Sie sind auf Seite 1von 65

TUGAS FISMAT 2

RANGKUMAN CATATAN SEBELUM MID

NAMA : MAULIDA ILYAS

NIM : 60400115001

KELAS : FISIKA A
Fungsi Khusus

Fungsi yang dinyatakan dalam bentuk koordinat terbatas


Misalnya
 Fungsi fakrorial (n!)
 Fungsi gamma ( Γ )
 Fungsi beta ( β )
 Fungsi error (erf(x))
 Formula stirling

1. Fungsi fakrorial (n!)


Bentuk integral terbatas:


n!=∫ x n e−x dx …..(1)
0 ;n = 1,2,3, ...
Untuk factorial 1! digunakan:
∫ udv=uv−∫ vdu
Misal;
−x −x
u= x dv= e v= -e
du=1 ∫ dv=- e−x
∫ x e−x =x (−e−x )−∫−e−x ( 1)
−x −x ∞
=
(− xe +e )0
−∞ −∞ −0 −0
= (−∞ e +e )−(−0e −e )
= ( 0+0 )−( 0−1 )
=1

Keterangan:

∫ e x =e x+c
∫ e -x =−e x +c

e =0 e 0=1=e−0
Contoh;
1. n=2

2!=∫ x 2 e−x dx
0

2!= x2 ( −e−x ) −2x ( e−x ) +1.2x0 ( −e−x ) ]∞0

2!= x2 e−x−2xe− x−1. 2x0 e−x ]∞0


2!= (−∞ e−∞ −2∞ e−∞ −1. 2e−∞ )−(−0e 0 −20e−0 −1 .2e−0 )
2!=0−(−1 .2. 1 )
2!=1.2
jadi;
2!=2.1=2
2. n=3

3 −x
3!=∫ x e dx
0
2 0
3!=x 3 ( −e−x )−3x ( e−x ) +2.3x (−e− x )−1.2.3x ( e−x ) ]∞0

3!= ( 0 )−(−1.2.3.e−0 )
3!=1.2.3=6

4 −x
4!=∫ x e dx
0
3 2 0
4!=x3 (−e−x )− 4x ( e−x )+3.4x (− e−x )−2.3.4x ( e−x )+1.2.3.4x ( -e−x ) ]∞0 ¿
3 −∞ 3 −∞ 2 −∞ −∞
4!=¿ (∞ (−e ) −4∞ ( e ) +3.4∞ (−e ) −2.3.4∞ ( e ) ¿) ¿ ¿
¿
3. n=4
¿
 n!=(n-1)!n
n!
n=
 ( n−1 )
 ( n−1 ) !=( n−1−1 ) !n−1
( n−1 ) !=( n−2 ) !n−1
 ( n−2 ) !=( n−3 ) !n−2


n!=∫ x n e−x dx
0
∞ ∞
0 −x −x
0!=∫ x e dx=∫ e dx
0 0

0!=−e−x ]∞0 =(−e −(−e−0 ) )=0−(−1 )


−∞

0!=1
0!=1
1!=(1-1)!1=0!1=1

2. Fungsi Gamma ( Γ )

Γ ( p )=∫ x p−1 e−x dx → p> 0
0 ........(2)
Misal:
p=n
Maka:

Γ ( n )=∫ x n−1 e−x dx
0

Jika semua n di + 1

Γ ( n+1 )=∫ x n+1−1 e− x dx
0

Γ ( n+1 )=∫ x n e−x dx →n!
0 ….....(3)
Γ ( n+1 )=n!
Γ ( p +1 )=p!
Jika p di – 1 maka
Γ ( p-1+1 )=( p-1 ) ! ………(4)
Γ ( 5 )=( 5−1 ) !=4!

Catatan:

Setiap gamma hasilnya faktorial yang sebelumnya


dikurangi 1. Misal untuk Γ (100) =99! Dsb.

u=x p dv=e−x
p−1
du=px dx ∫ dv =−e −x
=v Hubungan rekursif

p>2 dan p<1


Jadi,

Γ ( p +1 )=x ( −e )| −∫ (−e− x ) px p −x
p −x ∞
0
0

p−1 − x
0+ p∫ x e
= 0 Sama dengan persamaan (2)
Jadi,
Γ ( p +1 )=pΓ ( p ) jika p>2 ...........(5)
Γ ( p+1 )
Γ ( p )=
p jika p<1 .....…..(6)

Kesimpulan:

1. Γ ( n )=Γ ( n−1 )
Γ ( p )=Γ ( p−1 )
Untuk, n=p=1,2,3,4, ...
2. Untuk 1≤ p≤2 berlaku tabel fungsi gamma
3. Untuk p>2 berlaku Γ ( p +1 )=pΓ ( p )
Γ ( p+1 )
Γ ( p )=
4. Untuk p<1 berlaku p

Buktikan bahwa
Γ ( 12 )= √ π
Penye:
1
Γ ()
2
=√π

2
1 1 1
Γ
2 ()
=π → Γ Γ =π
2 2 ()()

Γ ( p )=∫ x p−1 e−x dx
0

1 ∞ 1/2−1 −u ∞

2 0()
Γ =∫ u e du=∫ u-1/2 e−u du
0 ... (a)

∞ ∞
1
2 0() 0
-1/2 −v
Γ =∫ v 1/2−1 e−v dv=∫ v e dv
... (b)
Persamaan (a) dan (b) dikalikan
2 ∞ ∞
1
Γ
2 () -1/2 −1 /2 −u −v
=∫ ∫ u v e e dudv
0 0
Misalnya:

u=x 2 →u1/2 =x
du=2xdx
du 2x 1
dx= = 1/2 = u−1/2 du
2x 2 ( u ) 2
v = y 2 →v 1/2= y
dv=2ydv
dv 2y 1
dy= = 1/2 = v −1/2 dv
2y 2 ( v ) 2
Maka:
2 ∞ ∞
1
Γ
2 () -1/2 −1 /2 −u −v
=∫ ∫ u v e e dudv
0 0
∞ ∞
-1 −1 −x 2 − y 2
=∫ ∫ x y e e 2u1/2 dx2v 1/2 dy
0 0
∞ ∞
2 2

=4∫ ∫ x -1 y −1 e−(x + y ) x y dx dy
0 0
∞ ∞
2 2
−(x + y )
=4∫ ∫ e dx dy
0 0
Misalnya:
x=r .cosθ→x 2 =r 2 cos 2 θ
y=r .sinθ→ y 2 =r 2 sin2 θ

dxdy=r . drdθ
θ θ
2 2 2 2

=4 ∫∫ e−( r cos θ +r sin θ)


r. drdθ
0 0
θ θ

= 4∫ ∫ e−r ( cos θ +sin θ ) r . drdθ


2 2 2

0
0
Untuk:
r=θ →r=∞
π
θ=θ →θ=
2
∞ ∞
2
=4∫ ∫ e−r r . dr dθ
0 0
∞ π/2
−r 2
=4∫ e r . dr ∫ dθ
0 0

2
=4∫ e−r r . dr. θ ]0π/2
0

2 π
=4∫ e−r r . dr.
0 2

2
=2π ∫ e−r r .dr
0

=2π (12 )
2
1
Γ
2 ()

Γ ( 12 ) =√ π

3. Fungsi Betha ( β ) → β ( p,q )

1
β ( p,q )=∫ x p−1 ( 1−x )q−1 dx …….(7)
0

Dengan menggunakan fungsi betha dinyatakan beberapa persamaan:


 Bentuk simetri

β ( p,q )= β ( q,p )
∞ p−1
y
β ( p,q )=∫ p+q
dy
 0 ( 1+ y )
a
1
β ( p,q )=
a
p+q−1 ∫ y p−1 ( a− y )q−1 dy
 0
π/2
β ( p,q )=2 ∫ sin 2p-1 θ cos2q-1 θ . dθ
 0

Bukti persamaan

a. Untuk persamaan (7) bukti x dengan (1-x)


1
β ( p,q )=∫ (1-x ) p−1 ( 1− (1−x ) )q−1 dx
0
1
β ( p,q )=∫ (1-x ) p−1 x q−1 dx
0

β ( p,q )= β ( q,p )

b. Masukkan nilai x dengan;


y 1
x= →dx=
1+ y ( 1+ y )2
Maka :
1 p−1 q−1
y y 1
β ( p,q )=∫ ( ) ( )
0 1+ y
1−
1+ y (1+ y )
2
dy
1 p-1 q−1
y 1+ y− y 1
( 1-y ) ( 1+ y ) ( 1+ y )
β ( p,q )=∫ p-1
dy 2
0

1 q−1

y p-1 1 1
=∫ p-1 2
dy q −1

0 ( 1-y ) (1+ y ) ( 1+ y )
1 p-1
y
¿∫ p-1+q−1+2
dy
0 ( 1-y )
1
y p-1
¿∫ p+q
dy
0 ( 1-y )

c. Misalnya:
y 1
x= →dx= dy
a a

Maka:
1 p−1 q−1
β ( p,q )=∫ ( ) ( ) 1a dy
0
y
a
1−
y
a
1 p-1 q−1
y a-y 1
=∫
a
0
( a )p-1
a
dy
1
y p-1 ( a-y )q−1
¿∫ dy
0 a p-1+q-1+1
1 q−1
y p-1 ( a-y )
¿∫ p+q−1 dy
0 a
a
1
¿ p +q−1 ∫ y p-1 ( a-y )q−1 dy
a 0
d. Substitusikan
x=sin2 θ,
( 1−x )=cos 2 θ
dx=2.sinθ.cosθ.dθ
Maka
1
2 p−1 q−1
β ( p,q )=∫ ( sin θ ) ( cos2 θ ) 2 sin θ cos θ dθ
0
1
β ( p,q )=2∫ sin 2p-2 θcos2q-2 θ sin θ cos θ dθ
0
1
=2∫ sin2p-1 θcos2q-1 θ sin θ cos θ dθ
0
θ=0→θ=π/2
π/2
=2 ∫ sin2p-1 θcos2q-1 θ sin θ cos θ dθ
0

4. Hubungan Antara Fungsi Gamma dan Betha

Γ ( p) Γ (q)
β ( p,q )=
Γ ( p +q ) ………(8)
Dibuktikan dengan persamaan gamma

Γ ( p )=∫ u p−1 e−u du
0

Γ ( q ) =∫ v q−1 e−v dv
0
∞ ∞
Γ ( p ) Γ ( q )=∫∫ u p-1 v q−1 e−u e−v dudv
0 0
Misal:
2 2
u=x v=y
du=2xdx dv=2ydy
∞ ∞
2 2

Γ ( p ) Γ ( q )=∫∫ x 2p-2 y 2q−2 e−x e− y 2xdx2ydy


0 0
∞ ∞
2 2

Γ ( p ) Γ ( q )=4 ∫∫ x 2p-1 y 2q=1 e−( x + y ) dxdy


0 0

x=r .cosθ
y=r .sinθ
∞ ∞
2p-1 −( x 2+ y 2 )
Γ ( p ) Γ ( q )=4 ∫∫ ( r .cosθ ) ye dxdy
0 0

5. Fungsi Eror dan Deret Asimton


Berlaku untuk x jauh dari nilai 1

x
2 2
erf (x )= ∫ e−t dt ………(9)
√π 0 ; Untuk x=<<1

x
2 2
erfc(x )=
√π
∫ e−t dt=1−erf (x )
0 Fungsi error komplementer

x 2 −t
(√2 ) √
2

erfc = ∫ e dx
π x
erf (∞) = 1
∞∞
erf (x) = -erf (-x)

prmbuktian dari erf (∞) = 1


2 ∞ −t 2
erf( x)= ∫e dt miss : persamaan fungsi gamma
√π 0 ∞

2 ∞ −x 1 −1 Γ( p)=∫ x p−1 e− x
= ∫e t dt 0
√π 0 2
jadi :
1 ∞ − x −1
= ∫ e t dx x=t 2
√π 0 dx=2tdt
1
∞ − 1
1
e− x x dx 2 dt= t−1 dx
=
√π
∫ 2
0
∞ 1 ∞
1 −
= ∫e −x
x dx ⇒ Γ( p)=∫ x p−1 e−x dx
2
√π 0 0
1
→ p−1=−
2
1
→ p=
2
1 1
=
√π
Γ ()
2
1
= (π )
√π
=1
Fungsi disribusi gaus
x t2
1 2
p(a , x )= ∫e dt
√ 2π a
Hubungan fungsi distribusi gaus dengan fungsi error
2
xt
1 1 x
()2
p(o,x)= ∫e dt= erf
√2π o 2 √2π
2
xt
1 11 x
p(−∞,x)= ∫ dt= + erf ( )
2
e
√ 2 2 √2π
2π −∞
jadi
e 1 1.3 1.3 . 5
2
3 5 -x
2 xx
( ) (
¿e rf (x)= x− + x⟨⟨1¿¿¿erfc(x)=1-erf(x) jika x ⟩⟩ 1 ¿ = 1− 2 + 2 2 − 2 3 +.. .
√2π 3! 5! x √π 2x (2x ) (2 x ) )
6. Formula Stirling
Γ( p) )
Pendekatan sebuah fungsi faktorial (n!) dan fungsi gamma (
n!≈nn .e−n √ 2πn......................................Fungsi faktorial
Γ( p+1)=p p e−p √2πp ...........................Fungsi Gamma

Tugas Fungsi Gamma


1. Γ (5,6) = Γ (4,6 + 1) = 4,6 Γ (4,6)
= (4,6)x(3,6)x(2,6)x(1,6) Γ (1,6)
= 68,8896 x 0,89352
= 61,554

2. Γ(8,1) = Γ (7,1 + 1) = 7,1 Γ (7,1)


= (7,1)x(6,1)x(5,1)x(4,1)x(3,1)x(2,1)x(1,1) Γ (1,1)
= 6.485,08825 x 0,95135
= 6.196,58871

3. Γ(7,7) = Γ (6,7 +1) = 6,7 Γ (6,7)


= (6,7)x(5,7)x(4,7)x(3,7)x(2,7)x(1,7) Γ (1,7)
= 3.048,32962 x 0,90864
= 2.769,83423
4. Γ(−2,8)
Γ ( p+1)
Γ( p )=
p

Γ (−2,8+1) Γ (−1,8)
Γ (−2,8)= =
−2,8 −2,8

1 Γ (−1,8+1) Γ (−0,8)
Γ(−1,8 )= =
−2,8 −1,8 −1,8

1 1 Γ (−0,8+1) Γ (0,2)
× Γ(−0,8 )= =
−2,8 −0,8 −0,8 −0,8
1 1 1 Γ(0,2+1) Γ(1,2)
× × Γ(0,2)= =
−2,8 −1,8 −0,8 0,2 0,2
1 1 1 1 1
× × × Γ (1,2)= ×(0 ,91817 )
−2,8 −1,8 −0,8 0,2 −0 ,8064

=−1,1386

Jadi, Γ(−2,8)=−1 ,1386

5. Γ(−4,3)

Γ ( p+1)
Γ( p )=
p
Γ(−4,3+1 ) Γ (−3,3 )
Γ(−4,3 )= =
−4,3 −4,3

1 Γ (−3,3+1) Γ (−2,3 )
Γ (−3,3)= =
−4,3 −3,3 −3,3

1 1 Γ(−2,3+1 ) Γ (−1,3 )
× Γ(−2,3 )= =
−4,3 −3,3 −2,3 −2,3
1 1 1 Γ(−1,3+1) Γ(−0,3)
× × ×Γ(−1,3)= =
−4,3 −3,3 −2,3 −1,3 −1,3
1 1 1 1 Γ(−0,3+1) Γ( 0,7)
× × × Γ(−0,3 )= =
−4,3 −3,3 −2,3 −1,3 −0,3 −0,3
1 1 1 1 1 Γ (0,7+1) Γ(1,7 )
× × × × Γ(0,7 )= =
−4,3 −3,3 −2,3 −1,3 −0,3 0,7 0,7
1 1 1 1 1 1 1
× × × × × Γ(1,7 )= ×(0 ,90864)
−4,3 −3,3 −2,3 −1,3 −0,3 0,7 −0 ,9099

=−0,10198

Jadi, Γ(−4,3 )=−0 ,10198

6. Γ(−4,3)

Γ ( p+1)
Γ( p )=
p

Γ (−3,8+1) Γ (−2,8)
Γ (−3,8)= =
−3,8 −3,8

1 Γ (−2,8+1) Γ(−1,8)
Γ (−2,8 )= =
−3,8 −2,8 −2,8

1 1 Γ (−1,8+1) Γ(−0,8 )
× Γ (−1,8)= =
−3,8 −2,8 −1,8 −1,8
1 1 1 Γ(−0,8+1 ) Γ(0,2 )
× × Γ (−0,8)= =
−3,8 −2,8 −1,8 −0,8 −0,8
1 1 1 1 Γ(0,2+1) Γ (1,2 )
× × × Γ (0,2)= =
−3,8 −2,8 −1,8 −0,8 0,2 0,2
1 1 1 1 1 1
× × × × Γ (1,2= ×(0 ,91817)
−3,8 −2,8 −1,8 −0,8 0,2 3 ,06432
=0,299633

Jadi, Γ(−3,8)=0 , 299633

π 1
Γ( p)Γ(1−p)= Γ ( )=√ π
7. Gunakan formula sin πp untukmenunjukkan 2
Jawab :

Γ (12 ) Γ (1−12 )= πsin π 1


(2 )
1 1 π
Γ ( ) Γ (1− )= →sin 90=1
2 2 sin 90
2
1
( 2)
Γ ( ) =π

1
Γ ( )=√ π
2

8. Γ( p+1)=∫ x p e−x dx
0
πz
untuk ( z!)(z!)=
sin πz
dimana, Γ( z+1)=zΓz
Γ( p+1 )= p !
Γ( z+1)=z!
Γ(1−z)=−z !
j adi, Hitunglah integral berikutsebagai fungsi Gamma ( ):
(z!)(-z!)=Γ( z+1). Γ (1-z) Γ
= z Γ( z). Γ (1-z ) ∞

=z [ Γ ( z).Γ (1-z) ] ∫ √3 2x e−2 x dx


a. 0
π π
=z , karena Γ( p ). Γ (1-p)=
sin πz sin πp

Misalkan:
2x=y
1
x= y
2
1
dx= dy
2

3 1 1 1
0 2 √
=∫ 2 y e− y dy
2
1
3
=p−1
1

3 −y 1 p= +1
¿∫ y e dy 3
0 2 4
∞ 1 p=
1 3
¿ ∫ y 3 e− y dy
20

1 4
= Γ
2 3 ()
1
= Γ ( 1 ,33 )
2
1
= ( 0 ,89747 )
2
=0 , 448735

∞ 1 1
− y
3 3
∫8 y e dy
b. 0

Misalkan :
1
u= y
3
y=3u
dy=3 du
Sehingga:
∞ 1 1
− y 1
3 3 =p−1
∫8 y e dy 3
0
1
∞ 1 p= +1
¿ 8 ∫ ( 3 u ) e 3 dy 3 −u 3
0 4
p=
∞ 1 3
3 3 −u
¿ 8 √ 3×3 ∫ u e du
0
∞ 1
3 3 −u
¿ 24 √3∫ u e du
0

=24 3√3 Γ ( 43 )
3
¿24 √ 3Γ (1,3 )
¿34, 613 ( 0,89747 )
¿31,06501
∞ 1
− x
2 2
∫x e dx
c. 0

Misalkan:
1
u= x
2
x=2 u
dx=2 du
Sehingga:
∞ 1
− x
2 2
∫x e dx
0

¿ ∫ ( 2u )2 e−u du
0

¿ ∫ 4 u2 e−2 2du
0

¿8 ∫ u2 e−u du
0

2=p−1 Γ ( 2+1 )=2×1


p=2+1 Γ ( 3 )=2
p=3
=8 √ 3
=8×2
=16

∫ √4 xe−√ x
d. 0


∫ √u ue−√u dx
0
∞ 1 1
4 −x2
∫x e dx
0

Misalkan:

1
2
u=x atau
x=u2
dx=2 udu

u
=∫ √ u2 e−u 2 udu
0
∞ 2
4 −4
¿2∫ u e udu
0
∞ 2
+1
4 −u
¿2∫ u e du
0
∞ 6
4 −u
¿2∫ u e du
0

6
= p−1
4
6
p= +1
4
10
p=
4
1 1−3
−1=
3 3
1 −2
−1=
3 3
2 −2+3 5
+1= = =2,5
3 3 2

Γ ( 1,5+1 )=1 ,55+ ( 1,5 )


=2 Γ (104 ) Γ ( 1,5+1 )=1,5 ( 0,88623 )
=2 Γ ( 2,5 ) Γ ( 1,5+1 )=1 ,329343

=2 ( 1,329343 )
=2,65869

3
∫ e−x
e. 0

Misalkan:
u=x 3
1
3
x=u
2
1
dx= u3 du
3
∞ 2 2
−u 1
=
=∫ e 3
u du =p−1
3 3
0
2 2
1 −
∞ p= +1
¿ ∫ u 3 e−u du 3
30 1
p=
3

1 1
= Γ
3 3 ()
1 Γ ( 0,3+1 )
= Γ ( 0,3 )
3 0,3
1 1,3
=
3 0,3
1
= ( 2, 99157 )
3
=0, 99718889

2
∫ x2 e−4 x dx
f. 0

Misalkan:
1
4 x2= y 1 −
dx= y 2 dy
1 4
x 2= y
4
1
x= y
1
√4
x= √ y
2
1
1
x= y 2
2

∞ 1 2 1 1
=∫
0
( )
1 2 − y 1 −2
2
y e
4
y dy 2
= p−1
1
1 p= +1
1∞ 1 − 2
¿ ∫ ye− y y 2 dy 3
4 0 4 p=
1 2
1 ∞ 2 −y
¿ ∫ y e dy
16 0

1 3
=
16 2
Γ ()
1
= Γ ( 1,5 )
16
1
= ( 0 ,88623 )
16
=0 , 0553

2
∫ 2−4 x ln2
g. 0

Misalkan:

2=eln 2
2
( ln 2 )−4 x ln2
2=e
2
−4 x ln 2 ln 2
2=e
Misalkan:

∫ e−u dx
0

u=−4 x 2 ln 2 ln 2 −
1
2
u 1u
x= dx= du
4 ln 2 ln2 2 2 ln
u
x 2=

4 ln 2 ln 2
1
2
u
x 2=
2 √ ( ln 2 )2
1
=
2
u
x=
2 ln 2


1 1
∞ 2 = p−1
−u u 2
=∫ e du
0 4 ln 1
p= +1
1
∞ − 1 2
¿ ∫ u 2 e−u du 1
4 ln 2 0 p=
2
1 1
¿ Γ
4 ln 2 2 ()
¿
√π
4 ln 2
1 ,77
¿
2 ,77
¿0 ,658

∫ 3 ln ( 1x ) dx

h. 0


∫ 3 ln 1x dx=√3 −ln xdx

0
∞ 1
3
¿ ∫ ln x dx
0

Misalkan:

y=ln x
x=e− y
dx=−e−y
∞ 1
=∫− y −e− y dy 3

0
∞ 1
3 −y
¿∫ − y e dy
0

1
=p−1
3
1
p= +1
3
4
p=
3

Γ ( 43 )=Γ (1 , 33)=0 ,89747


i.

1

∫ 2 ln 2x dx
0

Misalkan:
1
y=ln
2x
1
y= x−1
2
1
dy= x−2 dx
2
1
dy=− −2 dx
2x
2 dy
dx= −2 =2 x−2 dy
x
∞ 1

∫ ( ln (− y ) ) ( 2 x 2 dy )
2

0
1
−y 2
( e ) 2 x 2 dy
1
− y
2 2
2e x dy
1
∫ √
Misalkan:
ln
2x
dx=∫ √ ln (−2 x ) dx

− y=ln2 x
x=e 2 y
dx=−e−2 y

=∫ √− y dx
0
∞ 1
¿∫ xy xe −2 y dy2

0
∞ 1
2 −2 y
¿∫ y e dy
0
Misalkan:
y=2 y
1
y= y
2
1
dy= dx
2
∞ 1
2 2y
=∫ y e dy
0
∞ 1
1 2 −x 1
¿∫
0
( )
2
x e
2
dx
1
1 ∞1
¿ ∫ x 2 e− x dx
2 0 √2
∞ 1
1
¿ ∫ x 2 e−x dx
2 √2 0
1
= p−1 1 3
2
1
p= +1
= Γ
2 √2 2 ()
2 1
= Γ ( 1,5 )
3 2 √2
p=
2 =0,310
Hitunglah integral berikut sebagai fungsi beta.

∫ x 2(1−x )3 dx
a) 0

Jawab

Persamaanumumdarifungsi gamma

1
β ( p, q )=∫ x p−1(1−x )q−1 dx
0

Jadi, darisoal, nilaidaripdanq


p–1=2
p=2+1
p=3

q–1=3
q=3+1
q=4
sehingga :

Γ(3)Γ(4)
β(3,4)=
Γ(3+4) ¿β(3,4)=1 ¿β(3,4)=0.016 ¿
6! ¿ 60
β(3,4)=2! 3!¿
¿
2 5 1
2 2
∫x (2−x ) dx
b) 1

Jawab
Padasoaldiatasmemenuhipersamaan :
a
1
β ( p , q )=
a p+q−1 ∫ x p−1( a−x)q−1 dx
0
Jadiuntuknilaipdanq :
5
p−1=
2
5
p= −1
2
7
p=
2
1
q−1=
2
1
p= −1
2
3
p=
2
Sehingga :
a 5 1
7 3 1
2 2 ( )
β , = 7 3 ∫ x 2 (2−x )2 dx
+ −1 0
22 2
7 1
7 3 1
Γ Γ
2 2 ()()
(
β , = 4⋅
2 2 2 Γ (5 ) )
7 3 1 Γ (3,5 ) Γ ( 1,5 )
(
β , = 4⋅
2 2 2 Γ (5 ) )
7 3 1 [ (2,5 )(1,5) Γ (1,5) ] Γ (1,5 )
(
β , = ⋅ )
2 2 16 (3 )(2) Γ(2)
7 3 1 2 , 94
(
β , = ⋅
2 2 16 6 )
7 3 2 , 94
β , =(
2 2 96 )
7 3
(
β , =0 , 030
2 2 )
π
2

∫ cos5 x sin 2 xdx


c) 0

Jawab
a
β( p, q)=2∫ sinθ 2 p−1 cosθ2 q−1 dθ
0
π
2

∫ cos5 xsin 2 xdx


0
2 p−1=2
2 p=3
3
p= =1.5
2
2q−1=5
2q=6
6
q= =3
2
1 Γ(3)Γ(1.5)
β(1. 5,3)=
2 Γ(4 .5)
1 (2)Γ(2)
β(1. 5,3)= =0.0430
2 (3.5)(2.5)(1.5) Γ(1.5)
a
β( p,q)=2∫ sinθ 2 p−1 cosθ2 q−1 dθ
0
π
2

∫ cos5 xsin 2 xdx


0
2 p−1=2
2 p=3
3
p= =1 .5
2
2q−1=5
2q=6
6
q= =3
2
1 Γ(3)Γ(1.5) 1 (2) Γ(2)
β(1.5,3 )= = =0.0430
2 Γ(4 .5) 2 (3.5)(2.5)(1.5) Γ(1.5)
a
β ( p , q )=∫ cos3 4 xdx
d) 0

Jawab
a
β ( p , q )=∫ cos3 4 xdx
0
Misal : 4x= y
x=1/4
dx=1/4 dy
a
1
β ( p , q )=∫ cos3 ydx
0 4
a
1
β ( p , q )= ∫ cos 3 ydx
4 0 Γ (1 2) Γ (2 )
2 p−1=0
β (12 , 2)= 14 . 12 . Γ (3. 5 )
2 p=1 1 1 π
β ( , 2)= .
1 2 8 (2. 5)(1 .5 )Γ (1. 5 )
p=
2 1
β ( , 2)=
π
2 q−1=3 2 26 .58
2 q=4 1
β ( , 2)=0. 1181
q=2 2
p−1=2 a
p=3 β ( p , q )=∫ 2 sin5 xdx
q−1=4 e) 0
q=5 Jawab
3
a
β ( p,q)=∫ x 2 (3−x)4 dx β ( p ,q )=∫ 2 sin5 xdx
0 0
1 Γ (3) Γ(5) a
β (3,5)= 3+5−1 ⋅
3 Γ (8) β ( p ,q )=2∫ sin5 xdx
0
1 Γ (3) Γ(5)
β (3,5)= 3+5−1 ⋅ 2 p−1=5
3 Γ (8) p=3
1 2 !4! 2 p−1=0
β (3,5)= ⋅
2187 7 ! 1
p=
2

1 2
Γ(3 )Γ (12 )
( )
β 3, = .
2 2 7
2
Γ ()
1 (2 )Γ(2 )Γ ( √ π )
( )
β 3, =
2 (2,5 )(1,5 ) Γ (1,5 )
=0 . 6018 √ π

∫ x 2(3−x)4 dx
f) 0

Jawab
a=3

∫ x 8(1−x)4 dx
g) 0

Jawab
1
∫ x 8(1−x)4 dx
0
p−1=8
p=9
q−1=4
q=5
Γ( 9) Γ(5)
β(9,5 )=
Γ(14)
8! 4!
β(9,5 )=
13!
β(9,5 )=0.0435

∫ x 4 (1−√ x )5 dx
h) 0

Jawab
1

∫ x 4 (1−√ x )5 dx
0
Untuknilaipdanq
mis:
√ x= y
1
2
x= y
1
1 −
dx= y 2 dy
2
1 1 4 1
β ( p , q )=∫ y ( ) (1− y ) 2 y
2 51

2
dy
0
1 3
1 ( )
β ( p , q )= ∫ y 2 (1− y)5 dy
20
3
p−1=
2
5
p=
2
q−1=5
q=6
mis :
√ x= y
5
1 2)
( Γ Γ(6 )
=
2 17
Γ( )
2
β ( p , q )=19899
1 1

3 3
∫ (1−x ) dx
i) 0

Jawab
1 1

3 3
∫ (1−x ) dx
0
mis:
x 3= y
1
3
x= y
2
1 −
dx= y 3 dy
3
1 1 2
31
− −
3
β ( p ,q)=∫ (1− y) y dy
0 3
1 2 1
1 − −
β ( p ,q)= ∫ y 3 (1− y ) 3 dy
30
2
p−1=−
3
1
p=
3
1
q−1=−
3
2
q=
3
1 2
1 2 1 3 3
Γ Γ ()()
( )
β , =
3 3 3 Γ (1)
1 2
( )
β , =1 . 3443
3 3
π
2

∫ √ cot φ dφ
j) 0

π
2
cosφ
=∫
π
0 √ sin φ

2 1 1

2 2
¿∫ ( cos φ ) ( sin φ ) dφ
0

1 3 1
= β ,
2 4 4 ( )
3 1
=
Γ Γ
1 4 4 ()()
2 Γ (1)
1
= Γ ( 0, 75 ) Γ ( 0 ,25 )
2

Γ ( 1 ,75 ) 0 , 91906
Γ ( 0 , 75 )= = =1 ,22541
0 , 75 0 , 75
Γ ( 1 , 25 ) 0 , 90640
Γ ( 0 , 25 )= = =3 , 6256
0 , 25 0 , 25
1
= ( 1,22541 ) ( 3,6256 )
2
=2,22142
7

∫ √4 ( x−3 ) ( 7−x ) dx
k) 0

7 1 1
4 4
∫ ( x−3 ) ( 7−x ) dx
0

Misalkan:

x=4 y+3
dx=4dy
7 1 1
4 4
=∫ ( 4 y +3−3 ) ( 7−4 y−3 ) 4 dy
0
7 1 1
4 4
¿ 4 ∫ 4 y ( 4−4 y ) dy
0
5 5
¿8 β − , (
4 4 )
5 5
¿
( )()
Γ− Γ
4 4
5 5
( )
Γ− +
4 4
5 5
¿
( )()
Γ− Γ
4 4
Γ ( 0)

Γ ( 1 ,75 ) 0, 91906
Γ (−1 ,25 )= = =3 , 92132
(−1 ,25 )(−0 ,25 ) ( 0 , 75 ) 0,234375
Γ (−1 ,25 )=0, 90640
( 3 , 92132 )( 0 , 90640 )
=8
Γ ( 0)
7

∫ x 3 ( 1−x )2 dx
l) 0

3= p−1
p=4
2=q−1
q=3
Γ ( 4 ) Γ ( 3 ) ( 3 ! )( 2 ! )
β ( 4,3 )= =
Γ (7) 6!
2
β ( 4,3 )= =0 , 016
120
Selesaikan fungsi error berikut:

erf ( x )=1−erfc( x)
2
e− x 1
erfc (x )≈ (1− 2 +.. .)
x √π 2x
−( 50)2
e 1
erfc (50 )≈ (1− 2
+. .. )
50 √ π 2(50 )
e−2500 1
erfc (50 )≈ (1− +.. .)
50 √ π 5000
e−2500
erfc (50 )≈ (1−0 ,0002 )
50 √ π
−2500
erfc (50 )≈e ( 0,9998 )
50 √ π
0
erfc (50 )≈ (0 , 9998)
50. 1 ,77
erfc (50 )≈0
maka
erf ( x )=1−erfc( x)
erf (50 )=1−0
erf (50 )=1

10!
n!≈nn .e−n √ 2πn
10!≈1010 .e−10 √ 2.3,14.10
10!≈1.000.000.000×0,0000453 √ 62,8
10!≈1.000.000.000×0,0000453×7,92
10!≈358.776
erf ( 0,03)
erf ( x )=1−erfc( x)
3
2 x
erfc (x )≈ ( x− +...)
√ π 3!
2 (0,03)3
erfc (0 ,03 )≈ ( 0,03−( +...)
1,77 6
2 2,7×10−5
erfc (0 ,03 )≈ ( 0,03−( +...)
1,77 6
2 −6
erfc (0 ,03 )≈ ( 0,03−4,5×10 +...)
1,77
2
erfc (0 ,03 )≈ ( 0,0299955 )
1,77
0,059991
erfc (0 ,03 )≈
1,77
erfc (0 ,03 )≈0,033

maka
erf ( 0,03)=1−erfc(0 ,03)
erf ( 0,03)=1−0,033
erf ( 0,03)=0 ,967
Solusi Persamaan Diferensial

y ( x )= ∑ an x n ⇒ P ersamaan umum diferensial
n=0
0 1 2 3 4 N
y ( x )=a0 x + a1 x +a2 x + a3 x +a 4 x +. ..+a N x

Turunan kedua dari y(x) adalah y’(x) yang dapat dituliskan sebagai berikut :

y ' ( x)= ∑ nan x n−1 ⇒ Turunan Kedua persamaan difrensial
n=0
y ' ( x)=0 a0 x 0−1 +1a 1 x 1−1 +2 a2 x 2−1 +3 a 3 x3−1 +. ..+nan x n−1
Turunan dari y’(x)adalah y’’(x)
y ' ( x)=a1 +2 a2 x 1 +3 a 3 x 2 +.. .+na n xn−1

y ''( x )= ∑ (n−1 )na n x n−2 ⇒ Turunan ketiga persamaan difrensial
n=0
y ''( x )=(0−1)(0 )a0 x 0−2 +(1−1 )(1)a1 x 1−2 +(2−1 )(2 )a2 x 2−2 +(3−1 )(3 )a3 x 3−2 +.. .+(n−1)nan x n−2
y ''( x )=1. 2 a2 +2. 3 a3 x+.. .+( n−1)na n x n−2

yang dapat dituliskan sebagai berikut :

Contoh soal 1

ax 2 +bx +c=−2 x 2 +10 x−35

Jadi,

ax 2 =−2x 2
a =2
bx=10 x Contoh soal 2
b = 10
c =−35 0 y=21 x 2 2
y ( x )=a0 x + a1 x +a2 x + a3 x 3 +a 4 x 4 +. ..+a N x N
contoh soal 3
y ( x )=0+ 0+a 2 x 2 + 0+0+. .. . ..
2 x 2 =a2 x 2 y '=2
a 2 =2 y ' ( x )=a1 +2 a2 x +0+3 a 3 x 2 +4 a4 x3 +.. . .+Na N x N−1
a1 =2
kembali kepersamaan 1
y ( x )=a0 x 0 +a1 x1 +a2 x 2 +a3 x 3 +a 4 x 4 +. ..+a N x N
y ( x )=0+2 x +0+0 . .. .
y ( x )=2 x
Contoh soal 4

y '=4
y ' ( x )=a1 +2 a2 x +0+3 a 3 x 2 +4 a4 x3 +.. . .+Na N x N−1
a1 =4
kembali kepersamaan 1
y ( x )=a0 x 0 +a1 x1 +a2 x 2 +a3 x 3 +a 4 x 4 +. ..+a N x N
y ( x )=0+4 x +0+0. .. .
y ( x )=4 x

Contoh soal 5

y ''=2 x
y ''( x )=1. 2 a2 + 2. 3 a3 x +.. .+( n−1)na n x n−2
2. 3 a3 x =2 x
1
a3 =
3
kembali kepersamaan 2
y ' ( x )=a1 +2 a2 x 1 +3 a 3 x 2 +.. .+na n xn−1
1
y ' ( x )=0+ 0+3 . x 2 +0 .. ..
3
2 2
3 a3 x =x
1
a3 =
3
kembali kepersamaan 3
y ( x )=a0 x 0 +a1 x1 +a2 x 2 + a3 x 3 +a 4 x 4 +. ..+a N x N
1
y ( x )=0+0+0+ x 3 +0+.. . .
3
1 Contoh soal 5
y ( x )= x 3
3
Selesaikan solusi PDB berikut.
a. Y = cos x
b. Y = sin x
c. Y = 3x2y
Jawab
Catatan!

x3 x5 x7 x9
sin x=x− + − + −.. . .
3! 5! 7! 9!
2 4 6 8
x x x x
cos x=1− + − + −. .. .
2! 4 ! 6! 8 !
x2 x 3 x 4 x 5 x 6
e x =1+ x+ + + + + +. . ..
2! 3 ! 4 ! 5 ! 6 !

a. Y = cos x
x 2 x 4 x6 x 8
y ( x )= y ( x )=a0 x 0 +a1 x 1 +a 2 x 2 +a3 x 3 + a4 x 4 +. . .+ a N x N =1− + − +
2! 4 ! 6 ! 8 !
¿ a0 =1
¿ a1 =0
2
2 x 1
¿ a2 x =− ⇒ a2 =−
2! 2
¿ a3 =0
4 x4 1
¿ a4 x = ⇒a 4 =
4! 4!
5
¿ a5 x =0
6 x6 1
¿ a6 x =− ⇒ a 6=−
6! 6!
sehingga nilai diatas disubtitusi kepersamaan
1 1 1 x2 x 4 x6 x8
y ( x )=1+0+− x 2 +0+ x 4 + 0 .− x 6 =1− + − +
2! 4! 6! 2! 4! 6! 8!
1 1 1
y ( x )=1− x 2 + x 4 − x 6
2! 4! 6!
b. Y = sin x

x 3 x5 x 7 x 9 x 8
yy ( x )=a0 x 0 + a1 x1 +a2 x 2 + a3 x 3 +a 4 x 4 +. ..+a N x N =x− + − +
3 ! 5! 7 ! 9 ! 8 !
¿ a0 =0
¿ a1 x=x ⇒ a1 =1
2
¿ a2 x =0
3 x3 1
¿ a3 x =− ⇒ a3 =−
3! 3!
4
¿ a 4 x =0
x5 1
¿ a5 x 5 = ⇒ a5 =
5! 5!
6
¿ a6 x =0
7
7 x 1
¿ a7 x =− ⇒a 7 =−
7! 7!
sehingga nilai diatas disubtitusi kepersamaan
1 1 1 x 2 x 4 x 6 x8
y ( x )=0+ 1+ 0− x 3 + 0+ x 5 +0− x 7 =1− + − +
3! 5! 7! 2 ! 4 ! 6 ! 8!
1 3 1 5 1 7
y ( x )=1− x + x − x +.. . ..
3! 5! 7!

c. y’ = 3x2y
y ( x )=a1 +2 a2 x +0+3 a 3 x2 +4 a4 x3 +5 a5 x 4 =3 x 2 (a 0 x 0 +a 1 x1 + a2 x 2 + a3 x 3 +a 4 x 4 +a5 x 5 )
y ( x )=a1 +2 a2 x +0+3 a 3 x2 +4 a4 x3 +5 a5 x 4 =3 a 0 x 2 +3 a1 x 3 +3 a 2 x 4 +3 a3 x 5 +3 a 4 x 6 +3 a 5 x7
¿ a1 =0
¿ a2 =0
¿ 3 a3 x 2 =3 a0 x 2 ⇒ a3 =a0
3 3
¿ 4 a4 x =3 a1 x ⇒a 4 =0 ( karena a1=0)
¿ 5 a5 x 4 =3 a 2 x 4 ⇒ a5 =0 ( karena a2 =0 )
1
¿ 6 a6 x 5 =3 a3 x 5 ⇒ a6 = a3
2
¿ 7 a7 x 6 =3 a5 x 7 ⇒ a7 =0 ( karena a5 =0 )
1
y ( x )=a0 + a3 x 3 + a3 x 6
2

Persamaan Differensial Legendre

Bentuk PDB legendre

2
(1− x ) y ''−2 xy ' + l (l +1 )=0
2 3 n
y ( x )= a +a x + a x + a x +. . .+ a x
0 1 2 3 n

a + 2 a x +3 a x + 4 a x +. ..+n a x
2 3 ( n−1)
y ' ( x )= 1 2 3 4 n

2 ( n−2)
y ''( x )=1. 2 a +2 .3 a x +3 . 4 a x +. . .+( n−1) n a x
2 3 4 n

Disubtitusi dalam bentuk PDB legendre

2
a a a 4.5 x 5 ax
(n−2)
(1−x ) 2 2 6 3 3.4 4 (n−1 ) n n

2x a 2a a a ax
( n−1 )
1 2 3 3 4 4 n n

l(l+1 )

Dapat disimpulkan Persamaan Differensial Biasa Legendre adalah


ll+1) 2 l(l+1)( l−2 )(l+3 ) 4
y ( x )=a0 1−[
2!
x +
4!
x −. .. + ]
(l+1)(l−2 ) 3 l(l+1 )(l−2)( l+3 )(l−4 ) 5
[
a1 x −
3!
x +
5!
x −.. . ]

Contoh soal 1

Menggunakan persamaan Legendre


(l −1 ) ( l−2) 3 ( l−1)(l +2)(l −3)( l +4 ) 5
p5 =a1 x− ( 3!
x +
5!
x −. .. )
(5−1 ) (5−2 ) (5−1)(5+2 )(5−3 )(5+4 )
(
y=a1 x−
3!
+
5!
−.. . )
4 . 7 4 . 7. 2 . 9
(
1=a 1 1−
6
+
120
−. .. )
120−560+504
1=a 1( 120 )
64
1=a 1( )
120
64
a1 =
120
15
a1 =
8
15 28 504 5
p5 =
8 (
x− x 3 +
6 120
x )
1
p5 = ( 15 x−70 x3 +63 x 5 )
8
1
p5 = ( 63 x 5−70 x 3 +15 x )
8
Contoh soal 2

Menggunakan persamaan Legendre


l (l−1 ) 2 (l+ 1)(l−2 )(l+3 ) 4 (l+1)(l−2)(l +3)(l−4 )(l+ 5) 6
(
p6 =a0 1−
2!
x +
4!
x −
6! )
x ...
6(6−1) (6+1)(6−2)(6+3) (6+1)(6−2)(6+3)(6−4)(6+5)
(
y=a0 1−
2!
+
4!

6!
... )
42 1512 33264
(
1=a 0 1− +
2 24

720
... )
720−1512+45360−33264
1=a 0 (
720 )
2304
( )
1=a 0 −
720
94
1=a 0 ( )
50
30
a0=−
96
5
a0=−
16
1
p6= ( 231 x5−315 x 4 +105 x2 −5 )
16

Persamaan Differensial Biasa Rodrigues

Bentuk PDB Rodrigues :


1 dl 2
pl ( x )= l 2
(x −1)l
2 l ! dx
Misalnya p=0

1 dl
p0 ( x )= 0 2
( x2 −1)0
2 0 ! dx
1
p0 ( x )= (1)
1
p0 ( x )=1

Contoh soal

5
1 d ( 2 )5
p5 = x −1
2 5 ! dx 5
5

1 d5 10
= 5 5
( x −5 x 8+10 x 6−10 x 4+5 x 2−1 )
2 5 ! dx
1 d4 (
¿ 10 x 9−40 x7 +60 x 5−40 x3 +10 x )
32. 120 dx 4
1 d3
¿ ( 90 x 8−28 x 6+300 x 4 −120 x 2 +10 )
3840 d 3
2
1 d (
¿ 2
720 x 7 −1680 x 5 +1200 x 3−240 x )
3840 dx
1 d
¿ ( 5040 x 6−8400 x 4 +3600 x 2−240 )
3840 dx
1
¿ ( 30240 x 5−31600 x 3+7200 )
3840
1
¿ ( 63 x 5−70 x 3 +15 x )
8

untuk p 3 ( x )
1
p3 ( x )= ( 3 x 2 −1 )
2
1 d3
p3 ( x ) = 3 . 3 ( x 2 −1 )
2 . 3 ! dx
1 d3 6
= . 3 ( x −3 x 4 +3 x 2−1 )
8 . 6 dx
1 d2
¿ . 2 ( 6 x 2−12 x 2 +6 x )
48 dx
1 d
¿ . ( 30 x 4 −36 x2 +6 )
48 dx
1
¿ ( 120 x 3 −72 x ) :4
48

1
p3 ( x )= ( 5 x 3−3 x )
2

untuk p 4 ( x )
4
1 d ( 2 )4
p4 ( x )= 4 x −1
2 . 4 ! dx 4
4
1 d
. 4 ( x 8 −4 x 6 +6 x 4 −4 x 2 +1 )
= 16 .24 ! dx
3
1 d ( 7
. 8 x −24 x 5 +24 x3 −8 x )
= 16 .24 ! dx 3

1 d2
. 2 ( 56 x 6 −120 x 4 +72 x 2 −8 x )
= 16 .24 ! dx

1 d
. ( 336 x5 −480 x 3 +144 x ) : 4
= 384 dx
1
( 35 x 4 −30 x 2 +3 )
= 8

Aturan Lebniz

dn u dn n d dn−1 n(n−1) d2 dn−2 n(n−1)(n−2) d3 dn−3


n
( u⋅v )= ⋅ n ( v ) + ⋅ ( u)⋅ n−1 ( v )+ ⋅ 2 ( u )⋅ n−2 ( v )+ ⋅¿¿ 3
( u )⋅ n−3 ( v )+ ¿⋅¿⋅
dx 0! dx 1! dx dx 2! dx dx 3! dx dx
Contoh soal 1
6
d 2
6
( x cos x )
dx jawab

u = x2 v = cos x
u’ = 2x v’ = - sin x
u’’ = 2 v’’ = - cos x
u’’’ = 0 v’’’= sin x
v’’’’ = cos x
Dan mengikuti pola selanjutnya
6
d 2 x2 d 6 6 d d5 6(6−1) d 2 2 d 4
6
( x cos x = ¿ 6 cos x + ⋅ 2 x ⋅ 5 cos x +
) ( ) ( ) ( ) ⋅ 2 ( x ) ¿ 4 ( cos x )
dx 0 ! dx 1 ! dx dx 2! dx dx
6
d
6
( x 2 cos x ) =x2 (−cos x ) +6⋅( 2 x )⋅(−sin x ) + ( 15 )⋅( 2 )⋅( 0 )
dx
2
=−x cos x−12 x sin x
Contoh soal 2

d 10 ( x ) x d 10 ( x ) 10 d d 9 ( x ) 10 (9) d 2 d8 ( x)
xe = ⋅ 10 e + ⋅ ( x )⋅ 9 e + ⋅ 2 ( x )⋅ 8 e
dx 10 0 ! dx 1 ! dx dx 2! dx dx
10
d ( x)
10
xe =xe x + ( 10 )⋅( 1 )⋅( e x ) + ( 45 ) ( 0 )
dx
=xe x +10 e x
=e x ( x +10)

Tugas 1

6
d 2
6
( x sin x )
dx
Jawaban

u = x2 v = sin x
u’ = 2x v’ = cos x
u’’ = 2 v’’ = -sin x
u’’’ = 0 v’’’= -cos x
v’’’’ = sin x
Dan mengikuti pola selanjutnya

25
d
25
( xcos x )
dx

Tugas 2
25
d
25
( xcos x )
dx
Jawaban

u=x v = cos x
u’ = 1 v’ = - sin x
u’’ = 0 v’’ = - cos x
u’’’ = 0 v’’’= sin x
v’’’’ = cos x
Dan mengikuti pola selanjutnya

25 25 24 23
d ( x d 25 d d 25 ( 24 ) d 2 d
x cos x )= ⋅ 25 ( cos x ) + ⋅ ( x )⋅ 24 ( cos x ) + ⋅ 2 ( x )⋅ 23 ( cos x )
dx 25 0 ! dx 1! dx dx 2! dx dx
25
d (
x cos x )=( x )⋅(−sin x ) + ( 25 )⋅( 1 ) ( cos x )+0
dx 25
=−x sin x +25 cos x
Persamaan Differensial Biasa Bessel

Bentuk umum PDB Bessel

x 2 y''+xy '+(x 2 − p2 ) y=0 .. ... .. ..(1 )

Dengan p≥0
Sebagai PDB Bessel orde untuk menyelesaikan PDB Bessel diatas maka digunakan suatu metode
disebut metode frobenius.


y= ∑ an x n+s ........................................(2a)
n=0


y'= ∑ (n+s)an x n+s−1 ........................(2b)
n=0

y ''= ∑ (n+s)(n+s−1)a n x n+s−2 .......(2c )
n=0 Sehingga jika di subsitusikan ke dalam (pers 1)
diatas diperoleh bentuk:

∞ ∞
=x 2 ∑ (n+s)(n+s−1)an x n+s−2 +x ∑ (n+s)an x n+s−1 +
n=0 n=0

( x 2− p2 . ) ∑ (n+s)(n+s−1 )an x n+s−2
n=0
∞ ∞ ∞ ∞
¿ x ∑ (n+s)(n+s−1)an x n+s +x ∑ (n+s)a n x n+s +x 2 ∑ an x n+s+2 + p ∑ a n x n+s
n=0 n=0 n=0 n=0

Catatan : suku ke-3 itu n diganti dengan n-2 sehingga semua suku pangkatnya n+s. pada suku ke-3
yaitu :
sehingga
∞ ∞
=x 2 ∑ (n+s−1)(n+s)an x n+s−2 +x ∑ (n+s)an x n+s−1 +
n=0 n=0

2 2 n+s−2
( x − p . ) ∑ (n+s)(n+s−1 )an x
n=0
∞ ∞ ∞ ∞
n+s n+s 2 n+s
¿ x ∑ (n+s−1 )( n+s)an x +x ∑ (n+s)a n x +x ∑ an−2 x − p ∑ a n x n+s
n=0 n=0 n=0 n=0
∞ ∞ ∞ ∞
¿ x ∑ (n+s−1 )( n+s−1 )a n x + ∑ (n+s)a n x n+s +x
n+s 2
∑ an−2 x n+s− p ∑ a n x n+s
n=0 n=0 n=0 n=0
∞ ∞ ∞
¿ n n+s a n
[ ( ∑ (n+s−1)(n+s)+ ∑ (n+s)− p )+ ∑ a
n=0 n=0
2

n=0
n−2
]
jika :n=1
x 1+s a 1 (s(1+s)+(1+s)− p 2=0
x 1+s a 1 (( s2 +s)+(1+s)− p2 =0
x 1+s a 1 ((1+s2 ) p 2=0
jika :n=0
x s a0 ((s−1 )(s)+( s− p2 )=0
x s a0 (s 2−s+s− p2 )=0
x s a0 (s 2− p 2 )=0
sehingga
s 2= p2
s=± p
p=±s
2
x n+s (n+ s−1)(n+s )+(n+ s ) p an +an−2=0 . .. . .. .(3 a)
x 1+ s [ 1( n+ s )2− p2 ] an + an−2=0 ……………..(3b)
xs (s 2 −p 2 )=0 ……(3c)
Dari tabel diatas maka:

Pers (3a)

[ ( n+ s )2− p ] a n+a n−2 =0


((n+ s )2 −p 2 )a n=−an−2
−a n−2
an =
( n+s )2 − p2

Dimana s diganti dengan p

−an−2
an =
( n+ s)2 − p2
−a
an = n−2 2
( n+ p) − p2
−a
an = 2 n−2
n +2 np+ p2 − p2
−a
an = 2 n−2
n +2 np

Contoh untuk kelipatan genap


n=2
−a
an = 2 n !−2
n +2 np
−a −a −a
a2 = 2−2 = 0 = 2 0
2(2+2 p ) 4+4 p 2 . 1!(1+ p )
n=4
−a
an = 2 n !−2
n +2 np
−a −a 1 −a
a 4 = 4−2 = 2 )= × 20
4 (4 +2 p ) 4( 4+2 p 4 (4 +2 p ) 2 .1 !(1+ p)
−a0 1
a 4= 2 × 2
2 .2(2+ p ) 2 . 1!(1+p )
−a0
a 4= 4
2 . 2 !(2+ p)(1+ p )
−a
a6 = 6 0
2 .3 !(3+ p )(2+ p)(1+ p )
−a0
a8 = 8
2 . 4 !( 4+ p )(3+ p )(2+ p)(1+ p )

Sehingga rumusnya

−a0
a2 n = n
2 .n !(n+ p)(n+ p )(n+ p )(n+ p).. . .. ..(3+ p )(2+p )(1+ p)

Gunakan hubungan rekursif fungsi gamma


Γ ( n+ 1+ p )=(n+ p ) Γ (n+ p )
Γ ( n+ 1+ p )=(n+ p )(n−1+ p )(n−2+ p ).. .. . .(3+p )(2+ p )(1+ p )
Γ (n+1+ p )
(n+ p)( n−1+ p )( n−2+ p ). .. ..(3+ p )(2+ p)(1+ p )=
Γ (1+ p )
sehingga. . .. ..
(−1 )n a 0
a2n =
Γ (n+1+ p )
22 n n !
(
Γ (1+ p) )
(−1 )n a 0 2p
a2n = ×
Γ (n+1+ p ) 2p
22 n n ! ( Γ (1+ p) )
(−1 )n 2 p a0 Γ (1+ p )
a2n =
22 n+ p n ! ( n+1+ p )

Sehingga penyelesaian PDB BESSEL untuk

p=s

y= ∑ an x n+s
n=0

y= ∑ an x n+ p
n=0

y= ∑ a2 n x2 n+s
n=0

Sehingga di subs ke rumus a2 n ........


∞ (−1)n⋅2 p a 0 Γ (1+ p)
y= ∑ 2n+ p
⋅x2 n+ p
n=0 2 n ! Γ (1+n+p )
∞ (−1) ⋅2 p a Γ (1+ p)
n
x 2n+ p
y= ∑
n=0 n! Γ (1+p )
0
()

2
∞ (−1)n⋅2 p a Γ (1+ p)
x 2n+ p
y= ∑ 0

n=0 Γ (n+1) Γ (1+n+ p ) 2



()

1
y= ∑ p
n=0 2 Γ (1+ p )
n p1
(−1 ) ⋅2 p ⋅Γ (1+ p)

2 ⋅Γ (1+ p) x 2n+ p
J p (x )= ∑
n=0 Γ (n+1) Γ (1+n+ p )
()

2

(−1 )n x 2 n+ p
J p (x )= ∑
n=0 Γ (n+1) Γ (1+n+ p ) 2
()


(−1 )n x 2 n− p
J p (x )= ∑
n=0 Γ (n+1) Γ (1+n+ p ) 2
()

p=1
J 1 =.. .. . .?

1 x 1 1 x 3 1 x 5
J 1 ( x )=∑ ()
n=0 Γ (1 )Γ (2 ) 2
⋅ − ()
⋅ +
Γ (2 )Γ (3 ) 2 Γ (3 )Γ (4 ) 2 ()⋅
p=0
(−1)0 x 2⋅0+0 (−1 )1 x 2⋅1+0 (−1 )2 x 2⋅3+0
J 0 (x )= ()
Γ (1 )Γ (1+ p ) 2
⋅ + ()
Γ (2) Γ (2+0 ) 2
⋅ + ()

Γ (3 )Γ (3+0 ) 2
1 x 0 1 x 2 1 x 4
J 0 (x )= ⋅ −
1 2() () ⋅ + ⋅
(1)(1) 2 2⋅2 2 ()
1 1
J 0 (x )=1⋅ x 2 + x 4 .. . .. .. . ..
4 64
p=2
2 4 6
1 x 1 x 1 x
J 2 ( x )= ()
Γ (1) Γ (3 ) 2
⋅ − ()
⋅ +
Γ (2 )Γ (5 ) 2 Γ (3) Γ (7 ) 2 ()⋅
Untuk ruas kanan 2 suku :

Suku I
( 2x ) J (x )
1
,berarti p=1
2 .0+1 2. 1+1 2.2+1
1 x 1 x 1 x
J 1 ( x )=
Γ (1 )Γ (1+1) 2 () −
Γ (2) Γ(3 ) 2 () + ()
Γ(3 )Γ ( 4 ) 2
−.. .

1 x1 1 x3 1 x5
= 0!1 ! 2
−() +
1 !2! 2 2 !3 ! 2 ()
... ()
2 2 1 x 1 1 x 3 1 x 5

x
J 1 ( x )= ( ( ) ( ) ( ))
x 1 2
− +
2 2 12 2
.. .

3 5
2 x 2.x 2 x
3
+ 4
= x . 2 - 2 . 2 x 12 2 . 2 . x
2 4
1 x 1 x
=
1−
2 2
+ () ()
12 2
. ..

Suku II J 0 (x )⇒ p=0
∞ 2n+ p
1 x
J p (x )= ∑ (−1 )
n=0
n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()
∞ 2 n+ p
1 x
J 0 (x )= ∑ (−1 )
n=0
n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1 ) 2 ()
1 x 0 1 x 2 1 x 4
J 0 (x )= ()
Γ (1 ) Γ ( 1 ) 2
− () +
Γ ( 2) Γ ( 2) 2 Γ ( 3 ) Γ ( 3) 2
. .. ()
2 4
1 1 x 1 x
J 0 (x )= − + ()
1 !1! 1!1 ! 2 2!2 ! 2
. .. ()
x 2 1 x 4
=
1− +() ()
2 4 2
. ..

2
( J ( x )−J 0( x ))
x 1
1 x 2 1 x 4 x 2 1 x 4

=
[ ( ) ( ) ( ) ( )]
1−
2 2
+
12 2
−1−
2
+
4 2

1 x 2 1 x 4 x 2 1 x 4

=
[ ( ) ( ) ( ) ( )]
1−
2 2
+
12 2
−1−
2
+
4 2

2 4 2 4
1 x 1 x x 1 x
= 2 2
() () () ()

6 2
+1−
2
+
4 2
2 4
1 x 1 x 1 x
Jadi
J 2 ( x )= () () ()
2 2
− +
6 2 48 2
2 4
2 1 x 1 x
()x
J 1 ( x )−J 0 ( x ) =
2 2
− () ()
6 2
+.. .

Terbukti

Tugas :

Gunakan J p ( x )∧J −p ( x )

4
J 1 ( x )+ J 3 ( x ) = J 2 ( x )
1. x
d
J 0 ( x )−J 2 ( x )=2 . ( J 1 ( x ))
2. dx
d
J ( x )=−J 1 ( x )
3. dx 0
d
dx 1
( xJ ( x ) )=xJ 0 ( x )
4.
5. J −2 ( x )=J 2 ( x )

6. J −1 ( x )=−J 1 ( x )
n
7.
J −n (−x )=(−1 ) J n ( x )

Jawaban:
1.
Untuk nomor 1
∞ 1 x 2 n+1
J 1 ( x)= Σ (−1 )
n=0
n
Γ (n+1)Γ(n+1+1) ()
2
2 n+1
∞ 1 x
= Σ (−1)n
n=0 Γ( n+1) Γ(n+2) ()
2

1 x 1 x 3 1 x 5
J 1 ( x )= − ()
Γ (n+1 )Γ ( n+2) 2 Γ (2) Γ (3 ) 2
+ ()
Γ (3 )Γ ( 4 ) 2 ()
−.. .

1 x 1 x 3 1 x 5
= () ()− +
0!1! 2 1!2! 2 2!3! 2
−... ()
x 1 x 3 1 x 5
() () ()
¿ − +
2 2 2 2 2
−...

2n+3
∞ 1 x
J 3 ( x )= Σ (−1)n
n=0
()
Γ ( n+1) Γ (n+1+3 ) 2

2 n+3
∞ 1 x
= Σ (−1)
n=0
n
Γ( n+1) Γ(n+4) 2 ()
1 x 3 1 x 5 1 x 7
J 3 ( x )=
Γ (1) Γ ( 4 ) 2
−() ()
Γ (2) Γ (5) 2
+ ()
Γ (3 )Γ (6) 2
−. ..

1 x 3 1 x 5 1 x 7
= ()
() ()
− +
0!3! 2 1!4 ! 2 2!5! 2
−...

1 x 3 1 x 5 1 x 7
¿ () () ()
− +
6 2 24 2 240 2
−...

2 n+1
n1 x

J 2 ( x )= Σ (−1 )
n=0 Γ (n+1)Γ (n+1+2 ) 2 ()
2 n+1
∞ 1 x
= Σ (−1)
n=0
n
Γ( n+1) Γ(n+3) 2 ()
1 x 1 x 3 1 x 5
J 2 ( x )= ()

Γ (1) Γ (3 ) 2 Γ (2 )Γ (4 ) 2
+ ()
Γ (3) Γ (5 ) 2
−. .. ()
1 x 1 x 3 1 x 5
= ()
− +
0 ! 2 ! 2 1!3 ! 2 2! 4 ! 2 () −. . . ()
1 x 3 1 x 5 1 x 7
¿
2 2 () () ()
− +
24 2 240 2
−.. .

1 x 1 x 3 1 x 5
¿ () () ()

2 2 6 2 48 2
+

1 x 2 1 x 4
¿ 1− () () +
3 2 24 2
−.. . ruas kiri

3 5 5 3 5 7
x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x 1 x
() () () () () ()
J 1 ( x )+J 2 ( x )= − + + + − +
2 2 2 12 2 6 2 6 2 24 2 240 2 ()
3 5
x 1 x 1 x
=( ) − ( ) + ( )
2 3 2 24 2
2 4
1 x 1 x
¿ 1− ( ) + ( ) ruas kanan
3 2 24 2
2n+0
∞ 1 x
J 0 (x )= Σ (−1)n
n=0 Γ (n+1) Γ (n+1+0 ) 2 ()
3.a.
2 .0
1 x 1 x2 1 x 4

= Γ (1)Γ (1) 2 () − ()
+
Γ (2)Γ (2) 2 Γ (3) Γ(3) 2 ()
2 4
1 1 x 1 x
=
− +
0! 0! 1!1! 2 2!2! 2() ()
x 2 x4
=
1−
2 ()( )
+
64
3
2x 4x 1 1
0− + ⇒⇒− x + x 3
= 4 64 2 16
2 n+1
∞ 1 x
b.
J 1 ( x )= Σ (−1 )
n=0
n
Γ (n+1 )Γ (n+ 1+ 1) 2 ()
1 x 1 x3 1 x 5

=
− () + ()
Γ (1)Γ (2) 2 Γ (2) Γ(3) 2 Γ(3)Γ (4 ) 2 ()
1 x 1 x3 1 x 5

=
− () ()
+
0!1! 2 1!2! 2 2!3! 2 ()
x 1 x 3 1 x 5

=
− + () ()
2 2 2 12 2
5
1 1 1 x
=
− x+ x 3 −
2 16 12 2 ()
2 n+1
∞ 1 x
d.
J 1 ( x)= Σ (−1 )
n=0
n
Γ (n+1)Γ(n+1+1) 2 ()
1 x 1 x 3 1 x 5
J 1 ( x )= ()

Γ (1) Γ (2) 2 Γ (2) Γ (3 ) 2
+ ()
Γ (3 )Γ (4 ) 2
−. .. ()
x 1 x 3 1 x 5
=x −
( ( ) ( ))
2 2 2
+
6 2
x2 x4 x6
¿ − +
2 16 384
2 x 4 x 3 6 x5
¿ − +
2 16 384
1 1
¿ x− x3 + x 5
4 64
2 4
x 1 x
J 6 (x )=x 1−
2( ( ) ( )) +
4 2
terbuktiiii

x 3 x5
=x− +
4 64

2n−2
∞ 1 x
e.
J −2 ( x)= Σ (−1)n
n=0 Γ(n+1)Γ (n+1−2) 2 ()

n1 x 2n−2
J −2 ( x )= Σ (−1)
n=0 Γ( n+1) Γ (n−1) 2 ()
x 0 1 x 2 1 4
1 x −2 1 x
= ()
Γ (1 )Γ (−1 ) 2
− () + ()
Γ (2)Γ (0 ) 2 Γ(3 )Γ (2) 2
− ()
Γ(4 ) Γ (3 ) 2
1 x 2 1 x 4
=0−0+ () ()
2 2 6 2

1 x 2 1 x 4
= () ()
2 2 6 2


n1 x 2 n+2
J −2 = Σ (−1)
n=0 Γ( n+1) Γ(n+1+2 ) 2 ()
1 x 2 x 4
= () ()
Γ (1 )Γ (3 ) 2 1Γ (2 ) Γ( 4 ) 4
2 4
1 x 1 x
= ( )− ( )
2 2 6 2
Hubungan Rekursif Fungsi Bessel

d p
[ x J p ( x ) ] =x p J p−1 ( x )
a. dx
d −p
[ x J p ( x ) ] =−x− p J p+1 ( x )
b. dx
2p
J p−1 ( x ) +J p+1 ( x )= J p ( x )
c. x
d. J p−1 ( x ) +J p+1 ( x )=2 J p ( x )
p p
J p ( x )=− ( x ) +J p−1 ( x ) = ( x ) −J p+1 ( x )
e. x x
Untuk membukitkan hubungan rekursif diatas maka digunakan definisi fungsi bessel pertama
orde p :
∞ 2n+ p
1 x
J p (x )= ∑ (−1 )
n=0
n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()
Rekusif (a)

d p
[ x J p ( x ) ] =x p J p−1 ( x )
dx
Ruas kiri = ruas kanan

Untuk ruas kiri


∞ 2 n+ p
1 x
p
x J p ( x )=
p
x ∑ (−1 )
n=0
n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()

n 1 x2 n+ p . x p .2 p
x p J p ( x )= ∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 22 n+ p
n=0

∞ 2 n+ p
p
x J p ( x )=
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ2( n+1+ p ) x2
n
()
n=0

2 n+p
d p d ∞ 2 x
dx
[ x J p ( x ) ] = ∑
dx n=0
(−1 )n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()
p 2 n+2 p
d ∞ 2 x
∑ (−1 )n
= dx n=0 Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 22n+2 p

2 p . 2 n+2 p
n x2 n+2 p
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 22 n+2 p
= n=0


2 p . 2−1 ( 2n+2 p ) x 2 n+2 p−1
=
n
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 22n+2 p−1
n=0
( )
p −1 2 n+2 p

2 . 2 ( 2n+2 p ) x
n
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2
= n=0
()
p −1 2 n+2 p

2 .2 2 ( n+ p ) x
=
n
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2
n=0
()
p 2 n+2 p

2 ( n+ p )
∑ (−1 ) Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) x2
n
()
= n=0

Untuk ruas kanan


∞ 2n+ p
1 x
x p J p−1 ( x ) = x p
p
x . ∑ (−1 )
n=0
n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()
∞ p 2 n+ p+1
n 1 x .x
p ∑
x J p−1 ( x ) = n=0
(−1 )
Γ ( n+1 ) Γ ( n+ p ) 22n+ p−1

∞ P p 2 n+2 p+1
1. 2
n x .x
p ∑
x J p−1 x = n=0
( )
(−1 )
Γ ( n+1 ) Γ ( n+ p ) 22n+ p−1

∞ P 2 n+ p
2 x
x p J p−1 ( x ) = ∑ (−1 )n
n=0
()
Γ ( n+1 ) Γ ( n+ p ) 2

Karena Γ ( n+1+ p )=n+ pΓ ( n+ p )

Γ ( n+1+ p )
Atau Γ ( n+ p ) = n+ p
∞ P 2n+2 p−1
2x
p
∑ (−1 )
n=0
Γ (
n

n+1 )
Γ ( n+ p ) 2 ()
x J p−1 ( x ) = n+ p
P 2 n+2 p−1
2 . ( n+ p )

x
p ∑
x J p−1 ( x ) = n=0
(−1 ) n
Γ ( n+1 ) Γ ( n+1+ p ) 2 ()
Terbukti bahwa :

d p
[ x J p ( x ) ] =x p J p−1 ( x )
dx

Dari rekursif (a) dan (b)

d p
[ x J p ( x ) ] =x p J p−1 ( x )
dx

d −p
[ x J p ( x ) ] =−x− p J p+1 ( x )
dx
p p−1 p
x J 1 ( x ) + px J p ( x )=x J p−1 ( x )
Atau p

−p − p−1 −p
x J 1 ( x )− px J p ( x ) =−x J p+1 ( x )
p

p −p
Bagi rekursif (a) dengan x dan rekursif (b) dengan x diperoleh pembuktian kelima :
p p−1 p p
x J 1 ( x ) + px J p ( x )=x J p−1 ( x ) ⇒ x
p

xpJ 1 ( x ) + px
p
. x−1 J p ( x )=x p J p−1 ( x ) ⇒−x p
p

1
p
J ( x ) + px−1 J p ( x )=J p−1 ( x )
1
p
J ( x ) =J p−1 ( x )− px−1 J p ( x )

1 p
J p ( x ) =− J p ( x )+ J p−1 ( x )
x
Atau
1 p
J p ( x ) = J p ( x )−J p+1 ( x )
x

Jika kedua persamaan dijumlahkan maka didapatkan rekursif (c)

2p
J p−1 ( x ) +J p+1 ( x )= J (x)
x p
1 p
J p ( x ) =− J p ( x )+ J p−1 ( x )
x
1 p
J p ( x ) = J p ( x )−J p+1 ( x )
x

p p
− J p ( x )− J p ( x )=J p−1 ( x ) +J p+1 ( x )
x x

2p
− J ( x )=J p−1 ( x ) + J p+1 ( x )
x p

Jika kedua persamaan dikurangkan :


1 p
J p ( x ) =− J p ( x )+ J p−1 ( x )
x
1 p
J p ( x ) = J p ( x )−J p+1 ( x )
x

2p
J ( x ) −J p+1 ( x )+J p−1 ( x )
x p

2p
J ( x ) =J p+1 ( x )+J p−1 ( x )
x p

Jadi

2p
J p+1 ( x )−J p−1 ( x ) = J (x )
x p

2p
−J p−1−J p−1 ( x )= J (x)
x p

Das könnte Ihnen auch gefallen