Richter, H. E. 6, 12, 22, 55
. F. 63 Ridlon, J. 92
Picot, M. 104 Rabinovitch, M. F. 41 Riedel, A 84
Pierce, N. H. 121 Radike, R. 75 Riedinger, J. 55
Piering, O. 100 Radziejewski, M. 126 Riess, E. 99
Piesbergen. 126 Rafin. 116, 118 van Rijnberk, N. 73
Pietrzikowski, E. 50, 113 Ramdohr, H. A. 2\ 33 Rimbach, R. 04, 137
Pilgrim, M. F. 29, 48, 129 (Siehe auch Jansen, O.) Rinderspacher, L. 29
Pinali, R. 77 Ramm, F. O. 79 Ritter, (Celsus)
1

Piorry. 3, 51, 81, 119 Rampoldi. 128 Ritterfeld-Confeld, F. 41


Pippingskld, J. 96 Randall, B. A. 123 Rizet, F. 116 110,
Plana, J. F. 45 C. G. 92 Robert, C. S. 3
Piaton, J. C. 99, 102, 104 Ranglaret, A. 44 Roberts, C. 113
Playfair, W. S. 88 Ranis, H. C. 18 Robertson, A. 73
Plebs. 45 Rankin, J. T. 38 Roblot, L. 60
Podrazky. 39 Ranneft, S. B. 35 Robson, A. W. 112
v. Poehl. 66 de Ranse. 100 Roederer, C. 111, 143
Phlmann. (Siehe Hoff- Rasmussen, N. H. 11, 60 Roederer. 143, III
mann, F.) Rasmussen, N. H., Sadolin, Rohmer. 127.
Pogojev, P. J. (oder Pogoz- F., La Cour,P.,Kundscn, v. Rokitansky, C. 90
heff, P. 1.) 41, 63 K. A., Wide, A. 14 Romano, T. 64
Polacco, R. 99 Ratschinsky, N. I. 94 Romich, O. 111
Poli, C. 124 Rawikowisch, M. J. 106 de Ron, C. F. 5, 15
Poliakow, P. 93 Ravano, L. 4 Rona, S. 129
Pollnitz. 18 Ravenhill, (Siehe Scharlieb) Rood, O. N. 47
Poltovitch, R. 38 Ravenstein, A. 57, 59 Rose, A. 50. /
Polubinski, A. A. 66, 96 Rayner, 1. 23 Rosenblith. 116, 138
Ponomereff. 99 Razin, L. E. 110 Rosenfeld. 92
van Poole, E. 130 Recamier. 118 W. 100
Poore, G. V. 73 Reclam. 62 Rosenstirn, J. 96
Pope, C. 87 Reclus, P. 116 Rosenthal, C. 130 (4), 137
Popyalkowski, M. I. 94 Redard, P. 110, 12 1 G. 92, 121, 135,
Porath, D. 18 Reed, B. 78 140
Pospelow, A. 129 R. H. 108
Rosenthal, H. 22
Pospisehil, O. 73 Regnier, L. R. 26
Posse, O. 129
N. (Baron und P. 38, 52 Rosenthal. 105
158
Rossander, C. J. 89, 91, 117 Samuely, J. 27, 41 Schottky, E. 35
und Bergmann. Sandberg, L. 9, 13 Sclireber, D. G. M. (oderM.)
118 Sandberg-Doebele. 100 9, 22, 30, 31, 50. 77
Rossbach, M. J. 24 Sandblom, G. 83 Schreber, M. und Neumann,
Rossi. B. 38 Sands, H. B. 116 C A 23
de Rossi, E. 123 Sandzen, C. 48 Schreiber, J.
24, 27, 81, 87,
Rossmssler, E. A. 32 Sansom, A. E. 73 88, 90, 91, 119
v. Rosthom, A. 99 Santesson, A. B. 7, 11, 13, Schrder, O. 30
Roth, B. 87, 412, 113 14, 20 Th. 127
. E. 4 Saquet. 38, 44, 47, 52, 62, Schller, M. 90
. J. 73, 75 67, 113, 143 Schtz, G. 53, 107
, Matthias. 9, 22, 23, Sarafidi, H. 68, 69, 119 Schtz. 71
31, 32, 69, 89, 111, v. Sarbo, A. 87 Schtze, C. 48
112 Satterthwaite, T. E. 73, 75 Schultz, K. A. 116
Maximilian. 88, 103, Saubert, H. 26 Schultze, B. S. 102
113 Saundby, R. 73 F. 50
R. E. 41 Sauvegeot, A. 103 Schumann, 83
. W. 60. Saxe, De S. 105 Schurig, F. 99
Rothstein, H. 5, 6, 9, 13, 14, Scaliger, J. G. 3 Schuster. 45
15, 16, 19, 20, 21, 31, Schacht, E. 16, 48 Schwab, S. I. 88
54, 57, 59, 60, 62 Schffer, F. 142 Schwabach. 123
Rougemont. 3 Schaeffer, R. 99 Schwartzkopff, E. 131
Rouhet, G. 38 Schanz, A. 113 de Schweinitz, G. E. 127
Routh, A. 99 Scharlieb, M. u. Ravenhill, Schweniger, E. 78
Roux, C. 41 A. 13 Schwengkamm, H. 28
Le Roux. (Siehe De Serves.) Schauffler, W. G. 48 Schwenninger, E. u. Grod-
Roux, J. A. K. 18 (2) Schauta, 96, 102 deck. 35
J. W. 18. Scheffels. 128 Schwidop; O. 121
, 108 Schein, M. 104 Seaver, J. W. 35, 69
Royo Villanova. 137 Scheller. 1 (Celsus) Secgigama. 41
Rozier und Tissie, P. 135 Schenkl, A. 126 Sedan. 78
Rubinstein. 94, 96, 99 Schenstrm, R. 23 Sedziak, J. 121
Rtte, J. M. C. E. 105 Scherini, O. 35 See, G. 88
Rxner, G. 3 Schersten. (Siehe Balck) Seeger, L. 30, 112
Rge, H. 67 Schildbach, C. H. 30, 55, Segerstedt. 53
Rugh, T. H. 113 58, 112 (2) Seibert, A. 79
Rumpf, W. H. 99, 102 Schildbach, R. 9 Seiffart.94
Ryley, J. B. 65 Schiller, B. 18 de Seigneaux, R. 51
Ruyssen, A. 45 Schilling, J. A. 110 Seiss, R. W. 123
Schirokauer. 135 Selenkow, A. 116
Schirmer. 131 Selig, A. 75
Sachs, E. 91 Schjdte. (Siehe Drahman) Selitski, A. 41
. H. 3 Schlegel, E. 51 Sellden, H. 121
. W. 117 Schlesinger, H. 25 Sellen, N. (F.) 11, 20
Sadoletti, J. 3 Schlifka, M. 105 Seltzer, C. J. 123
Sadolin, F. 16, 30, 45, 52 Schmidt, A. 65 Sembritski. 87.
(Siehe auch Rasmusseu) B. 41 Semirnow, P. 69
Snger, M. 81, 99 C. 130 Semjannikoff, O. 96
Saenger, M. 140 F. A. 60 Senator, H. 87
Stherberg, C. H. 5, 11, G. B. 100 Senesio, A. 17
32, 54, 58, 59, 110 L 84 Seo, Y. 137
Sve, T. 14 M. 120 Serena, M. 64, 108, 117
Sahli, H. 50 W. 48 Serenin, W. 116
St. Didier, H. 17 Schmidt. 18, 50 (S. Ziegen- De Serves (Soleilol) and
St. Germain. 112 speck) Le Roux. 9
(Siehe Geoffrey)
St. Hiliare. Schnee, W. 33 Seton, A. 142
Saint-Marty, G. L. 91 Schneider, P. J. 55 Shaffer. 38
Sakharoff, A. 73 Schnyder, H. 50 Shamrayeff, K. A. 94
Salaghi, S. S. 38, 50, 73 Schffler v. Diez, H. M. 17 Shearer, T. L. 123
Salgen, G. 17 Scholder. 35 Shikase, H. 45
Salignat, L. F. 77 Schomroeff. 99 Shmuckler, 1. K. 116
Sallis, J. G. 27, 77, 81 Schopf, J. 103 Shoemaker, J. V. 130
Salomon, L. 55 Schoppe, H. 124 Shtange, V. A. 64, 78
G. 126
Saltini, Schott, A. 71 Shtscherback, A. 67, 136
Salzmann, Ch. G. 3 . Th. 64, 73, 74, 89 Shvarts, S. 1. 70
159

Sibbern, G. 8 Stapfer, H. 38, 62, 64, 75, Taylor und Fisher, W. R. 23


Siebelt. 134 94, 99, 100, 102, 104, , C. L. 32
Sieff ermann. 129 141 G. H. 23, 27, 42,
Siegfried, M. 75. Stapler, M. A. 144 44, 47
102 Starke. 66 Taylor, H. (L) 28, 51, 99
Sielski, F.
Siemes, C. 121 Starr, L. 44 J. M. 38, 51, 53,
Sierakow. 45 Stauber, A. 42 134
83, 90,
Sigrid. 13. Stegmann, A. 67 Taylor, R. W. 134
Von der Sijp. 74 Stein, T. 42, 44, 89 Tegtmayer, C. 135
Silfverskild, P. 69 von den Steinen. 135 Teller, R.134
Silow, C. 8, 11, 14 Stephenson, B. S. 121 Tempini, G. 51
Silver, G. 17 Steudel, H. 23, 31, 59 Terillon. 110
Silverswrd, G. R. 19 und Grtner, O. Terrier, 110 L.

Simon, R. 92 58 Tessier, G. 75
Simons, E. M. 1U2 Steven, J. L. 74 Tewildt, F. 64
Simonsohn, A. 75. Stewart, F. 119E. 42, Thannhoffer. OH
Skarstrom, W. 133 K. 74 Thea, E. 126
Skutsch. 102 Steyerthal. 108 Theilhaber, Ii. 90
Slomann, H. C. 38 Stieler, G. 88 Thermes, G. 42
Sluys, A. 9 Stillson, H. 123 Thibault, G. 17
van Slyck, D. B. 99 Stjernsvrd, G. M. 19 Thibtges, N. 100
Smart, A. 91 Stocken. 9 Thiel, P. J. 46

Smith, A. J. 102 Stocker, S. 102 Thilo, O. 35, 38, 51, 83,


. N. 113. Stockman. (Siehe Dunlop, 91, 108
. T. G. 59 J. C.) Thimm, C. A. 6
Smitt. 38 Stokes, W. 71 Thiriar, L. 138
Smolenski, S. 4, 42 Storch. O. 121, 122 Thomas, G. K. A. 58
Smyly, P. C. 74 Storey, T. A. 13 W. D. 121
Snegirew, K. V. 126 Strabovski, I. 62 W. R. 78
Snell, S. 126 Straehler. 58 Thompson, J. W. 126
Snellen, H. 32 Strass, F. 3 Thomson, E. 130
Sneve, H. 35, 45 Strasser, H. (Siehe Marcuse) H. 99
Snow, A. 67 Stratz, C. H. 99 Thooft,G.(odert'HooftG.)3
, H. 104 Straub, W. 38 Thorne, L. C. T. 74
, M. L. H. S. 100 Strauss, H. 119 W. B. 74, 75
Sobelsohn, F. 131 Strecker, L. 27 Thorowgood, J. C. 92
Sderling. 8 Streng. 65 Thure-Brandt. Siehe Brandt
Sole y Forn. 81 Strensch, R. 46 Tibbets, H. 27
Sole y Forn und Vendrell Strmborg, N. 19 Tibbles, H. 130
Soler, J. 45 Stroynowski, E. 96, 102 Tiberghien, L. 84, 116
Soleilol (Siehe De Serves) Stubbendorff. 108 Tidemand, A. 88
Sollier, P. 88 Stuckey, A. und Bealert, Tiedemann und Lund, P. H.
Solovjeff, K. G. 116 A. 24 75
Somburg, O. 13 Stve. (Siehe Leber) Tigerstedt, R. 67
Somerville, W. F. 35, 59 Sturge, W. A. 74 Tilanus, C. B. 33, 38
Sommer, A. G. 8 W. K. 51 Tillisch, B. 9
Sonden, C. U. 31 Stybe, V. 58 Timmlich (oder Timlich), K.
Sondermann. 123 Smegi, J. 55, 78, 81 18 (3)
Sonnenberg, E. 105 Sullivan. (Siehe Daniell) Timmer, H. 53
Sonnenburg. 14 Swedlund, N. G. 11 Timmling, K. 102
Sosnowska, H. 100, 103, 138 v. Swiecicki. 99 V. 144
Tirelli,
(Siehe a. Goldspiegel) Szabo, D. 96, 99 Tison. 33
Soulier. 35 Szokalski. 129 Tissie, P. 84
Spalding, J. A. 126 Szuman, St. 70 Tissier, P.122
Speckhahn, L. 110 Tissot, C. 3 J.
Spender, J. K. 33, 88 Tjder, E. 49
Sperling, A. 78, 138 Tachard. 38 Tobias, E. 134
Spink, M. A. 42 Tacke, N. 74 Tobold. 51
Spott, J. 31 Tagesson-Mller. (Siehe Toepel, T. 38
Sprague, W. B. 42, 102 Mller) Trngren, L. M. 5 (3), 8,
Springer, K. 124 Talmey, B. S. 100 11, 13 (2), 14, 15,
12,
Springthorpe, T. W. 45 Targowla, J. 87 20, 59, 132 (Siehe auch
Stadelmann, H. 83 Tauer, R. 45 Haglund)
Staffel, F. 54 Taylor, C. F. 23, 83, 96, Trngren, L. M. und Wide,
Stahl, S. J. 3 108, 112 A. 13
160
Tokaroff, L. 46 Vedel, V. 5 Ward, J. 44
und Leopold, 46 v. Vegesack, 8
I.
, J. M. 60
Tomasczewski. (Siehe von Vclpeau. 108 Wark, D. 92
Mikulicz) Vendrell-Soler, J. 48
5, 46, Warman, N. 79
La Torro, F. 101 Venturini, IK Wasilewski. 68
Torro. (Siehe Busque) Verchere, F. 116 de Watteville, A. 89
Totenhofer. 130 Verhoogen, R. 87 Way, O. F. 48
De la Touche, P. 17 Vermeiden, Ch, 4, 51, 58 Weber, A. L. 27
De le Tourette. (Siehe 133 (Siehe
64, 75, 78, A. S. 28
,
Gilles) auch Gourtault) n H. 87
Tourner, G. L. 143 Verneuil, H. 35 , 1. 32, 58
Townsend. (Siehe Valentine) Verolini, T. 18 Wegcle, C. 78
Tracy, E, A. 1 l(i Verrier, E. 102 Wegeners. 124
Trapp, A. 58 v. Verulam, Fr. B. 3 Weidner. 76
Traub, J. 93 VViulam. 1 Weil, R. 29, 51, 135
Traugott, J. 84 Vester. 18 Weinbrenner, C. 101
Treichler. 13 Vierow. 103 Weir-Mitchell. (Siehe Mit-
Treitel, L. 123 Vieth, G. U. A. 3 chell)
Treville. 1 v. Vietinghoff-Scheel, E. 38, Weischner, S. 18
Triegler, G. 17 J. 58, 106 Weiss, B. 39, 124
Tripels, E. 138 Vigouroux, R. 47, 89 D. 87

Tripels-Dentzkof, E. 46, 118 De Villiers. (S. D'Hotman) ; M. 44
Truslow, W. 113 Vinaj, G. S. 29, 62 117
T.
Tschigajew. (Siehe von Vineberg, H. N. 99, 102 Weissenberg. 42, 96, 102
Bechterew) Virey J. J. 3 Weisz, E. 109
Tschlenoff, B. 35, 64 Li Virghi, G. 141 Wells, T. H. (Siehe Wright)
Tucker, J. I. 42 Vives, J. L. 3 Weltz, G. 105
Tchner. 3 Vogel, E. J. 131 Weman, A. 25
Tunnicliffe. (Siehe Brunton) Vogelius, L. S. 108 Weman. (Siehe Hansen, H.)
Turnbull, L. 123 Vogt, O. 88 Wenchebach, K. F. 53
rurner, D. 78 Voigt, O. W. 68 Went, H. C. 15
Tuson, F.. W. 87 Voiland. 92 Werlauff, E. C. 5
Tuszkai, O. 101 Volpe, A. 27, 42, 64, 90, Werner, C. 24, 28
Tyson, J. 74 109, 116 J. A. L. 18, 19, 21,
Vorstdte', L. 44 59
Vosskressensky. 127 Wernesson de Lyancour, A.
Uchermann. 46 v. Vries-Reilingh, D. 139 18
v. Uexkll, J. 67 Vuillemin, Ch. 51 West. (Siehe Cohen)
Ullensperger, J. B. 84 Vulliet, F. 94, 95, 96 Westerblad, C. A. 5, 21
Ulmann, M. 143 Vulpius, O. 51, 58 Westerlund, F. W. 39
Ulrich, A. S. 5, 9, 58, 70, W. 122 Westerschulte, F. H. 100
112 Wethered, F. J. 74
Ulrich, S. 135 Wetterwald, F. 101, 104,
, V. 46, 133 Wachenfeld. 76 137, 140
Ungethm, F. L. 29 Wagner, V. 118 Whaley, T. P. 105
Unman, G. A. 8, 24 W. 39, 58 White, W. H. 89
Unna, G. 130
P. Wahl, K. 143 Wicherkiewicz. 128
Unterberger. 99 Wahlfelt, F. 19 Wichmann, R. 27 (Preller)
Urbnek. 46 Walb. 124 Wide, A. 5 (3) 25, 35, 38,
Urbantschitsch, E. 124 Waldenstrm, J. A. 130 46, 55, 60, 74, 77, 78,
V. 124 Waller, A. 68 83, 89, 91, 105 (Siehe
Wallgren, S. 87 auch Rasmussen, Trn-
und Wide, A, ren und Wallgren)
Vadzinski. 42 109 Wiebe, E. 30
Valden, F. 46 Wallian, S. S. 29, 48 Wiener, A. 87, 119
Valentine, F. C. u. Townsend Wallmark, J. G. 109 A C. 118
T. M. 105 Wallot. 51 Wikstrm, L. 5
Valette, P. 141 Walsham, W. J. 112 Wilbouchewitsch, N. 113
Van. (Siehe Hauptmann) Walter, J. 99 Wildberger, J. 112, 118
Vanazzi, C. 28 M. J. 5, 38, 46, 60, Wilde, P. 74
Vandenbergh. 58 62, 118 Wildiers. 51
Van der Laan. 128
Walz, K. 79 Wilhelm, F. 38
Vanverts, J. 46 Wanscher, O. 116 Wilkins. 4
Vaquez, H. 74, 75 Warburg, K. 5 Will, O. B. 100
Vas, B. und Gaza, G. 65 Ward, B. J. 47 William, S. S. 48
- 161 -
Williams, E. 27 Wood, N. 76 Zander, G. 27, 32, 33, 35,
Willis, J. L. M. 42 Wood- White, E. W. 129 51, 59, 112, 113
Wilskman, 1. 8 Woolsey, G. 117 Zander, R. 9
Wilson, H. 124 Worbs. 139 Zanders, L. (A). 5, 8, 21
, T. S. 89 Wretlind, E. W. 30, 39, 58 Zannlni, (Siehe Baccarani)
W. L. 137
, Wright, A. 1-:., Douglas, S. Zanuso, F. 51
Winawer, A. 96, 103 (2) R., Freeman, T., Wells, Zaufal. 124
Winckler, E. 124 T. II., Flemming, A. Zawadski, J, 64
Windelschinidt. 130 136 Zeehuisen, H. 38
Winge, P. 39 Wrdemann, H. V 129, 1 I I Zembinow, W. J. 78, 101
v. Winiwarter, A. 39, 141 Wullenweber, E. 91 Zesas, D. G. 38
Winogradawa-Zakirskaja. Wullstein 46 Ziegelroth. 44, 46, 49, 52,
103 Wymaim, Ii. W. 8!) 76, 101, 122, 137
Winternitz, W. 32, 53, 67 Ziegenspeck, R. 95, 100, 101
Wise, T. A 1 (Hindu) u. Schmidt.
Witczak. 126 Yearsley, M. 124 100
Wischnewetzky, L. 47 Ypey, A. 4 Ziemssen, F 39
Witt, H. F.39 Yske, G. 15 Zimmer, 59
F.
Witthauer, K. 29, 48, 103 Zimmermann. 127
Wschul, A 49 Zmigrodzkl, K. 117
Wohrizek, T. 74 Zabludowski, I. (oder J) Zollmann. 101
Wolf. 29, 38, 42, 44, 46, 53 Zuckert, J F. 4
Wolf, H. 90 (2), 58, 62, 74, 83, 87, Zulinski. (Lemberg) 62
Wolff, H. 93 89, 105, 107, 130 Zumaglini. 78
89, 92
J. Zahn, F. J. L. 58 Zuntz, N. 16, 38
Wolter, C. 55 . Th. 16 Zweigbergk, 12, 15
Wolzendorff, G. 28, 42, 83 Zaliesova, E. N. 121 Zwingli, U. 4
Wood, C. A. 129 Zalonski, 103 n.20
Wood, H. C. 53 Zander, E. 26 Siehe A
Errata.

Seite 3 (Pugli, J.) statt musical" lese muscular"

Seite 27 (Sallis, J. G.) statt Strassburg" lese Leipzig".

Die im Text vorkommenden unrichtigen Namen der Autoren sind im

Namen-Register korrigiert.
BIBLIOGRAPHIA

GVMHASTICA HEDICA

von

DR. EDGAR F. C9RIAX


LOHDON.

S353
G5K

WORISHOFEN
1909

Das könnte Ihnen auch gefallen