Sie sind auf Seite 1von 72

I<:i?

HJH \(>N fiECKKRATH


ERICH VON BECKERATH
THE
UNIVERSITY
OF
CHICAGO
LIBRARY
Monita Secreta
ITHE UNIVERSITY OF
CHICAGO
LIBRARt
Monita secreta
Snftrultionen
ateittifi^
unb
eutfc^.
?Deutfd^c
UelJcrfc^un
Ott
Inline 0^fti^iUt
5,0
r^
(TPftmembcrg).
"Dcrlag
ort icI
Uo^m.
705
rfitnierfiungEn.
i
e^efttten 95otf<|ttftett*
ober
t^timm Qti^viitoMn
htx
Sefttitett* fittb jum crficn
SWoIe im
Stt^tc
1612 in ^!(m
^crrt*
gegeben
wotbett. 2lttbcte
SluSgben fotgt^tt:
bfefenfge
t>ott
'^db^tdotn
1661 unb ftt
gtrtnJretd^ biejenfgen
oott
1718, 1819, 1824, 1845,
1861, 1867,
1876.
S)fefelben fnb
fm
^u^l^anbel nid^t m^x Au^utveiben.
3)et
sreyt,
ben wix
er5ffett(U<^ett, {fl berjienige, tt)el^er m^
ber
^^(tttbf^tiftbeS^ftter Stofl^ei;,
be5
legten SSibKoti^elr^
be?
^ttrffe
Sefuiten
foox htx
SRebolutiott,
aufawtnengeflent
wotben
ifi.
f
ffl
glet^lUfcnb
mft bet
tbentif^ett ^ubf^rfft
be
Selgif^en Slt^ie
im
SttfKsprtIttfl au SSrffel.
te
^ftttbfd^tiff trgt
btc
tdognummet
730,
fie flftmmt
ta
einem
^oUegium
in
Sfmbutg
in
^oHdnb,
wo man
berfelben jut 3^^
ber
UttterbtcEung
ber
Sefutten
in ben
S^ieberlttben,
im
^^^xi
1773
nur mit
SHi^e
unb SRot
j!* bem^tigen
lonnte.
SDiefe S^atfa^e
wirb in htm
'pxotoU
ber
erfttungen
eine
omitea
erwhnt,
wel^e
jur gtlebfgung
ber
fid^
ou ber Unter
brdung
ber
efeUfd^aft
ber
Sefuiten
in btn Slfeberldnben am 25.
O!tober 1773
ergebenben 3lngelegeni^e{ten niebergefe^t
worben wax,
egci^net ifJ
brt
"protolott
on ben
.g>^.
SRtenSeclerc,
r<tf 'pl^ilipp
SWou^,
dornet bc
rej, Simpeur
unb Xur.
(g(tte
2lug(t6e
mft
gegenberfjel^enbem englifd^em
Seyte erfd^ien
in Sonbon 1723. 1870
crf^ien
eine
franjS^fd^e Olu^gftbe, ergl.
SRealenc^ci. f. |>roteft. S^eol.
3.
5ruf[.
Vlll.
. 747.
SBir
i^ttben au^ nod^
nbere un
sugSngK^e 3lugbett i)ergKd^ett
unb
n<t^
bcnfelbcnelnaelncSrejctnberungen vorgenommen
unb
naiftrlfd^
ud^ offenbare
SDrud
fehler
unb
Serfcben erbeffert. SBefonbere ^f*
merffttmJeit fd^enften
wir
auc^
ber
-Drti^ogrit^i^ie
unb ber
Swterpunltion.
PR^FATIO.
Privata haec monita cstodiant
diligenter
et
penes
se ser-
vent
superiores, paucisque
ex
proiessis
ea tantum communi-
cent,
et
aliqua
de iis instruant non
professos, quando
nimirum
et
quanto
cum fructu societati usui
sit; illaque
non nisi sub
sigillo silentii,
ne
quidem
ut
scripta
ab
altero,
sed ex
pecu-
liari
experientia desumpta:
et
quia
multi ex
professis
horum
secretorum sunt
conscii,
ideo vel ab initio cavit
societas,
ne
ullus conscius horum
posset
ad alias
religiones
se
conferre,
excepta
Carthusianorum,
ob
perpetuam
vitae
abstractionem,
et
indelebile
silentium;
quod
etiam sacra-sedes confirmavit.
Cavendum
omnino,
ne in manus externorum haec monita
deveniant,
quia
sinistre
interpretarentur
destinationi,
nostrae
invidentes:
Quod
sihoc accidat
(quod
absit!)
negentur
haec
esse sensa
societatis,
idque per
illos confirmando e
nostris,
de
quibus
certo constat
quod
ea
ignorent; opponanturque
his monita nostra
generalia,
et ordinationes seu
regulae
impressae
vel
scriptae.
Superiores
etiam
semper
sollicite et caute
inquirant,
an
alicui externo a nostris haec monita
prodita sint;
nullus
etiam haec
pro se,
aut
pro
alio transcribet aut transcribi
permittet,
nist conscio
generali
vel
provinciali;
et si de
asservandis tantis secretis societatis de
aliquo dubitetur,
in
contrarium illi
imputetur
et dimittatur.
oriEtre,
S5tef
e
privaten SBeri^aUuttSma^teeltt fotlen
bfe
upetiotfcn fot;#
fltf auf^ettxti^tett
unb M
fld^ el^aKeit,
unb
foUcn bfefel&en
nur
wenigen
on ben
"pwfeffcn
tttfcflen,
nur
efttfae
bai>on bie
9'ifd^t-
pvofeffen )iffcn Itiffcn,
nrttfi^:Hd^
Wenn e ber SBoxtclI ber
efcHf^aft
etlangt.
Unb
^wax foU
bfc untet bem
{cgel
bei;
Serf^wieenl^eft
cf(^ei^en,
unb
fo,
ia x>&
btefeli^en ni^t
tjon einem anbew
t)eitfa^t
tt>?en/
fonbern
u btr
eigenen (grfai^tung
be$ SD'lltteHenben
]^ei;<>oi:*
gegnnaen
wren.
SBeil t)iele bev
^rofeffen
in
biefe el^eimen S"|5ttt!tionen eine
wei^t jinb, ^ftt
bie
efeUf^aft f^on
t)on
Slnfung
an e
ju HxW^^
gefugt, bft^
ein
Eingeweihter i^^
in einen anbeten Orben
egeBe,
mit
2lSnft|me berjenigen
ber
^tpufer/)
unb
sW(tr wegen beffcn
bftuernbtr
Se^enfti^gefd^iebenl^eit
unb
feinet unerle^lid^en
tili
fc^weigen.
ieS
^t
ber
l^eilige tul^l BefJtigt.
Wim
mu^ fi^ ^er^itupt ^ttn, btt^ biefe Ser^rtltung^mft^regeln"
ttid^t
in bk
^nbe ^rember frtHen,
weil
biefeli^en ii^nen
eine
fftlf^e
Slulegung
i^uSeil
werben
Irtffen
wrben,
weil
fle unfern
Orben&eneiben.
SIBenn t$
gef^e^en fote, {@ott mge
eS
eerl^inbernl),
fo
foE
man
^el^ftupten,
eS
feien
bie$
ni^t
bie ebftn!en ber
efeUf^ftft,
unb
ea
foU
bieS on
benjenigen
ber
Unfrigen ibe^itigt
werben,
t)on benen
man
gewi^ wei^, ba^ i|nen biefe S^fttultionen
un&elannt
f^nb (f.
Kapitel II,
3.)
@a
foHen benfelBen unfere allgemeine Stiflruftionen,
fowie gebrudfte
ober
gef(^rie&ene Serorbnungen
ober
Siegeln gegen?
&ergeflellt
werben.
2!ie
uperforen foHen mdi)
immer
ngjWi^
unb
Jjor^tig
unter*
fu<^en,
o&
nid^t
biefe
S^ff^wJ^^on^" irgenb
einem
gremben
i)on ben
Unfrigen mitgeteilt
worben
feien. 5lud^ f
oU
bief
el&en niemanb
fr ^^
ober
fr
einen anbern
ai^fc^reiften
ober
abf^rei^en laffen, au^er
mit
Siffen
be
Orben^general
ober einc
'^Jroinjialen.
SSJenn man
Bezweifelt,
ob einer
fol^ tiefe el^eimniffe
Bei
fi^
Behalten
!nne,
fo
foU
man
i^m
ba^
egenteil fagen
unb
foU
ben*
felBen entlajfen.
^)
1086
gcftiftct,
1176 oom
5opftc Beftltgt.
tc tatuten Don 1134
legten i^nen

aBgefe^en
oon
einigen
tunbcn an ben
ftqjiteltagen

cmtgeS
tiHfd^roetgcn
unb
tnfam!eit
in
aBgefonberten gellen ouf
vitse
absiractio).
SECRETA
MONITA
SOCIETATIS
JESU.
CAPUT I.
Qulern
Sociefas
prsesfare
sese
debeat,
cum de
novo alicuius loci fundafionem
inciptf.
1, Ut se
gratam
reddat incolis
loci,
multum conducet
explicatio
finis societatis
praescripti
in
regulis,
ubi dicitur
societatem suramo conatu in salutem
proximi
incumbere,
seque atque
in suam.
Quare
humilia
obsequia
obeunda in
xenodochs,
pauperes
et afflicti et incarcerati
invisendi,
confessiones
prompte
et
generatim excipiendae,
ut insolit
in omnes caritate et rei novitate eminentiores incolae nostros
admirentur et ament.
2* Meminerint omnes facultatem ad exercenda Societatis
ministeria modeste ac
religise petendam;
et omnes tum
ecciesiasticos
prassertim
tum
saeculares,
quorum
auctoritate
indigemus,
benevolos sibi facere studeant.
3* Ad loca distantia etiam
eundum,
ubi
eleemosynae quan-
tumvis
parvse recipiendae, exposita
necessitate
nostrorum;
eaedem deinde dandae aliis
pauperibus,
ut sie aedificentur
ii, qui
nondum societatem
noverunt,
et sint in nos tanto
liberaliores.
4 Omnes eumdem videantur
spirare spiritum, ideoque
eumdem modum exteriorem
addiscant,
ut
uniformitas in tanta
diversitate
personarum unumquemque aedificet;
qui
secus
fecerint,
tanquam
nocui dimittantur.
5 Caveant nostri emere fundos in
initio;
sed si
quos
emerint nobis bene
sitos,
fiat iioc mutuato nomine
aliquorum
amicorum iidelium et secretorum
;
et ut melius
luceatpaupertas
nostra, bona,
quae
sunt vicina
locis,
in
quibus collegia
habea-
mus,
per provincialem assignentur collegiis remotis,
quo fiet,
^k
0Egnmen
3(nftrufitionen
ier
giiefuiten
ita)i!tel
I.
9Bie bfe
efcllfc^aft ffd^ i^ettc^mcn mffe,
wenn
ffe
an eine
Sileutnbun
n
{rgenb
einem
>xtt
ge^t.
1. Um
fd^
ben
35ett)o]^netn
bea DrteS
ttttgette^m su ma^cn,
wirb
bftju
bic
5lueitt(nbcrfe^utt9
bca
3lcle
ber
efcUf<^ft
)ic
USfell^e
in bett
ft^uttgen t)orgef
Stieben ifl,
fclcS
Beittgcn. S
bctt
leiteten ift g^fftt, bft^ j!^
bie
efeafd^dft
mit
eifrigiiem
5^e*
m^en
auf
bie
grberung
bc5
SBoi^IcS
bet
SJlebettmcnfd^en legen foHe,
gana gerttbe fo,
wie
uf
bie be^
eigenen. SDct^er muffen
bic
niebrig*
jien SDienfle
in ben
pitletn geleifJef
erben, 5irme unb bliebet*
gef^lgene, fon>ie @efrtngene feien au Befud^cn,
mm
muffe
Seilten
bereitwillig
unb
ol^ne
einen
Unterf^feb su mad^en, l^ren,
bftmit bei
fold^ ungewohnter
Siebe
gegen
lte unb bei ber
9icul^eit
ber
a^e
bie
l^erborragenberen Ortabewol^ner
bie
Unfrigcn
fewunbern unb lieben.
2, ea
foUen
(tHe
bamuf bcbftd^t fein, f!(^ uf befd^eibene
unb
gewfffen^fte Seife
bie
3ngU^!eit px erf^affen,
bie
ienfle
ber
efettfd^ftft ttu3uben.
2iac
foUcn fi* milden, fomo^l
bie
geifi*
tt^en
befonber^
als
ttud>
bie
weltUd^cn "perfonen,
beren
gewi(^tiger
Unterfi^ung
man
bebarf, fid^ geneigt 3u maiS^m.
3.
2lu^ entfernt Kegenbe
Orte
muffen bcfud^t
werben,
wo 2M#
mofen,
wenn
m^ nod^ fo
unbebetenbe,
em|>fngen
wetben
Jnnen,
nd^bem
bie
Sf^otlage
ber
Unfrlgen duSclnanbergcfc^t
worben
ifi.
6ben
biefe Sllmofen foUcn
fobann anberen Slrmen
gegeben
werben,
brtmit
fo bicjicnigen
erbaut
werben,
weld^e
bie
cfeUfd^aft no^ ni^t
fennen,
unb bamit
f!^ btefelben gegen
un$ um
fo freigebiger seigen.
4, Jane
muffen
bon
bemfelben eifle befeett 8U fein f^einen,
unb
fie ftmen bea^alb fi*
bie
gleid^en ueren
SfJanieren
beilegen,
bamit bie
n^cit
h ber
groen SSerfd^iebenl^eit
ber
'JJerfnli^Ieiten
einen
|eben (Jinjelnen erbaue;
wer anbera
l^anbelt, foE
aB
unbraud^*
bar unb
fd^bli^ entlaffen
werben.
5
Slnfanga foHen f^c^
bie
Unfrigen pten, Orunbpcf
e
au laufen;
aber wenn
fie
beren
fr
un5
gnfiig gelegene laufen, fo foH
ba
unter bem
orgef^obenen
Flamen
etU^er
treuer unb
berf^wiegener
grcunbe gefd^c^en.
Unb bamit
unfere
Slrmut nm
fo mel^r
l^erborleud^te, foHen
bie
fiter,
weld^e
ben Orten
bena^bart finb,
in
welken
wir Sf^ieber*
-
10
-
ut
nunquam principes
vel
magistratus
habeant certam no
titiam redituum societatis.
6. Non divertant nostri cum intentione residendi
per
modum
cllegii
nisi ad urbes
opulentas;
finis enim socie-
tatis est imitari Christum
Salvatorem
nostrum, qui
Hiero-
solymis
maxime
morabatur,
alia autem loca minus
praeci-
pua
tantum
pertransibat.
7. Summum
pretium
a viduis
semper
extorquendum
inculcata illis summa nostra necessitate.
8. In
unaquaque provincia,
nemo nisi
provincialis
no-
verit
praecise
valorem redituum. Sacrum> autem
esto, quan-
tum corbona Romana contineat.
9. Concionentur nostri et
ubique
in
colloquiis propa-
gent
se ad
puerorum
instructionem et
popuii
subsidium
venisse,
ac omnia
gratis,
et sine
personarum acceptione prae-
stare,
nee esse in
gravamen communitatis,
ut ceteri ordines
religiosi.
CAPUT II.
Quomodo
principum, magnafum
et
primariorum
P. P. Societatis familiaritatem
acquirent
et
conservabunt.
1. Conatus omnis ad hoc in
primis
adhibendus,
ut
principum
et
primariorum ubique
locorum aures et animos
obtineamus,
ne sit
qui
in nos audeat
insurgere, quin
imo
omnes
cogantur
a nobis
dependere.
2. Cum autem
experientia
doceat
principes
et
magnates
tum
praesertim
affici
personis ecclesiasticis, quando
odiosa
eorum facta
dissimulant,
sed in meliorem
potius partem
ea
interpretantur,
ud videre est matrimoniis contrahendis cum
afiinibus aut
consanguineis
aut
simibus,
animandi
sunt,
qui
haec aut similia
affectant,
spe
facta
per
nostros istius
modi
dispensationes
facile a Summo Pontifice
impetrandi,
quod
faciet,
si
explicentur
rationes, proferantur exempla
et
recitentur sententiae favorabiles titulo communis boni
et
maioris
gloriae
Dei, quae
est
scopus
Societatis,
-
11
-~
Iftffttttsett ^aUn, entfewten S^feberlaffuttett bur^
bett
^tofnafdlen
aueeinet
mxhtn, Sie
golge
bat>ott wfeb
fein, bd^
bie
grflctt
ober
03vid!eiten
niemd^ eine
^wmt
^entitni^ i)on Jben
(Sinnal^men
ber
efettfd^ttff i^aaett.
6 Sie
Unftigett foUen ftc^
in ber
Sl^jic^t, fl*
buewb unter
ber
gorm
einer
S'^ieberlffun^ (tufsul^dtett,
nur
m^ reichen
tbfen
wenben. Senn cS
ffl
bie
2l&j!c^t
ber
efettfc^ft S^rifJu, unfern
^eilrtttb, nrtd^suftl^men, wel^^er flc^ l^rtu^Jtfc^Uc^ 3u Serufalem auf*
i^ielt wi^renb
er ttnbere
weniger i^erorrttgenbe OertK^leiten
nur
im
Sorerei^ett i&efu^te.
7* ie
]^5^ficn
Summen
mu^
m<tn
fiet
on i>tn SBifwen
i^erauSjufd^Iagen
fu^en,
inbem man
i^nen unfere flro^e Sloflftge
immer wiebcr
einprgt.
8
Stt ieber "proinj foH
nur ber
^roDlnjiale genau
ben SSJert
ber
Slnlnfte
lennen. 2lber nxt bie
S^a^lammer au
9lom
entlt
foU
ein
tiefet, ^eiligea el^eimni fein.
9* Sie
Unfrigen foHen prebfgen
unb betatt in
ii^ren
Unter*
rebungen auSfprec^en, ba^ fte m Untmi^t
ber
S9^i*i^
"^
3"^
Unterji^ung
bea SSolleS
gefommen feien,
unb
bct^ fle
II?
umfonfi
unb
o^ne 2lnfe^en
ber
"^Jerfon leiten,
unb
ba^ fie
ber emeinbe
ni^t
3ur 2(tfi feien,
wie bie
brigen geifilid^en
Drben.
2luf welche SBeffe
bie S8ter ber
OefeUfc^aft
bie er*
traute
greunbf^aft
ber
grl^en,
ber
ro^en
unb ber*
^anpt
ber
i^eroorragenbtlen ^erfnlid^letten
erwerben
unb
erl^alten fotlen.
1. 5DlAn
mu^ in^befonbere
aUe
Slnjlrcngungen ma^en,
um
bera h(i$
)l)x
unb ba
^er^
ber
gr^ien
unb ber
^erborragenben
Perfonen ja gewinnen,
bamit niemanb e5
wage, ^^ gegen
uns
su
erl^eben,
bamit im
egentcil fld^ iebermann
in ein
2ib|ng{g!eit*
tierl^ltuf u
un
gebrngt fle]()t.
2, Sa aber bie
grfa^rung ici^rt, i)a^ grflen
unb
ro^e ft^
bann
befonberS geifili^en "perfonen geneigt aeigen,
wenn
biefe (enteren
beren
^affenwerte
Sten
ju ignorieren
fd^cinen,
wenn
fie biefelben
t>ielme]^r jum 35efferen le|ren,
wie man bieS bei ber
bcabji^tigten
einge^ung
uon
(g^en
mit ierwanbten ober
SSlutSberwanbtcn,
ober
M
i^nlt^en SDingen beobad^ten fann,
fo muffen biejenfgen, weld^e
biefeS
ober
i^nlid^ea erftreben, ermutigt
werben, inbem man
ii^nen
bie
.g>offnung aeigt, ba^ bergleid^en Sipenfe
bom
'^ap^t burd^ unfere
SScrmittlung leidet a erlangen feien.
SDer
le^terc
wirb
btefelben
gewi^ren,
wenn bfe tnbe auSeinanber
gefegt
werben, wenn 9Sor*
gnge angefhrt
werben unb wenn
gnfifge 3lu$fprfi(^e erwi^nt
wer*
ben, unter bem 58orwanb ber
9lclj!(^t auf
baa
ffentliche aol^l
unb
ber
(gri^5^ung
be
g5ttttd^en 9lu:^me,
welcber ber
Bielpunit
ber
efeUfd^aft ifi.
-
12
-
3* Idem
faciendum,
si
princepsaggredituraliquid
facien-
dum non
aeque magnatibus
omnibus
gratum. Perraovendus,
nempe,
animus ei et
instigandus,
ceterorum vero animi com-
movendi ad
hoc,
ut
principi
sese accommodent
neque
con-
tradicant,
in
genere
tarnen
tantum,
nee
unquam
ad
particu-
laria
descendendo,
ne Societati
imputetur,
si male
negotium
successerit;
et si
quidem
hoc
aliquando
factum
reprobetur,
recitentur monita contraria hasc
plane prohibentia,
et adhi-
beatur auctoritas
aliquorum patrum,
de
quibus
constat
quod
haec
ipsa
monita illos
lateant,
qui
etiam cum iuramento
asserere
poterunt
societatem
quoad haec,
quae
illi
imprope-
rantur,
calumniam
pati,
4 luvabit etiam non
parum
ad
occupandos principum
animos,
si nostri dextre et
per
tertias
personas
insinuent
se ad
legationes
honorificas et favorabiles ad alios
principes
aut
reges pro
illis
obeundas,
prsesertim apud
Pontificem et
supremos monarchas;
hac enim occasione sese et Socie-
tatem commendare
poterunt, quare
non nisi zelosi valde et
versati in instituto nostro eo erunt destinandi.
5* Alumni
principum
et domestici
praecipue, quibus
familiariter
utuntur,
per
munuscula
praecipue
et varia
pietatis
officia vincendi
sunt,
ut tandem nostros iideliter de humo-
ribus et inclinationibus
principum
ac
magnatum instruant;
et sie facile illis societas sese accommodabit.
6*
Experientia
etiam docuit in domo Austria
aliisque
regnis Gallig, Poloniae, etc., ceterisque ducatibus,
quantum
societas sese iuverit
tractandis,
matrimoniis inter
principes.
Quare prudenter proponantur exquisiti coniuges, qui
cum
parentibus
vel amicis nostrorum sunt amici vel familires.
y, Feminas
principes per
domesticas
potissimum, quae
a
cubiculis
sunt,
facillime
vincentur;
quare
illae omnibus modis
foveantur,
sie enim ad
omnia,
etiam
secretissima,
in familia
aditus
patebit.
8* In conscientiis
magnatum regendis sequentur
nostri
confessorii sententiam illorum
auctorum,
qui
liberiorem con-
scientiam
faciunt,
contra
opinionem
aliorum
religiosorum, ut,
relictis
illis,
anostradirectione et consiliis toti velint
dependere.
9. Tam
principes quam praelati, aliique
omnes, qui
socie-
tati favorem extraordinarium
praestare possunt, participes
faciendi sunt omnium meritorum
societatis, exposito
illi?
momento
huiu
summi
privilegii.

13
-
3
e^ettfo iH aueiffl^tett,
wenn eftt
gtft j!c^ ftufd^ft, ftrflcnb
etwoa
Stt utttctne^mett,
wo
nl^t
(ttten
@w>^en ,Ui^ fttt^ene^w ifl;
SWfttt
mu^ f^tt ttSmUc^ ermutfcn
unb otwrta
btngen;
bie anbetn
m^
tttan
bftju beweg. 1^# i^t ftttsubequemen
unb
i^m nid^f ju
ibetfpte^en, Jebod^
tiuv im
Ugemefnen, ol^nc f!^ uf nselnbeiten
efnaulffen,
bamit man bie
ad^e,
wenn
fie fd^fef e^t, nfc^t
ber
efeafc^ftft
in bie
(Schbe f^iebett
lann. Unb wenn etnmd eine
fold^e ^anblung gefftbeU
wftb,
foUett entegettgcfe^te SSorfc^riflen
taef^rt
werben,
weld^e
ein
gnaKc^e
SBerbot
ent^dten,
unb e5
foU
biia
gewid^tige Slnfel^en einigem;
SBter
beigesogen
werben,
on
benen
feilflei^t, bftf i^nen
eben
biefe SJorfd^tiften
unbekannt
finb,
welche m(^ eiblic^ cr^rten
lnnen,
bft^
bie
efeUfc^ftft
in
SSejug
auf
bie
SBorwftrfc,
bie man
ii^r rnttd^e,
t)erleumbet wrbe.
(3tt ergl.
bie
SSorrebe.)
4
^i^t gar wenig
wirb e$
au^ jur ewinnung
ber
5rf!en
beitragen,
wenn
f!^
bie
Unfern
in
gefd^iter SBeife
nnb
burd^
britte
^Jerfonen beranjuntad^en wiffen,
um
ebrenoUe
unb
^influ^ bringenbe
efanbtfd^aften
an anbere
grften
ober
Knige fr Jene ju fiberneb*
men,
in^bcfonbere
Mm
^npfl
unb Hi ben
b^f^" SBilonardben.
S8ei
biefer elegenbeit
werben
jie j!^
unb bie
efcUfd^aft
em*
pfeblen
Ibnncn,
webfttb
nur on
geuereifer befeeKe
unb
gewiegte
2mti
btc3 8 beftimmen fein
werben.
5* SWan
mn^ befonber
bie
njilinge
unb bie SDiener ber
Surften,
mit benen
t!e
vertraut
oerfebren, '^anpi^&^li^ hm^
Meine
efdbenle
unb
burd^ t>erftbiebene juorfomwenbe tenftCeifiungett ge*
winnen, bamlt
fle
hie
Unfrigen
i>on ben Saunen unb
SWefgungen
ber
grjlen
unb
ro^en unterri^ten.
@o wirb
fdb
^^^
efeUfcbaft jenen
leidet anbe(^uemen
fnnen.
6* S)ie
erfabrung bot au^ gelcbrt,
wiebiel
SWu^en
bie
efeH*
fcbaft fldb t)erf(bafft b<tt baburdb, ba^ fit ficb
mit
ebeWtungen ivoi
fdben frjiUcben "^Jerfonen befate, fo
bei
g>au Oefierreidb,
beianberen
nigrcidben,
bei
granJrei^,
bei
^olen
u.
f.
w.,
fowie
Hi
erfd^iebc*
nen
^erjogtmern. 2)aber
mf^m
in
ffuger 3Be{fe au^crlefene
SSer
binbungen
mit
"J^erfonen uorgefdblagen
werben,
wel^e
mit Setwanbten
ober
greunben
ber
Unfrigen befreunbet
ober vertraut
f!nb.
7*
Srjlinnen
werben
bftuptfdd^Kd^ burd^
ba
^ammerperfonal
am
lei^tcfien gewonnen werben; baber
mu^
man bie
greunbfd^aft
be$felben auf jjcbe
2lrt
gewinnen.
5Denn
fo
wirb unS ber
Bugang
u
allem,
\a in
ben
gebeimflen STngelegenbeiten
ber
gamilie offen fleben.
8. SBei ber
Senfung
be
ewiffen
ber
ro^en
werben
unfere
SBeidbtiJtcr
ber
2lttfl<$t berjenigen
5tutoren
folgen, wel^e
ba e
wiffen
weiter
madben
im
egnfa^ m
ber
SPleinung
anberer
eifl*
lieben
fo ba^ fle,
on
biefen f!d^
to^mad^enb,
ganj
unb
gar
nur t)on
uttferer eitung
unVi>on
unfern SHatf(plagen abhngen
woUen.
9.
(^owobl grflen
al
^rdlaten
unb allen
fonjligen ^erfonen,
weld^e
ber
efeUf^aft befonbere
unfi
erweifen
fnnen,
mu^
2lnteil#
nabmc
an aUen
58crbienfien
ber
efellfd^aft gewbrt
werben,
na^bem
man
ibnen biebob^ S5cbeutung biefe groen SSorjugS juor ange*
beutet
^at

u

10 Insinuandse etiam caute et
prudenter
facultates
amplissimas
societatis absolvendi etiam a casibus reservatis
respectu
aliorum
pastorum
aut
religiosorum,
item
dispen-
sandi in
ieiuniis,
debito reddendo aut
petendo,
matrimon
impedimentis, aliisque
notis,
in
quo
fiet,
ut
plurimi
ad nos
recurrant et
obstringantur.
11* Invitandi ad
conciones, sodalitates, orationes, actiones,
declamationes
etc.,
in
quibus carminibus,
inscriptis
thesibus
honorandi, tum,
si
expedit,
in triciinio mensa
excipiendi
variisque
et dictis salutandi.
12. Iminicitise et dissensiones inter
magnates
ad nos
distrahendse erunt ut
componantur,
sie enim in notitiam
familiarium et secretorum
paulatim poterimus
devenire et
alterutram
partem
nobis devincire.
13*
Quod
is monarchse vel
principi
serviat
aliquis
Socie-
tati
parum
addictus, invigilandum,
ut sive
per
nostros sive
potius per
alios ille in amicitiam ac familiaritatem societatis
inducatur,
promissis,
iavoribus ac
promotionibus per prin-
cipem
aut monarcham suum
procurandis.
14:
Caveant omnes
quacumque
ratione dimissos a Socie-
tate,
et
prassertim
illos,
qui
sua
sponte
ab ea discedere vo-
luerunt,
apud, quemquam
commendare aut
promovere; quia
quantumcunque
illi
dissimulent,semper
tarnen irreconciliabile
odium adversus societatem
gerunt.
15.
Denique
ita omnes solliciti
sint,
principes, magnates
et
magistratus cuiusque
loci
conciliare,
ut etiam contra con-
sanguineos
et aiiines et amicos
suos, pro
illis, quando
occasio
sese
obtulerit,
strenue
fideliterque agant.
CAPUT III.
Quomodo
agendum
Sociefafi cum
illis,
qui magnae
sunt aucforifafis in
Republica
et
quamvis
divltes
non
sint,
aliis tarnen modis iuvare
possunf.
1. Praeter
supradicta, qua
fere omnia
proportionaliter
illis
applicari possunt,
curanda est
gratia
illorum adversus
adversarios nostros.
2* Utendum etiam
auctoritate,
prudentia
et consilio eorum.
ad
cemptionem
bonorum et
acquisitionem
variorum munerum
a societate
obeundorum;
adhibito etiam tacite et
plane
secreto

15

10, 9W(ttt
tttttp (tttd^
in
ojffd^tfser
unb
lluw SEeife auf
i>ie
to^e SPlft^t (tufmcrlfftttt ma^m, wzl^t
bi
efeUfc^aft beft^t bejg*
K(^
be
2lbfolt)ierettS felbji
bei
garta befonbMen gatten
im
SSergleic^
mit fttibwen
^fftweictt
unb
eiftitcfeen, cbenfo
bei
ettcilung
ott
S)ia;>enfat{ottCtt bcagUc^
be8
gafiena,
bei
eitte^un
unb
fung
eines
@ulbbei;]^aUttiffeS.
bei
gi^e^inbetniffen
unb anbetn befannten
ingen.
ie
golge
tt>iicb
fein, bft^ fei^t:
biele Seute
ii^ice 3ff'^^
5u
un
nei^men
unb unS
betpffi^tet
werben.
!! 3)lan
mu^
bie Seute
ju ^erffttttmlungen, ju gefeUigen
SSeteinigungen, SU
Sieben,
ju SSeri^anblungen, ju
cclamationen
u.f.>.
einteben. SDcbef
lu^
utU
f!e
burcb SSerfe
unb in
fcbrlftli* beraeid^*
neten
S^en e^ren.
STOrtn
mu^ fte ^jaffenben gftUS ju ajlexeien
einlaben unb
il)nen
auf berf^iebene SBetfe Slufmerlfamleiten eiweifen.
12
geinbfcS^af
fen unb
>lfiiUiHn awif^en
ben
ro^en muffen
tt)ir
bel^ufS d^Ii^fung
in
unfern SBerei^ a ai^^ fu^en.
o
Jberben tt)ir
anmi^lici^ ^w
^enntnia
ibter
intimen
ei^eimniffe ge*
langen
fnnen unb werben vmB betbe
'^^i^teien
berbinben.
13* SBttn ein
SPlenf^,
ber
unferer efeUf^aft tto^ fei^r wenig
nai^e fle^t, jid^
in ben
5Dienjien
etne
aonard^en
ober
gifien
be*
fittbet,
fo mu^
man
barauf feigen, t>a^ berfclbe
entmeber
burd
bie
Unfrigen
ober Ueber
burd^
anbere
aum greunb
unb Sertrauten ber
efellf^aft gewonnen
wirb,
inbem man
i^m SSerfi^rcd^ungen ma^t,
unflbeaeugungen
unb
sgefrberungen
in
SluSjld^t fJeUt, weld^e
man
i^m
h
feinem grfien
unb
SWonard^en i>erfc^affen
werbe.
14* Stile
foHen fid^ i^ten,
eu(e, weldbe auf irgenb
eine 2lrt
au^,
ber
efeUfdjaft entlaffcn
worben
finb,
unb
namentJfd^ blejcnigen,
weld^e freiwiUig
mB
berfelben l^aben
austreten
wollen,
bei
irgmb
jemanb a empfehlen
ober
a frbern,
S5enn
biefe
Seute
^egen,
wenn
fie
ea
au^ noc^ fo fe^r t)erbergen, boc^
immer einen unber
f^nlid^en ^a^ gegen
bie
efeUfd^aft.
15*
enbli^ foUen
aHe mit
ngiilid^er Sorgfalt barauf UH^t
fein, grjJen, gro^e .^erren
unb Seamte cineS
Jeben
Ortea
fo a
gewinnen, ba^ fie fogar gegen
SlutSuerwanbte,
35erfc^wgerle
unb
gegen greunbe,
wenn
fld^ elegenl^eit
bi<i{t,
freu unb
engerifd) fr
uns eintreten.
^apiui
m.
3Bie
mu^ fid^
bie
efellfd^aft
benen
gegenber er^l*
ten,
weld^e
im Staate
groen ginflu^^aben,
unb
ol^ne
reid^ a f^i"/ i>od^ auf
anbere 3lrt
n^li<^ fein
innen?
1
Slu^er
Hm
obenerwhnten,
waS
ft(^ beinahe
aUeS
na^
SBerpitniS benfelben gegenber
anwenben
l^t, mu^
ibre
unji ^m
Slbwei^r unferer geinbe gewonnen
werben.
2, Tlan
mu^ jid^ a\i^ i^reS 2lnfebenS,
ibrer
^lug^eit
unb
i^reS
9ltcS bebiencn beim
Slnfauf
>Jon tern unb Hi ber Srwer*
bung Derfd^iebener
Slemter,
welche
bie
efeafd)aft
beeiben fann.

16

illorum nomine in
augmentatione
bonorum
temporalium,
si stis illis
putetur
confidendum.
3,
Adhibendi
etiam,
ut
mitigent
et
compescant
homi-
nes viliores et
plebera
societati nostrse contrariam.
4 Ab
episcopis, praelatis
et aliis
superioribus
ecclesias-
ticis,
pro
diversitate rationum et
propensione
in
nos,
ea
exigenda quas
fuerint
opportuna.
5. In
quibusdam partibus
satis
erit,
si
procuretur,
ut
prselati
et
parochi efficiant, quod
subditi illorum societatem
revereantur,
et
ipsi
ministeria nostra non
impediant;
in
aliis
locis,
ubi
plus possunt,
ut in
Germania,
Polonia etc.
sacrosancte
colendi,
ut auctoritate illorum et
principum
mo-
nasteria, parochiae, praepositurae, patronatus,
altarium fun-
dationes,
loca
pia
fundata ad nos divelli
possint;
facillime
enim ea
assequi poterimus
in
locis,
ubi catholici haereticis
et schismaticis
permixti
sunt. Demonstrandum eiusmodi
praelatis
immensum fructum et meritum ex talibus mutatio-
nibus
oriundum,
a
sacerdotibus,
saecularibus et monachis
non
exspectandum ;
quod
si
fecerint,
laudandus
palam
illorum
zelus etiam
scripto, inculcandaque
memoria facti
perpetua.
6 Conandum eo
fine,
ut
praelati
tales nostris tum a
confessionibus,
tum a consiliis
utantur,
et
siquidem
in
spe
sint aut
praetentione,
ad altiores
gradus
in curia
Romana,
iuvandi omni contentione ac conatu
amicorum, ubicumque
ad hoc conferre valentium.
7* Curent etiam nostri
apud episcopos
et
principes,
ut,
dum f undant
coUegia
ac ecclesias
parochiales,
societas habeat
potestatem
statuendi vicarium habentem curam
animarum,
ipse
vero
superior
loci
pro tempore
exsistens sit
parpchus,
et sie totum
regimen
ecciesiae illius erit
nostrum,
et
paro-
chiani
omnes societati
plene
erunt
subiecti,
ut
quidvis
ab
illis
impetretur.
S* Ubi academici sunt nobis
repugantes,
vel
catholici,
aut haeretici cives fundationes
impedientes,
ibi
per praelatos
conandum,
ut
primarise
cathedrae concionatoriae
occupentur;
sie enim
continget
societatem
aliquando
saltem necessitates
ac rationes
per
occasionem
exposituram.
9. Maxime vero
praslati
Ecclesae devinciendi
erunt,
quando agetur
de beatificatione aut canonizatione
nostrorum,
et tunc Omnibus modis a
magnatibus
et
principibus
litterae
procurandae
erunt,
in
quibus apud
Sedem
apostolicam nego-
tium
promoveatur.

17

Sl^tt
frttttt
j!^ ftud^ jafd^wefettb
unb
anj
im
d^efmctt i^xt
SlfttnenS &ti bet
SBetme^mms
bet
aettU^en
ftte? bebtenen,
foBdlb
mfttt
i^nett ^ittrefd^enb
i)eirttattett
ju
btfen touBt.
3. aWait
mu^ fid^
{l&rer Sienfie ttud& Bebfcnen,
\m mfnberwer
tfe *5)erf5ttnc^fcftett
unb ben ber
efeUfd^aft fcinblfd^ett "^J^el su
gewinnen
unb int
3aum au i^alten.
4 aJlan
mu^
bon
95tf<^6fett, prSIdten
unb anbeten
pi^exen
cifllid^cn
bttS
SWSfilid^e ju
erreichen
fu(^en,
Je
nd^
ber
3Sei:fd^ieben*
\)tit
bet
SSetl^Uniffc
unb
il^ter SReiaunaen gu
un.
5
STOttnd^mal
wirb e5
gengen,
wenn
bafr
gefotgf
witb,
ba^
btc
'prdlaten
unb bie
OrtSgeifHfd^ett
bal^in
witlen,
brt^ il^te
Unter*
gei&enen Sld^tung fr
bie
efeUfd^aft Begen,
unb
bft^ ffe
felbji unfcre
S5tig!cit ttic^t ^intern.
Sin anbern'
Orten,
wo
i^r einflu^
ein
gramerer ifi,
v>ii
Seutfd^Ianb,
in
"^olen
u.
f.
w.,
tu^
tan
ii^nen
bie
I^Sd^He g^rfurd^t erweifen,
bamit
burd^
iferen
unb bet
Surften
<Iinf[u^ Bfter, "Pf(wrrd^en, 'J)rioreien, ^fttronate, Slltargrnbungen,
fromme Stiftungen
in
unfere ^dnbe faUen.
SDieS werben wir
fcl^r
leidet erreid^en
tonnen an
Orten,
wo
^at^oUfen
mit
^eretem
unb
d^iSmatilem ermifd^t jinb.
SD^n
mu^ fold^en "^Jrlaten
btn un*
gei^euren Sf^t^en
unb boS
gro^e SSerbienfi aeigen,
ha^
fi^
<m$
fold^en
gienberungen ergieBt,
ba man bon
"J>rieftern, aeltUd^enunb SWnd^en
nid&t
erwarten
barf. gm gaUe
be
erfolget mu^
man ben
ifer
ber
Setrcffenben ffentlich r^men, fogar f^riftli^,
unb bo^ Slnbenfen
baran
verewigen.
6.
3u
biefcm
^w^dt mu^
man e
a crreid^en
fu(^ett, ba^
fold^e Prlaten fid^
ber
Unfrigen
alS
58ei^tt)5ter
ober fiB
SRatgeBer
bebiencn. SBenn
biefelben
l^offen
ober
3lnf;)rud&
barauf
erl^e&en, au
l^51^eren
raben in ber
rmifd^en
urie
au gelangen,
fo
mu^
man
biefclBen
mit allen
Grften
unb i&eraU
bur^
bie
SSemi^ung unferer
greunbe, weld^e l^ieau
mitwirlen
t5nnen,
unteril^en.
7 SDie
Unfrigen. foUcn
e8
jtc& aud^
Bei
SBifiisfen
unb
grfien
angelegen fein laffen, ba^,
wenn
fie oHegien
unb
'^aro^fallirt^cn
grnben,
bie
efeUfc^aft
ba5
SRed^t
Bclommt,
einen SSifar al <Seel#
forger einaufc^en,
unb
ba^
ber
jeweilige uperfor
be$ Orte^
felBfi
ber
eifJlid^e fei;
unb
fo
wirb bie
ganae Seftung jener
irdbe in
unfern Jg>nbett fein,
unb alle
Slnge^rigen
ber
parod^ie
werben ber
efellfd^aff gnalid^ unterworfen
fein,
fo h((^
man aUeS bon
i^nen
erlangen
lann.
8, ^a wo bie 2l!abemi!er un
feinbli^ geftnnt jtnb,
wo
^atl^o*
len ober
^eretiler unfere ^lleberlaffungen i^inbern,
mu^
man
mit
^ilfe
bon
"Prlaten
ben
S8crfud& mad&en,
bie
erflen 2e^rftl)Ie au
Befe^en ; fo
wirb eS
gelingen, ba^
bie
efeUfc^aft wenigfiena
mit ber
3cit
i^re Sebrfnijf
e unb
SlBjid^ten gelegentlid^
wirb !Iar
legen
J5nnen.
9,
SSefonber
aBcr mu
man bie
prfaten
ber
ird^e gewin*
nett,
wenn e5
fid^
virix bie
^eiligfpre^ung
ober
anonificrung
ber
Unfrigen
Banbelt,
unb in
biefem galle
wirb mett in
jeber
2lrt unb
9Beife auf Sriefe
bon Seiten ber
ro^en
unb
SrjJen
Bebad&t
fein
muffen,
in
welcfjen
bie
(5a(SS)t
Bei bem
apojfolifd^en ful^le
BetricBcn wirb.
2

18

10, Si
contingat praelatos
aut
magnates legationem
obire,
cavendum sedulo ac
praeveniendum,
ne aliis
religiosis,
qui
nobiscum
certant, utantur;
ne ffectum in illos trans-
ferant,
et in
provincias
ac
civitates,
in
quibus
nos
moramur,
inducant.
Quod
si huiusmodi
legati
transiverint illas
pro-
vincias vel
civitates,
ubi societas
collegia
habet,
excipiantur
magno
honore et aifectu et
pro
modestia
religiosa
tractentur.
CAPUT IV.
Quse
commendafa esse debeanf concionaforibus
et confessariis
magnafum.
1* Nostri
principes virosque
illustres ita
dirigant,
ut solum
ad maiorem Dei
gioriam
tendere
videantur,
et ad talem
austeritatem
conscientiae,
quam ipsimet principes
conce-
dunt; neque
enim
statim,
sed sensim
spectare
debet directio
illorura externam et
politicam gubernationem.
3. Ideo
saepe
illis inculcandum distributionem bonorum
et
dignitatum
in
republica spectare
ad
iustitiam,
graviterque
Deum offendi a
principibus,
si contra eam
spectant
et ex
passione procedunt.
Protestantur
saepe
ac serio se nuUo modo velie in
reipu-
blicae administrationem
ingere,
sed invitos
dicere,
ratione
officii sui. Tum ubi semel bene haec
apprehenderint,
ex-
plicetur, quibus
virtutibus
praediti
esse
debeant,
qui
ad
digni-
tates et munera
publica
ac
primaria
assumendi
sunt,
nominen-
turque
tandem et commendentur ab
illis, qui
sunt sinceri
amici Socletatis. Hoc tarnen non fiet immediate
per
nostros,
nisi
princeps
ad hoc
coegerit,
sed
plus gratiae habebit,
si
interponantur
amici vel familires
principis.
B*
Quacirca
confessarii et concionatores nostri informen-
tur ab amicis
nostris,
qui pro quovis
munere sunt
apti,
praesertim tales,
qui erga
societatem liberales
sunt,
horum
nomina
apud
se habeant et suo
tempore
cum
dexteritate,
sive
per se,
sive
per
alios,
principibus
insinuent.
4*
Meminerint
summopere
confessarii et
concionatores,
principes
suaviter et blande
tractare,
nullo modo in concioni-
bus et
privatis coiloquiis perstringere,

omnes
pavores
ab
illis
removere,
et in
ipsa fide,
iustitia
politica potissimum
adhortari.

19
-
10, SBenn tS
i>oxiomvxt,
H^
'5)5clfttett
t^htx
xt>^^
eine e--
fanbff(^aft unte^inel^mcn Jaffen, mw^
man
etfrl uf
bcr
.&ut fein
unb
bAft fotgen, baf f!e fld^
nfi^t
(tntercr
efftlid^er, eli^e
mft una
tt)etteifew, ebfenen;
bftB blefe nfc^t ii^re eflmtung
auf jene
&et*
tragen
unb
biefel^e
ben
^totrien
uub
tagten, it> tioit
wnfete i^c
i^rtften, elnpftanjen.
SBenn
fold^e efftnbte lene '^roDingen
unb tftfen
:pf
jleten,
tt>o bie
efeUf^aft f^e i^ftt fnen biefel&en hi^x
el^rentJoU
unb
freunbltd^ aufenommen
jerben unb
fo gut Be^anbeU
ttJetben,
aia e bfe
reHgife 93ef<^eibenl&e{t jul^t.
^pttel
IV.
SSia man ben
"prebtsetn
unb
SBe{<i^ti)ateTn
ber
t:o^en
ettt;>fel^len mu^.
! Sie
Unftigen foUen
gtjlen
unb
looxmf^mt '5>et:fnH<^Ieiten
fo
leiten,
H^ fie einzig
unb ftHetn
na^
bcr
S8^xm^l}xmQ
be^
gStt*
Ud^en diu{)mt
unb
ntt^
einer
folc^ett ewiffen^jirenge u i^re^en
fcl^einen,
juie bie
grften fel&ji suljTen.
Senn
nic^t
on
Einfang
an,
fonbern
etfi
attm^U^ wu^
bie
Seitung berfelen
W
n^txt
unb
^oUt{f(l)e "Ma^t etilce^en.
2*
2)ai^er mu^
man
i^nen ^auflg einf^stfe, t>a^
bie
Serteilung
on
e^tenmtern
unb 2Brben im (BtaaU bie
ere^tfgJeit
UxM^
iid^tigen jnf[e,
unb
ba^
Ott t)on ben
grfien fctper 6eleibigt
)erbe,
jenn
fie
bie
Sldfilc^t auf biefel&e
au5 ben
5lugen
erUeren unb
nad^
2Biair unb
9'leigung orgei^en.
6ie
foUen oft
unb
eraiili^
{steuern,
ba^ jie auf
leine
2Bcife
{It^
in bie
taat^Dertpaltung mifdien
>i>m, fonbern
ha^ fie
nur
gegen i^ren
SBillen avt
pfltd^tgef^l
i^re SReinung
fagen.
Sann,
wenn
jie
einmal
biefe^ begriffen ^a&en, foH aueeinanbergefe^t
werben,
mit
welken 5Jorgen biejenigen begabt fein muffen, weld^e su
SSitt
ben iinb
5ffentU^en ^eritiorragenben
Slemiern
p whlen
finb,
unb e^
f
oUen
folcbe
S^imen bon
iijnen
genannt
uub
empfoi^Ien
werben,
wel^e
wal^re aufrid&tige greunbe
ber
cfettfc^aft finb. 3ebo^ foU biefe^
nic^t
unmittelbar
burd^
bie
Unfrigen gef^el^en, au^er
wenn ber
grji
bar
auf bringt, bielmel^r
wirb
c&
bie
ai^e beffer mai^en,
wenn
greunbe
ober Sertraute be^
gri^en
hit
Sermittelung berne|>men.
3,
Sa^er foHen unfere S3eid&tier
unb
"iPrebiger
bon
unfern
grcunben
baritber
unierri^tet
werben, weltfte
'5)erfonett fr jebea
einzelne
2lmt
geeignet
finb,
namentli^ fold^e,
welc&e
gegen
bie
efenfi^aft" freigebig ftnb.
Sie S^lamen
berfeiben foUen fie
sur
Verfgung ^aben
unb
au grifliger 3^^
mit
efc^ilicljieif
entweber
felbii
ober
burti^
anbere i)m
grflen beibringen.
4 Sie
SSei^tbter
unb
'^rebiger foUcn
ft^
immer
auf
leb*
l^aftefte
bewut fein, ba^ fie
bie
g^l^en freunblid^
unb
einfd^mei(^elnb
bei^anbeltt muffen,
baB
fie
in feiner
SBeife
in Sieben ober
^ribat
unterl^altungen
ha
SRi^faUcn
berfelben erregen brfen. M^ fie
alle
58efrd^tungggrnbe
i>t>n
i^nm fsrn
balten,
ba^ fie biefelben
inbe*
fonbetc jum
Tauben unb
^auptfa(^ti(^ 3ur politif(>en @ere<^tig!eit
erma|)nen muffen.
-
20
-
5 Munuscula
parva
vix
unquam pro privato
usu
accep-
tent,
sed commendent necessitatem communem
provinciae
aut
collegii;
domi cubiculo
simpliciter
instructo
gadeant,
neque
curiose nimis se
vestiant,
et ad abiectiores
personas,
quae
in
palatio sunt,
iuvandas ac consolandas
prompte
se
conferant,
ne solis
magnatibus praesto
esse videantur.
6,
Quamprimum post
mortem officialium
curent,
ut de
substituendis amicis Societatis mature
agant
et
suspicione
se eximant extorti
regiminis; quare etiam,
uti
supra
dictum
est,
immediate se non
impendent,
sed amicos fideles ac
potentes, qui
sustinere invidiam
possunt,
si
quae
oriatur.
CAPUT
V.
Quomodo
agendum
cum
religiosis, qui
iisdem in
ecclesia,
quibus
nos,
frucfionibus vacanf.
1. Genus istud hominum ferendum
animose,
interim
prin-
cipibus
et
illis,
qui aliqua
auctoritate valent et
aliquo
modo
nobis addicti
sunt, explicandum
et indicandum
opportune
nostram societatem omnium ordinum continere
perfectionem,
praeter
cantum et exteriorem in victu et vestitu
asperitatem,
et si
quae religiones
in
aliqua
excellant,
Societatem eminen-
tiori modo lucere in Ecclesia Dei.
3*
Inquirantur
et notentur defectus aliorum
religiosorum,
quibus prudenter
et
plerumque per
modum
deplorationis
apud
fideles amicos
paulatim
detectis ac
propalatis,
osten-
datur minus feliciter illos satisfacere istis
functionibus, qui-
bus nobiscum concurruni
3 Maiori conatu eundum est contra
eos,
qui
scholas
pro
iuventute docenda instituere volunt istis
locis,
in
quibus
cum
honore et utilitate nostri docent. Ostendant
principibus
et
magristatibus
tales fore
perturbationi
et seditioni
reipublicae,
nisi
impediantur, quae
ab
ipsismet pueris, qui
diversis modis
instruentur, incipient, denique
societatem sufficere iuventuti
erudiendae.
Quod
si
religiosi
litteras
pontificias
obstinuerint,
aut cardinalium commendationem
pro
se
habeant, agant
nostri
contra
per principes
ac
magnates, qui
Pontificem informent de

21
-
5. um
Jemdia foHen
f!e
flcfttc
efd^enle au f^rem pxiixiim
Sfltt^en attttei^mett, bagegett fotten f!e
Me
ftttemefnc
2lii;mt bei;
'pxot
fttj
ob bw
^Jfeberlftffuttg
in
dxitimvmd Brigctt.
Sie
foHen
p ju ^ufe
mit einem
einfft^ eingertj^teten 3im*
mer
eflttaaen
unb
^^ ni^f
^efonbera forfaltig
eibett. (Sie
foUen
fi^ Reellen,
au^ ntebid gefteate Perfonen, wel^e
5et
^ofe ji(^
efittbctt,
burd^ ii^te 35efud^e ju ftbew
unb
ju ti:fien,
b<tmit e5
ben
Slnf^ein gettJinnt,
aI o&
fie leineweg
nu ben
gw^en Ferren
m
SBerfgung pnben.
6
oglei^ m^
htm Srobe on SSeamten
foUen j^e bwftuf
bebft^t fein, bdlbige SBeri^Ublunen einsuleifen, bd^ gi:eunbe
be?
efeaf^ftff
an beren teUe
gefegt
erben. 2l3er
lle muffen
ben
^txH^t
evmeiben,
<$ ob ben
grten
hit
SWft^t
enfwunben werben
foHte.
Sft^er mgen ^e t!c^,
wie oen
gefftgt (iv 2),
nic^t
unmittel
3ar
einmifd^en, fonbern getreue
unb
einfiu^reid^e greunbe orf^iei&en,
)eld^e
einem
fl^
etw* entwi^elnben 9leib bie time Meten JJnnen.
2Bie man
ftci^ benei^men muffe gegenber Drben^geift*
lid^en, weld^e
in ber
^ir^e
biefelbengunttioneni^ftben,
wie wir?
1.
tef
e
apilenf(^enllttff
e
mu^
mit
^(i^fi^t ertragen
werben,
ingwi*
f^en
mu^
man ben
SrfJen
unb
benjienigen *^erfonen, wel^e einiget
Slnfel^en i^ep^en
unb un5
einigermaen ergei^en f
nb,
m rechter 3it
aueinanberfe^en
unb llar
machen, baf unfer
Drben bie
SBottenbung
aUer -Drben
barfieHt, aftgefel^en
i>om
efang
unb ber
auperlid^en
(Strenge
in
ber
SeBen^|aItung
unb
leibung,
unb
Hf,
wenn
anbete Orben
fid^
in
irgenb
ttwii$
auSseic^nen,
bie
efeUf^aft
in
^eHerfJrai^lenbem 2i^tt
in ber
^ir^e
@ottt$
glnst.
2, 2Watt
fott
bie
gei^Ur
anberer
eiP(S^en auff?)ren
unb
fl<S^
merfen.
9'laci^bem
man
biefel^cn
in
fiuger SBeife
unb
meij^ena
im
STone ht$
SBellagen^
i^ei treuen
greunben aufgebest
unb oeri^reitet
l^at, foH
man
seigen, ba^ Jene
ben
gunftioaen,
in
wel(^ett j^e
mit
un$
wetteifern,
in
weniger glciU^er SBeife geregt
werben.
3 SWit
grerer Energie mu^
man
gegen bieienigen i)orge^en,
Wel^e 5um Qmdt
be5
Sugenbunterri^t
an
benjenigen
Orten
c^ulen
grnben wollen,
an
welken
bie
Unfrigcn auf e^rentJoUe
unb er*
ft>rie^li(i^e 9Betfe unterrichten.
(Sie
foHen
ben
grfien
unb
ro^en aeigen, H^ fold^e
2mtt
SBerwirruttg
unb
Unrui^e
im (Staate
wrurfa^en,
wenn
f
e
ni^t gel^in*
bert Wrben.
SDiefe SBerwirrung
wrbe t)on ber
S"5> Ul^% wel^e
auf i>erf(^iebene
5lrt
unterrichtet
wrbe,
au^gei^en. (nblicS^

bie
efellf^aft genfige fr
bie
raiel^ung
ber
S9^^
SBenn nun
biefc
eifili^en p^jili^e ^rei&en i&efl^en foHten
ober bie
gmpfe^lung
oon
arbittlen
fr jld^ l^tten, foHen
bie
Unfrigen burc^
bie
grfien
unb
rof
en
fl^ entgegenfieUen.
Sie
le^teren foUen
ben
"ipapi}
^er
-
22
-
bene meritis
societatis,
et sufficientia ut
per
illam
pacifice
iu-
ventus
instruatur;
procurent
etiam et exhibeant testimonia
a
magistratibus
danda de bona illorum conversatione et in-
stitutione.
4* Interim
pro
viribus nostri studeant edere
specimen
singulare
virtutis et doctrinae exercendo studiosos in studiis
aliisque plausibilibus
ludis
scholasticis, magnatibus
ac
magi-
stratibus et
populo spectantibus.
CAPUT VI.
De conciliandis societati viduis
opulenfis.
i+
Diligantur
ad hoc
opus patres provectae aetatis,
com-
plexionis
vivacis et conversationis
gratae,
ab iilis visitentur
viduae
illae,
et simul
atque
aifectum
aliquem erga
societatem
ostendurit,
vicissim
opera
et merita societatis ils offerantur.
Quod
si
acceptent
et ecclesias nostras visitare
coeperint, pro-
spiciatur
eis de
confessario,
a
quo
bene
dirigantur praesertim
in ordine ad constantiam in statu
viduaii,
enumerando et
laudando iliius fructus et
felicitatem;
certoque spondeant
et
tanquam
obsides
promittant
aeternum meritum hac ratione
conquirendum,
et eificacissimum esse remedium ad
purga-
torias
poenas
evitandas.
2*
Procuret idem confessarius ut sacello vel oratorio alicui
domi adornando
occupentur,
in
quo
meditationibus
aliisque
exercitiis
spiritualibus
vacare
possint,
ut sie facilius a con-
versatione et
Procorum
visitationibus
avocentur;
et
quamvis
sacellanum
babeant,
nostri tamen a celebratione
missae,
et
praecipue
ab exhortationibus
opportune
faciendis non absti-
neant,
et sacellanum sub se continere studeant.
3* Caute et sensim
mutanda, quae
ad
gubernationem
domus
spectant,
sie habita ratione
personae,
loci,
affectus
et devotionis.
4* Amoliendi
potissimum
tales domestici
(sed paulatim),
qui plane
cum Societate non communicant aut
correspon-
dent,
talesque
commendandi
(si qui
substituendi
sint),
qui
a nostris
dependeant
aut
dependere
velint: sie enim om-
nium,
quae
in familia
aguntur, participes
esse
poterimus.

23

bie
ro^tt SSwbten^e
ber
cfetlfd^aft aufflren
unb &er beten
ge*
ttenbc Sefftung f?
eftten
ftfeblf^en
unb
ru^fgen Sw^nbunte^ivf^t.
(Sic
foHen rttt^ ft
bfe
SluSfleUung
on
^eugniffett iox^m, ttJel^e
oi^iJigleitlfd^e "iperfonen
&er b(t8
gute Sctraen
nb ben
guten
Un*
tnxi^t
ber
Unftfgen
m^ilm
foUen.
4,
Snbcffen foUcn f!^
bfe
Unftfen Bemalen,
ein
^efonbcr
lnaenbea SSefjipfcI
Don
Srfid^ffafeit
unb
elel^rfantlctt au ^^en,
in*
bem
fie
bfe
@(^lei;
Bef
ftjren
tubfen 6en unb
m^ fonfl bur^
fd&oI(tj5ifci)e pfelaufffil^tunctt f!d^
BemerfH)
ntad^en, wel^e ecfQnet
j!nb,
ben
SeifaH ju ettegen,
tooUl bfe
vo^en,
bfe
-Di^rfleft
unb
HB 58oK bfe
^ufc^ftuer
6flben
follen.
^nplUi
VI.
2Bie
teici^e
3BftnJen
fr
bfe
efellf (^af
t
ju etfnnen ffnb.
(3 t>C5fI.
I,
7.)
h
^leju fotten
58<e
borctiJten
2lUet5
t)on
lel&l^rtffem
Sern*
perament
unb
9en>innenber Unter^altung^ga^e (tu^erlefen
werben.
2){efe f
oUen
j[ene
SBftwen
6efu)en.
o&afb
jfe fraenb
etnc
B^^^W
ung fr
bfe
efellf^ftff" (^efgen,
foH
mn
f^nen
unfererf?ft5
bfe
Setjlunen
unb
^erbitn^e
ber
efeUf^Aft
m$
rechte Sf^t jleUcn.
2Bcnn
|1c M) cnfgegenfommenb sefgen
unb unfere frdben
gu
Be#
fu<^en anfngen,
fott
man
i^nen fr
einen
^efc^ttxtter forgen,
i)on
n)e{^ctn
ffe rf^tfg geleffcf
n>etben,
namentU^
in
SSeafei^ung auf
ha
35erl)arrcn
im
SBitwenflnbe.
SSl<m
foU
bfe
'5o?ge
unb ba @\M
bcfclben
rl^menb
i^eror^eben;
man
foU f^nen
jfd^er erfprcd^cn
unb
ffi^ bfr 9lef(^fam er&rgen, ba^ uf biefe 5Beife
cfn
ewfgeg
SSerbfenft
unb b
ffd^erfie
a^iittcl erworben werben lnne,
um ben
trafen
bea
gegfeuer^ $u entgelten.
2*
(g^enfo ToU
bcr
SBefd^tfer bafr forgen, b^ fte fi^
mff
ber
2luSf)mung
efner
^auaiapeKe
ober efneS
sSetsimmer^ befc^df
tfgen,
fn
weld^sm
f!e ff^
^<i^
S'iad^benten
unb anberen
gefftlfc^en
Uebungcn l^ingeBen
tonnen,
bamft
jfe fo
um
fo Ief(^ter
t>on bcm Um
grtug
unb eon
58efu*cn etwafger grefer abgei^alten
werben. 9enn
bfefelben au^
efnen
^ufaplan
^ctben,
foUcn
c
bod^
bie
Unfrfgen
nf^t unterkffen,
bfe
SDiJeffe ^u lefen
unb
namentll^ flauen
bei @e*
legeni&eif ermi^nungen 5u geben. ^u<^ foHen jxc f!^ beml^en,
ben
giftu^fftplan
unter
ftd^ ju i^alten.
3
Sn
t>or|f^ffger SSeife mu^ aUm^M
Uca
genbert
werben,
wa^
ffd) auf
bfe
Seftung
beS
^au^wefena
beafe^f,
fnbem
man
auf
^erfnlfc^Icft, Oertlfd^leff
ub
S^efguug
bie
gei^rlge SK^ff^t
nfmmt.
4*
^auptfSci^U^
muffen
folci^e Sfenpoten entfernt
werben

aber nur
ftHmdl^Ifci^

,
w$l(^e
fn lefncrlcf
SBerbfnbung
mit ber e#
feEfd^aft ffel^en,
unb wenn ein
Srfaft ntig f^, muffen fold^e 2>fenji#
Htm
empfohlen
werben, wetd^e
fn
einem
5{6]&ngig!eitSt)erpftniS
au
ben
U'ttfrfgcn fteben
ober efn
fold^e einaugeen wnfd^en.
o
werben wir fn ber
Sage fefn,
iJon aUm
SSorgngen
fn ber
gamfUe
^entttnf
nei^men au
tonnen.

24
-
5+
Totus conatus confessar hoc
spectet,
ut vidua eius
consilio in omnibus utatur et
acquiescat; quod
ostendetur
per
occasionem esse unicum fundamentum
profectus spiritualis.
6* Consulatur et celebretur f
requens
usus
sacraraentorum,
praesertim
paenitentiae,
in
quo
intima animi sensa et tenta-
tiones
quascumque
liberrime
aperiat;
deinde
irequens
com-
munio,
auditus sacri
ipsiusmet
confessar,
ad
quod
invitabitur
cum
promissis peculiaribus precibus,
recitatio litariiarum et
cotidianum examen conscientiae,
"y. luvabit etiam non
parum
ad
plenissimam Cognitionen!
omnium inclinationum eius confessio
generalis,
etiamsi alias
alteri facta
fuerit,
iterata.
8
Exhortationes fient de bonis
viduitatis,
de molestiis
matrimonii, praesertim iterati,
de
periculis, quae
simul in-
curruntur
etc.,
quae
maxime ad hominem sunt.
9.
Proponendi
subinde
et dextre
proci aliqui,
sed
tales,
a
quibus
scitur bene viduam
abhorrere;
describantur aliorum
vitia et mali
mores,
si
qui putentur
illi
arridere,
ut sie uni-
versim secundas
nuptias
nauseet.
10*
Quando ergo
circa viduitatis statum bene affectam
esse
constat,
tunc commendanda vita
spiritualis,
non
religiosa,
cuius incommoda
potiusproponendaet exaggernda,
sed
qua-
lis fuit Paulae et
Eustachii,
etc.
Prospiciatque
confessarius,
ut
quantocius
voto castitatis saltem ad biennium vel trien-
nium
emisso,
omnem aditum ad secundas
nuptias
excludat;
quo tempore
omnis conversatio cum sexu
impari
et recrea-
tiones etiam cum
consanguineis
et ffinibus
prohibendae
titulo maioris coniunctionis cum Deo. Ecclesiastici
autem,
a
quibus
vidua visitabitur aut
quos
visitabit,
si
omnes,
excludi
nequeant,
tamen tales
sint,
qui
ex nostrorum nutu
dependeant.
11* Huc
usque
ubi
progressum fuerit,
paulatim
ad bona
opera, praesertim eleemosynas
inducenda erit
vidua,
quae
tamen nulla ratione
praestabit
sine sui
patris spiritualis
directione;
cum
plurimum intersit,
ut cum discretione tantum
in lucrum
spirituale
detur,
et
eleemosynae
male collocatatae
sint
saepe
causa vel fomentum
peccatorum,
et sie
simplicem
tantum fructum et meritum causent.
-
25
-
5. Sa
cfnaic 3tel
bc
S5efc^)ter$ foH fein, b
bie mtm
in AQen
S^ingtn
feinen
dit
einl^oU
unb
f!(^
3ei
bemfel^en ibecul^idt.
Sei
eUgen^eit foH eaeigt
wetben,
baf
bie bie
einaige wnblage
i^e i^3en gottfc^^itt fei.
6. e
foU
ber
i^uflge e^wuc^
be? teftmente
angejften
unb
biefel^en foUen hufig gefeiert
werben,
namentli^ bo^Jenfge
ber
SSeic^te.
aei wirb
biefel^e i^re ge^eimfien
ebanJen unb
Serfuc^*
ungen Jeber
9lrt
auf freimtigfie offenbaren,
ie
foH i^uflg
lom*
munisieren; j!e foK oft
Hi
il^rem 93e{(^tater 3Weffe $ren; wanfoU
fie bastt
einlaben,
inbem man
i^r ^efonbere gr&itten erfpri^t; fie
foU
bie fiitancien
reaitieren
unb aUe
Sage i^r ewiffen prfen.
?
5tuti^
eine
wieberl^oUe eneralbeic^te,
wenn
biefelbe oud^
fd^on fonjl
einem anbern
ai&gelegt ifi,
Wirb
nid^t wenig basu
bei
tragen,
un eine
oHiJanbige
enntni atter
i^rer Steigungen ge*
Winnen
ju
Uffen.
8 Sie
rmai^nungen foHen i^anbeln
on ben
SSorjgen
be
SBitwcnftanbc,
on ben
Sefd^werli^leiten
ber
e^e, namentlid^
einer
5Weiten,
on ben
efai^ren,
benen man
jt^
\>am\t
juglei^ aufe^t,
unb
anberem,
wa9
befonber geeignet i%
unmittelbar
auf
ben SWen*
f(^en 5u
wirlen.
9 (i$
muffen
on
3eit au B^^i
i
gefc^idfter SBeife gewiffe
greier orgefdfelagen
werben,
aber
folc^e,
on benen man
wci^, ba^
bie SBitwe
biefelben fe^r tJerabfci^eut.
5lnberer
Safier
unb
fdt>Iimme
itten
foUen gefd^ilbert
werben,
wenn ^ma,
wel^e
ber 9Bitwe
au
gefaUen f^einen,
Hmlt
biefeibe beri^aupt gegen
eine
aweite betrat
eine
2lbneigung faffe.
10, aSenn e nun
fefifJe^t, ba^ jie
bem
asSitwenfJanbe wo^l
geneigt ifi,
mu^ il^r
ba
religiSfe
Seben
empfohlen
werben, xti^t
aber
ba
lojierleben,
beffen UnbequemU^leiten Dielmei^r beutH^ a
ma^en
unb
au
fibertreiben
flnb, fonbern ba^jlenige
on
"3)aula
unb
on
Sttfiad^iu
u.
f.
w.
er
SB^ic^tatcr fott bafr forgen, ba^ |!e fobalb
al
mglich
euf<J^cit wenisflett auf awei
ober brei
Sa^re gelobe
unb
fo Jlebe
elegen^elt a
einer
aweilen Beirat au^f^Ue^e.
Sann
mu^ Jeber
sOerle^r
mit bem anbern
efd(>led^t
unb
fogar
hk
Unterhaltungen
mit ben
S8lutt)erWttnbten unb
Serf^^wgerten abgefd^nitten
werben
unter bem SJorwanb einer
engeren SBerbtnbung
mit @ott.
eiiili^e
aber,
on
welchen
hi^ SGitwe
befugt
wirb,
ober
welche jie befugt,
foaen,
wenn
j?e nid^t
aUe
auSgefc^loffen
werben Ibnnen,
foldje fein,
bie i>on
unferem
SEinle
abl^ngen.
11, 9Benn man
fo
weit
gekommen ifi,
wirb bie 3Bitwe
aUm^li^
auf gute
SBerle,
I>.iuptfd^lic^ auf 3ltmofengebett l^inaulenJen fein,
wel^c fie jcbo# lelnewegs oi^ne
hit
Seifung ii^re geifgen
9Ster
leifien wirb;
benn c
ijl
i>izl baran
gelegen, ba^
mit
2tuwai^l
unb
nur be
geiftlid^en
ewinn
wegen^) gefpenbet
wirb,
unb bel an#
gebraci^te 5llmof
en
flnb oft Urfad^e
ober
SJlbrmittel fr
nben,
unb
fie bringen fo
nur
wenig gru^t
unb
Serbienfi.
1)
Heber
biefe
@tcEe wirb
fid^
ber
UcBerfe
an onb
26

CAPUT VIL
Quomodo
conservandse
viduae,
ef
disponendum
de bonis
quse
habent.
1.
Urgeantur continuo,
ut
pergant
in devotione et
operi-
bus
bonis,
sie ut nulla
hebdomada
transeat,
quin
sua
sponte
aliquid
in honorem
Christi,
beatae
Virginis
aiit
patroni
sui
praescindant
a se de
superiluis, quod ipsum
in
pauperes
erogent
vel ornatui
templorum destinent,
donec
spoliis
plerisque
et
priraitiis ^gypti
sint exutae.
2*
Quod
si
praeter
communem aifectum suam
erga
Societatem nostram liberalitatem testentur
idque
facere conti-
nuent,
fiant omnium meritorum Societatis
participes,
cum
indulto
speciali provincialis
aut
etiam,
si tantae
personae
fuerint, generalis.
3. Si emiserint votum
castitatis,
renovent illud more
nostro bis in
anno,
concessa illis
pro
illa die recreatione
honesta cum nostris.
4, Visitentur
crebro,
et iucundis
colloquiis
et historiis
spiritualibus
ac facetiis recreentur et
foveantur,
iuxta unius-
cuiusque
humorem et inclinationem.
5* Non tractentur nimis
ligide
in
confessione,
ne moro-
sae nimis
fiant,
nisi forte amissa
spe gratiam
iilarum aliunde
occupatam recuperandi;
in
quo magna
discretione de in-
constanti mulierum
genio
iudicandum.
6* Arceantur
ingenise
a visitationibus et festivitatibus
aliorum
templorum,
maxime
religiosorum,
et inculcetur illis
omnes aliorum ordinum
indulgentias
in Societatem esserefusas.
7. Si
lugendum ipsis sit, permittatur
ornatus
lugubris
cum
honesta maiestate
aliquid spirituale
simul et mundanum
spirans,
ut non
apprehendant
se a viro
spirituali plane gubernari.
Denique
modo non sit
periculum
inconstantiae et
erga
Socie-
tatem fideles et liberales
inveniantur,
concedatur
illis,
quid-
quid
ad sensualitatem
requirunt,
moderate et excluso scandalo.
8,
Collocentur
apud
viduasaliae
puellaehonestae
etparen-
tibus divitibus ac nobilibus
natae,
quae
nostrorum directioni et
modo vivendi
paulatim
assueiiant. His
praesit aliqua
a con-
fessario totius familiae ad hoc electa et constituta. Subician-
-
27
-
mpiui
vn.
2Bie man
ftd)
bic SEBitwcn
^v^alUn foU,
unb wie man
uftet bfe fei?
erfgett maffe, welche fte ^efi^cn.
1* fe
foen unablfffg bttju gebrngt
toerVcn,
in
i^vtx grm?
migicft
unb
il^i^en guten
2Ber!at
fortaufa^rcn, fo ba^
leine
SBo^e
ijete^f, cl^nc ba^ jie
ftciwinig
etwct
sut @l^re e^tifii,
bex;
^eittgen
Sungfrftu
ober
ii^tc^ ^u^i^etlien
t>on
i^xcm UelJerjTu^ ttjegnei^men,
ba
fle fr
hit 3lrmen
auitJerfen
ober
jum ^mude
i)on
irrtjcn
eiiimwen,
ia
lie i^rer meijlen ^ae
xmb
i^re^
@ute5
lebig
l^nb.^)
2, SBenn
bicfeli^ett u^er
ber
ettJi^nli^cn Suneigung i^re
gteige&igleit gegen unf
ere
efeHfd^df
t
fiejeugen
unb barin
fortfi^ren,
foUen fle
atter
SSerbienjle
bet
efeUf^ftft teilHftig
Jtrben mit
befon*
berem
St&la
beS
"J^roinsialen
ober
(tud^,
ivenn es
fi^
um
'^erfoncn
on
l^or;er SSebeutung l^anbelt
mit
fold^em
bc
OrbenagenerlS,
3* SJenn
jie
ba eibbe ber
eufc^^eit abgelegt ^aben, fotlen
fte bflfel&e md^ unfercr
@itte
zweimal
im
^a^vt
erneuern,
inbem
mm
i^ncn fr jenen STg
eine
angemeffene
drolung
in ber
cfeU*
fc^aft
ber
Unfrlgen gefttct.
4, ie
foUctt pufig befud^t
werben unb
burd&
angenei^me
e*
fpracfee
unb
geifUid^e grjal^luttgcn
nb
d^erae ergot
unb unter*
^)(x\t^n
werben,
eine
febe nac^
Saune unb
Steigung.
5, ie
foKen
bei bet
58cfd)fe nic^t asufirenge bei^anbelt
wtxt
ben,
bamit
fte ntdE)t alTju betbrie^ltd^
werben,
e
mm<i.
benn
fein,
ba^
alle
Hoffnung
crlorcn wre,
i^re unfl
wiebcr
$u gewinnen,
weli^e anbcrcrfeita
in
SBeflag genommen
wrbe.
J^uHi mu^
man
in ber
Beurteilung
be6
unb^fianbigen weibli^en
Silaturc^
groen
c^arfftnn
unb
gro^e ^urd^^altung
anwenben.
6 Tlan baKe
fle
in
fd^lauer SBcifc
t>om
Sefud^en
anberer
otteapufer
unb bereu
geflen
ah,
namentlich
bon
benjjenigen
in
^I5flern,
unb man
fd^arfe
ibnen wiebcrfeolt ein,
baf?
attc
Stblaffe,
bcren
ewa^rung
anberen Orten
gufie&t, f!d^
Hi
unfcrer efcK*
fd^aft bereinigt ftnben.
7, SBenn
fte
STrauer
anlegen muffen, foH
i^ncn
STrauerf^mu
mit
anfidnbiger "prad^t,
wenn berfelbe
juglei^
einen
geiflli^en
\xnh
weliIi(J)en Slnflug
hat,
bcrfiattet
werben, txmit
fle ni<|t
meinen,
fte
wrben
ganj
unb
gar
bon einem
eifilid^en &e^errfd)t.
3!Benn nun
nid^t
bie
@efai[)r
ber
UnbefJanbigJcit gu befri^ten ifi
unb
fte
treu
gegen
bie
@e[eHfdf>ft
unb
freigebig crfunben
werben,
foH il^nen
ge
flftltct
werben,
ti>a
fic
in
SSegug auf i^re ^crgen^bebrfniffe
begel^ren,
aber mit
3??a^igung
unb
ol;nc Erregung bffentli(^en Slergerniffe^.
8, 3Sei ben SBitwen
foUen
anbere
anftSnbige
unb bon
reid^en
unb
attgcfc^enen
@ern
abftammenbe 2)'ib(^en untergebra^t
werben,
weld)e fd^ allmal^lid)
an bie
Seilung
ber
Unfrfgen
uub an bereu Sebena
Weife gewnnen foflen. SJiefe mgen
eine on bem
SSeic^tbater
ber
^)
SCnfpicIung auf
2.
Slofe 3, 21, rortlit^
:
Ser
Seutc unb
^tftlinge
SlegpptenS
beraubt
ftnb."
-
28
-
tur
syndicationibus aliisque
consuetudinibus
Societatis,
et
quag
sese accommodare
nolunt,
dimittantur ad
parentes
vel
alios,
a
quibus
adductae
erant,
et describantur
tanquam
dyscolae,
difficilis
gen
etc.
9* Nee minor cura sanitatis et recreationis
illarum, quam
salutis habenda erit:
quare
si de valetudine
conquerantur,
statim
ieiunia, cilicia,
disciplinasaliaequepaenitentisecorporales
prohibebuntur; neque permittantur
ad
templum
etiam
exire,
sed domi secreto et caute administrentur. Dissimuletur cum
illis
ingressus
in hortum vel
coliegium,
modo secreto id
fiat;
permittantur colloquia
et recreationes secretse cum
iis, qui
maxime arriserint.
10 Pro
dispositione
redituum,
qos
habet
vidua,
in favo-
rem Societatis
facienda, proponatur periectio
status hominum
sanctorum
qui,
relicto
mundo, parentibus
et bonis
abdicatis,
cum
magna resignatione
et animi hilaritate Deo servierunt.
Exponantur
in ordine ad
hoc,
quae
habentur in constitutione
et examine
Societatis,
de istius modi renuntitatione et abne-
gatione
omnium rerum.
Allegentur exempla
viduarum,
quse,
sie
brevi,
in
sanetas
evaserunt,
cum
spe
canonizationis,
si
sie in finem
usque perserveraverint, ostendaturque ipsis
non
defuturam ad hoc nostrorum
apud
Pontificem auetoritatem.
11,
Imprimendum ipsis
hoc
firmiter,
si conscientiae
per-
fecta
quiete
frui
velint,
omnino sine
murmuratione,
taedio
aut ulla retinentia
interiori,
sequendam
esse tarn
'
in tem-
poralibus quam
in
spiritualibus
confessarii
directionem,
tan-
quam
a Deo
peculiariter
destinati.
12* Instruendae
tiam,
per
oecasionem, gratius
esse si
personis ecclesiastieis,
maxime
religiosis spectatas
et exem-
plaris
vitse,
eleemosynas
suas
dent,
non nisi conscio tum et
approbante
confessario.
13, Cavebunt
diligentissime
confessarii, ne,
quocumque
prsetextu,
huiiismodi viduae illorum
psenitentes
alios
religiosos
invisant aut familiaritatem cum illis
ineant; quod
ut
impe-
diant,
conabuntur suo
tempore depraedicare
Societatem
tan-
quam
ordinem
superlativum prae
ceteris,
et utilissimum in

29

gfttt$ett gamiKe J^feju Ucrlefette
unb
eittgefe^te SJorjlei^etftt l^ft&ett.
Sie
foUen
ber
3enfw;
unb ttttberen ftten bw
efeEf^ftft
unter*
wotfen fein. Sielenigen, tt)e{d^e fld^
tti*t
fgen
woen, foUen ju
i^ren
eUern ober
au
anbern fieuten
entffen
werben,
i)on benen
f
e
l^erelommen finb,
unb
j!e foUen
(tl5
Iftunenl^ftfte, fd^wicri 3u
btf
l^ftnbelnbe S^lenf^en
u.
f.
w.
ftejetd^nct
tperben.
9, SWan )irb
nid^f wenier Sorge fr
il^re efunbl^eit
unb
fl^rc Unterl^ftUung tragen muffen,
al
fr il^r eelenl^eil.
SBenn
fie
^^
filier
i^ren efunbi^eit^sufianb aeJicigen,
werben
foglei^
gftiien,
tdui^e leibung*), SWtt^regelungen
unb
anberc,
trperUd[>e 33u^en
er*
i&olen werben.
SWftn
foH i^nen
nid^t
erlauben, in bie
ir^e ju gelten, ielmel^r
foKen fie ju ^aufe
im
el^eimen
unb mit
Sorftd^t geleitet
werben.
9Wan
laffe fie
in i)m arten unb in i><i$
oKegium
eintreten,
t)or#
ftugefe^t, H^
bie im
el^eimen gef(^iel^t.
dB
foHen
Unterreb*
ungen
unb
Erweiterungen
im
el^eimen
mit
benjenigen
erlaui^t wer*
ben,
Wil^t ii^nen
am
meifien gefatten.
10* ^amlt eine SBitwe ber bie
Sinlnfte, welche fie befi^t,
5u uniJen
ber
efeCf^ftft verfge, fiee
mm
i^x
ben iJoUenbeten
3ufiftnb
ber
^eiligen
or,
weld^e, nad^bem fie
bie SHJelt unb
il^re
SBerwanbten
erlaffen
unb
i^ren
tern
enlfagt i^atten,
mit
groer
SRejignation
unb
gterjenfreubigleit
Ott
gebient l^oi^en.
9Wan
fe^e
tl^nen
in
biefer SSejie^ung
au^einanber,
t)>a6
fi^
in ber
Serfaffung
unb ben
ierorbnungen
ber
efeflfd^aft
ber
folgen SSerjfc^t auf
alle
unb
fol';^c gntfagung
finbet.
SWan
fl^re il^nen
bie
SBeifpiele
on
SBitwen
an,
wclti^e frjlid^) ju .g>eKigen emporgefttegen finb,
inbem
man
tl^nen Hoffnung auf ^eiligfpre^ung m<tfS)t fr
ben
gaU, ba^
fie fo
bi an
il^r
et>enenbe
fortfahren
wrben. SS^Jan
matS^t
j!e
barauf aufmerifam, ba^ i^nen
ber
Einflu
ber
Unfrigen
Mm
^opfle
J^ie^u ni^t fei^len
werbe.
11 ^m
mu^
i^nen na(^brdUd^ einprgen, ba^ fie,
wenn
fie
oaJommcne
ewiffen^rui^e genieen
woUen,
burd&auS oi)ne aWur*
ren,
ol^ne SSerbroffen^eif,
ol^ne irgenb
ein innere
9Biberflrebcn fid)
in
weltlid^en
io^i^ in
geifJUc^en Singen
ber
eitung
be
SBeid^tater
fgen muffen,
al be t)on ott
fpejiell i^icsu befiimmten.
12, @ie
muffen gelegentlid^ ba^in belel^rt
werben,
h<t^
e
Keffer
fei,
wenn
fie
geifiU^en
perfonen, inSbcfonbere Orben^mitgliebern
on
erprobtem
unb
PorbbU^cm
2eben$wanbel
il^re Silmofen geben,
bie
nur unter
SBtigung
unb
SSorwiffen i^re SSei^tater ju
tun;
13* Sie
SBeid^tater
werben e
auf forgfltigfie t)er]^fen,
baf
berarttge
SBitwen au
Unsufrieben^eit^)
mit
i^nen,
unter
weI(S^cm
SSor
wanbe e
aud) fei,
anbere
cijiUc^e befuci^cn
ocr in eine vertraute
S^reunbf^aft
mit
benf
elben treten. Um btc
ju crl^inbcrn,
werben
^e
e
34 rec|)ter gzit unterncl^men,
bie
efeUfci^aft S^f
<tl bie rone ber
^)
8
finb ina^tfc^emlid l^nuplft^Itd^ Su^flrtel gemeint.
2)
lUorum
paenitentes
fnntc
awj ]&ei|en il^te Seidbtitnbet",
e
ift
aber
unntig,
Me
tcr gn fogen. ^d)
Bin
ba^^croon
biefer UeBerfe|ung abge
fommcn. ie
UeBerfe^ung
non 1815
fagi
:
bie fie
unter
irer eitung l^aBen."
-
30
-
Ecciesia,
maloris auctoritatis
apud
Pontificeni et
principes
omnes;
perfectissimum
in
se,
quia
dimittit noxios et inido-
neos, adeoque
sine
spuma
et fecibus
vivit,
qiiibus
scatent
monachi, pleruinque indocti, bardi, segnes,
salutis suae in-
coiii,
ventricolae etc.
14*
Proponant
confessarii et suadeant illis ordinarias
pen-
siones et
tributa,
quibus
subleventur annuatim
collegiorum
et
domorum
prolessarum debita,
praecipue
domus
proiessae
Romanae,
nee immemores sint ornamentorum
templi,
cerae,
vini etc. ad celebrationem missae sacrificii necessariorum.
15*
Quod
si in vita sua vidua ex
pleno
bona sua Socie-
tati non
inscripserit, proponatur
illi,
per
occasionem,
et
prae-
sertim
ingruente gravi
morbo aut
periculo
vitae, egestas,
novi-
tas et muititudo
piurimorum collegiorum
riondum
fundatorum,
inducanturque
suaviter et fortiter ad
sumptus
faciendos,
quibus
aeternam
gloriam
est fundatura.
16. Wem faciendum cum
principibus
et benefactoribus
aliis, persuadendum, inquam,
ea
quae perpetua
sunt in hoc
mundo,
in altero aeternam illis
gloriam
a Deo
paritura.
Quod
si hinc inde
aliqui
malevoli
allegent exemplum
Christi,
qui
non
habebat,
ubi
caput
reclinaret,
velintque
socios
Jesu
simitcr esse
pauperrimos,
ostendatur et serio
Imprimatur,
passim omnibus,
Ecclesiam Dei nunc mutatam et monarchiam
factam,
quae
auctoritate et
potentia magna
tueri se debet
contra
polentissimos inimicos,
et esse
lapidem
illum
parvum
excisum, qui
crevit in montem
maximum,
praedictum per
prophetam.
V7*
Istis, quae
addictae sunt
eleemosynis
et ornatui tem-
plorum,
ostendatur
crebro,
summam
perfectionem
in eo con-
sistere,
quod
terrenarum rerum amore sese
exuentes,
ipsum
Christum
eiusque
socios,
earum
possessores
iaciant.
18. Sed
quia
minus
semper sperandum
a
viduis, quae
liberos suos ad saeculum
dirigunt,
videbimus.

31

jQrbett i>i>x Hn anbwtt
ju ^;^mett,
aU
fel^r n^li^
lnmvf)aif>
ber
lr<^e, fo>ic (tnubeutctt, ba^ bwfelbc
ehi bcbeutenbe^
Slnfei^en
ibeim
<3)ftpflc
unb bei aen
Sutjlen enie^t.
Sie ipetbeu
tl)n
aU in
ficf)
fell^ji l^o^lJoHfornmcn pi;cffen,
weil er
fc^dbUd^e
unb
untauglid^e
Seutc
entlS^t
unb
alfo oi^nc
5lbf^aum
unb
o^ne Sobenfa^ (&^f^)
fein
Safein
f^yt, ipl^tenb
ei l)et ben
2W$n^en beffen
ttergenu
t^t, feid^e mcijleaa ungebtlbet,
bumm,
ttacje,
unbelmme);t um
i^t
eeleni^eil feien
unb
il^rem 3rtU(J^
bienen,
u.
f.
w.
14 S)ie
SSetd^ttJater foKe i^nen i^otfci^tagen
unb
raten,
v^^th
t(t^ie Sa^telber
unb
^^abin 3u entrichten,
omit
allja^rli^
bie
oUeien
unb
profe^^ufer l^ci^uf^ ci^ulbentilsunQ unterfl^t
werben
foKcn,
ittSbefonberc
bft^
pxoft^iiau 3u
SRom. 2iud&
foen fie
bcr
SSebtfniffe
bca
otte^^aufe^ eingeben! fein,
ber
2i(^tcr,
bei SBeini
u.
f.
tt).,
Uei
beffcn,
tt)ai
jur elebrierung
bei
SPle^opferi ndtig ifi.
15* SBenn eine SBitwe ei
Ce&^eiten i^re
@ter
nid^t ganj
ber
efellf(^ftft
erfc^reii^t, fo il^r
ei
elesen^cit
unb
befonberi,
wenn
eine
fd>'a)etc ^ranl^eit
eintritt ober
fie
in
Sebenisefal^r f(^tt)ebt,
bie
Seburftigleir,
bie
'3lmi)iit
unb bie
gro^e S^lenge fo
ieler ol
Icgien
i)or
klugen geftet
wetben, welche
noc^
nit>t
gcnenb fuubiett
fittb.
ie
f
oU in
uerbinbli^er,
aber
entfc^iebener 2Betfe ange{)ttUen
werben,
i^iefr Sluigaben p machen, wobur^ fie ft^ ewigen 9lul)m
erwerben wirb.
16,
ebenfo mu^
man mit ben
'grfien
unb anberen
2Bo^l*
ttexn
i)erfa^>ren,
man
mu^ fie
ju
bem berreben,
fage ic^,
woi in
biefer
SBelt on bauernbem SBert
ifi
unb
i^nen
in ber anbern Selt
ewigen din^m
Ui ott
erfc^affen werbe.^)
2Bentt iia unb bort
einige
UebclwoUenbe bai
SSeifpiel S^rifli
anfl?ren, welker
ni<3^t ^atte,
wo er
fein
^aupt Einlegen
fonnte,
unb
t)erlftngcn, bap
bi^
enoffen
bei Orbeni
3efu
in
gleicher 23cife
febr
arm
feien, fo foH gezeigt
unb
allenfl^ftlben
aUeu
(Srnfiei
ein*
geprgt
werben,
ba^
mit ber
ir^e
ottei
nunmel)r
n SBanbcl
vorgegangen fei
unb
btefelbe gu
einer
3Wonarci)ie
geworben
fei,
weld^e
fld^ buri^ i^r 2lnfe()en
unb
i^re gro^e 'M(t0)t j<^^en muffe gegen
bermdbtige geinbe,
unb
ba^ fie Jener
elne,
auigcriffene (erwor*
fene)
tein
fei,
ber
su
bem
groen SSergc i^erangewa^fen if?,
wie
t)om
"^ropi^eten orauigefagt wurbe.a)
17*
Senfenigen, weld^e gerne 3tlmofen geben
unb
gerne jur
58erf(^5nerung
ber
lrc^en beitragen, foa
^auftg gejetgt
werben,
bap
bie
i^c^fie SSoKfommenl^eit
barin
h<tf^^\)i,
b
fie fic^
ber Siebe
ju
irbifd^en ingcn cntdu^ern
unb
f)rt|llum felbfJ
unb
feine enoffen
8u ssefi^ern berfeiben miH^en.
18 3lber weil
fieti
weniger
bon ben SSltwen
au hoffen ij},
weld^e i^re
^inber
fr
bie SBelt
erate^en, fo mu^
man in
biefer
aiid^tung befonberi aufe^en.
1)
'T)hU
teile
ift offenSar tetli(^
erhcrBt:
persuadendum
ea etc.
perpetua.
cr
Ueerf.
on 1815
lieft
offenbar perbrevia
un
berfeftt
ergnqftc^".
o
leitet batf
man c
fidj ntc^t machen.
er
Ueberfe^er
rotrb
fi(^
an anberem
Orte
auSfprec^en.
2)
SDaniel
il,
34. 44
f.
ber
Ueberf.
"

32

CAPUT
VIII.
Quomodo faciendum,
uf filii et Siliae viduarum
religiosum
aut devotiorum sfatum
amplecfanfur.
1, Sicut matribus
fortiter,
sie nostris suaviter in hac ma-
teria est
agendum.
Matres nimirum
instruendse,
ut
proli
suas
reprehensionibus, castigationibus
etc. molestse sint a
teneris;
dum
provectiores praesertim
filias
fuerint,
muliebrem ornatum
et clenodias illis
negent, optando ssepe
et Deum
rogando,
ut ad
statum ecclesiasticum
adspirent
et
pollicendo insignem
dotem,
si moniales esse voluerint.
Exponant saepe
difficultates,
quas
in matrimonio sunt omnibus
communes,
et si
quas ipsaemet
in
particulari expertas sint,
dolendo
quod
cselibatum,
suo
tempore
matrimonio non
praetulerint, denique
sie
agant
eon-
tinuo,
ut
filias,
prassertim,
tasdio vitae
apud
matrem tali
modo
transigendae,
de statu
religioso eogitent.
2, Cum filiis conversentur nostri
familiariter, siquidem
ad Societatem nostram
apti
visi
fuerint,
introducantur
oppor-
tune in
collegium,
et
ostendantur,
explicenturque
illis
ea,
quas quoque
modo
grata
futura,
et ad societatem
amplecten-
dam invitatura
creduntur,
ut sunt
horti, vinae,
domus rurales
et
praedia,
ubi nostri sese
recreant;
narretur illis itineratio
ad diversa
regna,
comraunicatio cum
prineipibus
mundi,
et
qusecumque
iuvenilem setatem
oblectant,
in refeetorio et
cubiculis exterior
mundities,
blanda conversatio inter
nostros,
regulas
nostrae
facilitas,
cui tamen
compromissa
est
gloria
Dei,
ordinis
denique
nostri
super
alios
praeeminentia
et
colloquia
simul faceta cum
piis
commisceantur.
3* Moneantur
quasi
ex revelatione interdum ad
religio-
nem in
genere,
deinde caute insinuetur
perfectio
et commo-
ditas nostrae
prae
caeteris,
exponanturque
tum
in
publicis
exhortationibus,
tum in
privatis colloquiis, quam
sit
grave
contra vocationem divinam
calcitrare,
tandemque
inducantur
ad facienda exercitla
spiritualia,
ut de statu vitae
deligendo
concludant.
4. Procurent
nostri,
ut huiusmodi adulescentes instruc-
tores habeant Societati
addictos, qui
continuo
invigilent
et
^
33
^
i$plUl
Vffl.
aSBftJett
ffd^
t>ew
eiftlfd^ctt
(Stftnbe obet; cfttem
fwwmett
Se^ett ibmett.
1* 9Blft Me SBfltfe
ettetgif^
in
Mefe 6(^e etfrt^Wtt wftffett,
fo
bi
Uttftigett evWttbK^
unb
entaeaettfornmenb.
SDie ai^tte
wffenfelbpeifflSnbU^ attewlef
en
Jerbctt,
i^rett
inbewoott
fip^ejl
3ttettb
fttt wit fftbelnben
aBottett,
SRsen, Sivufm
u.
f.
w.
aus*
[c^eti.
9Betttt
biefcl^en, ttftmentH^
bie
Src^tw, l^ewtteiyt^fcn fhtb,
fotten
fie ii^ttett weibU^ett (S^mn<t
unb lefttobien
evfaett,
inbem
fle oft
ben
SBunf?^ avt^^px^^tn
unb oft bfttum Utttn,
^e md^tcn
p
bem
iftK#ett
ttmbe
junefgett,
nb inbcm
fi^ i^nw
eine be#
t(^tU<i^e SWftfft t)e?fpte^ett,
wenn
fie ffc
b^m
lofJerte'bctt
wibmen.
@ie
fottett oft
bie
@c|tt>{efa!eUett (teitt(imbefe^ett, wel^i^e
im
el^eUci^ett
fttbe ftKen
gemeinfftm fittb, ebettfo biejenfflen, tt)cl#c 1!e
i^.^^
itt
intern e^eflfttib
etwft
tt^a^m ^nUtt,
inbem
fie
eS
HUd^tti,
\>a^ fle ni^t feine 3^tt
bie
Si^elofifeit
ber
&eiftt i>otaeaoaett ben.
^mh, fie foUen
in
biefe 5Beife
befinbig fottflren, bft| ib^e
Xb^Hv Iftuptf^^
(tw
Uebet;bw^, i^vSeben
in
biefer 2Beife
bei
be 3Htttteif
subifinaen an ^ffen,
tt ben
geifJU^cn
@t(tnb benlen.
2* sniit ben
bnen
oe? SBitwen
fotten
bie
llnf^ien
t>ettftufen
Umana pffegen;
wenn
fie fi^ fr unfere efefc^aft au eignen fcbei*
nen,
foHen fle gu eleaener 3elt
in b(t
oUeium eingefhrt
werben.
aWrttt
foll il^nett
bft,
Wfta
i^nen itgenbwie aeftttten
fftnn,
jeiaen
unb
ftu^einanber
fe^en; ebenfo
baa, woon man
^l<axU, bft^
es
ium
Slnf^ltt^
fttt bie
efeUfd^ftft
einkben
werbe,
fo 5.
93. bie
arten,
bie
SBeinberae,
bie
Cftnbi^ttfer
unb
SWeiereien,
wo hh
Unfriaen fl^
er*
Idolen.
Wlan
foK ibnen
i)om
Steifen au erf^iebenen ;R!niaen,
t>om
Uma^na
mit ben
weUU^en gftrjien
unb i>on
aem,
wa6 baS
fuaenb*
li^e
3Wter
erab^t, erablen;
man
ftt fle ufmerlfam mdd^en uf
bie
uere
SdeinU^leit
unb
uberUc^lelt,
bie im
SHefeltorium
unb in
ben
B^^^^
i^errf^t, auf
bie
(tnaenebme UmaftnaSform, wel^e
bie
Unfriaen
unter
fi^ ^>f(eaen, mf
bie
SBeciuemKd^telt unferer 3leael,
mit
ber
bennodb
bie
^fCeae
beS
abttlid^en
Slubme
ena Httnpft ifi,
enb*
h4 <*tf
**^"
Sorritna unfereS
Orben &er (tnbcre. SWu
foH
m*
aenel^me,
vi>i^iQ^, ebenfo
wi^
fromme efprti^e bwed^luna^weife
mit
i^mn fbren.
3. Sie
foKen
bisweilen wie
mf
runb
a^ttU^er -OffettbAruna
a reiiaiSfem
Seben im
aasemeinen ermrtbt werben; fobnn foUen
^t
eittbrinali^ auf
bie
SoUlommeni^eit
unb
58e(twemK(^Jeit unferer
einri^tuna, weld^e
ber Orben or (tnbem borauS
^abe, blwiefen
weKben.
6ie
foKen
bftib
in
bffentK#en (xmi^mn$^tt,
bnlb in
prlftten efprc^en
brtr&er
ftufaert werben,
Mi
fnbbftft
eS
fei, fl^
a^t a^tttt^e
SSerufuna ufaulebnen. enbU^ foKen fie
aur
Uebermtbrne a^tP<^
Syeraitien eranlAf
t
warben,
bftmit
fie
i^4
^^^ ^^^
S w^lenbe
SebenSform
entfd^Ue^n.
4 SDie
Unfriaen fotten bfr foraen, baf berartia SnaUnae
bw
efeUfti^ft ergebene Seigrer ^tben, wel^e biefelben fotwSb*^b
-
34
-
hortentur;
si autem
reluctentur,
subtrahantur hinc inde li-
qua
ut taedio vitae afficiantur.
Exponat
raater difficultates
familiae.
Tandem,
si non ita commode fieri
possit,
ut sua
sponte
animum ad societatem
adiciant,
mittantur titulo studi-
orum ad remota societatls
gymnasia,
et ex
parte
matris
pauca
submittantur
solatia,
ex
parte
vero societatis adhi-
beantur
lenocinia,
ut affectum in nostros transferant.
CAPUT IX.
De redifibus
collegiorum augendis.
1*
Nemo, quantum
iieri
poterit,
ad ultimam
professionem
admittatur,
quamdiu
successiones
aliquasexspectet,
nisi fratrem
se iuniorem habeat in
societate,
vel ob alias
graves
causas;
in Omnibus tamen et ante omnia consulendum est
amplifica-
tioni societatis secundum fines
superioribus notos, qui
in hoc
saltem
conspirent,
ut Ecclesia ad maiorem
gloriam
Dei
pristin
nitori
restituatur;
et totius cleri non nisi unus sit
spiritus; quo-
circa
frequenter
monendum et
passim promulgandum,
socie-
tatem
partim
constare ex
professis
adeo
mendicis,
ut
praeter
largitiones
cotidianas fidelium careant omnibus
omnino,
par-
tim etiam aliis
patribus pauperibus quidem,
sed
qui possident
bona
stabilia,
ne sint in
gravamen populi pro
studiis ac fun-
ctionibus
suis,
ut sunt ceteri
mendicantes;
ideoque
serio in-
culcentconfessarii
principum, magnatum,
viduarum et
aliorum,
a
quibus
societas multum
sperare potest,
ea, quae
hanc mate-
riam
concernunt, ut,
dum
spiritualia
illis conferunt et
divina,
ad minimum terrena et
temporalia
ab illis
recipiant, neque
vix
unquam
omittant occasiones
recipiendi,
cum offertur. Si
autem
promissum
fuerit et
differatur,
prudenter
in memoriam
revocetur,
quantum
tamen fieri
potest
omnem affectum
erga
divitias dissimulando.
Quod
si
quis
ex confessariis sive ma-
gnatum
sive aliorum ad haecin
praxim redigenda
minus indu-
strius
videatur,
tempori
et caute
amoveatur,
alio in locum
eius
suffecto,
et si necessarium sit ad maiorem
paenitentium
-
35
-
httWd^tn
mh
evmft^nen;
mm
fle fi^
ulbtt
auflel^nen, foH
man
t^nen
3otlb
bte$,
Mb
fene$ entstellen,
b(tmit
f!e
&on
Se^en^^ttbtu^
eiPtfffen
werben.
S>te 3]>lutte
foQ ii^nen
bie
@(^n)lerid!etten au^einftnbevfe^en,
mit
benen bfe
^Amilie ju Mmpfen l^Abe. SnbUo^ foQen fle,
tt)enn e
f!^
ttid^t ibcquem ma^m \^% ba^ 1!e fld^ freiwiafg
Ux
efettf^aft ju*
nefgen,
unter bem SSotWAttbe bea tubierena in
entfewit gelegene
Slnjiftlten unfeter efeUf^nff gef^icft
Jerben* SSon Seiten be
aWttttet
foUen
il&nen
nux eine
Unteicft^ungen gefAnbt
tt>etben,
wl^renb
bie
efeaf^ftft
odntittel bieten
foH,
um
i$e 3^tta
ftttf
un$
5u ftbeiftipften.
$tit|iftei
IX.
SSon ber
SJetmei^rung
bet
Sinlftnfte
bet
oUegien.
!
SBomgUc^ fott
niem^nb
sum
legten
elft&be
sugeldtfen
wevben,
fo lange
er
no# einige grJfc^dften ju
erwarten
l^at,
wenn
er
ni^t
einen
Jngeren
35rubcr in ber
efeUf(j^(tft i^at,
ober n^
anberen
gen^id^tigen
rnben.
3tt
ttem
febo^
unb or allem
mu^
man
ffir
bie
^ei&ung
ber
efeUfci^aft entfpre^enb
ben ben -Oberen betannten
runbfft^en
@orge tragen, welcl^e
barin
iebenfaH ftJereinftimmen foHen, ba#
bie
ir6e
5ur SSerme^rung
bes
gttli^en SRui^mca i^rem fri^eren
lana n>iebergege&en
werben
foll;
unb
ba^
bie
ganje eifili^feit
on einem
eifie efeelt fein foH.
ei^alb mu^
man
puflg
baran erinnern unb ^eraU befannt
ma^en, ba^
W
efeHf^aft
teils au
"JJrofeffen bcftel^e,
weld^e fo
arm
finb, ba^ fie, abgefei^en
t)on ben
tSgli^en @|)enben
ber lu*
bigen,
atteS
ent^el^ren,
teils aus anbern
SBtern,
weld^e gwar
arm
jinb,
bie inbeS
unbeweglid&e
tcr
infoweit befi^en, \)Cl'^ fie fr ii^ren
Unterricht
unb
ii^re gunftionen
bem SJoH
ni^t jur aft faUen mffett,
wie bie
brigen
Setfelorben.
SDal^er foUen
bie
SBeici^tbter
on
gr#
Jen,
rof
en,
SBitwen unb anbeten
'5)erfonen,
on benen bie
efe*
<^aft
t>iel
i^offen
lann,
in
Sejfei^ung auf biefen egenflanb biefelben
allen
grniieS bai^in belei^ren, ba^
man
jum wenigjien irbifd^e
unb
Seitlid[)e
tcr bon
i^nen
belommen
foUte, wl^renb
mwx
ii^nen geift*
lid^e
unb
gtflid^e julommen l^t.
aum
jemals foHen fle
bie
elegenl^eit borbergei^en laffen,
ettbaS
an^unei^men,
wenn eS an
geboten
wirb.
9Benn etwaS
t)erf|)ro(i&en
worben
ijl
unb bie
grfflung
beS SSer*
fpred^enS eragert
wirb,
fo foU baSfelbe auf Iluge 9Beife
ins e*
bd^tniS aurdgerufen
werben,
aber nur
foweit
bieS
mglich ifi, o^ne
Segierbe gegenber
bem
SReid^tum
merlen
ju laffen.
9Benn einer bon
ben
SBei^tbtern
ber
rb^en
ober anberer Seute
fid^ weniger gefd^idt
seigt,
um
biefeS 9Serfai^ren pralttfd^ burd^jufi^ren, f
o
f
oU er
su re^ter
3eit
unb mit
SSorfld^t entfernt
werben,
inbem ein anberer an feine
teile
gefegt
wirb. Unb wenn eS
au grerer enugtuung fr
bie
^eid^tnber notwenbig iji, foll
er
nad^ entfernteren Kollegien
ber
=^
36

satisfactionem,
ad remotiora
collegia relegetur,
dicendo socie-
tatem
plurimum
illius
persona
ac talentis ibidem
indigere.
Nuper
enim audivimus iuvenes
viduas,
immatura raorte
prae-
ventas, neglegentia
nostrorum
suppelectilem
valde
pretiosam,
templis
Societatis dicatam non
legasse,
eo
quod tempestive
acceptata
non
esset;
neque
est ad similia
acceptanda tempus,
sed bona
paenitentium
voluntas
spectanda
est.
8*
Praelati, canonici, pastores aliique opulenti
ecciesiastici
industriis variis ad exercitia
spiritualia
sunt
alliciendi,
et
pau-
latim sie mediante affectu
erga
res
spirituales
societati conci-
liandi,
deinde eorum liberalitas
paulatim prognosticanda.
3* Non
neglegant
confessarii
interrogare paenitentes
suos
(opportune tarnen)
de
nomine, familia, aifinibus,
parentibus,
amicis, bonis,
dein
spectare
successiones
illorum, statum,
inten-
tionemacresolutionem; quam
si nondum
sumpserint,
societati
favorabilem
opportebit persuadere; quod
si
spes
alicuius utili-
tatis
prima
fronte
affulgeat, quia
non
expedit
de omnibus simul
interrogare,
iubeantur sive titulo maioris elucidationis con-
scientiae,
sive
paenitentiae
medicinalis,
hebdomatim
confiteri,
et honeste ab eodem confessario
invitentur,
ut
quod
una vice
inquirere
non
potuit, pluribus inquirat. Quod
si successerit
ex
voto,
si femina
fuerit,
ad
persistendum
in
frequenti
con-
fessione et visitatione
;
si vir ad sodalitatem
frequentandam
et
familiaritatem nostrorum
quoque
modo inducatur.
4
Quae
de viduis dicta
sunt,
eadem
agenda
circa merca-
tores,
cives
opulentos
et
coniugatos prole
carentes,
intelle-
gantur;
a
quibus
non raro societas ex asse hereditatem ac-
quiret,
si
prudenter
hae
praxes
exsecutioni mandentur. Po-
tissimum autem haec observanda erunt circa
opulentas
devotarias nostros
frequentantes, quae
si non sint
parentibus
valde nobilibus
natae,
tantum ad summum
poterit vulgus
obmurmurare.
5*
Rectorescollegiorum
conabuntur habere notitiam domo-
rum,hortorum,praediorum,vinearum, pagorum, ceterorumque
bonorum,
quae
a
primariis
nobilibus,
mercatoribus aut civibus
possidentur,
et si fieri
potest, gravaminum
ac
redituum, quibus
onerahtur,
sed caute id
praestandum
et efficacissime
per
con-
fessionem,
sodalitatem
ac
privata colloquia. Quod
si confes-
^
Sf

m\>
feine
Sdlcrue an thm
btefem
Orte
fe^? ndttg.
S>enn
neulich ^eit
ii
dl^^vt ^ ftmge
8ftiw,
itt
fv
a^itigen
obe
fimnif^, infolge
bec
Sjtfffd^
btt
Unft^en i^te fei^f
lo^baxt &Au^cinvf<^fttnd, mel^e
ben
^fv^en
be
efeUft^Aft ^tfKmmt
nft,
benfel^en t^
imtaa^t l)Utn,
wt
biefel^ nf^t ve^^taeitfd
(tn^enomm^
fo^xben
fef.
Sei bev
^mHk^me folget SDinge muf
ntitn
ni^t
bie
Beit btt&^^d^n, fonbeyn
ben
git^
S^en bev
Sei(^aittbe.
2,
"pf&toten,
^<mott^,
V^uxt
unb Mtbete
t>em$|^e
e{fK{<|e finb (Utf t>ef^i^enen SEegen
unb
huv^ d^^^^Ut
Witttl
ju
ben
deifUi<^en (^T^etjitfen (tnaufoden
unb
fo lUmmi^ hnx^ ifytt
SWeittttg
fr getilUc^e {ngc fr
bie
efeUf^ftft au ^^ittnen,
fo*
bann
ntuf
mm
fie adnt^Uc^
in
Seau^ auf il^re ^reige^idteit auf
bie
"pxoU fieHen.
3. S>ie
S3eii^{i){Wet foUen
ea
nl^t erfSumen, il^re SSei^fllnbe
(jebocl^
nur
a gelegener B^^) ^^^ ^^^^
Planten,
i^rer ^<'^ili^'
il&ren
SSerwanbten,
i^ren greunben
unb
i^ren Seii^twern au fragen.
S)ann
foUen ile ii^ren 9ta^lat/
ben @tanb,
i^re^bfl^ten
unb @nt
f^lilffe
in
biefer Seaiel^ung au erforfd^en fu(i^en.
SEenn
no^
ielne
folgen gefaxt finb,
wirb e$
ntig fein,
eine ber
fefci^aft gnfHge
ntf^Ue^ttttg anauraten.
SBenn
fic^
bie
.^opung auf irgenb
einen 5Sorteil
glei#
on
Anfang
an
a^idt fnen fie t>eranla^t
werben,
tt)a^entli^
^u
^ei^ten
unter bem ^oxwaxth einer
befferen ^rlei^terung
be$
eit>iffn$
ober
einer
J^eilfamen Su^e,
mH e$
ni^i^t ongei^t ttad^
allem
auglei^ m
fragen.
6ie
foUen
in
onfinbiger 9Beife
eon
bemfel^n 9Sei#ti)ater
eingelaben
>erben,
bomit er
ba$,
tt>a$ er
ni^t auf
einmal erlunbi
gen
(onnte,
bei
mei^rmaligem Sefud^e erfunbige.
SBenn h^
na^
aSuttfci^ gei^t, fo foH
eine
grau aum
Sebarren
htim
i^ufigen 95ei<i^ten
unb
SBeJu^en
eranla^t werben;
ein SWann
fon auf iebe
3lrt
ar
^ffege
bea
Umgang
mit ben
Unfrigen bewogen
werben.
4. SSJoa t>on ben Bitwen
gefagt i%
baa
mu^
felbf(t>erf(Anb
li^ au^ beaglic^
ber
Sei^anblung
ber
^mfl^\xt^,
ber
reid^en Srger
unb
Unberlofen (g^eleute
gelten,
ie
efeHf^aft
wirb
xA^t feiten
in bie
Unioerfalerbfd^aft cingefe^t
werben,
wenn
biefe SWo^regeln
in
lluger 3Beife aur ^u^ffii^rung gebra<^t
werben.
SBefottbera
ber
ifl
biea
a beoba^ten
bittfi<^tli(^
ber
reiben,
frommen grauen,
welche
bi^
Unfrigen bcfuc^en;
wenn
biefelben
ni^t
Ott
febr ornel^men
eitcvu
^erfiammen,
wirb b<t$ S5oK
^^fiena
feine
Uttaf<iebetti^eit uern.
5* SDie SXeftoren ber
^Hegten
werben eS
untemei^men,
^ennt
nia bott ben
Kufern,
arten,
SaubgOtern,
9Beinbergen,
orff^aften
unb ben
fonfgen
tern
au gewinnen,
weld&e
bie
SSom^men
erfien
dianga,
bie
^aupute
ober
SSrger befi^en
unb
wom5gli<^ m^
oon
ben
Binf^n
u^b
fiafien, ^eld^e auf
ben
Sefl^tilmern
ru^en,
aber babei
mu^
man
be^utfam orge^en
ui um
wirlfamflen
burd^
W
eid^te,
burcb
vertrauten
Umgang
unb
bur^ private efprc^e.
9Benn ber
Seif^tboter
ein
veid^ea
Seid^^
aufgefunbm i^at
wirb r
fofort
ben

38
-
sarius
paenitentem
divitem
adeptus sit,
continuo rectorem
moneat,
et omni modo fovere conetur.
6. Porro summa rei in eo constituenda
est,
quod
nostri
omnes
apposite
benevolentiam
paenitentium
et
aliorum,
quibuscum conversantur,
captare
norint et
singulorum
in-
clinationi se accommodare.
Quapropter
ad
loca,
quae
a
divitibus et nobilibus
inhabitantur,
provinciales provideant,
ut multi
mittantur;
et ut
provinciales
id
prudentius
ac
feli-
cius
faciant,
rectores de messe illos accurate instruere suo
tempore
meminerint.
7*
Inquirant
etiam an contractus et
possessiones, per
receptiones
filiorum in
societatem,
ad iilam transire
possint;
et si fieri
potest, explorent,
an bona
aliqua
sie
per pactum
aliquod
conducta vel aliter
collegio
cedere
possint,
ut
post
tempus
societati
cedant;
ad
quem
iinem societatis necessitas
et
gravamen
debitorum
omnibus,
praesertim magnatibus
et
divitibus intimanda erunt.
8* Si
contigerit
viduas aut
coniugatos
divites nobis ad-
dictos tantum habere
filias,
eas nostri blande
dirigent
ad
statum devotarium vel ad
religionem monialium,
dote
aliqua
illis
relicta,
cetera Societati
paulatim acquirentur. Quod
si
filios
habeant,
qui
societati
apti erunt,
ad illam
allicientur,
alii ad alias
religiones,
etiam certo minimo
compromisso
inducendi erunt. Sed si filius unicus
sit,
quibuslibet
modis
ad Societatem
pertrahendus erit,
eique
metus omnis
paren-
tum ex animo
removendus,
et vocatio Christi inculcanda
est ostendendo etiam Deo sacrificium
gratissimum fore,
si
parentibus
insciis et invitis
aufugerit;
deinde mittatur ad
novitiatum
remotum,
praemonito prius generali. Quod
si
filios et iilias
habeant,
prius
iiliae in monasterium vel statum
devotarium
dirigantur,
deinde filii in
societatem cum suc-
cessione bonorum
pertrahantur.
9*
Superiores
huiusmodi viduarum et
coniugatorum
confessarios suaviter et fortiter
moneant,
ut sese utiliter
pro
societate secundum haec monita
impendant; quod
si non
fecerint,
alii eorum loco substituantur et
ipsi removeantur,
sie ut notitiam cum illa familia fovere non
possint.
10 Viduae vel aliae
personae dovotae, quae
videntur
magno
affectu ad
perfectionem
tendere,
inducantur ad hoc
tanquam
ad efficacissimum medium
perveniendi
ad
apicem per-
fectionis,
si omnes suas
possessiones
societati cedant et vivant

39
-
SHeKov
denA^Tf^tiden
unb ea
uttteme^men, bft^fel&e tuf lebe
^rt
unb
SEeife
uxtvm
au i^ftlten
unb
au i^e^en.
6*
3fene ift
bev
<$M|>lnad^bvu bdTAuf au ledert. b(t#
alle
unf
ete
i^eute t
t>erflei^en,
in
^(tffenber Seife
H$
SBol^lwoUen
bet
Sef^t
{fnbev unb
anbete,
mit
meldten fle umde^en, au det)>innen
unb
fi^
bev
S'leigund
bev
einaelnen anattbe<)uemen. S)a^e foUen
bfe
'pvo
inaialen bavauf fe^en, ba^ na^
ben Ovten, wo
veic^e
unb
ovne^me
Seute
tt>oi^nen,
i){ele
^evfonen ^efanbt
tverben. Samit bie
pvot>{nafa'
len biea um
fo llu^ev
unb
dlfidlit^er ^ett)e{f}eafdett, follen
bfe dith
toven
barauf ^ebac^t fein, jene ve^taeitig
in
Seaug auf
bie hoxt
au
dewinnenbe
Svnte
denau a {nfHntieren.
7. @ie
fnen fi^ m^ i>txdmif\itn,
ob ^ntvalte unb
^efte#
ungen auf
bie
efellf^aft bev^e^en
Unnm, mnn
(Si^nt
in
biefelpe
aufgenommen
werben. SBenn bie^
mi^^i^ i% fnen fie nad^fovft^en,
ob
einiget
t>ott ben fttem
bux^
einen
^a^mtlxa^
ober in anbetet
SBeife
bem
^olledium aufallen
!ann,
fo H^
e
fp^e beffen Sigett;
tum itb.
3u biefem 95el^ufe foU
bie 9^ot unb bie
^ulbenlafi
bet
efeaf^aft alld^nt^iu, namentlid^
abev ben
o^en
unb
Steigen
lunbdedeben
n>evben.
8 SEBenn e
fi(^ trifft, ba^ reiche
Sffiitwen ober
erheiratete,
wel^e
uns
ergeben jinb,
nur
^Sd^ter ^aben,
werben bie
Unfrien
biefelben auf fanfte
2lrt
aum
tanbe bcr ?lnbacbt unb
grmmigfeit
ober
aum lofierleben Einleiten;
man wirb
i^nen
eine
Slu^^euer laffen,
wabrenb
ba
brige aUmdi^li^ fr
bie
efettfd^aft gewonnen
wirb.
SBenn
f!c bl^ne l^aben, weld^e fr
bie
efellf^aft taugen, follen
fle
fr
biefelbe gewonnen
werben,
anbcre werben anberen>rben
au#
aufbrcn fein,
inbem man
ibnen and^
eine Heine
@elbfumme Ht^pxi^t
9Benn nur ein
eiitaiger ol^n orl^anben ifi,
wirb er
auf jjebe
2lrt
fr
bie
efeUfd^aft gewonnen
werben
muffen;
man wirb
ii^m
aUe
^m^t
t>or ben Altern au$ h^m
^eraen reiben,
man wirb
i^m aufd
bringenbfie einprgen, ba#
er t>on
Si^riflo
berufen
fei,
inbem man
il^m acigt, ba^
e ott ba$
angene^mfie Opfer fein
wrbe,
wenn er
obne SBiffen
unb
gegen
ben SBiUen
feiner
Altern
fld^
baon
mn^tt.
(Sobann
fon
er
au
einem
entfernt gelegenen 3^ot)iaeni^au$ gefanbt
werben,
nad^bem
ber
Orbengeneral aut)or benad^ric^tigt
worben
i%
9Benn
f!e b^ne
unb
STbc^ter b^ben, follen
auerfi
bie
Sbd^ter
in ein
lofier
ober in ben (Stanb ber
3lnb(^tigen bergeleitet
wer*
ben,
fobann follen
bie
5b
tnit bem
3le<^te
ber
Erbfolge
in bie
OefeUfdbaft geaogen
werben.
9. S>ie Oberen
(uperioren) follen
bie
58eid^tt)t^r foldber
9Bit*
wen unb
erheirateten
in
t>erbinblidber,
aber
energifdber SBeife
baran
mahnen, fldb entfpredbenb
ben
i)orliegettben erbaltung^ma^regeln
ber
efellf(baft n^lic^ au madben.
SBenn
e
ba$
nid^t
tun,
follen
anbere
an
ibre
teUe
gefegt
werben,
unb
fie felbji follen entfernt
werben,
fo baf fie
mit
fener Familie
leine
eaiebung Unterbalten
fbnnen.
10, aBitwen ober anbere
fromme "perfonen, weldbe
bem 9ln*
ftbeine nadb
wit
groem fer
ber
oHlommenbeit aufireben, follen
baau bewogen
werben,
aUe
ibre SBefi^tmer
an bie
efeUfcbaft abau*
treten unb on bem
Sabrgelb
ber
efeUfcbaf
{
au
leben,
weltbeS
ben
^

-i
anfUHia
SocietaKs, quae
illis secundum
exigentiam
eontinuo
administrabitur,
ut sine uUa cura ac sollicitudine Deo
liberius serviant
11 Ad
persuadendam
eflficacius
paupertatem
societatis
superiores
a ditioribus
personis
societati addictis mutuent
pecunias
sub
chirographo, quarum
solutio
differatur;
deinde
tempore
morbi,
praesertim periculosi
talis
persona
constanter
visitetur,
et omni ratione
praeveniatur,
ut tandem moveatur
ad reddendum
chirographum
;
sie enim riostri non
agnoscentur
testamento,
et interim nihilominus lucrabimur
absque
invidia
succedentium in bona morientis.
18* Conveniet etiam ab
aliquibus personis pecuniam
sub
annuo reditu sumere et eamdem nummo altiori alibi consti-
tuere,
ut reditus reditum
compenset;
interim enim fieri
poterit,
ut
amici,
qui pecunias
sie mutuo
dederunt,
misericordia nostri
moti lucrum aut subinde etiam
capitale,
sive
testamento,
sive
donatione inter
vivos,
societati
cedant,
dum
coUegia
struuntur
aut
templa
aedificantur.
18 Utiliter etiam societas sub nomine mercatorum divi-
tum nobis addictorum
negotiari poterit;
sed
respiciendum
cer-
tum ac
copiosum
lucrum,
etiam in
Indiis,
quae
societati non
tantum
animas,
verum etiam
opes
multas hactenus Deo
favente subministrarunt.
14 Procurent nostri habere in
locis,
ubi
resident,
medi-
cum
aliquem
societati
fidelem, quem apud aegros prae
ceteris
praecipue
commendent
etextollant;
ut vicissim
ipse
nostros
prae
ceteris
religiosis
commendans
efficiat,
ut
passim apud
priraarios aegrotos
et
praesertim
moribundos vocemur.
15. Confessariisint assiduiin
visitandisaegris,potissimum,
qui periclitantur,
et ut alios
religiosos
ac ecclesiasticos iisdem
honeste
eliminent, procurent superiores,
ut
tempore illo, quo
confessarius discedere
cogetur
ab
aegroto,
eontinuo alii succe-
dant et
aegrotum
in bonis
propositis foveant;
interim incu-
tiendus erit
prudenter
Horror
inferni, etc.,
ad minimum
pur-
gatorium,demonstrandumquequodsicutaqua exstinguit ignem
sie
eleemosyna exstinguit peccatum: nusquam
autem melius
eleemosynas impendiposse quam
in huiusmodi
personarum
ali-
mentum ac
subsidium,
qui
ex vocatione sua
profitentur
chari-
tatem
erga
salutem
proximi ;
sie enim illius
participes
f
aciendos,
et satisfacturos
aegrotos pro peccatis propriis, quia
charitas
operiit
multitudinem
peccatorum ;
describi
potest quoque
cha-
@o3e
unb Setftmmetmt ott um
fo ixtkx
bienen !$nnen. SO'titn
tt)it;b
i^mn bfefe Sl^^it^vedel
d$
baa
vM^m^t
SPSittel
^eaei^ttett,
(tuf
ben
lpfel
be
^olKommen^eft au d^I^utdett.
H, Um bie 3lmttt b
cfef^aft dJ(m^^ftftw a magert,
foHen
bie
@tq>ctfot;en
i>ott
wf^wen grettttbert cgcn ^Ibf^efne
elbe
lefl^ett,
bwen
SesttWuttg rtufgef^oen
wftib. obdnn
foH
eine
fol^e ^e^ffJnU^Ielt aw 3eit
eftter
t(m!^e{t, ndmentlf^
einer
ge*
f^tU^&it, fovtw'^vtnb befttd^t
werbett,
mftn witb
biefel&e uf Jebe
9lt
fr fi^ eitttte^men, fo brt^ fle fid^ enblic^ ^ewoen f^tt,
ben
d^ulbfd^ein aut^daude^en.
@q erben bie
Unfrigen
im
S:ef((tmente
ni^t erwfti^nt
werben unb
nid^ta befiowenier
werben wir ewinn
i^ftben, ol^ne
una ben
^<t<
ber Sri^en ht @teri^enben
auauaiei^en.
13 @5 wirb
ftttd^
paffenb fein,
oon
einiflen ^erfonen
elb
Auf j[l^rli(^e Sinf tufaune^men
unb
ebenbrtSfeibe
@elb
(mberweitig
au l^^erem
Binfe unterauringen, fo baf
ein
3in
ben anbem m$f
lei(|t.
Snawifd^en
wirb e$
gefci^e^en
lnnen,
b(t#
bie
greunbe, welche
bie eiber in
biefer SBeife |)erflelieen i^a&en,
u^ SWitleib mit m$
ben
3itt
ober
mnc^mal fogar
bft
^a^ttal
entweber
tefimentarifd^
ober
burd^ d^enluna
bei
SebaeKen
an bie
efeUfc^ftft
abtreten,
wenn
oUeien gerfinbet
ober
irc^en ge&ftut
werben
13. Ti\t
9ltt^en
wirb
auci^
bie
efettfc^aft
unter bem Silftmen
reid^er
una
ergebener jtf(eute ^anbeiagefd^fte
treiben ?nncn.
3lber mm
?# auf
einen
fid&eren
nnb
rcid|en
ewinn
feigen, aud^
in
Sttbien, weld^ea
ber
efeUfd^aft nid^t
nur (Seelen,
fonbern aud^
^i$
|e^t
mit @otte$
unfi ^o^en SReid^tum Qebrad^t ^ftt.
14 Sie
Unfrigen
werben
bafftr forden, bft# fie
m ben Orten
i^rer
SWeberlaffun
einen ber
efeUf^aft
freuen
Slrat ^aben, welken
fie
ben ranfen or anbem
na befonber empfel^len
unb
(tn;)reifen.
erfelbe
wirb bann
feinerfeit
bie
Unfrigen
bor ben anbem Drben
em^fei^len
unb
bewir!en,
ba^
wir
insgemein au
h^n
t>ome]^m#en
^ranfen unb
nomentlid^ au
ben Sterbenben
gerufen
werben.
15. ie
SBeid^tbSter foHen unermblid^ fein
in
Sefud^en
bei
kaufen,
i^auptfd^li^
bei
@d^wer!ran!en,
unb nm
SRitglieber
(tnberer
Orben unb anbere
eiftlid^e auf
eine
ftnjJnbige
9trt bon
benfelben
ferne au i^alten, foHen
W Oberen
(uperloren) bafr forgen, ba^
bann,
wenn ber
SSeid^tbAter fi^
bon ben ^nlen
entfernen m\x%
fofort
ttbere an
feine
teile treten unb ben ranlen bei
feinen guten
^orfS^en eri^Alten;
mittlerweile
mu#
man in
lluger 9Beife
ben ^ran
len
5inft
bor ber
|>$tle
u.
f.
w. u.
f.
w.
einjAen, minbefienS
aber
t>or ^ivct
Segfeuer.
Tlart
mn^ i^\d^n,
bat,
wie ba5
SSSaffer
ba
geuer mtlf#t, fo 5llmofen
bie nbe.
Sflirgenb
aber l^nnen 511
nofen beffer
aufgewenbet
werben,
($
^nm Unterl^alt
unb
ar
Unter*
Wiung fol^er perfonen, wel^e infolge g5ttlic^er Serufung
ea
a
^rer 9lufgabe maci^en, fr
i><t$
eeleni^eil
be$
^^^^n orge a
tragen,
o
nel^men
i>it ^ran!en STeil an bem
SBerbienfte,
unb
fo
werben
fie ffir ii^re eigenen
nben
enge
leiten,
weil bie ^TUlb
tiitfgleit
bie
SSI^enge
ber ftnben W^^^
2>iefe ^dmbfen
(lnnen

42

ritas
tanquam
vestis illa
nuptialis,
sine
qua
nemo admittitur
ad mensam caelestem.
Denique
ex
scriptura
et sanctis
patri-
bus
alleganda erunt, quae^ respectu
habito ad
capacitatem
aegroti,
efficacissima iudicabuntur ad illum
permovendum.
16 Mulieres
conquerentes
de vitiis
aut
molestiis suorum
maritorum doceantur subtrahere secreto summam
aliquam
pecuniae illamque
Deo offerre
pro expiandis peccatis
marito-
rum et
impetranda
illis
gratia.
CAPUT X.
De
discipUnae
huius
rigore privafae
in sociefafe.
1* Dimittendus erit
quilibet,
vel cuiusvis condicionis vel
aetatis,
alio colore
quaesito, tanquam
hostis
societatis,
qui
devptas
nostras vel alios amicos alienaverit a
templo
nostro
vel
frequentatione
nostrorum,
aut
eleemosynas
ad alia
templa
vel alios
religises
diverterit,
vel alicui
opulento,
aut bene
societati
congruo
illas
dissuaserit;
tum
etiam,
qui
circa tem-
pus, quo
de bonis
propriis disponendum
erat,
affectum
erga
consanguineos potius quam erga societatem, ostenderint;
hoc enim
magnum
immortiiicati animi
Signum est,
et con-
venit
professos
esse
plane
mortificatos,
item
qui eleemosynas
a
paenitentibus
aut aliis amicis societatis ablatas ad con-
sanguineos
suos
pauperes
diverterint. Ut autera de causa
dimissionis suae
postea
non
conquerantur,
non dimittentur
statim,
sed
prohibeantur primo
ab audiendis
confessionibus,
mortificentur et vexentur exercitiis vilissimorum
officiorum;
cogantur
ad ea in dies
praestanda,
a
quibus
aversionem
maximam habere
cognoscuntur;
removeantur ab altioribus
studiis ac honorificis muniis
; urgeantur capitulis
ac
repre-
hensionibus
publicis;
arceantur a recreationibus et conver-
satione
externorum;
subtrahantur in
vestibus,
aliisque
uten-
silibus,
ea
quae
omnino necessaria non
sunt,
donec ad
murmurationem et
impatientiam
inducantur,
et tunc
tanquam
nimis
immortificati,
et aliis malo
exemplo perniciosi
dimit-
tantur;
et si ratio*dimissionis
parentibus
aut
praelatis
eccle-
siae danda
sit,
dicantur non habuisse
spiritum
societatis.
-
43
-
<ktt^ d^f^il^ett
mx\>ta nl b
i^o^s^ttH^e
^leib,
i^ne ivelc^e^
nie
mwh
au
bem
^immUfc^en SWo^Ie attgejffen
witb.
@nbl{<^
toetben u^ bet
^r{ft
unb au$ ben
t^tiften
bet
i^ei
Uden
SBftte teUen
beijubTinden fein, tt>el^e
in
SSettfi^^tigund
be
3f(tffund$t>evm5den$
be$ ^(in{en
ffiv
bie
n^iTlfamfien
spi^ttel
x<i<l^ttt
tDevbett,
i^n ^u belebten.
16*
Stauen, n>el;i^e
fibet bie @nben unb
Undebi^^tlic^Ieiien
i^tie
^Sxtmx
flftden, mu^
mttn
bit^in beleihten, bA# ^e l^eimlic^
eine
getttiffe elbfumme tvegne^men
unb
biefelbe
(S^tt
bttvbtingen
al
^t^^ fftt
bie <5finben
il^tet
3Rnnet unb
pt ^tUndung
bet
di^tt
tt^en
tt<tbe.
npitti
X.
5Sott ber
frenge biefci; eigenen Bw^t
in be
efeUf#ff.
1* @in
jebev, mttg
ev eine
Stellung i^ttben, tt)el^e
ev
min,
obe in
einem SHter
fteben,
in
weld^em
er
i, wirb at ein
geinb
be
efett
f^aft
unter
irgenb
einem S5ortt)nbe
enttoffen
Jerben,
tt>enn er
unfere
nb^tigen frommen grauen
unb anbere
greunbe
on
unferer
ird^e obwenbig ma<S)t
ober t>on htm
i^uflgen 93efu^
ber
Unfrigen
Abi^dtt,
ober bie
Sttmofen na^
anberen
^irc^en
ober m (xnbere
Orben blenlt,
ober einem
SRei^en
ober
einem,
ber mit ber
efen*
f^ftft
in
gutem Sinernebmen flebt,
bie
Sllmofen
an un wiberrt.
Sntiftffen
erben
fobann m^ biejenigen, ml^t 5u
ber
3t\t,
btt
fie
ober
i^r eigene^ asermbgen SSerfgung treffen muffen, mebr
SSorlicbe
fr ibre
Sernxtnbten
aeigen,
a\$
fr
bie
efeUfc^ftft.
Senn b^
ifi
ein bcbeutenbe
5lnaei(^en, b*^ ibr eifi no^ ni^t
ertbtet
i%
<5
gebort fi^
ftber,
btt^
bie
^rofeffen gSnaKcb
erttet
feien, (gbenfo
wirb
entfftffen,
wer
SHmofen,
bie on
SSei^tlinbern
ober ruberen
greunben
ber
efeUf^ftf
t
fommen,
feinen
armen SSerwanbten
auwenbet.
rtmit
fie fld^
(tber
fpSter
ber bie
Urfitdbe ii^rer entUffung
ni^t
beilegen
!5nnen,
foUen fie nfti^t fofort entlaffen
tt)crben,
fonbern fie
foUen
auerji
i>om
S5ei(Sbtebrett ferngebftiten
werben, f!e
foKen
mit ber
Seifiung
ber
niebrfgfien 2>ienfie geplagt
unb
ge()udlt
werben. @ie
foHen geawungen
werben,
bo^jenige tgli^ a^ leifien,
wot)or
fie
be
{ftnnterma^en
ben
grbf
ten
^bf(ibeu b<tben.
@ie
foQen
&on
bbberen
@tubien unb
ebrent>ollen Stienfileifiungen ani:(fgebalten werben; fie
foUen
in ben
Kapiteln
unb in
bffentlidben Slfigen getttbelt
werben.
Sie
foUen
on
grbolungen
unb htm
Umgang
mit
gremben fem*
gebalten
werben.
aWan
foU ibnen beagli^
ber
leibung
unb anberer
ebrau^S*
gegenftnbe
ba$,
w<i$
nicbt berbaupt notwenbig ifl, ^bage ma^en,
b{$
fie f!^ a^m
SPilurren unb
aur 3leuferung ibrer Ungebulb
t)erleitet
feben,
unb bann
foUen fie
al$
allau wenig
ertbtet unb
bur^ il^r
f(^le(^tea
^eifpiel
fr
anbere
gefft^rli^ entlaffen
werben. Unb wenn
man
fr
bie
entlaffung
ben SSerwanbten ober
"^rlaten
SRe(benf(baft
ablegen f
oU,
fo
wirb man on
il^nen fagen, fie ^ttm
ben
ri^tfgen
eift fr
bie
efellfbaft ni^t befeffen.
s-
44
-
H* Dimhtendi
insuper erunt,
qui scrupulum
fecerint in
acquirendis
societati
bonis,
dipanturque
esse nimium
proprio
iudicio addicti.
Quod
si
apud provinciales
rationem facti
sui reddere
voluerint,
non
audiantur,
sed
urgeantur
ad
regu-
lam, quae
omnes
obligat
ad caecam obedientiam
praestandam.
3* Reflectendum erit ab initio et a
teneris,
quinam
raaxime in affectu
erga
societatem
proficiant, qui
autem
affectum
erga
alios ordines aut
pauperes,
aut
parentes
tenere
deprehenduntur,
cum sint futuri
inutiles,
modo
supra
dicto,
paulatim
ad dimissionem
disponantur.
CAPUT XI.
Qualif
er se nosfri unanimifer
praesfabunf
contra
dimissos e Sociefate.
!
Quoniam
dimissi saltem
aliquorum
secretorum consc
sunt,
plerumque
obsunt;
acproinde
eorum conatibus obviandura
erit bis
modis;
antequam
e societate
dimittantur, inducantur,
ut,
promittant scripto
et iurent se nihil de societate
unquam
sinistri
scripturos
vel dicturos. Interim
superiores
servent
scripto
malas
inclinationes,
defectus ac vitia
lorum,
quae
ipsi aliquando
in manifestatione conscientiae suae
pro
more
societatis
dederunt, quibus,
si necesse
fuerit,
societas
apud
magnates
et
praelatos
ad illorum
promotionem impediendam
se iuvare
poterit.
3. Scribatur
quamprimum per
collegia, quinam
dimissi
sint,
exaggerenturque
causae dimissionis
generales,
immorti-
iicatio
animi, inobedientia, parvus
affectus
erga
exercitia
spiri-
tualia,
proprium
iudicium,
etc. Deinde noneantur alii
omnes,
ne cum illis ulla ratione
correspondeant;
et si ab externis de
dimissis mentio
fiat, loquantur
omnes uniformiter et
passim
dicant,
societatem neminem dimittere sine
gravibus causis,
edicere instar maris
cadavera,
etc. Insinuentur etiam caute
huiusmodi
causas,
propter quas
odio
habemur,
ut
blausi-
bilior sit dimissio.
B*
In domesticis exhortationibus
persuadeatur
dimissos
esse
plane inquietos
et continuo Societatem.
repetere; exag-
gerenturque
infortunia
eorum, qui post
discessum a Socie-
tate male
perierunt.
a-
45

Hd^
beg drtcjb ott tci;
f
bie
efeafc^ftft fld^ bebenltt^ Sefen,
uttb mmt
foK
on
ii^tten fagett/ c feien Uju (tB^angt
oit
f^rent
eiflCttenUtfefL
SBenn
fle
bei ben
'3)wiRi{(rtett SRe<i^cttfc^ftft
bet
i^xt
&<inbltttt3tt>effe rtblcaett
wollen,
follen ffc nid^t gel^^jt
wetben,
fon*
bewi
f^ foOcn geawunaen
wtvh^ti,
flc^
an bie
Sorfc^rfft ju Italien,
tt>el^c
fttte
aw Selfhttt
blinben
el^oi;f(tm awingt
3.
SDlm tt)itb on
Slnfttu
n unb
f^on
in be
Suaenb
bei
(tUen
berlesen tffen,
)et
befonbete Sostfd^vifte
in hn
Buneigung
SU
be
efeUfd^ftft
md^t.
Slbet
berjenige,
M bem eine bauembe
Steigung ju
anbewt Orben obet;
in
ben 3ltmen ober sserwanbten
gefunben
wix\>,
foU
lS
fnftig unbtUC^bft mf
bie oben
Angegebene
3Beife (tamblt^^ i^t @ntl(tffung beftimmt
n^erben.
apnti
XL
SEBie
fi]^
bie
Unfrigen
in
gemcinf (ibftli^ttt einetj^anb*
ni$
gegenber
ben on be
efellfd^ftft (gntUffenen
benebtett foUen.
1* SBeil bie
entlaffenen enigjiena
in
einige ebeimniffe
ein*
gett>eibt ^nh, fo f^dben fle meifien^. SDemgem^
n)ixb ntdn
ibren
^Seftrebungen (tuf folgenbe SESeife entgegentreten muffen;
@bc ^e
m$ ber
efeUfd^Aft entldffen
werben,
follen fie bewogen
werben, bft
f^riftlid^e SBerfpred^en (tbaugeben
unb
m f^wren, bd^
lle
niemd tma
UngnfHge
ber bie
@efeafcbft fftgen
ober
ftbrei*
ben werben.
5njwifd^en follen
bie Oberen
(uperloren) fd&riftli<^
bie
fd^led^*
tm
Steigungen, gebier
unb nben
berfelben feftpetten, wel^e fie
felbfl feineraeit nab
ber
@ewobnbit
ber
efeUfd^aft aur Sntlft^ung
ibrea ewiffena geoffenbart bftben,
h<mit
fi^
bie
efellfdb<tft ntigen
falW
gegenber
ben
ro^en
unb
^lftten berfelben
bebienen
Ibnne,
\m
ibr
gortfommen
au bt^bem.
2* atrtn
foU foblb
ftia
mgRcb
ftn bie
Kollegien fcbreiben,
wer
entlftffen
worben
ifi,
unb bie
(tUgemeinen Urfftd^en
ber
entteffung
follen
bertrieben werben,
wie
SWcbterttung
be^
eiflea, Ungeborfftm,
geringe Steigung au
ben
geifKidben ^eraitien, (SigenwiKe ufw.
obftnn
foUen
bie onbem
ermbt
wwben,
in leiner
9QBeife
mit
Jenen
in
5Serbinbung au treten;
unb wenn t)on
Sremben
bie
Sntlaffung
erw^bnt
wirb,
follen
alle
einmtig fldb u^fprecben
unb berall
fAgen,
bie
efeUfd^aft enttoffe
niemanb
obne gewidbtige
rnbe,
werfe
ber.
ti^ brt$
SDteer, Seid^name
ftu$ u.
f.
w. SOtftn
fled^te
(ttt^
in
f^lftuer 2Belfe fold^e
rnbe
ein,
wegen
ber wir
gebdft
werben,
Mndt bie
Sntldffung (innebmbftrer fei.
3 SSei ben
bSulidben Slnbfttb* foU
man
glttubb^ft mftc^en,
bie
6tttl<tf[enen
feien burdbftu^ unrubig
unb wrben
gerne
in bie
efellfd^Aft fofort aurdlebren;
unb man
foU
baS
Ungld berienigen
bertreiben,
weltbenatb
bem ^u$tritt tin$ ber
efellfdbaft
ein
ftblim
mt^ Sttbe
gefunben bttbett.

46

4i* bviandum etiam erit
accusationibus,
quas
dimissi e
societate facere
possent, per
auctoritatem virorum
gravium,
qui passim
declarent societatem neminem sine
gravi
causa
dimittere,
neque praescindere
sana
membra;
quod
confirmari
potest f)er
zelum,
quem
habet,
et
generatim
ostendit societas
erga
animas
externorum, quanto magis erga
domesticos suos.
5 Deinde huiusmodi
magnates
aut
praelati, apud quos
dimissi
aliquid
auctoritatis aut fidei sibi conciliare
coeperint,
omni
genere
beneficiorum a societate
praeveniendi
sunt,
ac
obstringendi ;
explicandum illis,
quomodo
bonum commune
unius
Religionis
tarn
celebris, quam
utilis
Ecclesiae,
praepon-
derare debeat bono
privato qualiscumque personae; quod
si
affectus
erga
dimissos
perseveret,
iuvabit causas dimissionis
exponere,
et
exaggerare etiam,
quae
non adeo certa
sunt,
modo
per probabilem consequentiam
deducantur.
6 Omni modo
praecavendum erit,
ne
praesertim
ii,
qui
sua
sponte
societatem
deseruerunt,
promoveantur
ad
aliqua
officia aut
dignitates Ecclesiae,
nisi se
suaque
omnia Socie-
tati submiserint et
addixerint,
ita ut omnibus constare
possit,
quod
a societate omnino
dependere
velint.
'? Procuretur
tempori,
ut ab exercitio functionum cele-
brium
inEcclesia,
ut
suntconciones,coniessiones, evulgationes
librorum
etc.,
quantum
fieri
potest,
sint
remoti,
ne aifectum
et
plausum vulgi
sibi concilient. Eo fine
diligentissime
in
vitam ac mores illorum erit
inquirendum,
nee non in
sodalitia,
occupationes etc.,
et intentiones dimissi.
Quocirca
efficien-
dum
erit,
ut cum
aliquo
e familia
illa, quam
dimissi
incolunt,
nostri
peculiarem correspondentiam
habeant.
Quamprimum
autem
quidquam
minus laudabile aut censura
dignum depre-
hensum
fuerit,
per personas
inferioris ordinis nobis addictas
in
vulgum dispergatur,
deinde
magnates
vel
praelati, qui
dimissos
fovent,
futurae infamiae indiciis teneantur.
Quod
si nihil committant
reprehensione dignum
et laudabiliter se
gerent,
extenuentur
argutis propositionibus ambiguisqe
verbis eorum
virtutes,
operaque quae
commendaritur,
donec
aestimatio et f
ides,
quae
antea illis
adhibebatur,
imminuatur
;
Societatis enim
plane interest,
dimissos et
praesertim
eos,
qui
eam
sua
sponte
deseruerunt, prorsus supprimi.
8
Iniortunia et eventus
sinistri,
qui
illis
accidunt,,
quam-
primumdivulgandasunt,
imploratis
tarnen
precibuspersonarum

47

4/ Sjf^dtt tDivb
ittt#
ben
^nttd^n begedit^r muffen, tt)el(^e
bon
be
efeaf^ftft Sttttoffene i>oip^iefn3en
I5nnen,
unb
st^ burd^
ben
@fnf[uf getvic^tidev
SDldttnev,
tt)el^e
aaentl^ftlben
MK(len,
bie
efea
f^ftff entlttffe
niemttnb
one
etne
detvid^tide Utfitti^c
unb
fd^neibe
i^re
gefunben
lieber
ni^t
(tb. 5D{e$ Unn
beriefen
toerben
hux^
ben
@ife, 0)el^en
bie
efeQf^dft i^egt
unb
(tQdemein f&t
MB
eelenl^etl
bet
Stemben sefflt
wie
lelme^x eaenfiber il^ren eigenen SBWtHebetnl
5* ob(tnn
mu^
man
fold^e @vof
e ober
^vdlftten,
bei benen
^nttoffene
etuxta
^inM
ober @Iuben
fid^ au t>erfd^<tffen begonnen
^(tben, hux^ S)ienfi(ei{}ungen
Utx ^xt t>on @eiten ber
efeQft^aft
getttinnen
unb t)ebinben. a^an
mu# benfelben ftu$ein<tnberfeien,
n)te
fel^y
b(t$
SBol^I
eine^
fo tul^mreid^en,
iDie
ffir
bie
^rc^e nfi^
lid^en
Orben$ bita
SBo^l
eine^
Sinaelnen,
n>er er
m^ fein ntbge,
berntieden mfiffe.
SBenn bie
dleigung fftr
bie
Sntlaffenen
bauetnb
ifi,
wirb e$
n^Iic^
fein,
bie @rfinbe
fr
bie
Snttoffung
audeinanber
SU fe^en
unb
fogar
Mi,
waB
ni^t gan^ gen)i^ iji, au
fibertreiben,
oorau^gefe^t, ba^
e$
fi^ bur^ dtoubrnfirbige Folgerungen ergibt.
6 2Rftn
\m^
e$
uf jebe
2lrt
erbinbern, b^ ndmentli^ folc^e,
n)eld^e freitDiQig
bie
efeQf^aft oerkffen l^dben, au irgenb tt>el^en
Slemtem ober
(f)xttift^\lnndtn
in ber
ird^e befbrbert
werben,
wenn
f
e
nit f!^
unb ftQ
il^r (Eigentum
ber
efeUfd^aft unterfieden
unb
aufzureiben, fo ba^ Allgemein beutlid[> ifi, M^ fie
t)on ber
efeU*
fd^dft gftna
unb
gar ftbanbngen wnfc^en.
7* SWttn
foK red^tjeitig
brtffir forgen, bft^ fie
on ber
3iubung
cbrenooller gunftionen
in ber
ird^e,
wie
^rebigfen, 95eid^te, ^erau*
gttbe
i)on
Sudlern
u.
f.
w.,
fo
weit e^
mglid^ ifi, femgcbdlten
wer
ben,
brtmit
f!e fl(^ nic^t
bie
Steigung
unb ben
SBeifftU
be 95olIe8
gewinnen
fbnnen.
3u
bem
^wedte
wirb man
forgfaltig
bem Seben
unb ben iften ber
ntlaffenen nad^fpren muffen, ebenfo ibrer
efeUfd^aft, ii^ren SBefd^fiigungen
u.
f.
w. unb
i^ren SSeflrebungen.
aber
wirb man eS
au^ fo einricbten muffen, ba^
bie
Unfrigen
mit
irgeno
einem
^ngebbrigen
ber
gamilie,
bei
weldber biefenigen
wobncn, weld^e i)embfd^iebet
worben
finb,
in eine
befonbere
58erbin#
bung
treten.
obalb man ttwai
weniger
SobendwerteS ober Sabeln^werted
entbet
l^at, foU
bie$
hm^ untergebrbnete '^erfonen, weld^e
un$
^n*
getan finb,
verbreitet
werben; fobann mut
man ben
ro^en
unb
'J>rttlaten, weldbe
ben
Sntlaffenen wol^lwoUen, baburd^
bie
^nbe
blnben,
ba^
man
fie
barauf aufmerlfam m<iL0)t, mel^
ble
Sla^rebcn
fie fld^ fnftig anaieb"
fbnnten. SEenn
fie nid^t
Sabeln^werteS
flcb a d[>ulben
fommen
laffen
unb
fid^
lobenswert
betragen,, fo foU
man
i^re SUerbienfte bur^ fpi^flnbige 35ebauptungen
unb
aweibeutige
SReben
fdbmlern, ebenfo
bie Sraten
berfelbcn, weld^e gelobt
werben,
bi$
fid^
bie
9l(btung
unb
SBertfd^^ung, welche ibnen aubor geaont
wrben,
i)erminbert. Sie
efeUfd^aft b^t nmli^
ein
gro^e S*
tereffe
baran,
ba^ (gntlaffene
unb
namentlid^ biefenigen, wel^e
bie
efettfd^aft freiwillig erlaffen baben, fid^ g5nali<b
unterbrdEt
feben.
8.
Unflle
unb
SP'ii^erfolge, weld^e benfelben begegnen, finb fo*
balb \
mbglitb au
i>erbreiten,
wobei man
febod^
um bie
grbitte

48
piarum,
ut non credantur nostri ex
passione procedere;
domi
vero
Omnibus modis
exaggerentur,
ut alii contineantur.
CAPUT
XII
Quinam sonservari ac foveri in Soctetafe debeanf
.
! Primumlocumteuere
debentstrenuioperarii,qui,scilicet,
non minus
temporale quam spiritualesocietatisbonumpromo-
vent,
quales
sunt
plerumque
confessarii
principum
ac ma-
gnatum,
viduarum et devotarum
opulentarum,
concionatores
et
professores,
et
quicumque
horum secretorum sunt conscii.
2* Corruentes viribus et deiecti
aetate,
secundum
quod
talenta sua
pro
bono societatis
temporali impenderunt,
adeo
ut habeatur decens ratio messis
praeteritae; praeterquam quod
adhuc
apta
instrumenta sint ad deferendos
superioribus
defec-
tus
ordinarios,
quos
in
reliquis domesticis,
cum
perpetuo
domi
sint,
animadvertunt.
3, Dimittendi illi
nunquam erunt,
quantum
fieri
poterit,
ne societas male audiat.
4* Praeterea
fovendi,
quicumque ingenio,
nobilitate aut
divitiis
excellunt, praesertim
si amicos et
consanguineos
societati addictos habeant et
potentes,
et revera
ipsi
sincero
alfectu
erga
societatem
sint,
secundum
explicationem supra
datam. Mittendi illi Romam vel ad universitates
celebriores,
ut
studeant;
si autem in
provincia
studuerint, peculiari
alfectu
et favore
professorum
sunt
promovendi. Quoadusque
cessionem bonorum suorum fecerint
societati,
nihil illis de-
negetur,
sed
postquam
illam
fecerunt,
mortificentur ut
ceteri,
semper
tamen
respectu aliquo
habito ad
praeterita.
5
Erit etiam ratio
peculiaris
eorum
apud superiores,
qui
selectos
aliquos
iuvenes ad Societatem
allexerint,
quan-
do
quidem
affectum
suum
erga
societatem non
parum
testati
sunt,
sed
quandiu
illi nondum
professi
sunt,
viden-
dum,
ne nimium illis
indulgeatur,
ne forte
fortuna, quos
ad
societatem
adduxerunt,
reducant.

49

fromme
eelen
evfu^t ta^
mtin
nit^t glftu^t
He
Unfri^ett ^e^en
in
letbenfc^ftH^e SBeife ot; s ^ftufe
ft^e?
mu^
mftn We
infle
auf lebe
^vt
fi&evtei^n,
bomit (mbeve im
Bmtme del^ftttt
tt^etben.
SBelc^e <^efotten
man in be
efeUf(^(tff et^(t{ten
unb
^egen foU.
1* S>en
evfien 'plaf^ foUen
bie
eifrigen
^r^eiter
einnei^men,
nmii^ bicienictt, welche ni^t Jenier
H$
aeitlid^e
aW bd
d^lp
Uti^e
aSBo^l
ter
ereUf^ftft frbern, folc^e jinb ^Auptfc^Kc^
bie
SSeid^t*
t)d(er be
gfwjlett
nb
xo^tn,
Hx SBifwen unb
reiben grommen,
bie
"^rebiger
unb
^rofefforen
unb Ke
biejenigen, wel^e
in
biefe
gel^eimen Sotf^rif<en eingeweiht flnb.
2
Sefonbere Scad^tung
t>erbienett
bieienigen,
hixm
^fte
f^Jittben
unb t>k
^oc^^ctgtcn,
mit
SRtffic^t bfttUf, bft^ fte i^re
Sdenle
fr
baa
^eitU^e
SioU
ber
efettfc^ftft aufgewenbet ^aben,
fo bft^
mmt
geiemenbe SRfi^t uf biet)orrtngegftnflene
ernte nimmt,
bgefe^en
baon,
bft^ jle no^ btU^^ftre SBerlseuge flnb,
bie
gemJi^n*
li^en Sel^ler, weld^e fie
bei ben
brigen
^(xu^gtnoffen
bemerten,
weit
fie
immer
ju ^ftufe flnb,
ben Oberen
au
melben.
3* ie
werben,
foweit
e
m5gli(^ ifi,
nie
su entlaffen fein,
bttmtt
ni^t
bie
efeaf<^rtft
in einen
f^limmen JHuf
fomme.
4,
SSefonber^ rdfi^t^Dott flnb
alle
biejcnigen au be^anbeln,
mel^e |!^ bur# elfi, oornebme Slblunft
ober
SRel^tum au^aeiti^nen,
namentU^
wenn
fle S^^^^
* Sernxtnbte
laben, mel^e
ber e*
feKfd^aft ergeben
unb
einflu^reitib fi^/
^ i i>er Sot
felbfi
t>on
aufrichtiger Steigung ju
ber
efeHfc^aft befeett jinb,
wie mir oben
angegeben baben.
3Wan
foU biefelbcn na^
SRom ober
auf berhmte Unierfitten
^^iw,
fcamit
fle jJubieren.
SBenn
jle
aber in einer
fJroHna fJubieren,
mu^ ibnen
bie
befonbere Steigung
unb bie
befonbere
un^
ber
'Pxo*
fefforen
aur gbrberung
bienen. SIS
jle ibre
ter an bie
efell*
fcibaft abgetreten baben, foH ibnen nl^t abgef^lagen
werben. 3lber
na^bem fle
t$
getan baben, foU
man
fle
ertbten,
wi^ bie
brigen,
wobei
mein
jebo^ nod^
immer bie
^ergangenbeit bercffl^tigen rm^.
5
SBefonbere
SRtf
jl^t foHen
bie Db^x^n
auf biejenigen nehmen,
mVfyt einige befonbera berorragenbe funge
2wtt ber
efef^aft
aufbrten,
ba
fle ja Ibre SRefgung fr
bie
efeUfcbaft
in
ni(^t geringem
@rabe
beaegt baben,
aber
fo lange lene no^ ni<^t
ba elftbbe
abgelegt^'baben, mu^
man
barauf fcben, ba^
man
ibnen ni^t au
iel
9^adbP^t
angebetbcn W^t,
bamit
fle ni^t
tma
biefcnigen, wel^e fle
ber
@efeaf(baft augefbrt ^abzn,
wieber
berfelben entaieben.

50

CAPUT XIII.
De delecfu iuvenum in Sociefafem admif
fendorum,
et modo retfnendi.
1* Summa
prudentia
contendendum
est,
ut
deligantur
iuvenes
ingenio bono,
forma non
contemnenda, genere
no-
biles,
aut
quod
minlmum horum
aliquo
excellentes.
2. Ut iacilius ad institutum nostrum
pertrahantur, pecu-
liari
affectu, quamdiu Student,
a
praefectis
scholarum
etmagi-
stris sunt
praeveniendi;
extra
tempora
scholae ab iisdem
sunt
instruendi, quam gratum
Deo
sit,
si
quis
Uli
se,
sua
omnia
praesertim
in societate filii
sui,
consecret.
3
Ducanlur,
occasione
data, per collegium
et
hortum,
imo
aliquaudo
etiam ad
villas,
et cum nostris versentur
tempore recreationum,
et
paulatim
familires
fiant,
cavendo
tamen,
ne familiaritas
paiiat coiemptum.
4 Non
permittantur castigari,
et in ordinem
redigi
a
praeceptoribus
cum aliis
discipulis.
5* Munusculis ac
privilegiis variis,
aetati illorum con-
formibus,
devinciendi sunt et maxime
colloquiis spirituali-
bus sunt animandi.
6. Inculcetur illis haec fieri
dispositione divina,
tan-
quam
ad societatem electis
prae
tot aliis idem
gymnasium
frequentantibus.
t* Aliis
occasionibus, praesertim
exhortationibus,
ter-
rendi sunt minis damnationis
aeternae,
nisi divinae vocationi
obtemperent.
8
Si societatem
ingredi
constanter
petant,
differatur
illorum
admissio,
quamdiu
constantes
manent; quod
si mula-
biles
appareant, quaraprlmum
et omnibus modis faveantur.
9* Admoneantur
efficaciter,
ne ulli familiari
suo,
et ne
quidem parentibus
vocationem suam
aperiant, priusquam
admissi sint.
Quod
si deinde
aliqua
illos tentatio resiliendi
superveniat,
in
integre
(um
ipsi,
tum Societas
erit,
et si illa
superata
fuerit, semper
erit occasio illos rememoratione
eiusdem
postea
animandi,
si
tempore
novitiatus aut
post
emissa vota
simplicia
obveniat.
10*
Quia
vero maxima difficultas est in alliciendis ma-
gnatum,nobilium,senatorum!iIiis, quandiu apudparentessunt,
qui
illos ad succedendum illorum officiis
educant,
persuaden-
-
51

^apiUi
Xm.
jott bet
2lttS)l^l
bes
iungen
eute,
weld^e
fn bfe e
fellf^aft ftufsitttei^mctt finb,
unb on be 2ttt,
biefolJen
1 SWrttt
m^ fld^
mit b
gu^fen lug^eU 5em5^en, fold^c iungc
Ceufe
(tusuw^len, weld^e ^ffffg t e^anlgt Itnb,
eine
anite^nt'
Hu
ejlU Bep^en
unb on
ijornc^mw 2l&!mft flnb,
ober
wenia*
f}ett
einen
biefer SSorge ^efl^en.
2, Um
bfefelben
um
fo leidster fr unfcr Sttfl^^ut su ^wtnnen,
wftffen
jle
t)on ben 9Sor
jJanben
ber
4"'^^"
*"'^ ^^^
fie^rern, fo kttgc
ffe
flubieren,
mtt
befonberer Bmi^m^
unb
3i>ov5fommeni^eit
Ocpaiv
belt werben.
3tuer5a{6
ber
^ulseit muffen biefel&en bft^in
m^xi
werben,
wie
nene^m
eS @otf
fei,
wenn
jemanb i^m f!^
unb al
fein 3Serm53cn, f)cfonber$
in ber
efeUf^ftff feine ol^nc wei^t.
3, 9Wn
fbre jie,
wenn
ftd^ elegenl^eif
bietet,
bur^
bftS ^ol*
(egium
unb ben
arten,
\<i ntand^m! m^
nadb
ben
Cftnbpufern;
m^ foUen f!e jur Beit
ber
Sr^oluncn
mit ben
Unfriften ft^
unter
Indien
unb
aUmi^U(^
vertraut werben,
iebo<J^ fo, bft^
mftn eS t>cr*
$(et, bft^
bie
53ertruti^eit 5ur SIinberf#^un f^re.
4, ie
brfen ni^t
in
eaenwart
ber anbern
S^ler
t)on ben
Seigrem g^fiiJftft
ober
jur Orbnung erwiefen
werben.
5 Tlcin
mw^ fie bur^
Heine
@efd^en!e
unb
SSorrc^te, wel^e
i^rer
SlUerSfiufe angemeffen
fmb,
feffeln
nnb
befonberS bur^ ^p
U^e
efpr^e ftnjureQen fu^en.
6, aWfttt
mu^ il^nen
bie
2lnji(&t ^eibrin^en, ba^
bie
m^ 95fi#
Ji^er Sefiimmun 6^^^^t, baf fie glei^fam
or
fo
fielen
(inberen,
welci^e
bft
Uid^e @t)mttttpum befuci^en, nuSerwbtt feien.
7, SBei (tnbern
ele^enl^eiten, befonbers
bei
(Sima^^nm^itt,
muffen fie but^
bie
^Inbroi^ung
ber
ewigen
SSerbftmmniS
^^^^xtt
werben
fr
ben
5a, b<t^ fie
ber
gSttlid^en Serufung ni#t Solge
leiflen
wrben.
8, SBenn
fie
babei
bel^ftrren,
in ber
efeUfd^ftft
einiufreten, fo
foH ibre ^ufnftbme erfdboben
werbe, fo
lange fie befiSnbig
bleiben.
SBenn
fie wanlelmtig fci^einen, fott
man
fie auf febe
5lrt unb
fo*
balb ftl
mbs,\i^ au gewinnen fu(|en.
9 6ie
foHen wirlfam ermahnt
werben,
feinem
Slngebbrigen
unb
tti^t
einmal ben eitern
i^re
^SSeruf
ung ju offenbaren, ^e^e auf*
genommen finb.
9Benn
fie
bann
irgenb SSerfudbung
anlommt,
ibr
SBort
aurM3uncbmett>
werben
fowobl fie felbfl
aie
autib
bie
efeD*
f^aft freie ig>anb bftben.
Unb wenn
biefelbe
berwunben
iff,
wirb immer
elegenbeit
i)or*
banben
fein, fie fpter
baran
su
erinnern nb
fie aufaumuntern,
wenn
bie
aur
3eit
be
9'Jot)iaiat
ober
nacb 3lbleguttg
ber
einfa*en
e*
Ibbniffe gefc^iebt.
10, SBeil e aber
gro^e ^wierigleiten macbt,
bie
<Bb\)m
t)on
ro^en,
on
Sornebmen
unb
SRateperfonen au gewinnen, fo lange
biefelben
bei
ibren
eitern
fi^ bejinben, weldbe fie aur 9'la^folge
in

52

dum illis
per
amicos
potius quam per personas
societatis,
ut illos in als
provinciis
et remotis universUatibus coUo-
cent,
in
quibus
nostri
docent,
praemissis
instructionibus ad
professores
de
qualitate
et condicionibus
illorum,
ut aec-
tum illorum societati facilius et certius concilient.
!!
Quando
ad aetatem
aliquo
modo maturam
pervenerint,
inducendi erunt ad facienda
aiiqua
exercitia
spiritualia, quae
in Germanis et Polonis
saepe
bonum successum habuerunt.
15J* Perturbationibus et afflictionibus illorum occurren-
dum
erit,
pro qualitate
et condicione
uniuscuiusque,
adhibitis
demonstrationibus,
et exhortationibus
privatis
de malo successu
divitiarum,
et bono vocationis non contemnendo sub
poena
indictionis
poenae
infernalis.
13*
Apud parentes,
ut facilius filiorum suorum desiderio
in
societatem
ingrediendi
condescendant,
ostendatur excel-
lentia instituti
societatis, prae
als
religionibus,
sanctitatis
et doctrinae
patrum nostrorum,
aestimatio
integra apud
om-
nes,
honor et
applausus universalis,
qui
societati a summis
et a minimis
defertur;
et recenseatur numerus
principum
et
magnatum, qui magno
animi sui solatio in hac societate
lesu
vixerunt,
et mortui
sunt,
et etiam nunc vivunt. Osten-
datur,
quam gratum
Deo
sit,
quod
iuvenes sese iili
mancipent,
praesertim
in societate filii
sui,
et
quam
bonum sit
viro,
cum
portaverit iugum
Domini ab adulescentia sua.
Quod
si de teneritudine et minus
perfecta
aetate
disceptetur,
de-
claretur facultas instituti
nostri,
quod praeter
trium votorum
observationem nihil
aliud,
quod
valde molestum
sit, continet,
et
quod
valde
spectandum est,
nuUam
regulam obligare,
ne
quidem
sub
peccalo
veniali.
CAPUT XIV.
De casibus reservatis ef causa dimiffendi
e Societate.
1 Praeter casus
expressos
in
constitutionibus,
a
quibus
solus
superior
aut confessarius
Ordinarius,
cum eius
licentia,
absolvere
poterit,
sunt
sodomia,mollities, fornicatio, adulterium,
stuprum,
tactus
impudicus
masculi aut
feminae,
praeterea
si
quis quacumque
zeli causa aut occasione
quomodolibet quid-

53

i^xtm Sentfe ^^fe^ett/ fo mu^
m<m
j!e me| but^ Sveunbe
d$
buT^ 3lndc^5tie
bw
efeUf(^ftft
beweben,
l|te 5^ne
in nbeteti
'Pxoi>initn
m\>
auf entfewit geleetten ^oci^fc^uJen unferaubritten,
nn
welchen
bfe
Unftigen "ptoMutcn
^eHeibctt,
wobct mm u bic
^to*
fefforen
im owu
tt^etc
SWftteituttcn
bet bfe
enfc^ftffen
unb
bt
aSetl^Uniffe berfelben ergeben It,
bamft
ffc
bie
Sflefgung
ber*
fetten f?
bte
efeUf(i^ttft
um
fp letztet
unb
fi^ewt ewintten.
11. SBBemt
fle ju
einem
einiflermii^ctt reiferen
Tuv
aeJommen
fittb, ntu^
mtt
fie berniff, efttige eiftti^eUebunfien or^une^mett,
tvel^e
bei
Seutf^en
unb
^olen oft guten Srfolg gei^abt ^(tben.
12.
Slnfe&tungen
unb
sSetrfibniffen
berfelben
wirb man in bc5
ri^ticn
SEeife begegnen muffen, fe n<t^
ben
genf<|(tffen
unb bem
SBer^ltni^
be
einjelncn,
man wirb
Selel^rungen
unb
prtbrtfe
dx*
mfti^nungen
ber ben
f(^ie^tctt ebrau^
beS
SRei^tum^ anmenben,
man wirb
fon i>tm
^o^cn SJorjug
ber
Berufung
reben,
wel^e ni^t
aurcfgcwicfcn
werben
brfe,

unter
Slnbroi^ung
ber
^JUenftrafe.
13. Samit bfe eitern bem
SSerlrtngen ii^rer 5^ne,
in ben
Drbcn
einjutrclen, Jei^fer na^geben, fo
wr
ii^ren Ol^rcn
bfe
58or*
ireffU^Ieft
ber
Diben5einrf(J^tung
fm
SBerglef^
mft (Wbem
Orben,
bfe
^eflfgleft
unb
@elei^rf(imleft unferer
SBter,
i^r maJeHofer 5Ruf
bef Aller
SBett,
bie
S^re
unb ber
aUgemefne SBeffatt ^crborge^oben
werben,
ber bem Orben bon
^o^
unb 9lfeber
gejoUt
wfrb, unb t
foU
bfe
aWenge
ber
grjlen
unb
ro^en ttufgejablt
werben,
weld;c
au fi^rem groen ^crsentroft
fn
bfefem
Orben
Sefu gelebt l^rtben,
gefforben jfnb,
unb
a\x^ |e^t no^
leben. e$
foK gejefgt
werben,
wie
wol^lgefaUig
e oft
fei, bd^ Snglinge ff<i^ i^m au eigen geben,
inabefonbere
in ber
efettf^nft feinea ol^ne,
unb ioi^
gut
e$
fr
efnen 3Wttnn
fef, bttfj
er ia
Soc|
be
.^errn
on
feiner Sg^b
an
getragen i^abe.
SBenn
wegen
ber
aarten Sugenb
unb ber
no^ wenig gelrftigten
Sltterefiufe (ginwenbungctt er|ioben
werben,
foK auf
bo
entgegen*
lommen
unfere Sttf^f^wt ^ingewfefen
werben,
wel^c, abgefei^cn
t>on ber
^eoba^tung
ber brei elbbe,
ni^t5
<tnbere$,
wctS
fonber*
Hc^ befd^werenb
wre,
enthlt
unb
baf,
ma$
fe^r au beachten ifi,
feine
SRegel berbinblf# ffl, nf^t
einmal bef
trfe fr
efnc bcr^
.^ci^li^e
nbe.
^0iplUl
XIV.
Son
befonberen borbe^altenen
fllen
unb bbn ber Ur
fad^e
ber
Sntlaffung
an^ ber
efellf^aft.
1
3ltt^er
ben in ben
onftftutionen aum
2tubrucf
gebrauten
SUen,
bott benen Hein ber
uperior
ober ber
gewb^nli^e SSei^t*
i>attt mit
beffen
6rlaubni$
abfolbieren !ann,
gibt
ea
folgenbe
recbt
mige
rnbe
fr
bfe
(gntlaffung: obomfterei,
SBoKufi, ^ureref,
e^ebru^, S^tauc^t, unleuf^e SBerO^rung
eine SWanne ober einer
^rau; m^ttUm
gilt
e$ aia
berechtigter @ntlaffung$grunb,
wenn einer

54

quam grave
moliatur contra
societalem,
eiusque
honorem aut
utilitatem, qiiae
etini omnes sunt iustae causae dimissionis.
3*
Quod
si
quis aliquid
huiusmodi confiteatur sacramen-
taliter,
non
prius absolvatur,
quam promiserit
se extra confes-
sionem
superiori
manifestaturum
per
se,
vel
per
confessarium;
tum
superior concludet, pro
bono communi
societatis,
quod
melius
videbitur,
ei si certa
spes
sit criminis
occultandi,
con-
iormi
paenitentia piectendus
erit,
sin vero
quamprimum
dimit-
lendus;
caverit sibi interim confessarius dicere
paenitenti
illuni
periclitari
de demissione.
3*
Si
quis
ex nostris confessariis audiverit ab
aliqua per-
sona
externa, quod
cum
aliquo
e Societate rem
turpem
com-
miserit,
non eam
prius
absolvat,
quam
extra confessionem
aperuerit
nomen
illius,
cum
quo peccavit; quod
si
dixerit,
adhuc non
absolvatur,
nisi iureiurando se'obstrinxerit se nun-
quam
id ulli mortalium revelaturum sine consensu societatis.
4 Si duo ex nostris carnaliter
peccaverint,
si
prior
mani-
festaverit,
in societate
retineatur,
alter
dimittatur;
sed deinde
is,
qui
detinetur,
ita
mortificetur,
et
undequaque affligatur,
ut
prae
taedio et
impatientia
occasionem det
dimissioni,
quae
statim
arripiatur.
5 Poterit etiam
societas,
cum sit
corpus
nobile et
prae-
ians in
Ecciesia,
a se
praescindere
huiusmodi
personas, quae
ad Institut! nostri exsecutionem minus idoneae
videbuntur,
((uamvis
initio
satisfecerint,
et facile invenietur
occasio; si,
nempe,
continuo
vexentur,
et omnia iiant contra illorum incii-
nationem,
subiciantur
superioribus tetricis,
arceantur a studiis
ac functionibus
honorificentioribus, etc.,
donec obmurmurent.
6. Retinendi etiam nuliatenus
sunt,
qui
aut
superioribus
palam
insurgunt,
aut
palam
aut clam
apud
socios ac
potissi-
mum externos
conqueruntur;
item
qui apud
domesticos vel
externos modum
agendi societatis, quoad acquisitionem
aut
administrationem bonorum
temporalium condemnant,
vel alias
rationes
agendi, verbigratia,
conculcandi ac
supprimendi
male
affectos
erga societatem,
vel
dimissos, etc.,
quin
etiam
qui
Venetos,
Francos aut
alios,
a
quibus
societas
pulsa
et
gravia
damna
passa,
in
colloquiis
ferunt aut defendunt.
V*
Ante
dirnissionem,
acerrime
agitandi
sunt
ii,
qui
dimit-
tentur,
amoveridi a consuetis
officiis,
et modo
huic,
modo
Uli
-
55

imut htm SSotWdttb
ftfienb
ittcs
fe6c)cffe
obet Be!
fifcn"?
lclt^ci; etccnl^eit
etWfta
cf5^Tll^e5 ge^tt
ben Otbett nb
boffcn
G^?c
unb
S^lu^en
untwnfmmt.
2, SBetttt cftt eine
fol^e
S^ftt
Jct^tct fo foH
^r
nf^t ^cst
a^foluieict WMbett,
al$-6i$
^icfpxi^t, bUfel&e ii^m
bw
S8t^tft
bcm
<Bvipix\f>xtn fel&fl
obev
but;# feinen 55e(^tt>rttet offen&aven su
Jollen. Set
uperfo?
wiitb
fobdnn emfc^efben,
waa
fr
ba
gemein*
fcl)aftlf(^e 200)^1
be?
efeUfd^rtft
(tl5 bftS
Seffere etfc^eint:
tt)enn
c*
grnbete Hoffnung t)ovI)ftttben ffl,
bft
SBerge^en ju i>e^e{m^,en, fo
n>it:b er mit einer
entfpre^enben 35tt^e ju efirnfen fein,
im ftnbew
SftUe ift
er
foftrtU)
1$
m5Ki^ a entlaffen.
SDer
SSeic^tter fott
ff^ Drigena
i&ten,
bem
S5e{<|tenbett ju frtgen, b^
er in
eftt^r
fci^wee, entlftffen au
werben.
3 2Bentt einer on
xmferen SSei^tiJfltern
i>on
irgenb
einer
frem*
ben
^erfon geprt ^t, b# jle
mit einem na bem Orben etwft
S^impfli^eS egftnflen |<t^e,.fo foU
er
biefele ni^t el^er ft]&foH>ieren,
aia
\>\$
fe ftu^eri^ftl
ber
Seilte
ben Slftmen
beaienigen geoffenibftrt
f)(it,
mit
welkem fie gefnbigt i^ftt.
9Benn
jle
biea
getan '^<tt, fott fie erft fti&foMert werben,
wenn
jle
fid^ eibli^ crBinblid^ ^^m<^^^ l^rtt,
bfe leinem
SWenf^en ol^ne
bie
einwitung
be5 -Drbena
offenbaren au
wotfen.
4. SSJenn
j!^ a^ei
ber
Unfrigen ffeif^Iid^ erangen
l^aBen/
foU
berjenige, welker
ea
au^'i^ aeoffenbrt i^at,
im Drben
bellten
erben,
ber anbere
foH entlaffen
werben. 2iber
berjenige, wej^er
'>e^fttten
wirb,
foU berma^en gemartef
unb berart
i^art mitgenommen
ipeibcn,
bft^
er or
Ue5erbru|
unb
Ungebulb elegenl^eit gibt, i^n
au entlffen,
eine
elegenl^eit, wel^e fofort ergriffen
werben
foU.
5. 2>ie
efettf^rtft,
aW eine
t)ornel^me
unb
i^eri)orragenbe
or*
porrttion
in ber
ir^e,
wirb
fol^e ^erfonen
on
f!(^
abtrennen fn*
ncn,
wel^e im ^anbi^ftbung unfcrer fJ)fJemntifd&en nri^tungen
weniger
paffenb erf^einen, obwol^l fle anfanga gengenbea geleiflet
^ftben;
ea wirb
jlc^ lel^t
eine
elegeni^cit flnben Jftffen, namentU^
wenn
f!e unauf^rlid^ geplagt
werben unb aUtS
gegen i|re Steigung
gel^t,
wenn
i!e firengen, finjlern uperioren unterfteHt werben
unb
i)on ben tubien unb
el^rettt>oKeren g^unJtionen ferngel^alten
werben,
bia
jie fi^ aufiel^nen.
6.
2iud^
biefenigen foHen Uim^mQ^ bei^alten werben,
wel^S^e
ben
uperioren offen SBiberfianb leiten
ober
offen
ober
gei^eim
bei ben
S3rbern unb
befonbera
bei
gremben fl^ bellagen. Sbenfowcnig foHen
biefenigen bei^alten
werben,
wel^e
bei ben
.^auagenoffen
ober bei
gremben
bie
.^anblungaweife
bea Drbena in
SSeaiefung auf
Srwerb
unb
SSerwaltung
ber
aeitlid^en
@ter
verwerfen
ober
m^
anbere
3Wa^regeIn
tabeln,
wiea.
95. hit totale
UnterbrcEung
berfenigen, welche
gegen
ben Orben
ni^t gut gefinnf finb,
ober ber
entladenen; ja au^
bielenigen, weld^e
bie SJenefianer,
bie
granaofen
ober
attbere>
on
ml^m
ber Orben
auagewiefen
wrbe ober
f^weren Stben
er*
litten
i^at,
in
efpr^en ertrgli^ be^anbeln
ober
erteibigen.
7* 9Jor ber
Sntlaffung foUen biejenigen, welche entlaffen
wer*
ben
foHen. t^tig geplagt
werben,
fie foUen
<)on
ii^ren gewoi^nten

56
~
s^plicaiidi,
inferiiB
quantumcumque
bene
praestXeriiit, rcpre-
hendendi,
eoque
titlo alteri
appHcandi; pro
leviori
culpa,
quam
forte
commiserint, graves
poenae assignentur,-
confun-
danfur
publice usque
ad
impatientiam tandemque tanquam
aliis
perniciosi dimittantur;
ad hoc autem
locus,
de
quo
minitne
opinantur, eligatur.
8* Si de
altquo
nostrorum >e8 certa sit de obtin^ido
episcopatu
aut alia
dignitate ecciesiastica,
praeter
consueta
Societatis
vota, cogatur
alterum
emittere,
quod semper
bene
de Institute Societatis sensurus sit ac
dicturus,
neque
alio
confessario
quam qui
de Societate
sit, utetur, quir
imo se
in nullis rebus alicuius momenti
quidquara
dispositurum,
nisi audito iudicio Societatis.
Quod
quia
cardinalis Toletus
non
observavit,
Societas a Sancta Sede
impetravit,
ut
posthac
nullus
maranus, perfidiae
iudaicae aut mahometicae heres
admittatur,
qui
tale votum
praestare noiuerit,
et
tanquam
acerrimus Societatis
hostis,
quantumcumque
celeber
esset,
dimittatur.
GPT XV,
Quomodo
agendum
cnm monlalibiis ef devofaHis.
1* Caveant valde confessarii et concionatores offendere
moniales,
aut illis dare occasionem tentationis contra voca-
tionem;
sed contra affectu
potissimum superiorum
sibi con-
ciliato,
procurent
confessiones saltem extraordinarias
excipere,
et conciones
apud
eas
facere,
si
gratitudinem
illarum vicissim
experiantur;
multum enim iuvare Societatem
possunt
nobiles,
praesertim
ac divites
abbatiae,
tum
per se,
tum
per parentes
ac amicos
suos, adeo,
ut mediante notitia
primariorum
monasteriorum
paulatim
in notitiam et amicitias totius fere
civitatis Societas venire
possit.
$i* Vitandum tamen ex altera
parte
devotariis
nosfris,
ne monasteria feminarum
frequentent,
ne vivendi ratio illa
ipsis magis
arrideat,
et sie Societas
exspectatior.e
omnium
bonorum, quae possident^
irustretur. Inducantur vero ad
prae-

57

2){enfllef1ittngn ettffetitt
mthtn,
fe fnen
B<Ub
au bfefem
Bn>
au
fettem
S>tenf|
t>ev)ettbef metbett. SBenn
fit cm^ i^ve
S){enile goi
oevKf^i^tt,
foKen f{e benno^ d^tobeU
>evben unb untev
bfefem
SSot
tt)(tnb toieber
a
ettva$ nberem t>etvenbet wtxhtn.
^r
einen
uni^ebeutenben
Sel^Iev^
ben
f!e f!^ tyfeQei^t i^a^en au Bulben
fom
men
Iftffen, foHen f^nen
f^wete ttftfen aufetlegt
wetben,
flc
foUen
5ffetttKc^ l^efd^mf
mxHn,
bi$
fle
bfe @ebufi) oertfewn
iinb
bann
enblfd^ mh^tn ffe
aI$
t>ebe5n^ fr
bie (WbeTn
enflaffen
tttet'
ben.
4>featt
aber
foK
eine
elegeni^eft ara^tw^lt
wevben,
bie
fit
am
menidfien
t>evmttten.
8. SBenn efnev ber
Unfvi^en ftc^eve ^opung ^At,
ein Si^tum
obeif
irgenb
eine (inbete
f{r^K(^e
SBtbe
au
er^dfcn,
fo foH
et
du^er
ben
3em5l^nH(^en eld^niffen
bt$ -Ocben^
gettlft
erben,
tin ei*
tewS
rtbauleaen, baf
er
nmU^
immer nur fe eon bem
3ffWwt
be5 Orbcn benfen unb
frten
werbe,
bft^
er
fi^
!eineS anbem
SSei^f*
fttera bebfenen werbe d einea
fold^en
m$ bem Orben,
f, foar,
b(t^
er in {einerlei
^ngeledenl^eiten
t)on
irgenb
einer
Sebeutung
eine
Serffidung treffen
werbe, obne
bod Urteil beS Orben^
t>ori^er gel^&rt
SU l^ftben,
SBeil bie$ ber ^(trbinal Soletua
nid^t
beamtete, i^<it
e$
ber Orben beim
eiUcn tul^le burd^gefe^t, bft^ fnfti
Mn
aWdrrane*)
aW grbe
jbif^er
ober
mui^mebanif^er Sreulojfleit mel^r aufleteffen
werben
foHe,
ber
fi(fy weigere,
ein
fol^e$
el$bnia
dbauieden, ba^
er bieljr
c^r
X$
i^eftffJer egner
be
Orben^,
fo berumt
iX
auc^
fei,
t^d^fi^ffen
bleiben
foUe.
^npnt\
XV.
3Bie m<ttt
fi^ gegen
bit ^tonnen unb bfe
frommen
grauen betragen foU.
L Sie
Sefc^tter
unb
^rebiger foHen jfci^ wobl ^ten,
bie
Slonnen
au befeibigen
ober
i^nen elegen^eit au
einer
SBerfud^ung au
geben, gegen
ibre
sSerufung au ^anbeln. SBielmel^r fottcn fie fl^
fax
egenteil
\>it
^imeiguna
ber Oberinnen erwerben unb bann
brtfr
forgen, H^ fit Wenigf?cn
ftuferorbenflfd^eScfd^ten erl^ften,
unb
baf
jfe
bei
benfelben SBortrage l^rtUen
fnnen, wenn
fie il^rerfeii
bo
gBol^lwoUen berfelben erfftl^ren bfirfen.
S)enn bie
Slebtiffinnen,
ttitmentli^
hit
reid^en
unb
t>ornel^men,
Idnnen htm Orben t>iele
SDienfie leifien, fowobi
oon
fic^ felbjl
u, <t\$
m^ bur^ ibre
SSer
wanbten unb
ibre greunbe, fo ba^
er
infolge
ber
SSelanntf^aft
mit
ben
berborragenbfien lbfiern aHmbli^ baau
fommen fnn,
f^fl
im
gdnaen
tftAt begannt unb
angenehm au
werben.
2*
^uf
ber (tnbern Seite
follen
ea
unfere frommen grauen
t>ermeiben,
bie
Stonnenlifler au befugen,
bamit
fle nid^t
ein
au
gro^ea
aBoblgefrtJlen
an bereu
ebenaweife flnben
unb
fo
ber Orben
in
feiner
Hoffnung auf
tte
ter,
wel^e fie befi^en, getufc^t
Wirb.
*) etauftc 3uben
ober
fStahamebamt,
bie
insgeheim il&rer SRelfgion
treu
bUien,
in
ponien.
SSJortilbiingroerflu^t.
1. flor.
16,
22.
--
58
-
standum votum castitatis et obedientiae in manibiis confessarii
sui,
ostendaturciie
iam vivendi rationem esseconiormem
primitivae
Eccicsiae
moribus,
utpote
lucentem in
domo,
et
non sub modio sine
proximi
aedificatione ac fructu anima-
rum;
praeterquam quod exemplo
viduarum illarum
evangeli-
carum,
Christo in Sociis suis benefaciant de substantia
sua;
denique
omnia
quae
in
praeiudicitim
clustralis vitae
sunt,
exponantur eique applicent,
huiusmodi instructiones illis sub
secreti
sigillo communicent,
ne forte ad aures
religiosorum
perveniant.
CAPUT
XVI
De
contempfu
divitiarum
paiam prae
se ferendo,
1. Ne seculares nobis adscribant nimium aJIectum
erga
divitias,
iuvabit
nonnunquam
recusare
eleemosynas
minoris
momenti, quae pro
officiis a Societate
praestitis
offeruntur,
quanquam
ab
iis,
qui
omnino nobis sunt
addicti,
etiani
rainiraas
quascumque acceptare conveniat,
ne avaritiae
arguamur,
si tantum dona
insigniora
admittamus.
2*
Negandae
erunt
sepulturae personis
vilibus in
templis
nostris, quamvis
valde addictae fuerint
Societati,
ne videamur
pluralitate
mortuorum divitias
venari,
et constet de beneiiciis
quae
a mortuo
recipimus.
3* Cum viduis
aliisque personis, quae
Societati
pleraque
sua
dederunt, agendum
erit valde resolute et acrius ceteris
paribus, quam
cum
aliis,
ne videamur
propter
considerationem
bonorum
temporalium
illis iavere
plus quam
ceteris, Imo idem
observari convenit
respectu
illorum,
qui
in Societate
sunt,
sed
postquam
bonorum suorum cessionem et
resignationem
in
iavorem societatis
fecerint;
et si aecesse
sit,
a Societate dimit-
tantur,
sed omni cum
discretione, ut,
saitem
partem eorum,
quae
Societati
dederunt,
ei
relinquant,
aut morientes testa-
mento
legent.

59
-.
t
be
@ei^orfattt$
in bie
Jg>dnbe
bc
^ti^tuux^ t>ct(tnlA^f
Jetben,
unb e
foU i^mn ce^t
werben,
bdp biefe 2if>tn$m\U
^^ @{*
Itett
mit ben {ften bet
ej!ett fn^e jJc^e,
tt)e
jle
fn
^ufein
aW
fc^t
bfent,
bfta
f^t
nie ben
Steffel cfleKt
wix\> unb b(c
Silei&enmenfd^cn
ev^ftuf,
unb bfe (Seefen
fSrbctt.
3lute5fbcm f
ollen
fie nad^
tcm
SSeifpfcle ienci;
aSftKsen im
t)ftncHwm e^tfflo
in
feinen enoffen
i>on
i^xim SSefi^tum SBol^l*
trtten
etweifen; enblidf) foU t^nen
aUc^,
u*ft
baju
biencn
Uim,
ein
SUowwteil
e^en
b(t
foj?erlc&cn 3
ejweden,
rtu^efnnbersefe^t
werben,
iebod) foll
rnttn
ii^nen berartie SWittcitunen
nur unter
bem
(Siegel
ber
erfti^wlefleni^eit nt^en,
brtwit
fie ni<^t
tiwa ben
ben
SWtt?i^en au Oi^ren
fommen.
^ei^itel
XVL
lieber bie
offen t^nx <S^u ju trft^ttbe
ssera^funa
beS
aieic^tum^.
1, SDftmlt uns bie
2Be(tlic^ett niti^t ftUsu to^c Steigung a
9tei(^tum aufzureien,
wirb e
ntan^md t f^i/
unbebeutenbere
Sllmofen aur^uwelfen, welche fr
Sfenjle, wel^c
ber Orbcn
aerciftet
i^ftf, Angeboten
werben,
oi^gleld^
eS
ji^ f^idt,
t>on
benjeni, wcl^e
un
burd^auS erecn finb, m<^
bie
fleinfien
(3af>m
anauue^me,
b(tmit wir
ni^t
btr
gxtfuc^t ^ef^ulbifit
werben,
wenn wir nur
aebeutenbere
ef^enle rtnne^men.
2*
Untereorbneten "perfonen
wirb ba
SScgTniS
in
unferen
irc^en a t>erwciaevn fein,
mnn
fle nu<^
htm Orbcn
no#
fo
er*
geben
waren,
bantit ea
nit^t f^i^eine,
al
fu<^ten
wir
burc^
bie
SD^enge
ber srofen
SReic^imer au
erwerben,
unb bantif man
ni^f wci^,
waB
wir ftn
Suweifungen
t)on
ejJorenen erhalten.
3, Wllt SBitwen unb anbeten
"^erfonen,
weldbe Um Orben
i^te meinen
@fer
&etse&en l)Abtn,
wirb man
fe^r cr.t[d;?offm
unb
aiemli^ energifc^er t>erfa^rcn muffet,
wenn bie
&rigen Umf^nbe
fonft
bie
gleiten fInb,
aW mit
nberen,
i<tmit e$
ni^t
ben
Sinf^cin
l)(tK
(tl^ o Wir
fie mtn
ber
9vaji^t duf aeitli^e
ter
gnjger
anfeilen
ftia bie
brigen
Seute.
S<* o# wei^r:
ca
ifl pAjfenb, baafelbe 58erf^r?n
in
SBetreff
berjenigen an beoba^tm, wel^e fi^ inneti^alb
beS Orbena
btfiubeh,
ftber
etil na^bem biefelben i^te SBefl^tmer abgetreten l^aben
unb
au uniien
be Orbena
aut^getreten jinb.
Unb wenn ea
nolwcnbfg
fein foUfe,
Idnuen
fie
aua bem Orbcn
entlffen
werben, <iUx unter
58eoba<^tuttg
aUer
ssotfid^f, fo i<i^ fle wenigf5ena
einen Sreil
Uffen,
waa
fie
bem Orbeu
gceten i^aben, bemfelben
erlaffen
ober ^^int
felben
fr
Wx
^obeafrttt tepamen^avifci? uf?^teiaetf.
~
60
-
CAPUT xvn.
De modls
promovendi
sociefafem.
1 In
primis
in hoc incumbant
omnes,
ut etiam in rebus
parvi
momenti unum
semper
sentiant et saltem exteriiis
dicant;
sie enim
quantumcumque
res mundi huius turbidae
fuerint,
Societas
semper
necessario
augebitur
et confirmabitur.
3
Sic omnes lucere nitantur doctrina et
exemplo,
ut
reliqui religiosi, praesertim
ii
qui
de clero sunt
pastores, etc.,
superentur, tandemque vulgus
omnia a nostris tantum
prae-
stari
optet; quin
imo hoc
palam dicatur,
non
requiri
in
pasto-
ribus doctrinam
tantam,
modo suo munere bene
fangantur,
consilio enim societatem iuvare
posse, quae
idcirco studia
summopere
commendata habet.
3* Fovendi
reges
ac
principes
hac
doctrina,
quod
fides
catholica in
praesenti
statu
persistere nequeat
sine
politismo,
sed ad hoc
magna opus
discretione;
hac ratione nostri
grati
erunt
magnatibus,
et ad intimiora consilia adhibebuntur.
4:* Foveri
poterunt
novis lectimissis et certissimis unde-
quaquae transcriptis.
5
Neque parum
conferet,
si
magnatum
et
principum
dis-
sensiones caute ac secreto
nutfiantur,
etiara cum mutua virium
infractione.
Quod
si animadverteretur verisimiliter conci-
liandos, Societas,
quamprimum
illos
pacificare contendet,
ne
aliunde
praeveniatur.
6
Ingeneranda
omnibus
modis, praesertim vulgo
et ma-
gnatibus, opinio
de Societatis erectione
per singularem
Provi-
dentiam
divinam,
iuxta
prophetias Joachimi
abbatis ad
hoc,
ut
Ecclesia
depressa
ab haereticis elevetur.
7. Tum
magnatum*
et
episcoporum
gratia
obtenta occu-
pandi
pastoratus
^t
canonicatus,
ad reformationem cleri exa-
ctiorem, qui
olim sub certa
regula
cum
episcopis
suis vivebant
et ad
perfectionem
tendebant;
ac tandera ad abbatias et
prae-
laturas
aspirandum, quas
attenta
ignavia
ac
stupiditate
mona-
chorum,
ubi
vacaverint,
non erit difficile
assequi
;
etenim ex
re Ecclesiae omnino
foret,
si omnes
episcopatus
a Societate
tenerentur,
imo sedes
apostolica possideretur; praesertim
si
Pontifex
bonorum omnium
princeps temporalis
fieret,
quare
::-
61
~
^apiui
xvn.
Ott htm SWittcIn,
ben OxUtt
su ftbetn.
1,
S5eFoi>eif$ foHen
Ue
b(iwtAc|> fJteften, au^
in un^ebeuten*
beten
ittgett
immtt efn unb
bfefel^e ^nfi^t au i^d&en
unb
wenfflflen^
m^ (itt^ett
bie
W^e 3lnfl(^t du^mi^v^^^^n,
o
wixb,
wen
bfe
weltU^en Slnaeleaenl^eftctt
u^ no^ fo
etwowen
fein,
ber Otben
flti^ notwenbfWJcife flets Qefrbett
unb
feftc getfittbct feigen.
2^ 5me
foHen j!^ ftefhie&eti, bwfc^ elel^jfftmleft
unb
bur^ il^r
gute SBeffpiel fld^ auSausei^nen,
bftmft bfe
Jtfen seipiid^cn "per*
fnen/
nrnnentH^
bie
'pfawer
u.
f.
tt>. in ben
Ratten gefleat
werben,
unb
bd^ f^He^Ud^
brt SSoIf ftllea nur t)on ben
Unfrfgen geleifief
wiffen
Win.
S,
tan
fott
ea
offen ugfpred^en, bd^
mftn ^ef ben
'pfamvn
feine
g gro^e ele^tfamleit fu#e,
wenn
fle
nur
il^r
^mt
gut
t>en>ftlten;
mit
gutem
State Idnne bev Ovben an bie
'^(tnb ge^en,
n>el^et be^al^
bie (Stubien
f!et$ <tuf$ n)aimtfte ent)>fol^len ^at,
3,
5nigen
unb
gvfien fo
ntan
hux^
bie
Se^te fd^mei^eln,
bA^
bec
!ati^olif(i^e
I<tu$e ibei htm
gegenntvtigen Buftftnbe oi^ne
potttif
nic^t befleien
I5nne,
ahtv
l^ie^ei ifi gto^e
S)i$ccetion unb
SSel^utfamleit
on n5ten.
5luf biefe SBeife
werben bie
Unfrigen
bie
@unfi
ber
ro^en gewinnen,
unb
fie
werben
ju
ben
gel^cirnften
Se#
ratungen beigejogen
werben.
4,
Sl^r aSBol^lwoHen
lann
man
auc^ baburc^ ft^ erl^atten,
ba^
man
i^nen erMrgte Sileuigleiten
t>on aen eiten
er
jugngUd^ mci^t
5,
3Iu(^
wirb e
nid^t wenig
SJorteil
bieten,
U^
Swi^i^MUn
ber
ro^en
unb
grflen
in
orfi^tiger Sffieife
unb im
ei^eimen au
nhren felbjl
WS
iw gegenfeitigen 5{ufreibung
ber
Grfte.
9Benn man aber
bemerft,
H^
eine
SSerfl^nung
woi^rf^einU^
ifl, fo fott fi^
ber Orben
auerfl beflre&en,
i>tn
grieben j^erbeiju*
ffii^ren,
bamit man
ii^m
t)Ott anberer titt
ni^t auoortommt.
6* ^m
m\x% auf iebe
^rt unb
SBeife, namentlici^ auci^
t>(t$
niebere Soll unb bie
ro^en
bat>on
beraeugen,
ha^
ber Orben
bur4
befonbere g5ttli#e SBorfel^ung gegrnbet
worben
fei
in
ema^l^eit
ber
yro|>l^eaeiungen
bea 2lbt
Soa#im*),
hmlt bie on ben
e^ern
unterbrte
ir^e ji^ a
neuem
lanae eri^ebe.
? obann
mu^
man, wenn bas
SBol^lwoaen
ber
ro^en
unb
Sifc^fe gewonnen ift,
hk
"Pfarreien
unb anonffate
befe^en,
um
eine
granbli^e Erneuerung
beS ^lerua
l^erbeiaufi^ren, >tl^tx einft
unter einer
bjcfHmmten SRegei
mit
feinen
S8if^5fen
(ebte unb ber
gjoHenbung aufttebte.
Unb
enbtt# mu^
man
fi^
an bie Stbteien unb
^ralaturen l^eran*
mad^en, wel^e
man im
^inblid auf
bie
STrSg^eit
unb
2)umm^eit
ber
3W5tt^e
im
gaUe
einer
(Srlebigung
be^
<Sil^t$ ol^ne gro^e SW^e
wirb
erlangen
{bnnen.
(Sa wilrbe
berhaupt aum
SJorteil ber
^ir^e gerei^en,
wenn
*)
2I6t
^oa^im
oon
glori (giote)
in
flalaBrien, f 1202,
rooHte bie
aBc
BeP^en,
bie
aBeifa9ungen
ber
|, d&rift gu beuten/ a^U
ai^ naiia*
natc
5ropet
i^talien*-

62
-
omni ratione
temporalia
Societatis,
prudenter
famen et secrefo
paulatim
extendenda
neque dubium, quin
tunc aurea saecula
et
pax
continua ac universalis et
consequenter
benedictio
divina Ecclesiam comitaretur.
8
Quod
si
spes
non
aiiulgeat
ad haec
perveniendi,
cum
equidem
necesse
sit,
ut veniant
scandala, pro tempore
inver-
tendus erit Status
politicus,
et incitandi
princlpes
nostris fami-
liariter utentes ad bella mutua et
importuna;
ut sie
ubique
Socielas
imploretur
ac
impendatur
reconciliationi
publicae,
ut communis boni
auctrix,
et
primariisbeneficsetdignitatibus
ecciesiasticis
compensetur.
9*
Denique
hoc saltem conabitur societas
efficere, acquisita
principum graa
et
autoritate,
ut ab
iis,
a
quibus
non
amatur,
saltem timealur.

63

fttle ssfsttttw itt ben
^anben
be OxHn
waten,
|ft
wenn et ben
tt]>oftoUf^en Stui^I
inne
i^Ue,
sumd
wenn bv
^(ipft
ber
itbif^e S!^*'
&er (tHet
Seflftfm
wfttbe.
SJAi^et
mu
bie tt
bffd^e SWft^t
bce Dtben
aUm'fyU^,
abtv mit
MviQl)^\t
unb im
e^elmen, ftuaijebel^nf
wetben.
(55
ifl
fein
Bwelfel bft^
bann
bft
Qolbene B^^t<^ltet
efntteten wtbe,
bA^
tttftn brtnn
ewigett
unb
aKemeinen gtteben enie^cn
nb bem*
ufolge
bet
ttHd^c cgcn
bi
^ix<^t geUifcn
tt>tbe.
8. 2Benn aHx
no<& ni^t gu l^offcn i^, bft^
tttftn
biefe Si-
etvei^e, mujj
nmn,
bft
notwcnbiftweife Sln^lanbe
unb
Sletgctniffc
c{ntte(en
tftffcn,
bcm
poUtif(|en 3ff<*'^
^{"c
eKem^c
SSJcnbun
citcn.
Wim
m^
bie
gtficn, wel^^
t^t ^^
<i^f
i>cvfrutci
gufje
Uelzen, ju geenfeitien f^ytcctlic^cn ticflcn t)evftnlaffctt,
^rtttlit
fo
^txaU bie
^ilfc
bea Orben^ (iB bei
SPiler^teTa
bea
gemeinfamcn
SBol)^'
tc$,
angetufen
tt>ijb nb mati
feine SDienfie
in
9tnf|>tu^
nintwt,
um
eine
rtUfiemeine 58jTf5i^nun i^ei&ciaufF>vett,
unb bamit er
bftfr
burdb
to^e 3wW5iiban3Cu
unb
lir^Uc^e
SBrbcn
^elol^nt
witb.
9
uTS

bet Otben wirb,
nad)bem
er
fid^
bie
cinftu^reii^e
unft
ber
gtjlen
erwor&en
l)at, ivenijlen^
b^
ju erteilen fu^cr,
^(^ft
er i)on
benen,
bie
ii^n i^t
lieben,
wenijlcn^ efr^tet
nnrb.
BX 370S !Honita secreta.
\2M677 Die
geheimen
1924 Instruktionen der
Jesuiten ? Latini"-
sehe undt Deutsche
950-4538
THE
utiwmBnv
r
cuicas.
ygsAW f
l^,-).
UNIVERSITY
OF
CHKjAGO
IIP
BX 375 Monita secreta
A2M677 Die
geheimen
1924 Instruktionen der
Jesuiten ? Latini*
sehe und Deutsche
<
THE UNIVERSITY OF CHICAGO LIBRARY

Das könnte Ihnen auch gefallen